Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 202.

I
t
PATROLOGIJ^ CURSUS GOMFLETUS
SIVE
HIHLIOTHECA UNIVKHSALIS, INTEGRA, LINIFOIiMIS, COMMODA, (ECOiXOMICA,
OPIIIM SS. PATRIN, mmm SCRII'T0KIJi1IQUe ECCLI^SIASTICORUm,
AB ^VO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

FLOIlUKRUtST ;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIIIM UU.K KXSTITEUE MONUMIiNTORUM CATHOIJC.E TRADITIONIS l'EK DUODECIM PRIOKA
ECCLESIyE S^CULA,
JUXTA KUITIONES ACCURATISSIMAS, INTER SK CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASl lOATA ;
DISSERTATIONIBUS, COMMENTAHIIS LECTIONTBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA J
OMNIBUS OPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QU>E TRIBUS NOVISSIMIS SyECULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ;
INDICIBUS PARTICULARIBUS ANALYTICIS, SINGULOS SIVE TOMOS, SIVE AUCTORES ALICUJUS MOMENTl
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAPITULIS INTRA IPSUM TEXTUM RITE DISPOSITIS, NECNON ET TITUI.IS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPERIOREM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATEHIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
OPERIBUS CUM DUBIIS TUM APOCRYPHIS, ALIQUA VERO AUCTORITATE IN ORDINE AD TRADITIONEII
ECCLESIASTICAM POLLENTIBLS, AMPLIFICATA :
DUOBUS INDiniBUS GENERALIDUS LOCUPLETATA ALTEHO SCILICET REKUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
:
UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA S(.;n!PSEHrr UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTEBO ;
SCRIPTUR.-E SACRyE, ex quo lectori comperire sit obvium quinam patres

ET IN QUIUUS OPEIIUM SUORUM LOCIS SINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCHIPTUR>e TEXTUS COMMENTATI SINT.
KDITIO ACCURATISSIMA, C^:TERISQUE OMNIBUS FACILE ANTEPOKENDA, SI PERPENDANTUR CllARAGTEIiUM NITIDITAS,:
ClIAHr.i-" QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS, PERFECTIO CORRECTION IS, OPERUM RECUSORUM TUM VARIETAS
TUM NUMERUS, KORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SIBIQUE IN TOTO OPERIS DECURSU CONSTANTER
SIMILIS, PRETII KXIGUITAS, PH.tSERTIMQUE ISTA COI.LKCTIO, UNA, METIIODICA ET CIIRONOLOGICA,
SEXCENTORUM KRAGMENTORUM OPUSCULOBUMQUE IIACTENUS HIC II.LIG SPARSORUM,
PRIMUM AUTEM IN NOSTRA IiII3LI0TIIKCA, KX OPKHIBUS AD 0MNE3 îTATES,
LOCOS, LINGUAS FOBMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM,
SERIES SECUNDA,
IN QUA PUOUEUNT PATRES, DOCTORES SGRIPTORESQUE EGGLESI/E LkmM
A GREGORIO MAGNO AD INNOGENTIUM IIL
ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEC.l-: CLERl li^lVERS^,
SIVE
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.?'; E(('LESIASTIC>fi) RAMOS EDITORE.
PVmOLOGlA BIISA EDITIONE TYPIS MAND.XTA NEMPE L.VflNA, ALIA GR/ECO-LATINA.

EST, ALIA VENEUNT —
MILLE ET TRECENTIS FRANCIS SEXAGINTA VOLUMINA
ET EDITIONIS
DUCEISTA LATINiE; OCTINGENTIS ET MILLE
TRECENTA GR-ÊCO-L.VnN.Ê. —
MERE LATIISA UNIVERSOS AUCTORES TUM OCCIDENTALES, TUM ORIENTALES
EQUIDEM A.MPLECTITUR III AUTEM, I.V EA, SOLA VERSIONE L.UINA DONANTUR.
;
PATROLOGI^ TOMUS CCII.

PETRUS CELLENSIS. URBANUS III. GREGORIUS VIII, ROM. PONT. GILBERTUS FOLIOT, LONDIN.
KPISC. ROBERTUS DE TORINNEIO ABBAS S. MICHAELIS IN PERICULO MARIS. JOANNES BELETHUS
THEOLOGUS PARIS. HUGO ETERIANUS.
^ » o «»
EXCLDEBATCR ET VEMT APLDJ.-l». MIGiNE EDITOREM,

IN VIA DICTA D'AMB01SE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULGO DÊiyFEli NOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1855
Ihi INSTITUTE CF R<LL l/fV/JL S1UU;LS
10 ELMSLty PLACE
TOflCNTO 5, CAr.-ADA.
DPC -7 1931
aaoa.
i
S^:crLUM XII
PETRI CELLENSIS
PIUMLM
DEINDE S. UEAlIGll AI»UD IIEMOS ABIiATIS

DEMUM CARNOTENSIS EPISC.OPl
OPERA OMNIA
MX UUKIS TUM FDITIS, TUM MSS. 1\ UNUM CURA
C'OI,I,ECT.\ liT STUDIO D . VMUR . .I.VNVIKR
MON.VCm UKNEDKTINI E CONOREdATIONE S. MAUUI
ACGEDINT
UUBAIVI 111, GUEGOKU Vlll

ROMANORIM PONTinCUM
EPISTOL^ ET PRIVILEGIA
NECNON
GILRERTI FOLIOT LONDINENSIS EPISCOPI, RORERTI l)E TORINXEIO ARRATIS

S. MICHAELIS IN PERICI LO MARIS, JOANNIS RELETHI THEOLOCI PARISIE.NSIS,
HUGONIS ETERIANI
SGRIPTA QVIE SUPERSUNT

ACCURANTE J.-P. MIGNE
UlllI.lOTHl^C.C: CLERl UnilVERS.C
SIVE
CURSUUM COMPLKTORUM IN SINGULOS SCIENTI^. ECCLESI.\STIC/1': UAMOS EDITORE.
-«MM»-^^^^»-
M^
TOMUS UNICUS
VENIT 8 FR.\NCIS GALLK.IS
EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

IN VIA DICTA WAMliOlSE, PUOPE PORTAM LUTETI.K PARISIORUM VULGO DENFEli NOMINATAM
SBU PKTIT-MONTROUGE
iSoo
ELENCIIUS
AtJI lOltlJll ET OrElliJM QUI li^ HOC: TOMO €€ II CO.ITIHEIIITUK
JOANNKS BELETHUS THEOLOGUS PAHISIKNSIS.

Ralioiialc (liviiiorum olficioriim. Coi i)
HUGO ETERIANUS.
Libcr (Je rcf^ressii aniinarum al) inferis. 168
De haeresibiis Grjeconim. 227
PETRUS CELLENSIS.
Epislohc. 405
Sermones. 637
Opuscula. — Liber de panibus. 929
Mosaici labernaculi myslica el moralis Expositio. 1047
De conscientia. 1083
De disciplina claustrali. 1097
Adliortatio ad clauslrales. * 1445
GILRERTUS FOLIOT LONDINENSIS EPISCOPUS.
Epislola^ , 1146
Expositio in (ântica canticorum. 4147
RORERTUS DE TORINNEIO ARRAS S. MICHAELIS IN PERICULO MARIS.

Liber de {êstis Henrici 1 regis Anglorum, i.307
(>oiilinuatio Sigeberti. 1307
Epistol*. 4307
De immutatione ordinis monachorum. 1309
Prolo^njs in abbreviationem expositionis Epistolarum Apostoli secundum Augustinum. 4319
Appendix ad Robertum de Torinneio. —
Chronicon Montis S. Michaelis in periculo
maris. 1321
URRANUS III PONTIFEX ROMANUS.

Epistohe et privilegia. 1331
GREGORIUS VIII PONTIFEX ROMANUS.

Epistohe et privilegîa. 1537
Ex. Typjs MUi.NE, au Petit-Montrouge.

INTRA A55UM DOMIM UCI.lXXIi-XC
JOANNES BELETHUS
TIIEOLOGUS PAKISICNSIS
iNOTITIA HISTORICO-LITTERARIA
( Fabric. Biblioth. vied. ft htf. Lat., IT, S6
J oomes Betei}tu$, lîlseo Bileifni$, <^ni hnÛtanf: hierii anGalluK, diibitat. Certe Iheologlc» scholc
mtlorPamiis, ul lcslaiiir liennciisi<andaven«is cap. 18 De S. E, Deinde in ecdesia Galli» Ainbianensi
floriiit, leste Aibericu ,in Chronico ad A. 1182, pag. 563. Scritpsit Ralionale divinonim sivc Summam de
divini* officti$, editam Aiitwerp. iS53, CorneiioI.uiuliinanno curante, et DilingT atque iteriim Antwerp 1570,
8% ct onin Rurandi Bationali Venet. 1S72, 1581. 4»; Liigd. 1565. 1583 et 1592, 1614. 8' Pr«ter<»a lermo^
N«lejus varios memorat TrilhemiuA rap. 415. PitseiM eliam Gemmam anima ^ laiMlalo te«te lienrico do
Candavo, »ed i« cujus Catalogo de ilLa ne /ou.
RATIONALE
DIVINORUM OFFICIORUM
AUCTORE
^rOABTNE BELETHO
THEOLOGO PARISir^NSI
Opus annis abhinc fer« quadringentis conscriptum, nuHC flcmum op«ra Cornelii Laubi-
MANM in luciim editum.
(Lugdunj. 1672, in-4*, ad calcem Rattonalig Diirandi.)
CORNELII LAURIMANNI
ULTRAJECTINI
PRiEFATlO AD LECTOREM.
Non erain nescius, pie Leclor, cum hunc De ecclesiasticis ofliciis librum typis primo exciidendum pro-
posuissem, quin infiniios prope in ine carbones excitarem. Nain lum veliit .ipertis oculis iore satis pricvi-
debam ut noster hicquaiiscunque labor in varias incurreret reprehensiones. Atniieid qiiidein haud iiijuiin.
Ut eniin omittamus hoc, qui, qnantumvis pie satis de rebus istiusinodi ad Ecclcsiam nitnirum pertinenti-
bus senliunt, non possunt lanien scse coliibere quin et aliorum iaboribus oensoriam virgiilam quodam-
niodo subducant certe ab eorum morsibusqui innumera in dies novorum dogmatum conimonta excogitanl;
nullam mihi securitatein ausiin polliceri. Hi sunt, quos se Evaogeiicos el Paulinos appellari non pudet,
cutn in iis nihil ininus ,sit quani quce in Evangelio pnsecepta sunt exsequi quxque a Paulo , qui nnn ,
sine causa dictus esl vas eleciionis, sunl ti-adita, recta raiione citppndere. Quod adeo verum esse jam iitde
a multis annis per varios scriptores, eosque non minus pios quam erudiios, abunde ostensum est. Eo
enim humana rediit audacia, nedicam stultitia, eo, inquam , inconsiderata illa ac pr.t-ceps quorumdam
honiinuin libido lapsa est, ut non vereantnr quadam pervicacia in se recipere, quod ab iis quam longis-
sime abest. Ab horum itaque virulenlis impetitiouibus sat scio, tutus cssc non potcro qui quod hac in
, ,
parie feciraus nunquani sinl probaluri. Nam qua ralione ea probent qiije cuiii suis insuisis el pernitio6i»
videsnt pugnare insiitutioiiibus?Qu« nos huc sanis atqueevidentibus prob.ita rafioiiibus adducimus, h»c
illi plauA rejiciunt. Et quid v*ro rCjiciaiit, si novam sibi Ectlesiani invcncrini, et in o.> novas, si diis pla-
Patroi. CCII. (^q 1
3\o
J. CELETHI TUEOLOGI PARIS. <*
II
S.ul per Oeum insani.e geniiB esse pnteril apertius quain
iinmorlalein, quod
Mt cxremonias.
" Inslituerinl
le roagis sapere ap<.sU.lis. qui noslram
Eccles.a.n a U.r.slo :uc.'por..nl acceplan.que
l.anc piajsci.leni
Hi e.go n.ulla ...il.i ihclun S....I. n.ulta .n eo, quem prof..r..n..s cav.l-
nob.8 quasi peV ...a.ms i.a.ii«ler,.nl?
convincat. Ejus en.m re. pol.ss.n.um g.atia auct..re.»
hb..ntur, I.C. esscl .|..i ilU.ru.n inepUas ina..ilesle
ndeant qua; .n noslra fiunt Lccles.a c..nstare poss.l.
b..nc in luce... e...iu'mus, ut semel quam ridicule
Clamabuntimprin.is vetustume.-.se.eiquijamati..eiset L'at.s propcmodum confeclus. s.t itaq.ie in lij-
iiebris obnccalus. ..l nequeal. Veru... nos omnes atll..l.u..n..s opera.... ul ab l.ujusn.nd. t.ne.s
lucc... i..U..'ri
ipsum viiidi.-a.rnms :
imus. ut jam lucem fac.le agnosoat. in ea, n.si q.iid n.ea me fallat
el on..iiiio id fe.
nt non leve vulniis ...de h^rcti. sii.t aocepturi , quod
ouii.io lan. loliciler cl piospcre v.Msalurus .st.
i
iiiilluni .inanlumviseili.ax, medicanientuni

lidelitersaliscuiaiepolerit. Non quas. plures iion s.nl qui
ideni aut inaiiis .'tiani pi;esU.re queant, sed ..n.nino lioc iiobis peis..adeinus «luod cum liic ali.s eua.u
.
nosli* uiopugi.atoribus adjuiictus sit. et fortiorein et niCiliorcm mullo in hierelicorum a< icm, si
Ecclesiae
nnam instruxerint, faciamiis impiessioncin, iisque adeo, ut vel liastam abjiceie, vel arcnam nobis cedere
coKcntur Eniinvero sai.e optaiim ,et coinplu.es alios l.njusinodi h;ereUcorum
antagonistas quot.d.e ex-
ciim dimicaie non s.ilil.Mlngeienl, sed validissimis ratioi.ib.is, tanquam
oiiri, qui cniisimilibus lacerts iis
liastis in manu collocaUs, inanes eorum a.g..lias perst.iiige.e ado.irentur. Nam si quid in .nejudiiii esl,
q..od scntio q..an. sit exigi.u... , non arbitror alia ralioiie lieri possc, ulcominode horum
..ovalo.-uni obsti-
i.ata pervicacia ompriu.ati.r, nisi soiiiel conin.iini marte eos ila sacrarum litterarum lestimoniis velut
«»n8ibu« eoiif.Mfiamus. ut postquain terga dederinl, deinceps nihil novi redintegraie audeanl. 0««a «»• •«
Deuni Opt. Max. facile a.ljulorem habebimus, si modo praelium aggrediamur, ac cuin pernici<>s.ssiii..s
Cl.ristiaiue reipubiicae civib.is ce.i pi.blico certainine luau.is conscie.e non defugiamus. Nunquain enim
patieiur Deus iii .|..idquam delrimenti feral Ecclesia, cujus ilie capul esl, quanquam vero non igiiorein
uuin semper ab Ecclesia condita varii ac multi exstiteiint baeretici. sed hoc ideo faclu.ii esse ceito credi-
luus. ut ita Christus nost.a.n excitaret socordiam. INunc vero qu.d dic.;mus? An non inerti luxu peidili
adeo dorn.ita.nus o.iines. iit permiltamus sacrosanctam nostrani Ecclcsiani, quam unice defensarc debe-
i.m.HS, a nautis, lab.is, fiillonibus. cerdonibus, palatronibus, to.isoribus, aucupibus piscaloiibus. cet.i-
,
riis, ci.quis, sarloribiis, cssedariis, bajulis in foro, in.coinpitis et lustris, in con.potationibus, in .jIH; inis,
in tonstrinis, publice et privalin. , ita lacerari, ita capi, pioscindi el conculcari, ut jam mille, si diccro
fas esl, in ea nascantur li;vrcses. Nai.i nemo lere esl qui nonuovam aliquam deeaexcogitaverit opinioi.cn..
Sed quo feror?
Certe lioc veie dicere p ssiim pie Leclor, nullum s.atis acerbiim posse inveniri epipl.onema. quod isU
,
iri .•onveniat. Quare, tit redeamus, haud dubie, quidquid iii hujus operis edilione pnestiteri.nus
ad n.is
ceiti s.imus, istius.nodi haereiicis ac novatoribus i.on probaium iri. Sed q.iid adeo ad nos, si iis non pl:i-
ceamos, quibus .lostra exosa Ecclesia est, cui tanqinm malri oninem , ut par est, honorem deferiinus'
Nil.il e.|uideiii hos u.o.or, si quod r-s cst ingenue proferre liceat. Nil.il, inquam, curo, si ab illis exploda-
lui.r, modo a nosuis. hoc cst ab iis nni veie ac pie de E< clesia unica sponsa Chrisli et malre nnstra sen-
tiunl. recipiamiir. Non enii.i hi.; nohis cori.ea usque adoo (ibra cst, qiiin ab horum uno. si f.eri posset,
magis laudari opieinus, quam ab illiiismi.iii iinprobis hxrcticis, et Ecclesix corniptorib.is deceiii. Fre-
ii.a.it ergo illi (per me licetj qi.ibus, ut diximus, nostra soidet Ecclesia qiia tanieii nn aliquid charius,
,
puriiis ei sancUusesse debeat, iion aiisim dicere. Quidvis enim poliiis fatcndum esl qiiam si bic conleiii-
iiainiis, qiiod nobis totiiis nusti-.esal.itis fons Chrislus, dum hinc ad Patrein emigraret, tanquam opiimuni
quod habuit, pignus reliquit. Quid. in(|uio, contemnamus? Imu vero i.e ta.n q.iidem simi.s inconsiderati,
ut quidquam ea de e sinistri suitpiceiuur, quain Christus jam crucis ligno suilixus in sponsaiii et cliaris-
i
siniam uxorein accepit. Hanc equidem esse arbitior, de qua delicatuliis illc puer Saloinon mystice Iioc
inudo cecinit Tola pulchra e», amica men, et macula twn est ia te uUa {Canl. i\). Forinosa ndmodum sil
:
oportet in aua ne unus qiiidem inveniatur nxvus, quxque ila omiubus formae ilotibus pi^sedita cst ut ni- ,
hil, quod ad eam rem faciat, deesse unquam deprehendas. Talis est Ecclesia, aU|ue ita sponsi sui virtu-
titms exoriiala, ut si qui eam contaminent, ac suis spurcitiis fcede polluant niorie potius siiit piandi, quani
i.i nllai» hic admiiia.nus excusationeni. Qunmlibet profecio ignariis non sim serpei.teni iltuin Leviathani
ila sludiose ope.'ain dare per siius adminislratores. tanlosque u.idique nin.bos el p.'<.cellas concilare, ut
i.anc v.'lut unicam salutis nostrx naviculam ita semel tempesiatibiis queat involvere, quo tandem penitiis
imine.-geretur ac perirct. Veru.n haec omi.ia ille frustra lalxirat, ct quando ptignare hac in parte cum Deo
1.0.1 dcsinit, ce.'te adversus stimulum, quod aiu.it, calcitrat. Ex his ergo quae dixinius vel me deinceps .
tatente. qtianiopere fuerit necessarium, ut hoc opus de Olliciia ecclesiasticis in apertum produceretiir
fa.ile colligis. Si enirn tam chara nobis Ecclcsia esse dcbeat, quaiii istiid ipsum a nobis Chn.slus exigit;
&i ea iniiu.nera omnibiis procuIdubioCbristianis prsestet beneGcia si i.os, devia lassoset gravibus pec-
;
calornin sarcinis on.istus. advenientes iiltro excipiat; si in ea, post aestuantis aiiiini periiiciosos ardorcs
cl despcrata vitx sqiialcntis, solatia blanda fecipiamus refriêria , ac delectabiles a^ne susi.rros sentia-
int.s ; si deiiique ad eaiu tanquam amcenissiinum sccessum liuipidis fontibus ac ripis s.iiaragdinis conspi-
c.iu... .ins coiiferamiis, iibi onere peccatorum deposiio tam diilci ac salubri cibo el potu refucilta.nur, ut
quidquid moleslurri sil lacile isthic exciitintur, prolectoejus sive leges sive ritus et caerenionias omni.no
,
iipgligcre nnn possunius. Atqiii hnc qiiideni in re omnes facile pasiores ac sacerdotes habebo imprlinis
inihi beuevolos. quoruni niunus praecipiiii.ii esl, in ejusinodi ca^remoniis ita populum et gregem sibi com-
iiiissi.i.i edocert*, »e i|uid an.plius ii. Iiis.e adiluuitei.t. Nam, si iion illtid igiiuiare volun.t.s quod lippis ,
ct to.isoiibus ctiam noliinicbt, tertc l.inc o.n.iis proflciscitur perlurbationuiu in repiibli.a Christiana col-
li.vies. Kt proh dolorl .piain iiinlli hoc teu.porc, cu.n paslo.es, t..in sacerdotes reperiuntur. qiii horuiii
...»n solum igiiaii si.iit, veruni eliam qiios isliusinodi addiscere et piget et piidel Sed b.>s q..a'SO .nenii-
!
i.erint tjuid illi!» Itii|nali.r K/»'ch:cl Et violabunt. inquit, vie ad vopultim meum, propier puQiltum hordei,
:
et \raqmenium patiis, ut interficerenl animai qutv non tnoriuntur, et viiificarei.t animas quw non vivuHt,
tnenlienies popnlo credenti meudaciis [Eiech. xiii). Piopler hoc dicit Dominus Dcus Vfr pasloribus Israel, qui
:
qiiod in/irmaium fvii non cotisolidaslts, et quod wgrotum tionsancstis(Eiech.n\xi\). Quid istud, .>lsecro te.
.lican. coBipendio, ciiin magis curnnt qi.ibiis cibonim cupediis venticm saginent, q"a..i qua raiionc po-
puli cnorilms qiicnul niedcri? Nam li.m demum hoc faceie inlelliguntur, si verbiim Dei et
.iu;v ad aiiin.a-
luin iMMiiire.it sahito.ii popnlo non interp.elanUir. posten(|uam eos Deus aniinaru... constituerit iiH>.|icos
.*l p..sloi'cs ejusmodi. .|ui hniiiinicimi
gregem ex Dci scnlentia. hoc est, ut voluit Ilieionymus. scienlia ct
inlclligcntia pascant. Aupii piolecU. Iiaiid qiiainiaii. ficri posse cxistimo ut ea .|uis allcn.mdoceat quoru.n
ipsc ...dis bil cl i;.Miarua. Uciiigm: itaiiiie Iii noslram .iiialcin qiialcm accepliiri Miiit indusiri.-mi.sieam erc
15 RAUONAI.E DIVlNOnUil OFFfCloniM. U
6ua esse aperle intellexfriot. ViolnbarU, inqmt prQphci:\, nu ad papultim menm, ourn niiiiintm poCiti<;,
3ui(l foilunari, coli aul VciiLMis jaclus jtoileinbl scirc laboronl, aUjue utriiiti viinjn» iner.Uius sii dijii-
icare, ijuam eas addiscere disciplinas, qnas cum inaxiina aniraarum s^lule ad populum Dci lideiiter Uans-
fundant. Sed vx isliusmodi! Qiiemadmodinn enim Josepliiis diiil sms fratribiis se ad conspedum suum
illos neutii)uam admissiinmi, msi et nimirnm fralrem scciim adduxerint (61««. XLin), ita quoque Christug
veius ille JoseplHis, et cuju» hic umbram lanlum cxpressilcum suis Irairibus, tideiiccl sacerdotibus et
sacrosa<(ict2e Ecclesi» pasloribus expostulalni sanguincm, boc esl animam eorum IValris minimi, euiuque
cmanu ipsorum requiret. Qtiem qiiidem si addiiccre non polenint, bone Deus. quam malecum iis agelur.
Non equidem qnemqnam judieo, nec spct iatiim aliquem perslrinjio. scd si quid, ne quid ul ait comicus. ,
Nam, ut omiilani cjuieia, oppido quam tiirpt C6l ea ignorare, in q<iibus ii> dies vcrsamur.
Noii potesl jgiiur opus huc non ad eos maximopcro pertinere, quorura lidei Ecclcsiifgiibernacnla com-
missa «ini. Hic enim pi;ct(!r rationem ieg»lime legendi caiitandique officiiim divinuir:, ritusqne et Ecclesia
o.xTcmonias liicuienlam sane adobscuriora qu.-edam sacranim liiferarnm loca i^Kplicaiioncm non vulgari-
lius velerum oriliodoxorura teslimoniis con(trmata!n habebuni. Poiro auiem plerosqne fore faciie credi-
derim, qiii nos cnjusdam negligcnliae atqiu> jncoiistanii;c insimiilabunt, quasi piriim considerate, quae
iias deceant, peipendamns, ut qui jampridem jurisprudontiie nomen dedimus, et in ejus caslris haclenua
mlliiavinms, modoiis nos intermisceamus, quae suni theologorum. F.-itcorequidem me pr.-eierprofessionem
(tcere, <\\}oA si pccoare est, fateor id qnoque. Vernm, mea qiiidem senlentia , omnis professio in iis silet,
quae comniunem speclanl utiliialem. Et cerie uninscujusqne professio est, ul prosit quam plurimis, n
obsil nemini. Nec vero is siim qui tanlum mco iribuam judicio , ut sohis omne opcris hujus in hicem
proferendi ronsilium ca-perim. Ciim eoim primo iilud .nu manns meas pervenissel, extemplo quibusdam
Mmicis communitavi qiiorum jiidicium ct doolrina n6n vulgaris usqne adeo mihi poi snecta fiiit, nt nou
,
diibilariro quidauid landem mihi pLM-suasis&ent vel pcrpetuo nominis periculo .iggredi. lii me non soium
ad edilionem aJhortali cuni, veriim etiam honestis monitis ita me interduni oscilanien» et somniculosum
excilarunt, ut hincqiicqiie facliim sit, quo opiis iioc magis excuUum prodiro non poliierit. Derlimiis itaiiue
operam, ut auctor hic, i|ui jam props^ quadringentis annis horridus, incultus, jcjunus ct i-qiiaiidos mter
fedissiinas chartas a miiribus |)ene lotus corrosus delituil, jam laiidem i« manns enidii.irum aiiquani(»
lersior, ornatiorac politior veniret, iis subiatis mcnJis, qiiffi iectori nauseam parcre poinissent. Qnod
sane, quanlis milii constiterit laboribus, tum verius, lcctor, dixoris, cuui singula aiienta ioi tione dlli-
genter discusscris. Velus enim ille codex ifnaniiscriplus, ila arctis ac pressis ohararierihiss iiiii exaratns,
ut legl admodum mihi fuerit dilficile, usque «deo, ui sa>penumero, si qnam senloniiam elicere voluissem.
debuerim profeclo divinare : tamen siquidem me non laieatquam in hujusmodi rehus divinaiio sit odinsa,
ne dicam periculosa. Dabisinterim veniam, siqiioR interdum vocabnla occiirrant minusLatina, qiise pjns-
modi sunt, ul mutari non debiiernnt. Hic namqne illiid oogiles velim, qiiod alibi libens feoeris, nemjx»
omnes arte» peculiares siios haborc dicendi nmdos. Nemo est vel mediocriter erudittis, qni non lncile
sciat Ecclesiam qiioquenon solum sna hahere vorabula, sed et qaamplurimas dicertdi phrases Laiinae lin-
giix auotoribus prorsus inauditas. Verumh;r siint rstinsmodi, \tl eashic mniare si voluissem, non potins-
sem; el si poluissem, non voluissem, ne hic milii accidat quod pluribus usn venire solet, qni, dnm cein
iiliistrare conantur, eam penitus pervertnnt. Noc pj-ofccto quemqunm oiTenderc debet si hic intcrdiim ,
dilutas ac, nt videliilur, fiitiles invenpcil rationes, cum ih nonnuilis auctor hic non tam v^ras quam pia:>
ac viilgo familiares halêre sluducrit, cujnsmodi suni de dissoinlione stellai a roaîs visx, et cur missa
de deiiinclis celebrelur feria secnnda, aique his similcs aiiai, qna in re te etiam adm ^niiiim volui. Qnare
»d postremum unum hoc rogo, pie lector, nt nostram operam ct indtisiriam si quam hic judic3v«ris ,
,
a^qno animo accipias, et eam solum promptitudinera benigne amplectaris, qua non passi sninus hotopere
diutius aliquem defraudari.Cerlo enim speramus, si nor. utile, saltom niinu& molosium foreiisqui sacris
liileris el jîelali maxime operam dare consueveriint , nt hinc ila deinceps Ecclesiam siudiosiiis amare
colere alqne observare discant, qiio ad aeternam illam Ecclesiani, oujiis nostra hxc. dnni.nxat adumbraiio
qu»H(am e«i, queant suo tcmpore pervenire. Qnod ul faoiat Cbristus, eiiam aiqneetiam oramus, queni in
hac editione maxime honoraium opsanuis.
ViTA JOANNIS BELETfi

Ex Joannc Trilhemio,
JoannesBelelh, Gymnasii ParisieHSisolim infiignis theologus, in divinis Sciipturiser.iilitns*'! in ««cnlari

philosophia sulTicieiiter docltis, ingenio promplus, s.^^rmone soholasticns, inler dootoios siii lemporis non
ignnhilis, scribcndn eldispiitando nomensuum ad posierilaiis noliliam cnmgloria dcduxit. Scripsil enim
iion inntile opus Dedivinis oiliciis, et sermones quoque vaiios. Verum ei alia noii pauca stripsisse diCilur,
icd ad notitiam meam non Teneriint.
RATIONALE
DIVIKORU.M OFFICIORUM.
PROEMILM A Cerienihil. Hino iila laudabilis inolevit consueludo
AC BREvis TOTius opERis ÂMiTio. in quibusdam Ecclesiae panibus, ut pronuntiato

In primiliva Ecclesia prohibiium erat ne quis lo- sccundum liiteram Evangelio, staiim vuigari illud
quorctm, nisi essel qui interpretaretur. Quid enim, populo exponereitir. Quid vero de nostris tempori-
nbsetro. protjcssei loqui, si non inlelligerciur ? bus dicemus, si vix.acne vis qnidem inveniatur
15 ;. DELETUl THEOLOGI PARIS. 16
qui qux legeril vel a«dlerit iriielligal ,

quique *a- A ecclesia iiilerdum accipialur, alqiie eliam quivis k>-
llt. aaimadveriat qua; viderii, aut egerit ? IJnde pro- cus alius ad orandum constitutus, vocetur orato-
(fclo illiid vere diccre possiimus, quod olim pro- rium : ciijusniodi insuis coenobiis sibi statucmnt
plieta lonquestMsesl : Perit sacerdoi qnaxi e po- inonachi. Sancta vero, sunt loca immuiiitatis circa
ûlo unut. Yidetur ergo lacendum poiius essc monasteria, sub ccrlx pcenK intermiuatione con-
qiiam psallendum, silcndum oiniiino quam tripu- firmata ;

quemadmodum apud nostram Lutetiam
diaiidupi, si in baiic teniporum infelicilalem inci-
ceriiiiur velut claustrum quoddam, in quo suiit
diiiius. êrum enimvcro ne aliquando ora canen- sedes canonicorum. Nam cujuscunque sceleris
tium ad te, Domine Deus, turpiter daudanlur, ad reus sit, î illuc tanquam ad asylum perfugerii,
Iioc dîiiiiium evitandum triplex adhibebimua retne*' maxima ei pnestatur securilas. Sic muri etiam et
iiiiini, si primo de ecclesiaslicis inslitutiouibus, portx civiiati€, ac theatra ut sancta essent , saitci-
ilciiide de cxpositionibus divinoruin sermonum ,

ac tum esi legibus. Postremo iocus religiosiis iile di-
landeni ctiamdc dieruni ratiocinaiion^biis,quam rieii citur, in quo iotegnim bominis cadaver scpullum
potcst bievissime, dixerimu.s. Ac prrmiim qnidwn esl, vel tantum «tiam capul, Corpus cnim obirun-
ad eos pertinere poterit qui modo incipiunt, se- catum, ntsi et capiit adsit. locum religinsum facere
ciiiidiira vero ad eos qui jam profactum alique» " aon poiesi. Quare, cum liaclenus de l»cis diclum
scMitiuni, tertium denique ad illos qui ad perfecti*' sit, iiiud unum adjici oportet, iit quemadmodum
ucm qiiamdam per\'enen«nt. De his igllur brevilef ecciegta sit aediUcanda paucis deciaremus. Facto
ef compendiose deinceps dicaraus ut per nos ali- enim ioco fundamenti Recesse est ut episcopus eum
qiia ex parte corum consulatur ignorantix, qiii primo aqua lustrali quam benedictam -vocant,
,
(|ueiiiadinoduiit de his rebuK seiitiendum sit^ veie aspergat, ac tum deiiique primum fundaineuti la-
ncsciunt. pidem, qui cruccni sibi tmpressara habcre debet

C.\PUT PRIMUM. ipse jaciai, vcl iussum ejus sacerdos aiius, si ipss
De rebus s}>ecialiler Deo contecralii!. adessc ncqiieat. £t omnino quoqtie necessarium

Taincisi quidcin rerum hanc univefsitatem Ueus, esl, Mt aditicetur versiis orientem, hoc est versu«
:iil nosiruui iiiaiiiHe commodum, ex nibilo CEeavc* solis ortuni acquinoctialem , ncc vero eontra aesti-
ril, ut liiiic merilo, et«ic vocctur omnium Dominus valc solstitiiini, ut nonnulU el voinnt ct faciuiU.
juxta iniid : Domini esl terra etplenitudo ejus {Pstl. CAPLT HI.
x\ni) ; ab illa lamen universilate qusedam sibi spo> I>€ temporibus.

cialitcr retinuil. Quemadmodum enim illa in qua- q His i(,Mtur dc locis ita breviler expositis , dice»-
luor parles secari potest, ila hic a qualibci p:vc'ic dnni esl de leniporibus. .\cctpimus aniem hic tem-
aliquid sibi proprie 'vindicavit : a locis, loca venc- pora, pro dicbus, qiiorum Hlii sunt festi, alii so-
fanda ; a temporibus, dies festos ; a rebus, deci- lcnuies, ulii vero profesti. Ac profe:>ti qnidem suni,
iiias, priiiiitias, oblationes, et si qaae sunt alia quia nulla spirituali cclebril.-ite fiiiciuutiir At vero
qiix donari solent; a personis deoique, quas velul aliter Jiidtei siios vocant dies, aliter etlinici.eoruin-
sibi dicalas liabel, ut suiil minislri altaris, nK>n:i- qiie philosopbi, aliler demum Cbrisiiani. Hebr»(
chi ei tnoiiialcs. De quibus sane omnibus , yiueiii- primum diem nppellant Sabbatum. qui piiccipuus
cct d« locis, tempuribus, rcbus, persunis ac earunt- apud eos habetur. Reliqui omnes ab hoc denomi-
4<în niultifariis odiciis, deinceps ordine dicemiis. nati sunt. Vocant enim sequentem dicm post Sab-
Et primo quidem de locis. batum, primam sive alteram Sabbati, et qui deinde
CAPUT II. setiuitur sccundam Sabbali, et sic de aiiis, usque
De toco. »d diein septimum,' qui illis vel septima Sabbati,
Locorum itaque venerabilium alia sunt oralioNi vel Sabbatuin sabbalorum dicitur. Apud etbnicos
dicMta, aliu vero neveMitati humanxdeputata.Loca \ero, tam vulgus quam pbilo«opbi. iisdem uteban-
bumana: neccssilati deputata sunt bxc leiiodu- D tur noiiunibus, nisi quod in iis diversam inter se
:
ciiiuni, nosoGomium, gerotocoruium, orpbanoiro- habuerint ratJonem. Utrique euiin primum diem
phiiini, prototrophium, brephotropbium. &ic cum Solis oppelbbarU secundum Liino:; tertium, ; ,
Patres et religiosi imperatores loca quaxlam iosli- Martis ; quartum, Mercurii ;

quintum, Jovis; set-
tiierunt, quo sc reciporent peregrini, orpbani, sc- tum, Veneris ; septimum, Sattirni. Sed ideo hos
iies, eiuoriti, inlirmi, Imbecilles el saucii. Loca au- vuigiis ita nomiuabat, quia solein, Martcm, Mercu-
teiii qux orationi dicata suQt, qiuedam sacra sunt, rium el atios deos esse arbitrabatur ;
philosophi
qiucdain sancia, quaedam reUgioi>a. Sacra loca vero ob hauc causam, quod planetarum honim iiii>>
sunt, qu.ê per pontiflcem Doo rite tunt consecrata, tibushumanab vibe nalura constituatur. Proinde
et quasi sanctiricata, qus diveriis appellantur no- nomina hxc sacra Scriptura haud quaquam reci-
liiiiiibus, prxcipue tanten his : Ecclesia, sacrarium, pit,quanquam passiui in usu habcantur. Cbristiani
k.-tnttiiariuiii, sacelhim, templum, oraloriuni, Dei dcnique ab his longc aliter dics nominant propnis ,
i.ihcrnnculiiin , iiionastcrium , c«riinbiani, xu/Maxii nimirOin appcllalionibus. Nam Sabbatum Judaeo-

hwiiinicali^, domiis orali»>nist, hasilira, iaptrlla. ruin -usquc adco non ohjcccrunt quin onm iis illud
i|;n(>.MHdiii}i tKm c><, quinf»i.itoiiuiii pio ipâ hbcnter habcrc vTliiit, p.irlim oh Hebraiti scrmo-
I? iUHOiNALF. WVINOR I M 0FFICIOHU.M, is
nit aiiclorttateiu, partini cliam ub niterprelntionis A raultuni diuque etsp^îitisKent , rox mUki e (.oeli*
cigiiiriraiioiiein. Soqueuleni veri) diein voc;>nl diem ad anpelos iflico .nndila est : » Atl »)nid tandrm iii«-
DtMiiiiiicuin, luni prîplcr Ciirisli resnrreciioftem, raniini ? » Ad quain illi responderunt Dominuni
tum proplcr Sjiiriliis sancti e calis misslonem, vel pr;ecepisse ut aniniam illiu? sine cofporis aoxii*-
quia JoannttK evanitelista in sna Apocalypsi sic ir- late ediicereiH, qnod" certe facere non pclcruMt.
8uin nominavil. Ait etlim ibi hoc paoto : Fui in llaud injuna ergo cujnsqiie nbiins et pwssio dici
tpiritu in ai« ifominica ( Apvc. \ ). Sc<J diem qtii poicsi. Assumplio vero propne dieitiir tr:insiius B.
proxinie Ilociilnican) êqniiur, feriam vocnnt sccun- Marijc. el deposilio S. Joaniiis fâiigelislx, qui vi-
dam, item<;ue et alio^ d:e;> ad Sabbatnin usque. Di- vHs sepulcnini ingressus est, et se quasi in illud
cuntur aulcni ferix o feriaiido, non quod a neees- dcpOBuit.Taftdem eiiam durmitio mors appellalur
tariis vil-.v operibus sil fertandiim et abstinendiim, ssociorum, qnae illi» esl velnt optatissinra quies.
ted quoninm tolo vil.i; nostra; teiiipore a vitiis fe- Sicnt enim a somno validiores atque inlegriore»
riari debeamus. Dies fesu porro siiiit iTies solcin- surgere onines M>leanius, ila et .âncti sine diffkul-
ne«, qoi, ut.soli serviifcMur, quasi pwseripto ei tate resnrgenl in corporibus glorific^lis qua«i
quodain inslituto recept sunt. A sole eniin vel a somrt«> fnissent experrect!. Hnde ilhui est nnod Do-
goiito 8(»lemne di^tûm est.- Unde soieiiiiiia lestu vo ^ niinus d<- 5,:i7.aro dixii : Luzarui aniicus notter dor-
cit Keeleiia. qdJE eerta surtl «<!)servalione consli- tnit {Joav. xi).
lalu. AlqHe iiinc eliain\cnii solcninitjys, qu;« ^jna- CAPUT V.
uripart.ta esse potest, videlicet festiviiatuni, sâtio- De fmtit.
Buin, litaiiiarnin, et jejuniorum Festomm qnxdam sunt generalia, qua^dam par-
CAFCT IV. ticiit^ria. Generaliasnnt qiix feneraliin ab omnibu<
De sotemnitale festititalum. celebrantur, ot festa Trinilatis, U. .Nfanje, >lalivlu-
Prlnio igitnr de fesliviiatnm solentnitatc agen- lis Doinini, Paschae, Peniecosles, saiutre orucis
dum esl, q»x pluri^bus noniinilnis vuigo e.\prin;i so- apostbioruin , evangeiistarum , S. Joannis IlaplistaJ
let, nimifum his : festivilas, rcsiunj, celcl»riias, p.Xi^ ct evangelistre, Laurenfii Nicoiai, Sylvcsin. Mar-
lUK, Iransitns, obitus, assumptio, depositio, dor- tini.elc. Festa aiileni panioiiiaria sunt, qiia; taittum
milio, passio, dedicatio, nalivitas, na?alis, vci nain una coluiitur provincia, ul festuin B. nihirii,
tale H naialUium. Festivitas dicilur, qu.isi festl quod in Aquitania duntaxai observatur. Yel itiairt
«aniti alrcujus nativitas. Nativilas vero prcpiie ap- qua» in uno fiunt episeopalu, vel in una viila aut
pcttatnr fesium iUitts nativitalis, qiise est in carng « parochia, dicuntur festa particularia. Notandutn
el in inundo, ita ut hinc sohini dicatur nativitt^s inlerim obitcr hic e$l, in colendis fcstis digailatcm
Christl, B. Marine et Joannis Baplist?e, qiiod horum qiiaindain et ordinetn esse aUendendum. Festa et-
nalivitates duntaxat ab Ecclesia ceicbrentur. Nata- enini Trinitalis digniori cullu snnt celcbranda,
lis vel natale el natalitium Tocatur sancioniin ex dcinde fcsia B. Marix, praecipue lamen Assuiiiplio-
hoc sxculo commigraiio, qnia nl sjccuIo el muni*o nis, ac tandem qiioque fcsta S. crucis, qux' duo
niorinntur, ita tuno coeio naseuniur. fnîiflerenier 8unt. De aliis anic inteliigcnti facile est jjudjcaro.
autem tria h:cc vooabula usurpantur. Dioitur pono Quot snnt festa Trinitatis. tol B. Muri;e esse scien-
transitus festum, quod cst rie niorte iieaionint^, cum dum esl. Causae vero fesloruin ,juae siat, et nir
eonim aniinx e corporibus exeunles per varia loca qiiiedam non suo tenipore, sed alieno celebrentur,
sibi incogKiUi transire debeant, nenipe , si dicere scqiientia comniodiiis deciarabunt.
Uceat, per coeluin aerinm, «thcreum. crystallinunr, CAPrT VI.
donec pervenerini ad coelum empyreuni. Obiius De staltcnibus.
appcUatur, quasi tum animis angeh veniant ob- De.iitaniis quidem modo non incommode direii-
viam, cujusmodi de B. Nartino legitur. Passio au- dum forei, lusi de iis ttini p.iulo opporiunius cs.sc-
lem nuncupatur, qua&t tum maxime corpus patie- D mus dicturi, cuin de fcstis justa tcmporuni varic-
batur, cum inde anima excedcret. Quapropter fteri talcfi tractabinius. Operx preliiim icîiur est, ut hoc
etiam 'polcst ut uniuscujiisqiie obitus appelletur temporc his snpersodeanius, ac modo de staiioni-
passio, cum ille discessus animse ac distractio a bus agamus uhi sex sunt consideranda. Priino,
corpore, non sine magno dolore fiat. Nec enim sinc quid sit statio, et qiiam ob rem sic appeilata se- ,
«ausa CGt, quod D. Hieroayinus in Vitis Patnnn de cuiido, unde initiuin sunipbcrit ; tertio, quot si.it
quodain viro sanclo narrat, qiii Doininnin rogave- cariim species ;

quarto, quare hujusmodi solentnilas
rat ut sibi vellet ostendere quemadniodum e corpore stalionuiu sit instituta ;
quinlOf cujustno.li siul per-
excedcrct anima absque dolore et angustia aliqua. ficiendx; ullimo denique, quae sit difTerentia inter
Nain cum hic quodain die forle fortuna ab suo vc- stationest procesîones et lilanias. Et quidem sta-
nirel tuguriolo, vidit jnxta viain pauperem quem- iio, prout hoc in loco accipitur, est processio quae
dam ante se roisere proslratum, ac jam animain fit ad aliam ecciesiam, ut Deo 'persolvantur gratiae.
ageniem, cui aliquot, ut perspicue videbat , asta- Dieitur autero stari^, quod stanies Deo agimus gra-
bant angeli, qui ejiis exspectahant animam, ul eam tias, non fiexis genibus sicut in litaniis , nec in eis
ad Siiperos depotiarcnt. Vcrum hi, postcaquam illic snppIiciitiOHift utimur vocibus, eed iaudom Dc»
Ijj
l. m.imi TliEOLOCl PAKIS. *to
A «ia «uppUcaliones. Scd eviaenliii» ha»c

tanUniui. YiUenlof Kkiaeu miiones a Tcteri lege ad •J»«unlur
uos Ouxiise. Tum euim populus Judaicu», atqu»

omnia patcbitnt, cum eadeio pieniu» paiilo p«)st
sinius tracialuii.
(Miam complurea elhnici Jerosolymam conveniebanl
ii) maximis solemnitatibu», veluti in Pasciiale et CAPIT TII.
Prtntecosle, ut in templo adorarent, ibiqne et mu- De processionibus.
ac Deo tandem gralia» pro innumeris I*iT)CCS6iones deniquc <Ju£ sunt : iiii-i est, quara
nera oCTerrei-t,
i>eneftciis agerent. Ab hac ergo esl consuetudine, siMguli.s anniii observamus indaniis Patinaruut. Sic
eliamnum uoslra Ecclesia ob»ervat ul eiiiin iilarn vocainns Dominicam, (|iix pro.îme pra^
(|uod .
'»iune« pariter ab oppidis, villis aliisque locis sub- cedil Pascha. Atijuc bn^c qiiidcm iilaiii rcprjcsental
ynuism sepiinoana Pascbali el Pcniecostes ad epi- proressioncm, qu:e Dumino ftiil c^lkibila a turbis
acopaiem eccleswm convenirent. Sunt item alia Jiulijcoi-uin, ct pneris cnm ramis palmaruio, euiu
juaf joee», q\m a Romanis originem traxerunt, qui insidens asinrc Jcrosolymam veniret. Altera Tero
ia ejosmodi frequenlcr admodum versabantur. Si est, qnain Dominicis diebus celcbramu» in ejus
quaudo euim diversis temporibus se ab hostibua memoriam, qnain discipnii Cliristo evbibuerunt
undique obsessos auiroadverlebant , aut graviora ipso die Asccn»ioriis, postquam cuni eo simiil ad
sibi imminere pericnla, sanctorum inlercessiones D monlem Oiiveli congrediebaatu?, uode illis videnti-
implorabanl, nl iiuidqnid esset pei icnli landem ce&- bus assiiinptus est. iNon qnod illud die Dominico
saiet. Quo qnidem facto processionibiis ad ejns san- factum sit, sed processio et omnis istius diet cele-
cti ccolesirim conveniebant, cujus palrocinio fuerant bralio in diem Doiniiiicum translata est, ut a populo
liberati, ut lanlo beneficiodignasgralias Deo agere timc niaxime ai) ccclesiam confugieate el simul et
poesenl. Aique ita sane fieb-al slalio ad S. Paulum solcnmius coli possit.
illo quo per

die, ejus subaidii invocationem eos CAPIT YIll.
UheraTcrat Domimt». El aliis. Stalionom au-
sic de De jejunio.
tcm duae sunt spccies ; enim «nil generales,

Aliae Nunc viJendum esi quid sit Jejunium, luidc dica
alix parliculares. Generale» sunl, qu.-e i» iis duabus liir, de auctorilate ct iaude , sive commendatioa«
septiraanis, qua» modo diximus, ad majfflrem scm- jujnnii, at(|ue cjns mulliplici dislinctione. Primura
per ecclesiam fieri solcnt ;
pariiculares vero sunl, sane peitinet ad definitionem, alteriim ad interpre»
quac in diversis ecclesiis ex causa quam staUm altu- tationera sive oiiginem, tertium ad contiimationem,
limns flunt. Quandoqne eliam fiiint slaliones causa qnartura ad amoiem, quintuin deniqtie ad cognilio-
Tenerationis, nnlla aliacausa interveniente, ut eum nem. Jejunium est commuiiis omnium membroruin
in alicujus sanctifesto ad aliam ecclesiam iiur pro- satlsfactio , ut scilicet membra sali&facianl pro
ccssionc a majori. Uursns interdura stationes fieri peccatis, qnx ndmiscrunt, ul si gula peccavil, jejii-
dicnntnr, cimi ob eamdem vcnerationis causam net ac .suilicit. Qui solus csl in cnlpa, soliis iiit in
riiebus festis ad divcisa progredimur altaria. Quare pa'na. Si oculns simitilcr. Undc Jercmias : Oculus
ex iis qua; diximus, salis constare arbitror qux sil deprwdatus esl ammainmeam (Tliren. lu). Ei : Per
staiionun) institulio. Quibus illud tainen addcndum feriesiras oculorum meorutn mor» iniravil in anitnam
est, qnod qucmadmodum Romani in sua civitate ad meam (Jer. ix). Sic Augnstiniis : < Oculo nibil ne-
pericnla evitaiida slationes aniuiatim flcri staluc- qiiins. > Potcslautem dirj jejunium a jcjimio, quod
runt, sic quoquc in aliis riviialibiis ob siiuilem c:<u- est iiitcstinum quoddam, ut inquiunl anatomici,
sam snas inslilucrnnt stulioDLS. Non est profeclo, qitod in homine morluo prorsus vacnum re()eritur.
qnod inultnm anxii simos circa veslcs, quihns in Nam et nos iiideurcum jcjnnamus a vitiis omniiio
slaiionibus uii oporiet. cuin ejusniodi esse debeant, vactii csse debemus, idque tain in ai.iino, quani iu
<|iiales in choro qnoiidie haberi licet, hoc semper coipore. Unde pleiiius pvofeclo Auguslinus supcr
observalo, ut iiii leinpuri inaximc coiiveniant, quo Joannem jejuntum dcnnit boc modo : « Magnum et
tiiint stationes. Non liic jcjnnalnr siciit in lilaitiis. ^ <:enerale est jejniiium ab iniiiuitatilius cl carnaiibiis
Non hic llcitnnlui, iildicium esl, gcnua, scd l.-eli- volnptatibns abstinerc. > Uoc enim jejuninni omni-
liiC vo«'.es canlantui', iiiiniinin lespoiisoria, ut dici- hus numcris csl pcrfcclum cl absohitum. Cui nou
mns, el aniipbona;, vel bis quidpiam simile. Fit absimilc est quo<i Pauliis ait : Sobrie.el pie, «l jusle
iinnnunquam ni. dum pcrugnnlnr stationes, in ea ttr«'iiMs in koc sceculo (Tit. i\).
ecclcsia, ad quaiii itnr, inissa celebrclnr, el inler- Nam qnod, iil sobrie vivamns, inquit, .id nrvs
dum noii. lit ui lampii ha^c sunt, absoluia stalioms phiiic pertinet ;
qiiod pic, ad Dominum qnod ;
jnstc,
or:ttioisc semper iindc cxierant reditur. inter slalio- ad pn)\in)um. llino pifl:)F; cst cultns Dco cxiiibilns,
iies Tcio, litaniafl ct procossiones hoc iiilercst, cum quo velul c\ adverso piignat liiipictas sive ido-
«jiiod Hlation<.-s cx causie snpra diclis, co, quo expo- lobtria. Quai-e nuilti in hoc voiabula pieUilis cr-
silum est, inodo ilant lilanix quie supplicaliones ac rant, diim in eo vulgo assentiunlnr, qnod iiledii aiur
rogationcs signillcaiu; ad vilanda quidem fiunt pc- piiis, qui c suis bonis libens panperibus qnidpiaiu
f iiiila. atque oiuno efTniîendnm infortunium , led p:)rlialur; coiitra ille impius, qui qux paupcrum
Drtn sine jcjiinio ct vcslc humili aiil babiln hignbri, siinl, ad sc rapit. Vernm ne diutins (ûadam simiii-
\ocilitis iu nmdum supplicaiis. LuJc profccio lila- tudinc labauuir, et vilia iivpiet;ui confmia, et vir-
21 RATIONALE DITINORUM OFTICIORUM. n
ijlcs, qu» piclalis nomini non ohsciirc videiitiir A in paradiso natiim sil. Scqintur jejunii distinctio.
rcspondere, brcviter describeniiis. Multiiin sane in- CAPUT X.
tercst inter flagitium, raciniis al(|iic iinpictalem. De distinctione jejunii.
Nam flagitium in nobismetipsis esl ; faciiins vcro Jejiiniiim sic priino dividi potest, quod aliiid.sit
coiiiinittilur in proxinitim, et iinpietas in Deum. Sic rarnis, aliud mentis. Carnis est, cum quis abslinet
quiiqiie magnuin statuilur discriinen iiiter miseri- a cibis ; menlis vero qiiando quis jejiinat a virii».
cordiam, clementiam et pietalem. Ut cntm niiscri- Vel eliain carnis jejiinium dici polesi, si qiiando
cordia maximc versatur circa naturam, sic clenien- qiiispi.nm ol> nimiam pingiicdinem jcjiinat, ne cor-
tiam esse dicimus erga justitiam , pietalem erii;a pore siipra modiiin p.nguescat. Verum illnd nuUiu»
Deuin. Verbi gratia, misericordia est, si quis ad viituiis est, adeoque dicendtim est potius esscatle-
supplicium aliquem juste damnatum duci vidcal, uualioiiis. Qiia raiione el mentis jejuniiim csse vo-
ciii ita natiira iiiclinalionc compatilur commovc-
n«'. lunius contra liixuriam, ne similiter plus xqiio pin-
lur, ut ipsum a suppticio liberet. Qucmndniodum guescal, ac in muliis luxurietiir. Secundo jejunium
etiam dicitur miscncordia, si quod pauperi est suf- el boc niodo disiingnitur, aliiid videlicet esse insli-
fiiratum, ipsi rcsliluimus. At vero clementia est, si tutionis , aliud devoli<mis, arnid paritalis, et aliud
quem injuste punitiim viderimiis, et nos pericuiis " disponsatioiiis. Jejiiniiim inslitntionis csl Qu.tdra'
nbjeccrinuis, ut per vim illum eripiamus. Pietas gcsima a snnctis Patribiis olim inslitiita. Qiiemad-
demiim csl colere Deum, idque ex mero amore, inodumenim in lege veteri sancti Paircs rerum saa-
quam Graeci vocaiit ItxTptim vel SjoaiCiiorv ; nos aurum omniumdecimas el primitias Deo redderecon-
tem Dei cultum recle appeliare possumus. siieverunt; ila nos qnoque debemiis ei decimas ct
CAPUT IX. primitiasolTerre, non solnm ex rcbus nostris, nerope
De jcjunil auctoritale. ex fmgibus, et aliis quae possidemus, vernm etiam
Aucioritas jejunii iriplex csl. Habel enim anclo- ex nobismetipsis scilicct jejunando, idqiie corpor^
rilalem partiin abanfiquitaletcmporis, partimaloci qiiidem a cibis, inenie vero a vilii:-. Est enim, ut
qtialitate, partim denique a pnBceploriim instilu- statim diximus, carnis pariter et mentis jejunium.
litme et niajestaie. Ab anliquitatc leinporis, quod Offerimiis aulem Deoex nobis primilias eldecimas,
slalim post orbein condilum in ipsa bominis crca- si quando bene operamur.
tioneesse coeperil, curn diccbatur : De ligno scien- CAPUT XI.
liw boni et mali ne camedas {Gen. u). A loci vero De ittstilutione Quadragesimcc, et reliquis jejunandi
qualitale, quia in paradiso fiMt insiilutnm. A pr^r- „ formis.
ceplore, qiiod nun ab bomine, sed a Deo ordinatum Instituta igitiir fuit Qiindragesima , pro dicrura
fuerit. Rursus commendatur a temporibus el per- decima. Sed cur poiius quadr^genario numero
sunis. El a tempoiibus quidem, quod in tempore quara alio apnellciur, evidens ratio est ; cum qua-
anie legein,in lemporesub lege, etin lempore gralia; draginta dies in anno pro decima liquido possimus
jejunium seniper fuerit observatiim. Anle legcm a invenire. Siciit Levitae ex decimis qiiae eis offere-
Mose ; siib lege ab Elia ; in tempore gratiae a Cliristo. bantur, summo sacerdoti partem reddebant deci-
Ejus autein conimendatio plena est exemplis. Eva, mam ; ita et nos decimam damus Christo vero pon-
quandiu abstinuit, virgo fuit incorriipta, mansit- tifici ex triginta se^ diebus, qui sunt in dccima tre-
quc in paradiso. Sed cum praecepluin jejunii vio- cenlorum et qiiadraginta dierum, ct ex sex horis
lasset, exle;aplo carnis sensit corruplionem, et sub cum quadrante , qux sunt nlira dies trecenlos ct
virucsl consliluta, ac paulo post e paradiso turpitcr quadraginta. Cum ergo suinmatim sint dies qua-
ejecta. Atl cumde:n sane modum Adam, siinul atqiie draginta uniis et quadrans, ex quadraginla habe-
jsjunium fregisset, exdeliciis paradisiin banc mur- mus pro deciina quatuor, quibus cum aliis triginla
laliiatis miseriaui detrusus est {Gen. iii). Moyses et sex computalis, cxsurgiint quadraginta. ncslat
post jejuniiim cum Deo loculus est. Elias similiter p adhuc unus dies et qiiadrans, quae sjnl hor;e tri.
post jejunium igneo curru in coelum snbveclus est ginta, quanim pars decima tres sunt horae , pro
{IV lieg. ii). Jeiosolyma a Sennaclicrib tempore quibus in Sabbato Paschac jcjunamus nsqiie ad
EzechiiE legis et Isaia, centuin octoginta quiiuiiie noctcni. Sunt aiilein in anito dics treccnli cl qiia-
niillibus coeiitus una nocle inlcrfeclis, ruitliberata, draginta sex, qtionim decima pars triginta sex dies
cl ne iiiter cineraios fcterent , solus Sennacherib sunt, acccpta dccima quadrantis, pro qua voluil
cum dccem lantum aufugit LuNinivem, ubi sexage- Aiigustiniis ut in vigilia Paschse, ejus diei missa nocle
siino die post a propriis suis filiis fuit iiiteremptus celebraretnr. Undcesl, qiiod in oratione, quam col-
lectam dicimiis, illo die legimus Detis qui hant

(// Paral. xxxii). Ilem, Jona iram Dei concionanie, :
Ninivitae in sacco ct cinere jejunium poDnitentiae sacralissimam nuctem, elc. Dicilur ergo Quaf^rage-
agentes consecuti suntveniam {Jonas m). Sic quo- sima, quasi cum decima quatiior. Diebos enim tri-
que Josue filius Iâ.ve jejunio, dum illud per inte- ginta el sex adduniur quatuor, qui sunt ex deeima»
grum diem agebal ad Gabaon, solis et lunx cursum Primus est sanclificationis, hoc cst mundificalionrs,
cohihuit, et bostes suos superavit. Ab bis ikaqiie si sic dicere liceat Quia lunc homo mundainr ei
peisonis jejuniuir commendaiur; a loco vero, qiiod lavatur , lam anima quam corpore. RcUqui trta
J3 i. BKlfcTHl fHEOtOGI PARIS^ 24
f,unl priniiliaruw. Priinwi «licrMin quadragiiiu est A esl Nec obmî;» jejuaia, qnsk in diefens Litaiua-
quarta Quadragesiinx. Tres ali^ sunt, ul dicliim est ruiii sive Roiâlionuiri occurrunt, cum ea ob aiiam
primitiaruT. Kx cerle igiioiaiiduin non cst ires a»es fiaiit necessilat«m, ut patebil dilm.'idius iii sequen-
jejunioruui in unu<|uoquc tempore eclebrari, qui tibu<i. Nant el fuiii jejunalur al> aii<(uibus prupter
appeMantur primitia', qiiod it;i de iis sil dispensa- Spiritus sancti exspectationein. Jac(>i)u» Zebcilêiab
luin. Proinde jejiiniutn dispcnsationis est, qiiod iu llerode oblruncaluii csl in diebus azyiiioruin, tta
lu.-ignarum soleiutiilatum vigiliis fieri dicitin*. Soio- ul neque jejunium iiabcak, unûe iill festuiu ccle-
baiit eniin majores iiostri ilia iiocte, qua^ proxiiiie bniii po^sit. Fesluin nanique ejus, «(uod .icptinu»
lestiini pra-cedcbat, vii,'iiaic, unde cl vigiiias appcl- Kulendas Augusli observatiir,îion nirespecliii illiiu»
hibanl dies fcsla pioxiiiic prictcdciiles , ad qui«3 passioiiis aiit itiortis, scd transtalionis. Tnnc cnini
con\ei»iebanl juvcnes cl piielhe, caiitoi-cset lusores, illi priino dedicuta est ecciesia in Hispania, ut ple-
sicul adliiic lil in plerisquc regioiiibus, ut in Picta- niu^ oslendelur en in loco quo ejus festuni auin-
\ia, pra-cipiic in fcstis patronorum ccciesianim geiiiu». Qiiod aulem non jejnnalur Bartboloinaiu,
Sed quiuiiaiii nnilta indc nasccbanlur incommoda. cujus ft slum est octavo Kalend. Septembri», aliud
iusliliituMi fuit ul ia lui iim vigiliarum ûcccdcieiit est impedimentum. Ferlur eium uno die fuis»4; e\cO'
jcjuitia , ui codciuuiii rnodocoiiiesbaiioncasupcifllusc " riatus, »^1 altero obiisse, quanquann ia legeiida !*eu
cl ebhetatcs qua- crebro coniingebant , totlercJituv \iU\ ejus iiiud raininie habeatur. Quod si ergo ita
e ntediu. Quod in ea forma ab Kcclesia ita dispcn 8il, neccssarium Soret, \n ejus vigilia secuudo di«
eatiim acccpiinus. Si quis tauien jejunaret et vigila- aoie feiHuui colcretui ,
quod » ssct contra liotmaiii
riT, bis uti(|uc baud niule fai-cret. Nibil cnim vetat ;Uioru!n j^junieinim rer,livoraiH. Ui Thoio»
de tHtato
boiiuiu duplicarc. Dicilur aiitein hujusmodi instiiUi' jcjiiitctur, non oporlci, ^juia festum ejus csl iu Ad-
tio, dispensatio , quasi in diversis, ut $ic loquar vciiSii Doinini, in qito qupsi continuuni jejnnium
])<:Dsaiio. Nain jcjunium iioc fuit introductuin in dcltcmu» obtturvare. Buniuba» proplere^ non lisiK.'!
coiiipcnsatiuncin vigiliarum , qua; idcirco fuerunt jejuHiun), q<iod non sii cx nujoero apostolortini.
abiogalx, necrebiu* illse comcssationes atque cbri- Nec profecfeo diciuir apoMo-us, nisi qiiod, cum erjt
ctaics postliac ricrcnt. Aliquando tainen ct < artunic) Pauli socKus, uL c;cieri ad praedicandum nitssua sit.
rigoris est dispuiisatio justa de causa ab eo cujti» llnde iilud ; ikgretjdie Uarhabani el Pu»Ia/ii {Act.
Interesl facta rclaiatio , queniadmodum cliair: in Xiii). Mutbue ideo non est inaiilutULi^ jeju:i:t«ni; quia
hoc loco. Vidcruntenim qiiod mclius eral jejunaifr festum e|n.s. in Qtiadragcsi.Tia fitjqut;n»i»i3 &ol«;t con-
quara vigilare. Jejunium porro devoftionis est, t\ ^ tiîgere, quunco a!)0(|ui semper jejUitJiui.. Vel ctiAm
quando quis Mia sponte jejutiat, ui in vigiiia B. obeaiu rciii, (iuod ei priii iiivjj» i,prtvjtoljs uoii fnefity
Martini, etB. Nicolai. Jejuniuin paritatis e^t, cuir. scd posl CUrisi! passioneei pv-.r aU(.<»i>i»i «W«iioiiem
lii vigiha S. Jacobi, Uartiiolomxi , et alioruui <ipo-' loco Judae subMiloittj (A-c. ;). Dn quo di* itur . £i
stoloruni jejtinamus, quibus ut jiijunaretur , sixitu- eohcopalurn ejut accipiat altar {Ptai cvm) . t estum
tum non csl. Faciniiis lainen ex eo, quod omncs deniquc B. Joitnnis cvangellsiî sempcF celcbratt»
npostoli in mcrilis ac piamiiis parcs sint Quorum terlio die posl Nativttateiu Cbristtquo jcjuiiart ,
eniin mcrita aiqualia sunt, ueccssat ium plane est non Ucet piupter dic» festos. Nibii inlcrini vctal,
itt corum anima; in cuelis sint sequale^. quominus otnnium ?po.sldloruDi jcjuuta po«su<l
Ob (|uam saiic causam Ecclesia con.sideravit di- cclcbrari. Opttme enim fecetit, qni jcjunaênt. si-
giiuni esso ut pariter ontnes jejunia habcreu>. Kx c»t in vigiii-t l>e.^ti Jacobi »cptitno Kalend. Augasti
»p<tstolis autcui scx tanluin jcjunium habcnt iasti- jejunant hi, qui ipsuoi colunt. Sed istiusmcdi jcju-
lulionis, quorum item quaiuor cum conjunciim je- niuni vocatur paritaiis, quod secuitdara r.ierilu su-
junamiis, quatuur diinlaxai in uniYcrsum existunt scipiiur^ i>on iaL>titutionis.

apositdonm» Jejunia. Nam Pclrus el Paulus unuro Et ruirsu5. jcjunium .lUud inspirîlionis , altuc
cotumuuitcr obtinent , quuiiiara eodem die passi 1) circuniaitectioni<». Inspirationis jejuiiitim cst, quab
sunt Sic Siinoo el Judas, qui ita sioiui Jito joju fuii in B. Nicolao, qui eliamnunt infans iu cunabu
nia cQlciunt; lertium habet Maltbiieus, et quarlum lis bis in lieltdomada ab ultfribus matns ab^tinuit,
Andreas. ac tantum .seme'. papiilas quarla ct sexta tcria suxit
Cur vero bis, el non ctiain aliis jejunainus, ralio Jejunium circumspcctionts est ,
quando prx iuimi-
in promptu cst. Li boc cniin ficrct in corum vigi- ncnte oliqua lcinpcsl^tle, vei hostiuni periculo . ve
liis, ideo sancia Ecclesia statiiil, quo sicul illi pro simili nliquo infortunio jcjunamus. Drinteps vcn
Christi nomiito passi suitt, et nos qiioquc .tliquo jejunium aliud esl rationabile, aliud irratiouabile
Bulttnt miHlo cum cis putiainur, si beate cum cis Kationabiie appcilatur quod i})sa r.ilio factlit .idmrt
viverc optcmus. Eadcm ratione etiain de aliis apo- tit, cum nioderjtte cibum et poiiim suiiiimus, ii
stolls institiiissct, nisi aliudquidpiam impcdiracnlo iiidc corpus dcbilitctur. Unoe inquit Apostolus
tuisset Impedtmenta auiem sunt bjec Fcstiim : Halionabiie sit obtequitim veslrum {Rom. xuj: A'ui
FMiiiippi ct Jacobi quoil tpsis Kalcn. Maii babcmus, in commestationibtts et ebrietaiibut, elc. {Rotn. xili)
qua; sempcr siint inler Pascltu ct Pcntccostcn ,
Iriaiionubilc esl, si quis Tclit jejunarc duobas au>
qi.ol fii (tmpus lalilix, ttl gaudii, Jcjunandum mm uibus dicbus continuis. aut intcgia cliam scpti
^ H\iiO:SA.LK mvHSORI^M OFFrCIORlW 16
UMna . cujUMi»«di Oeu» hou approlwt, qui ut ilia A l>r»orum, lcili» (-hristiaDwanj, Prima esCerrori»,
r.ori coganiur, non «uiein ut nsiiurA <li»$o[vatui ftecunda veritaiis,lertia .lalutis. in prinia Baufragium
v;ili esse jejuTiMiiiuiii. ilinc itluii jejuiiiinr. po394; patimur, in «/ccunda a periculo quidem eripimur,
pruliiberi, quuif nonuuUicoiUinuînt a Coeiin Domini 6ed in DrTlia ealvamiir. Priina rursuin nos a Deo »e-
ustjue ai) FascUa, satis luanifestum est. cal ei scparat, secund» iiluuiinal, lertia auiem peni-
Sunt item aha; jejuniorum Ibrmx, quas eadem iU3 salval ct libciat.Vcrum nios paganoruinconvc,r-
btevitale |>urslFinge)nus. Nani aiiud reperitur quali- siis esl i»i rilinn r.Iirisliaiiornm. Qua; Oei Opt. Max.
tatis, aiiui) quanlitalis, aliud tniir.eii, aliiiii siiinm^ n)!itali() saiic piilclieirima est. Cbristianoruin cniin
CKaclioiiis, aluid alteritatis, u» t.ii.. dicaai, aiiud xc porson<c, lain sccularesquam ecclesiaslica', ab aliis
ropltagi;»' QutililaUs jejunium nucamut», cuiu carn.5 duabus scclis , nimirum ab IlebnKa aique eliinicu,
esiiin nol>is in pusterum indicimuti , quanlitatiSr desunipla; siint. Qucrnadniodum cnim apiid nos diio
ciiiii (\ym ad cerlam mensuram sibi victum subtra- sunt pcrsonartim gencra, laicales videlicet sivepo-
bil, et oniiiiino quantmii quoque die coniedai, quasi pularcs (X«txof eiiim populus est) ct ecclesiastic;c:
puiiduratiifii habet jfejunitim inunicri es(, si qiiando sic apiid eihnicus et Hebr»;os, a quibus nostnit ba*
quis iVd sectini slatuat, ut quollbct dle non nisi sc bueriint inilium. Apud cthnicos persunae sxculares
nttfl posthac cibuin caperet, vel bis, idque cx eo craiil hae : monarcba, scilicct Hoinanus imperator.
quod qui ideui sa^pius facluiit, sic ipsi se abjiciant patricii, qni clscnatoies direbantiir, quoruni arbitrio
ac pro5lci'liant ul nihil inter eos atquc intcr bruia itniversa oidinabantur; reges, duces, pra^sides, pru>
aitfmaiUi^ plane inlorsit. H;)ec cnim ut ad pastuin lccli, iribuni plebig, trib-ini militiim, pr;^tores, ccii-
nai'a K>iBt potjssimahi, ita sxpius unoquoque dic ruriones, dccuriones, qualcrniuncs. tribiiiti, qua-
vciitreni satuiant Rik scse reficere bumanum csl, siures, aviltes, aiil»; janitorcs. Iii rilu vero templo-
geitit:! autem,ut feitur, anêldrum. Quare cuni sini, ruin craiit arcbinamines, ilamines, 6acerdote8 irt
quibBs S';m»*i duiHaxat cum angelis quoqiiedic vcsci ulrcquc sexii. Naioque apud illos non aliter. alque
dccreiuiii csi, hlijitsmudi jcjuniumhabcre pulaiitnr. inodo apud nos, craiit ct mulierum et virurunt re-
Sed lolfTaiiilius hoc p«t, illud vero striCiias, qii.ul ligiosi '.'onVfntus. Inter poetas eranl carminum ju-
sumiii;f> dicitur ^Yai-Ucais , cuju.tmodi habeiii hi, dice (cmocdi, trajôcdi , historiograptii. Apud He--
qiii radicibus et he:bi$ vescdntuf , ot in df^serto bniôs porro oadfin fiiil personariim diversitas.
Joannes Bapust^, elincremoMaria ^{rypiiaca.qu* linnX enint qu;fidaii' .sa^cularcs, qiixdaro vcro cullui
cvih diio'.>us laiiiunj pauibus trajccil Jordanem. vj- diviiH) in teiitiplis perficluo addictx. Et pcisuna^
tamqiic ausliirim <;t soliiaria.li eîl annis quinqiie. r qu'df m in templis er^ni li:e : stimmuii sacerdos, el
Aiiernationis csse dicitur jejstniam, cum quis altcir- m.ioovot 6iicfiiloles,lc\il«, nalhinaei, iuniiaum«n:uii>
na(tm jejunat, nimirum sicnnt Uoi. die ah&linucrU« ctores, exorcisiir, janitorcs vel %ditui. ei canlores.
fiecûeuli comcdau Xeropbagitu adco jjejunium, ei si Inler siccitlarcs vcro in primis dux populi eiat ad
;{UH{ido qni& cibum comedi! aridum. Dicitur enim regcndiini Moscs, ci sttb co, quos ipsc ad consilium
icrophagia i Xttptn siccut, el fiyu, quod esl comedo, socori sui Jclhro coiisliluciai, r.ciiipe crant bi cLi-
quasi dicanius skcam comestionem, qwale esse pu- liarchi, bccalolarcbi, ponlccuntarchi s<;u peitlcco-
test in pomis, piri$;, castaneis, prunis , ct id gentis siarclii, et decarchi. hoc esl, millenarii, cenlcnarii^
«liis. Qiiidam tamcn siccam comestionem essc ar- sive centitrione^, qiiiniagenarii, decani; x^^«< enMa.
iHirantur iegumina cnid^ sive cocta, si mudoabsi|uc mHlenarium ttHiuerum cxpriniit, «loxwv prineipsjiif.
jure cothedaiitur. Posiremo invonilur quoddam je- unde yjixa.pyj.i dicilus' qui pr<jL'est miUe. Sic cxare»
juriiun) vanilalis seu siniulafionis, ul Jn l>>pocrili8. .«iignilicat reuiuw, tuidc hecaioncarchus cst cui cea-
qui ob fietam sanctinicniam jojunafit , iit ab omni- tuni parctU, Gl pcnlacontarchus cui quinquaginla^
bus suspiciantur ; quoddam uecebiiilaiis, ui in meii- Nam rrtMTwxovTa quinfuagijtla sonat. Qui autem dc-
dicis, ct qnoddam virtutis, ul in iis qui verain cor- cem in polcstalebalfCiU, recte appellanlur decani a-
pori inducuht abstinentiam, cum a culpa animis D înu dcceiu, qitod stni supra denos. Apud Chrislia-
abstinent, cum sesc viciu defraudanies, ( ibum egenos quoque personae sun^ pailim populares. partim
nis benigne partiuntur, qiiein suis vcntribus detra- clcricales. lN<puIurcs non sunt diversa; ab iis qua»
bunt, cum dcnique scse esiirionfibiis vclirit alios apud cthnicos essc dicimns , i|uanivig non ubiqii»^
suis satiari epulis. De jcjunio igituf cjusque umlti- cicricales suni, qu;e adtninistrant ecclettiuiu, d'cuu-
plici diutiitcllonc baclenus. turque u-ii Tou xî^,oov, qiiod nors iiilcrprclatur, qiiaai
capi;t \t\. sortc sintclecla.'. In veteri namque tesiamento sicck-

De penoiiis. doles sortc eligebantur. Queutadntodum ctiain eth-
rosiquaui de tcntporibus Deo spirittialiter dicatis nici soriilione uniiin ex iibcris suis ad clericatt m
Iiuncusque a nobisdictum sit, res ipsa postulat iit eligebantv Possunl nihilominus dici clericales, qtii.^
eodem modo de pcrsonisdivinis oillciis addiclis, hoc Ipsi accipiunt ha-rcdilatem Dumini, niniirum dcri-
e.sl ecclcsiasticis, ueinceps dicamiis. .\d cujiis rei mas ct oblalioncs, Nam xX>5/»of Gracis non soiiin»
niajorem declaralionem sciendum estin primis ircs est quod iioliis sors , set\ et hxvreailas. Est c»im
cssc secias, quaehominibus maxinie probanitir, qiia- iis «quivocum, unoquoquc noniine duo Ii?ec signili-
runi una csl ethiiicoruin seii pajjanorum, altcia He- cat. Pcrsonx autem dcricalcs dividuntur in mona-
47 i. nFXETIIl TIIEOLOCI PARIS. 1$
«hos, quasi sint soli vivenles a îvo.- »0/1«, ei tx« ^*' ^"^^"' ofllicium est caiecJiumenos bapliiando!», t$
habeo, quod ab aliis seorsim soH habilare debeant, poenitentcs pcr cpiscopos jam reconciliatos in eC'
el ecclcsiasllcos. Qnae s.l porn» pcrsonarum diver- clesiam introducrre
silas inler nioiiacl;os ecniiilcm salis noluni esseexi- C.\PUT XIV

siimo. Toiuin enim illud ab ordiniim varielaie pe- Quoniodo perôna; dignitalis a veleribut ad tio$
teiidum cst, quam alii aibi sive candidi, alii nigri ftuxerunl.
appellantur. Videndum modo est quemadmodiim dignitctum

cwvT xni. pcrsonie a veteribus ad noslram Ecclesiam perT«-
De perôuis ecclesiasticis. nerint. Et dominus quidem papa, id cst Pater pa-
Kcclesiaslicariim peisonarnin genera duo siint, triim vcl custos patrum, siimmi ponlificis qui in lege
Aii:e nauiqiie siiiil dii;nilalis, aliie ordinis. Dignita- fuit pcrsonam gerit veluli Romanus iniperator,
,
lis siint, ut papa, pairiarcha, cardinalis, primas, mnnarrhx, senatoria potestas, etpatriciururodigni-
archiepiiicopus sive metropolilanus,quod ejusdem est tas, qiiae forsitaii apud Judseos observabantur, etiam-
signiflcatiunis, episcopus, archidiaconus, archiprc- niim in nostra Ecclesia pennanet in tribus patriar-
sbytcr. Iti clioro sunt dccanus, hypodecanus, can- chis, scilicet Antiocheno, Alexandrino el Constan-
*^ tinopolitano. Primates, qui Iribus archiepiscopis
tor, subcantor, thesaiirarius, scholaster. Ordinis
personx: sunt sacerdos , diacoiiiis, bypndiacnnus, prxsunt, vel prxesse pcssunt, regem exprimunt,
acnlytlius, exorcista, lector, osliarius. Sunt auiem cujus potestas ad tres se extendit ducatiis. Metrc-
'11 ordinc septcin gradus, ad dcsignandam septiTor- politani sive archiepiscopi comparantur ducibus, qui
iiiem gratiain Spiritus sancti, cujus Oiunere iiloi-um pluribus praesunt comitibus. Nam et archiepiacopi
oiriiiiiiin fllTicia exsequuntur. Sed quoniam de ec- pluribus episcopis pr<eesse dicuntur. Episcopt ba-
clesiasticis personis juxta nostrum tempus tractare bent similitudinem comituni. Coepiscopi, quorum
proposiiiunis, viJeanius quemudmodum a veteri Jam abolita est dignitas, pnefeclis adsequantur. Ab»
coiistietiidine lam ethnicoruii) quam Judseorum ad bates imitantur tribunos militum , cancellarii prx-
prxscnlis Ecclesi»; oiiltuni rarla sit pcrsonariim tores, archidiaconi centuriones , decani deciirio-
transtulio,lum sccunduni ordinem, tum secundtim nes. Archipresbytcri loco sunt advocatonini, presby-
d'gnitnlem. Ac primo quidcm seciindiim ordineui, teri sediliuro, diaconi qualernioiiuni, hypodiaconi
in veleri teslaiueiilo eranl saccidoles, quales fue- trihunonim. Denique exorcistx qiixslores reprae-
runt filii Aaron, qiii propopiilo sacrificia olTcrcbant. scntant ; osliarii, aiilae jauitores; icclores, carmiuuin
Erant prselerea aliqui in popiilo mogislri, ut fuit r rccitatores; arolylhi, carminuni sciiptores
Nicodemus. In borum locum nostri succcsserunt CAPIT XV.

sacerdotes, qiil sacrificium allaris Deo pro nobis Dc rebtts qnae Deo potissiinum debcntur.
offerunt, quique ad hoe obligati suiit, iit vcrbuiii Nunc autem qiiod qiiarto a nobis luit pruposituni
Deipopulum sibi commissum doccant. Vocartur nggrodiamur, ut videlicet quae res Deo spiritualiter
auiem sacerdotes, quasi sacra danieit, el piesbylcri, delicantur, breviterexponamus; quod aliunde s<«tiE
quasi senioret, non quidem a;taie, sed erudilione ct paieant. Sunt eteniin decimae, orimiti?;, vola.sacri-
moribus. Ordo diaconorum id est miuislrorum

,
ficia, oblationes el donaiiones. Priniitia: e prirnis
(tantuin enim sonal) viceni explent levitariini. Ut lioiiiinibus iniiif.m habueriinl. Legimus envin Cainp
enim in vcteri lege levitae in sacrificiis ins.erviebant el .\bclem c Irugitnis fûoium laboruoi priiiiitias
Bacerdotil)us testamenii veteris, ita hi in sacramento Dor, oiHullsse. sed Abeltm aprnos et Caina segetuni
aUaris niinistrant sacerdolibus novi lestamenti. Hy- manipulos. llanim tanien alter, quia et juste el
podiaconiin locuni nalliinceorum sunt siibslitiiti, qui la-la troiito; vplimuu) quodquc obtulit, Dei gratiani
sicdicebanlur,qiiod in huinilitate serviebvjit. Q»ipni- abunde deinerilus est, cjusiiuc grcx lii fctura mnxi-
admodurn enim lii sub lcvitis sacra adiniiiislrabaiit, niae ferundilalis aiiiindavit, ob qiiain rem innoccns
sic illi sub diaconis, unde ct hypodiacoiii sunt ap- D sub Chrisli figiira primus martyr exstilit. Aller
pellali. In tcmplo erant emunctores iuiiiinniii, qui Ycro, quoniam jiiste primitias non solvebat, cuni
candelaset .iccendebanl ct exslinguebant. Mi siiiit prssiina <|ii:L>i|iie dai cl , Deo displiriiit, primusque
in nostra Ecclcsia qiios aoolytos c» corofoiano'; di- in percatiim parricidii aiit lioinicidii incurrit, quod
cimus, qui cereas randelas, tliuribulum poi lant ar lahovis siii proventiini non habebat exspeclatum
pneparant. In tempnre vcirns legis exorcist;v, id est (Gen. iv) Eoileii) iuodo ol popiiliim Israelitirum cx
adjuratores, ex dortrin.a Salomonis dacinones ab omni suo laborr Dro priinitins dodisse. ex Dei pia:-
bominibus abigebant : sed et nos siiniliter cxorci- ceplo acorpimiis. Quarc ipsa ratio exigii ul et nns
stashabemusqui iilos cxorcizant qui efliciendi siint ChriJtiani simililer faciamus. Qiiid aulem et qiio-
rjtecbumeni, nimirum cum ab iis adjurando expel- modo landum sit, satis cumulatc docet nos evenius
lunt d.Tcmones. In tcmplo erant canlores; apud nos Abeli (îino.
sant lectorcs sive anagnostes. Osiiarii in nostra Profccto iion possumus ejus non meminisse, quod
E.clesia vicem suppleiit templi janitorum. Oillciuin a b<Hi omnia accepimus, et quidquid babemus,
ciiim janiiorMVT eral tcmplum claudcre et aperire, quod ah ipso sit profectiim, ila iit vcl ob id afquura
mniidosrecipcrc, immiindoscxcludcrc. Ostiarioruni sit, C! primitins oflerre, cl iiiiodamniodo dc acce-
59 RATIOiNALC DIVINORU» OFflCIOlaM. 50
plis oeneficiis reforre gralias. Sed «i qiio^ralur ciii A motli soljiin personis Toiorur» ifitliscrclio intcUigi-
dandx siiit priiiiiti;£ , ol in qiia eliaui quanlilaltt, iiir, sed ({uandoque eliani in provectioribus, et qnx
farile resp<mdonius cas sacerilotibus esse largieii- Oiunino litêrx siint, vota fiunt indiscrela, i\\\.v.
das. Quud iia tninen accipiendum non est, quntî prr"!a poliiis digna sunt, quam ut ad ellcctuin pro-
necesse sit eas liis soiis daudas esst,\ ac non ciiam utK.-eniur Qualeesse potesl, si quis illud se fa-
aliis. Nam creiuilis et iis, qui in terraruin aitditis cere voveai quod |)erflccre nullo paclo poesil, vel
Intenl et inclusi sunt, aliisque religiosis, si placue- es quo ita debilem suam eflirerct naturani, ut peri-
ril, dare possunnis. Nec vero certa et deterntinala culuin sit, nc uncri succuinbal, ct sui ipsius occi -
in his quaiititas est, adeo iit quantuin visiim fuei ii, sor habealur. Certe qu;rcui>que vola cuin consilio
et non uUra largiri liceat, si modo ex aflectu cha- et aniini raiione faciiiîia, ca perpe;;>o muU obser-
vilaMs proflciscalur. Invelerilege pr:eccpiuin cst ut vanda, nec ulio ntutauda tempore. Ciim aiitcm iii
ex oninibiis boiiis darent decinias, quod c\ oiiiiiihus lege Teleri iniilliplex ageielur sacrificiiim, ui in
Dcus sibi decimam voluit, quam Iribui Levi in ce- Levitico habetur, in Christianorum scu r<deiium
lcbratiîie sui olTicii appropriavit. Sic nos iitiiiue si- Ecclesia unum duntaxal cclcbratur sacrirK-ium ,
mililer facere delennis. (Juod si vero a laicis in- scilicet corporis et sanguinis Domini, de qiio <pio-
juste possideantur, nihilo tamen mious eas ttine- B luani in sequentibus lalius dicluri .«uinus, cuin olli-
mur solverc. Nec sane licituin est iis cosinlvere, aul ciuin missa: cxscquenuir, modo supcrscdcanius.
i?e his dlspcnsare, sed illos tanlisper reddcre, donec CAPIT XVII.
Deits injiistam corunf possessionem in mclius eiiicn- De obtatioitibus el donaiionibus.
davcrit. Proinde si quis dccimam retinerc prxsuni- Nunc de oblationibus. Siciit in legc vcleri popu-
pserit, cerle itle tr^nsgressor ct proevaricator pne- lus Hieiosolyinain ad inagnas quasduin &oU'niuitali>»
i-cpti divihi jam factus est, et niortaliter pi^ccavit. convcnicbal , niniirum ad Pascliatis , reniecosles
Atqiic clinm qui hoc fecerit, sciat se non soluin dc- cl Scennpegiaruiu [csla, ut orarcnt in tcinplo; ubi
cimani rdincre, scd quod et novcm alias partes in- ctiam c\ dcbito univcrsi oUcrrc obrigabaniiir , il»
jiisic non duhitet possidere. Tanluiu csl non red- omncs Chrisliani , cx insUlutioiic saiicioruni Pa-
derc quud ad Deum |)ertinet triini , tcncnliu* oflerre, juxl^ moduin suarum fa-
CAPUT XVI. cullatuin, iii qiiutuor principaiihus solcinnitatibus,
De votis et sacrificiis. neinpc; Nalali Dotiiini, Paschalc, Pciitccostc, el iii
VkI.i nostra Deo debemiis. Unde illud : Voveie el fcsto Omniun^ Sanctorum , ut indc sibi vicliim ha-
reddite. etc. [Psal. lxxv). Sed votorutn aliqiia siint bcanl saccvdolcs. PrxSCfea oircrrc dcbent quo ,
necessitatis, aliqua sponlaneae voluntalis. Ncccssi- paschalis illa caudc!.x ccrca cniatur, quoquc cuin
tatis siint, quxsuol (idci annexa, cujiismodi in ba- olcuni, iiim ccra ad ccclcsia.* illuminationcni coinpa-
ptismo facimus, duni itos lidem Chrisli ohservaiu- retur. Alias auleiu nciiio nd oblationcs compellcndus
ros, et Satan* opeiibus plane abrenuntialiiros vo- cst. Si tamcn (iant , ^Mintanca: sunl ,
qiientadmu-
vemus. Sic necessilalis volo astringimur ad obsev- dum cl illie, qucc posl confcssioncs dari coiisucve-
valionem decem pvaiceplorum. Alqiic haec quidcm runl. Qiiod vcio ia quibusdam Eccicsiis veiidanlur
vota omnino inutari non possiint, sed pcipcluo sunt scpuliurse, ct pro campanavuin piilsalione donaiio-
observanda. Vota spontanea, nonnulla sunt discrela, iics exiganlur, pcrindft csl ac si Ecclcsiai sacrA-
nonnulla itidiscreta. ludiscreta sunt vota puerorum, mcnta vondcrenlur.
dum necdum su% sint potcslatis, scd parentum. CAPCT XVIU.
Atque hujusmodi licite oiailli possunl, si vulcalur Qi<od oflkuuK el (juoiitplex.
expedire, vel parentibus, in quorum polesl;Ue sunl Cum cigo hacicnus, ut proj.Oasiiim crat, dc locts,
constliuii, placuerit conlraire. Sic vota mulieriini ictiiporibus ,

porgonis cl rcbits Dco spiritualitcr dc-
indiscreia appellantiir, cum suiit in potcstate viro- dicalis , exposiluni sil , scquitur \il dc co, quod
nvu. Verbi causa : Si aliqua puelia, quas noiidum D fjuiiiluiii cl iiliiuuiin in proposiiione fuii , nimirum
essct nubilis, ci ad anno.'; su«3 piiberiatis adbuc dc ccclesiaslicis odiciis deiiiccps dicanius. Ei printo
Don pervenissel, perpetuatn vovisset caslitatem, ei qiiidcit vidcndiiiii cst quid sil olliciuin , sceundo
paulo post parenles eam ui matrimoniuiii conlra- uiidc dicatur, tcrlioqucmadmodunt de co agcndum
heret cogere veilent, ct posset ulique nubere, iiec sit. Oiriciiini cst, ut ab Isidoro dcfiiiiiur, pfonvins
teoerctur volo satisfacere. Siceodem niodo, s: ali- vcl coiivcniciis uniuscujusqtic acius, sccundum lcgos
cujus uxor, mariio ignorante, votum fccissci de Hie- el lynrcs civilaiis vel iiistituia pvofcssioHis. Alia
rosolymiiana profectione, posset maritus cain, si eiiini oilicia habenl monachi , alia canonici , alia
vellet, revocare, quod sub ejusmanu sit conslituia. soliiarii aique crcnnta;, cl sic de aliis. Dicilur au-
Sed conlra uxor in eo ca&u niariiuin non revoca- leiu olliciuni, tit in lihro Ofticiorum, inquit llicroRy-
ret, nisi ipse vovisset castitaiem. Illud enim neutri miis, quasi officium. Consenlaneum enim cst ut
illortim permissutn cst, nisi qualeuus in hoc lilri- suiiin oiricium iiiiiisquisijue efficiai. Dc officiis
que consentiant. Aiter igitur sine altero caslitaiem agetiduin hic cst pariim gcnevalitcr ,
{lartim vcro
vovcicnon poicst, nec debet, C8in aller ailcri dc- parliculavilcr. Suui cnim quaedam gcncralia officia
biluii) pctsolvcre obligcUtr. Vcvuiu i:on in hiijiis- ct '.iniicviiiia ,

qux* lolo anno obi>civajitur , ut sunl
51 i. BELETHT THEOLOG! PAR1S, U
liefforuai prcres, Tespene, conipietoria, acnoiuiullai A Hic eniia ordo aptiis
el convenieiis esl, nc a luce
utiflsse eimatuiinx. Sunl autem, quacdam specialia, ad tenebras veniamus, sed potius a tenebris pro-
qiiae pro varirtaie leinp«>rum ei KoleiRnitalum distan* dcamus a<J luceia. Sciendum igitur esl olim teui-
tia variantur. Pro varietate teinporum, qnoniam pore primiiiva Ecclesiae usu
re<;epUiiii luisse ut
uSia pascliali icmpore celebrantar, sAiz m Qua-* nocte ter surgeretur ad divinum ofnciuin celebran-
dragcsima, alia in a>state, aGa desique in Adveniu diiiu priino circa priinum somnuin liabita rationo
pro diasteniate seu dlstantia solemnitatum cum ejus lemporisj quo vulgus se quicli dareconsuevit;
stiter fiat in iiac soleiiinilate , aiiter ia alia. Nam secuudo circiler inediain nociem , tertio paulo an-
in ipso Pa&chaie irea tantum lcctioncs recitantur, te diem , Jioq nimirun) ordine , ut cuin noctumi
iii Naiali veio uoTcni. (Initi esscnt et lecliones cum suis
, responsoriia
CAPUT XIX. perleclae , priusquam lucescerel aurora apparente,
De officio gptieraH. cum pulsu campanarum decanlarent Te Deum lau-
Be generali officio prinio dicendum esl , idque damu$ , ei sic deinceps laudes matutinas. Ad pri-
Itoc ordine, ut primo quid canenduin et psallendum niam noctHrnam stirgebani landim miiiistri*Eccle-
sit
ciuin
videamus; deinde a quo fucril insiitutunt
ecclesiasticum lerlio ad quid conducat
offl
o
siae, qui cain lempesUvius ivissciil ciibitum, jaiu
• «^
" dormierani. Sed quoniam frequenter iioc noctu rna;

— '
; ,
qdainohrem et qiiando sit ordinatum; quarto de- vocabulo utimur, non incommode fccerimns, si quid
i.iqiie a quo fuerit canonizatum el contirmaitim. £( per illud significetnrexposueriinus. Accipitur ergo
iii priii is qiiidem dicimus generaliter nihil esse noclttrna nocUirnai pro hora , et nocturna noctur-
cantandum aut psaliendum , aut etium legenduiu norum pro ipsls offlciis. Vel noctnrna noeturnx
quod a summo pontiflce iion fiierit approbaium. psaluii appellanlur , qui Domiuicis diebiis dicunlnr,
In priinitiva Eoclesia diversi diversa cantabant anteqnam reciiantur Uciiones. Slmiliter eliam lU,
quisque pro sno libitu , ita tamen si illud auod qui diebus profestisdicuntiir, iit in secunda feria ;
canebaiit ad divinam laudem pertinerei. Plcraque D»mmus itluminalio {Psal. xxvi)» ;itque iladc reli-
tainen olficia observabant quK ab inilio erant con- quis. r^tocturna^ noclurnaruni , dicunlur tempoia
stitiiia, vel a Christo, ut Oiatio Dominica, vel ab quibus psalmi canVantur. Nociuriii iioctiirftDruiii,
apostoiis, ut Symbolum. Poslea Ecciesia velul vocanlur novcin psalini , ct noveni lcftiones cum
n issa est per varias ha^reses ct schismata. Quod suisrcsponsis.
quidein cum vidisset Theodosiufi impcralor, (|iii suo Nunc igitiir pcrgainiis. )n soleninitatibus ad se
tempire omnes bxresesexstirpavit, negolium dedit <î^"^^>"' noclurnam parilcr £iirgcbant niinistri ct
/^
Damaso pontiQci , nt aliqucm sapientein ei Catho- ronjugati , tain viri quam niulieres. Ad tertiain
licum ad se accerseret, qui ecclesiasticum officium tandeni iif.clurnam conimuniier surgebant onines.
ordiaaret. PrKcepil igitur Damasus Hieronymo, Sed poslea charilate erga Deiim algescenle, cuid
viro trium iingnarum periJissimo. ui quiad<fam fervor ilie cnltus divini in Jiominibus tepesceret,
reni tum erat idoneus, ut qusedam oflicia ectlcsia- iia ut jain pigrioros cssenti quam ut slatis iilis Iio-
stica in certuni ordinem redigeret. Habitabat autem ris ad orru'iiiin nocturniiin surgcrent tam niiiiislii
tuin leinporis Hieronymus Beeihlemi* cuin Paula Ecclesix quain ca;teri, consiiUuni esl, ut iiiedia
et Kustochio atque alris virginibus religiosis, posl- saltemnocic oiQnessurgeretil, juxla iMiid Propheta^
eaqiiani jain antea Romae sub seplem aposlolicis Media uocle ttirgebam., ctc. {Psal. cxxin), alqii«
viris habilaverat. Ordinavit ergo hic quanlum ad itatum continuo integrum noctis orfK-iiini ahsol-
psalinos atiinet, qui quibus diebus caneientur. Sed verent. Quod quidein eiiani nniic pieri<nie religio-
et evaiigelia et epistolas atque alia oflicia in ordi- soniin conventus [obscvvant. Voruin et haK: insti-
Dem quonidam redegit, ut quid quoque dic cantan- lulio brevi abiil in desueludiiicin, ciiiiV y.on cfiiivi-
diiinessei, seniel conslaret. Nam oniiies fere can- viis el luxui jnagis vacaltant ,
quAiii l\\ scrvitio.
tus coinposuit, iis cxccptis qiios alii Ecclesiae do- D Quapropler iteruin alilor stAtnluni fuit, ul vcl irin-
ctores postea adjecerunt. Hicionyinus itaque cum porc nocturna; ultiina' uuiversi riroa diei crcpu-
opiis istiusmodi absolvis<:ct , niisit Romaiii , ubi u sculuin siiri;eroi\t. Niinc aiilcm co divini oiillvis ra-
Damaso papa fuit approbatnm ct in cominuni
, lio fleiiieisji est , ut cUiiis siirg;«pl pncri qnam
concilio canuiii/.atuin. Posircmo papa Daniasiis eani ininislri Koclesi». et piflus cantcnl passeres qiiain
dedit operi auctoritatem , ut postea seinpi^r in oni- saocrdotos. Adco amor illc Dci in bominibus penitus
nibus Eccjesiis obscrvaretur, quemadinodum in rcfrixii. Ininemoriam et recordationcni prinux illiiis
eo erat oidinatuin. Quare ostensum modo esl a tain laiidabilis consuetudinis , cliainnum ecolesia
qiio ofticia ccclesiastioa fueriiit instiluta , (,ua de «stivali tempore noctuinuni officium oclcbral .
caiisa, quando, in qucm finem ct quib ca canoni- teinpore nimirum priinx noclurnje . qiiod nos
zaverit. vigilias vocainus, tamelsi vero aliqnando lcnipi-
CAPWT XX. stiviiis. Fit autcin illud diiplici nomine.vel ad vcte-

De ipio o/ficio. nim coninicndalioncm , vel ad nosiram ipsius ox-
Ilis ita consideratis operx prctiura rst ut ipsuni hort;\tioncin , iit videlicet soiamtis qii.im illi essc iit
olliciuni pcrsequamur, ordicnics ab offiLio uotiis. sobiii 111 olficiis nO(.lurni9 icnipoit hicmali , (nios
ss RATION\LE DIVINORlJil OrFlCIOaUM. r.4
eum ter quaqiie noote surgereiit , brevitas nnctis A oinnes peperit baeretes; tertia, tempus pftcis, quaii'
OPStiTaiis « bandquaquani tardabat. Qiiotus autem do omnis cst hivresis penitu» eistincla. liis distiu-
quisque nnstruni est, qui jam sole radiante ad iilutl rtionibus iia scmel connumeratis, invenieuins no-
oflieiuin alacriter surgere queal ? U&que adeo hic vem lemporum iliversitates, qiias iion ob-
fuisse
gpoHsi videmur Penelopes, nali in medios dorinire scurein numero p«alinoruin«)uos in (»aick> nmtlurno
die«. Sed quid dico de ofTtcio uoclurno? Qiiot suiit canlamus, inTeniiuus. Diebus enrm festis usurpa-
numero ,
qui diurnum recte curent ofncium? Certe, mus novem psatmos nov«m lectiones, novem ro- ,
si quod res est , loqui liceat, adoiodum pauci. Vc- sponsiones, cum novem versibus. iu unoquoqueno-
rum ne quis dvBitet quibus festis vetus illa obser- c4iirno tres «unt psalmi. tres lectiones, ircs respon"
vetur consuotndo, scienduui est in tribus illis vi- sionefi , ires versus. lalerim tamen sciatdum cst
giliis. scilicel Joannis Bapli<il^ , Petri ei Pauli, ot n(rveuai'iumj>saliitoriim, fioveoarium lectioaura, no-
As9:imptionis B. Mari.ne. Quoniam hae suiit prxcipuie veuariiim resijionsorum , cutn tolidem versibus, pro
«olemnitatcs , quas in xstalc babcmus. tuio eodcmque accipi , quantuin ad mundi figuraui
CAPIJT.XXI. tfttinct. In bis temporum diversitatibus, qitas modo

Cur ter nocte surffebant.
einimeravimiis, optime vigitarunt sancti Palres, bo-
" nis operibu« seduio iiicumbentes. Quodqiiidem no^,
Cautta vcro el ralin quare ter nocle suigi-rcnt
tU eorum «efilisquadamrationesimilfseiriciamut,,
hti)u«modi afferri>potest, quod quadam slmilitudine
in ofltcio noctttrno sub nuvênario nuniero psalmo-
iiMJeres nostri ad hoo moti fuerint. Quemadmodura
rum , leotionura , etc, io laudem Dei exprimirnus,
•«iiiin ii, quoruin cfvitas ab bostibus obsessaest.,
excitan<k> nos mutuo ab itisidiis diaboli. Aique*ideo
facile ab taeursione interdiu, cum comniunes rtres
sane in tribus nooturnts tiovem dicimus psalmos el
conferunt sese defendere possunt, ct non vero nocta,
lectiones cum cseieris, ut Triuitati in primis placea*
•ob id nocteiD ternis dividere soienl exrubiis , ut in
mu£ ac Qovem ordinibus angelorum queamits asso*
prima quiete vigilent onines, qund iilud tempus sit
ciari. Nec vero ab re esl quod baec nocie potissi-
periculosissimum, ac pauio post tMrtum ii circa
mum faciinus, cum praesens hzetc nosira civilas. Ec-
muros pcrmaneut, quorum priino sicvigilare usque
<;lesia niminim , velut umbra quaedam sit coeleslis
ad canticrnium; deinde vero ut iiii surgaiit, quorum
islius Eoclesix ad quam divina gralia pervcnienuis
est secundo loco excubias agere, et j»ernoelaTe ad
Celeiraiur autem oflicium boc trium nocturnorum
galli canium usque; atque deuiuiu el 4eitii vigi-
les sut-gant
. ., „ »
donec jam dies sit. Sic sancti Palres
j- •„
,
.1- „
simtlem excubaudi vtctssim consuetudiucm sumpso- C
_ •
ila
...
diebus maiLimc Dominicis,
talis cl iii feslissanclofum; ideoquomain certocte-
iit solemiiiiaiibus Triiii-
d
,„ .,, ^^ _ . .
Dominicae resurrectionis,
_ .. _.
quam
iQiis illos dies Do«
runt ad tutandam sacrosauctam Ecclesiam , qvxi
miiiica significat, gaudia jain eos esse consecutof.
una est omnium lidelium civilns , quam diabolus
Siinili laiione in eorum festis itovem psalmos ciim
impiignal qiiotidie ,
quamque ut semcl subverliit
tolidem lectionibiis ac re.sponsoriis proferiinus, (pi^
conaiur luodis omnibHS , idque prsecipue noc^bus,
eos iiovem ordinibus angelorura associaios esse og-
quando nobis niaxime insidiatur. Nox eniinpeccatis
teiidamiis. Iti noclibiis vero istoruia dieriim qui so-
tiirplbus apla est, furtis, adulleriis, et compluribus
lomnes non sunl, psalini duodecim quos vuigus
aliis , cum homines spcranl forc clani , et minus ,
habcnt pudoris. Hinc csl

dietam vocat, cum scx aniiphonis caniiniur, ac ive%
: Qui male agit , cdil lu-
lectioncs toiidemquc responsioiics recitautur ca ta-
cem {Joan. iii). Nam sicul jperla esllux, ila nihil
tione, quod horse duodeciin diei ascribanturet t»)t-
opertum relinquil; scd (oulia, nox ut est obscura,
idcin nocti. Quo quidem ftt, ut pro unaquaquc no-
sic erubescere iicscil. Quarc profecto nocte ac< ii-
clis hora psaimum Deo olTeramus , quo a nocte er-
ratius excubarc debemus contra inimici latontis ia-
ruris et a mciitis nostne cu;citaie, ad quain nos per
sidias, ne iis ad turpia impellamur
pcccalum primi parontis detrusil diabolus, per iniiu-
CAPLT aXII.
[) meram Deimisericordiam libcremur. Scx atiliphoiiae
De reprwsentalione trium temporurn. designaitt sox opera niisericordi;e, qiia; si rccle ob-
Illud quoque nolandiim est quod in his triurn no- servaverinius, ab hujus noctis tenebiis ad verani
clurnarum oflTiciis, liia lempora repneseniamus, lucem, id est Christum, haud dubie perveniemns.
iempus scilicet ante legem tenipus sub lege et , , Ob id aiiiein hic duos psalmos conjungimus, ul pcr
tempus gratix, quorum quodlibct tribus variatur eos oslcndanlurlaudesetopera nosira sinc charilate
dislinctionibus. Tempuris ante legem prima fuit di- nihil valcre, quaft consislit in dilectiouc Dei et proxi-
stinctio ab Adam usqite ad Noe; secunda, a Noe mi, intcr quos nullum est medium. Verum duos
usque ad Abtahani; tertia, ab .4braham usque ad psairaos ita connexos propterea una absolvimus
Musen. Tempus vero sub lege has haboit disiiiictio* Gloria, quia laudes nostrae tunc sunt Deo iccepiic,
nes : a Mose usque ad Davidem, a David usquc ad quando in charilate persistiinns. Trcs postremo le-
transniigratioiietii Babylonis , a transmigratiom.' ctioncs tres connotant xtales, vidclicet pueritiam ,
ii.sque ad Clirisluiu. D^nique prima dialinctiu tem- juvcntulem ot scncrtutera. In his cnim, ne a dia-
jioris gralisp, fuil leinpus ;iposlo!ica; cl cvaugclic.r Imlo soducamur, opiime vigilando Dominuiu laudan;
pra;dicalioiiis ; socunda. lcn»pus impujrnatioiiis, qiiod lcnomur.
S5 J. DELETHl THEOLOGi PAHIS. S6
CAPUT XXlll. A aperta est, qiiam «iinul altjue minislri Rcclesix in-
!)€ ordinaiioiie S. Denedicti, gressi sunt , debent se ante omnia ad sanclorum al-
Bealu« Beiiediclus mullo aliter iioctis ofiiciiim in- taria conferre, ibique pressa voce prostraii cos iiu-
stituit,non quod a superiori Ecciesiae iiislituiione plorare, quatenus ct ee et suuni gregein eorum au-
disscntiat scd ob aliam causam, quemadniodum
,
xiliis liene vigilando a principe tenebrarum valeant
statim dicemus. Nec sane in quoquam ei est con- cuslodire et perpecuo in divinis laudibus perseve-
iradictum, sed quidquid feci&sel, fuil appiobaluin rare. Sed quoniam campanarum mentioncm feci-
et corroboralnm a B. Gregorio. Cuni enim bic vir mus, faciie illud nobis concedetur, si quod myste-
saiiclissimufi, ct qiii Spiritu sancto illuniinalus es- riuni iiic lateat, delraclo velut corlice apei-iamL.s.
sel vere habei)aiur , ci ediluni fuit qiiod alio pacto Campana enim signilicat concionaiorcs, qui perinde
onicium non insliluisset, iiisi idein a Spiritu san- iios ad divinas oratioaes adhortantur. Lignum vero
clo accepisset. Beatus ilaque Bcnedictus ad perfe- qiiod ullra campanae caput prolenditur, crucem de-
ctiori* vitae culmen aspirans, sex psaliiios in no- claral Domini, et cavilLa (sic enim ferrum illud pen-
cturiio pvimo caniari, tt quatuor lectiones cuin qua- silc vocant, quod Graeci rectius ponalov nominant
tuor responsoriis instituit , totidemque in sccundo. campana sonum reddit) menlem concio-
ciijus puisii
uiper boc nobis duplicem viiani, coniemploiivamet " naloris. Nam ut campans pulsari non potcst nisi
«ctivani aperte innuerel. Nam sennrius numerus psal- niedianlc cavilla, ila quoque iniililis ille est concio-
iiiordm vitam nobis indicat aclivam, in qiia sane nator, qui menie non sit prseditus. Cxterum chorda
conveniens est sex opers misericordije exercere, si qu.-e cainpanae app&nditur, sacram esptimit Scrl-
ad perfectionem vitae contcmplativse feliciler perve- pturaiii, quia sicut rhorda cx iribus potissimiim
nire veiimus, quae itidem ut per quatuor evangeli- conflcitur funiculis, sic Iriplex omninn essc dicitur
stas, ita hic pcr qu.^ttuor expriinitur lcctianes. In Scriplura, nempc hislorica, allegorica atque elhica,
lerllo porro noclurno iria caiitica iii laude Trinila- Qiiod autem cainpana olevelur ac depriniatiir Indi-
tis canlari insliluit, a qua nobis omnem vit* perle- cio nobiscslsacram Scripliiram loqui aliquando alte
rlionem dari cerle credinius et speramus. Finiuntur ct aliquando siibniisse. Jam ergo redeamus, undo
aulem illa caulica per Atleluia, quod est coelesiis diverti cocpimus.
Ixtiii?p canticum, ut per lioc evidcnier noletur Tri- Puisatis campaiiis, hebdomadarius (i(a euni appel-
iiitatem digiiam essc cop.lesli laude, nec ad eam ple- lamus cujus cst tota hebdomada in choro adinini-
ne perfectcque laudandnni saiis suflicere laudem hu- slraie olTiciusn) a!ta vocc incipit : Dcniine , labia
manam. Qiiae vero quatuor sequuniur evangelicae ^ mea aperies {Psal. l), id cst aperi.jjl sit enallage
lectiones, significant laudalores Dei debere per do tcmporis. Domine, inquam, aperi, et os meum au-
ctrinam quatuor Evangeliorum , qualuor insigniri nuutiabil iaudem tuam {Ibid.) At non et antea aper-
virlutibus, adeo «t hinc per quatuor res|ionsiones tum os babuit, cum orabat ? ilabuit quidcm, sed is
dcsignetiir laudantium alacritas. Sed ne, dum hoc cst loquendi modus; non enim dicilur apertnm os
aguiil, tot>im iilud bonum sibi ascribanl, verum ut liabuisse, quandiu subraissa voce orabat, sed tunc
])Oiius lat di divinx omne allribuant , et se servos aperuisse, quando ilJius vox .iperte incoepit audiri.
Oei in oninibus esse agnoscant , cnmmode subjun- Vel uecdum os apehcrat ad laudandum Donrinum,
{jiliir 7> Deum laudamut.Po&tea legiturevangelium, licel aperuissel ad oraiidum. Vel etiam langil rcli-
qditd denarium connotat, id est vitain xternnm.qua; gionein saccrdotum primitiva^ Ecclesix, qui cmn
videlicet laudantibus digne reddelur. Per bymninn irent aibiiura signaciilo criicis se tnuniebant voc/;in
gui sc^quitur, niniirum, Tedecet laus, etc.gaudium, compriuiciitcs ad lempus usque matutinum, et tunc
(|u<>d post laborem in denarii renuinerationcm I a- dcmum vocibiis in laudein Dei prorumpcbant. Sed
licl)!iiit sancti, denotatur. Sed qiioniam ollicium mo- quia lioc habcl homo a Deo, quod ipsum laudei.
jinchorum hihil ad nos perlinere vidctur, tantum de idco ;ib ipso pelit, ul sibi os apcriatur, inquieiis:
eo hartcnus dixisse sufficiat, cl nostrum proposiiuiu D nomiiic, labia mcaapcries.Ycrumenimvcrocuin dia-
pcrsequaniiir. bolus scmpcr odio hai)eat laudem Dci, el hominem,
CAPLT XXIV. tunc acerrime impugnct, qunndo se Doininuin lau-
De puUu campanaruni et matutini tenipori$ initio. darc proniiltit. ne laudalor Dci a diabnlo snperetiir,
Ciiin Kcclesi.ê ministri ad nucturnum oincium ciii baiid facilc esl resistere, divlniim iinploral aiixi-
surgiint, queniadmoduni in castris vigiles scse tubis linm, cuin ait : Deus, in adjutoriHm meum inlendc
excilant, ita hi primo pulsani campaiias, in signuiii {Psal. Lxix). Unde profccto ctiani nunc moris esi,
(idclibus ut pcnioclent, et sese adversus insidiantcm nt tnnc crucis fiat signaculum. Tum dlvino freiiis
dialiolum iiiuniant, ac suum Creatorem laudihus quod seinper prxslo adesi cuni illiid invo-
auxilio,
cxltillaiil, pcr quem a peccatorum tencbris et ab cabimus, feliciter auspicatur promissam lau<lem nnu
ini<|iiilale d*<rmonum se fore liberandos certissinic sulum Patri, Tel Filio, vel Spiritui sancio, scd loii
vpcrant. Quemadinodum vero pulsaiidum sit in Trinilati, cura inquit : Gloria Pairi et Filio et Spi-
nugnis siilemnitatibiis, diebus Dominicis, festis mi- ritui tancto. Inchnata ad cum moduni Dei laude ,
noribus, et aliih diebus privatis, opportunius dicc» cantor, ijui «si «juasi pr»co Ecclesiap, vel ejus vica-
liii alias. Duiii igiuir pu's;iiitur Laiiipaii,c , ccclc»i4i nus, aiios adhuc ante altare suis oraiionibus inU"
S7 RAT10N;VLE WYINORIM OFFICIOnUM. S8
stentes ad laudandiim Douunum borialur, cum ail : A dcleant utrumque genu flec tere, sod dnninxat altc^
Venile, extulumut Domino, etc, {Ptal. xciv). in quo ruii), neiupe sinislrum, per qiiain paiteni signiric.t-
psalnio etiam quxdam caus», quaniol>rem Domino tiir corporalis servitus, qiia; tantiim debelur bomi-
exsultaudum sit, continentur. nibiis, et non spirilualis.Nec esl acclinandum prin-
CAPIJT XXV. cipi sxculari recta Tacic, sed ab aure sinistra capiic
De hymno et de m quve ad lertiam utque noetHrnam fleso. Finila igitur leclioucadjungil iector : Tu au-
ftunt. tem, Domine, iton domue, iit qni |)orfefluin alloqui-
Finila exhort.itione, qux ob id appellalur invita- tiir domiiium, et omninotalcm qui pciTf oto et pleno
torium, qu<Kl caeterus ad laudeni Dei iuvitcl, sequi- vncabiilo dignus esl. Nec illud sanc ad leciionem
lur ipsa laus, videlicet liymnus, qui ideo stando perlinet, aiit pr%miss;£ lcciioni continuatur, sed
corporum ostendamus quam
canilur, ut in erectione lector absoliiia lectionedirigens sermoneni ad Domi-
in lauJando Dominum corda sursum erigcre dc- num ct '>esc excusaus ini{uit : Tu, Dvmine, miiercre
beanius. nostri. Quorum verborum senlcnlia baic est : Do-
Quia nisi roens linguae consonct, certum est v«v mine, forsitan ego peccavi in legc{ulo moduble
cem, quantumvis clamosam, Deu non piacere. An- pronuntians human;e laudis cupidiiale, et rorla^sis
tiphona, qu% sequitur, quxque suaviitr modulando D etiam peccaverunt auditores, qnod vuriis cogilalio-
canitur, mentis devolionem, quam in lattdando Do- nibus fuerint intcuti el leciioni debitum non tri-
minum habemus, designat.Yerum ideo illa primo > iierint audilum, scd, o tu Domine, miscrere nostri.
incipitur, et finito psalino, qui ei modesle acciuilur, Caod autein a ctmciis gcneraliter respoudeiur : Deo
tota oantatur, quia tunc recie laudem nostram mo- gfaiias. pertinet ad leclionem, et vox esl Eccle$iaB
duiamur, siex bona menlis devolione incocpta, si:>iili gralias Deo persolvenlis. Ac si dicerenl : Deus pa-
dcvotione absoivatur. Anlipiionse autem sunlquasi vit nos verbis salutis, qua sunl animx cibus, do
<]U3edam cantileux ad auiiiiorum recrealionem di- quo benelicio vicissiui nos Deo agimus gratias.
vinis laudibus insertse.Yersiculus, qui postea can- CAPllT XXVI.
tatiir, siguificat quod tunc ab officio psalmorum De tertia nocturna.
nos ad officium lectionum veriimus. A pucris hic In tertia nocturna similitcr reoilanlur lectiones,
canilur, ut tum demum iuteliigamus nostrum Deo sod de hoinilia Evangclii. Qiiarc auicm hoc fiat,
placere servilium, si cum innooûtia boc agamus. hxc est ralio : quod teriia noclurna declaret lem-
Postea dititur Dominica Oraiio , quae inter alias pus gratise, iit quo iraota-
prjedictura est supcrius,
urattones habctur roaxima auctorilatis privilegio. baulur evangelica. Nolandum interim bic est fuisse
Atque haec ideo dicilur, ul per eam tentatiooes dia quoddam tempiis, quo veritas Trinitatis ab haceti-
boli reprim.intur. Cum enim diabolus sentit nos cis niaxime impugnarelur; sed taniem haeresi con-
velie legere lectioues, in quibus sanctorum victoriae futata atque ejecta, ac populo ad veritatis cognilio-
ab iis coiiira ipsuiu obtenlx recitantur, vel quae ad nem reducto, ordinaverunt S. Patres ut nona lectio
morum iustruclionem et virlutura informalionem de Triniiate legeretur cum suo responsorio. Quod
maxime ieguniur, tunc acrius iinpugnat nos. Quare quidem aliquandiu fuit observaluin , sed poslea
ne abipsiusimpugnationedevincamur, oraiioui ma- taiiien negiectum. Cum euim Ecclesias lectione:»»

gis quam voci incumbimus. Ultima autem p>.rs de Trinitate iegerc non fucral necesse, universi»
oraiioMis aperta voce recitatur, scilicel : El ne nos jam Christianis sane credeniibus, cam legerc omi-
inducas in tentalionem, ul paleal ad quid ilia dica- sit, sed ejus respousorium retinuit. Inde est, quod
lur oratio, ne videlicet qui lecturus est, id eiatiunis in ajstale Donunicis diebus novura semper rcspon-
ôria faciat, alque ita per diabolum seducatur et sorium de Triuilaie cantamus. Quanquam lunc pro-
auditorum mentes lectionis ii:telleclu ac piofeclu prie respoiisorium non diciiur, quod praemissae
pcr ipsius plianlaslicas tenlaliones defraudentur lcctioni non respondeai. Nam responsoria lectioni-
Tunc ilaque leclor ad librum accedit, ac, priiisquam D bus, quibus subjungunlur, semper debent respor-
U-gece iiicipiat, beiiedictionem tanquam legendi li- dere, ita ut inde sic siut nominata. Quemadraodum
ceutiam petil a sacerdoic, inquiens : Jube, domne, et versus appellantur, quasi iis finilis vertunlur
benedicere. Per quod iiumiiur nemiuem debere in respon&oria, id est revertantur et iierum canteniur,
ecclesia legerc, uisi pctita venia, ut jiissus sit, vel vel sallemwrum parlicula aiiqua. Alque ila solvi-
ad hoc antc concessus. Sed uiiiuiadverleiidum esl, tur quaislio iiia musicai quae filde versibus scciindi
eum, qui leciurus esi, hic domne diccre, non Du- iuni , qui terminanliir in c, cuni secuiidus tonus
roine, quoniam ad hominem loquiiur, qui ut est sniper in d, finiatur. Dicimus non eiiiiii quod istic
semipleuus et imperfectus rcspeciu noslri Domini, cst finis.sed in repelitionercsponsorii.Polest lamen

itu syncopaio utilui vocabulo. lu fine vero leclionis dici quod commuiie app •iictur resiHtnsorium, ncn
plene inquit Doiuino, hoc modo Tu autem, Du- : «liiod praemissa respondeal leciioni, sed illi, qu<e de
mine. Quod pru;lcr cyetcros maxime obscrvanl mo- Trinitale legi soleb.ii. AbsoUilis nocliirnis, ecciesia?
HM-hi , cuin dicuiit doiunus abbas, non dominus lumiiia accenduntiir, cl pulsaulur campanae, atque
abbas. Hinc cliain csl, qiiod famuli domiuis sujs alla vocc canitur Tc Deum luudantus. Quo quidem
in.scrviciitcs, qiiaiuio iiiis po( iija poi rig!ii\l, non «;ignificatur la^lilia et gaiidiiin! ojn.'. luulicri?, qu*
si
Ô
^'^ 3. BEIXTin TUE0L01.I PAIUS.
A nuin igiiur esl m»ne, cinn eotemparc »ol>is lun.cn
incenw lueerna, drachmam quam perdidcrat, u.vft-
flnis, videlicet, Pertin- reddiiur. Appelbnlur vero Jaudes, qnod ufljcium
nit. Quod aut islius canlici
sequtinlur. paulo altius laudem potissimum sonet divinam, quara ei dannis,
gulot d\et, et ahi versus q«ii
quoniam a tcnebi is erroris nos ad lucem vjj-ilati»
c&nantur, designai vicinarmn <oi>gratula:ionem,qna
reduxit. Uoc igiiur leiTôre laudes i)ee canimus,
niuli^ri ob reperiam drachmain cougraitilabaniur.
convpulsalio earumacm reprjesenlat couv©-
quia ejiismodi »»era mundum creavit, et angelos, qui
Nam 01
stariiii aique conditi SHitl, suavi canln ac jneduia-
catioiiem.
C.\PUT XXVH. mineCreatori suo laudes jubilarunL F.o<Jem quoque
diurno. teniporc populum Israelilicum per mnpe Uubrum
l)e officio
de diuroft, transdnxit iucokimem acjtgyptios s»ibn>ersil. Rur- •
Post Doeti« oWcium, agendum crt

sus eadem hac horaChristus vicior a n»ort<- surreiil
quod in septcm partilur di«linclio<ies, videlicel in |
laudes matulina*. horam f rimam, lertiam, scxtanv, CAPXJT XX!X.

nonam, vesperas, et complotorium. Missa olenim De aiiii tez horit.
ad officium terliae vel nonaj spectat. Nam hie Sequittir de aliis sex boris, sub quibus Jiem sex
d»i»-
btfshoris missa rcgulariier celebratur. ^ntA aiOera ^jiê comprehenduntiur. Diei itaque duodecim hoxx
ofdciumseptem horisdiînclum aglmu«,aPro-
diei aUrii>uuutur, el toiidem nocti. Suh prima hora
pheU habemus, qui ait Septie» tndie laudem4ixi tibt
.
^^^, (.^^mplectimur, ipsam videlicel priroam »e- ^
{Ptat. cKiii). Sed cor, quaetjo, «epiies? Quia «um (uinjam, sublertia Irefi, ipsam leriiaio, etquarlam
noctumum officiuin misericordlaj tempus exprimat, ^ quitiiam , sub sexta itidem tres, ipsam 6exUoi.
quo genus humanum a dia)M»Io obsessum misore septipiamet ociavam; subnona duas., ipsam nanam
«CTvabatur, optinie»e(|iJJtur, utdiei officium lenipiis ^ decimam , vesipei:» repraBseniaiU undecimam;
diîgnet nostrse redemptionia, atu nostrae liberaiio- complelorkura duodeclmam. At roget aliquis c«r
ni« faolae per Ihrislum golem justiliae, qui clantatc potius hisce diei boris diurnum celebrelurofficium,
»11X5 diviniiatjs lenebras nostrat illuminavii, aiqiie scilic*^ prima quam secunda, t^rlia quam quarta
cx diaboli servitule nos eitraxit, ita ut inde septies quam septim» aut octava, nona
vel quinta, «exta
qiioqoe die laudes Deo cantemu», qiioaiam no* Quoniam istae horgs quibusdam in-
quam decima.
lantum boiii nMineie sepliformis gratise saiicti Spi-
signiunlur privilegiis. Prima enim hora Christuji
ritus accepimiis. Ouandoq"'*'^"^ *'*''<' ^ lenebrig morie resurgens
Pilat© a Judaeis iraditus fuii, et a
peccaioruiii per viam poDnitentiaR ad vitae liberl.-Uem
priina hora Mariae .Magdaleiwe apxâ.f-uil. Prima hora
pervcnitur, hinc natum csl ut diebus profeslis seu
^ visus est in liitore seplem discipulis piscanttbus,
feriis ad laudes inatutinas caneretur psalmus ille quibus dixit : Pueri, habeti» aliquid pulmenti*
poeniteQtialift, nimirum, Miterere ntei, DeutiPsal. Hora vero tertia crucifixus est linguis
iJoar.. xxi)
i). Diebufr autem Cestis, exceplo Quadragesiiiiie
judaeorum el fiagcllatus, eademque liora Spirilus
lempore : Dominut regnavit,decorem {Ptai. xcii).De
sanctus ipso die Pentecosies discipulis fuil daius;
qno ut de psalmis aliis, dicctur postea. sexta hora Chrislus pro nobis ligno crucis clavis
CAPUT xxvm. affixus est, atque eadem quoque hoia, ipw 4«
Cnr tepties in die loHdemus Dominum. ascensionis, cum discipulis discnbuil. Nona bora
Kst et alia i-alio quamobrem sepiies in die laudc- exclamans spiritum cmisit, et lanceatus e laiere
«Tius Dominum, quod quiiibet dies uniuscujusquc corporis sui duo nobis cduxil sacramenia, aquam
iepraesentet aBtitem. Non quod eain omnis homo videiicet Laplismatis ct sanguinem redemptionis ac
b3t>eat, sed qoam haberet, nisi peccaiel. Haec auiem salvationis nosirac. Vcspcre de cruce depositus est,
septem babrt variplaies, infantis, pueri, adoiesoen- qua item hora in tiUima co^na cam discipulis suis
li», juvenis, \iri, senis ei decrepiti. Per inatutiiias coL:iiavii,ubi illis sacramentumcorporis etsanguinis
iaudes rcprsesentatur infantia, per primain pueri- sui tradidii, quod nobis saluberrimuin lestamentum
tia, per tertiam adolcscentia, per sexiam juvenlus, hinc discedcns reliquil. £adem rursus bora duobus
pcr honam aetas virilis, pc-r vesperas sene« lus, per suis discipulis proficiscentibus in Emmaus in fra-
compleioriiiin aetas decrepit.iac finis humanje vitac. ctione panis fuit agnitus.
In his profcrtb omnibusaeiatibiisOrentorem laudare Postremo in compleiorio Patrem pro suis disci-
tcnemur. Quod autem infantiae nosti-ac tcmpore Do- pulis oravit, qua etiara hora in sepulcrum positus
minum laudare possimus, cvidens nobis facit argu- est.
mentum B. Nicolaiis, qiii qiiarta ct sexla fcria ma- C.\PUT XXX.
iris uhera virtule abstinentis non silgfbat. De aliis De ptalmit qui hisce horit cantantur.
.Ttatibiis satis cst manifestum. Sunl ilem qnaniplu- Qui psalmi hisce horis et quae cantica debean»
riiiiK rationes, quarc istarum horarum tcmporibus usurpari , cquidem satis notuni esse puto. Quia ver i
Doii.'!num praecipue laadamtis. Rubcscente diei au- ad aliam spectent editionem, ac nos de generali of-
rot:i f;iiilamT;s la!td«^ maltilinai, qua* iiiatiWiitce flcio hoc temporc tractare proposuerimus, pucis
nuiK iipantur, a msne qnod bonum cst, si Itimcn ett qtiar'. hic suni prsecipienda tr^lamiis. Sciendum ergo
b«»ii,jui, aiq'." iiihil csic melius luce vidtiiir bo-
:
eit ganerahter in niatiitinis laudibns scx psalmos
4l RATIONAI.K DIVINORLM OFFICIORUM. 4i
scmper cnntari, nt(|iie in aliis lioris similitcr, per A nos sensu admonct, atque liorlalur ore, ut in M6
quossexoperamiscricordiajdcsignauliir, qiiii)usope- persevercmus ct operibus misericordiac perpetuo
rarii in Tinca Domini laboranies inlenii necessario incumbaraus.
csse debent. quxque si pie ac mundo corporc excr-
CAPLT XXXI.
ceamus, aservituie diaboli liberati ad vitx libertatem
De hymno et aliis sequentibui.
procut dubio pcrteiiiemus, ct pro mercede tidelissi-
mi denarium divinum lioc cst sempiler-
lalioris ,
Dcinde canitur hymnus, per quem Ixtilia quam
nam vitnm recipiemus. Sane notandum liic venit ob assecutam habcmus libertatem, cxprimitur. Sed
quod in laudibus malutiiiis duus conjungimus psal- ûia Chrislus nubis hanc laititiam acqiiisivii, ne in-
nios, scilicet Deus, Deus meus, ad te dc luce vigilo grati de bcncncio accepto videamur, laudem illius
in
{Psal. Lx:i) , et Deus miserealur nostri [Psal. lxvi), finito hymno prorumpimus, et quia nos liberavit,
quos una tanlum Glona finimus. Sed quare lioc fiat, gratias ei referimus alta voce cantando, Denedictus
hujusmodi potesl ratio adduci ; Qnoniam alter ho- Dominus Deut Israel {Luc. i). Et quare, obsecro
rum Dei signilicat dilectionem, alter vero proximi, Quia nos visitavit exislentes iu miseria, et fecit re-
qux dua; dilectiones usque adeo inter se sunt an demptionem plebis suce {ibid.). Hoc absoluto cantico
nexae, ul una sine aliera in Christiana perlectione ^ *=""' antiphona, quae notai dilectionem quani in lau-
intelligi nequeat. Ad hymnum autem trium puero- dando Dominum babemus, ait ad populum sacerdos
rum, scilicet Benediciie, omuia, etc. {Dan. iii), C/o- Dominus vobiscum. Quod sane sumptum est ex libro
ria Patri non adjungimus , quod propter ejusmodi Ruth ; sic enim legitur Boos et Obed suos salutasse
fidoi confessionem caminum ignis
in sint conjecli. inessores {Ruih. n). Ac statim a popuio responde-
Quo quideni raclo maxime derogatum est Trinitati. tur : Et cum spiritu tno. Quod ex Epistolis Pauli
Vel quod ejus hyuini postremus versiculus idem sumptum est {Gal. vi ; Philipp, iv). Ac sl sacerdos
Kignifical cum Glotia Patri, ne quid in sacris Scri- diceret : Laus nostra sil acceptabilis Deo , et gra-
t>tiiris supervacaneum reperiatur. In matulinis vero lam sibi accipiat, ac nos prxmio vitx remuneret;
laudibus non jubilamus, nisi in ultima tantum an- Cum autem populus respondet, Et cutn spiritu luo,
tipbona. Nam cum per laudcs Domini intelliganius idem est ac si dicerel : Tu pro nobis preces ad Do-
resurrectionem, in qua nil penitus desideravit, bea- miniim cfTundes, sed quia illas preces tuntum appro^
titudine et immortalitate jam consecuta, certe nullo bat Deus et exaudit, qux ex bono animo procedun%
liic opus est jubilo, qui rei alicujus significat desi- ipse, sine quo nullum bonura est, sit et cura spiritu
deiiuin. Nec etiam in completorio , quod oclavam r tuo. Tum sacerdos quasi suae bonitati diffidens, in-
cunnolat resurrectionetn. Nonquod post resurrectio- quit ad populum : Oremus. Quod humililalis et evi-
tiem jubilus esse desinat quando verius cum ipsis tandae arrogantiae gratia dicitur , quasi dicat : Orate
,
angelis Crealori nostro jubilum simus cantaturi, sed simul raecum, ut quod postularaus citius impetre-
quod tiiiu suam amiltet signiflcationem, qua alicu- mus. Tunc dicit orationein, eaque dicta rcspondet
jus rei dicitur esse dcsiderium. Tum enim nihil de« chorus ;Amen ;quasi dicat: Ita nobis fiat, quemad»
siderabimuSi ul inquit Dominus ; In die illa me non modura orasti ; vel, feliciteY tua sit oraiio peracta
rogabilis quidquam {Joan. xvi). Dictis itaque ad Sumptum auiera est Amen ex Apocalypsi Joanni»
euin raodura psalmis cum antiphona, legit sacerdos {Apoc. I, V, VII, etc). Atque ad eumdein modum
lectionem, quain alioiiomine appellainus capitulum, rursus pupuluni salutat sacerdos, repetitque quod
(ôniara ex capite epistolae iatius diei sumitur. Le- antea dixerat : Dominut vobiscum ; quasi dicat : Si
gitur autem absque Jube, domne, benedicere, et abs- gratiara Dei impetraslis, in ea perseverate. Et ite-
que sacerdotali benediciione, quod prajlaiis Eccle-* rura respondct populus : Etcumspiritu tuo; quasi
siae ac sacerdoiibus proprium sit eam semper legertf, poliiceutiir : Orasti pro nobis , et nos vicissim pro
qui legeiidi venlam non petunt, cura eam aliis dare te oramiis. Tum pueri canunt Benedieamus Domino.
:
dcbeani. Nec quod quis nobis Q"<^*' ^^ psalmo terlio acceptum habemus; Quibus
esl objiciat, si in no- D
cturnis (quod fere fli)sacerdoslectionem legerit, an rursuin chorus respondet : Deo gratias, quod Apo-
ctiam sit necessarium veniara postuiarc ac dicere: slolo accepium referimus {Rom. vi). Eo autein si-
Jube, domne, benedicere, quod ejus sit benedictio* giiificatur, quod usque ad finera vitae in innocentia
nem ct licentiam dare ? Dicimus enim quod si hoc Deo inservirc debeamus, ac illi benedicere, probene-
pacto lectionem legerilsacerdos,euin praeler orticium ficiis giaiias persolvendo. Ultimo sequuntur sufTra-
suuni facere , cum sit lecloris. Verura si hic non gia sanctorum. Nam quandiu quidera vivimus, tan-
adsit, tum facile permitlitur ut vel sacerdos, vel cle- quam in lulirico solo ct fragili glacie sumus consti-
ricus sacerdotis, vel eliam quispiam alius ordinis tuli , in diesque cum daemonibus vehementissimei
rainoris tanquam lecliirus dicat : Jube, domnc , &l- coiifligiraus, ita ut sanctorura sufTragiis non possi-
que ci I)eiicdictio a sacerdote rcddalur. non indigere. Post sufTragia repctilur Benedi-
intis :
Absoluto capituio non subjungit, Tu autetn Do' camus Domino, iion a pucris, sed a sacerdote, quera-
mine, quia ratio postulat ut sacerdos sit perfcctus, admodum cliam in coraplelorio ci magnis solem-
ctqui suggostionibus diaboli haud facilcsuccumbat. niialibus in quibusdam ecclesiis a majoribus. QuO
Sacerdos igitur in persona Domtiii per cnpitulum quidciu signilicatur nos fore in «tcrna beatitudin*
Patuol. CCII. 3
45 J. BELETHl TlIEOLOCI PARIS. *
cum Domino perfecios laudatores. In hac enim viia A ferlorium, altera usque ad finera Dominira; Oratio-
possumus. nis, cum Avten respondclur ; terlia iisqiie ad com-

perfecli cssc iion
munionem, quarla usque ad finein. Ac priiiia qiiidom
CAPUT XXXII.
est oatechumenorum, vel neopliyloium , quod fere
De officio allaris.
quidem idem est, cum catcchumenus appellelur novilcr in-
Nuncde omcio aitarisdicamiis. El primo
slrucius, sivc baplizaliis, sive nondum etiam ; ct
de saccrdotum indiimcntis, eorumdemquc significa-
neophytus quoqiie noviler inslructiis, sive baptiza-
lione , ac deinde qnid officiurn niissac, quid inlroi-
lus, sive non. Ainplius enim aul diiiliiis cis intcr-
nominenlur occurrit exponendum.
tus, quidve tropi
essc non licet, nonaliieratqne Judxis aui etiiiiicis,
Cxlera vero breviler ordine veluti in sumnia qua-
q»o<l "^cdum sint men.bra EcclesiiE. Ob quam sane
dam persiringemus. Res enim ardua est, et quJE in-
^^^"sam diaco.ius e puipilo alla voce dicere debct
«enii nostri vires
gen facile excedit. Sacerdos ergo tan-
Exeant catecliumeni foras.
qiiam advocatus el pugil cum antiquo hoste pugna-
Hinc esl quod pars ista nominetur missa, ab emit-
*.urus, vestibus sacris quasi armis induitur. Sanda-
tendo, quoniam tunc foras mitluntur. Ccpil autem i!-
lla enim pro ocreis assuinit, ne quid maculoe vel
pulveris affectioni eliam inlMureal. Sic amiclu pro
lud originemabeoquoddeDorainodicilur:J«M» cw
tem non credebatsemetipsumeis, sciens quidessel iulio-
galea caput contegit, pro lorica totum corpiis coo
mine{Joan. u). Nam per catechumenos illi significan-
perit alba, cingulum assuniens pro arcu, cl subcin-
tur. dcquibus hocdiclum est. Yocatur ilaque inissa
gulum pro pharelra. Vocatur aulem subcinguliira
quiddam in slola, quod ligatur cum cingulo. Cum totum illud officium, quod estab introilu, usquc ad
slola collum circumdat, quasi hasiam conlra rcii- Ite, missa est, quanquam et interdum missam appe'.-
neiucm Manipulo pro clava ulitur , casula
vibrat. lamus ea verba, quibus corpus Doraini conficiinr.
quasi clypeo protegilur manus armalur libro pro

; CAPLT XXXV.
gladio, Alqueila inslructus, ad poslrcmum percon- tDe introittt, tropis el linguis quibus missa cetebrari
potesl.
fessionem diaboli renuntiat dominio.
CAPLT XXXIII. Introitus vero dicitur, quod sacerdos missam aii-
•
De confessione sacerdotis unle missam. spicatunis primo ad altare debeat int» are , sicut
Sacerdos enim prinsqiiam cantct missam, confes- episcopus qui exlra cliorum quandoque diebus fe-
sionein pronuntiel oportel. Nam, ut inquit Salonion, slis Dei armis induitur. Dum cnim canitiir iniroiliis,
vir sapiens in principio sermonis accuaaior est sui intrat ad ailare. Quamobrem etiam diebus profestis
{Prov. xviii). Debel autem peccata confiteri geiiera- q Quaudo-

bis cani solet, in solemnitatibus vero ter,
liler, nec niensuram excedere. Sic ilaque ad cer- que inlermiscentur Iropi. Dicitur autcm tropus a
tamen niunitus conlra spiritualia nequitiae in coek- Graecis, quod nobis cst conversio, quoniam isthic
Ktiibus [Eplies. vi), et proscJanda judicis ira in sub- quaedam ficri solent conversiones. Animadverten-
ditos ad aliare procedit, et populus, quasi pro suo dum hic est tribus lingiiis missam celcbrari, Uc-
pugile oraturus dicbus piofestis, tcrrae pi osternitur. braica, Graeca et Latina, quod titulus Christi jam in
Cum vcro canial oraliones, el reliqua recilat, tuni cruce pendentis scriptus fueril Graece, Hebraice et
quasi tolis viribus adversus diabolum piignat. Nam Latine, Lndc est quod in unaquaquc missa harum
cum el casulam in humero plical , velut gladium triiini iinguarum aliquid apponatur. Et ab llcbnca
conlra hoslcm praeparat, il.i nt, cum Evangulium lc- quidem, quod sil pracslantissima : Alleluia, Amcn,
gilur, diabolus tanquam gladio perculiatur, Subfi- Sabaolh, Hosanna. Allcluia, quoniam adiversis mul-
nem autem pax quo quics populo lioste de-

daiur, tis modis cxponitur, quos et alibi sufiicienter dixi-
victo ac prostraio nHMlielur. Evinde redetindi daia mus, iiunc practerire volumus. Juxta interpretatio-
licenlia, populus Deoagit gratias, acquisquc adsua nem tamcn Hieronymi,qu3e omnium esl optiiua, in-
reverlilur. lcrprelalur, Laudate invisibilem. Quid Amen sit
CAPLT XXXIV. D salis coi.s*lat. Sabaolh est exercitnum sive mililia-
I>e officio misso'. rum, virtulum cl vicloriarum. //os»»»a dciiiqiic cst,
OITicium missac, sive missa, appellatur lolum illud Salva, obsecro. Et iibi, quicso? in excelsix. Hosi, id
quod ad principio usquc ad finem diciliir, nempe est obsccro, anna, id cst $a/t'a. Inde//oja»tia, ouasi
nb introilu usquc ad Ite, missa est, ciijus n.ens ct Ilosianna, c.\ corrnplo et integro.
scntentia haec est ; Ite ad Cliristum et ipsum scqui- CAPUT XXXVl.
mini, quia missa cst pro vobis hostia ad Dominum De Kyric, eleison, etc.
placandiim. Quandoque tamcn rcstrictiiis ct qiiasi Sc(iuitur liyrie, eieison, ct Ckrisle, eteison , etc.
specialius pars, qua'[prima canitur, nimirum inlroi- quod ideo Gra^-cc canitur, ut oslendalur Ecclo?»am
tus, onicium missae appcllatur, quae sic dicta cst. priino in Graecia coepisse , ac inde Romam postea
qiiod istliuc niillatur angolus. Dislribiiilur autom delaiam fuisse, undc reiiqua sunt Lalina. Cantaiur
luissa in qualuor omnino parlcs, ii. obsecraliones. autcm ter propler Palrcm et Filium et Spiriium san-
oraliones, posnilalioiios cl graliarum actioncs. Fst ctum coiitinuo , idquc tcrnis vicibus lU simul dica-
ei:iiii iiiissa omnisobsci rationis, poslulationisclgra- tur novics ,
propler novcm ordines .nngeloruiii qiii-
tiarum aclionis. Prima pars cxtcndilur usque ad of- bus associari pciimus. In quibusdum Ecclesiis ad-
46 RATIONALK DIVINORUM OFFlClOftLM. 40
«litiii- QfM^, qiiasi dicaiit , o Dominc, misercre nostri. A ntinc scplcm , sed non ulira. Li iinam quKlcin pro-
Solemnibus diebus sequitur hyinnus dc Evangclio plerca quod una sit episiola al(iue uniiiii evant^c-
sive evangelicus, Gloria in excelsis Deo {Luc. li): liuin, vel propter Dci unilatcni. Ties vcro piopier
quod antea solum ad missam dicebatur. Reliqua Trinitalem ; nam ct Deus numero gaudct impare,
vero B. Hilarius Pictaviensis episcopus apposuit, vcl quia Dominus (er in passione oravil. Sic qiiin-
scilicet Laudamus te ct cxiera qux sequuntur,
f , ,
que legi possunt propter quinqueparlilam Christi
quae etiam ad missam cantari inslituit. Yerum enim- passioncm, vel quinque ejus viilnera. Verum sep-
vero lum illud consuetum est, cum festum agitur lem ideo , qtiod seplem in Oratione nostra Domi-
apostolorum martyrum confessoruin et eorum
, , nica habeamus pcliliones, vcl etiam propler sep-
quorum in honoremecclesiaesldedicata, qii^ciinqiie tein dona Spiritus sancli ,
qij;c apud Isaiani nu-
eiiam ilia sit. Eo autera Hniio sacerdos salutat po- merantur (/«a. xi). Scplenaiium enim nuiDcriiiu
puluiii, inquiens Dominus vcbiscum. Qiix salutatio nullus excedere debet.
ex veteri suinpta est Testainento niiniruin , ut di-
CAPUT XXXVlli.
cturo est, ex libru Rulh {Ruili. ii), pcrtinetquc ad
niinores sacerdoles. Est cnim ct atia, videlicet
De epistola , graduali , aileluia pt prosa.
Pax vobis, qux ut est sumpta cx Evangeiio {Joan. " Deinde legitur epistola ,
qua; cst sermo aLseniis
XX ), ita soluin spectat ad episcopos, et qui its missus ad abseniein , a Crajco verbo £jri(jT£)i).ftv,
sunt superiores. Qiio sane iilud expre^^se innuitur qiiod miltere significat, sic appellala. Talcs suiit
quod novum TestanieiHum dignius sil Testamcnto Petri, Pauli, Jacobi ct Joannis ad varios inissaj,
veteri. Responsio vero populi : Ei cum spirifu tuo, qua; hoc in loco iit pliiriiniim Icguntiir. Sod si con-
ex apostolo in Epislola ad Titum desumpia est lingat (contingit autem sape) ut vel ex Apocaly-
{Tit. III ). Cum dcnique ait, Orenrus, univcisalem ad psi vel ex prophclis aliquid hic legatiir, nihilom:-
se colligit Ecclesiain ,
quasi esset syndicus aliquis nus dicctur epistola, idquc ob cain caus.un qu»d
,
in persona multorum loquens. Hoc enim syndiciis tum evangelium qiiodaininodo ihiitaliir. Summopero
signiGcat. Longa vetiistate comprobatum est, quod autem cavendum est nequiscpistolam legcre pra;sU'
Ormus dicimus. Anliqui eniin, pr«misso Orernus, niat, nisi sit
hypodiaconus, aut diaconus, aut etiain
eitemplo orationem communiler subjungebani :
sacerdos. Melius enim est ut saccrdos lcgat , etiani
omissa ratione , illud lantum , videliccl Oretnus^ ^» cantct missam , quam acolythus. Posl cpistolaiw
rescrvavimus. ^'co cantatur responsorium cum suo versu , sive
CAPUT XXXVIl. Q graduale , ut vocant. Appellatum auiem est gra-
De oraticne , et quoties se in ntissa vertat sacerdos. duale , quod a minoribus in gradibus antc altaro
Oratio sive collecta stalim subsequitur, quan- êl a majoribus, eliam diebus profestis cani so-
kuinvis collecia proprie vocettir oratio illa quae fit ^^^^- '') solemnitatibus vero in altioribus , hoc cst
io processione, cum populus et universus clcrus ab '''^ pulpito etiam a pueris. Vel quia gradatim can-
una ecclesia procedii ad alteram. Tum enim sa- tatur, vel quia de gradu ad gradum procedeie debe-
cerdos aut episcopus, collecta omni mtiltitudine, mus, hoc est de virtule in virtutem ascendere. Di-
istiusmodi oratione super populum uti solebat quae ctiim est idem responsorium , quod versui respon-
proprie dicebatur collecta. Nunc autem oratione illa deat, qui item a vertendo nominatus est, quoniam
prxtermissa lantum» ul diximus, Oremus retinui- Ros ad orientem verlirous, vel quoniam versu ad
mus. Nctandum obiler hic est sacerdotcm in qua- responsum sit regressio , aut ad oflicium aliud , ut
libet missa se quinquies convertere cl septies po- in matutinis. Postea sequitur AUeluia, cujus inter-
pulum salulare, Primo in ipso exordio ; secundo in pretatio modo exposita est secundum Hieronyinum.
evangelio , quod non in altari , sed in assere vel In hiijus flne pneumatizainus, hoc cst jubilamiis «
aliquo leciorio versus aquilonem legi oportet ,

pli- dum finem protrahimus , et ei velui caudam acci-
cata in humero casula quod diaconi tum fungatur
,
^ nimus. Est enim differentia inter neuma neumae et
officio , tertio cum ad dexlrum cornu altaris rever- pneumapneumatis.Neumafemineigenerisestjubitus
titur, unde venerat, dicio symbolo, si fueril solem- sicut io fine antiphonarum ; pneuma vero neutrius
niias { tum enim se converiit ad populum quarto ;
generis esl Spiritus sanctus. Postea versus dicitur,
post offertorium , cum inquit : Per omnia swcula unde similiter conversio fit ad AUeluia. Sequilur
sceculorum , et consequenier : Dominus vobiscum ,
deinceps sequentia quam nos prosam appellamus.
ed non vertit se : nam, ut dici solet, nemo qui Fertur Nolgerus (1) abbas apud Sanctum Gallum
$.6 aratrum manuro applicuerit, retrorsum respe- natione Teutonus , primo sequcntias composuisse ,
ctare debet {Luc. ix) ;

quinto cum ait : Pax Do- atque eas postea in ecclesia cantari institutum
mini lit semper vobiscum , ncc tum se converlit fuissc per Nicolaum suramum pontificem. Post
sexto post communionem , el ullimo in fine. Quod hunc aulem dicitur Hermannus Contractus inventor
autem ad orationem attinet, sciendiim est nunc astrolabii fecisse duas bas : Rex omnipotens , dtc
unam legi oportere , nunc tres , nunc quinque, hodierna, et, Sancii Spiritus adsit nobis gratia, clc.
(1) HicepiscopiisfuttLeodiensis, circiieran.^SSO.

4'7 BELETHl THEOLOCI PAIUS. 48
CAPUT XXXIX. A froutc, qiiod locus sii pudoris et verecundix : utide
De evanyetio. impudicos liomines elVrontes dicimus, quasi sino

seqiienlia legilur evangelium, quod iri- fionic. Per hoc ergo quod fronti signum crucis
F-inita
plicem lial)el inchoationem ; vel per Inilium sancli imponimus , evidcnicr ostendimus nos non erube-
Evannelii, sicul in principio qualuor Evangelio- scerc, quod credamus in Crucifixura, et eum,ba>
f uni ; vcl per In illo tempore ; vel per aliam deier-

bemus Deum et Dominum qui a Judseis atque eth-
niinationem regia; aut alterius alicujus magnae po- nicis nobis exprobralur. Unde raehercle Apostolus
teslatis , ut Fuit in diebus Herodis { Luc. i ) , et

,
Nos aulem prasdicamus Christum crucifixumf Ju-
Anno decimo quinto imperii Tiberii Ctesaris {Luc dwis (juidem scandalum, gentibus vero stHllitiam
in). Dicitur autein Evangelium ab eu bene, KyyEôf (/ Cor. i). In orc autein ideo, ut significemus nos
nuniius , quasi dicatur bonum ct laetum nuntiura. audacter cruoein Domini prscdicare. Denique in
froinde vero Evangelium aliquando esse dicitur pectore, ob eam causam quo nos paratos esse pro
sccuiidum historiaui ,
quandoque secundum allego- Chrisli nomine pati ingenue ostendamus. Rursus in
riain, quandoque secundum personaiu , quandoque hoc quod os et pectus cruce signamus, aperte in-
secundum partem et quandoque etiam secundum

,
nuimus iioa audacter ore faleri et corde credere
loiuni. Secundum historiam, ul illud Waria Mag- : B Christuin crucifixum , cujas liber legitur, Deum el
dulena et Maria Jacobi et Salome, etc. (

Marc: xvi ) Dominum nostrum esse.
«tqiie illud etiam quod cantalur in natali Domini Sacerdos itaque, vel diaconus, evangelium lectu-
ad secundam missaiu de pastoribus. Secundum al- fxis signat se in ore, fronte et pectore, quasi di-
fcgoriam cujusmodi illud qued in assumplione M. cat : Non erubesco crucem Domini , sed eam ore
M:>iia? legi coiisuelum est de Maria Magdalena el praedico et corde credo. Libro quoque crucero im-
cjus sorore, Marlha, nimirum : Jntravit Jesus in primit, tanquam si dixerit : hic est liber Crucifixi.
tfuoddam castetlum, elc. {Luc. x),quiacum perMa- Posset autem hoc loco quseri quemadmodum crucis
riam Magdalenam vita significctur contemplaliva signum fieri deheat, a dextrane in sinistram, an
per Martiiam vero, qu?e administrabat , vita activa ;
vero a sini»lra in dextram. Ac nonnulli quidcin
hoc evangelio docetur in B. Maria Virgine ulrius- sunt qui crucem a sinistra in dextrain fieri velint
qiie \:ix fuisse consummationem , contemplalivx atque cx hujusmodi versu sumpserunt niictorita-
scilicet et aclivjje. Secundum personam Evaiige- tem : Egressus est a Patre , etc. {Joan. xvi). A Pa-
Hum canitur, ul in feslo D. Thoiiia; apostoli , ubi tre venit Filius in mundura , et ideo crucem in-
dicitur Thomas unus de duodecim, elc. {Joan. xx). choamus a parte superiori ,
per quara designatur
Secundum paMeiu, quemadmodum est in festo S. ^ Pater. Sed quod a parte absque ulla inlercapedine
Crucis. Tum enim illud recitalur evanRelium, in mundum venit, per quem sinislram partcra in-
quod est de Nicodemo propter cjus extremam par- postquam a superiori parte descen-
telligimiis, ideo
liculam, quae ejusmodi esi : Sicut Moyses exattavit dimus, stalim a sinisira in deiiram pergimus
terpentem in deserto, ita exaltari oportet Filium honam el poslea ad partem ascendit, quod designai
minis {Joan. iii ). in hoe aulem verbo Christus suain dextera. Alii vero puianl quod a dextra in sini-
indicavit passioncm , et sui corporis in cruce exal- strain iieri debeat, quia Chrislus a dextra in sini-
tationem. Qiiocirca evangelium hoc in qiio hsec stram, id est a Patre veniens, diabolum per crucein
conlinetur pariicula . legiiur in leslo Sfinctae Cru- repulit, qui per sinistram significatur.
cis. Secunduin totuiu denique, cujusmodi est exi- Dicto igitur evangelii titulo, respondetur ab om-
guum quod in circumcisione Domini obser-
illud nihus : Gloria libi, Domine. Proposito namqiie ovan-
vatur Postquam ronsummatisunt dies octo{Luc. n).
:
gelio ad iegendum, in quo agilur de gloria parlin
Animadverteiiduin ergo hic est quod diebus pro- Dci, partim noslra ,
qualenus videlicct Cliristus
una duniaxal caiidela cerea prxcedat dia-
festis diabolum vicit, ac nos redemit, et victor ad Palris
conum , cum ad lcgcndum cvangelium accedil. Nec d gloriam asceiidil ; auditores Evangelii laetantes ad
id quidem injiiria, cum per illud primus Christi laudcm sui Creatoris inquiunt atque exclamant
sigiiificetur advciitus, qui humilis fuil et occullus, Gloria tibi, Domine; quasi dicant : Cloria tua , qiix
ct quem pra;vcait uiiiis tantum prsccursor, videliccl nobis iii hoc evangelio praedicatur, in a^vum nobis
Joannes Baptista, i|ui luil verbi lucerita. Feslis vero siue fine permancal, semperque crescal ct augea-
diebug candol-j^ duu^ pnecedunt cerea;, quod in tiir.Lecto jam cvangelio quisque diiere debel, ,
secur.do advcnlu , (lui solenmis erit et manifestus, Ameu. Vel ut alii volunt, recitato evangclio, sta-
duo siiit praemitlendi praecursores, Elias scilicet lim dicamus oportet Deo gralias quemadmodura , ,
et Eiioch. Vcl ideo etiam quoniam Dominus aniu post quamlibct lectionem sive capitulum. Sed me-
facicm suam binos conjunciim misit discipuios ad lius est ut dicalur , Amen , ac iios cnicc contra
prxdicanduin. Illud quoque diligenlcr notandum dial><>him muniamns, ne ipse sermones Domini ex
est , quod sinuil atquc evangelium inrhoatur, uni- peclore iioslro rapi:it. Neccssariura etiani plane est,
Tcr.sus popiiliis , lam clerici quam laici , tam qui ul, duin legitur evangelium , velamina oapitum
illud prufcit qiiain qui audit, crucis signnin iin- doponaiitMr. Evaiigelio:i cnim prxdioatio oninia le-
oriiucrc debvat in frouie, in ore et in pcctore. In gi» vclamina diuaovii , aUûe humines, qui prius Do-
49 RATIONALE DIVISOKLM OFFICIOHDM. 50
mlnum in lammodo et quasi pcr A

ynigmale qiio ix). ^^ hoc modo : Yeniel verhutn abbreviaitm sîper
transennam videbant modo ipsam veritatem aperia

, filios Dei (Isa. x). Siiuiliter quoqiie in omnibus ver-
legis cognitione videre et intelligere fecil. Viri ilu- bis cvangelicis sigiium crucis lieri oporiet, quemad-
que aperto capite evangelium audire debent , ut modiim sub nnem Orationis Uominicie, Gloria inex-.
quinque scnsus ad audiendum niagis nanl idonci. celsis, Benediclus, Magnificat, el Nunc dimittis, quaj
Inde est quod clerici non nutriant longos capillos, oiunia perinde atque evangelium siaiidu audiri de-
scd alte tonsos, utrectius ac perfectius possint au- boiit. Noiandum estquatuoresse syrabola, minimum
dire. Verum eninivero proplerea coronam liabent quod a cunctis communiter in quotidiana oratioce
ut demonstretur inter eos et Dominum nullum esse dicitiir, et quod apostoli simul coniposuerunt; se-
medium. Non ergo longos habeant capillos clerici, ciindum est quod iii prima rccilntiir : Quicunque
si per longitudinem capillorum sigDincetur mulli- vuU salvvs esse, quod ab Athanasio pairiarclia
liido peccalorum. Mulieres vero debent audire Alejjandrino contra Arianos haerelicos compositum
evangelium lecto ac vclato capite, eliamsi si( vir- est, licet plerique eum Anastasium fuisse falso ar-
go, propler pomum vetitum. Et si eveniat ut virgo I)ilrentur ; teitium est quod Constanlinopolilana
capite sit apcrto, aut velamen non habeat, necesê synodus edidit, videlicet quod in missa hactenus
est ut maler aut quaevis alia mulier capiii ejus B «;ai,i consuetum est;qiiarlum est qiiod ex Nicaeno
pannum vel simile quidpiam imponal. Itemque coiirilio prodiit. Scripsit vero B. Hilarius Picia-
erecti stare debemus , donec evangelium pronun- viensis episcopus librum De synodis, in quo et illud
tielur, aut capite inclinato, si modo non sedea- coniposuit, ac legi oportel in omiii synodo, vel to-
mus , nisi cogente netessitale. In lege quidem tiHn vel s.iltem ejiis aliqiia parlicula. Ex quo saiie
prsecipiebatur ut , dum comederent ngnum puscha- liqirMlo appaiel quain illi errent qui aliam ibi le-
leni , baculos in manibus lenerent (E.to</. xii) ; guiit leclionem.
nos vero, diacono legente evangelium baculos

,
CAPUT XLL
dcponimus , quod Christo proedicanle lcgalcs ob-
De offcrtorio.
servanti^ sint depositK.
Dicto symbolo caniatiir oflertoriiim sive offereo-
CAPIJT XL.
da, iit aliqiii diciint. Appellalur aiitein oOcrtorium
Quid symbolum, quando canendum, ^t qvot sint
nuviero. ab ofiercndo, qiiia tunc offerimus. Sed necessario
Post evangelium slatini debct siibjungi symbolum htc considerandum est tria omniiio esse quae of-
Credo in uuum Deum Palrem, elc. p ferre dcbemi.s : pvimo, nosmetipsns. ac dcinde ea
fidei, sctlicel :
si solemnilas fuerit. N'ec tamen in omni solemni- qua^ sacrincio sunt necessaria, scilicet paiiem, vi-
tate, sed eorum tantummodo feslis, quorum in sym- num el aquam, et si qua sunt alia sacrincio apU.
Obiter tamen liic dicere possumus panem hunc
bolo fit mentio, ut in festoTrinitatis, in Natali, Cir-
qiiasi nominaium esse a Grjpco vocabiilo Triv, 7r«vToc,
cutncisione, Epiphania, Paschate, Ascensione, Pcn-
quod omne vel totum signifirat. Quoniam cum hic,
tecostc, in feslo Omnium Sanctorum, Transfigura-
tionis Domini, B. Mariae, et omnium Apostoloriim, tum in futuro sa«cuIo panis isle toia vita nostra esl.
omnibus diebus Dominicis. In aliis au-
S. Crucis, el Vinum autem a vite simili fere modo deducere lice-
bit, cui Dominus in Ev«ingeIio sc
comparat, hoc
tem solemnitatibus dici non debel. Nec vero in so-
leinnitale angeloruin canlari soIet,quia illinon crc- pacio inqiiiens Ego sum vitis vera [Joan. x\). Nec
:
dunt, imo jam sciunt, cum plenain et perfeclain (lenique ignolum esse pnto aquam ab aequalitate
habeanl scientiam. Nec praeterea cani consuetum est diclam csse, quia per hoc sacramentum nos angelis
}:i solemnitate duorum cvangelistarum, qui non fue- «qiiales fore cerio et credimus et speramus, quan-
ruiit apostoli, scilicet Luc« et Marci. Sunt qui di- quam vero interdum aqua significet populum.Unde
cuiit svmbolum dici debcre in festo B. Joannis Aqua mnlta\ populi multi {Apoc. xvii). Quia nec
sinc salvite populi, nec salus populi poluit
Baptista;, quia tum fuit commemorata Cl.risti nali- D sanguis
menlio B. esse sinc sanguine. Tum vero aqua benedicitur,
vitas. Scd eadem ratione qualibet die fit
quaiido adiniscetur vino : sed haudquaquam vinum,

Maria;, adcoque omni die canendura foret, Nonniilli
qiioniam peculiarem suam exspectat benedictionem.
ciiam putaitt quod in eorum festivitalibus cautari
debeat qui illud composuerunt, aique ejus rei gra- In quibusdam Ecclesiis in magnis solemnitatibus
et in altari
pretiosa offeruntur ecclesiae; utensilia,
tia huc illud afferunt quod in Evangelio Joannis in-
ponuntiir vel in locis corapetentibus. Tertio
demura
venitnr quod nimirum in dies fides apostolorum
sequuntur manuales laicorum oblaiiones. Clerici
crescebat propler miraciila quac fiebant {Joan. ii),
enim non offerunt, nisi in exsequiis

moriuorum et
quanquam alibi auctoritas habeat, fidcm non habere
in nova celebratione sacerdotis.
Nam inhumanum
meritum, cui humana ralio prsebel experimenlum.
viderelur, si ii offerre tenerentur, qui ex oblaiioni-
Pronuntiato symbolo sub finem ipsius debet fieri
nulla ralione per-
signum crucis, quoniam verbum est evangelicura b«s vivunt aliorum. In offertorio
aliud hiijiismodi
mittitur saoerdoli, ut pyxidem aut
non sccus atque ipsum evangelium, nisi quod sit
manu lcneat, quo omnem jivarilixeffugiaisuspicio-
verbum abbreviatum. Unde dictum eslde eo : Ver-
oum abbreviatum faciei Dominus superterram {Jiom. ncin.
51 J. BELETlil THEOLOGI PARIS. S4
CAPITXLII. \ CAPUT XLIV

De sacri/icio. De secreta.
Sacrificium diciiur qunsi quo saerum efficitur, Secrela dicitur, quia secrcle pronunlialur, cun»
iibi cognosccndum est quod olim sacrificium ab lamcn olim aUa vocc diceretur, ita ut omnibus fa-
aposlolis et viris apostolicis in primitiva Ecclesia cile laicis tenerelur. Contigit ergo ut quodam tcm-
vasis ligncis ac vulgaribus vestibus celebrabalur. porc pastores panem super lapidem quemdam pone-
Tuni enim erant, ut dici solitum est, lignei calice» rent, qui, dum hujus secretae verba proferrent, in
ei aurei sacerdoies. Nunc vero est econtra. Paulo carnem conversus est,ct forsitan transsubstantiatus,
tamen post, Severinus papa instiluit idem vitreis ut sic loquar, in corpus Christi. In quQS divinitus
fieri vasis. Sed quia crant Iragilia, Urbanus papa facta est acerrima vindlcta. Nam ad nnum omnes
vohiii ut argenleis vel aureis sacrificaretur, vel percussi sunt divino judicio coelitus misso. Ex quo
etiain ob paupertatem stanneis, quse tamen non fa- quidem facto statutum fuit, ut posthac tacite ac
cile seruginantur. Hostia secundum Hebraeos ab submisse diceretur, aut ideo sane occuUe et quasi
oslio nuncupata est, quia ad ostium tabernacuH sub silenlio dicitur, ne scilicet vilescat, sicut ob
offerebalur. Secunduni ethnicos vero ab hoste deri- eamdem causam sacraelitlersedicunturesseob^curx;
vata esi. Nam ab hoslibus domitis, ut llle ait, hoslia B ^„4 tandem ne a laicis cognoscar,ur, ila ut liinc tri-
nomen habet. f)icta est etiam viciima a vincendo; plex silentii sit ratio. Cum autem ait saccrdos :
et immoiatio, quod isthic Christus sacramentaliter Orale, fralres, statim incipit orareiet nos similiter
immoleiur, quod in veriiate semel pro peccatis no- hoc audientes secreto orare debenius, ac duos psal-
Ktris in cruce est immolalus. Appellata autem est mos canere, nempc : Exaudiat te Dominus, el se-
jmmobtio a mola, qua in sacrificiis conteri solebnt quentem. Scd quando interim dicit, Orate, fratres^
genus quoddara frumenti, quod far vel ador dicilur. perinde est ac si diceret : Domiirus vobiscum lacil«,
Unde : cam sese verl.at ad populum. Quare meminerimus
....... fU adorea liba per herbam. sacerdolem se quinquies ad populum convertere
(Vnu;. jEn., I. vii, 109.) dicendo Dominus vobiscum, propter quinque appa-
Ponebatur enini inter coruua ailaris vel animalis ritiones quae fuero ipso die Paschatis. Et quia ima
culiro islhic facto foraniine. Molavero in allari dici- apparitio fuit non manifesta, quando apparuit B.
turpars niedia sub qua reliquix sigillantur, et cui MariiE Magilalenaf, ut plcrique sentiunt, ideo oc-
in dcdicatione ecclesia; crux imprimitur, atque ubi cutte et quasi sub silentio ait, Dominus vobiscuroi,
corpus Christi consccratur. Q tunc, cuni apcrle satis dicit : Orate, fratres. Per
omnia sa;cula sa;culorum, id est per sxcula sibi Dtu-
CAPUT XLin.
luo succedentia. Vel dicuntur sxcula per antono-
De secunda parte missae. masiam, sicut Cantica caoticorum. Quaesilum est
Jam vero sccunda pars niissaj qua? proprie niissa CMr secreto. dicantur oraliones quae sequuntur post
appellala est, pioxinie sequitur, niniirum quam ora- oblationes. Sed nos ideo hoc fieri respondemus,
tionis esse diximus. Nam prima pars, de qua hacte- quod Judsei post suscilationcin Lazari, slaliin Je-
nus dictum esl, vocatur obsecrationis. H%c ergo sum voliierunt occidere, qui sese occultavit in civi-
pars raissac, ut missam appellemus totum oiricium tate Ephiem in solitudine {Joan. xi), et a praedica-
;ib introitu u&que ad lie, missaesi, si sirictiin acci^ tione ac niiraculorum operatione penitus quieyit et
piatur, proprio nomine niissa appellatu est. Habet tacuit in Sabbaiiiniusquc, quod est ante Domiuicam
autem ea quatuor distinctiones. Prima dicitur se- in llamis palmarum, quo venit in domum Simonis
creta, altera prsefaiio, lertia canon, quarta oralio leprosi, et apertc prxdicavit {Mattlt. xxvi). Atque
Dominica cum sua praefalione. Atque haec quidem hoc quidem cxpresse indicat sacerdotis illa vocis
pars extenditur usque ad Dominicae oralionis finein. exsultatio, qua inquit, Pcr omnia soecula sceculorum.
Sed libera nos a malo, Amen, quod tacite a sacerdote ^ Cui subditur, Amen, proplerea, ul quae a sacerdote
proferri debet. Hic ilaque considerandum est lot dicta sint, liquido confirmeinus, quia perChristum
dcbere dici colleclas, codemque ordine, ac de eis- sxculum creatum est. Amen ii^mque nomen Dei
dem in secreta posl communionem, quoi prxcesse- est. Unde in Apocalypsi Ego sumAmen, testisfide-
:
nint in obsecratione anle epistolam iu cxordio lis {Apoc. ni). Subjungitur porro, Dominus vobis-
missac, ncc plurcs, iiec eliam pauciores, hoc sem- cum, ac dcinde, Sursum corda, quae scilicel sursum
per oliscrvato, ne ulira seplenarium numerum pro- habere delieinus ad Domiuiira in coelestibus, non in
groJiatiir. Suminopcre ilem cavendum est quod si terrenis, ut non quiframus bencdictionem Esau,
forle collecla pro dcfunctis iiUermisceatur, ne fina- (|uic ut caduca ac dcbilis cst, iia in icrrenis plane
lis, bcd peiiuUinia \>l antci>cnultima dicatur. Quo- sita est. Idem prorsus nobis iiianircste significanl
iiiam liiiis ail sinini dclM^l letorqueri principium. Ad epistopi saudalia, quic cum supciius sint ai)erta»
postrcmuiii gpiieialilcr cognoscenduni esl quod in iis admoncinur, ut semper corda haclenus eixH^la
Uiissa pro (lorunciis nullu debeal pro vivis oralio ad Dominuiii, ciiinque infcrius sint solida, volunt ul
iiilciiiiiscoii, liac taiucn coinmuni excepla, Deus, liabcainus in lerrenis mentein oniiiino obtusam,
qui virorum dominaris simul et morluorum. «juasi nou debcaraus qu*reic bcucdiciioncm nuac lu
^ RATIONALE DlVINOftUM OFFICIORtM. 54
terrenis esl, sed bencdi< lioncuj J;irol), qox (^si iu A opoiici, ne, si alla vooe esset proferendus, longo
ta*lis. Poslea sequilur : Gratias aganins Domino Deo clamoi e dcficiamus vel ; tcrtio ob hanc rationem,
iwstro. Qnia proomnibus bcneficiis, qiKc ille in nos ne tanli mysterii pcr usum quotidianuin veiba vi-
benigne contuUl, gratias ei nierito rependere de- lescant, ct in locis compelentibus passini indisciete
bemus. Invenitur atitem ibi qna;dani figiira (2) ad pionuntieniur, atquc tandem e\slinguantur ac
ila
siniililudinem nostronim ilclla, D si-ilicct iindiqiie pereaiit, quemadmodum paiilo ante de pastoribus
clausum, quod in parte prajcedcmi V noslriiin coni- narraliim esl. Proliibitum enim est per decretura,
plectitur, quod in siiinmilate aperliim cst, io quo- et 3ub anathemate datum, ut nullus nisi ha;c sacris
rum parte niedia tractiiliis per irnnsversuin duci- vestibiis, ex libro in altari consecraio, Iisec verba
tur, utramque in modiim crucis parlem copulans. profcrat. Dicit ergo sacerdos : Te igiiur, clemeniis-
Quod qiiidem non sine causa laciiim est. Per della sime Pater, etc. Alloquilur Dominuni,lanquam pne-
ciiiiii circulariler clausuin, diviiia figiiratiir natura, sentem. Incipit auiem a litlera thau, T, quae in mo-
qiiae nec principium nec (inein habuit. Per V cxpri- duni criicis effecta est. Quoniam pcr Chrisli passio-
iiiitur bumana Chrisli nalura, qux principiuin iii nem haec oninia in cruce sunt complela, habentquc
Virgine babuit, sed fine carebit. At vero iractulus suam eflicaciam. lliide profecto est quod islhic Cru-
iu niedio utramquc partem conjungens, crux cst pcr
U cifi,\i imago adpingi debeat. Sequuntur poslea
quam bumana sociantur divinis. multa, ut sunt noinina apostolorum, martyruni,
ponli!icum, virginum, qui omnes proChristo nostro
CAPUT XLV.
se sacriCcio exposuerunt. Aique item alia quaedain
De prcefatione.
scquuntur, qii?ft nobis explicare non licet, nisi forte
Praefalio dicitur quasi praloculio, qwx esl ad mi-
uisteriura pi-xparalio. Notantiir enini isthic novem
sulis saccdoJibiis , el ideo de iilis tacebimus. Unum
boc lamcn addcnuis, niilli liic concessnm csse ali-
ordines angclorum, quos ibi prsesenles esse certo
quid vel detrahere vel addere, nisi quandoque no-
credimus. Majestas quoqiie de qiia hic fit mciitio,
nien illoruin pro quibus specialiter aut nominalim
appellata est quasi major slans, vel major poteslas.
offcrtur sacrilicium.
Scieiiduiu vero cst in niissa decem essc in univcr-
CAPUT XLYIL
suin prserationes, primani dc Trinitale (3), allerani
De Oratione Dominica.
dr Nalali, tertiam de Epiphania, quartain de Qua-
Nunc dicendum est de Oralione Dominica, ia qujL
dragcsima sive jejunio, quintum de Cruce Domini,
continentur septem peiitiones. Quod aulein prxmit
sexiam de Resurreclione, seplimam de Ascensione,
... .c-. J4
oclavam de Adventu Spintus sancli,nonamdeApo-
.• r
^ , e
quasi benevolenti3e captalio, Trcs priores
l>tur, est
. -.
k v»
*^
ad luturam vilam pcrtinent; quatuor posieriorcs
stolis, dccimam et ultimani de B. Maria Yirgine.
quae sequuntur, ad praesentem. Media autcm, iit
Post canitiir ter, Sanctus, sancius, sanctus, quod
nonnulli volunl, a comrauni sumi potcst, ita ut nd
sumptum ex Yctcri Testamento. Ait eiiim Isaias se
utramque referatur, quam dicimus Panem videlicet :
vidisse Dominum super solium excclsum, et Sera-

nostrum qunlidianum, quem imovvio-» Gra;ci, segola
pliim clamantia : Sanclus, sancius, sanctus {Jsa.
Hebrxi, nos appellamus aut superessentialem , aui
vi). Sed qnod sequitur : Benediclus qni venit in no-
egregium, aut ctiam familiarem. Sed animadverlere
mine Domini! Hosanna in exceUis! acceptum est ab
oportet, cum sacerdos ait : Oremus, Pnvceptis, elc.
Evangelio {Maith. xxi), ita ut, cum illud cantatur,
nos debere prostralos orare usque ad (incm Oratio-
signiim crucis fieri debeat. Poslrcmo hic canlica
iiis Dominicae, si dies fuerint profesti. Si vcro rcstuiu
angelorum canimus, quia per hoc sacrificiiiin icr-
sit, autdies pascbalis, ccrte non prostrati, scd
rena jungi coelestibus non diibilamus, et ideo cum
stantes orare debemus, ac respondcre : Sed itbern
eis in excelsis salvari claraamus.
nos a malo.Amen. Quod aulem Doiiiinicani lianc
CAPUT XLYL Orationem noa tacite aut sub silcnlio dicat saoer-
De canone.
D dos, ralio est quoniam ex Evangelio petitum csl.
Deinceps vero sequiturcanon ; ita enim Grxcis CAPUT XLYIII.
dicitur, nobis autem reguia, quod per cam regula- De pace.
riler sacranienli bujus fit confeclio. Nuncupatur Puslea inquit sacerdos : Pax Demini sii semper
eiiani actio, quia tunc cum Deo nostra agitur causa. vobiscum; quod spectat ad tertiam partem missa;.
Qiinmobrem et infestis staniesoramust in profesiis Nolandum lamen est quod tacite hic sacerdoteui
Sub silentio tribus de causis

vcl jejuniis prostrati. quarodam orationem diccre oporieat, quse in Am-
dicitur primo, quoniam Deus non oris, sed cordis
: brosiana Ecclesia aperte pronuntiatur. Acccpio iia-
clamorem intendil unde et Mosi dixit Quid cla-

; : que pacis osculo ab ipsa eucharistia, ut quibusdam
mas ad me (Exod. xiv) ? cum tamen ipse lacerel. placct, vel ut censent alii, abipso sepulcroclaliari,
Nihilominus tamen proferimus verba, ne quie peti- imparlit illud diacono aut subdiacono, ut per cos
mus, aut quae petere debemus, penitus ignorare desccndal ad alios. Sed cavendum osl ne ab ipsis
astimcmur; secundo, ob id submisse canon dici viris tradatur mulieribus, ne forsitan lasciviaequid-
(2) Foriassis bujusraodi figura depicta fuit in (3) Undecima esse polesl communis illa dc S.
Hbrii vclcrum. Trinilalc.
P5 i. BELETIII THEOLOCl PARIS. 5«
piam in anirrmm, aut carnaliiaiis clanculum subre- A canimiis, ul per eam cum sanctis divinae graiiie pai
pat. Agnus Dei ter canilur. Ilic est ille vcnis Agnus ticipes cniciamur. Appellatur etiani coniplelio, qun-
deciaraius et adumbralus in pascliali, de qno sic l»a- niaui per illain missa, ut sic dicam, completur.
betur in Evangelio : Ecce Agnui bei, (jvi tollit pec- Tribus vero modis finitur missa, primo per Jte',
cata mundi {Joan. Ter aulcm idco canilur, ut cjus

i). mis$a est m soicmnilatibus, quod est qiiasi abeundi
corpus iriforme inlcUigalur, illud videlicel quod in liceniia, ac sumptum cst ab Flxodo (Exod. xii). Noii
coelo cst glorificatiirn ; niyslicum, quod etiamnurn quidem socundum verba, sed juxta nienlem et rci
in lerra ambulat, ct quod in sepulcris usque ad ex- iniclligentiam, quandu israeliticus populus ex i€gy-
lieiuum judicji exanien qiiiescit. Bis dicitur cuni plo permissu Pharaonis egressus est. \'el ctiani
Miserere nobis, lerlio cuni Dona nobis pacem. In quando e Babylonioa captivitate, perinittente Cyro,
ca:na vero Domini ter debet dici, cum Miserere no- ad propria regressus est, Deo referens gralias. Sic
f>is. Sed horum neutrum adjungitur in missa pro de- ct nos accepta benedictione ullinia, ad coelesteni pa-
funclis, verum ler cum Dona eis requieni. Lbique triam rcmearc debemus, ubi in graliarum aciione
observanduin est, ul non coniinuo, sed inlcrpolalc seniper feiiciter vivemus. Dicitur autem, Ite, missa
ac sejunctim cuni oralione inlerposita dicalur. Ayvo? esl, quoties cantalur, Te Deum laudamus, Cloria iu
vero Grxce dicilur purus el pius, quia sola pielale " excelsis, et.4//^/uta.Pronuiitiato Ue, missa est, ofor-
ut pura hosiia nos redemii. Yel ab agnoscendo, quod tet iios respondere Deo graiias, qiiaj vox est gra-
sicut agnus matrem cognoscit, ita
solo balalu lulantis. Secundo vero diebus profestis, dicitur, Be-
Christus in passione matrem suam cognoverit, ac nedicamus Domino, ac petitum est ab Apostolo
Virginein virgini commendaverit. Atquc hinc quoque {Fpltes. i). Tertio denique in missa pro dcfunctis
esse poiesi, quod ter caniaiur Agnus Dei : quoniam Requiescant in pace, quod cx sola consuetudine gene-
Christds pendens in cruce Palrem suuin cognovii, rali natum est. Ctim ergo dicitiir, Ite, missa est,
ci ad moriem usque obediendo, eleadem criice sulli- debet saceidos vultum dirigere ad populum; qiian-
xus agnovit matrcm suam,eaiiiqiic \irgini connnen- do autein Beucdicamus Domino , vel Requiescaut
davit, ac tandem etiam ibidcm humanum genus re- inpace, versus orientem. Necesse lamen est ui haec
dimeiido agnovit. Quod autom hic bis repetiiur, Mi- Iria a sacerdote vel diacono tantum prcferantur.
serere nobis, et tcrtio variatur per Dona nobis pacem, Sed in prima niissa Natalis Doinini, non debet dici
loium illud ex veleri Testamento depromptum est, Ite, niissa est, ne vidcaturpopulus licentiam habere
ubi cum clamarent ad Dominum, dicere solili erani redcundi.
Parce, Domine, parce populo tuo (Joel ii), ac sub- q CAPLT l.
juTigcrc tertio : Ne tuam in op-

dederis hccredilatcm Quibus horis celebretur missa.
probrium [ibid.). Cum igitur dicimus, Agnus Dei qui Tribus horis tantummodo regulariler missa polc-
lollit peccata, expresse Joannem Baplisiam iinita- rit celebrari, teriia nimirum, sexta et nona. El qHl-
inur, qui ail : Ecce A(jnus Dei, eccc qui lolllt peccata dem tertia, ideo quod tum linguis Judaeorum sit
mundi {Joan. i). Illud certe ignorari non debet, crucifixus, dum instaiiter clamarent : Crucifige, eru-
olim in primiliva Ecclesia singulis diebus qui ca- cifige eum {Joan. xix), perlulerilque ludibria, male-
noni missse inlererant solitos fuisse communicare. dicta, convicia, alapas, flagra, insuUaniium sputa,
Sed posiea, crescente multitudine fidclium, fuil insti- et coronam spineam. Sexla vero ob eam causam,
tiitum ut tantum Domiiiicis dicbus communicaretur. quod tum in crucein actus sit, ac tolerare dcbue-
Quod eiiam paulo posl, cum observari non potuit, rit clavos rigidissimos et pocula felle tincta, iit sic
abiii in desuetudinem, ac tcrtia subsecuta est insti- tandein pro nobis immolaretur. Nona demum, qiiia
tutio, ut sallem ter quoqiie anno, in Natali, Paschate tunc animum cxhalavit ac spirituin Patri commcn-
et Peiitecoste omnes Christiani eiicharistiam sume- davit. Potcril tamen fieri ut ante primani in Doiui-
renl. Invenlo tanien triplici remedio, ut singulis ni nicae resurreclionis memoriam missa celebretur
mirum diebus osculum pacis daretur, ac Dominicis ^ quod vicarii faciunl, et post primara anle terliain
diebus eulogia, id est pimis benediclus et consecra- in ejus rei commendalionem , quod Chrisius intcr
tus, quod in Qiiadragcsima et tcmporibus abstincn- primam et tertiam traditus fuerit Pontio Pilato Ju-
tije deputaiis salvo jejunio observari noii poiuit. tlaeis vociferantibiis : Crucifige eum, ipso tacente.
Qiiare tiinc liujnsmodi fuit promulgata institulio, Cantatur ergo iiiissa diebus fosiis hora lertia, pro-
ut coUecta dicerctur super populum sub finem festis sexta, et noiia inquadragesima ac aliisdiebua
missae, diceudn : Jnclinate capita vestra Deo, cum jejuniorum. Ncc tamen omnium, qiiia in Sabbatis
videli''et minor aiiquis sacerdos celebrat. Sed si jejuniorum Quatuor Temporum valde scro celebrari
episcopus , inîuict : Uumiliatc vos ad bcnedictio' et polestet debotpropter sacrosordines:quod etiain
nem. ad seqiientem spectet Dominicam. In SabbatoPaechae
CAPIJTXLIX. el Ponlccosles seio canitur propter cercaj candel.v.
De ultima parle niissa:. quam cereuni nominamus, ronsccrationem, qiiod
IMtiina pars missae modo se(|uitur, quac dirilur ex co facile perpcndi aut colligi potesi, iibi dicitiir:
gratiarsri) aclio, alque iucipit a communionc. Voca- Hnc nox est, atque ex ista oratiime : Deus, qui hanc
tur ;iutfiu communio, quasi parlicipatio, quamideo sccmtissimam noeiem,iU.\i)Hi vcro dic Nalalis \\\-
57 PATIONALE DIVINORUM OFFICIORUM. S8
prima missacantaturnocte. Potesltaiiiftn liciie A Sabbato vesperis absoliilie aa eanvlem inizginem

inini
canlari suinino mane, sedlamen prima el lertia prius dosceiidcret, ibiquc permancrct usque in proximuni
dbsoliilis. Sic itaque ab illis horis excipiturdies qui diem Veneris. Hoc ergo miraculo saepius viso, san-
Doinini nativitali sacer est, ciiin noctu prima cana- citum esl ut semper illo diedeB. Maria in ecclesia
tur. Nec id quidem sine cansa, ul poslea dicemus. canerctur. Potest lamen etaliam habere rationem,
Atquc eliam SabbaluniPasclia; et Pentecostes, quo- cur Sabbaiodieonicium canteturde B. Mariii. Nam
niain luin tcmporis expresse dicimus : Hcec nox cuin ipsa nobis sit porla regni coeloruin, quod per
€tt; et : Deu», qnihanc $acratissimam noctem. Exci- diem Dominicam commodissime figuratur, cerle
piuntur deniouedies jejuniorum propter sacros or- idco de illa solemnizamus eo die qui Doroinic&m
dines. proxime praecedit. Hactenus igitur ollicium missse

CAPUT Ll. explicuisse satis sil, si iniellexerimus neminem de-
bere uno eodemque die duas celebrare missai cum
Qu(r missce quibus diebus debeant celebrari.
uno sacrilicio, vel cum duobus, unam cum sacri-
sed
Niinc dicendum csl quae missa^, qiiibus diebus
licio, el aliam siccam. Quare huic rei hnem impo-
debeant celebrari. Fuit cnimqiioddam teinpus quo
Dominicum oflicium necdum erat ordinatuin, ac iiemus duas adhuc quaestiones paucis enoda-
(4) si
varije passim haereses puUulabant. Quo quidem ^ verim, quarumuna est.ansi sacerdosante vesperas
comedat, ncc postea possit dormire, difl postero
factum cst ut prima fcria, ne divinum oni( ium
|)eriret, de Trinitate, secunda de Charitate, teitia delâl aut possit missam celebrare? Nam ipsum
de Sapientia, quarta de Spiriiu sancto, quinia de "«" debereaperte respondemus. Sic altera est, po&-
Angelis. scxta de Crucc. septima de B. Maria Vir- S'tne celebrare secundam missam in eo casu quo
in pr*cedenti, dum manus ablueret, aliquanlulum
gine caniaretur. Sed postea sanciluiii est iit cessante
causa el illud cessaret quod urgente necessilate aquae deguslavit? Certeenim et illud vetitum esse
factum fuerat. Quapropler sane Dominicooflicio or- sciendum est. Nunc ergo ad alia.
dinato statiiliim csl ut prima feria suiim peculiare CAPUT LII.
baberet oiricium de Trinitate, et secunda de Au- De vesperis.
In vesperis a nobis cantaniur quinquc psalmi,

gelis, quud lum croati in bonis gratuitis fuerint, ac
qui sumus imperfecti, propter quinque sensus, vide-
iux divisa a tenebris, hoc est boni angeli a malis.
Nam eo tempore mali cecidere, et boni fuerunt licetquod per quinque sensus corporeos commis-
confirmati ; sed prima feria fuerunt angeli creali et sum esl, per quinque psalmorum cantioaem pe-
in bonis naturalibus constituti. Cantatur autem alia nitus demillalur. Hinc notandum esi nos eademra-
tione quinque digitis pectus tundere, quam quinque
de causa pro defunclis, ut nimirum iis adhibeamus
canimus psalmos. Monachi vero, in quo se perfe-
sirfrragiutn angelorum; eodem quoque die missa
pro defunclis celebratur, quoniam,
clioresesseoslendunt.taiitum qualuor dicunt. Quid-
ut plerique
aiunt, feria prima refrigerium habent ii qui sunt in quid enim quadralum est, in quamcunque partcm
purgatorio, statimque allero die post ad pocnas vertatur, manei semper idem, firmum ac .solidum.
solitas et ad laborem redeunt, iia ul eo die, quo eoruni Ad euindem sane modum profcctus, quocunqua
»oco aut quocuuoue tempore, sfiroper
idem atque
laboribus aliquo modo subveniatur, missa pro illis
cantetur. Tertia autem feria oportet repeti introitum immobilis pcrmanet. Finilis psalmis parva sequilur
domine,
miss% Icclio sine Jube, domne, et sine Tu auiem,
diei Doininici. Prsetcrea institutum quoquc
fuit ut quarta feria jejunarelur, ideoque Dominici hoc est capitulum, acdeinde responsorium vel eji:*
loco versus, cum hymnis et antiphona, ac
deinceps
diei missa tum canereliir. Se^J et quinta feria simi-
liter dicere convenii olHcium diei Dominicx, vide- Magnificat. Plerumque tamen hymnus beatse Mariac,
ut prae-
licet introiium , epistolam atque evangelium, quod videlicel Magnificat, loco hymni ponitur,
terea nuUusalius canatur. Sequilur landem

collecta,
_
diesJovis maxime cognata sit diei Dominicac. Ejus
q»'»"™ orationcm diximus. Volumus
autem.ut huc
modi enim die lieri solebat processio in mcmoriam D
usque a nobis faclum est, consuelis el ccclesia-
asceneionis Domini.quaepostea iii diem Dominicam,
slicis, utquioniciatradamusecclesiastica, deinceps
ut siipra dictiim est, fuil iranslata. Porro antem
sextafcria agilur de Cruce, et septima de B. Maria uti vocabuUs. Sciendum ergo est quod de eodem
die eodcmque feslo cparva debeat cantari
lectio.
Virginc, quod nontemereita conslitutum acccpimus;
miraculosuin enim habet initium. Nam cuin olim Verbi gratia : Si de praecedenti Dominica ununi,
Constantinopoli in quadam ecclesia imago B. Vir- etreliquum; de sequenti unum, el reliquura.

si
ginishabcbatur, ante quam velum quoddam depen- Animadvertendum praeterea esi quod, quando fuerit
solemnitas novem Icctionum, illius vcsperae totae
debat quo tota ea cooperiebatur, contigit ut sexta
Joan-
sempcr feria velum hoc a vesperis ab imagine nullo debent celebrari, ul in festoB. Siephani etB.
nis evangelisla;. Post vesperas
neccssario dicilur
niovenle decideret, el divino miraculo quasi defer-
scquens. vel
retur in coeium, ita ut jam plene ac pcrfccte ab collecia de sancio cujus est fcstum
omnibus conspici possel, ac deinde rursus in anliphona cum ifngni/icor. Unum lameu excipilur.
f4)I)e conscc. dist. i, cap. Tril>us.

59 J. BELETHl THEOLOGI PAIHS. eri
fcsium videliccl S. Sylveslri, qiiod etiainsi novem A Excila, Domine, potenliani tnam ei teiii; ac in aliis
liabeat lectiones ejus, lameu ve.sperae sunl fesli de Advenlu Domini, rmietur hoc pacto Qui vivis et
:
80(juentis. regnas cum Deo Palre, elc. Si autem ad Spiritum

CAPLT Lin. santlum, dicemiis sic : (?wj cum Palreet Filiorivis
Qnot pnalmi canantur in completorio. el regnas unus Deus, elc; eiad Trinitatem ita : Qui
Qmttior psalmi canlanlur in completorio, ad in Trinitdlc perfecta vivis el re(jnas, elc. At vcro in
signiflcnndam perfectionem :ctjm enimquodammodo exorcismis, et quae liunt ad ptieros efliciendos ca-
osiendimus peccala, «|uae per quinque sensus cor- techumenos, ac fontes consecrandos, quandoque
poreos perniciosissimos saiellitcs admiserimus, fit aqua bencdicta, et in id genus multis aliis, di-
jam esse qtiinqiie psalmis pr.ecedentibus remissa. celursanehoc modo : Per eum qui voUurus estjudi-
Alia ratio est, quod diabolus semper noslro insi- care vivos et morluos, et saeculum per igtiem. Hoc
dietur calcaneo, nec loqui cum aliis
ita ut postea atitcm ideo fit, quia nulla vox ita terret diabolum,
debeamus, nec aliud diccre nisi orationes. Quod aU[\ie\ix.c,quiveHiurusest,cl(i.,usqiiQ adeo utslalim
wonathi diligenterobservant, qui po.stea non bibunt fugere cogaitir simul atque voccm hanc audieiii.
Putat enim diabolus se vicisse, si lunc vicerit Maxime cnim prxter cu^tera judicium ignis exii-
Qtiare ut breviter quae hic restare videnlur, per- mescit, quod certus sil sepost Jiem judicii xtcrno
curramus, post psalmos sequilur capitulum et ver- igne punitum iri. Quare obeamdem causara voluit
siis, et deinde hymnus, eoque finito, antiphona ac ]). Gilbertus ut simili modo finircntur orationes in
iVunc dimiilis. Postea vcro Dominica legittir Oraiio, officio mortuorum. Verum ci contradicit vulgare
ac fidei nostrae symbolum, quibus posteaquam nos nostrum Collectarium, alTirmans dici oporlere :Per
(oliectam annexiiiiiius, slalim subjungi oportet Dominumnosirum, elc.
Benedicamus. Atque hoc qiiidem in vesperis, ut a CAPUT LY
piicro canalur omninoconsentaneum est, ut per lioc De diversitalibus officiorum.
dcmo.Mstretur nos essc pueros, nimirum ad laudes Jam crgo dictuin est hactenus de ecclesiastlcis.
Dco rcferendas. ofliciisgeneraliter, ita reiiquum modo sit eorutndeia
C.IPLT LIV. explicationem latius per totiiis anni sxciiltiin ag-
Quomodo /inicnda; sint orationes. gredi. Nam pro temporum varietate ipsa variantur
TJt aulesn cvidcns babeatur et plena cognilio officia. Sed operae pretium me faciurum existiino»
quciiiadmodum orationes, quas collectas vocamus, si priusquam ad ipsam expositioiicm veiiiam, dis-
feint termiiian(i;£, prius nosse oportet quod in eis quatuor lemporum pr.cmittatur. erga
q tinciio U'.
sernjo ip.tcrdum ad Patrem dirigiiur, interdum ad solaris nosler annus quatuor lemporum polissi-
Filium, iiiterdum ad Spiritum sanctum,el inlerdum mum successione dilabitur, scilicel hiemis, in qua
etiam ad tolam Trinitatem. Quando ad Patrem, semina jaciuntur; veris, iii quo semina prodctinl;
rursus considerandum est, niim ila ad eum sermo xstati.<!, in qua ad niessem albesctint, et falce suc-
sit instituliis, ui fiat mentio ad Patrem de Filio, vel ciduntur; autumni, in quo per ventilationem grana
Spiritu sanoto, an vero non. Etquidem si in ora- a se mutuo separantur, el in horrea repouunlur,
tione, quae dirigitur ad Patrem, fiat mentio Filii, paleae autcm comburuntur ita qiioque magnus vitae :
iniiitiim intcrest scire illane fiant ante partem fina- praesentis annus durans ab inilio usque ad ftncui
lem, an ipsofine. Qtiae ideodiximus, quodsecundum sxculi, quatuor tcmporum varielate mensurantur.
lias diversitates, diversimode orationis finis existat. Fuitenim tempus quoddam deviationis in huroanu
Siergu dirigatur sermo omnino ad Patrem absque genere, ab Adamo videlicct usque ad Musen, qno
mentione Filii et Spiritus sancli, finietur hoc modo declinaverunt homines a culiu divino ad idoloia-
Per Dominum nostrum Jesum Clirisluvt Fitium triam. Tunc cnim homo reliquit Dominum suuni
tuum,qui vivit ei regnat tn unilate Spirilus sancti. Creatorem, ac lapidibus et maniitim siiarum ope-
Dcus, per omnia soecula sa;culorum, Amen. Si d^ D ribns dixit Deus meus. Hoc tempus haud
:Tu es
Spiritu sancto mentio ibi fial, dices : /« unitate maleconvenit nocli et hiemi. Qiiin sicut nox atit
ejusdem Spiritus sancti, Deus, caeteris remanen- hiems nihil lucis habet, nisi contingenter et ex
libus. Si vero fiat menlio Filii, ante finalem partem accidcnti, ut ex igne vel candela, sic tempus istud
dicelur : Per eumdem Dominum, etc, ut supra. Si plane erat caecitatis et ignorantiae. .\lter»m ilein
(•(mlra in ipso finii dicemus lantum : Qui tecum vivit tempiis fuil rcvocationis, nimirum a Mose usquc ad
el regnal, etc, queinadmodum videri potest in hac nalivitalem Chrisli, quo edocti fuerc homines per
collecta U. Stephani : Omnipotens sempiterne Deus, legos et prophetas de adventu Christi, de evitaiione
(jui primitios marttjrum in beati levita: Stcphani pccciti, el iinius Dei dilectione. Tum dixit Deiis
sanguine dedicasti, Iribue, qucesHmus, nt ipse pro Isr.ieli : Aiidi, Israel : Deus tuus, Deus unus est,
nobiii perpetuus inlercessorexistat, quipro suis etiant illum solum adorabis, el illi suliscrvies {Dcul. ii, vi.)
}ttrsecu'oribus exoravit Dominum nostrum Jesum Tcrtium vcro tcmpus fuit regrossionis, sive recon-
Citristum ,
qui tecum vivil et regnat in unitale Spi- ciliationis. vcl justificalionis, quod fuil a nativilalc
nttts sancti, Deus ,

per omnia sa-cnla saaculorum. Doinini us(|tie ad ascensionem ojusdom, pcr qiiem
Ameii. Siad Filitiui oralii) inbliliptur, ut iii hac : facta cst graiia hominibus, ct prsdicalio EvargcUi.
«1 RATIONALE mVINORtM OFFICIORUM. «2
Quarlum deniquc lempus esl peregrinaliouis, quod A propterpropbetas.qui eamniullis inodisprxdiierunl;
ab ascensione Doroini fuit, et duraturum cst usque passio tcnipori deviaiionis resurreclio tcmpori re- ;
ad fincm judicii, ubi crit consummatio sxcnli. Mxc gressionis propierla>titiam; adventusjudiciilcmpori
eadem tempora solenl aliis nominibus appellari. pcrcgrinationis.quiabujusmodilempusdurabitusnue
Tempus enim deviationis dictum est tenipus culpae ad exlrcmumdiem judicii. UndeProphela : Ego nii-
et pocnae. Nam propier deviationem bomo snbjcctus ser etperegrinu8,sicut omne* palres mdi (Ps. xxxviii).
est culpse, et propter culpam poenx. Tcmpus revo- Hxc ergo teinpora magni istius anni considerans
cationis nuncupatum est tempus doctrinso et pro- Fxclesia in servitium Dei transrormavil, pro quali-
plictisR. Et quidem doctrinx propter Decalognm, tale eorum ct varietate singulis annis laudabili
per quem Deus humanum genus docuit, inquiens : utens oflTiciorum diversilatc. Sed cuii! ila faciat Ec-
Audi, Israel : Deus tuus, Deus unus est. Propheti£ clesia, niahiii incipere a temporerevocalionis.quam
vero, quoniam tum hujusmodi salutare accepimus a lcmpore delalionis. Quare incipil : Ad ie lcvavi
vaticiniuro : Ecce virgo concipiet {Isa. vii). Tempus animam meam {Psal. xxiv), aspiciens a longe , etc.
proinde reconciliationis appellatur gaudii et ixlitiae, Quandoqiiidem nos etiamuum qua&i per speculum
ac denique peregrinationis, lempus luctus et pngnx. ct cancellos aspicimus. Et dural usque ad nalivila-
Unde profecto*necessarium est ut pugnemus ad- B icm Domini.Tolo igitur tempore Advcniuuin usque
versus carnem nostram mundum aique aereas ad Natale Domini, Ecclesia reminisciuir tcniporis
,
potestates. Maximcvero contra carnem, utpotequod revocationis, quae facta est per legem et proplidtjs, ma-
multa cum nobis sit familiaritas, ae nulla sit pestis lagmavulnenappoiiens. Atqueideotunc legil Uaiam,,
sa:viur quam hostem habere domesticum. qui cum incurabile vulnus vidisset, dixil : Onme ca~
Praeterea tempora haec possunt considerari secun- put lanyuidum est, et omne cormarens, elc.{7ou. i.)
dum principales partes diei, ut sunt, nox quaead Etrursug non est inalagma apponere , ctc. Malagma
tempus spectat deviationis , mane ad tempus autero est genus emplasiri, quod epithema appcU
revocationis , meridies ad tempus reconciliatio- latum est. Tum ergo inchoatur graduale : Ad te le-
nis, vel rcgressionis, vesperum ad teinpus peregri- vavi, ac si diceret : Tempore deviationis homines
nationis. Atque borum quodquc proprium niodo levabant manus etcorda ad opus manuum suarum,
perpendeepitheton, ut noxestobscura, et qui a veri atque agebant lapidi et ligno ; lu es Deus meus,
Dei cultu aberrabant erant cxci. Eleganter sane ego vero adte ievavi animaui nieam, Deus meus, elc.
quadripartita hxc temporuin divisio in honiine no- Atque ita sane a tempore revocalionis militi;e sua
tari poiest. Anle siquidem baptismum nascitur bo- auspicatur officia, non a tempore devialionis, ne
nioct iit iilius irx; in baplismo renascitur,ac filius videatur incipere ab errore. Bene itaque rem ipsani
gratix; dehinc bene operatur, et justitiae efTicitur observat, sed ordinem non sequitur, quod frequen»
proles, cum lervore quodam charitaiis Deum dili- ter etiam faciunt evangelislae. Quare si bonam quae->
feit in primis, et proximum; tandem cum ChrJsto rat valeludinem, optetqiie quam optime cufari,
simul regnabit per inortem traiisiens ad vitam seter- emnino fuit necessarium ut a medicis inciperet.
nam, factus rnodo haeres aelernitatis et glori*. Al- CAPUT LVI.
que in qualibei prsemissarum partium expositione De eteteris temporibus.
possunt intelligi hiems, ver, sestas, et autumnus. Tempore vero Septuagesimae, quae est a Domini-
Eadem quoque lempora designanlur per quatuor c» vulgo appellata , Circumdederunt me , usque
principales Chrisli actiones ,
quae sunt bujusmodi ac ociavam Paschae, recolil Ecclesia tempns de-
/
nativilas, passio, resurreclio, adventusad judicium, viationis.Unde est quod tum legitur liber Gene«
cum oinnium horum appendicibus adeo h»c hu- ; seos usque ad Regum, ubi de excessu agitur pri-^
mano gcneri conveniunt. Chfisli igitur vita nostra morum parentuin, et mullorum aliorum, qui ont^
est doctrina, Chrisii actio nostra est lectio ; iini- nes cataclisniatc aut diluvio sunl submersi. Brevi-
versa denique Christi conversatio noslra et iiistru- j) ter ergo tiim lemporis Ecclesia oiai, flectit genua.
lio. Dixi autera cum suis appendicibus, quia a*J na- ao j( juiial. Tcmpore autcmquod est Pa- paschali ,
ttvilatein pertinent circunicisio, apparilio, bapiis- sclia, vel polius ab octuvis Pascbae usque ad oc-
nius, puriCcatio ; ad passionem referuntur jeju- lavas Peiitecoter. lempns gaudii memiait, et re-
,
nium, tcntalio ; ad resurreciionem, in cocluin as- concilialionis, quippe in quo legalur Apocalypsis,
censio, et S. Spirilus missio; ad advenuun laiidem ubi fit menlio de nova civitale Jerusalem , et epi-
judicii spectant transfigurari et miraculorum op&- sioL-e canonicae cum Actibus apostolorura. Hine
ralio. EQicacior eniin fuit ac plus potuit post mor- pauca sibi Ecclcsia indicil. Non jejunat, a genu-
tem quam anle transliguraiioneni quod luuc de-
, nexione cessat, albis ulitiir vestibus , ternario nu-
mum nobis ostendit quid simus futuri. Passio com- nicro psalmorum et leclionura conlenta est, cuni
paratur hiemi, nativilas veri, resurrectio sestali, ju- tribus responsoriis ac toiidem versiculis. Ab octavi»
diciuniaulurano quando sedebil Vetuslus illedie- deinuui Pentecostes usqiie ad adveiitum Domini, re-
rum tenens ventilabrum in manu sua, p^^rmundabit colit tempus peregrinalioiiis. lu hoc cst nobis per-
aream, etc. [Malth., iii.) Item rursus Cbrislinali- pctua pugiKi ct lucta advcrsus Ires, ut dictum esL,
vilascomparalur el concordat tempori revQcationis, inlestissimos boi<les, uiunduui vidclicct, carueia
«5 J. hELETHl THCOLOGI PARIS. U
tl diaboluTD. Mundus c&l liostis sophisiicus, caro A cplobrelur oHicium, ac dunlaxat de minori Cal coin
lioslis domesticus, diabolus bostis antiquus. Nullus niernoraiio ipso die, et suura olTicium reservetiir in
laiiien isloruni boslis cst efficacior ad nocendum, crasilnuin; ut de Pctro et Paulo in quibusdaro Eccle-
quam inimicus noster familiavis, scilicct caro, quam siisdiebusDominicis. Nain primo quidein celebratiir
fovemus indumentis, ct reficimiis alimenlis, ciii de Pelro ,
quod princeps fuerit apostoloriiin ; se-
tanquam jumento tria debenltir : cibus ne deficiat, quenli vero die de Paulo. Sic de quibusdani aliis
©nus ut mansuescat , virga «t non indirecte, sed in diebus Dominicis , ita ut Dominica debeat qnie-
direcle incedat. Propter hujusinodi pugnain signi- sceie, ac postea in hebdomada peragi. Quemadmo-
ficaiidam, legit tunc Ecclesia librum Regumj in quo dum sane faclura videmas in Testaroento Vetcri.
agitur de pugna. £t quia in piigna maxime opus est Cum enim Saloraon templum dedicasset duodecimo
sapientia, ideo continuatur liber Salbmonis. Sed die mensi , quo occurrebat scenopegia, celebravit
quoniam cum pugna nihil taniopere habere debea- dedicationem templi septem diebus continuis, ctposl
mus, atque patientiam, apposite profecto Jo|>i liber dedicalionem distulit scenopegiam. Siint propierea
subjungitur. Deinde porro et Tobiae libcr seqnitur, iQ supra diits loiiipoi-ilnis quseda:ii principales
propter singutarem misericordiain quara in hoc Dominicx,quibus csetera cedunl festa prseterPascha
«ertamine requiriinus. Cui deinceps quoque sub- " et Pentecosten, quae prseler resurrsctionem et S
jiingimus librum Jiidith, Ruth, Esther, propter Spiritus missionem sunt aliis longe superiores. At-
fortitiidinem ,
jusliliam et temperantiam. Yerum que earum quidem aliqux ut sunt prxslantiores et
enimvero cum adhuc frequens sit lucta, necessa- guieraniores, ita in iis mutantur ofQcia, cujusmodi
rio aniieciilur liber Machabaeorum, ijj. q«o crebra sunt Dominica in principio Adventus et Sepluage*
est adversiis sr.peibiara conflictatio. Nam deviciis sima, ac illa qua esl in oclava Pascbx. Aliqu»
omnibus vitiis, reslat etiam vincenda superbia. vero non sunl iia praistanles, quales duss hx siint,
Roget ergo inodo aliquis , sub quo illorum iempo- videlicet quam vulgari nomine appellamus: Lwtare,
rutn contineatur illud quod est a Nalali usque ad Jerusalem, et Doniinica in Ramis palmarum. Nara
Sepluagesimam? Ycrum faciie isliusmodi qusestioni si conlingat dies Annuntiationis in Ramis pnlma-
occurremus. Nam et ei non ineleganter per quos- rum, aut ipso die Resurrectionis, de co pcnilus ta-
dani salisfacluin esse accepimus. Ejus itaque pars cebilur, ac die sabbato, qiii prseccdit Dominicam ,
Ijna conliiietur sub teinpore regressionis, quod est quam in Ramis palmariim vocalum diximus, uni-
iempus gaiulii, iit dictiiin est, a Natali usque ad versum Annuntiationis (iet mysleriiiin. Ipsuin onijti
octavain Epiphaniae. Unde in quibiisdam Ecclesiis q sabbatum jiis suuin majori facile cedil. Ad eumdeia
albis tain diu utuntur vestimentis , sicut tempore sane modum si evenial ut ipsa Domini passione fil
Paschali, el neque tunc jejunatur, neque flectiintur feslum dedicationis, ccrleomni jure cjus myslerium
genua. Pars vero altera, qua; esl ab octava Epipha- celebraturin bcbdoinada scquenli, ut inAscensione.
nise usque ad Septuagesimam , complectilur sub si idem fesluin fuerit. Necesse enim esl ul iu aliud
fempore peregrinationis, et leguntur duodecim epi- tempus differatur.
stola; Paiili, ubi agitur de labore ejiis, quem lii- CAPUT LYIU.
ctando ac pugnundo perlulit. Nec vero quanlumvis Quomodo officia ecclesiastica fieri debeant, et qni sint
ipso die Nativitalis Domini Isaias legi soleat, credas eorum libri.
diem illura pertinere ad tempus revocalionis. Fit Ut igilur ab .\dventu incipiaraus, alque ita deec-
f^nim hoc alia consideratione, el ante evangeliiim clesiaslicis ofliciis per tolius anni circulum tractare
in nociurnis et ante epistolain in inissa, quod vide- pergamus, duo in universum nobis sunt diligenter
licel velut basis coluinnaesupponatur, ut per utrura- in iis prxcavenda , ne videliccl coacte (iant et iiidi-
que Teslament!ini nativitas Christi perhibealur. screte. Coacta esse non debent, juxta Prophetara qui
CAPIJT LYII. ait: Yoluntarie sacrificabo libi, elc. {Psat. liii.) Sic
Qitis ordinaveril offtcia ecctesiastica de quibusdam ^ ^^^' 1"' ^^ Rerseleel appellatus est ,
dicitur spou-
diebus tanee .fdiricasse lempluiii Doinino. Quaiiqiiam vcro
Hacc autem ecclesiaslica olficia , ut dictum est sint qui putanl duos fuisse Obal ct Bcrseloel, el utrum-
insliluil B. Hieronvmus rogatu Damasi papae, el que sponlaiieuin in lempore indiscrele prohibenlur
qusccunque eliam alia cx Yeteri el Novo Testa- esse, quiaiininundiim est pecus quod ruminatct non
nienlo leguntur in Ecclesia. Gregorius tanienquos- lindit uiigulam. Fissio auteni ungula; accipitur pro
dam cantus apposuil , Gelasiua quosdam hymnos , discrelione. Qiii ergo spoiitanea sacrificia faoil ct
et alii alia. Tempore siquidem Theodosii inipcra- discrela, cuin diligit Dorailuis. Hinc statutum est a
loris inordinate psallebanl, qui rogavit Dainasum sanctis majoribus quomadmodiim Deo senriremus
pnpain, ui curaret sapienter ordinare oflicium ec- disciete. Sialuernni enim inunaquaque liora leciio-
clesiaslicum. Qiiod diligenler ille elTecil, iil supra nom, verbi gralia, iii matiiiinis ct in niissa insti-
diximus. Sunl autem i;i pra'diclis leaiporibus dies tiicruiit opislolas ot cvangelia, in aliis horis parvas
qiiidam diiplices, ut pote siqiiandosiniul fesla con- loctioiics , i\»x dicuiiliir capitula. Sed quoniam in
curraut, in quibus illud obscrvandiim cst quod in lectione ct caiitii univorsum fcre vorsclur onicium
inorali philosophia dici solel : « Code niajori, et oiclosiaslicum, opor.r, prolium ost sciro quinque osse
lo«,g<o da raelioribiis. > I!ot tsi, ut cxiclloutius libros Icctionuin in Ecclcsia, ac trcs caultis, sciliccl
65 BATIONALE DIVINORUM OFFICIORllM. M
Graduanam , Antipttonariuin ot Trophonarium : A CAPUT LX.
Aniiphonariiis a digniori noincn siinipsit, hoc est Dequinque libris lectionum.
ab ant phonis, cuin in eodcm libro coni.iiieantur Nunc dc quinquc libris Iecti«uiunt vidcamus.' Ct
responsa et versus. Legitur enim in Tripariita hi- primus quidera est bibliotheca a î^Xto; quod tiber
storiu Ignr.tium palriarcham .Antiochenum audivisse est, et 6qx)j positio. In eo enim totum continetur
angelos cantantcs antiphonas in monte, qui exinde utrumque Testamontum. Atque hinc propter excel-
qiiasdam antiphonas in Ecclesia cantari inslituit, et lentiam, tanquam si dignior et raajor csset, solus
psalmos juxta antiphonas lonizari. Lnde etiam an- omnium librorum materix nomeii reliniiit. Fiebant
tiphonae sunt appellatae, respcctu psalmodix sicut cnim oinnes libri ex biblio : unde bibliopolse vendi-
responsum, hisioriae. Et cum antea confuse et quasi lores librorura appellancui*. Vel rectius ideo liber
cliorea cantarentur psalmi et anliphonse , statutuin hic dictus est bibliotheca, quod instar cujusdain
est a majoribus , ut seorsum chorus sederel , et al- bibliolhecae raultos et varios libros complectaliir.
ternatim caneret, id est ut una pars chori uniim Secundus vero liber est passionarius, qui tamen
psalmi versum caneret, atquealia alium. Incipit ergo plures suni. Tertius esl legendarius. Quartus bome-
antiphonarius hoc modo : Aspiciens a longe. Tametsi liarius. Quinlus denique serrnoiogus, sive liber ser-
vero non sit Gregorianum, hoc est, a Gregorio com- B monura. Redeamus igitur ad primum, et singiilos
positum , sed solummodo ab alio quodam mona ho paulo accuratius exarainemus.
appositum quamohrera quidem non deberet merilo
: Bibliotheca vox est auibigua et homonyraa, sive,
procedcre ea quae Gregorius composuit. Usu tamen ut nunc loqnuntur, aequivoca. Uno namque nomine cl
receptiim est ut ab omni Ecclesia diceretur. Nec fa- locum ubi libri reponuntur, nempe armarium signi-
cile profeclo est quae longo usii inolcvcrint emcn- ficat, et voluraen aliquod raagnura coranactura ox
dare aut mutare. Caetera vero sunt S. Gregorii. omnibus libris Novi et Vetcris Testamenti. Siint aii-
tem viginii duo voluniina Veteris Tciiaraenti, quae
CAPUT LIX.
ibi conlinentur, et octo Novi, scilicei evaogeliBlae
De reliquis librit.
quatuor, Epistolsc Pauli, Apocalypsis, E^stolae ca-
Secundiis liber est Graduarius, ita a gradibus appel- nonicae, et Actus apostolorum. Yolumina Veteris
latus, eo quod diebus festis in gradus ascendi debeat, Tcsiamenti sunt quinque libri Mosis , videlicel
aique islhic canlari in ambone. Dicilur autem am- Pentateuchus, qui proprie apud Jiidaeos dicilur Tho-
bonis ab amhio, ambis, eo qund locus ille ambitur ral, id est lex, vel libri legis, super quos jurant
gra(Kbus,vel ab amô, ambce, ambo, quod nimirura illi, ut nos super Evangclia tanquam sauctiora
duae sint vise isihic, hoc est in pulpito, quod situm in novo Testamenlo. Sunt prreterea qui hoc pacio
est ante eum locum, ubi recilalurevangelium. Opor- enumerantur, Josue scilicet, Judicum, cujus extrema-
tet itaque sint ibi dtio paria graduum , unum a si- pericope pars est libri, Ruth, Samuel, Malachiin,
nistris , quo Gat ascensus; altenim a dextris, qiio qiiae duo volumina unum reputamiis, viiielicet Rc-
descensus fiat, jnxta iliud : Per aliam viam regressi gtim, quod lainen quatuor habeat partiliones vel dis-
sunt in regionem suam {Malth. ii). Diebus autem tinciiones. Posiea in uno volumine scquuntur alil
pi*ofeslis canilur in medio choriante gradiisaltaris. qiiatuor: Isaias, Jereraias , Ezechiel et David. Sub^
EJus libri principium est : Ad te levavi. Tertius li- nno voluraine comprehenduntur duodecira prophetse
ber dicitur Trophonarius, a Gnr-.co iiomine Tp&ffOf luinores propter nimiam brevitatem. Novein qua;
quod est conversio. Nara a fine regredinwr ad prin- deinceps sequuntur reputantur hagiographa, ita la-
cipium canius , unde et trophiura 7ona nominatur, mcii ut sint aulhenlhica, nimirura liberPsalmoruia,
quod ab uno lalcre verlalur in aliud, circuineundo liber Jobi , Ires iibri Salomonis, scilicel Parabol«*,
usque ad umbilicum. Est autem Trophonarius U- sive mavis dicere Proveibia, Ecclesiastes et Can-
l)cr, in quo conlinentur ii cantus, qui cum introitu lica canliconiin , libcr Paralipomenon, Juditb et
niissaecantari solent, etraaximequidcniaraonachis, q EsUier. Quatiior tandeip enumerant apocrypha, li-
cujusniodi sunt tropi, sequenli*, Kyrie eleison et bruin vidclicet Tobise, Machabjeorum, Philonis, cu-
neiiniac. Tropi dicunlur, quaa prius canitur versus, jus principium cst. Diligiie justiiiam, et Jesu filit
ac posiea cleison, el ilcrum versus, ct cleison Sirach, qui sic incipit : Omnis sapientia a Domino,
deinde. Ilic etiam notandum , quod seracl dixiiaus etc, appellaliirque ctiam Ecclesiasticus. Verum ho»
neumara ferainei generis absque p, accipi projubilo; quatuor quidam non recipiuni, Ecclesia tamen eos
pro Spiritu autem saiicte dicitur Grsce hoc pneii- approbat, quod arguraenluin fere habeant librorura
iiia, pneumatis, Hebraice Ruath, Latine spiritus. Salomonis, eliarasi eorum auctores pro cerlo ac
Unde qiiidem in prosa Descendet in te sanctum : vere non sciat. Alios duos credimus Esdram coni-
Pneuma. Postremo Trophonarius non habet certura posuisse, qui totam bibliothecam Vetcris Tesla-
priiicipium, quod ad placitura canatur. Nerao enim meiiti restiiuit, cum a Babyloniis esset combusla.
Nos ilaque bibUolhecara nostram , scilicet Vetus

et
lcnetur polius boc vel illud Kyrie eioison in aliquo
fesio dicere, quam aliud. Coiitra vero Antiphona- Novum Testamentum diversis temporibus legiraus
rius certuro habel inilium, nimirum hoc : Atpicient juxla varias hislorias singulis raensibus, ut sic tan-
e hnge, queraadroociura graduarii principium est : dcm cum totius anni circulo universa absolvalur.
UnUe equdem nou ignoro, quin illud in adrenltf
Ad u Uimi. Ab .AdYcntu eniin incipil Ecclesia.
«1 J. BELETHI THEOLOGI PARI9. 6S
Oomini primo slt assignandum et declarandum, sed A usque ad Septembrem legunlur tres libri Satomonis
facilius et dilucidius apparebit , si ab alio tempore etduo Sapienti£, qui sunt apocryphi, ut ita media
incipiat assiguatio. parsCanlicicanticorunireservelurusqueadNativita-
CAPUT LXL tem B. Mariie in Seplembri, atque altera legatur in
Quid legi debeat in Sepluagesima. ejusdem Assumptione. Nam sermones qui ibi sunt^
In Septuagesima crgo legimus totum Pentateu- ut : Cogilis me , o Paula el Eustocliiumy et : Appro-
chum, quoad dies isii sint, videlicet quindecim ante batce consuetudinis est , etc, potius in triclinio, seu
Pascha. Atque ita qualuor omnino cantantur histo- refeclorio legi del>enl. Tunc canlalur historia : In
riae, nimirum ex libris Geneseos, et quartus de principio Deus {Gen. i), antequam terra, etc, quod
Exodo. Primus liber Mosis est Genesis, in quo agi- ad creationem pertinet. Nam istud aliud in prin-
lur de origine mundi secundus Exodus,in quo de
; cipio, quod est in Sexagesimaspeclatad creationein.
exitu agitur populi Isracliiici ex ^gyplo ; tertius Proindc a Kalendis Septembris legitur Jobus per
Leviticus; Quarlus est Numeri; quinius Deutero^ quindecim dies, el perquindecim alios dies Tobias,
nomius, hoc esi lex altera, cujus veUit quamdam Esdras, Judith et Eslher cum hisloria , Peto, Do-
tradit anacephaleosin, sive recapitulaiionem. Per iU mine. In Octobri legiiur liber Machabaeorum cum
los aulem dies quindecim usque ad Pascha legitur ^ bistoria : Adonai, DomineDeus,el Adaperiat Do- :
Jeremias et liber Baruch noiarii ejus, ut quidani minus. In Novemiiri Ezcchiel, Daniel, duodecim
testantur, sub eodem volumine. Et quidem Jeremiae prophelse, cum Dominum. Denique in
hisloria, Vidi
Threni, sive Lamenlationes, recitantur per triduum Decembri Isaias loius usqueadNalalemDomini, nisi
illud ante Pascha , quod appellamus Tenebras. Di* quod transire debeat idcm lector id quod ipso Na-
cunlur autem Ujreni, eo quod tripliciler cxpouan- tali legilur, ut : Populus gentimn, Consolamini, Con-
lur a Paschasio, scilicel historice, allegorice et tro- surge, et quod reeitatur in Epiphnnia , ut : Surgct
pologice. Yel a monle Threnaro , ubi primo audilai illuminare, Jerusalein. llaec namque pertineiit ad
sunt animarum iamcntationes. Yel ideo eliam Threni Christum jani natiim ; cxlcra vero quse in Adventu
appellati sunt quod in iis post tertium quemque leguntur, ad Clirislum nasciturum. Atque hinc est
vcrsum litlera sil alphabeti. Scriptum eriim est quod illa oporteat pnv-lermilti usque ad Nataie,
opus illud quadruplici alphabeto, hoc est Hi eo quoniam tuncnova audiri debent. In jejuniis tamen
quater ipsum alphabetum de integro repetitur. Vel Quatuor Temporum, quasurit in Adventu, et in vi*
denique , quod verius esse pulo, hae lectiones pro- gilia Nativitalis Domini nihil Isaix legilur, quoniam
pterea dictx suntThreni, quud lamenlationes conti proprias
. .
habent lcctiones , et propria
. .
oflicia. Uode
,,
.
^ I
neant. ApudGraecos namque9D«vo;planctu8 est. Sic et alia jejunia ab his tanquam magis solemnibu» I
"
itaque historia ,
quae quindecim illis diebus narra- officia pctere soleant.
tur,sumpta est partim ex libro Jeremiae, partim ex Quare autcm haec habent et non illa , ratio esi
passione Domini in Evangelio. Niinc transeamus ad quod olim pontifex Romanus hisce jejuniis ordi-
octavam Pentecoslcs, utordinem Veleris Testaraenli nes conferre consuevit. Sed si festum Thompc cve-
simili ralione persequamur. uerit in ipsis jejuniis, dicct Ecclesia lectiones d*)
sanclo et non de jejunio. Ita ciiim usus inolevi^.

CAPUT LXII.
Hoc ipsum tamen Romana Ecclesia iion observat,
Quid legldebeat ab oclnva Pentecostes usaue ad Natale
Domini. ut quaesex reciiet lectiones de jejiinio, el ires ulii-
Tunc crgo usque ad Kalendas Augusti lcgitur Sa- mas de homilia Evangelii ipsius festi. fn Adventu
muel, Malachiin, id csl Liber Regum et Paralipo- &liquaiido ires suiit hislorix, aliquando quatuor si
menon cum historia : Deus omnium. Solel tameu ipse fuerit quatuor hebdomadarum, quod raro fit.
in octava Penlecostes cantari et legi de Trinitate, Et tanluin quidem habemus de Veleri Testamenlo,
quanlumvis Alcxander papa interrogalus an etiam niodo videamus de Novo. Ab octava Pasctae usque
debeat dixerit se ncscire diem peculiarem de ad Pentecosien legitur Joaniiis Apocalypsis tribus
fieri ,
d
Trinitate, nec de unitate. Sed officium cjus praeci- septimanis, et Epislolx canonicae dualius sequenti*
pue propter haereticos institutiim fuisse crcdimus. bus usque ad Ascensioncm, qux numero siint sep-
Qiiare hic nsque ad Kalendas Augusti memincrimus, tem. Prima cst Jacobi Alpbaei, tres sequentes Joannis
quod paulo ante cavendiim esse praecepimus. Si evangeiistae, quinta el sexta Petri principis apostu-
enim festum crit die Dominica , secure miitabimiis lorum, septima denique Thadaei , qui et Judas ap-
historiam. Similiter si secunda feria. si terlia, si pellalus est, frater Simonis. Ab Ascensione Domini
qiiarta Kalendx ruerinl mensis Augusti, priccedenti usque ad Pentccoslen legunlur Aclus apostolurum :
Dominica historiam libere niutabimus. Si vero Primum ifuidcm, etc. Hisloria est, Dignus est, Do-
quinta, sexta aiit septima, idem facere poterimus mint, ad otiinia pra:missa. Ab octava Epiphaniae,
Dominica sequenli. Atque hanc tanquam generalem usquc ad Sepluagesimam leguutur qualuordecim
Iiabcmus regulam. Quod si denique mensis Kalendae Epistolae Pauli, tam quse sunt missae ad pcrsonas
fiierint die profcsto , illa Dominica mutabimus hi- quatuor, quam quae ad deccm Ecclesias, ni ad
fttoriain, (iiia"! Kalendis sit proximior, sive ea prae- Tilum,iCorinthios. Oe Evangcliiset Psalmis diceiur
ccda ,
sive subsequalur. A Kalcndis igitur Aiigiisii suo loco. Ad bunc crgo modiiin dc iiiioquc Tcsla*
co RATIONALE DIVINORUM OFFICIORUM. 70
iDenlo disposilnin ab Ecclesia baltemtis. Notandum A mologiis nominatur, legi convenit nb Nniali iigque
interim obiter hic est, quaiuor modis finiri lectiones, ad uctavam Epiphanix, quos Leopapa ct complures
videlicct per : Tu aulem, Dotnine ; Hcec dicil Domi~ alii composuerunt. Sed idera liber legilur iii Puri-
nu$: Converliniini ad me et $alvi eriti$; et in Threnis ficalionc B. Marix Virînis, ct prjeicr lcsla alia
Jereiiiix per Jerusalem, Jerusalem, eonvertere ad etiam ipso die Omnium Sanclorum. l'roiiide pni:-
Dominum Deum luum : atque uUimo in lectionibus cipuas homilias composuerunt Gregorius ci Uedu,
mortuoruin, perBeati morlui, qui in Domino mormn> qui tainen nuUas, praeterquam cas, quas aiilc Au-
tUT. Cujus lamen rei usus in Ecclesia adtnodina gustinus edidcrat, composuil. Naniqueillehoc uiiuni
rarus esl. Sed nos dicimus nonquid fiat, sed quid dc suo addidit, quod eas suis verbis qiiodaanr.ado
fleri dcbeat. C:ctcrum homiliarius , quem quartuin vestivit, usquc adeo, ut cuni in Augustino verba
librum esse diximus, legitur in natali ct in fesiis duntaxai essent disputationis , in Beda siiit verba
eorum, qui propria hahent evangelia, ut in festo sormonis el leclionis.
B. Thomse, in Pascliaie, Pentecosle cum suis feriis, CAPUT LXIII.
aclandem etiam rccitalur diebus Dominicis. Octo De libris canlunm.
vero dics Pasch.-e compiitantur cum Septuagesima, Nunc rcdeamus ad libros canluum , idque juxla
quod illa scplinia sit seplimana a Quadragesima ,
^ <^'^sadvenluum. Priinum iiaque responsuin seqniiur
per quam idem designaiur, quod per Septuagesimam tres versus, qeod si per universum aiinum vagemur,
in ciijus seplima decade filii Israel acceperunl rc- non amplius fieri liquido comperieinus. Fii cniiii
deundi licentiam, cljam qiiasi liberi erant, ideoque illud propter tria tempora antiquorum Pairum ad-
Jiebus illis caniica laetitia; inclamantur. In sabbalo ventum Christ! exspectantium. .Ac primum quidcin
autem in Albis, geminatur/4//c/<'!a, quoniam finitiir t«mpus fuit ab Adarao usque ad Noe, nciupe ad
Septuagesima. Quo quidem signilicatur absoluto diluvium, sccundum vero usque ad Moysen, ol ler-
pnssentis bujus vitae cursu nos diiplicem accepluros tium usque ad Christum. Et quod terna fiat ia
stolam, cum ad nostram iilnm Jerosolymam ]>erve- eodem responso repetitio, priina videlicet ab allio-
nerimus. Vocalm autem Sabbatum isliid in Albis, ri. secunda a minus remoto, ct tertia rursum a
quod in paschali Sabbato bapiizati tunc nlbas ves- minus remoto ei rninori, causam habet hujiismodi
tes deponebant, quas oclavo die siimpserant. Eo namque modo osiendiuius Patres primi lenipo-
Proinde vero libri passionarii legunlur in ipsis ris remotius ab adveulu Christi abfuisse, quain
diebus martyrum. Sed horum aliqui, teste Gelasio partes secundi vel tertii, atque ilerum longius fuisse
apocrypbi sunl, ui de B. Gregorio, de Quirico et ^ parles secundi quam tertii. Sic qiioque tria sunt
Julila marlyribus, ac qui omnino ejusmodi sunt, tempora palruin noviliorum secuiidum Chrisli ad-
ut eos romposuisse ferantur haeretici, ob quorum ventum exspectantium. Nam horum primum fuit
iiifamiam ab Ecclesia interdiciintur. Quod autera Ecclesiae primilivae de Judaeis ad fidem conversis,
sint canonizali, suoloco dicetur. Nec quidemomnes et secundum modo praesto cst, simul atque gentiutn
liomiliae sunt approbat^, ut qusedam sunt Origenis, sive ethnicoruni facta est introductio. Sed tertium
qui ad hseresiii declinavit, Qusedam tameu ejus erit, cum omnis Israel salvabitur. Magis ergo remoli
legunlur ab Hieronymo castigaise, sed in iis subU- snnt, aut potius fuerunt primi quam uliimi , ut hoc
cetur nomen aucioris propter infamiam baeresis. pacto ad utrumque adventum allegoria haec accora-
Quemadmodum etiam Salomonis nomen in lectio- modari possil. Gloria Palri tribus versibus landcnx
nibus supprimitur ob noiam idoloiatrise, et Moysis subjuiigitur, quod omnenoslrum desiderium et ser-
propter h^sitationem, quani habuit ad Aquas Con- viiiuin ad trinum Dominum sil referendum. Non
tradictionis, qiiia Dominum exacerbavil. Non enira enim istbic iit repelilio alicujus parlis, sed lotius
dicitur. LectioGenesis libri responsorii, quoniam post hoc hunc praescjitem
Mosis legislatoris
sicul dicimus Lectio libri Apocalypsis Jnannis
: vitam omnia tcmpora consummabuntur. Tiiiic Deus
aposioli. Nonnullitamen hoc pacto in principio ho- D erit omnia in omnibus [I Cor. xv), hoc estconsiim-
miliarum dicendum esse exislimanl Homilia matio omnium ct sufficientia, Verum enimvero de
:
Origenis ab Hieronymo castigata. Alque in sequen- qualitaie oflTicii videamus, dequeleoiporisrevereniia,

tibus qiiasi boc mudo Homiiia ejusdem. Sunt :
continentia el abstinenlia. Ad qualitatem pertinei
autem fere hi qui Homilias posteris reliquerunt quid tenendum sit vel omittendum. Et quidem quid
Augustinus, Gregorius, Beda et Origenes. tenendura seu ob.servandum sit jain aliqua ex parte
Breviler ergo passiones legi debent in festis docuimus, addimusque sub finem Advenluum cani
martyruro legendae in festis qui propria habent
: debere septetn aatipbonas secundi toni, et unam-
evangelia. ul in B. Thomae, tres ultimae lectiones ex quamquejuxta ordinera suo die usque ad Nalaic.
bomiliis sint oportet, atque aliae ex passionibus. At Quae quidem omnes vel ob id secundi loni sunt,
ero legcudarius appellatur liber, qui vilaselcbitus quod geminam nobis significent dileciionem, Dei
tradit confessorum, cujusraodi sunt Hilarii, Martini videlicet et proxirai, veletiam propler duas n.îiiras
et aliQrura quos sacrosancta Ek:clesia contirmavit, in Christo.Sunt autem septem, propler Spiritum
ila ut in eorum. lestis istiusmodi liber necessario septiformem, quo illuminati erant ii qui Christum
legaiur, uUimo tanrfera libcr serraonum, qui et ser-. exspectabant. Sciendum tamen est his scpiera anti-
74 J. BELETIII TIIKOLOGI PARIS. 72
plionis quK sunt de Sacramenio, adililas csse dnas A aiquc lum diaconus pronuniiare dclwl ad luiius-
alias, unam videlicet de bealo Thonia, aiiaiu vcro inodi missam, ctinomni lemporc jejunionim, Fle^
deB. Maria Virginc. ciamus genua, exccptis feriis iis qiix PenlecostcA
proxiinc sequuntur, in quibus propter revefcnliam
CAPUT LXIV.
festi cantica Ixiiiiae non sublicentur, scilicel Alle-
Ouce omiltenda sunt in Advenlu,
luia , Te Deum laudamus atque Ite, mista est. ,
Omillcnda sunt in Advenlu, ut in Septuagesiina,
Proinde vero neque bic ullius sancti commemoria
quxdam canlica Ixlitiic, qucinadinodum Te Denm
laudamus, Gloria inexceUis, lie, missa esl. Verum fieri oporiet , sive Clirisli Advenlum pra^cesserit
eniinvero cuin tempus islud parliin sil l.-clilix, non (cum ejus omnes ad inferos descenderint,
tcinporis
unde ct pro eis non solemniznt Ecciesia), sive se-
subticelur AUeluia, sicut in Sepiuagesima, quod
culus fuerit Chrisli Advcnium cum corum singulis
tcmpus totuin moeroris Quare considerare pole-
esl.
diebus hic comineinoratio fieri debeat. Ecce Domt*
Timus iria ista sesc inuiuo sequi quidem, scd non
seinper. Quat-dam cniin Ecclesia; in calliedraB, Petri,
uus veniel, elc. {Isa. Lxvi), antiphona est, qiiae ca-
Quadragcsima festuin isiud, dicunt nitur post Benedicamus Domino, et sequilur oraiio
eliamsi sil in
Te Deunt laudamus, caeleris vero laitdibus tacitis, hujusmodi , Gonscientias nostras, qucEsumus, Do-'
quia huc cantico soienuis «iti ad inlhronizandos ali-

" mine, visitando purifica, ut venien$ Domimis nuster
quos in snas sedes. Nain et eodem die Pelrus in Jesus Christus, cum omnibus sanctis paratam sibi tn
catliedra Antiochena fuit constitutus. Riirsus Gloria

nobis inveniat mansionem, qui tecum, ctc. In anli-
I
' in excelsis, el lte,missaest dicitur ipso diesolemni phona ponilur, omnes sancti ejus cum eo, et in ora-
Coenx si episcopus prasens sil, etcelebret officium tione, cum omnibus ânctis, ita ut binc neces«a-
de iribus Oleis, sed Te Deum laudamus non dicitur, rium non sit Geri speciatim aliquorum sancto-
I
quoniam snrgitur ad Tenebras. Ob quam eliam rum commemorationem. Sed oportet inlelligamus
causain sublic<;lur in psalmis et in responsoriis hanc orationem pertinere ad secundum adventum.
hiscediebusG/ortaP«t/rt, quia tunc multum deho- quieflicitur in mente hominis, cum videlicet legi-
nestata cst Trinitas, maximeque illo triduo. Ilem in tur : Vt veniens Dominus Jesus Chrislus' paratam
prima missaNatalis Doinini canilur C/oria in excelsis, $ibi in nobis mansionem inveniat. Verum tunc addi
nec taincn dicimus, Iie, missa est , donec ct lertia non debet ctim omnibus sanctis. Nam si illud a4> -
missa sil absoluta. .\lioquin eniin rccedcret populus, ciatur, jam ad terlium adventum videbitur pertU
et non audiret maiulinas. Unde nonnuUi sacerdotcs nere. E^ enim adventus Cliristi triplex in came. :
rescrvant collcclam sive orationem finalem piimae ^ in mente, qui singulis diebus in huraanis animit
iiiissac doncc canlcnlur matutinx, ac poslca dicunt contingit per Spirilum sancium, el tertius in ma<«
ct concludiinl missam cum Benedicamus Domino. jcslatc, qui adventus De secundo

crii in die judicii.
Deiiulc vcio incipilur inissa sccunda, ct pari modo adveniii, qui flt in huinana menler inquit Satomon
rinitiir, vcl pcr Kcce complcta sunt , in quibiisdam Domtrie, mitte sapienliam tuam, m mecum sit, ei
£cclcsiis, nc popiilo liccniia abciindi detur, sciatquc mecum laborct {Sap. fx). Est rursus et alia ratio,
se adhiic dcbcrc icrtiam audire missam, sub ciijus qux cjusmodi est, utduosnobis signiflcel adventus^
lineni cxprimilur. Ite, missa esl, quai laus pertinet nimiriim : Excita, Domine, potentiam luam, et veni,
:id Kcsurrcclionem, sicul 6/orta in exceUis ad Nati- nt ab imminenlibus peccatorum nostrorum pericu'
vitaiciii. Atquc h»c quideni est raiio., qiiamobrem tis, clc. .\d primnm adventum pertinet, cum dici-
iitruinquc iii Advciitu subliceuliir, quodtuncuiruni' tur : Te prolegente mereamur eripi; ad secunduin
<|ue avide cxspeclclur, scd Te Deum laudamus idco vero, cum legimus : Te liberante salvari
lacclur, ul cuin majori ardore resuinaiiir ipso dic C.\PUT LXV.

fcsio, vel, qiiia noiulum prcscns cst qucm exspec- De tempdribus quibus non debent nmptiw uiebrari.
taiiius, cnni ad pncscntcs lioc cantico uli soleainus. In Advcutu non debenl celebrari nMptis, sicul
Sicct pro Dominus rtgnavii {Vsal. xi.vi), dicilur D "ccin Stptuagesima, quod hujusmodi lcmpora ora-
Misererc uiei, Detis {Psal. l), cl canlica illa, quai tioni potissimuin sint dcputata, ac tunc polius abr
suiil Anna-, Moysis, Ilabacuc, atquc alia qiKC isthic uxorio lecto quiiibet dcbeat abstinere, quam cidein
sunt, ut : Kgo dixi {Isa. xxxviii); cl . Audite, coeU adjungi. Pari modo faciendum est in sacris solem-
{Deut. xxKii), qiifc [u.tr singiiias liebdonuuljs dicun- nitatibus, cum earumdein feriis, sicut in Pascha el
lur. Ilorxvcro B. Virginis idciroo subticcnliir, quoJ Penlecostc. Et ecrle quidem diebusquoque Domini-
lotum tllius lc>i)|)oi'i& ufriciiiin ad ejtis laiidciii sit. cis, ac iii fcslis a(K)sloloriim pra:ripue conUnendoin
Iliiic cliaiu aniiiiadvorteiidiim cst qiiod in fcslis cst. Solenuiilalos naiiique iiisiitului siint, ut Ub«-
novcin leclioiiuiii, si qua; suiil, in Advenlu, ;id lor- rius vacari pussil oialiuni. Verum enimvero ruslici
tiam debeat cclcbrari missa suleninis, cum Cloria coiilra libenlius illis diebiis coiiTcniuot, ut vaceHl
:» excelsis, et, Ite, missa est. Undecliam in plcrisque potationi. Sed in omnibus his cautuni oportet esse
ecclesiis nigras cappas dcponunt ad missain illam sacerdotem. Sxpenuocero enim accidit ul mutum
taii<|uani In pascliali teiDpurc, ncc gcnua tunc flccti pcous doceat animal divinum, boc r»t laicus rlori-
debent. Missa vero absolula capp;e resuinuntur, cl cuin. Ac gcncralim quideiu observaiidum csl qu«U
KXta ac Dons cantaia. auspicalur missa dc jcjunio (piocuiique tenipore absiinc lur a nupiiis, ahsiijNei»*
73 RATIONALK DIVINORUM OFFICIOKUM
duin sit ab amplcxu coiijugis, quando ob A si nisi ejiis septintaHX dies hnbcant oniotiini. Qiiod si nor
fragilitatem incontinenti:e pcscai debilum ab uxore, iialtcatit, illius Doniiiiicu: ollicio supersedebimus,
vel illa a viro. Illud enim exigenti persolvenduin alque ejus ioco lesiiim Itospitis, id est sancti advc-
cst, qnia vtr, ut inquit Aposlolus, non habet potesla- nieniis ad Dominicam cclebrabimus; si vero ha-
Um $U(v carni$, ted mulier (I Cor. vii), ct coiitra. Se- bcat, mancnte orficio Doniinics festum transferetur
eundum has ergo raliones, non dei>cnt nnptix ce- ad secundam feriam, atque lioc pacto dies Domi-
lebrari, etiam tribus illis septiinanis ,
qua; festum nica interdum cedit festo, intcrdum vero non. El
S. Joannis Baptislsp prsecedunt. Verum hoc in qui- quident quare? Quoniam ibi ofHcium renovalur.
busdam Ecclcsiis jam pridem in dissueludincm abiil. Proinde jejunia Qiiatuor Tcmpontm, in tertia sepli-
Fuit tamcn ralto, quare Ecclesia conslituerat jeju- mnna adventuum oportet celebrari. Adveutus au-
nandam esse Quadragcsimam anle fcsluui S. Joau- tem debent viginti et uiium diem, id est tres sepli-
nis, siciit ante Natale. Sed proptcr fragilitatciu bu- manas ^nlcgras habcre , pr%ter vigiliam Natalig
manam, dux iiiie Quadragesimê rcdacUB suiit iu Domini. Cum ergo advcntus semper incipiant a di»
unam, atque illa' tunc biparlita fuit in trcs scp(i- Dominica, si ctiam simili die videiicet, Dominictl
inaiias praecedentes Natalem, ct trcs prxcedenies Natalis Donini conligcrit, necessarium est, ut ad-
festum S. Joaunis. Quoniam igilur tempora hxc venius protrahantur qualuor hebdomadis. AJioqui
orationi sinl maxime dedicala, quam ideo instilui- vigiiias Natalis Doniiii, et jejunia Quatuor Tempo-
inus, ut ad coelos pcrveniamus, quud tamen eincerc rum concurrcrcni 4|uorun) utr.itmque pccitliarc ha-
non posftuinus sine duobus altis, scilicet jcjuuio ct I)ct officium, ct ad divcrsa periincnt tempora. Nam
eieeniosyna, qux ad coeios horainein facile defc- vigiiia spcctat ad (onipiis gaitdii, cunt non sit de
niut, ideo ordinatum est jejunium, ut quod nobis advcntu, sed dc Naiivitalc, (|uarc ad,cumdem ino-
reiaanseiit propter jejunium pauperibus erogetur, duin non iiabciel advciitus viginli ct unum dies,
ideoque et sponsus debet abstinere a leclo uxoris, cxccpia, ul dicimus, vigilia. Si autcni coiittgeril
ut liberius ac eomniodius vaccl orationi. Atque ila Nataiis Dotnini in ii fcria, vcl dcinceps usque ad
nou Tiunt nuplix a prima Dominica Adventus, usque Dominicain, tunc pnctcr dics vigiitii ct iiniim, facile
ad Epiphaniam, nec eliam fterent nisi ad octavain habebimus dicm, quo faciamus vigiiiam, quia ipso
usque Epiphanise, nisi Dominus nuptias, tum siii dic Domicico, qui propriuni oflicium non haltet,
prxseniia, tum miraculo decorasset. Pnsterca in celcbrabitur vigilia ct alleluia canctur propter Do-
Adventu sciendum est quemlihet versuni dici posse. minicam. Scd jejunabilur Sabbato pncccdcnti, tam
si sit de Adventu, ut : Egredietur Dominus de Q pro jcjunio Quatuor Temporum quam pro vigilia
loco $aneto $uo in majestaie $ua, el vetiiel ad judi- Natalis Domini. Quantuin vero atiinet generaUter
eandum {l$a. ixvi). Et : Veni, Domine, ad liberan- adjejunia, cognoscendum est cum jejunia vemalia
dttm nos {I$a. xxxvi), quod potest dici de quoiibet primo instiiuta sini in prima scptimona veris, ?esti-
adveniu. Adventus eniin qui fuit in carne liberavit valia in sccunda Junii, auturanalia in tertia Se-
animas nostras a servitute diaboli; advenlus vero pterobris, biemalia in quarta Deccmbris : id omne
in meiite liberat «ninias a peccaio ; adventos dcni- propter mulias confusioncs, qux inde nascAibantur
que in majesiaie, liberatcorpora. Postremo obiter abrogalum csse et rcgularitcr dorttiiiutn quo leinpore
notandiim est fcstum B. Liicix hic adjunctum ha- corum quodque fteri debcat. Et de hiemalibus qui-
bere ftaliee charthar : quia lunc maxime carnes so- dcm dictum cst, quo.1 scmpcr in loriia iteptimana
lent deponi, quemadmodum secunda Dominica Se- Adventus fiant. Sed de aliis regulariier sciendiim
pluagesinue dicitur vulgo carnisprivium. estqiiod inprioia scptiuiana Qu^îragesim» semper

CAPUT LXVl. incipiant vcrnalia, in septimana Pcntecostcs sem-
De festi$ el jeiunii$ Adtenlus. pcrsestivalia, auturanalin vcicrcm scrvent institutio-
DeV ceps modo videamus de iis qu% accidunl nein, cum semper in tcrtia septimana Scpiembris
Advenlui, ut de ejus festis et jejuniis. Et iii piimis ^ flant. Cavendum inlerim diligcntcr est uc in com-
quidem bic cognoscamus, si festum S. Andreae con- putatione illarum scptimanarum fallamur. Nam si
tigerit prima Dominica, id persequendum esse ii Kalendx illius mensis, hoc est ipse mensis iiicipiat
feria. Idera observari volumus, de quolibet festo prima feria, vel secunda vcl icrlia, vel etiamquarta,
tam apostolontra quam martyrum, si contingant turo illa ejus mensis septimana computabitur, et iu
Dominicis privilegiatis, quos paulo post commemo- eaqu£ csl ab illa lerlia, iieiit jejunia. Si vero men-
rabimus. Sic quoque si festum ejusmodi ipso Domi- sis inceperit quiuta, vcl scxia, vel septima feria,
nico contigerit, quod vigiiiam habeat, ejus secunda tres illas septimanas numerare ordiemur a sequenii
feria celebrabitur ofticiQm critque jejunium in Sab- Dominica, et eodem modo in tcrlia fieiit jejunia.
bato, si videlicet inofficiata sit vigilia, id est, si pro- Atque ita sane dics pnecedentes quoad computa«
prium habeat ofliciain. Itera si qualibct alia Dotiii- tionera septimanarum j^lane erunt inutiles. Sic igi-
nica ex privilegiatis, fe«liun aposioli, vel praecipue tur hujusmodi hal)erous regulam, ut ab illa Dorai-
alicujus martyris, vel atterius sanai, qui proprium nica, qux propinquior fuerit Kalendis Se|nembris.
habeatoRicium evenerit, reetat videre an sepiimana id'est pridie mensis seroper num^randa sit prima
iequens sitinoQiciaia, hocest, an propriuiii singiili septimana, sive subsequatur, sive prsece&seril.
Patrol. CCU.
1S 1. BELETHl THEOLOGI PARIS. 76
CAPUT LXYH. A 0» canlaUir Te Deum lavaamust ad consignandam

J)e anniveriariis mortuorum, el vigUiis sanclorum. congratulationem, quae facta fuit ob inventam dra-
De anniversariis vero mortuorum dicemus, quod chmam quam muiier perdiderat, in cujus inveniendê
sl «'ODtigerit Dominica die, vel alia q\iamvis celebri gratiam ea luccmam incendit totamque domum
solemnrtate, non debeant mutari, et in sequentem evertit, hoc triumphans ex inferno per
est, Ecclesia
diem differri, quemadmodum de festis sanctorum Christum'omnino extrahitur. Quatuor autem illo die
diximus, sed potius fiant die praecedenli, ut citius leguntur Evangelia, unum Maithaei, alierum et ter-
succurratur eornm poBnis, quas igne purgatorio tium Lucae, quartum Joannis, ut de Nativitate Cbri-
suQerunt. Ut enim sancti non indigenl nostro auxi- stiquatuor testes perhibeant testiroonium. Quan-
lio et beneficio, ita cseteris defunctis omnino est quam sane duo, vel ad summum tres sufficere pos-
necessarium. Omni tempore potest ceiebrari niissa sunt, cum in ore duurum vel trium testinm stet
pro defuuctis praesenle cadavere, nisi Parasceve. omne verbum {Deut. xvii). Quamobrcm vero Isaias
Tunc enim non debet corpus Christi immolari, nec legatur iu primo nocturno, supra a nobis ostensum
missa cantari, sed die crasiino, id est Sabbato po- est. Yerum diligenler hic animadvertere debemus
terit raissa pro eo cani , et corpus sepeliri. Pari triwn prsecipue Scripturas boc tempore in Ecclesia
modo etlam faciendum esl ipso die Paschoe. Si cnim B frequentari magis, quam aliorum. In primis nimi-
quis tunc moriatur, postero die missa est celebranda, rum Davidis propbetse qui fuit homicida, proditor et
servato corpore tantisper super terram. Nam fieri adulter ; dcinde Matthxi apostoli, qui et publicanus
non debct ut sepeliatur absque missa. Porro autem dictus est, et hoc ipso nomine infamis , postremo
de viglliis sanctorum generaliter dicimus, quod si Pauli apostoli, qui persecutus est Ecclesiam. Quod
propriam habeant coliectam in missa, eam debere quidera non abs re ila institutuiu fuit, ne videlicet
dici ad vesperas. Et si Doininica sit in vigilia, di- desperent alii ,

quantumlibet peccatores , propter
cemus vesperas de Domini<;a, et post alias de san- facta praecedentia , clcemosynas vel orationes Deo
cto, vel cuin MagnificaX legimus duntaxat collectam, displicere, quin si poeniteant , certo sciant se ve-
ut Mogunlina facit Ecclesia, et monacbi; vel cum niam facile consequi posse, quantumvis gravi nuxa
s<>Ia aniiphona dicemus orationem sive collcctam de perplexi sint. Post Te Deum laudamus, dici oportet
lesto, si propriam et peculiarem non habeat vigi- a sacerdole jam e vestiarro egresso, Confiteor, at-
liam, ciit ad postremum subjungemus : Benedica- que inchoari prima missa, ubi de seterna Cbristi
mus Domino. generatione obscura et ignota agitur. Quo quid«m
CAPUT LXVIII. lil ut illa etiam nocte cani debeat. Absoluta vero
De vigilia Natalis Domini. ^ illa dicuntur laudes , et finiuntur eadem or.^ttione
Scquitur vigilia Natalis Domini, quse propriam cuin missa, ul banc atque illas idem plane officiura
habei missam, et propriam in ea collectam, qus imiuere exprimamus. Apparente aurora, statira in-.
item in vcsperis dici debet, quod iiem observatur cipitursecunda roissa, in qua agitur de completione
in aliis vigiliis. Sin contrn fuerit, hoc est, si vigilia sive impletione promissorum de Cbristo nascituro.'
pecttiinre oflicium non habuerit, collecta in vespe- Uade profecto sic illam auspicamur : Lux (ulgeMt
ris de sequenti fesio dici oportet. Cantantur ergo cum iliucente die, ac matutino apparente inchoe-
in vigilia Natalis Domini hi Psalmi : Laudate, pneri, tur. At dixerit bic semidoctus aliquis grammati-
Dominwn {Ptal. cxii) , Laudate Dominum , omttet cus : Ergoêberet ibiesse lux fulgens ; quod veruro
gentes {Psal. cxvi), Lauda anima mea, Dominum
, non C6t, qiiia tunc rubet. Sed intelligendum est, ut
{Psal. cxLv), Laudate Dominum, quoniam bonus diximus, de impletione promissorum, quasi dica-
\Psal. cxLvi), Lauda, Jerusalem, Dominum {Psal. mus tum, iux fulgebit, curo Christus advenerit, qui
cxLvM), sed in com.pletorio cani debet hymnus Veni, vera et xterna lux est, cumque omnia qiiae de ejus
Redemptor genlium. adventu jam muUo tempore dicta sunt, complebun-
CAPUT LXIX. tur. Proinde hxc missa, ul et ante dictum est, fini-
jj
De Nalivitate Domini. tur boc modo : Ecce completa sunt, etc. Prima ergo
Nunc de ipso die Nativitatis agamus, quo ante pertinel ad generationem ex Patre sine malre, vi-
primos nocturnos tres pannos super altare poni delicel seternam; secunda ad earo qusc fuit ex ma-
consuetum est , ad dcclarationem trium temporum tre sine patre , ui temporalem ; terlia autem quasi
singulisque nociumis unum auferri. Et primus qui- compacta et conjuncta enim utramque.
est, tradit
dem uiger erat, pro lemporc ante legem ; secundus Nam quud in ejus exordio dicitur Puer natus ett :
subcandidiis, pro temôre revelationis ; et terlius nobis {Isa. ix), ad temporalem spectatgeneralionem;
ruber, pro tempore gratia; : propter dilectum spon- ad xtemam vero Evangelium Joaniiis /n prind- :
sum candidum et rubicundum. Poteris alibi facile pio crat Verbum {Joan. i). Pars tamen illius Evange-
invenirc quemadmodum veteres interpolate et di- lii ,

postrema nimimm : Verbtm caro factum est,
versis vicibus ad nocturnos surgcre solebant, vide- etc, ad temporaiem naLivitatem refcrenda est. Di-
licet iu conticinio, nocte media, et in antelucano. citur autcm hujusmodi duplex nativiias, ul nos
Posi toiiiuin noclurnum inccnduntiir lumiiia eccle- haud obscure intelligamus nativitatem Chrisli tcr
siae, cl rccit:vlo Fvangelio, Liber generationii {Mattft. rostrem nobls procul dubio contulissc ualiviialcm
7) RATIONALE DIVINORUM OFFICIORUM. 78
cflelestem. Unde illud est quod in festo B. Stepliani A Natulis Donuni , ut omncs suos comites habcrct
dicitur : Ileri natus est Chrisltis in lerris, ut hodie sponsDS, qui rubicundus est et candidus. Vcl ob id
Stephanus nascerelur in coelis. Deniquc nouutx qux ctiam, quod eodicipst dcdicata sit basilica, vel tan-
fiunl in missa, gaudium reprxscntanl, qua; potius dem quia eo die insulalus est : Fuit enim patriarcba
per c, ut Kyrie, vel per <i, ul aUeiuia fleri solent Ephesinus. Tunc aut( ni scripsit Evanjelium de quo
quam per alias vocalcs. ut per lias significcmus gau- Beda inquit : < Quod si pa<i(o altius inlonassel, uni-
dium spirituale quod restitutum est nobis iu partii versus niundus vix capere poiuissct. > Ita ut binc
Virginis, cum facia est imnujtatio Iiujus vocabuii quoque Hieronymus cuai vocitct vocem aquilx. Si-
Eva, salutante angcloet dicente Ave, Maria{Luc. : i). niili ralione fnnoccnlcs non statim quidem quario
Ejus enim nominis , scilicet Evae signiflcatio man- die post passi sunt, sed quarto die anno revoluio,
serat usque ad salutationem angcii. Hanc autem si- quandoquidem, cum Ilerodes a flliis suis accusatus
gRificationem,nempe luctus Adae et Evae, nascentcs erat, debuit Romam proficisci, ibique coram Au-
I
exprimunt pueri, si nimirum puclla nascatur pro- gusto Caesare causam suam delendere, ita ut simul-
fert, utvulgusquidem existiroate, cum masculus a. atque causam obtinuisset, ac jam rediisset, imraa-
Ule igitur neumae repraesenlant dolorem, quera no- ne istud facinus pcrpctraverii, omncs interimens
bis contulit transgrcssio Adarai et Evae. Sed gau- ^ pueros a bimatu et infra {Maiili. u). Credebatenim
dium plane restitutum est in B, Virgine cui non puerum natum magnum fore, cui astra famulaban-
dklom est Eva, sed Ave. lur, et tiraebat ne per illum regnum suum amitte-
ret, de quo plenius in Matthaeo lcgilur. In festoita-
CAPUT LXX.
que Innocentium penitus subticentur cantica laeti-
De festis Nativitatsm sequentibus. tiae quoniam ii ad inleros descenderunt. Si vero
,
Deinceps sequiiur ordine convenienti, ut de iis contingal eorum festum die Dominica, tunc nulium
festivitatibus modo tractemus, quae Cbristi Nativi- sublicetur, propter diem resurrectionis. Nec eliam
tatem proxime sequuntur. Debent ergo vesperae Na- in illoruni octavis aliqua caulica laelitiae supprimun-
talis prirao integre celebrari, ac postea conveniunt tur, ut signiflceinus gaudium, quod accepluri sunt
diaconi quasi in tripudio, cantantque Magnificat in oclava, id est in resurrectione.
cum antiphona de S. Stephano, sed saccrdos recitat
CAPUT LXXI.
collectam. Nocturnos et universum officium crasti-
num celebrant diaconi, quod Stephanus fuerit dia-
De Circumcisione.
conus, et ad lectiones concedunt benedictiones, ita r. In Circumcisione duo simul facta concurrunt, pa-
tamen, utejus dieimissam celebrct hcbdomadarius, rienlis scilicet et parlus, propter octavas. Unde sane
hoc est ille cujus tum vices fuerint eam exsequi. est quod eo die duas missas celebrare debeamus
Sic eodem raodo omne officium perficient sacerdo- prima de Beata Virgine, scilicet, Yultum tuum;
tes ipso die B. Joannis, quod hic sacerdos fuerit, aliam de Octavis, nimirum Puer natus esl nobif , et
,
et pueri in ipso festo Innocentium, quia iimocentes dicitur illo die evangelium Lucae : Postquam implet^
j pro Christo occisi sunt. Sed ignorandum non est sunt dies octo {Luc. ii), ctc. Suiit nonnulli alii, qui
passionem bcaii Stephani factam fuisse in Augusto, tria huc fesla concurrere arbitrentur, de B. Virgine,
|iUo die, quo ejus celebratur invenlio; cconira inde octavis, ct de Clrcumcisione. Nam etiamsi tura
iTentionem ejusdem fuisse postero die nativitatis circumcisus non fuisset, niliilominus tamcn flerent
iDomini. Veruro enimvero cum dignius et praestan- octavae. Sed quoniam modo de octavis mentioneui
1 tius sit festum Passionis inventione, idcirco trans- iecimus non incommodum erit, si eas paulopienius
tlatum est ad tempus Natalis Doniini.Vel ciiam ob persequamur. Sunt enim nonnullae octavx institu-
hanc rem, quod ei eodem boc die dedicata sit basi- tionis, ut sunt eorum qui habent vigilias, nonnutlae
lica. Poterit lamen et alia esse ratio, quoniam Sie- devotionis, cujusmodi fieri possunt in lionorcm cu-
phanus post Domini passioncm proChristo prinius D juslibet sancti ; nonnullaeetiam venerationis, utsunt
rtiartyHum perpessus est, .luod nasci dicltur in coe- eae quae solius Dei esse dicuiUur. Nam octavae Na-
lis, cujusmodi Quialem nobis Christi nativitas in tivitatis , Paschae et Pentecostes sunt venerationis
carne contuUt. Consentaneum ergo fuit ut Nativi- Christi. Sunt item et octavse signiflcationis, ut In-
tati Christi continuaretur Natale S. Stephani , quo nocentium, per quas nostra signiflcatur resurrectio,
per hoc notaretur, nativitatera unara sequi ex alia. quo quidera fit ut tunc laetitiae sive laudis canantur
Undc etiam est ,

quod in ipsius Vila legitur : Heri canlica. Nam tametsi quidem ad inferos descende-
Christus natus est in territ, ut Stephanus hodie na- rint, resurgent taraen nobiscum in gloria. Quan-
iceretur in edlis, Eodem fere modo de festo S. Joan- quam nibilominus ct de quibusvis aliis sanctis octa-
nis Evangelistae censendura cst, quod cum ille dies vae signiflcationis dici possunt. Totum inlerimtejn-
quo se deposuit in foveam post celebrationem sa- pus, quod est ad puriflcationem usque tractat in-
crorum, Natalis fuerit sancio Joanni Baptistae, bic fantiam Salvatoris, ita ut hinc aliorum sanctoruin
tamen cura illi cessit, de quo dictum erat a Domino comraemorationes fieri non debeant , et quidem
Inter natos mulierum non surrexit major, etc. (L«c.7), maxiroe sauctae crucis, juxta illud vulgare dictum
atque festum hujus translatuni est ad tertium diem Non coquet hoedum in lacte matris (Exod. x.xxrv).
\\
79 J. BELETHI THEOLOr.l PARIS. 80
CAPUT LXXII. A ut ipsum perdi-ret. Ad oadein profecto ratione ei
De fesio hypodiaconorum. proditorihoc piofectiim est.quod tridiioantePascba
Feslum hypodiaeonorum quod vocamus ,

stulto- osculumpacis nondamus, ut prodilo Judx nosdissi-
miiesesseostendamTis.Insccundoautem nocturnoad
rum a quib»s<lam perficitur in Circumcisione , a
,
quibusdam vero in Epiphania , vel in ejus octavis sextam autiphoniam canimus : Yenite, extulletaus
Fiunt autem quatuoi tripudia post Nalivitatem {Psal. xciv), quia in sexta mundi setate genies ad
(5).
Oomini in Ecclesia, levitarum gcilicet, sacerdotum, Christi Odem pervenerunt, quarum primi fuerunt
puerorum, id cfJ. minorum aetatc et ordine, et hypo- tres illi reges, qui ad Christum adorandum e regnis
diaconorum qui ordo incerlus est. Unde fil ut ille suis profecti sunt. In tertio dcnique nocturno can-
,
quandoque annuroerelur, inter sacros ordines, tamns antipbonam : Flutnini$ impetui loeii/icat civi-
tatem Dei {Psal. xlv) et psalmiim, Deus noster re-

quandoque non, quod expresse ex eo intelligitur ;
liabeai, et offick) celebre- fugium {ibid.), ordine psalmorum relrogrado, quod

quod cerlum tempu6 non
tur confuso.
amplius in toto anno non fit, nisi in festo Omniiim
CAPUT LXXIU. Sanctorum. Sed quare tunc fiat, dicelur alibi. ideo
De Epiphania. tertio noctumo, quia tertio tempore, id est, tempore
Post haec sequilur dies apparilionHm , sive epi- gratix fluminis, baptismatis scilicet, impetus, civi-
phaniarum, qua plures leguntur fuisse eodem die tatem Dei nempe sanctam militanlem Ecclesiam,
,
annis tamen diversis. Quarum quidcm una effecta latificaly hanc mundando et ab omni labe purgando,
eslper stellam decimo terlio die a nativitate Chrisli. ut ad sepiimam xtatem quiescentium feliciter per-
Atque haecproprie diclturEpiphania, aGraeco verbo venire possit, ubi tum plenius ac cumulaiius laetifl-
iVifawo;x«c, quod est appareo. Altera vero facta esl cabitur. £t quoniara quidem Dei civitas in aeiate
per vocein Patris, eodem die anno trigesimo, et ap- septima quiescentium quasi plenum recipiet statum,
quod nobisest Deus. Tertia
jiellatur Btoffcnia, a e«oc, cum ab omni poenalitate eximetur et sui Conditoris
denique nominaia est Bethania nomine conflato , gratissimo fruelur aspectu, ideo istiusmodi anti-
ab Hebraeo elGraeco, videjicei a beih, quod domus pbona septimo loco canlatur. In terlio nocturnu
est, quae item aiio anno eodem die contigit. Appa- Alleluia proplerea frequeniamus, ut in tertio tera-
uU enira in domo per transformationem aquae in pore per baplisma iaitiliam adveni&se monstremus.
Tinum. Atque hae quidem tresepiphani* legunturin Ad hunc ergo modum incipi debent niatutinse Dif- :
£vangelio tauquam eodem die faclse. Quanamaddidit mine, labia mea aperies {Psal. l). Deinde sequitur
Beda in Commeutariis in Lucam eodem die futsse fa- bymnus si sit monachalis Ecclesia. Si vero non,
^
ctam anno revoluto, videlicet quae fuit de refectio- exemplo subjungitur: Afferte Domino , filii {Ptat.
, ne panum,^ diciturque pbagiphania a fiyu, quod xxviii); et : Dem noster refutjium {Psal. xlv). Ad
«st e<medo. His omnibus roauifestatus est Christus postremum igitur, ut progrediamur ad caetera, fa«
esse beus. Quatuor ergo festa sunt uno die. Si cile suspicandiyn est reges non venisse solos, sed
quseratur qua ralione tam cilo reges venire potuer eos secum roagnum advexisse principum comi-
rint , cum ipso die nativitatis priino eis stella visa tatum.
sit, ita ut diflicile fueritdb exleriscegionibus spatio CAPUT LXXIV.
dierumtredecim ilinereterrestri venireJerosolymaiu. De evangeliis Apparitionis.
Sed buic nos bifariam respondere possumus, quod Sunt autem tria Evangeiia hujus festivitatift,
nimirum nt plerique aflirmant eis ante nativitatem unum de baptismo, scilicet Facium est, cum bapti-
«tclla apparuerit, vel quod, ut alii putant, drome- zaretur {Luc. iii), secundum de roagis, nempe Cum
dariis vencrinl. Est autem dromedarius animal naius esset Jesus {Maith. ii) ; tertium de nuptiis
paulo minoris staturse quam camelus , cum tamen {Joan. atque hoc quidero legitur Dominica se-
li),
cursu sit mulio velocior. Pole&t enim uno die tan- quenti. Caeterum illud nos latere iion debetduo
tum itineris conficere, quantum equusdiebus iribus. D evangelia de Cbristi generatione legi nocte, alteruin
Si rursum roget quis quooam stella illa evanuerit, videlicet in Nutivitale , alterum vero in Epipliania.
respobdebimus tterum duobiis roodis, quod Tei ce- Qiioniam utraque Chrisli generatio erat nocte , ho:
ciderit, ut quibusdain placet in puteum, ubi etiani- cst, obscura qu^ primorum Patruin sensibus
ei
num facile sit conspicua iis tantum qui sunl virpi- percipi non poterat. Una generalio lit descendendo,
nes; vel quod, ut alii opinantur, in phorein inate- altera ascendendo, quod una sii carnalis, alleraspi-
riam sit dissoluta. CsBterum ipso feslo Epiphanioi ritualis. In uuaponitur, Genuit {Matth. i) , ui car-
ad primum nociurnura non dicimus : Yenite, idque naliset temporalis genenrtionis exprimatur succes-
duplici de causa, tiim quia reges ad adorandum sio : in altera ponitur, Qui fuii {Luc. m) : iit done-
Christum non invitati veneruiU tum ne videamur
, tur apiiitualis generationis adoptio. Priroa terminata
ileroilem imiiari. Ipse cnim omnes regni sui sa- est in Virginis partu, secunda incboata est per
l>iRnfte« ad consiliura convocavtt, non ut Christum baptismum. Inter octavas Epiphaniae et Septuage-
;iilorarct, quemadmodum falso dicebat, sed magis simam, legunt quidara responsoria de psabais quas
(6) Yide Innocentium papaiii III, corist. 79.

81 RATiONALE DrVINORLM OFFICIORUM. 82
sie dicuiUur, quoniam lecUonibus debenl respon- A dum est illud nonDuUos facerc Sabbalo, «>o quud
dereet convenire, cum tamen psahni noa deb«>ant praecedit ad horam sextam, nonnullos ad noiiatu,
legi nisi illo triduo ante Pascha. nonnullos ad vesperas, nonnullos etiam nocle ad
CAPUT LXXV. nocturnos, nonnullos denique ipso die Doininico ad
De festix sanctornm. primam; qna^ qiiiilein v:irietas nata esl ex varia dte*
Nunc ergo ad fesla proxinie sequenlia breviler riim inchoatione. Sunt eniin qu;c(lam naiioncs, qua
transcurramus. Ac de B. Agnete quidem, cujus diem auspioanlur a meridie, euiuqueUiiiunt meridie
Vitam composuisse dicitur Anibrosius, hoc solum dici scquenlis; alii vero ad nonam, et lerminant in
scrre sudiciat quod octavas non habet institutionis. sequentem nonam; alii rursus a vesperis, et eum
Cxtero quin oclavas habet alterius signiticationis deducunt in alias vesperas, qui rectius laciunt; alii
causa. Ejus autem solemniias celebrari coRpta est denique incJioant a media nocle, et sequenti nocte
propter quoddam miraoulum, quod octavo die suis media eumdem finiunl, quod etianiuum observatiir,
contigit parentibus, ad ejustumulum lamentantibus. secundum decretaRoinanoruni. Si enim quis alleri
fn feslo B. Pauli cantantur quidam versus cum anti- pactum fecerit ad cerlum diem, non videtur pa-
phonis, quemadmodum etiam fit in fcsto B. Lau ctum fregisse ante mediam noctem sequenlem , si
rentii el B. Stcphani. Paulus enim plus omnibus ^ «> ^"o^ ?atisfecerit. Sunt nonnuilse Ecclesiae, quas
laboravit in concionando et prsedicando. Laurentius

cuni magno tripudio deponunt AUetuia. Inchoatur
gravius cseteris passus est, et Stephanus pro fide

autem Sepluagesima a Dominica qua cantatur Ctr-
Christi primus roartyr exstitit. Idem etiam fieri cumdederunt me {Psal. xvii) , et tinitur Sabbato in
oporlet de B. Maria, quod privilegrata sit in virgini- Albis, quod est post Pascha.
Ijte, quia Virgo virginum et fuit et dicta est. Et, ut nos simul de omnibus expediamus, Sex^-
gesima incipit sequenti die Dominica post CtrcMm-
CAPUT LXXVI.
derunt me, et terminatur in quart» feria posiPascha.
De Dominica post octavas Epiphaniee.
Quinquagesima quoque inchoatur tertia Dominica
Dominica post octavas Epiphanis canitur : Omnis
post Circttmdederunl me, et ipso Pascbate finitiir.
Urra adoret te Quare autem hoc fiat,
{Ptal. lxv).
Quadragesimaoi vero auspicamur Dorainica qua
rationera tradunt hujusmodi Cum enim Augustus:
canitur in Ecclesia : Invoeavit me, atque earodem

imiverso orbi iroperaret ad gloriam Romani imperii,
finimus in Coena Domiui. Septuagcsima autem dici-
hujusmodi edictum proposuit et promulgavit ut
tur, quod septies decem habeat dies. Verum enim-
quoque anno e singulis roundi civilatihus Romam
vero haec Septuagesima dierum, quam praesens ob-
aliquis veniret, tantum terne secum afferens quaii- C serrat Ecclesia, indicat nobis septuaginta illos an-
liim complexu pugni coniprehendere posset. Quod
nos quibus Israel fuit in servituie Babylonica. Nam
quidem ideo factum est, ut per boc certo atque evi*
quemadmodum illi deposuerunt sua organa, dicen-
denter constaret omnes snbjectos esse Romano im-
te« : Quomodo eantabimus canticnm Domini in terra
perio. Sed postea cura ex illa terra factus esset
aliena {Psai. cxxxvi)? ita et nos quoque deponi-i
quasi raoiiticulus quidam, in hoc a Romanis ad
mus cantica laudis. At vcro postea sibi data a Cyro
fldem conversis, Ecclesia in honorem Dei fundata
sexagesiroo anno redeundi facultate, coeperunt la^
estillaDominica. Ad cujns dedicationem Christiani
queroadmodum et nos in Sabbato Paschae resu-
tari,
ex diversis regionibus conveiierunt. Quia ergo ex
mimus et cantamus AUeluia, eorum innuendo laeti-
omni terra factus est monticulus ille in quo bujus-
tiaro, quam ipsi habuerunt ob redeundi licentiam
roodi Ecclesia sit collala, ideo in dedicationibus
sibi pnestitam. Sed quemadmodum illi in apparatu
illius diei canlalur oiricium, Omnii terra adoret
redittis, suas colligendo sarcinulas multum labora-
te, etc.
CAPUT LXXVII. venint, »ic nos quoque post Alleiuia hujiismodi

De Septuagesima, Sexagesima^ Qninquagesima et
statim tractum subjungimus -.
Laudate Dominum,
,
Quadragesima. D quolaborerosignificamus. Illi riirsus quemadmodum

PoRtquara dictum sit de illo teropore, quod e&t cum laetitia redeuntes, itineris tamen labore vexa-
InterNatalero Domini et Septuagesimam interjectum, bantur, ita nos per totam paschalem septimanam
ordo postulat ut deinceps de ipsa Septuagesima et graduale cum AUeiuia cantamus. Per graduale enim
ejusgratia, de Sexagesima, Quinquagesima etQua- laborem exprimimus, per Alleluia laetitiani. Pneter-
dragesima dlcamus, idque boc potissiroum ordine ea ut illi patriam ingredientes plenaro acceperunt
Primo quid significent, secundo ubi incipiant et ubi laelitiaro, sic nos Sabbatnquo Septuagesiina tenol-
finiaDlur, tertio de eai um inslitutione et quarto de iiatur, Domino canirous Alteiuia. Et profecto tam
ofiQciis. Septuagcsima igitiir rcprKsentat tcmpus nostra dierum Septuagesima, quam illorum Septua-
dcTiationis, sive poenx et culps. Unde statim ipsa gesima annoruro quasi qusedaro historia est, qua
prima Dominica incipit legi historia libri Genescos, totum humani generis exsilium ab Adamo usque ad
et legitur usque ad Dominicam , quae praecedit earo finem niundi quodamroodo tiguratur quod rerola- ,
Dominicam, quae Ramis palmanim appellata esf,

in tione septem dieruro peragitur, et subseptem anno^-
ubi agitur de deviatione et erroreprimorum paren- rum millibus concluditur, ut per septiiaginu diea
tum. Depoiiimus hic eliain Alleluia ia quo scien- , \el septuaginta annos intelligam^s septitaginta aa-
S^ J BELETHI THEOLOGl PAftlS. 84
uorum Gentettas. Ab inilio enim usque ad Ascensiu- A CAPLT LXXVIll.

nem septem millia annorura compuiamus. Exinde De instilutione prcedictorum.
Tero quidqoid temporis sequitur usque ad (inem "Viso quid prajdicla signifjccnt, de eoruin instilu-
mundi sub septcno millenario comprehendimus, tionibus subsequenter agamus, et primo de Qua-
cujus terminum solus Deus novit. Quemadmodum dragesima. In primis ergo videndura est quare vo-
ergo (iiii Israei septuagesimo anno per Cyrum a cetur Quadragesima, cum potius dici deberet de-
captivitate Babylonica fuerint liberaii, sic nos per ciiua, quod sit dierum decima. Verum hoc i(a fa-
Cbristum in septima mundi ietate vcl in seplimo ctum est ex consuetudinc etbnicorum sive genti-
millenario a servitute diaboli sumus redempli, re- lium. Queniadraodum enim Hebraei ex omnibus
ctiiuta nobis ianocenliai stola per reraissionem 8uis bonis decimam partem dabant, ita geniiles
bapiismi. Atque iiinc est quod in Sabbato Paschae qiiadragcsimam, et tales rediius vocabant quadra-
unum AUeluia cantamus jam spe aetemx quietis et gesimam, vel dccimam. Juxta siniilitudinem igitur
rccuperationem patria; gratulantes. Israei laborabat regii fisci vel teionui, aut Romano; exactionis die-
in apparando reditura, et in rcdeundo nos quoque decimam, quam Deo persolvimus , qiiadrage-
: riom
in Ecclesia pneseiiti pro satisfactione decem prasce- siinam appellamus. Tametsi quidem non habeat
ptorum legis laborare debemus. Sed cum flnito ^ rwsi triginla et sex dies de decima, et incipiat qua-
tcmpore nostri exsilii ventum erit ad patriam dragesima, ut dictum est, Doijninica qua cantatur
lum utraque slola decorabimur, cum videlicet cor- Invocavit me. Sed quia Chrislus jejunavit quadra-
pus et anlma simul glorificabuntur, quod signi- ginta diebus, et nos debemus esse illius imitatores,
ficatur per duo AUeluia , quse sub finem Sep- addili sunl quatuor dics, ut similiter quadraginta
tuagesimai decaijtaniur. Obiter ergo nota quod dies jejunemus. Atquc etiam ideo quadraginta diet
Sepiiiagesima incipit a moerore, ct finitur cum jojunamus, ut diebus illis quadraginla a Pascha
gaudio, sicut psalmi poenitentiales , ut vocant. usque ad Ascensioncm quos in Iselitia acturi su-
Septuagesima vero sonat sexies deeem, et significat mus, non excedamiis, quin Christum caput no-
tempus viduitatis Ecclesiae, ac mflerorem ejus pro- strum &d coelos consequi valeamus. Simiiiter sea-
pter absentiam Sponsi. Licet enira Cbtistus sit nobis tiendum est de Quinquagesima. Cum enim clerici
praesenssccundum divinitatem,juxta illud : Vobis- considerabant se prxcedere populum ordine, rali
cum sum usque ad consummationem swculi { Matth. sunt sequum esse, ut et sanctiiatc praeirent. Quare
xxvni), tamen secundum quod est homo, in coelo duos dies addiderunt et, a die Dominica ante Invo-
e»t, ct sedet ad dexteram Palris , id cst Patri esi cavii me, incipiunt jejunare. Atque iia inslituta cst
f,
coaequalis. Unde ipse ait :Nondum enim ascendi ad " Quinquagesima. Yel ideo eliam quinquaginia dies
Patrem meum {Joann. xx), hoc est, nondum sum in poenitentiam duciuius, ut peractis quinquaginta
ci coaequalis, ut vos opinaminl. Dantur hic tamen diebus laetiliae post Pascha, ipso die Pentecosies di-
cponsx in rcmedium et consolationem sex opera gni habeamur qui Spiritus sancli graliam suscipia-
I niisericordiae, quae sunt, pascere csurienlem, po- mus. Yerum Septuagesimae institutio bujusmodi
tufn dare sitienti, visitare infirmuin,
vestire nu- sumpsit iniiium : Melchiades papa et S. Sylvester
dum, pauperem excipere, et peiegrinum
hospitio . sialuerunt ut bis quoque Sabbato coraederetur, ne
quibus septimum ex Tobia additur, nimirum raor- propier abstiuentiam et afflictionem camis quam
tuos sepelire (Tob. i). Haec sunt data sponsae, ut in sustinuerant sexta feria, quae omni tempore jeju-
cis se e\erceat, utque per eoium et Decalogi ob- nabatur, et adhuc debet ab omnibus jejunari, na-
scrvatioiiem sibi mereatur sui sponsi januam ape- tura deiiilitaretur. In redemptionem ergo Sabbato-
riri, et illius suavissimo amplexu frui. Sic Quin- rum illius temporis, addiderunt unam septimanam,
quagcsima dicta est quasi quinquies decem , sigiiifi- et sic instituta est Sexagesima, quae tantum proten-
catque tempus reraissionis, quemadmodum in lege
ditur usque ad quartam feri.im post Pascha. Sic
veteri annus quinquagesimus dicebatur annus re- D quoqiie aliam habet originem Septuagesima. Nara
missionis. llnde hoc lempore maxirae cantatur cum propter venerationem diei Ascensionis, in qua
psalmus quinquagesimus , scilicet Miserere mei, natura nostra coelos ascendit exaltata vcl ultra
:
Deus, qui est pocnitentiac et reraissionis. Hoc igitur choros angelorum, slatutum est a sanctis Patribus,
lempore jejunamus, ut peccatorum remissionem ut quinta feria semper celebris haberetur. Sed cum
obtineaiiiiis. Postremo Quadragesima commenda- nos eadem die nostra melius procuramus, factum
tnr potissimum a loco inslitutionis, ut dictiim est, est ut illam diein sccundiim anliquam consuetudi-
a tribus tcmporihns, et a personis quae in illis je- ncm solcmuiter non ol)sor\eiiius. Pro illis ergo
junarunt. Ab institulione. quoniam in paradiso fuit rursus unam septimaiiani Sex.igesimae addiderunt,
instituta, quando Deus Adamo^prohibuit ne come- incipientes jejunare a Cirnundedcrunt me. Atque
deret dc fnictu ligni scicntiae boni ct raali ; a tem- ita inslitutaest Sepluagesima, qiian, ut dicium cst,
poribiis vero ct a personis, quoniam in tempore usque ad Sabbaiom post Pascba protendilur.
ante Icgcm a Mose fuit jejunalym, in tempore legis CAPlJT LXXiX.
«b Llia, in temporc graliae a Chrislo. Le officio istorum fewporum.
His ita brevitcr considcralls, vidcndutn "St rt3
8« RATIONALE DIVINORUM OFFICIORUM. 96
oQlciis istorum temporum generaliter. Sciendum A esse poterit, quia Dcus aquts non maledixit. Scie-
quod qusedam boc temporc onmino inter-
igitur est bat enim per aquas bapiismalis ablutionem fore
mittunlur, quaedam varianlur, et quxdam pro aliis peccatorum, ita ut elementum boc merilo sit prê-
miitanlur. Inlcrniitluntur Iria cantica luudis, scili- slantissimum, quod facile est animadvertere, quod
cet, Alteluia, Gtoria in excelsis, et Te Deuni lauda- abluat sordes, ac Spiriius Domini ante mundi con-
I tnus, excepto tamcn quod in Catliedra beati Petri stitutioncm ferri solilus sit super aquas, quemad-
icanimus :Deum laudamus, cum hymnus illc
Te modum nobis Scriptura recenset (Gen. i). Sed ler-
i lintronizandorum proprius sil, el ideo eum cantc- rae maledixit Dcus in opere hominis indc cst :
inus. Quemadmodum in dic Coenae (quod ctiam c\- quod omne genus carnis, quod in lerra vcrsalur,
cipitur) Gloria in excelsis dicimus, et Ite, missa est, tam quadrupedia quam aves in jejuniis comederc
•. atque in ipso Sabbato Pascbae simiiiter Gloria in non iiceat. Quanquam enim aves quacdam Tersan-
excelsis Deo, sed non Ite, missa est, nec Te Deum tur in aere, quaedam in aquis, qux vel in bis, vel
laudamus. Atleluia a Septuageslma usque ad Pa- extra eas nascanlur, magis tamen dicuntur morari
scha non proferimus, sed voces quasdam loco ejus in terra, et ad naturam terrae pertinere. Unde me-
usurpamus. In principiis enim precum horariarum, hcrcle cum quidam pisces sint , qui ex una parto
Laus tibi, Domine, Rex wternce gloria:; et in anti- B habeant formam piscis, et ex alia formam animali»
phonis, ac responsoriis pro Alleluia dicimus,!/» quadnipedis, ul porcus piscis, canis piscis, lupus-
cEternum. In missa loco Alleluia cum suo versiculo, piscis, qua parle piscis videtur posse in jejuniis
caniraus tractum, ut nos dicimus. Quanquam vero comed:, qua vero non, baud quaquam.
vox baec : Laus tibi, Domine, etc, videtur aequipol- CAPUT LXXXI.
lere voci huic AUeluia, magnum tamen inler utram- Se festit quce sunt in principio Septuagesitnce, et primo
que statuitur discrimen, quod vox Ifaec Alleluia an- de Purificalione B. Maria:.
gelica sit, illa bumana ; alque hsec roajorem babeat Nunc dicendum duobus festis , quae in
est de
auctoritaten propter Hebraici sermonis dignitatem, principio Septuagesimae quandoque contingunt ce*
illa vero minorem, ob Latinae linguae inopiam et lebrari, de festo videlicet B. Mariae«t S. Blasii..
pauperlatem. Atquc in his quidem generatim ob- Festum autcm B. Mariac tribus nuncupatur oomi-
servandum illud est quod duo baec Flectamus genibus. Dicilur enim vel Purificatio B. Mariae, vel
nua ; et, Inclinate capita^ sese mutuo comilentur Candelaria, vel vTravrq Domini. Purificatio B. Ma-
neutrumque dici debeat die Dominica. riae appellatur, quoniam illo die , qui est quadra-
CAPUT LXXX. p gesimus a Natali Domini, venit ad templum virgo
De variatione officiorum. llaria secundum consuetudinem legis, ut purifica-
Variantur vero ofGcia ut cum iste psalmus : Do- relur. Non quod immunda esset, sed propter par-
minus regnavit {Psal. xcii), qui est psalmus laetitiae, tum, more aliarum mulierum. Non enim erat ob-
ac cani consuetus est primus in laudibus, hoc lem- noxia legi, quae boc pacto praeciptt : Mulier, $i $u$-
pore non cantatur, sed loco ejus : Miserere mei, ceplo semine masculum pepererit, ab ingressu (em-
Dett$ {Psal. l), qui psalmus est poenitentialis. Can- pU immunda erit diebus triginta tribus { Levit. xii ),
tatur tamen diebus Dominicis ad primam , ut per a consortio hominum septem. Beata autem virgo )
hoc significetur nibil debere in psalterio praeter- Maria non pepererat ex susceplo semine, juxta il-
mitti, quin totum per septimanam saltcm legatur, lud, non ex vtri semioe, etc, voluit tamen legis
quod anliqui uno die facere solebant. Ad primara consuetudinem observare, quoaiam non venit Cbri-
quoque propter eamdem causam canitur Confite- : stus legem solvere, sed adimplcre {Matth. v). Quare
mini Domino {Psal. cxxxv), quo innuilur pueros de- autem Candelaria vocetur aliam auctoritatem noa
bere instrui, ut in Ramis palmarum sciant Domino habet, sed potius fluxum est ab antiqua consuetu-
laudes decantare, quoniam hic psalmus ad illum dine ethnicoruro sive gentilium,' Erat enim antiqui-
praecipue diem periinet, idque poiissimum ob hunc D tus Romae consuetudo, ut circa hoc tempus in pnn-
versiculum : Domine, salvumme (ac, etc {ibid.). ciplo Februarii urbem luslrarent, eam ambiendo
Hoc tempore splendidas et ornatas vestes debemus cum suis processionibus gestantes singuli candelas
omnes deponere, atqtie assumere vesles bumilita- ardentes, et vocabatur illud amburbale. Atque iia
tis. Tempore quoque Quadragesimae cariies deponi ab hujusmodi consuetudine illud quod fiebat ab
debent et intermitti, tam solidae quam liquidac. ethnicis in usus indiscrelos circiter initium Fe-
Sunt autem duo gcnera carnis liquidae : alia enim bruarsi, a CliristianJs modofit in festo beatae Mariae
est artificio liquid.i, ut eliquata per frixuram nempe ad laudem et veneraiiouem ipsius. Vel ideo cande-
sagina, alia vero naturaliter, utsunt casei et ova. las portamus, ut per boe imiiemur sanclas virgi-
Ait enim Hieronymus contraJovinianum : Ovum et nes, quarura beata Virgo Maria caputest, ut nimi-
cascus nihil aliud est. quam caro liquidn. Scd rum accensa nobis lampade caalitatis, cum ea tem-
quaeritur cur hoc tempore pisces comedcre liceat, plum gloriae ad verum sponsum ingredi mereamur.
ac non ilidem carnes ? cur non in quovis jejunio Vel eiiam appellaia est Candelaria, propier multitu-
perinde pisces, atque carncs nobis omnibu^que re- dinem candelarum, et significaiionem quae in eis
ligiosis sint interdicti? Atque ratic quidcm h«c est. In candela enim csi ceia, ignts et liguum. CcrA
97 J. BELETHI THBOLOGI PARI8. M
connotat carnem Cfaristi etvirglnilalem; ignis,Spi- A qiiando forent apud infems; tpiritut yero cum ad
ritum sanctuni; lignum, dcitatem in carne iatentem. coelos ascendissent , atque umbras , quando adhue
Yittnri Doraini ideo dicitur boc festum, quod Si« recens erat sepuHura, sive quando circa tumules
meon atque Anna pruphetissa Christo venerint ol>- errabant
viara, cum a suis parentibus aflerrctur in templum CAPUT LXXXIV.
ut prxseniare^.ur. TVacvno enim oblatio sive pr»- De festis generaliter ûce tempore fiunt SepitM-
sentatio dicta est. gesimce.
€APUT LXXXII. Dt autem dc omnibus magnis soletnikitatibus
De fesio tanct{ Btaîi. qux infra Septuagestmam celebrantur, sive ipso
Altenira hujus temporis festura est Blasii. Fuit pnssionis tempore, siveante, nossimul expedtamug,
antem bic sanclissiraus medicus, qui multo tem- ui sunt tria iUa fesla pnedicia beatx Agathae, S.
pore in rupe quadam laiitans bominibus ad se ve- Mattbix, Annuntiationis Domini, S. Gregorii , et si
nientibus medebatur, atque cos sanabat. Simiit foite contingat festum tpsius patroni fck^clesia; vel
ratione, si quae sua animalia adeum ducebant se- ejus anDiversarium vel Pascha aiicujus annotinunt,
grola, ea iJlico curabat Tandem cum factus esset dicimus geocraliier quod cautica laudis, scilicet Te
episcopus urbis Sebastae, captus fuitetin carcerem ^ Deum laudamus^ Gloria in ezcelsis^ et Ite, mitta
Inclusug, in quem pia quxdam muljer cibum ei cst, el alia ,
qiise si aliis temporibus contingerent.
raulto lempore cum candeia atiulit. Cum autem ille canlarentur, in iis cani debent, preeter AlUlmA,
morti» suae diem jam imminere praesciret, dixit Nam hujusmodi festa ad pascbaleleropus generatim
Iiuic muliieri ut, quandiu viveret, singulis annis videtitur pertinere. Si vero hic objiciatur quod tn
ipso die obilus sui candelam in ejus meraoriara of- Annuntiatione Domini, Cloria in excelsis, quod caa-
fcrret, Deus ab inflrmitalibus eam lutaretur, atque ticum est proprium Nataiis Domini, et ite , mistm
in raagna prosperilate conservaret. Quod quidem esty quod propriam est resurrectionis , et Te Deum
Ha facturo est. Multi ergo similiter ita fecerunt si laudamus, quod gaudium drachmae inventae det^
forte inflrniarcntur , et valetudinem receperunt. gnat, cantari non debeant, quoniam haic io Annun-
Inde apud omnes passim in consuetudinem abiit ut liatione Domini iila tempora non babebant , dici-
si forte ex deniibus laborat, vcl ex aliqua alia mus breviler quod , etiam si Natalis Domini , vet
sui parte, vel etiam si sua asgrotarcnl animalia, passio, vd dracbroae inventio, necdum revera eranl,
offerrent in cjus honorem candelas. tamen jam cerlo fore sperabantiir. Nam hoc festum
CAPLT LXXXIII. fi est quasi fons et inilium festorum Christi. Vocatur
De Calhedra sancli Pelri. autem Pascha annotinura , quando aliquis diem,
Hoc itcm tempore celebrari solet Cathedra S. Pe- quo baptisma suscepit, annuatim celebrat , atque
tri, tam quae Homae fuit, quseque lempore posterior eoruro ipsius diei Paschae oQicium integre cantari 1
cst quara illa qu» fuit Antiochia;. (6) Verum illa deltet, pra:ter A//e/ttta, si accidat tempore Quadra-
quae fuit Antiochise, soleronior profecto est alia, ut gesimae. Sed cerlus intcrim sis Ecclesiam Lugdu-
vftlhnjus diei collccta qux est de incathedratione nensem et Mediolanenseni ubi Anibrosius archiprae-
Autiochiae facla, abunde testatur, diciturque festum sulatura obtinuit, terapore passionis nullam cele-
B. Petri cpularuui. Fuit enim consuetudo veterura brare so!emnitatem, verum duutaxat facere cooh
ethnicorum ut singulis annis mense Februarii certo memoralionem.
quopiam die epulas ad
parentum suorum tumuios CAPUT LXXXV.
apponerent, quas nocte daemones consumebaut, cum De officio Quadragesim(B oe littera laicorum.
inde non minus falso quam ridicule aninue refici Quoniam de oilicio Qundragesimae hucusôe ge-
credebantur. Putabant enim hujusmodi epulas ab neraliter tractatnm e&t, nunc deinceps de eJMdeiu
aniroabus circa turaulos crrantibus absumi. Itec oflicio pro tempore agenduin est. A Doniiuica igitur.
autem consuetudo atque biijusmodi falsae opinionis D quam dicimus, Isii sunt dies, usque ad Pascha,
error a Christianis vix exstirpari potiiit. Quod qui- versiculus ille, videlicet Cloria P«ut , qui ad lau-
dem cum viri sancti aniniadvertissent
, ac penitus dem pertinet Trinitatis, in ofliciis plane sttUiretvr,
itlam consuetudinem exstinguere voluissent, insti- quoniam ab illaDominica incipit passio Chrisii ce-
tuerunt fesium dc Caihedra S. Pelri, tam de illa lebrari, in qua. lota Trinitas a Judaeis quasi deho-
quae fuit Romx quam quae Antiochix, idque illoeo- Qua etiam ratione
I
nestata videtur. fit, ut in caotico
dcm dic quo abominanda ilia abeihnicis^flebant, ut trium pueroruni, scilicet Bentdtcite , versiculus iUe
soleroni hoc feslo parvae islius consuetudinis festum nunquam cantetur, qiiia tunc Deo magna facta ett
omnino exstingueretur. Unde etiam ab illis epulis dehonestatio, qiiando tres pueri, qui ipsum inaiinie
fcstum hoc appeJlatum est beati Peiri epularum. colebant, idola pluriinuin exsecrantet, conjecli sunl
Atque hic ohiter intelligamus veiercs dicere solitos in caminum ignis. Maxiine vero idem iste verstcu-
fuisse animas esse, quando etiamnum in humanis lu» Iriduo illo anie Pascha subticetur , quod tuui
corporibus essent institutae; manes .ippellari, ti deinum Trinitas maxiroo aflêcta sil dedecore. Naot
(G) H«c oinnia Durandus in suuni irantlulil Rationale, ut vel ipse faletur.
89 RATIONALE DIVINORUM OFFlCIOHi M. 90
prxterquam quod in primis «Je nece Cliristi hic agi- A gniricalur mentibtis infideHum divinariiin Scriptu-
tur, nunc verberatur, nunc foede conspuitur, alapis ranim intelligentiam nondum e&se apertani. Ilxc
caeditur, nunc etiam crucifigitur. Undc Isaias Vt- : duo vela diebus Dominicis complicanlur qiiod hi ,
dimuM, inquit, eum non habenlem speciem neque de- dies ad tempus Paschatis pertincant. Sic quoqiie
corem (Isa. liii). Horarum quoqne initia, ct lei-tio- ad priinas tenebras, quarta» videlicet ferise aiite
nuni tituli tunc plane suppriinuniur, iiempe Deus, Pascha , ubi de morle Domini agilur , omiiiiio
in adjutorium , el^Lectio libri, etc, quia Christiis renovcntur , quoniam eo mortuo veUim tem-
caput nostrum a nubis sustollilur juxta prxscntiam pli scissum cst, iia ul tunc qux intra sancla
camis. Ad lectiones non petuntur benedictionos, sanctorum delituerant ,
primo omuibus fuerint
neque dantur, quoniam pastor Cbristus, qui gregi manifesla.
suo benedicat, jain non adest. Vel ideo benedictio CAPUT LXtXVI.
noit petitur, nec Tn autem Domine dicitur, quod , , Quomodo sit pultandum in Quadragesima.
apostoli his diebus nec ad praedicandura missi siiit, Nunc quemadmodum in ecclesia pulsandum sit,
nec inde redierinl. Ut ergo hoc signiflc^mus , nec paucis etiam exponanvus. Quod ut melius patent,
Jube, Domine, dicinius, nec tu aulem. lUud quoque primo scieudum est sex esse instrumenlorum ge-
considerandum est quod in Quadragesiraa diix re- " nera, quibus pulsatur : tintinnabulum , cymbalum,
citentur praefationes, una jejunii el altera passionis. nola, nolula, campana, et signa. Tinliiinabulu»
Ea quae est jejunii a primo jejunio cantatur usque pulsatur in triclinio et in refectorio; cymbalum in
ad Dominicam in Ramis paimarum. IUa vero qus cboro, nola in monasterio, nuliila in borologio,
est pnssionis, ab eo die cani incipit usque ad Pa- campana in turribus, cujus diminutivum Hierony-
scha. Sed absurde fortasse alicui factum videbitur, nius ad Eustochium in ccenobium esse ait : * Quo-
quod Dominica die istiusmodi cantetur praefatio, usque campanula iu clauslro pulsabilur. > Signa
cum non sit dies jejunii. Verura dici potest, quod autem pro quibus pulsandis instrumentis accipi
etiamsi Ulo die non jejunetur numero, qualitate ta- possunt, ut quibus quidpiam significetur. Genera-
men, hoc est cibo camali jejunalur, quemadmo- liler ergo cogooscendum est, quod non uebeamus
dum etiam diebas aliis. in tola Quadragesima diebus profestis coropulsare,
Sed quoniam ea quae a nobis dicta sunt, ad cle- nec depulsare (liceat enim hic vulgaribus et con-
ricos maxime pertinere videnlur , nunc pauca di- suelis uti vocabuiis), sed simpulsare, id est, sim«
cenda sunt de laicorara scriptura, qu» in duobus pliciler pulsare ad boras vel matutinas. Atque ia
potissimum consistil, nempe in picturis et oraamen- q bene conslitulis ecclesiis ad primam pulsatur dua-
tig. Nam ut aitGreg., quod clerico littera, idlaicoest bas campanis, una ad invocandum, aliera ad incho-
pictnra ;
picturarura igitur aliae siint supra eccle- andum. In tertia autem pulsatur tribus juxta bora-
siam, ut gallus vel aqiiilae ; alia extra ecclesiam, ut rum numerum, quae sub illa cantantur, una ad
in fronte foriuro bos et leo ; alise intra ecclesiam, mutandum, altera ad congregandum, tertia ad in-
ut sont icones, statuae, flgurae, et diversa alia pictu- cbuandum. Pari roodo fit in sexta el nona, sed et
raram genera , qiue in veslibus, vel in parietibus, eodem ordine eaedem campans pulsantur simpli-
vel etiam in vitris depinguntur. Verum de his om- ciler ad roatutiuas. Ad missam vero et ad vesperas
liibus postea suo loco dicetur, hoc uno lamen roodo duabus piilsatur campanis. In minoribus autem ec-
obsenrato, ut sciamus Salvatoris nostri imaginem clesiissolummodopulsandumestsimpliciter. Diebus
tribds hisce roodis aptius et convenientius in eccle- vero Dorainicis et in solemnitatibiis ,
prout in aliis
sia depingi, ut videlicet, aut in throno sedel, aut temporibuA compulsatur. Sed de bis in sequenlibus
in cracis patibulo pendeat, aut etiam in matris suae latius dicturi sumus.
gremio conquiescat. Omamenta vero in tribus coiv CAPUT LXXXVII.
•istunt, in oraamento vidclicet ecclesiae, chori et Quare non jejunemus eo tempore quo Chrislus
«Itaris ; et ornatus quidem eeclesiae consistit in D jejunavit.
eortinig, aula-is, pallis, sericis, purpureis et consi- Solet autem quaeri cum iq bac Quadragesima
milibus. Ornatus vero chori, in dorsalibus , ut vo- Cbrisli jejunium imilemiir, cur non eo tempore
cant tapetis et sustratoriis. Ornatus denique alta- etiam jejunamus, quo Christus dicitur jejunasse.
ris, versatur in velamentis, cracibas, capsis, texti- Traditenim Scriptura quod jejunare stalim coeperil
bus et philacteriis. Et etiam omatus personaram, simul atque esset baptizatus. Verum quadruplex esi
qoae vel cantant in choro, vel altari inserviunt. Sed ratio, quaraobrem Paschae jejunium nostrum coni;-
de his el similibus dicimus oronia illa qaae ad or- nuamus. Prima volumus cum eo resur-
est, ut si
natora pertinent tempore Quadragesimae debere gere, debeamus etiara nos pati cum eo , quod pro
abscondi, vel removeri, veletiaro contegi. Ncc crur nobis ipse passus sit. Sccunda causa est, ut per
quoqae illo tempore nisi ceoperta in ecclesia por- hoc Israeliticos lilios imiteraur, qui eo tempore
tari debet. Duo tamen vela retinentur , quoram al- priino ex Êgyplo egressi sunt, et postea eodem
terum pouitur per cbori circuilum, alterum su- tcmpore exierunt a servilule Babylonica. Quod indf
spenditur inter altare et chorum, ut t\or\ appareant profecto facile probaiur, quia tam illi, quara hi sta-
qux tunt intra sancta sancloruai. Quo quideni sitim celebiarant Pascha, atque egressi sunl. Terlio
91 J. BELETHl THEOLOC! PARIS. n
cst bujusmodi, quod quaridoquidein fervor libidiuis, A cruce ejiciunlur, ut ipso dieCocnsein eamdcm reci*
tempore veris nos magis soleat incendere, tum tempiantur. Nam tunc poenitentes ab ecclesia idwt
porismaxime jejunamiis, ut corporis «estus refre- ejiciuntur et repelJuntur, quoAdamiet Evae exsula-
nemus. Qiiarta est, quuniam post jejunium statim tus propter esum pomi repraescntetur.
debcnius Chrisii corpus accipere, ut mystice pa- CAPUT XC.
schalia capiamus sacramenta. Hoc est quemadmo- De secunda quaria feria et tertia.
duni filii Israel priusquaiti comederent agnum sesc Quarta feria sequcns ob id privilcgiata est qiiod
adligebant, et agresiibus iactui is vescebanlur. Ita tuni ii qui Sabbato sequenti ordinandi sint, ex sa-
debemus nosmet prius per poenitentiani aflligcrc, cris litteris interrogenlur atque examinentur, pro-
ut digni babeaniur comedere Agniim vitse. Animad- benturque num idonei etiam satis sinl ad suscipien-
verte interim quod si in qnadragesiraa concwrrant dos ordines. Inde profecto est quod duaa lectiones
duo olficia, quos dies duplices vocamus, necessa- ad missam leguntur, una voce naturali vel noclur-
rium esse ul cantctur oflicium ad tertiam de festo :
nali, hocest gravi ac pressa, altera vero communi.
absque genuflexione, olficium veri jejunii ad nonam, Prior Yelus Testamcntura significat, postcrior ô-
nou sine curvatione genu. vutn, ut per hoc declaretur eos qui suscepturi sunt
CAFOT LXXXYin. S ordines, utriusque Teslamenti peritos esse debere.
Di diebus privilegiatis. Atque illud quideni tanquam generalem regulam
Posl biec vero iradendum est qui dies sint velut habemus, quotiescunque quarla feria diiae lectioncs
privilegiati, qui hoc polissitvium tempore compre- ad missam leguntur, sequenti Sabbato possint ordi-
bendunlur. Sunt enlm privilegiati dies quatuor iies celebrari. Caeterum tertia quarta feria in eo
quartae feriie, quatuor Sabbala, Ires dies Dominici, babet privilegiuin, quod illo die in ecclesia instru-
una quinta feria , unaqiie sexta feria, atque una ctio et cxamen fiat eorum qui in Sabbalo anle Pa-
integra septimana, Quartse feria; sunt ba; : Prima scha sint baptizandi. Fit autein instructio illa in
est qna nos incipinius jejunarc in Quadragesima bunc modum : Qui baptizari volunt conveniunt ad
secunda septimana, sequenti; tertia, in hebdomada portas ecclesix, feminae a sinistt is, mares a dextris;
post Loitare Jerusatem; quarta, in ultima seplima- atqne a diacono, vel sacerdote interroganlur an
na. Quatuor vero Sabbata ha;c sunt : Sabbatum pri- velinl baptizari ; aut idom percontalur a susceplori-
mx sepiimanse, quando celebrantur ordines ; Sab- bus. Exorcista lainen debet prius intcrrogare nuin
batum quartae, Sabbatum quintre el Sabbatum iu etiam abrenuntient Satanae, et omnibus ejus pom-
vigiba Paschae. Sic DoniiniCGc dies sunt hse tres pis, ita ut puer, si sil aduilus, respondeai se ab>
;
P
Invocavii me; Loitare, Jerusalein, et Dominica in renunciare ; si non adultus, pro eo susceptor. Ve-
Ramis pabnanim. Sed quinta feria est inParasceve. rum nullus in susceptorem admitii debct, nisi Ora-
Septimo deniquc privilegiata est ultima septimana tionem sciat Dominicani,et minus symbolum calleat,
Quadragesimae, quae vel ob id major dicitur quod quod tenetur suos docere filios. Nec vero Christia-
wajus et prolixius habeat officium. Vel appeiiatur nus censeri debct, nec ad testimonium aliquod
quoque pocnosa, quia tum maxiine corpora et vitia admitti secundum decreta qui horum iguarus est.
nostra punire debemus. De privilegiis ergo istorum Quare omnino necesse est ut iliud ex susceptoribus
dieruin ordine prosequamur. sacerdos inquirat. Alioqui enim si nesciant, recipi
CAPUT LXXXIX. non debent, nisi forte promiltant, quod quam fieri
De prima quarta feria. potest citissiinc illa addiscent (7). Tunc demum
Prima quarlaferia qualuor insignitur privilegiis. acolythus scribit eorum noinina, qui volunt bapti-
PriinniTi est quod lunc incipiamus jejunarc, idque 7-ari unde etiam hic notarius est appellatus, quod
:
jdco facimus, quia Christus quarla feria, ut icgitur, baptizandoruin scribal nomina. Postquara igitur a
suum aufjpicatiis csl jejunium, quod diligenier per sacerdote satis in fide sint instrucli, alque exorci-
scrulanii vei uiu esse satis aperic consiabit. Natus D stae siiper cos fecerint adjurationes, ab ostiario in
eniin est die Doniinitto. ita ut si quis diligenter ccclesiam introducuntur, et in navi ccelesi» consti-
cxindc computct annos usquc ad trigcsiinum, juxta tuuntur, masculi quidcm a dcxtris, feminse vero a
rationes coniputi, facilc invemet euin tertia fcria sinistris. Duo tamen dedu-
intra sancta sanclonira
fuisse baptizatum, ac sequcnli die desertum intrans cuntur, raasculus videlicet et femina,quo significa-
jojunium inchoasse. Secundum privilegium ejusdem tur aliquos ex baptizandis fore salvos. Atque tum
diei est quod confessiones illo die in ccclesia au- denique leguntur OratioDominica, et minus symbo-
lum, Gnece et Latinc, proptcr carHra linguarumdi-
diantur, ct judicia confilentibus imponantur ; ter-
autcm, quia tunc cincres in signum huinilita- gnitatem. Sunt enim ca:teris digniores : Graca
tiuiVi
tis capitibus imprimuntui-; quatlum dcnique est uliqiie proptcr sapientiam, Latina autem proptcr
quod illa die ejusmodi fit processio, qualem per polentiam Romanorum. Poslea vcro quatuor reci-
univei'siini annuni amplius fieri non contingit. Poe- laiitur lcciiones et quatuor Evangcliorum inilia,
iiitentcs cnim tunc ab ecclesia cum proccssionc et tandeinque inchoatur raibsa, cujus canlato oflerlo-
(7; 2, q. 7, Non potett, et seq.

93 RATIONAIX DIVINORUM OFFICIORUM. 9i
ilo, arcliidiaconus vel diaconus pnlpitum asccndit, A videlur, quoniain eo dic Doinimis in domo Simoni*
et clamat alta voce : Si quis, inquiens, est hic leprosi pra-isns esl Mariha r,iii»isliame, et quo
cathechumenttt, exeat foras. fsli cnim connotant, ut Maria pedes cjus lacryniis suis lavit, ac propriia
snpra expositum est illos dc quibus diclum est : tcrsit capillis, unguentumquc in capite ejus fudit
Jesus antem non credebat se illis, Jpse enim scifbat (Luc, vu). Mcminerimus lamen ex omnibus manda-
quidquid esset in homine {Joan.
ii). Atque ila Uim tis Dei hoc soliim anlonomaslicc dici niandatum
omnes catechumeni exeunt foras quod seplies , quod Christus majori exhibilluiic iliud ohscrvari
eodem modode illis agitur, antequam baptizentur. atque obsequiipr3e(-epcnt,cumsuisdiscipuiis pedes
CAPUT XCI. lavaret, inquiens : Si ego tavi vcbis pcJes Dominns

De quarta feria. el Magister, et vos debetis alter alteriî.s lavare pedes
Illa autem quarta feria, quseest post Doininicam, (Joan. xiii). Et cum quadam intermiiiationc, qus
Lcetare, Jerusalem, in eo est privilegiata, quod tunc Petro interminalur : Sinon, inquit, lavero libi pedes,
divae legantur lecliones, quoniam Sabbato sequenti non habebis partem mecum (/ftJd.).Quare proploriiu-
celebrantur ordines. Sic quarta feria ultimse septi- jiismodi praeeeptum yacat Sabbatum ilhid ubofficio.
manae, nimirum ea qii£ est ante Coenam, privile- Hinc nata est illa auclorilas, quod si quis fuerit
giuraobtinet,quiaduaeitem!cctionestunclegiintur, ^ ^^^^ negotiis intricatus atque oppressus, uJ d im-
idque ob eam causam quod culler possit v.icare orationi et eleemosyn?^ siraul,
illo die Christus triginta
dcnariis fuerat diveaditus, quemadmodum Joseph saltem mutet cum oralione eleemosynam, etcontra.
trigiata argcnteis. Non enim servus major Domino Sabbatum denique ante Pascha inde privilegintiim
nec discipulus esl,quod tum celebrentur ordines, calechurncni
est, siio magislro {Matth. x). Ab
baptizentur, et candela illa cerea paschalis conse-
hac ergo quarta feria sumptum est quod omni
quarta feria jejunare ct abstinerc
cretur. Veruni eadem missa comniunls esse opor-
a carnalibus
semper debeamus. Ex quo quidem
tel diei et ordinibus plureeque tum recitautur
,
fil ut post sex-
lectiones.
tam feriam hic dies poenitentibus in abslinentiam
scmper injungatur. CAPUT XCIII.

CAPUT XCII. De Dominicis diebus privilegiatis.
De Sabbatis privilegiatis. Sequitur de diebus Dominicis : et quidem prim.'^
Sabbatum primae scptimanse et quarla;, idco gau- Dominica Quadrsgesimae in hoc est privilegiata,
dcnt privilegio, quod in iis celebreiitur ordincs, quoniam inde inchoalur ipsa QuJidragesima ,
quac
Yerum hic scias in omnibus festis apostolorum et rcprajsenlat lenipiis iliud, quo morati sint atquc
Doroinicis diebus Geri posse ordiiies, videlicet mi- hKserinl in desorto filii Isracl. Sicul enim illi isthic
nores; majores vero non uiique, nisi in sex tan- morati stint per quadraginla duasmansionesmanna
timtmodo Sabbatis. El quidem in iilorum primo nos quoque ab hac Dominica usque ad
cibati, iia
plures lcguntiir lecliones, inter qujs una est, qu% Pascha per quadraginla duos dics a deliciis coipo-
quandiu canatur, nulius sedcre dcbet. Hicc nim.i- rois abstinenies verbo vii« refscimur, el orationi
rum ost hymnus ille irium pncrorum, qui pro lidc vacamus ; ut per Christum in terram vivcnlium in-
Trinitalis ab eis jain in fornace conslilulis canla- troducarnur, queniadmodum iUi inlioducli per Jesum
batur. Ad hunc crgo hymnum genua fleclcre non Nave filium, sive per Josue in terram promissionis.
decct, quod isli sua flectere noluerunl coram Nabu- Tiia notanda sunt in populo Israclitico, scilicet
chodonosoris statua, sicut mulli fecerant principes pcrcgrinalio, quae fuit in ^gypto, quando Jacob el
alii. Siiniliier in Para}»ceve genua non flectimus ad filii ejus profccti suntin iligyptuui; caplivitas quse
orationem quaj fit pro Judieis, ob derisionem oorum, in Babylone contigit : alque horuin duorum nos
qui, dum Christum deridebant, inquiebant : Pro- nieminimus. Terlium fuit dispersio, et adhuc est per
phetizanobi.<i,Christe,quis estqui tepcrcussit{Matth. d univcrsum orbeni. Cujus quidcm nos menlionem

xxvi). In Sabbato ante La-.lareJerusalem, recitatur non facimus, quia ab illa nunquam revocabuntur,
epistola Susannae. Nam tum fit siatio Bomae in mo- quae facia fuit Tito et Vespasiano. Unde dictum
nasterio Beat* Susannse virginis. Atque ila etiam est : Tradam eos in manu, dc qua non poterunt sur-
ob similitudinem quamdam Evangelium cst de mu- gere {Thren. i). Dominica vero Lmlare Jerusalem,
liere deprehensa in adullerio, quam Dominus libe- quae septima est a prima Dominica Sepluagesim»,
ravil {Joan. vm). Eccc quomodo coneordant Evan- ob id privilcgio insignita cst, quod libertatem nobis
gelium el Epistola, iit conveniunt et mulia alia. exprimat redcundi, quae fuit concessa filiis Isirael
Sabbatum vero, quod cst unle Ramos palmarum, in Babylonia anno sexagesimo, quanquam plene ob-
hinc suum accipit privilegium, quod eo tempore linuerunt anno septuagesimo. Ex quo sane totum
Dominus papa eleemosynas largialur, hoc cst suum ejus diei oflicium de lajtilia est, ut partim illorura
fariat mandatum, quod deberet facere ipso die expriraamus laetitiam, partira etiam noslram, quam
seplem aelaiibus, a mundi exsilio liberati ha-
Coen*. Sed quia tunc non posset propter prolixum fiiulis
eius diei officium, ideo illud hoc Sabbalo commodc bebimus, cum coelestem paradisum, qiue verepatria
facit. Aut cerlc hinc maxime privilcgium habeie nostra cst, inirabimus.
95 J BELETHI TIIEOLOGI PARfS. 9S
CAPUT XCIV. A lapidi afligatur, ita ut cxlrahi non possit , tune
De Dominica in Ramis palmarum. naula iiluc descendit, habens os suum plenum oleo
Doininica iii polmanim ob triplicem ratio-

Rainis in eum usuin , ut si fortassis non possit lapidem ii-
iiein nieruit privilegiuni. Priino quod eodem die filii liim videre, cui anchora adh:eret, ob turbulentam et
Isracl lerram promissionis ingressi sint, et siccis tenebrosam aquam, eQunditoleuin. Quo facto tanta
pedibus Jordanem Iransierint. Sic enim contigit, isthic nascitur claritas , redditurque aquarum per-
quod eo anno tot fuerunt dies usque ad Pascbam lucida propter oleum effusum , ut iapidem nauta
quot suut ab hac die Dominica. Secundo autera facile videre queat.Chrisma initium traxit aYeteri
ideo,quoniam hoc die veniens Jesus a Bethania in Testaraento, quandoDominus praecepit Mosi utcon-
Jerosolymam maximo honore exccptus sit, quo ficeret chi isma quo ungeret tabernaculum in dedi-
,
etiam die vendenles e templo potentissime ejecit catione, ct arcam testamenli. AlqueAaronet sacer-
quod ejus diei privilegiis tertia est ratio. Hic dies doles illo similiter ungebantur, et reges. Moses
Iribus nuncupatur nominibus. Dicitur enim Domi- tamen non legitur unctus fuisse , nisi unctione spi-
nica in Ramis palmarum, quod illo die rami palma- rituali, quemadmodum et Chrislus. Voliiit nihilomi-
Tum in processionibus deportenlur in signilicatio- nus Cliristus materiaii nos inungi unctione , ut per
B illam materialem consequamur spiritualera. hnun-
nein illorum, quos filii Israel statuerunt |in via
Christo jam veniente. Yel quos eliam deferimus in gilurenim quilibet chrismaie bis in vertice a com-
figuram ramorum
et florum virtutum, quos porlare muni sacerdote, et in fronie ab cpiscopo. Caeterum
debemus, quaado ad Christum ibimus. Cum au-
si ideo bis , quia post resurrectionem duabus vicibu»
lcm palmas non habemus, laurum vel buxum, quod datus fuil Spiritus sanctus, tum etiam quando Chri-
perpetuo suo virore virlutes connotent, deportaoius stus insufilavit discipulis, inquiens : Aceipile Spiri-
Vel flores etiam, qui simili ralione virtutem signifi- tum $ancturii {Joan. xxi), tnm ctiam quando missus
cant. Hoc ergo die magnam et insignem exbiberous est eis idem e ccelo in igneis videlicet iinguis.
processionem, ad desigiiandum, quod Domiuus ve- Cum igitur aliquis istiusmodi oleo sanclo inun-
niet ad nos, et ducel nos ad xterna tabernacula. gitur, necesse cst ut illud fiat in scapulis, ei in
Post processionem oporiet veniamus ante cruci- pectore potissimura. Ac In scapulis quidem ideo,
fixum , ac dicamus : Benedictus : nec ideo aiia pro- ne laborem suum frustra expendat in vana , sed sit
cessio cessare debet, scd fieri ante tertiam. Obiter robustus ad legis onus fideliter portandum ; in
itaque hic considera uxorem Lot in salis efligiem pectore vero, ut suscipiat intclligentiam maodato-
fuisse mutatamet transformatam, quod retrorespe- ^ rum Dei. Proinde oleo, quod vocatur infirmorum
xisset, ut scilicet nos condiret atque instrueret, ne inungunlur segri atque infirmi. De qua sane unctione
retro camus. Nam, quemadmodum ait Scriptura ait B. Jacobus iu sua Epistola : Si quit infirmatur
iiullus qui ad aratrum manum adjecerit, retro debet indueat tacerdotes et orenl $uper eum, el inungaut I
respectare {Lue. ix). eum oleo $ancto , et alleviabitur ejus infirmiiat , si
CAPUT XCV. nimirum ei expediat et utile sit , et remittentur ei

De quinta feria, peccata (Jac. v), videlicet venialia, vel si non fuerit
Feria qiiinta, qux Coena Domini appellata est, in mortali peccato. Potest tamen fieri hujusmodi
qualiior insignilur privilegiis , quorura primum esl inunciio per unum sacerdotem ; sed hoc fieri non
ponniteniium jam in Ecclesiam redeuntium. Tunc dei)et, si plures possint adesse. Quartum demum
cnini Ecclcsia ad se recipil pcenilentes, qoos ante hujus diei priviiegium est mandatum. Est autero
primo die jejuniorum ejecerat. Recipiuniur autem di£ferenlia inter hoc mandaturo et illud quod £:
poeiiitentcs in Ecclesiam et separantur a malis poe- Sabbato prsccdenti. Illud enim fit a prxlatis , et
iiitentibus : quiiita potissimum feria , quod Deus Ecclesix magnatibus, repraesentatque illud, quod
Yolucres feceiit quiiita feria ex aquis. Hma ratione fecit Christus : hoc vero quilibet saccrdos (iacere
etiam fit, ut quod quasdam id aquam remiserit, I) debet, idque hoc modo
Primo oportet ut reficiaot :
significcmus malos in carnalibus rebus sese oble- pauperes, ac postea parum coraedant, nec ultra ta-
ciantcs, et quod quasdam in aera sustulerit, intelli- men quam consuetum est. Deinde debent surgere a
gamus bonos aique eos , quos delectant coDlestia. mensa, ac pauperum pedes lavare. Quo facto pos-
Secunduin privilegium est, quia nuvum Teslamen- 8unl sese ad mensam recipere, atque iterum come-
tum luin incoepit, et vetus fuit tcrminatum. Tertinm dere quod jejunium non frangit sed inlemimpit.
: ,
autem privilegium hujus diei est olei consecratio. Non eniin debet quispiam eo die bis comederc, ne
Verum eninivero tres sunt potissiroum in Ecclesia jejunium frangatur, tam respectu unius horae, quam
Dei sacrac unclionis species, chrisma, oleum infir- totius septiraanac, quamvis tamen el in maltis locis
morum , ct oleum quo ungantur baptizati. Chrisina ita flat. Esi autem iste dies omni alia solemnitate
conficiturex balsamo mundissimo atquc uleo piiris- soleninior. cxccptis taiiien soleronitatibns Trinitatis,
auno. Namquc oleum claritatc alios liquores facile osi|ue adeo ut qui possint solemnes vestes induere,
superal et balsamum odore. Quod autem oleum alio debcant non sccus alque in aliis solemnitatibHS.
liqiiarc sil clarius, hoc pacio osicndi p<»test : Naut;i Quocirra eliam hoc die omnia Ixlitiae cantica ca-
quamloqiie inidit anchoram in mare, ct si forte illa nunlur, quemadrardum in csetcris soleninitatibut
97 IIATIONALE 1)1VL>0IU:M OFFICIORIJM. 98
pnvter Atleluiu. Ncc dicitur \ero Dona nobis pacem, \ catu, uilo euruin leriebilur, netjuespcundum pociiaai.
ob eain quud noctc sequenli osculo Judas Chri-

rein ncque secunduin culpam ; toneiur tamcn habcre
slum tradideril. Atquc tiic aniiiiadveite tempus re- contriiionem. Quemadmodum ergo gladtus Davidis,
creatioiiis incocpisse ab illa hora qua*Adamus e quo Goliam obtruncarit, multo tempore servatus
paradiso ejectus fuit, et adhuc est, duratque usque fuerit et in honore babitus , ila ciiam crux Domini,
ad uniuscujusque obitum. Quo quidem patet majus qux per illuiu gladium qaodammodo fiûralur.
esse recreare quain creare, ila ut hinc etiam di- Tandem quoque consideremus hujiis diei officinm
ctum sit gravius esse ac majus cx impio facere carcre capite, quod Cliristus eaput noslrum laro e
pinm quam crearecoelum etlerram, acmajus fuisse nobis sublalus fuerit. Caret enim invitatorio, ut non
paulum suscitare in mente quam Lazarum in cor- imitcmur perversam quam feee-
illain imitationem
porc. itemque et hoc animadvertas Natale Domini niiil Judxi quando consilium iiiierunt quomodo
, ,
feslum essePatris, cum per eum Pater iniiotuit Jesum capcreiit in sermone, eumque morli trade-/
mundo. Quanquam vero, quod fcstum Patris esl, rent. Inde eliain estquod non damus oscuium pacis
festum eliam sit Filii, et Spiiilus sancli. In hoc alicui , propter osculum Judx nec aliquem saluta- ,
enim, quod dicitur Verbum intelligitur Paler Verbi. nius, quia cum quadam salutatione Judas Chrisluni
Aui etiam hac alia ratione, quodFilius Patrera om- B imdidit, inquiens : Ave; Rabbi {Marc. xiv). Veruni
nibus manifcslaverit. Pascha autem est festum ideo signa dedit illis Judas, qui Christum ceperunt,
Filii, quia lunc a mortuis resurrexit, et verus Deus ne Jacobum pro eo capcrent, qui illi admodum erat
apparuit. Penlecosle vero feslum est Spirilus san- similis, ut binc etiam frater Domini dictus sil. Nola
cti. Isiarum tamen solcranitatum qiiaelibet festum ergo Judamdixisse : Tenete eum {ibid.), quasi dixe-
dicitiir totius Trinitatis. Indivisa enim sunt opera rit : Fortiter eum ligate, et tenete, quia alioquin po-
Trinilalis, scd ita tamen ut quxdam magis videan- terit manus vestrris facile evadere. Credebat enim
tur prupria esse uni quam alteri. eum esse forlem propter illud quod ipse viderat
CAPUT XCVI. cum vendentes et ementes e templo ejecisset. Pra»-
De sexta feria privitegiata. terea viderat, quemadmodum iilorum manus eva-
Sexta deineeps feria ,
qu« ei Parasceve appellata sisset qui ipsum volcbant apprehendere, uiide dici-
est, in eo gaudet privilegio, quod hoc die Christus tur ; Et iramiens pcr medium illorum ibai {Luc. iv).
passus sit. Quare etiam ab h&c sexta feria omnes Causa autem quamobrcm Judas vendidit Christiiin
aliae sextse suum habent privilegium, sicut a
ferix et tradidit, fuit hujusmodi Odium recens susccpe- :
sequenti Dominica omnes aliae Dominicse. Parasceve rat in Jesum propter unguentuin qiiod Magdaicna in
autcm interpretatur prceparatio , quod tuni Judat caput ejus fuderat. Ipse enim erat Domino a locu-
cibos suos solitisint prseparare, quibus vescebantur lis, quos porlabat. Cum autem mortis esset apud
Babbato, cum eis Sabbato quidquam praeparare ia- veteres, ut qui bujusmodi fungeretur officio, p>x>
lerdictum sit. Porro autem ipso die Parasceves mercede sua decimain partem haberet eorum , qu»
uno duntaxat ferculo vescimur, quoniam Christas in dominorum loculos ponebantiir, aestiinavil Judas
illo die unum slbi soknnmodo comparavit, videlicet ongtientam quod beata Maria Magdalena fuderal»
lalronem. Unde ipse- dixit : Singnlariler sum ego trecentos valere denarios. Unde cst qtiod ipsedixe-
donec tranteam {Psal. cxxx). At quaeritur cur istum rit : Vtqvid perditio h<vc? potuit enim isiud, etc,
diem celebremus in moerore , tristitia atque absli- {Matth. xxvi). Coepit ergo secum cogitare, quo pacia
iientia, cum soleamua sanclorum passiones in gau- in Christo recuperaret qiiod aroiseral in unguenio,
dio celebrare. Veriun hoe ideo lieri respondemus, ita ul, cura irecentorum deiiariorum decima sin»
quod sancti statim, simul atque perpessi sint mar- iriginla denarii, ea summa ipsum vendiderit ac tra-
tyrium, ad calos ascenderinl : Chrislus vero descen- diderit. Non debet quoque oificium mortuorum ba-
derit ad inferos. 5ed cum jam tartara fregit, et bcre inviialoriura, nisi corpore prasente, nec in
sanctorum animas i«de reduxit dieque terlio resur- p missa dici, Dona nobis pacem, neque per universuin
rexit , tum maxime Ixtaniur. Hinc etiam est
idco officium , Gloriu Patri, quia sequilur et imitatiir
quod sanctorum Patrum passiones qut ad inferos ,

exsequias sui Salvatoris.
descendenint, non celebramus. Solet hic eliam a Sex ilaque hujus diei suntprivilegia : Christi im-
nonnullis quseri, cum asinse insidens Cbristus ho- molatio, inferni exspoUatio, morlis conculcatio, hu-
norificc suscepturus sit, et in cruce videatur debo- mani generis redemplio, paradisi apertio, et Scri-
ncstaius, cur potius adoremus crucem quam asinam. pturarum manifestatio. Ubi animadverlendum ost
Verum facile illud discuti polest, cum honor iste quod Chrisius sua passione non taiituin illos rede-
qucm in asina accepit, terrenus fuerit , nec curan- mit, qui tum erant in lymbo inferns, qui, locus di-
dum sit de terrenis , ila ut nec hrnc quidquam de cebatnr sinus Abraba, verum eiiain oiniies liomi-
asna curandum sit. Per crucem vero ruptus fuit ac nes futuros, qui sancta morle vitam eranl finituri.
dcslructus murus ille peccatoruin , qui erat inter Nec sane omnes homines, qui in inferno eiani ex-
enim traxit. Unde Osee prophela mvrs, ero mors tfta;
mis et Dominum interjectus; Chrislus saiisfe- :
*il pro nobis. Unde certe nullus recenter baptiza- mofsus tuHs ero, inferne {Ose. \m). Scripluraruin
Uis, eliam adultus, maxima commiseril pec- liodie facla est manifestalio qnia scripturae V«le-
si vel ,
99 J. BELETHl THKDl/OCl PARIS. 10»
ris Testameuli ,
quae piius erant obscuras, hodie A sit, desccndit enim ad inferos; teriia est quoniaui
8unt decbratx. Unde Duminus : Consummatum est tum temporis velum templi disruplum est, et cornua
{Joan. xix), inquit, quasi dicat : Omnia qux de me altaris sunt transversa, ila ut nobis non esset ubi
liucusque scripla sunt, modo suiit impleta, quod corpus Chrisli conficevelur; quarta, quia Moysea
scandalum est Judxis, stultitia gentibus. Crux igi- dixit in Exodo : AHus pugnabit pro vobi$, et vos ta-
tur Domiiii niultis inodis in Veleri Testamenlo fult cehitis {Exod. xiv); alius, id est Christus. Sequitur
praefigurata. Dictum est eniin angelo percutienti JE- ut dc ordine oflicii hujus diei dispiciamus. Nam
gyptum Quamcunque domum intraverii , in ea oc-
:
primoleguntur doae lectiones exVeteri Testamento,
cide omnei primogenitos, tam partuloi quam senes; una es rege, aliera ei prophetis, scilicet ex Osce
tam viros, quam mulieres. Sed sic nbi scriptum (ue» idque sine tilulis. Deinde verotractus quem vocant,
rit Thau, non inlrabis {Ezech. ix). Thail' vero si- canitur unus quatuorversuum; alius plurium, post
gnum est crucis, ita ut omnes damnentur, nisi per quem legitur passio etiain sine tiiulc. Qua quidem
signum crucis salvantur. Sic Hoses in deserto ser- absoluta fiunt orationes pro omni gradu Ecclesise,
pentem xneum erexit, et omnes qui eum intuebaii- hoc esl pro gentilibus sive eihnicis, pro Judsis,
tur statim a morsu seipentum sanabantur {Num. pro hsereticis et pro schismaticis. Atque ita dein-
xxii). Serpens seaeus similitudinem habet serpentis B cepscrux extrahitur, ac cum ea ter in genua pro-
nec est verus serpens. Similiter Christus habuit si- cedimus, cantandoterGrsecc«'/wf, et Latine sanctus
niilitudhiein carnis peccatricis, sed non vera pecca- Deus, etc, cum tribus versibus. Poslea vero Domi-
trieis, iilpote qiii nunquani peccaverit. Bictum est nicuni corpus, quod reservatum fuit ipsodieCcenae,
item Danieli ab angelo : Duai erunt septimanx, et altari iraponitur, etcantala Dominica Orationecum
post septuagittta iejuem occideiur Chrislus dux noster prsefatione praeposita, scilicet : Oremust proeceptis
{Daniel ix), ita aperte Moscs : Die, iiiquit, ac nocte salutaribus moniti, etc, conimunicatur, ac deinde
erit vita nosira pendens, et videbitis et non cognesce- vero psalnii vesperarum cantaniur cum oratione :
tis {Deut. xxvHi). Veruin proteclo cst quod nocie Respice, Domine. Atque ita tandcm olficiura termi-
pepeuderit, qnii» tenebra! factse sunt a sexla hora, natur.
cic. {Matth. xxvii). Quod aulem die, certum est. CAPUT xcvin.
Iiem Jeremias ait : Ponens filiam phareiro! in reni- Quare ita hujus diei officium sit institutum.
bus mei» {Thren. iii). Filiani, inquain, pharetrae, id His iiaque historice prosecutis, quid significenl
cst, lanceam. Itemque : Congregabo omnes gentes, et deinceps videamus. Quod enim duae lectiones le-
erit signum eis, Thau T. {Isa. lxvi), quodcruxest gantur, declarat Christum passum fuisse pro duo-
Domini. Sic rursiis: Ezechias convertit faciem suam bus poiissimum populis, Hebrseo nimirum et gen-
ad parielem {IV Heg. xx). Et David : Scribantur htee tili. Sed earum una ex lege sumpta cst, videlicel ex
in generalione allera , et populus qui creabilur tau- Levitico, altera ex propbetis, uempe OseXf quia
dabit Dominum {Psal. ci); hoc est, novus populus, Christi passio et a lege fuit ante prxfigurata, et a
nimiruin gentilis. Atque in alio loco alius : Plan- prophetis prxdicta, et a patriarchis sub vclamine
taviy ait, vineam meamelectam, et versa estin ama- quodam nobis revelata. Abraham enim carnem
ritudinem{Jer. u). Et quare, quaeso? Qiiia dederunt Cbristi tectim immolavit, cum arietem sacriOcaret;
i» e^cam meam fel, et in siti mea potaverunl tne sic Abel quoque cum agniim in bostiam offerret.
aceio {Psal. lxymi). Quemadmodum eliam alibi in- Quae ita fuerunt Christi iigura tanquam veiamine
quit Davidi : Partiti sunt sibi vestimenta mea et su- tecta, ut intelligi noii potuissent, nisi explicarentur.
per vestem meam miserunt sorlem {Psal. xxi). Quara- Assimilatus est pi-aeterea in prophetis , unde Domi-
quam hoc de tunica Domini inconsutili dictum vi- nus : Sicut fuit Jonas in tentre ceti tribus diebus et
deri potesl. Sed eodem in loco idem expressius : tribus noclibus, ita erit Filius hominis in eorde terrat
Dinumeraverunt omnia ossa mea quoniam {Matth. xii). Recitantur autem lecliones cum pas-
{ibid.),
usque adeo eum in cruce cxtendcrunt, ut omnia p sione sine tiliilo quod caput nostrum videlic^ ,
cjus oss:ifaciledinumcraripoiuissent. Sic postremo Christus nobis auferalur. Per tractum quatuor ver-
et Isaias ail : El erit principalus ejus super hume- suum intdlligiiiius hominem Christi passione fuisse
rum ejus {Isa. i\). Nara Christus portavit cruceni, redemptum, qui ex quatuor conflatus est elementis.
in qua trlumphavit, ita ut vulgo dici consuctum sit Hinc est quod Christus non in coelo, neque in terra
Cyreiixum quidein crucem portassc, sed non sicut sit crucifixus, sed in medio, hoc est in aere. Fecit
homo et Deiis. eniin pacem inler coelestia et terrena, atque etiaro
CAPUT XCYU. inter ipsa lerrestria pacem conciliavit, postea quam
Cur non conjiciatur corpus Christi in Parasceve et
crant simultates et inimicitix inier unum hominem
de ordine ejus offtcii. aique alterum, sed majores tamen erant inter an-
Corpus Chrisli non conficilur Iioc die quatuor de golum el bominem. Ipse vero Christus in omuibus
causis : prima esl quia Chrislus hoc die pro nohis pcr cruccm pacem coinposuit, quod qux inter se
revera iniuiolatus cst el, veritate veniente, debct disjuncta ac discreta erant conjunxerit, etex diio»
ccssnrc figiira, ac ei dare locum; seciinda, quod biis uiuim fecerit. Est enim lapis angularis. Aut
uiiusmodi dic reipsa Ecclcsix Sponsus sublatus ctiam quatuorilli vcrsus tractus signilicant quaiaor
m RATIONALK DlVINOilUM OFFICIOUUM. m
partes orucis, quae siiniiis cst uUiina» lillerje alplia- A Ex quo soqui videtur quort non debeamus orare
bcli Ilfebrajorum, videlicet Thau, qu* soriat, si in- pro illis quos scimus non cssc salvandos, veluti pro
lerpretetur iignum. Omiiia volumina vclcris legis eis qui in infcrno rcmanscrunt, et pro Jnda qui de-
significarunt crucem Domini. speravit. Scd ct nos siiniliter oramus, partini pro
IIoc ergo die quatuor in uno tractu vcrsus dici nobis, partim pro omni gradu Ecclesix, f cilicet pro
debent, ad deciarandas quatuor parles crucis, sicut ncophytis, geniiiibus, Ju<l?.is, li*rei.icis et schisma-
et quinque dicuntur in quarla fcria, qiiod quinquics ticis, ut eis Deus gratiam su^m infundat, et ad A- Jf
Cliristus sauguinem suum etTuderit : primo in cir- dem Catholicam converiat, neclentes quideni geuua
cumcisinne, secundo In oratione, lertio in flagella- pro aliis, vcrura non pro Judaîs, quoniam ilii iliu-
tione, quarto in crucifixione, quinto cuin esset ian- dcnies Chrislo g«^nua fleierunt. Obiter ergo hic
ceatus. Tractus qui prolixior est, reprxsental ma- animadverlc id quod icgitur ante genuflexiunemnon
gnum istud bellum Davidis coiitra Goliain. Nam ei essc orationem, sed adhortationem quemadmodum
€hristus noster David hodie niagnum Goiiam, id est est orenms et quasi quamdam osten&ionem pro qoi-
diaholum, debellavit. Quxdam Ecclesia; trnctum bus simug oraturi. Quod vero poslea dicilur, oraiio
canunt,vide!icet : Qui habiiat, etc. {Psal. xcx), quia est. Item rursus anlmadvcrte trcs fuisbe iliusiones.
Christus a diabolo primum lalentcr fuit tenlatus, ^ q«as Judjei genihu» flexis Chrisio exhibuerunt. Et
irelut a dracone quopiam lalit.înte sub petra , sed quidem prinia fuit, velata cjus facie iu airio ponli-
postea in passionc tanquam a forti leone acriter fuit ficis, aitera vero pr:£torio. Quoniam iiio tradito Ju-
vexatus, quod per hunc versum facile exprimitur :

dseis a Pilato ut ipsura crucifigerent, niiiiteg spi-
Super aspidem et basiliscum ambulabis, et ccnculca' neamplectentescoronam flexis gcnibus iiludebeant

bis leonem et draconem {ibid.). Passio legitur ideo, ei. Quod quamvis a Judacis factuiu iion fuerit, ascri-
quia tum Christus reipsa patiebatur. Cum autem bitur tamen illis, quod causam pr%stilerinl. Tertia
ventum est ad illu.m lociim Diviserunt sibi vesli- : denique iliusio fuit, cum pr-xtei euntes illi jam Ir
menta mea, et super veslem meam miserunt sortem cruce pendenti dicei>ant : Vah, qui destruis, etc.
{Matth. xxvii), lunc duo hypodiaconi duo manlilia, {Multh. xxvw). Coatra illas ires iilusiones nos anie
vel duos alios pannos altari impositos, auferunt. crucis reveIalionen> tres pr<euiitliiniis adoratioiics
quod quatuor iili milites qui Christum crucifige- cum dicimus ter Agios, eic, quasi ter honoranies
bant ex duabus ejus vestibus sibi indumenta confe- iilusura propterrios: idque duabus linguis, quia
cerunt, bisloriam ipsam repraesentantes. Aut certe tertia adbuc silet. Hinc igitur et illud notanduin
remolio pannorum fugam signi.Ocat apostolorum, q venil, quod, cum multasint genera linguarum, ties
qui erant quasi vestes Christi. Petrus enim ad vo- lamcn potissimum exislant principales; prinia La-
cem unius ancillae ipsum negavit, et Joannes nudus lina, propter nobilitatein et dominium Roniani im-
anfugit. Tertia vestis, quse in altari relinquitur, perii; secunda Grajca, propler sapientiani ; tertia
designat vestera Domini inconsutileni non fuisse Hebrjea, utpote quod caelerarum linguaruin mater
«cissam, vel partilam, sed sonitione uni contigisse. sit. His autcm Iribus lijiguis descriptus fuil tituius
Domini iu crace. Quare prseler reiiquas iinguas Iiai
Unitas enim Ecclesiae non polest, ncc unquam po-
tuit ab hxreticis et schismaticis scindi, cum nuila tres solum in missa usurpantur, dum in ea canimus
sit sapientia adversus Dominura. Christus cum in Graece Kyrie e/efson,Hebraice Adeluia, elc. Latine.
cruce pateretur et raaxima aninii anguslia affligere- Adversus Judaeorum accusationes in Cbristum,
tres
tur, prolixe oravit decanians decem psalmos, sciii- dicimus iiostres excusatior.es in persona Salvatoris,
cet : Deus, Deus meus, respiee in me {Psat. xxi), scilicet, Popule meus, ubi Christus exprobrat illis
usque ad, In te Domine, speravi {Psal. xx\), donec sua benefici», liberationes videlicet ab iEgypio, re-
pervenisset ad istum versum : /n manus tuas, Domi- gimen doscrio, introductiouem in terram opii-
in
ne, commendo spiritum meum {ibid.) , quo emisit mam. Quasi dicat Christus : Tu accusas rae, quod
spiritum. Quare et nos quoque, posiquara passio- D tributum dari negaverira, deberes potius gralias
agere, quia te liberavi a servitute
^gypti. Tu ac-
nem recitavimus quae Chrisli anxietatera et doiorem
exprimit, oramus, quantumvis sane mos iste orandi cusas rae, quod regem me fecenm, verum satius
infrequens et insolitus sit. Vsu enim jara pridem foret qucd graiias ageres de eo quod splendide et
regulariter te in deêrlo paverira. Tu denique me

receptum est ut diebus aliis ante evangelium di-
sed
cantur oraliones. Yerum hoc die contra (il ordine accusas, quod dixerlm me Filium esse Dci ,
gratitudinis signum polius exliiue, quod
tibi dede-
permutato : quod et in initio a nobis dictum cst,
rim lerram lacie et nielie manantem.
quo qusedam olScia in Quadragesima transmutari
His ergo ita dictis, crux a|:.eria ac uudo profer-
cstensura est. Oravit aulem Christus pro tribus,
tur ad signiQcandum orania quae fuerant obscura,
pro se, inquiena : Pater, ctarijica FHium tuum {Joan.
crux hisce ver-
xvii); pro suis, aiens : Pater, pro e:s, quos dedisli lunc fuisse raanifesta, ct salutatur
pcr crucem omni-
milti rogo {ibid.), et pro illis etiam qui credituri bis : Ecce lif,num, etc, quonian!
Poslea auleni
erant in eum, dicens : Paier, non tantum pro eis bus sa!»s reforniatur ac resiiluiiur.
cum reverentia osculatur ;.solu8
rogo, sed pro omnibus Ulis qui credituri ^vnl in me adoratur, id est
eniin Deus adoiandus esl, ct csiera illiuscausa ve-
{ibid.).
105 J. BELETHl THEOLOGl PARIS. 104
neraiida. Citix ergo adoratur Heo, ul osiendamus A lo»o communi, Novum. E\ eo ilaque, quod vinum
nos debcre iiuniiliter facere quod iiii fecerunt sit- non reserveiur, ostenditur velus saci-ificium ces-
pcrbe. Osculata cruce, Doniinicum oorpus ailari sare debere. Tertia ratio esl, quod idcirco non re-
appuiiiliir, et luiic sacerdos cuin prxfatione praepo- servelur, quia Cliristus dixil in coena : Amen dico
tila, videlicel : Oremut, prmcepiis, elc.quam addi- vobis, quod amodo non bibam de hoc genimine vitit,
dil Ijealus Gregorius, canlal Oi alionem Dominicam. donec bibam illud vobi$cum novum in regno Palri»
Quo qiiidcin reprxseiit^lur aniiqua aposlulorum mei [Malth. xxvi).
coiisueliido, qua io celcbrandis missis ulubantur. Si quis autem roget, num istud vinum, quod eo
Oiiiii eiiim apostoli haec tantum veiba proferebant, die in communione sumitur, cx Dominici corporis
qux dixit Dominus : lioc ett corpus meumy elc. contacluconsacretuT, quamvis compiurium scripta
(Matth. xxvi); et, Hic est sanguis novi teslamenti, illud asserere videantur, nos tamen veritatem
etc. (lHd.), quibus ipsi apostolici postca addiderunt magis sequentes et ea qux sancti Patres tradide-
Oraiioneni Doininicam. Atqiie jiaec est consuetudo runt, dicimus omnino non esse conse-
vinum illud
apostolorum quae hic represenlatur, eo niodo quo cratuni ex illo coniactu, sed sanctiflcatum. Est enim
antiquiius celebrabatur, sed Gelasius papa , Grego- differentla interconsecratum et sanctiflcatum. Con-
B
riiis et Coeleslinus multa tandein addiderunt , ut secratuin dicitur qiiod in consecratione, ut ita di-
fiupra dictum est. Facta aulem communione, statiin cam , transitbstantiatur. Sanctificatum vero est
rjintantur vesperae cum oiaiione, ettam niissa qiiam quod per verborum significationem erOcitur s;u)ctum
vesperae una ftniuntur coiiecta. Hoc ita peracto, sine aiiqua transubstanlialione , ut aqua iustralis,
crucifixus in suum locum reponi detiet, ante quem quam ideo benedictam dicimus. Rursus sanctiGca-
necesse est, ui chorus psalmos psallat , etiam epi- tuin dicitur, quod a tractu rei sanctiflcatae magis
scopiis vel ioco ipsius vicarius ejus, idque tantisper efflciturreferendum. Si autcm diceretur, quod solo
usque ad boram illam, qua Christus rcsurrexerit. contactu vinum vel aqua consecraretur, magna ]gro«
Atque ita lum celebrare debet mysteriiim de resur- fecto inde sequeretur renim pcrturbatio et coofa-
rectione. Primo namque provenit labor, secundo sio. Sic enim contingeret calicem non posse lav^ri,
ciamor, lertio aiiteiu exaudiiio, unde Psaltes ille : indeque efliceretur, ut jam sexcenti panes uiuos
Ad Dominum, inquit, cum tribularer, clttmavi, et bostiae contactu, sine verbo possent consecrari ; et
exaudivit me {Psal. exix.) Quareel nos oportel ejus si una aliqua gutta aquse luslralig scu benedictae in
esse imitatores. stagnum vel puteum, qui ex lacunisscaturit, infuode-
CAPUT XCIX. r retur, aqua ilia perpetuo beuedicia maneret : alque
De duabus partibus sacramenti. ejusmodi inflnita alia incommoda;ex ea re nasce-
Nunc dicendum est, qtiare una pars sacrainenti, cntiir. Jam etiam prxtereo, si Dominici corporis
scilicet corpus, sub specie panis reservetur die tactu vinum consecraretur, contra decreium fieri
Coenae, et altera pars, scilicet sunguis, sub specie quod prohibet, ne hoc die consecratio flat.
vini iion reservetur. Ac duae quidem sunl caiis«, Quod aulem qtiamobrem Cbristus
hic qua;ritur
quamobrem corpus reservetur. Prima est ne fortasse discipulis prius corpus suum dederit mysticum
quispiam ex bac vita sine viatico discedal, quod quam in verit:tte illud ofTerret, discussum satis apud
evenire posset, ni reservaretur ; aiqueinstitulumita alios est. Advericndum ergo hic est, ct repelendum,
est ab Innucenlio papa. Secunda est quod iilis tribiis quod paulo ante a nobis dicturo est , utpotc secun-
diebus maxime oinnes ii reiigiosi quibus necessitas dum triplicem Christi cruciflxionem , qua; boc die
est, debeant communicare. Quare oportet ut sacra- re ipsa facla est, tribiis horls, tertia videlicet sexta
mentum illud reservetur , quoniam eo die coase- et nona per universum annum missas ceiebraiMlas
crart non debet : ut supra ostensum est. Cur autem esse. Hora enim tertia crucifixusesi lingui» Judaeo-
Kacramenlum vini non servetur, triplex est ratio rum aientium ToUe, lolle, crucifige eum \Joau.,
: :
Prima est quia, cum vinum iiquidum sit, non posset D xix). Hora sexta in cruce positus fuit, et nona ex-
lam i)ene reservari, quin quadam negligentia facilc spiravit; quapropier hx horae adceiebraiidas missas
queat labi sccunda est quod duos sacrificioniin
; canonice sunt instituia:, quae Chtisti inimoiationem
ritus suis temporibus approbaveht Deus, veierein mystice repraesentant. Diebus cnim festis cum a
iegis, videlicet suo teropore, et novum boc tem- libidine est absiineiidum, missa debet tertia bora
pore. Ilos duos ritus signiflcant pauis et vinuro, celebrari ;
pro festis, sexia, ei in jejuniis nona, sin
licel utraque res sii novi sacramenti, panis neuipe aliter flal certc canonicum et regulare non est. Ex-
novutn, cl vinum veterem. Nec roirum videri debet, ceptis inlenin iis leinporibits, qiiibus nocte niis&a
si per rein novi sacramenti veius sacriflcium signi- ceiebrari debeat, ut in Naiuli Domiiii et in Sabbalo
ficetur, cum et contra invcniatur, rcm vidclicct Pascbae. Missa enim quae liiiic celeliralur, non ad
veteris Testamenti declarare novum. Nam quanis Sabbalum pertinel, scd ad dtem Resurrectionis.
fcriis scplimanarum quando ordines celebraniur, Unde eliam nunc Romje et per uuiversuiu Raven-
du;e lcciiones ex veieri Testamenlo recitantur, nensium archiepiscupatum, sub quo et lioiiooiensis
quarutn altera quae sub noclurnali tomo exprimilur, Ecclcsia coiilinciur, missam non ceiebrat
tunc
veius significat Te&tamentum ; aitera vero quae sub usqucad noctem. Quod aulem sic Qeri dobeat,-«atis
m RATIONALE DIVINORIM OFFICIOUI M. \dO
ipsa ostcndil oralio, qux lum dicilur : Deus, qui \ iiiain iaus Trinitatis , ad quani porlinel vcrsiis ille
hanc sacTatisiimam noctem, et illud qnod in cerei, in morle Ciiristi videlur exsliiicla. Quiiidtxini caii-
quein vocanl, benedictione canitur : Hwc nox est. dclx duodeciin apostolos et tres Marias signincant,
Sic itidera quotiescunque ordines conficiunlur qiii omnes Inudein Dei tunc subticueruiit. Sed apo-
nocte missa celebrari debct,quoniam oiTicinm majo- stolis tamen fugientibus, tres Marix , ut qux niiiius
rum ordinum ad diem spectat Dominicam. Sed quia metuebant, circa cum, quoad polcrant, versiUian-
a jejunio incipere oporleat, ideo in Sabbato post tur. Unde legitur : Pelli mece consumptis cnrmbus
vesperas illud inchoamus, et ad noctem usqiie pro- adhcesit osmeum,et derelicla sunt tanlummodo labia
lelumus. circa denies meos [Job xix), id est, mulieres qiiaj
UAPUT C. unt quxdam. Duodecim candelx

quasi pellicula
De officio tenebrarum. duodecim exprimunt apostolos. At vero novem iiu-
Wunc vero considerandum est quamobrem tribus manum genus significant, qiiod propler peccatuni
•octibus continuis oflicium quod tenebrse appeila- suuin a consortio novem ordinum angelorum semo-
tur celebremus, quemadmodum ad illud onicium tum est, et a vera luce exclusum. Per septem cande-
pulsandum
et
sit, ...
quoniodo ex exstinguantur,
quare ct quot candelse accendantur,
et deinde etiam de
R
las,
qux
sepliformis Spiritus sancti
in cnrdibus discipulorum
declaratur
pene fuit exstincta
gratia.
efficii qualitaie. Posito itaque Christo in cruce tri-

Utautemde numero candeiarum sit, omnes manu
kus horis fueruut tenebrx, a sexta usque ad nonam, cerea debent exstingui. Et quidem per manuni ce-
iia ut complectamur sextam et iionam, duin sol pa-
ream intelligilur manus illa quam vidii lialthasar
tiebatur eclipsim, non quidem naturalem, sed mira- rex Assynorum, scribentem in parieie verba hujus
cuiosani, quanquam eam infideles juxta naturam modi Mane, Thecel, Phares, qux sic cxposuit
:
ita accidisse mentiebantur.Quamobrem sane prop- Daniel : Mane, id est enumeravit , Thecel , appeu-
ter tanti illius miraculi memoriam per nocles tres , dit, et Phares divisit {Dan. v). Hic ergo sensus est :
ilias horas reprxsentamus. Ad officium tenebrarum Dicit Dominus Numeravi tempus

: regniiui, etopera
non campanis pulsandum est, sed ligneis tabulis. tiia bona et mala, et appendi et inveni plus mati
Campanx enim significant, ut dictum esl, conciona- quam boni, atque ideo dividetur regnum tuuni in
tores. Atque ideu campanis non pulsatur, quia con» PersasetMedos. Quod utique factum est per Cyruin
cionatores, hoc est discipuli Domini, non solum eiDarium. Quemadmodum igitur regnuni iiludpro-
nomen ejus non prxdicarunt, sed et negaverunt, ut pler maia opera regis exstinctum fuit, et divisum
Petrus et fugerunt. Scriptum est enim : Percuiiam ^ ,„ perpetuum, ita quoque regnum Judxorum, pvo-
pastorem, et dispergeniur oves gregis (Malth. xxvi). pter peccatura in morte Christicoramissum. divisuni
Unde Dominus videns eos ad fugam paratos ait :
est et in posterura penitus deletura. Vel, quod nic-
Quem quceriiis? (Joan. xviu). Quasi diceret : Si me lius est, manus cerea reprxsenlat manum Judx,
quaritis, sinite eos abire (ibid.). Magnus tamen ex qux fuit cerea, id est ad maluni flexibilis, pcr qusm
ligno edilur sonus. Tabiila lignea Christum signifi- Christus, rex nosler etlucerna vera,traditus fuit et
cat qui in ligno ciamabat, prxdicabat et oiabat, exstinctus, quantum in ipso fuit. Atquc ita por
dicens : Pater, dimitte eis, quia nesciunt quid faciunt manum ceream significatur illius manus, de quo
{Luc. xxiii). Pulsatur igitur ligno, quod tura boius Christus ait : Qui mecum intigit manum, eic. {Maith.
Christusexstitit concionalor. xxvi). Ul enira bxe exstinguit lumen, ita illa veruiii
CAPUT Cl lumenexstinxit, quantum in se fuit. Aliquandovero

e numero candelarum. plures candelx sine certo numero incenduntur, iiuc
Dicendum modo est de candeiis, atque hic qui- observatur aiiquis numerus, ita ut \el quxiibei iim-
itm in nuniero diversilas est. Quidam enira septua- lier aut vir suam islhic sibi accendat. Per quns
gintaduas accendunt, quidam viginliqoatuor, qui- candelas significantur propheix et aiii sancti Pa-
dara quindecim, quidam eiiam duodecim, quidam D tres, qui propter Christura lumen roundi venturuni
novem, et quidam septem. Sed hi tamen oinnes non annuntiantes, atque aliis verba salutis concionan-
absque mystica significatione hoc faciuiit. Nam sep- tes et prxdicantes, variis vexati pocnis mortui suiit
tua<;inta dux cnndcix septuaginta duos discipuios et exstincti. Nec vero omnes candelx simui exsiin-
significant, quoruni prxdicatio, sive concio, in giiuntur, sed successive nunc hxc nunc illa, quo- ,
morte Christi exstincia est; vel ad designandum niara discipuii non siraui ab eo recesserunt, sed
quod Dominus sepluaginta duabus horis in sepuicro paulatim , cuin unus decessisset, abiit et aller. Una
qiiieverit per synecdochera, quemadniodum dicitur tainen qux in earuin niedio est collocata, non ex-
tribus diebus et tribus noctibus, in corde terrx lati- siinguilur, sed absconditur et occuitatur, posteaqiic
tasse; vel septuaginta duas nationes, et sepiuaginta in apertum profertnr, ac ejiis luce omnia ecclesia;
duo generalinguarum. Vigiiiti quatuor candcixqux lumina rursus accendiintur. Hic est Cliristus, qui
licet vidcrctur sccundum corpus exslinctus,
se-
prius accenduntur, et poslea exstinguuntur, hunc
versiculum : Gloria Patri et Filio, eic, significant, cundum divinitatem tamen vivebai ,
qux illis crnt
qui viginti quatuor vicibus in nocturnis feslivitatum occulta. Hic enim paulo post resurgens cum iucc
ciartssima se suis disciouiis manifestavit,
quamlo
caiitari soleat et in hoc officio ouinino tacetur, quo-
k
Patjiol. CCII
107 J. bLLElHl THEOLOGI PARIS. 408
iii eorum mentibus cliaritalem jnm propemodum A Chrisloerantventura praedixeruiU, elquod illisSpi-
cxslinctam sua illustratione iterum inflammavit. ritus sanctus dictabat omni seraota formidine ntm-
Nunc de ipso oflicio prosequamur, quod univer- tiaverunt. Sed diumum oflicium submissa voce can-
sam Cliristi sonat passionem. Primus ergo versus, tatur, qund apustoli aut omnino tacucrint, aut certe
a quo noctis ofQcium alioqui incipi consuevit, ocoulte prsedicaverint, et concionali fuerint. Con-
nempe Domine,\labiameaaperies {Pial. l), subtice-
: tinet autem cohors quinquaginta milites qui ob id
tur, quod Christus caput nostrum a nobis aufcra- tanto numero cum Juda missi sunt ad Cbrisium ca-
tur. Sic nec Deus in adjulorium dicimus , quia no- piendum, quoniam Judsei vcrebantur ne populus»
quo pelamus
stro pastore percusso nos illius oves, a qui eum libenter audiebal, si hanc prodiiiunem
aiixilium non babemus. Invitatorium aulcm idco sciret, suas interponeret partes ad ipsum liberan-
non exprimitur, ne per hoc pravum istud Judaeorum dum. Aut certe ideo, quia facile opinabantur eum
consilium contra Jesum factum quodammodo imi- omnino lalcm, ad quem capien-
esse fortissimum, et
temur, sed potius utipsum per invitatorii silentium dum pauci non sufficerent. Yidebant namque Domi-
detestemur. Ad lectiones quoque benedictio neque nica prsecedenti ipsum solum flagello ex funiculi?
A jpetitur, ncquedatur, quod pastor qui gregi suo be- confecto onmes ^^ vendenles et ^, ementes potenter
_ ^. e
1 y nedicat modo non adsit. Vel quia per Jube, domne, B
lemplo ejecisse, ac nummulariorum roensas fortiler
signiflcantur tlli qui eunt concionatum, et per Tu
>fi
evertisse. In quo quidem facto praeterea vidcranl
jutem, iili qui concionandi munus obierunt, et inde
fulgorem quemdam, quasi quosdam radios igneos,
reversi sunt. Sed nec hi, nec illi tum aderant, si-
ex ipsius facie exire. Porro autcm tropi, id est ver-
quidem aufugcrant. Debent ergo dici lectiones etiam illi, qui tribus istis noctibus in fine oQicii cum
sus
lamentando, et maxiroe ill% quas Threnos appella- Domine , miserere, velut lamenla-
Kyrie eleison, et
mus Jeremix, qui deflevit sanctum illum regem
bililer dccantantur significant lamentationes et do> .
Josiam. Luget Erclesia etiam tunc passionem et

,
lores mulierum, quae propter cognaiionem Jesum
mortem Domini. Sed quia propter peccata nostra
ab Galilaea fuerant secuta;. Inter quas erant Maria
ipsum amisimus, si cunidem volumus recuperare,
I Magdalenae, Maria Jacobi et Salome, ploranles juxta
cerle ut ad poeniteritiam convertamur, ideo sub in qui-
I sepulcrum {Maith. xxvn). Tropis cantatis,
rmem lectinnum pcr hunc versiculum , scilicet : Je- busdam Ecclesiis ad terram procidentes diciini
rusalem , Jerusalem , convertere ad Dominum Detim Miserere mei , Deus {Psal. l), et collectam, videlicet
tuum, eo admonemur. Lcguntur Tlireni Jeremi?e, Respice, qua;sumus, Domine, super hanc familiam, e tc.
lioc est lamertaiiones, si verbum verbo interprete- CAPUT CIII.
mur, qii^ ita a Trenaro nionie{sunt appelatse, ubi r De purgatione pavimenti.
animarum lamentaliones quse isthic puniuntur , Posthxcdicendumest,curQuinta feriaecclesixpa-
sa;pius audiunlur. Possunt tamen ideo vocari Tlireni, viinentum mundeturet altaria denudenlur, acdeinde
quod semper post tertium quemque versum sequa- quamobrem eadem feria ipsa altaria vino et aqua
lur littei a ex Hebraico alphabeto quod universum , lavenlur, atque asperis ramis, prsesertim laxi aut
in illis lamentationibus quater ordine ponitur, buxi quasi frixentur. Ad primum quidem prompte
Idcirco autem Jeremiae lameniationes legimus, quo- intelligendum, oportet cognoscamus Ecclesiam esse
niam sicut ille deploravit mortem Josiae et destru- corporalem , aliam spiritualem. Corporalis est do-
ctionem gentis sux futuram, ita nos deploramus inus in qua divinum oflicium perficitur; spiritua-
mortem Cbristi. lisvero est velut[convocatioquacdain fidelium. Sicut
CAPUT CH. enim ecclesia corporalis iapidibus ex diversis locis
De expositione trium quce prceterea in eiusmodi ofHcio congregatis conslruitur, ita quoque spiritualis Eccle»
observantur. sia ex diversis convocatur hominibus, ita ut hinc
Restant deinceps tria inquirenda : primo quam- Ecclesia ipsa appellata sit convocatio ,
quanquam
obrein in hoc oflicio noctis antiphona quae ad Bene- nomen illud proprius ac verius spirituali EUxIcsi^
dicius canitur, atque eliam totus psalmus tam alia D conveniat quam corporali. Homines enim convocan-
voce, et quasi lerribili cantetur ; deinde vero quare lur, non lapides. Ssepcnumero tamen fit ut nomen
quidam tropi hujus oflicii finc lamcnlabiliter dican- ejus, quodsignificatum est, significanti attribualur.
tur.Postremo cur tribus hisce noctibus ipsum ofli- suntpavimentum Christi
In Ecclesia igilurspirituali
cium noctis alta voce, quasi lerribili ei manifcsta paupercs, hocest, pauperesspiritu, qui in omnibus
decantetur, diurnum autem lacile ac voce oinnino sese humiliant, ut hinc proplcr humilitatem pavi-
dimissa. Verum enimvero quod aiiliphona ad Bene- mento inaxime assimilentur. Quare obiter noiemus
dictus, et ipseetiam psalmusexstincliscandelis, voce tria esse genera paupertaii», quorum primum pau-
clevata et velut horribili canatur , sigiiificat tu- pertas dicitur necessitatis, qux est in egenis ; alte-
multiim cohorlis, quam cum giadiis et fustibus se- mm simuiationis, quae in hypocritis cst; lertium
cuin Judas adduxit, quando Christum iraderet. Per autem vocalur paiipertas spiritualis, qux consislii
nocturnum aulem oflicium tenebrarum declaratiir in bonis. Prima paupertas tolerabilis est sccunda ,
prophelia prophetaruin, et per diinnum, prsedicatio delestabilis , torlia laudabilis , ita ut uinnibus iis
siveconcioaposiolorum. Qiiapropter oflicium noclis benefaciendum sit Dominum. Nec sane uilu.«
propler
alia voce canitur, quia propheUe apcrle qiiae de sil forlunae respectus quanlum ad priaiain paupcr
m RATIONALK niVLNORUM OFFiCIORLM. 110
tateni, vel causx quanlum ad scciindun), scd nalune A diei nomine, ac postea dc ejusdcm orPicio, scrvaio
Jioininis. Pavimenlum ergo ecclcsi» mundat illc, ordine. IIoc ergo Sabbaium x«t' avTovo/xauiav proprie
qui pauperibus propter Doniinnm pedes iavat cx- Sabbalum saiutum appellalur.Sabbaium aiileiii
teraquc misericordiac opera o\liibot. inlerprelatur requies, quoniam tempore creationis
CAPUT C\\ mundi quam Deus sex diebus absolvii et septimu
De nudalione aliuus die'ab opere reqiiievit. Quamobrem
Deus in lcge
Sequitur de nudatione altaris, qux pars est in prajcepit bunc diem abomiii serviliopereobservaii,
ecclesia dignior, usquc adeo, ut si nltare removea- iia ul in veleri lege habeietur sanctus. Verum hoc
tur, ac rursus xdificetur tota ecclesia, iterum sit Sabbatum xax iôp^^v, seii per excetleniiam ita est
consccranda. Yerum contra, etiam si ecclesia remo- appelialum, quJa signiOcat requiem Cbristi nb opeie
veatur , faoc est pars ejus aliqua aiit plures, altari recreationis in vii aetate. Quemadmodum enim Deiis
immuto, ecclesia non consecraiur, sed alia sancti* opere creationis mundi, sextodiecomplcto, septimo
ricationemtindatur. Altareenim Chrislum significat. conquievit; ita quoque in sevta selate, recreationis
Prsectjpit namque Dcus in lege : AUare de terra fa- opere absoluto, scilicet nativitate, passionect c:cte-
cietis mihi {Exod. xx). Altare de terra est Cliristus ris omnibus, qux de illo prsedicta fucrant, vii setnte
nalus de Virgine. Unde dicitur : Veritas de terra ^ requievit, quae secundum qiiorumdam opiaionein ab
nrta tit {Psal. lxxxiv). Hxc est lerra qiix dedit ipsius passione fuit auspicata. Alii tamcn diaint
fructum suura , fructum sublimem, Chrislum vide- eam incoepisse a morle Abeli Quando enira anima
licet subliiitatum super cboros angelorum in coelis. Chrisli mortalitatem et omneiii paiibiicin corpo-
Nudalio ergQ altaris declarat quod Cliristits in pas> ris qualitalein exuisset, quasi in requie coBqviie-
itione sua denudatus visus sit, et despoliatus illis vit.
signis quibus ante in faciendis miraculis apparue- CAPUT CVl.

rat gloriosus , cum solus vendenles atque ementes De officio Sabhati,
e tempio ejecerat, facie ejiis splendoris radios emil- Nunc deejusdem diei oflicio videndiira esl; ei iw
tente. Qut enim prius taui potens tam gloriosus principio quidem oflicii omnis ignis in ecclesia cx-
apparuerat, modo in passione visus est debilis et stiiigui debet, posleaque e saxo calibe aiit ferro
abjectus. Unde Isaias : Vidimus, inquit, eum non allerum excuti quod fieri debet ex sarraento, que-
:
habentem speciem neque decorem {Isa. liii) ; et Hila- niam Christus de <e dixit Ego sum vilis vera {Joan.
:
rius : < Ante, ait, passionem apparuit Deus et homo, xt) deinde debet benedici cum cruce et aqua
;
in passione totus homo, post passionem toius Deus. luslrali. Quo quidem facto cereus paschalis, ut v«-
Vel etiara attaris nudatio repraesentat ipsam ac ve- cant, bpnedicetur, alque incenditur cum duobus
ram Cbristi nudationem, quando miliies eum spo- parvis-aliis cereis, qui ab illo accendunlur. Unu*
liaverunt, et ejus vestimenla partim sunt part-iti, enim ab una parte consistit, alter ab alia ; inter
parlim sortitione abalienarunt. Aut certe vestem quos maxiraus slaluitur cereus. Duo igilur minores
Cbristi apostolos esse dicimus, quibus Christus lan- cerei declarant sauctos veteris et novi teslamenti.
quam vestibus quibusdam ornabatur, et per quos •[ui, tam videlicet bi quam illi, omnes per Christura
nomen illius erat magniflcatum. Altare igitur nuda- sunt illuminati. Vel duo cerei significanl doctrinam
tur quoniam Cbristus a suis discipulis fugientibus, apostolorum et propbetarum , qui cum Christo in
et nomen ejus tacenlibus , relinquitur. Proinde vi- doctrina concordant et conveniunl. Tandem vero vi-
num et aqua quibus allare lavatur signiflcant san» ginli quatuor in quibusdam Ecclesiis leguntur lectio-
Sguinem redemplionis nostrse et aquam regeneratio- nes. Ac Romae quidem hoc paclo fieri solei, ut duo-
jnis, quae ex latere Christi fluxerunl , quando latus decim recitentur Grsece, et t«»lidem Laiine. In non-
:«jus lancea fuit apertum. Altare ergo abluilur, quia nullis autera Ecclesiis legunt tanium duodecim, et
corpus Chrisii verum altare, sanguine ct aqua in in nonnullis duntaxat septcm. Atqui viginti quatuor
cruce aspersum fuissc creditur. Rami autem asperi p legunt, duodecim ob id Grxce recitant propter «u-
qiiibus altare n-icalur, signiflcant spineam coronaEn, ctoriialera septuaginta Interpretura, quorum auclo-
qua coronatus cst Cbristus , aut flageila amara , et rilas quondam inGraecia inaxime floruit, aiqueetiaiu
icluiira vibices , et graves dolores quos in roortc in illa parte Ilaliae, quae magna olim dicebaiur Ghp-
sustinuit. Sunt ideo rami hispidi sicut rami taxi, cia. Verum duodecim ideo dicuntur Latinc, proptcr
quihus pavimentiim mundatur, quod nos debeamus aucloritatem translationis Hieronymi. In minimis
viliis mundari, et in eieemosynis pauperibus provi- tanien Ecclesiis non babent, nisi sex ob senarium
dere, quatenus hi sint , qui nos in seterna taberna- nuinerum qui quodammodo perfeclus est. Qui vero
ciila recipiant. ipsorum enim est regnuin coelonim, duodecim servant, illud faciunt propter nuinerum
quod intelligendum est de pauperibus bonx volun- apostolorum. Leclisergo leciionibus itur ad fontem
tatis, sive spiritus. tum lilania, atque aqua benedicitur et consecratur.
CAPUT CV Sed peracto eoriira baplismo quifuerant baptiz^ndi.
De Sabbato. redilur pari ralione cuin litania. Qua quidem finita
His ita de vi feria prosecutis, iranseuiiduin est ipsam inissam auspicamur a Kyrie eleison. Nam in
ad Sul^batum, in quo dicendum prius est de. ipsius ca missa intioiius. giaduale, oflerloriuin ei commu-
liJ BELLIH. THLOLOGi TARfS. Ii2
nio »pr>Tter soiiium snbliceniur. Eodcm inodo et A Meo erjro Christus annus dici
Spiritn sancto plena.
Agnus t)ei a qnibusdam quidem dicitur, a qui- quod quemadmodum in dierum anno sit fru-
tiir,
Dusdam 'vero non. Susccpta hostia, slalim vesperai ctuum plenitudo, ita in Christo et iuit, et etiaoi
cantantur, id<|uecum duobus tantum psalmis, nimi- nunc est omnium bonorum plenitudo et abundantia.
rum Laudate Dominum, omnes gentes, etc. {Psal.
: Habet enim Cbristus suos menses, habet suos dies,
cxvi), cum Magni/icat {Luc. i). Atque ad eum mo- siquidem duodecim apostoli duodecim menses sunt,
dum una adjecta oratione totum ejus diei oflicium et reliqui dies Christiani omncs et fldeles, quorum
absolvitur. jorse sunt neophyti. Inscribuntur qiioque cereo
CAPUT CVII. pascbaii indiciio vei xra atque epacta, quoniam
Quare hac omnia ftant. actiones oinnium et succcssiones temporum per Dei
Ilis itaquc sic breviier, el quasi historice enarra- dispositionem recte disponuntur. Vocabatur auteni
tis, rationes qiiare haic onmia fiant prose.]uamur, indictio antiquitus spatium quindecim annorum,
(H quid significent sno ordine vidcanins. Ignis, qui quod ex tribus constal quinquenniis,
in quibus orbe
anteqiiam novus exculcretur erat in Ecclesia, vete- triumpbato persolvebatur Romanis tributum ex uni-
rcin connoiat legem. Quod ergo vetus ignis exstin verso orl)e. Primo autem quinquennio solvebatur
giiitur, signiflcat oninia legaiia Veteris Testamenti B aurum, secundo argentum, terlio ferrum, ad confl
Chiisti passione fiiisse compieta, et exinde dfebere cienda arma, et xs ad ornandam civitatem. Et sic
iiia cessare. Saxuin, ex quo ignis excitatur, Christus singula quinqucnnia iilius spatii quindecim anno-
cst, super quem tanquam soiidam ac firmam petram rum similiter appellabantur indictio. Finitis autem
ecclesia cst sediflcala, a qua Spiritus sancU ignis quindecim annis revertebatur tributorum indictio,
procedit. Elicilur tanien aliquando ignis ex cry- ut prius, qu% quod ita Iribus lustris indicebatur,
stnllo. Nara si crystalliis supponalur orificio phia!* sic dicta est.Appellatum item esl tributum hoc xra
;H}i!a plen» ad solem, siiie mora ignis e crystallo s?rse, quod eodem modo singulis annis omnis orbis
iilico oxcutretur, si igiii foinentum, quod apponi so- reipublicae Romanse quodcunque genus seris per-
ht, adjunctum fuerit. Crystalius significat puram ct solvere professus fuerat. Prius ergo fueruni in-
pellacidam Christi carncm, qnai sine labe fuit. Ce- dictiones, et postea serae, ob a:s, asris sic dicta>.
reus ct renovalus et illuminatus significat quod Ad cujus tandem nomenclaturam accesslt cpacta,
Christus resurgens a uiortuis, in carne gloriosa ve- quod addiiionem significat a Graeco verbo iitotyu.
rus Dcus apparueril Atque ita cereus iliuminatus CAPUT <:ix.

cxpriiiiit Christiini, divinitatis splendore iiiumina- De consecrando sive benedicendo eerec.
tuni. Quod aulein ex igne maximi cerei dyo niino- Cerens a diacono bcnedici et consecrari oporiet,
rcs ac cacteia Ecclcsiae luinina inccnduntur, decia- non autem a saoerdote vel episcopo, etiamsi siitt
rat non soium prophetas et aposlolos, qui per mi- prxsentes, quantuinvis majoris sint ordinis et di-
nores duos cereos, ut panlo ante dictum est, intel- gnitatis. Per quod quidem intelligitur quod Christus
liguntur, igne sancti Spiritus illuininalos, sed quod resurgens ex moituis primosese obtulerit et osten-
onines eliam ficclesiae fideles codem igne iilustren- ^ derit aiulieribus, per quas, utpote quse eraiit sexus
tur. Simili ratione declaralur divinilatis plenitudi- gloriam suae resiirrectionis discipulis
:| debilioris,
ncm in Christo fuisse, quod a quibusdam in princi-

| suis nuntiavjt. Sed nec iliud teiuere fecit Dominus.
pio benedictionis cereus accendatur, quanquam pro- Nani quemadmoduni principium mortis per feminani
fecto inelius et commodius tum primum accendi in mundum inlravit, ila quoque necessarium fiiit ut
debere videatur, cum in benedictione agitur de initium nostr% reslitulionis et salulis per muliereni
igne. Crux ex thure cereo imprimitur, quod nimi- inundo annuntiaretur. Unde profecto cursorie con-
rum significat holocaustum, id e.^t totum incensum, siderandum est mulieres tribus gauderc privilegiis,
et totum combusinm, sine igne assumptum, In vetcri quorum primuni est, quod in paradiso sit condiia ac
namque lestamenio diio solebant facere sacrificia, p creata ; alterum, quodex muliere natussitChristus;
matulinum quod toluin incendebalur, et dicebatur et tertiuni, quia resurgensaraoituis primo apparuit
holocaustum. Crux de incenso designal sacrificium nnilieri {Joan. xx).
lcgis vespcrtinum, quod iminolationem Cbristi in CAPUT CX.
ara crucis factam, idquein ipso inundi vcspercpra;- Cur tiluli hic taceantur, et de baptismo.
iigurabot, quodouc in ejus passione conipletum Duabus de causis tituli lectionum non praecinun-
liiit. ur, quavum quoniam Christus capul
priinu est,
CAPUT CVlll. iiostrum necduni nobis sit restitutuoi. Secunda
Quid jie.r cereum paschalcm significetur vcro, quia qui suiit baptizandi, ad quos totum illius
.'Vnnoiatiir quidein in cerco paschali annus ab In- diei ofliciuin portinot, adhuc iii ima ignoraniur
c£\rnatione Doiiiini. Cbristus eniin antiquus ct ina- Scriptiirarnm pvofHiuIitato imnicrsi delincntur. Cum
gnus annus est, ac dierum plenus, si sninamus com- ergo Scripiuras non intelligant, non oxpedit earnm
piitationis nostra; initinm a conceptione, qiiando D. noaiinare aucloros. Inde quoque est quotl tuni
Maria dixit : Ecce ancilla, Domini{Luc. i). Eo iiani- leclionos recitcniiiT ex Voteri Tcslamenlo, ciijus co-
qtie dicto sialim Christus fuit honio, ai(|ue ipsa gnilio non nisi spiritii ronitis porfocte manircstatur.
113 RATIONALF. mVlNOUlJM OFFICIOKUM 114
Absolulis leclionibus in magnis quibusdam Ecde- A sublevare, ac susceptoribus commitlere dcbet sa

siis iilania juxta numerum rdigiosorum, qui islbuc ccrdos, a cujus manu puerum ut bi suscipiaiit
conveniunt decantatur. In quibiisdam vero Ecclesiis oportfl; unde et susceplorcs sunt appcllaii. Non
ler dicitur; ut fides Triiiiiatis repiajsentetur. Quod eniin debet sacerdos ipsum iii aquis rdinquerft.
autem eundo ad fonlem ac redeundo litania canlc- sed susceptoribus tradere. Tunc i>apiizali!S in vei-
lur, dcclarat sanctos orare pio baptizandis, ul ba- tice capitis inungilur, in ejus significaiionem, quod
ptismi sacramentum vera lide percipiant, et jani Spiritus sanctus ei dalur. Bis autem datus est Spi-
baptizati deinceps in veritate fldei et sacramento ritus sanctus. Primo, Christo adhuc dcgenle in
confirmentur. Sciamus ergo quod in baptismo tem- terra, quando discipulis discnmbentibus inspiravit,
porc apostolorum aliud oihil diccbatur, nisi hoc inquiens : Accipile Spirituin sanclum, quorum remi-
tantummodo : Ego baptizo te in mmine Patris ei Fi~ seriiis peccala, etc. {Joan. \\). Secundo e coeio,
lii el Spiritus sancti. Sed B. Clemens e.\ doctrina B. atque idco bis quilibet bomo inungilur chrisniate:
Pctri iimnctionem chrismatis et olei addidit. Postea Primo in baptismate, ei in venice, posiea in con-
Leo et Damasus, sumini pontifices, ac bealus Am- firmatione ab episcopo in frontc. Datur enim nobis
l)rosius reliqua adjecerunl, priusquam haptizabant bis Spirilus sanctus : In baptismate quidem datur
in fluviis et slagiiis. Quod vero sarerdos in aquis B ad emundalionem et collaiioaem viriutum ; iii
suaviter anheiat, siguifu-.at fidelem facile diabolum confirmatione vero ad corroborationem. Inuncio
posse abigere. Anhelat igilur isthic, ut diabolus inde chrismate baptizato , imponitur capiti ejus chri-
expellatur : levi enim flatu potcst repelli ab illo qui sraale , rotunda qusedam mitra qu3b coronam vitai
in Domino confidit. Cercus in aquis ponilur, qiiod significat; vel candida induitur vestis, quae ad si-
contactus oorporis Chrlsti \n baptismate aquas mjlitudinem ruculli cx albissimo panno conficiliir
sanofificavent ei vim regenerandi ilUs coniiilerit. filo rubro supertexto. Candida illa vestis innocen-
Ueprocsentat autfnn cercus supef oolumnain positu? tiai slolain designat, qua; nobis redditnr in ba-
et accensus coUimnam ignis, quoe nocle praecedebat ptismo. Et notandum est quod hujusinodi albaiu
IKios Israel, quando jl'igypr.o exeuntes intrarunt vestem gestarc debeanl septfm integris diebus, nec
itsare Rubnim,inquo pKeiigurabatur baptisnuis., ut cunrirmari nisi illis septem plene absolutis ,
pro-
per desernmi venircnt in lcrram promissionis. Ex- pler sepliformem Splriium qui datur in haplismo.
stinclus vero ostendil columnain nubis, quae item Sed rubra illa fimbria ,
quK vesti isli assuitur et
eosdem prapihat jnlerdin,Columna eoim iria proc- sup«ii-fexitur , significat passionem Christi , per
8l9ibat : prolegebat namque illos a sole ab hosti , quani bapiismi sacramenlum iuipleiur. Aut sane
C rubra fimbria exprimit funem, quem Raab
hiis, et iipcle_îs_ lucero pr?ebebal. Pari ralione ilia iu
Chrisius prapcedens baptizaios, obumbrat eos oonlia Jericho per fcneslram dimisit, propter hospitium
incitamenta vitiorum et protegit ab hostibus, scili- quod ;psa pracstiterai exploratoribus missis ab Jo-
«et a daemonihus et mnndanis cupiditatibus, atque sue, ad cujus signum salvata est domus ejus cum
inuminat per charitateru. IJndc dicitur : Ignis con- U)ta sua fainilia {Josue n).
xumens in nobis vitia.
Cajterum ruisus hic animedverte quodl supra
Proinde quod cDrisma in aqnas funditur , slgni-
dictuni est, neniinem debere in susceptorem accipi,
ficat ccelestia terrenis per fidem baptisinatis con- nisi Oiationem sciat Dominicam , et duodecim suae
jungi. Ob quam eliam causnm fieri dicinms qijod fidei .irticnlos. Ilaee enim duo omnes susceptnres
sacerdos vocem mutet, et qua;idoque Jitatur voce iit filios suos doceant obligantur , euni iliorum hdei
alta,quandoque dcmissa. Eo enim nobis innuitur siDl quasi fideijussores. Quocirca eos ob.servare
quod ima, id est terrestvia per baptismum jungan- quam fieri potest studiosissime debenl, ne unqunm
tur ccelestibus. Consccrata igifur aqua veniunt fide et justitia excidant, iitpote responsuri in die
haptizandi, vel a susceptoribus affenmtur, etbapti- judicii de omnibus illis quae enormiter isil perpe-
rantur, sedprius tamendefideinterrogantur. Postei D traverint. Sacerdos quoque pater et susceptor illo-
ern oleo inunguntur in peclore et in scapulis. In rum est quos bnpiizat, ita ut eos instruere etiam
pectore quidem, ut capaces sint intellectus manda- teneatur. Sed quia propter multitudinem omnibus
lorum Dei; in humeris vero, ut sint robusti ad vacare non posset, totum iilud cur<c susceptorum
poviandum jugiim et onus legis. Deinde ter mcrgun- committitur. hemque el-spiritualis pater esee dici-
tur,quod in fide Trinitatis Ijaptizentur. Primo recta tur sacerdos illorum nempe quibus verbum vitae
,
facic versus aqnam , et capiteversus orientem de- concionatur , et quorum audit conicssiones. Unde
beni immergi, secundo ad aquilonem capite versoj, sane gravius ille peccare diciiur ,
qui ei mulieri
tertio capite verso ad meridiem. Ac primo quidera concumbit, quse suse est paroeciai quam mulieri qu«
dicere debet : In uomine Patris , mergendo puerum estallerius, cum ejusmodi mulier spiritualis sua
in aquam facie versa ad orientem , postea paulu- appcllctur filia. Solet apud nonnullos<]u?estio exo-
lum lavareet dicere, et Filii, mergendo euiii versus riri dc numero iûsceploruin. el quot debeaiit esse
sinistrara partem, el iterum paululum lavare, ac nocessario ad puerum e sacro fonte suscipiendum.
dicere, et Spiritus sancti, eumdem mergendo versus Verum non dicimus quod unus facile possct suffi-
(iexicrani parteni. Atquc iia tandcm ipsum in altum ceie. SC'l cum in orc duorum vcl trium lcsliuui
H5 J. BELI-Tlli TilKOLOGi PAUIS. IIG
consislal omne verbiim {D«u(. xix), ideo ad auiius A f>omiuicis aspergimur, alque aqua baplismi qua
tres necessario requirunlur, quorum unus vir sit aspergi solcbamus priusquam chrismalft ungereuiur,
oportet,ct dua mulieres, nec etiam plurcs, ne quod in quibusdam locis eliamnum observatur.
carnalis copula per spiriiualem conjunclionem im- Sed poslca interdiclum est, ne stultulus quispiani
pediatur. Quatuor autem suntgenera personarum, atque rerum imperilus hujus aquae aspersione se
quas Ecclesia in susceptorcs noa recipit , ut sunt iterum a peceatls miindari putet, cum evidenter
abbates , raonachi , abbatissx ciim suis moniaiibus, sniis manifcsttim sit neminem posse bis baplizari.
qui sunt unum genus. Ad alterum refcrimus infi- His ergo duobus Sabbalis ideo celebratur bapiismus.
deies ; et ad terlium illos necdum sunt conGr-
qui quia in primu per Christi passionem redimimur
mati. Hi enim fidelcs vere appellari non debent, in altero ,
qiioniam ipso die Pentecostes dalur no-
iia utnec hinc veri lesles csse possint. Ad postre- bis Spiriius sanclus , per quem facta est remissio
nium genus referendus est yir cum sua uxore, nisi pcccaloruin
prius castitatis ambo recerint votum. Nam si per- CAPUT CXI.
niitlerelur , ut arabo eumdem puerum De reUquo ufficio in vigilia Pdschatis,
e fonte susci-
pcrent, jam ejusdem fierent palres spirituales, ita Nunc ad proposilum redcamus. Celebrato ba-
ut inde in posterum sese muiuo carnaliter cogno- " ptismo reditur ad cbonim cum liiania eaque can- ,
scere non liceret, quemadmodum in dccretis prohi- tala, ipsum sacruin sive missa sine introitu in-
bitum est (8) . Scd et hoc egregie admittendum est choatur a Kijrie eleison. Sed introitus proplerea
nt aliqui eum puerum e fonte susciperent, qui cum sublicetur , quod caput nostrum videlicet Cbristus
illis jus est cognationis. Nam dilectio charitatis, necdum nobis sit restitutus. A Kyrie eUison ideo
quanlum (ieri potest, per bapiismum extendi dcbet. incipitur, ut vetus inchoandarum roissarum coiw
Proinde vero quanquam pagani sive gentiles templa suctudo, qu% fuit ante Ccelestiuum summum pon-
sua circa fontes conficere solili sint , atque aquam tificem , reprxsentelur. Canilur aulem ideo Gloria
isihic semper in promptu habere, per cujus asper- in excelsis ,
quia angeli ob renatos baptismate ct
itioncm se purificari credebant , ita ui illos fontes neophytos in coelis gloriantur, qui Dominojam
delubra norainaverint a diluendo^ atque sic natiira- nalo hunc liymnum decantarunt. Epistola vero
liter ad baptismum accesserint , nos tamen ab eo- Pauli tono ac voce communi legi debet quoniam ,
rum consueludine baptismorum non sumpsimus. doclrinam significat aposlolorum, quae modo bapti-
llabemus enira iiliid a tribus potissimum , qux in zalis est prxdicanda el aperienda. Sed lectiones
êteri Testamento fuerunt, nimirum a cataciismo, ^. prsecedentes nocturno lono quoU pronuntianiur ,
id cst a diliivio, a mari Rubro et ab Jordane, qiise prophcias connotent. Graduale propterea non ca-
iiobig velut figuram baptismi praebuerunt. niiur, quia bapiizati nulla adhuc opera. nullumque
At rogel aliquis num etiam liccat in cocta aqua, gradum in virtutibus fecerunt. Alleluia , qiise vox
iit in cervisia vel mulso, vel in vino, vel in oleo, esi. plane angelica, vel ob id maiime cantatur,
velin alio liquorc aliquem baptizare? Verum enim quod angeli Ixtentur baptizatos ex servitute diaboli
vero nulla in alia re istud facere pormissun. cst ercplos, ei ad fidem conversos esse. Sed quoniam
nisi taniummodo in pura aqua , sivc illa e\ nive et adhuc eis sit laborandum quandiu quidem in hac
glacie sit resolula, sivc uiarina, sivc <l:tviai;s. Sed vita fuerint, idcirco tractus, scilicct, Laudate Do-
lioc dnimadvertendum est quod non dcbcat ceU-brari niuium, omnes genles , conCeslim subjiingitur. Sul>-
baplismus, nisi in Sabbalo paschali et Pcntecosics. tioelur porro oflbrtorium, ut pcr hoc expresse iiidi-
Ficri taraen potest causa necessilalis , qux Iriplex cemus mulieres lacite ad monumenlum venis&c.
est prima est causa munitionis nt si rex civita-
: , Tres enim Marisc slabant juxla sepiilcrttm cuni
tem aliquam vellct obsideie, tiinc loci cjus pueri silentioel voce compressa (Jl/a///i. xxvii). Ncc pa-
licite baptizantur, ne contingat eos aliquo periculo ccm ad hanc missam dnre debcmus quod , Chrisliis
mori nedum baplizatos; aiicraest a>gritudo : acci- d nccdiim resurrexit', qui nostra pax cst, scd Aguus
pitur aulem hic ialo xgritudo pro quavis naturx Dei ter dicitnr cuin Uiserere nobis. Qiiod tamcii
infirmitatc , qiix facile potest dissolvi , ita ut ne- nunc dc resiirrorlione caniiur scicndum est !ioc
sciamus 4>em neqiie horain, ct ideo frequenter sit fieri in graiiam renaloruin, hoc cst coruni qui siinl
bapltsmus non solemnis, iiec tempestivus, boc est modo baptizali. Tacetur prxtcrea ct couimuiiio
non congruo et convenienti tempore factus ; terlia quoniam baplizati nondum communicaverunt. Naui
est, qnx fit causa pcrsecutionis gcntilium. Solebant ipso dic Paschatis dcbeiit coninuinicnrc. Fncta igi-
tamen Grxci baplismum cclebrare in Epiphania ,
tur communione slaiim anlc cullectnm sivc oraliu-
qtiod tuin Dominiis essct baptizatus , aique ita ncm canlanltir vcspcrx cum iiiio psalino diioruiti
baptizabant tribus diebus contiuuif-. Considcreinus vcrsuum , scilicct Laudate Doiuinnin, onines geiiles,
inlerim (|iiatuor esse gencra aqux benedictx : ct cutn hymno, vidclicct J/af^fii/Jcfll, dictuilurqiic
aqiia videlicct, iii qua fit jiidicium purgalionis, qiix anibo sinc Ctoria Patri. Brcviorfs idco sunt vc-
iii Ecc|c!>ix dcdicaliune sanctificatur et qua diebus spcrx, nc ncophyli qui divinis uonduin assucvc-
(8) 50, q. l. Qnod vidctur extia dc cogn. Spirit , c. ii ct iv

1:7 RATIONALE DIVINORUM OFFICIORUM. m
nint, aliqiio officii taedio aflicianlur. Cloria Patri A pali inlcrpretaliir , el hoc noininc llebraeo Phase,
ob eam causam non dicilur, qiiod Filius qui lcrlia quod si Lalinereddatur sonat trniisilum. Hecte eiiiiii
in Trinitate persona est, nondum nobis sit reddi- duo hxc nomina nuax'^'» ct Phase, conveniunt iii
lus.Sed ideo quoque vesperae anle orationem niissaj hoc nomine Paschx, tam secundum signifioationem,
decantantur ne /inita missa populus videatur ha-
, quaro sccundum voces. Secundum quidem signifi-
bere redcundi facultatcm , quasi amplius nihil de- cationcs quoniam in passione Ciiristi fuittransitus.
beat exspectare. Vel sane idcirco una orationc to- Per passioncm enim Christus transivit a morte ad
tuni absolvitur odicium , quoniam baptismi sacra- vilam, et fecit nobis viam credcntibus in resurre-
menlum universuro in Christi passione consumina- ctione ejus, ut transcamuset nos de morte ad* vitani.
tur. Quare non immerito nomen hoc utriusque nomiuis
CAPUT CXII. habet signiHcationem, atque ita arlificiose etiam in
De tempore regressioms. le complectitur signjficationem ejus vocabuli Lati-
Dictnm est hactenus de duobus temporibus revo- nam, ut ex duabuslinguisfiat leriia, nempe Latin:).
cntionis nimirum et deviatioiiis. Nunc vero sequi Appellatur enim Pascha ipsa dies rcsurrcctionis.
turtempus ipsum regressionis non quidem ordine Terum tempus paschale dicitur a Dominica in tia-
,
lemporum , Hoc itaque tem- ^ mls palmarum usque ad ociavam Paschse, ita tamen.
sed raiione oITiciorum.
pus vocatur Paschale significatquc tenipus illud
, ut Doroinica in Ramis palmarum appellctur minus
quod futurum est post diem judicii. Quoniain tum Pascha, quia tunc induccbatur agnus qui scxla ie-
temporis ad vik» patriam quam per Adamum ria dcbebat immolari. Propiievero dicebaiur Pasclia
amisimus, propitiante Deo regredicraur. Cogno- dies quo agnus immolabatur.
sceadum tamen est primam hiijus temporis sepii- Modo de causa nominis dicendum est. Vocatur
inaoam communem esse et huic tempori et prxce- autein tempushoc Pascha secundum historiam, iro-
deoti. Pertinet enira tota ad St^ptuagesimam, ut pologiam, allcgoriam, et anagogcn. Etquidem secu:.-
supra dictum est. Unde profecto illud est, quod dum historiain, quoniampopiilus Isracliticus quando
tractus , qui in ipso Sabbato Paschse canitur , et primum celebratum est Pascha, transivit pcr mare
graduale per totam illam septimanam cantentur, Rubrum, cum ex ^gyplo egrederetur. Vel quaiido<|
quae iaborem nobis indicant. Duo etenira illa re- angelus ille exterminator per iOgyptum tiansivit,
spectu cantantur Quadragesimae. Alleluia vero et interfecitque totius JSgypli primogenita ab homine
caetera cantica Ixtitix , propter tempus regressio- usque ad pecus {Psal. cxxxiv), ad illas domos per-
nis. Dicitur autem hxc septimana paschalis , qux transiens inquarum foribus non inveniehal sangui-
'
a Paschate, primo hujus tempcris die, sic denomi- nemagniin formam litterae hujusmodi T. Secundum
nata est. allegoriam, quandoquidem hoc temporeper baptis-
CAPUT CXIII. minn Ecclesia ab infidelitate traosiit ad fidelitatein.
De officio hujus temporis. Dicitur enim allegoria alieniloquium, vei potius in-
Ut crgo temporis bujus oflicium commode trada- versio, cum aliud verbis, aliud sensu ostendimus.
mus et a primb die incipiamus, necesse est vide^- Secunduro vero tropologiam, quoniam, hoc tempore
nius primo de ipso nomine ejusque ratione et causa. per confessionem transimus a vitiis ad virtutes, di-
ac deinde deipsius diei ofiicio. Vocatur dieshicPa- citurque tropologia, quasi sermonis ad mores con*
scba sive Resurrectio Doroini. Est auteni Pascha versio. Denique secunduro anagogen, quia Chrisliis
Gneca vox, diciturque nobis transitus, non passio nunc a mortalitate ad immortalitatem traji&ivit, fe-
ut plerique arbitrantur. Hebraice vero dicitur phase. citque nt queroadmodum jam resurrexit« nos in ulti-
Sed ideo diem hiinc Grxco nomiiie, non Hebraico et ma et universali resurrectione ex hac mundi misc-
appellamus, licet Ilebraica lingua dignior sit, ut non ria ad xtemam beatitudinem transircrous. Nam et
solum in aliis, veruin eliam ne in nomine quidem illi qui in ioferno erant lunc (ransierunt, idque ab
videaraur judaizare. Propter hanc eamdem causam ^ iBfernoad portam paradisi. Dictaest autemaoagogc
ct Pascha et Penlecostes, quas ipsi celebrant, in no- ab «vi sursnm et a ywyii id est ductio, quasi sursuni
stris kalendariis cerlo dic non annotaiitur, nec un- ductio. Volente enim Deo a mortalitatc transibimus
quam eas illo tempore cclebramus quando iili ne , ad imroortalitatem qui transitiis subiilis et ezcel-
:
cos in aliquo imitemur , neve hic rursns quosdam sus est. Sic enim in hoc nomiiie Jerosolym.ne qua-
sequamiir bxreticos, qui dicebant Evangelium non tuor ista possunt inveniri historia, queinadmoduni
:
posse suOicere ad salutem sine cxremoniis legali- de ea civitate ad quam perguni hospites et peregrini
bus. Vocamus autem diem hunc Graeco poiius voca- allegoria, ut est Ecclesia militans ; tropologia , ut
bulo quam Latino quod Grxca lingua olim apiid quxvis anima Gdelis ; anagoge dcniqiie, ut Jeroso-
,
Roinanos tanlx fuerit auctoritatis.utdiessolemnes, lyma ccelestis. Inlellige tamen Cbristi transitum ana-
ac dignitates suas Grxcis nominibus vocarent , ut gogice non allegorice in prajdictis. scilicet Pasoha,
Pascha, Pentecoste , u:ravT^ Epiphania , Apostoltis, et caetcris.
Episcoims, Archiepiscopus, etc. Veldici polest juxta Deofficioautemhujus primse septimanrcgeneratim

Aiigustinum nomen hocPaschae divina constitutionc dicimus ad noctunios iiocte tres duniaxal psalnios.
quod cum tribus anliphonis, trcs iiem lcctiones cum iri-
ioiupositum fuissc a Gracco vcrbo tov »r«ffx5tv.,
119 J. BELETHl TIIEOLOGI PAR\S. m
biis responsortis, idque ex honiiliis laiUuin dici Je- A secare. Capillos ullra aures demere deberaus , ut
l)ere. Caeterum ia quibusdam Ecclesiis ad unum quinque corporis sensus expeditos promptos ad et
quodque re^ponsum anneclunl Gloria Patri. Fit serviendum Deo habcamus. Scd idco sumraitatem
eliam in plerisque Ecclesiis ut cantato uUimo re- capitis radimus, quo per hoc nibil inter nos et Do-
Rponso, cara candclis cereiset solenini processione minum esse demonstremus. Oportet ergo hic muu-
eanl ex clioro ad locum quemdam, ubi iin.iginarium das el solcmnes indiiamus vcstes, inaximeque can-
.sepnlcrum coropositum est, in quod iutroducuniur didas deposilis nimirum nigris et pcenitenlialibus.
aliquot in personis mulierum et discipuiornm Joan- Indicatenim tempus hoc secundam illam resurre-
nis et Pelri, quorum ailer altero citius revertitur, ctionem, qua nos stolara salulis vel gloriGcationis
sicul Joannes velocius cacurrit Petro , atque item corpore induemus , et animo stolam juslitis; vel
alii quidam in personis angelorum qui Christumre- etiam propter renatos, qui albis vestibus tunc sint
sunexisse dixerunt a mortuis. Qiio quidem facto induti ; vel denique ob angelos, qui in resurrectione
persona) eae redeunt ad chorum, referunique ea quae Domini albis vestibus apparuerunt.
viderint et audierint. Tunc chorus, audita Chrisli CAPUT CXV.

rcsiirrectione, prorumpit in altam vocem, inquiens : De ornatu templi materialis.
Te Deum laudamus. Ad primam vero nonnuili di- Deemundalione materialis lempli superiusdictum
cunt tota hac scptimanapsalmum hunc, Con/itemini est. Nunc vero de ipsius ornatu exponamus qui ,
Domino quoniam bonus {Psal. cv) quod praecipue

;
triplex est, in ornandis parietibus, in cboro et in
de Cbristi resui rectione agil. Symbolum autem Atha- altari. Ad parietes quidero sunt appendendae cortinae,
nasii , Quicunque vult, etc. tempore non
, toto illo aulaea, et pallae sericx. In choro habenda suntdor-
canlatiir , quoniaro roaxime pertinet ad fidem. Sed salia, lapeta, sedilia clericorum. Sunt autem tapeta
hoc tempus iudicat octavam sctatem, ubi non ftdcs tegmina variis coloribus depicta, quae prsecipue sub
erjt, sed res ; ubi non figura erit, sed verilas. Paulo episcoporum pedibus sternuntur quod mundana ,
tamen quibusdam Ecclesiis solet fieri, ul

aliter in pedibus penitus calcare debeanl. Sic et velamen
in nostra Parisiensi. Sed animadvertere quod cum adesse debet, quod ante crucifixum removetur, re-
Credo in unuwD^ttrn perindefidei sit symholiim, ad tro quem ponitur pallium, quod quae prius erant
missam tamcn legatiir, ct quod illud quidem fial ad opcrta ante Christi passionem, modo manifestentur,
insiruciionem neophytoriim in articulis lidei. Aliud In quibusdam locis crux in altum erigitur cum ve-
vero symbolum quod minus appellatum esf , ad pri- xillis, per quae Christi victoria designatur. Altare
mam plane subticetur obsuamsignificalionem.Nam q quoque suis ornamentis decoratur, ut crucibusor-
cum venerit quod perfecium est, liim perimetur id dine collatis, capsis testibus evangelicis, phylacte-
quod ex parte constAl {I Cor. xiii). Prssterea animad- riis.Esttamcndiscrimen inter phylacterium etphy-
verle hanc solemnitatein usque adeo esse magnam, lacteriam. Phylacterium enim chartula est, in qua
ut per antonoroasiam atque excellentiam vocelur decem legis praecepta scribebantur, cujusniodi char-
Solemnitas solemniiatiim. tas solebant ante suos oculos circumferre Pharisaei

CAPUT CXIV. in signum religionis. Unde in Evahgelio : Dilatanl
Quce circa hoc tempus sint observanda. enim phylacteria sua, et magnificant fimbrias(MaHU.
Poslhaec priusquam caetera prosequamur de qui- xxiii) Atque hoc quidem phylacterium a yuXio-ffw
busdam quae huic consideranda veniunt , oportet id esi custodio , dictum quod est Ux.
est et thoral,
paucis tractemus, videlicet de ornatu tempii, de re- Phylactcria autemphylacteriae vasculum estvel arv
conciliatione proximi, de modo salutandi, de vene- genteum vel aureum, vel etiam crystallinura in ,
ratione hujus temporis, de mensa corporis, et po- quod sanctoruro cineres et reliquiae reponuntur.
stremo de quadam libertaleDecembris. Ac terapium Porro autem Ires suni causae quamobrem Ecclesix
quidem aliud, ut diximus, est materiale, aliud spi- thesaurus in roagnis soleranitatibus in apertura pro-
rituale. Materiale est quod ex lignis, caementis, sa- D feratur, Et primo sane propler cautelie considera-
xis, lapidibus, et caeteris aedificandi materiis confe- tionem, ut appareat quain cautus ille fueril in ser-
ctum est, spirituale vero nos suinus, Utrumque cir- vando qui istum servare debuerit. Tiim vero propler
citcr hoc tempus mundandum est, utrumque ornan- solemnitatis venerationem tandcmquc ob nvemo-
,
dum et poliendum. Necesseenim estut hocteropore riam oblationis, quo videlicet in illorum ofleratur
adbalneas veniamus, non utique ad voluptatem, scd memoriam qui istiusmodi bona Ecclesiae prius ob-
adejus rei declarationem, ut per estrinsecam cor- tulerunt. Ante altare dependi oportct pulchrum ali-
poris ablutionem interiorem animae purgationem quod velamen nimirum pailiuni, vel ei simile quid-
fieri debere intelligamus. Exigit prxlerea tempus piam^ se» tabula vel auiea, si habeatur. Ante quoj
hoc ut barbas radamusac tonsuras et coronas, quas quideni ornamentum in nonnullis magnis ccclesiis
In verticc capitis gestamus, capillosque demamus. velamenla triuni colorum poni solitum est, unuin
Abrasio enim capitlorum ei barbae, quae ex super- rubrum, alterQm subalbum, tertium nigrum, qux
fluis stomachi nascuntur humoribus, ut ungues e\ tria sigiiilicant tempoia. Pascbnie enim cum prinia
superfliiis hiimoribus cordis, significat quo<l debe:i- lectio finita est cura suo responsorio velatnon nit^ruin,
mus vitia et peccata, qu* nobis sunt supcrllna, rc- quo tenipus ante legera indical, reniovclur. ['o^t-
!2i UATIONAI t DIVINOHUM OFFIClORLiM. i-22
quain vero secunda cuni responsorio absolula est, A die Paschatis comedere dobemus. Unde eliain nuiic
removetur velamen candidum, perquod lempus sub in quibusdam regionibus pro more reccptum est ut
lege exprinutur. Ita demun; ei lertia iectione fmila in magno vase omnia qux velint illo dic comedcre
ac responsorio, dcponiiurvelamen rubrum, quo teni- lercula ad ecclesiam deferant, in cujus airio et ve-
pus gralia; significatur, in quo pcr Christi passio- stibulo a sacerdole cum cruce ct aqua luslraii, qitain
nem ad sancta sanctorum, id est ad xternam glo- benediciam dicimus, in sacris vestibus bencdicun-
riam nobis patet adiius. lur. Posiea vero |sacerdos aliquid sibi de singulis
CAPUT CXVI. ad siiain necessilatem sumit. Et certe nullus quovis
De reconcilialione proximi. die quidquam vel edere, vel bibere deberet, quod
Sequilur de reconciliatione proximi : Cum enim noii ante sit benedictum, unde B. Hieronymus de
iilo die communicare onines debemus, si cum ali- quadam moniali recenset in eo libro, cui Vitas Pa-
quodiscordesfuerimus, neccssario oportet ul ipsum trum tituluin fecit : < Cum enim illa forte fortuna
nobis reconciliemus. Alioqui certe judicium nobis iii ortum suum iret, et laciucas absque benediciione
sumeremus, quod eleganter a niinori probari po- coraederet, simul etiam diaboluui qui sub eas scse
test, juxta illud evangelicum : Si offers munus abdiderai, iinprudens degluliit, qui muUo tempore
tuumy etc. {Matth. v). quod sacerdos die- ^ eam acerbe vexavit. > Debet aiitem quivis homo hoc
Unde est
bus Dominicis postquam concionem absolverit, te- die tria potissimum exercere, miscricordiam vide-
neatur populo Orattonem Dominicam, et fidei arti- licet, liberalitalein et sobvictatem. Misericurdiam,
culos vernacula lingua exponere. Ex qua etiam ul egenos et vagabundos ad se suscipiat, eisque
causa quod Oratio Dominica altu voce in missa
fit, niisericordise opera exhibeat, et illis aliquid juxta
cantetur, ul omnes eam addiscant, et hinc ad con- qiiod in lege prseccplum est, mittat, qui nibil sibi
ciliationem proximi admoneantur. Toia bac pa- aiit coxerunt, aut praepararuni. Liberalitem vero
schali septimana sequum foret ut, nisi aliter inodo maxime hoc lempore quemque exercere oporlet, ut,
usus obtineret, hoc paclo unumquemque salutare- si abundat, vicinis et amicis suis quidpiam iinpar-
nms, videlicet Remrre.xit Dominus {Mallh. xxviii), tiatur. Sed ct sobrietatein ideo, (|uod dcbcamus
et qui ita salutalus esset responderet, Deo gratias, illo die magis sobrie comedere, ut sibi quisquc par-
datis sibi mutuo osculis in signum dilectionis et cus sit, aliis vero largus. Observet ergo quilibet
charitatis. misericordiam quantum ad pauperes, liberalitateni
CAPUT CXVIL quantum ad amicos, et sobrietateni quantum ad
De veneratione hujus temporis. seipsum.
Vero nunc quoque de veneratione hujus tempo- CAPUT CXIX.
ris pauca dicamus. Usque adeo terapus hoc vene- De parvo prandiolo.
randuro et colendum est, ul omnia ergastula et Exponendura inodo est de paivo quodam pran-
operatoria et ofiiciiias lam raulierum quam virorum diolo,quod fieri debet anle magnuin prandiinn iii
occludere debeamus, ac nulla vcnaiia exponere, Paschate quando coainmnicaluin est. Slatuluin
exceptis illis sine quibus coenari non nosset. Prae- enim est in (quibusdara Ecclesiis, ei ubique lerra-
terea oportet nos latomias et csslera genera car- vum sic debere fieri, «t illo die panis et vinum in
cerum relaxare, et captlvos commuii! aeri resti- ecclesia habeatur, et cum bomines communicave-
tuere integra hac seplimana, ut gaudio nostro no- rint, detur stalim unicuiqne panis buccea priusquaiii
biscum communicent. Suni autem latomiae lapidi- rccedant, et paululum vini, ne forte quidpiara de
cinae, in quibus caeduntur iapides, et ad quas dam- sacranienio in ore remanseril, quod exspuendo facilo
nari solebant ii qui in opus n^ctalli damnabaniur. emitli qiieat. Possel enim facile conlingere, si non
Tametsi quidem et pro quovis carcere accipi possit, statim comederetur. Quse sane laudata consuetudo
vel quod Ronia; hujusmodi latomia in carcere prope omnibus probatur, sumpsitque originem ex insti-
Tuliianura fuerit, vel quod lingua saeculorum lalo- d luiione B. Benedicli. Insiituit namque vir ille san-
mia Syracusis carcer appellabalur. Servos aulem (tissiraus ob eamdem causam ut ilii, qui aliis fra-
ct ancillas ac oranes qui nostro servitio sunt addi- iribus debent in prandio post communionem mini-
cti, profecto ab omni servitulis severitate eos hoc strare, aliquid prius coraederent. Atque hoc quidem
tempore laxare debemus, quemadmodiira etiam no- prandiiim mistum appellari solct. Debent auiein
stros pastores, sive sint equorum, sive porcorum, singulis diebus religiosi communicare, qui vel po-
sive armentorum, sive etiaro ovium et caprarum, mum, velaroma aliquod, vel tale qiiidpiam saU
omnes possint ad audiendura di-
ut libere et secure teni comedere debent, quod nauseam compescat.
vinum oflicium convenire, et communicare. Inhu- Eadem etiam consideratione statuit Ecclesia ut
manum quoque est hoc tempore debita a debitori- missae tribus certis horis pro dieruni qualitatibus
bus exigere, ita ut vel hinc tum teraporis pascua celcbrarentur. Tertia videlicel hora diebus festis,
comraucia esse dicantur. gexta profestis, et nona in jejuniis, ut absoluta niissa,
CAPUT CXVIII. ei peracta communione, statiro accedalur ad pran-
De mensa corporis. dium, ne praedictara causam incurrant hi qui cora-
Nihil quod non sit a sacerdote henedictuni, hoc inunicaverunt. Dixi his tribus horis, quia his celc-
<:3 J. BELETHl TIIEOLOGI PARIS. m
)>ralis ticet prandere pro qualitale dierum, et non A ^ce hujusmodi decrelura fuisse : ut vir et uxor
prius. Si autem forte cuntingat ut vel hoc die vel quando deberent communicare, tribus diebus ante-
quoeunque ctiam alio sacraaienti aliquid e calice quam communicarent, ab amplexibus abstinere, et
excidat, sciendum est, si de corpore fuerit, quod postea item tribus sequenlibus ad minimum, vel
sumi oportcal si vero de sanguine super pannum

; quinque vel seplem, propter septem dona Spirrtus
cecidci it, quod del)cat illud omne lambi quantum sancti. Quod sane decretum sumptum est ex lib.
lieri polest, et si pannus isie lavandus sit, lavetur Regum, idque ex eo loco ubi dicilur, David fugieDS
in piscina. Scd si super lapidem vel lignum cccide- a facie Saiil vcnisse Nobe, ad sacerdotem Abiine-
rit, del»ebit omnino eradi, el quod abrasum est com- lech, et petiisse ab eo cibum. Qui cum non haberct
buri, ac cinis illc sub allari recondi. Idem facien- quod ei daret, nisi panes propositionis, quos non
dum quidpiam nausca acciderit.
est, si siinile licebat nisi sacerdotibus comedere, et illis eliam
Animadvertamiis ergo hic quod ob duas prxcipue mundis cum postularet tamen illos sibi dari David
: ::
causas aliquid lavatur : nempe propter venerationem Sunt, inquit, pueri tui mundi ? Cui David respondit
sacramcnli , siciit sacerdos lavat manus quando Si de mulieribui quceris, ab heri et nudiuttertiui
sacramenlum tctigit ; ct propter immunditiam, ut ab$tinuimus (/ Reg. xxi). Alii autem codices sic le-
quod immundum est, munduni efliciatur. Iiemque B gunt Si pueri tui sunt mundi, maxime a muUeri :
et illud animudvcrtamus dccrctum fuissc in quodam bus, manducent. Quasi diceret : Neces&itas nou
conciliu Piciaviciisi, ut nullus unquain sine luniine habet legem. Si tamenex coltu sunt immundi, ne in
aiit communicaret aut missain celebrarct. Proinde necessitate quidem eis dabo. Et inquit ad eum
cum co quod statim diximus, observemus neque lai- David Ab heri et nudiustertim nos continuimus : et :
cum, neque saccrdotein debere post communioneni sunt vasa puerorum sancta, id est, corpora tn qui-
in talem locum cxspucre, quo sputum istud facile bus contincnlur animae vel ipsi pueri. Porro tia
|H>ssit conculcari, vidcliccl anie comestionem. llbi polluta est, sed hodie sanetificabilur in vasis {ibid.).
etiam diligentcr cavendnm cst, ne in locum immiin- Qiiasi dicat : Forle in via bac aliquid immunditiae
dum ct impurun> exsptiatur. Qiiod autcin hicquxri- coutraximus, sed luundilia corporum suflicit ad eam
tur, quemadinodiim canon dici dcbcat, cilone an mundandain. Nec vero dico quod si vir ab uxore
larde? respondcmiis vcrba debeie cito pronuntiari, tori debitum poslulet, quod huic illa non reddcl,
sed lamen discrcle. Et cur ohsecro, cito? ne videli- sed debet ipsum placide monere ne exigat. Si vera
cct musose venicntes auferanl suavitalem unguenti. instet, ncc ultis monitis acquiescai, pcrsolvat, ne
Quod qui«Iem conslat eliain ex Veteri Testamento cxigenti forte hinc magis peccare accidat, quemad-
n Exodo, ubi boc pacto dicitur : Comedetis fesii- ^ modum non ita pridem quibusdam Germanis fertur
nanter {Exod. xii). Dictum eiiiin illud de imniola- evenisse. In Germania eitim cum caste integra Qaa-
latione agiii. dragesima viventes vir et nxor seorsum cubuissent,
CAPUT CXX. fui te fortuna paschali nocte cum ad matutinas sur-
De quadam libertate Decembris. rexissent, mulier exegit debitum. Quam diligenler
Ueslal ut dc eo niino agamus, quod ultimo loco vir corrigens, cum nihil bonis admonitionibus pro-
iii parlilione superiori proposituin fuit, nimirum ficeret, promisit se illud facturura quod peteret si-
de quadam libcrtaie Dccembris, qiiae hoc tempore mul atque rediret, et sic ad matulinas abiit. llla
in quibusdam loois observatur. Sunt enim nonnulkc vero quasi furibunda domi remansit, et accessit ail
Ecclcsix, in quibus usitatum est ut vel eliam epi- juvenem quemdam sui mariti fratrem, in eadem
scopi et arcliiepiscopi iii cccuobiis cum suis ludant domo dormientem, petens ab eo ut se cognosceret.
subdilis, iia ul etiam sese ad lusuni pilae demitlant. Qui uolens ei acquiesccre, tum propter temporis
Atqiie hsx quidcm libertas ideo dicta cst Dccem- venerationcm et sanctitatem, tum proptcr inccstuin,
brica, ]uod olim apud ctbnicos moris fuerit ut hoc quod illa impudcnter petebat, prorsus se facluruni
iDcnsc servi et ancillse et paslorcs velut quadam li- rv dcnegavit, aiquc ilcruiii |bic obdorniivit. Tiim mu
I>ertate donarentur, fiercntquc cuin dominis suis licr ob rcpulsam, quam passa fuerat, veliementius
pari conditioiie, cuinniunia festa agcntes post col- ardens, dormientem juvenem obtruncat. Yiro autem
le4:tionein niessium. Qnanqiiam vcro magnx Eccle- redeunti domum omnem Te.n narrat ordine, in-
six, ut ost Remcnsio, liuiic-ludcndi consueludinem quiens : i Hujus mali tu auctor es, qui liaec me fa-
obscrvcat, vidctur tamca luudabilius esse non lu* cere coegisti. » Pioindc longam, multamque ambo
derp. egerunt poenitentiam, nec idco suni separati.
Notandum qiioquc est in plerisqiie regioiiibus Quare hac in parte intclligenduin est, virum mu-
sccuiido die post Pascba miilicres maritos suos lieri iii omnibus praêssc, ct in mulierem omne ha-
vcrbcrarc.ac Mcissim viros cas it^rtio dic, queniad- bcre imperium, exceptis genitalibus, in quibus iitri-
modum licebat scrvis ii> Decembris doniinos suos que par est cl dominium et imporium. Unde dici-
iinpunc accusare. Quod ob cani rcm faoiunl, ut tur : \ir non habct potestatem su(e carnis, sed mu-
ostendant scse iiiutiio dcbcre coirigcrc, ne tcnipore licr; ncc mulier sui corporis, sei vir {I Cor. vii), hoc
illo altcr ab altcro tori debitum cxigat. Unde scicn- cst goiiitaliuin; sic eniiu cxponit Augnsliiius. llinc
diiiii cst in toncilio Elibcrliiio sub Sylvcslro poiiti ciiam cst quod saccrdolcs non habcant inuliorcs. Si
1<25 RATIONALE DIVINORUM OFFICIORIJM. !-2G
eniin liaberenl, quotiescunque ab iis debilum e\i- A rnale ponilur qui a (ribus dicbus Doniinicis noii
gerent, islud solvere tonerentur, ot sic non posscnt communicavcrit. Modo autem nos tenemur in tribus
infra tres dies sequenles allai i niinislrare. Ac scien- solemnitatibus, niinirum Pascbatc, Pentecoste et
dum praelerea est quod tribus diebiis Pascha sc- Natali. Appcilalur autem prima illa soleinniins
quentibus plane sit ferianduin; scd qiiario die li- Pnsr hae agniis et transitus, saluianduinquc co lem-
c >at viris rastica exercerc opcra , fcminae autem poro esl lioc modo : Resurrexit Dominus. Sic el co-
debeanl a nendo abstinere. Magis cnim sunl neces- dein die in principio niissse populo est concionan-
saria ea quae ad agrorunt cultnram pertinent,quam diim, vel post Evangclium : et .idnionendi sunt dis-
isla alia. (Jnde Gregorius : < Mclius est, inquit, fo- cordes ad concordiam. Ob quam quidcm cansani
dere et arare die Domiuico, qnamducerechorcas.i fieri putatur, nt cum Dominica Oraiioin prima diri-
Ex hoc sane ficri dicimus, quod singuli isli dies tnr voce subinissa, et alta et exprcssa eadem pro-
propria et peculiaria habeant oiruia ot propria re- nuntietur in inissa, ut vci eo paclo adhorlcntur qui
sponsoria, alia autem non ilem, sedquasi perquam- in fraterno sunt odio, et ad concordiam discordcs
dam accummodationem. In hac porro septimana
excitentur, anteqnam communicent. Nunquam etiani
nihil legendum estex Veteri Testamento, sed quae- magis indigne corpus Christi sumi polest quani ad
libet dies suababeloOicia. Nec cantandnin ctiam cst, ^ euni modum.
QuicunquevuU, quiahoctempussigniricairutiirum il- CAPIT CXXI.
lud tempus, quod adforc post resurrectionem crcdi- Expositie quorumdam, (juce cum circa hoc tcmpus,
nius, quando omnis omnis spes omnino dc-
fides, lum atibi cltam observanlur.
struetur. Post ofiicium auiem hic versiculus dici- Quamobrem auteni episcopi ei alii ecclesiaslici
tiir, sciticel, Domtne, probasd me et cognovisii tne feriis hisce paschalibns ludere possint, modo cxpo-
{Psal. cxxxviii), et quidam tacont sessionem meam silum est. Sed deinc»;ps nt et alia nonnulla, qux
{ibid.). Sed tamen ulrumque dici potest, quo indi- cum hic tum aUbi, finnt explicenuis, hinc ordiemur,
catiir duplex in Christo nativilas. Bifariam prima videlicet apud quosdam hoc tempore aqnaruin fieri
cantari potest, aut brevius, aul prolixius. Prolixius demersiones, ne quia tota Quadragesinia vigilave-
qiiidem, cum plena esse dicitur, fitque in litania et runt. bis sanctis dicbus vclint dorinire. Induimus
cum precibus. Brevius autem, cum roinus plena auteni hoc etiam lempore albas vcstes, liim qund
esse appeilatur, ac fil vel tantummodo cum preci- pueri regenerati eas habeanl, tum qiiod eo die an-
bns et sine litania, vel sine liiania ac sine preci- geli in albis visi sint. Ob caiisas supradictas tace-
bus. Atque haec est, quam hisce diebus canimus ^ tur, QutVun^/ueru//, et canitur Ofdo tnt(num Deum
•W • 1 • !• i J !_• , • • /• •
omnino brevius quam

•
sine precibus, et alio tem Aniinadverte hic obiter, si forsilan vinum in calice
pore. congelelur, sacerdotem del)ere tantisper cxhalare,
Magna item in communicandiscautioneopusest, ut donec glacies resolvatur. Quod si vero non possit
videlicct sacerdos priiis audiat confessionem corum eo niodo resolvi, necessariuni est ut igni appona-
quisuntcommunicaturi, et st quis adversus fratrem tur. Sed si quid casu in caliccm reciderit, sive ni-
suumodiuni velcriminalealiquid habeat,admonendus mirum musca, sive aranea, cerle quidquid illud est,
prius est ne communicel antequam fratri suo reconr omne islud sacerdolem deglutire oportet. Proinde
cilietur. Sed si hujusmod: aliquis se cum aliis impru- vero Sabbatum seqnens in Albis appellatiim est,
donler ingerat, non est ei negandum, nec agendum ut idque ex veteri consuetudine, cum eo die nigras
qiiidam agunt ,
qui hostias habent et consecratas, vesles umnino deponebant atque induebant albas,
ot non consecratas ila ut si aliqui accesserint, sed hoc nonnulli faciunt in Sabbato Paschx. Slatini
qiHlralernum odiuin exercuerinl, vel aliquid crimi- autem Dominico sequenie novem lectiones caniandx
nale, communicent de non conseoraiis, verum eos sunl unde et historiam habcnl, videlicel, Dignus
:
graviler peccare satis manifeslum est. Fallunt cnim es, Domine. Sic enira fil Romae. Ncc his diebus fie-
eos, quanquam non miniis, imo magis pcccant alii D cienda sunl genua, scd recte orandum csl, quia, ut
qui sumunt, cum sponte et voluntarie rei sint. Nam inqnit .\mbrosius sub tinem Luc.%, mulieres vene-
putant se verum corpiis sumerc, et non pertimescunt runt ad monumentum, ncc flcxerunt genua, sed
sumere indigne. Dcbet crgo saccrdos panem
illiid recte inspexerunt sepulcruin. Nota intcrim non dc-
habere consecratum, ut si tales accesserint illo bere in feslo B. Marise Annunliationis sequentiam,
etiam pane communicent. Quatuor autem modis quam eliam prosam appeliatam esse dixiraus, can-
ciimmunicatur in Ecclesia, vel sumendo corpus Do- tari, etiam causa devotionis, ncc unquam nisi ca-
niini, vel pacem dando, vel benedictionem accipien- natur >l//e/ut(i. Moris enim fuit ut post AUeluia can-
do, vel etiam sub finem missae cum dicitur : Humi- laretur neuma. Noininabatur autem ncunia can-
liate vot ad benediciionem. Quod ideo institutum tus, qui sequebatur .iUeluia. Postea vero quidain
cst, ut si quis hoc modo non communicet, saltem Papa insiitiiil loco neumae dici sequcntiam; quae,
illo. In primitiva enim Ecclesia praecplum erat ut quod AUeluia sequetur, sic appellata videri potost.
Domini sumeretur postea
siagulis diebus corpiis : Concedilur nihilominus, ut hoc tcmporc aliquis
vero crescenJe numero fidelium, nt singulis dicbus genua flectat, modo id non apertc, scd secrelo fa-
Iteminicis. Lnde eliam nuncin Gnecia sub analhc' ciat, et jejunet etiam qui ycUi. < Nant, ut ait llic-
d27 J. BELETIIl TIIEOLOGI PARIS. 128
loiiynuis, uliiTaiM possftiuus omni tempore jcjuna- A l)enl ergo in oclavis Pasclisc novem dici lectiones
re? » Sunl aulem prolubiiac in jejunio carnes, quera- ex Apocalypsi, quod ostenditur per responsoriuni,
adinodiim et ova, caseus, lac, quod, ut idem putat Dignus es, Domine {Apoc. iv). Ideo eiiini responso
Ilierunymus, lixcomnia sintcarnes liquidae. Bcatus rium nominatur, quia ut jam sar^pc diclum e$t, le-
lameii Bcnedictus permisit ova, lac et caseos come- ttioni quae praccessit, debet respondere. ISec esl
dere, ut, quamvis libiliinisqua^damsintincitamenta, q.uod quis objicial in setate qualibet Dominica re-
ad majorem lainen coronam et victoriam coniedan- sponsoriuni dici de Trinitale, cum lamen de ea
tur. Veruni eis, qiii jejuiiant pisces pcrmissi sunt, nutla lcctio recitetur. Fuit enim illud ita in pri-
S(hI, ut ait Hicronyiiius, pisciculi pauci : quo facile mitiva Ecclcsia instituiuin ut videlicet singulis die-
inieiligilur, quod ct parvi et pauci esse debeant. luis Domiaicis diceretur et lectio nona el responso-
Dicilur autera tempus hoc Oiiinquagesima, quod riuni de Trinitnte. Sed quia lectio illa in dissuetu-
per tempus hoc jubiiei, quo pleiia erit liberias, et diitem abiit, tantuinmodo responsorium remansil.
nostra nobis reddetur lixredilas. Unde profecto Toto tempore Paschali non debemus flectere genua,
et AUeluia canlanjus. Veriim genua non flectimus, nec ex nccessitate jejunare. Sed ex pietale el devo-
inio siantos oramus, nisi in litaniis. tione utique, ut diximus, licitum est. Nam tempus
Ad postremum aulem aniinadveriamus Pascha hoc paschalc cctavam .significat xtatcra, in qua erit
Jiidyeoniin luisse figuram nostri Paschatis, et no- perfectuin gaudium oumibus sanctis. Unde est,
strain vicissim siguificare Pascha futuruin, quod quod hic non jejunamus, nec genua flectimus, sed
erit in fiiu; mundi. Quod iit pateat sciendum est siantes oramus, ac delicalius et lautius comedimus,
di(0 esse opera Dei, scilicet opus crealionis et opus nisi in duabus litaniis, de quibns hic agcndum est.
recreaiionis. Opus creationis fuit in principio, cum CAPUT CXXII
Deus mundum el omnia quae in ipso continentur, De litaniis.
creavit. Opus vero recreationis fit quotidie; sed Primo ergo videndum est quid sil litania, secun-
Deus illud inaxime exercebit in die judicii, quando do cum sint dnaj litaniae, quare una dicatur fnajor;
oiiinia innovabuntur. Tempori utriusque operis no- altera ininor, teriio quamobreio fuerinl institutae,
slriim Pascha coiivenit et concordat. Et quidem quarto quemadmodum in his jejunandum sit et ve-
temporc creiUionis.quia lunc angeiiDominumlauda- .stiendum, quinto et nltimo quid popuius in litania
verunt,' unde dictum est Job Ubi eras ctim aslra : debeat canlare. LiianiainterprelaturLalines«pp/ica-
matutina lattdarenl mc, et omnes filii Dei jubilarent tio sive royaiio. Supplicatio dicitur, quia tnnc boo
anle mc{Job xxxviii).Sic et nos in iiostro Paschnte supplicamus ut a morte subitanea et ab omni ad-
C
rcnati. Alteluia laudando Dominum cantamus. Tcm- versitate nos defenJat. Rogatio appellatiir, quia
pus vero recrealionis pari ratione nosirum Pascha tunc sanctos rogamus, ut pro nobis ad Dominum
e vesligio repraesentat. Tres enim illi dies qui Pas- intercedant. Duae sunt lilaniae, inajor i^x micor.
cha praecedunt, indicant lempus Anlichrisli, cui Major fit in feslo B. Marci evangelista'. Dinitur au-
tres reges manus dabitnt, cuique postea per eos teni inajor, tum auctoritatc institutionis, quo<l eam
sepiem sibi regna subjicient, el decem regna ejus instituit Gregorius papa ejus nominis primus, qui
iinperio inservient. Nam apiid nos quemadmodum et magnus Gregorius dictus est, tum 3ii.;toritate
illo teinpore, videlicet ipso die Cienas pcenilentes in loci. Fuit eniin instituta Romac, et publico decrelo
ccclcsiam recipiuiilur, eodeinqiie die pedes, .lui ssncilum ut ubiqnc celolirarotur. Alia litania nomi-
suiit corporis Cbristi extrema pars, lavantur, ita ei natur minor, quia a minori institula luil, scilicel a
Jiidaeiaqua baptismatis extremo tempore munda- B- Mainerlo episcopo, idque Viennai. Atque hiec iion
buntur. Vide reliquiae Israel salvae fient {Rom ix). celebratur nisi in Ecclesia Cisalpina. Ouare autem
Die vero Parasceve passio recitatur, sicut et lunc fuerit instituta prior lilania, hanc reddit causam
Ecclesia maxime persequetur. Tiim enim solvctur Paulus Montiscasinii nionachus, Longobnrdorum
Salaiias, qui a passione Domini ligatus in inrerno l) hisloriographus. i Nain, > ul inquil ille, < tempore
detcntus fuit ; utque Iioc die cymbala non pulsantur, Pelagit pap* tauta fuil aquarum inundatio in uni-
sc tunc concionatores sive praedicatores contice- versa Italia, ut aqua ascendcret ad superiores usquo
biint. Quare el in tenebris Benedictus alta vocc ca- fenestras tcmpli B. Zenonis, quod eral Verouae, nec
nitui, quia tum teinporis Antichristo interfccto tamen miraculose aqua templum influit. Ex qua
iniilti gaudobunt, ita ut ignis qui in tenebris modo inundaiione per Tyherim aflluxit in agros inultiiudo
videbatur prnitus exstinctus et postea elicitur, si- serpeBtum, ioter quos exstitit maximu« draco, et
pnilioet quo<I nimirum illo lempore in iis iu quibus omnes por duo ostia Tybcris intr^runt mare. Ei
Spiriius sancti ignis videbitur exslinclus, rursum Jioruin serpentum vencnato afllatu ct inaximc isiius
r.jiucescet. Sic in Sabbato baptizantur pueri, et draconis, corruptus ost .ler et infectus usque adeo
ttinc bapliiabantur Judaei. Ipso die resurrectinnis ut indc gravissima postis inguinnria nata sit, qua
iii persona Cbristi caniamus : Resurrexi et adhtic homines passira moriebantur. Tum Polagius p.ipa
tecum sum {Psal, cxxxvin), sed tunc dicemus illud indixit jejunium, et prjecepit ul processionein insli-
i)»sum in pcrsonanostra, quando resurgentes tians- luerent; quod ita factum est. Sed in ipsa processionc
ibinius cx liac tnottalitate ad imiHOrtHlilalcm. Dc- ipsemct cuin septiiaginla aliis oxspiravit In gus
M) RATIONALE DIVINOUIJM OFFICIOIILM. 130
aiilein lOciiin iiislilulns esl Gregoriiis ma^nus, qui j\ coepissc aiile priinam. Nos aiilem Iias Llaiiias it!eo
hujusmodi lilaniain ubique terraruin obscrvari piu;- maxime hoc teinporc facinins, quuniam liiin pi;cci-
cepit piie hclia exoi iri soloant, et leira^ fruclus, qui a<l-
De seciinda litania qusc per tridunm celcbra- hiic sunt teneri, vel inflore, coiruinpi injuria nebu-
ait Gregorius episcopus Turonensis, i quod laruin, vel pluribus aliis Jmodis possint.
liir, IJt eifo
lempore Beali Mamerli Viennae et circa Viennam Deus hxc omnia avertal, iiislituimiis lilanias,
on- <
fiebani ciebro terraimolus et tanti etiam.ul vel ma- tinuantes ultimam Ascensioni, ut per jejuniiin» et
xiiiia.> doinus et mnltic ccclesiae inde collapsx sint orationes Chrisium seqni. et ad c^los asccndcic
ct corrucrint ;
qnx leinpestas toto anno duravit. mcreamur. Draco qui triduo illo deporlaliir inflaia
Sabbalo paschali, dum ipse Maraertus cl longa cauda duobusqnidem dicbus anlc
Sic ctiam crnccin
et vcxilla, postca ultimo retro, signilical
divinum celebraret ofliciuin, igne coclitus demisso, diaboluni,
coinbusiiim est civitatis palatium. Prxterea besti:e, qui iribns lempoiibus ante legeni, sub legc et
icni-
iit lupi et apri ex silvis in civitatem cxibant, atque pore gratj», quae per hos lics dies indicaniui, ho-
boinincs dcvorabant. Pro his ergo incoininodis mines fefcllit, aul fallere conatur.
Beatus Maniertus tridnanum indixitjcjunium,adsi- Primis duobus lemporibus quasi erat doniiniis
mililudinemNinivilarum. praicepitque ut piocessio- orhis, nnde Chrislus eum vocat principcm nuiiidi
fj
(Joan. xiv). Tenipore vero graiiu;
nein faccrent, ut quemadinodum illi per triduanuin per Chrisliim
fuitdcviclus nec andet ita apeite regnare,ulprius,
jejuniuni urbis cvaserunl subversionem , ila hi li-
sed per suggestiones homineslatenter scducii,
berarcntnr ab istiusmodi adversitalibus: quod ita quos
pigros, el remissos videl in bonis operibiis, neo
factum est. i Gregorius aulem ille, cujus paulo
viam viiae seciantcs, sicnt in
deserto debiles et in-
ante menlionem fecimus, legitur statura fuisse ad-
firmos, eteos, qui reinanebant uiliiiii.hoslcs
modum exigna, usque adeo nt cum forte Romain a tergo
venientes, quasi aberrantcs interficiebanl. Inde
veniret, omnes ipsuni parvipendercnt, atqnc ipse pro-
fecto esl quod priinis diiobus diebiis praecedit,
ctiam papa miratus fuerit quod tam parvus homun- ct
uitimo sequatur. Ipse cst draco et leo. Draco niodo
cio faclus essel episcopus, ad qucin ilie honcste
est, quia homincs non ita aperle, sed lalenter deci-
rcspondit : Jpse Deus fecit nos, et non ipsi nos [Psal.
pit. Leo erit teinporc Antechristi, qiioniam liinc
lxxxiv). Simile quidpiam dixit beatus Ililarius cni-
niauifeste saeviet in noinen Christi, Draco fui!,
dam ipsum vocanti galluin : « Non sum, inquil, na-
qnaiido Christum super pinnaciilum teinpli ubi
tus Gallus, sed ex Oallia ; et tu es Leo, sed iion ex
ninltos anlc per vanain gloriam sediixeral, laionicr
tribu Juda ; sic enim vocabatur
fallere voIuil,et lentavil inquiens
Q : Si Filius Dci es,
CAPUT CXXIII milte te deorsum (Mailh. iv). El quasi hoc fac<Mc
De posset seciire addidit Quoniam angetis suis man-
instUutione el modo litantarum. :
davit, etc. [Psal. lxxxix.) Benc enira iiilelligebat

Iiistituit igitur B, Mamerlus, ut singulis ann.s
Scripturas; sed quod sibi malo erai subticuit, vi.ie-
]\xc litania tribus diebus conlinuis in Ecclesia Ci-
licet, Super aspidem el basilisnim ambul ibis, etc.
salpina cckbrareiur, quod ila Ronia; fiiit canonica-
Leo autem luil in passione Doinini, cui ipsum cni-
tuni. Papa etiani Liberius instiluil ut pro fame
cifigeieetiam curavit, de ilio ait Joannes in Apoca-
pro peste, pro clade, et hujusinodi adversitatibus
•ypsi Ecce draco magmis rufus habens capiia se-
:
iinmineniibus semper litanias facercmus, ut sic illa

plem et comua decem, et in capilibus suis diademala
per supplicaiioncs, orationes et jejunia evitareraiis.
septem et cauda ejus trahebat secum terliam parlevi
Vocaniur autem lia; processiones litaniaj,Gra.'CO vo-
sleildirum. [Apoc. xii.) Per stellas hic significaiitiu lio-
cabulo propler aucloriiatem Gr»ci scrmonis, sicut
mincsqui IriparlilodividuMur : in pcrlectos, iiiipei'
Pascha et Peniecosle. In his Utaniis jejunandum fectos et reprobos. Tertiam ergo parlem stellaruni
est cibo quadragcsimali, in vestilûs paniicniiali-
Irahil secuin diabolus, nimirum rcprobos naiii hi
bus. Nam et omnes iUo die a mundanis operibus sunt cauda
;
j^ illiu^sVAnbivocat" e^^ m Chrislus Sata-

prorsus abstincre debent, ctiam et scrvi el ancillai, iiam Videbam Satanam tanquam fulgur de cal
:
>
ac interesse lantisper piocessioni, donec ipsa cele-

cadentem [Luc. x). Et ad Petrum inquiens Xadc :
bretur quemadinodum omnes peccaverunt, ila

: ul
retro me, Satana [Marc. \). Non est aiilem intelli-
eliam omncs prd vcnia suppliccnt. In hujusmodi
gendumqnod vocet eum diaboluni, scd aduersarium,
auicin processionibus itur in niagnis ecclesiis sc-
quod interprelalur Satanas. H«c enim ejus loci
ptenoordine, unde scplif<trmesdicta;sunt. Inpnino
niens et senlenlia est Vade rclro me, Satanas, id
:
ordine sunt clerici, iii secundo monachi et cano- est, sequere me per imitationem passionis : No!i
nici, in lertio ilioniales, in quarto pueri, in qiiinlo disturbare passionem incani, Ycl certc hiec vide-
laici provecloe setatis, iii sexto viduse. et in seplimo bal enim Christus, ut ait B. Hiiarius , dcemonem
Sed quod nos iion possumus in nu-
coiijugati,
in aiirem Pctri suggerentem, ut impcdirel siiani
mero pcrsonarum id siipplemus in numero lita-
,
passionem et ait ei :Satan, satan. Ac si diceret :
niaruin. Septics enini litaniam diccre debcmns. Nequidqiiam et frustra laboras. Et conversus ad
I3bi obitcranimadvertemus quod Rupertiis Tuiticu- Petiiim dixit : Vade rctro me, id est, sequere, iuii-
sis abbas dixerit ultimam lilaniam nniltis annis in-
lanih meani passionem.
131 J. nF.LETIII TIIEOLOGI PAItlS. «5i
CAPUT CXXl\. A adeo ut quxdani mulier Ircs ollas anro onustas

De (esto aposlolorum Philippi et iacobi. ita ut in eanim oriflciis aurura cinere cuoperirelur,
Nunc dicetidum est de quibusdam solemniiaiibus nc apud cum deposuerit, ejusque
facile Invenirelur
qua; hoc tempore in Ecciesiis cclebrantur, videlicet fidei concrcdiderit. Quando quidcm virum illum
de festo S. Philippi et Jacobi, el omnium aposto- sancium esse credebat, nec tamen confessa est in
lorum (sic cniin est in magnis et plenis kalendariis) iis aurum inesse. Sed co invento ab illo et furaio
de Inventione S. crucis, de festo Joannis ante Por- ollas cinere implevit, et mulieri requirenli deposi-
lam Latinam, et B. Mari^ ad Martyres, et de com- tum reddidit, Cum vcro Paulo post mulier aiH
niemoratione sancti Michaclis. Hoc ergo tempus, ut lum sibi quxreret, nec inveniret, non potuit,
pnedictum est, significat octavam xlatem , ubi bo- qiiod ipse haberet, convincere, quod de auro
num quod erit in dispari claritate singulorum, nuUos habebat testes. Nam alii monachi, ad quo-
ct fnturum est omnium. Unusquisque enim gaude- rum testimonium ollas tradiderat, nihil in eis prae-
bit pcrinde ob alterius bonum ac propter suum, ter cincres viderant, atque ita aurum obtinuit. Qiio
bonum omnium erit singulorum. Quare cum lem- cum Rumam fugisset, et ficquenli tempore consu-
piis hoc maxime solcmnitatibus conveniat, cumque latum obtinuisset, factiis est imperatur. Qui cum
in primitiva Ecclesia aposloli non haberent parli- B magicse artis a puero perilus esset, ac eam multum
oulares solemnitatcs , staluiuiii fuit ut ipsis Kalen- adamaret, piures sibi magislros ascivit. Cura ergo
dis Muii celebraretur solemnitas in honorem om- quodam die absente suo, magistro solus domi
nium aposlolorum. Hoc cliam die festum est Phi- mansisset, ac legere inciperet daemonum conjura-
lippi et Jacobi , idque adeo quia forte illo die passi Lationes, convenit ante ipsum magna multitudo de-
sunl. Hic Jacobus Minor appellaius est, non utique ni«iium, qui omnes erant nigri ut iEthiopcs. Tunc
xtatc, sed vocatione, sicut fit iiiter monacbos; ut ille prx timore fecit signum crucis, etomnes illico
monachus eiiamsi vel puer sit,

qu« antc factus est evanuerunt.Quod cum Julianus magistro suo referret
tamen prxccdat eum, qui quanlus sit poslea cce- quserenti quid ipse vidisset, dixit ei magister, si-
nobium ingressus est. Dictus est praeierea fra« gnum illud dxmones maxiine odio habere. Electus
ter Domini, vcl quia similis erat ci facici , ut di- ergo bic in imperatorem, et adhuc ejus rei recordans,
citur, vel idco, quia erat filiiis Aiphsei, fratris Jo- cum artem magicam exercere vellet, factus est
scphi viri beatae Marix, et Marix sororis ejus. Et apostata. Signacrucis ubique destruxit,et Cbristia-
4|iii ita ex utraque parte sanguiiiis sesc continge- nos, quantum potuit^^persecutus est credens, alitcr
bant, apud Judeos fralrcs vocabanlur. Jesus autem fieri iion posse ut sibi dsemontos obtemperareut.
putabatur cssc Joscphi filius. Ilic Jacobus dictus est Quare etiam tunc Judam modo appcllatum Quiria-
primus post passionem Christi Jcrosolymx missam cum interfecit, per quem crux fuerat inventa.
celebra^se , ct Pclrus Anlioohia;. Idein hic Jacobus Legimus prxterea militem quemdam similiter
faelus ost episcopus Jerosolymitanus, qui cum no- Quiriacum vocatura hunc Julianum interfecisse. Nam
men Christi praulicaret, et piibiice faleretur, prx- cum hic per Epheson suum duceret exercitum alios
cipiiaiiis est a Judxis epinnaculo templi, et pertica gentiles cxpugnalurus, qui adversus eum et Ro-
fullonis interfectus. Alter vero Jacobus Major, ap- nianos insurrexerant, et videret isthic quamdam
pellatiis esl, et vocatione et dignitate, quia lamilia- abbatiam , mandavit eis ut sibi prandia pararent.
rior fuit Christo. Ad sccreta enim sui operis eum Sed bi plane ncgaverunt lum quia apostata essct,
vocabat, ut quando trausnguratus est, et quando tum quia pauperes erani. Tunc ille ad bxc ita ex-
mortuum suscitavit in domo. candescens, eis rarsus nuntiavit se, priusquam
CAPUT CXXY. annus finiretur, locuni istum deleturum, eosquc
De Inventione sanctce crucis. interfecturum, et omnino eflecturum ut isthic
Crucc Domini inventa ab Helena matre Constan- segeles succrescerent. Quo sane audito timuerunt
tini per Judam , ut narrat historia, festum ejus Q monachi, sed abbas eorum vir sanctissimus eos in
primo celebraium est Jerosoiymse. Sed Eusebius Domino conforlavit, ct efTccit ut sua confortatione
papu IrigeSimus a B. Petro illud poslea ubique ter- jam ad martyrium essentparati. Quadam vcro nocto,
rarum celebrari prajcepit. Judas ille, per quem crux cum abbas in oratione persisterel, visa est ei beata
inventa fuit, legitur postea ad fincm fuisse conver- Maria inonasterium aperire, et ad tumulum cu-
siis, et appcllatus mutato nomine Quiriacus , crea- jusdam militis, qui dicebatur Quiriacus, quique
fnsquc tandcm episcopus Jerosolymilaniis. De quo mortuus crat nondum septem diebus et isthic
quidcin diabolus, cum amicum exspe-

alterum sibi sepultus, venire ac ei ut inde surgcrct et se armaret
ctaret, sic dixissc fcrtnr i Per Judam Christus : ac dc Juliano cam vindicaret prxcepissc. Tuin ilic
morii traditus est et per hunc Judam Chrislus

, surgcns, se armis suis, qua: adhuc in templo aOlxa
morluus exaliatus, scd brevi Julianus amicus nieus erant, induii, et equumsuum, qui adhuc in stabulo
rcx eril, qui mc de illo egregie vindicabit. > Quod erat, vidente abbate ascendil, ct ad fines Juliani se
sanc ita factum cst, iit qui ipsuin interfecit , que- contulit. Sequenti die quxcunque vidcrat abbas,
madmodum dicitur. Ferunt Julianum hunc mona- suis monachis narrat ordine. Qui militis tumuluni
cbum fuissc, ci magiiuui rcligionis simulatorem apcrientcs, ut rem probarcnt, nec invenerunt cor-
«53 RATIONALE DIVINORUM OFriCIORUM. ^4
piis, ncc equum, nec arma. Terfia vero die con- A santiornm aique sanciaium, velutreslnin genorale,
fligente Juliano cum suis hoslibus, inteiTeclus est ejus ofliciuin ordinavit.
a prxdicto milile, et scquenti nocic miles, videntc CAPUT CXXVIII.
abbate, ad sepulcrum suum rediit, equiimque et Quare non cclebremus fcsla sanctorum qui cum
ariri^ in locis suis reposuit. Post hunc Juliaiium Christo surrexerunt.
fuit Cyprianus homo gulx et Itixui deditus, qui ad Quxrilur quare non cclcbrciinis huc tempore
beatam Justinam virginem, cum ad suam luxuriam festa sanctorum qui cum Christo surrexerunt, vcl
concitare vellcl, misit quemdam dxmonem, qui cum illo in coclos asocndcrunt. Debemus enim de
hujusmodi immunditiab prxerat, sed signo crucis corum glorificatione gaudere et solcmnizare, sicut
repulsus est. Misit rursus alium fortiorem, qui de aliis sanctis, cum ccrti simus eos ascciidisse.
eodem modo crucis signo se devictum fatebatiir, Verum ejns rei ralio talis esl. De mortc corum non
ita ut binc Cyprianus ad fidem convcrsus sit. solemnizainus ,
qiiia ad infcros descendcrunt : de
Tanlae polestatis esl crux Chrisli, per quam ille nos glorificatione autem inanima festum aut in Pasclia
plaiie immeritos seternx felicitali restituit. aiit saltcm in ascensione Domini deberemtis cele-
CAPUT CXXVI. brare, sed non possumus piopler aiictorilatem el
De sancto Joanne evangelisla ante Porlam Laliuam B magniludinem ofliciorum illorum dierum. Obum-
Nero interfecerat Petrum et Paulnm. Quo mor- brarelur enini eorum fcstivilas dignitate majoris
luo, successit ei Vespasianus, alqiic ei Tilus, cui soleninilatis. Qucmadmodum si cum rege veniret
postea Domilianus. Sub hoc beatus Joannes evan- alicujus familiaris, propler pnesentiam regis nou
gelista profectus est Romam, ut isthic vcrbuin Dei

tam diligenter ei obsequeretur, quam si solus ve-
concionaretiir. Domitianus aulem ipsum poiii cu-

niret. Ideo ergo statutum est ut aliis anni tenipo-
ravit in dolium fervenlis olei plenum ante Portani ribus, iis diebus quibus ecclesix sibi dedicatac fue-
runt, festa illorum celebrentiir, utfestivitas beati
Latinam, sicenim vocabatur. Sed B. Joannesnullam
Joannis Baptistae sub finem Augusli, qui tameii
istbic sensit laesionem, divina gratia ipsiim prole-
gente. Quantum tamen ad ilUim aitinet, marlyr
circa Pascha mortuus est. Propter eamdem sane
fuit. Quapropier festum de illo agiiur, non secus ralionem festum beati Jacobi Composlellae in Julio
observalur. De feslo beali Pelri ad Vincula aiibi
ac si martyrium ibi suslinuisset. Tum a Domitiano
dicetur. Animadverte ergo quod festa sanotoruiii
in Patbmos insulam deportatus est.Scd tandem a
Nerva imperatore revocalus Veteris Teslamenti, ut Abrahami, Isai, Jacobi, Da-
est. Notemus hic tres
vidis, Danielis et aliorum in Grsccia et Venetiu;
tantura apostolos vivosfuisseRomse.Petrum nempe,
q colantur, habeantque isthic suas ecclesias.
Paulum Joannem ac tres item evangelistas,
et :
Joaiinem, Marcum,etLucam. Praetcrea animadver-

CAPUT CXXIX.
tamus Cbristi apostolos
De sanclo Michaele.
sive discipulos non ideo
De festo S. Miohaelis dicimus, quod hoc tempnre
quod Cbristum pnedicabant, sed quod
fuisse passos,
ipsum deiflcabant ac Deum esse aiebant sine Ro-
barbari .Apuliam ingressi sint, camque misere de-
pnpulati. Quare Christiani in dicto jejunio iriduano
nianorum auctoritate; quod ipsi prohibuerani.
CAPUT CXXVII. auxilium S. Michaelis imploraverunt. Et cum essent
congregati instructaque acie exercitum adversus
De festo B. Marioe ad Martyres.
hostes producerent, apparuil eis sanctus Michael,
Cum singula Romanorum idola non possent
quasi illis tum hostesversi sunt
auxilium praestaus :
templum Romae habere, fecerunt Romani unum
in fugam. Quia ergo per beatum Michaelem victo-
templum omnibus idolis, quod dictum est Pantfaeon.
riam obtinuerunt, ideo stututum est ut co die sem •
Illud templum imperavit dari Ecclesiae Cbristi Bo-
per festum ejus celebrarelur.
nifacius quartus Papa a Phoca Caesare Constanti-
CAPUT CXXX
nopolitano imperatore, et illud , rejectis idoiis
De varietatibus hujus temporis.
oninique eorum spurcitia, honorem ^
dedicavit in
Dictode festis, coiisiderandae siinl quaedani biijtis
B. Mariae et omnium martyrum (nondum enim
temporis varietales. Sunt enim hae tres seplimamc
fiebant festa confessoribus) ; et statuit ut singulis
quasi propriis vocabulis nuncupaiae. Priina est
annis cclebraretur illo die festum martyrum, sicut
pasohalis, secunda in albis, terlia exspectationis,
ipsis Kalendis Maii festum aposlolorum. Sed quia
ilia videlicet qua; est post Astonsionein Doiuini.
in illomense non est tanta copia viclualium, ut in
Prima dicitur sancliiicata, quia hommes per ba-
aliis (solel enim tunc annona dencere) et populus
ptismum sanclificati tola illa sepliinana. vestem
qui confluebat ad illa sulemnia, propler inopiam
ciborum quanduque non poterat bene celebrationi gerunt in qua baptismum susceperunt, qua; signifi-
vacare ideo Gregorius Minor, qui ejus nominis cat primam stolam. Secunda septimana appellaturin
;
quartus fuit, duo haec festa transtulit, et ea Ka- Albis, quoniam tunc baptizati allero Sabbato vestes
rerum copia, baptismi deponentes, albas induiint vestes. V«I

lendis Novernbris, quando major est
quoniam tunc solentjlli qui baptizati suiit confir-
fieri instituit. Nec solum apostolorum et Martyrum,
sedetiam Trinilatis, omnium angelorum et archan- mari ab episcopis, et alias albas vesles indiiere,
gelorum, patriarcharum, prophetarum et alionim usque ad sequens Sabbaluni. Vel cerle ideo nomi-
135 J. BELETIII THEOLOGI PAUIS. IM
iiaiur in Albis. quia signiiicat viUm aelernam in ^ appeilatur £s(o milii, usqiie ad Pasrham; alia a
qua utraqne stola vcsiiemur. Terlia tan<lem nun- Paschate ad Pentecosten, et lertia, a Sabbaio iii
ciipata est, iit dixinius, septimana exspectationis, Albis nsque ad Sabbatum post Pentecoslen. Prima
quod repraeseutct tempus quo apostoli exspe-
illud cst pocnitentia- et aflliclionis, secunda laetitiae et
ctavenmt adventum Spirilus sancli. Atque hinc exsultationis, tertia velut figurae : praefigurat enim
aniinadveitamus quosdam solere jejunareab Ascea- octavam sctatem, in qua ulraque stola induemur.
sionc usque ad Peiitecosten, quia aposloli eo tem- Exquo quidem fit quod drio Alleluia iila quinqua-
poredicunlurjcjunasse Sed D. Gilberto videtur non gesima cantamus, qnorum primum significat cor-
esse jejunandum, quod ad Pascliale tempus perli' poris stoiam,secundum animae. Sic qiioque tros
neat. Alia item varietas hic est allcndenda. Sepli- sunt psalmorum quinquagesimae, prima est a Beatus
nianaenim paschalis non protenditur nisi usque ad vir usque ad Miserere mei ; secunda a Miserere mei
Sabbatum in.Albis, atqueita Pascha pro oclavis sex usque ad Domine, exaudi; tertia denique a Domine
dunlaxat dies habet. Septiinana in Albis incipit a exaudi usquc ad Omnis spiritus laudet DomAnum.
S.ibbaio in Albis, et finitur in altevo Sabbato, et sic Hae quinquagesimac dies diiavii significant.Tot enim
durat octo diebus. Octavae Ascensionis cum debe- diebus aquarum fuit inundatio, scilicet cenlura et
rent terminari v, Feria ante Pentecosten. Nam licet B quinquaginta diebus. Ideo aulem tres quinquage-
duo dics qui octavis supersunt, ad raissam officiura simas psalmorum cantamus, ut Deus a nos di- tali
suum facile possint ab Dominica accipere, tamen luvio et ab omni malo defendat. Quinquagesima
non haberenl ad nocturnos inviiatorium vel respon- porro annorum erat jubileus. De quinquagesinia
soria, nisi ab Ascensione Domini illa peterent. Unde personarum habetur in Genesi, ubi Abraham in
profecto decein illi dies pro una octava reputaiitur. kunc modum a Domino quaeril : Si feptuaginla,
Nec idquidem mirum cumtutum Paschalevelut una inquit, in populo inveniantur justi, nunquid eis par-
habealur octava ,
qiiemadniodum etiam lempus ces ? {Gen. xvui.) Ita , respondit Deus, et sic postea
illud a Nalivitate Doinini usque ad oclavas Epi- de sexaginta, et quinquaginla, usque ad deceni
phania». {ibid.)Deqninquagesima vero denariorum habetur
CAPUTCXXXI. wi Evangelio, ubi de duobus agitur debitoribus,
Quorum unus debebat centum denarios, alter quin-
De Pentecoste
quaginta. Sed ha^c deillis dixisse salis sit.
His breviter de Paschali tempore exposiiis, de Dicitur ergoPentecosteaffmjjxovTaquinquaginla,

PcMiecosle Doinini deinceps agendum est. Populus quod dies haec a resurrectione Domini distat quin-
Israeliticus quatuor praecipue celebrat solemnitaies, C quaginta diebus. Hinc TrevTtxoffTof Latine dicilur
Pasoha scilicet, quia tunc eos Dominus liberavit ^tKnquagesimus. Sicut enim populus Israeliticus
ab^gypiioriira servitute, et a percussione angeli, quinquagesimo die a Pascha, quod celebraverunt
aspersis immaculati agni sanguine postibus. Non jn Ramasse, venerunt ad monlem Dei Iloreb vel
ciiiin fiiii doraus alicujus iEgyplii, in qua uon mor- Sina, quod idem est, et legera tunc acceperunt
liins aliquis conspiceretur. In domibus vero He- (Ea;od. xx), ita die quinquagesimo a passione Domini
braioriiin minirae. Celebrant praelerea Pentecosten, Spiritus sanctus discipulis in superiori coenaculo
quia lunc acceperunt legem, et Scenopegiain in advenlum ejus exspectanlibus dalus est in linguis
Sepleiiibri, quae interpretalur ^^to ta&^rnactt/orMm. igneis, Et in linguis utique, ut in omni genere lin-
Iii hieinedenique celebrant Encaenia, id est d<;rfjca- guarum et sermonum facundi essent (Ac^ n); in
tionem templi. Nos autem tantura duo istorum ser- igneis vero ideo, ut inflammarentur amore chari-
vamus, Pascha videlicct et Penlecosien, sed alia tatis. Datus est igitur Spirilus sanctus discipulis,
ratione atqueilli : illi enimcclebrantPascha, quod cujus gratia est septiformis, quoniam numeruin
tunc ab iEgyptia servitute fuerint liberati : nos ideo scilicet septenarium , maxime observant Judaei in
Pascha celebramiis, quia tuuc per Christum re- omnibus, idque non sine specie figurae. Ipsi enim
deinpti sumus. Illi celebrant Pentecoslen, quod D celebrant sepliraum diem, videlicet Sabbalum ; se-
lum lcgem acceperunt; nos idco, quia tunc acci- ptimam septiraanam,nempe Pentecosten septimum ;
pimus Spiriliim sanctum. Illi acceperunt legem in mensein, nirairum Septembrera, qiii apud eos fere
labulis lapideis extriiisecus scriplam. In tabnlis habctur celebris et septimum

;
annum, utpote qiii
quidem lapideis, ad designandum eoriim duriliem ;
servi a Judjcis manu miltebantur , si vellent. Si
extrinsecus'vero scriptam, quod litterc spiritualera autem aliquis manurailti non vellet, sed in domiiii
iiilelligentiam iion pertingebant. Sed Spiriius san- servitute remanere, is ad postes tabernaculi vel
otus datus esl septuaginta duobiis discipiilis, in templi diicebatur, atqiie ejus aures subula perfora-
rorde digito Dei intiis spiritualem intelligentiam eis banlur, qiiod eratsignum servilii, neamplius inanu-
diclante. Verum animadvertc aliud esse Pcnle- mitteretur, si forsitan postca cx servitute manumilti
coslen, aliud qiiiiiquagcsimam, iieiuqiie quinqua- vcllet. Sic quoque hoc anno quieciinque lerra ex se
gesimam multifariam accipi. Est enim quinqua- gralis procreabat, erant communia. Non enini co-
gesima dicrum annorum psalmorum, personarum ,

lebalur eo anno. Pari rationenos septimo die, v.ide-
a deii:jrioriim. Riirsiis quinqiiagesima h;vc dicrum Hcet in Sabhaio, baptismumcelebramiis. Sabbatmn
tripli-x eai. Est eniui ulia a Domiiiica, quae vulgo cmm rcquicm sisuificai, et nosper bapiismum sab-
137 RATIONALIi: DIVINOUUM OFFICIOUUM. 138
l)ali7.aiiius, id osl reqniescimus , qiioiiiain quando A CArUTCXXXl\.

homo baplizalur, liabet anima ejus quielem, cum De mstilutioncjejumorumQuatiwr Tcmporum.
In priniiliva Fcclc.sia fuit institutuiii ut jejuni')
per Spirilum a viliisemundata iniidei unitate quic-
scil. Soiendum crgo esl duobus tantuu> Sabbalis
h;i;c qiioqiie :iiino ler fierenl. Scd C:ilixtus papa
regulariler baptismum celebrari. Sabbato videlicel inslitiiil (9) ut qualer rierenl, siimens ralioiieni
pascliali, el Pentccosles : pascbali quidem Sabbato, ex Velori Testamenio. Judaî namque quatcr jeju-
qnoniam in pas.sione Christi omnes baptizamur, n:iJ>ant in aiino, ante Pascliam, Pentecostcn , Sce-
boc est redimimur; Sabbato vero Pcnlecostes, quia iiopegiam, id est ante fictionem tal)ernaculoi'um in
tunc per Spiritum sanctum mundamur ct sanclili- Scpteinbri, et ante Kiica:nia, id est dedicationci:i iii
camur. Atque hujus quidem Sabbati oiHcium iiunc Decenibri. Praiierca si ter fieient, ct lics dies sin-
trnctandum est. gulis vicihiis jejunarentur, anno diviso in tres
CAPUT CXXXII. partes rcmanerent scmper aliquot dies ,

quoruni
primitias non reddereinus. Siint rursus ct inultx
De officio sabbati Pentecoste».
ali:je raliones. quamobrcm quater fiant in anno.
OiTicium hujus diei nihil discrepal ab odicio .sab- Una est quod in human.v. nuturx constilutione qua-
bati Paschae, excepto quod in eo prima lectio sit de g luor sunl qualitates, ut pote quod simus calidi, fri-
Adamo. id est de mundi creatioite. Hic vero primu gidi, humidi, sicci, ex quibus qiialitatibus qiiilibet
csldeAbrahamo. £t huicquidem lectioni de Abra- j>eccandi petit deleclationes. Ut ergo quaiuor has
hanio, c^nlicum subjungitur, illi vero de Adamo, qualitates n peccandi libidine relrcncmus, quatcr iii
non utique. Dux liae lecliones illos diios parcntes annojejunamus. Vel talis etiam ratio reddi potest
signincatit, quorum unus fuit pater erroris et de- Ilomo constat ex aninia et corpore. Corpus autein
vialionis, scilicel Adamus'; alter fuit paier fidei et consistit ex quatuor elcmcntis. Sed aniina tres po-
revocatiouis , videlicet Abrahamus. Lectioni de tissimiim habet proprietates, uti ratioiie, irasci, et
Adamo non subjungimus canticum, quod ille non concupiscere. Quare ut haecinnobis inodcrentur,
bene nobis cecinerit, quoniam transgressus est Dei quater in anno iribus diebus jejunamus, ut qualer-
inandatum. Unde non respondemus ei, quasi nobis narius numerus referalur ad corpus, ternarius ad
maie cantanti. Quod autem niale cnntavcrit ex oo aniinam. Rursum, annus in quatuor tempora divi-
patet, qiiod ei dictum est : Maledicta tsrra in opere dftur, quorum unumquodque tres habet inenses.
tuo {Gen. iii). Lectioni de Abraiiamo canlicum sub- Quater igitur in annojcjunamus tres dies, proquo-
jungimus, ut qiii bene nobis cecinerit, unde ci dictum libet niense diem unum. Est ilerum alia raiio, cur
esl : Insemine tuo benedicentur omnes gentes [Gen. ^ qualcr jejunamiis, ob quaiuor videlicct anni ten-
xxii).TacenturautemhacdietituIi, propter parvulos pora. In hieme enim mandamus tcrra^ semina, in
qui necdum cognoscunt auctores Novi et Veteris Te- vere arbores florescunt efvineae pubescunt, in aes-
stamenli.Mi.ssa hoc sabbato ita incipit, quemadnio- tale metimus nonnullas fruges, et in autumnu col-
duin sabbato Paschx videlicet per/Ci/ rfe eUison. Pro- Hgunlur uvae. Quater denuo jejunamus, quia ut
inde Gloria in exeeUis tam hoc,quam illosabbato cani- Tcteres quoque anno quater jejunabantquadr.igesi-
tur, atqueetiam dieCoenae, sed non nisi in illa eccle- mam diem, et nos his temporibus tres dies jejuna-
sia, in qua consecraturchrisma. Alibi enim cantari mos. Dicuntur autem jejunia Quatuor Temporum,
iion debet. In ves|>eris denique hi dicuntur Psalmi : vel jejunia primitiarum, vel jejunia duplicia, quia
Laudale, pueri,Dominu»i {Psal. cxii) ; Laudate Do- (itint tribus diebus, quibus solemus jejunare in una
Tninum^ omnes yentes {Psal. cxvi) ; Lauda, anima septimana. Sunt vero instituta, ut dictum est, a
mea, Dominum{Psal. cxLv); Laudate Domhiumquo' Calixto papa, et prima hujusmodi jejunia iiunt in
niam bonus {Psal. cxlvi); et Lauda, Jerusalem, Maitio, in prima videlicet seplimana Quadragesi-
Dominum {Psal. cxLvii). nm. ut in nobis marceant vilia. Non enim omnino
possunt exstingui. In aestate fiunl secunda, nimirum
CAPUT cxxxin. ^ in septimana Pentecostes, quoniam tunc venit
ut
Dejejuniis Quatuor Temporum. Spiritus sanctus, et nos esse debeamus ferventes
Dicendum modo est de jejuniis primitiaruin, qux spiritu. Terlia jejunia fiunt ante festum saneti Mi-
in septimana Pentecostes solent contingere. Et pri- chaelis, in terlia septimana Septembris , quod que-
mo quidem de origine, secundo de institutione, madmodum tunc arborum fructus colligantur, et
lertio de nomine et ejus ratione, deinde de oillcio, nos quoque deceat Deo redderc bonorum openuri
et ultimo de ordinibus qux in iis celebrantur fructus. Quarta postremo fiunt in seplimana, ante
oportet dispiciamus. Origo istorum jejuniorum sum- NataleDomini scilicet in Decembri, quia sicut tunc
pta est ex Veteri Testamento. Sicul enim populiis herbae moriuntur, ita et nos oporlet mnri mundo ,
ille Deo ex omnibus rebus suis dabat primitias, sic et renasci Deo,
nos ex lemporibus primitias , et non solum ex !n horum jejuniorum quarta feria dici debent
lemporibus, sed etiam ex omnibus quse possidemus duae lectiones tono sive voce nocturnali : una ex
dare debemus. Nunc sequitur de institutione. Veteri Tcstamento, aliera ex Novo, tono ei vocc
(9) Dist. 66.
Patrol. CCIL
159 J. BFXETIII THEOLOGI PARIS 440
coinmuni, ad significalionc?n ejijs, quod qui ordi- A Et communi nomine Judsei ab Juda fdio Jacob,
nandi sunlSabbalo scqucnti, oporlcal ut sinl utri- qui unus fuit ex duodecim patriarcliis. Quanlumvis
usque Teslamenti periti. Idcm indicat mitraepisco- enim duodecim fuerint Iribus, quae a duodecim fi-
palis per duo illa cornîa (10). Dcbel enim bic lii;; Jacob desccnderunt a Juda tamen Juda;i ideo
,
utriusque Teslamenti non esse ignarus, quo tan- sunt appellati, quod de regno Juda lioc pacto pro-
quam duplici cornu possit ferire lidei inimicos atquc phetaverat Jacob : Nun deftciel princeps de Juda ,
haereticos. Sexta Jejuniorum f.;ria, una duniaxat nec dux de femoribus ejus, donec veniat qui promitsus
dici debel leclio, quod auctor Veteris el Novi esi {Gcn. XL\x). De tribu aiitem Juda venit Duminus
Tesiamenti unus et solus sit Deus atque ex Veleri noster Jesus Cliristus. Nolemus prseterea, quodali-
etNovo Testamentu unum factum sit Evangelium. quae sint oclavse devotionis., ut sancti Nicolai, et
Sabbato autcm quatuor recilantur lectiones, ante- sanctse MariaeMagdalenx, qui octavas non habent
quam celebrentur ordines, quarum prima porlinet sed quoniam suntquarumdam ecclesiaruin patroni,
ad populum, secunda ad Ecclesiae primates, tertia ideo eisfiuntoctavae. Sunlctoctavx venerationis iit
ad ministros, quarla ad omnes religiosos, Lectio in magnis solemnitatibus ; et significaiionis, ut Pe-

lianielis ideo sequitur de tribus pueris, quod qui tri et Pauli quae seciindam significant stolamquam
suni ordinandi. in fide debeant esse probati, sicul " habituri sunt , videlicet corporis glorificalioneui.
illi fuerunt. Sunt auiein hi circa tria potissimum Paulus histuriographus diaconus Romanx curiae,
inquirendi, circa naturain, utrum videlicel ex legi- monachus Cassiniensis, cum die quodanipaschalein
timo malrimonio sint procreati : circa litteras el cereum consecraret, fauces ejus rauc» factae sunt
«irca vitam ac bonamconversationera. Notemusergo cum prius esset satis vocalis. Ut ergo vox ei resti-
hic quod arcbipresbyler ordinandos prius debeat tueretur, in honorem S. Joanuis liymnum hunc
offerre archidiacono : unde hic eliam dicitur vica- composuit : Ut queant laxis, ctc, unde in priiicipio
rius, quoniam in hoc vicem siipplct sacerdotuin. pelit vocis reslitutionem, sicut resiituta est Zacba-
Eorunt eniin esset huc facere. Archidiaconi onicium rise merito S. Joannis. De quo quidem dicemus, si
est eos examinare ct scrutari in vila, in natura et primo feslum Gervasii ac Prothasii breviler expo-
bonesta conversaiione, atque ita eos tradere in suerimus. Et quidem hoc unum hic dicimus, quod
manus scolasleris, cujus munus est periculura facere in eorum officio cantaiur : Loquetur Dominus pacem
in litteris. Sic itaqiie diligenter inquisiti dcbent in plebem suam {Psal. Lxxxiv). Nec hoc sane sine
triidi in manus episcopi. Post lectionem Danielis causa tum temporis dicitur, quod in horum festo
subj ungitur cantus BeJiedf ciê. Sed quare ad lectio- ^ yeformata fuerit concordia inter Longobardos ei
fiero Danielis non flectuntur gcnua, supra dirtum
Romanum imperium. Cxtera de illis historia plene
est. Epistola Pauli deindc legitur, ad quara genua
perstringit.
non flectimue, quoniam ad Novum perlinet Testa-
CAPUT CXXXVI.
nientum. Huic deinceps Iractus subjungitur cum
gravi cantu, quod ordinati graves esse debeant et
De liativitate sanctiJoannis.
constanies, ne facili supcrbiae flatu aOerantur. Obi- Videamus modo de

igitur ipsius S. Joannis Nati*
ter tamen animadvertere non permissum esse, ut vitate, et primo quamobrem nativitas ejus celebre-
cadem die bis aliquis ordinetur. Sed si necesse tur cum in peccatis fuerit cunceptus. Nullius enim
fuerit, potest ordinari Sabbato in diaconum, et conceptio facta in amplexu m.aris et feminx potest
Dominica sequenti in sacerdotc, et postea in octavis Quidam enim sunt sine palre et
esse sine peccatc.
Pentecostes potest consecrari in episcopum. matre, ut Adamus, alii ex patre sine malre, cujus-
CAPUT CXXXV. modi fuit Eva alii vero ex patre et matre, quod est ;
De temporeperegrinationis ac festis in eo contentis. frequentius, ut Abelus alii tandem ex matre sunt ;
Ab hoc ergo Sabbato incipit tempus peregrinatio sine patre, qualis est Christus. Unde in persona il-
nis, quoniam sumus quidem in itinere quo vcnitur D ^'"^ dictum est Ego sum vermis et no» homo {Psal. :
ad patriam, sed hosles et adversarios babemus an- xxi), hoc esi secundum legem vermium natus, non
tequam illuc perveniamus,nimirum carnemnostram, auiein hominum. Sed animadvertalur hic homiiiem
mundum et diabolum. Legimus hoc tcuipore librura prius, ut ita dixero , seminari , ac postea in vulva
Regum, ubi bella nobis proponuntur et victoria^, ut concipi, ibique carnem formari.Verum post quadra-
et nos contra hostes fortiier pugnemus, et adepti ginta et sex dies creari aniinam, el corpori infun-
victoriam in coelis tandem coronemur. El nolemus di, seoundum theologos , quibus magis credendura
obiter apud auciores tribus polissimum nominibus esl quani physicis, Cclel>ratur ergo hujus nativitas
appellari Judaeos, Priino , quia vocantur recutiti sccunda, quando nimirum primo cxii in lucem.Nain
unde Isaias : Rccutila , inquit, sabbata, id cst Ju- prima cst, quando ipsa aniiua corpori infunditur
daica, quoniamrecisam verendorum cutem habent. secunda vero, cumprodit in lucein quarc juxta se- :
Appellantiir eti.tm Palaeslini : unde Ovidius : cundam, sine peccaio fuit cuncepius. Sanctificatus
Terra Palmstino seplima culta viro. enim fuit in utero qucroadmodum Jercinias, in cu-
(OviD. DeArt. amal. Hb. i, vcrs. 415.) jus propheUa hoc ita conlinetur Aniequam exires :
(10) 23. q. I, c. Episcopus.

m UATIONAF,E DJVINOHUM OFFICIOHUM. H2
de vulva tanctificnvi te, etc. (Jer. \.) Quod (luidcm A "«s thracones, iit qnitiam memluse lcgunl, srilicei
in iiujus figurum forlasse ilictiim fuit.Sed dc quo terrx' meatus. IIxc, inquain, animalia inae.'evolaiit.
genere sanctificationis lioc islliic dicatur Deus no- in aquis natant, in lcrra ambuiant. Sed ûnndo in
vit. Sunt qui piilent de sanctificationc origiiiali di- aerc ad libidinem concitantur (qiiod fcre lii), s;epe
ctum fuisse, idquc iioc paclo probarc conanlur ipsum sperma vel in puteos, vel in aquas fluviales
quod videlicel Spiritus sanctus pucrum repleverit ejiciunt ex quo iethalis sequiiur annus. Adversus
alque adeo nt ex istiusinodi Spiritus sancti reple- h.xc ergo iiujusmodi inventum cst remcdiunj, ut vi-
tione. ct repleia fuerit mater. Alqui si esset in ori- dclicet rogus ex ossibus construeretur, et ifj fiiinus
ginali, foret utique et in morlali. Ergo neque puer hujusmodi animalia fugaret. Li quia islud Daxinie
sancto Spirilu csset replctus, neque ejus maler. hoc temporc ficbat, idem eliam modo ab cmnibiis
Nec vero quod et mali qiiamplurimi prophc-
refert, oliservatiir. Est et alia causa quamoiirein o^na ani-
larunt ut Caiphas ct Balaam ct quod asina etiam
, malium coinburantur, quod ossa sancti J >^nnis in
locuta sit. Verum contra videiur, quod ei peccatum civitate Scbastae ab ethnicis combusta fuere. Con-
illud originale remissum non fiierit. Dixit enim suetuin iiem est hac vigiiia ardentes deferri facu-
Joanoes ad Christum : E(jo a te debee baptizari, et las, qiiod Joannes fuerit ardens iucerna, et qui vias
(u venii ad me baptitari (Matth. iir). Ex quo intetti- " Doinini prxparaverit. Sed quod etiam rota vcriatur
ligitur ipsum voiuisse abiui a peccato origiuaii. Scd hinc esse putant, quia in eum circulum tunc, sol
liinleiiigeudumpianeest ipsum hoc dixisseinpersona descenderit ultra quem progrcdi nequit , a quo co-
«Efclesiae, in qua eliam opinionegiossacst pervulgaia. gilur paulatim descendere, quemadmodum vulgi ru-
^
CAPUT CXXXYII. mor de B. Joaniie Christo adveniente ad sumnnini
De vigilia sancli Joannis. pervenit, cum Christus putabatur, posleaque de

Festum sancti Joannis habet vigiii:;.^ , hoc est scendit ac fuit diminutus , ut vcl ipsc de se testis
ejus festi dies praecedens diciiurvigilia vel cjus lo- est : Me, inquieii"?, opcrtet minui, illum autem cre-
co jejunium , quod vice vigiliarum est insliiutum. scere (Joan. in).QuodqiiiJem proplcrea dicium essc
Fuil enim moris apiid veieres ut in festivitalibus Konnulli arbitrantur, quod tuni dies incipiant mi-
vtri cuni uxuribiis ei filiabus suis ad ecciesiam con- nui et decrescere, et in Chrisii nativiiaie crcsccic.
venirent, aique isihic cum lumine et candelis vigi- Veriim enimvero quia aiiquando dies ante festum
larent. Sed quoniam in his vigiliis crebro coiilinge- sancti Joannis decrescant, et ante nal.tie Domini
bat ut puellx viliareniur, ac malitiosi opporiunita- crescant , inteiligendum est istiid dc nativilate in
lein halierent, quo llagilia sua commode perficerenl, r, matre, quando scilicet uterque conccptus est. Con-
ideo factura est ut vigiiix muiarentur in jejunia. acplus eniin est Joannes diebus decresccntibus, ut
Undeetiam nunc antiquitatis noinen retinuit. Voca- in Septembri , et Jesus crescentibus , ut in Aprili.
tur euiro vigilia.Celebraturautem Nativilas Joannis, Proinde missa hujus diei oiTiciuin petit partim ex
tum propler historiam (habet enim Evangelium : Veleri, partini etiain ex Novo Teslamento, cum iu
Et multi in nalivitaie ejus gaud^bunt (Luc. i), quod eo qucedam sint Testameiili Novi, qu.-edam Veieris.
observant Christiani et pagani) tum propie^Lallego- Nam lex et prophetw fuerunt usque cd Joanuem
riara et mysteiium. Per Joannem enim significalur (Malih. xi), ita ut hic fueritlauquam iu incdio caii--
ortus gratix, ex quo quidein fit ut tum magis so- stitutus Veieris et Novi Testamenti. Poslea tameB
leTnnizemusproplermysteriumquam propter ipsain circumcisus est Chrislus. Eodem vero die et Joan-
personam. Credimus autem quod hic in ulero sin- nes evangelista in fossam descendit, sed quia prupter
ctiiicatus est^ sicut Jeremias, unde eo die de Je< nativitatem B. Joannis Baptistai , ejus fesiivitas
rcmia iegitur. Sed quo gcnere sanctificationis nec plene venerari non possei translala est ad Naiale
nec iegimus. Plerique tamen affirmant
satis iiquet, Domiiii. Quarecum neqiie ibi pnipier festum S. Stc>
ipsum ab omni peccato fuisse mundatum. Salvator phani vigiliam habere potueril, hiitc esse dicimus,
autem attuiit nobis ortum gratise. Vlunc Joannes B quod hocdiedupiex missacauatur, altera quidcm de
praecessit annuntiatione, nativitate, prsBdicalione vigilia evangelista;, nimirum, Jusius utpalma florc'
passione , et ad inferos desceiisioue. Odicium ejus bit ; aitera vero de vigilia Baptistse, quanquain diceie
partim consla^x Veteri Testameuto, partim ex No- possimus vigiiiam Joanuis Baptistx pleuum hal)ere
vo, quoniam ipse fuit tiuis Veteris el inilium Novi. et absolutum oiricium. Ex qiio sane iieret, iitillodie
Fuit namque quasi lapis angularis, hoc estNovum non cciebraretur vigilia sancti Joanuisievangelistae.
elYetus conjungens Testameutum. Quod autem hoc CAPUT CXXXVIII.

feslo jejunamus, totum iliud natum est ex sympa- De festo aposlolorum Petri et Pauli.
tbia quadam et compassioue qua ei cumpaiimur Huc.usque de Nativilate S. Joannis ejusque vigi-
quod jejunaveritiu deserto, aique isthic vitam egerit lia actum est, sequitur deinceps festivitas duorum
adniodum acerbam. Solent porro hoctemporeex ve* aposlolorum, Petri videlicet et Pauli. De bis magiia
teri consuetudine raortuorum animaiium ossa com- est controversia, utrum eodem die passi sint. Ilen-
buri,quod hujusmodi habet originem. Suntenim ani- ricus enim soiitarius velle videiiir eodem die cos ,
maiia, qux dracones appellamus, unde in psauuo : anno tamen revoiuto, passos csse. Sed Pcâgius pa-
Laudate Dominum, de terra dracones (Psal. cxi.viii), pa, atque alii sancii Paires qiii de illis scri|»seruni
ij7» i maa:t\]\ iJii.oLor.i pakis. n-4
iii HtM r<'.Js, voluiil illos eoitoin dic cadcirKiiK; lior.i A Ni<!"liorl, (Jc qii;i siipcrius nienlio faola esl. Illam
siil) pessi iio illo iiiiperatore Neioiie fiiissc passos ciiim lali die faclam liiisse aibi<ranlur (|uod ulique
Aiioqsii eniin fals* essent liisloi iae de illis prodiUje. bene (ieri potuit. Dicitur autem hoc die magna illa
Scd lan> 'ii in diversis loois passi sunl, cl divcrsis aposioiorum sequeutia, cujus iritiumest hujiismodi.
poniiis. Pclriis (;nim ciuci fnil alTixus; Paulus vero Cn;li enarranl, ct Evangelium '-.^censionis, scd iion
oblriinr.>ius, qii.t poRiia videbalur esse honeslior. inlegrum, ut quod il)i incipit : Fa Dominui qnidem
Nam civis cra onianiis , ul liabelur in Actibus Jesus postquam tocutus est (.'. trc. xvi). Ad cujus
aposlol(;ruin. Poslea vero eorum corpora fuere extremse partis probationcm ronnulli Ijic mentionem
eodem l.)CO eodemque scpiilcro posila, ubi muilo faciunt de diiobus discipuli^ Petri, qui cnin ad
leinpor> simul permanserant. Scd ad fidcm Chri- prnedicandum missi esscnl . cl ••/ircilcr viginti dics
slianam cojivcrso imperatore Uoinano, cl Christiana iter ingrcssi, alter eorum mortuus est, el aller ad
religionc i.iagis ac magis ciesoenle, ulrique apostolo Petrum rediit. Ilunc aiuni fuissc B. Maliirnum. Sed
suam peouliarem sedificaveruiu ecclesiam et cuin Pclrus ei Iradidit bacuhsm suum, ac ipsum remisit,
vellont corpora separarc , dubitarentque qusenam proecipiens ut ad corpus socii sui adiret, cl illud siio
ossa Petri, el quse Pauli essent, illis orantibiis, je- baculo langerct. Quod quidem cum hic fecissel, e
jiinio peracto, responsum est coeliius, majora esse ^ vcsligio alier revixil ad tactum baciili, qui jam
ossa pr:edicaloris, minora vero piscatoris. Alque morluus fuerat quadraginta diebus. El sic verum
ila saiie seorsim a sese mutuo ossa fuere separala, esse completum esi, quoddixerat Dominiis Etma- :
ei in suts ccclcsiis posiia. Quanquam vero horum jora koruin facielis [Joan. xiv). Dominus cnim qua-
feîa eodem diecelebrandaoccurrant, beatus tamen triduanum suscitavil Lazarum , quod saiie oppido
Gregorius i«isliluit ut fcstuin Petri ipso die lantum quam magnum fuil : sed magis quod ad taclum ba-
celebrarelur : major enim fiieral sanctitatc , et P«()- culi Petri revixit il!e, qui jam mortuus fuurat qua-
mx primas tenuerat , scqiienti vero die coieretur dTaginla diebus.
Sesiuni Pauli. Ipso tamen die Petri dicitur in missa CAPIJT CXL.
oi"alio, sive, ut vocant, collecla, illis duobus com- De [esto sancti Jacobi.
Knniis. Potest crgo bic missa inchoari vel dcS. Pe- Festiim boc Jacobi est majoris, fratris Joannis
irs, vei pcr hiijusmodi inlroitum : Terribitis csl lo- CTangclista! el filii Zebedaei. Hujus corpus qOiescit
cus isie {Gen. xxviii), qiiia eo die ecclesia Pelri in Compostella,qu£ Uispaniaipais est. Missus enim
fuit dedicata. fuit ut Ilispanis verbuin Dei conclonaretiir. Sed
Qu.trilur autem hic de I/ino an papa fuerit, atque propler malitiam et duritiam principum cxtra unum
itidcm de Cleio. Sed responsum est , el negalum, ' ad fidcm Christi nemincm convertere potuit, Quod
eosque iuisse discipulos Pelri, ac ejus vicem in his ciHn videret vir sanclus Jerosolyniam rediil, ut
duntaxal supplcvisse, qute ad activam pertincbant conspiceret an illi, quos islhic reliquerat, eliam-
vitam, mnim videlicei intra muros, alleriim vcro nuni satis essent in Christi fide confirmali, ei inve-
cxira. Sed Pctrus vacabat OTalionl, undeetiam nunc nit miiltos it) jam fere oninino
ea errantes, imo qui
Rom% prscler papam et alius quispiam episcopus cam deserucrant, proplerHermogenemet Philaeium,
est. Considerandum porro est inierdum inveniri qui magicis artibus quasi miraciila faciebant , <(ui-
Pauhim Petro esse minorem , et qiiandoque etiam hiis homines misere decipiebant. Yeruiii hos magos
majorem, vel inter sese cos esse aquales. Sed islius- "^grcd^cns apostolus ad fidein converlit, populum
inodi controversia hoc modo dissolvi poiest : Fuit ue ad cuUum Dci reduxit. Deinde vcro cum aa
enini Paulus minor Petro, videlicct dignitale, quod .rodem duceretur, in via paralyticum quemdain
liic fuerii princepsapostolorum.Verumeodem inajor sanavit, ct qiii ipsum duccbat ad fidem convertii,
fuit prsedicatione, et sequalis ct par vila: sanctimo- ac baplizavit. Tandein ab ipso Herode fuit obtriin-
nia. Ilorum itaque festum tria habct prxcipua, jeju- catus. Tum magi illi, qui jam cjus facti erant disci-
nium. octavas et solemnitatem. Jejunium quidein , f)
puli, cum aliistribus eisdem discipulis ciim corpore
quia si cum eis regna -c oplemus, oportet nos etiam in navim asccnderunt, et sese sine rectore mari
cum iis compati. In olemnitatc vero propter eo- commiserunt, ut ei diviiia providcntia sepullur»
rum glorificationcm gAudemus. In octavis deniqiie locum tribuerct. Tandem navis illa Hispanix appli-
ob illorum futiirara beatiiudinem in corpore et ani- cuit ad rcgiiuin Lup<e. Erat autcm tum tempuris re«
ma, cujus cerli sumus, Isetamur. gina quaedam in Hispania isthoc nomiiie, cujus vita
CAPUT CXXXIX. et mores nomini plane cunvcniebant. Ad hanc ergo
De divisione apostolorum. reginam discipuli aliqiii cxicrunt, et illi dixerunt
Pe fV>sto divisionis aposlolorum majnaeauclorila- hoc pacto : < Dominus Jesiis Christus misit ad vos
lis scriptores varii dissentiunt. Quidam enim volunt corpus sui discipuli, ut quod recusastis vivum, sal-
divisionem hanc intelligendam esse quasi qua; Jero- tem morluum recipiatis. • Ac narravit illi totuni
solymae post duodccim annos facta esset, cum vide- istud miraculum , quo pacto illuc appuUftsent.
licet apostoli partiti ac scparati fuerinl ad concio- Quod cuin audiissct Lupa misit cos ad crudelissi-
nandum cthnicis : Nonniilli vero piitant festum hoc mum quemdam virum qui eos in carccrem detrusit.
essc accipiendum de divisioiie Pctri et Pauli . illa Scd cum hic pranderel, angelus Domini eos e car<
RATIONALE DIVINORUM OFFICIOUUM. <4G
145
ceie ediixil, qui civiialem cxeunles velul peregriiii, A l«:»*>»l« ailversus Cleopatram et Marcum Anloniuni
populo videnle ac iiciiune impedicnte, ad suos re- Qiiod cuin animadvertissel Tlieosebia a'gerrimc tu-
dieniiil socios lil tantum lionorem exliiheri eihnico homini el
Absoliito praudio, lyrannusille ad se caplivos ad- (lair.nalo. Cum autem venissel Jerosolyinain da-
Sed ta; sunt ei cujusdani benelicio catenae quibus
dnci jussit. cuiii venisseiit ad caicerem qui ,
illuc niissi eraiit, invenevunlcarcereniaperlum, nec siib Ilcrodc ligatus fuit Petrus. Tandein vero Ro-
in eo captivos, qiiod doniino suo retulcninl. qiii ita mam rcdiens siiper eo, quod in Alexandria viderat,
pcrcitiis exlemplo famulis praicepit, iit eos iiise- summum consuluit pontiliceiu, eique ostendit cate-
ij
qnereiilur. Yeruni cuni hi a civibiis passiiii duos nas, quas Jerosolymae dono accepi;rat. Jussit itcni
lales viros sibi visos Tuisse, et poiilem civitatis papa illas aflerri catenas, quibus sub Neroneligatiis
j
traiisiisse intellexissont, er ad eos iinpctu qiiodani luerat Pclnis, quae simul alque tangerent alias, ita
cucurrisseiit, pons riacius est, el iii a<|ua subiner-i fueriint conjunctsc alque implicatae, ac si semper
suiit. Qiiod qiiideiii siinul atqueaudivisset princep^, ea;dem fuissent. Quo quidem viso Theosehia jussit
ot silii et siiis timens, inotus poenitentia, alios mi- consilio pontiCicis adilicare ecclesiam in honoreiii
sit, qui sanctos illos viros rogaret, ut ad se securi beati Petri, et in ea catenas illas collocavit. Dedica-
redircnt, promittens quodcunque eis placercl se B li» autem ejusmodi facta estKalendis Augusti ;
sta
liriique pontifex ut quod indiscreta et incpta ho-

faclurum. llli autein redierunt, et populum civiiutis
ad lideui Chrisli coiiverterunt. Quod factum Liipa nrinum voluntas huc usque fecisset principi Roma-
regina suminbperc doluit, et redeunlibus ad se dis- no, modo idem Christianoruin pietas in universo
cipiilis non ausa aperte eis noccre, fraudem verbis orbe semper facerel principi apostolonim Petro.
dissimulans, ait : < Accipile boves quos habeo, et At<!iue acjl eum sane niodum solemnitas Pctri ex-
plaustro eos jungite, et quo placuerit corpus donnini stitiwwit solemnitatem Augusli.
veslri ahducile. » Dicebat aulem istud aiiimo planc CAPUT CXLII.
nialevolo. Noveral enim boves Cfcse indomitos, ac De feslo Machaboeontm.
fieri non posse ut vel jungerenlur vel currui appli- tSic animadvertendum est Machabaos hos no«
carentur; aul certe si posset, ul currerenl nunc illos esse ex quibusunus fuii Judas Machabseus, seJ
horsum, nunc illorsum, atquc cos ita dissiparent et qui fu»^ruiit filii Feliciiaiis, ut quibusdam placet.
Alii airumant Felicitalem raalrem fuisse alioruin
occide ent, ac corpus ipsum caderet. Sed nulla est
sapicntia adversus Domir.uni. Dlscipulienimpostea- septera fralrum, qui Christi nomine passi suni ei
fecerunt,, slatim boves man _ quorum nomina i^noral Ecclesia. Haiic Felicitatein
quain
M-" —^.« signuiu
crucis ^-o . -
sueli velut agni factisunt, nec homiiiiscontrecta-^ vocat B. Gregorius

plusquam martyrem, quo.l
lionem veriti. Hi ergo apostoli corpus in grandi septies passa sit in septem filiis, et oclavo taiulem
saxo posueriint, quod ita se corpori aptum reddi- in proprio corpore. Certe illa Feliciias, cujus hi sunt
dit, quasi humana opera ad id fuisset confectum, liberi, quorurn festum hic agitur, duplcx sustinuit
niartyrium, vidit enim filios divcrsa pati toruienla,
sepulcrumqiiecorpori priebuit. Quod cum ita siinul
cum corpore currui imposui&senl, bovessinealiqwo etdeindeipsamartyriumsuslinuil. Erant enlm ejus

rectore rectr ad palalium Lupae curruni advexe- septem filii, tamelsi non hos fuisse qnidam pulont.
Mcininit autem eorum festum Ecclesia lani Orien-
runt, nec quieverunl, donec ad ipsius palatii me-
lalis quam Occidentalis, quanqiiam nuUius sancii
diuin pervenerunt. Qua re stupefacla regina, et tanto
Veleris Teslamenti prteter hos, si ita sinl, conlra
miraculo exterrita, ad fidem conversa est, et ex suo
palatio sancto dedicavit ecclesiain , oinniaque orna- multorum habet festa. Veriim hos utraqu« colit
inenta, quae possidebal isihic ad cultiim ecclesiae Ecclesia, quod propter legis observalionem pas i
consecravit, ac felicissima tandem niorte obiil. Co- sint, cum carnem porcinam comedere recusarf.il.
litur autem festum B. Jacobi octavo Kalendas .Au- Est rursus alia ratio quoniam nuinero sepiesii fue-
gusti, non quod timc obierit (passus enim esl d »•''"*• -^^^"' «"P^^"*""' """'^*'"'' "^ '''^ ^*'*^^^^^
circa Pascha, ul liquido in hujus diei Epistola con- leros plenus et pcrfectus, numerum exprimit ita
sUl : Misit Herodes rex, etc. {Act. xii), sed quod hoc universitaiis. Quare in his septem significantur om-
die ei sit dedicatu ecclesia in Compostella. Nec nes raartyres, tam Veteris quam Novi Testainenti,
vero habct jejuniuui msiitutionis festum hoc, ea Atque exhibentur martyribus Novi Testamenii ni
exemplum, ui quemadmodum illi pro sua lcgc passi

ratione qua stipra ostensum- est.
sunt, ncs vel raortis periculMin pro noslra
ita ct
CAP13T CXLl.
adire non horreamus, si necesse fuerit. Sane ergo
De festo Pelri ad Vincula. hujusmodi fesluni magis celebralur gralia eorum
Tlieosebia, uxor Theodosii imperaioris , cum per qui significantur quain qiii signilicant.
Alexandriam proficisceretur Jerosolymam, incidii in CAPIJT CXLHI.

ejus regionis horaines, qui tum temporis festum in De Invenlione sanclt Stepliani.
honorcm Augusti Ca:saris colebant de triumpho Sequitiir dicendum de feslo B. Stcphani (H), id-
(11) Festum hoc instituit Callistus HI, ila ut hinc dicere sit neccssarium caput hoc non esse hu-
147 i. BELETIH THEOLOGI PARIS. U8
qiiC ile ipsUis iijveulione. Veriim eniinvero coiiside- A Kealus Sixtus, «;ujiis paulo anle nionlioiicni [«•«.•i-
raniluni esl ejus invcnlionein fuisse factam eo die nius, in Hispaniam profccliis, inde s<?cum duus ju-
(]no cjiisdem ceiebratur passio, el conira. Mulatio vencs, Laurcniium el Vincentium ejus
videlicci
lamcn liaec facla fuit duabus dc causis : Prior csl, cognatum adduxil Uoinam. Horum alter Laurenlius
qnia Clirislus natiis est in terra, ut honiines nasce- iiimirum cum eo mansit Homx, ac gravisîma per-
ventur in coclo. Cuni ergo beatns Slcphanus fucrit pcssus est tormenta, queinadmoduni salis copiose
prolomarlyr,et marlyrium sanctorum siteorumdcm tradit ipsius hisioria. Cognalus vero ejus Vincen-
iiativitas in coolis, merito post Natalcm Doinini co- tius revcrsus est in Hispaniam, vilamque ibi glo-
litur nativiias prot(>mariyris Stcphani. (Jndc illud rioso finiit martyrio, Hoc autem festum tria liabel
vulgo protrituin : t Heri nalui esl Chrislus in lerrisy prxcipue, cujusiuodi iiabcrc solent magiise solemni-
liodie Sleplianns nascetnr in ccelis. Posterior ralio est, tatcs, ncmpe jejunium , ipsiiis diei solemnitaiem
quia ad ejus inventionem cuni maxima hominum ct octavas. In tribus cnim potissimum sanctus hic
inulliludo convenissel , qui miracula quai quara habet privilegium. In jejunioquidem primiun quod
plurima in invenlione Deus fecil videbant, niajori solus inter martyres halicat jcjunium, utpole insti-
ciiltu anniialini ihum diem celebiavcrunlquam vel tutionis. Alierum vero in octavis, quoniam hic dun-
dicmipsius passiotiis. Sialiierunt crgosancti Paires B taxal el B. Stephanus octavas habent inter marty-
ut fesium passionis transferrelur ad hunc diem in- res ; bcalus vero Martinus inter confessores, ut di-
venlionJs. ei contra feslum inventionis, ad festum cotur postea ubi de ipsius festo agemuS. Postremum
passionis, quia hoc digiiius est, utideo majori cultu ejus privilegiura quod habet, consistit in regressi-
diom iiliiiii annualim cclebrarenl, et populusdiem bus antiphonaruro, veluli habet B. Paulus. Sed ille
illnm qtii Natale Doiiiiiii sequitur, ferventiori cultu habct proptcr supreraam pocnum martyrii, bic ob
colebat in Augusto. Animadvertamus hic obiter, si excellentiant prxdicationis. Tria auiem sunt in sa~
feslmn alicujus marlyris et confessoris concurrant, crosancta Ecclesia privilegia, baptismus videlicel,
si illustrior sitconfessor et plcnum liabeatofficium, praedicatio et marlyrium, veriim Latirenlius privi-
Crtllectam sive orationemejus esse pra;ponendam, et legium obtinet martyrii. Nam quamiibet miilti alii
in altera solummodo alterius faciendaiu mcnlionem aeque gravia sustinuerunl tormenta, ut B. Vincen-
sivc commemorationem. tius et Georgius et forsitan etiam majora ac plura,
CAPIIT CXLIV. iion tamcn isla universa obscrvat Ecclesia, qii% de
De feslo beati Sixti et Transfiguratione Domini. illorum tormer.tis feruntur. Vcl etiam propter loci
Post Iijec ordine dicendum esset de feslo B. Sixli q ai^nilatem eo gaudct praj cactcris privilegio, quod
;
sed quia ejus passio manifesta satis et nota omni- Roma: passus sit.
bus est, ad alia transeamus. Hoc ipso die festum CAPDT CXLVl.
fit de Tiansfiguratiiuie Domini. Non quod tali die DeAssumptione beata: Maria: Virginis.
Iransliguraiio facla sit, sed quod tunc temporis ab Agcndum deinccps est de Assumplione B. Mariae.
iis qui sccum fuerant in moiite, primo manifestata in primis tamcn scire oporlet quod saiictorum
ct publicata fuerit. Pra;ceperat enim Dominus, nc ti ansitiis miiltis appcllalur modis. Dicitur enim exi-
culquam dicerenl, donec a mortuis resurrexisset tus, transitus, obitiis, natale, nativitas, natalitium,
{JHatth. xvii). illi autein usque iii hanc diem tacuc- dormitio, depositio, qtie:iiadniodum esl Joannis
runt. Enimvero sane transfiguratiouem hanc cerlo cvangelisl%, passio et assumptio. Sad hoc nomen
conslat faclam fuisse sub finem hiemis et circa qiiasi por antonomasiam sobimmodo de beala Maria
principiumveris, cura vidclicet dc illa legilnr Evan- dicilur. Vevum esse beatam Mariam, quoil ad ani-
geliiim. Et notemus quidem Cbristi sanguinem ea- mam ejus atlinet, assiimpiam fiiisse cerlo novimus;
dcm hac die confici ex novo vino,
si inveniri pos- an vero corpus iliiiis posica ctiam assumptum fue-
sil, aul aliqiiantulum ex maliu a uva in calicein ex- rit, profcclo inccitiiin esi. Pie lainen credimus ip-
pressa, et quod racemi benodicantur, indeqiie bo- D sam iutegre fiiisse assumptam, sed prius anima, ac
jminescommunicent. Qiiare autem hoc fiat, li«c est deinde corpore. Nihilominus tamcn mulicr qiiiedam
'
ralio Quia Ipso dic cocnse dixit Dominus Jesus
:
religiosissima appcllata Elisabetb, qux eliam nunc
apostolis el aliis qui ciim cocnabant Amen dico
illo : in vivis csl, habitaiqiie in finibiis Saxonise, ait sibi
vobis, posthac non bibam de hoc qenimine vitis, do- essc rcvelaliiiH quod rirciler dics quadraginta as-
\^( nec bibam illud novnm in regno Palris mei. {Malth. siimplum fucrii corpus post Assumplionem animx.
xxvi). Quoiiiam ergo tiim cfixerit novuni, ol Transfi- De qua re opusculum quoddam composuit, sed non
giiratio Domini pcrtineal ad illiim habilum qiiem est iaRomana Ecclcsia coHiprohatum. QuaMiturau-
nacius esi post rcsurrectionem, ideo qiiaeritur hoc tcm quamobrcm illo die canteliir evangeliuni de
leslo vinum tiovum. heala Maria Magdaiena cl Mailli.i? Ad cujus rei evi-
CAI>UT CXLV. denliorcin declarationem scicndum est quandoquc
I>e sancto Laurentio. evangelium legi in ecclesia tot raiicmibiis, qiiol a
Nunc de festo D. Laurenlii hreviler est diccndum. iiobis ante salis exposilum esi. Fit namque ul inler-
jus aiu toris, sed a scriptore quopiam fuisse postea exemplaria coiislanlcr conveniant, tcmerc hic oniil-
adjectum. Scd cuin in ca omiiia, quibus usus sum, tendum cssc non piiiauuis.
U9 RATIONALE DIVINORUM OFFICIORUM. 150
dum Itgatnr evan.elimu propicr r.;m ipsaiu quain A parienlis, hoc est in Natali Dominl. Sed quonlam
continet, cujusmodi esl dcTrinitate; intcrdum vcro tum Testum agitur, quod plonum exigit oOI-
ct Filii
propler rei partem aliquam, ut est Liber geticraiio- cium, nullam cjus scrvamus solemnitaiem usque in
nis (Mallh. i), quod nb ultimum vcrsiculum quo ociavas. Tuin enim omnia responsoria de bcaia Ma-
Chrisii fit mentio, recitatnr. Legitur ct aiiquando ria cantantur cum priina ejus diei missa, cujus in-
propter totum, qualeistud profecto cst quod in Cir- troitus est : Vulium tuum. Missa autem secunda de
cumcisione dici consuctum cst : Poslquam consuni- piicro est. Tei tium fcstum Mariai est Purilicationis,
mati sunt dies oclu, etc. {Luc. ii). Si nonnunquain et(|iiartum Mariae ad Martyres, quod inodo festum
propter tempus, ut iii prima die Quadragcsimx, ac Omnium Sanctorum appcUatum est. Denique quin-
propter jejunium , nonnunquam propter litanias, tum est Assumptionis, ciijus gratia hxc omnia tra-
cujusmodi istud est evangelium, quod ovi, piscis, diinus.
an panis mcntionem facit. Nonnunquani doiiique Praeterea et illud hic animadvertere operx pre-
causa loci, veluti hoc quod in Scptuagesima legi- tiuin est, nempe quatuor in uiiiversum esse de bcata
tur : Exiit hotno qui seminat , teminare semen Maria evangelia, quoruni unum est, Missus est Ca-
«tiHm, etc. {Matlh. xiii). Dicitur autem homo hic briel {Luc. i), lametsi qiiidem non nisi in Advcntu
luisse beatus Pauius, qui seminavit semen, id est
B ei in ejus Annuntiatione usurpetur; altcrum, Ex-
verbuin Dei. Atque ideo illo die rccitaiur collecta de totlens vocem quaedam niulier; irrtium, Exsurgent
sancto Pauio, sub cujus flnem liabetur : Doctoris aulem Maria in diebut illit, abiit in montana cum
geniium, eic. Eo namquc die D. Papa in beati Pauli festinctione {Luc. xi), etc. {Luc. i), ac quartuin tan-
ecclesia sacrum celebrat. Postremo evangelium dem, Stabat juxta crucem {Joan. xix). Atque hxc
aliquandi) vero juxta historiam, ut in Circumci- quidem tria postrema ejiismodi sunt, ut quoticscun-
sione, aiiquandoverojuxta suani allegoriam, qiiem- que peculiaris missa de ipsa celebratur, caiii aul
admodum hoc quod in Assumptionc Marisn
est legi possint. Memincrimus interim feslum Aiinun-
virginis de Maria Magdalena ac Maitha legilur. Qiiod non tam Marisc esse quam Domiiii, inio po-
tiationis
ergu hic istiusmodi legalur evangelium , indicat tius hujusquam illius, ut hic sint quod eadcm ha-
utramque vitam, et contemplativam et activaiu in beatur prxfaiio in Natali Domini quse in ejusdeni
una Maria virgine fuisse. Ipsa enim fiiit Magdalena, Annuntiatione. In hoc itaque Assumptionis festo
I hoc est qux circa vitam coniemplativam versaba- psalmi atque alia qux gencratim diei consueverunt
Uir. Ipsa fuit Martha, id est qux circa aclivam vi- in Dedicalione ecclesia:, speciatim de D. Maria can-
tam tota etiam fuit occupata, quemadmodum ex p tantur. Ut enim Ecclesia mater est omnium sancto-
multis locis liquido probari pctest. Nam et in con- rnm, nomenque teiict virginitatis, videlicet mcntis
templativa ipsam sedulo versatain fuisse, vel haec ac fidei, qu£ corporis praefertur virginitati, sponsa
vcrba satis^declarant : Maria autem conservabal om- Christi dicta. Uiide illud, Despondi vot uni viro vir-
nia verba hccc^ conferens in corde suo {Luc. ii). Ha-' ginem castam exhibere Chrislo {11 Cor. ix), sic pro-^
bet autem festum hoc jejuniuin atque octavas prx- fecto B. Maria dicta et Virgo est, et sanctissiica
ter cxtera Marix festa,cum ei nullum ejus sit ma- sanclorum. Recitanlur autera lectioncs ex Cantico
jus aut celcbrius, quemadmodum de quolibet etiam amoris, neinpe, Osculelur me oscuto oristui {Cant. i).
alio sancto censendum est, utpoic cujus transitus Undeetresponsoriaaique antipbonae petuntur. lllud
solemnior sit quam ejusdem feslum aliud. Ab hoc quoque diligenler observ:«ndum est, iiimirum hoc
tamen excipitur festum Joannis Baptistse, quippe tempore legi oportere libros Salomonis, primo qui-
qiiod ejus nativitas longe major sit quam passio, dem Parabolas, idque ab initio Augusti, deinde Ec-
idqueob ejusdem significatum atqueanniintiationcm. clesiasten, ac tandem etiam Canticum amoris ciijus
Notemus vero hic quinque esse festa Mari% Vir- dimidium in hoc festo usque ad octavas legitur, re-
ginis aiithentica ac coraprobata, quorum primum servato altero dimidio usque in Nativitatein B. Ma-
«sl Nativitas. Festum enim Conceptionis aliqui in- D riae. Quarto vero recitatur Ecclesiasticus, quinto
terdumcelebrarunt(12),etadhucforlassisceIebrant, liber Sirach, sexlo dcnique liber Philonis, scilicel
sed authenticum atque approbatuni mm est : imo Sapientiae, qui appcllaius est Salomonis, quod sen-
enimvero prohibendum potius esse videtur. In pec- tentias contineat Salomonis; Philonis autem, quod
cato namque concepta fuit (15). Alterum vero est ille eas in librum redegerit. Nec vcro couvenit u(
(12) Videconcil. Basiliense, etc. Firmissime de absque larrymis fatendum est; licet, inquam, illae-
consec. dist. 4. so orlhodoxix nomine, Matris Domini honorem Ue-
(13) VoxlinguaeCbristianx indigna,etsi non hx- dere sanciissimamque cjus conceplionem calum-
reiica, siquidem dogma immaculatce conceptionis, niari. Iiisiat veio dies qiiam fecit Doniinus, die»
ab Ecdesiae praecordiis, in quibus ab initio vigel omnium catholicorum vntisexopiata.ortava scilicet
foveturque , nondum eruperat, imo, nec noslris, Decembris anniIiuJMS(185i),inquaMalrem dilect.im
eheul lemporibus erupit! Quamvis enim quiiitum eruet Christus a liiigua dolosa. Surgens enim in
jim currat saeculum, ex quo sacrosancta Basileen- die illa Pius papa nonus, quem elcgit Deus secun-
sis synodus i doctrinam illam taiiquam piam et dum cor suum, eructabit ex cathedra Petri verbum
consonam cullui ecclesiastico, lidei catholicae, rertae boniim, beata^qne MariK immactitatam eonceplionem,
rationi, et sacra: Scripiurae, ab omnibus teneiulam iiiler doginala fidei, cum universi orbis plausu et
ei amptectendam i diffinivit ; licet tamen, quod vix tripudio reccnsebil. (Edit. Patrol.)
<5l J. BEI.ETIII THEOLOGI PAUIS. 155
ipso die Assiiniptionis sormo hic Hieronynii in ec- Siomnes mar-
A tcsl responsio, el in alia liis similia :
<;iesia leg:Unr, sed in capitiiio.utiqHe.ad qiidd ninii- lyrcs esscnt iliius, qui iiiter eos majoris essel no-
riiin pioprie composiUis videri poiest. Ad posire- niinis oiriciuin celehraretur. Si vero alius confes-
nium ergo liic animadverlere qiiod paulo anie di- sor, alius martyr, vel pliires fuerint martyres, et si
clum est, virginilate vidclicel menlis piêvalere in- confessor majoris sit nominis, quam martyr, aul
lcgrilati corpons. Quod enim hoc veruin sit facile privilegiim aliquod habeat, ul B. Marliniis, ct ejus
ex verbis B. iMariae constare potest. Ait namque lioc officium gcneratim in Ecclesia Dei sit institutum,
uiodo Hespexii humililatcm micilloB sua. (Luc. \).
:
dicendum profccto est ofTicium de confessore, et
?}on, inqiiii virginilalein, sed hmnililatem, hoc est menlio sive memoria facienda est de mariyre. Si au-
fulem ei piiritalem nientis. Alque ha;c de feslo As- tem non, celebrandum est de mariyre.
siitiipiionis dicta sufiiciant.
CAPUT CXLIX.
CAPIT CXLVn. l)e Naiivitale beatce ilarice.
De Decotlatiotie sancli Joannis. Deinceps sequitur NativitasB. Maria*. Festura hoc
Vil niodo Decoilalionem Baptistae aggrcdiamur, olim fieri ncn consuevil, sed quodain lerapore vir
praicipue illud cognoscendura esl, ipsuni tempore quispjam pius,cum noctu oraret, audivit angelos in
Paschali fuisse decollatum et corpus quldem a dis- ^ coglo canentes. Idem acciditpluribus annis eamdem
cipuiis suis Sebasiae sepullum, caput vero minime. per noctem. Quare petiit a Domino ut quid hoc sibi
Quid auiemdecapiteejus poslea acium sil, elquem- lei vellet ipsi revelarelur. El indicatuni esl ei Q,n^-
:<ilinodum in A({uiianiain venerii. dicelur alibi. los ita in coelis gauderc, ac velut solemnizare, quod
Moveiur hic quseslio, cum iruncus in alio loco, at- istiusmodi nocte nata esset beata Virgo. Ille igitur
qiie iii alio capiil fuerit sepuitum, in «'jo illorum rem, quam audiverat, ad papam defert : qui cuni
dicaluf Joannes sepullus, sed huic controversi;* ex intellexisset eum virum esse sanctum et magnaeau-
Pergamus ergo. In
siipra diclis dari potest solutio. ctoritatis, credens ipsum vera loqui, instituit ut per
co loco iihi corpus erat siium multa in dies Deus ei totum niundum chrislianum , fesiura hoc celebrare-
maxima operahaiur miracula, ila ut isthucmagna tur. Nec vero habet jejunium, vel ociavas inslitu-
Ciirislianorum turha conilueret. Quod san«; cum lionis. Potest tamen nihilominus haberc dcvotinnis.
cthnici vidissent , molesle admodum talerunt, el Legitur hoc feslo evangelium : Liber gencratio-
quoniam hoc lernpore imperahat Juiianus apostata, nis {^fatth. i), ubi agilur de genealogia Chrisli. SeJ
laaximus Ecclesiae persecutor, in dedecus Christia- quseritur cur in generalione potius computetur Jo-
nonim S. Joannis mausolc.im deslruxerunt, et ossa
^ scph, quam B. Maria, ciim Christusnon sil lilius
(\jiis per agros sparseruni. Sed cum et illuc Chri- Joseph. Verum enimvero in Veteri Tcstamento po-
stiani venirent, nec miracula cessarent, rursus tius solet fieri oomputatio per viros quam per femi-
ethnici ossa coiiegerunl et combusserunt. Yerum nas, nec multimi refert per quem hic fiat coinputa-
digitus ille quo Doniinum ad Jordanem venienU*m lio, cuin Joseph et B. Maria eamdem habuerint ge-
deinonstraverat, inquiens : Ecce Agnus Dei, com- netiUioncm. Et sane Christusmaluit fabri filius vo-
buri non potuit. MuUi tainen Chrisliani, qui elhni- cari, quam ut mater sua lapidibus obruerelur. Re-
cis inlererant, dum ossa colligereni, quae potuerant, vera tilius fabri (uit, non illius Nazsrreni, sed fabri
reservarunl. Atque ob hanc quidem ralionem p!a- ejus, qui fabricatus esl aiiroram et solem.
J cuit D. Gilberio festum hoc potius colleciionis dici C.APLT CL.

debere, qiiam decollationis. Non desunt qui putant De sanctis Sapienlia, Felice et Audacto.
B. Thcclam digitum S. Joannis, qui comburi non Sapienlia inulier fnii sancla quse tres habuit fl-
potuit. ex oris transmarinis detulisse in Maurita- lias : Fidem, Spein, Chariiatem, quae omnes marty-
niain, ibique in honorem B. Joannis ecclesiam con- riuin ciim matre susceperiint. Sed de beatis Felice
siriixisse, quae hoc die fuit dedicata. Quare stnlu-
el Audacto sciendum est quod, cum heatus Felix
liim luit a ponlifice ul hic dies por univei-suin or- D pro Christi nomine ad marlyri.im duceretur, ani-
he.n Chri3t;:.mim bealo Joanni sacer haberelur,
âm subiio se.sc in medium protulit. inq.iiens Et :
jiixta quod videtur festum hoc appellandum esse ego sum Christianus. Ad quem respondcrunt carni-
dedicationis. Fcstuin Bartholomxi prxtermittimus,
fices : Ergo et tu venies. Cum igilur norntn illius
qiiod quie hic essent dicenda, satis cuinulate cjus
ignoraretiir, appellattis est Audactus, qiiasi beato
tradat historia. Concionatus tnmen ost vcrbum Dei Fclici audacter associatus.
in India, uhi priiiio die fuit excoriDtus, allero ob-
CAPUT CLI.
iruncalus cl lianslaliis Beiievtni.um.
De Exattatione sancto' crucis
'
CAPUT CXLVIU. Exaltata fiiit sancta crux, ejiisque fcstiim institu-
De sancii AuguAini feslo. tiim eo lempore quo Hcraclius vicit Cosroen regera
Circa festum Augustini hot tvniuin iniuisitione Persarum. llic autein Cosroc cum, destructa Hle-
dignum esse vidctur, ut cnm ».>dein die plura con- rosolyma, crucem Doinini indc abstulissr^t, facta
< urraiil fcsti, vcliiti Aiiguslini, Hei inclis ct Jiiliani, donio ad similitiidincm coeli, fecit sibi in ea sedfcm,
tujiisiii«m poliiis ofiiciiiin celebran illo dic dcbeal ac lignum a dcxtris posuit locoFilii, gallum a sini-
considfremus. Nam in eam rcm hujusmodi Iradi po- stris loco Spiritus bancti, aique ita ipse in medio
155 RATIONALE DIVINORUM OFFICIOUUM. I!>4
stans se Dcuin ct Dominura a|tpcllai-i voluit. Quod A CAPIJT CLIIl.
audieus Ileraclius iiiipcrator Roinanus acicm niovit De sancto Malthaco.

juxta Danubium illum, qui apud Pcrsas csi, non De bcato Matlhxo hoc tantum dicimus, qiiod le-
liunc qui in Sucvia ovilur. Naiii allcrum illum forle vila fuit, ideoqiie in lcge magis edoctiis. Iiidc cst
cx his partibus in illas vcnisse dicerc possuinus et qiiod profunda; sigiiiiicationis opposiliones adver-
nomine hujus essc appellatum, sicut Tiojani fccisse sus hoslcs suos feccrit. Pûit autein Hcbr.TCUs, quare
dicuntur. Ilinc viclo lilio Cosroes singulari certa- el IIcbraMS Evangclium Ilcbraice scripsit. Ubiobiter
mine, criicem Ddniiui tiilit Ilcraclius, voliiitijue iU animadvcrle nos Ilcbrseos diccre, si quando delin-
lam in suum locuin restilucre. Scd cum appropin- giia loqtsimur ; Jiid.cos cum de ritii vel gcnte. Post-
quarct Hierosolymam, portai civiiatis perse fucrunt ea iiujus libcr translatus est in Crxcum, ct deinde
clausae, ut non intrare potuerit. Quod cum velie- dc Crxco in Latiniim. Pncdicavit autcm sub Caio
menter admirirelur, atidita vox cstecoelo, inquiens Caligula, qui sic nominatus cst, quod cum iiasce-
Regem regum non sic intrasse Jerosolymam phale- retur in expeditione caligis fiieril coopcrlus. Scri-
ratum, sed humilcm et supcr asinam sedentem. At- psit vero Joannes sub Ncrva ; Marcus sub Neroue.
qiie hic statim suam agnoscens clationcm, ex equo Sed quo tempore Lucas scripscrit, incerlura est.
desiliil, et valdc est humiliatus, ac poriaisua spomc ^ Nomen hoc Matlha;us, ut inquit Bcda, in sua ortho-
ei aperlce sunt, nudisque petlibuscivilaiem intravit. g/raphia per diiplex it scribitur.
In bujus ingressu multi Jiversoruin gencre morbo- CAPUT CLIV.

fun». per cruccm ciiratisunt. Fcrunt ab Adamo Selh De festo angelornm sive Micliaelis.
filium ejus missum fuisse in paradisum, qui rainum Festum angelorum, quod hoc tcmpore colitur esl
indc sibi datiim ab angclo rctulit ad polrcin, qui Dcdicalionis, qiiando cis basilica; dcdicatje sunt,
statim illius arboris mystcrium cognosccns, eani quouiam hoc festum omnium angelorum dicitur. De
terrae inseruil, in magnam arboremprocicvit. Posica barbarorum autem fuga ct tauro agitur inier Pascha
vero cum in teuipli aRdilicalione cx divcrsis niundi et festum Asccnsionis, quando de festo angelorum
parlibus arborcs afferrentur, allala est illa et reli- agitur. Proinde vero de nominibus angelorum dici-
cta tanquam inuiilis. Unde deinceps ad fovcas quas- mus, quod nec nomina imposucrunt, iiec ei» a
sibi
dain civitatis oosita est, pcr quam comniode trans- Dco data sunt, scd ab hominibus a (|uibus autem, :
ire possit. Hanc cum vidissct rcgina Saba, noluit nescimus. Cxterum in fcsto S. Michaclis cuin de
transire, sed adoravjt. Postea autem rcjccia est m angclis omnibus agatur, Michaei nominatur, quia
probaticam piscinam , quse tempore passionis Chri- ^ Ipsc praecst paradiso, et ad suscipiendas animas
6ti desiccata fuit. ac tum apparuit lignum, cui cum princeps est conslitutus. Hic quoniam in Gargano
aliudnon invenircitDominum aflixcrunt.Majorvcro monte visus sit, ac ipsc locum sibi in alto elegerit,
est festivitas inve.ntionis quam cxaltalionis, quod idco ei ubique fere lerrarum in edicto loco basilica
ab Eusebio fucritinstituta, qui eo die fecit jtopuUim constiluilur. Sanclis vero quasi homiiiibus et terre-
onvenire ad adorandnm crucciii. Fuitenimhicpoti- nis in imo templa d<^dicantur. Dicunt autcm non-
t..'exRonianus trigcsinus. nulli tol esse in quoi bet angelorum ordine legio-
nes, quot sunt legioiL unitates, scilicel scx mille
CAPLT CLH.
scxcentae et sexaginta scx. Certuin est tanien plures
De beato Maurilio, ejusque sociis.
essc legiones quam ordincs, unde Dominiis inquit
Sequitur vidcndiim de festo B, Mauritii , et The- Pelro : Nescis, quod si rogavero Palrem meum, mit-
Laea legione. Miilla' suiit Theb«, una in .<Egypto a tct mihiplusquamduodecim legiones angelorum {Matth.
Bt-siride rege JE^yy.Vi condila, dicta alionominc He- xxvi). Ait Haymo teriius episcopus Hall>erstateiisis,
liopolis. Ex hac oriMi-.dus fuit Mauritius alquc inde quod si quis posset videre spirituales creatiiras, ita
dicuniur Tlieba;i. Alia esi in Beolia a Cadmo Age- eas videret ebullire in aere, tanquam miniinas alo-
noris filio condita, a (|uadir(i sunlThebani. Tertia D mos in splendore solis. Constantinus etiam impcm-
estin Judaea, uiide appe!!aii sunt Thebites. Illi vero tor, cum ad oras transmarinas proficiscerciur, in-
qui cumMauritio morluisuni, cranlcxThebeiEgy- venit Eusebium virum sanctissimum, cui dixit .
ptiorum. Cum crgo f.alli eycrcilum suum in Roma- e Yir sancte, pete a me quo tua Ecclcsia ditetur. >
nos eduxissent, dux /E^^pli coliegit exercitum in llld vero respondit, Ecclesiam suam satis divitiis
quo fuit beatus Mauiiiius qiii '.iib se habuit legio- abundare, sed se rogare, ut in omnibus mundi pla-
nem, virorum bcilicet sex .Miiiltum sexcentorum ct gis scrutcntur iiomina sanctorum, et eorum passio-
sexaginta sex. Verum cura jam essent in exercitu, iium tempora, acsub quibusetquemadmodum passi
tyrannus voluit eos rogeread adoj.indura idola, qui sunt, rescribat. Quo quidem facto refert Eusebius,
ut non voluerunt, ita decimam acce,t>it partcm atque quolibet anni die plusquam quinque millia sanclo-
intcrfecit. Quod animddverleas Mauriiius, sermo- rum festa concurrere. Unde fertur Gregorius di-
nem suum convcitit ad iocios, orans ul viriliter xisse « Totus

: mundus sanctis plcnus cst. > Quod
agerentet stareiil, qui itcabeo corroborati, marty- autem Michael diciiur pugnasse conlra draconcm,
riuin pcEpf^ssi simt, Sed ilii^riuspuani llomam ve- allcgorice quidam intclligivoliint, vidclicet Micliacl,
•lissent sunt bsplitali id est Chrislus. Dicuni tamcn alii historicc csse in-
155 J. BELETHI THEOLOGI PARIS i56
tclligendtim, qiioniam scilicet ministcrio Micliae- A CAPUT CLVHI.

lis etangeioruin ejns depulsus est diabolus. Quamo- De feslo Omnium Sanetorum.
brem ita etiam depinijilur in Ecclesia propter laicos. Posleaqnam hxc de sanctis hucusque proseculi
Quseritur pr;i:terea utruni Michacl sit notnen unius simiis , ncccssarium planc est ut ad niaxiinuin ilhid
angeli, an vcro plurium? Dicunt aliqui unius esse. ct geiicrale fcstum veniamus, videlicet Oinnium
Sed pnlant alii, quod qnando unus angclorum mit- Sanctorum. Sed quamobrem istiid fuerit institutuni
tilur nd aliquod magniim et mirabilc faciendum, is cl qiiarc lioc prxserlim teinporc liat, satis, ut cgo
Michael nuncupetur. Cerliim cst autem Michaelcm quidein arbitror, siipia oslcnsnm est. Paiica tanicn
fuisse, qui missus cst in iEgyptum, el celebrcs il- adhiic de co dicenda restant, nimirum de jejunio et
las ac famosas plagas fecerit, et inare Rubrum di- ordine ipsius oincii. Festuin ergo hoc jejunium ha-
viscrit. bet inslitutionis, nec debct profecto aliquis coine-
CAPUT CLY. dere nisi a vesperis , nec jejunium oportet mulari,
ut quidain facinnt propter festum S. Quinlini. Ait
De sancto Remigio.
enim ille : < Putasne sancti gaudeant cibis, qni nie-
Sanctus Remigius Gallorum dicitur pontifex, quo-
nierunt vitam jejuniis? > Quoniaro antem fesluni
niam primus regcmCallorum
^ , .
°
... inunxit, atque ideo in
. r^ .
n • ^ o .„. _.
hoc Oinnium esl Sunctornm, ideo vanatur illius ofli-
...
tanto bonore et vcncratione habctur in Francia , ut . ... t^ • •
cium, prout habctur vanetas sanctorum.

.
Pnma enim
festum illud obfuscct festum beati Michaelis.
antiphona,'prima lectio, ctprimum rcsponsnm can-
CAPUT CLYL tatur de Trinitate ,
quod festuni est Trinitatis. Se-
De sanclo Luca. cundo loco canilur de B. Maria , tcriio de .\ngclis,
quarto de Prophetis , quinto dc .4postoiis, sexio de
Lucas nationc fuit Syrus, patria .\ntiochenus. ei
Martyribus, septimo de Confessoiibiis, oclavo de
prxdicavit in Bithynia, atque isthic propria inorie
Yirginibus, nono de Oninibiis Sanctis. .\tque iii lio-
absque martyrio vitam fclii-iter finivit. Vixil auicm
riim qiiidein ofliciorum lectionibus observatur au-
octoginta annis, ct duo volumina posteritati raliquit,
ctoritas. Nam prxstuntior in ecclesia, si episcopus
Evangelium videlicet et Acius aposloloruni. Fuitdis-
prxsens fuerit , recitabit leclionem de Triiiitate, vel
cipulus Pauli, a qiio quae docuit didicil, sicut Mar-
dccanus, vel saltem snccrdos, cl sic fiet descensus
cus a Pelro. In prologo tamen Evangclii invcnitur,
in lcgendo personaruin usqiic ad pucros. Octavam
quod ipse didicissct a quibusdam qiii a principio
fuerunl cum Domino. Ex quo sequi videretur, quod
nainquc (cctioncm leget unus ex pueris. Nonam enim
_^„ ex n„
non ^„
• ,. ., ,. .
Paulo didicisset , cuin hic a pnncipio cuin

... p
C
lcctioneni inajoris
'
est recitare.
Domino non fiierit. Vcruin qu?edam cx Paulo didi-

CAPUT CLIX.
quxdam De officio moriuorum ac ratione
sepeliendi.
cit, eliam ex aliis, scd maxiine tamen a
Paulo edoctus
Nunc agendum cst de ollicio inorluoruni, ct qui-
est.
dem primo de loco ubi dcbeant sepeliri, secundo de
CAPUT CLVII.
iisqui sunt sepeliendi, etde modo ac ratione sepe-
De Simone et Juda. liendi, tertio quis eain invcnerit, et quainobreni, ac
Jacobus, Siinon, Judas, qui ct Thadicus, Joseph landcni de ipso Non puto esse operx prelium
oflicio.
Barsabas, qiii et Juslus cognoininatus csl, nc pro- iit cuin repetanuis divisioncm quam in initiu de lo-
pter injuslitiain ab aposlolatu fuisse repulsus cre- cis fcciinug, ad quain nos lcctoreiu modo remiUiinus.
datur, fralres fuerunt, inler hos scilicot Joseph Bar- Vcrum illud duniaxat hic sciamus religiosum locum
sabam, et Malthiam facla est sortitio. Alque ille dici cum, juxta lcges ct instiiuta Romanoniiu, in
1
qiiidein Jacobus fratcr Domini dictus cst, quoniain quo scpelilur corpiis alicujus hominis, seu capiit
oinnes cognati Hcbra;o idiomatc fratrcs vocabanlur, Innluin. Ac ideo caput dico, quoniam nullus duas
vclquia ipsi erat quam similliinus. Joscph vero co- habere polest sepiilturas , scd ubi capiit esl , islbic
gnatus dicitur Domini , vel quia pater putativus D alicujus esse dicitur sepultura. Sive ergo Christia-
erat, vel quia cognatus essci ex partc matris, nimi- nus, sivepaganus, sive infans, etiam non baptiza-
De Siinonc fertur quod sit crucifixus.
ruiri B. Mariae. tus, nliqno in loco scpeliatur, seciinduin Romanorum
Sed prius tamcn in /Egyplo pra^dicavit, ac poslea inslitnta , locus ille religiosus appellabitur : at vero
venil Jerosolymam atqiic isthic post bcatum Jaco-
, Christiani non eum locuiu censcnt esse religiosuin.
hum ininorcm, quidictus est fratcr Doinini, crcatns Ubi scpclitur Juduius vcl paganiis, vel infans noa
est episcopus. Vixil autom ccnluin ct viginti annis, bnpti/.aius, sed tantum ubi Cliristianus, usque adeo,
£uscitavitque antcquam inorcrctnr triginta mortiios, iii si excomniunicatus aliqnis sit ibi sepullus, indc
filium ncmpe sui hospitis submcrsuin fliiotibus, et extrahatur, atqucextra coemeterium ejicialur.
ejusgratia cxteros. Obiit vcro annoru;u ccntuin cl I..OCIIS autcin istc diversis appi.-llatur nominibus ,
Tiginti in Bosphoro, non in Pastophorio, utquidain ui cocinctcrium , et polyandrium. Atque ipsum se-
censent. Esl autera Paslophorium, iit noiiniiili vo- pulcrum hujiismodi : Maiisoleuin, dormitorium, mo>
lunt, porlicus templi in qiia jaccbnnt custodos
, numentum , ergasinlum, sarcopiiagus , pyramis, tu-
teinpli. Judas vcro praedicavit aptid Pcrsas et Medos, innlus. Dicitur autcm cocmetcriiini a Grseco verbo
atque isthic mortuusest apud Herinenios. xMuau, quod est sopio, quasi quodistbicmoriui dor-
157 RATIONALE DIVINOftUM OFFICIORUM. !58
iniant, unde etiam nommatum esl dormitorium. Po- A dio mari insulam, vertant eo vc.n , ct sepeli.uur in
lyandrium locus appcllatur, ubi multa sunt sepulcra insula. Verum si terrani peuitus iion videant, pare-
publica. Mausoleura dictum est a Mausoli scpulcro tur ipsi domuncula quxdam ex lignis, si pnssit lia-
quod Arthemisia ejus uxor sedificavit ita egrfgiis beri , et projiciatur in mare. Quo eliam niodo fiat,
operibus ut inter septem orbis miracula uumeretur. si divcs fuerit. Sed cum tliesauro suo si bahct, ,
Attollitur enim in altitudinem viginti quinque cubi- ejiciatur , ul qui eum invenerint cx tlicsauro ipsum
torum, ac columnis cingitur ab triginta sex. Qu.are nobilem fuisse cognoscaiit, aut certc amore tliezauri
hoc sepulcro omnia pretiosa scpulcra isto nomine ipsum terrae mandent. Vcrumcniinvcro animadverte
mausulea sunt appellata. Monumentura vero nomi- quandocunque sepelilur Christianus, vei quocunque
natur a monendo, quod nos pra-tcreunles qui in mo- eiiam loco cruccm capiii ejus apponi deberc, ad <le-
Dumentis et sepulcris sunt, admontânt, et se olim signandum illum fuisseChrislianum. Vel ob id etiam
fuisse et perinde morlales, ut et nos meminerimus, quod summopere diabolus signum hoc pertimescat
quod cineres simus ct in cineres reveriimur, pulvis et ad euni locuin horreat accedcre, qui cruce cst
et in pulverem redibimus. Tumulus appellatus est, designatus.
quasi lerra tumcns, id est collis, quod ibi unde cocmeterium tnitium
coacervari Videndum deinceps est
terra consuevit. Eigaslulum dictum est per anti- ^ habuerit , vidclicet ab Abrahamo. Ilic cnim cinit
pbrasin ab «py«{;o/*at, operor, quasi qiiod in scpulcris agruni ab Ephron Hethaeo in quo duplex erat spe-
corpora rainime laborent, sed requiescant, qui in lunca, ubi ipse sepultus est cum Sara, Isaac, Ja-
Domino moriuntur. Sic item sarcopbagus appe'lacob, Adam et Eva. Ad hoc enim emit, ut sibi et suis
tus est a ceipi cupxne , caro, et ^ ayu, comedo quasi sepiiltura esset {Gen. xxiii). Duplex spelunca ideo
istliic caro consumalur et comedalur. Dicitur etiam dicebatur, quoniam ibi duo sepeliebantur conligue
pyramis sepulcrum ejusmodi , quod flamm^ habet maritus et uxor. Vel quia duae aderant speliinc»;, et
similitudiiiem . iia ut a lato in aciitum tendat. Est in una sepeliebantur viri in allera mulieres ; vel
enim altissinuun genus sepuUurse. Tale Roma visl- etiam , quia duplex fiebat unicuique sprhinra sepc-
tur, in quo po^Hi sunl cineres Julii Cxsaris, voca- liendo in modum cathedrae. Sepeliebantur enim
turque acus S. Petri , atque etiam nunc in dubio quasi Sfdentes, el pars speluncje supcrior qu« a
est, aii ex unoconstet lapide, an Y»ro ex pluribus. naribiis truncum capiebat, dicebatur una spelunca:
Similem pyramidem exstruxit Csesar Turonis, juxta pars vero quae conlinebat pedes, crura et lemora,
ripam Liguris et in ea inclusit cujusdam sui amici dicebatur spelinica alia. Opportune hic considera
cineres, qui fuit interfectus. non lcgi in prima duo duntaxat sacra-
aeiate nisi
^
Nunc ergo deinceps de iis qui sunt sepeliendi di- nienta fuisse invcnta, oblationem nimirum et poeni-
camus, et prius quidem quibus locis debeant sepe- tentian , scd insccunda cultum Dei fuisse ampliatum.
Fecit cnim Noe arcam, alque illi inclusit multa ani-
liri , et an locus eis cliam aliquid conferat , necne.
Ac nonnulli sane arbitranlur locum niorluo non inaliaad sacrificandum Deo. In quarta autem aetate
prodesse, quod hinc confirmare volunt, cum Luci- divinus cultus magis auctus esl. Tunc enim lex data
fer e coelo fuerit ejectus et Adam e p:ir:i4liso ex- cst , et multa genera sacrificiorum offerebantur Do-
,
quidquam mino. Sic in quiiita aetate magis adhuc auctus est.

pulsMS, quse tamen ioca sunt optima, nec
bonitatis eis contulerunt. Iteni Joab in tabernaculo
Titm iiamque factum est templum, et cullus divinus
Job in sterqiiilinio Iriumpbavit.

optimc sane habuit incrcnientum. In sexta tandem
fuil interfectus , et
jetate venit Christus, qui seipsum obtulil Deo ho-
Potest autem locusobesse, ut si quis scpeliatiir in
cum non sit digiuis. Ceite ntillum corpus stiam placenlem et suOicientcm pro omnibus.
ecclesia,
in ecclesia debct sepeliri, nisi sint corpora sancto- Porro autoin in coemeterio Christianorum , non
rum Patrum,qui dicuntur palroni , id est defenso- nisi Christianus sepcliri debet, nec tamen omnis.
res. Ipsi enim meritis suis totani patriam defeudunt. NuUus enim in suo maleficio intcrfectus, sepeliri
Sed caeleri circa ecclesiam debenl sepeliri. Dicunt 1 dcbet in cQMnetcrio, ut latro, si in latrocinio inter-
ficiatur. Intellige autem hic malefuiuni, si sii
nior
enim quidain ,
quod locus Iriginla pedum circa ec-
clesiam in euin finem debeat conscciari. Alii vero tr.lepeccatum» ut intcrfectus in adulterio, ct in lu-
dis etbnicorum. Si vero moriatur subito in
ludis
putant solam episcopi circuilionem, quandoccclesiam
consuetis, ut in ludo pilie, poiest seiieliri in cceme-
dedicat, suflicere. Olim enim apud veteres solebant
tiomines in suis aedibus sepeliri. Sed piopter fctoreni terio, sed sinepsalmis et sine exsequiis. Si praeter-
alio loco
cadaverum slaluerunt, ut extra civitatem sepcliren- ea aliquis ex prosiibulo rediens, vel ex
fornicatus sit, ct in via occidatur, aut alio cask
lur , et locum quemdain communem ad hoc quasi nbi
legilimis testibus po-
sanctificarent. Nobiles vero sepeliebanlur in monti- non confessus moriatur, si
bus, sive in eorum mcdio, sive in radicibus. Proinde tesi probari eum fuisse fornicatum, nec postea con-
Si non
si quis interficiatur iu obsidionc, vcl aliqiio tuniuliu, fessum, in coemeterio sepeliri non debet.
loco in quo
nec posset habere cocmetcrium, sepeliant ipsum ubi potest probari sepeliri licebit. Latro in eo
si au-
possunt. Si vero aliquis moriatur in mari, et terra suspendiiur scpeliatur, nisi prius satisfecerit,
in
fuerit vicina, navigent illtic, ipsumque ibi sepeliant. tem satisfecerii, in coemeterio sepeliatur. Mulier si
tradi
Sed si procul a terra abfuerint, videantque in me- partu moriatur, utique in ecclesia sepuIturiE
m J. BELETill TIIEOLOGl PARIS. m
non debct, scdextra eain. C are canantur ei exse- A terca legiiur quod.mortuoMose, populus Israe.iiicus
quiae, el postea sepeliatur .1 oflenieterio, sed puer eiim «lcploravil Iriginla dicbus (Deut. xxxiv), quem-
excidatur e ventre ejus, a scpeliatur extra coeme- admodum etiain ferunt factuin fuisse de Aaron et
teriuui. Debent aiileni inortui ad liiiuc niodum sc- Maria. Vcrum animadverle qiiod, luoituo Josue qiii
peliri, sudariis vid<!licct induli, et iil caligas circa cos in lerram proinissionis iiitiodiixcral. non lega-
tibias babcant el soloas in pedibus, quo significent tur ipsum popnlus llevissc, qiiamvis tamen contra
ita se paratos esse ad judicium. ronantur pnetorea cre<latiir. Ideo de Josue tacet bistoria , quia prjcli-
capite versus occiden',em, et pedibiis versus orien- guravit Christum, et mnrsejus niortem Christi, vi-
tem. Atvcro clerici, .si siiit ordinati, illis indunieu- delicet cjiis qiii nos a niortc redimens ad vita; pa-
tis sepeliantur, qiiibus fueranl ordinati : Si non iriam reduxit. ubi iiequc luctus ncqiie dolor est.
habeant ordines, niore laicorum , el tondeantur ac Proplcr figurain igitiir de morte illiusliistoria tacet,
radantur. Oinnium aulem rorpora dcbcnt lavari. ad sicut alibi de patre Melchisedecb qiii Cbristum fi-
aignificandum quod anima per confcssionem a

, si guravit, quoniam non lcgitnr habuisse patrem
culpa fuerit mundata, utrumque, boc est anima et qiiemadinodum nec Cbrislus patreni habiiit bomi-
corpns, in diejudicii sempiternara habebunt glorifi- jiem. De Mose. licet melior credatur fuisse quam
cationcm. Si vero aliquis in hasliludio moriatur ^ Josue. et dc aliis qui inortui suiit in dcserto, popu-
absque pa;nitentia, quando videlicet sacerdotem lus dicitur flevisse , quoniam desertum aliquando
ipse non quaerit, scpeliatiir instar asini , alque ila alienalionein a Deo significat. Pro illis itaqueilen-
qiioquc si in ripa. Sed si ludi gratia vel propter duin est qui per pcccaia sua a Deo aiienaniur. Ex
negotium suum conficiendum naviget ac pereat, qua quidem re, inqiiit Salomon : Luclus filii tui
potest sepeliri in coemeterio. De istiusmodi enim sapienlis morlui septem diebus {Prov. \) : Luciiis
non judicat Ecclesia manifeste. Si qiiis siibito mo- filii tuv slulti aternus, quandoquidem in xtcrnum
riatur non propter aliquam causam manifestam punietur. Sic : Filius sapiens (wtificnl patrenif slul-
,
sed occulto Deijudicio, honorifice scpeliatur. Justiis tus vero nuestitia esl matris suce {Eccli. xxiii).
eniin quaciinque causa nioriatur, salvabitur. Qui Septenarius igitur morluorum luctus et trigena-
denique si manum inserunt, ac mortcm propria vo- riiis a Yeleri Testainento sunipsit exordium, qiiein-
lunlate depaciscuntur, non debent in coemelerio admodum enim Jacob filii fleverunt septcm diebus.
haberc sepulturam. ct Moyscn quandoquc triginta suorum mortnoruni
Solet autem hic quaeri utrum post diem judicii celcbrat officium. Noteiiius intcrim qnaluor modis
homines sint futuri nudi.an vero vestiti. Etvidetur subveniri mortuis, oratione videlicet, amicorum
quidem qiiod vestiti, quoniam angeli semper vcsliii eleemosyna, cognalorum jejnnio et missarum cele-
solent appareie, et Cbristus ctiam post resurreclio- bratione. Septem ergo diebns nostris mortuis ofti-
nem cum veste visus est, ac in transliguratione ciuin facimiis, ut ad Sabbalum animarum citiusva-
quoque fuit vestitiis. Uiide illud : Apparebant vesti- lcant pervenire. Ant cerle propter septenariuni
menta ejus alba sicut nix {Matth. w). Contra vcro animoe et corporis. Habet enim anima tres potissi-
videtiir qiiod erunt nudi , idque cx ea aucloritate mum proprietates, uti nimirum ratione , concupi-
quod ea tum sumus futiiri forma in qna fuit Adam scere , et irasci. Corpus vero ex quatuor constat
ante peccatum, at(jue ctiam in meliori : atqui tunc elementis. Ut itaqiie peccata qua; homo con»niisit
nudus fuit, crgo cl nos siniililer erimus nudi. Ve- per h?cc scptem deleantur, seplenarium mortuis ce-
rum nibil nos dicendo pi.iesiiinamiis de veste vel de lebramus. Ter dccem triginta faciunt. Per ter in-
«fualitate, nisi unum hoc, videlicet istliic nequede- telligimus Trinitatem, per decem Dccalogum. Qiiare
formitateiu fore, neque iiilinnitaiem. Irigenarium mortuis ideo facimns, ut qiiod in
CAPUT CLX. obscrvatione decem praeceptorum deliquerunl , Dei
De institutiotie officii. misericordia eis condonetur. Quidam tainen tribus
Sequitiir de oflicio, ct pri.nio quidein a quibus D diebus hoc faciimt, ut in eo triduana Christi sepul-
fuit inslitutiim, secimdo aqiiibus fuit aclum, tertio lura reprpcsenletur, et quod vivus pcccaverit cogi-
a quibus habuil initium, quarfo de inodo celebrandi. talione, verbo et opere morluo remiitalur. Quod
Olficium ergo mortuoru.u priino ab apostolis fuit autein pleri(|ueofficiiim faciunt novcm dicrum, licet
instilutiim , sed ab originc, nt tcstatur Isidorus in ea consideratione hoc faciant ut per liiijusmodi
libro De ecclesiaslicis offiriis, fuit actum, et ex officium illoruin morlui a pamis liberentur, ac no-
maxima parte ordinatum. Unde ipsum commendat vein ordinibus Angelorum associentiir, noii tanieti
beatiis Aug. quodam libro quem ille appellat En-
in approbatur, sed omnino interdiciliir, quoniam ab
«biridion, inquicns eum fuisse seciindum in eccle- cthnicis suinpium csse videtur, qiii noiio die ciiie-
siasl cis officiis jiosl aposlolos. Officium hocinilium res et busta suorum recondebant. Siciil enim iion
babuit a ve!eri lege. Lcgitur enim quod, morluo imitamur Juda?os in celebrando pascba . ita etiani
Jacob, Joscph et alii fiatics ejiis ut cis prfleccpcrat, in lioc officio ethnicos iniitari plane probibitumoi.
cum mullis ytigyptiis altulcriint euin in Hebron, Sunl pi;cterea nonnulli qui quinquagenarium la-
scd prius flcverunt ipsum in yl-lgypto Iriginla die- ciunt, ct alii qiii quadragcnariiim , scd lii iitriqiie
btis, ac postea sepleni in arca Ailiad Ccn. l). P^x- satis cum oraiionc faccre vidcntur. Qui cnini quiu-
161 KATIONALE DIVINORUM OFriClOHTJM. 4 «2
quftgenartuni faciunt ab Abrahaino octasionom su- A Ad missair proiiidc Ihus oflerri ITon ut?bni, quam-
ineie videnlur, qui ex Domino volcntc Sodomam libct hoc *empoie ita usu rcceptum sit. Nam in
subvertere, qurtsivit, num si quinquaginta in ea vcteri lej? •

prohibitiim fuitne pro peccato oflcrrclur
esseni jiisli, illis parceret. Nam et quinquagcnariiis olcuni b tilix iicc thus suavitatis; ubi cnim pccca-
numerus perfectus est, et significat annum jubi- tum, il)i lenebrse, atque islhic non debct esse laetitia,
Iseum, id est octavam actatcm, in qua erit remissio nec snavitas , scd liictus et conlrilio cordis. Quo-
et ple la iberlas. Ut ergo animse raorluorum ple- circ? "lexsequiae, qtias nos facimus ob mortuorum
nam libertatem et suorum pcccatorum remissionem comiinssa, celebrantur.
adipiscantur, quinquaginta diebus pro iilis a qui- Animadverte interim in Icge Moysi prohibitum
busdam celebratur officium. Quadragenarium vcro fuissca Domino, nc thimyama boni odoris, vel Ihus
idco quidam faciunt, ut illis qui deccsscrunt et sibi sacrificinm aliquis adoleret in usus suos , iit
transgressi sunt in dccem prxceptis, et in doctrina odore ejus friierctur, quod si quis faceret, periret e
qiiatuor evangclistarum, condonciur. populo suo. Atque ideo moris est in Ecclesia, iit ad
iltare benedictum ac consecratum thus oflcralur;
CAPUT CLXf.
cum vero desccndit thuribulinii vel ad clericos , vel
De celebratione Morluorum officii. " ad laicos, ut tum aliud thus sine benediciione usur-
Prseterea modo vldeamus de ipsius officii celebra- petur, atque hominibus ofleratur. Consuetum est
tione. Ac primo quidem ut sciamus, , quae sint ta- hic quaeri, cur ad missam inortuorum pax iion de-
cenda et secundo quae sint dicenda quoniam offi-
, , tur : et sane triplex assignalur ralio. Prima est,
cium niorliiorum imitatur triduanam Christi sepul- quia officium hoc uli dictum est triduanam Christi
turam, et illius omnino vestigia sequiiur. Sicut significat sepulturam, quando paxnon d.itur propter
ergo tribus illis diebus, ita et' in boc officio omnia osculum Judae. Secunda, quoniam non communica-
cantica laDtitise subticcmus. Inde etiam cst quod miis mortuis, quod nobis minime respondeant
Domine, labia mea aperies, ad matutinas, vel vigilias Unde profecto etiamest,quodcorpussive cadaverin
niortuorum et Deus in adjutorium , non dicalii." in ecclesia esse non debeat quandiu missa dedie cele-
principiis horarum, neque Venite exsuUemus {)'saL bratur, atque adeo si adsit, quod' isthinc oporteat
xciv), neque Gloria Patri ad responsorium, ai t sub asportari, dum de mortuis missa canatur. Tertia
fineni psalmorum. Pari niodo ad lectiones neqiie est, quia sicutex muUisgranissiinuI collcctis, unus
benedictiones petiuius neque danius, nec Tu aulemf efficitur panis, ct ex inultis raccmis vinum exprl-
Domine, nec Deo gratias unquam dicinnis, usqiie r mitur : ita quoque ex mullis fideliiius quorum qui-
adee ul ne ad missam quidem. Posset tamcn ot dam sunt boni, et quidam mali, iina constituitur
alia ratio reddi , quamobrem in officio mortuorum Ecclesia. Quoniam ergo mortuo homine nescitur
h«c taceanlur : cum enim niortuorum cxscquias utrum sit ex conformitate Ecclesiae et pacem ha- ,
celebramus, ad plangendum venimus, e> lacryinan- beat cum suo Creatore, ideo ad missam pacem non
duni , non ad solemnizandum : Od qiiam reu. sane dainus. Non autem dicimiis Benedicamvs Domino ,
Iretitise cantica sublicemus. Nam non bene onvenit nec Deo gratias, nec laudes aliquas refeiiinus, quia
huic officio Yenite , exsultemus, mc, Dommi, labin non est unde sint agcndae, cuin nec d:im appareat
mea, sed potius cum eo videntui- repugn le. Offi- eorum reqiiies.
cium autem mortuorum a vesperis incipit, quas in Illud praeterea animadverlendum est officium
hunc modum auspicamur Placeho Dfinino (Psal. : morLuorum finiri nonahora, et non habereseciindas
cxiv). Quibus absolutis seqiiitur cr.mpV-lorium , ac vesperas, quo significatur quodhoc officium nnem
postea vigilJae, quarum tria sunl geniia. In qui- hrbebit, quandoquidemanim%salvandorum abomni
busdam enira Ecclesiis novem leguntu lectiones ex p<. na liberalae sempilerna laelilia perfruentur, nimi-
Job:in aliis vero totidcm sed cx Ii;. Sapienlise. nirn sancti, de quorumglorificatione in aniina certa
Incipiunt autem hae hoc pacto : MeLjs est ire ad D est Scclesia. Primas et secundas vesperas habent, si
domum luclus quam ad domvm convivii (Eccle. vn). in eorum officio novem leclioncsdecantenlur. Et qui-
Sunt rursjs alije Ecclesiae, in quibus itidcm novera dem primas, propterglorificaiionem aniniae, .secun-
recitantur lectiones, verum ex surmone quodam das vero propter glorificalionem corporis quain habc-
beati Augustini, quem ille composuit de mortuis, bunt, quaeque nunquam fineni sit habituia. Si au-
et quem finivit in hunc inodiini. beaii mortui qui in tcm non nisi tres lectiones cananlur, prinias tan-
Domino moriuntur (Apoc. \\\) , quod a quibusdam lum vcsperas habebunt. Nunc porro dicendum est,
dicitur sub finem lectionum loco. Tu autem Do- , quemadmodum corpus sit scpelicmlum , et qiio-
mine : quemadmodum in adveniii Doinini , in Nali- modo tumulandum, et ad ecclesiam dcporlandnin.
vitate, el in Epiphania lectiones Isaia; finiuntur hoc a quibus, et quando. Quando ergo jam aliquis ani-
pactO : Convertimini ad me et sa eritis , et lamen- main agere videtur, buini collocari oporlet stipcr
latiohes Jeremise ad tenebras h: ratione : Jerusa- cineres, vel paleas, quo innuilur quod cinis esl, ot
lem, Jerusalem, convertere ad Dominum Dcum tuum. in cinerem reverlelur, quod ut aliis de se cxcin-
Verdm aliis diebus hoc modo
Tu autem, Domine , plum prajberet, B. Martinus fecisse legiinr. Dcbct
eic. Aique ita sunt quatbormodi finiendi Icctioncs. praeterea recitari passio Domini, vcl ejus pars ali-
165 J. BELETHI THEOL. PARIS. RATIONALE DIVIN. OFFIC. 164
qiia anlc moricniem si sit lilteratus ei doctus , ut A lentenlm diaboli sxpenumero in morluoruin de-
moveatur ad majorem compunclionem. Sic quoque sxvire corpora, et quod non potuerunt in vila . id
ct crux anle pedes ejus esse oporlet, ul jam mo- faciunt saltem post mortem. Thus nutem apponitur
riens eam inlucatur, quo vei inde magis contera- propter corporis fetorem removendum, et prunx ad
tnr. Debet recta jacere facie, ut coelum aspiciat. designandum quod terra illa in usus communes
Priusquam vero expiraveril, necessarlum est ut amplius redigi nequeal. Qiutius enim carbo sub
campanai pulsentur, idque ideo ut populus audiens lerra conservatur, quai» iJiud quidpiam, quod pos-
orel pro eo. Pro mulleribus quidem bis , quoniam sit isthic, in teslimonium relinqui. Hedera vei laa-
mulier invenit alienatioiiem. Ipsa namque primo rus, quje in perpetuum frondiuin servant, virorem
fecit quo liomo alienarelur a Deo. Quare secundus in sarcophago prope corpora ponuntur, ad decla-
dies non habuil benedictiunem, pro viro aulem ler randuin, quod illi qui moriuiitur, in illo vivere non
pulsatur, quod ab ipso Trinitalis quoddam in ho- desistunt, quia quantumvis corpore moriuntur,
niine apparuerit exemplum. Primo enim Adamus anima lamen vivunt. Alia sane ratione in funcribus
fbrmatus est e lerra, deinde mulier ex Adamo, ac habebatur cupressus. Nam quemadmodum hxc
postea ex utroque cifcalus est homo, ut ad eum cxsa non iterum revirescit, sed tota moritur : ita
modum liinc naia sit Trinitas quajdam. Ad postre- R bomo ex eo quod moritur, non rursum revivisclt.
muni pro eccicsiastico tot vicibus debet compul- Hsec de mortuis dicia sulliciant, ac de festis Qua-
sari, qiiot habeat ordines, ut sciai popuius pro quo tuor Coronatorum deinceps agamus.
sit oranduin. Pari ratione pulsari oportet quando CAPUT CLXII.
portatur ad ccclesiam, et quando rursus ex ea ad De festo Quatuor Coronatorum.
luinulum. Prius<iiiam aulcin corpus sepeliatur Fuerunt quidem novem, sed quatuor eorum di-
pannus sublevelur, debet sacerdos vel ejus vica- cuntur Coronati, quod coruin nomina hominibiis
rius illuc vciiire cum aqiia lustrali seu benedicta erant ignota. t!i fuerunt lapiciuae, qui venerant ad
ac orationes pro eo ad Dominuin efTiindens , san- construendum templuni Diocietiani, quod erai Ro-
ctos invocarc, et rogarc ul cjus aiiimam suscipiant, mae. Sed cum cognovisset eos esse Christianos,
atque in locum gaudii deferant. Sunl enim qusedam martyrio coronali sunt ct cum nomina illorum ne-
aniinae, qdai sunt perfcctx, ut quam cito ereunt e scirentur, dicti suiit Coionati.
corporibus, »d codIos evolent. Sunl et aiiie prorsus CAPUT CLXni.
malae, qux illico ad inferos cadiint.- Le solemnilale beati Martini.
Verum prater has sunt et aliae media; pro qui- Sciendum vero est de B. Mariino qund par et ae-
p
bus hujiismodi fil commendatio, idqiie tantum qualis apostolis sit appellalus pro suscltatione quo-
propter incertitudinem. Proinde abluto corpore et rumdam mortuorum, ut plerique arbittantur, cum
velato uportet portarl ad ecclesiaia, ac tunc debet idem et multi alii raariyres fecerunt et confessores.
missa cantari, ubi profccto animadvertas in qui- Verum potius ob quoddam rairaculuin quod con-
busdam ecclesiis uniculque dari candelam in choro lingit, cum Turonis esset episcopus. Nam cum hi-
In altera manu et In altera quod ofTeralur , ac slc bernis mensibus pauper ei seminudus obvlam ve-
lcclo evangelio ea oflerunlur saceruotl pro mortuo, niret, orans sibi vesiimentum dari : accerslto ar-
alqiie lum l.ujusmodi caniari solet versus, hostias chldlacono statlm aigeutem jussit vestirl. Quod
et prcces. Missa celebrata, ante cadavcr prsecantat cuui archidiaconus facere distuHsset, irrupil pau-
sacerdos, et si plures slnt sacerdotes omnesdebent per In sacrarium, quod Intraverat Martinus con-
liabcre stolas, ac cum co orationes diccre. Peracto querens se a clerlco dissimulaium, atque aigere
autein ollicio prsecantationis, portatur ad sepul- deplorans. Eo audito Marliniis ililco occuite suain
cruin cum hujusmodi psalmis in exilu. Con/ite- eduxit tunicam, ac suo concessit pre<:aiori, petiit-
tnini, et aliis, quid ad hoc peculiariler sunt que ab archidiacono prlusquam celcbraret tunl-
insti-
tuli. Verum portari dcbet a similibus, ui si diaco- D cam quam pauperi emere jusseiat, atque eam ,
nus fucrit a diacunis si sacerdos a saccrdotibus.

, vilem, hispidam et brevem clanculum indult. .At-
si isthic praesto sint. Siii vero uon mlnime cum que ita sane paravit sc ad celebrandarum Missa-
, :
necessitas legi non subjiciatur. Sic clericus a clerum solemnia. Sed cum anie altare, ut mons est
ricis, âlbolicus a Catholicis. Si reio fuerit ex fra- in praefatione, sisteret, manusque ad Dominum
tcruitatc (et quam lia vocant, et sxpc faciunt Inter sublevaret, ita ut brachla ejus faclle, ub amplitu-
homincs), ab cisdcbet portari. Sed miilieribus non dincm et brevitatem manicarum, conspicerentur,
estpermissum aliquorum cadavcra deportare ne , illlco aurel tor(|ues ipsa honeste operuerunt , et
earum corpora nuda videanlur, quod fortassis ali- fupra caput ejus igneus globus visus est. Quo
quando contingerct qiiemadinodum nec licitum est quideiii declaralum fuil Spiritum sanctum in eum
eis pacein dare ad evilandam lasciviam. Deindc descendisse, ad confirmationem et robur, sicut
vero ponitur in scpulcrum, ct islhic aqua apponi- In apostolis ipso die Pentecostes. Quapropter ergo
tur bencdtcla, ac prunx ciiin thiire. Et profeoto non immerito dictus esl par aposiolis. Fuit autem
aqua benedicia idco ne ad corpiis dxmoiies acce- oriun-ius cx Pannonia, quae est prope Austriam,
dant, quos hujusuiodi aijua abigit ac propellit. So- undc eiiam fuit B. Hierunymus. Fecil prxierea
m nUGO ETERIANUS. — ISOTITIA. 466
niiilta signa et innumera iniracuia, qux coiiscri- A sacrincaret, qui quemadinodum nuluit et rccusa
pserunt Sulpitius el Fortunatns, ut qui ipsum vit,ut in ipsius viia legilur, ita ui euin cruci alliie-
multuiu adamarunt. Ouod auiem ad oflicium atli- runt, reclanianti el invilo populo. Pependil iiaque
net considerandum est, iiunc solum inler confesso- integro biduo in cruce per transversum ut nonnul-
res iuslilutiunis octavas tiabere, sicut et beaius lisplacet, positus. Nihiloininus lamen prxdicnvit,
Laursntius vigiliam, quod ipso die passionis sua; et verbum Dei concion.^lus esl. Tandemque felici-
dixerit, quod in ejus festo repetit Ecclosia : Igne ter ad supcros inigravil. Vigiliain instiiiitionis noii
mt examinasti (Psal.wi), etc. Sed Martinus in agone habet, quia in (cinpore csl jcjuniorum, quave ne>
inorlisdiiit astanti dxinoni: Miliil in mc invcnies cru- cesse non fuil, ul ei vigilia insliluerelur. I)e beato
enta besiia. Ecce quam opiime conveniunl inerita. autein Tboioa nihil equidem quod hic dicere ne-
Ergoille taiiquam qiii cajteros marlyrio longe supe- ccsse sit habeo, cum vila ejus cx hisioria, qux de
rarit, vigiliam habelaiquc l)occonfessorca:terisilein ipso conscripta est, satisabunde cognosci queat.
praestantior, solus habet octavas. Hoc tamen adjicienduiu putavi, ipsum jejunium in-
CAPUT CLXIV. siiiutionis non habere, ob eaindem causani, qna
De festo Andrece el Thomcc apostolorum. neque Andream habere dixinuis. Legitur vcro hic
Cognosceie operae pretium esl Andieam colore B evangelium Thomas unus: ex duodecim {Joan. xx).
fiiisse nigro, barba prolixa ac slatura mediocri. Qua raiione id (ial satis ex iis paiet, quae supra a
Hoc ideo a nobis dicium sit, ut scialur qualis in uobis dicta sunt.
Ecclesia pingi debeat, quod simili ratione facien-
Totius operis conclusio.
duin esse in oinnibus apostolis atqiie aliis sanctis.
Cxteroquin enim menlirenuir in litlera laicorum, Jam ergo duplici haclenns ratione pro ingenii
nempe in pictiiris. Concionatus autem est in nosiri lenuilale ecclesiastica ofiicia, et quae ad ea
Achaia et Alhenis, ac oirca illas parles. V.alde ex- pertinere videbanlur exposuimus : primo quideni
ceiientis fuit meriti, nec id quidem sine causa bea- generaliier, ac deinde eiiam specialiter, sigillaiim
Hts Gregorius adeo ipsi fuit addictus, ut primum eo ordine explicando quem anni circulus nobis de-
ejus fecerit oliicium, et monasierium ei condiderit, nionstravit. Fesla ileni sanctorum in suo loco , hoc
ubi iteni et monachus exstitit. Quadraginta mor- est, eo die quo celebrari consueverunt, commode,
luos sinnil suscitavit, quod de nullo alio logitur; ut nos quidem puiavimus, reservavimus, ut quodie
filius namque sui hospilis, cum navigaret cum cujusque fesium lieri dicimus , isthic et ejusdein
triginta et novem sociis nave fracia siibmersus esl, fesli raiio haberetur. Nec vero est, qnod quis aesti-
cujus pater cum misere lamentaretur in liltore, met : ila hx'C absolule a nobis tradi poiuisse, ui m
niisericordia motus Andreas fudit preces ad Do- iis nihil plane desideraretur cum divina offifia
niniun, et redditi sunt viiae universi. Tandem ad ejusmodi sint, ut ptane ac sufficienter in niullis
se proconsul .£geas vocavii Andream , ut idolis explicari non possint.
ANNO DOMIM MCLXXVII-MCLXXX...
HLGO ETERIANUS
NOTITIA
/
(Fabric. Biblioth. med. et inf. Lat. III, 292.)
Hugo Eterianus, Etherlanus vEtherianus, Helerianus, vitiose Eretrianus, Tuscus (i) , an. U77 ad
,
Alexandrura III papam, et ad Leonem Tuscum, fratrem suum ei ad Caciaredam (2) ex Conslantinopoli,
,
ubi in aula Manuelis Comneni versabatur, misil libros m. De hwresibus, quas Grocci in Latinos devolvuni,
sive De proeessione Spiritus sancli ex Palre et Filio, adversus errores Graecorum. Inter .\lexandri Ili cpi-
slolas undeqiiinquagesima est, qua Hugoni agit gratias. Libri tres illi Latine scripti viderunl lucem Ba-
sileae lo45. aique inde in Bibliotlieca Patruin Bigneana an. 1589, eamque secuiis Parisicisibu», Colo-
niensi et Lugdunensi, lomo XXII, p.ig. 1198, subjccti iibro ejusdeni Hugonis. De anima corpore jaui exutn,
sive de animanim immortalitale, et regressn earum ab inferis, ad clerum Pisaiium qui iueeiii primuni :
viderat Coloniae 1540, 8°, repelilus deinde etiain in Orlhodoxographis Basileae 13G9, fol. , atque separa- ,
(1) Inter scriotoresFlorenlinoscelebralur a Julio (2) Apud Trithemium cap. 398, De S. E, ad Ar

Kigro, p. 522. doinum cardinalent.
iO"; IIUGONIS ETERIANI 168
tim quoqiie excusiis Germaiiirc, Ilambiirgi 1579, i". Epistola hnjus Hiigonis ad Aimericnir. Anliochenum
palriarchani, qna illi librnm De processione Spiritus sancti miltit, cxslat in Edmundi M irlene lomo
I
Anecdotoruin, pag. 479, cuni cpistola Aimerici, pag. 480, qua gratias agil Hugoni, et vilraque lingua
Gr«ca cl Lalina niissum ad se librnm celebrat. Ca;lerum Hugonis libram a Graecis in Graicani iingiiain
iiec ineicganler translatnin nolMi Allalins De consensii utriusque Ecciesiaj. pag. 654. Aiia ejiis leguntiir in
Anonyini iraclatn adversus Graecos, qucni L.aline edidil Stevar.jus, et qni ex pliirium scriplis vidctur
concinnaliis esse recusus doinde in nova edilione Canisii Basnagiana, tomo IV, pag. 29 seq., et in Bi-
:
bliolhera Patrum Lngdunensi, toino XXVII, pag. 590. Vide, si placet, Bibliolhecain Gr.ecaiH, torao
X, p.
443 et 423. Pricler liuic Trilhemius c. 398 lestalur ab Hugone hoc scriplum esse librum de immorlali
Deo.
HUGONIS ETERIANI
LIBER
DE ANIMA CORPORE JAM EXUTA
SIVE
DE REGRESSU ANIMARUM AB INFERIS.

AD CLERUM PISANUM.
(E% Bibliotheca 1'atrum Lugdunensi, t. XXII, p. 1176.)
CLERi MSjVNI EPISTOLA AD HCGONEM.

Ciarissimo, prudenlissimo Hdgoni tam Gracca quam Latina lingua elimate instructo, ui jversus clerus
Pisanus, salutem et optatae feiicitatis partuin.
Prndentia; liuc ac miraj scieniiai raina, veluli solis jul)ar, universum prope orbem terrarjm in dies ma-
gis magisque spargitur : qnod nobis prociil dnbiolain acccptum esse credito , quam cuin maxime. Quis
enim hiijusmodi proiectu , et gratia, corporis lotius et aniinae jucundiiate non iinpinguesceret ? Egregii
horti prseslans Iructus, adco sua snaviolenlia omnium nares, sensusqne oflicit, ut iinllns aninius ad eam
iion aspiret. Tu hujus gentis columen es. Quare ex aequitale, luae provideas civitati, in cujus honestis
inuniis haud postremas tenebis. Sed cuin et iiactenus id non scgniter feceris, landandus adniodum nobis
es, et gratiarum justa relalioni^ dilatandus. Porro, commiine votuin nostrum est, ut qusedain pro luo in-
genio mullijuga eruditione conscribas, ex quibiis judiciiiin luum dc justis , quae pro Christianornm de-
lunctorum viia et animis absolvuntur, appareal. Ea nun minori studio ainplexaremur, qnam si beati Au-
gustini essent. Sunt enini apud nos, qni seu desperantes dicant mortuis lidelibus neque orationes neque
deniqiie sacrificia conferre. Atque iideni cuin et in h^siialionein de resurreclione provolvantur, spes et
desiderium est, te eam non pr^steriturum in iis qu;£ concinnabis.
Vale, totus optime.
UESCKIPTUM HUGONIS.
Reverendo urbis Pisae rlero, Hugo Eterianus, animo rectitudinis abundare , iilumqiie semper complecti
animo, qui est.
Uberibus glebis semiiia conslanti flde commitlnntur. Quippe cum exorta fuerint, aquilonis frigidita-
lem, vehementiam Euri , ac inloiiipcrantiain Aiisiri rectius perfcrunt. Felicem ingenio , et eloqnentes
suspicantes, mc rogastis tanqiiam peritum canlandi, ut ueXcxoc; a passibus aliquem eiricacissimum con-
centum eflicerem, quo hircosa ct mordax piluita naribus cl obtorto gulturi tonsilte illorum cxciderentur,
qui de resurrectione dubilant. Necnon beaia oratioiie depravali mores eoruni di 'igentiir , qui bostiam
salutarein, et cxteras oblationes dettinclis conrerre inliciatitiir. Proclivius sane e?t niandare hujusmodi
quain negotiiim exsequi, eo qnod prêseiileni aiiimum , elimatas yssertioncs, clausularum distinctioncs
apertas, et crebris lucubrationibus oinnimodam exigat diligentiam Suscipile igitiir quod diice Deo elabo-
ravi, et prxclarissimum consulile Albertnm et iilustios ejus collegas. quoniam hoc vestro prudcnti judicio
transmisi nempe, ceu spero , jucundiiatein pnestabit auribus ori erit melliferum, infirmos vitio
,
animi" reformabit, el Satana; retibus pnepcditis, si legere, si audire atque iutelligore dignabuntur, coelum
aperiet.
Valete in eo, sine cujus auspiciis nihil usquam validum fuerit.
CAPUT PRIMUM. A quaerito, quibus existo prorsus infeiior, corpus ab

Fortis est ut mors diteciio {^Cant. vin) : et defe- aniina pene sejunctum cst separatum. In multis
calae benevolentiae meraciler custodilum pignus. nimirum , ad apum similiiiidinem tam Graxorum
Elenim nmica vcstri petilione miniinc abdicanda, quam Lntiiiorum codicibus quaesivi, et invcni fa
ct exhortatione atquc adjutorio dilccti fratris mei vum meltis confectum, qui pcr ora veslra dislillari
Leonis, impcrialis aulx interprclis cgrcgii , duni ca dcbcat. Adhuc incertus agor, prxstolans ut jitdi-
.<69 LIBER DE ANIMA CORPOKE EXUTA. m
ciinn Testri examinis me certificet, ci qux miitu A coeluin et tena, et omnia quae in eis siiiit, bona
lcgenda exaoiinct, et oxaniinando (si menierinl) sunt, quia vidit Devs cuncta quce fecerat, et erant
approbel ct conflrmet. Qiiod q::i(icm liaiid ninbigo valde bona {Oen. i) ; sed ad Dominum comparata rc-
futurum esse , cum nbn niea , sed modo scnsiis, putantur pro nihilo. Vcluli liicernae lumen ardcnte
modo voces sint sanctorum.scilicel Grogorii, Joan- rota solis, quando ab Oceano erumpit festina. Invi-
nis Clirysoslomi, Ambrosii.Cregor. Nysseni, Hic- sibilia enim respectu Dei vanitas dicuntur, visibilia
ronymi, Basilii, Auguslini , Jloaniiis DaiMasccni ,
vero vanitas vaniiatiim. Conturbatur miser homo ad
Hyppoliti martyris, Nili martyris, Anaslasii, Cy- capiendum apiissima venatio : statua non manufa-
rilli, ci nliorum quos sua nomina indicobunt, iii ctr»,idolum ammatum, obumbratio quotidiana, fa-
nudituri estis jam nunc. Ponite igitiir, quacso, iti roulus perfuga, animal passibile ac dissolubile, mu-
cordibus veslris, quid prjftdicla Dco amabilis sk- tabile ac volubile, modo ad mclius, modo ad pcjiis.
ciclas de humana senliat anima, quid de, pocniten- Qua de re crealurara Creatori suo a principio pne-
tia <;t confcssione , quid de morte, quid de resur- posuit. Scx"iptHm est enim, quia cum in honore
rectioiie alque judicio, proauntiet ; similiter autein esset non •intcllexit, comparaius cst jumentis insi-
«Iiiain coiislantei- quod ea 11»« pie dcfiin-
asseral, piemibus, et simiUs factas esl illis {Psal. xlviii).
clis fiiint lideiibus (niagis autem salutaris bostix B Multis quidem malis subjiciuntur nostra usque ho-
immolatio) eOicacissimam eisdem medelam pra>- die, quia lovemus antiquam contumeliara et inasti-
stent, pervjgili menie animadvertitc. Plcna forsilan roabilcm gloriie decoiem pro nihilo coinpuiamus.
iisec conscripîo formidinis et horroris aliquibus Certe rationalis imago repctenda erat ei piima si-
Videbitur : verum prsBBtantibus fidem, exuberantis- mililudo, sod, proh dolor ! dum iu his visibilibus
simam (licct cursira singula dcrtbet) instiilabit con- detjnemur, ab intelligibilibus porro exsulamus. In-
solationem. Postremo suapte nalura indigens nio- honoramus iinaginem nostram, quae esl ad simili-
dulaniinis, auditu digna , iniellectuin assequonda, tudinem Dei, et iiiiaginem terreni portantcs, et se-
ct in sedibus memon% lenacius scrvanda est. Ciindum carnem viventes : coelestis auiem imagi-
CAPIJT II. aem qui portat virtutes amplectitur (/ Cor. xv).
Initium loquendi a nota domesticze valeludinis, et Honio certe ad imaginem Dei factus est (G«jwj. i),
^.aSiirje communis fragilitate snnio, co quod aihil in quia innominabilis cl incognila, intelligibrli» ei ira-
Sjomipibusslaium habetperseverijnleni (/ Par. xxix). wortafis animse substantia, ad imaginem ct typi-

Siquidem umbrse vesjpertinae arealique feno bunia cam siinililudinem innominabilis, incogtiiti et im-
n« vita el gloria compcralur {ha. xl). Sed quid m»rlalis Dei existit. Nam Deque rationalis anim«
uinbra teuiiiuo? quid feno languidius ? His cerle substantiam quisquani hominum novit a mundi ori-
nostra infiriniora sunt inedise, languores, aqualita- gine, quae cum unica sil , constitutiva et guberna-
les, et quae repente nobis pericula supcrveniunt, trix esl quadrifidae naturaa corporis, et hoc ad
terra marique, morsque ex insidiis emergit intem- imaginem Dei, qui gubernat hanc universara qua-
pestiva. Quid enini facilius quam bominem movi? drifidam, et quadriterminam cicaturam, ei illam
Tumescit hoino miser, et quia nondum moritur, similiter quse sursum est. Et quemadmodum Dei
belluino impetu efferatur. Ideo Propbela dicit : Yc- locum ncscimus, et ubi haJjitel, sed tantum crede
rumtamen in imagine pertransit komo, thesaurizal et quoniam ubique est, sic et animae locuin ignora-
ignorat cui eongregabitea {Psal.xxxyiu). Vanitas roiis, sed tanlum scimus quia in toto corpore cst,
onmis homit vivens (Eccle. per totum), quia respectn ct operaiur. Amplius autem et in hoc ad Dei simili-
iltius beatitudinis isia vita vanitas est. Ac diTitcs tudinem animalis cxistit. Nam sicut Deus non est
Vapori comparantur dissoluto : frustra sedificaKt et aliquid eorum qua; sunt, sed ab omnibus diversus,
in vanum accumulant divitias, cura nihil a picia ita rationalis anima diversa est ab orani creatura.
iroagine differant {Jac. iv). Deliciunt cerle ad Ad haec aulem quod mirabilius est, et in hoc alio ad
imaginis similitudinem vetustate temporis, et lamen D siniilitudinem Dei existitj quia neque substantiaj
nibiloininus eoniendunt, decertant, rixantur, labo- Dei rationem humana mens valet comprehendere,
fibus, sudoribus, afOictionibus, ul. divitias acqui- neque animae hominis essentiam valei invenire, un-
rant, ignari quis post cos futurus sit haeres. Yana de et quomodo adesse provenerit. Quapropter qui
est ista conturbatio, quia in desideriis vanis, in vi- hanc comprehendere arbitrati sunt, a caeca caligi-
ctu et vesiitu conturbantur. Non vacat cerie qnod nis voragine absorpti, a veriiate recesserunt. Si
ex omnibus vitiis avaritiara Propheta elegit, quia quidem aliicoelitusmissamcorporibus infundi aOir-
radix omnium malorum , et fomes omnium vitiorum maverunt, alii ex traduce, alii ex coitu mascu-
ctt cupidilas {/ Tim. vi). Audi Sftlomonem: Vani- lino et feroinino gigni : veluti ex ferro et lapide ad
la$, inquit, vanitatum et omnia vanitas, et afflictio invicem concussis favilla cxcutitur. Et alii quidem
syiritus { Eccle. i, xi ). Qoid enim vanius ho- angelis consubstantialera autumaverunt , quorum,
inine cum terra remaneat, quae boroinum causa licet roultiplex fuerit error, una veritas, quam
faaa est, et ipse homo terrae dominns in pulverem omiserunt, satis eos confundit. Verura sicut supe-
repente dissulvatur? {Genes. iii.) Vivens homo est rius compreheuditur, ad imaginem Dei facta est,
vanilas, roortuus vero vanitas vanitatum : et tamen quod ex hoc maxiroe patet, ouia neque viBibilik
Patrol. CCII. 6
iri HUGONIS ETERIANI m
nequc comprehensibilis spiritus vel Hgura, qualitaU A tica. Apparet igitur quod in aniiua tria quaedamsuat
\el snbsislentia seu pulchriludine, est lanicn pul- secundum rationem, unum autem secundum natu-
chritudinis et decoris inaestimabilis. Qua de re ram, ct secundum substantiam, et sunt incompre»
quamdam seniulationem videntur habcre coelesles hensibilia haec, et indivisibilia seniper eniin una :
spiritus.praecellenlissimam pulchriiudinemillius inest anima.
tuentes in eo maxime, quod haec sola inler alias Si haec veHs altendere nunquam prajcipiiaberi»
crealuras ad Dei similitudinem esse facta legaiur in ambiguilatem Trinitatis, sed natura; rationibus
{Gen. i), el est. Omnisquippeincomprehensibilitas, quod supra naturam est invostigabis, neque dices :
diflicultas, incertiludo, nihil aliud indjcal, nisi quod Si Dcus est Trinitas, noii est unitas, ct siestunus^
vere ad imaginem Dei condita est. Ideo quia omnia iion est trinus ; ideo cniin fecit animam tuam ait
quie penes ipsam sunt ignoranles, ex soiis ,
quas similitudinem trinitatis siia>, ut in harum inquisi-
exercet in corpore, actionibus illius cssenliam tionum vertiginem non labereris. Invisibilis eiiiin
atque prsesentiam percipimus, sic ulique Dei essen- est anima et invisibiliter mar.et in corpore, et iiivi-
lia ex his lantum percipitur quae in suis creaturis sibiliter egreditur a corpore. Nisi corpori adessct
agil et operalur. Denique discors genlilium philoso- aiiima, neque intus corpus vivificaret, iieque foris
phorum turba, iripartiiam esse asscril animam raiio- ^ pungentem sentirel. Sed quoniam de anima inulta
nalem, siquidem hujus animi, hoc quidem concu- inter veteres existit dubitatio, circumscriptis opi-
piscibile, aliud autem rationabile, irascibile vero nionibus , congruum visum cst quid super hac rc
aliud. Inquiunt enim quod per concupiscentiam ad sanctorum chorus ediderii manifestum facere au-
Dei amoreni excitatur, per rationem vero scientiam dire cupienlibus. Omnium igitur eorura qua; exi-
etsapientiam ab ipsoDeoaccipit.periramspirituales stunt aut sensu cognoscuntur, aut inlellcctu conci-
nequitias repeUtt ei abdicat. In qua quidem trifaria piuntur. At vero quae supponuntur sensibus, per
divisione imago Dei rui sus dcscribi potest. Omnes eosdem ipsos aiTatim manifestantur. Nimirum con-
enim ires partes universiiatis, coelestia dico, ter- tractuipso, absque inlercapedine, fantasiam nobis
restria et quae infernorum {Philipp. u) sunt, iribus rei subjectae ipsi conficiunt. Sed qux inteUeciu de-
inodis dispensat ei gubernat, conditrice videlicet prehenduntur, non per se, sed tenus affectibus per-
potentia, sapicnte providenlia, ct expuUrice vitio- cipiuntur. Anima ergo cum per se incognita sit,
HNn clementia (Sap. xiv). Onine enim quod facit, suis tantura aifectibus in corpore dignoscitur et de-
secundtim aU(|ucin horuin triuin modoruin perficit, monstratur, quod qualiter fiatattentus auditor ani-
autcoiidendo, aiit prxsciendo, aut castigando. Con- madvertat. Corpus nostrum cum movctur, aut inte-
P
ctipiscibilitas igitur animae quodammodo conditioni rius moveri necesse est, aut exierius. Sed exlerius
Dei assimilatur, siquidem concupiscentia producit nostrura corpus non suscipit motum, nisi forte in
concupiscentem ad actum, rationalitas autem Dei pactionibus, seu distraclionibus, ad siraiUtudinem
praescientiam imitatur, sed irascibilitas ad Spiritum corporum inanimatorum. Qua de re intus solum-
sanctuin pertinere videtur, juxta illud : In $piritu inodo motura accipiens, movetur quidem, sed non
l)ei ejicit daimonia [Matth. xti) ; et illud : Cum vene' solura naturaliter. Etenim si secundura naturam
rit Paracletus, arguel nmndttm de peccalo, etc. {Joan. nostrum corpus tantuin moveretur (veluii ignis qui
XVI.) Et ex concupiscibilitate rationalitas emanat et nunquam a motu desislit, quandiu exlra propriam
irascibiiitas. Nam antequani loquatur puer, ubera regionem permanserii),âut taiitum sursum, aul
concupiscit, ct somnuin appetit: simititer autem tantum deorsum movcrelur. Cum itaque sursum el
ratio irascibilitatem prxcedit. Eteniin antequam deorsum, ante et retro, dextrorsum et sinistror-
discernat, nequaquam irascilur virtus, sunt tamen
sum moveatur ab anima praesiante vitam, eo pene
tria simul appeleniia. Quemcunque igilur scire de- modo quo ab artifice inslrumenta prorsus moveri ,
lcctat quomodo ad imaginem Creatoris sui formatus non restat ambiguum propler quod animam esse :
sit, hxc investigalo, haec scrutato, hsec cogitaio D in corpore liquido patet. Quae quidem cum ab ipso
:
sui ipsius naturse constituiionem perquirat, oiniiia separatur, manet corpus ineflicax, ut ipse tibi visus
quae siint animae rationalis, minutatim et subliliter demonslrat. Nec certe sccus quam instrumenta
perdiscat qua: sint hujus parlcs, et quae sint partcs cujuslibct fabri.si ab eo qui ininat dimissa fuerint.
partium; qui modi, quae acccssiones, quae discre- Et quoniam hujusmodi aninia una et eadem ma-
tiones, et quid animai sit uniforine, quid informe : nens, nunc qui<lem justa, inodo autem injusta :
et quoinodo cuiu una sil, in tribus consideratur. nunc quidem sliidiosa, modo autem vitiosa bodie :
Verum nullo inodo putanda est anin a personis quidem fatua, cras vero sapiens substantia essu :
insiguiri, cum de nulla suarum partium possit ap- indubilalo evincitur. Nam proprium est substantiae
pellari. Uuaquidemest in substantia, sed uon est una justitiae ac injustitiae, virtutiset malitix, aique alio-
in speculatione suarum parliuni,ha'jet enim concu- rum contrariorum esse suscepiibilem. Esl igitur M
pisccntiam, rationem et iram. Si cjncupisccnliam anima in corpore; quam si seiisus veheinenter pul-
boni abaninia separes, desinit csse aniuia; si ra- suntcs adipiscaniur, tunc subjugala servit, et po-
tionem sejungas, irralioiialem ipsam coiislituis ; si tcstatcm cuni pontifitio mitiit, eademque ameiis efB-
mentem amovcas, crit utique mortiia, ct non vivi- cilur : acgra quasifacta crebris passionibus. Quam-
iT5 liu;:r de amma CORPORE LXUTA. ^*
obrem c»mp)Ctenti niolu iiiininie nlons, pcr diversa A leiit siniilitiuiiiiibus. Nam icpuies simililer tiinidi,
naturx vitia prjecipitaltir, el e vesligio in ipsa lio- liipi asluti, poni soididi, gcMius piiniarum passini
iiilas et honestas caliganl. Ilcni et alio nioilo nion- habet iiigenium reinulandi. In liomine vero non sic
slralur qiiod anima substanliai verilatem iioii dcse- multiformcs utiqiie sunt viae hninanorum actuum.
rit. Animani csse aliquid eoruin qtiie siint jiistilia Nimirum libcrum quid, ct sui jiiris cst, quod
^l sapienlia, et aciiones ipsius inanircslnm iaciunt, rationalc diciliir.
quai cum per se nequeant existere, oporlct ea sub- Qua de re non unum ct idem singulornm homi-
jectiiin liabere. At vero non esi quidpiam eoiuui num exstat ingenium, artifiiiiim, opus et cffectns.
anima, qux rationein substantiic non sttscipiunt. Verum in aliurum aniinalium divcrsitatibiis idcm
Non enim quanlitas. Nain omnia quibus ratio
est secundiim uniusciijusque naturam, motus imct
quantilatis convenit, parvarum sive niaîiariim re- pelus, cadcm astutia, et faiuitas. Scd rationalium
rum mensurx possunt esse. Aniiiia vero nullanim acliis noji ex necessilale apiid omnes idem. lii Lrii-
rerum mensura est, neque augelur, neque niiriiii- lorum quippe corporibus congruam aniniam iiididit
tur, sicut patens erit. Scd ncque coiiiplexio e^î condilor, ut per dispositioncin in siiis actibus iioii
anima, justa quorumdam mediconiin assertioiiem, quam ingeiiita eoriim siniplicit.»s

an.plius habereni
cum omne corpus ex eiemenlis constiluium ha-
B exhiberct. Unumquodqne
qiiia sanc briitum aniinal, im-
beat complexioncm, onine [debet] liabcre animalio- petu naturali niovetur ad illiim uperis iisum quem
nem; quo dato, allera spccies corporis inlerimitur, a principio sortilum est, et ad ea solum qulbus cor-
inanimatura scificet. Sed neque qualitas est anima. poris non conlradicil effigies. Sed ncque sine
Siquidem qualitates inseparabiies sunt, quia sine adjulorio conditor ille primus ea dereliquit, cum
siibjecto esseiton possunt. Aniina verorationalis ubi singula naturali qitodnm sensu non ralionali prn-
deserit corpiis, secum est ac existit per se. Cum dentia insigniverit, quibusdain vero asluliam tn-
itaqiie anima non sil quantitas, neque qualiins, d'e buerit, veluti artis imagincm, et unibrnm aniinu:
quilus magis videbatur , manifestum quod ipsa rationalis, ul per hxc et pryesentes insidias de-
non esl accidens, sed substantia. Sed utruin cor- clinaient, ct futuras praccognoscerent. Qnoniam
porea subslaiitia sit anima seu incorporea, breviter vero non per rationcm hsec faciunt, inaiiifesium ex
disciitiendum est. Non defucrunt philosophi quiani- eo quod in sua specie quodvis animal siniilitcr hoc
mam esse corpus assercrent. Nam sloici spiritum faciat, cl niiUam in faciendo secundnm niagis
nisi
calidum ct feivenlcm aninian esse afliriuabant. et minus differentiam habeat : eodem quippeim|)eiu
Critias vero sanguinem, Democritus igneiii, ct alii
r species universa, parili variolate aciiitim insigiiita
p!ures similia complasmabant, dicentcs quia non movetur, qiiod per animam fieri noncst ambiguum.
per corpus lantum similes parenlibus existimus, Ea enim est ciijus priesentia consistunt qiiae ani-
scd cl per aniniaii), vcluti consuetudine, passioni- maiilur, et cujus absentia deliciunt. Ad hxc autein
bus, qux speclant ad naturam corporis. Quorum dicentibus animam ires habere dimensiones , eo
0(>iiaoncs Aiiionius, Ploiinus Miuimius, argumentis quod corpus quidem, quod tribus extendilur distnii-
ctrationibus iinprobant. Oinne,inquiunt, animatiim liis, totum occupet, respondendum pu(o animani
corpiis convertibile ac dissipabile prursus et in nullo modo Ires habere distnntias, licei totum cor
infinitum divisibile est. Oiiine autein tale corpus pus vivincel : sicut nec unitas qua homo dicitur
quanlumcunque tenue divisionem non eiTugiens» iinus. Quare anima corpus non e&t. Fallebaiilur
contineiite ac gubemante opus habet, ui status, quoque qui sangiiinem seu nquam ipsam essc di-
quem accepit, hujusinbdi non tabcscat : ex qiiibus cebant, cum pliira invcniantur animalia qu% neque
colligunt individiium csse atque incorporenm, quod poiu alunlur, nequc sanguine irrigantur. Chrysip-
animatum corpus continet. Rursus omne corpus pus autem ad probandum animam csse corpus
oompositura aal intrinsecus movetur, aul extrin- lioc utebatur argiimento : Mors est, inquit, aniinse
seciis; sed quod intrinsecus movetur, animatiim D a corpore scparatio. Nulluin autem incorporeuiii a
est; quod extrinsecus, inanimntum. Iloruin aiitem corpoie separatur Non enira corpori coaptatur iii-
ncutrum de aiiima poiest praedicari. Nara ncque corporeum : anima coaptatur corpori et scparaiur
itnimuta est aniiiia, iicque inanimata. Item omne a corpore. Qnare non est anima incorporea siil>-
animatiim covpus corporeo alimento indiget, sed siantia. Vcrumtamen anima non contingit corpiu.
anima niitrimenti non indiget corporei.Quarenullo Nam contingere proprie est extreroa tantum habcre
niodo anima suscipit rationem corporis aniniati. In sinuil. C)rpus loti prorsus non potest non adjacerc
quo manifeste ostenditur falsam illorum esse sen- corpori. Nnllum quippe corpus locum alterius iiiva-
tenliam, qui ex iraduce aniinam esse putaverunt, dit, ni sibi occitpanti cedal quod continetur. Quod
cuin a generatione sil aliena. Oinne utique quod si alicui aniina orpori adjaceret ipsum animal to-
i ,
per generalionem adesse pervenil est corruptibile; tum nequaiitiam animaret. Cuin igilur animal totuni
anima vero humanu incorruptibilis est, et immor- sit animaium, ncque adjacet anima corpori, neque
lalis, hoc non ex traduce. Porro animse brutoruin corpus esse poierit.
animalidm, quiex traduce pcr naturain fiuiit, mor- Rursus inquiunl, nuUum incorporeum compntitur
tis interitiim non effugiunt, et in suis speciebus pol- corpori. Animavcro compntitur c;eso corpori, aique
5 75 HUGONIS ETEUIAiNI 176
laiig.:enti : simililer auteirt el corpus animae. Nain A scparalur? Porrij rationalis anima procul dubJo est
curn aniina confunditur corpus rubet et patitur. incor.r-uptibilis s>nguiari quadam sua natura, per gc
Qaarc aniina torpus est , quod ab omni verilate Nam ut om-
exislens, penes corpoream grossiliem.
iemotum. Eteniin circa generationes el corrupiionem Imnc mundum cognuscentes per susceptionem
ncs, quaiitaies piiliuntur, et cum corporc alteran- sensuum, et per actus nostros, qui circa sensus ver-
lur, qux tamen corpus non sunt. Cum igitur aniina santur, ad ea qusesupra sensum swnt, extollimur,
non sit corpus sicul monstralum esl, nec acciden- oculo nobis faclo interprete omnipolentis sapien-
lu!ni aliqnod : msnifestura quoniam incorporca tise, gubernanlis per se oainia : sic et ad nostrum
Vsibsiiintia cst, inieiligibilis asque iinmcrtalis. Non respicicntes mundum, non roodicas haberous occa-
<^n\-^ omnimode subjaceret corruptioni. Yivit sane siones , et de occuliis et apparentibus conjectare.
jpsa noR proyter corpus, irao ipsa viiaw corpori Absconditum autem maxime illud est, quod pcr se
pnpstat. Quasdam tamen virtutes habet, qras-prae- quidem existens, intellecta solo cogitatur ;
quia cam
ter corput. cxercere non valet , ul est appe<iiiva, sit invisibile , reiugit sensuum investigationem.
liuUibilis. IrsieiJigifaile vero exercet perpetuo. Vis Anima certe ralionalis quanquara incorporea exi-
scire quoniam aaimrt hominis spiritus est rationalis 'itat ei sine matcria, per corporea tamen insiru-
c». immonaiis, audi quid dicat Moyses, ille Dei ami- ^ nienta quxdam secreia conjicil, prasierea qua auris
CTJs ; i^cmavity inqult, Deus ttiminam de Umo terra', audit, docet et oculus. Inde est quod medicus bau-
sl mspiravit in fadem ^jus spiraculum vitce^ et [a- gaidi arterias contingens digitis, per pulsum quo-
vtti!'. c^sf homo i7i ammam viventem {Gen. ii). Nullo dainmodo inclamitantem audit naturam, ei aegrilu-
tarnen modo credendum esr bujusmod» flatuzn ali- dinis causîs Jnterpretantem. Quippe puisu latenler
€[5'oti :luentum spivitus factum ex ore Dei. Nam di-* indicaHlP, :<nimajv8rlit causas ianguoris medicus, et
'stnum incorporeum cum sit, bimplex est sine omni »j3:?i!C adquot dies insanire debeat sestuum inienlio.
compositione : sed ita esse animam a Deo aut
, rcn» yuid igilur ? Nonae incola qui domsmi rcgii et
quam condiditet creavit. Nihileaini aliud est Denm sustinei, Iiaec pnndit et reserat? Quid enim manus
s'jfi^?re, quain animam facere. Cui senlentiai aecc- vel alia corporis pars per se medicuni docuisset,
dl* <;u('d dicit Isaias : Spirilus eniin s me prodit, et nisi per tactunQ scieJitiam latentiuio morborurn in-
p.atum o«iW:?m cgo fea, et -piopter peccatumy inquit, reilectus aperuissel? Non esi procul a vero quod
pusillum contristavi eum, e.tpercussieum [isai. liv). qaidam philosopborum inquiunt : Mens cujjsque is
(Viiid crgo dicit flatum nisi animara , quae propter est quisque. Ipsa enira est quae meminit , audit, et
pf!Coinmnpercussa estet contristata?Sicest igitur^ iptelligit. Quomodo enim solem intuendo (splen-
aaima ex Deo, ut non sit substanlia Dei, et uon sit didissimum illud corpus), non quanius apparet ple-
corpus, sed spiritus, noa de substantia Dei gcnitus, risque, tanlura illum esse asserit geometra circuli
nec de substantia Dei procedens, sed Deus est fictor niagnitudine , scd multis partibus univergum t^rne
illius sicut scriptism est : Qui finxit sigittatim corda ambiiHm excedere ? Quoraodo lunain lucere dabll
eorum,qm intelligit omnia opera eorum {Psal. xxxii) luce aJiena? Manifestum sane talia nequaquam esse
Non enim datur a genitoribus aniraa, sicul ei ille fat';iltatis corporis elementaris. Quid referam alios
1
sapiens afiirmal : Convertatur, inquit, pulvis in ter- geometricos excursus, qui per sensibiles figuras ad
ram undc fuit, et spiritus rcvertalur ad Dominum qui ea nos elevant, quse omnes sensus exsuperant? Raic
dedit ilium {EcctM. xii). Quo sane testimonio satis quidem et omnia bis similia rationalis anima, quse
admonemur, ex nihilo Deum fecisse animam primi penitus diversa est a natura corporis percipit, ct
hominis, non ex aliqua jam facta creatura, sicut
comprehendi; Nam nullura ex elemeniis consistens
corpus ex terra. Qua de re cum redit, non babet
corpus in eo quod hiijusmodi esl , virtutis seu iii-
quo redeat, nisi auctorein qui condidit eam. Audi toltectus capax potest. Siquidem incorporearum
Job dicentem : Memento, quteso, quod sicui lutum substantiarum hoc cognoscilur singulare atque pro-
feceris me, vitam et misericordiam tribuisli mihi, et D prjura. Qua de re anima ralionalis , quia est incor
visitaiio iua custodivil ^piritum meum {Job x) : post porea, potest adbcerere Deo ut ei existens similis.
crealionem corporis miraestaspiratio vivilicationis. Omuis qiiippe natura similiura sui quodammodo
Al hinc quidern calamosita vilitas, hinc vero di- attractiva est, ex quo manifesle iiitelligitur quod
gnitas inexplicabilis dignitas spiritus est; utililas
:
a Deo spiritus hominis attrahitur. Oportet enim
vero per carnem, qune judicem vocet ad pielalem.
quod suumest, Deoreddi. Igitur si anima superflna
Memenio inquil
pcv haec utiquc nuptialis
,
qua:so, sibi Mon fuerit, ingravescenlibus maculis, ad tra-
conventus, natorum propagines, et unum torum in henlem se accelerat, jucunda cxistens et agilis.
infiniias spocies transfiguratum raonstravi aniinam
:
Quod si pcccati mole ingravans , premit eam ini-
a Dco conditam ct corporis gubernationi prapposi- quitss, rumpitur traheiis funiculus : et misera fa-
tam rationalem quoque atque immortalem. Nisi
,
cta et dissiniilis linquitur in tcri*a, ut Dei auxilio
enim indubilato credatur anima imraorlalis, fides
destiiutn. Jam puio, patet nobis quod cx simiiitu-
l)erit iuter homines, et locus virtutis. Quomodo dine , callcs anima complectitur viriutis. Nam si
cnim possct virtus ia illis existentiam babere,
qui- cuin Deo similitudinis aliquid non haberet, aequa-
bus cum anima interimitur, et amplius ultra nihil
quam natum sux terrainos transcendcns relicti^ ter-
177 LIBER DE AINIMA CORPORE EXLIA. i78
quae sursum sunl qnoprerel. I.U enini qua ra- A el venit siiper me spirilus sapicntiae. Et cura prr
ris,
humano more fari non appe- datam sapientiam essem valde bonus, vcni per a-i:i-
tione carent animalia
natiiram habent, voce tis processum ad corporis incoinquinamentum c^
lunt. socia sl quam secundum ,
neque detrimcntum pulant absque ralione 8civi quoniam aliter non posKiim esse contiacns,
utentia,
nisi Deus det. Apparet quia Salomonis spiritus sa-
degere, ae lantum ventri obcdirc:sic anima sl essct
pientiam %b aitilice supcrno accepit precibus im-
exspers nalurae supcrioris, nunquam in dcsiderium
,
cum petravit, bonit;item per graiiam invenit et corpiis

acccnderetur virtulis. Huic quidera animae,
:
suae aetatis incremento a gratia quam acccpcrat de

csse incipit, pro sui conditoris volunlatc, iibertas
Quod stilulus , multiplicilcr inquinavit. Audisii Moysi,
arbitrii, et potestas quod voluerit facietidi.
David, Job et Isai£ de spiritu lioininis testiiiionium.
qualiter fiat, cuique corporeus ociilus manifeste in-
quidem ex natura videre inest non vi- Omnes quoque prophctae, a superno aitifice docii,
dicat. Cui ,
vohmtate vel ex irrepente pas- his consona praecinuerunt , ut nulliis suspicciur

dere atilem cx ,
Graecos aliier, aliler Latinos, iEgyptios aliter, Per -
sione. Eodem vero modo anima , exclusa necessi-

ut illud quod sibi sas, Messagelas, Sauromatas, aliam sulsiantiam
tate, suo arbitrio relinquitur ,
melius placet, ampleciatur, ?ive bonum ex volun- fuisse sortilos. Nam qui scripsit Genesim, dociiit
inimici doraestici, qui

" quod unum hominem Dcus a principio fcceril, et ex
lale, seu nialum ex insidiis
clausum, et excaecat, ulpote subver- ejus costa mulierem formaverit {Cen. i , ii) : e\
oculum laedit
sor viiaa hominis, et callidissimus insidiator {Genes.

quorum conventu orbcm hominibus implcvit. Mco
ii). Itaque irrepente in ipsa malilia excaecatur, et ulique huma»ium genus ex uno jugo vohiit produ-
quia non probavit Deum habere innotitia, in repro- cere, ut nuilus differcntes hominum esse naturas
bum sensnra traditur {Rom. i); nimirum quia sponte auderet exifimare. Maiiercm autem de cosla for-
oculos clausit, et solem vidcre poluit , sua raanife- mavit, lum quidem, ut nequc ancillam viri, ncquc
stissima culpa in foveam corruit. Nam non soii tu- dominara constilueret, lum vero ne viri una, fe-
men, sed lumini solis oculos ipse subtraxit. Quem- ««inae vero altera putaretur natura. Leges conlra
admodum -igilur fide intelligimus ssecula aptata easdem indixil utrisque. Nam forma quamvis di-
vcrbo Dei, id esl praecepto, ut ex invisibilibus vi- starent co.^poris slmiiiludine, (cuTicn ajqualcs erant
sibilia flerent : sic lide iutelligere debemus animam aBiraae rationalis. Ambo certe ralion.ilcs eranl aiqua-
in corpore j«ra formato a Deo locari, ut ex ipsa in- !iter : ot eligciidi , el ambigendi ni!iilominus capa-
visibili plerxquc fiant, quas in corporibus nostris ces. LUrique pro delicto pcsna, utrique pro viriutc
cernimus, actiones {ibid.). Quae quidem si a princi- P praeniia proaiittebanEur {Genes. i). Human« quideiiii
pio perfectje non sunt , nulli mirum debei videri leges cruciant delinqucntes, Oeusvero intcimiRatui-
corporis indigcntia, et defectu impedicnte. Hinc est peccatoribus ignem inexslinguibilom : et rlique
qiiod sensus, qui corpori familiares existunt, st;<Um merito. Nam cum sit ralionalis, ct iiberum hal)e;»l
post nativitatem emergunt, deinde ipsi conveniens arbitrium , coercere potest impetum pas.sioiium
rationis virtus illucescit, cura jam corpus ad pu- sponte legum fit praevaricator, sponte frequcnler
bertatem venerit. Scd forsitan huic sententise aliquis oinittens vitiuni, per viam virlutum gradiliir. Si
videtur sapiens obviare qui quidem asserere vide- homo peccaret ex iieccssifate, nequaquam dedissct
,
tur, quod animse hominum aliqua in regionc locr.tx per Moysen Deus leges suppliciorum. Neque qiii
siut, donec perfectis corporibus ipsse ad ea rniiian- sorlili sunt principatiut.', si fati aut naturae nccessi-
tur vivilicandae. Sortitus sum , inquit , animam bo- tate homines compellerentur delinquere, acerbis-
nom, et cum essem magis bonus, vetii ud corpus in- simis eos crucialibus deslinarcnl. Sub appeiilu
hominis igitur vitam et niorlem posuit niedicns

coinquinatum {Sap. vni). Nonne tibi depromere vi-
deiur, quod de supernis animarum. Hinc est quod nolenlium medelam reci-
aniinae veniant in corpora,
percj voluntatem rainime cogit ; piincipeni enini et
et quod in illa regione animarum, alise sint bjnse,
alije non bonje ? quae sorte qisadam exeant, quaenam f> sui juris rationalem naturam condidit. Instructio-
cui hominuiri tribualur, ut fortassis socursdum ani- nibus, legibus , a malis proiribei, ad poliora cxlior-
roarum merita derivari putentur in corpora, Quod tatur, sed ip.vltum neminem cogit, aut legem natun»
manifeste Apostoli sententiae repugnat, qui dicit co?iquasset. Ijnde per prophetam clamal : Si volue-
audierilis vie, bona terrae romedelJs. Et ite-

Cum enim nondum nati fuissent, nec egissent aliquid
ritis et
rura Diccite henefacere {Isai. i). Et David . Venite,

boni aut mali [Rom. ix), ut praescientia Dei secun- i
duin gratiam impleretur, non secundum debitum (ilii, cudite r.ie , timorem D.jmini docebn vos {Psal.
merilorum. Dictum est Rebecc», major aerviet tni-

xxxin), et quampiura his similia inveniuntur. Sed,
quxso te, '
aijjitor, si rursus supcr raiione aniini
nori {Gen. xxv), quia alieruin sprevit, allerum elegil
pra;scientia. At vero quod Sapiens positae
conuecloutomnetollamambiguum,nonmolcsieferas.
dicit,
sententiae non contradicit enim Puer eram in-
: ait :
CAl'UT HI.
geniosus et sortitus sum animam bonam {Sap. viii, In rebus certe occultis, perutiles suiit hujusce-
19), per datam iiiihi sapientise abundantiara. modi asserliones. Age igitur , spirilus hominis ar-
Cufn noviier essem editus, sensum non Labc- tes, quaenuraerosa cominoda humanae vi*« coufe-
bam , opiavi , et datus est mihi sensus. Invocavi renles, laude multa dign» suut, adinvcnit. Quid-
179 IIUGONIS ETERIANI iSO
quid autem vcrc laudaMle, a raiione invenlum et a clionein propriam cognosceret natiiram, nescmiiltis
elaboratum Nonne consideras qiiod inslilorum
esl. egere animadverlens, corporis persequeretur usus,
navis quanquam nuliiiis armamcnti sit indigna, cura animx omissa. Inter prctiosa paradisi iigna il-
ima lantum petat profiindi, circumscripta valione iud erat, cujus giistus boni malique scicntiam siraol
giibernatoris. Nonne vides quod non sufriciinus ad prxstabat : de quo Adam vetitus gnstavit. in cujus
rcruin cognitionem, sola scnsiium exercitatione? gustu obedientiam temeravit; seipsiiin agnovit : a
Nam qiia; figiiris sunt aequalia similiaque coloribiis perfectione decidit, factus egenus usuiim corporis,
soiisus, qiiia rationem non hal)ent in discernendo indumentum postvaliiitcontinuo. Scriptiini cstenirn,
hcbescunt. Cuni ilaque sensus irrationales sint, quod aperli sunt oculi amborum. Cumque cognovis-
falsamque nobis renim phantasiam convehant, co- sent se esse nudos, consuerunt folia fici, et (ecerunt
gituiidum nobis esl, utrum comprehcndi vere pos- sibi perizomala {Cen. in). Aperti siiiit oculi adiiivi-
sint imaginata, scii non. Et si quidem comprehen- oem concupiscendum, ad peccatum, pocnam carnis
diintiir. haiid ambiguuiu aliam csse virtutem, sen- ipsius morte conceptam, Neqiie clausis oculis facli
sibus iniilto poliorein , quse hanc perflcil absque crant, et in paradiso deliciarum c%ci palpantesque
fallacia. Qua de re, si nostrae apcriuntiir cogniiioni ohcrrabant, ut vctitum etiain ligniim nescientes at<
oa qn;c sensus falso imaginantur, mens procul du- ^ tingerent, palpantesquefructus prohibitos ignorando
hio est ,
qii* illa omiiia ratione comprehcndit, et dcccrpercnt. Ad aliquid igitur intucndum, et cogno»
(lijudicat. Hajc est animae virtus; haic est animae sccndum aperti siint : quod ante non adverterant.
ouuliis; h;cc est intelligenliae capacitas, hsec non Nullo modo autcm ambigendum est, quin in para-
nigiiitur ab exirinsecis, imo ipsa quidem in se con- diso corporali Adam positus fuerit, quem et quatuor
sisiens, exieriora disponit, singulariaqiie describit llumina irrigabant, et arbores pretiosissimi germi-
(icindc ad effectiim perducit. Maxima vero et excel- nis et friiclus decorabant. Hiinc Adam ad colendum
Jciis aiiimjB dignilas est, omnia cum ratione facere :
ct ad operandum a creatore suo accepit, sicut
pcr quod ipsa mens apcrtissime differt a sensibus. scriptiim est : ut operarelur et custodirct illum
Verumtamen quaedam bona insunt homini per ani- (Cen. ii). Operaretur quidem deleclationcin. cusio-
iiiam, ut castum cs.sc, justuin esse, sobrium esse :
dirct autcm ne pateretur expulsioncni. Flumiiia
Cl quae his propin juant. Neque absque his corpo- qu% egrediebantiir , atque noinina ipsoriiin, orbi
rales aflrcciiis solent apparere. Quaedam sibi reser- uiiiverso nolissima sunt, Gyon scilicet, Phjson,
vavit anima, iri qiiorum cxercitaminibus corporis Tygris et Euphrates, quorum nominum interprcta-
non egct insirumento. Talium cst ratio, memoria, tioncs alque figurationes exponere, non esl praesen-
cl eariim rcriim quae v^re ftxiRlunl contemplatio. ^ tis temporis. Ligiium quoque in medio paradisi, di-
Et qiioniam luce clarius p<»tol humanam animam gnoscendi inter bonum et maium, Deus posuerat.
rationalcm esse, siitlsque siiignlariier dictiim est de Ncc quidpiam cogere deliet allegoria, ut lignum noa
ipsa aeqiium est ut de compositioiie ipsius ad cor-
: sit, et aliqiiid aliud nomine ligni signincel. Nain
pus scriiio instituatur. Quare non est praetereun- qiiamvis scriptuin sit, quod sapienlia esl liguum vila^
duin quod de Adam immortalitate Iradidcrunt He- amplectentibus eam {Prov. ni) : et Jcrusaiem actcrna,
braei : aiunt enim homincm a priiija origine nequc et in coelis dicitur, et in terris civitas condit.t est,
fuisse niortalcm, ncque immort.ilesn ; sed natuiam el sigiiiricalur. Factiis est Adam rciis iiinnd;iti, ct
intcr utramque asserunt fuisse enotiim, nt corporis corpus suum mortis siibjecit iiecessit; ti, qiiia priiis
p:»ssionibus corporcas iiiciderct pai.j.iones. Quod non hahcbat neccssilalcm moriendi. Nam antequam
si animac bona propoiieret, hicres constitucretur praecipit:iretur, hoc tanluin restahat, iit immutare-
vit;e immortalis. Inqiiiunt enim : si ab ipso cxordio tur, ct factiim spirituale plcnam percipcret immnr-
inortalem ilUim fecissct, post pcccntum non ut talitalem : ubi cibo coiruptibili non cgcret. Scd
rcum mortis condemnasset. Mortalem enim morte quia de corpore primi hominis qiiod dictum est
iion cst acquitatis coiidemnare. Quod si immortalem rj suflicit, ad ca qiiae ab ipso docisa sunt, ad modicum
lecisset cum, iiequaqnam csca indigcntem staluis- sermo utendus est : haud abs re : nam sic palani
sct. Nain nullum iiiiniorlalc corporali esca opus fiet, an ea quae de animae conditione superius praeli-
habet. Nequc voro taiii siihilo poenituisstt , ul bata sunt, persistant veritatc subnixa.
qiicm fecisset inimorl;iIciii, conlinuo poena multassct. CAPUT IV.
Angcli certe licci peccavcrint, a prima tanicn Igitur quam plurimi fuerunt, qui animum sirut
r.aiiir» nondeslitcrunt, ali;\m pnctcr mortem poenam corpus pcr decisionem ex traduce ficri multis alle-
de poccalo snbciiiiics. Plcriqiio l.iineii doctoruni galioiiibus flrinarcnt : Panli testimonium in mcdiiim
h:inc scnlciiri:mi iinpiobant asscrcnlcs quod mor-
,
producunt, ut suas sislcrcnt opiuiones. .\udis, in-
«ali? fattiis fiicrl, polerat laiuen sub virtulispro-
iit
qiiiunt, Paiilum diccntcm : Sic pcr unum liouiincm
ccssii inimorlalis fieri eo quod poleslatc immort.i-
:
peccalum in buvc muudum inlravit, et per pcceulum
lis fnissct. Est aulcin a ligni giistii prohibiliis ul mora, ita et in omnes homines mors pcrtransiil, in
h.ii ipsiiis nadiiani iion aiilc cognosccrot, qiKtni ijHQ omncs pcccaverunl {Rom. v). Et ilcrum : Sicut
obiiiicict nilmcn pcrlcclionis naui : miiiinic con- pcr inohedienliam unius Itominis pcccatorcs conrtiluii
forcbat Pmpicrca nolcbat Hcus ul aiitc perfc- snut mulli, ila ct pcr unius obcdicnliam juiti cor.sti-
481 LIBER DE AiNIMA CORPORE EXUTA m
tuunlur mulli{Rom.\). Inqiiiunligiltir: Si secuiiduin A tatcm. L'nde anima siiigulorum Iang,uore atque
solam carnem potest inlclligi peccatum vcl pccca- inortalitate adligitur, ignorantia cxcitatis in um-
lor, non cogiinur his verbis ex parCnlibus animam broso et caliginoso loco non voluntate, non neces-
crederc. Si aulcm qiiamvis per illccebras carnis, sitale, scd sola societate percellitur : aegrcscit, et
tanieii non peccat nisi anima, quomodo accipicndum dcbilitatur. Nam si voluntate corrumperetur anima,
est, quod dicliim cst, in quo omnes peccaverunt? non originale, sed actuale pcccatum censcretur.
(Juoniodo pcr illius inobedientiam pcccatores con- Rursus si necessitate caderet in praicipitium pec-
siituli sunl, si tantuni secundum carnem in illo, non cati, non ultra essct imputandum illi hujusmodi vi-
eliam secundum aniinam fuerunt? Cavendum est tiiim. Eteniin quod necessitate contingit, non est
enim; ne vel Deus vidcatur auctor csse peccati, si alicnum a remissionc. Hinc inanifesttim cst quo-
dal animam carni, in qua cain peccare noccssc sit, modo intelligcndum sit illud Apostoli : Per inobe-
vcl possit esseanima pra^ter ipsius Cbristi graliam. dientiam unius peccatores constiluli sunt mulii
Cui liberandae a peccato non sit Christi gratia ne- {Rom. v). Uno peccanle atque in mortem praicipi-
cessaria, quia Adam. At vero si se-

non peccavit in ex ipso suni tales fieri, nihil inconve-
lato, qiii
cuntlum carnem tantum, et non sccundum animam niens. Scd ex illius inobcdicnlia alterum conslitiii
peccavimus in Adam, carnis tantum vinculum, non
B peccatorcm, quam habet consequentiam? Si de vo-
etiam animae in baptisnio solviiur puerorum. Quod luntate peccator factus non esi, qtiomodo poena di-
si tantum per hoc sacramenlum corpori euriim con- gnus ? Pcccalorcs ergo dicit pocnarum reos et morte
Kulitur, non etiam animx, debent et mortui bapti- condemnalos.Ergoex sola conjunctione labefattatae
lari. Scd hafic Ecclesia cxsecratur, tantum id mi- molis, pesliferam atque calamitosam attraxit con-
uistrans viveiilibus. Restat igilur unumquemqne ditionem, quse nisi per gratiam adjuvetur, neque
parvulum el secundum corpus, et secundura ani- cognitionem vcritatis adipiscitur, neque concupi-
nam, existentiam habere de priino parente Adam, scentiae carnali poterit resistere. Hinc esl quod filii
obque id Christi gratiam oinnibus esse necessariam. originale peccatum a patribus (qtiibus per fidei sa-
iOtas quippc illa in seipsa nihil egit vel boni vel

cramenlumdimissumest) contrahunt. Nam quamvis
Mali proinde ibi anima innocentissima ad culpam diraissum sit, ad pocnam tamen reten-
: est, si ex
Adam propagata non est. Unde quomodo possil inde Itim obsidet genus humanum. Est enim originale
ire in condemnaiionem, si dc corpore absque bapti- peccatum fomes actuaHs peccati, concupiscentia
smo exierit? Scriptum est : Caro concupi.î adver- languor nalurae, qui movet mala desideria. Quod
sus spiritum, spiritus autem adversus carnem.{Galat. qiiidem peccatum primi hominis ex voluntate pro-
v). Sed caro sine anima. nihil vidctur posse con- diit, sed posteris non ex voluntate inest, sed sicut
cupiscere, ac per hoc ipsins concupiscentiiB cariiali dictum cst, ex socielate. Nec mireris si a parenti-
causa non cst in anima sola, sed multo minus in bus ab illo peccato mundalis per baplismum filii
carne sola. Ex utroqne enim fit ex anima scilicet, :

traducunt originale peccatum; quia in puro seminis
quia sine illa delectatio nulla sentitur; ei canie grano remanet palea.
autem, quia sine carne carnalis delectatio non per- Item pater non gencrat filium, in eo quod bapti-
ficitur. Caroigitur concupiscens et spiritus, dclecta- Tfitus, sed ineo quod carnaliter ipse generatus fuit.
tio carnalis est procul dubio, quam de carne et Anima igitur filii, ncquc per decisionem , ncquc
contra carnein spirilus habet adversus delectatio- per traductioncm, aut alio quopiam inodo depatre
nem, quam solus habei. Solus quippe habcre vi- nascitur. Nulla enim rationalis creatitra polestesse
detur ilhid desiderium non carnis voluplato, vel alicujus matcria, in sua sempcr siniplicitate con-
carnalium rerum cupiditate commistum, quod desi- sistcns,nimirum incorporca substantia cst, ct ab
derate/ de/icit anima in alria Domini {Psal. xxxiii). omni motu corporis seniota. Non augetur, non mi-
Solus ctenim habet illud de quo dicitur : Concupisti nuitur, non gencratur, non corritmpitur, ut esse dc-
sapientiam, serva mandata, et Dominus prwbebit il- D sistat hujusmodi substantia nequit propagari. Si
lam tibi {Eccli. u). iransiret, tota transiret, una enim res et prorsus
Hanc quidam objeclionem responsio qu» subjun- individua, ut plura cssentialiter divitii non potest«
gitur interimit. Vitiuin qnidem corruptio et languor ut lota et integra transeat ad filium, et tota et in-
«nte animx conjunctionem in carne persistunt, ex tegra in patre commaneat. Dcnique auctorilas libi
qua tabe anima inaculatur. Onemadmodum, si testa dicit : Revertalur pulvis in terram de qua sumptus
odore malo inibuta sit, quemcunque liquorem sus- est, et spiritus redeat ad Dominum qui dedit illum
ceperit sua corruptionc inlicit. Nam el si antc ani- (Eccli. xii). In quo patet quia non anima de anima,
raa infusionem non sit in carne culpa, eo quod sed caro de came materialiter traducitur. Nam sic-
ratione caret, locuni taincn moitalitalis cum pas- ul primi hominis corpus compactum est limo in
sibilitaieobiinet. Ideoqiie pcccatum in oanie ha- quo aniniam insufflavit opifex, ita omnes filii Adam
bere dicitur, quia peccati causa cx carne, non ex primam ab ipso corporis nialeriam, el a Croatore
anima esl, qnia caro qnae per traduccm fit, origo procul dubio animam accipiiint. Audi David dicen-
existit peccati. Caro enim primi hominis per prae- tem : Qui finxit sigillalim corda eorum, qui iHletli-
varicationem enervata et emollita, indnit mortali- gil omnia opera corum {Psal. xxxii) ; non cnim gi-
**"*
nUGONIS ETERIANI ,^4
3110 geaeratur cor.ous. sed de r.iliilo quotidie novas riium bestiarum siinul interire cum corpore, r:i*io-
creat ai.iinas opifex ille luirabiUs. Audi el snper nalem, bominis dico ad superiora festinare.
bacreMoysi lestimonium. Na.-Q
Ail enirn : Si litigaverint ipse posl pinra seipsum oxplanat inquiens : Rever-
duo viri, et
percusscrint mulierem prêgnanlem, et
latur pulvis ad terram de <pia sumptus est, et
eiieril infans em
mndum furmatus, detrimenium reverlaluT ad Deum qui
spiritus
patietur, fecit itlum {EccU. iii). Audi

quantum iudixerit vir mulitris. Quod si quoqueDavid
fetus formalus
: Manus tua: feceruntmeet plasmttve^
fueril, dabit animam pro anima,
runt me {Psal. cxviii). Magno comm«ndationi8 nli-
orulum pro oculo, etc. {Exod. xxi.) Ecce logislator
Ificaperte demonstrat quod caro ex
tiir exordio, cum opus Dei se esse di<il secundum
carne propa- utiamque sui naturam, quo faciiius circa se sui
ratur. sed aniina de anima non
generalur. Nam si favorem inclinaret aucloris et grandis contra ho-
animam in carne paler seminasset, a^quum
fuisset niinispnerogativamonstrarelur. Sed /«i;erunrquidem
iii in abortivo et formato. eidem pmnx percussor at! aniinam, plasmavervnt vero ad
corpus retulit,
siibjaciiissei. Sed cum in abortivo pecunia, in for- De aliis namque legUiir operibns dixit et facta :
inatoauiem reddatur anima, palam esi quod alte suut (Gen. hominem vero maniDus
"^"""em
rum niiidPii, ->«;,«<.„, k.v •, « * " ^^*"'- i) ' :
• manibus conionnero
confonnero
r O^^ri' îr
,
' ^'!"^^^^!' "-^FiHoet Splritui par.cleto figuravit. Est igitur in

h^b
habucrit. Ordo certe qui fuit in primo homine in hominis corpore anima substantia immortalis, rati(H
po.steris sine mutatione pcrenniter servatur.
nis particeps, regina corpori accommodala.
Primo quidera terrigena iile de limo aecepit effi-
giom, deinde factus est CAPLT V.
ille in aniraam viventcm. Si-
niiliter aulem
in vulva prius humanum
genus for- Quomodo vero anima corpori cohabitet, qui po-
matur, merabiisque formatis,
confesUm suctor vitae explicare, deorura
tesl spiiitum habere dicendus
raiionr.lem spiriium infundit.
Cavendum profecto Quae aliquid constituunt uf ununi
estcuique ne illi litleneadhaereat
est. fiani, non
Omnia vadunt in :
permanent quod prius fuerant sicnt videmus
wmm locum. Omnia facta sunt de humo,
et omnia
: ip
complexionibus elementorum ad invicem. At an'ma
reverteniur ad humum. Et quis scit
si spinttts (itio-
jungltur corpori, in eo perseverans sine confusione;
rum kominum ascendat sursum, et spiritus peeoris
etabsque corruptione in purtem migrat animantis.
*i descendat ipse deorsum in terram?
[Eccli. iii.)Non Quid ergo dicendum? Non est cerie anima in cor-
ssl mirandum si ia hac vita inter juslum et impium
,1
.
- r pore, Neque adjacet corpori, ut
ut turba ia foro.
nuiia esi distaniia, sed incerlo eventu
volutantur.
Nam mtcr ^ calculo adhajret calculus. Ncquc miscelur corpori,
pccus et horainem nulla evidens est dif- ut aqua lemeto. Quippc in istis tum aclu. lum in-
ferontir.. secundum corporis vilitatera. Eadem est lelleclu praeter corruptionem fieri poiest separalie;
( ondiiio nascendi, et sors «na moriendi. Simul ve- scilicei in illa Dcqueunt ab invicem separari, sine
iiimus ad lucein, et pariter dissolviraur
in pulverem. alterius miseranda corruplione. Cum igitur neque
Non lamen arbiirari debemus Salomoncm sen-
unita, necjiieconligua, neque commista sit, quxest
sisse animam simul pcrire cum corpore,
et unura ratto ut auiinal uium dicatur? Propterea quidain
hominum ei bestiarum esse receptaculum; sed ideo
philosophorum ei anima et corpore animal consi-
lalia disseruisse, quoniam ante Chrisli adventura stere diffiiebantur, affirmanles eam uti corpore, ul
omnes infernum descendebant. Unde Jaoob dicit
in
corpus vestimento potitur : non attendentes quod
M ad inferos descensurura {G&n. xxvu); et Job pios
is qui induit cum vesle nequit unum fieri. Confert
in inferno detineri conqueriliir(/o6 vii,
xiv , xvii). vitam anima corpori, nulium substantiale admit-
t revera antcquam flammetis ghdius toUeretur
iile tens in copula, quam init cum corporc : et quam
a foribus paradisi, clauga erant coelestia, et
spiritus unita est corpori, compassio declarat. Nam totura
pecoris hominisque coa-qualis vilitascoarctabanC^n animal uniforntiter sibi compatitur, ut unum cxi
r.i). Ei quanquam aliud dissolvaiur, aliud reser- Quod autem inconfusa
D stens. pcrsislat in corpore.
relur, non multum inlererat perire cum corpore, manifeste cx eo scilicet est, quod in somnis quo-
el tenebrs deiineri. Ideoqoe, inquit, hoc
infcrni dammodo a corpore sequestratur. Saepe eniin
solum in»er hominss et jumeiita Deus esse volult, quando dorrait bomo, anima futura praevidet, at-
quia nos loquimur, illa sunt muta. Nos voluntate que inlelligibilibus appropinquat. Vigilando etenim
fccrmonem proferimus et iu sermone a besliis diffe- nullo instrumenio corporis utens , ea quoe vere sunt
rimus, et tamen juxta corporis fragilitatem pecora pcriractat atquc considerat, et in sna specula quasi
snmus. Sicut jun^tum meritur, iia moritur ei residens, quoad fieri potest seipsam a corpore di-
liomo, et omnibus unus est flaius aer iste. Eventus rimit. Sane in corpore, absque corpore omnia cor-
fiiioriim liominum eventus pecori, sicut mors hujus ruptibilia speculando transilit, incornipta et io-
et mors» illius, et spiritus unus oinmbus secundum confusa commanens et incouvertibilis. Nam quem-
«orporis rationem. Eumdem aerem spiramus, mor- admodum jubar solis aera ipsa permutat in lu-
leia similem suslinemus. fame, siti ac aliis passio- men, totumque sui pnesentia facit pcrlucidum, lu-
jiihiis. bcstiis consociamur : propterquod sub spe- ccmque suam eidem inconfuse simul atque perunil
cic animalis hominis euradem osse asseruil ho- diflûse : sic raiionalis anima corpori unila, omni-:
fsr> l.IDER DK ANIMA CORPOKE EXLTA. ISC
lariam siue confusione perscverat. Ver-.imtduien A leni vivunt, el corporibus quae prius inliahilabanl.
non abest diffcrenlia. Siquidem sol quia corpus esl, posl venerabilem exilum, magnos honores confc-
loco circumscribitur , nec loca per omnia comes runt. El cum mirabililer a corporibus cgrediiinlur,
suoruui radiorum efliritiir'; scd in coclo eiislens, a sanciis viris videniur miiltoiies.
abseiilibus piîrrigit splcndorcm luminis. Anima vero CAPLT VII.
incorporea exsiat, loco non circumscribitur, liimine Yir qiiidam vilae venerabilis, Benedictus, sorori»
ipsiiis prjcsentis corpus «niversum illuslratur, nec su£ Sciiolaslicse animain a corpore egressam coeli
nsqiiain corporis pars qu£piaiii, in qua non esl ipsa, p»,'netrantem intuitus est. Similiter autcin vir quidam,
iiluminatiir. Non enim tenetur sub corpore, sed solitarius magnae vitac, in iiisula (|ujb dicittir Lippa-
corpus ipsa dirigit, sustinet, alque gubernat, quia riseadem die qua in Italia fiicrat mort>ius, Theodo-
non est in eo ceu in ulrc aut aliquo vase, sed tan- ricuniregem vidit. Qui quidem cum inter Joannenn
quam luv solis iii aere. Nam p4-rmutat ipsa corpus, papam, et Syrnmachum patricium dislinclus, mani-
iiec lamcn quod est osse desinit. Siciit esca qu;e bus vinclis atque discalceaius dcduccretur, in ollam
permuiat corpiis, ct desinit esse quod erat invicem Vulcani, quae viro Dei vicina erat, jactus est. Quare
a corpore permuiaia. manifestum, quam sis, o honiu immortalis, el a cor-
CAPUT VI. B pore separabilis, pretiosum te arlifex el gloriosum
Verum de animae quidem habiludine, qua tenelur debet facere imago. Monere del»et operatio artificis,
in corpore, quidam philosophorum praeter commu- et commeraoralio tuae origiiiis. Vis audire de digni-
nem opinioncm scnseruiil. Inquiuni enim animam tate alque excellentia oua orscditus est homo ? pau-
sic in corpore delineri, ut mulier sobrietalis et ho- cis id absolvam.
nestalis comes, viri sui amore atque affectione te- CAPLT VIII.
netur. Non localiter, non corporaliter, sed .'i.ecua- Mirabiliter quidem homo conditus est. Nimirum
dum babiludinera. Quippe cum individua omnino noB solura ad decorem, verum etiam ul in sensibu?
«il et expers tumoris alque mag;!itudinis, nullura per tactum caelera exsuperaret animalia : non csl
profeclo ambitum circa se suscipere potcst cir- circumamictus crosso corio , veluti boves , et alia
curascripiionis. Quod enim piuies nuUas habet, quaedcnsisvestiunlurpellibus. Neque obtectus pilis,
quo pacto, qu?eso, potuerit circuoiscribi loco? ciam ut pecudes, capne , lepores atque vulpes. Neque
j>er tumorcra locus videatur subsistere ; siquidera squamrais septus ul coIuI>er, et pleraeque piscium
locus esl terminus contineniis, quo circumscnbitur raaneries. Neque insiar alitum pennatus. Hinc est
jdquod continetur. Quod si quis inslet dicens ani- ^ quod vestibus eguit quia leni pclle ut ,
exp<ditiis
maro esse in paradiso seu in inferno, Roroae sive sentiret, fuil arabitus. Medicin<E peritia el medelae
Jerosolymis, inquiunt rursus, acta agit. Nara hu- suavitas ei tributa est, ne sub intemperaniia quaii-
juscemodi nomina locorum significativa sunt, sed talura dissiparetur continiiitas. Daius est cibus et
jam diclum est, quia secundum habitud'ncm iniel- potus, evacuaiionum leslauralivi et evaporationum.
ligilur anima, non secundum locum, nisi forte se- Quid multa ? infcriora haec omnia propter hominem
cundum accidens, quia id quod continet animam, fecil artifex, et ejus servituli subjugavit, quod ba-
cst in !oco. Abusive igiiur anima isthic, aut illic bitus et vultus ejiis lam patenter demonstiat : vola-
csse dicitur, eo quod aciio ejus lyco in islo vel illo tiic, terrestre alque aquatile animal honiini famu-
appareai : locus pro babiiudine aut actione subin- latiim prastat. Alit, veslit , medelam poriigit, dc-
telligatur. Apparet ergo quam anima indhidua est, lectationem confcrt , interdum etiara ingcrit admi-
nec !oco circumsoribitur, quia Deosimilisest, cujus rationem. Quare patet quia facta sunt causa soliiis
factura est. Hoc qiiidem Salomon testatur Deut, : hominis. Nam qujc propler aliud fiunt, ad aliqiiem
inquit, ereavit hominem incxterminabilem, ct adima- defectum supplendiira proveniunt aut alimenti, aui
ginem sttcc simitiindinis fecit illum {Sap. ii). Quare veslium,aut inedelae, aut alicujus talium. Vcrura
»d ipsum anima, quando scparaiur a corpore, re- D neque angeius, nequc coclestis quaccunque creatura,
ditura est : si acorpore separala mm viveretanima, rebus hujuscemodi opus habet. Quaercuda est igitur
sancli apostoli el raartyrcs Chrisii praeseniem vi- rationalis creatura , cujus causa creata hacc omnia
tam non despexissent. Et morte carnis aninias non fuerini. Sed nulia prator honiinem inventa rcstai :
pwcrent, nisi certiorem animarum vitam subsequi propter hominem fuisse condita. Ob amplitudinem
scirent. Quod quia crediderunt, quotidianis mira- igitur dignitatis, quam liabet himio, minor mundus
culis corascant. Siquidcm sanctoium corporum ex nominatus est. Cui non solum infcriora , imo eiiam
pracscntia infirmi libcranlur, leprosi mundantur, et superiora jugem famulatum exhibcnt. Ecce prae-
nwrtui suscilantur. Aitende et obstupesce : mau- clara et spectabilis tirmamenii moles, cum sua mi-
solea regura et priRcipum orbls : magni Pompeii, litia, at hominis non desit obsequio, supra verticem
Gennanici Caesaris, Augusti nequam Noronis, et
; ejus vertitur assidue. Deus etiam qui est omni
alicrum. quae genliliuui parum sciuutur, et colun- crealura exccllentior, propter hominem factus c>C
tur rainus. Sepulcra vero aposloloriim a domina- homo. Quis hujus aniraalis, ad im.iginem Dei con-
toribus njundi adorauiur, et multa in venoratione diti , edisscrat ampliludincm dignitalis ? Pelagus
babentur. Manifcstum igitur quod anima; poht mor- transil, cwlum ^culando vestigat motus stenarum.
187 HUGOMS ETERIANI m
ortus el obitus, mcnsnras et distanlias considerat, a fin». lanto amplius diesjudicii illucescit. » Hi del«-
quod marc, quod acf , quod leilus possidet , usur- ctatione replentur, quomodo ad deterius flecti ultra
pal. Ccte grandia , ct inuuanissimas bcslias despi- nequaquam trepidant , certi sunt quod ea qux pos-
cit, omncm disciplinac viam emendat, et absenii- sident, immutabili perennitate obtinebunt. Sed fla-
bus, qiiibus tu\u vult iitleris loquitur : omnibus gitiorum pleni , qui sacrse instructionis libamen
pratsidot, omnia tenet, et suo ipsius obsequio desti- quandoque adepti ad corruptificas concupiscentias
natis omnibus fruitur. Cum angeiis et Deo dispu- vcrsi , postea interemptoriis voluptatibus domesti
tat, nalurae prajiipit, deemonibus iniperat. Rerum carum passionum colliquescunt. Hi vitam a qu.
vere exislentium naturam exquiril, domus et tem- insipicnter exciderunt beatificant, et inviti cun
plum fit Dei, si largitic potcsiatis non oblivisciliir. multa formidine ab ista secediint, quia nullam spenr
CAPUT IX. bonam animo complectuntur. Hic poenilere oportet
Inter cxlera quse bomo adcptus cst duo baec ,

dclicta confilcri oportet, ne in exitus tcmporc fide-
sunl ndmiralione digna unum qiiidem quia si : ,

lium, aliquisinveniaturreus tim ditalis. Formidabilc
posnitet, indulgentiam babel, alterum vero quia hoc est mysterium mortis, quando quaerit animam cxer-
corpiis morlale, cum surrexcrit, fiet immortale citus ille borribiiis. Incutit timores, formas mulat.
(/ Cor. x\). Peccatum ccrtediaboli venia caret, quia B delicta impropcrat , ad se trahit exeuntem, inter-
non suggesiione, sed propria superbia conuit. minatur lugubria, ut ante tormentum , lalis molc-
Hoiiio vero quia non pcrse cecidit, sed per alium, stia sufTicicns sit ad cruciatum. Tunc quidcm miscr
rcsurgere potest per Jesum Christum. Verum post horrescil, veluti mortiferum venenum degustaverit.
mortcm, laiiguida est confessio, quando omnium Ingravescit calamitas instabilis tenoris ct atrocium
malignorum instantia spiriiuum vcbemenlissima facinorum fit attonitus, obmutescit sensuum vigor,
est, qtii non solum peccatorcm, verum etiam justum deflorcscit Inconsiderata dolorum pcrpcssio ; aflligil
eiiituntur ut praecipitcnt in infcrni jMofundum : acrimonia vehementi, et ignominia ineluctabili pe-

quod Jiidas lcsiatur apostolus : cum Michael, inquit, nitusdeficit. Nunquid ignorasquomodoin novissimo
(ircliangelfis, 'cum diabolo dispulans de Moysi cor- die vexant animam flagitia, quomodo cor dcorsun^
pore alier£areiur, non esteliam ausus judicium inferre premunt
blasphemia;, sed dixit : Increpcl te Dominus {Jtid. Hinc est quod timoribus plerique corripiuntur^
miic. cap.) Yolens Dcus diaboli tyrjinnidem in ge- vultus borrendos conspicantes , quorum ulterius
niw liumanum manifeslam facere, permisit inter aspcctum sustincre nequeanl. De subito enim aliol-
Kcpeliendum Moysi corpus diabolum obviare ut , lcntes caput, inniluntur cubito, et lectum ipsuu.
disceicmus quoniam Satanas cum^ suo comilatu et
C cum multo impetu concutiunt, oberrantibus oculis
apostatico cxercilu cohibct Iransire spirilus ad loca huc illucque prospiciunt, ab intrinsccus anima cum
quictisct beatitudinis. Nullo certc modo ambiguum melitur nolcns acorpore separari. Nam si homines
esse debet Christiano, quin egredicntes de carceri- horrendos conspicanlcs veremur, angelos miniferos
bus corporum animas angeli susctpiant. Eieuim virtutes inflexibiles cominus videntcs quid non pa-
cum molem corporum desenint, boni protinus an- tiemur ? Audi quid tibi dicitur : Ne diflêras de die
geli, ct invida daenionum acics occurrunt, investi- in diem, ne cadas, inquain , non exspectans dicni,
gatione sublili quaUlntes opcnini discutiunt, clciijus quando deserent te vivendi occasioncs, dcfectus :iu-
parlis dc jiire censeatur , .-id invicem contcndunt. tem et tribulatio inconsolabilis supervcnict, quando
Hoc tibi Michael dcinonstral de Moysi corpore cun» mcdici cedent, domcslici fugicnt : Quando diflicullas
diabolo rixalus. At conlra hunc bonus angclus nul- respirandi erit densa et sicca , febre incendentc te
liim tulit convicium, daiis oiniiium doiiiinatori liiis ac dcpopulante. Quando suspirabis abintimocordis,
illius jiidicium. Idcoqiic advcrsus talcrvas d;Emo- ncc invcnies adjuvanlem falleris gracile ac langui-
nurn, per bona opera dum vita fruimur, nobis coin- dum, scd non crit qui tc audiat (2*). Nain omne qiiod
parare del)cmus angolica pracsidia. T) tiinc a te dicctur, quasi deliramentum, quasi insa-
Quis sonlibus pcccaiorum decoloraiiis , non fornia, quasi dementia contemnctur. Nullus itaque le
midet pracsentiam daMnoniim obmuriiiurantcm ad- decipiat frivolis et vanis sermonibus , supcrvcnicl
versus se ; frcndentcm atquc distralicnlcm invidiose tibi rcpcntinus interitus, ct vcrligo proccllaruni,
per aera nimis inclcincntcr? Qui quidcm poslquam Venict angelus immitis seduccns cum violentia, ct
in aere exactioncs et vilicationes suas pcrcgerint, trahens tuam animam ligatam peccalis; frequenlcr
adinferum succeduiil, etexsccrabilcs incolatus.Nam sc vertcntem ad ea quae sunt hic, ct liigcntcni sine
«icut eleclos bcalitudo la;tificat , iia credi necesse voce, organo lamenti ac tristitiie intcrccplo. quo-
«'St, quod a die sni exitus ignis reprobos exurat. tics laccrabis te ipsum ! o quolics suspirabis otiose
Audi quid dc moricntibus Arcopagita dicat Diony- pocnilendo, in his quae male voluistict fccisti ! Qiio-
siiis : I Cum ad cxtrcmam vitac hujus, inquit, pcr- tics loqucris in dolore cordis lui : Va; mihi quiA
vcniunt viam, iiicorruptionis suoe qua ituri sunt, non valco abjicerc grave hoc pondus p."ccati Va; !
jam euudatam dc propinquitalc manifcstius aspi- mihi quod maculae ncqiicunt ablui prava consi- !
ciunt, quia quanlo magis nox saeculi propinquat lia ! o fttidi concubitus ! quia usum peccandi mI
(2*) Locus corriipius.
189 LIBER DE ANIMA CORPOUE EXIJTA. m
lcmpus habui, a?lernalilcr crucial;or. Proplcr carnis A Apostolo dicciili : Non regncl prccahtm in vcstro
voluptatein et ardorem, igni trador. Justuin est ju- niorlali corpore, ut obcdiaiis ei {Iio)!i. iii) : ul, (juii
dicium Dei : vocabar, r* non audiebam ; coniesla- doesse non poiest, ceric non rcgnet, hoc csi, nun
bantur me, et ego deridebam. Ilaec el hnjusmodi sinc respeclii evadendi, abriipla (iat peccandi licen-
conclamabis, si prsereplii» fucris pocnitcnlix. Ilic lia. Qiioniodo puias rcstare libi tcnipus, cum nobis
miserere tui. Imprime mcnti tux novissitr.um diein inopinatiis supervenial cxitns inlcrniinabilis : ct
«.xitus, angustiam, suflTocalionera, et bo. im dire- viiae noslrae diiliijc sint curricula prae iiKcrtiludinc
plienis spiritus , senlcntiam Dei nrgentcm, angelos mortis ?(/««. xxxviii.) Aiidi diccntcin Scriptuiain :
festinantes, animam inler haec fluctuantcm ; obte- \ivens el &anm fateberis, el laudabis Domiuum, et
nebrescentem , tremenlem vehemcntcr, dubilanlem in parlem vade sancti sa:culi , ciim vivis et dantibns
inutiliter, poenitentem qiiando nihil prodest. Au- confessionem (Eccli. xvii). Cerlum enim habcl do-
disti Deum dicentem Dedi illi tempus : ut poeniteniiam nuni venia; ciii pccnilerc pcrmitiiiur.
ageret, et noluit poenitere (Job xxiv). Non ost quod ê pocnilcntibus scriptiini ost qiiod dcdcrit eis
ciimcausadubiles, nonestquodsinccausadcspcrcs. ^<^"s viam justiiix, ol tonfirinaverit deficicnles
His ad confitendum excmplis accingere, his r*d sustinere, etdeslinaverit illis sortem vcritatis. Idoo-
pmnitenliam armare. Diflert enim Deus pflci..im, ut <l"e in Evangelio monet lc diccns : Quaudo vudis
inveniat poenilenliam, et moraturis iilens spaliis, <"'"« adversario tv.o rd principem in via, da upcram
prutelal paiientiam , ne invadat censura quod cle- Hberari ab illo, ne fcrte irahn lc ad judicem, cl ju-
mcnlia possidebal, non praelerila mala exspeotat ^c^ tradai te exactori, et exaclor niiliat le in carce-
Deus, nec errala compiitat, scd correcta laiidat. rem.Dico libi^nonexiesinde douec novissimumeiiam
Hab«s promissiim ad poenilenliam suadenlis tibi, si quadrantem reddas {Matth. xv). Scd nunquain rod-
non poenitueris, imputabit. Et dedi, inquit, illi diturus est, quia non crit aliud judiciuni. Qiiarc
tempns, ut poenlleniiam ageret , et noluit porvilere. nunquam debabebil crucintum. Magnuin sacramen-
!!.:< simililer accedit illud propheticum : El dixi, l""» pcenitentiae. Audi Christum quanti faciat pa'-
postquam fornicata es omnia, ad me convertere, et nilentiam : Aderant, inquil Lucas , ipso in tenipore
nolui: ad me reverti postea {Jer. iii). Quare si in* *quidem nuntiantcs illi de Galilaîs, quorum sangui-
desperationis gurgitcm enormitate tuorum scelerum ''^'« Pilatus miscuit ciim sacrificiis. Et respoudens
circumactus te immerscre, illico tibi spes promissac ''«^" <"«« Jesus : Putatis quod lii Calilai pra' omni-
reparationisdemitur, rapiet te sorbens in aliruptiim biis Galilwis peccatorcs fucrint, quia talia passi sunt ?
vorago facinorum , clauduntor oculi nocte peccati, q ôn, dico vobis : Scd nisi pwniteniiam habueritis,
ne veri luminis vidoant raJium pormioanlcm. IIiic cmnes similiter peribiti» {Lnc. xm). De Juda Galikco
aiquc illuc te circiimduoent angoli dcccplorcs, ficnt «n Aotibus aposlolorum legitur. Hio legisperilus
grata cuncta flagilia , et peciandi lioenlia tibi peni- existens, dicebat nullum hominum, nec etiani ipsiim
tus adlubescet. Tenebitte diabolus sub spocie liber- C;csarem, Domini appellatione censeri dcbere, ncc
tati» addictum,ut sit tibi liberum peccarc, non aliud quam quod- M'>y.,es praccperat sacrificiun»
vi^êre.Captivumtetcncl auctorscclerum,podestibi fxîi {^ct. v). Et propl<Tca Juda» sanguinem atquc
libidinis imposuit, et undiqiie tesepsitarmatac-:lo- discipulorum ejus, sacrificiis qiia; pro Caesare fie-
dia, legemtibidedit,utlicitum pulesomnequodnon baiit, oommiscuit Pilatus. Scd lioc Judae peccatis
licet:et vivumleinaeternaemortisfoveamdemersit. «t sociorum Judaei ascribcbar.t. Salvator aulem
ConGtere, quaeso, cuncta quibus te reum memi- Judam et cjus socios non negat fiiisse malos, sed
neris, confilere et faciem Dei praeveni satisfaclionis i<!co qiiod aiii scelcratiorcs fucrini, non confitotiir
ofllcio; humilia ante eum cor iuum, el in conspcctu fuisse passos. Ideo ait, nisipcEnileutiamliabw^rilisôm-
ejus curva cervicem ; flecte genua, et eliso vnltu h<?s simi7i7cr pmta/is. Talibus fideles dcbcntinsirui,
tprric prosterne tc. Sustipie» continuo gemitiim non cxaltari. Non onimsinobis in porlu naviganii-
limm coelestis medicus, qiii fidem praebere oonsiievit D bus alii succumbunt lempestalibus, idoo justisunius.
poenilentibns pairocinium. Scripium est enim : Mi- Imo lunc eorum crudimur evciitu, ul absque dila-
omnium, Domine, quia omnia poles, et mgligis
sereris tione in mclius nos emcndcmiis. Ut non pereamus
patnam hominum propter poenitentiam {Sap. ii). Siib- sicut illi a Tilo et Vespasiano sunl perdili ,
ol in
estenim libi, cum voles, posse. Converiimini ad me, inferno cruciantur sine fine, quia non poenituerunt.
inquit, et ego convertar ad vos {Zach. i). Ha;c esl Ad pccnitentiain simililer pertinet parabola quain
indignatio quam de pietale minatur, haec esl ira de ficiilnea subjungit , cujus fruclum triennio do-
qua infert misericordiam. Felix homo qui Domi- minus exspeciaverat. Ficulnea quidem unusquisque
num suum agnoscil vocantem, qiii oonversionis suae nostrum dicitur in vinea plantatus, el aqua baplismi
tempus non prolongal delectationibus ,

qui in fletu regeneraius in Ecclesia. Procurator vincae angelus
slernilur ut in Ixtitia erigatur, qui serit in lacry- dalus nobis ad custodiam, qui gravioribus periculis
niis, ut in gaudio mctat. Ne tardes converti ad Do- cum ainigimur, ad Dominuni interpellat pro nobis *.
Hiijium, ne ira ejus in tempore vindictw disperdat te : Domine, inquit, dimitte cam ,
qurc etiam lioc anno
iniscricordio oniw efjrrt <76 i7/o (Ecf/j. v).Non demus pffinitentiam agct. Hic libi monstrai foveam.cm
corpora noslra scolcrum ditioni , sed obediamus commillcnda stercora. Foditur peccator, quanda
191 HUGONIS ETERIAM m
pulrerera auiniae negoiiis saDCularlbus excniit, el A curam «Je vivis quos Ltue sciunt vivere, quia nec
in locis patnaruin videni eos. At dives, qui sine
factus la>ior bonis fruclibus perturbatur. Stercora
fratribus erat, nec in requiebcatoruni, Abrabaniet
Tcro lunc in circuitu mittuntur, quando pro prc-
liosa et molli veste, fructus caiisa vilis et aspera
in- I.azarum, quamvis a longe cogiioscebat.
ditur, cuni pro gloria et ponipa hujus sajculi mo- CAPUT XI.
nasticam , seu cujuslibel s:>not« conveisationis Chaos aiitem qiiod erat interdivitem ctLazarum,
norinam amplectitur. Si non feceris post spalium justorum a pcccatoribus diUerentiam atque distan
liam si^nificavit. Nimirum qucmadmodtini
trienne fructum, ut otiosus, ut ineplus, ul terram
diffcren-
lantuin occupans, e vinea excideris. Nam triennio tes exsllterunt volunlates, ita ct mansiones. Infer-
itt in peccatis perseverantem, in adolescentia, ju- num aiUem bi quidein putant regionem sub terra
vcntute, senccta, proximus contuens et causarum caliginis ei tencbraruni. Unde per Psalmislam dici-
jrnarus scandafizaliir fitque deterior. Quare meriio tur : Entisli animam meam ex inferno inferiori(Psal
ille succidendus est, cum sterilitaie pudendus, ad i.xxxv). IJt infernus quidem iiifevior snb terra esse,
ferendos fructus, proximum vebementer impediat. inrcnts vcro supra ipsum vere intelligatur, et uter-
Non polest fructum facere, quem jucundilas gau que uiultit locorum varielatibus dispertiiur. Hanc
diorum assolet dissolvere. Orane quod carpitar de- " scnteniiam Joannes in .4poca1ypsi comprobare vide
siderio corporis finis calce succi.ditur. Deformis tui', qui signatum iibrum septein sigillis per leonem
cerle anima remanebit, si saltem poenitentiiK vela- de Iribu Juda dicit apertum essc. Nulliis enini in
minibus confessionum amictibus non

et cbfegalur. ventus dignus aperire in ccbIo, quia ncquit angelii.s,
Turpiludip.em oorj>ojis festinas abscondere, et nullus in terra, quia nequit vivensbomo in corpore.
aniui?; maculas non conlendis abolere per pocni- Nullus sublus terram , vol in inferno, quia nequt.
lentiam ? Si bsec pcenitendo' non abolcveris, confi- spiritus diaboli, vel hominis {Apoc. v, vi). Nul
tcndo coram non averteris faciem Dei a peccatis lus utiquc pneter Salvatorcm noslrum invenlus est.
tuis: in inferno te uolenie nota erunt, ct raani- qui pennas columbae deargentat.c, ac posterlora
festabuntur omnibus dorsi cum pallore auri, utrumque dico Teslamentuni
CAPUT X. potuisset interpreiari. Alii vero infernum ex appa-
Omnes quidem moriui se vicissim cognoscunt, et ritione ad dispantioncm animx noiuinaverunt.

cognoscuntur {Luc. xvi). Hoc te docet Abraham, Quandiu aniina est in corpore; per proprias videiui
boc Lazarus suggerit, boc dives ille affirmat. Si actiones. Sed ubi a corpoi c discessum cst, omnibu%
enim Abraham Lazaruin minime cognovisset, ne- q. mjodis incognita nobis existit {Psal. lxvu). Inluere
quaquam ad divitem in lormentis posilum He trans miserum divitera de se diffidentem, etpro aliis effun
acta ejus contriiione fuisset lociitus, quod mala dentem deprecatioues : ecce in tormentis memo
r-ceperit in vita sua. Et si malos mali non cogno- riam i>on perdidit, quia Laz?rum qiiem contempse
sccreut, nequaquam dives in torpientis positus fra- rat, ad fratres aniandari elBagitabat, ut quem vide
tniiM siiorum absenlium meiiiinisset. Quomodo enim rani sanieprofluentem, ulreribusdehiscenlem, pau
praescMtes non posset agnoscere, qni etiam pro pertate dcficientem, iiluin conspicerent sanaiuin
absentiura meraoria exorare curavit? Ergo et bor.i esse, atquH honorem amp!is?i;nuin habere : Non
malos, et mali cognoscunl bonos. Nam et dives ab potest, wqvAi dives, sed si qnis cxmortuis iiril,cre-
Abraham cognoscitur, cui dictum est : recepiiti dent. Habent Moysen et proplielcs,aud:ant illos (Luc.
bona invila ttta ; el electus Lazarus a reprobo divite xvi). Patriarcha respondit . Si ab iuferis regressio
e8tcogriitus,quein mittiflagranier precatur,dicens : ad fidem conferret, frequenter humano generi Sal-
Miite Lazarwn ut intingai extremum digiti sui in vator lioc praestitisset.O dives, tu obloquebaris cum
cquam, ut refrigeret linguam meam, quia valde cru- dicenlibus : Mar.ducenius, st hibamus, cras enim
cior in hac ftamma (ibid.). In qua videlicet cogtii- moriemur {!sa. xxii). Cfîis ab inferis regressus est
tione, utriusqtie partis cumulus retributionis in D ut crcâmus ei ? fatue, si pater tuus resurrcxis-
ioiiguin excresceret, ut et jiisti amplius gaudeant, sei, ilerum moriturus ei credidisses?qui Scriplurae
qiiia secumeos lantari conspiciunt,quos araaverunt, docenti te fidein non adhibuisti. Scrutcntur crgo
et mali diim cum eis torquentiir, quos in boc mundo, fratres tui Scripturas, et fidem eis accommodent.
despecto Dco dilexerunt, uon siia, sed etiam eorum Mortuos quippc p«;r phanlasiam resurgere facerct
poena consumuntur. Fit etiam in electis quiddam eliam diabolus, a veritatis tramile insipientes corde
mirabilius, quia non soluin eos agnoscuut, quos in abduceret, et de bis quae iu inferno sunt, dogmata
hoc mundo noveranl, sed tanquaiii visos ac cogni- erroris ct ncquuiiv disseminarel : cujus astutiis,
tJS rccognosiMint bonos, quos nunquain viderunt. cujus versiitiis, utnon dccipiainur, sacra insiruimur
YidiHur aiitein quod dolor tangat morluos de his pagina. Ipsa cst luccrna, n.J? lucenle fur apparetet
qii% in suos posl morlein contiiigunt. Nani dives iste inveuitur. Huic ilaqi e credendum est, ct non est
dc quo ftcrmo nunc esl,dum tormenta apud inferos exigendum ut inortui resurgant, quasi ea prxdica-
pntoretiir, levavit oculos ad Abraham, ct inier alia turl quae fiunt in inferno. Et quoniain miser dives
«lixil : Habeo qttinqtie fraires, ne el ipti veniant in ille in Harama cniciatur, de igne inferui paucis ab-
hcuirf fiuiic tormentortnn (idid.). II abcnt ergomorlui solvendura cst.

492 LIBER DE ANIMA COnPORE EXUTA. m
CAPUT XII. A indiget, el seinpor habet fervorcm niiniiim. I-ucel
Vaui igiturgehennse ignis est in inferno, sed non qiiidem ad pouiiain lanlnm flamina gchennx, in
«ao modo onines criiciat pcccatores. 1'niuscujus- quam aniina miserabilis ei flagitiosa jactalur, ui
qiic enim quanium exigil ciilpa, lantum illic sen- illos videat, quoruin aniore deliquit, ct augmentum
lilur et poiua. Nam sicut hic unus sol non omnia dainnalionis scntiut. quia contra pra^ceptiim condi-
corpora jcqualiter calcfacit, ita illic iinus ignis ani- loris sui eos in erroredilcxit. Crucialur spiritus mi-
nias pro qualitate criminunidissimiiiierexiirit. >ec ser igne corporeo, quia hic dum corpus coluit per-
est in dubitationis partclocanduin, igneinilliusinodi petravit sccleva. VoUitalur in sl;igno ignis ardentis
esse corporciim, in quo certum est spiritus cru- ct corporei, qui angelis diaboii puratus fuil, nl cum
ciari. Adco periinax inccndio, ut si in^re influcret, sno duce conslringatur eotlem debito damnatiunis,
caloris nuiiam reinissionem sentiret. Similitcr auct fiatquod scripluin est : Vindicta carnis impii, ig-
tem ct intolerabilo frigus pcncs inrernaesseîicitiir. nis et vermes {Eccli. vii), uterquc snirii ct igiiis ct
Scriptum cst enim Adcalorem niminm transihunt

: vennis, erit pccna carnis. Ardent aiiiinic in infcrno.
ab aquis nivium (Jofrxxiv); quod quidein in con- et ipse ((juo se igne esse conspioiuni) peiiitus ab
slringendo tam cnicax esse putalur, ul igneos mon- noslio igne alicnus existit. Nam neque visu, neque
les contaclu iu glaciem peimuiaret. Hinc flelus el ° auditu, neque inieHectu, nisi solo factu, iste ignis
denlium slridor oboritur {Malih. xn). lllic sunt ccntingentia se adurii. Verum divcs in inferno lcne-
vermes , qui nunquain moriuntur, quibus arimenta balur, quando .\braham quasi precabalur ejiilans :
pneslanl ulnlces curae, vipereus livor, ct silus paU Milte Laiarum, ul intingat extremum digitisuiiLuc.
lens. Hlic est palus frequentia dxnionum horrenda xvi). Nuta quod aniina Lazari digitos, divitis ver-
ad cumpedieadtim , armata vinculis fcrreis : sunt lingiiam habere signilicatur. Qiiia omnis animara-
et aliae fcrina» quam plures, praeler fidera terribiles tionalis, siiailitudinem exprirait bumani cor|M)ris,
(/<«. Lwi). Illic certe rivuc cst , qul Graece dicitar ad inslar (ut quibusdam visum cst) simulacri quod
iz«P<"'» tiirbidus, coenolentus, vasla voragine forin speculo resultat habens efflgiem. Ergo pcr hujus-
niidabilis, nebulam exhalans intolerabilis fetoris. Scd modi effigiem in hoc mundo, in inferno, et in pa-
quid tarlareas diflicultates et ingratitudines •ume- radiso, ut Laxarus el divcs cognoscitur, vidct el
rare conor? Plures suni quani lingiia exprimere, vidctur. Incorporea existcns corpiis esse putaiur.
hominis explicare, aul comprehen-

vel iDtcIligcr.lia Alicubi esse videtur, sed nulla circumscriplione
dere valeat. Timete igitur judicem,amici, forraidate locorum includiliir. Qux quidcm licet instriimentis
poenas et cruciatus inferni : quia si hic tenebrjE vi- scnsuum careat, intellectu memoriaque pollet, gau-
tiorum diligunujr, ibi lumen obscuritate latibulo- dioafiicitur et tristitia, metu cvanescit, et sperohur
rum non videbitur. Si hic pro peccaiis noslris non accipit. Aufer sensum, lolle inlcllcctum _ab anima-
nageliamur, lerreis mallcis sednloibi quassabimur. bus hcminum, nulla eis poena timoris remanebit
Audi quid dicat David : In laboribus hominum non apud inferos. Sed ciim ntiser spirilus pocnis deputa-
suntf ct citm hominibus non (lageltabuntur {Psal. lur, aflligitur, dolet, lorquelur, inclamat, vocife-
xxvii). Quia non flagellati ciim sanctis, aeternum eis ratur; conquerendo de iiijuriis dajmonum, dc per-
suppliciuni praeparatur : Jdeo superbia tenuit eos, dita libertate, de otio quod voluptatibus prxbuit.
operli sunt iniquitate et impietate sua {Psal. lxxii), Quare aures, o audiior, qu-xso, accommoda et :
superbia tenentur, ne evadant : iniquitate operiun- non me loqui, sed ipsum spiriliim absquc mendaciu
tur, ne retro sapiant. Miseri sunt, quia felices pu- et omni fallacia scias, quas in inferno patllur
tantur, et transcunt in afTectum cordis implendum aeruiDnas enarrare, atque pro se supplicare puta.
desiderio, nnn necessitate Mensuram
constricti. CAPUT XIII.
humanitatis rejiciimt, ignorantes quia eorum super- Acutissimus amici super dolorem, dolor, quem
bia velui araneie tela succidetur. coetus prsevaricatorum ad me cruciandum infigit.
Abjice, auditor, omnem pravam consueludinera, jj

vociferare compellit, et injurias quaa palior, inter
memor supplicii et infernalis incendii. Nunqaid initia miscricordi» vestrae noias facere. Iste hoslis
ignoras quod ex iraproviso tolleris, avellerisque apud quem nimc hospitor, lucem promisit, el pal-
hinc subito, dies mortis ut fur nocie veniens adre- pabilibus me operuit tenebris. Apostata quoqre qui
pet, et proclivem in vitia praecipitem dabit. Molem acriora supplicia intentat, involutus amaiitudinc,
omnium durissimarum pf«narum insatiabilis infernl remedium poenitentiae mihi auferre voluit : roala
ante oculos tuos propone, conditionem mortis ani- laudavit, congeminavit culpam, et peccandi occa-
mo providus retine, tumultus, molestias, accrbita- sionem porrigendo sceleris excusatiuncm edocuil.
tes daemonum verere, tempore non absorbebit te Tortuosus serpens, qui ahysso sitLsidit interd; in
iropius tartarus, non urgebit te infenius, neque profunda, suis me coan-tavit insidiis, sua adulatione
contra te aperiet os suum puteusilleformidabilis.In demulsil, falsa spe illaqueavit. Hei milii! nunc xstuo,
quo quidem est ardor perpctuus ,
qui sine lignis nunc angustiis perstringor. Circumscplus miseriis,
existens, nunquam opprimetur. Ignis enim infcrni et inagnum perdidi refugium. Minuendi doloris
ab bomine non succenditur; non inuritur lignis, quam medicinam assequar? Dxmones me calura-
et scmper inexstinguibilis manct. Acce:;3ionts noa niantur, insaniunt et frendent adversus roo oali-.
193 IIUGONIS ETLrUAiNi 106
tiaiii suani dctcgunt, iiunc venenum quod occulia- a Domitiutn Jesutn, cordeque creuideris quod Deu» cx-
veianl eiTundenies, palani nolenti mihi propinanl. cUavii illum a morluis, salvus eris {fiom. x). Ergo
Jani in facic sceius ostendiint, quod in imo cordis quod in corde habui, ore conlessus sum. Nain cie-
latncrat, facinoris nodos complicant, crimen obji- didi quod Filius hominis venit quxrere et salvaie
cientes in crimen, et in poriculum prsecipilant me quod perieral, el de faucibus Salanae evellere capti-
dolentem. Et quia dolo me acciverant, laclus suin v?flos. In hanc certe fldurjam ultima coiifessio la-
eis oiliosus in inanirosto. Qiiotidie moliuntur contra tronis me adduxit, et alicrius latronis animus ob-
me demolitioiies, quu^riint qiix accusent, non quie- slinaius. Hunc, quia non credit, ignis devorat ge-
scenlcs. Sajviunt persequcndu me obstrepentes henn;e. Alter vero quanquara similiter latrociniis
clamoribus irruunt innie violenter. Infrigora nivis, cruentatus fuisset, semperque feritatis diabolicac
iu liiemis algorcm, in lempestatem fonnidinis, in exslilisset armiger, nunquam Dei mcminissct, nuila
aestum gehennx jnctare mc volunt, ut moriendo vi- mandata legis servassel, cujus spes tota erat desjK;-
vam, vivusque colliquescam. CarniGces substantiae ratio; tamen quia resipuit in ipso suppliciu consti-
mcae, reraedio ab omni abducere nituulur ideo : tiitus, roagnum et praecellens invenit remedium Do-
compedibus vinciunt, stringunt catenis, et in me mini, et ubi pendebat judicem futurum agnovit. Et
multiplicia crudelitalis genera exerceni. Ideo lacry- B ^„,3 jjjj publicavit crimina conscicniiae. cum co
mx defecerunt, pr% abundaniia luctus. Quare pro paradisum eadcm die introiit. Credidit et voniam
lacrymis sanguis emanat. Praeterca chaos et interi- meiûit, sacratissimo sanguin^ iltc aspctsus est,
tus os suum ad absorbendum me aperiunt. Qtiid ipsis angelis cclsior factus est. ideoque in ictu
igilur faciam? FortuniE quidem mca; casus mise- ocuU cum ipso Salvalor paradisum intravit. Eô
randus est ; verum exerciltis daemonum omnis, sine quidem, et si corpus cjiiod in ara crticis pependiJ,
misericordia existens, non potesl flecti ut miserea- non sum sensibililer inlttilus, nec illo contactus
tur :vos, iit quibus spes moa, qui supcrslites estis, sanguine (in specie dico sanguinis) spirilualitcr
et in Christo fratres mei, nunc longe a mc vitam tamen alterum bibi credcndo, allerum manducavi
ducitis, et propierca arbittamini nullam vos posse penes eumdem modum. Esto mihi idco ex inferno
iiiihi, el liis qui siiniri immanilate hic distrahuntur lardior exiius, quia sceleratissimus sutn laironutn,
opcm ferre. Sed misereamini, precor, mei, et pote- neque cum Cliristo crucifixus
similiter attamen :
stis, scio, juvamini csse nobis miseris in hoc car- quia crimina mea confessus sum, et exsccravi actus
cere durissimo. Non esl enim abbreviaia manus Do- temulenlos, rcmedio medelse perennitas cruciaius
mini, aut niisericordiauf liberare nequeat{ha. lix). q dcbet recidi. Misereinini et sociorum, o viri Chri-
Ecce psalmisla David dicil : Conlilemini Domtno stiani, veslro adjutorio nunc opus est, ut pro nobis
(juaniam oonus, quoniam infceculum misericordia ejus paschalem viclimam olTerali*, Agnum videlicct sa-
{Psal. cxvii). lutarem,qui lollil peccala mundi. Sic sic vere de ba-
Antequain ergo a vobis recederem, antequam cor- ratro inferni educcre poteslis. Exorate Deum pro
pus exirem, anteqtiam torluosis colubris adjudica- nobis, coram ipso effundilc oraiiones, el egentibus
rer, pignus sanctae Ecclesiai suscepi. Et si usque eleemosynas porrigite. His divitiis, his petitionibus,
indiem exitus, usque in horam morlis noxios aclus, his largitionibus vorago inferni captivos reddit,
sordidantem libidinem, et nefaria complexus suin absolvit, et abire in vilam permittit. Sed scio pleros-
facinora ; cor tamen in novissima hora conlrivi, et que vanis opinioiiibus deformari , putantes noif
humiliavi, mttntts redemptionis nostrae, scilicet cor- esse orandum pro mortuis. co quod neque Chrisius,
pus Salvatoris, pleno fidei manducavi sacramento. neque apostoli ejns successores haec scriptis inti»
Si dum loqui dabatur, tacuissem, jure me nunc, maveiinl. Nesciunt qiiidem illi plura esseacper-
omncsqtie mihi similes tartarus suffocarct. At vero summe necessaria, qiix sancta Ecclesia frequentat,
Chrisluin cgo confcssus sum (ei omnes qul venlam quorum tradilio ex Scripturis non habctur. Nihilo
meciim precantur) seelera mea detexi, lacrymas tamen minus ad culluin Dei pertinent, et vigorem
fudi.Quare cum hisqui niecum sunt, salvari debeo. maximum obtinent : quae si contciiinantuc. eani
Jusprocul dubio videtur exigcre, ut si taciturnitas fidem quae pcr Evangelium claruit, vulnerabttni.
cxireina causa est perditionis, confessio similiter
Sed propter compendium ex pluribuspauca quxdam
extrema sit salvationis causa. Dominus propbelae referre volo.
loquilur : Tu, fili liominis, dic ad filios populi CAPUT XIV
mei : Justitia jusli non liberavit eum in quacunque Frontes credentium sempiternamque salutem
,
die peccavcrit, el impio non nocebit ei in quocunque spcrantium consequi sub typo Dominicse crucis, iu
die conversus fueril ab impietatc sua, et justus non
nomine Christi Jesu , nulla Nnvi Tesiamenti scri-
potcrit vivere in justitia sua, in quacunquc die pecca- ptura instituitsignari. Simililer aiitem in oralione
verit {Ezech. xxxiii). Malefacienti dictum cst, mo- qux
conslitutos, faciem vcrsus oricntcin intendere
rieris ; hcnc agcnti dictum esl, vives, et ubi te inve- scriptura monsiravit? Itcm mystica vcrba quibus
ncro, ibi te judicabo. In poenitcntia, fide, confes- ad sanctificandum panein vitx, Spiritus sancli
sione untisquisqiie inventiis est. Paulus conscius gratia invocatur, in milla serie Novi Tesiamonli rc-
sccrcloium Dci, ait : Quia si confiteari» in ore tuo pcriuDtur. Benedictio aqttx baptismatis, ler aquis
197 LIBER DE ANIMA COUPORE EXLTA. m
iniiuergere illum qui l.aplizatur, ei bcncdidio chri- A inquil Oinnipcttens, duorum vel tiium teitium ttabit
suialis in Ecclesia sine Clirislo ct aposloloruiu omnc rerbum {II Cor. xiii). Suscipitc igiiur te-
scripluris observantur. Noluil Clirislus Ecclesiain stium qiii falicie noii noveriint, proliatioiicm. Iler-
suam scriptis lantuiii tradilionibus aslriiigi. Nani mannus Capuaniis cpiscopiis Pascliasiiim diaconum,
qux non licel profanos scire, illorum docuiiiam qui dudum cx iiiundo Iransicrat, qucin rie(|iiam isla
non cxpediebal liiteris publicaie. Veruni bis oiiiis- daemonum caterva cum potcral, liiic dcduccliat, in
sis, quoniam aliquos vcstrum forsitan lalel, qu:ire thermis Puteolanis iiivciiit. Qni (iiiidcm cpiscopi
cum orat Ecclesia , in orienleni perligat intuitus oratione vcniam promcruit, siccjue |)roinissiim pio
paucis edisseram. Ouinis igilur Cbristianus in orn- quo lenebalur, conressioiiis aiiiinadvcrsioiic iion
lione constitulus ad jprienlem faciem dirigil. Qiiare? damiiavcral. Si(|u:dem onininm uiianiniit.ite su{»c-
ut anliquam patriam quain perdidit, pcrorando rc- ratus, in siia laiiicn sciitciitia usqiic iii dicm siii
quirat, ut paradisum, ex quo puisus esl, qucmque e.\ilus perslitil, Laiircntium ainando alque pndc-
ad orienlem Deus plantaveral, sinceris pelitionibus rendo, quem ci»iscoporiim judicio praeesse sibi Ec-
recipiat;ut in occidcuLem versura vultuin Cliristi clesia refutarat. Ideo ciiiin pocnali loco dcpiitaius
pendentis in cruce vidcat. Quippe Christus cnicifi- fuerat, qiiia in parteLaurenlii t;oiitra .stinscrat Sym-
xus plagam occidentalem, ad quam conversus erat, R mac!ium. Mei crgo (quciii pocnituil) vcslr.'e depre-
conspicabalur. Quare in prima Sabbati slando quis- cationes non poluerinl delere con.lemnationis clii-
quc fidelis orationes suas in atriis doinus Domiiii rographum? Donabil Domiiius propiiius, orationi
perficit, ut consurgens cum Chrislo quod siirsum veslneel eleemosynre queni destipaveral ardenlts
cst qiixrat , sicut egregius doctor horialur. Tonor geheniix slagnis atqiie sulphuribus.
quippe orationis, qui sine inflexionis vicissitudine CAPUT XV.
diebus fit Dominicis, fuluram resurreclionem por- Judas Machabaeus vir justus, Deique amicus ex-
Futuri enim
tcndit. sajculi dies illa imago est, in Hic quidem vir cum inuiiis et inagnis sx-
stitit.
qua genua orantiuin iion succidunl. Unde a Moyse pissime Domini miscricordiain prccibus consccuius
nonprima, sedunanominatur. Et /"ac/amcit.inqiiit, fuerat, spe ad siiperiora elevalus, pio mortuis cliani
vetpere et manedies utius [Gen. i), quasi percircui- oOerre sacrificium pia devotione seiisuit (// Mach.
tum reducta frequenter, eadera uiia sit, et octava, xii), verura pro illis qui mandatoruin leg s pi;cva-
quae nullam habebil varietalem : nil dcclive post ricatores exslilerant, et idolis a Tiinothaio el Sosi-
hujus lemporis decursum, siquidem erit sine ve- patre coniprehensis, obseculi fuerant. Qiiippe cuiii
spere, sine successione, absque senio. In aliis vero ^ Judas pietale comniotus eos sepulluris paternis tra
diehus cum lerra genibus contingilur, humani gc- deret, donaria idolorum, a quibus lcx prohibebat
neris casus per peccalum, el expulsio de paradiso Judajos, sub vestibus interfeclorum invenil. Onini-
significatur. Sed rursuscumos in sublime tollitur, bus ergo manifestum factum est ob hanc causam eos
per clemenliam Redemptoris ad coeluin revocari e.x- oorruisse, propterea benedixerunt juslum judicium
sulem liquido manifeslaliir. Planum ergoesl, ut Domini, qui occulta fecerat manifesta, Atque ita ad
opinor, quain multa sint in Ecclesia plena vigoris, preces conversi, rogaverunl Dominum, ut id qiiod
exuberantia sanctitale, fidem corroborantia, et ho- factum erat deliclum, oblittcrarelur. Ilac ilaque de
minum actus dirigeiitia in melius quae , cbartis a causa Judas argentum collegil, et Jerosolymam of-
pnmo pastore commendata non suat. ferri pro admisso jam dicio mandavit, memor illius :
Sed occulto suo judicio habenda ipse tradidit, et egredielur vas purissimum (Prov. xxv). Non est ar-
pervicariosapostolos paginis et atramento amiciri bilratus eos qui legem violaverant ajterniim suppli-
non permisit. Aposlolicis sane maiidalis, non scri- cium perpessiiros. Liltcroe superficiem non est ve-
ptis insislendum est. Audi Paiilum dicentem ritus, sed per inieliccliim complexus misericordiam
Laudo vos per omiiia, quoniam memores mei estis, opificis Dei, ad orrerendum congiegavit argentum
et sicut tradidi vohis, traditiones tenelis, sive per D '"»''• ponderis, ut qui damnati erant, ab incendiis
sermonem, sive per epistolam, id est, sive verbo, aelcrnis eruerel. Tuiic populum alloquebaiur, ciira
sive scriplo (// Thess. n). Eariini tradilionum quas ad misericordiam fratrum videbatur promis, quando
sive scripto fecit Aposiolus, una est pro defunclis commovebaniur pro dclicio frairum viscera. Colla-
exorare. Ilujusmodi traditiouem non solum Paulus, tionem argenii fecit, sed nonelcgil numerum quem-
sed omnis chorus apcstolorum, a primordio Eccle- vis. Nam duodecimiim et millesimum solummodo
siae consliluit. Nec quidem tradiiio usu tcmporis assumpsit, ut per duudccimiim sanctae Trinitatis
semper emanans ex loiiga consueludine , Ecclesi;e fides, quai per qualuor mundi paries pnedicanda
Dei radicilus inhaeret. Quamobrem, sicut multa sa- erat, insinuaretur; per millesiinum vero ejus inte-
cramenta sine srriptionis intimalione ipsaobserval, gritas et perfectio commendaretiir. Drachina vcro
sic pro fidelibus defunctis non habens emoliimen- denarius erat argenteus, insignitus imagine regia;
tuni scripturae novae legis, jireces jugitcr ad Domi- bujuscc dcnarii oblalione, qui ad imaginein suntmi
num sancte ac pie ab iniiio fundit. Ccrtum esse Regis condili fuerant, Macliahaeus capitali dccrcto
novi apud vos quod scripto miniine invento, pro- suppositos redimere statuit. Si pro mortuis oran-
bata teslium fides, omneambiguum cxcludit: In ore, dum non esscl, nunquam vir Domini tale quid cen-
i99 HUCOMS ETEIUAM fOO
suisset Deura offensuium se scivisset, ne- A pio nobis, qui vos aniicipavimus? Ut quid iu scri-
fieri. Si
pturis et trigesiniis ct anuiversariis dicbus oia-
quaquam conationem fecisset drachmarum, pro ,
trjnsgressoribus legis. Quomodo amicus Dei obia- nium obituum commemoraiioncs apostoliea et ca-
tfaolica per fincs orbis terr* celebraret sancta Ec-
lionem pro dcfunciis Jerosolymam misisset non
cxaudiendus? clesia? Si cnim impium, siabominabilc, sifrivolum,
Denique sacra Scriptura non bujus, ut amioi Dei si inulileRedemptor bumani generis tale obsequium
mcmoriam in hodicrnuni usque scrvasset, si contra reputaret ,
quoiuodo etiam mulli hactenus sancti
Dominum aliquid prajsumpsisset tali oblationc. Paires deoesserint, neque aiicui eorum revelatam
Scio Scripluram dicentem : et lu reddes utiicuique forel, qualenus hujusmodi errores a Dei Ecclesia
juxta opera sna, el, quce seminaverit liomo, hcec et amoverentur? Sed nequc inter sacrorum solerania
tnetH, in infe^no quis con/ilsbitur tibi ? {I Cor. ui successores aposlolorum, inipsis mysteriis prodor-
Oalat. V.) V^/iim in secundo ndventu R.edemptoris, Mieniibus deprecaiiones semper fieri ccnsuissent in
,.. terribili judicio illo et raundi consummatioTie, htinc moduni. Non habeRlibus etiam locum refri-
complebitur haec senientia. Tunc indubie omne gerii lucis et pacis, qui potest, r.ommodet. Num
raundi lempus evanescei : tunc erit irrita omnis ignoratis quiddialogus Gregorii, cui sumnit angeli
deprecatio. Nam ubi tunc pauperes? ubi missarum ^ in soleranitaiibus sacrificiorum faroulabantur, fece-
solemnia? ubi psahnodiae? ubi beneficla? Ubi quidem ril? Hic aliquando per lapideum pontera, quem im*
facta esl nundinarum solutio, frivola regressio es», perator Trajanus exstrnxerat, grauiens ruodicum
ad mercandum. Propterea precor, amici, anle illam tardato eundi oQicio, ex industria ardentem oratio-
horara leviorafaciteoneramea, quiadeliclum mcum nem ad Dominura pro remissione peocatorum Tra-
non contexero caligine negationis. Effundite preces jani fundit. Et continuo vox ad eura ccelitus facta
cofani clemente ac misericorde Domino. Exauditu- est, dicens : < Oraiionem tuam audivi, indulgentiam
rm clamorem vestruot pro me atque aliis,
est certe Trajano donaiurus, sed iu amplius abstmeas pro
qui .,^ pocnas nondum migravimus scmpitemas. irapiis orare.» NoHte, quzeso, dicere in cordibus ve-
Quando apud vos in raundo oravimus, ui vcstris ju- stris, falsum hoc aut fictum esse. Quserite , si pla-
varemur obsequiis utcunquc promeruhnus. Nsn cet, apud Graecos : Graeca cerle omnis teslatur haec
exurimur in ea flamma, in qua dives crucialur. Ecclesia. Et qnanquam. multorum «lartyrum san-
Nondum chaos magnum nobis objicitur, nondum guinem effuderiS Trajanus, oratione taracn sancli
regressus obstruilur : prsestate auxilia, et offerle viri coactus est iJlum reddere lartavus alioqui im
pro nobis hosliam redemptionis. Nam talibus suf- « placabilior. Sed magnus Albanasius ille in sermon«
fragiis poense nostrx mitiganiur, et tabescunt, locus quem scripsit de dorniienlibug, sic loquitur : i Ora-
quietis aperitur, el verum lumen faciei divinai quod tio pro fidelibus defunctis non est omiltenda, ubi-*
erat nobis absconditum, paullsper illucescit. Hor- cunque morle praeoccupati fuerini. Offerenda esl
rcnda; sunl uiinai omnipotentis Dei, sed viucit eas salutaris hoslia, offcrendntn est oleum. OffereBdi
ineffabilis ejus clementia. Propter hsec enim saluiifer sirat quasi pro sepeliendo cerei , Christura Douii->
cjus descensus, tartarea haec irradiavit antfa. Pro- num vocando in adjutoriiitn. Sunt, inquit, Deo ac-
jiter hoc multos, qui in eumcrediderunt, reges, et ceptabilia haec, et multam ex ipso forentia reiribu-
p.'opIielas, principes et judices, el ex Hebrusiss nu- tionem. Et oleum quidem et cercus fragrantiam
mfcrosiim popiilura ab inferis reduxit. odoris cinitlunt. Incruenta vero hostia propilialio-
Propterea pulo omncs qui hominem illum esse, neni impetrat. Largitio eleemosyu.irum accuraula-
yerumque Oouna natuin de virgine oredjderant et ,
lionem conficit retributionis< > Talis debel esse pro
oiiracula qua ''upra naturam fecerat, mortuorum, dormi*;ntibus oOerentis intentio, qualis esl habcn-
cjRcorum, muJ.orura et siirdorum, leprosorum, by- tium infantem tenerum et debilem, quo lauguescenle
d^-opicorumquc, aridorum, a daeraonibus obsesso- hcstiura, olciira, cereos in templo parenles otferunt.
nic»; gressuum maris, muItiplicatioDis pauum et D Yerum puer neque contingit, neque offert, prorsus
piscinm, et comrautationis aquse in vinum, aequo existens ignarus sacrificii, stcut abrenuntiationum
animo susccperanty esse voluit eos in paite praidae et professionum, in regeneratione baplisnii.
alque morsu quibus infernum hiinc antcquam rc-
: .\l vero promittcntiani atque offerentium fide»
surgeret, sauciavit. Vult ulique miscricors Deus, ut absque dubio efficit, ut hxc multam in his pro qui-
nostriuQ qui raortui sumu» onc.ra, vos qui vivilis bus geruntur, habeant effic.aciam. Talia dooti a Spi-
portetis : si tamen anle, vel etiam dum vocabamur. ritu sancto apostoli constituerunt. Talia successo-
pignus Ecclesiae suscepimus, si sucraraentis ipsis ves apostolorum confirmaverunl in Spiritu Dei.Ta-
liclcm pleno corde praestiiimus, et si carnem et iia postinodum Ecclesi» dociorcs do<:endo compro-
sMiguincm Jesu-Christi non spccic, sed fide, non bavcrunt; Inde eslquod incremcnlum suseipiunt, ei
cxteriori visu, sed intcriori affectu spirilaliter maii- dilatantur ab ortu soiis in occasum, ab aquilone in
du<;avimus. YuU pleniis miscricordia Dcus, ul in auslrum ad gloriam et laudem Regis omniinn sxcu-
adjutorium nostrum et proximum intendatis. Non lorum. Suscipit utique Deus sacrifioium altaris,
estenira opus sanisraedico. Ut quid per incruentam hostiam laudis, quia silit gencris huuiani saluteni.
hostiam occasionem dedissct facicAdi memoriara Nunquid Deus angelis mercedes iaboruro seu coro-
I
«01 iAhm J)E ANIVIV CORPORE EXUTA. ^y.iflt
iias pnpparavit? Nurtqiiid propter angclos in u;rras A accusatnr; scd propitiatio non ccssal, qiiia non osl
desccndit, carncin assumpsit, homo factus esl, pas- tantiim judex in observatione iniquitatum, scd in
sionem et raortem dcbellavit? IVunquid angclis di- omnium judicio raisericors. Viiltis audire quaniuin
cturiiscsl: Venite, benedicti Patris meiy pcrcipite paschalis victima nobis conferat? Felix cpiscopus
rcgnutn quod vobit paratum est? {Matth. xxv, 24.) ei, quem dudum defunctum in vaporibus sibi obse-
Non subest fides affirmationi, sed sicut propter ho- qucntem iiivenerat, indulgeniiam pcr sacrificium
minem passus esl, itaomnia propter hominem pras- impetravit. B; quoque papa Gregorius pro quodam
paravit. Cujus mortcro perosus, vitam diligit. Quis suo monacho, qui hoc in igne cruciabatur per tri-
enim aliquando conviviura magnum paravit, amicos g"'»*» continuosdies, bostiam salutarem ofTerri pra>
invitavit, inensas ferculis instiruxit, et exposilis cepil. Et facium est ut, trigesiraa oblatione com-
cpulis convivas vesci pruhibuit? Sed cgo quidera, pleta,nionachus comraunionera susciperet, simul et
el qui mecum sunt, pcr negligentiam, per desidiara evaderet supplicium. Suslinetis accipere quantum
et spurcitiam, indigni facti sumus et a janua con- elecmosynseprodefunclisexhibilse, nobisconferant?
vivant:um prohibiti. Cerite igilur nobis morcm, vi- Apud Alexandriam episcopus quidam vitac admoduin
ceni siippletc, sed transmittite ad nos quae omisi - venerabilisj quemdam in vicinia sua philosopbum
mus. Qua; debueramus, vos pro nobis erogate, el ^ habuit, Evag rium nominc ; qui /juidem, quanquam
reconciliate miseris nobis Redemptorem, quem of- gentilis fuisset, episcopi tanicn amicus erat, quia
fendimus. Verum nuUa macerari ambiguitate con- >'>philosophorum gyir.nasio cxsliterat cjus discipu-
vcnit egenorum alque pauperura causa, ut salutem lus. Hunc episcopus ad fidem Christianorura pro-
non coiisequantur, eo scilicct, quia non relinquant movere cupiens, ei salulis vcrba fi equcnler pi-aidica-
superstitem , qui sacerdotem ad sacrificandum in- bat- Quibus cum nequaquam phiiosophus caperetur,
vitat, qui eleemosynas dispergere, aut iqui oralio- cpiscopo perhibetur dixisse :<Doraiiiemi, inter ora-
nibus vacare debeat. Putasne, injustus est Deus ut nia uiihi displicet, Ghristianos vos somniare mun-
habenti interccssorem indulgeat , non habenti vero <lum Aniendum, corpotum resurrectionera futuram^
immisericors cxistat? Absit hoc ! Justus est uiique mercedes secuiiduin opera reddendas fore, asseren-
Deus, non habentes benefi(ios , habentibus connu- tiesinsuperquod qui miserctur pauperi, fcneraiur
mcrans, nara beneficia qua» pro suis mortuis qui- Domino, qui in noraine ChHsti pro animablis vc-
que faciunt, raisericors Deus pro oranibus, qui iiie- strorurn defuncbrura Christianis pauperibus subve-
tuerunt in vita utjuvaripossent, acceptat. Ideoque nii,centuplura recipiet. Quae omnia quoniara procul
inagis annitendum est vobis ut sacrificiuni offera- a vero suni, ludicris et fabulis adnumero. i Verum
(^
iur, ut orationum fiat instantia, ut eleemosjnaruin eîscopo confirmanle multis argumenlis nlhil falsi-
Succrescat largitio^ quia quod putatis singuiare, be- tatis <issc in dograatibus Christianoruni, discessit
nignus judex ut comraune accipit. phiiosoplius : ct haud multo post tenipore credidit
Uein justorum animx quae sidercas mansioncJ» episcopi pnedicationi, atque bnptizatlis est.
percolunt, quanqnam pro omnibus, illorum tamen T andem aliquando, cura rerum suarura facturuft
qui vivcnliuin famulatu et singularl obsequio dcsti- esset raliojiem, acccrsivit episcopum, illique ait :
lunniur propensius orationes suas ad comraunera « Sume auri libras sexaginti, pauperibus, proat
Doininuni fundunt. Nainqueul pro se judicem de- dixisti, distribuendas : data syngrapha, quod a ju-
precentur, non indigent. In ccelo quippe (ubi dice Chrislo pro una centum in illo (de quo tanta
iBunt ) sumnium bonum cst, et nulluin nialum. In sonas) sxculorcccpturus sim.t Quodcum episcopus
infemo autem inferiorc adest nullum bonum, sed sine cunctatiohe fecisset, accepit pecuniam eo modo
malum summura. Apud nos vero malum qui- quo praedixerat philosopho, eam pauperibus eroga-
dem est, verum haud summo discruciamur. Quare turus. Denique, cura jara inorereiur pbilcsophus,
heneficiis vestris possuinus adjuvari , iis iiostri jussit filiis suis ut Sibi chirographura pontificis in
reatus expiari poterunt, ut aut tolerabiliorem nunc ^ manu sepeliretur. His ita peractis post diem tertium
damnaiionera patiaraur, aut integram adipiscamur philosophus episcopo in soranis apparuit dicens ad
remissionem. Accingimini ad persolvenda bcneficia eum «Vade ad sepulcrum nieum, oepiscopeet re-
:
prti defunctis vita Cbristianis : quse quidem si his cipe chirographuiu tuum nam debitum omne :
quorum sinistra trutina tcrram contigerit, parum recepi, neutiquam jain mihi obligaris, cum jamdu-
coiiferant, eorum tamen qui faciunt, remedia sunt dura de Christo ccnluplura certe acce{»crira : quin
et consolatioiies. tniversae viae Domini inisericordia etiam ut nullo te ambiguitas circuraagat, propria
cl verilas. Semper judci aliquid de poeua mali rela- manu subscripsi.i Obstupuil igitur cpiscopus, pror-
xat. Si iniquitatom observarct, quis judicom susti- sus eorum quK gcsfa fuerantignarus. Qua de re sub
nercl? Si influctibusinlerioris etexterioris calami' diluculum filios accersiri jussit philosophi; a qui-
tatis, quantura potest, atiererct, oblivisceietur mi- bus cura didicisscl vcrura esse quod in soninis vide-
sereri Ueus, et coniincrel in ira raiscricordias suas. rat, convocalo urbis clero, perrexit ad monumen-
Quare non exercet juxia molem sceleriim poenas tiim.Quo aperto philosophum sedentem conspicati
miserorura. Omnis huinana vita peccatis circum- snnt, manumquc protcndentem cum lilteris. Quas
aep-.a ost, oinnis conscienlia suis cogitationibus unum clericorum cpiscopi accepiurus, de mauu
"*
P\TMOI.. CCII.
m micoNis ETEiirANi m
illius evellere nequivit; pofrigebal cnim episcopo. A arlerias compaginans, ciiiqie humani corporis par-
philosoplms rc- ticulue congrua officia dispcrtit. Aniiiiat lutum, et
Pontiricclgilur accipienle lilteras ,
cubuit ; episcopus in conspectu omniuni cas pcrle- pulveri juiigit spiritum, cibuin iii cariiem, vinum in
Tcnor autem scriplursc , quam pauio anle edi- sanguinem, phlegma in ossa permutat. In vulva ut
git.
Evagriua bonuspictor, imngines adunibrat; colorcsdistinguit,
deral ipse philosophus, hujuscemodi ei al :
Domino gau- qualitates distinguit slaluit lerminoii \itx, quos

philosophus, sanctissimo episcopo in ;
Noverim te, Pater, ignorarc, quod pecuniam diffinivit ante fundamina mundanx molis, qunin
dere.
adhuc in corpore vivens dedi, cernimus. Haec consilii profunditas exquisite qiii-
oranem, quara libi
cenluplicalara,sicutmihi promiseras, recepi.Quam-

dem corpori animam indit, et rairabilius, ut puto,
ralione mihi asiringeris. Ilis dirimit a corpore. Nara quis est hotno qui vmt, et
obrem nulla debiti
obstupuerunt omnes qui astabant. Asl cau-
non videbit mortemf Mortales suraus, terrei, o% in
auditis,
pulverera reversuri. Ilinc dolor innascitur, bine
tio episcopi haud negligcnti jussione reposita est.
oboritur pavor, et hiiic gemitus concrepitant. Et-
Qua re, o amici, manifeslum est, quid sacratissimi
enira qui heri fulgebat vesteauro texta inhemicyclo
corporis oblatio, quid oratio, quid eleemosynae no-
plumbum sublimatus, elevatus supcrciliis, undique astantiuin
bis conferant; procul dubio perversitatis
^ multiiudine splendide septiis. hodie exanirais atque
convertunt in argentum sinceriiatis.
CAPUT XVI. adeo putens ad se]>ui<-nim in ferctro portatur : mi-
Postrenio quod offic"jm extremi munerisnon de- serandus humatur, amicorum quidi^m magna poinpa
bealis intermillere, Joseph docet et Nicodemus, qui

atque frcquentia vallatus, luctibus, decautalioni-
quidem mistura myrrhae et aloes quasi libras cen- bus honoratus, iilustralus funeralibus. Sed post
tiim ferentes, corpus Dominicum condierunl; maxi- niodicum haec amittcntur, etiam cura nominis mc-
mam laudem et gloriam consecuti. moria. Non enim ultcrius sepulcro amicitia cujus-
CAPUT XVII. piam progrediiur ; adeo qui bevi lumescebat, bodie

Ilemsanctjemuliercs, ul eadem officio exhiberenl, anhelat languoribus. Qni p.aulo ante forraidandus
niulta et pieliosa unguenla paraverunt. Unde ipsum ernt, hodie olidus cernilur : heri speciosus, hodic
Salvatorem meruerunl videre. Atque quanlo praeco- ahoininabilis ; heri in domo, bodie in sepulcro. Ubi
nio extollantur quotidie per orbem univcrsum , non dives? ubi lumor, ubi apparitures conturbantes
esi in ambiguo. Si sepukra, rationes, obsequia de- omnia? Ubi violeniiae, ubi polentatus, ubi moles
functis fieri magisler nosler Christus renueret , ne- rerum, iibi bella,ubi collatio signorum ? Omnia sunt
quaquam suum corpus mundo in exemplum expo- pulvis cinis omni.i, omnia favilla, et umbria ipsis
P
suissel universo. Nicodemus multam
Ecce Joseph et praetereuntia celerius. Quo abierunt h.-rc omnia?
insumpserunt pecuniam, ul illud tantum corpus a gloriae magnitudo evanuil? primores? ubi filia?dul-
vermibus defenderent. Cerle qui potest, divitiarum cisijue filius? ubi procax uxor? ubi amicus? ubi ad-
copiam erogare debel, ut corpus amici boneste se- versarius ? defecerunt universi, et hic quidem paulo
peliat, maxime vero ut aniinam eripial dajmonura ante. Ille vero pro patria interiit, hunc acquoris pro-
faucibus. Sed etpro nobis oranles beneficiis vestris eella subruit, alius raorsibus ferarura inteinectus
Conduciie, succurrite paupcres nobis. Atqui et ad esl. Vere iistud umbraculum nibil distat a vernis
illud quod anle omnia inaximum praestat remedium floribus. Nam ad illorura similitudinein liquescit, ct
obnixius enilamini, ut Agnus sciliccl, qui toUil pec- marcescil homo.

cata mundi, in raemoriam defunctorum frequeniius Unde saiis apparet quod compago nostri corpovis
immoletur. a jumentis in nullo dissimilis est. Praeccde niodi-
CAPUT XYIII. cum ;
preveni, pi*accurre, inspice sepulcra mortuo-
ilujuscemodi oralione ad vos transmissa rationa- rum et vidcre non renuas, tristc et ucquaquain
lis spiritus, quia credit persuasisse, adminiculum delectabile spectaculum. Incumbe diligenter, et de-
exigit simul et favorem vestrum, quae quideni haud D formatum quod est raoriuorum, reforma. Vide pul-
dubium est exhibituros fore vos : qui fide vivitis, verem dissolutionis, ct nostri fasiu» calaniitalem
cum quibus nos jampridem cjusdcm conditionis fui- susline. Replere odore nimio, intolerabili fetore.
mus, habituri bic vos prope diem socios. Sed, quia Veslra sunt hsec, non aliena. Patere fortiter evapo-
oratio jam longius processil, rcliquum est, ut animo rantera de putredine halitum, ct tabcmcxspirantem.
incalescenle, innovatoque auditu, pauca, quae di- Suffer vermium acervos aspicere. Intuere diligcn-
cenda supcrsunt, de lamentalionibus funerum, de tius, si libct, disccrne, si tibi posse suppctit. Apta
adventu Anlichristi, el de die extrcmo Domini, de- rursum osossi, et si vis singulas eorum, quae ccr-
quc rcsurrectione ejus aique judicio enodeinus. nis soluta, paites partibus compone, considera, si
CAPUT XIX. vales, cujus haec, cujus illa sil : quis istc, quis sit
Movct me conflictus humanaruin necessitatum, ut ille ; ulrum scnex an adolescens, felix an pressu.e
rcmemorem araicis aliquas causas nostrae commu- infortuniis vixerit, longacvus an cito vita functus,
nis calamitatis. Sed multo amplius avolare mc fucit gloriosus an ignobilis. Hacc cxpcndi', circ«iinspice,
altitiido divini consilii, cum cogitom qualitcr in quanlo maTore quaiitaque niacernberis tristi-
ulero infanlcs fonnat. mcmbra coapiat, ncrvos ol lia? Quo, inquies, figura honini et decor abiii j
«05 UBER DE AMMA COUPORE EXUTA. 206
Qiiam ingralus csi islc aspecins , quam displi- A CAPET XX.
cens, quam sordidus, el quam irislifer : lieu lianc Verumlamen in vanum lamcntis miser alTuitur,
sorlem ! Canies solulx suiil, visccra dirupla, par- pro mortui causa plorans ct deficicns. Vanum est
tes disgregatx piasmationis et fabrica:, dccorex- lugere in sepulcris habitantcs, dissoiutos, ct in
terminatus. Ad liorum ccrte similitudiiiem quisque suum pulverem jain reversos, aut post modicum
nostrum in loculis deponetur, compulrcscei, deinde reversuros, Quousque luf tus et chmor, tiinuilius cl
eadcm vermium ingluvie consuinjituB dissolvetur. crepitus, moerores, blasplicmi.T, ad scpulcra usquc
latelligis, bomo, quid dicatur? Circiimspice sepul- dilaniatio? Curata humalione et post ora dissecaii-
cra, et vide ossa huraanx compaginis , revcrsusque tur, lamentatur in foro atque in aedibus. Quid facis,
ad te collacryma, ingemisce, suspira de proiundo, o homo, morluum dormienlera conspicaris, et pro-
aniniadvcrte humanam calamitalem, qualem finem rumpis inconvitia? Filium primilus mortuumplan-
sorlila sit, animadvertito. Quis rex, quis divcs, quis g'S» quasi non sis moriturus? lUius fincm. in con-
pauper, quis nobilis, quis ignobilis, quis liber, quis speciu habes, et tuum non prseslolaris. Haec cogita
miles, quis princeps, quis justus, quis damnalus, tecum quis sis, et cum sis mortalis, quem genuisti
quis sapiens, quis insipiens, quis oraior, quis bar- simiiis tui erat. Cujus principium habuisli, finem
barus, quae concepit, quae pepererii, quis paier, ^^ illius debuisii exspectare. Noli^mulestus essc cum
quis filius, ex aspectu aut contradictione horum juvcnem avocari conspicias, et transmigrare ad sta-
ossium nequiveris pronuntiare. tum meliorem. Tu ipse haud mullo post qucm lugens
Quid multa? Optimumqiiod apud nos sensu per* sequeris, coinitaberis, eura terniinum nullus homi-
cipitur, aequaiem ossa videns , corruptionem palie- i>»-'i effugere polerit. Non esl a polioribus ad dcte-
lur, el tamen bumana cura omnis ad hoc enilitur, vidra isla sevocatio, inio a corruplibilibus ad incbr-
ut in vita hxreatur. Propterea domoruin aediumque rupiibilia, a visibilibus nd invisibilia, quibus nos
fabrica excogitata est, iit neque frigoribus neque sumus deslinali. Noli ergo fleiu mensuram exce-
caloribus corpora nostra exanimentur. Agricultura derc. Juxla illud quidem, quod Dominus ac Salva-
quoque quid aliud est, nisi quaedara vivendi pracpa- tor noster dicit : Beaii qui lugenl. {Matih., v, 5),
ratio?Cura conservandae vitae formidine mortistan- non propier funera, sed propter peccata sua. Sed
tum exercetur. Medicina similiter in honore penes scio quod dicis At homo sum, non possiim non
:
homines eadem ratiose habetur. Namquodam arti- tristari. Non prohiberis lacrymari et dolere. Naiura
licio videtur sivpplicio mortis resialere. Loricae, cly- enim angit, huc impellit. Requirii consuetudinem et
pei, galeae, cuspides, ocreae, armorum apparatus, p confabulalionem qubtidianam. Non prohiberis con-
parietum ambitus, portae cum vectibus ferreis. Mu- tristari, uti Christus le docuit; nam super Laza-
nimina vallorura ob quid aliiid, nisi propter raetum rum lacrymatus est. Lacrymare tu quoque, sed cura
mortis excogitata sunt. Cura utique mors adeo for- honestate, sed cum timore Dei.
midolosa odio vitam premat acerbissimo quoraodo , Quod si obiit singularis peccator, qui Deum offcn-
superstes, mortui nulla tangetur pielate? At non ditvehementius,soIummodoIacrymari fasesto,quod
tristitia dignura est :cum intueamur illum, qui iUi tainen nihil attulerit, utilltalis. Sed tiibuere so-
paulo ante vivebat, mulum factura de subito et im- latium quod potes eleemosynarura, oblalionum, hoc
mobilem? Exstincta esse instrumenta naturae, ne- eslei adesse. Propterea gaudendum, quoniara prae-
que visu, neque alio sensu operaniibus. Cui sive cisa esl raalitia illius. Rursus, si justus exsiiiit, lae-
ignem apponas, sive ferrum, sive corpus gladio con- tandum est : ad portum enira quem cupierat, per-
fodias : aut si volalilibus quae carne pascuntur provenit ab incertitudine hujus stadii seraotus. Quod si
jicias; aut si in cocnum abjicias, ad omnia qui juvenis, graiulari oportei, quoniam laqueis mundi
jacet, similiter afficilur. His ita factis permutationi- praereptus est. Si senex, non est dolendum, adepto
bus, viialis causa, cujuscunque modi sit, evanescit enim quod desiderabile aiiteomnia videbatur omni-
ct in ictu oculi abit. Velut si lucerna exstinguatiir j) bus, satiatus decessit. Contristare, si adeo libct, sed
quae ardcbat, neque in licbno namma perseverante, modum non traiiscendas. Nam mors naluralitor
neque locum ad alium deinigranic, sed in dispaii- accedit, hinc eniin intravii homo in niundum, ut
tionem omnimodam secedeiite. Quomodo id ficri exiret. Peregrinatio est vita hominis super terram.
potest, ul tautam tristitiae molem quispiam sine Cuni multum ambulaverit, rcdeundum est. Ad idcm
dolore susiineat? Exilura aniraae audimus, corpus dies ducunt singuli. Num igiioras quod ille qui an-
relictum cernimus ; sed quivivilicabat, spiritus quid xiaturplus juslo, aliquid inajus ipsa naiura reqiii-
sii sccunduiii naturam, et quo abierit, ignoramus. rii. Homo natus esl moitalis. Si nalura itcr suuin
Nonaer, non unda, nec aliud quid monsirat illam peregit, quaretristaris? Nulliis dolet, quod esculen-
virtiitera, qux corpus exercebat. Qua egressa, raortis ei poculentis alitur. NuUus absquc his gestit
luum jacet quod relictiira est, et invidae corruptioni vivere. Sed expers mortis esse contra naluram ap-
obvium. Quis igitur vel si fcrreus sit, potest a la- petis : solae leges naiunc. Mors cerle de illarum
crymis leniperare tali supcrveiiiente jactura? Hiiic rerura numero est, quae scmcl liomini contin-
mmx dilaniaiitur, slillant oculi, ct pecUis adduclis gunt. Evcipe, quod natura omnibus communiter
palmis sonal dodit Non involvat niordaccs curas in aninio
20T m;coNis eteriam 208
tuo, mocror duplicalus. Mites sunt plagse, quarc A rum qui fidem non halent imitamini, quonim p!c-
dolores sunlodeccnies. Animosano el recto foituna rique pro suis mortuis dissecant facies, dilacerant
quxvis contemnitur, et sarcina tcntationis quanta- carnes, ct capillos evellunt. Dic, mulier, quare lu-
cunque sil, levigalur. Anxietas ista moeroris ideo ges, sicredisquia resurget? Milî crede, dormit. Ir-
tibi apparuit, ut a frci|ueniibHs procellis , a variis repens somnus clausit oculos. At, inqoies, fortasse,
s%culi fluctibus indemnis egrediaris. Haec tibi Sa- propter familiaritatem, opitulalionem et curam re-
piens persuadet : Conjungere, inquxt, Domino, et su- riiin quam gerebat, et propter iliamulta quae admi-
stine, ut crescat in novissimo vita lua {Eccli. n). nistrabat. Verum cum puerum pcrdis, qui obsessus
Quam plura sunt, quajsinevulncre sanari nequeunt. ab infantix debilitatibus omnifariain inefficax exsi-
I»olores isti putantur noccntes , sed si tuleris, re- stit, et ad omne opus inutilis. Quarc ploras ? Quid
prxstabunt. Nam in adustione ignis, in reqiiiris ? Bonae, inquis, erat indolis, et ideo fru-
media tibi
seclione ferri , remedium exspectatur. Mordax ad-* ctum pracstolabar : ex me geiiilus erat. Idcirco ma-
jun^cntum, interdum fomes est medelarum. Medi- ritum conqueror ereptum, pro filio lamentor : ob
cus c(elestis ad te curandum venit tu noli quod ,
lixc fleo, dissecorquc. Non ut increduia quo minus
spirituale est facere animale, bonum est a Domino _ resurgant, sed magna spe viduata, et privala sola-
redargui jucundum
? essedebet a Dorarno castigari^ tio. Capul roihi ablatum est, domesticumamisi.Qui
Et quidem moleste ac supra modum dolorem admit- omnium consors fuerat, ciijiis prxsentia refovebat,
lentibus terribile est, quod dicitur Recedant a me :

qui consolabatur, exstinctus est. Hxc defleo. Scio
iniqui. Vias enim illoruni scirc nolo quoniam lu- ,

q:iia resurget, sed nequeo sustinere patientcr, qux
ccrna illorum exstincta est, et gemitum habebunt interpouitur, separationem. Multa rcrum perturba-
in vita sua. Erunt enim sicut palese, qux a vento tiomecircumvenit. Omnibus exponorinjiiriis. Clien-
agitaiitur, el sicul pulvis qui a tetnpestatibus tolli- tula qux prius me reverebatur, nunc despicil. lo-
tiir.
sullat nunc roihi, quisquis aliquid mali sub ipso
Vna via cst Christus qux ad cocleste palatium passusest, et in me iram siiam declarat. Ha-c sunt
,
credenlc» perducit. Pcr illam viam qui pro niortuo qux me xquius qaod accidit non permittunt ferre.
immodestius dolet, uon gradietur. Casus ejus festi- His et similibus irrilatur animus, spiritus acescit,
nantcr venict, aegriludinc vexabitur, quia mcdicum et tota colliquescit corporis machina. Quod reme-
propulit assistentem. Flcndum cst, dolendum est. dium huicdoloriprxstabitur? Quis sermo tristiliam
Flendo intravimus mundum , ut iacrymis haurire- niitigabit, et expellet de illius animo
mus dolorum primitias. Audi Sapientem quid dicat: CAPUT XXIK

p
Ego, inqtiit, natus accepi communem aerem, et in si- Primura ergo redarguenda quoniam nonsunt est,
mililer factam decidi terram ,

primam vocem emiti hxc doloris causa, et irrationabilis passiouis. Nam,
similem omnibus plorans, fasciisinvolutus, curisma- si hxc deplorares , oporlebat ut semper lugeres
gnis nutrilus sum, Nemo enim ex regibus aliud kabuit illum qui obiit. Sed, antequam prxtereatannus, obli-
nativitatis imtium. Unus ergo omnibus introitns, et visceris, ac si non fuisset, maxime si secundo nu-
similis exitus {Sap. vii). Quare necesse est, uli qui bere volueris. Sed talem in pra>sentiarum non qux-
venit Iranseat. Quid igitur tristitia maceraris ? An- rit oratio; at eam qux'marili lorum intemeratura
gusium ccrte satis esi tempus vitx mnrlaUs. Simul custodiat. Tu quare lugcs puerum, quare maritum
homogigiiilur, simul obruitur morte. Vince ferendo deploras? Et hilrfC quidem, quia fructum non cdi-
impositum onus aequo animo. Quodvis onus gravius deris , illum vero quia prxstolabaris , ampliorem.
Ixdit si gravatc portetur. Nou est sub hominis po- QuanUe incredulitatis et pcrfldix est arbitrari, quod
tcstate non mori, quia nasci humani nou exstabat maritus vel filius te in securitate statuat , et non
arbitrii. Rari sunt in hoc sxcitlo prosperi eventus, Deus ? Quomodo non putas te ipsum esaccrbare?
turbulenti verosunt densissimi. Votiva debent esse Ideo tales tollit Deus de medio , ut non eis ila ve-
pericula, ul virlus inhabitans examinetur. Cessan- p hcmenter alligaia permancas, ut ab illis spem tuam
tibus ventis, nec probatur, nec cognoscitur guber- amoveas. Nam Deus xmulator est, et nobis ab om-
nantis peritia. Congruit famulis Christi probari canibus diligi vuit, quia multum amat ipse nos. Scit
lamitatibus ct sub pressuris, et angusliis excrescere eniin consuetudifieni immoderate amantium vehc-
ad raodum ignis succensi. Talibus c.xercitationibus, menter zelotypam esse, qui potius aniinam dare fcl-
hujusmodi certaminibus virtus crcscit, et dilaiatur lent, quam suis amatoribus displiccre. Propter hsc
ct portum attingit optandxfelicitatis. Audi Pauluin dics tcmpoiis illorum detruncat. Non erant anti-
dicentcm : Qnoties, iiiquit, infirmor, tunc verius pro- quitus vidux nequc infantcs orphani. Quare Abrahx
bor : et placeo mihi in infirmitatibus meis {II Cor. et isaac multo pcrmisit teinporc vivere, quia, dum
xii). Usus frequens laborum, robustissimuni cor- viverent, Deum sux volunlaii pr^Bposuerunt. Dixit
^
nus eflicit, otium et desidia virtutem faciunt abje- enim ad Abraham : Macta, ct mactavit. Similitcrf|
ct7ni et dissolutam. autem et Sara ideo conscnuit, quia Deum m*gisau-
CAPUT XXI. divit qiiamsc: sed ncque proptcr filiuni, neque pro-
Audite, mulieres, quibusdolornmamicuscst, qux ptcr maritum Deum exaccrbavit. Nunc autem quia
luctum accrbiorein escrcctis, quoniam vestigia illo- declivcs, omulicrcs, estis, vestros viros Deo pncpo-
I
299 I IBEIl DE AMMA CORPORE EXIITA. 210
nilis,i(lcoipse v(»s invitansad sui ipsius dcsiderium A nistrabil superstitibus ct utrinqiie aiHictis : ipse Do-
abslraliit. Noli dil.gere niaritum plus quam Deum, minus ac Salvator loquitur : Nonne anima cst plut
viduiialem aliquando non senlics. Vis audire quoquam esca, et corpus ptus quam veslimentum ? (Matth.
niodo amandus est Dcus ? Non primo patrem aut VI.) Dcum habes patrem, et esuriem
Quod metiiis''
matrem, dcinde Deum diligas ; non fliii , vel filise quidam homincs incedunl magnifice etiam cum ho-
plusquam Dei charitale lcnear.s. Qui amat inquit , miniim inaxima (requentia, non alicujus esl hic emn-
Cliristus, palrem aul matrem snpra me, non esl me lumenti. Si vis. in ccclo tibi licet militare, et in illo
dignut {Matth. x). Ama virumtuuin ut carnem, ama adnumcrari exercitu. Qui illie eliguntur, non iii
et Dcum, sed ama illum non carnem et sangiii- ul equis, scd fcruntur in nubibus. Non babent morla-
nem sed ut spiriium (/ Cor. vi). Qui enim ad-
, les cxploratores, sed ipsos angelos. Non mortali as-
iceretDeo, unus spiritus esl{Matih. xxii). Deumqui- sistunt regi, sed immortali. Rcspice in coelura, et
dem primo loco deb sdiligere ex toto corde, ei ei vide quanto aula regia sit splendidius. Quod si re-
tota inente, et tota virtute ,
proximum voro tuum ga superior ista adeo ab hac inferiore distat, util-
sicut leipsum. iNon debes diligereproximum ex toto lius coinparatione bêc lutulenta videatur, quisquis
corde, mente, atque virtulc. Rursum inquit, dili- illain adeptus fuerit ,
qua non erit dignus beatiiu-
gite iuimicos veslros {Maiih. xvii) non addidit ex
,
B dine? Si ergo resurrectio et nostrorum corporum
loto corde, nec dili^ ite inimicos vestros ut vosmel- renovatio est in certissima spe, nulluslocusquerela;
ipsos, sed lantum, diligite inimicos vestros. Suincit relinquitur. Sane ut hujuscemodi spe fovearis, car-
eis quod diligimus, et odio non habemus. Deus iginem noslram, quam Filius Dei assumpsit, ncc in
tiir prae omn-.bus diligendus est {Matth. v). Qaodsi tcrram abseondit, sed in coelos asportavit, deposi-
Deuni magis amas, noli flerc. Kam qui magis diligi- tum suura requisivit, et quod potestate deposuerat,
lur, immortalis est, ei non permitlit ul minus dile- repcliit. Ipse resurrexit, praeparavit viam , januas
cti sensum accipias doloris. Idco B. Job nibil ani- aperuit, ergo et nos resurgemus.
nium discruciavit , audita rtlionim inorie rcpcnlina CAPUT XXIil.
(Job i). Quid dicis, o mulier? Maritus el filiiis as- Quoniam igilur eo ventum cst, utdercsurrectione
sistebanl, Deus autem non opitulabitur tibi ? Qitis dispulandumsil, quam Antichristus diesque Domliii
illum libi dedit? Nonne ipse, te quoque qjii condi- proecedent, praelibatis quae de Antichristi adventu,
dit?Nonne ipse? qui quidem de non esse pcrdiixit et de die Domini dictu digna existimavi, hic cla-
ad esse, aniinam insufflavit, iniellcctumtribuit, menr- borabit oratio , ut quanta est mortis , tanta penes
tem inseruit, qui filio suo unigcnito pro te non pe- r «numquemqne aboriri debcat resurrcctionis cerii-
percit, lui obliviscelur, et serviis mesnor eril? Ha;c ludo. Antichristi advcntum et oinnium morluorum
verba sunt plcna fervent.issimne indignationis. Mari- universalem resurrectionem Daniel propheta non in
tiis tuus si tibi benefecerit, vieem accepti reddidit caligine asserit, sed in inanifesto. Nam iiiterca^lera
beneficii. Sed in Deo nil tale habemus dicere. Quis h«c de Anlichrlsto vaticinaiur : Etdominabitur, in-
enira prior dedil iUi , et retribuetiir ei ? Nam bono- quit, thesaurorum, nuri et arqenti, et ft omnibus pre-
rum nostrorum non indigens, benignitate sola hu* liosis /Egijpli : per Libtjas quoque et jEthiopias trans •
mano generi bcneficia praestat regnum tibi promisit, ibil. Et fama crebrescet deeo ab oriente, etab aqui-
vitain 'ncorruplibilcnt, adoptioncm filioriim tribiiit, lone, et veniet in fortiludine magna, ut conlerct et
et cohiT^redem unigeniti sui te fecit. Tu vero post intcrficiat plurimos: etfigat tabernaculum suum ante
tanta beneflcia, nati polius ant mariti reniinisceris! Dominum: inter duo maria supcr montem incltjtum
Quid tibi ambo dederunt? dolores, labores, contu- et sanctum, et veniet usque ad summitatem ejus, at-
melias, iniproperia, increpationes, multiplices mo- quc nemo au.rJliabitur ei {Dan. xi). Quae oraiiia Por-
lesiias. beus auteni solem suum sup.T te oriri fecit, phyriusAntiochum fecisse falso commemorat. Nam
iinbrem serotinum ct temporaneum tribuit, et hor- Antiochus Libyam Antippiamque lenuit. Sed Anti-
notino pane, vino atque oleo te reficii. qnanta D christiis ut Libyam et iCihiopiam expugnaverit, esl
magniludo. Ideo aufert tibi virum, ut magistrum re- auditHrus de aqiiilonis et orientis partibus, adver-
quiras. At tu \iro abeunle hseres, et Deura derelin- sum se bella consurgere. Qui veniens cum magna
quis, inquiens : vestibus auro textis vesticbal me, inultiludine, inierriciet pliirimos et figet tabornacu-
pectus monilibus adornabat. Annuiis fulgontibus, liiin suum Appadano non longe ab Jerosolymis
in
armillis discriminalibus, Eoo sideri siiniloiu efiicie- posilo, juxta Nicopolim qiia; prius Einmaus vocaba-
bat. Ceric si feres, onialu niulto dccentiore ornatur, ubi incipiunt Jiidaeoc provincise montana con-
beris. Nonne sobrietas le facit admirandam cunctis? surgere. Denique deinde se erigens, usque ad mon-
Habei rex iste pretiosas vestes, intextas varietatibus. lem Oliveti ascendet , ibique figet tabernacula sua
Quibus anima operiiur, ut non fial contemplibilis inler quorum alterum appellatur nior-
duo maria :
pncda diemonibiis. func ordini faniulorum donii- tuum ab oriente.et aUerum mare magnum, in cujus
naberis, si forle possidebas. Tunc inco.porece vir- littorc CsRsarea, Joppe, Ascalon Palcstinae civitales
tiites, principatus tibi et potestates famnlabuntur. siiae sunt. Tunc ad summitaiem provinci.-e
veniet
Scd illius, ad verticcm montis Oliveli, qujc

inolytiis vo-
et piipillos otorphanos qiiispascat solliciiaris?
Deminusei Salvaior
Paler orplianorum, cl judox vidnarum alimenta mi- cabaliir cl sanclus, quia cx eo
211 HUCONIS ETEIUAM 219
uoster ascendit ad Palrcm. NuUiis potcril Anlichri- A confringel. Nuliius penitus imagini culliim cxhibe-
6tq lamen auxiliari, contra ilium Domino sxvientc. bit, quia sc soliun pro Deo jubebit adorari. Sedebit
Nam ibi est periturus ilie impius, unde ascendit ad in templo Dei, in Ecclesia ostcndens se tanquam sit
toQlos Salvator nostcr ct Dominus. Idem propheia Dcus. Qui merito nominatus (,st discessio. Siquideni
in tonsequentibus ait: In temporeillo consurgetMi- ipso veniente, in voluptatibus plerique lascivient,

chael, princeps magnus, qui stat pro filiis populi sui. fiiii patribus insidiabuntur. Conjux imminebitma-
Nam, ut hic prophcta innuit : Michacli archangclo riii exitio, doli erunt in pretio et fraudes. Amor
cura lr;idita Juda;orum, ul resislentes eis in confu- habendi sceleratus, princeps erit cordium humani
sionem et fugam converlat. Qua de re Antichristo generis. Ipsc vero Antichristus, ut pessimse gene-
Judaiog opprimenli, occurrct Michaelex adverso, ut rationi salisfaciat, opes malorum irritamenla, effo-
Elias, qui veniens adventum denunîabit Salvatoris, diet et exponet. Qua de re bcHa exorientur, concu-
ut credentes praemium salutisconseqnantur. Deinde tientur arma, pieias vincetur, amorfralrum nulhis
exuberantiam malorum enarrans, quse illecoiisum- habehilur, ralio erit unicuiquc quidquid affectus
n.aturusest, subdit : Et eril tribulatio qualis non fuil, persuaseril. In servos inhumani erunl domini , ne-
§x quQ gentes esse caperunt , usque ad lempus illud que servi dominis subdentur. Canitiem nullus rcve-
(Dan. xii). Etenim tempore Antichristi , futura est " rebitur, pulchriludinis juvcnum misercbilur nerao.
tribulatio, qualis nec znle fuit, ncc postmodum fu- templa Dei erunt despectui. Ecclesiarum subversic-
liira est. Cum igilur Aiitichristus oppressus fuerii, nes ubique fient. Sacrae Scripturae, vel leves fabulae
et spiritu Salvatoris exstinctus , salvabitur popuhis spernentur. Aures illius discessionis complicium
qui scriptus fuerit in libro Dei. Librum Dei praescien- maledictis, blasphcmiis, mendacio, irritationi ob-
liam appellat, quasi ita diceret: Qui digni reperien- temperabunt, impudicis cantibus ct abominabilibus
tiir, ut a Deo praedestinati , Eliae pra;dicationi obe- sonis delectabuntur, invicem se criminabuntur, in-
dient. Et pro diversitate merilorum, alii resurgent sligabunt ad lites, calumnias movebunt, ct quaecun-
in vitam aeternam, alii vero in opprobrium sempi- que indigna sunt Chrisliano, cffutient. In omiiem
ternum. Apparet certe, quod communem omnium lasciviam proruent, in omnein libidinis gurgiiem
resurrecUonem propheta pronuntiat {Dan. xii). Opi- volutabuntur infrenes : obscenis et foedis cupidita-
nantur quidam ex hoc loco dociores in resurre- tibus penitus inhiabunt. Veneficia, incantationes ah
clione coeli similitudinem habituros , et siellaruin his qui nominabuntur Chrisliani , palam exerce-
fulgori, qui alios erudierunt, comparjitum iri {Apoc. buntur : pseudoapostoli et falsi prophctae ad invi-
xu).Non enim suflicit scire sapientiam, nisi et alios
f cem insurgent mentientes, avari, perjuri, detracto
erudias. Tacitus enim sermo doctrinae alium non res lupi fient, sacerdotes Christi amplexabuntur
ideoque mercedcm recipere non potest.Cui
jedificat, mendacia : monacni adhaerebunt his quae sunt hu-
enim merces aliqqandp reddita est pro otio ? Volunt jus mundi. Divites immisericordes erunt, pauperun^
ergo tantiim] distare virum sanctum elenidilum, a principes non miserebuntur. Judices inigui manibbd
\iro sancto et slmplici, quantum dislant coeliim et datis magno studio servientes, sacrosanctam, et pe*
De Antichrislo Apostolus sic loquitur Quo-
stellaft. : nitus nocessariam domum justitiae justo praeciudcnt,
7iiam nisi venerit discessio primum, et revelat\is fue^ nec legum examina servabunt, sed excaecati donis,
rit homo peccali, filius perditionis, qui adversatur et injustitiam sectabuntur. Sed quid nostrorum homi-
exlollilur supra quod diciturDeus, aut quod colitur num detestabilia cnumero facinora ? Elementa
{11 Thes. ii) : ita ut in templo Dei sedeat, ostendens mundi, praescriplas leges deserent. Nam terraemolus
se lanquam sit Deus {Mallh. xxiv). Manifestas facit erunl per omnes civiiates, per omnes regiones vali •
In loco vias Antichristi Apostolus , et magna reve- dissima fames. Tonitnia trisUa, coruscaliones hor
lat mysteria , el ipsum etiam Antichristum. Quem rendae, domos et yillas incensur;«. Ventorum con
discessiojiem et iiominem peccati nominal, uli da- flictibus dispergetur telliis omnis. Nodosa robora
turum multos discessioni atquc pcrdiiioni a fide ut D subverleniur, aeiher insonabit et e nubibus ignes
etiam scandalum in elcctos ipsos, si fieri queat, in- exsilient. Ab imis sedibus xquora concutientur mo-
jiciat, uli inimmera facinoia operalurum , quibus limine venlorum. Terra contundelur magnitudine
sequaces suos dabit in prajcipiiium. Filins quidem grandinis : hiemis accrbissima incommoditas, gelu
pcrdilionisidem Antichrislus vocatur, quia per eum asperiias intolerabilis, aestus immoderatus. Repen-
veniet in mundum perdilio. Homo non Deus, totiis tina fulgura, et inopinata inccndia cmergent. Et ut
peccaii et diaboli servus, non per naturam, sed pcr simpliciter sit diccre, flolus, luctus sine spe conso-
imil.ationem homo, non angclus, qui advcrsabitur
:
latioiiis, omnem animam vivenicm invadent. Etenim
Chrislo, et mcmbris ejus, inde Antichristus appel-
ubi abundavit iniquilas, refrigesrit charitas multo-
lamliis. ExtoUetur supra omne quod dicitur Deus,
riim. Cum igitur Antichristi tempore concordia
tiut quod colittir (II Thcss. ii), falsa seu vera opi- tanlain cladcm passura sit, discordia inundanto,
iiione, diaboliim cx integro suscipiens, cum ipsius jure pcstis illa nuncupatur discessio {€en. xlvii),
:u libus. Verum idolis nullum obsequium praesiabit. qui nascilurus cst de tribu Dan : sicut Jacob pro-
Non enim idololatra erit, scdDeo nostro pcromnia pheiavit : DoJi, inquit, coluber in via et ccreaslcs in
fjonlrarins Oinncs deos g-ntiimi ut mula simnlacra seiuita, mordeus uvgnlas C",ui, nl cadat asccnsor ejm
SI5 Lmi:i\ DE AMMA COKPOHE EXUTA. 211
retro {Dan. x\i). Seipens cciaslcscormiliis esscper- A vero hic cominoiii? Qiioniam illi iiJcm qui pcrcun^
liilKiliir, per queiii digne sigiiifi( alur Anlichrislus, (|iiodammodn examinabuntur. Nam sive vcnisset
(|ui coiilra vilani fidclium niorsu vencnosae praidica- Antichristus, sive non venisset, illi Christo miiiimR
tioiiis hunc munduin significat,

arniabilur. Eiiuus fuerant crcdituri. Vcnict ergo Antichristus, ul ar-
iiiiûla vero equi, fincm mundi. Ungulam cqui guanlur increduli pcrlidi, ut non sint dicturi, quia
mordebit Aniichristns, qnia extrema vexabit fe- Deum quidem diccbat Christus. Nos vero cx le^'e
se
riendo et retro cadct, qiiia ex hac vita plenus ini- didicimus, quoniam unus Dcus ex qiio omnia, ideo
quitalis ct maliliic cx divinitale rcpente corruet, aJ non credimus. Hanc illorum Antichristus excusatio-
supplici:i xlernadistrahendus, quod Apostolus aperte ncm infirinabit. Quippe cum ille vcncril niiiil sanum
insinual dicens : Tuuc revdabiuir ille iniquus qtiein prxcipiecs, nihil inicgrc faciens, mendacibus phan-
Dominus Jesus interficiet spirilu oris sui (II Tliess. tasiis, et fictis prodigiisossuorum discipulorum op-
li). Venict Antichristus, sed non esl tiinendus, quia pilabit. Etcnim si Christo non crcditis, nulla ra-
Dominus Jesus intcrficiet eum virtute Spiritus san- tione Antichristo dcbueratis credere. Ecce Christiis
cli, qui dicitur Spiritiis oris Chrisli, quia ab co pro- dicebat a Patrc st missitm fuisse. Anliclirisius veru
cedit. In tCHipore Antichristi dc medio tolletiir re- contrarium a^^êrebat. Ideo Christiis dicebat ad Ju-
gnuni Romanorum, ut sancti doctores perhibent. ^ daeos : Ego veni in nomine Patris nici, et nonrecepi-
Quemadmodum enim rognum Mcdorum aBabyloniii» slis m£, si alius venerit in nomlne suo illuni suscipie-
destructum est, Persarum a Maccdonibus demoli- tis {Joan. v). Scio dicturi estis : Slupenda in con-
tum ; Macedonibus autem Romani principatiim speotu nostro signa fecit , miraculis coruscavit,
abstulerunt : sic Uomcinum imperium ruinam pcr monsiravit prodigia {.Act. x). Al vero Christus
Antichristum sentiet. Ipse vcro Antichristiis de- multa et magna opcratus cst. Cui prophctx omncs
struetur per Christum Dominum liberatorem no- teslimoniumde bono perhibent. Sicut c di vcrso dc An-
sirum. lllius quidem Antichristi adventus erit se- ticbristo testimonium detestabile reddunt, siquidcm
cundum operationera Satanx, in omni virtutc, et filium perdiiionis secundum operationem Satanx,
signis, el prodigiis raendacibus, et iu orani sedilione ac discessionem eum cognominarunt.
iniquitatis. Ilisquidaniperibunt eo quod charitatera CAPUT XXIV.
verilatis non receperunt, ut salvi fierent, Sic per- Veniet quidem Antichristiis multimodam persecu-
ibit brachio Cbristi Antichristus pestifer, ut minula tionem in Christianos facturus. Sed noli formidine
animalia magno superveniente inccndio videas, id- conculi, quia in his qui pereunt, efiicacia ma!iii:c
qiie haud immerito. Quippe operatio illius in falsi- ipsius nidificabit. Nam Elias tunc venict ad confii-
tale, non in veritate erit. Magicaenim arte homines ^ mandum credentes, ut in Evangelio scriplu.n esl
cludet et phanlasia, ut Simon rnagus fecisse cre- Elias venturus est, et reslituet om;na {Luc. i). Ipsti
dendus est, qui quod non faciebat facere videba- enim Ilebraeos, qui lunc invcnli erunt, cum a sorle
,
tur. Multa ei insueta faciet Salana Aniichristus, patcrna qiiasi exciderant, rcstituct : ei proplictiaiii
tunc soluto, docenle semitas omnis erroris, omnis Evangelii reducet ad eorum memoriam. Aiidiie, in-
fignienti , omnisque Deo advcrsi. Inde est qiiod mi- quiet, Salvatorem dicenlem : Si quis vobis dixerit
nis, blandiliis omnibus modis seducei eos, qui

el Uic est Christus, ecce iltic, ne crediderilis. Exsur-
dediti sunt animahbus aflectibus, qui Christum non gcnt enim pseudochristi, et pseudoprophctce, et dabunt
receperunt, in quo promissa omnia sunt completa. siijna et portenta ad seducendos, si (ieri potest, etiam
iEquum certe cst, ut qui non reccperunt veritatem, electos {Matth. xxiv). Vos videte. Ecce vobis haecoin-
pcrditionem inveniant. Omnia igitur qua facturus nia pr.'edixit, ut non decipiamini. Nam, sicut fulgur
est Anlichrislus, aut phantasticae erunt illusiones, exil ab oriente, et emicat in occideniem, ita erit ad-
mendacii cujuslibet plenai : aut ludibria falsas inventus Filii hominis. Ideoque non indiget indice,
sanias inferentia perituris. Hic quidein, ut Daniel qui omnibus utiquc manifcstus crit, sicut fulgur
inquit, sermones contra Altissimum loquelur, et n fl"oJ apparet subito universis. Non enim de loco ad
sanctos Altissimi conterei, laborans mutaie tem- locura ilurus esl Christus, cum ad judicandum tc-
pora et leges. Nam tres annos et sex menses conlra ncrit, scd in ictti oculi adcrit ubiqiie. Et sicut uhi
sanclos saeviet Antichristus, quos dum superaverit, cadaverest illiic aquilae congregantur, sic ubi Chri-
erigetur in superbiam, ul leges Dei et caeremonias slus crit in niibibus raptim sancti veiiient. Et sta-
mutet. Completo auiem trium annorum spatio cum tim post tribulationemdicniin illorum, vcntcnlc veiH
semestri addilione, prsesidebit judicio; utauferalur luminis claritate, sol et luna videbuntur obscurati
potentia, et conteralur el dispereat usque in (inein. splendore supervenientis Iiicis. Virtutes quoque cob-
Qiiare, inquis, Deus hoc permisil lieri? Quacnam esi lorum obstupescent, senticntes mtindi renovatio-
ista dispeusatio? Quod lucrum? Quis fiuctus ? Quae nem, et omncs ab Adain homines usque ad ilhid
fi.iucia in adventu illius? Cum ad perniciem nostra» tcmptis rationem rcddituri jiidici illi magnu. Tunc
generationis venturus sit? Bcaius Paulus nil, quia plebs Antichristiim formidabii, lapsi n fide pave-
in his qui pereunt perutilis esi advcntus ejus, quia bunt, tiinc miscri contremisccnt PharisaM, a qnibus
iiisi sibi venissct Antichrislus, pratcndcre oausam Christus interrogatus, quando Tcniet rcgnum Pci,
pysscnt injustoc damnationis (// Thcss. ii). Qiii:l rospoiulit : lYow vcnicl rrgnitm Dri ciim obscrrntiune.
eis HUGOMS ETERIAM 216
Ecee regnuin Dei intra vos est [Luc. xvn). Non esl A cofruplionis, aRqiuim est ul crealura noslne comes
dc hoc mumlo regnuni Dei, ut vos arbilramini, ncc exisiens a(!!iclionis, rcsumat vigorem prioris incor-
ita observabile. Non enim habel diffmiium lempus, ruplionis. Sicul ccelo et terra ronovalis, mare jain
sed volenli semper adest regnum Dei. Relinquile non erit, qnia vicissitudo mutationuni, generationis
quai mundi sunt non looo, sed animo; non profici- el corruptionis prorsus in exlerminium dabitur.
pcendo, sed proriciendo. Et Deus regnabit in vobis. Non cst crgo ambiguum quin Domi-veniat dies, et
El hoc quidein Plmrisseis responsum dedit : ad disci- nus judicii. Ecce Zacharias propheta cjusdem ser-
pulos autem dicebal roonis auctor est. Yeniet, inquit, Dominus Deus
II
CAPUT XXY. meus, omnesque sancti cum eo. Et erit in die illa, non
Yeninni dies, %uando desiderabitis vider^ vnum erit lux, sed frigus et gelu. Fa erit dies una quce nota
dietn Filiihominis,ei nonvidebitis{Luc. xvu). Cavele est Domino, non dies neque nox: et in tempore vesperi
ne seducamini. N;«.m in judicio non concludar loco, eril lux, et exibunt afUfs de Jerusalem ad utrumqm-
mn fovebo laU'br:is , sed sicut fulgur ab extrerao mare {Zach. iii). Praesenlis sscculi iinem revelatu-
lerraj usque ad aliud extremum coruscabo. Interea rus propheta Christi de cffilo adventura ut judicel,
exspeco prctiosum fructum terrae. teraporaneum et orbi praenunJi.ll. Ycniel, inquit, Dominus in gloria
seroUnum juvenlutis el senectutis. De illa die Do-
B Dei el Patris cuni sanctis angelis suis cumque pro»
^jni Pelrus valicinalur. Veniei, inquit, dies Domini phetis et apostolis suis. David quoque idem conci •
ut fur,'inqua cceli tnagno impelu transient, elementa nit Quoniam non repellet Dominus plebem suam
vfi.ro caiore. solveHlux. Et terra, el ea quee in tcrra {Psal. xciii), quoadusque justilia convcrtatur in Ju-
sunt, exurentur {fl Petr. m) : per noctem quidem dicium. Justiliam nominat Salvatorera, qui utiquo
"xcerlum, per furem Tcroinsperatum Domini adven- post resurrectioncm in coelum ascendit, ad judicivm
lum signifjcavit. Hes enim nox usibus humanis subin novissimo revcrsurus; ct cum co universi, qiii
irahit, David quoque de coclorum transitu scripsit recto sunt cordc. Nunc quidera dies ot nox ad invi-
Initio, inquit, tu, Domine, terram fundasti, et opera cem disccrnunrur por lemporum diversitatem, sed
vianuutn (uarum ftmlcceli. Ipsi peribunt et mutabun- postquam omnes pcccatores frigus suum celuque
ivr {Psnl. ci). Nisi (orent cali opera raanuum Dci,
contraxerinl, una dics crit atque porpeiua, nequa-
nequaquam possent pcrmutari, neque mulationem quam sibi luce oi lenebris, die ac nocle succedenti-
susciperent si ccelum factum non fuisset, intermi-
; b«s ipse Dominns lux eril oraniuni de quo Isîas : :
riablle alque inalterabile foret. Nunc aulem, quia Non crit, inquit, tibi sol in Iticem diei, neque ortus
Dous cst factor ccelorum, potens est ipsos pc^mu- q lunai illuminabit teyer ncctem, sed crit liix a:lema.
lare cuni vohierit, quia stabilivit cura non erant. et Deus tutis gloria tua {ha. lx). Sed illi eruni in
3Inum quidcm solum est quod pcrmutari non est, tenebris quos frigus eiiccaverit, et illi ani'>.^lai)unt
ei quod semper manet idem : in cujus subslantiae in luraine, qui secuti fueruni apostolos et prophe-
pelago nihil est semotum, nibil est oblensum, nihil tas : tnnc in tempove noct^s erit per Christum dies.
futurum, nibil praeleritum, Deus scilicet, apud Sub enim ipic fulgcbit, ribolilis tcncbris pror
ccelo •
quem unus dies sicut milie^nni, et miUe anni, sicut sus ut ncquaquara «Itra coclos sanctorum oflen-
,
dies una {Psal. Lxxvix). Ideoque aclus hominum et dant. Illa dies soli Deo aUissimo nola est. Deilla
fogitatus non possunt laterc judicera huiuscemodi, die Chrisius ac Salvator nosler dicit Diem illam :
quin singulos in mome/ilo d.iculiat, singulis prout nuUus scit, ncqve ar.gelus in cceio, neque Filius , scd
gcsserunt, reddilurus. Merito igitur coelum trans- solus Pater {Zach. xiv) : verum in eo quod homo
ibii, quia Deus solus idem ipse cst, cujus anni non est fdius ignorare dicitur. Nara in eo quod Deus,
deficiunt. Qua de re idem Aposlolus scribit : Novos nihil eum Ulere poterit. Ao illa die Christus cril
cvlos el novam terram, et promissa Dci exspectamus, sanctis luraen pcrpetuum ; ut Joannes dicit : Et
in qiiibus juslilia inhabitat {II Petr. iii). Idera Joan- tidtas ni)n habebii necessariam lucem solis, quoniam
nes in Apocilypsi conlirmat, dicens : Yidi, inquit, D J}eus omnipotens lumen ejus crit {Apoc. xxi). Ab illa
cdlum novum et terram novam. Primum enim coe- ouoque die juxta Zacharioevalicinium, egredientur
lum, et primalerra abiil, et marejam non est {Apoc. aquae viventes de Jerusalem, quarum media pars
\x\). Idem prophela Isaias concinit : Ecce enim, ego ibit ad mare orienlale quod vulgo appellalur Mor-
(rco caelos novos tt lerram novam, et non erunt in tuum {Zach. xiv) , eo quod nihil in aquis ejus pos-
memoria priora {Isai. Lxv). Et iterum : Quia sicnt sit vivere el media pars ad mare novissimura, quod
fCBli novi et /.rrra nova, quic ego facio sture coram me ad .flgyptum ducit. In xstate Salvator noster, in-
dicil Dominus, nomen et semen vestrum
sic stabit quit, ot in hieme iia erit, ut nec gelu constringan-
{I$a. Lxvi). Renovabitur quidem homo in resurre- tur hicmis, necaestalis niniio siccenlur calore. Nain
ctione, renovahuntur quoquc c*jeli, niaria et lerra. pone diem judicii, offundet Salvator de coclesti Jeni-
Omnia enim h.-cc v.milati, id est corruplioni sub- salom aquam vivam, spiriliim super sanclos suos,
jccta fuerant pronter hominem. Sanc quia corpus scd non ut pigiius. Quippe in lemplo peniius pa-
moriale homo induit el passibile : susccpit taniam cato, non cril ulira in nobis ad mensuram spirilus.
Cum imo plonitudinc ipsius iirigabiniur alTalim qui

ni.ilcdiclioncm, el spinas et tribulos protulit. :
a serviiute quidcm oongrue dc ca'.losti Jcrusalom V( nirc porhi-

p, tcm hoc immortalc libcrum slaiuolur
217 LIBKR DE AMMA COllPOaL EXLTA. 2IS
Letur, qiiia iii ca»1is liabilarc Dciim omiiiniii, sacra A csl regiuim l)ci,nuiicpra;Iihaii(IiiscslcflR!cslis(iijus,
Scriptura manifcsle (lcnuiiliat, «.*t in rnilis (juidein ol in vcntre conlis sei vaiidus, ut iii leinpure icsiir-
existens replcl orljcni tcrrarum. Quoniam vero sa- rociionis. membra oniiiia prolcfânlur, ct rovcaitlur
<ris iilteris consuctudo est, Spirituni sanctum in iiliiis rcvclatione. Nuiic spirilti vivendum cst,
comparare aquis, idcm Spiritus dator leslatur, di- nuuc sinistrisahicniintiandum aclihiis, ut a dextris
ccns Qui credil in me, sicut dicit Scripiura : Flu-
: locus rcperiatur, ubi Filiiis Dci, qui Palri coiisuh-
tniua de ventre ejus fluenl aquo! viva: :quod Evan- stanlialis cst, sedcie decrevil. Porro qui a dcxlris
gclista interprclalus esl diccns : lioc autem dicebat erunl, communem licet cuin omnibus habituri sint
de Spiritu, quem accepturi erant credenles in enm resiirreclionem, insigne laraen quiddam piaj aliis
{Joan. vii), ct altondcndum qiiod cadcm mensura, obtincbunt. Vehemcnti quippe irradiabuiitur splcn-
his qiii ex Israel, el his (pii ex gentibus crediderunl, dore a Deo, ul lucifero orbi vidcantur xqxic coru-
graiiam Spirilus dislribuerct. Hoccnim pcr aqiiam scare, sumenles pennas ut aquite. Nimirum si aqui-
vivilicam significatur, cujus pars media einuet ad laruin corpora earumdcin aninine, dum vigeiit su-
mare oricntale, rcliqua vero medietas ad mare no- siolhint in aethera, mullo proclivius credcre esl
vissimura. El primum quidcm marc, Israel nomi- hiimanos spiritus sua posl resiirrcctioncm corpora
navit, novissimum vcro gcnles : quse post ipsum B ini^crre sideribus. quidem sancli nomiiian-
Aquilae
crediderunt. Nec Propheta dixit Spiritum sanctum tur, eo quod in excelsum obviam Christo ituri avo-
dividi, ei absque perfcctione populo in utroque inve- labunt. Et qua sicut aquilse solcm ipsum inlueutur
niri, eo quod niedictatem huc, reliqiiam parlem absque reverberallone, ita justi a servitute corru-
veio illucexissrt pronuntiavit. Iino vero magis con- ptionis exuti, ver» lucis radios, Christum scilicct
litendum est quod utris<|ue gratia ex sequo distri- intuebuntur venientem in nubibus, sicut in Apoca-
buitur. Nain medium et ntcdium est sequilibran- lypsi legitur : Ecccveniet cumnubibus, st videbit eum
iis gratiae designativum. Erit igitur illarum aqua- omnis oculus, et qui eum pupugerunt. Et plangent se
ruui perfusio in hieme et in %statc, id est per super omnes tribus terrce {Apoc. i). Sicul cnim in
pinnc tempus, ut de oricnte et occidente veniant iiube ascendit, ita in nube vcniet, quae quidem
qui recumbant cuin Abraham et Isaac, qiiando vox sanctis erit refrigerio, iinpiis vero lerrori, ut in
tuituris audictur in terra, hieme IranseunlCf qiiando descrlo nubes Ilebraeos refrigerabat, el cruciabal
ver necessarium crii, quando florcs apparebunl in iEgyptios. Similiter aulem ignis qui judiccm prae-
terra, ut celebremus Pasclu et Pentccosten, in ccdct, bonos ilhiminabit, et inimicos ejus inflani-
quibus de terrenis transmeamus ad c(»lestia , ct mabil in circuitu. Qui plangent se super eum cum
omnes fructus nostros oJTeramus Deo. Tunc crit vidcrin».ignem ailcrnum sibi paratum, et conlem-
Doroinusrex super omnem '.erram, quando dicemus plantes gloriam, a qua tollentur, inlolerabili angu-
Dominus regnavit, exsultet terra, et dicitein gentibns stia et dolore cruciabiintur. Deillo adventii similiter
quia Dominus regnavit et correxit orbem terroi, qui Daniel Prcpheta vaticinalur : Aspiciebam,'wqiui, in
noK commovebitur {Psal. xcvi) ;

quando amovebit visu noctis, et ecce cum nubibus cceli, quasi Filius
omnem errorem, ut nullam deinde alterationem sen- hominis veniebat, et usque ad antiquum dierum per-
tiat. quidem judicabi», ut orbi judicium

In juslitia venit, et in conspeclu ejus oblulerunt eum, et dcdit ei
subeunti reddatur merces pro meritc sanctilatis. pctestatem qua: non aufcretur, el rcgnum quod non
In vcrilatc autem, ut popiilis ponos quos locum ha- corrumpetur {Joan. vii). Delclo eniiu Roraano im-
bueruiit Dei miracula, perfectionem largiatur scien- mortuo Antichristo jam ullra non erit
perio, et
tiae, ea cessante quae ex parte est, orbem judicabit, terrenum impcrium, sed sanctorum conversatio, et
non partcm; sed totum, quia non partera emit. Nam adventus filii Dei triumphanlis. Regnum aulem
pro totodedit prctium. Erit ergo aequitas et verilas Chrisll sempiternum eril ct poteslas. Nam diaboli
pctestas, imperfecta est, et terminum habebit. Plc-

in illo judirio. Qiiid eniin dequius , quam eleclos
ruroque enira vult noccre et non potest, quantnm
statuere addextram, et reprobos ad sinistram? In D
accepit, tanlura fccit. Cujus virtus el polesias in
praesenli omnes commisli sunt, nec
qiiidcm vita
boni a malis discernuntur. Tunc vcro segregabit a die judicii evacuabitur, et cura siiis scquacibu*
peccatoribus justos, scmoveus eos a ccrtarainihus aeternis deslinabitur cruciatibus. Hanc diem cxpa-
ut faciat certos securilatis. Qua de re hos quidem vescens prophela inclamal : Ul quid tiraebo in dic
bocdos, illos autem oves nominat. Hocdi, ut noslis, mala : iniquilas calcanei mei circumdabit nie.
slcriles sunt, et natura infecundi; sed rationale Diem malam vocat diem cladium, diem pestiiim,
aninial tx libero slcrilcscit arbitrio ,

propler quod diem suppliciorura. Talis esl futura peccatoribus ia
Bulla excusatio suppetit. At ovium plurimus pro- judiciotllo lerribili. Dies illa calamitatis, idco ab-
venius est, lactis, fetuum , lanae, carnium. Ilem, solute dies norainalur, quia omnia nudabuntur,
ovcs cuin pabnlum inveniunt, abuiidanlcr pascunt. qu3e occulta erant, et manifcslabuntur in ea. lil^
mala quoquc nuncupatiir, qiiia

atque id \n seraelipsis rccondunt, ut tenipore famis quidem dies irse
de vcntre ad palatum referentes, pro aliincntis ite- malis plena causa condcmnationis crit. In illa ml-
Tumruminando habcant. Has imitare, quarura no- ser timebil, cujus calcancura ipsc truoulenius ty-
miuc appellaiur, qui Dcum diligit. Nunc rapiendum rannus vulncravil olscrvaudo»clblauda sugscsii«uc
219 IIIGONIS ETERIAM 220
praecipilavit jn scntenliam libidinis. Diabolus qui- A corpus Douiini Salvaloris posl resurrectioneni :
dein hominuin caicaneo insidiari certissiino perhi- qnod quidem januis clausis ad discipulos introiit,
betur, quia flneni vitx morlalium nimium alioqui non escarum indigens, non somni, nec alicujus
arumnosac, maxime cuslodit, ut suffocct spiritum, talium. Scd dicit aliquis Quomodo resurgent :
decipiatque eiiin anle disccssum, quatenus post moitui? insipientiam! o incredulitatem Qni !
cxilum, inextricabili rctinaculo pcstilentis malitia: pulvereni incorpusvoluntate sua perniutavit, nonne
sux protrahat ad suppliciuin interminabile. Calca- dispertita coadunabit ossa Quod si adhuc dubilas,
?
neus inlerdum deceptioncin significal, ut levavit opus tibi tuum fldem faciat. Tu quod scminas noi)
super me calcaneum suum. Ilujusmodi res pecca- viviflcalur nisi moriatur prius. Ct cum tu scmiiias,
lum est. Allicit enim , illaqueat et decipit. Unum non corpus futurum seminas, sed nudum granum :
igitur soluin cst, quod in die homo dcbeal timere, ul puta trilici, aut alicujus cxterorum. Non eniin
Non paupertas, non scgritudo, non ignobililas, sed seminas herbam vel stipulam, vel qux in palea sunt
tanium certe timenda est maciila sceleris , et vitae multiplicia tegumenta granorum, ciim quibus tamen
iniquitas, nc in die mala comprelicndat te. Dies semina exsurgunt. Deus autem dat grano corpus
itla flnis est humanxdieietprincipium diei Domini cimipalea, et arista, siciit vult. Sicut crgo semcn
Ideoque permultum formidabilis. Nam in die su«, vestitum resurgit cum multo inorcmcnto et decore.
quod voIeUat operabalur homo, In die vero Doraini ita mortuus Dei virtute polest vivcre el corpore
tollitur actiis, cedil eflectus, ct omnis exslinguitur resuigere glorificalo. Unicuique scmini dat Deus
potestas arbilrii. Sistetur in judicio purissimis an- proprium corpus, quod naturaliter debel habcre.
gelorum conspectibus : ubi prorsus secreia con™ Non omnibus granis idem corpus dat; sed unicui-
scientiae reserabunlur. Quisque seipsum deraonstra- que suum : tritico tritici, et ordeo ordei. Considera
bit, et quaecunque fecerit confitebitur absque pere- igitur in sulcis tanquam iii sepulcris semina humari
grinoruin allegatione testium : operibus quae fecerat, qiiis radices inserit, stipulas prxstat, folia et ari-
palam asiantihus, ct testimonium perhibentihus, stas?Nonne omnium factor el conditor? Sic itaque
cui contradici non possit. Manifestum ergo est quod crede mortuorum resurreclionem futuram esse.
erit judicium atque resurrectio corporum. Iiaqiie Apostolus : Si enitn credimus quod Jetu^
CAPUT XXVI, morluus est, et resurrexit : ita et Deut eos, qui dor-
Pereat igitur secla Sadducseorum, qui dicebant niieru7itper Jesum, adducetcum eo {I Tliess. iv, i5).
iionfore corporum resurrectionem.quibus Salvator Chrislus quidcm surrexit a mortuis, primitiae dor-
et magister nosler tale responsum dedit : Erratis q mientium, ul credamus, quod eadem potestatc, qua
fiescientes Scripluras,ncquevirtutem Dei. De resur- ipse resurrexit, ac viriiite in die novissimo debeat
rectionemorluorum non legistisquod dictumest a Deo nos excitare. Etenim Christi resiirrectio, chirogra-
dicente vobis : Ego sum Dens Abraham, et Deus phum est universalis omninm resurreciionis. Si
haac,et Deus Jacob. Non est Deus mortuorum, sed morluorum resurrectio futura non esset, neque
vivcntium {Matth. xxii ; Marc.xn). Docel procul Cliristus resurrexisset. Ideo utique ipse resurrexit,
dubio in hoc loco resiirrertionem corporum vere ut inveniretur primiliae dormientium. Si Christus
futuram, sed non qualem sadducsci arbitrabantur. non resurrcxisset, iiianis esset apostolica prxdica-
Ipsienim putabant quodpostresurrectionem nuptia;, tio ; inanis essct et procul dubio fldes nostra. S4
partus ct coilus reformarcntur : et quod itcr«m Cliristus non resurrexerit, quomodo apostoli signa
Iiomines vitam morte fiairent. Undc dicitur eis : in'nominc ipsius fecerunt? £t si signa non fecerunt,
Erralis, el Scripluras non inlelligitis. Si Stripturas quomodo gentiiis populus piscatoribus et idiolis
cognoscerelis, scirclis utique quod Deus non est credidit? Quod si mortuum non
Christus seipsum
mortuorum , scd Deus viventium. Et si virtus Dei potuil suscitare, neque peccata mundi tulit, neque
vobis ila nola fuisset, profecto crederetis, quia infernum exspoliavit, neque mortem desiruxit, ne-
omnia Deo possibilia snnt, ct quod hoiiiines resur- D que paradisum aperuit, et sic omnes qui dormie-
rectionc , anjj;eloiuni similiimos factunis sil. Ego runt in Christo pericnint. Sicut in Adam omncs
sum, inquit, Deus Abraham, Isaac, et Jacob. Non moriiintur, ita ct in Chrisio omncs viviflcabuntur.
est Deus niortuoriim,corum qui non sunt, sed
et Christi rcsurrectione omnes resurgent, eoquodipse
rorum qni permancnt Abraham atque
el existiint. Si solus sine peccalo ioventus fueril. Sed unusquisqtie
<a;tcri ad nihilum dcvenissent, Deus nequaquam in siio ordine resurgct : primitix Christus, deindo
dixisset Ego sum Deus Abraham, sed fui. Licet
: ii qui sunt Christi, qui in adventuejiis crediderunt.
enim mortuiis sit Abraham, ct cxteri, spe tamen Fideles quidem in illa die resiirgent prjini, Christo
vivunt resurrcctionis. Paulus quoquc magislrum de coelis adjiidiciuin descendente, in voce archan-
secutus ait : Oportet, inquit, corruptibile hoc induere geli, ct in tuba Dei. Et ii quidem, qui justitix
incorruptionem, et mortale hoc induere immortalita- merito pollcbunt, bono misericordise sublimaii ra-
lem. Et rursuin : Seminatur in corrnplionc, surget picntur in nubes obviam Christoin acra. Impii veru
in incorruptione. Scminnlur corpus animate, pingiic ct peccalores, judiccm in tcrra exspeotabunt, ut
scilicet et passibilc : sitrget corpus spirilale (/ Cor. rei, ut condcmnali, ut snlphureis ignlbus addicii.
xiii), inallcrabilf, imp;issil.ilo o( tcniii' : qiiulc fuit In tuba ct vocc aicliangcli dcscendci, quia |)cr uui-
eî LIBEU DE ANIMA CORPORK EXUTA. 22«
vcrsum oibem dispersos in lcrrae pnlvercm, qiiasi A aboiiiinabile. Allingol crgo plcnilmrmem humana
ad belluni tuba mililes convocabil, cl ad solemnila- vila : consistet prorsus radi*alis. ll.ec iiatiinc pro*
tem JCtcrnx glorix invitabil. Scil ct illos qiii tiinc iiioiio c»t, supcrveiiieiili; eoiporiiin resurrectionc.
vivi erunl, celcrrimo raptu in mortein, cl rursus Nalnr.i vcro cxtromuni tcrmiiinm de necrssitalc
inortuos in vitaai pcrniutabit. Graeci laiiicn illos, CHin '
-1 'oniplcxa, stalus huic viiai aliu« siktcmU-i,
qui tunc vivi reperli erunt, non morilnros, sed de ab ea vila, quu) in gonoratione ac corrnplione vci-
mortalitate in immortalitatcm tnutandos tantiim satur, scparatus. Scd gcneraiione ccssante, nec
putant : quod Epistolx Pauli ad Corintbios tcsti- qiiod dissolvatur crit, siquidem allcrius gcncralio,
monio firmant Omnes quidem, inquit, resurgemus,

: alterius est corruptio. Terininabitiir crgo a!iqiiaiido
ted non omnes dormiemus {I Cor. xv, 51), id est, angmentum numcri crcatioiiis aniinarum. Qiiare
inoricmur ; in Latino antem habetur, non omncs

' cessabit prorsns corrnplio, ct seqnelur vit;c iiidis-
inimutabimur quod Ambrosius exponit

: in gloriam, solubilis atquc intcrminabilis bcatitiido rxoptanda.
6cilicel beatitudinis. Quarc animaruiu rcsurrectio Dcniquc proplicta Ezechicl dc rcsurrcctione inor-
exspectanda non est, sed corporum, quce ipsac in- tuorum loquitur : Ossa, inquit, arida, andite verbuin
coluerunt. Quippe si nihil aliud mors csl, nisi scpa- Domini. Ilax dicil Dominus Deus ossibus liis : E.re
ratio animae a corpore, resurrectio erit prorsus " cgo iniromiitam vobis spiriium, et viveiis. Et snccre-
utriusque copulaiio , et dissoliiti et oinnirariam sccre faciam super vos carnes, et superextendam in
dilacerati restauratio. Ipsum igitur corpus quod vobis cutcm , et dabo vobis spirilum , et vivelis ct
dispersum et dissipalum fuerat, in momcnto refor- scietis quia ego Dominus {Ezech. xxxvii). Eccc hic
mabit. Si mortui non resurrexcrint, animalia brula pr»phctacorporuin resurrectionem manifcste fiitu-
mulio nobis esscnt prxstantiora, quippe qiix sine rain denuntiat. Sed tu inquis : llle naiifragiuin ubi
Iristitia caeterisque aegris affectibus vilam ducunt. fecit, ponto in medio periit, quem piscium miiltiludo
Si iminortalitas frustra speratur non providcntia devoravit. Pisces hi capti mortalium usui cesseriint;
divina, scd casu, humana cseleraque reguntur. at iis qui pasti sunt forte a feris dilaniuntiir. Fer:e
Nonne quam plurimos cerniraus justos egontes, an- rursus venatorum industria prostratx, gulx huinanae,
gustia septos, nihil habentes consolationis : pecca- satisfaciunt. Naufragus vero ille qui tam varia mu-
tores aulem et iniquos locupletes, potentes, ainuentcs tatione multis animantibus nutrimento fuit, qua
dcliciis? Quis non compositx mentis hoc justi judi- ratione, quxso, in horrendo illo die resurrcxerit ?
cii, ct sapientis providentiae opus suspicetur? Erit Quare hocdicis, homo, eldeliramentitelascontexis.
ergo mortuorum resurrectio, quia justus est Deus r etquasi dubius hscc nonis? Quis est qui Dulvere;ii
singulis prout meruerunt, praemiaredditurus. Quid colligitde humo? Dic : quid si in inare delapsus
in hoc sxculo boni , Joannes Baptista, et Jacobus non est, neque a piscibus devoratus, neque pisces
fraier Domini, ut alios laceam, quorum virtus a piscibus, et hi poslea ab hominibus infiniiis : et
maxima fuit, habuerunt? Quantis Nero nequam, et ita deinceps : sed exsequiarum ritu peracto, looetur
pes.simus Hcrodes inundaverunt deliciis? Hicc quain mausoleo qui obiit,et neque vermes, neque aliud
lis Dei justitia putaretur, si congrua his ot iHis'non quippiam ullum detrimentum inferat, quomodo re-
redderetur merces? At vero reddi nequit, nisi cor- surget, quod penitus omnimod.e «lissolutioni sub-
pus anirax restituatur. Profecto ajquum est, ut jacet? Quomodo cinis et pulvisse rccolligent. L'nde
animx, quae in corporibiis de virtutescu vitio con- flos reliquusadveniet corpori^? Certe corporis loties
tenderunt, in eisdem corporibus accipiant coronas,i dcvorati, ethujus quod nullam talem sensil altcra-
vel cniciatus. Pra>tcrea talis successionis ac per- tioncm xque difficilis esi resurrecli»». Quid miraris,
mutationis terminus, non modo fide, verum neces- quid dubitas de resurrectione? Num ignoras qiiod
sitatequadam praestolandus est. Non enim semper omnis vita corporis fit .i corruplione? Omnisplane.
hominis natura influet et einuet, ut per sibi succe- Onini.i scmina dicJo niodo attollunliir in vitam.
dentia, recta deorsum linea propageiur, non inve- D Nonnevides ficuni. quantuin quidem haboat stipi-
nlcnte finem successione Omnis quippe filiorum. *e'". quantuin truncum, quot rainos, quot folia,
natura superiorum leternitali soriita numerum, in <l"ot radices in allo defixas. Haic quidem quse tanta
propria plenitudine consistii. At natura hominum, cernitur quasi de milii grano ? et illo prius piitrc-
siniilis est siiperiorum. Quare conveniens est, ut facto exorta cst. Nam nisi prius putrescat et dis-
deserta propagatione fmom aliqiiando nanciscatur solvatur, nihil horum quae dicta sunt, consequitur.
consummationis. Nimirum, si sempcr in propaga- Yitis quoque quae tam pulchra cst, latequc siiam
lione versaretur, semper forct dendens nunquam propaginem spargens, et visu delectabilis, de hu •
adeptura statum, nunquam inventurapcrfcctioncm, miliacino nascitur;quodquidem granum nonsolum

qnx in naturis siint amplissinnB commcndationis. in lignum, et pampinos, verum etiam in vinum per~
Ad hspc si pumerus creationis aniinarum scmper mutatur, atque racemos. Explicet qui potest, qua
augendus essct.nullus unqiiam niinierus illiuscrea- rationeillud modicura in tauia, et tam varia vcrtatur.
tionis fuerit cxtremus. Quod si nullus extremus Sednonsuppetitrespondendi ratio. Considerabumji-

i
ij Mt, non ost pcnes Deum scienlia, quol aniinas crea- num seinen, quod tibi est vicinius, qua raiione p«isi
fj tMius ost. Sed hxc exislimaic, palcns cst quam sit conceptumv9iiilurinoculos:quomodoinauies, iiuti
2^3 IIUGOMS ETERJANI 224
modo iH manus, quouodo in cor, quomodo per lam A Filii hominis. Ei altendendum quod non solum Chri-
diversa insiguiatur et coaptelur. Nonne innumerae stus judicabii, sed sancti cun» eojudicabunt nalio-
diirerentiae sirnl in corpoie : flgurarum, magnitudines. Ipse enim apostolis suis dixit : Sedebitis et
num, qualitutum, positionum, virtutum, ordinum. vos super sedes duodecim, id est, erilis in perfe-
Membra quoque diveisa nervi, venx, carnes, ar- : ciione judicanlium eorum om-
scilicet. qui relictis
leri*, articuli, et alia plura : quorum penes medi- nibus secuti sunt CLristum Tunc{Matth. xix),
ros consideratio est, qnae nostram naluram const»- formam Christi quam secundum quod homo est
luunt ex modico semine. Nonne videtur libi hoc babet glorificatam, boni et mali videbunt, sed terri-
illomullo magis in dubium vocandum? quod hu- bilisquidem apparebi'. impiis, justis vero mitis et
miiium csi et molle in os, quod est durum et Irigi- clemens {Matth. xxiv). Tunc Satanas ille magnus,
dum densatur, quomodo in carnem, quomodo in qui de cuslodia sua per annos tres el sex menses
nervum, qui est tener et frigidus? Unde haec omnia ? ad seducendas nationes exierat, pcrdct decipiendi
Edissere si poteris. Nunquid hujusmodi non ambif et nocendi elTicaciam, ilerura in latebris malitiae
gis, intueris quolidie resurrectionem fieri et mor- suae et angusliae religandus. Ordinem vero illius
tem in aetaiibus? Quomodo juventus abiit! unde tremevidi judicii, series evangelica nobis exponit :
venitsenectus?Quomodo qui consenuil, non potesi B Mittet, inquit, angelos suos cum lul-a, ei congrega-
Puerum quidem gignil infan-
facere ut juvenescat? bunt etectos, a quatuor ventis. El rursum : Exibunt
tulum quod sibi non potest praestare, alii praestat
: angeli et separabunt malos e medio justorum,et mit~
absquc dilTicuItate : hoc in arboribus, hoc est in tent eos in caminum ignis. Et item : Miltet angetos
aniinalibus videre. Quanquam quod alii quidcra suos, qui colligent de regno ejus omnia scandala, et
praistat, secundurn humanam rationem prius possi- mittent iniquos in caminum ignis {Matth. xxiv). \'e-
dere debeat. Sed ubi Deus arlifex esl et coaditor : niente autem Domino ad judicium, prreccdcl ante
et omnis humana cesset inventio, ct disputaiio. Cum cura igneus fluvius cmn mullo iinpetu, qiiasi mare
iiaque super vite ac fico, et caeteris hujusmodi, sen- plenum ventis et aestuans : quo facies mundi arde»
siis hebescat bumanus, qiiid in operihus quae solius bit, et coelum et terra non secundum subsLantiani,
Dei sunt, assumis negofium dispulationis? Sed sed secundum formam peribil, tum el mare. iCtber
dicis quia quod non est acini, sed lerrae vis :
fit, dissolvelur, steliae cadent, sol couverletur in teiie-
at, ut verius fatearis, non esl terrx quod fit neque bras, et luna : coelum sicul liber involvelur. Veruin-
seminis, sed semcntis atque telluris Domini. Ideo laraenut quidamsanctoruraasserunt,tantum ascen-»
cuin semine et absque semine fecit talia exoriri. Et det ignis ia judicio, quanlum ascenderunt in dilu-
in altero quidem virtutem, in altero autem poten- vio aquae. At vero ille ignis malorum, qui reperti
liam demonstravit quando dixit, producat terra fuerint, erit consumptio : bonis nuilam infereus
berbam virentem. In allero autem facto poteiitiae laesionem.
jiidicio, instruil nos ad laborem, el amorem agri- CAPUT XXVII.
culturae. Haec dicta sunt, ut de rcsurrcctione no- Hac qiiidem purgaiione mundi consummata per
strorum corporura, nullatenus ambigamus. Erit igncm, magna illa vox audietur, qua mertui vit»
enim corporum Fcformatio non solum ex terra, ve- restituentur, simulque ministerio angelorum area
rum etiam cx aliorum, elemcnlorum secrclissimo ventilabitur, et scparabuntur grana a paleis. Nam
sinu : quo illapsa cadavera recesserunl, in tempo- boni a quatuor partibus orbis angelico minislerio
Tis momenlo reddenda, et reinlegranda, Hoc est, congregabuntur, ct illico eodem rapienlur obviain
qiiod in Evangelio Dominus loquitur : Audienl, in- Christo in aera, malis in terra quam dilexerunt
i|iiit, qui in monumentis sunt, VQcem Filii Dei, etpro- haerentibus.- Et tunc pracconia illa boiiorura : Esu-
cedent qui bona fecerunt in resurrectionem vitw, qui rivi et dedisds manducare, el incrcpaliones ill%
vcromalaegeruntinresurrectionemjudicii{Joan.\). nialorum : esurivi, et non dedistis, exponenlur.

|..azarum certe alque alios mortuos ideo suscitavit,
d Tunc certe proferetur sententia : Yenite, betiedicti
ul fidem illius quam mors non scquitur, faceret re- {Matih. xxv), venite, prophela atque patriarcha',
surrcctiotiis. Utruincnim an ex eo quod
faciliusest, qui pro nomine meo exsules fuislis, qui antequam
noii esl aliquid facere, an qîod dissolutum est itein carne apparerem, obedistis mihi, adventum meura
rum exciiaro? Viri Mnivilw, d\c\lQhTisUts,resurgent desideranles. Venile, apostoli, qui niecum in variis
t» judicio ci^m generaiione ista et condemnabant vcrsali eslis tribulalionibus. Venite, raartyres, qiii
jfam.etc.Âfiaî.xii.Îsaias quoque dtcit : Resurgcnl coram rcgibns ct prjpsidibus non me erubuislis, et

murlui, el resurgent, qui erantiii scpulcris, per ver- cruciatus et tormonta suslinuisiis propler me. Ve-
bum faclum in carne Filium hominis {Isu. lxv). Ipse nile, sacerdotes, qui quidem immaoulaie corpus
uliquc in forma hum-initatis, suscitaturus cst cor- mciim ct sanguinem meum assidiie immolaslis. Ve-
pora : pra-.dicato priits Kvangelio in universo mundo, nite, sancli, qui iii monlibus, cl speluncis, ct ca-
el ineadcm forma cunrtis in judiclo apparcbit, nomcn meum sanclificaslis. Vciiitc
Vocem dabit qua morliM de monumentis surgcnl

proccdcnt. Angtlis anle illum sigiium crucis defe-
et
ct
vcrnis terrae
qui vendidislis qu.T» possideb.^tis
pauperibus. Vciiilc, qui scrnionibus nieis crctlidi-

, el dispcrsisii
I
rcniibus sicut Mallhicuv :)il : tunc appaiebit siguuiv siis, ct in lcge mc4 dic ac iiocle mcdilabamioi mihi
I
^35 LIBEK DE ANIM.V COnPORE EXLTA. 221}
placcrpcupicntcs. Ecce rcgnuni meum puralum cst A niisenoordeni Judiccm non inlermilt.iinus Tatigare
vobis. Ecce paradisus meus apenus cst, corona; preciljus.Scd ncfiuc in dcriincioruin olisequi»
imiiiorlalit.ntis paratx sunt. Cujus os cnarrabit bona simus xs, qiiod lanlum sonai, t noii luc ei, verum c
illa, quae ncque oculi viderunt, neque auris audivit, argentura, quod tain splendore quam tinnitu (qui-
neque in cor hominis ascenderunt, quae praeparavit bus clarct) delectamenio est. Larga est miscricordia
Deus diligentibus se? Quoniam igitur cognovistis Redertiptoris nostri. Qna de re sacramcnio Domi-
gaudium sine successione, cognovistis regnum sine nici corporis, or.ilionibus, elcemosynarum bcnefi-
pcrmutatione, cognovistis delicias bonorum finem cio vincios ab inrerno solvit, educit, et aditus regni
iiescientcs, cognoscite rofmidabilcm voceni illam coelestis aperit eis. Non enim in vanuin pro vila
quam justus Judex in ira, furoreqne in illos qtii a defuncti» offertur hoslia, non temeie eleeinosynae
sinistriserunt, pronuntiabit : Discedite a me, tnale- in sinum paupcrura espromuntur, non fiustra co-
dlcti, in ignem aternum [ibid.), quem vobis prapa- ^^^* ^co efrundunlur oraliones siquidem mulii du- :
rai,tis. Ego plantavi, et alius possidebit. Ego de ^"™ proptcr hujusmodi, sicut superius comprehen-
vulva cduxi, et me sprevistis. Ego pavi el nutrivi, sum esl, torraenta inferni evaserunt; sed maxime
et mihi noluistis servire. Ego pleuiiudinem terne per bostix immaculatae obiationem remedia dor-
marisque usui vestro dicavi, et vos mandata mea " mieniibus praestantur. Quippc cum hostia in mani-
post dorsutn abjecistis, et infandis sceleribiis pro- bus est, angeli archangelique assistunt , et ipse
vocastis me ad iracundiam Iie, : maledicii, nescio cliam Del Filius. Ideo magni honoris est, in prae-
voi : Dominum adepti estis 9lium estote cum eo : senlia Dominatoris, eos dignari memoria qui obie-
in caligine tenebrarum, ubi esl vermis qui non mo- runt : quando terribile myslcrium illud comroemo-
ritur, et ignis qui non exstinguitur. Eeurivi, silivi, ratur, quomodo pro mundo dedit seipsum Deus.
niidus fui, et mc non respexistis. Solutum est spe- In quo utique miiaculo congrueac opportune Chri-
ctaculum vitac, prxteriit error, et imaginatio. Mei slus invitalur, ut iis qui dccesscrunt indulgentiara
obliti estis cui Oectitur omne gcnii. Misericors suin, donct. Quemadmodum utique quando iriumphus
sed justus judex oranibus, secundum inerita retri- iinperialis victorire agitur, tunc laudantur quidem
bulionis, unicuique secundum propriuin dans labo- eliain, quicunque vicloriae coinmunicaverunt, diraii"
rem. Omnibus qui bene certaverunt, corona glori» Uintur ctiam qui in vincuiis lenenlur, illo terapore,
offertur. Misererer, sed olcum in vasis vesiris non sed illo spatio ass-umplo non quilibet remissione
reperio. Miscreri veHem, sed vos cuin in mundo vi- fruitur : sic et in hoc loco suffragiorum esl hoc
wretis, nonestismiserti. Misericordia moveor, scd q tcmpus. Quoliescunqufc, inquil, manducabitis panem
larapades vestrae cum sint ienebros%, discedile a hunc, moriem Domini annuntiabilis. Quare non
ine. Nam judicium sine misericordia ei, qui non siinplicitcr accedamus, neque quomodobbet hxc
fecit inisericordiam. Ite in ignera aeternura, quia lieri existimcmus : Dominus est cirjus caro attre-
justi ibunt In vitara perpetuam. Eccc passionum ctalur manibus : ideo acccplissimum esl isliusmodi
mibes repult, et oranem dolorem atque moestitudi- tentpus, ad culpac mortuorum, veniam impetran-
nein longe faciensab eis, sine fine vultus niei splen- dam. Haec scicnles quod possuinus, rc-
praesteinus
dore iiluslro eos omnes. Quare, o amici, despicia- mcdia iis, qiii vila funcli sunt ;
pro Ia( rymis ora-
mus hoc praesens saeculum : et treinendi judicii me- tiones; pro luclibus clccniosynas, et pro scpulcri
moriam locemus in promptuario cordis, poenitenliae decore hostiam vivam exhibeamus, ut illi et 1109
lat ryiuis : efficacia confessionis pcccaCorum raacu- interni gnudii atquc vitje inlerminabiiis consoric»
las dutn licet, abstcrgamus : pro mortuis nostris efficiamur.
^l HLGOxMS ETEftlANI «3
HUGONIS ETERIANI
DE HtERESIBUS
OUAS GRiECI IN LATiNOS DEVOLVUNT
LlBRl TRES
SIVE QUOD SPIRITUS SANCtUS EX UTROQUE, PATRE SCILICET ET FILIO, PROCEDAT,
CONTRA GRiECOS
{Bibliotheca Pairum Lugdun..^ t. XXII, p. iidd.)
EPISTOLA HUGONIS ETERfANI

AD ALEXANDRUM III PAPAM.
Ut libri sui nuncupationem gratain habeai precatur.
Alexjindro primce sedi$ vere digno pontifici, Patri amantissimo suo atque finium lerrw domino, Hoc*
kTERUNUS, famulatum cum ojnnimoda dilectionc.
Exactum a pie opus de immortali Deo, Grcecice judicium deâturce, tn ipsum crimina, peregrinamgue inhu.
manitatem, ut semel timore liberetur, fugitat. Cumque jam latere noiit, pugnatorum extimescens mucront-
bus sauciari, evolal ad eminentis&imam approbalissimamque auctorilatem Romani culminis : summi tui pon-
tifieatus clemeniiam precatura, ut in lege atque jure, ab adversariis se custodiai : frendent sane vehementer
offensi, et tropa'is invidendo nostris, tropceorum nostrorum simulacrum , nequaquam excolunt. Sed ea
certe publicis decretis et elaboratis orationibus, delere satagunt : atque omni conatu decertant, ut modicit
mundi utantur finibus. Atqui haret in anima mea sollicitudo, ne inwqualiias orationis, in ventrem tantUm
videaiur crescere, nihil solidi pene habens aiimenii, ut cucumer. Narratio forsitan exsilis putabilur, et prw
ceps, conclusiunes quoque vagabunda: ac effusce apparebunl in conspeclu tuo, quo nihil vulgare dignum videri
potest. Profecto, te judice, honestatis et pulchriludinis quas discere operce pretium est disciplinoi, delinquete
aliquid suspicantur, el inopia verborum suasorio splendore privari. Quem enim sapientice tux magnitudo,
morum defa-cata gravilas,et veri judicii acumen non terreanl? Uac sunt utique quce summa, uliqueet sola
kma dixere philosophi. Verum spe non derelinquor, qui credo illum, in cunctis Besperice finibus debere recipi,
qui jam oHqua peperit ante factis : qui pro Latinoi rilu Ecclesix se opposuit conlra viros bellalores, qui nilril
pene minus quam adversarios confulat : etoquar, qui ad Apostoiicos pedes , non aurum, non argentum, noa
lapides pretiosos, ut plerique, sed qv.od omne melallum, omnemque lapidem exsuperat, it quod mortiferam
GrcRcorum controversiam polest sedare gratis offert. Prwterea, singularis prcestanlissimaque tua virtut, mi-
nuit metum : qui familiarilatem cnnauetudine non afferenle, grnliam mihi suam, ceu inclyte Pactoli fluore
asperso, conciliavit. Quaproptcr tut cemura pontificatus, amputato Hedusce capite, subductis si qui sunt
tapsibus, vetustali eripicndo, et ublivioni publicis diclum opus monimentis spero consignabit : ut fructus ne-
potes ex eo carpanl, tanli ponlificis favcre ipsum tuente, ae servante saculorum posteris usibus.
RESCRIPTUM ALEXANDRI PAP/E,
Alex.vnder episcnpus, scrvus scrtorum Dci, dilccto filio magistro IIuGO:*!, salutem et apostoUcam bencdi-
ctitnem.
*5' Df' Il^RKSIliUS CR.FXORUM. - EPISTOL/E PR.EM.E. 230
Cognosceutes laborem plnrimum, qunn sustimisti in comronendo libro quem
nobis per dileclum noslrum
magtstrum Cacaredam misisti, atteudenies quoque fructum quem exinde speramus Eclesi^r
Dei proventu-
rum Ubrum,psum, grataet la-ta manu rccepinms, devote solliciludini et liberalitati lucc uberrimas
et
propter
hoc grattarum referimus actwnes : desiderium et volunlatem habentes, le qnem hactenus
relalione nostrorum
qu, a parttbus Constantinopotis revertebantur,
charum habebamus, de cwtero ferventius diligendi, et multo
ehartorem habcndt el sincerius amplexandi. Rogamu, autem prudentiam tuam soUicitecfue
nwncmus, ul sicul
pro Deo etpro devolionc Ecclesia; prccscriptum
tibrum composuisti, ita quoqne cliarissiwum in Chrislo ftlium
nostrum tUustrem et gloriosum Conslantinopolitanum
imperatorem ad devotionem-et rcverentiam sacrosanctct
Romance Ecclcsia: exhibendam, et ad unitalem ipsius Ecclesia: diligentibus prowccs monilis, el cxhortatione
inducas ut sicut esse debet, unum fiat ovile, et unus pastoT.
Data Trojce. Idus yovembris.
HUGONIS EPISTOLA
AD AIMEUIOJM ANTIOCnENUM PATRiARCHAM
Mitlit ei librum suum de proeessiom Spiritus sanclt,
(Circa annam 1170.)
(D. Marten., Thes. Anecdot., I, 479, ex Clarevallensi.)
AiUERico amanilssimo domino suo, Dei nutu et a versilalis. Collcgi Cecropium ibymUm, et galacti-
providenlia sanct% aposlolicae sedis, Antiochenae lcm calculum ubcra nutricnlium recundiiatem
reverendo per omnia palriarclije Huco ErERiANUs, quibus c:i!ljda interprelalio loquacis Gracise gal-
fidelis amici obsequium, illumque aniino complecli, bancunt odorem iiUermiscere cupiens, sileniibus et
qui solus esl absque mutatione. aquosis piscibus ea deslinare voluit. Sed impcralo-
Florilegarum apum corpora seras quidem assu- ria vox scienlissimi ei intelligentissimi auctocrato.
muut pennas ; assuinptis autem, intcrdum Tliye- ris Manuelis venenatum consilium toxicuraque li-
sleis assessurae mensis, et undam poiaturss Flego- voris dissipavit, palain asserendo vitam qua nihii
tundida, volitant ad exleras nationes, sermones melius partui meo nequaqnam posseadimi. Elquo-
non intciligunt et omnia faciunt sine imperio, sin- niam hoc inter Gracorum fontes haustum est, dtim
giilis quxrunt in floribus, sed non de omnibus suin supcrnarum ferum cognitione versor Constanti-
munt, at nullum alicui florum inferunt deirimen- nopoli , docticana; investigaiioni vestrae nisi ad
tura, cgrediuntur vacuae, onuslac redennt. Poli et nancisccndiim terliam defensionem , quod nullo
quod sub illo vasti moliminis opifex, tabularia quo- concremandum est inceiidio , nec desciscendum
que inconcussae disposiliouis melypum gestitantem periculo dceinendi: Ejus intentionem per tituluin
meUiferarum avicuiarum trans Hebrum, Xanthum B cognoscciis et itcratam crcbro lectioiiem. Igilur, ne
ci Simoenta usque ad fauccs Pontici scquoris vc- sermo episloia» prolixior quam expcdiat culluram
xere; ibiquc frondeis in ncmoribus centum ora diulius niorctur, et nicssem ncgel, a^quis animis
centumque voces deposccndo per rainosa compila, cdiluni a nie utraque lingua librum accipite per
verum ad commodum indagavi, ut opinor, quam manum gloriosissimi principis Rainaldi jain ofle-
plurimorum. Porro sol ct luna ipsuinque firnia- rcnduin profundae iiiquisiiioni vesirae, ac si credi-
nientum non tantum sua causa discurrunt cilalis- tis litulo, voluminibus prxslate aures, qui nun-
siaia velocitate ; sed causa conservandae rerum uni- quam novistis audicndo bona saturari.
RESCRIPTUM AIMERICI AD HUGONEM.

libnm ejus de Spiritus sancti proccssione laudat , alios ab eo postulat libros ,
mittit'
•que ei argenteam ciippam.
(MiRTEN., ibid.)
dilecto fllio in Chrisio, sahitcm ct patriarchalcm b»-

AtnERicus, Dei graiia sancta et aposiolio:e sedis
An*iochcna; patriarcha, magistro IUgo.ni eteuuno, ncdictionem.
J51 HUGONIS ETERIANl S32
Pro eo qHod scienlj.x vestrae splendor jain prope A Hter habf amus ei toti Latinilali proficuiim, ct hoc
mundo serenus irradiavit, non iniraerilo uobis ipsum vobis eril iu prjcconium vestr» laudis mo-
loli
ceteris lalinis censemus esse gaudendun». nimenlum xre perennius; in primis pro tractatu
J»rje
Quanto enim Graecis viciniores sumus , tanto sub sancli Joannis Chrysostomi super Episiolas Pauli,
vesli-ae proleclioni» elimaia scientia reddimur

secu- de quo siLi non auctori plurima quidam ascriben-
riorcs. Propterea de processione Spiritus
iibros les, furtim subtraxeruni, quorum.praesuraplio, si
sancti, quos tam Graece quam Latiiie scriptos

mi- labor vester in hoc desudarit, risu esset digna, et
sistis, cum magna suscipimus cordis alacritate,

et furtum detcgcretup, et assertio fraudulenta majori
mox ut in perlegendis illis sludii nostri curam po- cederet auctorilati. Secundo, pro chronicis quae
tuimus adhibcre, vestrum ingeniuin et facundiam habenlur apud.... ex illo terapore quo impcratores
ci modum loquendi , pluriraum sumus adinirati. eorum a Romano divisi sunt iniperio , usque ad
Quarc vos aniiquis genliliuni philosophis praeferL- nostra tempora. Tertio , pro practica Nicaeni con-
mus, ct magnis Ecclesix magisiris si vestrae di- , cilii, quam audivimus esse penes dominum impe-
lcclionis majestas in boc non laeditur, aequipara- ratorem. Ista tria, si vestrae placeret dilcciiout, pro
mus, frequenterque optavimus ut venlrelis ad nos, magno munere suscipereraus ; labori quoquc vc-
adhuc perscveramus in hoc ipso proposito, sed
" stro duplicaias redderemus expensas, et vobis pro
ct
quciuadinodum pro vcstro gaiidemus adventu : ita tanto opere nostris precibus expedito, condignas
bonuin est nobis quod remansistis. Non solum au gratiarum actiones : nec taceamus de lemporc prae-
lem vivitis vobis, sed nobis et universali Ecclesiae, terito, in quo vos pro communi utilitate ci&caciter
proquc lota Latinitate vos anteraurale fortissiraum laborasse novimus. Mittimus vobis cuppam unaiii
opposuistis, unde non iuiraeritu, sicut diximiis, no- argenteam, in qua pro iioslro amore pariter el ho-
bis gaudendum est, utpuic qui talcm habemus me- nore volumus ut bibatis , et alia quacdam vobis mi-
diatorem, cui nec docla Graecia resisterCi nec fa- sissemus ; sed nuntii noslri sic ex insperalo iler
bricalis sophismatum objectionibus poiest obviari. suum urripuerunt, quod in brevi spatiu teraporis
tria sunt denique, pro quibus vestram poslulatum pro nostrae voluntaiis arbitrio non potuimus ea
accediiiius dilcctionem, quasi dederitis operam qua- praeparare.
HUGONIS PRiEFATIO.
Moyscs quondam ex collocutione i)ei, ciim disci- c hibont enim physici, quod si pip>eris mulia sumatiir
plinam omnem habere putaretur, et virgam Dei quantitas, obvortitur ad cystim, bilemque concitat;
habens manu, cum descenderet in jEgyptum,

in sed, cum quantitatem mensuret parvilas, solvit ven-
alienigenam conjugem cum duobus natorum piguo- trcni, salutiferaque medicina fit. .\tqui dum supre-
ribus abducere secura voluit. Itaque, sub hujus typo mx philosophia^ principium dclibare aggredior,
litterae! cum in theologiae conlroversiani qua alia aquaiili vidcor mihi siniilis esse lestudini, quae freta
necessitate ifur, complcxionum acumcii gentilium tranare cuplat, stupore cogitatus obsidetur, tabescit
philosophorum, veluti ad dlmicandum cetram gla- mens, lingua tanquam .^gypiiam palmara, qua:
diumqne amplexandura est. Inductiones syllogisrai- apud Gr<ecos Adiperos vocaiur ,
gustaverii, reiar-
quc disponendi sunt ei qui de difiicillima ct priuia datur. Simpliciter autem ot oinnis sensus, quairi
philosophia, lide dignam vult facere dcmonsiratio- vchementissima sensibilium perceperif j titubat.
neni. Verumtamen spuria vitulamina hujusce acu- Porro ignis quidem , ferrumve indici adamantis
minis, praecidcnda sunt proprietatis circumscri- alterutrum respectMui languidum est : cum ferrum
ptione, qua cognoscuntur .Alicna. Quod quideiri fitdlptuiis pervicaciier ooniradiccns, adamas dictus
couvcnicnter fit, si Scphora, id cst, pcrspicacltji» exsuperet : ct ideo igni domabilis nondura rcpertus
pulchriludinis, Gcrsam qiiidem advenam muudum t)
sit.Ego autem arbitror adamante incomparabiliter
ostendat : et Eliczer, id est. Dcum adjulorcm, ha- durius ct diificilius esse scribere de divino, quod
bcre se demonstret. Hac quidem cgo semita pro-- non mudo sonsum, veriim omnem Iranscondat inr
grcdi gcsticns, de illa qiiac supra oinnc creJitur csso l.elligcntiam. Ideoque volebam ciroa has lalebias
philusophia, serinoncm coactus f:icerc, Attici qwX' lovere, ceu imbcUis miles dimioare irepidans : ct
dain iiiodtilaminis argu.raeiita, laesibile, iminuiidunf, ncjojnno oloquio perspiouiis apparerem, diOioulta-»
ii
alienunique conlagium resccaiis . ad pnesentis sc- lein, gostionem et odorein lanli negolii , ut Lihyri
riem dispiitationis assiimpsi , ul porniiiUinn ncccs- serpcnlcs pigaimm subterfiigiunt , devitaro. Sod
saria. Nempe snspicorquod hujusmodi cxtora vaUle Coiistanlinopoli cum cssem, accersiliis suiii consu-
rofercnt, et plana faqianl (ju;c diconda sunt, si faci- lcndus a magno atque auguslissimo imperator*
li.i, si vulgaria, si p;iuca qiKvduni oxstilcrint. F'er- Fjiiiiiiaiinolo, utnimiic Lalini ali((uas sanct;iriim ha-
853 DE H^RESIBUS GRiECORUiM. — LIB. I. 554
berent auotorilates, quae Spiritum sanctum exFilio A proccdal, vehemcns apparct asgerior; Latinus au-
esse asseverarenl. Ut veni coram, multivadis hinc lem ;equaliier ex Palre cl Filioprogressura ejusdem
inde nodis quaestionum dissolutis poslremo impc^ Spiritus profitelur. Igitur quanquam non sim sulli-
ratori magito illi dum reddo rcsponsum , imperalo- ciens, omnino decorem veritatis tanti negotii eno-
ria; celsiludini conveniens : auctoritate iirmum, dare (neque enira omne quod succenditur, in flam-
reverendum gravilate, optimis propinquum rationi> mam prorumpit) tamen in primis, opitulante Deo,
bus, Basilium, Athanasium et Cyrillum , magnam Lalinae assertionis exproroam consilium. Demum
singulorum eorum fidei lucernam, processionem ex Cra»corum inlentioncs, cum insimulatione adversus
Fiiio asserenles, in medium produxi. Et quoniam Latinos juxta vires meas, rationibus, exeraplis, au-
intuilus sum tunc imperii serenitatem intendere ad ctoritatibus depellere ac diiuere tentabo.
divinae disputationis religionem, involucrura verbo- Sed enim ex consequentibus ncgotium , ex com-
ruro rimari subliiiter , gravissimosque disceptatio- munibus si quaF> reperiri queant conceptionibus, eC
num labyrinlbos rolvendo suflicere, voluntatis mul- ex Scriptura quae a Deo inspirala est, eidem caussB
l«n irrepsit de altissimo hoc negotio pertractare
fides praestabitur. Ad uliimum vero sanctorum Ec-
diligentius. Huc quoque accessit Hugbajdi Osliae, clesise pasiorum testimonia, Constaniinopoli multo
ac Bernî Portus magnorum pontificum, Joannes B tempore quaesita, mihi asscnsura elfavorero Lali-
quoque sanctorum Joanniset Pauli reverendi cardi- norum dogroali maxime praestanlia, et tenorem fidei
nalis, iteraia eadem prorepetitio multoties. NiHi- eorumdemconfirmanlia, utdemonstrativos adjiciam
lominus aulîn mc de his ad scribendum illexit syllogismos. Namquehorum induclione, utarbitror,
pUirima, quae inter Graecos Latinosque contrnrietas facilius et expeditius , cui vorilas paci faveat, con-
«xaestuat : Graecus sane quod ex Patre solo Spiritus siderari poterit.
LIBER PRIMLS.
C.\PUT PUIMUM. principium omnium est ingenitnm ; nara sJ genitum

esset, absque initio non foret principium, sed illud
(5)Beatamet immorlalem Trinitatem, quaeper Je- C ex quoprodirel. Filii veroet Spiriius nihil hic me-
sumChristum aposlolis perspicue, ut possibile erat, ininit.Hoc quidem principium non soluin excelsus
innotuit, gcntium philosophi sub aenigmatibus valdo Deus, invisibilis el incorporeu?., verum a Christia-
caliginosis abscondendo publicabant. Nam Plato nis Pater censetur, solus sine causa existens, ct
philosophus Dionysio talia de Trinitate scripsit : absque initio. Ex hoc autem proxime alque imme-
(4) pzoTEov 5« eroi St' ui-nyfioM, h' aZ-zv v Si\zo( « ttov- diale Filius juxta fecundam genitoris virtutem ge-
Tou,»)7>3f £v 7rTux«tf ttkOjj, 6 '/vayvou? ft^yvw.^^QS? yup neratur. Quo medio existente ex eodem Paire Spi-
hyji jrc/jt Tov Trer^Twv ^Kvilia. Hkvtw ecTTj, xat eriivou fitus prodit, ut cx sua causa Incxhausta ct irtfini-
m>w TrivTa, xai Ixcivo atTtov «iravTwv twv za>wv : Jeu- bili. Ergo ex causa est Filius, et ex causa est Spiritu»
T«f>ov 8i ittpi Ta ScvTepa, zai rphov mpi ra. rpiru. sanctus. Qua de re ad dicendorum declarationem,
quod Latinaesic sonatredditum orationi : < Dicendum subobscura, nebulosique voluroinis amans ex causis
libi pcr aenigmata, ubi ne liber seu ponli, seu lerrae proveiiientium, differentia , sub compendio hic di-
in tabulis patiatur, qui lcgit non intelligat. Hoc stinguenda est. Nam haec quidem manant et pro-
enim roodo habet ciica omnium rcgem : Omnia fluunt, ut ex sole radius et lux ; et odor ex musco
cst, omniaque propler illuni, ct ipse utique causa et balsamo : hinc vero profluunt omnino et non
oniiiium bonorum , secuiuluin, circa secunda; et manent, ut scintilla ex lapide cudendo, ac ex nubi-
terliura, circa tertia » Plolinus quoque similia edi- bus coruscatio. Alia vero coromanent et non sepa-
dii, Tria sunt, mquit, tempus excedentia et aeterna: rantur ab eo in quo sunt, ut audttus, odoratus, gu-
Bonuni, mens et anima universitatis. Hoc est apud stus, tactus : visus etiam, ut Aristoteli placuit, qno-
r.ns Paicr, Verbum et Spiritus sanctus, queni rum nuUum cum suo principio nuroerum admittit,
philosophi aniroaro mundi nuncupaverunl. Vcrum nec aliqua per se insignitur personali differentia,
Timeus Locrensis Trinitalem ignorasse videlur, a sua causa existens indiscretum. Igitur quod pro-
Deum solitaiium quasi conlitendo : Uiium, inquit, fluendo nequaquam suae causae commanet, incopu-
(3) Quamvis Hugo orihodoxus et erudilus cxsli- ferendum itaqnc tibi per aenigmata qnsedam nunc
teril, at circumspecle ei judicio legendi ejuscum sunl ne (si per mare vel terram missas has labellas
ires isti libri sequenies ; in quibusdam enim a pro- iiUcrcipi continRerei) lcctor id intelligat, hujusmodi
pria el exacta loquendi norina thcologorum decli- aiitem est Circa Regcm omniura omnia est. ac
:
n;ire vidctur, prajserlim in eo quod Patrem Filii et propter ipsum omnia ei ipse causa bonorum uoi-
:
Spiritiis sancii caiisam sa^pissinie appellat. vcrsorum circum secunda, secunduro ei tenium,
: ;
(4) Ad Dionysium, eoist. 2, sic ego lcgerem : « Pro- circa lertia. >
yiTROL. CCII. *
m HUGONIS ETERIANl S3«
bbik illi est, ut •cintilbeac c»rusc«lioni8 esdmplum h geQeraitssimu», aed ei ftubaUernum principiam.
demonstrat. causaqiK existit. Quam conditionero quxcunque
Oninimodac quidena progressiones, prorsus secer- similis eiistunt ordinis, non refuginnt. Simililer
nuiit a causis causativa, et longius faciunt ea aib autem et in naturalibus materia sine principio , et
ipsis, profluentia vero simul ct conunanentia snas sine causa esse inteliigitur. Forma quoque cum
causas contingunt seraper et arctius eis adhaDrent, alterutra causa sit, et prlncipium reram mateiia^
quia de proximo suum conspicantur pnncipium. tarum.
'Et hic quidem profluentium modus esl , qui minus Al vero perFilium Spiritus sanctusde Patre pro-
alieniis videtur esse a Filio sanctoque Spirilu, Patre cedit, ergo Spirilas sanctus Filio copulatur, aliquid
ob fecuudam quam habet virtutem, quia muUipii> ab ipso accipiens, dum per ilium progreditur, atqu*
cante scipsum ex sua subsiantia, Filii quidem per- provenit. Boc idem profecto qnse inter utrumqus
«onani per generationem , Spiritus vero personam similitudo est compellitfateri. Similisest enim Flli»
"per processionem, indemutabiliter et inaiterabiliter Spiritas, sicut quidem ex causa est suo immediat*
producente. Nam neque Pater demutalur in illas principio : cui nt immediate communicat, sic ab
neque minoratur etmerito, cum neque Filius,
: ipso absque medio provenit, el per ipsum Palri
neque Spirilus sanctus ex ipso per aliquam derivc- B conjungitur. Quidquid sane in progressu medium
tur decisionem : qui omnium visibiiium atque invi- sortitur aliquid ad copulam €1 communilatem sux,
îbiiium xqualiter, et indivise una causa, sicut ut ita dicam, primitivse causae , per medium referri
-unu» Deus, existunt. Unum sunt tres fiae personae, desidcrat. Ideo per Fiiium commnnitatem Spiritui
non participalio uuitatis, nam cura ante omnia sae- ad Patrera referri nullus debet ambigere. Qua de r«
ûla unuai sint, non fiunt unum, quia exisiens non iHanifestum, quod nullo modo Verbum Dei Patrii
iit quod jam existit. Si divinuin factum fuisset, aut externum sit ab hujuscemodi consortio. Manet qui-
cum tempore, aui per temporis iniiiura incepisset dera Spiritus in Patre, manet et in Filio, progredi-
ficri, et aliquid prx se habuisset : si neque incoe- tur ex Patre, progreditur et ex Filio. Quod enim
pit, neque prae se aliquid habuit, roanifestum quod rursus progreditur ab iUo qui manet , inseparabila
semper fuit, eritque semper. Unde non est aliquid non omnino Bemel nactum diTisionem, sed
existit,
Deo prius : qui vere uuum est, ut dicitur, non uni- ab ipso est omnino discretum. Atqui expressam
tura, non finiium , nec ab uno diversum. Inlinitus personaliter coramunitatem cum Filio Spiritus ha-
ûiem cum sit et seternus et simplex nibii potest ei bet, penesque illum ex ipso profiuens commanet.
accedere, acc aliquid deperire quod ejus essentiaj Nimirum si solum maneat non progrediens, suo
.*it, neque quod non est Deri. Atque Pater quide*n pcrsonaliter a principio nequaquam distel, nec alia
Tilii absque medio genitor est, acqualia genitori po- intelligatur persona : manet simul et progre>
igitar
lcnlis, ac aeqiialem halteniis virtulem. Simililer ditur Spiritus ex Filio, quemadmodum utique om-
enim Spiriium ex se ut Paler eraitlil, proui Laiini nimoda discreiio idenlitatem interirait, et commu-
-asseruni. Namque aiunt qaod , licet Pater, Filius, nitatem omnimoda commansio atque unie
: ita
«t Spiriiiis sanclus unum «int, uaa unitas, una sul>- toIUt personarum discretionem. Ex quo liquido
stantia, unum principiun). : Pater tamen paterna apparere videtur, quod manens in Filio Spiritus, ul
micioritaie, id est sccuiidum quod C;sse prxstat et proprius ejus existens, ex ipso sicut ex Patre pro-
gignit, Filii causa seu principiuni diciuir, sancti grediatur et prccedat.
.vcro Spiritus, secundin» quod esse praestat, el CAPUT U.
ipsiim emillit , causa ve principium nominatur. In Sed hoc Grxcorura theologi omnibus modis in«
quo, a Filio minime Patrem arbitrantur differre, lerimere grassantur contradictione ;
qus dicit
aique ita secunduni illov ex Patre Filius, ex Patre Spiritum ex solo Patre procedere. Atque in hae
aulcm ei Filio provcuil Spiritus sanclus. Inquiunt universi opinione consentiunt, cum in veriiate ne»
eniin : uno solo duoruni processionem Spiri-
Si ab
d gatio procedendi Spiritum ex Filio, sanctorum nulll
tus haberet, duoruin non esset xquallter commune Patrum pcrspicax cxstiterit. Quis igitur cognoscendi
et indUTerenter, sed prxcipue illius, ex quo prove- modiis sit, quod non proceilat ex Filio ? Quomodo
niret; at ve:o Spiriius est aUerutrius aequaliler et autera Theodoritus negationis hujus inventor et
indiffcrenlcr, non enim minus Filii et magis Patris prxco, promuigando quae nusquara scripta sunt,
est, quare non ab uno solo duorum processioncm idoneus appareat? Quomodo astruere quis hoc au-
Labct SpirUus. Ilem inquiunt Omne quod prove-
: deat, cum nullus sanctonim Patrura hoc asscrucrit?
nit ex ali(iuo, per quotounque progreditur, tot co- cum nulli revelatum fuerii? Yeruintamen ilU quos
pulatur, totqueaccipil comniunitate», ut in logicis novella âs produxit, ut justissimi rigoris servan-
apparet. Nara gpneralissimum germs sir.e principio tissiinum, puhlicant in libris,^ quod non procedat
esse dicitur, siue caiisa, et oinnium qiiu; sub eo SpirUus ex Fiiio. Afferunt et ad bujusce posilio-
aunt causa, licet non soluni
atqwe princi- existil nis demonstrationem quam plures eienchos, sed
pium. Quippe subalicniye causje specierum etiam apparentes.
cxistunt, cum proximi tamen sola substantia causa CAPUT m.
sit principiumqiie, aniniati vcio eorporis non solum Nîn Nicom^dise prxeul in bunc modum syllo»
9S7 DE IliERESIBlJS GRiCCORUM. — LIB. I. SS8
gitnium necUt, el complica^ : Si ex Patrc ct Filio .\ iiibus, ex eodein genern necesse est omnes terminos
proccdil Spiritus sanctus; quod autera ab aiiquibus esse. Non enini ex alio gcnerc ad aliud est transi-
provenitf illa habet princlpia ei quibus provenit : re, qu% demonstranlur. Quoniam igitur de divinis
duo iiaque babet principta Spiritus sanctus. Nico- est sermo pcrsonis maxima qua;inducitur, dico au-
Uvi autem episcopus Melbone, in camdem prope tem Quod ab aliquibus provenit ilia lial>et princi-
:
intelligentiam elenchum format hujusmodi Si Spi- : pia ex quibus provenit; sensum nuiliim alinm nisi
ritus ei Patre ac Filio procedit, erit utique unum habet constituit ;
quod ab aliquibus personis pro-
ei duobus, et duo priucipia unius ; unus est enim venit divinis, illa habet principia cx quibus prove-
Spiritus sanctus ut Pater unus, et Filius unus : nit; quod manifeste falsura est. Non enini simplici-
Pater autem et Filius non unus, sed duo, iicet na- ter aliqua duo sunl Pater ct Filius, cx quibus Spi-
tura unum sint; alius cnim et alius, quarovis non ritus sanctus provenit. Nam neqne diix rcs proprie
aliud et aliud : at omnium rerum rationes in Dco sunt, sed una ; neque dux substantiac, sed una
sontprimum, ct ab ipso in res universas distribuun- ncque duo principia, sed unum ; neque duo dii, vel
tur. Quare omnis erit qux in rebus |)crspicitur domini, seu sancti, sed unus Deus, unus Dominus,
unitas ex dualitate, et dualitas principium unitatis unus Sanclus. Unde palet quod secundum qnid duo
quod est inconveniens , et communi contrarium dicuntur, Pater et Filius : veluti dux personsc duA
conceptioni, secundum quam unum omni et unitas hypostases ; igitur cum bse duae personse non sint
dualitati ac onmi prcponitur nuroero, quia unitas duo principia, neque duo siinpliciter, manifestum
principium duaiitatis est, el omnis numeri; et alii quidquid ab istis provenit, ex duobus minime pro-
quam plurimi tanquam ex veris et subilo famiiiari- dire principiis, posito el concessoSpirilum sanctuni
bus idem colligunt, minime probabiliter. ex ulroque procedere. Atque ideo impossibilc cst
CAPUT IV. duo principia esse Palrem cum
colligi Filio.
Non est enim ex veris falsum syllogizare. Omne Hoc ilem argumcntum exempiorum indtictio uti-
quippe qtiod ex veris demonstratur verum est; hoc

que arguat falsitatis, si boc in negotio ad dissipan-
autem antecedens quidem verum, sed assumpium dam involucrorum caliginem, ad cnucieandam veri-
atque illatum falsitatis plenum est. Conclusio enim tatem, ad internecionem paralogismorum, ad legen-
ex syllogistica non provenit necessitate, cum non lium reraedium, refocillationemque (tanquam muUi«
consequatur propositiones qnod ostenditur per eas. coloribus pictores varicibus ad decorandas venu-
standasque picturas) similibusuti liceat. Et quidem
Nam qitod in assumptione positum est : dico autem,
quod aliquibtis provenit et cucurtatum 'êcessitudine quadam similibus ulendum esse vide-
et inftnitum C
est; potest quippe referri ad decem prasdicamenta, tur, tum ut velamina multiplici varietate scindan»
ut sit qtiod dicittir. QuoU ab aliquibus substantiis,

tur, fructusque publics honestatis appareat : tum
ne sermo ubertatis floreniis campi amantissimus,
aul qualibns, seu quantis. similitcr autem et de
impatiensque identitatis, pigrescat. Ecce eadem
singulis aliorum ; potest autem rursus subintelligi,
substantia, semen, fruclus et esca dici potest-; se-
quod ab aliquibus principiis seu causis provenit,
ipsa habet causas ac principia ex quibus provenit. »nen, respectu ferendae telluris; frucius, respectu
At vero inCnitatem hujusmodi Aristoteles in analy prxteritse messis ; csca vero ut in corpons permu-
tanda subslantiam. Sed non arbitror recte coHigi
ticis ad finitum reducit, dicendo sic : Ex quibus
quidem demonstralio, conveniens est eadero esse. posse : si esca e\ semine ac fructu proveniat, quod
ex duobus ideo principiis progrediatur (5). Quippe
Quorum autem genus diversum, qutimadmodum
geometri» non est aTithmeticam de-
arithmeticse , non sunt duo semen et fructus, nisi ratione. Quem-
admodum ascensio et descensio : via scilicet The-
monstrationem coaptare in his qua; magnitudinihns
acciduiU , nisi numeri sint. Nam
magnitudines bisAtbenas, et Atbenis Thcbas. Unum est enini in
ejusdem generis necesse extrema et media esse :

bis viac spatium deorsum sursum, et sursum deor-
;
ideo ex geometrica non est ostendere quoniam con- ^ S""™, at vcro diversa ratio equidem hinc inciplenli
;
trariorum una disciplina. Quare manifestum, in- ascensio, hinc vero descensio est sic quidem Pater :
qtiit, quoniam non est demonstrare unum quoque et Filius unum amho principium CKistunt Spiritu>
simpliciter, sed ex uniuscujusque principiis. Dico sancti. Neque ideo colHgilur Pairem esse riiiuni,
autem principia in unoquoque genere ea, quse quo- vel Filium Patrem, seu ambos duo principia. Quia
nlam sunt non convenit demonstrare. Alexander neque quoniam unum spatium est longitudinis ab
vero supcr idem capitulum dicit : Non communi- Athenis Thebas, ct a Thebis Alhenas, ideo ascensio
teramplius suroit, sed adjicii : Si de numeris dicit descensio est, vel e converso : vcl utrumque, ascen-
numeros. Inquit enim sio scilicet el descensio, duae viae sunt, vel duo iti-
Si de squalibus numeris
:
aequaJes auferantur. Ceneris enim adjedione, quod nera ; sed una via, iterque unum.
comrouBe Sed forsitan, ut dictum est, non est huic nôtio
est, proprium facU. Quod si de magnitu-
dinibus raagnitudines, et in aliis similiter. Maxima prsestandum a similibus praesidium. Namquc tbe«->
enim propositio est qux dicit : In demonstrationi- logus Gregorius in sermone dc Spiritu, hoc prohi-
{$) Nota hsec exempla, et cavc babelliura.

IZ') HtGOMS ETERIANI 2ie
bert videlur, ail eniin : Non cU alicui eoruni quaa A principinm, Filius vero gcnilum : ingenita quoqne
iieursuin sunt, naturain divinani oompanire. Nam ct causa Pater, ut genita Filius; nullaienus tamen dux
i\ pai-va similitudo inveniatur, fugit quod amplius causa», vel duo principia repulaniur ab aliquibus,
est : me deorsum omitlens, cutn paradigmatc, ve- sed unum. Si ergo ingenitum et genitum unum vere
iiani aliquam et fontem el fluvium intellexi. Nam et principium existunt, non sunl ipsi Spiritus diffe-'
alii ne huic forte Paler, autem Filius, alii vcro

isti reniia principia. Igitur ex hisquae dicla sunt mani-
Spiriius similiter habel. Haec enim neque lempore festuin esse potest , quod neque Pater ex eo quod
distant, neque ab invicem dissecantur continuitate, Pater, unum proprie neque Filius,
dicitur vel unitds,
et videntur quodammodo tribus proprietatibus se- neque Spiritus sanctus, sed unus, tinus, unus, non
cari Sed formidavi primum quidem fluxum aliquem neque duo. Quare neque Filius et Pater dualitas
tria,
deitatis suscipere stationem non habentem. Secundo proprie dicilur : quidem noti sunt duo, ut oslcngiim
si
auteni ue unuin numero per simiiitudinem hanc iii- cst. Non enim
si secundum quid Pater et Filius da«
troduceretur, vena enim, fons et fluvius unum nu- dicuntur, ideo simpliciter duo sunt. 3ed neque er
mero diOerenter Iransfigurata. Uursus solem consi- dualitate unitns est verum dualitas ad personas
,
deravi, radium et lucem, sed el hic formido : pri- utcunque referri possit, unitas vero sicul monstra-
inum quidcm, ne compositio aliqua subintelligatur " tum est ad naturam pertineat
iliius, quae compositionem non habet naturae, veluti CAPUT \I.
solis et eorum quae in sole. Secundum antem ne erendum est ne divino dispulantes, igni com-
Patrem quidem substantiam, alia vero virtutes Dci paremur, nivique, quoruni alterum (ut philosophus
'faciainus inhaerentes, non subsistentes. Neque cniin perhibet) urit nesciens quare : alterum vero infri-
radius, neque splendor, aliussol; sed solis quxdani gidat, causam non aniraadvertens. Non est dubium
emanatione& et suhstantiales qualilates, et simul perfectam solum Deum habere scicntiam , eique
esse et non esse Deo tribuamue quantum ex simili- compelere soli quod dictum est. Non oportere im-
tudine In Trinitatc igitur si similitudo servetur, perari sapientem, sed imperare, ut prima sciente
solus nuncupabitur Pater substantia , Filiiis au- ac novissima : cujus scientia non roodo omniura
tem et S|»iriius qualitates, vei Patris proprietatcs. bonorum effectiva est universomm ;
cognitiva, sed
Et lixc quidem sic. At ille qui dualitatem Patrem hominum autem quorumdam superficie lenus co-
dicit et Filium, co quod ex xmbobus proveniat Spi- gnitiva , perfectiva vero nullorum , quia contem-
ritos, et principium emissionis abnegat a Filio, so- plationis, non actionis, est : quse antequam rei
lum Patrem principium Spiritus dlci arbitratur. p summam contingat, tabescit; antequam explicet
Unde si Filius einittat Spiritura cum non sit prirt- deficit, et ante aborsum patitur quam pariat. Coq-
cipium emittendi, cst inconveniens. Magis autem ducibilissima tamen Dei agnitio, pabula doctrinae,
si in altero alierius principium intelligaiur, et non atque sttidii affatim hominibus largitur, ditm non
in unoquoque propria cujusque emissio. Quod si acceptando personas, faciat distribulionem pro di>
pariter in Palre et Filio hujusmodi principium at- gnitate suscipientium. Extenditur profecto Dei bo-
tendatur, rursus sequi dicit inconveniens, dualita- nitas et virtus ad omne quod ipsam suscipere po«
tes scilicet, aiitecedere unitatem, et ejus csse pnn« test : extenditur, inquam, per Filium, quem solus
cipium. Pater generat. Ideoque solius Patris est, et dicitur
CAPUT V. per Spiritum quoque qui non solius Patris est, nec
Yidetur quidem Kte vir non attendepe quod vn a Patre sol» cmittitur : quod oslcndere nititur om-
Trinitate inagnopere consideranduni esl : hoc scili- nino. Nulla enim res incorporea, quae ab aliquo non
cct, quod unitas naturse tantum atlribuitur, dualitas habente priucipiura per niediura venit, expers est
vero personis duabus quibuslibet. Quare non est medii, vel mediorum habitudinis, si plura medio
veruin si Spiritus procedit ei Filio et Patre, quod uno sint. Nara omjie quod sic progreditur, mediis
unitas procedat cx dualiiate. Natura enim quse uni- D '^x singulis aliquid contrahit, et cum non babente
tas intelligitur, nullo asseriiur modo ex aliquo pro- inilium; cxistit principium ex se prodeunlis : quod
cedere; sed neque Spiritus acceptus pcrsenaliler ex logicis methodis manifestiim est. ki vero in sancta
censelur unitas aliquando, nisi abusive iurtassis Trinilate, inter Pairein et Spiritum, meilius existit
accipialur. Iiem cum dicit rationes rerum in Deo Filius. Quarc idem Filius cum Patre principium
csse, Deus nomen, ibi non personam Patris, vel Spirilus sancti existj». Semper eniin cimdera or-
Filii, sed substantiam et naturam, ct ut simpliciter dinera habent trcs divinae pcrsonae, cuni nullam ha-
dicaXur, Triniiatem significat. Dualitas vero noraen bitudinem habent ad alia omnia, et imperniisliv
personas requiril tantum. Sed enim principium hoc sint. Cum igilur oiunis divisio a beala Triniiatc
nomen, cum dicitur Pater et Filius sunt unum prin- absit, iii qua niiua decessio, nulla inaeqiialitas, nulla
cipium Spiritus sancti, non unicara proprietatein imparitas, nciosso quod pcr unicura medium, Fi-
significat, yed coramunem Patri et Fiiio, ut simpli- liura scilicet, Pati-i Spiritiis copulclur. Aliter enim
ceiu, non ut geminas : quod ex his quae circa pcr- Don sic sccundum pcrsonalem progressuin, Iriura
sonas Patris ac Filii considcranliir, veruni csse ap- personarum contiiiiiilas. Ubi aulein abesi continui-
parci. Nain cum Pator si(, ct dic:Uiir ingcniluin i:is, divisio ir.lorcedit : quae si doiur in Trinitate,
141 DE H^RESIBLS GUiECORUM. — LIB. I. Si2
Spirilus scilicet, qiiod persuna cst, a Filio prorsus A ritum, esl genuisse ipsum Spiriliim habcnleni. Quod
separelur. Si eiiini Spiriliis soli uniatur Patri, alie- si ita non est, prius gcnitus est Filius, ct tempore
nus a Filio existat, nec aliquo modo ad ejus perli- post Spiritum accepil. igitur sicul dicitur vila el
r.eat propriet:)tein . veluti ad xdcni non allinet qui vivens , judex et veritas : sic Spirilus dator cl
habitat in ea. Sed necessariuin t-sl conlinuilatis emissor. Si enim voluntatem Palris quoiiiam Filii
calenam ad Spirilum iisqucprogredi. Nam si Spiri- essc constat, a sc ipsa Filius quia abnegat cuwi di*
tus Fitii cst, et Filius ipsiun non emitttit, inciricax cit : Non qvnvro volunlatem meam, sed volunlalem
seciindum Isoc Filiiis, et Patri dissimilitcr eumdeni illius qui misit me (Joan. v); de Spiritu vero nihil
Spirilum emiltenti videatiir. Quin etiam et Spiritus lale inveniatur pronuntiare : nusqnam enim scriptiiin
iiiibecillis, si cum sit Filii ct in Filio, ex ipso pro- reperitur quod ipse dixeril : Spiritus Patris non est
grcdi non valeat. Provenit ergo Spiritus ex Filio, meus, neque ex mc proccdit; nianitestiim plane
iiequc secundum processionem ab ipsp, magis quam quod pariter ejus ut Patris Spirilus sit. Non esse
n Patre secedit, qui per utrumquêxistit. Nam ambo dubium ergo debet quin Spiritus sit Filii, et ex
siint existendi causa eiabsquc derectii perseveranii, ipso; neque ideo colligi duo eju» esse principia vcl
et sine diminutione. Suirioit Patri et Filio Spiritus duas causjis; quod non rocte Nicomcdise nietropo-
Palris, qui est Filii proprius et oninia implet : nam B lita syllogizal; inquit eiiiiii : Si Paler causa ost
»i Pboebea lux soli et ejus radio suHicit, multo am- Spiritui emissionis, causa autem est et Filins, eo
plius Palri Filioque Spirilus. Proplerea non quserit quod ab ipso procedat qucmadmodum et a Paire.
perniutationem istc Spiritus, cum optiiiic sc habet; duje rursus causae sunt, sicut et duo principia.
neque transvehi, cum omnia penes se inveniat; ne- Uujus paralogismi (alsam esse conclusioncin, el
fjue auginenlum flagitat,cnm sil perfectio suprema, binc forsitan manifestum crit, Omni cx eleinenlis
ei omnia in ipso perfecta. Nihil quippe nabet adjc- conditse rei, aliqua causa est : Pater nt sit, cujus
4 luni, scd a^temaliter possidet omnia, ut Spiritus ejusdem Filius, eo quod per ipsuni facta sinl om-
Patris et Filii emanans pariler ab ulroque. Quaj au- nia, negain causa non potest. Igitur dua; causae ai-
tt'm ab ipso eflluunt, opcraliones vel gratiae ipsius que duo principia omnis hujusmodi conditionis
imncupantur : quorum calore vivificamur, et matu- existunt qiiod ut non proveniat, superius monstra-
;
rescinnis peraceibi. Vivificati vero ctinaturati,dul- lum est, ubi enuntiabaiur Palrein Filiuinque secun-
«os^îmus. Vivilicat Deus Paier, ut Apostolus dicit dum quid duo dici, et non simpliciter : propterea
Denunlio tibi in conspectu Dei vivificuntis omnia UDus operator Pater et Filius cxistit.
{iTim. vi), Vilam dat enim, inquit, ^ Audimus enim Salvalorem per Joannem diceti
et Filius. Oves
vie<i' vocem meam audiunt, el eqo vitam ceternam do tem Pater meus usque modo operatur, el ego opc- :
eis {Joan. x). Vivificat autem el Spirilus, sicutscri- ror : non duo operatores sed unus, ut unus Deus ct
ptuin est Spiritus vivilical, caro autem nihilprodest
: unus creator. Omnia per Filiuni facla sunt, absque
(Joan. vi). Quem Filii esse diclus Aposlolus testa- Palre? absil. Scriptum est cnim, quoniam in priu-
tîr : Ex pax Christi quoe exsuperat omnem sensum, cipio ferit Deus coelum et terram. Et rursum : Quo-
custodiat corda vesira {Phitip. iv), Pacem Chrisli niam ipse dixit et facta sunl, mandavit et creata sunt:
siipra omnem sensum non aliud esse pulandum est, pra'ceptum posuit et non pra^teribit {Gen. i); quod
nisi Spiritiim ipsius quem qui obtinuerit, universu
:
maximum est potestatis. Qucmadmodum enim cui-
bono omnique copia oblecianientorum replebitur libet dicere promptum, ci piaecipere facilc est, sic
Itaque habel Filius Spirilum Patris, sicul el omnia Deo facere qux' noii erant, el facia conscrvare :
quje genitoris propria suni, manens Filius. -\t vero magis autem et multo amplius expedilum eral.
pioprium est illius qui genuit, Spiritum emittere. Hujus operatoris est mare, ct ipse fecit illud. Do
Qiiare Verbum Dei, qui natura Filius esl non posi- Filio quo<|ue idera scribilur : In initio tu, Domine,
tione, simililer generantis Spiritura emitlit. Sin au- terram fundasti, et opera manuum tuarum suni civU
nonest, nequaquam prorsus proprium habel {Hebr. Non dixil per te facti sunt eoeli, et fun-
lera ita D i).
i:iius qui genuit. Verum non arbitretur quispiara data est terra; sed tu fecisli lerram, et opus luiim
in hoc comprehendi generare Filii esse proprium, esl coelum, Ecce manifestum est quod Pater con.lit
W) quod Filium dixerim Palris omnino proprium et Filiu$,nonduoconditores,non duoprincipia, non
haherc, quia indiîduum omne, licet speciei pro- duaecaus«,sedunacausaconsistunl.Cumigiiurcrea-
piiiim suscipiat, non lamen aliquando erit spe- turaruin non sintduoprincipiaPateretFilius, neque
cies. dnae causae, mullo minus sancti Spiritus ratione abcis
Qui autem hoc dicunt, non fionorant Filium sicut et xqualiter ulriusque existcntis diiae
difTerenlis , ,
honorant Palrem. condicenles Filium Patrem esse, oaus* seu principia duo censcbunlur. Altcndcn-
siomnia qune habet Pater el Filius habet. Patet dum vero cst quod causa ct piincipium gcnitum,
enim quod Spiriluni Filius in se, sicutet Pater ha- ct procedens , et similia , non sint natui-je seu suh-
bct, quia non prius ipsiini Pater genuit, et lunc Spi- slanliae, sed personarum pi* ac diligenics explora-
ritiini ei dcdit : quanquam dalor quilibot alius. tiones , el sacerrima quxdain notainina. Quod r\
pnma conditione patet melius eteniin
exislenti diidum alicui irihuat; sed sicut dedil vi- animalium :
tam, genuisss ipsum viventcm est prlina aniirantiiini facia suut ct crcata
mandalo,.
: sic dedil ci Spi- ,
SI3 IILCOMS ETEIUAKl m
non generalione. Ea non ex &imilibus prodiere, A prius et anliquius. Quippe simpliciura convenlus
cum uulla prius existereut. Ideoque ingenita •]ut- composita perGciunt, quse ipsis conslitutis prioru
dem illa, tamen sicut quae ab eis decisa suut, sunt , autiquiunique natura ; Filius vero ex sub-
genita solura merila nuncupari possunt. Qua de stantia Palris est, ex simplici simplex, ex simiii
causa ingenitum geniiumquc naturae non sunt ani- sirailiter, et ex iequali 9e(|ualitcr, verum in Patre
malis germina , cum omnibus simililer uon adsint Filius est, et nibil in Patre ipso prius, neque abs-
ul subslantialia nascentibus aninialibus ; ct cura que ipso. Quare ipsa Spiritus emis&io uon absque
nunquani circa idem animal utrnmquc repcrtuni Fiiio est.
fiuut, genituin scilicet et ingeniluni. Igiiur cuin CAPUT VII.
omnis similis «t dissimiiiter crealurx una causa Sed Nicela Byzantius philosopbus per inconve-
et unum principium , Paler, Fiiius cl Spiritus san- nientium inductionem probare decertat , quod non
ctus exislant , multo magis juxta suuio ordincm procedat Spiritus ex Filio , et aliquid esse i» Patre
proprium , Paier et Filius ut sine medio existen- et ex Patre sine Filio. Ratum enim tenet Spiritum
tes. proprii ct unici eorumdem Spiritus una causa ex Patre procedere , nuUo modo Verbo comrauni-
sive unum priucipium , absquc dubitalione consi-
n cante. Si ut quidam , inquit , fatentur, Spiritus tx
slunt. Porro soius Pater Fiiii causa est : qui si 9 Patre et Filio procedit, cum raanifcstum verissime
Patre in emittendo Spiritum absislat , in bahendo sit nobis ex theologicis informaiionibus , quoniam
eumdein Sptritum non sit ei coinpur per iudiOe* Spiritus ex Patre procedens per Filiura datur, et
,
rentera iiabiludinem. At vero sequaliler atque in'*

ia Filio quiescit , simul autem et Patri copulatur
dilTerenter ab utroque Spiritus liabetur, igitur
procedit autera secundum illos et ex Filio, necesse
aequaliler atque indiirerentcr ab utroque idera Spi- utique est dari Fiiium Filii , in manisfe&tatiooe ac
ritus emiltiiur. Alioquin non tam similiter sit
distributione Spiritus ex ipso ; sin autem ita est
Paler secundum imaginem , quantura aliter babens
erit Filii Filius , et ideo nepos pronuntiabitur. Et
si alienus ab eo est , sciiicet Spirilus eraissionem
rursus secundum illorum nugas de nepote erit ap«
quod est ioconvcniens. Similia eiiiro per similitu-
parens prencpos , et ille rursus alterius egd)il : ct
dinem copulantur, non per dissimilitudinem. Nam
boc in infinitum. Non igilur secundvsm illorum va^
ut dissimililudo lam segregat omnia ct di&tare facit,
nitatem Spirilus procedit ex Filio, sicut ex Patre.
ita similitudo tam substanlialis quara non substan-
Ex quo liquido apparet quod ex Palre , ac soin
tlalis coujungit, copulat. Qua de rc Spiritus Filio
Spiritus est, sicut per universura Ecclesia orbem
conjungiiur, quia simile ei est, ul imago ejus :
^>^ .^ hodiernum recte docel. Sed el hoc
qu% unago communitatem , copulam el similitu-
quia noQ recte dicitur, de facili vidvri p(»lesl.
dinem indicat.
Cseterum , qx consonaniia quam habet ad Filiura CAPUT VIH.
Spiritus, et ex siniililudine, soriilus est hoc iduin Primum quidera , quia insyllogiKitura est : EU
iiomen quod Paracletus nuncupatur. Rogabo , in- enim proposilio quse dicit : Quod emittil Spiritura
quil , Patrem^ et alium Paraclelum dabil vobis {Joan^ Filium habet : major, universaliler deberet esse
XIV ). Nam Pater non dicitur Paraclelus, sed Spiii- ea particularis accipitur. Nam illatae conclusioni»
lus et Filius : quibus sallem boc nomen aequivoce causa proposiiio , quai recte debet syllogismiim U'
commune esse videtiir. Quam communitatem non lera perficere , haec est : Omne quod eraittil Spirit
jgnorans Iheologus Joannes in prima Epislola (cap. 11) tum, Filium habet: quae indemonslrabilis es(, e|
scripsit : Si quis peccaverit , Paraclelum liabemus impossibiliter ; quia neque maxima est neque fl- ,
apud Patrem Jesum Cliristum. Sed enim eodem dem ab aiiqua maxima suscipere. Emissio Spiritut
modo Spiriium habemus Paracletum, pro nobis non facit Patrem esse neque Filium quoni;jn nott ,
Palrem inlerpellanlem , sicul facit Filius licet haec , est nascibilitas Spiritus progressio ex Patre , qua
humaoo more ac dispensatius dicla viderentur, d sola Filius a Palre differt. Nam in emissione Spl-
Nihii enim appositum habeut vel adjectum , cum , ritus atque omnibus aliis videtur Pater Filio com-
in eo quod Deus sunt, raliones omnium rerura muuicare , siraulque cum eo de sua substantia Spi-
aeternaliler habeant. Ergo similis est Filio Spii Uus, ritum cmiitere. Substantia vero ipsa netiue emittit
et Patri Filius : at non sicut quibusdam hsereticis neque generat , ncque generatur. Quae enim sccuu-
visum esl. Quidam enim perversi dogmatis arbi- dinn naturam substantise adsunt divinae , omncm
irabanlur siiniles esse Patrem et Filium , secun- personam consequuntur. Itaqiie si subslantia gene-
dum speciem, dissimiles vero secunduin substan- rativa esset, et Filius et Spiritus utique genera-
tiam proplcrea compositum ex oppositis , simili
, rent : quorum nihil veritat- propinquat : ex quo
scilicct ei dissiniili, Filiuin Dei constituerunt. Qui- manifestum quud Pater non in eo quod substaiitia,
bus non solum iniquitalis cohabitat clades, verum sed in eo quod Pater, etsccundum bujus habitu-
dctestabilia iiiconvcnientia eos consequuntur. Nam dinem ex sua substantia Filium generat. Si iion
bi cx siiliili ntque dissimilii componcretur , non ex substantia sua generaret secuuduin naluram ,
«^sci simpUx , ncque totus lumen , totus verilas , minime Patcr nuncuparetur, ac tum in gcnerando
«l toiiis n«tUua Deiis : ct aliquid inlcliigcirtur ipso cx subslaiitia nullam farit dislantiam. Non cniin
^5 DE H/EREJSIBUS CRJECORLM. — LID f. 346
torpui el »ub»lanHa illa, scil ceii lux no» assuinit A sima vero qua circa proprielales , atfnie in rebus
extrinsecus spleudorem , ex sua substantia ipsum creaiis, maxime in animalibus, conlrariura videre
effundcns neque Paler habel Filium extrinse-
: ila est. Nam animalia motu, appetiiu , aciibus, volun-
cus, scd ex 8ua ipsum substantia gignit, indivisus tatibus, tempore, loco el aliis pluribus differunt.
perseverans : aique propterea vere Pater esl
, ex Ex quo hujusmodi arguroentatio non reprobatur.
quo paternilas omnis nomiuatur. Ergo non sine Socrates est homo, Petru4 est homo, et Joannes ;
fiubstaniia credendae sunt personae, nec cogitandae, sed nequc Joannes est Petrus , neque Petrus est
quoniodouDicocbaractere absque substantia quali Socrates, tres igilur homines sunt. In divinis autem
bci personarum intcUigalur, cum per insignitivas personis tres proprietates immobiles sunt: paterni-
proprietaies singularis personarum character circa tas , (iliatio , processio secundum quas solas tres
unam substantiam et camdcm attendatur, hic mi- personae, Paier scilicel , el Filius, et Spiritus san-
nime apta naia facere substantia est, atqui emissio ctus insigniuntur. Quae non modo in his, modo in
Spiritus non est insignitiva proprielas, nec unicus nliis , nec in pluribus , aliquando in paucioribus
character. sed eisdem semper pcrsonls inspiciuntur. Hae
in
Uuod
~ unum esse manifestura ex hoc est ,
quod
T personae
, --, - augmentum
neque _^, suscipiunt
, ul sint qua-
^
Spiritura emillere non est unica personaj Palris tuor, neque diminutionem ut in daalitaiem redl
ligura , cum non in eo quod Pater Spiritum emit- gantur, cum unus Deus pariter exisiant absque
tat, sed in eo, quod causa sive principium (6). Quod perrautatione. Si enira una specie plures homines
vidcri potest juxta hunc modum Si Spiritus iion : unum muito convenientius tres personae unus
,
ut genitum ex Palre progreditur, pater non emittit Deus pura fide ac religione imniaculata pronuntia-
Spiritum ut genitor ; nam si in eo qui genitor Spi- tur : de quibus non est qusereiidum quomodo sint
Fitum Pater emitteret , Spirilus ex Patre ut geni- tres, cum prorsus et omnino sint inseparabiles
lum prodiret , at vera non est Spiriius ex Patre ut languidi enim circa fidem homines laedunlur in hu-
genitum ; non enim duos filios , sed unura solum jusmodi, ut dicit Apostolus. Quoniam animae segri-
Pater habere credilur : manireslum ergo quod non ludo, maligne ac otiose quaerere de Deo. Credere-
ut genitor Spiritum Pater emittit. Amplius : Paler enira oportet accedentem ad Deum , ea quae a san-
cuni. Spirilus emissor sit , aut in eo quo differt a ctis enuntiata sunt et manirestata , et non rationi-
Filio ipsum emittit secundum id quo non dif-
, aut bus investigare quia non sunt. Ecce ut credere ab
fert : al in eo quo differt non emittil nam in eo ; omnibus fidelibus quod unicum habeat Deus Patcr
quod Pater non emittit Spiritum, in quo solo a-^ Filium , iu omnis Latinorum sinceritas devoiioque
Filio differt. Ecce siraililer Joannis Evangeliura, credit, quod Patris et Filii aeternaliter, inseparabi-
Chrysoômus etiam conflrraare videtur quod di- literet similiter Spiritus sanctus sit proprius.el ex
ctura est, ubi Salvaior dicit Pater meus nonjudi- : utroque procedat : ast ex adverso Nicumediae an-
cat quemqttam , sed omne judicium dedit Filio, ut oni' tistes inclamans ad impossibile quasi ducit oralio-
ws hoHorificent Filium sicut honorificant Pairem nem. Inquit enim : Si Pater emittit Spiritum, emiltit:
(Joan. v) : ergo , inquit, Patrera ipsum dicemus? autem et Filius qui ex Patre genitus est : proprium
absil! propterea enim dixit Filiuro , ut manentem est Palris boc , quasi ex causa collatum ,
proprium
Filium bonoremus sicut Patrem , sed qui Patrera utique et Filii continget : Filium hinc pro uno duo
illum dicit, nequaquam Filium ut Patrem hono- habere propria , ad invicem conlraria : passionem
mit, sed lotum confudit et post pauca Quk- : : et actionem, scilicet generari et emittere. Nam etsi
eunque est Pater, hoc est Filius genitus et raanens Pater dicitur gignere Filium, et mittere Spiriium,
in esse Filii : secundum faujus sancti viri intelli- non tamen est proprietatura b«c diversitas diffe- :
gentiam dico : Pater e&t emiUens Spiritum, ergo rentia enim magis aliquo roodo habendi ea qua: ex
et Filius : quod quicunque a Filio removet, non ipso.

® CAPUT IX.
t\m sicut Patrem bonorat. Ex quo aperte datur in-
«elligi. quod non in eo quo- differt Pater a Filio Ignoranlia ccrte elenchi, hoc est, cum non ei
quae dala sunt ex syllogislica necessitatc
emittit Dater Spiritura , sed in eo quo communicat. bis ,
Verura considera.ndum in hoc loco est quod licet 'KviaxttpnvK , id est argumentatio conficialur.
,
Paler a Filio differat., el,a Spiritu et e converso Nam Spiritum emittere non proprium solius Pa-
tris, qui ex pluribus ratiocinalionibus directis ef
paucas tamen adraodum inter se babent differen-
tias, eo quod superlalio communitatis secundum impossibilibus demonsirari potest. Et utique si de-
naturaro plurima existit. Propterea , ut ceslimo, tur proprium csse Filii , non laroen pro uno Filiuin
non potest colligi Patrem et Filium et Spiritum duo propria habere ad invicem contraria passio-
uera, actionem , sequitur. Nequaquam enim
Dei Fi-
I
sauctum tres deos esse , quia quae eirca aaturam
! eonsiderantur, quam plurima intelUguntur, paucis- lius dum generatur vcl nascitur, patitur aliquid :
(6^ Hugo agens cum Graecis, itilerdum et qiiidem inlr» recte cognoscunt, non item causam fatcnlur..
Patrem et Filiuin piincipium Spiritus sancli uoa.
f
' saepius in hoc opere usurpal eoruin modum lo-

quendi, qiiilni? iriem omnino est causa et princi- cnusam ob cgrcgias rationcs, quas S. Tb, colle-
|Wim : » ratrt^s Latini pjincipium in Triniiale ad. gil t p. q. 53, ait. 1.
847 HUGOMS ETERIANI 2i8
cum pali sit in passionem adigi, quod in temporc A ex nihilo : ut pole niililia coelestis exercitus, coe-
omnino essc habet. Deus autem in passionem non luin , steltae, atquc mundus, cniii sua primordiali
adigiiur, neqiie de Patre in tempore nasoiiur, seu materia. Si ergo extrinsecus mitttit Filius Spiri-
gignitur. Nam ante omnia ssecula temporaque Fi- tum , aul estquidpiam eorum quae dicta sunt, aut
liuni Paler gcnuit : denique si creaiis in rebus aliitd aliquid ab illo separabile. Relinquitur ergo
iion oinnis aclio passioiiem infert : veluti actiones quod deintus ex sua substanlia milint Spirituoi
quaj absoiulae censenlur : ut regere sicut quidam Filius quod si deinlus niittlt et non ex sua sub-
: ,
dicunl, accurrere, spirare, et hujusmodi ; multo stantia, sedem, parlicipationem advenicntem sci-
minus in Deo ex actione qualibet passio emergit. licet, et adjectura babet ipsum, cum odor aliaque
Divinum quippc , cum simpliciter bonum sit, alle- plura substantiis ex quibus prodeunt insint, se-
lari non polest. Et aulem qnod allerari non po- cundum participationem. Verum nequaquam Fi-
tesi,siquid aliiid adjecium intelligalur, apposili lius, secundum quod ex Deo est, mittitur a Spiritu.
conventu interimitur. Impassibile est quod divinum Eadem quippe res alii potest essc causa , et alii
est. Unum minime patitur Dei Filius iu eo, quod causativum : eidem vero nibil potest causa et caiH
de Patre nascilur : praelerea jam ostensum diversas sativum esse : Pater quidem Filii et Spiritus causa
esse proprielaies , generare ac Spiritum emittere. ^ existit (7), at Filius nequaquam Spiritus causa
Nam hoc quidem est personse insignitivum , hoc negari debel : quod ejus sit substantialiter, eum-
vero minime : Qiiod si Patre simplici et individuo demqiie nihil advenicns , nihil adjectum , nihil se-
existente, similitcr babet se ei quod generarc il- cuadum participationem habens mittat secunduin
lud, quod emittere dicitur: sirailiter se habebit naturam. Simpliciter namque, uthabet ipsum Pa-
hoc, quod dicitur praescire, ei, quod est facere ter et mitlit; ita et Filius : quamobrem ex alteru-
«t neque circa hoc divinum intelligatur composi- trius substantia existens, ab utroque pariter mit-
tum. Sin autera ita est, erit faciens, qui praescit titur et pervenit : cum nihil aliud sit Spirilum ex
mala, sed non sicut praesck divinum : ita omnino et aliquo existenliam habere, qnam, ex ipso ex quo
facit. Non igilur idem e$t generare ei , qui cense- esse habet, procedere. Amplius Si persona sancti :
tur emittere : non idem esl generare et com-

sicut Spiritus a Filio inseparabiliter mittilur et donaiur.
niunicare : sohis enim Pater generat sed non solus , ex eodem Filio inseparabililer Spiritum esse opor-
creal ,
iiec tamen privationera hoc in Deo simplici- lct : nam si non est ex Filio inseparabiliier, vero
talis conducunt. Amplius : Si idem est generare, alio modo cum ab , ipso miitatur et donetur, sepa-
et emittere, emitiens erit generans, emissum erit ^'rabiliter est ab eo. At qui sine decisione aique in-
genitum. Atqui nihil est inter Patrem et Filium. separabililer mittitur et donatur, alter ab altero :
Jnio semper Paier, semper Filius Spirilum emittit quare aliquo modo est aller ex allero. Amplius : Si
nequaquam in emiiteiido diffusum, nequaquam in quaedam separabililer missa, ex causis ex quibus
aera dissolutum , nec indigentia compulsum aliqua. miituntur prufluunt , mulio amplius qui inseparabi-
Virtus enim sanctificaliva est per se subsistens, nec liler ab aliquo mitiitur, ex miitente esse judican-
viriutis , nec vilii , ncc vicissitudinis , nec dura est. Quomodo autem utroque inodo, ex caufia
altera-
tionis Rusceptibiiis : qui dura a Palre et Filio mit- deductio fil manifestum : nara truncus a radice ; a
litur et procedit , missus et procedens non ex loco cerebro dentcs ; cornua et ungues a came , et a
ad locum facil transituni. Quomodo replevit orbem substaiitia cordis venae separabiliter producuntur.
terrarum , coelum , terram et mare , et quae in eis Radius vero a sole : ac splendor ab ignc mittuntur
sunt rationalia : undique in eis Spiritus persislit inseparabiliter : quae omnia ex se miilcnlibus pro*
et ea continet Domini scilicet Filii existens veniunt. Qua de re Spiritus sanctus, qui a Filio
:
, et
ab eodem ut a Palre roissus , et emissus : quod niitlitur inseparabiliter et donaiur, ex ipso pru-
inevitabili ut aestiroo necessiludine qua> suppoui- fluit, et habet existentiam. Sed Methone praesul
,
tuj , sisiil argumentatio. his non consentit , hoc uiodo dum syllogismum
l^
CAP13T X. connectit. Si unus esi Spiritus et perfectus, quia
Orone quod a Filio mittitur seu donatur, sf non Deus , unus autcro Deus et perfectus quoniam ,
csl ex subslantia milteniis, seu donanlis bonus nam quod perfectum non est , imo quod
se Verbi :
aut opus eju» e&t , aut possessio, aut factura, aut hujusmodi bonum non est ex una utique sit et ,
aliud quidpiain ab illo separabile : nam Filius aui perfccta principali causa qux est Pater, unum-
,
Jiullo modo
mittit Spiritum , aut forinsecus mitiit, quidque. Si autem non ex uno, et hoc solo, sed
aut deintus ex sua substantia. Neganti mittere Sal- et ex Filio : non idem ergo uaum. Quoroodo enim
v:«tor contradicit evidcnter enuntiare vcro , ab : est quod non ex uno ncquc principali , causa una ?
,
extfîioribus mitiere, qui potest aliquis cum Filii duo enim sunt Pater atque Filius , et neuter eorum
prulunda Spiritus perscrutetur. Magis aulem cum perfectus quantum sui adinviccm egeni ad
: in
oiniie qiii forinsecus ipse mittit vel perducit eo- productionem Non cst igitur ipse Spiritus perfe-
.
,
dcm posterius , sit cl secundum primam origincm clus. Quomodo enim , cuni sii cx inipcrfertis? ni-
(7) Caute lege et rcgrcdere ad notam cap. 8 Sic tibi facicndum in mullis cjusmodi locig, qojt
passim in opere occur»eul.
•40 DE HiERESlDUS CR.tCORUM. — LIR. I. jrio
liil ev impcrftnlls perfcclum : quin et diarchia mo- A 8uas proprielates siiigiibris potesl intelligi : ul Pa-
oarcbiam ab una exterminat Deitate. ter pcr generalioneni, Filius per nativitatcm ; san-
CAPUT XI. ctus voro Spiritus per processionem : per liorum
Ac vero juxta rationem hanc, ncqiie Paler per- siniilia, qux singiilis personis connecli possunl siii-
fectusest, cuin non sitex uno cx nullo enim P.t- : gulariler : eorum etnatura simplex
substantia vero
tcrest. Siiniliter cniincoelum aslraque minime per- est et uniformis. Unum sunt natura, et ejusdem
fecla sunt ; non enim ab una sunt sola pcrsona sor- substantia^, tres personae ulputa simplices. Conipo-
tita csse, cum tres sequaliler personaj, ipsis funda- sila enim non unuin naiura dicuniur, clsi nnum nu-
roentum essentia; praesliterint, licei a quibusdam mero exisiant. Etenim mundus est compositus sic
principalis Paler causa censeatur : Filius vero con- ex dilTerenlibus naturis , non uiius videtur naiura ,
ditiva, Spirilus veio sanctus consummativa. Quam sed unus numero : qua de ro propric personas el
utique habent rationem, si Spiritus non ex Patre solas plurali utilur in Dco numero Scripliira, ve-
solo, sed ex Filio, non idem ergo unum. Quaeren- luti : Faciamus hominem {Gen. i ), elc: Venite d$-
dum est qiiomodo dicaturunum? Nam unum mul- scendenles linguas confundavius (Gen. xi.) Nun unuiu
lipliciter dicitur apud divinam Sciipturam, simili- moduin et incomplicabilem tantum, sed unicain na-
leret apud philosophos ; veluti genere, specie, nu- ^ turam, personarumque significando differcntiam.
mero : sed quod genere unum est, specie vero, Nam divinum natura unum, sed non personis. Quo-
plura consisiit unum, numero plura
; specie autem raodo ergo in supradicta conclusione, quae dicii : Si
sunt nam una species de pluribus numero prxdi-

: non est ex uno solo Patre Spiritus, sed ex Filio ,
catur. Unumquodque numero multipliciter videtur ,

non ergo idem unum accipere unum si dicit Spi- :
aut enim ut conlinuum, ut unum dixerim corpus ritum hon esse idem unum Patri ct Filio, mani-
totius continuitate. Quod quidem plura est in par- festum est inconveniejis, quia idcm unum sunt per
tibus : unum toto, aut quod natura dividi non po- subslantiam et per naturam? Quod si dicere inlen-
test : ut punctum et unitas, aut quae rationem ha- dit, non esse unam personam eumdem Spirituin ,
bent eamdem nominibus differcnlia , ut tunica et co quod ex duabus prodeat personis, et hoc a veri-
vestis : puiictum vero et unitas , quanquam dividi tate omnino remotum est. Nam ex duobus lumini-
iion possint, alteruter tamen principium nominatur bus tertium provenit, duobus nequaquam imminu-
et finis, prius diciiur et posterius. Et quidem iu ditis rursus ex substantia et virtute actio progreditur
:
vina Scriptura unum de multitudine accipi consue- ex vena et fonte fluvius emanat ex Patre ei Filio :
it, et unum de co quod atque nu- « Spiritus miltitur : et ex Patre

natura unum Filio sai:cl.>i;u-.
est, et
niero : et de multitudine quidem cum di<Htur Spiritu mundus creatus est : omnibus itaque patel
Erat universa tcrra labii unius ^ et linguceunius {Gen, minoris falsam esse dictam consequentiam ac con-
XI) : cui simile in Actibus Lucas protulit : MHltilU' clusionem : hanc scilicet, diarcha monarchiam ex-
diuis credentium erat cor unum, et anima nna : de terminat a Deitate. Nain ex superioribus liquido
uno numero simiiiter cum dicit Unus esl magister
: apparet ,
quod neque duo principia , neque duae
vester Chrisius {Act. iv) : unum autem rursus habet nuncupantur causae, Pater et Filius ; sed neque Pa-
divina Scriptura : quod substantia est unum et na- tcr licei sine principio sit, monarcbus appellatur.
tura, proprietatibus vero minime : sicuttresdivinae Monarcbia enim naturae , non personae est. Mani-
personae , quae propric proprietates tres nuncupau- festumergo hujusce inconveniens , dicentem Spiri-
ne-
tiir ; sed neque natura, neque substantia tres sunt. tum non ex Patre solo, sed ex Filio procedere :
Unum quippc simplex indivisibile, ac unicum quod quaquam consequi.

divinum est : sancti enim asserunt, ab inlellectu solo C.^PUT XII.
ei proprielatibus differentiam personarum confitc- Attamen Nicetas ex adverso instat dicens Si :
mur. Non enim ut res numerabiles , tces personas omnibus quidem qui divina dogmata benemedilan-
unum unum unum tur inaaU)iguura et indubiiabile constat,
quoniam
credirous : ut , et : sed solam D
Trini-
differentiam proprietflium : neqne tres diversae jes oinne quod in Zoarchica et omni conditrice
eue creduntur, elsi actu persenaetres existant, setate simiJi jnodo conspiciiur aut
communicaiur, de
tribus.praedi<;atur, aut singulariler de una
persona
cundum tres proprietates, quae refuin non inlrodu-
cunt sectionem aui divisionem, sed proprium a dicitur : emissio autem simili modo ,
secundura
communi distinguunt : nam persona quod singu- eamdem processionem Zoarchica Trinitate dicta in
Si au-
lare est, et per semanifestat concursumque insigni- non estcommunis, unius ulique omnino erit.
tivarum proprietatum, secuudum rationem cx pro- tem hot iu est, utrum Patris falebuntur solius, an
prietalibus consideratain, ul individuum a comniuni ctFilii? Patris?ecce quanquam nolint,
Quorum si
vero
secernit, et indicat. Qua de causa , personae a ma- dnmesticam suam opinionem inficiabuntur si :
quania impielas :hancenim Patri aufe-

joribfis talis assignatur descriptio : aiunt ergo pcr- Filii ? Heu !
neccsse
sonara esse substantiam, e proprielatibus ab eisdem runt, et Filio attribuunt. Quibus concederc
propria in invicem pcrmiitari et succcde-
naturae rebus numero diffcrentein : cujus descri- erit, alia
ptionis integer consumniatusque hic csse sensus vi- re. lmo«iue omniuaoda confusio atque inordinatio
erit in Deilate qu« aiia in ordinem redigit, ct m-

deiur : ycrsona est substanlia ralionalis, quiR per ,
291 HUGONrS ETERIAI^r 55«
qae boc iolupi, ged fitgil e«$c quod esl sancta Tri- A jusniodi ncc secant siibstar.tiam, nec personat deH-
nitas , sibi vicissim cedenlibus succedenlibusque niunt. Similiter his divinaj personae quasdam ha-
proprielalibus, quae omnis impietatis plena sunt. bent proprietales, quse neutrum efficiunt. Quasdam
Krgo Spiritus non ex Filio procedil, quemadmodum vero quae alieram , quae solum tres sunt : paterni-
ex Patre ut quidam fatentur. HaRC quideni necessa- tas, filiatio, atque processio. Nttm proprietas, qus
ria forsitan fuisset argumentatio, si >\u<k inducia causa nuncupatur, sive principium alicujus perso-
sunt ab adversariis , concessa posilaque consiitis- nae, minime insignitiva est : sicut'e&quxdain alix ,
seni : at neqiie ab adversariis concessa sunt hsec , ut ingenitum sine causa esse, sine principio esse».
vel posita neque manifesla perse, olex hisliqnet
: emittere, sine Patre esse, non esse Spiritum san-
qu:e supponunlur. Palam eiiim est, quod quaecun^ cfcum, non esse processibiie, habere Spiritum san-
que naturae propria sunl, ea esse communia ejus- ctum, mittere Spiritum sanctiim. Quare plerasque
dem substantix personis : ut scternum, immortale, Filio Pater communicat , similiter quasdam habet
incommutabiliter per se : nam qui participatione in- proprietates et Filius , quse insignitivae non sunt.
convertibilia existunt, ut angeli sancti, terminura Quare quasdam communicat, ut causati-

SpiriluL
linemque babent. Sed magniludinis Del linis non vum non esse anarchum, oon esse Patrem, el a!ia
cst. Quo enim ibo a Spiritu luo? Ubique divinum B his simiiia. Juxta eumdem modum et Spiritus ali-
est, etin onmibus, et in omnia tres personsB consi- quas habet, quas Pater communicat, veluti non esse
slunt quae adinvicem consubstanliales sunt : ut Filium, non esse genitum, differre a Filio, et alia
,
eamdem suscipientes substanliae rationem. Verum hujusraodi quae non sunt hypostaticae proprietates-
Filius ex Paire, ac ex Patre Filioque Spiritus saii- sive personales omnes circa substantiam
(8). Hae
ctus est, nec ideo succedunt proprieiates, e quibus considerantur, et $in{,'ularum non sunt sortitae per-
Pater Filiusque insigniuntur : nequein vanoestfi- sonam, ergo sunt proprietates ^ qux nequaquam
liatio seu paternitas, ut nudum noraen circa nuduei personarum insignitivae sunt : una certe in divina<
Kubslantivum intellecta, neque consequens. Quod Trinitate proprietas, uuampersonam indeficienter,.
Grseci Latinis insultando asserunt dicentes : Si Spi^ indiminute ac indennitabiliter insignit , ut paterni-
ritus procedit exFiiio, excidit Pater a sua proprie^ tas Patrem, etfiiiatioFilium. Quippecircumscriptis.
tale : certum est non esse sibi substantiam con- oninibus alii», quaecunqueconveniunt Patri,ut, in-
EuSistantialem ;
personte vero si consubstantiales genitum esse, principium esse, Spiritum emittere
sunt , et nullatenus Patrem esse, semper Filius ad
proprietates suas alternare relicto eo vero solo,
queunt. Quomodo enim quod singulareest, habere ipsum dicetur, ete converso Pater ad Filinm. Nam
Cir7
Filius niius Patris dicitur, et Pater pater Filii ne-
valeatallcrius proprietatem ? Quo fit ut cbaracter, id :
est, proprietas insignitiva personx, ac quselibet quaquamFiliusad ingenitnm dicctur. Nam cum non
proprietas singularis , immobiliter adhaereat circa sit Pater, non est FLlius. Quod si una proprietas
divinam quamlibet personam consideraia. At vero anam hypostasin indeficienter, et absque omni di-
non est unius tantum personse, aut trium, qusevis minutione insignit (habet aulem plures proprietatcs
proprietas, ut sequentia indicabunt. Insecabiiis qui- quaelibet de tribus), erunt proprietaies, qux minime
dem est divina substantia, sed tarnen plenissime eara personas insignianl. Quamobrem non idera est hj-
p«*rsonarum unaquaeque habel sine diminutione. bere proprietates , et ab cisdem insigniri : plures
Quod igitiir eril sncoiiveniens personis prorsus in- enim quodlibet anirnaliuro proprietaies habet a ,
separabililer cominanentibus, proprielatem aliquam nuila quarum insignitur. Patet igitur, ut arbitror,
Filii Patrisve communem esse? Nonomnis proprie- nullum inconveniens sequi, si Pater, et quae cum
tas personam describit, id esl , sicul ea aequaliter co duae personae sunt, hujusmodi possident pro-
ei, qu38 segregare neturam putatur a reliquis, sic prieiates, cum differens habitudo compositioneni
.'{u.-edaiii proprietales in his quidem quse diversarum non adducai : sicut in punciis, in unilatibusqiie li-
bubstantiaruin sunt segreganl naturam. In consub-

D quido apparet. Nam tribus ex ordine positis unita-
iîauHalibus , id est in his qux sunt ejusdem na- ttbus, media prioris respectu secunda videtur, ter-
iiiva;, vero personam insignire videntur, ut in bo- tia vero prima : et eadem priina et secunda cum
minc el equo risibiie atque hinnibile : qux cum dif- sit non suscipit compositionem. Non enira est pos-
foi-eiitium naturarum sint proprietates , intra eam- sibile passionem unitatibus, cum sint indivisibiles
dein speciem, non substantiam secat alterutra, sed iaesse : quae neque minores, neque majores intcr se
personanini separationis indicium, adjecto numero, iiunt, neque excrescunt, neque contrarium patiun-
tanlum prxstat : dextrum autem et sinistrum et hu- tur : quae forte ad primam reiata, dextca intelligi
Povsonales proprietates dici Grsce btposta-

(8) plares habeat qualitates dictae proprietates. Divinam
ti( qua; singularum hyposiaseon, id est p^^rso-
."«s, natiiram non ideo esse compositam quod tribu» in
naruiii suiil insigni(ivGe, ali% auiem sunt proprieta- fiersonis. Animaeliam corporis affeciionibus condo-
los non siiigulaium insij;nilivce, sed diiarnm perso- et. Arfiyrophili versio sic liabel : Raliocinari vero,
iKiruin vt;l Palvis et Filii, vel Filii, et Patris ct Spi- et ;»niare, aut odisse non sunt illius affectns
: sed ,
ritus commuiics, ct has dicit circa substantiam hiijusce qiiod liabel illud earalionc, qua illud habet,
considerari non proprias singularum. Non ideo lib. I be niiima, cap. 4.
Deuni c«se composilum , ct simplieitate carcre, si
t53 DE IIJLRESIBLS GR.CCOflLM. -- UB. I. 2S4
•d* •ecuDdam yero linislra el eadeiu dextra et A luniatibus discreii nec disf^^rtlti inlenrallis, non
: .
einisira existenle, nun deperit propria ideo simpli- separabiles, non dividui aliquibus, non substautia-
cilas : sed ne4|ue divina natura composita diceliir iil)tis parliciperit proprielatibus.siinulque una causa,
eo quod habet Tirtutem el actiunem, personisqtie in unumque principium sancli Spiritnsexistant : unius
Iribus existat. Per oranem uli(]ue inoilitm (livina er:t::i liiminis duo lumina, unam causaiu, iinuuique
•implex natura est, et tamcn totu Palris, tota Fi- principium esse animadvertiniiis sensibititer.
lii, toia Spiritus sancti est. Qnid igitur cuipiam in- CAPUT XMl.
opinabiie videatur una in tribus personis Deitate S(rd objV.cliones adhuc ilerare adversariiig non
commanenle, duarum personarura inseparabilium
si cessat : Si una, inquil, causa Spirilus Filius csl el
proprietas una est, et dicitur? Amplius Ex a(Te- : Paier hujusmodi causa aut secuiiduni iiuincruin
,
cliuiribus animse, ut quibusdam visura est, qusedam habel unurn, aul secundiim spccieni Qiionim si :
iresligia in corpore commanent et ex corporis in , Spiritus sanctt causa secundum nunicrum habel
•nima, quibus physiognomoncs , ei corporis idea unum, et una nuraero causa Pater est cum Filio
portendunt animae affeclione!^. Quoniam vero ex pas- sancti Spiritus, quare non sunt dttae personx Pa-
iionibus corporis, vesligia qua;dam adbxrent anirase ler el Fiiius? llein : Omnis, inquil, ciiisa niinie-
(manifestuin , dolenti enim condolel Tuineratoque B ro una existens aut ex principio aliquo csi, aul
,
af&igitur), patitur anima non solum in senectute, niiilura habet principium. Nain habere princi-
eed in ebrietatibus aegriludinibusque : et propler pium, unum niimero el idcm
et carere principio
,
cnrporis interaperantiam arcetur ab aclionibus. non videtur possibiliuin ; at vero causa qux dicta
Quo ab hujusmodi lapsu regresso, rursus periucet est, neque babet principium ineo quod Filiiis dici-
aiiima: nec alius tamen innascitur sensus, cura tur, unde non est Spiritus sancli iina causa iiume-
priorum reininiscatur post ebrielatera.Ycrura haec roFiiiusel Paier, sed neque secundum speciemuna
oinnia et qiiaecunque borura similia sunt, ad com- propinqua Spiritus cnusa Pater esl et Filius.
De aDima,dicen-
positiiin, Aristoteies retulil in iib. Mamex uno non numera, sed spccie habcntia essc
do sic Sentire, et amare, aut odire non sunt men-
: similiter illi unum babenl? quippe qiix ad unum
tis passiunes, sed babentis illam, in eo quod illam specie comparanlur, siiniiilcr illi unum habent.
habet, eo quod non inoveri animam arbitratus est, Quod si ita sit, numero unius, cum
non erit specie
•ic nequaquam tamen cum passiiva movendi socie- non hahet ex causa esse, quae numero una, sed quae
tatc, omnem corpori el animse comraunitatem abs- specie una sit. Porro causa secundum numerum
tuiil. Non est anceps alteruter singulares quasdam uiia, una numero ex necessiiatc est, quod specio
proprietaies naclum esse, ut rubrum, nigrum, al- unum habet pluriura est. Ecce enim ba syllaba,
bum, dividuum esse : aliis alibi positis partibus, et quod secundum speciem unum habct, plurium atque
similia his, corpus. Ralionaiis autera anima absque difiercniium pars diclionum invenitur : ea si secun*
corpore inleiligere, cura sit in corpore : unum cum dum nuraerum unum haberet numero discreta
velii inteliigat, nuilius eorum quae extrinsecus egens, essel, et unius lantum pars diclionis, boc autem
ei quanto majora iu se suscipiat, lanto facilius insi quis dicat non recte colligit, eo quod vere di-
feriora dispenset , se cognoscat, seque contemple- calur unus Dcus Pater et Filius, alqiic Spiiilus
lur, ex quo monstratur separabile et iramortalis, et sanctus, sed neque tamen genilus Deus, ncque ingc-
utruinque quasdam communes proprielates habere, nitus sunt bi tres. Quare non sunt unusDeus : Dlco,
ut in tolo esse, animal constituere, ab invicemposse inquit, Graecus, Deum non habere ibi unum secun-
scparari, copuiarique iterum. Dato tamen hodie om- dnm numerum, sed secundum naiiiram , seu sc-
nibus reclaraet communitatibus corporis , cuncta cundum speciem. Nam dicendo, unus Deus est Pater
dubilaliune suffossa post resurrectionem alicujus et Fiiius, ct Spiritus sanctiis, nihil aliud intelligi-
consortium habitudinis adipiscelur; ait enim Apo- i)iu8, non quod hujusmodi substanli:c Pater, et Filiiis.
stolus : CorTuptibile hoc induere incorruptiontm, tt j) et Spirilus, per quara Palcr Deus est, nou Deus
mortale hoc induere immorlalilatem. Iterum : Semi- Pater : et Filius Deus, «on Deus Filius : non ciiini
natnr corput animcle , resurget eorpus apiriluale in eo quod De-JS Pater, ncque in eo qiiod Deus
(I Cor. xv) : non quod verlendum sit in spiritum, Filius, cum in eo quod Deus nullas recipiat perso-
scd quod plures cum suo rationali spiritu habiiu- nales proprietates. Solvi haw: polcst, ut arbiiror,
rum »t communitates : hujus rei oronis dubitatio- objcclio, et per alia plura, ct pcr ea quje supponun
nis nodnm rx amussi dissolvere videntur, exoptati tur. Divisio causse qnaedicta est habentis unum aut
corporis Jesu Salvatoris nostri, ejusque beatse super secundum numerum , aut sccundum speciem do
onmes mulieres Gcniiricis candor maleriaH, formalive causa, et reliquis quaj suppo-
subtilitas, levilns,
Inviolabilis, imiuortalitalisquoque ac incurruptionis nuntur dici consuevit. Sed neque Pater solus,
gloria : quae corporis acqualiter et spirilus esse non neque cum Filio materialis, sive formalis causa
Spiritus sancli est. Neque vero eflicicns, seu (inalis,

esiambigendum. Cum igltur anima ei corpus pluri-
inum distanlia ab iiivicem, prster singulares quas quod maiiifestius (ieri polesi per induciionem di
hal enl proprietales quibusdam communicenl : nihil visionemque earum, qu» apud primos pliilosoplio»
wli<iue %i\ inconveniens, si Fater et FiHus, i\ofl vo- dicuntur causarum quadriiariara divisarum. Namque
2.';s HUGONIS ETERIANI asa
h:u'ura alla est elTlciciis, alia materialis, alia for- A unam proprietatem habere, qurc quanquam pluraliler
inalis, alia flnalis. Earum rursum. Eae quidem in- videantur dici, non propter se, sed propter partici-
sunt, ut materialis et formalis : eae vero exlrin- pantia plurali utitur numero, quia pcr ea qux
tecHS intelliguntur, ut efiiciens e.t finalis. Efliciens habiludinem babent, et ipsa facilius habitudo ma-
autein iiieu extrinsecus, quoniam voluntatis est : nifeslalur. Commune quoque est Patris et Filii
seciindiim voluntatem enim facienda disporimus, characterem babere ad invioem se respiciendi. et
ct pro voluntate movcntur, quibus sccundum locum rursumsequalitersecundum habiludinem differre ab
moiiis inest. Scd neque Pater extra Filium est, invicem ; sed et illud quod illorum qiiae aliquid sunt
neque Filius factura est. Materialis autem causa qnis inficietur Palrls ac Filii esse commune, dici
inesl rei, quemadmoium domui fundamentum, scilicel sdconvertentiam? ut enim PaterFilii Paier
res statua;, ac elcmenlum syllabis;quidem re.s dicitur, sic et Filius Patris Filius esse dicitur:
potest absqiie statua esse, Spiritus aulcm sine exaequatur utique ab alterulroad alterutrum praedi-
Filio el Patre impossibile quod existat. Formalis caiio, quaeet conversio dicitur, quoniamut hoc ad
item causa rerum dcsignativa est; nam secundum illud, sic et illud ad hoc praedicstur conversim :
speciem, non qux a genere dilTerenliis abundat, sed similitcr aulem et dcscriptio eorum quse ad aiiquid.
«)U3C dividitur, e diverso materi% insigniuntur res, hsec scilicet quibus hoc ipsum estse est, ad aiiquid
lod Paicr non est spccie» Filii, neque Spiritus quodammodo se habere : de Patre quidem atque
bancti. Magisaulem Filius esset Patris species, si Filio prsedicatur, ut de existentibus ad aliquid,
dici hoc ipse enim manifestavit nomea
liceret : nequaquam vero de Spiritu. Et quoniam adversus
Patris hominibus finalis catrsa est, propter quam
: positam objectionem sîITiciunt hcec, ut arbitror, in
facienda in actum prodeunt , ut medicina propter alias quae restant conlradictiones eundum res ipM
»anitatem ; est cnim finalis causa, propter qiiain postulat.
alia ipsa nuliius causa, et extra rem consideratur CAPUT XIV.

ct abest : Pater autem semper est, nunquam a Spi- Ecce Methone praesul talia proponit : Si perfeeta I
ritu separatur. Quare non est finalis causa Spirilus iiiquit, ex Patre processio Spiritus. Perfecia atitem.
Pater. ManifestumigitursecundumnuIIumdictorum quoniam Deus perfectus, de Deo perfect» Palre
ntodorum, Palrom esse causam Filii, seu sancii Spiritus quid, inquam, confert ad hanc illa quae
:
S|)iritus, quia iiidicibilis atque ineflabilis est ille ex Filio? Quorum si et hlc aliquid conferi, non e«t
niodus, quo Paler Filii Pater et causa censetur, et perfecta illa : quomodo enim perfecta, si tantum
Pater est Filio, sanrti Spiritus una quoque causa p dehabet quantum illi conferl? Si autem ex Filio
o - ^ .
iiniimque principiiim. Quae vero dicta sunt patet, processio Spiritus eadem quaj ex ,^
. •
Patre processioni
qiiia divinis personis miniine propter praedictas est, njhilque amplius est, neque invenire, neque
causas conveniunt. Qiiare unaquaeqiie semper ens dicere, ad declarationem Spiritus pi^rfectionis : su-
adesso ducil, quac non existunl. Etenim ut Pater, perfliia ulique fit prorsus ea, quae ex Filio, at su-
sic et Filius, sic et Spintus sanctus nuHa unquam I>ernuus est atque vanus, superfluum quid inducens,
ve inferior esse potest, per se expeiibilis, per se insuper consununata supra perfectaque Trinitate.
libcr, per se bonus existens. Quoniam igitur mon- Mihi quidem bujusmodiratio non videtur sufliciens,
stralum est caiisam non esse personalem proprie- ad tollendam Spiriius processionem ex Filio : vcro
litcm, manifestum et evidens est, quod nuUura ineum passibilis uniuscujusque anima sit, non potcst
convcniens sequilur : si Patcr et Filius una sancti magnum quid ac generosum concipere, maxi/ne
Spiritus causa, unumque principium esse credantur, eirca divinum, dum perpetitur caliginem non fa- :
e\ quo falsa manifeste apparet Nicomcdiae antistitis ciunt horrenda sic belligerantes vulnera. Ignorantia
aliorumve positio quae Quod non est unius
dicit. certe, hoc in loco, hujusceroodi cavillatione pru>
proprium , trium est commune si igitur causa
: dentior, haec quidem et similia bis qnamplurima
einissionis Spiritus non cst tantum Patris, sed et I> it Lalinos, ut circa pueros ex omni vento formi-
Filii, necesse quoqueSpiriius esse, sicque erit Spi- dantes naufragium jaciuntur : nonne quaeri et simi-
ritus emissor simul et emissus quod mendacii : liter potest, Fiiius ex Patre perfectBs est, perfectus
plenum est. Nam commune est Patriet Filio ex ali- quia Deus perfectus, de Deo perfecto Patre. Solus
qua non procedcrc, non esse spiritum alicujus, nec enim DeHs perfectus vere videtur iUo existente :
Spiritum sanctum essc, sicut dicitur in substanlivo solo peKecto, extra quod nibil est summe, et quod
nun esse, omni sub«tantiae commune est, primis non indiget alicujus, alia vero omnia videntur, et
scilicet el secundis : el sicut dicit Porpbyrius com- suQt abusive perfecta : sive secundum quantitateui,
inune esse proprii et inseparabilis accidentis , quod sive sccunduni qualilatem, seu nictaphorice, ut
praeter ea nunquam ronsislant illa, in quibus con- perfcctu» calutnniator, perfectus lalro , perfecta
&ider.intur. Unum ut hujusce oniiltam negaiioncs, destruclio : res quippe perficere dicitur anniillari :
dico quod haberfl habitudinem ad invicem Patri si igilup perfecius Deus est, Filiiis ex Deo Fatre
Filioqiic commune est. Omnis cniin habiludo circa periecto; quid, inquam, Spiritiis ad hujusmo<ii
ylura lirct coiisiderctur, ut una tamen habiludiualis conferat perfeciionem ? Qui si conforl, neuler est
proprictas scgrcgalur, ox quo liqucl vursus, duos pcrfccius, neque Pater, ncqiie Filius. Quomodo
m DK IIXKKSIDLS GRÊCOP.UM. — Lin, I. 258
cniin perfcclus si lanti egel quanli Spiriius dator A clus, sed talis qualitas non est arcidens, niagis
esl? sin vcro «nus Deus perfedus est Pater ot Fi auiem una personaruin sanciai Trinitatis verusqiie
Kus, et nihil aniplius cst invenire, neque dicere ad Deus. Hoc idein thcologus Joannes teslari videiur,
nianifcslationem paternx perfectionis, superfluns iibi dicit Deus charitas est, et qui nianet in charilate
:
ntiqiic fit Spiritus, quod cogltare impium est. Nani in Deo manet, et Deus in illo (/ Joan iv). Qua; cha-
sioul universitas vidctur Patris et Filii esse, ita et ritascum veliemeiis esi et iiideficiens erga proxi-
Spirilus sancli : atque quos \ocat Pater et Filius, niiim, Spiritus est in iiobis, qui manere facil iios
quo6 vocat Filius et Spirttus? Quos sanctificat in Deo, Deumque in nohis : quod ex operibus
Paicr hos quoque &anctiricat et Spirilus, licet de maxime cognoscitur. Queinadmodum anima, qiiam
Spiritu dictum sit : Non loquetur a semetipso, sed nullus videl, ex actionibus niotibusque percipere,
tjttcecunque audiet loquelur {Juan. xvi) : quod quidem quodin nobis sit ac exislat sic in nobis Dei cha- :
praecipue oslendit ejusdem natune veritatem coin- ritas, per aliquos motus ai lioncsque cognoscitur :
niunitatis, et non aliquam minorationein. Omiic quas Spiritus datus eHicit, ut scriplum est : Quo-
f nim quod natum cst, si rationale sit non cx im- , niam de Spiritu suo dedit nobis (/ Joan. iii), qui ut
Lccillitalc, vel casu cum vult, a seipso propriam mundus munda et immaculata laigitiir. Tale doiiuin
hahendo voUmtatem, loquilur, Spivilus vero Dei D Spiritus sanctus est, quod charilas diciliir, p>r
iioii sic. Quidquid enim viilt Spiritiis, Dei esl quam Pater diligii Filium et Fiiius diligil Patrem,
folunlas : ct quidquid vult Dcus, Spiritiis saiictl et aiqualiler hujusmodi chariias communicatur
voliinlas esl. Cixjierum prophetae reliquiquc ho- Patri el Filio: namqui diligilur, debet diligenti
wines ijolunt qtiidquid Deus vult. Ecce Pelrus ma- seqiialem reddere aflfcctionein ,
quia sinccra et cei ta
|isinim negavit, Aaron adversus Moysen murmu- dilectio, et ex sequali omninoad invicem dileciione
ravit, Jeruniias propheliam aspernaius est : Spi- consistit : crimen alioquin dilectio foret, injEqnalem
rilus autcm non sic. Non enim aliquando qu% Dei reddere diligenii affectionem, et amanti amato dis-
Patris, aliquando quse suiipsius vult, quia in se simililer assistere, Ergo haec charitas qu* incffa-
aliain non habet voluntatem ; sed neque Filius una biliter jungit Patrem Filio, Filiumque Pairi, qiia:
et eadem existente trium personanini vohinlatc ac conjunctio nos ad amorcm Dei, Filinmque ad anio-
perfeclione, propterea perfecia Spirilus ex Paire reiu Pairis trahit. Non est enim otiosiis in Deo
processio non debet prohibere eam quoe ex Fiho amor, quo tres persona» invicem connectuniiir.
«•se dicitur, cuin neque perfectio Filii ex Paiie Quamobrem non est putanduin, quod proptcr ho-
prohibeal perfectionem sancti Spiritus ex eodeiu. mincs solum, ainor Deus dicaliir : qui ante omnia
Qiiare planum est, quod ex utroque perfeclionein ^' saicula charilas exislit, quK esl Spiritus santtus,
et esse habeat Spirilus. Naui sl separatim el seor- "t evangelistaj Paulus conleslalnr, dicens : Cha-
«um Spiriius progressio ex Patre essot, nullo inodo **"«* lêi diffusa est in eordibus noslris per Spiritum
Filio communicante, imminuerelur dignitas iHius, sanctum, qui dalus est nohis {Roni. v), exuLerans,
qiii gcnilus est. Eteniin si ei solo Paire Spiritus opimumque donum, ut Chrjsostomus perhibet.
procedeiet, solOs Pater ipstim mitteret et Iribueret, Donum enim quod maximum erat, hoc dodit, non
quod sic manifeslum iil : si Filius eo quod a solo coelum et terram, et mare sed quod his omnibus.
:
Pairc generalur, a Patre solo dalur et millitur: erat honorabilius, quod angelos ex hominibus et ,
propter eamdcin ralionem, si ex Patre solo pio- filios Dei ac fralres Christi praeparavit : et post
celi Spiritus •
Pater solug ipsum iribuil ac miltit; pauca in Epistola ad Romanos : xYon cum iNferca-
niiilore autem et dare Spirilum, Filii dignitas est. pedine, Inquit, et pedetejitim nos honoravit, sed re-
Qua de re si seorsum, et separatim Pater millit pcnte bonorum fontem diffudit, et hwc ante ccrtamina.
Spirilum, minuilur Filii dignitas, quod cogitare Quare licet non pcrnniUum dignus sis, noli despe-
Imoium nefarlumque esl : igitnr ex ambobus est rarc, magnum habens advocatorem charitatem ju-
Spiritusprocessio. Ampliusutanteriusoslensumest, j) dicamis. Qui estquod maximiim dicit univcrsorum
niliil coinmuiie habcl, Paler et Filius ex eo quod donorum bonorumque fontem? Deus ulicnio Spi-
ImDel esi Paler, hic e.sl Filius, personaliler ab eo riliis sanctus, qucm charitatem nuncupavit cvan-
«liyidere piorsus ad simililudinem individuorum gelista cum dicil /)«J«sc/innfrt5 cst. De lioc quoque
:
speciei ciijuslibel, sub subslanlia inlellectsp •

at in quartodecimo psalmo ait Hicronyinas : « Spiritus
vero Spiritus veluti qualilasest Patriset Filii, prout sanctus nec Pater est, nec Filius, sed dilcclio quain
magnus CyrUlus in septimo ad Hermiam seimone, ^ PaterhabelinFilium.etFiiiiisinPairem. > Augusii-
patenter videtur assere, sic dicens Nunquam signa
: nus quoque in sexlo libro De Triniiaie ait : i In omni-
et prodigia per Pauluiu Christus operatus cst in bus «qualis est Palri Filius, et est unius ejusdeni-
viriute SpiriluB sancti, ut aclio quaedam naturalls et qiie substanliae. > Quapropter et Spiritus sanciUN
vivens, et ut ita dicamus, qualitas divinltalis Filii ineadem unitate substanlix el aequahlate consisiii
Spirilus sanctus est . si autem hoc ita est, quomodo sive enim slt unitas amborum, sivc sanctiuis, sive
«rit faclura, quod in Deo,€l ex Dco naturaliter? Et charitas, manifeslum est quod non aliquisduorum
Ucrum idem dicU :Quasi aliquis vapor, «i qualitas cst quo uterque conjungiiur, quo geiiilus agi-
:
esl snbstanlia Ipsius Patris, et hxc quidem San- gncnle diiigitur, gcniiorenique suuni diligit. Quo
259 ntGOMS ETERIAWI «60
niain igiliir Spiritus ut esl ainor Patrie, ita et Firii, A ct sic paiiuritur impielas : prlmuin «îJem , quod
ut proccdit cx Palrc, procedit cx Filio, manircstum niagis erit Fiiius causa Spiritus, miiius autera Pa-
igitnr ex iis i|ux dicta suiit, (|uod non existcnto ter, Nam propinqua causa est, magis causa
qiix*
Filii Spiritu, ucquc c\ ipso proccdcntc, impossibiic est, proutcoininuncs conceptiones el vcritatis serroo
est ciimdcm Spiritiim Patris essc, vei ex ipso pro- dcclarat. Scd in ea ,
quae incommutabilis et inalte>
cedere. Quippe superius moiistratum est, quoniara ra{>ili8 est divinitate, atque in ttiearciiicis byposta-
Spiritus progrcssio ex Patre, Filiove una eadeinque sibus , nequc minus est invenire , eo quod xquali»
cst, cl quod communc duoriini, Patris dico et Filii, ter, et in eadem gioria ornnia qux communia sunt.
ex soipsis Spiritum cmittcre : oslcnsuin quoque est, divinig pcrsonis consistant. Hxc quidem et alia
quod ciim emittcndi proprietatc pluros alias cont- dictU3 piiiiosophus concinnat et exacuit qux , ad-
munes liabcnt propriotaics Patcr et Filius , qua; vcrsariis vulnera non infigent prius quidem et :
Spirilui niiniiiicconveniunt. Dictum eliam est, quod secundum tempus, et principaliter et se-
posterius
Pali-r non in eo quod Pater Spiritum emittit, setl cundario, proprie in Deo Latini non enuntiant, et
ineo quod principium et causa nec ideo in unam : hoc merito : iiumcro quippe divinum superius est,
confunduulur perHonam, etsi per unam et indilTe- et leinporis consequentia : nam ubi unuin et idem
rentem progressionem ex ami)obus Spiritus pro- B cuminunitas est, niliil dehabens numerus toliitur.
veiiiat. Scd neqiic indivisibiiitas simpiicitasque ct concordia in uniiatem câduQatur. idcoque prin-
depcrit, ncque semi Arium prodiginm neqiie semi- cipaliler proccderc &pirilJ3m ab alterutro removen-
Sabellius cxoritur error, nt ncqu.'ir|uani sui ipsius tes, dc utroque prov':nire .'^nirniant acqualiter : in-
conscrvci proprictalcm Palcr, aliquid hiijus el quiunt enim : Si non cst in sancta Trinitaie prius
Filio impcrtiat. Similiter autcin ct Filius non soIhs Secundum tempus, Dcqiic secundum naturam, hono-
iasignialur flliali proprictate, ut aliquid de ea Pater renive, potcntiamve, non cst aliqua trium pcrsona*
assumat : nenipi; non omnia qnx Patris et Filii, rum principalitcr ab alia,
magis aulem quod «
Spiritus quoquccommuniacxistunt, eteconverso: nullo secunduin posteriorcm valioncm provcnit
propterea non csl verus qui dicit : Omnia quxcun- non videlur procedere. Qua
principaliter ab aliquo
que habct Filius, liabct ei Spiriius, cxccpta nasci- de re, secundum exccptissimum causx modiim,
bititate. Si itnquc liabct einissivum Filius, habebit iiiclTabilcmquc ordinom quo Spiritus quidein ter- ,
hoc ct Spiritiis, quod a vcritatc rcmotiim est ; nam tius, Filius vero secundus a Patre censetur. Colligi
Filius cuindcin Spiritiiin babendo inittit, sed Spiri- non potest aliquod ejusrnodi , ncmpe, si quia Pater
tus non Spiritum, ncque seipsum propric mitterc ^ a nullo Spiritum, a Patre vcro, ipsumFilius habet
dicitur. princip-iliter, isPalrisexisiil, propter eamdem cau-
CAPUT XV. sam. Qusccunqiic Filius habet, Patris erunt princi-
Ilis atque similibus Byzantius novus phiiosopbus paliter. Quod si \ln est. solus Paler principaliter
non consentit. Inqiiit cniin : Si Spiritus cx Patre vivit, princip.iliter regnat, principaliter judicat«
Filioquc proccdit, siciit quidainautumant et dicunt, qiiin ctiam principalilcr persona est : hxc si con-
necesse aut siiniii sine tempore et seternani csse ccdantur, reum mcndacii Apostolum facere videntur,
progressionem Spiritusex Patre ct Filio, aut secun- dicentem : ôn rapinam arbitralus e$t es^ Fititim
dum prius et postcrius. Quod si sccundum prius et wqualem Deo Pairi {Phitip. ii):sed et iilud quo-
postcrius, in quociinquc duoruin sit, evidens cst bla- modo stabitEgo sum via , veritat et vila. tiemo
:
ftpliemia,eritenimSpiritusseipsoprioretpo8terior, venit ad Patrem nisi per me (Joan. xiv):acaiia
jpternu6ettemporaiik,rccen6etantiquus,subtemporo qu% multa bis aggrcgari possunt? Quod vero sequi-

ac anie tempora, eo quod non simul adsit Spiritus tur, scilicet propinquam quidera causam magis esta
progrcssio, quod impictatis
ac ejus existentia, causam, minus vero quse remota est, absolvendum
plcnum est; sin autein simul, prx-tcr lempus aiier- sufliciens csse arbitror, qiiod id tale in naturalibus,
naliicr ex ambobus, Patrc dico et Filio, proccdit , I) logicis, similibusque , in quibus non eadem causa
ciii ut propugn.iculo, innituntur, qui ex adverso ubiqiie propinqua remotaque e^t, locum habet. In
dimicaiit : quxreiidum est ab ipsis, utrum siinul nequaquam tum propter alia
divinis vcro personis,
prxter tempus et .'eternaliter an quomodo dicanl Y multa, quxnunc prxsiat, tum pro eo quod
silcre
Nain si principaliter ex ambobus dicant , apcrta est propinqua mediataque prorsus eadcm causa cen-
blaspliemia. Eruntcnini in supersubstantiali, supra- seantuT Patcr et Filius ; atqui ncque seciindunt
naturali, ct Zoarchica Trinitatc duae principales, et tempus, neque secundiim naturam , neqiie secun-
siiic principio , sine causa personiC : ideoquc dux dum aliqucm aliura modum, PatcrFilio priorest,
causx duoque principia ,
, et diio non habentia ut de Patre quidem Spiritus principaliter , dc Filio
ncque cûsam, neque principium. Itaque in duo- autem «êciindario, aut nulla ratione ut Gr:cci ni-
rum pluraiitaiem qupe Chri&lianx sunt religionis mium inopinabiliter arflrmant, procedat : ut eoim
transfcrcnliir, et injuria non quaelil>et Zoarchica ante omnia tempora simul natura sunt Pater et
.ic supcrsub&lantiaii irrogabitur Triniiati. Quod si Filius , ejusdemque bonoris , ita quidqnam potest
non principaliter, licet simul et xternaliter , sed Patcr, potcst ct Filius, et quidquam a Patris el
propius atquc remotiui, aul primo ct sccundarlo , Fllii pot^ntla remoA-eretor. Non polcsl peccare Pater,
.CCORCM. — LIB. I. 505
«on polest peccare Filins , eo quod peccare non bit X secundum aliiid potest emiltere. Quicnnque vero
res exislens , sed tanlum boni priTatio inGnnilas duo maxima in Trinilate singulariter potesi, plura
est, ut Apnstolus dicil, Chrislus , cum essernus singularia co polcst, qui unum singulariter ibid:'in
infirmi, pra nobis mortuus est {Rom. v) : el David: consimilis figiinc potest, ut Fiiius quidem laniiim
Mulliplicala; sunt infirmilates eorum {Psal. xv) : gig«ii. Qiiod si hoc singulum tantum in Tiinilntc
ideoque non est Deo possibile, sicut neque quod Filius potest, Palri duo niaxima in Trinitate sin-
factum est, ut noo sit factum, facere Deus putcst. gulariter poienti non exaequatur secundum hf>c.
\erax eniin Deus esl , factum aulem faccre nou Ncmpe si cxaequatur in Trinitate Patri , tot singu-
factum, mendacium est. Potius enim hoc sit facilc, lariier in Triiiiiate potest quot et Pater. Sed ncque
a seipso dilTerre ,
poeniterc , naturamque propriam Filius duo poiest, in Triniiate singularitcr, neque
deserere id est , dicere quod possit non esse Deus, Spiritus. Plura ergo in Tnniiate singnlaria solus
«|uod ridiculuni prorsus et inulile. Propterea, ut Ari> Paier potesl, quam solus Filius, aiit soius Spintus.
stoleles dicit : < Nulla polestas pneteiiti est , sed Sed instct forie aiiquis diccns : Ex praemissis non
prxsentis aul futiiri : nulio cnim modo possibile provenire hujusmodi conciuvionem , pro eo quod
«st ,
pra;(eril«im tempus existere nunc : sed nequc posse pluraliter relatum , ad proprieiales lantum
in prselerito verum erat dicere , quoniam nunc est " referatur, veluti personj» singn.lariler inieilccia esl,
illa qu£ fuit leinporis particula; si prsetcritum secundum substantiam diciiur producta in plurali-
teinpus relabi non potest ad pi^sesens , vel ad futu- tatcm ncn substantiam, sed proprietates indicat.
,
Tum , nibil eoruin quae sunt nunc vel futura suni Quod cx propositionum conseculione videri putest.
in tempore praRlcrito existentiam habete possibile , Si est persona cum substantia ; sed duae personae
a quocunque autem omnis aurertiir existendi apii- si anteccdant , non infercnt duas subslanlias , vcl
tudo, ei'nuiia vere poiest ailribui polentia : quare aliquid talium. iuxt» bunc modum , inqiiiunt
nulla est praeteritt possibiiitas, sed pr%sentis, vel posse singulariler inlellectum substanlive dici
futuri. » Quocirca prselerltum omne necessaritim et ex eo quod unum sunt pcrsonae ires. In qiio
videre non possibile neque contingens, possunt quantum possunt duae tantum quselibet trium , sola
iitique Pater et Filius xque orania volunt autem potest, pluraliter aulera posse, cum in Trinitate
:
potiora. Quorum si Non quaecunque

quis dicat pronuntistur, solumiuodo proprietatuin indicaiivum
:
Paler , polest et FiliuE, et e converso eo quod est quare superius positae conclusionis, hoc scili-
:
:
Pater cum git Paler, non potest esse Filius, neque cet plura in Trinitate singubria, solus Pn(er po-
Filius Patcr : verum bsec et his simiiia magis ne> r test, quam solus Fillus aut solus Spiritus veru» , :
galionrs autein infinitae sunt , et neque naturam hic est sensus, plures singiiiarcs proprietaies Pater
neque subsistenliam Jiabent quare nequc potenti% , habere potcst solus, quam Filius sclus, aut Spiiilu»
sunt. £x quo roanifestum, quod ad nullam poten- solus.
tiam pertinet , Patrem esse Filium , cum utrumque CAPUT XVI.
interimat. item si quis dicat aiiud esse generarc Sed vidcre mihi videor quod talis responsio ma-
posse , et aliud posse generari et aiterum quidem gis impedit quam expediat : nam sive duas proprie^
Pater tanium potest, alterum vero tantum Filius, tates seu duas poteniias Palrem , Filium vero unam
«nde differentes ad invicem potentias.Pater et Fj- tantum quis habere dixerit , iroparitatem , aut pro-
lius habere videntur : respoiidendum quod cadcm prietatum, aut polentiae, quorum utriirnque dete-
potentia est in Patre , seclindum quam poicst gc- siablle arbitror , apporiat, Profeclo ut una et «a-*
nerare, quae in Filio, secundum quani polest gene- dem est Irium potentia, secundum quam aliudl
rari , quanquam dlversis effulgeal proprielatibus : Pater, aliud Fiiius, aliud Spiritus singulariter po-
veluti una potentia est hominis disciplinae perce- test, ita proprielatum numerus circa singulas pcr»
ptibile, secundura quam orator potest atque philo- sonas, ne quidquain i&)pantatis appatcat , idein
Eophus : attamen secundum oratoriam rhetor , ct D peniius conservatur. Cum eiiim Deus nihil in vano
secundum musicam musicus uuncupatur. EJusmodi faciat vei hdbeat prorsus, rton -.ratimo debere rccipi,
8ane disllQCtionibus triura personarum posse uc Patrem habere plurcs Filio propiietates : (juippe
proprietates , ad iiistar lancis esse ostendunlur. At si aliqua proprietate gcnitor a Fiiio abundat, aiit
vero si solus Pater Spirilurn possit emillere , ut aiiquid potest secundum illam, aiit minime . si
Graeci aulumanl, defectum paliuntur distinclionos : polest, non est omnimoda inler Pairem Filiumquc
ei dictarum persotiarum posse, paritas atque pro- parilas singularis posse, Nec reprebcndenda est
prietatiim interire videtur, quod hoc mcdo tnon- illata conclusio : si non potest, in vano esl. Cum
strari potest : sohis Pater duo maxima in Trinilale ergo nullas divitiarum per.qonarum propnetatcR,
poiesi singulariler : scilicet gignere Filium, ac Spi- absque virtutis litulo habere possibile sit, no« esi
ritum emittere. Quse diversa esse , cum illa sequi- ambiguum, si earum aliqua abundetpropriot.iie, ab
lur coturadictio, palamest nam secumlum quod : alia eamdem et posseabujidarc singulari.Sed alieu-
potesi gignere, potest Filium habere; secundnm dendu.m quod in quibuscunqae infirmitatis vel im-
vero quod poiesi emitlere non potest Filium ha- , becjllilalis causae proprielates esse possunt, sive in
bere. Qnare secundum aliud poicst gigtiere, ac quibus una propricla.s anipliotibus acfjuivalcrc pciest:
fes HUGONIS ETERIANI 9«4
lalis complexio locum non liabet, alioquiu condito- A Patre Spirilus. Et notandum quod quemadmoduni
rem suum in posse creatura transcendat, et Domi- aliud est sensibilibus coinmune, ac aliud proprium :
num suum plerumqne servus quilibet. Amplius:Si commune quidem sensu perceptibilia esse, proprium
Spiritiis secundum singulare procedendi quod pos- vero , ut colore, visu , sono aut auditu , percipi
sidet proprium, tantum potest, quantum suo utro- ita tribus personis commune est insigniri per«o-
que Paler singuiare : Spirilus posse Palris alter- nali proprietate : duabus vero commiine est emit-
utro possc validius est. Riirsus, si posse singularis tere duabus autem causativum esse duabus qu(H
, ,
proprii Spiriliis, non icque potest ambobus pater- que immediate Filio jungi. Ilis omnibus ad singo-
nis propriis , plura potest in Trinitate singulariter los relatis, proprium est autem ut huic quidem
Paier, ut superiora monstrant, quam Filius, sive gignere, illi vero gigni, alii autem procedere.
Spiritus. Talium utique ac similium inconvenien- Quorum quidcm si aliquis urgeat , esse aliud ex
lium caiisa origoqiie Patris babitudo ad Spiritum, Patre quam ex Filio, non tamen obtineat , aliam
quse a Filio removetur exislit. £t quoniam istius- esse atqiie aliam ex alteruiroprocessionem, uLpote,
niodi dogma impossibilia seqiiuntur, reliquuni est, si aliud sit juratum esse regis , ac aliud hxredis
ut solum Paler gignere singulariter , Filius vero regii : una tamen est fides, qua juratus ab utroque
gigni, saiictus quoqiie Spiritus tantum emitti possit. B complectitur. Itaque liquet ex prsedictis , quod in
Cujus quidem Spiritus exislentiam personalem ,

Trinilate neque prius, neque posterius, neqiie prin-
quod ex duobus progreditur opinaiidum non est cipaliter, neque secundario, ex eo quod Spiritus
idcirco geminam constilui. Sicut in malhematicis ex Filio procedat, dicendum est, et qiiod non
evidcns est punctum enim absque intervailo su*
:
est, ad consequenliam ducendum illud A ugust ini :
perposituin puncto, pinarium non peitingit, nec ( Non dicitur de quo genitum est Yerbum et de ,
allud quam prius fuerit, ciricilur. Eodem autem qiio procedit principaliter Spirilus sanclus , non
niodo linea , si superponalur linex, non constituit Deus Pater. i Nec illud Hieronymi : « Credinius
superficiem , neque crescit, neque in speciera per- in Spirituin sanctuni , ({ui de Paire procedit pro-
Iransit aiiani, boc idcm superficies et consilium prie. > Ex quo enim sensu haec dicla sint, Aiigusli-
lilterarum figune oblinere putantur. Cum autera nus statira aperit : Ideo , inquil, addidi principali-
«X tolo esse ilUus qui gignit, cjusque qui gignitur, ter, quia et de Filio Spiritus sanctus procedere re»
Spirilusproveniai, omnisexcessus. via, imparitatis- peritur, sed hoc quoque illi Pater gignendo dedit,
que singularispeisonis singulare proprium obtinen- ut de illo Spirilus sanctus procederet : ergo abu-
Xibus intercipiliir.QuaTe secundum Lalinoruin P sive dictum est, principaliter et proprie : quod hoc
dogm.i, de iiulla Trium complexio necti polesl, habet Pater a se, non ab alio, Filius autein a Palre
quod aliqiia illarum, plures alia proprietales ha- hoc babei, ut de ipso sit et procedai, sicut de Patre
beat.vel pluraquam alia possit singulariier. Quid- est et procedit Spiritus sanctus •
quy irallam pro-
quid eniin sic inducitur, «v«)?6>oye&v, id est conse- cedendi prorsus faciunt differentiam, quod ex pe-
quens est, sicut aiiteriora osiendunt. Ergo circum- ritia grammaticae artis apcrle poiost inielligi Fcce
scripla csl oinnis impariias , eliam qiise putabatur verbum a nullo accipere ternpus, participium autera
Spirilus ; vel ad Palrem, vel ad Filium, ex eo quod a verbo accipere ; et tame» eodem modo ulrumque
Palei aliquid singulariter , et aliquid potest cura habet , et pariier ambobus convenit tempus nam :
Filio, Filius quoque aliquid singulariter et aliquid per oninem modum ut.ex Palre , ita ex Filio pro-
potest cnm Spirifii , Spiritus etiam aliquid singula- cedil Spiritus sanclus. Cui ex his quac supponun-
liter, et aliquid ciim Palre, licet noinen qiioexpri- tur, iterum fides praestatur : si enim Pater solus,
ni.itiir, forsitan invenlum non sil. Sane quod bis ut Grseci falentur, Spiritiim sanctum emittit, solius
oiationibiis significatur
, iimnediate Filio jungi Palris Spiritus sanctus esi : nain si Paler non est
rausain vcl causalivuin esse laiiliim in Trinilate, genitor, nisi geniti ex eo Fiiii, el Filius non est
soii Patri Spiiiluique
convenit , inûxt^p eliam de D Filius, nisi generantis se Patris, manifcsium quod
ulroque lanlum praedicatur. llcm diQcrre a Filio, Spiritus nullius est Spiritus , nisi Patris ipsuin
reinoveri a Filioaliara personam esse a Filio , el
, emiltentis, Qua ex re, si Filii cst Spiritus, liquido
aliam insignilivam proprielalem habere ambobiis , apparet quod el ab ipso emittatnr. Ilcm Palris ,
ita quod cuique duoruin tantiim convenil, quoruin quidem proprium est generaie, Filii vero gcncrari,
ae(|uipolleniia leperiuntur similiter apud Filiuin et Spiritus sancti procedere : ai Paier soliiis Filii
cum allera duarum. Praeterea ot alia communia Pater : et Filius soli us Patris Filius eo quod ab ,
Palri tt Filio, Filio el Spirilui, Spiiitui et Paln ipso solo generelur. Quare Spirilus sanclus, Palris
,
qiiac habent ad singulos relaiionem

iion ul est : solius Spirilus est , cum ab ipso proc«*dat cl solo :
duas personas esse , duas insignitivas proprieiates iiam si non piocedit ex ^Filio, neque Filii Spirilu»
habere , et aliqua singularia in Triniiate posse : est. Ca;teruiii, Pater illius qucm genuii solius Paier
alque si qua horum similia excogitentur. Quocirra est, quia Filius ex quo generalur solo, illius soliiis
si Pater et Filius duo in Trinitale singularia pos- cst Filius, unde manifestum quod Spiriliis sauctus,
suut.unum autem Spirilus, nnlla imparitas vel si iion procedit ex Filio neque Filii Spiritus *sl
,
inaNiualiia» colligiiur : babcl cuim id idem cuni hoc auicnt impossibile. Quare impossibile <juod ex
565 DE IIJERKSIBLS Gn/FXORUM. - LIB. I. 260
lioc scquiliir cvit, dico atilcui Spiritutu non proc«N A contra quodNjcej[as syli(»j;i:arc conalur. Ait eniiit
dere cx Fiiio. Ileui Spirilus Filiicsl, iion ul cvec.70J- « Si Filius noii in eo quod Filius, Spirilus causa
fitvoc, neque per gratiam, sed secunduin naluruni, cxistat, rclinquilur utiqtic secundum aliquain aliam
quemadinoduiu Palris ex co quo manifeslc progre- halHludinein : quoJ si ila esl, erit Filius, ut Filius
ditur. Quoruni si per naturam aiicujus esse Patrcin cx causa ; ul autcm cl ipse Spiiitus cmissor causa
ct geiierare idem cst, siniiiilcr el per naturani ali- propicr quod hinc inde inconvenienliaoboriunlur»
cujus esse Filiuni, el ab aliquo gcncrari est idcm : Aut eniin non ex causa existens, habuii Filius
nianiresium quod ct per naluram alicujus esse Spi- emissor Spirilus esse, aut ex causa exislens Patro
ritum, ct einitlil ab aliquo est idem. Igiiiir cuin scilicet : alqiii si nou exisicns cx <;ausa , erunt
pcr naturam Spiritus Filii sit, et ab ipso emittulur, riirsus in snpeinaturali el supersuhstaniiali Trini-
quoniam vcro per naturam liabct Filiiis Spiritiim , tateduo principia sine principio, Pater scilicct et
id est , non per gratiam , ne(; ut energumcnum Filius.Ideoque duo principia, et dua causse si :
maiiifesle consideiari potcst cx co ,

quod nibil autem ex causa Filiiis cxistens Spiritus emissor
advenlitium, nibil corruptibiie, nihilqiic secabile omnino ex Patre hoc soriiius est, Nara et, quod
sil,
liabet nalura divina, vel aliqua pciswnarum divi- Filius est, et omnia quxcunque habet, per Putiera
B
iiarum. habere dicilur sin autem ex Patre hoc hahet
;
CAPUT XVII. qua; cst ista exhacrcdalio et detrimentum filialis
Ad lixc autem neqiieo prxterirc sub sileiitio gra- exislcntiae, ut non in eo quod Filins Filium ge-
vissimam illam objectionem, qiix tanqiiani ex tuba neict, ct Paler censeatur, cura Paicr in eo quod
eiuittitur in longiludiiiem, qua Lalinoruiu iniplcutiir emissor, Filium rursus emissorem Spiritus osten-
aures, et si valde illicitum putem in divino nugas dat? Si enim ex Palre indeninis est Filii generatio,
confingere , aut confictas proferre biijusccinodi. Spirilusque processio quemadmodum emissor Filius
Ecce Nicomedise prxsul cuin aliiscxclamat : < Si ex oslendctur : necesse omnino ht dctiifticnlum circa
Paire est Filius, ex Patre aulem ct Filio Spiritus, divinam naluram non inveniatur quod generet Fi-
nepos ulique Patris Spiritiis est , quia et aptid nos lium, ct sit nepos hinc complasmatus aliquis, cum
Dcpos proxime quidem est cx qiio ducitur, per ct emissor Spiritus, in eo quod ex Palre Filius
qiieiii nicdium ab avo derivatur. > Qiiiddicendum monstretiir ;
quod si iia est, congeries impielalis ot
Iiuic aut quid lespondendum erii? Hoc neque in profunda emergct fovea : non ergo Spiritus cx Filin
nalm'alibus consecutionem habet : ul alcs quidena proctdit, sicut ex Patre. Iliijusmodi quidem argu-
prima ovum peperit; ex alite aiilem el ovo, passer ^ mentaliones, quibus tollere nilitur a Filio proccs-
prodiit : igilur, qujB progressa est avicula, ncptis sionis causam, prudens iste vir, ignoranlis appa-
judicabilur alitis. Miilto minus in divino locum re- rciit magis quam sludiosi. Quaerit, qu* exhrercdalio
peril icdargutio hujiiscemodi, ubi neqiic corperea ista est ct Filii detrimentum, ul non in eo quod Filitis
gencratio esl, neqiie passibile : Oiiine aiilem (|u»d Paler sit (qiiod quidem quserendura non erat, scd
talibus generalionibtis subjacel, necesse est secari : multo m*nus inferendtim, «t ex pluribus aliis vi-
Oinne autem quod secatur passibile. Slupesco in dcri pole3t, velttli si Pater ineo quod faclor Filitim
talibus, et maxime, quod non soluin dicius
idco factorem ostendal. Omnia eniui per ipsum fncla sutit
.intistes, sed quicunque contra Latinos sciipserunt (Joan.i) neccssarium sit Filiuni Patrcm cssc, ad
:
iii hoc ncgolio, paralogismo eodem, quo et anti- oslendendum cum in co, quod faclor gcnilorcio :
qiiissimi ha'rclici, ct similibus quoe non habcnt lo- nullum vero delrinienttim rirca divinaiii iialtiraui
cum, pr.-f^ter quam in natiiralibus usi sunl. Qua in invcniatur ; quae fallacia, si de his qii.-c aptid nos
rc, qui luvc opponiinl, secundum appareniiam ta»- siiDt , cxcinplum sumatur , apcrtissima csl hoc
timi, iieqiiaqiiam atitem secuiidtim verilatem deccr- iiiodo : si paler iii eo quod desipit, filiuin dciiion-
tanl : nihilqiie sic liiigando, contia eos qui e re- slrat iiisipientem, iiulla corlo vidclur neccssiia!»
gione verilalem complcottinttir aliqiiod alTertur in- D '^^^"' ^*''' gcneratioiiem infcrre, ne fiat palernje
coiivenwMis. Palam cst haud dubilo, ex his quae delrimenlum faluilaiis, piilo in figura diclionis lin-
dicia stint. Qiiod si genilor in eo quod Pater est, JHsmodi peccatum obvolvi, eo quod noii idem cndcm
habitudiiicm relationeinque haliet ad Spiiiliim, con- exponalur interpretatioiic. Eieniin hiijusce ooiisc-
sequitur cx neccssitaie, propler identitalem habilu- ciilio substaiilialium esl, non proprictatum : q-.unl
dinis genitoris, S|»inlU!n genittim csse et Filiiim. reclusis considerari pol^st laiibulis, si omissa rc-
Ideoque aut confundi personas, atit fratrem Filii ligione ad modicum divina, meiitem ad Ininiani ge-
Spiriiiim confingcre : quod idein personas confumlii. neris propagalionem qtiis levocet. Nonne ciijiislilx i
Ilaquc genilor nun in eo quod genitor causu hominis filius, cum omnia qii,'e patri siibstantialia
est Spiritus, sed in eo, quod causa principiumque, sunt hal)eat, eorum qusc talia non sunt, minimam
ut saepe conculcatum est. Quare neque alienus a interdum portionem retinet? Si Patri subslantiali-
Filio Spiritus esl, neqiie absque habitudine ad ter inesscl Filii generaiio emissioque Spiritiis, ex
I
ipstim judicandus. Sed neque hoc inconveniens. Si necessitate Filiiis ipsura idem naotus foret, qniii
Filius non in eoquod Filius Spiritum emiltat, ciim cliam el Spiritiis sanrtus, et hoc in infiiiituni : sod
Paler non in co quod Patcr Spirilus causa existat, Pater in eo quod substaniia gcncrat, aui Sitjiii' i<i
Patrol. CCU. 1)
267 HUGONIS ETERIANt 268
emillit ; quod Deus a Filio, vel a

ueque In ed, A scio, quia Paler in me, et ego in Patre {Joan. x).
Spiritu differl, unus enim et idem Deus hi tres Quorc si Spiritus Palris esl, secundura naturam,
sunt sed in eo quidera, quod Pater generat a Filio

:
t;t Filii si Pairis est subslantialiler et Filii. Amat
dillert in eo aulera quod eraittit, a Spiritu solo.
:
enim Pater Filiuni, et omnia monstrat ei, et exhi-
Qua de re manifeslum, quod penes substanlialia bet quaecunque ipse habet. Aiiamen sapientia Palris
tantum, talis locum habet consecutio. Nam indubi- Filius est, et nibil scit Pater, nec habel sine Filio*
tabile est personales, sive hypostalicas proprieta- Ex quo patet quod amborum sequaliter sit Spiri»
earum permutationem
tes, imperiiiutabiles esse, ct tus, quo Pater Filium diligit, et quara ei non ad
lantam confusionem et disparilitatem personarum mensuram tribuit diligendo autem Pater Filiumi
:
facere, quibus solis circumscriptis omnibus aliis, in Filio existit, et Filius in Patre, non ut conten-
differentes cognoscunlur personae : at causa, et ut tum in continente, sed ut quibus esse unum et idera
ita dicain, causativum, et mittere et mitti : et quam et sequale est, propterea dicit Si me tciretit^ ei :
plurcs aiiae hypostaticx non sunt, sive personales : Patrem meum ulique scirelis {Joan. viii) qux certe ;
ideoque non ftt confusio personarum quaiido dici- consequentia falsitaiis arguenda est, si Spiritus es
tur (3na causa sancti Spiritus Filius et Pater est.

: Filio non procedit. Nam si Pater habet aliquod
Natura enira quasi res substantia quaedam una eslt, B proprium quod non sit Filii, nequaquam ex Filii
proprietates autem notamina, et difierentise indivi- cognitione perfecta Patris babetur cognitio : qued
sibitium, et quae notae non sunt personarum : in forsitan boc modo melius apparebit. NuUius scien-
rebus vero creatis contingtt ejusdem aliqua diffe- tia in Filio deprehendit quod ad eum non pertinet^
rentia, et separabilia esse naturae, et ssepe nequa- ac emiltere Spiritum sanctum ad solum Patrera
quain casdein habere proprietates. Et Filius quidem perlinet. Nullius ergo scienlia, in Filio deprehen-
solus cst ex Patre, ut genimen, secundum illud : dit emittere Spiritiini sanctum, quod proprium Pa-
Ego a Palreexivi {Joan. xvi), et iliud De ulero : tris est. Quare non est verum, si Filius scitur el
anie luciferum genui te {Psal. cix) non quod ute- ; Pater, fugicnda sunt ea ex quibus inconvenien-
rura habeat Deus, sed quia legitima frequentius tia oboriuntur, tenenda vero est veritatis norraa,
gcrmina, uteri concipientiiim parturire consuevC' qux dicit : Si me scireiis, et Patrtrit meum itiVjfue
runt. Nihil ergo aliud sermo innuit, nisi ut certum sciretis : quae quia vera est, manifesluin quod ei
faciat quomudo legitiinus fructus Patris unigenitus Filio sicut ex Patre Spiritus prodit. Non sepanuatur
exisiit, proptereaet Spiritus proprius ejus est, sic- personae, neque distant ab invicem, sed mutuo
ut ct Palris , cum nihil inier orania quae Patris absque confusione in se sunt. Quamobrem nos tre»
sunt exislat, quod a Filio alienum sit. Omnia, in- homines dicimur, ut tres personse locis distantes, et
quit,mea tua,et tua mea {Joan.wii). Quomodo ergo quara pturibus non unum proprie existentes:
aliis et
Splritns causam Patri soli attribuere quis audeat? at in sancta Trinilate unus Deus, non tres dii,
pro foribus habet periculum, dividens a Filio Spi- propter personarura eamdem substantiam, et in-
ritum,dum dicit, non esse ex Filio, ex quo existen- confusam ad invicem capacit:item, non virtute dif'
tiain quemadmodum ex Patre habet, sicut monstra- ferunt, non tempore extenduntur, non spatiis divi-
tum esl, qui certe a Filio effunditur : sed ejus non duiitur, quia non est aliquid inter Patrem et Fi-
est possessio, qui niunus est Patris et Filii, non lium, ut antiquior sit existcntia Filii Pater : cum
faciura, docens non ab aliu instructus, quia, cum igitur seterna sit Filii communitas ad Patrem, ei per
Deus sit, omnia scit, et onmia habet. Nos autem oinnia par, aitcrna est Spiriius sancti ad Filium, a
quanquam dii per ipsum efliciamur, quod efGcitur quo in nulio, nisi per processionera quemadmodum
non est de substantia facicntis, sicut quod gignitur a Patre diOert.
eside subsianlia gcneraniis, crgo Filius desubstan- CAPUT xvni.
tia Putris gignilur, et figura substantise Patris, quia Sed adhuc Methonx antiste» Nicolaus, verbonim
de illo cxislit nascibiliier solus : Spiritus vero ex d novitales excitat suas, quasi Latinoruni opiniones
substantia Patris cl Filii est processibiliter. Quorum existant, cum injuria pronuniiat, et tanquani bonus
si Spirilus ex subsiantia Patris exislentiam habet, athlela in certaminibus, aut sicut in iûbibus aquila
c\ substaniia veru Filii, cujiis est secundum naiu- puUos ad volandum provocans, extollitur crassa-
ram, minime, separabilis est Pater a Filio, et non turque in sermone capere, quos nondtim intellexit
< £t substanliae unius utrorumque persona, et iuse» ail eniin : < Si quia unum siint Paier el FiUus, suiit
parabilis : at nonesl separiibilis Pater a Filio, cura autem oinnino natura unum, ideo ut ex Patre, ita
eamdem cognitionein, canidem substantiam, eain- ex Filio dandum est procedere Spiritum, hoc eniro
dcmque vitam habeaiit. Nam qux non sunt ejusdem novitas Latini dogmaiis appelit, dandum sit et Fi-
substantioR, non una cogiiilione comprehendunlur, lium ex necessilate ut et Palre, ita ex Spiritu ge~
«eque siniililer possunl vivilicare. Cum igitnr sub- nerari, quoniam et Paior et Spiriliis uniim siiut
slanlialiler ei ulroqiie sit Spiritns, ex allerulro nalura.i Quod si non ita est, periclilatur Spiritus
a:qualiler et similitor habel exisienliam. Ideo ait : cuin non sit unuin natiira cum Patre : et rursus
Sicut cognoicit me Pater, et ego cognosco Pulrem; palam fit Macedonius. At hic quidem vir minimej
ila perfcctc scjo cum sicut et ipse me, inde omnia verilati appropinquat. Laiini quippe non ideo dicunt
m DE II^RESJBIjS GR/ECORLM. - LIB. I. 270
Spiriluni cx Filio esse qiiod Paler ct Filins uniis A qtioiiiani non prcplor lionoris parililaieni Pairis cl
Dcus suiit, necperaliquarn iiocdiceredispulationcm Fiiii, ut ex Palre, sic cx Filio Spirilus procftdil. Si
coacli suDt, sed propterea ex utroque Spirituin pro- enim propter honoris parilitalem ex ainhobus Spi-
cedere falentur, quia xqualitcr Fiiii atqiic Patris rilus emanarel, consequi videretur, ut Filius pro-
existit, aon condibiliter, non nascibililer, non pos- pter bonoris parililatfm siciit est cx Palrc, ita et
sossive, sed simililer amborum est, neqiiaquam ut ex Spiritu essul. Quod MiHhon.x astruit episcopus,
actus et cpus cst hominis, sed qitodainmodo ut qui vcras in his qu:c intulit, invitus lopcrietur: ait
radii alma lux exislil et solis. Amplius autem, et enim : Duobus cjiisdem honoris a Paire progre-
ex hoc maniresium est, Fi!ii esse Spiritum et cx dienlibus, si altenim alleri existenii»; usiiin prx-
Filio, quoniamFiiius per se figura est personae Pa- slet , altcrum xqualem altori decet reddere graliam,
tris, et xqua, ut ita dicam, mensura magnitudinis ul honoris sequalitatem ambo coiiservent : quod si
ejusdem personx ac aequilibris, cum ergo figura non relribuit, ubi cst incommiilabilis oidinis ub-
l)ersonje Palris par sit, ac persona figurx>, enun- servantia? El si quidem non potcst, languidus est;
tialur auteiB de persona Patris Spiritum provenire, si vero non vult, invidus. Vah, bonus Spiritiis, et
necesse cuna idem Spiritus sit Fiiii, per oinnia Pa- reclus, cl principalis cjusdem poienli;e secundum
tris comparis, el de ipso enuntiari : quaie si pro-^ raiuram, Filio Pairique consubsianliaiis. Hic qui-
cedit ex Palre Spiritus, proccdil ex Filio, aut non dem vir, et omnis inteiligere volens, verum essc
est xquilibris, et par (igura personu: Patris. ficm : quod dictum est, reperiet : Spiiitum sane Filio
Figura par est niagniludini ac personae Patris. Ex seqiialem, utDeus Deo graliam reddit. JNam qua-
Dtagnitudine vero et persona enuntiaiur Spiritinn lem gratiam Paier ex ipso prodisns relribuit, eam-
proccdere quare idemipsum el ex hgura enuntiabi-
: dem Filio recompensai, ex ipso procedens .-
uirom-
tur : einitlit igilur Fiiius Spiriium sicul et Palcr. que enim emissum dicilur, et cst. Ex his ergo qua
Opponel autem aliquis, Spiritus par esl personic dicta suiit, Ht arbitror : solvetur et Nicomediae
Putris : at vero de persona Palris enuntiatiir liabere prsesulis instantia , quae dicit : i In quocunque
Filium. Quare idein de Spiritu praedicabitur, et erit communicat Filius Patri, non niagis minus
et
Sed dico non esse hu-
Filius (ilius Spiritus sancti. communicat : si igitur in causa ei communicat,
jiismodi xquipollenlem comparationem , eo quod communicare dcbet quod si a;qualiter
aiqualiter :
iiiinqiiam dalum sit Filium sequaliter esse Palris ac communicat, erit utiquc ut emissor, sic el genilor,
Spiritus, cum oiiines confiteantur Spiriium sequaii- nam ambo ad causse rationem referunlur. Sin au-
ter esse Fiiii atquc Pairis. Quare in quibus quidem tem non ila est, qua ratione dimidiam et non totara
iiihil iBdignum nec indecens divinas personas con- habebit causara? quod enim ex dimidio iraperfe-
sequilur, in his Palrem dicimus causam, et Filium ctum, nihil aulem eorum quae circa Dominum, im-
concausam, nec aliqua injuria Filio Patrive, aul pcrfectum est. Demiror virum hunc, lum quidem,
»
sanclo Spiritiii corrogatur. Nam in legationibus et quod veluii mislionem substantialium ac propricla-
donalionibus Spirilus, scmpcrPatris Filiiis consors tum faciat : causa enim non est de substanlialibus,
est : ai Spiritum dicere Palrem, seu Filiuin Spiri- neqiie bypostalica sive personalis proprietas, sicul
tus Ulium appellare, exsecrabile profaniimquc esl. prius dictum est : tum autem, quod quasi ab uni-
Scd neque propositio illa quse dicit cniissionem vuca voce facit conclusionem : sed causa hic nomen
Palri el Filio communem esse, proprium paiernse univocum non cst, nec etiam icquivocum proprie.
personae, quo aplus natiis est insigniri, Pater solus ut quidam pulant; dicunt enim ideo aequivocum
intererail hoc aulem paternitas est ct sola, secun-
: non esse, quod ostendat causarum communitatero,
durn quam ut ex anterioribus liquet, emissor non secundum quam communiter habeni habitudinein
videtur, sed solum Pater. Quselibet proprietas in aliquam, ad ea, ex ipsis sunt causis : sed nulla re-
oiunibus quae ab ea denoininantur, nominis sui rum communitasinaequivocis,secundumxquivocum
principium servare consuevit, ut caliditas calidi, ct d nomen consideralur habent autein causx hoe ;
frigiditas frigidi. Nulla utique proprietas circa .T.qualiier commune primas esse, quorum sunt :
suiim quod consideratur singulare, dupliciter in cau.sae, aut potcslate, aut actu, ideoque non csl ho-
prinoipio dcnominari facit : at paterniias una, sola monymum. Quod vero non sit univocum, hoc ma-
proprietas, et circa solura Patrem consideratur. nifestum est. Nam univocum habitudineiu babet,
Itaque secuudum paternitatcm tantum Pater dicitur, ad rem indifferenter, ut una eademque ratio eorum
el non emissor. Trium egere quod ab aliquo deno- omniuin sit, quae sub univoca voce contincntur :
minalur, dicunt philosophi : rei, a qtia denomina- at hic non esteadcm raiio quae Patri compctal ei
Itir; nominis quoque; amplius aulem, et solius dis- emissori : secundum aliam quippe rationcm Paler
similis quodcunque horum trium
terminationis : genitor dicilur, et secundum aliam emissor, sicut
defecerit, impedit dcnominalionem. Manifestum ita- jam demonstratum est. Talia vero proponentes di-
que quod emissor neque a paternitate, nequc a fi- cunt, quod hoc :iomen causa sit, quasi ab uno ad
liatione dcnominalur. Qua ex re patcl genitorem unum. Dcnique cujus vcritatis coiisequcnlia essc
seciindum aliam proprietatcm gcnerare, ac secun- polest, quaidicit : Si Filius iii caub;i Patri comimi-
dum a!iam emitlere Spiritum. Et alicndondtim, nicat, et in qiialibet.: aut itcrum, si Wi .iliqua cl iu
^7i HfGOlNIS ETERIANI 274
videtur supc- A quoqiie Spiritus Salomon lestalur in libro Sapienti*

qualilet (laleni eniin scnsuin facere
'^'^'
rius posita proposilio) ad neutrum antecedens se- "
his verbis
'" : Difficile ceslimanms qua; tn territ sunt,
Indefinil^ cnim parlicularem, et qucc in prospectu sunt invenimus cum labore :quce
quitur consequens.
universalem inferre cousuevii. Verumtamen autemin :i£lis sunt, quis investigavit ? sensum autem
ison
inficianda non est proposilio quae dicit : Filium tuum quis scivit? nisi tu dederis sapientinmy et mi-
aequaliter Patri communicare in qiio communicat seris Spiritum sanclum tuum de altissimis {Sap. ix).
qui cum emiitendo SpiriUim Patri communicet,

in Ideo Salvator perhibet iii Evangelio : Si diligitit
nequaquam in gcnerando eidem participat. Solus tne, inquit, mandata mea servate, et ego rogabo Pa-
autem Pater general, sulus autem Spiritum non irem, et alium Paracletnm mitlet vobis [Joan. xiv).
cmillil. Propterca ex simili polesl dignosci fallacia

Alium Faraclelum, ut me. Ft iterum
dicit Roe :
liuiusce, ct Filii ac sancti Spiritus singularis com- locutus snm vobis, Paracletus autem Spiritus san'
raunitas hocmodo : InquocunqueSpirilus Filiocom- cius, quem mittet Pater in nomine meo, id esl, in
municat, apqualiler non sccundummagisetminus
el virtute mea, et per me, ipse vot docebit omnia
commuiiicat si ergo communicat ei in consola-
;
{Joan. xv). Palam esl igitur ex his qux dicta snnt,
lioiie paierna, ;cqualiler omnino communicare de-

quod Filius et Spiritus aliquid praeter Patrem com-
bcl. Quod si ita est, erit utique, ut Paracletus, ita B "1"»^ habent : hoc est paracletum esse, ex Patre
enim ad consolandi ralionem existens, quod nullum creatorum habere potsst

et Verbum; ambo
non est, qiia ratione di-
aulem maniCestare paternum nomen hominibus ac volun-
rtferuntur : sin ita
midiam et non totam habebit causam consolationis

talem , utpote illi, qui eam bene noverunt et per-
fecte, quod nulli conligit creaturarum, quare non
paternai ? Quod enim dimidiatum est, imperfcctura
csl, habent autem et alia communia Spiritus et Fi- sit inconveniens, si Filius una causa, uiiumqiie
lius, profeclo sicut Trinitatem trium, sic et duo- cum Patre est principium Spiritus sancti.
rum tantum, communita-

Filii scilicet, el Spiritus CAPUT XIX.
tem Scriptura exprimit. Unitatem quidein Moyses Sed magnoperc observandum quod principium
parabolice, ac Trinitatem insinuando producit sive causa, ut ex superioribus liquet, cum referun-
Audi, inqiiil, /sroe/, Dominus Deus luus, Deus unus tur ad Spiritum, nec Patri tantuin, nec Filio tan-
est {Deut. vi) : in quo et unitatem docet, et Tri- tlim conveiiire singulariier pie intelligunlur. Ani-
nitaiem quodammodo manifestat. Semel enim di- bobus enim sine melu dilapsus fidei stabilibus ve-
cendo Dominus, bisque Deus, Trinitatis numerum stigiis, proprie attribuuntur. Verum cum Deus de
edisseruit subjungendo autem unus est,

:
commo- Deo, lumen de lumine, principium dc principio di-
dam fidelibus doclrinam attribuit unius Dei una ^ (iiur, Filius in singulis clausur.siiitelligilur qucm : :
enim est sanctae Trinitalis subslantia, virtus etvo- admodum cum dicitur ingenitus principium cst
lunlas ; hoc idem et coelicarum virtutum agmen Deo Filii sive causa, utrobique Pater concipitur. Nihil
hymniim decanianlium, cum ter sanctus, semelque enim, ut puto, refert dicere, ingenitus cst princi-
Dominus dicant, confiienlur : et in allero quidem pium sive causa genili, et ingeniius essc prssial
numeruni monstrant pioprietatum, in altero autem genito, etPateresiprincipiuiu Filii,et Paieresiexi-
iinilatem nalurse commemorant. Ex quo iterum slentise causa Verbo. In talibus quippe loculionibus
evidentissime tres esse divinas personas, unius sub- principium sivc causa circumscripia, qualiLct alia
stanliae apparci,. Sed enim Salvator in Evangelio proprietale, de Patre solo intelligentiam faciunt. Pro-
indivisibile ac inseparabile sanctae Trinitatis confi- pterea secundum dialeclicorum regulain, eorum quse
tetur, dicens diabolo : Dominum Deum tuum ad- simul sunt natura neulrum aiteri causa est ut sit.
erabis,etilli soU servies {Malih. iv). El alibi : Diliges Non eiiim Pater, sed res quae Paler est Filio ut sit,
Dominum Deum tuum ex toto cordeluo {Mattli. xxu): causa est. Simiiiter autein neque Filius, sed res qux
piitasne quia non dixil Doininum Deum tuum et Filius esl, Patri causa est ut sil. Pater namque tunc fit
Filium cjus, non oporteat nos diligere, magis autem j) cumFiliusfuerit. Aiuntergo,cumPaterFilio!emporc
condiUgere Patri Filium , sanctumque amborum prior non sit, caiisa vero cujuslibet rei prior est actu
Spiritum? hic quidem est Spiritus, qui solus divi- vel potestate illo, cujus causa existit, manifestum
nus est. Nulla ccrte creaturanim, divinus, vel san- satis cst, quod neutrum neutri causam existeniix
clificationis spiritus dicitur : verum hoc nonien di- praestet. Qu» sententia de primo Patre ac superno
vinum pcr se tribus personis tantum convcniie, non est particeps veritatis, est enim Pater causa
Dianifestum PauUis facit, cuiii Aibenienscs propter Filii : sed non qiiod Pater est simpliciter, videtur
simulacra, supcrstitiosos vocei, ut in Actibiis Lucas causa esse Filii exisienlire : nempe cum Dominiis
his vcrbis refeit : Ceuus cum simus Dei, non debe- ingenitum principium geniti , ct gcnitorem esse
mus aestimare, auro vel argento, aut lapidi, sculplura: causam verbi, non subsianlia quae Pater est sira-
artis el cogiiationis hominum divinum esse simile pliciter, sed Paler videtur iii siiigulis intelligi. Eo-
{Act. \\u] : scd de Filio et Spiritu dicit propheta, dem quoque cum dicitur Dpiis dc Dco, lumen de
ut (juidam autum.inl, ox persona Christi ostcndi- lumine, principium dc principio, non siibstantia
mus sc , et Spiritum Palrem misisse •.
Dominus, qiia: Filius cst, sed Filius siinplicitor concipilur, oi
inquil, misil me , et Sviritum ejus. l)c missionc &ingulorum prolationc nominativorum, tanquam ia
«73 DE IliERtFIBUS CR^CORUM. — LIB. II. 274
qualibct ciausula hoc eipriraulur : Filius «lc Patre \ sus apparrt Deuin Palrein, et Filium existonti»
existit, ei Dcus quidein de Deo, lunien de lumiiie a cansani pr3Pst:iro sancto Spiritui, nec patcfiiuMi im-
sanolis Patribus conscribitur : principium aiileni peiliri propriuni, si Filius ciini genitore 5uo Spiri-
de principio. Secundum qu;uu rationcm causa re- tum iit millil, vmitlat.
clissime pronuntiatur, in cjusdem Filii nalivitatis
CAPIT XX.
Sermone, vidclicet : Christiis nascitur, gloriamiui :
Magiius in iheologia Gregorius, dogmali Latinorum Igitur nullus strideat erruribus diviilsus, nulliis
IH^rhibeiis testiinonium, his verbis depromit, stygio calmo [pro scalmo] patienlis lapsum lidei
di-
cens : < Erat Dei Verbuni anle syecula invisibile, vectelur irrcmeabilis ad tartarum, iiullus tolius
incomprehensibile, iiicorporeiim, ex principio prin- aspcclum veri soli& excludat a se, nuUus distorto
cipiuin, ex luniine lumen, fons viix ac iinmorlali- libramento verilati objectus, dictarum oralionuiii
latis. I QuoJ cerie Verbum, si causa Paracleti pervertal interprelationein :sed aliius aienti habeat
principiumqiie niinime sit, vane ipsum soliim de inflxum, quod praeses simplicitatis Deus cum sit,
principio iiuiicnpalur principium. Nimirum Spiri- ab emissione Spiritus, unigenitiim Filiuin suum,
lus, et de Deo Deus esl, et de lumine lumen, et de quamvis nullius egeat, et nuUa iinquam re inferior
principio cum Patre ac eodem Verbo creaturae ^ ^sse possit, excludit. Et quoniam solvendis adhuc
Oinnis principium atquc causa exislii. \erum Deus oinnibus multa supersunt, et Leonis dilecti fratris,
Dei, causa causse, luinen liiminis, sive piincipium qui est ingenii mei acumen, Iiujusque suscepli la-
principii, divina; consiietudo Scriplurse haud iiiul- boris incentivum, calamus, lum quod imperialiuiii
timi utilur. Ergo Patcr solus causa sive priucipiuin vacet Episiolarum inierpretalionibus , tum quod
esl Filii, quoiiiam suius generat, et unigeiiiliiin
nuper per Ilellespontum in Asiaticain transfretavit
Dei Verbum ob id solius Palris dicitur : quod soliim plagam, cum augustissimo priiicipe Emmanuele,
^b illo generetur. Sanctus vero Spiriius neutrius solitum scribendi obsequium coniinuare neqiieat,
Untuin dicilur, sed amborum pariter. Ex quo rur- hic rcspirando, cogor modicuin instriiigerc.
PRiEFATIO IN LIBRUM SECUNDUM.

AD LEONEM TUSCLM.
Ueditus tuus, gennaue mi Leo Tusce, illidenlium cor ccstuuui, anheios exhauiit fomites, el letermrum
personarum indagandiB studium propaginis, admodum confortutit. Fâm cum animi tui honestatc incocii
prudentia adita comprobat, et quasi tiquore perfusa coslesli, securitatem habere spectandi aliena cerlamina
vaticinatur, plurimum german<B opitulatur sollicitudini. Cum vero astruit nihil verendum esse ulteriu*
gravissimorum judicum examen, si quod de magnis exceltentibus, majestate prceclaris, et oplimis per
,
naturam rebus concepi, edisseram. Leve reddit onus inexplicabile visum, summi principatus emineniiaque
dignitatis. Qua de re mentis acies noctu interdiuque post tuum discessum, tanquamve perculis pungerer,
coarctnta latiludinem aeriam de inanimata coqitalione pervagari suspicatur, el aliquid atiingere lyriciv
dulcedinis. Quod futurum esse haud ambigo, si commoditate intelHgendi, prcetermiais diviie vena etoquii^
ampullis eloquentia: multipticibusque /iquris, quas luculenta exigere oratio solet conceptum sermonem,
, ,
quoad licet, explicare c«ner absolutis rationibus. êmpe difficiles sunt aditus, et mutta sunt ostia, quK
recipiendum tum excludunt, tum difficulter se aperiunt, vix pulsanti facientia inlentiom locum. Idcirco
cum in exerceat iniidtam fortuna, millia vectium ante quamlibct sit introitui, probabilium
lalibus suam
necessariorumque argumentorum numero locuplele perfringenda sunt. Quis haud mediocriler atiimus irrilatus,
ad mulctram venire perquirit, ac perpensius indagare, qui ijnguinem, qui lactis dulcedinem inttitleiit. Cnjus
propositi exseculionJsque , ut neque nos, neque alios paeniieat, unctione non luctanlium in paia-slra opus
est, sed lcetitia; oleo, inspiratione scilicet Dei, ac spiratione, qui machinam hanc omnem,et teptorum
(lammantium coruscantes globos fegit, luminisque immensi universam continet ielheream charitntem. Hunc
igitur supremum rerum conditorem invoco, ut occurrat esurienli cum panibus, et vpcris incepli cumulatani
completionem largiatur. Namque sine illo spes obtinendw fmis expers esl, impetus dicendi cassus, inulilis
ntititas, errorque pernicionis. Profecto non est humani consilii, tantarum rerum investigatio, indeiesscc
vita' vpera redundans, et laudabilis speculabundx tuw solertiai, frater, instuntia. Vcrum eodem Spiritu
afflatus, de quo sermo instituilur, ut .£thnei cyclopes chnlgbem inceplum urges, et grandioribus et
scnan-
tioribus verbis septemplicls fistular, attribuis periliam, tanquam philosopkice illius Ihesaurum in jraire
repcreris Cum igitur vcslibuli pariler formidolosa; disputationis, ejusdemque consummatoriis ledesiderantis-
simum intuear, longos anfractus gravitale delectos, circumscribere 'enlabo : et in!er relrina seu cypressina
laquearia, dirigam cursum incepta; oralionis. Quo in propodlo multum pr(vstat fiducia: illud Evangelii :
t IJbi fuit corpus, illic congregabunlur et aquila' (Uatlh. xxiv), » atiorumque alitnm grex. talis corpons
carne vescentium. Etenim ubi veritas est Christianiv fidei, sanctornm exuberant testinwuiu ; ct unguentum
scilicet, Spirilns sanctus, diluendo tenebras mendacii, descendil in barbam Aaron, iioc esl, in eos qui ejus-
modi teritatem colunt , vomereque reciitudinis insulcant. Ca;ierum lales nunquam cuntradiclio ceu nee ,
procellce oceanum, derelinquil, eo quod natalis soli consuetudo pertinux existat, nec exui valeat de /rtcj/i
patritus amictus. Tu quidem satis ad unguem nosti, quaiitcr adversaricrum agmen, instiiuto sermom obvia-
turum sit : qui cerie si fuerit incastigaius, ui vitis ampuiata, jucundila'e Iruciuum ac suaviKite prtrabitur
astuta enim homimim natio, quce absqne amarHudine fetlis cs$e neqv.it, minime qualienda siubiltlate anii-
275 HUGOMS ETERIANI re
iiuitatis ipreta, ititempestivos plefumque sermones magis vanilalc, quam veritate amplectitur. Nimirum ab
eadem flamma (jumdam aauruntur, alia vix calefiunt, et quccdam dealbantur, velut- argentvm, alia denigre-'
scunl, ut (cs. Ad hoc circumspeclissima divini sermoms cautela, nihil sui viulatum iri patitur, qua; tucessita'
tem incommoai extraposita, inferre pvohibet cum ceteritale pedem in rem difficiilimam. Ka namque sive
cominus sive eininus cernatur, inopinatis recessibus arcet enodare cupientem, tanquam moleslum interpelta-
torem, aucupantem intelliqentiam candoris splendidissimi. Poslremo non videtur debilis refellenda calumnia
domesiica exercilatio, sotlicitudo Grcecorum quoliaiana, velamine forsitan obtecta, adeo ftrmarum arqu-
rnentalionnm, ul a'ra noslri communis perfugii, ab inferenlibus liquefieri putenlur. Propterea contenlionibus
flagrant acerrimis, animo nocendi, ul accipiter, wagis armati quam unguibus. Hinc, ut cestimo , usque in
privsens facium est, quod eorum insimulatio, nultis depugnationibus lenita, imn latius sit diffusum opinioni
tnnlum, adeo ut Catholicce fidei, germanw.que justiliw regulam violarit, Quocirca quanto majus di.îcrimen
esl, tanto invigilandiim acrius, in hoc quem flagitas sermone, eodem priori gencre argumentundi futuro,
desiderante hoc maleria. Et quoniam calamus nisi scriboi manu moveatur, ipse naluraliter nihil gerit, age,
vii fraier, dimidia mei pars, sicut jam dala chartis indidisti laudastique, duce Deo, aggredere dicenda :
consequentia enim mutuo antecedentia comptectcntur, et fmblicx ulilitatis explorando jttcBmium^ tam sen-
suum firmitali, auam nitori verborum accommodabuntur
LIBER SECUNDUS.
CAPUT PRIMUM. A elTiciente causa, simt omnia, et in ipso continentur

De Palre Deo, et ejus sibslantia Filio, ac Spiritu omnia, in eo quod sunt, ut magmis perhibet Dionj-
prcdcuntibus diflereiiter, cuni unica inter Clirislia- sius. ( Ab uno quoque, inquit, Deus,ef. anuUoin
nos confessio essc deberet, proh dolor ! varia, nt dc parte aliqua, veluti centrum in medio circuli, al>
nnuidi genitura inter philosophos, versalur opinio. omnibus, circulo lineis circumjacentibus participa-
Quotum hiquidcnt hunc mundum seternumesse as- tur, ut sicut sigilli alicujus singulare, insignitioaes
serehant, atque ingenitum dicenles . Hunc mun- , protutypo parlicipant sigillo, penes nnamquamquo
dum, neque quis deorui;n, neque hominum fecit, insignitionum toto et eodem, sed in nulla secun-
sed erat semper. Quidam vero genitura esse aie- dum aliquam partem existente.» Igitur Deus licet ai
liant, pro eo solum, quod sensilis sit, non quod ab pluribus participetur, unus est, non ut numerorum
aiiquo tcmpore inctBperit. Nam sic genita nccessario principium : sed ut ab omnibus exceptus, nibilque
«nleit «empus, cum sub aliquo tempove sortita exi- post se habens quod ei communicelur. Unde hoc
stentiam, ut. Arisloteles dicit : « Quisaneingenitum s.ieculum, quod dum fit esse habet a divina causa
secnndum hocdiril mundum, quod ipsum non prae- exisLenliam suscipiens, nequaquara a se persistit,
cesserit ienipus : » genitum vero rursus, ut quod nequc proprie unum cst, cum divisibile sii, et parti
suam existentiam a divina causa susceperit, sicut 6 partem subjiciat : atqui quod proprie iudivisibile
idem in libro De ccalo, ait : < Ca»lum quidem movet est, indistans, et se totura suo toli coaptari oecesse
quod non movctur, neque lil melius i!lo exislcns. » esi : quod per se vere existit, principinmque non
Et rursus in metaphysicis circa principium : * Deus habct, divisibile aulem quodlibet distantiam habct,
quideni videlur causarum onmihus esse principium ct extrinsecus esse contrahit. C^terum solus Deus
aliquod.> Impossibile est enirn, primae causae gene- cuni nihil extrinsecus habeat, vere indivisibilis, et
rationcm esse : nam ut quilibet eiTectus a causa unus est, sicut ipse Moysen instruit : Ego enim,
efliciente aiiqua fit, sic et omne quod gignitur ab inquit, sum Dominus Deus tuus, qui eduxi te de
aliquogignentegignitur. Quarc secunduni Aristole- terra JEgypti {Jer. si) : et praecipiendo non dividero
lem : < Dcus prima causa CS' omniuni invisibiiium cullum ait yonerunt libi
: dii prceter mealii {Exod,
alque visibilium, hic Deus unum simplex est, quo \\) ; deinde plane quod nihil ei eonim qux pos-
sinipUciusexcogilanncqueal. * Cujusomniapartici- sunt videri conveniat, ostendit diceiis : ôn faciet
panl, et quod ipso non participaf nihil cst, partici- libi sculplile, neque omnem simililudinem eorum quce
patur quidem Deus non sensibiliter, nec obtentus sunt in coelo desuper, et qua: sunt in terra deorsum,
loco ab iis qui participant, sed absquc habiiudine et qucc in aquis tubtus terram {ibid.) voGcm audi- :
lotus in parlicipatione sing jlorum existit, et totus hii, formam non vidisti. Nullan» figuram operabe-
excipitiir ab omiiibus, quod per simile quidam san ris, quia Dominus Deus tuus unus est; divisibilis
ctoruin demonstraverunt, dicentes : Sicut grandis non est, nec extrinsecus esse babet, indivisibiter di-
et acutae vocis, qui praesenles sunt universi secun- visibilia, sine teropore qu;c s-int in leinpore, ac
dum propriam virtulem, j jvenes, pueri, feniineus permutahilia sine pcri.iuLationc cognoscit. Et quan-
.sexus, senes quoque, irra»ionabilia etiam partici- quam indivisibilis sit Deus, ut ostcnsum est, di\i-
pant, vox tainen qn.Ti ab his parlicipata est, in se Jere tamen in Trinitalem qux indissolnbilis esl et
ipsa pcrseverat imparticipabilis : ila Dcus secun- inscissilis, neque partibus compacia est, neque in
dum siibstaniiain, nec participatur, nec cognosci- subslaniivo cst, ut actu , vel potestate substaoti-
tur ; veruin dicitur pailicip-^ri, in eu quod ut cx \um deferens, non e.\i5lendo disparcat, sed est
577 DE HiERESlBUS GRyECORUM. — LIB. II. «78
sempitcma SBternilas, collecluin csse habcns siinul A cst ; tum quod plcna sit emissio Spirilus, ut ex Pa-
omne nequaquani elTusa vel explicila, ob ten»poris tre ilia qu» est ex Filio, quod piuin cst confilcri.
produclioneni : haec quidem Triniias omnia siinul Quocirca si non complct, ergo frustra non conse-
continet, oinnia simul providet, omnia simul ct quitur. Quam enim potest habere consequcntiam,
sola mensurat, a nullo mensurata. Namque tempiis si paterna emissio indiga non est, frustra eani
particularitcr mcnsurat quse tcipporalia sunt. Ea esse quse ex Filio? Neque hoc rursus coUigitur : si
vero simul omnia quasi mcnsuralis coaplclur rebus confert, id est, actu complet, imperfecta est Pairis
inensurat : diflert certe ab his qua; ruint prorsus, emi.ssio : non enim ex paile Pater, sive Filius Spi-
atqae ab omnibus quae futiira sunt, cum neque rilum, sed ex tolo el perlecte uterque pariter emit-
fuit, neque erit, sed cum proprium ejus sit, tota lit : soliis enim Filius existit de Pairc absque me-
simul praesens esl, et non hoc quidem ejus suh- dio, ideoque perfectc Spiritum emiitit sicut Paier :
gistit, hoc vero jam subsistet.ctnondum est. Infinita qui cxistens in Patre, non aliunde habet ut sit Fi-
est, et non habet prius et posterius, sine materia lius, et Pater in ipso est, quia nihil babet ei dissi-
est, et supra omnem simplicilatem, supra omnem niile. Imago quippe Patris est Filius, et in ipso tan-
terminum, supra omnem intellectum, et supra uni- quam in imagine paterna cognoscilur. Signaciilum
versae rationalis creaturae comprehensionem existit, B existit verum Dei Vcrbum in se repraeseniando Pa-
sicut magnus scribit Dionysiiis. < Non ul mentem, trem : propterca Spiritum perfecte ut ipE.e Paler
inquit, vel substantiam laudare liciium est, Thear- emittit.Nunquid non dicimus Deum Patrem perfe-
chicam supersistentiam , qux omnium essentium ctum, et perfecte eodemque modo Filium? atlamen
siiprema cst, ut antc omnia existens, et omnia con- neutei indigus est. Ad hxc autem qu%ri similitcr
tinens tn se, ab omnibus ut supersubstantialis ex- potest paucis quibusdam adjectis. Sahator in Evai^
cepta super bona, sursum initiale principium, udeo gelio loquitur : Nemo cognoscit quis est Filiu», nisi
ut nihil eoruin qnae de ipsa dicentur proprie dici Pater, et quis Pater nisi Fititis, et ctii voltierit Filius
queat. i Ex quo^ ui arbitror, quodin ejus divi-r

tit revelare {Matih. xi), et hoc merilo, quod ejusdem
fiione peccaMir a pluribus> de quibus verendum est, sum, inquit, cum eo naturse ac consubstantix, et
ne odorc morlificenlur vitae, dum asserere conan- sicut illum nullus novit, sic neque me nisi Pater
tur, optimo, velut Ericius, unguento suflbcari ,,
solus, et hoc majus omnibus est quod habeo nosse
quod nulto modo divina Scriptura peperit. Quorum Palrcm, et ejusdem cum eo substanti» ac naturx
unus est Nicetas Bysantius philosophus, qui adver- consistere. Quare Filius novit Patrem, Pater Fi-
sus proximum vana confingendo, suas in hunc rao« lium? Revelal se utique Paier, revelat seet Filius,
dum complicat argunientationes. Pater quidem se revelat, ut Salvator Petro respon-
C.\PUT II. dens, perhibet : Beatus es Simon Bar-Jona, quia
« Si Spirilus, inquit, procedit ex Filio sicut ex caro et sanguis non revelavit tibi, sed Pater meus qui
Paire» aut secundum eamdem processionem, aut esi in cijelis {Uâtth. xvi). Revelavit quoque et Fiiius
secundum diflerentem ; si dilTerens, aut prior pa- Patrem et se ipsum, non tamen sicut ipse seipsum
terna erit aut deterior. Quod si potior, erit prorsus nuvit, scd quanturo nosse potest qui dignus existit
PatreFilius melior. Nam quorum secundum natu- revelatione. Nam Ezechieli a himbis sursum in
ram emissio potior, omnino et ipsa meliora sunt. electri specie apparuit {Ezech. viii) , I Danieli vero
Quod si pejor, erii Spiritus seipso «leterior, et po- Antiquus dierum (Don.vii); velatus autem a Sera-
tior, eo quod difierenli processione habeat exis- phim Isaise (Isai. vi). Patrein etiam ipse simi-
tentiam : minime consubstantialis
sed et Filius l\tetTe\e\ail : Ego enim, \nqu\t, in Patre, et Paierin
Deo nempe, quorum seciindum naturam
Patriqiie : me, et qui videt me, videt et Pairem {Joan. xiv), uter-
emissiones deteritis habent, horum et naturse dete- que igitur Patcr et Filius Petro revelavit. Age ita-
riores sunt. Quod si sequalis, eadem erit paternx; que, eadem vcl diversa revelatione, omnimodoeamr
si eadem, quxro utrum actu compleat exisleiitiain j) dem confiteri oporiet. Quod si eadem, quxrendum
Spiritus an non?Si non complet, frustra est nihil : esl utrum actu coinpleai Patri cognitionem Filii
autem circa Deum frusira. Si opcre complet, im- revelatio, an non? Si actu et opere compleal, fru-
perfecla est ex Patrc emissio, quamobrem ipsamque stra est Filii revelatio, sed Deus nihil in vanum
assumit. Si perfecta est paterna Spiritus emissio, facit : si actu et opere complet, palerna crit iniper-
quomodo enim non, cum perfectam existentiam fecta revelatio, atque proptecea illaii) assumit ; si
Spiritui efllctat? Siiperabundat rursus, quae ex Fir vero perfecta Palris revelatio esl, superabundat
lio? nihil prsestal enim circa Spiritum completio- rursus FiliL; hoc quoniam non provcnil manife-
nis, eo quod illa eadem paternai sit,
qua; ex Filio stum, cum neque defecius, neque separaiio sive di-
etiam prupter existenlix Spirilus simpliciiatero. visio in divinis apparere vel esse possil personis.
Quid huic respondebo? cum fiducia confileor, quod Igilur sequaliter revelant, at non quantum if>si
aequalis,magis autem eadem. Quxstio veio quse sciunt, sed quantum ii quibus fit levelatio capfrc
sequitur Utrum compleat existentiam Spiritus an

: queunt : Pater quidein et Fillus non per reveJaiio-
nonVduorum mihi facit indicium, tum quod indi- nem se vicissiin, sed per naturam cogiioscunt, Crca-
gens sit ca qux ex Palre, quod nullo modo standuu turo: vcro rationales, gralia cogniUonero ac(;ipiuMt|
279 HUGOMS ETERIANI 280
atque revelationem. Tolleado enim superjacens A sine initio Paler et Filius : qui principium et caput
tordi nostro velamen, seipsum nobis uierque reve- dicilur, ut Hilarius dicit : Caput enim omnium Fi-
<
\ait in Patre. Nulius quippe divinam Trinitatem, eo lius est, sed caput Filii, Deus est. i Duo sanc ubi
«iuod ultra omnem iulelligentiam .«it reposita co- siinilia numerandi nomina, rerum aiiquam pliira-
gnoscit, ideoquc sola a se sola cognoscitur, siout litalcm ostendere volunt, elsi earuin existendi ra-
cvangelista diccado proecinit Deum nemo vidil un-
: tionein taceant. Nam neque continiiitatem, neque
(luam (Joan. i). Certe nisi eamdem de Deo scien- discretionem, neque dividendorum apcriunt ditTe-
tiam quis habeat, quod uulli contigil, nec futurum rcntiam, aliquam tantummodo manirestantia varle-
est, vere ipse seipsum novit, eum nosse non est taiem, quse nulla inter Patrcm et Filium, ex eo
possibile , quod e% boc manifesium esse polest. quod Spiritui esse praestanl : unum una causa est
Omnis scientia, aut sensu, aut intellectu, aul simi- Spiritus uterque. Praebendse quoque sunt aures et
litudine, seu imaginatione rerum veritatis compre- thcologo Gregorio, de eo qui siiie initio, de eo qul
bensionem amplectitur. i Item : i Quinque suut ex principium, et de eo qui cum principio, philoso-
quibus anima cognitionem recipil : ars, prudentia, phanti boc modo. Qui sine initio, qui principiiim,
disciplina, sapieniia ct mens : sed per nullum ho- qui cum principio unus Deus. Neque sine initio
rum quis perleciam de Deo cognilionem potest ac- " esse, natura est non habenlis initium, sive ingeni-
tipere, eoque magis, quod neque in Deo, neque lum : nulia enim nalura, quia non est huc aliquid,
circa Deum sit accidens quanto enim pauciora in
: sed quoniam hoc, rei exislentis est positio, nou il>
aliquo fuerint accidentia, tanio id cognitu difficilius lius quse nonestexistit interitus, neqiie principiuin,
est, et ampliore opus habet diligentia. Cum igitur in eo quod principium sit, ab eo qui sine inilio di*
ii^Deo nullum sit accidens, et simile siroili cogno- vidilur. Non cnira natura illi principiiim, sicut ne-
scatur, ejusnon potest cognosci substantia > Ilem : quc illi qui sine initio. Nam circa naiuram hxc, sed
4 Nulla scientia infinilorum est, oam nisi scibile non sunt haec natura. Ut qui est cuin non habenle
scienti!) coniprehendat, ipsuin nequaquam cogiio- principium, et cum principio, non est aliud quain
scit. Deus autem infmitus est, propterea nullo su- illa. Nomen aulera illi qui sine iniiio Paler; illi
pradiclorum modorum coinprehendi potcst : qui veroqui principiura Filius; ei aulem qui cum prin-
oinncm similitudineai corporum incoiporaliumque, cipio Spiritus sanctus. Nalura quidcm tribus una
sua puritate transcendit, credi potest, coniprehendi Deus concoidia vero Pater, ex quo, et ad quem re-
oinnino non polesl ; sola ei mente propinqualiir, et leruntur, quae ex ordine, non ul coliidantur, sed ul
fide, sine qua neque mens videre potesl quae intel- Q jungantur. Ecce absolule sanctus iste vir, Fillum
Hgibilia suiit. Non enim quales facturx, ut dicit vocai principium, et ab ipso Spiritum sanctum nu-
Parmenides, talis et factor : ncque quanlus ille, inerat, quia principium Spiritns immediate Filiv.s
tants sunt h*. Igitur cum pariter revelentiir, seque cst. Creaturanim quippe omnium scqualiter tres
per naturam cognoscant, et stqualiter ac perfecie personae principium existunt, ex quo patet quod
Spiritum emittant Paler , Filiusque , ntanifcstum Spirilus sancli principium Filius est. Yerumlaroen
quod ex neutro imperfecta, seu indiga, vel sursum ad Patrem, et quaj Filii, et quaj Spiritus sunt refe-
abundans emissio est. > runtur : qui solus sine inilio et sine causa est :
CAPUT III. Filius autem ex Patre genitus, principium est Spw

Sed unde sermo ad idem regrediatur, rursus ritus sancti, quod syllogismo qui supponitur, de
lIethon% anlistes, paralogismos lexil ordiendo . et* luonstrari potest.
enira neque simpliciter, neqiie ad respondentem iii Quidquid est in sancta Trinitale principium, ali-
hunc modum syllogizat. « Si cum Patre, qux est siiie cujus in ea principium cxistit, alioquin soluni pro
inilio et causa, consubstantiale, rursus principium nihilo Filium sanctus vir principium nominasset,
exislit Filius, duQ sunt in Trinitate diversa priu- cum omniura conditorum trcs personje pariier cen-
cipia : hoc quidem in eo, quod siiie principio esi, D seantur principium. At vero Filiusest in sancta Tri-
principatuque digiiitatis consolidatum : hoc vero in nitate principiuni, Filiiis igitiir aliciijus est ia ea
00, quod iutercidens et initiaos sin;ul, et initialum principium : sed non est Patris principium Filius :
habitudinumque differentia conjugum sit. i necesse igitur ut Spirilus sancli principiuin existat.
lluic objeciioni multa ex adverso respondcri pos- Manifestum ergoex his qii% dicla sunl, quod prin-
»)ilit, ut ex iis qux in primo libro posita sunt, evi- cipium personas non dividit, cuin Patre et prioci-
dens est. Nam si Pater et Filius non siinpliciter duo piuin, etavxpx^cin Scriptura noniinciur; Filius vero
dicentur, sed secundum quid, ncc altcr ab altcro licet non dicatur av«|o;to;, ex Pairo enim, principiiira
Keparatur, multo minus duo principia, sive duse tamen nuncupatur, perfectus ex perfccio Patre, non
eausx, eo quod alteruter causa sit, sanctique Spi- sicut cx diluculo dies iit, quia non ex impcrfec:o
ritus principium pr.-vdicabuntur. Nunquid Verbuni perfcclus, quippe qux ad essc condiicunlur, ab im-
Dei Patris Dcus cum Deo ? et Deus quidem gcnitus perfectionc veniunt : talis est naiura rerum, ul cum
ex Dco ingciiito, attamen non duo dii gc-nitus ct in- ordine progrediantur, dato a Providentia. Xi illcqui
genitus, sed unus et idem Deus : sic igitur unum in divinis personisordo inspiciiur iiaiura indicibilis,
urincipium, unaque causa Spiritus sancli, qiii cst ct incffabilis qiianquam sit, boctamen pie soiilicn*
m DE H^RESIBUS GR/ECORUM. — LIB. U. m
tibus de Trinitatc innuit paienter, ut quod piimum A non sil Patris proprium, eo quod nec ex causa csse
dicitur, causa quod ab ipso nuntiatur vi-
iilius sit, sit Filii proprium, ul ostensum csl ; riain si ejus,
cinius ut Pater quidem, qui sine initio causaque,

: quod ad aliquid, non esl proprium ad aliquid : ncc
proximus vero huic absque mcdio Filius, qui absque ejiis, quod ad ali(|uid, proprium ad aliquid : veluti
oinni dubilatione, secundum diclani rationem, prin- duplumquidem diciturad dimidium, excedens vero
cipium Spirilus existit. Non enim sui ipsius causa adexcessum, non aulem dupli proprium exce-
est
Spiritus esl, qui Spirilus, quamvis per se repleat dens, ncc sil dimidii proprium exccssum. Similiter
quae illiim habent in se singularia, nontamen ex se autem quoniam dicitur Patcr ad Filium, et causa ad
provenit. Si enim se ipsum emillerct, aiitcquam causativum. Non esl aulcm proprium Filii ex causa
emilteretur, esset, et se ipsum cum non essct eniil- esse, cum Spiritui conveniat : nec causam essu sit
teret. Quare aut in irritum cedit qui dictus est ordo, Patris proprium. Et quoniam Spirilus Filii est et
aut esl necesse Filium Spiritus causam per tradi- Patris, quidam quasi concordiam ipsuin vocarunt
ta:u adnumcrationem inteiligi ; ex quo patel quod utriusque aliqui vcru asserunt qiiod animarum
:
falsus est qui dicit : < Omne qiiod de Zoarchica ct ndslrarum causa concordia dicalur, quas concor-
onini conditricc Trinitate prxdicalur, aut commu- des facit, et in unum convenire.Quandiu enim Spi-
niter de tribus personis, eodemque modo et univoce " ritus adest, inquiunt, ncque quarum acus scissura
dictum reperitur, aut de una singulariter nam connexio scindetur, propterea Spirilus dalus est, ut
:
missio Spiritus cum sit ex Palre et Filio, pariter, gentes qux lingua dividuntur, conjungeret, cujus
nequetriumcommuniscst, nequesingularilerunius. > sequa diligenlia est, utanimxcorpusconsenliat sim-
At Nicodcmise prxsul, e regione talia difTundens ni- plici et uniformi.
tilur. At vero Metbonse praesul anle dictis ralionibus cx
Quidquid Deus esl, Loc proprie est, neque inter- adverso inclamans nun traducitur : < Si Pater, in-
dicit sub oppositum, ut Paler proprie, quia non est quit, eoruni causaest, qui ex ipso sunt , secundum
Filius, et Filius proprie, quia non est Paier : nam quod major non raiione naturx, sed ratione per-
uaiura non propria, quoniam ambo. His igitur sic sonse : ralio autem paternae personae non convenit
ts habentibus, cum ex causa, Palrc scilicel Filius Filio, qua silratione unius in Trinilate scilicei Spi-
sit, causa ipse non existit. Nam idem causam et ex riius causa, Filius naturae. Itaque nalura major est,
causa esse, penes naluram, quse sectionem non sus- et TTviufxaTOfzaxw manifesla, al ralione personae,
cipit, imraachinabilc, sicui raliodemonstravit. Dico ergo coaptabiiur ralioni personaePatris.quo Filius,
quia non est syllogismus, nec ex eo aliquod Latino- q a Sabellio, qui eum prodigialiter Palren» asserebai
rum dogma suscipit inconveniens, cum circa hypo- infamatus est, nulla ralione Spiritus causa Filius
staticas personalesque proprielales tantum hoc ve- exislil. Nam
eadem ratione causa personae Spi-
si
rilatem contingat. Al principium causativumque ta- ritus exstat Filius, qiia et Paier eorum qui ex ipso
liunr non sunt. Igitur neque de his vera est propo- sunt causa est, duo hxc secundum idem accidunt
silio, quae dicil : Quidquid Deus cst, hoc proprie inconvenientia Patrem quidem dicere Filium pa-
:
exisiit : Nequaquam enim sub hac principiumel ex ternae hyposlaseos, cum hic quidcm duorum, bic
causa esse comprehenduniur, quod quidem Nicae vero unius eorum causa existat, et quod actu com-
Gregorius in terlia homilia Pater noster, manifestum «^ pleat Patris personam, quasi anle complelionem im-
facit Proprium Patris nou ex causaesse,
dicendo. < minutam, sed ncque hoc absque improbatione di-
hoc autem non est proprium in Filio, sive Spiritu ; miltendum est. f
nam Filius a Palre exivit, sicut dicil Scriplura : et CAPUT IV.

Spiiitus ex Ueo et Palre procedit. Sed quemadmo- Dico itaque insuOicientemesse factam divisionein,
dum sine causa esse solius Patris est, et Filio Spi- quse Spiritum ex Filio, aut ratione nalurx, aut ra-
rituive convenire non potest, sic versa vice, ex causa tione pers«nx provenire significat, eamdem quippe
esse, proprium Filii atque Spirilus, in Palre per- D cum habeant naturam, non cst alter cx allero se-
spici naluram non habet, cum commune
sit Filio et «undum substanliaro nalura enim seipsam quo- :
Spirilui: > El infra : < Filius autem cumex Deosit, lodo pariat? Similiier autem neque seciindum per-
non est Spiriius, neque dicitur, qiiia uoii converti- sona» rationem. Quemadmodum enim Pater, non in
tur habitudinalis haecconsecutio, ut ppssit aequipol- eo quod Pater emittit, ita et Filius non in eo, quod
Icnter per resoluiionem oratio converii, ut sicut Filius, causa principiumqtie Spiritus. Quaproptcr
Christi Spiriium dicimus, ita et Spiritum Christum ex natura quidem Patris ct Filii, et cx persona quae
nominemus.iHac proprietale manifcste ac sinecon- estPater, et quxestFilius, nequaqiiam vero in eo
fusione alierum dijudicante ab allero. Ecce purus quod hic quidem Paler, hic vcro Filius exisiit : sed
puro, bonus boiio, ct rectus inniiilur rectodogmati. in eoquod ei exislentiam pra^stant, Spiritus csse
Quicunque igitur astruere audet non esse proprium habet neque sunt duo principia, cum secundum
:
Filii et Spiritus ex causa esse, similiter autem et Spiritus emissionem numeruni non suscipiant. Nu-
Spirilum non esse Filii, quemadmoduin ei Palris, mcruD enim non unius neque ejusdem penitus, se<i
niultum raanifeste hunc virum increpat. Hinc utique habentis aliiid et aliud ; unde cum de Paire et Filio,
miwiifcsium esse poiesi ctiani, qiiod causara essc quoi siiif personae quxrilur, dux respondetur. Cuni
283 IIUGONIS ETERIANl m
vero indicibili ac inelTabili causa Spiritus sancti ex- A Sed Nicetas in sententiam hanc aispatat, hu}usinodi
qniritur diligenter, non dux Spiritus causse Pater et utens prolixis argumentationibus.
Filius, sed una, secundnm dictum concordiae mo- CAPUT V.
diim nuncupantur : propterea nec voce significatita « Omnis imago, inquit, disparemhabet circumfe-
diQerentium principiorum causarumve sancti Spi- rentiam, ad illum, cujusimago esse dicitur, prxter
ritus ulendum est : si cnim Dei et hominis Filius illam qu% naturaliler dicla est» Cum autera homo
una persona est, ct divina humanaque natura unus imagn Dei, et ad imaginem Dei conditus, hic cum
Christus, non debet inopinabile duas personas duplex sit dupHcem ad Zoarchicain Trinitatem ei
unam Spiritus sancti causam esse videri. Ecce enim propositione similitudinem refert : uno quideoi
apud grammaticos signilicat subslantiam et qualila- niodo, quoniam primus homo ingenitus est : pla»*
tcm una causa, unaqiie significatio nominis exislit, ma enim est Seth vero genilus, est eniro geni-*
:
secundum quorum opinionem omne fere nomen men at Eva nciitrum horum, quia sectio esl altc-
: ;
substantiam et qualitatem significat : sed neque quo.1 ro vero modo quoniara mens nostra impassibiliter
hxc significat, duo significnre, vel aliquod no- et sine fluxu generatrix est, quse in nobis orationis
inen sequivocum dicitur, vel substantia et quall- existit : quippe ratio mentis geniincn, sed enim
tas, quae una significatio eicistunt nominis, confun- " spiritus diversus a mente cum sit, ac oratione in
duntur. nobis cum oratione provenit : ergo, quidem in bo*
Manifestum igitur, quod Filius Patris personam niine consideratur, adimaginem Dei circa hyposta->
ut patientem defectura aliq>>cm nonadimplet nequa : ticanim proprieiatum dilTerentiam, secundum quam
qiiispiain ipsum Filium partcm esse personae Patris, ad sanctam Trinitatem ex proportione remetitur si«
€0 quod Spiritus ex ipso procedat, dicere cogitur. mililudinem, incommunicabile est, ad reliquas per-
Quomodo enim si Filius eadem ratione connumera- sonas, quie comprehenduntur subderaonsirata ima-
lur Palri. qua Spiritus, utrique personae Palris gine circumferenti;e similitudinis scilicet. Magis
portio inveniatur, Filius? Sane si nata Lot eadem autem cum non habeat qiiis fingere , aliqiiando
raiione causa est filii qua parens, utriusque causa idioma prinii hominis, contingere Seth ut comiaune
exislit, minime ipsa in palernae compositionem per- neqiie quidem Evx, ad alterutrum g«nitorem dico
sonae adigitur. Amplius : Si Spiritus nullam habitu- et genimen sive rursus geniminis nascibile Adam
:
dinem ad Filium haberet, neque ab ipso mitteretur, vel Evse. Similiter autcm ea qux quis interius sunt
neque per eumdein ex Patrc procederet quin etiam : si speculeris , idcm videas. Nam mentis idioma.
non esset irium personarum una divina communi- c qnod quidem lllam orationis genitricem constituit.
cans proprietati, sed post ipsum existeret,
et ejus non invenies in oratione, neque orationis, nt nasci-
esset factura, ut diccbat Eunomius. Quare habet bilis in mente, neque spiritus ut spiritus. Qtiod %i
Spiritus ad Fiiiiim habitudinem, quemadmodum ad in his qiiae imaginabiliter ex proportione languidio-
Patrem pariter dificrens ab utroque. Tres quippe direm aliqiiani circumferentiam, scilicet, similiindi^
quidem secundura naturam modo

vinae personae nullo uem habent, incommunicabilis proprietatum diffe-
secundum vero personales proprietates
difieruiit :
rentia invenitur, multo magis in ea, quae ultra sen-
non modo diflerunt, verum eliam conveniunt. Igitur sum et intelligentiam est. In inalterabili et incom-
Filius, sicutPater, Spiritum dat ct miltit, et emit- mutabili prorsus Trinitate, quis inTenial persona-
tit. Ex ipso enim Filio exuberat nobis Spiritus, sic- lium proprictatum existentiam incommunicnbilem?
iit idem ipse testatur : Si quis sitit, veniat ad me, Nam si quod minus videtur inesse, inerit, et qood
et bibat, qui credil in me {Joan. vu), sicut dicit Scri- magis videtur inesse, inerit (videtur aotem miilto
ptura Flumina de ventreejus ftuent aquce viwce
: (ibid.) miniis, qno<J in deflua et creata convertibilique na-
quod Evangelisla interpretalur dum subjungit : tura est non moveri : neque commutare proprietates
Ha!C aulem dicebat de Spiritu quem accepturi erant personarum secundum quas ex proportione simili'
credenies in eum {ibid.) \ aqua viva Spiritus dici- D tudincm imaginis reprxsenlat); multo autem magis
tur, ejusqii» gratia : eo quod in actu sit, qui si ido- in ca qu% inconvertibilis et inalterabilis, et semper
neum inveniat habitncuium, non derelinquit, nec similitcr habens natiira, hoc inerit. Quodsi verum,
evacuatur, cujus gratia prxter ipsum de credentium ut demonstratum est , non igitur Spirilus rmissio
ventre non emanat. Sic cnim discipulorum flam* communis est Patris et Filii, ut qui hoc dicuni
maniia corda replevit a Chvisto missus et datus. detestabiliteret masime impie agentes dogmatizant.
Ex qiio manifestum est, qiiod pius ipsis : et aliter Non esl quod cuique vidctur verum sicutProtagoras
apostolis, similitcr nobis passibilibus cxistentibus, arbitrabatur; ut solein unius pedis esse, qiii cciities
Spiritum habuit : qui quamvis granJia in virtutc ct sepiuagies amphor torra osienditur. Fallitur pene
facienles ct Spiritum sanctum per orationem et iste philosophus, diim de Patre Deo ac primo ho-
sxpe absque oratione, solo Domini nominc invoca - mine ingcnilum simiiiter dici asserit. (n quo parum
to, credcntibus darent, nihil a se ipsis operati sunt minus Eunomio haeretico aberral iit videiur qiii :
in rebus hujuscemodi, sed Filius siia virtule ct ex divinae solum subsiantise competere ingcnitum, bu-
se Spirituin dat, quare ex Filio proccdit Spiritus. jusmodi demonstrare argumcntationibus conabatur.
S85 DE HjCRESIBUS CRiCCOUUM. - LIB. II. «8&
Non est, aiebat, possibile intellectum iri, eo quod A ter lemporis latitudinem ac pcrmuUtionei-t : vcluit
neque sccunduiu privalionem intelligatur, quod quidam tangi ac moveri diciiut , uiio uutein cuni
dicitur ingenitum 4 eorum eniro qux secundum na- aliquid contingit ficri, ac nen ncri ut doiiius, qiijc
turam pritationes sant, ideoque habitudinibus po- cum fit, nondum cst : alio vero, cuiii quid omuinu
steriorcs at in Deo nullus prxcessit, cujus priva-
: impossibilcest fuit, ut quandoqueqiiidem sii, quan-
tioneni ingenitum significet. doque vcro non, ut Deus Pator, qiii ncque geniliis
Ilem Nequo :n parte est genitum, in parte vero

: < cst ncque principium sortilur cx aliquo : aiornus
ingenitum, quod divinura est.i Indivisibile enim, cum sit ei indifTerens, nullius piincipii causara
neque in ipso est aliquid ut diversum ; simplex attigit aliquando : qua de re, proprie dicitur, ingO'
enim, unum enim, et solum ingenitura cura sit, nitus. Nominatur quoquc principium quasi pruce-
ipsa atique substantia ingenita cst, unde non est dens causa , eo quod existentiam prxstct, faciat
dividenda : ut boc quidem ejus ingenitum , hoc etiam ac expleat. At vero hserciicorum versutia
ero genitum pronuntietur. Primum itaque dicen- hujus contrarium dicehat genftum : co quod Dci
dam quod talia compositionem non inducunt dein : Yerbum generationem habeat. Argumcutalionc
ingKnitum privationem in Deo non ostendere. Con- utens hujuscemodi. Si principium babeat ut sit
sequenler vero, quod adjectionis forsitan, seu sub- " non erat utique priusquara gigneretur, pi er^t
straclionis, litterx unius; v scilicet, errore traductus qunndo non erat, at non sic sub tempore nascen-
est. Nam ingenitum quoniam per unum y apud Grc- tiiim esse ostenditur Yerbum Dei. Nequanuam bac
cos scribitur, quantum hoc nomen increatum signi- nomen circuroscribit Verbi naturam. Ex sui)st»niia
ficat, et non solura divinx nalune, si sic dicatur, enim Patris est , ut lumen et genimcn , el sic apud
vcrum tribus conipetit personis, etenim natura paiilum aeternum existit.
riter cum personis incausata est. Cum autem per Ca^tcrum, ingenitum Adae non eral irsignitiva
duo w «yfwrjTov scribitur, -soli proprie Pairi, non personae proprielas, nec Evjc sectio, ncc Selh na-
Filio, non Spiritui, neque alicui creaiurx convenit scibililas. Nam omne insignitivuiii, circa roni quam
innuens quod nullura principium, nullamque cau- jnsignil consideralur. Ingenitiim vero Ada;, nou
eani per se habeat. Ergo si divina substantia circa i'em quae insignilur, sed extriiisccus allendi-
agenita dicatur, increata debet intelligi per unum tur ; siroiliter auteni el Evae sectio : primum eiiini
V, quia cuin duo scribuntur w, Pater solus, sicut costa resecta cst, et posjea Eva formala esl : sed
per genilum intelligiiur Filius : sanctus vero Spi- notandum quod genitum insignitiva videtur Filii
ritus, neque yiwnrot, neque «yjvnTOf, quamvis (;

proprietas, ct cjus solius, quam nullus aliquando
unum sit, quod non generetur vocatur, sicui neque Filius sorlitus e&t vel sortietur. Nam si omnium
incredujus vocatur, neque impius, quamvis non lilioruni nativilas insignitiva proprietas esset pcrso-
credat. Neque venerelur, vel colat aliquem cxistens naliter, omnes eumdem personae characlerem ha-
Deus. Agennitio vero, et his similia, quas de Deo bcrent : nec autem differunt homines nuniero,
dicuntur, nullani monstrant Creatoris ad creata quorum differentiae insignitiva proprielas causa
similitudinem. Oinnis quippe similitudo expositionc existit : eo quod sii, immacbinabile in prospectibus,
ac existentia, sed nuUam apud Trinitatem Zoarclii- idem in alio invcnire. Nam quae proprielatem ba-
cam primus honiohabuit, exeo qiiodfuit ingenitus, bent eamdem non diffcrunl numero ut ensis mu-
, ;
similitudinem , cum ad naiurara minime pertinet cro, gladius. Et haec quidem de ingenito ad mon-
ingenitum, vel existeniia. Nara si ad naturam spe- strandum quod non sit personalis proprietas, neque
ctaret ingenitum cum animaiia omnia ingenita pro- substantia insignial adveniens exlrinsecus. Propier-
dierint a principio, ejusdem utique oiunia naturae ea breviler ad objecla responderi potest, non esse
furent. Adam enim, neque iu eo quod ingenitus consequens si Adam, Eva, Seth, supradiciis tribus
erat genuit, neque Seth in eo, quod genitus, gene- non commuiiicant proprietatibus, quod nullis com-
ravit. D municent aliis. Ecce enim anima et corpus iiequo
Cum igilur Dcus quidem dicatur ingenitus quia incorporeum neque commune habent corporeun»
,
:
nulla eum causa praecessit, Adam vero quia causam altamen, ut superiusdeclaratuniest, aliasquasdam
habuit cflicientem Deum, scilicet plasmalorem, al- communes habent proprielales. Hoc quoque modo
ter pro eo scilicet, quod ex iraduce non fuerit, nec Paler et Filius ingeniti genitique differenliis difle-
uleri coarctatus angustia, ingenitus nuncupetur. runt causa vero principioque conveniunt. De ora-
;
Manifestum quod ejus ingenilus nuncupetur. Mani- tione vero Spiritu et mente dico, quod languida
festum quod ejus similitudo sit, et nequaquam familiaris proposilo
ingenilum non sit ad Dei simili- ,
tudinemvel imaginem. Quippe si Adam ex hoc ad ulro inodo ôyof satio, sive oralio accipiatur : nam
imaginem Dei conditiis vocctur, simili modo irra- niens raiioncm non generat, cum potius ex ipsa
tionalia, quod fari non licet, ad Dei pronunliarentur suo modo conslitulionem habere videatur. Quare
imaginein condiia : ad hoc autem sciendum esi in- tantiim de ratione cum voce prolata intelligenda
gcnitum differenles significaiiones habere apud est comparatio, quae, ut Spiritus adminislratur, per
philosophos. Nam ingenitum dicitur : uno quidem corporalia instrurnenta, el utrumque diffunditur, el
iuodo, si quid nunc est quod prius Jion erat ,

prae- jn aera dissipatur ; in sancta vero Tiinitate «eni
287 HUGONIS ETERIANI 288
tiini et emissiiin incorporaliter, tmpassibiliter et ^^ quod-sicut substanlia viriutis, virlits vero actioiiis
incommutal>iliter. Ex Patre quidem solo Filius, ex causa est simplex et individua perseverans, iia
Patre vero el Filio , absque passione , sine separa- Pater Filii , Filius vero Spritus causa est simplex
tione, et nbsque decisione spiritus prodit. Apud existens et indivisibilis. Sciendum vero quod qui-
liomines vero nun sic. Nam et Spiritus sine oratione, dam actionem distinguentis , dupliciter aiiint eain
ul per gemiius ct voces non significativas, el orr.tio cliam et circa Patrem Filii et Filium considerari
sine mentc, ut in temuleiitis et plenis dxmonio, quidem
cl unaiii dicunt assislricem, nec prodeun-
aliisque plurrbiis rcperitur : sed et mens sola sine tem extrinsecus , secundum quam genitor geni-
oratione, absque sensibus, quin etiam sine pbanta^ tusque simililer et eodera modo Spiritum emittunl.
sia operatur, dum convcrtiiur ad se ipsam , dum Aliam vero atlribuunl nalurae, quae tres pariter co-
incorporalium compreliensionem ampleclitur, dum mitatur pcrsonas secundum quam quae ab ipsis
coniemplaiur divinum, et dum scientiam uiiiversa- personis aliena existunt, ex nibilo Pater, Filius,
liuni qux stibsisters non est, in ancipiti meditatur. Spiritusque sanctus condunl et faciuiil. Si ergo ei
Subsislit eniin bujusinodi commuiiilas cum quo;, subslantia virtus provenit, ex virtute vero procedil
participant. ea indubitanier sint. Quippe qux unius actio. Nec ideo virius duo, vel aliquod diiplex est
speciei sunt, eamilem naturam habent , ct ejusdem " mullo amplius de Patre, qui sine principio est vir-
rei participanlia : quam contemplari secundum se, tus exit, Filius scilicet, cx qiio, ut ex Patre, Spiri-
meiilis solius est. Oratio vero et Spiritus per corpus tus sancti enianatio profluit. item : < Ex alio dictus
seii:per exerconlur. Palam esl igiiur, quod valefa- paralogismus falli potest, mons uniformis est, mens
cienJuin sil biijusce argumentationibus, atqiie si- seipsain cognoscil : quare quod uniforme est, se
niilibus , quia nullam lidem ad aliquid colligeiidum ipsum cognoscit.i Duplex igilur mens est : cognita
inconveniens conclusioni faciunt. Neque enim per ct cognoscens ; intellecta ei inlelligens ; agens et
haec conducere ,
quod de una sola divinaj majesla- patiens. Propterea Plato dicebat : < Animaiu seinper
lis pcrsonarum, aliqiiod natunie deitatis idiomaliim moveri, id estse semper cognoscere : i quo posito,
neque rursus aliqua proprietasalicujus personarum coUigat qui voluevil, quod niens se ipsa polior, el
de divina nalura priedicetiir. Quare omnino inniii* honorificentior, cum faciens patiente bonoratius,
tur veritati, quod Spiritus emissio, PaLris Filiique sit haec quidera et his simiUa in rebus qu.'e mate-
sit communis : quod Niconiediae antisles non coii- riara compositionemque habenl, atque sub tempore
scnlit, ait enim : « Si Filius excausa est, ut exPa- suas perficiunt aciiones , inlerdum veriiatem obli-
Ire, causavero rursus, uiSpiritusemissor: i dividi- nent : at in his, quac sine materia sunt fugit, veri-
tur utique ideio, cum sii causa, et ex causa, at vero tas conclusionetii.
simplex est quod diviniim est, nec dividitur : igitur Amplius : < Filius millitur et mitlit, sed non ideo
si ex causa, non est ex causa, quod enim Deus h.i- duplex est : i ex quo, ut suspicor, et aUus ejusdem
bet , hoc inseparahiliter habet , et noii sccundura prsesulis paralogismus enervalur, qui dicit : i si
accidens. Sicut infimlo finitura exaequari non po- Filio esse est a Paire solo , Spiriiui auieiu a Patre
Cest, itaque ei qiiod sine inateria materiatum : ha?c et Filio, duplex ergo, et huic exisientiae ralio : i et
qwidem raiio, iieqiie ei materiam habcl causae, liie quomodo duplex ,

quod compositiunem nullam
coaptetur. Nisi causa ex qua primum fit aliquid et suscipit? Absistenduiu certe erat ab hujusmodi.
in quam ullimum resolvjtur accipiatur : qiialis est Nam, si ideo ex Patre ac Filio Spiritiis pr(.K:e(lat, du-
primamaleria.quae in quibuscunquefuerit, subslan- plicem existendi habct rationem, Pater juxta eam-
liara suam conservat. ex qua prim-'» elementa fiunt, dem rationem (iuplicitatem adinveniet, cura solus
quae simplicia esse per eornm motus Aristoteles Filiura generet, non solds vero Spiritura miltat et
probat. Unura enim singula naturaliter habent ino- donet. Verum hujusmodi habitudines dupUciiatem
luin, unamquc maleriam : nain una numero niat&- non inducunt : etenim causa hoc nomen el causa-
ria, unius formae actu siisceptiva est, quod in coin- d livura, ut ita dicam, non hoc aliquid, nec quamum.
posilioiiibiis magis p.itet : unum enim lignum, non nec quale quid, sed ut babet, ad aliquid significant.
simul scamnum, mensa et paries esse poiest : licet Qua de causa mnnifestum quod nihii lalium noiui-
una niimero species plura eflQciat, ut ars aliqua et num, in eo quod bujusmcKli facit duplicitatem. Si
quilibet arlifex plura , diCfereniiaque conficit. Quod nomina subslantiarura significativa ,
quanlitatum,
si eienienia cum sint ex maieria el forma et cum qualitaturave duplicitatem , de Deo enuntiata non
causa^ sint ipsa compositorum corponim simplicila- inferuRi, roulto minus hoc facient habitudiouni
teni non abjiciunt, mullo amplius licct causa sil signiflcativa. Nara Dominus., ostium , via ,
panis.
Filius Dei, et ex causa in sua pcrmanel siinplici- veritas, vitis, lux, vita dicitur : una- substantia
tate. cura sit, et simplex, propter aliqua idioroata. qiRr
Amplius : i Aclio a siibstanlia ex quaprogrediiur perspiciuntur circa opera ipsius sic nominatur.
tertia existens , a virtule quie substanliae censeiiir Kursus Pater avacxo>, id est sine principio : arMbriof,
etTeclus, ut absque medio ex illa prosiliens sccunda id est sine causa dicitur, ingenitus, genitor et hu-
cst : qiia virtus dignitate, uivirtiite subsianlia, ex jusmodi : sed unum est, secundum siibjecium e\
quj pioccdit prior cst.i Ex quosalis liipicic polcst, simplcx ct indivisibilc : non solum ipsc Patcr, srd
1
289 DE ILCRESIBUS GRiECORLM. — LIB. II. S90
elFilius, s.înctusque Spirilus : toia neR-;pe Trini- A divinae majcstatis Uicitur, non enunlialur, de ca
tas, ab iis qux non insniit, rrequeniissime nomina- magis et minus. Causa veroet principium pr<i:dica-
tur. Eo enim quod ab iiomine videri non possit, tur de Patris persona. Non erit Pater magis causa ,
invisibilis et inconspicahilis ;
quia omncm superat ut sit Filii genitor, quam ut sit emissor Spiritiis :
intelligcntiain, inacccssibilis et infinita ;

quia cor- at vero proprictatem , scilicet patprnitaiem socun-
rupliune ac morte m.ijor est, incorruplibilis el im- dum quam genitor Filii exislit, non impertit Filio
mortalis, non incipiens, non quiescens : quasi ali- ut ipse Paler appareat, et non sii unus Deus Patcr
q<Jod pelagus substanlia: infinilum et intermina- jn Trinitate dictus. » Non igitur in eo, quod emissor,
tum, et si personis diOinita sit, antequam tcncntur, et causa existit, Spiritus dat Filio ut non niagis el
dilabens ; et antequaro intelligatur, profugicns. Hxc minus causa Deus Pater appareat Filii qiiam Spiri-
quidem non ex bis, qu% secundum ipsam , scd cx tus. Quod adbuc inverecundius qui ex adverso
his, quse circa ipsam : ex Patre quidem scimus, sed disputat institerit famur ad ipsum Quac exliaere-
: :
non ex Patre, imo perfecie credimus, quod Pater datio, ut Deus et Pater, caiisa et principium existcns
generet Filium, etcum Filio pariter Spiritum emit- Filii ac Spirilus ? Iiuic quidem atiribuit emissionem,
lat : quod quidam iniicianlur, non bene. Nam Spi paternitalem vero minime. Si aulem nihii de aliqua
ritus ex Patre prodicns , aut conlingit Filium aut divinae majeslalis personarum , secundum magis
non contingit : si non contingit , non cst aliquid et minus dicitur. Non enim est aliqua nova sectio
quod conjungat et copulet Filio Spiritum : secun- in omnipotenle ac supersubslantiaii Trinilate : ma-
dum quod persona cum non complectatur proprie- nifestum uiique qiiod Deus Paler solus est causa
talem, vel unam ex Filio Spiritus , nullamque per- Spiritus ubi eniissor, sicut et genitor solus Filii.
sonaliier communitatem cum eo babeat. Opinio citius fallitur quam sensus ,
propler duas
Hoc si ita est, non est ejus Spiritus; etenim si causas : autquia sensus cirra manifesias certasque
nihil assignationum in qiiibus esse Spiritui est, ex fes versatur ; opinio vcro circa occulta : aut quia
Filio accipil, neque Filii Spiritusest, nec ejus sensus intemporaliter fere rebus adjicitur : opinio
imago : iixc utique , assignationes et annotaliones autem per media porro qua; circa Deum sunt oc-
;
Spiriius snni. Quod si haic ex Filio accipit , ut ex c^ta incertaque, nobis existunl ex quibus failitur :
Patre semper Semper enim Pater et <!"» nimium prsesumit animus. Certe ouini modo
emitiiiur.
Filius emissor est conditorque, sed cum semper inconsequensest Pater Filio non prsesial, tt ipse :
emitlant, non seinper propter inGrmitatem rerum , Filiiis Pater sit, non dat ei paternitatem, non tribiijt
qu* conduntur, quae nequeunt ei, quae sine initio q ei Spiritus emissionem veluii si non d-it Paler :
esl Triiiitali, exseqiiari, condunt. Qua de causa, non Spiritui ut nascalur, non dat ei, ut congloriHcetur :
oie ac vcre dijiidicant, qui dicunt impossibiie seet accipere de Filio, ct annuntiare nobis.
cundum idem communicari Patri Filioqiie Spiritum Aniplius : Longe a vero prospicit : si Pater solus
sanctum, concinnando verba, non ad fidem facien- est causa Filii : nnn est aiilern solus sancli Spirilus
dam , sed ad illaqucandum si valeant. Quemadmo- sausa : magis est causa Filii Paler, quain Spirilus ;
dum, iiiqiiiunt, in quibus communicat Pater Spiri- nam genus generalissimum subslantia sui proximi
ttii, non csi aptus aliquomodo discerni, vel disjungi solum causa existil principiumque, specialissimo-
a Filio : ila, in qiiibus discrelionemque ad Spiritiim rutn vero non solum. Sed propterea non piito quod
habet , non cst possibilium, secundum iilud Filio magis superiorura quam inferiorura genus , sive
communicare, quod penitus a veritate remolum est, cousa, nuncupctur : vel magis conlineat superiora,
cum ex anterioribus palam sit, quod quxdain qui- qiiam inferiora, rnediaium quippe vel immediatum
dcm Filio, qua; non Spiritui : quaedam vero Spiri- prosimum, et remotum : habitudincs quidem pos-
lui quaenon Filio Paler communicet. Qua; vero , augmentum autem sunt interdHiii faccre diffcrentes,
ambobus communicant, baec natura, ul secundum vel diminutionem non airorunl, sed ncque intenlio-
naturam sunt: unde nunquam evenit, quod in quo D nem vel remissionem, propterea in ipsa Trinitate
aliquis trium personaliter ab aliquodisjungitur, se- talis complcxionis falsitas deprehenditur : si , Pater
cundiira illud, eidem conjungi eodem modo, prorsus solus est causa Filii , non autem sulus cst causa
enim impossibile ac inconsequens est , veram esse missionis sancli Spiritus.
contradiclionem , qii.-e idem discretum personaliler Quare magis csl causa unius quam alterius qiiod
codemquc conjunctum modo, esse pronuntiat in nullus recipil recle credentiuin, ideoqiie supciâca-
Trinitate, hoc quidem de aliquo exislentiuiii asse- neum est quperere cur dedcrit Paier emissicncui
rere inconveniens, ne dum divinarum majesiale non iribuendo paternitatem cum nequaquam dncs
personarum. Sed neque colligitur, si emissio Spiri- Patres, vel duos Filios Trinitalis admittal fides.
tus coromunis est Palris, et Filii, natura utrius- Taliura quaestionum, non cstidonea positio : sicui ei
qne est Spiritus emissio : et idem est natura et hujus, cum anima causa, et principium exist:-.t
persona. phantasiaererumque dederil ei quarumlibct imngi-

CAPUT VI. nationem, cur non tribueril ei opinioncm? iNam
Verura Nicetas arguendo serinoncm adhuc exien- quod volumus quimus imaginari ut hominem noi) :.
dit ait enin» Si orone qaod de unaquaque pcrsona

; : « solum tricubitum, scd viginii ct mille cubitoruia.
291 HUGONIS ETERIANl 891
Possumus (juoquc fingerehircocervuin.el hippo<;e«- A habet Filius ex Spiritu. Restat igltur, nt Spiriiu$
taurum, quanquam opinari nequearaus 'quae volu- ex Filio essehaleat, tanquam ex immediata causa»
mus. Nam bis duo octo dicere possumus , opinari CAPUT VII.
vero hoc nequimus, quia opinioncm fides sequitur, Nam ut dicit Magnus Basilius in epistola ad cano-
ut philosophus dicil < Non enim conlingit opinan-:

nicum «Nihil est inler Palrem et Filium.i Si autem :
tem quibus vidclur non crcdere. > Nec tamen aniraa non cst ex Deo Spiritus per Cbr stum neque est om-
piiantasix magis causa est quam opinionis. Igitur ,
nino (8) : quare clrca ordinem evacuatio ipsius exi-
sicut quaerendum non est quomodo gcnuerit Deus sientiae, aspernationem habet, et omnino fidei est
ita non est investigandum quomodo duo sint causa negatio. Igilur ut ex immediata causa cujus, sic
unius. Nom si quomodo in Deo quaeratur omnino : ulique Spiritus et Fiiio, ut ex immediata causa Fi-
et ubi, ut in loc" ; et quando, ut in tempore : atque Uus imago est, et in quo quiescit : quanquaro se-
alia similiier prxdicamenta quaerantur. cundum Grsecos ex ipso non prodeat. Si enira Fi-
Quod si hoc iaconveniens absurdum sst, et san- lius, quia imago Patris existit, ex ipso esse habet
ciis Patribus non credere, sed iucircuraciso corde manifestum quod Spiritus imago Filii cum sii, ex
obviare scripturis eorum : ac dicere, quis fuit Am- ipso esse habet. Qiii filios facil sanctificatos, et pef
brosius, quis fuit Augustinus, qui asserunt Spiritum B quem clamaraus : Abba Pater : si ex Filio cuju»
ex Filio procedere'; a Spiritu certe docli : boc as- iinago est, non e«se habet Spiritus, dicendum uti-
severaverunt hi et alii quam plures. Ei utique idem que, quod sit, ut imagines xquivoce iis pro quibus
Spiritus docuit Patrera non esse Filiura Palrem, faclse sunt, boc si iia cst, non eadem substantise ra«
sed vit-tulem potentis, sapientis sapientiam, hypo- tionem suscipiunt imago, illeque, cujus imago est.
staseos, et suLsiantiae propiitim ;characterem : hic Secundum quid ergo dicemus Spiritum imaginem
est SpirJUis, quem et verilalis omnium Dominus Filii, si non habet ullam, ex eo quod persona cora-
nouiinat, imago Filii, et digitus ut Spiritus oris munitalem ad ipsum ? Omnis imago ex prototypa
ejus, ut Dominus paritcr cum eo et Patre , ac con- idea similitudinem typum liguramqiie accipit. Eoce
ditor. Et si ad Pairis personani Aposlolus omnein Filius cum sit imago invisibilis Dei, splendor g!o-
reduxerit conditionem, sic dicens : Vnus Deus Puter, ri*, ac figura subslanliae Patris, cx ipso esse habet
ex quo oninia, ei nos in ipso : sed idem dicit : Vms at vcro, Spirilus imago Filii est, ut sancti perbi-
Dominus Filius, per quem omnia, el nos per ipsum bent : ct non ab exlrinsccis notis, utrex apurpura.
{Ephes. iv). Non tres conditores, sed unus. Nam chiamide ac diademaie, sed ab eo quod deintus
angelos in conditione cooperari tribus nullus audeat habeat et emiitat, quemadmodum et Pater (9). Ex quo
asserere, sed neque unam quis personam intelligat, et aliqua simililudoinest, nonsecundum figuram et
cuffl dicilur conditor unus; qucmadmodum neque colorem, ut imagines, quia nihil in illis hnjusmodi.
quod in prophetis diclum est, in persona dicuntur : In eo autcm, quod seternum, incorporeum, immobile
Subverli eos, inquit, ut subverlit Deus Sodumam el secundum siibstantiam est, comparatio, ex quibus
Goinorrham : et alibi : Salvabo eos in Deo eoriim non multum videturimago Filii Spiritus, aut Filius
{Jer. L) : et Apostolus eadcm figura dictionis utens Patris existere. Quippe, secundum ea quae tribus
dicit : Tradidit eos Deus in reprobum sensum {Rom. i.) personis communia insunt, nulla difTerentia in per-
Sunl igilur tres pcrsonx, imus conditor : sicut unus sonis apparet, nulla pcrsonse altenditur proprietas :
Deus qui sinemotu, sine labore absque assumplione nam neque secundum ea , hic quidem Pater, iste
materix fecit lianc universilatis molcm, oinnino vero Filius, autem Spiritus censetur, si secun-
ille
impassibilis,omnino indemulabilis. Ideoque in pro- dum substantiam imago diceretur non magis Filius :
prio quod opere, non eguit inslrumentis. Cu-

fecit imago Palris, quam Pater Filii nuncuparetur. Ergo,
jus rei exemplum animce inseruit humanae quodam- sccundum proprietatera imago Filii dicitur Spiritus,
modo idem Cieator. .Elcnim animse nostrx motus. et non secundum substanliam, ut xternum, incon-
sine labore consumuntur, absque subslantiis con- ^ scriptiim. et similia

siituuntur e rebus ac inlemporaliler pene fiunt. Minc est, quod maj^nus dicit Basilius, in tertio
Qiiod si anim% subslantiam actionesquo. inspicere contra Fûnomium sermone : t Imago vera, el na-
iieqiiiiniis ininus auteni et angclorum, quomodo non ex imagine divina, quein-

turalis Filii Spirilus,
idiomata divinarum personarum perfecte cognosco- admodum nos » imo euim cura sit iraago, non
:
iiius : credcnduin sanciis certe viris, qui fatentiir habet imaginem, et cum sit unctio, unctionem iion
Spiritum ex Fiiio procederc : cum hoc etiam idem habet. Et Gregoriiis qui Boivpiiixvpyoi cognominatur
pluribus iitcessariisque rationibus inlelligere volen- cx revelatione, dicil ha;c : « Uniis Spirilus sanclus,
tibus cvideiitcr appareal : cuineniin Filius et Spiri- qui ex Doo oxislenliam habel, imago Fi!ii p<>rfecti
tus soli essc habeant cx Patrc, alter quidem siue perfecta. » Joannos quoque Daniascenus similiter
mcdio, mediaie vero alter : nccesse autcm Filium Patrum vcstigiadiim imitatur, scribit hxc : « Imago
ex Spiritu esse, aut Spiriium ex Filio. Non autcm Palris Kiliiis est, et Filii Spiritus. » Theologus quo-
(8) Caiitft nam tlieologi non adiniltimt

legc, indulgoro Fltherianiis.
i».laiii lociilioiiein Spiriius Sanctns esl imaqo Filti.
:
(9) VideS. Thom., i p.. q. art. 2,
liccl cuiii Gratci passiiii usurpiMil, qiiibiis Iiic voluil
I
295 DE HitRESIBUS CniCCORlJM.— LIB, II tOk
que Gregorius de Filio loquens, tulia pronuniiat : A non possit se, et cum sit principium et causa Filii,
f linago est ut consubstantialis, ct quoniam lioc Spiriiusquc non esse hoc idem quod est.
modo, al non ex hoc Pater, hoc esi imaginis nolura, Si ergo propier abominabilem hujusniodi opinio-
ut sit iroitamen archelypi, et cujus dicitur. > Unde nera qux dicit Spiritum ex Filio procedere , multa
pntet, quod si Spiritus imago Fiiii est, ex illo esse sequuntur inconvenicnlia, palam quod Spiritus ox
habeat. Sed qui dicit nullam comparaiionem esse solo Palre procedit, sicut veriiatis sermo ab anli-
Spirilus ad Filium', imaginis tollit raiionem. Nonest quo usque id hodiernuni manifeste prxdicat. Dc-
eniln impossibile comparalione sublaia, imaginem viio plenam coniumelia; responsionem nefario ,
iotelligi. Ideoquesi Spiritiis imago Filii eiistit, pa- buic vaniloquio relribuere. Nusqtiam ceriei;i sarra
lam est, comparationem ad ipsum liaberc. Imago Scriptura reperlum est, quod solus Pater causa sil
enim, quidoliud est, qiiam ex cansa esse : illo sci- principiuinque Spiriius : vel qiiod ex eo solo Spiri-
licet, cujus imago est ? Omnino autem subsianlia tus procedat, quuniara Pater quideni soius general,
ineo, quod substanlia, non imago, non causa, non el quod solus sit causa principiumque Filii, Scri*
causaiivum, non majus, ncque minus dicitur : sed piura in plnribus tesliinonium perbibet. Namiiue
neque substantia nomen imaginisestsigniticativum. solus babelFiliuin, solus auleni non habetSpiritum
Nam personae cousubstanliales suut, sed non sub- ^ sanclum, cum neque soliis miitat, neque solus Iri-
staniix. buat, quia Filius dal et miltil Spirilum, quemad-

CAPUT vm. modum et Paler, Cuin igitur a Palreel Fiiio a^quali-
Veruni Nicetas, iitmihi videtur, non uttenêndo ter habealur Spiritus, initlalur aique donciur duse
liaec quae dicta sunl, fertur, in vacuum; inquil sunt causx habentes , iniltcnles , alque tribuentes
eniin : < Si omnibus qui recle sapere volunt, confl- Spirilum sanctum. In snperioribus dictum esl quod
tendum est, quod Filius sanctusque Spiritus ex Deo Pater et Filius non dicuntur sinipliciter duo : qut
Patre, hic qiiidem per generationem, ille vero per eum diio dicuntur, talis esl scnsus, ut quidam pu-
processionem, secundum naturam ex Patris sub- taot. Pater nnn est solus, nec Filius est solus, sed
stantia intemporaliteret aeternaliter simul, ceu ger- Pater est et Fiiius. Secundum vero aliain rationem,
mina exorta Deo : prodeunt, nec hic quidem prius, non est recipiendum in eis ,
proptcr supradiclai
ille vero posterius, ut non alterum furte tempus causas dualis nuiuerus. Etenim binarius, quemad-
praiveniat. Nam in quibus prius est et poslerius, modum reliqui omnes numeri, nequaquam proprie
ibi prorsus temporis iniercalatio. Qtiod si penes de divinis personis, sed de discretam continuaraque
Triniiatem detur, erit aliquid Zoarchicarum perso- „ habentibus quantilaiem enuntiatur
narum sub temporc : ideoque creatura, ul in tem- Continuumquidem, quod de solismagnitudinious
pore esse accipiens, nec suce causae consubstan- dicitur, est, ut philosophi perhibent, cujus partcs,
tiale : quod est Arianse, Eunomianx, atque Mace* ad cominunem terminitm copulanlur : at partes in
donianae k%reseos actus, et inumbratio. Quod si Patre vel Filio inleUi£;ere, quas communis copulet
verum, imo, quia maxime verum intemporaliter et terminus, neque ngmentum etiam suscipit. Tres
aeternaliter simul Filium Spiriiumve de Pairis sub- quidemdimensiones, qus^ licelcontinuae sint in par-
stantia eflulgere : ulrum dicaiur quaerendum, simul tibus, delerminala: tamen dicunlur : non quod dis-
ipsum intemporaliter et seternaliter esse ex Deo Pa- secentur adinvicem, sed unaquxque ipsarum, pro-
tre, et naluraliter ex ipso effulgere quemadniodum priam rationem possideat, nullo modo eis coioê-
et Filius, et ex Filio eodem modo prodire ut ex Pa- tunt. Discretum vero est, ciijus paries, per se con
tre, aut posterius? Quod si posterius crit Spiritus siderantur, ut non conliahantur inviccm : Paler
se ipso prior et posterior, et. anle tcmpus et sub vero et Filius singulas licet habeant rationcs, nullo
tempore, et aelerniiin et non xtemum : eo quod con- modo parles habere intelliguntur. Ergo pruprietati-
currentem babeat processioni existentiam, quod bus tantuin duse personse, sive duae byposlases Pater
omnis plenum est impielalis. Sin autem propier hu- D Filiusque nominantur. QuamGbrem patens est quod
jusmodi, quod conscquitur impossibile ac profanum nullum prodigium introducant, nullumaOcrantpor-
hoc dicere vitaverint : ex necessitate dicent alte* tentum , nullumquc satanicura ligmentum complas-
ruro, quia intcmporaliter ex Deo Palre, ac aeterna- ment : qui faieniur ex Filio Spiriium procedere.
liter ex Filio procedit. Sed quomodo est possibile, Quippe omnis impietas, omnisque impossibilitag
siroul intemporaliier et aeteinaliter, ut ex diiabus fugit talia enuntiantem. Nam Paliis et Filii una
causis esse )iabeat, nisi ambae primse causae sint et manus est et eadem testatur, dicens : Pater meut^
principales? .\ut qua ratione una potestcausa dua qui dedit mihi major omiiibus esty el nullus potest
bus ex causis existentiam habere cura altera cau- :

rapere ove& de manu Palris mei ; et posl pauca ite-
saruro siraul cum illa ex se quara emittit, dc alia rnm dicit: Nuttus rapil eas demanumea {Joan. x).
causa existentiam habeat? Hoc oinni prodigio fi- Ecce una manus, non duae, Patriset Filii, quoniam
gmentoque dsemoniaco irrationabilius. Quod si Jn- una causa, unuinque priucipium Spiriliis exislit
slautes qui hoc modo disponuntur dicant, quoniam uterque. De hac nianu digiius prodit, Sanctus vide-
omniaDeo et Palri possibilia sunt quaicunque ei licet Spirilus ,
siculevangelistaetcstantur- Matlhxus
placent, respondendura eis est, quod ipsuin negare enira ita scribit : Si in Spirilu Dei ejicio d(pmonia
295 IIUGONIS ETERIAM 290
SiindigitoDei {Luc. xi): A facial superiiis oslensam esl, ci rursus in eodera

{Malth.w); Liicas vero :
sermo pcrsistet. ""' delibaium

Nunc autem,anle*~ ~ discu-
digiliim indubitanler dicendo Spirilum ut manife-
liendum est, id scilicel, ulrura Spiritus ex Filio iin-
slum faciat, quod sicut digilus cnnsubstantialis est
mediate progrediatur, an non ? ast quod immcdiate
mauui, cl ex ea prodit, subslantiam exislentiamque
proveiiiat, fidem potest facere, qui siipponitur syllu-
ab ipsa sumens, ita Spiriius sanctusPaUi, Filioquc
mediate quidem de gismus : si veritas capax firmilatisque ordo. et ba-
consubslaniialis existens , licet
Patre, iminedi>te vero de Filio, Nam splendor cum bitudo nominum cxistit, verus est et firmus ordo
imago cnm aicbctypo, el personarum et habitudo : nempe i(ua>. scribuntur,

substantia intelligitur,
omnino cum Patre, Spirilus autem neque nolie sunt eorum quac dicuntur. Voces vero, inlel-
Filius
imago, neque Filius Palris est qui ctiam nec :
lectuum notse : intellectus autein finem babent
muliuin in co quod Paler ad ipsum babere videtur rerum comprehensionem : el tunc vere inlollectiis
Iiabitiidincin. Ex quo liquel quod neque a modo existunt, cum qiiasi rebus ipsis coaplantur. Nam
intelligendi, neqiie ab ordine procedendi, nequc a imagines sunt in onima reruin intelleclus, voces
Scriptura possibile accipere sit quod immediate vero inlellectuum indicalivae sunl : ideoqiie a na-
Spirilus ex Patre, et non per Filium proveniat. Si lura tribul«, ul per eas signiricemus ad inviccni
B animx conceptiones secundum rerum dispositio-
enini quia Filius immediate de Palre nascitur, sine .
medio datur el nobis, et Spiritus absque medio de nem. Atqui ordo habiludoque Irium nominum di-
Patre procedit, el immediale datur nobis : at vero vinarum personaruin, cum sit invariabilis, verita-
non sine medio datur nobis , non igitur immediate lisque capax nomen Paracleli nomen con-
Filii Dei
de Patre procedit. jungit absque medio : quemadmodum nomen Verbi

CAPUT IX. Dei copulat ingenli vocabulo. Eniinvero Doininus
Cicterum, Nicomediai praesuletassercntesexFilii» Jesus Chrislus, in tradilionc saUitaris baplismalis,
esse Spiritum, et profilentes ex Patre per Filium, cum baptizare, discipulis, in nomine Patris et Fil.i
veluti per mcdium piocedere vehemcnler arguit : et Spiritus sancli ouines geiiles praeciperet, hunc
« Teinpus, inquit, liicconsiderare,qu*cunque asse- ordinem assignavil (Mattli. xxviii) : in quo copulat
veraiitcm ex Patie ac Filio Spiriium sanctum pro- sibi ei Patri Spirilum, propter aliquam procul du-
cedere sequuntur inconvcnientia : » siautem quos- bio conimunilalem atque parilitatem. Non esi enkn
dam tumultuantcs audimus non ex Patre et Filio, seqiiuin suspicari hujusmodi ordincm , ad naturaui
sed ex Palie per Filiuin, boc Lalini asseranl pro- ita diviiiam leferri , quod ad niillam hypostaseon
cedere, prorsus, mcdianle Filio, ex Patre , Filius proprieiatem : nam natura cum una sit, ordini non
autcm sine medio , ex ipso esl , minorcst Spirilus depulatur alicui, neqiie numero
Filio ; nam quod per nicdium aliqiiod participat, Innumerabilc penilus esl, qiiod ur.itatem ali-
miniis cst, iuimeJiale paiticipante illius. El binc quando noii excedit. L'nus eniin Deus, una sui)-
rursus liabet locuin Macedonii dogma diniiiiucnlis slanlia, unaqiie natura in tribus inlelligitur per-
Spiriliim, tollenlis aiqualem dignitalcm ac polcu- sonis : hse quidem ordiiianiitf, hx numerantur, hae
liam. Qiioiiiodo aulem Fiiio mediante , dabimus a communitalemet copulam iiiter se possident. Porro
Palre procedcre? Namque si Pater einissor est, qu?p. cx natura coiiimunilus , ordinem nullum eii-
Spiriiiis vero sanctus emissus : hsec aulein sunt git, sive ulique dicamus Filius et Spirilus et Paler
liabiludinis nomina, et simul nalura : nani emissor Deus est, sive Spiriiiis et Paier et Filius, recla in
emissor est fide seinita itur sed qiiai inc*si ex proprielale com-
emissi, : tt emissiis, ab einissore ;
emissus. Nihil aulem conim, quae siint ad aliqiiid,

munitas, iion sic se habet : Iii hac enim observa»-
pcr mcdiuin aliquid dicitur : quoinodo ergo Spiri- dus ille ordo esl, quem Dominus discipulis iradidit
lum sancliim, medianlc Filio dicainus procedcrc? baptizare pra;cipiens omnes gciites : in nomine
Ilepugnans iitiquc lioc csl syllogislicis ratiociiiati®- Pairis el Filii et Spirilus saiicti, ct non in «lomine
nibus , alque demonstialionibus veris : h?ec igitm.- n ^P'"^'^"^ *^^'' ^''''' ^''''''SQue vel Filii, el Palris el
conira illos, qui in sermone varii sunt , et per ra- Spiritus ; eo quod Pater causa, principiiiinque sil
tionabiles arbiiranlur decursus infirmare, quod Filii, Filiusquoqiie causa sit sancti Spiritiis : qnod
apud nos dogiiia pci lucct : nos autem si qiiis intcr- qiiidem usquequaque nianifestr.m, cx co quod se-
rugcl, quomodo similis ex Patre, Filiiis et Spiriliis ciHidum baplizandi dignitalem, Filio Spirilus copn-
sancius ? Uespondcinus : Quemadmodum cx sule Iclur, ordineni ocrte divinarum noininiim pcrsona-
radius, el splcndor, calor, ci lux : qtianquam ct rum qiii dicliis est, in vanum asserere pronunliari-
liarum comparationi:iii multa sit permulatio. dclc- haiid conveniens csse exisliino. Quarum secundiiin
ctiisque simililudinis. Quo eiiiin modo , aliciii co- iiabiludinein personarum et ordinom , noiniiHiiii
rum, qu;e deorsuin sunt ad simililudinem divina ordo exislit ot disposilio. Sed forsiliii qui apnd
comparata natura similabilur. Aposloluiii osl ordo, huic icpiignare videalur, qui
At vero Laiiniis ci quideai, qui asseril Spirilum dicit : Divisiones gratiarum sunt, idem aulem spiri-
ci Filiu cvistcnliam liaberc, ul cx Patre, coiiseiitil tus: divisiones udministralionum snnt, idem autem
diccnlcni aulcin, ix Pairc pcr Filium, ct iion sub- Deus, qui operatur omnia in omnibut (I Cor. Mi).
inlcHigciilcm cx Tilio asp<'rnaliir. Cur aulcin boc Etcc priinuin Spirilus moininit, sccundo Fiiii, lcrli»
207 m If^RESlBlJSCR.liCGPaM — MB. H. 2fS
auiein Dci el Palris. Sed non ecl avbitrandiim ordi- A qiiia, licet sccundiini liaac appellalionem Palris di-
neiii .^poslolum perverlisse, <(iii a iioslra initium calur et Filii, neqiiaquam tamcn Patcr ct Filius se-
lial)iliidine, ulmagnustestalurUasilius, fecit : t Quo- cunduin haec appellaiiva vocabula , rcreruntiir con-
niam, inquit, suscipientes dona, primum interpella- versim ad ipsum. Nam ingeniius Spirilus Paler non
mus distribuenlem, deinde mitlentem, ac postremo dicitur, nequc sapienlia Dei, Vorbum scilicet, Fi-
crigimus cogilatum, ad rontem ct caiisam omnium lius censetur Spiritiis saiicii. Uaqiie si medialam
bonorum, <|uo Aposlolus ordine.iisus fuit. » El ite- causam Palrem, Filium aulem. quia nuila mcdianle
rum ut dicit : Gralia Domini nostri Jesu Chrisli, et personaSpiritum cmiual, iinmedialam quis causam
charitas Dei el Palris et communicatio sancti Spiri- vocaveril, a vero non aberrat. Et rursum cum Pa-
tus sil cum omnibus et in om-
vobis {Jl Cor. xiii) ; ter et Filius unum principium, unus emissor sint
nibiis bujiismodi, similis Non enim se-
solutio esl. emissi Spiritus, unam cl eamdem causam penitus
cunduni ordinem, aut secundum gloriam, quam quis ambos dicat, nullo inodo peccabit.
ipsi suscipiunt, inter se gloria el ordo csl, qui a Causa qtiidem causaiivi est, et causativus ad cau-
nobis taliler effertur, cum illic secundum persona- sam refertur, el emissor emissj emissor est. Scd
rum consideretur habitudinem, hic autem a noslra forsan inferat aliquis ct dicat QuomodoPater me-
:
habitudine, qui nequaquam legem ponit, nequc B diata causa exislit Spirilus, secundum dictain ratio-
vero conlradicil illi ordini neque repugnat gloriae, nem, immediata vero Filius eo quod nulla inter ,
scilicet, veluti beneficii reininiscaiur accipil prin- ipsum el Spiritum persona existat media.dusecau.sat
cipiiHn. Manifes aiii igitur ex his quu3 dicta sunt, Spiritus, mediata scilicel et immcdiata Filius existit
quod firmilatis veriialisque capax est ordo nomi- et Pater? Quod minime colligilur, sicui non prove-
nuin, et habitudo, hoc si verum esse constet, ut in nit Deum habentem Filium et Deum non habentem,
ordine nominum Paracleli nomen, absque medio duos deosesse, vel duos dominos. Et scieiidum quod
jungitur verbi Dei vocabulo : ita et persona qua; quidam dicunt Patrem et Spiritum, vel Filium et Spi-
est Spirilus, sine niedio quidem Filio , mediante ritum,nonessead aliquid, quia neque adictione mon-
vero eodem, Palri copulatur. strariie habitudinem, ad dictionem quaenon est cum
Quare immcdiate quidem ex uno, mediate vero simili habitudine, relatio attenditur: non estenim ex
ex altero procedit nam quod medium dicitur,
: altero scire alterum, sed neque omne quod alte-
ulrinque habet aliqua inter se diversa ; ubi vero tres, rius dicitur, continuo illud est ad aliquid, ut ha-
secundum ordinem pronuntiantur personaj, quo- bitus animae et virlus dicitur, hoc enim, ct similia,
modo harum non erit aljqua media? Quod vero il-
^ golum esse alicujus exigunt ut in Palre et Spiritu, :
latum est, dicoautem, minor igitur Spirilus Filio et Filio et Spiritu conlingit. Quidam eaim aiunt
siquidem quod per mediurii participal alicujus, mi- in hoc, et in similibus, cum nulla sit conversio per
nus eo est quod absque medio pariicipat, quia in- hujusmodi vocabula, tantum exigi quod alicujus
conseqaens est, timendum non est. Non enim pro- sinl. Hi tamenPalrem immediatam Spiritus causain,
pterea Spiritus minor esl Filio quod eodem me- , Filium vero immediatam, sed eamdcm conslituunt.
diante, de ingenito provenit, ut in rebus sensibili- Nec contraJArisj£lelein vel alios philosophos qua; hu-
bus evidentissimum est : ecce enim Atlanlicum manarum et non divinarum rerum divisionibns
Pontico mari participat, scilicet Propontidem : al- utuntur hujusmodi. Causarum hae quidem existunt
lamen dictum pelagus Propontide majus est. Simi- per se, hae vero secundum accidens, ct rursum, hx
liter autcm Nilus, et ei similes, mediante fonte vena quidem remoiae, illae vero composit;c ha; quidem :
participant, cum ipso fonte mullo ampliorcs cxi- potestale, illae autem aclu, per se cansa dicilur, ut
stant. Et generalissimum substantia per mcdium statux quidem 6 mSpiKinoKoio; , id esl slatuoe
participat rationali et irrationali, cum sit major factor : secundum accidens autem homo, el siu)pli-
ainbobus. Sedenim VerbumDei, mediante rationali citer animal remota causa dicilur, ui sanitalis ar-
anima,participat humani generis; sed quis minorem D tifex, propinqua vero ul malerialis : et rursum oia-
illum anima rationali aut Virgine matre audeat as- Traawv, propinqua causa duplum, remota vero nu-
serere? Ergo, non ob hoc Macedonii dogma locum merus, sed non eodem modo in divinis contingit
inveniet. At vero jam eundum est, in secundam ob- personis : nam Paier in eo quod cmissor, mediata
jectionem quaedicit Quomodo dabimus omnino ex
: o.inissi Spiritus causa, Filius vero eadem existcns
Patreipsum procedereet caetera? Ad quod dicen- immediala dicilur. Notandum hoc loco Paiiein a
dum quod Pater, Filius, atque Spiritus sanctus, quibusdam inler Filium saiiclumque Spiritum ine-
comniunes et proprias appellationes quamplures dium poni. Similiter autem inter Paireni Fiiiumque
habent, quas sacra Scriptura manifeslas facit. Quare niedium quidem Spiritum conslituerunt, quod non
aliquas, quia res ipsa exigere videtur, sub compen- puto debere trahi ad consequenliam. Nam secunduin
dio hic memorandum esl : Pater igitur ingenilus, hoc tamen, quod existentiam iitri((ue praestal Paler,
causa, principium et emissor nominatur ; similiter mcdius duorum copulaque censetur ; Spiritus vero
autem Filiusgenilus, Verbum, principium, causadi- quod neque genitus, neque ingcnilus proprie dici-
cilur, et emissor, scilicet immedfate ; Paracleius tur, medius inler Patrem Filiumque locatus esl. Ue-
autein Soirilus, causativus ct cmissus nuncupaiur, li(iuum est solum Filium oroprie mediuin cxistvic,
Patuol. CCII 10
IIUGONIS ETERIAM 300
ut quodammodo ex aliis auimadverti potust, scili- A ntis, el specialissiinum illoium spccies iiuncupetur
cel ex gcncralissimo gcnere. Quod licel exislen- crgo nihil iiicoHvcnieiis cst diccie Spiritum proce-
liam dct subalternis et specialissimis, iiullus tamen dere per Filium, et ex Filio.
eoriim medium ipsum generalissimum esse asscril, C\PUT X.

sicut ncque inter venam fontemve fluviiis, ab aliquo Yerum Nicelas prolixa itimis oralionc, iterum
constituitur medius. conlra hxc impetu feitur vastissimo, in bunc luo-
Itaqiiecum Filius immediate se habcat ad Patrem dum : Si apud omnes, inquit, qui circa divinum
el ad Spiritum, solus ipsc simplicitcr et absolute
exhibere piura cultum volunt , manifeslum constat
medius inter Patrera est aique Spiritum. Verum de quod divinum incausatum est, incommutabile es».,
divino forraldabile permultum iractare, quod cliam et nullius vicissitudinem obumbraiionis suscipit :
Socrates verebaiur, qui talia dicebal: i De diis cum amplius autem, omnipotens, infinitum, et quascan-
ditticultate suscipio sermoncm, ne de facili dicat que quis Deo dignas ex sacra Scriptura denomina-
delinquere. » Ergo Patcr Filius, einissbr tioncs, ex communibus de Deo conceptionibus ex-
ine aliquis
causa et causaliviis, ad aliqnid dicun cerpens, quoad licet divinuro esse fateatur, quidquid
cl emissus,
tiir. In bis enim existenlia cx habitiidine adcst de Deo, secundum existentiam enuntiet : manife-
Nos tamen ex liis, qua; nobis impedit beneficiis ^ stum quod substantialiter hoc deproroat, eo quod
Deus beneficum nominare, ac Patrem didiciraus, insusceptibile divinum, sit accidentis. Et quoniam
unumqueDeum, unumquebenericum Patrem, Filiuro, sic sentire ac dicere divin% pietatis ratio nos in-
sanctumque Spiritum credimus cum existentiae :

struit, considerandum, iitruin divinum susceptibile
modutn neque mens imaginari neque ratio descri- sit praKlicationis eorum quae opposita dicuntur, an
bere valeat scd iieque alio niodo, quam per actio-
:
non? hscc qui circa ea versantur quadrifaria divi-
iiein qux trium uiia esi penitus, et eadem, unitas ii- duiit : aut enim in oratione, inquiunt, esse, aut in
lorura cognoscalur : qua; unus Deus, et una .subre : et ea quidem quae in oratione, ut aOirmationem
stantia est : eaiii simplicitalis ralionem, licei sctun- et negationem opponi dicunt ;
quae vero in re, aut
dum aliud Pater, secundum aliud Filius, ei secun- in habitiidinc, aul absque habitudine accipiunt : at
dum aliud Spiritus dicatur, noii omisil. Iriseparabi- vero quu> in habitudine infenint se atque inferun-
les quidcm oiiinino existunt quanquam distinguan- tur, et ul aliquid opponi faciiint ; qux vero sino
tur ha; tres personai proprietatibus, inler quas si habitiidine, hoc qnidem aplum est permutari, hoc
Filius non sit medius, ut dicitur, in nomiiie Patris vcro non, et sunt opposita, ut privatio, et habitus.
ct Filii, possit dici utiquc in nomine Pairis et Spiri- ^ Quomodo vero divinuin, eas quae secundum conlra-
tus, quod ectlesiastica non recipit tradilio. Ex quo rielaleiii, privationr^m , habitumque opposiliones ad
patet nequc Spiritum, neque Patrem, in irium eiiu- pr3?dic:itionem non siiscipit.
meratione medium debere intelligi id idem pro- : Manifestum esl eo, quod natura prorsus incom-
cessionis emanalio ex Paire Filioque profluere aflir- mutabilc sit : hxc autem, in iis quse aptitudinem
mat. Nam principiorum atlributio per proxiiiia habent allerandi et permutandi, suam existentiam
transit : at vero geniraen proximum est gcneranti, ostendunt : neque vcro ea, qua; ut contradictio in
eique coxqualc; quod si coxqualitatem exeat, Deus eo repcrilur oppositio, quia semper eadem et simi-
esse desinet, a siimraa decidens excellentia infinitam liter qu% circa divinum consideranlur existunt, et
habens potcntiam, quia coaequalis est Patri generanti post modicum. Cuin igitur divina natura tribus sit
se ac coaiternum, quod Patcr solo esse subsistentia, communis personis, conditrixque universaiis, eo-
scilicet generare {^), ideoque solus generat, solus rum, quae ad aliquid oppositionem, secundum eam-
veroSpiritum non einiliil, cv,m non in eo quod Pater, dem speciem habitudinis, iiullo modo de se prjedi^
scd, ut emissor, causa pi incipiumque Filio mediante. cari permittii : ne fortc uniforme unifarium habiiuo
lloc nullum in admirationem ducere dcbet cum dinis videatur iiitcrinii.
pU>ra iii naturalibiis talia, per mediuiu ad invicem D His igilur ex commuiiibus nobis de Deo conce-
re{-'rri compcriantur. Etenim Tantnlus Agamemno- plionihns, et ualiiralibus et demonstrativis ratinni-
nis proavus dicitur mediante Pelope atque Alrco; hiis, piiilosophorum cunquisilionibus promulgatis
similiter autem, Pelops ejusdcm Agamemnonis aviis aiiimadvcilon.lum cst, illisqui confitentur Spiritum
quoniam Agamemnon ejus dicilur ncpos.
appeliatur, sanctum ex Filio procedere, quemadrooduLi cx
Qua de causa idem Pelopides censeutur et Tantali- P:itre. Nam si lioc iia est, t-oiiiinqnis erit emissio
des. At vero patruus et nepos sunt eoriiin, quac ad Patris ct Filii, ct erit Filius Spiriius exislentix
-
aliquid et per medium dicuntur, et iion est possibile causa, qucmadmodum el Palcr, iii eo (|uod emis-
subiiilelligi absque medio. Juxia vero euindem mo- sor : al vero Filius genilus cst ex Deo Patre, et cau-
diim, geiier, socer, ct qiuccunque his siniilia. Qtiod sam ipsaiii describit ul geuitorciii, juxlaverbum vc-
si non (ierct, parenteLe non ad nuillum liiiea ex- ritalis. Oolligilur ergo qiiod Filius oppositorum ha-
tenderetur, neque in logicis geitcralissimiim, spc- bitudincm, eoruni qux ad aliqiiid suscipiat, et si-
cierum conienlarum gciiiis conscrclur : iieque spo- mililcr sit causa Spirilus, cl ex Dco Patre ul ex
cialissimum corniu, (\ux arlc ipsum sunt dicetur causa. Scd moiislraium cst nobis pcr uuiversalem
species, rum niedium ct gcncralissimum Itorum go- ralionem, quod impossibile sii iiiYciiirc opposita
(9) ll«c noii colirLrrni.

501 DE H.ERESIBLS CR.ECORUM. — LIB. H. 502
de diviiia naluia pruidicaii; vcl dc alitiua Iriuni hy- A Sjwntc fuint; nani Pctrus alquc r.»ulus ovanjjelica
postascon. Nou igilur proccdit ex Filio sanclus praidicationis doclrina quaniplures traxerunt ad
Spiritus, sicut quidani inipie ac profanc opiuautur. fidein, ct altcruter singulus existens, multorura sa-
Hoc autein quam cum ne-
frivoluin sit satis patet, lutis factus est reconcilialor, et voluntarie multos
que ut asserit ex cominunihus conocptionibus, seu in fide genuerunt : at vero versa vice fit iii eflecti-
pliilosopliicis colligatur, cura de hyposiaticis lan- bus. Nam uno existenle effeclu , unara proxiinara
lum proprietaiibus hoc unuiu sit non est enim ali- : esse caiisam neccsse est, nisi propter dcfcciuin
quandoPater Filius, vel Filius Pater, aut Spiritus: ejusdem cansrc, ac imbecillitatem, aiiqnam sccura
sed de aliis nihil prohibct ad aliud ct aliud, camque causain assumat, quod ex ipsis rebus liquido appa-
ad aliquid oppositionem susciperc, ad unum vcro rct. lloc si ita cst, Spiriius ex Filio pioccssio Pa-
idemque nequaquam. Namque possibile non est, Iris, dcfectum ci imbccillitatem indicat, quod inini-
idem sui ipsiuscausamet causalivum csse. Quoniam me consequitur : nam si hanc rationem sequi volu-
vero de hypostaticis proprietatibus, quod illatura mus, mundus cum causaiivus nequc Filium,
sit,
esl pro inconvenicnti verui.i existat, cx ordinis ob- ncquc Spirituin habeat , propinquam causam, nisi
scrvanlia carunidem pcrsonarum liquido apparct. utiquc pcr infirmiialem et impotentiain Palris , sed
Ecce enimsanctx ac beata; Trinilatis plura suiit no- " unaquajque triuni sequaliter factor mundi, el crca-
mina, co quod plura ipsius circa hiinianum genus torexislit : ut enira superius dictum cst, Pater so-
benelicia existant, quoriira hsec quidcm suLstan- lus geuerat, non autem soliis creat et condit,
liain moustrant, hxc vero non : in <piibus nullus CAPUT XI.

est ordo necessarius, nempe in Iribus nominihus, Verum ad hajc Methonae prjesul reclainai adhuc
eicul superius exposilum cst, qux sunt Pater, Fi- Si omnia, inquit, qux*cunque habet Filius a Palre
lius ct Spiritus, et si qua his similia repcriantur, accipiens habel, procul dubio ot ex Patre habct
sacra Scriptura ordinem observat : qui ordo, si Spiritus emissionem unum crgo diversissima haec
:
non imilalur personas, falsa est glorificatio, ct in- liberalitas, secundum quam Filius quidcm ex Patre
decens, et in somnio similis, quod quidem est ali- accepit, ut sit cl ipse Spiritus cansa, Spiritus au-
quid, sed nil eoruin habet quorum phanlasiam re- tem, quanquam ad idem honoris habeat, ci cx cjus-
praiscntat: ila crit hujusmodi ordo, illius qui non dem substantiaj causa prodeat, tamen parili honore
est ordinis faciens imaginationcm. Itaque imitatur privatur, cum a Palre nequaquam accipiat, ut causa
ipsas pcrsonas nominum ordo, ct luediante Filio, sit Filii, aut alterius sui similis , nisi forte injuriae
dePatre Spiritus procedit, eteslquidem Filius ex « imputare crimen Patri quis audeat. At eodem islc
causa, scilicct Patrc, a quo genitus est, et ideni vir urgeri potest incommodo : nam si Filius qui*'-
Spirilus caiisa, ut ejus emissor. cunquehabeta Patre accepit, efSpiritusmissionem
cum disci-
Iloc iitique Salvator ostendere volens, ab eodem accepit , miltit quippe Spiritum Filius :
nominum ordincm
bulisbaptizarepraeciperet, triuin Nist enim abiero, inquit, Paraclelus non veniel ad vos :
prxratnm tradidit quod nullo modo frustra fecisse
: si aulem abiero mittam eum ad vos (Joan. xvi); et
pulandum est. Hoc idem Salvaior aflirmat, cum di- rursum : Hcec a principio non dixi vobig, quoniam vo-
cit ad Patrem Omnia mea lua sunt {Joan. xvi)
:
;
biscum eram : nunc autem vado ad cum qui misit
ad ipsuin enim, tanquam ad principium emissionem me (ibid.). Ecce patet quod FUius miilat Spiritum
Spiritus refcrt, etiam ct conditionem univcrsitatis sanctum, et quod a Pntre idem mittatur. Quomodo
et lua mea sunt (ibid.), qiiia licet ex te Spiritum igitur aPatre Filius accipiens Spiritus emissionem,
habeain, iilum emiito ut tu, condoque pariter oinnia, est enim mittens et missus : Spiritus auleni uon
nullius egens adjutorii : rainistrorum enim hoc est accepit missionem, neque Filii, neque alterius sui
et a dignitate Filii remotum. Igitur nullum inconve- similis : privatur ergo parili honore Uberalitas,
niens eamdem dicere personam causam esse atque hxc. Potest taraen ct de facili solutionem habere
causativum, sicut dicitur mittens et missa, glorifi- d ^^•'s objectio, cum convenienter respondcri posslt.
cansetgloriflcata, prsedicata et prxdicans ; ad aliud Ideo non acccpisse Spiritum Fiiii causam esse,
quidem, etad aliud sumpta : nam in Thabor monie quia Filius est ipsius causa, Spiiitus vero ejus
Paterquidem prxdicabat, Filius vero pncdicabatur, causa esse, nusquam reperiiur , nequc alterius sui
et nui)es oburobrabat, sanctus videlicet Spiritus, ut similis : ne quarta in Trinitate persona induci de-
manufacto non erat opus tabcrnaculo. monstretur.
Ex bis ergo quae dicta sunt, evacuatur manifesle Amplius : Quomodo accipit judicium omne Filius
quod aqiiibusdam utaliquid irrefragabile inducilur. a Patre, et Spiritui non impertitur, sciiplum esl
Una, inquiunt, existeniiae causa, plurcs eSectus csse enim : Omnejvdicium omnes konori- dedit Filio, ut
inspiciuntur in naturalibus, artificialibus, volunta- ficenl Filium, sicu! honorificant Patrem {Joan. v).
riis, et pene in omnibus rebus : ut Adam cum unus Suspicor, imo credo firmiter, quod cmissio Spiritus,
homo fucrit, inultorum cffectHum ex ipso prodeun- si ad honorem Patris pertinet, ad honorem Filii
tium, causa exstitit, ut Pater : siiniliter et Bosclcel referatur, qui sicut a Patrc vitam habet, judi( ium
faber, cum iinus csset, qii.impluriuin ct diffcrentium habet : ita et Spiriius emissionem habet, ct sicut
rcrum causa fuit : idein invcnirc cst in his qiix nascibiiitas non impedit Filium qiiiu habeat natu-
505 HLT.ONIS ETERlANf 304
rjDi Paifis, inio ex hac hsbere pt-obauir : sic emis- A existat : m co vcro quod arlifex, sccnndum acci-
s-io Spiritus ex Patre ei Fiiio, noa inMjcdit Spsritum dciis, ex quo quvdero pvopinqoa et remota causa
!|uin liabcai Patjis Fiiiique r.aluram, alioquin Spi- voi-etur. In divinis vero persoiiis, uiedium et irnme-
fltuii e» Fiiius nois sint ojusdera cum Patre naijua! : di.iluro, et propinquum dicatur utique , rcmolum
curn Fatcr
P;j soliib generct, •iOiUSqUO .Sjjiiituni ut vtro non arbitror dicenduui. INam divinum non est
Grscu3 arbitratur cmittat., Spiritus vero el Filius, sub naiura, ex quo apparet quod noii sit persona-
nulio modo. Ai vero adhuc hic idem instat , diccns lis Patris proprictas Spiritus emissio, ncque in hoc
Spiriiiim jion csse unum ct cum non siroplcx, sit a Filio dlstinguitur. Si enim personalis Patris pro-
e\ HYiO, sed «x duobus. Quorum aUcruiu cum sit prietas foret, enVissio Spiritus nunquarn aliquando
causa ex rirdla cansa provenit ; aluruui vero ex causa mediata Spiritus, sed semper immediata,
causa nrodeundo, et ideni exisiit causa. quemadmodum ct Filii dicereliir. Ai vero medianle
Gêierum si ideo quia ex duobus procedit divi- Filio, Spiritus causa Pater exislit : qiiare non esl
disus sit Spiiilus, Patrem dicat quis eodem niodo personalis proprietas emissorcm esse, neque Patris
dividuum foro :cum cx se Fiiium gcncrct emittat- ncque Filii. Quoniam vcro per niedium Fiiium,
que Spiviluiri. Quomodo enim ex indivisiliii, duo ct ex Fiiio Spiriliis procedit, manifeslum (semper
quasi diver;-a, FHius quidem pev generationera, ^ enim Filius suo Patri absque medio junîlur) cum
Spiritus vero per processionem progredia.iiur ? fal- Pater generet quidem non per aliqucm, erniltal
lacia pro ces^to inest, cura ex relativis compositio vcro per Filium, et ideo Spiritum iit Paier habet
fieri putatur. Nara quae ad aiiiiuid dicunt, nihil sicut ipse testatur : Pater non dimisit me soiura.
aii:p!ius quam sua substantiva ostcridunt : unde Sin autem Spiritus aequaliter et similiter Filii esl,
sa:po conriogit, nuiia cirea substanlivum facta per- ut Palris, et Pater emittit ipsum Filio non erait-
mulalione, demutari habitudinem , vciuti qui prius tente, consequitur ut Pater soiura secundum hoc
erat dexter, in nullo alteratus ad aliam partcm mi- Filium deserat, quod cogilare iinivcrsam transcen-
grantc, altero sinister fit demuiando habitudinem. dit inipietatcni. Sed forte quis dicat : Si Filius a se-
Propterea pra;dicamentum ad aiiquid ,

quasi pro- ipso non est, neqiie Spiritum per se habet : si per
paizo a piiilosophis , in novera prsedicanientis nun- se non habet, nequo simililer , neque sequaliler Pa-
cupatur : in quibus aitenditur ut leve accidens, eo tri mitiit vel emillit. Non est autem a seipso Fi-
qu'>d in phiribus saqje adsit , absiiquc, prajter ali- lius, sicut ipse perhibei dicens : Eyo a meipso non
quam substantivi niutalionem, vel ciiaiu alteratio- veni [Joau. vni), quod in superiorilnis sobitum est
!>em aliquam, Ex qiio patet quod rninime coiligitur,
^
ûftlcienter. Nam si hocdatur, nequaquamaeqnaliler
^
si Filius causa cst, el cx causa provenit, neque to-
el similiter Patri vitam Filius liabeat, quod nuliiirs
tus causa, neque totus cx causa , sed ex altcrutro habet inlclligcuiis confossio, et atlendcnduin qiiod
insperfecio compoiiilur. Ast indubitalo quidem lo- non potentiam sui minuendo lalia fatus esi, sed
lus causa, et tolus ex causa est, cum individuus alienura inlei-imcndo ct conlrarium. Nam si hoino
.sit et incorporeus. Qaoniam vero causa ct causati- liberum habet naturaliter arbilrium , et super ora-
vum coniposaionem -nducunt , manifcstum : ecce nia Dominura qu3e tellus fovet, multo amplius uni-
namque Fiiius ct Spiritus, principiuni et causa cum gcnitus Dei Filius qiti scipsuin cxinanivit, cl se-
Palre i»unt conditrix univcrsitatis. Ej Patre quidem ipsum pro nobis tradidit, Spirilum et vitam habct
secundum aliam et ut patct sicut idem ipse asserit dicens Sicut Pa-
causa Fiiio ac sanclo Spiritu , : :
qaam in aliquo alio ter liabel vltani in seips-.i, sic dedit el Filio tilam
aliam speciem, in quo magis
habcre in semeiipso (Joaii. Et qnoniodo non simi-
composito apparcat, cxistentibus. Quippe creatura- v).
liter sicut babct Spiritum ipsiimque erailtit, Filio

rum alleruler causa dicilur , ut ediciens conditrix,
ftcilicet, secundum quamspecien) habitudinis, nullo dedit habere atque emitiere? Non habet Filius Spi-
modo Spirjius vel Fiiius ex Patre prodeunt : eorum rituni secundum parlicipalionem ,
qui per se vita,
.cinin qiijsque crealor est, non crcatura. i) per se iux , et pcr se veritas exislil : nec ab alio
Kt notandum quod hic manifcste soluta est Ni- nôdicuni quid ipsius Spiritus accipit, ut idco inipo-
cet« objcciio de opposiiis. Igltur si causa ct cau- lens sil emitiere ipsum, cum Paier ad plenum boc
satvvum secundum differentem habiludinis Spiritus queal facere. Quod scmper habuit, quomodo ab alio
Fslio Spiriiuique compclenlia, nullam in eisdcm fa- accepit? Quid autcin Apostoli plushabeat, siPalrem
ciuiiicoicpositioiieni, maai!esl?.im quod «cquc Filius inlerpellando mitlat Spirituni non babcns per se,
,
ex eo quod similiter Palri Spiritus causa nuncupe- neque ex se prodeuntcin ? Quare miilit el emiliit
lur, compositionem habeat. Ainplius aiitem, idem Filius Spirilum sicut et Pater : porro Spiritus uihil
anliitcs in hunc modun» arguraeniatur : Si cx Patrc dclrimenli dum mittitur clproeedit palilur : quippc
Fiiius immediaie nascitur , ct mediante Filio, ex licct miltatuv, ubiqne pncsens est, dividens unicui-
eodem Paire Spiritiis procedii , idera Pater proi>ir.- quc prout viilt.
qc.a remotaque (.ausa censeaiur. Sed hoc, ul jam Dcus cs.t cujiis proprium, non solum futura prx-
dicluiu est, iu anlcriorihus, in quibus, prius cl po- scire, vcrum facerc quycunque vult : Vnicuique
sterius esl, forHitan lociim habet : cum idem homo, enim, ut Apostoliis dicit, dalur vianifeslatio Spiritus
iu co quod «vS/siavrorroto,- slatua; ,
pev se causa hd ulilitutem (/ Cor. xii). Amplius : Spiritus fidelcs
30« OE HÊRl-SIBUS GR^CORLM. — Liii. II. 306
ducuritur. ot Filii Dci cfficiuntnr, sanclificanlurquo- A separalum : sicut noc Paleraliquid habclquo(i a ine
quft in nomine Domini nostri Jesu Chrisli et in separaiur, sed omnia comraunia : crcfo ai in lolo
Spirilu Dei nostri, sicut idem dicit Apostolus : hjc Palre Filius est, iion solus Paier Spirilum emillit.
est Spiritus .
qui profunda Dei novil , qui orbem Nam si solus Spintum emiltat, non esi in tolo Patre
terrarum replet, qui in onmem veritatem deducit, Filius absque medio.
iibique praesens, noJlius indigus ; nec aliquid habct CAPUT Xll.
adjectum veladvenlitium. Quaex remanifestum quod Atqui Methonse praesul asserit non es&e Fitio
cum Filius dicit Ego a meipso non veni {Joan. vii), bpirilum aequslem , si ex ipso prodeat, tali utens
Cl de Spiriiu : Ego mittam et de meoaccipiei, et nie syllogismo Quod : ex duobus er.t, ei quod ex uno
glorificabit{Joan. vtii); et quajcunque talium per- tantum, nunquam est ajquale : alquc Spintus cx
sonarum distinctiouem soluramodo ostendunt, quai duobus est cura Filius cx Patre solo nativitaiem
prorsus incognita hominibus fuerat hic est Spi- : habeat : ergo non cst sequalis Ftlio Spiriius , scd
rilus qui loquebatur in apostolis, loquebantur enim aut major aut minor. Quid ad hcc respondcndum
apostoli prout Spiritus dabat eloqui illis ; et rur- arbitrer, aiiud uisi complexione simili deproniere
sum : Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritu» inconvenieus, hoc niodo : Quod ex uno, ei quod cx
Palris veslri, qui in coslis est , loquiiur m vobis ^ nuUo nunquam est aequjîe : at vero Filius cx uno
{Matth. x) ; locutusest el in prophetis hic idera Spi- soio, Patre sciiicet, qui a nullo est habet existen-
ritus. Quis det, Moyses dicit, totum poptilum istum tiara : inaeqiiales sunt ergo Paler atque Fi!iu.s. Non
prophelare ,
quando dnbit Ihminus Spirilum suum sunt haec in quantitatum proprielate;, quia neqce
sHp<;rJp.s«m.5*(iVum.xi.)Novu?autemNoviTesiamenli raensura, neqae quantilas in divino est.. Proplerea
propbeta Agabus clamabat , dicens : Hwc dicit Spi- vero non sunt proprie duo Pater et. Filius : ex qai-
rilus sonctiis {Act> xi) : igilur in prophetis, in apo~ l)us ut ex duobus differentibus , Spirilus exislenviam
stolis, et iu Christo unus Spiritus sanctus ioquei.ia- habeat, cum Deus Pater sit, quantus Paler
laiisus
tur : sed tamen aliter ab illis , et aliler n Christo <;um Filio. Sedeîim liic quidem vir rursus experi-
idem Spiritus habebatur. Nam Chrislus per se Spi- nientum sumit fsJlendi, hoc modo dispelans si :
ritum, illi vero per Christum habebant. Cum igilur Spiritus ex Patre et Filio procedit, iion crit dein-
Altissimi Verbum per se Spiritum habeat, per se ceps soliis Pater. Paler/ nec ultra tota unilas Dei-
Spiritum det , patet quod per se emittat , et quod ^''s. El quomodo utique quo cum patcrnam causam
ex ipso procedal Spiritus. Filius partitiir, nec ultr-A soius Filius, Fllius. Qu*>-
Amplius : Quae vero per apostoios flebant signa, modo enim cuin sit Pater ia parte Spiritos, nec
p
non propria iliorum, scd Dci per eos operantis deinceps unus solus Spiriius ? Quo;r!odo eiiim cura
eranl. Quod vero fiebant per Dei Fiiium , cjusdcm non ex uno, neque solo? Hoc quidcm et alia pUira
erant, qui nihil in eo, quod Deus, adjectum habere vir hic compHcol, ut videaiur arguens -
maxime
poLest. Naraque divinum sirapliciter ens bonum ex enim, ut Arisloleles dicit, volant videri argnentes :
se sufficiens est, suique coraplectivum : quanquam sed quoniam commiscet falsa veris, nihil concludit.
qtiidam quod ex se sufiiciens est simpHciter, bono Qusenam vis consecutionis esse potest , si Spiritiis
inferios esse fateantur, Quid enim aliud, inquiunt, ».x Patre ct Filio procedat, Pater non esl P^jler., nec
est ex se sulficiens, quam quod a se, atque
iiiud Filius Filius, nec unitas Deitas. Nam simiiiter quis
iu se bomim possidet ? hoc autem jam boni plenura colligat, Spiriius .secundum naturam a Paf re hr»be-
est, ut quod ipsum participat. Verum ialeut seipsos tur, et Fiiio Pater eM Filius, ci Filius tst P.^Jter.
dividentes, quod divisionem non recipil, per parti- Vel, si Filius el Spiritus ex Patre diviso morlo exi-
cipationem. Emiltit ergo Filius Spiriium, sed non stentiam contrahant, non erit ultra Deus unus et
absque Patre ; sicut neque Patcr absque Filio, Quia siraplex Pater, quod fortasse proveniret, si Sjuritus
quemadmodum Patris est Spiritus, ita et Fiiii : pro- et Filius dicerentur per jiatisram duo, et noii i3!i-
pterea Filius Dei verbum D t»m ^nirproprietates.necantemiuiitasfiecundumna-
Dei est, Filii vero Spiri-
lusParacletus, hinc est quod dicit Mittet Pater in turam estpcrsonae tres simui, sed ?)on divisim. Qua
:
nomine meo {Joan. xiv) quod nihil aliud significat, de re, nequeduaeunitalesPalcr elFilius, nequeties:
:
quam in mea virlute et in mea potestate. Ego enim Pater,Filius, sanctusque Spiritus, UDiLatesexistuni.
emissor sum, sicut et Pater, quia Spirilus a me At vero, una unitas suni tres pcrsonae sicnt unus ,
proredit. Ego enim sine medio Patri conjungor Deus, et totit uniias ei toia Trinitas D»-it2S. Ve- : ,
Egosum tila etveritas, et ad ipsum via {ibid.). Ne- riimtamen sicut non est aiiqua prrjnittarum triniiss,
mo venit ad eum nisi me exisiente medio, et alibi jta e.^runi nulli;, ut anteriiss moustratum est, uii.ias
dicit Palrem sibi aitrahere. iVewo, inquit, potestve- proprie r-ensieri potest. Unus certo solns et sobsRi
ui?e ad me, nisi Pater mens .traxerxt cu^n {Joan. vi). P:Ht-r, Paier : et «nns est solus, el soium Fiiius,
Liquet ergo qu.od Filius cfTeri Patri. et Pater attra- Filius : ei ununi otfohi:^, ct soUim Spiriivts. Sprrltiis
hJlFiiio : qui immediate Patri jungitur, etaequaiiter saiKlus : Trinilas tota Patcr, ct Fiiiiis, ol Spirilus
eiperomnia exislit, unde Qui videt •nie, videt et sanclus ; unitas Trinitas, ei Trinitas sjsiitas • uni!*
:
Patrem Uoan. xiv);et, Patcr in me mnnens, ipss.facit enim boc tria Deus, et Df-us lioctria, et solus Deus.
opera {Ibid.) : non h?.bco aliquidsingnlare vei aPatic Idco autem unsialum dualiias sive Triniias non iu-
tetligitur, sed Paler quidemfons estearum, qux ex A Dei nequaquam unitalis Filius dicitur, cuin unitas
ipso daarum personarum, et eam ex quo nulbe pro- ejus Pater nullo modo censeatur. Est aulem dicii
veniunt unitaies , sed personse, propterea non duo inteliigentia hujusmodi : Pater steriiitatem abjiciens,
patrcs , non duo ftlii, non duo spiritus creduntur : indualitatem motus est, id est Filium genuil : et
neque tres dii, scd unus et solus et lotus Deus qui usque in Trinitatem, secundum scilicet Spirituin,
ante omnia, et super omnia, et omnium causa exi- stetit, emisit Spiritum : et ultra neque generando,
slit. Palam est igiiur inconsequens esse quod illa- neque emittendo processit. Quidam vero dictum
tum est : onme enim quod ex natura infertur capitulum aliter volunt interpretari, dicentes titi-
ad proprietatcs , cl ex propriclatibus ad natu- tatem moveri in dualitalem et trinitatem absque

ram, inconsequcns est, ut in hoc apparere potest medio : putantes quod sicut Pater in generationem
exemplo : Uniis Dcus csl trespersoiue. Igitur aut Filii sine medio movetur, iia et in emissione sancti
ingenilus Deus aut genilus esl tres personse, aul Spiritus : hoc si verum esset, non in dualitatem a
proccdens : ijisyllogizatuni est, eo quod unus secun- principio, sed in trinitalem Paler moveretur, imme-
dum naturam dicilur : ingenitus vero genitus et diate generando ex se Filiurn , atque emittendo iin-
procedens minimc. Ideoque nihil ex his coliigi mediate Spiritum, quia ccrte regnans ei est ordini,
potest. Amplius, unitasin eo quod unitas immobilis ^ qui debaptizando datus est Christo discipulis. Si-
cum nullam existentise sux causam habeat
cst, : militer autem et gloriiicalioni , de qua jam dictum
namque omne id quod prius non est aliud, merito est,cum et veritati congeneret quidem non per ali-
immobitc putatur Deo autem nulla existimari causa : quem, emittat vero per Filium. Amplius autem,
potest antiquior, his magnus Dioiiysius teslimoniura impossibile est ad trinitatem non per dualitatera
perhibet. In omni pene, inquit, llieologiae negoiio, migrare. Nam si disciplina et dignitate, duo, priora
Thearchiam conspicamur sacrosanle sanctam, ut sunt tribus, non est possibile intellectu compre-
unilatem quidem propter simplicitatem supernatu- heiidi, in trinitatem stetisse, per duaiilatem mi-
ralis individuitalis ex qua, ut ex unifica virtute in- nime progredientem. Atqui disciplina el dignitate
lelligimus in-Dco dignam concordiam : utTrinita- Trinitate prior est. Et unitas quidem dualitate prior
tem vero propter trium personarum supersubstan- est, eo quod non converlitur, secundum subsistendi
tialis fecunditatis apparitionem. Quamobrcm, unitas consequentiam. Nam cum duo sint, ut Aristoteles
quidem naturae est, trinitas vero personarum. Cum dicit, statim sequitur unum csse. Uno vero exi-
igitur a sanctis Patribus unitas dicitur moveri, non stente, non necesse est duo esse. Si utique cuni sit
ipsiunitati, sed nostro motus animo referendus est, ^ Trinitas, sequilur statim dualitatem esse : dualltate
quiDeum in tribus unura speculando personis,

•
vero exislente, non necesse esl . ™
Trinitatem
. . .
esse per
eamdem prorsus naturam habentibus movetur et : consequentiam, quia tertium ad secundum refertur,
hoc cst quod Dionysiusiterum dicit : « Est quidem, secundum vero non ad tertium, sed ad primum. Ex
inquit, fontana DcitasPater, Filius veroet Spiritus, quo evidentissime apparet quod Pater el Filius
uberis Deitatis, opportunum sit dicere, ger-
si sic sanclo Spiritui aequaliter essepraeslanl.Quapropler,
mina Deo plantata. > Fontanam quidem deitatem, Filius etiam in sancta Trinitate principium, ut su-
hoc est, fontem in deitate Patrem vocat. Propterea perius disputatum est, nuncupatur. Solus igitur
wluromodo quod sine principio Paler est, clduobus Pater aliisque initio et absque causa cxistit. Causa
solus pr.?BStat esse, Filium vero et Splritum germina vero et principium non solum. Qui quiden». moveri
Deo plantata eo quod cx Patre uterque esse ha-
, dicitur, ut disciplina indisciplinatis cxistens, eosquc
bet, sed quoniam improprie deitas Pater diciiur, informans, immobiliter ipsa permanens, aut ita mo-
subjunxit : « si sic oporteal dicere. i Nequaquam his ventur, ut Aristoteles solem diem occidere, inflxa-
verbis inficiando Spiritum ex Filio esse, magis au- que astra moveri quae nequaquam secundum se,
:
tem quod cx Filio Spiritus sil, affirmare videtur. sed secundum absentiam nostrx visionis moventur
dura dicit : Filius ct Spiritus, et non Spiritus et D Noster utiquc, inquit, visus obtensus longe nutat
Filius : tanquam mediante Filio ex Paire Spirilus , propter imbecillitatem, quod quidem causa forsan
proveniat. Modus autem proveniendi, necexprimi, esl ut revibrare videantur astra, qux infixa sunl:
ncc inlelligi potest, cuin sit oinnino ineffabilis. Li- planetis non revibrantibus, ad quos sufTicit venire
quct ifîtur ex his qiise dicta sunt, quod neque visiis. Quod vero ab oriente in occidenlem progressu
Filiiis, neque Spiritus dicitur unitas : Pater vero solis occasns apparet, non cst ipsius solis, sed no-
Mt quibusdam videtur aliquolies vocabulo signifi- , stri visus : sic igitur divinum , ctim sit immobilc,
ca. ir unitatis, ut apud theologum Grei^rium sic prorsus sccundiim naturam et substanliara movcri
discepiantcm. « Unitas, inquit, a principio mota in dicitiir, dum nostram intelligcntiam movet ad se
dualiiatcin usque tnnitatcm stetit. » Sed videlur spcculandum , facicnduniqiie differenies investiga-
tamen saiicliis istc vir, in hoc loco abusive, iinita- tioncs , de trinitatc, de unitate atque personarum
lcm pro Patre, dualitaiem pro Filio, trinitaleni proprietatibus. Itcm moveri unitas dicitur in duali-
vero pro Spirilu sancto translativc acciperc : rum tatem, usque in trinitatcni, non ultcrius, quoniam
qnidcm, quoniam unitas nomcn nalurx signilica- iste numcrus perennitatem ct idcntilatcm liabet : et
liTuni (;sl , et nmt iw»rsa;i.T, lum vero quia Vcrbum idem principium, idem medium, eunidcmquc finora,
503 DE IlyERESim^S CR^COaUM. — LIB. 11. 5!«
Accipieiis virtutem super-
quod numerorum alius quispiam adcplus non csl. A Qnomodo ergo dicebal :
veriientis Spiritus sancii in vos, non post muUos hos

Elenim, unitas principium, uuitas medium,('t unilas
finis. Omnia sunl unum, et iria suni omnia, ut Ari- dies {Act. i) ? aut quomodo in Peniecosic credarous
Btoleles asseverat Corpus, inquit, solum magnitu-

: advcnisse Spiritum, si vero in die resurrectionis
dimim perfcctura cst, solum enim diffiniiur thbus, ipsum dedit, ter utique insufilavit ? Sed liic quideni
quod quidem omnia essc dicitur, eo quod princi- sunt lati risus. Manifestum sane quod ler illis
pium habet, ct mcdium aique fmem et quod non , : Spirilum sanctum nequaquam dedil, sed unum do-
sit qux tribus plus habeal dimensioni-
magniiudo, norura Spiritus sancli, dimiltendi scilicet peccata.
bus. Quemadmodura igilur in tribus pcrsonis divi •
Et rursus Habet autem Filius Spiritum substanlia-
:
num perfectionem liabet, sic et omne corpus, in liier, ul consubstanlialem sibi, non ut energume-
Iribus distanliis, ut Ptolomxus docuit : Oporlet num. Propbetae quippe aguntur, et itcm dicilur
namque, inquit, trcs distantias dillinitas esse, et Spiritus esse Filii, secundura quod unilas est Filius,
eas secundum rectas accipere calhethos : Ircs enim et virtus, et sapientia ; sanctus vero Spiriius et uci-
solas rectas ad invicem lineas possibile sumere, talis, et fortitudinis , et sapienliae spiritus apud
duas quidcm secundum quas superficies dilTinitur, Isaiam describitur : dicitu.- autem Filii Spiritus,
tertiam vero quae profundum mensuiat. At vero B quia per Filium datur hominibus. Utcrque sane vi-
Irium personarum oopula oinnem cogitandi seriem, rorura istorum, ul verafalear,hurai haurit et nequa-
omnem exsuperat ralionum vigorem, naturamque quara Dei creaturara attingit, atquequamplura incon-
supra omneni collocata est, eo quod absque tcm- venientia implicat ; sed quoniam sinedemonstrationc
pore unum principiiim existant divinx ires personae incredibilia sunt atiue incerla, cum neque ex com-
uam licet ex Patre sit Filius, et ex Patre ac Filio raunibusconcepiionibus, nequc auctoritatibus san-
Spiritus sanctus, non lameii post Pairem Filius, clorum hujusmodi argumenlationes irradial» sinl.
neque post bos duos Spiritus esse incocpit. NuUum quapropter tentabo quanlura Dominus praestal,
profeclo momentum dandura esl sive punctum om- veritatem reserare ac delegere, ne falsitas pro vero
nino quo Pater Filium seu Spirilum prseicrit,
, , reeipiatur, lucernaque vcritalis sub hujusmodi pro-
sicut sul non prius luce siia exstitit , neque radios cellarum incursionibus videalur exstingui. Primuni
praecessit hix. Qua de re non prorsus causam, eo , igitur dicendura est quod sicul Spiritus sanctus
quod ex causa videtur antiquior. At Methonse prse- specialiter nuncupalur Spiritus , sic utique sapien-
sul, Inve»tigandum, inquit, est quomodo sentiant tia, virtus et unilas Filius norainalur. Attamen Pa-
qui fatentur Spiritum ex Filio proccdere, sive ideo, ^ ter sanclusque Spiritus est ,
quando eisdem appli-
quia Filii dicatur, sive quia universaliter, omne cationibus utuntur. Non eniin inielligi poiesl sine
quod alicujus dicitur esse, ex eodem ipso procederc sapientia sapiens , nec potens absque polentia :
videatur : hoc si ita est , quia Deus Abraham esse sicut nec absque dilectione dillgens. Est au-
dicitur, el Isaac, el Jacob, ex hisutique el proce- tem sapiens Paler, sapiens Filius, et sapiens Spi-
dat, et mundus omnis, et item : Magis, inquit, ut ritus sanctus. Simililer autein verus et potens,
oratio familiaribiis fungatur exemplis, quoniam ipse confert autem Spiriiui Paler esse, confert autem
Paterct Dcusdicitur, etPater Chrisli, ex ipso pro- cum illo et Filius. Etenira Spiritus Palris et Filii
cedat, ut ex Filio ad Patrera et in oranera Deilatem charitas , aeque ac substanlialiter et secundum na-
blasphemia pertranseat. turam. At forte nominati prius viri et Filio esse
CAPUT xin. Spirilum ideo inflciali sunt, quod secundum nullum

Theophilactus quoque Bulgariae archiepiscopus modum eorura qui dici ex aliquo a philosophis con-
siipcr idem capitulum hoc modo dispulat : Non est sueveruni , ex ipso sit Filio Spiritus. Sunt auieni
intcmpestivum in hoc loco diccre, ncgolio se ipsum qui dici consueverunl, ex aliquo modi hi : quippe
offcrenle : quo modohabeat Filius Spiritum, et quo quiddam ex aliquo esse diciiur, quod ex materia
modo Spiritus sit Filii ? dicit enira Aposlohrs : Spi- D et forma consistit. Nam ex roateria dicuntur raaie-
ritum Filii sui in corda nosira misit clamantem: Abba riata, et ex forma quai in illis formata : secundum
pater [Gal. iv) ; et alibi : Si quis Spirilum Christi quem modum ex Filio Spiritus esse non perliibetur,
tton habety hicnon est ejus {liom. viii). At vcro La- dicilur quoque aliquid esse ex aliquo, ut cx elTi-
lini, hoc suscipientos et dcsipicnlos, faierlur quod cienle causa, et ex imperfecto perfectum, ut de
Spiritus procedat ex Filio. Nos aiilein primuni hoc ptiero dioere consuevimus," Juvenom lieri. Scd enim
dicimus ad eos, quoniain nliiid esi ossc ox aliquo, cx pariibus totum, et cx contrariis contraria, et
et aliud cst esse alicujus : veiuii Spiritnm esse equidem posterius Ct , ut ex Hebraicis Graeca, et
quidem Filii indubitabiie esi, et Scriplurae tesli- ex Graecis Latina. Atqui sccundum nullum dicto-
monio lirmatum : esse quidera c\ Filio nulla scri- rum inodorum ex aliquo Spirilus Filii est, porro
ptura perhibet, ut non duas causas Spiriius, Palrein neque Patris. Nam neque materia neque species
scilicet atque Filiurn, introdiicamus ctiam, inquii. Spiriius sancti est Pater, neque pars, iieque ut cx.
Sed insufflavit discipulis, el dixit : Accipite Spirilum conlrario permanenlc subjecto eodem ad con-
fit,
tanctum {Joan. vx). insipioniiam ! si icr dedil traiii permuiationem, quod per passionem fit, el.
discipulis Splriium sanclum quando insulRavit ? allcrius corruptionem : scd a Spiiilu sancto eor-
oil HUGONIS ETERIANI 312
Tuptic abesl omnis, et universa penitus altercatio, A veritatis praedicetur , et ejus dicatur esse. Igilur
quae non variatur per tempora, quasi ante parvulus sicut est veritaiis, sic et esse et subsistere habet
exstitit, et ot piier in virum, sic per momeuta tem- ea veritate, et ex ipsa , Filio scilicet, procedit se-
porum, ad iRcreraenlum veniunt. Alius cerle modus eundum personarum ordinem. Namque veri ocdf»
est exJstentia', secundum quod amborum, Patris non est , nec alier alterius causa e)ti$lit. Quod si
scilicel et Filii, Spiriius esse censealur : ineffabilis constet, ncque prinoipium» neque causa in Trinilaie
«t iavestigabilisr licel dictus Spiritus polliceatur di- possit inveniri.
eere creaturse omni Iiem rerum existentium tres ordines suut apud
Verunilamen apud Latlnos om/»es patet per fidem pbilosophos. Nam hae qnidem earum omnino sepa-
J'atris et Filii esse Spiritura substantialiter, et se- rabiles sunt , subsistentia scilicet et intel!igeniia,
cundum naluram, et aequaiiter, quia non minus veluli divinae : hae vero modis omnibus iuseparabiles
magis vero esse apparet Palris, scilicet utrius-
Filii, esse, et intellectu ut naturales ; aliae vero, secundum
que per omnia aque existit. Ob quam rem, non csi quid separabiles, et secundura quid inseparabiles,
secundum abundantiam vel defectum alterutrum, utpole mathematicae : quaemediura inter supra dictas
quia quot modis e&t Patris, totidem Filii exislit se- locum obtinent communicantes quidem divinis in:
cundum naturam.substantialitersecundumcausara; "^ eo quod separabiles, naturalibus vero, secundum

ei secundura esnissionem, id est processionem. Ad quod non separantur. Similiter autein his in ter-
?î0c autem ouae superius posita sunt, ut oppwsita, minis syllogismorum perfectae figurK reclum possi-
scilicet, aViud esse ex aliquo , et aliud alicujus, dentibus ordinem medium seniper exlremitatibus ,
eidem in pioribus convenire inveniuutur. Nam pars communicat et secundum habitudinem semper
:
quidem totius est, et ex toto, et arboris fructus, alterutrum respicit nunc praedicatus nunc sub- , ,
ei es arbore : et spuma maris, et ex mari : et sicut jectus.

impossibile est fontis esse aquara et non ex fonte, Amplius : Rationaleni animam philosophi trifa-
sie Filii et non ex
impossibile est Spiritum esse riam dividunt : irascibile ipsani habere propo-
rilio, aut Patris etnon cx Patre Filium Spirilura- nenies , ratiocinativum aique concupiscibile ; sed
que, Paler vero non, eo quod non sit alicujus, ut, ratiocinativum aiunt derivari , concupiscibiie sub-
ex aliqsfo, sed in eo, quod generat Filiuro ejus di- jugari ; irascibile autem raudo fungi divino, modo
eiuir. Non est igitur congrua comparatio duorum cobajrere subjeclioni. Palam esl igitur, ut pulo,quod
Abrahara Quippe Deus
et Spiritus. dicitur Abraham in solitario naturse, et in tiino personarum ordine
ut ereator, et Dominus Abraham : forsan vero, et ineDTabili ,
quemadinodum ex non habente prin-
ut amicus illius. Intellecius autem et fortitudinis et eipium Filius nascalur, ita et ex Filio proveniat
similium, ut efficiens causa dicitur : sed Spiritus Sed quoniam hic plane jam patescet, va-
Spiritus.
dicilur Filii et Patris, ut ex Deus Deo ens, et ipse dendum deinceps ad alteram objectionis partem
Bon ut advenlilium adveniendo exlrinsecus (hoc hauc scilicet, ulrura Christus insulliando in faciein
euira quis asseverare audeat ?) sed ut plenitudo discipulorum Spirituin sanctum eis dederit? »n als-
ejus ; qui certe non aliter sano inteilectu compre- qiie Spiritu donum , id est virtutem operamli mi-
bendi potest, sccundum quod tertius dicitur a Patre, racula , discipuli acceperinl ? forsitan neque ad hu-
ul prius dictum est , nisi ex Filio habere substiw- JHS solutionem sermo elangueret, at Grcgorio qiii
tiam intelligatur et consideretur , hic utique Splri -
Theologus cognominatur, siiperhaecdisceptante, ta-
lus juxta Domini vocem veritatis est, qnia dicitur citurnitati famulandnm est ad modicum.IIic iitique
Spirilus veritatis : qui profecto in quantum veritatis de dalo discipulis Spiiilu hoc modo disputal : Spi-
ost, in tantura Filii existit, et ex ipso existentiam ritus sanctus in Christi discipulis tribus niodis
soriitur , quod hoc modo manifestius forsitan esse operabatur, prius et per iria lempora : antequam
poterit : si Spiritus veritalis est, ex veritate auiem glorificaretur Christus passione. post glorificatio.
esse non habet, sed accidens verus est idem Spiri- ^. nem in rcsurrectione , atqiie post ascensionem in
tus, ut molus seciindum accidens, calidus nuncu ccelos : et primum quidein leniter, secundo aulein
paiur, eoquod ealidum faciat at veronon est vcrus ; vehemenier; teriio vero consummatius, non ulira
seeundum accidens ergo ex veritate esse habol , praescns actu ut ante, sed substaniialiter : ut quis fa~
liuic syllogismo exemplorum mulliludo fidem porri- teatur conversando et commanendo. InsulDal autei*
git : ecce enim bumana anima, quia non esl ex dum demonstrat se esse qui a principio nostra ii
unitate, seciindura accidcns vera praedicatur sicut naturam condidil : ait enim quodam in loco Muy-
et iÎias virlutes dignoscitur habere. Non enim na- Et ptasmavit Deus hominem, limum accipiens
ses :
luraliter inest viitus

viliiimque quod apparet ex de terra, el insufjlavit in faciem ejiis spirnculum
fucilieorum pcrmiiiatione. Ea qnidem cum ex ra- vitte{6en. ii ). Quoniam quidem per inobedientiara
lione esse habeai, non est secundum accideiis rain inortem ducius est, el antiquo illo honore dela-
tionale corpus vero, quia non habet esse ex colore, denuo, morte
: psus, renovavii illum Christus suae
secundum accidcns coloiatum est. Sic utique Spi- cariiis, deslrucndo morlem, ct ad pristinum liont*
ritiis sanciiis, ex unitale non habci csso. adve-
si rcin reduxit; per insudlationcm avolantom absisten-
nieiis et advcnlitia pst cjus vcritas : ciiin ipse tomqiic a nobis, Spiritum ileriim nobis restitucns.
313 DE H.ÊRESIBUS GRyECOUUM. — LIB. II. 314
emm Apollinaris his sirnHia profitetur Insuj- A operalionis acms speciem in die vero Pente-
Sed : [ J
flatii enim, inquit, in faciem Adam spiraculum vitce, costcs, dedit eis Spiritum secundura omncm iii
cl pnslquam a mortuis rediit , insulHavit in faciem ipsis operationis speciem.
discipiilorum, ut reformali ad antiquam imaginem, Amplius : Quaeratur et ab illis : Nunqnid Spiri-
conformes appareani suo factori, ))cr Spirilus partus sanclus Deus est? Nunquid Deus utique est, ergo
ticlpationcm. Idem inclytus papa Romx Gregorius et Spiritus sanctus uli.que est? Quod si utique,
dialogo astruit dicens qnod pcr insufllationem il- manifesium quod in apostolis tunc exstilit quo- ,
lam Cliristus Spiritum sanctum discipulis dcderit modo ergo in quinquagesimo die Spiritum san-
In tcrra, inquit , datur Spirilus , ut diligatur proxi- clum ad discipulos misit, quibuscum idem Spiriius
iDBs; e coelis datur, nt diligatur Deus. aderat? ad personarum certe discrelionem , cl pro-
CAPUT XV. pteroperalionumin ipsis apostolis efficaciam, hujus-

Cxlerum huic sententix Joanncs Chrysostomus modi distincliones fiunt. Ad hoc : insufflasse Chri-
conlraria videtur asserere, et solus : i Quomodo stus ut emissor, in.eo quod Deus in faciein disci-
ergo, inquit, nisi cgo nbiero, ilie non veniet, nisi pulorum creditur, tum ut per hoc intelligeremus
Spiritum dedit?Non enim tunc Spiriium dedil, sed Spiritum vere de illo t>rocedere, ul de profundo
aplos illos ad suscipicndum reddidit per insufflatio- ^ corporis ejus , ille flatus evaporabat sensibiliter,
nem; letpostmodicumidemdicit: «Nequaquam quis tum quod ad habendum ei quasi possidendum Spi
peccet, ei tunc accepisse eos dicens poiestatem ali- ritum eis daret. Quod in die Pentecostes ad robur
quam spiritualeni et gratiam. > At nOn morluos sus- et operaiionem oslensionemque signorum e coelis
,
citandi , virtutesque faciendi , sed diraiitendi pec- discipulis eisdem misisse ferlur. Quod ex hoc li-
cala : nempe dona Spiritus sancti, ideoque
differunt quido apparet : prsesenle Christo raro signa facie-
subjunxit Quorum remiseritis peccala, remitluntur:
: banl cjus discipuli ,
quo in ccelum abeunte, ac mit-
ei quorum retinvcritis, relenta sunt {Joan. x\), osten- tenle Spiritum, per manus apostolorum signa fie-
dens quam forniam operationis tribuat. Posl quadra- bant : unde in specie ignis missus dicitur, ul eos
ginla vero dies , signorum acceperunt eflicaciam : qui adhuc quasi limus erant, molles existenles,
umle et dicil : Accipietis virtutem supervenieniis Spi- corroboraret Nonne anteliac

atquc confirmaret.
ritus sancli in vos {Acl. i). Quia jure seipsum inter- primus discipulorum Petrus ad vocem expaverat
pretatur: Quomodo dixerit, non tuncdedisse Spiri- ancillae? hic tempore posl corroboratus ,
prineipum
lum, id est, non omnem spem operationis Spiritus orbis tyrannidem contempsit, Ex his igitur mani-
perfecte tunc largiebalur, Thcologo Gregorio con esse potest, quod non vecordiac ncqtie
P festum
sit
sentien» dicenti : Primum quidem leniter, secundo iinprudentiae , si quis dical Christum discipulis tunc
autem informatius, tertio vero consummatius. Ipse Spiritum dedisse ,
quando post resurreclionem eis
enim Jesus testimonium perhibet Spiriium acce- dixit : Accipile Spirilum sanctum : cum scientissiini
pisse discipulos pcr insufflationem, duiu dicit : Ac- Gra;corum idemque sanctissimi, hoc comprobave-
cipite Spiritum sanctum {Joan. xx). Nemo enim ni- rint, ut ostensum est porro noslri lemporis homi- :
hil porrigens, illusor nisi sit, dicit accipile. Jesus nes errorem hoc reputant, et insaniam pro eo so-
autem dixit eis, accipite. Qua de causa manifestum lum ,
quod Spiritus processionem ex Filio abolere
quod aliquid eis largitus sit : quod si aliquid eis conantur, qui ab ipso Salvatore testimonium habet
dedit , aut quid crat in voce, aut quid voce non si- dicente raulieri quae fluxum sanguinis patiebalur,
gnificabatur. At nullus lapidem porrigens, cum sit elfimbriam vestimenti ejus conlingebat : Quismcte-
mentitus post, ex industria dicat , accipile panem : tigit ? novi enim virlutem exisse de me {Marc. v)
ergo quod voce significabatur, donavit, scilicet Spi- Deus enim sum, et Spiritum habeo, in quo ejicio
ritum sanclum. Quod si quis adhuc contentionis da;monia , coaequalem mihi sanilalum largitorem.
finem contraliendo, dicat non tunc Spiritum, scd Nam virtutcm exirc deintus , et ex propria natura
unum donorum sancli Spiritus dedisse, remittere D Deo soli competit, ejusqiie solius propriiim est, qui
scilicet peocata, attendat si hCijusmodi virtus se- supra omnem
creaturam esse recla fide creditur.
parabilis sit : sed patet quod non sit separabilis Prophetae iiempe, ex seipsis non habebant cxeunies
cum nihil secundum accidens , divinis insit bypc- virtutes qui gratia tantum Dei miraculis coru-
;
stasibus ,"
eiô dum dat Spiritum largitur totum, scabant, clarebant doctrinis, et Dci consilia maui-
non partem scimus enim quod Spiritus sanclus
:
feslabanl atqui Christus fons totius boni, poten-
:
non dividitur in quo non est partes accipere, cum

:
tiajque omnis de se Spirilum excuntem , licet non
totum sit quod est individuum, Igitur totum di-
, localiter transmigrantem, habet discip!ina; instar,
scipulis Spiritum simul donavit. Scd quaerunt qui- quse apud doctores conimanens , discenlibus attri-
dam , si lunc Spiritum dedit, quare dixit: Nisi buitur. Novi, inquit , virtutem exisse de me, in eo
ego ahiero, Paracletus non veuiet ad vos? {Joan. xvi.) quod Deus sum : nam in eo quod homo, non ha-
Et item dicunt Si tunc insufilaiido dedit Spirilum
: bel consubstantialem sui Spiritum sanctum , nec
sanctum, quomodo in die Pentecostes rursus dede- de se exeunlem , scd super se siantcm. Cum igitur
ril? Ad quod dicendum, quod in die resurrectionis ex se virtutem exire commonstiaverit , evidcntis-
dedit quidcm Spirilum , sed non secundum omncm simc Spiriium ex se proccdere docuit. Quando au-
3i5 HUGONIS ETERIAPÎ 316
lem resuscimit archisynagogi filiam , cura noHet A rjtus Cyri cpisoopus , infatuala confidentia , conlra
quidpiam hujusmodi ostendere, tenuit puellai ma- fas infirmat, qua; multo digna sunt, pro nihilo fa-
num , et clainavitdicens : Puella, surge {Luc. yiu) : ciens , et qua; nefaria magnipendens. Qui et in Cy-
nullam in iioc significando sancti Spiritus imbecil- rilli ha;c, scilicet verba proprius est Spiritus ,
litatem : neque quod insufiiciens foret Spiritus mu- Filii, talia scripsit : ( Siquidem ut consimilem , ct
lierem vitae restituere, sed in medio tantum, quod ex Patre procedentem asseruit , conspondebimus
caro ejus eadem quae Spirilus operaretur morlis cor- et ut piam suscipiemus vocemautem ut cc : si
ruptionisque interemptoria , eo quod propria verbi Filio, aut per Filium existenliam habentem, it
facta fiunl omnia
Neque tamen pra;ter vivificantis. Masphemum et impium abjicieraus. Credimus eniro
Spiritum hoc egisse credcndum est , in quo reno- Domino dicenti : Spiritus qui a Patre procedit
vavit hominem , et in discipulorum faciera insuf- (Joan. xv) : et beatissirao Paulo simiUter enun-
flando restituit perditam gratiara , et omnem hujus- tianti Nos autem non Spiritum hujus mundi acce-
:
modi administrationem per fidero : hinc est quod pimus, sed Spiritum qui ex Deo est (/ Cor. ii). »
Theologus Joannes in quadam epistola denunjliat Ubi vero hic idem Theodoritus ex magni CjTilli ,
dicens: ( Ilxcautem scripside his qui seducuntvos, scriptis plenuro certificatus est quod cum Latinis ,
quam accepistis ab eo maneat

B
et unctio in vobis, et de processione Spiritus sancti dogmatizaret qux ,
nou opus habetis, ut quis doceat vos ; sed ut ipsa sequunturoblocutus est ( Blasphemat et in Spiri- :
unctio docet vos de omnibus, verax est, et non est tum sanctum , dum non ex Patre solo illuro asse-
mendacium.i Eccc uuctionem Spirilum sanctum di- rit procedere, juxta Domini vocem : sed ex Filio
cit quam a Chrislo jcccperunt , quera qui con- eumdem existeniiam habere : hi sunt Êgyptii pnr-
stanter apud se lenenl , uon opus habcnl ut quis tus,malo patregermina deteriora. > Respondendura
doceat quidem erat conviciatori buic , sed quoniam idem
Lucas quoque de Christo loquens dicit : /n ipsa magnus vir justus est respoudere , et pro se fa-
hora exsultavit Jesus Spiritu sancto, et dixit : Confi- cere conviciatori suo responsioaem , ego quidem
lebor tibi , Pater, Domine coeli el lerrce , quoniam i/taceo ipso respondente hxc : i Scimus quidem , in-
abscondisti hwc a sapientibus et prudentibus (Luc. i). quit sanctus , Christum sancti Spiritus operatione
Exsultavit Spiritu sancto, id est, indicium prajsti- malas et immundas virtutes contrivisse sed non :
lit quod CK se ut ex Palre Spiriius procederet,

, sic famur, ipsum ut utique sanctorum quemlibet
qui Spiriius hujusmodi mysteria parvulis et mundis quasl aliena virtute uti per Spiritum. Erat enim et
corde rcvelat. Repleli sunl apostoli Spir-itu sancto, c cst ejus Spiritus , sicut utique el Patris : et boc
sed non similiter Christo. Non enim ex se habe- nobis evidenter planura facit sanctus Paulus, ubi
bant , sed extrinsecus acceperunt. Jesus autem non scripsit : Qui in carne sunt , Deo placere non pos-
ex adventu , non cx adjectione vel extrinsecus , sed sunl : vos autem non eslis in carne , sed in spiritu ,
ex scipso Spiritus plenitudinem ut Dei Filius ha- siquidem Spiritus Dei habiiat in vobis ; si quis aU'
bet, et habuit. Quod manifeste in novo adversus tem Spiritum Chrisli non habet hic non est ejus ,
Nestorium ejusque complices capitulo, maguus {Rom. vin): procedit quidem de Patre Spiriius
^ Cyrillus cnuntiat dicens : ( Si quis dicit unum Do- sanctus juxta Salvatoris vocem sed non est alie-
, ,
\/ minum Jesum Christum glorificatum a Patre, tan- nus a Filio ; omnia enim habet cum Patre , et boc
quam aliena virtute per ipsura utentem et ab ipso ipse perdocuit dicens de Spiritu sancto Omnia :
accipientem, agere posse contra immundos spi- quoecunque habet Pater mea sunt , ideo dixi vobis
ritus , ct perficere in horainibus divina miracula quia de meo accipiet, et annuntiabit vobis {Joan.
et non magis proprium ipsius Spiritum dicit : per xvi). ErgoJesum Spiritus sanctus
clarificavit
quod operaius est coelica miracula: anathema sit. i verum ut Spiritus ejus, et
operantem inopinabilia ;
V Quod idem sancius slc interpretatur : Homo fa- non alicna virtus et ipso melior, secunduro quod ,
clum unigeniluni Dei Verbum permansit, et sic D intelligitur Deus. Non igitur blasphemavimus in
Deus omnia existens quaecunquc et Paier excepto :
sanctos angelos , ncque in prophetas ut ausus est
solo quod sit Pater, et proprium habens ex se dicere qui sulum novit conviciari. Ex) quod ejus et
,
et subsiantialcm naturaliter Spiritum sanctum :

eorum qui cum eo intentio sit , dividere in duos
opcratum est divina miracula, unde et homo fa- christos , unum ct , alicrum quidem glorificatum ct
ctum permansit, sic Deus ut propria virlute, per energumenum : alium vero glorificantero et ope-
Spirilum implcrct miracula. Qui autcm dicunt, ut rantem dicere. Yituperant insipienter omne ver-
hominem unum similcm nostrl scilicet sanctorum ,
bum pium , et quod ab hujusmodi eos absiinerc
Spiritus operationem, facitprava
>a opinione. i Et rursus in epistola, contra
glorificatum , ipsum per et
non ut propria magis sca ui aiiona

scd ul aliona ci ueo ^- impium
ct non Deo in ,
Neslorium ( Nam et si sit : in persona Spi-
digna utcntem et lanquam in graliae parte acce- i ilus propria , et inlclligatur per se ,
secundum
,
pisse a Spirilu quod in coclos asccndit, jusle sub- quod Spirilus est , et non Fihus, verumtamen non
jacebunt viituli analhcmalis. est alienus ab Jpso ; Spiritus cnim veritalis nomi-
CAPUT XV. natur, et ost Christus vcritas, cx quo cmanal,
Vcrnm hoc cum undccimum capitulum Tlioodo- qucmadmodum ulique cx Dco ct Patrc. »
317 DE HiEHESIBUS GRyECORUM. — LIB. II. 518
Quare patet bic Theodoritiim ex Filio Spiritum A ct illeccbras prassidiis, et auctoris tolius schisma-
existentiam habere , interpreiati , Spiritum ex Fiiio tis, impudica lingua el inflciatri» conscieniia, quan-
procedere, quod veritas babet : et Magno Cyrillo tam conceperii et pcpererii blaspheniiam? scribere
adversari eo quod asseveret habere Spirilum «x ausa, quae nullns alius, et supervacuos exlrema ar-
Filio existentlam , cui quidem , scilicct Cyrillo rogantia syllogismos, componere. Similis interroga-
maxime credendum esse Graecus etiani confiteatur, lio eidem imminei : si enim ex una causa Paire,
nisi forte qui vestigia Photii patriarcbae Constan- Filius Spiritusque proveniunt : miiiit autcm rur-
tinopoleos prosequitur. Cujus quidem sophisma- sus Spiritum Filius, ut ipse perbilêt : quomodo
tum laquei , et tristes ac atf-oces injurise in La- utique consequcntiae sustineat ralio , non gcnerari
tinos, breviter hic, quia sermo appetit, expri- Filium, vel mitti a SpirUu? Cum enin; aequaliter
mendac sunt. Hic enim esl , qui post Theodoritum ambo ex una causa proveniant, quanium a Patrc
in aequorea puteum fodiens arena , non semina, Filius accipit , tantumdem accipere debet Spiritus.
sed Cienena venena sepeliendo , diri valde languo- Quare si Filius mittit Spiritum, et Spiritus gencrat
ris fldei Cliistianorum causa factus est. Profecto Filium : ul quemadmodum Filius a Palre miltit
hunc cum suis complicibus Isaias deplorat dicendo Spiritum, ita et Spiritus recompensando gratiani a
Yce qui sapientes sutit apud semetipsos , et in oculis ^ Patê generet Filium.
suis prudentes {Isa. v). At vero jam exponenda Amplius : Filius a Palre accipit , ut ejus sitPa-
est superciliosa et extraria mendacium amantis racletus ; quare non similiter accipiat Spirilus, ut
patriarchae contradiclio et turpiloquiuro. Est qui- ejusdicatur Verbum? Quare quidera recompensaiiv>
dem , inquit , adversus Latinos acutum et inevita- el aequalitas in hoc exslitit, ut sicut Filius a Pain;
bile telum, et ante omnia alia Dominica vox, quae accipil causam esse Spiritus, sic utique Spiritus al»
feram omnem, omnemque vulpcm attonitam fa- eodem Patre accipit causativum esse Filii. In quo
ciendo exlerminat et demolitur. Quae est haec Spi- non corrumpitur lidei ratio , salvis adinvicein uii-
ritum quae ex Patre dicit procedere : ex Patre Fi- que proprietatibus , pariler atque sRqualiier. Et
lius Spirilum procedere aslruit : el ut auctorem rursus idem lijfiresiarcha et novae philosopbi.T coni-
quxris, per quem facias, imo perficias impieta- plasmator non erubescil impudicum principium
lero, dura fabularis Spiritum ei Filio procedere? attribuere sermoni. sensum, inquiens, inlcmpc-
Si communis Salvatoris , conditoris et iegislatoris rantia ebrium et impietatc ! o linguam iiupiciate
dogmata, ut a tua vecordia evincantur, impetum audaceml Quis dixit sacerdotum seu Patrum no-
non formidasli capere. Quid utique aliud quispiana strorum, Spiritum ex Filio procedere? Quac synodus
accipere quaerat, per quod tuum penitus coarguat universalibus sponsionibus firmata et adornata :
innpium studium ? Si tu Dominicas despicis leges magis autem quod pontificum divinitus adunatum
quis religiosus tuam non abominetur opinionem ? collegium , non hanc sententiam , et antc quam
Quid uiique aliud te de ruina erigal ? Quae autcra appareret sancti Spiritus inspiratione condcmna-
totum corpus occupanli plagae me-
naedelie astutia, vit : per quos Spiritus sanclus, Patris esse juxla
deatur ? non ei quam salutaris sermo effecerit , sed Dominicam institulionem apparet. Ex quo liquido
ei quam sponlanea indidit aegritudo, quae Dorai- procedere magnis vocibus praedicaverint? Ei qui-
medicamentum ex incredulitate li-
nicae doctrinae , dem non sic sentientes, ut universalis et aposto-
tigando permutat in rem quae juvare non potest , licre Ecclesiae conlemptores, subdiderunt anathe-
mortiferam : magis aiitem , dum debellatorem ad- maii, Ab antiquis cnim temporibus , noviler
versum inimicos gladium diripit, qui quaerit in ortam irapietatem , pra;s3gis providenliae oculis,
eorum parte annumerari. Propterea tehumi jacen- et ipsam cum aniicipanle muliifaria disces-
tera sub bicipiti gladio spiritus , nihilominus tamen sione , scriplo , verlio atque sentenlia condem-
et nos pro communi Domino , amorem et prom- narunt.
ptum animum demonstrantes, quaecunque calculi n Dogmatizavit statim universalium et sacrarum
sacrae nostrae, armantis nos militiae ad dimican- synodorum secunda, Spiritum sanctum, ex Patro
dam commovent. Sed neque ea quae ex hac fiiint procedere, siiscepit tertia, quarla confirmavit, con-
vulnera ut fugias curam exira faciemus. Si enim
, sensum praebuit quinta, sexta adjudicavit, splen-
ex unacausa Patre, Fllius Spirilusquc proveniunt, didis consignavit certammibus seplima : pcr sin-
licet hic quidem per generationem , ille vero per gulas earum est patcnter videre fiducialiter cgisse
processionem est aiitem rursus Filius Spiritus
: pielatem, et Spiritum ex Patre sed non ex Filio
productor, quemadmodum blasphemia clamat. divinitus annuntiatura procedere. Te vero quis grex
Quomodo utique consequentiae sustineat ratio, impius perdocuit? quis contrarias leges Doinini
quod Spiritus Filii non sit productor? Cum enini ponens legibus, incidcrc in nefarias sectas subin-
xqualiter ambo ex una causa proveniant si : al- duxit? In errorem invium hic haeresiarcha indu-
terum alteri causaj usum siippleat neque vero : al- ctione hac , et verisimililudine duccrc tental , noi»
teri altcrum, nonne ad cequalem recompcnsandam solum idiotas, verum et scicntcs, qui quidem quo-
graliam, Spiritum essc causam immutabilis ordinis niam cx propriis loquitur, falsilatis opcrariuni scr-
ohservanlia exigit? Eccc post prinium vaniloquium nioncm elficir, disscminat verba, pcrscruiatur pro
pri'a , diiin qiixrit qua^ synodus sancierit dicere A indiem vigestmam primam ejiisd^m mensis ad vespe-
Spiritum ex Filio procedere. Quare sine querela uti ram , septem diebus fermentattim non irrvenietur in
nunc possum ejusdem maledici sermonibus el ef- domibus vestris : omnis quicunque comederil fer-
ferre : sensum ab inconllnentia crapulatum et nenlatunif peribit anima ejus de ccetu Israel, tam
impietate! Oniitlo reliqua , quae pene certum non de advenis, qtiam de indigenis terrw {Exod. xii).
babent numerum, vcnio ad magnos fidei articulos. Christus autem non fuit aliquo modo transgressor
Quia synodus ofleni fermentatum, lanceaque illud legis, alioquin juste occidissent eum. Quamobrem
perciiti quidem azymus erat iile
constituit? Panis azymum benedicens fregit, et dedit discipubs, et
quem accipiens Dominus dixil : Hoc est corpus dixit : Accipite, comedite, hoc est corpus meum
nieum (Luc. xxii). Nam legale pascha prius oou-- {Matth. xxvi). Ideo Latinorura sancta Ecclesia
summavil : dein mysticam illara perfecit cce- {eternaliter azyma oOcrt et immolat, nequa^juam in
nam in eadein mensa. Referi enim Chrysostomus hoc judalzans, cum in anno
non pro- illi semel, cl
ubi de traditione Judae ac pascha disputat : Vbi vis posito simili, hoc vero perpetuo, secundum Chrisli
paremus tibi comedere pascha ? {Matth. xxvi) non traditionem : profecto si hoc esset judaizare : qui
boc nostrum, sed Judaicum : illud enim discipuli utuntur templo, alturi, oleo, aqua, luminc, thuii-
paraverunt, noslrum autem ipse paravit : et iterum bulo, angelorum imaginibus, et barbas non radunt,
in eadem mefisa, uterque fit pascha, et quod figiirae, Judseis utique consenlirent.Quoniam autem ange—
et quod veritatis. Magnus quoque Cyrilius, in scxto. loriira iconas habuerunt, patet ex eo quod Domi-
De eo quod est in ^spiritu^ t veritate obsequio, ser- nus ad Moysen dixit Vacias mihi duo Cherubin ex :
mone, taiia loquilur. Dies quidem salutaris hujus auro ductHi , et poncs ea ex utraque parte propitia-
ei desiderabiiis occisionis, secundum lunam quar- lori'., extendeniia nlas super propitiatorium, et mu-
tam decimam : sic vero lex prjedixerat manifeste luo se respicientia {Exod. xxxvii). Palam cst igilur
Salvaloris nostri occisionis tempus, quoniam pro penes Judseos fuisse iisus imaginum.
niundi vita sustinuisse dicimus ipsum ; decima , Aniplius : Quis poniificum coeûs tradidit bapti-
iiiquit, mensis primi, toliat unusquisque agnum pro zandos praeungi oleo, Doinino docenle baptizari in
domo juxta numerum animarum : et servabitis eum nomine Patris, el Filii, et Spirilus sancti, el nihil
xisqiie ad quartara decimam mensis hujus, immola- amplius adjiciente ? .\mplius. Quae synodus sasi-
bitque illuin univeria mullitudo filiorum israel ad civit ferventem aquam sanguini Dominico per'«i-
vesperam. Audis quomodo a decima tollebatur, et sceri, quod quidem magis facit apparere animalem.
usque ad quartam decimam servabatur , quon- q et gratia sanitatis corporis susceptionem FMii,
dam victima , ut quintum intelligas tempas, in quam rationalem seu vivam vel spiritaiem ? Nur-
quo factus homo pro nobis sustinuit mortem, ini- qiiani enim scriptum est Dominum lerventera aquam
nui jam iDcipieiite luna, quae noctis principio dimisisse incalicem, quando in coena dixit discipulis :
cata est. Bibite ex hoc omnes , hic est sanguis meus {Matth.
XX vi) : sed neque magistcr sobrietatis et omnis
CAPUT XVL continentise viniim sine a(]ua dedisse credendus
Sed enim Epiplianius Cypri archiepiscopus in li- esl, cum mysterii sacramentum eisdem discipulis
bro qui Panaria nuncupatiir, contra Ebionitas co- tradidit. Et rursum quce synodus constiluit, in olfi-
westionem carnium inh;benlcs Quomodo, inquit, : ciis Ecclesiarum Kyrie eleison tantum psallere et :
non protinus eorum amentia coarguatur, primum non concinere huic Chrisle eleison. Dixit Dominus :
quidem Domino comedente pascha Judaeorum? Spiritus qui a Patre procedil {Joan. xv) : confirnia-
Pasclia autem Judaeorum agnus erat, et azyma, car- verunt hoc, et sancUe synodi, Lalinorumque omne
nes agni , assae igni : et quse comedebantur, prout collegium, non modo non inliciatum est; sed curr.
ei discipuli dicunt : Vbi vis paremus, elc. Et rur- omni diligentia, et ex lolo corde credit , et dicit
sum ; Desiderio manducare D confiteturque et ex Filio procedere. Nam licetsolus

desideravi hoc pascha
vobiscum {Luc. xxii). Non dixit simpliciter pascha, nominetur Pater subinlelligilur omnino el Filius, :
sed hoc pascha : pascha vero erat, ut dixi, carnes eo quod absque medio de Palre non prodeai, et
ass% igni et reliqua ; et iterum idem sanctus ut cum nusquam Palreni dixisse reperiatur : Ego.îolus
vere dicebat : Desiderio desideravi hoc pasclia, car- emiito Spiritum ; sed neque prophetarum quispiam,
ncs scilicet , manducare vobiscum. Plane aiiiem seu alioruin Palrum, solus Pater emiltit Spirilum,
ostendit quod et pascha consiimmavit, et carnes aliquando protulit : at vero ncque contra decreta
manducavit , ut dictum est ; dicit autem et lc\ : sanotorum Pafrum, qui Niceae , Constantinopoli,
Jlahebitis hanc dient in monimentum, c.t cclebrabitis Chalcedone, vel ubilibet locoruni pro firmanda fide
eam solemnem Domino, cultu sempiterno : sepiem convenerunt. Idemcnim,sed alitcr dicit csplanando
diebus aztjma comedetis, in die prima non erit fer' et iiiterpvctando , quod pie inleiligi oporlcat : Spi-
mentatum in domibus vestris : qnicunque comederit nium ex Patre prooedeie subintolleoio , soilioel,
fermentatum ,
peribit anima iila de Israel : a die Filio : luiii quia verissimuni ost Spiritum ex Fiiio
prtma usque ad septimunt. Primo mense, qunrla dc- proocdere, tuin qiiia nnilti a Filio ipsum divide-
cima die mensis ad vespcram comedelis aztjma. Vsipi,' bant. Eniiiivcro sioul inlelligilur Filium ossc Spiri-
S21 DE nÛESIBlS GRJSCOKUM. - LIB. II. 522
l(im, cum dicitur esse Palris, ita concipiciidus csl A solo autcm dicentcm mulla sequimtur inconvenien-
CK Filio procedere, cnm Dcus a Patrc procedit. Nam tia, quorum perpauca hic mcmoio : Nam si ex solo
si Spirilus ex co quod habciur, non incinil pater- Patrc procedil Spintiis, non est ipse iiiiagu Filii,
nun» proprium, neque ex eo, quod procedit , at sed Patris, ut sine medio ex ipso coruscans : noii
vero ex eo, quod Iiabctur uon incinit. Est cnim Spi- cst aiilcm hoc, cum Spiritus iniago sit Filii , cl ex
nius proprius Filii, cum non in eo quod Fater habeat jpso proxinie reCuIgeat. Quare si Filiiis idco cx
Spiritum, quia neque Spiritus habetur ut genimen : Palre provenit ,
quia ejiis cxisiit imago , ^t
verum bonus pastor suis falsis opinionibus consi- Spiritus ex Filio existentiam habct ,
quia imafjo
Blentia et bcne habenlia dimovet , et Latinorum ojus est.
sanctam Ecclcsiam absque synodo pro suis viribus Amplius : Propinquior erii Palri quam irilio, et
condemnat, contraque sanclas synodos, contraque magis Patris qiiam Filii. Amplius : Si cx Patre solo
apostolicae sanctitatis viros nientitur, dum eos san- procedit, ad meiisuram dat Pater Filio Spiritum,
xisse aflirmat Spiritum a Patre, sed non a Filio cum solam missionem, el non emissionem ci tri-
procedere. Evidenter calumnialur sanclos Patres buat. In quo, scilicet, non videtur remcliii patcr-
denuntiasse, quod non pronuntiaverint atque sen- nam excellentiam, nec ex integro Spiriium habere
sum. quia oratio non significat ei docuisse. Salva- ^ cum omnibus, qiiae circa ipsum considerantur sicut
tor quidem dixil, qid a Patre procedit. habet Paler.
Idcm sancla concilia, idem venerabiles Patres Ait enim magnus Cyrillus : Non ad mensuram
confessi sunt ; hic aulem conviciator edocuissc illos dai Spirilum Filius, juxta Joannis vocem, sed ipse
kijserit, quod indicarc orationem arbitralur, scilicet emillit ex se, quemadmoduni uliqucet Paler. Qud-
qui a Patre solo procedit. Quare quod iion pronun- circa quicunque oralionem : Qui a Paire procedit,
tiaverint qiiasi sancilum complaudit ci, dum ex transformat in eam quae dicit : a Patre solo, Salva-
soio Patre docet Spiritum prooederc, Salvatorem, toris vocem, qui est perennis fons veritaiis, infir-
sancias synodos , venerabilcsquc Paires arguit. mat. Sed os quod mentitiir, non eril impiinitum,
Wempe non idem significant hx duie oraliones :
sicul dicit Salomon. Tenebrosum nigrum evo-
et
qui a Patre procedit, et : qui aPalre solo procedit; muit bonus pastor, ut piscis qui nuncupatur bipia
neque apud Graecos, neque apud Lalinos, neque pe- [sepis]. Nam neque synodus , neque sanctorum
iies oratores, neqae penes philosophos : profeclo quispiam Patrum dixit, non procedere Spiritum a
rimari quideui oportel non solum dictionem, verum Filio, aut a solo Palre. Restat igitur hajresiolam
«(iclionis intentionera. Sane qax dubia sunt inter- q Photium hujusce dogmalis post Theodoritum fiiisse
dum, psr alia manifestantur, et ex his quae alibi praeconem, quod quidem demonstrationibus coenii-
scripta sunt. Noium quidem videtur Lalinis qui a lentis supervacaneisque monstrare allaboravit, qua-
Patre solo, notum vero Grsecis qui a Patre ct Filio :
rum una haec est. Si omnia communia Patris et
eo quod neutrum in Evangeliis scriptum reperialur, Filii, et Spiritus omuia existunt communia, ut
verum sic opposita sunt , ul alterum quidcm duo- Deus, rex conditor, omnipoiens, simplev, incorpo-
rum verum ex necessilate; alterum vero non,
sit reus, et simpliciter onmia alia : commune vero
sed ex Filio quidem procedere Scripturis consonat Palris ct Filii, progressio Spiiitus ex eis : el ex se
cl concordat , el ncque contrarium vel repugiians ulique procedct Spiriius, ei principium erit sui, el
i:ivenitur, qiiauquam a synodis expressum non sit. causa siinul, et causativus. Quod neque gentiliura
Elenim quisque Ronianorum pontilicum qui synodos fabula; confinxerunl.
saiiclificaverunt et confirmavcrunl , seniper hoc
C.\PLT XVII.
dixit ac dogmaiizavit. Quos quidem utique Athana-
siiis, Basiiiiis. CyrUUjs, sanclorumque reliqui ma- Aculi sophistie ac perili ai tificis compVexio, ut
nifcste seculi sunt : proplcrea cx Filio senlire ac videtur, non inviolatam conservat fidem, dictio-
dicere debitum cst. In qiiantiscunque quidem, ne- D ncs proferendo in dolo et aslutia : et in ha».-
que cum Filio , neque habere intelligere commune reticae impietatis vencno , obnoxium invectioni-
est Spiriiu , solus intelligitur Pater, veluti cum dibus seipsum fecit : licct nolit, cum non habeat
cilur ingenitus, absque causa et sine principio, ac divinam advocatricem Scripturam : miscet nou
quidquid simile. In quantiscunque vero cum utro- miscenda , et comparat non comparanda , et
que, atit cuin aliero lantum habere intelligere com- quia non dijudicat naturales qualilates a pio-
muiie , quanquam soius nominetur, solus tamen prietatibus, in Acherusiam paludem praecipiiatur.
non intclligitur. At vero Spiritum habet cum Filio Non enim idem est proprietas nalurali , et sub-
communem Patrem. Quare cum dicilur a Patre pro- siantia aequalitali (10). Quippe quascunque uatu-
cedil, et a Filio procedere debet subinielligi. Ex rales qualitates habet Pater et Filius, has habet et
(lO Ciim alicubi distinguit Ilugo essenliam divi- eminentiali, ut thoologi loquuntur, int''lligit. Vide
nam a proprietatibus persoiialibiis, non de reali, S. Tliom. p. i, q. 28, art. 2, etq. 39, a. 1, ejusqiic
vel form;»ii acluali distinclione loquilur, scd de interpretes eisdem locis.
distiiu lioue raliouis ratiociiiat;c foriuali, viitiiali ct
Spiritus.At vero cum quascunque proprielales lia- A Filius provenit : idcirco non ex solo Patre Spiri^
lus, scd ex Filio, qui solus fructus existit Patris*
bent duo, el terlius ut relro monstratum est. Pro-
plerea hoc idemdicit sopbista, sibimet invenire con- secundum eamdem habitudinem quae cx Patre pro-
trarius, cum dicat : Spiritus et Filii commune esse, cedit. Amplius idem conviciator : Si cansa, inquit,
una ex causa et indivisibili , habere progressum. est Pater eorura qui ex ipso non ratione naturae,
Quod utique nequaquain Patri causam iton ha> raiione vero personse, sed ratio personae patemae a
benti convenit; sed neque Theologus Gregorius nullo usque nunc includere Filii personam , impie
consentit huic sentenliae, In quodam serraone ad dicta est. Nequaquam igilur sit aliquo modo alicu-
ironam philosophum. Oommune , inquit , Patri Jus eorum qui in Trinitate causa Filius. At hoc
quidem emiio sanctoque Spiritui non Geri, Dei- autem, neque hic convenit praeterire , quoniam et
tas quoque : Filio aulem et sancto Spiritui ,

qui ipsam personam Patris in duo divisit impietas, aut
ex Patre : secundum, quemadmodum Spirilus ex prorsus Filii personam in pariem recipi patemae
Patre ac Filio progressio, proprietas est : nec ulla personse asseverat. Et quidein multa zizaniorum
cogit raiio irium esse, quia duorum est proprie- alia multiludo, ab ea quae a principio injecta est,
tas.Incorporeum quidem et supersubstanliale, ac mala pullulans dispersione. Qux non dorinientium

simiha qiia; ad naturam referuntur, trium sequali- B ut videtur, sed secundum animam vigilantium,
ter communia, ubi sa^piuscule determinatum ost, mortem quaerentium iiisanorum, ut supremum ge-
exislunt, et rursus divina: impugnalionis plenus di- nerosum et salutare degener eDiciat scmen, super-
cit.At vero procedit Spirilus ex Filio, aliquid ac- veniens generis inimicus, in eorum saevit miseris
cipiens quod procedendo ex Patre non habuit. Si animabus zizania. Utri danda est responsio, bla-
cnim aliquid est accipere et dicere qui acceperit, sphemia;, an paralogismis? Sanctam Dci Ecclesiara
vuomodo !ion absqiic assumptione imperfectus? objurgat, spinoso afliciens opprubrio hic litis ama«
Q-.iod si nihil accepit, obruunlur et hinc aiia : du- tor nec erubescit, prophetarum complcxionein male
plex scilicet et conjposilum , violanlia simplicita- disponendo torlalis cst, quod dici solel : Qiii tem-
tem naturae, quae < ompositionem non habet. Quse perantia caret, virlutem non habet. Qui virtutem
ratio uihii polentis piaislareprocessionis. Sed ne- non habet, sub macula est. Isle conviciator cum
que consequitur proprietas dictiones quac inferiur injuriis et ignominia victoriam e lalronis excessu
ccnclusio. .Mendacium xgritudo est, ut 'dicunt ma- vcnatur. Sed vanus est sermo et ineflicax, qui pro-
fis dicenlis quam audientis fallacia. Pater facil per
pter causam et causalivum, sicut ex superioribas
rihum, aliqiiid accipiens quo creare impo- „ patet, personam Patris dividil, aut Filius personam
: sine
tens erat, qui operatur omnia in omnibus. Nunquid Patris personse Patrem constituit. Causara enim et
imperfecta cst operatio Palris, aut Fiiii, aut Spiri- causativum nesciunt pcrsonam dividere, neque in
tus? Non indiget Pater alicujus, perfectus cum sit, inferioribus. Non ergo causam existens cum Patre
ac sibi sufliciens. Yerumtamen omnia per Filium Spiritus, dividit patemam personam. Quare om-
condit, nibil accipiens quod non habuit. Sed et nino supervacaneus cst dictus paralogisinus,quem-
Spirilus ex Filio, et pcr Filium procedit : nihil ab admodum et hic Si Patcr miltit Filiura et Spi- :
ipso sumens, nisi quod a Paire accipit ; perfectus ritum, non ratione naturae, ralione vero peisona^
utique Deus ac nuilo indigus cum sit Pater , generatio autem personaj Patris, non cui concludit per-
rat laraen ex substaniia Filium, pcr quem condit sonam Filii. Nequaquam igitur aliquod eorum qiii
universa, aeque sibi potentem. Nec adeo superabun-. in Trinitate mittat Filius : et rursus idem bonus
dai Spiritus ex utroqiie progressio, curo neque im- pastor. Etiam, inquit, sed Salvator dixit discipulos
perfectum Spiritum indicet, neque impotentem Pa- instruens : Quoniam Spiritus de meo accipiet, et
trem vel Filium demonstret, neque aliquam inducat annuntiabit vobis {Joan. xvi). Et quod ulique la-
compusitiooem. Si substantix pars foret causa et teas : qui ad Salvatoris confugeris vocem, non ut
causaiivum, baberet utique locum ratio composi- advocatricem sumas sed ubi ipsum per dissonan-
D ;
tionis.Nunc vero nalura dicitur Filius emissus ,

liain objurges, sic enim tua lingua est audax et im-
veroSpirilus. Non in eo qiiod substanlia, sed in pudica, ut in iis quas incomprehensibilia suut oc-
eo quod hic quidem gigniiur ; ille vero procedit
casiones conflngat el subintelligat. Quomodo tuam
sed boc ad naiuram noii spcctat divinitatis.
ex lege dissonantiam qux iacommutabilem et in-
Amplius : Verbum Dei cum sit perfectum , ct allerabilem dissipat veritatem , non coercuisti, cum
nuliius iiuligeus, quid accepit a Spirilu sancto, poenam debeas. Ideo autem te, ut quae puerorum
quando :issiimp$it carnem carni assistentem, un- sunt, non cognoscas impossibilia conando , priva-
ctionemque illius factam, sicut scriptum est : Je- vit lemeritas. At vero age , nunc et si non prius
sum a Nnzareth^ quetn uniil Deus Spiriiu sancto et inlelligere te oporict quod nihil sic manifcste stat
virtnte {Act. x). Non igitur indigcnliam aliquam, conira luam insolentiam, qucmadmodum Dominica
vel iinperfectum quippiam Filius supplens , Spiri- et saiutaris ista vox. Nam si dixissct : Dc me ac-
tus eniissor exislit. At vero emiltere Deus cum cipict, ncquc sic adinvcniio lua reperisset tcnni-
Patre nullius indigo, luni qutxi ambonim indifie- niim : vcruin haberel aliquam coinpelenlcin oco.i-
rcnter csl Spiiilus, luin quod sine mcdio de Palrc sioiiem error, propieroa tnniaiu iiupiciatis magiii-
«5 DE lliERESIBUS GR^COUUM. — LID. 11 32G
ludinein Salvalor proviJens, nou hujusmodi emisil A nalur islc vir, sccundum grammalicorum rcgu-
vocem, ne forle djaboli versulia multos per te delam. oslendere quod mc a meo in significatione
voraret : ct post pauca, non dixil SaWator : De mc, quamplurimum diflcrat. Nam mco, ut onine pos-
scd de meo accipiei. Multam et iiiagnam licet broi scssivuin pronomcn, diias }>ersonas, unam intrin-
pormutctiir verbo, de mc, ad illiid, quod dc meo, sccus, scilicet posscssoris, alloram vcro extriiise-
dilTerentiam possidet. Nam dc mc ipsum inducit, cus, id cst possessiouis, signiOcat. Quarc cuin
qui vocein pronunliat , ,1e tneo autem omnino
, Christiis ut posscs.sor intoUig.itur , dicendo : De
aliam a prouunlianla pcrsonain. Et posl modicum ; meo accipiet, Spirilusquc sit accipicns, Palcr pro-
hic autem qui sit, ex quo Spiritus accipit nisi Pa- cul dubio esl pcrsona, qu;c ut possessio nuncupfi-
ler? Ncque eiiim ali([uid aliud, qui contra Dominum lur. At vcro nihii pro ccrto viddur cogi veritas, ut
pugnant confingent, ncque cnim ex alio Filio , scd palain csl. Idcm ciiim Salvalor dicil : Non possum
neqne ex accipicntc spirilum. Cum dixisset (/uo7<iarK ego a meipao facere quidquam, sicul audio judico^
accipiet, manifcsle dcolarat, ct ad quid accipial ,
et judiciuvi nmim justum esl, quia non quwro vo-
non enim ut procedat aiit subsisiat. Altcnde Domi- luntalem meam {Jonn. v) ; et rursum : Omne quod
nicas voces, o homo, sed (|uare accipiet, ut quae dat rnihi Pater ad me veniei, ei eum qui venit ud me
ventura sunt annuntict vobis? planius autcm resc- C non ejiciam foras, quia descendi de ccelo, non ut fa-
rans quid sit illud , quod dicit : De meo accipiet : ciam voluntalem meam , sed voluntatem ejus qui
continuo subjungit : Omnia quw habet Pater, mea misit me Pairis (Joan. vi) el item Mea duclrina ; :
sunt {ibid.). Quare mea, accipiens de niea parle non est mea {Joan. vii). At vero scnndnni posi- s':
accipit, et ideo dixit, quia de uieo accipiet, quia iii tionem Photii patriarchne, meutn pronoiiion ubiquc
parte sunt mea. Spiritus autem de Patre accipit. duas personas significat, volnnias Fiiii alia sit a
Nam quae Patris sunt, mea sunt. Quare cum dicit, Filio persona. Quo fit ut non qnatnor ani qninqnc
de meo, ad Patrem oportet intcntionem dirigcre, persona;, sed ccntum vel plurcs in Trinitatc pos-
el non ad alium divcrtere. sint subinielligi el csse. Qnare uon ost neccssa-
^
rium meum pronomen, ubique duas significare
CAPLT XYIH. personas, cum et figurale de eadcm persona dica-
Hujus qiiemadmodum abyssus sive tar-
coiivicia, tur, ut Persius dicit : Vindicla postquam mens a
larus, fundum non habent, cum ex ejns cre Averni praetore recessi; et Enripidfcs : Ego autem meus
Uumina effluant, quorum nomina, ut Socraii visum sum : attendere debuisset homo iste, qnod aliicr
est, sunt hcec : Acheron , Pyriphlegeton , Cocyios, apud grammaticos accipitur persona, cl aliier apud
ex quibns Stygia nascitur palus, et inamabilis theologos. Etenim in grammatica quselibet res per-
unda, quse Acherusia nuncupatur. Utinam iste sona nuncupari potest (11): sive per se subsistat,
oblivionis aquam potasscl, omniumque perdidisset sive per aliud, sive substantia sit, seu accidens.
conviciorum mcmoriain ! Paratos esse ad satisfa- Quare secundum hujusmodi disciplinam , cum
clionem orani posceiiti nos rationem, de ea qu% in Filius dicit : Mea voluntas, meum judicium, mea
nobis est fide, ci ipse apostoiorum priuceps praece- doctrina, mea generatioj et quidquid simile in sin-
pit ; sed cum modestia et timore, conscientiam ha~ gulis clausulis, alia et alia inteiligitur, ad siinilitu-
bentcs bonam. Sed hic non quaerit cum modesiia dinem possessionum, persona. In theologia vero,
et timore, sccundum apostolicam institutionctn, tacitis proprietatibus, ab omnibus qui secundum
propterea se veritas illi non manifestavit, utpole substantiam dicuntur, tres tantum imminuantur
noii recte quaerenti. Ila quippe veritas quaerenda personae, quarum nuila expresse intelligi videtur,
cst, quasi Deus praescns sit. Si Deum hic praesen- ubi Salvator dicit : De nieo accipiety et annuntiahit
tem babuisset , nequaquam in Dei Ecclesiam tot vobis. Et hoc ita f sse dcmonstrat, diccns : Omnia
convicia profudisset. Nullus enim, praesente doniino quoe habet Pater mea suni : ideo dixi quia de meo
suo, prudcns servus impudenter agit, proprii do- d accipiet et annuntiabit vobis. Si Spiritus accipit de
niini honoreni contcmnendo. Sed attendendum quod iis quic suiit Filii, et habel Filius : accipit de iis
snpradicla Petri vcrba ct ad doctrinam spectanl quse sunt Patris, et habct Pater ; itcm si accipil de
et ad iiivestigalioncm Chi isti. Ubi vero pr%ccpit iis qux suut Patris ct habct Pater : accipit de iis
Duin stetcritis ante rcges et prsesidcs nolite cogi- qiuc sunt Filii et habet Filius. Omnia enim quui
tare quoniodo aut quid loquamini et responsuri habet Pater, sunt Filii : et quae habet Filius sunt
ei« (JSforc.xiii) : adiestimonii gloriam praRsentiaeque Palris. At vero accipit Spiritus de iis quae sunt
sancti Spiritus, ssepe namque sapienliam hanc aliquis Patris, et habet Pater, quare accipit de his quac
indisceptationibus, atque audaciam;sed quiafacile sunt Filii, et ha))et Filius. Quod si accipicndo de
in tuinultibus turbatur, confundetur in perorando : iis qnae sunt Patris el habcl Pater, accipit de Pa-
apostoli autem in ulroque gratiam acceperunt, tre, ct accipiendo de iis quae sunt Tilii , el babel
unde sttipebant pncsides, et ipsi secnm haberc Filius, accipit dc Filio. Manifestnm igitur qnod non
spiritus praesentiam certificabaniur. Magnopere co- ex solo Patre accipit Spiriius, ut Photius asserit,
(11) Grammatici ac Ihcologi in intcHigcndis per.onis diOcrunt.

527 IIUr.OMS ETERIAM 528
Atnplius. In his qiiae sunl Paiiis, et liabet Paler, A Magnus Basilius in lerlio de Spirilu sermone aflir-
non videtur oinnino Palri coniinunicari debere, nc- mal : Dignitate quidem cst secundus a Filio, ab
que in his quae sunt Filii, et liabet Filius. Nam ne- ipso esse habens, et abillo accipiens nobis annua-
que Paler Patris est, vei Patiein liabet : neque Fi- liat, etquod omnino de illa causa excat tradit ,
lius Filii est, vel Filium liabct. Verumtamen acci- sermo pieialis. Sed eniin Magnus quoque Cyrillus
piendo de his quae snnt Patris, et habet Pater : el in sexto ad llcrmiam sermone, siinilia loquilur
de liis qu3e sunt Filii, et habct Filius, indubilanler QuoTimthrlgTnirTTnquit, pcr Spiritum sanciificari
accipere de ulroque dicilur, quia emissionis ac dicunl illuin, cum ipse manifeste dicat de Spiritu :
processionis causa secundum quas Spirilus osse Quia de meo accipiet et anmintiabit vobis ? Et hoc
accipit, dft thesaurosunt Patris ct Filii : qui licct Doininus non secundum participationem aliquid
ambo emillanl, non tamen secundum quod Pater essc, credentes in sanclo Spiritu, ciim ipse perfe-
vel Filius ei esse pra^stant, ipsumque producuiii. ctus omnino sit, et absqiie indigentia, secundiim
Quamobrein, De meo accipiet, sic intelligendum propriam naturam et existentiam : illud autem
arbitror : De meoy scilicet, et Pairis thesauro es- ntagis significantes , quod de Dci et Patris sub-
sentiam soriitiir, et qux' venlura sunl annuntiabit stantia, veihi quoque quidem, secundum propriam
vobis, id esl, ipsiim esse Ueum ut nos sumus, per " naturam ex ipso est et in ipso apparet, Spiritus
ea quae vos dorebit animadvertetis. Eamdem enirri existit. Sed neque Chrysoslonius m Joannis Evan-
Bobis scientiam subslantiaiiter habet, et sccundiiiii gelio ad Patrem de meo accipiet referre videtur,
naliiram. Quae vero natura conimunicant, ex se iii- expv)nens De meo accipiet, id est, quae diii ego et
:
vicem cognoscuntur. Nain per unum hominem, ipse dicet, aut, Ex meo ex quibus scio ego, et ex
tmne hominum geniis videre est, et per unum bo- niea scientia. El iterum De meo, id est, consona
:
•vem omnem boum generationeni, sed non per bo- iKcis pronuntiabil. Omnia quce hcbet Pater, mea
vem oves, neque angclos per homines. Etenim qu;x) sunt illa. Ipse enim ex his quae Patris sunt dicet
difleientis naturai sunt ex se invicem nequeunt co- ei ex ineis dicct, quae ventura sunl annuntiabit vo-
gnosci. Amplius Siemissor Spiritus iion: in eo bis. Dei hoc maxime proprium dicere, quae ventura
quod generat secundum naturam est Pater, Filius sunt. Quod si ipsc discit ab alio, nihil amplius
vero minime, quomodo verax crit Salvator asse- prophelis habeai. Verum in hoc loco diligentissi-
lens : Ideo dixi quia de meo accipiet, quia omnia mam apud Deiim scientiam deinonstrat et hic san-
quoc liabet Paler mea sunt? aut eiiim hahebit secun- ctus. Quid ergo convenientius dici possit, diligcn-
dum naturam emissor, quod Patris non ut ^ lissimam scicntiaui, quam Patris sapientiam , qiiae
, ut sit
genitoris est non hoc Patris quidem sunt

, aut si Christus est, et ex qua Spiritiis accipit, sicut patct
qu3e existunt Filii, qux vero sunt Patris, non per- cx eo quod non tanquam indignus dixerit et ab :
tinent ad Filium. Quare si oninia qua; sunt Patris, alio dicens, sed ad ostendeiuium quod ejus causa
non ut genitoris habel Filius, "Mniitere autem Spi- cst Filius, sicut et Paier,
ritum Palris : non ut genitoris ost, hoc abesse non CAPLT XIX.
polest a Filio. In eo eiiim quod dicit : Omnia quce Audisti, Phoii, gloriosos hos viros, Athanasium
suni Patris : non ul genitoris esse Filii nihil extra dico, Basiliuin et Cyrillum : ii tuam instantiam dis-
dimiltit. Et idcirco
neque Spiritum emittere, quod solvunt. Audisti asserentes illos, t Spiritus ex Filio
Patris,non ut genitoris est. accipiet, et annuntiabit vobis : > et non protinus

\mplius Magnus Athanasius in una epistolaruin
: tacuisti, obediendo doctrinis corum divinitus mon-
ad Serapionem scribit hoc modo Quemadmodum :
siratis, quibus quidem umnis sapiens concinit, et
genimcn unigenitus est Filius, ita Spiritus, qul a suinma consignat electione. Non bonum merituci
Filio daiur et mittitur, et ipse unum est , et non reddis patribus tuis, quos ut falsitatis testes appa-
flura, neque cx pluribus uiium , sed solum ipse reant proscribis. Quantum quidein melius tibi et
spiritus.Nam cum uiium sit Dei Filius vivens, Ver- D compeientius erat, senlire ac dicere, quae c«lil»es
bum unum esse oporlet, et plenam sanctificativam ilii viri senserunt et conscripserunl, quain dehone-
ei illuminativam vitam, quae est operatio ipsius et stare ac contumeliis aflicere Dei Ecclesiam, duni et
donum, quae ex Patre dicilur procedere, eo quod a asseveras quod sanclum symboluin adulterinis ra-
Filio qui est a Paire manifesle splendet et miltilur tiocinationibus, et proclivibus ad faliendum, sub
ei datur. Igitur Filius quidem a Patre mitiitur : Sic excessu confidenliae improbare tentavorit. Propierea
enim, inquit, Deus dilexit mundum ut Filium suum et vociferaris, o malitiae inachinanionla, Spirituni
unigenitum darel, Filius autem Spirilum mitlit. Si sanctum, nonexPatre solo, sed cx Filio procedere,
enim, inquit, abiero mittam eum ad vos. Et Filius fruslra profitetur. Quis aliquando vel ab impiissi-
quidem Patrem clarificat, dicens : Patcr, ego te cla- mis vocem audivil erumpontein hujusmodi? Quis
rificavi. Spiriius quoque clarificat Filium : Ipse pravus serpcns in corda illorum talia insiiilavit? Ad
enim, inquit, me clarificabit. Et Filius dicit : Quce hoc autem faU>ris quod sacrosancte confilearis Spi-
audivi a Patre meo, illa loquor in mundo { Joan. rituin esse Patris, et Filii, sed et substantiale ad
xv!i). Spirilus vero ex Filio accipit, cx Filio, in- utrumque tantum vocibus applicas in bunc moduin
quii, accipiet, ct annuntiabit vobis. Idem quoque fando Scimus quod consubstantiahs cst qujdcin
:
k
329 DE H^RESIBUS GR.4:C0RUM. — LIB. !!. 330
Patri SplritJis, eo quod ex ipso proccdit, consub- A Quamobrein consubstanliaU ad substantiale,
tatciii.
stantialis vero Filio, non quod ex ipso procedat, nulla nequc secundum prolationem, neque secun-
absit ! quia iieque ille huic per generationeno, sed duin sensum est permutatio, Amplius : Si processid
quoniam ex una et indivisibili caiisa, antc sxcula substantia est Spiritus, natura Spiritus proressibile
sfMlualiter utiquc progressio. At vero mihi vidctur est si natura quidein proccdit Spirilus, Palcr vero
:
non recle dici consubstanliale prxdicari xquivoce, non, non sunt ^jusdeni substantiae» Paler et Spiri-
de Iribus personis. liiconvcnientia eniin sequuntur tus : igilur non consubstantiale cst Palri Spiritus,
ct impossibilia, quamvis plitrima. Nam si Spiritus quoniam ex ipso procedit. Amplius : Neque hoc vi-
consubstantialis est Patri, eo qiiod ex ipso proce- delur esse verum, ut Spiritus ideo sit Filii, quod
dere substanliale est Spiritui. Etf^nim, si Socrates ex una causa et indivisibili anle ssecula xqualiter
Platoni consubstantialis, quia rationalis est, ambo- uiique progressio. Inconvenientia enira sequnntuf
bus rationale subslantialiter inesse contingit , at et hoc nunliantem nempe, secundum qucd sunt
:
vero procedere neque Patri neque Filio substantiale ex una causa etinvisibili uniunlur ambo. Non eaim
est : igitur non sunt ejusdem naturae cum Patre, tot, sed hujusmodi ostenduntur, ex eo quod sccun-
Filius atque Spiritus. dum unionem non intercedat numerus. Impossibile

Quod si verum conslet , non sunt unus Deus, ^ esl enim aliqua numerari in eo quod nibil differunt,
quoniam consubstantiaie non sequaliler et univoce cum secundum distantiam lantum numerum nan-
de iribus praedicatur personis, quod quidem et Pho- ciscantur, at vero secundum quod Spiritus estFilii
tio videtur dicenti, consubslantiale quidem omnino differens ab ipso, et quasi allera persona oslenditur.
ad utrumque vocibus et non significatione reddi- Nihil quippe sui ipsius esse potest. Quare non ideo
mus, sed non bene. Nam substantialia ejusdem est Filii, et ei consubstantiale, quod ex una causa
sunt substantiae atque naturae. Quae vero ejusdem et indivisibili, ante saecuia aequaiiter utique pro-
substantiae atque nalurae sunt, eamdem rationem gressio.
substantiae suscipiunt. Quarum omnia consubstan- Amplius : Non dicitur Spiritus filii ut consub-
tialia eamdem substantiae suscipiuiit rationem. Quo stantiale, et qni raittilur per ipsum, ut Photii de-
fit, ut consubstantâle de omnibus consubslantia- clarat descrfptio : aut enim aeternaliter est Filii,
libus, similiter et eodem modo enuntietur. Sane perque ipsum aeternaliter mittitur, aut prius Filii
sicut specialissima species, de suis individuis prae- erat, quam per ipsiim milteretur. Quod si antequam
dicatur, sic utique Deus et substantia, de tribus miiteretur, Filii erat Spiritus, quia per ipsura mlt-
dicitur personis. Et quemadmodum omnia, quae ^ titur ejus existit. Et rursus si per Filiura Spiritus
specie participant , ejusdem naturae censenlur ap.temaliter mittitur, aut roitlitur Filio cum Patre
ac corsubstantialia : sic utique Pater, Filius atque mittente ipsum, aut tanquam per instrumentum
Spiritus sanctiis aequaliter cjusdem naturae dicun- miltitur per Filium, veluti per arcum mittitur sa-
tur atque consubstantiales, secundum subslantiaa gitta : sed hoc est impossibile, eo quod alia natura
nomen, et non afcquivocc. Ergo secundum qiiem rao- sil causae, et alia instruraenti ; alienus utique foret
dum dicitur Spiritus consubstantialis Patri, secun- Filius a Patre, ut instrumentum ab Quare artifice.
dum eumdera et Filio consubstanlialis est. Et sicut mittit Fiiius et habet Spiritum omnino, quemad-
Filius consubstantialis est Spiritui, ita Spiritus modum et Pater ;
qui, scilicet, Spiritus, neque iu
Fi4io et Patri. eo quod mittitur alicubi consubslantialis est. Pro-
Nullam enim possident differentiam, in eo quod fecto qu£e minime sulslantialiter insunt, substan-
consubstantiales, quare, non quia procedit consnb- tialia esse non possunt. Quomodo enim a proprieta-
stantiatis cst Patri Spirilus. Amplius : Quoniam con- tibns ad subslantiales qualitates, scilicet, substan-
substantialis est Spiritiis Palri, non differt a Patre. tiales differentias, rationem transferri possibile,
Quoniara vero procedit, differt a Patre, ergo quo- cxistimo non recte. Non enim est proprietas idem
niam procedit, non est ei consubstantialis. Ara- d substantiali qualitati, propterea non potest transigi
plius : Consubstantiale colligit niultitudinem in consubstanliale in proprietatum communitatein :
unum, participatione enim speciei, ut philosopbus ergo Filius Dei est Spiritus dator, et ejus emissor
dicit, plures homines unus. Nam Socrates et Alci- ut suse plenitiidinis, est enim ejus plenitudo Spiri*
biades duo cum sint, reducti ad hominem angustan- tus sanctus, sicut Joannes inquit : Nos, inquit, de
tur, et fiunt specie unus, collectivura vero et ad- plenitudine ejus omnes accepimus, videlicet, de Spi-
anativura quod commune, propterea universi homi- ritu ejus {Joan. i). Quod si Spiritus in eo, quod
nesinter se consubstantiales sunt, sed nullus homo, persona Filio non comraunicat, plenitudo Filii uon
In eo quod homo alteriiis esse dicitur. Amplius : communicat Filio.
Incomparabile ac iiicommunicabile est quod sub- Item si Spiritus non est ex Filio, plenitudo Fiiii
staiitialiter dicitur ad procedere, sive ad aliqua illo- non est ex Filio : quod est inconveniens, cum ergo ex
rum, quae propria nuncupantur. Non enim exciditur Filio, et ex ipso procedit. Hoc qui negant, assererc
cum nulla quidem diversitas insit personis
a natura, videntur non propria virtute per Spirilum fecisse
secundum substantiam proprietatum vero tantum
: miracula. Adjecta vero advenientiaque cum sciant
naiura in substantice identitate demonslrat alterni- Filium habere , omnia quae Pater habet, cicepio
Patrol. CCII. 11
qnod Pater non est. Quare causa Spirilus est et A nf« orJ« »ttt, et destruet illustratione adienltts $ui
ftujissor, ul ipse Paler ex quo exit et procedit :

sicut {II Thess. ii); ut Paulus dicit quod de anima Chri-
Omnis populus qumebat sti nullus intelligere praesumet. Nara illa in eo quod
Lucas lestalur, dicens :
eum tangere, quia virtus de illo exibat, et sanabat aniraa est, neque interficit, neque destruil aliquid.
omnes {Luc. vi). Qu» est ista virtus, nisi de qua Rellquun; igilurest, iit sancto Spiritui sotummodo
dixi : Accipielis virtutem Spiritus sancti supervenien- attribuatur hoc. Qua ex re manifestum est quod
Hujus viriuiis Chrislus causa et sicul Filius de Patre per nativitatem existit, ita
tis in vos? {Act. i.)
fons exisiit sicut Patcr,quia sanal, roborat, sapien-

Spiritus e^ Patre et FHio per processionem. Quod
ler facit, et inGnita praestatbenelicia.PerMaUbseum itcrum et sic monstrari potest. Spiritus oris Christi
quoque Christus ioquitur Cum tradlderint : vos, ex Christo procedit, cujus rei signum est insufflatio
nolite soUiciti esse, quomodo aut quid loquamini : non in faciem discipulorum facta ; scilicet, Spiritu oris
cnim vos esiis qui loquimini, sed Spiritus Pa- Christi, Spiritus sanctus est, unum enim habet Spi-
tris vestri qui loquilur in vobis [Matlh. \i}. Et rursus ritum consubstantialiter ut Dei Filius, non plures.
per Lucam exprimit : Ponite in cordibus vestris non Itaque Spiritus sanctus ex Christo Dei Filio pro'
prtemeditari quemadmodum respondeatis, ego enim cedit. Sed fortedicet adversarius, insufllatio, dona-
dabo vobis os et sapientiam {Luc. xxi). Marcus quo- " tio, processio, sive missio Spiritus ad apostolos seu
que idera affirmat, dicens : Cum duxerint vos tra- prophetas, a Christo facta, teniporalis existit procul
denles, noliteprcecogitare vel prcemeditari quidloqua- dubio. At vero illa, qua Spiritus existentia conside- l|
mini, non enim voi estis loquentes, sed Spiritus san- raiur secundum se est,et non intelligitur ad aliquid,
£tus {Uarc. xiii). Sciraus quidera indubiianter et sed a quo. Eam enim Grsecus intelligit, dum Spiri-
iirmiter tenemus, quod Christi verba plena verilatis tura ex Patre solo asserit procedere, prius vero
cunt, et quod loquebatur in apostolis ipse dedeiit, dicta, cum sit temporalis, et ad homines, aetema
canctnsque fuerit Spiritus. Ex quibus coUigilur non est nec dogmatis ambiguitatem facit, nec
:
vera illa conclusio, Chrislus dat et remittii Spiri- multum ad schisma pertinet divulgatum, propterea
Uim, hoc modo Christus dal qui loquebatur in
:
superius positis argumentationibusnuIlo,ut videtur,
apostolis, h«c autem propositio veta est, ipsios qui ex adverso disputat, coarctatur inconvenienti
testimonio Salvatoris Ego enim, inquit, dabo vobis
: hujus objecti solutio, quanquam ex superius diclo
os et sapienliam {Luc. xxi) ; at vevo qui loquebatur Magni Cyrilli, adversus Nestoriuin capilulo, et ex
in apostolis, Spiritus sanctus erat, ut idem Salvator eo quod relatio talium creaturis magis quam Crea-
leetimonium perhibet. tori conveniat, patenstit. Inhis tamen quae sequun*
P
Quare Chrialus secundum se dat Spiritum ut tur, quia prsesentis voluminis series tinem poscit,
Pater. Noa enim, inquit, per me Pater dabit, sed commodius cxplicabitur. Jam enim, ut sestimo, Gra&-
tit Pater, ego dabo.Liquet igilur expraedictis quod corum pene omnes instantiae soliitse sunt : demon-
sicut Spiriluin dat Filius, ita et emittit Filii et ex stratum est enim quoquo raodo ex Patre ac Filio
Filio exislentem. Quare non quomodo Filii, ita in- Spirltus proveniens, non progrediaiur ex duobus
teiiigis, consiiii, fortitudinis, limoris, sapientiae, principiis, seu ex binis causis. Apparuit autem quo-
adoptionis, onmiumque simpliciter beneiiciorum, modo causa principiumque ac ingenitum non sint
tdonorum, atque gratiarum Spiritus esse dicitur? prrsonales proprietates, cum genitor non eraittat
IVequaquara hoc inodo Filii uuncupalur Spiritus, Spiritum, in eo quod Pater, neque solus. Ostensum
Filii sane Spiritus, ubi Patris aeque ac indilTerenter quoque est nullam proprietatem esse personarum,
censetur. Inlellcctus vero gratiarum ct donorum et quomodo non uni tantum personae adsit quaelibet
dicitur Spiritus, ut dator, et eflecliva illorum causa. proprietas, cuin aliud sit haltere proprictatem
Is idem sicut Dei dicitur Spiritus, ita ci Domini : similiter autem pa- aliudque proprietate insigniri
Spiritus nominatur, sed non converiitur. Etenim tefactum est, secundum nullam eorum quae apud
licet Deus Pater Spiritus, juxla Domini vocem cen- D philosophos dicuntur causarum, Patrem seu Filium
seatur, Spiritus est Deus, Spiritus quoque et Filius causam esse Spiritus, sicut non Spiritum causa-
Dei, secundura illud Sipirilus ante faciem vestrani
: tivurn esse utriusque, dicto tenore, cum sit amor
Cliristus Dominus ; neque tamen Pater, neque Fi- amborum.
lius, Dei Spiritus dicitur slcut igitur coramune Explanatum quoque non apparerc inaequalilatem
:
cst Palri et Fiiio non esse Spirilum alicujus, sic circa personas propter [proprietates, existente duo-
proprium est Spiritum esse amborum Spiritum. rum aequaliier Spiritu. Adapertum etiam est Spiri-
Amplius Sicut inler illos qui cx Deo nati sunt,
:
tum et Filium et Patrem , Patr«m quoque cuni
soltinj Dei verbum, de utero ejus genituin essepro- Spiritu ,

quaedam obtinere vicissim singuiariier,
nuniialur, ila inlor Spiritus Dei, solus Spiritus Patremque similiter esse Filii causam,nonquod cst
sanctus, de orc Filii prodire credilur. Verbo enim Pater cum Filio. Dilucidaturo est perfectam esse
Domini cuali fmnati sunl, et Spiritu oris ejus {Psal. Palris, et pcrfectam esseFi4iieinissionera Spirilus ;
xxxii), Verbi, scilicet, juxta Apostolum, omnis vir- nec aliquam superabundarc, cum sit una ct eadem.
tus eorum. Isto Spiritu illc iniquiK Anticliristus Filinm quoqiie principium existcntcm in Trinitate,
isperdetur, quia DominusJesus iulerfiiiet eiim Spi- Spiritum emilteniem sine medio, noa ratione naiurae
535 HE HyERESIBUS GRiCCORUM. — LIB. III. 334
*ive personac, sed ralione causae ac principii, ex A raliones a Phoiio dicla invalida esse, Spiritumqiie
utroque progredientein , nec esse duplicem vel plcnitudinem esse Filii, e\ ipso procedentem, juxta
compositum, ex duobus proveniendo, scd ncque evangclislarum tcstinionium. Qui quidem Cbristi
Fiiium componi, co quod causa sit et causativus. oris Spiritus, Pauli aucloritatc, nuncupatur. Igitur
Enucleavit autem oratio priinum hominemnon fuisse deinceps vestro favorc atque hortatu (animo, frater
Dco et Patrij similem, secundum ingenilum, el quot mi, charissirae Lco) non paucis prxstantior et defi-
modis ingenitum. Amplius aulem, imaginem esse niendi perite Caciareda, transeundum est ad genus
Filii Spiritum medii exislentis Palris, Spiritusque talium dcmonstralionum, qualium hujus sublimitas
secandum ordinem, el unitatem quidara ad naturam poriicipat negotii ; ut diductis lucubrationibus,sub
referri, ad personam vero non Spiritum etiam
: ciepitantes lucernas, rcquisilisque sanctorum alque
Filii esse, non ut intellectus, aut ut consilii, aut ut philosophorum Latinorum Graecorumve quara multis
limoris, aulut adoptionis fiIiorum,vel utaliquorum voluininibus, inveniam quod ad legendum vestra
bujusmodi, quibuscum ostensum estChristuminsuf- primura ac aliorum diligontiae, liber tertius exhi-
flando in faciem discipuloruin dedisse Spiritura. beat.
Aroplius autem evidens facturo est, per necessarias
PRiEFATIO IN LIBRUM TERTIUM.
PertutuieUt, poUentU ingenii, germane mi Leo, tuque Caciareda in optimarum artium ertiditionibus
,
prwttanliuime, ut slylum orationis remvem, ac diseeptationis varietale faslidio medear lecturorum. Commo-
diuimaquidem,utputo, vobis videtnrin explicandis solitarice naturce quceslionibus,el in enucleanda puritate,
nulla contagione polluenda mendacii, renovatio tali methodo progressura. Eundum vero est rursus adversus
olearias Pelasgorum cellulas, opiniones maligna: confutandce sunt, non hostiliter, et series atiqua demonslra-'
tionum cum au^toritatibns ordienda, quce cunctis emissionibus prcestanliorem ex Palre alque Filio, Spiritus
progressum auspicetur. Qua ex re,indaaandi veri cura. crudescenlem jani morbum perfectius cognoscens,
silto! quce segetes interioiit, dissipata cafigine, meritum promptius veritalis persequilur. Amplitis quidem veri-
diCHs sen$us, ex varietate kujusmodi, concentum nasci judiciorum proventu copiosissimum arbilratur. Nant
palam est, ex his scientice augeri claritudinem , confragositatem ambiguitalum loBvigari, mucrones ret*7\di
diurnis excubiis insidiantium, et inextricabilem supervectce contemplationis difficullaleni, ut anni tempora
Eois conversionibus quodammodo reserari. Haic utique peragratio certum ducem habet, rationem scilicei,
nobililer inacumine fastigiatam, quascum semper cademexistat cerlissimaest,et inexpugnabilis, circa id quod
9alet comprehendere. Interdumvero auctoritatibus confortata sanctorum, hiemates conculcando scaturigines^
attoUit aeiem ad sublimia, et dum summa et atta capescit, damnis non prorsus ccnsumitur probalionis : ticet
enim supereminens clarilas divince fertilitalis, nimia subtilitate audita sit, non humanis omnino subjaceat
inquisitionibus, tamen quia eadem argumenla maximis minimisque causis conveniunt, non ex toto ipsa se sub~
trahit nostris demonslrationibus. Colendus aulem ditigenler est animus, qui una et eadem intettigentia, simi-
liiudinem, dijferentiam, idenlitatem et diversitatem prcedicamentorum cognoscit, et ima et alttssima contem-
platur miraoititer. Ex quibus nimirum haud injuria, spes jacens erigilur et ditatatur. Eoque amptius qtiod
vigitaniissimi nostri pectoris censuram, exactissimam ingenii limam, atque probatissimum examen, duo quce
prcecedunlvolumina, cum jam subierint, Charybdis seu Scyttce, a modo non formident naufragium. Quod,
ut puto jam Mareotidam amplecluntur Ebenum, corruptionem fugantem et, tit aiunl, solitam conferre, ne
visu nigra meium incutiant, optima est, procul dubio, cylindrus vestroe immutabilis perseverantice, et ad co(P.~
quandam aream, quoiidianis implanationibus, abundanlium videlicet refeciione supptemento hiantium errato-
rumque caulerio. Hcec censura dum dicta comprobat, magnam attribuit Muciam operi, exercendo fidem :
habens cum integrilate sensus, et admirationem cum gloria. Quibus acute aijudicat sicubi textiticinia, igno-
biliter eminenlissimce sapientice conneciantur, aut motibus ingentium cotumnarum arundines : quod nViil
negotio necessarium m hoc omninoest, nam cum in Asphaltide stagno Judcece provincia: tauri (luitent impune
cumcamelis, ut notum est, non irriti rumoris prxconio, in divinorum verborum purum fluorem petit , ima
quisqtiis immergitur, tenuitate taticisnon inhibenle. Nec diem tongius ticet detinere cum animadversione
,
ptectendus scevissima exsecrabitis facius sit. Ergo de hac maieria edere atiquid formidabile est : nam in his
nor sotum infirma facutlas rationis oralionisque , verum vatidissima, vix se a mendacio temperat, et ab in-
eonsutlis erroribus. Agevero quod absolutissinKe puritatis specula, eos qui abimisnon recedunt lateat,cui
omnepervium est,nec aliquid excogitaripolest, quod ejus ocutis nubecutam aualemcunque objiciat : propterea
de tatibus scribere cupienli, ollicienda permutlum est coilestis musicce dutceao, ad poli austratis infima mergi
et illic exsutare, prohibiiura dicendi tumutiuosam tiberiatem quce stare nescii perpeiuo agitatu excessus et npti-
cationis. Eu certe dum luxuriat, nonmododulcibus,verumamarisfloribus,et ubi saê non est aqua, sed tutum
insidet, Phmbeos radios, non Phiebtim ipsum imilando, morarum impatienlem et nunquam Zodiaci ercedenlem
terminos. Igilur si extremo in littore tuctantes ventos, crebras procettas, imbrem inimicum verentur perili
isquoris, quid in scribendo efficiat favitla perlransiens, teltus serotina, viotentusque torrens,quce magis steri-
litatis causa exislunl
, quam porriganl ubcrtatem. Ego autem Spiritu verilalis slittante in conscientiam et ,
foventeproposiiionem, amplius,el ulriusque vestrumbon(e (idei cotlucenle suffragio, necnon inlime amicorum
Catciareda luo clirismatismo, scdoraculo, me de his vaticinanle , scripiurum, nequaquam vereor, quin partie
aua: a nobis defenditur quccstionis purgem ambiguum. Nam quce prcecidunlur et sipturimis ramis repuU
,
lulent, tanguidiora tantum resurgunl. At vero ne ticentice vagandi fama reclamet, verlendus est slytut, ui
proveniat qvod potticetur oralio.
33? nUGONIS ETERIANI 536
LIBER TERTIUS.
^ pracexislentibus, vel electrum ex auro argentoque;

CAPUT PRLMLM.
aut ex iis, quse simul consideranlur, ut capnl, ex
Humanus peregre proficiscens anuiuis, quan- ossibus atque carnibus, et aiiis hujusceraoJi. Hjec
magis autcm quff Irium di-
<juain aegre invisibilia, ^jjj^ ethissimilia consistentiam pariler sortiuntur,
vinarum existunt personarum, rimari valeat, lamen quanquam diflerant, quia nequaquam horum prae-
investlgaiido laborat, ac rationibus ostcndere qui- ^gjjjj singulum, quod ex his conslitulum esl capyt.
bus potest »ilUur, quod unus Deus esl, ex quo
et Itaque cum divinum sine principio, et absque causn
per quem, et in quo sunt omnia. Non possnnl
cerle sit, neque disciplina propric, neque demonslratio,
piura esse prima, cma necesse sit unum esse, quod neque diflinitio ejus est. Nctnpc disciplina per de-
exhibiluum existat URiversorum , lam similium munstrationem Gt, demonstratio vero per prima,
qii.im dissimilium : quo cum sit aliud quid sistatur, diflinitionemque : Deo autem nihil prius est, dif-
snprema unitas, et vere ununi, jara non eril. Nam finilio principium finemque habet, principium qui-
si ihm non es! per se unum, sed in senietipso ali- dem generalissimum. Interdum etiam et quod suL>
qiiid habet, cujus vocabulo rite queat

d^noniinari :
generalissirao , finem vero , differentias. Ideoqu*?
non erii eausa tantum, si ex alia ipse rattsa prove-
nulla diflinitio potest divino assignari, nec aliqiia
niet atque in infmitum ratio gradietur, nBUo re- talis ccrte demonstratio solis ainrmationibus con-
B
pcrto, in quo slare possibile sit, ad instar scctio- texta, de Oeo esse potest : eo quod infmitus sit ci
num continuse quaniilatis. Cujus quidem quia qiwe- absque principio. Quas ob res, per remotiones ct
libet pariicula lact» divisionis, potest rursus dividi, inficiationes, adhuc Spiritus sancii processionem ex
currit in infinitum divisio. liaque necesse est cau- Filio esse, quantum facultas ipsa pennittit, duce
sam absque causa, el principium esse sine princi- Deo raonstrare aggrediar : jam nunc in huDC mo-
pio,quod nullius parlicipando simpliciter unum sil
dum,
etprima causa, primumque omnium quse sunl prin-
CAPUT II
cipium, quod sic manifeslius fit. Si omnis multitudo
uno posterior esi, et unius aliquo modo participat Charissime , quod disgregat et dissecat aliud ab
«iium simplexque principium omni multitudinc alio, aut intelligitur ut substantia, ant ut qualilas,
prius esl. Atqui omnis mullitudo uno poslerior est, aut ut quantitas, aut ut ad aliquid, aut ut quid-
et ejns aliquo modo parlicipat, quippe si multitudo piam aliorum prsedicamentorum. Nam prseter haec
nniiui prsecedat, ex uno esse non conlraliet, cum nec csse, nec inteliigi aliquid talium possibile est.
nno prius ipsa exsliterit. Etenim non existentis. At vero qiiod disgregat ac diAsecat a Filio ralione
non esl aliquid quod participet. Quare cum nulla ^ causae Spirituin sanctum, neque ut substantia, ne-
supremum principiura multiludo praeveniat, nec que ut qualitas, aliorumve aliquid polest intelligi.
al qua divisio, unum est et simplex suprenium prin- Substantia quippe non est , quod dissecet , quo-
cipium. niara ejusdem subslantiae ac naturx Pater, Filius
Amplius Omne divisibile, aut secundum multi- Spiritusque sanctus existunt. Sed neque quantiiate
:
tudincm, aut secundum magnitiidinem, aut secun- Spiritus secernitur ratione principii a Filio Etenim :
dum acliones, quse in tempore feruntur, videtur utraque , distincta scilicet ct continua inficiatur,
posse dividi : Deus autem omnino imraobilis exi- hoc perftcere ut patens est. Nara distincta quantitas
stens et aeternus,cum quanilibet pracveniat mullitudi- secundum passionem , atque collectionera conside-
nera, nullo dictorum modoruin dividi potest. Li- randa , suas pariiculas actu exhibet intellectui , e»
quet igitur, quod ante supremum principium noii non poteslate , alioquin discrctum continuura ex-
est, aliud principium absque principio, par, vel me- istimabitur. Hoc inlellectu concipitur, cogitatuquc
lius, nec antc Deura cst Deus, nec aliud post quanta sit , sed Deura intelligcre, quantus sit nun
ipsura,quodsit Deus. Qua de re, neque generalissi- suflicimus, cujus majeslas, ut individua, ut indi-
mum in divinis personis, neque subalternum, neque staiis, ut sine compositione, ut absque quantitate,
pariiculare, seu speciale perquirere oportet. Quia D qualitaieve non diflinitur. Hoc idera ipsuin de con-
ubi genus, et prius; species, et diflcrentia; pro- tinua quantitate sentiendum est, ea secundum con-
priuni, et accidens. Sed, ut inonstraium est, Deo ni- cordiain , el allernitatem attendere , rera divisibi-
hil prius est, scd nequc diflerentiis cx aliquibus ipsc lem in semper non discretae
divisibilia, cura parles
naiuram existens supra omiiein, nihil-
constiluitur, actu, scd potoslate accipiendae sunt. Nec conli
que habens sccuudiiin parlicipationera. Simpiex nuum faciainus discretura , et coclestia qux impas-
eniin divinura csl et iiiiiforrae, exlra onincm dupli- sibiiia sunt corruplibilia.
citatem et compositioncra. Eqiiidem qiio^l con)))osi- Amplius ; Omne quod mcnsurari potest, aul
lum est, ab aliquibus diversis componitur, aut quantitas est, aut quantitatis participat. Nempe
11
537 DE llyflRESIBUS GRJilCOHUM. — MB. IH 5'»3
mcnsurabilium.hocquidem proprio esse mrnsurari A tuque, quod ex iusignilivis persoualitci propiiela

possunl, ut linea, supcrficies, lioc vero participa- tilms evidenter apparei, quae sunl palernitas, ni.lt-
tione ut cnim non in eo

liomo, lignuin. Socrates vitas el proccssio. Earura unaquxqite a sua perso-
quod lionio niensuratur, scd in co quod magniludi- na, sola duo ut unum oppositum excitidii, velyti
vcrum secundura accidens mensura- processio a^qiiaiiter generantem el geniluin a Spiri-

iie participat :
bilis est, at vcro trium divinarum substanliarum tus pergona disierminai : Spiriius namque iieque
persotiarum, nulla mensurabilis cst. Quare neque generans est, neque genitus. Eodein quoqw^ modo
quanlitas iilarum est aliqua, neque quantitatis par- generans et genitum, duo circumscribil. nempe
ticipat carum quxpiain. Scd neqite quaHtas aliqua innascibililas quidem processiouem alque nativita-
iotellcctu potest coinprehendi, quie Spirilum a Filio tera : nativitas vero processionem et innascibiiita-
qiiin causa ipsins Filius sit dislertninet : equidem lem. Ex quo liquido apparet quod processio non
itulla hoc e(ricit difTereniia. Quippe cuni diflcrentia magis Spiritum a Filio quam a Patre digsecat
tripliciler dicatur, conimuniter, proprie ac magis cura duo ct sola, innascibilitatcm dico ac nasei-
proprie : sola qu£ magis propriu dicitur, hoc ab bilitalem, ut unum oppositum excludat, sicui ex
illo dissccando aliud facit. Dei vero Filius, at- aiilerioribus palam est. Amplius : Si patcrnilas noa
que Spiiilus sanclus, subslantiales sunt, nullam ^ excludit Spiritum aPatre ratione caus*, se«i princi-
separabilein proprictalcm soriiti. Qua quide<n ex pii, neque nascibililas exciudil eumdem SpirituRJ a
re liquet quod Spititus a Filio nec magis pro- Fiiio secundum eamdera rationem. Quippe Spiritus
prie, nec cotninuiiiter differat seu PaJrc. Naiu quod a^qualiler et simiiilcr alierutrum existil : de simili"»
comniuniler de rei esse aliquid non coinj)!ecti- bos vcro idem judiciuiTi. Igitur nulia differentifc
t ir, nec aliquiddemonstral inesse alicui speciali- Spiritum, quod non sit Filii causativus disterminat:
ler. Reliqjum est igilur ut proprietantum Spiritus quare proprius Fiiii, sicut el Patrisex all-efutro pro-
» Filio differat. Inseparabili eniui proprielalc, quie cedens sancius existit Spiriius. vUuoniam ytro in-
nequaquam subslanliam complol , differl a Filio star privationun» proprielales in iribus personis
Spiritus, qujR contraria sub eodem participari ali- considerantur, manifesium ex eom.munitale priva-
fjtiando non oslendit. Etenini magnitudo îhiopis tionis ad ilias. Comtnune enim esi privationibus et
ncquaquam pcr temporis successionem in albedi- proprietatibus jam dictis inseparabililer quidem ad"
nem permutatur. Neque qui calvus est capiliatus ,
esse, sed non subslantialiter : alteratum aoium, et
rursus fit. Sed neque giauci oculi nigrum aliquan- non aiiud facere, et impossibile in aUcrutram p*;r-
do colorem, secundura naluram recipiunt. Sic uti- q mutationem Filii. Yerum aitendendura quod privatio
que in sancta Trinitate Pater Filiws non fil, neque dicilurmultipliciter. Nam absentia forraiB in eo quod
Filius Paier, sive Spinitus sanctus, aut Spiritus Pa- apturo est, habere iliam privalio dicitur : secunduin
ter, sive Filius. Hs itaque personae, quia nuilara quam signiflcatiouem dicitur ab Aristotele : Omne
pernuitalionem suscipiunt , proprie difiTerunt , at- quod aliquo raodo flt, ex contrariis Rt, id e3t
qtte in ejusmodi impossibile est in invicem permu- ex oppositis, et in contraria, id est opposiia cor-
taliooem fieri. Sane non soium inseparabiles eom- riHnpi. Contraria dicit privationera et formam, tau-
raanent tribus personis proprietates, verum et im- quam duo principia. Omne euim quod aliquo modo
pf^rmulabiies, quemadmodum, imo amplius multo fit, dum abjicit priorem dispositionem, illum adi-
ipsis privationibus. Hinc esl quod videtur divinas piscitur statum , secundum quod fieri dicitur,
ab invicera differre personas, differentia quae dici- Quo absistente absentia formae substanlivura nan«
itir proprle aiteratura faciente tantum, et non aiiud. ciscitur, veluti si quid injusluro e&t, justum fiat.
Nam commuui non differunt diflerentia, quse sepa- et quod insipiens, sapiens ; et sciens, qui idiola.
rari potest, sed neque magis propria qu» aliud fa- Nisi enira statum abjiciat priorem, noa babet locum
cit. !n sancla vero Trinitate nihii separabiiium, nec formae privatio. Quippe impossibile est hujusmodi
aiiud et aliud, sed aiius atque alius existit. Patet ^ privationera cum sua fovma circa idem substantt^
igitur tres personas, neque communiter, neque ma- vum simui consislere, Sed enim secundum consue-
gis proprie, sed propria tantum differre ab isiviceni tudinem loquendi, nuditas privatio nuncupatur, ex
differeulia. qua rcgressio in habitum fit. Siraiiiler ianguidum et
Aniplius : Oranis privatio, quae propria diffoien- incrme, cum privationes sinl, facile in babitum red-
tia dicitiir, diim suo inest su.Koepiibiii, opposituiii eunl. Rursus pccuniae perditie, possessionis atque
lantummodo ab ipso excludit, ul calvilium tapilia- honoris privatio censetur, a qiiibus oranibus possi-
tum csse, ciecitas visum habere, aiiorum vero nihil bile regressionem fieri : at vero de bujusmodi nunc
secundum se circumscribit. Quodquidem non pror- scrmo noit instiiuilur, sed de his tantum quaR in
sus conimunis habct, atque inagis propria omnis. iimaturalem dilabuntur dispositio
co»ip!>silis [nir
At vero Spiritus sanctus ut privalio ab habitu, a nem, ex quibus non fit regressio.ut Ari.sloteles ad-
Patrc differt tl a Fiiio. Simililer aulera Fiiius, juxla docel sic dicens Ab habitu in privaiioncm flt per-
:
euindem niodum a Spiritu et a Palre diffcrcntiam mutalio, a privatione vcio in habiliim, impossibjie
iiactus esl. Niliiiominus autem Paler a Fiiio, Spiri- esl : nequc enim cit^ciis factus rursus vidit, ncque
3?9 HUGONIS ETERIANl 340
cum essct calvus, comain iteruoi resumpsit , neque A quarura diflerentia secundum rationem sotau al-
cum essel sine denlibus, dentes ei iterum puUula- tenditur. Nam hujusmodi differentiae se ipsis difTc-
veruni. runt et earum noo est diflerentia, cum ipsoe sint
Quamobiem duorum alterum dicere necesse aut , diflereniiae. Sicut enim nec rootionis motus, nec
secundum nuiiam diflerentiam diflerre tres perso- generationis generatio, aut permutaiio pcrmutatio-
nas, aut secundum iliara quse propria dicilur. At nis, ita nec diflerentia diflierre reperilur, quod de
secundum nullam diflerre, ratio non patitur. Nam omnibus pene proprietalibus recipiendum est. Nihil
diOierentia, diOerunt a se singula, ubi vero nulla est enim seipso couvenienter participare dicitur, veluti
diflerentia, nulla proprietas aitenditur, quia secun- bonitas bono non iit, nec aequalitas aequatur, sed
dum proprietalem aliquara rebus inest diflerentia, sequat. Ex quo manifestum quod tres personse dilTe-
qua vicissim diflerunt. At nulius asserere me arbi- rentiis a se discernuntur, ipsae vero diflerentix se
tretur divinas incidisse privationem personas, eo ipsis diflerunt. Dubitabit autem aliquis fortasse in
quod privationum harum proprietates, similes pro- bunc modum. Vere exislentis, et iliorum qui in ge-
nuntiaveiim. Nihil quippeviolentum, velprxterna- neratione ac corruptione provolvuntur, ut consimi-

turam in eis, quia ineflabilis, unaquseque simplici lium non potest unum genus substantia esse, vel
tatis existit nihil habens exti insecus, porro multoties " qualitas, seu ad aiiquid, licet horum sit proprium.
ab his qua; nequaquaui insunt rebus, earumdem recum alio prsedicameuto subsistere : ut in substaniia
Tum disciplina perficitur. Enimvero qui punclum Pater, in quantitate majus, in qualitate disciplina-
diflinit, cujus nulla pars est, ex eo» qiiod non ine&t, tum , eoderaque modo et in cseteris. At vero Pater,
ipsum nolificat, assignationisque rationem consti- et Filius. Spiritusque sanclus, cum unus Deus siot,
tuit. Simililer auiein qui in tribus diflcrentiam per- verchabent existere,.quare non contineniur sub ge-
sonis ad modum priâtionem considerari enuntiat, nere illorum, quae in generatione corruptioneque
ininime in Deo ponit privationem, sed quod insepa- provolvuntur. Sed neque sub sempiteniorum aliqiio
rabiles habeant proprietates, nequaquam substantia- genere simul sempiterna corruptibiliaque conti-
les dictse hypostases oslcndit, et quod oppositura nente. Quibus sic se habentibus, qucmodo erit qiiod
tantumniodo excludant, ut privationes, pro hujus- dicitur, verum, quod divinae tres personae proprie-
cemodi» ut puto, Plotinus dicebat Oporiet plures : tates, communitates et diflerentias obtinuerint ? Nam
linguas, id esl vertigines, in unum conducere, at- cui differenlia inest, aliud mox sequilur genus, ad
que &ic intelligere Deum,
compreheudere illura
et quod absque arabiguitate respondendum, diviiiuin
clausis oculis. Exsuperat enim intelligeiitiain om- q genus non esse, cum nequegeneralissiinum, neque
nem, et cum sit simplex, universitas tamenex illo subaUernum sit, neque in genere contineri, cuia
emauat, omnibus potior existens quae condidit. Nam neque pote state, neque actu divino aliquid prius
qui praestat, accipientibus raelior est : maxime vero sit. Sed neque secundum ordinera, ut in discipliikis
ipse Deus qui solus bonus est, cui de nuUo accedit gramraatica prior est dialectica, neque secundum
invidia, quia nullius eget, aliaque omnia, ipsiusha* raiionem, ul universalia quidem, secundura ratio-
hent indigentiam : ergo hae tres personac, ingenitam nem singularibus priora sunt, secundum senguin
Jicet concordiam ad invicem, secundum naturam, vero singularia universalibus. Manifesium itaque
jbabeant, differunt lamen ; et secuiidum qualitatem quod divinum, neque in genere est cum iiibil eo
quae apparet ex proprieialibus, non insunt
quae prius sit actu, vel potestate : neque id genus
«ubslantialiler, Elenim ex proprietalibus figura, existit, cum nec de aliquibus differentibus specie
sive cliaracter videtur innasci. Oranis autem figura, pracdicari habcat. Sciendum quippe est ut ex ante-
sive cha^racter, ut philosophis visum est, ad qualita- dictis palescit, quod dissimiliter rationah ac mor-
tem refertur, el secundura qualitatis assignallonem tali creaturae in divinis proprietaies persouis consi-
exsiat atque participationera ;
qua de re in singulis deranlur. Porroex his qiiae minimeinsunt eis, con-
pracdicameniis, generalia sive specialia nomina qua- D venientissime illarum proprietatum, quaecirca ipsas
litatem videntur significare, eo quod circa subslan- consisiunt, demonstratio fi(. Raiionalis vero et mor-
tiam qualitatem determinent.Quoruraquidem quasi talis creatuiae ostensio, versa vice fieri consuevit.
speciale atque praecipuum, qualitas sola, aliorura Nam ab existentibus abseniia perpendit, el quae
praedicamentorum obtinuit, ut sub tali redditione nondum insunt, ceu Adam mortem essc, quam non
rei cujuslibct exislentis figura per se ad ipsam refe- habebat, nec unquam viderat, per vilam cognovii.
raiar. Nam quod quanlilale participat, secun- Nullum enim adhuc morientcm intuitus fuerat, sed
dum quam dicitur quanlnm, eo ipso insigtil- ex repugnanti, vila scilicet, mortem qiiae est priva-
tur figura diUerenliae, in qiio qualitas consideratio vilae, inlcllexit : sic dives paupertalem, ae>.grilu-
tur : idem vcro de singulis aliorum dicendum dinem animadvertit sanus, ab exisientibus nonext
csl. stentia.
Cailerum, qualilatis qualitatem, aiit different'ae Amplius Aut investigare oportet substantiain,
:
ditTerentiam, invenire vel investigare non expedit, idenlilatem et diflerentiam triiiin divinarum perso-
tiiuin vero personarum differenlias perquirere ne- narum, aut non. Quod si non oportct, unde sciemus
tcssc est.quibus singulae ad iji\icom disitinguantur. qiiod Pcus Palcr non Ci>t Filius, atquc alierutruui,
541 DE Hi«5RESlBUS CRiCCORUM. - LIB. UI. 542
qiiomodo assignnbimus pruprielates? Qiiomodo per- A Eva, et Cain videri polcst. Adam eiiim proprium
cipiemus qiiod vivat, audiat, videat, Filiumque ba- psalma csse, quod immobile idioma in ipso exstiiit.
bpal Deus Pater, nisi ei his quae apud nos suut re- Evae vero proprium ex sectioiie costae provenisse
Lus, atque vocibus pcrquascunque demonstrationes Cain primum esse omnium geniraen quod alii non ,
referaniur haec? paiam est quod cx iis quac apud contigit homini. At nihil horum dictarum persona-
nos rcbu9 sermonibusque sunt, circa Dcum com- rum insignitivum crat, cum colleclio proprieiatum
prehendamus Ipsum enim
existcntia. non vidimus qualitcr nunquam in alio fuerit, eadem, id est pro-
aliquando, describimus autcm illum per ea, quae prietas qux innascitur ex tali colleclione illoruni.
amplioris apud nos lionoris exislunt, cxcipicnles in- ac quorumlibct similium insignitiva censeatur pro-
cursus passionesque, ab his qusc a nobis dicuntur : prielas, quam nunquaro duo vel plura individua in-
ne ignorantiae tcnebris humanum geniis ex toto signirc possunt, vcrumlamen quodlibcl hujusce col-
commMieal. Itaque cuin inter nos vita morsque lectionis, secundum speciem vel genus, aliis inesse
erselur, roorte autem vita polior sit, Deum vivere praeter supradicta possunt : ut philosoplium esse,
cfedirous et conliiemur. Rursum, quoniam vita quae Atheniensem, calvum, et his sirailia. Trium vero
bic est principium rinemqiie babel, ei cscx atquc pcrsonarum tres proprietates insignitivae sunt, pa-
polus indiga, cum aliorum qiiaraplurium ab eo B ternitas, nascibilitas et processio. Quare unaquae-
quod bonorabilius est, Deum appellamus , asscren- quc dum unam tantum personam insiguit, circa
tes nuKorum hunc iiidigere, vilamqiiehabereprinci- unam tantum consideralur. Altendendum vcro est
pii flnisque nesciam. Eodem qôque modo viderc, quod in tribus pcrsonis, qualitas duobus modis con-
audire ac generare ipsum conrileraur, pro eo quod sideratur. Nam substanlialiter ctsecunduro proprie-
caecitate visus, auditus surditaie, ac slerilitaie fe- tates, quibus dislingunlur ,

quod ad qualitatem
cunditas potiora sunt. Cum igiliir necesse sil, et spectat et qualitaiis est proprium^ ul declaratum
opportunum existat, perquire quae et quales trium est. Propterea non puto dandum esse quod insigni-
\ personarum personales proprietates, et qu% non, tiva proprieias persona sit, quara insignit, et circa
et cum omuiiio perulile sit, de his disputare, per quam consistit ul characler circa substantiam , se-
eas quae apud nos suut res vocesque, procul dubio cuiidum quod persona constitutionero habet. Con-
eorum solvitur iiistantia, qui de divino dispntare juga tamen personae talis proprietas semper est, im-
interimunt. Veruintamen decet naturae inefTabilis Ki routabilem cum ipsa subsistentiam sortita. Ergo
concedere, ne amplius laburare ad harum persoua'» singulae personse singulares habent proprietates, el
ruin inventionis proprietatem,
•- f"f
pcrmitlit quac quaeritur,
» ""• quantuin
nisi 't
cum pateat
—r
unamquamq«e
res alias quasdam
^ uni sive duabus communes. Quibus
de rebus ut superiori planum (It, quod nulla qua
personam ex propria denotari figura. Videtur autem iitas, Spiritum a Filio magls quam a Patre dister-
quibusdam tribus esse commune proprio chara- miBet (12).
clere insigniri, earumdem sufiragante constituiioni- CAP13T III.
bus, ac commune idioma esse Patris, Filii, atque Porro neque habitudo est raagis dissecans, etdis-
sancti Spiritus, quasi collectionem proprietatum, terroinans Spiritum a comrauniiate Filii quam Pa-
non substantialium compIecti.Qucmadmodumforte tris. Nam habitudo est et coramunitas diiferentium
Luroani generis numerositati commune est, diei, ad.invicem, ut vocum harmonia, animorum propor-
noctis, horarum, ac cujuslibel dilTmiti temporis tio, et anirose atque corporis conjugatio. Et habitu-
esse perceptibilero. Eienim irrationabilia, ct si tem- dinis quidem proprium est differentia colligere in
poris habere sensum videantur, veluti hiemis, aesta- communitatem. Ad aliquid vero, ad aliud respicere,
tis, caliditatis et frigiditatis, non lempus, sed qn» nec in seipso consistere. Quorum quidem forma est
in teropore fiunt, percipiunt : tempus quippe rcs ad aliud dici, illud vero, ad quod dicitur similitec
incorporea est, nec sensu percipitur. Qui vero dici addit, quod ad se dicitur, eorum quae ad aliquid
sensuro refugit, irrationabilia non noverunt. Appa- j) consecutio. Caeterum.quaeconsisientia sunt adinvi-
ret igitur ex his quae dicta sunt imraobili proprie- cem non dicuntur, ul lux solis esl, et ad solem non
tate insigniri, unicum chara-
non substantiali, et dicitur. Aliud enim est, alicujus esse mensuram,
cterem habere, tribus personis communia esse : autactionem, aut passionemâutpossessionem, sive
quod vero hujusce coraraunitates, nou sint sub- proprietatem : et aliud ad aliquid esse, vel dici. Illa
gtantiales manifeslum, cum non secundum sub-

: euira etsi alterius sini, propriam naturam habero
ctantiam dicantur, neqiie substantialiter insint, ne- videntpr. Ad aliquid vcro, in eo quod ad aliud rc-
que singulariter. Non enim easdem omncs proprie- spicit, csse habct, ex eo quod ad suum relalivum
tates coroplectuntur insignitivas , curo singularc aliquam suscipit conversionera, Quod de Spirilu
perfectaro sui characleriscomplclionem habeanl, et sancto quidam non arbitrantur recipiendum, qui
dilTercntem ab omnibus aliis rationcni igilur tres : quidem et siPatris sit et Filii, non lainenPalcr Fi-
divinae personae, alia quidem habent insignitiva, et liusve conversim ad Spiritmn reft-ruiitur. Nonenim
alia qîibus minime insigniuntur ut de Adnm ct : Pater, sive Filius, sancli Spiritus, Patcr vel Filius,
(12) Caute lege, nam vera thcologia docct pcr- nas disllngui vcro taiilum ralione,
, ct hoc forsan
sonales proprietatcs rc ipsa csse idcm qiioad p»!rso- innueie Ethcrianus voluit.
343 HUGOMS ETERIANl S41
qii5 ambornm donum dicitur : et comparibus alter- A nwm. «« ascendat ipse sursKtnt et spmtum jumentorum
ulri dQiiatorum honoribus decoratur. Nam cceleslis si descendat ipse deorsum in terram, Spiritus et hu-
est, orbem replet, donum existens vitte et virtutis, mana anima nuncupatur, Vtin manus tuuscommendo
per hoc donum orania Deo et Patri Filius reconci- Spiritum meum {PsaL xxx). Manifestum ergo ex his
Jiavit. Hoc dono anima
quae salila non est putre- quse dicla sunt, quod non solura Pater et Filius, e»
suL, fctoruroque sordescit cogitaiionibus hoc dono : quod est araborum donum, Spiritus nominanlur: ve-
apostoli roborati universum peragraverunt orbem, rum quam plura alia insigniuulur eodcm nomine.
doctoris prajdicantes mandata, sanctificati a Patre unde ncn ubicunque Spiritus dicitur, Deus ostendi-
*-t a Filio prout Salvator dicit : Pro eis ego sanctifi- tur, neque rursus ubi Paracietus, ibi inlelligitur
cabo me ipsutn, ut et ipsi sanctisint in veritate {Joan. et Spiritus. Quanquam et hoc ejus noraen sit, quo
xvii) quamvis Patrem roget ut sanctificet illos, et
:
maxime cognoscatur. Nam ul omittantur alia
Chrislus quidem seipsum sanctificavit, pro aposto- Chrislus qui est sapicntia Dei, Paracletus vocatur,
lis cselerisque fidelibus, quando hostia pro mundo
el tamen non est ipse illa tertia persona. qux ap-
oblatus est, et quando tola humanitas, ut primitiae pellatur Spiriius sanctus. Scd forte dicct aliquis
in ipso per crucem sanclificata est. Pater quoque
ciwn Spirltus Paler, SpiriiusFilius, Spiritus dicatur
hosiiam suscipiens mundum sanctificavit, per quam B ct sanctus Spirilus, quomodo secundum hoc >oca
reformati Filii Dei nuncuparaur. Sed et Spirilus bulum a Palre et Filio differenliam habere possit
sanctus vera sanctificatio est, qua fideles per ipsum notari ? ad quod dicendum quod Pater cum sit Spi-
unum proprium quasi vocabulum et sin
fiunt, qui rilus et sanctus, non est neque diciiur alicujus
gulaiem. ebaractera, sanctum dico, sortitus est. Ve- Spiritus. Similiter autem Filius Spiritiis existens
rum sieut aatura Spiritus esl sanctus, sic natura atque sanctus, nequaquam alicujus Spiiitus nun-
sancttts est Paler, sic naiura sanctus est Fiius : cupatur, quia naturam divinitalis ipsain, sic accep-
?roj&terea utiqueapud Isaiam Seraphim ler vocire- lum significai. Spiritus vero sanclus, et est alic«>-
tdMi». Sanctus, deseribuntur, quia in tribus perso-
jus Spiritus et dicitur, elenim Patris est Spirilua
nis secundum naiuram significatio consideratur atque Filii : Apostolo testanle qui dicil : Misit Deus
(
Isa. VI ). Nec solum hoc ipsum Patri et Filio Spritum Filii sui in corda nostra {Gat. iv) : quin-
comiaune habet sanctificationis nomen, sed et eliarn donum esl Palris el Filii, in quo nomine habi-
ipsam Spiritus nuncupationem, cujus multiplicitas tudo videlur significari. Etenim his quae ad aliquid
breviter hic disliaguenda est. Multifariam certe sunS, hujusraodi assignatur proprietas et habitudo :
Spiritus dicitur ; nam Spiritus est Deus, et cvs qvi ccm esse ad aliquid sit habitudinem babere, ad
f,
<iKoratit eum, in spirilu et veritate, adorare oporlel aliud ex quo polenliam non minus in bis iûa; extrin-
{Joan. iv) el Prophela dicit Spirilus ant?. fudem
; :
socus sunt, quam in se ipsis cxistendi babent quse
vestram Cknstus Dominus^ Spirilus, et sanctus Spi-
relativa sunt. Sane cum extera permutantur, fiunt
ritus, justa illud Ite, baptizantes in nomine Palris,
:
illa et corru.mpuiitur, quod vcro secundum se esse
et FiliA^ et Spiritus sancti {Matlh. xxviu). Spiritus dicitur, hoc ad aliquid non esl, ut homo trieubilum
ang<^l dicunlur, sicut scriplum^cst : Qui facit auge- (14). Haec quanquam de alio dicantur, tamea sui
(«s suos Spirituf {Hebr. i). Spiritus et sancil Spiri- ipsorum sunt quod existunt, homo eniin etsi alte-
tBS dona ntmcupantur : quae operationes propheta rius dicaiur, non hoc tantum ipsum quod esl homo,
Bominavii (13). (ûjus ilerum gratia aliquando qui- sed in eo quod Filius sive Pater vel aliud bujus-
dem igufs, aliquando vero aqua, nuncupatur : aqua modi. Referuntur interdum rclativa etper accusa-
cûtdem, ut : Quicunque biberit ex aqua hac, quam tivum casum, et aliter, ut magnum aJ parvum, et
efo dabo ei, fiet in eo fons aquce vivce in vitam ceter- ab aliquo, ul donum a donalorc, quod quidem
uam {Joan. iv). Et rursus : Ftumina de ventre ejus sancto Spiritui congruere videtur , ut alterius
(Inenl aquce vivce {Joan. vu). Ignis autCiTi dicitur ul dicatur, et secundum hujusmodi habitudinem, ad
iilud : Jpse vos bapiizabit m Spiriiu sancio et igne D aliquid sil. Est enira donum Patris et Filii, et divi-
{Marc. i) : Spiritus rursus dicftur spiritualiter vi- tije quae lerminum non babentes defectum ignorant,
vere, ac secundum Deum conversari. Quicunque qiM amborum dona distribuit, quae auibo ab seierno
eaim, inquit, in Spiriiu Dei vivimus, hoc est spiri donaitt, ut quidam nrbiirantur oinnium bonarum
tualiter. Novit autem Scriptura el Spiritum vo- donationum receptaciilura.
care ventum : et qiiod lifteram distinguit, ut il- Inquiunt enim , licct arile omnem creaturam noii
lud : Litieraoccidit, SpiricusaWem viviftcat {II Cor. fuerint qui talibiis diLescercnt ac operas prKslarent
iii). Item Spiritus dicitur quo filiorum adoptio se- largitionibus, crat tamen Spiritus perfeclum donum,
cernitur, ut ilhid : jNoh enim accepistis Spirilum nullo ipsius parlicipanle, alioquinadjectum aliquid
servHuiis (ftowt. viii). Spirilus eniin notabilis af- divino acccssit et adventiiium. Huc modo Dominus
fcctio , ut Isaias (xxix) : Cognoscentur qui errant censcbalur, priusquam ei serviretur, antequam
Spiritu. Spiritus dicitur et vitalis viitus juxla Ec- aliquid crearet Crcator. Id si iion consiet sequiiur
Clesiasticuin (iii) : Qnis novit Spirilum filiorum homi- quod cx accidcnli, et non ex natura ei crearc ao
(13) Idem dicit Didimus dc Spirilu sancto. (M) Dccstbic aliquid.

S4S DE HARESIBUS GR.ECORUM. — LIB. lU SiO
dortiinari advenerit, et reccnter adjeclum , subin- A autein : Niliil quod alterius compleiivum est, sive
ductumque sit, et non co.etcrnum. llem, inquiunt, gcnus sit, scu diCferealla, sive natura, scu £ul)stan'
si aote creaturas non erat Dominus, et crcator lia, vel pcrsi)n:c deterrainativum et conslitutivum
atque donuni, frustra suitt ei causa dominandi, numerum facit cuni constilato. Igitur Ucitas cuni
donandique condita, et creata promovenlia ipsum sifnaiura trium personarum, non eis connumera-
sibi in Dominum crealorem atque donum. Quare si tur : ut quatuor prouuntientur res : unilas scilicet
pedem reiro crcatura ferat, dcnudabilur Spiritus naiurae atque personarum Trinilas ; vere tamen cre-
dono et dominio. Ergo manifcslum ipsum ab xterno quod natura Patris non
dilur ct dicitur sit Pater,
habcre talium habitudinum rationcs. Qna ex rc cum nulla persona natura sit, neque sui ipsius, ne-
palam est Spiritum sanctum aliquam habcre ad quc alicujus alterius.

Filium habitudinem. Nempe habiludo per omnia Qua in rc tali quidem similitudine utuntur : in-
praedicamenta transire videtur, et per contraria : quiunt euim : Qui dicunt libravi nuinisma, porten-
p?r substantiam enim, ut in Patrc et Filio, per dit se in ponder^ aurum esse libratura. £t rursura
quantitatcm, ut in duplo dimidioqiie; pcr qualita- qui dicit aurum libravi , nummum aureum se
tem, ut in disciplina et disciplinato : ubi, ut in librassc asseverat. Numismatis quippe character.
sursura et deorsum. Quando, ut in anti(|uius ct re- ^ cuin gravilalem expressit non libratur. Sic itaque.
centius; facere, secare ;
paii, secari : jacere, prje- inquiunt Nos cum dicimus ex substantia Patris
:
poni, subjici ; habere, ut in calciamcnto : quê si Filiuni nasci, non cogimur fatcri, ex duabus ipsuni
rebus non adjacerent, a se omnia divellerentur, por exoriri rebus, sed ex uno eodemque genitore. Quod
habitudines utique, diflerentia et nunierus in divi- autem ex substanlia Patris nascatur Filius, palam
nis hypostasibus apparuit. Quod qualiter sit, brevi- est : aut enim ex substantia Patris nascitur, aut
ter quia interest dispulaiionis commemorandum alicunde extrinsecus. Quod si extrinsecus nascitur,
est. non est ejusdem natura cum Paire Filius , sed alio
CAPUT IV. participans sanctificaiur, quod soluin cogitare pro-
Ghristianorum fides indubitabile ac firmum tenet, fanum est. Sin autem ex tota substantia Paviis
quod Dcus ex Deo, luraen de lumine nascatur et : Fiiius profluit, esl autem Spirilus Patris €l Filii,
quod Deus ex Deo procedit, et hic quidem ex quo necesse autem seclionem et divisionem, passionem-
quis nascatur, hic veroqui nascilur ex aliquo , hic vcaccidere, circa Patris substantiam, aut Spiritum
\ero qui ex aliquo procedit, Et Paier quidem Deum impassibiliter et individue de Patris et Filii csse
cx quo quis nascitur indicat : Filius vero Deum p substantia. Individua enim Patris subslantia est»
qui nascitur ex aliquo significat, porro Spiritus quam totam cujus Spiritus est Filius implet. Ex
sanctus quia non absolute pronuntiatur, sed Patris quo manifestum, quod habltudinibus tantummodo
et Filii Spiritus, ex aliquibus procedensostenditur. proliibentibus non est Filius Pater, neque Spiritus
Quarc tres sunt ad invicem distanles. Enimvero Filios. Nullius enim intelligentia capit ex aliquo
Paler neque Filius est, neque Spiritus : neque Filius proflucntem, esse ex quo profluit, ne forte prior
Patcr sive Spiritus cst : neque Spiritus esse potest, seipso inveniatur : verum unilatis divinae natura»
quoruni Spiritus dicitur, cum impossibile sit ex consecutio exigere videtur, Patrem esse Filiura, ac
aliquo existens esse ex quo exislit, ct ex quo existil Filium Patrem,eo quod tres hi unus Deus sint, sed
esse quod ex se provenit. Haec profecto sunt habi- nt exaratum est, inlercessio habitudinum hoc pro-
ludines, ex quibus nuinerus innascitur pluralis, et hibet, quia Paler non potest esse is, qui profluit e»
sancta Trinitas oslenditur, quidem eo quod
quae eo, cum ex nullo sil. Sine initio eniin atque inge
Pateret Filius et Spiritus sanctus unus Deussunt, nllus Patcrest, Filius vero sanctusque Spiritus ex
unitas esse subintelligiliir. Quamobrem unitas est substantia Patris, aliter et aliter existunt. Waii»
in Trinitate, ac Trinitas in unitate. Deo est, qui est Pater ejus. Sanctus autem
At vero unitas Filius ex
naturx attribuitur ; Triniias vero personarura est, D Spiritus non est ex Deo Patre suo, sed ex Dco qui
non naturae. Sane non est naturalis unitas ex eo est Pater. Ergo Filius in eo quod ex Dco est, Filius
quod Trinitas bypostalica, neque rursus hyposta- Del ccnsetur. Ille vero ex quo csl, ejus appeliatur
tica Trinitas, ex co quod unitas naltiralis. Ideoque Patcr at vero Spiritus non est ex aliquo, ut ex :
quidam opponunt diccntes : Si alia existil naturae Patre, sed ut cx causa.

uniias quam personarum Trlnitas, quatuor repe- Profecto Filii et solius proprium est ex aliquo
riuntur in divinitate res, Trinitas scilicet et Unitas esse, ut ex Patre suo, palam est quod in sancta cl
(i3). Cujus rel solutio, saiis nianifesta cst, ex eo beatissima Trinilatenon sit Paler, nisi uniiis Filii:
q'iod nuUa persona cum ea nalura quam habet sicut Filius est unius Patris, neque Spirilus ut Tri-
numerum facit, undenecCliristo humanam naturam nilas servetur, nlsi uniua Patris atque Filii unius.
oonnunieranius, ut ipsuin humanamque naturam F.nim vero ut unus Deus solus est, ita unus solua
quam habet, duas rcs esse profiteamur. Araplius Pater est, unus solus Filius, el unus solus Spiritus
(13) Similiter dixit Ambros. in Hexamero :Con- quatis vel aliquid laltum sub compttralione warui;»
nmnercntur qtue non comparanlur, quia nec eis com- parlium cadit.
parflttfnr, vel coictcrna vci cunsubstantialia vel co<e-
S4? HUGONIS ETERIANI S48
sanctus : qui Patris est el Filii scqualiter et indiSe- A piam nanciscuntur. Deus sane non cum fuerit res,
renter. His igitur sic se haheniibus, si Spiritus tunc eas perdiscit, quia mundi ante originem praes-
sancti dooator et missor, ab xlerno Filius existil, civit ea quse in novissimis sunt fuliira temporibus.
et Spiritus quoque donum et imago Filii aeternaliler, Ideo antequam facerct terram et sxcula, in seipso
claret quod habitudine non dissecetur a Filii am- habuit ut modo habet, et non aliter rebus jam con-
plius quam a Patris communitate ut autem supe- : dilis ct creatis, eorum qux circa nos rationes, quod
riora monstrant , habiludo est comraunitas a se Paulus insinuat Timotbeo sic dicens : Collabora
invicem aliquo modo differentium , nempe ubi nulla Evangelio, secundum virlutem Dei, qui $alvavit not,
est diflerentia, nulla est habitudo , et ubi habitudo, et vocavit vocalione sanctOf non tecundum opera
ibi alicujus modi differentiam esse necesse est : inde nostra, sed secundum suum propositHm et gratiam,
nihil ex alio provenire potest, nisi ad aliquid aliquo quce dataest nobis ante tempora sacularia; manifestatu
modo habentis intercedat habitudo. Haec.enim est autem nunc, per illuminationem Salvatorit Jetu
quae copulat faciens patienti, per aliquam famiiiari» Christi {II Tim. i). Si ante saecula, cum nondum
tatem : ut boc qnidem possit in illud agere, hoc nostriessemus vocavit nos secundum propositum
vero ab eodem pati : propterea multiplices roodi Dei omnia pra:scientis, certum est quod antequaui
B
humanarum habitudinum sunt, sicut a'iarum re- vocati vocator, et antequam creatura esset, creaior
rum, ceu Patris ad Filium immediate, ad Filium exslitit Deus, et antequam donaretur Spiritus,
vero Fiiii mediate et deinceps ad gradum usque
,
donum fuit Patris et Filii, nullam ad illos habens
septimum. Harum habitudinum qusedam cum ipsis babitudinem, qui accepturi erant. Propheta DaviJ
interimuntur subjectis, alise vero subjectis absque ad Deum loquens dicit : Esio mihi in Deum protecto-
aoefationd omni manentibus disparent. In quo sarem {Psal. xxx), et iterum : Factus est Dominut
tis apparet, ad aliquid non esse secunduro partici- refugium pauperum {Psal. Sed enim protecior
ix).
pationem. Nam utquidam opinantur, quae ad aliquid et refugium semper erat. Quare quod erat hoc et
sunt, neque invicem participant, neque de se prae- factus est postulanti scilicetetobsecranti. Ab aeterno
dicantur. Idcirco positum, et posilio; stans, et quidero erat rex , quia Deus : factus est Dominus
slatio; sedens, et sessio; et quaecunque talium non plasmatis nullam habitudinem nuilamque alteratio-
fiunt ad aliquid. Participat enim positum positione, nem quo in actum creatura prodiit.
suscipiens, ex
ac sedens sessicne ad aliquid vero nonparticipant

: Si enim bomo non permutatur individuis illius,
invicem, quia opposita sunt : sed neque Deus Pater, toties pereuntibus aliisque succedentibus , sed
suo Filio participat, ueque ab illo praedicatur. Nam- q manet indemutabiUs et inalterabilis, propriam con-
que Pater semper est Pater, et non Filius Filius : servans rationem, muito amplius, quia incompara-
vero semper Filius, et non Pater. Cum vero Pater biliter habitudines circa divinas personas quanquam
nuncupatur Dei Filius, non absolute intelligendum, in pluribus distantibusque considereniur, inaltera-
«ed sxculorum Pater atque creaturarum. Conditor biles tamen perseverant. Inconveniens igitur dicere
quippe noster eiistens, per conditionem noster pro iis, quae fiunt divinis personis, quae sunt imper-
Yocatur Pater, et non per naturam, ut Deus Paler mutabiles aliquid accidere, profanum est et interi-
ejus est. Inseparabiliter tamen habct, quod noster mere difTereutium ad invicem Spiritus Filiique
Pater sit, sicut et Spiritus donum : ac donari nobis rationes sempiternae alterutrius babitudinis. Mani-
ut superius disputatum est. Nihil enim alienum ipsi festum igiiur babitudinem quam habet Spiriius ad
accidere polest, quod circa ipsum non semper fue- Patrem, eara habere ad Filium : nibil eorum quae
rit. Erat certe ante saecula omnitenens cooditor et ad aliquid sunt prohibet, quin Filii sit, et ex Filio
Dominus, sine habitudine habens omnium eorum idem Spiritus.
raliones, quse circaipsum perspiciuntur. CAPIJT V.
Quae habitudines cum circa substantiam sint, Cxterum emissio Spiritus ex Patre nequaquam
ipsae nequaquam substantia suut, nee tamen ab ex- D prohibere potest provenire Spiritum ex Filio, dum
trinsecis obveniunt. autem quae subslan-
Similiter pereumdem FiliumPater, non ut perinstrumentum
tiam divinam complcnt, non solum ab intrinsecis Spirituui emiitat, nullo intellecto medio. Quare si
nihil contrahunt, sed per seinsunt intelleciaeabsque Pater est causa Spiritus et Filius. Nam in Filio est
omni talium habitudine. Qua ex re quidam in hunc Spiritus sanctus, ut in causa, quod ex causa est,
modum argumenlalur. Si divinuni sui ipsius per- non ut in loco, neque ut in subjecto. Eienim locus
fecte absque quolibet defectu completivum est, ab eo quod in loco est, difliertsulistantialiler, siroi-
nullam habet habiludinem ad ea quae extrinsccus liter autem et subjecturo ab eo quod iu subjecto
, :
sunt. Nam si ex condilis et crealis acquisivisset at vero Spiritus in Filio per causae rationem- con-
habitudinem, fuisset potentia ejus indiga, el per sistens, ut in Patre, utrique idem est. Itaque ut in
extrinsecam habitudinem condendi polenliam sor- causa, quod ex causa est, sic amborum ac in am-
tiri visum fuisset. At vero divinum per se sufliciens bobus Patre scilicet et Filio, Spiritum inseparabili-
est et sui ipsius absque quolibet extrinscco cora- ter esse constat. Amplius : Quaecunque duo i>t indi-
pletivum. Nefas enim est aliquod adjeclum Deo vidua secundum naturam, absque aliquo m«dio,
atlribuerc , ut habent qui vicissim cs defe* lu co- iniclligunlur, quicunque allerum csse pracstat, ct
SI9 DE HiflRESlBUS GK^CORUM. — LIB. III. 350
altenim, hoc enina in vena el fonte , Irunco ac ra- A cerc est boare, currere, ambulare, scribere atqne
dice, unilate ac binario , aliisque forsan pluribus aiia bujusmodi, quorum nullum patieiis sibi assimi-
est videre. At vero Pater et Filius duae personae lat. Cum igitur Pater sine caiisa, et absque initio
sunt, et secundum naturam absqtie medio prorsus sit, ct perfeclior aut potcniior eo quein generat
inletlignntur : qua de re Spiriltii iiterqite piaistat csse non possit : aequa enirn diiobus poienlia, qu«
existentiam. Igilur utverum est Fiiii Spirilum esse, potesl aequaliler tam minora quani majora prodii-
sic ex Filio progressum et causam ipsum liabcre cere, idcirco non plurium exbibiiivus est Pater
manifestumest. Sed quoniam jam patet emissionem quam Filiiis : sed quidquid exbibet, qui sinc causa
non esse impedimentum Filio, quiii is cum Patre exbibet, ct qui ex causa est, aiisque incdio, et cum
Spiritum emitlat, demonstianduui simiiitcr videlur, neque prius qui sine causa esl, eo qui ex causa
quod neque facere, vel pati, dictam causae Patris producat, sed simul Pater, simul Filius, evidens
ad Filii communitatem disterminet. Id quidemmulto quod nonsitinter PalremFiliumque separatio caus»
liquebit evidentius, si commemoretur breviter, quid Spiritus propter facere et pali Quicunque eoim
facere, quid pati, et quid actionem esse philosophi duorum singulariter Spiritum emitterct, foret ati-
constituerint, et utiie quidem hoc forsitan erit, ad que altero potior : ut causa coraprebensibilior, am-
dicendorum declarationem. Estigitur, utipsi dicunt, ^ plior atque continenlior. Ergo citm Pater Spiriium
facere secundum naturam, in passionem duci vel : emittat, et Filius qui cst imago Patris, nequaquam
facere, est assimilare sibi quod patitur ;
pati vero ««pax£x«/'a/ê'-'a vel demutala, inlegram servans
facienti assimilari. Hoc aulein exemplis dilucidant. circumferentiam, qua de re necessario adsunt Filio
Assimilat, inquiunt, sibi faciens, patiens , ul ignis quaecunque adsunt Patri.
iu aqua agens, sibi eam secundum caliditatem assi- Omnis quippe imago quae napaxtxoi-poiyyâ non
inilat. Ecce cum aqua quidem potestate calida sit, est,semper ad archetypum integram babct circum-
•ctu vero frigida, ignis accedendo potestate cali- ferentiam. Quod quidem mendacii argualur, si ex
dum contingens atque passibilc, permutat : quod Palre Spiritus prodeat non communicante Filio : at
in ea potestate fuerat,in id quod nctu nuncupa» vero nihil est Patris ante Filium, nec absque Filio
tur.Elenim quod a potestate in id quod poterat Pater producit quidquam, quia non adoplione ver-
permutatur.hoc actu esse perhibetur, sive species, bum Dei Filius Palris existit : sed secundum veri-
sive passio, sive quies
sit ut ses, ab eo quod po- : tatem de subslantia ipsius genitus est, eorum qui
testate, quod actu provcniens, statua flt per
ad id pariieipatione Dei et Filii, ipse factor est alque
formam consummata. Nam aciivum aut absque ,, conditor.
medio, aut per medium passibile contingere opor- Hinc igitur manifcstum, rum perfectissimum si-
tet : ut horao in balneis per medium calcscit : dum gnaculum omnem ad Patrem servans inconferen-
igois aera, bominem vero calefacit aer. tiam existet Filius, quod ex seipso, ut Pater emit-
Verum attendendum, inquiunt, quod tantum tat Spiritum. Quicunque vero huic repugnat dog-
in his quae loota e regione movent proprie con- mati, meluere videtur, quod ab baeresiarcbis pro-
taclus fieri dicitur. Quippe neque imago, neque fanarumque novitatum invcntoribus commentum
exprobratio animam contingit principaliter, dum ab est,boc modo argumenta conciimantibus, imo elen-
ipsa nihil mutuo repatiantur : utpote quae prorsus chorum ignoraniias si Spiritus ex Filio esi, ora-
:
dissimilia et diversa, et quae in se vicissim facere nium potestatem coeleslium atque terreslrium ha-
apta non sunt, neque paii mutuo, quod fit ut dul- bente, male ac praeter Patris voluntalem faciunt,
cedo nihil agai in nigiedinem, neque ia diilcedi- qui adorando a Palre vcl Spiritu aliquid poslulanl:
nem gravilas : aiunt ergo, si facere est secundum omnia eniin Filii sunt a Patre donata , cujus dona
qualitatem permulare, Deus aulein conditor sub- sine poenilenlia et indemutabilia siint. Siluit igitur
Slantiae omnis : manifestum quod non proprie fa- a polestate omnium eorum qux tradidit Pater,
ctor censeatur, sed conditor alque productor uni- n eliam et a judicio et ab emissione Spirilus. Ideo-
versitalis : naturalium enini atque arlificialium que peccant qui a Palre vel Spiritu aliquid poslu-
factores tantum esse constat ; Deus vero cum sit, lant per oraiionem, ipsum Spiritum potestatemque
ultra omnia invisibilia atque nequaquam visibilia universorum possidente Filio. At vero non est in
factor censeri debet. Nanique factor perviam quam- his formidaudum, quia nihil aufertur Pairi, quod
dam et generationem, quod agendum est adesse , Filio attiibuitur. Omnia enim Filii Patris sunt : ut
Conducit ; Deus vero in tempore nihil facit, pioplerea enim lux a sole, aller ab altero inseparabilis est,
noDL factorem, sed conditorem eum ceuseri oportere verum aequaliter tres persoiise omnibus pry.sunt
dicunt. creaturis, quarum singulae juxta suum ordinem ct
Amplius : Si facere est sibi qtiod patitur assimi- virtutem illarum praesenlia irradiantur : haec qui-
lare, secundum aliquam quaiilatem, non est Deus dem aeternaliier, illa vero secundum tempus : ct
factor orbis proprie, cum uulla ratione mundo ex- haec quidem iucorporaliier, illa vero secundum cor-
istat simul, aut creaturae cuipiam. Sciendum vero, pus, unaquaeque proprietatcm fcrons a propinqi a
ut quibusdam sectarium videtur, non siiupliciter familiarique causa : secunduui qtiain indc sor.ilur
dandum est faciens comitari quod paiilur. Nam fa- exislentiam.
Ul HUGONIS ETERIANI 9.K
GAPUT VI. A Spiritum : voluntaie vero facicndo, mundum creat

Ad auteu sciendum quod quibuscunque sub-
hasc conservatque creatum : propterca aequalem et co-
stamia quxlibet adest et ejus actio, sed noa qui- aelernum sibi generat et emitlit, quia esse geaerat,
buscunque actio et substaniia. Nam solis actio il- et es.se emittit, sed esse non creat, nec conservat
luminatoria, in aere quidem et in aliis perlucidis nam ncque artifex esse suo, ea secundum quae ar-
diffunditur, non assistente illis solaris substanlia : tifex nuncupatur perGcit, frequenter in seipso con-
at Tero de summa et divina substantia vera conver- templans, quod non producit in opus, a quo longe
fiio fit. Nam ubi divina substantia et ejus actio, cadit opus quod facit, sicut omnia corruptibilia a
et ubi ejus actio, el ipsa qux ubique simul et divina natura procul. Item dicunt : Si esse Deus
nusquam est. Non iu parte quidem ubique, in parte produceret, cum ipso simul emersissent omnia, ct
vero nusquam sic enim a se ipsa divulsa esset et
: lam praeterita quam futura simul convenissent, qua:
separata : si hoc quidem ejus ubique et in omnt- simul natura nequaquani palitur. Atqui alia est
bus, hoc vero nusquani, et ante omnia : sed tota Dei generatio, et alia eorum quae non sunt produ-
ubique, at tota nusquam. Ideo utique ubi actio Dei ciio, quae simui esse nequeunt : eo quod non esse
et Deus, qui tantum se prsebet, quantum quis ca- Deus ea produxerit, sed voiuntate. Nam si esse
pere potest nou ut habens partes, sed ut existens
:
B produxissei, tot emersissent, quot expromere po-
ante omnia, unus enim Deus cum sit, person% (res, tiiissct toto utique faciens esse, lota fecisset virtute
ante omnia quae ipso replentur, causa eorura om- qitse cum inriiiita sit, non solum bunc mundum, vc-
nium est inalterabilis et impermeabilis suis uberri- rum infinitos buic praesenti consimiles fecisse po-
mundum gubernans largitionibus et actionibus.

niis tuit. Sin autem non poterant, quam muita imbe-
At dum aermo de actione instituitur, a memoria cillitate opprimebatur, qualibel artiiicis disciplina
excidere non debet, quod sic.it divina subslantia, potente, quamplura faceresimilia?Quare, inquiunt,
paternitas, iiliatio, missiove et caetera quae in Deo Deus Pater sicut solus esse suo generat, ita solus
el circa Deum supra substantiaro, paternitatem, esse et einittit, volunlate vero neque generat, neque
liliaUonem et missionem, sic ct actio Dei supra emitlit, quod sic demonstrant : Si voluntale, non
aciioncm intelligenda est. Nam licet prsedicamen- nalura Deus Filium genuisset, aut semel cum vo-
torum nuncupentur vocabulis, quaj in tribus et circa luisset, nolens permansisset de c-oetero : aut rursum
tres pcrsonas considerantur, nihil tamen ad prgedi- voluissel, el rursum geuuisset : qui si non esl
camenta, divina aliqua res perlinet. Sed quidam uni(!S vcliintatis sed difTerentis, non iiuum taulum
dum vohmi ostendere quod f?.cere disgrcget a Spi- p bahet, sed plures iilios.
riius causa Filium, talibus utuniur argnmentalioni- Amplius quxcunque vult facil Deus si non
: Si
bus. Si facere in divino «t in creaturis quibcisdam generat, atit qn!:i non polest prorsus diicittit; aut
duplcx est, boc qvidem secundum voluntatem, ut quia non vuil si non potesi corritptibili minor est
:
condcre, scribcre ac csetcra qax ad arlifices spe- natura, quae apla est ad impotentiam. Sin ptHens
ctant : hoc vero seeundum na^nraro, ut generare, noluit qtiod naiura Isabuit, coercuil volunlate. Quaie
et ignis, ut urere. Pater vero in eo quod secundum si nondum genuit, volcns generabit aliquando. Ain-
Tolunlntetn facit, inseparabilis a Fiiio Spiriluque plius : Si voluntate genuit, vofuntas generai!0B«
fsl. in eo voro quod secundura nalur» consecu- prior est, ut m crcaturis, juxia illud : Faciumuii
tionem agil, separabilis : solus ipse suo csse quo a hoininem {Gcn, i), et illud : Gmnia qttcecunque ooluit
Filio distinguitur Spiritum cmitlit. Quo Gt ut Filius fecit : aut virtus, sapieatia, consilittmqiie Patris Fi-
non emittai, de Spiritu vero patens est, qyod se lius est, quo permanet,
in et per quem operatur
non possit emittere, quia nihil ex sc provenire omnia. Qua de causa, non cst volunlate gcnitus,
poiest vei fieri. sed neque necessitate, quasi nolens et coactus
Cjelerum, pati nuUo modo asserunt impedire pro- Pater genuerit, nullo existenle qui possit cogerc.
<"essioneTa ex Filio, etsi dupliciter dicatur : ut se- D Idem de Spiritu, aiunt, sentiendum esse, unde mani-
carijuri, et consummative utdiscere, legere. Quippe festuin, quod sicut Pater solus esse generat, sic csse
nec secundum corruptionem, nec secundum con- s^lus emitlit, natura, non voluntale, quod ex hoc
summationem Oeus aliquid patitur, cum sit incor- patet, etquod cosetemura coajqualemque sihi Spi-
ruptibiiis, ct sibi sufTicicns, creaturisque omnibus : ritum emittal. Porro hjcc ut mihi videtur qua^siio,
obque hoc solum Dcum Pairem isii gencrare ct ex superiorihus lucem habet solutionis, ubi Patteiu,
cniiltere dicunt, ut materiam pali tanlum per : non ut Palrein cinilterc Spirilum dcmonstralum
(juara ct alia passionis parlicipanl, facere aulem ct est, talis utique complexio in proprietatibus tanium
pati opinaiitur elementa, ut participantia forniae qux personarum veritalem lenei
insignitiva; sunt
atque maleriae, necnon omnia pene quae composiia in bis cnim antecedit ac scquitur diclum esse, ut
sunt : ut plumbum'agendo
argcntum patiiur ct in si esse generat solus generat : ct si solus gignilur,
corrumpiuir, diim ipsutn purificnt. Agit quidcm csse gignitur. In aliis vcro miiiime, ut ex pluribus
duni purificat : patitur vcw) dum ab igne consumi- animadvcrti potest, Paier cognoscit Spirii.um suum,
tiir : facit ergo, inquiunt.. Patcr natura elvoluntatc : esse scilicoi idem secundum qiiod pcrsona est, hoi»
nalui.i quidcni facicndo Filium gcncrat, cniiililque voluntate. Solus crgo Pater Spiritum cognoscii-
I
355 DE IliERESIBUS GRiECOKL.M. — LIB. III. 3oi
Itcm esse Patcr habet Spiritiim, non voluntaie. A cundtim roaterialem informemquc proprictalem per
Ouare Pater solu3 Spiiitum habct ; sed lioc falsiiiii transitum consideratam in conlinuitaic dividua,
esse Apostolus perdocuit. Unacnimcausu unuinquc Dei aulcm actio maxime ciim fine esl plena sui ip-
principium, Patcr et Filius, quonim Spiritus san< siHS indeficicnti consummatione. Quod autem ad
ctusest, et idcirco non cx altcnusesse lantuip, sed plenum consummatum est, cum illo qui feslinat
ex ulrisque prodit esse par uicrque et coa>qualis. consummatum iri, non habet communitalem. Quam*
Nequaquam enini mngniiicentior Filio Palcr, vcl obrem absque molu Deum opcrari asserunt, ct re-
Spiritu, ut horao inler animaiitia, qui illis ampliora pcnte, boc csl piseler extensioncm (emporis, cujus
facere potest : ilaque non ahsque Filio Spiritum opere, mcnlem sensus, emissioncmve luminis, ima-
emitlit. Yerumtamen existimandum non est ex Paire gines quasi poniint. In apparciido cnim lux de su-
Filiove Spiritum sortiri aliquod principium ut ipsis bito terrx illustrnt ambiliim, non comitante tein-
posterior; ncutro cniin junior sivc recentior Spiri- poris motu actionem luminis : in omnem partem
tus est : quanquam in muliis quod ex aliquibus similiter diauiideniis se. Qualis pene videtur esse
provenit illis posterius esse vidcatur, in paucis actio scnsuum sive operatio. Simul utique in aspi-
vero intelligatur simul, ut splendor solis, ex sole ciendo absque temporis intervallo, visibilia, prae-
prodicns, ipso posterior non est. Eodem vero modo ^ senlia ct abscntia visus xqualiter coinprebendit.
Pateret Filius, quia nec multum, nec modicum quod quidam dicunt aclionem esse repen-
Ilinc esl
Filiifs Pater prxcessit, ncc Filius Spiritum. D.cit tinam emissionem habiludinis, quam non prosequi-
enim Proplieta : Ante tne non est factus Deus^ et tur lemporis motus : latitudo ut coelestium corpo-
poit me non Deus autem neque fit, neque habet
est : rum, solis, aliorumve sine Gne illuminantium : alias
quidquam se aniiquius. Ego enim, inquit, printus, vero naturales, ut calefacere, infrigidare. Artiiicia-
et ego novissimus {Apoc. i), hoc de Palre, hoc de les quoque ut mederi, fabricarc tempus pro^quitur.
Filio, et hoc de Spiritu sancto confitendum est : de .\t vero mens sensnsque sine laiitudine tempo-
licet
his tribus personis Jeremias dicit : Dii qui coelum risnoscat el sentiat, consummationcm tamen absque
et terram non fecerunt pereant (Jer. x) ; alibi tamen temporis latitudine non possidet. Porro Deus sine
scriptum repcritur : Ego manu mea extendi ccelum temporis latitudine opus quodcunque vult suum
(Prov. xxiv), in quo tres personap intelligendse sunt. perGcit et consun mat quod cx his quae a Christo
:
Dav.d eniin dicil : Yerbo Domini coeli firmali sunt^ facta sunt miraculis liquido apparet : Tolle, inquit,
el spiriiu oris ejus omnis virlus eorum [Psal. xxxii). grabatum tuum el ambula (Joan.y). Dixit verbo, et
Eccc conditorem demonstrat Spirilum et Filium :
p sanatus est puer [Malth. viii) : et ilenim : Exlende
non nudum verbum Filium, non vaporem difTusum manum tuam, el remiltunlur tibi peccata : Fiat tibi
in aera, Spiritum nominando, cum verbo coclum sicut vis {Matlh. xii). Hoc autem et his similia, in
Grmavcrit, ct virtus sanctiGcavcrit Spiritus saiuti. ictu oculi Salvator patravit, cujus virtus et potc-
Ut enim sancti perhibcnt Patrcs, Verbum essenliam slas, absque qualibet distinctione temporis, ac dila-
prxstitit, sanctitudincm vero Spiritus. Ex quo li- tione orania perGcit : hoc utique Pater per se facit,
quido apparet, Spiritum non habere ante se priii hoc Filius, ut Pater possidet, hoc Spiritus habet
cipium,etsi ex Palre el Filioproveniat. Qiiippe quod sanclus substantialiter. Sicut enim lapis dimissus
inGnitum est, utrumque oportet iuGnitum esse, ut non a mittente deorsum movetur, ille enim dimisit
Paulus testatur dicens : Neque principium dierum, tantura. Naturale vero quud possidet inoroentum tulit
nec vitce tfrminum habet. Qua ex re quia divinum, deorsum lapidem etsicut ignis qui ad inferiorajaci-
:
supersubstantiale, ac antc omnia existens, princi» tur, ab ea quam intrinsecus natura possidet, ad su-
pium terminumque ignorat impossibile est dicere : periora reducitur : ita tres personx, non ab extrin-
quid sit sccundum subslantiam. Vix enim possibilc secis facere vel operarl, xqualitcr habent ; sed ab
languide corum aliquid apprchendere : quae circa intrinseca virtute, quam naturaliter cumpiectuntur.
ipsuni, pro eo quod ejus sapientia supra nostram D Quippe licet secundum naturam el voluntalcm fa-
exaltetur intelligentiam, quse quanquam divisibi- ciant, non est tamen in eis virtus ad similitudineni
lium et permutabilium sit, ipsa enim dividilur. Nam inferioruro, in quibus alia est naturaUs, alia est
individua unitas est, non alteratur, quia indemula- adjecta. Naturalis quidem, qua; semper adest, ut
bilis est, non habitudine mulliplicatur, quia imper- igni urere, luceie son. Similitcr autem lapidi di-
mista ea perseverat. missio, violentia cessanie, movcri ad inferiora. Ad-
CAPUT VII. jecla vero quae advenit extrinsecus, et abesse po-
Restat igitur per aciiones tantuin
hominibusDeum lest, talis virtutis cflectus censetur actio. Qiix sci-
raanifestari, qua juxta quorumdam opinionem non licet, virlus inlerdum causa, interdum causativum,
habent, quod potcstate dicilur, asserentium circa nuncupatur. Substantisc quidem effectus ex qua
singulas temporis partes, de subito emergere : et prodit, causa vero quara emiltit actionis. (Atqui
concursu voluntatis, non motu Deum facere omnia. Patris vtttus causa ipsa cst, et ex causa, genera-
Motus enim non est repcnlina emissio ab habitu- tur enim, et emiltit el nulium sorlita est advcnti-
dinc, sed alia ante aliam Gt promotio in speciem, tium. Nec hulc sententix repugnat quod scriptuni
ouse Doleslate tantum existit, in facienda re, se- est : Filius non potest a seipso facere quidqwim
35S HUGONIS ETERIANI 556
{Joan, y). Nam quid Pater facil.et similiterFilius

si A liam cognoscere. Ex quo fitul pihil aliud nisi glo-
facit : Filius aulem noii potest aliquid a se ipso riam reddant Deo, pacemqne hominibos bon« vo-
facere, erit ut neque Pater aliquid a se ipso faciat. luntatis , dum sanctitudinem solam concinunt, et
Quare si Filius non polest aliquid a seipso facere, quoniam plenuni est coclum et lerra gloria ejus
neque Pater, quia non hoc Pater facit, boc Filius omnium quoque superiorum virtutum upus, laus
Dei. Laudate eum, inquit, omnes
contemplando imitatur. Qui ulique optimum et virtutes ejtu {P$al,
omnium bonorum maximum, Spiritum babendo in cxLviii). Qua de causa solus seipsum videt, cre*-
operatus est per se, consequens est tura nulla videre ipsum potente sed minus super-
medio terrae :
quod omnia possil sicut et Paler sed a se ipso :

nis rationalibusquesubstanliis homo, ut Paulus per-
non potest aliquid facere, in eo quod nihil contra-
hibet. Quem vidii nuUus hominum nec videre potesi,
quia nec visibiles virtutes plene ut est, ipsum con-
rium Patri, vel ab eo alienuni. Is polesiatem suam
ciariGcat, cum dicit : Potestatem habeo ponendi tempiantur : licet idem Salvator dicat Amen dieo :
animam meam, el iterum sumendi eam. NuUusque vobis, quia angeli eorum semper vident faciem Patri»
toUet eam a me (Joan. x) potestatem habeo vitae et :

met, qui in coelis est {I Tim. vi ) : at vero is localem
moriis, sicut et Pater Propierea quos volo, vivifico personam non habel, neque in coelis circumscribi«
et illumino, daudo eis spiritum vitae, et quos volo, ^ *"«•• Quare ad illud quod in Evangelio alibi habetur
mortifico,et in tenebris dimitto auferexidoeumdem. huc referendum est : Bcati mundo corde, quonUm
Ergo non est contrarium a se ipso nibil posse fa- ipse Deum videbuut {Maith. v) : intelligentiae &ci]i«
cere illi qui est, ut vult facit, licet vuit potestatis, cet oculo quantum capere possunt. Quomodo aft*
,
Nam geli videre ipsum creduntur , qui puram et pervigl»

non posse autem a se ipso subjectionis sit.
virtutis indemutabilitatem, potestatis coaequalita- lem habentesnaturam, diviiium imaginantur, proot

omnia quaecunque eis possibile est. Substantiam vero divinam, nullus
tem, communitaicm Spiritus et
habet Palcr, praeler singularem proprietatem habet unquam vidit ut omnium conditricem, et anle omnia
et Filius, etenim Spiritus dator est sicut et Pater : saecula existenlem. Manifestum igitur, neque ubi,
sed non converlitur, ut Paracletus'Filii daior sit, neque quando impedire Filium, quin cum Patr«
remissionemque peccaiorum facit per Spiritum quod Spiritum emittat.
non fieret, nisi a Filio mitteretur, et ex ipso coru- CAPUT IX.
scando sicul ex Patre procedere ad iransilum per- Situm vero esse, cum corporibus, scilicet, magni-
tmeat, cum Deus ubique adsit, quia hoc idcirco di- tudinum terminis superliciei, lineae, aliisque insit,
citur utcausamintelligamusSpiritus&ancti Filium,

palam est quod divinis nullo modo personis con-
^
quorum ideniitas paucis quibusdam veniat ut enim localis habitudo facil esse ubi, et
et credamus :
:
scinditur difierenliis, quod hic, scilicet, sit Filius, temporis habitudo facit esse quando, sie positionis
ille vero Spiritus, ct hoc solum est, quod inducit habitudo, situm esse perficit. At vero qux in vita
divisionem; alia verooronia paria et indemutabilia virtutibus ,

principalibusque causis stabilita sunt
8unt. Quare patet quod neque facere, neque pati, improprie sita esse dicuntur. Cum supradictis et
neque actio dividit Filium a Patre in emissione Spi- similibus situm esse accidat, et positionem habere,
riius.
secundum locum, excepto corpore corîxvtoic universa
continente. Porro incorporeis situm esse substan-
CAPUT VIII.
tiisnon competit , nisi secundum metapboram ia
De ubi vero et quando, palam est : quod non dis-
Deo quis dicat sita esse omnia, ut in causa et in
secent Filium a Patre, in emiiteiido Spiritum. Nam
principio. His itaque sic se habentibus, eundum est
ubi et quando, loci et temporis sunt exhibitiva.
jam ex ordine discepiatum utrum habere dictau ,
Sed neque, ubi locus, neque quandotempusest, quia
causae conimunilatem dissecel vel impediat.
locus natura prior est eo quod in loco. Similiter
autcm tempus , eo quod in tempore prius est na- CAPUT X.
tiira, prieexisientibus utique loco et tempore iiatu- D Habere igitur multa significat, ut Arisioleles in
ra. Dein alio adveniente ipsis, ubi esse dicilui quud categoriis perdocuit : de corpore pracdicatur, et dc
iii quando quod in lcinpore, at vero ante

loco est, et incorporeo, et de corpore quidem , propter ea qux
Deum nihii est ssecula enim omnia ipse fecit et
:
circa corpus sita sunt particulariter, ut annulus
spalium omne. Quare temporibus, saeculis, numeris circa digitum : et qux circa corpus tutum ut indit-
ouuiibusque est Deus superior. Enimvero si saecu- mentum, pen.iliaque instrumenia, ut arma. Quorum
lum eo antiquius fuisset, non ulique sxculu fecis- qusedam ut thoracem voluntarie habemus : quaedaui
&et Deus. In nomine simpliciter diclo, tres person» contra voluntatem, ut vincuia nostra, quippe cor-
subintelliguntur Paler, Filius, Spirilusque san-
: pora cum dividua sint, extrinseeus adhaerentiacom-
ctus, quod Serapliim testantur tribus sanctiludini- plectuntur. Coelum vero quia nihil exlra se omis.t,
nibus glorilicantia, et in unam coeunlia dominatio- in se cohaerenlia intercludit, ei undique circunisc-
ncni, Deitatemque. Certe non modo tempori atque pit. De incorporeo autem habtê diciiur, ut de ani-
loco praicxislil Deus, verum angelis archangelis, , nia : propter prudentiam . sapiei.liain et his sinii-
cheruliim scraphim
, omnibusque virtutibus, a
, lia. Sed enira et de eo, quod cx aniuia et corpore
quibus in lantum abest, ut non oossintDei subslaa- consiat, babere dicilur : propier qusdam incorpo-
357 DE HvCRESIBUS GRiECORllM. — LIB. IIl. 3S8
rea, Teluti propter quantitatem : bicubitum , tricu^ A quia nullius unquam fuit indigens sempcr Spiriius
bitum : et propter qualitatem, ut album, nigrum habcns plenitudinem : hoc ad Salvalorem prophe-
et cxtera talium. Qiiin eiiam ct dc divinis duabus lico David ore clamabat : Emitle Spiritnm tuum
personis propter terti.tni, h:ibere suo modo dicitur. {Psal. cni). Sed enim aposlolorum princeps mani-
Yere enim dicitur, etPater, ct Filius quod Spiritum festissime asserit, quod ante incarnatioiiem Spiri-
sanctum habcant.Nam si Spiritum Filius non habeat tum habuit Filius, in prinia sic loqucndo epistoia :
Patris, dignior persona est ipsum habcnt, Filii per- Ckristus semel pro peccalis nostris morluws est, justus
sona ipsum non complectenrc. Omnis cnim cum pro injuslis ut nos offerret Deo, mortificatos qnidem
Spiritu essentia dignior, et potior est, quamca quae carne , riviftcatos aulem Spirilu {Rom. vi). In quo
Spirilum non habct, profccto animalia plantis, se* scilicet Spirilu, ct his qui in carcerc <'rant spiritibus
minibus, hcrbisque digniora sunt, ct ampliora illis, advenicns prx-dicavit, qui increduli fucrant aliquan-
ut habentia Spiritum facere possunt. Atqui persona do, quundo exspcctabatur Dei paiienlia in diebMs
Patris indubitato habet Spiritum, Filii persona Noe, cum fabricaretur arca, Quare oportet vilain
eumdem non habente. Quare dignior est pcrsona Filii non csse absque Spiritu, quaui non modo ante
Patris quam persona Filii. Id quidem ut profanum incarnationem verum antc mundi omniuinque s£e- :
Christianorum professio abdicat. Igitur absque am- " culorum creationem habuit Dei Verbum. Audiendus
biguitatedandum Filium Spiritum habere, ut Pater. autem et credendus iu his est Magnus in theologia
Quamvis enim Joanues testalur sic, sc vidisse Spi- Gregorius, lidei Ecclesiae Latinorum testimonium
ritum descendentem manentemque super eum (Marc. i), perhitiens, in hunc modum : Spiritus sanctus erat
non tamen advenientem habere Spiritum credendus <l"«derasemper, el esl, et erit, neque inc<cpil, ne-
est ut Dens. Nam ul homo habet, siciit quidam de- qae desinet, sed semper Patri Filioque coordinatur
monstrant, hoc modo disputantes : si hominum in et connumeratur Non eniin decebal aiiquando deesse
.
animabus pie ac religiose degenlium , non tamen Filium Patri, aut Spiritum Filio. Ecce vir sanctus
absque sorde penitus existentiuni, Spiritus sanctus proprium esse Filii Spiritum demonstrat. Nam si
habiiare poUicetur muito magis in Christi anima

,
solus Pater Spiritus haberet , nequaquam idem
qua inviolata et immaculata , sine corde semper (Tv^yovtael ffv^^vta utriusquc dicerctur. Quare habet
exislit : nutlum omnino peccaii vestigium habens, Filius Spiriiuin , sed non ex aliquo profectu; ut
idcm Spirilus habitavit, hoc Prophela valicinaba- houfo. Omnis quippe homo energumenum habet
tur quando dicebat Proplerea unxii te Deus, Deus
:
spiritum, et subinduclum ut donorum ejus existens
tuus, oleo lcetitim prce participibus tuis {Psal. %u\) :
q indigus atque beneficiorum : sicapostoli cjeterique
Fratres Chrisli et participes secundum humanila- sanclorura : ut lumen, ut charisma, ut unctionem

tem sumus oleum Spiritus
, signum est, unctus est ut munus SpiriSura habuerunl. Dei autem Verbum
autera Christus non ut Deus, sed ut homo. Nequaquam qwod consummatissimum est, nihil indiget benericio
enim ut Dei Filius ungilur, sed caro Christi vera Spiritus, seu donationibus. Quippe non tantum ufe
unctione uncta est, adventu scilicet Spiritus sancti homo, sed ul Pater Spirituin habel.
m ipsa Filii hominis conceptione. Et prae partici- Qua de re, cum poiior incomparabiliter homini-
pibus, quia illi ut capere poterant onrticularis quie- bus sit, incomparabiiiter nielius Spiriiuni liabere
dam sancti Spiritus emanatio tributa est. Adinsiar oportel. Apostoli egentes, imperfecti, mortales, per
enini humani Spiritus hominibus videtur distribui gratiam Spiritu sancto repleti sunt, ncc omnia Spi-
Spiritus sancti gratia, quemadmodum utique is a ritus dona, nec omnes ejus opcrationes babuerunt
cerebro descendens , per sensibiles nervos , non aliquando : nam unum tantum virum , Christum ,
omnibus membris, sed secundum pruportionem uni- scilicet, septera mulieres , septiformis gratia Spiri-
cuique potenti suscipere. tus apprehenderunt. Impossibile enim esl ab aliqua
Amplius : PIiis potenti suscipcre , modicum mi- creaturarum perfecte Spiritum apprebendi at vero •
nus infundit, ita et Iargiiiodonorum,secundum pro- D quem mundus capere non potest, eum insiium et
portionem fit uniuscujusque animx. Porro Dei Fiiius ex se , ac •secundura natura; consecutionem habe'
nequaquam ex proportiono habct sed totum habet , Pater, habet et Filius. Qua de re , habere non dis-
Pater, totuin habct Filius , et eumdem. Non enim cat processionem Spiritus ex Fillo. Igitur, cura ni-
alius est Patris, et alius Filii Spiritus, sed idein est hil sit quod disterminet processionem Spiriius ex.
el eodem abutroque modo babetur. Nam in Christo Filiy, quia neque intellectum ut substantia, iieque
plenitudo divinitatis corporalitcr {Col. ii), id est, ut quanlitas, neque ut qualitas, neque ut quolibet
perfecte habitat. Qua ex re iterum ostendiiur. Deum aliorum : raanifestura et evidens per demonstratio-
Dei Filium semper Spiritum habuisse. Nempe si nem positam factum est, ut jestimo , Spiritum san-
Deus Verbuni carnem animaiam, anima rationali ut ctuni ex Filio, ut ex Paire procedcre, ac de his haec
inielligibili uniendo sibi , secundum personam Spi- dicta sulKciant.
ritum accepit, ex incarnatione primitias Spiritus ha- CAPUT XI.
buit, simul autcm et aliquod perfectum. Quod si Velim uliqne jam el sanctorum Ecclesi» pastorum
profecit, cum aequalis Deo, et ante hac existeret testimonia ,
quae Spiritus esistentiam ex Filio esso
major Patre faclus est. At non profecit Dci Filius, prjedicant , latius oranium auribus insinuarc , ni
m HLGONIS ETERIANI 360
qtixdam comraunis omnium Graecorura opinio, quse A. Yerbo, carnemquc condidit absque legccommisiio-
inlirmanda est, cum caeleris hoc facere inhibeal. nem, divino prorsus et inellabili modo. Quo fit ut
Asscrunl itaque Grajci aequivoce Spirilumfliciessc non Spiritus sancti FiJius, sed sanciissimse virginis,
Filii atquePatris. Quod ex verisimilibus colligentes, secundum naturam dicat ct existat. Attribuiiur au<
teni hujusmodi opus Spiritui proptcr sanctitudi-
eos qui hoc nejjant inconvenieniia plura sequi opi- ,
nantur, sicut niaiiiiestum est ex his, qnas inrerunt nem quia causalivus est Patris et Filii, et alia
: et
similia, his annecti quamplurima possunt.
conclusionibus. Aiunl igilur plures in divina Scri-
ptura voces invcniri, quic similitcr quidem profe- Eodem vero modo Spirilum esse Filii, ac pro-
cedere ex Patre et Filio dicitur sequivoce. Hoc
runtur, inleliigunlur vero dissimiliter, ut apud Lu-
cam evangelistani dicenlem : Jcsns proficiebat sa- Nicomedise antisles sic distinguil : < Quid igitur,
pientia et wiate , et gralia apud Deum et liomines inquilTÎcemus, cum unaquxque diclio diffeien-
{Luc. ii) : profecto si proficere ilium in sapientia tc: habeai significationes , et aliae quideni penc
dixerit, consequens nequaquam ipsum ciim inlinitse sint, ac omnibus notae ubi mihi vide-
quis erit
scientise perfeciionem habuissc. Rursus si neget in

tur prailermittendae sunt : de illa vero sola quae im-
sapientia proficere , neque secundum Ktatem debct minet ct proposita est nobis, nunc divisio facienda
habere profectum : qua ex re proficicndi verbum ^ ^^^^ *^^ ^^^^ scilicet, procedere. Potest eniin signiG
sequivoce audiri oportet proficere enim cari vox ista procedere, ut aliquid de loco movea-
: signilicat
ex. parvo magnum fieri, et ab imperfccto, venire nd lurad locum, potest autem significare mitti etdari,
perfectionem , secundum quod significatum , setate
et hoc ipsum qiiod iios profitemur, ex causa secun-
vere dicebatur proficere. Nam cum esset parviilus diim existendirationem provenire. > Curoergo Atha-
cicca corpus aiigmentum suscepit, snpieniise vero nasius, Ambrosius, et si quis alius Pater Spirilura
et gratiae dissimilis erat profectiis. Quippu non cx dicil a Filio, vel pcr Filium procedere, non secun-
indocto doctus, et gratiosus ex ingrato, proficiendo dum existendiratiftnem dicit! absit,sedsecundumal-
fiebat : sed gratia et sapienlia proficere apud Deum terum horum duorum omnino significatorum. Quem-
dicitur, quia graiior et sapientior videbatur esse admodum enim fatemur ipsum Spiritum per Filium
hominibus quotidie quod revelarctur manifestari, sic et mitti abeodera et dari. Aliiisvero
et manifesta-
retur in eo per singulos dies Spiritus sancti aclio. quidam : < sic Spiritus sanctus ex Palre procedil.
Quare proficiebal Verbum , licet univoce videatur

nequaquam autem ex Filio. » Prsesul vero Methona;
dici, tamcn xquivocc pronunliatur. Nicolaus hoc modo : c Licet Spirilus Filii, at nonex
Filio est aliud enira esl Filii, aliud dici ex Fiiio.
Similiter aiitem et Pater nomen sequivoce accipi- r
:
tur, ab ipso Salvalore loquente post resurrectionem Equidem hoc ejus quse secundum ualuram unionis
ad Mariam : Ascendo ad Palrem meum et Patrem
et familiaritalis significalivum est, utro modo dica-
Eodem modo suum discipulo-

veslrum [Joan. xx). tur, sive Spiritus, siveproccssibile, hoc autem, sci-
rumque nominavit Patrem, sed eodem modo non licet, ex Fiiiu esse, iilius qu% ex causa est prodo-
Etenim Christi Patcr natura, discipulo-
intellcxit. ctionis. At vero nequaquam. Quidquid secunduEi
Twm vero adopiione Propheta quo(|uc David, crea-
:
naluram alicui propinquat, hoc ex illo esse contra-
turam ad glorificandum invitans dicit Laudate eum :
hit. Nam fratres secundum naturam propinquant
omnes angeH ejus, virtules, dracones, abyssi {Psal. ad invicem, alteruter enira alterutrius diciiur, at
cxLvni). Idem tres pueri psallebant : Benediciie ex altero, alter nunquam asseretur : aliquando, quia
Dotninum, angeli Domini, imber, ros, et omnia na- non est allerius alter causa, sed amborum Pater, et
scentia in terra : filii hominum, sacerdotes, servi Do- ideo ex solo Patre ambo : sic igitur -xio-oToiixot tum
"mini {Dan. ui). Ecce similiter omnia benedicite dogiiiatos, quas putant redargutionibus fugere, ca-
Iêum exhortatur, quantum ad prolationem dictio- piuiitur siipra malitiam vaniloquium stabilientes. >
nis, qusc dissimiliter intelliguntur. Uatioiiales sane Nicetas vero philosophus, non minus araara effun-
creatursc per scicnti.im disciplinamque Dominum ]) dit. < Ex daemonis, inquit, odientis bonum pravo
benedicunt , irrationabilia vero, qiiia taiiura ini- cousilio u7raxo).ou9ouvT;? id esl, aberrantes, vel se-
nime participant, non pcr se, scd per nos, qui ciim ducli, ct quamp!^rimum a veritate absistentes, san-
simus rationales illa inluendo factorem nostrum clissimum condiiorcin divinum Spiritum ex Filio
ipsorum intclligimus Dominuni benedicunt. Ait enim procedere, ut ex parte, simili modo decerncre co-
Apostolus : Invisibilia ejus a creatura mundi, per nantur, non intuentes miseri emergcntem hinc fo-
ea quo! facta sunt intellecta conspiciuntur {Rom. i). vcam, et profana quam miilta quae sequuntur.
Etenim ex admirabili disposilionc illorum quae CAPUT XII.
facla sunt, conditor oinnium creaturarum proniin- Ilsecquidem etalia quorura relatio nccessarianon
tiatur. Sed enira Malthaens Christum conceplnm est ad praesens, Latinis perilissimi Graniortim oliji-
esse de Spirit» sancto, cl Maria virgine iniiuit sic ciunt, babentiu quidem aliquas forte verisirailitudi-
dicens : Quod in ea natum est, de Spiritu sancto esl ncs, basera vcro nec unani innitentcm solidiiati.
{Luc. i). At non cst Chrisli Paler Spirilus sanctus Oportct certc qu?,»nlibet acule cernentem, aliorum
quia non cx eo est tunquam ex Patre, scd ut ex co, delicta arguentcmque convcnientcs inducere argii-
qui prxparavit vulvam fecuodam , consubstanliali mentationes, rebus illis quibusfidem negoiiatur. Cx-
5C< DE HyERESIBLS CR^XORUM. — LIB. HL 56i
terum qu» dicta sunl, nulla cnmitaiur (ienionstra- A inveniretur autem procul dubio , si non esse Filii
tio, uec a Scripturx qux divinilus inspirala esl te- Spiritum prxdiclarum aliquam signiricationum tn •
stimoiiiis comprobanlur, nec a sanclis Ecclesix pa- nucret. > llem : « iCquivocanon sunt comparabilir,
storibus aliquem sortiuntur favorein, ob quani rem ut alba vox , alba tunica : acutus huinor, et acuti
inutiles magis positioiies sunt ,
quam demonstra- vox. Hoc cnim non similiter alba vei acula ncque
tiones. .^quivocationes quidem in divina Scriptura magis alterum. At vero ex Palre procedere, ac Filio
bmnes recipiunt, Spiritum vero cura sequalitcr Pa- procederc coinparabilia sunt quoniam proccdendo
tris sit Fiiiivc procedere ab utroque dissimiliter unum csse qnod personaliter Spirilushabet, abutro-
non puto concedendum. Scd minimeabsque demon- (jue similiter et aequaliter accipit. Quarc non xqui-
strationis adminiculo, atque Scriplur;» divinitus in- voce dicitur, proccdere Verbum de ambobus pronun-
spiratx testimoniis, sanctorumque Patrum sanclio- tiatuin. >
nibus inducoi* ad hoc. Et quidem arbitror quod illi

Ainplius : « Qiiaclibct Irium pcrsonarum, aut prae-
fides parli tribuenda est, cui bxc quam inaxime stai esse alteri duaruin , aut uccipit ah ipsn. Haec
conveniant. Igitiir, adjuvantc sanclo Spirilu, plena per inductionem proposilio suscipit probationein :
veritatis contradictio prosiliat in mcdium, primum Pater a Filio alia persona est, eo quod per genera-
quidem similitudo ex fratribus assumpla rejicienda ^ tionem ei esse prxstat. In hoc enim differt a Filio,
CHt. ?iam valdc dissimilis exislit, el nullo inodo fi- quod ei esse dat per nativitatem rursus a genitore :
deraapl^ est facere, proplerduas causas : una, quod Filius diffcrt, quod nascendo accipit ab ipso cxiston-
Filius noo diciiur Spiritas saiicli, ut fratrum alter- tiam. > Item : « A Spiritu sancto praeler hoc differt
uter , allerutrius ; alia vero quia fratres absque Patet, quia esse illi dat, dum ipsum emitlit. Al vero
raedio ex Patre similiter per generationem prodemit, Spiritus sanctus non ob aliud aiia existii a Patrc
nisi mediante forte quis malre dicat progredi ad persona, nisi quia ex ipso procedfendo accipil. Igi-
lunien. Verumlamen quantum ad genitorera imme- tur et a Filio dum alia sit persdna, idem Spirilus
diali vere pronuntiantur, Filius vero alque Spiri- aut ilii esse dat, aut ab ipso accipit. Non auicm dal,
tus dissimiliier ex Deo Patre prodeuntes , minime ut palam est, accipit ergo. Circa unam ciiim el sini-
per convcrsionem reciprocantur, ut superius osten- j)Iicem substantiam Patris, et Filii, Spiritusque san-
sum esf. Insuper nec hoc bene dicitur : ideo Spi- cii, aliara praetereasquaediclasunt, causam differre
rilum quod secundum naturam
Filil esse, illi pro- adinvicem vix quis rectae fidei assignabit. Quare sl
pinquet, eidemque uniatur. alia est a Filio persona Spiritus, dictarum aliquarri
Eodem modo habitudinum ad ipsum habet.

ab" Siii autcm non,
utique Patrem esse Spiri-
quilibet
,
q jpso non esfc a?<a persona, igitur his prsediclis
tus profilealur, quod substantialis ei sit, unuinque pro-
natura. Quare non ob hoc asserendum est Filii esse prietatibus „ties personae adinvicem sequaliter dif-
Spiritum, quod sit ejusdem naturse, neque quod fetre habcnt et non aliquibus accidenlibus. Nihil ,
per Filium detur quod nihil differt dicere, Filius

:
enim in suprema Trinilate quod possit abjici, vel
ipse dat ut apparcbit in sequentibus. Et quoniam abesse. In quibuscunque aulem subinielligitur ali-
Latinorum dogma infringere non sufficiunt, discu- quid hujusmodi accidens adjacet. Quare in super-
lieadumquoque est utrum aequivocatio verbi proce- substantiali Trinilala non est accidens. «
dere obviet fidei Latinorum; secundum dicti praesu- Amplius Ubi accidens posierioris non abest in- :
lis opinionem, an non. Atqui non telligentia, quod accideus in alio prorsus esse ha-
obvrare sic osten-
dilur. Si non esse Filii sanctum Spiritum vocatio- beat, quod autem in alio prorsus essc habet, ct per
nein fugitat, neque dum asseritur Filii esse Spiri- Se non potest exislere, eo in quo est, quasi posle-
lummultipliciterdebet : hujus proposilionis

intelligi rius repuiatur. Propterea commuiiis intdiigcntiade
fidcsab Aristo telica invesligatione trahilur,dicente Deo non permittit accidens in eo intelligi. Ne quid
< Si quid
secundura conlradictionem alicui opponitur, circa divinnra eo posterius consideretur , alque ex
non dicitur multipliciter, nec oppositura, ut non D ôc sive actu, sive poteslate, dissoUibile cogitetur
videre opponitur, dicitur autem non videre multi- ac corruptibile, talis enira est exislentia superve-
pliciter, uno quidem modo non haberc visum : alio nlentium secundum naturam, ut posse dissolvi vi-
7ero, non uti visu. Quare neccssarius et videre mul- deantur. Restat igilurPairem a Filio et Spirilu aequa
Lterque enim corum quod non videt,
tipliciter dici. literdifferre, Filium quoque agenilore ac paraclcio,'
opponitur quid ut eiquod non hal>et visum, habere, similiter Spiritum a Patre et Fillo. Qua ex re quan
ei vero quod non utitur visu, uti. Quare sine esse tum filialio Filium differre a Patre facit, lantumdeni
uno modo intelligitur, et esse unifor-
Filii Spiriiiim patcrniias a Filio Patrem. Quibus verc positis ef
miter proferturat vero non esse Sprilum, filii unum

: concessis, aut Pater sccundura cmissionDm Spiri
scmper falsum possidet intellectum non csse scili- tus niliil diffcrt a Filio, aut aniplius Paler a Filio
cet, de subslantia fili;. Nempe neque quantitas, ne- differt, quam a genifore Filius. Si cnim gener.itione
que qualitas, ncque possessio, ncque actio, nec ali- sola insignilurFilius, generarevero et emitleroPa-
quid hujusmodi aliud negatur, csse Filii, unde nuster, pluribus differentiis a Filio Paler quam Filius
quain in sacra Scriplura, secundum aliquem verum a Patre differt„ Generare vero ac miliere, dnse prrt
*>eBsum repcriiur Spiritum sanctum non csse Filii, prietates sunt, quibus Paier ulrisque a Filio differt:
Patrol. CCIL 12
385 HLiJONIS ETERIANI S64
HocautemioconvenienshaudputoalUer vJtariposse, A habeUanlum gravilatis, quanturo ignis possidet le-
iiisi confitendo quod Palris et Filii commune sit vitatis. IJeoque magis a terra, quam a liquido eie-
Spiritum eniittere. Per id ambos eodem difleriemo- mento , pcr levitatem diOert ignis : at vero Puter
do a Spiritu. Juxta vero hujusmodi rationem crc- qiiantum dilTcrt a Filio, tanlum diCrert a Spiritu. Si
dendum est quod Filii et Spiritus commune sit ex mtliter auiem Filius tanlum differt a Patrii, qua.i-
eadem persona exisientiam baberc, iu quo par eo- tum a Spiritu; Spiritus quoque tol diffierentiisa Pa-
rumadPatremdiflerentia intelligitur, etsi alterqui- tre distat, quot et a Fiiio boc autem ex eo digno- :
dem per nativitatem, alter vero per processionem, sciiur, quod circa unamquamque personarum, par
ut frequenter commemoratum est, splendeat. Sed proprielatum nuinerus reperiatur , sive singulares
hoc aequivocationi non debei puiari obnoxium, cum sint illse habiludines, sive non ; hoc modo : Spiritus
inter creaturas absque uUa aequivocatione mulio solus piocedit, solus imago Filii est, et solus me-
differentiora reperiantur, vermis quippe ac elepban- diate Palri copulatur. Est autein ei commune cuni
tus exeodem genere esse habent. Animal enim hoc Filio, ex eadein persona exisientiam habere el cum
genus amborum, sicut cselerorum causa existit ani- Patre immediale habere ad Filium. Filius quoque
malium. Quod sicut ab eis xquaiiier participalur, solus gignitur , solus splendor et Ggura substanti»
sic de illis univoce praedicatur
arabnrum causa , el ^ dicitur : et solus immediate ad Spiritum, et Patrem
dicitur univoce. Verum aller absque semine natu- habet. Emittit autem cum Palre Spiriturn, et ex ea>
ram adipiscitur animalis et sciendum qu% perge- : dem persona cura Spiritu accipit existentiam : Pa-
nerationem ad esse prodeunt, non simul fieri et exi- ter eiiam sinecausa existeiis solus esse praestat duo-
stere : quodpraeveniateorum generationem substan- bus secundum quam significationem ambo-
siraul,
quidem aliquid horum, quse liunt

lia, praeterea est rum causa univoce proiiuntiatur, ex quo uterqu«
usquequo perficiatur, ut leonis et simihum. Idem causativus dicto tenore dicitur , solus generat . et
jn arboribus herbisque invenire contingit. Nam eo- solus mediatesead Spiritum habet Atqui cum Filio
rum quaedam ex seminibus quxdam , vero sine se- einiitit Spiritum , et cum Spiritu iniinediate habet
minibus ex terra, ut ex sua causa progrediuntur ad Filiuin. Quod si Filius nihil communecuro Pa-
quibus secundum hoc commune causalivuin esse tre personaliter haheret, communicat autem Spiri-
nuUus ambigii. t tui ut dictum est, ex eadem persona existentiain ha-
Amplius « Quscunque alterantur non eodem
: bere, magis a .Patre diflert quam a Spirilu. Rursas
roodo alierationem suscipiunl. Conlingil enim resi Filius Spiritui, et Spiritus Filiu aliquid commu-
penie alterari, et non prius dimidiuin, ut aqua con- ^ nicat ut pcrsona cum Palre, aut neuter aliqua pro-
gelari, argenteum quoque vas, mox ut aquam cali prietate jungiiur ,
pluribus alteruter dLQerentiis a
dam susceperit , calere. Interdum autem vicinam Patre quam a se dividitur. Ha:c igitur et quae in ante
parteui a cohaerente calefieri, autcongelari. Posiremo exposiiis distinguuntur, sunt diffierentix, seu pro-
geueris et diOerentiae commune est de pluribus prae- prietates, vel habitudines, quae circa tres personas
dicari, sed alterum in quid , et altcrum in quale : considerari possunt, absque fidei periculo, prxter
nec idcirco alterari vel prxdicari acqiiivocalio am- quas haud multas inveniri posse arbitror, qiix cum
plectitur. Sed aflirmationi qiioque acnegationi.pri- istis in eadem portione numerari debeant. Sed iii
vationi ct habitui, conlrariis et relativis commune, omnibushisatquesimilibusmagnopereatlendendum,

ut pluribuset maxime notis, visum est opposita uni- et quod mediatum et immediatum, propinquum et
voce dici. Attamen ainrniutio et negalio in oratione quidquid simile non ut lemporis aut localis posi-
;
consistunt, in rebus autem privaiio et habitus, quo- tionis, aut spatii, aut lumoris, aut magnitudinis si-
rrnn alter tantum, scilicet liabitus, secundum natu- gniiicativa dicuntur, scd omnia ut beata dignuin
ram est. Nam privatio, in eo quod privatio, seinper Triniiate accipienda sunt. Quod si apud sanctorum
contra naturam est et relativa quideni, licet ad aliud aliquid legere in Trinitate non esse ordinem, intel-
et ad aliud de eodem prsedicantur , coniraria vero d lectum dat auditui, quod omnem transcendat ordi«
iiequaquam, ut ex dilfinitione eorum patens est. neni. Quoiuodo non esse aliquid eorum quae sunt
Qua de re talis proveuiendi iiiodus praenominatas Dcus dicitur, non quod sit , sed quod super omnia
voces non facit aequivocas : ad hoc autem adjicien- entia sit : Nempe si ordo tollatur, non sit Spiritot
dom, quod Pairis et Spiritus commune sit , imine- tertius et Filius a Patre secundus, ut Christus tn-
diate habere ad Filium , ex quo paritas utriusque didit, magnusque Basilius testatur : < Nec Pater sit
diflcrcndi a Filio discernitur. Congruuiii procul du- Filii, Spiritusque caiisa ; nec Fiiius tit ex Patre, iirc
bio est per omnia, divinaque dignuin majestale, ut amboruin Spiritus ceiiseatur. Idcirco est in Trini-
siciii pcr substantialia non superat alium alius, ita tate ordo, etsi ab bomine impossibile sii sciri qua-
et ditlcrenliaruin cxccssus non rcpcriat locuin. Dc lis sit. Et immediate quidein Filius, mediate vero
insignilivis autciii proprielalibus, ceilissimum est Spiritus ex Patre proveuiunt. » Ait enim Daraasce-
quod inlcUipi facianl ircs persoiias, pavibiis dislare nus : I Per Filium datur Spiritus, et ab omni crea-
diflerentiis : lugil n'-niiruinTrinila(ein olcincnloriim, tura participalur ; » et Nicenus Gregorius scribit
aliaruinvc crcnturaruni assignalio, qiix quidom sc- ad Aulalium : < Hoc quidein credimus esse causain,
cundum niagis cl niinus diirerunt. Aqua cni:n non huc vero ex causa, ci ejus qiiod ex causa cst, rui-
H^se ^v^
J
565 DE HiÊRESIBUS GRiCCORUM. — LIB. IH. 5C3
ftum aliam diOerenliam intelli{{imus , boc quidem A sunt, tribus xqualitcr congruunt personis. Ad quod
proxime de primo , hoc autcm per proximum de dicendum quod non onmia quse nalurx ratione in-
primo. > sunt, naturae aul natura sunt, ut ridere quidem na>
CAPUT XIII turale est , atlamen posterius in specie fit risibile.
Magnus quoque in theolof ia Gregorius idem per* Simiiiter autem nulriri , respirare, moveri, secuD-
liibet : c Spiritus sanclusPatri et Fiiio coordinalur» dum locum animali ndsunt, et nihil Lorum ex ani<
et connumeratur ; ilaque non expedil Filium a Pa- mali natura existit. Iiem animaniia naiuraliter pro-
tre in emissione Spiritus separari. > Enimvero ex ducunt pontus, quoque plantas, animalia,
tellus
tali divisione funiculus aequalitatis diflerentiarum herbas, quorum nullum de tellnris seu ponti natura
rumpituT, salutis nostrx minuitur fides, Irium per^ est, sed producunt ea ex ingcnitaet naturali apiitu-
Bonarnm magniGcentissimus ordo in irritum cadit, dine quara habeut.

et magis et minus, multum et parum, inalterabili Juxta utique talem modum mittere natnraliter ac
commiscetur Trinitati. Quod solum cogitare pro^ emiliere Paier Filiusque dicendi sunt, hoc est, non
fanum est, et plenum exsecrationis,xqualiter enim, adjacente, nec postmodum adveniens extrinsecus,
unaquaeqce trium personarum ab altera diflcrt ut et hoc merito : namque sufliciens et perfecta est
R
ostensum est, xqualiter convenit nihil impediente, missio Patris, quac in eo uno solo Filio adimplelur
quod Spintus amhorumdicitur, et vereexistit, quod Caeterura, si plures Paler filios haberet, posset di
sic verum ostendi polest. Spiritus Filii est, aut ra- cere aliquis : hunc non omnia quae Patris sunl ha«
tione naiurse, aut ratione graiiae, at Dei Verbum ni- bere,neccum P.-tre adimplerc Spiritus emissionera.
bil ex gratia , quia Deus est, possidet. Quare nihil Nunc autem uniis esl Filius Dei unigenilus, verus-
adjectum, nihil habet nuper adveniens , sed ut a que Deus, qui ut suum miltit Spiritum, sic esse
principio constiterunt exuberantiae divinx ratione iribuendo emittit quod Magnus Basilius in tertio :
consistunt nalurae, videlicet naturaliter. Non enim adversus Eunomium sermone patenter anirmat,
ut caetera viventia, vitaro spirilumque atiribuiionis dicens sic : i Qii% uiique necessitas si dignitate
causa possident , sed ut Filius ex Patre naturali- alque ordioe tertius exislit Spiritus , tertium esse
ter Spiritura babet. Quaex causarursus ostenditur, ipsum et natura ? dignitate namque secundus a Fi-
quod univoce Patris Filiique Spiritus esse dicatur, lio, ab illo esse habens , et ab eo accipiens nobis
aequaliter et indiflerenier, a Patre missus et a Fi- annuntiat : et omnino ilii causae innixum tradit
Uo, quodJoannesquimeritoChrysostomuscensetur, sermo pietatis. Natura vero tertium uli neque a
super Joannera his verbis aOlrmat : < Intuere , q sanctis Scripturis addocemur. Neque ex bis qux
ioquit, qualem inducit, cum venerit Paracletus dicta sunt per consequens syllogizari possibile.
quem ecio mittam vobis {Joan. xv) , ipse teslis erit Quemadmodum enim Fiiius ordine quidem secun-
fidelis : etenim Spiritus veritatis est. t Propterea dus a Patre, quoniam ab illo et dignitate, qnia
iion Spiritum sanctum , sed Spiritum veritatis principium et causa est Pater, et quod per ipsuni
ipsum vocavit, qui a Patre procedendo diligenter accessum habemus ad Deum et Patrem : natura
omnia novit, sicut et ipse dicit de seipso : Scio vero neutiquam seciindu.<i, eo qiiod Deitas in alier-
%nde tenioet quo vado {Joan. viii): < Ecce, inquit, utru una. > Ita manifestum quod Spiritus licet
nequaquam Piiler solus, sed et Filius mittens est. ordine Filio supponatur ac dignitate, nequaquam
Quis igitur contradicere audeat , tantae sanctitatis utique quod aliena; sit p^turse consequatur. Hinc
viro, enuntianti manifestissime quod ambo Spiri- manifestum : angeii omnessicut nuncupatione una,
tum roiltant, et asserere quod a Patre ac Filio Spi- ita et natura omnioo idem sunt adinvicem. Et post
ritum mittit sequivoce, ac non eodera modo pronun- pauca : < Spiritus sanctus Filio dignitate supponi-
tietur? Quod si sequaliter ab alterutro Spiritus tur et ordine.Accepimus enim ipsum lertium a
mittitur, alteruter missionis Spirilus causa xquali- Patre numeratum, ipso Domino tradente ordinera
ter est, et verax est Cbristus qui hoc dicit, et dictus D in quibus dixit : Euntes baptizate in nomine Pairis el
Joannes magistro testimonium perhibens, mendacii Filii et Spiritus sancti {Malth. xxviii). Sed forsan
reus non invenietur. Si igitur Filius mitlens, et opponet atiquis, ubicausa ibi prius etposterius: sed
roissus causa , et ex causa est , nihil inopinabile in superexcellentissima Trinitate non est prius et
sequatur, quod Spiritum eroittit, sicut mittit. Nara posterius, quare nec causa : ad quod convenienter
si homo secundum naluram et ex propria voluntate responderi potest, quod de sole ac ejus splcndore
corpulenlum suum spiritum respirat et inspirat , sermo superius enodavit, prius quidem ei posterius
multo magis Dei Filius Spiritum suum miitit et in ipsa non debet dici, primura autem et secundum
emittit xqualiter Pater perfecte ac eodem modo

,
quantum ad ordinem ineffâbilem , si non
dicatur,
ipsum complectens absque diminulione. > Ex quo , longe forsitan aberit rectiludini. Est namque in
patct iterum quod Filius Spiritus sancti quaedam sancta Trinitate principium, causa et ordo. Nempe
causa existat naluraliter, ut ipse Pater : dubitabit Filius a Patre numeratur, et Spiritus a Filio : qao
autem aliquis si ratione naturae Pater Filiusque in ordine Spiritus a Filio secundus est. Quod au-
Spiritum mittunt, nequaquam Spirilus suae ipsius tem secundum est, ab aliquo primo secundum est
niissioiiis expers sit. Nam qua naturae ratione in- ut a causa , ex qua noinen sortitur hujuscemodi. »
567 HLGONIS ETERIAM 5G8
ll«>c sciensverum esse, Nicae Grcgorius leslinioiiiiim A riinj qiiidem mulliludo per di\-isioiiem ad iudivisi-
Basilio. iiiio verilali perbibet, in quibus scripsil ad bile reducitur. Magniiudo vero per divisionem tra-
Aulalium dicens sic : < fiiimuljliilitatem nalurs hitur in infiniium. Cujus rei haec esl ratio, ut geo-
coatileiites, eam secundum causam et ejus

quie , metrae perhibent : Quod magnitudo faniastice in-
qu« ex causu differeDliam non inficiaiuur. In quo (elligitur : multitudo autern opinabililer, terminatur
6o!o discerni alterum ab altero deprehendimus, dum autem magis opinio , et in uno stetit , phantasiao
hiuc qaidem causam esse credimus binc vero ex : vero muititudinem infinitam habent.
causa, et ejus qui e\ causaest, rursus aliam dilTe- Proplerea phanlastica infinita sunt et magnitudi-
reutiam intelligimus. quidem proxime de Nam hic nes quidem , quia phantasticx infinitae sunt , atque
primo, hic autem cx primo pev proximum. > Et iilarum sectio vel quoniam magnitudinam novis-
:
post modlcum : < Personas quidera in saucta Tri- sima possibilc unum fieri continuum multitudinis ,
nltale causae^discernit ratio , haiic quidem absque autemnor.eo quod unitates, cum sint indivisibiles,
causa esse, hanc vero sanciens esse ex causativo. » non habeant extrema, propter quod non fil unum
Ecce Dei prolocuior iste vir manifeste depromit, ex eis coniinuum. Sola denique divina natura nuUo
quod ex causativo S^)iritus est , videlicet ex Filio. modo mensuralur, quia universa continet, igoora'
Igitur si verus hujus magni viri sermo ,
quoniam B jur accidentibus exerta, nullo modo secatur, quia
e-ausa Spirilus sancti Pater, aut imiBediate, aul impassibilis est : cui quoqae nihil prorsus jugari
ti:iii f!ie<lio, existit. Si immediiale non procedit, ex jwtest, non lempus, non saeculura, nec ordo, et sic-
prmio per proximum, et mendacii 'bnoxius sanctus ut uihii quod Divinitatissitdisponi potest subalio:
vir iiepreheiiditur. qui hoc conscripsit. Quod si per ila nihil Divinitati, neque divinis personis connu-
proximiim procedit, oporli^t Spiritus sancti quam- merari poiest : euim scriptum, visnm esi Spiri-
licet
daiii causym Yerbum L»ei Pasris existere, aiiqaam- lui et nobii, non tamen seJpsos connumerant Spi-
quf ad ipsum habere habitudlneiii. ritus polestali, seJ subjiciunt : ut ab ipso repleii
Qiio fit ut soius Filius ex genilore suo immediate priidentia et scienlia qui Deus est Trinilale iion
splendeai quod nihil inier ipsos pcssit inielligi , el discissa nec 'sejuncta naiura. Quoniam tres per-
Spiriius iutrepide sit ex Palre ac Filio, quiaomnia sonap. non sunt tres Spiriius, sed unus, sicut uniis
qu« adsuni Palri, adsunl ei Filio excepio quod : Deus. »
hic non dicitur Pater, nec ille Filius. Nihil habet CAPLT XIV
demutaium, quod aliud sit a Patre sod idem. , Ct de bis satis superius disceptatum esi. l}ua-
Propierea sancius Spirilus secuudum dicium ordi- propler unde sermo Spirltum a Filio mitii, et ex eo
i»era enisiens amborum coramunis est, qui ordo existentiam habcre, Magnus Atbanasius ad Sera-
pro'»ler causam , et id quod ex causa est apparuit pionem scripsit dicens sic « Quemadmodun» :
m superexceiieclissima Triniiate. » Verum conira •/rrvTw/. unigenitus est Filius sicut et Spirilus a
hoc Eunouiias oblatrat, diim omnem ordinem poste- Filio d.^xiiis et missris uniis est, et solum Spiritus
riorem esse asserii, iilo qui est ordinis : cui qui ex VHiq dicitur procedere , pro eo quia de
Maguus Basilius his sermonibus respondet < Or- : Verbo quod ex Patre esl, manifeste splendet el mit-
dTnum aliuFesr^naturaLis, alius adventiiius. Naiu- titur atquedatur. Ille enim, inquil , me ciarijieabii
falis quidem, ut oreaturarum secundura conditriees {Joan. xvi) : non ut creiKiira, sed ut Spiritus veri-
rationcs dispfisitus ,
positio qtioque numerorum st taiis huiusmodi naluram et ordinem habens ad
causaruiTi ad ea qu* profiuunt ex ipsis habitudo : Filium, qualem Fiiius ad Pairem habet. > Simiiia
»dveniilius autem et ariificialis . ul in assertioni- his magiius Basiiius ad Amphilochium scribit, in-
biis el disciplinis aliisqiie hujusmodi. Cum crgo ali- quiens « Si quis Spiritum Clniiti non habet
: , hic
qua ordinis species, non ex noslro placito cyn- non esl ejus {Rom. viu)
unde soiiis digne clarifi- :
sistens, sed ex naturx consecutione proveniens : cat Christiim, non ut crcaiura, sed ul Spiritiis ve-
feicnl est ignis ad lucein, quse ex ipso esl. » tA, in - j) ritatis paJenter in se ipso veritatem denwnstrans :
fra : < Nos sutem &ec'.!iidum carnem adeo qiiae ei et ut paracletus in se ipso insignit raiUentis se pa-
causis sunt babiliitiinem , pncponi Filio Patrem racleti bonitatem, et declarat magniludinem ex qua
dicimus : serundimi vero naiurae diflerentiam nuilo provcnil. > Ecce in hoc loco sancti duo hi viri pleni
modo , ueque se; undura leinporis eminculiani : et Deo manifeste asserunt Spiritura ex Filio provenire.
hucusque sanctus. Porro diviua natura, quia vere Liqucre debet igiiur cuilibet intelligere volenti , ex
unilas csst in simplicitale manens , oinne tempiis ,
his quas dicla sunt, quod ex Filioest Spiritus, et
omnemque ordiuem exsuperat , el neque muitum ipsum clarificat, ct nou Fiiius Spiritum : Filius
ueque parum ab uno absistit, cuod ejus esse nun- aulem ciorificat Patrcm, secundum quod ex ipso
quuni disgregatur. Ubi enim disgregatio, raultitudo est, non Pater Fitium . nisi secundum humanita-
cuiu uno et totum pariesque apparent , ei tempus lem, quod Evangelisla declarat cum dicit : Elerant
oiwrlcl essemensuramqoe disgregationis : ut ne ab Jesun oculos snos ad cvelum dixit : Paler^ venit hora,
uno absistentia ad infinitatem cant, proptcrea roui- clarifica Filium tuum, ut el Filiits ciarificet te
?itudo quidem numero mensuralur, distautia vero {Joan. xvii), Saiie ul Deus ct Verbum exisiens
sî!!id»im supcrficiem tcmiino magnitudinis , quo- Pairis tc:r.pus non habuit, homo »\ilem fadus, di*
5G9 DE H^RESIBUS Glt^CORUM. - LIB. lll 5Uk
lendo ventl hora , demoiistrat unicnique bominum A guraentaiiones, sanciorum quoque auctorit.ues pa-
teiupusesse mensuratum, et tempius non rortuilum, tefaclib, restat ul valde necessarium o<;tendere
ut quidam gcntiiium dicebant, sed qtiod ipse qui nequxquam Lalinos esse reos Evangelic^ iilins
cstconditor temporum, prout voluit, destinavitcui- cnuntialionis qnje dicit ; Spiritus veritaiis a Palre
que. Quare in hoc loco gloriam quae extrinsecus in procedit. Propter quam a Gra-ois stipra justum bo-
passione paiefacta est nominat, et iion propriam numquo mordelur Latinusoinnis. Eqnidem nimiuui
soliim, sed etiam et Patris : qua non Fiiius solus, acriler Latinonim in hoc fidem Grjeci dilacerant,
^crum et Pater clariiicatus est. et magnlloquis sanclionibus adinventis, ut con-
Equidem antc crucem, non adeo,
Judaei ul prius, temptores , ut praevaricatores , iit desertores Chri-
ipsum cognusiebaiit : hrael cnim me non cognovit, gtianx legis, ab Ecclesia et Christian» fide judicant
et populus tneui nou inlellexii me. Post crucem vero alienos. Igitur quosdam nunc, eieoruin adhucmor-
mundus post ipsum cucut rit, quia quanlo majora sus, ne qua praeleimittatur congi ua responsio, licet
quse circa Filiura liebant paruerunt, tanto major secundum volunien contumeliosas Photii redargu-
Pater monstratus est. ClariQcala est carnis natura tfones, superidem capitulum, confut.iveril expono ,
incorrupiibililatem accipiendo , regni throniim lcctoribus. Aiunt ergo Qui Spirituni sanctiim ex
:
adepta. Ideoque dicit : Clnri/ica me, humanam sci- " Filio procedere, ut ex Patre asserere conantur, siii
licet naturam, quae nunc contumcliis alTicilur, crti- dogmatis securitatem non habent : magis quidem
cifigenda post modicum, et induc in gloriam quam cum omnibus veracior ipse Dei et Patris consubstan-
habui apud te. Filius ego tuus priusquam mundus tialis coaeternusque Filius ,
qui omnia cognoscit
esset. Quare dum dicit clarifica tne, humanitatem qu9e-suct Patris, ct qiiae suiit Spiritus; nihil minus
deinoastrat ; cum dicit claritatem quam habui, divi- habens ad Deum Patrem et ad Spiritnm quam ad
,
nitatem. Utrumque enim , ut unus et idem pronun- sc; qui propternos et secundum nos hcmo fnctu»,
tiavit, propter personalem duarum naturarum pro- propler investigabiles divitias bonilaiis suae, ui sal-
prietatem et concordiam. Igitur gloriam secundum varet buroanum genus, et ad pristinum restitueret
homiiiem quserit. Nam secundum Deum antequam quando perfectiora regni sui mysteria dirxipulos
mundusesset, habuit seniper ens. Non eniro,qui edocuit, sancti Spiritus adventum eisdem promit-
non est, ciarificalur porro si gloriam non habuis- : tendodicebat Alium paracletum
: ut me Deum iia* :
set mentitus fuisset Evangclista qui dinit : Et vidi- tura existentem , Deum verum , et lumeu veruai
MJM.S gi.oriam ejus (Joan. i) ; et Apostolus : Nmiquam vitamque sicul ego et Pater vcbis miUam ,
qui otn-
Deum David quo- r nium consolationem suscipit. Ideoque paracletiis
gloriff crucifixissent (/ Cur.
u) :
que Introibit rex gloriê {Psal. xxui). Qua de

: est. et vocatur Spiritus veritatis qui a Palre pre- ,
causa, non secundum qiiod Deus est clarificari, sed cedii non dixil qui a Patre it ex me Filio procf- :
secunduni bumauitatem quaerebat. Utraque forsitau dil. Quidenim prohibebat boc diccre, si scrmo sic
gloria intrinscca scilicct et extrinseca, Est eniiu habebat veritatls , ut ne qui veritris cst, videlicet
gloria intrinsecus, ut in sole claritas ; alia vero ex- ipse Dei et Pairis Filius, falsiloquus invcuiroiur.
trinsecus adveniens, ut honoris, scientiae, laudis ac Quoniam vero non sic dictum est, sed solum gui a
similium. Et Spiritus sanctus iri;^ clanncabii, quia Palre procedit , et non adjectum est in Doniinico
Ui nomine meo donationes et operationes faciet, hoc sermone, ex ipso Filio : manifestura uiique, quod
est in mea virtuie : ut existentiam a me accipiens ;
hoc deceriiere teutantes, adversus Dominica verba
boc eiiim sigiiificat , et non aliiid , de meo accipiet. reliquasque sacras voccs, apcstolicas tradiliones. et
Nunquid iion habuit Spirilus?Absit : sed bocdictum comnuuies conceptiones de Deo : sed enim contra
est ut personarum'oslenderetdistinclionem, etquod sanctas et universales synodos, semperque memo-
ex Filio esse habeat Spifitus. Si Filium igitur cla- randos Patresinsurgunt. Qui si , ut aequiim est, ad
Patrem
rificat , non Paler Filiunit nisi secundum viain redire veritatis vclint, giatias Deo, g«» non
humanitatem , ut anteriora edisserunt ; el Spiritus D mlt mortem peccaloris^ sed ul ccnvertatur, el vioat
Filium, non Spiritura Filius, oportet ex Filio Spiri- (Luc. v). Sin autem salutem amplecti nolunt, boc
tum provenire, sicul magni Athanasius et Basilius ut unorpomcxti, id est lugiendos, odiosos.impiusque
asseveraiit. Amplius Filius non accipit de Spiritu,
: quicunque recte sentire vult (et cura sancta univer-
Spiritus autem accipit de Filio, in profundo ejus sali Ecclesia, quae a iinibus usaue ad fines terru;
existens. Quippe si extrinsecus manendo , ei Filio fidero recte tractat, credere, atque consistere appe-
accipiat, aut scientiam, aut quidlibet aliud rei ha- tit) abjiciat, et nullo eos verbo dignos adjudicet,
bcre alicujus credatur indigentiam. Alqui nullo iu- Haec sunt missilia et alia plura his, quibus inle-
diget, quare si commanens in Filio, ab ipso accipit grescit odium , quac sola dicti capituli occasioue
dum est in Fiiio, ab ipso procedit. Cum enim om- Graeci male in Latinos mussitant. Sensum quidem
nia quae Filius babet, Spiriius habeat, immachina- attendere judicis virtus est , oratoris autem vera
bile prorsus videtur, ob aliam causam de Filio ac- dicere , ui ait Socrates : « Frustra certe hujuscc-
cipere, nisi quia est, procedilque ab ipso» modi tam multa, ct non quibuslibet appellatiouibus
CAPUT X\. jaculantur. Non sunt Latini ex terebyntho seu
His itaque per dcmonstrationes necessarias , ar- quercu, nec de lapidibus exorti/ scd ex hominibus
371 HUGONIS ETERIANJ m
disciplinarum peritiam aliquateous habcnt, et sacrx A ditur, excepto qnod non generat ut saepe diciuiD
Scripturx nequaquam expertes sunt : qiri suum est. Nam postquam resurrexit a morluis, antequau
idiuma , ut singulare habent , prout patet illis qui ascenderet in c<Elum, interrogabant eum discipuii,
cjus habent experientiam. Ei ergo consiietudinis dicenles : Domine, si in tempore hoc restitues re-
est , ut cum soiius Patris vocabuium pronuntiet gnum Israel? ait : JSon est vestrum nosse tempora
Filium cum Patre faciat inteiligi. Interdum etiam vel momenta qua Pater posuit in sua potestatt
sola Cbristi nuncupatione , unaqusequc trium per- {Aci. i). Ea perfecte et absque diminutione quaiio
sonarum intelligitur : quod monstrari ex pluribus \)el Filii existunt. Omnia enim ipse fecit, et quo>
polest. Eniuiveru solus inteliigitur Pater, in bis niodo conseqiiens temporum factoreni tempora
tamen prxdicamentis, qu% incinunt paternuni pro- ignorare? Igitur sicut falsum est.Duminnm noR
prium. At vero emiltere prxdicameniura , haud so- babere consunimatissimum illorum temporum et
luni incinit paternum proprium. iilius diei scientiam quod dicit Nemo notil nisi ; :
Quare in emittere prxdicamento non solus iulel- Pater solus : et, quce Paler posuit in $ua potestatg
ligitur Pater. Scriplum est : Erat lux vera
non est credendum Filiura non eroittere : nec {iltid.) : ita
ideo falsa lui; est Pater vel Spiritus tres enim Spiritum quod is dixerit qui a Patre procedit ; el
:
,
personae, unum lumen existunt indtffercuter et in-

B non adjeceril, a se Filio.
demutabiliter, quia nihil minoraiionis habet Filius Quo<l si pro eo quud ibi scriplum est, maoifette
ex eo quod dicit Omnia quce dedisii mihi : sicut
: Spiritum ex Filio procedere, neque credere oportet,
nec Pater ex eo quod scriptum est, cum iradideri» propter camdem causam, neque dicendum, nequ*
Filius regnum Deo e( Patri quia non ei ut posses- credendum erit quod Spiritus apud Deuro erat. in
sionem donando tribuit, sed ut Filio et haeredi uni- prineipio erat, Deus ex Deo eral lumen veniro, :
versorum quae Patris sunt, Christo, scilicet, qui terrx coelique factor, et quod Deus Triailas sit,
est Dei virlus et Dei sapientia. i Amplius De : tres quoque personse unus Deus , curo neque boc
consummatione Salvator discipulos instruens dicit nomen persona, neque hoc nomen Trinitas, sancti
J)e die illa et hora nuUus scil, neque angeli in coelo., symboli edilio expressit. >
nisi Pater solus {Matth. xxiv). Quis cugitet Filium Amplius : Quieunque, inquit Aposlolus, in Christo
exceptum esse, seu Spiriium ab iila cognitione? bapiizati estis, Christum induistis {Gal. iii) : at
Propterea quidam illud Evaugelii sic distinguendum nusquam sine Spiritu sanctificatio pcrficitur, sed in
esse putant. c Nullus hominum, sed neque angeli Filio Patrem , Spiritumque significavit : et alibi
sciunt diem et horam illam. Quod autem ex ordine q Nemo cognovit Patrem nisi Filius, aut cui voluerit
sequilur, seorsum legendum, neque Filius, nisi qui Filius revelare {Matth. xi). Quo iu loco Spiritus noo
solus Pater cognoscit. > Est autem et hujus ejusdem nominatur , et lamen intelligitur. Nam Spiritus
capituU apud sanctum Epiphaniura, in Libro qui sanctus et FiiiUm cognoscit et Patrem : apud Mat*
vocatur Kvxiôro? alia expositio, quse talis est : < Pa-r th%uin loquitur Salvator : Nolite : inquit, svlliciU
ter scit diem duobus modis secundum naturam, : esse dicentes : Quid manducdbimut, etc. Scit enim
scit enim auando veniet, et secundum actum. Jam Pater vester quod his cmnibut
c(xle$tit indigetis
enim judicavit qiiando ditliuivit judicarc Filium : {Matth. vi). Et rursus : Si ergo vo$ cum titit ma/t,
Dei vero Filius scit quando veniet, et cum ipse $citi$ bona data dare (ilii$ vettrie, quemto magis Pa-
faclurua sit illam, non ignorat nundum enim se> : ter vester qui est in caetie, dabit bona petentibu$ $e f
cundum cognitionem peregit. Adbuc enim impii, {Matth. vti,) Ergo non dabit eadem Filiu» bona, qu«-
iinpie agunt ; infideles, infideliter ; male credeotes cunque dat Pater el Filius ? Gt iterum : Non emm
blasphemant ; diabolus operatur ; peccata regnaat, vo$ e$tis qui loquimini, sed Spiritu* Patri$ ve$tri, qui
iniquitas obtinet, et judicium patienter exspectat, Iqquitur in vobis (Matth. x), Nunquid dum Patrif
donec veniat ipsum cognoscere actu ad faciendam Spiritum esse profiietur, eumdemFilii abuegat eue?
ultionem, et salvandum illos, qui in veritate su- D Sed scriptum est : Spiritum Filii sui mitit : si ergo
peraverunt ipsum , non blasphemantes ejusdem in memorato capitifio, scilicet, Spiriius qui a Patre
Deitatem Pairis , et Filii, sanctique Spiritus. Ab procedii, intelligendum est solu , hoc intelligendum
angeiis) vero deficit duobus modis hujusmodi di» est solius, et solum, ut syllogistica necessitaie io-
gnitas et gloria , secuitdum cognitioncm , et se- ferri possit, Spiritum esse Patris solius, et non so>
cunduui actum. Non ciiim sciunt quando venient lius : et Filii solius, et non solius : quod quaro sii
Paler; Filius sanotusque Spiritus expromere diem impossibile, minime fovet latcbras. Igitur ubicun*
jllaai secundum cognittonein actus. Nonduin enim que de Patre dicitur aliquid nisi ad personalis di- ,
jussi suut exire ad coiligere impios, ut zizania; stincttonem proprietatis, vocabulum Patris profera-
et ligare per fasciculos ad comburendum ignc intur, ut est Pater dicitur, quia geiterat, quo ih loco
exslinguibili {Matth. iii). Nondum utique fecerunt non subinielligitur cum eo generare Filius.
iicque sciunt ; Paler vero scii, regit : boc enim est, Idem de Filio intelligi oportet unde cum dicitur r :
nisi Palcr solus : neque angeli, neque Filius, ta-< Qui a Patre procedil qui non nominaiur cum Pa- :
cendum est mulioiies quod ex necrofiitate sequi- tre , subintelligitur necessario. Regula eiiiro est
tur. Ubi enim Pairis memoria ct Filii non exclu- 4U9B dicit : Si quod minus videtur iuesse, iucril cl
373 DE HiERESIBUS GR.ECORUM. — LIB. III. 57i
quod magis : veluti futtirum sxculum Filius, iit A corruptio, quod quidem fecimus communi electione,
Scriptura perhil)et , judicabit . cujus judicii prima- amoventes erroris dogmata, dum nihil erroris ba-
tus , sigiianter ei attribuitur, ut dispensalori om- bentem Patrum fidem renovavimus. trecentorum de-
nium conditorum, quae ipse ab initio ex nihilo ad cem et octo, et symbolum omnibus praedicautes, et
esseproduxit : utduplicem judicandorum scientiam ut proprios hoc pieiatis pactum qui susceperunt
possidenti, propter quod iii regeneratione , resurre* Patres descripsimus. Hi sunt qui post hxc in ma-
ctione ac reforinalione ipsum judicem aequissimum gna Constantinopoli convenientes, centum quinqua-
est sedere , legislatorem Novi Testamenli. Aitamcn ginta sancti Patres, eamdem fidem consignaverunt.
quae non nominantur personx, subintelliguntur. Approbamns itaque ordinem fidei, universas figuras
Licet enim humanum fermenlum ipse assumpserit, servantcs, et nonapud Ephesum quon-
ejus, quae
in quo passus et tentatus, possit tentatos, siiie in* dam celebrata est sancta synodus , cui praefuenint
lerpellaiionc vel exhoriatione, non tamcn absistenle sanctissimse niemoriae Coelestinus Romanorura, et
Palre vel Spiritu : nam quod Filio attribuitur, a CyriUus Alexandrinorum pontifices pneradiare [prae-
Putre non abnegatur. Igilur frustra Spiriium proce- fulgere : vel,ul praefulgeateditio, etc.], quidem reclaeet
dere, pro eo solo quod scriptum sit : Qui a Patre imroaculatae fidei editionem trecentoruni decem et
procetlit. B octo saiictorum ac beatorum Palrum, qui apud Ni-
CAPUT XVI. ceam sub piissiin% memoriac Constantino impera-
Postremo nequaquam convenienter de verbis tore congregali fuerunt. Obtinere autein et quse a
Gr£ci sarciunt calumniara : quippe idem faciunt centum quinquaginia sanctis Patribus Constantino-
quod illi, qui detrahebant quarue ac universali sy- poli sancila sunt, ad confutationem obortarum tunc
nodo qux celebrata est, regnante Martiano, sexceii- lemporis hap.reseon, et confirmationem Catholica»
lis et triginta sanotig Patribus congregatis Chalce- nostrae fidei atque apostolicae. Et hoc quidem quarta
done, adversus Dioscorum antistitem Alexandri.v, sacra synodus, tertiae , sccundae atque primae fidet
ac Eutychcn archiraandritam Constantinopoleos, comprobans, quae fides tradita est a sanctis aposto-
qui ob incarnationem blaspbemabaiit , et fiigienles lis, et in Ecclesia Dei sancta, ut beatus Epipbanius
Nestorti divisionem, duos filios induceiitis, in aliud raeminit, si non scripto versabatur. Arii autem
ez proposilo malum praecipilabantur. Namque duas causa, scripto manifestata est in Nicaea urbe. ab
natuxas, deitatcra sciiicet et humanilatem post uni- omnibus sanctis episcopis, eo loci convenientibus :
tionem, in unam redactas fuisse naturain, iinpie ego autem hic sanclae quartae synodi actuin, el
sentiebant : ut secundum hoc deilatis passiones quidquid ex ea bic exprimitur, ideo commemoravi»
«.
congruercnt, quos anathematizavit synodus.

.1 *! ?» 1 C^*
Simi'
: ^ quoniam f _? ?»•_ .. «
similis est horura reprehensio qui
•
nunc,
iiler autem et Nestorium qui talia vociferabatur. iliorum qui tunc.Etenim reprehensio illonim ca-
Non pcperit, o potissime, Maria Deum, sed pepcrit lnmniatofum circa dictionem adjectionemqiie ver-
hominem instrumenlum deitatis sin aulem hic
, : sabalur quae dicit : iiir)Mntiv Patrum renovamu!»
sine crimine Graecus est, dum diis Matrera attribuit, fidem : quod adversarii non fida interpretatione
et iu aliis stultiloquiis similia evomuit. Quas ob aperiebant, hoc modo : Renovata est fides, quae
re^, sancta synodus recte intelligens mysterium in- antiquata prius fuerat et quassata. Atque reiiovavit
carnatioiiis , bene nobis tradidit unam hypostasim synodus fidem, non secundum sensum, neque se-
in duabus naturis inconfuse , inconvcrtibilitcr ac cundum directionem aliquam sed adjectione sola ,
sine divisione notificatam , Eutychis insania; atque hujusce dictionum, Patribus conscntiens : addoce-
Nestorii repugnando, ut oportebat : utriusque quo- mus perfectum eumdera in deitate, et perfectuiii
rumxqualiter infirmat errorem, per hujusraodi vo- «umdem in humanitate Deum vere , , et honiinem
ces : et Nesloriura impudenter dividentem unum vere, consubstantialem Patri secundum deitatem,
Christum in Deum hominem sin-
singulariter, et in et consubslantialem nobis, secundum humanitatem.
gulariter, dura confundit unam personam et eum- , j) Hxc est utique adjectio, quam sancta Chalcedoneo-
dem confitetur Deum et hominem, Dorainum no- sis synodus ei quae Constantinopoli synodo celc-
strum JesumChristum. Eutychen vero, unam natu- braia fuerat fecit, quae rursus Nicaeno addidit con-
ram deitatis et humanitatis confitentem confutat, cilioquod manifestum fit per fidei editionem synodi
dicendo duas naturas incoiifuse alque inconverti- ntriusque. Eienim trecentorum decem et octo Pa-
biliter in una bypostasi unitas , cunservatis alter- trum editio, nec ea quae dicta sunt nuper habet,
utrius naturae proprietatibus. Quare autem accusa- nec quod Spiriius Dominus sit, et Deus, autviviO-
tores veritatis, hanc synodum reprehenderunt, evi- cans, aut quod ex Patre procedat, cumque illo,
dens est ejusdem synodi diflinitinne, qiiae dicit cumque Filio adorelur et conglorificetur , quoniam
Doniinus noster et Salvator Christus, fidei notiliam quae Constantinopoli peracta est s^nodus , hoc edi-
in discipulis confirmans, dixit : Pacem meam do dit. Non quasi defectum praecedentis aliquid siip-
vobis, pacem meam relinquo vohi$ {Joan. xiv) lut : plentes illi Patres, sed de Spiritu saDcto suiira
BuIIas a proximo dissideat in dogmatibus pietatis, sensum adversus Dioscorum ejusque complices,
sed aequaliter omnibusveritatis illucescat praedica- eumdem Spiritum creaturam esse dogmalizan-
tio, et oranis mcndacii a Christi gregc propellatur tes, et Don Denra. scriptis testimoaiis deproro-
575 HUGONIS ETERIAN^ %1C
pscrunt. Episloiam esiam maxime antiquio- A Pelro : Simon Joaunis , me plut kit f Dicit ei
diligii
ris Roins sanctissimi papae Leonis scriptam, Etiam, Domine, tu scit quia amo te: Dicit ei : Patee
isancto .ircbicplscopo Conslantinopoleos Flaviano oves meas {Joan. xxi) hunc locum Joanncs qui
:
ad confulalionenj Eutychis vecordias , qiiasi magni merito Chrysosloraus nnncupalur, aperit interpre-
Peiri confesgionem significantem, et communem tatione bujusmodi : < £t quid utique prsetereundu
qsiemdaia titulum existeniem, contra malefacientes alios; cum Petro dispulat dehujusmodi, quia Pe-
njerito conscrueruni , ad rcclorura dogmalam con- trus est prajstanlissimus apostolorura, os discipulo-
fij-masioncni. Itaq«e si ConstanlinopoHtana syno- rum et princeps chori : propterea et Paulus ascen-
dus, Ni((»noadjccitsynibo!o, in Spiritum Dominiim dit Hierosolymam, ipsumvidere prae aliis dicit ergo
et vivificantcrn, et es Patre procedeniem si Cbalce- Amas me, fratrum habeto curam tertio autem
:
e> : :
donensis synodus quoqiie Constanlinopolitana! ad- ipsum interrogat, prjecipitque tertio eadem osien- :
didit synodo , perfectum in humanitate, perfectum dens quanti honoris faciat regnum propriaruui
jii fUvinitate» ccnsubstantialem Patri secundum dei- ovium, et post pauca. Quod si quis dicat Quomo- :
tatcm, consubsfantialcra nobis secundum humani> do igitur Jacobus tbronum »ccepit Jerosolymis ?
talem : et alia quaedam ubi dictum est, nulla insi- Illud utique dicam : Quia Petrum orbis ordina-
jriu!£t!one, nuila reprehensione,nullaque calumnia vit Didascalum :» etilerum: « Cum itaqjie magna
notandus est antiquioris (16) Romae antistes, qucd ci dixerit, orbem commiserit, praedixerit marty-
«^susa interpretationis diclionem unam, dico autem rium , et amorem teslatus sit ampliorem aliis
CT Fiiio procedere Spiritum sanctorumquc pliirium dum Petrus Joannem asciscerc vult sibi socium,
fipiscoporum, scientissimorum cardinalium consen- Dmiiine, inquit, Atc autem quid? Yerum Christus
8M habito apposuerit : licuit enim ei, semperque li- Qua
scqualem Petro consoriem nullum associavit. >
fratres confirmare, decrela edere, cudere in-
<êl>ii,
in re manifestum antiquioris Romx praesidera
terpretaiiones, si ubi aiiquid obscure scriptum
sit, potestatem a Petro accepisse , fidem reno-
fctde voluatate scripioris arguraentari, indicio vo-
vandi, ul verbis Patrum utar , habendi curam
luntatis iljius reiicto facere, hoc
persuadente. is etre$(num omnium sacerdoturo : quin etiam omniuiic
euim est, cui ovgs et agn; coramissi sunt, et idcirco
Christianorum. Ergo qui resistunt primae sedis, to-
Ron solum scripti recitator esse debet, virorum in- tius orbis pra;suli, Christi dispositioni resistunt, el
terpres iiiorum quK ascripta non sunt : ut caput nisi resipiscant, contumaciae judicio plectentur.
oviiini Dei pasior, quod sancta et universalis
se- Propterea illud Evangelicum : Qî a Patre procedii;
runda synodus, his verbis sancivit episcopus qui-
:
^ et salutaresymbolura, ut Chaicedonis synodus, Con-
dem Conslanlinopoleos habeto primatum honoris stantinopolitanam, etea Nicoenara interpretata est,
posi Romae cpiscopatum quod ipsa sil
nova Koma. nuUo modo quartae synodi decreto contradicens.
Justinianus quoque piissimus imperator
, in sua Cujus tenor et inslitutio talis est : Conslituit sacra
y;ip« talem legum proraulgavit,
Sancimus juxta sa- et universalis sypodus aliam fidem non licere alicuL
cras synodorum constilutiones,
sanctissimum anti- conscribcre, aut componere, aul sapere, aut docere
quioris Romae papam primum esse omnium sacer-
aliter. Audentes autem cnmponere fidem aliam, aut
dotum beatissimura vero episcopura Constantino-
:
proferre, aut docere, aut tradere symbolum aliud,
poleos npvai Romae, secundum ordinem
habere post volentibus converti ad cognitionera veritatis, ex
apostolicum tlironum antiquioris Romje.
ELrursus gentilitate, vel Judaismo, seu ab haeresi qualicun-
idero imperator Epiphanio sanctissimo
antistiti Con- que; bos si episcopi quidem vel clerici siul, ab epi-
stantinopoleos in quadam epistola scribit inler cae- scopatu et clero alienos esse praecipit : monacbos
tera : Hunc per omnia servaraus statum concordiae autem et laicos analbematizat talia praesumentcs.
sanctissimarum Erdesiarum.et circa sanctissimum
Quod si propter interpretationem praefati capitull
papam antiquiorisRomaepatriarchara.cui el horum
enuntiantem ex Filio vere Spiritura procedere, cum
sjmiiia scripsimus. Non enim
sustinemus quidpiam, d omni cautela sub sanctorum Palruro, Athanasii. et
quod ad ecclesiasticam spectet constitutionem
non Basilii, Gregorii, Augustini, Ambrosii, Hilarii, aUo>
illius referri beatitudini, nt
capiti oranium existenti Tumque plurium testimonio, ali^m fidem conscri-;
sanctorum Dei sacerdotum, nimirum quoties in istis psisse, aut docuisse, apostolica Ecclesia credenda
partibus haeretici exorti sunt consilio
rectoque ju- est : simili ratione congregati sancti PatresConslan-
dicio illius venerabilis sedis venerunt in
destructio- tinopoU , aliud a Nicaeno symbolum edideruiit, et
nem. Asi quid syaodicam vel imperatoriam san- Chakedone convenientes, aliam fidem ab ea quae
ctioneroinmemoriamreduco?majushistestimonium Constanlinopoli sancti Patres prodocuere. Quare
habet coryphei Petri successor Christi
. scilicel palam, ut puto, fit ex bis nequaquam Ucere cui-
Salvatoris noslri qui ut solurn Petrum in tributi
, piam omnium caluroniari sanctissimam, et magnam
solutione sibi exaequavit, ita eteumdem solum orbi omniumque principem Romanam Eccleeiam, quasi
praefecir universo, ut iheologus foannes perhibel aliam fidem conscripserit, aut coroposuerit, atit
Cum igitur, inquit, canassent, dicit JesHS Simom docuerit s nam neque affert, neque prodocet, neque
(IR) Ob Constantinopolim dicla quae yocabatur Neoroma

877 DE II.EKES1BUS CR^CORLM. — LIB. 111. 5"S
aliud IraditsYmbolum, si edilum a sanctis Pairi- A omjiihusfcretivilatibiisSyri:e,Cappadocl3C,Phrvgi«,
businterprelatur; non {.«rpctieiis fidem iabefactari, Macedonise, Elladog, Epiri, Siciiio?, Ilaiiu:, Gallix,
apud quos sempcr cfTulsit qua; licct primatum ba- : Ilispaniae, ac extremitalum, ut ecclesiastica histo-
beat, attamen humiliat seipsam, respondendo quod ria perhibet, episcopos ordinavil. Elenim Jacobus
Chalcedone celebraia synodus, quondam se calum- ejus favore Jerosolymorum thronum tenuil : deiii
nianlibus respondit : < Injuste, inquit, arguor dum Cvodium, Antiocbi;te; Tharsi, Urbanum; Epaphrodi-
non fidem. sed memoriam renovo non appojûi, : tam, Lyciae; Figellum, Ephesi; Smyrnae, Appcllen;
non ademi, salutari symbolo si dictioncm occultam apud Olympum, Philippum; Tiiessalonicae, Jasoncm;
manifestavi, Reiiovavi enim ut Patres antedicti Silam, Corinthi; Patras, Erodiona ; Tauromenii,
fidem, et opposul Nicxnx, Constantinopolitanx at- Maximum ordinavit. Amplius autem, Ancyrae, Ni-
que Chalcedonensi synodis, sod nullo mudo illis caiae, Nicomedi», in Thraciae partibus, atque occi-
cuntraria; quia, dum illorum Patrum vestigia per- dentalium rcgionum simiicm operatus est ordina-
sequor, solummodo quae tanc qusesita non sunt, tionem : et eadem factum iri suis successoribus
tempore posi per interprelationem et appositionem commendavit. Quicunque ergo naviculam Petri
verbi. quod non perspicue ab omnibus intelligeba- spemit, incaute navigat, et nisi plumbcas moles
tur, enucleavi. B penicacitatis maria. Indecens
rcjiciat, iniluent
CAPUT XYII. quippe ac inconsentaneum est legem matris dissol-
iEquum igitur cst ratum habere quod lanta Ec- vere: Awrfi, inquit Salomon, /J/i, sermones Patris tuiy
quod tantus pontifex enuntiat, sine
clesia decernit, et ne abjicias legem matris tuw {Eccli. hoc vi), esl
quo viror calami onmis ecclesiasticx Irndilionis illa pia el sancta matcr, qii.-B non quomodolibet, se<l
arescit, ut memorandus inter sanctos beatus junior Christo procedcnte, insiruente Paracleto, atque
Stephanus asserit .-
qui non modo ante Dcum nia- dictantc Petro Spiriium ex Filio procedere asseve-
gni, verum apud omnem Gra.>cara mullitudineui rat : contestificante hoc idem ei multitudine sancto-
apustolicae prxdicatur sanciiiatis bic niagnus vir, rum.
cuidam synodo subscribere invitatus , hujusmodi Nam phirimus in ihcologia, Hilarius, in sermone
voces cuiu fiducia cxtulit : < Quomodoqui sanctuaria quem de beata Trinitate edidit, ait sic «Pater ple- :
profanastis, sanctam constitnistis synodum? o ne- nus Deus seipso, Filius plenus Deus ex Patre geni-
fas ! Quomodo ulirjue universalis vocetur syuodus, lus : Spirilus vcro sanctus, plenus Deus ex Patre st
in qua Roraanus ponlifex non complacuit , praeter Filio procedens. i Vir quoquc venerabilis Ambro-
r.uem impossibile prorsus ecclcsiastica cauonice r sius, qui cum
apud Thessaionicam, pcr-
didicistet
stabiliri ? Ei ergo vertices muntium , et omniura petratam stragem multorum millium advenienli ,
turba fidelium geniia ilectere debet, ct pro bellicis Hediolanum imperatori, pro foribusEccIesiae occur-
increpationibus, jugum complecti subjectionis. âta- rit, accessumque prohibuit, vocem exlollens cuni
qiie Petri coryphici , et successoris ejus, gentiusii fiducia : < Nescis, o imperalor, patrati magrdtudi-
principatus ct regna gubernaculo subdunlur. Hujus nem homicidii? neqne enim permitlit impii forsitnn
Ecclesia dc se splendorem emittit seroper, et noa potentia magnitudincm peccaii cognoscere, alque a
tenebrescit : a qua exit lex et judicium, ad quara purpura seductus, ignoras velati corporis inibecil-
boroines undique terr;irum conveniunt, el merito : litatem; sed soito uti conuptibilis, et fluxilis es,
Petrus enim ostium fidei gentibus propter illani ita tua scissilis et labilis potentia, cujus post mo-
quae apparuit ei, vasis velut iintei visionem aperuit, dicura ralionem Regi reguni omniuin reddiluriis es,
fn quo erant onines bcsliae terrae, quadrupedia, re- «t alia similia. > Magnus isle vir, imperatori obje-
pentia, simulacra nyclicoracum, et aliorum anima- cit Theodosio. Qui relro pedem cum lacrymis tulit,
lium non pancorum. Cui dictum est : Surge, Petre, octo mensibus permanens gemebundus, post quod
mactac! manduca (Ac/. x). Reclamanteauiera disci- lempns multis suppiicaiionibus absolvi meruit ab
pulo, et Ifâlem observantiam formidante adhuG : D archiepiscopo. Hic vir Spiritu De« plcnus, de eodera
fiequaquam, Domine, dicente : qnoniam nunquam Spiritu in libroquem De Trinitaie composuii taUa
comedi omne commune et immundumi vox iterum ad pronuntiat < Non tanquam ex loeo mittitur Spi-
:
eum ait : Quod Deus purificavit, tu ne commune dixe- ritus, neque cx loco prodil, cum ex Filio procedit.
ris {ibid.). » Quibus ex rebus liquido claret quod Pe- Et idem in secundo libro de Spiritu sancto ait
trura ejusque successorera principera Christus el < Quod cx aliquo est, aut ex substaniia, atit ex
caput non modo Latinorurai Graecorura, occidenlis, potcstate ejus est. Ex substantia, sicut Filius qul ex
ac seplentrionis universi : verum, Armenioruni, Patre, et Spiritus sanclus qui ex P.-ilre Filioqut-
Arabura, Indorumque, Madianitarumqne, Amaleci- procedit; ex potestate autem, sicut ex Deo omnia.f
tarum, et totius orientis, et rneridiani dimalis, in Magnus quoque Au gust inus, lucerna in Ecclesij»
perpetu'jra consiiluit. Ob quam rem occidui solis, pcrpetuo ardens, in quinlo de Trinltate sormonr
liraites universi, Petri successorera ex tunesibi do- fcic argumeulutur quod datur, principium ha-
: < Si
minum recognoscunt, et sub illo praesule diviguntur bet, ipsuin a quo dalnr; non enira aliunde accepi-
quod oraneni ab utero matris errantein facere oppor- illud quod ab ipso procedit : confitendum Palrem e«
luuum est.Fetrus enim magnus Christi aposlolus, in Filiuni uuujn principium essc Spiritu$ lancti, el nou
379 UtGONIS ETERIANI $99
duo; I et iterum : < Sicut Filio prêstat cssentiam A tissima Spiritus sancti processione, falsam in scrt-
sine initio temporis, sine ntutabilitate naturae de ptis suis senlentiam reliquernnt : atqui omnes quo
Patre generato, ila Spirilui sancto prsestat essen- nim mater Ecclesia testimonio utiiur, emanationis
tiam sine initio tcmporis, sine ulla demutabilitate Spiritus sancti apostolicae sanctitatis Tiri fuerunt,
naturae, de utroque processio. i Hieronymus quo- et quoniam ipsi Spiritum ex Filio procedere con-
que qui tantsesanctitatis exsiitit, ut ferina immani- scripserunt, ex ipso procedere non est in anct«
tas jussis ejus obtemperarcl : enim vero formidolo- piti.
sis cunctis leo ingens, tempore multo Ecclesise cui CAPUT xvm
prsesidebat Beiblehem, asinum cum multa diligen- Sed forsan quis itenim post tot argumentattones
tia et bumanitate inducendo ad pascua, et redu- obicem negationis aiTcrat, et per id quod in fit:e
cendo ad praisepe custodivit ; hic vere sanctus vir, secundi libri expressum est, ner- quasi ex slipula-
hoc inler cxtera deTrinitate scripsit: c Spiritus qui lione solutum iri oportet : perhibet conolusiooem
a Patre et Filio procedit, per omnia Palri et Filio conligcndo aposlolic;» sanctilatis viros dationeni
coxqualis et coaeternus existit. i Horum igilur et Spiritus, ct missionem nuncupavisse processionem
aliorum quamplurium, ut superius praetaxatum est. qux temporalis crat ad homines facla, qiiaro duni
favorem et assensum habens dicta mater Ecclesia ^ Gr*cus confitetur sempiternam processionem, se-
sine dubitatione adirniat, quemadmodum ex Patrc, cundum quani cxislere ac esse habel de Patre Sp'h>
Spiritum ex Filio procedere. Satvator quidem no- ritus, a Filio prorsus abnegat. Erit ergo hoc una
ster Jesus Chrislus, hoc mandat, ut in ore duorum solutio, ut arbitror, ad omnia sufllciens : qux in-
vel trium lesiium, stet omne verbum {II Cor. xni). siantiae hujus videntur intellectum constituere.
Hoc auteni muliitudinem testium habet, dicentium Licet aposioli et prophetae in tempore a Christo
eadem, et similiter de Spiritu sancto sentientium. Spiritum acceperint. Dei taroen Filius. non in iem«
Qui ut Ecclesise iuminaria digni apparuerunt illu' pore Spiritum babere c<ppit, neque idem Spirilus a
slraiione sancti Spiritus, quo mente illuminati sunt Filio exire, inilium sumpsit per tempus aliquod.
a Oeo, ul intelligibilibus ocuIisPatrem cum FiIio,san- Sane a diebus xterniiatis, sicut Filius a Palre ge-
ctoqiie Spirilu in seipsis peispicerent inhabitantes. neratur, ita Spiritus sanctus ab utroque exit ab :
Manet quidem Deiis Pater in observanlibus Evan- uiroiiue mittitur xternalitcr, et ab utroque ut oslen-
gelii mandata, sed aiiter inanet in Filio. Nam in illo sum est, univoce procedit. Nam apud tres nihil
sicut is in Patre naturaliler est, in hominibus vero praeterit, nihil futurum est, apud tres personas mo
pei* gralio! habiludincm. Quos autem Pater diligit, est traiismutatio, nec vicissitudinis obumbraiio.
et Filius, sanctiisquc Spiritus. Quo fit ut sancta Hoc idem anle Jacobum, Tiniaeus docuit et .\rislo-
Trinitas per graliam in his, qui op(im£ sunt con- teles, Parmenidesque : antc hos non apud Plato-
versalionis inansionem faciat et inhabitei, secun- nem lantum, scd in suis conscripiionibus edidit,
dum quod capi potest et suscipi a crcatura. Cujus nihil esse apud Deum, neque prxterituro, neque
habitationis niodum, quidam subaperire cupienles futurum, neque enim horum alterum, hoc quidem
tali utuntur comparatione aiunt enim boc esse : non est, hoc vero nondum est. et hoc quidcm de-
sensibilcm donium communi aeri quod est divinae mulatum cst, hoc vero aptum demutari. Sane iit
gralise rationalis anima, domum quanto amplius quae vere sunt nullo inlellectu permutationem com-
vacuam siipellectile feceris, tanto abundantius in petere machinabile est, quia neque secundum lo-
eam aer communis inlroil, et quanto ampliora im- cum, neque secundum alterationem, neque secun>
niiseris, tanto plenius idem aer se subtrahit. Simi- dum genus movendi aliud. i Necesse, inquit, quod
liter anima ratioiialis inquantum a su» exspoliatur indemutabile est, ante ire prorsus id, quod aliquo
supellectile, in tantum ad eam divina gratia ingredi- modo demutalur, ut maneat quod demutabile esl,
tur. Supellcctilem domus, vasa, lectisternia cxte- alioquin non stabit, sed in infinitum currel. i Ergo
raque uiensilium esse proloquuntur : animse vero D 4"^ <''rca Filium et Patrem est Spiriius missiot
gloriam iiianem, concupiscentiara oculorum, carnis ejusdem abesse non potest. Quare falsitatis arguiuir
vuluptatem, et his similia. Capacitatem cordis ad talis conseîuentia. Si Spiritus in tempore ad homi-
Deum, spei amplitudinem ; angustiam vero, sollici- nes mitti ccepit vel donari, Filius Dei secundum le
tudinem corporis, plane beati quorum testimo-
viri cum Patre mittere coepitSpiritum vel doMare. Quan*
nio Ecclesia mater ulitur, conscientias mundave- tum enim ad omnia saecula roit-
ipsos spectat, anle
runt : innatam supcllectilem foras disjecerunt, et tunt et donant. Existentibus autero dono missionO'
trinum Deum venientem apud se, mansioneiii factu- vc dignis incipere'dicuntur mittere vel donare ; n**
rum totis viribus complexi suitt. Atqui ah origine qiiaquam secundum quantum ad suscipicntes.
se,
mundi auditum non cst, ut inquibus saiicta et beata Igitur si miltcre xternum,et missio, versaque vice:
Trinitas per gratiam habitaverit, iidem ipsi de M missio xterna, et mittere. Atque missio aetema,
sancta Trinitate male atque impie persenserint. est. Non enim ut in "kiBoriiur» ratio turris fabricands
Ergo de necessitaie consequitur syllogistica, verum fabricationem praecedit, et ab ea dividilur : ita ta
esse de Spiriiu sancto, ex Filio procedere hoc modo Filio ei Patrc ratio missionis Spiritus, missioiiefl
Nulli* apostolicx sauciilatis viri, de s>upcicxcollcu- pixveuit, ct ab ipsa separatur. Nam si ratio oiisskH
381 DE H^HESIBUS CR^CORLII. — LIB. III. 382
nis Spiritus sancii ab xternu in Filio est, et missio A fui erat, et qui venturus e$i. Plane de Fiiio dicta
ipsius Spiritus coepit esse in Fiiio ab aliquo lcin- sunt, et quaecunque his ejusdem veritatis existunt
pore, prius et poslerius, adjectum ct scparabile quorum niliil est adjectum, neque lempore post, Fi-
liabct Filius, et accidentiuni non eilugit multiplici- lio advcniens aut Spirilui, si( ut neque Pater. Non
talein. Nonne sol cuin illuminat domum. aiiqii^ bo- enim ex adjectione quod perfectum, et itcrum al- :
die incipit irradiare? pretiosi simililer spiendent tiora quidem refert Deitati et naturx meliort pas-
jiigiler lapides, stellx quoque, atlamen iliarum in sionibus a corpore, humiliora vero composito pro
tenebris, harum vero in luce minime splendor ruii- te exinanito, incamato, nibil autem dcterius dicere
lat. Non ex interceptione splendoris, sed ex asp- humanato, postmodnm et exaltato. Et idem in se-
cientium imbecillitate. Amplius : Missio Spiritus cundo sermonc . < Dicatur accipere ipsum vitain, ut
sancti, et cognitio missionis simul sunt, in Patre et judiciiini aut Iisereditalem gcntium, aut potesiateni
Filio,neutrum enim borum duorura tempus praeju- carnis, aut gloriam, aut discipulos, aut quxcunqite
dicat at vero cognitio xterna est. Ergo et missio
: dicuntur, sed haec humanitatis.
Spiritus sancti ab utroque xterna est, et uterque Quod si Deo dederis nihil inconvcniens ut adjecta
cqualiter et aeternalilcr causa missionis Spiritus, dabis, sed ut a principio consistentia, et ralione
ut liquet ex anterioribus. Si utique causa est, et ^ naturae, non gratix. Magnus quoque Basilios ea
>
Filius est atiqua causa Spiritus sancli : si neuter dem confitetur, dum Carnem participasse
dicit
< :
est causa, missio Spiritus sancti, nec causam ba- deitatis, et nihil omnino ei suae impertisse inflrmi-
bet, nec principium ; (|uod est solius Patris privi^ tatis. I Ergo cum dicit, Deus coepit esse Creator
legium in Trinitate. Quare forsitan non sit incon- Dominus, homo; ad res creatas referendum est: sic-
veniens, si processio Spirilus aeternaliler de Patre ut quando dicitur chariias, quse Deus est proflcit
ac Filio manans, penes suscipientes crealuras, niis- in Eodem vero
homine, id est, honio proflcit in ea.
sio, usilatius, donaiio et si quid aliud hujusmodi modo cum dicit, Deus coepit esse creator, intelligen-
nuncupelur subiimioribus, qiiidem, semper divino, dum est, id est, creatura iniiium existentiae habere
inferioribus vero seinper creato referendis. Nam coepit, et servus et huinana caro coepit uniri Deo,
idem Evangelium in Cbristo doctrina, in apostolis quondo Verbum caro factum esi. Nam si ad Creato-
vero, nobisque omnibus disciplina censetur. Lux rem Dominumve referantur crcatura et Doininus,
quoque solis perennis sst, quandiu nobis oritur, cuin reiativa simul sint natura, contradici non pos-
diem vocamus, breve aitribuentes ci temporis spa- sit Deum atiquas sub lemporis arliculo accepisse
tium. Denique vir mcmorandx sanctitatis Hierony- p habiludines, ct sic aliquid accidens, quod divina
mus ainicus vcritatis dictam fovet solutionem per pagina et Catholica fldes non recipit, ad hunc scn-
id qwod de mysterio Dominicx incarnationis Paulam sum potest accedere quod dicit Si : cotjnovitsent,
etEustochium vert>is iitstruit hujuscemodi. <Con- nunquam regem qloriee crucifixissent. Deitali qua;
stat tempus non praejudicasse satramentum uniti est impassibilis passio reputatur, ut puta, si vesti-
bominis Dei, ita ut jam essel in itlo per unitatem mentum aticnjus sanguine aspeisum sii, non per-
|iersonsc abinitio saecuti, qiii necdum crat natus de tingente corpus induti, asscrentisque se inquinatum
Maria virgine, quod multis Scripturarum declaratur cruore. Reputatur ergo vestimenii macula, ei qui
indiciis : itnde Dominus ad Judaeos : AntequamAbra- vestimentum induit, et se inquinatum fore aslruit.
ham (ieret, eyo $um : fieret, humanitatis brevitas est; Hoc modo Dei passus esi in carne Filiiis Iinc modo
ego sum, aeternitas naturae declaratur. > In qua ni- Creator, qui creationis sunt admittit : Quod si unt-
niirum seternitate fuisse qui loquebatur per sacra- tas mysterii Dominicae incarnaiionis in Filio pria •
nientum suae iiicarnationis, insinuat. Unde Aposto- cipium temporis non habuit, multo minus credibile
lus : Jesns ex AigijfHo populum salvans {Jud. v); et est, missionem Spirilus sancli, a Patre ac Filio in
Uerum: iVe<jrue(en{emujC/irtfi{ttm(/,Cor.x).Nonquod allerutro eorum incoepisse sub tempore. Nam infir-
jaro Jesus esset, aut Chrisius natus de Maria, sed D masatisratio cunctis videri potest, ideo temporalem
quia in itlo unico Filio Dei jam unitas personse com- iltam missionem quod tellus, aqua, aer.
fuisse,
mendabatur, qui occulte erat in ministcrio, quia ignig, coetumque ipsum cum omnibus quse continel
profccto quidquid Deus fecit, ab inilio Christus fe- in tempore sunt, quia in leco ut corpora existunt.
cit totuin, per unitaleni sacramenli ;
quia semper Omne enim corpus in toco esi, ei omne quod in loco
cuni eo, el in ejus consilio fuit, ut sic fieret. Et est, atit totatiter aut particularitcr per se, vel per
nunc quando lempus venit, facius est quod in Chri- .tliud movctur. In quibuscunque vero motus, in iis
sio semper fuit. Theologus quoqiie Gregorius, in ei tempus. Quietem ad moium retatam, icinpus men-
primu de Filio sermone tatia proloquitur : Christus surat, et in temporc est. Aliquod enira procul du-
Dei sapieniiaf splendor, figura, signaculum, qui esl bio tempus exstitit, quo aniplius erat suraeret in quo
tplendor glorice, et figura substanlite iptius, et imago quiescens non movebatur. Quiescens vero est qtiod
bonitatis; et : llunc Deus signavit, quiest Dominus, aptum est rooveri. flioino ergo et cairtera talium»
rex, omnipolens. Pluit Dominus ignem a Domino; essc dicitur in lempore, quoniao) essc hominis, vi-
tl, virga direciionis, virga regni tui; et: Qui est, et delicet, omncs annos vit» ipsius diOinit et mensu'
rai t qiio in loco esse bominis, Bpatium existenlia a numerus in numerabilibus nameralus
tatibus, et :
ipsius, non s|>$cies ip3a nuncujâtur, quae forsitan quare tempus dicitur numerus, id est, mensura mo-
tempori non subjacet, tusprimaespeciei, secundum prius et posterius : qus
Ex quo non esse syllogismum, quod qui-
patet duo in m»gnitudine aut multitudin^ simul sunt.
dnm facere conantur, hoc modo : Tempus est nu- In tempore autem et motu, nisi prius interimatur
meriis niotus ; at vero quae alia sunt a motu, non non habel regionem Hoc quidem videli-
posterius.
sunt motus : ergo quK alia sunt a motu teinpu^ cet, et posterius ex eo nominantur, quod ab itisianti
non gunt in tempore. Ad quod
iton nietilur, qiiare disceditur. Nam prius versus prseterilara dicitur,
dicendum, quod motus per se dicitur esse in tem- quod ab inslanti distat amplius : posterius vero
pore, ac a lempore mensurari sine medio. Ideo nu- quod prxscnti vicinius attenditur , versus autem
roerusiliius prinCipaliler dicitur tempus. Uomo au- futurum dicti conversio : prius, quod praesenti vi-
tem et quaecunque taliurn per motuni aiit quietem cinius; poslerius, quod antebac est remotius. Ea
quam habent, dicuntur esse in tempore. In tantum enim sequilur cclerius, ubi posterius et tardius
enim existunt, in quantura annos vitae illonsm, aut Quod si Filius Dei tardius nihil assecutus est, ne-
inorae lempus per suum Huxum et extensionem dif- que posterius neque celerius, neque
: simili rationc
fmit et mensurat. Pater vero et Filius, et quidquid ^ prius. Sane quod ex aliqua trium personarum
nihil
ex eorum personis : qui non
profluit, simul sunt prodit, cssein tempore nanciscilur non enim sem- :
niodo teinpori, verum omnibus creaturis esse attri- piterna in tempore sunt, quorum esse tempus non
buunt, quare non polest trahi uUo modo ad veram continet, qu% in tempore sunt, in mensura sunt.
consequenliam, missionein Spirilus tempori subja- Qiiorum autem aliqua inensura est, et his mensura
cere. Quod iterum per didiiiitionem temporis ab amplior cst secundum tempus : et passio iisdem
Arislotele in physicis assignalam, deraonstratur : inesi, qui nullo in tempore omni modo passiorem
t Ait ergo lempus esse numerum motus secundum uiutationemque effugiunt. Item quae in lempore
prius, ei posteriiis non bujus vel illius motus, sed
: fiuiit, eoruiu lempus per successionein mensiira
quod ntotus. » Ideoque omnium corum
prisil in eo est. At vero sempiterna cum simul sint, nuUain
quaemoventur, unum tempus opinantur plures, noii productionem exspectani temporis, quare supra
inodo Spiritus, sed et numero. Quidam vcro dis- ternpus sunt. Nam si essent in tempore, essent et
lingucndo diciiiit, subjecto unum esse tempus, rain motu : nec simul ifubsisiere putarenlur. Aiiquod
lione vero plura. futurum tempus aut per revolutionem, aut per aiiam
Caterum, differentiae molus, qui circa ejusdera ^ aliquam pausam praestolanlia. Non enim, quia iii
specios considerantur, ut alteratio, loci permutatie, terapore cognoscimus nos, quae supra tempiis et
ct similia . nonsunt temporistliflereiitiae, utpraeter- ante tempus existunt, ideo iila esse in lempore
itum et fiitunim, cum Uomae, Constantinopoli, ac constituemus. Neque si quod muUi temporis exisllt
ubique lerrarum qui sunt in eodem ess^ inslanti in tempore est, et quod oinni tempore existit, essc
nihil prohibeal. Plaue non ul motaruni rerum sin- sub tempore pronuntiabilur.. Qua ex re, quspstio
gularis potest esse motus, iia singuiarium motuum emersit haec : utrura coelum, ccelestiaque corpora
singulare esl tempiis, sed omnium ut unius quare : subtempore sint necne? < Si non est, inquiunt,
non cst putatidum tempus, essc motum, quod motus ccelum sub tempore, non est numerus ipsius mo-
<esl meiisura, ut maiiifestiim est : partiin ex eo quod tus. > Rursus aiunt : < Si in tempore, sub leinpore
plures motus simul sunt, praesens vero, ubique continetur, et amplius aliquod ipso erlt tempus. t
idem partim quod oinnis molus in tcmpore est,

:
Hoc solvimt quidam asscrentes ideo in tempore
nullum vcro tempus inteipretatur, nisi aliud in alio coelura esse, quia, ciim semper alius et alius tiat
coniineaiur. Item molus alius est celer, alius est motus ipsiiis, aUud atque aliud futurum cst tempus,
tardus tempus vero non. MuUum paiviimque tcm-
; sicut amplius lempus sumere contingitv Verum esse
pus dicitur, ceiere vero, aut tardum minime. Idem D sub temporedicuntur il!a propric, qiiae sub tcmpore
judicium de numero habendum yidetur. Quippe nu- accipiunt existentiam, per fluxionem et exteusio-
merus discreta quanliias est, tempus vcro conlimia. nem : tantum enim eorum esse perdurai, quantum
iNumeri quideai non est generaiiq, aut corriiptio, tempus dilatalur, quod dum fit esse habet : quod
tempus vero &t et corrumpitur. Dcinde cujuslibet nuHi superioriim nedum Deo m:mi
contigit. Itaque •
numeri omiies partes esse necesse esl. Non exikten- fcstum ex his qiiae dicta sunt, Filium Dei nequa
libus enim «ribus unilaiibus, ternarium esse non est q«am in tempore mittcre Spiritum, quanquim disci-
possibile. Deniquc priinus et secundus numcrus si- puU acceperiul in tempore. Nam sicut raiio missiO'
nml siinl, tempus vero
piiiis et posterius, nequa- nis» ita et missio, aniequam discipulos irradiiiret,
ouam simui Ergo dicilur tcinpus nunicrus, ut

suiil. erat : quK ante omnia saecula, et anle omnia lom-
quibusdam visum est numerans quae sub nrma- pora in Filio exstitit. Si raiionem miilen»1i a prin-<
\uento, et numcratus in nrniamento. Quemadmo- cipio non habuisset, cum nihil adjeclum, niliil in
(iium utiqiie mensiiialum, uionsiiran^que dicitur accipiemio, secsuidum ouod Deus ost possideat
jjnelriim, ut modiu8 I<gneiis, niOUiusque frumenti : nullo modo Spiritnm misisset. Quamobrem et ha-
«l aquK amphoi a tt latcrilia. Ita et numerus ex uni- bendo eir.itlit, el emillendo semper Spirituin hab«l
585 DE HiiiRESIBLS GRitCORljM. — LIB. IIL >80
Filitis, qui est imago Patris non inanitnaia, non A cni.n Filii Spiriiiis, qiicinadmodum scriptum est
manu sculpla, non artificis opus, aul inlclligenliae, l>e pleniludine ejns omnca accepimus gratiam pfo
sed imago vivens, magis autem et ipsa vita est : non gratia (Deut. xxxiii), novam legem pro vcterc,
in figurx siniilitudine, sed in subsiantia conscrvans pro adoptione scrmocinativa ct umbratili, rem
indemutahiliiaicm, hoc cst, personee magnitudo di- ipsam et veritatcm cx Dco nati per lavacruui
gnitalis unigenili omnihus modis hahere iiidemuta- regcneraiionis et renovationis Spiritns ssncti, sine
bilitatem absque interjectioue, Si ergo, Palre Spi- quo ncmo videhit Deum, a quo oinnis sanclitudo
ritum emittcnte, Filius uon emiltat, in cmissione emanat. Non enim vacal qnod Filius csse dicilur et
nou hahet indemutabilitatem; dum multis modis commanere in sinu Pairis, Spiritus vero non; qucd
imago inveniatur excidens, privata roaximo bono- quidem nomen non corpus fore signilicat, sed con-
runi. Cherubim imago Patris pusse censeri
l>ein sortium Unigcniti ad eraissionem Spiritiis innuit
videhuntur, quorum quisque invisibilis et incorpo- apertissime ac manifestissimc, de Spiritu vero ni-
reus existit, scientise habcns plcnitudinem,.nisi ex hil tale Scriptura protulit. Ideo dicitur et character
se haberc Spiritum ac erailterre, ab eis distinguat suhsiautise Filius, quanquam charactcrem non per-
Patris imagincm. sonam essc, sed person» iantum, hsereticus arbi-
Quo tit ut soliis unigenitus proprie ac mdemuta- ^ tretur : non animadverlens^ quod Filius vocetur.
biîtcr imaô Patris existat, roulto magis cxpressius, qiiod persona est, sicut splcndor qui coaeternaliter
<)uam Seth Adam. Nam hi quidem separabiles sunt, dc^Patre coruscat : magni quoqiie consilii angeius,
iili vero inseparabiles : hi differcntes aaimas el va- admirabilis, consiliarius, et princeps pacis, ad per-
rjas voluniates possederunt, illi vero unam viriutem, souiae distinctionem enuntiatur, et quod majora ser-
iHiamqiie voluntatem et habent semper, et habuere. vis suis prophetis monsiraverit, scientiam tribuen-
El Scth quidem circa cxteriora ima,go Patris nomi- do laliorem et apertiorem Mosaica institutione.
uabatur, Verbum autem
Dei, omnibus modis Patris Multo impendio precabatur Moyses, ut illius qui
imago non coloris, non figurac, nec talium
existit : verc est scieittiam acciperet, Ostende, ad Deum di-
qiiidpiam, hoc enim artificialium imaginum, et oon cens, mihi faciem tiiam, ut sciam te. Non vidcbit
Naturalium, sed substanlix, id est, personse Patris me, inquit, homo, et vivet : Ecce locus est apud me^
faciens iroagines sihi ei deos onines, qui ea partici- Mlabis supra petram, ctimque transibil gloria mea, po-
pant. Hac de causa iinago Patris, et Paier non nam te in foramine petra:, et protegam ie dcxtera
anquivoce Deus dicitur imago Filii, el Filius : sicut mea, donec transeam : tollamque manum meant, el
imago Christi el Chrislus nuncupatur non univcce vidcbis posleriora mea, faciem autem meam vidcn
scd aequivocft : Palris autein imago, ct Patcr Deus non poteris. (Exod. sxxni). Jubetur Moyses stard
dicuntur univoce : unus enim el imago ejus Spiri- supra petram, et per anguslum foramen intueri :
lus sanclus. Quoniam una et eadem irium natura hoc nionstrante Deo, quod brevem lex seientiam
est. liaque Fiiius ;jequipoIlens signaculum csi absque soUmimodo per foramen pa-
Trinitaiis habuit, cujus
omni fallacia, cbaracter et iniilamen eiTigiali Patris ruit illuminatio foranjen quippe ac manus piole-
:
indiminutum, quia non cst imago Palris, superfieie gons, nil aliud quain particularem et obscuram
tenus, ad Chrisli siinilitudinem iniaginis, sed inie- ta!e est enim, quod
portendit legis cognitionem :
riorura aique omnium profimdorum sapieutiam Dei, per foramen oculis subjicitur : Christi vero doctrina
el virius insinu Palris, tv «vtw /*ev»), id cst, comma- grandiorem nobis scientiam oslendii,
el prjedicatio,
nens universoruin qux Palris sunt produclrix ex- inlelUgentiae oculuin histruendo, conlingere supra
stat, et enucleatrix : propterea unigenitus quidem sensum quae sunt, et ralionem : facies, gloria et
Dei haeres Patris plenissiinus est, omnia interiora splendor gIori«, qiise Moyses videre posiulai, cha-
ejus insigniens. Effigies cnim naturam rei debet racler siint unius substanliie Patris Verbum Dei uni-
Nec ad artificein aliter conformare perli-
elfigiare. genitum, quod absque igne, id est anima et nube
net, quod ad imaginem Socratis sculpilur simula- homo videro non potuit
j) carnis, : ideo audit, siabis
crum nisi enim caivum, sinium, prominentiamque
:
supra peiram : Petra autern crat Christiis. Nihil in
oculorum ostendat Socratis, nequaquam ejus esse lege gioriosum habuit Moyses, nisi solam faciein.
dicelur effigics. Da eniui qiianquam Kqnivoce dlca- Jesus vero, in monte totus glorificatus esl, et appa-
lur iiideniiitabilitatem, tamen debet habere secun- ruerunt Moyses et Elias in gloria, coiloquentes cura
duui suai.i illius
proprietatem, et cosequalllalem ex eo, ubi non solurn vultus Chrisli ut sol, sed et ve-
quo esse trahit, et cujus est assimilaiio. stimcnta ipsius veiut nix apparuenint. Ihique cora-
Amplius Si FiUus non habet Spiritum, nec
:
pletur iUa promissio, quam accepit in monte Sinai
emittit ut Pater, privatur sanctilndine ([u^ nriaxima
Moyses, cui dictum est ToUam maniim meam, et
:
est Filii hsrcditas, eara Spiritus sanctus solus in videbis posteriora mea. (ibid.) Mittam Filium n>euin
enumeratione amplectitur cuni sic dicitiir Pater et qucra videbis, cura venerit dienmi plcQitiido : /a-
Filius et Spiritus sanctus. Quare si sanctitudo a ciem meam videre non poteris, quiu non videbit me
Patre procedit, a Filio vero minime, nequaqnam homo, et vivet. (ibid.) Non quod videntibus catisa
sequaliter et jndifierenter, ambo hahent sanctitudi- mortis viia fiat(viviQcum enim nalura divinum est),
nem quod cogitare non est Catholicum. Pleniludo sed quia propria denotatio est naturse divinx : oin«
W7 HUGONIS ETERIAM 5g^
nem sensum transccndere, quae cum sola vila sit, A quod character non figurat. Amplius : Aut loiam
si omnem prsetergreditur scientiam, quod ab lio- figurat Patris personam Filius, aut non si lotam :
inine comprehendere, vita non est. figurat, evidens quod emissionem Spiritus de Patre
Quicunque igitur aliquod eoruin, quae cognoscunt non dimittit infiguratam : sed est ex Filio ut ex
Deum esse, arbitralur, aversus a Deo viiam non Patre processio et emissio. Si vero non tolam in-
babct. Non videtur Deus ab anterioribus, quod insignit personara Palris character ejus, non
est
lerminabiiis sit et absque principio posteriora vero aqualis ipse Patri suo
; , charactere ampliora com-
cju8 ille videt, qui eum sequitur, qui dum procedit, plectenli : videliccl , sancti Spiritus profusionem
se sequenti viam ostendil. Posteriora ergo ejus visa quod quidem prsecipuum maximumque est. Iiem :
suni, quandoinnovissimisdiebus, carnerecepta, de Si solius Patris esset Spirilum cmiitere , nequa-

Spiriiu sancio $uo, sicul dicit per Prophetara, $uper quam Filius character ejus indiminulus existeret
omnem earnem effudit. Hinc e»t quod nemo potest at vero par est Patri ejus imago, ex qua vere sancti
dicere, Dominum Jesum nisi in Spiritu sancto, el quo- Spiritus processio eraanat.Qua ex re jam venien-
modoqui non diciiexFilioesse Spirilum,diciiDoini- duiu cst ad curiosas perscrulaliones Niceta prae-
nuinJesu'ninSpiritusancto:maledicitetblasphemat sulis Thessalonicensium , de processione sancii
Jesum qui hoc dogmatizat, tollens Filium de sinu ^ Spiritus, quae apj.robaiai fcententiae non rite con-
Palris medium faciens inler generantem et ge-
, et sentiunt.
nilum qtii humano intelleclu transcendit proces-
, CAPUT XIX.
sionem, primum enim oportel inielligi cliaracterem Yos, inquit, o Laiini, qui ex Patre et Filio cre-
substanliae, deinde Spiritus emissionem. Nam sine ditis procedere Spiriium, si sic quidem diciiis,
charactere Filio solum intelligi Pairera non cst hunc procedere ex Filio , ut ex primo principio el ,
possibilium. Etenira secundum quod Pater est Fi- non lanquara per Filium sed ut ex Patre dao , :
lium habet, secundum vero quod Pater, Spiritum proisus facilis principia, et destruendo Filii gene-
non emiliit. Si ergo primum oportet inielligi Filium rationem, contraria Damasceno dicitis , Atlianasi»
iit immediaium, et indemutabilem characlerem Pa« Cyrillo cunciisque aliis Patribus, atqne nobis , qui-
tris , secundum hunc ordinem ipse Spirilu prior bus Patres sanctos sequi gloriatio est. Si auteui sic
est : unde imago Filii quidem Spiriius nuncupatur, dicitis , ex Filio ut ex Patic per Filium, consonatis
Patris vero minime. Attendendum vero non idem Damasceno Joanni, Atbanasio , Cyrillo, aliisque
imaginem et^haracterem ab Ecclesiae docloribus Theophoris Pairibus consentitis, et secunduni glo-
autumari , aiterum enira ab aliero sic distinguimt. processionis Spiritus, nobis erilis amici et
^ riam
Inquiunt ergo arcam habere iraaginein arcis , fabri "^
consentientes , i et post pauca : « Tacete ergo et
lignarii r videudo enim arcam , scio quod a fabro vos , adjectionem hanc dictionis , et ulterius iii
lignario facta sit. Navem quoque si videam , con- symbolo pronur.tiate : < Qui ex Patre Filioque pro-
festim intelligo esse opus artiilcis illam construcn- cedil , sed secundum Patres nobiscnm : Qui ex
tis, quod quidcm opus iroago etgloria iliius aiiis Patie piocedit,et cum Patre Filioque conglorifica-
exisi. Neqaaquam vero ch^racler personx operatur, dicite. > Et rursus . i Si igitur vos quod dici-
loris. Non enim figuram personse artificis quse hu- mus nos pcr Filiura, ex Filio diciiis, nuUam diffe-
niana est, arca sive navis complectitur. Eodem rentiam sensus aliam habentes, quam dissimiiium
quoque modo dicunt hominem , Dei qui plasmavit prxposiiionum prolatione , donate et nobis has
illura , gloriam esse ac imaginein , non characierein syllabas, et plures syllabas nos vobis uuituo dona-
personae Conditoris, sed soluramodo voluntatis sive bimus : qua^ deinonstreut sub commonitione coni-
actionis indicium. Filiura vero solum cbaracterem miuiem convenientiam et conspirationem ac inte- ,
Patris esse, vere credunt. Ipse enim dicit : Quivi- rit"S syllabarum scandalum dimoventium. Ego
det me, videt et Patrem : non ipsum Pairem, sed quidcm dignum laudc hunc virura adjudicarera, nisi
talem qualis est Pater. Est Filius perfecta figura quia dum specto in ore fortis Samson, ex ore dispu-
d
Patris, par illi per omnia existens, perfccta autem tantis cibus, et ex forti dulcedine, cucurbita uiique
Agura substantiae Patris omnia compiectitur intrin- proriipissct, cujus adraodum amarae sunt extremi-
secus, quae Patris sunt propria. Ergo et ipsam de tates. » Excessit nimiumsuum ordinemhicaniistes,
Patre Spiritus emissioncm non praelerit. Ea certe et dum irailabilis vestigii venerabilein matrem in-
si caret , non est coinpleta subsiantiae Patris figura struit, procul deviavit aberrando. < Tacete , obje-
Filius , quia est aliquid in Patre accipere quod ctioncm hanc diclionis proferre ausus , et nolite
ipse non habet. Amplius : si persona Patris suo ulterius ex Filio in symbolo pronunliare. > Unde tibi,
charactere amplior est, non toto esse suo illum o cpiscope imperiose, vociscontinuata fiducia? Non
Pater genuit. Et rursus : Si charactcr personara habent nervi congruentiam aut harmonicum melos,
excedit, secunduin excessum subsistentia caret. quu; imperas el exhortaris quod Christus perdo-
llaque non debet excedere Patris substantiam cha- cuit , ut manifcstura est ex his quae superius di-
ractcr, ne forte per excessum nou subsistens eva- sceptata sunt , praedicaverunt apostoli , snncti Pa-
iie&cat. Neque nirsus fiersona Patris, latior ess« tres tenendo confirmaverui}t, ct coiifirraando tudi-
Uebct siio rharactere, ne illud siiie figura reroaneat, deruni cupientibus, ad fldera venire, taciturnitati
589 DE HiEUESlBLS CRitCORUM. — LIB. IH. 55)0
cominiUere atque silenlio cum arroganlia jaclan- A >n communitalem Filii ejus Domitium nostrum Jetum
tiaque persuades impudenter. Iniquilalera medita- Christum{J Cor. i). Quo in loco prxposilio, per
tus es in cubilibus tuis, quod non aequiiibri sermo- nomini palerno apponilnr : Pater vocavit uos, quia
nem tuum lance trutinasti. Nulla quippe syllogi- nou ex nobis nos, aut cx propriis operibus ad euui
slica necessitas, nuiia majorum natu sanetio, accessimus : el iterum simiiem servat scnsus teno-
nullius decreti nexio dissona, talia le compulit rem, ubi Paulusper volunlaiem Dei, qui vo-
dicit :
vociferari. Abundantioribus enira opulentae luK lens ipsum Apostolum conslituit. In quo apparel
conquisiliones fallaciis redundant, quam innitantur eos qui distinguere conanlur per Filium, nh eo quod
cuipiam fulciroento verisimilis alicujus adumbra- cx Filio, ne absque principio et unigenilum Verbum
tionis. Eademque vero allegatione, quosvis con- Dci subinlelligatur, quod per praepositionis non
cinnet syliogismos. Vos igitur, o Grjeci, qui ex modo ad Filii et Spiritiis, sed ad nomen ingcniti
Patreet Filio dicitis mundum provenire, si dicitis coarguat appositio. Et rursus Hcbraeis scribens .
quidem sic provenire ex Filio, ut ex primo principio, Ad Patrem, per, pronposilionem apponil, inquiens :
et non ut per Filium, sed sicut ex Patre, duo pror- Dicebat eiim proptcr quem omnia, et per quem omnia
sus facitis principia : » el rursus: i Si Palrem Fili- {Hebr. ii). Et post inodicnm : Ex per inferendo ex
umque asseriiis mittereSpirilum, utsic videliccta ^ subjnngit : Nam qui sanclificat, et qui sanctifican-
Filio mittatur, tanquam a prima causa, duas prorsus £«r, ex uno omnes {itfid ). Quo in loco diligenler in-
facitis causas missionis Spiritus sancti. » Verum tuendum, per pracpositionem in ex , non ex in
qui» hoc primo libro pienius discussum esl , non per Aposlolnm resoivisse. Prfcsnl vero Thessaloni-
videlur iterandum jam nunc. Atlamen ouod nullo censinm Nicelas senientiam et dictionem Aposloll
roodo tacendum, sine trepidatione confiiendum est Latinos derelinquere admonet : horlando eos, ex
primum principium et sccundumprincipium in Tri- praepositionem in per transferre : in illo in quo ea
nilate esse, non debere recipi au( credi, quoniam, utuntur loco, dicenlesex Filio : qni dum a Filio
licet Pater sine principiosit, et Filius de principio, anferl ex, a Patre adiniil per : quasi, ex , nunquain
secundum euindem tamen sensum ac eodem modo Filio, neque per Patri, associanda sit : sed ex so-
Condilor mundi censelur alteruier et principium, lnmmodo Patri, et per tantura Filio, in persona-
et una quo<iuc causa missionis Spiriius sancii. At rumdislinctionibussitpraeponenda. Ergo per Patrem
vcro quare duo dicantur saepius pronuntiatum est. sunt omnia , id esi Palcr est causa Fiiii et Spiri-
Queuiadmodum utique corporis dimensiones ,
non tus, et creaturarum omnium. Nam et qui sanctifi.
eu quod divisae aut dispersae sint, tres dicuntui , cat, id est Filius de subslantia Patris est, per gene-
sed quod unaquaeque propriara raiionem habeat rationem , et Spiritus de eodem Patre per proces-
sicPater el Filius non duo dicuntur in substanlia, sionem emanat , el qui sanclificantur, idest homi-
verum quod unusquisque ralionera habent singula- nes : et quaplibet creatura ex Palre per creationem
rem secundum quas hypostases duae id est , per- , existunt. Dum itaque per Patrem sit Filius , et per
sonae subintelligunlur : et sicut profunditas quae Patrem sit Spirilus sanctus, ut vas electionis per-
corpori atlribuitur, a longitudine ac latitudine quod hibet : per Pairem generatur Filius
, et per Patrem
sit profunditas accipit, nec aliter intellectus essc procedit Spiritus. Enimvero nihil aliud verius dici
profundiiatem admiltit, nisi aequaliter ab alterutra potest, per Patrem esse Filium , quam ex Pairc
provieniat : ita Paracletus a Palre et a Filio quod generari , el per Patrem esse Spiritum , quam ex
utriusqiie Spiritus sit. Nec aliter sane est intelligi, Paire procedere. At vero Graecus confitelur et Lati-
nisi existenliam ex utroque accipere credatur nus Spiritum sanctum perFilium procedere. Reli-
acquaiiter. Quare nullo modo sequitur duo principia quum est ergo, secundum auctoritatem Apostoli et
vel duas causas esse Spiritus sancti eo quod ex interpretaiionem , cum aeque per Patrcm et per Fi-
Patre procedat et Filio, lium Spiritus existere habeat, per , pracpositione
CAPUT XX. D utriusque praeposita nominibus, eamdem servanie
Igitur quoniara hujus positionis nodus solutus significationem, confiteri simpliciter et absoiute
est, consequenter de praepositione, Per, est respon- Spiritum ex Filio ut ex Patre procedere. Amplins :
dendum per igitur praepositio, ad nomen Filii posila Apud Graecos praepositio Sta qux , per , inferdum
utdictumest : aut remissionis, aut intcnsionis aut significat,apud Lalinos cnm genitivo conslructa
xqualitatis est praepositioni ex. At vero remissionis ut grammatici pcrbibent, aut actionem, aut opitu-
aut intensionis esse sic posita, non est possibile. lationem, aut medium significat : actionem, veiuti
Nibil enim minus, nec aliquid roajus persona Palris per apostolos fiebant signa, hoc est, apostoli sigua
Filius habet, ut osiensum est, per omnia nactus faciebant; opitulationem vero significat, ut per te
iaderoutabilitatem. Restat ergo ut aequalitatis sit ditatus sum, hoc est tua jpitulatione atque adju-
perpraepositio, praepositioni ex, ad Filium copulata. torio. Medium autem signillcat , quando roedium
Quare per Filiura procedere, non tollit esse Spiri • loci alicujus , vel temporis ostendit : veluti , per
Um ex Filio : non est remissionis Per praepositio forum transivi, velificavi per mare per (iiem nie- ,
uti Paulus demonstrat ipsam Patri ut Filio attri- dium apud amicuin detenlus sum. Itaque cuni Ji-
buens : Fi(/e/i«, inquit, Deus,perquem vocati estis .
citur pcr Filium Spiritum procedere, aul qiia&i
591 HrCOMS ETERIANl 5M
aclioncm, aul q«asi opiHiblionem , aul quasi nie- A NiceUe prsesulis vera est, quae proniclat, per Fi-
diurn significal, per. Atqnu si nicdium significarct. lium, Spiritum procedere, non emittente Filio ne<T
Spiiiiui Filius non modo ct talis eniissionis existente consorle , r.egari non
non comniunicai-el ,
remissionis osset praeposilio, sed alicnaiionis omni- possit, quin Spirilusei pcr inslriimentum procedat
sc liaberent habitudinem tali complexione : Pater per Filiwm, aul coemit-

niod.-c. Nec aliam inter
Spirilus qsiam habel aqua canalisque, lenlem sihi aut non coemiltentem, Spirilum emil^
Filius el ,
oslium, serraque, locus et quod esl in loco. Quare lit. Si coemitlii Spirilum Patri Filius, erailiit ipfe
aut quasi aclionem, aut quasi opilulationem signi- Spiritum ut Pater exlerminandis , minus et magis.
(icat cocmissorem, opituiatoremque suo modo ad

:
Si non coemiitit, inefficax existens, restat inslru-
emittendum SpirJlum, Patri Filium innuendo. Ideo- mentum Filium esse, quod impius Arius
Patris
que In irriluiu cedit transmulatio, ex, in, pcr, nimis evomebat, ad instar navis, quse movetur per gu-
approbala cclebralaque nimls : qiue ingenito et bernaculum. In qno gubernaculo quiderc non esi
nuigenito piieposila eamdfem servat intcntionis si- principium motus navis et causa. Solus enim gu-
gniiicaiionem , ut ex anterioribus ntanifestum est, bernator in navi existens, per oiânum ipsam,
ct ex his quic coiisequuntur. Scribit enim Aposto- tiavum scilicet, movet extrinsecus. Quicunque igi-
lus ad Galatas veibis hujuscemodi : Paulus Apoito- B tur solum Patrem esse principium, incffabilis pro-
lus non ab liominibus , neque per honiinem, sed per cessionis Filium excludendo asserit, extra Patrem
Jesum Clirislum et Deum Palrem {Gal. i) : hoc ex Filiuni collocat,de sinn ingeniti. unigenitum evel-
Jesii Christo, el Deo Patrc ,
qiii effecerunt , ut non lehdo inslrumenlum constituit eumdem quo quid ,
uUerius legi , sed Christo iniiiteretur. Et ilerum : nefarius? Ergo per Filium procedens Spiritns, abs-
iwn ab homine accepi , sed per revelationem Jesu que dubiiatione altqua procedit ex Filio. Nam sic-
Cliristi. PoSiremo paracieti appellatio, per, praepo- ui verum est dicere , per Filium Omnia facfa suni
«îtionem admittit apud Apostoium dicentem : Vt ei Filius omnia fecil , eodem modo vera est , qua
dct nobis, secundum divitias gloriw suw , vtrtutem dicit oratio : Spiritus per Filium procedit , et ex
corroborari pcr Spirilum in interiori homine {Ephes. Filio procedit, quod multis modis argumentarum
iii) Spiritus cst qui fortitudinem prajstat. Ideo per et exemplorum, quae numerum pene Iransgreditur,
Isaiam : Spiriius {ortiludiuis scribilur, per q-.iein , copia perdocuit : procedit ex Filio Spirilus Filii,
et a quo sermo datur sapientia;. Qua in re falliin- qui conslituit apostolos et prophetas, in Ecclesia,
tur haereiici alque quicunque alii pcr prajpositionern in quibus posuit Spiritum sanctum , ut coryphseu3
aM,ribuunt Filio ut remissionem significanlem. Ouia _ Peirus in prima Epistola dicendo asserit De
ex prnelibatis inteVvigi potest, sine falhtcia quod sB nostra salute exquisierunt , atque scrutati sunt Pro^
cundum eumdem sensum Filio ei Patri apponatur pli6ta; , qui de fitlura in vobis gratia proplietaverunt
per, prsepositio, ut actionera significans aliquando, scrutantcs ,
quod vel qualc tempus significaret, qui iri
aliquando ut opitulationem. Nusquam enim reinis- eis Spirilus Chrisli pronunlians eas qucB in Christo
sioncm significans , inveiiitur : Quando jiidicabit sunt passiones , et posteriores glorias : nam per
Deus occulia hominumper Jesum Cliristum {Roni. u). Isaiam (liii) dixit : Sicut ovis ad occisionem duclus
Is cnim est sensus , quod Christus redditiirus sit est ; per Jeremiam verp (xi) : Venite, miitamus
singnlis secundum opera sua. Nam Pater non lignum in panem ejus. Resurreclionem per Oseara
judicabil (luemquam qui omue judicium dtdit Filio (vi) signilicavit: Yivificabis nos post duos dies, et die
{Joan. v) :a qiio jiislilicati sumus ctim peccatores , tertia resurgemus in conspectu ejus. Deum Chrisli
esscmus , et existentes longc, adducli cooperando, esse Spiritum evangelisla Marcus inntiit : Erant,
ad conservandos nos iii justitia ; qui propter chari- inquit, quidam Scrib&rum ibi sedentes et cogilantes
tatem mortem subiil, et per mortem juslificavit, in cordibus suis : Quid liic sic loquilur? blaspliemat.
pcr qucm ad esse sicut omnia venimus; qui indif- Quos slatim cum cognovissel Jesus in Spiritu suo.
fcrcnter dicitur Deus, et Dominus Deus veluti, ex D quia sic cogitarent intra se.dixilillis: Quid islafeic:
(juibus Chrisltis secundum carnem ,
qui esl super {Marc. II.) Accusabant Jesum quud pej^cata dimil-
omnia Deus , Dominus : nt , Dixit Dominus Domino teret, solius enim Dei peccata dimittere. Jcsus vero
meo {Psal. cix) , huc Dominum Pater constilUif spiritu suo, qui scrutatur profunda Dei, cognos-
h(vrcdem universorum , per quem feeit et swcula Cens cogitationes illorum, signum dat ilHs se Deum
(llebr. i). Qtiod qualiter intelligi debeat , Propheta esse, ex eo ijuod iilorum corda rimabaiur." Sohis
lcstatur dicens : Et in priucipio Domine lerram fun- enim Deus qua; sunt in cofde cujusque cognoscit.
danli, el opera manuum tuarum sunl cceli {Psal. ci;. Ergo Pater quanquam sit Dcus el non de Deo, et
Ilor idcm et ilieologus Joannes, aliis versibus affir- Filius sii Deus de Deo neque ut de priino priucipio;
mat, dicens : Omnia pcr ipsum facia sunl : non scd neque Spiritus sanctus est de Palre iit de prinio
tanquam pcr instrumenlum, ut Ariani oblatrant principio, quia neque ut de primo Deo, multo minus
dicentes per Filium facta esse omnia, non ipso cst de Filio, ut de primo Deo, vel primo principio.
existente factore, scd organo mentientes. Quia per Quemadmodum utique non dicitur in Trinitate
ipsiau facta suiU, qui factor el conditor cst om- prinius Deus, qnia secundus non est pn»pier eain-
Hium visibilium et invisibilium. Quod si positio dem ralionem, non esl dicenduiu : primum in Tr»-
I
593 DE HiERESlBUS GRitCORLM. — LIB. III. 594
nilate principiiim , quia secundum ipsa non habet. j^ esl fidelis apud GrsRcos inlcrpretatio, talia loquitiir :
llis itaque sic demonstrutis, rcliquuin est oslen- < Ipsa. inquit, Vcrilas, ut fidem discipulis augerel,
dcre qiiod longe prospicit a verilalc hic idein an- dixit : Si non abiero, Paraclclus non venict ad voi.
tisles, dum Latiaos asserit niagno Cyrillo, ct ma- Cum enim constct qiiia paraclctiis Spiiitus ex Pa-
giio Athanasio, aliisqiie sanclis Patribus contraria tre seniper piocedat el Filio, cur sc Filiuin icccs-
de processione sancti Spirittis seniire. Etcnim ma- surum dicit, ut illc veniat, qui a Filio nunquam re-
gnus Cyrillus, et miiltis in divinis Scriptiiris Atha- cedit? » Sanctus quoqiic archiepiscopus Cypri Kpi-
iiasiiis, ca;tcrique Patrcs plcni Dco nequaquam illi phanius in libro quem titiilus ayxv^wTov nominat,
assensiim pr%stant, qtii suis in contractibus id quod eo quod sit anchora fidei, de orthodoxa lidc talia
Latini credunt, ct confitentur, publice scriptum re- memorat. i Beatus, inquit, Petrus, ad Aiianiam
iiquerunt. dixit : Cur tentavit cor luum Satanas , menliri te
CAPUT XXI. Spiritui sancto, non es mentitus liominibus scd Deo

Magiius itaqiic Cyrilhis, in primo sermone, qui «^ {Act. v). Igitur Deus est, inquit, e\ Patre ct Filio
est, "kurptix m spiritii et vcritatc, Latinis testimo- Spiritus, cui mcntiti sunt , qui de prctio fraudavc-
niiim perliibct, dicciis Qui secundum naturam
: runl; i et riirsum : < Spiritus enim Dcus est, el
viia Dcus cst , piitasnc quod anima homini divinus ^ Spiritus Patris, et Spiritus Chrisli , nou secundum
factus sit Spiriitis? -et quomodo non inconveniens aliquam cornpositionem, queinadmodum in nobis
valdc sil intellectiis hujiismodi? Nain immutabilis et aninia et corpus, sed in medio Patris ct Filii cx
ipsa prorsus pcrinansissct aiiiina, nunc quidem Patre Jet Filio, i et rursuin : i Vita totus Deus,
nnitabilis est; Spiriius vcro nullo modo mutabilis. ergo vita ex vita Filius Ego enim sum veritas et .
Qiiod si mutabilc esse inlirmitatis est, in ipsain vita. Sanclus vero Spiritus ab ambobus, Spiritus
macula divinain reduiidcl iiatiirani, cum sit Dei Pa- cx Spiriiu, nam Spiritus est Deus i et iiifra : ;
Iris, cl utiqiit* Filii qiti stilistantialitcr e\ ambobus < Nunquid dicimus duos esse Filios ? et quomodo
piofundiiur Spiriius. Ftîdemi in commentario Jocl unigeiiitus ? imo lu quis es qui respondeas Deo ? si
proplieix'. ac illo capitiilo : Effundam de SpirHu Filium qtiidcm vocat ex se , sanctum vcro Spirituin
meo, ei pi oplieiabuni fiiti vestri (Joel. ii), talia dc- ex aidbobtis ? > et rursus : < Spiritus sanctus , Spi-
proniit : Uciiiorala quidciii lucrat dc supernis data ritus est, luinen terlitim a Patre et Filio. i Solus
gratia, scd in Chrislo rcnovata est, qui est sccundus vero Damascenus Joannes dissidere a magno Cy-
Adam. Qiiomodo aiilcin rci!ovata?ln eo enim, qiiod rillo aliisque sanclis Patribus videlur, si tamen ita
Dciiscsi, et Dei sccuiiduin natitrain Filius : ex Deo ^ scribit. Sptritum ex Palre dicimus, et Spiritum
" ' "
cniin ei Patrc natiis cst, propriiis ejiis, et in ipso et Patris'
nominamus. Ex Filio autem Spirituni noB
ex ipso Spiritus cst. Qucniadmodum utique in ipso diciinus, Spiritum vero nominainus. VerumtameR
iiiiettigitiir Dco cl Palrc. In co vcro quod hoino cl Scriptura sic se habente, non discordat hic sau-
fucius est, cl simiil nobis apparuit, advenientem ctus a Latina veritate : hoc ad consuetudinem £c-
habcre Spiril.im dicitnr; dcscendit enim super eum <;Iesi3e Grsecorum rcferendo, qux non esse Spiri
in specic columlKP Spirilus sanctus quando ut nos tum ex Filio confitetur , usque in hodiernum.
facltis, sioul dixi : Tanqiiain unus noslrum dispen- Quippe si Spiritum Patris et Pilii noniinaniiis , ut
sative baptizatus est ; ct post pauca, idem sanctus sanciiis vir cum Apostolo asseverat, aut xqualiter
Opoiicbat igilui' imer filios Dci coniuimcratos san- ot similiter coiifitendumest Spiritnmesse utriusque
cti Spiritiis gratia ditari, lioc vero Christus ad aut inaeqiialiler et dissimiliter : et inaequaliter Spi-
CiTcctuin perduxit, ul sac<;r Pctrus asseverat, di- ritus est Pairis et Filii , et niagis est unius, et mi-
ceiis : bextera iyilur Patris exattalus , promissionem nus est alterius : et erit infinitiis secundum niagis,
Spiritus sancti accipictis , a Palre effudit hoc quod rcspectu Patris, et linitus sec'irnduin niinus, respectu
vos videtis, et audiiis {Act. ii) : accipit qitidem ut Filii. Omnc enim qiiod continetur et exccditur ab
liorao a Patre, quod incst ei naiuraliter : elTundil D aiiquo, secundum quod contineturet exceditur, ter-
Autem abiindantcr supcr nos , quia Deus secundum ininatur. Quare terniinuin habebit intensionis, dum
naturam est. Et Iioc quidem sanctus. At vero ubi habcat remissionis principium. Porro si quid apud
permaiici intellectus idem , el sulistanti»; ratio ea- nos perfeclum est natura, nioribus et ratione, ma-
deni. Ubi vero substantix ratio cadem, aequivocatio gis ct miniis reprobat, quid utiqiie apud divin.as
excluditur. Quare palct et secundum inagni viri personas onini perfectione praeditas inlelligcndum
bujus intelligentiam, Spiritum c\ Patre, ct Filio sit? Nain qiiod omni parte perfectum est, slabile
csse. univoce dici. esl atqiie indilatabile. Quod vero raagis et minus
Magnus quoque Athanasius in confcssione suae siiscipit, dcfcctum perpctitur, participationem ha-
fidci, plane proccssionem ex Filio esse astniit; ait bens, inolum, adjectionem et iniperfectionem : at
eniin : Spiritus ex Paire et Filio , non faclus, nec vero trium pcrsonarum ralio in eodem seraper ler-
cicaiiis, nec genitns, sed procedeiis. Excelleniis- mino consisli-t.
siiiius qiioiiuc doctor Ecclcsias magnus inter san- CAPUT xxn.
clos papa Gregorius ad Pelrum diaconuin de sancli Amplius : Remissio cttjusque fit ex impotentia,
Spiiiius processione in capilulo quodam , cujus non inipotcntia vero conlra naturam est : sed in prirais
PlTRCL. CCII. 13
SrS HUGONIS ETERIANI DE Hi£RESlBUS GRiECORUM. S96
iil simplicibiis el iii mistis, et in propria existenli- A accedit ad Patrem quam ad Filium , non habel ess«
lius regione, non est aliquid eoiitra naturam. de Patre quam de Filio. Ex his ergo ratiocinationi-
Quare neque remissio, neque intensio. Ergo Spiri- bus, viri nuper memoraii, manifesie ut superiu»
tus, qui omnium mensura et lerminus est , quod est exposita intensio panditur, et quod ab eodero
mundus capere non potest, quo intendatnr, aut a magni Sabbati editus sermo violentiam, corniplio-
quo per reinissionem terminum iniensionis acci- nemque per intestabilem nefariamque mutationem
piat? Quare cum Patris nominetur Spiritus , atque paiiatur. Quippe ubi principaliier de Trinilate*
Filii, iion magis est Patris et minus Fiiii, qui utrius- trium reminiscendo personarum proprielatcs disse-
que prius a^qualiter, inseparabililer et naturaliter ruit, nihil talium peperit. Verba tantum, quse supe*
existit, et secundum eamdem rationem. Quaecunque rius leguntur, ad posteros transmittendo , non se-
enim rcs duorum est sequaliler et secundum natu- cundum se , sed secundum consuetudinein orienta-
rain, aut est propriura eorurndem aut quasi pro- lis Ecclesiae. Sed neque orthodoxae fidei quispiaa
prium. Et atiendenduro quod proprium duobus mo- ante illum simile chartis inaraverat. In praefato
dis dicitur, per se, ac secundum aliud, ut phiioso-
sermone, contra fas, contraque roajorum autein
phus perhibet per se hominis esl proprium ani-
: contradictionem, Spiritum ex Filio , existentiam
,
mal mansuetuin natura, quod aliorum separativiim B nun habere, a quibusdam mendacii magis perqui-
est oinniuin. Ad aliud vero proprium esl, ut bipes, rentibus solaiium, quam seniitas investigantibut
equi*respectu, proprium est buminis, et imperare verUatis inserlum est. Quod sic esse , ipsa verbo-
corporis respectu aniniae proprium, sicut servire, rum series, styli aiieritas , et quae nihil ad rem per-
corporis propriuro ad animam relati. Hujusmodi tinet erronea clausulae insertio, magis aulem quod
vcro prnprium, non ab oinnibiis separat, verutn ab apud sanctorum aliquot nusquam scripturo repe-
aliquo. Secunduin vero banc signincalionem , dici- riiur, aptissime declarat. Profecte si solus Paler
tiir Spiriiiis Filii proprius, aut quasi proprius. Non emittil Spiritum Filii ,non communicat eroissiooi
citim separai Filiura a Patre, sed a creatura uni- Filius. Quippe si communicat Filius, non solus
vcrsaliter Filium distinguit, et Patrem. Quibus ex Paler Fiiii Spiritum eroittit, comrauBicaDte illi
rebus necessitas profluit hujusoemodi. Omne secun- verbo suo, et erroris minime arguendi suntqui hoc
duranaturam proprium, aut quasi proprium,xqua- dogmatizant. Sin autem, ut Graeci dicunt , ex solo
liter ab bis coinmunicatur, quorum est pruprium, Patre Spiritus procedit, solus Pater Spirituoi Filii
aut quasi propriam : sanctus vero Spiritus, secun- eroittit, Filio non coromunicante, quam consequen-
dutn naturam Patris et Filii proprius est, aut quasi - tiam obliquae ambages conneclunt, veridici dese-
proprius : deinde Spiritus sanctus existens, quud runt tinnitus, et ejusdera Spiritus concutit proflatio.
Pater ei quod Filiiis, xqualiter et naturaliter est Consequitur enira profanum quiddaro e( abomina-
Patris atque Filii. Quidquid vero aequaliter et natu- bile,Palrem videlicet, emittere Spiriium non com-
raliter Patris est et Filii , secunduin eamdem ratio- municanle Palris viriute ac sapientia Dei eniaa :
ncm, eamdemqiio considerationem ambobus conve- Patris et sapieiitia Christus est , ut Apostolus per^
nit. Qu.ire Spiritus sanctus exislens, quod Pater el hibet. Quare impolens secundum boc el falua erit
quod Filius, secundum eamdem rationem earadem- emissio Spiritus, et causa et principium iiratio-
que considerationein ambobus convenit. Huic ite- nale. Ipse etiam Spiritus Palris Filii exislens , ad-
rum conclusioni accidit Udes, quod iii tjlibus locura venieiis erii Filio, nisi ex ipso, ut ex Patre prove-
iioii repertt contradictio. Sane cuin altsque faUacia niat. Sed enim si circumscripta viriute ac sapientia
dicatur, Spiritus sauctus Palris est et Pilii, hujus emissor Pater intelligalur , impotens et irratiooalis
abdicatur contradictoria penilus, ut plena falsitatis, ipsc Pater secunduin quod emissor constitueiur. At
qu.x' est Spirilus sanctus, non esl Patris et Filii, vero impia et exsecrabilis illa vox est , quae Spiri-
quod in a;quivocis repeliUir frequentissiinum. Am- lus sancii oiniiiuin bonorum dutoris fontem, et
plius. Spiritus sanctus exisiens et quod Pater et D causam, faliiam et impolenlem esse personat. Quas
qiiod Filius, actcrnaliter, similiier, sequaliter, se- ob clarum ui arbitror plane factum est, Filium
res,
cundum iialuiam Pairis est aique Filii : quidquid qui est virtus et sapienlia Patris, Spiritum suum,
vero xieriialiter, similiter ac a^qualiler et secunduin cum Pairc ipso emitiere. Quod constanter, pie ac
naliirain duoruiu existit ,
quia iion magis accedit vere, cunctoruni sanctoruui Patruin vestigia perse-
ad uniiin, quam ad alterum , non niagis ex uno ha- quens, omnis inngiii Petri successor tenet, et bujus
bet esse, quain ex allero. Main si ex aliero quidein derreli scntentiain, ut societate veritatis inexpu-
evisteniiaui irahal ; ex allero autem minime , dissi- gnsbilem, ut volis justioribus gratiGcam, ut opu-
mililuilu niaaiiesla est , aequalilas, et aequilibrilas, Icntnm justiliae, ul priscis iniiixani aucloritatibus,
iion ulramque porsonam ampiectilur : ct lex eoruin, ut a sumiuo pasiore Christo editam . et ut haben-
qux naluraiu sequuntur imparilatis nescia, termi- teni iniegras allegationes, orbi miiverso publicat, et
nos suos deroliniuit. Itaqiie Spiritus s.inctus exi- ab antiquo rite ceuset aioplecti.
stens quod Pater, ei quod Filius, quia noa magis

387 PETRUS CELLENSIS. — PRiEFATIO. 398
ANHO DOMINI MCLXXXIII, AL. MCLXXWII
PETRI CELLENSIS
PRIMUM
DEINDE S. REMIGII APUD REMOS ADBATIS

DEMUM
CARNOTENSIS EPISCOPI
OPERA OMNIA
Ex Ufaris tum editis, tuin mss., in unum collecta cura et studio uniiis e congregatione S. Mauri moo»-
clii Benedictini (Domni Arabr. Janvier).
(Parisiis ap. Lud. Billaine, 1671, in-4'.)
EPISTOLA NUNGUPATORIA
ILLUSTRISSIMO ECCLESI£ PRIMCIPI
CAROLO MAURITIO LETELLIER

iRCHICPISCOPO NAZIANZENO
REMENSI COADJUTORI, UAGNO REGI;£ CAP£LL£ PRA:FECT0.
Sub aiupicio nominis tui, illustrissime prcesu,, ut prodeat Petrus noster, non minus cxtgun„ Justitice leges,
ifuam eonicientia nottra. Thesaurus est refossus in agro tuo, hoc est in melropolis tuw monasterio Remi'
giano : ubi hactenus magnaexparte latuerat. Inde Jacobus Sirmondus Petri noslri epistolns, nos sermones
eju$ eruimus, ut Petrum tandem redivivum seu integrum tibi offeramus, exiguum sane munus volis nostriSf
sed tamen oculis tuis {ut quidem speramus) non indignum. Petrus vir fuit, ut sui temporis quisquam alius,
eeclesiasticx disciplince puriorumque morum studiosissimus. Id unum spirant opuscula ejus omnia. Quis non
speret, auctoris tanti lucubraliones benignis excipiendas ocutis abs te, qui fugienlem antiquorum canonum di-
sciplinam sistere et revocare moliris ? lla de te sentil, illuslrissime prwsul, cleri Gallicani senalus amplissi-
mus : qni dum Christianissimo regi noslro approbari cuperet conciliorum provincialinm reslilulinnem; ex loto
illo diserlissimorum hominum ccetu unum le designavtt oratorem, qui et acerrimi ingenii lui facultate regiis
auribus id consilii pro diffnitate expjneres, et zeli tui fervore inspirares. Magnam omnium de te exspectatio-
ntm vicit gravitas el majestas eloquentice tuo! : nec minus regi plaeuit oralio quam persona dicentis. Eo in
negolio invenies in Petro nostro hominem votis tuis consentieniem. Si enim amas, ut vere amas, priscam
Ecclesice disciplinam : en Petrus docet, i non esse dimiitendas veteres vias propter novas. * Si antiquos
canones veneraris, Petrus eadem animatus religione dicit, i eos pari pene observantM lenendos cum Evan-
aelio. » Si Palrum doclrinoi inhcerendum esse censes, id etiam censet Petrus, qui < novilatem illum qucu a
IPatrum vesligiis exorbitat, ta n in fide, quam in moribus, necnon tn vocum novitatibus, semper anaihemali-
zandam esse duxit. > Si conciliorum usuin revocari cupis, homincm habes qtialem cerle Alcxander papa 111
adgenerale conciiium Laieranense tpse invilavit Cum vero Pelrtis prce seneciutis incommodis eo proficisci non
.
posset, egregia dedit monita Alberico Romano cancellario cceterisque concilii Palribus: in primis « utarmati
gladio ulritique acuto ampularenl insanas stiperstiliones, quce fiunl in erbe Ckristiano. » Si viros zelo divino
plenos diligis, Pelrum utique diligis, qui Alexandrum papam aliosque Ecclesice pastores commovit adversus
« duo Ecclesios mala, luxuriam et avariiiatn » sacrorttm minislrorum, maxime adversus Simoniam, cceteras-
que lemporis sui pestes. Si detuque ingenuam defcecatce verilatis confessionem requiris, Petrum habes eodem
sludio affectum. « Profert alius, inquit, absque pondere rationis qtiod ei placuerit : recusat alius quidquid
sale evangelico aut prophetico conditum non est. Est alius utiiior, dulcior alius. Ego utilem dulci prcepono.
Solas fauces magis demulcet dulcis : omnibus membris utilis plus confert. » En Petri nostri imaginem qua-
Umcunque, illusirissime prcesut, rttdem certe et impolitam, sed eam tamen quce nec ocutis dinpliceal tuis, si
niodo atlendas merita prwstantissiitii viri, et sanctissimi cpiscopi dignitatem, quam ornas in te ipso, et iu
aliis revereris. Quod si deest aliquid grati(c, reliquum supplebit, ut coufidimus, favor benignttalis tuas, illu-
stri^sime prcesul, cttjus experimenlo adducti congregationis nostrce prcefecti, Petrum nitnc priinum integrum
tfbi offlerewlum censuere, ut publicum exliibeant observaniice in te suce monumenlum.
39'J PETUUS CELLENSIS, 400
DE PETRO EJUSOUE SCBIPTIS PRyEFATIO.
Pclrus CcUcnsis, priinum coenobii Tiecis,

1. A soris sui pravis moribus indignattis , eum aut cor-
reinoveri sategit. Lxstat ca de re epi-
dcinde Rcmis S. Remigii abljas, sc deiiimn cpisco- ligi aiit
pns Carnolcnsis, notior esl noinijic ac scriplis siiis, sioi:i 991 ad Bcrneredum abbalem,
in qua baKi
vcrba noster Cellerisis abbas, quia non
Snccestior
quani alicnis elogiis. Qnipp'^ sc ipsc ad vivnni ex- : ille
pressit, niaximc in epislolis siiis, in quibiis clutct bene multiplicavit, imo non fovit ova quce illi relique-
cxiinia piclas cum eriiiiilionc hand vul.âri con- ram, sed conculcavit imperfecta, deslruxil autem per-
}nn<t:», lioncslas moruin, aniini candorac s;iiccrilas, fecta, ullra dissimulare non possum; sed aggredior
ariiicitia iion fiicata, x.clus prudens, niatiinim jiidi- U'vlarc et probare, utrum Deus respicere dignetur prio-
ciuin vividum ingeniuin .aiia;(|ue doles qu;c nta-, ,
rfs meos iabores, illum vel prorsus removendo ab ab-
,
giiuisi viruin eilicerc s<ficnl. Kpistolas illas jam hiilia, vel saltem corrigendo a stuititia sua, et in
dudiMii typ s vDJgavit Jacobus Sirmondiis, alii alia mchus commutaudo. Ljusdcm est argumenti epi-
rjiis opcia praHcr Sermoncs, quos landcm cx Kcmi- slola 100. In rcgimine coenobii Remigiani multa
giano «-odioe nianu descripto cum ca:teris l*i!tri piMMlare gcssit, in fais caput monaslerii sui, id est
lucnbralionibus hic exlubemus nl Pelruin, si lieri , supcriorcin apsidis ecclesiae ambilum novo opcre
potesl, inlegrum habcainus. Hinc in anlcccsMim conslriixit ex ep. 16G. C«tera perseqni non est hu-
p*ia;mittcrc juvat quadam dc ejus vita, quajdam jiis loti.
itfrrm dc lucubrationibus ab eo scriptis. 6.Demum in sedern Ecclesiae Carnotensis succes-

2. rclio noslro patriuni soliim Gallia, natalc sit Joanni de Sarisberia, ainico suo, non anno 1182,
Campania fuisse viilctur. iSeplcm babuit Hawidcm scd 80 desincntc, aut sequenti iiieunte. Nam Joan-
ex cp. ii, ciijus connubiurn cum Petro de Torncila Q neiii dcccssisse dic 25 Octobris, anni 1180 constat
al. fnccsti criminalione vindicat tum apud Hugonem cx ISecrologio monastcrii Josaphatensis prope Car-
iS<'noncnscin episcopum epist. 9, lum apud Alaiuim notuin. .\stipulatur Chronologia Hugonis monacbi
Anlisiodorcnseiu epist, 10, Hugoncin Ucmensis Ec- .\nfisiodorciisis,ejus tempons xquali;>, qui pi-a:-
clesia'. canonicum corjnalum et amicum suuni appel- dicto anno 1180, Joannis obituin reponit. Certe
lat, epist. 11 y. Et epist. 97, B«;rneredo Suessionici Pctrum nostrum Ecciesia; Carnolensi prxfuiss^)
monaslci ii S. Crispini abbati scribcns, niemwiit cu- aiinos 7, ct anno 1137 6biissc legitur in quodani in-
•usiiam d-jiiwue cognulce num. Cadera de ejus pa- dicc cpisc<*porum istius Lcclesia;, ct murcs urbis
ricnlibns ac geiiere incompevta. hlratasquc iiistaurasse. In praecitato Necrologio Jo-
o. Qiio iii bKo vitai monastic* rudimenta didice- sitpiiaieiisi tommendatur bis verbis x Kalend. :
rit Pclrus noster, iion obviuin esl delinire. Vcri - Mariii depoailii) domni Peiri Carnotensts episcopi,
similc apparetid facium in Cclla Trecensi lamctsi ; nummt et riostris temporibus incompurabilis viri. nic
eum adolescentcm in Parisiaco nionasterio S. Mar- eaim ad ornamcntum coUatarum stbi a Ihmino vir-
tini dc Campis aiiquanlum cxegisse lemporis . cx lutum , ettain virginea' perhibetur mundilia; gratia
cpisl. Iu9, inlcUigitur. Eqoipse, inqiiit, a(/ S. Mur- floruisse. Jacet in clioro nustro, ubi epistola legitur.
linum de Cumpix adolcscenlulus verissimis experi' Hiec tantum de Pctii vita et gcstis. Jam deejus lu-
vieulis (faod dic) guslavi ei i'irfi,ei epist. 145, Thco- cubrationibus quxdam ubscrvanda.
lialdo abbali Clnniacensi clecto âliilalnr in hunc 7. Primum in editionenostra locum obtinent epi-
{iioduiii : âmel ipse >-e.nms ei filiui suin Cluniacensis stola; lum Pelri iiostri tuni Alexandri papx III,
,
Kcclesia:. Quo lciiipore vitifi religiosa) se addixerit, Q a Sirmondo aniio 1013 vulgaia:, et notis illu-
poslea cxpendemns. straloe (1).
4. Monastcrio Cellcnsi, dc quo legenda Sirmondi 8. Secundiim locuin oblinent Sermones, i\ms vel
adnotatio in <-pistolam primam , pra'feclus esl Pe- ipsc ad habuit, vel composuit logaiu
discipiilos
trus circitcr annum 1150. Cerlc ante obitum S. Bcr- amicorum. Tbeobaldus ex priore coenobii S. Mar
nardi, quem rcccns morluum laudat epist. 14, ad tini de Campis cpiscopus Parisiensis, Sermones de
Joanncm Madovienseiii episcopum , et ipse tum Advcntu ab ipso postuiavit. Respondet ipse ep. 19.
abbas Cellensis. Kxstat et alia ejus epislula ad Eu- Sermones de Adventu Hedemploris ut componerein
g.'nium papai'1 lil nomine conventus S. Mevennii vobis, i» mandato accepcram ; sed malilia; soKicituai-
edita. JNuilas vero litteras antcquam esset alibas nis sua; etiam rariiatem Iticis dies prwsens adjutuil.
f;cripKissc rcperilur. Pono Bernardus et Eu^cnius Porro sennones cjus lanto in pielio sunt habili, ut
.'mI superos abierunt anno 1153. Petro abbate quan- per quaitior, ail ipse, ventos cwli spargerenlur. et
tum Ccllai Horuent niunastica disciplina, palet cx monatbus quidani Bcrtinianus eoruin copiam sibi
cpist. 9 et 99. (icri postulaverit. Ad qiiein ipse modesle in ep. 107
li. Anno 1102 migravit Pctrusin alibatiam S. Kc- Sermones nosiros fjuos tanquam plunias inuiil s et
inigii, qua* tum in subuibio Uenioruni eral. t\ec superfluas qualuor venti ca:li per diiersa projeceruut,
laincn curam Ceilijc su<e pcnitus abjecit, quin jiucccs- Ituberc desideras. Si legisii, nonne exsangues seu'
(1) De Sirmoiidiana Pctri Ceiiensis epistolarum scquimiir, initio lamen cujusque epistola! editionis
editione haic adnotat L>. Brial in Ifiiloire till4raire Sinuiiiidiaiice iiotis nuineialibus inler uncos positis.
dela France (l. XIV, p. '241) : « On voit pas sur
rie
j)
— Huic iiovissinKC rcccnsioni acccdunt Peiri Ccl-
quel motil' le Sinnond a
P. paitag^ tes ictires en lcnsis cpislolx sex, nondum inter ejus opera ediix :
neul" livrcs. CtHc division n pas dans le cxistait pnma ci sccunda, ad S. Thomam Canluar. terlia, ;
nis., et puisqiril voiilait les partagcr cn iivres, il ad .\li'xaiidruni papam in causa S. Tbomx; quarta,
clait plus naliiicl de n'cn lornier quediux, en pla- ad Hu.oncm abbalcm S. Amandi, pro Joanne Sa-
caiit (r:i!)ord tcllcs quc Picrre a ccrilcs ctant abbc resbericnsi quinla, ad Grandiii.ontenses quosdam,
;
«Jc M«*iilicr-la-Cellc, eiisuitc lcs lellrcs daiis les- ut in pioposilo persevcrcnt scxta, ad Ludovicum
;
quclles il piond lc titrc dablic dc Saiiil-Kcmi , cl regem. Intcrseriintur pra-terca iNicolai Claneval-
eii dcinier licu cclics (jiril etrivil <^tant cv<}q»c de lcHsis ct variorum ad Petrum epistulae. (CoiT.
Chartics. » Qiieni hic mdigiiai oidinem iioviim, et Paih.)
cerlc potioicm, vir do<;lissimus, in Uac cditioiie
I
401 PR/EFATIO. iOi
$ibu3 sentenliarum et enervet tenuitate terborum in- \ Ihecoe Cislerciensis a Bcrlrando Tissieiio concin-
venisli ? Si non vidi&ti, qnts persuasil titntopere te uat»;, tum in nova editvone S. Dcniardi opcruiii, in
quxrerc, quos imenlns statim habcas twspuere ' De- ciijus Prcr^lionis calcc auctor i.'ihtniil indicciii
iiiqne iii epist. 34. ad M:Uliildfm :il)b;)lissam /)e : opernni siiorum, i|ii:e Guillclnit alil::itis nionasterii
componendis quibusdain seniendalis sermonis tui non S. Theodorici );enuina «'sse compeilinii est. Kx quo
sum oblilus ; scd linn cilo iniplere non potui pluribus conlicitur, cpislolani illani vcruiii Cbsc fetum (•uil-
impeditns. Pelri seniiones hactenns incdilos nunc lelini abbatis, cujus nomen utiqiic, tamelsi deciir-
priinum voigainiis, cx codice Reniigiano acceptos. talum, legilur iii salutatione epistohe prceinissa huiu:
Atqne nl de iis ingenne dicain quod sentio snnt , in inodiuii,qni inoinnibusquos vidcriin libris iiuiiiu
illi quideni piis sensibns relerli, respersi flonbus exaratis expriinitur Dominis et frulribus H. priori
:
Scripturaruin , ac sanctiori vilx coniponenda; ac- el U. W. Sabbatum delicalum, id cst llaimoniptiori

commodi tattainen exilcs nonnun(|uani, et nni ar-
: et altcri monacho Carihusiano, ciijus noinen inci-
guniento nou satis inha!r«utps, sed in varia sultjoct* piehat litlera H. Willelmus. Non crgo Petro nostro,
inateria^ «-:ipila (qui iiios iere illoruin teinporuin sed Cuillelmo adjuuicandam esse eain epislolain,
erai) volitanles ; inulili et iinperfecti aliquando. evincit tiim salutatio epistol?e , lum enumeratio illa
Digni tanien ouinino sunt qui lc{;antur ah iis qui Cuilielmi operuni, qux in iine Prafationis ab aii-
uviluin uietaleni amaiil, digni qui cinitlaiilur in lu- clorc ipso coiidita est. Accedit auctoris .ctas qux
ccm Oi^âuctoris optiini nicmoriaui. Cx'terum in Pelro conipctcre non potesi. Ilia siquidem epistola
sennoiie viii de Coenu Doniini iisus est verbo trans- ab ituciore jam sene inscripla est Hairiioni priori
"
iubsiantiavit, quod vocabulum eodem saiculo usur- B Mo
Carthusix Nfontis Dei. Anclor cniin in Prx-fatione
pavit Stephanus episcopus >£duensis in libro De ad Hainionem jam senem se et deficientem esse ait.
sacr.imento altaris, cap. 15 Atqiii 1'clrus virilem sctatcm agebat Haimone priorc,
9. Sequitur liber De panibus, Joanni Sarisl)e- qui Gaufredo priori primo siiccessit anno 1144 iu
riensi aniico suo nuncupalus, in Bibliotheca Patrum annos septem : quo teinpore Petrus nostcr nccduiu
jam editus, uti et duo traclatiis seqiienies. Opusculi annos triginta altigcrat. Cerle eam epistolam scri •
De panibus inentionem facit Petrus in epist. i68. plaiii esse inilio instilutai Carlhusine Montis-Dei in-
10. Subsequiintur aiia duo opuscula , nempc De telligimusex qu:jestione »ot;i<a/t< ab %nui!isobjcct.e.
tabernaeulo Moysi iibri duo , el Hber De conscientia quos auctor a principio revincit. Carthusia vcro
ad Alcherum monachum dc qiiibiis nihil adnotan-
, haec anno 1156 condita, Gaurndum priorem prinium
dum nccurrit. nisi quod libi^- De coiii»citiitia prcs- habuil ; secunduin Haimonem anno 1144, lcrtiuni
sior et iiervosior alioopusculo csse videtur. Gervasium anno 11.^1, cui sttlTcctus Simon, ad
11. De'uade «uccedit (iber Dc discipiiua ctaustrali, quein tlu^c ex.stant Peiri nostri cpisiolse. His adde
nenrtiâCdmpaniiv cumiti nuncupaius, qiiem libruin Slyli ct orationis discrcpaiitiani inagnam, «|u;i: intcr
Pelrus composuit jam seiiex, utpote annuin trige- legitinias Pelri epislolas ali:iquc opcra. cl cpislo-
simutn agei>s nionastica; professiouis ; uti ipse in luin ad fralres de Monlc-Uci inicrccdit. Nam h.ic
Priefatione testatur, ubi sciniic<e guttce qua puiige- in epistola stylus tiirgentior, scntentiijc m.igis pin-
batur meminit. Quein iocuni si conferas cum cpi- gucs, suhlimcs et forles ; ontlionis coiiscqiieiiii:t
slola 83, ad Alexandruin papam, i^ qua se exciisat inajor, qiiani in Pclri iioslri operibus eliicenl. I''a
concilio Romano propler eamdeni (ut vocalj gut- q porro onijiia c\ jequo rcspondeitt aliis Guillelini
tam non obscure co!li};cs hunc iihruni scriptnm
; , abbntis luciiliralionibus, qiuc ingeniiim gr.'ve, soli-
essc circiter tempus cmicilii quod celehraiiim esl
,
diim eiapprinieerudiium spirant. Qii% dotcs cqin-
anno1179. Quod si ita placet. Petrus non mulio dein in Pctri noslri gcriptis saiis apparent non ,
ante annum 1158 vitam religiosam profcssiis est. tainen (ut auidcui ego cens(.'o) ad Gtiillclini compa-
Quanquam nihii obstat. Petruin saepius eailem pas- rationem. Ii:i-c suni argumenta qii.-e pnKdiclam ,
sione affectiim fuisse. Certe si adolescentuius (iit epistolaiii non Petro nostro, scd Giiillciino abliali
superiusobservatum) vixit in monasicrio S. Marliui rcs>tituendam esse persuadent, nomen scilicct Wil-
de C.iinpis, longc anie prxdictum aniiuni noinen lelmi in salutaiione cxprcssum, indcx Guillclini
dedil Ordini nostro, ut qui anno 1180 jam xtatis o|>eruni in (inc Pncfationis, auctoris a.'tas ct styliis,
eratexactx. Lege ipsiiis epistolas 151 et166. Istuin qux in Pcirum convenire uon possunt. Neqiie iiis
porro tractatiim primus in lucem edidit Acherius obslat, quod enumeratio ilui Guillelmi iucubratio-
noster in Spicilegii toino 111. num dcsit in pleris(|uc exemplaiibiis inss. F/i si(|ui-
1i. Epistolam adfralres de lHonte-Oei. qit« S. Ber- dem exslat iii nonnuilis optiin.-e not.e, si|!iiaiiici' in
nardo perpeiam ascripta est a.iiuillis, Petro nostro Thiianco, (|iiod oliin iiiit Bihlioiliec»- Montis-Dei.
tribuendara esse conjcciavit ci uditus vir, qiii iiupcr Ciir vcro (rtiillelmiis abbatis iionien ea iii Pi.Tlatioiie
epistolam ill:iiii Gallice reddidit. J:un omniuin animi non assumpscrit, inde facliini est qiiod caiii cpislo-
in eani sententiam, quse cxqiiisitis fulta cral coii- lain scripsit posl ahdicatain pnelccliirain , cuni ad
jecturis inclinabunt; cuin Praefationis istius epi- Cistercienses transie.":!! Signiaci nionachus factiis,
slolae poslerior pars, in ediiis eateniis rcsecaia, e uhi et sepultiis esl. Vcriiin li:ic de rc ei de Pclro
niss. codicibus eiula prodiit tum iii lonio 11 Biulio- nostro satis ad huiic locum.
TESTIMONIA VETERUM
DE PETRO ABBATE CELLENSI.
D homo bonus et testimonium bonum liabens a bn-

j^
„. ,. -, .
OK /,«««. "=»
uis, vita ct litleralura conspicuus ,
nobis quoqiie
i„
25, quam
, . ,, ,
fficolai monaciit Clarevatlensts eptstola
lanta familiaritale devinctus ut non sit unus de
nomine
prioris sui scripsit ad Uenricutn episco ,
pum Trecensem caeteris, sed prse cateris unus. Omnia nostra sua
Deum, sunt, et sua nostra sunt; nos in illo, ci ipse in nu-

Abbas Cellcnsis vir rcligiosus ac tiuiens
m PCTRl GELLE1NSIS 4M
bis unus est de ordine suo, in quo domiuo abbati A vita nihil esse jucundius quam cum litteratis >ihs
Doslro {S. BernaTdo) amico vestro mulUim com- et de litteris habere sermonera.
placuit, etc. IH.
" Kalendarium Ecclesia: Carnoten$i». ix Kalend.
i72 ad Henritum Martii.
JoanntM Saieiberientis episloia
coiuiiem. Obilt piac- recordstionis D. Pctrus Carnolensis
Quas quxstiones cum mihi Albericus Remensis, episcopus, qui prius fuerat abbas S. Remigii Re-
qucm cognominant de porta Veneris , |qu% vulgo mensis, qui antiquam banni consuetudinem Theo>
Vaiesia dicitur, nomine vestro adhibitis aUquot iit- baldo comite assentienie reformavit.
teratis viris proposuissct, ut verum (>omine, fa-
, Petro abbati de Cella teribunt Bemardus epistola
tear obstupui, nec quaerenti potui habere fidcm, i9Z\ Joannes Saresberiensit epistola 15,11, M,eic.^
donec venerabilem virum, fidelissimum ei dcvolis- et Nicolaus Clarevall. epist. 20, 24, 28 (2), eCc.
simum vobis, abbaiem S. Remigii adduceret qui ,

Eidem abbati S. Remigii Sartfberiensis idem epist.
et ipsas proponeret quaestiones, el ad eas cum f^, et Alexander papa III, passim. Episeopi ver^t
muUa precum instantia pro amore vestro et suo Carnotensit meminit Siephanus Tornaceusis ept-
peteret responderi : pro certo aGQrmans vobis in ttola 136.
(2) Nicolai epistolas epistolis -Petri ad eumdem responsoriis praemisimus. Eoix. Patr.
JACOBI SIRMONDI
EPISTOLA AD CARTHUSIANOS DE MONTK DEI.
(Edit. Opp. an. 1728, t. UI.)
Religiosissimis^ Deique amantitsimis DD. priori e>. Patrtons Carthusite Montit Dei, Jacobut SiAHORDst,
ôcieiaiit Jesu, S.
Cum mihi nuper ex Lolharingin redeunti adttut ad celeberrinuB domut testret tepta patuistet, Patret re-
liyiosissitni, iicerelque jarnpropius intturi, quoi multorum de ea sermcnibut ti tcripiit pradicata memine-
ram : miralus sum e vestigio, quocunque animun oculosqtie cotiverterem , supra famam opinioncmque no-
stramexcellere universa. Sed ut quod res est dicam, neque ita ine loci facies cepit, quamvis exi^nia, et nalurtc
ingmio, cuUuque am^xnissima, neque sacellorum, totiusque tedis sacrcp ornatus atque nitor oculos sic affe-
cit, ut animum sunclissimi istius caetus vestri conspeclus et admiratio. Quid cnim { mecum ipse reputabam
honeslius ? auid maturius ? quid ad pietatem aptius esse queat ? aut quvenam alia fingi, si haic non eit, forma
integra et ahsoiuta a-mulandce religionis ? Nimirum hoc erat, cujus gratia jam olim tanlo studio visebalur
MonsDei hoc phillrum atquc illex, cur has sedes vestras summi viri tantopere adamarenl. Propterea S.
:
Bentardus, cujus signatam vestigiis cellulam, sacrasque vesles hospitalitaiis vestroi indicet non immerito re-
tinetis, istuc libens interdum relicla Clara-valte properabat. Inde Bernardus alter ex ubbate Prwnestinus
episcopus, ritas mortisque ornamentis clarissimus, Montis Dei tatebras Homanit aeliciis, et cardinalitiis quee
delatai fuerant infulit anteponebat. Petrus vero S. nemigii Abbas noster, post aelibaiam semel congressut
consueludinisqtie vestrce dulcedinem, quid habuit anliquius, auam ut ad vos identidem, quod ejus Epislotte
testanturt aut re ipsa cum possely aut votis certe, si re non ttceret, animoque et cogitaiione recurrerei ? Qui
nnnc omnes si coelo delapsi ad vos redirent, nihil ut equidem censeo, impensius grutularenlur, quum eum-
dem hunc apud vos disciplina; florem, quem primcevum viderant, illibalum iniegrumque tot post swcula per-
manere. Quanquam cur ego Montis Det proecipuam taudem faciam, quoB communis est omnium ubique Cat-
ihusianorum ? Vestri enim ordinis, RR. Patres, familia; vestrw proprium est decus, inconcustam avo eetatem
ferre, annorum yices nescire, temporum delrimenta non tentire. Itaque laborant alii ul ruinat tuat instau-
rent i vos ne paliamini. lUi ut antiquam originis suce dignitatem intermorluam exsuscitent; vot ut quem
hactenus non degeneres tuemini perpetuo conservetis. Quo mihi quidem, cum instiluti vestri vitwque prceclara
sint omnia, nihil admirabilius, nihil ad nominis vestri gloriam illuslrius videtur. Erunt quos alia fortasu
Ordinis vestri ornamenta moveant, qui plena sluporis exordia suspiciant domos pUirimas non sine catletli-
:
bus prodigiis fundatas episcopales cathedras aut forliter a vestris hominibus, Brunonis exemplo repudia-
:
tas, aul sanctissime, cum reniti non possent, ab Hugonibus, Anthetmis, Stephanis administratas ; atios rur-
svsdiversarum ecclesiarum clarissimos antistites, neque hos sottim, sed ipsos etiam summte potetitite digni-
latisque princtpes, cum Guillelmo Nivernensium atque AtUisiodorensium comiie, abjectis coronis tiarisque,
cilicioli vestri asperitalem vet suscepisse vel optassc. Innumerabiies praterea reliqiosissimorum ac pietale du-
clrinaque pttesiantissimurum Palrum tiirtnas, quorum nlii virtutum suarum, mirandorumque operum fama
orus omnes complerunt, atii saluberrimis hudatissimisque scriptiotiibut Ecclesiam ittustrarunt. Vagna hcrc
profecto, nec sine admiratione memoranda. Sed liorum aut pleraque aut omnia suis quoque taudibus alii or-
aines nnnumeran! Vestra est, et sine exemplo, ista quam dixi antiquw disciplina; perpeiua statiilitas el con-
.
statitia, tanlo caHeris gtoriosior e.l illustrior, quanto supra humanam condilionem esl, in hac rerum quam
palimur mobilitate alque (luxu, qradum figere, alque invariabiletn beatarum menlium perseverantiam imi-
tari. Hinc ergo me, ut vobis, HR. Patres, hospitii gratinm his polissimum epistolis redderem, causa non una
permovit. Primum quidem, ul earum auclorem vel liac rutione compolem voti facercm, ut qui ad Montetn Dci
libenter ilare solitus est dum vi.Til, eo nunc edam qtia potest sui parte revertatur. Tum vos deinde in majo-
rum vesirorum, quam ob oculos ponet, immjine, prwseutia feticitatis vesirw bona, qui iisdem vesligiis ince-
dilis, agnuscatis. Me denique inler assiduns divinarum laudum, distinctas acln variatas temporibus. sed ,
tmnquam inlermissas excubias, quibus dies noclesque insistilis, dum precum vestrarutn beneficium nrbi Chri-
stiano iwpeuditis, admirntoretu vcneratorcmqiie vcslri, in lanti si placet tnuneris partem aliauam venire ju-
beatis. Vakle.
405 BPISTOLifi. — LIB. L i06
^ . ^»^
PETRI
CELLENSIS (3) PRUIUM. DEINDE S. REMIGII REMENSIS ABBATIS, DEMUM CARJSOTENSIS
EPISCOP
EPISTOLARUM-
LIDER PRIMUS.
Eas continens quas scripsit cum abbas Cellensis ageret.
EPISTOLA PRIMA (4). A tlonis appellaverit ; siyc quomodo interposiia fide

AD ALEX4NDHIIM III PAPAM. in domnum Henricum Trecensem comilem (6) com-
[ I, I ] Domino suo ALexANDno Dei pratia suromo promiserit, et postea resilire tenlaverit. Capile vul-
ponliflci G. pem quae demolitur vincam nostrain. Pelitio nostra
In gravissimis quaestionibus sicut olim ad Moysem, baec est, ut sub tali tenore ad arcbiepiscopum Seno-
sic nunc, Pater veneraiide, ab omni Ecclesia Dei nensem remittatur causa , quod vel comproniisso
recurritur ad beati Pelri et veslram sedem. Tam suo stare cogatur, aut possessio sive investituia
enim communiter communis imponitur vobis solii- nobis resiituatur , quam Ecclesiara nostram ali-
citudo omuium ecclesiarum , quam singulariter et qvando habuisse probare poterimus.
specialiter Petro videtur diclum. Et tu conveuus e-imct/m a
eonfirma fratres tuos (Luc. xxu). Ut tameu com-
euii«>em.
pendium de prolixo negotio vobis faciam, Ecclesia *"*
r ^, .% ,
t\. i A . .- n ti ^ ['» *] Domlno suo et Patri Alexandro summo

nostra Dervensis ( 5 ) de niauu potentis G. «on .- . , « . ... ,^. ^ .. ...
,..,.. . . • . .• n • • • pontifici, fr. Petrus humihs abbas Cellensis, dcbi-
liberabitur, nisi per manum omnipotentis Dei, nisi *^
laro subjectionem
... lilii et dcvotionem.
„.- . i „ k />i . •• j
. .
lu arcu vestro, et bracbio extenlo. Clamat itaque de V, ' .
p Cni praeter sinus paternos alia non suppetunt

*^^ re-
..
..flf^.-^ .
angustia et alDictione sua ad vos, quia salus ejus
..j •
I
•
m
•
i> *^
\ ...
eadem requint
- n.s ^. ..vo.-» «,. w« •.
manu Dei et vestra est. Non eiiiin respicit j !•
ad adju-
•
....
fugia, instantius
.^
in necessitate suf-
...
. .
. .. _. . . Ad
fragia. vos, Pater sanctissime, a inultis qux
tonum hominum, quorum vana spes, promissio ..,.•,_ . .
„ -. „ . j i^. . , . . circumdant nos tribulationibus , et pnacipum no-

cassa, nulla conudentia. Yobis aulem sine dybio et . ... .. , . .
,.^ . „ strorum oppressionibus mento cQniugimus , cujus

.
...',,....•
...,,..
, .
sermo polens ad liberandum, etvntus suluciensad

.
redimendum. In umbra itaque vestra aut est ei vi-
... studio ct soilicitiidini regeiidam Ecclesiam
...... .^
. r> . .
suani ui
.
•
^.l .
. . , . . ,. r> , i, roundi fluctuatiombus commisit Chnstus. Jam enira
vendum, aul subumbra mortis, videlicet G. defi- , , . . .
.
r». u , »^ u. r. .
perlmus nisi respexent uauiragia nostra benignns
aendum. Dic verbo, sancte Pater, et sanabilur Ec- i. , .... . .. , . .. ...
, . . c. , j . . • j. Deus. Justitia, ratio , veritas , lex et aequitas de die
clesia vestra. Ecce languore desperatissimojam diu ... .-/,.,. .
segrotat.
...Appone nialagma
,
, iit
'^ .
ciijus est niia

.,.
ex se
indiem a nostns Qnibus exterminantur, el earum
, . . ....
.
, .. :.
languida, sit per tedevotissima anciUaetredempta.
.... .., ,
memona absque modo el m^sencordia exstinguilur.
» • j ••. • •
Promde
,
lu ore bujus nuntii
,
, .
.. n
..
nosln posuinius
. .. .
et quae dicat et
,.
. .
.. ... respiciat,
dia vcstra, ut vivcre possit aniroa noslra. \ale.

quaesumus, super nos misencor-
.
«r ,
quae faciat. Rem . 1

ut est lalius ipse exponet, sive
quomodo juslitiam in praesentia episcopi Catalau- EPISXOLA lU. _^
neosis subterfugeril ; sive quoinodo apiid Remen- *•* edmdem. ^rU^cî/c
sem archiepiscopum sola frustratione cuusa dila- [i, 3i[ Domino ct Patri charissimo Alexanoro
JACOBI SIRMONDI NOT^.

(3) Mouasterium Cellense
,
c cui Pelrus abbas prae- C dicii sunt, qui Gclienses. Sic enim Petnis ipse lo-
fuit, in suburfoio silum est sl Tritassinae civitatis, quitur episl. 7 et epist. 54, ob hanc nimlrum cau-
loco qui olim insula Germanica dicebatur, Unde sam, quia omnium Tricassinse urbis coeiiobiorum
vetus quoque monasterii nomen duplex. Nam et antiquissimum eral Ceilense.
monasierium S. Petri ab ejus iiileia et patrono ap- (4), Epistola prima. Hanc alieno seribil nomine,
pellabant, et a prisco loci vocabiilo monasterium In- ut sextam item reiiquas proprio. :
suiae Germanicje, quo sane niodo Nicolai Ciareval- (5) Ecclesia N. Dervensit. Monaslerii Dervensis,
lensis epistola 24 in codice nostro inscribitur, Pe- quod in saltu Dervensi positum est in dioecesi Ca-
*ro abbati Insutce Vermanicce. Dictum est etiam coe- talaiinen^. Gallis vulgo ^fonstter-en-Der,qu^s\ mo-
nobium Cellae Bobini,ut recte in antiquitatibus suis nastcrium in Dervo. Hujus nonien saepins infra re-
oljservavit vir eruditus et diligens Nic. Camuzatiu&, currel in epislolis Alexandri IH; cornipte vero apud
Al ûlgiis hodie palria liiigua Monstier ta Cetl«, hoc Gerbertiim epist. 8, Terdonensis eaitum esl pro
esi monasterium Cellae vociit. Intenluin vevo abso- Dervensi.
(6) Hcurieum Trec. com. Ad qucm epist. 50.
lulc mon.tstcriuiu Trccciise, el abl».ilcs Ticccnscs
407 PETRI CELLENSIS 408
gumnio pontiHci , fr. Petrus Cellensium fratrum A pelivil. Cum de liis utrinque altercalum in ciiria
niinus idoncus abbas, se ipsum cum devotionc. Trecensi et ad judicium ventum esset, appellavii
Ubi eausie .poslulandae peiorare per se sufficit abbas. Pro hujusmodi, Pater dulcissime, beniguita-
prxiogativa, solet rogantis etiam aiinus idonea re- tem vestram obsecramus, supplicantes ut et nun-
cipi person:i. Supplet namque dignitas petitionis tiuni nostrum benigne susoipiatis, et petitiones
insufiicientiam postulantis. Praedecessorum vestro- nostras eflicaciter exaudiatis.

rum privilegiis et beneliciis abbatiam Fontis-Ebraldi EPISTOLA V.
sublimatam el communitam ubique divulgatum et AD EUMDEM.
notum est in pariibus noslris. Episcopus autem Pi- [i, 5] Venerando Palri et domino Dei gratia un -
ctavensis, cum rigare debuissetet favere plantationi versalis Ecclesiae summo pontilici, fraier Petrus
dexterae Dei et vestrae, nititur libertatem bujus Ec- Cellae sancti Petri Trecensis humilis abbas, quidquid
ciesiie diminuere, el contra priviiegium consuetum potest.
'Nâbbatissarn cogit professionem (7) sibi et obedien- }Qui nostram humilitatem alicujus momenti apud
tiam promillere , quam sibi sedes Petri retinuit. sublimitatem vestram reputaut, utinam spei suse
Gloriam iiaque vcstram alteri non detis; scdomni , fructum in effectu precum suarum inveniant. Hinc
remoio mediatore ,
propria benedictione et prote- enim et vestra benignior apparebit dignatio, et no-
cilone et abbatissam, et abbatiam ut dignura est stra confortabitur de vobis gloriatio, et amicorum
foYcatis. pro impetratis gratiosior erit exsultatio. Amici no-
EPISTOLA IV. stri, imo veritatis et honestatis, sunt isti, R. ar-
AD EUUDEX. /- chidiac. et magister H. qui pro praepositura Sues-
[i, 4] Doniino et Patri charissimo Alexandro uni- sionensis Eccle*iae D. Guillelmo (iO) concedenda,
Tersalis Ecciesiae siimmo pontifici, filius suus Petrus pietatem et providentiam vestram adeunt. Guillel-
Cellcnsis indignus abbas cum onmi dilectione obe- mns vero iste quam de inagno genere, imo quam de
dientiam, voluntariam subjeciionem. bono sit, ve( cujus iiliiis fuerit, exprimerem, niji
De multa bonitate vestra plurimum confidens, virtutes et probitatein palris ejus in omn: genere
etlam pro negotiis aliorum vobis aliquando scripsi. virtutum adhuc in curia Rbmana spirare sperassem.
Nunc vero in propriis veslrura, Pater sanctissime, Certe quod optabilius est, nec ramusculus ipse a
cogor cxpetere pium auxiliuin.^^jEst autem hujus- radicis pinguedine patcrnaedegenerat. Talem itaque
niodi pro necessilatibus F.cclesiae nostra negotium. suscitare in Ecclesia Dei cum omnino expediat,
Habemus prioratum apud Cantumerulam (8), in cu- ^ quia multi insurgunt adversus eam dicentes Non :
jus coemeterio jus sepeiiendi oinnes qui de Gastello est salus ipsi in Deo ejus; non respuat dextera D$i
&unt, et de quibusdam aliis villis hactenus digno- et B. Petri, et vestra, quia faciet fructum juxta ge-
scuntur habuissc. Conslat etiam antiquitus non nus suiim; quod omni obsequio et obedientia scm'
fuisse ccemcterium iii castello, duin ibi essent ca- per obtemperaverit piieccptis curiae Romanae et
nonici saeculares. Cum autem successi&sent regu- sumniurum ponliricum. Habet autem ct duo bracbia
lares, ab ai.tecessore nostro impetratum est, inter- praeclara et fortissinia, quibus poterit relevare in>
venientibuscomiteTheobaIdo(9)et Hatone episcopo curvantem , et rebellare refrenantem, quibusque
Trecensi, quatenus ibi fieret coemeterium, tantum- uinbraciilut.i Dei protegat a turbine eta pluvia. Co-
modo ad sepulturam canonicorum ct conversorum mes Henricus, et comes sive dapifer regis Theo-
suorum. Abbas autem cum canunicis suis contra baldus (11), hi fratres ejus sunt, et erunl ei in omni
pactum veniens, illos etiam, qui tain jure quam auxilio et consilio. Valete.
pacto iu coemeterio nostro sepeliri debuissent, se- Magister H. vir apud nos probatx honestatis ma-
JACOB! SIRMONDI NOTiE.
(7) pro/"cs«. Vetus haec interillos
Attattssam cojit et rerum gestarum gloria clarissimus, avunculus
coniroversia, ut docet Sugerit abbatis epistola ad |v enim, tiitorque fuit Philippi regis Augusli. Huic
Eugeniuin III. Adriani sane IV exstat in tabulario vero ecclesiasticarum dignilatiim, quas pliirimasct
Foniiscbraldi rescriptum, qiio slaluit, iit abbatissa maximas exordium non fuit pra>positura
gessit,
profcssioneni episcopo Piclavensi ct obedientiam ea Suessiononsis nara alias superslite palre jam aiti-
;
lege pra^slet, ulcpiscopus iiionasterio nihil oneris gerat, utdocei epistola 271 Hernardi. PosthaRC epi-
iniponat. Ex quo quidem apparet, aut moniales de- scopus fuit Carnotensis, tum etiain Senonensis, de-
crcto pimiincis noii slaliin paruisse, aul opistolam nique Reraensis, ac S. R. E. cardinalis et legatus
Iianc noii Alcvandio scriptam fuisse, scd Adriano in Gallia.
ante ejiis rcscriplunj. (11) Come$ dapifer Theobaldus. Conios Blosensis,
Prioralum apud Cautum. Ciii tituhis a S. Se-
(8) dapifer Ludovici Junioris, ac pustea Philippi Aug.
reno, epist. 72. Inde el prior de Canliimcriil?»; apud reguni, qiio inunere in aiila fiinctiis est post Radiil-
Saresbeiiensem opist. U5. Sila cst liaec Cella (sic fiira coraiteni Viromandiiorum In diplomaie Liido-
eniin appcllani) pruptor Caniuineiulae casteilum in vici ejusdein pro cceiiobio S. Dionysii. Actum pu-
pago Tricassino. In castellu antein ipso nionaste- blice Meloduni anno Dominicw Incarnationis II '^4
riuii) rtigiilarium S. Augiislini, quibuscum hu!C Ccl- astanttbus in palatio nostro quorum nomina subtilu-
lensibiis de cdMuoterii juic contentio. lata sunt el signa. Signum Theobaldi Blesensis fo-
(9) Comiic Tkeobaldo Magno, de qiio cpistola sc- mitii dapifert nostri. S. Guidonis Buiicuiarii, S.
qiienti, ad quein D. Bernardiis coinplmes. Matlhaî camerartt. S. Malthwi consiabularii'. âla
(10) Doin. C.uillclmo. (JuaMus hic Theoltnldi Ma- per nianum Hugonis canceUarii.
gni comilis Cami>ani;v! lilius, ci rogii saiiguinis nexu,
409 KPISTOL;*:. — LIB. I. iiO
gUlruinl. clericuranostruin c( aniicum nostium do- A chicpis<'opi cl Je niensa cjus, insectiti ci [)erseruii
cuit, et multa boiia ei fecit. Hunc vobis attentissime sunt abbaiem nostrum, ita ul unum de monacliis,
coraniendamus. unum de cicricis suis cuu) equis el quibusdam ca.<
EPISTOLA VL perent cl lurpiter tractarent. Eaproplcr vestram
AD ECOF.NIIJM III PAP.VM. elflaijiiamus, pater el pastor universaiis Ecclesiai,
[i, G] Domino et Palri Dci gratia summo pontifici gratiam, ut oculo pietaiis nostram attendalis niisc-
Et!GENio(12) liumilis convenliis Saiicti Mevenni (15), riam, ct causam nostram sinalis, imo pruicipintis
bumiiem cum omiii subjectione sahttcm. Iraciari non in arcbiepiscopi curiu, scd in qua ex
Ad siiiiim vcstrx pietatis qiii debita humilitale xquo nostra audiatur ct ejiis justitia, seu injustilia.
recurril,non solum muteruie lenitatis blandimenta, Excuscl autem abbatem nostrum, quod nequaquam
8ed et palernae solliciludinis soiet invenire Uidubia vobisse prxscntaverit, laui illata injuria quatn cor-
tutainina. In inanu namque vestra estpost Deum poris gravis iulirniitas.
pai oiniiium simul Ecclesiarum et nostra. Veslram EPISTOLA Vn.
itaque, Pater piissime, rogamus adesse bencvoleii- AD ROLANDUM ECCL£Sli£ IlOMAN;e CAI>!CF.LL\Rlt!M.
tiara paiiperculx Eccicsi?c noslr;» ; el nc longiori [i, 7] Domino el Pairi cbarissimo Rolando can-
lempeslate convellaUir, divinitus indulta auctoiitale D eellario (!?») saii« t:c Romanae Ecclesi», frater Petrls
venlis ct mari silentium placeat vnbis inaturius indignus abbas Trecensis inonasterii , id niodicuiM
iniperarc. \}l itaqiie vehcmcntius et celerius vcslra quod est et quod potest.
erga nos inoveatur clementia, noslra breviter nova Nullis meritorum sulTragiis subnixus, scd sola bo-
et antiqua iiitimamus pericula. Religionis discipiina nitate vcstra confisus, nostris vestram adesse digna-
et fervor monacbici ordinis, tam noslra quam ab- lionem peiitionlbus deposco. Arctius siquidem ver-
balis ncgligentia, olim in Ecclesia nostra in unuiu bum prwmissionis vestrae per nuniios nostros acce-
intepuerat.Zelo itaque zciatuspio domo Dei Israel pium in corde reponens, tanqiiam niihi obligatam
sanctissimx memori<eLucius prxdecessor (14) vester ipsorum jure persoiiam \estram lenco. Ut itaqu*
mandavit humiiitali nostrae, ct venerabili episcopo iii causa de ecclcsia de Villa Mauri (16) contra in-
nostro Joanni. studiosius ordinem reformare, di- justiliam canonicorum pro nobis valenter assistaiis,
sciplinam renovare, et insolilam tumultuationera non remordeal vos conscienlia vcslra, quiajusla
rcsecare. Ejus itaque nos tam pnecepto quam grata est causa nostra. Valete. Parisiensis episcopus ex-
exhortatione ab obediendum inclinati, ut verura pouet vobis tcnoicin fa<ii.
fateatnur, ad radicem arboris securim exlendimus EPISTOLA VIII.
et abbalem negligentcm excidi voluimus, ut vigi- AD H11G0?<EM SKNONENSLM ARCniEPISCOPL'M.

lartliorein reciperemu£. Sic domine et venerande [i, 8] Vcnerabili doniino ct Patri cbarissinio Hu-
Puter fucrat, nisi totius malignitatis reperior Sata- GONi (17) Senonensi archicpiscopo, frater Petrcs
nas rursusadversaretiir,et nisi doniini archiepiscopi Cellensishumilis abbas, se ipsnm cum devoiione.
Turoiiensis facies et sententia Justa circa hoc ne- Vineae Clirisii devaslaiores uvas, sive ejus ovilis
gntiuni pcrverse mutaretur. Nainqiie electionem oves lupi rapaces lolo die devorant, pede concul-
nostran; prius landavil, ct vcstra auctoritate con- cant, manu dilaniant, ctvestra, benigiiissime Patcr,
firmavit, quorumdara vero nialignautiuin postea vigilaniia obviare dtssiinulat? Qiiarc noii aitenditis
ductus, ne dicamus seduclus, machinationibus, quid pro oflicio, qnid pro sponsione, quid prodile-
nuila ratiouabili existente causa, aggravavii erga ctione, summi pasloris ovibus magnus paslor dc-
nos et pastorem nostrum consitium suurn, volens belis? Certe defensionem, ceitc instructionem,
et consulens illi gregem dimittere sibi cornroissum. cerle sollicitudinein. Sed qualein, vel quantam?
Gravamen itaque injuste sibi imminens abbas dura Sine dubio quantam Christus, qualein Petriis. Chri-
altendit, vcstrain recle audientiaiu appellavit. Post stus enim diligit usque ad raortem : pascit Petrus
hanc autem aDpeliationcm, quidam dc familia ar- secundum triplicein pasiionem. Verbis namque,

(12) Eugenio P. Eugenius III non solum anle (15) liolando cancellarin. \\\\ ipsi qui pontiicx
Alexandrum III sedit, ad qiicni epistoiac sujieriores;
d
postea rciiuntiatus Alexandri HI nomen gessit.
verum etiam ante Anastasium et Adrianuni, quos Scripta igitur epistola Adriani IV ponliQcatu,
Alexander sccutus est. Quare qui bas epislolas di- proinde series interpolata, ul monuinius.
gessit, oidinem lcmporum non usqiiequaquc reti- (16) Eccleaia dc Villa Mauri. \n qua prioralus
iiuit. Quod multis deinccps exemplis patefiet. — alter inonaslerii Cellensis in eodera paô Tricas-
Auctores Histori;e liitcrariae Galli». t. XIV, p. 245, sinn.
priores quinque episiolas cidein Eugenio dircctas (17) Hugni Scnon. Qiii vir, quanliisquc fucrit^
coiisent, et Alexandri nomen amaniiensis oscitantia declarat epistola cleri Senonensis de cjnselectionc
posiliiin. Edit. Patr. scripia cpiscopo Carnotensi. Elegimus, inqiiiunt,
(15) Conventus S. JI/ci'cnn».C(Bnobium est ordinis nobis in pastorem et ponlificem domnum livgonein
S.Benedicli apud Macloviensesin Armoricis. Itaque vrwcenlorem noftrnm, a parentii/us Cliristiauia et
qui in hac cpistola nominatur Joannes episcopiis, Deum limenlibus nobiliter editum, virum strenunm,
episcopiis est Macloviensis, ad queni noster epist.
_^ 16. modestum, mansuetum, discipliuis ecclesiasticisom-
(14) Lucius pra^dcc. Lticius 11, Coeleslini II suc- petenler eruditum, religiosis personis amoriset honO"
ces» )r deccssor Eugenii.
, ris exhibefUcm officium, el i[y\xsv(iu{ii\l\\T.
411 PkTRl CELLENSIS 41«
exemplis et miraculis pavU animas fideles Petrus. A tatur tnanu <i<« $«per parietetn, et mordeai eum <o-
Non omiiino cuilibet pastori impossibile est, pabu- luber {Amot v). Ecce amici et domini oflendo ma-
lum divini verbi ovibus sux curae apponcre, exem- jeslatem, si sietero pro Petro de Tornella (18).
pla bona deroonstrare ; sed grave vaide es*., mira- Ecce iierum frater dissipantis opera sua appeitor,
cula antiquorum resuscitare. Quod si supra hosi quod bona fide, titulo justo, et more ecclesiastico
niines bujus temporis sit patrare miraculum, suf- a me factum est dissimulavero. Hinc civile jus,
licit nobis Odele propugnaculum. Vobis siquidem inde jus naturale de me conqueritur. Sed qaid?
in Petrodictum est : Pasce agnot meos (Joan. xxi), Civilia nunquam naturalia corrumpunt. DidtMr
sana scilicet doclrina. Vobis rursum dictuni est eiô mihi, imo non mihi, sed de roe dicitur : Haec-
Confirma fratret tuos {Luc. xxii), bono ittique exem- cine est Cellensis religio ? haeccine est veritaS? baec-
plo. Nibilominus claves regni coelorum tenetis, ut cine est fama ? Ecce quomodo aduilerium, imo in-
bxdos excludatis, et agnos admittatis. Interim in cestum fovet quomodo carnem suam diligit.
; ecce
agro mundi, dum agnus et haedus simul habitant, canones et Evangelium contemnit ecce quomodo ;
ha:dus injustior extollitur, agnus innocenlior op- Iniquitati patrocinatur. Non a vobis sed a vextris, ,
primilur, duni enim superbit impius, incenditur charissime Pater, ista adversum nos dicuntur. Vi-
pauper. Ouamobrem Sara, id est putientia Ecclesiae, B cem quidem mentiendo , et certe vera dicendo, red-
advcr!>us Abrabam, id est pastores suos, conque- dere possem ; sed infrenat linguam meam sanctis-
riiur, quod Isinael secunduin carnem ludat cum simae reverentix vestrae auctoritas, et conscientiae
Isaac promissionis filio, cujus qiierimoniae divinum ineae professionisque non rumpenda integritas. Yi-*
jungitur mandatuni : Ejice, inquiens , ancitlam et cloriosissiino eaim triumpho tripudiat adversarius,
ftlium ejut {Gen. xxi). Utinam, antaiitissinie Patcr, si de castris patieutiae et bumilitatis ad cuneum me
Iscnael nostrum juxta doinini papae praeceplum eje- provocat impatientia; et falsitatis. Tunc certe W
cissetis ! fiat taroen non mea, sed vestra voluntas. luinmodo nie suparatum aestimo, cum irritatioue
Sacrariiim ncmpe secrelorum vestorum impudens quacunque terminos religionis transgredior. Ao-
perscrutator non aliingam, sed hiiniiiis supplicator. diant igilur, audianl obtreclatores mei. Carnem
Furtassis longa temporis dispcndia rcsarciet plena quidem meam diligo, sed post spiritum carnem di-
ctperrecta jiistilia. Siad datam proba-
diciii illam ligo, sed secundum Apostolum : camcm diligo, sed
tioiies vel lesies duccre mecuiu debeam, si placet, non supva inodum. Carnem tuam, ail Scriptura, ne
rcmaiidate. Yalete. despexerit (/sa. lviii). Bealus quoque Gregor. dicit:
EPISTOLA IX. Siint quidam qui diligunt, sed per affectum cogna-
AD EUMDEU. tionis et cariiis, quibus sacra eloquia non contra-
fi, 9] Venerabili dominoelpatriUucoNi Senonensi dicunt. Et Apostolus : Nemo unquam carnem tuam
archiepiscopo, frater Petrus humilis abbas Celicn- odio habuit {Ephes. v). Nos, inquiunt aemuli mei,
sis, sc ipsum cum devotioiie. diligendam carnein cunccdimus, sed non contra ju-
Si patienler dominus meus servo sno, ubi pcrna stitiam ; adversatur autem prorsus justitiae adutte-
debelur, phigas aniicales admoveret , ct ubi jiistilia rium sive incestus. Nibil verius. Sed ego incestum
debetiir, piaeinium repcnderet , tam facile conUterer iguoro, malriinonium legitime factum agnosco.
ciilpam, qiiam secure sperarem veniaiu. Priiis ta- Convocavi namqiic seniores, quos conjunctim et
nicn quam pelagus formidabiiis ceiisiirae ingrcdiar, separ.itini ,
pubiicc et privatim diligentissiine exv
aii acciisein, aii deplorem sortem , qua buc delatiis minavi, nec impedimentiim conjugii advertere ex
sereiiitalem veslram, sive merito, sive imuicrlto, verbis coriim potui. Testes quoque qiii nunc profe-
obiiubilatam in me audio , satis anxie delibero. ruiiiur, minus idoncus prupter apparens
alter est
l>iiotnodo eoim non accusare vel potius exsecrari odium, alter propter causam reticendam usque ad
casum illum dcbeo, per qiiem taiitum c.isuui sea- suuin locuni. Non itaque Evangelii seu cauunum
tio? Pereat oinnis casus, a aiuicitix infertin* conleiMpior iniquitateni palrocinandam susccpi, qui
«iiio ^
occ.isus. Sit soiitarius, nec laude dignus, qui ve- de loge Doniini iola unuiu aut ununi apicem pro
nas iuterrunipens diteclionis iiiinii( iliaruin conglo- temporis opportunitaie votens non practerivi.
merat virus. Rursus deploranda forte potiiis est EPISTOLA X.
sors itta, quae cogil utrumqiie in praecipiiiiun , ut AD ALANCM AKTISSIODORENSEM EPISCOPUM.
sciticet vcl priiinain fugiens iiicuriat, vel aicuin [i, 2i] Domino et Patii suo charissimo Alano An-
aereuni, juxla iltud Ainos : DiVs, inqiiil, Douiini te- tissiodorcnsi episcopo (19), fraier Petrus indignus
nebrce et non lux; quomudo si fugial vir a facie leouis, abbas Cellensis, salutem.
et occurrat ei ursus , et ingredialur domum et inni-
, Verum est quia caro el sanguis regiium Dci non
(18) Pro Petro de Torndla. Desponderal is sibi Alano AHtistiod. episcop. Flandro Insuleqsi,
(19)
Hawidcin, noplein Pclii Celkiisis. Qiii d iiialrinio- Hic Aripatorii anloa nio-
ordiiiis iteu> Cistercieiisis.
niuin iioniiiilli, utqiic iii tiis liugo aicliicpiscopiis nasterii prinius abbas fuerat in agro Tncassino.
quasi iiilcr consaiiguiiioos iniliiin iniprobabanl Inde adcatlicdrain Anlissiodorenseni provectus runi
Pctriisconlrn iinpcdiiiiciiliitn «onjiigii niillnm agnoi fuisset, post aliniiot aniios sponte abdicavit, ei ad
scclial. Qua de rc itcniin lioc libro cpist. 19 ci 7i. claustruin rcdiii Clarevallense, ubi situa e^.
I
413 EPISTOLiE. — LIB. l. 4i4
possldebunt. Scio, nec de ignorantia excusor. Am- A servus de viis suis redarguerc, imo ab eo ei illatas
bigo tamen, vtrtu« pietatis in utia eadcraque causa injurias refcrre prxsumo. Non facerem hoc, nisi
cum affectu carnis concurrens, uirum aeque ponde- auroram resurgentis amicilix per concessam ct re-
ret vel prxponderet ad meritum. Sine inerilo nain- C0|;nitam in litteris vestris culpam aspicerem. Niin-
qiie est sola carnis afTectio, aiiquando taineii ciim quam petcnti vcnia dcneganda, nunquam pwnilenti
exui)erat, oneratur merito, sed uiiqueinalo. Scquax culpa impulanda. Satisest. Miltite gladiuni in vagi-
denique ciim fuerit pietatis, iionoralur merito, sed nam. Vaicie.
bono. Ubi autem prsevia , tunc in ambiguuin repli- EPISTOLA XI
catur sententia. Semilas cordis raei ad plenuni in- AD BVGONF.M SEPinNEKgEM ARCIIiCPISCOrUM.
vestigare obstanle varictatuin caliginc nequce [i, li] Charissimo domino et palri Iltr.oni Seno-
quantominus apprehendere ? Sie astans turba phan- neiisi archiepiscopo , frater Petrus bumilis abbas
tasmatum cordis roei audit in interioribus, sic rerert Cellensis, spiritum gratix et precum.
foris sensibus rem ut est exquirentibiis. Ad quid Si patientiam monemur pro contumcliis repen-
haec quasi parabola, vei potius xnigma? ut his qui dere, quid pro gratia nisi gratiara tura lege naturx,
foris sunt, et de his qux intus sunt judicant, satis- tum prccepto ipsius gratix debemus reddcrc ? Eisi
faciam ; neptis nostrae caiisam non aGTectu solo car- inimicos jul)eniur aniare, amicis quid hai)cmus fa-
nis me fovere, sed in spiritu verae pietatis et justi- cere? credo tanquam ipsam animam nostram sus-
tix. Absit a sensu meo, imo a vestro, propter car- cipcre. Certa vero perfetti amoris hxc esl icstifica-
nalem supradicix neptis copulam, meam xternis lio, si amicorum utilitati omnis postponatur occa-
conderanare ignibus aniraam ! Quod procul dubio fa- sio. Sic, sic magister M. non obiiviosus factus bc- \
cereni, si matrimonium illegitimuni defenderem. neficiorum vestrorum, ne vobis matcria scandaii
domine, ct semper pater, quando autera volueritis, fieret, et iram regis vestra sublimilas pcrsentiret,
•raice charissime, qua ascendit spirilus ille infideli- tulit in se periculum inimicitiariim, et ab honore
tatis ad sanctam aiiimx religiosae sedeni, ut (ideni interim, donec iniquitas transiret adversarii, gratiu
duobus inhoneslissimx vitx et famx haberetis, et vestri cessavit. Foveat itaque pietas, quem sic invc-
de amici expressa vobis veritate hxsilaretis ? qux nit non ingraium alumnum experientia vestra, o*.
spes ainicitix in me potuit subsistere, cuin mihi contemperet malitiani molcsliarum, quia spem h-\-
non crederetis, et contra me lestes fal.sissiinos x-e- bet in proiectione alarura vesirarum.Ti;nerius nain-
cipereiis? Plane contra veriialem, qiiain retinere que, imo secretius dicitur diligi, cui nihil charius
me jam in aure persuaseram , eorum recepisiis ver- q fuit pace benefactoris sul. Facite ipsi pacem,
butn, certe qui pro vino venderent justuni, et pro qui nec paci sux pcpercit propter vestram pa-
buccella venderent si habcrentprimogenila? Sic Ix- cein.
sistis amicum? Sed dicitis : Non est amicus qui oI>- EPISTOLA Xn.
ttilitin via veritatis. Plane, inquam; iia est ut di- AD TREOBALDUM (20) CANTtARlCnsr.M ARCHICPISCOPUM.
citis. Sed ubi est venitas ? In itumero ? Plures enim [i, 12] Doiiiino et Patri charissimo Tiicubaldo
fuerunt. In ebriosis et iinpudicis? Tales siquidem Cantuariensi archicpiscopo et apostolicae sedis le-
sunt in coiiduclis gratia, pietio et timore. Ita essc, gaio (21), fraierPcTRUs Cellensis qualiscunque mi-
et si niouo non adirmo, sallem prx&umptione ma- nister, se ipsum.
xiina in hoc credere attrahor. Pessimus inimicus Facti sumus sicut consolati in consolatione san-
et adversarius est nepli et marito ejus avunculus, ctitaiis vestrx tani affectuosa, tam pia, lam plena
qui equitaturis suis et sumptibus furle illum dedii- dulcedine et charilate. Reddal vobis Spiritus Para-
xit. Archiepiscopus abbali, ut canonicos mitteret cletus consolationem suam, quia respicere voluistis
8cripsit; rebelles et inobedientes sero pra:cedenti misericorditer dcsolationem nostram. Suscitavit si-
abbali ad tempus reconciliavit, donec (ierct iniqui- quidem corda noslra non emortua, jam tamen
etsi
tas. Estne hic veritas, vel saltem species veritatis? D elanguida, susccptio lilterarum vestrarum. Domi-
Fitne Ixdiosa vobis hxc nosira relatio? Certe ul nis et amicis nostris hanc vestram digaationcm el
salvo gratix vestrx residiio dicam, laidiosius in sen- consolationem oslendimus, el in spe viva ex consilio
lenUam processistis. Dilaiionein cur negaslis? Qtix eorum fratrem nostruin peregrinari ad vos deslina-
lex, quis canon hoc docuit, ut vel i:na dilatio iii hoc vimus. Excipite illum, el quia vix in tcrra sua ha-
arliculonegaretur? Nedicatis, qiiod cain habiierim, bet, ubi c.iput reclinet, interim sub uinbraciilo ve-
quia ante a vobis nec petii, nec impelravi. Prolali slro militet, et stipendia ad nos condigna reporiet.
naraque in judicio vestro, ita iit suppiitatio niatri- Confidimiis equidem in buiiitate Dci, ct in lii)erali-
monii lieret, nunquam fuerant. Exccssisiis, domine, tate aiiiiiii vcstri, quam jain piicgustavimus, quia,
excossistis. Prxsumptiiosus nimiruni in hoc videor, quamvis in baculo siio transeat mare vestruin, ta-
quod sic ad ungucm episcopuin abbas, dominum men sit rcditurus in turmis multarum bciicdiitiu-
JACOBI SIRMONDI NOT.f:.

(26) Male apud Sirmondum , Tliomam. Edit. Angliam. cxcoplo cpiscopalu Eboraccnsi, creatus
Patr. csi vti Idus Octobiis anno HC7. Post hunc igitur
(21) .ipott. sedis lctjat. Lcgalus pcr universam antiuni hacc scripla oportuit.
num. Dlscrctionc sanctiiatis vestrae fralres nostros A minuin nou attendere miserias compcditorum su-
et nunlios disponendos commitlimus. Dominum orum ? non librare in statera xternorum judiciorum
quoque et contV&trem in omni oratione et bene- poenas filiorum ? ISonne , inquit, hwc condita sunt
iicio uninium vestrorum vos annumerarous. Ya- apud me, el signata in tkesauris meis? (Deut. xxxii.)
lete. Miror vos scripsisse deslitutum patrocinio sanclis-
EPISTOLA XIII.
simi Patris nostri Bernardi (23) , cum sancta ejus
AD J0A>NEM S. BACLOVII EPISCOPUM. anima nexibus expcdita mortaiitatis non charitalis,
[i, t.S] Doiniito suo chavissimo et praecordiali corruplionis non alflictionis, necessitatis nou vo-
> JoAfiNi episcopo Sanili Maciovii (22) ei Mag. presby- luntatis, iiberius aures nunc appellet piissimi con-
iero, id qiiod est ct potest.
ditoris pro necessitatibus populi sui. Non mihl con-
Cliaritas patiens, quod mirum dictu est, pene ad tingat de gralia ipsius diftidere, de orationibus ejus
impatientiam me iiiipeilit. Vidi nuntium vestruiu desperare. Nimio vobiscum loquendi tantus deside-
litteris vacuum. Quid lioc est? Estne tania penes rio vix finem facio. Quein enim sine line diligo, nun-
vos chariarum charllas, an sic vestra abbreviata est «{uam satis ei scriliere, ntinquara satis loqui valeo.
cbadtas ? Quse tam iiitporiuni silenlii causa ? qna: Conventiis noster vester est populus, noster populus
ratio tani mutx et sileniis dilectionis ? Estnc, in-
anima mea vestra esi. Utinam viderem
vester est,
quaii), in Britannia consecutivum, ut ubi slerilitas
vos antequam transiretis ad raontes illos, ubi lot
panis, sequatur et defectio cordis ? £t panis quidem
suiit, sicut audivimus, pericula. Valete.
iiiopiam audiebam, sed famera ex hoc virtutum suc-
oedcre non credideruiu. Certe farina el lecythus EPISTOLA XV.
olei aptid Sureptenain, cx quo Elias iioster Doniinus AD EUMDEM.
Macloviensis de his guslavit, non defecit. Ccrtenon
[i, 17] Dominu et Patri charissimo Joanm epi-
deduil ainor noster, sed influit, atque eflluit. £t episcopo S. Maclovii, frater Petrus Celleasis huiiiilis
scupum quideiii excusat instaiitia laborum, sollici-
abbas salutem.
tudo ecclesiariim , compassio ainictorum, reconci- Nuiiius ponderis csse in vera dilectione pomposa
liaiio liissidenlium. Clericum quid vetat scribere,
et vacua verba, nuvit qui charitntis iRedullam vel
quid impedit ikmicales liUeras componere ? Desidia ?
semel deguslavil. Vanum cerie el abjiciendye siniu-
sed hauc studium exchidit. Insipientia ? sed est ei
lationis rcputo, replicare quotidie elemcnia amoris,
liltcrarnm periiia multa. Ignorantia nunlii venien-
ex quo fideliter et firmiler inhaeserit radicibiis cor-
lis? sed luihi nudani salutationem detuiit. Festina-
Q dis. Metuentis quoque aut diffidentis est. semel
tio properantis ? sed plura sigilta pluribus aUulil.
natos amores sermonibus velle renovare, quasi ve-
Resiat igitur condemnanda in amicis negligentia. tustas temporis soleat veros aflectus antiquare.
Quia igitur oleum non iiiisislis, acuieum suniitis; Nou ab inceptis delicere. Non est
est imaginis Dei
et ideo pungi nieruistis, quiu ungere noluistis. Va-
virlutis vacillare, ncn est solii gloriae DaI in diver-
lete. Si vaietis bene est nobis.
sum se vertere. Annon anima ad iniagineiii Dei ?
EPISTOLA XIV. annon charitas virtus Dei ? aiinon pura conscientia
AD EtMDEM. Ihronus Dei et sedes divinae inajestatis ? lit ergo
[i, IG] Doniino et Patri chaiissiino , Joanxi cpi- Filitis, qui est imagn Patrls, quse creavit seinei,
scopo Sancti Maclovii frater Petbus Ceiiensis in- seinper giibernat et reg.t , utque virlus Altissinii
dignus abbas oum Aposioh» in lahore et aerunina. quse opcraiur coufirntat et perficit, uc deniqiie in-
Etiain in amariiudit.ibus nostris congratiiiatur comint^tabiliter nianet iiicomniutahilis Dei sessio
anima inea . «]uanto magis in consideratione glo- a^>iernitalis ; sicradicata charitasetfundaia de corde
riosae renninoralionis? Reministm siquideni, quia puro et conscientia bona et tide non ficta, ignorat
justi in paucis vcxati, in multis brfne disponeiilur, occasum , corruptionem abominatur , mortem iu
el quia reddct Oeus niercedom iaboium sanctorum D aileriium non gustat. Hacc intemo coagiilo siio con-
suoriim, atqiie ideo non vaiia est exspectatio , ubi junxil iiostros adinvicem affectus. Huh: inter iius
tam certa, tam grata , lara larga speratur remiine- inediatrix, unico amore dulcitcr, forttier et sapien-
ratio. Certa, propter veritatem proiiiitteniis ; grata, tcr aninias noslras conglutinavit. Hxc in me ve-
propter cttnstiuiiiiationein desideriorum recipientis : strum tenaciter amorem cffûdit, et ad vos non dis-
larga, pi*opler extiberanllain bonoruin ccelesiiuin in sintiliter nic ipsiiin totuni diflîindendo contulit. Ad
communicationeDivinitatis. Ila^c reposita est in sinu unictim itaqiie et specialem amicuin slngulari spe
nostro, h»ec inter iibera commoratur, hac quxlibet ct uiiica rogo accedai veslra sanctitas. Non diflidul
iiisipida condiunlur, et gustiii nostro commodissinie suum esse , cujus veraciler aflirntat se csse.
aptantur. anintae mex dulccdo, quid pututis Do- Nisi aiiiein justa occasione invcitia ud uus ê-
JACOBl SIRMONDl NOT.C

(22) Jouuni epiiC. S. Maclfvii Ordinis Cistcr- stola iiitor cpistolas Nicolai Clarovanensis , in qat
r.icnsis ntoitacho. liuiic .\Ijcluviousos iit sancttini fr.Jnanues episcopus Aietfnsis iuscribitur, hoc est
venoraiitur, indiioque aclathris fcrreisqiii tiiiniilum S. Machtvii.
ejiisauthiunl, c(»gnomiiio, S. Joaiineni de Cratii ula (23) P. N. Bemardi. Pertinent haec ad annuia
vocanl. Exslal ejus uoiniiio ad D. Bcinardum cpi- llo3, iii ([iicra iiicidit mois S. Bernardi.
417 EPISTOF.^. - LIB. I. A\S
neritis, satisJcintegritateainorisnoslridiminaelis. A bcns quibus pullos suos protegat, nec clbos quibus
Valelc. alat. Non aliquid aliud cxigimus a vobis, nisi com-
EPISTOLA \VI. passionem, orationem, et consilium. Nccesse cst
Al> EUMDKM. aiiiem qui non habet ubi caput reclincl, Aigulfum
[i, 18] Doinino el P:ttri suo charissimo Joanni peregrinari apud amicos ei vicinos, et rogare quod
episcopo S. Maclovii, frater Petrus iuunilis nbbas solebat rogalus et etiam non rogatus praebere. Si
Cellensis quid(|uid est et potcst. venerit ad partes vestras, snscipite illum, lan-
Mirainur plurimum lanto iios tempore insalutatos quam illum. Noslis enim quis sit , et quc ho>
a vestra paternitate quasi negleclos fuisse. Non nore digiius sit. Ad episcupum Carnolenseiii
credimus ex negligentia , scd forie ex inevitabili super hoc scrilale, et ad aiios quibus visum fuetit.
occupalionum veslranim pondcre sic oppressum Valeie.
siluisse. Clamamus tandcm post vos. Volumus enim EPISTOLA XVH.

suscitarc compassionem in vobis passionibus no* AD eumueh.
stris. Ncque enim superbe est ah amicis celandun [i, 19] Domino ol Patri suo charissimo Joanni
forte subrepens infortunium, nec contumaciter aut Dei gratia episcopo Saiicli Maclovii, frator Petrus
invereciinde pelendum nccessarium suilragium. ^ humilis abbas Cellensis, quidquid est et potest
Priecavendum utrumqiie, sed maxime alterum. Vi- Valet dominus meus? vivitne? Ul credo, aiil cst
tiiim utrumqne, sed alterum patienti gravius, alte- alterstus episcopiis S. Mac'ovii, aut alter a meo est
ruin roganti ignobilius. Malura narnque abscondi- substitutus. Si altcr esi, mirari, sed non dolcre de •
tum urget acrius , indecenter prolatum nocet aper- sino, tacuisse qui ioqui non poterat. Nam siirrexit
tius. Exoritur aliud a nobilitate naturae , aHud a novus rex, qui non noverat Joscph. Si altcratus,
necessitaiis propagine. Semper enim iiatiira suis nullein tantam fuisse alteraiiunem, quae |iene acce-
cst conteiila liniitibus; necessitas vero nullis rcpri- dit usque ad alienationem. Atienum ab amico equi-
niilur legibus. De venlre igitur neccssitalis primo- dem est, posse dissiraulare %que ct simulare. Non
geuita iinportunilas exorta, cum sit molestissima, simulat amicus propter veritalem; non dlssimulat,
quia manus ejus contra omnes et manus omnium sed propter respiraniem ardorem.Non sinuilat, quia
ountra eam amicorum nunquam fores cum txdio
, sine adulatione ; non dissimuiat, quia cincacissinue
pulsare; nunquam aiires debet aggravare. Quam- naturae existcns, sepulcruin reputat latibulum, ct
obrem piopensata delibcrationc apud me ipsum dc- non apparere existimat non esse. Non simulat, quia
ccrnopotiusquantiscunque malorum confodijaculis, ^ nescit; non dissimulat, quia non pot-2st. Hoc 'gno-
qua:n quiela charorum silentia interruiiipere con- rat, illiid non potest. Quid enim non novit sapien-
geslis clamorihus et lacryniis. Suggercre tameii eis, tia? quid nun potest charitas? Quodcunque est,
qisorum iides certa, amicitia indubitata est non scire novit sapientia ; quodcunque csl posse, potest
,
recuso tam dolores noslros quam necessilates, ut charitas. Non est scire, scire adulari ; non posse,
tl salisfaciam propria: conscienii;^ propter coinpen- posse oblivisci. amice et demine charissimel
diosam insinuationein. et non iaedam atnicum pro •
obiivioni an negligentise vestrse objiciam quod ab-
pter cuntemperaiain inordinalionein. Utrumque si- stinuisiis tam a visitatiune, quam a salutaliona
quidcm suggerens opcratur, cl necessitaiem non amiccrum vcslrorum ullra tenipus et niodum?
tacet, et amiciti.ne legcs retinet. Nam amicuni vel Estne oblivio ? Si esl, digna est morte, digna exsi-
non habet vel habere se non credit ,
qui fortunam lio, quae diadcma tuiit de capite episcopi, qux de
suam quamcunque dubitat apcrire , aut inst^l pectore rationaic sustulit, Oblivio delet et quod
tanqnain ab invilo aliquid extorquere. .Amicus prsecipuum est in honorc, et quod foitissimum est
nenipe tam oinnium consiliorum dicitur csse conin robore, id est sapientiam et memoriam. Eca ergo
scius <|uam coadjutor in omnibus vohintarius. Nolo crimine tantse majestatis caplte plectatur, et non
igitur aures vestras implere vastissimis querimo- D menioretur ailra. Negligenlia quid ? Non sit dissi-
niis, quia sUiltiiro est verbis velle explicare, ubi milis io pcena, quse praecessit in culpa. Talis etenira
videtur rcs lidein dictorum excedere. HiEC idcirco sobolcs tali de matre nascllur, ex negligentia sci-
dixiinus, quia noltiUs Beali Aigulfi ecclesia (24) licet oblivio.
cuui omnibus appcndiciis suis prorsus itu combusta Doleo, Paier, excessum raemoriae vostrye jam per
est, ut nihil pijeter libros et santiorum reliquias biennium suspcnsaR, dccessuin quoque amiciiiss
ab incendio servaretur. Praelerea et domos quam- quatriduanae muUo tempore quasi sepullae. Nunlium
plures in cincrcs redegit, ut sic appareat in oculis sallem sua? salutis, si vivit. riiitlere debult amici-
noittris tanauam gallinu, depilata , nec pcnnas ha- tia, cujus naiursR esl semper odisse absentiara W
(24] B. Aigulft eccleaia. Sub oppido Prnvino in mis deformaio, missae sunt pro illorum temponim
Senonum diorcesi, a Tlieobaldo Tricassiuin coinile niore in varias oras S. Aiguili rciiquise ad stipem
proveiitibus aucta, ct aocilis e Cellensi ccenobio pro ec( lesiae rest.iuratione corrogandani ; ea enim
nionaihis addicla snb annum Chrisli 1048. Hinc est Aigiilli pcregrinalio . quani designal iteruui
prior .S. Aigutfi cpisl. 53. llooprioratu fortujlisflaiu- epist. t>8.
119 PETRI CELLENSIS ifO
appeiere amicorum praesentiam. Forle occupata A halieat ubi caput reclinet. Adiiuc penes nos recli-
est ; sed non esl grata qux semper est occupata. natorium non aureum, sed luteum, in quoaliquando
Mansio est, imo possessio, non occupatio, qux ju* quievistis, babemus. Et de bis hactenus.
giter reiinet. Quis ergo ita prseoccupavit, quinimo EPISTOLA XVm.
possedit amicitiam, ne liberiate, ne ingenuitate sua AO EUMOEH.
utens radios suos ad nos usque expanderet ab annis [i, 20] Domino suo et Patri charissimo Joanri
prioribus? Suntne roontes interjacentes? Estne episcopo Sancti Maclovii, frater Petbus Cellcnsis
marc interjacens ? Estne cbaos magnum firmatum quaiiscunque minister, salutem qux est in Cbrislo
inter nos et tos, ut hi qui volunt hinc transire non Jesu.
possint, neque inde huc transmeare? Sed charitas Spes qu» diOertur animam. Verus amor
aflligit
omnem altitudinem exsuperat, sed aquae muitx non iu patientia sui desiderii quandoque non irascitur
possunt exstinguere charitatem ; sed non est qui se commendabiliter superari. Nihil enim pene aliud
abscondat a calore ejus, sed attingit usque ad finem est in vita bominum, quod quadam arie mitigari
fortiter, et disponit omnia suaviter. In episcopo non possit. Spes itaque adventus vestri nuntiaii
nostro, inio sanclo et Dei famulo quis te, o dilectio,
debilitavit? quis obumbravit? quis hebetavit? quis **
—
quanto
^ _._ uberius
^-. — — —
amicum Ia:tificavit,, tanto„ araplius
^.._, —
ex mora dilationis hactenus affligit. iCsluat siqui
comroutavit? in aiiisquidcm non ignoro superve- dem anirous in revolutione fortuitorum casuum,
niente iniquitate virtulem tuam debilitari, oblivione nunc boc, nunc illud reforraidans contrarium subit«
lucem tuam obumbrari, negligentia acumen tuum accidisse. Quid plura? Cogitatio prxterit, et cogi-
hebetari, tolam substantiam posse odio commutari. tatio advenit ; morarum vero dubitatio nec ad puu-
Sed in sancto qu% iniquilas ? in studioso qux obli- ctum animo recedit. Alia, inquit, jamjam venit alia ;
vio? in viro forti quae negligentia ? in pleno chari- forte non valet. Ista incommoda temporis replicai,
tate quod odiuro? Si quando enim tepescit, si illa intolerabile negotiorum pondus anxia suspirat.
quando flaccescil, si quando hebescit in sancto Ecce quanta caligo, quania suspicionum tumul-
charitas, ea quae exlrinsecus sunt accusanda, non tuatio. Ubi veritas? cujusnam supradictarum cogi-
qux intrinsecus. Obstacula enim opposita men- tationum verior sententia? An fx-san error esl,
tiuntur veritalem superpositx lucis, caions et aciei. ubi iatet quod veruni non sententia? Sed
est, et
Oppone gladio ancipiti durissimum ferrum vel la- adbuc sub judice lis est. Ex multis enim ambigui-
pidem, retrocedit vis impenetrabilis. Hurum spis- tatibus, aut vix, nunquam certum aliquid sine do-
siunopponeigni, tardiuscalefacit.Candelaeaccensae^ ctoris deroonstralione elicitur. Renuntiate ergo
suppone modium, in luce non gaudebit. Non est amicis divinae circa vos miserationis operaro, ul
prolnde putandum non lucere candelam, non ardere omnimode soiuto dubitatiouis vinculo, indubilan-
ignem, non secare gladium, sed contrariis obstacu- ter aut viam sinistram compassionis, aut dexieram
lisimputandum. Sic sanctorum virtutes a radice apprehendamus congratulationis. Satis enim inju*
sua non evanescunt, sed plerumque propler Sab- riose deturpatur nobilis animus, si se non prcpa-
batum Judxorum conticescunt. Aromata enim sua rat mutuis obviare beneficiis saltem sequis passibus.
interim et in secreto dislillant et repensant, ut cum Turpe etiam aestimo, uon omnimodo cavere supe-
dies opportunitatis illuxerit diluculo in eflectum de- rari beneficio. Unicuni quid et singulare natura,
siderati operis prorumpant. JEque tamen repensa- sive creator naturae, tanquam specialetprivilegium
tur et desiderium ardens in otii quiete, et opus fer- imagini suae boc impressit, quatcnus commodius
vens in aclione. Acceptat namque Deus opus pro- et praestantius haberei sirictaaequitatisrationedar»
pier affectum, non aflectum propter opus. Magnus, quam accipere. Hanc vobis fonnam nec rubigo
imo longus nobis est iste dies Sabbaii, cujus ferias exsilii, nec paupertatis tinea excussit. Ex hac pro-
non feriales vel solemnes, sed ferales et olentes diit, quod magna pro parvis, pro vilibus cariora
repuiamus. Negligenlia siquidem male olet, diligen- d magnifice rependlsiis : quinimo solemne donum
tiasemper bene rcdolet. Iners Judaizantium pigriiia absque prxcedentis comparaiione obsequii misi-
non diligit Sabbatum quia sanctum, sed quia otio- stis. Species quidem doni carius a^stimanda ; sed
sum. Jesus vero stabat in die magno festivitatis et aflectJo donaloris potius incomparabiliter esi com*
clamabat : Si quis sitit, veniat ad me et bibat {Joan. pcnsanda. Quidquid namque aliud datur, in com-
vii). Vere niagnus est dies fesiivilatis. Magnum paraiione sublimis animi vilipenditur. Valete.
baLetclamurcmchariiasvesira.jamjamioqualur.imo EPISTOLA XIX.
vcnial, inio el accurrat. Dcsideral vos anima mea de- ; AD TDEOBALDCii PARISIENSfelll EPISCOPOM.
sideraut vos amici veslri. Ostendite faciem veslram, [i, 21] Domino et PatrisuocharissimoTaEOBALDo
souet vox in auribus. Episcopos divites multos ha- Parisiensi episcopo (25), frater Petbus Cellensis hu-
bcmus, paupercm cpiscopuin quxrimus, qui non niillimus salutem.
JACOBl SIRMONDI MOTÊ.

Qui prior anlea
(25) Tlieobaldo episc. Parisiensi. preshyter homilias episcopis mullas fecisse diciûr •
S. Marlini, ordiiiis Chmiacensis. Huic seniioaes Ccnnadio.
Pctrus nosler coinpoiichat quoinodo SaUitinus
AU EPISTOLiC. ^ LIB. 1. iU
Qui transvadari Don potcst fluvius occiirsantium A plnere ({iiam scminare. Namqai fêminat primumin
causarum, tam ab cxsecutione mandati vestri mc sp<'pcrcipiendi fruclus seininat, deinde non fundit,
inhibet, qiiam ab impletione dcsiderii nostri. Ser- sed spargit. Postremo non nisi cuJlx terr» senccn
mones eniin de adventu Redcmptoris ut compone- suum credit. Horum nihil imitatur pluvia; sed.sc
rem vobis, id mandato acceperain ; sed malilix sol- ipsam ut sic dicam perdit in lcrrx visccribus, ut
liciludinis sux ctiam raritatcm lucis dies praesens postea resurgens cum maxima friignin prole afievai
adjiinxit. Brevcs cnim sunt dics isti ad lucendum, fruclum tricesimum, sexagcsinnim ci ceiitosimonfi.
grandes et gravcs ad occiipandum ; ita ul non suiri- Aliud rursum chariiatis indiciuin in phivia reperio,
ciat dici malitia sita. Novit pnidentia vcstra, uon quia sine delectu rigat f«-ciinda cl infeciiiida, ferti-
concnrrcre qiiielem conteinplaiionis et distensioncin lein agrum et slcrilem, granuin clvcluni (.1 gernien
nientis per occupaiiones sicciili. Coangiistntiim est reprobuni. Eslne virtiitis, anvilii, h.xc bunitatis et
pallium utrumqtie operire, imo utruinque operari bcneflcioruni prodigalitas? Sed hoc Dci, iioc aliud
non valet. Quamvisenim in fronte duosqiiis habeat in eo invenilur viliuin, nisi, quui benigiiiis ad in-
oculos, lamen al) uno eos odicio disjiingere non va- t;ratum, largus ad uvaruin, pius ad inipium existit.
let, ut allero coeluin, altero contueatur terrani Ista sua vitia comparant inansueiissiuio innumera
quantominus unam rationis et ingenii aciem simui ^ couvicia. Aliquando nioii sunt pcdes nostri mitis-
ad tam diversa porrigere poterit, ut eadein mcntc siuii David, quia eriipcrat pluvia mansueti.ssimi Dei
ccelesiium mysterialiter et icrrenorum causas dis- siipcr malos ct iiijiistos, ita ut diceret : Sine causa
cutiat? Sic domine, sic Pater charissime, saltcm jutiificavi cor meum, et lavi inter innocenles manui
nisi clausero, nc dicam si eruero oculum, qui me meai {P%al. lxxii). Eiciderat a menle qiiod in libro
scandalizat (scandaium enim est mundus qiiaerenti- Sapieutiie dicitur : Tu autem Deus noster suavit et
bus Doininiim) revelala facie gloriam Domini, sive vcrus es el sapiens, patiens et in misericurdiadisponem
faciein Moysi splendidam non contcniplabor. Qiiale otnnia. Etenim si peccaverimus , tui sumus, tcientet
vero aul quam credibile est ejus testimonium , qui magniludinem luam. Et si non peccaverimus, scimut
iiec visa, nec audita loquitur? imo rcfcllendus et re- quoniam apud le sumus computati {Sap. xv). Ecce
pellen ius tanquam soinnia narrans, qui caecus et cujus iuiitator repiehendilur, qui de bonitale, sive
manu tentans sicut lalpa; non de Scripturarum largitatc redarguitur. Anuon Ecclesiasics(Ecc/e. vi)
contcmplatione asserit qiia: dicit, sed idola cogila- in concione sua proprio decrelo et senlentia , hoc
tionum et phantasmalum suorum in templo Dei au- malum sestimat sub sole, ut cui dedit Deus divitias
det statuere. Non est, inqiiit piophcta, idolum in et subsianliam et honorem, non habeat in eis po-
C eitraneus Ad quid baec
hrael(Num. xxiii) ;
quia qui in lege Domini die ac testiilem, sed illas rapiat?
nocle meditatur, el lîs vestigia slricto pede obser- vobis verborum congeries? Ut ignis perpctuus do
vat, non divinaiiones cordis, sed inenicm legis sancto altari cordis vestri non deiiciat; sed hae
quando scribit inierprelatur. Haec ad excusandam congerie magis ac magis convalescat, donec bolo-
non ineam inerliam, sed oppressam miseriam prx- caustum veslrum pingue in iiebula , in qua habitat
libaverim. De his quse circa me sunt credere Ma- Dcus suscipiatur, et acincribus omnium superilni-
gistro debetis. Ipse vero narrabit de commotione ii*» tatuin facies aliaris ejusdcin expietur. Ostiolum per
comitis,quam nobis suscitavit latro ilie polius Bar- quod aditus ad Sancta s»iicturum patet, de lignis
rabas quam abbas, sive de aliis. Tres sermones de est olivarura ;

quia procul dubio juxia sacr* fidei
Adventu Domini, et unum de Nativitate orditus sum tenorem non ei negabilur sanclorum ingressus,
vobis. Valete. qui ab opcribus misericordiae non fiierit aiienus.
EPISTOLA XX. Siippresso pudore in auribus douiiiii mei id persua-

kh E3KILUM LUNDENSCM ARCHIEPISCOPUM. seriin,non mea tainen pr^sumptiunc, scd alterius
[i,*o] Doniino et Patri suo charissimo Cskilo peisuasione. Nequaquam tamcn difllicilis ad per-
Liindensi archiepiscopo(26),frater Petrus Cellensis d suadenduin exsliti, faciei vestra?» sermonis.et totiiis
abbas, omnebonum a Dornino Deo. gestus insignia penes nie reiineus, nec me inhumi-
De superabundanti bonorum coelestium graiia l.iate siinilein reperissedefiliis hoininumconjiciens.
e^lenus tam vultus quain manus vestrx resiidant, Non igitur ei scribcre vcreor, quom nisi malis el
ul nisi verecundia bis tcmporibus ab humana re- superbis verendum non reor. Et de his bacte-
gione se subduxisset, suiTunderentur maxinio rubo- niis.
re noti et amici vestri in benedictionum vestrarum C«teium culpari non debet servus de contemptu
largifrione. Equidem maiiin dicere in dando vos mandati, cujus mens et voUiiitas niilla negligentia
JACOBI SIRMONDI NOT.E.

(26) Eskilo Lundensi arcliirp. Esquiliiis dicilur cbanis erat exacerbatis hinc inde aniinis, ansam
,
epist. 410,sed Eskilium etiain legiinns in opistola pncbuit scliismati qiiod inler eos erupit, iit ducel
Bcriiardi ad eumdein scripta niiinero .514. Hic cum Radevirus lib. i. Dc gestis Frideiici cap. 8 et se-
ex Urbe in Daniam rediret, captiis spolialiisqne ftiit qiieutibus. Sed apud Radevicuin Londonemis viliose
in Gerinaiiia. Qiiae ros dum ad P'ri-
injiiriani missis s^riptiim est, fiiodins ctiam apuil lunocciitium III,
dcricuin inip. legalis, acrius persequilur Adria- epistoia 321 Lngdunensis pro Lundensis. Est auteia
utis IV, pouiifcx, cui Eskilius privato etiam nomine Lundcnsis civiias Daniae metropolis.
m PETRl CELLENSIS m
revocatur ab impletione voluntatis domini. Ex ve- A prseparoradobsequium, verius eliquesco inaniorem
£tra dignatione in mandato ab anno prseterito ac- benefacioris totum animi balsanium. Superaccessit
cepi, quatenus Carthusienses Iratres expeterem, et dono vestro vultus hilaris , animus gratus, modus
de maturando negotio vestro eos commonefacerem. honestus. Et mancs quidem larga in beneficium lo-
Erat autem negotium, sicut scitis, quatenus ad vos tamse expandit, sed voluntas, in circumstantiis doni
mitteretur frater Rogerius, ad locum ordini illorum sc supermensuravit. Quid enim fuit convocare dioe-
in partibus vestris pcrquirendum et praepardndum. cesaneos abbates et prioies ? Quid iteruni indicii
Disposuerat namque in animo vestro plena et per- anioris expressit tam lienigna personx et negotii
fecta charitatis effusio , nova seminaria de omni nostri commendatio ? Quis non est admiratiis tam
genere sacrorum ordinum seminare provinciam vo- dcspeclam personam a fraire regis sic honorari? ab
bis a Deo commissam, ut exinde fructus,qui per- episcopo Belvacensi sic amplecti? a lanto homine
manent in selernum, susciperelis et manipulos ; tantilliim monachum sic nominari ? Non sustinui
justitiae de laboribus eorum ad seterna tabernacula qua; de me supra eflerebantur, pra ruboris verecun-
reportarelis. Jam non solum in herbam, sed in spi* dia, imo pro vcritat4s conscientia, qii% admonebat
cas Cislerciensis sive Clarevallis ordo ibi multipli- me non esse illum de qiio talia dicebantur, fugi,re-
B
catione fratrum excrevit : nihiiominus et religio cessi, sed non longe, quia majora paii cogebar in-
Prxmonstralensis. Quia igilur gustavit et vidit pru- stanti necessitate. Necessitale revera pallium eru-
deniia vestra, quod bona sil negotialio ista, ad ulle- bescenti% rejeci, cum amicorum fores ut acciperem
riora manum porrexisiis, et de illo ordine, qui inlravi. Certc accepi a multis multa , sed a nulio
quasi cherubin, sive serapbin, immediate residenti tanta, quanta a domino meo. Victt notos, vicit alios
agno, qui habet oculos septem et cornua septem, amicos, vicit omnes vicinos f.tsiimma doni, et mo-
in throno gratise accedunt,gazas vcstras exornare dusdonandi. Nonsum locutus, sed quia veni, optime
Ecce factum est ut imperaslis. Acquievit
voluislis. recessi locatus. Non enim bencncium rogaiido, sed
sanctus Carthusiensium fratrum convenius justis veniendo consccutus sum. Pwvenit spondens lin-
petitionibus vestris. Equidem res impetratu difli- gua rogantis linguam. Pepercit regia nobilitas te-
cilis, sed quis vobis negaret, quod forte Spiritus neritudini frontis cito se in riihorem verecundiae
sanctus in sancto templo suo suggerebat ? Certe conspergentis. Haec omnia beneficia tua , domine,
nec illi, nec nos dilTidimus, servum suum fidelissi- signaia sunt in thesaurismeis. Quid ergo reiribuam
roum et amicum Dumini vos possidere, cujus famam Domino meo pro omnibus liis qute mihi tribuii ? {Psal.
et opera tam praeclarissima reclainat miindus. Quod c\v.) me ipsum sine dubio., non contra legem me li-
^
r;
cuepistis tam sancte , tam avide, tamque quodam- bernin in serviiutem distrnhendo, sed servum ami-
modo intemperanter prae desiderio anima;, sic ef- citix tuse in libertatem vindicando. Potius enim li"
fectui mancipate, ut melior sit orationis, quam s«rvus tuus sum munere
fiitis beriate ista gaudco, si anii-
principium. Valeie.
cali, quam libertate qua suiii alienus ab oQicio ser-
EPISTOLA XXI. viendi tibi. Valcte.
AD HENRICUM BEI.VACENSEM EPISCOPUM. EPISTOLA XXn.
[i, 24] Domino et Palri suo charissimo Henrico, AD EUMOEM.
Dci gralia episcopo Belvacensi (27), frater Petrus H Patri charissimo Henrico Dei
[i, 2G.] Domiiio
Cellensis abbas, salutem. Petri
giMtia Belvaccnsiepiscopo. frater Ceilensis
Plus satis egena est beneflciorum recordaiio, cu- domo
abbas, zelo zelari pro Dei Israel.
justitulus non insciibitur saliem verbotenus gratia- palxstra pnelium ignave vires noa
Ilactenus iii
ruin actio. Proinde stylo fcrreo in ujigue ad^man- dcposccbat egrcgias. Saiis lidum erat equiiare sine
tmo prolundae ineinoria- mandavi manipulos libera- lorica, sine lancea, sine gladio. Sid nunc qui habet
litatis vestrse, ut nulla capitis vertiginc vacillare, giadium tollat siuiiliter cl loricam. Ecce tempus.
nulio tcmporalis revolutionis diluvio absorbeii, nulla D eccc dies, ecce causa, ubi foi tissimi Israel gladio ac-
denique oblivionis rubigine valeant ofluscari. Cla- cingi debent super fenuir potentissime. Nam ecce
rum, novum, et recens penes me retineo semper Philislhiim, qui secundum carnein in baculo aruii-
benelicium acceplum. Quo animo gratiosus cum ac- dineo ambulant, de foveis occiiltx malignitatis eruiiH
ciperem ferebar in dati et dantis devotionem, eo in peiitcs, castra initumerabilia , castra fortia, caslra
illa senescentisploriaedefaecatione mutato, robustius fulgiiiantia pnsuerunt. Octaviaous(28) orincepsest
J.^COBI SIRMONDJ NOT^.
(27) Henrico episc. Belvac. Fratri rcgis; monaoluis erat spalium. Neque cnim de alio intelligl haec pos-
fucrai Chiievalleiisis. Monacho ilaqiie, nondiim epi- stint quain de Octaviann anlipapa, qui adversus
.
scopo, scribit NicolausClarevall. epist. 1 et39. Inde Alexandrum III stelit, et Vic tor appellatus cst. Sa-
vero ad cathedram Bellovacensein provectus est an- resberiensisfpist.lS: Ecclesia Gullicana recepit Ale-
no , ut Sibcrli supplementon» notat, 1149. Exstat ?:audnim, ub Oclaviano rercssil. Huic qiiidem post
Henrici ipsius ad Pctruiii Cluniacensem expostuln- qualuor aniios morluo suffei tiis a schismaticis est
toria, in qua dc eo tan(|uain hujus dignitatis conci- WidoCrcmensis,t|ueiii Paschalein nominarunt. Sed
lialore conqiicrilur. Ilenriciis eo tempore arcliiepiscopiis Kemensisjam
(28) Ociaviauus. .Nomen adjocium ex conjectura. crai, Quare
iioii Bellovaceiisis. iii VVidonemista non
Naiii in scriplo cxeinplari. 'jiio usi sunnu, vacuuin qiiadrant.
i
423 EPISTOLiE. — LIB. I.
m
niilili«, nc «licam malitiac hujus qui sine Dco, ut A prata misericordix, et non vere, abscnndentes ma-
dicitiir, pro Dco vult rcgnare. Ecce ipse non veluin nuin sub ascclia, et folia ficiis suse lurpiiudini con-
tcir.pli, wd tunicara Christi, non saccum mortali- suenles, et consulentes, dicenlesque : Pax, pax^ et
tatis, sed soccum majestatis in Chrislo ct Ecclesia non cst pax (Ezech. xiii). Haec, domine et Paler cha-
iicruin rescindere nititur. IIoc abominabilius rcpu- rissime, non ex supercilio Pharisaeorum, sed suavi-
tat unitas Catbolicx fldei, quam perfossionem late- tate litierarum vestrarum dulciter corarooiulus re-
ris, pediim confixionem et manuum
De per- Christi. scripserim vobis. Valete.
icssione namque rcdemptio, de confixione compa- EPISTOL.\ XXIV.
rata est nostra liberatio. Sed quid dc scissione, de ad tromaii cancillariuu rec.is kvcujB.
divisione, de schismatc, nisi anathematis vibratio, [i, 27.] Dominoet amico suo charissimoThomse
animarura damnatio, morum dcpravatio ? Ecce aqua cancellario (50) regis Anglix, frater Petrus humilis
coiilradictionis, ubi jurgati suntfilii Israel. Tu vero, abbas Cellensis, se et sua.
domine mi, qiiid* Sta cum Josue, imo cum Jesu eva- Quem fortuna non extollit prospera, magis pro
ginalo gladio, dic omni transeunli : Noster es, an humilitate quam pro sublimitate est admirandus.
flrfw-rjariorum ?(/o«.v.)HabesAlexandrum, imoPe- Gloria in vobis cura prosperilale, ut acccpi ab his
truin, aut potius Christum, qui babet minislros Pe- qui viderunt ct noverunt, ambitiosius quani con-
trimi et Alexandrura. Quis tiraere poterit cum Ale- tentiosius contendit, nec confundit aliquando supe-
xandro potentissirao ? quis vacillare cura Petro su- rata, nec unquam insolescit de victoria. Cedit glo-
pra petram fundato ? quis non superabit cum Chri- ria prosperitatf, sed gloriose, Sed prospere.
Quaeli-
sto, cui data est omnis potestas in coelo et in lerra? bet obtineat,humilitatem scu raodcrationem iion
Novi ia te regiam animositatem, novi contra infle- ampulat. Gloria accedit, sed non superba prospe-
;
xam inJHstitiam inflexibilem cervicem ; novi ardo- ritas venit, sed non effusa. Inde est quod de nubc
rera /.eli. Age ergo pro dignitate oflicii, pro subli- tantae sublimitatis ad latibulum nostrae pauperlatig
inilate nativi sanguinis, pro religione ordinis, pro misistiSj quia venire non potuistis. Rogaslis de fa-
debito Christianae professionis, quod debcs et potes. miliaritate et amicitia. Quod rogastis, si admiitc-
MttUiim enim debes : nihilorainus et plurimum po- retis, admirationi procul dubio habendum esset, pro
les. Salis dictum est sapienti. Sanum et incolumera inaequali rogantis et rogati fortuna. Quje enim pro-
tc cusiodiat maniis dexterae Dei. Vale. portionalitalis habiludo inter abbatem Cellensem et
EPISTOLA XXIII. cancellarium regis Angliae? Pene non est compara-
AD BALDDiNUM NovioMENSEu EPiscopuM. (^ tio, ubi non est exisiimationis adaptatio. Secundum
fi, 25.] Domino et Patri cbarissimo Balduino, Dei post regem (31) in quatuor regnis, quis te ignorai?
gratia Noviomensi episcopo (29), fraler Petrds ab- Prlmum in miseriis fratrum nostrorum, quis me non
basCellensis, nonaaferresalfoederisDeisui abomni repulat? Dicam de compendio, quia quantum de
s.icrificie. robis excellentiora, tanto de me sentio et scio vi-
Scriptum est : Honor regis judicium diligit {Psal. liora. Nullo igitur modoad ingressum amicitixma-
Kcviit). Angeli autein Dei in coelo sicut sunt mini- nura porrigo; sedsi vel de grege accidentaliura ami-
siri divinae voiuntatis, ul flat sicut in coelo et in corum fuero, bene roecum fecisse dignationem ve-
terra, sic aequissirai raoderatores sunt divini hono- stram aestimabo. Primitias autem illas non mitto,
ris, ut utrumque pedem regis sui, misericordiae sci- quia ampliorem graliam facere propero. Non babe-
licet et justitiae, sic vesliant cum digno honore, ne bam serroones illos roagistri G. (32) sed quaero, et
altero neglectovocetur palatium domus discalceati. statim scriptorem cum omni instantia huic operi
Jam pene in(erra nostra conqueritur justitia adver- ad opus vestrum designo. Valele.
sus misericordiam, dum agrum justitiae nemo velit EPISTOLiE XXIV bis, XXIV ter.
excolere, neque pondus diei et aeslus pro conven- ad eumdeu.

tione denarii diurni porlare. Confliiunt autem glo- D (Vide Patrologiae t. CXC, inter epist. S. Thomac,
meratim viri divitiarum et deliciarum ad amoena epp. 334, 335, col. 675.)

(29) Balduino Noviom. epise. Duo hujus noniinis tuor provincias quibus reges Angliae tunc impera-
ecclesiaiu Noviomensein ordine rexenint. Prior Si- bant, AngUam, Normatmiam, Aquitaniam, et Antie-
moni episcopo successit anuo , ul idetn Sigeberti gaviam, quarum tiluiis insigniri solebant. In littepis
continuator observat, 1148. Abbas antea Cnstellio- Thom« ipsius apud Rogerum eumdem Henrico :
nis, vir religiosus et honesta; viloe ut testanlur , Dei gratia illnstri Anglorum r<^gi, duci Nonnanno-
cleri Novioinensis litlerae de ejuseleclione ad Suge- rwm, et Aquitanorum, el coniiti Andegavorum. In aiiis
rium abbaiem scriptae. Alter successorem habuit Willelmi TCgis Siciliae Henrico Dei graiin illusitri
:
Rainoldum, qui synodo Lateranensi interfuit annn Anglorum regi, duci Normannice, et Aguiiani(e, et
1179. Ad priorem opinor hac loco scribit Petrus? comiti Andegavitv, Witlelmus eadem gratia rex Sici-
ilem Bernartlus epist. 539. /i(P, ducatus Apulia;, principatus Capute. Ita enim et
(50) Tkomas cancellurius. Cancellarius ab Hen- reges Siciiia; triiim qut>qiie provinciariim scse rogcs
rico rege crcatiis est anno, ut Rogeriis Hovedinus appellabant, tameisi Sicilia sola regnum essel.
scribit. 1137, quinlo post auno, archiepiscopus Can- (52) Sermones illos mag. G.Gilieberli, opinor, uni-
tu.nriensis. vcrsalis, de quo ad cpisiolam 167.
(31) /n quaiuor rcflnJs. Ilegna dicere videiur qua-
Patrol. CCII. li
**^ PETRl CELLENSIS 428
EPISTOLA XXV. A quanj reliquias fecis, qiiae subsidiint in calice, qui
AD PETRUM vRNERABiLEM. est in manu doraini, vini nieri plenus mislo ! Reli-
[m, 1.] Domino el Patri suo cbarissimo Petro ^"'^^ prandiorum luoriim , Domine Jesu, suspirou
Dei gratia Venerabili (33), Clnniacensium abbati, Venler nieus absque spiraculo en tolum se'expaii-
fraler Pctrds bumilis Cellensis abbas, se ipsum. *^"» ^^ ^^ '"«cis sive reliquiis tuis repleri appelit.
Igniculum scintillantis in me spiritus vestri ci- Quaero eliain vinum, qusero et vestimentum. Opto
neres noslri tenaciter evaporant, et carbones Sera- quoque a sanguine peccali, sanguine tuo mundari;
lAin nunquam exstinguendos assidua medilatione ^P*® '"^«'S tu«s, iesii, vesliri , quibus in sacris vi-
renovant. Tetigistis, fateor, in me non labia oris, sceribire virgineis insignitus, ad oOerendas preces
sed venas cordis. Aculeus siquidera coliocutionis ^^ munera pro nobis processisti. Hanc sacrosanctara
inter nos habitx, nostras interiores roedulias per- '" sancto coenx convivio exuisti, in cruce consci-
foravit, ac in consideratione sui omnia animae inte- ^'^*'» '" resurreclione innovalaro resumpsisti, in
riora coegit. Revera sermo ille efficax fuii ad lor- ascensione vultibus paternis in propiliationem no-
pentis animae excitationcm, ad vitae hujiis momen- sfam repraesentasli. Lava me a sordibue, sana a
laneae inspeclionem, ad regularis professionis ob- doloribus, mundator filiorum Levi, reparator filio-
servalionem, ad angelicae puritatis semulationem, ad ^ ^^^ ^c'- Q"0»1 si manum jam glorificatam cleroen-
•umma:! et iHeffabilis Trinitatis expeditaro contem- tissime ad tam ulcerosa officia inclinare, propter
plationem. Vivus, quia de vera vita ; purus, quia «êfluenies «groli assiduas rbeumalizationes refugis,
depuriuie summa; verus, quia de veritaie seterna. babes aliam inferioremmanum, sed bene doctam,
Non parcil malis, sed placet bonis ; remordet vitia, sed satis gratiosam, sed similem nobis passibilero,
virlules suadet. Adducit in luccm obscura; tan- <^"' si dederis, imo si jusseris, facile curationes
quam speculum perlucidum vultus prospicientium animaruro nobis propinabit. Chiniacensero tuura lo-
renuntiat. Fateor, in hujus contuitu rugas meas in- qvior, cui dcdisti in conle sapientiam, in ore facun-
spexi, el quod in interiori homine pulchrum prius î^m, in sermone gratiam, in vultu auctoritalem,
aestimaveram, deforme reperi. In lucerna ista ac- "> operaiione viituiem, in intcllectu subtilitatem.
cenu domuro everri, et in peculio multo minus Dedisti ei et iicentiam, ut secundum cor tuum ope-
CHara computaveram accepi. Marcidum inveni quod retur, et laborantium officinas ingressus, roanibos
floridum credidi. Et quid plura? Fetores niduli roei tuis confectam medicinam pro cujusque valetiidine
quia ibi reptilia , quorum non est nume-
irix fero, dispenset fideiiier, et numraum graiiae pro gratia
rus, aspicio. Urticarum ibi punctiones, spinarum r operae dispensationis reporlet. Gravaris quidem,
coinpunctiones, veprium complicationes , et tam domine cbarissime el Pater, in hac administratione
paliuri soilîtudinum, quam cardui affecliomim non tantse multitudinis, tam spaiiosis decursibus, ut
parcentes exustiones. Quid namque peccatum, quid modo ad ccelorum fines curribus igneis aroore avido
pocna peccati, nisi siimuli moriis animam cruen- contendas : modo ad terrae inferiora et partes ulti-
t^ntes, lacerantes et dilaniantes? Misera miseris mas sollicitudine populi proni in culturam vituli co-
suisdepascitur aniina : Mors, inquit Psalmista, rfe- medentisfenumresilias:modotaroprocul, modoUm
pascet eos {Psal. Unde Isaias I>i7a<flw7,
xlviii). : prope,modosupranubes, modojuxta Goel etiaroin-
inquit, infernus animam suam absque ullo termino, fracives, modo supra spiritum, modo infra te ipjiuro
quia non habuit populus scieniiam {Isai. v). Nimium, cogarisielevareetdeponere. Laborassinonamas; la-
Dimiumque certe se infernus dilatat, cuni eliam boras, sedsifritctumnonvideas;Iaboras, sedsifinem
quosdamiii corporevivenlesgehcnnalibus conscien- non speras; laboras, sed si retributionem non con-
tiis jamjam excruciat. Sed usque ad ostium, ceu sideras. Et dc fine qiiidem scriptum est, quia ecee
hostiam crucis, et non ultra, cruciatus isli perlin- finis venit, venit finis {Ezech. vii). Denique appen*
gunt. Cetus namque iste, qui etiam Jonam devorat, sum cst in statera laboris tempus, et inventum est
omaia rapit, universa devastat, in gutture et ventre D minus Iiabens, quam retributionis denarius. Non in
malitae suae quidquid extra arcam invenerit iacludit. dies etannos producitur labor, quia in modico, et
Atquam feliciasetquam jucundiusanimacupientem in brevi fiet laborum retributio. Iteruin de fruciu
secaperet, devorantem se absorberet, persequentem videnduni est, quia fnictus tuus, fructus subliniis
setriumpharet? Dracoenimsic illuderetiir, sicdeni- est, fructus lucis, fructus benedictionum Domini,
quemorsinterficerelur,sicauimaUberaretur.Utinam fructus innumerabilis. Dinumera stcUas coeli, dinu-
sicsevindicaretaniinade adversario 6uo,imoutinam mera arenam maris, et dinumerare poteris fructum
inferaalessicabsorberetinpraesentimisertas, ut nui- horti Domini, scilicet Ecclesiae Cluniacensis. Quid
las in crastinum futuri judicii dimitteret poenarum dicam dc dileclione? Annon nmas, Pater amaiitis-
reliquias!Utinam,inquam, reliquiassalvalionis, qiiae sime. dilectuin ex dilecto, vulneratum charitale in
wdiem festuro agent, poiius exspectarei anima mea, ligno? Novi, novi cgo, novit et angelus tuus dilc-
JACOBI SIRMONDI NOTiE.

(55) Peiro Venerabih. Quod illi propriuin qiiasi aliorum scriplis noiissimus. Decessii Kalendis
cognoinen faotum cst. Nam Petnis venerabiHs ap- Januar. anno 1158.
pellatur Cluniaccnsium abl)as viii, et suis ipsius ei
4M Kl»ISTOLyE. — LIB. 1. 430
ftioiMm taam, flammescentera in Dcum forliter, re- A d«ca est, iransitoria est, etiam riim csse videiHr,
calescenlem in proximum non mediocriter. Dcniquc non Sc ipsam consumit, se ipsain destruit, in
est.
pios el largus rcmuncralor non solum opcrum, sed se crudeiiter sxvit. AccrLiiis lamon damnum qiioti
elaffectionum, ante faciem tuam Cbristus Jesus ac- naturam Isedit, quam quod se ipsani interimit. In-
cinctus plena manu prspcurrit, in Iaterc'claro vultu Irat hujusmodi dclcctatio, et natura fugit. Reriim
concurrit, et post tei^ûm extcnso bracliio succiir- omnium domina ancillam istam vclut pcsicm refu
rit. Praecurrit ut prxvius, coocurrit ut socius, suc- git veiut mortem evitat, velut infernum cavet.
currit ut medirus. Praccurrit ut imiteris, conciirrit ne Nunquam enim aut raro in una sede morantur, vlx
lasseris, succunrit ne labores. Praecurrit praedestjna- aut nunquam operantur. Scmper namqiie alia est
tione, concurrit vocatione, succurrit justiGcatione. opcraiio necessitatis, qux ct naturse, alia supernux
Jarob in utero matris prxvium habuit, cum non delectationis. Yerbi gratia, cum sepelitur aiiquis
ex operibus, sed ex vocante dictum est : Jacoh divino, cibo usque ad nauseam ingurgitatur, ener-
Uxi, Etau autem odio habui (B.om. ix). Angelica vatur luxuria , nonne binc luget natura? nonne
quoque natura in confirmatione sux stabilitatis aegrolat ? nonne graviter laborat ? Citius. procul
coDCurrentem gratiam habuit. Saulo in languore dubiu deserit hunc flos xtatis, et morbi sive mortis
suae inOdelitatis nonne gratia de coelo succurrit? ^ intempestivae accersiunturnuntii. Haec tamenopcra
Post bunc currens non deficies, cum isto vadens ad carnis esse, sive superOuae delectationis, quis igno-
orania sufDcies : buic toto totus innixus omnia te rat? Natura vero his gaudel abstinere, et, ut ait
posse non desperes. Omnia, inquit Apostolus, pos' Seneca paucis contenta
,
est. Ei ratione quidem ista
smm ineo (fui me conforlat {Philipp. iv). Pcnnis qui- regitur, illa vero abusionc. Illa inveriiate ambulat;
dem paternx, necnon et maternx gencrationis rc monstri vero hujus facies blanda, ut decipiat ; sed in
volat iste Filius Dei, et prxvolatad sinus paternos; posterioribus circumfert aculeum scorpionis, ut
sed tamen gressum reiardat, sustinens lassos. lli- perimat. Mcnium simplicium apprehendit, sed in-
ncris quoquc duriora et asperiora sibi non ignarus, guina ferit. Cohors et tribunus synagogae pcccan
sed benignus s^cernit. Non enim est dolor, sicut tium hujus principatum sibi assumil in caputetre-
dolorejus, et nobis planiores semitas, lapidcs de gem , el respuit super mulam regis verum Salomo-
la toUens, proponit. Unde ait : Pacem tneam do ncm. Opeccalum! o iniquitas! Patermi, palermi,
vobis, pacem relinquo vobis (/oan. xiv).Quasi guerrae curms Jsrael et auriga ejus {IV Reg. xiii), non silcat
vestrx et debiii pccnalis discrimina persolvi, et saltem in ore veslro spiritus justi Natlian, non sinai
pacis integrx remedia indulsi. P.-^rlem, inquara, g fieri lantum nefas in Israel Dei. Sceptrum namqiie
suam meliorem, non molliorem fecit, quia simitl regni superflua carnis delectatione obiincnte, qiix
roolliorem et meliorem in mundo, ubi pressuram pax super Israel? Imo quae jura non subvcr-
promiltit, neminem posse halere docuit. Yolo qui- tuntiir? qux leges non obliterantur ? quae ratio non
dem cgo meliorem, sed ex gratia eligo saepe mol- ;
exsulatur? qux virtus non confunditur? quse boni
liorem, sed ex bumanltatis natura. Non sic vero, species non suITocatur? Quod genus erroris non
nnn sic legit Deus. Divisit enim alitcr. Seorsum, extoUilur supra cmne quod diciûr Dominus aui
sed sursum posuit meliorem. Homines autem tan- quod colilur? {II Thess. ii.) Haec radix est peccali,
quam molliorcs, infirmiores, seu inferiores, adhuc totius honestaiis tinea, fovca viliorum, putciis
limum plasmationis prx ocuiis habenles, moUiora daemonum, vorago animarum. Recladite, obsecro,
et dulciora, non meliora et diiriora appetunt. recludite feram istam pessimam qiise dc\orat ,
Optioni siquidem nostrse relinquiiur, utrum acci- Joseph nostrum {Gen. xxxvn), vel potius filios Jacob
piarous meliora, sed duriora ; an molliora , scd dc- ct Joseph.
teriora. Yideo autem humanitatem meam frequenter Certe nimium efferalur, ei ruplo propositi ac re-
et diu in hoc discrimine vacillare. Modo ejiim tcn- ligionis repagulo usque ad Sancta sanctorum CIu-
Ut et altrectat durum propositum, quia melius ; ^ niacensis ordinis , imperii sui fines propagare co-
roodo relabitur ad roolle, quia delectabilius. hi istius iiatur. Ubi enim sine licentia comeduntur carnes
coniraclu placet emptio, sed displicet conditio ; in (3i), nonne Adx praevaricatio renovaiur? Nonne
alterius conlractu facilis conditio, sed vilis cmptio. voti et sanctae institutionis paradisus vioiatur ?
anceps, o dubia negotiatio! Supeiflua carnfs Nonne legitur, quia inebriabo sagittas meas san-
eqaidem delectalio non usqiicquaque est omni ho«' guine, etgtadius meus devorabit carnes ? [Deut. xxxii.)
nini odiota, sed roultura quaesita, multum appetita. Sanctitatis opprobrium, religionis abominatio cst,
roultnmque a multis amplexata. Sed quousque? Mo- non quidem cariics edere, sed cum santjuine inobe*
JACOBl SIRMONDI NOTiE.

(54) Sine ticenlia com. carnes. Monachi vetere ncarnis voluptate negalur ; et posl alia :sed quia
instituto a carnibus ahsiinent, na, quod de se ipso pancorum rel nnllorum istam virlnlem esse cogno-
Bcribit Bernardus, dum niniis niitriunt carnem, scimus , ut videlicel a carne omnino abslineanl, rum
nntriant vitia. Edere lamen interdum licuit, sed ttlicui carnem comcdeudum Iribuimus, rationabitis
infirmis duntaxal, praelatorum permissu. Goffridus est consideranda necessilas, non carne carnis nu-
Vindoc. lib. iv, epist. 4i. Carnis comestio sicut trienda cupiditas.
monachis pro corporis infirmitate concediiur, ita eis
>l rETRl CELLICNSIS 432
«lieiiltjc. Unde a sanguine ct suffocalis jubel lex A til cx amariuidinv .ptapccilenli ; ruina statuin am-
abslincre. A suflocatis non abslinet, qui furiim plius commendal, Slcin ruuliiu cominolionis mngna;,
edere non limet. Periculo namque pr»latorum fiunt quae in Ciuniacensi eltciione facta est, non parum
transgressiones commissorum. \asorum cusiodes concussa sunt viscora iiostra, sed rursum in con-
sacronim puniuntur, cum negligcnlia sua de templo cordia laetala est aniiua nostra. Ab occasu cnim
Domini asportantur, et usque ad manus concubi- sancti patris nostri, pr.xdecessoris vestri, eatenus
naium regis Babylonis huniiliantur. Sapientiorem tanquam parturiens eral, doncc reciperet viriim
ine non doceo, sanctiorem non insiruo, fervenlio- alium, qui consolarctur eam ab opcribus suis. In
rem non excito , studiosiorem non provoco , sed ti- dolore suspirabat, sed ecce jam non meminil pres-
luores meos manifesto, sed dolores aperio, aed sursc propter gaudiiim ;
quia et libertatem rccepit,
consilium qusero, sed evadendi semitara interrogo. et unum de filiis utcri sui cum principibus popiili
Audio principes populi suspensosin patibulis, el sui coUocavit. Filii alieni mentiti sunt ei, et clau-
affixos contra solem propter peccata populi, et dicaverunt a semitis suis, quia non ex ore Domini,
somno vacare vaieo ? Dicentem Jacob ad Laban in sedex propria usurpatione et consilioAcliitopbcI rc-
suramo articulo judicii lego : Oves tuce et caprw gnarc attcnlabant. Odiosa nimirura prassumptio.
stcrilesmn fuerunt. Arietes gregis tui non comedi, B Cluniaceiisem tam castam matronam prostituere,
nec captum a bestia oslendi tibi : ego damnuni omne tam religiosam piiblicare, tam boncstam devenu-
restiluebam : quidquid furto peribat a nie exigebas , gtare. Reprimenda teroerilas niatriinonii, leges tam
i:e noctuque cestu urebar et gelu, fugiebatque somnus petulanter infringere, ut non voluntas nobilissiii.x
ab oculis meis t sic per viginti annos in domo tua set" puellse quaeratur, sed violentia inferatur, lorus
t»jt;i tibi inquam, lego, et non
{Gen. xxxi). Hsec, immaculatus non cum reverentia poscatur, sed iin>
inconsolabiliter inertiammeam liigeo? Ubi namque pudice exigatur. Prorsus inaudita miseria, si Iiac
oves curse me% ? ubl caprae nonsteriles? Qui enim necessitate materfamilias addicatur, ut non tan-
a pueritia sua in olaustris regulariter eruditi sunt, quam tamen in Domino, sed
libera, cui vult nubat,
ettuiticam vitae atque conversationis su» immacu- cui respuit nolens succumbat fuinulari, imo concu-
laiam servaverunt, oves Domini sunt. Qui de sseculo binatus obsequio. Ubi est Non vos me elegistis, :
fetorem luxuriae fugientes , poenilentiae babitum sed ego elegi tos ? {Joan. xv.)Ûbi est Non sumdt :
sumunt Domini nihilorainus sunt. Sed ubi

, capraj quisquam sibi honorem, sed qui rocatur a Deo tan-
Jacob, ubi abbas tam sedulus exhortaior, tam fer- quam Aaron?{Uebr. v.) Annon ista liberaest, libe-
-îdus redargulor, tam cautus provisor, lam bene- r ram habens eleclionem in libertate spiritus, cujus
volus persuasor , tam contra rabiem luporum ct ancilla et sponsa est ; ancilla utique ex devo^
potens, tam contra morborum pestilentiam sapiens, tione , sponsa ex cbaritate? Ubi , inquam , reve-
/tam ad aeris intemperiem patiens, tam ad latronum reutia sponsi, sponsse gloria,quam Joannes Daptista
insidias prudens, tam fidelis in commisso, tam reformidai, Moyses velat, Rebecca operit paliio,
•
vjgil in evitando damno, tam perseverans in ince- chcrubim gloriae obumbrant, etquam caro et san-
plo servitio? Damna Domiui mei video, sed quomodo giiis si contingit , ut furaus evanescit? Caro, :n-
resarciam , ignoro Esset quidem justa recompen-

. quit Apostolus, et sanguis regnum Dei non possi-
satio, si numero nuraerum sequarem, si pretium debunt (I Cor. xv). Idcirco Moyses solvit calcea-
par pari pretio restituerem. Nunc vero cum non sit mentum de pedibus suis , ne si forte in terra
mihi nisi una anima, si perierint per culpam meam sancta curis carnis impeditus consisleret, faciem
tres aui quatuor,|quid faciam? Anne triplicatam vel in rubo radiantis Dei ofTenderet.
quadruplicatam posnam persolvam? Quod si quoquo Non a;.stimo leve dispendium, flammeum gladlum
modo ptenam istam pati possem, centupiicaiam atque versatilem nuda raanu accipere, vel caecis
forte qua patientia sustiiierem?Ista attendens miror obtutibus fornacem iracundiae inconsulte transilire.
me non mirari , expavesco me non expavescere. d Culmen hajus honoris, vel potius oneris, tam esl
Certe non est somnus simplex ; sopor aut lethargia pendulura ad casuro, quam debile ad flatum. Urit
esi, qu%metenet. Obsecro, mittiteantidotum. soUicitudine ,
pungit timore, urget inquictudine.
Foriuna si utrinque et undique versata discutiaiur,
EPISTOLA XXVL
plus moeroris et minus Ixtitiae refert. Jugiter siqui-
AD nUGONEH CLOMACElNSEM ABBATEM.
dcin ratiocinalio supputanda, tam accepti muncris,
(ii, 2.] Domino et Patri suo charissimo Hugom quam solvcndi debiti; hinc aequitas judicis, illinc
Dei gratia Cluniacensi abbati (55) , frater Petrds difliculias injunclae administrationis pensanda. Ve-
bumilis Cellensis abbas, se ipsum cum devotionc. nia etiam speranda, si non obstiierit puiiicnda
Serenior post nubila diessuccedit : dulcedo cres- Tempus numeranduni
negligentia. usura , repli-.j
JACOBI SIRMONDI NOTvE.
(55) Ilugoni abb. Cluniac. Pctri Venerabilis suc- posiea dcjcclo ac mortuo, Hugonem hunc ex priore
ccssori. ejus noiiiinis lerlio. Post Pclri excessiini abbatem renunliarunl, ul supplemeolo Sigc- esi in
iiionadii Cluniacenses luiiiultuaria elecliono Rober- berli ad annum H58. Hxc igiturcsl comniotio nia-
tim» qneindain semilaicuui , sed coinitis Fiandri;e gna quain vocat Hugo, filnis uleri Climiacensis
:
counauini ,
rcclamaniitius, mullis el.-geraiit. Qiio HobciUis, is qui per vini reanare conabaiur.
m EPISTOI E. - IJD. I. 434
criiKia, fnictiis oouipulandi, ol siiinma lolius dis- A cos. £t daninum ct damni bactcnus patioiitiain
yeiisalionis colligenda. Si ininus inventum fuorit pra'Stabaiii; scd amicis, sed dominis, scii v&racibus
danda anle ailiculuni siiprcnuim pectinin ad meii- iiionacliis ,

qui ot si me ipsuin vellcnt invadiarc
fim, renovaiidus ad nuinmularios Yirtiitum sivc possent. Scd quid dicam? Plane niinus dicam, nc
li.lei cursus. Graiia pro (jravitate discriminis im- forte ct cum pocunia amicos perdam. Dicam pror-
ploranda ; arbitriuin pro posse impcndendum siis, dicam. Quicunque forte hoc audierilis, quod
legalio excnsatoria pro impossibili niittenda. E\ Ccllensis simplicilas sic clisa, ne dicam elusa, si
a-qiio cnim siad pugnam congrediatur, nuila pio- ab amicis suis charissimis, pro quibus cl sc, et
portione ad domimim hoino miser et invaiidus sub- omnia sua ponebat, nolite annuntiare in Getli, nc-
&istel. Pundus tcrrx, cocli inllnita spatia, dilfusio- qiic in conipitis Ascalonis. Hoc potius et si non
nes aeris, ct maris profusiones iiitra pugilli angii- verius dicatur : abbas vetera noii novit debiia.
slias faciiius coarclubis ,
quam Dco cocli paria Nam cum audierit et creditoribus satistaciet, et
rcspundere possis. abbas Cluniacensis , attendc fidejussores liberabii, et gratiam amicis xqua lance
quia fecit tibi magna qui polens e$t , et sanciutn rcpendet. Valcie.
nomen ejus {Luc. i). Fecit tibi Dcus ut deus, ut Ecce calanii nostri valde fatigati pro labore suo
pius, ut bonus. Exallavit huinilcm, deposuit poten- ^ inercedem reposcunt, bibere in calice, post xslum
tein {ibid.). Ecce itaque oculus moiiacborum factus et hiemera.
<^s, speculum et exemplar hujus ordinis. <S't oculus EPISTOLA XXYIII.
tuus simplex fueric, totuin corpus rnonachorum. Al) EIJMDEM.
quod est congregalio Cluniacensis, lucidum eril. [ii, 4 ] Doinino et Patri suo rharissimo IIiiGOMi
Si autem nequam fuerit , etiam corpus lenebrosum venerabili Cluniacensi abbati , Petrus huiuilis abba»
eril. \ide crgo ne lumen quod in te est tenebra: sint Cellensis cuin urnni devotione.
{Luc. xi), ut sic loquar. Facit audere, quod vcslibu- Una cademque hora, deniquc ct oreuno, saporis
lum faniiliaritaiis lu% aliqiiando ponelravi, et reli- dulcedincin a medullis epistolae vestrae accepi, et
gionis tux sancta dcvotio. Sed dc bis ba^tcnus. reciproco munere manum ad scribendum deflexi.
C;etcrum niore nostro obedions anianlissimoet pise Semper namque nescio quldplus dulcedinis habel
rccordationis viro, doinino Pctro abbali , fidejussi res praesumpta prinio voluntatis appelitu , quani
cum abbale Arremarensi (36) pro eo miiltain pecu- postdesiderii tempus. Nolui igitur opportunitatem
iiiam adversus Hulduif.um de Vendopera (37). tanquam rccalefaciendam in boras differre ; unde
Priores quatuor proinde secundario, iit regressura r- fueram quasi monilus ipsa lantae raajeslatis digna-
ad eos iiabcrcmiis , accepinius ndojiissores. Hi liono. Et primum quidem moram damnosam, sed
sun: .... bene compcnsatain , hac satisfactionc remitto.
. EPISTOLA XXVir. Deinde negligens inveniri apud vos in bujus ollicii
AD EUUDEM. munerc Chartam et chartae scripturan»

praecaveo. i
[ii, 3.] Domino suo et patri cbarissimo Hugoni satis eleganler composiiam suscipiens, semel nou
^
alibatiCluniacensi,fraterPETaLS Ceilensis, salutem. aspicio, sed diligentiam hominis, etiam In parvis-
Justitia nostra superabundare debet justitisc simis rebus non practereundam in memeiipsuni
Scribarum et Pharisaeorum , et non subjacere. cum admiratione replico. Exemplum cst ccrte com
Miror justitiam hanc quis novus legislator vel undc positionis intimse, rcfiguratus quandoque habitug
non rcstiluatur a principali debitore pi-
aitulit, ut in exleriori homine : et viiii boniias calicis accre-
gnus fidejussori a debitore dotentum (38). Miror et scit idoneitate. Suggessit ipsa suie faciei vcuustate,
novain benignitatem veslram , qu;e nec seniel re- quod el exbibuit in lectione, magnum quid in
spondere voluit jam secundo vocanti. Durius hoc abscondilis suis reposituin apporlare. De p;iradiso,
silentio quani damno permoveor. damnum enim

.\d de ..Egypto, et de quibuscunque locis Scripturaruin
lcvius ferendum cooperalur palienlia cum illud
,
j) tam preliosas merces et marganlas pienis mar-
noveris resarciendum amici bona ei nova gratia. supiis ex se refudit charla vestra, quod ad ipsam
Silenlium vero post beneficium mortui beneficii coarctata sit inielligentiae nostrac arca. Sed quid
repraeseniat scpulcrum. Malum tanquam abortivura mirum, sidominus abbas Cluuiacensis de thesauris
aiiiici primogenitum facere, cum potius sempor ob- suis lot et tanta proferat, quod et quanta Cellensis
scquii memoria vigere debeat, et vivere apud aini- vix eflerre valeat? Nonne sic a quodam dictum le-
JACOm SIRMONDI NOT^.

(5<») Abbate Arremaremt. Monasieriuin est or- possidebant. Hunc vero ipsiim Hilduinum do Veii-
diiiis S. Heiiedicti , ciijiis originem , auctoroniquo dopera puio, quem aliquot Aripatorii cccnobii la-
Adremanim docel epislola Leonis IV ad Pruden- iiulae testem ascriptuui habent cuin Theobaldo
liiim Tricassinm cpiscopuin, in cujiis situm est coniite, Bernardo Ciarevallensi, et GuiJone Ario-
din-Cfsi. Coiiditoris nonicn rotinet otiaiu in vcrna- inarensi abbalibus qui oiiines lotatpm lianc pro-
,
ciila. Na:n Monstier-llamei) vocanl.dioc est inoiia- (Uliit.

sloriuiii Adremari. A deiiilorc dctenlum. Sonsus oxigit, iil le-
(38)
(37) Ilulduiintm de Vcuilopera. G<Milililiiira id a credilore, «piod cliaiii doclaianl <hko do
c;:ilnr
r>inili;c ooiinoiiicn ab agri Campani caslollo, qiiod cadom ro btribit sith lincm ppistohv scquoi-.ii';.
I
435 PETRI (EKLENSIS 436
giinns : Ex te non po(eiis pnvtfere ascensures equo- A ro»"* »"«0 {Gol. vr). Alihi dicit : Dedh ei Paler no-
rum, quos ego dabu libi {Isai. xxxvi). Ambulanlvo- men, quod est super omne n&nieny elc. {Philipp. lO,
l)iscum iiinumerabiies forlcmonachi, sic ct sicui: Prjpponderat boc nomen quodcunque creaturae
sententix. Cerle sic est, negari non potesl. Res in nomcn Hoc compendiose dixerim,
est. ut soiom de-
ovidenti. Quis sic ad manuui, sic ad nutuni cogere signarem qui* scilicet nomen haUet et virtutem.
tantum exercituni philosopliicorum exemplorum Rursus inflecto intuitum ad epistolaro, qux sicut
tam cilo poJuit? vena divesl Bealus qui vigilat turrisxdificata est cum propugnaculis : miHe clypei
ad posli-s osiii tui, Mane panibus, vespere car- pendent ex ea, omnis aFmatora fortium. Ad quid
«ibus edcre poterit. Pulsavi, et apcruistis. Unum tantusapparatus? Opinor, voluistis in me aut ter-
locutus sum, quod di.\isse me non pisuitet. Una rere sensus hebetes majestate sensuum, numero-
siquidera et modica punclione tetigi vos, quinimo sitate exemplorum, perplcxione rationom subtiiiuin;
teiigi acci-vum merciirii, sive novarum frugum, sed aut inertcm provocare semulalione studiorum ; aui
iion niodica sestimatione excepi thesaurum multa- mopstum consolari pulcbritudine scrmonum; aut
runi scnlenliaritm. Quid ? mensuram bonam et con- indoctum 9cdi(icare persuasione adbortationum
fcrtam.et coagiiatam, et supcrciHucntem remisislis aut satisfacercopportunitati mex abundantiori gur>
insiniim nostrum. Proinde exsulto ad dignationem B gite auctoriiatum. Scd qiiodcunque horum aUen-
vestrani, slupeo ad cioquentiam, curro sicut cervus ditis, optabile et valdecharum babeo, quo<l occupa-
silicns ad foiilcshistoriarum,ad profunditatem sen- lionibus vcstris succensetis, et sicut Rebecca hy-
tc:>liarum, ad suavitatem cxbortationum. Intcrea driam de scapulis iassitudini nostrse inclinaveritis.
(luo proponitis, sumpta a nominc uno, quod est Rciluentes quippe procellarum revohitiones, quibus
Pcirus, fortitudinem sciltcet et agnitionem. De interdum ascenditur usque ad coelum et descenditur
ittrnquc non avare. Honcsto deinde
cxeuiplificatis usque ad abyssum, quis vel ad modicum credat
r.iodo qualis csse debcam instruitis; et talem esse abesse abbati novo Cluniacensi? Quis dc abyssis
«iicilis, qualem fieri vultis. Modus his suadibilis ad
lerrae vel posi tertium diem non mirelur emergere?
doccndiim. Naiurale siquidem est animse rationali. Quis non compatiatur gementi sub aquis? Scribere
voluMtiiriomolu occurrere de se bene opinanti, et quomodo valet,quem degrandinat sollicitudo con-
bumeros incUnare indubitalae affectioni. Pronum linua, el nunquam quieta? Sed ubi obslaculum
quoque sibi redhibct animum ad obedicndum, qui agrius, ibi uecesse est se expediat ingenium egre-
prius aroicilia; fidem fccerit, et de probitate persua- gius. Procu! dubio animi eleganlls est, curae saecu-
seriLCredercm vobis, si mihi conscius in contra- laris oneribus indignari; et per medias interpellan-
lium non csscmu utinam sicut a charitale vestra
;
ijum acies ad leciioniim amoenissima prata, et soli-
profertur, sic a vobis in verilate perliceretur. Sed tudinem libcram, vclut solitarius onager, evolare.
ut verum fatcar, rara in nobis nominis vcstri in- Contra hanc vim a praetore nullum proponilur in-
torprctata veritas. llnus enim est, et sccundum non terdictum. Hacc vis probabilior ,
quain desidiosa
babet, cui dicitur : Seeimdnm nomen tuum, ita et paticntia. Yis, inquam, haec non improbabilis, si
taus tua in fines ternc {Psal. xlvii). Quod hoc no- rumpantur novi funes contexti ct concatenati nexi-
men? Jesus. Quae ista laus? Salvabit Dominus po- buscausarum tanquam a profundo maris emergen-
vulumsttum apeccatis eonim {Mattli. i). tium. Est ct aliud consilium, ut ubi non sunt vircs
Revera hic Jesus, in cujus mauu salus nostra ad vim faciendam , adsit ingenium ad furtum com-
ost. Hic nomen habet, quod est super omne nomen mittendum, de quo tamen non nascatur actio furti.
{Philipp. ii). Hic denique virtutcm nomine suo non In Evangelio enim coinmendatur mulier, quae tan-
infcriorem implct : quinimo et tempore et pondere gens Jcsum, virtutem a flmbria vestimenti ejus
cxccllentioreiu. Parum dixi, tempore; melius enim commemoratur. Furtum prorsiis
furto subripiiisse
diccrem, xternitale. Virtus hsec ab ajterno, nomen commendabile, si te ipsum tibi Ipsi et Deo tuo ab
boc ab aevo. Virtus sine tempore, nomen cx tcm- D incursu concursanlium subduxeris. Aqiia; enim
poie. lii pondere nihilominus omnia virtus Divini- furtivae dulciorcs sunt, ct panis absconditus suavior.
tatis operaliir, ipsum quoque nomen Jesu. pon- Valdc saporabilis lectio, quam interpellata sorbct
dus nominis Jesu Quis appendere, quis dinumerarc,
! animx intentio. Studium, lectio, el oratio lurbara
quis se&limure valeal hoo nomcn in pondere? Nun- non amat. Impediuntur pleruinque percgrino super-
quam siiie pondere nomin.indus est Jesus ,
pondere \entu,qiiia vixpatiturnon sc partiri advenienti nobill
ulique sanctuarii, quia nemo polest dicerc Dominus aniinic consolaiio. Fortc onera gravia et importabi-
Jesus, nisi inSpiritu sanclo {I Cor. xii). El in lege lia, qua^nccdigilis tangi^repossum, humeris veslris
Moysi sic dicitur : Non assumes nomen Dei tui in iutpono.Quoenim mododominus meus Cluniacensis
vacuum {Exod. xxi). Paulus apostolus ne in vanum poteril haec unquam vcl experiri?!mo vivere quo-
currerei, ut potuitiii vinculis, el in catcnis per pas- modo poterit, si hxc non fecerit ? Si post ouines
sioncs qiiotidi.tnas, hoc noinen seinper apposuit et habitunis est, qiiaiuio sc habebit? Rursum si eum
yppi chendit, Hoc enim est quod ait : Non sunt con- non habucrint qui sine eo vivcre nondebent.quanta
diijinr passiones hujus {Rom. viii). elc.et alibi de pcstis et iniqiiitas! Evpedil potius ut unus mo-
coiiiMO poiidere : Sdnuinfn/inqxut, Jesu porto in cor- riatur lioino, quam tota gens pcreat. Scd rursum
457 EPISTOL^. — LIB. !. i."»
Quid prodtit, ti tolum mundum lucteiur, te uutem A niacensi abbali, fraler Pethus Cellensift abbas, sa-
ipsum perdal et deirimentum tui facial ? [Marc. viii.) lulcro.
Ecce, ut aUenditis, res in arciopositacst. Neqiie ad Pro aroicis nostris, iroo pro amieis justitiae,
dextcram pro se, nequead sinistram pro aliisexce- amico nostro, vcritalis imo aniico, nunqaam refel-
dendum est. Quid igitur? Nediuni eligat, et bi non leremus scribere. Ctenim illa amicitia in diversis
pote&tomnem diem, saltem diem inler diem babeat. amicorum causis debet intervenire, qux non pius
Habeant eum alii sed ipse babeat se ipsum sed
; , justo vergens se in favorem alterius, xquitatis ce-
et alii. Non dividat infantero vivum, ut decrevit Sa* ctiiudine pcnsat negotium, non favoris, auk udil
loinon ; habeat eum vel mater, vel non mater : imo iniqua inflexione. Quanquam igitur vobis «( excel-
semper habeat mater. Non sibi vivat tantum, non lentem prxrogativam dilectionis debeam elhooorisL
aiiis tantum., sed sibi et aliis, ne ipse pereat; sed huic tamcn abbati Sancti Laurentii Leodiensis (40).
aliis et sibi, neovessine pastoresuccumbant. Et de novo confa^deratus amicitiae pacto, propter Chri-
bis liactenus. stum quem in ipsum suscepi, me ipsumnihilominus
Praeterea non
dominus meus, si concedo. Cuin igitur utrinque Christus in causa
id indignetur
dixero quoU sentio. Dicani,sedcum licenlia dicam. sit, utrumque ad debitum bonorem rependendum
Quid ? Quia deest sempcr aliquid culturae Dei ^ medius ipse commoneo. Vos quidem, ut quanto
lloc furte apud vos proverbium est, scd fuciam ver- roagnus dignitate, praelatione, et nomine estis, tanto
bum de proverbio. Laqueum debiii quadam per~ abundantiori humilitate illum suscipiatis. lllum ut
plexione raliocinando diOerlis, ita scribendo in secundum excelientiam roajestatis vestrse cogitet
epistola : < Si redditum est, non deberous super hoc qualiter summam in summo viro humilitatem ex-
inquietari ; si propter reddendum quaestio aliqua cipiat, et obviis, ut dicitur, brachiis devexam bo-
veotilatur, debet judictario ordine diffiniri, et par- nitatem suslentel. Vos, ut honestatem personae
tiuin allegalione et judicis seotentia terminari. > et justitiam quam habet ad vos, aequa libratione
Bone domine, bene docuil vos magister noster pro- appendatis, el personae honorero, causae judicium.
ponere : utiuain sic l>ene solvere i Solvere, dico, reddatis. Vidrpcrsonam, et aroavi ; audivi causani,
debitum, non syllogismum. Videritis uon extensa etapprobavi. In persona prudentiam, religioneu,
disputatione, sed compendiosa relatione, etpotius litteraturam, simplicitatem notavi ; in causa reten-
rationu, inter quos quaestio haec versari dicitur, cni tioncm pacis, malitiae exterminationem, simultatis
competat actio, et adversus qucm delur. Principalis repressionem, et justitije tenorem animadverti. Qui
profeclo debitor et suus creditor ad inviccm habent de tam longe qua>rit pacem, nonne aroat quod
acliones, alius directam, alius ulilem. Sed quid quaerii ? Qui teropore tanto et tali a sancta fratruni
ad fldejussorem ? Semper liberandus fidejussor suorum congregatione peregrinatur, quibus putas
proposita actione pignoraticia a principali debitore slimulis aCfectionum remordetur, ut vaccx illae, re-
contra creditorero, soiuto prius duntaxat debilo ad clusis vituUs, mugientes, vincenles sanctitate pro-
restituendum pignus, adliberandum fidejussorem.

et pusiti usitattim el consuetum aflectum carnalitatis.
Hoc fecit dominus Wiuloniensis (39), sed non ef- Sed gratias Deo, quia illorum damnuni quibus ab-
fecit, nam creditorem convenil, sed nobis pignus fuit, et suus dolor recalcitrans qui abfuit, nobis in
non restituit. idcirco dixi quod curta est r«s, donec lucrura versum est quibus adfuit. Hoveant itaque
restitutum sit nobis quod tenetur pro vobis. Est ct et comrooveant pia viscera vestra quae auditis, et
aliud nolaturo in epistola vestra, quia suspensivc et iniendite viro bono, viro paciflco, viro hoiiesto,
agendum
indefinite dixistis quid esset, sed nnn imo vestris monachis et fratribus , quibus valde
quando, neqne diem, neque horam posuistis : forte credimus utile, si*pacem tenuerint, iiibonestum et
quia Don est nostrum scire tempora , quae in pote* inutile, si a paceresilierint. Valele.
siatesua babet Wintuniensis. Scio, doroine roi, scio EPISTOLA XXX.

quia in nr.uitiloquio non deestpeccatum. Ignoscite si D AD HENRICDM CAMPANIiC COMITEM.
qiiidegressum est de labiis noslris, quod roinus [ii, 6.] Domino suo Henrico comiti palatino (41)
rectum appareat in oculis vesiris. Ut vero hoc au« fraier Pf.tros de Cella humilis abbas, bene regnaie.
dcrem, vos occasionem dedisiis. Valete. A coUateralibus vestris a nobis quaesilom est, quid
EPISTOLA XXIX. vobis daremus, et dies capiendi super hoc consilii
AD HUGONEM CLUNUCENSEU ABBA.TEil. praclinita. Primo itaque niiror quid ô fecerim
[ii, 5.] Domino et Patri chari&simo Hugoni C1u<> mali, qnod sic semper a me faciem vestram aver-
JACOBI SIRMONDI NOT/E.
(59) D. Winionientit^ Henricns frater TheobaldL BenedicUnorum esl monasteruiro in suburbauu Lco«-
Wagni, el Slephani rogis Angliae. Is Winloniae diensi.
quidem episcopus erat in Anglia, scd in Gallia hoc (41) Henrico com. Palatino. Comiti Campanix,
tempore versabatur CLuniaci nimirum, quo lan- : Theobaldi Magni filio, ciii liberalitas Largi seu inu-
(im\ ex Anglia rediit. Monachus eniin eral CJjmia- nifici nomeii fecit. Unde autem et quandonam Fa-
( nsis. iatini vocari eoeperint comites Trecenses, accurale-
(.40) Abbati S. Laurenlii Leod. Nohilo hodi'^qiie uiore suo doclequc dissernit P. Pithoeus*
*r.9 PETRI CELLENSIS 44O
liiis, quod venire adeam, vel rogare, aiitnonquani, A torquebo ut potero, cum ad meper obsequium, pei
aul rarissime possim. Secundoutrum ab illaiena' recompcnsationem.per vicissitudinemrurletorqiien-
cissima vestra memoria exciderit quod nondum d.us occurrerit. Ycrso enim pollice de amicitia scri-
c:<pleius slt cursus anni, quod lx libras tam vobis bendo filum contorqueo. Si placet paclum coagu-
quam vestris persolverim. Tertionon parum doleo, landse societatis, proefiganturlermini arcentes prae-
quod nostra p;iuperlas et debiia propler prsesentis sumpiionem odiosse praevaricationis. Liceai tamen
anni negotia, tum de itinere Romano, tum pro metas transire sine reprehensione proficientem, sed
erclesia de Villa Mauri (42), tum pro infirniaria fra- impune non namque bona liceat deficientera. Illa
trum quam fccinius, tum pro multis aliis, ad aures est Iransgressio
sestimationem amare , cum ultra
I>ietatis vesirae non potuit pervenire. Yideat itaque acceleraverit incboata dilectio. liia quam bona est
benigiiitas vestra, et condesccndens necessiiatibus non transgressio, sed progressio, cum justammen-
nostris parcat, ct his nou addat gravamen, sed suram impleverit amiconim ad invicero fidei pro-
levamen. Valete. missio! Semper in amicitia minus poUicendum,
EPISTQLA XXXI. amplius prsestandum. Jam ergo araico loquar ut
AD A. MOMSMENSEM ABB&TEM. amico. Amice cbarissime, gratiae suse Deus addidit
[h, 7.] Venerabili domino et Patri A. Molismen- ^ novam
gratiam, cum te de priore abbalem, de ove
sium abbati (43), fiaterPETRcs, humilis abbas Cel- fecit pastorem. Recolestatum,reminisceremeritum,
lensis, snlutem. attende donatorem, et datum donum Dei Deo re-
In omni possessione prsecellit amicorum posses- signes, non homini. Tanquam de summo Dei ver-
sio. Potesl enim parari , sed comparari non potest tice coronam avellit, qui quod a Deo datum est, ab
amicus. Nam quod incomparabile est comparari homine recognoscit. Idololatriaest, Deodebitam bo-
quomodo potest ? Annon vero incoraparabile est , mini repeodere gratiam. Novi quorumdam blanda le-
quod nondum habilum emi non potest perditum , nocinia , novi vanitates et insanias falsas. Quidam
seque redimi non valet Talem amicum frequenter
? sic, si molestum fuerit claustrum, dicit : Egf noete
quaero, nec invenio, eliam in grege amicorum. et die ad Deum manus, ut hanc tibi potestatem con-
Egregium, nonde grege gregalem desidero amicum. cederety expandi, et singuttibus coniinuis , donec id
Numero gaudeant amicorum, qui unura nesciunl efficeretur , aures divinas pulsavi. Alius autem sic
habere amicum. Ut enim ait Seneca, plura habeant Ego itli prolocutor, ego persuasor, ego aliorum ino-
bospiiia, raras amicitias. Non aliteramicis ntuntur nitor, universorum animos ad te inclinavi, et modo
quldam, quamhospitiis. Si nocturnum benese prae- quod volo impudenter negas? Alius Te Deum iauda-
q^
buerit hospilium, mane laudant, et abeuntes com- mus recinit; alius nominalioncm a se vel conces*
mutant , et quot dies erunt peregrinationis, lot nu- sioncm factam improbe meminit. Sic plures sunt
merabuntur revelationes itineris. Ad tempus occur- tui abbates, quam quorum tu sis ubbas. Non ita
rjt hospitium, nec sui causa petitur, sed tanlum ut domine et quod ab uno
amice charissime, fiat , ut
lessi releventur. Non iia perfunctorie amicus forle habes , a multis te habere credas. Non monachus
occurrens recipiendus, sed cum labore quserendus , qui oravil abbatem constituit, sed Deus qui conces-
cum deliberatione admittcndus , cum studio reli- sit ; non qui voce nominavit, scd qui cordibus inti-
iiendus, cum omni vigilanlia laKSus reconciliandus mavit. Nonista scribensadingratitudinem provoco,
cum instantia fortc elapsus prosequendus et revo- ut imraemor sis bcneficii ; non in arrogantiam ex-
canduB. Non possideas ainicum, tanquam praediMm. tolio , non respicias devolionem congregationis
ut
Nain infructuosum respuis, aut alienas a te praidium, te sibi praefici rogantis. Hoc enim non esset amicum
lucrosum studiosius colis, el ad possidendum avi- instruere , sed destruere, non veraciter bona sua-
«iiorem intendis animum. Ila qui in amico tcquirit dere , sed nequiter vitio nequissimo subdere. Ad
iion animum sed aurum, non fidem sed faciem, quid crgo ista praestruxi? Ut vana loquentes com-
non morcs sed non naturam sed fortunam ;
vestes, D pescas, ut statum dignitatis et officii tui imporlu«
causa propriae utilitatis, non naturalis bonitatis nitate aliquorum non minuas, ut solum Deum au-
iimicum quaerit. Rcpentina quoque non omnimodo ctorem hiijus tuse sublimitationis recognoscas, et ad
jipprobanda cst ainiciiia, sed quae germinat cogni- ejus gloriam et bonorem omnia facias. Obnoxium le
lione, crescit faniiliaritate, fi ondescit consuctudine, babeat congrcgatio pro devotione sua, sed cuin au-
gennasoit coidis aniplitudine , fructificat pcrfccl'» cloritate tua ; monacbus te propitium inveniat pro
idonlilate. Mic arbor fici pl:intanda ct ciicumfc- deprecalionesua,sed cum integritate tua. Sis bene-
dieiida est, ul dulcedinis fruotum in agro aiuicorum volus, sed el reclus ; sis pius, sed et discrctus; sis
afli-ira!. Ilic tiiplici filo contr/rquendiis csl diloctio- compatiens infirmitati, sed inipatiens niali; sis bo-
nis funiculus, ne facilo runipatur. Funiculuin liunc nis consenticns, scd inordinatis non parcens; sis bu-
JACOUI SIUMONDl NOTÊ.

(42) Ecclesia de Villa Mauri. De qua cum cano- abbati, qui ex prioie ciealiis niiper eral. Falsa esl
ni< is litiâbant, q)istola 7. iiiscriptio
; lcg. (>. aul IV. , id cst Guilenco seu
(43) A. Molhmcmiuin abbati. In dioRcesi Lingo- }Vihiico. Ldii. 1'atu.
iicijsi ordinia tjancii Bciicdicti. PatKnctira osl novo
441 EPISTOL^:. — LIB. I. 442
iiiilis, spd non dejeclus ; sis largus , scd non pro- A esl ? De sialJone qnielissimi porlus ad inarina dis-
digus; sis providus, sed non avarus. Sis in lenipto crimina trnnstulcrunlamici tui, aut, utverius faicar,
Domiiii basis argenica, pcrpatientiaiu; sis columna ad molam te posuit benignissima manus Dei ini.
marmorea pcr inflexibileni juslitiam ; sis capitelluni Quid igilur facies? Plane lolle molam, el mole fa-
Iiabens sciilpturam liliorura , per conlemplalionem rinam, de qua subcinericium facias in conversione
assiduam. Sis arca testamenti pcr abundantem gra- peccatorum, ut convertantur a viis siiispessimis, et
tiam ; sis virga Aaron, pcr disciplinam ; sis niensa vivant ; similaceum nihilominus in exhortalione bo-
Doniini , per doclrinam ; sis candelabrutn de aurO norum, ne pecceni, ct non recordeniur justiliae eo-
inuiidissimo per bonam famam ; sis propitiatoriurn rum quas fecerant. Revera, charissime, ad molam
per misericordiam ; sis tabulx testaiuenti, pcr ve- positus es, qua in spiritu veheinenti conlcras alios
leris et novse legis scienliam ; sis cortina per cha- in malis , et ipse conteraris in afllictionibus. Scd
ritatcm ; sis saga cilicina per humilitatem ; sis tem- attende diligenter, quia mola orbiculaii motu nun
pluin Doiniiii, per coniinentiani et caslilalem. Non quara et nusquani excedens orbem persequcndosu-
habitet juxla te inalignus, non audias vocem san- perficiem grani guppositi extenuat in minutisjiinae
giiinis, non sermoneni susurrii. Fortissimi in Israel farinse speciem, unde conflciatur panis in est am
et doctissiini ad bella, id est lioneslissimi et pioba- ^ hominum. Sic nempe omnis labor et vexatio tiia.
tissimi monaehi, lectulum tuum ambiant propler quae tibi dabit intellectum, sequitatis rotunditate
liinores nocturnos. Malx suspicionis homines non circumvolvatur, ul ne quid nimis facias , vel fer-
tibi cobabilent, non ooambulent, nisi forte raro et ventius agendo quam toleret complexio tua , sive
seiTctius corrigas etbenignius corripias. Aliquando infirmitas tibi conimissorum , vel remissius qitam
eniin sic einendantur niali, dum pielate revocantur expediat ordini et oflicio tuo, sive quam permitiat
pastoris. Quse namque cum aliis, vel saltem pust regula et regularis consuetudo. Rotundo iiaque
alias oves, non recurrit ad ovile, si ex infirmilaie, perge cursu in omni negotio tuo, modestiam ser-
poitunda, si e\ malignitatc, cogcnda est. Ad te vans in bis qu3e ipse geris, et in his quae aliis iu-
coiiriigicntcs per humilitatcm inveniant niairein, a geris. Appende raores temporis cuni hominura ino-
le rcsilienics , per contumaciam senliant sevcruni ribus, et versa ex hoc in boc, quia calix in manu
patreni. Nuii sis przeceps in judicio, nou mutus in Domini plenus misto. Nondum eliquata est uaiiira,
consilio, noii verbosus in convivio, nonarrogansin nondum defecata ; nondum fex corporeae gravedi-
piiblico,non detrahens in secrelo, non avarus in nis exinanita. Corpus quod corrumpilur aggravat
proprio, non prodigus in alieno, non contumeliosus animam. Parcendum itaque interim corpori, ncc
iu c:^pituIo, non negiigens in monasterio , non etfu- danda licentia animse, ut suis cxcurrens appeiitibus
sus in relectorio; frequens in oraiionc, discrelusin in ipso itinere tardum et lassum rejiciat corpus.
confessione, assiduus in leclioue, profusus in la- Spiritus enim protnplus est , caro autem infirma
crymarum eflusione, largus in pauperuin inisera- {Matth. xxvi). Jugale suum ferre debet anima, non
tione, ardens in conlemplatione , aifabilis in hospi- interficere. Moveat se quidem semper spiritus ad
tuin susccptione. Pauca et vera sint eloquia oris tui. meliora, sed segrotantem equitaturam suam calca-
Procul a te simulalio , dolus nunquam in corde , ribus cruentis supra ncodum non vexet , ue forte
fiaus nunquain in ore tuo. Piae oculis linior divi- csede lacerata obeat, et sanguinem ejus de manu
niis, prae nianibus bealiis Benediclus. Exira Deum immoderati spiritus Dominus requirai. iVejjjo u;i-
nihil agas, extra Benediclum nihil prxcipias. Vale. quam carnem suam odio habuit, sed fovei eani
EPISTOLA XXXIl. {Ephes. iv), sicut et Christus Ecclcsiam. Proccdat

AD H. PRliLIACRNSF.M ABBATF.M. et praecedat anima carnera, sed stationem faciat,
[ii, 8.] Amico suo charissimo il. abbati Prulia- quo saltem sero mansionem possit assequi subse-
cii (44), frater Petrus Ccllcnsis abbas, accipere de quens caro. Morandum tamen, non remauenduni
spirilu Moysi. p est propter carnem. Non erit molesta mora, si sit
Ainicoruin monita eo afl^ccluosius suscipiiinlur , modesta. Quousquerespiret carosubsislenduin, noii
quo ambitiosius animorum compa^ro ad inviccin cou- quousque exspiret. Sciat se caro uti itineraiiis rc-
solidatur. Nescil niului amoris vcstri coagulum, creationibus, non mansionariis dclectalionibus. Si
qui familiariter non cst adiuissiis ad secreta ipsa- de itinere gravatur, feslinel ad mansionem. Erit
lum medullaruni. Ab ipsis igiluimedullis verbum enim illi niansio et grata pro requic , et certa pi o
amica; consolatiouis muiuans, scque usque ad tui aelernitate. Huc applicuit nos orbicularis nioius.
cordis secretiora rogo ut adniitlatur, el vice mei EPISTOLA XXXUI.
fungaiur oflicio dilectionis, et siippleat dispendia so- AD ROBERTUM ABB.VTEM DE BULI.ENCURTE.
Iii« coiifabulationis. Quid cst, domine, imo fraier [u, 9.) RoBERTO abbati de Bnllencurlc (4o) , fra-
ct amice?Nondum cnim dorainuni rcdoles, quid ler Petrus Cellensis abbas, sahileui.
JACOBI SIRMONDl NOT^.
(44) H. aooati Pruliaci. Novo itein abhali sed . phanus Tornacensis epist.^172.
ordiiiis Cislerciensis, in dioecesi Senoncnsi, abbaiis (45) Roberto abbati de Bullencurte. BiillencurJis,
Pruliacensis haud s<'io an ejusdem meniinit Ste- sei! BvUeucuria, ordinis iiem Cistercic.-sis cft;no-
U3 PETRI CELLENSIS 444
Infra robiir aniini lui, quae a me prodire possunt A pcrvenil causa. Ubi enim nulla operum pra?lu<lia,
consolaiiones residere non ignoro. Comniendabiiis nulia prxcedunt oQiciorum blandimenta. unde amo-
illa solum fortiludo est, q»x faiigala robusiior, rem dixerim proccdere, nisi ex gratia ? Hsec enim
oppressa iiberior consurgit. Levat namque fortunse operaiur motibus propriis el sponlaneis in corde
importunas sinc molestia sarcinas, portatsine pon- hominum sine poenitentia, cum multa reverentia,
dere, deponil sine lassitudine. Accrescit lorte cu- ct absque invidorum caiumnia. Ha^c aufert suspi-
mutus ponderis , sed et virtulis. Jacet cnim virtus cionem, confert alTectionem, defert bonorem, refert
sine pal<estra. Ubi deest iucta, virtus videlur quasi pudorem.jHac interêniente, solvuntur malignan-
(iiscincta. MoUis el teneraest cura in leclulo prospe- tium susurria, consolidatur bonurum concordia, et
riiatis exlenualur. Sumit vero suum habitum imo , prorsus adimuntur insidiantium machinamenta.
se ipsam, cum obviaverii quod evincendum sit. Hxc spirilMum coagulum, ac indissolubile bitumen
Exerta concurrit , ubi de victoria palmam reperit. animarum, diversitates murum ad unam consonan-
Frovocata melior , lacessita recentior, subito de- tiam reducit, el meritorum inxqualitales ad sequa-
prehensa et nioderaiior et cautiorefllcitur. Non tur- litatis contemperantiam proportionaliter recolligit.
balur repcntino incursu , non frangitur hostium gralia gratiosa! Sine te omni amala, tecum omnia
coacervato exercilu. Non senescit debililale , sed " Ijona. Sine te, iiiquam, inanis «iniversa creatura, el
conseiiescit maturitate. Deserit quem in se non a te repletur angelica cum humana creatura. Tu
converlerit. Utilur siquideni hxc aliier isto , aiiter reformas deformia, lapsa reparas, confirmas debi-
illo homine. Aut enim se tibi contemperat , aut se lia, clausa reseras, congregas dispersa, et obscura
tibi informundo comparat. Ncc est minor, si minus iliuminas. Tuum
quod sum, qiiod vivo, quod sa-
est
iii alio, iiec amplior, si amplius in alio. Proficere pio, quod sanctorum vestigiis devotus procumbo;
dicitur, cum ex ea proficitur. H»c a corporea na- tuum, inquam, tuum est quod te in templo sancli
tura diversum sortitur , el quod est ab oiigine et tui nominis, quod in sanctuario tuae glorillcationis
qiiod eflicit in honiine. Origo ejus a Creatore, sed ad videre et adorare te merui. Si enim sanctius adora-
ulitilatetn creatura;. Quid enim est virtus ha;c, de ris in nnimabiis sanctis, quam in templis lapidcis
«|iia loquimur, nisi vapor et emanatio virtutis Dei ? et manuraolis, quanlo magis in sacris visceribus
\aporatur subdita Deo anima vitali tam calorequam virgineis? Nihil enim est tibi his charius, accepta-
«nlorft, qualciius calore justiflcelur, odore glorifice- liilius nihil, cum xlhere nilidius, nrmamento relu-
lcir. gloria: odor ! o calor vitae ! Tam ne>no sine ccant jucundius, cocloque sublimius. Ubinara tale
nliero bene vivit, quam nemo sine aliero beate.
^ quid inter homines reperies? Credo in illalua Fon-
iioali ex alio aiigeli, ex alio homines boni. Sic au- lisebraldi abhatissa, quse nobilitale carnis nemini
tiMii angcli bcati, utet boni, quia nec beati essent, secunda, spiritus generusitale in multis celeberri-
iiisi boni fuisseni, sicut odor semper cum calore. ,na, castitaie praecipua, humiliiate conspicua, libe-
Nain sine calore nihil olet tamen aliquid, calet
ralitate profusa
; fervore religionis esl decentcr ,
qiiod nonolet; siculet bonusquandoqiie inveuitur, ^siiccensa. Reprimo slylum ne assenlatoris susti-
q-.ii necduiii beatus esl. Est vero arrba b<âtitudini$ neam periculum. Parcius enim laudare ainicos, ani-
boiiitas quain qui noii deserit, ejus consecutivo
,
plius amare dcbemus. Sevcrius quoque mala eo-
caicre noii poierit. Vale. rum corrigere, quam niale sana palpando cootre-
EPISTOLA XXXIY. ctare. Condemnaiur vero non minus desidix, qui
KD MATUILUEU FONTISEBRALDI ABB\TISSAM. vano timore gloriam Dei relicet quam invidiae,
,
[i\, 10.] Yenerabili abbatissx Fontisebraldi Ma- qucm alteriiis foriuna contorquet. Solem etiam de
TiiiLDi (40), Petrus Celiensis abbas, suus in Chri- muiido lollere non immanioris sestirao sceleris,
£lo amicus, gratiam et gloriam Sponsi xterni. quam dotem nalurse et gratix a Creatore in CKa-
liispector conscienliarum Deus et testis novit tura collalam obumbrare silentio maiignitalis. Yir
qisibus dignationein vcslram pr;ecordiis exceperim, ^ iiiliini namqiie pia*dicalio, Dei est glorificatio; nec
quam iiiconipreheMsibilitcrad confoederationem niu- lulum esl cuiquam se nescire quod habet habere,
tui amoris dxsultavcrim , quamque incumparabili- ciim damniim exinde citiuspossit evenire. Nos, in-
ler oinni auro fannlliaritatem vestram pratulerim. quit Aposlolus, non spirilum hujus mundi accepiiHU$t
URit-a siquidem et pura me vobis prius conciliavit sed Spiritum qui ex Deo est, ul tciamut quts a Deo
graiia, lum deiade ampiiandi amoris mullipiex $u- donaia sunt nobis (/ Cor. xi). ln liliis bujus saecuU
JACODl SmMONDI NOTiC

b iiin est in dioecesi Tricassina, ubi canonici olim primi Anglorum regis lilio desponsam utriusque
fuerant Augusliniani ; quoad Henriciis cpis»ôpus ^critishistori.x narrant, ct logere est in noiis nd
iocuin saiu-to Bernardo, Clarevallensibusqucconces- Goffridum lib. v, ep. 17. Cacterum Guiilelmo sponso
sil. Vallecurlentis abbas pro Bullencurtensi perpe- marinis fluclibus anie nuptias absumpto, Maihildis
lam lcgitur apud Sareslicricitscii), epist. 115. inlactam virgiiiilaiein intcr Foiiliscbraldi saiuli-
{Mj) Abbalissw Foni. Mailiildi.Huh linem epislolae iiioniales Dco »lcvovit, et pro rege Anglurum, ul Cel-
roiiiiiis Andegavensis filiain fuissc docct. Haec igi- lensis noster loqiiitur, regeui commiilavit .\iigelo-
liit cst Malliildis, Fulioiiis Y coniitis, Ilierosolynio- riini. Nunr abbal-ssa jam c at, ui in cpislola sc-
ruiu p(isU.a rcgis ftlia qiiam Guiilelino llcnrici
,
qiienli.
4i5 EPisTOLif:. - un. I. Hd
Iiscc comprobainr pru)Jcnlia, si res famitiaris frc- A inulavil angelorum. HaRC gloriosa dirla bunt dc ic.
quenti suppulaiione creverit multiplicata. Ilidem charissiina dominn. Indulgc aulom milii, quod ser-
coelestium negotiator mercedum quotidiana emoiu" moiie diffusiore te pluA justo detinuerim, et cre<las
menta assidua ratiocinatione debet compensare, et cx abiindantia amoris copiam protulisse sormonis.
quse minus ad tbesaurum sulTiciunt omni instan- Ora ergo pro nobis. De componendis autcm quibus-
tia Unde Psnlmisia
perquirerc. Noium fac miAi, : dam Miitcntiotis serraonis tui non sum oblitus, sed
Dominef finem nieum, et numerum dierum meorum tam cito implere non potui , pluribus impeditus.
quisc$t, ut $ciam quid dcsil milii {Ptal. x\\\u). Qno- Vale.
modo namque potest scire is quod sibi doest, cui EPISTOLA XXXV.
non constat quod adest?ltaque rcquirat sarcinulas, AD CAMDKII.
marsupia excutiat, pecuniam appendat in statera, [ii, 11.] Dominae sux scrvus suus, spiritura rc-
ciîlet sumptus, drachmas, compulet, domuroque ctum.
«verrat, ut sciat quid desit sibi. Si desunt agri pri- Quod non venerit pacem miucre
Filius hominis
mitiarum , fertilis vidclicet charitas snpernarum in terram, sed gladium, ct quod Spiritus sancius
cvirtutum ; si paradisus malorum punicorum, scili- super priiicipes nostros in igne descendei it, qiiod-
cet plenitudo bonorum operum ; si fons hortorum, B qug igaac ig„em poenae et ligna disc iplina; nostne
hoc est vena sanotarum devotionum ; si reclinato- portaverit, scienli refero. Ilaec etiam foria»sis ratio,
rtum aureum,quod est requies omnium afTectionura quare Jacob in benedictionc filiorum Juseph iiiands
fcstinel, discurrat, transinigret pcr nundinas, per transversaverit, qualenus singulorum iion nativiuiiis
mnrina discrimina, et per regiones remotas, quia ordo aut privilegia, sed meritorum et iiiorum at-
iibi non sufficiunt propria, succurrunt alienft. Prae- tendantur oIGcia. Virlute namqiie discrclionis ser-
4erea et puella quaerat lanam et linum, ut ex uno vata, et misericordia in sua triunipUat patria, ct
^lidam.ex altero faciat candidam tunicam. Martha justitia congruc disponit totius regni gubernacula.
calida utatur, Maria candida. Haec enim actioni, illa Cum ilaque palatium ingredimurmisericordix, Qores
contemplatioiii apmtur ; hsec orat, illa laborat ; se- ct fruclus decerpimus olivx. Cum ad tribunal ju-
det ista, sudatilla; hxc quiescit, illa currit; exit glitix assistimus, palinam reportamus, et de pomis
isia, illa intrat; ista incbool, illa consummat. Felix lanse et solis satiamur. IIxc in reginae nostrx vesti-
nnima, cujus prompiuarium talia resudat unguenta, mento dclectabilis varietas, el ad tollenda fasiigia
ciijus dolium talia refundit libamina, cujus virgul- filiorum non solum hominum, sed el Dei inimuia-
tiim ejusmodi stilUt halsama , cujusque horreum biiis immutal>ilit.ns et scterna aeternitas. Joanncs in
siniillima continel aromata ! Fclicem dixerim et lo- aqua tantuni baptizat, nec vulnus origin.tlis peccali
cum, ubi tales comparanlur species, ubi gemmx sanat. Christus Jcsus in spiritu judicii et spiritu
vxnciint incomparabiles, ubi exiguo pretio res ac- ardoris, et coeium rcserat. Omnia^ inquit Apostolus,
quiruntur valde desiderabiles! Vidi, vidi iii foro mundantur in sanguine, el non /!( remissio nisi m
speculuni non alleri qiiain fili.ê regis congruum :
sangiiine {Hebr. ix). Neque itaque vcstimentiim nu-
vidi monilc nun alterius quam iutactx virgiuis collo sium sanguine 6it in combustionem propter peccati
appendcndum. transgressionem. Christus scpties contra veluni
Hoc spcculum caslitatis cst, virtutis et humilita- sanctuarii proprio digito siium aspersit ad emuu-
lis, qu.-c terra nostra in publicis contractibus bacte- daiionem criminum nostrorum sanguinein. Hoc nos
nus habere non consuevit. Rcs siquidem prelii est docuit unus magisier noster qui in coclis est, hoc
inxslimabilis, raro inveniens vendilorem, rarius legislator in iigura nionuit : Non aufere$, iiiquieii&,
emplorcm. In ejus cerlc comparaiione coelcstes ex- sal foederis Dei lui in omni secrificio {Lev. ii). Satis
hauriunlur Ihesauri, negotiatores reqiiiruntur di- dicium est sapicnti. Priorem illum sancti Aigulli
tissimi <t divinissiini, comparatores quoque libera- excuso, quia quod faccrc poiuit et debuit, fecii. Si
lissiini. Ccnlesle siquidein commercium supercoe- d aliud vel aliler fecissct, offengam nostrara incurre-
Uslc dcsiderat prelium. Quid nempe virginitate ret. Vale. Proderit lamen pcccanli, praecedente poe-
cocleslius? Humilitaie qiiid excelsius? In diademate nitentia, oratio vcstra et sancti conventus ve«lrl.
Saloinonis pr«fulpet allera, in tbesauris regiis prc- Iteruni valc.
tiosior est altera. £x utraqiie tamen omnium artifex EPISTOLA XXXVI.
sapienlia monile coinposuit , et vcnale proposuit. AD PniOREM CICI.LENSEM.
Qui potest, inquit, capere capiat {Matlli. xix). Ad [n, 12.] Priori suo (47) suus abbaa.
hoc manus adolescentularum saiis anibiiiose quasi lles humanse qualiter in ineiile divina pci:sciitur,
tcnlaiites emere circumvolilabaiit, sed audito prelio conspcctibus hominum iu hac volubilitate munda-
6taiim omnes resiliehant. Ad extremum peiie jam noruni absconditur. Solummodo angelica piiritas
despei';ito negolio, virguncula quaedam, Andegaven- Iiis prout datur adiuiscelur arcanis, ac de profundo
sis coniitis filia surrexit, nianum .id fortia misit, et mysteriorum edocla quibus dignum videlur revciare
iiova coininutalione pio rcge Anglorum regein com- suflicit. Interim teracritas iiostra sic in se ips:i ob-
JACODI SIKMONDI NOT.E.

(47} Privrisuo. .MonaslcFii Ccllcnsis.
447 PETUI CELLENSIS «4S
sctiraia confiindilur, ul nec icuiota scnsihus ali- A vintlictam excipcrc. Tuum cst injungcrc, subjcclo-
quaienus appreiieiKlat, ncc salieiu vicina cognitione rtim sine discriinine injuncta ciTecttii niancipare.
{lerlecla contingat. Digna iia:c ultio in prxsuinpto- Soli Dco si dignum pr^stilcri.s obscquium, tuum ad
rcm, ut et dc pr«teritis argiiatur, et a iuturis coer- omnia valebit imperium. Hoc interim confabiilaio-
ceatur. Timore iiujus pericuii, lui dulcissime, ad> rium omittani, el tempus et iocuin constituam, qiio
monitus, de prxsentibus quidein angor, el laraen narraliones, rationes, et alleg ttiones utrimjue libe-
futurorum praescntiens caiiginem vias incognitas rc- rius audiam. Valcte.
tbrmido. Gralia vero divini auxilii si adfuerit, nec EPISTOLA XXXVII.
profunda peiagi pertimesco, nec etiam quaeque in AD T. PltlOREM NOLISMGKSEM.
tentata arripere diiTido. Etsi enim parum roborat^ [ii,
15.J Frater Petrus Cellensis abbas T. priori
trepidet aCfectio, poterit sine dubio consolidari iii- Moiismensi (48), salutem.
superabili superni iuminis patrocinio. Jesu I cui Sacratissiinse passionis et resurrcclionis Dontji-
vaiHim fuit ad le confugere? cui male cessit te el in- nicae solemncs feriae , dies cum suis boris , mem-
ttir vepres haerenlem cornibus quaercre? Te quidem bra cum non imraerito bactenus vin-
suis oQiciis
nec pieias deseril, nec omnipolentia, atque ob id dicaverunt. Quid enim digitis meis cum caiamo
tuis nec pium ferre recusas suffragium. Sua potius scribere in die, quo distenditur in cruce dileclusex
perit quicunque periciitatur diffldentia, quam tua diiecto, qui factus esl sponsae suae fasciculus myr
inclemenlia. Nostro si dignaris obsequio, inentera rliac ? (Canf. i.) Manus domini tornatiles, aureac,
iiostrain compunge taclu intemo, et in funicuUs plenae hyacinthis, clavis perforaittur, et inanits mea
amoris tui reduc a sseculo, ct dcduc in eremo. ad aliud quam ad distillandum myrrham probalis^
Tumultus non quiescat, donec lanquam spuinain ad simam occupabitur? In uno ocuiorum , et in uno
littoris quiela nos ejiciat. Fiat, fiat super nos viise- crine colli sponsK vulneratum cor ejus, et cor
ricordia lua, Domine {Psal. xxxii). Non convertalur meum inania et supervacua meditabitur? Potius
amarit;ido passionis, nisi omnia expurgaverit su- resignet dies hsec in aflectu Chrisiiani aflcctum
perllui iinmoris. Ilonoris ambitio, carnis delectatio, morienlis Christi, compassionem in membris, mor-
umicoruin confabulalio, consanguincorum visitatio, tificationem in concupiscenliis. expiationem a vitiis,
siibjectorum prxlatio rnajoris potestatis ostentatio, conformationem in ofliciis charitatis. Ecce cur non
iilquid? Nonne his aniina compcditur, ne ad su- responderim cpistolae tiiae die sequenii postquani
penia evadai? Nonne his complicatur, ne virtutuin eam accepi. Accppi namque eam, cum de vituli sa-
pennis ccclestia petat? Et horum quidein Gnis eril, ginati pelle detrahcnda ct de agno assando jani
sed sine fine poena durabit. Aiterum borum fieri ageretur, et manus ac pedcs junioris fiiii Rebecca
iiecesse est, aut vincere haec, aut ab his vinci, aut parabat supervestire vestibus Esau valde lionis , id
sitperare, aut subdi, aut fugere, ant includi. Sanius est sacramentisecciesiaslicis. Jcsus vestimenta sor-
esi igiiur nuduin enatare, quain veslitum sub- dida non propter peccati contaminalionein , scd
mergi ; solura effugere, quam cum multis periclitari. proptcr mortalitatis containinatara condilionem dc-
Quid cor bunianum expavcscis? quidrefugis? fru- ponebat, et sacram manuum ac pedum ablutioncm,
cius soiitudiiiis non esl quidein inoilis, est tamen non carnali dcpositionc sordiiiin sed conscienti;c ,
forlis, non esl pinguis, est taraen dulcis ; est durus, bon» interrogatione in Dcum intitulabat. Jam ex
.sed in cortice; cst acerbus, sed in superficie; esl odorc unguenti a peccatrice, scd poeniiciile, in ca-
iiovi saporis, sed inchoantibus ; est conterens dentcs, put vel pcdes Salvatoris elTusi impiebatur doinus :
ccd non consuescenlibus. cor humanum, cur li- jam convivium pinguitim, convivium medullalorum
ines renovari? cur abliorrcs reparari? Velis, nolis, apponebatur, vinura mcracissimum craleris infun-
iiinc abire coinpelleris; velis, nolis, sine mora emi- debatur.
gtabis. cor cxcors! cur non curris ad Dominura bonc amice, quis scriboret, imo quisnon bibe-
cordis? Cur omnia colligis, et te ipsum non colis? [) ret? Comedite , amici, et bibite, et incbriamini.
D.gnilalc pra^cellis, potestate excedis, auctoritate charissimi, conlinuabaliir, ct de morticinis peliihus
quidquiJ cfcatura sub coelo" est evincis. Nobilitatis atramcnto linicndis cogitarelur? Ecce quare sialim
tux piogciiies quanti sit, ob ignobilera conversa- non respondi, cum libentius illis pulmentis iiiicn-
tioncm nun allendunt, qul post corpus suura le po- derem, quam dc responsione vestra cogitarom. Quitl
nuni : exeniplar tu« lormalionis non mcminerunt, dc Sabbato dicam?Quid, inquain, dicam, nisi qiiia
qiii iiiter corpus el spirilum qua; sit diiTerentia non Sabbatiim est? Sabbatum revera sed dclicattim, sed
aiiimadvertunl. Natales luos relegc, et de quam sanctum , scd gloriosum. Non licet igittir digiluni
spfctabih sis gcncre recole. Generi tuo maculam cxtendere , et loqui ipiod non prodest. Deinde die
%t>rvitutis noli irrogare, quia servitus tibi non a te sequenti, rcsurgcnte ct cum spoliis multis Domino
dclictiir. Kienini lu in looo sublimi sedere, ccteri rcdennle, aliquid de preda pretiosissiina vonicns
vt;i() libi dobent assistere. Tiium esl mandare, cein occursum do^rosco. Riirsum intiieor triumittiuni
tcntruni ad maiidutuin vcnirc, ct pro coiitcmplii cxcipio rcnasccntia sidcra ; post solis ortum ct au-
JACOIU SIRMO.NDI NOT.'E.
(ili) T. i^-lori Molisinoioi. Thcobaldo foriassc, qui pobt ha;c abbas cjusdcai caMiobii, 115 cpisl
m EIMSTOL/K. — LID. I. 450
rorain nasceiilem in tliesauris mois consigno, nl A bal obscqiiia pncstaniissima et inrenliva casiis-
hsRC sp<>s rcposita iu siiiu mco doccat, quod flebite siina prxbcrc. Lnum est. inqiiit Saloiuun . ac $i
principium vieiior forluna sequerelur. In his diebus regnum peiat (III Reg. \i).
nemo aiius scripsit, nisi tantum Pitalus, quinimo Adonias cupidissiuius regni , cst ralio infccta
destructum cst quod adversum nos erat cbirogra- amore privati huni. Ambit jste Abisac sibi assii-
phum. Posl hscc vero tandcm, cnm exivit homo ad mcre, cum totn ratio absorbctur a voragine cciiu-
opus suum, et ad operationem suam usque ad doxiae. Se<I ocviditur. quia a Dcn separatur.
vesperam, recogitavi seyiem somniorum atque ser- Hoc malum sub sole est. Adhuc amplius ivaliim
roonum cpistulx lux, et extrabens cam de tcnebro- est, cum tota hominis intentio et opcratio ad haiic
-sis ad lucem, doprehcndi non esse meam. Ubl euim »)ii|Mitatem et negationem conira Deiiin sc Micurv.1i.
mea , qurc de me principio narrat super id quod A laqueo sic conioito triDlici funiciilo cave tilii. o
-vidit, aut audivit cx me? in mcdio fingil me dixisse amicc, quia maluro est oblatis honoribus doleciari,
vel feclsse q:iod non est verum ? in fine comparat se pejus negatos appeterc, pessimum pro sublaiis in
illi qui sine pcccato tnon est? Non sibi convenit irain prosilire. An erat menm abbatiam illain dare
bone frater et amicc. Primum
iniago cpislolac tu?e, cui vellem, subtrahere cui vcllem? Et quis cgo? et
vinum ponis, deinde acctum supponis ad ultimum B quid ego? Prsecipue comparatione tanta
, arclil- :
misturam myrrhse et aloes apponis. Non rejicio cpiscopi scilicet Lugdiinensis, cpiscoporuro quoque
iisquequaque laudem mihl propinatam, ampleclens Lingoncnsis et Augustudunensis abbaturo etiani :
dicenlis benevolentiam , non dicti conscientiam. Molismensis, sancti Joannis Quiniiacensis (49),
iânguor cniin il!e fortissimus, quo sub soleuniversa quid ego nisi pulvis ct cinis ? Coelum et tcrrani
vanitas hominum laborat, et me cum aliis corri» cum istis testes invoco , nisi foitc cvanut a «eiisl-
puit, quatenus suaves illas aurium modificationes bus roeis, quod de persou') tua nil inhonestuin, nil
necdum propulsare didiceriro. Naturale esl hoc criminosum in eoruro auribus deposucrim. Rcvcra
îtium, et , ul ait Seneca , naturalia corporis aut non statim acquicvi, sermo in regionem lon-
et abiit
animi viliu leniri arte possunt , dcleri non possunt. ginqiiam. Nominatus est iste, non dissimulavi diceie
Hoc animi scabies est, sed differenler occupat. In- quod audioram, vel vidcram reticui tamen qiiod :
vadil quandoque inferiora, quandoque superiora, ignorabam. Nominatus est Petrus de Vivariis heii .
<luandoque toturo simul, ct superiora et inferiora. mihi ! pro quo contra amicos, et episcopos, ct cleri-
Superius est in ani-mo, quod ad rationem pertinei cos, et familiares, alia vice forlissime stciorain et
inferius, quod ad sensualitatem , totum quod ad /« constantissime, nunc quoque ut potui steti. Quia
destinationem, sive delibcrationem. Fallaci igitur non potui ut csset ahbas, vertit ad me cum quibus'
suppositionc, duro alias animus forte ad qusedam dam suorum lerga, et non faciem. Hoc anno mul:a
majora etmeliora occupatur; subintrai; inanis gio- horum non per visum, sed per seiisum ot
similia.
riae amor, et foliis ficus turpitudinero suam obum- experimentum pnssus suin. Amici quondam nioi a
brans, in lalibulo anguli sedet, ut cum domina sua longesteterunt, et jaro non ambulant mecum„ Quid
raiio absens fuerit , viro , id est naturali appctilui itaque faciam? Nonibo?sed inobediens ero. Nou
scse misceat , el ex tali concubitu Ammonitx et ibo? sed superbus apparebo. Tacebo? sed conscien-
Moabiise, qui non intrant in Ecclesiam Dei usque , tiam timco. Tacebo? scd pccuniam Domini abscondo..
ad tertiara et quartam gcneralionem , procreantur. Tacebo? scd callidus, vel stultus reputor. Utrique
Quod enim ab initio conceptionis et generationis parti placebo ? Sed hoc erit simulatio, sed hoc erit
vUiosiim erit, ad innocentise gloriam quo modo in- impossibile. Quid igilur ? Zîrijic, Domine Deus meust
trabit? Nunquam igitur opus van» glorise numera- in conspecltt luo viam meam [Psal. v). Qiiid, iriquam ?
bitur in remuneratione ver« gloriae. !deo Abfahae Da sermonem rcctum ct bene sonaiuem in o^
dicitur : Ejice ancillam et filium ejus. Non enim meuro. Hucusque satis. Naiu parietem litleiaruni
erit liwres fitius anciUce cum (ilio liberae (Gen. xxi). D foderc, ne dicaro impugnare parco. Rimas taiitum
Deinde quod p<iricuIosius sursum haec est, ascendit et quasdam scissuras per circuitum obainbulans
D<;abies, et langit ipsum verticem sanctum animse •tesigno, sed et resigno. Nam quod fractum est, si
uiii est imago et similiiudo Dei. Quserit suam non quid tamcn fractum est, malo resarciie, quain nova
Dei gloriam, abulitur voluntate divinse tam genera- damna facere. Fiat pax.
tionis qnam regeralionis. suum, Non nominat filium EPISTOLA XXXVm.
id est opus, Joannem, scd Zachariam. Haee jam non AD FRATRES CAZIACEKSES.
celat, ct non velal, sed rcvelai turpitudincm suam [11, 14] Fraler P. Cellensis abbas, dilectis fra-
ct juxta sapienlissimum, conlra animam suam Ado- tribus, filiis ct ainicis Caziacensibus (50) , sapieii-
nias pelit Abisac Sunamitem, quae regi David sole- tiam scribere in leinpore otii.
JACOBI SlRMONDl NOTiE.

(49) S. Joanuis Qtiintiacensis. Multa sunl in Gal- in eadem dioRcesi.
tia cosnobia, qux S. Joaiinis noniengerant Hic (50) CazJafeHSjtKs. Pro abbate Caziacensi ad Eii-
\ero Reomensem S, Benedicti abbatiam in dioecesi genium pnpam scribit Bernardus epist. 263. Ei in
Lingonica designari piilo. Quintiacensem vero, al- litleris Hattonis episcopi Trocensis noininatur Si-
tcrain Cisterciensiuro l>aud Diocul Tcrnodoro siiam luou abbas Caziac<^:isis. Apiid .Nicolaum quiMjue
451 PETRl CELLENSiS 452
Praetcr solUum, nec non el volum meum« in A Ussimi, tronum Regia xlcrni? Qua tyranntca prx-
virga, non in spiritu mansuetudinis scribere vobis sumptione sanctonim prxcordia rupisti et irrupisli,
proposui, qui paterna prxcordia aculeis lilterarum quinimo et dirupisti ? (£cce ponderc gemitam et
veslrarum absque misericordia perfodcre non ti- ciamorem validum de cordc amiconim prcssisti.
muistis. Uovet me el commovet plurimum pia se- Unde namque ustio iila cordis, undc angustix mcn-
nectus in Patre, miseranda compa^sio in fraltis tis, nisite succendente, nisi lc constringente?Pror-
abjeclione, seria et inteinperata oratio in pagina- 8us usque ad iniernecionem anima! comburerik', et
rum serie. Di&simulare , nec tam manifesta redar- ev hoc paiipertas et angustia cordis. Non , fratres^
guere; pars ejusdcm criminis videtur essc. Quis non adversum mc ira, sive comniotio vestra exar-
enim iste inipetus ? qux ista ebrietas? Quod sullu- di^scat. Nequaquam cnim taccrc vobis debui insi-
gium roentis el sensuum, fratrem ab<licare, Patri pientiam vcslram. Acquiescitc tanicn consiliis meis«
contradicere, jus monastici ordinis sic pcrturbare? et quod inconsuUe fucium cst , coiisullo corrigerc
Dura et dira, fratrcs mei, xmulatio veslra, morie ne diHcratis. Quain cilius crgo potcritis, ad pcdcs
tristior, infemo inferior, saxo durior, amarior ab- domini abbatis simui procumbatis, saiisfacieiites
sinthio, felie acetosior. Quid enim? pietas negatur, pro crratu non
ncque surgaiis nisi bencdiciio- lcvi,
necatur misericordia , honor paternus conviciatur, " nem ab orc patcino rcportaverilis. Mitii quoqiie, si
insimulatur amor fraternus, societas repellitur, re* iii aliquo cxccsscriiii, obsccio, induij^catis. Diligo
gula viotatur. irreligiosa religio ! ficta sanctitas enira vos, Deus scic. Valclc.
invidiosa charitas ! Siccine, fratres mei charis • EPISTOLA XXX5X.

simi, siccineCbristum didicislis? Nonne Deus no» AD FRATUKS CA£IACe.\SES.
ster Deus pacis est, ct non disscnsionis? stulta [ii, 15.] Fiatribus, liliis ci aiuicis suis cbarissi-
vecordia illorum qui pacem suam dicunt, si fra- mis Caziaccnsibus , frater Petrus itumilis alibas
irem non recepcrint; mortem, si viderint; prospe< Cellensis, saiutcm.
ritatem, si socium eYlerniinaverint ; devotionem, si Non levitas, aut Icvis nccessitas ui Io<]uar suadct,
opus devotionis condemnaverint I H^cin tepestis, Patrislanguorcm,ri)Hlr:s dcsoialioiiciii, frairumqsic

Joseph, grassaiur : boc in luuic caput infortuniiim attendens commulioncm.Verun) cst. vcruiu est, fra-
sine cuipa refunditur. Vendere enim te fratres vo- trescharissimi,[iliud Evangelicum : Percutiam pmio-
qucm videre noiunt. Paterns gratiss impedi-
luot, rem, ei disperger.iitr oves grcgia {MalUi. sxvi). Quid
mentum sibi credunt, quia Patri graliosum sen> aulem horum gravius , pcrcussio pasioiis , an di-
liunt. Sic sic fratnim ingratitudinem raercaturgra- q spersio gregis? Equideai divisum sinc «lubio alic-
titudo Patris. Si defiierit , inquiunt, amatus (ilius rum satis gravc ; simul vero utrum<(uc pcnc <lain-
ad nos resiliet paternus affeclus. Dum Joscph visl- num intulcrabiic. Iiiiniorabor igitur plangcndo Pa-
bus sistitnr patris, rarior ad nos defleclitur dulcedo Iris passionem, an consequar rcvocamto fratruiu
paternilalis. Tuliamus fratrem et habebiinus pa- exterminationem? Sed ul icrum falcar, uiruiii(|un.
trein. si utrumquc conligerit lugebo. Scd allcrum alfe-
Quam juslius ct jucundius faceretis, si vobis cluosius , allorum ambiiiosius. Nam Patri nlicrius
lilialera devotionem inviscerarelis. IIoc nempe af- lacrymas profundam laboranli in dcfoctu natunr;
fectum multiplicarel, non devastaret. Boni Iratres fratribus emittam intcnsius redargutionum sagiitas
ei amici cbarissimi , currebatis bene ;
quis vos propter excessum culpx. Morbis namqiic uaiurjc
fascinavit sic patri scriberc, sic fratrem proscri> compassionem , corruptioni animariim dclicuius
bere ? Quid enim Tes. mali f ecit ? quid tam atrocis reprehcnsionem. Condolcnduiu non imputandum ,
injurix diguum perpetravit ? Quod tam immanissi- esi seui , quod egreditur nuindum imputaiidum :
mura suura facinus, ut sic contra legem sine iege vel pptius amputandum in Chrisiiano , si rum|>crc
vestro judicio nnn rediret? Ubi sunt misericordiae tentet dilectionis vinculum. Re intcgra, fralrcs
vestrae antiquê quibus veniam criminosis indulsis- D cbarissimi, nondum immiiicntia lucrosius cvitaniiir
lis?quibussceleratis commissa facinora remisislis? pericula, si adfucrit ociilus Providcntix, et manus
quanto impurioris, quantoque indignioris vit,!; vigilantis cautelse. Casus fortium tcrrere dcbet for-
pluribus ei locuin misericordiae impetrastis, et gra- tunam pauperum. Nam tua res agitiir parics duni
tiam immeritam prorogaslis! Ubi fornicationes T., proximus ardet. Quaniumlibct potcntissima, quan-
ubi inordinatae comestioocs? Ubi ignominiosa; opo- lumlibet opulentissima regna in brevi contcntionum
ratioiies?ubi innominandaecoitfusiones? Opcra lucis, molestia succensente corruunt. Mundi ipsius nia-
non tenebraruinopera T., opera diei, nonnoctis; opcra china stare non poterit, si se elementorum in-
prxdicanda, non prsejudicanda. livor! o invidial contempcrantia conturbaverit. In proximo Clunia-

Quo ausu ingressa es sanctuarium Dei, cubilc AI- censis (51) Ecclesia antiquitalc senior, religione
JACODI SIRMONDl NOT.C.

(llarevallensem legitur epistola 19 ad abbatem Ca- sionum dioccesi.
Kciensem, l-oc est, iit codex noster Italiet, Ca/.iacen- (51) /n prox. Cluniacensi». In elcctione Roht^rli,
S)>.in. ex qiia coBnobiuin ordiiiis Cisterciensis [ime de qua diclum epist. iC, abbas bujiis nontinis Ron
UcncdictiQ) esso constal. Stium auicm est in Sues- rcperitur ca tcnipcslalc inter Cluniacenscs.
453 epistola:. — MB. I. 454
fervcntior,.rcruin alnimlanlia pUMiior , iniiliitii(Jine A (Â^r/'<is qiiac nunfjuam ercidii (J Cor. xiii). Non
numerosior, quUl fccK? Scandaluni parvtilis , piis enim recipit aestimulionem , quod omnem cxcedit
moestiliam, religiosis verccundiain, amicis pudoris accidenlium licitationem. Divini siquidem ainoris
jacturam, univcrsse Ecclesi.-e velaincn opprobrii. siiavitatem sanciarum animai nni pius rcdoiet amor.
Ubi enim ambitur bonor sxcularis sub teginuento Et quid humana paupcrtus dignuin roconipensiUio-
religionis, quando ab eodem urcebitur crudiisani- nis , non dicam ad superuum amoreni , sed saiteiu
nius in maiuritale dileUionis? Si ita favus meilis ad qiiamlibet samtorum di^nationem , in oinni
accscil , quid absinlbii uinaritudo, qiiid aceti fuciet thesauro inopix copiose abuiidantis reperirc pote-
acredo? Proverbium cst : Suavitcr corrigitur, qui rit? Sane nil sanioris niibi videtur ad lioc consilii
exemplo aiiorum emendalur. Maneant igitur in vo- quam ut gratiam rependat pro gratia , ad illius
bis unitas, pax, et conconlia, ut id ipsum dicalis imitalionem , qni polius ex abundanti quam ex in-
omnes, et non sint in vobis scbismata. Qiiandiii digenti , non aliud quidem solet dare pro gratia.
Patrem vesldûro , imo nostrum, vobiscum retinere Itaqiie et egogrntix vestr»; graiias ago, non taiiKii
poteritis, alium ne cogiietis. At ubi inevitabiii co- vanas, non vacuas , sed ultra facultatum meai uni
gente necessitaie aliier disponcndum fucrit , Spiri- suQicienliam largas et divilcs. Non enim dc aica ,
ius Paraclelus invocandus, coetu* s.inctorum con- sed de conscientia, non de fundo mjusnpii, 8eJ
vocandiis, et vir bonu«, religiosus, discretus, liite- *^c intimo cordis, non dc supelleciili donins, sed
ratus , piiis , et in sancta religione enutritus , qiii ê intimis visceribus profero quod accipiiis. Si
Patris voslri iniitalor sit, omuimodo investigandus. <^"''" aiiler fieri posset , si atiud pretium , quan-
Valete. tumcunque magnum, vestra sanciitas exposceret,
EPISIOLA XL. si aliquam commutationcm commercium illud ad-
AD CARTliUSlA.NOS I>E MONTE DEl niitleret, o quam libenter darem o cum quanta !
liii, 1.] Dominis suis et Palribus priori (32) cum graliarum actione numerarem Deus cordis mci, !
cailerisdc Monte Dei (55) , fratcr Petrus Cellensis quanta animse mex usquc ad mortem in hoc partu
indignus alibls, usque ad montem Dei Oreb. anguslia, quam importabiiis! nisi tu mecum por-
Alind materia, aliud suadet scribere veslra reve- taveris ii» separaiione isla affeclionis sempcr
j-eutia. Et matcria quidem, qux esi cbarissimi fiiii duralnr aernuina.
liostri translatio ad vos, potius sempcr sitere, vel Jesu bone i indubitantcr pro te aliquid me fecisso
instantius flere quam scriberc admoncl. Sanclila-

,
jam deinceps fateri non erubesco. Sed quid aliud
iis autcin vestrse reverentia sancta et digna exigit. „ facerem? Tuus esi iile, tuus sum ego. Et utinam
Itaque non qna^liliet levia et sa^.cularia , sed fortia sic tuus ego , sicut ille tuus! Etqua fronle tibi de
et coÎestia debet assumere, qui voLi:; proponit tuo tuus contradicere prrpsumam? Non resisto vo-
scribere. Quid autem cbaritate fortius , quse fortis luntati tiiae coniumaciler, ut tu assistas desolationi
est ut mors ? quid coileslius , quse elip.ai ornnem meae misericorditei . Vide humilitatem meam et la"
exsuperat sensum ? Et de bac qnidem quanlum ad ,

borem meum, et dimitie universa delicta mea ( Psal.
noslrum se inclinare dignata esl sensum Maje- : xxiv). Domine, Domine nonne totam mllius a ,
rem hac diiectionem nemo habet, tit ammam $uam me tolleres animam quam parleiu dimidiam ? ,
ponatquis pro amicis suis {Joan. xv). Quanti igitur Piaceat libi saltem non deserere pariem residuam ,
apud meaiu bumilitatem vesira profecerit dilectio, quia assamts pnecipuaia, Yeve nunc experior
tibi
a:stimare poterit, qui quod pro ea reposuerim pre- quod separare veneris hominem auversus patrem
tium diligejiter peiisaverit. Cerle non aurum , sed suum. Vere liic gladius Salomonis vivus et eflicax
virum secundum cor meuni ; certe iion argentum, et penetrabilior omni giadio ancipiti , pcjiiugens
sed quein babebam quasi unigenitum : cerie non usque ad divisioneni anima; et spiritus. Quare pio-
lapides pretiosos , sed lapidem, qucm mibi erexe- pter le divisa est maceries animorum prseseniia
^ôi^porum? "^" medialor, iu lapii» angularis, tii
ramin specialis amoris titulum, in boc proposui D
coramercio. Scio, nec prorsus dubito, quod si om- dispersos Israel congregas , tu Deus unus , au le
neiu substantiani domus mcae dederiin pro sancio et in te utraque faciens uaum, quare sic facls, vei
iwaore vesiro, nibil tanien in comparatione illius si non facis ,

quare pateris ut caream baculo me;«
attulerim. De Monte namque Dei non aroor mundi, debilitatis? ut suam columnam deserai basis? ut
sine .\aron non Moyses, sed tuus inlser cogatur

sed amor coeii descendit non carnalis amor , qui
;
(anquam iiubes matutina pertransit , sed xtcrna susiinere qusestiones sive moleslias hujus taiis et
J.\COBI SIKMONDI NOT^.

(52) Priori. Simoni, viro sanctisslino, epist. 40. prailerea vetiistiores fuerunt, atque in his Siephani
monacbi Celiensis ad emigratio «1e qua ht>c
(53) De Monle Dei. Pulchcrrimum , muUisque
illos ,
noiuinibus clarissiraum Cartbusiensis ordinis cocno- ioco. Stephani nonicn doiuit index seu titnlus c\n-
bium, ab Odone S. Remigii abbale fiindattini in stolae quein bis verbis conceptiim niemiiiimns :
,
dioecesi Remensi , praefeclui'» Mosomensi. Teiiins Epistolu Pelri abbatis Ceileusis ad Stephauum qunn-
ab Oione S. Ueinigii abbas fuit Pelnis nostrr ut , dam rnouachum svum, sed posiea monarhum ^loidi
vel liinc satis causie fuerit, cur fialics dc Monte. Dei. Sed hanc hactenns nancisci non licuil.
Dei tanto sludio ct amorc coiiiplexuiii sit. Seu aliu)
4;i5 PETRl CEIXENSIS 4^6
lapt» muUiludinis? Pie Jcsii , non suslineat pielas A l"nis in peniiciom sui eficralur : cullura impeuda-
tua sine consolalione meam diulius fragUilalcm tur, nc velut ager neglectus mala prole urticaruiu
conquassari, sine visilalione fatigari. Quid est boc? inutiliier occupelur ; vomere et sarculo conscinda-
Vobis coepi scribere , vobis loqui, et sic in mediis tur, et bono semine impleatur. Nam bujus naturae
scrmonibus, cum tanla mora meas miserias misc- est hoc corpus, ul quo magis opprimitur, eo aio-
ricordissimi Dei conspcciibus explicui. Ccrle ut plius multiplicetur. Terra hujus carnis, nisi ardtro
videatis, ccrle ut intelligatis, quis sit dolor filium disciplinx convulsa fuerit, quasi clausa vulva iiiu-
et ncc sallem sublaio Joseph, tilis crit. Al ubi fortiter concussa vel conscissa
dextera: amiitere ,
lienjamiii relinere. Quinimo ut Deum lotius con- senien Domini cxerciluum exceperil , germinare
solaiionis meis compatiendo moeroribus dulcius et seciindum genus suum incipiet. Denique secundo
obnixius pro me exorctis. Est eniin l>cnignus pio- vulnerala , tanquam gladio ancipiii , aniore videli-
rum exauditor, largus pro se aliquid facientibus cel et timore, uberes fructus juslitise, largissimas
icmiincrator. Orate itaque, ut et istum, quem quasi aquas inlernae compunctionis, imo sanguinem et
in vinculis Chrisli non amittam, et ut

retinetis, aquam in redemptionem pracvaricatioRum snarum
optando scripsistis , pro Samucle nostro prophetam elcraundationem originalium delictorum, in vilam
iion inferiorem recipiam. Sic enim dole bona dita- ^ aelernam saliendo prolluit. Atteratiir itaque con-
(iis, consolaiionem aiiquam vestris orationibus ac- tritione valida, ne insolescat, et pro frumcnto
c-ipiens, polero exspeclare illam vcram et acternam, bonoruro operum spinas et tribulos desideriorum
{iroqua desolationem suscipio temporalem et trans- malignorum aflerat. Fodialur, imo confodiatur lan-
itoriain. Valete. cea Salvaloris, ne animara in sepulcro viiiorum
EPISTOLA XLI. defossam setemis 'addicat incendiis. Duobus funi*

AD CARTHUglANOS DE MO.NTE OEI. culis David admetiatur, uno ad mortincandum
[lu, 3.] Dominis et Patribus suis de Monle Dei, uno ad vivificandum , ut quod natura; est con-
frater Petrus Cellensis, dulccdinem gralix qiiam servetur, et quod vitii , dcstruatur. Sic, sic quan-
rcpromisil Deus diligenlibus se. tumounque lapidosa fietmollis et tenera quanlum- :
ExsuKat spiriius meus in Deo salutari meo, tum cunque salsiiginis plena , fiet dulcis et bona ; fiet,
quia vidore et audire vos vel scmel merui , tuin iiu|uam de bcnediclionibus coeli frugifera, fiet qunst
qtiia familiaritatis gratiam gratia superna lar- borti juxla fluvios irrigui, quasi areolae consit% a
,
gicnlc, invcni. Accedit hinc beatitudini meae dulce pigmenlariis, quasi mons coagulatus et pioguis,
ad invicem commercium litterarum, unde et ama- 13"^"»"» vallis nemorosa, velut terra sancla et
c
riiudinibus meis mitigativum paratur electua- uberrima
rium, et ir.q<iietudini sopitivum medicamentum De hac solummodo orilur veritas , in hanc justi-
et hebetudini nun inediocre xruginamentum. De- tia de coelo prospicit, hanc inhabilat et inambulat
nique quoties forinam et vultum inspicio ser- sanclitas : fcmim de hac tollilur, malleus universs
inonum vestrorum, magna virtute veneniferos terrse et securis suggestionis diabolicae in ea non
inorsus evado rugientium curarum, inunJaliones auditur. Ha;c terra benedictioni proxiraa est. HaM>,
<*oitlempcro influentium occupationum , assultus inquam, accipit, lanquam lac divini uberis, priniani
repriino internarum ct vctcrnarum inimicitiarium. benedictionem iii justificatione , secundam in glori-
Placet sensus profiinditas, diclorum veritas , mo- ficatione. Omnis igitur, juxta Apostolum, qai lactit
rum informatio , errorum redargutio, amputatio est particeps, vclut ab uberibus malernae gratix,
vanitatum , condemnatio ambitionum. Plus me- exsugat ab isla lac sanctificationis, ab ilia cunsoia-
dullai farinse, minus corticis et furfuris habent. tionis. Hoc enira est quod ait Aposlolus : llabeiU
Facile ex his perpendi potest , quid in se de se fructum veslrum in ianclificalione ; finem xsero vitam
anima reiigiosa sentiat, quid supra se de Crcatore ccternam {Rom. vi). Sic, sic vivitur, et in lalibus viu
siio obstupescat ,
qiiid infia se de peregrinatione D spirilus. Sic vivunt parvuli tui , Domine Dcus, ali
mundi et tentaiione carnis perlimescal. Plane ad ubere praesenlis visitaiionis, sic ab iiberc fuiurae
«e ipsam conversa conturbatur, ad factorem suum exspectalionis. Haec duo, sicut duo hinnuli capnne
suspûisa ditatatur, ad corpus rcversa confunditur. gemclli , quia ex abundantia divinx jam prxlibatc
Quid eniro corpiis, nisi terra inanis?quid anima, dulcedinis, et ex indubilaUecerlitudincstquenlisrc-
nisi abyssus impenelrabilis? quid Deus, nisi lux muneralionis, jam ad Deum, sicul cervus, insequa-
incomprehensibilis? Igitur ut caro steriiis ct infe- litatem adversitatumtnnscurrimus, jam supcrmon-
ciinda impr3egneliir,jejuniis et vigiliis aflligatur, ut tes aromatum mundarum orationum prx alacriinic
anima tetra ct tenebrosa clarificctur , pristinis vi> tr:.nsilimus exclamantes ciim Aposlolo, qiiia mm
tiis et phantastica ignorantia exuatur. Caro absti- sunt condigna; passioties hujns temporrs ud futurcm
ncndo Uat paradisus deliciarum anima orando et ,

gloriam qucc revclnbilur in uobis (Rom. viii).
contcmplando efliciatur serenissimum coelum. Cu- Cujusmodi aulem lac, fr.ilres, esurialie, lia?sii«,
stos et operator paradisi depuletur ralio : proieclor quia ad 'minanos usus non simplex, sed aliud ov -
et inhabiiaior animaj ipsiiis creator. Adhibeatur nuin, aliiid cnpriciiiu, aiiud vacciimni a Dco cre;ilL':ii
corpori diligens disciplina, ne lanquam pucr imma- perpendo ; halct ct humaiia iiifanlia lac piopriui:-.,
437 EPlSTOLiB. — LiB. L 4S&
ctselalisuxcongruiim, mamillarum roateTnarum.Ex A dum coelc&te mel pleno ore el ventre eructat, silve-
ûalitateverotilH^rali uniuscujusquelaclis, cui m.ngis slrc sallcin pnnegustat. Aliter enim gratia sapit 1n
pcrsonu', velxlaliquodlibethoruin competal, non est patria, aliler in exsilio ; aliter rara , aliter larga ;
disserere. Est nainquc caprinum parum nulritivuin alitercontinua, alitcr interpolata ; alitcr in corpore
sedsalis digcslivum ; vaccinum luulluin niilrilivuin, mortali, aliter in immortali ; aliter invisibiliter data,
sed duruin ad digerendum ; ovinuin ex his niodic alitcr visibiliter administrata. Calore igitur cbariia-
conlemperalum.Quamob»cmexalioservi,ex aliofilii, tis liquefacta , et colatorio discretionis cliquaia,
itcmque ex aliopascuiilur doinini. Qui domini, nir>i nihilominus et infusorio exquisiiai verilaiis iniuia
qui domin.inlur in iiniversa iClgyplo carnis sux? homini gratia , asperitates faucium in confessione
Qui lilii, nisi qui de ventre nati sunt gratix ? Qui mitigat , stomachum receptivum innumerabiliura
servi, nisi quorum manus servierunt in cuphino ve- cogitalionum inundificat , discrelivam cerebri ra<
leris vitae? Scrvi necessitate indigenliae, lilii siiavi- tionein ad certam mensuram modiPicat, et vitalem
tatc indulgeiitix , domini dcliciarum pleniiudine lac venam ad veram immorlalitatem cordi subniinistrat.
cdcre solent. Utinam mihi peccatori indulgcatnrlac Hic autcm interim nos cum lurba lanqnam in cam-
vcniae, vobis jam expiatis lac graliae, tandein expia- pestribus ad gratiam suspiramus : ibi velut in
tis lac glorise Oclarumlacl osuavel o jucun- " monle contemplationis glorificatam Jesu faciem
!
duni! Clarum, quia per veniain transferiiuur de snspicimus. Hic exspectamus, ibi spectamus ; h\c
rcgionc tenebrarum ad lucein gaudiorum. Suave, petimus , ibi accipimus ; b)c rogamus , ibi eroga-
quia per suavitatera gratioe, ab amaritudine tentatio- mus ; hic inopes, ibi locupletcii; bic pauperes, ibi
nura ad dulcedinem deducimur immarcescibilium divites ; hic cum Joanne in deserlo, ibi cum Jesu in
deleciationum. Jucunduin ,
quia per gloriam a sse- regno; hic in carcere Herodis, ibi in palatio xter-
culi tristitia evadiinus ad xternum et incommulabile nae ha^reditatis. Hic ad reparationem gratia commo-
gaudium. abundans jucunditas ! o jucunda abun- datur, ibi ad refectionem praestatur ; hic in men-
dantia ! In die enim illa nutriei liomo vaccam boum, sura, ibi supra mensuram ; hic in utre, ibi in ven-
ut ait Isaias, et pra; uberiate laciis comedet butyrum tre ; hic incortice sacramenti, ibi iii manifeslatione
{Isa. vii). Qii» namque est vacca boum, nisi ani • sumnii et incircumscripti luininis. Ecce lac» imo
ma consors naturse et gloriae coelesiium spirituum? butyrum, ecce mel, vel potius favum uiellis ofTert
Quam hoino Christus nutriet, non sicut nunc in servus vester mensae dominorum suorum. Ad quid
umbra sacrameiiti obumbrali veritate, sed in decla- iterum vobis vas aquae cum amphora vini ? do-
ratione veritaiis, et in detectione reserati per cla- mini et amici charissimi , puteus altus est, et lupis
p
vem David raysterii de mensa corporis, et de vino superpositus, quem mihi angelus nondum revoivit,
preliosi sanguinis, de vestimentis gloriae, et de lacle Jacob nondum amovit, et quomodo dicam : Bibe, do-
inatris grati.ne, quod prx uberlate misericordiaruin mine, et camelis tuis polum tribuawi ? ardens
'vertilur in biityrum dulcedinum, quia omni fluxibi- desiderium ! Fossoria habetis, vcnas aquaruin vi-
liiate et mortaliiale de medio sublata, omnimoda ventiura possidetis , puleos quos fodit Abraham et
coinmutationetransformabitur a clarilate in clarita- filii ejus, Isaac et pueri ejus, habetis, ei adiiuc
lem, et sic in Deum. Tunc enim eritomnia in om- aquam de cisterna quce est in Beihlehem suspiratis?
nibus. Quid hoc butyro pinguius? quid hoc meile Equidem bxcaqua, et si bona ad bibendum, sed
dulcius? Hoc mel coÎestA est, non campesire, non diflicilisad invenicndum. ller prolixuni et obsessum,
denique silveslre. Joannes in solitudine mel silve- locus remotus et ignotiis, vires paucse et rarae, un-
stre edit satisfaciionis : Jonathas in procinctu belli

dique hostis el ensis , nox iiistans et prae foribus
campesire jusiificationis : puer Jesus in Virgine et teiiebrae. Nisi itaque ad incomparabilem tbesaurum
de Viigine mel coelesie incorruptionis. Sufticit enim ohtinenduni tanti labores non sunt insumendi. Quid
lucerna; qua: lucet et ardet, in campis silvo; poeni- dicam ? Momento tamen sui haec purissima gulta
lentiam pradicari, et quando fugiat a ventura ira, n S"Pe"' omnem laborem, quia sitim saiiat, sordes
populiim edocere. Juveni, qui in agone fldelller et lavat, aestum temperat, humectat arida, dura emol»
viriliier decerlat, iii virg;e, videlicet juslitiae, sum- lit, sterilia fecundat. Ex hac lagenas oculorum suf<
mitate fiituram dulcedinem praegustare. At vcro fusas in libamentis vesiris effuoditis, et cum faac
ChrisioJesu, quiluxest illuminans non illuminata, aitissimo Deo vota placabilia oiTeriis. Haec igneni
creairix non creata, propter alvitudineiii diviiiarum exstinguibilein exstinguit. Haec rigorera judicis ad
sapientiae et scientiae ihesauri abscondili {Colos. ii), pietatem inflectit. flammeum gla-
Haec cherubin, et
parum est ut sit praedicator , non sit et dalur, non diuin atque versalilem, ne laedant compescit. Haoc
solum veniae, sed et gratiae. in vinum convertit et suo more poiinra exbibet
:
Denique ut de maxiinis ad minora trahamus in benedictione, quam iii crcatione. Procul dubio
exeraplum, cor cujusque religiosi ad similitudinem sunt iiobis plures fortcs ad bibendum vinum, et ad
baptistae Domini a strepitu saeculi quietum, in ba- miscendara ebrietatem; ad hoc autem poculura quis
ptismo devotionis emundatum, in mortificatione idoneus? Verus Noe noster, qui requiem nobis de-
carnis praeparalum, in amore verbi Dei confirina- djtab operibus mortuis, hoc vinw debrialus, turpi-
tuin, in religione angelorum stabiiitum , et si noii- ludincm hunian» infirmitalis in cruce denudavit,
Patrol. CCH. 15
459 PETRl CELLENSIS 4C0
et a meiiio neque calidus est neque frigi-

filio, q}i\ A Cum adhuc pecealorei ettemus , Chrlstus pro impiis
dus irrisionem susiinuit, Ideo pauci procedunl

.
mortuus {Rom. v). De sartagine frixum apprehen-
adenriendum. pauciores ad possideadum, paucissimi dite : Cum iniquis depulatus est; et, vere langnores
nostros ipse tulit et infirmilates noslras ipse porta-

ad bibendum, fere nemo ad ebriandum. Poiens po- ,
tator hujus vini fuit fllius fabri. Post hunc emigra- vit {Luc. XXII ; Isa. liii) , in corp^tre suo super
\erunt ad vineas Engaddi qui bibebant vinum liba- lignum crucis.
minum. Quia igilur nunc non est relictus in Sion, Panis iste triplex itinerantibus per desertum ad
et residuus in Jerusalem ,
qui de manu Domini ca- Tiam trium dierum non deficit, quia eliam tcrtium
licem vini meri suscipiat, accedite vos qui eslis de coeliim pcteniibiis seu penetrantibus fides incarna-
domo Dei, et de monte Dei, ei bibitc et inebriamini, tionis , passionis et mortis , lanquam scala Jacob,
charissimi.
vebiculum existit. In introitu vero tabemaculi non
EPISTOLA XLH. manufacti, id est non hujus creationis, quud scili-
AD EOSDEU. cet fixit Deus et non bomo, porrigitur panis de

[iii, 3.] Dominis et amicls suis priori, el cateris duabus decimis siniiiae, id est consolalio xterna pro
frairibus de Monie Dei, fraler Petrus Cellensis, bra- legis et Evangelii consummatione, nec non pro cîr-
*' uisperfectaincorruptione, etvera sanctitaie anim».
vio diurni den.trii non fraudari.
Suavissimi saporis buccellas , quasi panis oleati, Ilastam aut gladium ad quid petitis ? quem inlerfi-
avldoore inmensa litlerarumvestrarumpr«gustans, cere vultis? quem ferire? Ubi est vel quis est ad»
jucunditiitem spirilus ccepi eructare , et ilerum at- versarius vcster ? Noniie vos confugistis ad tutissi-
que iterum prae desiderio spiritumbonum atirahere. ma loca Engaddi? Nonne Christus est vobis petra
In crassiludine quippe animae bene pasiae, in abun- refugii? nonne turris fortitudinis ? nonne omnij
dantia dukedinis Dei scripsislis , et sicul adipe el armalura fortium ? nonne inattingibile propugnacu-
pinguedine spiriialis laetitise fauces meas replestis. lum? nonne gladii duo, scutum, aicus et sagitta?
Serino namque vesler non est lalis, qui aduUerinis fortissimi milites Christi ! hastain proiensam ha-
formis superinductis specicm pielatis reprasentet, betis in orationibus contiiiuis , gladium in morlifi*
et virtutem abneget. Hoc enim illorum est, qui in caiione carnis, panem sanctum iii spe seternx glo-
cordc et corde lociuuntur, vel qui molliunt >ermo- rificationis. Hasta vestra non est aversa in adversi*
ues suos super oleum , cum ipsi sint jacula. Non tatibus mundi, quiarectos facitis gressus adcoelum
uutem verbum vestrum sic insulsum, sic iufalua- gladius non declinat in conflictu desideriorum et
lum, sed sale salitum, sed gratiae plenitudine con- q impetu suggestionum, quia anleDominum est omne
fortatum viscera replet sanctorum , vires reparat desiderium vestrum ;
panis non inveteratur ex dila-
animarum, languores sanat segrotantiuiri , foriiludi- tione praîorum, qiiia revirescit charilas certa spe
nem conservat sanorum. Praeterea delicatorum suf- promissorum bonoruro. In calore namque suo per>
ficit giilositati , el nauseantium medetur rejectioni. durat panis, quia charitas non tepescit iu cordibus
Pascil ut panis , ut vinum laetificat, ut paradisus vestris. Non hebelatur acies gladii, quia non defer-
deliciariim , exuberat in omiii suavitale , ut tem- vescit rigor disciplinae ac sancti propositi. Hasta
plum speciosissimum vefulget in omni pulchritu- non infringitur, quia oratio vestra acumine suo
commonendum, rectus ad
dine. Plane suadibilis ad cocium penetrans nullis obstaculis reverberatur.
componendum, «Ificax ad commovendum, potens ad beilum grande. et grave , in stationibus dissi-
corroboranduin, dulcis ad demulcendum ardcns , mile, in viribus inxquale, in armis incomparabilc
ad inflammandum. «ûm enim pure dc puro vase rector et moderator omnium ,

quam , nisi a le
purus efl"unditiir sernio, quid ad emundandum fieret, ridiculosa pugna vermis et gigantis , honiinis
apiius, quid ad inforinanduin apertius ,

quid ad et dijemonis , aniinalis terrcni el aerii , velocissimi
omne opus boiium Sane verbum bonum de

uiilius? et tardissimi, siultissimi et callidissinii, antiqui et
bono Dei verbo frequenli meditatione decoctum, D moderni, mortalis et immortalis? Stat ille in supe-
exercitatioiii corporali et spirilali tanquam mola rioribus, jacet iste iii inferioribus. Pennas ille ba-
inferiori et superiori molilum , continua examina* bet|,* iste nec pcdes. Videt ille quem persequilur,
lione cogitalioiium accusanlium aiit eiiam defen- iste sentil nec attendit a quo tam crudeliter verbe-
dentiiim cribralum, humilitutis ossibus confert meretur. Mole carnis molestatur isle : bonitate Crea-
dullaui , spiriiui conlrito medclam , et anima^ esu- toris ex creaiione sua libero volatu quolibet devoli-
rienti adhibet satietatem bonara. Decoquilur vero tat ille. Utitiir hostis mundo isto ut decipiat ; utitur
panis iste aui in clibano profundi myslerii incar- horaine adversiis hominem ut occidat utitur ;
naiionis Chrisii, aui in sartagine vivificae crucis, eodem adversus eunidem ut absorlieat. Sensibus
auWin craticula inortis el sepulcri : cum vita vestia, suis tanquam propriis armis triumphat, el transgn-
locutio vestra, cogitaiio vestra commoritur el con- lat [strangulatj captivuni, cum spiritus in servilii-
corporatur, vel consepelitur Christo novo gcnerc tem non rcdigit mortale corpus suum. peslis ini-
vivendi. Videte panem de clibano : Memor esto Do- qrta ! o sors hominum niisera ! non est libi in le
minum Jesum resurrexisse a mortuis ex semine Da- îrtus, non in arcu virtntis tux, noque in hasta
vid {U Tim. xi). Comedilc paneni de craticula : liberi arbilrii tui salvat Dominus. Sic collisa inter
461 EFMSTOL^, LIB. l. 4<î
scopulos, sic contracta inler populos, habes lamen A nitis? neque contra legem ex lana linoquc vesii-
pra:iium cum Gliis Enachiii , quibus comparala vi- menlo induimini ; sed abdicantes occuita dedecoris,
deris quasi locusia : habes capitale duellum cuin faciem lavatis , capul ungitis , et de velieribus
priiicipibus lenebrarum , viclori vel viclo proposiia ovium vcstrarum vementes ab aquilone calefacitis,
niorie et viia. Non resurgel, non qui ceciderit, sed cum etiam de confessione vestrac integerrimae sim-
qui cesserit ; nou addet qui destilerit : non rursus plicitatis exempla sumuntur sanclae religionis. Sic
accedet, qui lapsus fuerit. Priino victus primus est, dilectissimi, sic e^V.Accedii homoad cor altum,
homo, quia secundus venit de coeJo, habuit iii coeno et exaltabitur Deus (Psal. Lxm). Annon in luna
sublevanlem se : denuo si succubuerit, non repa- cum lumini solis appropinquat sic evenil, ut eo a
rabiliir, quia alius deiiiceps non generabitur ex vir- suo fulgore videatur deflcere, quo fuerit eflecta vi-
gine Oei Filius. Voluntarie enim peccantibus, non cinior? Caeci domus non ideo pulchra, quia defoi-
relinquilur hostia pro peccatis. instantius itaque raitatem ejus non vidot; non ideo sana, quia iibi
agendum, ne urgeamur redire, cum inclusi in niorte ventrem non considerat. Cani, juxta piophe-
faciat
ilerum non sineinur tunicam oblitam repelcre. Tu- tam, in Ephraim effusi tunl, et ipse ignoravil (Otee.
nicara enim pcenitenliae qui neglexerit in corpore, vii). Doletis fetorein Lazari, truncum jara enioi-
opportunitatem nullara babebit post transitum vitae.
B tuum miraraini revirescere, muros Jcricho non pa-
Ecce, doinini mei et amici charissimi , slaiim ut tiinini consurgere. Facilis namque quod ait Nahum
vidiangelum vestruin, cucurri ad armenlum cum propheta : Aquam propter obsidionem hauri tibi, in-
Abraham, vocavi Saram raemorise, puerum cordis, tra in lutum, et calca, el subigens tene laterem {Na-
et miscui vobis farinain, ut facerem subcinericium. hum, iii). Inleiligitis obsidionera priiicipis hujus
Habetis ilaqiie. cilicium vestrum, hal>elis et subci- mundi, aqua de cisternis sicut nec de ceiiis deficit.
iiericium nostrum. Coopcrantur hxc duo ad extra- Lutura carnis ut fortius prematis, et validius cal-
hendam peccali rubiginem , ad delendam prurigi- cetis intratis, si subigendo tenere laterem merai-
nein, ad exiergendam sordiliem. idcirco sana et iieritis. Non itaque usqu« ad inlernecionem desae-
eancta potuit veraciier exclamare conscientia, vasa viat mucro vesler. Tolle, ait Dominus, grabatum
pueroruni niunda esse. gemma pretiosissLma tuum et ambala (Joan. v), id est corpori indulgeas,
ct prxclarissimu ! pro qua si dederit homo omnem non servias. Quam suaviter in irapetii Spiriliis eve-
substnntiam domus suae, tamen nihil sestimalur in bor, dum vobis scribo, tara aegre fero, dum in me-
comparalione iliius. Oeliueo sancta corda, mundos dio itineris subsistere cogor. Ad quaestionem rer-
oculus, puras manus , plusquam debeam a pabulo „ spondere parco, quia non perfunctorie eam tractare
vitx, ab introiiu gioriae, a contemplatione faciei dispono. Valete.
Jesu jam gloriricau» cl deificalse. Sed iiunc jam re- Destitulus spe ulterius procedendi subsederam
milto ; et ut me conimemoraiione pia in humeris non voiens, sed propter eum qui quasi media via
vestris perferatis ad llironuin gloriae deposco. Vale- me deserebat. Inlerim flavit spiritus bonus, et dum
te. Frairem Simonem luinenocuiurum meorum,par- illius cassavit propositum, nostrura complevit desi-
lem viscerum meorum, attentius vobis commendo. derium. Morara procul dubio timebara, et temporis
EPISTOLA XLIII. sive portatoris importunitatem ad meam referri
AI) EOSDEH. igoaviam satis pertinaciier devitabam. Ut itaque
[III, 4.] Suis de Muole Dei, suusPETHusCeliensis, meara dominorum
insipientiam oculis amicorura et
a claritaie transferr: in clariliiiem. ineorum simpliciler prodam, non quod ex proin-

Veneiunt usque ad partum, et l^rapns non
Hlii ptuario aridi pectoris, sed quod de borreis JosepU
est pariendi. Manus ad rescribendum parabaiur , in saccis fiiiorum Jacob routuavi proponam. Appo-
>niinus ad diciandum, lociis ad sedendum ; el ecce nam mensa ista panes propositiunis
vero prins in
veijlus occupalionuin nuniii vestri veia occupans vestr%, ut cum sumantur legumiiia decoctionis
his
navigii nostri ad portum siientii relorsit. Quid enim ? [> nosine. Quosdam vesirorum ita scnbitis sentire de
Nonne jucundius el voluptuosius pauiatim vinum verbis Apostoli, ubi ait : Renovamini spiritu menlis
bonnm, quod servatis iisque adhuc, per tempus et vestra {Fphes. iv) ; et alibi : Et si homo exterior cor-
lerapora degustabilur, quam uno haustu cum dam- rumpiiui, sed qui inius est renovalur de die in diem
no opiandae suavitatis deglulitur ? Etsi enim in trans- (/ Cor. iv), et (Je paradiso deliciarum in quo Adaoi
iiu desidero vos videre, sallein nolo in transilu positus est, sive eliam hoc, quod homo ad imagi-
scribere : Gustavi et vidi quia bona est negotiatio nem et similitudinem Oei conditus as&eritur, ut sub
veslra. Ne(|uaquam inanus vestrae in copbinis ser- eodem sensu omnia ista accipiantur. Addtint etiaiii
viunl ; nequaquam civilates iEgypti in luto et latere haec bona deiiciosa bifarie debere accipi, sciiicei
construunt; sed quaeque pretiosa et speciosa requi- secundura subsiantiaie bonum et accidens : rcferen-
runt; sed fusum et colum ad nendum sive contex- tes ad esscniiaiia dona imaginem, siraiiiiudinem
endum ralioiiaie et superhumerale, el caetera sum- vero ad ea quae adesse et abesse possunt. Priusquam
mi pontificis insignia ornamenta apprehendunt. bis bonis coionbus et a declis pictoribus iinaginem
Hinc est quod non de stuppis synagogae peccatorum sensuum isiorum compositam in sacrario Dei sia-
grossioia vestimenta aniinae vestrae delicat» appo- tuam, quacro de origine, de auctors st de viriuit,
laS PETfll CELLENSIS 4C4
'?ei etiaflnjtiiitale ejos. Ui enim reljgiosam sil quod A Dei haberci. Qiiae slniiiiiudo Dei ut sede;n, vel
nd^taiUT »1 t^mplo, non nova, «lon ignola* non (lie" receptaculum haberei, imago slve figura substantisc
niqns ficiadeb nt esse numina. hrael, aiiProphel;»,. Dei, quae est filius, anirnae hominis imprcssa est, ut
ii me atdierht non erii in ie Deus recem, nequiado- a suo sancto Spiritu prsedictam similitudinem reci-
rahis Deam alientitn {Psal. lxxs). Non niagis abo- peret : quomodo pretioso.lapidi foramen aperilur,
minabiie est simuiacrum in Ecclesia Deivivi, quara per qiiod gracilem auri virgulam recipiat, qua con-
de eancta Scripûra sensus peiTersus in aniina Chri- stringiitur ei teneatur. Ad imaginem itaque secun-
sliasii. Deieclus lamen et hic habendus est. la his dum naturales aniinae virtutes, memoriam scilicet,
siqtiidcm, quae ad sanclae Trinilalis, vei incarualionis inleiligenliam et dileclionem, ut optime dixit Ira-
fldein, seu sarrainefitoruin Ecciesiie pcrtiiieut errare ctator vester, et ad similitudineni, secundum inno-
pcriciilari est. De muitiplici vero sensu S ripiura- ceniiam et jusliliam, quae in mente rationali potius
runj, vei judiciorura Dei, qu* nunc plura fmnt, naturaliter quam accidentaliter insunt, conditus
quasi diversa, non lamen coutraria, a iide senlire, est homo.
ison est exorbitare. Hic enini sonus esl aiariun ani- Slupeo siquidem me
audivisse, quod nollem vel
hiiiUum in Ezechiel se adiuvicem perculieiilium, somniasse, siinililudiiiem Dei doniim esse acciden-
quia saiictae animae de thesauro sapientiae et sci^^n- B tale : quod uon accidentale, sed veracitor substan-
t\sb i)ei hfgiter accipiunt, unde corpus Ecciesiae in tiaie, imo supersubstaniiale novit qui Apostolum
augmentum corporis Christi diversarum gratiarum intelligit. ScimMsJnquit, (/uia cumapparuerit, similei
[lonipagine salis eieganter componunl. Itaque frater ei erimus, quia videbimus evm siculi esl [IJoan. xii).
i!ie suo bono quidem sensu domum sibi eburnean* Qiiid est, similes eriinus, nisi similitudinem ejus
fabricaveril , el bicameratam , sive tricaiueralaiu habebimus? Quam enim siinilitudinem in crealione
arcaui in diluvio aquarum multaruin prx'paraveni. accepimus, eamdem in resurrectionc prima, deni-
Miror ilbini tamen tantum aedihcium pas-vis sumpti- que et in secunda, sed aliler habituri sumus. Nam
bm exstruxisse : et cum illud fundamenlis solidis- in creatione ita collata est, quod amitti poiuit, cuin
sintis aposlolorum et prophelarum liimaie, floribus eliam peccare potuit. vel potius deforniari; sed in
riuciorum fuicire, malis mariyrum stipare, lU sapiens vefa immortalitate, cum nec inori nec peccare
architectus debuisstt, oblitus paxillos lereos aucto- homo poterit, de similitudine Dei aeleriiaiiter gau-
rilatum Yeleris. et funes argenlcos Novi Tcslamenti debit. Quid igitur? Itane summa ilia beatitudn et
inserere, quasi ciypeis denuda>it parietem. Scd ut gloria saeculorum accidenlalis erit, ut possit adesse
dc proprietate hujus nominis, qua; occurrunt in et .ibcsse praeter subjecli corruptionem? Hoc enim
luslaiiii edisseram , sciendum est ,
quod proprie accidentisest. Ubies, homo? Nonne in mortaliiate,
iimago relative dicilur ad aliiid, cujus siuiilituuinem vel potiiis in morie! Quare? Nonne quia amisisti
gerit, et ad quod repraesentaudum facta est, sicut Dei similitudinem? Quid enim Deus? Nonne viia?
imago CaJsaris. qua; ipslus simiiitudinem pra;feie- Et quae est similitudo vitac, nisi vita? autquae dis-
bat. Improprie aulem imago dicitur id, ad quod similitudo, nisi mors! lÎortem namque invenit, qui
aliud lli, sicut exempluni, quod similiter proprie similitudinem Dei amiscrit. Quod si ideo dicitur
dicitur exemplum, exemplar a quo sumitur. Tainen accidentale similitudo Dei quia auferri potuit, non
abusive aliquando alterum pro aitero ponitur. Se- vera est consequentia. Sic enim scquerctur, quod
cundum istam ralionera proprie iinago Patris dici- accidentaiiter viveremus, quia mori possumus. Na-
tur Filius. Juxta alium vero modum, quo unimi tura; siquidem accidentis est, ut possit adcsse ct
noinen pro alio poniiur, dicitur homo imago Dei, abessepra;ter subjecti corruptionem.Quodquis sanl
qiiia videlicet iinago Dei in eo est. Sicut imago di- cerebri, vel cordis affirmare audeat de virtute, ju-
citur tabula et piclura, sed propier picturam quae stitia, bonilate et amore virlutisin anima? Prorsus,
in ea est, simul et tabula iniago appellatur. Ita ul ait Auguslinus, ut vita corporis anima, sic ani-
piopler imaginem Trinitatis, eliam illud, in quo est D mse vita Deus. Vera quoque virtus, vera bonitas,
hiec imago, imaginis nomine vocalur. Honio itaquc vera justitia, imo ipsa veritas est Deus. Sine his
imago, et ad imaginem; filius iniago, non ad ima- igiiur si fuerii anima, moritur, et dicis esse acci-
ginein. Yolo denique si placct, et in quo simililiuio denialia dona? Vertens iterum oculos, et relegens
differat ab imagine, brevi exemplo signare. Pono apices vesiros, inveniensque non donum, sed bonum
animam lapidein preiiosuin, et imaginem aliquam actideiis, majores phantasias admiror. Noiine enim
in eo expressam, a qua similitudo secundum ima- similitudo Dei Deus est? xque bonum Dei nunquiJ
ginem impressa oslendatur. Nonne e.<t aliud imago >aiiud a Deo esi? Clamat Augu.slinus QuiJquid de :
exsciilpta, et aliud similitudo ab imaglne rcdempia Deo dicitur, Deus est, et nihil secunduiu accidens
'!
Sit igitur bonitas Dei causa hujus similitudinis, dici de Deo; et dicis, secunduin bonnin accidens
quia cum bcnevolentia sua, quaj Spirilui sanclo similitudinem Dei dici. .\l, inqiiis. quod dico siini-
altribuitur, Deus Deum hominem, vel post Deuin liludincm Dei donuni essê accidcns, non ad Deuiu
facere vellet, et naruraliter id lieri non posset (non dantem , sed ad hnminem accipienlcm respicio.
enim naturaliter Deus est, nisi is, qui Deiis natus Mihi vero videtur salis ex superioribus probatam,
est, lion factus), conccssit ut sallcin simiUtitdinem iicutrum csse vcruin. Ilsec sufliciant desimiUtudine.
4()5 EPISTOL.C. — LiB. 1 4GG
Nuno revcrlaniHr ad im aginom , el audinnins qiiid A rnm insiructione; iufiriniiaa anioiai meae, devota el
nobis dical imago vcra. Sic enim l0(]niliir : Quime assidua oralione. utinam perspicerCis pli^s ani-
vtdet, ridet el Palrem {Joan. xiv). In quibus verbr» ma^ me* miscr3B et desoiatje in v.»sii.*aie IwjKtili
desidcrantibns laoiem Patris videre omniuo similli- certe si eain diligerelis, sup<;r eam liigcetis. 6o-
mam ct in nulio disparabileni imaginem semelipsum niiiii et Patres charissimi cur non liberritis aiu» ,
reprjescnlans, desideria cordis eonim de l)onis suis niam, quamvis miserara, tamen vosU'am? cur noo
saiiare voluit. Rursus lia;c eadem imago renovare erujlis de orc leonis jani semipasiam/ cur non re-
volens imagiiicm suam in imagine sua, alias dicit dimitis sub vinculo captivilatis usquequiique hA-
Sancti estote, quia ec/o sanctus sam {[,ev. xr). Tan- miliaiam ? Suflficial vobis ad commovondos pietati»
quani bonus pi^tor animarum Deus priinam ani- aflcftus rccordalio antiquarum miscriaram, a 'ûi-
inam in primo homiiie cuni onini benedirlionc spi- bus rcdimil vos, qui passus cst pro vobis. Ijllra i^»-
rituali, ad quam ineliorem et fonnosiorem invenit tenditur cumulus peccatorum nieorum, et nisi Do-
imaginem, non in jam crcalis. sed iii non creatis niinus juverit Sinclissimijs orationibus veslris in-
pi:ngendo creavit, cl creando depinxil. (Ireavit, in- lerpellatus, jam inreruo .ippropinuuat. Valel'-.
quain, in anima iinaginem suam, vel poiius aaiinam EPISTOLA XL*.

ad imagincm suam. Depinxil, iterum, in anima ^ A.b F.OSDEM.
simililudinom sunm, vel magis animam ad simiiilu-
m, 6, Cliarissimis dominis ei fralribus d«j
[ ]
dinem suam. Fumo autem iniquitatum et transgres- Monle Dei, priori com c«teris saoc<»», fratcr Pk-
sioniim suaruin decoloratam, el usque ad extrernam
Tiifs CeJIensis indignus abbas, saluleri»,
deformitatem foBdalam,au<tor cl amator suus vohiit Forte sicut pulli de nido noii avolaotes ^lernas
eam reparare. Et quia acque idoneus piclor, neque esuriunt esv-as, sic vos, filii charisiimi, qui is» fc*<juio
in coelo angelus, nequein terra homo justus, nequc vestro plumesfiilis, ul euni lempus veneril lo aituftf
subtus lerram aliquis spiritus inveniebaiur, a<'ces- evoielis, dignura faucibus et siomacho «aiictitatis d
sit imagoad imaginom, formosa ad deformem, justii
me refundi exsptsclalis. Sed quid corvus ad pultcnj
ad injustam, nobilis ad ignobilem, pia ad impiam, gallinarum ? N>;u emut eisdem aluntur cibis. Cur-
aelerna ad transiloriam ; venit reparare quod perie- vus pascilur cadi>veribiis putredinis ; columba ve-
rat, venit reficerc quod derecerai. Haec imago Dei scitiir grauis puris tritics <?!ecti. iNovi, novi quibug
invisiibilis Filius esl Altissimi. De Filio namque ail
apud vos per dimidium iiîsporis alitus sum cibi».
Apostolus : Qni est imago Dei invisibilis {Col. i).
Si dixero, novi quibus xmdo iisque ad nauscam
Sanius vero mihi crcdite. nihil dicilur, quam unam onerer, parum profecto dixcjij»,*nim sapienlia vin-
^
esse imaginem totius Irinilatis, Patris videlicet,
cal scienliam, et plus sit tejaore® saporis )n ote
Filii, et Spiritus sancti. Unde Beda, super Facia- retiiiere, quam praslerita ad ai-imniii fievocare. An-
mus hominem ad imaqinem ct similitudinem nostrnm xior igitur in his et gemo ; et quorura ^«slu vche-
{Gen. i) quod dicit, faciamus. una operatio
; in eo menter allicior, nolo ruminalione reilejal» reff ica-
trium personarum ostenditur; in hoc vero quod re dolor('s praelerilos. Suflicial evuin diei »jalilia
dicit, ad imagiiiem et simiiitudinem nostram, uiia sua {Matth. vi) ; suffieiai gustui amariludo sua -4$)id~
et xqualis substantia trium personarum monstra- nssima. Vos denique,*fralres «^t tilii cbarisoiK»»^
tur. Expersona enim Palris hoc dicitur ad Filium, simplicitale ciborum conlenti siout didicistis Chii-
ct Spiritum sanctum, non ut quidfim pulant, su- stum, sicut gustastis et vidislis, quia l*ooa est ne-
geli, quia Dei et angelorum non esi una et eadera gotiatio vestra , sic pcrseveraules iiou 4B[ua>ratis
similitudo vel imago. Proprie itaque Filius dicitur
alianimensam, non aliara escam. fk»nsnj cniin
iraagn P.itris; Trinilatis essentia minus propriev niensam, bonam utiqiic habciis ct escam, qjia vi-
homo improprie. Sic autem homo dicitur imagc»
fh anima vestra. Quid ipse diccre possum deiwcn-
Dei, quia similitudinem ejus in se gerit. si( iit imago Certe ex quo descendi de Sancto Hiifii&
S3 niea ?
Caesaris, quse similitudinem ejus praefert. Hurusque D [)« jnei, aut rarissime, aut nunquam data cst wM
satis dilataverim phylacteria mea, et magnificave
mens*. ut cum amicis meis epularer. Stalim quai jJt
rim fimbrias. Si qiia tamen duriiis dixerim, obsc-
jnsidiis ^^xspeciabant egressum meum soUicitudi-
cro, indulgealis. Valete, et orate pro me «es, rapiberunt et absorbuerunt me continuo re-
EPISTOLA XLIV. fluxu, 6up<^ caput meum redundantes. Satis im-
AD F.OSDF.M. h>is<iricordit«fr vinilicatum »:st in me, si quid otii, s'
[iii, 5.] Dominis suis de Monte Dei, suiis Ceiien- quid bojuio lequie iiia habuenint caro mea et <or
sis, portam alrii inlciioris penelrare. ns(>i>n>. Severiiis in me ex.îrserunt , ct ne spiracu-
Elsi apiccs saluiaJionuMi a vobis mea huniiliias luin quidenj inc<^dit perca. Apud vos, chariisimi
accipere iion merclur, niereatur saitcm munera et desidcratissimi, o-nqueior de me ipso contra me
oraliouuin. Ctrumque quidem si fieri possct . sati.s ipsnm. Haec certc, imo muito pojora nicrui, qui de
gratanler accipcrcin ; allerum tamen ambltjosius p<pna non emendor, s?d cum poMia et culpain mui-
dcposco, si ad utrunsquc non valeo. Laetificarent tipiico.Orate pro s<!rvuIo vestro, qui vos oinni die
me lilter;i», si scribcrelis sed juvant oraliones, si desidcrat, umbrani vcslram siis.pirau3 ci facicm ,
;
pi;' i!!c c;\s fundilis. Insipicnli.» moa indigol bono- vi(i<.Tc siiiens. Valde.
467 PETRI CKLLENSIS 46JJ
EPISTOLA XLVI. A spiritus ardore in pascha adapterls ; si vero felore

AD SiHONEM PRIUREU ET FRXTRES CARTHfSIAItOS gravi oppressus, per ignem et aquain expicris.
DE HONTE DEI. Hoedus etiam esl corpus, quod corrmnpitur ei ag-
[v, H.] Dominis suis de Monle Dei, Simoni prio- gravat aniinam. Agnus qui in latitudine pascitur,
I i (54), et toti sancto conventui, fraler Petrus abbas benignus ille spiritus, qui infestationibus carnis
Ccllensis, sanctum Pascha. agilatus non cornu ferit, sed oculo simplici libcra-
Quotidianum Pascha cclcbrarc non cessat anima torem quairit, dicens : Quis me Hberabit de corpore
uniuscujusque vestrum, dum quasi columba stat ad mortis hujus? (fRom. vii.) !n sanguine agni, id est
vocem de coelo explorat, k Libano
fenestras suas, et in contriiione cordis, et spiritus contribulati libe-
Tocantein sponsara suam. Extento prorsus et re- raris de .(Egypto, et de manu PLaraonis, quia cor
torto collo ad capot veslrum, quod in coelis est, contritam et humiiiatum Deus non spernit. De san-
siiie cessatione viiani istam umbrosani fastidienles, guine hoedi non lego mysterium, nisi quod tiinica
evolare super pcnnas ventorum contenditis, jam ibi Joseph lincta in sanguine hoedi missa est ad patrem.
verum, non annua repetitione, sed continua stabi- Ad palrem spirituum si miseris in confessione flens
litale, celebraturi pascha ciim ilto, et in ilio, qui et ejulans tunicam Joseph, litam in sanguine hoedi.
pascha nostruni immolatus est Christus. Ita est. g id est simplicitatis et caslilatis amictum fucatuni
S(>d adhuc ascenditur et descenditur per scalam et faecatum corruptione libidinis, et fraude diaboiicx
Jacob, donec qiio(i ex parte est evacuetur, quoil circumventionis, sanguis hoedi in purpuram com-
Itel, quando votum in habitum converletur, et in mutabit, quia per poenitentiam non solum induU
Jcrusalem hymnus Deo solvetur. Interim, fratres, gentia, sed etiam gralia adipiscitur. Sed de bis bac-
in hahitanles, et sub umbra iilius
uiubracuiis lenus.
qiiem desideralis, sedenles, eoquite, imo assate Unde namque mihi ut tepidus ferventes, munda-
carncs agni tota nocle, singuli in cella sua, et mane tos sordidus, jacens currentes, piger commoDeam
coiuedeiis eas. Certe tota nocte debet cremari caro alacres? Deus scit, me non prxsuroptione, scd
agni, quia toto mortalitalis lempore, accensa cal- amoris impatientia laxasse babenas et cum non ;
daria conscientia;, facies Sahatoris desideranda, et haberem quid dicerem, dicere tamen aliquid vel-
undts desideriorum fortiter bullieiitibus, ne in die lem, dixi quod inuoiesceret aOectum, etsi non
judieii semicocta offeratur, percoquenda. Habete idoneum esset iacere fructum. Adhuc impelusme
vascula niunda, juxla nanique et in oculis prseter- trahit, et redire ad festum festorum cogit, ut quasi
iluit aqua. Scd nuiiquid vane? sed nunqnid gra- incipiens spirllui indulgeam currere, quousque
tis?Plane supina et crassa negligentia imputanda C lassetur, et sponte petat stationein, et metas si-
cst singuiis, nisi sint omnia munda, quibus et co- lenlii. Sub exemplo ergo cujusdam pretiosi invo-
pia aquarum redundat, et temporis opporlunitas lucri, in quo stupendum sit, tam ipsum repusito-
siiperest, et amcr incumbit totius muiiditige, et rium, quam repositum, aliquid de pascba prose-
ordinis consuetudo non refragatur. Sic est, ego quar, quasi quemdam pannum pretiosum et multi-
vidi, ego interfui , et utinam toties et tara sedulo colorium de divinis thesauris assumens. Moyses in
cor expurgassem, quoties et quam indesinenter illo quadragenario jejunio, ubi a colloqiiio divino
inanus ct faciein die et nocte rigavi, non lacrymis, cornutam faciem reporlavit, pascba illud in litteris
sed aquis. Hoc aulem feci ut hospes, quia noii Kuis prsenominavit, el in illo sacro sanclas reliquias
uUra ostium, sed in ostio tenui. Vos aulem inlra religansannuo recursu ad publicum nostriim devol-
ct ultra osiiiim promovistis pedem, non advenae, vendum consiituens,diem certum praelixit. Siquidem
sed domestici cella? et coeli effecti. Poslquam vero hic pannus , id est pascba , in exteriori facie
vasa vacua ab ambilioneemundaveritis confessione, plurimum nitoris cxhibet ; sed valde amptiora in-
ct Scripturarum mediiatione, implete aqua et ad trinsecHS continet, et cariora pignora. Rubet igiiur
igncm mitiite, et tanquam unguenta pretiosa bullire purpureo colore, propter passionem, rulilal hyacin-
faoiie,Subintraverat buccae meae, ei stylo jam sug- '^ thina specie, propler resurreclionem ; subobscurus
gerebat inipnivida cogitalio, scribere ul carnes agni est, propter sputorum et alaparum et flagellorum,
sic decoquerentur; sed memor mandati lcgalis, quo et cajterarum injuriarum coacervationem ; albet
prohibetuincaquacoquanlur, snbjicio non ut agni, unica nube, propter innoccntiae integritalem et pec-
.seil ha;Ji carnes taliter coqiiantur. Simul cnim ct cati inununitatcm. Ecce colores, colores cingentes
agnum ei hocduin tolterc iii pascha prnecipirnur. pascha gloriosiini, et delicalum aniin% palliuia,
Qiiid crgo? Agnns in veru, vd in craticula crucis, qiio melius amiciiinlur pauperes semicincii, quam
hoediis in aqua • o<juitur, ni li innoceiis fueris, solo divites purpura et bysso induti Revolvere auieiu
JACOBI SIRMONDI NOT.«.

(,')i) Simoni pr, de Monte Dei. Quem virum san- Grandimoniensi, qui ad regem Angliae poniificia»
ctissimum, laudatissimuinque scniel appellat Sares- litlorasdeferret, eumqne au rcdiiiif grandain cuiii
beriensis. Missam epistolam indita Christi aera B. Thoma gratiani hoitarctiir, ea lo^-alionc sirenue
indicat anno H6I. Po.^t aliquot dehinc aniios de- pertunctus est, cujus acia Sartsbericnsis ideni
lcctus ab Alcxaiidro papa Siuion, cum Bcrnardo cxponit lib. iv collcclancorum Iiibloriae S. Thoiu».
169 EPISTOLiE. — MB. I. 470
illas pretiofias margarilas, quae sigillantur in sigillo A etiam dum esset corruptibilis, non vidit corruptio-
isto aureo et argenteo, quis accedel, nisi mundas nem, multo vero minus facta incorruptibiiis, et gc-
bal)uerit manus, nisi oculos columbinos? nisi labia nere vivendi, et loco manendi. Recens est, calida
purgata ? nisi abluto tolo bomine interiori ct ex- est, sana est, viXalis est, regnum coelorum dat,
teriori sacro Jordanici fluminis baplismate? Quia quia possidet. Non est illa caro et «anguis, de quo
ergo vobis sunt manus tornaliles per obedientiam, dicitur, quia caro et sanguis regnum Dei non posti'
oculi clari per pudiciliam, labia stillantia myrrhain debunt {ICor. xv). Quo studiosius arcentur a den-
primain per accusalionem realuum vestrorum, et tibus et stomachis vestris carnes aniroalium, quae
aJ scurriiia xternam clausuram ; applicale panuuin corrumpunt et corrumpuntur : eo dignius accedunt
pascbalero, et expandiie ibesaurum absconditum, ad animas vestras sanctiRcandas carnes ilbe, quae
ut exinde captivus mutuei redemptionem, mortuus siciit noii moriuntur, ita nec corruptionem ineDse
resurrectionem, peccator justiftcalionem, alHicUis paliuntur, ubicunque refectionem praestaverint. Has
consolalionem, religatus solulionem, anathemaiiza- imperat religio, et qiio religiosior sis, eo frequen-
lus absolutionem. Sanctificate ora vesira sanctis tius, et ut ita dicam, glutinosius comedere debes.
norum osculis, oculos tangite his smaragdis, sin- Nonduro quievisset roanus, vel animus, sed repri«
gulos scnsus exhilarate singulis benedictionibus. B mit ^t modus diclorum, et tenipus alia faciendi.
Sed qiix suiit pignora tani cara pro prelio, tam Oraic pro nobis. Novelium illuro angelum veslrum
eflicacia pro remedio, tani rara pro numero, lam A. salutate, et Robertulura nostrum. Plurimum et <
sancta pro merito, lam perpelua pro sevo, tam multiim singulos, et singillatim, et commttniter
amabilia pro beneficio ! Pignora, fralres mei, ista saluto.
ore puJico et timore debito nominanda et ample- EPISTOLA XLVU.

ctenda, sunt caro et sanguis Agni incontaminaii, AD EOSDEM.
Jcsu Christi ossa , nervi , medulla , cartilagines, [v, i3.] Dominis et Patribus suis de Monte Dei,
ciHis, corium, et quaecunque membra in corpore SiuoNi priori cum caeteris fratribus, frater Petrus
Jesu de sacris suis visceribus edidit Virgo virgi- qualiscunque Cellensis abbas, vullus in propitiato-
num. Addamne clavos, lanceam, coronam spineam, rium seroper tenere.

sputa, irrisiones et illusionem, albam vestem, vesli- Varius rerum cursus, sxculorum volubiliiati irre-
mentuin purpureum, fel, acetum, myrrbamet aloes? mcdiabiliter innexus, nihil stabile, nibil aetemum,
Qtianto enim haec in se diiriora et viiiora, tanto in sibi inesse evidenti ralione approbat. Currit, fluit.
Saivatore nostro pretiosiora et appetibiliora facta fugit, labitur, et evanescit quidquid unquam ha
sunt. Quis modo Christianorum si unum horum re bere potest mundands usus. Praecurrit defectus sa-
periret, nisi super aurum et lapidem pretiosum mul- tietatem, praeterfluit adeptio appelitum , effugit in-
tum venerabitius coleret, ambitiosius servarel et stanti;tm desiderii fumus glorise, elabilur utenti
Adoraret. Dignum est, justuro est. Si enim ira- imago felicitatis, evaoescit a viventibus vita , quia
mundus erit, tangens morticinum et captum a dum ordirer succidit me {Iia. xxxviii). Summa ita-
bestia, id est Adam et Evam, quorum alter caplus que dementia est, currere post defcctum , appetere
«st siiasu uxoris, Eva morticinum facta est sugge- non apprehensibile, instare fumo, uli imagine pru
stione serpentis, quomodo non justus emundatur veritate, velle diu ea vita vivere, quae, juxta Grego-
ab opcribus ntortuis, qui viventctn in saecula sae- ritim, vitae aeternae comparata, mors potius dicenda
culorum contingil credendo, amando, colendo, ado- est quam vita. Alias sine dubio cursuin vestruin
rando? Nam nou sicut delictum ila etdonum. convertistis , fratres et domini charissimi; alio ap-
Pluris enint donum, quam delictum est. Sed quod pelitu vivitis; alia instantia pretiusas margaritas
est hoc donum ? Jesus Christus sanctus. Quid est, in foro et nundinis Veteris et Novi Teslamenti
inquam, hoc doniim ? Nativitas Jesu, passio Jesu, quaeritis ; alio usu in carne praeler carnem vivendo
resurrectio Jesu, ascensio Jesu : Quomodo non d corpora vestra quae sunt siiper terram , Christo
etiam omnia cum illo nobis donavit? {Rom. \ui.) concrucirigitis ; alia conversatione aeterna et qua:
Olamat Apostolus : Omnia, inquil, vestra sunl, sive non videntur concupiscitis. Quae enim videntur
mors, sivevita {I Cor. iii), quia est mortuus propter tcmporalia sunt; quae autem non videntur, aeterna.
peccata nostra, et resurrexit propter justificatio- Ideo ad montem Domini sicut passer evolaMis et
uem nostram. Domini et fratres, detineo vos plus nidificastis in foraminibus petrx, in cavernis ma-
quorum januam
jugto, ad statei puisalJesus volens ceriae, ne procella aeriarum snggesiionura vos in-
suum pascha vobi^cum recolere, et de reliquiis volveret^nediluviumcarnalium lilillatiimum absor-
mensse illius magnse partem bonam reservavit, beret, ne laqueus soUiciiudinum saecularium con-
quam adhuc rocentem et calentem denuo de arca cluderet, ne aura humani favoris omnem ventum a
cali refert et profert vobis. Ne vereamini, ne caro facie terrae dispergeret. Ecce locus iste est, quem
anliquata sit et putrefacla velustate nimia, quia constituit Dominus Moysi , in quo vldit posteriora
annus jam millesimus centesimus sexagesimus ejus, dum ante eum transiret. Ni fallor, vir ille
primus est. Nequaquam, fratres, ncquaquam as- bonus, qui Sunamiti mortuiim puerum reddidit,
ccndat iu cor vcstrum haesitalio ista, quia caro ojus cui illa cum viro suo cccnaculum pjieparaverat .
el
lcctuu», et mcnsam el candolabrum per vos sicpe , a falsa objecia vera relatione dilucre. ReproLa liunii-
iransitum facit, contem^datus n vobis in coenaculo liias est, plus quam in corde tuo sentias vane le
glorise , invenlus in l^to mundatx conscienli%, ci- dejicere : detestanda praRsumptio, lamam suam nc-
batus et potalus in sacramento Encharistix diviiix, gligere, et suspicionis nxvum non abo'ere. Utroquc
«ccensus per doH.um sapicntiae et intelligentix. Ad- genere devitans tam quod a vero dcviat, quain quod
juro vos per canipos, cervosque camporum, ut cum pracsumptionem redoleat, et me non venisse fateor,
iraiisieril, gssl lergum ejus ilametis pro pace uni- ct innumerabilibus detentum occupaiionibus atte-
versalis Eêiesix ,
pro his qui in sublimitate sunt, stor. Factum, imo non factum agnosco; causam
pro cîte nostro, cujus cor teligit Deus, aedilicare facti, sive non facii, vobis dijudicandam relinquo.
vobî^ k>euai, in quo secundura genus vestrum fru- Qutd plurissit, vel quodlibet alleri prxjudicet,
i:Mm pro me
faciaiis, peccalore suo et veslro, pro id est factum caus3e, aul causa faclo, definite. Cedo
emuibus nobis commkssis. Transite cum illo et posl enini sententia vestr;», qua credo vos de facto se-
iUum, ut manentem in perpetuas aeiernitates vel , cundum cdusam, non de causa secundum facti qua-
$n iciu ocuU, vel media hora, vel momenio conspi- litatem litem dirimerc. Plus enim atlendendum cst,
ciatig, douec traasfiguremini a claritate in clarita- quare aliquid fiat, quam quid fial. Inforrois namque
itjm.. eerle qui sequitur Iranseuntem, videbil Stan- ^ est actus ille, qui nullam habet causam quare fiat
te«4, vei sodeeteui. deformis, qui malam, bene formatus qui bonaro.
Fratres met charissimi , si delibatio sancla cl Unde et bonus est omnis actus ille, qui justam ha-
massa ; si mesftoria ejus vinum Libani, quid praj- bet causam, malus qui injuslam. Indiflerens vero
sentia, nisi inebrialio uberum, nisi oblivio prxter- dicitur actus ille, cujus causa parum concurrit vel
itorum, et jubiialio interminabilis de pleniltidine ad justificationem vel ad corruptionem. Augustinus
gaudiorum ? Exspcctatio horum lactitia, qutd frui- l>e bona causa : Causa , non pcena marlyrum facit.
lio, nisi lietiiia sempitema? Ad inslar graiu jinapis De mala Dominus in Evangelio : Si oculus tuu$ ne-
visio lua, Jesu , modico sibilo auraj leouis aures quani est, tolum corpus tuum lenebrosum erit {lUalth.
cordis percellis, et quis pt»ieril cogitare horam traus- vi). Item in legibus de indiOerenti : Yotuntas et
ilus tui ? Si dormio, soumiare possum, et videre propositum distinguunt maleficium. Dicit Ambrosius :
non possum. Si vigilo, detentus aliis occupationibus Affectus tuus nomen imponit. Sublilitcr
operi tuo
et cijpis tam cito exoccupari ncqueo. Si vigilo et
tamen ratione quorumdam actuum pensata, ntilla
vacaveiO , lunc forte venam si«unii ejus audio. intentione nulla aflectione boni fieri poMunt
,
sednondum video. Quando e\,^> videbo transeun- ut crucifigere Christum , ut adulierari , et si

Sem?Si mundum cor sursua* habucro si puras ,
njilia.
mai)u.s, si lotam faciem, si tota aniraa, tota viriute
Ut ad proposilum redcam, et congrua structura
omuiljus solum Deum qu^siero, el me totum iit
cohxrere primordiis extrema faciam, veoire ad
jpsum confiavero, ul noa ego in me vivam sed ,
Montem Dei inter illa numero , quae si bono animo
Christus vivai in me,^ ûi facius est nobis a Deo
tiant remunerabilia sunt ; si malo, damnabilia. Fur
sapieotia, et justitia^ «t .sauctificatio, et redemplio.
enim ille, qui fratris illius leprosi pannos, dum
De mendacio auteB», venia pelila, nie ipsum con-
missa celebraretur, abslulit, prsemium bonum pro
demno apud vos. Nec enlm solvi quod proraisi, vel
tali facinore non habebit. Rccipiet vero mercedem,
(>eimel in anno^ revisere nidum illarum sanctarum
qui pro saiicto desiderio videre castra Dei apiid
virtutum, MosUem Dei , in quo plumescunt anim.Te
vos properaverit. Satis est, si non plus satis sit.
charisni,->.tibus gratiarum. Fefellit me lunc ignot;»
More eniin meo tarde incipio, sed et tarde fiitio.
futurorum faeies, et involuta plurimorum casuum
series, Deprafsenli aflectu,
Comes llcnricus reaccenso spiriiu instat quaerere
quo mens mea tota illa
lo<um idoneum, et asserit illum alium locum non
quadrafesima impinguata eructabat mellis et butyri
se dimisisse, nisi quia vos noluistis acquiescerc.
rmil^* pensabam sequentes annoS. Sed eruca, lo-
f) ^,^^^^,^ ^^ „^„ ^^^^^ ^-^ ii^^„„, „^^^,, 3,j.
CKSta, bruchus , et rubigo devoraverunt speciosa
quem de fralribus, cum qiio ipse videam vel pcr
expandenies retia quotidianarum sollicUti-
deserli,
me, vel nostros locum, ut jam dictnm est, aptuiii
diaum pedibus meis, ut quod egressum est de tabiis
ordini vestro. Siue mora facite hoc. Sigillatiro et
meis facerem irritum. PcccavS, quid aiiud ditam V
generaliler omnes vos salulo, quandoque vcnturus
Si me excuso os mcum condemnabit n»ft. Magis
,
ad vos, si Dcus volueril, et forte cum redierit
aulem meretur veniam culpae» humili* cOnfessio
nuntius vester ad vos. Interim orale pro no-
quam argumentosa extenuj.li» criirtinis.
crroris,
bis, Robertulum noslriim salulo. Richardtini ,
Verumtamen cum reddilur ratio facti, rei teritas
Stephanum , Rogerium, Nicolaum, et itcrum omiio*
non ofruscatur, neque rei culpa sl qna est dissimti-
simul.
laiur. Distinguiiur namque falsa cxcusaiio, et ra-
tional-ilis saiisfaciio.
EPISTOLA XLVIII.
Alterum culpam cumulat, al-
icrum qiiatentis culpandus vcl non culpandus
, sit
AD BASILII;M PRIOReM KT CARTnUSUÔS MONTIS pri.
qui arguilur, declarat. Uterque «;liam pcccat, el [v, ii.] Domiiiiscl Palrrbus charissiinis, Dasilio
uui mciidlur in sui accusatione, ct qui dcdignatur priuri Cartliusicnsium luin caeleris prioribus, et
475 EPlSTOLi*:. - LIB. I. i74
tancto conventul , frater PtTRis abbas Collensis, A auxilium et consiliuro non flcte buic operi subini-
consiliuin el auxilium veritaiis et pacis. nistrabimus.
Rcfusione uberiori irrigatur hortus Dei ille con- EPISTOLA XLIX (56).
clusus, fons signatus (Cant. iv), quotics in unum ClRARDl DE PEROWA MO.NACHI CLARiCVlLLENSIS
, , AD
conveniunt fistulse ct canales benigni spiritus Dei, PETRUM DE UNITA DII.ECTIONE.
non ad calices Babylonicos absorbendos, sed ad fic- Suo et verc suo abbati Cellensi, frater Girardus
ces Jacob expurg;«ndas , et ventres steriles fecun- de Pcrona, in cellam vinariam introdiici.
dandos. Spirilus Dci a qualuor ventis cocli singulus Quod vos meum appello, non insolentia est, sed
Yeslruin dc loco suo evocavit, ut unum corpus ple- amicitia. Conscientia enim mea, qua; sentit me esse
num gratia et verilatc elficeremini. Vos enini qui scrvum vestrum , praesiimit vos dicere meum.
priores estis, el curam aliorum susccpistis, quasi Dignatio enim veslra fecit mc vobis familiarem, fa-
venx in corpore Carlhusicnsis ordinis estis. Tain miliaritas ainicum, amic'<tia ununi animum cx duo-
itaquc unanimiler rcgiraini vcstro invigilare omnes, bus eflecit. Et quamvis vos in subiime, ex humili
et tam temperanter a subjeotis vestris niandata et loco fortuna locaverit, charitas tamen, quae in
consueludincs ordinis exigere debetis , quanta in sacrario suae majcstatis omnem hominem aut
cbaritate in huinano corpore venae omiics sibi so- B parem fecit, aut accepit , de personis imparibus
ciantur, et salubrem vegctalionem omnibus nicin- pares ainicos facit. Quem enim sic diligo, cui
bris xqua distributione sanguinislarîuntur. Eadem aque dilectus ego? Nonne ego et vos unum su-
siquidem cautela fugere debet nimiam exiiitaiein et nius? Neminem habco tam itnaniinem in visceribiis
subtilitatem vcna, qua immodcratam grossitudincni Jesu Christi : testis est mihi Christus. Et licet nos
et repletioiicm. Nimia namque rcplelio, nisi cito ordo divisus dividat, cliaritas ligat, quia non color
evacuelur, aculain facit, et longam xgritudinem gi- vestium, sed amor cordiiim hanc effecit unitatem,
gnit. Rursura nimia cxinanitio vires detrahtt, et imo unanimitatem, amantissime pater, et, ut aliquid
bona valetudine destituit. Domini et Palres charis- ludamcoram Domino meo, quod in metorquclis, in
sJmi, ostiuin vcstri ordinis et visione rara, et inler- vosretorqueo. Quid eniin ? Suspiciosus vobis factus
rogatione assidua jam trivi ; et si consilium altcrius sum, sicut eliara in lillcris vestris apparet. Hoc si-
Jethro admittitis, non usquequaquc dispensaliones. gnum cst quia aut non diligitis, aut minus diligitis
quae de corde charitatis procedunt, anathematiza- quod inveram amicitiam nec cadil nec cadere potesl.
bitis. Quain enii.n frivolum et inconslans est, sine Quid si vidissem vos et non locutus fiiissem, aut
ratione et auctorilatc meliorum mulare decrela, et statim exissem nunquid tamen ideo niinus dilige-
:
r
^
statuta seniorum, tam pertmax esl, et extra regu- rent? Absit a servo vestro. Absit a cordc vestro,
lam lemperaniiae, quae est maler virtutum, veile ut vel tenuis suspiciuncula in lanlum amorem de-
temporibus et moribus liominum negare quse descendere possit! Quodaulem ostia non confregi, par-
ceant et expedian:. Igno&cite quod vocem funestram cite verecundiae ineae, quae juxia vinim sanctum,
quidem, quanium ad sonum, sed verani quantiini egressa est ex uicro, inecum crevit ab infanti* inca.
ad sensum, in vestro sanclo conven(u de latibulo A modo pudorem ante excutiam, quain vobis suspi-
ineo ausus sum proferre, el de his haclcnus. Caetc- cionem incutiam, et etiam portas aercas conteram
ruin salulat vos dominus Henricus comes Treccnsis, et vectes ferreos confringam veniam peto : faciitt
et universitati vestrae inandat cuni omni supplica- de vestro, quod de vestro. Yerumtamen monacho
lione, lit suai pctilioni acquiescaLis; cl nobis lioc illi sii pro me, melius, cui pejus proptcr nie fuit.
injunxil, ut ad vos unum de nostris miitcrcmus, lllud autem scilote quia sic collocavi memoriara
per quem voluntas ct desidei ium cordis vobis iniio- vestram inter ubera inea ut nulla occasione possil
tesceret. Quod autem non proprio sigillo scripsit nvelli. Salutat vos N. vcstcr, ul vester, vester est
vobis, occupationis maxima; fuil de suis et regiis cnim.
negoliis. Csl aulein pjlilio, ut ci concedaiis locum EPISTOLA L (57).
j^
prjeparare ordini veslro suniptibus suis, juxla nio- NICOLAI CLAR.CVALLENSIS AD PETP.UM EXCUSATIVA
rem veslrum, in terra sua, ubi visum fueril his, qui- SCRIBENDl VLL DICTANDI.
bus hoc negotium injunxeritis. Petitetiam, ulpriori Inter amicos amicissimo Domino Petro Celloiisi
de Monte Dei, et priori de Vallc Sancti Pctri (5.S) abbali, fr. NicOLAUg, sic in nigris vivcre paniiis iil
injungalis hanc curam. A niultis cniin leniporibus candidis indualur in coelis.
lioc ipsum ccepit, ct orationibus veslris adjulus Suflicere vobis deberet, si vos diligerem sicut
ciipit perficere. Ex parte eli?.m noslra hoc ip- me, quia nunc vos plus quam ine, mc constat di-
sum humiliter et devote, pelimus, uuia Deo juvantc lexisse. Furlura enim feceram propter vos, nunc
JACOBI SIRMONDI iiOTJE.
(55) Prjorde valle S. Pe(ri. Ordinis ilcm Carthu- Ingclberius , ul didicimus cx cpistolis Saresbo*
siensis insigne est monasleriuin in dioeresi Laudu- riensis.
nensi, cujus priorein aliiscliam locis commemorat, Nova.
(56)
eiqiie sci ibit, sed nusquani noniinat. Is auteni crai (57) Nova.
475 PETRl CELLENSIS 470
furatus sum me niihl pro voois : ego enitn, qui A EPISTOLA Ll (58-).
slyluni abjuraveram, dignus lalebris et omni so- HUALEM PRIORIS CLAR^VALtENSIS AB HENSICIJII TRK-
litudine, postquam aviditatem vestram praesensi ct CENSEM EPISCOPUM. PRO ARBATE CELLEKSI RECOM-
quam MENDATiVA.
persensi liai)etis de verbis el pro verbis homi-
nis illius, cujus eloquentia et sapientia, vita et fama Domino et Patri Henrico Trecensi episcopo fr.
non immerito per totam latinilatem decucurrit, ac- R. de Clarevalle, ambulare a claritate in claritatem,
cepi tabulas el quod habui et fcci. Cum laborare et lanquam a Spiritu Oomini.
plorare et orare deberem, ut propitiaretur Dominus Quam libenter audiaraus illa de vobi8, in quibus
peccato meo (multum est enim) in linguae volubili- honoretur Deus, honoretur Ecclesia, honorificetur
tatem refusus secretum cordis mei succussi pariler mysterium (60) veslrum, novit ille cui, et a quo est
et concussi, et dicitis. Hsec omnia in silenlio, et omnis honor et gloria. Ad hoc enim vos Deus m
magis cum silentio operari poluislis. Mirum si boc sublimital'^ posuil, ut deponatis superbos, e( bu-
ex sententia dicitis. Quis enim magis in turba est, miles exaltetis, vos praecipue cui et voluntas bena.
quam iile qui faciendis dictaminibus implicatur? et potestas magna tam ex auctoritate quam ex no-
Perstrepunt enim ut dtgae inveniri sensuum veri bililate descendit. Hoc idcirco diximus, ut sequeiH
las, ver!>oruin varietas, quid melius ad consequen- ^ libws litteris viam faciamus. Abbas Cellensis (60*)
tiam, deniqne quid, quando, ubi et quomodo pro- vir religiosus ac timens Deum, homo bonus et te-
ferri oporteat. Hoc ergo vos judicabilis silentium stimonium bonum habens a bonis, vita ei litteratara
et quictem, maxime boinini imperilo, cui et sensus conspicuus, nobis quoque tanla familiaritate de-
nuilus adesl, vel serniu non cst venustus et facilis vincius est, ut non sit unus de cseteris, sed prx
ad sententias vesliendas? Denique (57*) vel mona- caeteris unus. Omnia nostra, sua sunt : et sua,
chi, quod esse videor, vel peccatoris, quod sum, nostra sunt; nos in illo et ipse in nobis uqus est
> non est oflicium diciare, sed flere. Dictare ergo nec de ordine suo (61), in quo domino abbati nostro,
indocto est in promptu, nec monacho in ausu, nec amico vestro mullum complacuit. Invenit ipse ab«
poinilenti in affectu. Coegi tamen me contra me, et batiam, cui prseest, et turpalaro, et lurbataro a ma-
duo volumina sermonum hominis Dei milto vobis, litia habitantium in ea, vult eos reducere ad viaai
iu uno qiiorum ego dictavi quod ita incipit (58) veritatis, sed faciiius est informari ignaros quara
Solet apostotus Paulus in verbis esse brevis, in sen- reformari perversos. Sunt inter eos duo famosissimi
tentiis (58*) densus. Aliud vero volumen j»mpri- et clamosissimi turbatores qui et malefuctis suam.
dem dictatum est, et rosuin et rasum ; sed qujerile q e* maledictis alienam vitam jugiter attriverunt
quis diligenter et sapienter illiid scribat, mullis Confidentes enim in linea suae nobilitatis scandaU
enim sensibus plenum, illud autem scitote, quia nutriunt, moliuntur dissensiones, quia comprehensi
noa parvam amicorum multitudinem contempsi sunt in operibus manuum suarum. Si quid igitur
quibiis nolui prapstare ea, ad vos enim festinabat nostri Clarevallenses apud vos possunt, facite unum
cor meum. Festinate et haec festinanter rescribere, ex duobus, ut aut de monasterio penitus evellantur,
et exemplaria reniittile mihi et sic ad opus meum, aut sic statuantur in monasterio ut jam amplius mu>
secunduifi pactum meum rescribi faciic ; sed et illa tire non audeant, cl sciant propbetam surrexisse
qux misi vobis, et rescripta iliorum, secundum in Israel ad obstruendum os loquentium iniqua. Oe
quod dictum est, miitite mihi, et videie ut iiec praedicto vero abbate patre et fratre nostro, boc
unum iota perdam. Libcllulum autcm, qui ita inci- adjicimus, quia qui illi benefacit nobis facit, el qui
pit : Tria sunt quibus reconciliari debemus (59), et ilium audit nos audit, et qui illum iaedit nos laedit.
hcras nostras, quas babetis de Domina noslra, re- EPISTOLA Lll (62).
mitiiie. Orate pro me et rescribite mihi de his NICOLAI CLAR^VALLENSIS AD FETRVW EXHORTATIVA
omnibus voluniatem vestram, ct pcr proprium UNITATIS CONTRA MALOS ET DE CORRECTIONE.
nuntium vestrum. Speciali et pene singulari amico Petko Cellensi
JACOBI SIR.MONDI NOTiE.
(57*) Vidctur imitari illud sancti Hieronym. in D (59*) Nova.

Apolog. 2, contra Vigilant. Monachus non docloris, (60) Germanior est, lectio mtntslerium : respexil
se4 plangentis habet officium, qui se, vel muuduni tu- enim auctor S. Pauluiii scribentem Rom. ii. Hono-
geat, et Domini pavidus pra;stolalur advcntum. rificabo ministertum meum, ubiGi-sece posuit tijv 3mc-
(58) Exstat bic scrmo secundus ordiiie inter xov(«v, non ;uv(TT»jjO(wv.
Bcrmones ds verbis Apostoli, a S. Rern. dictos. (60*) Hic csi abbas Cellonsis, nomine Pelrus ad
(58') Impress. Iiber liabcl, copiusus. quom siipra opist. 20, 22, 24.
(59) In libello sent. S. Bernard. habcs lerliam (01) Peirus abbas Ccllensis pergratus S. Bem.
seclioncm bis incipientem verbis et liinc iujuet vel
: Conipenditim urbs esl in diijccesi Sucssionensi ad Isa-
Itbellum fuisse transposilum. In lib. sent. moral. ram flumen, nolissima ex Gallorum rcgutn couvenlibu»
S. Bern. exstat horariarum preoum iii mcmoriam el cojiciliis qua; alleQanlur in capilula.
B. Virginis libcr ii, cui siipra inscribunlur epist. (62) Nova.
20, 22, 24.
J
477 EPISTOLif:. — LIB. I. 478
abb&ti, fraterNicoLAUS, se ipsum.eisi quid amplius A ^gendum est in nianu forti, et brachio eKenio,
possit. et (C4) gladius Phinecs sxpissime ct potentissimc
Quod frequenter scribo vobis, non est insolentiin, educeiidiis ad verberandum el transverboraiidiiin
sed amiciti» argumentum. Scio enini quis ct cui filios Reiial (65), qui famx et vitx sux nec rogati
scribam : alioquin quid tant.neextreniitatiscum tanla parrcre volunt. Indigent enim incrcpatione , noii
summitate , si non mihi condescendissel- Hla vc- exhortatione, prxcepto, non consilio, iion doctrina,
stra humilis sublimitus, imo subliniis buinilitas ? sed virga , alioquin ia^lincastis omnes iuimicos ve-
Credo, patienter audielis servum vestrum, et si di- stros et amicos moestiflcastis : qui ainhubus, ut
gnumjudicatis, filium, ainicum autcm velitis, noiitis. dicitur, manibus paraii sunt peslilentes filios a
Si quid mordacius et audacius proccsserit, dile- sacris xdibus, et sedibus exturbare, induite forlilu-
ctioni ascribite. non prsesumptioni. Manum vcstram dinero, non parcat oculus vester, et non miscrcatur,
misistis ad fortia, et fortiludine opus est, qux vos quia et si pleruroque ctilpa cst totam prosequi cul-
salvum faciat a pusiilanimitale spiritus et tempe- pam, in illis lamen vitium est, vilio vel aliquatenus
state, fortitudo in prxiatorum mentibus summum pepercisse. Novi ego quod populus durx cervicissit,
obtinet principatum, qua cedenie omnis virtulum cujus et vetus, et veterata rebellio velit vinuin, noii
fabrica per discrimina, imo per prxcipitia labilur, ^ oleum, flagellum non beneficium, verbera non vcrbu.
vobis prxcipue necessaria est, si attenditis et inten- punctionem non unctionem, serpentem non culiiii)-
ditis, ubi, cum quibus, ad quid, et quis positus bam, magistrum non patreni juxta comicum , inale
estis, ubi, in loco utique honorato, sed. onerato; eos docuit lenitas vestra, quia donius exnsperans
ubi multx divitix et malitix multx, locus dives pos- est, legistis ne de illis qui ponunt pulvillus sub cu-
sessionum, sed prxsumptionum ditissimus. Ab an- bito hominuni et faciunt cervicalia ad capicndas
tiquo plaiitatum est toxicura mortis in borto illo. animas pulvilli ; et cervicalia juxta Sapientem blanda
Ex quo ibidem regularis rigor elanguit, et res san- ei lenia verba sunt in quihus laudatur peccator in
ctu»rii rapinis expositx, dispositx flagitiis , flagi- desideriis animx sux et iniquus benedicitur. Tali
tiosos homines incurrerunt. Non ftiit qui se oppo- piilvillo et tali cervicali circa delinquenlcs filios
neret murum pro domo Israel : qui gladio spiritus usus est Heli , cum diceret : ISon bona fama, (ilii,
ainputaret vites, purgaret palmites in vinea illa quam audio (7 Reg. ii) de vobis, et hicc quidem fuit
electa, quia, qui vigilabant super gregem illum, corripere et coercere, sed lenitale et niansuctudiiie
dormitaverunt omnes et dormierunt : cura quibus patris, non severitate et auctoritate pontifleis, im-
autero ? Cum hominibus operantibus iniquilatem ? misericordem debel sorliri semper exspectata judi-
qiii ab uberibus , sub uberibus Ecclesix nutriti in C cem, nunquara secuta correctio.
ipsa matris viscera tota eviscerationc grassati sunt, Qiii sunt tainen, qui aflêclant tyrannidem et po-
exterius infamia, et infamanda operaii, interius bor- nunt in coclos os stium ? Prufccto duo fllii iniqui-
rida et horrenda fecerunt, ad quid autem? pro- tatis, qiiibus nulla menlio, de se ntilla cura, pro se
fecto ut vitia disperdatis in superficie, evellatis a nulla, in se nulla reverentia, qui didicerunt faligare
radice, disperdalis in elongatione, dissipetis in com- Deum contemplu, naturam flagitio, leges abusu.
munitione, vos autem quis ? revera juxia Aposto- Nunquid non mille morlibus dignus est, qiii suam
lum homo quieti et moderati spirilus totum habens pueriiiam turpavit , turhavit adolef^cenliam et xta-
quod ienitatis est, aspeiiiatis aut p^trum aut nihil, tem tam inclinatam inclinal scmper in pejus ? non
-vos mullum mellis, illi multum fellis hauseruat solum semper feriendus, sed et fiilminandus est
sibi. Conversatio vestra dulcior sit quaro mel ct homo frontosus ad verecundiam insensatus aJ ,
favum, illorum ainariludo habet myrrhx et aloes metum, inflexibilis ad piel.item , ad iram prxceps,
pliis quam libras centum. Non bene conveniunt nec vclox ad facinus, pronus ad iiijurias, sed et ille
in una sede moranlur tanta simplicitas ct tanta alier contcmplibilis adolescentix ct coiitemptricis
dolositas, tanla perversilas et tanta sanctitas, tanta insolentix est adhuc, lupicelius (66) in patrem suum
D
benignitas , et maligniias tanta. Ponenda quidein mordaciter strinxil denics suos, lurpis corpore,
fuit lucerna super candelahrum , ut lumen videret turpior corde , opere turpissimus super omnes
qui ingrederelur; sed forsitan non tantis vcntoruin coyetaneos suos, hic in primxvo pueritix flore omiii
turbinibus opponenda , iie exslingueretur. El hxc impiiritale se polluil, et adolescentix vias ingresstis,
quidem antequam ascendeietis. Postquam aulein egressus cst cum Dina (67) ut videret mulieres re-
audistis a Doiuino : Amice, ascende superius (63), gionis illius, ncc homineiu verilus nec reveritus

(65) Luc. in parabola convocatorum ad convi- exteges monaclios, fitios Betiat, id est sine jugo re-
vium. tigionis, vel, si Jiceat novare vocuiam cudere , ex-
(64) Lege c. xv Num. juges.
(65) Diabotus lingiia Hebrxa Salan appellatiir, id (66) Male in exemplari, tipeciltus pro tnpicells
C6l conirarius sive adversarius , et ab Apostolo II vel lupulto ut loquar cum S. Ansel. Canluar.
Cor. VI, Belittl, hoc est absque jugo, quod de coUo suo Epist. 68, i. 3 nis.
Dei abjecerit servitutem. Ita B. Hieron. in cap. 4, (67) De qtia, Gcnes. xxxiv.
episi. ad Ephes. Hic igitur Nicolaus scilc appellat
ordi.iem, etsi non qnscunque voluit, tamen qu«- A vesiris aiienum, haec soribo. Caelerum si quis aliier
cunque valuil fecit. Quanla malignatus est ininiicus sapit, desipit. Itaque resipiscat animam suam )3C-
in sanoto ! Quanta audivinnis ct cognovimus ea, dere, imo damnare, qui paceni vestram et raeam
el fratres nosiri narraverunt uobis ? Religandus est, quxrit perturbare. Non designo aliquem, vel im-
et denles cjus in ore ipsius conterendi ne in lupum propero cuiquam slulliliam suam. Stinicit enim ac-
transeat juvenis gratis currens ad facinus, ad ho- cusalio proprise conscientise, ei ad tormentum pro
nestum ncc pretio. li duo unum impielalis parietem nialis, el ad prjemium pro merilis bonis. Prorsus
statucrunt et clamavit pilosus alter ad aiterum, nemo ex hocintev vos conturljelur, quia inanis
juvenes sunt, nobilcs sunt : et idciico alacrius et nunquam eril paeniienlia, duntaxat si fuerit vera.
acrius corrigendi, ne vobis in scandalum, sibi in Filio virginis caslas menies prieparate ;
Filio Allis-
periculum, aliis veniaut in exemplum, et sciant siini bumiles animas exhibete : angelo sanctitatis
vitiis accessisse judicem, moribus fundatorem, vos habitacula cordium vestrorum emundaie. Vaiele.
aiitem, domine Dater, ne timealis a duabus cau- EPISTOLA LIV.
dis (68) titionum fumigantium istorum quia fbr- , AD GRANDIMO.NTEîSES.
tassis ducentis manus diicil eos, ut exeant opcra [iii, 8.] Charissimis Patribus et dominis suis de
eorum in lucein et arguanlur a luce in luce, nonne ^ Grandi-Monle (71), frater Petrijs Trecensis abbas,
vestri Clarevallenses vobiscum sunt, anie quoriim fideles oraliones.
faciein vel stare nedum loqui audebunl ? videte, ut Scio quia in concilio justorum et congregalione
non annuntienlur Geth (69), nequc in compitis
ia magna opera Domini. Idcirco, fratres charissimi,
Ascalonis et dicant filii incircumcisorum llbi cst :
longe licet a vobis remotus, lainen anim.'e meie
quem posucrunt custodem in vineis ? Proinde ex- intcntionem et supplicationem iii pr«scnti conven-
tenditc uianuni vestrain, ct sagitlas vestras compicte tu transfcro, quatenus portiunculam cujuslibct coe-
in eis. Sicut filius excussorum, hacc ioculus sum,
lestis benediciionis referat, unde consoietur et lon-
domine Paier, non quasi dirigens, sed quasi corri- go tempore confortetur. Ciedo enim, si vei unam
geus, et diligens niullum, ncc i-niin pr.X'Siimo docere oialiunculam angcli illi vestri, qui facieni Patris
Minervam, vel in so!e radios ponere , cum vos, me semper vident in ccelis, ad ipsum Patrcm luminum,
tain vita, qiiam scicntia lungc anlecedatis. Claudile
et ad thronum graliae Filii ejus, nb ore et corde
epislolain lianc veslris, el veslrorum ocuiis : quam veslro pro me delulerinl, quod faciet fructum sur-
idcirco propriis manibus txaravi, ne in oculos alio-
sum, el germen poiiet in lerra deorsum. Hinc vero
nim incideret. In fine ejus commcndo vobis ma- fructus vilae et spcs misericordi^ egeno et pauperi
^
gia trum Joan ncm, qui vos suo pectori et aliiiis et
erit. Manus igitur ilias vestras puras ab onini san-
aiclius impressit : quem propter vos singulariter
guine el criinine, et ociilos columbinos ad feneslras
diligimus, cuni et propter se specialiler diligendus cceli, per qiias ad propitiatorium et ad Sancta san-
fcit, valete. ciorum intrare soletis, lcvate : nec aliquo modode-
EPISTOLA Lin. ponatis, donec vos exaudierit qui dcsiderium pau-
AD rnATRKS CELI.ENSES. perum cxaudit Dominus. Veslcr suin ; sed tunc di-
[in, 7.] Fiatribus ct fiiiis (70) dileclissimis, fratcr gnius et afleciuosius. Valete.
Petrus humilis eoruin dicius abbas, spiritum dile- EPISTOLA LV.
f:tionis el pacis. AD A. SACERDOTEM S. PETRI PRUVI.NEN61S.
Quam unica et singulari erga omiiium et singulo- [in,9.] Frater PETRUsCellensis abbas, venerabili
ruin vcstrorum saluiem afleclionc et sollicitudine A. saceidoli Sancii Peiri Pruviucnsis, salulem.
tenear, unicus illc spiritus novit. qui scruialur pncsumo scribere, quein non
Kon immerilo illi
ctiam profunda Dei. Non ignorat hoc ipsa quoque An impune non diligercm,
praesumo non diiigcre.
anima mea, quain ulinain sicut est intuerclur ocu- quem apprime bonorandum ulinam vel simpiiciler
Jiis mcntis vestrae ; et sine dubio compatcrctur do- D suscepissem Sed quid tanlopcre laudo, qucm vel I
b)ribus suis. Prxsumo eliam, in conscientiis quo- rarissima visione cognosco? Sed plus hunc fateor
rumdain manireslos nos cssc, quibus idem suadet cognosco audilione quam visione , plus fide quaiii
piiritas siia ct vcritas mea. Nullis vos circiiinvenirc coiifabulatione, plus rcligione quam familiari co-
udulationibus, nuUis aliiccrc fomeiitationuin falla- babitatioiic. Audivi enini viri non clalam s;eculi
ciis, fraties cliarissimi, volo ; sfd ul pax veslra pompani, sed eicclam doctrinac forinain; non cbric-
lirma sit ad Dcum, et iiic iion aistimctis a cordibus laiem, scd sobriclatcm non vanam pccuniarum
;
JACOBI SlRMONDl NOT.C.

(68) Lcpido duob. iliis elYienalis monarliis Iribuit obscuri in Gallia ordinis clcricoriiin , qui Grandi-
(|uod Isai., c. vii, Rasin ct Phaccc obsidcniibus Jc- moiilcn.sos indc appcllali, iii dioH-esi Leiiii>vic«-usi,
rusalem. baud procul Mureto. Uiidc rl. Slopliamnu rcligiosa;
(60) bl depromp&it cx 11 Reg. i c. ubi David de famili.e diicoiu ac principein, Slopliaiium do .Mii-
flct Saulcin iiiterfcclum. rclo appcllr.l Slt^phaniis ToriKuonsis cpistola I,
(70) Frnlribns ct filiis. CcUensis monaslcrii mo- qiiia sedem ibi lixor.U, cum alioquin Arvcrnus p.i-
nacliis. iria essct, non Lcmovix.
(7t) Dc Grandimoutc. Id caput et scdcs est Don
481 EPISTOL^. — LIB. \. 482
ooliicluidinem, sed viriam Scripturarum meditaiio- A palernis in carne noslra , imo sua apparerct. Filii
nera ; non curiositatera formarum et pulcliriiudi- ita(]ue nudi Chrisli, nuda adinviccm corda pan<!a'
nem faces gehcnnales accedcntes, sed omundatio- mus, ac stabili compnginc in Christo ca conipin-
nem deformitatum propriae coiiscienliye juxta divini gamus : fluant ad Chrislum, rcnuant ad coclum,
speculi illuminationem. Uxc bone jiiveiiis de te , ,
coniluant ad trinum et unum : quam botiuvi et
ab aliis cum desiderio audivi, cum lide acctpi, cuni quam jucundum, frater, fralres habiiare in utnim!
gaudio aliis enarravi. Mihil itaque mirum, si tali (Psal. cxxxii.) Unum ost neccssarium. Qiiid vcro
scribo, quem talem describere non vcreor e.x relalu mulia? non necessaria. Qu» crgo vanilas est filionim
corum quibus firniiter credo. Hujus lameii ardcn- hominumutmultaqua;rant,clnoncurcntunum?Prius
tiuscum aviditate faciem vidcrcm, et vocem audi- estunum, quam multa, et facilius consequimur
rem, quam mortuis apicibus morlua vciba edcrcm, niium, quam multa. Cum ergo sine uno non subsi-
ut cujus amor vivit in auiino, ejus pru-sentia scintil- slimus, et in multis deficimus, in mulia tamen in-
laret in ocuio. Applicat enim calorem latentfm in sania unum postponimus, et multa cupimus. Desipit
rcmotis admista iacula scintillanlibus venis. Muiuo qui ad unum verum csse non tendit; sapil qui ad
namque sese ita fovenl, ut uterque ignis alium ad incommutabilem hcatitudinem contendit. Revera
se Irahendo confoilct et coufortetiir : quatenus in- ^ solus ille sapit, qui unum solum sapil; solus ille
liMior co magis ferveat, quo cxterior ei appropin- desipit, qui multa prxter unum saperc cupit. Undc
qiiat. ct cxterior eo clarius luceat, quo ei interior ail Apostolus : Non niullum sapere^ sed sapere ad
vehementius participat. IIiijus exempli similitudine, sobrielatem [liom. xii).
quem amas absentem, incipis superamare prxscn- Solent homines lcrr» tuac polius sapere ad ebrie-
tcm. Crescii enim in oculis amor : revehitur mcatu tatem quam ad sobrietatein. Vitium ignobile, et
aurium cordi diligentis vox dilecli cxpressa chara- inter csetera vitia ignobilius, ebrietas. Ubi enim
ct^re dilectionis. Jam amor incipit csse cum gaiidio, sensus ebrii ? ubi reverentia in ebrio? ubi dignilas?
qui prius eral sine gaudio, aut ciiiu tacdio. Tnedet Immemor esl pra.'ter;ti, futuri igiiarus, praesentis
enim non habere quem tendit seinper amare. Si»e nescius. Discrelio confunditur, ratio hebetatur,
giudio quoque est, qui eum non habet sine quo , scnsus ligantur, niens ipsa sepelilur. Risui deriso-
gaudere non polest. Apponitur igitur amori gau- ribus exponit magis sc ipsum ridens. Ex hac vipe-
dium, cum amicus cernit suuni amicum. Valete. rea radice surgil, vel potius serpii, devastans to-
EPISTOLA LVI. tius religionis animce vigorem luxuria. Denique
AD G. SACERDOTEM II.VSTINGI VRLM. tanquam ex inagno gurgite perdilionis prosiliunl
[111,10.] PETrtts abbas indignus Celhe monasterii, non rara gcrmina pesliferaj pra;varicationis. Pc»
G*. sacerdoti llastingiarum (72), spirilum saliitis. errat, labitiir lingua, irepidat manus, labia tromunt,
Non in prcesiiiiiplione spiritus mei ad lc transma- caligat visus, auditus surdelicit. Adde his inlrinse-
rinum sacerdotem scribo, sed reilerai.a petitione IV>. cus furias debacchantes, et miserum peclus mise-
quem tu quidem carne, ego vero spiritu per Eva»- rabiiiter lacerantes. bone vir, nonne videnlur
gelium in Christo genui. Is siquidem quos habet tibi ha;c principia raortis, fomenta ignis alerni, esca
impari gcneratione patres, pari desiderat aflectionc siipplicii, illecebra damnaiionis? Ut igitur inorsum
conjungere fralres. Ei me ccrte jam iValrem tibi colubri evadas, fugienda est ebrietas. Muscipula
constiluit, nisi in oculis tiiis mea fraternilas fortc venantium capiiur, qui vel scmel inebriatur. Lusub
propter vesiem peregiiiianj sorduorit. Vix t;.men dsemonum est homo cbrius. Tanquam prosiibulum
apud sensatos tanta habctnr vcstiuin divcrsilas , ut vitiorum reputalur, qui gulac et ventris tyrannidi
corum exinde divellatur idenditas. Proinde nuda subjugatur. Mari commoto quid lempesiuosius?
corda melius copulantur , affeclius uniuntur, ca- excusso fulgure qiiid formidabilius? abysso quid
stius imroiscentur. Cor namque jusli non induitur profundius? Nulliim tamen horuni nequius, quara
purpura et bysso, sed sapieiitia et consilio ; iioit -. homoebrius. Desislenduinest a veneno, inio a vino,
pannis el serico, sed virtutibus ct Dco. Ilis enim quod h«mineni vertit in irunciim. Divinorum lcctio
secuiidum creationis naiurain in principio amiclus, librorum praeceplis et exemplis oslcndit, quam tur-
.stolas non erubesccbat angclicas , nec ipsius in- piter natura cx hoc dehonestetur, quain trudeliter
creati candoris luceni reformidabat, qiiandiu divi- condemnetur ,
quam interminabiliter crucietur
iiitus iusitae imaglnis lineaiiienta incoirupta muluo quam imniisericorditcr a regno Dei excludatur.
aspectu resignabat. At ubi hujuscemodi splendori- Nequc ebriosiy ait Apostolus , regnum Dei posside-
bus nocturnis dispoliauis insidiis, prae confiisione btint (1 Cor. vi). Diulius impressi stylum, si forle
aliocioris incommodi foliis cccpit circnuitcgi Gcul- refellerem, vel saltem rcprimereui vitium. Iiiterira
neis : venit Christus, ut rciteraret vestom cilici- collaclaneam cjus luxuriani eodcm acumine potius
iiain, saccuin scindcret, et nudus nudis obiutibus pungamus quam pingamiis. Pinguius namquc et
JACOBl SIRMONDI NOT.C.

(72) Sacerd. WasMngtantm.In Anglia. Ideo trans- mesburiensis Hastingas scribit, ct bellum Hastin-
marinum sacerdotem vocal. Locus conserlo inter gense, quod dixi.
A^MIletmum ct Haroldum praelic uieinorabilib. Mat-
485 PETRI CELLENSIS m
isia pinguissima dc pinguedine lerne apud vos exu- A dimeniis clare videai. Atlamen ui in corpore mor-
berat. Ubi namque juvenum el puellarum forma tali immortalia corda, el ad se per amorem acce-
decentior, aspectus gratiosior, cibus abundanlior, dere, et sese per mutua desideria possunt contin-
potus crassior, aer salubrior, terra fertrlior, amoe- gere; sic unica et speciali diieciione, quolidiano
nitasjucundior, pravus bis enervalur animus. Sa- recursu a suis connneant regionibiis, quatenus
tius est namque ei frui cupiditatibus vanis quam datur, ad se salulandos et osrulandos aOectus no-
aeternisbonis. Colore adulterino deceplus, quae in- stri. Quoiies enim vos recogito, toties pedibus
tus latet, faisilatem non attendit. Mendax mendaci- animi vos adeo. Itaque, fratres cbarissimi et desi-
ler mulierde specie vana se jactat. Cerle pulcbri- deratissimi, vestras consolationes et sitienter su-
tudo illa nec vcra est, nec sua. Si enim vera essel, Sf epi, et ardenier perlegi, et velociter complevi. Et
semper durasset. tJndc quod semel est verum, altendite eliam in hoc quam bene cohaereant, quam
semperesl verum. Si sua, non in foro emeret. Fal- perfecte sibi consentiant conscientiae nostrae.
lax gralia, et vana est pulcbritudo. Abjicienda est Quando enim scribebat diciante animo digitus ve-
autem, quae fallit gratia; ambienda, quae liberat. ster, cogitabat animus noster : et quod scripserat
Umhratilis poslponenda pulchriludo, utilis appe- digilus, boc elegerat animus. Plane priusquaro au-
lenda. Communi hactenus admonilione praemissa, B direm obedivi , antequam consilium darelur ac-
ut tuae unicae et singularis anima; curam maximam quievi. Tanta dileciionis velncitas, ut audire non
habeas, rogamus. Nemo enim de saeculo egrediens exspectei quod facere debet. Lsedi namqtie sc aesti-
animam suam ulteriiis commuiat. Hic locus, hic niat, nisi amicorum voluntales praecurrat. De roe-
tempus commulalionis faciendsc mores hic coni' ; rito suo plurimum sil>i pneripi gemit, nisi etiara
mutandi et corrigcndi. Cxterum correptio, non molum voluntatis vigilanter praeoccupaverit. Tunc
correctio in fuluro dabilur ; fiet corominatio, non laeta, tunc gratuiabunda, cum praecesserit venicndo,
commulalio, nisi forte de poena in poenam, de ct quodammodo excesserit majora faciendo.
morte in mortem, de miseria in miseriam. Mula excessus charitas! o excedens cbaritas! Sola in
itaque vitam, dum vivis in hac viia, ne si forte omni genere virtulum excedendo non excedis,
modo cum potes distuleris inutare, tunc volens ascendendo non corruis, descendendo nscendis.
mutare cogaris tenere. R. timet sibi anima mea, Ad inodum propriiim cobibetur humilitas, ter-
timet et tibi. Pater meus es tu, et ogo filius tuus. minos suos babet caslitas, ad malum non laxamus
Et quia per te ingressus sum in vila corruptibili, ebedientiae habenas, ad liiies suos, nec extra ex-
utinam per me pervenires ad disciplinam Dei. Non - tenditur largitas, ad Tines mendacii non accedit ve-
contingat uie sine te gaudcre; contingat autcm te ritas. Sic denique et aliae virtutes, cursus taittum
et me cum Cbristo regnare. Vale. suos excurrere, sed non transcurrere debent. Cen-
EPiSTOLA LVil. slituti sunt eis termini, qui praeteriri non poterunt.
AD U. SUBPRIOREM, THOHAM F.T ASCELINUIf CLARiE- At charitas usque ad coelum, imo et supra coelum,
VALLENSES. veluti cui lex non est posita, conscendit, usque ad
[ui, M.] Suis charissimis amicis, H. subpriori, infernum, et etiam in inferno ipso aliquando de-
TuoMiC et AscELiNo Claraevallensibus, frater Petscs scendit. Amicos ampleclitur, nec ab inimicis arce-
abbas Celiensis, gratiam pro gratia. tur. Cum se extendit, non laeditur, cum se super-
Quibus gratiosiori aOectu dulcius copulamur, extendit, non rumpitur. Semper crescit, nunquam
eisdem non immerito meliora et dulciora scribi- senescit. Anni ejus non deGciunt, sed perficiunt.
mus. Ut enim dignior animus quain corpus, sic Quo enim vetustior, imo diuturnior, neque enim
animi potiora sunt bona, quam corporis, fldelis veterascit, eo et clarior. Sicut vinum Libani sempêr
vrro sui ipsius interpres est aninius. Itaque et nos novatur, semper confortalur, semper cumulatur.
potius quae ad animum perlinent colimus, quam Vires semper accrescunt; splendores faciei ejus
quae ad corpus. Nam si de alTectu non secunduin ^ nunqiiam denorescunt. virtutum virtus semper !
affcctum scribis, utique menliris. Igitur aflectus in me sic excedas, ut nunquam decedas. Non sinis
( um de se ioquiiur, se et non aliuin loqualur. Est decedere, in quo dignaris justos excessus creare.
cniin hypocritarum aliena tanquain sua, sua tan- Sic novit .^postolus mente excedere, et coeluin ler-
qtiam aliena dicere. Nihilominus et simulatorum tium penetrare; sic propheta in excessu mentis
est, neque simpliciler diligeie, neque veraciler ad supra boroinem de Deo sentire. Prae stupore Petnis
amicos loqui vel scribere. Quamobrem in Cbrislo in consideratione glorificat« majestatis sic exces-
cl in conscionlia veia pronuntio, quod erga me serat, cuin dicebat : Faciamut liic iria tabeniacula
siiiccriorem et purioicin habeatis affectuin, ut credo, libi unum, Moysi unum, et Elia'unum [Matth, xvn).
quam ego ipse. Nam quo purgaiior est in vobis Secundo etiain et tertio sic excessil, vef quando
ociilus inentis, eo perspicacior est etiam in amicis Christum non sustinens mori, dicit : Absit a te,
dilijjendis; ei quo expcdilior ad clare videnduro, Domine {Matth. xvi); vel quando abscidit auriculam
eo liberior ac justior de omni causa decernendum. servi, vel etiam in captura piscium cum dicit Exi :
Soluminodo siquidem oorporum nebula obstai, ne a me, Domine, quia homo peccator sum {Lue t).
se vicissim meus 9t vesler spiritus su!>latis iinpc- qtioties spons;t ad sponsum excurrit, aut ut veriu»
m EPISTOL.E. — MB. I. ^8G
dicain, se ipsam omne quod creulum cst pro A luccm, denciens rcrectionem. Ycruii) tu aliud lia-
cl
amore sponsi exccdil! Quandocunquc cnim vel dc bcns mclius et verius coininonitoriuin, rursus aiiud
sponso vel ad sponsum loquitur, pcr cxccssum mcndicaris potius ex volunlalc quam ex nccessitale.
transvolare dicitur. Hos saltus sive excessus non Exemplo credo apostolomm id facis, cui ciim Jesum
novit, nisi qui cxperientia didicit. Quaproptcr de habercnt, patrem nihilominus vidcrc ciipiebant.
his mihi parcius loqucndum, vobis idoncum cst Domine, inquiunt, ostende nobis Patrein, el sufficil
latius et largius agcndum potius, quam dissercn- nobis {Liic. xiv). Nondum noverant quia cui Filius
dum. Valeie. Quam citius potero vcniam ad vos. non suflicit, nec Palrcm habcrc potirii. Pleiia ele-
niin Filii cognitio, universae raiionalis crcaturae cs>t
EPISTOLA LVIII.
AD R. CLARiEVALLENSEM. plcnissinia recrealio. quam prjcclara Clareval-
[iii, 12.] Suo R. Clarxvallis, suus Petrus Ccl- lcnsium commonitoria ! Quid enim lacrymx hujus,
lensis. nisi compunctionis sunt incentivum? Qtiid altcrius
Solet nimia festinatio, etiam semicruda quasi continuo; orationcs, nisi snpernx conleinpiationis
jam bcne cocta, prae nimio appelitu insumcrc, et adjumentum? Hujus humilitas supcrbiam confun>
tanquam farois necessitalem interdum temperarc. dit apostalx angcli et hominis : obedicBtia illius.
Inslas, et oslium amici velul necessitate hospiiis pendentis in cruce Christi aemulalur obcdicntiam.
supervenientis inquietare non cessas. Crcdo poiius Iste Jacob assimilatur in Saboribus; simplicitas
ex crassitudine animse, vel ex non nccessaria pau- Joseph hunc exornat ; zelus ordinis in isto Moyseii
pertate id te actitarc, ut neque importunitatibus reddit. David mansueliido! o fcrvor Eiix! o
tuis occupationes meae satisfaciant, neque voluntati Danielis abstinentia! o castitas Samuelis, et quod
tuae solemnes istx feriae silcntium imponant. Quid majus cst, o Christi charitas! o Marix virginitas !
igitur? Experior nunc quod in Isaia jam ante le- Castra Dei sunt hxc. Quid videbis in Sunamite
geram : Venerunl filii usque ad partuntj et tempus tua, in coccinea tiia, nisi choros castrorum? Cho-
sive vnlus parieudi non est (Isa. xxxvii). i£stuo rum alium videro proccdentem adversus phalangas
siquidem novi amici novam et priinam promissio- vitiorum innumcrabilium, dum isie non quserens
nem adimplcre, sed contradicentium irruptiones qux sua sunt, spiritum avaritiae strangulat,
iste
vix valeo mitigare. Quis ilaque, a quo, vel quid mundi gloriam calcans principem superbix suf-
petas mihi consideranti, offcrt ratio copiosam for- focat, iste carnem macerans luxurix caput de-
tunam petiloris, pauperem inopiam postuiati, dif- truncat, et cuicunque obviavcril quisque de adver-
ficultatem petitionis. Quis, nisi qiii ambulal in q sariis, sine misericordia fortiter in ore gladii ene-
medio lapidum ignitorum, nisi qui cedrorum me- cat. Pluunl denique inslantcr post lerga hostium
dullam consuevit lambere, et prxclara scnientia- sagittx, vibrant hastas, frameam eflundunt, ct
rutn stipendia de castris philosophorum rcportare? sive leones, sive unicornes cum omni bcstia
A quo, nisi ab eo qui inler sentes, ne dicam sen- saltus exterminant. Non est in eis deflciens
tentias, delicias reputat dormire? nisi ab eo <|ui neque laborans. In dextro cornu iterum considero
nt^que ungulam flndit meliorum dictorum distin- alium in equis albis chorum certantem non jam pro
ctione, neqiie ruminat si qua contigcrit audirc vel victoria, sed ad coacervanda preliosiora spolia, ct
Icgere? Quis a quo, nisi doctus ab indocto, nisi jam prsegiislat aliiis mercedem laborum suorum,
picnus a vacuo, nisi videns a caeco? Non leve et alius gratiam labiorum consequilur, alius de ligno,
simplex faleor impedimentum sustineo, ne intrem quod est in medio paradisi, superextensus in ulte-
in sanctuarium Dei, ul de manu cherubim carbones riora velaminis per oblivionem terrenorum et con-
consolatorios tibi accipiam. Obstat hinc flnmmeus templatiunem coclcstium edit. Isli sunt qui stolas
gladius atque versatilis solUcitudinum, usqiie ad suas dcaU)averunt in sanguine Agni, resistendo us-
medullam aniinae penctrantiiim, illiuc caterva Phi- que ad sanguinem viliis, el pertingendo usquc ad
lislhinorum putcos meos terra inorluorum replen- D patientiain Agni immaculati. Hi docent te arcum et
tium. Praeter liaec, tanla certc confusio concurren- sagitlam ; hi sanguinein uvx, et mori propinant.
tium ad me fit, cum incipio scriberc, ut pene syl- Arcura pravum isti non intendiint, sed spirituali
labx singulae nova cogantur habere principia. Eccc subtilitatc, etiam capilium mininiae cogitationis iit
monachus confitctur, ecce alius diflitctur : ccce arcu propriae reprehensionis citissime feriunt. Pror-
miles saltat, ccce clcricus saUilal, eccc famulus in- sus conversi sunt in die bclli, quia neque in incerto
quietat, ecce nuntius corvum frcqucnlius qnain co- rurrunt, neque scgniter vivunt. Ad hoc le mitio
lumbam resonat. commonilorium. Omnia enim coruin cominonent,
Mi dilectc, qiiam interim cor hiimanum congre- sivc coiisessus, sive incessus, sivc sermo, sive si-
gare potcrit sanctarum Scripturarum mediiaiio- lenlium, sive jejunium, sive prandium. Ecce mille
nem? quod componcre commonitorium? Sed forte clypci pendenl non soliiin ad te commoncndum, sed
ha;c ipsa non monendo monent, inquietando sua- etiam ad munienduin : et tibi posl haec, fili mi.
dent quietem, in diversum decerpendo veriim, id ullra quid faciam? Habes quoque et alium Paratle-
ipsum quaerere admonent. Sic enim esuriens pa- tnm, lanquam aliiid coinmonitoriuin, quod prope
nein qusero, aquam siiijens, algens ignciu, caligniis esi in ore el in cordc tuo ; unctionem spiritus, quae
487 PETRl CELLENSIS 488
le docel de omnibus. Habes sapienliain, quae non A momentum non eslelapsum absque hujusmodi cori-
invenilur in lerra suaviler vivenlium, quam filii fliclationibus. Quoties vicit et victus est? dejecit et
Agar non inveniunt, de qua philosophorum abyssus dejectus esi? obruit et obrutus est? Non est ei pu-
ioquitur : esl mecum.
Non Liga eam in corde luo dor, timorprocul abest, spesevertendi semper adest.
jugiler per amorem, describe iilam in lempore oiii Fulminat timens, altrectat tremens, recedit sperans,
iripliciter, cogilando, loquendo, operando. Discurre accedit dubitans. asluti^ simplicitatis inimica,
Scriplurarum amrenissimos cauipos lege lanquam : malignilatis filia, unica tolius religionis tinea ! Pa-
apis el reconde in alveolo memoriae suavissimi odo- trem nostrum a paradiso exclusisti, in exsilio de-
ris flores, caslitatis lilium, olivara chariiatis, pa- trusisti, in morie condusisti : nos beaiitudine spo-
lientiae rosam , uvas spiritualium cbarismalum. lias, miseriis cumulas, a Deo separas. Quid tibi et
Considera diligenter quae apponuntur, quia quaedam nobis? Cepisti et decepisti, sed non recepisti. Qui
ad consoiationem, quaedam ad correptionem sunt. enim fecit, ipse reliciendo recepit. Seductor igitur,
Alia ad sanitatem, alia ad satietatem, alia ad sua- charissime, cavendus est, et laqueo suo capiendus,
vitatem. Spes praemii promissi moerentem consola- et gladio suo delruncandus. Sic fecit nobis, sic fa-
lur; corrigit comminatio aeterni supplicii ; medlca- ciamus illi. Si malum est esse homicidara, sed nou
B diabolicidam. Caput ergo ejus contere, caudam ap-
mine pcenitentiae sanantur omnes languores ;
prae-
sentis justiticationis exsultatio famelicum justitise preheude, corpus medium scinde : et sic vcspere et
saliat; adveniens gratia virgam timoris amovet, et maneet meridie narrabis in confessione, annuntia-
sua infusione animam laetilicat. bis in satisfactione, exaudieris in oratione. Sophista
Jesu! comminatoribus tuis quis sapor in fauci- iste male proponit, pejus assumit, pessime conclu-
bus? quis odor in naribus? quis splendorprse ocu- dit. Suggerendo prava proponit, ad delectationem
lis? quae auditus modnlatio? quae cordis jubiiatio? trabendo assumit, in consensuro dejiciendo conclu-
Nihil infra volum, supra omnia abundant, imo su- dit. Si itaque suggestionem prudenler praevidens
perabundant, gaudia. Explicat et extendit se voiun- scuto sacrae institutionis propuleris, delectaiionem
tas ad volendum, vel etiam ad volandum, sed non fortiter memoria passionis Christi excusseris, con-
sulficit. Supercurrit oleum, quia vasa deficiunt. Hic, sensum constanter timore et amore Dei negaverit,
hic uianus danlis largior, et accipientis rarior. Sola tendiculas ejus tanquam fila aranearum abrumpens,
haec ministrorum indignatio, quia pauci sunt, qui- coronaberis de capite Amana, de vertice Sanir et
bus fiat coeleslium ferculorum distributio. Longos Hermon.
fae funiculos tuos : exiende pelles tuas, ne parcas, Q EPISTOLA LX (73).
quia dilataberis ad orientem divinae contemplationis, MICOLAI CLHRiEVALLENSIS IN TERSONA FRATRIS ADiE
ad occidentem humanx per Chrisium reparationis, AO PETRUM.

ad septentrionem dxmoniacae dejectionis, et ad au- Singulari Patri et domino P. Cellensi abbati, fra-
strum gloriosae ascensionis. Vale, nec sine recom- ter A., quidquid est, et quidquid potest in Domino.
pensatione nostram paupertalem velis accipere. Nihil est amicitia dulcius in rebus humanis, sed
Charissimum nostrum subpriorem ex toto corde, et hoc fit cum hominis persona diligitur, non fortuna,
cx tota anima, el ex tota virtute saluto, et cxleros hac dilectione dilexisti filium tuum Pater , sancte,
amicos nostros. ut aliquando dura recordor miseralionum tuarum,
EPISTOLA LIX. cor meum et caro mea exsultent in Deum vivum.
An EUMDCM. Eram eniin juvenis a^tate, pauper censu , pauperior
[in, 13.] P. Cellensis R. suo Clarevallensi. meritis, et tu, dimissis illis (jui me tam religione
Excusaiionis meae prooemium, sive velamentum quam scientia transccndebant, junxisti lateri tuo,
rustioitali meae superinducerem, si clerico scholari, tuo conventui praetulisti. Quid retribuam Domino,
non monacho Clarevallensi, si spumanti in saecula pro his omnibus non quaj retribuil, sed tribuit
ribus, non sudanti in regularibus, si denique Sire- D mihi ? {Psal. cxv.) scio quid faciam. Memoriam
narum oblectamenta captanti, non aspera quacque abundantiae suavitalis lux cructabo quoad vixero.
per desertum seclanti scriberem. Nunc autem quia Sed quuusque longum facio prologum et non nude
id solum quod bonestum est, bonum esse non du- fiontoseque dico, quae dicenda sunt ? Loquar ad
bito omne vero verum honeslum, si verum dixero
: dorainum meum, uiinam jucundum sit ei eloquium
ab honesto non recedens, confusionein non timeo. nieum. Juxta enim vocem viri sancti {Job. iv),
Scio itaque maniim te ad forlia misisse, et satis conceptum sennonem lenere quis polesl ? Tacere
perplexum antiquo sophismale sophisina fecisse. non possum, dicere non audeo, dicelur taincn. Diu
Crede mihi, frendens ct rugiens quaerit solvere esl, amaniissime Paler, qiiod proposiieram ascen-
quod nequit ex ratione refellere. Callidus est et in siones in corde meo, iit ascenderem ad locum san-
aite pervers?e callidilatis potenler callens, uipote ctum, locum illum , quem elegit Dominus cx omni-
cui ab incomprehcnsibiliiale relro labentium tein- bus locis terraruin, ut essel iiomen siium ibi, nec
porum annus, iiiensis, dics, hora, vel brevissimura juvenili ut assolel leviute jaaaiws, sed inorosa de-
J.4C0B1 SIKMONDI NOTi£.

(73) Nova.
489 LPiSTOL^. - un. I m
liberationo flrmaliis lc\i propnsitiiin nc cxposilnm \ scribam. Qiia ciiim ironle insipicnliam nieam, lur-
penilus deperirei. Arroptus igiliir iii spirilu judicii pitudincm incam, tarditatem meam iion abscondo,
et spiritu ardoris , nec uilerius valens vel volens noii opcrio, non celo? Kt si oculis insipicntiiiin
dissimulare spiritum lil)ertatis, vcni ad vesiros Cla- illudo, caprejc et lyncei oculos sic qnoqiie dccijwie
revallenscs plorans el orans ut reciperent me in con- posse prxsiimo. Sed ne dccipiaris ,
pliis in me ali-
cilio jiistorum et congregaUone. Pnlsavi fortiter sed quid quam aiidis sensns ct ingcnii siispirans, prorsns
fortius repnlsus snm. Pcrseveravi, inipetravi, in- aperio paupeiiaiis meie inopiam. Nenipe quia fodere
travi, et ecce siim inlcr illos qunsi unus ex illis. non valeo, inendicare non crubcsco. Aperi igilur
Obsecro vos per viscera miscricordiae Dci iiostri, ut manum, resera os, ut parturiat sapienliani. Quxto
non contristemini, sicut et caetcri qui spem non autcm, quid sit quod ait Hieronyiiius in epi.slola ad
habent, quia de veslris ad vestros transivi, vestros Ruflnum, exponens judicium Saiomonis super qunn-
non verbo, neque lingua, sed opereel veriiate. Vi- stionc duaruin meretricum : < Tcrlia die poslquuiii
detequantum confldanl de vobis, qui siiie vobis ego peperi, peperit et h;ec. i Si considetcs , ii)fjuit,
retinuerunt me, scientes quia ipsi in vobis ct vos Pilatum tavanlein manus alque dicentcm : < Muudua
in illis, serenissime domine et aiuantissime Paicr. ego sum a sanquine jusli /i«;us,i sicenturioncm anle
Vale. B patibulum conlilcntem : < Yere liic eral Fiiius Dei ; t
EPISTOLA LXI. si eos qui ante passionem pcr Philippum Dominum

AD NICOLWII CLARiCTALLENSEM MONACHUM. videre desiderant haud ambiye primcm peperitse
;
[iv, 5.] NicoLAO suo Petrus SUUS. Ecclesiam, et postea nalum popuhim Juda'r.rum, pro
Mirabili condilas sapore iitleras aviditati niese quo Dominus precabatur : Paler, iqnoscc iUis, etc. »
componilis. quoties scribitis. Ul enim veraci aniico De cenJurione, et de his qui Dominum videre qn.'e-
veraciler loquar, illud pene proprie propriuin apud runt, qnod Ecclesix fllii sint , non tnm dnrum inihi
rae habent : Qui edunt me adhuc esurient, et qui videtur ; sed de Pilato prorsus incrodibilc jestimo.
bibunt me, adhttc silient [Eccli. xxiv). Ipse autem Sequitur in eadem epistola : NuUa, inquit, dubiiaiio
etsi imperitus sum stylo rescribendi, non tamcn est, quin cuncta quon dicuulur, non Sahmoni mcrtuo,
scienlia redamandi. Scio quein amarc debeam ,
sed Christi convenianl majestati. Simnlnt ignoran^
quare, et quantum, el quandiu. Quem, nisi scrvum tiam, ei humanos pro dispensatione carnis mentiiur
Dei, nisi qui diligit justiiiam, et odio habel iniqui- affecius, etc. Si Dominus noster Jcsns Cbristus
tatem, nisi deniqiie qui in l)eo manet ei Dcns in eo ? quidquid humanse naturae est prajler peccalnm as-
Quare, nisi quia conservus, et frater esl, nisi pro r snmpsit, et humanos aflecius non fallaciter, sed
ûo Christus passus est ? Quantum nisi quantum , veraciter Siabuit ;
quomodo ergo menlitur humfinos
me Filius Dei, quantum me ipsum, quaiilum manus alTeclus ?
oculum? Quandiu, nisi usque ad mortern, nisi usque EPISTOLA LXII (74).
in saeculum saeculi, nisi usque in xiernuniel ultra? NICOI.Al CLARiEVALLENSIS AD ADBATEU CELLF.NSEM.
Generaiiter sic aniciuntur qui non quaa sua sunt SUSPICIOSA SUPER TRADITIONE LlTTtRABfM.
queerunt, sed quae Jesu Cbristi qui pleni charitate Dilecto sibi mullum et amabili valde domino Pe-
,
et dilectione in cubilibus et in hortis aromatum in TRO Cellensi abbati, Fr. NicoLACs, a suramoDoniino
meridie cubant et pascunt. Isti sunt tui, imo mei
euge boni servi.
Clarevallenses. Hi sunt qui non sicut ilie negaturas Antequ^m vos vidtrem, dilexi vos, ct fuit princi-
Jesum a longe sequuntur, non sicut alii appropin- pium diiectionis testimonium religionis, quod a re-
quantes stant, vei ab eo recedentes post Satanam ligiosis de vobis audieram. Postquam vero aiidittii
redeunt ; sed sindone rejecta nudi post nudum am- visus accessit, successit rautua; familiaritatis arca-
bulant, Agni vestigiis inhaerenles ad coelum trans- num, et de personis imparibus pares aiiimos amiei-
tia fecit, Et licet vos dignitas sublimem, dignaiio
\ulant : et donec ad sedeiitem in ihrono accedant.
et regi opera sua dicant, super moiites aromalum D lanen humilera reddidit, cum vos exinanistis vilcm
transiltre properant. Hi sunt cervi montium, capreae benigne colligendo ptrsonam. Hinc est quod iu sa-
camporuin , hinnuli silvarum. Denique ipsi sunt crario vestrae charilatis admissus commisi vobis,
quod alleri coromiitere non audebam ; ct hoc tanto
lilium <:onvaiIium , cedri Libani , olivae uberes ivi
domo Pulchrs sunt genae [coruni absque co

Dei. securius, quanto sinccrius vos diligebani. Et quia
quod intrinsecus iatet. Ampiior virtus quam fama, verus amor omnem suspicionom vel simulationcm a
flamma non tanta quantus ardor , laus eorum con- veritale suae puritatis eliminat; parvain suspicinn-
fortata est, nec possum ad Vereel tu cx illis

eani. culam meam vobis aperio. Lilteras vobis donave-
es. Nam et ioqueia lua et opera manifestum te fa- ram donandas Lcceiino; sed nescio quo pacto Arre-
ciunt. Si ergo , ut prx-dixi , mutua dilectione adin- marensis abbatis manibus inhaeserunt. Uiruinque
imo impossibiie est, ul vei vos e; dederiiis
f icem spcciaiiter afficimur, et quis et quare et ,
difficile
quantum el quandlu, firmiter conservablmus. P«ie vel ab illo illas acceperit, cum ego de vestra veri-
taie et de iliius taciturnilate non dubiteiu. Procli-

tanquam oculis captus non attendens, quis el cui
JACOBI SIRMONDI NOTjE
iU) Nova.
16
Patrol. CGU,
40! PETRI CELLENSIS 494
vius tamen creîdenm juvenem juvenili leviuic A scrmo polit ; el qui sit ulrarumquc parlium felici
seductum, quam vos ad id deduclum, amantissirae temperaiura permistus. Dum iiiiec cogitarem : ecce
Pater; sit tamea in beneplacito vestraj dignationis alia cogitatio subintravit diccns : Nunquid boc est
ut mihi resciibatis, qualiter Epistolara reddideritis saoientis necdum pccnilontis, ut araicum vocet et
ei. Librum nostrum per praesentiura latorem mihi provocet, non ad medulins sensuum, sed ad spinas
rttmittiteTlHud autem sciiole, quia servus vester verboruni? Hoc certe pueroruin est, vel puerilitcr
sum et, si dignum judicatis, amicus. Vaie, et orate

:
sapientium; qui oon sonientiam lectionis, sed e\0'
pro me. quentiam oralionis aitendunt, inhiantes spinaium
EPISTOLA LXIII (75). floribus et ab asperitate segetum abhorrentes. Sermo
verx puritatis, ve) purae veritatis iliibatus esse de-
AD EUMDEtt CONQUERENTEU CUR ALIQUIO LOKGIUS NON
SCRIBERET. FULCURA D£ UISERIA UOUINIS. UOMO NA- bet , tt facilis nec artificioso coiorum velamine
Tus, etc. desiderat opacari.
Suo SUUS. Tesle quippe philosopiso, aperta decent et sim-

Nuper cum aquilonaris rabies rapidiori flatu nu- plicia bonitatem. Quid ergo dicam, vel dictabo ro-
ditatem nosiram perussisset et percussisset, jussi ganti amico, dignum dilecto, ad videndum, labiis-
&umus rainuere sanguinem universi. Haec autem " qiie et dentibus illius ad rurainandum? Docelto te?
minutio solemnis est, et ab his qui fundaveruut or- sed boc esset dementia : laudabo tc? sed hoc esset
dinem» ordinalius ordinata, ut de superfluitate con- stultitia: monebo le? sed hoc esset audacia : taroen
queri non queamus. Tacere namque et jacere prse- circa boc tutius versabitur stylus, cum audacia sit
cipiinur, omnia iu rcfectorio sicca sicut heri et qua.si comes individuus dilectionis. Volo ergo tibi
nudiustertius intuentes. Nec laborarepossuinus nec duo verba proponere, ad quae tremere soleo qiix
orare, nec legere, nec saltem legentibus adhaerere. vir sanctus in se ipso et de se ipso sentiens tam
Justissima prorsus ratio, et aequo pondere confun- mirabiliier quam miserabiliter humanae mortalita-
ditur, et contundiiur antiqua superbia, ut qui pa- tis deplorans a^rumnas, ait : Homo natu$ de muliere.
rietum rimulas ipsi soli inaccessibiles claudebamus brevivivenstempore,repteturmuliisniiseriis.Quiquasi
et gauilebamus ad teiiebras; nunc soli et aeri caput flos egreditur et conleritur,et fugit velut umbraetnmn'
oQeramus,, vir cum sit imago gloriae Dei, ait Aposto- quam in eodem statu permanel (Job xiv). conditio
lus (/ Car. ii), non debet velare caput suum; ^t abjecta nascendi : vivendi dura, misera moriendi.
nunc experimentQ didicimus, quia subinducta te- Homo natus de muliere. Quid enim abjectius? brevi
neFitudo fuit vitium, non natura. In hoc spatiospi- q vivens tempore repletur mulii* miseriis; quiddurius?
vUuates viri secrelissimos conscientiarum suarum qui quasi flos egreditur et conteritur ; qmd laiseTiM^
recessus investigant; non ut non inveniant, quod Vides, horao, triplicem, sedinfelicemfuniculumquo
reprehendant ; sed, ul quod invenerint reprehen- stringiiur et cingitur omnis humana propago; quo
dant. Tunc divident inter aquas et aquas videlicet non raodo diflicilis, sed et impossibilis sit ad nim-
iater puritatem spirilualis intelligentia: et scnsuali- penduin. Vis oculata Me videre, quia nibil est ho-
tatein infimae et infirmx carnaiitatis, ponunt autem mine nascente abjectius? Omnium certe animalium
Itrmamentum rationem : ne superiores inferioribus et avium corpora multipiici munivit natura praesi-
iiiclinentur, et inquinentur; vel inferiores copulen- dio, et eis quasi quodam patentissimo sinu pietatis
tur in superioribus; infelix, qui sic non dividit, occurrit. Denique bovi setam, volucri plumam, et
quia quidquid obtulerit, non placet ut placeat, sed denles, et ungues, et cornua concessit, ut babeaut
placitum irritat. Ego inter alios, et cum aliis ad unde vim vel inferant, vel repellant. Sola hominis
hoc jubilaeum sum vocatus et coUoculus in deliciis membra videas abjecta esse, non edita,- quibus illa
istis. Hic autem a flamraa litteraliura negotiorum, benignissimarerum nutrix|qu.isi quodara indignatio-
quae assidue Clarevallis aguntur, paululum refrige nis oculo novercatur. Adde quod profundissimis
ratiis retorsi oculos ad roemoriam vestram : el hoc ^ ignorantiae tenebris homo pollutns et obvolutus ve-
utique tam gaudenter quain ardenter diligo voi: et niat in locum hunc tornicntorum ubi infeliciter
diligor a vobis. Reiiquis reliqui subtiles et uliles nascitur, infelicius vivit, infelicissime moriiur. Re-
illas meditationes, qui rae durioris et vi(x purioris liquorum nainque animalium puili, ct cum nati fiie-
exercitiis attriti et nstricti in plateis supernx Sion rint currunt ct inter tot millia gregum ad ubera
sa:pius, evolantes, iinaginum coelestium hauriunt materna mira facilitale revolare noverunt. Pueri
tleorias. Igitur a tuinuUu et vario rcrum turbine autem pedes iiec idonei sunt ad movciidum nec ma-
libciulus confabulabar mecum et dicebam : Ecce nus ad tangcndum ; et nisi nuthcis ubera puerili-
iiuu ventv plcnitudo teirpoiis, ut scribam illi quem bus labris pressius impriraantur, antc poiest inori,
diligit ar.iiria me^, si forte recursu fnmiliarium quam uri apposita invenire hanc nobis haeredita- ;
puginaruin possiiu illius blandimentis eloquenliac tem reliquit ille vetustus Adam, qui fugit a facie
rcvocare dulccdinem. In veritate comperi quia siy- Dei {Gen. ii), quam inconvcrtibili mortis privil«gio
him polentissirauin habet quem sensus acuit, ct communivit.

(7j) Nova.
495 FIMSTOI.A:. — LIB. I. m
Vide, Domiiic, ct considcra quia fiiilim sublalus A loiige diverso vel adverso respectu, nunqiiid non
sum, et liic iniiocensjin lacum niissus sum, innocens niisera est, quae cecidit ab aeterno, quae tenetur in
|>lane quantum ad illum, qui mc perdidit et occidil exsilio, quK diflertur a regno? Egredilur, inijiiit,
ad nihilum rcdaclus suin ct nescivi, quia non ibi etcontcritur, inler egressionem et contrilionem nuila
fui cuin devorassei me inorsu amarissimo : et al- provenit iiitercapedo ; sed staiim iit egreditur, con-
lende quanlum singula verba suo ponderc librala terilur, quia iinde incipit vivcre, indc incipil mori.
sint. Homo, inquit, natus^ non liomo conditus, quia Quolidie enim morimur. [Sfneca ep.H.] Quotidie de- <
ille leges oppressioiiis islius non sensissct, si non niitur aliqua pars vilae; et hoc est quod subvertil,quia
consensissel apostaue spiritui, qiii eum fullacitcr fuyit velut umbra, quam eleganli simililudinc, circui-
seduxit, et dcduxit in locuni atI1iction'S el lacum tus hnniani signavit jnvohicrum, sicut enim umbia
mortis. Idcirco autem addilura arbitror,'(/e muiiere, nunc a dexlris est, nune a sinistris ; nunc aiitc, nunc
quod fUius virginis his passionibus subdilus non retro ; sic et honio nunc a dextris est, per prosperiia-
fuit : quas elsi babuil, ex voluntate fuit, non ex tein,nunc a sinislrisperadversit.item, iiunc antcp<^r
necesBilate : Brevi, inquit, vtven; lemporet vere uni- elationem, nunc retro per detractioiiem, et nunquam
tirsa vanitas, omnis liomo vivens {Psal. wxviii). in eodcm statu permanet. Qiiam bene depicla cst inor-
Omnis, inquit, homo vivens, non oinnis homo vita. B lia vel vcoordia aiiimarum nostraruni. Nunquam
Corpus deniqueest vivens, anima est viva, Deus enim stat aniina, sed nunc inlus, nunc foris, nunc
ita ; vivens ex vaniiate, viva e\ simplicitaie, vita in angulis plalearum vaga et garrula, ct quietis
«: uoitate. Propterea corpus, quia compositum est, impatiens, ncc vaiens domi consistere pedibus siiis.
aniur el moritur; anima, quia simplex est, nescll Hea! quam verum est : Peccatum peccavit Hierusa-
aecasum. Omnia, inquit Scriptura, orla occidunt, et lem,et ideo instabilis facla est {Thren. i). Ilaec tibi,
aucta icnescunt. Orta, inquit, non facta, quia qux- amicorumdulcissime; sallem salliiatim diclavi, qui
cuiique ab illa omnipotentis manu in ipsis reruni continualim non potui, trahentibus et retrahenlibus
l^riticipiis facta sunt, in aeternum permanent, ab negoliis muUis, sed ct manibus meis scripsi.
if>5is coraposita et prodeunlia, et ortiim recipiunt Omnesenim, qui habeni negotia, veiiiunt ad nos;
ct occasum. Vita vero una est, et unum est, et sed et ego sulus cum sancto Jacob dicere possum :
quod nec simplex quodammodo nec compositum In me hwc omnia mala reciderunt {Gen. xlii). Qiiain-
p.irlicipare possunt, quia unius et unicae unitatis est vis et hoc ultra occupaiiones tuas muUas ct malas
fe«c prsRrogativa, quantum ergo vivum vivens prafi- sit, quem in terribile curarum pelagus honoris al-
oeifit, tantum vivum vita prxcedit, nisi quod illud titudo resorbuit. Validfssimum libi tamen argumen-
lanio eminentius supervehitur, quanto incompara- tum sit quani profundius in viscerum meorum ab-
bilius creator supereminet creaturae : vivens, inquit, dita descendisti,qui tantillum illud spatii,quod con-
tempore, qui faclus esl ut praeessel terapori, noii ut scientiae meae debui, praebui amicitiae tuae; ubi si
temporalilati subessct, et hoc brevi tempore, ut vcrborum lumine non lucet, sciio
stylus rutilantiori
velocitati jungat velocitatem, quia nihilcst annis quia facuUas defuil, non voluntas. Faclus sum in-
velocius; bincest quod puer in adulescentem, ado- sipiens; tu nie coegisti. Tu, inquam, qui cum sis
iescens in juvenem, juvenis in senem, senex in de- verbo dives, scientia copiosus, maguus ingenio,
crepitum coramutalur, ut unde proficit, inde defi- loco primus, ritsticitalis meae eloquium concnpisti,
ciat, donec redeat in terram unde assumptus est, instar Eliae, qui victum viduae esurivii extreinum ;
ut illud impleatur : Vespere decidat, induret et are- sed, nisi fallor, simili aninio et lu facis qui petis,
scat (Psal. Lxxxix). Recordare quia, etsi brevi tom- ut tribuas ; esuris, ut saties, et mihi tui sensus
pore, non tamen brevi labore, et ideo sequitur : horreum tota liberalilate recumules. Non aiiendas
Repletur muUis miseriis, elquis pondus huiuanarum ergo styli claritatem, sed animi puritatem : et pcn-
miseriarum cogitatiunibus comprehendere, neduin sa opuscula nostrapost mortem non esse pensanda,
vocibus enarrare sufiiciat? Nullus excipitur, nullus o sed opera illo scrutante, qui reddet uiiicuique juxta
evadit, eiiam si illum in rcrum verticeni vocaverit, opera sua. Propterea sic vive cuin inferiori quem-
et locaverit ille magnus providenliae oculus, qui de admodum superiorem tecum vivere velis; et cum
suhiimi Divinitatis specula, cuncta prospectai. Hu- aliquid feceris, nihil te fecisse putes ; et tiinc ple-
jusmodi enim quanto subliroiores sunt, tanto mise- nissime cuncta fecisli fortunatus. si semper amari
riis multiplicioribus implicantur. Subditis namque ames, et timeas timeri : haec cogitatio tollit «ixtol-
licet vel plangere miseriam suam : praelaiis veio, lentiam, insolentiam reprimit, deprimii primum et
inier aerumnas cor ipsum exerentcs necesse est vul- ultiroum vUiorum. Semper ergo ccelestibus inv4gi-
turo induere gaudiorum. Semper ergo homo con- let tua lingua praeconiis, anima sententiis, dextra
vertitur in miseria sua quia seinper configitur dunariis, quia quidquid hominibus tuis indulges.
nunc ad roiseriam corporis, nunc ad mise-
spiiia.; tibi retines : et quidquid pauperibus spargir,, colligis
riam cordis; ad miseriam dum dorroit, ad miseriam tibi. Veruro esteniro quod ait illerhetorum spjendor,
dum vigiiat, ad miseriam quaquaversum se vertat. quiaquidquid agis, tuum est; quodhal)€s, alienum.
Animadverte quid de roala conscientia debeas judi- Ethxc quidero dictaveram el bene scripseraro, anie-
care : ergo ipsam bonam arbitror, miscram licet qiiam tuus nuntius adveniret. Cum quanta auieio
m PETRl CCLLENSIS 496
«etebritate el suaviiate recordalionis tuae, isia jacta- A tur : « Corpus esi vivens, anima viva, Oeus viia? i
verim, testis est raihi, qui haec excepit meus, imo Demumabyssusab^ssuiTiinvocai. Vivens, inquis, ex
et tuus qui inemorlam spiritus tui in suo spiritu vanitale, vivum ex simplicitate, viia exunitate. Hic,
abundantius collocavit; in ilio enim niihi multum hic tenebrae, hic uuibra ex nube, nubilosus aer in
complacuit.tam propter purilatem conscientiac suae, nieridie. Sed quae culpa soiis, si iion iliuminor pri-
quam propter indolis suae alacritalem, Tu vero qui valii» oculis? dignum, fortasse inquis, risu bo-
jam cum Domino ascendisti Hicrosolyniam, ora pro minem, qiii diem noctem, umbrara lucem, lenebins
utroque, quia uterque tuus est ut protegat nos sub autumat solcm? Neque, inquain, solem, uequediem,
umbra alarum suarum donec transeat iniquiias, ut neque lucem, sed plane palpabiiera offendo obs< n-
cum ipse apparueril, vila noslra, el ncs cuin ipso ritatem. Cuin enim corpas ab anima, aiiimam aDeo,
appareamus in gloria. Quani fortiier autem univcr- Deum vitam habere a seraelipso irrefragabiliter cre-
siias nostra, pusilli et magni, juvenes ct sesies, claudatur, nonne elsi rusticius, tamen verius dicerelur,
strales et ofBciales, uno verbo, uno aninio, uno in corpus viviricatum ab anima, animam vivificatam a
loco, rogaverunt dominum Trecenseni et propersona Deo,et vivificantem corpus, Deum cmnia viventia vi-
iua, et pro Ecclesia tua melius esl, ui per alium vificantem, in se et ex sevivum el viveniem? Sed
quam per me cognoscas.
B rursum
" quid est corpus vivens ex vanitate ? Corpus,
EPISTOLA LXIV inquit Aposlolus , mortuum est propier peccatum
AD NICOLAUM CLAR^VALLENSEM MONACHUII. {Rom. vni). Quod ergo Aposlolus morluum voc->l
[\v, 2.] Suo suus. propter peccatum, tu vivens dicis ex vanitaie ?

Bestia quae leUgerit montera lapidabiiur. Cacu- Annon vanitas peccatura ? An idem simplici sensii
inina, dilectissime, lilterarum tuarum in tantam jniellectura operatur morlem el viiara ? Odit Deus
nubium densilatera sublevata sese recipiunt, quod observantes vanilatera. Dileclio aulem Dei vivifical,
yix conatibus acumen luminummeorum
difficillimis odium mortificat. Non ergo est aliquid vivens ex
quoquo modo admiitant. Nunc enim volas et per- vanttatc , sed ex veritate. Quod factum est in illo,
Tolas in sublimilate cedrorurn, nunc nidificas in id est, Verbo veritatis, vila erat. In se et ei se pro-
altissimts cavernis maceriarum, nunc ambulas su- fecto creatura nulla terresiris vel supercoelesli»
perpennas ventorum, nunc denique curris et dis- vita est, cum tamen in illo universa sive vivens»
curris inconiprehensibiliter super montes aromatum, sive vita carens, vitam suam habeat.
sive invenias semitam per quam ambulaverithomo, Addis vivum, id est aniroam ex simplicitate, vi-
sive non invenias, non multuracuras. Nec niirum= q tam, id est Deum ex unitate. Istis non sic in spi-
Namtuus iile cacteris familiarior Seneca, hominum rilu vebementi offendor, sed nec penitus assentio.
ingenia per tria divisit genera„ Primum ponit ut Nam anima ex unitate imnioriali et indissolubili,
tuum, vias sibi aperire, et quaeque remota vi pro- sicut et Deus suo singulari et alio modo immorialis
pria penetrare. Secundae sortis ingenium non adeo est et indissolubilis , ex nihilo creata esse creditur.
ingenuum, quod praeire nescit, sequi lamen non Idcirco namque ad^maginejnet siniilitiidinem £uam
intumescit. Infclicioris tertium fortunas dicit, quod creavit eam Deus. Per hoc eliain quod per orones
nisi coactum, manu traclum, currui impositum, ab particulas corporis tota simul adest , nec minor iit
inertia sua minime concalescit et exsilit, Huic me minoribus, nec in rnajoribus major, sed lamen, iii
larga manu natura, primum et etiam secundum Augustinus testatur, in aliis intensius, in aliis re-
mihi invidens ingenium, quam astrictissime, ni missius effecius suos exercet , cum in siugulis par-
tallor, obligavit. el funiculo suae dimensionis in hae- ticulis corporis essenlialiter sit, unitali magis quain
reditatem pra^claram confirmavits com- sigilioque simplicilati obnoxia perpenditur. Omnis enim res
niunivit el dolor! Tibi quidcm oculo nequam ne- &impliciter simplcx , una et unum est. Non aulciii
qu.tquam mvideo ; aitamen mibi condoleo , quia si una , staiim ei simplex. Unde dicitur Deus sim-
«|uanlo sors tua meae vicina relucet splendidior, d piex, non ob aiiud, teste Isidoro , nisi quia non e&l
tanto ipsa sublucet obscurior.. Duin ergo repaguia / aiiud ipse, et aliud quod in ipso est. Rem vero unaiu
ori induxisti, dum oculis dormitationem indulsisli, convenientia duo simul vel plura aliquando faciunl,
dum manum ad pharetrara non adduxisti, magna ut unum corpus constans ex quatuor elementii».
majoruw celeritaie verborura effabar, perspicaci- Anima itaque quamvis diversarum compactionem
late ingenii non adaequabar, locupleiem scientia partium in sui confectionem non recipiat, quia la-
Scripturarum me arbiirabar. At ubi fulgurare cce- nien aliud ipsa et aliud in ipsa est , secondum aii-
pisti tonitrua seiUenilarum, vibrare jacula argu- ctoritaiera proelatam, potius unitaie, quam cx sim-
mentorum, pluere monita duicium exhoriationum, plicitate convenit ei esse. Hac etiam eadem rationis
tardior lingua, sensti pauperiar, stylo rusticior in- demonslralione Deus ex simplicilale dicitur magis
ventus sum. Vidc.o igitur paupeitatera meam, mi- proprie, cum pene nihil aut prorsus nihil de c*
rantcm, non migranien» iu abundantiain tuam, su- dicalur, nisl improprie. Quid oiiim esl quod dicilur
spirienlem non sus<;ipientcin scientiam tuam. Con- Deus cx uiiilate vel ex simpiiciiai»», iiisi Deiis cx
foriaia cst, et non possfini ad oam. Quanta cnim Dco, Palcr scilicet a semelipso , Filius a Palie,
pjias prorunJilixlc, c;'.liginc , oljscuriiate reoondu- Spiritus sanctus a Palre et Filio ? .\n di sipil ila
EFISTOLyE. LIB. l. 408
497
|uis|)iam,ulp:<rli(ii)alIoncsimplicilolissimpUcem, A golam ilieronymi ue signiflcalioie hujus noiuiiiis
parlicipalione boni pcnitus ignorat Vbi, inqiiit , Spirilus sine adjuii-

partiripalione uniUilis unuin ,
:
talis honumexislimet Deum, sicut sapiens parlici- clione aliqua in Scripluris ponitur, Spirilus sunclus
sapieulia* ellieilur honio, el C3clera hu- rccte inlelliijtlur. Si autem inlelleclor jam diclus de
palione
jusmodi ? Quiiiipiid in Dco est, Deus est; sapientia crealo spiritu dictum prorsus contendcrit, nec nii-
in Deo Deus sapienlia est; potenlia in Dco

est, el nor abusio, quara de increato superius ostensum
est, et Deus poleinia est; bonitas in Deo est, et est, remanebit. Qui enim pugillo concludens omnia,
Deus bonilas csl. Non magis crgo Deus ex unitate, cxtra el inlra, infra ci siipra est, qua ralione medius
quara cx simplicilaie. Jam cxtorsissem digitis sly- dicatur, qui comprehendat nemo cst. Clamilas,
luin, elori meo impcrassem tcmpeslivum sileniium, lotuin me efludisse spirilum ineum. Qiiidni ? Cum
si non decrevissem exspirarc hic quidquid deamico libi clTuiido, non cflûndo, sed infundo (76).
remoidet aniinum. Durius siquidem pungitiir cor EPISTOLA LXV (77).

meum, dum uspiam pingilur Filius mediiis inter NICOIAI AD PETRUM, DE MATERU PBvtDICTA NIBIL
Patrem et Spirilum. Prorsus idolum ahominalionis AFKIRMANS.
conflaret, qui sculplilc quodlibet sic sculperel \el Suo Cellensi, suus Clarevallensis, quod siuis.
depingerct. Consubstantialitas enim, co.Teternitas ,

^ Anxietaleni mihi generaf et scribere et , non scri-
in aliero Ueditur aniicilia, in allero

cosequalilas unius Trinitatis et trina) unitatis, Pa- bere vobis :
Iris, ac Filii, ac Spirilus sancti, non recipit prius propria conscientia. Illud quippe conlra proposi-
ac posterius, majus et minus, infcrius et superiiis lum, islud conira adeclum est, nionachi nanique
;
sed totus Pater in toto Filio, totus Filiiis in tolo cst non scribere, sed lugere, aniici vero el loqui,
Palre, totus Spiritus sanctus sigillalim et commu- et frequentibus epistolis interludere, ne muta cha-
niter in unoquoque et in utroque simul. Hsec sancta ritas repraesentet speciem non amantis. In has igilur
et sempcr cum tremore nominanda Trinitas , ubi- rcrum angustias incidit amicus wstcr; et sic ver-
que tota per essentiam et potentiani, non per gra- bis indicare gcstiens, et loqui oeslual, et verelur.
tiam diiTusa, non spatiosa magnitudine, qiieinad- iEstual ut se aperiat, veretur ne praisiimal. Timet,
modum lux visibilis, vel aliud visibile , sed sicut si loquilur, improbus ; si tace.it, alienus. Quis crg«
sapieniia in homine. Vides enim duos iiomines, vincet nionachus, vel amicua? Amor : qui nescit
unum parvum et alium niagnum corpcre, in sa- vinci, vinceie consiievil et facile triumphabit de
pientiae lamen participatione sequalcs csse. Sic homiiie, qui dc coclorum Doniino Iriumphivit; et
quanto non solum
divina essentia uniformis el uniusniodi q de illo quidem lanto facilius,
esl et in
maximiset in minimis. Sicutdenique incomprehen- amans sed el ipse amor est, cujus altitudo adsquata
fiibilis pro sui immensitate, sic etiam indivisibilis est, cujus singularilas associaia est, cujus pleni-
tudo est, ipsos angelos vincens in niini-
pro sui simpiic itale. InleUigamus, inquit Auguslinus efl"usa
slrando. Denique, qui erat super illos, factus est

contra Arium, Deuni quantum possumus, sine qua-
lilale bnnum, sine qtianlitate magnum, sine indigen- unus ex illis, imo inagis sub iUis
inter illos quasi
tia creatorem, sine silu prcesenlem
, sine loco ubique
niinoratus ab angelis, hominibus subditus, novis-
totum, sine tempore sempiternum, sine conimutatione simus virorum, vir dolorum, sciens infirmitates, ei
tnutabilia facieulem, niliil patientem. Juras, credo, qui discerel obedienliam ex his qua; passus esl.
sic le iiec aliter ciedere vel Judicabunt alii, prout volverint ego maloinverbis :
credidisse- Protestor
et ipse in lide raea, si lingua quia in excedere, quam vobis non satisfacere, et csse ver-
udo est erra-
vit , corde sic tenuisse. Simplex enim res refngit bosus amicus, quam ianguidusUnde ergo inci-
:
et respuit omnem adjiinctionem, oinne consortium. piam '

A litteris vestris quK non modicum hospita-
Ne diu tamen a cogitationibus conlurberis , re- verunl apud me; quae floridioris eloquenliae, el
volvens ubi hoc dixeris, in sermone de sanclo profundioris scieutia; dolibus riililantes percusse-
Viclore scribis : Lbique autem est in medio. Nam ^ runt ine, et vulneraverunt me nihil minus spcran-
et in illa deitaiis essentia est medius Filius inter tem. In simplicitale siqmdem cordis mei scripseram
Patrem /obis, uipote homo siaiplcx ct domi habitans;
vos
et Spiritum. Mcminisse debes nunc, quia
mediator unius non cst : Deus autem unus est, autem verborum venator, quam scnsuum, et
lara
Pater et Fiiius , et Spiritus sanclus. Quod si crea- conclusuio rclibus, et pcrcussum venabulo crcdidi-
jacitur rete
tum, non increalura spiriuim, ideo quia sanclum stis, utinam possemus dicere, frustra
non subjunxisti, intelligendum aliquis «slimal : re- anlo oculos penuatorum ; nain rcpercutere eliamsi
JACOBl SIRMONDI NOTÊ

nus. Audio nempe clamitanlem et
te intra (auces
(76) Aliashsccepislola.qiia» estinler>'ico!aiC!are-
vallensis litteras ordine m{Bibliolli.Patr. Lug., XXIII, mnssitantem : Ulquid liwceffnsio verborum ? Prorsn.î
animam meam, dimidium aninuv mete.

547) sic , Qtii etiim pugillo concludens om-
desiiiit ; effudi tibi
nia extra infra et supra, qua ratiotte medius
et itilra, Vate. Priorein dominum meum Ilenricum ,
Asceti-
dicatur, qtii comprelfndat nemo est, in carnis quoque num, CuiHdmum, Robertum Iluqonem scriptoreni ,
assumptione Filitis inlcr Palretn et Spirilvm nullo tuum, et tliomam et cwteros amicos nominndm i>n'
tnodo medins, scd inler Iwininem e' Deutti dicaiur ct luta Iqnoscc mihi. Edit. P.mk.
credntur, unde ct mcdialor dicittir; sca de his hacle- (77) "Nova,
valerein, non vellem, sed foriassis aut excla nais A ûod /brmatiim non «r, ita manimttm quodcunque
aul cogitalis! longa preemeditatio ! o sensus ex- formatum, cedit illi quod et formatum pariter est
quisiti! o verba vigilaia ! quae et ingenii viribus et el cnimatum, quia sicut formalum proximat formce,
eloquii iloribus debeant insigniri. Non cro id mihi sic animatum proximat vilce. Sicut autem tria sunt^
adrogaverim, cum utrumque veraciler desit raihi, informis maieria, formatum exanime, rerum forma :
nec milii super hoc iiactenus cogitavi, teslimonium sic item tria sunt vivificatum, viviftcans, vita : eorpu$
inihi perhibente conscientia mea. Negoliosus enim est vivens, anima viva, Deut vita. Hic, hic inspicite,
sum non otiosus ; homo sub potestate, cui dicitur : quid dixeritis, qui conlradixeritis quia puto quod
Veni, [et venit ; et iterum : Vade, et vadit {Matth. pro me faciat et satisfaciat Ciaudianus ;
quod autem
vin), ingrediens ad arbitrium imperantis. Vix enim sequitur, vivens ex vaniiate, vivum ex simplicitate, vila
et hac vice negotiis occursantibus me furari prae- ex unitate, verba mea sunt et tanto fortius mu-
valui, quxsitus, sed non inventos. nienda, quanto persona, quse loquitur, et auctori-
Absconderam enim me a facie quserentium me in tate caret, et nomine, vivens ex vanilate, vivens
ioco seci'ctissimo et remoto, hic aulem hrevibus et corpus est, quod et viviQcatum vocal, auctorilas
interruptis spatiolis, ut hoc masis dicerem quani Ciaudiani.
dicljrem. Audite igitur, vanitas vanitattim (dixit Ecclesia-
Prjetermitto igitur respondere prooemio vestro sles (cap. i) et omnia i>anitas. Si omnia vanilas ; et
ûod nunc ungens Inudibus, nunc ictibus pungens corpus vel ex omnibus, ve! ex aliquo omnium cst,
> nervoso dictamine vires orationis alternat, nisi ergo corpus vanitas est, universa vamtas omnis
quod in flnem, quidquid obduxerat, eduxit in lii- homo vivens, ait sanctus David {Psal. xxxvin). Quod
cem. Ait enim, verba prioris cpistolai noslrae revol- moritur, ipsuin est quod vivii; quod ut vivat na-
vendo coHidens Quanta putas profunditale, cali-
: scitur : vivit, ut moriatnr. Quid enim moriiur, nisi
ffine, obicuritate, reconduum involvatur : corpus est quod vita privatur? Ipsum est, quod moritur in
jivens, anima viva, Deus vila ? Deinde abtjssus cbtjS' bomine, quod a vita exstinguitur : et qnid hoc es(,
stim invocat. Vivens , inquis, ex vanitate, vivum nisi corpus et corporeus sensus : ipsum enim priu»
ex simpticitate, vita ex unilate, hic, hic, tenebree, bic animale ex quo ipsttm animal cst, ut cum sensibiic
umbra ex nube, nubilosus aer in meridie. Hic neque esse desinit, desinit esse sensus. Ergo quod moritur
solem, neque lucem, neque diem intueor, sed plane in homine, ipsum esl quod vivit in homine ; quod
palpabi'em obscuritatem. Hiec verba vestra sunt de ideo vanitas, quia mortalitas est, igitur universa
Biostris quidcm sun ptu non ad propugnandum, sed C vanitas, omnis homo vivens, non omnis homo vita,
ad inipugnandum. Vestrum autem fuit, dilecte mi, sed omnis homo vivens. Nam et vita quodammodo
singula verba suo pondere iibrare, aniequam de homo est, et vivens homo cst vita in eo quod vivi-
verbis sententiam proferretis, et diligenter inqui- ficat, vivens in eo quod vivificatur, vivit autem caro
rere, utrum nieuni commentum an documcntum ex aniina et aniraa in carne : et utrumque vivit,
esscl altius, quod repeili vel refelli «on posset. tamcn inulta est, quia caro ex anima to-
differentia
Hal)C0 mecum plenam subtililatis et sanctilatis ani- tum habet quod vivit, anima in carne non totum
n^.am, et qua; non nomine solo praemineat,
frontc habct quod vivit. Nam vivit etiam in Deo, et uii-
qwam in aucloriiatis arcem, tam scholasticorum nain vivat Quod vivit in carne, vanum est quLi
! ,
^ ijuam ecclesiasticorum chorus evexil. Claudianus ex vanitate. Quod autem Apostoius corptis mortttv.n
hic est (77*), qui lotam Christianam, Romanam, dicit, propter peccatum (Rom. vin), nisi facit quia el
Aliicaiu Bibliolbecani in viridi atvo secretissimis hoc expressissima vanitas est. Mortuum vero dicit,
instiluliwnibus ebibens, ct ingenii acumine et operis id est moriturum ea locutionis regula, qua dictuoi
niole pene nobis alteruin reddidit
Augustinum. Hic est : Quacunque die comederitis, moriemini {Gen. i),
est eniui de quo Romana Gymnasia, et auditoria non quod ea die morlui fuerint, sed quod inconvertl-
Gallicana in ha^c verba testimonium perhibent : D bilem acceperint moriendi Quomodo
necessitalem.
Cum veni:isemus anle eum, quidquid dixerat, retu- eniin veruin esset, et corpus moriiium, et homo vi-
clantium sijlioghmorum contrarietale excipiebamus : vens : illud Apostoli, istud Psalinistx : nisi utrum-
sed ipse omnes conalus nostros siciit aranearum fila que sub sensu tam subliii, quam ulili Augustini
rumpehat pror.votanti ingenio, ipsa verborum princi- sententia copularel? Ad quid ergo lota iila verbo-
pia eludens : homo enim eral, hominum, wvi, loci, rum instans constanlia, vel constans instantia, qua
populi sui inyeniosissimus, et nemo nostro sa;culo, subvertere nitimihi amicum vesirum. Dicitis enim
qum voluit, affirmare sic valuil. Ait ergo isle lib. iii Quid csl corpus viveiis cx vanitale? Corptis, inquit
(cap. 7) de animaj statu, de rerum principiis ila Apostolus, mor/uum «f prppierpeccalum{Rom.yui).
ioquens Sicut informis maleria, quia fortnabilis Quod ergo Apnslolus mortuum vocat propter pe<-
:
esl, proistat niliilu; ila qtiod jam formatum est, me- caluin , tu vivens dicis ex vanitale? Annon vaniias
H
tins ent illo, quod eld jormari potesl, fornintum non poccatuiu? .\n idem sensu siinplici intelleclum opt-
est. itemqtic sicutid quod formutum est, anteii ittud raiii", et njorlein ei vitam? Odit Deus observanics
^77') Cognoinento Mamertus Vienii* Galliarum cpiscopiis, claruil aunoiiO.
501 EPISTOL^. — LIB. 1. 50^
vauiUlcm ; dilectio odium mor- A simpliciicr siinplex cst, cl unum ct una est aui
autem Dci vivifi<al, ,
tifical; nonesi crgo aliquid viveiis ex vanitate? Vos non intelligo, quod in»gis puto, aut vos minus at-
vidcte, quid concluseritis. Ulrum aiitem hxc ali- tenditis, quod ego non cr<-do. Non enim aliqua rcs
quanlulum impugnata, ne dicam expngnata, vestro simplioilcr simplcx est, nisi illa una sula et sununa
ipsius judicio dcrelinquo. Subjungitis autem Di- res, si taraen res, et non eorum [reruraj omniuin
:
ciiis iterum, vivuw, id est animam ex $implicilaie causa; si tamen et causa, quia non facile invenitnr
vitam, id est Deum ex unitate. Istis non sic in spi-* nomen, quod illi singulari excellentiae possit aptari,
ritu vehemcnti offendor ; nec tamen penitns assen- corpusentm multiplexest, quodnotissimum estetiara
tior. Nam anima unitati magis quani simplicitati roinus intelligenti. Anima vero coroparalione corpo-
ubnoxia csse perpenditur. Omnis enim rcs simpli- ris, siroplex est. sed per se nullo modo (78). Habet
citer simpiex et unum et una est, non autem si una, enim varietatem cogitationum , et mutabilitatem
statim ct simplex. Si qua enim res siroplex est, aOectuum. Nihil autem mutabile simplex est; sed
rcspuit et refugit prorsus oninem admistionem et et supercoelestes spiritus fortassis bis carent ; non
consurtium. Res vero una, duo simul vel plura tamen simplices sunt; quia aliud est, quo sunt,
convenientia aliquando in sese recipiendo conver- aliud quod sunt, aliud quoqiic quo beati sunt ad
tit,ut unde fit, et post pauca Quid ett ergo quod ^ imitationem simplicilatis participando eos gratia
:
Deus dicitur ex unitale, vel ex timplicitate niti Deus redegit, non natura. Si igitur neque corporcum
ex Deo, Pater a Filio, Filius a Patre, Spiritus san- neqne incorporeum aliquid simplex est, ut bou
ctus a Patre et Filio f An desipit ita quispiam ut coHidam ad invicem rationes, videte quod dixera-
p0rticipatione simplicitatiSt simplicem; bonitatis bo- tis : omnixquw simpticiter simplex est, et unum
res,
num; unitatis, unum existimet Deum? Bonitas in et una e${, cum hxc nulla res sit. Quod vero prose<
Deo est, et Deus bonitus est, non magis ergo Deus quiroini rem siraplicem refugere et respuere om"
ex unitate quam ex simplicitate. Hucusque verba ve- nem prorsus admistionem et consorlium rem au- ;
stra intersecui autem medium epistulae, illa colli-

: tem uaam, duo simul, vel plura convenientia ali-
gens, et eligens quibus fuerat respondendum. quando in se recipere el convertere utunum sint;
Quod enim longius progredior, non solum ve- hoc autcm in contrarium relabi puto. Ista enim,
strorufn argwnentatio, sed et noslrorum qualiscun- quae quodammodo simplicia dicuntur, consortiuni,
que probalio cogit. Neque enim verbum verbo red- vel admislionem quod autem uniim est,
recipiiint :
dere possum, quia non idem negotii est caliimniam horum omnium expers est et immune. Nam et
strucre, quod destruere. Neque enim idem est
p animae (utinam noii cum tanta mislura) corporibus
spiaas vellere quod frugem jacere et multo major
, : conglutinantur ; et angcli, vcl naturalia corpora
opera in utroque horum insumenda est quam in habent, vel ex aere, vcl in aere ca induunt cuin
altero. Neget quispiam mundum sphaeram esse, quod mittuntur. Quod ideo dico, quia videntur boc Patres
uno verbo negari a qualicunque potest, neque uno sub ambiguo reliquisse. Neque nunc opponatis
id verbo Aristoteles astruxerit. Quid igitur dicetis,v roihi incamationem Filii Dei, quia alia est illa raiio
quia quod dico vivum ex simplicitate , vitam ex (si tamen ratio, et non potius dignatio) nec hujus
unitate, non sic oiTendimini nec lamen penilus as- temporis, vel operis est hanc in disputationem as-
sentimini ? Mirum est. Gratias enim grati» vestnv, sumere : quae enim juxta ralionem probabilia, ex
quia verba vestra vel ex parte recipitis ; receditis ratione necessaria, contra rationem incredibilia,
autem omnibus a Claudiano, cuin dico vitam ex

in Bupra ralionem roirabilia, quae scrutari non liceat,
anitate nec pauperrimus sensus intelligit, ut sub- sed mirari. Non est autem vere unum, nisi quod
sit vel praesit Deus unitati suae 'vel bonitati, atque essentialiter et immutabiliter unum est increabile,
illi non essentia sit, neque ipse sit unitas
unitas, invariabile, interminabile, quod nec ad fuit, prseci-
sua, sed in illo sit tanquam in subiecto. Non est ditur; nec ab erit expungiiur, cui solum et inex-
enim aiiud essentia Dei, et aliud ipse, quia hoc cst D pugnabile remanet, est : Apud quem non est irans'
illi esse, quod personam esse. llli naraque uni iini- mutatio nee vicissiludinis obumbratio {Jac. i), cui
tati non formabile aliquid vel formatum vel refor- veraciter dicitur : Neque enim est alius extra te
matum est, sed forma neque informis neque for- (I Reg. II, 2). Quare autem specialiter unitatem as-
mata ipsa sibi estaeterna immiitabilisque substanlia signaverim Deo, factum est propter specialissimaui
illud autem quod proponitis quia omnis res quae nuraeroruro similitudinem, quse omnibus similitu-
JACOBI SIRMONDI mTJE.

(78) Origenes homil. 1i, inCanticis canticorum habitum annoI215, relatum cap. firinilerde summa
scribit animam debere disquirere, num sint ali- Trinilate definivii essc incorporeos ; scd ex Luc.
qui spiritus ejusdem substantiae cum ipsa, alii vero viu consiat in uno eodemque horaine fuisse
non diveisi ; ai I. H, jteoi a/jx«v vnll esse corpori- legioncm dxmonum, hoc est sex millia, \<l Veget.
bus tenuissiniis. August. pluribus in locis.
Itidero S. I. II de re uiilit. c. 11, supputat, quae si
habuisseiit
Lactant. Hil. Basil. necnon S. Bern. scrni. 5 in corpora, noii poluissent esse in eodem homine sine
Cant. cant. et alii relati a Sixto Sent. tom. II Bibli. peneiralionc, ne praelcream Christum dicentem
sanctae aiuiot. 8, scd generale c<mcilium Latcra- discipulis Spiiilus carnem ct ossa non habel.
:
n<;nse, ut silcam plerosquc et antiqnos thcologos.

505
dinibus cum enim omne numerabile
PETRl CELLENSJS m
aTrteoeilit, per A extendit : ubi jam per concupiscentiam aliud appe-
nunneros nunteretur, numeri numerari non lat, aliud per iram contemnat
ipsi per ralionem, inler :
possunt. Nam quis, non dicam cloqui, sed cogiiare > ulrumque discernat. Et recte a raonade
in triadem
digne sufiiciat quod cum numerus ex uno et per profluit, qiiia omnis essentia naluraliter prior
est
nijum et in uno sil ipse tamen principium vel finem
:
poientia sua. Rursum quod eadem in multiplicantc
babere nou possit? Sed enim uimm dixcrimus unius ternario ter invenitur, hoc significat quod anima
esse principium; ipsius unius, quod osiendis essc non per partes, sed tota in singulis suis potcnliis
prin<>ipium : ecce habetis principium numeri sine Neque enim vel rationem solam, vel iram
consislat.
prijicipio, ut ex ipso sit numerus. Jam vero si nu- solam vel concupiscenliam solam tertiam partein ,
merare velilis, adjicitis unum uni, ut fiant duo anima dicere possumus cum nec : aliud nec minus sit
et uiium diiobus ut fiant tria ; et unum tribus, ut substanliaralioquam anima; necaliud, necminus
in
qualuor; eideinceps quoties unum mulliplicaverilis, iraquam anima, sed una eademqiie subslantiasecun-
luiics (]uasi mulii singuii in summa dicunlur iit dum diversas potentias suas, diversa vocabula sor-
decies ducli dccein : vicies, viginti ; et cenlies, cen- tiunlur. Deindea victuali ternario, secunda pro-
tum ; et millies, mille nominentur, ut agnoscatis gressione ad regendam huraani corporis rausicam
omnom numerum sicut per unum esse, ita ex uno B descendit, quae novcnario componitur, quia novem
procedcre. lllud vero clarissime paiet ad finem nu- sunt foramina in humano corpore, quibus secun-
nieri, qui nullus omnino veniri non pusse,
est, dum naturalem conlemperantiara influit et eflluii
quia traiis omnem numerum, qui ex uno, per unum, omne, quo idem corpus vegetatur et regitur. Hic
et in uno est, semper unus est ; tria tamen ista quoque ordo est quia prius naluraliter anima po-
:
flunt cum divinis ex uno, et per unum, et in uno tentias suas habet, quam corpori commisceatur,
pariter x'terna, pariter aequiterna, pariter illocalia, postea vero in tertia progressione persensus jam extra
ubiquo lota, eodem infinito semper aequalia, quia se perfusa ad visibilia haec quae per viginti septera,
nulhim vere unum majus, unumve minus est. Ha;c qui solidus numerus est, et trina dimensione ad
sunl numerorum inchoantia, ducentia, prafinientia, similitudinem corporis extenditur, figuranturdis-
ipsa nec iuchuata, nec nuinerala, nec finita, credo, pensanda per infinitas actiones
, dissipatur. \\\
quia sapieiuise Dei non est numerus [V&al. cxlvi). quarta autem progressione soluta a corpore ad uni-
Nam cuiu ex uno et per unum, et in uno sil numerus, tatem suam, quae de vera illa unitate descendit,
nec numerari nisi trifariam possit, ul per cumdem revertitur : ideoque in quarta multiplicatione, ubi
numerum ordiamur, numeros finiamus ipse est q : terviginti septem in octoginta unum excrevit, monas
lernarius tolus, per quem omnis numerus, ubi et in summoapparet, ut evidenter clareat, quod anima
una trinilas et trina unitas indissolubiliter regnat post hujus viiae lerminum, qui per octoginia desi-
respicite igitur si possit similis similitudo reperiri gaatur, ad simplicem suae substantiam unitatis re*
etsi non inveneritis, non inferaiis Deum magis ex deat, a qua prius discesserat, cum ad bumanum
simplicitale pioprie esse quam ex unitate, non ta- corpus regendum descendebat. Noq laluit hoc el
? men me
de
fugit illa profundissima Plaionis ratio, quae
intimis pliilosophia; disciplinis
id cst uniialcm, animae; corpori vero SuaSa, id est
elicita povdcSa,
> philosophum nostrum (78*), David, qui raetam hu-
raanae vitae constituit in octoginta annis. Si in vale-
tudine octoginia anni, ct araplius eorum labor et
dualitalem lucidissimis numerorum exemplis assi- dolor, jam corpori quoque suum assignat quater-
gnat. bicit onim : Buc
unum, et fiunt iria; duc
ter niura sicut /xovif , ait, anim?e, ita 5va» quoqv.e cor-
ter tria, et ftunt novem. Duc ter novem, fiunl viginti pori congruit. Dic enim bis duo, fiunt quatuor;
sej)tem. Duc ter viginti septeni, fiunl octoginla umim. dic bis quatuor, fiiint octo; dic bis octo, fiunt sex-
Ecce tibi iii quarto gradu unilas prima occurrit. decim ; dic bis sexdecim, fiunt triginta duo. Hic
Idem<|ue eveniet si usque ad infinitum duxeris mu!- iu quarto loco similiter idem numerus 1, binarius,
liplicalioiieiii, ut seiuper in quarto fi;radu unilas ^ 3> q"<* mulliplicatio iiiilium sumpsit, tibi occurret :
eniine;U ; reclissime auleiii essenlia animae, unitale idemque si in infinitum proccsscris, indubitaiitcr
exprimitur, quae ipsa quoqye incorporea est. Ter- continget, ut semperquailo gradii binariusemineal;
narius quoque propter indissolubilc mediae unitalis et hic est qualernarius corporis, in quo intelligi
vinciilum, congruc refertur ad animam, sicut qua- datiir, omiie quod a solubilibus compositionem ac-
icriiarius, quia diio media liabet, ideoque indisso- copit, ipsum quoqtie esse dissolubile. Hxc idcirco
lubilis est, proprio ad corpus pertinet. Prima igitur de lanti philosophi asscrlionibus posui, ut agno-
piogiessio animai, qua dc simplici essentia sua, scatis, primitivam illam, quae in primneva rerura
q'.i;c nionade figuralur, in virlualem ternarium se lalione est, verara unitaiem non aliquam dedudi-
JACOBl 5mM0M)l NOT^.

("8') InioS. Moseii qiii, te.sle S. Hieron. epist. vius David, non tamen ejus esse clamitat Hehr»
UO, ad Cypiianum presb., pr;cter Peiilakuchnm Psall. circn« hac epigrnpho ;
quia inos hic in srri"
scripsil psalmos xi, ab ocloiôsimo nono, us(|uc ;»d ptnris serv;il:'r, nt omiies Psalini, qiii s;ii truiiri
noiiîgcsiiinim iioiiniii. Quod auteui iii pl.Misqiie co- sniit aiitloiis nouiiiio, deputcntur iis, qiiorum iu
dicibiis iioiia;,'<simiis oclavus iiabet titiilum Pûl- : pnoribus Psalmis apparnt rc uonwiia.
905 EPlSTOLiE. - LlB. L 50G
mei hoc agi conleetor 6Ciii>tiialioiu'. IkQcleiLk' .;igo

\am: nec eiiam illam, quae signaculum simililudi- A
spiritu inaiui tiepulaule rt-pu{;iiaiile iiigi:iiio,
uis appellalur, in qua prinia unitatis inclinatur de-' , ,
compungimini grandiora prjesunio pra;lenlo fortiora, vix txpli-

ductio.Quod autem pungimini, et ,
me dixisse (79) Filiuin medium intcr Palreiii et cabilia arripio, UlriiHHie enim spirilu velKiuenli
Spiriium, ne((uaqunm vos tain acerrimc roniurbas- <'\ (ju;iluor veiilis conglobato, ciijus spci loboie flo-
set, si verba sequentia legissetis, quia sensus inaris teneriludo non evancscat, pukhriludo non dc-
nifesle se iegeniibus oflert, mcdium onim diii iiiter liciat, viror nou emarcescal ? lnridMiii esl iralo
Palrem et Spirilum, quantum ad vocabulorum difle- obviave leoni ; stulliini niliilominus eniissnm non
rentiam, non quantuni ad substanliam indivisam, declinare sagiUani. Omiiis arnialura forliuiu tuis
ubi nulli gradus, nulia tempora, nudx dislinolio- militat castris. Itaque congrcdi limeo. Naiii cum
nes possunl excogitari. Sic cnim nos consuevimus propria salis armatura iriuinphare posses , quo-
dicere : Pater, et Filius, et Spiritus sanctus : undc rumcunque eiiam potentissinioruni aruiu niutuusti,
el versicuium Psalmi ad hanc cxposilionem inflexi ut supervinceres. Solo clypeorum aiircorum fuigore
Bcnedicat tios Deus, Deus nostcr : benedicat nos Deu$ dejicior. Eiclamo tainen Pone non tua. Nain phiri- :
(/'ifl/. Lxvi); illic ubi noster adjungilur, interpre mum intererit utrum majestate inefragabili aucto»
,
tans Filii jiersonam, qua^. quippe nostra est, qula in ^ riâlis philosophorum, an propriaruin ralionum et
siia proprietate nostra; carnis pauperlateni acccpit, senlentiarum conspicuilaie caslra noslia potcris dc-
sed jam niinis evagalur ainicus, amicorum dulcis- bellare. Tibi an illis dcputelur victoria , cuin sine
8imc;et dum nihil monacho sui juris relinquit, discriminis examinalione illorum vesligiis prociim-
•leiinquii. Verumlamcn quis eô sum, qui tanto bam volens , contra te aulein arma , scd pacis , fe-
nomini vel homini ausus sum responderc? Nimirum ram, slatim ehicescet. Quid enim ? lalsa siiil phi-
illcsuus, ctspecialiier suusetipse amicus meus non losophorum inattingibilia acumina,cum ingenio-
tani dimidium, sed melior pars animae mex, nihil ruin nostrorum vis sola quxritur, quid nosira in-
«nini ab allero divisum, nihil alteri singulare, et terest ? Prorsus eorum cedo aucloritati. Non sic
mcam benc reget imperiliam, qui me diligit ut ani- vero, non sic subfugiet pupillam oculi nici quod
mam suam ; apud quein malui de verecundia, quam egressum fuerit de labiis tuis, Jure suo privari se
de amicitia periclilari. Tu autem, dilecte mi,claude amicitia aliter conquereietur, nisi res amicorura
episiolam nisi tibi ei Thomae tuo, nec nie perducas aeq»io libramine discuterelur, Decursis iiaque et
in publicum, qui secrelum professus sum, dignus discussis vernanlis eloquenliae tuse sermonibus ct
laiebris et oinni solitudine in aelernum et in saecu- q sensibus , ilerum itcrumque lua revolvens et mea
lum saeculi. Propterea enim ha;c propriis manibus evolvere gestiens, timeo sub luce videri. Quid ergo?
soripsi, cum
nimia vertigine capilis fatigarer, nec Periculum cxperiar? sed non in filia [f. fidelia]
etiain familiarissiinos familiarium meorum admisi, [inutilia] Loquar ? sed ulinam non inania Repre- !
ne fortc vel ad curiosilateni vel ad suspicionein ju- hendam, sed araici superflua. Laudabo? sed philoso-
veniles et rerventes animos miitarem. Absit enina phorum ingenia. Hinc tamen non progrediar, nisi
ul alteri cuiquam sic cflunderem eliam meain nisi prius dala manu initum (uerit pactum prorsus nc- ,
libi; tibi, inquam, soli, cui debeo quidquid sura, quaquam irasci pro aliqua conlumelia. Ingrediens
quidquid facere possum in Christo Jesu Domino itaquc aggrcdiar, non veritatis domicilia subver-
nostro! lere, sed aniici, si qua est, propriam de praeja-
EPISTOLA LXVI. centibus verborum diversitatibus calumniara ar-

AD NicoLAUM CLAREVALLENSEM NONACHLU. gucre , ct quibus poieio auctoritatura ralionibns
[iv, 1. j
Suo suus. refoUere. Video auteni in Yesiibnlo et in fronte
Ut perniciosum oplimis teUim invidiam nostra epistolae tujc quod nimia iormositate sui curiosita-
proscribat communis exorat charilas.

epistola , lera oculorum meonim sic allicit, ut vix eos eji-
Satis namque superque quod mihi scripslsli dulce, p cere et eliccre valeam. Est oniin quiddam cnjus ,
ntile et honeslnm fuit. Quid enim dulcius amore ? nomen super oinne nomen, cujiis forma formosior
Quid utilius divinaruin ei humanarum reruin sub- cmni forma, cujus slat-.ira et iillitiido a rme supc-
tili et compcndiosa descriptioneV Isla procnl dubio rioiis coeli iisqiie ad finem infevioris inferni. Imago
continent epistolae lu.B princlpia media et ultima. est inimitabilitcr nata, non facta. Unus cst qui
,
Quid honeslius morum salubri informalione ? His hanc de corde suo excogitavil el eructavit , non
nostrum lorpens ingenium excitasii , caiisam non arlifex hujuSv sed omniuin h-jjus auleni patcr. ,
causandi de saecularibus parumper prsebuisti ac Huic conformari est reformari. Hanc loquontem et
otiosae sollicitudinis vela relaxasti. Sic irrigant, sc exprimenlem , aptis coloribus renitentem , scep-
inebriant et tranquillant scripta tua, dulcissime, tro impcriali cuucta regcutem , coeiicolas cum ter-
animam meani. Steriliiati denique ubertale, tu- vigcnis in brachiis conjungentcm inveni , adoravi
niultuositati l'bera pausatione, occupationum inso- el tenui. Decor cjns inreslimabiiis , dulccuo 'nsa-
leiUi.i: rcnuntians ad remotiora secessione , Nicolai tiabilis, claritas inacsssibilis. Tam suavc loqui
JAC0I5I SIRMO^DI NOTÊ.
("0; Post niedium anleceilentis e^MSl.
de iila, quam adnilrabile amplccti illam. Ad hancAtiale, veliiti cum una substaniia alii sulsiantia'
qui accedit , aut vix, aut nunquani recedit. Oculus jungitur; partiale, cum unius substantix partes
non saliaiur visu , nec auris auditu. Qui edunt Gonjunguntur. Iloc autcm coropositum superiori
adliuc esurient, etc. {Eccli. xxiv). Haec osculala siniplicius est. Illud vero ex toto et naturaliter
est me osculo oris sui {Cant. i). H.-ec digito manus dicitur simplum , quod carct et substantiali et
suae lenens animam mcam voce propria , ne decli- parliali compositione. Aniina iiaque, quia neque
narom abea. Hujusmodi attractus et delinitus blan- diversarum substantiarum , neque ejusdem sub-
ditiis, an ulterius progrediendum sil hxsito. Bo- stantise diversarum partium in se suscipit con-
num enim est hic esse. Tandem vero innuente et junclionem , naturaliter cst simplex. Non enim ei
annuente ut irem non discedens , redirem perma- prius existente aliqua materia creata est, ut respe-
neiis, aliam vidl visionem. Rubus ardens in in- oiu materiei suse composita dici possit,.sicut iit
teriora deserti apparuit. Suspcnsus intenta cogila- omni corpore id quod factum est dicitur respectu
tione : Nufn
iuquam, sicut Moysi rubu.s ardebat
, illius quod de eo factum est, simpium ; sed de ni-
et non consumebatur, sic meus isie reddit splen- bilo facta catholice creditur. Angelica vero natura
dorem lucentem , non calorem urentem ? Amici quia hoc habet amplius quod nullis subjacet cor- ,
enim increpaiio, grata potius corrcpiio est, quam B ruptionibus, quemadmodum anima ex conjunctione
naolesta exustio. Est autem. Vos venator tam ver- corporis, liberius evolat ad secretissimos simplici-
borum quam sensuum et conclusum relibus et tatis recessus. In boc eiiam ferc omnes philosophi
,
percussum venabulo credidislis. Ilic enim rubus consentiunt, quod principium rerum est pcrfecta
ruburem ingerens, sed perfecta; et solidae charita- sapienlia lunien praeclarum substantia subslan- , ,
tis robur nescienli. Oculus pupilli pungeretur, vel tiarum , argumentum rerum universarum. Id auiera
etiaiii compungeretur, si spina hujusmodi confige- unum et simplex, cujus stmplicitas confert, non
retur. Non vero conlingat hoc oculo charitatis , aufert simpliciiatem..Neque euim creaturae suae
cujus soiius est colligere , imo producere rosam de suam invidit simplicitatem , cui suam non negavit
spinis. Sic Jesus de spina passionis rosam protuiit imaginem. Eo igiiur in arce verse et summae sim-
redemptionis. Annon ejus imitatione et tu reddis plicitatis illocaliter localo, rationalis participat
Vana pro malis , qui mollia duris , dulcia amaris creatura. Fiunt autem magis et minus simplicia
vera retribuis vanis ? Reyera tu simplex et donii magis minus eo participantia. Ideu namqiie sim-
el
kahitans, ut dicis, in simplicitale cordis tui plex, imo simpliciias simplicium sicut Deus deo- ,
scripsisti. rum, in simpliciiale jubet se quaerere, cum sim-

Animadverto igitur ad thronum gralise miro ^ plicibus se dicit ambulare. Dat autem invenire et
pennaruni juvamine te convolasse, et ibi, quia habere, si quseratur quomodo jubet quxrere.
cilra non reperisti, simpUciter simpiicem Deum Aliter quserentibus , qucnretis, inquit, me el non
didicisse. Quaero itaque , anne simplicitatem tuara invenietis (/oan. vii), quia itaque nisi in simpli-
ai) illo fonte reportaveris , et utrum tantura trans- ciiate m>n invenitur, simplicitaie autem simplicen
eundo, quanium coelicolse manendo ct stando Oeri non dubitntur, quicunque eum per simplici-
cxbauseris. Quod si fieri non putuit , constat non tatem invenerit, participatione ejusdera simplicita-
injuriose inxstimabiliter illorum tuam praecellere tis simplicior cnicitur. Insequali autem proportionc
simpliciiatem , sicut et beaiitudinem. Animam si- participantes insequaliter inveniuntur sHnplice^.
quidem humanam naturalitcr simplicem angelo- , Ipsa auiera simplicitas in se vera et summa est
rum vero naturam, etiara simpliciter simplicem unitas. ScieDdum vero quia sicut aliud esl parli-
indubitabili fide credo et confileor. Quod ut evi- cipans , aliud participatum ; sic etiam aliud siro-
denlius appareat , nostra de simplicitale el tua sub plex , aliud sinipiicitas. Nec habet lingua et ratio
oculis compendiosa adnotatione volo colligere. Iiominis , nescio si angeli , idera esse simplex
Dixi, quia omiiis res simpliciter simplex una et
d et siroplicitalem , sicut nec album et albedinem.
unum cst. Non auteni si una , stalim et simplex. Noli, noli siniplicitati nostrae, imo tuae risum insi-
Simplex enim respuit et refugit omnem prorsus inulare. De Deu enim nibil habcs opponere , cum
adraistionem. Rem vero unain convenientia duo quidquid ipse est legatur omnem sensum trans-
.simul , vtil plura aliquando faciunt, ut unum corpus cendere. Tamen quod bonus, quod pius, quod
constans ex quatuor elementis. Ista , inquis , aut justus quod simplex dicitur, figurativa locutione
,
non inteliigo, aut vos minus attenditis. Malo me accipitur. Ut enim Plato ait Deum invenire difficile :
minus intendere quam ,

te non intelligere. Tamen > est , inventum digne profari impossibile. Nulla ceric
parumper attcndc et de , simplicitaie si male sensi oratione, vel orationis parte, Deum potest aliquis
quia coepisti , itcrum corrige. Inlerim ipse ut decct describere, vel dcfinire. Itaque de Deo nulla (lat
<;onsignatam tuis exhibens revercntiam sensibus et oppositio, qiii ipse est oninium coiiclusio, oihilo-
seriuonibus, ineos, et si non vcrba sensus vallo miiius et exclusio. Ex ejus siablli simplicitate sor-
vcritatis communiam fortius. Omne igilur quod titur ordinem , causas el formas ut Boetius test.-i-
cst , aut simplex , aul compositum cst. Composi- tur, omnium gcncratio rerum , cunciusque muia-
iu:a aulem aul substantiale , aut partialc. Substan- bilium naturarum progressus, ct quidquid aliquo
509 EPBTOLiC. — LIB. 1 510
modo naovclur. Ejus nuttira in sua simplicitatis A cl ex gralia, non ex natura imitationcm tantum-
arce compoitita, regcndi multipliccra modum sta- modo simplicitatis indulg^s. niiniuiu siiiip!ex !
tuit. Poiius ergo bonitas ipse, et parlicipatione Forsilan enim angelus tuus hoc audiens irasci
ejus creatura bona, potius pieias ipse, et consortio tur, et quod dona gratiae ct naturx sux coinmuta-
pietalis creatura pia, potius denique simplicitas, vcris, iodignatur. Nam ipse quidem nibil minores
et possessione simphcitatis dicalur creatura sin> gratias agit Creatori natura:, quam datori gratia;.
plex. Ejusdera autem locutionis generc quo Deus Graiia namque creatum gratia beatificatum, gratia
,
justus, et nos juslitia Dei appellamur. Yidc etiam novit se confirmatum. Ab eadem tamcn gratia aliud
utrum bona similitudine uiaiur Boetius ad expri-< in creatione, aliud meminit se accepisse in bcatifi-
mendum non tantura simplicem aliquem fieri, sed catione, sive in confirmationc. Quod accepit in
etiaai siinplicitatem ex strictissima counexione et creatione, dona sunt naturx; quod r.êruit in con-
ftocietaie simplicitatis. Dc providentia profecto et firmatione, duna vocantur gratiae. Igitur aut multi-
fato sic dicit : Providentia est ipsa illa divina ratio plex est angeli natura, quod soli convenit corpori,
in summo omnium principe constitutOy quce cuncta aut simplex, quod tantum spiritui. Quia autcm nul •
dispomt. Fatum vero inka^rens rebus mobilibus dis' lum tertiiiro est simplex, ut aestimo, conccdas ne-
positio per quam providentia suis qucBque nectit ot' B ccsse est. Simplex itaque cum sit natura et vicici-
,
dinibus. Et post pauca : Manifestum est immobitem tatc, ut ostensum est, ipsius summx simpliciiatis
simplicemque gerendarum formam rerum esse provi- arctius exprimatur et imprimatur in eo radius siiii-
denliam. fatum vero eorum, quoe divina simplicilas plicitatis, non jam tantum simplcx est, scd simpli-
gereuda disposuil , mobilem nexum atque ordinem citer, ut opinor, simplex. Ministrando namque
temporalem. loducta itaque similitudine paulo post assistit et adhxret divinae simplicitati. Ipsa autem
subdit : Nam ut orbium circa eumdem cardinem divina simplicitas non naturalitertantum, non sim-
tese vertentium qui est intimus ad medietatis simpliciter tantum, sed singulariter et ineflabiliter sim-
plicitatem accedit , caterorumque exlra locatorum plex est, Jam credo satisfactum, quare dixerim,
veluli cardo quidam circa quem versentur existit: omnis res simpliciter simplex, vel quarc dicere po-
extimus vero majore ambitu rotatus, quanto a puncli tuerim. Quod autem sequitur, una et unum , cst
media individuitate discedil , tanto amplioribus spa- inculcatio verborum. Tamcn ut vel tenuiter sic di-
tiis explicalur ; si quid vero illi se medio connectat stinguaro, una profecto est, quia ut S eneca tcsta* ^
€t societ , in simpticilalem cogilur, diffundique ac tur, divinorum una est natura, et nihil esl divino
diffluere cessat. Simili ralione quod longius a prima _ divinius, ccelesti coeleslius, et Boetiu s, quia corum ^
mente discedit majoribus fati nexibus implicatur. eadem est subslantia, quorum diversus cfTecius non
Medium quod ait, sive media individuitas pun- est. Unum idcirco, quia natura simpliciuni indisso-
cti , intcUigitur veritas et simplicitas Dei. Quod lubilis, diversarum pluralitatem partium ad sui
«nim huic amori consocialur, in simplicitalem co- efiiccntiam non admittit. Quod enim ex diversis
giliflr. Divinx igilur supernxque subslanlia:, qui- partibus compositum est, naturaliter solubiie est.
bus ct judicium perspicax , et incorrupta voluntas, Omnc autem simplex et incompositum unum est,
et eflicax optatorum pra;sto est poleslas quid est et caret partibus resolutionis. Quaecunque igitur
,
quare non inhsereant illi summse et unicx simpli- substantia tam simplex cst una, prorsusnnn admi-
citati? Cohxrent procul dubio, et dotantur largiori scetur, ncque cuin alia simplici et incorporea, ne-
sinipUcitatis privilegio. An ista recusas credere, que cum multiplici et corporea. Nam ubicunque et
et paras contradicere ? Nequaquam, inquis, sed quotiescunque subslantix immiscentur, necesseest
quod Creatoris est , creaturx nolo attribuere. Qua- ut in se invicem commulentur et transformentur.
re? quia semularis Deum , sed non bona semulatio- Rerum enim quarurolibet conjunctio nisi in sese
ne. Quantum enim desipit qui non a Deo collata transfundanlur, et a propria forma Iransformentur,
,
munera propria usurpatione raperc praesumit tan- D copulatio vel adjunctio, vel aiiquid hiijusmodi, non ,
tumdem a pietate resilit, qui data negat, vel abs- autem admistio vel commistio dicitur prQprie. Unde
condit Sos inquil Apostolus non spiritum hujus
: ,
et Verbumassuniptionecarnis, ctindisjunotauuione
,
mundi accepimus sed spiritum qui ex Deo est , ut

,
caro factnm, ne substantiarum transfusio, scilicet
sciamus quce a Deo donata sunt nobis {1 Cor. xi). carnis in divinitaiem annihilatio, vel divinitatis iii
Datum est enim omni corpori , ut sicut jam di- carnem substantialis exinanitio ab hxreticis persua-
ctum est , composiiione sit multiplex : animse , ut derentur, non commistionem passum dicitiir, et ne
carens partibus naturaliter sit simplex , scd pro- rursum aliusDei, aiiushominis Filiuscrederetur, et
pter limi societatem, subjiciatur vanitati, quae una in duas personas divideretur, illico sequitur,
est multiplcx. SupercoDlesti qnoque induUum est neque divisionem. Si nova, et ideo cassa, mc con-
crealurx, iit ultra sensum bumanum , scd citra fingere arbitraris, et vera et vetera staiim si placei
divinuin,.et naturaliter et simpliciter sit sim- subjunctis rationibus comprobabis. Non, inquit
plex. Tu vero corpus miiltiplex asscrens, ani- Boetius, omnis in omnem tem verti ac transmutari
main quoque comparatione corporls non per se poiest.
simpliccm astruens , iran.svolas ad supercoelcstes Na», cum substantiarum aliac sint corporcac, al<»
5iJ PETRl CELLEWSIS 515
incorpore», neque corporca In incorpoream, iieque A refugit oinnem commistionem
nullam in qnia
,
incnrporea in eam quae corpus est mutari poiest. quamlibei creatitram recipil commul;!tionera. Item
Nec vero incorporea in se invicem propria.s forraas quod a nobis poniiur, sumptum a nobis rem au- :
mulant. Soia enira mutari transformarique in ,se tcm unam duo simul vel plura convenicnlia ali-
possunt qitae habent unius materiai commune sub- quando in sese recipere, cl convert.re ut unum
jcctum, Neque haec omnin, sed ea qux in se et fa- sinl, in exemplari quod manibus nieis scripsi, sic
cereet pali possunt. Idque probatur bocniodo, Ne- habetur : Rem vero unam,couvenieniia duo vel plura
que enini potest ccs in lapidcm mutari, nec Jdem aes cliquando faciunt, ut corpus unum comtans ex qua-
iii herbam; nec quodlibet aliud corpus in quodlibet tuor elemenlis.
aiiud transfigurari polesl, nisi et eadem sit materja Hicnullius cavillationis locum aiiqualenus animad-
terum in sese iranseuntium, et a se et facere et verlo,et ideo respondere parco.Uemque intulisse me
pati possint, ut cum vinum
aqua raiscenturc
et scribis, Deura magis proprie ex 8implicit;«te qnam
Utraque cnim sunt talia, qua; actum et passioncm isnitaie. Miror ralumniam. Nonne enim siatin» sub-
sibi communicent. Poiest enim aqu» qualitas a vici Jam quia, nii dile-
ju«xi, riihil de Deo proprie dici.
qualilate aliquid pati. Atque idcirco,
multum cUssime, dulcedo viscerum meorum, lumen amico-
si
quidem fuerit aquai, vini verc paululum, non di- B rum meorum, pro me satisfeci. Epistolae tuae sen-
cuntur immista, sed alterum alterius qualitale tentias quasdam digna inveclione corrigendas, ei
cornimpitur. Si quis cnim vinum fundat in mare, lt«>a correptionis esplanandas, partim conlemplan-
im mistum est vinnm mari, sed in irare corru- das reperi. Quid dicis, amor? Placetne quod lo-
plum, idcirco quod qualilas aquae muUitudine sui quor? Gratiamne tuam persequor?Quodvis jube, ct
corporis nihil passa est a qualilate vini, sed potius faciam. Clavem oris mei cusiodi, ne la*.sio prorum-
in se ipsam vini qualitatem propria mullitudine pai amici. Constringe fauces maxillarum, ne pr»-
commutavit. Si vero sint mediocres, sibique aqua- fluant jocos Sirenarura. Aperi taraen aliquando la-
les, velpaulo inaiquales natura, quae a se faeere l*'a» ul excludam gravamina mea. Nicolaus eniui
et pali possunt, miscentur, et mediocribus in-
illae *«"§, imo noster, gratias supervacuas agit gratise,
ter se qualitatibus temperantur. Atque h«c quidem st asserit, meae, quia verba, inqnit, nostra vel cj
in corporibus, neque omnibus, sed tantura qus a paite recipitis, rece<litis autem in omnibus a Clau-
se, ut dictum est, facere ei paii possunt coramuai diano (78*). Judica, judica judicium meum, amor,
atque eadem matcria subjecta.
Omne autem corpus, j«ste. Quid enim? Pene nervorum et venarum tila
quod in generatione aique corruptione subsistit, «imije inflationis prolensione inlensa rumpuntur.
communein videtur liabere matcriam , sed non C Proteslando jurant et conlestantur inteliectus, ra-
onmeabomni, vei in orani, ,YeI facere r.Iiquid, veJ iJ® e^ memoria, falsum contra ge latum testim*-
pati potest. Corporca vero, vel incorporea nuUa «iura. Yix patientiam persuadeo. Amicus est, in-
ratione poterunt permutarii quoiiiam nuHa com- ûies, facetus : iepido jocorum ssrmone urbanus.
nnini materia subjecta participanl, quae susceptis Sine itaque, et disceplatione inextricabilem laby-
quaiitatibus in altcrutrum permuientur. Omnis rinthum rationibus suis inteientera , et nunc qui-
enim natura incorporeai substantice nullo materias dera qua egreditur introeuntem, nunc vero qua
uititur fundamenlo. NuIIum vero corpus est, ingreditur eieuntem sustine, compUcata ejus ex-
cui
non sit materia subjecta. Quod cum ita sit, cum- plica, maie cxplicata replica. dulcissime! dor-
que ne ea quidem, quaecommunem materiam natu- miebas quando epistolam nostram legebas? Forte
rabter habcnt, in se transeant, nisi illis adsit po- eras occupatus, et ideonon es culpandus. In hoc
testas se et a se faciendi ac patiendi, multo tamen inexcusabiiilerculparis, quod graliarum
iit
ma- tua-
non permutantur, quibus non modo com-
gis in se
rum niniium prodigus, dum malelocas, perdis. Illag
munis materia non est, sed cum alia res matcrise meas enim gratias ubi deprehendisti, quibus i«-
fundamento nititur ut corpus, alia omnino materia gratiose gratias agis. Sed quid mir«r te mirabiU
subjecta non cgeat ut incorporeum. Non igitur fieri ^ et inaudita noîtate gra.iam quae non est gralia
polest, ut corpiis in incoiporalem speciem permu- asscrere; cuin mutandi et permutandi reruin et
letur nec vero
potest ul incorporalia in sese
fieri ca-
; verborum proprietates auctoritate jam pristina
commistione aliqua pcrmiilentar. Quorum enira Quid non Nicolaus
peris policre? faciat (80), qui
communis nulla materia est, nec in se verti ac de nigro facttisest albus?Credo ista duclus et edo-
permutan queunt. Nulla autem in incorporalibus ctus auctoriiale, verba quoquc el sensus verborum
maicria rebus. Non poterunl igitur in se invicem
praesumis quandoque invcrtere. Nigredinem L-jmen
admisceri vel permutari. Jure igitur simplex re^ pristinara somniasti, ubi mc a Claudiano disscntire
JACOBl SiRMONDI NOT^

(79*) A Claudiano. Mamerto Claudiano presbyicro 18ad Theob.-Jldinn ciusdom olim consilii participem:
Vicnnonsi.cuJMs ver!).T ex libroiii, Dc statu aniniie, JJno deniijue consemtn reiiqitimui owtiia, el de Ve-
ail rcfcllcmium CcUeiisoin produxcral Nioolaus.
tere Teslamenlo et xwibra Cluniacensium. ad Cisley
(80) ISicolnnn dp Mfiro f. e. «ifcus Ex Clunia- liaisiim evolavimus pHritatcm.
censi monacho Cislcicicnsis. Nicolaus ip.se cpisfola
5!3 mSTOI.^. Lin. I 514
«olasli. Ncmptt sf'rnioni)>us arfinlcvi H arquicsco A £cc<; in cineribus boati Aigiilfl cum bealo Job
tuis, in parlc contradijcisli et contradico. IJbi eniin Jugcns ct dolens, debeonc sludcio vorboruin ciiina-
corpus vivere, aniniam vivam, nenm vilinnessc ne- tis ..plendoribus, exquisitis facibu.s V Qnininio, juxt."»
gavi? Nusquain, crede mihi, nusquam. T.nniummodo visc^rum com.nioiioncin , higubri, ut sic dicani, ci
eniui assignatione.s proprietatum quas subjunxisti, fumoso scrmone afllictum repncscnto aniinum. Mi
vivcns videliccl cx vanitate, vivum cx siinplicilalc, «barissimc , curro ct discurro quasi vagus cl pio
vilam ex unitaie aggressus sum rcprcbenderc, Sed fi!gi!S, si foitc dispcrso.s cineres a quatuor vciiiis
monacbiiin illuin, qui cura amioo in epislolse luae coeii recolligere possim Ilinc est quod noa cincres,
principio contendebal et rcticens, has jam prai tx- sed fruges preliosas, cliani ubi non scniinavi, vidc-
dio emittere aiidio voces. Clilius, inquit amor , licot de .\ngUa , metcrc volo. Manipiilos eloniiii
ctaustia oris continuisscinus, qnam rescribcndo toi elecmosynarum geniis illius ut nsftal bealus Aigiil-
exiindantium impetus torrcntuni incurrissciiuis. Re- fus, injungo. Quid inea interost falccm citendctc,
dundant enim torrentes vanitatis, el di&tilianl ab ubi nunqiiam vel arare poiui, vel seininare ? Scd now
ore aniici noslri sermones superfluae garruliialis, usqucqnaque absurdum est qnod faccre propono,
totus profluil et perelHuit. Silcnlia no.stra confuii- quia etsi terram illam non colui , te tamen quasi
dit; consiietudinis noslrae niorem el ordinem con- B areolam aromati.s pro tempore consevi bonis spe-
lurbat el concutil; ad pomposa el siiperflua quseque ciebus, cum niecum fuisti, cum tecum liabilavi,
improbitate sua, si acquieverimus, provocat et aicuin te aniavi, cum te retincre proinenii. bone
trabit. Deinceps ilaquc noli scribere. Dcus! quam feliciler prosperata esl bona istc area,
EPISTOLALXVII. imo pinguissima oiiva qnomodo Rursum gerinina- !
AD JOANNF.M SA&ESBKRIKNSEM. vit el radicem deorsum misit

! quomodo ramos !
|iv, 4]Suo suus seraper suus. SHOs extendii! quomodojam jain replentiir fanicliri
Siella quandoque de ccelo ad ima vidctur, sed de fnictu propaginuni ejus ! Gustavi el vidi, quia
oculis insipientium , defluere co.^guUs tamen na-; bona est pinguedo ejus, et frnctus ejus dulcis gut-
t»r%, et divini clavis mandati , sic dcriia in xler- turi meo. Non est conversa in amaritudincin vitis
nun ccelo adhseret, ut sicut prius liber idum ccelum alienae. Jam iu umbra ejus qiiani desideiaverain
«ouvolvatur, quam stella ab ipso divellalur. Sic sic, sedeo ;
jam umbracula ejus ab aslu, a turbine el a
mi charissime, ex quo Deus in lirmamenlo cordis pluvia medefendere sufiiciunt. Dies illa sii benedi-
nuslri stellam araoris mutui impressit etsi fefellit , cta, hora nunquan» pertranscal cuin deleciu lem-
oe^dum ignoranJis leges amicitise repcntina scinlS- poris, qua Joannem rrseum feci,qua lalem H ianinm
laiio instabilis fortunse, non tamcn cessil aui de- amicum In filiishorninum apprehendi.Tibi, Deus, cu-
cessit igniculus stellse. Unde et tunc , cum quast slos animae mea;, tibicommendo illum, lu ei viiam,
Isedebam, non quasi, scd revera diligebam ; el cuia tu bonam vitam tu prosperitatem dones, tu inler bra •
avertebam oculum, non avertcbam animum. Deo chia lua, tu subumbra alarum luarum seniper illmn
nutem^ gratias, quia in plenilunio siio reformata conserves. Quid enim melius optari potest amico ?
dcnuo, quasi viribus rcsuaiptis radios prinios solito ul nibil .liiud quseram vcl mibi, vel amicis meis,
sptendidiores, t.inquarp in invidia prioris defectus, isti quos nunc aspicio cineres monent, Relro pau-
ainplificato affectu remisit. Procul jam deinceps sit, luium laquearia (81), trabes, posles, etligna robusla
lam noctis tenehrosa interpolaiio qiiani dici nu- ,
erant ,
qui modo pulvis tenuissiinus ct cinis vilissi-
bilosa caligo. Sed de his hacteous. Quia vero uiinus mus est. mundCj aut res mundanie, qiiid cstis ?
jacula feriunt quae pravidcntur , maiido ei nioneo, imo quani vane nos decipitis ? Certe non esiis quod
ut caveas tibi a labiis iniquis , et a lingua dolosa. esse videmini. Ccrte videtur in vobis pylchrilu.io
Apud nos enim quaedam de te disseminata sunl, aliqua, duio.-^do et utilitas; sed veriiatc icquisita
quibus forie nioi clypeum cauiae provisionis oppo- nequc puichritudo, neque dulcedo , ncque iiiililr.3
saeris, la;di in curia poleris. Surnmi nempe quidam vera esi invobis. Vera est, vera esl de vobis St-u-
D in vobis vanitas cor vannni
viri cuidani, de curia qui apud nos esi, ut ipse au-, tentia, qnia citm sit ,
4ivi , insiisurravcrunt te dc curia dixisse qusedam facitis,quod possidere poleritis. Sed de his itacio-
inhonesta, et te falsum legatuin doinini papae in bis nus. Ut ad rem accedamus, scilo, amice, quia pre-
partibus gessisse. Qux nescio utrum sint magis tiosuni mariyreni Aigulfum in vase non vili ecce ad
falsa quam maligna, vcl e converso. Sapiens es, peregrinandum in cgesiate sua deatinanius. De mana
esio libi in his sapiens. Yalete. niea in miinum meam ilhim depono. Qiiodcunque
voiucritis, quodcHnque disposueritis dc nunliis,
EPiSTOLA LX\nf.
Al> EUMDEM. raium hat%'. Generalem admiaislrationeni el csirai»
[iv, 5.] Suo suus (80') semper cl unice suus. in bis affiiciiiae tuse assigno
JACOBI SlRMONDl NOT^,
<X0*) Joanni Sarcsberionsl. ad qneiu ct
Si!(j suuf:. bus obnosium »e Joannes vsriis ad enn» littens oro-
sepiem atquealiajpassiin toniplures. Uiiic
pro:riniac, fiielur, sed praM-ipue epistoia 85. ^
eniui arcla ct vetus cuin Pclro Collensi necessiludo, {î) P.elro P. iaqv.eana. Eccie<;5ac S. Aigulfi Pru-
a quo exsui oliin monasierio rcceplus, beulgneque vinensis , quae coidiagrarat , ul diclum est aa
hahiius, ot HiuUis oosiea benelicns auclus est qui' : epist. 10.
54-; PETRI CELLENSIS MC
EPISTOLA LXIX. / A prorerl. Sfnsibusphilosophicis quaescribiscondiun-
kh EUUDEM. ;/
tur, rhctoricis coioribus vesliuntur, decentissimis
[iv, 6] Frater Petrus magistro Joanni. legum ornamentis decoranlur, coluinnis evangelicis
Favus distillans labia lua, mel et lac sub lingna. fulciunlur, ct quod ad amicos aitinet. roellilo sa-
Ut vidi litteras luas, cor meum jubilo, os meum pore decentissime dulcorantur. Si lucrum qua;ro
impletum est risu. Miscuisti siquidem jocos seriis, sententiarum, si doclrinam, si voluptatem, si ver-
sed temperatos ct sine detrimento dignationis et ve- boruui juncturam, si amoris verilnlem et dnlcedi-
recundise. Sales tui sine denie sunt, joci sine vili- nem, iu litteiis tuis hsRc oauua abunde reperio. Na-
tate. Sic decurrit oralio tua, tanquam iila quse ali- vis ibi ad natandum, horlus deliciarum addeanibu-
quando nubes capile tangit, aliquando autem vnl- landum, mensa plena et parata ad eonvivaiiduoi,
tum in terra demittil. Invenit hxc graliam in oculis leclulus floridus ad quiescendum, g)mnasiuni .td
meis, mecum manebit, et apud me tola noctc erit. philosopDanaum. iNon est idolum mendacii, non ial-
Est namque vox tua dulcis in auribus meis; et mo- lacis lenocinia, non denique adulaliunis profnnda
nitus tui satis amabiles in faucibus meis. Insurgit vorago, non lasciviose diffiinditur ab exigua cordis
autcm saepe ventus contrarius, imbrium lurmse qua- vena verbum promissivum juita illos qui dicunt et
tiunt domum, et bruchus, locusta, eruca et rubigo B non faciunt. Sed quid ? iatior in corde, rarior in orc
hurtuli mei areolas devastare tentant. Sed Angelus amor, ardet in fumo, currit sine spuma ; movet alas,
niagni consilii surgit de navi, et facit iranquiliita- sed silenter ;

pelit ima, sed tam sublimiter prc
tem venlorum, serenitatem nimborum, extermina- animi generositate, quam fortiter pro integritale.
tionein inutilium vermium. Cum enim Deuspro no- Accedit, sed non incendit. Nara calorem facit, sed
bis, quis contra iios? Sunt cerie mortis pericula, non cinerem. Fincm quidem novit, sed cum termmo'
sunt in descrio serpenlium venena mortifera, sunt consummationis, non consumplionis. Ouaiem lo-
prursus aniaritudines aquarum ; sed serpens aeneus, quor scribendo amorem, talcm in amiciim cogitr,
sed virga Moysi, sed columna nubis per diem, et imo recognosco. Felix anima mea, quae talem pepe-
ignis per nocleni, aniaruni vertil in dulce, eripit a rit, vel saitem reperii smicum. Domiiie Deus cordis
morle, liberatque a morsu. Suinus quasi nihil ha- raei, tiius erat Joannes, ei miiii eum dedisti. Proiiulfc
lientes, et omnia possidenies, qua&i niorientes et tuus suin ego, dicam amicus? ulinam vel servus:
ecce vivimus. Haec consoiatio mea in loco peregri- certe servus, sed emptitius ! Siquidem redcmisti^j
Dationis mcae, quia nihil intuHinus, in hunc niun- me, dando pro me Filium tuum : profecto et emisti.
dura, sed nec quid auferre possumus, quia volucres
coeli non semnt, neqne metunt,
Tk.
tamenPater coe-
et
C.„.
., dando mihi famulum tuam. Prsecipua
tera beneGcia, quae etsi
.-J.-
modo reticeo,
haec intcr cac-
non taroen
lestis pascit illas. In baculo meo transivi Jordanem praetereo, nondenego, non obliviscor. Nam etipsaj
istum, et nunc cum duabus turmis regredior. Cum coRsignata sunt in thesauris memoriae, consepeliul
denique via sit brevis, locus prope quo lendimus ad convivendum et ad commoriendum. Sine hisl
quare tot onera humeris debilibuslmponimus? Quare enim nec vivere valeo, nec mori volo. Ad Joanneml
incassum multa portamus ? Certe si Dominus Deus meum accedo, quem a manu gratiae accep., tanquanj
fuerit mecum in vita ista, qua ego ambulo, non de- gratiam a gratia, sed taraen non pro gratia. Vacuuia
erit mihi panis ad edendum, et vestimentum ad in- namque gratia invenit me gratia, dcnique ad p!e-|
duendum. His paucis natura contenta erit. Tu au» iium, sed culpa et poen-i. Jam poenam exlenuare.j
tem, pars magna deliciarum mearum, in le opes culpam vero cvacuare coepit, cum Joannem in ami'
iiieae; tucapitis mei reclinatorium aureum; ulinam cum subrogavit, quinescientem instrueret, laboran-
corporum eadem semper mediante Christo pro- tem juvaret, errantem corrigeret, pigrum excitarci.J
pinquitas esset, quae animorum>! Nolo ut piger sis, exsulantera foveret, dolentera relevaiet. Queni
non vaiens manum ad os mittere, id est bonum quod spiciunt haec munera? Te Domine Deus, sumnteet^
doces facere. Deliciosus enim el improbus monitor j) principaiiter te charissime amice, secundario et |
cst, qui in eo quod alium docet, scipsum non ducet. muUipIiciter Sub modio humilitatis nosti-ae ali<
EPISTOLA LXX quando latuisti, jara lucerna ardens quidera coii-
AD EUMDEtf. scientia, sed non adeo lucens fama. Posuit auteui te
[iv, 7] Magisiro suo J. de Sare&beria, suus ab- Dorainus in iucem gentium,.ut sis oculus caeco, pe9
l)as Ccllensis, quidquid melius est in vita praesenti claudo, manus manco, auris surdo,
lingua stulto,
sive fuLura. ul secundum nomen tuum graiia in pnedictis sup-
More sitientis sub sestu, et praestolatione diu desl- pleat quod natura minus potcrat. Profecto licet do-
derati potus jamjam supra modum fatigati, vascu- leat absentiam tuam, taroen in his consolabitur
liim lilterarum luarum amanter suscipiens, arden- aniroa mea, jura publica non ignorans praeferenda
lcr reiegens, frequenter resupinans, et quasi novi privalorum utilitatibus. Sic coepisti. Caudam ap-
(tustus ilerationr; in dulcedinis abundaniia ad fun- pone iii sacrificiis Dei tiii. Hoc jnxia capellam scri-
iluin usquc ebiho. Diiplicutur, imo tripiicatur Icgen- psi Sancti Aigulfi, tibi opportunilaie nunlii lui nun-
lis affeciiis, ubi materia gratitiidine dilecti animi et quani fraudari volens, quod aliqiiid rusiicilalis
iityli jucunJa It-piditaie uptatam narrationis seriem hosira ad rusiicanduin miitam, Cras in deceniissi-
517 EPISTOLA:. - LIB. I. JfS
mo tumulo, videricet cnpsa nova, rcposituri sumus A impnticiitia, vcl conlis insipiontia illain rctaidavcrii.
sacratissimum oorpus duntini tui bcati Aigulfi, cujus Lquidcin, fralcr, dolorrs appielicndcnint te iiii.cr
capul et corpus habemus. Vale. anguslias. Quid mirum?Non cst, iiiquit Jcsiis, doior
EPISTOLA LXXI. sicutd<)lormcus(T/ire», i^.Quare^Qui.i non peccavi,
AD EUMDEM. cl poenam peccati tolcro ;
qiiia non rapui, ct solvere
[iv, 8] P. Dei gralia Cclicnsis monasterii dictus exigor. Imo non est dolor siciildolormcus, quiascr-
abbas, Joanni amico suo, a Deo totius consolationis vusemplusrontemnilpati.quxsustincldominuscjus.

consolari. Filii hominum, usquoquo gravi corde? Nonne cum
Quaeris, fraler, a mc scripta exhortationis, parum essem Dominus factus sum servus ? cum cssem im-
pensans torrentes nostrae occupationis. Quxris, in- passibilis, faclus sum passibilis, morlalis cum esscm
quam, consolationem, quia sentis desolalioncm : immortalis? Ut qiiid fenum rcciisal, qiiod coelum,
postulas auxiliuin, quia portas exsiliuin ; imploras imo Dominus ca^lorum porlai ? Ex hoc mundo Josii»
remedium, quia ploras discidium. Quis ergo ego transivit, et fcnum manchil? Coeliim quoquc ei tcrra
siim, qui tibi scribere possum nnde fovearis, unde transibiint, clciniscl piilvis habitabunt? Proptcrca,
conforteris, unde consoleris ? Orare quideni pro te frater, consolelur tc flagcllum inundaiis, imo niun-
vix possum, pcrorare nullo niodo possum. Filius ^ daiis.
vero olci, qui conceptus est de Spiritu sancto, qucm Huic, inquam, tibi sit consolatio, ut aflligens te
unxit Deus prx' pariicipibus suis {Hebr. i), cujus manus Dci non parcat.'Sic ad purum scoria tua ex-
uomen cffusum Christus Jesus ,venit , ut ipsc dicit, coquatur, ut aninia tiia nunquam ex auro obrizo
:
cnnsolari lugentes Sion. Utinam secundum multitu- coeleste vas ccelesti forma formctur. Filius fabri s»-
dinein dolorum tuorum consolationcs ejus Ixtiflcent det constans ct emundans argcnlum ; et aliud qui-
animam tuam! In Iribulalioney inquil, sua manecon- dem vas facit in honorem, aliud in contuineliam.
Murgenl ad me{Osee. vi). quousque

Et lu Jesu quid ? Vis vidcre vas in hoiiorem ? Ad tertiura coelumrapi-
avertis faciem tuam? quousque non profers manuni tur Paulus vas elcctionis (// Cor. xii). Uhi ab uber-
de sinu ? quousque nubem opponis, 'ne transeat ad late domus Dci incbrialus cxclamat : Domine,
le orationoslra? Tempus est miserendi. Convertcre, calix tuus inebrians quam prseclarus est? Sic in-
respice, et deprecabilis esto. Da auxilium de Iribu- ebriatus ncc verberibus cedit, nec nagellis, nec pla-
latione, enie ab oppressione, protege a tcntaiioiae. gis, nec doloribus, nec mortibus. Hic Joscph scy-
Filii hominuiN cui supplicare habcnt, nisi Filio ho- phug est, in quoaugurari solitiis, pra:terita, pr%sen-
minis? quem interpeilare, nisi medialorem Dei et tia, et futura genti suse enuntiat. Joannes evangc-
hominis? ubi confugere, nisi ad patibulum crucis? lisla nonne regressus a cella vinaria, exficcaium
Hic, bic turtur puUos suos reponit, vultur auda- nobis viniim propinat. /n principiOf inquiens, erat
ciam ponit, columba gemitus proniit. Hic botrus Verbum, etc. {Joan. i). Ecce vas in honorem. Vasa
Cypri, flos campi, odor liHi, flumina paradisi, porta quoque slulli pastoris vasa sunt contumeliae, in qiii-
coeli, salus mundi. Ecce portus, ubi potus vini bus vini sapor in saporem verietur aceli. Haec ex-
misti, ubi cibus panis in ligno crucis decocti, a pa- siifllanlur a mensa regis, quia infiantur scientia car-
tre signati. Ubinam tanta oculorum delectatio, tan • nis; haec, inqiiam, per supcrbiain inflantur, per in-
lumque aurium roelos? Juxta flgenda sunt castra, vidiam siccanlur, per iram crepant, per acediam
iiec infra remanendum, nec ultra progrediendum. franguntur, per avaritiam dispergunlur, per gulam
Hic compoiie mores, depone moerores, appone tuos inficiuntur, per luxuriam conculcanlur, el iu lutum
amores. Nusquam alibi propitiatio, non propitiat«r, rediguntur
neqiie cherubim glorise obiimbrantia propitiatorium. EFISTOLA LXXn
Oblitusnc es Abraham ad ilicem Mambre angetos vi- AD EUUDEM.
•iisse, sub arboremalosponsumsponsam suscitasse, [iv, 9] Siio clerico suus abbas (82).
oronem aquarum amaritudincin tactu ligni in dul- D Tibi an occupationibus luis visitationum tuarum
cedinem Moyseu convertisse? Omnibus itaque mo- raritatein imputare dcbeam, non plane disccrno.
lestiis carnis, infestationibus antiqui bostis, machi- Hoc unum perpcndo, quod littcrarum tuarum ad
nationibus omnimodae maligniiatis oppone clypeuin nos rarissima pervenit salutalio. Et foriassis fluctus
« Tucis. Manus Domini quse tetigit te, recordare quia inarini boc (aciunt? Sedquas a|)S()rbuerunt? Osten-
ipsa esl qux creavit tc. Nunquid lutum dicit figulo de mibi chartam charitatisdepcrisse, ei non causabor
suo : Quare fecisii sic? {Isa. xlv.) Loquere potius in obliiuro fuisse. Rursus queni mittas non babes? £t
amaritudine animae tux, et dic Deo : f Miscricor- unde haec inopia, nisi forte ex copia ? Certe ante te
dissimc Domine, et Pater miserlcordiarum, posito currunt plurcs, post te innumerabiles. Dicis huic
io laboie hominum da requiem angelorum, cjcclo Vade, et vadit; etalii : Veni, et venit(lfa«A viii).
a facie terrse da ingressum supernae patrix, conso- Ignoras quo me rcquirere debeas? Plaiie in medio
latione destituto humana, adsit divina. Usque ad se- populi mei ego hahito, non in sccessu silvarum, nou
dentera in throno vox haec evoiabit, si non doloiis in voraginc terrariim. Potosneic exciisartcidiccrc:
JACOBl SIRMONDI NOT/E.
(82) Suo clerico. Eidena Saresberiensi quein clericum ilcm suuai uominai epist. 105
S19
PETRI CELLENSIS 920
Domine, Babyloneni non viJi, ellacumnescio? Sed A divinitalem el veritalem oculo ad oculum ccrneres,
mecum frequenler sedisli, dormisti, sinc labore legendi, sine fastidio vidondi, sine faila-
liic, bic tu
cia, vel errore intclligendi
fuisti : iaceo quod aliquando prje mullis aliis locis , sine sollicitudine reti-
His verborum nexibus alius qui- nendi, sine timore obliviscendi. Obeata schola, ubi
et tetris dilexisti.
libet jrrelitus et iliaqucatus cessante
excusationum Christus docet corda nostra verbo virtutis suae, ubi
huraililer misericordiam peteret, et sine studio et lectione apprehendimus quomodo
suarum ratione
patienliam implorarot. At tu cornu legum sive dia- debeamus aeternalilcr beate vivere ! Non emitur ibi
leclicarum argumentalionum armatus, velut fila

ara- libcr,non redimitur magisler scriptorum nulla ,
neae ista contemnis, et alia exire via contendis. circumventio disputationum nulla sophismatum ,
Esl, inquis, milii doiuinuj, sunt et

alii amici, qui- iniricatio, plana omnium qusestionum determinatio,
vel necessiiate obedire, vel charitate plena universarum rationum et argumentationum
bus trahor,
providere. Bene. Nonne prius et plus omnibus ama- apprehensio. Ibi plus vita conferl quam leciio, plus
vi? Nonnc dextras socielatis et ipse dedi? F.quidem prodest simplicitas quam cavillatio. Ibi nemo con-
fecundioia lucra apudalios reperisti, sed non cluditur, nisi qui excluditur. Uno verbo, omnis ibi
fi-
tibi
dein scd non amorem. PIus quidem

donare, non ta- solviiur objectio, cum male malam vilam objicierrti
Bien plus possnnt aniare. CommuulcaNi namque tibi " respondelur Ile, nialedich, in igtiem eelernum qui :
non solum substantiam, sed et animam.

Non est paratus est dinbolo cl anyeiis ejui., cum bene oppo-
«ccultatum os meum a te, non consilium, non
deni- neiiti dicitur Yenxie beuedicii, etc. [Malth. xxv). : ,
Et libi Utinam his melioribus stiiuiis sic intenderent (iUi

que quantumlibet rcmotissimnm arcanum.
Ikec, Oli mi, ultialquid faciam?
Addam, si addi hominum, quomodo vaniloquiis quomodo scurri- ,
post
polest ad animar.:. Qaid, inquis,
quseris? Animam litalibus vanis et pessimis ! Cerie fructus exinde
pro oculo, deniem pro dente uberiores, cerie favores exceilentiores, certe houo-
pfo anima, ocuium
{Exod. xxi), non eruendum, sed impendendum, res majores melerent , el fmem consummationis
Christum, quem
non exirahenduni, sed conservandum. Ad dominum
in his inventuri non sunl, sine du-
papam appellatus eoemeterio Sancli Sereni de Can- bio perciperent. Yalele
tumcrula, quod imminuere, vel aiiferre nobisnitilur EPISTOLA LXXIV.

caaonicorum et abbatls nimis prssumptuosa super- AD EUMDEM.
bia, conlrii privilcgium Anaslasii pap.c (83),
quod tu MJ Suo JoA>Ni, suur. PETRUsabbas
[iv, Cellensis,
ipse vidisti, et parlim fabricasti, contra jus

aistiquis- bonum quod est super onine bonum.
simum nostrum, Lucae evangelisiae coarctavi lernii- q Aliter fit frequenter in rer.um evenlu, quam per-
num, quem ipsi perduxerant in primam Dominicam pendat horainis proviiJentia. Ea prsecipua est in
adventus Doinini. Causa ista tua est, cogita lan- causis , quare amatores veritaiis quandoque io-
quam tuam, vel de lua. Non vadam, sed mittam quuntur, elsi non contra veritatem tamen extra ,
juxta consilium tuum. Vale. orbens veritatis. Unde si hujus rei in luce expri-
EPISTOLA LXXIII. matur contineniia, nec meiviaces dicendi sunt, quia

contra veritatem non loqnuniur, nec proprie vora-
AD EDMD&M.
clerico suus abbas.
ces qui aiiud quam contingat opinantur. Itaque sic-
[iv, 10] Suo
mi charissime,exsilium, ut praecipitium falsitatis, usquequaque devitare
Salis amoenum delegisli,
vana nbi exuberat volo, sic veritatis ripam ctsi non conlingo , saltem
ubi superabundant gaudia iicet ,
amico- affecto. Reducor proinde a falsilate volens, a vero

p!us quam in patria panis et vini copia, ubi
ubi sociorum non rara nolens; teneo autem raediura, imo retineor a con-
rum frequcns allluentia,
iinio hujus et illius dolens, quia semper quod est,
tontubernia. Quis prater te alius sub coelo Parisius
vel futurum est, tam vellem, amice, dicere quam
non locum deliciarum, hortum planlalio-
aeslimavit
scire. Scio equidem non imputandum alicui malum,
num, agrum pvimitiarum ? Ridendo lamen verum
voluplas corp®- ^ q"od palitur, sed quod facit, vel raeretur. Similitet
dixjsli quia ubi major et amplior
,
animarum et ubi regnat xaiimo assercndum In eo, qui tantum ex insidiis

rum , ibi vcrum exsilium ;
miserabiliter ancillatur et amigilwr fortuna; fallitur, ei nunquam ex proposlto fallil,

luxuria, ibi
ut dignus sil compassiunc, non condemnatione.
ar-imz.OPansius, quam idonea es adcapiendas et
viiiorum, in le Haec, amice chanssime, pra;miserim, quatenus no-

decipiendas animas! In te retiacula
te sagilta inferni transfigit veris me retentum invitum ab exseculione spon-
malorum dccipula , in
el ideo sionis, qua vel nunlios vestros, vel cineres beati
insipienlium corda. lla Joannes meus sensii,
exsiliura vere Aigulfi (84) mittere debui. lutervenerunt plurinia
cxsilium nominavit. Utinam istam
,
verbo et lin- quse huic prffivalide obstiterunt. Unum horuin fuii,

sicut C8l deputares, el ad patriam non
gua", se'l opere et vcritaie
festinarcs ! Ibi in libro quod W. vester, imo vere uoster, a Roroa per nos
sed ipsara sicul esl edire debuit, el juxta suum consilium disponere
tila non figuras ct elemcnla
i
,
JACOBl S1R.M0ND1 NOTÊ.

papw. Qua.ti, qui posl iM.gouM.m [U) Cineres. B. Aigulfi Mui. d. Sacras roliquias,
(85) Anastasii
quas c. pnm,.sc.at. Sarcsl.cnc.sis ep.bl. H7 i*
msedem obtinuit anno H55. De hac pono ca:m.-
.
Atgulfi milit pigtwra promtnsits

lcrii coniievcrsia jam a>Uc scripsil ep.sl. 4.
m\ r:pisToi..?'-. LIB. I. i;22
negoliuni illiid ilisliili. Non aulem per uos vcnit. A !i<lo; paril rftuin Uespii ilu graiiae, scd i'umga!ule;
Itaque inillo fijUicin \V. monachuin nostruui, ul vcnlornon supcrbia lurgcscit, scd crcscil liuiiiili-
juxla excaiplar qiiod ab oro luo dclulciit, oninia t;ilc; luiiibi non oppriiiiunlur gravcdinc, scd iiiipri-
faciamus. Ad nutum ciiiin tuuin scnipcr facturus niiiiitur caslitalc; niamuKe iion inliimcsciint laclis
sum, prflccipue in Anglia ,
quidquid dixeris. Neque reiursii, scd extuniescunt liuman.X' fragilitatis dc-
^niin volo lilii essc oncri lioc gcnus negotji, quod ciirsu. Maiius angelicie obslclricanliir in tain salu-
"»»mni lioncsto viro nioJesium cssc non dubito. Cii- bri pailii, pannis virlulum invoivitur fetus, donec
juscunqiic iianiquc omoliunv^nti liicra reporlalmi rapi.iliir ad Deum cl adlbronuin cjiis. Maler aulem
sint, pro vilissimo slcrcore iiabilurus sum , si vel (luid? fiigit in soliludincm, uiii babel locurn para-
ad inodicum Odcs, vel pudor fiiciei lusR contra scn- tiiin a Dco, utibi pascant illam diebus miile ducen-
«erint. Mando igitiir, imo adjuro amicitiam tiiam lis scxaginta. Draconamque stat ante mulierem quae
sanclissimam, ne deslalu reclitudinis tua; proplcr cstparitura, ut dcvorct , tiim pepererit filiuni ejus.
me pedcin moveas, scd quod justunt et bonum in -'ôn cst occultalum a tc, magislcr ct amicecharis-
oculis luis fuerit, indubitanler remandes. Tacc et siuie , qui aslutias serpenlis antiqui non ignoras
palienîa indissimili, juxta verba oris tui , allerum quid esuriat draco, quid sitiat. Quid, nisi filium
quodlibet accepturus sum, scilicet miitere, vel non virginis? quid , nisi desiderium cordis? Quid, nisi
Diittere prsedicatorcs. De his hactenus. Cacterum prolem virtuiis? yuamobrem rapialur jion lantum
exsultat spiritus meus in Deo salutari meo, lam de a faucibus, sed ab aspectibus ejus mentis propo.=;i-
suavissimo bono odoi-c opinionis iuae, quam de tum, et toia feslinalione non delibatum sed illiba- ,
prospcritalis luac. Uiius es omnium mortalium , cui tum mitlatur ad Deum. Certe nisi suLivenerit vel
penc omnes invidercnt, non immerito amici noslri, pr:cv<^neril feslinalio in orc draconis, fiet aniraa
si quanta pra^rogativa pr;e omnibus illis scdem iiosira delibatio ejiis. Quam tito aulem mater pelit
tuam in prin<:ipali nostro collocaveris allenderent. deserti solitndiiiem, lai.i cilo filius consccndet coeli
Intcr tres priorcs lu princeps, et ad te ncscio si cclsiludinem, Quo remotius secesserit mater, co
nliquis pervcnire possil. Jlagisler W. et niagislerx^ altius el rcmotius rapil ulium pater. Nisi fugcrit
Râmicitiam, qiwin ad te liabcnl, in ncgotio Hawi- mater, proprii nati visceribus viscera draconis ini-
dh neplis nosliae (85) coniprolMivcrunt. Sietcruni plf^bit. Non est limendiim vcnire, ubi desinis limere.
•nim pro marito sive malrimonio ejus, nc scindcre- îl timct, nii odit, nil refugit sicdiabolus, quomodo
lur, t.im constanler in ctiria, quam lidcliler. Non porcorum gre«
soliludinera cbustri. Potiiis deligii
«is modicas grates referas. Domintun archiepisco- ^. gcm, quam sanclorum sojitudincm. Sponsus ducil
pumex parle nostra saluia. etomnesamicosnostros sponsarr suam in solifudinem , et ibi loquitur ad
«ancti B. corejus. isaac egrcssus eral ad mediiandum iu
EPISTOLA LXXV. agro, cum ecce sponsa ejus Rebecca ascensis caw^-
lis calcando yilia superbi« el immunditia» suae ve-
AD EUMDEM.
niebat. !n soUtiidine Jesus tentatus stiper aspideui
[iv, 12.] Charissimo amico suo et niagistio Joanni ct basiliscum arobulal, et concuicat leonem et dra-
<le Sarcsberia, P. suus aniicus ct discipulus, cum conerr5. Merilorium animarum esl solitudo casira
;
Jesu et in Jcsu seniper in lerra et in coelo.

Domini exerciluum esl solitudo sagenaad capien-
:
Novit prudenlia tua, quod granutn frumenti ca- dos pisces est soiitudo ;
pnradisus deliciarum est
dens in terram nisi mortuum fiierit, ipsum solum solitudo; gyninasium est ccelesiis pbilosophia; soli-
inanet; si autem mortiium fuerit, miilium fructuin ttido. Quid amplius? dcambulalorium Dci est soli-
Granuli nostri fructum ccntesimum spero me
aJfert. ttido. Solitudo novil vigilias Jesu, solitudo siiscipil
recepturum, partim roris supenii fccunda infusione, lacrymas Jcsu, soiitudo orationcs Jesu audit, soii-
pariim agri quem bencdixit Doniinus hcta fecundi- tudo teiiipus el horam nostrse rcdemplionis cogno-
tale. Provenit namqye numerosa proles benediciio- D vit; soliludo n.isccnlem ,
soliiudopraMlirantcm, so-
num ex accessu dalioptimi, sivedoni perfccti,cum liludo tuvbas pascentcm ,
soliludo in isansfigura-
libero arbitrio boni hominis. Lbi enim giatia satione coruscanlcm faciem Jesii sole clarius aiicndit.
liendo cum iinpciu «cternse emanatioiiis influit, soliludo morienlem, soliludo resiirgcntem , sohludo
iiuid anima nisi vitani refluit? Nunquam sterile, ascendentem Dominuin conspexit. Ecce quaie exsul-
r.unquam inane est conjugium graliae et animse. tant solitudines Jordanis. Si qtia aspciitas si qua ,
Jesus, qui salvat popnhim smim a peccalis eoruna amariludo, si qua prius fuerat in soliiudine for-
fructus bencdictus est hujus copula;. Lbera non ha- iiiido, n'iiigata esl sanguinis Jcsu c(Iusioiie,dulco-
bet aren/ii, non vulvain sine liberis, anima ciii rata csl ligni criicis immissione , sublata cst Jesu
adjungilur gratia. Pariuiit anima quidem, sed non cohabitaiione. Socio Jesuquidtimes? pascenlc Jesu
gemens; gcnerat gratia , sed non corrumpens. quid csuris? lavanie et unguente Jesu quid dolor-s
S'scipil semcnanima cum delectatione, sed non de- pcrsenlis? Vale.
JACOBI SlRMONDl NOTJ:.

(85) Jnnrgotio IJawidis neplis. Ejiis nempc nialrimonio cum Potro ile Tornella , de quosupia, cpist. 9.
Pathoi.. CCIL 17
525 PETIU CLLLENSIS SH
FPISTOLA LXXVI. A siiggestio caniis, secunda pnmu& pulsus cogiiaiio-
AD P. MON;iCtIl'M N0RV1CEN8EU. nis, tertia deiiberatio vel perpetratio operis, quan«
[iv, 43.] Fraler Petrcs abbas indignus Cellensis gloriatio sceleris. Felix qui bis comibus non venti-
monasterii, P. raonacho Norwicensi (86)» spirilum laiur. Si qua itaque in vobis est misericordix Bcin-
saluUs. tiila, si qua viscera pietalis, si quisros b«nigrJtatM,
Ut ignotus ignoto scriberem, T. vester, imo compungimini. Lacrymse procul dubio istae nequa-
noster impetravit el rogavil. Injuslum namque es-* quain iiiiitilcs crunt. Aut enim ilUs proderunt eC
set, si in re tam hunesta pater filium confunderet. conv. rtenlur, aul ad vos r«dient, et in sinuni ve-
Quia igilur vilae , scienliae ct profes.sionis probalae, slrum reverienlur. Ul redeant ilaque a via sua
profundse, nec ignola: esiis, pallio verecundiae vul- mala, monendo transite dc porta ad portam glidio
tum abscondo, el vocem vix tremulam emillo. Au- polenler acciuclus. Nemini parcat, sed di^rdat dc
diteitaque, si placet, veritatem, non vai»itatem, pie- terra memoriam eorum, qui ad cor rcdire distule-
latem non falsitaiem, adroonitionem non adulatio rinl; qui iniquilatein, quae inmami eorum est, non
nem. Scio quia unius viri filii sumus, unius reguia abstulerint. llaec ad vos tanquam ad amicum jusU-
informarour, in doino una ununi ab uno requiri- lia, zelalorem domus Dei, odio habeiitem eos qui
mus. Quapropler si vocamus " «ontradicunl sermonibu» sancti ; ad eos vero, qui-
trahimur traharaus, si
invilemus, si currimus currere moneamus. Qui au- bus n'hil dulce praeter vinum ct pretinm, nihil ama-
dii dicat , veni. Caeterum si sequi noluerini , liberi rum praeter claustrum et silenliuin, nihil amandum
a conjuratione qua conjurati sumus, inter innocen- carnem et mundum, nibil exosurA pra^r Dei
praeter
tes manus nostras lavabinrras, et sic ab introitu glo- verbumet sptritum, nul)es Dei coruscant, tonilrua
Dei epulabimur. Haec ideo dixcrim quia in coeli fulgurant, venlus vebemens et ignis involutu»
riae ,
non mona- acceleranl. insensati, quis poterit babitare tx

noslra, credo, quod et iu veslra pairia
pace illorum dicam, sed ex monachis stiper
chi, ut vobis cum igne devorante, aut cum ardoribus sem-
nianerum multiplicati, nomini sanclo, quod invoca- piternis? Nonne ibi recipietis veuenum pro vino.
tura estsuper eos, conturaeliam raciiint, dum tur- supplicium pro pretio? Seris et vectibus ferreis
pitcr vivunt, dum venlris, gulae el luxuriae deside- poita infemi conscretur vobis, qui claustro no-
riis se exponunt dum corpus suum quod dici

; ,
hiistis ineludi ; et clamor quoque et coutinuM
Tiefas est, et negatio conlra Deum, coaturaeliis aOi- luctus, qui non siluislis a facie Douiini. Caro, quain
ciunt. Nomen ilaque Dei per eos blaspbemalur inter curiosenutrisiis,soIIicite fovislis, studiose lactastis.
gentes. Utinam Phinees resurgeret! utinara Elias ^ regnum Dei non posstdebit. Hundus, cui mundi
zelo telatus pro domo Israel recumbenles in idolio Creatorem postposuisiis , in quo imraunde sordui-
igiie coelesti consumeret! utlnam saltem Jereinias stis, cujus fall.aci pulcbriludine obiectati patrise
caplivitatem filiae Sion triplici luctu, scilicet oratio» non eruet vos de roanu inimici.
cceieslis obliti esiis,
nis, praedicationis et exerapli doceret, moneret, de- Verbum Dei tunc vos verberabit, non libcrabit, ac-
fleret! Verus nempe Pharao, qui omnia dissipat, et cusabit, non excusabit, damnabit, non salvabit.
cum Deo non congregat, lapides sancluarii per pla- Quid vobis cum Spiritu Dei, cujus contumeliis non
tearum compita disseminat, vasa lempU Domini in parcitis, ciijus temphim violatiSf quem contrlstare
delubris suis juxta Dagon asporlat, filium virginis non reformidatis ? Ni fallor, quod in eum peccasUs
cura Veneris collocat, et in phialis et scyphis
filio non remiltetur vobis neque in hoc saeculo , neque
,
cum concubinis suis usque ad mane potare non in futiiro. Sed de his hactenus. Vos autem , qul
ccssat. Usquequo, Doraine, non est qui pennam apeitos babetis oculos, in viam istorum ne abieri-
rooveat et gannire audeat ? Medium silentium te- tis, actibus eorum ne assenUatis, neqoe cocsilUs
nent omiiia. Moyses non extendit manus ad coelos ; eorum acquiescatis. Ut prclixus nimium essem, ne-
gravcs enim sunt, et plenae sanguine. Ideo vincitur pos vester coegit, qui iterura rogando stylum rrsu-
Isracl ct vincit Araalech. Quatuor fabrl cornibus D merc moniiit. UUnam virtus vesira ampUor sit
suis ventilanl oniversum Judam et Israel, dum resi- quam lama. Uliuam vos videre, cognoscere et
duum erucac comedit locusta , et residuum locuslae dextras societatis vobiscura baberc nierear. UUnain
bruchus, et residuum bruchi rubigo. Haec sunt tertia saltem, si non datiir ultra , vel unam precem pro
cl quarta generatio, in quibus Dominus reddit pec- peccatis meis pio judici per inanum sancti angeli
cata patrum in filiis. Priroa scilicet gcueratio cst offeralis. Valele.
JACOOi^WMOND! NOT^.
(86) Monaeho Norwicenii. Ecclesiae Norwicensis in Anglia. in (îa Joanncs prior Norwicensis, ad
quem Saresberiensis epistola 251.
WWI
m EVmOl.M. - LIB. 11. m
LIBER SECUNDUS.
Coiitinens cpislolas quas scripsit Petrus posl sasccplam S. Rcniigii Remcnsis abhatialem
curam.
EPISTOLA LXXVII. A coercenda cst haltcnis, nuUis a pioposilo retar'>

AD ALEXINDRDM 111 PAPAI. danda dissimulalionibus. Sic enim jani toliusnostrse
[, 19] Alexandro papa Petros abbns S. Re- €hristianitalis religio inlepuit, utvix in loto grege
tnigii. Chrisliani populi aliqui invetiianlur^ qui non malint
Quae in evideiiti el mariifeslo sunl vcra, se ipsa sub ficu et oliva terrcni Iionoris cl dclectaiionis
de-
loquuntnr,$e ipsa nullo adjuncto adminiculo lestan- iitesccre, quain procul odoiare bellum, ct audacler
»ur. Qua aulem reraolione loci, evolutioiie lem- ofcurrere in occursum cum filiis Benjumin , et di-
poris, vel cnjuslibet implicatione caliginis profiin- midia tribu Manasse, expedili armalis inimicis
doin lenent ignoranlise^ cum rei publicac poposcerit Christi. Ad vos iiaque, Patcr sanctissime, qui cstis
uiililas, sub luce volunl viderl. Hinc est, Paier san- in corpore Ecclesiae caput, de quo oleuin non defi-
ctissime, qood lalor prxseniium (87), in gremio «.'it, et qui Auslrale «uinatorium habeiis, respicit de-
nostrxhumilitaiis coalescens,* babituni religionisa sides excitare , cxciKiios vcro ad meliora ei vici-
«obis in monasterio Cellensi susccpit, diuque ibi niora saluti juvure ct impellerc. Nunquam ergo vo-
ubera viiio meliura sugens, in virum episcopaicm bis molestuni debet esse, quod a vubis posiulatur
gratia Dei cooperante profecil. Revera opus et ouas in auxilio propagandx Calholicae fidei, quia et Dei
iiijuncli officii aroplecteiis, non aurum robur suum B et Domini nostri Jcsu Christi laus inde augmenta-
poiiens, iiec obriTO dicens : Fiducia mea Quaerit enim
! tur, meritnm vestrum cumulatur, salus infideli po-
a sede apostolica mortein per inortem, quia ei in pulu acquiritur. Proinde peiitiones pauperis il.ius
itlnere quo pergit, morlem minatur aestas, ct impe- e piscopi Fu iconis, qui hoc anno curiam visitavit, ei
rialis potestas, ct quam exposcit, si obtinueiit, mor- modo nobiscum hospilatur, apud vestram sauctita-
tein importai barbarorum infidA societas. Ilabet ita- tero commendamus, scieittes ct pensantes, quia ubi
que animam suam in manibus suis, oSerens illam nulla aut rara fidci supellectilia sunt, sufTragio co-
Deo per manum ooelestis clavicularii, ct vestram. piosiore indigetur. indulgenduin est ergo ilii in
Excipite, si placet, hostiam sanctam, Deo placen- multis, qui omnibus indiget. Sic raagisicr ct Doini-
tem, rationabile obsequium, et beatissimi apostola- nus vester, cum discipulos suos mitieret ut nova
tus vestri auctoritate exponiie ovem lupis, si forte prsKlicarent, addidit eis ut mira quoque facerent.
be^la conversatione non lupus comedat agnum, sed Non a vobis hoc exigilur , ut virtus rairaculorum
agnus convertat lupum. Quodlibet autem liorum tribualur, sed auctoritas vestra cum ipso et in ipso
fiat, Deus glorificabitur, ministerium vestrum hono- operans, ut facilius ei ab incredulis credatur. Nam
rificabiiur, et anima fraivis nulluin delrimentum etMovses cum a Domino ad filios Israel mitteretu^.
^tietur. Praesiimo enim a praeierilis ,
quae in eo C signum rogavit dari, in quo sibi crederotur. Privl-
«nutrivi, et muUis quod in coir.
didici argumentis, legia ergo, quae a vobis petit, et pro virga Moysi, ct
inisso fidelis erit, et a tramite fidei nuUo incursu pro miracuiis discipulorum Chrisli sufTragabunlur
exorbitabit, potiusque dabit sanguinem, quam immi- ei. Nemo enim Deo facieule conlemnet aucioritatem
nuat fidem. Ait Apostolus : Spiriium noiite exslin- vestram, vel personam illius vesira auctoritale mu-
ffuere (i Thetn. v), el lucernam jam in modto accen- nitam. Yaleat sanclilas vestra, cui debeo quidquid
sam amplioribiis suffusorUs accendite, quia hacc est sum et possunu A multis eniiu audio, et in multfs
gloria et corona vestra, granum frumenli per
si experior magnificentissimam gratiam vestram*
niauum vestrain in terram cadens multum fructum
«Uulerit.
EPISTOLA LXXTX.
EPISTOLA LXXVIII. AD REliEM, ARCniEPISCOPUU ET MACNATES
SUEOnUM.
AD ALEXANDRUU III PAPAM^
[ti, 6] Domino et Patri Alexandro siimmo pon [vi, 8.] Regi Sueonum (88), et dudbus, et prin-
tifici, Petrds abbas Sancti Remigii, qutdquid filius ^ cipibus et eorumdem archicpiscopo, cl ciinclis suf-
Patri. fraganeis ejus.
NuUis bona voluntas a sancto Spirilu incitata Cum animi Dco devoli principale el summum
JACOBI ShlMONDI NOT^.
(87) Lator prceseniinm. Fulco cpiscopus in Sue- serunt, nominatur Fulco episcopus.
tia designatus pro quo iterum eidein Alexandroscri- (88) Regi Stieomm. Caiolo forlasFC Sucrconi*
bit epist. 78. Fucrat hic CeilenFis primum niona- regis filio. Is enim Sueonibus seu Suecis Goiiiis ,
chus, dein etiam S. Remigii, Petrura opinor abba- que per luw; lempora imperabat. Fuli-O autem
lem secutus. Sane in diptychis S. Remigii, inter Estonum episcopus, qui Suecia^ tum vtj^no ad-
alumnos ejus coenohii, qui Petro abbate vita exr rs" haerebant.
Si7 rETUJ CEI.!,ENSIS 52»
tJftbcat e«se%tudiiim , ad gloiiam el lioiiorem Dei A lecliilnm Si/omonis, propterambicatfcs gladios yer-
omnia componere, si forU; aliqualenus se omnipo- salilcs, c Ira dccubaotis placitum, qui dormit ut
teuti Deo placcrc, vcl lcMlcr senscrit, cuamlatis ciitulus leonis, excitare. Sedeniem et qniescentem
inlrinsecus gaudiis tolnm se eflundit , tanquam Deum in sanctis quis audeal dubilare? De numero
liquefactns post sponsum, acclamans el dicens :
cl sorte istorum, teste sancta conversaiione, con-
ExsuUabimus et laitabimur tn te memores uberum fratrem nostrum dileciissimum Clarcvallensem ab-
luornm {Canl. i). His noslra parvilas provocata balem (89) fide occulta cernimus et credimus. Forte
excmplis, elsi in multis, imo pcne in omnibus, electus esl in episcopum Tolosanae civitatis. llt
quotidie tne sciam peccare, ei non ut juslum est autem vere religiosus, meliens se sibi et insuQi-
divinis mancipari studiis, in hoc imo non usquerjua- cicntiam suam metiiens, repudiato connubio ma-
manu quia de vult discalceari, et sputa cujuslibcl improperii in
que despero de misericordia Dei,
noslra manipulum benigne suscepit, domnum Ful- faciem cum Jesu cxcipcre, quam vitis, olivaj, e<
conem episcopum quoniiam monachum nostrum,

,
ficiis assumplae professionis dulcedincm deserere.
et in claustrali religione a nobis enutritum, ad Ncc in hoc usus csl reprehensibili lovilate, cum
summum provexit sacerdoliiim. Recognoscimus in hoc faciat ex legislatoris aucloriiale: Moysi utique.
B qui grandis
eovullum nostrum, et speramus quod non recedat factus ncgavit se esse filiuin filiaj Pha-
cor-ejus a Deo noslroet a mandatis ejus. Cum ergo raonis, magis eligens atfligi cum populo Dei, quam
opportunitfts grata obluleril ,
quod tempus habere lemporalis peccati habere jucundiiatcm, majores.
•possumus adhuc eum instruendi et informandi in divitias a'stimans tb?sauro iEgypliorum imprope-
arjrpliercm Dei dilectionem, gratanter el devote ex- rium Chrisli. Aspiciebat cnim in remunerationem.
cipimus, quia ullerius non eum videndum, usque Reputaletiam,quodin Lamcntationibus legitur,quia
ad thronum gratia^, ct ad distribulioncm neterni sii- mulaiHs est color optimus, postquam dispersi tunt
pcHdii arbitramur. Ad hcec ipsa temporis incom- lapides sancluarii in capite plvtearum (Tliren. iv).
modhas cooperalur desiderio nootro. Si enim uler- Timct in se fieri eclipsim solis, si de statione He-
que noslrum vellct, discrimina et pericula qn« braeoriim transierit ia casliis eorum, quorum os
habet iransire non posset. Inumhinlia enim aqiia- locuium est vanitatein (90), et quorum pedes cur-
rum, ut audiviinus, tanta est, ut vix serenissimis runt ad malum. Citius enim inficit veneniim, quain
temporibus meabiie sil iter qno ad vos pcrvenitur. cnret antidotum : et fragilis natura diflicilius rep.v
Tetiia dcnique causa subest, quia domnus arcbi- ralur, cum facile frangatur. Concedat igitur aposio-
episcapus nosler Romam pergens oflicium suum nos £ lica licentia hominem istum in paradiso Clareval'
gappk re commisit. Nequa<juam auiem in dcdica- lensi operari cibum, qui non perit, et in sudore
tione ecclesiarurn , vel ordinatione clericorum, vel \uUu6 sui panem suum manducare, quia nec vult
confirmalione Chrislianorum abbalis assurgit digHi- vetitum tangere, nec tuaicam pelliceam assumere.
las. Per ipsum ergo, omnibus noster est,
qui iii Fixit namque tentorium suum depellibus Salomo-
implemus quod per nos non possumus. Veniot nis jiixla puteum viventis el videntis, juxia acer-
autem ad vos plenus Dei benediclione, cum tcmpora viim novarum frugum, juxta denique propitiato-
fuerint meliorata. Yalete. rium, intia sanctuarii veium, subter alus cheruhin
sancti Benedicti et beaii Bernnrdi. Supposuit quo-
EPISTOLA LXXX,
qiie humerum arcae foedcris Dei, in quacstvirgi
AD ALEXANDRUM l!I PaPAH. crucjs, quae floruit iu aposiolis, fronduit in rege-
[viii, 8.] Alexandro summo ponlifici, Petrds ab- neraiis fidelium lurbis, et nuces protulit ia marty- ^
lias Sancti Remigii. ribus, confessoribus aique virginibus? in qua duae

j
Apostolicse sedis oraculnm nec sinc reverefitia tabulse teslamenti, una asperitatem legis continens,
|
penetrandum est, nec sine fiducia adeiindum. Tibi altcra Evangelii mansueludinem et gratiam confe-
ilaque, Pater venerande, cui datae sunt claves rcgni ^ rens. Ad ultimum manna est ibi absconditum pro-
cociorum, non est data potestas sine indulgeniia, missae dulcedinis Dei, quam abscondit timentibus
necjustitia absque misericordia. Inlerpellet igitur, ê, e( dabit diligentibus se. Habitat in medio la-
ct inclinet ad petitionem nostram auctoritatem luae pidum ignilorum ,

quoriim contemplatione visus
potestatis sobria indulgentia, tempcret aeque rigo- acuilur, torpor exculitur, vitalia nutrinntur, mor-
rem juslitiic pia misericordia. Inlutum proindecsl, ticina rejiciuntur, religio pcrpctnatur. quam dura,
ihronum magni regis, qui est in sseculiim saeculi, quam amara separatio rcligiosi alTectns, cui ccdil
aliqualenus concutere; nec minus periculosum, carnalis neccssitudo , cui snpponitur dcloctalio
(89) Clarevaltensem abbatem. Henricum. Hic sano ad cam cathedram fwsccbatnr.

paulo :inle, hoc csl anno H78, oiimPelro S. Chry- (90) Quorum o$ loculum esl von. Tolosatuin, quns
sogoni cardinale, et episcopis aliquot, Toiosaiu !c- ea labes piivaliis inleccrat. Hcnricusipse ia cpislola :
gatus fueiat ;ulversus hsevelicos AUiigonscs. Qua Tolosam, qua' sicut crat civiias majti.i <r muliUudi-
de re prjeclaia exstat Henrici ipsins cpisiola ajtnd nis, ita etiam dicehalur essc muter hirresis, et capiU
Hovcdcniiin. Niinc inorino Gorclino epi^îopo T(,!o- erroris.
r.S»0 KPISTOL^. ~ LIB. Jl. U2Q
« ui ainltilio siiljsterniliir! Quaiii infeli.x coiiimiilatio, A plnrnbi, geiuinalisquiii p.otius junctis alis, Kcciesiaiu
iibi pio suavi odoie recipitur felor, pro crispaiiti Oei el vestraiu, f)ci, desponsalionc , veslrain, pro-
irinc calviliuiii, nro fascia pecloraii ciliciuiu ! Ne- curalionc, usqucquaque oppiiiiiit , tain in gubditis
(|ua(|uain est haec coininutatio dcxlerae Excelsi. Non quain in prieiatis, adeo ut jain possit dici : Sicul
igitur audiat auris uposlolica ndversus Mariain ad populus, iic sacerdos {Osc. iv), sicut oves, sic et ca-
pcdes Jesu scdcntcm, Marttiam conqucrentem, qux nes. Quid dicam, et quare dicain qiiod patct lippis
«oUicitaest circa frcquens ministeriuin, nec gusta- et tonsoribus? Noiine clamor tanti mali, ne dicain
vit poculum ex vino condito sanctae conlempia- furor, usquc ad nubcs asccndit? Etquisvos diibilat
tiouis, et in legc Oei assidux mcditalionis. non suluni morbos discernere,
isla scire, cujus est
EPISTOLA LXXXI. sed cliam quaeque morbosa secare aul sanare ? Ta-
AD ALEXANDRUM PAPAU. inen, sunime pastor, diio mala lacit populus tuus.
Alexamuro Petrus abbas Descendc et invcnies vitulum conilatilem, lascivien-

[viii, 10.] papae, S. Re-
migii. tcm in vaccis populorum, et lingentem herbam us-
que ad radicem. In aitero nolatur lu..,itria, in allcro
Sicut a palernitate Domini nostri Remensis Wil-
lclmi in mandatis acccperamus, de causa lermi- n avaritia. Olim h%c tencbranim familia tencbaiit
nauda, quseveriiiur inlercpiscopum Suessionensem valles, jnmjain occupant monies. Oliin focdabant
C-tcomitem Robertum (91), Suessionis accessimus, templum Vencris, sed jam polliiunt atria Virginis,
et nobiscum abbaies Sancti Crispini, Sancli Joaii-

quam Paler desponsavit Filio suo, ct Paulus tan-
Ris, et vallis Serenae. Ibi aliegatinnibus utriusque quam uni viro virginein castain vult exhibereClijri-
partisaudilis, abepiscopoproductonim lesliuin atte- sto. Olim denique regnabanl in Babylonia, nunc in
stationes scriplas recepiinus. Deinde aliam diem Hierosolyma. Jeremias lamenlalur avaiitiam sedere
Remis utrique paiti stataentes, iterumconvcnimus; in capile omnium compilorum , nbi concurrmit iu
el post multa, quia dominus rex super hoc negotio dandis honoribus ecclesiasticis, aut carnalis affini-
litleras suas episcopo direxerat, ex volunlate tas , aut pecuniaria cupiditas. Dei quidem solius est
et
consensu eorum diffinire causain distulimus , donec isla aniputare et tollere. Vestnim aulem securim
cognosceremus an dominus rex controversiaM ad radiccm ponere, et pro posse in senlentia vigi-
illain inter eos pacificaret. Postea veio nuiia intcr- lum slatuam istam confringere, et arborem succi-
pellatione intervenienie, necdiem sibi dari episcopo dere solliciluuine non pigia. Quoniodo aulem fiat
a nobis postulante, interdicto excomniunicaiionis istud, docebit vos qui incerta et occulta sapientia;
nobis inconsullis terram praefati comilis episcopns C sua^. manifeslavit David pnero suo, et omnia quaj
auclivit a Patre suo nola fecil suis apostolis. La»or
subjecii. Proinde comiiissa ex parte sua et comiiis
«'.onquerens de hac injuria, utlerram suam absolve- quoque prceseniium fidelissimus vesier, et totius
remus a nobis exegil.Consilio itaque sapienlum ha- lionestaiis et bonae famse vir insinuabit. Pungcnda
tamen est gladio ancipiii luxuria, quae non soluin
bito, accepla cautione a parte comitis, quod si no-
vom damnum, vel injuriam episcopo fecisset, plcne ihalamos pudicitiae, sed eliain tenuinos totius vere-
cundi« transgreditur, quatenus etsi slimuius cjus
resarcirel , tenram absolvimus. Hanc igitur hujus
non confringitur, sallem reiundatur etsi non sepe-
rei veritatem vobis mandamus et testaniur.
;
EPISTOLA LXXXII litur, sallcin recondalur. Avariliae duo Cernua m

"•
ecclesiasticis trajectionibus pro''^"'' dihemalizcn-
AD EUMDEM.
tur, in saecularibus rapinis ungulae ipsiiis aul eradi-
[viii, 11.]IAlexandro summo ponlifici (92), Petrus
ccnlur aut exsecentur, Spiritus Domini, quia omnia
abbas Sancti Remigii.
continens replet orbem terraruni, ori et cordi vesiro
Tolius Chrislianitatis onus hunieris apostolicis bac secunda generali
seinpcr adsit , et praecipue iii
iinpositum non ignorat, qui Chrislum Principi apo-

congregalione.
stolorum dixisse non diibilat : Tu es Pelrus, el su- d EPISTOLA LXXXIII.
per hanc petram ccdificabo Ecclesiam meam [Matth.
A.B EUHDEM.
xvi). Necesse itaquo esl, ut Aaron, qui penetravit
coelos in sanguine suo, ponlifex a Deo Patrc consli- [vni, 12.] Domino papoe Petrus abbas sancti Re-
iiilus in aeternum, ct Ur, qui in igneis linguis super migii.
apostolos descendil, tam iiiaiius quam humeros ve- Ad generale concillum, Paler venerande, cum CiE-
stros auxilio suo sublevent, ct ne deficiant, susten- teris Caiholicae Ecclesise filiis citatus excusaiionera
tent. Iniquiias namque, qux' sedet super talnnruin prjefero , non frivolam de pcrfuncloriia evangclicis
JACOm SiKMONDI NOT.^.
(1)1) Comilem Roberlnm. Comilcm Suessionen- (1)2) Alexandro snm. pont. Anno 1179 cum instarel
RiMu. Lpiscopi vero nornen Nevelo, jqui Laleraneiisi synodus Lalerancnsis qiiam pinptorea secundam
,
t iiioilio siiiiscripsit. De S.Crispini nionaslerio apiid iêsieralem Alexandri congregationein appellat, quia
Srtossioncsdiclum est supeiius. Apiid eosdeni est p;ioiein ante annos 16 Tnronis celebrarat : quod
iiioii;«slcriniii S. Joannis, quod dc vineis vocant or- gcncraie ctiain conciliuin dicilur Ncubrigensi lib. ii,
dinis S. Aufiuslini. lii p;t<;o aiitein Sii» ssionico Val- tap. 14, cl aliis.
lis Screna, Praimonslialonsium caMiobium.
5$l PETRl CtLLKiNStS m
ttUqnaoit quibus ail cjeuara invtlati se excusando A. EWSTOLA LXXXT (95).
accusant ; sed inanifestis documeittis prebabilem ei
k» CVMDEM. IN CiUSA i. IBOUM C&HTOAKIEIISIS.
veram. Pcdmpta siquidem est in me ad omnem obC'
dienliam devotio sed sutcumbit propter invalelu-
;
(Epislolae S. Thom», edit. ciles, Oiod. idi , io-S*,
t. 11, p. 172.)
dineui languida cxseculio. Inest voluntas, sed im-
pcdit infirmitas ; Spirilus quidem promptus est, carc AtF.xAinDBopapK Petrus abbas Sancti Remigii.
aulem in(irma {Matth. xxvi). Apud igitur paternam Stylum eohibere poterat aposlolico: contciiiplatio
clemenliam et xquissimam apostulicse discretionis majesiatis, si non erigeret antmum buroaDitaiis re-
censuram, aetasannosa, longa via, brevis vita, fessa specVus, et proTocarel ausum parvulis Chrisli con-
membra , sinl nostr» escusationis probabilla et descendere solita ciementix vestne gioriosa digna-
aecessaria argumenta. Mavult habere filium absen- tio. Inter quoK audeo et ego, cum vix antc Domi-
tem vivura quam secum seminioi tuum, vel ccrle ex- iium meum, pairem ildelium, cousolalorem depres-»
«linctum. Percussus sum, ut fenum, quod jam exa- sorum, ct deprimeulium judicem, sim pulvis x&ti-
foit, quod hodie est, el cras non in clibanura, sed niandus el cinis, verfaum faceie pro Ecclesia Dei ad
iii lereiruiii iniueiur , cl quomodo tanquam plau- uposlolatus vestri glorium el bonorem, quciii im
strum on<istum feno prosequi potero ambulantes ei^hibitione jusliliae, qiia totus indigel niundus, et
m equis, et volantes iu pennis sanitatis et robustae operibus misericordiie, qua sublimantur oppressi,
Ktatis? Quidenim ? si praesens essem, nec interesse et inopes reTiciuntur, Ixtus audio dilatari. Ilis, Pa-
posscm. Quid facerct facula fumibunda, intcr astra ler, liluiis sanclitas vestra promeruit, ut eam in
liicentia? Parcite ergo iu hoc nunc, sicut semper brachio potenli el patenti virtiiie in tot pericubs
fecistis, nostras preces beuigiie suscipiendo et eUi- Dominus antecedat, et ante vos et pro vobis glorio-
caciter impkodo. sos terrx bumiliet et prosteruat. Revolvantur ab
initio et introiJus vesier ei variorum processus even-
EPISTOLA LXXXIV.
tuum, el plane iuce ciarius erit, quia non manus
AD BUMDEM. hominum, sed Domiuus fecit l.aec ouinia. lilevero.
[viH, 16.) Alexandro papas Petiius abbas Sancti qui coepit in vobi^ miseralionis suae magnalia, et
Remigii. apostolalus vestricoiisblidabittfarQnum, quiamundo
Cura universilas Christianitalis, Paler sanciissi- paiam est vos ambulare in semitis ejus, qui paupe-
me, veslro regatur moderamiae, et cura vesJrsesol- rcr.i liberal a potente, qui ncceptionem reprobat
Hciludinis ad plura dislendatur, quam sii siellaru'n q persunarum, qui in judicio respondcbit unicuique
nuinertis, vel arenae maris, salis mirum est, si nun- sccniiduin opera sua. Exsultat in liis, qu.-c de vobis
quam circumvenialur . Plures enim venanlur in cu- audit, devolns filius vester Christianissimus rei
ria vesira subreptionc, quam famulentur fideli devo- Fiancorum, Isetatur Eccle&ia Gallicana, cujus tristi-
tione. Etcipio sinceritatem sanctorum cardinarnim, tia de vanitaie quorumdam insullantium veritati
quorum (ides satis nota est iiei) et vobis. Advenidn- nuper est in gaudium coromutata. Nam in advenhi
tiiim redarguo fallacem simulaiionem , prsecipue doiuinorum veslrorum cardinalium didicit, quod
Teutonicorum, quorum yisidias el nos cxperti su- venerabilis viri, pro liberlate EccIesiaD laudabili-
mus, et vos vivo carbone taclus non ignoralis. Hi ler dccertantis, Cantuariensis arcbiepiscopi fovetis
namque loto tempore schismatis, cinn exposilos c.iusam, et mendaces esse convincitis, qui se rui-
iios, cl quasi sine defensore cakimniis et damnis nam innocentum et confusionem Ecclesix gloria-
pluribus alficerent, nunquara lamen in guerra obli- baniur a vobis impetrasse. Et p!ane s.npcrent car-
nuerunt, fjuod modo in pace vestra et sanclje Ro- dinales, si siarent in finibus vestris. Sed quod ite-
manae Kcclesiae, niluntur ab ecclesia noslra auferi«. rum gemit Gallicana Ecclcsia ,
jam in hac parts
Doniinuin namque iniperatorem frcquenler sollicita- dicunlur excessisse. Unde paleruitatcm veslrac»
vcrunt, dc prsebendis Marsna. aliqua subripere
ut D ^qj,, corde prostralus iroploro, quatcnus Christia-
possent, quas uliin a mullis rctro teniporibus, con- riissinii regis et reginae, et opiscoporum et pro-
cessione Leodiensiura episcoporum, et lam privile- cerum Gallise preces pro domino Canluariensi
gio piae memoriae praedecessoris vestri Innocenlii, porrectas audiatis, el deducatis in irritum, quid-
quam veslro, confirmatas habemus. Mandastis pra> quid contra justiliam ejus ooveritis esse praesum-
posito nostro de Marsna, quaienus cuidam cle- ptura.
rico irnperatoris prjebendani quae non esl daret.
EPISTOLA LXXXVI.
Petit igilur conventus noster prostratus pcdibus
AD ALBEBTUM C.tRDINALEM.
veslris, revocare mandatum, cl ulterius nullam re-
cipere alicnjus supcr hac rc pelitionem, Devoli [vi, {.] Doraino Alberto oardinali (94) ciRoraaD«
chi.n suut filii veslri ; el exindc devoliores cDicicn- sedis iegato.
lur. Nisi lanla dislanlia iocorum ct niultipbaoccupa-
JACOn! SmMOINDl NOT.-E.
(H.î Nova. cina. Siccnim apud Rogerum appcllaliir in liU^ris
(f>4 Albeito caMiiiy (eriato. S. Lamciilii in Lu- abbolulionisi quas IIinriLO rr;^!, iiiii sc dc "
'
B.
"'
ThQ- I
sii
553 (^'b h r.pisiOL.f: - I.IB. II. 55
liiMitim impedimoituiti iius retinorel, Jilcctissimuni A terrunnstra ex gucrris quorunidam nobiliiim homi-
nobis palerr.ilaliMii vestram visilare niilhiteiius tan- ntiui, viJelicct coinitisVuischardi dc lUizcio, ct < o-
«jiiii postposuissernus. Ksl eniin in pcetore noslru mitis Recensis alque Ilugonis dc Pelripontc, diebus
rnulta de negotio vobis iiijuncto et de fiue ejus sol- Qostris ct anlecessorum iioslcorum accidcrunt.
licitudo, quia honor bei et Ecclcsix utilitas, et fa- llomincs innumerabilcs (am ocoisi quain capii rt
tiic vestnp integrilas, atque tolius curiae Ronian% rcdempii sunt, et novissiuia damna stistiniieriint.
circunispectio cx eoaccipi^t apudconscientiam om- Reiigiosxdonius doprxdatx sunt, eLmulla alia niala
nrum laudem el inagnincentiam, si sccunduin regu- provenerunt. Intorventu tandein bonoruni ct sa-
lam xquitalis ei verilatis sortitum fucrit cflectutn. pientuin el rdigiosorum, matrimonia inter se coii-
Quatenus ergo res jam processerit , non sil vohis traherc disposuerunt, ul sallem isto nexu confoedc-
tjedinsuni ainiciim vestrum certificarc. liabelis aii- rali, inter se pacem tenerenl el haberent. Penset
lem idoneuni, si placuerit , per quera fidcliler re- itaque vestra discretio, ut si quid de gradtt cunsaii-
niandare ct secure potcstis, prioreui utique de Valle guinitatis obslat, pro bono pacis, et pro tantoruin
t)aiicti Pctii, charissimuiQ filiuin veslrum, quem in malorum reconipensalione (|UJecunque , neri potesi
€hrislogenuis(is, et ejus spiritum in omnibus vobis a doinino papa non recusetur dispcnsatio. Valctc
obnoxiuin rcddidistis. Ad locum namque, quiVallis B
EPISTOLA LXXXVIII.
Dei (95) appellaiur profectus, ul ibi prioreni sub-
AD EtMDEM.
stituat, iion niullum a vobis reniotus, si ci manda-
veritis venire nd vos, tutis aiiribus inslillare pole-
[viii, 9.] Domino ALDEBTOcancellario(yC), PExnus
ritis, qu?c de statu veslro grata vel ingrata vobis abbas Sancli Rcinigii.
Pro aliis rogare cogiinur, qui pro nobis vix
occiirrunt. Kt mihiquidem vidctiir, pr;efatum lociim
vesiro auxiiio et consilio niulliiiu iiidigerc, quia cxorare sufficiinus. Nec tamen in postulalione luc-
ikitamus, quaiu conintcndat jusUlia postulationis,

cpiscopus, ad cujuK diocoesiiii pertinet, maniiin bc-
nedictionis et auxilii difTcrt apponere. Ncque enim conscientia postulantis, et pietas postulati. Justi-
lia est suuin jiis unicuiquc servaie; conscienlia
coemetcrium, nequc monasterii sui consecrationem,
bona est, dilccto doniino pro conservo lldeli humi-
fratres qui ibi mancnl babcrc pvossunt. Ycstra ita-
liter supplicare; pietas paterna est, proposilum
que interest, qiiod de facili polestis, paupcrcs Cbrisli
eliam inflexibilc anxiato filio beiiigne reniiilerc
in hoc Juvare, ut In loco benediclo Creatorcm suiim
benedicant. In calce lillerariim siipponiiniis vobis
Sciinus,domine ainanlissimc, potestati aposlolica
contmendare priorem, qui ibi substitulus est, qucm subesse quod inandaie voluerit, et dicere huic :
^ Vade, et vadit, el alio : Veni, et venit ; et scrvo :

«Icfornacereligionis, etregularis subjcciionisnoviter
Fac hoc, et facil {Matth. vin). Sed jungatur currus
exlractum , ad ciiram animarum regendam filiiis
potestatis el pietatis, snblimitatis et mansiictiidinis,

vester inanum niitlere coegit. Doctriiia iiaque et
ut inediastciiiaiur charitaspropier filias Jerusalem.
auxilio vestro instruite illum, quia scilis quam dif-
Cerle, ut credo, aut nullas filias in terris habet
licitem rera arripit, qui animas suscipit regendas.
Ecclesia, qu;e est matcr nostra, aut in Clarevallensi
EPISTOLA LXXXVII. cocnobio qiiotidie parturit, et inaternis ubcribus
AD EUUDEy. alii matiissantes filias. Siquidem Jesu Christi de
[vi. 3.] Una sua Christus amplissima ct gene- Virgine nali, in mundo religiose conversati, in
ralissima regula omncs tam prsecedentiuin quam oruce sub Pontio Pilato affixi, vera vestigia veslri
subsequentium catbolicorum Palruin sanciissimas Clarevallenses sequuntiir, casle vivendo, Patri
sanctiones compendiose includit, dicens de diltctio- spiriliiali in omnibus obedlcndo, carncm snaiin
se Dci et proiiuii : /n hh duobu$ (ota lex pendet et cum vitiis et concupiscenliis quotidie crucifigendo.
prophet(e {ifattli, xxii). Revocanda igitiir sunt oni- Si Deus pro his, quis contra illos? Ecce pnlli isli
uia, qua fiunt in Ecclesia Dci, ad lianc ornatissi- sub alis gallinx, quae se contra milvos spiritalis ne-
main regulam , quia quidqiiid ab ca discordal, a ^ (juitiae opponit, lambunt sanguinem DoniinicjB pas-
spiritii pacis et charilnlis non inanat. Inde cst, Pa- sionis, etdormiunt sub umbra junipcri, labores
ter venerandc, quod dispeiisalioncs quarumdain in- siios consolantes dilectione protcctoris sui. Quanti
slilulioniim iion indigtie adinitliinliir pro innjoii et ilaque periculi sit cxcitare qiiiesccntcs sub hac
iiioliori rccimipciisatione. Voliiniiis igilur vobis no- ficu el vinea, non cnrnali, sed spirituali dulccdine.
tiiicare, quai.ta niala ct quanla hominiim strat;es in discernat discrelissimaraodcratioai)Oslo'.ica. et noa
ina ncoe pnrgassct, ciini Thoodino collega dedit. riitm , ordinis Pnemonstratcnsis in Rcinensiuin
Atqiie hic iiiiiiiniiii tuit oxitiis legaliiniis, de qua dioecesi, quod ad rem niiiil facit.
aiidire avei hoc loco , ct de qna scribit .\lexander (96) D. Alberto eanceltarin.Cardinali, ad quent
epist 5i. lib. VI, epistol. 1. Eidem Ronian*
Ecclesise can-
(95) Vfl//i« Dei. Carthtisiensium coenobium ad oellario et noster posthac sxpius, ot Stephanus iteok
difficcsini pcrtinens episcopiCarnotensis. Hunc cnim Tornacensis, ac Petrus Blesensis epist. 38.
«piscopiini siguiricat. Aliud esl Vallis Dei raonasle-
S5S"
555 PETPJ CELLKKSIS 535
aafcrai ;iij eis desiderabile ociilorum suorum. Annon A audieruiU. Nisi vero ubique essent notoiia ci voLi>
sunt alii pricter islum? imo supcr numcrum mulii- noiissima, de his iatius scriLeremus. T.imcn ne
piicali sunt qui dicunt : Ecce ego, milte me (Isa. yi), ciaiisis labiis potius singuiliamus quam loquaiiiur,
cum isle dicai -.4, a, a, Domine Deus, nescio loqui, declaiat charta quod non silet vita. Dilalat iiifernus
quia puer sum [Jer, \). Forle dicilis: Quid ad te de animam suam absque ullolermino, dum immaniter
Clarevallensibus, cum Sam.irifani non coutanlur grassalur, iam in oves qiiam in paslorcs. Qui eiiira
Judjeis, et nigra .A^lihiopissie facies et vestis dif- piarvii consliluli sunl ad coelum, ;na!o cxemplo
ferai ab illa yeste et facie, qua^ apparuit apostolis Kuos sequaces trahunlin infenium. Non de omnibus
itt Iransftguratione thnnini ?Ad quod ego: Ex niul- dico.novit enim Dominusqui suntejus. Qiio auteni
tarum facieriim personis. rcgina quae assistit a dex- ntercede meliori digni suni boni , eo amplius incre-
tiis fiiii, in vestitu deaurato circumdata varietate, patione et correptione indigenl mali. Isaias, Jere-
I uniat in psallerio decachordo ante sedentem iu ntias, Ezechicl sua prophetia noslra deprehcnderunl
ilirono gratiae, iinde procedunt diversa charismata lempora. Contra paslorcs namque, ct perversos
gratiarum, cum
tamen unus,
sit atque idem spi- reetores, nuda, sed et vera reJorserunl jacula, ava-
rilus idem Dominus. riiiam eorum , luxuriam , gulam , rapinam, el om-
" nein injustitiam non in angulis, sed in plaleis decl»-
EPISTOLA LXXXVIil bis.
mantcs. Ingrcdiatur iiaque in ossibus et meduULs
kO EllMDEaf.
vesiris, et impieat spiriium et os veslrum spiritus
[viii, 13.] Albcrto cancellario, Petrcs abbas San- illorum zclolypus , conlerens montes et petras , ei
€-ti liemigii. elficax usque ad divisionem anima; , et spiritus,
Arca Dei Israel, arca sanclificaiionis, arca foede- Gladius vestcr devoret carnes inebriatus iu coeio»
ris, quondam ex praecepto legisiaioris circumtesla quatenus emerKlatos reraittatis nobis pastores no-
«X omni parte auro, antiquorum patrum sanctitate stros, ct omnibtis serpentinis exuviis &poliato&.
«l doctrina, quain ettam cherubim gloriae obum-
brantia propitiatorium desupcr tegebant, nunc in EPISTOLA LXXXIX.
pra^sentiarum, abusioneet negligentia filiorum Heli,
AD EUMDEB.
Tcstirncntis gloriae suse spoliala, atque infecundis
salicib(!S operia et relicta, juxia Isaiam {cap. 1) sicut
[viii, i4.] Alberto R. E.cancclbrio, Petris abl>as
tugurium in ciicumerario, et umbraculum in linca,
Sancti Remigii.
rccordalur dierum adolescenti* suse, et plorans at- En
r auctoritatis aposlolicagallina grandosa el fe-
îie in maxillis suis lacryinas reponens dicit : Re- losa congregat pullos suos obedientia et subjectioae
vertar ad virum mcum priorem ,
quia milii melius siib alas benignae protectionis et discretae consulta-
erat tur.c magis, quam nunc. Roves calcilrantes, lionis, quid fotura ? qu'd paritura^ quod scribalur
videlicei doclores, a semitis justilia' per sua deside- in generatione allera, ul populus qui creabitur la»»
ria aberranles dcclinant eam, cum deberent glorifl-
del Dominum. Ecce Jacob senex ct plenus dienwi,
cateDcum, ct portare in corpore suo. Verus ilaque
qui diu luctatus est cum angeio scliismaiico (98),
'iolor ilios tangit, qui diligunt illam non sermone
oxspcf tans .sâlutare Dei, convocai filios ad benedi»
«"t lingua, scd opere et verilate. Noii ignoramus vos
ctionem : nunquid taciturus quid Ruben fecevil,
«num csse et speciulem amicum sive filium univer-
quod cubile patris ascendcrit, et siraium ejus ma-
sfllis sancta; Ecclesi:e , cujus typum et figuram ilia
cuhuerit ? quid Simeon el Levi ,• vasa iniqiiitatis
r.rca tenuit. Ad luctum itaque et compassionem nia- bellaniia non piaediclurus , aut constiluturus, quid
terna! nngitstiae, sive desolationis, vos advocamus,
facere habeal posieritas futura? Grandis eqiHdejn
ut quidquid affcctualis devotio cxigit, maternis im- apparatus Romani concilii, grandes portendit secu-
pcndatis doioribus. Secundum enim locum post do- turas nuptias iiiii regis Jcsu Cbristi. Minisieriales
minum papam a Deo in bis corrigendis leiietis; sed d ei officiales liujus sancii concilil cum caLteris , imo
€avf te, 110 in vacuum gratiam Dei acccperitis. Qul Deo
prae caitcris cardinalibus, non ignoro vos a
cnim spirilum veslrum (97) cl sanciam conversa- conslan-
pr;cdeslinatos, qnoiiim 6dcn), religionem ,
tionr,m anle nuiltij, vftro lemporibus viderunt et

jam expcrttis est spon-
tiant ct a.quiialem in multis
cognovcruiit de mcliorando slatu Ecclcsi;» spem
siis Ecclesia; unicus Dominus noster. Adhuc habe»
,
opliiiiam concepcriinl, cum factura cancollarium

opus, ut obsequium veslrura sit rationabile cl acce-
JACOBI SlRMONr)! NOTE.
(07) Qni eiihti (virilum Vir tnim fiiitAi-

ve.s/r;;»). veslcs sccuiidum regulam prvcuravit.
Jicvtiis cardiiialis, qiii el jioslea poitlilcx Grcgorius (98) Cum
augeli) scliismalico. Triplici antip.ipa.
VIII insigiii piet;ile ac n^ligicHic, dc quo in vetere Nam post Oclaviainiirj ct Giiidoncm de quibiis di-
Cluonifo Inijiisniodi cst cto^îum Alhrriusde }iene- : episioia 2^2 , conira Alcxathirum slt:tit cliaiii
/;li!ii»
vnilu cduccllanus vir magua' Sdvct.iialis ac ianda- Joat:tie.salibas Sniimciisis , qiii Callisli nomeii
iiilh piiiciiiiouia: omiiibus aclibus nuis religiosus
iu usurpavil auno 1168. Addnnt aiii quartum I-an-
U'//. f.cdciiam Marliui inijua liabiluin retigiofiis
li. doncm, qui dictu.s sil Innoceiitius.
mtiipsit, stinifer curdi liahuil, f[ua' cliam ciannualiia
r^7
sr>7 EPISTOL/E. 1JI5. 11.
plabile ii» lioc concilio, ul accuicll gladio ulrinqiic \ sit : in quo ipecialiicr cxpicssil canonicas (100)?
aculo supcr feinur polcnlissinie pntriJas anipulelis seu pr;cbeiidas de Marsiia, cl (|iias in usus propriog
carnes, el iiisanas supcrstilioncs, qnne fiunl qiioti- joii) a muUis rctro teiii|)orii)us rciincmus, tencndas
«lic in orbe Christiano. Uamosa siquidein et silvoss Jn pcrpetuiim coiilirniavil. Qiiae elenimquondam fuc-
quotidie puilulal apud nos nialilin ; sccuris atitein ru.ii canonicorum praubendie, a longissinii» retro
evangelicae disciplinae, fabr.o donnioiil»; cl negli- tomporiixis, donatione episcoporum Lcodiensium,

gente, penc ubique jacet retunsa. Uariis csl, qui ei confirnutione papx Innocentii, in proprictutem
cam, velhcbctatam apponat ad radiccin arl>oris. Ul transicruiil ct poss«issionem inonaslcrii nostri. Nu-
cxpriinam quod senlio, qiinm irrisoria subsannatio, per vcro dominus papa rom, ui credimus, ignoran»
quam laboriosa et lacrymosa, nc dicam txdiosa, jam secundo scripsil pra-posito nosiro de Marsna,
peregrinatio, quamque damnosa expensarum jaciu- ul darct pr3cl)endam cuidam cierico impcraloris,
ra, cl bona bonoruni consumptio, si cassa ct siiie cum nec pra;posiius dare possii, ncc sit prxbcmia
fruclu beiiedictioTtls redieril tam solemnis luagno- qi«3e dari possit. Insinuaie crgo domino noslro, nci
rum viroruin et rcligioârum personarum congre- velii panem {fiiiorum tollere, el dare canibus, qui
gatio? Cavelc ne dicatur : non ccssant advcrsum nos latrare, ci bona no-
Parturient ntontes, naacelur ridknlus mus. B stra auferrc. Alias enim dicere compellimnr : Erce
HoRaT. in pace amarimdo noslra amarissima {ha. xxxviii).

Nain per imperatorcm lempore .schismatis (1) in-
Iiiveniat igitiir vos Jesus amicos vi rilatis, iit a porla
stantissimc id elllcere conali sunt, sed miuime prje-
us(|ue ad i)ortam irnnsounles, vituli conllulilis cui-
valuerunt.
toribus non parcatis. Commendo vobis prafscnlium
latores, charissimos et ainicos el filios nostros, ab- EPISTOLA XCI.
bates Sancti Petri de Monlibus (99), el Omuium AD PETRTJM CARDINXLEM S. CnRY.SOCOM.
Sanctorum <le Insula, el Sanct» Mariae Virluensis, [vii, IG.] Petro cardiiiali (2) Sancii Cltrysogoni
nt de gratia, qxittm hnbemus in vobis , gratiam in- Petrus abbas Sancti Reniigii.
veniant in oculis vestris. Quam cilius poieritis, eum Amplcxus veslra: famiiiaritatis mih: grntissimos
gratia Domini papae ct vestra nobis eos re- oro non scncsccrc ; sed cum ligno vil» dies aeter-
iniUile. nos tciicrc. Res siquidcm est fainiliaris amicitia,
EPISTOLA XC. quolidianis refricanda salulationibus, imo iiriganda

mutuis coilocutionibiis, ct forte renovanda mune'-
AO EtNDEM.
^ rum compensationibus. Placuit dignationi veslr»
rviii, 15.] Alberto cancellario , pETnus abbas nic annumerare in amicoriim vestrorura collegio
Sancti Remigii. sinc mcrilo quidcm meo, sed non sine vestro. Me-
Qiiolies fiaofragia paiinuir, lotics ad portum fc- rilum namque sequitatis cst, si summus se inclinat
stinamus. Portum aulcm tutissinii rcfugii in liltore ad innmuni, mngnus ad parvum, valons ad innr-
Ycstrae amicitise jamdudnm fiximus. Jlolestiarum mum. Me vermern, me puiredinem, nnj jamjaro ad
quidem ventos fre((ucnler contrarios scntimus scd , non esse tendeniem repiilo ; vo.<5 cnm senatorihui
portum vestrum t?sque ad graviorem non infesta- cccli ihronuin jusiiiise honorantem susplcio et an-
mus lempestnlem. Lcviora enim discrimina aut pa- gelos cum aposloio jndicantcmnon dubiio. An irri-
licntia tolerat, atit vii tds fortiler suiêfal. Cum nu- sorium cst el non veruni quod uieo? Plane Scii-
tcm rfubes inflgna el ignis involvens naviculam iio- plnrae ;tuctoriiale id assero. Nnm labia sacerdotis
stram invadiu. statim aul est periclitandum ailt cito castodiuitt acienliam, quia aiujelus Domini exerci-
enavigandiim. Hoc aniio dominus pftpii, vcstro in- tuiim est [MaUic. )i). Amicrdiili.i sunt, cxhortato-.
terventu, privilcgiuin suum Ecclesiaj nostrae indiil- i'ia 8unt, ne Doaiinus ct amims obiivisc;ilur, ca-
JACOBI SIRMONDI NOT.^.
^09) Abbates S. Petri de Montibtis. Monasteria D dccedentibus monachis\\. ctericis] transmiitalas. ^0»
sunl dioecesis Calalaunensis duoqiiidcm priora in , ita(juelam reVxjiosi viri pelilionibus dilifjenter obtcm-
urbeipsa, lcrliuin in oppido non ignobiii. Sed mo- peftivimus, et tam possessioites supradicias, fiuatn
nasterium Omniiim Sanr torum, icujus cliani menlio pifvbendas in tisus monasticos conversas regia' tna-
in epislola G Alevan.lri. oniinis est rcguiariinn S. jeslalis siqHio corrohoravitnus. Diplonia ilom Fride-
Auguslini, duo roliqua S. Bonedioli. rici imp. quod Ilugo abbas Aquisgrnnioblinuit anno
(100) Cavouicns scu pricb. de ^farsna. Q(i;C niona- 1152 ; Ifoc etiam eidem B. liemigii Ecclesia; regaii
sterio S. Bemiîi ita fucrani tributai, ut dccedenli- mutiificentia adjicientes con/irmaifius, ut prwbenda
bus canonicis in usns cede.-ent monachorum. Di- cicricorum Marsnensis Eccleiiicc in usus monacliortim
ploina Conradi imp. Odoni abbali conccssiim anno decedentibus clcricis sine uUius contradictione de ca;-
1145 D. Odo venerabilis abbas S./?ewjV/jj confessoris
: tero cedttnt.
et Franconnn uTpostol.i, noslram prwscntiam apV.U (1) Tcmpore "icliismatis. Antoannnm 1177 quo ira*
Trajectum uUerius visitavit, et possessiGues Eccle&itc porator in graliam rcdiit ciim ponldicc.
su(v , quce in regno noslro udjaccnt, uoslro petiit privi- (2) Peiro cardinaii. Lcgalo sedis apostolioae, ele-
legin confirniari. Marsnam videlicetcum omnihus ap- cio antoa Mcldonsi, ut dicitnr ad (Tiisiohm H7, le-
Cluma, Litia,Angledura, Becca,
pendiciisstiis, Hcrta, gationein innuit cpistola 1 17, in qua cl de Crispino
prabcndas (j>wquc Mannenses in uûs thopiadiorum codein.
3^
m PEJM CtLLENSIS U9
«um grariorem de excelso quam deiino. Cerie iol- A ineis? quae requies animsctnejr? Cianio, noliie, no-
licitudo amicalis frequenter tangit me inquJrere de lite ; sed non est vox, neque sensus. Quiiumo ap-
oroni stata vestro, tam de inleriori quam de exte- ponunt iniquitatem super iniquitaiem, utcum pudi-
riori : et gratias ago Oco meo, quia tion nist bona citia obruant reiigionem. Huic nulia parcentes mi-
nnnlianlur, non nisi hon?s»a, non nisi ordini et of- eeratione ocuios eruunt, converlendo ad vanilates
icio vestro congrua. Oro «t qui cot^pil ipse perficial- ei tnsanias falsas ; iiasum prsecidunt, discretioois
Magisler Crispinus de vobis me laetificavit, refereiis temperantiam evertentes ; aures obsirvunt, obedien*
unde gauderem et Deo gratias agercm. Clericus et tiam non tenentes ; iabia concidunt, turpiloquio ei
amicus noster est aeq-ue desiderat esse et vesier,
; scurrilitalibus assuescentes; linguam decapuiant,
£cce Parisius ad schoias vadit, sed el ubique tiomen malura redarguciktes et mendacium semper loquen-
vestrura super se invocari postuiat. Utile equideoi trs; manus ligant, elcemosynam oon dantes, san-
est tanto hoinint, qui taraa omnium sollicitudine guini et avarilise iusistentes, pedes in nervo ponen-
pene continue vexatitr, quod sui corporis nucessaria tes, Christuni in carcere nou visitantes. Quid am-
et salubria postponens, ad intemperiem corporaiem plius? nervos detrabunt religioni elTeminati, qui
sxpe delabilur. Kogo pro ipso, el cum ipso, quatc- sanctorum Patrum abstinentiam, vigilias, psalmo-
ntis graliam non qualem qualem inveniat in oculis
n diain, silentium, regularem disciplinam, ciaustra*
bonnm, sed conreriam, ged superagita-
vestris, sed lem remotionen a sxcularibus negotiis dissipaiit et
tam et supereinuentem. Dico autem gratiam, non vilipendunt. Forte dicitis, quid ad me?Certe vestra
peconiam. Hacc enim juxta Aposlolum operanti red- inlerest, et certe olTicii vcstri est, certe debito te-
datur secuiidum meritum. Prae caleris hoc unum nemini, pro posse vestro districla censura his oc-
Qti pn£sens poslulat, ut de manu vestra primitias currere injuriis,.his aurem benignam accommodare
clericalus, id esl coronam accipiat. Hoc ctenim si- clamoribus, has dirimere quxstionr>s, et amputatis
gno accepto, magis se obiigatum erga obsequiuiis Dagon bracbiis et capite, arcam Dei reslituere Beth-
veslnsm non immerito deinceps arbilrabitur, et vos samitis. An hnbctis judicare cnusas pecuniarias,
t:)Rqu3m planlse veslrje bonum jure providcbilis. ct nondivinas? Quis vos mistt? Ad quid vos dcsti-
Credo perDei gratiam q»od alter de altero gaudebil, navit Dominus Deus per vicarium suum dominum
et Deo coperaHttj fructum salutis i'aoiet. Diu si- apostolicum? Ad quid? Ut soiveretis asinam, id est
quidetTi laboravi, el monitis induii, ut jugum in religioneni alligatatn et pullum cuiu ea, id est, pu-
arca Doniini traheret, et glebas post ipsiim con- Dominus his oput ha-
diciiiam. Dicile, inquit,'(jiuta
frjngeret. Valctp, el de redilu vcstro cum potueri- q êt {Maiih. kxi). Sedet enim super ulrumque, qui
Ji5 uos ccrtiQcale. sedet super cherubin. Non negligatis Dominicum
EPiSTOLA XCn. pr£ceplum, imo iion exstinguatis in vobis spiritura
kO ECKDEH. Moysi, de quo diclum est : Auferam de tpirilu tuo^
[vit, i&.] Petro cardinali Sancti Chrysogoni, et dabo tepluaginta tenioribut {Num. xi), dequibus
Pktrcs abbas Sancli Remigii. unum vos con&tituit gratia sua Deus. Quis aulein
Raro meus sum, cujus evgo? forle Apollo? fortc esi spiritus Moysi? Spiritus iniquitatem noa susti-
Pauil? forte Cephae? IJlinam! NatK bonam habent nens, spiritus occidens injuriam facientetu , et vin-
mectsam, mansuetam et fructuosain disciplinam, do- dicans patientem; spiritus defcndens seplem puellas
nativuni denique praeclpuum el perpetuura. Diver- filias Jelhro sacerdoiis Madiam ; spiritus principeiu
sorum autein subseliia ct iniquam tyrannidem fre- M%yfii\ decem plagis feriens, et taudem in mare
quenter experior. Ulique Roboau», qui ccdit scor- demergens. Diu detineo vos, quia non possum ore
pionjbus : Pharaonis, qui aCQigit in luto et latere : proprio, i,aUem scriplo. Dulce iiamquc mihi super
Kabuchodonosor, qui polal urlnam pecudum suo- mcl ct favum, vos alloqui, et vobiscum favellare.
rum, q«os sub jugo caruis, ventris, et gulse inesca- Hujus tatneu causa ct materia est magisler Crispi-
vcrat. Deniqiie i:i caplivitaie niea, et universa va- D nus, clericus nosler, imo et vesler; nam populus
nivste sub sole, conf.aplivam habeo puellam, nobl- mcus, populus tuus, amice et domine cbaris.sime.
lissimis ort;mi naialibns, videlicel pudicitiara. Hu- Commondo itaquc vobis eum, tanquam viscera inca,
j!is ine iujuiiosa damnalio illorum, quorum caiiics quia vidi honestam conversationem ejus, et procli-
sunt ut carnes ^sinoruni, uou minus aggravat, quain vcm ad mcliora et viciuiora saluti. Novi vos, quia
propria miseria. Volni siquidem cum illa foedus talium familiaritatem non respuistis. Habeat itaquc
amiritiae iiiiê ab ineunte selate, propter dccorcm vos dominum, et signo clericatus a vobis susceplo,
suum, et genusillusiiissiraum, nec non et pacalis- palronura el auctorcm hujus ordinis iiabeat.
simum atquc honeslissimum conlubernium. Gum EPISTOLA XCin.
itaque chaos sive cohorsspuroissimoruin hominum, A» I*K tNKSTirJlM EPISCOFflt
tanquam poni pretiosissimam niargaritam dc coblo [viJi, 2i.] Pnvnesiino cpiscoiK) (3), PETRts abba»
Iiif'.ani pedibus suis tonculcent, qujc pax ossibus Sancti Kcmigii.
J.\COBI SIRMONDI NOT.-E.

Prfrnesrmoppjscopo. Rernciedo, quiexabbatc SS. Ciispini
(.^)
et Ciispiniaui carJinalis Romsr ab
Alcxandro (rctius cst, cpisl. 94.
JJ-tl
y^^ KI>ISTOI-;C. — I.ID. II. 54«
Phts innlesla qiiaiu gnta et jucunda occurrit A pali.et in omi.ibus liiifliciotis Oise. Ail li:inc forniniu
Bialeria , quoties ad scribenduin unico et quoiidam utinuin componeremus litukanieo) viliiii ooKtrani!
collaternli amico abbaii sumitur cbarta. Renovatur Causas tameii pusiKaniuitatis, imo assidux con-
Bamque dolor meus repentina , sed et urgenti et qiiestionts, audire detidero, et tuuc vel iinprobare
urenti corrosioneanimi, dum transmontana remotio vel approbare «lolorem potero. Triplex sii|uiilcm
Intercurrit et amicos dividit aspectus, non tamen oceurril mihi conquerendi ralio, sive occasio. Aiit
Bflectus. Accedit buic severissima desperalio cor- eiiim prnpriu leinerilas impellil ad aliquid facien-
poralis incorporationis , cum forte instet cilissima dum, qiiod non sit faciendum ; aut alieiia callidi-
aiterutrius solutio animx et corporis. Bone nunc tas , aut, ut vulgo loquar, perpiexa divinse pnedesii-
domine, olim amice dutcissime, quem constitncs nationis necessitas. Sed propria tetnerilas senipcr
virariuro, qui vices tuas supplcat m noslris exse- colpanda ; aliena calliditas cavenda ; a Deo veuiens
quiis, In oculis claudendis, cxtrema salutatione, et jasta sententia liinenda ; freno indiget propria le-
leterna conclusione? De cujiis manibus Salvator meritag , ut inconsuila ; consilio alieita calHdilas,
tuscipiet spiritum meum, cuin tuas mund^^s manns ut guspecta; superna sententia timure, ut fuitissi-
ad hoc delegisscm ma. Non mihi ignosco in propiia letneriute, accuso
dudum officiosum obsequium ?
R me in alienx calliditatis circuinveulione, gemu sub
Alius, nt video,amictis oQlcii in his csl substitticn-
dus. Sed quarc conqueror? quare gemo? quarc manus Dei percussione. Ne itcrum praiicipiteL pro-
vultum obnubilo? Dei enim ordinationi quis re- pria temeritas, rationem consulo ; ne suffocet la»
sislit?An fortctulit Deus Eliam.ulEliseusdiiplicem queus aliense calliditaiis, sapienieiii neconsulo ;
ejus recipcrct spii iluin ? Nonne Joseph asporlatio in mucro superna; scveritatis usque ad inlernociuneiu
iOgypto fratrum ejus et totius successionis fuit sal- desxviat, humililcr imploro. Inprofria tcmeritaie
vatlo?Nonne Jesus aiite apostolos coelum ascendit, fragilitatcQi meain cognosco ; in aliena seduclione
ul spirituin milleret, et mansioncs pracpararet? gpiritum discretionis advoco; iu flagciUs divtnis
Ecce juxta latus apostolorum locus a t>eo tibi datus Deo me totura cominitto. QuKro igltiir, qiiain isi.v
est. Quid ergo? Pulsa, excita : insla opportune im- rum tnagis suspectam baiiieas, ulrum unam, ve!
portune {11 Tim. iv), donec el ros et stillicidia duas , vel simul Ires. Si unain et tuam propilius ,
gratix dc sanctis ossibus, imo intcrpellationiLiis tibt estn. Si alicnam ct meam, iiuiulge niihi fu- :
eorum , aridam noslram infundat ,

qui gratiam tius eiiiin simplicitaie quam calliditalu usus sum,
apostolatusel benedictlonem singiilarent ad nostrani qnaiido ut tuo episcopj acquicscerciii ire cum eo ,
eis salutem indulsit. IIoc munus si per te collatum q ad conciliuni persuasi. Si te ccelestis dispcnsatio
fuerit, amissis prjepoiiderat, et una clausula inm:- illaqueavit, quid tibi irasceris? quid niilii ? Quis
aiTa bcnefici.i coagulat. Domino papae de sua gra- enim lu? qiiis ego? qui prohibcrc pojsem ne suo
lia ad vos gratias agiic. Cancellarium Tusculanen- cursu currerci, quem nulla crcalura declinare aut
sem Albancnsem
(4), dominum Ifyacinihutn et
, impedire potest? Quid enim Dcus cogitcl de nohis
Ostienscm sanclum virum, et si quos habemus alios Intra velum secreti consilil sui, eo iisque nos iale»,
aniicos in curia, salutate. donec ad pitblicum nostnim ipso aclu prodeat. Tan-
diu est noslrum nescire, quandiu suuni duraverit
•
EPISTOLA XCIV.
cclare. Longanimiter qiioqiie exspectandum est,
AD EUHOEU.
quod cuin venerit, patienter est sustinendum. Non
[ix, !.] pR/ENESTiNO episcopo (5) , Petri-s ahbas est properandum si diffeiat; nonesl murmurandurn
Sancti Remigii ei proferat. Jesus Christus heri ct hodie : heii, an-
Ex multa et pene inconsolabili cordis angitslia , tequain aperiat sacraraentuni voluniaiis suae; hodie,
cx raultorum relatione, perpendo vos usque in con- cum manifesfaverit secretum praescientise su.-e. Id-
qucslionem taedii vilae vestrae prorumpcrc. Hoc sino circo sic eiclusa sopialur omiiis veslra conquesiio,
dubio sciatisviri minusconsta;iiiset prudentis esse. ^ ubi nec tcmeritas apparet repreiiensiliils, nec cal-
Apostolus cerle magister non gentinm tantuni, sed lidilas apprehendllur dainnabili.s, nec Dci scntenlia
cmniuffl Chrisiianoruni, scit abundare, ct penurlam inlolerabilis. Elsi enim privavit solo paterno, hono.
JACOBI SIRMONDI NOTvE

(4) Cancellarium Tttscul. Romanac ciiriae cardina- profectus essel cum epi.scopo Sucssionensi, cardi-
les qitinque. Ex his Albertus cancellarius jam nottis naiatus insijjnibits ornatum fuisse , don.Ttiicniue
est. Petro Tusculano scribii episl. 96. Et Sicphanus episcopalii Praenestino. Sed hunc Bernardinn .Tp-
epp. 50el89. Albanensis est Uenricus, abbas antca pellat Panvinius : nos Berneredum opud Celleii.scui,
r.laraevallis hujus libri epist. 80 , qiiem in synudo
, i:i cujus codice prima taitliim lillera notabaiur,
Laleranensi cardinalem nuper crearat .4lexander. edidimus, Alexandri lii diploina pro luonasictio
Hy.icinihus postea (K^nlifex, Coelesti nii» 111 ap pella- novo apitd Pictavos secuti, ciijusanligraphiim quod
tus esl. Ostiensis ilem episcopus huDaidus, qui vidimus Berneredum intcr cardinales qui snLsrri-
mortuo .\lexandro siicceaens Lucii III nomer Lriiit exhibet episcopmn Prjcncstinuin. Ca;ler'im
tuUt. Ifernaredus el Bernardiis, idem nomcn est, iit Mc-
(5) Prwneslino epi$c. Bcrneredo cardinali. Jain daicdup ei Medardus, Gildaiedtis et (jiidardus, Fe-
monuiinus ad episl. 93, quod hoc ioco fusiiis nar- liccni porro hujus obituin niiraciili.* illiistrem do-
rat. .\bbaieui S. Ctispiiu, cuniRoni.im 4d coiiciliutii sciibit epislola 98 ad cardinalein Tusf.ulanmn-
54;^ PETRl CELLENSIS m
ravU vos subiiiiii soUo, Mibvet nasnqiie uapientia in A ne» virlutesar.locetJit et pra^celllt, fraterna cliarilas.
craUMc vinuin suarn, ne Jiiiuis sit potanti cal.itiuni, de qua ait Adkuc excellentiorem viam
Apustulus :
ne rursus iiisipiUum. Infeii exsiUuuj praesusuplGri, sedem regiam oc-

vobii de>nonsiro (/ Cor. xu), jure
confert soiamiKi exsulauti. Pluris est cocsoistio, cupat, el suo splendore omnes obumbral, imo il-
qnam desotatio vestra. (iregesii pusiltuic uiinisisUs, bistrat, et suum tenere ordinem posl se imperat,
egregios cartlinales amicoii et socios recepislis. Huic obediunt omnia, non soium tcri-estria, sod ni
Clanslralem anguluin reliquistis : urbom doniinani ipsa coelestia ; nam de ejus plenitudine omnes acci-
laondi acquisistis. Abhatis gradusn iaterioreni epi- piuui nomen, et virlulcm, gloriam et honoreni.
.«oopali qiiis ni^sciat ? î corpora martyrum Crispini Ilanc ego licct slatura pusillus non altingam,tamen
et Crispiniani Suessioni sepuJta sunl; Pelri princi- ad unaoj ct minimam vestimenti ejus timbriam to^
pis apostolorum et Pauli doctoris gentium sacra- tum rae superextcndo, ct de salute nuliatenus de-
tiorcs reliquias iuRwnana nrbe baberi quis ignorat? spero. i!anc cum amicis et inter amicos teneo et
tam in
Si paria in vestra ('onsmuVatione quffirantiir, cognosco : et prius volo putrefieri cum vermibus in
reliclis quanri in aJepiss longe imparia omnia inve- pulvere lerrai. quan» fidein semel datam et araici-
nientur, praier aSfeclum qui inde lorquetur, unde tiam promissam negligenlia aut subreplione inter-
aiiu« extollctur. Oir.riia secundum se affectus inode- rnmpere. Malroua haec duas habet claves, unam
B qua cor claudit etaperii, aitcram qua
ralur. Niliil! apud ipsuin niagnuiri, nisi in se de se alrii exlerio-
faciat magnmn. Si ergo affortus miligabitar, pacata ris coriiouam, id est arcam, in necessitatibus fanii-
eruiit oniuia. Naliira^ quidcm mirabiHs esl aninius, liae, suae simililer ciaudii, et aperit. Cor est arta foe-
cx quo gignilur affeclus. sed lamen quocunque suus deris, ubi tahuiic testaraenli, virâ Aaron, et manna
pulsus iiluin tylerit, omnia ad se (rahit, et suo ni- reponuntur. Tabulai testaroenti,,ne ignores aut prje-
IiiSominus sive sapore, sive colore intingit. Cul lur- varices legem Dei. Yirga Aaron , qus fronduit et
bato nihil quiescil, cui amaro nihil dulcescit, cui Coruit, ut tiraeas offensain, quia virga; serves gra-
avaro nihll sufilcit, cui vago nihil consistil. Econ- tiam, quia frondosa et florida. Manna, ut per spiri-
tra, fixo nuUa mobiHa fleciuntur, pacato tranquiUsi^ tum adopliocis degustes et prselibes gloriam abs-
s«!fit eliani procellosa, beniguo niansuescunt etiain conr^ dulcediois Deum timentibus, cujus stiUici-
fcrocia. Sic I>eus adduxit ad Adasu euncta an>mai«* dium, ad quod Isetaiur gcrminans; suflicit in prae-
tia levrffi, cl vobiiiia coeli, «l viiieret quid vocaret senti vita, et abundantia servatur in alia. Eiclusa
Omne
<:a. ccim quod vocavit Adasrs, ipsum est no- ftaque cmni malitia ct iniquitate a corde , sola
men ejus. Procul dubio aninsi est omnes motus deankbulet in suo pomerio charitas , sola ibi pa-
eordis et corporis judicare, et nomina imponere. C îâi. et cubet in nieridie. Non videat illam in-
Unde a uctorilas^ dicit : AiTectus tuus operi tuo ao- gredientero et deanibulanlem oculus nequam, qui
men Jinponit. Pr«ost enim volaiilibus caili cogi- fascinavcrai Corinlhios , e» iniquos presbytcros.
tando de supcrnis; prseest bestiis terrae, reprimf-ade Cum tamen placuerit, advocet puellas suas de ler-
motus carnis prajesi eiiai« piscibus maris, m»de-

;
ra Isracl, ul alTerant ei smegmala suavissimi od»-
rando volubiles cogilationes menirs. Omni igitur ris, et oleum lieiitix, do quibus aspergat cubile
iiiudio cst excolendtis, sine qr-o nullus molus bo- siium ad advenlum sponsi , qui de sua propa-
)ii!S. Laboranduin nc sii n:aUis, qiiia si n-alus est, gine non nisi coelestes et mansuros fructus gene-
Don est in civitate nialum quod ipse iion feccrit. rai. Dcinde cgreditur ad hortum nucum , ad hor-
ERitenduni qnoque ut sit bonus ,
quaLenus gralia tum pomorum suorurn , ut videat poma convaU
cooperante creet bona, faciat pacein, cl formet lu- liuin, et inspiciat si fioruerint vineae el germina-
eem. Diu dctinuit epi^lola auiicum occupatum irs verint mala punica , ad horlum uliquc nucum
snis et donini apostolici negotiis. Proinde veniam ereraitarum et reclusorura , hortum pomorum , in
peto. Remolissiiniiro nainque aUoquor , quem sole- Sicculari habvlu religiose viventium : poraa con-
bara non chariis ad horam detinere, sed horis fa- vallium , qui elegeruRt abjccti esse in domo Dei
niiharifisimo Iiinc inde coHoqnio, diebus plurimis ^ vineas, fcrventes spiritu; niaia punica, qui crucifi-
quandoque adjunciis ci iiorlibus, occuparc. Valcte. gunt carnem suam cum vitiis et concupiscentiis.
Ponit namque signa sua, pietatis opera , charita^
EPISTOLA XCV in exitu iaciionum super summum , id est pa-

lam. Ponil naraquc et proponit , quatcuus per
AD i:VHVtV.
signa extrinsccus apparenlia deprehendatur inlus
îx, 2.] PnANESTiNO episcopo, Petrus sbbas San- latcns veritas. Unde : A fructibus eorum coijtiosce-
(•!i RcMiiiîi. tis eos [Maitli. vm). Charilas enim aquas suas in
Vix octurro suscipere turbam .cogitationum sive plateis dividii, ut bibani homines et junicnla ,
quia
maicriarum, qti;« se ingerunt, insistentes opportiine sapientibus et insipienlibus debitrix est. A cordc
iiijpoitiuie venirc ad vos, dicendo : Ecce ego, mitte tamen cgreditur, et ad cor rogredilur, quia cor-
UJe. lulcr ca'terasvero adolegcentulas n^^duilataum nua .nUa:-is c.\ ipso sunt procedentia, et nullu!»
incditixtionuiii, famosissima illa el notissima aUiiie Iionuni opu5. reniuiverabilf ,

qtiod non siirgit dc
nobilissitua matrona, qii:*' ah hum^ro tt suriium x>u\- h(tn;o voiiKilalis radice. Poiiil igitur charitas aflc-
i
m rnsToi.A;. — lib. ii. AC,
ctum cordi» rt ol scqniiiin opcns. Anccliis hilol, A tonilil afrecius, quo rernoiiin soparat looiis. Pr.Tsoii-
opus patct. Sir liabcl cliarilus cl sccroluiii siiuiii, tia siqiiidcm suo visu 5<»!:»lialur, et satialiir usu
et piihlicum. In serrolo <(uiescil, iii publico opc- famelica vcro abscntia, pr;c inopia eliam am.'iris jii-
raliir. liniuiur oppranlcm scx dielnis , cl Sahltalo niperi corticihus sustenlalur, el ad solilam visionis
quicsocnlem. Diiplcx vero cst offi(ii ralio. AII.t dulcedinem vivacius inflammaiiir, ot nutritur te-
«nim consideratur inter amicos, alia inier cxlra- nacius. Duris agilatur slinuilis dcsidorium, qiiod
noos. Aliiid esl iminus aniicnle, aiiiid gonerale. semper qujerit et niinquam invenit. Undc Psalnii-
Amioale de cordc cxigiiur, et in corde servatur. sla : Qtiwrile Dominum, quarite faciem ejus semper
Gcnerale dc arca cxtraliitur , ncc ibi rclinoliir. {Psal. civ). Et in Canticis, anima lif|iierac,la siirgit,
Rivus amoris non siccatur largiendo <|uod habct et quscrit per plateas cl vicos civitalisqucm diligii.
sed arca eilcnuatur, duin cvacuntur.Charins itaqiic Neque igitur stylo invctcrnto , nequc aniino scriho
estmunus, quod nco arescif profusione, iiec dcfi- Tobis. I)e bis hactcniis.
cit largitionc. Ai>petibilius tanien soopc re((uirittir ,

De slat» aulein nostro significo vobis, qiiod gullre
qiiod in manu vel sinii reriinditur , quain ilhid rostrae quasdain recenier scntiogiittas. Caetera no-
quod in medullis amicalLbus per fidem recoiidi- Deo coopcrante, in omni prosperitale sunl.
slra,
lur. Extcriora siquidom et visibilia ,

qiiia usibiis ^ Theobaldum concorditer in abbaicra vobis substi-
humanis necessaria sunt; ub his ainpliiis diligiin- tuimus (6), et fratrem Joannem in omnibiis ipsi
tuc,quorum appelitus lenaoiiis in temponilibus obedieniem eflecimus; tamcn cum gratia vestra
si
quam in spiritualibus irrelilur, Qiii vcro calcalis remanere poterit, quod omninu consulimus. Quid
grossioribus carnis fu^culenliis riibilia spiriius in- cnim valeat, ubi est nobiscum , certi sumiis. Quid
grcssi, sufctiliari in spiritualibus consueverunl, in vero anud vos faclurus sit, nesoimus. Certa vcro
amicis quserunt gratiam, non pccuniam, ridem, non pro incerlis sunt relinquenda. Missale nostrum mitto
cxtrinsecam posscssioncm, verilatem invioiabilem, vobis, et breviarium frairjs Lucy, misimiis. Quod
non ulilitalem temporalem. Qui enim cor houiinis vos supra modum in cibo el polu alHigilis, non ap-
fejbet, qiiid est hominis, aut in hominc, quod non probamas. Si nobiscum vivere et inori dosideratis.
p©ssidet? Hinc est qiiod in Cliristo, quem Pater nof festinclis ad mortAm, qiiia ncscitis qaid pari-
<ic corde suo eructavil quando vel cclcrnalilcr ,
tura sit crastina dies. Oinnia posrîbilia sunt apud
Kfjuaiem sibi genuit , vel icmporabtcr de virgine Deum, quidesidcrittm pauperum frequcnterexaudil.
incarnari conslituit , omnia nostra sunt ,
jtixta EPISTOLA XCVI.
Aposlolum qiii ait : Sive Cepltas, sive Apotlo, &ive AD TVSCULANHM EPISCOPIJM.
mors , tive vila, omnia veslra, vos autem Chriid ^
[jx, 6.] TusciLANO episcopo (7), Petrus abbas
Chriitus autem Dei (/ Cor. iii). Forte diciJis : IJt Sancti Remigii.
quid, et ad qiiid bêo? Quiu lcgi in littcris vestri«, ignis divinus non minus ost pcrpetuiis, qur.m in
Tos amisissc vcteres amicos, nec comparasse novos. hosliis Dco dicnlis sanctificandis sanctus. Hinc csi
Concedo amisissc, si opinione aut vcritate conslat quod in aitari , ubi tam bolocausta quain sacrificia,
inveteratos esse.Vera cerjie amicitia purilate vir- qiiolidie ad expiationem peccalorinn Deo imniolan-
giiiea, et caloris perpeiuitale , neque adulloralur, tiir, jugis et perpeliius ardot. Qiiid autem hoc est,
ncque refrigeralur ; sed qiiotidiana renovalioiic nisi qtiod Apo.sto!us ait : Charitas nunquam excidit?
cum sole semper oritur, ncc moriliir. Si iin- (1 Cor. xiii). Nam pura a simulatione, munda a
c;uam ergo habuislis aniicos, .ndbuc babctis non sicculari ambitione coula , Chrisii acceptabilia suni
inveioratos , quod esscl viiiiim , ged rciiiotos ,
altaria, sive tcmpia, Foicipe igilur littcrarum ve-
quod esl opiis divinum. Sic enim Dciis bomincs sirarum suscepi in aiireo tlniiibulo bonorum verbo-
tanquam grana spargii ct seminat. Nonne apostolos rum sacras evaporalionos jamdiidum succcnsje for-
seminans ail : Kunles in mundunt universum pradi- nacis ex mulua inicr nos visione ci aiiocutione.
cate Evantjelium omni cr eulur w {Marc. s\i).\'ciwn- n Deo gratias ,
quia non inveni aquam crassam im-
do evangclica praedicatioue sparsit, spargendo in min>jt% dilectionis, sed ipsitm ignem, non fiiinan-
iiniversum miindtnii unilale fidei univil. Sic nostise lcm , sed nammantcm in penctralibiis tanli doinini
aiTiicitix vincnlum ne(|iie niplum , noqiie laxaliim ct amici. Putabam illum siiflôcatum (ineribus tan-
erga vos, sctl protraoium us(iiic ad sedem Tcslram taruni sollicittidinum , et varictalc succedontiiim
cpiscopalem inoorruptum el seniper novum cxisiit. occupationum.Pricterca caiisam cl quaestioncm gra-
Nescio si forlius, scio tamen qiiia lencrius absenlia vissiinam advcr.sum vusbabebam si justum habuis- ,
ine vcbis, imo vos mihi invisceral quam fccorit ,

scin judicem. A quo enim primoidia cognitionis ct
praesentia. Hoc piob^.bilc el uccessariiim argumen- dilectionis cum abbatc Sanctorum Crispini et Cri-
lum eslpcrfecta: dilcctionis, quandoeo ampliusin- spiniani pla; memoriic liabuistis, nisi a nobis? Qiiarc
JACm SiRMONDI miM.

(G) Theobnldum vobix substituimus. Abbatcm scili- hoc cst Ticinenscm. vocal flogerus Hovedenus, <'o
ccl monaslerii SS. Crispini etCrispiniani , cui anlc ngens Willcimi legis Scotia; pcr L:i-
alpsoliitione
pra^fiierat (ium !il , anno 1182.
(l^ Tusrutimo eoiscnpo. Petro. Pelriim de Pavia,
547 PETHI CEI.LEXSIS 548
crgo de nosiro bono op^re nos lapidastts ? Annon A Scd melius est benefacere, qsjam niaie, quia bene-
lapidastis ,
qucm tot amaritiidinibus ei amictionibiis facere sequitur gratia et glori.i, malefacere vero poena
de ejus absentia concussistis ? Annon Jacob furtiim et pocnitcntia. Dicitc ei : Meliu» ett modictttn ju$to
Laban de filiabus suis fecistis? Fortc fiirtum non taper divitia$ peecatorum multas {Psal. xxxTii). Di-
iiegatis , sed pium appellatis. Sed si furtiim , qiiO' ci(e,inquam, ei, quia nobilius cst rainora a devotis
inodo pium ? si pium , qiiomodn furtum ? Probo gratanter accipere qiiam ab invitis insolenter roa-
autem furtum. Mam furtum est contrectatio rei jora exigere. Valete, el pro nobis orate. Boamundus
aiicno; inTito domino. Romam certe ad concilinm dicit viaspessimas esse. Servatc nobis lilteras isias.
non ivisset, nisi illum misissem. Pneter spcm,
EPISTOLA XCYllI
ct prxter voluntatem mcam ilium rctinuistis, vt
fratrom ct parera vobis fecistis. Hoc tamcn ncc AO BCRNEBbUUM ABBATICM ET FRATBES COrtVeNTLS S9.
CRI&1>1NI ET CRISPIMANI.
iili , nec nobis placuit. Mallet cellam Monlis Dei
incolere , ut freqiienter mihi scripsit , quam epi- [v, i.] Unicis amicis el fratribus Bcrnebeoo vciie^
scopalem cathedram tcncre. Quid igilur? Deus qul rabili abbati el sancto conventui Sanctorum Cri-
omnia conclusil, et meas querimonias prsevenit spini ct Crispiniani, fraler Petrus bumilis abbas S.
fociendo qiiod facerc pie et misericorditpr con- ^ Remigii, dies solemncs ct'fesiivitaies prseclaras.
suevit. Praevenit ilium benedicLionibus suis, et Non est inibi daiiim dcsupcr in praesei;ti vobis-
quem olim amicum et fratrem in terris babe- cum sabbatizare Kaleiidas prsecipuas io natalilti»
bamus nunc dominam et sanctum in coelis venc-
, preliosoram martyrum vestrorum. Ijnde quia nv\
ramur. Miracula enim qux facit Deus testimonia , , .}uod volo hoc ago , sed quod odi itliid facio, peiic
credibiiia sunt sanctse conversationis ejus. Itaque irascor delentionum mcarinn funiculis, qui diUiciie
digitum superpono ori meo. solvuntiir contorti, nec triplici tantum, sed multi-
EPISTOLA XCYII. piici connexione occupationum concatenatarum.

Unum tantum qiiod vix residuum est mihi facio.
AD BEBNSREDUM ABDATEK S. CRISPIN!.
Scribo ilaque amaritiidines meas, quas quotidie in
[v, i,] Charissimo amico suo Berweredo abbati distractione et distensione spiritus mei experior
Saacli Crispini (8), fratcr Petrus humiHs abbas S. diccns Deo : Quare posuisti me conlrarium tibi, gt
Remigii, semper bene valcre. factus sum mihimeiipsi tjravis f {Job. vii) Ecce iiunc
Chariora mihi forie et utiliora siinl spati.1 noctiir- vitulus sagiiiatus immolatur Suessionis apiid san-
nalia quam diurna. Siquidem ditirna accersitis hinc ctosmartyres Crispinumet Crispinianum, ecce synk-
'
inde ct contra duciis copiosarum ocrupationiim ca- phonia et choriis, cccc amicorum ibi sanctus con-
lcrvis, annnain incam de manibus meis tollunt, et veiitus, et ubi ego, et quid ego ? Nec saltem hoedus
tue iDihi tam violenter quam fraiidulenter assidue compunctionis pro peccatis meis conceditur. Servale
subtrahunt : hiemales autem noctes siia prolixitate t.imen et mi'tite, amici charissimi, partes nobis de
non fastidium , aut têdium, sed interduin duplex oleo exsiiltationis vestrae, de adipe et pinguedine ri"
bcneficium conferunt. Tribuunl etenim corpori rc- sitationis supcrnip. Sitfficiet cnim copiosa gratia de
quiem, et animse renovanl vetustalcm. Adduntinsu- mcnsa dominorum vestrorura nobis et vobis quia ,
per liceniiam revisendi coelestia, sua penetralia in- sicul animabus suis non pepercerunt prupter Chri-
quirendi, nec non etamicorumreminiscendi.Dicunt stum usque ad morlem, sic Deus gratiam prxmi*'
animae eogitalionibus sive mcditationibus : Vacate riim exaequans gratix meritorum, non est qucd ne-
el videte qttoniam suavis est Dominus [Psal. xlv). get orantibus pro salute animanim. Jam siquidau
Ducunl eliam sua quiele et silenlio animas usque de se securi, pro suis vencratoribus adhuc sunt sol-
ad tertium coclum, dum extra mundum, extra car- liciti. Adsunt piocul dubio passionum suarum reei-
nem, supra animam , ad regales sedes oiunipoten- tatoribus, el prxcipue iniitatoribus. Orate ergo sic-
tis Verbi sancta desideria provehunt. Statim filinm ut pro vobis, «ic et pro nobis, quia nullam est de-
hominis ad abyssos humanarum infiriniiatuin humi triroentiim orationis, si pluribiis impertiatur, cujus
liter inclinando pacaia consideratioiie deponunt. Quis Batura est eo magis abundare in effecttt, quo am-
autem dum sua revolvii , amici negotia negligit ? plius se dilataverit in aiieciu. Valete
Plura de hac materia vobis libenter scriberera, sed
EPISTOLA aCIX.
scriptor nostcr fraterjlugo, abrepta brevi chartula,
fecil scriptiine nostrae.
AD EUMOEH.
propler lincni chartae flnem
Yolui taraen breviicr tangerc verbnm illud , quod iv, 5.] Doniiiio et amico charissiuo BKRHBtEM
mandasiia per fratrcm Joannem, et sic respondere, atlrflti Sancti Crispini, fraler PsTBrs humilis abbai
ut dicatis Uli doininne et cognatx nostne : Terra in S. Remigii, suis in oinnibus, se ipsnm per omnia,
< onspcciu vestro cst, pott^stis bcne facere et male. Quolies in niann sumitur chartula vobis dicanda,
J.\C0B1 SIRMONDI NOT^

Derneredo obb. S. Cri«pinf Apud Sucssiones,
(8) . utrumque. Unum S. Crispiui niajoris appellabanl.
•"t s»*qucns cpislola docebil. Ouo siinl in ea civi- de qiio liic senno a!terum S. Crispini in cavca. D«
:
iale Suiicu Ci ispiiii copiiobia , Poiiediclinx familiae Bcrncrcdo auirin abhaic pliira epist. 94.
M9 EPISTOLJE. — MB M. 550
toties mens repleUir , etsi aiite fuerat Lonis omni- A milii, ei doiDui illi. Fraler llugo lAla debiiit acri-
l>iis vaci*a. Cum tumuUu naroquc et impetu magno bere, et iiiseropromisit, sed Inndiu dormivit, quan-
rex innumerabili» iliversarum materiarum cgredi diu isla fraler Ilcnricus scripsil. Habet cnimoculos
ecceleranlicm in oftlio exeundi sesc impiiigit, alia nutlos. Kncrl tamcn bonilalcm et piotatcm vcstram
<liccnle:Priorcgoam'icum galutabo, alia iilam trans-<^ sibi cxhibilam, usquc ad coelos, et usquc ad nu-
ilientii, atqiieramum oiivx prxferente inorc, araid bes. Valete, quia dcficil pergamenum.
aiiiplexus priores perlinaciler prrcripienle. Rcliecca EPISTOLA C.
in ulero suo niiratur duorum fratruin, imo gcntiuro
&D FRATRES CELLEn»ES.
ditarutn haic intesliua et plusquam civiiia bella. Sed
l^ Charissimis fratribuK (10) miis et aniicis
quid rairum, si ubi corpus perfecli et consummaii • ''J ,
^^"«"«'^ mon.isierii fraier Petkds Sancti Rcm.gii

amoris, illuc congregantur aquilae aUernarum affe- .
^*'*^^"* ^'^»»''»^' ^^'"'^'" '" *^"''"*^-

ciionum sive moluura animi, ut conlcndaul non in-
iraie, sed exire per angustam portam? Forie quod Prasenli epislola delegavi supplere in sancto
aii Laban, in lerra sua consueludinis esse, ut prio- conventu vesiro , fratrcs et filii charissimi , si quid
res, licel lippa;, filia» tradanlnr ad uaplias, contingal negolii est, quod agerel prxseulia noslra, si adcsseC.
ut Racbel, mira pulchriiudinis et araanlissimi de- B Pcteril enim tulius proponere suflicienter el Inso-
coris,non agal choros galtationis, imo saluiationis, lcnlcr, quod ncc inuiile sit acquiesccnlibus, nec
ante Liam primogenitam suam , sed in uUimo se- scribcnli cviminosum. Undecunque siquidcm el de
quaHir cum Jos<^ph et Benjamin. Semperenini me- quocunque agere êlim, oculi fascinantes no» de-
liora, digniora, et saluti -viciniora nou taiiquimi fae- sunl, pcrvcrse inlerprelanies , maligne arbitranle»
ces in fundo calicis residunl, sed tanquam cibi de- ea, quorum nec rationem aiiingunt, nec finera ap-
iicatiorcs, ut fastidium removeant, et appelilum re- prehendunt. Ipse autem cgo Dcura constituo arbi-
r.ovcnt, in ejitrcmis apponunlur , qula melior est irum et judicem ^mnium qu» tiunt ab ipso, vera-
finis orationis, quam principium. Hoc in ine ipso, citcr diffinieoditm quod esl ambiguum , eflicacjler
li«c in araico desidero, ut nova semper sint, ct nuti- exsccutioni mandandum qaod fucrit sententia diCi-'
quam veicrascant desideria veslra, el sempcr sequa- nitum , et tena<;itcr scrvandutn quod ex labiis ejus
murad palmam supemae vocalionis, obliti qujerelro semel fuerit protatum. Per ipsum igilnr conteator
sunt. Non enim lam quaienus perveneris pensare hunc solemncin vestrK fraternitaUs conventum, ne
delMJS ,
qiiam quo pergendura , et peregrinationis a memoria vestra elabatur d.fllciiis ille eongressu»
mcta figenda, atque trahendus funiculus. Sic audio sapientijs ct insipienti^, justl'lae et injustitiie' , in
^*
\c facere, et valde congratulor. Ne tamen nimis exquo graviler, sed fortiter desutiastis , quida»?! fide-
tendas el proiendas funiculum, cave rupturam. Me- liler proficientes et cou&tanSer perseveranles, qui-
lius est enim lendere, quam rumpere. Jlsl modus in ^'•«'n deflcientes et retro abcunies , quonim gloHa
rebus. Nequid nimis. hn invideo, quia cito el bene in confuslone jpsorum ,
qui Deo, Pt mihi , ei TObi»
curris ? Nequaquam. Amo cursiim, sed timeo defe- raenUti sunt. Jam Drogc ejeclus est ne dicam , ,
ctum. Virtistcs non bene colligit, qui malrem vir- draco , qui se tenam et coelum non solum concus-
tuttmi spernit. A slirpe virtolum degenerat virtus, surum , sed eli.-im evulsurum armis Jadse prodito-
quae lineam temperantis non servat. De bis hacte- îs, id est pecania puMice minabatnr; nescio si
nus. adhuc tertiam partem steilarum post se trahat

Cxterum ineptias noslras quia, ut audivi, intem- unum quod de pra»deslinatis nullura Deo ju-
scio ,
peranter desideras, volo tibi^ exponere qux sintmodo vante absorbcbit. In causa tamen ista, quia Dei cst,
negolia noslra« el cui ad prsesens labori humeros nihil usurpet sibi sinppa noslrje fragililotis , insal-
supposuerim. Successor iile noster (9) Cellensis ab- tando hls qui occ.ipati bello iion inlerfuerunt, vel cx
bas, quia non bene muUipIicavit, imonon fovitova, adverso steterunt. Exsultandam qitidem cum Ire-
«juae illic reliqneram , sed conculcavit imperfecta, tj more , non Insultandum coniumdioue in operibns
non pos-
destruxil autera perfecla, uUra dissiraulare Dei, qula semper Dei judicia suspecta sunl, ei nnn-
sum ; sed aggredior tentare et probarc, utriim Deus quara capot crigendum, dum in nubibus consignata,
respicere dignetur priores meos laborcs , illum vel sollitUos non securos homines, tam in prosperiiate,
prorsusaroovendo ababbatia, vel saUemcorrigendo quara in adversitate faciunt. Sit itaque tiraor Dei
a stultitia sua , el in mellus commuiando. Petie in vobis', et apponite cor In his (jua de Drog*me
omnes priores mecum sunt, et ut credo, triginia facta snnt , ne similia faciatis , quia non simiUa
vel amplius de fralribus. Ora ut Deus propilietur sed pejora patcreminl. Est proverbiom : ExcaWa-
JACOBl SmMOND! fiOTJE.
(9) Succe$»or Ule nosler. Drogo, qui Cellae abbas qui ejecto Drogone convenerant ad novi abbatis
Pelroad S. Rpinigiipraefeclurammigranli suffectiis, pleclionem. Qiiarc arcbiepiscopuin, cujus cousilto
giadu postea ob rein iiiale administralam dejectus agenduni iHOnel, Senoncjiseni iutelligit. Elcctu»
est, iil scribit epistoia iOO. pono cst posl Drogonc.ii abbas Girardus
iiO) Fratrib. Celleniibns. Prioribu» el monacbis.
boi PETUl CELLENSIS bh^
(iiB aqiiam Umot. Splvitu igiliir paracletico totnm A midx enim surit cogitaliones tii:c. Ne gis soUicitiis,
negolium , ct doinini arcbiepiscopi consilio , at(|uc bone amice, res salva cst , signacula ciausa siinl.
viris religiosis et sapientibiis , salva libcrlate ele- Aquiio diirus vcmus noii congelavil conlineiitiani
ctionis vestra;, commiititc. De mea vero voUintate chdritatein ant opinionem nostram. Qualem te lia-
nulla sil quac.stio, quia nunquam discordabit a glo- buimus laleni tc habemiis ct scmper habituri su-
,
ria veslra , ab honore vestro , ct ab utilitate Ecclc- mus. Hnic quoquc prKseiitium lalori si quid ox ,
siae vcstra;. Interim refloreat in vobis ordinis sancia his imputandum, iinputa qui non solum scribere :
observalio, silentii virlns, lectio claustralis , capi- compulit , scd laloin maleriam pracscripsit. Rovo-
iuli rigor, psaImodi«; tenor, iinitalis compago , ho- cavit enini ad meinoriam illa magnifica prxconia,
spitum dcvota siisceptio : et quidquid de jusiiii.B qux auribiis nostris instillavcras. quando ab illa
Ct honestatis prosapia in cxterminium evanuerat, solemnitate Treccnsi , qiiantum vacuaius propria

ad propriam conscientix vestrae sedem feliciter re- et bona conscientia , taiitum inflatus vana laetiliu
deat. Scriptiira enim mandatiim domini sui eloqni- rediisti. Dixisti enim te prae aliis exceptum ct rece-
tur succincte, constanlcr el fideliter, nibii detra- plum a Trecciisium comitissa, invitatum adcptilas,
hens de injuncto mandato, nihil addens, non cedcns glorificatum in mensa, in cmni po^tulatiorte exaiidi-
fasciiiatoribus , non crcdens adiilatoribiis. Pro eo- lum cl cum longa caiida plorix revcrsum. Cave
,
dem habet, si landetur, aul si vitnpcrctur. Quia caudam, cum lam oninis laus, qiiam omite vitiipe-
igitur pUtres scio soiere instaiilcr insidiari , ut nic riwm in cauda , id est in finc tcrmineuir. Dico aii-
<;apia)it in sermoiie, potiuselegi verba nostra scriplo tcm , quem to ipsum facis? Si hscc facis, inanifesta-
inandare, quam inconsiderata elocutione profun- le ipsuiu mundo el nobis. Si enim prophcta cs in
<lere. VaU;ie. Israel, veni ad nos , ut ipsis rebus experijimur pn-
EIÎSTOLA CI. tentiam, prophetiam, el virlutem luam. Slgnis cnim

quae in patria lua facis, non crcdenius , nisi tc Vi-
AD BKR?<EREDl.M ABCATFM S. CRlSri!«I.
rum, cujus spirilus in naribns, ex fructibus cogno-
[y , 8,] Amico suo charissimo Berneredo abbati veriraus. Decurtata tamcn esl gloria iua, qnia noi»
Sjjacli Crispiiii, frater PtTRiis abbas Sancti Remi- fecisli pacem intcr archiepiscopum el adversa-
gti, &alulem. rios (ii) suos. Yaleie.
Quxretiti eniJii maleriam unde tibi scribere e\op-
EPISTOLA Cl bis.
dtar, vir una de grege innumerabiUuni se seque-
strans uccurrit, arridens quidem prima fionte. sed C *^ ''*"'^^*' " ^^"""^''mxî^^'
*^'"*"'" " '""^"*
^rttkum densiticiis in secessu vel recessu prjesenli:»

Rosir^. Quî is quaenam sit ista materia tam blanda [vii!, iS.] Priori et conventui Sanctorum Crispini
in exordio , tam religiosa seu timida in supremo? et Crispiniani, Petkus abbas Sancti Remigii
Certe fama ^lorix tux hxc est, quie ainicis tiiis Si quod consilium , si quod solatium , si deniqiie
jucunda et exbilarata facic civitates, castella , consolatio ulla in me est , sine invidia vobis com-
vicos et phtleas discurrit et circuit usque ad pala- niunicare debeo ; ct tam in vobis novellas planla-
tium regis , Ihalamum usque
usque ad reginx , tiones ,
quam frugiferas arbores qualicunque slilli-
ad comilissai nosir.Te (11) cubiculum. Templa quo- cidio nostrarum exhortationura rigare desidoro.
r[ue habitu religioso, vultu modcsto perambnlat Vicarios siquidem affectus erga vos absentis dilccii
arcbiepiscopos , episcopos , abbates , clericos et et charissimi nobis abbatis vestri viscerali sollici-
niilites sibi concilians, et ad venerationcm sui non tudine in ejus recessu me excepisse reminiscor.
mediocriter inciinans. Sed timendum , ne soi tanti Visitare itaque vos alTectiiosa cbaritate in vobis fea-
splendoris, taiUorum radiorum, vergat ad occasum, beo; scd concurrentium causarum retardat conca-
el dicalur : Ad vcsperum demorabilur fletus , ec ad tenatio, et Jtgra aeris et itineris contemplalio. Siip-
matutinum {Psal. xxix Quantuni enim *^
la-tiiia ). pleat liitera, quod non valet praesentia. Universiia
gaudii de sanclilate et justilia ainici in amicoruin tein igilur vestram, filii charissimi, alloquor, et in
amicos proiUiit, tanlum iiioeroris et dolorig in cva- Domino commoneo, ne qiiis de vobis vapor sinistri
poratione sive exinanitione earumdcm virtutum rumoris erumpat, ne odor suavissimae opinionis
circa eo»dem residet. Video, vidco cogitationes excidat, ne districtio ordinis aliquatenus tepore
tuas ad se ipsas tumultuantes , et quare amicus aquilonari peretlluens evanescat. FaciUus enim
tuus talia tibi scribat, sollicitissiine rcvolverc. Ti- pctestis servarc quod tenetis , quam recuperare
JACODI SIRMONDI NOT.-E.
(H) Comilitso! nostra:. Qii.ne paulo post Trecensis

cumiliasa. Maria niminiiu {..iidovici rcgis tilia, uxor
operam contulit Alcxander pontifox, ciijus do ca ri
binas episiolas ad Henricimi archiopiscopuin et ,
I
Henrici coiniUs. ad Ludovicum rcgom illius fratroin vidinins in Bi-
(12) Inter archiepiscopum et advers. Henriciim bliotlieca Ecclesiac Rcmoiisis. De iisiloni oli:im lui»
Rcmenseiii ot canonicos rir:ives namque intcr eos bi» Remensibus agit et Sar«sliov. opisl. 244.
Uiscoi'di;ir Uionint; ad quasscdandaf su.uii qnoqiic
555 EPISTOLtE ~ LIB. II. • fi54
qiioJ ainiserilis, vel acquiicre quod luinquain pos- a abscnlia veslri, qiioniin punrliones non eram c\-
seJislis. Praevenicnlc aulein et pracopci-anle Dci perlus, dum prxsenlen) habcieni, duin fiequenlcr
pralia, el adjuvanlc boni Patris vcstri sancto exem- audirem. Prae creieris unum habco non vohiscum,
pio alque doctrina , coopcranlibusque vesiris slu- sed adversus vos, quod inteniperanier viv.lis,
non
diis, triplici, imo niultiplici splendore supernus excedendo niensuram jnstam vivendi supra, sed in-
radius intrinsecus el extrinsecus, congregalionem fia. Sententia cnim quae dicit Ne quid nimis, plus
:
vestrainillustravitreligioncopinioneetteniporaliuin et minus redarguit. Amplius edere voracitatis cst,

possessionc. llanc Isaac bcncdiclioncm dedil .lacob niinus hypocrisis vcl avaritix. Apostolus scit alun-
hjpredi suo. Det, inquit, tibi Deus dc rorec(rli,etde darc ct penuriam pali, In omnibus instrucius csl ad
pinguedine terra abuudantiam (Ccn. xxvii). De rore regulani vivere, quineqiicad ima ciirvatiir, ncquead
coeli pullulat claustralis rcligio, el sanclilatis fra- superiora distcnditur, sed recto cursii bine tenditur.
grans optime suavis opinio. I)e pinguedine tcrraR EPISTOLA CIII
fruiuenli, vini et olei cxiiberans fecunda possessio.
. .. ^ . ,, AD ESKILUM LUNDENSEM ARCHItPISCOPlM.
Ha.'c gratia gratos, non ingratos, Deo faciai. Humi-
amlco charissimo eskilo 1^' ^-1 ^^«"^'"^ suo et
lia, non inflala pectora, ccrte gratia inbabilal; aut
•^""densi archiepiscopo, frater Petbws humilis ab-
fugitinflalionem. .«quat inxqualia, frangil excclsa, B
'^^^ ^^»"^'' Remigii, salutcm et dcvotionis obse-
elata loUit, aspera emollit, fracta consolidat, ficia
<!•""'"•
respuit, dispersa congregat, congregala conserviit
hominera ad Deum elevat, Deum ad hominem incli- Suavissimus odor miseralionum vcstrariim non
nat. Haec decurrit a throno gratiae ad thronum san- solum pracsenles recreal ainalu deleclabiH sed ,
clae conscicntise, et facii germinare fructus iricenos, eliani absentes et remotos altrahit ad se , spc ni-
gexagenoset cenlenos. Hanc quamviserogaie vobis niiruin tam dulci quam inconfusibili. Qiiis eniin
non possum, tamen rogare possum. Haec crgo vo- vestra expetivii sulfragia, et inconsolatiis reccssil?
biscuni el in vobis sil semper. Amen. Orate pro Q'<«s ad osliuni vestrum pulsavil, el non apeniis^lis
abbate vestro, et pro nobis. Fralrem Joannem , cui '*' '•

Q»>s de inanu vestra benedicti«mem pctens ,
cura esl deomnibus, specialiter commendo. tanquam de thesauris opulenlissimis copiosain nou
rctulii? Inter ca:teros iiaque et de cseteris unus
EPISTOLA CU. ,
est T. praesentiuni lator, quem tot pericula iline-

AD ABBATEM S. CAISPIM.
ris , tot dinicullates ad vos perveniendi non exlei-
[viii, 17.] Abbali Sancli Crispini Petrus abbas ruerunt, nec reiinuerunt, compellenle et iiistiganie
Sancli Uemigii. t.
tanlum
m^j^^ laborem insumere fama, quae de
Mira veri amoris natura : ignea siquidem esi, et vobis ubique tcrrarum diffunditur. Non equidem
tamen contra ignis naturam acrius fervel in amicis rerum inopia, non abjcctio et vilitas inter suos,
remotis, quam sub oculisconsiitutis. Quaiiis quare? evoinuil illum in terram veslram, cuni et canouicus
Quia sollicitudo ministra dileclionis quasi jacet, Sancti Timothei (13) sit, et fraler Ilildoini , vice-
dum quod amat videt ; currit vero cum assiduo im- domini et canonici Sanct« Mariae Rcmensis. Roga-
pelu mordens animuni propter absentera amicuin, nuts igitur, ne frustreiur spe sua, ne quando apud
Ubi est, inquiens, quem diligit anima mea? Vivitne? se poenitens, et dolore cordis intrinsecus taclus
sospesne est? estne tristls, an laetus? estne timens, dicat : Periit opeia et impensa. Ego cum toto con-
an securus ? estne de me sollicitus, an ad se iii- ventu Beali Rcmigii vesler snm , el pro vobis ora-
lentus? eslne indigens, an copiosus? Hac fuscinula lionein fundimus ad Deum, ut sanclissima anima
corbones suos amor movens, et commovens, aiigei vestra Ihesauros, quos in coelo posuit per manus
aanimam, caloreni multiplicat; medullam ossiuin li- pauperum in exitu suo reperiat , et bonis domus
tiuefacit, et post dileclum longa resle sollicitum ira- Dei repleta cum sanciis angelis aelerna laeliiia con-
liitanimuiii. Tiahit, inquam, fortius, dum longius n gaudeni. Valele.
subirahit. Sic Tobias pater et senex, morantem R-
ioiul.a l.iv.
liura suspiraiis gcmii, accusans se non polius exce-
pisse pecuniac damnuin , quam pio ipsa niisisse vel *•* eumdem (14).
iniisisse fiUuni. Silcnteret suaviierdonnit dileciio, iCternas et anliquas venas uiisericordiarum et

Jum nullis evagalur excuisibus qu;erens de stalu benediclionura suarum prolusa in omni largitale
iniici amicalis sollicitudo. Experto < redendum est. divina gralia his temporibus , licet charilas multo-
[)uro6, imo acutos aculeos visceribus i.oslris iiiligit rum refrigescat, nondum t:;clusit. Quamvisenini re-
J.\COBI SIRMONDI NOTvE.
(15) CflHon. S. Timolliei. Basilicae SS. Timothei scopus cral in Dania, Sueciae tamen eiiam eccIesi.HS
.!t Apollinaris, in urbe Reniensi, ciijus saepe inen- procurabai,quiaarchicpiscopiis Lundensisex Adria-
40 apiid Flodoaidiim. Hujus ecclesiaj pra;bendas ni IV papae decreto, quodE$kilo ipsiconcessuraest,
ôncedebat abbas S. Remigii, ul docet Alexandri primas erat regni Succiae. Propteica ergo et Fulco-
'pist. 7. jieu) Estouibuseoiscopum creaial.
(14) Vide episiolam 20. Eskilus, etsi archiepi- .
o
Patrol. CCII.
I
555 PETRI CEI -LENSIS f>55
conditos et labentes siiius grati% in mentibusmul- A quid incrcmenli provenerit ex labore ipsiiis , quia
torum fidelium Dcus in Ecciesia sua adhuc relineat etde vcstrovivii, lanquam operarius Dei ci vesler:
vos prsecipue tanquam lucernam super candelabrum etad gloriam vestram respicit atquecoronam, quod-
posilam, olco muUipIioi perfudit, undemuitse areolae cumjue Christo acqiiirerepotuerit. Nun igitur obtu-
ecclesiarum, episcoporura paupcrum, vidunrum, , nmdum est os bovi trituranli, neque palea subtra-
tam suavilcr quam abundanter irrigantur. A mul- henda.
lis siquidem retro temporibus, non in vacuum sive EPISTOLA CV.
gratiam, sive pecuniamDei excepistis, ligando illam AD EUMDEM (15).
in sudario, vel infra domesticos parietes recludendo. [vii, C. j Vacillans fluctuatione inter spem ct dc-
Quis enim ad vos accedens vestram non scnsit be- liberationem , ultra se intra metas patientiae non
nedictionem ? quis quanlumlibet tepens, audiens vcl potuit continere verus amicitiae afTectiis. Suadebat
videns conversationem vestram, manum egenis ex- spes quotidic, diligentissimum et dilectissimum do-
positam, ostium viatoribus patens, judiciiim et jn- minum el ainicum staium suuin renuntiaiurum. Ur-
stitiam aequa lance, causain noo persouam discer- gebat deliberatio, nil immorandum ad quaerendam
nens, omnemque reliquam actionum et scnnunum certitudinem de incertitudine adversi casus, qui di-
vestrorum regionem perlustrans, non calefaclus, ^ cebatur oppressisse tantuni dominum. In his itaque
non melioratus, nonbene insiructus abiit? Deogia- procellis usque ad lassitudhiem animo laborante,
tias, qui juxta consuetudineni suam gratiam pro et diiitins pcnsante quid inde potius esset eligen-
gratia supcrabund^re facit in vobis, ul melior sit dnm, cornmunicato consilio cum dilecto niio vesiro
linis orationis quam principium, et ut evilus niatu •
abbale Sanctorum Crispini et Crispiniani , festina-
lini et vcspere deiectabiles fiant. Adhuc enim stil- v( mittere ad vos nunlium nostruin ut sciremiis ,
lant maniis vestrse aromata Dei, qux de thuribulis qiiomodo tentaverit vos, et probaverit dominus,
sanctorum. pcr inaniisangelonnn, in inccnsutn sua- tani in mari quam in terra. Nam parumper laxa-
vitatis naribus sedentis super Ihronum gratiae refe- vit frena leonis rugientis, qua; tenct in manu siia ;
ranlur, quaienus in xtcrna tabernacula vus recipiant, sed nec rupt, nec solvit. Siquidem si Deus solvis-
ûi de bonilalc etbenehciis vesiris in lerris susleu- sot, aut diaboliis riipisset, aqua nimia vos ab-
tati, pcr grotiaruin aclionem in coclo jam sunt re- sorbuisset. Ad torporem itaqne, si quis in vobis,
cepli vel adhuc recipiendi. Pauper iste episcopus aiit in vestris erat, excitanduin jiiste passus est
domnus quem per Evangeiium in Chrisio
Fulcu, dare fremituni ; ad oslendendum erga vos rilialera
ego genui monachum, et vos episcopum, demagni- aflectiim, pie reclusit ora leonum, et inaris ferocem
ficentissima liberalitalevestraDco gratias nobiscum tumuitum. Non dormivit Dei justitia, nec se elon-
reiert, exponens quud sustenlamentum vitae el pe- gnvit divina clementia. Impugnari voluit dinbolus,
regrinationis suee vos habet, et sem|)er babiiurum sed sola peccala purgavit Doniinus : fidem purara,
confidit. Scilis, domine Paler ,
quam durain pro- devoiionem sanctissimam offuscare voluit princepe
vinciam soriitus sit, et quod animain suam in ma- tencbrarnm sed Dens qui lux est, et tenebrse in
;
nibus suis posuerit , potius mcrtem semper exspeco non sunt nulise, de camiiio clarioremextraxit.et
cians, quam longam vitam. Sciiis etiam, quia qui aurum suum prctiosius reddidit.Si superest dilec tus
prophetain in nomine prophetse recipil , mercedem nosier Crispinus, altentissime iilum vobis conimen-
prophetae recipit. Unde remittimus eum ad vos, et danuis, et fiiiuin Joannis Biirgensis nostri, et om-
commendamus eum Deo et vobis. Uetinuimus eum nes quos vobiscum duxistis. Dilectissimus vester
«iquidem malotempore, remiltimus autem bono el abbns Sanctorum Crispini et Crispiniani salutat
congTuo ,' irt , utrum
visitet matura sit ad
raessem vos. De his qnae apud nos fiunt , suggero Domino
mctendum, an immatura ad laborandum. Manum nieo, quia satis prospera sunt. Senonensis archiepi-
siquidcm misit ad aratrum ope vestra et opere, ad scopus factus est Remensis (16) : magister Joannes
Christianitatem dilatandam, et horrea Dei feriiliori d Saresberiensis , quondam clericus no&ter, factus
«egete imf)Ienda. Vestrum enim, vestrum et>l, quidest episcopus Carnotensis (17). Convenius noster
JACOBl SIRMONDl NOTiE.
(15) De Eskili iianfiagio , quod in Danica navi- cntalogus, qni Willelmum Joanni et Petro nostris
gniionc passus est , scribit dcnuo epislola se- postponit, ciim praeire dcbeat. Nam Roberto qiii ,
qucnti. obiit anno H6i, successit Willelnuis. llic qunrlo

(16) Senonensis archiep. f. e. Remensis. Willel- post anno archicpiscopatum Senonensem adeptus.
inns Theobaldi Magni niius. Vctus Chrouicum an- Carnotcnsem quo(|ue relinuit , consecratusque cst
no 1177 Willelmus Senonensis arcliiepiscupus a
: anno 1168 ; dc cnjus ordinatione tacito noinine Sa-
cleiicis Remensibus pnsiulatus, mortuo Henrico Lu- resl>eriensis sub fiaem epist. 233, el Rol)ertus S.
dovici regis germuno, qui per annos xin licmen- Marinni monaohns in Chronico. Idem dcni(|ue ad
sent ecctesiam palatiis, turribus et aliis niunitioni-' Rcincnsem cnthcdrain, iit paulo ante dictuin esi,
bus insignissime iUusiravit , regendam papa Ale- iranslatus, Carnotensem Joanni hoc anno reliquit.
xandro assentienle suscepit. Joannis surcessor fuil Pelrus nosler anno 118i,
(17) M. Joannes Saresb. f. e. episcnp. Carno- Pciri Reginaldiis anno 1187. Ad Reginaldum ele-
teusis. Anno
1177, ut cst in supplementu Sigcber- clnm exslat epislola Slcphani Tornacensis. cxxxvi
ti. Castigandns crgo episcopornin Carnolciisiiun qiix lircc omnia confirmat it sictit pra'deccs$or»i
:
B57 EPlSTOLyE. Lin. II. m
scmper nrat pro vobis. Joamnes Burgcnsis inuUum A ditet cveriii dumuiii qu.Trens drachmain pcnlitar.i,
salulat Y0&. quando scissuras in niuris Jerusalcni ct ruinas re-
EPISTOLA CVI. spiclt, si forte cum Zorobabel ct Esdra rcpararo
licitum sit. Occurrunt vostigia cnicae, locusUc, bru-

AD EHMDEM.
clii, nibigiiiis, «jua! dcvoraverunt univcrsa sp<.ciosa
[vn, 13.] Londensi arcliicpiscopo, Pktrus al)l).ts
dcscrti, pilosi, onocentauri, ululx, siniia), .et oiiinis
Sancli llemigii. generis phantasinatuin grandis silva. Si quando

Imago veslr* dilectionis inipressa et expressa autcin idcm oculus sursum palpcbras erexerit, et
slylo ferreo inungue adanianlino cordis nostri coclum aspcxcrit, videt Dominum innixum scalu),
viget, et in eo vigere non cessabit. Radiccm nam- vocanlcm et cxspectaiitem maie soporaium, ct di-
que misit deorsuiit, quani iriîgare non cessat jugis cciiUîii : Surge qui dormit, el exsurge a mortuis
f t quotidiana recordatio benignitatis vcstrx ad anii- {Ephes. v), ct : Lazare, veni foras {Joan. xi), el : Ado-
cum, ne dicam ad servum vestruin. Totum cnim iescens, tibi dico, surge {Luc. vii), cl : Puclla, nurgc
occupat gratia et amicitia, excluso «tt espulsv {Marc. v). Poriigit quo<iue manum Pctro naulra-
liinore,tanquam mercenario. Inde est, Pater reve- ganti, occiirrit in via Saulo spiranti minas ct cxdcs
renlitsime, quo4 in oblationc primitiaruni mearum fi iii discipulos Domini : prodigo filio i-evcrlcnli, sto-
Domino vivo et vero, vestri quoque meraoriam ejus lain, annulum ct calccamenta rcstituit, <;oiiviviiim
propitiationi pro posse quotidie repraesenio. Rediit et vilulum immolat, et misericordiarum suariiiii
ad nos magister Grispinus , marina potione non silvain coiidcnsani fiigicntibus et ereptis dc la<|ucis
parum amaricatus, vesiro tamen beneficio aliquan- ferreis ad sese refovcndnm oflert. Ihijiisinodi col-
tuluiH recreatus. Inter cxtera retulit nobis duram lyrio rclcvatiir tiirbalus dc se ipso ad sc ipsum
historiara naufragii vestri, in qua elaiione sxvissi- oculus. Jam illum convenio oculum, qiii de vobis
ina oiare advcrsum vos intumuit, vcntus immodcra- amicabiliter sollicilus, lustrat vias nostrasct sludia
tus navem ferocissime repercussit, tcmpestas pauio ab adolcscentia. Dio n:ihi, bone ocule, dc amico
minus absorbuit. Recordor, Pctruni in fluctibus nostro quod oceurrit, quod seiitis, qiiod iiitcliigis.
ambulantem, et ventum validum contra ilium ve- Non sine multa fatigationc, inquit, gesta cjus re-
nientem, Paulum tertio naufragantem, Jonam absor- colo, quia aliquainlo vidi ilium supra nubcs anihu-
ptum a bellua, qux tainen illuni retinere non potuit. lantera, et usque iu densissimam altitudincm evo-
Domine Jesu, ubi eras? manum auxilii quare tunc lantem. Quis gloriam iilam, quis potestatem, quig
ftubtrahebas? nisi forte ut de reliquis calicis tui, dominationem, quis rerum omnium opnlcntiam,
quem cum in passione guslasses bibere noluisti, quis erogationcs et donationes tam largas, lam ir-
niinistri tui ct sequaces de eodem misto portionem, numeras euarrare sufliciat? Qiiis enavigationes,
sive potionem,qu3e sibi contingebat, ad recuperan- quis marina pericula, quis insidias magnorum la-
dani sanitalem, imo hxreditatem [sup. bibcrent]. tronum dicat? Tandeni Lucifer ille, qui niane orie-
EPISTOLA CVIl. batur, qui inter astra Dei solium gloriae et arclii-
episcopatus tcnuerat, non sicut fulgurde cojIo ce-

AD EUMDEM.
cidit,sed sicut filius hoininis senietipsum exinani-
[vii, 17.] E. Lundenal archiepiscnpo (18), Petrus vit, formam pauperis assuinpsit, principis miindi
•bbas Sancti Remigii. exuvias rcjecit ut si Laban Jacob insecutus fuerit,
;
Deduobus oculis meis> alterum ad me retmeo, idola sua apud ilium non invcniat, ctcuin Domino,
alterum frequenter ad vos, Pater et domine charis- saltem cuin I)eato Maitino dicat : Nihil in me ic-
sime, retorqueo. Qui ineus mihi renianet, quid in peries, iniinice. Ecce sic huniiliatus in Glaravalle
me videt? Certeplura, quibus condolet, quibus itla- spicas recolligit post tcrga metcnliuin, non glorians
crymatur, quibus usque ad nimiam suflûsionem de laboie, sed se hiimilians dc inipossibilitate. Vo-
tiirbalur. Certe reptilia, quoruni non est numerus; D luntate quidem currit, ct charitate cum prioribus
eerte genteni illain nefariam, quain Ezechiel vidit et juvenibus, sed aiate ct infirmitatc sortem habct
depiclam iu pariete domus, quam jubente Domino cuin novissimis, ut sit novissimus vocatione, pri-
efflbderat. Ad ultimum, quxdam ineiTabilia non pro- nuis reinuneratione, quia apiid palrcnifamilias, cu-
runditate mysterii, scd enormitate corrupti aniini. Jus universae viae niisericordia et veritas, non est
Sed quando ista cemit oculus? Quando incurvatur potior rcmuneratione qui prior tempore, sed prior
ad suas faeces revolvendas, quando lucernam accen- denarii acceptione, qui posierior laboie ei tempore.
restn Carnotenses episcopi , proicipue Dominus no- vitam inierai iii Claravalle, abdicato post annos
ster, id est Willelmus Reginaldi aviinculus , tum xM archiepiscopatu. InGcslis Danoruni Anno 1178 :
Reniensis archiepiscopus siipcrstes, et post eum Eskillus secundus urchiepiscopus Daciiv recessit fa-
bonce ntemaria^ Joannes el Pelrus episcopi nobis be- ctus monuchus Clarwvallis. Absaton fit archiepisco-
nevole detulerunt , et vos wquis passibus , si non pus. Anno 1182 obiit Eskillus archiepiscopus iu Cla-
majoribus deferatis. Item supplenienlum Sigcberli ravalU. Quadrienniiiin ergo inibi vi\it. Ue hoc cx-
aniio in7. cessu scribil ctiani Saxo graminalicus Ilisloriae Da-
(IS) E. Lundensi archiep. Qui tum monasticam nicae iibro xiv.
PETRI CELLENSIS RGO
559
Pbnehoc probai Vcrilas, qiii prius A vestra cor nieum. Clamat, pulsal, statque ad fores
Aniion ila est?
nostras Quando, iiiquiens, videbo quem desiderai
lalronem de cruce iranstulit in paradisuru, quani
:
anima mea? quando veniam et vidclto illuih? Viu

principem apostolorum Petrum, cui lamcn dederat
me- longa est, pedes vix inoveniur, renes congclantiir,
claves regni caMorum. Pieialis est, parum de
praesumentein suscipcre; securum vero, si ne-
et quomodo loiige posims amicus videbitur? Quae-
vitis
rendum est ergo remediuin, ubi primum decsi sola-
ccsse sit differre, el citius trepidantem a timore ex-
adinitiere. Ecce, Pa- liurn. Pergere nequeo, scribcre sallem valco. Cer-
cutere, quam jam subaralum
non me oculus nere non polesl oculus, alloquatur stylus. Curral in
lcr amantissime, ut credo, fefellil
membranis lilteia, quia in membris suis rctardatur
mcus. Haec enim eadem prajter illum muUi alii de
corporalis praescntia. Referal chartaquod non pf^test
le mihi dixerunt. Sil itaque pax cum spiritu tuo,
lingua. Suppleat imagomortua, quod nonvalct viva
stl anima tua cuni Deo meo.- Sit nielior finis oratio-
ft vera. Syllaba; forlunam nustram nunlieni, qiiia
i:is, quain principium, quia omnis iaus in finc ca-
eloquia oris nequeunt; desidero vos videre. Pax
nitur. Toius sum vester.
Chrjsli et gratia Dei vobiscum semper. Saliilo ca-
EPISTOLA CVIII.
pellanos, ct priorem , domnum Gaucherium, ct
AD EUMDEM. B domnum Antisiodorciisem episcopum, etPhilippum,
{vin, 1.] EsKiLO Loiidensi quondam archiepiscopo el dinncs amicos nostros. Valete.
Petrus abbas S. Rcmigii.
{[\)), EPISTOLA CIX.
Frequens corporis molcstia hortatur cogitare de AD AnCHIEPlsr.OPUM LUNDENSEM.
patria, ubi nulla est trisliiia. Quanlo enim ista infe-
(viii, 19.; .\rchiepiscop» Londensi (20), Petrus
licior qiiam patin;ur, lauto illa felicior quam spera-
abbas Sancti Rcmigii.
nius. Ulinam jain liltus ejus attingercmus ! utinaia
fluctus istius evadcremus ! Circumferimur, pericli- Spiracula virtutnm et odoramenla suavia sunt et
tainur, naufragiacxperimur, etexire dissimulamus? perpetua. Nam nec longajvitate veterascunt , nec
Qais non optat portum, ne incurrat naufragium? longinquitate odorcni suum minuiint. Ecce vestra
Quis non priecidil haerentis sn salo naviculaj funem, Dacia remota est a nostra Francia. Distant enim
iie seutiat tempesiaiem? Quis negligit patriam, el ct moribus hominum, ct consueludinibus, sive sitii
terrarum. Sed virtus, sive hic, sive illic, nec vul-

aniat exsilium? Quis fugit patrem, et sequitur ho-
stem ? Gaudeo quia jam tenetis portum, ct sedetis
tum inutat, nec habitum; ncc .'"ructuin, nec usum.
ad portam sanctae civitatis, cujus participatio in id c ^P^^'^^ !'•' ""^ ^^ '" ^^^'^ ^^ '" Francia. Quorsiini
ipsum. Vacillat quidem adhuc naviciila noslra, sed h%c? quid ad materiam prxsenlem altinel de inso-
lubili et immobili vigore et decore virtutis sciibeie,
sj>ero et exspecto solatium vestrum, cujus per inte-
gram amicitiani possideo totum aninium. Adjuro cum sufiicil gralcs referre vobis pro Iicneficiis fra-
inveneritis dilectum, imo si veneritis ad ejus tri et amico nostro Fiilconi episcopo collatis , et
vos, si
cubiculum, nunlietis ei quia amore langueo. Cre- quod obsequium suumtartum Dominustam iiidigno
djte mibi, si venircm ad porticum Salomonis, ne monacho liiieris suis porrexil? Sed peccatum re-
sancJuarium Salvatoris, loquerer pro puto falsa dicere, nihilominus et vera tacere. Sicut
dicam ad
amico, postularem pro doraino meo, pronuntiarem Ciiim improbus incenditur, aiit inflatur, si falso lau •
deiur sic praeditus naturali et gratuita bonitate

in auribusDomini Sabaoth, et quae mihi, etquae per
;
Appellarein pium, compel- hurnilialur, et fortius ad meliora accenditur, cuni

nie pauperibus fecistis.
larem justura dicens : Memor csto verbi tui servo tuo ad se non adulatoria sed vera
et ante se relatione, ,
{Psal. cxvm). Est enim verbum tumo, quod uni ex revocaiur. Timet enim, ne non sit vel ininus sit,
minimis meis fecistis, milii fecisiis {Mattli. xxv). Ecce quam dicilur. A miiliis rotro annis, Pater charis-
substantia domini mei Londensis quondara arcbiepi- sime, de vestra nobililate et industria plura audivi-
scopi, nuncpauperisCIarcvaUensis, per manus pau- D """^' ^^ ^^^^ fervenlissimo zelo qiiae Dei sunt in
perunUuorumapudieest. Rependcergo ei vicem, et vubis et in aliis augmcnlare studeatis.Tenui fama
da ei substanliam tuam, qui libi dedit suam, tamen ''oc didiceram, sed cumulum veritatis el cerliJudinis
quam tu dederas, quam a te acceperat. Amantissime adjecii charissimus noslcr et vester, Fulco episco-
Pater, non dormit neoue dornaital in recordatione P<is. Phinees utinam lara apud vos, quam apud nos
(19) Eskilo quondum archiepisc. Nunc raonacho proxima et Stepliani Tornacensis mulUe. s opi-
,
Claievalleiisi Aiitisiodoicnsis episcopus, quem ex- scopus anten Roskildensis in Dania Eskiio arclii- .
Irema epislola saluiai, cst Alanus, qui rclictn ileni, episcopo abdicanti siiccesserat, ut adnoiaium est ad
ut anto nutnuimus, cpiscopatu ad Clarevalleuscs epist. 107. ludc maximus Daiiorum ponlifex dicitiir
jam pridem ut Cluoiiicum S. Ma-
redicrat, anno Saxoni Grammatico qui se Abs.iionis hujus hortalu
riani notat , 1177. Cauchcrii etiam ac Philippi Danicam bisioriam aggrcssum teslatur in procemio.
monnciioruiu Claicvalleusiiiui lit mcntio in cpisiob.? Daciaiu vcro pro Dania scribit. rcccpla plerisque
Nicolai. eliam illius icvi scripioribus consueiudine.
[10] Arclilep. Londensi. Absahmi ad quem el ,
561 EPlSTOLj*:. - LIB. H. m
resuigerel; et filii Malliali;c anti(iiia pro lege \)c\ \ EPISTOLA CXL
Jieila iciiovarent, et sil)i iisqiie ad atiiiuas noii par- jvd iiENRK.tJi kemkxsem archif.pjscopum.
teivnl. Fcrveiilis illiiis spiiilus slillitidium in vo-
^,^ ^^1 Venciabili (J..!nino el Palii diarissimo
bis infuiidat Spiritiis saii.lus. Salis tlulum sit sa-
„^^„„,,, Ucinensiiiin arcliiepiscopo (21) Irater Pt-
pienti. Pio his qnai aguniur in parlibus veslris
^,^^^ ,,,„„1,15 ^,,^^^^ g.^.^ji Hen.igii, se ipsuin devo-
erga nep.ites et anii.os piiciiecessoris veslri, ulinain lissime.
ea njilii esset aputl v.)s gratia el amicitia, quye aputl w „
:.. .,,.
.'
f ,., .
Cum semper prujsentia vestra nobis ct toli pro-
. . .
i um est; et sicut illi Iuhioic, sic dilectione suc- . . ^ . .

quia nunc soiito in-
,-. •
. .
,' vinci* Reinensi necessaria sil,
'
creverunt et iniumesrunt Iribulaiiones , qiix cir-

EPiSTOLxV CX. cumdederunl nos , omnino postulantes rogamus ne
niorain faciatis redire ad nos. in absentia enim
AD EUMDEM. ., ....
veslia coi'nua sibi assuniunt inimici veslri et no-
[vui 20.] Archiepiscopo Londensi, Putbus aoDas vel cgredienii.
,
^^^-^ ^^j^.y ^^ ^^^ git p^^ ingredienli
Sancli Rcmigii. ingrediunliir raperc, vaslaie ct devo-
Indifferenter
Gratias divinse agimus gratiae de bono odore grri- , are omnia, in quibus manus iiijicere possunt.
lissiinai famae vestra ; cujus tam copiosa redundat Monacho, clerico, laico, pauperi, viduai, nullique
ainuentia, ut coelos ascendat, et terras eliam finiti- conditionis miseriai parcunt. Placeat igilur, Paler
inas snaviter respergal. Larga Dei manus de oleo amanlissime, sollicitiidini vesiise incliiiaie animam
coelestis promptuarii niensuram bonam, et confer- nccessitalibus et angustiis lerraj veslrce, quae clamai
lani , et coagilatam , et superelfluenlem dedit in siad vos et post vos.
nuni , imo in capul veslrum. De lioc ilaque oleo cl
EPISTOLA CXII
lampas propriae conscienlise deccnter ornatur, et
AD JOANNEM CANCELLARItM ET R. CANTOREM CJM«
lucernae totius provinciae vestrcc sullicienter siilfiin-
l>bNDlENSCM.
duntur. Scio et pro certo habeo, qiiod nisi funda- , .. ,.
__
.
.. .. .... [v!, 7.1 Magistro

o JoANNi cancellano, el n. can.on
inentum subesset bona conscientue, non sic
,
ililata- l » j
. , .
. Corapendiensi
r (22).
retur, el continuaretur vapor tam ,
Uicidae et prai- \ /
clarae fam;e. Germen antiquum pnedecessoris vestri Tam se lula dileclissimi doniini mei archicpiscopi
non sub una nocte aruit, sicut cucurbita Jon.-e, re- »" peclore mco vigel memoria, ul non soluni vigi--
quievit spirilus Eliae super Eliseum, utique Esquilii dormiens Irequentissima visione et la»s, sod eliam
supcr Absalonem. Rigavit quod ipse plantavit ncc C aHocuiione fruar de absenle, quod
modo non p-)S-
,
sufficit rigare nisi adjecerilis et nova plantare.

,
siim de praesente. Nulla falsilas in bua et nosira di-
Deus itaque incremenlum dabit, nec eril uiriusque lectione, quia benignissimum et dilecium semper
veslrum labor inanis, ubi superaddit gratiam maiius J>=»*>eo P^Honum. Tam de ipso itaque, qiiam
'""•"
siiperni remnneraioris. Nunqnam enim Deus fraude vobis, et omnibus sociis veslris, habelur apud
dat opcrariiim suum digna mercede. Ulique el pie »os conlinua et indelessa oralio. De slatu auteni
juvat laboranlem, etjuste remunerat operatoiem. nos-roet terrjc vobis remando, quia in pace sunt
Uiule et suiim est nihilominus et suuin miinus. Ne- qua;ouiique ad dominum noslrum periinent. Unde-
quaquam Igitur mentitur opiis olivie, ubi coopera- cunque enim bene agilur circa negoiia ejus, et ne-
turdonum grati*. Non cesset itaque operatio, iibi poês sani sunt. Ooniinus quoque Galeraniius stre-
restat certissima remuncratio. Deniqiie, Patcr nue dominus Thoinas saoerdos, et magisier
agil, et
amantissime, carbones vivos ct consolatorios instan- Radulfus, ncc non el archidiaconus, et omnes amici
tissime animo vestro suggerat, non solum spes vestri. Unum solum est quod nobis deest, pr»sen-
t>a vestra, et domini nostri, quam rogamus,

futurorum, sed etiam ipsa pralibatio, qua jam nunc ut
niemoria vcstritraditurel commendatur oratioiiibus salvo ejus honore maturetis cilius nobis et patriae
fidelium etsanctorum viiorum. Interim ne mira- D restitui. Omnes socios vestrt)s et aniicos salutate,
mini',quod ego ignoliis el terra rcniotus jam sc- praicipue abbates Pelliloci et Sancti Petri de Monii-
cundo scribo vobis. Ilabelis amicos juxta vos el 1>>'S (25).
nolos, Fulconem quondam monachurn nostrum,

EPiSTOLA CXIH.
cunc episcopuni qui muliis persuasionibus pulsat
,
A» rHn.ipruM colomensem arcuiepiscopcm.

me, et compellit vobis scnbere. n
,,.. X .• .
Pr«senfium quoque
lator, qui vos usque ad angelos Dei cxtollil. [1, \o.] Domino suo et P;ilri charissimo Philippo
JACOBI SIRMONDI NOT.E
(21) Jienrico Rem. arch.ep. Qiii rogis fraior et Romam profeclus crat.
rpiscopus Bcllovacensis, episl, il. Fralcr enim fiiit Abhales Belliloci e.t S. Pelri de MontUms.
23)
Ludovici Junioris , el atJ RemiMiscm cathedraui Ulruinque monaslorium ordinis S. Benedicti iUiid ;
iranslalus esi a Bellovaceiisi. qtiidom in Argoiia pago dioocesis Viidiinensis; hoc

(22) Joantii cunc. et R. cant. Conipend. Viden- vero Caialauni, de quo ileruin epist. 89.
lur in oomilatu fuisse arohiepiscopi Reinensis , qui
K63 PETRI CELLENSIS SC4
Culonicnsi archiepiscopo (24) frater Petrus hu- A Solliciio revolvens animo qtiam potius nialcriain
iiiiiis abbas Sancti Remigii, salutem cum omni devo- assumam cimi vobis scriberc voio, vix occurrit, non
*'one. deficieiido quid dicaiur, sed reverenliaejus compri-
Frequenler cum beato Remigio patrono veslrae mente manum cui dicalur.Nihil enim dignum veslri
sublimitati humiles porreximus preces, si qiio niodo animi fortiludine dicere possum, nihil addere con-
aiiimiim sine cuipa nostra,. «t credimus , iiactenus stantissima; toleranliae vestrse, nihil denique docere
iniplacatinn nobis ad misericordiam facii^ndam omnia a longe prospicientem, atque fines rerum et
llcctere possemus. Denique iterum atque iterum causarum futurarura plenissinie dimetienteir., atque
qiianta humilitatis supplicalione potest tola congre- palearum acervum ut quid anteponerem prsesepio,
gatio nostra appellat, si qua sunt in vobis viscera cui adliseret bus adipe et pinguedine opulentissima
niisericordiae, ne adbuc extenta in flagello nostro Equidem hoc niihi ad mini-
satiatus et saginatus?
ptiseveiet maniis vestra. De clementia namqiie Dei sterium aliquod impendendum in obsequio vestro
iiidultum est, ut potestatem habeatis et bene facere non indigne reservatum reperio, si muscas abigere
et niale nobis si vultis. Nolite oblivisci, quia limites, possem vestram sanctitalem oblatratione invidiosa
qiios Dominus doniinationi vestrae posuit, certi et pungere volentes, vel saltem interpretatione per-
finlti sunt in pra;desiinatione Dei. Utimini ergo po- B versa denigrare sincerilatem fKlei vestrae insislen-
lestate vobis concessa scmper ad bonum, nunquam tes. Plane muscae ibi morientes, quse in iEgypto ab-
ad malum ; nani indubitanter utriusque sequitur uiidant, et Pharaonera regem iEgypii, tanquam vi-
retributio aeterna. Pro Jesu itaque amore, el per rum muscaruni circumdant, Deo opitulaiite, non
Christum Jesuin conteslamur vos , quatenus mise- perdent suavitatem unguenti. Servabilur namque in
reamini paupenim compeditorum , qiiibiis nec indiem sepulturae Jesu, et praedicabitur in gcneratione
gredi, nec egredi licet, nisi sub manu et cum licen- et gcnerationem, quod archiepiscopus Canluariensis
lia pastoris. Boves sunt triiurantes, nocte et die niurum se opponens pro domo Israel, vestigia san-
pro peccatis suis et totius mundi Dominum depre- ctorum antiquorum imilatur, dum Cbristum in
cantes. Ne obtiiretis ora eorum subtrahendo ali-
, cruce nudum pendentem niidus sequitur. Quomodo
moniam a praedecessoribus fideliter pro remissione ergo cum Abraham poiero abigere easdem muscas
peccatoruni siiorum eis concessam. Cerle non erit contaminare volentes illibalum Domini sacrificium,
famx, el augmentum, nec cumulus
gloria; veslraj nisi sancto ventilabrode aulhenticisScripturis, qiio
divitiaruin, nisi taiiluinmodo peccatorum, Respon- vel feriantur, vel saltem effugentur? Dicuntenim:
demus itaqiie pro praebendisdeMarna (23), de qui- Non debet arcliicpiscopus tam instanter sua repe-
bus mandastis, ut de manu nostra eximendo qui- tere a rege Angliae (27), ul dimiltat reconciliationis
buslibet personis eas daremus, quod nullatenus in pacem pro amissa pecunia. Fallunlur specie veri,
saeculum saeculi id facturi sumus. Provoluti etiam vel adulatione falsi. Qui specie veri decipiuntiir,
genibiis veslris, ne id uiterius a nobis exigatis, instruendi sunt ;
qui adulatione falsi, repellendi.
exoramus. Valele. Simplicitas enim revocanda est, malitia prorsus ab-
jicienda. Caeterum pensandum est in omni tam con*
EPISTOLA CXIV.
Iractu quam actu, quid propler quid faciendum vel
AD TUOMAM CAINTUARIENSEM ARCHIEPISCOPUM.
dimitteudum Pensanda eliam sunt tempora et
sit.
[i, 10.] DominoelPatri cliarissiinoTuoM/Evenera- diversi status temporum, secundum quos mutantur
bili Cantuariensi (26) archiepiscopo, frater Petrus merita causarum. Nam in primitiva Ecclesia sola
abbas Sancti Remigii ex toto corde devotissimam sa- patientia locuin habuit, ut auferenti tuuicam dimil«
lutein. teret et pallium. Aliusenim erat. et alibi, id est ex-
J.4C0Bi SIRMONDI NOTÊ.
(24) Philippo Colon. archiqt. Haec etiam epistola D (26) Thomce Cantuar. Cum adhuc exstil esset in
muUoinleriuscoIIocandaerat. Nam abbas
S.Remigii Gallia et de ipsiiis cum Henrico rege Angliae recon-
erat Pelriis, ciim liaec scriberet, etPhilippum constat ciliatione Iraclaretur.
Coloniensem catbedrain non iniisseanteannuml 166. (27) Sua repeterear. Angl. Rex enim ablata resti-
(25) Prceb. de Marna. Reclius Marsna, ui epist. luere abnucbat. Mauricius Parisiensis episcopus
1(0. Sic eiiim in capitiilis reguin, qnae aiino 851 Alexandro III Prwterea requirelrat D. Cantuariensii
:
cdita lerunlur, quando ires fratres, Lolharius scili- partem ablatorum sibi restitui ; alteram vero partem
ci'.t, Ludovicus cl Carotus secus municipium Trajectum donec vestrum supcr hoc
in sustentationem dimitti, ct
penes locnm qui dicitur Marsna iterum convenerunt, religiosortim virorum haberet consilium. Inconvenient
et iii Fragmeiito Gailici scriploris apud Pithoeum, enim et sibi vatde damnosum, et perniciosum sancttc
de Gisleberlo Recepit itaque Tray.clum, Juppilam,
:
Ecclesice exemptum viderelur, si ipse oninia ablaia,
Haristallum, Morsnam, Liltam Caprw montem, , sicut rex Angtice postutabat, penitus remilteret, eum
mi(e a defunctis dereticta vacabant. Ex his patel per ejus ahsentiam ocdijicia Cantuariensis ecctesice
Marsnam locuiii luissc Trajecto vicinum , quod vc- diruta essent, el ad possessiones dissipatas lenue
rum est. Naiii iribu.> fiM-e passuiim millibus distat, haberet refugium, et ipse gravissimo atieni a ris debito
et Maersena vocilalur. De praibendis auteni Mar- astricius teneretur. Caetcrum pervicit tandem, ul re-
siieiisibus S. Remigii inonasterio attributis, ei in siiiuerontur, qiiod ipsemet tosiatur in epislola quam
u.siir, mouasticds ((iiivcrsis , ileruiu agit cpistola de rcditu siio scripsit ad Alexaiidruni.
supra scripta
Kfl5 KI»ISTOI.;E. — LIB. II. 566
tra Ecclesiam, qui porsoqne)»alnr, aiins ci alihi, id A citi;», (|iiani vcslrj;largiialJs fiducia ! Raros ci similes
J8l intra Ecclesiani qui paliebalni-. jM<kIo voro jain pencs iios iiabcinus, quos sic ornct doctrina quani
aidulta Kcclcsia, non licct filiis F.ccksi;c qiioit ali- vtla. Diîitin ost lalcrc sacordotali, qui sui nun iu-
[|uan(lo licuil iiiioiicis. Docclcniin inaticiu corrigcrc quiiint vestiiiieiila , qui sa^cularia lcnocinia post-
riliuiii, sicntdccuil pupillain lolcrare adversariuiu. ponit pro vera pliilosophia. Cum granis siquidem
Distinclus iiaii que safipliiris lejjitnr vcnlcr sponsi, pliilosopliia; ctiain quisquilias rclinct , amans sen-
el quemadiBoduiu aiilc passioncin suain Jcsus <lixc- tcntias, ncc vcrba respuens , Icgens codices e.t COT-
ral : Qui iion renuiitiaveril omuibus aua pvshiilcl, rigeiis luores. Kxcipitc paupercm, et facile divilem.
Hon polett meus esse diKciimlus (Luc. xiv; ; et siniilia Iiuitctur manus vcstra mundi fabricatorem ;
qui ia
in passionc dicil aposlolis : Qui »on liahet glndiutUy crcationcterram, priusinanem et informem, fccun-
vendal tunicam et emat {Luc. xxii). Verba qui(ieiu davit lam muliipliciter, ct foiraavit tam niirabiiilei',
bona. vcrba consolaloria non iiuinerito cvigerct ut felus siiil innumerabiles, formae incomparabiles.
caiisn jiista in oculis I>ci, in oculis aulcin iiisipien- Sanctissinue mcmoria; praidecessor vester, archi-
tiuin dubia et iniirnia, nisi virtus palicntia; oiunein episcopus Theobaldus , dc grcinio ct sinu iiostro
transcenderct consolationem, (!t plus gauderetis d*; magistrum Joanncm Carnotensem episcopuin ino-
consolationc, quain lualleus rericns liroflccrt*! de pem et pauperem susccpit, sed Deo juvante usquc
percussione. Ferrum ferro acuilur, et de uialiiia rc- ^ ad nomen magnorum qui sunt in terra fonientis
gis Aiiglia; virtiis vestra invincibilis clarius ilhistra- siiis provcxit. Mortuus quidcm cst ille arihicpi-
tur. Quo forlius premil torcular olivam.eoprofusius s< opus corpore, sed adliuc vivit in propaginc, el
olcum producit. Candelabrum dui lile de auro pu- dural in illo adhuc suavissimum mcinorialc. Sicut
rissimo iion facit Beseleel in tabcrnaculo Domini, successistis ei et sancto Thomae in episcopalum,
iiisi produclis iaminis conlritione liin% ct niallei. sic in isto luagislro G. succedal amplissimuin ve-
Nondum contritus C5t nialleus universa; lerra; : ad- striim beneficiuni. Valeant ci preces nostra»,, quia,
huc nccessarius iit suppleat qu% desuiit passioni etsi igDOli suinus vobis facie, non tanxen, si oppor-
Chrlsti in corpore vestro. Scd qiiem moneo? quem tunitas se prajberet, obsequio , el interim bona vo-
ftxliortor? cui calcaria adhibeo? Sine dubio qui luntate.
freno indigct, qui paratus cst plus anibulare quam

EPISTOLA CXVL
via exlendatiir, qui etiam metas velociter transcur-
AD ARCHIEPISCOPIIM SENOSliNSEM.
rere nullis relardatur periculis. Procul ciiim odu-
ratur bellum, exsilium reputat patriam, quia omiie [vi, 1.] Archiepiscopo Senonensi, PETBcsabbas
solum forti patria est. Sine labore laborat, sine
q Sancti Remigii
fame esurit, sine dolore patitur, sine amari- Opusmanuum vestrariim, locum uiique qui dici-
tudinc felle et absinthio ctbatur. Vir est in millibus lur Vallis Dei, non tradatis oblivioni, quia uovella
unus, cum gigantes gemunt sub aquis, ipse ri- plantatio cilo deficit sive arescil, nisi Ireqiienli ir-
det et irridet fortunam cum iuvcrsionc rotae susc. rigalione ei succurratur , et fomenio multiplici fo-
Valc. veatur. Ad suain patriam , ul credimus, evolavit
EPISTOLA CXV. spirltus filil vestri fiatris R. quem sicul paternls
gremiis, dum in carne cssct, continuistis, sic justum

AD R. CANIUARIENSEM ARCUIEPISCOPIM.
est ut oralionibus cl bencdictionibiis veslrls usque
VII, 21.] R. Canluaricnsi archicpiscopo (28) Pe- ad thronum graiiae conducatis. Quia ergo sublalo
TRus abbas S. Remigii. pane de mensa Domini, in Sabbato novum subsli-
Maximum arguroentum est honcstans ct religio- tuendum non ignoratis, eamdem dilectioncin «t pro-
nis, ad se vocare et juxla se statuerc alumnos et tectionem oramus impendi bono et religioso inveni,
coltores bonae conversationis. Probaia nanique vir- quem amicus et filius veslcr charissimus ibi ex vo-
tus consimili gaudet rcclinatorio, vires qiiotidianis liinlale fralrum praeposuil, prior de Valle Sancti
resumens incrementis, non solum de nativo ger- D Petri. Ut scilis, domus isu domus oratioms voca-
mine, sed et de uterina propagine. Inde csl, Pater tur. Necesse est ergo, ut sine dilatione auxilio
sancte, quod ad commendationcm non niodicani ve- vestro coiisecretur, quatenus veraciler et iion falla-
stri nominis magistrum G. advocatis ct mundanis , citer locus ille sanctus vocetur. Quidquid enim ibt
religionis, oralionis, sanclificationis, raortilicalio-

destitulum copiis in spc bona sub alis vostris, ut
audivinius, nidificare compellitis. Novinius euiii non nis, et aliarura sanctarum obsorvalionum seiivi Dci
transitoria aut adventitia familiaritate, scd longa conservando , coelesie pncmium promeruerint ,
in
sinu vestro reverictur, et ad caput vestrum

et diuturna vicinitate ac beneficiorum nostroruui defluel
,
rommunicaiione. Ulinain suffecisset ei nostra pau- quia qui recipit propheiam in nomine proplicla;,
pcrtas, nec amovisset illum a nobis tain patrix ami- mercedem prophcla; accipict. Non ergo pigeal vos
JACOBl SIRMONDI NOT^.
I
(28) n. Cavtvar. archipimcopo. Richardo S. Thcobaldus, qui Joannem Safesbericnscm poslea
Thomx successori : S. Thoiiue auicui dcccssor episcopuin, in familiam suara primus asciveral.
507 PETRI CEl LENSIS m
coepisse expenderc in usus paiiperum aliquid de A ramusculus, cum pro palribiis filii ungebanlur, imo
substantia veslra, quia vos recepturi suiil iu ieleraa pro panibus oinni Sabbalo calidi cuin thure substi-
laberuacula. luebantur panes.
EPISTOLA CXVn. EPISTOLA CXVIll.

[au joannem carnotensem episcopum.
Al> WILLELMIIM UEMENSEM ARCHIEPISCOPIJM.
[vii, 22.] JoANNi episcopo Carnotensi, Petrks
[vii, 8.] Unico cl unice revcrendo Patriet doniino abbas S. Remigii.
WiLLELMo l)ei graiia Senonensi, imo Remensi ar- In bivio dubietaiis posilus , ulruin conquerar de
cliiepiscopo, fraler Petrijs liumilis abbas S. Reini-
me amicum, an de amico ad amicum, vix
ipso ad
gii, salulein et proinplum cum omni devolione ob- discernere possuni. Sed si uirumque facio, alteruni
sequium. non omitto. Nam quia ntruinque culpabilem inve-
In insigni electione Carnolensi de magislro Joan- nio, neuirum excuso. Me abbatem, te episcopum
ne stellam matutinam produxit Deus de thesauris quis ignorat? Hactenus unice aniicos fuisse quis
suls. Adfuit, adfuit buic priedestinationis Dei pai- dubitat? Hujus rei testis est acervus epislolarum,
tui vigilanlissima sagacilas domini inei, et manuin marina periciila non tiinentium, cum famiUarissiino
B
obstetricantein supposuit, ne aborsuin paleretur in- recursu complexu nostra quondam sese
el brachiali
commuiabilis Dei praeelcclio. Deus, libi laus, libi revisilabat amicitia. Uiide autem obstupuit, inio
graliaruin actio : archiepiscope, libi nierccs, tibi elanguit communis styhis, non jam qiiatriduaniis
acterna remuncrario. Hoc opus de rariiate admira- stertens,imo annuali elapsu deficiens? Certe si epi-
bile, de singularitate incomparabile, de puritale scopalium soilicitudihum allegationes negUgentiam
co-nmendabilc, de bonitate .spcciali oinnibus iini- istam excipiunt, meam aeque consimili ratione de-
tabile. Quando el ubi simile factum est in regno fendiint. Esto. Nullum fuit tempus vacuum, vel ve-
Fraaciae, ut remotis omnibus Simonise speciebiis, niendi , vel scril)endi, nunqnld ainandi ? nunquid
tullis mimerum suffragiis iiicuml»entibus , nuHis recordandi ? Procul dubio qiiamlibet excusationem
clieatfm vellicationibus pruritiim aurium excitan- polest habere oninis aclio, nulliim dilectio. Si dor-
tibuK, solufi Dei hoiior et populi saius in episcopaii inis, dilectio iion dorniil. Unde : Ego dormio et cor i
eleclionc qu«reietur? Ccrte hoc in rationali et sii- meum vigilat {Cant. v). Quibuscunqiie itncaris oc-
pcrhuinerali tuo, Pater ainantissime, slylojerreo, cupationibiis et neccssiiatibus, non inipcdiiiir, non
nngue adamantino scribetur, quod in vicuriis IV;- cfjmpediiur vcra dileclio. Ubi est ven diloctio?
Iri eligendis nulla te niovel liuniana gratia, nulius q Certe pallio hyacinihino multi se operiuiit, siciit
favor, rullu6 carnalis affectus, iiuila pecuniai ava- falsi prophetie, qui in veslinientis ovium veniuni,
ritia. Trecensem episcopuiii (29), viruin qui inini- intrinsecus auteni sunt lupi rapaces , vel amici ra-
&leriiiin siiuin honoriticat, elcgisti et consecrasti. paces. Nolo, nolo nievel leesse de illis, qui magni-
Meldensi Ecclcsiye ires viros honorificenlissimos, iicant fiiiibrias licta; ainicitix, profilentes el pro-
doiuiiura scilicet cardinalein (50), niagisliuni Pe- niiltenles inopinabilia et incredibilia, digilo autew
truiii, et Sinioncni urchidiaconuni vicissiin assi- suo nec qiia^que modica tangenles. De hoc aiiiico-
înasti ; sed nuiic superlalive Iioininem de alia geii- ruin genere vel grege nunquain le expertus sun»,
te, amore Dfî tanlumniodo duclus, in Ecclesia Car- nec tii nic. Tardius enim os iii proiniiiendo m«veo,
notensi suiistituisli. Ûbiciinque hoc Evangcliuin quam cor in diligendo. Urget aulem me suis sti-
jira^dicabilur, dicetur quod sis ainicus sponsi, cuin niulis ha;c, de qua loquor, dilectio, ledargiiereBOu
tam verax sis ct lidelis, non jaiii in quKienda uxoie superbe, ne({ue ficte ,
quje de amico audio. Siqui-
Isaac , sed inveniendn Joseph viruin Marix. Verc deiii propler anliquani nostram aniicitiain, qui ha-
Maria veneraiur in Carnotensi Eoclcsia. Vere vir bent adversiis episcopum Carnotensera querelam,
istc Joanncs, prctioso sangiiinc beali Thoina; pon- abbaleni S. Reinigii conveniunt, et quasi magislruin
tificis et mavtyris intinctns, lege di\iiia ad pleiium D et judicem propoiiunl, Haic el hsec, inquiiint, faeil
inslructiis, bonis moribus ct piis actibus ornatiis, episcopus, sic loquitur, sic inovetur, sic inulabiiis
aposlolico ad Tiiiiotheum calalogo virluluin bene est in promissis, sic iiistabiiis iii verbis et coiisiliis
dcpicliis, ad Dci honorein, et ad veslram perpc- suis, sie ingratus beneliciis , sic ad iram facilis,
tiiain iaudein, coliinina factus est in Ecdosia Dei. sic iniprovidus in disponendis judiciis, sie lotus
Reviriiit in vobis anliquus apostolica; oidinationis pendet de voliintale ci consilio unius liominis , ini-
JACOItl SIRMONDI NOT^.

(29) Treceniem ephc. Mallhauim, cujus exslat in electus venit in Franciaiii. iii labulis cpi.scoporuin
collectaneis Sarcsbcriensis epislola ad Alexandriim McldtMisiuiii, posl Siephaimm, ciijiis etiain lcpun-
pnpam pro S. Tlioma, qiiinto ejus exsilii aiino li;r apud S.ircsbcri''nseiii epislola' alitiiiol pro S.
sciipta, iiiitio episcopaiiis, hoc est anno 1109. Tlioiiia. sulijicitiir Simon, archidiaconus aiilca Se-
(50) D. cardinalem. Potrum Isl. S. Chrysogoni. iioiiciisis, de quo nonduin episcopo Saresberiensis
Rogerus Hovedcnus anno M77 : !'ôdem unno /V- cpistola 280. Al ex verbis Cellensis hoc loco Ti-
tritfi liiuli S. Clirijso(joni presbijtcr cardiualis, apo- qiiel diios alios anle Siinonem clcclos cpiscopo»
kloliciv sedis tegaluSf qwndain Meldensis Kcclcsice fuisse.
569 EPlSTOLiE. -- Uli. 11. fJTO
mis pnidenlis el niiillum (upiili. Eccc cHpituIa ([ux \ Facile csl nmicoriMM crcjfibus ignnsccrc, »[ui
objiciunl. cpiscopo. Quid aiiiein, o ainico, rcspoii- coiiliiigiiiit tasu, n(»ii ilclilicratione. (Jausalcs qun-
dcs ad ea qiix tibi otijiciunliir ab liis? Si tnli.s c ;. <|ii»! c.\<(!ssus facilc con igit, qui occupatioiie, non
in aliiim vinini mutatus es. Non tc (alcin noviM-ani, .••'Mlcniplii, dclinquit. Aniicnin nostriini ct vesliuni,
non didiceram, non pra;dioavcr;iiii. Arc!i:cpis( op'is liibalcin Sanctorum (rispuii cl Crispiniani, aliler
noster, vir discretissintus, et (jiii nKiniin s( i uiaioi* <lii.im dcciiit excepistis. In hoc circuinspedio vc-
ei cognitor e.sl perspicacissiinus , iliscipnluin S. stia oberravit. Sed bo<; debiluni cuin satisfactione
Thoinae alilct' iiirorinatiim, aliter inslitnlnin titlo diinilleliir, ciim ad iios vcncrilis ct ciilpani reco-
oculala ex diulnrna cohabilatione accepcral. Absit, gnoveritis. Jam qiioqitc nubcciilain islam aniovil a
absit a ine isla credcre, scd ralioncs vcllcm habcrt-, facic nostra rclalio Alcxandri aiiiii i vestri, (|na de
qiiibus vaiiilatcs islas ct insanias falsas posscin re- slalu vestro Ixlificavil nos. Solct enim veriini di-
fellcre ! Ecce pcr amanlissiinum noslruni abbalein cere. Prosperum itaque et feliccm statnin in liis
Sanctoruni Crispini et Crispiniani rcscribitc, ct (|iia: crga vos tiunt asscrnit, et ainbages circuinvo-
remandate tani dehis, quoe ex parte nosira diciurus lantcs a corde noslro abcgit. Non difiicile crcdo
est vobis, quam de his (|n:c scribo. qnod multiim desidero. Vcrbis igitur iilins crcdo,
EPISTOLA CXIX. B
et valde congaudeo. Nani a me niliil alicniiin atsli-
AD EPISCOPUM CARNOTENSEM. mo, quidquid dc vobis sens(;ro. Radix <;niin iong:cva
[viii, 4.] Carnotensi episcopo (31), Pi:trus abbas priiiita subita non arcscil, ncque niarccscii. bc his
S. Hcniigii. bacleniis.
quando in niente constantis homiius priora
Si EPISTOLA CXXI.
mutcntur vota seu proposila, considerandnm (>st, AD JOANNEM SAUESCERIENSEM ET UU'.liARIil<M KIUTREH
utruin hoc fiat levitate, aiit necessitatc, aut supcr- EJIS.
vcuenle affectione. Si levitale, inconstantia ; si [v, 14,] Amicis suis cbarissiinis M. Joanm, el
aecessitate, furinna ; si aflectione, raiio pensanda RicnARDo frairi suo (32), Iratcr Petrls S. Ue-
csi. Si eniin viliosa est affcctio, improbitas est; si migii diclus abbas, pcipcina pace gaudcie.
justa, virtus, et est admittenda. Causa vero, unde Stylum scribendi in sepulcro beali marlyris Tho-
oritiir affectio, sorte inter bonam et malam di- m.T. Cantuariensis, audita cjiis morle, jani jam rc-
vidit, ol nomen imponit. Bona exCusat voli muta- clnseram, arbilrans charissiiiios mcos Joanncm et
bilitalcm; niala accusat inconslantiam. Non enim Hichardum ci consepnllos, iwx. inlcrim anra libei-
ab inchoatis recedcndum esl sine raiione, qii« in- r latis fruitnros. Kallax nainque ruinor, et niiniu m
choata sunt cuin rationc. Alioquin non cst in illo varius, ni! nobis de voliis ccrli afferebat, vcl assc-
esl, sed esl et non in illo est ; et de illo di( iinr, rebat. Undc quod in dnbiis semper faciendurn ccn-
quia stuUus ut luna mtitatur (EccU. xwii). Ne seo, lu(;em veritalis paticnicr sed non gratanter
autem sim oneri occupatissimis anribns ("larno- exspectabam, ne in incerlum currercin, falsuni pro
lcnsis episcopi, negotium breviter et apcrte expo- vero relinens; gaiidens lorsiian ciim cssel inoercn-
nain. Posiulatio nostra apud vos pro Hugone codum, et moprcns, cum
gaudendnm. Resunie-
csset
gnaloet amico nostro Keincnsi canonico, anle fores bam tamen, post longam ad mc ipsum dispiiiatio-
vestras obseralas icstatemet biemem fecit, et valde nein, de iiicommutabili Divinilatisconsilio spiritum,
lassata et jejuna ad sinuin nostrum reversa est ; et ct quidquid vobis contigisset, post glorificationein
ecce occurrit charissiinus amicus ct cognatus ani- sancti mariyris, in pariem vertcbam meliorcin,
pliori alFeclione suscipicndus in eadcm poslnla- quia sive conlribulanMnini, sivc consularcinini, in
lione G. archidiaconns vester, qui vobis de lalerc argumentum el augmcntum lidci vcstrie accipion-
ct Ecclesi» vcstraj magis paratus est scrvire. Cedit dum non dubilabam. Neque cnini tam modice fidci
itaque ille, si Iste successerit; imo ut isie succe- scio vos esse, nt timcalis caliccn» Domiiii bibeic iit
dat, cedo ct ego in priori pelilionc, si exaudilus D passione, qncm frequenter bibitis in Chrisli iccor-
fiiero in sccunda, quin potius ut fiat, et citius fiat dalione. Tandcin ex vcraci rclatione status vestri,
secunda, ne forte sterilcs anni renuntient mihi ouini absoluta conipagc, omiMpotciiti ct Itenignis-
defectum imbris matutini et serotini;et desperans simo Deo medullatas rcfcro graliis, qui non aurcii
de messione cessem deinceps arare, seu aliquid a a vobis solil.'!S suas iniscrationes , sed, nt cicdo,
vobis petere. Valete. quia pnemisi.slis dileciissimnin palroniini in coelis,
EPiSTOLA CXX. rccipiclis siiic diibio aliuin paraclelum vicc ejus in

AD ELMDEM. tcrris. Ecce, mi dulcissime Ricbarde, proruo in
[vni, 5.j Episcopo Carnolensi , Petrus abbas osculis faciei tuye, non sine affectu viscerali, aticn-
Sancti Keniigii. dens inutatum habitum, nescio si melioratuin ani-
JACOBI SIRMONDI mfJE.

(31) Carnolensi episc. Joanni Sarcsbcricnsi. Item Ircs It^guniur. Ricliardus auleni boc teinporc, id est
et cpislola seqnens. sub annum Chrisli 1170 quo ex('nnte intericctus
(32) Joanui et Richardo jratri suo. Joannis qno- S. Thonias, habitum ntntarat, rc!,'iilari snscepto.
Tie Saiesbcricnsis ad Ricbardum fratreni cpisloloe Qiiare idcm posthac, ut canonico rcgiilari scnbit.
571 PETRI OELLENSIS tiTi
mum. Quid cuini honcstatis, quid maiuriiiiiis, quid A et columnas cilra niare , legatos scilicot Romana
pietatis. quid cliarilalis, quid lolius rcliglouis dee- curi« (34) lenemus. Quid aulem statuere, quid deji-
rat, cum esses in oculis meis, et nostrae congrega- cere, quid aperire, quidve claudere dobeant, tam
lionis, specuium Lonilatis, ct forma inlegra aemu- ipsis qiiam nobis inccrlum est.Tota siquidcm claii-
landse imilalionis? Nusqnam fuissct illaprscpropera siila negolii pendot ex advcntii ct responsis regis
sollicitudo rcgressiunis, potuisset libi sufficere do- Angliic. Tamen modoslos praesensi nimis animos
micilium ami€;e paupertatis, et salis cliara; si re- eorum in exsecuiione mandati, nisi forte ax con-
colis societaiis. Sed o caeca et futurorum nescia teniptu exasperati in duriorem prosilierint senten-
mens humana ! cxtra vcl ultra divin:e moderationis liani. Deproprio ergo statu id enunlio; quod quan-
gressum neporrigas.pcdem, quialabicst, a Dco noii liim ad personam nostram,cursu consueto valetudu
regi ; et pcr se iic, pcrire esi. Si nobiscum maii- procedit; quantum autcm ad communein
Ecclesiae
sisses, solaiio conlia pene omnem molestlam fuis- pacem et prosperitatem, sic se habet quomodo so-
ses, ncc a Dto deserium credcrem , dum hujns- let.Unus autem, scilicetfratcr nerveus, jara nobis-
inodi pigniis sux miseraiionis mecum tenereni. S>'d cum non ambulal. Ivit viam suam; ulinam non
factum esl, quod factum esl. Sit stimulus majoiis post Saianam! Si ad vos vencril, equos accipite, el
desiderii molesta corporis abscntia, cl ubi niilla si quid aliud honeste ab eo auferri poterit. Super
subest corporalis visio, continuetur oralio. Ne diu- quacstioiie aulem tua, fraler Richardc, amice dile-
tius scribam, faniiliarcs succedunl intcrruptiones, clissime, nolo multiplicare supervacuos circuitus,
quae animi quietem inlerrumperc non cessant, et et multorum verborum anfractus. Quap.ris autem,
laboiem perpctuare. De slatti autem iiosiro utrum- utrum ad singulos de collogio culpa, quae videtur
que amicuin certirico, ac de corporali sospitate dico. respicere oeconomuni vel praepositum, ipsius deri-
quod qualem dimisistis, talem adbuc invenire po- vatione singulari etcertapercurrat, et illiciat singu-
Pax in congrcgalione nostra est, ct cursu
testis. lorum conscientias. Ait prophcta : Anima qute pec-
consueludinario adhiic currimus. omnlbus ho- Cum cavcrtt ipsa murictur, fHius non portabit iniquilalem
minibus paceui hahemus, maxiine cum domino ar- patrisy ncquepnter filii (Eiecli. xviii). Itein auctori-
chiepiscopo. Dcbilis non valde gravamur. De Marna tas : Mala non sutU, qua; nec mcnlem implicant, nee
redditus nostros habcmus. Bcne est amicis noslris conscientiam ligant. Iteni Apostolus : Qua; in macello
etvestris; Ccllensi abbati, Sanctorum Crispini et venient, edite cnm graliarum actione, niliil interro'
Crij>piniani, abbati Sancti Nicasii (53), prioribus gantes propter conscietiliam (J Cor. x). His omnibus
de Monte Dei, ot de Valle Sancti Petri. De qu;je-
q auctoritatibus, non mihi videtur singuloriim capita
stione aulem illa, quain in nnc passionis bcati niar- percutere, si quid a praeposito male adminislratum
tyric Thoma;, bone amice, posuisli,ciedo nullatenus fuerit : et suHicere claustralibtis, noscire unde ve-
solutionom tc latere. Forsitan tamen et meum ani- niat qiiod edant, vcl quid vestiant. Tanta enim
mum in tuain sententiam translatuiu non dubitabas; simplicitas debet esse columbx, quac in foraniinibut
sed ut recogitarem, qiiia qiiod Deus per se facere petrae et in caveniis macerise nidiflcat, ut rcmota
disponit, hominis auxilium vel auctoritatem non oinni soHiciludine, quidqiiid manus ejus invenerit
quaerit, ubi autem ministeria hominum non despicit, in leclo, sive in refectorio, simpliciter accipiat, et
causa nostrx utililalis vel humilitatis hoc facit. Deo gratias agat. Si quis autem di.\erit, hoc idulo-
Absque enim omni sacramento, id est visibilium thytum esl, id rst de rapina, vel usura, vel alio
elementorum vel operum adininiculo, hominem sal> quoiibet modo male acquisitum, abstineat. Valelc.
vare posset, nisi exercitia bumilitatis vei fidci ad EPISTOLA CXXIII.
utilitatein salvandorum utilia procurasset. Diffiiii-
AD JOANNEH SAREShERIENSEM ET RICBAROUII
tive ergo teneo, nulla ratione luceniain accensam FnATRF.il EJUS.
in manu Dei posse supprimi vel cxstingui : nec ibi [vi, 11] Magistro Joan.m Saresberieiisi et fratri
exspectandum boniinis judiciuin, ubi manifesta luce D suo Ricuaruo.
Dei se explanai judicium. Grande dispendium patitur ardcns dcsiderium
EPISTOLA CXXII. si data occasione crassa et supina nogiigentia
AD EOSDEM. negaverit de amico refluere , vel ab ainico re-
[v, 20.] Magistro JoANNi, et Iratri suo Richardo, cipere sallera litterale refrigerium. Sit ergo inter
Petuus abbas Sancli Rcmigii- nos pactum, quud impune pr^varicari.non liceat,
Statum noslruni praêrmisso procemio vobis no- quutcnus vacua manu vel brevissima salutatione
,
tificare studeo, cujus nec saiis bomis, nec pcssimus nunliiis nullus accedat , vel abscedat. Non tamcu
ad praesens occurrit aspectus. Valde autcm sollici- credo aliquando sic evacuari tempora circumvoli-
tus sum de statu tcrrai vestiac, cujus quasi claves tantia, ut non allcrutrum habeumus, unde vel de
JACOBI SIRMONDI miJE.
(33) AbbatiS. Nicasii. Remensiuni id coenobium, (34) Lefiatos Hom. curf(P..\lbertiim et Thcodiniitn
Rcmigiano situ proxinium, atqne ordinis ejusdcm. oardinalcs ad Honricum Angliae regom missus, ul
Abbas autem tunc erat Guido II monachiis olim dc caede S. Thoinacoognosccrent; utriusque oientio
Sancti Rcmigii, ad quem Alcxandri cpistola !28. iii epislola Si Alexandri.
873 EPISTOLiE. — Ll». IL 574
prosperitate, vcl de adversilale aliquaU'iius conquc- A nobiscuin luisiis, cl niiror, imo liorreo, si lam exi-
rainur. Incplis»iina plane cxcusalio quonnndaui, giiam de nobis coniidentiam.- ex praitcritis actibiis
qui cum moncantur ad conressionem, dicuni sc niet vcrbis conceperilis, iit libt^lliim parvissimi prelii
bil habere quod in confcssionc rererant. Revera a nobis gralis relinere forinidarclis. Tuiiien quia
tales copia inopes facil, vel solis tlariias cos cxca;- ila cgrcssiim cst de labiis vcslris, lic (i;uit irrita
cavil. Non ergo similes cis eHiciamur, diccndo, ni- vestia, proisMS sumpliis rcposcinuis graiidcs cl gra-
hil novi nos habere quod rcfcranius, cuni ncc Fran- ves, iit (lat vobis jiixla (idcm voslram, Prctium ta-
ciacitra mare pcrpetuitaiem pacis et tranquillilatis inen sine taxatiitne et sine asliinatione est. Domi-
adbuc juraverit, ncc Anglia veslru iillra et juxta num episcopiim Exonicnscm saltito, et ine sanctissi-
mare mediura silenlium post complctorium teneat. inis suis orationibus tominendo. Fralrein vcstnim
Solent enim tunc fccundi calices tam apud vos, Richardum, quem tcnerrime diligo et diikissinie
quam apud nos, nova et veiera diccre et facerc. aniplector a Josu Cliristo et a Spiritu sancto , inio
Sed de his taceamus, ne veslrates irascantur, qui a Deo Patre, ubertate gratiarum iinpleri exoplo.
potu viliori non minus inebrianiur, quain nostrales Participem enim me totoruiii bonorum cjiis iion dii-
vino meracissimo. Impcraior indulsit nobis bito. Valete.

(35)
bona nostra dc Marna. Valete. EPISTOLA CXXV.
EFISTOLA CXXIV. An EUMDF.M.
AD JOANNEM SARESDF.RirNSEU. [vii, 2.] Petrus abbas Sancli Remigii, Joawni de
[vi, 12.] Si bcne recolo jocos prioris saeculi, dum Saresberia.
simul essemus, et ad invicem plura jocando sereie- Nunqnam pulsum tiium in litteris aterccopfis
mus, occurril inter CKtera, quod quasi de magnilii- injequalem, aut ciiatuin dc supcrvciiientc rebre re-
dine cassul» tunc architpiscopi Thoniae, nunc pre- gise commolionis deprehendo. Miraicr lam boiuc ct
tiosissinii martyris , conquerebar ubi posset repe- optimse animi complexionis, nisi antiqua cognilio
riri. Yerbum illud fecit Deus, imo risum fecit nobis admiraiionem compesceret,eloliiii jani notus siauis
et toti provinciae veslriE et nostra. liide cst qiiod tuus majora et meliora innoluisscl. Cerie cuin iHis
undecunque non solum Angli, sed et Galli, quasi et de iilis le esse non afiibigo, de quibus dicitur
ad solemnes epulas, et ad fertilissimas jubiialioncs, quia ubi erat impeliis apiritus, illuc fjradiebantur
concurrunt ad tumbam prsedicti sancti ; i|uo vi laihi {Ezech. i). Cholerica ct coelesîs comptcxio tua snis
miserrimo et indignissimo contingal venire, videre passionibus bilarescit, suis congclalionibus fron-
mirabilia Dei, et adorare Deum in sancto suo ante- - descit, suis evcrsioiiibiis excrescit, suis a^grilndi-
w-, . . . . . . L« , , . .... .....
qiiar/i moriar. Etsi eniin intercipi voraginc niaris nibiis convalescii, suis contrariis iiifortuniis lortior
quod intercurrit possem, non timcrem inortiMn cum et audacior enitcscil. Quid igitur? Consolabor te?
viiam quaerercin. Interim aiitem corde meo, ore ve- Sed iion es desoiatus, qui desol.niionein reputas
slro, adile proesentiam ejiis; et totis visceribus at- consolationem. Uelevabo tc? sed non es dejeclus,
que medullis, pro peccatis ct miseriis nostris rogate qui diim ejiceris elevaris. Conficiam aliquod eni-
alumnumgratise, ne prxebrietateimmensurabilium plastrum sive elcciuariiim? sed iieque vnlneratiis
gaudiorum suorum, qua ab uberibus Christi etglo- es, neque in passione aliqua turbalus. Tanien per-
riosae virginis Mariae replelur, nostri obliviscatur, cusso et non vulnerato, iinpulso et non dejecto,
cum nos comparlicipes conipassioneanimi in tribu< concusso et non excusso, reor congralulandum de
latione sua aliquando habuerit, et adhuc pre posse constantia, timenduin de nondum finita pugiia, ad-
devotissimos gloriae suse priedicatores. De bis hac- hortandum de perseverantia. Ecce caniinus, sed
tenus. Cseterum de oblati<me vestra universitas non timet aurum; ecce mare, sed snpornatat fo-
fratrum nostrorum grales quas potest vobis repen- lium ecce mallcus, sed non confringitur adanias
; ;
dit, et quem cum fralre vestro Itichardo ab annis ecce ventus, sed inons Sion non coinniovebitnr;
prioribus in societate bonorum suoruin adnumera- D ecce praelium, sed miles tenet giadinni. Superva
vit, cumulatius amplectitur, et jucundiiis in perpe- cuis inipendiis (56) laborat, qui soloni facibiis nili-
tuam comtnemorationem astringit. Nonduin tamen tur adjuvare. Non ista et scienlia et experientia. Si
reditus exinde comparavimus, quia nulla opportii- qua tamen tibi ex me polest fieri consoiatio , utere
nitas se obtulit. Inslantius autem laborabimus quse- ut libet, et prsesens ct absens, tuus sum, et omnia
rere, quo id maturius efficiatur. De glosis noslris, mea tua sunt. De gcnte tua el moribus, milii satis
quas retinuistis , utcunque pationter sustinercinus, notum est, quia utres, imo vcntres suos solent im-
nisi plus quam granuin sinapis minutissimam fidcin plere, quinimo superiufundere, tam de vino qiiam
de nobis apud vos deprehenderemus. Tanto teinpore de miilso, sine reprebensione ; et tanquam IIebra:i

(35) Imperator indulsit. Fridericus Ahcnobarbus. res caruerant , rejiis nostri auctorilate postliminio
Non semel, ut in remotis possessionibus accidere restituti sunt.
solet, in Marsnflp bonis vim passi sunt monachi (36) Supervactiis impendiis. Verba sunt Ennodii
Sancli Remigii Naui eipaucis abliinc annis in eo- Ticinensis lib. ii, episl. 22, cujus el alia qu;cdam
luin possessionem, qua dejecti per annos complu- hinc inde iinitatur.
5-/5
PETRI CELLENSIS 576
carneiri sjnm cimirncidunl, ia signtim quod se- A Justus dcnique, qui ut leo confidens absque ter-
nion sunt Aljra!i:i\ :tbsqiie opprobrii confmsione. loreesl, quando gloriatur, nisi quando expcrinien-
EPISTOLA tXXYI. lum sui ex ali<iuo discrimine cspit, ut tunc se ali-
AO AVENiONENSEM EI>iSCOPUM. qitid posse cognoveril
cuni locuin viriutis oblato
,
[vni, 2.] Aveuionensi episcopo (37), Petriis ab- laborc invenerit? Gloriosos faciunt martyres no-
biis Sancti liciiiiîi.
cum
stros causa pa>na, et pccna cum causa. Diu
Virtutisprop.igo lamos gratije su;e sennper pullu- esl quod in terra vestra latiiil, inio consopita jacuit
lans, in Ecclesia ChrisLi benedcio suo rigat novellas, lidei virtus, ubi plures ad se c.vocabal poculum
sicut autiquas paradisi plantationes, quando in de- confectioiiis, quam Evangelium apostolica; praedica-
cessu religiosi praelali lionus niliiloniiniis et ho- tioiiis. Lnde igitur sic ellloruit et refloruit nioderiia
nestus substiluitur. Sic ijrnis in all;iri perpetiiatur; »n vobis reiigio, ul apostolicos spirilus ebiberetis
sic in Sabbato panes piopositionis renovantiir; sic meiiium prosilientes dicatis
el tota fiducia in : Me-
pro palribus filii Ecciesia?. nascnnlur; sic dcninue liufi est Deo obedire quam hominibus? {Act. v.)
,
vectes in arca semper circumrcrcnda inligunlur. Cerle musto non sicera pleni sunt , qui concepto
Pra;decessoris vestii gratiam, ut decct, tirmiter robore pellem pro pelle, et cuncta quae habent dant
leneamiis; qui tan.juam pius paslor et pater, fra- B p,.o animabus suis. De his haclenus. Caeterura si
tres nostros, et<|uo(l incpiscopatu veslro habcmus, inagna illa bellua evomuerit vos deterra vestra, esl
dum vixit, servavir, et pro posse sb inreslalionc apud nos doinus nova vobis paraia , cum oinni
delendit. Oramus ul s^piritus ejiis diiplcx liat iii vo- sumpti). , sine aui o et argento , ubi et copiam li-
bts; qualenus nec farinaregiininis, ncc olcum nian- broruin , et studendi olium pro libilu invenietis.
sucludinis in lecytlio deficial. Ilabelis fidelein in Valete.
coelo remuneratorem beatum Rcmigium, cujus oves l/' EPISTOLA CXXVIII.
&UUIUS, et si neccsse el opporlunuui fuerit, tam de AD exomensem (5S).
ei'is<:opi:m
^f,^
lacte, quam de lanis noslris, ad nsum vestruin ^[v,
[v, iQ.]
16.1 Luctus noster in gaudium vertitur, cum
mutuare poteritis. Miltiiiius itaquejuvenem istum de terris amicus noster ad coelum levatur. Spem qui-
yclale, sed moribus, ut expciti sumus, iiialurum,ad dem bonam deipso, si diu inter nos viverei, conce-
parles vcstr.is, ciii iradidimus ct comniitliuius prio- peramus ; sed jam optimam in coelo rcpositam habe-
ratuni noslrum cuui l)is i|u;t^ ad nos pertinent in mus, episcope Exoniensis. Quid el de quo loqua-
provincia. Ul orgo sub alis vestris ipsuin excipiatis mur, nostis. Non dubito paries veslras plenissime
el tbvealis, rogaums ct ubse< ratnus. interposilas, ubi tanlum perpelratum est nefas. Re-
EPISTOLA CXXVII. ^
manserunt hujus aquilae, quse ad astra evolavit, pulli
AD B. EPISCOPUM EXClOSTUlKNStM. lambentes sanguinem ejus, ct sese quotidie iiie-
[v, i.\ Domino et Patri suo charissimo B. Dei briantes felle et absinthio. Sit eis tamen solatiun
gr;itia episcopo Exceslriensi (38), frater Petrus spes futurorum, evidenlia miraculorum, ei paiien-
Sancti Reinigii dictus abbas, salulem devolissimam. tia pr«senlium malorum. Qiiis dabit mihi pennas
Sententia dubia qua',stionibus ventilaia clarescit, sicut columbai, ut evolem {Psal. liv), et visilem
species aromatica pibtillorum tunsione fiagrascit martyris sancti Thomae Credite
tiimbam pretiosi ?
Ecclesia oppressione nialorum crescit. Virtus quo- veniam impetraturus de peccatis
miiii cOiifidenter,
que bonorum , adversarioruni infeslaticme lacessita mcis adirem locum illum, de quo sanctissima ejus
fiore vernat et fructii. Equus iile, qui prociil odo- aniina per proprium sanguinem assumpta cst ad
ralur bellum ad vocem buccinai dicit Vali ! eoque consoitium sanclorum meorum. Vos ergo vices
aniplius fervet in certamine, quu acrius coucitatwr nostras supplete, et pro nobis orate, atquedulcissi-
fiiso undique clamoio. Quas enim viies collectas inos illos aniicos nostros et vestros benigne fo-
lenipore pacis dissimulabat, fenore inulliplicato vete.
cxsolvit, cum expostulaverit iiecessilas, ut taiiquam
p EPISTOLA CXXIX.
de grano sinapis virtutem niircris, si speciem sim- AD EPISCOPIJM CESTRENSEM.
pliciler minulissimi grani intuearis. Tunc igilur [vii, iO.] Episcopo Cesirensi (40), Petrus abbas
virliis se expandit propagine mulla, cum malis S. Remigii.
reluctaniibus fueril provocata, nec ad plcnum fides Vestri ollicii esl , Pater charissime , calanium
discernitur, nisi tclo infidelilatis fortilcr iinpelalur. quassalum nou contereie, et reiigionem impulsau»
JACOBl SIRMONDI NOT^..

(57) AvcuiuJieusi episcopo. Pontio, ut conjectura Eiimdein ergo intclligi oporlet lib. v, epist. i"!.
eii, successori Gaiifrcdi. (40) Episc. Cesirrusi. AucUu- esl Malmesbiiriensis
(58) Excestreusi einsatjyo. Excestia Domiioniaj lil). IV nc, êslis poiitiliciiin Aiii,'!orum|, Potrum
civitas in Anglia , sc(!cs cpiscopalis esno coppit îiilc, episcopum Licoleblcnscin, Guillclnii sciiioris leni-
annos pius niinus di,. Catbedra illuc per LilViciim porilnis, sedeni Cestram trauslulisê, i\\ix olim ci-
cpis<'opuiii Iranslala, cum Cridiai antea esscl. lidcni vilas L<'gionum a militoii in ea colouia vocitata.
ita(ine episcopi Kxccstrenscs , qui olim Cridioiise.s. Iiieo Iractu positus vi<lctur fiiisse prioralus Lapole-
(5!)) Ad ipisc. Kxojiicuscni. r.aitlio!oin;co, ut liqiict cnsis, iKc pKi.ul a monaslcrio Bddcvvas, ad cujus
cx cpistolis Joaiinis Sarcsb. cl Pctii Bicsenîs M.i. abbatcm cpisiola qu;e scquitur.
577 EPISTOLJ:. — LIB. 11. m
vero auf falso rmnore noii penHiis evcilerc, scd A rlor, quaiii Doiiiintim vult senthe, indrbiia repe
SMstenl.ire el lelevare. Niliil iianKini^ iii lioniiniiius tcndo, vcl rciiiili.ciido. His omnilms diligentcr in-
(•njiiscnnqiie professionis acleo saiicliiiii cl pcrfo- spedis et appi;nsis, Ignojco vobis sttMililalcm do-
ctuin, (|iian(liu in eodem slntu niilliis rcpcritiii', iil iiius noslrjE dc Lapclee , (|uani , ul crcdo , bonis
niilla imposlura seu scissura inlorvcniat. Ul eiiim aduioniiionibus vesiris circumfodistis, sed incre-
a\1 Grcgorius, vera religio compassioncm lialict, mcntnm, quod sotius Dci est, piapslare non potui-
nou indignationcm. Unde el Jcsiis inclinans se scri- stis. Commendo rursum voiiis novcllas isias plania-
liebat iii tcrra : Si qtiis siiie pcccalo est veslruiu, prior tiones, qua^ genimine meliori, Deo coopcrante, ut
in adulteram lapidem luittat (Joan. viii). TaiKtem spcramus, guslabiliorem rcfcrcnl fructum.
re.itiiin solvit, et ream absolvil; non favendo iiii- EPISTOLA CXXXI.
quitati, sed commissa delcndo, et noii commiliciida AD H. ABBATEM S. «LBF.HTI.
praecipiendo. VenerandePater et doinine, non excu-
[v, fi.] H. vencrando abbaii de Sancto Huberto (41),
samus peccata nosira, sivc illorum, qui in oppro-
P. Sancti Uemigii dictus abbas, salutem.
brium siii ordinis faciunl ca qiiae non cunvcniunt.
Omnia quae in lempore fiunt rationem temporis
Secrelius lamen, non mitiiis, arguendos decerno
illos, quonini vita spectaculum debcl essc mundo,
B cum omnibus circumstantiis siiis soliicile pen.iare
debent, si fiiiem lionum baberc voiunt. Idcirco ,

el angelis ct hominibus, si ofifeiuleriiit in lapidein
bone Pater et amice charissinie. si susceptam na-
olTensionis, non suo, sed sandi ordinis mcrito.Ciim
vigationcm ad porlum salutis peiducere potestis,
CHim causa distingiiat inler pcrsonam cl rcgulam,
noii dcscralis abbatiam vestram , sed in hoc tem-
salva regula laiigaiur persona, ne iiomen (llirisli
poie malitiye et discordi;e paliendo ct tolerando
blasphemelur intcr gentes. Hacienus inonaclii so-
donec transeat iniquitas , resumile vires, et onug
lent judicari in capitulo, non iu consilio; inter nio*
diii portatum nolite projicere , ciim vestra el mul-
nacbos, non inler presbyleros; ab abbale, non ab
lorum lH!si(me ; scd paulatim ab humeris de[>onite.
archidiacono ; corporali , non pecuniaria poena.
Si enim pax ct unilas Ecclesia} redderetur, nec
Scitis, ut credo, quia si nolificasset nobis patcrni-
esset cbaos inier nos etvos, lieri possenl muUa
tas veslra, aut sedulitas archidiaconi, enormitatcs
quae modo fieri non possunt. Valele.
mcr.acliorinn noslrorum , ncc oculos , nec aures
clauderemus, sed juxta anliquorum Patruiii con-
EPISTOLA GXXXn.
AD E. ABBATEM STACULEiNSKM.
suetudinem regulariter male acia corrigeremus.
Amovemus igitur tam priorem illuin, quam frairera c f^'» *^0
Venerando domino et amico charissimo
suum aprioratu illo, et siibiogamus bonos iit credi- E. abbati Slabulensis (42) Ecclcsi:e, Pi,trls hiimilis
mus fratres, quos veslrie palernitati atteniius com- abbas Sancti Remigii, in pcrpeluum cum Christ*:
mendamus, qualenus sub alis vestnc protectionis gaudere.
milvorura rapacilatem non timeant, et cum Dei iNulla negligentia bona est ;non tamen omnisreq^ja-
adjutorio, vestro fulti auxilio, ruinam,) si qiia est, litcr culpabilis. Cumulat namque aut minuil meri-
in domo illa reparent. tura negUgenliai amputanda dissimulatio faciendo-
EPISTOLA CXXX. rum, aut inconsiderata fcslinatio non faciendorum.
AD ABBATEM DE BELDEWAS. Ea nihilominus qua; a nobis rcmota sunt, et pcr
[vii, il.jAbbati deBeldewasPETRusabbas Sancli procuratores fiunt, non consimili a nobis poena
Remigii. cxiguntur, si male adminislrenlur, sicut illa quje
In negotiisamicorum gerendis lantiinidcm honae manu nostra ct proprio studio peragi solent. Inde
fidei exigitur, qiianlum et in propriis. Nec ignoro fra- est, domiiie abba et amice charissime, quod ali-
ternam soilicitudlnem vestram operam dedisse,qua- quanlam oppojiunt pro nobis excusalicnem si ,
leniis fidei vestrai commissum negotium, bono in- fralres nostri de Marna, non solvendo pecuniam
choatum principio, fine meliori clauderctur. Foriu- D q"'<m debent , molesliam vobis feceruni , cum
«a tamen , qu.r noa subjacet humano arbitrio factum ab anno pra^leiito seslimaremus , J4uod
,
frequenter eludit solliciiudiuem nostram, ei elidit adhuc facicndum modo cognoscimus. Ignosciie ita-
intcntionem. Quis eniiu domiuatur potestati maris, que cuipam, quam nec superbia genuit, nec contu-
imo quis imperat motibus indoniili cordis? Vix macia defendil. Dignus namque venia est, qui cilo
quJBque potest regere fainiliam pcnetralium suo- corrigil delica.um, vel qui pro posse reddit debi-
rura; alienam vero, quam adire non polcst, regere tum. Domini iiuperaloris mandaluui vestriim et no-
qucmodo poiest? Idcirco iiidulgenlia Dei nobis non striim certe turbavit negotiuin. lujungimus pncpo-
negatur, si de commissoriim sollicitudine nihil silo nostro, ut cito solvat, quod jam fccisse debuc-
oinittatur. In exactione itaque amicali ncmo sii durat. Vobis gratias agimus dc bona paiienlia vestra.
JACOBl SlRMONDl NOTÊ.

(4i) Abbati de S. Huberlo. In Arduenna siiva, qua praibendie erant Marsnenses S. Remigii. De his
dioRcesi Leodicnsi. Scripta fervente adhuc scbismale, vero, et de Friderici irnper. mandaio, quod inniiit,
quod teiupus maliti;e et discordiai vocal. plura episl. 90.
(-i2) Abb. Stabulensis. In dioecesi Leodiensi, in
et innotcsrimus, quod nnnquani ulilis nol>is fueril A evidens argnmenlum esl, non bene animos conjnn-
commulaiio illa. ctos, ubi qux possibilia sunt, ct factii digna, nulla
EPISTOLA CXXXIII. iiitervenienlc rationc , ab amicis non praestantur.

AD ABBaTCM S. EADMUNOI. Et in hoc ita«]ue et iii aliis, inc ct mea vobis exbi>
[v, 15.] Charissimo domino clamico suo abbali beo, non dilTidens dc boiiitatc vestra, ut si quando
Sancii Eadmundi (43) Petrus humilis abbas Sancli simiSc quid a vobis exposiulavero, facile mibi in-
Reuiigii, saluiem et dcvotum obsequium. dulgeatiir. Tamen noverit dilcctio vestra, frater, nos
Non sulum nuntium mittere a
scribere, sed nec .)pus nostrum incorrectum conlidentissiine vobis <
multis temporibus vobis poiuimiis. Causa nim laict, credere, obnixe rogans et supplicans, ut limam
nec quidein jacet. Adhuc in pendulo est, et magisapud correclionis adhibeatis , superflua confodiendo ,
nos dubiuni quain certum, utrum praisentes litlor;£ exilia supplendo, male ordinata ad ordinem revo-
salvx aliquo modo ad vos pervenire valeant. Per- cnndo,et quidquid inde vobis visum fuerit, tanquara
eant tanieii an vcniant, nostra dileclio obire non de vestro facicndo. Valete.
poierit, quia ncc lioininein timct, nec ignem, nec EPISTOLA CXXXVI.
aquain, nec quamlibct opprcssioncm ev insidiis for- AP PETKUM ABBATF.M DE SILVA.
tunje. Mcdiatorcs illos, quoruin interventu familia- ^ [v, 17.] Domino Pi:ti:o abbati de Silva (45) Pe-
ritas iiitcr nos oborta est, penes vos habetis; de inus ahbas Sancti Rcmigii.
quoriiin amore tam vcster qiiam noslcr aniinus Satis est grala nobis occaslo, qua vohis scriberc
pendet; ex ipsis faciem nostram aspicite,
in ipsis ct conipellimur. Cum cniin vcsiram pra^sentiain, si a
et quain habcamiis erga vos affccti^mem, pensate. Deo daretur, totis semper amplecferemur brachiis,
Plura scribereirius, sed digiio iabellum compcsci- quid mirum si vcl senicl in anno absentiam quali-
mus, qiiia iucultum est vcritatem fincs vcstros per- cunque stylo alloqui desidcramus ? Nec tainen quic,
ambulare, uhi recenter suflbcata et stranguiata >el quantum volumus, amanlissinio aniico praesen-
est, nec jain in patam apparcre audet. tibus litteris insinuamiis : obstanic illa, qiia: pcne
EPISTOLA CXXXIV. cunctis aflcclionibus noslris insidioso novercatiir
AD EUMDEM. oculo, imporlunilate congpstoriiin ncgotiorum, quae
[vi, 10.] Non vilescal vobis noslra liltera, quam tollit a me aiiimam mcam plus sxpe nolente quam
commendat dilectio. Fuiigitur nnnique legationc volenle. Est itaque pctitio nostra apud vos pro
devoti amici, et parvis expensis supplet inipossibi- priore vestro Noviense, viro honesto, opinionis bo-
litalem diincillimaeperegiinationis. Illota forle facie, partibus nostris. Eleclus
P nxt et fanije hiiaris in
et minus compta vilitate pannorum, sublimes ofien- cnim in abbfitein, excnsat se a tanlo onere, tum
deret oculosnisi essent amicabiles. Genus itaque
, propter hiimilitatem suam, tum propter difliculia-
pensandum, non decus, quia specimen generationis tem iaboris, quem nondum expcrtus, jam reformi-
pluris cst quam forma lucrativa adulterii et for-
, dat tanqnam expertus. Insliliavit enim auribus
nicationis. Nostra ad vos oratio de genere Israel nostris, se potius saiculum repetere, quara onus
est,non dcprehensa, vel ali(|uando dcprehendenda islud suscipere. Non quideni approbo tantam horai-
macula mcndacii, tanquani adulterii. Magnum mibi nis in islo ivgotio constantiam, ne dicam pertina-
esl retigiosorum familiaritalcm liabcre, ct preliosum ciam, qiiia ordinata Ecclesiae cbaritas hoc exigit,
rirniitcr retinere. Rogo itaquc, viccs mutuae oralio- ut gratiam acccplam in inviccm subministremus, ct
num nostrarum sxpe alterno recursu ad invicem juxta legem Mosaicam, maledictioncm illam fugia-
praebeanl colunibina oscuia, et duae pennae jungaii- miis, qua dicitiir nialedicla sterilis, et qux semen
tur, quarum benelicio coeli pulatia, Deo aunucntc, non feccrit in Isracl. Quia tamen alias dicitur
penetrentur. Yalete. Quid molesli estis huic nmlieri ? {Mattli. xvi.) Et in
EPISTOLA CXXXV. Canticis : Adjuro vos, filia: Jerusalem, ne susciletis^
AD ABBATEM LATINIACENSEM, D nefiue evigihtre faciatis dilectam, donec ipsa telit
[v, Ig.j Abbati Latiniacensi (44) abbas Sancti {Cant. Pede postulaiionis nostrae suspcnso in
ii).
Reiiiigii. ambiguitatc spinosa deambulans, vestrae discreiioni

Prumissioni nostraiet pctitioni vcstra?, nec potui, quid potius c diiobus eligendum sit relinquo. OOi-
nec dcbui dccsse. Cui eniin semcl aniinam nostram ciuin autein postulantis expleo, ut suggei-ens vobis
communicavimus, valde absurdum cssct, si ea qux nullo modo cogcndum supra vires homiuem discre-
infra animam sunt ncgaremus. Apparens cicnim et tuin definiam.
JACOBI SIRMONni NOT/E

(43) Abbati S. Eadmundi. Hugoni, ad quem Sa- pro abb.ite Latiniacensi.
reslieriensis epist. 256cl alise. be S. Edmiindi mo- (45) Petro abb. de Silva. Silvje Majoris dicitur
nasterio in Noi"wicensi Oriciitalis Angli;e dicecesi lihro VI. Sic ciiim appellant Bencdictinoruin coeno-
nuilta Willelmus Malmesb. lib. ii l)e gestis ponti- bium in dia>cesi Burdegalensi, de quo ejusquo
licnm Anglorum. auctore B. Gcrardo in Sanclormn albura tiinc re-
(44) Abbati Laliniacensi. Quod S. Pctri, de Lali- cciis ascriplo Stephanus Tornacensis eplsl. 331.
niaco ordinis item Benedictorum est coeiiohiiini in Aliiid csi Grandis silvcc mona^lorium ordinis Cisier-
dioccesi Parisicnsi. Exstut D. Beriiardi cpisiola !23U ciciisis in Tolosaiia.
581 rpiSTOLj:. — LIB. II. 582
EPISTOLV CXXXVII talem curiam, in qua malo suo nierito omnis homo
tondeninarctur, ct nullus nisi miscricordia suas
AD AltBATEM DE MAJUill SILVA.
paMcs inlerponcrel, salvaretur. Credo vos aliquid
[vi, i7.] Qiiod inc semel veslris sanolis c-oinnien- posse apnd niisericordein et jiisium jiidi( cin, sivc
davi eralionibus, el vice rauiua nostras qualcsciin- piicire sive sequi vos conlingat caiisam nostram.
que oralionesrepromisi, huic congratulor conlractui, Dcdit enim apud se fidelcs suos innltum possc, qui
et perpetuandum totis viribus exoplo. Scintillas iii lidclcs fccit, et januam su^ aniicitix illis apcruit.
litteris vestris excandentcs et rccalentes hujus no- Sil ergo fiduciie ine* spcs ccrla, non prx*suinptio
stri mutui ainoris cuin inulta Ixtitia cxcepi, et tan- vana, quod de Dei niiscricordia confido , ct de in-
quara de sacroaltari igne hausto thuribulum propriae terccssione vestra. Dehis liactonus. Prior«*s vestros
conscienlix replens, devotionum nostrarum inccnsa ainicos nostros, priecipue Norvienscin, et de Bella
prout potui adhibui. Scit Deus et Doininus scien- vallc, ct S. Pauli, affectuosius vobis commendo, ek
tiarum, quod de propriis nihii pra^suiiiens merilis, ut cosdcm ad iios remittaiis cum bona gratia, im»
ct orationibus amicoruin intercessiones , ad illutn
ploro. Valetc.
qui adhuc longe agit legatione fungcntes, sccurus
mitto, nec aliquatcniis vacuas rcdire spero. Juxta B EPISTOLA CXXXIX.
ilaque fidem ineani unus de medialoribus el reiton*
AD TIIEOBALDUM ABDATEM UOLISMEKSEM.
ciliatoribus mex fragilitatis ad illum qui sedet in
throno gratix accedntis , et copiosam de plenilu* [vi , 13.] Venerando, et utinam non verb» et
dine graliaruin bencdiciioneminfelici el misero pcc- lingua, sed opere et veritate an.ico, TnEonALDo ab-
catori referaiis. Ca:teruin pro piiore de Novis valde batiMolisinensi^frAlerPF.TRtsSancliUeiuigiihumilis
familiari et amico notstro, vestro autem fidclissiino, mi.iister, spirilura verilalis.
palernitatem vcstram supplcx dcprccor, quuicnus Vox quidem veslra vox Jacob est, et ntinam ma-
sicut coepistis palerno foveaiis greinio, nec aliquid nus nonesscnt manus Esau. Verba vcstra venti sunt,
aliqaando sinistri de illo suspiccniini. Quod enim liltene cymbalum tinniens, promissiones nubes sine
quasi contumaciter onus abbati:e rccusavit, non de aqua, serino sine voce, flores sine fruclu, ignissine
protcrvitate, aul elatione, sive inobcdientia proces- calore, aqua sine hiimorc, corpus sine anima,ani-
sit. Venas quidem susurrii dc sacralissimo pectoris ina sine viia. Quoties, dilcctissime domine, baculus
vestri arcano susceperal, quod de facili indulgen- arundineus niiiii factus cslis, dnm vobis credcreni,
tiaro vestram habilurus esset, si potius eligeret in el nihil acciperem ? Quolies nunlios noslios non
potcslate veslra et monachus vester reinanere, quain primo, non secundo, non lertio fatigastis, cl vanis
si cmancipationem et abbaliam appeteret. Yalele. alqiie frustraloriis dilationibus delusistis ? Ubi est
ergo illud privilegium amiciliae, ut scribilis? iiLi
EPISTOLA CXXXVIII. dileciio illa specialis, ubi fides singiilaris ? Coin-
AD EUMDEU.
munia vestra niale ;vslimo, cum spccialia lain cassa
[vi, 19.] Abbati Silvx Majoris , Petrls abbas et vana rcperio. llomo tantae auctorilatis, abbas
S. Keinigii. lantaj congregalionis, monachus et sacerdos veracis-
Jam in itinere posuerant pedem piiores vestri,
simi Chrisli, quare non appendit in siatera jiisla
verba sua, ui nunquani exorbilct a regula vcrilatis,
ut ad vos veHireni, cura valefacienies nos, dixerunt
qui Regiilam professus est Beali Benedicli , inio
quid humilitas nosira remandaret palernitati veslrse.
ulrum Chrisiian;ic rcligionis? Fidelitcr et veraciter prote-
Coepi urgeri , in tanla feslinaiione nudo
vcrbo.an qualicunque scripio salutare vos deberem. stor, inulta incoinmoda sequi nicndacem, dum quis-
qiic se et sua credere refugit. Si meis acqnie-
Inipetrato tamen brevissiino spaiio cucurri ad scri- illi
ptorem, nihil excogitaium , niliil prxmeditatum, sccrc voluerilis consiliis, miiiaio mcliori fundamenlo,
nihil emendicatum quaercns ; sed sicul in orcnostro ^ diutius el mclius cum prosperiiaic in abbaiia vestra
manu scriptoris accurrebant verba, sic ea diirabitis, et adversariis vestris locum advcrsum vos
et in
incondita litteris mandavi. Nec clenini alioruin malignandinonpra-slabitis. DeLitum nostrum, cum
thesauros, nec nostros paiip.tres angulos evoivere Deiis voluerit et vol)is placiicrit, liabelio. Veruin-
poteram. Verbum illnd, quod propc esl in ore cl in lamen exinde non pronierui iaborein et dispendinm,
corde, non fuit necesse diu qnaercre , hoc est ver- quia bona fide et cum ulilitale Ecciesiae vcslra; nin-
buin dilectionis, vcrbum salulationis. Scinpcr enim tuocenium libras ab Olranno Tiecensi accepi. Suf-
stat in januis, et omni transeiinii occurrit quod ficiunt mihi veteres molcstiae, el prislini iabores,
diligani vos, et quod vester totus siim, et de ora- quos siislinui , ne vel una die creditorcm molesta-
tienibus vestris apud Deuni plurimuin confido. Scio rcm. Non igitiir vadam vobis in occursuni pro ista
sine dnbio ad judicium me properare, ubi sola vere. Apud nos sunt, qui sciuiil quid ex dcbito rcce-
ritaslocuin habebit; sed nolo ut solajustitia sine pcrimus, et quid non. Si ad nos vencritis, honorifice
mJsericordia portas judicii pncripiat. Ad fugan\ vos suscipiemus, et raaxime cura pace, si pacem de-
enini potius mc pra'purarcin, si possein,quam ad tuleritis. Valete.
m PETRI CELLENSIS 534
EPISTOLA CXL. A aocubueris inler hos lerminos, si consuluens ora-
Al> EL'MDEM. ciihim inter hosclieriibin productiles ot aiireos, re-
(vii, 1<S.] TiiEOBALDo Molisiiieitsi (46) abbali P. cios faciel gressiis tuos, nec erit necesse coiisiliiim
abhas Sancti Reniigii, salutem. Achiiofel, quod aliquaiido infaluaium est. lufra hos
Siatum vestnim cogilans el recogitans pcne ciiciil(;s immitte vecles luos, et semper habens ar-
iisque ad nescio qui«l dicani rapior. Caligine siqui- cam Dci ante oculos noij limebis Philistaeos luos,
dem niinia pressus an lioc aiil illud eligam, dicerc sive spirituales sive corporales. Ipsa die qua reces-
confiindor. Si enim dixero, Sta, casuin timeo. Si sistis a nobis, venit frater Henricus. Persuasimus
dixero, Susceptum rcjioe onus, providenliani Dei ei de redilu ad vos.
offendere vereor. Proinde veruin esl qiiod ail Scri- EPISTOLA CXLI.
plura : Jucerta et tiinidasuntliomuiuniconsiUa {Sap. AD ABDATEK SANCTI RlCnARII (47).
ix). Qiiid eigo? Taceboet silenlio abscondam cba- [vn, 1.] In prsecipuis boni pastoris soilicitiidini-
rissiino nniico quid de ipso sentio? Riirsustanquam hus non infimum tenenl locum deliberatio et raode-
C3CCIIS lapidein jactabo, et feriam ubi non video? ratio ciinclarum suarum actioniim. Prxcipitatio
Sed scio quiu iii ainbigiiis benignius seniper inter eniin ct subita animi perturbaiio regulam suinmi
pretandum est, jiixta Apostoliim qui ait Tu quis B : arbilri oflendit. Qui oniiiir) non nM-risiiia et pondeie
C4, qui judicas alienum servum? Stio domino stat, et numero disponit, niale ijiioque cuncla minislrat.
aut cadii : stabit aulem (Ilom. xiv). Consulo itaque Ulilius tamen et commodius est coirigere illicita et
priores ct niiiUos labores, in cella Carthusiensis lesecare superflua, quam conliiinaciter semper ad
ordinis pro bci .iinore perpessos, semper te ante proclivia defliiere. Nam Petrus princcps apostolo-
oculos habere, el tiilissimo loco intimi coidis repo- rum, qui esl optinia forma oninium praelatorun»,
nere, et si datutii liieril dc&uper, novos quotidic habenas regiii dicitur habere, quibus impelum cordis
acervos aggregare. Nunquani enim bono negoliatori tanqiiam piillum indoniitum refrenet, et passibiis
qiiaeslus spfficit hostcrnus. Quolidie namqiie multa ordinaiis ambulare compellal. Tlt ad rem veniaiM,
de acquisilis evpendimus, el forle una jactura plus sacrameniuni illud, quo monachum vestruin astrin-
amiitiiniis, quain per annum lucrati fuerimus. Ideo xistis, ne ad monasterjuin, cui pnesidetis, quandiu
Aposlolus qu;e retro oblilus, ad antcriora semper adininistralio vestra duraret, aliquatenus nisi per-
tcndit , nisi meiiora et forliora agat, parum pen- missione vestra rediret, de sancta poenilentia abs-
sans quid egerit. Si ergo iucraiiva siint tibi quae qiie ullo pudore et reatu perjurii, poleslis rela-
facis, fac quod facis. Appende lucrum animac tua»; r, ^^re, quod aliquanlisper inconsiderale factum est
appeiide tibi commissorum profectum appende ; Si ergo noslro consilio acquiescitis, overa abjectam
quid tibi accreverit in lemporalibiis, quid iterum revocabitis, et potius ad misericordiaE; cornu dex-
in spiritualibus. Pensandum siquidem est quietis trunt, quam ad judicii sinistrum,censiirara vestrani
pristinse damniim, elsi reparat illud novum emo- inclinabitis. Misericordia enim superexaltat judicio.
lumenlum. Tibi, nun uiilii, crede de bonis tuis; tii Qujprit eliam nionachus vester, utrum tcnendum
enim illa vides et sentis, ego tantum audio etcredo. sit tale juramentum, an non. Pro certo respondeo,
Tibi siint nota, quia vicina, interiora tua. Si ven- non tenenduni, nisi urgentissima et exactissima
Irem doles, nescio, nisi dixerismihi, ventrem meum subsit causae necessitas. Valete.
doleo. Sic nemo scit hominiini quse sunt hoininis, EPISTOLA CXLII.
nisi spirilus hominis, qui in ipsn est. Itaque cum AD ABBATEM ET CONVENTUM VILLARIENSEM.
spiritu luo, iitio cum Spiritu Dei, discerne causam [vii, 4.] Abbati Villariensi (48) et conventui,
tuani, et appende itt siatera justa, ne sis mendax in Petrus abbas Saiicli Remigii.
statera dolosa, sanum te asserens, cum inrirmus sis, Cum reo, et pro reo, ipse non in uno, sed in
vel inlirmum, cunt sanus sis. Sed omnis homo men- multis reus, reatus veniam postulo , causam non
dax non solum iii his, quorum non penetrat occulta, D justitiae, sed misericordise allego, fontem David re-
sed eliam iii sc, ciijus privato amore palpat molli- signandum et aperiendum silienii et devia redeun-
ter, quai ainpiitanda essenl mordaciter et fortiler, li iuiploio. Judaei caplum a beslia, et morticinum,
Adhibcndum itaque ptaiclarissiinum speculum Scri- atque carnem porcinam non contedunt ; sed Jesus
pturarumad secognoscendumet desejudicandum. lilium inter spinas, et capium liberat, et moiiici-
hegula veritatis apponenda, qu« nec modicum ta- num salvat, et porci immunditiam sua munditia,
cet fermcntiim, nec dissimulat minimiim quoque et qujc attingit a fine usque ad finem foriiter et dis-
veniale peccatum. Si dormieris intcr hos cleros, si ponit omnia suaviter (Snp. vni), cntundat et
JACOBl SIRMONDl NOTyE.
Molismensi abbali. Ex hac episloia disciinus. cesis Antbianensis.

(46)
Theobaldiini aliquaudo iiiter Cartliusienses veisa- (48) Abbati Yillariensi. Celebre est in dioecesi
tuni. Metensi nionasteriiim de Villariis est et in Leo- :
(47) Abbatis «jc/iarti.Centulum olim loconomen, diensi alteruiii de Villari, ulnimque ordinis Cister-
et mwiasierio. Postea aucioris noinen siimpsit, ciensis. Ctrins horiiiii, an ailerius forlasso CCgno-
Itodiequc relinet, S. Richarii iii Pontiiio pago dioe- uiinis abbaii scribat, incertum.
5(55 FJMSTOI.^ — 1 IB. H. 586
eiuendal. Fossa juxla allare, qux sacrificioruiii cl A in exiUi morlis, quaiulo sana et iiilogra, qualis de
holocausloruui reliiiuias sivc supciflu:» solol exci- l.aplisinatc cxivit, aiiima cjus ad domuni ipso pio-
pere, iion uobis oppilata sed aperla rcscrvciMr, quia pitio redibil. Non ergo poenile.il vos ad horam il-
etipsum allare concavum ct in modum relis lieri lum amisisse, quem perpcluum Iralrem ci nionit-
chiim rccipilis. Prodcrit ei scnsisse laqucos
jussum esl, qualcnus ct ciwcrci. excipiat, cl vaporcs ciii.ii
diaholi, quihus Dci adjulorio conlntis, aniina cjus

admot% flainmae intrijisccus iisque ad aniuiam fo-
veal. Nostrum altare, quod est non hujiis crcalio- libcr^ta est. Tani enim nos, quain fratrcs iioslri,
paternx tantum generationis, nec non ct clerus de castro nostro (»9) testinio-
•is, sed in excelsis ,
el in lerris maienia; uihiiominus tantum conccptio- nium ei pcrhibcmiis, quod rcligiosius sc habuit in
venlrcm hahet ehuraeum qui- saiculo, qu:tin mulli in ciaiislro, duiii ferc septen-
Ris Jesiis Cliri>l'is,
dcm, sed distinclum sapphiris :*qualeiuis el ex vir- iiio nobiscum coiiversatus est. Exempla inisei icor-
lute Dei nostras delcat ignorantias et peccala , cl di;e pUirinia suppoiierem, nisi viscera Joseph jani
ex susceptione humanae nalarae noslris infirmiiaii- in vobis mola ad iniscricordlam praisentircin , ti
bus ex his quae passus est compati novcrit. Noluit nisi nioduni cpislolarcm cxccdcre timereni. Brevi-
autem plagas illas sancias et vuinera in cruoe sus lcr tainen el conipcndiosc paliein prodigi lilii ad
cepla, ita recludi, quod meaius veni» ct iudulgcn- B eum rcvcrtcniis cun; vilulo saginalo, stola, annulo
lia» peccaloribus obstrucrentur ; sed adliuc inanus et calccaincntis occurrcntem, ime accurrentem
habet expansas in cruce uicens : Vcniie ad me, om- monslro : ct Jesu:n aequc liliuni Mariai virginis, ad-
nas qui laboralis et onerati estis, et ego vos reficiani huc Thoma; apostolo lalus ct inanus osleiidcmeiii,
{Maf.ih. \i). Quia igiturviris sapienlibus sciiho, dc iit quasi pctva relugiiim crinaccis, in tavcinis ct
arca sapicntia; veslra; quanlaslibet quisquilias inu- foraniinibus su.-c passionis piillos fugieiiies adinit-
tuare mihi concedat eadem sapientia, quse nun- tat, cl ab inseculione milvi rapacissinii tutelur.
ûam caret afflucnli bonitale et copiosa largitatc. Olcum ilaquc de capiie vcslro iion deliciat ,
quia
Pto fralre Ansfredo, imo pro causa ejus, qiii ad posiquam Sareplcna inulier, id est Ecclcsia. Eliam
vos revcrtilur, haec intimare nec mihi pigrum est, jiavit, id cstChrislum rccepit, fariiia niiscricordiai
nec vobis onerosum esse debct. Causa cquideai sua; divinai non defccit ncc Iccj thus olei immiHUtuS
,
abacessionis differens fuit ab aliis, qui propositum cst. liaquc ncc ubcra sint vobis arenlia, nec steri-
sancta; religionis irreverenter abjiciiint, el lanquam lis vjlva, Christus enim non de sterili natus est,
canis ad vomitum rcdeunl {II Petr. ii ). Effectus sed de puella gratia virginitatis et fecunditalis ple-
fiiquidem caus.i; ipsain probat. Non cnim abjccte na. Yalete. Quidam clcricus beiie lilteratus, qui irt
pudore et reverentia sancti pvoposili , cum niere- lege Domini die ac nocle incdilalur, januam ve-
tricibus more alioruin Iiipanaribus se immiscuit, strain pulsat, magislcr Willclmus, ut ad conviviuin
vel aliis cnormilatibus sxcularis convcrsationis ru- sive ad coenam Domini admiltatur. Vestem siqui-
pto fcedere sanclitaiis se immersit. Non ergo a vo- deni habet nuptialem, id est paupeiem et humilcm,
bis uno et indiJerenti modo rcrum causie pensen- iion villosam, nec pomposam. Quo ilaque substan-
lur. Quamvis enim in nienle divina causa atque tia et spiritu pauperior, eo socielaie Christi dignior;
ratio omnium habcalur, tainen sicut fluvius, qui Kogo ui illum recipiaiis. Orale pio nobis, qnia
egreditur de paradiso in qualuor capila dividitiir^ ovem veslram detonsam bene vobis conservavimus,
sic de illa radice divinse disposiiionis rami innume- cl cum multa lana remisimus.
rabilium causaruin, et iii se eadem manens diver- EPISTOL.4 CXLIII.
•as propagines exuberat , universitate eorum qu» \D ABBAlliSl VILLARIENSEM.
fuerunt, vel sunt vel erunt. Quisque eniin eventus [vii, 5.] Abbati Villariensi. Petrls abbas Sancti
sive effectus de propria causa proccdii. Inde est, Rcmigii.
quanlum ad prxseiitera causani atlinet ,
qund ma- Munus amicabile est amico soHiciludinem gere-
nus Moysi, quam primo de sinu Icprosain retraxit, d re. Pluris etenim est munus animi quam nummi.
secundo remisit, et .ârni reliqiise similis apparuit. Sollicitudo autem implct aniinuui , non m.iuum.
Similiter frater Ansfredus, cum ad clausirum san- Unde nec tam facile toUiiur de corde sollicitudo
ctae congregationis vestrse , tanquam ad sinum amoris, quam cilo exculiiur dc sinu vel manu pi-
Moysi, conversus contineretur, nulla in eo lepra cri- gnus cujiislibet malerialitatis. Cum igitur a fratrc
minalis peccati apparebat. Ciim autem de cluustro H. diligenter de statu vestro quaererem, audivi vos
exiit,tanquam leprosus apparuit. Favenie igilur et in labore hominum esse et caUcem sororis nostrae,
agenle divina jussione, ad sinum Moysi lanquam , quae est passio Christi, cum his qui in torculari
ad virum priorem rediens dicit Melius raihi erat ; premunt, Irequentcr bibere. Amara quidein potio
tunc magis quam nunc, nunquam inde postea exitu- bibentibus illam, sed spem salutis optimam in se
rus, nisi ex inandato abbatis, vcl vocatione coelesti hahct rcpositam. Nihil enim ad coelum euntibus lu-
JACOBI SIRMONDl NOT;E.

(49) Clerus de
castro nostro. Caslro S. Remigii, tamelsi mocnlbus urbis inclusurti, Burguni S. Re
Insuburbio scilicel Remcusi, in quo situm mona- inigii eam partem vocaiit.
&terium et aliae basilica; coniplurcs. Nunc etiam
Vatbol. CCII 19
^7 PEIKI CELLENSIS M8
lius, quam scqui stratam sanguiue Christi linctam, A prodiguni, nisi compunciionem et mandaloruni Doi
quara vestigia clavorum inipressa prospicere, et observalionem proprie retineret. Sic monet Sa-
anteoculos suos Cliristum semper persoriptum et pienlia : Derivenlur, inquiens, forttcs lui An plateis
prjescriptum inspicere. Reclissimum lioc iter ad (

Prov. v ), quod ad alios ;
Sit tibi fons proprius ct
tribunal gratise. Via haeclatronibus vacua, et linem non commumcel ex eo a{ienus {ibid.), quod ad ic
suum pertendens ad iHum, qui peregrinantibus est ipsum. Bene olTerl, qui sic dividit. Progrediatur
via, pro0ciscenii')us veriias, pervenientibus vita. epistola, et demissa facie quae sequuntur eloquatur.
Duri sunt lapides ad caput Jacob in ilinere quie- Nobilitas vestra et lilteratura , sicut de canie et
scenti, asperi silices cacumina montium pelenti, sanguine sunt , sic carnem et sanguinem , nisi con-
pungunt spinae et tribuli teneros pedes, femori in- dimentum religionis inlerponatur, sapiunt. Regu-
liguntur sagittae, sed nunquid non erit finis ? Fi- lariatamen irregularibus ab opposilis sese obji-
neni, inquit apostolus, Domini vidistis, patieniiam ciunt. Claustralis disciplina in habitu et forma re-
Job audistis (Jacob. v). Quid igitur post finem, quid gularium dcputantur. Carnalia et saecularia regulam
in fine? Omnis consummationis vidi finem, latum aut exuunt , aut inierrumpunt. Operiat utique vc-
mandatum luum nimis {Psal. cxvui). In fine siqui- laraen religionis turpitudinem lubrica; carnalitalis :
dem apprehenderous quae sit longitudo, latitudo, et in abbate monacho lateat ventosre nobilitatis, <t
sublimitas crucis Christi, et profundum. Longiliido superfulgeat vexillum humilitatis. Dicat igitur con-
dierum in dextera ejus ; lalitudo, ut sit tanta co- scientia iii vestimcntis ovium sepuUa : Quoniam
gnitio de Deo quanta dilcctio, tanta dilectio quan- non cognovi litteraturam , introibo in polentias Do-
ta beatltudo, tanta beatitudo quanta dulcedo Dei, rnini {Psal. t,x\). Item : Absit mihi gloriari , nisi
tanla di:lcedo quantus ipse Deus. Sublimitas, in in cruce Domini mei Jesu Christi {Gal. vi), Vera
capile Nazaraî, Jesus JNazarenus rex angelorum. nobiliias nunquam superbit ; litteratura saecularis
Profundum, cum omnia subjecta erunt ei, prjeter inflat, si illam charilas non reprimat, Ecce supcr
illum qui sibi subjecit omnia. H<£C, charissime candelabruin prxclarum lucerna superposita in al>-
fraicr ei domine, charissimus filius vester H. a no- batia Sancti iEgidii , si clare ardet , plurimas ad-
bis nolcns vacuus redire sua instantia extorsit ventantium regiones illuminat : si declinat in ob-
ison a nolente, sed ab obscsso multis curis et tur- scurum seu vaporein fumi, offendit videntes. Sic
bis. Libenlissime vidimus novum hoininem factura itaque luceat lux veslra, ut videntes glorificent Pa-
de vcteri, rcvcrsum de regione dissimilitudinis ad trem vestrum , qui in coelis est.
pairem clementissimi pecloris et redundantissimae

q EPISTOLA CXLIV bis.
pinguedinis. lluiic vobis alfectuosius commeada- ad basilium et alios priores cartbusienses.

uius, tanquam muluai dilectionis pignus, et fratrem, [v, 9.] Dominis et Patribus Basilio (51) cum ca;te«
quein ego aliquantisper enutrivi, et valde diligo. ris prioribiis Carthusiensis ordinis , frater Petris
EPISTOLA CXLIV. humilis abbas Sancti Remigii, saiutem cum oiunt
ad abbatem sancti ^gidii. devotione.
[ix, 7.] Abbati Sancti .^gidii (50), Petrus abbas Ad glorificandum Christum vos convenire , quo-
Sancti Remigii. tiescunque conveniiis , non ignoramus. De nullo
Vagabundas frequenter litlcras ad diversos huc iiaque ncgolio saeculari directionem cordis vestri
illucque absque emolumenlo allquo devolvimus. impedire sine dubio fas est. Commonere autem vos
Una vero res seria plura redimit otiosa. Columna dignum est , ul quod facitis usque in finem facere
quoque firmiter locaia susiinet in se residentia studeaiis. Virtus enim boni operis de radice pro-
etiam titubantia. Uno lucto plures jacturas com- cedit bonx inteiitionis, et in perseverantia dilectio-
pensat sedulus negotiator. Ut ad nostra veniamus, nis perficilur, et omnis laus in fme canitur; melior
delictum Judaeorum diviiise sunt mundi , et dimi- quoque est finis orationis quam principium. Haec
uutio eoruin divitix gentium. Ilaec idcirco prseliba- ideo prsemiserira , ut quia manum misislis ad for-
verim, ut non siiie Fructum
fructu scribam vobis. tia, semper ad ampliora et anteriora cbaritatis
dico, noii qui pcrit, sed qui permanet. Permanet opera extendere contendatis, ad ejus imitationem,
aulein quidquid Deo placet. Placet vero Deo vera qui dum in mundo esset, porrigendo manum,
dilectio, pura oratio, sancta compunciio, manda- corporum lepras, oculorum caecitates, aurium sur-
torum Dci observatio. Suum posse&sorcm nec ava- ditates, et labiorum silentia curavit. In fine vero
rura nec prodigum faciuni. Avarum redderent , si prorsus in cruce manus extendens , coeli et terrae
dilectionem et orationem aniicis non erogaret; universaliter plagas et vuluera antidoto sanguinis
(50) Abbatis /Egidii. Viro nobili ct litlerato. Mo- sanotiiKonia,doctrinaqueiIhistri. Huic ilerum, uni-
nastcriuni cst in Seplimania , haud procui a Rhu- versique ordinis coiniiiis , quae quotannis baberi
dani conflucntibus, quod oppido oliaui nomen fe- sokiit, scribitcpistolamil, necdissiiuiiiarguniento;
cit, sui priiiuiin juris.in Cluniacensium poslca nune quideni pro monastcrio in Dacia Esquili ar-
dis<iplinain potestateinqiie translatum. chiepiscopi rogalu erigendo lum vero proTretensi, ;
(51) y;,jsi/ic;. [Majorii Carthusia; priori vni vilcc quod Henricus comes meditabalur.
889 EPlSTOLi€. LID. IL S9<)
sui curavil, et conlra omnia rccidivn, validissimam A obtulit. Quis vero discipulus sit, de quo dicitur
luedicinam in cornu crucis , omnibus posteris us- Mulier, eccc filius tuus, jam credo animadvertitis.
que ad cousummationem sxculi reposuit, ut qui- Tangit enim vos hxc sententia, quia xtcrna prx-
eunque crucfm suam post eum bajulaverit vilae , deslinationc, et moderna vocatione, sollicitudinem
xtemx compos et particeps contrariam valetudi- , hujus inalris veslra; decreto inviolabili gratia Dei
nem tiraere non habeat. Frater isic prxsentium , injungit. Temerarium autem cst, et inhumanum,
iator, per nos et per multos alios rogat mitti ope- tam divinam ordinationem respuere quam malri , .
rarios de vobis in messcm Domini. Messis enim fldcle obsequinm denegare. Igitur tanquam Issachar
multa in Dacia jam alba ct ad metendum sed ope- ; asinus foriis, cervicem et humcros huic electioni
rarii pauci, sed minor numerus qui non potest supponiie, et dc Dei auxilio (ideliter prxsumite,
suflicerc ad edendum agnum. Non sit itaque vobis quia spiritusadjuvat inrirniilatem vestram. Mihi au-
pigrum non durum. non desperabile niittere ex
, , tem amico et lideli vestro gaudium est et exsulta-
vobis, qui nomen Dei et sanctum ordinem vestrum tio,quod tantum aniicum in lam cxcellenti ioco
in terra illa portent in spe pcrcipiendi fructus merui videre sublimatum. Nam et ipse servus et fl-
centesimi , aut potius millesimi. Corona vestra ct lius sum Cluniacensis Ecclesix. Yalete, et per nos,
gloria, si boao exemplo vestro animas plures Deus ^ oro, transilum facite.
iQCrulQS fuerit , et in regno glorix de salute alio- EPISTOLA CXLVL

nun merces vestra amplior et gloriosior in con- AD R. ABBATEM CLUNIACENSEH (55).
spectu Dei et sanctorum angclorum erit. Valete. [ix, 11.] Non omissis excubiis Dominic:e sepul-
EPISTOLA CXLV. turae vestri habens memoriam, sancto Sabbato opus
AD iHEOBALbUM CLUNUCENSEM ELECTVII. aggredior lege non prohibitum. Nec legere namque,
'
[ix, 3.J TuEOBALDO elccto Cluniaceusi Pe- nec scribere prohibet lex. Lugeo interim cx lege
(52) ,
TBOS abbas Sancti Kemigii. sua contra legem proscriptum Jesum exira synago-
Gemebundas, ei quasi intestinorum suorum ttl-

gam, extra civitatcm sanctam tunc profanam, extra
multuosa collisione seu conquestione , et velut a vitain.Sed Christus proscripius meliorem adiit
ftilgure et tempesiate percussas a vobis recepi litic- mansionem, populum chariorem, civitatcm san-
ras. Horoinem siquidem redolebant salis conturba* ctioreni, lectulum gratiorem, mensam suaviorem.
turo et exterritum, ac velut repentino supervenienle Quid plura ? proscriplus a Judieis ascriplus est rex
lonitruo pene jacentem exanimatum. Ncc mirum. et Dominus in coelis. Deexsilio migravit adregnum
Res namque nova, lam sua novitale quam magnilu- p ab his qui odio babuerunt eum gratis, ad illos qui
diue, bominera audacissimum et fortissimum potuit obsequuntur semper gratis, a cruce ad coeium, a
concutere. Qui ad crucem ducitur, gemcns et lu» patibulo contumeliae ad thronum gratiae. bcnigna
gens merito conqueritur. Si crux a cruciaiu dicilur, paiientia, quousque sustinui locum contumeliosum,
noune in cruce cruciatur, cujus humeri imporlabili populum injuriosum? Certe non una die, non
oneri supponuntur? Profectoamodo tot molas sup> mense, non anno, sed annis multis, quatenus poe-
portabitis, quot monachorum curam recipielis. nitentiam de commisso agerent, et indulgentiam
Quid ergo? Nonne cum Apostolo dicetis Qui$ infit' :

acciperent. Dormis, Jesu, in monumento, nec ore,
Ma/ur, et ego non infirmor? quis tcandalizalur, et nec naribus ullos strepitus facis medium noctie :
«go non urorf {11 Cor. xi.) Ecce timor, ecce anxic- silentium tenent omnia, donec surgas, donee evi-
las, ecce cruciatus. Sed quid? ubi consolatio? ubi giles, donec apostolos dispersos revoces. Mittat
revelatio? ubi tanti doloris remedium ? sine dubio gallus vocem, et melius cantet in Christi resurre-
in Cbristo. Nam ipse primus asccnsor, mltigator et ctionequam in Pctri negatione. Rauce tunc cantavit
sanctiQcator crucis ;
qui suo cruciatu nostros absol- dicens Raucx factx sunt fauces meae a coniurba-
:
vit cruciatus in cruce, et de cruce dixit : Mulier, tione hominum, a tempestate procellarum. Ubi
ecce filius tuus {Joan. xix), et discipulo : Ecce mater j^

enim in terra vox clara, quando Verbum suffoca-
tua Sed quid hoc ad rem? quid ad praesen-
{ibid.). batur, quinimo et verberabalur, ut veriias suppri-
tem quaestionem? Multum per omnera modum. Nam meretur? Sed parvo intervallo factusest terraemotus,
inuUer est Cluniacensis Ecclesia, quae est mater quia surrexit Dominus, et cantavit gallus, surrexit
omniuro nostrum, quae de fructu ventris sui plures Dominus de sepulcro. Non ter, sed millies gallus
manipulos sanctarum animarum ab Oriente et Occi- Christianorum singulis noctibus, singulis civitati-
dente in sinu Abrahae, Isaac et Jacob, jam colloca- bus, singulis sanctorum congregationibus cantat
vit, et sponso suo poma nova novitioruni, et vctcra Alleluia,cantat etChrisli morteraet resurrectionem.
antiquorum et senum, in coelesti mensa frequenter Unde : Gallo canenle spes redit, Clc. Alius quidam
JACOBI SIRMONDI NOTiE

(5i) Theobaldo eteclo Cluniac. Anno 1180. Anno rem, snbscribit ipse Theobaldus episcopus Ostiensis
unico fuit abbas Cluniacensium. Poslea cardinalis et Velilemensis. .^ ^
Ostiensis a Lucio pontiflcc creatus est. Itaque
III (53) H. abb. Cluniac. Hugonem Iv, qui Theo-
in Urbani IH et Clementis III privilegiis ad Hugonem baldo cardinali successerat.
abbateu Cluuiacensem, Tbcobaldi hujus successo*
K91 pi:tiu cellensis 592
ineffabillis gallus de ccelo inlonuit, diccns : Exsurge A rinis. Ul ci go a nobis ipsis tam proprii quani futuri
^loria viea, exsiirge psallerium et ciiliara iPsal. lvi). exsilii amovealis anguslias, dilectioni vestrae allen-
Fili, gloria mca nam! filius sapiens gloria esi pa- tius supplicamus, ul eum inlervenlu comiiis Flan-
exsurge, dormisli, somnum cepisli, saiis esl, drensis» el vestro, reconcilietis regi Anglorura, et
tris ;
sicul videritis expedire, ei litieras regis patentes

exsurge, ultra non dormilurus, sed inecum in glo-
ria mea vigilaturus ad psallcndum, ad citharizan- perquiratis, quibus sccure vedeat, et suis in pace
duin vicinis et amicis meis, qui libcnter, non im- fruatur bonis. Scialisquc pio certo quin iios in nuUa
pudenter auscullant vocem tuam. Concenium certe re magis poteritis promereri, nec est quod dissi-
ccsli cantandoet psallendo dorniire facis. Veni cum muletis, quia conslat pluribus, potcslalem vobis
psalterio, veni cum cithara lua. In psallerio decem esse collatam, si voluiilas adfuerit.
chordarum cantabis, quia super novem ordines EPJSTOLA CXLVIII

angelorum cum homine redcmplo coilocaberis. Ci- AD ACBATES S. MEDAUDl ET S. CniSriM.
Iharam quoquc passionis Uix perciile in auriltus Sancti Medardi (55) et Sancti Crispini abbalibus
nieis, quia illum qui non debuit condemnari con- Petrus abbas Sancli Uemigii.
demnavi, ct volo ut senior ille frater, qui in agro [v, 21 .] Nescit verae amiciti.Te naturam ,
qui in
occidit Abel, meam audiat diabolus symphoniam el ^ amorc imitatur arnndinem vento agitatam. Sine
chorum, non ut delecteiur, sed ut confundatur, ct profunda radice amicilia, accidens est non substan-
sil ei in teslimonium sua; malignitatis el ineae beni- lia, species non virtus, fenum de tecto, quod ante-
gnitalis, qui dedi filium ut redimcrcm scivum. quain evellalur arescit. Trcs itaque pra;cipuas an-
Hanc portionem mihi hodie contulit Dominus de cillas, sine quibus vivere nou potest, comites habet
6ua passione et resurreclione, anlequam ad no- et pediseiiuas, justiliam, palientiam, et conslantiam.
strum capituhim accederemus. Tingite panem ve- Jusiitia suum jus unicuique servat; patientia, "si
strum in aquam crassam vituli saginati, et sicut fortc intervcneiit, iiijuriam salva integritaie amici-
adipe el pinguedine repleatur anima vcstra. De his tiae lolerat; constanlia nec qualitate nec quantitate
haclcnus. Miilo fralrem Stephanum qucin diligilis, pactipraevaricaii exspirat. Quis ergo abduxii? quis
ciwa fralre suo B. quatenus eo pacto sub fralre suo seduxit? qiiis exturbavit funiculiim hiinc triplicem
domus nosirae de Provincia curam habcal, ut vos a sacratissimis visoerilius dominorum el ainicorum
habeam de indemnitale
ci fratrem ejus fidejussoics meorum, abbaiis Sancti Medardi, et abbatis Sancto-
bonorum nostrorum. Eslenim in hoc oflicio novus, riim Crispini et Crispiniani? Moriaturnon vivatlam
et necessc est ut habeat bonos adjutorcs et consi- nefarium et nefandissimum scandalum servorum
q
liarios, doncc per se ambulare didiccrit. Dei, quod dc radice velustissimi colubri , id est
EPISTOLA CXLVII (54).

inepiissimae avaritia; prodiit. Subornat se quidem
AD UUGOMKM 4BB\TEM S. AMANDI. occasio avaritiai vestimentis juslitiae , sicut Jacob
Joannis Saresb.edit.GiLEs,Oxon. 1848, in-8*, tcstimentis Esau valde bonis, et Jacob meniilur se
(Oijp.
1. 1, coL 192, epist. 136.) Esau. Patcr tainen universorum , qui quasi oculos
Amicorum fidem articulus necessitatis cxaminat, caligantes exhibct , dum ipso judice, ipso omnia
et qua quisque moveaiur ad alium affeclione con- regentc, injustiiia justiliam opprimit , nec poenam
vincit. Nobis autem, qui jampridem tolum animum recipit, quasi miratur detanta hominura fraude, qui
devovimus obsequio vestro, devotumque Domino sub oculis ejus non timent menliri , et in invicein
Buctore inviolabiliter conservamus, gravis et one- fraudare, dicens Vox quidem, vox Jacob, sed ina-
:
rosa incumbit necessitas, quam vesira gratia, de nus, manus sunt Esau {Gen. xxvii). Praeferl quisque
qua plurimum confidimus, speramus, el petimus altercantiiun jus authenticum el regulaie se habere,
sublevari. Nam quod furlasse mirabimini, addicti nostra, inqiiiens, diu sic possedii Ecclesia.el noslra
sumus exsilio, et in eo jugi sollicitamur et torquc- sic. Ecce Jacob in voce. Deinde pax cordiiim con-
mur quidem clericus quidam nobis
anguslia. Si D cutitur , antiqua familiaritas excutitur, obliquantur
longe semper amicissimus, cujus omnia lam pro- oculi, caslissimi amplcxus solvunlur, de allero alter
spera, quam advcrsa a multisj relro teniporibus conqucfitur, inncxi discipulorum paricles in domus
noslra sunt, litterarum erudilione el morum hone- scissuram partiunlur. Ecce manus Esau, Redite,
slale, laiito cunclis probalior, quanlo nolior, ab amici charissimi, redite ad cor. Non grandis que-
Anglia exsulal apud iios, et nos domi nostiae exsu- rela, grandis aulem est de hac discordia inter no-
lamus cum illo. Sustinet eiiim indignalionem rcgis tos el vicinos vestros infamia. Prxdecessorum vc-
Angliac, non suo quidein merilo, ut de noslra cl strorum temporibus, nec in personis, nec in rebus
ipsius loquamur conscicnlia, sed quia doniino suo mouasieriorum vesirorum dicilur fuisse invenU»
Canluariensi archiepiscopo, utoporiuit, scrvivit.ls tauta concordia, quantaiu lirnio et fralerno foedere
est magisler Joannes de Saresbcria, bonum testi- hacteiius ad inviccm excoluistis. Unde ergo lam su--
monium habeno in parlibus cisuiarinis <'t iransma- bito valde odiosa advcnit siniulias? Quomodo ausa
J VCOm SIRMONDI NOT^.
(M) Novn. nobilc S. Benedicti monasleriuin, vel S. Gregcnil
(55) 5. Medardi abb. Apiid Sucasiones. Vclus ac p;ip;K privilpgio ctarissimuu'
593 EPISTOL.f;, - LIB. II 594
est sacra pcnctrarc pectora exsecrabilis ei exsc- A EPISTOLA CL.
cranda itMneritas, qiia pacis ciibictila inquietarentur,
AD EUMDEM (58)
ct ulriusque pacatissiina quies intempestive soUici-
lala infeslarelui- ? Resarcialur rcpente amoris vin- Lugdunciisem archiepiscopum nobis all-
[vj, 18.]
culuni, ne ciiariias in aluinnis suis sallem unius qiiando scripsisse dc revelatione pretiosai moriis
diei, ne dicam mensis vel anni, prxscriptionis in- sancli el gloriosi niartyris Thomte non Au-
teneo.
currai dispcndium. Qui oniin ait : Sol non occidat divi quidem, sed a quo audierim nicnte No-
excidit.
super iracundiam vestram {Ephes. i\), rcgulam juris lui ergo cerla pro inccrtis scribere. Superflua enim
praefixit, quam intulum esl prajvaricari. Gravisenim sunt impendia luceniae, ubi sol mcridianus lucet
sumitur vindicta de illo qui Evangelii jura violat in virtute sua, et denigrat majcslatem verorum, ad~
perpelua. Quare, inquit Aposlolus, non magis inju- niislum modicum fermcnli niendacii el falsitatis.
rtam accipitis ? quare non magis fraudem patimini ? Credo cnim magis laborandum, ut plura demantur
{I Cor. VI.) Sordet religio, ubi prsevalet ambilio; miracula, qua^ mera verilate fulciuntur in gloria
lama foedatur, si res injiisle auferalurvel acquira- Dci et pra^fati marlyris, qiiam ut aliqua furtiva et
tur: conscienlia molestaliir, si stimulo elationis emendicala siipponantur. Omni siipplicaiione etpo-
qiioquo modo pungalur. Oleum qiio caput mentis " slulalione tam vos quam omnes (|ui posteris tradi
impinguatur extra funditiir, si pluris pecunia'quani luri estis memoriam mirabilium vestri etnostri mar-
justitia hal)eatur. Ilaque interpono partes nostns tyris exoro, ut nihil nisi septcmpliciter examina-
araicitiae, si forte recognila cognatione antiqux fa- lum, purgatum, et colalum fidclissima veritate scri-
iniliaritatis, reporrigant sibi hiantia corda rcconci- baturde eo velde iniraculis ejiis. De monachoMon-
liationis mutua brachia. Ilogo ut dies per amicos tis Dei, nomiiie Gaufredo, refero quae "eraciter fa-
vesiros accipiatur, in quo de concordia familiariler cta partim ab ipso, plenius a quodam monacho no
agaiur. Valele. stro, qui tunc temporis ibi scribebat, audivi.
Forle
EPISTOLA CXLIX. ab Anglia charta miraculorumsancli Thomae adnos
AD PRIOREM CANTUARIENSEM devenerat, et a nobis ad fralies de Monte Dei. Jam
[vi, 9.] Me debiiorem vobis consiiluil lam obsc- dictus frater turgidiis et inflalus toto corpore , ut
qiiiuin dileclionis , quod omnibus ex parle nostra vere bydropicus, cellara egredi non poterat. Accepta
per vos transeuniibus impenditis, quam charissimi ilaquecura fide e.i invocalioiie sancti nominischar-
nostri inagislri Joannis gratia, quam plenissime ta, tetigit pedes suos, el tibias, et loUiin corpus
obliiieiis. Noviis quoque a Deo vobis collatus mar- suum de ipsa , i^t in lantum convolavit ut parvo
^
tyr ad suae sepulturae locumatlrahit et allicit. Quem tempore inlerposito ad Ecclesiam, et ad olficia sua,
*
enim prae aliis mortalibus virum constantem, et in qon tamen ex loto curaius, rcdiret. Addo niiraculum
fide vcra fundaium cognovi, cum sanctis angelis et plus jucundum quain iitile. In capclla noslra libel-
martyribus jam annumeratum (56) corde credo, et lus qui legitur in capitulo de natalitiis sanclorum,
ore confileor. Pr»sumo aulem et ipse de orationi- el de recordaiione defunctoruin nostrorum, nescio
bus ejus, utique quia dignum fecit me Deus suis quis forte furatus cst. Alicra die cum flagitareni
bcnertictionibus, colloquio, cognitione »tque fami- more solito legi leclioncm cx ipso libro , turbalis
liarilatc. Accedit et hoc ad cumulum totius ainici- capellanis non est inventus libellus. Cum vero de
tix, quod in lurbineillo ct tempeslate pcr M. Joan- negligentia cl de incuria mal;e cuslodiac eosdem
iiem (57) salvatus et conservalus esl. Noluit Deus capcllanos increpai-em, unus enrum, nomine Fiobt-r-
slellas omnes cum magno illo sole simul de terra iHS Anglicus, qui frcquenter missam ad allare, in
vestra lollere. Ideoreliquisesalvae faciae sunt. Plane quo rcliquije sanctiThomae continentur, cclebrabat,
bene appellaverim siellas, doclrina et vita relucen- in hanc voccm prorupil : Cerle nunquam crcdam
les tanti patris filios, et tanli Thoniam esse sanclum nisi reddiderit nostrum li-
doctoris discipulos. ,
Utinam radios suos libere, et absque interpolalione D bellum. Fere post mensem, redditus est nobis liber.
lenebrosae noclis exercere valerent. Caeteris enira Si hoc miraculura est, isiud verum esse confirmo.
lerris veslra melior et clarior appareret, si doclri- Valeie. Sanctum convenlum et M. Joannem salu- ,
nam illorum reciperet. jatc.
JACOBI SIRMONDl NOT^.

{bii) Mariyrihus jam nnnumeratnm. Annumeranduin verbis ; Dicilur namque et constanter asserilur, pcst
haud mullo post aposlolica auclorilate decrevit passi(mem suam mullis appnrvisse in visu, quibus
Alexander pont. anno 1172 dic primo Quadragesi- perldbel se nonmorluum ess3, sed vivere, et non vul-
mx, ut est in ejus epislola 54. nerc, sed vulneriim tanlum cicatrices ostendit. Dc ini-
(57) Per M. Joannem. Saresberiensem, qiii nota- racuiorum aulem fama, quae B. marlyris occasiim
rius et familiaris fuerat B. Thomae. Itnqiie ilio in- mox secuia cst, in lilteris Liidovici regis ad .\lexaa-
columi non totus obiisse B. thomas videbatur. druni eunidcm Etecce ad tumnlnm agonistw, ul rc-
:
(58) Quod de mortis B. Thomac rovelalione ini- velatum revelatur gra-

est nobis, divina in miraculis
eo spectare vidctur, qiiod a muliis
lio epislohe ait, lia., ct divinilnsdemonstratur ubi humatus requie' ,
proditum cst atque in litleris "Willclmi archicpi-

, scit, pro cujus nomine decertavit.
scopi Senoncnsis ad Alcxandrum papam lcgitur bis
W5
EPISTOLA CLI.
PETRI CELLENSIS
A
m
EPISTOLA CLll.
AD PRIOREM ET FRATRES CANTCARIENSES. AD PRIOREM WIGOnNENSEM (59).
[vi, 21.] Rerum et teinporuiu varietas, quee uos
[vii, 20.] Priori Canliiariensi el cseleris fraln- ubique et undique circumvallai, non
sinit nos sta-
bus, Petrus abbas Sancti Remigii.
biligradu in eodem stare, aliquando quidem noslro,
Beata occasio , qua vobis admoneor scrioere. aliquando alterius vilio. Nam cum in eodem pro-
Miserum certe me judico de inertia , quae delinel
posito volentes slare pedem flgimus, frequenier
senectutem meam a visitalione quondam amici,
irruit, el occupat propositum slabilitatis nostrx»
iiunc domini, Patris et patroni noslri sancti Thomae decursus et incursus instabililalis alienx. Ijide esl,
preiiosi martyris Dei. Hinc arguit me conscientia,
charissime amice, quod contra propositum et vo-
inde excusat. Si viveret in corpore archiepiscopus
Thomas, nonne. inquit conscientia, ires et visi.ares
,
'""*'
. .
""
^'''"'
J'"
^^ P""'"™ ^* ^^
ill«m?nonae et marina pericula postponeres, et ^"['«^«••*^-. Tol.es siquidem rumore.
^^T
'"'^''
r^"""' ''"'''""' *''"""**
omnem a te torporem excuteres, ut amicum visita- ^f ^r'''"
!"**
T^'""" '
res, et mutua conferres colloquia? Econlra iterum

^^ '"'' P"'''''"' ^""'^'''^ s.isc.pimus. Clau-
""°f
laliarefertrSedmonachuses, sed abbas. sed senex, B T}^^!!!''^^'!^^^^^^^^
mant perire domum, prioratum ad nihilum redigi,
sed corpore invalidus. Monachi est, non egredi de
caslris Domini, imo de claustrls monasterii
et in summa jam paupertate delineri. Quid ultra?
abba- :
Nullum ibi monachura esse, solum pi iorem semivi-
tis est, procurare curae s.iae temporalem et regula-
vura palpitare. Mittimus itaque a latere nostro fra-
rem sollicitudinem : senis est, innili baculo suo sub
trem Absalonem, cujus indusiriaminmultisexperti
oliva et ficu et vite sua , et cogitare dies antiquos
ei annos aternos in mcnte habere. Invalidi sumus, et c.ijus si.idio, si ei gratia Dei adfuerit»
est,
ruinas illas reparandas et in melius commutandas
converti in %rumna sua, dum confringitur spina,
et dicere quotidie : Quis me liberabit dc corpore speramus. Commendamus ergo illum vobis, ut
vwrlis hujus ? Gratia Dci per Jesum Christum {Rotn. consilio et auxilio vestro fultus, ad honorem Dei,
vii). His cogitationibus disputatione et animse s.ise salutem, ac Ecclesise nostrae utilita-*
sua sic me
accusanlibus et excusantibus tem, valeat cominissa sibi strenue adimplere. Vsh
, interponit se statera
sequilalis mediam, sicque lilem lete.
resolvit , ut neulra
de conclusionc erubescat , sed pace bona aJteri ce- EPISTOLA CLIII.
dat altera. Pium namque est ire, pium non ire, AD EUMDEM.
bona est peregrinalio, quam comitata fuerit aancta [vii, 9.] PrioriWigornensi, Petrds Sancti Remh-
devotio ; religiosa nihilorainus detentio, cui assidue gii abbas.
adest pia conimemoralio, el eo intentio flagraniior, Neque subiianeus, neque repentinus soleo res
quo suo non Utinam sic me de-
saiiatur desiderjo. magnas disponere, sed cum multa mat.iri consilii
ferret angelus ad sancii sepulcrum, sicut Habacuc deliberatione, finis causarum appensione. Inde esl,
transtulit ad lacum leonum, non ut deferrem Da- amice charissime, quod non statim credo omni spi-
uieli refectionein, sed ut referrem peccatorum re- ritui, propter illum qui transfigurat se in angelum
missionem ! Constituo aulem interim absentiae iio- lucis. et sub pallio consuUattonis offeri ssepe vene»
slrje vicariura magistrum G. quem ad se vocavit D. num deceptionis. Viiium autem est, omnibus cre-
archiepiscopus Cantuariensls. Commendo itaque dere, et nuUi. Exemplo igitur illius, qui omnia
vobis commendabilem amicum et clericum nosirum novit aniequam fiant, et tamen descendit per ange-
eumdem G. qui senlit in se viscera dileclionis, mi- los probare utrum clamor Sodomorum, qui ascen-
scricordiie, el pieiaiis, quse ad nos habeiis, non pro derat ad coelum, opere compleretur, an non, diu
merito nostro, scd pro gratuito beneplacilo vestro. substiti acquiescere rumuribus quotidianis, de fra-
Cerie si priiuam familiaritatis vesirae porlara ape- p tribus noslris de Lapelee, vel meliores fruclus de
rueniis ei graiia nostri, credo quod ex prselibaiione ficulnea sperans, vel judicium tanquam meridiera
avida subsequeiur fames, et coniinuo dicetis, jam exspectans. Quia itaque crebrescit , non rarescit
non propter tuam luquelam illum diligimus, ipsum fumus fnnesine opinionis, securim appono ad radi-
enim cognoscimus et scimus quia dignus est ami-
, cem arboris, no.i.detruncans, sed relevans ra.nos
citia et contuiierniu bonorum. Excipiie iiaque illu.n .isque ad lerram inclinaios, imo incurvatcs, si forle
ianquain houesiuin clerlcum et bene liltcraium, ut suspensi ferant denuo uvas, non labruscas. Mitlo
epud vos possidcam hunc ramusculum, successione auieni n latero noslro fratres inlcgrx hacicnus apud
illius magnai arboris, quae iransplantalaest in eccle- nos opinionis, quorum conversaiionem, si de prse-
sia Carnotensl. Fuii e.iim noster alumnus mngisler fcrilis futuroi'um prxsagia apprehenduntur, bonatn
Joannes : et istc, uiinam simililer ! in terra vestra crcdimus ruluram et honesiam. Sit
JACORI SIRMONDI NOT^.
(59) Priorem 'Wicfornensem. Radulphnm, ad q.iem 155, quibus agit de Lapolecnsi S. Remigii prioratu
Sarcslicriensib cpist. 205, ct nostcr epist. 153, 154, in-\iiglia.
597 EPISTOL.f:. — U\h II. MS
quo si quid A vd ctun ipso pascil Clirislus qui dicil Superboet
CMin iUis manus vestra et consiliuin, :
suppleatur ad bene rcgeudam do- itisaliabili corde cum lioc non cdebam {Psal.c). Non
iiicis minus cst
cubal cliam nisi ubi pascil. Sed de bis iiacienus pro
muni noslram, ct ad famam dignam rcparaudam.
EPISTOLA CLIV. temporc. Dc me vero si vis scirc, onere tam anno-
AD ING. rRioRKM DE lAPELEE. rum quam peccatorum quolidie more meo solilo
prcmor. Tamen bcniguilate et clemenlia Dei adhuc
[IX, S.] Petrus humiiis abbas Sancti Remigii
bc. priori dc Lapelce (GO). cxcedcre valco, et iujuncta officii negotia «tcunque
Postuias in liUcris tuis nostrum slylum rccipcre, procurare. Paccm cliam boiiam cum fratribus no-
non alicnum. Sed hcbctatiis, sed rctunsus, sed de- stris, et cum archiepiscopo, et cum omnibus homi-
ni(|ue plenus squalore ct rubigiiic, qua facic trans- nibus habeo. Caput monasterii noslri renovare ag-
ire potcrit maie,cum potius sua rusticitate cachin- gredior, el cum Dei auxilio jam opus inchoatum ri-
nos nioveat, quam suos Ijctificel hospiles? Calamus dct, cl sequentis operis auspicia nobilia spondet.
quoHue nostcr annositate et desiictudine quassalus, Non excidit a memoria, quod aliquando mihi quasi
necnon ct lerreuorum solliciludiue assidua obstrii- rcprehensorie dixcris, studcre alia opera facere, et
ctus cl obstrictus, raucc sonat, ncc jam audilores non curare de mouastcrio. IIoc vcrbum, elsi per-
suos dcmulcct, scd malc commovel. Nc lamen hlii ^ functorie fuit diclum, non transitorie fuit auditura.
et amici charissimi petiliunculam cxcludam, vel Millc enim libras, adliuc simiil quingeulas postea
eludam, emendicalis repressisôlonlms iJietOT pro opere monasterii expeiidi. Salulo fralrem Du-
ct leporcm scrmonis posiponensT dies Dominica; donem. De bono odore veslrx conversationis gau-
passionis pra; oculis habens, moneo cum Jcsu par- deo.
liri suas contumclias, suas passioiics, sua flagella, EPISTOLA CLv
sua spuia, et totum eursum patientissimae dispen- ad priorem de valle s. petri.
salionis, qua pro nobis usque ad inferna dcscendit. [yi, 14.] De quaestione veslra, ulrum scilicet salva
Uednc Jesum a planta pedis usque ad verticein vul- conscienlia vere poenitens possit rcspondere antiqua
iicratum anie oculos tuos, aut aninium dcduc ad criminasibi objicienti, nihilest, aut ncscio quid di-
locum et focum ubi Pctrus negavit, ct quae cordis cis.utinam tempus etlicentiam largiorem scribendi
mcdulla non liquefacta tolum altare tam jcneum oblinerem Tamen quod in transcursu animo oc-
!
quam aureum siia aspersione implebit? Holocausia, cuirit, respondeo. Vera confessioet plena satisfa-
ait Psalmista, mcdullata offeram tibi {Psal. lxv). oiio, omnes yEgyplios, tanquam plumbum, in aquis
Medulla animae non est nisi de infusione gratioe. Si q vehementibus indiflerenter submergunt, adeo ui so-
anima, licet macra, tamen esuriens et siliens, magno ins Israelita , id cst virtus a Deo concessa evadat,
appeliln slillicidia elambuerit grati?E, vesperc, ct ma- et iEgyplii, i«I est peccati opprobrium tollatur a con-
ne, etmeridie; vespere,compIantata simililudini mor- scientia et ab iufamise nota. Sicut enim in bapiismo,
tis Jesu ; mane, rcnovata cum resurgenie Jcsu meri- ;
lam origioalium quam actualiura nulls supernatant
die, translata ad dexterara Palris cum Jcsu : ccrte in- reliquiae , sic in confessione illusirantur tenebrae, et
cbriabilur ab ubertate domiis Dei, diccus Sicut adipe :
„ox vertilur in diem, ut veraciter converso et coii-
et pinguedine repleatur anima mea {Psal. Lxii). Quare fitenti dicatur, fuisti aliquando tenebrae, nunc aulem
non saginaretur de vilulo saginalo? Quare non in- jux in Domino. Et sicut idem Apostolus ait de
Chri-
ebriaretur de flumine quod laetilicat civitatcm Dei? ^^q ^ £isi neveramusChrislum secundum carnem,sed
Habes vinum de vite vera expressum in torculari cru- „unc jam non novimus (// Cor. v) ; sic et de isto di-
cis, ct atlraclum aperto oslio lalcris. Sicul enim lo- catur, elsi noveramus peccalorem, niendacem, ho-
nellus foratur, ut vinum habeatur, sic latus Christi micidam, adulterum, injustum et impium, liqucfa-
lanccamilitisaperiumest,utexirelaquabaptismatis, clis iniquitatibus omnibus in fornace
confessionis»
ct sanguis nostrae redemptionis. Dunc quotidie su- reformelur ad sanclitatis imaginem, et dicatur bo-
Yerie,
mimus in allari sub specle vini. Allarc siquidem cst *^ nus, verax, innoccns, castus, justus ct pius.
xxii),
locus pascua;, de quo dicitur : In loco pascua, ibi inquit Scriptura, impios, et non erunt {Prov.
me Dominm collocavit {Psal. xxii). El in Canlicis : utique impii. Ut cnim toUitur nigredo supervcniente
Indica milii quem diligit anima mea, ubi pascas, ubi albcdine, sic malitia superveniente bonitate.
Nemi-
cnbcs in meridie{Cant. i). Quid est in meridie? In nem Jcsus semiplenc curavit, nemini gratiam suam
Tuce, in puritate, in veiilate, in charitatc. Qui latet modioinjuslomensuravit, ut totura seDeo exponcji-
ut anguis in herba, abscondens peccata sua, non totis ulnis misericordiae excipcrct.
non Sihc pa-
tcra
est in meridie; qui irapudice vivit, et templum Dei nitentia, ait Apostolus, suntdonaet vocatio Dei{Iiom.
gra-
violat iramunditia aliqua, non est in meridie ;
qui xi) ;
quia nisi ab ingratis semel a Deo concessa
revoc.ilur. Est namque in illo est, nec
cst
dolosus et fraudulentus esl, speciem pietatis habens lia non
non sed est tantum in illo cst. Cura
et virtutem abnegans, non esl in nieridie; qui tepet in illo est et ,
pri-
odio frateriio, non est in meridie. Non ergo ipsum, crgo vere confilens et vere poinilcns his ditetur

60) hfi. priori dc LapeL Ingelbcrlo fortasse, aut liigclranuo, qucm Lapeleensi S. Remigii in Angli.i
prioratui pricfcccrai.
599 PETRI CLLLENSIS 606
vilegiis, quis ncquam ocultis audehil duere judicia A ciiatis ei reliclis a Lucirero, quando slcul fulgur
Dei non csse jusia ei opcra reprehensibilia ? j/ln, recidit in lacuni laecis et miseriEe.
,
sancli angeli,
inquit DoKiinns in Evangelio oculus tuus Tiequam quol palmites de hac vinea
,
lulistis ad vos, quot
^t, quiaego bonus sum? {Matlh. x\\)S\c erunlnO' ordine claustrali vobiscum consedere fecistis in
vlssimi, id est gravissiniis occupati peccalis, per ccelestibus in Christo?Heu, heu! capile viilpes quae
correptionemprimi :et piimi, qiiisejuslosarbilran- demoliuntur vineas ; cucnilatos , qui iransferunt
tur, suam jusliliam constituenies, novissimi, id est terminos Patrum , et sepem regularis inslitutionis
gralia Dci vacui. His auctoritaiibus non improbe as- diripiunt. Hi sunt, qui rclia Domini rumpunt, qui
.sererc po.ssumus , veraciter posse respondere vere vestimenla Domini dividunt, qiii lancca linguae suac
poenitenlem exprobranti sibi antiquas elexlermina- laius jam pendentis in cnice ordinis effodiunt ; in-
tas abominaliones, imo per confessioncm antiqua- testina rcligionis in auras exsuffiant, et si quid
las et deletas, ncscio ita esse ut dicis, vel, nihil est vitalis spiritus renianserat,exst!nguunt. Sic arman-
quod dicis. De pra:senli cniin statu unumquemque tur filii contra patrem, sic geniinina viperarum vi-
judicat Deiis, nec alicui ad confusionem priores ci- scera materna crudeliler concutiunt, sic ab oriu
calrices peccatoruin a Deo opponuniur , cujus ut suo sepulcrum patens inordinate vivcndo ordini
aquiloejiiventusper iniiovalionem vit3e rcnovata est. B ppofesso aperiunt. Credo moveri vos conlra tantae
Quidquid au?em judex ignoscit, adversarius impu- slerilitatis auctores, quolies, juxta vos aspicientes
tarc non polest. Unde Aposloius Si Deus pro nobis, : coronam sanctorum spirituum et beatarum anima-
cjuiscontra nos? {Rom. vin.) Non enim soluni cuin rum, recordamini prioris sajculi, et magnae ferlili-
poenitenle, inio eliain pro poenitenie stat Deus, dilatis sinus vcslros replentis. Si Phinees adessel,
cens pro ea quae in adiilierio deprehensa ei dam- forte pugione suo hanc irain placarct. Sed ecce
nanda oblata fiierat : Si f/K/s vestrum sine peccato quisque ponit gladium in vaginam, nec est qui
cstjprior in itlam lapidem mitlat {Jonn. viii). Qua accingaliir ad vindicandum sanguinem patris. Inde
siententia illa liberala, cum ci dicerelur : Nemo te est quod mundiis plenus est cucullatis ct peiie ,
co«(ifj«Hatj7,77iu/icr.'(j6arf.)etiIlaresponderet:iVcmo, vacuus monachis, Inde esl, quod in area Domini

Dominc: Necego,inqu\l,teco7idemnabo{ibid)ônne palea non ventilatur, sed fovelur, non exstirpanlur
rectc dicere posset salva conscienlia, Non sum quse spina^, sed mulliplicantur. Ego, cgo unus de cuonl-
fueram , non siim adiiltera ? Tamen regiilariiis et lalis, video iniquitafein, et quid facio? Nequeo
modcstius iinproperanti et calumniatori responden- resuscitare ordinein mortuiim , et qiia patleniia
duin esi laliter : Melius posscs dicere, vel, Deus tibi ^ inler palricidas exsequias funeris ejiis celelirabo?
ignoscat hoc peccalum , vel si qua lalia sunt, ad Non valeo refrenare praecipilem cursuin ad bara-
exeinpliim Jesu, cui cum dictum esset : Nonne bene thrum, nunquid elTici debeo socius furum? Omnes
dicimus nos, quia Samaritanus es tu , et doemonium quidem currunl, non ad bravium, scd ad maliiin,
habes {ibid.), alterum simpliciter negavit, dicens : Eg» et ego quid ? Oplabam ciini Apostolo anatiiema csse
ila-monium non habeo (ibid.), de alio prorsus lacens. a Chrislo pro fralribus meis. Quis mihi det, ut cgo
De his hactenus. moriar pro te, ordo sanclissiine?in cujus pr.Tjsenlia
Abbas Sancli Crispini in prajscnli nobiscum ad quondam principes cessabant loqui, et superpone-
Montem Dei vinturus est, et mandal ul nobis ibi bant digilum ori suo. Juvenes abscondebantur cuin
occurratis. Si ergo potestis, facite quod aniicus ro- sederet in porta, el assurgebant, nec aiidebanl ad-
gat, qula de omnibus lunc raelius poierimus con- derejadverba ejus. Niinc deridenl illum juniores
ferre, et ad invicera, et cuin priore. Marcam argenti tempore, quia senuit Isaac, et clare videre non po-
et dimidiam ad faciendura caiicem EIIand;is' cano- terat; scnuit David,el calelieri vestibus nonpoterat.
nicus Sanctoe Marije Remensis iegavit vobis. Orale At Moyses cxx annorum cum esscl, nec oculorum
pro anima ejus. Valete. callginem sensit, neque dentes ci moti sunt. Etsi
EPISTOLA CLVL n Regulai professorcs, elsi speciem pielalis habentes,
AD FKATRKs MOLiSMKN.sES gicut Isaac cl David, senesccndo spirilu tepefacti
[vii,i-4.J Fralribus Molismensibus, PETRts abbas sunt, et oculi eonim caligavcninl ; tamen Moyses,
Sancii Ueniigii. id est bcaius Bencdiclus claris rd)i(itibus nunc
Ad monunicnlum ordiniG nosiri cum Jeremije nostras respicit pravilalcs, et in novissiino denli-
lamcnlationibus consternaius residco, et quadni- bus mordebit, acnisando apud Domiiuim suoruni
plici alpiiabeto, quia jamqualriduano madel felorc, couiemptores.
decrelorum et regiilaris professionis
vehcmenter aflicior. Fuit, fuit quondam de magno Forle dioitis : Qiiid ad nos parabola isla ? .4bbas
gencrc et nobili progenie ordo iste procreaius, Remensis slylo siio iiiquid tain inordaciter c\ obli-
pliam angelit is virtulibus morum informator pru- quo tangil iios? Qsiid do nobi.^ ad ip.ûm ? Kospon-
dcnlissimus, reruin mundanaruin contcmplor per- deo : Chnslianitatis sooiolalo, oidiiiis gorniauit.ntc
fectua, eidivina: voluntalis aniator idouetis. Hic hic antiqua, vioinilalis fainiliaritatc novi vos ct diligo
liiachia sua c.xlendil a uiari u.>qiie ad niare, de vos. Doleo itaquc, quod nimis cxlonuatur bonus
omui geiitc, qua; sub coclo csl, porlans in ulnis suis odor Ciiristi in vobis, lain apud vioinos, quam apud
usquc ad ihronum graliiC, el coilocan» in soliis va- loniotos. Doloo qiiod rogioiioin , iino rcligionoia
m KVISTQLJE. — Lll). II. 60-2
vestram, coram vobis a'ieni devorant qund tinea \ liornincm, seJ eliain a legc ct Dfco hxc approbala
:
nsurarum ct ds^bitornni snbslanliani veslram demo- in.slitiitio. Tribns enim vicibns jnbct Dominus
t!.-,t
lilur.quod nobilis piiella haclenns dnplicib"s vcslila in loge, nt Hebr.Teiis appareat anle Dominum, non
enormiler cxspolialur. Religionis siqnidem, et pos- 1;i>>i(mi vacnis manibns. Nun(fuam autcm vanum auf.
sessionis dotibns a Umdatoribus suis Fcclcsia ve- vacuum esl, sinus paternos, tanqnam sure profes-
stra ditala diii floruit; sed nunc jam exarnit. GaN sionis a!iinin«js, rehimbere, ct novos indc sibi sa-
lina illa Molismensis plena plumis, ct bcnc pennala porcs altrabere. Procnl igitur odorans ipse cgo
quot et quales de uicro suo loetus produxit.dum cx lam jucundos ct feslivos sanctilaiis veslraj concnr-
se colleginm Cisterciense (61) originario germine sus, prompto animo et vultu snbmisso. Amen pau-
pullulavit! Deus meus, de illo uno ovo quain innu- per inclamo, cl dc orationum snlTrdgiis snblcvaincu
inerabilis arena monacliorum ct conversorum expostulo. Hxc autem noslra postiilalio non usqne-
faciem terrye operuit ! quam lucido splendore cutem qyaque imbecillis, et carons sustcntationis baculo,
ranndi denigratam per infectam vivcndi negligentiam tlaudicans sanclum convcntum vestrum ingredilur,
reformavitetillustravit! Rcspice, respice.Sion.filios q,iia fratrcs vcstros, qui nosfris in partibus com-
tiios, ct pellcs tnas cmarcidas noli contcmncre; scd morantur, diligiinus et honoramns, et ctiam ccllam
rcsnmc spirilnm adoIcsccn!i;e tuas si forte ciim B |,()nan, j„ nosiro habctis palriinonio. Hac ergo
Jacob,qnaside gravi somnoevigilans, andiasJoscph securus (onfidentia, veslrorum rogo socictatcni
filium tuuni in iflgyplo rcgnare, eidc ni5iin (^jus fa- bonorum;ct cum anima soluto corporc vias igno-
mem tuam, iino infamiam possis relevarc. Fratres las aggrcssa fuerit, conductum vcstruin usque ad
mei, fratres mei, recolligiteplumasmatris vestr;e, et meum judicem deposco. Rescribile, si placct, et
replantati suis in membris, conversationem vestram qnam misericordiara facere disponilis reinandatc.
emendando, substantiam rediinendo, odorem bonse Yalele.
opinionis comparando, et ad antiquum stalum om- EPISTOLA CLVIH.
nia icvocando.EpistoIa haec non contrislet vos; elsi ad grandimontenses.
contristaverit, utinam ad poeniientiam ! Valcte [vin,22.1 Dominiset amicissnis dcGrandimonle,
EPISTOLA CLVH. Petrls abbas S. Remigii, saliilem.
AD GRANDiMONTF.NSEs. Rcligioso fralernilalis vestrse convenlui et san-
[viii, 7,] Priori et fratribus Grandimontis, PftruS ctissimis orationibus sallem anniversaria revolu-
humilis abbas Sancti Remigii, manus oralionis et tione nos coimnendamus. Vidctur siquidem milii
pretium. n meatus suos flnvius paiadisi quasi ad sinum origi-
Quanto fragiliores snmus, et de nostris mlnus nalcm revocare , cuni de singulis partibus orbis ad
speramus viribus, tanlo si sapimns ardenlius vali- jjem beati Joannis Baplista; solemnem contingit
diora et ampliora emendicamus suffragia. Yce enim priores vcsivos in unum convcnire. UcHuxus iste
soli, qnia si ceciderit, non babet sublcvantcm se! preliosarum gemmarum arcna ad utililaiem iiego-
Si autem fuerint duo, fovebuntur mutuo. Solum liatorum spiritualium redundat, et si qnis pretiosas
;estimo, quineccum Deo in simplicilaic ei pnritate qua?rens margaritas ad liiius hoc applicucrit stu-
ambulat, nec fraternnm currum invincibili socie- dium sanciai negotiationis, nequaquam vacuus et
late et inseparabili unitate equitat, domini et fra- inanis exibil. Ego itaque viv videns paupertntcin
ires charissimi, ego vir videns tam paupertatem nieam, sed non negligens , bono ct pauco pretio
quam insufllcientiam meam, nbi audio coelesles suffragium orationum vestrarum tcnto em(.'re. Est
pauperibus erogari dapes, curro, pulso, qua-ro, et aulem pretium nostrum rogarc poslulare scri-
,
, ,
de reliquiarum micis quas possum exspc-

oflellas bere, et tenuissimas orationes rependerc. Si pensa-
cto. Yestruni est, vestrum est, panis oleali buc- tisusnm aslimationis, paruni esl quod dauir ,
si
cellas cum Pclro apostolo, cnm convcnitis ad coe- votum, imoanimum dcvoiuni, aiuilum. .•Estimubile
nam Agni, sumere, sed ct his qui non prrrparave- D procul dubio cst, quod manuslcgitur : imp^cliabile,
runt sibi, partes miUcrc. Dies enim Domini san- quod animus. Ut cnim ait GjlSc^llii^' "'^'* qis uilum.
ctus est, solemniias Sancti Joannis Baptislyc (61*), sed cx quanio offeratur roiisiderat Deus, nou id cil
quando ad niatrem pulli gallinse rcvolant, ct de quanium pecunioe, sed ex quanta devolionc. Sug-
singulis locisveslrisrivuli ad locuni de quoexicrunt gerimus fraternitati vestraj supplicalioue hnmili
refluunt, ut de paierna instructionc ct corrcctione (piatenus benefacioribus Ecclesiaj nostrai benefi-
reparato meatu copiosius t!t foriius iterum fluant. cium sanctic socielatis vestrjc indulgealis; et pra?-
Servanda et tcnenda esl haec probabilis ct sancta cipue illis ,
qui elecmosynas suas faciunt novo
consuetudo? quia non tantum ab homine ot per operi (G2), quod ad honoiemet decorem domus Dci
JACOBl SIRMOINDI NOT.E.
(6i) Ex &e coll. Cisterciense. Roberius enim abbas saria ordinis sni comiiia celcbrarc solebanl Gran-
Molisinensis, ntSigeberlus narral, aniio i098 in Ci- riiniontenses, cpist. 175.
sloiciensi eremo coinobium prinius cxslrnxit, in (62) ISovo operi. Ecclesia; S. Remigii, quam fa-
coque cum aliijuot monachis suis babilavit. Itaqiie hricandam snsccpcrat , epist. 106 ct 154 sub fi-
Molismcnsis monasterii colonia Cisterciense. nom.
(61') Solcmnilai S. Joamtis B. Quo die anniver-
et beali Remigii inchoavimus. Nam caput monaste- A EPISTOLA CLX.

rii noslri renovare volentes, cum Dei adjulorio ma- ADHAGISTRUMG.
num ad fortia mitlimus. Rescriptum itaque sigillo [vn, 3.] Petrus abbas Sancii Remigii magistro
vestro roboralum mittite , ad excilandos lidelium G. Puell. (64).
animos, vestra sancta exhovtatione, et orationum Nullum virtutis dispendium est, ubi ab umbra*
concessione. Valeat sancta congregalio veslra. culis ejus vilium extrabitnr, ut revelaia facie quod
latebat appareat. Hac .Ttate atque his malignitatis
EPISTOLA CLIX.
diebus, Deus splendescere facit quis sit de gente
AD CLUMIACENSES.
tenebrarum, tcI de populo honorificato diei et lucis,
[viii, 25.] Cluniaccnsibus , Petrus abbas Sancti dum stricto ense et universo apparatu armorum
Rcmigii, salutem. hinc inde conglobato, bonum et maium, virlus et
In tanta sanctorum congregatione, et persona vitium in castris suis manu conseria cominus acri-
nostra, si adesset, vilis et abjecta appareret, et vox ter dimicant. quam pomposre phalanges Philisli-
exigua, timeo ne ct liltera ruslicara. Loquar tamen norum, multonumero et propriis viribus confiden-
in mcdio vestrum , ul servus Abraham , ut puer tcs vibrant hastas, intorqiient sagiltas toxicatas
Daniel, ut senex Jacob, non ut Heliu , cujus venter R veiieno sscularis gloriai, adverSus Israel populum
estut mustum absque Legoin Scripturis spiraculo. humilem, pusillum gregem, de se nil prxsumen-
Jeremiam lamentaniem, Paulum optantem anathema tem ! Ab inilio enim, ex quo in verilate non stelit
a Christo pro fratribus suis. StilUcidiis tantse cha- homicida tanquam fulgur de coclo cecidit,
ille, qui
riialis inebriatus, nonne dolere debeo usque ad rae- multiplicata sunt mala super terram et rarescente ;
dullarum compagum discretionem , supcr ruinara tam virtute quam religione, super numerum excre-
niatris filiarum Sion, ulique cceuobii Cluniacensis? verunt mulieres, .^gyptiorum nimirum et Hebraeo-
Nonne bsec est urbs fortitudinis nostne , de qua rura; adeo ut vix septera mulieres apprehendant
egrediebantur quondam mille pcr episcopatus , per virum unum, et pretiosior sit vir auro, et homo
abbatias, perrefjum et priucipum curias, et nunc mundo obrizo. Qua;ris forle, quid inlendai hoc
paucissimi suiil incola: ejus? Nonne luminare hoc noslrum proverbium ; ct quare hanc proposueri-
magnum lenebras obscuratae religionis per diversas mus in exordio lillerarum nostrarum querinioniant.
regiones illuminavit, ordinem reformando, honesta- Res ipsa sine dubio, et ratio tcmporis nodum qux-
iem doccndo, charitalem infundendo, et caetera stionis solvit, dum in errore schismatico, qui vide-
renovando? Usque ad sedem aposto- ^ bantur columnai csse in domo Dei, proclivius ela-
pietatis officia
iicam (G3) nonne gradibus humililatis ascendit? buntur, pro buccella panis et pro gloria carais,
domini! o fratres! o filii Cluniacenses! ego ipse qu?p tanquam fenum tectoriim evanescit, quod
apud Sanctiim Martinum de campis adolescentulus priusquam evellalur exaruit. Yident et agnoscunt
verissimis experimentis quod dico gustavi , et vidi homines, quod draco terliam partem stellarum de
ubi erat auro locus, in quo conflabatur. Proh dolor coelo secum dcjecerit, nec exterriti tam foedo et
Intepuit et consenuit tantus fervor. Quod autem crudeli exemplo abhorrent ire post Satanam, et de-
antiquatur et senescit , prope interitum est quod ;
tinere veriiatem Dei in mendacio. Una baec de pla-
absit a vobis, et ab haeredilale Jacob! Melius est gis iEgypti, quae filios Isracl non tangit, sed fiiios
certe inori vos in bello vitiorum et vitiosoriim , qui hujus saeculi, qui quacrunt qu% videnlur ct (empo-
more vulpium demoliuntur vineam Domini Sabaoth, non ea quae non videntur et a*terna sunt.
ralia sunt,
quam videre ullima funera malris vcstiai et nosti-ae. Secuiida aulem similis est huic, quae maxime dc-
Repurgaie igitur puteos Abrahae , Isaac et Jacob bacchatur in partibus vestris transmarinis, ubi rex
ct zizania superseminata nocte ab inimtco eradi- Angliaeomnes pene canes sic elingues reddidit, ut
cate : praecipue illud originarium malum , de quo mutire non valeant, ne dicam lalrare. Superenala-
pcssima scges ad suflbcationem monasticae religio- D verunt tamen aliqui, qui limebanl ne siiiiili tinea
iiis suboritur. Estautem consuetudo comcssalionum corioderentiir, cl labefierent fauccs eorum : de
ctepolationum, quoe fiunt completorium. Succidite, quibus est Cantuariensis cum domeslica familia
oro, hancarborcmmalain in senlenlia vigilum. Adsit sua, ex quibus unum babenius calulum, Joanneni
vobis gratia Spiritus sancli, qua coopcrante consti- de Saresberia, qui non facit animain suam prctio-
tuaiis quod Dco sit acccpiabile, Ecclesiac Ciunia- sioiem se, scd dominae .^gypliaca; airferenii luni-
censi ulilc, praesentibus salubre, posleris remedia- cam non tcnuit prius dimillcre pallium, quam slu-
bile. pro falsitalis corruiupi, cl nudus rejccta sindonc
J.\COBI SIRMONDI NOT^.

(G3) Usqve ad sedem apostol. Ad qiinm eveclus M. Girardus cognomento Puella, vir magnw littera'
Url):uiiis 11 , <]ui :inle ponlificalum prior fuerat lura! et honestatis, clectus esl in f.piscopum Cetlren-
nionasltTii Cluniacensis. sem. Scripla csl opislola su|)crslito S. Thoma, cum
(64) M. G. Vudl. Hoc cst M. Girardo Pticlla'. M cxsul ossct in Callia. Duo enim Ecclcsi;e m.nla de-
enim viro cognomcn, qui posioa cpiscopus fuit flct, scliisma Geniianicum, cl perseculionem Aa-
Ccslrcnsis. Supplemenliim Sigoherli aiino 118:2: glicanani.
«05 EPlSTOLiE. — LIB. U. 606
nudiim seqiil desiderat Christum. Bone amice, et A sicut sol in clypeos aureos , usque ad dlvieioncm
lu de illises; naro et loquela tua nianifestum le anini£ ctspirltus pertingens. Dc intimo etprofundo
facit. Qiiaiiivis eniin cum nube uinbrosa laiites, et cordis venas coelesti unguento repletas ad niediuiu
corporaliler cura illis liabitcs, qui de latcribus educit, et pulcherrimx puellae de terra Isracl specicni
aquilonis frigescunt, tamen corde bono ct optimo, spcclaculo angelorum ct hominum sisiit. In vt^stiCu
lanquani verx philosophix discipulus, respicis ad eiiim deauraio per auctoriiates divini cloquii et co-
ausiriim, ct exspcctas inde Paracletum, qui ncbulas lores rhctoricos, in lecto eburnco propler verum cl
istas adventus sui illustralione expellat. Faciet ao- castum sermonem quicscentem hanc inveni , siue
tcm lioc, ciim sibi beneplacitum erit. Interim oflero macula mendacii, et ruga duplicitatis. Spirilus ve-
tibi me et mea, et rogo ut si opportunum fuerit, et ritatis talem solct sobolem in roenle sancia gigncre,
necessitas aliqua exegerit, apud arcbiepiscopuin etspiraculum vitx insulHare, ne mens amore divino
bonum nobis teneas locum. gravidaaliud possit parcre, quamconcepit. Cum ad-
EPISTOLA CLXI. huc esses, dilectissime, in atrio exteriori ot sxculari
AD MAGISTRUH PRESBVTERUII habitu, per foramen nobis incognitum, manum sub-
[tii, 7.J Magistro^resbytero charissimo amico animx ventrcm invisibilis ille ainator,
mittebat ad
suo Petrus abbas, salutem, ^ et demulcebat viscera jam jam sibi legitimo nialri-
Memor temporis illius, quo fervenle non minus monio copulanda , suavitate sibi certe et tibi forto
quam xiate, in Cellensi monasterio simul
sludio, cognita. Quales autem nunc tibi amplexus porrigat,
cominorati sumus, attendo plurimum detraxisse qux oscula oflcrat, cujusmodi foclus conferat, ncnio
cursum interlabentem a corpore valetudinis, ab novit, nisi cum in sermone vel in scriptura partus
animo lecliunis et niedilationis. Inexplebili siqui- latentem gratiam prodidcrit. Secretuin tuum tibi
dem desidcrio, nec oculus visu librorum , nec au- secretum tuum tibi. .\dinittendi tamen salvo silentiu
ris satiabatur auditu lectionuni. Harum extremita- sunt amici illi, cnm quibus omnia sunt comintinia,
tiim Deus erat et niedius, et primus, et ultimus. qui non invident, sed congaudent fortunis prospe-
Salvo namque ordiiie, salva divinae laudis debiti ris ;
qui optant et dicunt, Crescas in mille niillia.
pensione, legebam leges, nec amittebam, vel omit- Credo me Petrum cum Joannc assumendiim, etiam
tebam consuetas oratienes. Nunc autem, amice in transfiguratione, eliam in iiiorte, eliam in resur-
bone, cura. et soHicitudines, quse me Non me pra*fero Joanni qui recubuit su-
a juventute rectione. ,
decerpere non destiterunt, quotidie accrescunt, et per pectus, sedprxsumoposlJoannemet stationem

nt mihi videtur, obsidionem perpetuam contra me q babere, et castra nostra ponere. Habeat ut dignum
firmaverunt. Si quid roris gratix, si quid pingue- est Jesus cum Patre suo et Spiritu primam in te
dinis misericordix raptim, et quasi furtim, de di- sessioncm : habeat Yirgo secundara ; habeant sancti
vinis cellariis inlerdum attraxit spiritus meus, dc in ordine suo teitiam. De incolis autem terrx M.
repcnte subitus et intempeslivus totum absorbet Joannes'primam, ego,si placet, secundam ; aliis qui-
nimius xstus. Unde clamo ad Deum Anima mea: buslibetnon invideo tertiam, et deinceps. Dehis hac-
sicut terra sine aqua tibi {Psal cxLii). Hoc de in- tenus. Si medicus essem, et medicinam qua repeU
teriori.De exteriori vero statu, gratias ago beni- lerem infirmilatem tuam nossem , omnimodam cu-
gnissimo Deo meo, quia in omni prosperitate el ram adhiberem. Quia vero id non possum , facio
pace sum , tamen qualem potest dare inundus. Li- quod possum. Mitto tibi species qualescunque no-
benler vos viderem , et senectutem meam vel ad stras, utinam in nomine Jesu eis mandare possem
tempus siib alis beati Remigii foverem. Magister effiectum salutis et sanitatis !
Joannes_deÂngIia, quondam clericus nostcr, ele- EPISTOLA CLXII bis.
ctus cst Carnotensis. Miinusculum vestrum accepi, AD EUMDEM.

et gratias ago. Valete. [vi, 20. J Domino Richardo regulari canonic*
EPISTOLA CLXII. D Petrus abbas Sancti Remigii.
AD DOMINUM RICHARDUH (65), Prxsentiiim lator - bene vobis notiis, viva voce
[vi, 16.]TanquamdesepuIcroDominispeciesaro- qux apud nos geruntur poterit referre, atque ideo
maticas quibus Nicodemus et Joseph Dominicum

, parcius- voluimus scribere. Una enim liilera, non
corpus perunxerunt, in monumento lillerarum tua- atramento sed spiritu Dei scripta in corde nostro
rum excepi, et lam ori quam odoratui apponcns, ei vcslro, amplius suflicit quam multa librorum
spiritum super mel dulcem non semel legendo at- congeries, qnx est vera et firma charitas. Hxc non
travi. Nihil fctidum, nihil focdum, nihil emortuum delebitur in diluvio aquarum multarum, quia aqux
vivus ille sermo tuus, nilidus , et sale suincienter nnillx non poterunt exstinguere charitatem, Hxc
respersus continet. Vivit memoria accepti beneficii, nullo incisorio sollicitudinum, sive occupationum
relucet narratio compacti amoris , slylus elimatus radetur; hxc nuUo igne tribiilalionum ei malorum
pondere sententiaruin et ornatu vcrborum refulget conflagrabit. Charitas cniin nosira nunquam excidil.
JACOBI SIRMONDI NOT.E.
D. Ricliardum. Canoniciiin reguhireiv
(f>5) fratremque, ut dicluin cst, Joannis Saresberiensis, ad cujus
noincn ct suum, hoc est Pctri, alludii.
607 PETRl CELLENSIS m
Hanc legcifi poleslis suie sole in die, hine lucerna A iem disciplinani possum funiculo proplielico di-
in nocle. Hanc oro ut legatis, cum sanciis altaribus metiri? Non potuiiJosue (iiiis Israel lerram pro-
assislilis, et in cojispeclu angeloruni alquc omnium missionis sorte dividerc, donec teria quievit a prae-
ccelestium virtutum. Leclio isla sine Tn autem liis. Ulinam veniret Sabbatum deiicatiim! utinam
continuelur. Nullum in auribus Domini Sabaolh pax requiesceret in cubili noslro! uiinam jubilaeus
slrepitum faciet. Non a quiete sua Chrislus excu- annus celebrarctur ! iit sic rediret cor ad possessio-
titur sonitu hujus lectionis, non inlerrumpitur si- ncm suam, et servus peccati, corpus mnrtale ad
lentium coeli.non excitatur sponsa il!a, quae habens libertatem suam. Interim tamen claustralis disci-
inter ubera sponsum, iKvam ipsius sponsi sub ca- plina non atramento, sed cxercitio coinpingatur,
pite, et dexlerani in ampiexu habel. Valele. quia is qui sub lcge esl non Moysi, sed Auguslini,
EPISTOLA CLXIIl aut beaii Benedicti, si prcecepta servaveril, prae-
AD BICIi.lRDlIM. mia habebit. Compendiose et succincte claustralem
tvii, i2.] Petrus abbas Sancli Remigii, Riciiardo. disciplinam uno illo verbo complector, quo Pharao
Elsi non esl sermo in lingua mea de inopia scien- usus estad Josepli: Ego, inquit, sum Pharao, abs-
tise, tameu in manibus babeo signa de plenitudine 9«c luo imperio non movcbil quisquam manum aut
amicilise. Fontes qui prsecedentibus annis n\pt\ " pedem in omni terra jEgi)pli{Gen. tili). Sancihfiimai
sunt et aperli, usque ad diluvium aquarum multa- et sequissima disciplina in claustro, ut nihil aga-
rum, praesenti anno siccati sunt, ct arucrunt usque tur, nihil dicatur, nihil habealur, nisi cum abbatis
ad defectum herbarum et virguIlorum.Hjec siccitas liceiitia, ut nec oculus egrediatur constituta, nec
linguam quidem el fauccs tangere potuit, sed non manus moveatur ad illicita, nec pes currat ad pro-
venam dilectionis attigit, nec oleiim de capite defe- hibita. His nervis corpus religionis compaclum im-
cit. Manabit certe cum vila, imo sine dubio, et mobile stat, fundamentum habemus, praeler quod
ultra. Nam charitas nunquam excidit (/ Cor. xiii). niilla firma esl religio.
EPISTOLA CLXIV. LPISTOLA CLXV.
R. CANONICO MERITON-t;. M) R. CANOMCUtf.
[viii, 5.] Petrus abbas Sancti Reniigii, R. (66) [viii, 6.] Amico sno chari&simo R. canonico, Pe-
canonico Meritoiue. TRUS abbas Sancti Remigii.
Adipe et pinguedine spirituali refertas ex parte Unuin quatenium .jam impleveram de disciplkia
tua recepi litteras, quibus cibatis et potatis, salvo claustri, et miltere per praesentium latorem pluri-
quadragesimali jejunio, factum esl in ore meo tan- mum festinabam. Sed dissuasuin est ab araicis, ne
quam mel duke, et medullae replelai sunt uberrima opus iniperfectum amico millerem, propter rapaces
exsuilatione. De vase siquidcm bono et optimo curiosorum manus et oculos. Nam gi viderenl, aut
eructavit stylus tuiisvejjia bona, verba consolatoria, abjicerent, aut retinerent. Si alyicerenl, forte con-
quse mc a dthivio aquarum multarum ad arcam culcarent. Si conculcarent, nullum delecium ha-
Noe, qui interpreiatur reqtiies, provocant, et de benles inter utile et inutile peccarent. Si retinerent,
claustrali disciplina (67) iicn solum cogitare, sed aut legerent, aut scriberenl, aut negligerent. Si
et scrihere exorant. Promptum me et facilem nosli legercnt, aut scribereni, scabrosam forte lectionem
in omni obedienlia, sed vinctum et occupatum la- et minus compositam offendenles, imperitiae cl
boriosa sarcina, ûi nova alluvione accrevit prsesumptioni, non festinationi imputarent, quaie-
et accessit renum gravissima infirmitas. Non nus mihi merito illud proverbium ascribatur, (jiio
credas quod de solilo !uii et lateris penso aliquid dicilur : Onos lijras, id est, asinus ad lyram, aul
iiKiminuerit urgentissima principis tencbrarum rescriberent, et noslravitia perpetuarent. Si negii-
harum exactio. Componit quolidicstrues lignorum, gcrent, quantum ad illos in vanum laborassem, et
in ncgotiis addit paleas, et stipulam siccam in perisset opera ef impensa. Quicunque igitur fidelis
nugis ct vanis discursionibus. Vexatus deniqiie nuntius post paucissimos dies occurrerit, casibus
J)
plagis variis oratioiuim, psalniodiarum, sanclarum fortuitis rne committcns, mittam quje ad petilioncm
meditationuin, eleemosynarum, magis ac magis tuam de disciplina claustri scripsi. Valete.
cor ejus induratur, negans iicentiam deserto EPISTOLA CLXVI.

abeuiidi ct immolandi Deo sac.rificiiim justitiae el AD EniFt.3.
innoccntiie. Quomodo itaque in mauicis ferreis de- [ix, l.! Petrls abbas Sancti Rcmigii, R. timo-
tentiis, et supra modum .''ame lcLtionis el otii exi- nico de .Mcritonia.
iiauitus, speciosa deserli dinumerare, et claustra- Simul movenlur Qt manus ad libi scribcndum, c(
JACOBI SIRMONDl NOT>E.

(G6)Canov.ico McritonK. In .''.nglia. Sarcsbe- apud eumdein Sarosberiensem legilur cpist. 159.
riensis epist. 28. Sianctorum fralrum qui apnd Me- (67) Pc cl'iusirali di&civliua. l]oc tMiim artumento
ritonam Deo faviulantur, ct luce bonarum opernm ac tituio soripsil ;ul IiciiiitMin oomitein
libitim
illnslrant Inr.nlam noslram, ve.tatiotiihus el injuriis oujus otiaiu nicininil ('(iis!ol:\ 50. Vctus
TrccciiS(!iii,
jurc coriipalior. Bciûlarcs cianl S. Augu.stiiii, co- Indcx Bibliothoca^ MoiUis Doi Pclri abhalis S. Re- :
qiie nominc IV ejusdcm olim ordiiiis

illos .'\driatto migii l>c discipUna cUiustrali. Incipit, domino f*
canonico commciulal. Pro Morilano jV»Hfo/ia vitiose amico mo //. Hlnslri frccensium comiti vataiiuo.
/
G0!> i:p!STOL^-:. — i.in. ri. 610
nunlius ad ilor arripienduni. Non sun» iminemor A lum vivifioanleni. Hiec spes in sinu uico reposiia,.
anlii|ua^ noslrx- ronsueludinis, (|uia inviceni soUiba- exoitat vota mea mortem iion liincrc, sed ainare,
nius quanilibcl iurormes ronceplus nosiraruni nie- non fiigcre, sed paticulcr exspcctaic. Inlcrim nc-
dilalionuin coniniunicare. Kgo ul senex sensu oxi- qiie (Joruularc neque dorinire volo, scd jiixla Sa-
nanitus, aelalc fcssus, occupalionc 'rrelilus, jain picntis consilium qna:cunnuc possum instantcr
parore folus idoneos ad legenduin deficio. Consu- op«'rari. llinc cst quod nobiicm ccclcsiam noslraiii
lens auleni nalurali erubcsccnliae mcx>, polius ab- lam in Irontc quam in vontrc, cui caput seciinduin
orlivos meos infra ialebras suas sepelio, quam exlra se dcerat, fabricandam susccpimus, et ut spcramus,
cum pudorc profero. Quis cniin ratnus fronde et cum Dci adjutorio pcrliciemus.
fructu formosus de velernoso el einoiluo Irunco EPISTOLA CLXVII.

pullulabil? fons aridus cl oislerna dissipaia quas AD MO?<\Cni:M DE S. BEIITINO.
irrigabit arcolas, ouni ncc giilla siipersil ad proprias [vii, 19.] Petrcs abbas S. Remigii monaclio de
consolandas vcnas? Yetus ilaque bonio qni corrum- Sancto Berlino (68).
pilur, novitate spirilus rcnovandus cssct : nisi et Sermoncs nostros, quos tanquam pluinas inutiles
ipse spirilus sua negligcntia invcleralus juxta Apo- el supcrfluas quatuor vcnJi coeli per diversa proje-
siolumpropcinlcritmncssct.AUeraistorumvclustas ^ cernnt, babere desidcras. Si lcgisti, nonnc cxsan

apparot, ailcra latet. Pcriculosior auliMii est lalens gues sciisibus scnicnliarum cl cncrves tenuilalc
quam apparcns. Nuilum cnim pcriculum esl, cubile vcrborum invenisti? Si non vidisli, quis pcrsuasit
viliorum, corpus animalc, liospiiium dc impossibi- tanlopcr,^ le qu.Ticrc, <juos invcnlos slatiin habcas
liiale peccatis non exliibcie. Optimum cquidem est respuerc ? Curiositas, an studii assiduitas te urgenl,
non peccare : imo et nolle; sed et bonum et noa vilissimi hominis lierbas cl corliccs insipidos nicn-
posse. Fomes siquidem peccali utitur jetate juve- dicare, cuin sedcas ad mensas divilis Augtistini,
nili, vciut fornace, in qua tres pucri a rege Babylo- bcnigniCrcgorii, pecuniosi llicronymi, gloriosi Am-
nio miitunlur, et meinbra puerilia, tanquam ligna brosii, Bedss omnium monetarum numinosi , pro-
flammis apta, obstinacissime succidunlur. fundissimi tanquam inaris magni Ililarii, suavis-
Cura
vero seuectus evisceraverit me<lullas corporis, et simi eloquii Origcnis, et aliorum inimmerabilium,
omnino debilitavcrit legem membrorum, qux repu- quoruin ncc micas sub niensa dignus sum coiligcre?
gnat legi mentis, con(|uiescunt strepitus viiiorum, Si nova placent, ecce magislri Hugonis cccc S. :
cl quja non liabent ubi caput reclinent, exennt, ei Bernardi, ecce magislri Gillcbcrli ct magisui Pe-
*«"'^^"^ "^*'' '«««^' "«<^ ^'*'^ ^«
deserta circumeunt. Potius ergo laetandum quam c ^''' (<^'^) ^^''''P^''' '"
dolendum de ista opprcssione, quae niagis operatur sunl. Nostra vcro scripla ncc dc profiindo liauriunt,
vitam quaminortem, remedium quam excidium. nec de alto propinanl, quia vcrba iioslra sunt aren-
tia, forlc et sterilia. lnUintione tamcn iiac frefjuen-
Ha^c est apparens et parum nocens vetustas. Lateiis
vero, quia nescitur, minime aut larde curatur. ter admovi labellis stylum, (lualeuus ygiiiis solem-
Unde Isaias : Vulnus et Ihror et plaga lutnens non nitatum saltem inedia hora occuparem me conlem-
est cireumligala, nec curala medicamvie, neque fota plationi sequentium gaudiorum, ct sublraherem ine
a luniuliibus me opprimentium jiigiter saculariuin

oleo {Isa. i). Quis cnim medicinain morlvo ponige-
ret, quem nec ociilus, ncc manus allingcrct? Solus sollicitudinum. Idcinô imperfcctos iuveiiics niultos
itaque Dei Spiritus, qni omnia scrutaiur, spiritum de s(irmonibus nostris, quia posl horam aliquando
iiostrum curat, vivificat, et renovat. In inedio ista- negligcntia mca aliquando occupatione ingrata,
,
rum vetustatuin posilus, spiritualem limeo, corpo- conoepiuui feium parturiebam infectum ct iinpcr-
ralem jam .sperno. In fiindo vita; meae, ubi sera fcctura, nec salicin sicul ursa lambciido promove-
parcimonia cst, de reiiquiis primoe pranarioalionis bam postea ad pienum parlum. F.oce hoc eril libi
lamjam fjeces limosas exliaurio, et lutum vespeie signum, si quando ir. manus luas venerint ,
qiii
imperfecti si squalidi, si rusticani,

indurandum et arescendum praescntio. Jesum la- l^ "oslri sunl, si ,
nien, non minus sapientissiiuum qiiam bcnignissi- si male amicli prodierint. Tamen da veniam, quia
muin (igiilum, exspeclo; qui de vase fictili, usquo. pudibundi rion se ingerunl, sed compulsi vi.t pii-
ad minulissimum piilverem elfraclo, polest aliud blicum ferunl,

in resurrectione vas facere in honorem, ut sit cle- EPISTOLA CLXYIII.
menlior, ne dicam cautior, aut poicntior in refi- AD MONACBUM BE P.EDDINGES.
ciendo, quain in faciendo; ut sit major gloria se- [vi, 22.] PETRur abbas S. Remigii
mcnacho do
cunda' domus, quam prima", ct Adam qui primus Raldinges (70).
factus est in aniinam vivcntem, denuo liat in spiri Litieras vestrae amicstiae ad manum non habebam,
JACOBI SIRMONDi mTM.
glossas_cdidil in utrum-
((>8) Monacho de S. Bertino. Sithivensis mona- siodorensis canonicum, qui
slerii, qiiod Taravanensis oiiin di(£cesis, nunc S. que Teslainentiim, psopier cxiniiam doclnnain
cl
vocalus est universalis Londincnsisque poslea
Audoinari. ,
{tZ) W. Gillebeyti, el m. Petri. Petrum, ni fallor, crealus episcopus. ,. ^, ^„„.:^ . •
qui appellatus est Comestor.

Treceiisoi-i iriielHgit, Monacltode ReîdiHa(?s. Ordiius Cluniacensis,
(70)
Keneiam
Gilicbeituiu \cro illum forlabse S. Sl^phani Arli- Uadingeiisc u\ Anglia monaslerium inlcr
611 PETIU CELLENSIS 612
cum naia «ccasione vobis scribere dccrevi. Fratcr A de alieno segrotel ihcommodo. Igitur de quamula-
enim veslcr magister Willelmus secum eas aspor- cunque relicta mihi portioue (luietis, sive furtiTi
taverat. Tenorem quoque iilarum non bene memo- otii, subdividens indulgeo amico modicum de mo-
pise commendaveram unde nec ; recapitulare potui, dico. Gralia quoque tui facio iicitum, quod de facto»
quae prxcipua et digna erant, sive responsionc, sivo non de jure pene redditur illicitum. Sola etenioi
,
prxconio laudis. Tenuissime siquidem reminiscor, non licent quae sola licere deberent. Ea vero plu-
,
quia tanquam in opaca silva, tam sensuum quam rima et sine licentia sese ingerunt, quae salutem
verborum grandis in eis praejacebat niateria, de magis impediunt quam expediant. Unde ergo exor-
qua sapienlia excidcns columnas septem, domuui diar? Quam solemne, quam devotum acturus sum
Salomonis, sivetemplun^ Dominiposset construere. vicinis congratulationis convivium , qui quasi de
itaquc factus tanquam vir, qui prae inopia racemos morte recepi amicum? PIus falsi quam veri ruroo-
colligit in aulumno, non mihi occurrit, quod vellem res serere populares, in multis expertus , fallaciara
praestareamico venienti devia.vel animae esurlenti, ejus aequitatis judicio condemnare soieo. Inhocau-
niagisex copiaquamex inopia. Equidem non ignoro tem articulo , niendacio ramusculosae verbositatis
patere vobis spatiosa illa deambulatoria, ubi omnia gratias ago. Jam namque a multis retro annis te in
ligna paradisi , ubi vitis abundans in lateribus do- " faia concessisse accpperam; quod veraciter falsura
mus Dei, ubi promptuaria eructanlia ex hoc in esse nuper, quasi de gravi somno evigilans, gavisus
illud, ubi deliciae deliciarum, ubi cantica omnium sum, in eo quod adhuc nostrae sortis et vitac cob-
laetantium de sponsi pracsentia et sponsae magni- sortem te esse audivi. Equidem de numero amico-
ficentia. Puro namque peciore quid jucundius, rum nostrorum ex eo habere te censui, ex quo
quid ditius, quid appetibilius? Ibi Deus, ibi an- scripta tua legi. Amplius autem nostrae amiciliae
gelus, ibi virtus, ibi juge convivium, ibi solem- vincula tenacissiraa intexere debet, quod ex toto
nitas solemnitatum, ibi mensa refectionis, ibi som- corde compassus, Deo animam tuam.quaro de cor>
nus quictissimae pausalionis. Potoria sunt quae ibi pore evulasse ad sinum matris misericordiae crede-
praessntiuntur, quam ea quae dicunlur. Sic enim in bam, non semel commendavi. Viceiu ergo debes
Psalmo loquitur talis conscientia : Non est sermo nobis,si rectedeamicitiajudicaveris. Quamidcirco
in lingua mea {PsaL cxxxix), id est quae corde sen- obnixe expostulo, quia nescio qua hora, quod deXe
tio, orenonprofero. Sic de vobis sentire mihi per- falso opinatus sum , mihi indubitanter contingat.
suadet fama publica, sic testatur conversatio sancta, £t video viscera misericordiae Dei nostri fines ve-
integra aique inviolabilis proposili observalio, stros copiosa benedictione respersisse. I'reliosi
et ^
quam fortius tenetis proficiendo, quam inchoave- namque marlyris Tliomae Canluariensis arcbiepi-
rilis ari'ipiendo. Contra faciunt, qui cum spiritu scopi occasus, orienlalem nobis fenestram aperuit,
c<eperint, carneconsummantur. Panes nostros (71). et de Qdei atque patientiae sux splendore angelicas
si tamen nostros, libenter comeditis, et scripta tenebras illustravit. Quae enim lerra tantum de se
nostra sublimiori honore quam decet excipitis. palmitem protulit, ministeriales coclicolas, angeli-
Nunquam enim de (am immundo vase emanat aqua cas utique virtutes, pro tanto fructu in sinu suo
digna ad sorbendum, veldetam furfureo et cinereo recepto ,
perpetuo conciliavit. Qua itaque ratione
clibano mundus egreditur panis. Dilectio tamen, non saepe et frequenler revisitent terram, de qua
quae cinerem tanquam panem manducat, in vobis tantum tbesaurum suis gazis iutulerunt? Credo ma-
abundans, vilia quaeque amici pretiosa reputat , et uum cultoris, sive agricolae, de quo dicitur ; Paier
pallio honesliori ignobilia nostra, circumvenustat. meus agricolaesi {Joan. xv), venas et vaivasnubiMon
Sed utinam lima correctionis vestrae omnia scripta suarum nondum inclusisse, ut abstioeat benedicere
nostra explanata essent et emendata I terrae, quam compluit sanguine magni sacerdotis
EPISTOLA CLXIX. Thomae. Non immerito igitur undecunque populi
AD MCOLAUM HONACHUM (72). D advenientes, et tumbam illius venerantes, benedi-
[vi, i.] Iniqua sorte s<BCuIaris occupalio, et aeter- cunt genti, populu et nationi, de qua tantus Christi
norum aOectio, soUicitudinem nostrara dividunt. testis ortura habuit. Exora itaque sancta ejus me-
Sesquialteram namque et supra animae nostrae por- rita pro ainico tuo, et si qua habes uova scripta
tionem ncgotiatio temporalium actionum sibi, nuUo mitte nobis. Quaero ate.memorfavorabitisnonodio-
inlervenienie bonae fidei contractu, vindicat, et mihi sae altercalionis dudura inier nos habitx, utnuB
de me vel exiguam partem non relinquit. Passam de- ficta morte emendatus, errorem qui non de odio,
nique injuriam in alios referre, non minus stulti sed de sumino, aut plus quam summo lavore Vir-
quam injuriosi est. Sumpto siquidem probabili et ginis virginum venit, deleveris aut delinierifi.Vel-
noto de prope argumento, cavere quisque debet, iie lem ergo videre , si quid de vera morte simulau
JACOBl SIRMONDI NOT.f:.

el Tamesim fluvios ab Henrico primo rege collo- (72) Nicolaum monaclmm. Ad Anghim, m«nacbuni
calum, Cluniacensibusqueinonachistraditum docct Sancli Albani, quocura de conoeplione Beatae Vir-
Malmesburiensis lib. v Degestis regum Anglorum. ginis altcrcaiur epist. 171 et 173.
(71) Id est opusculum De panibus.
ci: IPISTOLiC. — Lin. 11 Cii
niiilavcrit, cum absqiie pr.Tcripiii nnibigiio vexaiio A slabilias. Aggivdior igilur plianlasinala lua, leno-
iiifcrni, elsi non salubriier, laineii pccnaliler, colo- cinantia quidem pulc;iitudinis spccic, se«i tiluban-
niHH suuin doceat ubi erravcrit. /Emulanda terte, tia stabilis fundamenti cgcstalc. Quidquid cniin
imo cumulaiida iinilalionc, seria illa non scra prx- Scripiurx basibus auctoriiatum non supportatiir,
occupalione anticipat mens caula cl provida, quoli- nullius roboris stabilitatc fulcitur. Ncc indij?netur
dic advocans coclum cum oinni circum-
ct tcrram Anglica lcvitas, si ca solidior sit Gallica inalnritas.
lus'.ratione angclorum, hominumct dyemonum, acia Insula cniin cst circumfusa aqua, unde hujus cle-
singiilorum profcrentium , et debita lormcnla alle- menti piopria qualiiate ejus incola non immcrito
gantium. Fclix anima, qux talibus assucta praelu- alTiciuntur, et nimia mobilitate in tenuissiinas et
diis, fallaceset fcroces lempeslivc prujciditmaligno- subtiles phantasias frequenter transferuntur, som-
runi accusationes, vindictain judicialem de se ipsa nia sua visionibus comparantes, ne dicam praife-
a sc ipsa exigens et solvens, ut vciililabrum non in- rentcs. Et quae culpa naturae , si talis est naluia
venicns, quod vexando exculiat, sola grana :i;tcinis terra;? Ceite expertus suin somniaiorcs pUis cs&e
apolbecis reponat. Quid igitur de imagine ista tran- Anglicos quam Gallos. Cerebrum nainquc humidius
sumpseris, rogo niandata litteris miltere amiconon fumosilate slomachi citius involvilur, et quaslibct
dedigneris. Tuus enim mihi placet et stylus et ani- B imagines in se ipso dcpingit, quse ab animaii viriuic
mus. Yale. utcunque spirituali deferiintur, et ex eccupatione
EPISTOIA CLXX omnium, tam naturalium quam animalium, seu
AD NICOLAUU ALIUM. spiritualiuin virtutum, infra judicii verilatcm con-
[vi, 5.] Jam in desuetudinem pene abierunt reci- fmguntur, ut phanlasmata seu somnia appellentur.
procae salutationes, quas tu bonus sub ovina pelle Non sic cavernosa, non sic aquatica Gallia, ubi
mihi solebas miltere, et ego qnalis qualis tibi. Ne- sunt montes lapidei, ubi ferrum nascilur, ubi terra
scio utrum roodo sis melior ,
quam lunc , vetustior suo pondere gravatur. Quid ergoV non cito a suo
taroen et nigrior es, et terrae propinquior. Exspecto sensu nioventur, ct veritatis auctoritatibus lenacius
facetias istas nostras a te cum usura statim solvi. innituntur. Meus est, inqait Dominus, Galaad [Psal.
Provolutus ergo pedibus tclcrrimi idoli, pelo iu- Lix), id cst, acervus teslimonii, el, in ore duorum
dulgentiam de nullo reatu. Mando tamen ut venias omne verbum {Maiih. xviii).
aut trium testium stabit
ad festum nostrum, quatenus tua pulcherrima et Leve est ergo omne verbum, quod nequc testimonio
sanclissima facie tota solemnilas illustretur, et ore solidum, neque aucloritate verum est. Nec est ali-
illo veridico animse noslrae a plagis et vulneribus q cujus momcnti quidqnid humani sensus ingeniosa
suis curentur. Interim mando tibi negotia nostra, fornax commeniata fuerit, si examine careat vcri-
qiise tibi frater iste et socius tuus in colore ct facie tatis. Pondiis siquidem sanctuarii, quo tam merit.'^
dicet. Yale, el ora pro nobis. Tua enim oraiio pe- quam pra^mia angclorumet hominum appcnduntur,
netrat coelos. clausura dispensabili penes veritatem in arca ju-
EPISTOLA CLXXI. stitiae perpetua reconditur custodla. Yagalur itaque
AD NICOLAUH MONACHUM S. ALBANI. vanis evolationibus per aera, qui nullius auctori-
[vi, 23.] Pktrus S. Remigii, Nicolao monacho tatis fundamento aftixus, arundinca volubiHtate ct
S. Albani (73). mobilitate circumagitatur, et hospes lcstanicntorum
Yacui el vacanlis animi esset, singulis quae in Dci nullis detinetur ccrtis mansionibus. Mira virtus
litteris tuis sunt lecapitulatis, sigillaiim ad ver- veriiatis, quae adversarios deprehendit nolentes et
bum respondcre. Summam itaque losponsionum nescieiites in asttitia sua. Fugitivos namque suos
mearum constringens, et potioribus epistolae tuis frequenter urget ad laqueos inevitabilis conclu-
dictis astringens, pacis et bonae patientiae pactum sionis, ut capiantur et illaqueentur sermonibus
prius hinc inde interpono, ne quis nostritm cujus- suis, dum inviti vcra loquuntur, et quod non sen-
libet commotionis scintilla pro quolibet verbo adu- ^ tiunt corde, cxprimunt ore. Inde est, frater Nicolac,
raturvel inflammetur. Sola mihi sancti Bemardi quod ridendo verum dixisti, cum me flxum, te mo-
injuria donetur, el quaecunqiie et undccunque vis bilem scripsisti. Mc petram vocasti, et concedo, si
jacula congloinera, sive ul meam rusticitatem con- pro constantia, nou pro durilia intellexisti. Sum
fundas, sive ut de sensu nieo vilissimas senteniia- quidem natura, profcssione, etjam aelateac volun-
rum quisquilias excutias; sive ut thesauros tuos tate, sicut nomine Pctrus, pelrinus, radicatus, ct
homini pauperi aperias, sive iit nescientem doceas, fundatus in montrbus sanclarum auctoritaium, ct
et sensus tuos fortissimis assertionum repaguHs in medio petrarum, ubi mater Ecclesia nidificat in
JACOBI SIRMONDl miJE

(73) Nicolao monacho S. Albani. Yetus et nobile qiie senteniia ; nihil videlicet in ea renovandum vi-
apud Anglos S. Albani monasteriuni, ab Ofla rege deri ante sedis apostolicae decretum. Quod quidem
conditum haud procul Yerolamio, iibi sanguinem si eorum aevo prodiisset, quale postea seculum esl,
Iiro Christo fuderat S. Albaiius. Caetenim eadem h.iud dubium quin pro cximia utriusque erga Yir-
lic Petro abbati de festo Concenlioiiis B. Yirginis ginem rcverenlia aequissimis laetissiraisque animis
cnm Nicolao concerlalio, qiiae D. Bernardo fuerat accepissent.
cum canonicis Lugdunensibus epistola 174 eadcm-
m PETRl CELLENSIS Ci6
forankiiiibiis petijc, el iii cavertiis maceriac. Hinc A arcliicpiscopuniin Anglia, sed ad sanclnm Tlioniani
non exeo, nisi ad vocem rotarum, quae in se habent apostolum in India, quia semper interero conveiiti-
spirituni vita;, el slant ac nioventur, tanquam vo- culis, ubi Dominae noslrae digiia celebraiiir com-
]ubiles cum animalibus senas alas habentibus ei niemoratio, sive nouiinetur Concepiio, sive Nati-
ccuios aiite et retro. Securus sequor, quia .facies vilas, sive Assumplio, sive alia quaecunque vene-
leonis praecedit, ne aliquid noceat ; facies hominis, raiio. Cum crgo uiia gradiamur via, quid ad reni
ne aiiquid decipiat ; facies vituli, ne vaniiatis ali- si divevsa sit semila? Tu slnistram leiies seniitam,
quid interveniat; facics aquila;, ne aliquid dubie- quare murmuras si ego teneo dexteram? Si lua libi
iatis remaneat, vel larditalis praepediat. Hegula ve- displicet semila, quia et larga et charit?tiva est
ritatis tornavit rotas istas in circino et orbe veri- nostra, cedo; et concedo tibi locum juxta me.
tatis aeternae, qua; de menle divina procedens tantae Pioverbium est : Non sunt dimiitendae veteres viae
apud Dcum majestalis est, ul in summo vertice propter novas. Quis sanciorum, quis anliquorum
lucis iikliahitabilis non ambulavit semilam nostram? Credo et vere
resideat, tantae auctoritatis, ut
nullius ditionisubjaceat;tant3e maturitalis, ut nun- fateor, si in boc errassent, et hoc eis Deus reve-
quam vultum deificuin deponat; lantae certitudinis. lasset. Quibus enim sua tam faniiliariicr revelavit
ut niilla mutatio aut vicissiludinis obumbratio in " consilia, ut etiam ad supplcmciuum evangcliorum,
ca incurrat ; tantae severitatis, ut nec Luciferopec- cpislolarum, et propliclaiuiji, perpelua stabililale

canii in coelis locum reliiiquat, nec homini a Verbo canoncs el decrela slaluerinl pari pcne observantia
assumplo pelonti : Si possibile cst transeat a me tenenda cum Evangclio, hoc sciuin eis taciiisset, si
calix iste{Matili. xxvi), < rucem ct inortem remitlat. periculosum esset? Scd forte dices inilii : Audcsnc,
II;«c ailerno tramile slelliferas deambulans vegiones, tu, qualiscunque abbas, Ov.cluderc putcos seinper
imbrein maluliniim ct sevoliniiiu distillavit, et stib- continuandae devotionis, et profundius quolidie fo-
lunarcin regionein arentcui mcdianle nubc virginea, dieridae voiieratioiii<;? Nonne eodem spirilupf^lantur
rivis de sanguinc ct doctrina iUuin pcrpetuis irro- nioderni, qno et anliqiii? Nonne, ul ait Hieronyinus,
ravil. Collactanea cjus misericordia, salvo jure pri- in tcmplo Dei quisque pro vili porlione olTcrt, aliiis
vilegii inviolabilis, leges mitiores et jura tolerabi- aurum , alius argentum, alius lapides preliosos,
liora ab ea iinpelravil, qualenus peccatorum re- «lius, iil ad viliora veiiiamiis, pilos caprarum, et
raissionein et exsilii relevationem speraret, qui in cslera? Non erat ab iiiilio Nalivilas \irginis in
regno veritatis corfeelis erroriiHis et emendaJis Ecclesia soleinnis, sed crescenle fidelium devolione,
inoribus Neulra tamen sororum islavum p

viveret. Jiddita est pra^ciaris Ecdesioesolemnilalibus. Qiiare
adulalionum lenocinia admiilit, quin potius tau igitiir non siiiiiliter el diem Conceplionis oblineat
quam aranearum vehementissimo turbinc cor-
iila seduliias Cbristianse uevolionis ? Ad quod ego :
rumpit, et tunicam inconsutilem, tam iili quam Cataraclas coili et fonles abyssi libentius in obse-
matri ejiis, fideli lestiira componit. Boue amia', quiuin \iigiiiis solvercm quam clauderem:et si
quid facit sluppa, ubi de auro, hyacintho, purpura, liHus ejiis Jesus aliquid omisisset in prxrogativa
cocco bis lincto, et bysso reloria sacerdotalis con- exallaiionis suae matris, ego servus, ego nianci-
tcxilur vestis, ct coelo, sole ac luna pretiosior et piiim, non quidem de elfectii, scd sallcm alTectu
purior summo sacerdoti aptatur cldaris? Prorsus suppleie gestirem. Malleni certe non habere hn-
nihil ad nos, nihil ad angclos digiiius et meliiis de guam, quam aliquid dicere contra Dominam no-
omnibus thesauris suis protulit *leriia Tiinilas, slrani. Ante eligcrcm non habere aniinam, quam
quam templum virginale, et bolocaustum, quod ad vellem ejus extenuare gioriam. Licuit quoque, sem-
itinnolandnm ex eo traxit et extraxit Verbum Deo perque licebii sponsam Chvisti Ecclesiam, quae in
Patri coa>ternum et censubslantiale. Sic corde tcrri» peregrinatiir, secundum mutationes rerum,
credo, sic ore confiteor. Nonne et lu? Iino velie- personanim ei leinpojum, variare raiiones decre-
mcntius, ne dicaiu immoderalius tu. Touim le j) toriiiii, et nova adinvenire medicamina reinedionmi;
expendis in laude Viij<inis, et ejô (juid? Inipendo et slaiuere sanciis adcpiioue gloriae frequeniiam so-
plane, et expendo, el superinipcudo. Tu contendis lemnilalum.
hoiiorare conceptionein, el cgo pra;destiiiaLioiiem, Est tamen auro locus in quo conflatur, et liabet
ac lotain ejus retro piogeniem; tu rosam, ego etiam .Trgenlum venarum suaruin principia, sedem Pclri
spinam; lu llorcm el IVucliun, ego corliiem et fo- et curiam Romanain, quae claves cceli principaliter
rium;tu appareiitia, ego tatentia ; lu fariiiam, cgo tenet ; ct clausura consilioriim Dei reserata dispcn-
fiirfurem-. tu paneni, ego cluerem ; tii soliuin, ego sanle Dco, uiignenlum giaiiae a capite usque in
scabelium; tu subslantiam, cgo piclurani. Si cursuin orani vestimonti habel compluere. Ha;c sedes Pclri,
ejus fas esbCt distinguerc, et scqiicslrare in incnte id est pelra in qiia Moyses rcsidel, videlicet lex
divina a collegio cunclorum crealorum, millerem Dei iiumaciilala convcrtens aninias, fragosa qua^que
aniniam ab inilio praedestinalionis, ut se(|ucretur ha'reticoruin conciliabula elidit et allidit, profanas
adorando , sancia et suprema vcncralione colendo vocum novilates resecat cl rescindit, superflua con-
ejas vcsligia. Repetenda libi, iino nova et longa fodile: jugulat, hiantia ct ccliptica coinplet et illu-
xpelenda percgrinalio, non ad san< lum Thomain strat.Ulinam salva veritalis auctoriiate, laiice co»-
«11 KIMSTOL;*:. — LIB. II. «1«
munift coucilii , luec doniina e< tuudoi alrik lotius A his similia. ip«a suiit quae iKfitimonium iierbibcirf
Chriftliuuilatis , conceiHionem Vir^înis libras!M-t et de eo.

approltasMt , el tt niuri usque ad mai-e haiic propA- Prxterniitlo isia oinnia, si t'.oi:<Juui cmoliiri cw
gas&et! 8ole, id cst aposlolico, ac iuna, id est. curia tuum potuit : unumiest, in quo clavis in altum dc-
Komnna lam secnre quani ex|)cditc. in
praeeunle : flxis arbitror nie te apprebensurum , et in amoreni
iumine Tultas ooruni gressujt nieos poncrem et dis- sancti Iternardi liqueficiuruni. Vliimnuicniin fami-
ponerem, ex boc videns vllare lubricum, et scqui liarissimus fuit Dorainae nosir;e, cui nun unatn taa
soiidum et tecunira. Nihil in Ecclcsia pessimius tura basilit am, sed totius ordinis (îslcrtiensis ba-
praesumptione erronea, nihil Btullius pro^suuiplioiie silicas dcditavit , ad cuju» laudem poUtissimos
teaieraria, nihil odibiliiis prsesumptione no\ia. traclatus cl lacundos cumposuit. Si crgo putcs '.an-
Utcunque vero tolerabilis prsesumptio pia, sed non gcre pupillam oculi Domina; nogir^!, scribe contra
«atis probabilis. AlistintTc ccrte ab omni prxsiim- liernarduni suum, cui loquitur i|.s3 : Qui tangtt te,
ptionevoto : gradatim lamen servatis distindioni- quasi qui Utngit pupillam oculi mti 'Zaech, ii). Cibter-
bu9 praeiniMis secundam magisetminus. Jomdcftti- cicnsium quoque nugas nescio, quos prae aiiis mor-
lissem ullra de pra^jacenti materia scriberc , non talibus &eriis ct sinefine mansuris intcndere video,
condemnans errorem tuum , si error dicendus est ,

B Hi snnt, qui monetam nostri jam in agonia positi
«|ui de pietate \tnkt, nec me opponens gtoriosissiniae ordinis reformavcrvnt. Hi sunt, qui Reûiam beati
D«imioae nostrse, cujus non solum terram, sed et Benedicti peae rombustam, i»icut Esdrai» veloreni
pHlveron lingere snmnias divitias rcputo prseci- : lcgem, rtstauraverunl. Hi cuin Aposiolo Corinlhiis,
pue cuai in ealcnlo epistola tu% asseras, nullate- id est agricolis et rusticis sxcularibus oncrosi non
uste p0886 moveri ab eo qiiod scripsisti, dicens : 1 sunt; sed propriis manibus laborantes, se cl alios
Quod dixi dixi, quod M^rip&i scripsl ; nisi lapidem ( pauperes pro posse exbibenl. Claustra iiionini
offensioni» et petram scandati in eadem epistola caslra Dei sunt, ubi nocte in psnimis ci orationi •
lua conjecisses. Dicis, Domina: nostrae animain non bH9 paraU sunt sustiiare Letiatlian, qui sub umbra
solum in passione fiiii gladio iransfiiam, scd etiam dormit in locie bumenlibus, el Sii diein ajro J»richo
in conceptioDts suk contradictione. Hic bonusdor- principi mrlilix occurnnit ,
qiii tciict giadMikii bis
niitavit Homerus. Done magister, nonquid non mca acutum, ut superflua resecet cogiiationum ct ope-
et tua Domlna super cboros angelonim exuliata rationum. Quscrunt ergo cum Josue diccnies :
sic omni plena et circumrusa est gloria Patris, et Noateresy an advertarioruml {Jot. v.)Utilis quTsljo,
Fibi, et Spiritiis sancti, et sanctorum angclorum, et inelBagitabilis solittio, utruiii Dcus pro nobis, an
ut nuilatenus aostris indigeat obsequits , nostris contra nos {Rom. viit). Si aiilein conira ncs, quis
neque violelar aut molestelur negligentiis quati- pro i>cbis? Ampliorem provocat amorem, .si pro
tum adse, nequi; melioretur benericiis* Esto.nostra nobis ; soUiciiudinem et timorem , sl contr.i nos.
placent ei obsequia, nunquid passibilis adhuc est Ponamus itaque animam nostrani in m;\:<ibii«
ejus anima? Fides supplet irrefragabitcra conclii- bostris, si conlra nos, quia elsi iforrendum inct-
sionem , ut vera inopnssibiliias et immortalttas dere in manus Dei post soecuinm , tnelins er^t
Dulias admitiat molestias, ne ad supera transeant tamcn incidore in hoc sseculo propitiAbili quam
faeces malorum, quae inferog eiiercent pro pcena in nianus diemonum. Dicamus itaqtie cum i(i\i :
peccatonim. Hic lapis est offensionis. fetra vero Etiamti occiderxt me, in ip$d tperabo {Job Xifi),
acandali est, quod bcatissimum Bernardum debiia 11% suni .niigas Cisterciensium.
exj^ls veneratione , et verborum jaculs post cinn Siat€ra tua in hoc etiam videtur incntiri , ant
emittis, tanquam famam ejus iMWsis extenuarc, vel insRquaiitatc ponderis, aut iniqvitatc moder.inii$,
gloriam cvacuare. bbtorum non bona distinctione quaiii ferte plus ,
Bona fide qua tc diiigo, ct fidelissimo ciiaritBte sensus felsilate, quod dfcis, Virgo fiingniaris vicit
laudu, consulo el rogo, iie ampiius in coeluro ponas D omne peccafum, nf>ii omne debellando, sed nulhim
es tuura, quia nisi caveris tibi in caput tuum re- prorsus sentiendo. 8ta hic, frater, teae aciem, in-
,
vasuruscst lapis qno leri-eum vis penetrare coehim. ftg» radiis solis amicl intenlioncm, ut discas virgi-
An excidit a niente tiia oinni sancio compctere, «em uondum matrem et virginem jam matiem.
fiagtUum nm appropmquabit tabernaculo tuo? [Psal. Attendas domum sapientise inchoatam, et jaro con-
xc.) Super quem ccrie ceciderit lapis iste incaute summatam, distiQguas ianam de prima gratia can-
missus, contcrei eum. S<ibrides, et fortc nondum didsm, et purpuram de seconda sanguiiie conchylii
correciu» laliiu mordes , Quae, inquieiis , biijus tinctam : dividas vclius non compli:tum impnsgna-
Bernardi sanctitus, quae religio, quae meiiloium tione, et velloB madefactum inoarnatioiie. Qua
pncrogaiiva? iNullus siim ego ad iHius sancta pne- enim ratione de ipsa in Ecclcsia cantarctur : Qute
conia referre [f. refcrendaj. Tita ejus, fama ejns, ett ista, qu<t auendit quati aurora conturgent, utique
opera , «cripta , miracula, fides, spes, charitM, rn nattYflate, jmlehra ut luna, in sancla convcrsa-
cofttiiias , fibstinentia , mortiQcatio demum in mem- tione, tteeta vt «o/, divlna conceplionc, (erribiSi
bris ejut, senno, vollus, habitus el gestas ejus, et at cattrorum ncies ordinala {Cant. m), ca-lcsti eial
PAlTiOL. CCII. 20
m PETKl CELLENSIS m
talione seu sssumptioue , si nulius ci virtutum A bcllo, quam non potes diccre vincere nisi in praelio.
fuisset profectus cl provccius? Si ab liora conce- aut sine praelio? Segnior est si qua est victoria sine
ptionis nulla cum carne aut cum liuste conceriatio prxlio, fortior qux in praelio. Ad ampliorem ilaque
superfuisset causa mereudi, plurimum dispendium gloriam, assero Dominani nostram peccatum omne
sustinuisset , cuni de ea dictum sit, quia plus est vicisse et debellasse. Addis : Non omnc debellando,
meritis el non natura, quam virgo et homo. Conce- sed nullum prorsus senticndo. Hic si disiinxisses
<lo et credo siquidem , quod sseva libidinis incen- non peccasses. Multiforniiter enim peccalum sen-
tiva Deo prseoperante nunquam scnserit, vel ad tilur. Aliquaudo cum peccato, aliquando sine pec-
modicum : cxiera vero iuipcdiinenla humanae fra- cato. Quod in preesenti occurril , sentio peccatum
gilitatis, quae naturaii origiue, sive scaturigine, de aliquando lanquam igneni , aliquando tanquam pi-
nalura procedunt, ante divinam conoeplionem sen- cem aliquando lanquam lapidem, aliquando lan-
,
tire potuit, sed nuUatenus consensit. Et pra>ve- quam aeicm. Igiiem gencrat delectalio, picem con-
«iente siquidem graiia, et in virgine sua praeludia sensus vel ipsa perpetraiio; lapidem consueludo
habente, fomes peccali anhelandoextremum spiri- vel obstinalio, aerem serpeniis sibilalio, quae Vir-
tum ei supererat, donec

trahebat, soium sepuicrum
"
ginis noslrae fores potuit pulsare, sed non penetrare<
Hortus enim erat conclusus, an non eadem Domina
1
veniens Spiritus sanctus defunctum perpetuse sepul-
turae mandavil, et serpentem antiquum suo gladio potuit calcare super serpentes et scorpiones, ita
jugulavit. Dictum namque fuerat InimicUias po- quod nil illam noceret? Re itaque inlegra potuit
:
nojjn inter te et ntulierem, et semen luum et semen hoc modo sentirc peccatum, non autem consentire
illittt {Gen. iii). Unde Hieronymus : Etsi csetcrae peccato. Potuit debellare omne peccatum sine vul-
virgines imitantur iilam utque ad conceptura partus, nere , sine pudore , sine silentii sui conccssionc
et Gabrielis novae salutalionis obsequium, deinceps sine futuri partus vlolallone. De proposila quae-
t»t(Mu divinum cst, quud operalur in ea, tesle an- stione, Deus cum oronia possit, non potest de cor-
gelo, quia Spii-itu sancto et virlute Allissimi obum- rupta virgine facere incoirruptam ; valet quidera I
bratur. Ante hoc ipsum sane uterus virginis quamvis liberare a pcEna, sed non valet coronare cerruptain.
mundus, quamvis impollutus, el alienus a conta- Ulinani vim inteUigerem verbi, et sensura tenercni
gione peccali, quamvis sanctus, tamen adbuc vili- Hieronynii ! Procul dubio neque maligne reconde-
tate humanitatis induitur, ut ita dicam, ac si lana rem, neque avare coramunicarem. Ab eo igitiir
ca<ididissima, suique coloris dealbata. Ad quam imploranda solutio, qui dignus inventus est solvere
«aue cum accessit Spiritus sanctus, quasi ipsa ^ signacula septem libri signati. In epistola lamen
eadeinque lana, cum inficitur sanguine conchylii, Hieronymi aliler dicitur : Audenter, inquit, loquor:
Ycl muricis, vertitur in purpurani, versa est et ipsa cum omnia possit Deus, mrginem post rtiinam tusci-
sine coitu in matrera , ut non sit jam admodura tare ncn polest, etc. Recurrcndum proinde est ad
quod fuerat, sed purpura veracissima ad induinen- materiam locutionis, et ad intenlionem loqueniis.
tum et gloriam summi Regis divinitus aptissime De observanda virginitate el cavenda corruptione
dedicata , ut nuUi deinceps ea uti usu femineo li- tractabatur. Exaudivit ergo, et ad praeconium vir«
cuerit, nisi Deo. Post conceptum itaque suiim me- ginilatis eloquium suum Hieronymus inflammavit,
ruit crystallinam solidilatem, quae ante gratiae ple- venas susurrii sui infra Dei potentise et virginitatis
nitudinem non cxuerat teneritudinem, sed puram, gloriae venas subinfercns, et velui munditiain virgi-
sed sanctam, sed immacuiatam, quae consensu uri nitalis rebus creatis omuibus praeferens ut facilius
nullatenus potuit, et si aliquatenus admota tenta- sit Deo cceluin novum et (errani novam, et omneiii
lione percelli potuit, non ad laesionem, sed ad pro- creaiurae defecium reparaie, quam virginitaten»
bationem, non ad mortiGcationem cunscientise, sed scniel lapsam in priorein statum refigurare. Hoc,
ad confirmalionem gratiae et ostensionem constan- inquam , unicum suae imaginis et simiiitudinis si-
tiae. Utquid enim tanta virtus lalitans obdorniirel? [) gnaculum animae de coclo impressit, contestatus io
utquid tanta gratia frucium non facicns praiter cob- mandatis, ut hoc fidele denositum prae aliis oroni-
suctudincm suam vacaret? utquid dcnique tanta globus oinni diligentia servaret, cl tanquani irrepara-
ria matris Domini carncm domando, hostem debile damnuin intra medullas suas a latronibus et ab
bellando , pecoatum ex omni parte vincendo, Uil\ omni casu consignarct. Nil in possessione felicius,
inundo non se manifestacet? Tolle pugnam, tolies et Deo similius, in amissione nil miserius, et Dco
Pl victoriam. Tolle victoriam, tolles et coronain. dissimilius. Vi ergo tam egregium et singularc be-
ToUe coronam, toiles et gloriam. Ne ergo demas neficium non negligerelur, durissima conditio ap-
gloriam , nuli subtrahere pugnani, quia non coro' ponitur, ut quodammodo ad id resarciendum dam-
nabilur, nisi qui legidnie pugnaverit {II Tim. xi). num Deus inQrmctur, non de potestate, sed de
Si recte offens, et recte dividas. dispensaiione. Si enim poienlia ejus sirapliciter
Quid est igitur, Yirgo singularis omne peccatura attendatur, et a poena valet Uberare, et quae fuerii
vicit, non oiune debcUando, sed nullum prorsus aliquando corrupta tanquam incorruptam coronare.
senticndo? Qiiaiu victricem appellas, debellatricem Si ad dispensalionem et constitutionem aeternis legi-
appelhire cur forniidas? An limes eam dcbellarc in bus fixam et invariabilcm , non valet ,
quia nihii
631 FPiSTori*:. — LiB. II. m
conlra se ipsum valet, id eslveile polest, vel debct. A Singulum lioruin suis rulluribns patr.it gebcnnum
Cnin cnim siinpiicissiinx sii nalurx Deiis, de ipsu Quam crgo siiiiiil inrerronl popnam? Si dc rcfr.iga-
tain^n secundum usus nostrx iocutionis iinpropric tione conceptionis agis, aut dc ini[>ossibilitatc rcpa-
loquiiniir, diccndoeuniaiiquid posse, vci non possc, randx conccplionis, rornacc ct siiHlatorio tttcunque
aliquid iiosRC vcl non nosse, aliquid vcllc vcl nollc. suflicientc, capila ct iiicmbra oninia idoloruin fru-
Quasi igiiur in Dco partiiricnte in iniscricordia ad stratim comminuta, alqiie in p;iivereai conflala,
rediiilegrandum rractuin virginitalis sigiiaculum ,

sivc incibum, sive iu polum, ab Anglis ct Galhs
ob«tctricando, iino obstando, justitia decictortim jamjam absumi possunt. An iiaque siiis Anglica
suorum ostia veiitris claudit, ct nc de vulva egrc- et fames ^Gallica refect;£ lali cii o e( potu conqiiie-
diatur, aut genibus excipiatur, aut nberibus lactc- scent? Non crcdo, quia et sitis perpclua, et iioslra
liir, aborsuin iacit, ne de cornipla iiicornipla it('- fames continua. Furcniur autcm per discipiinam, et
rat» pariatur, sicut de baptismo icgitur : JSunquid, conflciuus pcr absiiiicnliam, qiiod superfluuni csi
ail Doniinus, homo cum sit senex potest in veHtrem in cibo et potu, lanquaiu idoluiii paiiis iiosiri AJte,
malris sux iteralo inlroire ei renasci? (Joan. iit.) quod de ligno scienli;e boni et niali conii. ttiin csi,
Vicaiia denique vicissiiudine justiiia iii partu suo, unde ipseetEva saturati, dimiserunt reiiquias par-
refcUciHe naisericordia, non dissimiliter periclita- B vulis suis, quas sorte missa diviserunt iiiter sc Aii-
tur, cuiii volens vituli fabricatorcs delerc, ait Moysi gli et Galli, ut illi huuiilioribus losolvci-cnlur, isli
Dimilte me ut deleam muUitudinem hanc, faciamtjue solidioribus suflbcareniur. Nisi vera scriberciu
te in geniem magnam {Exod. xxxii). At Moyscs gla- incuin Confiteor dicerero. Attamen quia v. ritas odiuiii
diuin diviuae animadvcrsionis tcnens, et in vaginam paril, digito compesco labeliura, el intcrim nova
mansuctudinis solita; refringens respondit : Aut lonitrua, et fulgurationesNicolai mci liuino abscoii-
dimitte eit hanc noxam, aut dele me de lihro quem ditus formido. Yale, ct ora pio me.
$cripsisti (Ibid.). Sic quasi quod voluil Deus nun EPISTOLA CLXXU.
valiiit, propitiabiliiis se inciiiians servi fidelis aini-
NICOL\I HONACUI S. ALBAM AD PETRUM.
citix, quam ingralissimi populi genuissimae cuJpx.
[ix, 9.] NicoLALS monaclms Sancti Albani,
El notandum, quia triplcx est corruptio, aut cor-
Petro abbati Sancti Remigil (73).
poris tantum, aul animi taiitum, aul siinul corporis
InvecUonis palliai» saturatus opprobrio , el iro-
et aninii. Dc pi-iiiia dicit Ilieronyinus : < Finge lcm-
pore pcrsecuiionis aliquani virginem proslilulaiu :
nico crapula(us a vino , vere pulabam mc niissio-
roiTupta est iii lege, incorrupla in Evangelio. De p

nem accepissc, et foedus Jaui cum siicntio pepi-
sccuiida Apostolus : Timeo ne sicut serpens sedtixii

gisse. Q;iid scnscrim saiie de priviicgio singulans
F.vam astntia sua, ita corrunipautur sensus vestri a

integritalis in virginem Yirgine scripscram, et nic-
simplicitate (idd (/ Cor. xi). De tertia idem Aposlo- tani ibi flxcram : et ecce meus Petrus dc nova nia-
lus : Templum Dei sanclum est, quod estis vos. Si teria iiovum suscilut ex insperato bellum, ci oin-
ûis lemplum Dei violaverit , disnerdet illum Deus nes Virginis doincsticos provocat ad indignatio
(I Cor. iii). .4 nullo munda-

lamcn genere corriipla nem, et doctos in lege Domini ad prxsumptionis
tur, nisi Deus niinereatur. Si autem lanquam va- minus Catholicx contradictionem. Quandiu tracla*
sciili sui fracturam quamcunque manus tornalilcs batur de articulis , qui sic vel aliter poterant iiilcl-
icsarcire voiiierint, poieritnc plus iiegligentia, vcl ligi , sana utrinque fide, dissimulabain , ct aniuiits
iuipotentia, quaui Dei omnipotenlia ? Absit ! Sane nostcr si concepit non pepcrit dolorem. Nunc autoiu
id soluiu non potesl Deus, quod se non posse viilt. cuin tuba canitur, quod Virgo peccatum scuserit
Quis inflnitic detrahet potentix, etiam voluiitate ct sentiendo debellaverit non dissimulo, nou pa<
,
corriiptam mutata voluntale posse facere, si volue- tienter ago, vix manus teneo, quin in pubiicuMi
i-i(, iiicurruptam, aut coronare tanquam incorni* bostem irruo. Sed priusquaiu pro comniuni omniuin
piani?Dictum est ergo non pro dimiiiutione divinne Virginis doinesticoruin indignatione rcspondcaiu
d ,
potcntix, sed pro oommeiidalione sanctissimae pii- lapidcm oQensionis et scandali pctram contueor,
diciiix, Deus non valet, id esl non vult, post rui- quae in nostra episiola iiivenit, qui noduni in scirpo
nam coronare corruptam. Hxc spica de agro Booz sxpiiis qurcrit ; el prava privatx Ircsionis in dirctt.n,
sorli nostrx obvcnit.salvis messorum grandiusculis et aspera redigam in vias planas. Lapis ilaque lapi-
acervis. Extremam apponimus nianum ad Samsonis dem ofTcndit in eo qiiod dixi : Virginis ipsius aui-
iiogtris problcmata uiultis sindonibus involuta mam pertransivit gladius, nnn solum olim in FiHi
neque parvo prctio resignanda. Habeant, inquicns, paasione , sed eiiam nuper in concepdonis sua; coti-
Galii dc Anglica quxslione quod runuiicnt,et Angli dentnatione , el ironico typo subsannans hic botium
dcCallicano hausio quodpetissent. Sicut enim potiis dorniiiasse nottierum Aristoiclico more sic logicot.
cfel Dagoii Anglix, sic Baal ost cibus Galiix. Maius F.slo , noslra placent ei obsequia, nun(fuid passihilis
puttis. malus cibus, uiala incbriatio, niala ructatlo. est adhuc ejus uuitna ? Fides supplet irrefragabilem
JACOBI SlUMONDl NOT^.

(75) Nicotaus mon. S. Albant. Rcfutat Pctri Cellcnsis cpistolam 171 ,.
pugnatque pro immaciibta
fc. Virgiiiis Conc^ptione.
m PETRl CM.l.ENSlS OU
amctuiionem y nt tera impatiibilitas et immortalitat A pam suam innotuit, ut lolius (/slerciensis capituii
iti<//ai admillat molestias. diseretio dcprebendcrel eum velle suura crrorem
Miror, el indignor virum ecclcsiat.ticum , in di- danmari , et virgincjc conceptionis gloriam prsedi-
vinx Scripturao figuris cxcrcilorum , has loqucndi cari, Igilur si ego publico, quod ipse, ul crcdo,
liguras ignorare, vel caruni scienliam dissiniularc. publicari voluit, hoc non esicjus Tamam extenuare,
Nonne legitur Deus zelans, irascens, pocnitens, vel g'oriam evacuare, sed ejus voluntalcm super
dolore cordis intrinsccus tactus, antcqpam fuerit delicti sui pocnitentia exprimere. Porro facto levl
ItumanatTis? Nunquid ideo ejus divinitas sensit per purgatorium transitu , intravit in gaudium Do-
passionum molcslias ,
quia nostro niore de ipsa lo- mini sui ,
qui in dicbus suis sanctitate venerabilis,
quitur Scriptune auctoritas? Nunquid angelos sol- opinione singularis, eloquentia suavis.et signoram
licitudo inquietat, quta leguntur sccuri de sua, innovaljonc, imnnitationeque mirabilium exstillt
soUiciti dc noslra gloria? Tanta est iuijus tropi mirabilis. Ilac ego de beatissimo abbale Bemard».
t>opii» in divina pagina, quod ipsa abundanfia ge- Nunc de siatera mea, quse In hoc, ut scribills,
uerat inopiant. Pauca igiiur de mullis sapienti videlur mentiri qwod dixi Virgo singularis vicil
—
:
iiufiicero debent i:i lam plano aniculo. Ad petrum

T»
omne «peccalum,' non onine debellando,' sed nullum — —
vero 6.:andali de corde vcstro tollendam ptu.^culum " prorsus sentiendo. Quod non omne debellaverit.
cst immorandum , qu i rcs exigit ut palam faciam tcstimonium perbibent , homicidiom, aduIteriDin,
quod celare proposneram. Sanclus iHe Bcrnardus horum similia mtilta peccata quae ejii»
furlura, et ,
quem dicis me dcbita exuere vcnerasione , et posl aiTcctum nunquam momorderunt, ejus memoriam
eum verborum jacula emitierc , quondam sancto- nunquam conlaminarunt, ejus denique opinionem
r.\n Catalogo ascript«s, nupcr cst in Ecclesia ca nunquam Isescrunt. Testimonium etiara perhibet
nonizatus (70) , cl ab liumano judicio cxemptus. conecientia petrina, quee, etsi cotibus sit durior,
Exemptus, inquam, cst, nc de gloria ejus dubitc- hanc tamen abborret duntiara, quam totus mundut
mus ; se<l non ui minus de cjus dictis disputemus. abhcrret. Os enim aliter sentiens non solura est
De gloria bcati martyris Cypriani bcatns Augusli- obstruendum flmo, sed lapide conterendum dnris-
nus iion dubitat, tamcn in Spiritus sancli datione simo. Quod nullum prorsus senserit peccatum Yirgo
«um errasse verissimc comprobal.Errorcmmartyrio pcccati destructrix, hoc videtur scntire beatus Au-
deletuin scribit, et sic docuit Ecclesiam vencrari gu3tinus, ubi inhibet Virginis mentionem in peccati
niartyris gloriam , ut tamcn non imilareiur crro- mentione. Hocvidetur sensisse et prophetico spiritti
rom. Ego aulem , ctsi dissimili scientia, simili ta- prtfidixisse David, ubi Verbum incarnari desiderans.
^
mcn conscientia , sic vcneror be.tlum confessorcm dicit : Surge in requiem tuam, tu et area sanetifica-
Bcriiardum , ut laudem et amcm ejus sanciiiatem , tionis tuo! (Paa/. cxxxi). Surgere enim Verbi , fuil
qui ncc amcm, nec laudem ejus praesumptionem in ab occulto suo prodire in nustruro publicum, iRTi-
itatris Douiini conceptioneni. Et ne pules nie magis sibilem fieri visibilem habitu camis indutum. In*
perlinaci quam bona conscientia dicere qu» dico camaium itaque desiderat snrgere in requiem
audi quid ab ipsls Cislercicnsibus vera rcligioiie quara signantcr dicit suaro, ut a commiini homi-
prjeditis , et Yirgiucm in veritnte diligcntibus , ac- num requie distinguat ,
quam idem David designat
tTperim de sancto Oernardo, quorum nomina ab- alibi : Convertere., inquicns, anima mea in reqaiem
,
scondo sub modio, ne odiosos faciam fr.itrum suo- tuam {P$aL cxiv). Bequies animx Inimanae in had
rum collcgio. Iii Clarcvallensi coUcgio quidam con- vita est, vel devicta, vel sopiia carnis contra-
vcrsus bene religiosus in visu noctis vidit abbatem diclione, scnsualitatem rationis imperio de facilt
Bcrnardum niveis indutum vcstibus ,

quasi ad ma- obedire. Vtrbi vcro incarnati requie» cst, in canw
miilam pectoris furvam Labere maculam. Qucm ex nullam carnis contradittionem, nullam membronim
admiratione tristior alloquens. Quid est, inquit. legem menii repiignanlem sentire. In hanc fgiiar
Paler,quod nigram in tc maculain video ? et illc : D rcquiem suam surrexit Verbum, incarnatum, et non
Quia de Dominica; nostrae conccptione scripsi iion solum Verbum sed et arca sanctificationis su», vi-
scribcnda , signuin purgationis mcae maculam in dciicet maier sua, de qua, et in qua est Verbum in-
peciorc porlo. Frater visa conventui innoluil, et carnatum. Sicut enim in ccelo, qualis Palcr, Ulis
aliquis fratrum in scriptum redegit. Relatum est in Filius ; sic et in tcrra, qualis Filios, talis Mater, non
generali Ci.sicrcicnsi cnpitulo, et dc communi con- dico de Spiritu concepta, ut Filius, sed de Spiritu
silio scripiuin periii inccndio. Maluitquc abbatum replcta et sanctificata ex utero matris, ut Fillus.
universitas Virginis periclitari gloriam ,
quam san- Quod quidem sensit et scripsit, quem laudas aucto-
cti Rernardi opinionem, Non sic Paulus, .lon sic rem in pracsentl abbas Bernardus. Inde quippe
,
qui sc blasphemum et injuriosum inclamilat, ut dics Nativitatis non Conceptionis virginfae diera ba-
Rcdemploris gloriam ainplius extollat. Et cerle, ut bcri solcmnem, quia qux in pcccatis concepta est.
crcdo, ou raiiunc sanctus in propria pcrsona viro ut universuni gcnus bcmiiium, sine pcccalo nata
siinplici et dc talibus nil scieiili apparuil, ct cul- est, ut pauci boininum. Si igitur sinc peccato naia
JACORI SIRMONDI NOT.i:.
(76) Nvpar canomzaius. Ab Alcxaiulro III Aniignix auno li7-i, post ipsius obiiuui 20
6:?5 EPISTOL/E. - LIB. II. 6iG
est, cunsequcnler sine peccalo conversata est. Sl A bios, utrum a dic conceptioitis, an a die Daiiviiatis,
sine peccato conversala esl , consequenter sine nn cerle a die flupcrventiouis Spiritus sancll in
scnsu peccail ex hoc mundo ad patrcnt assumpta Virgine, Virgo liberata sit a conlradictione carnit
e.st. Sed dicis, eam sine peccalo sensissc peccatum. pudenda. Unde et Augustinus ddbitaiive de Christo
Faleor me nescire quid velis diccre. Nam exempla dixit : Quod inde suscepit , aut suscipiendum mun-
seniiendi, quse proponis, nullius sunt auctoritatis, davit, aut suscipiendo mundavit. Sed modis oiuni-
et idc<> nullius ponderis. De cxtero omnia cxempla bus constare nobis debct quod Virgo singularis
,
qux ponis, solis sensibus corporcis comprehcndun- nunquam in carne, in qua ei de qua Christus bomo
lur. PoBSunt enim videri, audiri cl tangi, et forlc factus est, molum illicilum scnsil, nunquam )e-
olfactu et gustu percipi. Et licet quinque sinl cor- gcm membrorum scnsit, niinquam quod non votuit
porei sensus, tamen non dicimus, scntio ignem egil , iiunquam scnsit quod seiilire non decuit.
quia video nec sentio aerem quia audio nec sen-

, , Cum igitur ante duodennatum cx nalurx benelicio,
tio lapidem gustu : forte picem sentio olfactu, sed post duodcnnatum ex gralix dono peccatum sealire
de sensu olfaciendi iiihil ad scnsum peccati. Pro- non potuerit ; quando seiisit et senliendu debel-
inde omnia qus posuisti eentire le dicis, quia tan- lavit Virgo peccatum, qux aliis teniporibus ui ler-
gis. Si igitur Virgo sensit peccatum, cura peccatum ^ ris non vixit ? Si de Salomone Achat das iiistan- et
tripliciter accipialurinsacro cloquio,videlicet pnena tiam ,

qui undecimo xtatis ku?r anno geouerunt
peccati, culpa peccali , hostia pro peccato : utrum filios, scias quia singulare privilegiura non facil
l«c nrania, an duo, an unum tanlura senserit, vel- Icgem comniunem ; vel certe, quia reprchendil cos
lem tuo edoceri magisterio. Si enim sic intelligis; Scripiura de incontineiitia. poluit fieri ut obsceni»
sensit peccatum, id cst pcenam peccati ; sic et ego niolibus genitalium infirma irriiarent, ct pudoris
ifilelligo. More quippe nosiro esurivit , silivit, fri- claustra runiperent, et de aniini sui perversilate
guU, et multis tribulalionibus decocta, nostris cala» jura suae naturx inolila perverterent , non comniu-
Mitatibns subjacuit, et cx taliumin Christo patienlin, nem hominum naturam exterminarent. Radicatus
multiinoda meritorum prserogaiiva edloniit, absjuo et fundalus in montibus sanctarum aucloritaiuin,
his quibus inirinsecus quotidie proficiebat ; nova da sanclam aucloritatem , qus perhibeai DGniiuain
videlicet virginitatis dilectione, singulari L>ei cos- nostrara sensisse peccatum , qus ita distinguat
(eniplatione, incompatibili proximi charitale, tota sensum peccati, videlicet in ignis, in picis, in lapi-
virlutum omnium pulchritudine, nulla macuks
sensum ; et errasse inc fatebor. QuoU
vel dis, in aeris
levissimx turpitudine. Nam cum merilorum nostro- „ si non occurrit, qua frunte aude» riogere nova co:n
:-_J- .__/-!._• .. -.
• ^ . ... -r
• . . . . , • ft •
rum sumina consistat in patiendo pro Christo, et in menla in tantam virgineni ? qua denicntia infamare
diligendo Chrislum; Deum videlicet, et proxiuium sensum gcnitaliuiu, quae Salvatorem pudoris tituio
nostrum in his duobus excitata est ad plenuin
: ftderunt ? Quae prserogativae dislinctio inlersiitgu-
agonisla nostra anle advenlum Verbi in ulerum larem Virginem ct alias sanclas virgines, si pccca-
ejus ; ut nec ei dcessel vel cum carne , vel cuir tuin sen$it ul alix, sed nun consensit peccalo, sicut
hoste certatio, ncc pacatissinii aiiinii coiilemplatio. nec aliae ? Quo gratix inerito pra;miuuift, ante viitu-
i*roihde dispendium nierendi non sustinuit, quse tis obumbrationem dico , si ipsam cum universo
tot tentationil)us exposita, gratia, qua ante obuni- honiinum genere cxclamare necesse fuil Qm$ me :
brationem plciia, et Domiiius cum ea fuit, onines liieTabii de corpore mortis hujus f IRom. vii.) Par-
debellavit, et oinncs superavit. Dispendiiim, in- cius novas in Virginera adinventiones de spiritu
qu:iai, merendi non susiinuit, quse iii dies opera- luo cudcre debuisses, quam de Spititu suo Deus
tione proficiens pariter et amore, oplimam Mario: Pater tam gioriose fecundavit. Si ergo aliqui;!
partem adimplevil, et Marlliie soUicitudinem p i- scribo do Virgine , quod non legerim in canoiif,
«latis teneriliidiiiem non exclusit. Quod si intelli •
laudein tanien sapit Virginis , laudem et Filii Vii-
gis, sensit peccatum, id cst sensit culpara peccati, D ginis : et occasinne scripturae canonicae , vel vera
Biore iiostru legem raembrorum seusit, motus pii- scribo, licct occulta, vel verisiniilia et ipsa Catho-
deodos sensit, picem litillationis sensit, et inqui- lica. Prsesumuntur multa de Virgine, quae nusquam
nata est ab ea, quod absit leguntur ; et prxsuniptionibus stsnduiit est , doncc
ivo (77) venerabilis Carnolensiura episcopus in probclur in contrarium. Singularis Virginis piivi-
Cbronicis suis scripsit, duodecimo anno xtatis sua^ legitim non habet similitudiiiis coiisuriium. Nou so-
Virginem ab archangelo Gabrielc salulalam , et lum singulare cst, quod Virgu conccpit, sed et qm^d
a Spiritu suncto obumbratam : iiifra quein xtalis Virgo sola et priina in Isiai'! virginitateni udaniavit.
annum non pennittit natura moveci pubescentiuin Non solum inauditum, quod Virgo peperii, scd et
genitalia. Tpruiinus igilur pudendi inolus iii Vir- quod Virgocito .\ngcIo iredidit ct de Inl-Io nondu-
giiic a Spirilu sancto praeventus reliquit nos du- bilans inodum conceptionis inqnisivit. £t ia hunc
J.^COBI SIUMONDl NOT^.
(77) /i'o iii c/irori!îs s«is. Noii exslaiit Chi-o-
liaic duodecinio , sed deciinoquiiito ajlalis £uae aivne
nica Ivonis. El quidem vclenim fere oiimiiiiii, le- Chri<itiiin Duiiiiniiiii ioik epissf
c«*,nlionmi!iue ei( seiit Miiia , Mariaui Virgineiii iioii
627 PETUI CFXLENSIS 8i?
roodnm dislingue inter Yiiînein nondum nialieni, A que jjeccalum pro culpa peccati accipiiur. !pia
el Virginem jain malrem, ut singulari ulrobique guippe culpam peccali , vidciicet concupisceniiam.
«a-teris virginibus prairogclur privilegio, quaesin- et ca*tera quae simul sunt el ptEiia el culpa peccati
giilariu^r non<iiun mater, Angcio tcsiante , graiia cx omni paitc vicit, quoii horum omniwm nullum
plena fuit ; et singttlarilcr jam mater Spiritus sancti omniDo sciisit. Nam ser{>enlis sibilatio foris fuit per
sacrarium exsliiit, quae nonduin maler, quasi iana suggestioncm, non inJus per lilillationis prurigincm.
c^mdidissima, nullius peccati sensu maculosa fuit, Nec decuit illam camem titillari, per quam meruit
cl siiiguhsriterjam malcr, quasi purpura sangujne omnis caro a damnaiione tltiliatlQnis purgari. Nun
conchylii lincta, ila Spiritu sancto compluta ct ma- decuitillam carnem inordinatti moveri, de cujus pro-
defacta fuil , ut nullis de caelero usibiis mancipare- pagine ordinis disciplina demanavit; e\ omnem
(ur, nisi divinis. Multa in hunc modum occurrunt mundum suh jusiitiae moderamine colligcns a^d vitaiu
dilTerentiarum genera, quibus Virgo nondum matcr jclrernam rcfprmavit.
dincrl.a se Vcrbi malre, licet nunquam peccaluiB EPISTOLA CLXXliL

sonseril, vel nondum matcr, vel jam mater. Vellus PETRl AD .MCOLAUU.
«|uippe, cuin sit de corpore,,ut ait Kieronymus, cor- [ix, 10.] PEiaiis Carnoiensis eleclusNicoLikô (78)
poris non scnlit passionem ; sic et nostrae Virginis
B S. Albani monacto.
virginitas, cum sit in carne, non seiisii vitia carnis. Epistola tua iouUifarie denlata, dum mc acerrime
Sed dicis : MiiUiformitcr peccatum sentitur ; ali- mordere intendit , denles suos in semct elisos noQ
qiiando cnm peccato, aliquando sine peccalo. Sine injuria coiiidit. Acutos equidem formido, seu putrcs
peccato seatilur, sicul aer. Hoc exemplum nullius conlemno. Subtilitcr syllogizas, vel forte paralo,-
cst auctoritatis, ut dictum est, scd nec intelligentis gi/.as ; sed failaciter concludis. Noslram irride»
rxprcssivum Aer quippe sentitur aliquando inteii- simpliciiatem, nec mirum ; non enim tcnes verita-
8iij«, aliqnando remissius, secundum molus sui im- tem. Contra legem fralris tui turpiludiiiein revelas,
po!um, vel leniorem vel asperiorem ; et durior est nou qme csi, sed quam fiugis. In bumanis cerle
acris fiigidi gensus asperior, qiiam ignis lopidioris mentiri vereor, quanto niagis in divinis ? Credo,
levior, vel lapidis, vel picLs remotior. Ea proplcr dico, assero, ct juro,beatissimani Virginem iiosiram.
mc non movent cxcmpla, qu» tam reinota sunt a in ajlerna pradeslinatione singulari privilegio mu-
re, ad quaia explicandam sunt inducta. Recurra- nilau), nec a sua coiiCeptione iii aliquo violatam;
mus itaque ad sensum Fcclesite. et secundum quod sed seniper mansisse et peimajisisse iUibai.a.'n ; ot
insa sentit de sensu peccaii proferamus in incdium,

q s-icut beata uUra humanam et CTterorum boniinuni
ei videamus quo sensu Virgo potuerit sentire pec- manet uUra om-
iiaturam, sic secreta et incognita
catum, sine sensu percati. Cuin igitur peccattiia niiim nolionem. Quamvis aulem more vervecum ad
occlesiaslico scnsi» triplicitcr dicatur, ut dicium est, inviccm noslra tenlaveviinus cornua , cl verboruui
videluel poena, culpa, hoslia, jungamus primo sin- diversos hinc inde protulerinnis sonos; tamen unus
giila singulis, deinde singula omnibus, ut experia- ct simjilex oculus utriusque nostrum in cjus ob&&-
mur qua conjunclione vcruni sit, peccatum sentiri quio et fauiulatu nunquam caligav.t ; sedj neque
«ine peccato, ct taudem deprehL*ndanius, utrum ve- Doo volente caligabit. Ut auiein guslus cibum dis-
ritas scquivocae conjunclionis obvict clausul» uei- cernit, et alius pius salis , aiius minus eiigit; sic
voc;e accepiionis ,
qua dicitur : Virgo vicit ex omni sensus humanus quandoque ausieriora, quandoqwe
paite peccatum, nou omne debella.ido, sed niillum diilciora appclil avidiiis. P.ôfcrt alius absque pon-
prorsus scnliendo. Allcnde, rogo. si virgo poenam dere raiionis, seu auctorilaiis quod ei placuerit;
pcccati s<.'nsit sine pocna peccati, si culpam pcccaii recusai alius quidquid sale evangelico aul prophe-
sensit sinc culpa peccati, si hostiam sine hosiia sen- tico condituin noo est. Est aliiis utitior, duicior
sit : cl doce quomotk) haic possint fieri. Quod si non alius. Ego utilem dulci prrcjwiio. Solas fauccs n>a-
occurril , attemle si culpam sine poena, vei sinc D gjs demiilcel dulcis; omnibus membris utilis plus
hoslia scnstt. si hosiiain sine poena, vel sine culpa, confevt. Tu verba dulcia, ego utilia quaero. Tu le-
bcosil; ctdoce qiiae Scripiura h«c doceat , ot quid nocinanvia , ego salubria et confoiiantia. Seriis
utilitatis in prresenti dipqiiisilionc habeat. Perpeudc iiaque intcndamus. Qua>dam lamen scria jocosa
dcnique, quod Virgo pocnain peccati sensit sine aliquando non respuunt, iino libenter admiitunt,
ciilpa pecrali : et hoc sensu forte ficri potuil, quod quaedam vero sic respuunl et expuunt ;
quotl etiam
pcccatitm sciisit s ne peccalo, cura peccatum xi\u\- anaihematizaiit et susp'ndunt. Reginae Domina?
Vocc poena dicatur et culpa peccati. Sed hic sensus nosira': Iveaiissimaj Virginis Mariac obscquia veue-
in nullo derogat clausula^, qu.-e Virgo jicrhibotur rationem posUihint, non adiilationem; maturiiatvm.
omne vicissc pcccaium, non oronc dcbellando, scd noii scurrililatcm; cordis aevoiionen), non oris
nullum proissis senticndo, qyia in ca univoce ubi- vci bosilatem ; secrcti admiraiionem , non piii)licaiii
JACOm vSlUMONDl NOT/E.

("J8) PeiiHs CanivJ. ISirolno. Rospoudel cpislol;c dc festo Cosicrpiionis senlciitia; non ininac iamei\
prHCtedonti, atqiie ita de U. Virginis l«iidibiis dis- eiga illam \eneiaiion^s sluiio luisso.
aerit, ul si^lis nppaical illimi, qiiauivis in di^pari
640 EPISTOLvE. ~ LIB. U. 650
discussioneni Uterquc nostrum cunit post ipsam, ^ inler te et mulikiem, elc. Ipsa conteret caput (unni,
ot utiitatn ad ipsain. Ul crcdo, una intentio aninios et tu insidiaberis culcaneo ejut (Gen. lu).
parilicat ; sed varietas scrmonuni, utpole iiuguae Qux est hsRc îiiilier ? Virgo, qux pro gcxu, nou
diversa, scnsus Scripturai salva fi'ie allcrnak. \n pro corruptione , muliei^ appellalur. Quod cst ejufi
scienliorcs , an sapientiores sumus Augustino et semen ? Jesus, in quo benedicentur oinnes gentes.
Hieronymo ? Nonne in fide unaninies, iii religionc Quae sunt illx inimicitix ? Lege Apocalypsim iuan-
cuncordes, in charitate ferventes, in scienlia Scri- nis : Postquam, inq|iit, vidit draco quod projecius e»t
pluranim sublimcs, in auctoriiate pares, in qui- in terram, perseculus ett mulierem {Apoc. xim). Ecce
bnsdam sententiis valde sunt dispares ? In Epistola Virginem Mariam. Evangelium docet, quod draco
ad Galatas sic legitur : Cutn venisset Cepkat An- malignus in Herode , sicut aliquando in ^rpente,
tiochiam in faeiem ei resliti, quia reprehentibili» quserebaV occidere Jcsum fllium bujus sanctissinue
er*t. Priu$ enim quam venirent quidam a Jaeobo, mulieris. Quare Joseph cum roatre et puero, roo<
(um gentibu» edebat. Cum autem venissent , sub- nitus ab angelo , secessit in ^gyptum, laoqâio in
trahebat, et segregabat se, timens eos qui ex circum' lucum desertum. Luce clarius ad veri)um exponlt
(tmne erant, eto. (C«/. ii) hoc sermo qui legitur in nalivilateejusdem Virginis,
Hicr«nymu$ defendit Pctruin diccns, invitum fe- B ubi dicilur : Inimieitia» ponam inltr tt et wulie'
cissc, et di.*pensatorie simulasse, ne scilicet Judaeos rem, etc. Quid est, fratres, inquil auctor in boc
»»ilterel, nec in hoc peccabat, quia bona inten- ioco, serpentis caput conierere, nisi principajero
tio.^tj id •fcehal. Auguslinus econira dicil Petrum diaboli suggestionem , id est concupiscentiam re*
illa lcgalia servassc non dispcnsatorie, sed vere sistrndo superare? Si ergo quxritur,que mulier
ei eufli Vtie peccasse, non illa servando, sed alios hiijusinodi victoriani opcraia sit ; profccto non re>
iuo exemplo Judaizare cogendo, Ecce cedri Libani, pcriiur in linea generationis humanx, donoc per-
ecce subliines abietcs aiio et alio impulsu, alitcr et venialur ad illaro, de qua nunc agimus, sanctarum
al.ter seniiunt , scd in charitatis radice nunqiiam Sanctain. Surdus es , si nnn audia; cxcus , si
dsseniiunt. Unusqiiisque aiitem in suo sensu abun* non vidcs; mutus, si non clamas; infidelis, ti
dat. Nequaquam en:m in articulis fidei, in iis, qui non credis ; conlumax , si adhuc coutenjis.
sicul duffi olivx ct duo candelabra ante Deum luren- Vade ad nataloriam Siloe , et lava oculos , et
tia, error iiinascitur, pro quo alier periclitetur. vide quomodo verum sit, quia sensit peccakini
Non itaque niirum , si nos siipulam siccam ventus sine peccato. Sensit equidem , non ad Ix>
rapiat )n diversa. Si tu lendis honnrare Virgincm, sionem, sed ad probationem ; sensit, non succum^
boceô coUaudo; si coniendis defendere incircum- bendo, sed stiperando; sensit extrinsecus, non m-
cisuQi sernioiiem, istud iion appn^. Incircumcisus trinsecus; sensit hoste suggestionein jaciendo, noii
autem serino est, qui originale prxputiuni trahens f arne deiectando, tcI spiritu conseniiendo ; sensit
de ventre sensus humanl arbitrii, cultro petrino propulsando, non excipiendo, ve) adnii»iendo. Quis
non amputatur ad regulam evangelic;e auctoritatis. nostrum nâgis bononit Virginem, qui illam prxdi-
8i omnes sermones superfluos comniunicarem, et cat absqiie cerlamine felicero, an qui in certamiiie
huic nostro scripto insererem, nemus juxta allare fnrtem ? Nam mulierem fortem quit inveniel ? Procul
complantarem. Salvo nomineet numine sacratissimx et de ultimit finibut pretium ejut {Prov. xxxi). Apo-
Virginis, verbale duellum non recusarem, si vacaret stolus ai( : Non ccronabitur, niti qui legiiime certa-
lcgere , si scribere, sl arma quxrere in scutariis
verit {II Ttiii. ii). Spiritus in Apocalypsi dicit
Saloiuonis. Si aures et oculos suos clauserit Vincenti dabo edere de ligno vites, quod ett in medio
Do-
niina nostra, et nxnias disputatiunciilarum nostra- puraditi {Apoc. xi). Item : Qui vicerit^ tic vestietnr
rum nihili penderit, in cavernis suis Anglum Fran- vettimentit albit {Apac. lu). llero : Qui ticeril, fa-
cigena conclusum et ligalum usque ad tempus mille ciam illum columnam in templo Dei mei{ibid.). Itero:
aanorum consignabil. magister doctissime dor- 0«» viccrit,dabo eisedemmecuminthrono meoîbid.}.

!
d
îiens, an vigilans, tubam canentem audisli, quod Virgo iiostra sedeiis juxta sedentem in throns
Virgo peccatum senserit, senliendo debellaverit ? graiix filiuin omnes victorias,
suuin Jesum, loquitur
Quam sis dolosus interpres in occultis, patet in qiias non doriniendo, sed vigUando non
obtinuit ;
Nain stylnin vel calamum noslrura appellas

apertis. otiando, sed pugnando; non fugiendo, sed resi-
lubam. Sed tubx officium est vocem exaltare, styli stendo ; non cadendo, sed cxdendo. An roater feli-
et calami in sileutio scribere. Sis ergo Davus qui ,
cior fllio, an sanctior? an fortior?-an gratia pienior?
iiiterturbatomnia. Quo autem sensu dixerim Virgi- Sed ductus est Jesus in desertum, ul lentaretur a
iiero peccatum sensissc et debellasse, et si tu ar- diabolo; sed dicit illuin Apostolus tcntatum per
1 eptiis in lanlo furore quod vix manus pro sintiliiudine absque peccato. Qui lenU»-
, contines, oiiinia
iion potes patienter audire modiis
, qui nostra legeiil scri- tur nonne sentit lentationem? Est autero
pia, f;ivore ct odio postpositis, audiat, et in
stalera sentiendi secundum virtutemnon tentantis,sed teii-
wqiiitaiis diligenter appendat. Ne vero auctoritate debilissimus clTectus son-
taii ; debilis, dcbilior,
niidiis circa Goliaih ad hini congrediar,
lie antepono ticndi, sccundum afTecturo et virttitero senticniis.
scutuin aiic.loritatiR qna dicilur : Inimicitias ponum Non cnim quisquaro potest judicare quid scntiat
63i PKTRJ CKLLEi^SIS 632
nisi tu qiii scnlis. lliicusqiie &alii bit de tuba, quam A sup«r clioros angelorum, et ego. Dicis nn-
loilis,
f«€i8li ct sonuisli. Nunc autcm ut ad singula epi- iDunem ab omni peccato, et ego. Asseris Dei geni-
etohe tu;e capitula, quibus ineain, qnam et ego trlcein, asiruis nostram ad Deum meili.nlricem, el
confiteor, argtiis insipicniiani, respondeani, spineta ego. Yersa el reversa In quolibct stalu veneratio-
:in sirut hinnulus cerTorum traiiKilio. Sed me non nis et glorificalionis, tecam vado, tecum senlio.
ignorare tropos divin.x ioctitionis assero : luos Tero Si vero exlra communitis monetx forniam vis fa-
tti terra conculco. Denique compalior insolentia: bricare aliam, quam non approbaveril sedes Pelri,
tiiap-, qui de excellenti9.simis no<Hr% Virginis monti- cujus est approbare, vel improbare ordinem uni-
biis ad profundiflsimam Talleni descendisti, ne di- vcrsalis Ecclesiae, pedem sisto, et terminos consti-
eam corruisti. Licet enim in isla niliil fit verecuo- tutos non transgredior. Credo et connicor plura
dum, ubi otniiia et singula ejus inembra luna sunt esse apud nos ignota de Virgine sacrosancta, quaai
puriora, ei sole clariora ; tamen nostns fragilitatis nula, quia confortala est el gratia et gloria, et non
teterrima menioria, cum audierit noroinari getiita- possumus ad earo. Evangelio, non soniuiis, de illu
lia, vix a SKa cxcutietur palude, vix incipici non credo, et si aliter sapio, et boc ipstim revelabit
«olita eogitare. In Virgine igitur taiia sacrusanctis
Deus, quando voluerit, et qtiuniodo voluerit. Inte-
<ortinis honorando involvere, quani ^ rim aiilem dum Ot vox super {irniamentum, nec
polius volo
nttdis nDininibtis et manibus contrectare. Viiô descendit ad ncstrum fundameutum, pcnnas 8ul>-
ccrte vlrgincis verbis et sancto veiamine consccra- milto, et mex ignoranlix caliginem non a te, sed a
tis deiectaiur afTari. Parco epistdae mese tua inse- Palre iuminum iliufttrandam imploro. Si ferrum de
vcrr. varba, qu« lamen non pateo reprebendere. inanubrio clapsum te in aiiquo isesit, da vcniani,
Fiiiem facere fcsiinabam ; seÎ Bovuin tuum decre- eamdein a me recepturus indulgentiarn. Ora pro
tiitii prius voio discutere, et ex quo consilio promul- me, amice cliarissime, et utinani facie ad faciem
galum sit requiro. viderem te, quera scriptorum tuorum bcoe ornatus
Sicut, inquis, in coelo qualii Patejr, talii Filiu$, Uabitus non scmel praestitit audire.
iie in terra quali» fiUut, talii mater. Domina! EPISTOLA CLXXIV.
ignosce dicenti quoU displicet tibi. Monne tii fllii &D CAPITULUM CISTERCieriSE.
uii, licet roatcr, lamen ancilla? Nonne sicut oculi [ix, 8.] Petbds Garnotensis (79) electus capitulo
ancillae in manibus dominx sux, ita ocuii tui in Cisierciensis.
manibus Domini Filii lui? Non adxquahitur ei au- Sancta sanclorum studta iinpedire non minuris
ruin de .^tiiiopia, nec conferetitr linctis Indix co- scslimo culpx, quam angclica et divina negotia in-
loribus, qula non est inventus similis ei super ler- tcrrumpere. Tanii vero reatus poenam timeo incur-
ram, qui unus et unicu» est, et tecundutn non rere, si vos ad divina et in divinis occupatos , va-
babet. Siinicil tibi, a dextrit ejiis stare, non a:qiij- nis et superfluis tentavero verbis relinere. Excusat
iitutis, vel qualitatis comparatione, sed gloris ct tamen quandoque urgeiis necessitas ingerentem se
iieatitudinis stabili et xterna copulatione. Dntis jam importumtalem, quaiido etsi reprimit ad modicum
dextris pacem habeamus ad Dominam nostraai, feslinalionen) , non premit aul depriroit penitus ne-
cujus tu adjutor, ego assertor, cujus tu zelalor, ego cessariam operationem. L'(inaiii, inqoit Apostoius
amalor. Suum io laude Virginis expendere inge- sustinereiis modicum quid insipieniia; mete ! ( //
iiiuin et studium nec iuiprobabile est, ncc irremu- Cor. XI.) Non argiiiiur insipicntia; formica, qiue
nerabile. Ungutam tamen, et in hoc, et in omni sibi prseparai escain in xstaie. Non arguilur insi-
actione nosti-a et intenliunc, fmdere.auctoriias jubet pientiae villicus iniquitatis , qui fodere non valeii&
cl ratK) siiadet. Discerneie aulem qiiid et quomodo et mendicare erubescens, fecil sibi amicos, qui
dcbeas laudare, ungulam cst lindere. Qui alterum receperent illuro in scterna labernarula. Non ad
postponit, ollicium iaudationis aut pervertit aui insipicnliam esl mihi, si non^de mammona iniqui-
piorsuft aiiiiitil. in modo crras, si supra, vel infra, £> laiis, scd de siipplicalione humilitalis, et debito
aut cxtra noetas vcritatis quemiibet laudas; in per- fr.ilerna; charitatis inlerpcllo dominos meos el fra-
sona, si laude indignum iaudare velis. Ut ad reni tres charissimos , quatenus me comnipmorent inter
veniam, tu eifers nostnc Virginia laudcs, ego vcro sui gaudii socios , ct futurx exspectationis amicos.
oflero. Tu in aere cvolas, ego inleriin dum iu tcna Recolat igilur sanclissimum vostrum coilegium
Tu prxcipitas verba, ego dis-
SHjn, pedibus curro. unum me essc dc alumnis bcatissiroi Bernardi
pono sermones meos in judicio, ct in stalera ap- cujus mcrilo Cisterciciisem ordiuom Dcus usque
pendo. Tu acerb.im et inimaluram vindeniiam, ego ad mare et iillra dilaiavit, ei tisquc ad nubcs, ui
^n imbrc malaliiK) el serolino jam matura poma istac quae adliiic supersuiit reliqu» tcstantur, ina-
nova ct vel«ra ad inensam comporlo. Virginem giiificavit. Intcr ciclera sua beiioficia coniulit mihi
laudas, et ego laudo. Prjediras sanctani, ei cgo. Ex- superna gralia, eu vivenlc, adfuissc in his caslro-
J.VCOIJl SIRMONDI NOTiE.

(70) Pelrus Cctrvclcnsis eUeius. Posl Joanneiu tiotensis episcopus, el successit ei Pelrus , qnt fue-
S.ir.^soerieiiscin , ul dictum est cpislola 105. Siip- r«( abbas S. Reiiiigii Reincmîs. Aiite hy.c aulcni ab-
plemeiilum Sigrbpiii aiino 1182. Obiit Jotvina Citi- bas fiiciat Cellci)3is, superslitc adhuc S. Bcinaido.
EPISTOL.t. LIU. 11. bS4
635
riiiii D«i convenientibus et commrndatiun , alqiie A strain, et bases el pbiilas Tesir;'s 6luluilo •upra
rtceptum taiu beneliciis quain oralionibus. Trans- jujrani, ct cum Job dicilc : In nidnto iilo moriur,
lato etiam !pse ad coeleslein curiam , geinel uJivl elianqtiam palma multiplicabo dies (Job xxix). Uog<»
duminos roeos et fratres cliarissimo^ , rcplicans cl ainicltam et frateniitatiin vesliani, ut parcatis vu-
incutcans societatem et charitatcin :uii,i({iiitus in- bismetipsis , et pro certo sciatis, quia unuin ad
(iultam. Proslralns itaque, licet abscnfi, pcilibuH to- salulem suiliciens esl et nccessarium, Deo se com-
tius sanclx' hujus congn^galionis, seniper cxspc- mittere, nui.quam cum Dco dispiitarc. Praelalo in
ctatum et expetitum , ncc non eliam eipelcnduin oinnibus obedire, omnia sua oncra humeris ejus
imploro sufTragium. Vester fui , vesler sum , veslcr imponere, ei suiricientcm responsalem in Dei jadi-
seinper ero. Alienos ad sinuin suuin colligit vesti a cio contra oninos adversarii allegationes tam veras
cbaritas, et ine leunibus , lupis , ursis, ct mnlis quam falsas illiim constitucre; in simplicitale, non
bestiif indefensuin expoiiilis? Cellcnsein cnulrislis, in subtilitate, Deum quaTcre.

Kemensem aiuastis, Carnolenscin projiriiHis? Vbi EPISTOLA CLXXVI (80).
inajor neccssitas, ibi expirabii chariins? ubi sunw AO EOSDCIii EJOSDEV ARGDMRNTt.
muin periculuin, ibi nulluin subsidium ? ubi do^ {SpiciL, ed. in-4«, t. H, U7.)
Bcendes a Jerusalem in Jericbo semivivus rolinqui- *»
Charissimis in Chrisio fratribus Willkluo, Pk-
lur, post sacerdolis el levitie negiigeiiliain , S;Hna- TRO, WiDONi, Petrus Remcnsls spiritiim consili» et
ritani pectus indurabilur, iie oleuin el vinuin vul •
fortitudinis.
neribus sauciati infundantur? Absit ul fons olci Primum loquar tibi, frater WiHclmc, quia in le
arescat , ut lecylhus olei in sanclo ordine vestro et propler te commo'a sunt viscera raca, turbatus
deflciat. Certe si in vobis dcfecerit sanctus , mun- sum a facie commolionis, dicam coiuinulationis
dus remanebil inimundus. Non esset dolor angelis tuae.Audieram enim propositinn tuum, laudavcram
iJei . sicui dolor iste. Pax ilaque a?tcrna el gratla fortiludhiem, approbavcram discrotionem niodo ,
sil vobiscuni. Aincn. aiilem ncscio quo spiritii exagilatus nutare conpisti
EPISTOLA CLXXV qui debueras csse columna immobilis, qui portave-
AI> GBANDlMONTfNSES QUOSUAM, UT IN ORDl.NE ras jugum ab adolcscentia tua, et modo landem ad
CISTERCIENSI PEUMANKANT ADMONET. frugem melioris vitse, scilicet ad ordincm Cister-
[ix, i2.] Ul breviler tumultuosis el scrupulosis ciensem veniens; levaveras tc sr-pra te. Timeo, di-
coiilis vesrri quaesliosiibas super profcssione facla, lecle, versulias illiiis qui transfig-.irol se in Ange-
him in ordine Grandiinonlis, quain in Cislcrciensi, lum lucis; timco neinte muielur color opiimus; ne
^
lespondeam, id mihi videtur, quod fldeni pioinissi argentum imo anrumvertatur in scoriam; siquidcm
non I«dil qni solvit, quod promiserit, is quoque Ctttn Immundus spiritux exiil ab homine, ambulat per
gratiae meritum superaddil, qul plus soiverit quam loca inaqvosa quoprens requieni, el tunc asiumpiis
ex voto debueril. Non est ineum ordines sanctorum seplem aliis xpiritibus neqvioribm se redit in domum
jiidicare, neque nieis staleris inerila illoruin appen- suam : unde et fiunt novissima ilHns kominis pcjorn
dere. Suo domino slant, aut radunl, slant autem. prioribus {Luc. Nec hoc quod a te csieril
u).
Opinionis tanicn meae est, plus rigoris, plus Jusli- spiritus immundus, qui per gmtiam Dei in te no»
ti», plus severitalis, pius eiiain discretionis ess6 fuil, sed quod a le niagis clongaium, modoquadam
in ordine Cisterciensi quam In illo, qui niihi in- mutabili tua levitate,et levi mulabilitatc viciniorlibi
tognitus esi, et de quo propler incertitudiiiem nul- fieri tonatur; etqui, ut ita dicam, subslanliam rc-
lain prxcipitare audeo senientiam. His omissis, ligionis, et sincerilatem zeli tui mundanis istis ct
rana» et muscas rnquietanics penetralia cordis ve- nianifestis immunditiis nonpotcst corrumpeic, qui-
6tri iilinam abjicere, vel polius exicrminare brevi busdam pessimisaccidentibus. locorum, sicut et or-
adinonilione possein! Non ignoro, apud Arislote- dinnm mutationibiis, el occultis ilUisionilius nititur
lcm dubitare de singulis non esse iniitilc. Teneo te absorbere. Ouippc spein habct nt innual Jorda-
aulem apud Hippocratem, quod mulationes maximae D Mis in os ejus. Tes te oln losoplio primum argumcrv
gcnerant morbos. Dicit Gregomis, quod planlae, tum bene composit» mcniis existiiuo pnsse consi-
qua sa;pe Iransponuntur, radices non mittunl. Pau- stere, et secum morari. Discurreie eniin ct loco-
lus anaihomatizat qiii aliud evangelium praedicave- rum mutationibus inquictari, a-gri aninii jaclatio
rit, quam quod ipse prsedicavit, ctiam angclum cst, non cnim coalescit vel convalescit planta quac
de Cflclo.Dominus noster Jesus Cbristus de Joanne saepe transfertiir.
Baplista dicil : Quid existis in defterto videre? arun- Quod aiilem dc profcssione prioris voti moveris,
diuem vento agiiatam? {Malth. xi.) In parabola quo- nullum scrupulum habet. Auxisli cnim votum, 'u>n
que Evangelii, dum fatucc virgincs irenl cmcre fregisli; modo cnim imples, ct picnius adimplebis
oleuin, clausa est janua? Harum aucloritatum sen- illud Davidicum Laborcs mauuum lunrum quia
:
6US hic est, nc instabiles siinus, ne fluctuemus, nc manducabis; bealus es, et bene tibiert({Pbnl. cxxvii).
omni venlo circuinferamur, nc dicanius, ecce hic Quid plura? Crcdo, fatcor cl obtcstor, quod de mi-
Chrisius, ecce illic. vidcte itaqiio vocr.lioncin vj- iioii ad inajus iiislinctii cl iiis^piralione Spiritua
^80) Nova
635 PETRl CELLENSIS SF.RMQNES. 6S6
sancti ascendisli, cl quanlo asccnsus altior, lanlo ^ Ins, quae magis aniialur circa parvulum el debi-
dcsccnsus, ncdicam casus, gravior. Proindc cbse- lem Gliura, quam circa forlem et perfeclum. Tb
cro le, cliarissime, ego tuus Pelrus jam cx solo au- crgo robustus in Domino alios couforla, \iriiHer
ditu pro le usquc ad effusiouem animac vulneralus, agciis, argue, obsecra, incrcpa ; opportune, impor-
ne mihi dolorem super doloren\ adjicias, ne clcro, tune (// Tim. iv). Arduus quidem est ordo Cisler-
populo, el diabolo materiam risus praebcas, ne te ciejisis, sed tendit in ardua virtus; siquidem just»
moveas ne in fclici asoensu ubinonesl voti frac(io, vcrburo pbilosophi
sed in^gratio, ubi non est mctus, timeas.
. Serpent iilh ardor aretue^
. .
Tibi, ffaler Petre, incognilus facic, absens cor- Dulcia virtuii gaudet patientia durit..
pore, priEsens aulcm spiritu, cl dcvolo corde con-
Expergiscimini ergo gloriosi mililes Christr, me-
Buio, e( ad pedes profusus anrie etobnixc supplico,
lentole quia transit mundus, et iigiira, et gloria,
ut non obtent^ pristinx ad quam suspiras quieiis
et (minis concupisceutia ejus. Valete. Magistrum
te et alios inquielare incipias. Vera eniu) quies cst
Arrawlum, (ortem et prudentein Christi athletam
in ordine Cjsterciensi, ubi Uarlha Marix jungitur
saliitat aniina mea, et per vos oraiioDuxu munus aU
(Luc. x), ubi, juvta verbum Snpientis, et agenli
eo expostulat.
quiescendum, ct quiescentt agendum. Sane quod R
de priore quiete et olio objicis, ul pace lua loquar,
EPISTOLA GLXXVII (8t>.
AD LUDOViCCM REGEM.
i'.a sine quacstione omni procul est a ratione, ut re-
spoiigione noii indigeat : ubi enim plus silentii, (DucH^SNE, Script. rer. Franc, iv, 678.)
pluk jejuiiii, minus sollicitudinis mundanx, et ideo Piissimo regi Francorum Luuovico, dilecto et
pius coiitemplalionis et sanct»e quietis, quam in illuslri Domino, P. Dei raiseratione ecclesiae Sancti
«rdifie Cislerciensi? Quiescat ergo, quiescat ista tua Reniigii biimilis minister, tcniporaii felicilale feii-
coiumotio, etdura parvula est, allidalur ad petram, citatcm promereri sempiternam.

duut Tulpecuia parva est, capialur, et in matutino Mandastis mihi palefridum, qui ad opus vestri
Qccidatur, ne demoliatur vineain Domini, id est facerct, lalem sane nuilum babeo, sed habere quam
eonscientiam tuam : ne subobtentu ciijusdam van% citius potero non differam, nec dissimulabo. Quo4
quietis, ad pisces,
non dico .^gypti, elad aiia, non si forte non potcro talem invenire qui vestra dignus
diioPbaraonis, videarissuspirare. Invalidaesunt ad gratia videatur,lioc ipsum vobis remandare, eb
cxpriiiiendum <ûod super tuis et fratris Willclmi alio genere servitii recompensare, usque ad festuiu
phantaslicis iliusionibus sentio, litterse; sed tu cum Sancti Audrex soilicitus ero. Sciatis enim, quod
frutrc VVillelmo ex paucis inulta |)erpeiidc : consi- C ^<1 servienduiu vobis major mihi semper fuit, et
lium meum est, iino ut paululum aiidacius loquar, adliuc est animus, quam facultas. Miror autem que
sacrae Scriptiirx maudaiuiu, ut in ordine Cister- aniiuo acceperitis serv itia qux vobis praeterito anno
cieusi sic curratis, sic in agone contendatis, ut exhibui, quippe cum necduro rescire potuerim, nec
bravium a;lern« vocalionis feliciter coniprehendntis. adhuc mibi innotuerit vos scire, vel graluiu habere
De le nnnc. Wido, miiius ad pr.Tsens sollicitus quud vobis miserim copiam quatuor roarcarum, ct
suui, tibi nuvissiine non tanquam aborilvo, scd Domino nostro rhednm trium equonira occasione
îtiisi perfecio, cui non opus lacte, sed solido ciL>o vestri servitii et causa coramodaveriro , quos iiim-
^li.liiati ttia^ congratuians pauca (cribr) more ma- quam rebabui. Valeat excellentia vestra.
(81) Nova.
ALEXANDRI III PAPJ;

EPISTOLif: LVI
\D PETRUM ABBATEM S. REMIGII ET ALIOS
(llaruni cpistolarum seriem, quam primus cvulgnvit Jacobus Sirmondus, jain cdidiuius inter AlexaAdri lU
Regesta, Patrologiee tom. CC.)
i*9 »«m
(37 SEUMO 1. - IN ADVENTU DOMINI. 6.^8
-^ t j m
PETRI CELLENSIS
ABDATIS
DEINDE S. REMIGU REMENSIS AC DEMUM EPISCOri CARNOTENSIS
SERMONES
SERMO PRIMUS. A ît Sapientia ad redemptionein huinani geDeris boc
IN ADVENTU DOMINI I. essenecessarium;gralia admonuitnt fleret incorde
Veiit, Domine, vUilare noi inpace, ut loelemur co- Allissimi voluntarium; prxdeslinatio, uisalus veni-
ram te corê perfecto. ret in plenitudine temporis, adhibuit obsequiuin.

Pedibus calcealis, visiliili specie» ad peccnlores Viatn liberatioiiis prxmonstravit pnedesliuatio , sa-
non suiutii discalccalos tide scd et dispoliatos bea- pientia pneatnbulavit, gratia perfecil ;
prxdestinatio
titiidiiie, nec non et vuineratos cupiditate, Salvator cadaver ostendit mortui, sapienlia lavat, gpatia ele-
venil. \}i clariits auteiu iiitcHiganius calceamentuni vat ; jubct pnedestinatio, juval s:ipicntia, complet
Domini , toium liabitum proul possuinus discutia- omnia gratia. Sed quia nostr.e salvatiouis tcnuis-
nius ; curramus lamen primum ad texlrinum sapien- sima hujusmodi sunt filn et nianuiti sunimi artificis
ti;e, et a coetu sanctarum virlulum in eo pulclierri- exigcntia , in sncrario hoc ''eplicata inlciiui vcne-
main et sanclissimaui vesletn contexentium qiuera- remur, et ad gros&iora qiiacdatn propler asianteni
inus, utrumjani Verbo incarnando leiam vei tunicani p«ptilum seriiionem vertanius
prxparaverinl. Exl.ibe igitur , Rebccca , nobis ve- Adain, fralres charissimi, cum a Deo crearelur,
$ies valde bouasquas domi l>abes(Cen. xxvii), ut his nudus quide!53 carne factus cst, sicut et pueri oin-
junior filius, secunduin humauilatem indutus.l>ene- ^ nes nudi de uloro matris nascuntur, sed aniinove>
diclinnein sive priinogenila omnis creaiurae hxiedi- stitus erattiuadam decenlissima virtutiim varietate,
tate possideat. Profer Moysesvestem sanclam fralri S( ire namque debetis qtioii sicut turpitudinem cor-
(uo pr%parat;im in gloriani et decoretn in qua san- porutn vestinicnio celanlus, sic animx foeditatem,
clificaius minislrei {E^xod. xx viii). Aperi Maria vestia- qu;ca peccaiis accidit, boiiis virtulibus reprimiinus,
ritiin tuum ut stola byssina filius tuus circuniami- f(»rlo in dorso ve! in peclore vel in quolibct loco cor-
cius, oflerat vicliinain quaai nenio hactenus ausus poris tui subortutti cst aiiquid, quod denigrct aut de-
fsl aitreclare, iie dicani otferre, unde Aposkilus :
titrpet formositatem totius corporis, quid crgo fa-
Si ergo esset tuper lerrQm, nec etsel sacerdos : cuni <-is? certe celas, ccrte velas, certe contegis, quare
essent qui offerrent secundum legein munera, quie.rem- iioc? procul dubio ne deridearis, procui dubio ne
plari deseriiunt el umbra; (iBleslivm {Hebr. viii, 4). oculos amici vel niariti oflendas. Hoc faciujil honii->
Sicul respunsum est Moysi, cuni consummant taber- iics ad botnines , el propler liomines, sed proplec
naculum. Vide, inquit, omnia faeilo secundum exem- angclos quid ? inio propter Dcum q,iid? peccosti,
plar, (juod tibi monstralum est in monle {Exod. xxv, falstmi lestinioniuin dixisii, rem vicini rapuisti, ho-
40) niinem occidisti, adultcrium sive fornicatioiiem fe-
Tros igilur doctissimas puelias de Israel in omni cisii, aliquid de criininalibus comtnisisti, ct vere-
varielateet jiulcbritudiiie tcxcntes, prius pridesii- cundia non crubescis, et confusione non repleris?
natione in nieritorio cop.li altissimi, ac demum iii homolnonnevidcni angeli, nonne Deus aspicit
vestibulo uleri tui prudeiitissima, castissima et liu» qtii scrutatiir corda ot renes? plus atitcm liincs ho-
niiHinia Virgo reporio, llanim prior omnium pra;- miiies quatn angclos? vicinum tuum quam Domiiiuui
(leslinalio, deinde sapientia, terlio gialia divina, si- lutim ? derisionem transitonaiii linies, et damnalio-
mul el simililer in pracparanda tiinicaVeibi Deicoo- nom aetcrnam non limcs ? Noli tiansitorie gchcn.
perantur; pracdestinatio«lispouit, sapientiadepingit, nam cogitare, quia vcxatio ejits no» crit iransilo-
^ralia componit, veliit matcriain carnis crcandodis- ria scd pcipotua, quia pcr ignem traiisiturus es, n*^
ponii praedcsliiiatio, velut formam novi hominis scniias adustionein, assunie te<'um unum de panni-
novo ordine c(Hicipieii<li et nascendi inspirando de- culis pueri Jesu, aut sallein flmbriam vesiimenti
pingit sapientia, velut insolitae junctiouis compa- cjiis.Redi ad cor el qusere vel pannos quibtisiega»
litrpitudincm, vcl vcstcs quas habeas ad solemnila
-
fti(»neiii Dei et hominis cotnponil gratia xtCMia
ronnisi praedeblinalio lioc cxcoa:it;>rc, nonnisi graUa lcm. Si pauper et pcocator es, ininoris sttnl pretii
Jiursuadcrc, nonuisi s;ipiciilia adiuiplcra poiuil. Ui- (|'tilius involvilur p'icr Jcius in pijcscpio, (iiiain vir-
6J9 PETRI CELLENSIS SERMO.NES. C4U
iui<;» quits attulil dc cocio ; suificiunt Inmcn tegcre A sed visitare iios iri pace, nou argccre in furore. Si Ui-
tiirpiludineni, togere putredinis labem et calefaccre lis non a
veneris fugiemus te sed ad te; omnioo
cauavcris prsemortui pulverein. Sunt autem panni namque inconsueta pavorem faciunt ; ccnsuela vero
isti, jejuniiim, liuniilila». paupcrtos, confessio el suavius attrahunt.
eieeniosyna ; non linichit a frigoribus nivis qui tali- Consuelo igitur habiiu, consuclo victu, consueto
lius induUis fucrit pannis. scrmone, sed tarnen moredissuetoetcondilionedis-
Cur, Doniine Jcsu, pannis cooportorium divini- simlli ad homines vonit Deus bomo , ad mortales
lalisinvolvis, quod postea sine pannis, clavis etlan- immovtalis faclusmortaiis; ad peccat<"res nihil cuni
ccic in cruce pandis, ct usque ad distensioncm cx- peccalo habens, babens tanien formam et naturam
panuis? nn tiiocs pruinain, qui noii rcrorinidas laa- wue peccato peccainris. Hic qui super aspidem ct
ccam ? sei in paiuioso iuimilitas, in laivreato nota- basiliscum veniebat, calceclus accessit; hic qui le-
ttir palicnlia. pannosc da nobis, aut sallcm vende prosos raundare veniebat, in pannis aegrum visita-
j>amios, lcpraiii siquidem panni isti langunl et ter- vil. Animadverle in calceamenlo mysterium fidei
gunt: mcrelricem necnon in adulterio deprebensam significari; in pannis, ecclesiastica $tacrainenta qui-
iam a pocna quam a culpa lcnissiiuo tactu libcrant. bus venena deterguntur pcccatorum, quibiis ornalur
J)a ergo Jcsu pannos liumilitatis per conversionem,
B facies conversorum, quibus velatur lurpitudo poe-
vende pcr correclionem Beali enim quorum remisstB : nitentium.
mnt itiiquitates per correctioneni, et tecla sunt pec- Eccehabes tegumenta, quia habes et pudenda, id
ctita[Psal. XXX', 1) per salisfactionem. est pecoata quae sunt tegenda : forle qujeris quo-
Audi pocnitcns ad ([uid tcgumentum reqtiiras, et modo? docet Rebecca [Gen. xxvii) quae filium suum
quomodo, vcl undc, vcl ubi, denique qua tegere te Jacob benedictioni paternse supponens , prins cum
debcas. Tanti fcloris, tanlxque focditatis est ncbula induit veslibus Esau valde bouis quas apud se domi
pcccatorum Ad;c seii filiorum ejus, ul ea sol oiTen- habebat, et quia colli nuda sive manus unde legerel
sus convcrtaiur iii tencbras ct luna in sanguinem; dcprat, pclliculas haedorum quorum jam carnes co-
astra non sint munda, maie forvescat, tcrracontre- xerat circumdedil nianibus, ct colli nuda prolexit.
Diiscat, cccluia erubescat, acr intumescat, angeliis Utilis bsec historia , sufiicientem exhibet formam
fiigial, Deus se avcrlat , os ct venirem smun inors poRnileuliae peccaioribus recedentibus a peccalo, et
ct inrcrniis absquc tcrmino aperiat. Sutisne intelli- qujcrenlibus graiiam et benedictionem Dei Jacob.
gcrc e.\ bis borrorcm pcccali potiiisti ? ccrtcnoiidum Scd iie satieta.s fastidiiim generet, alias repositnri
.....
e\prcssi nbominalioncm
trabil-^mcjus fcrocilalcm
iioiulum doscripsi exse- ,
;
.,.«.1
ila lconis, fiirordraconis,
.»-*..
ct laiius exposiluri; inlerimeam supprimimus,hoc
.'
tantum ex ea sumamus ut quomodo vestire se de-
. 1 I
cibilus scrponlis, fcrilas apri, el (luiibjtiid in rebus boat anima poenilentis innolescamus, vesiibus nam-
crcatis insanius in ira clferri poiest , iion possunt que Esau valde bonis qiias Reber.ca domi relinuit
adaplari crudclilali maliliai sive peccaii. Hiec fera cum ad venationem pilosus ille cxiret, vestiri deb -
tamfcrocissima aliquandomordotaniiuam.aiiquando mus, cum bencdiclioncm quarimus.

fcedal, .nliqiiando vulncrat , aliqiiando devurat, ali- Sed quid esi hoc ? Rebecca virgo decora nimis,
quaiido absorbct; nioroct per suggeslionem, focdat esl illa angclorura sancla societas quae Isaac, gau-
pcr dclcctationcm, vulnerat pcr consensum, devo- diovidelicet coelestis jubilationis desponsata, cogi-
rut por opcralionem, absorlict pcr desperalionem. tat semper et amat quyeDomini sunt. Esau pilosus,
Sod }u, Doniine Jesu, veni visitare animiMn et sana qui venatione agrestium el silveslrium, postquaiu
morsum per confcssioneni, lava inaculam pcr com- ofTenderat animum Isaac, occupatur , diabolus esl
punctJonem,cura vulnus pcr orationem, exlrahe de qui poslquam de coelo siciit fulgur cecidit, fictus et
faucibiis pcr condignam satisfaclionem, rovoca jani callidus velut pilosus in insidiis sedet, ut in occullo
absorptum per omnipotenlissimam miseralionem. rapiat pauperem, decipiat animam volantem. Is ve-
Tu cniru Daniclem de lacu Iconum tu Jonam de , -q stes valde bonas domi reliquit, cum optimx iiaturx
ventre ceti, tu Abraham de Ur Chaldaeorum, tu tres siix scilicet angelic^ bonas dotes a Deo infusas.
|»ue»"os de camino Babylonis tu Susannam de ore , per apostasiam amisit : In veritate cniin nvn stetit
tjladij; lu poptilum lleltrteorum a perseculionePha- {Joan. viii, H). Sed Rebccca sibi vestes bonas vin-
raonis ; tu Petrum naufragantera in mari, et negan- dicavit, cum illasanctasocielas, dccidenteLucifero.
lem in atrio principis sacordotum ; lu Paulum de firmius stabiliia in amore sui Creatoris, animos ad
profundo pelagi , tu David de Ore leonis ; lu latro- Deura convcrtit, ct nc similiter laberetur , forliii»
iicm de fauoibus morlis eripuisti ; ct niinc non mi- amoris vinculis sese innexuit.
sereris populi titi adventum tuiim prcxstolantis? ct Vestcaitaiiuevaldobomv E»au,s:intiIIaever3evirt'.i-
tiuiic ad filios tuos incipis indurari. Ycni, sed in pan- tes quibiis in paradiso Dci stii plcnus decorc Lucifor
nis non in anuis; vcni, sod huinilis non excolsus; in propheta(£."zccA. xxviii) rosplonduissclogiiur. His
vcni, 6cd siiiKr asiiiam non siipcr clierubim ; voni, scd Jcsus paiuiis, iuiO salismelioribus indutiis, ad nos dr
iii pra.'Sopio non in altissiiiio cirlo ; vcni, scd ad nos nvU) vonil. .\dam onim sioulotLucifororiiamenli po-
iiou conlra nos vcni, scdsaIv;»nsnon judicans
; ; vciii, oloris stii in paradiso oblitus lunicani liyacinthinaiii
«0 i ingrcmio uutris iion in scoptro majestalis ; \civ, cjoclus pordidit, ot pclliccain roccpit : fioqiionler
G41 SKRMO II. IN.ADVK.NTII nOMINI. m
(|ui(len) posW>a cain rcpotcrc volnit, scii ncc .somol A ''i<^pcctamu8 ct ad ciijiis rr(;ni)in fcortoni iiostr.in)
potiiit. Scciim ilatnio vrnious Josiis Filius AUissiini irifosferri oxopl:niius. Tyr.iiiniuiinniquc illo, rni aJ»
vcstcs illas valdc lionas nttiilit, qni priinain slolaiii, \vi iiidii^nationis ln:i: tr:wiiu riiiintis, scorpioiiibiiH
annuliini cl calccanicnla prodigofilio rcsliluil ; rcd- Cicdit nos, uril fliigcllis, in vorlioribHS torquet et
didil namque la^titiam srxlutaris sui, rc<ldidit Spiri- cicruciat usquc ad moduilas vis<orum. non esl sa-
tuni rectum, Spirilum sanctum, Spirilitm principa- nitas iii canic nostra iii qua liabilul f>cccatiim, non
lem, cor munduni, aniniaiii piirani, caiiieiii ininia' iii cordo ubi infidoliliis ot i{,'iioraiilia rogiKinl ; om-
culatam. Istx sunt mutatorix vcstes, qu:tb pro se- Jic c:ipiit langiiiduni ol oiuno cor moerciis, a planta
inicinctiis, pro paniiis uicnstruat;c, nobis pietasJcsu pedis usque ad verliccm non cil sanitas. riim to-
commutavil, utde rcis iniiocenlcs, auiici de inimicis, tam oocupavil massam formontiim praevaric.itionis,
de ejectis ciriccremur concivcs. nusq'»am loctis rcinansit iminunis a peccalo cl poc>
Prielerea auda colli ct maniis sinc tcgniinc rcraa- na p*.ccati. Tolum tum oinnibus pnrlibus suis bo-
norent nisi pelliculas bajdornm Rcbccca reservas- miiioin inspioiainiis cl (]iise momhra qiiae posti-
,
set : nuda colii inanifestum dcstgnant siiperbiam ; deanl vilia diligoritor disciitiamiis.
inanus niidic, opera injustitiiK ;

pclliculx lia>dorum. A planla podis iisqiie ad vcrticem non csl sani-
poenitenliam convcrsorum. Pocnilenlia itaquc quam ^ las ciim pcdes currunt :<d mnluiti in consilio impio-
Angelus iiescit, quia nec boiius slans in justitia, rsm ;
gcniia ct tihix slanl in \ia poor:Uortiin ; Tettc*
ea indigot, nec inalus persevcrans in injustiiia scilonl in calbo(ira p^-sliU-nlia; ; inetnbra pudcnda
«.git, a pcccatoribus sumpla cst, ct nuda colli , id qusc snnt parles vulpium p«i|luuiit tompiuni Spiri-
c$t peccatum stiperbix, et nianu& nuda, id cst ope- tiis santli, tal)crnaculum nominis Dei ; luml)i iin-
ra iiijuslitia;, vindictx Dci abscondit ; ecce quomo- plontur illusioniltus, ventcr cibo ct mero diskcntuft
do anima se vestire debct. despuniat in libidincs; giittiir nilidiiis super oleun»,

SER.MO II. Biinistrat carbones subicr oratcin ferream, os ebul-
IN iOVENTU DUUIM 11. lil stuUitiam, Hngua vibnit f:iculain accensam ; la-
Nunlia nobi$ *% tu es ipse qui regnaturus ci in bia loquuiitur magiiiloqiia, oculi aspicitiiit vanita-
populo Israel. tem, aures suscipiiinl detraclioncm ; matius effu»-

omni re crcdimus , quia
Tibi soli Jesu de vcri- diint sanguinern; ccrvix erigitur in el.itioncni. in-
tases. te crediinus qnia solus cs quod es, in te spiciainiis adbuc qitam gravi slimttlo male sollioi-
etiam credinius, quia non verbo et liiigua , scd tus de morle noslra conviilnoravit iios illc < iijits
«perc et veritate le diligimus. Ideo nunlia nobis, si „ nomen cst mors. Planta igilur pedis terrae bairens
/u es qui regnaturus es, quia te volumus regnarc gravis et fissa, qiiasi planla vituli aggravat liomi-
super nos, cujus jugum suave cst, cujus onus love, ncm in terra, et dividit ad muita ; insidiaiiir aulem
ctii servire regnare est. Opponit se et iransligurat scrpens calcaneo qui planljs continuus est, unde
in angelum lucis pater mendacii diabolus, totque ct conqticritur Psalmisla : Iniquitas, inqiiil, calcanei
tantas ex quo a veritate dccidit tam in paradiso , mei circumdabit me {Psal. XLvtii, 6) ; id cst prirno:
primis parentibus, quam postcritati eorum contc- supgcsiionis peccalum a ventre matris nullo tom-
xuit in hoc exsilio lendiculas deceptionum tot , ut porc, nulla partc usoine ad exitum vilae cessat me
vix quod verum cst in '•aliglne ista discernaiur, inquictare
quod certum in ambiguitatc cligalur, quod opti- Praesumiienim diabolus soquentia facile se posse
roani acquiralur. Caventes itaque et nolentcs im- «ccupare si principia vcneno suo praRvalucrii infi-
pingere damnosum fidei nostrx crrorcm te Jesii dc ccrc. Ilium crgo cujus inteniionem in calcaneo, c«-
te consulimus, ut indices nobis ubi pascis, ubi ciijus affeclionem iti planla, cujtisqtie ncuoncm afHa-
lâs in meridic , ne incipienies vagari post grcgos verit in pede ; illtiin oujus anhcliliis pninntn ardore
sodalium tuorum pro Christo Anticbrisium ,
pro facit, in rogno peccati delinere, oi ad regiiui.i nior-
bono pessimum, pro Deo diaboluni excipiamus : transmitltrc quis probibcbil, nisi gralia et vita
j) lis
JViiiuia ergo Moti* st <tt c«, ctc qnai per J.sum Christutn fijcta est subvetierii: Ti-
Causas equidem missionis ttioc non omniiio igno- bi* scquuntur in ascensu iitetnbroruin, dc quibus
raraus ; missus cs enim ut annuiities populo luo ait idom Psaltnisla : 1^0^ in foriiiudtuc equi volun-
scelera eorum et domui Jacob peccata eoriim, inis* talem habebit, nec in tibiis viri betieplacitum eril ei
sus cs ul manifcstes te ipsiim mundo, missiis es {Psal. cxi.vi, 10); quod est diccre iiec superbia vel
ut destruas inimicum et uilorem, missus cs ui sol- poteslas coiUumacium placet Deo , nec Incomposi-
vas eompeditos, educas incarceratos, lil)cres capti- tus inccRsas prsesumptuosi ct audacis boniinii.. Esl
Tos, rcgnuni pcccati destruas , el rognuni jnstiii.-c aulem urrtimqiic vititim, nimis composile , vol in-
Btatuas. Equidem diu esl quwl propliclic, quorum composile incoderc, allerum cniin Itixurix, aUcrum
tam dc ad- osl signutn inconstanliic. Isai;ts rcpiciicndit iilias
testimonia credibilia facta suiit nimis ,
composiio gradu Jncobus inoetlcbanl.

venlu tuo quam de nostra rcdeniptione libros pltt- Sion qu-jD
nosira no- aposiolus in Epistola sua ait Vir dnplex animu i,i-
rimos impleverunl. Urgcnle itaijuc tain :
constans est in omnibus viis .ûis (Jac. i, 8). Gcnua

cessitate quam tua roiseratione occtirrimus cum
quem qiix se<iuunlur non suni curvanda iiaal. icd Dco
onini supplicaUonc, auaMontes si fu e» ip«c
6i3 PETRl CFXLENSIS SERMOXES; C44
excelfto, qiiia onine genii Aectilur ei cflelestium, A nes honoriflcent Fiiiiiio, sictil honoi-ificant Patrcni
terrestriuni et infernorum ; non ergo curves ge- <|ui inisit lilum ; nuiiiia nobis si desiiiet regnum a
niia nierelrici, &e(J Dei gcnitrici, non siniulacro, Uainasco, si nioilem pnucipilarc venisti, si dare
sed l>eo vivo et vero. Rcnes et lumhos qui sequuit''' re.ieinpiioncm pio populo tuo, si venisli ul salvuni
tur, accinge sicui vir, ne elTluani per luxuriam, facias popaliiin luum a peccalis eorum. Nuiitia no-
dic Deo : Tu possedisU rene$ meo» ( Psal. cxxwiii, his si veiiisii doiia naliinf repararc, et dnna gratiie
i3), id eit& dclectaiioncs ineas , et iion roc teneat rcformare ; luiutia nobis si de neccssilalibus suis
iuxuria, scd contiucnlia et caslitas. lilicratunis e.9 creaturam, qua? vanilati SMbjecta csl
Sequitur venter et sloniachus ciijus oDicium, si iion volons, si soliKurup cs no? a miseria et pccca-
legitiine adminisiratur, ulilc et pcrnecessarium est to. Videuius, ccce Virgin '01 Mairem, videmus lem-
si fliics naiurae excesserit, omnino perniciosiim et pus beneplacili Deus, videmus deferisso sceptrvin
danmosum, nam sine ipso nec viviiur, pcr ipsum, de Juda et ducem de femoribus ejus. Videmus con-
61 juguni moderationis excusserit, pessiine vivitur. flari gladios in vomeres, et lanceas in falces. Vi-
Sil ergo in subsidium quotidianx reparulionis, nec deiniis signa innovala, videraus iter ha))ere medium
se piiucipitel in exterminium malignae siipei-fluiia- silenfium nottiis : li?ec omnia indicant iiovum tc-
iis. Deindc guiani teiiemus quae veliit infusoriuin D nisse swpîr tcrrain a qiio novum coepit tcslatneu*
veiitris peiie quidquid voraverit iiirundii, tanquani hxn, lege vclcri anliqsiala ctirn onmibus observan-
portain itaquc veniris gulam observare debemus, li»s suis. Traiislati eigo in lcgem graliae, Mei el
ne quid inlrel per portam quod evertal naluram ; jusiiliae ad regnum iraiisfcrainur ajlcrnac salutis et
claudit hanc porlain jejunium, abstinenlia custodit, gloriae, te piocuranie Jesu qui cum Paire et Spiri-
luoderata refeciio seiubritcr aperit, irainoderata tu sanclo vivis el regnas Dcus per omnia sacuia
ipsos ejus cardines concutit. Fauces deinde quasi saeculorum. Amen.
alriura intrinsecus, os habent osliuni exirlnsecus, SERMO III.
quo non custodilo non csi pas intranli vel exeun- IK ADVENTU DOMIM llf.
li ; si eiiim de ladice colubri conceperit mala ( ogi- Emitte Agnum, Domine^ dontinatorem ierra: de w-
tatio quemiibcl fctuin, quandiu os ciausum cohibet >ra deserti ad monlein filite Sion (ha. xvi, i).
inlrinsecus cadaver niorluum , sepiilcrum quidein Mittc angeluin et emilte AgnUm, non aprum,
est gutlur sive fauces, sed autem
nonduin patcns, si Bon uniconiein, non taurum, non bovem, non asi-
tctoreni pressum ore aperio exbalaverit, sepuicrum ncin, non canielum, non lconem, non basiliscum,
patens eslet aere corruplo moiitur eliam species ^ non scorpionem, iion serpentem; aper namque deii-
reiigiunis, qtiic hactenus vivebat in lucrum bonae te morderet, unicornis vero cornu impelerel, tau-
opinionis. Sit ergo eloquium dulce, sint ca&ta elo- rus cervicosiiate ventilaret, bos cornu peteret, hir-
quia, sit poila semper clausa maiis, aperta bonis. cus feteret, asinus stoliditaie niolestaret , camelus
Quid deinde oculi quorum'ministerio volut sol et gibbo displiceret, leo devoraret , basiliscus veneno
lu«a, dics sapientise et nox ignorantise reguntur in occideret, scorpio cauda pungeret , serpens deci-
homine, ut sint tenebrae ejus tanquain lumen ejus, perel. Haec vitia cavenda sunt non oranda. In apro
id est bumiliter se accuset de ignorantia, et utiliter nainque signilicatur rixa ei conlenlio , in unicorne
ac sobrie utalur data a Dco sapientia et scientia , singitlarita» et prxsumptio, iii tauro lascivia et rc-
oculus qui non satiatur visu, si pudicus sit et ca- bellio, in bove pigredo vcl induralio, in birco lu-*
stuK, coelum pîtius respicit quam lerrani, unde : xuria, in asino bcbetudo, in camelo inflatio et pra-
Attennali snnt ocuii niei suspicientes in excelsum vitas, in leone rabies et rapina, in basilisco mala
{Ua. xxxviii, 14). persuasio, in scorpione detraciio ; in serpente do-
Oculi itaque isti videnie» Dei potenliam a longe losa deceptio; iu agno innocentia. A supradictis
venienlem , sigiia circa Jcsuin et de Jcsu proplieta vitiis praecipue abstineamus , qui in vcslimentis
cuiiosius quxrunt, et an onuiia qiix de ipso dicla D ovium, sive laneis, sive pelliceis speciem pieiatis
sunt concurrant, diligenter investiganl iion cum non utinam [f. virtutem] mentiamur. Quasi enim
Judaeis diccntes : Tu de te ipso testimonium per/tt- leonina pelle asinus inducitur, cum mens vitiosa
bet: testimouium tuum non esl verum {Joatt.\i\i,l^), pelles Salomonis vel agni simulatione assuroit.
scd cum Petro : Domine, si tu es, jube me vemre Unde Apostolus de quibusdam : Speciem qwdem
ad te super aquas (Matth. xiv, 28), non tcntando, pietalis habenles, virtulem autem ejui abnegantet
sed imjuirendo diciint : Nunlia uobis, ctc. Si lu es {11 Tim. III, 5). Nequaquam itaque in spiritu sit
Rcx Judaeorum, si lu cs Rex regum el Dominus dolus, cuin cxtrinsccus praeferalur simplicitatis ha-
doininanlium, si tu cs Rex Sion qui super asinam bilus ; sed hoc homo habeai in corde quod demon-
ct pullum filium siibjugalis scdens, llosanna Filio stratur in facie. Tiinc siquidem utiliter orabit
David a pueris IlebraionMn aiidisti , niiiilia nobis, Emitte agnum, Domine, quia qualem invenerit ta-
si tu es qui super soiium David, cl supcr regnum lem se ilii exhibebil, cum iancto enim sanctus erit
cjus sederc venisli, niinlia nobis si tii es principa- el cum innocenle innocens {Psal. xvn, 26), id csl
tum liabens super humeruin , puntia nobis si lu es ( iim agno agnus erit.
Filius Regis cui Palcr omnc iuditium dedil ut om- Emitte ergo agnum, Doinine, qui oon ira^cuur.
645 SEIIMO III. — IN AnVENTL DOMINI. m
(|iti non inHtdlatiir, qui non nralciirai, (|ni non y^
Emillc Aginim londondiim in circnnicisione, fxco
ainbulat in magnis, nequc in niirahilitius sii|i< r se, riaiidum iu criuinxionc, vondcndum triginia dcna-
qui lanani suani dat nobis, sicul iiivcin ad rMlda- riis in proditionc, immolandiim pronosira rctloipp-
ciendum quod iii nobis est li-igidiiiii , ad opcricn- tiuiic. Kinitlc Agiiiim qiii di^niis sit accipcre virln-
dum qiiod probrosiim, qui dat corium suuiii ad re- tein ct divinitalcm, qiii digiius siC solvero sc[itcin
stringenduin quod dissoliilum, nd vcstieudum qiiod signaciila lihri signali id csl inystcrii nomiiiicje In-
in pedibiis nudum est, qui dat curiioin siiam ad carnali(uiis; cinillc Agnniii qip noti slatiiii oc( idal
manducandiim, ne dcficiainus in vin, (|ui iiiiiiiilia peccQtoros. sed ad pdMtiloiiliain provoccl, dicens :
et infirma assuinplse humanilatis lanqiiain riinuiu Non veni vncare juslos, tcd peccitiorea ad pwiiileiiiiam
dispergit in terra nostra, ut his visitala et iiicbiia- (htalth. jx, 13.)
la et locupletala multipliceliir ut aflcrat fiuctiiin Emitle, sed ad qiiid 7 ul domineliir, Doniinalorem,

liicesimum, sexagesimuiu vcl centesimnm. Ihigiila iiKjiiit. «rrrrr. t'ndc?(/(?;jc<r(i dexerli. Q\tu1 nd monietn
ctlain siia, id cst iiicrepatione scabicm nostram fiiiir Sivii. Qiiip osl pclra dosei tl? niilli .Moohitis qu;iin
i-illit, id est desideria matigna c( pruriginem coin* Booz in tixorein ac.cpt el ex ea gcniiil Obed, Ohed
pescit, inteslina apcrit et expouit dicens : Omiiia autiui gcnuil Jusse, Jessc aiiieiu David , de cujug
tfuacunque audivi a Patre mco nota feci vobis (Joan. B scntine Chrsdis, qiii de Virgine Matre originem h.t-
XV, 15). Vcnlriculum, in quosunl omnes thcsaiiri !>"'*• fê peira igiUir deserii emiite Agnuin, Domine,
sapienli% el scicntiue absconditi, snggcrit conviva • od monlem jilice Sion, iit linca propagaliunis, pro-
turibus suis; dorsum palientix quod Fiialus flagcl- riindo etincognito Dci judicio, duas humani generis
lavit, oslendit ad infurmatioiiem correplionis. Co- propagincs, id est Judaôs ei gentilcs coniplectttiir,
sias quas in cruce extcnsas dinumeravcrunt criici- lapis angularis qui facii utiaqiie uiiiini; moveai
fixorcs sui, edendas apponil in mensa allaiis. Cor- grossus suos a potra deserti, qni niuliis annoruin
uihus h.Teret in cruce sicul aries AbraliJe iiilcr ve- luillibus licel ab Adam vcnire ciRpcrit, nulli» lanien
j^res hscrebat. Caudani oQerl cum dicit : Ecce eijo vcsligiis evidenter .iilicubi impressis ciiiu silcutio
wbiscum sum usqtie ad consummatior.em sa-culi sieul aqua; Siloe, ad noslraiu liheraiionent longo
(Malth. xxviii, 20). Dcntcs ejus lacle candidicrcs an'icliiu tendebal. Huc auiem qiiasi vi( tar graiia
.*unt, quia in ejus pra'dicalio.ie nihil mendosiim, niansionis diverlens, cojisilioriim et coîtationuia
nihil obscurum est. Oculi vinu pulchriorcs quia, tit aBiiquarum respiracula concipiens, passibus .•n.t-
uii Gregorius, ia comparalione vel in conlempla- nifcstioribus cocpil appropinquarc. ita ut M.itthûs
li»nc cjus vilescunl oinnia Htc ext Aynu$ Dei qui evangelista ex hoc incipiat
:
dii»n(iier.ire; ah Abra-
tollit peccala tnun !i (Joan. i, 29). ham tamen inchoala propter promissioncm Dci 61-
liunc Agnum Domine, qui secum deferat
emille, grcssione.
sapicBliam sediuin tuarum assistriccm lucein et , Hoc etiam notanduni in eo quotl de petra deserii,
Tcritalem, unde : Emitte lucem luatn et veritaicm «""*'«« a&'«Mni diritur, patcrexoraiurquod sicutsolel
tuam (Psal. xm, 3), id esl giatiam et doctrinam; conduclibus aqu:e, ut ad respirallonern Tei
fieri in
laanuin qiioque uiide David djcii ; Einitte tuauuin inspacllonem salientisaqu», hpideum interpon?tur
tuam de alto (Psal. xjv, 7), id est
de sinu Palris, receptscuUim ; sic cujsus miscrationis divinx- a
auxilium coulra impugnalosem dinliolum; «iniilc primo homine lanqu.tm a primo bpidft oonfJuens,
lalenter ne audiatur sirepitus in eonpiiisAscalonis, mysticiim canalcm habtiil Ruih Moabitom Boox Jii-
ubi conveoiunt dsemones furcs aninj:srum, fnres daeo copulalam meatu ergo venusiiori per Davi(i
:
consiliorura Dei, si forte coutva nialiliam snam regem reccpto, nd mo«/^m /?/Ja' SJon,
lucidiori vena
tractat aliquid bouilas sapij.'iiiia; Dei. Eiuilte 6.i- id est Virginem Mariam, qnem acqiiisivil dextcra
pienlcr,quiaomnia in sapientia fecisii, ct prudciitia ejiis, perefiuxit, ibique lagunculam testeam propler
tua superbum diabolum peroussisti. Emitie for- fragilit.item sexus muliebris imber mjjluiinus divi-
liler, quia forlis Dominits el polcns in praiilio; D nilatis ei serotinus humanitalis, sicut pluvia de-
emitie suaviler, ut desccndat sicul pluvia in vellus, scendens in vellus iinplevit; haec enini esi piscina
et inipleal lagunculas viiginalis uteri aqua iiostia; port:*' supcrioris in qua gralia abluit et caro pccci.ti
huinanitatis et vino divinilals. Eniilte libenter (inia abluitur, diim ad pra;parationem incarnandi Verhi
unicus filius mullos adopiivos acquirel : Qui non ex Viigo ab omni peccato emiindatiir, ct Christi caro
ianguitiibus, iieque ex volunlate carnis, tieque ex vo- ahsqiie ullo peccato concipitur, quae caro Agni nm»
lunlaie viri, sed ex Deo nali eunt (Joan. i). Etnitte solum cst iinmunis ab omni labe corriiplioiiis, sod
licenier ut jara salieni iu pleniludine lemporis iii estiantoe purilatis cl virluiis, iit solo niiti vcl cou-
Qne sieculoruiu, liceniiam habeal veiiiendi qui ab ^^c^" curet leprain totius conlngioni». Agnus Dei
initio pneviTioatioiiis et ejeclionis Ad« paradiso, ^*'» <i»i ôUit peccatn tiitmdi [Joan. i, 29). I t ilaiîie
r.on deslitit pracmiitere advenlus sui prsecones, ioWatl pec.c;itamumli, emitte Agnum Doinine doiuinn-
et niisericordiarum frequenlissimas distill.ntioncs. torem terrce de petra deserli ad moniem fHia- Sion,
Einille Agniim mansuetum qui fugi.it Herodem sicut Jesum Christiiin Douiittuin nostrum qui cuitt P:itre
damiila leonem, et a facie Jiid;eov;:m ct Spiritu sancto vivit et regoat pcr onmia s:v€iila
quando ttile-
ffJJXt lapides ut lapidarcnt eum, sicut ovis lupum. sieculorum. Amcn.
6*7, PKTUI (.KLf-KNSlS SKUMONES, 6ig
SKRMO IV. A bic est .\gnus quein Paier siKnaviict misit in mu&dum.
m TEUPORB ADVENTUS tV. Attendamusergosignuni Agni quia utruinque po-
Emitte Agnum tuunit Domine, dominatorem (erra: stem nostruni nMinircdcbcmussanguine Agui coolra
4e petra deterti ad montem lili<e Sion (Ita. xvi, 1). cxtcrmiiiatoremAngoliini-.niliilinAgnonegligendum,
Huinanae qusereloe necessitas ei remedil oppor- quia cii;iin miiiimn pars ejiis saiuli noglraevalde oecM-
tunitafi nulli iftagis nota qiiam Deo, qui prius prx- saria est. Quatuor pedes Agni sunt qnatuorpartes cru-
puravit anlidota quara diabolus cvomerct in ore ct cis, longitudo, latiludo, allitudoet proruiidum, vel
roente bominis pessimavenena. Cresccnle itaqueet (jualuor parles mundi, oriens, occidcns, septentrio
KUpereicrescente morbo, adjecil medicus conficcre ei meridies. Vel quod in cantico Annae iegilur(/ Reg.
juxla singulorum accidenlia, congrua sua; sapienli» li), Domiiius mortifliat propler ungulam, et vivificat
ei huitianx niiseri» remedia. iiide tabula divina: pronler plantam , ct est primus pos ; secundus
propaginis fornias votorum et vocum diversariim csl quj dcducit ad inleros inipios el reducil conver-
recilal per siiigiilos prophetarum libros, dum ailer sos ; lertiiis pauperem facil spiritii,
pes, Dominiis
sic aOicitur, ct nller aliter; bono namque domino et ditat bcalitudine; qur.rtus pes Agni humiliat su-
serws faiuiliaris non verelur humitilor suggerere perbum, sublcvat contrilum et humiiiatum. Yultas
undc non crcdit eum oflcndero ; non aulcm oAcn- ^ hî voluntas Dei, quia qxue placita »unt ei, inquit
ditnrqul viilt rogari anteqisam rogctur, ct prius iesvi9,faciQ$emper{Joan.ym,1dy,e'.:Hicetiiuquo

porrigil manum quam qui acciplat reperiatur ; nuu- iniMbette compiacui {Matih. xvii, 5). Oculos inApo-
quam enim digno petitori dcfuit gratia largitoris, calypsi habet septem, quia reqiiievit $uper euni
nec senicl indignis pncrogavit inisericordiam, qui $piritu» tapientio! el inteUeclas, spiritu$ eon*iUi el
passim oroncs quoiidis vocat et urgel ad graiia fortitudim$, $piritu$ acieniice et pictatis, et replevit
suse plcnam omni bono 2i'cam. Anliquorum igi- eum spiritns limoris Domini {Isa. ii); et comua
tar Pairum qtiisque conlemperanB postulalioneni scpiem quia reddet in die judicii unicuique secun-
suam et scmpitemnc dispo8ilici:i et nostnc ne^^^s^ dum opera sua, prout gessit in corpore qu&drupii-
sitati, porrigif libellum per manum angeli legendun citer, in anima tripliciter. Super tribus aceieribu^
in palatiu suwmi Rcîs. ut de boneplacito C.rcatorls jâmasci, inquit Dominns, ei iuper quatuor noiij
Agnus niiltatur ad opus universalis restituiionis. convertam eum {Amot i, ?>).
Hoc lempoic ei huic negoiio leo iion erat ne- VeDter Agni distin«:tus csi sapitliirisquia humsuaj
cessarius , qui» nimium est rigidus, neque ca- passug, sed divina operstus est. Dorsum ejus pa-
meliis quia altas ei gibbosu», neque nsiaus quia ^ tientia est, unde Darid Supra dor>,um meum fobri :
iners et tardus, neque iupus quia rap.ix, neque .:tverunt peccatores {P«j/. cxxvni, 39). Lana ejusj
ursus qiiia conlumax , neque ha^dus quia felet, benf ficia vel cvangelica praodicaiio, quam nerst t*'.
ncque equiis û|a procul odoratur bellum ne- texiint omni creatiirse praedicando cvftngelislse elj
,
que bos cornupeta quu» lerrjB nimiuro hteret, nc- onines doctores Ecclesix. Caro e'us vitalis anirrxj
que laurus qiiia cervicosu» est; sohis Agnus cnn- cibus, sanguig potue.
griiit rci agendae quia incorruptus, quia iminacu* SERMO V.
latus, quia laansueius, quia villosus, quia tenerri- IR TKSrORE iDVBNTUSV.
iniis, quia pacalus ct placidus. Emiite igitur, Do- Eccevirgo eomipiel, etc. {Jta. vn, 14)
mine, domi«a/orm terns, erahte de sinu divinae Dtaliquid de pondero littors; dicam, illud Eece,
mcjitis, cmiite a summo coeli, emilte a suprcma renovativum esltemporis, revocativumf.dci, recrea-
cardine invisibilis majestatis, emitle de concessu tivura aniroi. Virgo concipiet et pariet (itium , »u$-
luo, emitle de ihesaHris et abyssis. emilie aynum, pensivum est intentiouis, sacc^nsivum derotioniSr
Domitte, dominatorem lerra:. Non Sauteui qui qiiarit consolidativum Chrlstiana; dignitatis. Per adventuin
asinas patris tanquam asinarius; non PLaraonem, Domini tempora nsnovantur, fides mortua resHscl-
regein i€gypli, qui in equiset curribusperscquitar p latur, anim\.s lugeiu pra inoina et deflcienspr»
populuin Dei.; i»on Nabnchodonosor qiii quasi bo» l2edio diuturns exspectaiionis recreatur. hiietitin
comcdit herbam; non Alexandrum Magnuin qai eum job elegi» suspendium ocourcum Salvatoris,
in
sicut lco oninia regna vasiavit, iion Roooam qui devotio sicut Mîria Magdalenc audiens qHia Domi-
•rorpionibus fubjecturo populum «edit, non Salo- nu3 vsnil, ciio surgit el venienti lacrrmas offert.
inoncm qui amalor mnlierum, luxurise idololatriam Christians Sd^^s in cnnceptione Deuro quasi vittJem
junzil; non Sedeciam qui pactum scinder.a sicui spiritum divina insuiUalione accipit. De renovation«
ursus effossisoculis in caienis fiiit; non Acha:,qu! ait Dcmiuus : Ezce nove facio ommia (Apoe. xxi, i)\
^lncam Nahoth tanquom liipus per uxoris rabiem ulique navuin adventum, nu%-uin cor.ceptum, novura
quasi per fanicra non d* ahisre-
rapuit ct occidii ; partuaf>, novam matrcm, novum rtUuro, novmii vao^
(!!bus qu«.'iuUlu-t mittas, quia devorant plebcm sirem rcm nascendi, vivendi, prîcandi, moriend', re-
sicut csram panis, non salvant, non libcrant, non surgendt, ascendendi ad ccelos, iternro Teniendi ad
i«diiniiut; fraler cnim non rcdiinil noc purus homo, judtcandun; viTOs et moriuos.
scd Deushomo, sed Agnut inimaculatus cujus san- De revocatione fidei liem dicit : Yenijnt FHit:i
guinc rcdcMiipii kunius dcTananosira conversatioue ItotHtniStputatt inveuiel fidcm tuprr terram {Lue. xYiil,>
m SKRMO 1. -- IN \[)VI:NTU [)0?ilNI. (ioO
El Prophcla Non csl fuU;s in tcrra. In dics iii- A cst hoc bcncficiMin. S:ilis sii ois Dcitni n.Jorare.
8). :
quininl Jiidici ct annos, pioplictat istc, el (lcridcndo Dcum vidcrc, Dciimdiligcrc, Deiiin cognosccre, Oeo
diccbanl : Mandn rcmauda, exipectarcexsyccta {ha. obcdire, volunlatcm Dei iii oinnilms adiiiipicic el
XXVIII, 10, 13). Ucm : Le£ per Moysein data esl, in nullo deficcre; nec aliquid liincre. .\ccipiiint
gratia et veritas per Jesum Christnm fncla est {Joan. siquidcm bcatn iiiiincra, ncc cst iii t.inla sociclalft
I, 17), q«i dixit : Credilis in Deum el in me crcdile ciii insil plusquam acccpil vcUc liabcrc. roiifcrliim
{Joan.xiM, 1), jaiii crgo fidcin abcuntem ct aiiimam «t coagitalum omnium {^raliaruni ciimiiliiiii Virgini
exhalantem revocavil. De recreationc aiiinii I*ro- noslrae rescrvavit, uthabercl propriiim foiilcm, ciii
phcta ait : Suscila prwdicationes quas loculi sJint in nec Angcliis nisi cum gratiarum actionc communi-
nomine tuo propliela: priores, da ntercedem sustiuen- caret, ciii omnia sacciila suinma vcncraiionc, iiicli-
tibus te at proplielcc tui Odrles itiveniantur {lCccli. nalo capite defcruiit, nec similc quid iillra spcrare
XXXVI, 17). Iicin : Istc consolabilur nos ab opc' piiicsumcrent, scd cxinde porlionem sihi dcbitam
ribus nostris {Gen. xv , 29). cum gratianim actione singiilorum saiciilornm ge-
Dft suspcnsionc inlciitionis ait Job : Ktcfiit sus- iicrationes viiidicarenl. Supcrliinaris qiioipic legio-
pendiuin aniina inea {Job vii, ili), el Ezccliias : At- nis incoiae sua obscquia gialanter cxliibcrcnt, non
lenuati $unt oculi mei suspicientes in excelso (Isa. ^ admirantcs ab aetcrno laliiissc, qiiod lam silentcr
:kxxvii!, M), et David : Ad te levavi oculos meos, ctc. sapicnlia Dei de inscrulabililius scriniis siiis cx-
{Psal. cxxii, 1). Nec immerito, quia Moyses as- traxerat ul Virginis utenim intrarct, qiiem lotiis
ccndit in monicm et Dominiis desccndit cum lcgcm mundiis ncqiiaquam capcrct- Minim qiiidcmquod sic
dare vcllct; quanto igilur justius, ad vciliccm inlravil ut in ca babilarct, scd ainplius pliissHi}K:ii-
ascendcndum, cum Deus in carne siisciniendiis sit dum qiiod sic intravit ut illiim Virgo coiicipcrct.
et a virgine concipicndus ? medio salis spalio ct Alius nainquc vcnicntcm ad se Dcum dignc reci-
iiitra Dominus descendit, cuin claiistra puellaria pit, alius suscipit, aliiis cxcipil. Recipit hospileiii,
intravit; sed n<m plusqiiam dccuit partes nostras siiscipit Dominiim.cxcipil amicum; quis verocapit,
iMlcriores attigit, quia virilera commistionem in imo quis concipil illiim iiisi Virgo, dc qiia diciiiir :
sua conceptionc non admisit. Intcndat itaque et Ecce viiij') coiicipiet, clc. Dicilur de quodaiii ciijiis
extendat se noslra intentio qiiousque fidcs fines nioli siinl peilcs, quod spirilUH pertrausibit in ili.) ct
velaminis sui protendat uf crcdai. Non discutiat «oh sufcsis<e( (Psfl/. cii, 16). Diciliirde Moysc : Ch»«
mysterium incarnationis simpliciler senliens dc in- trunsiero posteriora mea videbis {Exod. xxx!ii,23).
eomprchcnsibili tmione Verbi et hominis simul, in Dicil Job : /n liorrore visionis uocturna; transivU
verbo Angeli et fide Virginis et operatione Spirilus quidamcujusnon agnoscebamvultuin {Job iv,15, iC).
sancli facta, nec &iiiiul iiec seniel donec oculo ad Miiilum est, mulltim cst vcl in transilu vidoie
oculum videatur exprimenda. Deum, sed jucuiidius, scd ulilius capcPeDeum, rc-
De successionc devolionis ait Isaias : Cujus iynis tinere Dcum, incomparabilius vcro conciperc io
est in Sion et caminus in Jcrusalem {Isa. xxxi, 9). cariic ct do carne sua Dcimi. Facla crjim csl isla
Latilabal ignis in Sion quandiu conccptio Virginis virginalis conccplio iiilervenienle coagulo fidci rt
detincretur in utero. Scd caminus apparuil in Jerii- charitatis, incomprcbcnsibililer fcivcntc gratia cir.-
saiem, cum stella magos Jcrosolyma addiicerel, ct ca cullum lcgis et mandalorum Dei, fcrmeiilanie
regem natum roanifcstaret : succensa proinde de- ctiam Spiiilii sanclo sala tria, id cst carnem ot
volio est, quia populus qni sedebut in tenebiis vidil aiiimam virginalem ctiin dcsuper data gratia, iin(|e
lucem magnam {Maitli. iv, )C), cl smI Jusliliae exor- panis formarctur, cum crusla humanilalis, ct mica
Cus cst timcntibus Dcuin. Diviiiitalis,coqiicndus in fiiino criicis, oL siiincrtdiis
De consolidatione Chrislianoe digmtatis mcnsa altaris, laiidem in rcgno Dei ct

rcstal <n- intcrim in ;
tere, quomodo in conceptione Virginis solidaliim lioc est quod ail Ecce virgo cvnripiet, elc. :
sit. Qui noncredit Jesuin dc Spiiitu sancto el Vir- p Kt quia Virgo non soliim cst agcr pUMiiis de qiio
gine Maria conceplum et natum, non habcbit fidei dicittir Kcce odor filii mei sicut odor agri pleni cui :
fundamentum, quod ita stal inexpugnabilecl mcon- benedixit Dominus {Gen. xxvii, 27), ad procreandum
vulstim, quod poteslalum aeriarum et mundanarum panem, ut legitur in Psalmo llt educat panem, iil :
et infernalium vis tota coacervata inipugnando ma-; est Christum, de tcrra {Psal. cni, li), id Cot Vir-
gis ac magis firmaret ct slabiliict gine Maria : aliendendum qula ipsa est vitis de qua
SEUMO VI. cxprimilur viniim libaminiim , ut in Ecclesiaslico
JN EODtU TEHPORE VI. lcgitur : Ego quasi vilis fructificavi suavitatemodoris
Ecce virgo concipiet et pariet filiuni {Isa. \u, ii). {Lccli. XXIV, 23). !n dissimili rerum specic, rationc
singulare, o speciale Virginis privilegiiim pric probabili assimilamus concepiionem factam in Vir-
angelis, piae omnibus sanclis, prae omnibiis Dci do- ginc, sicut enini tcrra profert gcrnien
suum, el
nis est, quod virgo concipicl et pariet filiuin, non siciil hoiliis scmen suum gcrminat, sic VirgoDtum,
sic Dcus in Virgine coiicipitiir cl nasciliir, solo
angelis, non archangclis, iion virlutibus, nori poie-
ulique humore terne et pinguedii.e gratiic. Ad vi-
slalibus, non principatibtis,uon dominaiionibus,
lem noslram, id esl Virgincin nostram, alligatuu^
Don thronis, non chcrubirn, non scraphim, dalum
Patbol. CCII. 21
€51 PKTIil CFJ.LENSIS SERMONr:S. 65*
ptiUum, itl csl Filiiim siium, Pater oslendit, et iianc A dc Domina incit auderem ; nam in isto sive proprio
viteiu pulavit ccelesiis Agricola, cum purgavit illam sivc alieno, sive publico, sive privato habitu qiiitl
ah oinai tam quam actuali culpa. Paxillo dicam? cum piibiiciis sit dissolutus, privatiis restri-
originali
I
alligavit, cum Joseph desponsavit ; fecnndavit, cum ctus, alienus siispectus, proprius despectiis, piibli-
per angeliim salutavit; frondcs et folia protulit, cus nescit sobrietatein, privatus ignorat coidis dila-
cum angelo rcspondit Fiat mihi suundum verbum
: tationcm, alienus securitatem, proprius tintcl abje-
tuum {Luc. I, 38). Quasi iagunculam vino implevit, ciionem. In piiblico est filius Belial, liber Jusliti^,
juxta Isaiam qui ait : Decem jugera facient lagun' onager in soliludine; in privato servusman.mona^, I
culam unam {hu. v, 10), quando dcccm mensibus serviens veniri et gulae; in alieno filiaj sanguisug»
carneni Christi sacris fovit gremiis, et hominem qiiai dicuui A ffer [Prov. xxx, 15); in proprio, posi-
atque Deum verum et perfectum in nalivitale mun- tiis sub lege qui dicil : Video aliam tegem in mem-
do Decein namque
edidit. jugera, tanqiiam decem bris ineis repugtiantem legi mentis mets [Rom. vii,
sulcos in vitula Samsonis exaravit, quando Chri- 25) ; suspensus itaque qiiid eligain ignoro.
stuni suum, qui est finis legis, qnse decem constat Sed in dubiis tenenda cst benignior interpreta>
niandatis, ad incarnandum Marise Virgini destina- tio ; sempcr igitur depressos et pavidos circumrcro:
\it. Vel decem jugera sunt humana et angelica B o^^jos^ ô,, s,„.sum versus faciem in qua suiil duo
justitia quae plenaria fuit in Maria : novem siquidem luminaria magna, ultra valentiam oculoruni pra.-'
ordinibus dislinguitur angelica natura. dccima vero clara per quse subradiabat horis incertis lux liicitl
;
creata est humana. Nihil aiitem in homine, nihil in et fons luminis, sola qu% gestabant ubra valeiitiain|
angelo coUatum aut collocatum fuii jiislitiae, quod oculorum prajclaram : sed deorsum versus calcea-l
non deflueret pleno gurgile ad ihronum gratia, ut menta filixprincipis qua: accincta et calceata mundij
iii gratia quiesceivt qiii iu tempore orbem suum gloriam caleabat, et angelicam excellentiain cniine-l
sua gratia abundanter inipleret; quani cnim proemi- bat ; ubi ad radices Libani oritur fluvius paradisil
sit vel attulil graliain concipiendus, hanc extulit. Christus, qui factus est nobis Dei virtiis, el Deil
salva possessione malerna, natus plenissirae longe gapientia, justificatio et redemptio. Contrito ilaqiic
lateque eam erogaliirus. gl humiiiaio spiritu mussitabo in gemilu mco ad
Afleramus ilaque ad lagunculam plenam cyalhos j^,,^^,,, ^^.^^^.-^ misericordis, si forte ab ipsa acci-
sive scyphos noslros, ut inebriemur ab uLertate do- ^^^^^^ ^^^^^^ ^jg^^ j^ j^^^ ^-^^^^ ^.^, ^^.^jj^^^^ .
^^^-^^
mus Dei, et bibanius viniiin quod Vngo vitis ger-
^^.^^^^ ,,^,^^^,,^5 ^^ ingenium succumbendo potiu.
minavit,etquodaequegeraiinatvirgines. Non sunus quam dignum
^ ^^^^^^^ exspirare, aliquid, siiiegratia,
dediti vino in quo luxuria esi, quod esl de uva
^^ ^^^^^ ^^^^j^ ^^^^^^
lellis, ei est fel draconum, et venenum aspidum in-
Devolvamus itaque arcam sanctiflcationis salutis
sanabile. Jesus non
Nazarenus quia Nazaraeus est,
gloriue sii% indumenlis, ut qii% soli lilio nata si»
liibil hoc vinum; et quia vocabitur Emmanuel, id
perparcamus attingere , et qu^. publicx iitilital^
C6t nobiscum Deus, non faciamus nisi quod videri- suiliciiint venerando tcntemus appetere. Est eiiir
mus eum facientem, et iion siiil in nobis schismata.
in quod sine damno expandat in via;
ipsa, et
Conceplus cerle est ct natus de Maria quae non est quod cuni gaudio servet in patria, unde hic fovelui
divisa, quia Virgo cst et una virtute, virginitate, devoiio, et ibi perfruatur visio. De conceptu igiwi
conceplione, prole, diguitate, proiestatione, propi- ejus et partu assidua lial commeinoratio quia
,
liatione et salvalione. Dicaiiius ergo Ecce virgo et esl dulce

a'lerni regni haec estpotior piulibatio ;
ioncipiet, etc, et vocabilur nomen ejus Emmanuel,

supcr luel ei favuin, scinper in ore et corde hahere
iiobiscuin in hac pertgrinatioue. Mariaui et Jesum.
Non suflicio cogilare (pio habiiu, quo sermone et
Ecce novus, ecce recens, ecce adhuc in ipsa
oua lineua ad illain pwbem lucidam possim acce-
incar- d pe"dens arbore, tam
bene sapidus, quam^ plenc jii
dere. inqua Jesus.ôo^l trans(iguratus sed
cundus fructus. Neque enim tempore fit nielior,
illain appellave-
iiatus, nisi nierito et incarnationem
(orma Dei quia omni tempore, non xtate sed creatione esl
rini a transliguralione, cum ille qui in
senior. Verbum non maturandam naturam huma-
Deo,
erat non rapinam arbilralus est esse se a;quaiem
accipiens in nam assumpsit, quoniam assumendo consunimate
sed semetipsum exinanivit formatn servi
inaturavit. Nec crudura aut seinicoctuiii quidquain
simililudinem liominum faclus et liabitu invcnlus ut
iii ca reliquit. Non enim virtus in honiine rrcvi»
homo {Pliilip. n, 6).Haec reveia esl mirabilis tians-
qiicm creando Divinitas perfecte implevit. Elsi
jiguratio qua iion aliud in se transhguravil. sirut
quorunidam .•ctaie et giatia proficere puer Jesiis apud Domiiunn
Aposlolub in se ct ApoUo transfiguial
hominem disponsa- el homines dicitur, iiulhim tamen in iiieriHs per
infiin.itaies, sed sc Deinn in se
tcmpora augmentum crcditur habuisse, quod non
tione inelTabili, non amissa, sed repusita fornia Dei,
iraiisliguravit, vel potius linbucrit ah ipsa coiiccptionc, de qua dicitur F.cce :
ct exposila foriua servi

virgo, clc. Crevit aiitem ;clale, dies revera inuiiipli-
univil.
cando; ei gratia, non virlutes ampliaiido, sed di-
Mutalo itaque, imo mutuato angeiico babilu,
si
loqui aut scribcre vulgando apud Dominum et bomincs; scd lioc

lieri pos.-êi utouiiquc cogitarc ,
«S3 SERMO Vll. — IN VIG. .NATIV. DOMINI. C5i
totum propter liomines. Naiii apiid Dcum lantus, ct A dera, supra coeluni, eupra omnem creaturuiu hoc
talis fuil in ipsa conccptione; qualis ct quanlas fuil signum praecelsius cl gioriosius prxeminet, quod
in sequenlis teniporis cvidenlissima manifi^statioiic. virgo concepit, quod virgo pepcrit. Ecce Ytrgu.
Sed prxmitlit signum qiiod est et res et si^num. Quod ail, Ecce, videtur mihi oculo et' digito pro-
Propler hoc, inquit, dabit Doviinus ipse vnbis si- xternx dispositionis aOixisse, et
plieta in horologio
ynum : Ecce virgo concipiift Signum
et pariet filium. prxvidisse atque prxmonsirasse unde angelus mi-
aliud est quod datum est quod
de Jesu ; et aliud r-aretur, homo redimerelur, Dominus coiicipcretur.
factum cst a Jesu : utrumque tamen abeodem Oeo, Ecte avertite ocnlos ne videant vanitatera, et ad-
qui fuit ante hominemJesuni,et est homo Deiis.Cuin verlile quod factum a Doinino quod esi luirabile ;
rnim sine ipso fuciuin sit nihil, ncc ipse Jcsus qiii in oculis nostris, in eadem viiginilalem el feciindi-
factusestexmuli(^:e, factus sublege, sine ipso lieri, latem. Ecce palatiura inirificis impcnsis coiisiru-
Tel signiflcari potini. D(>. illis vero signis qux fcoit clum, sed et gagis incomparabilibus locupletatum;
Jesus, dicit Nicod^^mus : Nemo potest kcec gigna fa- solique Deo Dei Filio locuplctatum. Ecce Vlrgo,
eere, quce lu facit, nisi fueriiDeus cum eo{Joan. iii, ecce ecce uva, non acerba, sed malura.
vitis,
S).Hoc eniin fueral singulare, et supra quain credi Eva fuit uva acerba ; Maria (uii uva nialuia. Ncc
possit admirabileest, Deiim fieri hominem ; mcrito " mirum illa enim initio sxculi compaiicns gnlx,
:
aigna hoc signum praevenire debuerunt; iiec enim immalura considcratione prosilivitadpomum a<er-
Fubito sed paulalimtam profundae cogitaiionis Dei bum prohibitione; el dentes filiorum necdum nato-
faclura mentibus bumanis infundi potuit, nec usque rum obslupescere fetil in ornni generatione. Hicc
ad altissima Dei magnalia subvolaret nisi plumis autem in fine sxculorum modestissima, rore et solo
ct pennis sufTulta anima. coelesli raaturala, nec propria [f. prxceps] fuil prx-
Suaserat quoquc propheta regt Acliaz, ut peleret sumpiione, nec tarda quasi putrida increduliiaie.
«ignum in profundum inferni aliud.... ulique Angelus attulit ei florera, dicens : Ave, Maria; at-
d«scensioni et ascensioni Domini, quibus incarna- lulit rorem, dicens : Graiia plena; attulit fru-
tionis Dominicae completur dispensatio. ilecusante ctum, dicens : Dominus lecum {Luc. i, 28) ; allu-
aulem hoc indigno et reprobo, Isaias subjecit, di- lit maturilatem, dicens : Benedicla tu in muUeribus,
cens : Propter hoc, ipse, quia peccata tua, o Achaz, et benedicius frucius ventris tui {ibid., 42). Idcirco
non mereatur praesciie mysteiium incarnationis : moreChristianobenedicimusfruclusnovosanlequam
propter hoc dabit (o fideles populi!)$tV;num.Moyses guslemus, ne forte dentes obstupescantantiqua ma-
non respuit signum , nec Gedeon , nec Manue , nec p lediclione; si cadant sine benedictione. Ecce Virgo;
alii plures, qiiorum iides, licet parvula esset, sicut ore, oculis, labiis, digilo, pede, manu, corde, men-
in Canticis dicitur : Soror nosira parvula, et vbera te, carne. Ecce Virgo, quasi aurora inter noctem
nen habet {Canl. viii, 8). : lamen integra stirpis no- et diem, inter Domiuum et horainem. Pulchra ut
biiitate, et legitima unius Domini propagatione, luna{Cant.yi, 9) dierum, id esl virtutuiu plenitu-
prxsumebal raanum ad fortia mittere obedienlia:. dine. Electa ut sol {ibid.), gratia, meritorum singu-
Spicula ralionis amputat fides, omniuiu adinvenlio- laritate. Terribilis ul castrjarum acies {ibid.), supcr
nein phantasmala elidit, usuin consuetudinarium omnes potestates angelicas et aereas, plena dona-
recludit, iinpossibiiium uaturam escludit ; et velle tione. Ecce Virgo sapiens, qux habet oleum eflûsum
atque posse Dommi omnia subjicit. Accipit autem in ventre suo cum larapade mirabilium operuin»
cignum, non pro sua debililate, sed pro jussione qux introivit cum sponso; imo, inquam, introivit
Dei. Sicut enim juvenis, sanus et v.ilidus, baculum sponsus, et fiiius ejus Jcsus; tanquam a
in manu uon quo sustentetur sed quo dele-
tenet, , coeli palalio, potius borlo venusliore, vel paradiso
cletur: sic fides ad obedientiam non ad diffidentiaro, delieatiore. Ecce Virgo : pia ad infirmos ; sancta ad
quoinodo fiant qux comitem [f. contra coinmu- justos; herba fuilonum ad immundos; sal adputri»
nem] omnium opinionem mandantur, quxrit. Unde D dos : scala ad claudos; reconciiiatrix ad reos; mi-
est illud Quomodo (iet istud, quoniam virum non
: sericordia ad miseros ; portus ad naufragos; turris
cognosco ? (Luc. i, 34.) adpavidos; domina ad suos; singularis boniias ad
Hoc signum petit in persona Christi David : Fac, cunctos. Ecce Virgo orientalis porta, per quam so-
inquit, mecum signum in bonum {Psal. lxxxv, 17). lus princeps ingreditur. Ecce Virgo, cella aromatum,
Mecum, inquit, fac signum, ut Maria mater mea con> cujus verba fragrantia super omnia aroinata, qula
cipiat virgo et parial, quod signumestin bono, quia in nuUa virgine Spiritus sanctus tanta immisit srpi-
de Spiritu sancto, quiest donum Dei bonum. Signum racula virtutum, quibus odoratus Dominus odorem
quoque Moysi, quo stabant aquae maris Rubri binc suavitatis, et angelica implentur thurlbula, nuetra-
et inde quasi pro muro^/*. rourum], significatur que incensoria.
Virginis conceptio, in qua nulla est pudoris viola- SERMOVII.
lio, sed tollitur tam a corde quam a carne fomitis IN VIGILU NATIVITATIS DOMINI-
limrigo. Gedeon denique postulat vellus madefieri Super evangeiium Cum : esset desponsatd malcr
sicca area, sicut impraegnala de Spiritu sancto sine ejus Maria Joseph {Matth. i, IX).
acta pudoris Virgo Maria. Quid plura? Supra si- Fulcite me (loribus, siipate me malis{Caif.. ii, 5).
€5S PLTRI CEIXENSIS SERMONES. C5G
Vox isla diileis illins esl qux liabitat in hortis, A pncvaricalione , in assumptione nostrae naliirae,
singulari el divino parltii propinquanlis ; coeli- Chrisiu adbaesit; qui non carnem peccali, sed simi»
colas et teniijonas siinul appollantis ad partum litudincm carnis pcccati, de primitiis humanx na-
suspiciendiiiu el suscipiondum ; ad gratiam suam turae, qualis in prinio parcnle crcata est, de malre
excipicndam conscrvandam; ad gloriam Domini,
et in unione Verbi accepit. Nec asserimus aliriuain
et suam contemplandam et admirandam. Plane hoc p:»rticHlam siibstantise humanai immunem a peccato
sacramentum magnae pietatis amabile est propicr in Adain reniansisse, et usque ad Virgiiiem occiiltis
graliam ; admirabiie propter gloriam ; ineffabiie mealibus decucurrisse; cuin vera el catliolica fides
propter splendorem et lucem inaccessibilcm : splen- tonealmodicum fermcntuin prinue tiansgressionis,

dor enim in circuiiu ejiis, et intrinsecus, a lumbis totam massam jiatura; noslia; in aniina ct corpore
ei siirsum, de quo in prresenti evangelii lectione: corrupisse.
Cum esset desponsala materejus Maria Joscplt. Altinuil eiiam phirimum ad causam noslrte re-
Quid amabilius in universis creaturis, Virgine paratioiiis iit oinnipotens gralia lanto gloriosior
Dominiim singulariler amante, et a Domino prae- in operatione sua appareret, quanto de vetuslo,
amata, de qua dicit Salomon : Cerva charissima ? annoso, et putrido triinco, rairabiliori virlute, et
{Prvv. V, 19.) Quid ctiam amabilius illo Dei Filio B faciliori opereflorem iinmarcescibilem, carncm sci-
dilecto, a'b EPterno nato cx dilecto ; in fine saeculi, licet Jesn, sacratricem angelorum, et vivificatricem
secundum Apostolum, facto ex dilccta, de qua sub- homimim, sine peccato de Virgine procrearet. Ipse
infertur : Et ctraiissimus hlmiuhis? {Ibid.) Quid de- enim Christus de humanitate sua dicit Ego (lo$ :
nique adniirabilius quani incomprehensibilem|in- campi, et litium convaUium {Cant. u, i). Purifice-
comprehensibiliter sigiilari in «lero, nec separari mus itaque, et renovemus corda et corpora noslra,
velsubirahi a cobai)ilatione,confessionc,etcoTqiia- ut in aliquo gradu castiialis ei appropinquare va-
lilate Patris? Simul namqiie lotus erat in Malre, et leanius.
totus apud Patrem quodqnamvis dictu sit diUicile, Est itaque primus gradus caslitalis (iit ab infe-
;
omnino tamen oorde est cicdibile. Qiiid ineiTabiiiiis rioribus [vel infirmioribus] consurgamus) castilas
quam Verbum fieri carnem ;
quain bominem fieri fonalis, qua naluraliter inesl pueris, vel decre-
Deum, et Deum hominem? pitis, vel nalurali complexione frigidis; qua; ideo
Ecce artifex Trinitas in uno opcrc suo lotum fenaiis dicitur, quia non multurii, quantum ex bo-
hoc, id est bominem, simnl connavil ubi
Verbum et mine est, meritum facit. Quod enim sine labore ac-
:
omnipotentia Patris, quod impossibiie apud homi- ^ quirilur, sine piigna obtinelur. Bonum tamen esl.
nes erat, et ideo inefliibile, in officina virginali vas quocunqiie modo, quacunque occasione fiat, non
novum de nova maieria, novaqne cseijitura sccun- corrumpi.
dum omnipotentiam suam exculpsit. Sapicntia Dei, Secunda est temporalis, quse comparatur seniini,
quod Patrem vidit facientem, haic eadem similiter quod cecidit super pelram; et natum aruit, quia non
fecit ; ut si dici liccret, studiosius ct alTectuosius habebat humorem {Luc, viii, 6). Sic quorumdam
quam de se ct per [vel pro] se vires ingenii sui in castitas non mittit radicera deorsum, ut ^âcial fru-
hoc eodem opere expendit. Spiritus sanctns lanquam ctiim sursum : sed ad tempus credit, et in tempore
igiiis superveniens in fornace, diviniialem siiiui! et tentalionis recedit (Lhc.viii, 14), menstruam vel an-
hiimanitalem quasi coUiquefaciens, non solnm stu- nuam retinens incorruptionnm
dia sua Iiuic operi adhibuit, sed se ipsum vario Tenia pccnalis est : liic labor, hic opiis, hic Ja-
opere omnium gratiarum fundens nec confundens, cob et Esau in utero Rebcccai luctantur; scd dicilur
ineodem vase contexuit unde dictum est Vidi- ; : Quia majur {serrict minori [Gen. xxv, 23; Rom ix,
mus gloria.n ejus, glGriam quasi tmigeîiti, plenum 13), id est caro spiritui, virtuti vitium , luxuria
gratia; et veritalis [Joan. i, 14). Ecce amabile ad castitati. De hac Apostolus : Video aliam iegem /«
ipsum tendamus. Ecce admirabile :id ipsiim exten- D membris meis repugnantem legi meniis mea: {Rom.
damus. Ecce ineffabile ad ipsuin siipra nos rapia- VII, 25). llem Non coronabilur nisi qui Ugitime :
nnir ibi flores, ibi mala, ex ipso

: meditanJo in certuverit {II Tim. ii, 5).
, ;
ipso, quaercndo de ipso, amando; et per ipsum Quarta triumphalis. De hac in Apocalypsi
;
Vin- :
contemplando excerpamus, quoe filio, qua; mairi centi dabo edere de ligno vita; {Apoc, ii, 7). Et Isaias :
parienti in pra'sepio, afferamus, offeramus et con- Ilcec dicit Dominus eunuchis {qui se castratêrunt
feramus. Afferamus, ipsum mcdilando ; confera- proplcr regna ccelorum [Matth. xix, 12]) : Daboeit
mus, ipsum ouin matre iaudando ; offeramus, siiper locum in muris meis, et nomen melius a filiis et filia-
matrom Dominum hominem adorando. bus {ha. Lvi, 5). Ha;c est revertentium de bello ad
Ul vero possibilia non de iinpossibili vobis, fra- portam, qiiisub viteet ficu, id est dulcedine graliae
ires charissimi, suggeramus, flores quos Dsnninae spiritaliscomplent annosvirtutum, insenectuiedie-
iiostrac afferatis succincte depingemus: sidficit enim rum ; et habont pacem cordis el carnis, quam nec
flores ofleratis illi, p:T qiiam refloruii caro noslra caro ncc mundus darepotost
novilate virginei partiis, qu;c deflorueral pcr Adam Quinta cst viipinalis. De hac in Evangelio : Beati
vciiibialo originalis loatus. Nihil cerle de furfuiea mundo corde ; quoniam ipsi Deum ndcbunl (MaHh.
6S? SEUMO Vlil. I.N NATIViT. DO.MIM. c.«;8
V, 8). Ha;c csl Joaiinis evDngelistae. Dc isla dicilnr : A cniiii in duabiis caudis, iii uddqiie scxu nu;iiiljra
Cum esset rex iu accnbilu suo, nardus mea dedtlodo- illa pudenda, (|uoruiii cxsccrabili fcluie oiiiiiia in
rem suavitalis (Cant. i, 12). Virgineo cnini peclori nobis corrunipiintur gcnera virtutuni. Tolleet istiiiii
iliabilnr iinioornis ille ,

qui singiilariler et spcciali- sudorcin de inanu tua, si vis iii domo Doniini lloiciu
ter diligit castilalein ;
qui lo(|uiliir in Canticis sicut oliva friictifera.
Aperi mihi, sponsa mea, columba mea, etc. [Cant. R(>stanl adliiic duo gciicra , Clianana.'oriini cl,
V.2.) Ainorrlia;oruin , quos subncrvaie in tcrr.i pioii:is-
Sexta cristallina : lixc adeo xnlida est et fortis, sionis dcbet verus Israelita : quorum altci sanûi-
sicut inors, ut magis eligat inori qiiam ab iii- ncus a sanguiiie diciliir ; alicr vencnuiii aspidiiiii
tegritale virginitatis violari. Et siciil in crystallo nuncupatur. Est aiilem illc sanguineus, illa poliiili »
aqux liquidilas in soliditatein lapidis versa est dc qiia ail Aposlolus ; Qui uulem fornicatur, in coi-
sic ista indissoluLilis carni ct aniniie invisce- pus suum peccal {1 Cur. vi , 18), et propric adult»;-
rata est. De hac Psalmista : Miiiil crijstallum suam riuin vel inccslus nomiiialiir. Qiiieunqiie de gciicio
sicut buccellas {Psai.c\L\i\,M}. H^c enira sorbi- saccrdotum liis infcctus saiirta Doinini contrcctat,
tiiinculas puero Jesu et inatri ejiis facit, quandoque audiat a vocc cardinuin : Non esl milti volitnius iii
ct buccellas.
" vobis {Malac. i, 10); quia munus vestroi saugninc
Septima est singularis ; bnic enim nec prima si- plcnw snnt {Isa. i , 15'i. Incensum abominutio eit
niilis visa est, iiec sequens. Proprie enim propria mihi, etc. {Ibid., 13.) De ultiino dicitur, qiiia passio
esl beata: Virginis , quae non solum virginitas, sed est ignoniiniJB, et rogat Aposlolus : iVec nominetur
fecunda virginltas, quae virum non cognovit, el in vobis {Ephes. v, 3) ,
quia, ut idein ipse ait : Neque
Deum bominem peperit. Hxc in Canticis loquilur tnolles i netiue masculorum concubitores regnutn Dei
Dilectus meus milii, et ego illi {Cant. ii, IG) ; inter possidebnnl { I Tiin. i, 10). His deni(juc omnibus
ubera mea commorabitur {Cant. i, i2). In Imjiis con- tanqiiani serpentis antiqui exuviis spoiiati , inler
lemplatione cor nostrum dilataturexsultatione; sed innoccntes lavemus manus nostras, ei corde puro,
pene rumpilur ineffabili admiratioiie et jubilatione. corpore casto , ore sanclo , spiritii snnciilitalo,
Isti sunt (lores de quibus dicitur : Fulcite me (lori- anima castificata , novos florcs no- a; nativitaii
bus: de matis enim et de amorelangueo, forte alias novi Rcgis de paradiso Doiuini coniparemus ; ct
dictnri sunius, quia hic causa vitandi tsedii, reti- Sanctam sanctarum, Yirginem virginum, Reginaiii
ceinus. reginaruui, Doininam doininaruiu his floribus ful-
Suminopere autem vestram dilectionem admonere
^ ciamus ;
qualenus partein in parlu ejus habere
curamus, ne manu focdata in aliquo, sed bene lota, mereamur. Quod nobis parare dignetur Jesus Chri-
flores islos coittingatis ; est enim multiplex genus stus Filius ejus, qiii vivit cl regiial, etc.
contaminationis, quo si contacti fuerinl flores, sta- SERMO VIII.
tiin marcescunt et evanescunt ; nulla euim societas IN NATIVITATE DOMINI I.
luci et tenebris ;
puritati et iinmunditiae. Non ergo Dum medium noctis silentium iter haberct, omni-
pulvis, non putredo, non scabies, non sudor, non potens sermo a regalibus sedibus ventt{Sap. xviii, 15).
sanguis, non venenum in manu lua sit. Pulvis enini Inlcndite, fratres charissimi ,
quid sit itcr silen-
cogitaliones significat, quae tanquain miisca; circuin- tii , et quid sit mcdiuni silenlium noctis, iucdium
volant, juxta animi puritatem, ul sacrificium Abrahae aulem quod non dicatur iiisi inler duo vei alujtia
coinmaculent, sed voiucres abigebat .\brahai» ; sic planiiin csl; ad niinus itaque tria siientia reqiiirere
noa circumcidere a corde, et solvere ab aflectii de- debeiuus quia inedium audivimus.
l)ciiius omncm superfluam cogiialionem. Piilrcdi- Primum igitur siientium iii uiero niatris habui-
iieii» qiioque extergere debemusquam niala ct longa luus, cum loqui nondum potcramus; sccunduni
niansione maliiia in nobis operala esl : sicul enim cum jain nati sonos quidein ellerrc, nondum auteni
in pomo nascilur putredo de ejus corruptione, sic j) poliiiiiius verba forniare; terliura cuni mortui vel
in nobis nascitur pollutio de mala cogiiatione ; hxc in niorte positi ullra loqui cessamus. Sic mundus
iu confessionelavandaesl. Scabies in inanu nascilur, vei aniequain esset, vel cum adliuc informis esset,
duiu delectatio et consensus cogitalionein s<^quittir, sine voce fuit , ccce primum sileniium complcl.i ;
Sed neflds boni operis tui, et castilatistu.ne Iiac peste vero creatura el honiine perfocto in paradisi feiici-
contaminetur, confricanda cst in coniessionc, et ab- tate, vocem laudationis prolulil ; uude in Job : Cum
luenda compunctione scabies immundx pollutionis. tne liiudarent aslra matutina et jnbilarent filii iDet
His omnibus vitiis correptione melioratis, adhuc {Job xxxviii, 7) , videlicet in principio creationis,
cavendus est sudor, qui solet prodire de intercuta- cum utique obediens a;lern« dispositioni universa
neo liumore superfluo, et calore immodcrato : in hoc croaiuracursiinalurali procederet, et cxtra ordinem
notatur illudpollulionis gcnus, quod notat Aposto* niliil facerel. Deinde venit roediura silentium cuin
lus, ubi dicit : 31elius est nubere quam uri (/ Cor. vcl Luciler in coelo, vel Adam in par.idiso peccavit:
vii, 9). Et Isaias vocal duas caudas tilionum funii- hoc ilcr suum habuit donec Verbum carjiem assuiii-
gantium, ubi ait : jSoU timere n duabus caitdis liiio' pstt , et s-.iis radiis uoctcm , ct siiis vocibus silen-
num [umiganiium iiiorum {^lsa. vii, 4). Sigaificanlur lium inJcrrupii. Moîl cnim qiueslionem .
liloia
«Sa PETRI CELLENSIS SERMONES. «60
conteslatns est sujêv slaiu ingenuilalis noslrae , et A ambulans crucem suam accipil. Tales non recusanl
prcKscriptionem antiqux' itosscssionis interrupil. sedes regales, lalibns enim debentur.
\'enlurum denique est aliud silenlium in tempore Sapiens arcliiteolus sedes quidem jamdudum
Antichristi vel in die jiidicii,
quod terlium et ex- coUocaveral in coelo , sed et sessores paravit cum
tremum erit quia ergo iiiler primum peccatum et
, crearet angelos ; lapsi quideni suni nonnulli in ab-
extrcmun) supplirium Christus venit Cnm medium : usione et superi)ia cordis, et sic ex parte sine ses-
silentium iter haberet , sermo a regalibus sedibus ve- sore factae sunl regales sedes; qiiia qui in verilat«
nit. Noluit profeclo anle peccatum venire, quod non steiit , remanere in coeiesti sede non poluit. Ut
necessc non fuit ad sanum descondere medicum, itaque pararet idoneos sessores a suis regalibus
Usque ad jîdiciiim quoqiie recusavit differre , scdibus ad nostra sterquilinia descendil pius Domi-
quod raisericordiam antc senteniiam clemenler ac- nus venit quaerere
; in terra pauperes quos in ccelo
celeravit prorogare; in medio itaque venil, ut et faceret divites; venit ad exsules ut facereiconsules,
peccatum omcndaret et judicium mitigaret ; in rae- venit ad segroios ut sanaret, venit ad caecos ui illu-
dio venil, qualeniis neque injuslus fieret sinesatis- minarel; veiiit ad raulos ut loquelam redderel;
Jactione remitiendo jHiccatum, neque crudelis exer- venit ad immundos ut mundaret; venit ad impiug
cendo sine temperamento pietatis judicium. I» ^ ut c«nverleret ; venit ad ejeclos ut reducerel; venit
iDedio venit apponendo vinum el oieum, vinum pro- ad desperatos ut spcm reponerel ; venii ad miseios
pler pcccatum, oleum propter judicium, ne judicium ut bealos efficeret, venit ad moestos ut laeUficaret. ^
sine oleo , id cst sententia sine misericordia con- Quid o homines? quid hic staiis tola die
lacilis ,
demnaret, ne peccalum sine vino, id est poeniientia, oiiosi? quare non curritis?quarerelardalis? quare
impunituin remaneret. dissimulalis? Egredialur jam sponsus de cubili suo,
Medium etiam silentium cst in conversatione ct sponsa de thalamo suo, quia Sponsus Ecclesiae
adhuc viventis primum iu , origine nascentis , ter- Chrisius egressus de coelis venit ad hortum suum
tium et extreminn in morte occumbentis ; in medio ad arcoiam aromatis, ut pascatur in hortis, et lilia
venil qui in medio terrse salutem nostram operatvs collignt. Hortus ejus Ecclesia ; areola aromaiis ,
cst; in medio venit, qui in medio duorum anima- Virgo Maria : hic hortus conclusus esl, quia sexa-
lium in praesepio jacuit ; in medio venit, qui inler ginta furtes ex foriissimis Israel , id est angelicae
duos lutroncs medius in cruce pependit ; in medio potestates, ambiunt eum, die ae noclestantes supcr
irenit, qui in medio Ecclesiae et Synagogae pene in muros ejus, ne fur ingrediatur ad exslirpanda
oinn i nial) fuit; in mediu venil, qm inmedio Eccle- ^ bona semina, ad evellendas plantationes novellas
sife aporuitoj suum, et implevit eum Dominus spi olivarum, id esl animas ad misericordiam Oei novi-
rilu sapienlia; el iutellectus {Eccli. xv 5). Hic est ter conversas. Ipse quoque Dominus est ei murus
,
fructus in medio paradisi; hic est dilectus iiiler murus propter assument
in circuitu et anteniurale,
irbera sponsae; hic est anj-uliis ; hic lapis angiilaris; Yerbum, antemurale propler assuinplum bominem.
Hic medialor Dci et hominum homc Christus Jesus Est namque refugium, sive turris fortitudinisa facie
{I Tim. n, 5); hic primum anipulal si'eiitium , se- iaimici; unus Chrislus in utroque, id esl iii divi-
ciwdum interriinipit , ler»iiim vincit; liberal enim nitate et humanilate : habet hortus isie areolas
non snliim a peocato, sed et a pcena peccati , et a «[uidem multas et varias, quia apostolos, quia niar-
>eatu pcccaii. A peccato liberal quod iion iiiipiitat, lyres, quia confessores, quia virgines iu gremio
a reatii quod quod eiipit Eripuit,
salval, a poeiia : fidei et educalionis suae tam per pasaionem in terra,
inqiMl Psalin^sta, Dominus animam meam a morie, quain per glorificalionem in coelo continel : una esi
octtlos meos a lacrymis pedes meos a tapsu { Psal. , enim Ecclesia et in membris jam cum Christo ca-
cxiv, 8), A morle id esl a pecc.tto, a lacnjmis, h\
, pite regnantibus, et in membris adhuc extra man-
est a poena pecrati , a tapsu , id est a reat;i nos II- sionem peregrinantibus.
beral omnipotcns seniio qui a legalibiis sedibus D Praeterea lam in ordine quam odore unicam areo-
venit. laiii unicc dilectam habet Virginem Mariam ; haec
Cogitate, fralreseliarissiiui, cogitate quicsint ilhe arcola dicitur, non quiaJoseph eam vel contactus
sedesregales; noii sedent in his iiisi reges, nisi nobiles, viVilis exaraverit , scd quia ordinator chahtaiis
nisi consules. Servus peccati non conscendit tribu- Spiritus plcnitudine gratiaruro eam conseveril;
nalia ista ; anima ciii spiritus fornicationis insidet, haoc areola dicitur, non quia spinas produxerit,
qiiiun incurvat spiriius avaritiae , quam impingit id est productiones mali desiderii ; non quia tribu-
spiritMs iracundiae, quam infreiial spiritus creno- los, id est anîetates cujuslibet malignitatis ; non
doxiie, quam fopdat spiritus luxuriae , quam exiollit qiiia fenum , id esl srecuhiris prosperitaiis ; non
spiritus supcrbisR, quam depascit spiritus gulae quia stipulam , id est dcfectum sancti proposili
so.dcs regalos non habebit. Sedebit autem super non quia salices de torrente , id est infecunda stu-
scdes regalos in jiidicio qui carnem suam domat, dia occiipationum mundanarum ; non denique quia
qiii avaritiam caloal , qui luxuriam ainputat , qui aiiquid plebeii aut foronsis mercimonii ; sed quia
ccrvicem siiain humiliat, qui vanam gloriam con- (los oainpi, sed quia lilium convalliiim, sed quia
temnil, qui iracundiain reprimit, qui post Chrisluni uva p:issa , sed qnij aromalicje spccics , sed qwia
GGl SEKMO l\. — IN iNAUVlT. nOMlM. 6G2
lisliila cl liimainoimim, scd «iiiia myrrha rl cassia , A cxcunl fluiiiiiia revcrlunlur, aiidel niilli alii pixier
s -d qiiia, quod incomparahilc si atlcndas ad picliuin, ipsam audcnda, et qiiasi Deuni ipsum astringens
niirabile si ad usum, invesligahile si ad niysie- rogat insperata , pelit ardua , inaudita implorat.
lium. palpahilcsi ad visum, dulrc si ad giistum, cfli- liinc est qiiod Moyscs ausu faniiliarissimo dc eorde
cax si ad oflicium, suiil cmissioncs cjiis. puro et conscientia bona, cl fidc non Gcla, testiuio-
Venile , fralrcs charissiini, ad arcoiam istam in nium ei pcrhibentc eadem consciciitia in Spirila
spc sancia, in fide recla , in charitale pcrrccla, in sancto, loquitiir ad Dcum : Si non lu ipse prcccedast
casiiiiionia iiitcgra , et emilie absque argenlo cl vc educas uos de loco isto. Nihil , inquit , siiie te
absquc ulla commiilatione. si placct, vinum ct lac, possiimus, hostes cqiiidem acerbissimos a tergo et
si placel mcl et favum , si placel mala punica, si anle habemus nos ipsi parum docti et modesti
,
placei mynliam piobatissiiram , perfecti amatorcs sumiis, iter invium el inaqiiosum, desertum horri-
Christi, et jam absorpli in conciipisccntiain sapicn- duin el telruni , h^cus ad qiiem ire debemus igno-
tije viniim , quasi modo genili infanlcs . sive per lus, ei quomodo sine te ibiinus? Ne ergo educas
regenerationem baplismi sive per renovalioncm tios, si tu non ipsc pra:cedas. Perlinuit quidem haec
sanclie conversalionis, rationalilcs sine dolo lac in oratio iMoysi ad rom qua; limcgerebaiurcum Israel
visceribus el in faucibus mullitudinis graliae reci- ^ ê iEgypto educeretur, scd convenienlissime ctiam
pite mel, in meditaiione Veteris et Novi Testamenii; huic praeclarai solemnitati quae de nalivitale Salva-
favum in perfectionc amoris Dei ct speaetcrni praemii; toris agitur, alludere vidctur.
mala punicn, in imitatione passionis Chrisli , myr- Est igitur vox totius humani generis in ore pro-
rbam probatissimaiTi. quam sit sapiens Uecolite phelarum, et corum justorum qui adventum Chri-
maler sapicnti*, quam simplex, quam pia quam ,
sti praicesserunt. Si non lu ipse, inquiiint, Domine,
studiosa, quam plena charitatis quam jucunda ,

prcecedaa nos, ne educas nos de loco isto. Planc locus
conversationis inle.grilale ,
quarn patiens in Filii in quo posili imo expositi sumus, malignus est
passione , immarcescibilis propter incorruplionem propter malitiam nostram ct miseriam carcer te- :
casti corporis ct ndelis aninuc, delcclabilis propler ncbrosus est propter divin.T lucis absentiam, et
amccnilatem , ferlilis proptcr gratise plenilu-
floris verorum bonorum inopiam ; vallis lacrymarum est
dinem, cultorcm admiticns propter humililalem, propier laborum, spinarum et veprium abundan-
raptorein exciudens propter cautissimam circum- tiam. Hinc ergoexire libet, sed ad meliora, noB de-
spectionem. teriora; satiusesl enim tolerare jam nota et as-
Ha;c Vf»rbi gencralione mcdium silentiiim de me- sueta, et utcunque tolerabilia mala, quam atten-
rto tulit , de regaliqiie stirpe exorta , de regalibus tare pessimiora, ct nullo relevamine flnienda; in-
sedibus Filium Altissimi casta conceptioiie nobis dubiianter enim homo venundatus sub peccato
aitulit. Procedamus et procidamus anle huncthro- post haiic poeiiam irahitur ad seternam, nisi subve-
num gratiae ei adoremus scahellum pedum Domini, nerit Redcmplor, qui solvat pretium et educat ca-
non solum illi prne mulieribus gloriam solventcs ptivum.
scd etiara revcrent'am pro omni etiam angelica Compeditus ergo nexibus mortalitatis et pcenali-
crealnra exhibenles. Doinina , ostende servo re- talis, tormcnta crucis et suspensionem paiibiili ge-
nalo Filiuin natum, ut nati exorans clementiam, niens sibi prseparata in exitu carceris, provide con-
renati dclcas culpam. solanli se Deo per oracula sua, et promittenti libe-
SERMO IX. rationem, ait : Si lu non ipse prtecedas nos, needu-
IK N\TIV1TATE DOMINI M. cas nos de loco isto. Non mihi suflicil Michael qui
Siiper haec verba : Ail Moyses : Si uontu ipsepra:' pracliaturus est cum dracone, et victurus eum ia
cedas , ne educas nos de loco isto ; in quo enim novissimo tempore, qiiia non adeo conlldo de boni-
scire poterimus ego el populus tuus invenisse nos tate ipsius, aut de poiestate sicut de tua, cujus et
gratiam in conspectu tuo , uisi ambulaveris nobis- D potestati nihil resistit et bonitate omnia implentur.
cum, ut glorificemur in omnibus populis qui kabi- Non credam causam nicam Abrahae cum trecentis
famt super terram ? Dixit autem Dominus ad Moysen : vernaculis non Josue qui triginta tres reges vicit;
;
Etierbum islud faciamêlc. {Exud. xxxin, 15-17.) non Cedeon qui Philisliiiini in trecenlis qui aquani
Bcata mens tota securiiate Dcum aggredilur, et lambuerant, in lampadibus et lagenis superavit;
tanquara ex aequo interpellans , suis beneplaciiis non Samsoni qni mandibuia asini mille viros pro-
suinmam inclinare niajestatem nequaquam impos- non cuilibet de massa peccatrice, quia
slravit;
sibilc arbitratur; nihii enim non pnesumit perfecta nullus in hoc articulo vei soli sibi patrocinari po-
chariias : nec immerito, moderatur Miim et appen- tuit. Tibi ergo soli credendum de ilinere, quia via
dil in siatera .'cquitatis se Deo, nec minorem, nec es; de rectitudine semitic, qiiia verilas cs; derepa-
indigniorem , uec inferiorem se illo qui esl charitas ralioiie laboris el inopiae, qiiia vila es; de defcn-
reputat. Cum eiigo de menle divina diflûndcndo sione ab liostibus, quia oiunipotens es; de refe-
per Spiriium sanclum in animam bumanam suavi- Ctione, quia panis angelorum es; de consilio, quia
tas illa perfecte colliquescit , jure originario pii- sapiens es; de reconcilialione, qnia pacilicus es;de
inariimi rr* pclens alvcum ,
quia ad locuni di? quo rcmcdio inlirmilalis, Mnia m«di(ina cs ; dc omni
C63 PETRI CELLENSIS SERMONES. 664
iiirorluHio, qula bealiludo es. Praecede igilur tan- A do caro hominis, sed etiam caro Dei. Hoc aiiiem
quam tanquam dux, tanquam dnminus, 'lan-
sol, toliirn esl ex gratia non ex nalnia, nec merito nia-
quani pattonus, tanquam galiina puilos suos, tan- teriae, sed artificio graiiae atque divinse polentiae.
quamaries oviculas, tanquam columna lucis et nu- In hac ergo carne assumpta «j tu ipse non prce-
liis ; exemplo eris sequenlibus, solalio ujoerentibus, Cfdas, ne educas nos de loco isto; in qno enim scire
recrealioni delicicniibus, increpaiioni malefacienti- poierimus ego et populus /«u.s, etc. Et verbum, in-
bns, \ehiculo lassescentibus, exsultationi pergenti- quit, illud faciam. Gialias tibi, Domine, quiacom-
bus : Si ambulavero in medio umbrce mortis, non ti- plesti quod proniisisli : noii fuit apud teest ct non,
niebo mala , quoniam tu mecum es ; — si consistant sed est apud te est, sunl enim sine poenitentia dona
adversum me custra, non timebit cor meum {Psal. et vocatio Dei, seniper ainbules et peranibules in
XXII. 4; XXVI, 3). medio, in corde nosivo, semper pracedas nos ut ex"
Quid Pharao cuni itlgyptiis siiis? quid mare Ru- pedias viam, et deducas atque perdiicas in aeter-
bnim, quid Jebuzaeus, Pheraesaius, Chananseus, nam patriam iii lumiiie vnltiis tui, Cbriste Jesu, qui
Amorrhaeus, Helhajus, Geisezaius el Heva?us (iiii cum Palre et Spiritu sanclo vivis et regnas per
Enacirn? Quid soliludo. ubi Deus? Plane in obse- omnia ssecula sKculornm. Amen.
quiiini redigitur quiihniid conlrarium niinabatur; " SERMO X.
ciii Dominus coincs est in via, omnia prosperanlur l."l .NATIVITATE DOMINI III.
et in bonum convertuntur. Sed exigitsibilaiitx nia- Siiper ha!c verba : Gloria tibi, Domiue, qtii na-
jestatispraescnlia summye veneratiimis ciiltum, vide- tns es de Viryine, elc.
licet oculuin siniplicitale columbinum, castilate tiir- Ad bonos inores noslros, conlra quos iiemo dobet
turinum, linguam sacia doctrina eruditain, labia venirc, pertinet undelibet et quibuslibet noviler
calciilo igneo manii airj;eli purgata, aures circum- advenienlibiis aut obvianlibus devole et humiliter
<isas ne audiant sanguiiiem, nianus miindas a mu- salutis obsequium exhibere; nobilis, ignobilis, ser-
nere, piiras ab omni polUilione, pedes reclos in vus, dominus, vicinus, amicns, ciericus, monachus,
praidicatione, abliitos a sa-culari vaniiate, cor ca- vir, mulier, Chrislianus, genlilis, Jiidaûs plane in-
»,lum ab iirucnlinm cogilationum et desideriorum differenter utuntur hoe jure. Ilaque, fratres charis-
yhantasmale; slandiim in timore ct tremore incon- simi, sollicita sediililate ad invicem reiiuiramui
speclu Domini Sabaolli, ne irascatur, ne immittat qita saUilationc honorandus sit tantus Doininiis,
iram et indignationcin per angelos nialos; si juxla tantushospes, lantiis rex, tam necessarius medicus,
illiiin discooperueris turpitudinem tuam, ut leo ru- lam charissiinus amicus, tam gernianus fraler, tain
giet, arcum tendcl, sagiltas igneas vibrabit, et niu- desideratus Salvator et Rcdemptor, qui ad nos ho-
no ejus desaniet periransiens aniinam usque ad die veiiit, qui tiigurium nostruin intravit, qui se-
infcrni novissima. Ycrendiiin cerle iliic irreveren- micincliis nostiis sese operuit'; revera hilarem viil-
ter cutn imniunditia assistcre, ubi nec ipsa sidera jucundum eloquiiim, mundissimuin hospiliuni
tiiin,
niunda, nbi nec illi minislralorii spiritus sine re- prxslantissimum ei parare debemus obsequium;
verentia accedunt, ubi eliain justiliae nostraj velut causa enim nostri venit et noslram causain suam
pannus menstrualfle sordescunt. fecil, dignus ergo esl salulatione qui venit salvare,
Sed ecce descendii Doininus composila ct quasi sed qua? equidem nova et coclesii iion inferioie,
complicata illa deitatis majestate intra lulum as- non viliore quam mater sua ab angelo salulari me-
sunipli de Virginc corporis , quaienus ad nostrae riiit, sic enim salulat eani angeliis : Ave, gratia
fragiliiatis ct cobabitationis tuguria benigne se hii- plena,Dominus tecuvi [Luc. i, 28); deiiide salutala
inilians mores nostros cognosceret, et snos nobis Domina nostia, ct ipsa paulo post salulat Eiisabeth
nianifeslaret, ut paulatiin impuros nostros calore cognatam suain qiiare ergo : et nos his novis salu-
suse dilectionis excoqueret, et suos purissiine defae- tationibus ex parle nostra non interseramus tam
calos nostris intorquendo imprimerct. Dare nam- dignam salutalionem, qua; locuni congruum in his
d
que venit, non acciperc ; nisi forle dicytur quod a accipiat?
nobis animain ct corpiis accepit, plane iia est, cor- Dicainus ergo Vloria tibi, Domine, quia tu Filius
pus animain a nobis, id est conforme, non tainen
fct
sapiens gloria cs Palris quia gloriam possides in
;
(anquani de nostro, sed tanquam de suo accepil. rogno tuo, non amittis in stercore nostro, quia tibi
Ipse enim novo artificio novam crcaiuram develcri est consubstantialis gloria, ut nascendo de Patre
coiopegit inaieria, ubi pliiris a;slimatur opificis ar-
aiite wmnia tempora. nt carnein assiimendo de Vir-
tili! ium, quain praijaccns materia originalis, nisi giiic in fine teinporuin; tii enim nuiiquam angelis
eiiini caro de carne Viiginis caro Dei , quid
fieret
liiis in coelisTiigloriiis r.pparuisti; tu reciis corde
essel caioVirginis nisi carohominis? atubi obuni-
iii lerris eliam cuni esset vultus tuiis abscondilus;
branle Spirliu sancto pra^cisus est rainunculus car-
etiain cum appareres loprosns non habens speciem
nis de arboic luimani generis, et inscrtiis divinae neque decoiem ; eliani pannis involutiis in pnese-
iiatura}, in novam concrevit arborein jiisiitiai Jesu pio ; etiam clavis confixus inter duos lalrones in
Chrisli condilione meliorata; nunquatn eiiim dein- ciucis patibulo; eiijin posilus in scpulcro; seniper
eeps fuit caro peccati, ncc appellata csl lantiimnio- ci ubiquc gloriosus es, el gloriosc niagnificalus.
i
665 SERMO XI. — IN NATIVIT. DOMIM. 666
Cloria tibi, Dv>r,ine, fons glorlae, sedcs gralix; opera A qua langiior uiagis iiigravcsceiLl. Naiii sive ic\ sive
magnilioa el a sifculis iiiaiulila lu operalus es in circ<!ii'.cisio neminnn ad pcrfcctum addiixit; tu
meilio terrx. vcro solus nosti corda liominuni, qni sigillatim fin-
Si Moyses legiini lalor de monie umbroso et ton- xisti oorda corum. Tu p!cne inlelligis (Hiam sinl
(lenso, propler ioquelam tuain, quain aiidivit in iHi!>e, fiaîiia corpora nostra, qiiain limosa, qiiam lutea,
el faciein, qnain vidit in caligine, iii)i tu liaitilas, qiiam lliixa, qiiam iini>atieniissiiii:i, qua; mane flo-
lanlam gloriain descenclens ad lilios Israel reporta- iciit el iranseuiit, vospcrc docidiint, indurant et
vil, Ml non possent intendere in faciem cjus, pro- arescuiit. Adbibuisli crgo congrua medicamenta
ptcr gloi-iam vultiis itlius, qu<T: evacnatur : qnai:to naiuiic nosira; conlritce ct conqiiassatje tanquam
magis faciestua gloriosior. (\\ix sicut sol IikxI in vir- boiuis, tanquam pius m«,'dicus. Ulit-iie dc Spiritu
lute sua, resplcnduit in nativilale tiia, (|iii es splei!- sancto conccptus, de Virgine plcna gratia nalus,
dor gloriae, el figura subslanli;R Dei ;
qiii es candor Filius lioininis Filiiis Dei noii in igno, non in (;om-
Incis a)tem«; qui escandidns el rubicundus, elcciiis motione, nou in ustione, non in sccalione, sed iii
ex millibus; qiii e» gloria qiiai clevalur siiper clie- aqua regeneiationis, sed in oleo cbrismatis, sed in
rubim ;
qui es imago gloriie Dei, Rcx s:ucuiorum confcssione cordis et oris conslituisti sacramenla
n noslrse reparationis.
imiiiortalis, invisibilis, cui honor ct gioria in sx-
cula sieculorum; gloria, inquain, libi de Palre, de Quid facirms ad remissionem peccatonim, quaio
Matre, de oinni genere tuo el genoratione, de iio- quod remissa suiit pcccata per lacrymas mulieri,
mine, deopere, de nativitate, de vita et conversa- quae in civitate erat pecxatrix, et onuii transcunli
lione; de verbo el pra;dicalione; de caecorum illu- divaricaveral pedcs siios, et Iiabebat septem d«mo-
uiinationc; de aiidilns restitiitione; de leprosorum nia. Item aiii deprebensae in adullerio dicilnr : Vade
cmundationc ; de morluorum resuscilalionc; de pas- et amplius jam nolipeccare [Joan. yn\,i\). Niisquam
sione lua; de morte; de descensione ad inferos; de iii Evangelio aliqiiid crudelilatis de Jesu invcnies
rosurrcciione; deejusdcm resurrectioiiismanifesta- cum pubiicanis et peccatoribus manducat et bibit;

tione; dc ascensione; dc consessione ad dexteram parvulos, pcccatorcs el merelrices suscipit. Scribis,
Dei Palris ; de inlerpellatione pro nobis de extrema ; Pbaris:Ris superbis, bypocritis de sua justitia prae-
futnri jndiciibonorum et malorum discussione. sunKJiitibus rcsisiit, dicens : Miscricordiam volo et
Gloria tibi, quod jugum legis Mosaicce, quod por- non sacrificivm {Matlli. ix, 13). Quid ultra de boni-
tarc non potnerunt antiqui patres nostri, quia ma- tale el pietate pucri nobis nati diccre possumus.
niis Moysi gravos cranl, et cbirurgica curatione q nisi quod etiam mortem suam ignoscil siiis cruci
circa aegrotos siios sanandos utebaniur; dum ocu- fisoribus. Gloria tibi, Domine, qui natus «s, ctc.
luin pro oculo, deiiloni pio denle, livorcm pro li-

SERMO XI.
vore, talionem pro talione absque ulla miseraiione
IN NilTlVlT.tTE DOMINI IV.
repeiidebant, a cervicibus noslris dcposuisti, et ju-
In hicc verba Filius iiovmis non liabel ubi ca-
gum tuum suave supposuisti, quo peccatores terraa :
non occideres, neque intolerabiliter curares ; scd put reclinet (Muttli. viii, 20)
sicut plenus gratia el verilaic, semper gratiam pro- Opulentissinms quondam et dives intcr oinnes
rogares, olcum promittens praicantares inlirmistiiis; Oncntales Domiiius, cujus orbis cst et plenilud»
deinde veritatem, deinde vinum. deinde judicium ejus, non casu falali urgenle, sed ipso agente et in-
temperate subinferres. finilos tbesauros, gazasque inniimerabiles miseri-
Quid miruin si Moyses diirius cgit, tii molliiis'' cordilcr proponcnte, ad panporlalis extremas dc\e-
nit reliqiiias, ila de se dicat Filius hominis non
Quis enim ille, quis tu? Quid ad nos illc, aut nos iit :
illi?Nequc illc nos creavil, neqiie plasniavit; nihil- habet ubi caput recliuel Quarc'! forte quia nihil vo-
.
ominus ncqiie redimere potuit : fiaier eniin non re- luil habeie dc anaibematc Joricho, forlc quia non
dimit. Sed quis? Ilomo? utique, sed homo Dcus, D venit pecuniam accipere, sod dare animam suam
na- redemplionem pro miiltis In prvpria cnim vemt et
homo qui dicil in Psalmo : Mater Sion, et /io?no :
suieumnou recepcrunt (Joan. i, i\). sui non sui,

tus est in ea el ipse fundavit eam Allissimus (Psal.
Lxxxvi, 5). Homo; quem ille cvangclicus non babe- sui crcatione, non sui electione; sui servili timore,
iiiotum descendente annon sui filiali subjectione ; sui radice patriarcharnm,
bat qui exspectabat aquae
gelo in piscinam, et dicit : Uominem non habco non sui pariicipatione pinguedinis oliv;c; sui legisla-
lione, non sui adoptione gratiae ; sui specie, non re

(Joan, V, 7).
habitu non spiritu sui verbo et lingua, noi»
puer Jesu, tn es i!!e homo in simililudinem bo- sui ;
homo; o homo opereet vcritate; sui,inquam, non receperunt eum

minum factus et habilu invenlus ut
aiiimo, corde, voluntate, Ycnorationc, exbibitione.
Dei, imo homo Deus! Noe, Abrabam et Moyses
nescierunt nos, quia figmentiim noslrum non ipsi Qusris causain? quia non est propheta sine ho-
nore nisi in patria sua. Eslnc boc propter avari-
plasmaverunt, neque scire potuerunt qnid esset in
tiam, aii propter inopiam, aii proplor odium, an
bomine, nisi quatcnus homiiies in facie videbant,
inioanimarum medicinam talem conficere ncqijive- propior negiigentiam, an propler ojus insolentiam?
totidcnie se ob-
runl quae languores nobtros omncs sanarct, sed de sod qua; agni insoleiUia, qui coram
W7 PETRI CELLLNSIS SF,R.\!0>ES. 6C8
muHil el non aperuit a num? {ha. uii, 7) quae A niarum irroiavertl; audi quid Jlcal : CnpHt/iuqnli,
insolentia ejiis qui venit non minittrari ted mmt- ejns anrum oplinium {Cant. v, H). Dic cl lc amicft
Hrare? (Maith. xx, 28) qua? insolentia ejns qvi cum Spf Dsi, Joannc;: evangeiisla, qnalc sil capiil Filii
maUdicereiur non maledicehal, cnm paierelur non hominis. Caput. inqiiit, ejus et capilli tar.qnam lana
comminabatur, tradebat auiem judiconti te injutte ? nlba, et tamûam niz [Ap^^c. i, 14). Dic planius :
(I Petr. ir, 25.) Si vero negligeniia eorum, nimis /n principio erat Verbum, tt \erbum eral epud Deum
crassa et snpina negligentia est negligere Domi- : {Joan. i, i). El Pauius : Copat Chritti Deus il Cor.
Dum, negligore Redtnr.plorefn et liberaionfra suum, II, 3). Hoc capul apud Palreni Labet reclinatoriuu)
negligere incurabilem morbuni ! Si aulem odium, aurcura, quia est in sinu ejus, quia Filius in Patre,
iinde pntas cliaritas odiosa, unde juslilia rcpro- ul ipse ail ; Ego in Vatre, ei Paier in me est (Joati.
Lasda, unde pieias exsecranda, unde salus respueu- I, 58,1. Parva sunl boc caput, el Loc cervicaie sive
da? Si denique propter inopiara ;
quis adeo inops capilale. Nibil ai.iuabilius, allerna requie hcruni
ul noD haboal saiteni miserrintum luguriolum, sal- nihil deleclabiiius. Paler complacel sibi inFilio; et
lem calicem aquse frigidae, soltein sinum, saltcm Filius in Palre. Miiiua sese, et ineffabili dilectione,
gremiura? Si ad extremum propter avariliam, fene- modo indicibili fovent, el sibi cobarent. Hac eadein
rare nestiebas? Ad usuram cenlesimain dare pecu- retenta indissoluLili unitate, absque coaHerniialis
niam t»iam quare illi recusabas, a qiiO etiam cce- dispendio, temporaU dispensatione, in gremio Virgi-
lum luclari potfras? Voluit rerte sic reprobari lapis nis humanitalis capitale alio astrinxil vinculo : nl
arîWaris, ut vinecim suam aiiis agricolis locaret; el sicut vera unitate cum Deo Paire. ums Deus; sic
dareiur regnwn Dei genii farjenii fructus ejus. Yee vera unione Verbi, animse et caruis, e&set unus boiud
genti petcatrici, populo grati iniquitate; semini ne- Deus, ei Deus homo.
quam : fiHii sceleratis ! {Isa. i, 4.) — Projecisli emn Tria iiaque habel Christus reclinaioria : Deum
tanquam Itprosum, tanquam nerntsium a Deo, tt m/- Patfcm : Virginem malrem assumplum bominem. ;
neratum. Ipse aulem dolores noHros tuiit {Isa. liii, In inalre namque lolum taput reciinavit, quia,obun>-
4); et hospitiom suum beredictionibus cumulavit; braale Spirilu sanclo, in ea accumbens et requie-
iil hospites eJMS efficiantur filii Dei ; harTedis quidem sccns, quasi longossomnos fecit, dum moras bu~
Dei, coh^rredes antcm Chriiti iRom. vin, 17) ; — cires mani corporis per membra disponendt seu compo-
senctorum, et domei!ici Dei \Ephes. v, 10). nendi profiinda secreti sui raiione palienler exspc-
Tacuandura itaque est, fratres charissimi, hospi- ttavit. Inlerim cum esset in accubilu suo, nullas ei
lium Chrisli fide et volunUria paupertaie : mun- q^
molesiias Virgo intcgerrima excitavit. Coeleste si-
dandum confessione; dilatandum charitate ; ornan- ieniium per omues motus animi et co.rpons conii-
dnm religione; bonis odoribus aspergendura : et ne niiit, intrinsecns rapta acdiebat arcana quae non
qiiis alicnus ve! profanus accedat, intenla circum- liiet bomiiii loqui. Soporem immisit Doroiniis in
sp.xlione muniendum. Cura et sollicitudo saecula- .\dam, cum de cosia Evam fabricarei. Sed nul-
ejiis
ris. concupiscentia carnis, superbia tum omni fa- laienns fuil necesse Dominam noslram obdormisse,
milia sua secedanl, et locam Chrisio in corde fa- cum Christi caro de carne ejos extraherelur. Qua
ciant.Deinde gula, Iuxuria,avanlia. ira,discordia,et enim l^rsio, obi nulla corruptio? imo quid tam suave,
lola irUêmalis familia fugam arripiant; ntegredialur quam gratiam Spiritus sancti sensibiliter in medul-
diabolus anie pedes ejus, cum filiis et filiabus suis, lis, el ossibus, et came, et sanguine, et animo sen-
Grrgesseo, ?IetQ3e<>T Aaorrhseo, Pheres-êo. iEvaeo, Je- tire; Deonue in obseqnium snbstantiam suam con-
busaeo, et Pailisibawf-msleenim occiipani terram :
corporandam, iii gioriam et graliam Fnigfiiiti Filii
qiii ero Deaimo pensum non solvunl. nec ab ipse Dei subminislrare? Nullus dolor discissionis, ubi
pessessionem recognescunt, nec coliinl eara ad fro- omnem jacturam perdilionis restaurat vinculum
ctnm. S'd parant ad incendium. Verus et legilimus tam adorandae unionis. Et hoc aureum recUnaio-
Domiiius, explosa gente non sancta, ingredialur : D ^'"™ ^st.
hrinc bsreditatem suam recipiat, et recognoscat Quartum rcstat reclinatorium, quia Jesnm naturn,
imaginem suam qnalenus anima no«tra revcrtatur locum non habens in diversorio, re<;linavit eum ma-
:
ad anliquitatem suam, quando nondum peccaverat ter sua in pra-sepio. Commune forte aut cujuslibel
Adam. Cogitari, inquit Prophcta. iitt antiquot; et allerius. Non Joscph.non Marise fuit hoc reclinaio-
annot ceternot in menie habui {Psal. nxvi, 6). Per- rium; idcirco veratiter dicitur, qoia : Filiut homi-
flatnamque rhristus habitans in corde, hortum nit non habet ubi caput reclinet. Aiiimalium erat
suam, ut flua.ii talia aromata, id est coeleâiura et praesep)e, non bominum. Jesu, de altissiroo sol.rt
jptemorum desideria : varualum qnidem cor ab ira, quam incomparabile

gloria tuae, elegisii descensn-
ab odio, ab inimidtia, a gralia saeculari, ab omni rium, seu reclinatorium! quam alium illud, quam
quod virtutum germen suffocat, ei&i nondumcaput, profundum istiid quam Dee dignum illud, quana
;
pedes tamen Jesu jam adorat. indignum istud;quam gloriosuni cl nobile illud,
Sedquale capul?cnpnl Filiihominis, quod non ha- quam vile et despicabile istud Occurrant miseri.t' 1
bet ubi reclinet. Auii Spnnsam, qose forie coinas capi- noslne, ponctr.ilia undique liqncfacta visceril»a«
lis bujus aliquando di5cri!ninaver.Tt, ct fonie lasry- uiisei icordiic Dei iiostri, sic a fumrao ad inuim st»»
600 SERMO XII. — IN NATIYIT, DOMINI. 670
lionl» nostrae, dJslillanlibiis incerla el occulla Ra- A evisceras iuvanitalesel insanias falsas, van.i mnnd»
pientiae Dei, et nulla recompensaliune moderanti- lucra sectando ; pliilosophict iiigcnia adiuiiando,
bns, unde vel quo venerit summa Deitas. Tali Do- poetica figmenta legendo; et evangelica Dei negli-
minus voluit mysteria nostrse restaurationis inchoar(> gendo, legemque piievaricando? Dicpoiius Domino :
inilio, ut, capile nostrae superbix coniprcsso, de- Legem pone milti, bomine, viam jusdlicalionum tua-
disceret honio alta sapere, et disceret humilibus rum; el exquiram eam temper (Psal. cxvin, 33); iil
consentire. lunquam desislas quaerere, nunqnam desinas ainarc,
Ilaec signa pueri nobis nati et dati : ab oppositis qiiasi ardentissimus potator, qui qiio amplius bibe-
seerigunt apostasiae diaboli et hominis. Quis pqtas rit, vehementius ad pncula recurrit. Dic Sapienliae:
ptier iste erii? ecce oflicinaro suam incipit, non Yia$ tua$ demon$lra mihi, et $emitar luns edoce me
stalnere in laleribus aquiionis, scd in praesopio; {Psal. XXIV, 4).
non Ihrono regali, sed in loco humili. De hoc recli- Quaere illius hospi«ium, qnaere transitiim. quaire
natorio agnus vagiens in excelso throno audilur; et domum, quaere cubiculum, quaere deambulalorium,
ei cibH sublimitas mittendo stellam vel angelos, de- quaeresolium. Credo quod si fideliier, si linmiliter,
TOte et bumiliter substemitur. si pie, assidue liis le alligaveris studiis, salteni fim-
Quintnni quoque recenseo crucis reclinalorium, ^ brianivestimentiejus conlingere poleris. Omnis glo-
quod commodius appellareiur recurvatorium, quam ria eju$ filice regi$ primogenilae, ab intus; in (im-
reclinatorium. Mater reclinavil eum in praesepio, briis aurei$ circumamicta varietatibu$ (Psal. xliv,
noverca Syiiagoga Judaeorum suspcndit in patibulo. 15). Cingulum quo depcndenl funbrias
S:ipieRli«, in
Ibi potestas ejus quasi recurvata, non sc vindicando aurese, est dispositio lam visibilium creatnrannn
estendit ; sed omnes patiendo mortis angustias, prc quam invisibilium. Fimbriae vero anrece sunt; vel
reis pependit. Nec fuit inanis haec recurvalio; quia prima illa opera sex dierum; vel aetates mandana-
ad fetumsicuicerva, ut ait Job (cap. xxxix), incur- rum dislinclioiaim, vel opera qnac iii carne gcssit
avit se ;
quatenus ex dolore crucis simul pareret Filius Dei ; vel eliam sacramcnla qiiae Sponsae su;e
oranes lilios praedestinalionis ; ut ascendens ad pal- dimisit, cum ad Patrera redirel; et ad procreandani
mam victoriosi triumphi Jesns, fructus apprehende- Chrisiianorum sobolcm, po«!l se usque ad leinpiis et
ret credentis populi. Quomodo igitur non habet Fi- numerum praefinilum in terra relinqueret. Sed qnid
liut homini$ in terra ubi capul rectinet? A.nimadverte faciendum sl jam mutaret hospitium, antequain
quod se ait exaltandum a terra, cum se crucifigcn- larda accurrant desideria animae quaerentis Deuiie,
dum praediceret : hoc et alio intellige modo; qnia q quaerentis sapieniiam? Quaerat saliem transitiim.
Juda:! Christum in cruce positum, non se ipsc sus Sed ubi est hospilium Dei ? in lege Moysi. Ubi
pendit ; sicut Judas, qui suspensus crepuit mc- transitus ? in prophetis. Ubi domus ? in Evangclio.
di*is. Ubi cubiculum? in Epistolis Pauli, rel in uteroma-

Jam igitur prxstemus illi nasoenti reciinalorium tris, vol in patibulo crucis, aut in monumento lapi-
aureum, id est cor mundum fide, dilatatum chari- deo. Ubi deambulatorium ? in exposilione Scriptu-
late, exjfitatum coelesti contcmplatione, et innova- rarum, vel in ascensione nubium. Ubi solium ? in
tum Spiritus sanctificatione. Tale cornon terrenum, dexiera Patris. Quare dicilur lex hospitium Dei ?
sed coeleste , Christo hospitium praeparabit : ubi Quia propter inutilitalem et infirmitalem, quae suo
tempore facta fuit, translata est, ut ait Apostolus :
nensa legis et Evangelii, ubi candelabrum crucis,
nbl lectus divinae dilectionis, ubi chorus jubilatio- Quod, inquit, antiquaturet senescit, prope interilum
e$t [Hebr. viii, 12). Fuit ergo lanquara hospes in
nis, ubi balneum sanclae compunctionis, ubi cami-
nus cbaritatis, ubi fenestrae meditationis, ubi can- lege ChristiiS : quia ut Isaac oculis caligantibus lilio
celli lectionis, ubi privaia domus sanclae confessio- suo benedicens, quis esset ignorabat: sic in viiulo,
nis, ubi panis divinae voluntatis, ubi vinum fervoris. in ariete, in agno, in capra, in hirco emissario, iu
ubi area conscienliae planae, et absqtie scrupulo pec- D t'" ture et coluraba, in simila, in oleo, ei caeteris
cati urgentis. Non recusal reclin*)ri in tali reclina- caerenioniis figurabalur, et non agnoscebatur. Ilo-
toric Puer qui iiatiis est nobis Jesus Christus Do- spes ergo eral, quia de se, ipse legere dederal ; et
rainus noster, qui cnm Patre et Spirilu sanctovivil cum haeies essel, quis esset latilabat.
et regnat per orania saecula saeculorum. Amen. Quidam lamen, qui quasi poma in cacuinine ficul-
neae, eranisancti palres, qiii ei debitum obsequiuiu

SERMO XII.
impendenles, justificabantur eadem fide, qiia et nos
IN NATIVITXTC DOUINI V.
credimus et salvamur. Adhuc apud Moysen hospita-
Si omnis anima undecunque vires ingenii sui, tur Dominus, tanquara apud archisynagogura, cu-
quasi in funiculo beaiae sollicitudinis colligaret, et jus filia, id est Synagoga infidelis, licel rooriua . &i
ad unam quaerendi Dominum occupationem cogeret, crediderit, ab eo resuscitatur. Cum enim Scribae el
seu colligeret; nunquid vel sic sapientiam Dei prae- Plurisaei sedenles super cathedram Moysi legiem te-
cedenlem oivnia invesligaret? Omisera et insipiens nentes, contra legem Dominum legis extra Synago-
anima , quare argeiitum luum expendis, non in pa- gam fecerunt ; succedentes prophetas, ul per eos
Uibus;-el Uborcni tuum, nou iii saluritalt? Cur lc iransilura Uaberet, mciucruiU. De ipso enim in Can-
671 PETRI CELLENSIS SERMONES. 672
licis dicitiir : Ecce nle veml snliens iu monlibnsy X briel arthangelus missus a Deo, quasi porlamclan-
trantîlicns colles {Cant. n, 8). Modo cnim Isaias I\o- dit et aperit, dicens : Ave, Maria, etc. usqiie paries
gem Dominum exercituiim videt sedeTitem siipcr Filium {Lhc. i); Joscpb in alrio exteriori obs'Mvat
*oliiim cxccisiim , cl clevatuii: , etc. Modo Ezccliiel valvas, sed vix aiidel respiceie illas : iindc sicul
videt gloriam Domini juxla fliivium Chobar. Modo cenlurio ad sepulcrum Domini territus damavit :
jrs carnpo ; modo incivitate; modo i:i templo. Modo Vere liic homo Filius Dei eral (Marc. xv, 59); sic
Jercmias videt virgam vigilantem. Modo Amos videt Josepb Virginis in pra^gnalioiie turbatus voiuil oc-
Dominum super murum iitum staiitemi ct uncimim eam binc est quod
cultc dimitterc : in <>slio lempli
poinorum alque Iriillam coemenlarii in manu tc- palm% et cberubim minislrenl Fiiio regis tait<|uaia
iienlem. Modo Zacbarias inler iiiyrtcta videl Virum, Domino suo,
scilkel Do?niiium ; ct alii suo tempore, et siio modo Donuis proinde evangelica qiiaiu«»r babel aiigulos,
Iransiliciitem per se gratiam senêrunt. Undo Psal- juxta qualiicr c(nli vcntos; ubi singuli evangelislae
mista : Deus cnm eyredereris in conspectu poputi singulos muniunt angulos, dum Mallhxus ad orien-
tum perlransires in deserlo : cocli dislillaveruni a fa- tem juxta coiiimnam cedrinam, babentem faciein
£ie Dei Sinni, a facii: Dei hrael {Psal. Lxvii,8). Jesu homiiiis, coriscripsit Evangelium styio hominis, di-
iiamqiie Iraiiseunle , codum gloriam [vel gratiam] D êns : Liber generationis Jesu Christi, filii David,
iiou cessabat piuere. Lbi facies Dei , ibi co;!;nitio filii Abraham {MuUh. i, \). Ad septentrionem vero
Dei ; et iiiti cogniiio Dei , ibi devolio; et ubi devo- Marcus, jnxta cohimnam marmoream exculplam
tio, viitulum fructiiicatio. facie leonis, scripsit Evangelium suum calanio soli-
Sub figura hujus transitus in quarto voluminc tiidinis, sic incboans : Ego vox claniantis in deserto :
llegum, dicit magna qua-.dam mulier de Elisaio : Parale viam Domini {Marc. i , 3). Ad occidentem
Ani.uadverte iinod vir Dei sanctus est iste, qui iransil Lncas, juxla columnain de lignis Setbim, qu.-c sunl
per uos freqnenler : faciamus erqo ei coenaculum pav- similia albae spinie, babentem faciem vituli , sif.
vum el ponamus ei in eo leclulum et mensam, et sel- exorsHS : Fuit in diebus Herodis reyis, sarcnlos no-
lam, et candetabrum ; ut cum vencrit ad nos maueat ibi mirie Zacliarias {Luc. i, 5). Ad meridiem Ji>anRes,
{IV Reg. IV, 9, iH). Lustrando et illustrando saiicto- juxla sapphirinam facicm aquilx, scripsit Evange-
rum meittes gralia superna transiliim facit, quia te- lium suum penna evangclica [/". angelica], siceva-
liuissimo contempiationis (ilo ponderositas humanse porans de fumo allaris : In principio eral Verbum,
fvagilitatis elevata cilo ad ima relloclilur, el vix ia et Verbum eral apud Deum {Joan. i, 1). Matthxiis
bonis Dei demoralur ; solus Jesus boc usus est pri- ,
residct in sella justitiie ; Marcus in sede fortiludinis;
vilcgio, ul Spiritus sauctus supcr eum descenderct '
Liicas findens ungulam in consislorio prudentiae
et maneiet. Joannes In Ihrono temperantiae. Omneshabent vul-
f aci;imus ergo coenacuUim parvum ;
parvuio quilus siiosseinper in propitiatorium, el cuin Virginem
dein priipler fragilitatem ; coenacuium tamen, pro- inlrat, et cum in des''ito jejunat, et cum in lemplo
pter coBlestium aemulalionem. Faciamusineo leclu- pradicat; vel animam ponit pro ovibiis suis, et
lum ad quiescenduiu , mensam ad reJiciendum cum rcgrediens ascendensque ad coeliim Patrem el
sellam ad residendum , candelabrum ad vidcndum. patriam visiiat,
Pausat Dominus in mente quieta; reficitur in ani- Ex domo isla eroganlur imperialia beneficia , ut
nia ad mandata Dei , ct scieuliam Scriplurarum sit extra rcgnuin coelorum qui non pertinet ad hanc
ititenta ; sedet in eo, qui sc non judicat in co quod donium ; sunt enim in ea vasa aurea ct argentea,
probat. Accendit candclabrum iilius ,
qui simplici Hgnea ct fictiiia , el mansiones multa:. Est in ca
oculo, id c£t pura intenlione, soli Deo placerecupit. mensa altar.s, in qiiacibus ab angelis quotidie fide-
Sic in iis saliendo et transiliendo, transilienics cos- libus ministratur. Est baptismus, in quo corpora el
dein facil; t.imen quia ,

pro Idilhun ,
quod inler- unim% ab omni contagione perfldix abluuntur. Est
pretatur transiiiens ,
quibusdam psalinorum tituhis j. oraculum, in qiio Deus palalium cordis pcriiniens
apponitur, in libro Psalinorum passus illius et sal sua diilccdinc , thesauros seternae beatitudinis pro-
tus, qiii similis est capreae biiinuloque cervorum, a niittit ; ct anima cboleras interancoruiu vera con-
primo ingressu in uterum Virginis, usquc ad rcgres- fessione, cl laiga compiinctionc cvomens, pclitio-
sum indexterainDeiPatris, si ber:C dislinxeris, sic- ncm romissioiiis de maiiu ejus cxpetit et accipit.
ul el in aliis propiictis, rcpcrire potcris : el in lio- Est caminus ignis ad cremanda sacrificia c( liclo-
spitioitaque, etjintransitu occiirrc hospili et Irans- causta ; frigida calefaciendo; dura liquefaciondo
ilienti. supcrlhia comburcndo ; et obscura illiiminando :
Oe bospitio Jesus transil ao domum, id cstEvan- lociis secrctus ad vacanduin contcmplationi ; ad in-
êlium : quia quod impossibile crat legi, in quo in- scrvicndum mediiationi ; ad confalulandum cordi
firmabatur per carncm, Deus Filinm suum misit in ad «icriUandum cloquia divini eloquii. E&t doniquc
similitudinem carnis percati, et de peccato damnavit porticus languentium; piscina jacrymarum. Est lo-
peccalum in carne {liom.ww, 5): ciijus incarnationis cus cinerom in quo mcinoraiitur novissima. Eccc
niystftrium, loquitur Evaiigcliiim. Sic eijro Dominiis bic Christiis, aut coite illio. Qiia-rc orgo in domo
raanel in donio, sitCbrisliis in Evangelio, ubi Ga siia, quia tilius inancl ii) domo iii iolcniuiii iliovuv :
673 SJ:1{M0 \m. — I.N l»i;RiKICAT. S. MAllI.i:. «74
Ecce eyo vobiicum sum usqiie ud consuininaliouem \ O Ooiiiine Jcsii, gcuua mea infiriiuUa snnt {Ptul.
{Matlli. x\ VI II, 20). curram? Uoiuiun, pedcs mci
t;viii, 24), qiioiiiodo
Transeannis j.iiii ad cuhn ulinn sic cnim moti suul {Psnl. i.xxn, vadam
; ait 2), qiioinodo ' I)o-
Sp0nsa : Ducumte in domum mairis mcn', ct iu cu- inine, quis dabil mihi peimas sirut columbiv; ct vulabo
t)iculum geiiilricis {Cant. iii, i). CaslissiiiMini et el reijuicscam '/ {Psnl. liv, 7.) Oomine, ubi curnis
placalissiinnm Christi culjirnlinn esse Viiginis iile- ifjnciis, f;t equi ignei, qiiibus secrctam regioni.-m pe-
riim novit anima ejiis , iiovil ipsc Doininus; novil lam? Domine , ulti nubes Incida , in qua po<;l trt
Caliriol archatigelus , novii Joaiuies Baplisla , el vel lccuin ascei)diu:t? 0Dominc,miltc .seraphim q!ti
Joanrics evangclisla ; novit doniiiiio la!» cujlcslis tencal d(\!.eiam meam, ct ad tlnomim grati;f ducal,
curia, (juain univeisuiis Ecclesia (ideliiini. Est enim ul cxpiorcm causam mcam , et iinploiem graliam
lectMliis Salomoiiis quem ambiunt sexaginta (orles tuam, aiUequam accusaJns vc! corivictus. in dic
cx forlissimis Israel, iectiis floridus omni gralia mala sentenliam jiidicii rcferam : Vias cigo tuos,
Dei, specie ct pulchritudinc, Verbo uliqiie Dci, ani- Domiiie, edoce me {Psal. xxiv, 4); quia via ct vcri-
ma cl carnc. Si fidoliier adicris maticm , procul las ci vita cs. Amen.
dubio invenies filium cnm niatre; ucii cniin matcr
SEKMO XIII.
siiie filio, ncc filiiis sine inatre, sicut nunquam "
'" purikicatione sanct^ MARi.t.
fuil filius sine patrc, nec palcr sine filio. Qnem
iiamque aliquando in utcro habuit , B«nc a dexlrls Adorna thulamum ivmn , Sion , el suscipe reycm
cjuspcrpctuo assistit. Quiil crgopotcrit loqni mater Christutn, cic.
qnod non audiat illius : quando audiet maler
iiiio Qiiam sil jiicnnda ct praeclarapraisens solemnilas.
sine filio; qusecorpore el anima tota pendct ex lilio? ipsa luminarium cia! itas, qn:c cum proccssione fe-
Veni crgo ad matrcin taiiquam ad cubiculum , quia stiva ud missam (em-bitis iii manlbus, satis suili-
singulariter quiescit in ea, qui unicus el imice na- cienicr declarai. Eccc siquidem duo magna lumina-
lus est ex ea. Tinlinnabuium luos poslulalicnis ut riaadPnlrem iuniiiHun, intomploaccedunt, quando
piilsaverit aures Virginis, cxcitabitur Jcsus a somno Maria .ycsum offert Patri spirituum. Liiminare mi-
dissumulatoe cxaudilionis. nus Maria : liiminarc majus Jesus Fiiius Mari«.
In Evangclio iegitur Jesum dcambnlasse in por- Pater iuininum Dous cst, qui Verbum ex utero anie
ticu Salvimonis : qiiia Jndî non iiilelligcbani ipsum luciferum goiiiiil, el de Matrc incarnari in fine si«-
esse templum, templo illo signilicalum, ideo in por- culorum consfituii. .^bipso qunqiu» sole quem coii-
ticu Seambuiabat. In codcm tomplo ex!!insei'us pcr cepit Viigo etgcnuit, magnum luminare fierinjeruit.
gyrum muri et iabium erat, ubi deambuialoriurn nisde et Sleila uiaris appellatur. Hap.c itsque sermo
erat valde delectabilc; quia in summitate erant divinus alloquilur diccns : Adorna thalamvm luum,
alTixa poma, aurese uvae cum pampinis aureis; ila Sioii, ctc.
ul sursuin aspicicnlibus moveri videreniur. Ilic Sed diligenter animadvcrlendum quod Sion a!i-
ordo est contemplalivonim , quorum oculi semper quando accipitur palria coeleslis; alicjuamlo, Viigo
ad Dominum ; sic illi infiguntur, ut neque tribulalio, singularis; ariqiiaudo, Ecclesia universalis; a!i-
neque angustia, ncquc mors, neque vila, scparet a quando, anima fidclis. Unaquccqne vero istarura
cliarilale, qua) est in Christo. Ideo aurcas uvas dc snum hal)ei quo sponsus cubat ve-
thalamiim , in
vera vite dependentes dum suspiciisnt cum pampi- spcrc, ct mane, et mcridie. Si Sion anima intelli-
nis aureis, cumAposlolo dicunl : N on sunt condigim gitur, mane cubat in ca, quando incltoat in ea cha
passiones hujus temporis ad futuram gloriom quas ritalem vi^spere, quando consunnnal
;
mcridi.', ;
revelabitur in nobis {Hom. viii, 18), cujus vias , id quando iriilammat iisqiie ad dislillationem ipsiiis
est beatitudines , sapore intimo prsegustamus , et aidinas. Isi Eccksia vero nniversaii manc cubavit
certi de promissione, in fide non haesitamus. In iiis por iidem patriarchariiui anle legcm ; mcridio, pcr
denmbulat ad ccelum corde elevato, in charitate ''^*^"^ prophclarum si:b legc vcspcrc, per pia-di-
cl D ;
(lilnt;ito. calioncm aposiolorum in tempore graiia;. In Vir-
liis decursis, qnid rcslat? Solium exceisum et ginc singulail mane cubavit por annuuliationfn»
elevatum, de quo in Canticis Fuge, dilecle mi, : et assi- angelicam ; meridie, per obumbrationcm Spiriius
milare caprcce hinnuloquc ccrvorum {Cant. vin, 14). sancti; vespere, partum ojusdem Virginis. Iii
]ior
Illuc non ascendet nisi aquila et fiiii aquilse. ^'emo ccelesti thalamo noquc manc, nc(|ue vespcre cubat,
enim ascendit in ccclum , «ist qui descendil de ccclo seiilantum meridie. Unde in Canticis dicilur In- :
(Joan. tn, 15). Aquila grandis, magnarum alarum dica milti qucm dili-jit anima men, tibi pascis, ubi cu-
Joannesevangelisla el alia aquiia similiteraliarum, basinmeridie {Canl. i, 7), Plane ibi est meridirs,
;
id est mera dies, quando sol in centro cst, plcnio-

aiarum, Paulus ; de quibus E/cchiei loquitur. Al-
tera usque ad tertium cooUnn , altora iiltra coelum rem lucem el calorem rcddons, quia in ajternitale
coRlorum evolavcrunt; et qu.x non licct homini lo- illa, nullum nubiium vospcrtiniim, nul!» tenebrcc
qui, de medulla cedri gusiavcrunt ; et iit potucrunt abeuniis noclis appuronl: sod plena ot porfeclacla-
rilas visionis g'ori;o l>ci, plesâ ct pcrfccia
charitas
de adipe frumciili, ot de roie cwli, atquc mcllc Di-
viiiiiaiis. eruciavcrunt in Svripluris. amoris Dei.
675 PETRl CELLENSIS SERMONES. 676
Qoomodo ergo huic Sion dicilur ; Adorna thala- A ler; Maler ejus de quo procedit sicut el a Patre
mum ttium? Thaiamus uamque ille coelest s jmti- Spiritus sanctus.
quana cst non oruatus , nisi forte quando Jesus in Quse lanta et talis es, adorna thalamum tuum ,
cruce passus esl; tuuc enini quasi depnsuil ornalum Sion : illusirissimus liospes ad te venit Paler, Filiug
suum^ quando et ipse sol superiorem senliens in et Spiritus sanctus. Kxplica si quid plicatum habes,
irtuiihus angelicis mocslitiam , quudammodo mu- propoue si quid reposilutn, accende si quid exstin-
tavit vullum et hahilum , abscondens in sinu suo cium, lege si quid iiumanum : totum deificetur
radios lucis, et faciens tcnehras super universam lolum illuslretur, lotum simplicetur [/. simpliciler],
faciem terrx. ad subministralionem assumendae naturae nostrjc
Esl auiem coelestis ornatus in splendoribus san- sanclificelur; utquoda Yerbo de te assumitur, atiie
ctorum, habens divcrsa ornamenla ulique in co- sitsanclum quam assumptum. Adorna thalamum
gnilione pulchriiudinis el admirationis ; serica tuum, Sion, ut nihii sit quod Pater abhorreat, nihil
praeferens pailia in novem ordinibus angelorum quod Filium oflendat, nihii quod Spiritum sanctum
tapetia varia et dcpicta in meritis patriarcharum rejiciat. Pater de sinu suo collocat Filium suum in
el prophelarum ; hyacinlhina pallia in conversa- utero tuo, Spiritus sanctusfovetet calefacit uterum
lione apost<>lorum ;
mar- ^ tuuin.et tu quid?j4dorna i/jrt/awam/uum. Abraham
purpurea in sanguine
tyrum; crocea in puriiate confessorum; byssina in non suscepit tales hospites; non Lot, non quililiot
iiilegritate et castilaie vii giiium. Ornatum islum iti sanctorum tales laliter suscepit et si aliquando ad ;
futuro exspcclare dchemus, non modo expiaiiare animas sanctorum Dcus ingressus est itivisibililer
quud non suiricimus cogitare. dono gratiie Spiritus sancti , quaudo et ad quos in-
Habct ihaiamus isic iuler iilu qux de lerranostra grcssus est incarnaudus unigenihis Filius Dei ? cujus
ailuta sunt ei, ornamenta pretiosa super omnibus uterus impraegnaius est de Spiritu s.incto? cnjiis
aliis pretiosiora , tuuicas ilioruiu qui non inquina- caro et sanguis coagiilata sunt in carnem hominis-
verunt vestimeula Sua, virgines eiiim suiil et se- Dei? Certe nullius nisi Virginis virginum ; nullius
quuntur Agnum quocuii(|ue ierit. Nâm et de lon- nisi Sion, ad quamdicitur : Adorna ihalamum tuum,
(;inqua teria soleiil ei Teiiiic opes, et peregrinai Sion.
iiierces qu<e mullum cliara; suiit in cwlo, anintse Prseclarior certe ornatus virginalis uteri quam si-
iitique saiictorum. De sua vero culiura et nativis dera cocli, mundior uterusde quo prxscindiiur sur-
opibus sunt atigelicie virtutes, quus sola artificis culus naturx humanse , quam stellifer axis : orna-
Sapientiae manus coutexuit mirabiiiter. Piiige, o q tior mansio virgiiialis paradisi, qiiam terrestris il-
auima, quascunque formas venustiores el pulchrio- lius in quo Adam peccaie potuit. Adorna ergo tha-
r s excogitare poteris. et tamen non dico veritalein, iamum luum, Sion, quidquid vilii est a te propel-
scd nec sallem aiiquam imaginatituiem c<£lestis or- lendo, et quidquid virtutis est acquirendo et possi-
nutus mutuaveris. Adorna ilaque thalamum tuum ,

dendo. Pi-xcipue duobus sterne paliiis thalamum
Sion, quia hoc totum puero Jesu debetur, boc ejus tuum, humilitatis et virginitatis, et sertum fecundi-
Malri promittitur. tatis muiua ab bospite Uno et Trino , imo ab illo
Inflectamus itaque et visiiin et stylum ad ipsam qui potius roansionarius est aperte quam hospes et
Matrem Domini, et de suo oniatu faciat festum De» percgrinus : sic Patrem honorabis humilitate, Spi-
cl angelis, et hoiuinibus : Deo spcctaculum, quan- ritum sanctum virginitate, Filium fecundilate; sa-
du Vcrbum quod de cordc suo eructavit, Pater tis est, bene ornata es, neaue amplius, neque mi-
speculatur, Matris in utero incarnalur, tam non pa- nus in ornatu tuo invenitur
tiens illam suis abesse conspectibus, quam nescieits Jam ad illam Sion quae est Ecclesia transeamus,
elongari a Filii amph-xibus. Quando enim a Matre et dicauius ei : Adorna thalamum tuum, Sion, etc.
Fiiii sui oculos suos avertot Pater et Spiritussan* Tam cumulato acervo gloriae et splendoris vcnusla-
ctus, cum omnimoda conversione Pater sit in Filio, jj lur Ecclesia, iit possem appellare etiam oculos im-
Filius in Patre, Spiritus sanctus in Patre el Filio, pudicos sola admiralione pulcbritudinis, nisi ad lu-
nihiluniiuus et in Matre et iu Filio? Virgo virgi- cem cacciis oflenet oculos vanitalis et infidelitatis.
iiuii), qiiid esl liuc?l!bies? Singuiari etquodam tiiu- Pio et religioso fidei oculo lustra diversas mansio-
do inaustimabili pcne imiucdiate accedis ipsi Trini- nes fidelium a Deo peregrinantium, et suspende ani-
tati, ut si ullo modo Trinitas illa quaternitalcm ex- mum a Babyionicis theatris, si vis intelligere deco-
ternam admilterel, tu sola qualeruitatemcompleres; rein illum de quo dicilur : Domine , dilexi decorem
scd esl Tiitiitas, nec aKquaienus ibi fieri potuit aut domus lua;, et locum habilationis gloriw tuof (Psal.
potcrit quatcriiitas. Non ergo es una pcrsona de Primo atiende exuvias sanctorum corpo-
XXIII, 8).
Triniiaie qux Deus est, quia variari aut alternari rum quae tam venerabiles sunt in honore, quam fe-
non possunt illu; personae qux ibi sunt, quia aeter- ciindx et utiles in protectione. Thecas aureas et ar-
naliter sunt quod sunl ; nec eliam quarla ad Triui- genieas praeparat eis devotio fidelium , ut quorum
tatem es, quia quartum Trinilati ad aeqiialilateiii vita et convorsatio fuit sancia et casia, eorum sit
riiiiil fst : qiiid (.'rgocs? una et prima post Unitatem niansio decora et prctiosa.
ei Tiinilalcni, Maler »'jus cujtis l'alcr cst IVus Pa- Vide ministeria angclorum ; attende quomodo
677 Sl RMO XIV. — IN CAPITK JEJLMI. 678
xmjicnliir illos illx disposiiiones sacronun ordi- A qui est candor lucis xUcrnx. Ilunila prorsus vclnti
nuin, iit qiioil ab illis inipicliir vcra manifcslalionc illa, quae in monlibus habcl fundamcnta , ct cst
ot manircsU vcrilato, ab ccclesiaslicis ininisleriali- civitds rcgis potenlissimi; cujus fortitudo veluii
Liis iniilclur salleni ficlcli cl pia obumbralione.Quiri rhinocerotis, quod nnimal alio nomine inonoccros
eniin exorcJsl3R?quid canlores? quid lcclorcs?quid vocatur; propter sin},'ulare cornii quod goslat iii
acolyllii? quid subdiaconi? (|uid diaconi? quid sanare, et nulla fortiiudinc vincitur.
ccrdoles? qiiid cpiscopi ? qiiid arcliieplscopi ? quid Ad baiic itaque Ecclesi;£ doctrinam, pulchritiuli-
sunimus el universalisopiscopus? Nonnc chorosc:i- nem et niiinitionein pertincnt cinercs, qui cnpitiljus
strorum faciunt isli, de quibus dicitur : Quid ride- Christianorum hodic imponuntur, doctrinaiii, ut co-
bis in Sunamile, id cst Ecclesi:i, qux est coccinea gnoscamiis figmeiilum nostrum ;
pulcbritudinem, iit
per lidem passionis Clnisli. nisi choros caslrorum ? lavcnius cor nostrum ; niunitionem, ut oppunaii.us
(Cani. VI, 13.) Juxia religionem namque angelorum et adversario clypeum humililatis. Ut autem sacia-
admirationein [f. adininislrationem] illorum, lotam meiili pulchritudo vobis innotescat; iion atienda-
niinistrorum suoruni coniponit Ecolesia mililiam, mus vilitaleni ipsius cineris, sed virttitcm vera: hti
unde etiam orat Fial volunias tua sicut in coelo tt in

: militatis; nam per cinerem humilitas designatur.
lerra. Adorna itaque tlialamum tuunij Sion ; noncon-
n
Sub exeniplo autcm id vobis demonstranduin est,
lemptibiles personas in ministeriis Ecclesia^praifi- ut non iii obscuro ct latenti sermone simplicituteiii
ciendo, sed quorum viia luce:it super lerram, quo- quorumdnni fraudeiiiub.
rnm prxdicatio audiatur in omnem lerrain, el quo- Exemplum vobis hoc esl : Arbor slve lignum
rum doctrina fulgeat ut sol et luna. frondosuin et ramosum forie occurrii nobis; laudu-
Considerate decorein Ecclcsiae in baptismatis mus et magnificanuis ptoceritalem stainrie, viridi*
ablutione, in clirisinatis inunclione in corporis ei
,
tatem frondium, opacilatem ramorum; non post
sanguinis Doiuini consecralione ; in miiltis aliis quse
multum lemporis succiditur, comburitur ct in cine-
planius est quotidie videre quam modo exponere. rem redigitur. Ubi est ergo, ubi illa proceritas, ubi
Adorna itaque llialamum tuum, Sion , digne el Ode- viridilas, ubi opacitas? Humiliata est certe gloria
liter sacramenta ecclesiasiica conlrectando, sapien- illausquead einerem. Hocidem deleone fortissimo;
ler eteligendis el praeficiendis recioribus providendo, hoc idem de equo velocissimo; hoc idem de accipiire
regulariter el pie vivendo , fidem servaudo, verita- rapacissimo boc de ipso homine superbissitno. Quid
:
tein tenendo, pacem persequeiido. PUira de ornatu haec omnia dum vivunl, nisi quoddam iuliim, stans
Ecclesise diceremus nisi ad finem teiideremus. C et ambulans, comedens et bibens, loquens et ridens,
Jain ad Sion illam quae dicitur aninia lidclis pa- quandiu anima est in eo?Venit finis, venit niors;
rumper sermonem vertamus, et sic finein faciaraus. et cinis revertilur ad cinerein, pulvis ad pulverem.
Petere et mutuare decorem suum et ornatum ihala- Quid interim superbit terra eX cinis ? Aufer extol -
nii sui debet anima a Deo, ab Ecclesia, a Scriptura ienliam oculorum , o honio, quia fenestrae istx ciio
divina. In Scripturis nam()ue qiiasi in speculo for- claudenturet non aperientur usque ad diemjudi-
mam suam speculari debet, et ciim invencrit aliquid cii. Prohibe pedes tuos a malo, quia tibiae istae col-
nigredinis vel turpitudinis in habilu suo, ad sacer- ligabuiitur usque ad novissimum dieriiin. Rotiiie
doles Ecclesiae concurrat , et de iepra rcmedium manus ab effusione sanguinis, a rapina et pncdn ,
qua:rat. Deinde a Domino qui fecit coclum et terram, qiiia complodentiir, el inflexibiles sternentur in ven-
ullimam attsolutionis manum suppliciter postulans tre lerr.e. Omnia niembra corporis tui casliga, qiiia
non rece.dai donec saniiatem recipiat. Lavet se in festinato mors accurrit, sicut equus ciini impelii
coiifessione, reformet in satisfactione, componal in currcns ad bellum ; ut absorbeal hoc inortale cor-
mandatorum obscrvatione.
oralione, adornet in pus. Quid tuiic liel? jn sepulcro reponcris, el sine
anima, adorna tlialamum tuum et suscipe regem , socio remniiebis, donec computrescas.
Chri$tum amore, honore, fide, sacramentorum pcr- boneChristiane, aiitequamveniat tenipusilliid,
ceptione , qui cura Patre et Spirilu sancto vivil et memento quia pulvis et cinij es et in pulverem et ft- ;
regnat per omnia SiEcula saeculorum. Amen. nerem reverteris. Impone capiti tuo cinerein, ut liii-
SERMO XIV. niiliter seiitias et nunqitam inflaius spiriiii inentis
,
IN CAriTE JEJIJMI I. tii;e supcrhias. Menicnto non vana revoliiiioiie oogi-
Memenlo quia cinis el pulvis es, et in cinerem el tatioiiis perfunctoria;, quae transil ut nubos inutuli-
pulverem reverteris [Gen. iii, 19). na; sed cum pondere lueditationis coluiiibiii:e: cuiu
Sancli Patres studiosa soliicilndine Ecclesiie Dei gemitii namquc esl mcditatio cohimbje. Lndc ma-
invigilanies , docere, orare (70), studuerunt : ut gnus ille p<eniteHS Er.cchias, cui adjecit Domiiius
essel docta in sermonibus, piilchra in moiibus, et quindecim annos Medilabor , inqnit, ut columba
:
munita omnibus actionibus suis. Docia utique

in (Isa. xvxvni, 14). De htijusniodi 3/emen/o loqiiitiir
tanquam Sponsa illius, ciijus sapienlise iioii est nu- Psalmista Au}u/ui'(i puivis con/itebilur tibi , aul an-
merus. Pulchra ni-hilominus, lanquam uxor ejus nuiiliabit veritalem? {Ptal. xxix, 10.) Audi rcmuae*
(70) Oeesse hic videtur, et ligilare.

cva pi:tri cellensis sermoises. gso
ralionciii ln!jiis Meiiienlo : Andivit Dominue et mi- A Jesu , qui ciim Palre ei Spirifu saiicto vivis et re-
$erius est mei : Dominus faclus est adjntor mcus giias in saicula saeculonim. Amen.
{Psal. XXIX, 11). Miserlus est ignoscenrto pr.c- SEUMO XV.
terila. Adjulor taclus esl , dc luluiis caulelain in cAiTfE jkjimi ii.
sul)infereiido cx gralia. Mcmenlo quia cinis et pulvis es , et in cinerem et

Tu quoiiue dic Deo leciprocc : Memenlo, qua-so, pvilvercm reverleris {Gen. iii, 19).
qnod sictit lutum feceris me , et in pnlverem rednces Hacc admonilio suflicit nobis, et art poer.itendim»
me (Job x,9). coiidilor Dcus, vide inlroiluni de pneteritis, ct ad doleiidum de praesentibus, ct
ineuinct exitum nieuin. Quam vilis lagunciila ii:ili-
ad al^slinenduni a fiiluris. Ha^c tria, fralres cha-
vilalis Uisx, cum iii vulva gcniuicis tarn spurco ct rissinii, valde sunt neccssaria; ut nobis propitietur
lelido rciluxu cominiscorcUir luUim ia paterno el ilia Dei propiiialio illa cop osa rcdemptio quu; ,
iiialeriio coitu ! Liitiim tam vi!e, qiiod odoratus vix apud Patiem pro nobis quotidie interpcUal gemili-
rerret,iiisiimmunda delectalioinlervcniret! quam i,iis ineuarrabilibiis. Unde Joannes Advocatim :
vilis janua ! quam despccla porta nostra; n; tivilalis babemus apud Pairem, Jesum Christum, qui est pro-
el conccpiionis! Memcnto crgo, Deus, originis iio- pitiatio pro peccatis iôstris {II Joan. ii, 2). Et apo-
slrrc qnando peccamus " sloUis P;iu!us : Spiritus orat pro nobis gewitibus
Quid cnim miruni imnnmdns sum, qui de im-
si inenarrabilibns {Rom. vih, 2G). Dci aulein adjutorcs
niiindo semiiie conceptiis simi? Non degenero a sunius, si posiiileamus, si d^deainus, si abstineainus.
piima origine si opera carnis lacio ; si carnali cosi- Quid ituque veniat in pojnilentia ;
quid in dolore.
ciipisccnlia lcnlor. Non tamcn impropero tibi qiiod quid in abslinenlia, videamus. Et primo videmhim
J:ilcm mc fcccrls; sed ficcto ad pietatem, quod de qiiid siL pocnitcntia.
lam a^rumnosa materia , tam protiosura animal, Pccnitentia est, ut ait Grfgoriiis (71), commissa
(iioptcrimagincm tuain creaveris. Si nobilitateKi flere, et flenda non commitlere. Nam qni sic alia pcc-
auimre, in qua esl imago tua in me consideras, ct , cata deploral, verumtamen nlin cowwittat, pwnilen-
conversalionem sanctam expclis, rursuni considera tiam agere aut i(jnorat, uut dissimulnt. Isidorus (72)
quod siciit iutum, secundum corpus mc feceris. , Irrisor est qui adhvc agit quod pixuiiel; nec videtur
Quam juslo oculo a me imagiuis tUcC opera exigis, Deum poscerc subditus , sed subsannare superbus.
lain pio respice donium luteain, cui cam vinculis Aagustinus : Inanis e^t pixnilenlia quam sequens
iiene insolubilibus conncxueris. PYlcnicnlo noii mi- coivqninat culpa : niliil prosunt lamenta, si replican-
nim esse, si lutum sit sordidum. iMcmcnlo tur peccata.Gicôrniy, Qui admissa plangit, nec ta-
q :
sccundum natuiam pulvcrem esse moliilem ct dis- nien desinit, pcenw graviori se suhjicit. Jâtis ex au-
soluliim. ctoritatibus bis intclligere polestis quid sil , vol
Contaminalioncs ilaque meas ct dissolulioiics quaiis esse debeat poeniteniia. Qui :iutem poeniiet,
noli tam districlc feriie , ac si esscm aiiinia siiic secundam labulam post nimfragium tenet : sicul
corporc. ISoune sicul lacmulsisti me, fragili compj cnim in baptismo deletiim cst quidquid culpne prre-
ginalio;;c elementorum, et sicut caseum me coagula- cesserat ; sic per poenitcntiam deletur reatus qui de
sti {Job X, 10), soliditate membrorum .' Pelle et peccato remanserat. Lii itaquc poeniicntiam agas
carnibus, tanqiiam tunicis polliccis, veslislime. Oisi- Memento quia cinis et pulvis es.
bus et nervis compegisli nie {ibid., 11) , veluti b.isibus Non es lapis, non ferrum, iion tcsla : scd pulvis
ct coluinnis. Et sic repenle praxipitas me ? {Ibid., 8.) et cinis. Si lapis csses, flecli ad poenileiitiam nun
pio uno gustu vetili pomi ejiciendo de paradiso ; ct posses ; si ferrum, durus et indomabilis esses; si
contra Edcn , id cst paradisum, collocando, Me- as ,

qiiam contumax in delcnsione crroris remane-
uienlo, quwso, quod sicut lulum fecerisme {ibid.,Q); res ; si testa nuHo igiie liqucsceres. Satan ferreus
,
ut cum iratiis lucris misericordia; reminiscaris , et est, Pbarao lapideus, Adamaercus, Jndas tcstaceus.
scveritaiem juslitise tuse tempcret fragilitas condi- D Petrus vero, David , Maria Magdalena, cineiem se
tionis mca;. recogiioscunl : et qiiid facinni? in aiiiariUidine poe-
Sicut oppoiiis milii : Memento quia cinis ei puivis nitcntia) effundunt se iii tcrra, humiliantcs se usque
es, im suDcrbiam; sic tibi objicio : Memento quod ad pulverom : Ilumiiiata cst, inqiiiiint , in puhere
sicut lutum feceris me, ut compcscas iram tuam. anima nostra, conglutinutus est in terra venter no-
E|,'o in signum recognitionis cincrcm in capite ac- stcr {Psal. xLiii, 23). liide cst quod Petrus nomi-
cipio : tu iioli fciire aiiimam insignitam bujusmodi natim exprimiiur in rcsurrcctionc ; ubi dicitur :
signaculo. P'ortc audacius et confKicntius loquor; Jte, diciie discipuUs ejus et Pelro, quia pracedci
ibi gladiiim luum non tiuico ubi crucis , ct cineris vos in GaliLvam (Mcrc. xvi. 7). Slimulum conRcien-
vexilia porto. Uoc sculo et hac galca, , tibi , non tia.'; qui remanserat iii culpa ncgationis , a corde
coiitra tc, milito. Tuum militem, ctsi inertem, occi- vere pa'nitcntis exclusit ct excussit Deiis, qui non
dcsnc, ct non defendcs? Eccc suii signis tuis mi- connumeiat illum inler alios, sed pia; aliis gaudium
lito; tii prolcgc sul/ umbra alarum Uiarum, Clirisle rcsurrectioiiis i!!i pcr angeliim mandat. Jam enim
(Tl) Epist. 9, ct liomil. 54. (72) Lib. II Scnt. c. 5.

CSi SERMO XVI. — DOMIMC. I QUADRAG. 682
mcns apostdlica, forte prae confusione facti, pascere.A egeslionc, sive reicntione illaruni. Cibo muKo vclii(
lixdos vix dcle.^cnit, nec ad sanclum illum conven- cinerum congcrie superjecta, sensus sopilur : in-
tuni redirc aiidebat. gciiu acunien obtiinditur; vigiliarnm excubise in
Qiiid lu David? quid dicis de tc ipso? Ego xuin soiiinum declinantiir, et lola virlulum familia h-
vertiiis. et non liomo : opprobriuni liominum, et abje- thargum paiitur. Absliiientia vero conlraria ope-
ctio plebis {Psal. xxi, 17).Sed«tu inulier, in civilate raiiir, penna velociori extoilens quidquid anima;
peccatrix, <|ua fiontc frontem Salvatoiis aspicies? marcidum fuerat ; totuni revirescere faciens irun-
Non aspiciam, inquit, homincm ultra (Isa. xxxviii, cum anirnae , cujus rami aruerant hiemali negli-
H), ne dicam Deum ct hominem : secus pedes, geniia et torpore : hoc de ahstineiitia cibo-
post ostium, post parielem, prostrabo me ipsani, ruin.
quia pulvis ct cinis suin , tola combusta inccndio De abslincnlia vero a malo ,
qnid amplius dicen-
laboriosx concupiscentia; usque ad favillam et ci- diim cum penc nihil aliud Scriplura moneal? De
ncrcm. Quaj hactenus conciilcata sum ut lutum pla- inquit Psalmista, a malo et fac ctiiia, bunum (Psat.
tcaruin; nunc ad pedes Plasmatoris mei aliud xxxvi. 27). Quod nobis facere prajstare digneUir ,
r.omponam lutum non de saMva, sed de lacryma

; Deiis, et Patcr Domini noslri Jesu Chiisli, qiii
mea ; recordata utiquc, quia sum pulvis ct cinis, ^ vivit et legnal per oinnia sa;cula sacculorum,
et cfludi in me aniinam. Amen.
Revera sicut prodigus dissipavit omnem siibslan- SERMO XVI.
tiam suam vivendo luxuriosc ciini merctricibus nOMIMCA PRIMA QUADRAGESIM.E.
»)c ego devastavi omnia ligna paradisi Dei mei, id
Ihirtns est Jesus in desertum a Spirtlu ut tentaretur
est omnia doiia grali^ et naturae ; fiagrans illo igiic
a diahoto [Multli. iv, 1).
qui ardet usque ad inferni novissima. Quot scintil-
las illiciti amoris evaporavi ! quam celsam fcci flam-
Qcando procedendum ad bollnin, arca prsecedcbat
popiiliuu; quia anle faciem noslram Ghrissus Do-
iiiam ; quain gran<lem silvam slultorum consum-
psi quotprunas, quot carbones insinu multoritm
:
luinuSi taiiquam Gad accinctus prxliatus cst; cu.m
congcssi! scd jam tandem ad favillam declinavi, et teiil.ans csl per omnia pro siraililudine carnis pcc-
cinercm emortuum mihirelinui. Mamoria maloriim caii, lamen absque peccalo. Membra hujus capiti.<;,
cinis, non qiii spargendus si», in venlum, ne ca;cita- filii luijus ,

sumus
quicunque cx ainia et
Paliis
l<Mn operetar ocuiorum ; sed qui recolligendus est Spirilu sancto regenerali sumus. Caput menibra
In sacculo cordis, ct miscendus aqiiis ad ablulio- regit, pater filios erudit. Membra qnoque caput se-
nem pannorum mulicris mcnstruaiae. Sic entm quuntur, et filiipatrem imilanlur. De membris di-
prcsccpit mihi Dominus Peccatornm, iiiquit, fuurum
:
ciliir, quia : Si (junl paiilur unum membruin; cowpu'
jam non recordabor {Isa. \liii 2-5) ecce dimissa , :

litmlur omnia membra {I Cor. xii, 2(>), pioplcr vin-
6unt pcccata tua, quoniam diiexisli miiltum; lu au- cuUim unitalis, el moderamen capilis. De lilio iden-
tem memor esto. Inde est quod dicilur Memenio :
tidem dicilur : Quia quacunque Paisr fccerit; haic
qtiia einis et pulvis es, clo. Jam de poeiiitentia au- eadcm et simililer Filius facit {Joan. v, 10).
ctoritates sanctorum \obis, fralres cliarissimi, pro- Spcclemus itaque caput et Palrem iioslru.m, tan-
posuimus : dc dolore cordis et confusione exempl*i quam principem belli, quaiitcr cum hoste confligat,
adduximus. Restat nunc de abslinenlia aliqua pro- quam dispensalive jacula inimici excipiat, quam
sequamur. patienler perferi-t, quam sapienter depellal. iSon
Abstinentia vcro duplex est : abstinenlia a cibo, excipit noleiis; non sustinci invitus; iion rejicit iui-
et abstinenlia a malo. Priur vero est abslineniia a paliens; non relidit in jacientem temeiarius : non
malo, secunda acibo : illa nullo icmpore relaxanda, formidolosus fugll tentaiorcm, sicut nec prodilo-
lixc pro tempore remiltenda. Est enim sicut arcus. rem, aut criiciiixores, nec conturaclia alficit auden-
quincc seinper inlendilur, nedeGciat; nec semper p tem tentare, sed ratione conlradicil; n(m instantia
remittitur, ne oflicium suum pcrdat. Sic abstincntia tenlationis succumbit tentatori, sed moderata re-
cibi cum modo et ratione lenenda cst, ut propter spoiisione primo instruit, dicens : Non in solo pane
vilia e:;tenuanda seu mortificanda jejunelur; pro vivil liomo ; sed in omni vcrbo quod procedit de ore
reparaiionc vero naturx, corpori, congruo lempore Dei {Matlli. iv , 4). Sectindo maie inteipretanlem
indulgealur. Epiilarum siquidem abundantia , et Scripluras repiehendit, dicciis : -Vo« Do~
lentabis
ciborum repietio ,fomenium parant titillationibus tiiinum Deutn luum {ibid. 7). Terlio procacem et
ct incentivis carnis. Unde Hieronymus Venter di- :
protervum confundil , dicens : Vade Salana {ibid.
stciitus cibo , despumat in libidinibus. Mordaciter 10). Sic malitije jacula in sculo patieiiii* excipit
quidem, sed veraciter hoc diclum est : nam quasi incarnata Dei Sapientia : et non in clamore oLti-
scopulis illisa esca in interioribus et receplaculis net vicioriam de hoste, sed in ratione. et Scriptu-
ventris, spumam e\ superfluis, tam per superiora rarura auctoritate. Sic David contra Goliam ; sic
quam per inferiora emittit. Samson coiilra leonem et ursum sicGedeon cuntra
;
Cum ergo extenuaveris illas concreiiones humo- Ainalech, sic Moyses, sic Jostie conlra Pharaouem,
rum parcitate cibi , minores molestias senties in conlra Seon et Og, conlraque adversarios populi pu-
Patrol. CCII 22
683 PETm CELLENSIS SERMONES. 684
gnaiit, ei eo8 expugnant. Onmes isli fortos cx for- A \ilio non oxpugnaienius evnu; aoiitilnr ea infrin-
lissiniis Israel, leneules gladios , et ad hella doclis- gens habenas maxillarum su^ruin qiribus con- ,
sinii, sicul turris Libani, (uije respicit contra Da- stringitur, ne tantum nocere possit quantum ve- ,
mascuin, id est contra diabolum, qui sitit sangui- lil. yCstimemus igitur siciit dignoscere per uinbram
iieni animarum. pobsumus : imo aliqnando et per esperientiam,
. Sed ul ad noslras veniainus phalangas, et slaiio- quae sinl ilte polestates; qui principatus lenebra-
nes hostium consideremus et quanla congeslione ; rura harum, qui mititant sub illo principe mililise
armorum machiuas erexerunt, superspeculemur : diabolo.
lunc enim quse bello sunt necessaria cogitabimus Princeps principum pestilentiosior occurrit su-
si hostilem virtutem suflicienter aeslimaverimus. perbia, cujus nomen decUnalur gcnere feminino,
Attendile ergo, fratres charissimi ,
principes lene- scd maliiia ejus non declinatur etiain a genere ma-
brarum loricatos et galeatos , in equis et curribus sculino. Sub hasta sua incurvat colla siiperboruin
gestalos ;
gestanles arma bellica , ab omni vento et sublimium ; et ipsa triumphat de regibus, dc no-
coeli venientes el concunentcs ad debellandum po- bilibus, de prudentibus secundum carnem, de saii-
puJuni CbrisliaTkorum; el pfaecipue congregaiiones clis el religiosis, de omni genere lioniinum qui mo-
reiigiosoruni : Hiincurribusêtlii in equis ; nos au- B ventur super terram. In equo velocissimo sedet,
tem in nomine Domini Dei nosiri invocabimus {PsaL qui mobilior esl omni vento, adeo ut prsecurrat su-
XIX, 8). per pennas venlorum, jit penc non sil qui se abs-
Statuamus ergo in sinistra parte illos tanquam condat a squalore ejus. Tyrannus isle primus oc-
haedos fetentes, sed el leones saevientes : princi- currit in acie Christianae militiae, et ultimus rcce-
pes, scilicet lenebrarum, qui cum exercitu suo et dit. Anle luciferum surgit ad pugnam, el nec posl
genle pessima slatuerunt contra nos castra. Ad vesperum quiescit. Quocunque le verteris, aut ter-
dexterani vero occupemus munitiones vexilli trium- go insidet, aut faciem possidet. Aliquando enim
phalis, quoniam vias quse a dexlris suiit novit Do superbia scientem et animadvertentcm inflat. AU-
uiinus et Domiuus a dextris est mihi ne commovear quando etiam non percipientem maculat. Hac rer»
{Psal. XV, 8), Interponatur quoque alveus bapli' gina Amazonum quae bello muliebri, non fragilita-
smalis inier castra et castra. Urbs fortitudinis note, sed mollitie, multa virorum regna et tcrras sibi
Etrx, turris Sion propc sit nobis ad refugium, quia acquisivit. Hanc juvenes; hanc senes ; banc ado-
illis esl turris confusionis , et civitas quae Babylo- lescenlulae ; hanc velulae, hanc clerici ; hanc ca-
nia appellatur; illi in robore confidunt, et bracbio Bonici et monachi ; hanc ipsi ercmiiae nec in cinc-
suo. Nos neque in arcu, neque in hasla, sed in nore et cilicio declinant; sed horiim plurimi simulnn-
mine Domini faciemus virtutem. Judas alligavit ad tes fugere, magis sequuntur eam. Mirum est, qnod
vitem pullum suum, id est corpus suum in passio- quicunque corde illi famulantiir, magis eam voce
ne iradidit, erit dux belli ; et cum eo David per- detestanlur,
cussil decem millia in millibiis suis, triumphans Haec tota virlute et aiidacia sua, aciem humilita-
in corpore suo super lignum crucis, poleslales ae- tis subverlere atienlans, ipsuni Jesum aggreditur;
has; necnon et Samson, qui interpretatur sol eo- et dissimulatione ejus diutius perpessa, nec onte-
rum, el suOocavit propria manu leonem illum qui nus justo talione rcpercussa, taiidem quod in vase
circuit quaerens quefn dcvoret. Gedeon etiam ro- illo fictili seu vitreo corporis Jesu continebatur, sen-
gandus est, ut nobiscum veniat cum trecentis si^ sii et recessit ; nam non potuit, quae uno pede
stare
gnatis in fronte signo crucis, qui iion flexo poplite venit, sed illo fracto, cum nuUo abiit. Cum enini di-
lambucrunt aquas. ceret Ha:c omnia libi dabo si cadens adoraveris : ,
Abraham denique, muliarum gentium , cu-

pater nie {Maiih. iv, 9); supra se promiltens; et non
jus et nos filii suinus nonne et ipse cum trecentis
; sua sed ejus cujus erant quae proinittelianlur, illi
vernacuiis suis venit in auxiliuin noslrum? Moyses D osiendeiis rclisa scopulo veritaiis, ei elisa cuin :
qui educit populum de iEgypto, et ipse valde est suo bene merito piidore a1)s>'essit mentila csl , ;
utiiis nobis in hoc bello. Annou et Josue secum eiiim superbia sibi. Vade, iuquit Dominus , Saia'
adducet principem militiae , ul sit robuslus l)ellator na ; scriplum esl : Dominum Deum tuum adorabis,
coram Domino? Cum omni fiducia bello nos immi- et illi soli sercies (ibid., 10). Forti pugione isto, us-
sceamus, si tales duces et principes in casiris Do- que ad ipsa vitalia, deil.x.a supcrbia; quasi de vita
mini habuerimus. Sed antequam assultum facia- desperans, grabato iafernali se conliilii ; deiiiceps
mus , acies adversariorum qualiter procedant de- fulura viiior eliam inter sorores sive filias nequis-
pingamus. Tyrannus quidam qui habet sepiein dia- simae stirpis.
demata, id est universam malitiam in capiie siio, Pracmisciat autem quasi minoris roboris , duns
sedens in calhedra pestilentiae, convocatis princi- sorores sive filias, eadem superbia. Revera pne su-
pibus et satrapis suis, dolos el fraudes concinnat, perbia sua dedignaia prima egredi, giilam scilicet
diflidens de viribus adversus palacsiram nostram. et inancm gloriam. GuI.tr ergo et vana; glori* ut
Tamen et mulla licentia accepta ab co sine cujus intorquerenl jacula, et rauriim abstinenli:e sufTode-
permissione non oppugnarct nos, et sine cujus au- rcnt, iiijunxit; ct pos: si dignuin esset , venluram
685 SERMO XVI. - DOMINIC. 1 QUADHAG. f.^^fi
60 spopoiulil. Cula crgo iinn de plebe , sed inulla A «"anis glori.-c seorsum , laniilia invidise seoisiini.
in plebe, nam per siias îilas noii singulos, scd quae est odiiim, susurriim, deiractio, cxsullalio iii
pluriinos possidol. Giilaiii non giilosam Jcsu allrc- adversis proximi, adliclio iii prosperis. Familia irae
clans, traclu consiietiutinurio putavit se Icnire il- scorsuni, quae cst rixa, tumor nicntis, conlunielia,
lam, ci domiilccrc iit poiorcl escas, non deconsiie- clamor, indignatio, blaspliemicE. Familia trislitix
ludine lantum osurioiilis, sed ol de p«lentia.mira- scorsum, qua; est malilia, rancor, pusillanimitas,
cula facioiitis. Toiitavit crgo giila de gula Domi- desperatio, torpor, vagaiio mentis. Familia avari-
num, ut ex proprio dosidcrio giilai, novo niiraculo tiaj seorsum, pcrditio, fraus, (allacia, pcrjuria, in-
<1e lapidibus pancin racoret. Sed nec gula ita urge- qiiietudo, obduralio cordis contra misericordiam.
bat p.Micin qui de coiio descendil, ut pro pane de la- Pâmilia ventris seorsum, qua est inepta la!tiiia,
pide facerel pancni ; nec tentator adeo prx'valuil, ut scurrilitas, immundilia , multiloquium, bebetudo
Signa Deitatis in hoc praeriperct, et aliquatenus de menlis. Familia luxuriic seorsum, quae est cj;cilas
l>eo liomine ccrtior ncret. mentis, inconsideratio, inconstantia , praecipitaiio,
Elisa itaqiie tentatio guhie ct clusa, deinde sequi- amor sui, odium Dei, affectus prujsentis saecuii,
tur inanis gloria, qux luni ex vicloria , quam cx horror vel desperalio futuri.
abstincntia, plerumque infesta ost aliis bominibus. ^ Ecce isia; sunt familise vitiorum, in quibiis non
Evacuarc ergo quxril in Glirisio veram gloriam est defi';icns, nec solvilur cingulum de renibus ea-
iaanis gloria ; dum ad favofeni ostenlationis deor- rum. Ciiin vigilanlibus bellum habent conlinuiini :
sum se mitiere suggerit qiii gradiis habcbal, qui- quiiiinio somnos iiilcrrumpunl, vel interdiiin foeda
biis decenter descendere poterat. Inane prorsus imaginatione corrumpuiil. Unde tot phantaslicae iJ-
hoc essei ;
qiiia sine caiisa fieret : et ista secundo lusiones dorniientibus subrcpunt ; nisi quia imniit-
lapide redargiilionis, de vase paslorali a David per- tuntur immissiones maU!, per angelos nialos? Svjd
oiissa et ropulsa, sequitur illa qu£ extollitur super quia jam sermo excedit modum ; et si non omnes
nrone quod dicitur Deus, aut quod colitur, ita ut familias virtutum, saltem principcs , id esl priuci-
in moiilcm cxcelsum, oslendal omnem gloriam pales virtutesopponamus caslris Phllisthinoruni

nuKidi, et dicat : Hac omnia tibi dabo si cadens quatenus sub alis earum defensi captivitatem ct ,
adoraveris me. llac quoque , lertio lapide perem- pericula oninia eflugiamus.
plorio de eodem vase paslorali, iii fronte vulnera- Illa ergo virtus, in qua pendet omnis ordo prse-
cum triumpbo angeli ac- cepiorum et qua; non impar est in velocitate quam
ta, victoria seciita est, ct ,
cesseriint et minislrabant ei. Redeamus ad iiostra ^ in omni probilate ct fortiludine, illi cujus arrogan-
a caslris Dei et sub- eodem rege, eadem lege, cuni
; tia est plus quam fortitudo ejiis; illa, inquam, or-
eodem hosle, videamus quomodo dimicemus. dinata ul castroriim acies proferat familiam siiain ,
Jam vero dictum cst de illa, qux ambulat in in arma lucis et subita coruscatione fuget inva- ,
equis, sed et eqiiis vehementibus, superbia ; cujus lidam gentem tenebrarum. Dispunat quoque per
lorica impenetrabilis, cujus hasta penetrabilis ; cu- familiam, et familiam choros sequenlium , el cuni
jus sella variabilis; cujus eqiius valde mobilis; cu- illa procedentium ad bellum. Haec est charitas.
jus sciitum mirabiliter depictum ; cujus lotus ap- Humilitas cum sua familia recto tramitc incedat
paratus satis appetibilis, si non esset damnabilis. et oppugnet inanem gloriam. Deinde dilecXio pro-
Alio tamen ordine contra nos movenlur, quam con- ximi cum familia sua irruat in castris invidiae et ,
ira caput nostrum quia vident nos ampliores in

,
debelleteam usque ad mingentem ad parieteii'.
praesumptione , et imbecilliores in congressione. Post hanc pax cum farailia sua iram vincat, ot ,
Ciirsum itaqiie et incursuin faciunl; non eodem nullas ex ea reliquias relinquat. Yidens gaudium
semper ordine, sed aliquando mutato, ex indu- spiritus, sorores tara nobilitcr de adversariis triurt.-
slria, ne discamus semitas illarum et cautiores cf- phare ; accedat cum familia sua, et trislitiara ex-
ficiamur. Modo itaque urget ante alios calcaribus D l^rminet de omnibus finibus siiis, possidens porlas
cquuin suum, inanis gloria modo invidia, modo
,
inimicorum suoruni.Corde dilatato eleeinosyna lar-
ira, modo trisiitia, niodo avaritia, modo ventris in- ga, cum familia sua avaritiam, qiise csl idoloiuni
gluvies, modo hixuria. Yide asseclas habere et col - serviius anipulet, ut memoria ejus non remaneai
Iflterales inanem gloriam, socundum genus suuni sub cffilo. Tol victoriis adeplis, quse custodia bo-
(quse cuin illa el post illam cinerem commoven-
, noruin hominis esl lanqiiam habens clavem in ma-
tes, improvise efferuntur ct lanceis suis viilnerant nu soquatur abstinentia, et compescat ventris in-
nos) inobedienliam, jactanliam, hypocrisim, con- gluviem, sicutNabiizardam principem coquorinii re-
tentioiiem, pertinaciain, discordiam, prxsumptio- gis Babyloniae. Soior charissima cum isla veniat
«em, novitatem ; cinifes isii quara graviter teie- caslilas, ettriumphum oompleat in quo iiifcrniis ;
brant oculos animse ; et prxdones isli quam avare geniat, et coelum gaudeat. Quod nobis prsestare di-
diripiunl subsiantiolam nostram , usque ad corri- gnetur Jesus Christiis Dominus noster, qui cum Pa-
giam caligx. Furcs isti quam subito dormientes tre et Spiritu sancto vivit et regnat in sxcula saccu-
comprehendunt et apprehendunt. lorum. Amen.
iiiSt autem familia, et familia s«orsum. Familia
687 PETRl CELLENSIS SERMONES. C88
SERMO XVIL A manlem, cui dicilur Plange quati virgo accincta
FEaiA SE.\TA rOST DOMINICAM PRIHAM QUADRACESIM£. sacco; Judseus, id est confitens factus fueris, quia
Erat dies fcslus Judceorum ; et ascendit Jesus Je- confessio sccunda est posl naufragium,
tabula
rotolymam. Est aulem Jerosolymis prolMtica piscinu liocteni converles in diem, nccrorem in litiitiam;
qu(e cognominattir Hebraice Bethsaida, quinque por- et erit d\es festus Judceorumt sicut in eoden: pro-
ticus habens {Joan, \, i, ^). plieta post pauca seqiiitur : Filii, exsultaie ei lceta-
Peccaluni qund de malilia prodiit et origine, mini in Domino Deo vestro; quia dedit dociorem
Kuam iu multas propagines nativam malitiaiu di- juaiitia'; et reddam vobis annosquos comedii loeu$la,
lal&Tit. Primo suo partu poenam actori suo lio- et ruhigo, et eruca {Joel. \ 1 , 23). Nain vera confessio el
mini genuit laborem et dolorem invenil , aerumn.^ts poenitcntia , sicut Maria et Martha suis meritis
inultiplicavit, et dies festos de relici paradisi habi etiam qu.^^tridiianum fetentem Lazarum propler
tatione, et Creatoris sui famiiiarilate, in luctum locustam, erucam et rubiginem, id est gulam, luxu-
hujus percgrinaiionis convertit. Inde dies isti nu- riam, invidiam, et delractioneni,de sepulcro revo-
bis ct caliginis, dies mali et parvi, dies afflictionis cant. De ventre celi Jonam recipiunt , et de ore
et mocroris, dies incerti, et qui velut umbra irans- leonis extrahunt.
cunl; miseria sua luiseros faciunt, amaritudine B Ecce dies festus Judxorum cui accurrit pater
amaros; steriiitate infecundos, vanitatc vacuos et piodigi, cui interest Jesus; quia sine Jesu Jeroso-
iofructuosos. Quoinodo ergo erat dies feslus Ju- lymis, hoc est in civitate sancia , in congregatione
dseorum. sanctorum, iii confessione peccatorura , non esl ve-
Joel prophcia in inilio libri sui dicens : Expergi- nia, noii est laelitia non est solemnitas et dieg
,
icimini ebrii , et flete, et ululale omnes qui bibitis festus Judacorura.. Ne autem sterilis etvacua, inanis
vinum in dulcedine, quoniam periit ab ore vestro et arida sit ista solemniias confitentiiim : sequitiir
{Joel.i,b]; causas subsequentes adjungit, unde unde sit omnis virtus poenitenlium.
populo illi siiit dies non fesli, seJ doloris, addens : Est autem, inquit, Jerosotymis probatica piscina,
Gens enim ascendit super lerram fortis ct innumera- quinque porticus Itabens. Jesus, quera in confessione
bilis ; dentes ejus ut dentes leonis ; el molares ejus tanqiiam serpentem debcs aspicere, est piscina
ul catuli leonis. Posuit vineam meam in desertum, plena aquse graliae, iii qua lavantur hostix quae Dco
et ficum meam decorticavit : nudans spoliavit eam et sunl immolaiidx. Habet certe quinque porticus,
projecit ; albi facti sunt rami ejus. Plange quasi vir- quinque plagas corporis sui ad reponendos pullos
go accincta sacco, elc. {Ibid. 6 et seq.) quasi modo genitos, infantes desiderorium nostr )-
Gcns ista fortis et innumerabilis , qux ascendit rum ad hospilandos a
; paradiso advenas , pauperes
super terram, ad litteram est ei-uca, locusla , bru- spiritu ct peregrinos. Ad emanandas emissioiies
clius, rubigo : moraliier passiones carnis el viiia dcliciarum paradisi ; ad excipiendos fugitivos,
animae, quae super terram ascendunl ; cura peccatum quinqiie sensus nostros a formidine niajestatis in
regnat in corpore nostro moriali, ad obediendura fossa petra ,
quae est Christus passiis , fugientes ad
dcsideriis ejus ; et tunc ponit vineam in desertum, testes de redemptione nostra contra diabolum, duos
cum animara ad imaginem et similitudinem Dci fa- vel tres producendos ;
quia in ore duorum vel Irium
clam, adbotros et uvas mandatorum et contempla- teslium stat omne verbum {Matth. xviii, iS). Unde
tionum Dei propagandas, suggesiionibus suis , hu- iposlolus : Si Deus pro nobis , quis contra nos?
inorem gratiae delrahens, bonitate Dei vacuat, et ra- (/?oni. VIII, 31). Jn his jacebat multitudo langueu~
diccs boni operis nequiler exstirpal ; ficum quoque lium, cwcorum, claudorum, aridorum, exspectantinm
decorticat, quando abundaniiam dulcedinis Doini- aquce motum {Joan. v, 3). Beati qui vigilant ad fores
ni, non solemnitate, sed superficie exlerioris habi- istas, conservant ad fores hujus ostii, quod est iu
tus exturbat, iiudans exspoliat, sicut Jerichontini coclo aperlum. Qui enitn mane vigilaterint ai me
latrones descendentem a Jerusalem in Jericho ex- d (ait sive anima Je$u, sive divinilas habitans corpo»
spoliaverunt, quando bona naturalia sic immi- raliter in piscina isla, id esl in homine Jesu, qu%
nuunt, ut nec apud Deum, nec apud homines gra- Hebraice dicilur Bethsaida, idest (/umu$ frugum, id
tiam relinquat. Projicit, sicut illi qui plagis imposi- est virtutum ; vel domus venatorum, id est peccato-
tis abierunt semivivo relicto {Luc. x, 30 ) ;

quando riim de campis silvac niundanse) invenient me {Prov.
abominabilem ita efliciunt, ut etiam Phaiaoni fete- VIII, 17). Hic enim puteus saiietalis, vel puteus
re dicatur, ncc ullus seductori labor ultra sit ; cum septiraus, ubi divinitas, ubi aninia, ubi corpus quin-
lalis, quasi bos duclus ad victimain, scquaiur dia- que plagis quinque partitum. Silivit ad te, o putee sa-
bolum , et adhaercal peccato, ul non possil imple- lietatis , anima mea quam mullipliciier, ct caro
re ventrcm suum de siliquis qnas porci niandii- mea, qu.e langnida esi, qiiae cnRca, quae clauda, (\'.\x
oant. arida ; sed laincn exspectat aqit.-e molum. Adlr.ic
Albi facti sunt rami ejus. In iiypocrisi foite or- sitio ai|iiam illnm qiice dc illo l:ilere, t;inquam a
culla dctlecoris legcnles cqimm pailidiiin (lucm
; vol dc\(ro ialore allaiis, cxivil senicl in cruce.
inors sequitur, Quod si quatriduanc
equitantes. Freqiiciiter in vera confessionc , cl cordis confri-
jam fetens, habens sororem Mariam pro te lacry- lionc, in Jordane isto Naam.Tm Icprosus sepiie^ se
689 SEftMO XVII. — FERIA VI POST DOMINIC. I QLADRAG. C90
iflvit, cl reslilitta est caro illius sicut caro piieri; A Innliiliscl prxdeslinationis, dcscendebal inpiicitiam,
qura tria et qunluor scelcra Damasci aniinani illain et movcbatur aqua

non coiidemnubiint, qiiaj a seplein criminalibus Non perfunclorie diclum cst : Scc«»jc/«rH re»/pii.<.
fiieril saiial:i, et de qiiibiislibot venialibus com- Om»;ia eiiim tewpus liabent {Ecclc. ui , l),undcel
piincia. Si languore aliquo qiiasi pnt-occupata dc- de MacbalKCO dicitur : Videns Jonatlias quia tempus
lenta es , oauima, aqua; niotiiin juxta piscinam eum juvaret, misil Homam renovare amiciiiavi
devote, id esl divinam miscralionem paticnter (/ Macli. xu, 1). Apostoliis quoqiic ait : QuiaChri-
exspecta ;
quia, ctsi moram focerit, tamcn veniens stus secundum tempus pro impiis mortuus est
veniet. Cor, enim , contritum et Iiiimiliatum non (PiOin. V, G). Juxla bunc sensuni in Numcris legilur
spernet. Si cxca viam pacis ncsciens, sicut cxcus (cap. xxxv), qiiod exsules, ct profugi anle niortem
in via nec voluntalem Dei, nec te ipsam cognoscens poiitificis, iiullo modo in urbes suas reverti potc-
iion minoris esi eflicacix baec aqua, quam saliva ,
ranl. Qiiid eniin mors pontificis nisi aquae molus,
qua?, luto facto , cxcum a nativitale iiluminavit. qiiaiido coinmota est civitas , et contremuit terra,
Exspecla ergo 3quae iiiotum. Si clauda nervo femo- quando coeli de cardine suo moti sunt; quando
ris percusso , iia quod rectas nuiiquam scmitas dicuiil angeli :Snrgamus ex his sedibus ; qiiando
tenueris, clama : Sicut cervus desiderat ad fonies " veriiginem passus cst inundus? ct hoc toliim secun-
aquarum , ita desiderat anima ad te Deus {Psal. diim lenipus benepiaciti Dei , sicut dicitur : Tem-
xLi, i). Si arida exsors divtnse gratix , accede ad pore accepto exaudivi le {Isa. xlix, 8)
Ihronum gratiie, dicens : Anima mea, o Deus, ficut Movebatur aqua novitate religionis, eflicacia reli-
terra stiie aqua libi {Psal. cxLi, 6); et stalini con- gionis, miraculorum multiplici admirationc, patien-
vertcttir iii exitus aquarum. tix insuperabili virtute , publicanorum et meretri-
Sed quis movet hanc aquam? angelus ; sic enim cum familiaritate, superborum, scribarum et pha-
sequitur : Angelus auiem Domini secundum tempus risieorum intrepida increpatione, omnium qu£vel-
descendebct in piscinam , et movebatur aqua {Joan. let facere et dicere facillima possibilitate, Dei Patris
V, 3). Angclus iste qiii commovet aquam , vcl an- aeterna generatione; sed mota aqua, roortua est
gelus est nobis a Deo datus, qui movci superna; vila. Invaluit enim popul| seditio, et facta est in
pielatis viscera, ex injuncto sibi oflicio diviiiae gra- Jesu animae el corporis solutio. Quid tunc? Certo
tiae, gemitus nostros referens, et miserabiles aeslus piscatio bona , et copiosa innumerabilium piscium
lam de nosira fragililate, quam de peccati stimala- consecuta est sicnt vulgo dicitur : quia bonura est
tione; vel ipse magni consilii Angelus, qui seipsum ^ piscari in aquam lurbidam.
ingenila bonitate, ciijus natura bonilas, movcl Inde scquilur : Et qui prior descendisset in pisci-
sicut viscera Joseph super fratre suo continere se nam post molionem aquce, sanus ftebql q, qiûeuntfue
non poterant; et pluit super nos misericordias tenebatur infirmitate {Joan. v, 5). Periculosa esl ad
fidcles, misericordias ab aeterno , et usque in seter- Dominum veniendi raora, quia toUii Esau primoge>
iium, ut sanet omnes infirmitates nostras, et con- nita sua. Non tardes ait Scriptura, converti ad ,
soletur nos ab operibus nostris. Vel angelus est Dominum {Eccli. v, 12). Indc etiam David post
Spiritus gratiae et precum qui a Patre, Filioque mortem Absalon repetens Jerusalem, mittit ad ma-
procedens , orat pro nobis gemitibus inenarrabili- jores natu Juda , dicens : Cur venitis novissimi ad
bus ; nec sine ista ineflabili motione , qua nobis reducendum regem in domum suam ? Fratres mei
datur datum optimum, et donum perfectum, ad nos vos, os meum et caro mea vos {Reg. xix, ii). Idcirco
venit. Maria Magdalena, tanquam canis Tobia;, qiii simiii-
Ipsa ejus missio , est ista eadera tolius Trinitatis ter fuerat in via ,
quasi nuntius resurrectionis ad
inoiio, miseratio, quam exspectat mullitudo magna apostolos veniens, blandinienlo suaecaudae gaudebal,
praedestinatorum , et salvandorum, adhuc tamen dicens : Quia vidi Dominum et hccc locutus est mihi
laoguentium naturali necessilate, caecorum errore, D {Joan. \\, 18). Hxc vespere Sabbati baec cnra :
claudorum aflcctu, aridorum devotione exspcclan- adhuc tcncbrae esscnt venit ad monumentum,
tium aquae motuin in spe non cniin cnia v.^niae : dcsrendens piscinam post niolionem aquae, post
in
observationc venit rcgnum Dei, de quo dicitur : passioiiem Domiiii ; ct sanala est a quacunque dc-
Non ett vestrum nosse tempora, vel momeuta quoe tinebalnr infirmilate, non peccaii, sed dubictatis.
Pater posuit in sua potestate {Act. i, 7); ut quasi Ne lanicn quod dicitiir : Quicun(|iie prior dcsccn-
nostrum sit metas ponere potesiati supcrnic quaiido disset sanabalur , incongrue accipialur : intelli-
fluat piscina, quae sicut ubi vult spirat, sic et gcndum cst, quod sane prior desccndit, qui aiitc-
quando vnlt. Exspecla ergo motuin aquae, ut min- qiiani vita decedat, sacro bapiisniale regeneratus,
quain ab oratione cesses et exspectaiione , donec in Dorainum fideliler credit. Prior enim , id est
veniat gratia; habet cnim[horam suam sicut Domi- prius descendit in piscinain, quam in gehcniiam.
nus ait Malri sux : Nondum venit liora mea {Joan. Scd quia superius hanc piscinam ,
propter festum
II, 4), el in passione : Yenit hora ut clarificelur Judaeorum, confessionein significarc dixinnis; quo-
Filius liominis {Joan. xii, 23). Undc bene dicitur : modo confessio piscina sit, ei quinque porticus
Angehis Domini secundmn (enipus , id esl suac vo- habeai, juvanlc Dco, dicamus. Nonicn piscin*, vcm
691 PETRl CELLENSIS SERMONES. 69-2
qoam quaeritnus loquitur; cognominalur namque A quaerat gloriam qii* apud Deurn est, et laeiifKai
Bethsaida (8i), id eKl domus venalorum, vel domus conscientiam , quam illam qiue est apud homines,
frugum. Dicitur eliam Grajce TTfoSaTstot, id est ovi- quce cum sonilu peril, et vcterascet in inrerno, ne-
cularis, quia 7rpoC«Tov ovis intcrpretatur. Apud que descendet in inferno cuni ipso gloria ejus. Si
nos piscina vocalur locus concavus, sive iapis se- ferrum, patientissimus labore in srecularibusoccu-
posilus ad aquam excipiendam expialionum caiicis, pationibus, moneal ut ferrnm de lerra tollat, et ad
corporalis, palia aliaris omniuin sacrorum va-
, et paiieuliam quaeoperatur probalionem, se transfcrat,
sorum, et manuum sacerdolalium, post immola- Si slannuni cniierfns qu.'e in facie sunl, non quae in
tionem Dominici corporis et sanguinis. Apud Ju^ corde, liabens speciein, non veriiatem argenti : per-
da;0s non multum dissimilis, pro sacrameulorum suadeat quia phis esl quod est in veritale, quam
tan.en varielale, ntlerius faciei el capacitatis. Ibi quod est in opinione. Si plumbum, ignem tenlatio-
iiamque, oves, viiulos, arietes, haedos el ca^lera nis non diu suslinens sed cito deficiens in tenta- ;
animalia qu% immolaiioni i.ererebantur,lavabantet tione prsecipiat ne opponat se occasionibus et for-

,
expiabant. mis; quibus tanquam tendiculis inipeditur anima

H%c omnia aptissime congruunt sacramento con et involvitur, quia tamen salva substantia , per
fessionis. Lapis concavus sive locus sepositus est ignem jejuniorum et aliarum maceralionumtransire
praelatus, cujus vita sanctior , compassio dilTusior pn-Estat; moderanda est poenilenlia secundum cul-
scientia profuiidior, compunctio allluentior, abun- pam et possibilem lolerantiam, ne nihil cum possit,
dantior ; absiinentia aiisterior ; et ad confovendos pocniteat , et de indulgentia praesumat. Quidquid
peccatorcs siims largior; alque ad celanda coni- antem ignent non polesl sustinere, aqua expiationis
niissa pcrtusus in parte inferiori, ut peccatum ab- sanciiftcabilur.
sorbeatur poenitentia, et sepcliatur ab omnium Gratias tibi, Deus ,
qui neminem vis perire. Re-
dxmonum noiilia. Lapis bic non sit sine aqua ct vera idem Deus in lege non obliviscitur misereri
misericordia ; quia nec Jacob inunctum dimisit qui gratiam et benedictionem compluit in Evangelio
lapidem, cui lota nocte caput suuin condiderat dicens : Qui calicem aqux frigidw tanlum dederit,
babeat itaque aquam compassionis, qua confricetur anien dico vobis uon perdet mercedem suam (Matth.
conscieutia peccatoris ; nec in aqua defluat ; sed X, 42). Geme itaque qui non potes jejunare : hauri
aflluat lapis sibi, piscina sit peccatori. Superfundat aquam de puteo pecloris tui, ut refrigeres cuipam
orationem, et consolationem , et effundat sordes et tuam, qui non potes per ignem eruginare miseriam
rubiginem. Denignitatis Dei superius ostendat iati- (j tuam, occasioncm quaerit Deus non perdendi sed
tudinera ; judiciorum Dei inlerius non taceat dis- salvandi peccatores : occasione igitur accepla incou-
t4'ictionem. Atlendat praeceplum legis, quod man- fessioue lacrymabiii, piirgat te levius, ne perdal s*-
«Javit Dominus Moysi : Aurum , argentum, ces, fer- verius. Ad banc piscinam festinandum, et in bac
rum, stannum, plumbum, omne quod potesl trans-
el immorandum,donec Angeliis Domini secundum tem-
ire per (lammas, igne purgabilur. Quod autem ignem pus descendat, et aquain moveat , ut infirmus post
non potest sustinere, aqua expialionis sanctificabilur motionem veniatet sanelur aquacunqueteneturin-
{Num. XXXI, 22). iEqua igilur lance apprehendat iirmitate. Cuclestem nuntiiim Raphael bonum medi-
vclut in staiera persouara, ordinem, aetatetn, sexum, cum corporum et animarum ubi in confessione ex-
complexionem, religionem, pudorem , fragilitaiem posueris plagas, vuiuera, apostemata, et cicatrices

animi vel corporis : utrum ex superbia , an ex. na- iunumeras, confidenter exspecta : quiasicut seniori
tura, usum, vel non usum peccandi, necessitatem ,
Tobiae , lumen oculorum restituit ; et Saram quam
facilitatem , dolorem cordis, et cuncta quae circa juniori in uxorem acquisivit, a daemonio liberavit
sunt tanquam supra crepidinem profundissimi alvei. sic animas confitenles per piscem illum qui de hac
Super ambulans caveal suum casum : confilentem piscina ascendit , ab omni infortunio et calamitate
sibi non dejiciat in praecipilium, sed elevet praeci- " salvabit. Sed historia, licet nota sit, retexatur ; ut et
pitatum. sacramentum ejus commodius pandatur : jucunde

Si aurum est praeclari ingenii, utatur ratiocina- siquidem salis alludit sanctxconfessioni, et quaeper
tione, et vivis arguFnenlalifinibus ignem vel lempo- illam adipiscitur, peccaloriiin remissiuni.
ralein vel aelernum probet deberi peccatis, sicui in Ut reciperel pecuniam a GabeloTobias filium nii-
corpore nostro caro emoriua indiget secatione vel sit, euinque Aiigelo Doinini nesciens Iradidit. Cum-
ustione. Si argentum instructus in lege, faciens se que prinia mansiouejuxtafluvium Tygrismanerent,
ipsum eruditorem insipienlium , magistrum infan- exivit juvcnis ut pedcsiavaict,ol iininauis piscisex-
tium, et lumen eorum qui in tenebris sunt; propo- ivitad devorandum eum ;
qiicm eNpavescens ctania-
nat ei mandala legis et Evangelii, et ita suo fune vit : Domine, invadii me : et augelus : Appreliende
Ijget euiD. Si aes.cujus bona fama respergatur ubi- branchiam ejus, et irahe eum ad te, et allraxit in sic-
que, et sit nomiuatiis in populo suo propler aiiqua cnm, et coepit palpitare anle pedes ejus. Exentera
praeclara quae in co sunt ; vropunat ei ut magis inqiiit amjelus, hunc pisceni, et coi- ejus, el fel, el }e-
(84) Hebiaice.
695 SERMO XVIIl. — DOMINIC. IN MED. QUADRAG. 694
cur revotietibi; iunl eniin necessarinad mcdkamenla A iiiiior facla , carnalHwn occupationibu.s- :
Domiiie ,
ttlititer; et assavit carnes ejus, et sustulerunt in via, inquit, invadit me; inme vadit. Uiinam invadat mc,
et certera salierunt {T oh . vi, 3 et seq.). et in me vadat ! Appctendus , non fugiendus; am-
Quipaicrnani pccuiiiam, hoc esl innoccntiam pri- plectendus, non elongaiidus ; desiderandus, no» cx-
mam, pergil rcpetcrc , juxla fluviuin Tygris, id est pavescendus ; occurrendum , non tergiversandum
hiipusiuuin vcl coiifessioncin prima niansionc per [Utrum occurrendns et tergendusj. Unde ait ange-
fidem el coiitriliouem cordis ,

prajeunle el comite lus : Apprehende branchiam ejus.
gralia, quasi angelo Doinini, debet mancrc. Allioii fxce similenihabenitis piscem cl serpiaileni, jujaa
dcnique exeinplo comparalur liic fluvius Tygris con- iilud Evangelii : Ant si petierit piscem ; nunquid ser-
fessioni; eo quod iste juvenis non exierat niane ut peniem dabit illi ? (Matlh. vn, 10). Animadverte sa-
quod maxime baptismi est, ubi
se lotuin ablueret, crantentum verilatis; quia congrue serpenlem Moy-
totus homo immergitur, et totus mundatur; sed ut ses Jn i^gypto pcr caudam apprehendit; Tohiaspi-
pcdcs lavarel itinerans puivere fffidalos ,
qui post scem per branchiam, quae de capitis parte est jiixta
baptismuin quotidie multifonnitcr tain in crimina- fluviura Tygris. In ./Egypto serpens peccatum esl
libus forle, quam cerle in venialibus inquinantur inanimoet corpore obscurodelectationeetconsensu

Inde Psalmista: InfluminepertransilnintpedeiPsal. B prav^ actionis, quein Moyses sumptumde aqua pu-
Lxv, 6) ; id cst quamvis Dominus Deus mare cri- rificationis baplismalis per caudam apprehendit
niinum nostrorum, in baptismo convertit in aridam cuin inverecunde posleriora, et quseque deieriora
plenissimae remissionis, tamen in flumine hujus mor- prav» conscientiae opera , in sacrificio confessionis
tiilitatis periransibunt pede. saltem venialiler oflen- consti ingit. Tobias vero juxta fluvium Tygris in ve-
denies, nec superbe quasi in equo mala sua defen-

locitate compuncti animi, branchiam, id est fauces
apprehendit quia initia suggeslionis diabolica; ne-

dentes ; sed, humiliter quasi pede se accusantes et ;
dicentes : In multis offendimus omnes {Jac. iii, 2).

quaquara tacet in confessione : Cbristum quoque
per branchiam apprehendit qui de Spiritu sancio
Cum ergo sic Tobias pedes lavaret ,et poenitcns ex- ,
tremitates, et aflectioncs omnium malerum deflerct concepium credit; et pro gratiae sux exaltationibus
piscis iinmanis exivit ad devorandum eum. Ilunc in Ecclesiam refusis, vicem pro posse rependendo,
pisccin vel Christiim vel diabolum, sub diversa ex- assidue os suura aperit. Trahit eum ad se qui voiis
positione, interprctamur. omnibus, et modis confitendi, placere Deo, sive ab-
Christus exivit ad devorandum eum qui sitiipli-

sens, sive pracsens , attrahit eum in siccum, cum
,
quia qtiem pro pecca- credit per resurrectionis virtutem, mortalitaiem in

ciler et veraciter confitelur ;
tissuisa corpore Ecclesiae, vel a parlicipalione gra- «*> consumptam; el carnem ab omni passibililate
ti;e separaverat , redeuntem cum ampliori congfa- siccalam
tiilatione, sicut oveni crrantem, et draohiiiam pcr- SERMO XVHI

ditam, colligit dicens fratri seniori qui in agro erat DOMINICA IN HEDIO QUADltAGESIM.i: I.
Epulari et gaucere oportet quiahic fHius meusmor- cum Jerusalem, et convenium

; Lcelamini facite om-
tuus fiterat et rcvixit perierat et inventus est {Luc. diligilis eam {Isa. i.xvi, 10).
;
nes qui
XV, 32). Ad devorandum itaque illum exivit , id est
De bonis ac malisetiamin hac vita praesenti pro •
inviscerandum corpori Ecclesiae, qui prius aversus, pinat nobis Deus, ne comminationes illius pro vili
poslea ad plebem suamquae adcorredit, revertitiir. ne promissiones suas pro contemptuhaberemus; et
Quique mortiuis csl propler peccala noslra, el re- ut eis firmiterfidem adhibeamus. Nain juxl.-i cujus-
suriexil propier jusiilicationem nostram {Rom. iv), dam Mendaces faciunt ne ve-
sapientis sententiara :
concorporans el vivilicans oleastrum praesenti fidei ris credalur, quia quod promiltunt ad nullum elTe-
justiiicalione el fuiura glorificalione. Nec abborreas cttiin perducunt ;
quod vero minantur , nunquam
ab e<> devorari , cujus caput cum pedibus et inte- prosequuntur. iEt quia semelexustiis timet ignem ;
stinis ex mandatc» legis teneris \orare; in utroquc D qui semel fallitur, vix uUis audet adhibere fidem.
exaclissimara dilectioiiem tenens de visceribuscba- Et ut aliter sentiatur de Domino qui vcrilas est :
rilatis mutuo influens, tolum te dans ipsi ; vel to- Apud quem non est transmutatio ; nec vicissitudinis
tum ipsum accipiens tibi toli. Sed animus carnalis obumbratio {Jac. i, 17); placuit ei, ut quaedam ha-
e^pavescens ad hacc insuela, clamat et dicit angelo beremus in praesentibus signa fuluroruni.
ductorisuo : Domine, invadiime. Et Petrus iii caplu- De propinatione siquidem, vel de libationc bono-
ra piscium attonitiis, dixit : Exi a nie, Domine, quia rum vel malorum luiurorum ut de promissiorte ;
homo peccator sum; siupor eiiim circuindederat eum vel comminalione certiores simus, sunt prospera
{Luc. V, 8). vel adversa quae palimur, sanilates scilicet ct in-
Non mirum si animalis honio de casiris, et olau- firmitates tam morumqtiara corporum; fames, silis,
stro carnis nunquarn, autvix, aut raroprogrediens, flagella, et his similia. Sed ha?c omnia quidem um-
lonitruum reputal sibilum aune lenuis ;
quia ntilta bra sunt futurorum ;
quia nulla coinparatione prae-
sunl nostra, ubi coruscant divina ; ncc ascendit ad scniitim possunt ;cstiniari futura. Nam in hac re-
id eiiain qtiod iiiiniinum, qtiod inririnum, quod stul- gione umbrae mortis facilia sunt quae patimur, vcl
liii» esl Dei, nieiis coarclali iii s«cularibus , et se morte intcrvenienlelransiloria, qux non in regiotie
59S PETHi CELLENSIS SERMONES. C96
umbrse mords, sed in regione raortis intolerabilia L el inroriunia plurimorum aitendisse , et qnasi le-
sunt diterpeliis^. Sed quoniam, utaitB. ilicronynnis, spondere in cogitati<>nesua,quiddc Scripturisqnem-
quodmdius scimus, melius loquimur; de Iiis pcrfc- que deceret secundum stalum in quo essci IransQ- :
cie loqui non possumus, qiiia ea perfecle non scn- gurare quoque pia compassione voces et aflfectiones
Umiis. Quae igilur, vel qualia, vel quanla sini lor- sirigiilorum, juxta modum lormentoruni, et levamen
nieiUa infcrni ;
qwx gaiidia coeli, expressius cl pla- ainictionum.
nius dicere possi!nt,.qui plenius noverunt : Jniic igi- Depressos itaque tenens oculos ad inferiora terrae,
lur credcndum est, qiii ait : Dolores infemi circum- ubi infernus esse dicitiir , videl teneijras , audit go-
dederunt me {Psal. xvu, 6) , et hiiic simiiiler milus et suspiria , odoratur sulpbiireum fetorem ,
qui ail : Lwlamini cum Jerusalem , et convenium et accedens quasi icnlare quid patiantiir pra do-
,
facJie omnes qui dilirjitis eam. Alter qiiidem de lorc clamat : Circumdederunt me gemitus mortit,
civibus Babylonia; ; alter de civibus Jerusalem eic. (Psal. xvii, 5). Item convertcns oculos ad Ba-
Jocutis cst. Feli( os hi , et infelices illi. Tam hu- byloniam, e1 captivos Jerosolymitas ibi inveniens
jiis qi.am iiiius civcs inveniiintur in lerris ; imo ct quasi ad eos enavigans visitandos , ait : Super
in corde hoininis, quod mirabilius esi. In corde si- flumina Babylonis, illtc sedimns et flerimns dum re~
quidem liominis , elsi non cadem , diversis tamen R cordaremtir Sion {Psal. cxxxvi, i). Eursum ab his
horis invcnitur aliquis civis Babyloniai, et civis Je- rediens, et quosdam in ilincre reversionis ab Jeru-
rusalem. JIoc non reperilur in ccelo, vel in terra, salem intuens, el se cum eis adjungens cantat : Te
vei in inferno; ut ideni nunc sit Jerusaleni, nunc decei liymnus Deus in Sion, ct tibi reddetur votutn in
Babylonia. Jerusalem {Psal. lxiv, 2). Tandem appropinquans
Res niiranda ! hoc invcnilur in homine; corsci- castello quo ibat, id est Jeriisalem, prxvolasse iis-
]icet hominis. Propterea omni custodia serva cor que ad atria ejusquosdam invenicns, el pcdein cun:
tuum {Prov. iv, 23) ;
qiiia de eo exeunt bona vel eis inferens, ait: Loctatns nnm in hisqtioe diclasunt
mala, mors ct vita. Civis Babyloniae est omnis qiii tnilii, in domum Domini ibiinns, ctc, yisqnc In atriis
delectatur et qui nioratur in desidcriis carnis suo:, itiis Jerusalem {Psal. cxxi, 1). Ulterius ad poriam
et peccatoriim siioruin confusione. Civis Jerusalem civilatis accedens, videt luininaria niagna , vidot
est, cujus desiderium et affectio, cujus omnis de- choros, videt abundanliam, videl l*litiam , videt
lectatio cslin contemplalionecffile&tium, et ibi con- omniaquaibi agunlur.videi syinpboniametcborum
versatur, siciit Aposlolus, qiii ait : Nostra conver- [vel choros] {Isa. Lxvi)ct voce alta incipitcantare :
tatio inco^lisest {Pliilip. iii, 20). Latare, Jertisalem, elc. Sed quia hospes adhuc et
f,
iilinam noslra saliein esset illuc migratio, ubi indigena est, transit ad Coclum coelorum, el de in-
nostra debei esse conversatio, nbi justorumeslcon- colis mansionariisqueejus loquitur : Eece quam bo'
gregatio ! Tunc nimirum promissiones f)ei ,
quas i:um, et quam jucundum habilare fratres in unvm
consecutiomnessancti Dei, pleniiis vobis et expres- (Psal. cxxxn, i). Item : Peatiqui habitant in dotno
sius possemus explicare quomodo exsuUant sancti tua, Domine, in sacuia sacnlorum laudabttnt te {Psal.
In gloria, I^tantur in cubilibus suis. Hoc faciunt, Lx.xxin, b).
qiiorum cor ca;Ium est, in quo charitas, et omnis
Stationes itaque singularum mansionum circuiens«
bonitas qaorum laleost cor, exsultationes Dei sunt
;
ct extendens coelum animxsux sicut pellem, pingit
in gutlure eorum hi facilc pradicare possunt et
; ,
et describit civitatem Jeriisalcm , sicut Ezechiel
eructare verbum bonum nam exsullationes Dei in ,
propheta jubetur eam in lalere describere. ^Vrtit
giitture corum. Prope est verbum in corde el in ore
itaque se ad amoena, et virentia prala, quae irri-
eorum (fiom. x). In corde per fidem, namcorrffcr^-
ganliir quatuor paradisi lluininibus ; et ferunt her-
dilur ad justitiam. In ore per confessionem ; nam
bas immarcescibiles ad visum ; salubres adgusium;
oreconfessio fil ad salutem. Talis erat hic qui con-
molles ad tactum ; odoriferas ad olfactom. Inde
teniplatiis et delectatusin amoenilale coelestis Jeru-
D arbores florigeraset frondosas contemplatnr; qua-
salcni,quasi parluriens quse parliim rctinere nequit,
ruin umbra caput sub eis bellaniium obumbrat in
exclamavit cum exsultalione : Livture, Jfrnsalem, ad
diebelli quarum frondes ad mcdicinam; florcs ad
;
quam iaititiam nos perducat Hex Jerusalem.
gloriam, fructus sunt advitam. Iiide vitales aquas
SliRMO XIX. a dextro latere templi elDuere, et civitatem Dei suo

impetu helificareccrnit. Inde niuros in montibus
DOMINICA IS MEDIO QIIADR.AGESIM.« H.
saiiclis, et duodecim portasex lapidibus pretiosis.
Ltrtarc, Jerusatem, et conventum facite omrtcs qni Inde propugnacula ox lapide j;ispidc. Indc templum
diligitis eam {Isa. lxvi, JO). siimmi ponlificis. Inde palaliiiin regis el rcginae.
Iste csl iiiiroitus inissa\ in qiio prnclibatione fu- Iiide canti^res et caiilatrices in plaieis civiialis.
luri boi/i conrorUiia, ct accensa anima , desiderii Indcjuvenes, virgines, senes cum junioribus, lau-
pcnnis lovauir ad «oeluin. Et nolate, fralres charis- danles nomen Domini. i
simi, quasiqiiciuflani homincin ocuios suos circum- Scd in itinore illo necessarii ei sunt pnnes ad
jecissc suprri, inlVn. nnleot reiro, deorsum etsini- pdciiduin; quiagrandis labor sine refectione durare
fltrursum, longe ot piopc ; fortunasque quorumdam iioii polcst.Qu.Trai itaque ei haboat angelicospancSj
697 SERMO XIX. — DOMINIC, IN MED. QUADUAG. «JS
qui angftlicns et evangelicas suscepit cniiiempla- A consolationis panem; ct alias dicilur: Furii sumus
liones. Quinque panes hordeaceos, et duos pisces sicut consololi {Psat. rxxv, 1).
in prxsenti Evaiigeiio acccpimus Dominum acce- Ot:iiila niaiisione viator nostor ad portas cas(ra
pisse, el quinqiie iiiillia boniiiium satiassc. lii pri- siia ponit, ct aiidiens syiiipboniam ct clioros, odo-
nia itaque |>cregrinalionc vialor is(c puiii-in dolo- ra:'i .>ie balsania illa suavissinii odoris, qux distii-
ris comedat. Vidcre namque lot el laulos dolorcs lant intor inaniis rccumbentiiim ; cxtcrumque ap-
animarum sine dolore quis polest? Vidcre gonlem paratum ita adinirans, ut non sit in co spiriliis,
conviilsam acerbitatc pocnarum , dilaccralam a pctat paiiciii dosidcrii, cantaiis : Redimc ttie, Dotuitie,
cnrrosione ungularum serpcntium et draconum , et miserere mei {Psal. xxix. 11).
cxspectantem si4ie recuperalione, conculcaiani Sexla mansione iiigrcdiens porlas justitia;; cl vi-
desperatione , populum lerribilein niagnitudine dciis gloriosa qux dicta siint dc civitate Dei, ple-
post quem non est alius lidrrorc et dciorniitate. bcm, scdem, legem et rcgcin intuens, dirii : Oculi
Quis ba»c viderc, et nou doleie polucrit? Absque mei semper ad Dominum {Psal. xxiv, 15). Paiiciu
foedere buinanee societatis, absque miscricordia
sive pisceni gaudii iste comcdat Quia otnnem ta- :
non compatitur, nec babet cor hu-

pietatis est, qui crtjmam abslerget Deus ab ocutis satictorum, et non
maiium, sed belbiinum, imo dxinonum babet. Id- B eril utlra lucttis ; neque ctamor, tieque dotnr eril aitt-
circo cum talia vidcrit compatiatur patitniibus, cl plius; quiaprima abierunt {Apoc. vii, 17).
comedat paneiQ doloris, fundendo preces, ctora- Septiina mansione accedat in aula, ct mansionem
tioncs pro bis qui talia paliunlur, psaimuin istum sibi paratain dedicans, cantet : Lcctare Jerusalem,
decantando : De profundis clamavi ad te, Dotnine etc. panem, sive piscem a:ternx delcctatio-
Et iste
Domine, exaudivocem meam (Psal. cxxix, 1). nis accipiat. Magis aulem pisccs quain pancs lia-
Pelat iterum aliuni paiiem, qui congruat itineri bent isti duo, qui quasi natant in abundanlia ilia
suo, in secunda dicta in qua per Babyloniam trans- beatitiidiiiis xternx; nec aliqiiid duri, quud inter
i'ens, caplivos Jerosolimitanse civitatis vidit sedere dentcs, quod frangere delicant, occurrit, in tota
super flumina Babylonis, et flere cum recordarentur aiternitate illa, Superiores veroquinquc, quod uia-
SioD. Accipiat itaque panem compunctionis, de sticanduin omnibus mansionibus suis abiiii-
sil iii
quo dicitur in Psalmo : Fuerunt mihi lacnjmie mece danter rcperiunt, doiiec, omni sublata difllculiate,
panes die ac nocie [Psal. xli, 4) ; ut fliiminibus Ba- de torrente voluptalisDei,quantum voluerint usque
bylonicis opponat aquas defluenles ab oculis cor- ad satietaiem bibant.
dis. Compungalur itaque et pro suis peccatis, et Accepla ergo mansione riovilius iste in mansio-
pro alicnis miseriis cantans : Exsurge, quare obdor- nibiis sanctorum, visitet manslones aliorum; et
Kiis, Domine? Exsurge, et ne repeltas in ftnem.etc. usque ad Reginae coeli veniens, stationem ibi dcvo-
{Psat. xLiii, 24) et istura panem comedai ne in iii- tissimam faciat. Non reforrnidet illam videre, quia
nere deficiat. non cst ibi formido, sed sola dilectio. Dicat eiiam
Terlio deniqueilinere panem illiiisdiei et itineris illi : Qiix babitas in hortis cum puellaribus choris,
petat, videlicct panem protcctionis ct auxilii divini. colens ainoena ei viridia prata virginitatis, et hortos
Unde etiam cantare debet: Esto mihi in Deum pro- fecundilatis, fac me audire vocem tuara, quia cuni
tectorem, etc. {Psal. xxx, 3). Cuin enim egrediens aiijicis ad forcs tuas accessi, tam ut viderem faciem
de infemo, et exiens a Babylonica captivitate, dis- tuam, quse esi pulchra; quam nt audirem vocem
ruperit catenas et faciem vinculi colligati, id est tuam, qiiae est sonora. Veniat post organa ista ad
peccati, vel diaboH , tola instantia sub penuis galli- Scdentem in throno, et audiat sonum sublimis Dci
nse subintret, quse expandit alas suas in cruce, et intonantem Pax aetema ab xtcrno Patre. Tota lu-
:
in ascensione ut pullos suos protegeret, vel ad vo- stratione peracta, redicns ad suam mansionem pcr
laiidum provocaret. Panem itaque divinae proleclio- medium tivitalis, exclamet in voce jubilalionis; in
nis requirat, qui laqueos captivitatis evasit; et in n medio civitatis Jerusalem, eldicat: Ltctare, Jerusa-
patriam, adbuc iii medio laqueorum ambulans, ten- letn, et couventutn facite omties qui diligitis eam.
dat. Sed vos, fratrcs cbarissimi, conventum faciie,
Quarta peregrinatione panem consolationis petat sed conventum apostolorum, scd conventum san-
qui mansionein facturus est in atriis Doniini, in ctorum, sed conventum virtutnm ; nonvenlum,
atriis Jerusalem : bic est panis dc quo dicitur: sed convenlum facite, Vcntum facit, qui scminat
Clamabit ad me el ego exaudiam eum; cum ipso inler fratres discordias; conventum facit, qui dis-
snm {Psat. \c, 15) : nondum in mansione palatii, cordes pacificat, Ventum f.icit , qui murraurat
sed adliuc in atriis tribulationis. Non sunt tamen conventum facit, qui omnia palienler tolerat. Ven-
condignee passiones hujus lemporis, ad superventuram tum facit, qui in flatus est sujwrbia ; conventuin,
gloriam quce revetabilur in nobis {Rom. viii, 18). qui humilitatft virtutes congrcgat. Ventum facit, qui
Iste canlat : L(c'atus snm inhis quce dicla sunt milti, inancm scquilui gloriam; convcntum, qui verani.
in domum Doniini ibimus {Psal. cxxi, 1). Exsultat Vcnlum faciunt singulaies, convcntum communes,
jam quidcm isle, sed cum timorc; quia dicitiir: qiii Hi7ii/ faciunt, nisi quod communis monaslerii
Ibimus. Habet ergo consolationis, ve! polius quasi reguta, vet majonnn eoliorlautur exempta. Conren-
m PETni CELLENSIS SERMONES. 700
lum igilur, facile omneB qui diligilis eam (85). Ut A canfal : Lwtare, Jeruialem, elc. (Isa. txvi, 10.) So-
ud ipsuiii dicalis : El non sinl in vobis schismata (I lent vialores, ciiin sspeias vias el paludes cflenosa*
Cor. i, 10). Ut unnm quieratis quia ununi necessa- exierint, et planum iler iavenorinl, patriaeque jam
rium cst. Unitaiem teiieatis, qualeniis ad ipsum qui appropinqiiaverinl, voces gaudij allius tollere, el
triiius cl uiius est Deus, pervcniie valealis, ipso labores praeteriios parvipendere. Sic sancta Eccle-
prppstaiite, qui vivit et regnat per oinnia su:cula sx- sia, sic fidelis anima onere illo saciificiorum el ho-
culoruni. Ainen. locaiistoruin veieris observanti» absoluta, jugo
SERMO XX. Christi, qiiod suave est, collum supponens , tan-
DOMIMCA i.N MCDIO QU\DiU0f.SlM.1:: lll. quam torque aurea ornata, cantat in viis Domini
Scriptum est, quoniain Abraham dui.s (ilios lia- de canlicis Sion. Quid autcin inoraliter exprimat
buit, etc. {Galat. iv, 22). Ismael, vel Isaac ; aut quomodo Ismael non impleai
Cursor ille viaruin Dci qui bonas facit vias suas, vcl saltem dies suos, atiendite, fratres cbaris-
el stiidia sua, quasi inedio itinere confecio, pedein siini.
figit, et spiritn resumpto, rcsiduum vise inslaiiter Isaac liomo jiislus, bonum mentis molum dc-
arripil. Occuriit ergo ei Paulus ; et quud alia sit signat. Ismael honio ferus, malum animx motum
via sequcns quani praecedens, in figura et :enigmate
B nihilominus significat. Ismael iion implet dies suos,
osteiidit, diceiis : Scriptuni cst, quoniam Abraliam etdies pleni noii invcnienlur in co ; ncc dimidiat
duos /ilios habuit, etc. Quasi diceret : Cuin Isniael quidcni;quia tiart sanguinum et dolosi non dimi-
liactenus peregrinatus es , sed jam mm Isaac crit diabunt dies suos IPsul. liv, 24), Isaac vero plenus
tibi perambulandura aJ civitatem babitationis: ho« dierum in senectute sua bona collcclus est ad pa-
rumduorum fiiiorum Abraham,alter dieiturlsmael, tres suos. Doniine, quot suiit dics servi tui Isaac,
alter Isaac. id est bonx volunlatis? Scptem quidem ad minus;
Isniael Yeius est Teslamentum, et cst quasi ve- quod autem amplius est a bono est.
tusta via et media. Neininem enim ad perfectum Ilorum primus dicitur indicativus, secundus
addiixil lex; viam tamen exhibuit, iicet viatorem oplativiis, lerlius imperativus, quartiis conjuncti-
perducere nequiverit; cuguiiionem enim maiidati vus, quintiis infinitivus, scxtus compleiivus, septi-
divini, quam lex docuit, quid aliud quam viain Dci inus rcmunerativus. Indicativus conlitetur, optati-
diximus? Ismael itaque, id est populus antiquus vus gcinit, imperativus obedit, conjunclivus Deum
Juda!oruin, coepit ambulare viam mandatorum Dei; ei proxiinum diiigit, inliiiitivus nunqiiam a Deo
sed pondere carnium, pellium, cilicioriim, cortina- q reccdit , completivus humiliatur , remiinerativiu
ruin, labuiarum, columnarum, tabularuni lapidea- quiescit.
ruin fessus , in legem juslitiae non pervenit. Ex Iii-Jicativo dicitur: Fiat lux (Gen. i, 3); optativo:
operibus enini legis, id est cseremonialibus, vel sa- Fial firmamentum in mcdio aquarum (ibid., 0); ini-
cramentalibus observantiis, non jusiificabitur omnis pc-rntivo : Congregentur aqua', quce sub coelo sunt in
homo {Ilom. iii, 20). lucumunum, c.lc. (ibid., 9); conjunctivo: Fiant /«-
Namque alia sunt moralia in lege opcra, alia sa- minaria in firmamento cceli (ibid. ii); inflnitivu :
cramentalia. Moralia, non concupiscere rem

ut Producant aquce reptile anim(e viventit, et volatile
proximi sui. honorare palrem et malreni, et similia, snper ierram (ibid., 20); completivo : Faciamus ho-
quae cuin fide et charilaie servata justificant et per- minem ad imaginem et similitudinem nostram (ibid.
ducunt ad Deum. Sabbaium vcro observare, cir- 2G); remunerativo : Requievil Deus die septimo ab
cumcidere carneni immolare
praeputii sui, viliiluni univcrso opere quod patraveral (Cen. ii, 2).
et similia non justificant, iieqiie perducunt. Ve- Confessio ergo est in luce ;
gemitus in luediu
iieruiit tamen ista usque ad niediam viara, id est aqiiaium ; obedientia coiigregat aquas, qux sub
usque Joaiinein, quia lex et proplielia usqiie ad coclo sunt, in locum unum , et germinavit herbam
Joanneni Baplislam, nec poluit nilra Isinael pcr- ^ virciitem, et facienlem seinen, et lignuin pomife-
gere, id esl filius carnis, qiii iilleiam tauiuin ser- rum juxla genus suum ; dilectio Dei et proximi,
vai, quia in terrain promissionis, nec Moyses, nec duo magna lumiuaria in firmainento conli; perscve-
Aaron populuin introduxerunt. Jesus [Josue] autein rantia prodiicit replile aniinx viventis, el volatile
Jordancm iransivit, et seciindo populum ciicum- supcr terram ; humilitas, homincm ad imagineiu et
cidit, nova exspoliationc peccali, in bapiismale similitudinein Dei facil; remuneratio xternain
Chrisli novum inchoans testamenlum, et per re- quictem tribuit.
promissionem, sive remissionem peccatoruin ge- Confcssio ut lucem priinain faciat, indicativi sui
nerans Isaac. iiecpersonas minuat iiec tenipora. Tics enim per-
In nativilaie vero Isaac dicit Sara : Risum fecit sonas habct indicativus, id est primam, sccundam
mihi Dominns (Gen. xxi, G). Idcirco, fratres cha- etterliam. Tempora sex, idest unum praesens; tria
rissimi, tota sancta Ecclesia, quia veiera trans- praitcrita, id cst imperfeclum, perfeciiim, et plus
ierunl, et nova facta sunt, hodi«) in voce exsultalionis quam perfeclum ; unum quoqiie futurum. Plaii«
(85) Rcg. SS. P. Bcnedict. c. 7, in-8. humil. gradu.

70i RERMO XXI. — IN FESTO S. BENED. ABB. 7(!2
prima persona est iii peccati perpetratione, ser- A Dei; pcr imiialioneni ad imaginem; per consunnna-
penliiia suggestio ; secunda carnalis (Jelectaiio ; icr- tionem gratiarum ad siiniiitiidinem, ut sil imago in
lia aniiiix consensus vel operaiio. Has debet indi- lai)ore, similitudo in re<|iiio.
ciiliva confessio prof»Tre in iucein, et congnmni Septima enim sequitur requies, in qiia dicilnr
his adjungcre casum, ut diaboio assignct snggestio- Vt requiescant a laboribui suis (Apvc. xiv, 45), qiiid
nein ; suae fiagilitati doleclationem ; suie cuipje con- tunc? LfVtare, Jcrusalem, elc. Quid tunc? Isaac
scnsuiu seu operalionem. Ipsa quoquc teiiipora sic risus, jubilus, vor. exsuilationis iii labcrnaculis justo-
ad angucm coniprclicndat, ut non solum praeseniia, rum,conviviuin magnumquando Josepb coniesturus

sed ctiam prailerita imperfecla, praeteiita perfccla, est cuin fratribus : quando el ipse filius subjectus
ct pra;leriia plus quam perfecla disiincle aperiat. eril ei, qui sibi subjecit omnia. Lcetare Jerusolem,
Ad iinperrccluin prseteritum pcriinent, quae heri quia Ismacl cum Agarexpulsus est in inforno in-
et hodie mala fcci, de quo dicitur : Adhuc esca: fcriori. Lcetare, Jerusalem, quia Isaaccum Sara dics
erant in ore ipsorum, el ira Dei ascendil super eo$ et annos complevit, nl ad longitudincm dieriim ve-
{Psal. LMviJ. 31). Ad praeteritum perfectum per- niret, et cum angeiis in aiternitale regnarct. Tni
tinent,qux hoc anno vei proxiniis diebus niaia Ismael passibus recedit, quot Isa.^c accedii. Re-
commisi, et quorum desiderium in me jam ces- ^ cedit cnim Ismacl ad Babyloneni, cujus cst civis, id
savit de quo dicitur : Delicta juvcniuiis mav el igno- estad confiisioneni infenii. Undedicitiir i» Psalmo:
ranlias meas ne memineris {Psal. xxiv, 7). Ad pra;- CowDtT/aHfar in infernnm onines yenies quu: vbli-
teritum plusquam perfectum pertinent quse inpiie- viscuutur Deum {Psal. ix, 18).
ritia feci, vel quorum pene niemoria elapsa esl a Sicul autem Isaac dies acccssionis . vel perfec-
mente mea, de quo dicitur : Ne memineris iniqui- tionis dici possunt : ila dics Ismael dicunlur <lie»
tctum mearum antiquarum {Psal. lx.\viii, 8). Ad recessionis et defectionis. Horiim prinius diciluy
praesens periinel quod adhuc vel aclualiter com- caiciias mciitis, de qiia dicilur : MiAil (enebras et
initto, vel cogilatione concupisco ; dicitur : liepleta obscttravit eos {Psal. civ, 28). Secuuda erior, de
est matis anima mea, elc. {Psal. lxxxvii, 4). Ad fu- quo dicilnr : hnmisit cis Dcus spirilum erroris
turum quodammodo pertinent, qiioium opportii- {II Tliess. II, li). Teriia lallacia, de qua dicit mahis
iiitalem exspecto; de quo dicitur Venient dies lu- : spiritiis : FA erc spiritus mendax in ore omnium
etus Patris mei, utoccidam Jucob {Gen. xxvii, 41); prophetarnm {II Par. xviii, 21) : et erunt qui se-
haec omnia in luce confessionis deniidanda sunl, ducuiii. cl seducuntur pirecipitali. Ou'»'». odinna
iit nec porsona tacealur, ncc tcmpus abscondatui Dci vel coiilemptiis, dc ifno Apostolus : Deum non
C
Sequitur gemilus, qui sicut flrmamentuin es( in fflorificaverum {liom. i, 21). Sexta contumacia sivc
medio aquaruin, ut dividat aqiias ab aquis, et rc- obstinalio, de «ua dicitur Tu autem secundum du- :
spicit ad optativum; per aquas superiores accipia- ritiam tuam,et cer mipcenitens thesaurizas tibi iram in
rous culpas prxcedentes; per aquas inferiores cul- die irce revolutionis {Rom. n, 5).Septima, sepultura
pas sequentes. Gemitusergo noster adeo debet esse in inferno, de qua dicitur : Morluus est dives,et
flrmus ; ut si quasi murus, et a prioribus nos per sepultus esi in inferno {Luc. xvi, 22). Ecce Ismael
poenitentiam liberans, et a scquentibus per cau- habitat in lenebris, de quo dictuin est : Ejice ancil-
telam observans. lam et filium ejus {Gal. iv, 30).
Tertioloco sequilur obedienlia, qiiae ab impera- Isaac autem ore pieno ridet, et ad risuin horta-
livo procedit; inferioribus enim imperat ûi siipe- tiir socios gaiidii siii, dicens : Laetare Jcrusalein,
riori obedit : congregat autcin aqiias qua: sub coclo Lwlare, sterilis ; erumpe et clama, quce non parluris
sunt in locum unum, quando totam collectionem quia multi ftlii desertcc, magis qunm ejus qucc habet
desideriorum rcfrenat ad naturalem sniriciciitiam virum {Gal. iv, 27). Inler istos lilios, id esl inter
;
et tunc germinat hcrbain vircnlem, in bono pro angelos, et omiics Dei sanctos, annumcret nos pri-
posito sanctae religionis ; lignumque pomiferum, in D mogenilus moi tiioriiin , et Princcps reguni terrae,
operibus pietatis. Jcsus Cliristus, qui vivil et rcgnat, clc.

Quarlo loco seqnitur dilcctio Dei et proxiini, quasi SF.UMO XXI.
duo luminaria magna in firmamento coeli, id esl in IN FESTO SANCTI DKNEDICTI ABBATIS.
snediocordis; quibiis dies et nox illuminantur, id Omnes filii viri uniua sumus; paciftce venimus, nec
estbona nostra tanquam dies remunerantur, mala quidquam famuli tui machinantur mali [Gen. xlii, 11).
tanquam nox delenlur Charitas eniin operit muUi-: Duriora passus Joseph a fratribus, ore, noii corde;
tudinem peccalorum {I Peir. iv, 8) verbo, non animo, dissimulando mansuctudineni,

Quinto ioco sequitur perseverantia quae respicit non vindicando venditionein , durius loquitur ad
ad infinitivum, ct debct producere ex aqiiis replile eos dicens : Exploratores estis; vt videatis infirmio-
animae viventis et volatile super terram, id cst ex ra terrx, venistis {Gen. lxii, 9). Al illi quiLus niy-
alTectionibus appetitum virlutnm in corde, ct vir- sterium latcbat, et vultiim fraterna dominatio in-
tMtem contcmplationis in exhibitione. speiala ce'abat, furorcm opiiiantes, non tentationeni
Sexto loco sequilur coinpieliva humilitas, qiue ant fraternam ccrreplionein, dixeriint : Konesttta,
hoMinera rcformat ad imaginem et siniiJitudinem Lomine,serri tui veneiunt ut emerent cibos{ibid.lO).
703 PETRI CELLENSIS SERMONES 704
Deinde ad oapfanlainbenevolcnliam illius. subdunt: A o Juda, meliorcm facere conditionem Domini, non
Oin)tes fiUi viriunius sumus, etc. {Gen. xl!i,U), dclerioreni; res el substantiani Domini dispeiisare
Quia paironi nostri D. Bcn»idicii abbatis solem-, fldeliter el prudenter ; noii personam ejus et vitam
nitas instai, quoniodo hoc de vcteri historia suni- adimere criideliter el procaciler. Sed forie legerat
pt!ini, et festivilatiPatris nostri, el nostia; piofes- vel audierat quod fratres vendiderant Josepli in
sioni congniat, enodenuis. Granum frumenti, panis iEgyptum ; sua itaque avaritia compensare voluit
viviis qni dc coclo dcscenderat, nuper de virginc illorum invidiam. Sed minoris fuil illorum invidia,
natiis Jesns, iii iîlgypto fngerat; et tanti liospilis quam istius avaritia; iste enira inimicis noniinnm
pr.-esenlia, lerra salsuginis prius et inliabilabilis, ad mortem osculo, vili pretio, portans loculos ejus,
visitata, iiiipingnala, inebriata, fecundata, cocpit vendidit. llli fratrem qui accusaveral eos apnd pa-
almndarc hiinienlo, et esurientibus aliis, vendore Irem, Ismaelitis pro bonis speciebus, ul inler alie-
alimenla rcligionis. Lnde nusquani fertilior, niis- nam gentem viveret dederunl; et illi locum habue-
quam ferventior posl resurrectionem Cbristi exubc- runt pocnitentise ; iste sibi inflixit prsejudicium
ravit seges eremitarum et monachorum, quam in desperationis el amentiae.
.^^gyplo. Transfcrimus itaque specialitatem ad uni- Ulique tamen Joseph, ei ille cbarus filius Jacob,
veisitaiem, quia nec sola iEgyptns, sed etiam totns et iste dominus regnans indomo Jacob in aeternum.
inundus intelligitur pcr ejus interprctationcm. non abscondit frumentain populis, sed aperit bor-
iEgyptUs sonal tenebras ; lias tenebras incoluit B. rca, prius pro pecunia, postea pro animabus, tertio
Dcnedictus in specii, in solitudine, in raritate pro suis libertatibus. Sic Christus cuidam dicenti
liominum habitans, sicut passer solitarius in tecto, Magister, quid faciendo vitam atteruam possidebo ?
sieut nyclicorax in aomicilio, sicut pellicanus in soli- Ait : Vade, vende omnia quw habes , et da pauperibus,
tudine [Psal. ci, 7). et habebis tliesaurum in coelo {fMc. x, 25). Ecce pe-
ab otiosis et vacuis, ut
in solitudine, nt sileret cuniam totam accipit. Alii vero dicenti : Magister,
non offenderctur aspecius vanis el variis sxculi le- sepeliam patrem meum, et sequar te, ait : Sine tnor-
nociniis; ul auditus non implerclnr detractionibus tuos .'iepelire mortuos suos, tu autem vade el annuntia
et vaniloquiis. In domicilio, ut abstineret a deliciis, regnum Dei [Matih. viii, 21). Hic quasi animalia de
ut mcmor esset suae fragilitatis el mortis ; nt exlra giegc naturalium alTectionum carnalem affectum
non inveniens locum delectationis, ad meiilem sem- possidebat, sed el hanc possessionem prxcidil ab
per redirel ; ct ibi frucretiir et piiritale mentis. animo Christus, non ul omnino afledio pereat sed ,
Intecto, ul cum animalibus jain corpore exutis, "•^^dDominum transeat, Alibi quoque ait Si ûu
c :
spoliand») se a corpore, levarct se super se, ul cum "«^* P<'«' »"« venire , abneget semetipsum ; et tollat
angelis Deum laudaret; nt Deum in speculo et crucem suam, el sequalur me {Luc. ix, 23). Sic
aenigmate conlcniplaretur. Non odio lucis, sed cau- ilie Pelrus, ciri dictiim est : Scquereme {Joan. xxi,
tela fugiendx clationis, in anlris seu cellis abscon- 19), imperium. consilium, et beneplacituin Doniini
dilis se reponunt sancti. Nemo enim quieti dans implens, ait * Ecce nos reliquimns omnia, et secuti
operam, radios solis (|uaeril. Unde Jeremias ; Diem sumus te, quid ergo erit nobis? {Matth. xix, 27.) Sic
hominis, id est favorem, non desideravi, tu scis Pauliis servus Christi Jcsu, omnia reputat ut sler-
{Jer. XVII, 16). Dominus quoqiie in caligine habitat. cora, ut Chrislum lucrifaciat.
et latibuium incircuituejus. Pr.-ecipilenim in Evan- Notanduin quoque quia in pecunia propter iina-
gclio, dicens : Tu autem cum oraveris, intra cubi- ginein signalam ratio, quae est iinago Dei signatur,
culum, et clauso oslio, ora Palrem tuum :ctabscondc ut icddantur Deo quse Deisunt. In aniinalibus*pro-
eleemosynam in sinu pauperis {Matth. vi, 6). IJbi ptcr appctitiim ventris et guke, sensualilas intelli-
Jion videt homo hoininem, melius vi«Iet Deum, qui gilnr, qupe mater est carnaliuni desidcriorum, ul in
nunquam bene videtur, nisitolus oculus mundctur. roticiilo jecoris, ct rcnunciilis, qu?c cremanda sunt
el tolus ipsius visioni mancipetur: hoc intempcsta» D in igne altaris, praedicta inortificemus, quatenus
noclis hora expertus cum sub uno
B. Bencdictus; veraoilerdioamus : Delectatio [Vulg. meditatio]cor-
solis radio , omnem mundum coUectum conspice- dis meiin conspectu luo semper{Psal. xviii, 15). Et :
rcf(8G) Tu possndisii renes meos {Pml. cxsxviii, 13). In ven-

Joscph hic dominatur, Josepii hic dispensat ali- ditioiic libcrtalis, surama oonsistii nostrae lib^^ra-
ineiita univcrsa; terroe ;
qiiia oculi omnium in te spe- (ioiiis. Jnre itaqne originario, inale utimur, bona
rant,Domine (Psal. cxliv, 15), qui carnem tuani, « bono, ot bcnc ooncessa nobis iibertaie.
sanguincm et aniinam dedisli, ol parvo pretio Jnd;cis Tria iinpediunt benc uti. llostis aslntia, carnis
per procuratorem, imo proditorem tiium vondiÎisti. leviias, anim.T iinpatieiitia. Hosti> iripiitiler dcci-
Nonenim iu te poiestatcm halicict, siout nec Pila- pit, spooic compassionis , speoio consultationis,
lus, nisi datum ei cssel desuper. Quid, inqiiit Judas piomissionc ambitionls; specio compassionis, ul
Scribis et Phaiisjeis, vultis mihi darc, et ego vobis ibi : Dic ut lapides isli pnncs fiunt {Matih. iv. 3):
eum\(radam? {Mntlli. xxvi, 1.^.) PiocMn.loris est, specie consnllalionis, ubi dicit : Miitc tc deorsum :
(86) B. Grcg. dial. 35, in viia S. Ben.

70i; SERMO XXn. — IN ANNUNT. POMINIC. m
quoniam angelis sui$ Deus maiiduvil de te {Matllt. iv, A gralias agi'ns dc collalis silii bL-iieficiis. Esdras It-
6) ;
prumissiune ambilionis, ut hwc omnia tibi dabo ^'itin eo dislincle et apeiie supcr gradum lif^neum
{ibid. 9). Carais leviias vcnil de <:ondilioiic, de crucis; ubi milcs lulus Christi lancca aperuit; ei in
torruptione, de consuetudine. De condilionc, quia sanguine el aqua, accensa siint omnia Christianae
•Je limo esl ; de corrupiione, quia vitiosa cst ; de fidei luminaria, ut nihil esset opertum, quod non
consuetudine, quia incurvala est , nec poiesl sur- rcvelaretur. Paulus dehoc libro audivit arcana illu
sum aspicere. Animae impcritia itidcm triplex, quia qux non licet homini loqui, scd admirari, unde ait
se ipsam unde, quando, et qualis lacla sii non no- altitudo diviliarum sapientia; ei scienti^ Dei!
vil, ut ulrum prspdestinata sit; vel si praedcstinata, quam incompreheusibilia sunt judicia ejus, el tnre-
quando de corpore exilura. Ut ergo certa deinccps, stigabites vixejus! {Rom. xi, 35.)
caiita et secura sit possessio libcrlalis, in manu Dei De hoc libro angelus Gabriel niissus a Deu ad
collocemus iliam, quia justorum animte in manu viiginem desponsatam viro, rui nomen erat Joseph,
Dei sunt; etnon tanget illos tormentum malitia; {Sap ct nomen Virginis Maria, epistolam detulit, cujus
III, 1). Tormentum malilix cst passio carnis, elatio
talis esl saluiatio Ave^ Maria, gralia plena, Domi- :
ab his non timea-

cordis, tenlatio bostis. Ut crgo nus lecum, elc. {Luc. i, 28.) Uevera haec paginula
mus , qua sunt negotium perambulans in tenebris, b de corpore illo libri grandis et Novi ac jeterni Tcsta
dxmoniura meridianum, sagitta volans per diem menti sumpta, publicutn et couimuiie omniuin con-
dicamus cum apostolo Petro : Ecce nos retiquimus tinens negolium, et illam, cui destinatur, aniuenli
omnia {Matth. xix, 27). Omnia, nihil proprium re- gaudio Ixlificnt; et nos dc quoniin libcralione agi>
tinentes, nihil illicite accipientes, nihil cupientes; tur, in diem solemnein non indecenler excitat. Stii-
sic Christus in novacula conducta pilos capitis et pendum dictum imo causa dicti scrutanda, et sin-
barbae, et etiara peduin in monachis suis rasit, di- gulis diebus atque horis, cum toia flde et devolione
cens : Exeuntes de civitate, id est de muiido, etiam veneranda : Ave, Maria, gralia plena, Do7niuus te-
putverem pedum vesirorum, id est rem quantumlibel cum. Quid proinde giatiai deesse potiiii, ubi tolus
parvam, excutitede pedibus vestris {Matih. x, 14), sancti Spirilus alvciis, cuiii septem rivis suis, coadu-
id est in usu, non in aOectu, nccessaria naturx ha- natus tanquam in iitre, in utoro virginali, mansio-
bealis. Rarium meatum fecil? Totus nanique cuin Vcrbo
Isia reriim exspolialio, aOectuuro castigatio. ve- incarnato accessil; sed eo nalo non abcessit. Kabi-
stigiorum Dei sancia connexio, facit nos omnes fi-
tavitquidem in Filio tota ejusplenitudo diviiiilatis
lios viri unius, aui Dei Benedicli, aul Denedicti Matre omni
corporaliler; sed et in pra; alia ciea-
servi ; Deus enim volunlarie genuit nos verbo veri- ^
tura plene ei singulariter. Visne haurire ex puleo
tdtis. El Benediclus per Evangclium genuit nos in
virginis, peccatis tuis indulgenliam, tentationibus
Christo iesu, ut id ipsum dicamus omnes, ei non temperamenlum;
medelam; flagellis insidianti ad-
sint in nobis schismata; sic enira sequitur : Paci-
versario repagulum? Hydria plena est usque a«l
fice venimus, quia beali pacifici {Malth. v, 9). Nec
summum, nec deficit hydriafarinx; et lecylhus oloi
quidquam famuti tui machinanlur mali, ul siiniis
non minuitur ab hora suse conceptionis, usque in
sine queiela apud Deiim et apud homines. Sic ait
hanc vel uliimam praesenlis saiculi diem el horain.
Joseph : Exploraiores estis. Absit mendacium a
Miserrime, infelicissime ideo Cliristus balsama gra-
verace, imo a veritate Est nauique et bona explo- copiosa bencdictione hiiic
!
tiarum suarum refudit
ratio et mala. pronul abessel subsidiiim
lavatorio peccatorum, iie
SERMO XXII. lapsibiis suoruni fidelium, sed de faciii ct inconli*
IN ANNUNTUTIONE UOHIMCA I
iienli impulsus rcdires, dejeclus resurgeres, serpen-
Sume tibi librum grandem {Isa. viu, 1).
tino morsus veneno, non dcspcrarcs.
Mens divina liber grandis est; in eo sunt plura Denique in hac plenitudinc gralise, tanquam in
volumina sententiarum , sernionuin et actionum j) balnco Dominus salutein noslr;ini operatur, emun-
suinmx et adorandse Trinitatis Dei. Ibi prsedestiKa- dans lepram Nr.aman id est Adam, aquis islis Jor-
,
tio nondum creatio jam ad esse

existentium, ibi danicis, naturam separatam a culpa; induens sto-
prodeuntium, ibi distinctio bonorum et malorum ; lam priinara, et expediens compedilum libcruin ai-
ibi bonorum electio, malorum reprobalio , ibi voca- bitrium per fidem ct cnoperalricem graliain. Voca-
lio prsedestinatorum, ibi justificatio vocatorum, ibi turenim Filius virginis : Yelociler spotia detrahe,
glorificatio juslificalorum, ibi praescientia peccati cito prwdare {Isa. viii, 1). Spolia quibus cxspolia-
Ada;, per quod introivit mors in munduni ; ibi Vir- tiis esl honio ille qui descendebat a Jerusaleui iu
ginis Mariae prseparatio el Verbi iiicarnalio ; ibi hu- Jericho, el quia a maliiinis raplorilius sunt sublala,
luani gcneris reparalio et aiiiissa; feliciiaiis recupe- cl pnenalibiis lalrocinioruni suoruni repositoriis
ratio. in Apocalypsi et in Isaia signattis est libf r coi!>iigni(I;i, forlior ille ariiialus ci pclens in pr:«iio.
ore inox litispiliuKi viiginalc ingreiliciis. viiidicavii;

iste, cl Eicchiel expanso i!locib:Uiir. lii (iiiidein «
habel mel; venlcr aulem ejus amaricaius esi, qiiia ni;il;c fidei posscssori dolraxil; (luaiido cl sibi unicn-
coelestiumbonorumjucundaest possessio, sed dura do naturam nostram sanctificavil, cl sanctificando

iiegotiatio. Job in hunieris suis offert illum jiidici; univil Xclociler cnim cjirrit sermo ejus {Psal.
:
cjLLVii, 15), ciliiis el facilius sua omnia coniplens A oneribus suis, quibus a peccato Ad» lanquam fenore
opera, quam aliquis bomo sua verbo profcrat co- grandi uppressa, solveie debita non prxvalens, in
giiaia. exlreniis agebat. Ciementiam illam non exspirasse
Sed quis est slylus boininis? Stylus altcra sui credimus, sed seniper miris et novis succcssibus,
parte acula impriiuit quoslibct cbaracieres cera», conlinuatani ad noslra, et ad futurorum sxcula,
aut cuilibel molliori maleria; : altcra plana, quod quatcnus novam segelera de hoc agro, in horreis
displicet, complanat ei delct. Hoc Jesu oOicium sempiternis cvehat; seminando gratiam, rigando
fuit in carne mortali, eiadicare ulique vitia et vir- per evangelicam doctrinam. Dicamus itaque Filio
lules plantare. Vocaberis, inquit Isaias, adificalor hominis, Filio Virginis : Velociter spolia delrahe, ve-
sepiumt avertens semitas iKiqmlatum {ha. Lviii, 12). tustam pellein nostram, quam depcccatoprimi pa*
Videslyluin pnngcntem : Pcenilenliam agite{MattU. rentis coniexuimus, et quotidie deterius vivendo
111, 2). Vide delentem : Dimissa sunt ei peccala multis actionibus corrupimus, cito prcedare, ut de
multa, quoniam dilexit multHm (Luc. vii, 47). Et poiestate diaboh nos eripias; et qui odio hab s ra-
item depreliensae in adullerio : Mulier, ubi sunt qui pinam in holocaustum, non rapinam arbitratus es
te accusabnnl? Nemo te condemnavil? Ncmo, inquit. esse te sequaleni Deo. Fac de nobis rapinam, ut
Domine. Nec ego te condemnabo (Joan. viii, 10). ^ charilale violenlissima, nos a nobis exiias, el co-
Pupugil eiiani siylus iste honiinem ut rediret ad dem loro consirictos, ad te pertrahas ;
Qui vivis et
sc, dicens peccanti : Adam, ubi es? (Gen. \i\,9.) regnas, etc.
Pupngit post peccaliim dicens : Pulvis es et in pu/- SERMO XXIIf.
verem reverteris (ibid., 19). DiMiique sigillo totius IN ASNfNTlATIONE DOMINl II.
honeslatis fraclo, cum incveienler ct incontinen- fJmbilicus tuus crater lornalHis, nunquam indigens
ter peccaiido corrupissel oniiiis caio viam suam, pocutis (Cant. vn, 2).
tactus dolore cordis iiilrinsecus , complanlare vo- In libiis sive ihesaiiris nunquam fallendae pisede-
leivs omnem Scripturam generis huniani, ail : De- stinationis, praicipue singiilarem, et singulariter
lebo liominem de sub ccelo (€en. \i, 7). incomparabilem tlicsaurum sapicnlise et scientiae
Sed mira misericoidia; recordalus; ei miiius vo- suae Deus in B. Virgine Maria ah ajterno congessit;
lens incarnatus pungcre; uiique ad poenitinliam, in finc saeculorum resignavit; sine fine in summa
non ad punienliam planutn cominuiavit, ul in ho- coelorum arce collocavit : ubi opes hactenus nulli
n»inepeccatum deleret, et naiuram sorvaret. Omnia commuuicntas intromisit; ubi omnium pretiosorum
siquidem quae in Ecclesia celebrantur sacramenla, ^ lapidum gloriam insignissime conglomerans, ad
uno suo efTectu, quidquid hoino stiillitia, id cst in complemcntum totius honoris ct snpereflluenlis
tirmitate seu etiam malitia sua inale sciipserit com- magnificcntia!, se ipsum, in qiio siint omnes Ihe-
jtlanare; cum Dei graiia praivalent, ne exigantur in saiiri sapientiae el scienli% abscondiii, annumera-
judicio, quae ante judicium cum flelu peccatoris vil. Cherubiin igitur glorix obumbrantia propitia-
coinplanaverit sacramentalis operatio. Nam hujus torium, adjunciis sexaginla ex fortibus Israei, ad
styli Scriptura talis est : Velociier spolia detrahe, hunc thesaurum sive lectulum suum ciistodiendum
cito praidare. Velox diviiia bonitas ad rcmissionem, deputavit; atque ut solis fidelibus, el devoiis sibi
larda ad severitalem. quoties minatur ne feriat; viam propalarent, mandavit.
quoties verberat neoccidat; quoties lemporali morle Ad limen itaque hujus sanctuarii, alis submissis
praeripil innocentem, ne perdita innocentia cuni de- per humililatein ; ct capite ad collum retorto per
sccndentibus in iacum projiciat! Avertit faciem continuam devotionem praedicantes gloriam Dei, et
suam ne videat peccantem; videns iniquitatem dis- venerantes scabellum Divinitatis adoremus, quo-
siinulat, exspectaado correctionem. Jam in cruce niara sanctum est. Quidquid in ea apparet , quid-
€t morle posito latroni, extremae voci in confes- quid latet, sive quod in ea natum est, quia de Spi-
sione, aeiernae rependitpraemia vitae: Amen, inquit, j) rilu sancto est. Joseph tanti solis vix fert splendo-
dieo n'6i, hodie mecum eris in paradiso (Luc. xxiii, rem, tanti mysterii vix sustinetadmirationem; ante
45). sumtna pietns! quot inillia annorum non suf- fenestras stat tremulus, pcdem inferre recusat ca-
ficcrent expiare animam latrociniis pollutam , si di- stissimus; opprimitur enim gloria majestatis ejus,
slricte cum ca ageretur, et tu nec annum ponis, nec quam videt Deum prxoccupasse, et solis usibus suis
menscni, nec sallcm alterum diem; sed : Hodie, in- signasse et assignasse. Denique angelico certifica-
quis, mecum eris in paradiso. Aheaiit sibi crudelia tur alloquio, nullum incurrens dispendium de dila-
hominuin edicta, evanescat pharisaica justilia, quae tione lidei,quam non concepit nequitia mentis, sed
omnla gravia et importabilia imponunt in humeros iminensitas operis. Non enim veritati opposuit pes-
huminum; digito auteni suo nolunt ea movere (Matth. sulum dilfidentiae, sed incrustabili consilio malnil
xxni, 4). se non ingerere, et exspectare a longc exitum rei,
Misericordin enim, qua plena est terra, digito qujc daudebalur sub signaculo fidoi. Quod si Joseph
suo, ol brachio in cruce passione propria, aflixit vallatus aucioritnte maritali, dominam et conjiig«m
omnia ad Dcum conversorum peccata, ut alleviare- suam a limine salutat, apprcînquare trepidat. Quid
lur hu.Tiana natura, per ipsum redempia, a cunctis ego in anima iminiindiis, carne poHutus, quibiis
769 SERMO XXIII. — IN ANNUNT. UOMINIC. rjo
lalais nominabo, quibns oculis vidobo illam. quac A ol supra coiisueUi<liiieni loro imniaculato, Virijoet
relringil cliam puras saiictoruni acies; qiiii* pulclira Mater Dcuin et liomincin gcnuil. Cratcr esl, id est
ut luna, electa ut sol {Cant. vi, 2). angclicos qiioqiic scyplius Josepl» iii quo aiignrari soict; dum lan-
cxsup(Mat liilgorescl splondorcs? Scd perfecla clia- quam quodain atigurio vires mirabiliuin suoriim
ritas foras mitlit timor,Mn {I Joan. iv, 18) ; s(!<I cxperiri cocpit, illc qiii f;icil mirabilia magna soliis
preccdens devolio cxlcnnnl pi'Xsuinplioiicin. in virginali conccplii ; «bi iinum fccit siipra natii-
Rejcclo igitur in noininatione uiiil>ilici consnetu- ram, alterum vero supra omncm scicniiam. Supra
dinario, el vulgari cogilalii, cum dcbil;i revcrcnlia naluram eicnini esi virginem concipcre; siipra
,
ingrediamur sanctuariiini Dei, ct eo aneclu loqiicn- omncm scicnliam, Vcrbiiin liumana; iiaturre indisso-
do contingamus in Vir;,'inc noslra, meiiibra qiia' iii luliilitcr couniri. Tomatilts eal crater isle, quia in
aliis dicunlur inhoncsta, quo rapimiir ciim liacla» omnibus Dco complacuit : in oiunibiis divinis man-
nnis angelica minisieria, ni ipsiiis Hci intcllcctiialia dalis obedivit , in oinnibus iricprebcnsibilis fuit.
menibra? Dical igilur de Domina noslra Sapicniia Manus tornatilcs aiiiea; plenx hyacinibis, tnrna-
tn Canticis : Umbilicus tuus crater tornaiiiis; ct vcrunt ct fonnavcnmt craterem istum. Undc in
cxcipiat dicUim sacranicnlale inens casla, puro cor- Psalmo loquilur Manus tua; feccrunt me, et pla-
:
de et scnsibus castissimis. Notandum autcm qiiia B smavcrunt me totum in circuitu {Psal. cxviii, 73).
unibilicus sxpe in Scriptura nominaiur. Alibi um- Vere lotum in circuitu, quia tornalilis consuninia-
bilicus terrx {Jud. ix); alibi umbilicus ollx, qiii non tionc lcgis ; in acmulatione angelicse puriiatis ; in di-
esl praecisus in die naiivitatis cjiis {E:ecli. xvi), et lalalione cordis ; ealcnus ut continerLt Deuni qucin
alibi forlitudo Leviathan dicilur cssc in iimbilico non cspiunt cosli conlonim ; miro modo versa vicc
veniris ejus {Job xl); et hic : Umbilicus tuus cratcr ct Deus suis circulis inclusit cratercm istum, crcan-
tornatilis, nunquam indigens pofM/is.Postpositis vero do Virginem sanctam san-
, sancliorem operando ,
terrae, et ollx umbilicis , atlendamus in Leviathan clissimamque semper conservando el ipsa uicro :
umbilicum malitix; et in Sponsa umbiliciim graiiae; incarnalum Deum geslavit, cl natiim non seniel
quateniis maliliae excursum, gratix occursus com- beatissimis bracliiis conlinuil.
pescat, et vincat sapientia inaliliam, nalurse huiua- Irrigala igitur de pleniludinc plena gratia, inun-
nx damna resarciendo , et opera malitiae de- datione rivulorum suorum arngelicas virlutes dc-
slruendo. ^^navit, divitesimplevit, paiiperibusabsqiieargenio,
Ubi ergo prima spccics mali post peccatum in ct absque coinmutatioue pocula indulsit. Esl
ulla
primis parentibus apparuit; ibi scdcm et principa- enim nunquara indigens hxc est illa Rebecca,
tum niisericordissima graiia in B. Viigine colloca- ^ puella nimis pulchra, quae, deposita hydria de sc»-
vil ; arefacto eniin ci siccalo usque ad primam inno- pulis, adaquavit non solura servum Abrahae , sed
cenliê castitatem (quse nudilatem non erubuit, ncc etiam camelos. Omnes sitientes, venile ad aquas {ha,
in membris se habere putavit qiiod esset velanduin Lv, 1), de fonle et puteo Salvatoris, de quibus ipse
aut verendum) fortc libidinis et luxurice, qui plcno bibit et omnis famiiia ejus. Plane inebriatum Deum
gurgiie in iiliis Ad;e superellluebat, donec rosa no- reputo, propter exinanitionem , et nudatum vesti-
stra in Jericho plantata, hiemales destituit paludes mentis gloriac, quia babiiu inventus est ut homo;
eitunc a tbrono gratix procedens fluminis impetus quando cerva gratissima gratissimum hinnulum in-
civitatem Dei, id est Dominam nosiram laelificavii ter ubcra sua vino purissimae et sincerissimje con-
sic in ea exstinguens libidinosura ardorem, ut conversaiionis illectum, et atlractum collocavit; etpne
servarel inauditam saeculis fecunditalem. Sic enim vini duicedine, pauperem factum, oculis nostris op-
area sicca, vellus madefactum est, ut in carne vir- posuit.
ginali vitio subtracto corruptionis , eadein Virgo Denique omnes ramllix gentium, hujus Agni san-
gigneret pretium nostrae redemptionis.Quod inanus guine redemplse, lot» et potatae, dederunt vesti-
creatrix naturale indiderat visceribus ct membris p menta sua, id est corpora sua pro vino isto, bajii-
Evae necdii o corruptis, niulierem videlicet concipe- lantes crucera, tanquam botrura in vecte, et lavan-
re sine ardore libidinis, factu impossibile reputabat tes in vino stolas suas, quas fienjamin a Joseph
usus generandi; elicuit auiem vim illam secrelissi- accepit quinque, propter configiirationem corporis
inara de abditis nalurae, obumbrante Spiritu san- humilitatis nostrae, corpori claritatis Dei. In convi-
cio, Virgo Dei genilrix in umbilico suo confringens vio illo ineridiano inebriatus esl Josepb cum fra-
virtutem serpentis antiqui, Chrislum Dci virtutem tribus suis; quia plenum in resurrectionegaudirm,
et Dei sapientiam in utero cOncipiens, non ex con- cum Deiis erit onmia in omnibus, nemo loilet a
cupiscentia viri, sed ex gratia Dei. cohseredibus Christi, et consortibus regni ejus.
Umbilicui ergo iste esl craler; quia uterus virgi- Inlerim vero Umbilicus craler tornalilis est, rj«n-
nalis plenus vino Divinitatis, sicut crater, divinis qnam indigens pocuHs, quia Domina nostra gratia
potionibus aptu<: est. Unde in Psalmo : Catix in plena, bumanis noslris defeclibus compaiieiis, apo-
manu Domini, vini meri plenus misto {Psal. lxxiv, thecas suas nunquam claudit; nunquam miseris
9), id est homineDeo. Tornatilis, quia juxta priraam p;arocinari desislil; nunquam vota humilium sper-
tcrnationein, id est creationem, caslitatem habuit, nil; nuuquam vullum supplicantis a prGpitiatorio,
711 PETRI CELLENSIS SERMONES. l\<i
pro peccalis populi Clirisliani deflcclit. Laboras A niinis, virgoque pulcljcrrima, et incognila viro.qiiae
ad fontem jam descendcras, et onusta rcdiba«i, cum
fone in peccatis et delicis? sed cccc ad osiium
tibioccurreretCabriel arcliangelus nunlius delerens
cxspeclat Maler misericordi*. intendens cui venas
exponat aiixilii. Quaeiendo Chrisluni per plate:is et de desponsaiione contraiienda inter te et Isaac
vicos civitatis discurris, ct non invenis? Sed ecce (ilium Abrahse; quas tibi detulerit inaures aureas,
benignissima illa, qu:e fiiii sui omnia diverlicula ad quas armillas, nun ignorant qui te in vestitu deau-
ralo intuiti ûnt astantem a dextris regis Filii tui.
plenum novit, occurrit et dicit tibi Ecce hicTilius :
meus,ecce iilic Diaco rufus habens iram magnam, Potum aquae pctiit, tribuisti ; insuper et camelos
inalignitalis sua agmen adversus te congerit, aperta ulli-nnca adaquasti : hoc exemplo noii vanc admo-
perseculione, vel occulia tentatione? Sed ecce po- nitus, nullatenus etiain propter enormitatem scele-
teiitissima auxiliatrix occurrit, mediis castiis se rum nieorum de tua gratia despero, malorum per
opponcns , et umbraculum super caput luum in die te sperans correplionem ; bonorum refocillationem.
belli facicns. Quacunque moostitudine pulsatus, hu- El quid dicam, fiatrcs, dc Domina noslra? nisi quod
militer et fideliter Dominam nostram adieris, nun- gralia plena, omiii pctenti sc tribuit, in maiiu ct
quam derelictus, nunquam non la^tus, nunquam non potestate hal)ens tlicsaurus creiestes , et profundum
consolatus redibis. ^ divitiaram Dei semper penctrans et crogans; nun-
Nunquam ergo indigens poculis, vcl excusat se quam tamcn niinucus , aui. evacuans. Adhuc iu
de inopia, vcl absiinet succurrere prse avariiia. carne mortali, mortalium indigentiara noverat et
Quid nunquam indigens poculis? Plane quod di- ponabat; et tamen cellarioruin et horrei coelestis
citur : Clara est, et qux nunquam marcescit sapien- apolhecas pro libitu propinabat, et quibus vellc*
tia {Sap. VI. lo); quod arca de imputribilibus facta distribuere poterat.
est quod
; ;
quod charitas
iguis perpeluus in altari Sed tempus jam est, alterum hujus solemnitalis
nunquam excidil; quod oleum de capile jusli non puteum aperire, el polu s;j5ul'ri ex eo astanies cl
dcficit; quod foliuni iton Uefluit de ligno, quod attendentcs vos reficere. Nolo aulem fraudare vos
plantalum est secus decursus aquarum ;
quod apo- desiderio veslro, el toliere animam vestram ; si diu-
stolis dicilur : Ego elegi vos, et posui vos ut eatis, et lins exspcctatione fastidiosa tenuero fraternitaiein
fructum aljeratis, etfruclus vcilermaneat {Joan.x\, vesiram ; tanqiiam ego dalurus sim vobis ai|uiun
16). Quod farina Sarepienae non defecit, et lecythus vivam, tanquam resignatioiiis lapidem signaUim iii
olei non est imminutus; quod denique gratia Spi- ore pulei;noa hoc atlentabo, neruam in abyssum;
ritus sancti, nec angustias patitiir, si omnibus dif- _ si posuero os meuni in coelum. Quisenim alius re-
fundaiur, nec amplior invenilur, si rarius sumatur. signabit, nisi qui signavit, clavis David qua> aperit,
Sed ciijus saporis, cujus qualitatis, cujus quanti- et nemo claudit, claudit, et neuio aperit {Apoc. iii).
tatis, ciijus pretii sunt pocula ista ? Coolum uiique Certe hoc est iilud magnum mysterium a s?ecuiis
etSpirituin sapiunl. Alba, nigra et sanguinea sunt abscondiiura. Haec sunt illa inceila et occulta sa-
vasorum capacitatem excedunt.etpretium superant. pientisR Dei, qux Prophel:» manifestala sunt, cuia
Quid enim aliud saperet plena gratia, nisi gratiam? ei dit lum est : De fruclu ventris tui ponam super «e-
obumbrata et impinguata Spirilu sancto, nisi Spi- dem tuum{Psal. cxxxi, 11).
rituin reclum,nisi Spiritum sanctum, nisi Spiritum Faieor de inagno negotio magna cxspectatis, seA
pnncipalein ? Quid casta, nisi albutn vinuin ? Quid quasi jamjam incipiet decrescere cl raresccrc flam-
liumilis nisi nigrum? Quid amans nisi rui>eum vi- ina desiderii vestri, nisi talia apposita fuerint, qiue
nuin polatet propinat? Quid avarus inacstimnbilcs advenicniibus undecunque ad missam istam sul£-
divitias pugillo recludet, cum raisericordia nec nie- ciant, el solemnilati respondeant, et vestro appeti-
ritum ailendat nec modum. Seipsam enim gratia et lui satisfaciant : Ave, Maria, qratia plena. Nihii
raisericordia exstingueret, si inoduin et merilum dormiiet in sensibus vestris, sed cvigilala intenlio-
accipientis non vinceret. Non habet pretium, unde d ne, vigilantcr quae dicuntur inleliigite; de cceio
procedit onine meritiim, Jesus filius Virginis, qui enim verba ista allata sunt, iiec a parte qualibet
cum Palre el Spiritu sancto vivit et regnat, etc. ccelorum, sed a summo coelo egressa sunt, el in ore
SERMO XXIV. pne sapientia sua non soloc-

tanti nuntii posila, qui
IN ANNUNTUTIONE DOMIMCA III. cizet, aut deficiat in lidclitate non mulet,

verbo; prae
Ave, }faria, (jratia plenu, Dominus tecam, benedi- aut abscondat qux injuncta suni pne potenlia non :
cta tu in mulieribus; et benedictus fructus venlris tui timeal aerias occursioncs; prx famiiiarilaie dePa-
{Luc. I, 28). Ire ad Mairem fiiluram, Filium ab?elerno de Patre
Plenus malitia, et vacuus graiia, qua temcrilate consubslanlialiler genitum, novo §enere concipien
praesumo alleiitarealiquid profcrre de plena gratia? dum ol nasciiuriim deferat ;
prx liumiiitate Domi-
Sed plena fideeverlo fundum coiiS(i»;nli:i*; cteflun- nam suain reveroiiier saliilel.
}o usqiie ad fa;ces vencnum ninlitia;, ad pcdes gra- Nunlii hujus pia-iogalivaui assignnta legalio prx-
li:i'. Fô quid<;in, o Doinina ! fundo inca criniina, claie designal. Lcgalionein leyamus ct intclligamus.
de mala redundantia ; tu in vase vacuo refunde de Ave, qratia plena. Non jacet ista salulatio. VjK:arc,
tua plenissima gratia. Tu illa es puella decora non jacere debemus ad invcstigationem ejos, qw»
713 SERMO XXIV IN ANNLiNT. DOMINIC. 7li
quidero lani plena esl ; ul nec quidcm cjdco sil A Maria iiescit interjoclioncm dolciilis, quia exccpi.i
otl^ndicuium ea, scd et lam profunda, ut ncc remi- est a rcgula univcrsitalis. Singularis cniin est tam
ges coeli, eam iransvadarc queant. Si simpliciter giali;e quam merili, tain virginitalis quani fecun-
gradiaris, curre, el currcndo intellige, quia plena dilatis, tam conccptu quam parlu,lam angclica sa-
cst gratia Mater Domini, et J»enedicla in mulicri- luiaiione quam deifica prole.
bua, et Dominus cum ca; si proFunda vada quxris, .4ue ergo , sancte angele, cui loqucris? qnod
ut vidcas mirabilia Dei in profundo, et in aquis csl nomen ejus? Estne in coelis scriplum, agnitum
vehemcniibus, inira rimando epistolam coelcslem, cl nominatum? Novi, inquil, cam cx noniine. Quod
ct qualibus littcris, qualibus coloribus depicla sil, cst nomen ? Et nomen virginis Maria. IIoc nonien
tam in liiulo quam tcxtu, polius mirari, quam bencdictuin el exaltatum in omnihus saeculis ado- ;
compreheudere potcris, randuin ci colendum gciitibus, iribubus et populis.

Ave, Marie, graiia plena. Ilic cst titiilus Benedi^ nomen nominabile! o nomen vcneiabilel o no-
cta lu in mulieribus, el bcnedictus fructus ventris tui. mcn seniper nominandiim in periculig, seinper in-
Hic quoque esttextus. Salis auteni dc tiiulo et texiu vocandum in angustiis o nomen sanans palalum !
qui dc scriniis coelestibus digilo Dci scripti, ad nos se nominans! o nomen linguam gralificans se ap-
cflluxerunt. Summam possumiis recolligcre libri pellanteni o nomen liEtilicans se noniinanlcm

!
iiostra; rcdemptionis; de quo in Isaia dicilur : Et Maria, ridet ca*Ium, cum audit Maria. Exsuliat
dabiiur liber nescienti titteras, ct dicetur ei : Lege. Et anima, iranquillaiur conscieniia cum audil Maria.
respondebit : Non possum : signatus est enim libcr Fugit lentalio, si fideliler reciprocatur Maria. Tem-
(/ifk. itix, 12) ; scriptorum coclestium lideras nos pcstas quicscii, si jusserit Maria : unda stat, si
terrigenx nescimus, quia plurimum nolx iilie a nomlnala fuerit Maria.
nostris distant, e( cst nobis tam ignota Scriplura, Sed quid est Maria? maris slclla. Quidest Maria?
quam incognila lingua. illuminatrix. Quid esl Maria? domina. Maria, o

In libro ergo praedestinationis, legere nostrae re- maris slella, o ilJuininatrix, o domina. maris
deiupiionis mysteria non potuimus, quia talibus non timet naufragium qui ad te polest ha-
stella,
lifteris non stiiduimus, neque consucvinius. Pio- bere confugium ; non incurrel Caryhdim et ScyU
phelae autem et patriarchce, summi quidam angelici ''^^"^ voraginem, qui te habuerit propitiatriceni.
spiritus, qui didicerunt quidein litteras illas, et ad umjiram mortis, illuininatrix, secure Iransibit per
plenum, non tamen capcre potueruni cffectum in- *I"<^'" ^" illustraveris, quem lu praeibis. domina,
earnationis, quandiu clausa fuissenl sigilla in Apo ^^^ servuB tuus, non semel, sed iterum ego seiviri
c
calypsi et ideo etiam ipsi dicebant se non posse
;
tuus; nec secundo tantum, sed teriio lilius ancillaj
legere, signatus enim erat liber hunc librum inti- tuae, a progenie in progenies cgo servus tuiis; ego
;
lulavit Gabriel missus in civitatem Galila;a;, cui no~

:
mancipium, ego subsellium tuum, cgo scabelluin
men erat Nazarelh, ad virginem desponsatom viro, pedum tuorum. Si tenipcslas o Maria,
ingnierit,
cui nomen erat Joseph, de domo David; et nomen niaris stella eris ; si nox tencbias induxerit, illumi-
virginis Maria. Ave, inquit, Maria, gratia plena. natrix. Si me in servitiitem aliquis malignorum
Bene illustrattitulus iste materiam sequcntisoperis. spiriiuum, per negligentiam meam proclamaveriJ,
Et si humanus sensus elaborassct adin-
per sxcula lu mihi vera el sempiterna domina, vindlca me in
vcnire vcrbum bonum, verbum consolalorium, tam tuuni, excusa me ut luuin, libcra ut tuiim.
aptum in principio nostr;e redeniptionis, non com- Ave, Mnria : in palatio aeterno, in superliminari
mendasset. templi, in fronie tabernaculi, auditum est et scri-
Non ex commentariis nostrarum adinventionum plum nomen quod non delebitur, nomen quod de-
fsbricari potuit hoc exordium veiboium nuntii an- scribetur a generatione in generationem. Ave,
gelici; sed de corde Patris eructuatum, labiis an- Maria, gratia plena. Plenaria infusio veiiarum di-
gelicis esl ad virginem delalum et prolalum. Sed D vinarum quarum emanatio utrem, imo uteium
,
quid esi : Aveî Pax lecum ; qui pacem non aniat, virginalem implcvit, ut cnngregaret Dominus sicut
analhema sit. Ave. Quid est Ave? sine vae. Quisest '" ''^Jê aquas maris. Et sicut appcllavil congrega-
sine vae? Maria. Quare? quia gratia plena. Ave, id lioncs aqiiarum marifl, sic virtutum coadunatioues
esi sine est pax tecuiii. Quid est sine va»?
vae; id i" virgine Maria. Gratiu plena, non caperet, non
Qiiid est pax tecum ? V* Adse, vae Eva;, sed Marix, concipcrel Jesum, nisi gratia plena. Scinper enim
Ave. Adam in labore; Eva in conceptu habct Jcsus natavit apiid Patrein in niari copiosariim deli-
siium vae. Spinas el tribulos profert vae Ada;; ciarum. Praemisit ergo matri eamdem navem in
dolores et aerumnas va; Evae. Eva in utero inqua natare consueverat, et alluvione gratiaruni
cludit siium vae. Scd quid esl vae? interjeclio do- alveum ejus implevit, ut merito diceretur gratia ptena.
Icnlis. Vere interjectio, nam iiiter mandatum Dei Alyeus istc grutiarum per diein sole adurcnte
et peccalum Ad», ista interjeciio accidit. Inierje- non siccatur, nocte qiioqiic, lunari consunipfiuiie
ctio uliqiie dolentis de bono quod perdidit, el de non minuitur. Adustio solis eam non pi-netrat, nic
nialo quod invenit. Tribulationem et dolorem inveni delraciio lunac -devaslai. Non eiiiin groiia pleua
{Psal. cxiv. 3) ;
qnod esl vac, undc csi vic. Sed esset, si gralia illa peicinucrci , vcl uiobililale pro-
rATROL. CCII. 23
^15 PETRI CELLENSIS SERM0NE8. 716
pria non consislons apud virgineni, vel qualibet A tecum. Quid est hoc? hinc inde fons vitje profliiit-
riinula negligentiarum a virgine rcsilicns. Plenitudo Sed quia de gralia plena, elsi non plenam, sallcm
Igilur grutise, gratia plenam facit ; ct sic in lectulo quantulumcunque gratiam prselibavimus. Ad Domi-
suo babet, et quo caput reclinaret, et quo pedes niis tecum, mansionem faciamus; et exinde quod
protenderet divinitatis. Ecce ego sto juxla ronlem Doininus dederit, eloquamur.
aquae, igitur, puella, da mihi bibere, qiiiasuperabun- Dominus tecum. Nisi repctitum, iiisi recogitatum,
das dono donandict voluntate largicndi. Si volun^ nisi masticatum, non sapit quod sapit Dominus
(atem dandi habercs, et quid dares nihil haberes, tecum. Morigera ergo consideratione versans alque
uon esses graiia pUna, sed dimidia ; iterum si ha- reversans in ore et corde, quid dulcedinis, quid sa-
beres quod dare posses et dare nolles, non esses poris retineat Dominus lecum noli sicut stultus ,
gratia plena; adhuc amplius si haberes (t dare vtl- semel totum deglutire Dominus tecum ; sed in dies
les, sed sine licentia non auderes, non esses gratia et annos repone tibi partes, et eis qui non praepara-
ptena. Quarto etiam si haberes, el dare velles, et vcrunt sibi. Si diceret archangelus Dominus me-
sine licentin posses, sed delrimentum timercs, non cum, verum diceret, et satisfaceret de fide nuniii;
csses gratia plena. Quinto denique si habercs, si quatenus non haesitaret credere nuntiOv cum quo
dare veUes, et posses, et defectum non timeres, Dominus esset. Rursum si diceret Dominus secum
scd non cuiiibet dare posses, non esses gratia in coelo est ; et ejus nuntius ad te in terra descendo
plena, verum similiter diccret, et mittentis auctoritatem
Quse igitur habes quod des, et voluntatem habes commendaret. Tacito ergo quod verum quidem, sed
dandi, et poteslatem cuivis sine timore damni, da non novum, nec mirum erat, protutit quod verum,
mihi aquam de hydria tua, ul bibam enim
: gratia et novura, ct mirum erat.
plena es. Adeo plena, ut in scapula sua plenam de Verum quia sicut erat praedestinatura, sic jam
fonte ferentem occnrrerit servus Abrahae, forte ut fuerat implendum. Novum, quod utique solum sub
biberet coeiestes virtutes, quae nos transcendunt sole factum est novum. Nihily inquit Scriptura, sub
ab humero, gloria, honore et feliciiate cum Deo sote fit nomm {Eccte. i, 10). Sed hoc novum novo-
jJim regnandi, sed deposuit puella haec hydriam in rirm, et omnium novitatum sub sole factum est
uinis suis cum audivit, pauxillum aquae ad sorben- Bovum , quia neque in coelo, neque in terra, ortum
dum raihi praebe de hydria tua, quia sanctorum in vel auditum fuit tale aut tantum novura. Tale non
hoc saeculo laboranttuni desideriis clementer accur- fuit, quia non simile. Tantum non fuit, quia, etsi
rit, et sitim eorum suis auxiliis exstinguit. r% aliquando aliquid novi contingit, non fuit tamen
Tertio denique graiia plena vere de superabun- illud novum tantum. Quale est hoc novum? Verbum
danti gratia camelos non petenles, sed desideran- cnro factum est {Joan. i, i4). Quantum est hoc no^
aqua quia sicut (iliis
tes potat, in canalibus eifusa ,
vum? Exsuperat procul dubio omnera sensum.
corvorum invocantibus eum Dominus dal escam. Quantum, inquam, est hoc novum? Etsi nou potest
PraBvenitenim in benedictionibusdulcedinisquosdam dici illud quantum; dicendum tamen est aliquid de
peccatores Deus; prxvenit et Maria in respectu illo non quantum sit, sed quantum credi et capi
;
auxilii quosdam peccatores,

ut antequam petant possit.
accipiant. Ecce gratia ptena, sicut odor agri pleni, Fit homo Deus, et Deus homo : nihil mirabiiius,
cui benedixit Dominus. Ecce paradisi flumina irri- niiiil factum est majus. Quam mirabile est Deum
gant universam superflciem terrse. Ecce diluvium hominem fieri, tam grande est hominem in Deum
aquarum multarum. Ecce fluminis impetus laelificat assumi. Indicibilis est illa Dei exinanitio; ineflabilis
civitatem Dei. Ecce Maria graiia plena, ipsa apud est hominis sublimatio. Non potuit Deus ultra exi-
Filium suum pro nobis intcrvcniat; ut de gratia naniendb se humiliare, non potuit Deus bominem
Mariae, gratiam nccipiamus filii Marise, qui vivit et ultra se sublimare. Quasi igitur amplexu firmo
regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus sancti D ntraque natura Dei, scilicet, et hominis copulantur
Dcus per omnia, etc. in utero Virginis ; ubi ille magnus Propheta con-
SERMO XX\. traxit se ad mensuram parvuli ; et soliuin Dei ia-
IN ANNUNTIATIONE DOUIMCA IV. clinavit sead profiindum nostrum; nostrumque
Ave, Maria, gratia plena. profundum excrevit ad solium Dei excelsum et eie-
Vascula nostra priori sermone tanquam oleo in- vntum.
fusa non eo deficiente, sed gratiosius adhuc re-
; Sed quis in hoc adjuvit Spiritum Domini, nisi
dundante ejus liquoris gratia, vasa hesterno die Maria?Quis expcnsas subminislravit laboranti nisi
defuerunt, quuj capcrenl superinfusionem illam quse Virgo virgiimm, qua) carnem et sanguinem, de in-
adhuc siillabat. Mutunvimus ergo vasa vacua non tactis ct sacrosanclis visccribus incarnando Verbo
pauca ; ct hodie deferimus ad fontem olei, pra;sii- pro nostra reparalionc p"acparavit, idco ad eam di-
mentes quod si tam sapida fuit aqua dc fonte aqux citur : Dominus tecum. Sine te quidem Dominuf,
qualc oleuin erit de fonlo gialiae? Pcrnoctavimu* per se soluir, Iiomincm creavit, scd tecum, et iii
certe, ei quia meridiati sumus inier duos acervos, le, et ex te reparavil. Tecum quidem, quia naturam
quorum unus esi : tratia ptena, alier ; Dominui divinam in Iiumanam nonconfundit. In te, quia in
7! SERMO \XYI. — IN ANNINT. DOMINIC. 71R
Ex tc,quiain carne A
iitero luo rnpiilnm illam uiiivit SERMO XXM.
de te sumpla, pjssionem consuinmavit. Honor libi, IN ANNLNTIATIONE DOm.MCA V.
quia tccuin. Amor, quia in te. Coinpassio scu con- Sume libi librum grnndem, c\c. {Isn. viir, \).
gratulatio, quia cx tc. Compassio quidem pro pipnu Yirgo virginum, qux alias appcllalur cella aro-
morlis. Congraliilalio pro gloria resurrcctionis. matnm, hic designatur pcr lihriim inUis ct fnris
scripluni ; foris humililate, iiitnr, caslitale. Intnscl

Honorabilis crgo, aniabilis ct laudabilis os , qiiia
foris salvo inlegritatis signaculo. Focimditalf, qnia
saluti noslrse conperala es, quia oflicina salvatioiiis
Deuin geniiit.et hominem. Hnnc liljrumdc mcml;ra-
facta cs, quia causa ci maloria snlvendi pro nobis
nulis primi hominis originali prop^âtione <'\ti:i-
dobiti a te susccpla cst. Dominus tecum. Multum ad
clum, lanquam pcllem morlui animalis, cont.icin ct
Ui, el ad omnem crcaturam, iit sit cnm Domino.
coiitractu originariac culpê hispidain, qnaluor \\\x
Quid vero hoc amplius honoris habcal iit sit Dumi-
c:irdinales virlules, id est prndcnlia, juslitia, forli-
nus lecuin, quis cogitare sudiciat? Gedcon dictum
tudo et tcmpeianiia, invisibili scriptori, srilicet Spi-
est, Dominus tecum virorum fortissime {Jud. vi, 12).
ritui sancto prKparaverunl, radendo, lciiiendo, ic-
Sed cum Ccdconc Doininus, ul daret illi victoriam
gulando et scribendo.
inimicorum suorum. Teciim vcro Dominus, ut dct
" Onines namqiie pilos de peccato Adac pulluLmics
tibi gloriam sscculo.um. Cum Gedcone ad tcmpus,
cariie cjus morlali, perfecte fortiludo fomiteni
iii
ut cum amico. Tccum perpeiuo, ut filius. Cum
peccati debilitando erasit, usque ad novissimiim
Gedeonc simpliciter, pcr collalam gratiam. Tecum
qiiudrantem oliosi verhi ctresolutaecogitationis. Sic.
multipliciter, et singularilcr, per assumplam hu-
enim iii pislriniiin divinse religionis inclusit in ipsis
manaro pcr lc naturam.
puerilibusannis, ut porta osset orienlalisclausa, so-
Dominus lecum in cogitatione sancia, in aflc- lique principi in ingressu et egressu sanctorimi
Clione pia, in volunlate recta, in inteiitione pur.i, pcrvia. Accinxit crgo forliiudine lumbos suos, nc vel
in desiderio futurorum, in omni motu interiori re- minimo luxu aul pulsu illicilo concutcretur. Robo-
gens in bono, el exleriori compescens a malo, in ravit brachium suum, ut nalurae lubricum, paxillo
sermone vero, in opere juslo, in ore pudico, in fide immobile slatueret. Originali (88) igilur, et dc
osculo iiancto, in aurc parata ad obedienliam, in peccati fomile peccata prurientia sic foiliter a Yir-
manu tornatili ad eleemosynam, in pede veloci ad gineexplosa.
relevandam aliorum miseriam, in singulis et in
Temperanlia tcrnperanter operam propriam sulv-
omnibus partibus corporis tui pcr disciplinam. Te- . ministrans, assumpto pumice mordacis reprelien-
cum uterum implens et imprxgnans de Spiritu san- sionis, el ad proximos benignissinvje conipassionis,
€lo; sed non corrumpcns, nec onerans ardore libi- sic exhibuit eam ut conversatio illius sine querela
dinoso; t«cum in contcmplatione sublevata per esset apud Deum et homincs. Hinc Deo est qiiod a
excessum mentis; lecum in actione, humiliata in visitata, ab angelo salutata, a Spirilu sancio imprx-
necessitate proximi; tecum vi£ibiliter, tecum invi- gnata, compassionis gratiam in vacunm non acce-
sibiliter, tecum levans te ad cocliim, tecum conser- pit, irregulariter evagando, ncc proximamsuam nc-
vans te in mundo, tecum per gratiam salvantem, glexit, arroganter obsequium non exhibendo ; hinc
Cecum per ineflabile gaudium, teciim per xvum. vanitalem fugieus, indc charitatem non rclinqucns,
Dominus tecum excellentcr, lecum incomprehensi- sic temperanlia lenivit in Yirgine quidquid de Ad:c
biliter.
intemperanlia surcuius ejus contraxitex conceptio-
Benedicla tu in mulieribus. Abeal sibi in malam nc, et ne itinera divinitatis oflcnderentur, lapides de
Tiam maltfdictio, et veniat per te ad nos o Maria, , via collegit, ut Verbum Dei virginali humaniiatc,
o Benedicta, bcnedictio. Benedicta lu de rore coeli imo humana proprielale formam in qua Pairi
et de pinguedine terrse. Benedicla a montibus£ter- xqualis est, occultaret, etutramque naturapi Dei el
nis. Ben^dicla plus quam filii Jacob, quorum bene- D hominis, sub habitus nostri littera, legendam trade-
diciionibus adjunguntur non oplantis, seJ prophe- ret.
tantisanimo qu?edam quasi maledictionem. Benedi- Succedit huic regularis justitia, quae sic grcssus
cta tu inomni benedictionecoelcsti. Benedicta tu, virgincos in oinnibus mandatis, et juslitiis Domiiii
ciijus benediclione reparantur qux in coelis, et qua; direx't, ul nec humana justitia omnium justorum
in terra sunt. Denedicta lu in mulieribus, quia per illam approhcnderet, nec angelica praecedcret. Nihll
te maledictio mulierum evacuata est, opprobrium ergo inordinatum, nihil non aequa lance pensalum,
sempilernum comparaveral illis pcccatum Evae, sed nihil in alteram pariem devexum aut suspensum.
ab islu opprobrio, non sotum absolvisti, sed privile- In omni viia el conversatione Yirginis juslilia prje-
gium indulsisti, quo se tueantur ab objectione ivit indispositiim.
probrosa dicentes, qaia si objicitis Evse culpam, Jam inanum ad scribendum apponit prudentia
repticamus vobis Mariae benedictionem et gratiam atramcntarium et inc.iustum de spiois Davidici
(87). seminis in Genealogia Matthxi evangelistx, seu
(S7) Vid«tur aliquid deesse. (88) Deest aliquid.

719 PETRI CEI.LENSIS SERMONES 720
Lucse conficlcns. Ubi rcsidentc in fundo malorum A ri'as monct non peccare; mansuetudo lolerai nolen-
facce, supernaial pura bonorum gulla, rcclo tra- tem rcdire ; juslitia liberat volentem ad Deum redi-
mite usque ad Virgincm descendens, ut sicut de re. Hic est slylus hominis.
spinis rosa, sic orialur de peccatoribus Virgo Ma- Scribe ergo stylo hominis : Velociler spolia de-
ria. Scribil ilaque ..omen Virginis, salutalionera tralie, cito prwdare (Isa. viii, i). A matre spolia
angelicam ; uteri iinppEegnationem, maritaiem de- accepit, sivedetraxit, cum decarne cjusct sanguine
sponsationem, et totius Dominicse Incarnationis se- naturam humanam in unionem Verbi assunipsit. A
riem. Patre quoque quodammodo spolia detraxit; cum
Superveniens quoque Spiritus sanctus", hanc formam Dei Patris, in qua ei sequalis est, sub uin-
Scripluram illuminal; sumptis coloribus in cornu braculo humanae speciei, ne videretur reposuit; et
sublimi solii patcrnae sessionis, de quibus capita semelipsum exinanicns, formam qua ap-
servi, in
singulorum versuum, in humanis actionibus descri- pareret hominibus, acccpit. fAb hominibus spolia
ptorum, miraculis coruscantibus inlitulal, iit sem- accepit et detraxit, dum ab errore in fidem suani
per in Jesu nostra fragilia regant divina opera; et convertit; \el aperlo, vel occuUo mariyrio exposuit.
in matre ipsius considcretur, et sexus fragilis ex se, A diabolo spolia detraxit, dum ipsum iii cruce
et scnsus divintis ex fiUo supra se. ^ Iriumplians, inferna confregit, el ad se omnia sua
Tandem ligandus esl liber iste grandis, disciplinae traxit.
et religionis angclicae corrigiis, ut semper Gabrielis Sed quod dicitur spolia detrahc, factum est in
et Joseph utatur solatio, aut socielur Joanni et apo- quod dicilur cito prwdare, in passionc.
praedicatione,
stoUco choro. Duo capitella hujus libri sunt, An- Unde : Ad praidam, fili mi, ascendisti {Gen. \ux,
nuntiatio Oomini, sive ipsius Virginis Assumptio. 9). Velociter hoc fit et cito, quia velociter curril
Gabriel minister est annuntiationis, ut credo et as- sermo Quia subest eicum voluerit possc. Quia
ejus.
suiaptionis. Tamen primum capitellum mirabili va- omnia qiiycunque faciet prosperabuntur. Quia di-
rictate ct veritalc idem archangelns contexuit et xit : Fiat, et faclum esl {Gen. i passim). Sic tu,
decoravit, teste evangelica Icctione, quae ait : 3Ii$- bone Christiane, velociter spolia peccatorum de-
sus est angelus Gabriet, etc. Secundum capitellura iralje a conscienlia tua per confessionem. Cito
Joanni traditum in cruce legimus, ubi in criice Je- prrcdare gratiam Dei per satisfaclionem, ut in li-
sus roatrem et discipulum sic alloquilur : MuUer, bro tuo scribatur Jesus per sanclam convcrsa-
ecce ftlius[luus {Joan. xix,26). Addiscipuiumautctn: tionem imo in libro Dci scribatur nomcn tuum,
;
Ecce maier tiia {ibid.) ; et ex iila hora, accepit eam ~, per peccatorum remissionem, quam nobis prae
discipulits in sua. stare dignetur Christus Jesus, qui vivit et rognat,
Sola firmatoria rcslant, quorum aUerum despon- etc.
satio Joseph fuit'; alterum virginalis incorruptio. SERMO XXVIL

Ilorum alterum diabolo opponitur, ne videalimpius IN ANNUNTI.ITIONE D0MINIC\ VI.
gloriam Dei, id est desponsatio, Alterum philoso- Nunquid de petra agri deficiet ni.z Libani , aut
phicae disputationi, videlicet incorrupta Virginis fe- evelli possmt aqua erumpenlesfrigidw, et defiuenies f
omne os obstruatur et subditus fiat

cunditas, ut {Jer. xviii, 14.)
omnis mundus Deo. Sume igiiur, o propheta, librum Prsesens hujus diei solemnitas prseclara est, nt
grandem, quia de grandi tractat materia, divinae, nix alerna, quia nunquam deliciet pura, emundans ;
scilicet incarnationis et humanai restaurationis; omnes antiquas peccatorum sordes; tanquam aqua
et scribc in eo stylo hominis, alto propterdivinita- frigida miligans Dei iram, et hominis, per poeni-
tein; mediocri propter animam, humili et pedeslri tentiam , futuram poenam. De divinis visreribus
propter carnem simul assumplam. in hoc stylo at- erumpens, propier nimiam charitatem Dei, el divi-
tende alteram cxtremitatem acutam, altcram pla- tias misericordiai ejus. Libanus est coelum coelo-
nam, medietatem vero rectam et tractabilem. I) ruin. Nix est sapientia Pairis : Verbum in principio
ChristusJesus vcnit viiia pungere, ut homo com- apud Deum {Joan. i; i). Candor lucis a^ternaj. Spe-
pungeretur dum configitur spina. Pocnitentiam, in- culum sine inacula. Splendor glorix et figura sub-
quit, agile {Maltli. iii, 2). In punctione autem san- stantiae ejus. Petra, Ecclesia, vel virgo Maria. Ager
guis educitur cum dolore; quia mens vcrbo Dei mundus. Aqu(e erumpentes, gratia; de ore et peclore
coinpuncia, dc pcccato gemitin confessione. Comc- Jesu defluenles, quibus sanabantur.omnes quotquol
dens vero ct bibcns cuin publicanis ct pcccatoribus tangebat. Frigidce, ardentes concupiscentias tempc-
socialem se prabuit Dominus angelorum, habiiu in- rantes.
ventus ut hoino in humana convcrsatione; lam mi- Isaac benedicens Jacob hancprsenuntiat annun-
sericors pa^nilcntibus, quam contrarius peccanti- tialionem, dicens : Ecce odor filii mei sicul odor agri
bus. Uemiitit ergo pcccita tanquam ex superiori pleni. Det tibiDeusde rore caeli et de pinguedine terrcc
partc confitentibus, quse ut homo impr<^perat ad hoc abunaantiam frumenti et olei {Gen. xxvii, 27). Odor
iit qiixratur mcdiciis ; undc in psalmo dicitnr ei Jesu, odor suavissimiis; cujus ulraquc natura et
Intendc, prospere proccdc, clrcgna, propter verilalem angelos in palria sola odoris visione pascil, iiiquem
el mansuctudincin cl juititiam [Psal. XLiv, 5). Vq- desidcrant angcli prospiccre; ctsua umbrahomines
721 SERMO XXVIII. — liN ANNUNT. D0.M1NIC 722
rogencntos ex aqun, 'cl Spiiilu sanclo vivifical ct A clionc atquc ascensione. MiscricorJia pracccdit in
confortat sui corporis ei sanguinis sacrumcnlali iiuarnalione; justilia in pussionc; pax in resurre-
cibo; scd qiiia adluic parvuli necdum allinginuis, ctionc : simililer omnibus occurril in ascensione.
tit angcli, solidiun illuni cibuni, qucin cuni illis Non cnim sccdiidum pcccala noslra reddidil, tuni
sumpluri suiiuis, ciini eis acqualcs riicriinus ; ad scmctipsum exinanivil formam scrvi accipiens.
nosinim panem quotidianum acccdamus; el de se- Diabolo solvit usuras pro nobis in crucc ,
quando
minc atque terra, ct rore, ct agricola, qui in sacco non pcccalor , non justus tantuin sed ; Duminus
seinen attulit, et terrx commendavit , Ircvitcr vi- ipsc gloria:, crucifixus est el moituus; quod est
ifeamus. juslitix.
Semen esl Verbum ; teria, virgo Maria; ros, Spi- Dc morluis denique resiirgens tanquam coliiuiba
rilus sancli gratia. Agricola Gabricl archangelus, nd arcam, id est ad aposlolos rcdiens , ramuia
qui ingiessus ad Virginem, ail : Ave, graiia plcna, olivae in ore allulit diceiis : Pax vobis. Aquse istae
Dominus lecum iLuc. i, 28); haec pingiicdo terrae. a mcntc Dei evclli non possunl misericordia eniin ;
Spirilus sanctus superveniel in te {ibid., 55) ros de ; ejus ab seterno usqiie in a;iernum el in x'tcrnuni
coelo. Conceptus Jesus de Spiritu sanclo ex Maria veritas ejiis permanel in co;!o, jusiitia ejiis inanel
Virgine, vidcliccl ex humore virginis ; unde caro el 'n sacculum sceculi, et pax ''ejiis qu;e exsupcrat
sanguis : et calore Spirilus sancli, unde anima el oniiiem sensum ; et lines Jerusalem posiiit pacem,
Verbum Dei. Ros rcfrigerai, fccundat, humectal, ad quam nos perducat ipse Jcsus, qui est pax no-
penctrat, mundat, silenlcr inlrat, calorem el sereni- tra ; qui vivit ct regnat per omnia soecula sseculo-
tatem diei pnenuntiat. Sine rore sterilis estterra, lum. Amen.

macra, vacua. Unde Psalmista : Anima mea sicut SERMO XXVIII.
terra $ine aqua (Psal, cxm, (i), id esl sine gratia. IN ANNUNTIATIONE DOMINICA VII.
In creatione aulem coeli et lerroe Spiritus Dei fere- Rcplicatis apud Patrein unicus Filius rcgalibu»
fcatur super aquas, calefacicns et fecundans eas, sive ornamentis, quibus insignitus splendor paternae
per baplismum, sive per compunclionem lacryma- gloriae in splendoribus saiictorum anle Luciferum ,
rum ; nain et in baptismototam remissionein pecca- gcnitiis irradiabat , hodic a regulibus sedibus
torumoperatur Spiritus, cl iu compunclione adjuvat descendit, ct ccUam vinariam, cellam aromali-
inOrmitatem nostram. cam, se ipsum exinaniendo inlravit. cella be-
Rcfrigerat itaque aestus libidinis; fecnndal voliin- ncdicta! o cella beata! paradiso jucundior, coelo
tatem, quae angelis bcalior, paiide sinum apeii
ciipit desiderare juslificaiiones Domiiii. c subllmior, ,
llumectat lcrram auslralem; cui Axa filia Calcb, oslium, resolve pessulum, festinanti, vemenli ct
Togat jungi irriguum superius , quod est cocleste currcnti ad noslrum suffiagium, ad naufiaganlis
dcsiderium cum gemitu malorum praesenlium. Pc- subsidiuin, ad desperantis remcdium : grande
netrat medullas, undc oficrat holocausta medullala. habet iiegolium , sed secrelum ; idciico iu sccrelo
Mundat fide inquinamenta carnis et spiritus. Silen- tuo silcntio excipe illum.
ter intrat, quia spiritus ubi vtiU spirat, cl vocem ejus rcgum proplcr discursanlium
Postpoiiit palalia ,
nudis, sed non scis unde veniat, ct qno vadat [Joan. tumultum Synagogam respuil sacerdotum , pro-
:
pter avavitiam ct calumniam pauperum. Ab

iniiio
iii, 8). Serenilaiem diei praenuntiat , quia requiera et
a-termlatis radius beneplaciii sui in te direclus,
fuluram gloriam et promittit, et donal. Haec omnia
«peratur unus atque idem Spiritus , cujus aquae donec vcniret lempus miserendi , te sibi fabricare
cvelli non possunt erumpentes frigidê, et de- distulit at postquara in fine saiculonim viscera
;
lliientes pietatis sua; continere non potuit , de grandi silva

generis humani in securi beatricis potestatis et
Testatur Petrus in Actibus apostolorum quod , ,
ascia inconvulsse charitalis prajcidit ad umbracu-

aquaj erumpentes evelli non 'possiuit; cum enim ,
ingrederetur ad viros prjepulium habentes , ex Jii- D lum cuae operationis ramusculos pulcberrima'. ar-
daeis conversi murmurabaflit adversus eum , quibus boris, et opere incomparabili officinam VerbO in-
carnando apiam, et solius Dei receptivam con-
ait : Si ergo et illis dedit Deus gratiam ,
quis cgo
sum, quipossem prohibere {Acl. u, VI). E% oculis slruxit. Ilanc extra circumlinivit specie et pulchri-
quam rex concupisceret intus replcvit
Dei eruperunt lacrymae, sicut de Joseph dicitur :
tudine, :
Erumpebanl lacrijmê , et non poterat se continere optimis cocli mercibus; nullo modo ante prctio
{Gen. xLUi, 30); quando Filium suum misit iii emptis Ycl adcptis.
niundum , ct Spiritum sanctum in aposlolos; tunc Fidelissimum ct nolissimum Gabrielem nunlium
enim cceli distillaverunt a facie Dei Sinai , a facic futuraj matri prremisit qui eam sabilaret novo sa-
inslruerct divino oraculo l^tifica
Dei IsracL Quando pluviam voluntariam scgregavit luiandi modo ; ;
Deus haereditati suae. rct dono prxsenli et adfuturo promisso certifica-

,
in
Sunt etiam aquoi erumpenles de montrbus, misc- ret dc mandatoinjunclo.FidelisquoqucDominas
suis prxveuit, ct cura legato
ticordia el verilas, quae obviaverunt sibi ; justitia vcrbis et operibus
id osl
el pax quae osculalse sunt , tam in incarnaiione suo venit, quia emiitit eloquium suum terra,
Chrisli quam in passionc ; ncc non ci in resurrc- Mariie: Vctociter currit scrmo ejus {Psat.
cxLvn ,
723 PEHll CELLENSIS SEK5I0NES. 724
15). Inler caetera eliam munera amoris, dat nivem A nem Chrisli per spirilum grandcm et fortem, per
:>icut lanam ; nebulam sicut cinerem spargil. Miiiit comniQlionem et per igneni, el per sibiium aurx
crystallum suam sicut buccellas. Nix designal ca- tenuis dislinguit. Specie giandis et fortis subver-
stilatcnii. Laiia recundilnlcm. Nebuia Joscph de- tens uionles el conterens petras, ira Dei fuit qua ,
sponsatioiicm. Cinis diaboli et Judaôium cxcitn- Luciferum de coelo, et hominem de paradiso expu-
tcm. Crystiillus Dei ct hominis unionem. Buccellae lit.'Cbmniotio est tcmporalitas et passibilitas quam
corporiset sanûinis Chrisli coniniunionem. lioino meruit. Ignis lex Moysi ,
quae dicilur ignea,
Tota pulchra et candidn virginitas, pruritus car- quia in igne dala fuit. Sibilus aurx tenuis, nunlias
nis, et impetus nescit : nullos infamiae stiepitus de nostrse reparalionis. Annon est sibilus miligationis
rontinentia sua facit. A Deo desursum descendit, AvCy gratia plena , Dominus tecuni, bencdicta tu in
qu%
«i sxculares actus abscondit. Fecunditas vero mulieribus , et benedictus fructus ventris tui ? Hoc
Deum hominem parit, mirabili modo Deum homi- sibilo, Domine, mitigasli omnem iram tuain, et si-
nem induit et hominem nssumptione Dei calefacit, bttasli muscx quae est in extremo fluminum i£gypti,
4|ualenus naturae ad invicem liquescant affectione id est culpae damnabili, et api quse est in terra
(i inseparnbili unione, sed nulla dehiscant muta- Assur , id est poeme pungenti , Chrislus cnim de
lione proprietalis aut confusionis ersibilitate. ^ peccalo damnavil peccatum ; videlicet de poena suae
Desponsalio proinde Virginis velanien est et obum- passionis delevit el culpam et poDnara noslrae prae-
bratio , ne impius diabolus vel Judaius videret glo- varicalionis.
riam Dei et non Dominum glorilicaret, sed virginera Anlequam vero inlrospiciamus speluncac scu
lapidaret aiit infamaret, unde in persona Chrisli cellae nostrae secretissima peneiralia , moraliter as-
l*salniista Obumbra supcr caput meum in die betli signcmus spiritum grandem et fortcin subverten-
:
{Psal. cxxxix, 8); ul sicut Spirilus sanctus obum- tem monles , conterentem
,
pclras. Verbum praedi-

I
brnvit Virginem ad concipiendum Dominum , sic cationisquo superbia nostra humiliatur, et duritia
Josoph obumbraret ad defendendum conceptum. emollitur , esl specie grandis , sed non in spiritu
Dcinde obscuratum est insipiens cor invidorum Dominus Accedii homo ud cor altum et exaltatur
: ,
turbante oculos corum cinere quo diabolus lime- Dominus [Psal. Lxni, 7), quia per spiritum commo-
bat perdere polcslalem in homine, et Judaei locuin lio, et angelus descendens in piscina, facit com-
et civitalem proinde in incarnalione Verbi nalu-
; motioncm aquae dolorem uiique de malis in corde,
;
ram humanam fluidam, instabilem , omni vento nec in commotione Dominus qui cum tranquilli ,
circumagitatam virtus immutabilis consolidavit, et

late omnia judicat, et post comm«tionem ignis
Divinitati afligens, ad stabilitalem aDlernitaiis pro-
scilicel confessio oris , qiiae usquc ad cinerem pec-
vexit. Quamvis auiem ad Patrem liomo Deus ascen- cata tanqunm ligna extenuat. Hoc in igne Dominus,
derit, buccellas tamen in coena consecravit, acci-
quia dignum fructum poenitenliae exspectat. Ei ecce
piens panem cl calicem ac benedicens, apostolisque
Dimissa sunt
sibilus aurae tenuis dicens : tibi pec-
iradens //oc cst, inquit, corpus meum{Mattli. xxvi,
:
cala tua, quoniam diiexisli multum.
26), et : Uic e$t calix sanguinis mei : hoc facite in Sed quid tibi aura leniiis? Graiiae inspiratio.
meam commemoraliunem {Luc. xxii, 19). His apo- Quare aura, qunrc tenuis? Quia temperatissime
sloli saturati dimiscrunt reliquias suas parvulis acstus praesentis ct futuri raali mitigat, ideo aura ;
suis. Sed vide ordinem quo accedas ad buccellas.
qiiia vero pracsumptionem ct desperationem tollit
Prius habenda nix casiilaiis, lana charitatis, deinde
ideo tenuis. Sibilusquid? Quiescite agere perverse,
ncbula fidei, quae csl Substantia sperandarum rerum,
:
disciie bene facere {Isa. i, 16). Ex his quasi duobus

argumentum non apparentium {Hebr. xi , 1). Deinde labiis sibilus raedius egredilur, quia spe bona
cinis poeiiitentia;, audiens : Memento quia cinis es et anima fovetur et fruitur. Rursus ad ostium virgi-
pulvis es, et in cinerem et pulverem reverteris. Deinde nalis speluncae aspectus furtivos rapiim injiciamus.
crystallus novae religionis, et secundai professionis,
D inquirendo quid angelus tympnnizet ad aurem;
ad ultimum buccella secundae admonitionis.
quid Spiritus sanclus citharizet ad mentem ;
quid
Si homo ad oslium cellae, seu speluncae virginalis
digitus Dei segregel de carne ad carnem ;
quid
cum Elia operto vultu pallio resederis, audies sibi-
odoris, quid suavitaiis, quid inexpertae delectaiionis
luni aurae tenuis, dicenlera : Quid hic agis, Elia
? et mutuent ab hospitc suo inlcriora Virginis. Dic
ille Domine, prophetas tuos occiderunt, altaria tua
:
nobis, aura tenuis.
suffoderunt, et quwrunt animam meam : et eccc spe-
Maria , ecce unguenium exinanitum omnia
cie grandis et fortis subvertens montes et conterens
,
vasa lua implevit ; ecce dolia lua plena sunt vinu
pelras anle Dominum. Aon in spiritu Dominus ; et meracissiino; ecce scrinia tua referta sunl vcstibus
post spiritum commotio non incommulione Domt-
,
valde Lonis , eccc in arca lua est panis vivus qui de
nus. Post commotionem ignis, non in igne Dominus; cq:Io desccndil; ecce teclutus tuus (loridus; eccc
et post ignem sibilus aurce tenuis, et dixit Quid hic
: (loraus tuae ligna cedrina, laquearia rypressina ;
agis, Etia? {III Rcg. xix.)

coluninae portanlcs quatuor parietes , prudentia ,
Allegorice, mentem prophelap divina rcvelafio fortitudo, justitia, temperantia : ecce sedes Sa«
tnngil , et cursum temroris usquc ad jncarnaiio- picnliicparata, quoc dccct facicnda ct non facienda,
723 SKRMO XXIX. — IN PASSIONE DOMINl. 726
intelleriu^ Icgil el inlelHgil oinnia iii Scriijlura di- A cum vesligia sinc vesligio imprcssil. Pthns el reli-
viiiilus iiispirali». H"» a'" similcs Pctii, novcnini vcsiigia ejus setiui-
Consilium disponit omnia ; forliludo regit ct ut dicanl in Kcclesia : Vestigia e/«* secutux es/ pw
guberiwit r.aluruj impossibilia ; scitMilia disccrnit meus.

morcs, aclus, dicla ct cogitala singula piclas ex- Jain dn vcstigiis humiHialis ejus vidcndum.jet
;
cipit cunctorum conlraria , ct expcndit propria ;

Ins arenis insislondum, quia de his dicitur in Psal-
timor custodil januani , nc quid irrcgul.uc ingre- nio : Perficc gresius meos in semilis tuis, u( non
diatur aul egrcdiatur, cantat symplionia, unio movcantur vesiigia mea {Psal. xw, 5). Suntaulem
personae , canlat cliorus duaruin naluraruni incon- scmjtae stricta itinera, id est duorum peduni, quasi
fu.se; cantat ipsa Maria in tynipano carnis macc- media ilinera, nec immcrilo vioe Jesu dicuntur po-
raliect alllictae ; cantal spiriUis iu cyinbalis jubila- lius semilae quam itincra, quia nulla cvagatio, nulla
lionis , laudat omnis spiritus el Matrem et Filiuin effrenalio ad illicita in via illa quoe dicit : Ego sum
Dei, ct filium Virginis. via {Joan. xiv, 6); arcla enini est et angusta; et
SEIIMO XXIX. pauci qui invcniunt eam : orat proinde ille qui
IN PASSiONE DOMiNi. dixcrat : Vestigia ejus secutus est pes meus, et dicit
Jndica me , Deus, ct discerne causatn meam de " perfice, id est usque in finem dirige gressus meos,
gcnte non sancla {Psal. xlii, 1). id esl acliones mcas in semitis ejus, id esl in caslis
VestigiaChrisli sequenles, fratrcsciiarissimi, us- exemplis et operibus pieiatis, ut non moveantur ve-
quc ad passionein ejus accessimus. Ulinam ncc in stigia mea aliqua tentationc vel suggeslione ininiici,
passione abeo discessuri quousquc finein cum Pe- a charitaleet imilalione lua.
tro videntes , sine fine socieiatcni cjus teneamus. Quac sunt vero ejus vestigia? Ecce audi quajsunt
Expressa iiaque vesligia ct signaia defluxione san- ejus vestigia. Conceptus esi de Spiritu sanclo,
guinis qui de pedibus proHuxit, ut iniinguatur pes Ecce primus passus de vcstigio. Natus cst de M«-
tuus, bone Chrisliane, in sanguine Agni, obscrva ria virgine, secundus passus. Positus est in pr.Tese-
dicens cum sancto Job : Vestigia ejus secuius estpes pio, tertius ejus passus. Circumcisus cst octavadie,
meus, viam ejus custodivi, et non declinavi ex ea, et quartus passus. Oblatus est in templo, quinlus pas-
qmandatis labiorum ejus nonrecessi{Job xmii, 11). sus. Baptizatus est a Joanne , sexlus passus. Jeju-
Aliis lamen cum Jcsu ulilur vesligiis in coclo, aliis navit in deserto quaikaginta diebus et quadraginia
in tcrra, aliis in niari, aliis in inferno : gloriosa noctibus, septimus pi^ssus. Tentatus esl terlio a
Ycsligia Chrisli in ccelo, casta in terra, miiabilia in diaboio, octavus pissus. Praedicavit, et miracula
q^
mari, potentia in abysso. Vide potentiam in abysso, fecit, nonus passus. Transfiguratus cst coram apo-
Vcctes ferreos confregit; draconis capita qui ibi slolis, dccimus passus. Venditus est a discipulo
cubabat amputavit ; divitias quas devoraverat de 3uo, undecimus passus. Et crucifixus esi, duodcci-
venire illius extraxit. Rele suum piscibus patriar- mus passus. Morluus cst , decimus tcrtrjs -^âssus.
charum, prophetarura iniplevit : ihesauros ibi abs- Scpultus est , decimus quartus passus. Hucusque
eondilos ab initio niundi in manu polenli et bra- vestigia cjus in terra.
chio extento recupcravit. Domine Jesu, nofas mi/i/ fecisti vias vitw ad' ,
Ista sunt vestigia, haec deambulatjo Dei apud in- implehis me laiitia cum vultu tuo{Psal. xv, 11). Wx
feros,Taaquam potens potentissimeaccinciuscirca islaR, viae pulchrae, el oranes semitae istae p.icificie;
femur suum gladio illo quo inlerficit Antichrislum, perfice igilur gressus meos in semiiis luis, ubi laiita
olficinas infernales circuivit, ei sicul dc jure suo ilineris religio et dislinclio esl , ut vix juslus reli-
nihil dimisil, sic inimico de suo nihil abstulit : tam gioncm, sapiens distinclionem pressogradu valeant
justus cum non suos rcliquit, quam pius cum
fuil, lencre. Consequcntcr ergo scquamur Jcsnm conce-
suos asporlavil. Non de impossibilitate fuii, quod ptum de Spiriiu sancto, abeodem accipienles iiispi
oinnes non liberavit, non de crudelilale, non de D ranlern gratiam : natum de Virginc Maria, adjuii a
oblivione, sed de juslitia, sed de veritate, sed de gratia, adjungcntes gratiae liberum arbitriuiii. Po-
apprehensione stateraj juslae. Ecce haec sunl vesli- silum in piaesepio, humiliter de nobis seniicndo.
gia Chrisli in infcrno inferiori Circumcisum , superflua primae nativilatis anipu-
llein vide ambulantem superaquas et allcnde mi- lando. Oblalum in templo, corpora nostra lcmplum
raculum hominis Dei, imo Dei hominis, revera sci- Spiritus sancli faciendo. Baptizatum a Joanne, in
licet corruptio peccali non erai in corporc illo plus confessione nos purgando. Jejunaiilcm in dcserto,
coelesii propter spiritus sanclificationein, quam lcr- abslinendo; tenlatum , tentalionibus rcsistcndo ;
reslri propler terrenam inhabitationem ; sic nulla pncdicanlem, miracula facientem, verbo Dei ct do-
gravcdo oppressionis dcprimebat iliud, ut ad ncgli- ctrina; insisiendo transfiguialuin, corpori Jesu nos
;
gentiam sui propositi , ut ad inefllcaciara sui bene- coiirormando. Pnssum, oinncm injuriam patienter
placiii. Quam faciie cnim aniraus ejus polcrat ali- toleiando. Vendiium nostris voluptatibus renun-
,
quid velle, lam facilc sine diflicullate poterat posse. tiando, ct divinis jussionibus nos raancipando. Cru-
kleo quando voluit, super aquas ambulavit. lloc de cifixum, vitianostra monificando; mortuum, mundo
vestigiis ejiis in aquis, ubi sinc vcsligio amhulavit, jnoncndo; sopuUum, futurum judicium in pacc cx-
72t PETRl CELLENSIS SEUMONES. 728
spectando. Igiliir : Judica me, Deus , ef discmje A deinceps movere ad maluin potnii, el validioribus
causam meam de genle non saticta. articiilis dolere coepit, Iioc est ergo ; discenie caw
Attendile, fralres charissimi, Dominiim nostrum sam meam de gcule non suncta, ul causa ejus hoino
dicentem : Judica me, Dcus, elc, et commoveantur liberctur, et diabolus elidalur, homo jam liberelur
viscera vestra si bene consideravcriiis qiiam pius realu, in futuro actu et reaiu. Graiias tibi, Domine,
sensus contineatur in verbis istis. Jesuin ilaque agimus, qnia causa tua tam bona fuit, ut de nosira
liiium Virginis, hominem sinepeccato, qui in Evan- mala faceres bonam, qui cum Patr*; vivis et regnas
gelio prsesenti dicit : Quis ex vobis arguet me de per omnia, clc.
peccato ? {Joan. vin, 46.) Êstima le in capitulo SERMO XXX.
Scribarum el Pharisaeorum exspoliatum et nudum !>E PASSIONE DOMINI II.
sub virga correptionis, seu baculo flagellationis ad Isti sunt dies quos observare debetis, prlmo mense,
abbatem suum dicenlem Judica vie, Deus. Judsei : quarta decima die mensis ad vesperam comedelis azy-
enimexspoliaverunt eum, Pilatus flagellavit. Opie- ma usque ad diem vicesimam primam ejusdeni mensis
tas cordis , o commotio superluminariiim ca^li et ad vesperar)ifi{Exod. xiii, 18).
terrae ! Pilatus flagellat Jesum el quid facit, quid
; Paulus apostolus cura gravi incomminatione re-
dicit Jcsus, quid balat Agnus ? Judica me, etc. Fra- B darguit illos qui observant dies, menses et annos,
tres, unusquisque , ait Aposlolus, porlabii judicium dicens : Dies observalis et menses, et annos. Timeo
suum {Gal.v, 10), et isle portavit nostrura, non nesine causa laboraverimus in vobis {Gal. iv, 10).
suum judicium, nisi fortequia noslrum fecit suum; Lex aulem Moysi, imo Dominus in Lege mandat ol)*
non participatione delicli, sed ratione unctionis Dei servari dies istos : quaestionis itaque distinctionem,
ei hominis ; dorsum proinde suum pro noslro ex- non coniradictionem notare in his verbis debemus ;
ponit, ut super illud fabricarent peccatores fabricara est namque observatio religiosa , et est observatio
dolorum et vulnerum ; disciplinam pacis nostrse superstitiosa. Planeiarum et slellarum curiosi inve-
pertulit, el realum delicli unde arguebamur lulit. stigatores quando currant , quando stent , quando
Judica me, inquit, Deus, etc, quomodo ? et di- retrocedant, quando oriantur, quando occumbant,
scerne causam meam de gente non sancta. Nam causa elc, hujusmodi summa circumspectione attendunl,
mea est rcdemptio hominum, causa mea est ipse et secundum hoc vilse prospera seuinfortunia auspi-
homo pro quo veni ut liberarem eum : discerne cantur. Hsec vana et pessima obscrvatio est , quaia
ergo Deus meus causam meam , ut in ista disore- Apostolus prohibel.
tione quid ponderis habeat passio mea , quid dam- Illa vero religiosa obscrvatio est ,
qua Nativilas
nationis culpa Adie, quid pensi ira patieniiae appen- Christi secundum carnera observatur , ut tara so-
datur , et justo examine trutinetur, quia favorabi- lemni quam digna celcbritate opus illud tantae pie-
liores sunt rcs magnae quam actores : unde non so- talis, suo tempore recolatur. Illa quoque observatio
luin veniam, sed gratiam inveniat bomo seducibilis religiosa est qua tota intentione passioni Dominicss
propter inexperiam peccali novitatem. Non viderat et resurrectioni mentem nostram dedicamus , ul si
enim alium hominem aiile se peccasse, nec putavit possit fieri nihil aliud corde, nihil aliud ore nisi
tara acerba et prolixa vexaiione puniendura unum Christum crucifixum versemus, quousque resur-
morsura veiiti pomi. Discerne crgo causara meara a gentem cum Maria Magdalene oculis fidei videamus,
causa diaboli. discerne et a causa primi hominis, Plane religiosa observatio est qua sanctos honora-
discerne et causam hominis et diaboli, discerne mus, et singulis anniversariis, singulos die congruo
causam mcam secundi hominis a causa primi homi*' commeraoramus. Dicenda ergo sunt aliqua de ob-
nis, ut non sicut delictum, ita et donum ; dciictum servatione, ut sicut verbi gratia, qui potionem su-
Satanse sine remedio manei, delictum Adae et aclu mere vult, aliam habet observantiam antequara ac-
et reatu manei usque ad mortera meam, sed per nie cipiat, aliam cum accepii : sic qui animse suae po-
redeinptis de filiis ejus transit reatu non actu. remedia intendit adhibere quoerat a medico
D tionis ,
Quid est aulem peccatum Iransire reatu nisi im- proecepla observantia; , et observet , sive anle, sive
putare? Quid esl transire actu? Prorsus desinere post medicinam. Non abs re vero exemplum corpo-
peccare, et sine peccato essc ; sed nulli datum est ralis polionis spirituali adapiare proposui, quia per
hoc nisi Deo hoinini ; nisi ci qiii de Spiritu sancto visibile apprchcnditur invisibile, et per ca quse cx-
conceptus cst , et ejus beatse Genitrici post illara tcrius fiunt, didicimus quae ficri interius debeant.
obumbrationem Spirilus sancti ,

quia tota circiim- Maximus ergo ille medicoruin medicus Chrisius
voluta, ct induia, sic tota occupata fuit a graiia, ut Jesus venit ad domum ygrotantiura, et pluriraa an-
locum deincpps nulluin invenirct vel levissima tidotorum gcneru defcrens, prae aliis unum eftica-
culpa. In c;eteris ergo regnavit mors pcccaii ab cissimum detulit, quo gusiato non solum languidi
Adam usque ad Chrisli passionem utroque pede, id curarenlur, sed etiam mortui suscitarentur. Sed
est actu et reatu; scd claudicarc coepit contraclo quia odore gravi, gustu amaro, lactumordacissinio
prorsus iiervo femoris, dum rcatus donatus est no- ausus illorum repriinebat, quorum virtus sine ipso
tan-
bis in morle Clirisli. Debilitato ctiam pede aliodiim dcficiebat; et quoriim formido languida illud
fomes pcccati aspersus sanguine Chrisli el segnins geie non poierat : piivguslavit siiie sua neccssilatc
729 SEftMO XXX, — IN PASSIO.NE DOMINI. 790
anlidoium passionis, crucis el inorlis, el excTiplo A pllsmalis, cl ad illani obsfcivTuiam quam nihilo-
guslabile fecit ;
gustavit enim gralia Dei pro umni- mitius observarc dcbemus siiiopturi corpus (t san-
bus, ul ait Apostohis, mortem : Nobis vero rdiirqmt guinein Christi ; liacc cnim triplex observantia taia
exemplum, ut sequamur vesligia cjus (/ Petr. u, 21). necessarij observatur, qucm neccssario pericuhim
Proposuit tam amarum poculum, ul quo \\tiit.)ius iuorlis viutur.
languor validus obsiabat ad sanaii<iiim, co fortius VidcnJuro est igitur de polione Eucharisliai. Cor-
nmaritudo potionis premeret el rcpeileretvenenum. pus et sanguis Clirisli, ul dictum cst, fK)tio cst
Longus siquidem morbus et inveteratus, non nisi peneirans usque ad mcduUas, et vivificans quidquid
forlissima potione cito curabitur. Vetuslissima vcro morlicinum, quidquid supcrHuum, quidquid reuma-
computruerat antiquitatcgonus humanum a pcccato lis, quidquid pecius animue occupaveral invaletudi-
Adx usque ad mortcm Chrisli. nis. Si nauseanlem stomachum invcnit, curat ol
Certe usur<e lot et lantx' ipsi principali morbo appetitum reparat; si durum ct constipatiim ven-
accrevcrant, augmexitatione :iclualium ad originale trem invenil, solvit et emollit, ut superfliia ei inuii-
peccatum, ut jam quasi nullius momenti reputare- lia facile egerat; si fluidum, compescit et consoli-
lur ipsum capiiale, comparationc adjcctivorura. Ex dat ne projiciat necessaria ci vitalia. Si oculos
usuris ergo non nummorum, sed peccatorum et ^ g,.aves et caligine obduclos, clarificai ei alieviai; si
raorborum volens animas redimere et liberare, quae aures obtusas, aperit viam, el clausam rescrat ja-
non rapuit cxsolvit; aceto et felle potatus, passus, niiam ; si nares ab ofiicio vacantes, facit sentire
cruciflxus, mortuus et sepultus sed in articulo illo ;
bonum odorem, et disccrnere fetorem ab odore
solus bibit, quia solus torcular calcavit. Tam ama- suavi ; si tristem, laetum facit; si cxanimcm, aiii-
rum quidem fuit poculum, quod cum gustaret , no- mam reddit; si impotentem, facil polenleni. Ut uno
luit bibcre, quod dentes ejus obstiipuerunt, guod verbo inexplicabiles ejus eflicacias cxplanom, nihil
ocull prae copia salsuginis et amariiudinis elangue- erit ei in te sanandum impossibilc si te cautum in-
Tuot, omnes enim discipuli reliclo eo fugerunt, veneril, diaetam sciliccl compeicutem tenere
Tandem melle resurrectionis adjuncto morti, tertia Vide ergo diaetam potionis liujus : silcntium,
cuim die surrexit, paulatim numerus credentium bi' abstincntia, caslitas, humiliias, charitas, obedientia,
bere in aqua baptismatis coepit satis duiciler, quod quies menlis, remolio immoderalac joculalionis,
apostolorum chorus expavit rn passione mirabiriter. tranquiHilas, pertinent ad obscrvaiiliam hujus po-
Tertiain denique potioncm non omiltamus quse lionis, nec sine his salubriler sumilur, quia non ea
media est inter baptismum el cucharisliam, quae ^, purgatur, qui alia lege accipii illam, sed interflci-
est pceniientia. Nunquam equidem resumitur polio tur. Silenlio excluduiitur mendacia, slultiloquia,
Baptismatis quia non reiteratur, potio vero Eucha- scurrililatcs et omne verbum otiosnm. Abslinenlia
tislke toties sumi potest sine periculo et cum reme- cxcluduntur coraessationes , ebrietates , et tcta
dio, quoties exigit Cdelis animae devotio. Utraqiie ventris ingluvies. Caslilate excluduntur luxuria,
Qutem istarum potionum quanlura ad exterius mi- immunditia, fornicaiio, adulterium, inceslus, omnis
nisterium nec ipsum gravat ministrum, nec cui prae- libido comiuaculans animani et corpus. Ilumilitale
Iieiurhoc mysterium. Tertia vero potio corporaliier excluduntur jactantia, superbia, extollenlia, prae-
se ipsam bibentem acriter pungit, sicut scriplum suwiptio cordis et vana gloria.
est Quia amara est potio bibentibus illam (ha.
: Charitate excluduntur jemulatio, ambiiio, iirpc
XXIV, 9). Tota enira consistit in amaritudine, ut per lucrum, avaritia, odium, inimicitiae, conteniiones,
amarura poculuraobtincamus morbiremedium; isla invidia etomnia monslra innymerabilium viliorum,

viam facit et praeparat aliis poiionibus, sicut Joan- Obedientia excluduntur inobedientia, praevaricatio
nes Baptista ait : PoenUentiam agite, ct baplizetur raandatorum, rcprobatio meliorum. Quiete menlis,
unusquisque vesirum {Matlli. i», 2) ; et nos commu- inquieludo, cvagaiio, instabilitas, inconstanlia, cla-
nicaturi, pocnilenliam et confessionem quasi cine- D raor cordis et cogitalionu-m, strepitus inordiuatus.
irem praelibamus sicut scriptum est : Quia cinerem Remotionc joculationis iiiordinatie , cxcludunlur
tanquam patiem manducabam, ei poliim meum cum vana gaudia, risus, eflusio animi, irreligio et cffro-
fielti miscebam [Psal. ci, 10), natio sensualitatis. Tranquillilate excluduntur curai
Breviter dicendum de illa observantia quae sequi- saecularium negotiorum, interaperalus amor ct solli-
tur potionem baptismaiis, ut ab omni criminali nos citudo charoruni suorum, turba dcsideriorum,
observemus, ut sciat unusquisque suum vas possi- Isti sunt dies quos observare debelis, islac sunt
dere in sancliAcatione ct honore; non in passione virtutes quas habere debctis, isla sunt praicepta
desiderii siciit ct gentes qua^ ignorant Deum. Cri- medici, sine quibus poiiiis nocet quam juvet polio
mcn enim coramlssum post baplisma, evacuat po- Dominici corporis et sanguinis : Qui cnini manducai
qua filii Dei effecli fueramus
lionera sua elficacia, : et bibil tndigne, judicium sibi manducat et bibit
redigimur namqtie rursum in poteslate Satanae (/ Cor. II, 29). Indigne aulcm accipit, qui non
quandiu perseveramus iii criminali siiie pcenilentia observat qua veneratione accedendura sit ad tam
et confcssione, Scd redeamus ad observaniiam venerabile mysterium ;
qui non purifical conscieii-
quani obscrvare debemus accepta jam poliouc batiam, in qua sicul in moauiiicuio novo dcbet poni
731 PKTni CELLENSIS SERMONES. 732
qni non lavat manus, id csl opera sua, iiiler inno- A earum, id esl lingua conlinenda a nuiltiloquio, ei
centes priusquam accedat; qui non justificat ani- vitanda occasio multiloquiorum. Oclava die sai-
raani suam ad quam vult introducere animam Cliri* sugo amaritudinis a teclo evellenda, ut tollalur a
sti. Digne vcio accipit qui observat observanlias nobis clainor, ira ct indignatio.
siipradictas, se niortificans et contemperans sacro Nona die resarciendum tectum ne in pigritiis hurai-
corpori Christi, tam pure vivendo, tara sincere con- lielurcontignatio, etdenuaistillicidiumsuperaccum-
versando, tam caste accipicndo, ut non rccuset benles vel dorniientes, id est disciplina firmiter el
Cliristus angusttas pectoris aliqua congeilatione coiilinue tenenda, ne paulatim defluendoa religione,
peccati coarciati, non abliorreat lectum conscieniia; tola domus regularis riiat, quia : Qui modica sper-
malaruni alfectionum coinquinalione, tanquam mu- nit, paulaiim decidit {Eccli. xix, i). Decima die
r.um stercoralionc pulrefaclue. lacunaria, sive laquearia ornanda, tum propter du-
Sufliciant haic de ohservationc corporis el san- plcx munimentum tecii exterioris scilicet et iote-
giiinis Christi de qua dicitur : Isli sunt dies qtios rioris, tum propter decorem domus et ornamentura.
vbservare debetis, purificalione continua, oralione Sigiiificanl autem refectionem et curvaturam hu-
psira, devotione assidua, niorlificatione discreta, niilitatis qua uniuntur niures illorum, de quibus
confcssione vera, patientia plena, lectione intenta, B dicilur : Qui habiture facil unius moris in domo
meditalione studiosa, compunctione uberrima, fide {Psal. Lxvii, 7); et : Ecce quam bonum et quam ju-
saiia, spe firma, cbarilate integra, castitale incor- cundum habilare fratres in unum {Psal. cxxxn, \).
rupta, intelligentia sobria, ut <iuarla deciina die ad IJndecima die pictura superaddatur, in qiia vir-
vesperam comedalis azyma, usque ad diem vicesimam tutes sub pedibus suis vitia conculcant, et memoria
primam ejusdem mensis ad vesperam. niirabilium, seu operuin Dei recitaiione veridica
Qui enim dies virtutum sic ordine certo conti- Scripturarum, niodo hislorice tanquam uno colore,
nuaverit, ut dics sit ex die, id csi virtus ex virlulc, inodo allegorice, lanquam alio, modo moraliter tan-
sicut mensis cx mense, id csl remuneratio ex bona qiiam tertio, mentibus nostris insculpitur. Duode-
operalione, ille quartadecima die mensis ad lespe- cima die corlinae siiperponunlur, ut lalitudo chari-
ram, id est in consummalione virlutum, comedet tatis tcneatur. Tertia decima die purpura supcrex-
azyma, id est piirus affectusdeleclabitur de puritate tcnditur, ut passio corporalis quanta sit dignoscatur.
conccssa ; et hoc usque ad diem vicesimam primam Quarta decima die irradians gemma virginitatis
ejusdem mensis ad vesperam, id est usque ad re- cuin ipsa purpura sicut raiionale et superhumeralc
munerationem futuri s%ciili, quando stola duplica- ^ annectitur ut in vespera consumraatx virtuti»
1- !•*>•••
hitur glorificationis animse et corporis,
• ij"
quod ad
1
comedatur,
t
,
•!»
id est nova creatura in r<i
Christo
• • rr
efli-
primam gloriam creationis Ady prollciet et ultra ciatur.
quiamajorgloria erit secundae domus qiiam prmia;, De his virtutibus quid m!rum si dicatur : hti
id est polior erit beatitudo post resurrectionein sunt dies quos observare debetis, intima siquideni
corporuni quam fucrit in paradtso ante peccatiim ;
vobis lex divina, cui omnera obedienliara debelis
quod nobis prsestare dignetur, qui \ivit el regnat quandiu sub eadem lege estls, qiiatenus dies istos
per omnia sxcula saeciilorum. Amen. observetis. Sed quid est dies observare, nisi se in
SERMO XXX>. diebus obscrvare? Dies ergo, vos qui non estis
DE PASSiONE DOMINI Vl\. nociis, neque lenebrarum, sed filii Dei et luris,
Isti stint dies uuos observare debetis, ctc. {Exod. obseivaie. Quid est autem observare? observare
XII, 48). est cavcre, custodire, ut insidias tendere, ut notare
Prima die succidenda sunt ligna de saltu animse, aut venerari. Totum hoc admonuit nos Scriptura
id est commissa crimina exstirpanda ab aflectu. diversis modis, divcrsis allocutionibus.
Secunda die incidenda sunt et dividenda minulatim. Ut primo caveamiis a fermento Pharisacorura, id
ut per singulas noctes, id est culpas, lectum, id q est seductionc ct fallacia da:monum, ut raalorum
C6l conscienliam lacrymis laves. Tertia die sirue hominum. Scciindo ut custodiamus bona nostra,
lignorum facia, subinducendus est ignis, et con- siculi de primo homine posito in paradiso dictum
flanda silva roalorum usqiie ad novissimos cineres, est, quia : Posuil enim in paradiso ut operaretur et
id est usque ad consiimplioiieiii reliquiarum pec- custodiret iitum {Gen. ii, 45), Et in libro Apoca-
cati. Quarta die ipsi cinercs colligendi et scpo- lypsi : Beatus qui custodil veslimenta sua ne nudus
ncndi sunt per Inmulos sive acervos recordalionis ambulet {Apoc. \\t, t3). Parum est enim operari,
transactae vit«. nisi custodiasquod operalus fueris. Terlio ut iiisi-
Quinta die scopanda cst domiis, sicnt Psalmista dias tendamus principibus tcnebrarum harum, quia
scopebat spiritum siiiiin, a siiptTfliiis cmnndans decipi possuiit, sicut scriptiim est : Draco istequem
conscientiam suam. Sexta die telie aranearum ab formasti ad illudendum ei {Psat. ciii, 27); Nunquid
angulis doinus dirumpendie et anfeiend» sunt, ne ittudes ei quasi avi, aut tigabis eum cum ancittis tuis
venenum aranea; ibi laleal, id est malignne concin- {Job XI., 21). Quarto noiare debemus illas notas
iiaiioncs spirituum inalignoriim. Septima die nidi dc quibus dicitur : Notns milii fecisli vias ritas
hirundinum dcsliuondi siiui pioivler ganulilatcin [Psat. XV, 11). Quinlo veiicruii debemus dics isios
733 SERMO XXXII. — IN PASSIONE DOMl.M. 754
in autbus opus noslrx redempUonis complotum A conGcis corpiis Cbristi, insiderc, expellcres, et eji-
est. ceres toia festinaiione ; si niurem aiit catum, occide-

Isti ergo sunt dies quos observare debcmus. Sed res si posses, anlequam accederet. Quid ergo la-
quare observandi sunt dies isli ? Ait : Quarla de- ciunt angeli? Nunquid negligentiorcs te suiit, aut
cima die ad vesperam comedetis azyma. Azymitas mincs honorantes honorabile sacramcntum quam
nos vocant Grxci, quiu corpus Cbristi in pane tu? Imo vigilantius ministrant, imo sludiosius as-
a/.ymo conficimus. cum ipsi conUcianl in fermen- sistunt, el dlgnius quam tu. Qiiid crgo faciunt vi-
lalo. Utinani simus quod dicimur, id est puri, id dcntes in sinu tuo murcin, calum, caticm, ursum,
est sine fennento niaiiliu) ct ncquitix. Azymilas : asinum, quando tibt porrccturus cst saccrdos illud
in me sit ista malcdiclio sicut illa : Tu discipulus veruHi et venerabile saci amentum corporis et san-
eJH$ <ts, nos autem Moysi disciputi sutnus {Joan. ix, guinis Chrisli.
S8). Plane dignitas sacramenti non admitlit fer- Timet angelus ne prxripiat tibi bcstiola illa, qux
mentum imo respuit
corruptionis sicut in illo , , in sinu animx tux dormit, eucharistiam ; aut ne
qui venerat ad nuplias non vestem babens nuptia* saltem communicesei quod libi traditum est, cor-
lem Amice, inquicns, quomodo inlrastiltuc non lia-
: pus Christi :unde cnim victura sunt illa tua ani-
bens vestem tittptialem ? Ligatis ^tanibus ejtts et pe- malia, nisi de cibo ct potu animx tux? Certe ex
dibus, ntittile eum in tenebras exteriores , ibi erit quo sedcin ,in anima, habent, ct cibum ab anima
fletus et slridor dettlium [Maltlt. xxu, 13). quxrunt. Observa ergo et animalia isla pusilla ctnr.
Quarc, fratcr.cum fermento oculorum accedis ad magnis; demergc in profundum maris, ut ad vcs-
mensam Cbristi ? Quinimo ore fcrmentalo, impu- pcram coraedas azyma verus azymita cffcctus ipso
dico scilicet et deiitibus fclenlibus audes attreclare prxstante Jcsu Christo Domino nostro, qui cuin
sacramcnlum Dominici corporis et sanguinis ? Patre et Spirim sancto vivit ct regnat per omnia
Nonne Sanclus sanctorum, ct Sanctum sanctorum sxcula sxculoriim. Amen.
cst quod contingis? Nonne caro quse non vidit cor- SERMO XXXII.
ruptionem? Quae ergo utiiiias cura descendis in IN PASSIONE DOMINI IV.
corruptionem, tuam menlem et animam inveniens Elegit suspendium anima mea {Job vii, 15).
corruptam ? Cbristo quidem nulla in te utilitas, Sxculum alii fugiunt, alii relinquunt, alii cen-
quia te non lucratur; libi vcro acerba jactura temnunt, alii crucifigitnt el suspendunt ; fugiens
comparatur quia reus es corporis et sanguinis Do- dicit : Ecce etongavi fugiens, et mansi in sotituditie
mini. {Psal. Liv, 8). Relinqucnles aiunt : Ecce nos reti-
^
Obscrva, id est observaiione accede. Noia quis qttimus omnia, et secuti stimus te {Mntth. xix, 27).
lu scis, quls ilie ad qucm accedis. Attende fremi- Contemnens loquilur : Reputavi ontnia ut stercora,
tiis pravi desiderii animam tuam assidue confri- ut Christum tucrifaciam {Phil. iii, 8). Crucifigens
caniis, qui quasi formicarum populus laccrant in Absit, inquit, mihi gloriari nisi in cruce Domini
silentio miseram animam : exigui quidem corporis noslri Jesu Chrisli, per qvem milti mundus cruci'
videntur formica;, sed aculealo luorsu distringunt fixus est et ego mtindo {Gnl. vi, 13). Suspendens
usque ad gravcm molesliam, cui denles injecerint. auteni, mundo vel Deo sic loqultur : Elegil sutpen-
Sic quaedam occullre tentaliones aliquando etiam dium attima mea; utiquc aut se ipsum sursum pen-
ipsum latcnt in quo sunt, sed in silentio morsi, dens cum pendente in crtice moriificatione carnis
post morsum dolorem senliunl, quem pncvidere aut mundum siirsum, id est longc a se facicns,
noluerunt : istx sunt qu;e inquietant aniniam. Ali.x contemplatione Divinitatis.
rursus lentationes quasi jumenta in stabulo ducun- Altendendum iiaque quatuor essc genera sus-
tur, sed freno aut chamo dirupto per stabulum pendii. AUud namque suspendium latronis, qui pro
(Uvagantes, ibique relinquunt signa luxurix suie, peccati maleGcio, judicio suspenditur. Aliiid pueri
stercoribus suis fetere faciunt vilam stabularii sui D qui pro impossibilitale nalurx , et necessaria re-
in conspectu Dei et angelorum ejus. fectione pendet ad ubera et collura nutricis. Aliud
Ne longum sermonem faciam, sed occasionem poma cupienlis et suspirantis, cum remola pcndent
sapientibus tribuam, quaecunque incompositio mo- in sublimioribus ramis, et sustollens se brachiis
rum vitae fuerit in te, simililudinem ferarum vel inhxret arbori ; aliud amantis cum impaticnli desi-
bestiarum in anima tua depingit, ut asinus proptcr dcrio, cl amicx sux incumbit collo palmis innexis.
sensus hebetudincm , camelus propter injustitix Qui de magnis sceleribus compunctus poenitet,
cnormitatem , lupus propter rapacitatem , leo pro- confessionis judicio crucifigere debet carneai suam
pler rabiem ; ursus propler impatientiae effrenatio- cum vitiis et concupiscenliis, ncc ludibriis insipicn-
nem, vulpes propter fraudem ; talpa propter ca;ci- lium et malignorum fatigatus, quoadusquc inclina-
tatem, et caciera bujusmodi. Observa crgo ulrum vcrit capul, el spiritum emiserit ad eum qui dedi;
sii admitterc vcl urstim , vel asinum , vel aliud illuin, de pfleiiitcntix ligno debct descendere.
quodlibet istorum animalium ad dcvorandum Hic ergo elegit volens ct libcns suspendium, el
Christiim. ait, clcgit suspendium anima mca : Hilarem ettim
Credo si videres muscam manibus tuis hora qua datorein diligit Deus (// Cor^ ix, 7), ut non coaiius
i
73i] PETRI CELLEJ^SIS SEUMONES. m
cl renilens, sod uUrancns offorai luriurem cl co- A porlas peccala noslra In corporo luo supcr ligTium
lumbain, id cs' corpus ei aniniuui in liolocatislum crucis; portas ignein el iigna , ul absumai ignis
pro peccato. Alius aulein lorie qui non novit pec- passionis tu« ligna mortaliialis nosiriC. Leo de
<;aluin morlale, qiii non inqiiinavil vcstinieiita sua silva, lupus ad vespcram, ursiis, canis, unicor-
Siuircissima fiece luxunae, et ia ore cjiis non est nis, framea inimici in tc aperio ore irruunl ct de-
invenliim meiidacium, pra;siiii)ptione et conhdentia vorare inardcscunt.
proprise jusiitiie clamat : Att occuUis meis munda Filisc Jenisalem vident el flent, sol abscondit
me^ Domine, el ab alienh parce servo tno {Psat. vultuin suum ne vidcat tantum nefas in Israel
xviJi, 13). Hic qiiasi niodo gcnilus infans galiinie tcrra tremit ferre non suslinens ; morlui senliiint
nmhracuio a ronujdine milvi ct vidiuris sese pro- mortem viU-B, cl resurgunt a morte, sicnt ille
tegens expasidil manus ad siiiuin grali», dicens :
morluus qui teligit ossa Eiisaii, el revixit ; et nos,
Sub umbra idarum luarum proteye me {Psal. xvi, miseri, qiiid? Commola siiiil superliminaria cardi-
9). A fomite peccali, ct a lyranno, «jui icges suas num, id est angcli, sive vclum tcmpli, a voce cla-
describit in mcmbris meis, repugnantcs legi men- manlis et exspirantis, ct nos obslinati, non com-
lis mea^ ; ut per tradilioncs suas qua; siint de om- movcmur ad flctii.m et planctum et calvilium , con-
ninioda corruptione mentis cl corporis, aboleal B ducentes lamcnlantcs ûai noverinl plangere non ,
testameiila et legein Dci, qu;B est de sanctificationc Adonidem , sed Jcsum pendentem el moiicntem.
et renovalione imaginis Dci. Sic in Psalmo ioqiii- Lbi Phinees, ubi Petrus , ubi Maihatliias ? putas
tur : Domine, non est exaltatum cor mcnm^ neque moriens Filius bominis invcnict fidcm fuper ter-
elali mei {Psal. cxxx, 1); boc suspcn-
sunt oculi lam ? Dominc, oculi tui rcspiciunt fidem scd apud .
dlum est bumilitalis, quia qui $e humiliai e.xaltabi- quos, ct in quibus est fides ? Fundamenta £dci con-
tur (Mnltli. xsni, 12). tiirbala el concussa sunt, ila ut si ficri posscl eliam
Alius proficiciis jeiate cum Jcsu et graiia apud aposloU inducerentur in errorcm, et ubi Hdes? pene
Deum el bonunes
hortum deliciarum deambulans,
,
periit, pene sublala est de terra. Ecce, inquit Do-
ct in arbore crucis mala punica cum omni fructu minus ad principem apostolorum, Satanas expctivit
exquisilo et .«suavissimo, gustu visuquc pulcbcrrimo
vos ut cribraret sicul triticfsm , cgo aulem rogavi pro
ccinens, jaculo punctus pcnetraiivi desiderii tange-
te., ut non deficeret fides fua (Luc. xxii, 51). Acer-
rc, gusiare ct depeudere peropians, Nunc candidal» rimum hoc beilum in quo soliis Jesus cum Satana
,
virginitatis frtictus tcnerrimos nunc confessorum

,
conflixit , el toto corpore laniato ac sanguine fuso,
ubertate doctrinai ct gralia; fecundos, nunc inarty-
, iandem supcratus superavil ; sic Jesus siipplantavil
iiim in sangu.ne proprio rubricatos, iiiinc aposlo- ^'
;„,,„, ^j^-, ^^s supplantaverat in Adam altera vice.
lorum solis et lun;e radiis flagrantibus ct humidis
iloc itaque, fratres , senlite in vobis quod et ia
maiuros , nunc prophctarum antiqniiatc temporis
Christo Jesu ; si nunquani digni fuerimus acccdere
<iecoctos ; nunc patriarcharum fide conscrvanle et
ad Jesum , et tangere et scntire illum , quairamus
ageate bene soporatos contrcctat ct dcguslal de :
saltem ab illo qui in sinu ejus dormit, et inicr
radice siquidem ct virlule samla; criicis, lam me-
ubera sua eum locavit , et dicit : La'va ejus sub cn-
rita quam pra^mia omniiim sanctoniiu consurgunt.
pile mec-, el dexlera itlius amptexabitur me {Cant.
Sursum autem est crux
ea affixus dica- , ut qiii in
Qusramus, inquam, qucm sensum habeat de
11, C).
tur crucifixus et suspensus boc susiKndium , ait
Jesu , et quid senserit in Jcsu. Dic nobis, Joannes
Job, elcgit anima men , ut crucis non vecusem evangeUsta, qualem videris cura ,
quia de le dictum
pcenam, qui crucis video gloriara. Est aulem iioc testimonium perfiibnit
esl : Et qui vidit , et scimus
suspendium mortificalionis.
quia verum esl (estimonium ejus {Joan. xix , 35).
Alius vir faclus qui evacuavit omnia pericula
, et Dic ergo nobis de Jesti quomodo comprehensus
iransit in aflccliim cordis, in amorem sapientiaj quando, ubi, a quibus, quare, qualitcr vexa-
sit,
deflcit et liquescit ut dicat Deficit in saluiare
d i„s sU ante tniccm ciuis prodiderit cum , quis de
, :
;
Juum anima mea Psal. cxvii 81 ). Sensus corpoiis

( ,
lendcrc volucrit ,
quid rcspondcrit cum uniis suo-
cum suis phantasmatibus exinanicns iu visionibus riim vcilet eum dclendere ? Qiianto postea tiinore
Dei bracbia.
iuem ipse lerlio cum ncgavcrit, quomodo Pilatus
SER.MO XXXIII. eum flagcllaveril ;
quomodo militcs plectentes spi-
HIO I>0.\irNlCA IN R,VMIS PAI.MAllXJM. neam coronam capiti ejtis imposuerint, et irrisorie
IIoc sentite in vobis ,
quod et in Christo Jcsu vcste purpiirea circiimdcdcrinl , et genuflexo salu-
{Pliil. II, 5). taverint , et aiapas in faciem dcderint ? Quomodo
Eccc, fratres charissimi , ante oculos vcslros ipse Jesus porlans spincam coronam et purpurcum
dticilur Jesus ad immolandum ;
quid dicelis ? quid vestimentum, tuin non clarus imperio scd oppro-
faciclis Ecce non cst qui consolctur cum cx om-
? brio, ad Judaôs cxicrit, qiiaiito rugilu : Crucifige
nibf.s charis suis, rclicto co omncs fiigcrunt. {Luc. xxiit, il) ingcmimncrint, et taiulem in Col-
Jesu solus pro nobis, sinc nobis porlas onus dici golha cum d-iobus lnlroaibtis ciim crucilixcriot , ct
cl .Tcslus, porias spincam coioii;im , ]>oiias cniccii) vcsiimenla cjus sibi paitili sint, cl aceti.im poric-
povlas b.iKtUincm luuin iiiln vcliim cancluarii x"cri:it , ct indinalo capilo spiriliim Iradidcril?
Vo7 SERMO XXXIV. — IN COKNA OOMINI. 738
Hiec signa siml Jesii , iifiino nisi Jcsiis oinnia si- A plena dolectalio ,
qiiam liic altiindat nriisoriaruni
gna isla habnil : Jcsiis csl or{;o qui libi occurrit, si aniiclio ; et ha;c cst dexlera qiiam sicul nondum
qucin sic insignitiiin invcnciis, talis est, inquit, habemus sic nondiim cam novimiis nec e.st no-
, ,
Sponsa sive Maria Domini Maier, sive Maiia iMag- bis tam nola dextera; admirabilis dclcflatio, qnan»
dalcne, sive ipsc Joseph : lylis est dilcclus mcus, sinislric miserabiiis afHiciio. Inter sinistiam aulfm
el ipsc est amicus mcus, (ili:c Jerusalem. Quod si et dexlcram iUud forlc quod liincmus eril ninii- ,
pancioribiis iniersignis vis ilhini cognoscere , quia rum ignis ; cum Deus nosler ignis consumens vc-
sapiens Innolesoil paucis, autli : Dilectus nieus can- niet ciim tempcslatc vaiida ; lunc procul diibio
didus et rubicundas {Cant. v, iO) ; candidus propler non crit tanqiiam dorniicns, lanquam mortiius in
innoccntiam , rubicundus propler painain quam cviHC et sepulcro, ncque lanquam posl niurlcm
suslinuit. Ecce salisfecisli nobis bona domina de gloriosus in crelo, scd lanquam potens el crapu-
Dilccti tui, de Sponsi tui ceria demonslralionc, laius a vino, ct cxfilaius a somno, scd lanquani
Scd dic nobis de tattu de .scnsu luo in eum qualis , , lco riigicns, de quo dicitiir ; Leo ruyiet, quis non
sii tibi in sensu quaiem senseris Isevam cjus ct
,
, timebil? {Amos ni, 8.) Itcm : Dominus dc Sion ru-
qualem dexteram. Procul cnim csl a nobis ; ct si giet, ei de Jsnisnlem dabit vocem suam {Anios i, 2).
vidcre eum aliquando non poliicrimus , multo mi- " Quoniam crgo vocabit judicium ad ignein ul dc-
nus langere, mulio minus sentire jam quidem dc : \orcl abyssum multam, et comed;\t simul paricm,
visu quomodolibet ccrlificali sumus , adde ct de Jd csl profundc malos absorbcat u;lerna danina-
tactQ certificare. Scriptura namque nliquaniidum tione ; imporfecios comedat, cl pro pnrtc iinper-
terret nos, et a tatlu reprimit qunR dicit, quia feclionis , ncc lamen dcvorct pcr sciitenliam ;clcr-
ignis esl, ct qui approximant, inquit , niihi appro- na; damitalionis. Tunc nec ad dcx'leram , ncc ad
ximant igni, duriiin enim et horrendum cst ma- siniislram dcclinabit, ut vel lalis apnarcal pcr niaii-
gnum in ignem miltere. sucludincm qualis fuil sub Poiilio Pil:>lc), nec lalis
Dic ergo si forte in aliquo latere doxtro vcl sini- qualis crit, cum scilicct ucr:iclo jiidicio apparcltil ,
stro mltiorcm aliquatenus invcnirc valeamus : dcx- siquidcm in vultu ojiis tiinc sa'viiia , pro vinditanda
irum si quidem lalus iiosli, quia devtcra ejiis am- injuria passionis : iion imi)olciUia quam simuhivii
plexatur te. Sinistrum nihilominus, quia Ia}.a ojus pro implcndo jiidicio incasiialionis.
sub capitc tuo ;

prius ergo dic de sinislro , qiiia Hocergo, fralrcs, sciiiile in vobis quod cl in
ut nobis videtur in sinistro donnit in cruce. Ua Chrislo Jesu, scniite pocnam sine culpa, soniilc
est fasciculus myrrha!:. Dileclus namque meus mihi ^ innocentiam sine iiijuiia, sciiiilc piuiii qiii ignu-
inter ubera mea commorabilur, dum la;va ejus snb scal, seniilc jiisliim qui rcqiiirat, sciuilc misoii-
capile meo est : hic acervus lapidum in qiio nic?i- cordem qui cxtoUat vos tn doxlcra sedis magniiu-
diatus , in die in qua coronavit eum mater sua dinis suae. Illuc, fralrcs, nian.is paiipcrum aiiimas
scilicet Synagoga , corona utiqiie spinea. Inde est vcstras portabunt, ilhic confcssiosios , oralioncs,
quod Nicodemus ferens ntisturam niyrrlrB st aloes jcjunia ct alia bona opcra vos iransferent ;
qiiod
quasi iibras centum , venit ungere corpus Jesu. vobis pr9.'slore dignclur Jcsus Christus Doniinus
Libras centum ; multum cst , satis est. Tolum cor- nostcr, qui cum Pairc ei Spiriiu sancto vivit ot rc-
pus Jesu poiest condiri quantitale illa myrrlKe et gnat Deus per omnia saecula sjcculorum. Amcn.
aloes, usque adeo quod labia ejus ex hac profu- SERBKO XXXIV.
sione distiUabunt myrrham primam. IN COCNA BrOMINI I.
Revera non solum membra muta in Jesu tua Fitii Dedan necjoiiatorcs tui. Dentes cburneos ei
compassio inebriat si cenlenaria , id est perfecia hebeninoit commulaierunt in prelio tuo. Balsamum
el consummata fuerit , sed usque ad labia ejus pcr- et mcl , et oleum ei resinam proposuerunt in nun-
lingit , quatenus respondeat el dicat : Silivi , ct de- dinis tuis {Ezeck. xwn, 15).
disti mihi potum, el esurivi, et dedisti miltt viandu- D Coiium ad pioesenles nundinas accur-
et terra
eare {Matth. xxv,35),et: Vos esiis qui perman- riint, devolvendo et explicando suas raerces,ei
sistis mecum in tentatiombus meis {Luc, xxil, 28). sarcinutas quicunque quodf unque sibS neces-
, ut
Ecce cor contriium et humiliatura habet fasciculum sarium subsidium ad convivandiim cum Domino
niyrrh?e, ecce amaritiido maxiina , eece vehit mare emere voluerit inveniai, ctjusto, imo vHieripre-
,
contriiio in passionibus Jesu : per compassionem tio emat. Coeieslia cnim liodie vilius vendunlur,
fasciculus myrrhje est , et hacc est sinlslra. Dexlera terrena cbarius aestimantur, quia quse venduntur cl
vero qu« ? illa uiique de qua ln Psalmo dicititr : non videntur, sinc pictio apud auimales haben-
Dixit^Dominus Domino meo : Sedc a dextris meis tur qu2B autem venduntur ct vidcntur, supra sc
;
{Psal. c'x, 1). Dextra Dci cst beatitudo sine inter- jestimantur.
Tuptione, gloria sine line, voluptas sine corrup- Singula auiem replicarc qu;? cxponuntur ad pre-
lione, saniias sine negritudine, concordia sine ama- tium , non est hujus temporis nec noslra;' facultati.*.
ritudine , pas sinc rancorc , tranquiUitas siiie coRi- Tanta enim varieias el numcrositas vendontiiim
molione, selernitas sine variatione. est et ementium, necnon comparandorum et dis-
Hxc est dexlera Dei ,
quia in dcxtera Dei lam trahendorum, ut nec oculus saiiclur vi.su rtc au-
ris ainlitu. llla tanlumniodo qux ad dicm fcstum A Quid csl hoc juditium vcl tale judiciuni? Cerle hoc
pertinenl coinpareunis el cum fraternitate vcstra esiquod Aposlolus ait : Si nosmctipsos dijudicare-
communiccmus, ut sit unum marsupium nostrum, m««, non ulique jtidicaremur (/ Cor. ii, 31). Quid
unum mercimonium unuro maceilum unum ki-, , est si nosmetipsos dijudicarenius? Si nos accusa-
crum et unum damniim. remus. Sed haec accusalio appcllalur confessio : filii
Fili hominis, qui ad nundinas istas opibiis pluri- ergoDedan, filii sunt confessionis, filii judicii, non
mis sufTarcinatus advenisti de lerra longinqua , de simpliciterjudicii, sed hiijus judicii, sed talis.Quid
captivitate Babylonia, cxpone nobis macclliim, et est hiijus? quid est talis? Cerle hujus qiiod fuit sub
explica sacePum, si quid forie in mcrcibus tuis sit, Pontio Pilato, ccrtc talis qualis erit in futuro ct
, quod pra:-
quod noslrs£ coense solemnitatem deceat roagno judicio.
senli diei sacrosancta gaudia expleat. Admirur au- Hoc ergo judicium, id est hanc confessionero tara
tem primo in sarcinulis tuis , unde tam pulchros ct puram, tam veram, tam aspcram fac etiam talem ,
pretiosos dentes eburneos el hebcniuos attuleris, confcssionem , qualem in die judicii omnes facturi
quae gens, qui populiis utatur hujusmodi dcnlibus. sumus; utsicutnihil lunc abscondclur de peccalo,
iEmulor denique tales habere sed diflido mc posse , sic nunc judicium tanquain meridiem facito in
ineos pro his commulare. Timco cvulsionem nieo- B confessione, ut nullas lalebras nullas lcnebrarum ,
rum, excmplo careo de insertione aliorum ; sed reliquias rescrves in corde luo. Infernus coram le,
cerlc forle qui plantavit aurem , forle noverit in- ore aperto flammas ct felores sulpbureos evomet, ,
serere dcntem. Nihilominus qui lulit costam de la- dsemonee ^thiopica nigredine et dracontea feritale,
tere Ad* sine acerlo dolore ipse dentem jam pu- uncinos et fuscinulas igneas ad deporlandas aninias
,
tridum tollere polesl sine dura afflictione. lenentes assistant ; iribiinal judicis in nube sistatur,
Ego iiaque cmere dentcs cburiieos et bebeninos, judex totus quasi fiiribundus , et absque miscricor-
quia hortnlanum haheo qui sicut olcrum ila et , dia contemplelur , oculi cjus velut flamma ignis, et
dcnlium esl evulsor et planlalor. Cerie pranden- soniis subliinis, tanquam toiiilruiim magnum de
dum esi Iiodic , cl bibendiim inter amicos , et inlcr ore ejus, et gladius cx utraque parte acutus, an-
senatores coelestis aulae, inter illustres et nobiles geli treraentcs, homincs velul folium a faue venti
viros magnse curi*. vos ncgotiatores dentium vehcmcntis vacillantes, et tota illa circumslantia
qni estis ? unde eslis ? pro quanto dabilis dentcs magni judicii, veniat anle oculos tuos, dum ad ju«
eburneos et hebeninos? Filii, iuquiunt, Dcdan su- diciuin confessionis accedis.
rous, de iîhiopia sumus, dentcs pro dentibus Certe tunc filii Dedah dentes commutabuntur,
dabimus, bonos pro malis, novos pro velcribus, ^ mendaciuin rclinquentes, et veritatem tenentes
sanos pro inJirmis, candidos pro nigris, mundos odio renuntiantes, et pacem sectantcs. Impudiii-
pro scabiosis , fortes pro putridis ct debilibus, tiain abjicicntes, et caslimoniam servanies, turpi-
acutos pro hebetaiis. Commutare cnim solemus tudinem, siulliloquium , scurrilitatem evacuantes,
non vendere, et arle novandi iiiimur taliter, ut et sacra eloquia mcditanles. Isli sunt dentes ebur-
postquam more nostro vetcra fricuerimus . nova nei proptcr caslitatcm eloquiorum, et bebenini
faciauius. propter xdificationem, ct frucium labiorum vera-
boni arlificcs, estisne tam I)enigni in foro quam ciiim. Ecce habes denles, comede qiiidquid invenit
boni iii oflicio? Ita, inquiunt, nihii addimus num- manus comcde volumenpassionisCbristi, com-
tua,
mo, nihil pretio in cominutaiione dentium, nisi ede evangelium, comcde panein angelorum, cora-
quod dentes hominum accipimus, et aniraalium ede vitulum saginatiim , coroede agnum annicu-
sive arborum damus. Eburncos namque ab anima- luro,comede h%dum comede carnes tuas, coniede
,
libus, hebeninos habcmiis ab arboribus. Et quale vitulum comcde vitulum conflatilem, comede fe-
,
rogo animal unde lales denlcs, aut qualis arbor? nuni sicul bos, comede mel quod suflicit, coroede
Animal elephas nominatur, arbor bebenus. Ecce si jv lac caprarum, comcde butyrum, comede adipein
placet commuicmus fratrcs non differamus, non
, , agnorum el arictum iiliorum Basan, comede hircos
hiesitemus commutare, quia ad coenam agni voca- cum medulla trilici.
mur, et dignum est, ul novis dentibus novas carnes Ut autcm mAnifeslius appareat qnod dicimiis,
comedamus. Totum namque novum in cocna ista. quid sunt dcnics, nisi animse virlutes? Sed qualec
Novus panis, novacaro,novum vinum, nova mensa, virtutes sunt dcntes? Qux utique tales sunt ,
quales
novus scyphus, nova scutella, novum mantile, sunt dentes. Dentes namque roundi debent csse, et
novum mandatum, novum verbum, nova ablulio candidi, acuti, firma radice in gingivis fundati,
pcdum , novum chrisma , novum oleum , novus ordinali, inlcgri, conjunrti. Mundi propter muiidi-
pransor, novi denles, nova labia, denique et manus tiam corporis et sanguinis Clirisli, candidi propter
nova. cjus paticnliam, acuti propter justitiam, fundati
Sed quia pcr se satis nola sunt c.xtcra, ad dentcs propter obcdicntiam, ordinali proptcr modesiiam,
redcMinus, ei ex nomine vendentiuin mysicrium rci inlcgri propter pcrseveraiitiam, conjuncti, proptcr
jam jain pandamus. Filii Dedan negoliatores tui. concordiam. Mundi in cogilalione, candidi in ope-
Qiiid cst Dcdan? hoc judicium, vcl tale judicium? raiione, acuti iii confessionc, fundati in leniaiione,
741 SERMO XXXIV. - IN COENA DOMIISI. 742
ordinati in prosperitatc, iiilegri iit adversilnte, con- A ubi lanccn, ubi clnvus, iibi malleiis, iibi Judas, ubi
juncli in convcrsatione. Miiiidcl deiitcs ahsliiienlin, Darabbas, ubi passio, ubi cru\, nbi murs csl! Aliam
conservel inundatus coiitincnlia, ucuai liinor , fun- crgo speciem, id esi, oleum apprchcndamus, el quia
det spes , ordinet juslitia, consolidct mcnioria Dci innrmi sumus, olcum innrmorum emamus.
ainor conjungat. Ecce, frativs cbarissimi, oliva quxdicit : Ego «i-
Quia dentes cburneos et bebeninos domi jam ba- cul oliva fructifera in domo Dei {Psal. li, 40), in
l)emus, si scnsus nostros perrectc castiflcaveriraus, torculari prcmitur, et oleum fundens bono mercatu
si ad exbortaliunem aliorum idonei fuerimus, am- ct pretio ad vascula nostra derivatur. Gratias tibi,
pullam balsami circumspiciamus , ot si hoc balsa- Jesu, quia condilori nostro de oleo tuo satisfeciinus,
mum verum est et non inistum , comparcmus illud et ad unguenda vulncrannstra non parum nobis re-
ut genus regium et sacerdotale illo inuncti eUicia- tinuimus plenum dolium quoniam in sxculum
; s;;d
mur. Hodie, fratres, consecratur chrisma quo sa- ct super omnia opera tua, misericordia lua. Eccc
cerdotes et reges, tam in Veteri quam in Novo li- tencbras nosiras oieoluo illuslramus, eccc dolorein
niunliir Testamento, ct ideo christi appcllantur. mitigamus ; ccce cibos condiiuus ; eccecreditori de-
Cave autem ne mistiim sit balsamum tuum pcr
Si- bitum solvimus; hoc totum de olco luo, hoc totum
moniam, ne velis regnare, et non ex Deo, sed^per B de misericordia tua, boc totum de gratia tua, hoc
pecuniam. Mistuin eiiiin balsainum non ad Chrisiuin totiim de visceribus tu£ piclatis, qui es Dcus totius
pertinct, sed 4ntichristuni. consolationis et pater misericordiarum.
Miscet balsamuni qui sacros ordines tribuit non Ad ullimam illam speciem quam proposuerunt
ad meritum sed ad prxmium. Qui curam aniroarum ncgotiatorcs nostri , id cst, resinam, nunimum po-
tribuit non pro Deo sed pro auro, qui non pro re- namus et sermonem nniamus ; hsec necessaria cst
demptione generis huniani tradit Chrislum , scd pro Jesu in carne passo, quia miligativaetlinitiva. Ilanc
implenda avariiia numini. Miscet ille balsamum, qui itaque niiiiimo comp-jssionis comparemus , ct tani
labiis Deum honorat , cor autem ejus longe est ab in Jesu passionibus pcr couipassioiiem, quam in
eo. Miscet balsamum qui Christum non sincere an> noslris per correctionem expendamus. Si enim te
nuntiat. Miscet balsanium qui religionis puritatem corrigis, resinam tuis plagis apponis. 3i Cbristo
simulatione fallacise fermentat. Miscent balsaihum compateris, resinnm passionibus ejus infundis. Si
qui veniunt ad nos in vestimentis ovium, intrinse- proximum redaigiiis, resinara putredini ejus cir-
cus autem sunt lupi rapaccs. Non ergo adulteres cumducis. Sanctificct itaque nos ei consccreiDumi-
verbum Dei, non misceas balsamum, quia balsa' nus in balsamo, satiel in meile, ungal oleo, mcdea-
mum non mistum, odor mens {Eccli. xxiv, 21), ^ tur resina, qiiam in nundinis suae coena; et passio-
dicit Dominus, unde Aposiolus : Ex sinceritate et nis proposuerunt sancti negotiatorcs, quod nobis
veritate sicut ex Deo coram Deo in Cliristo loquimur praestare dignetur qiii vivit, etc.
(// Cor. 11, 17), ut non sit ruga aut macula ir SERMO XXXV.
Sponsa Dci. IN COENA DOMINI II.
Ungamus caput chrismate, ungamus manus, un~ Tota hffic dies Deo et nostra salutl dedicatur:
gamus frontem, ungamus scapulas. Caput propler quot borae, tot graliae. Principales horae septem
coronam quam exspeclamus manus propter myste- ; quae septem specialiier adornniitiir sncramentis ;
riuni corporis et sanguinis Christi quod contrecta- piirgamur a peccatis et virtutibus rcplemur. Prima
mus; frontem propter cruceni quam ilii gestamus; est absolutio peccaiorum , secunda consecratio
scapulas propler laborem operum, quo divinac scr- chrismalis , terlia consecratio olci infirmorum
vituti insudamus ; cnput, ut tota mente Deuin dili- qiiarta consecratio Dominici corporis et sanguinis»
gamus manus, ut eleemosyna desudet in manu tua

; quinta dcstitutio Vcleris Teslaiiienti, scxta institu-
frontem, ut non sit tibi frons meretricis, quae no- tio Novi, septima ablutio pcdum,
liiit erubescere, sed tcnera ad verecundiam, signata Haec omnia diligenlibus Deum cooperanlur in bo-
D
ad tutelam, prseparata ad pugnam ; scapula, ut tota num, quia his quasi clavibus intratur iii regnuin
vii tute pondus diei et sestus in vinea Doinini usque ccelorum; claves islas nolite negligerc, nolite pcr-
ad vesperain sustineas. Duos aureos , id est corpus dere, quia nisi per clavem non patet inlioilus do-
et animam da in commulatione balsami, vel inten- mus. Principalior lamen et dignior inter caeteras
tionem et operationem bonam ,
quia spiritum ado- est illa clavis David, qui« claudit et nemo aperit,
ptionis liliorura recepistis , non spirilum servilutis aperit et nemo claudit, videlicet Eucharistia, qu;B
iteriim in timore, et hoc sufliciat de balsamo. digne sumentibus viiam, indigne acccdentibus iior-
Mel sequitur : sicut in liquoribus balsamo nil tem confert seiernam Qui manrfuc«(, inquit Doiui-
:
pretiosius ad unguendum ; sic rnelle niliil dulcius ad nus, carnem meam, et bibit sanguinemmeum, in me
mandiicandum. Sed quia in nalivitate Domini vel manet et ego in eo {Joan. vi, 53); boc ad dignos.
in resurreciione suum locum habct mel, non in pas- De indignis vero Psalmista : Fiat mensa eorum
sione ; emamus quidem illud, sed reponamns : tem- in laqueum {Psal. Lxviii, 25).
pore cnim suo illud manducabimus. Quid eiiim iio- Hujus ,ergo mensae quis auetor? quis artifex?
bis inodo cum inellc, ubi lcl, ubi acetum, ubi spina, quis dispensator? quis apparalor? quis in ea cibus
7.<3 PKTRI CELLENSIS SEUMONES. 7U
tl potus? quis conviva? ciijiis forin;c vcl niatcriei A hctx siuil supcr terrain. Inde Judas crcpuil incilius,
ipsa inensn ? Aiuioi- Jcsus, ariifcx Spirilus sanctus, inde de ore Judaôrum eruptio illa fetida : Rcus eu
iiispcnsator pra,'l:ilus , pricparalor scu minislralor, morlis [Mallh. \\y\, 6G), crucifige, crucifige {Lue.
Ar.gelus el onlo aposlolicus, cibus caro Christi, ei xxni, H), el ; Non habemus regem nisi Cwsarem
potiis sniigiiis, coiiviva omnis Cliristianns. Mensa, {Joan. XIX, IS).
aKarc scu lapis iinciusci consccralus; forina qiia- Subministrabal namque laguncula cordis plena ct
ilrangula, inafeiia lapidea. supevfusa , qnod multiplici reciprocatione evoinit
Ecce Jcsus, eccc Spiritus sanclus, cccc saccrdos cum bbiis dolosis, lingua nialigna. An aliquid de
niajjnus, ccce aposloloruin chorus, cccc minislralo- abysso neqiiitiic hodie retenlum et reservatum esl
rii spirilus, cccc ciljiis, ccce potiis, ccce incnsa in quod non expnnderetur , quod non exponeretur? A
forma el maieria siia Ijlqiiid lia!C? et ad quidlian.e/ saeciito vasa iraj calenus, sicul niinc, non sunl ex-
ul manduceiur Pascha. Uladsil cl satictur conviva. haiista; etut verumfalear, aDei palienlia absorpta.
Uln cs Adam, iibi cs conviva ? Non lc sulilrahas, non Nam absorpta est mors in victoria, et qiiidquid ri-
lc exeuscs a cffina, noii te illudas cl foliis ficus pu- vulus infernalis conglomerare potuil , ut nos cum
dcmla tua opcrias. Tibi parata esl coena, libi immo- Jesu deleret, totum sine damno, iii.o cum lucro no-
lavil Paler tiiiis viluUiin saginait:ni, tibi immolavit sirae rcstauraiionifc Jesus nl)sorbuil; sed de peccaio
Sapienlia viclimas suas, tibi Joseph meridianum enirn damnavit peccatum. Nain Jesiis pliis poluil
pra>paravil convivium, le cxspcctal sacrificinm ma- absorbere quam diabotiis voracrc. Sapienlia siqui-
tiitinum ct vespcrlinum : his excilalus el invilaius dem vincit malitiam.
omnis Chi isiianus indiircrcntcr currit , el paralam Concertat ergo diaboiitts , et nsquc ad extrcmam
cociiam appciil. cxhalationem desudal, nndecunque et qiiocunque,
Sed videic, frrdrcs, qr.on)odrf) caute ambulelis, ct a .quibuscunque in niedium proferre injuriosam
non ui insipiciue.'» scd nl sapientes, Siirsura aspi- injuriam, qualenus pondns raalorum Jesum oppri-
ciie ct lcgite liiuhim huic mensK ap)tosiiiim : Qm- mat, modus vincat, numerus exlurbet el ad inipa-
cwuiue manducaveril pauein Domini ei calicem bibe- tientiam omniuni desolatio provocel. Sed sicut Jcsus
rit indignc, rcus eiil corporis el sanguims Domini heri el hodio, ipse in saiciila saeculorum, sic pa-
Fial mensa corum coram ipsis licntiaejiispotuit fcrrequod diabolus potuit inferre,
(7 Cor. XI, 27). Item :
in laqmum {Psal. i.xvin, 23). Noli ilaque gustare et quod non potuit. Melior est profccio patiens, id
quod male gustalum aflerl morlem, noli tangoi'e orc c&l Jesiis, viro forti, id est diabolo, qui fortiscusto-
poliutoet manibus immiindis chrislum Domini. Ta- q îicbat atrium suum antequam veniret iste qui de-
bescil cnim sapienlia, et Spiriius sanclusgemit gc- sinierel eum, qui habebat mortis imperium, ante-
niitibus iiienarrabilibus in corpore subdito peccalis. quam ad singulare certamen provocaretur, qui ini •
Ad aiiies Paiiis, ad cor ascendat gemilus isle, tis et mansuetus venerat, non injuriam facere, sed
undc cl desccndil vidcre utrum clainor isle culpis qiiantuin ad se perferrc, quantum ad alios pro-
conlimiatis perpetuclur clamans : Spiritvm nolite pulsare.
e.uiinguere (/ Tliess. v, 19), et rîlium meum Jesum Scd quia pium cst delam pio et tam impio co-
iiolile pedibus vcslris conculcare. Ilabct eniiTi in gitare, et utriusque causam fideiiter pensare, scien-
ore suogladiiim ancipiicm, iitique exntraque parte dum quod diabolus propriam ct valde calumniosam
acuium, diccns dc illo conviva, qui se immiscuit agebat causam : Jesus nosiram et dolo advcrsarii
coeiKC iioii vesiitus vesle niipiiali, id esl charitate vitiaiam quantum ad nos , sed quantum ad se jii-
ct caslilaic : Ligalis manibus ejus ei pedibus, mitiite stam. Ilinc igitur propositis armis lucis, qux siint
eum in tenebras cxteriores, clc. {Maiih. xxii, 15). humilitas, patienlia,etjuslitia et inansuetudo, illinc
Quxriliir iiaqiie conviva non qui mensain impleat asis belli et inc, qua; sunt avaritia, perditio , ca-
>oinilii ct sorde, sed qiii comcdal agiiuiu, innoccns Iiimnia, convicia, ilagclla, alap:f>, irrisiones, sputa,
manibus cl inundo corde. D corona spinca, lancea, fel, acelum, cnix, clavi, el
Ecce Satan, noii inier filioa Dci sed conlra Fi~ caelera qiiye loquiiur Evangelium
,
passionem ex or- ;
lium Dei, non transdguraiis se in angclum hicis, ul dine rccilcmus, ct de hoiiulo islo fasciculum myr-
simulaiione decipial, sed cxtollens se adversus Je- lii.TC inlcr ubera nostra, id est in cordeconferamus,
sum qui vere coHtiir cl adoratur Deiis, erigens con- iil in Icctiilo S:domonis, myrrha et aloe (lerfusum
ira coeluin, imo Deum malitioe su;e machinas, con- Jcsuin collocemus ; et propier timores noclurnos ac-
volveiis in turrem David, quse ffidificala est cum ciiicli gladiis eumdcm Icctuliim anibiamus.
propugnaculis, lapides ct jaciiia, inlorquens la'iceas Dum enim quasi in x'giiludine suoe passionis Je-
et saîKas, iu obsciua luna cl ante Lucifcrum, et sus amicus ct Pater et Dominiis nosler acciimbi»
posl solis o! lum , ui in hoc tandem appareat rupta nullo modo ralioni consentaneum est, ul per vias
vcsica, in qua ab inilio crealionis sua; dirissimuni cl plateas cum illusoribus evagemur, sed quasi tri-
\irus coagulavcrat, quodamiiiodo clTudisse, el quasi hl/s ciiin illo qui dicit : Tristisesl aniuia mca usque
mortifer;i ncbula tolam tcrram inlccisse. Adcocniin admortem {Marc. xiv, 3tj paticnti coinpatiamur ;
einalio sive cirnsio illa pessima fuit, ut nec sol illam moricnli commoriamur, sicut ait Tliomas Eatnu$ :
tolcrare polueril. Obscuriilus est cnim ct tenebrae ci tnoriamur cum illo {Joan. xi.il), ut surgenti con-
745 SERMO XXXV. - IN COENA DOMINI. 740
resiirgamus, rcgnanli conregnenms : a;qua eniin A audacia <l;emonum sinnil el malilia Judjcornm illi
gorle liis qui cum eo iTcrunt aJ bclliim, spoUa ine- propinassct, gustavit qiiidem, scd no'uit bil;crc, id
ritorum dislribuct, iit pnc participibiis qiiiijcin , est ad icnipus excepit pcr dispcnsalioncm assum-
quia plus laboravit, principalum oblineat, ct poliori pl;e mortalitatis , scd slaliin cvomuit {>cr gloriani
donetur niunere qui singulari usus cst ccrlaminis resurreciionis. Mutavit siquidcm David vultum co-
passione. ram Abimclcc, ita ut salivac cjiis dcnuercnt pcr bar-
Trcs digiti Paler et Filius ct Spirilus sanclus. bani, el jtidicaielur arrcpiitiiis. Et Jcssis rclata vir-
Tres junctura; sunt in Palre, illa tiia qu;\j (Senesis luie divinitalis, saliva barbam abscondil, quia iii-
in crcalione reruin assignat, dicens : Dixit Deus firmilalcm oslentans, pcr dolectus humanx (ragili-
Fiat lux, et facta cst iux ; el vidil Deus lucem (luod talis quod Deus csset in hoinine, non nisi parviilis
etset bona {Gen. i, 2); et in aliis simililer. lu Filio suis, id cst apostolis; ct qiiidcm opcra rccit in
tres seque sunt juncturjc, nativitas Cliristi, mors et eis quae nemo alius fecit, sed excaicaf.im erai cor
resiirreciio. In Spiritu sancto, spccies cohimbx, populi illius, sicut ait Isaias : Excaxa cor popnli lin-
ignis et linguae ; vel charitas de cordc puro, ct con- jus et aures ejus aggrava (/sa.vi, 10).
scientia bona, et fide non ficta. Oflenderunt itaque in lapidem oflcnsionis ct pc-
Simul autem toia Trinitas loquitur Faciamus : lio~ ^ train scandali , cum mulleis suis impingcnlcs in il-
minem ad tnioi^tnem, etc, id est sacerdotem, ordi- lam, el undiquecumclamorepercutientes alquepei-

iiatione, potestate, exsecutione, ad imaginem et si- fodientcs. Sed lapis isle pretiosus, jaspis in pas-
militudinem noslram {ibid. 26), ut iniitetur Cicato- sione, smaragdus in morte , lopazius in resurre-
reni, regenerando novum hominem ex aqiia et Spi- ciione, carbunculus in ascensione, de sub pedibiis
ritu sanclo, sicut in creatione mundi Spiritus ferc- Judicorum translaius est siiper choros angelorum;
batur superaquas: imitetur Redeniptorem nostrum, et dominatur non tantum in univcrsa lerra, sed in
qui redeinit nos sanguinc suo, celebrando missam universa creatura coeli et mundi.
conficiendo Eucharistiam : imitctur Spiritum, sci- Dicit itaque regulare proverbium : Novus rex,
licet diligendo Deuin supra se, ct sc post Deuin, at- nova lex. Rex quidcm ab seterno est cum Paire
que proximum tanquam se ipsum. Quia vero hoiiio cre:^ns et regens univcrsam creaiuram. Yeniendo
semel nascitur, ei semel regeneratur, quotidie vero autem in regionem longinqiiam accipere sihi regiium
recordando passionera Christi commortificatur, (î- aliud, ut regnel super duo regna angeloruni et ho-
ligenli distinctione inspiciamus quomodo accedant minum et faciat unum rennum coelorum dum : sc-
sacerdotes ad hoc sacrilicium, quali corde , ore, r cundura «luxreret, primumin lalibulis siiis rcposuii,
manu et cxteris scnsibus. et quasi sine regno erat quoniam illud latebai ct
, ,
Manus enim quibus gest^mus Chrislura in altari, hoc nondum ei obtemperabat. Fuit itaque pene in
quasi quoddam vehiculum inuncium est, et solidum omni malo , in medio Ecclesiae et Synacôgaj, quia
€t turnatile, quo ad Patrem deferlur et ad nos re- Ecclesiain cum dolore passionis parturiebai, et Sj-
fertur sacrosancla illa Eucharistia. Os autem quasi nagogam dolens amittcbat , sicut Jonas cucurbilaiH
porta s.ve ostium est quo ad cor ingreditur tan- sive hederam.
quam ad Sancla sanctorum. Cor vero est tanquain Unde in passione orabat : Mi Pater , si possibile
arca ubi urna aurea habens nianna, labulas testa- esl, transeat a me calix iste {Uattli. xxvi , 50) , id
menti, et virgam Aaron. El sunt ista Iria quasi tres esl non me crucifigal Judaeus , sed quilibet alius;
digiti, quibus Deus appendit molera lerrae, id est esi enim iniquitas apposila siipcr iniquitatem, cum
sacramenta Ecclesiae. Visibilia enim elementa, sub me virum pubertatis sux occidit et filium gentis
specie quorum latet virtus invisibilis , nioles terr% sii%. Nam os meum et caro mea est Synagoga, cu-
non iramerito dicitur, hoc enim pondere, nisi vir-
jus alurana est virgo Maria. Unde Ecclesia non ad-
lus fideimentem elevaret ad diflidcntiae casum, op- mittitur, nisi Synagoga cxpellatur, dicitiir in Psal-
primeretur, et tanquam gigas sub aquis gcmerct. D mo Potum iHeum, de incorporalione Eccicsiae, cum :
Lava itaque, o sacerdos , manus inter innocentes, flelu niiscebam{Psal. ci.lO), propulsione Synagog;r.
tange labia forcipe de altari sive carbunculo; omni Potum namque bibendo incorporamus, flendo vero
custodia serva cor tuum, quoniam cx ipso vita pro- lacryinas eQundiraus.
cedit, ei sic digne appendes molcn terne, id esl sa- Cum itaque mali coloni de vinea patris sui Glium
cramentum el rera sacraiucnti. ejecissent eioccidissent, transivit de gente in gentem,
(89) Novus rex, nova lex, unus idemque media- et de regno ad populura sive regniim alterum, et ra-
tor Dei et hominura, Ilomo Chrislus Jcsus, unam mis l)onx olivx fractis , insertus est oieasier in bo-
eamdemqiie regulam jiistilise sobrie et temperanier nam olivam , ut ait Apostplus. An Judxorura Deus
ubique servans, nihil indebitum in forma Dei usur- tantura?Nonne et gentium? iinoet geniium. Domi-
pavit, nihil nisi indebitum in forma servi a Judxis nus itaque regnavit, exsullet terra, elc. {Psal. xcvi,
sustinuit. Cum ergo loco debiti honoiis et gloriae, 1.) Velint nolint Judaii qui dixcrunt : Nos regem
in via de torrente quidquid contumeliae est el injuriae, mn liabemus imi Cocsarem {Joan. \\x, 15). Domiiius
(89; Novus scrmo videlur in mss.

Patrol. CCII. 2k
7i7 PETIU CELLENSIS SERMONES. 748
regnavit irascanlur populi {P»al. xvm , 1). Hcx A ««c«t pellem {Psal cui , 2). El : Exlendit manum
aHernus, ecce factus est rev novus acquirendo re- suam in retribuendo (Psal. liv, 21). El : Super iram
giuim novuro , non admilientlo aelernum. Clari^ca inimicorum meorum extendisti manum tuam {Psal.
Pie , inquit rex novus ad Patrem , clariiale quatn cxxxvM, 7), et : In Idumeeam extendisti calceamenium
habui priusquam mundut esset, apud (e {Joan. xvii, meum {Psat. lix). Itein de scuto Jeremias : Deditii
,•). Dictum est ei, et clarificavi, et ilerum clari/icabo eis scutum laborem tuum {Thren. iii, 65), et : Do-
{Joan. XII, 2SV mine, ut scuto bonas voluntatis coronasti nos {Psal.
Gratis quidem aîcrnum acccpit a Patre regnum, .13)
sed novum multo Libore et pretio acquisivit. Jacob SERMO XXXYI.
et multo tempore, et multo labore apud L.aban di- IK COF.ri\ DOMIKI III.
tutus et dotaius est gregum et fanr.iliarum atque Melius est vocari ad olera cum charitcle quam ad
uxorum honore et subsiantia ; ila ut cum reverti- vitulum saginatum cum odio {Prov. xv, 17).
tur dicat : /n baculo meo transivi Jordanem istum, Sponsa agni bodie in mandalo pedes suos abluit,
et nunc cum duabus lurniis regredior {Gen. xxxn, 10). in mcnsa carnes agni comedit, in allari chrisma et
Quasi diceret : Revertor ad terram meam ccelesiem oleum confieit. In mandato pedes abluuniiir; in
palriam, et ad locum nativitatis meaj, smum pater- » niensa fercula Salomonis appoimntur; in allari tam
lium , de cujus substantia ante luciferum genitus regiiim quam sacerdotale unguentum divinis appa-
sum , cum duabus turmis, ulique latrone de sup- ratibus prxparatur. Peccata purgantur in mandato,
plicio, et Palriim antiquorum grege de iuferno. Qui merila comparantur in convivio, pneroia rcdduntur
in baculo factus ex muliere, factus sub lege ad con> in ungucnto.
vallein lacrymarum descendi vel in baculum criicis Christus purgat sordes filiarum Sion et sangui-
transivi huinilitatem mortalitatis , et ad Laban qui nem Jerusalem lavat in mandato, quia tam venialia
sesc transiigurat in angelum lucis desceudi, tulique quain criminalia diroittit in baptismo. Vocat deni-
tubslantiam ejus , universa scilicet arma, in quibus que ad mensain a mandato, quia dignus est opera>
confidebat, ct spolia distribui, vasa coiilumelise illi
rius cibo suo , colonus vinex denario, mercenarius
relinquens , et vasa in honorem ad Patrem mecum prctio, ut sit beatus qui labores manuum suanim
referens (90). manducaverit in regno Dei. Lxtos vero et sagiua-
Corpus Christi speculum est, balneum est, viati- tosCiiristusachrismaie nuncupatus, taaquam mem-
cum est, tcn(orium esl , scutum est, propiiiaiorium bra sua in rcges et sacerdoies consecrat ut simus ,
est, oraculum est speciilum dicit, aitendite et vi- haeredes quidem Dei, cohaeredes autem Christi, unde
:
^
dele : Exemplum dedi vobis{Joan.xui, 15). Balneum Petrus : Vos autem genus electum, regale sacerdo^
dicit : Nisi lavero te non habebis partem mecum tium, gens sancta, populus aequisitionis {I Petr. ii,
(ibid.^ 8) ; et : Nisi quis regeneratus fuerit ex aqua et 9). Separatim tainen de abluiione pedum , seorsim
Spiriiu sancio , non intrabit in regnum caelorum de comestione agni et panis qui de coelo dcscendir,
{Joan. ut, 5). Viaticum dicit : Ego sum panis vivus et sigillatim de conf^ctione chrismatis et olei, re«
qui de coelo descendi {Joan. vi, 41), et : Nisi man- inoio satictatis fastidio, aliqua dicere voluiuiis.
ducaverilis carnem Filii hominis , et biberilis ejus Dicendum ergo prius de mandato et quare talis
sanguinem non habebitis vitam in vobis {ibid , 51). ablutio pedum , mandatum usualiter ab oinnibus
Tentorium dicit : Ha!c quotiescunque fecerilis, in mei dicatur, breviter cxplicandum. Joannes cvangelisia,
memoriam facialis {Can. miss,), et : Qvoties volui qui ordinem ipsius mandati nobis exposuii, qiiare
congregare filios tuos quemadmodum gaUina congre- ctiam sic vocandum esset , explanavit ubi dicil :
qai putlos suos sub alas, et noluisti? {Matth. xxiii , Poslquam ergo tavit pedes eorum accepit vestinienia
57.) Scutum dicit : Bonus pasior animam suam po- sua : et cum re.cubuisset, iterum dicit eis, scitis quid
nil pro ovibus suis {Joan. x, 11), et : Ego vado im- fecerim vobis ? Vos vocatis me Magister et Dominet
molari pro vobis. D et bene dicitis,sum elenim. Si ergo itvi pedes vestros
llcni Apostolus dc speculo : Anle quorum oculos Dominus et Maqister, et vos debeii* alier atierius la-
"Jirislus prcescriplus est {Gal. iii , 1). Ft Moyses :
vare pedes. Exemplum enim dedi vobis, ut quemad-
F.t erit vila lua peudens aule ocutos luos [Deut. xxviii, modum ego feci vobis, ila el vos faciatis {Joan. xiii,
iC). Et Psalmisia : Ocuti mei semper ad Dominum 12). Ecce planum est quare dicatur niandalum,
Psal. XIV, 15). Itcm Job dc balneo. Peira fundebat quia videlicet et dicio et exemplo est nobis inanda-
n rivos otei {Job xxxix, G). Et Sponsa : Lavi pedes tum. Inde etiam esl quod autiphona illa qusp est
neot ,
quomodo inquinabo iltos? {Cant. v 3.) Et , .
Mandatum novum do vobis,ihi prjcciniturut, secun-
"yentes lui sicut grcges caprarum quoc ascenderunt de duin illud quod voce et opere agitiir, iniindeiur con-
nvacro {Canl. iv , 2). Jacob dc vialico dicit : Si seienlia nostra »b operibus niortuis ad serviendum
hminus Deus nieus fueril mecum in via ista qna ego Deo viventi.
mbulo et dederil milii panes , etc. {Gen. xxviii Sed rem ipsam enucleantes, munditiam hujut
D.) Iteiu Psalniista de teiitorio : Extendens cortum balnei seu ablutioiiis, non nudo et vacuo sermonc
(UO^ llic aliquiJ vidoluv decsse.

-^//<^3
749 SKRMO XXWI. - IN COENA DOMINI. 750
aliroctonnis. sod opcrc el verilaie lepros.^ ammflc A Tria cerlc gcnera emundationum sunl ,
quorum
noslnc ot immundo corpori atlhibeanuis. Cerlo, fra- aliud fn per abluiioiiem, aliud per emissionem, te;-
tres charissimi, nqiia ista non esl sicul Al.a^na cl tiurn per e.xcoctioncin. liavantur rcccntia et niinora,
Farfar fluvii Damasci, quse Naamani leprosum nun- delenlur vclusliora el diiriora, exooquiinlur foiliora
quam sanare polucrunt non est sicul aqua ./Egypti,
; et aliter invincibilia. Lavanlur aqua vilia qux con-
quac in sanûincm versa cst propter induratum cor traximus de corriiplione reatus primi parciitis, id
Pharaonis ; non esl sicul slerilcs aquae Jcricho, quae est fomes peccaii. Delentur ferro passiones pecca-
ante adventum veri Elisaei, odibilem illum locum lorum qwx por logem operanturin meml;ris noslris.
reddehant ; non est sicut aqua de Mara, quam filii Excoquuntur igne consiiciudines pessimajaboiiiina-
Isi acl bibere non poterant. tionis quK velut cicatrices piitrucrunl et pt)sscde-
Est autem aquabencdictionis, cst aqua Siloc quae runl nos in regno mortis. Omnia ista niundantur
cuui silenlio vadil; est aqua de pelra, quam inlcr- in mandato isto, si fldes aqunm cxhibucrit, si spes
rupil Moyses in cremo, percutiens bis silicem, et pelvim supposuerit , si charitas aquani calcreceiit,
adaquavil homincs et jumcnta. Est aqua super et multitudincm peccaiorum per manuu.Tgiuin opc-
quam fertur Spiriius Domini. Esl
aqua Jordanis in ruerit. Adhuc plura de mandalo supercsscnl di-
qua <>!hrislus a Jounnc baptizaiur. Quid plura ? aqua ^ cenda, nisi vocarel nos coena.
baptismatis est, aqua de latere Chrisii est. Bone Scd quid dicam de coena ista, cum me slupor
Jesu, non erat aqua de qua pedes nostros ablueres, apprehendat recogitantem quid in ea factuni sit, et
iiisi eam de sacris visceribus tuis lanceato latere altendenlcm quid in ea fatiendum sit? Si regina
cmaiiares? Bone Jesu, quid nobis et libi, ul pedes Saba videns oiTinem sapientiain Satomonis, et do-
uoslros ablueres, ut vestimenta poneres, et iinieo mum quam sedificaveral, et cibos mensae ejus, et
tc prae; ingeres, ut te inclinans in terram, sanctum hal;itacula servorum , et ordinem ministrantium
illum vertieem quem angelt desideranl aspicerc, vcstesque eorum el pincernas, el holocaiisia qua
pedibufi discipulorum, imo proditoris lui substerne- offercbat in doino Doiniiii, ullra non habebat spiri-
res ? Boiie Jesu, super cherubim rcsidcns solo verbo tuin : quid ego tantillus ad lanta, elinguls ad inefla-
purgationcm peccaiorum facere posses, sed parum bilia, rudis ad a^terna, insensatus ad superexceden-
in lioc duram c«rvi<:em noslram cmollires, si quasi
lia. terreiius ad ccclestia, immundus labiis ct toio
siiie iabore et impensa prxstila, vicem obseq<iii re-
corpore ad Sancta sanclorum, ad ea quae sole cla-
posceres. riora, luna pulchriora, astris sunt niundiora? Lin-
Fratres cbarissimi, non sustineamus diu ad pedes quo loquiiur Christus, loquar ad
C gua ergo Pauli, in
nostros Jesum prostratum jacere, sed cito mundati
vos decoena Domini; Ijngua lsaiae,cujus labia niun-
acquiescentes elevcmus ipsum reverentia qua debe-
davit Angelos Domini langens ea forcipe altaris,
irus. Quid enim, an non videtis Jesum quxrcre pe- immunda, quae est implicata, quia
non mea qu3e est
des nostros, lenere, rigare abluere, fricare, ler- sum, ex quo
impcditioris et tardioris lingua^ factus
,
ferc et inungere? Si non vides, saltcm audi ad meum traclarc de bis quae apponuntur in
aperui os
pedes tuos jacentem et diceniem : Ego «um, ego
mensa divitis.
sum ipse qui deleo iniquitales, et peccaiorum iuorutn hujus mensa
Dic, Paulc, dic de pane et calioe
non recordabor ampHus {Isa. XLiii, 25). Cerle \o\ Ego, inqult, accepi a Domino
qiiid tibi videatiir?
isla, vox Cbrisli est. An loqueiain ejus non cogno- qnoniam Dominus Jesus in
quod et tradidi vobis,
scilis ? Certe loquela sua mauifestum euni facil.
nocte qua trudebatur, acceiîl panem, el gralias agens
Marise Magdalenx dicit Remitiuntttr tibi peccaia
fregit, et dixit : Accipitc et manducate
:
hoc est cct-
tua [Luc. vii, 48). AduUcrx in adullerio deprehensa;
quod pro vobis tradelur. Hcc facile in
pus meutn
dicit Vbi sunt qui te accnsabant? Nemo te condeni- Simililer et calicem, post-
:
meam commemorationem.
navit? Al illa : ISemo, Domine. Nec ego te, inquit, Hic calix novum icslamenlum
quam ccenuvit, dicens :
condemnabo {Joan. viii, 10). Paralytico ait : Fili, ^ ctc. (/ Cor. ii,23.) Quid ergo,
est tn mco sanguine,
remittunlur tibi peccala tua {Matth. ix, 1). Fratrcs, videlur, bonus cniin homo cs; quid, in-
Paule, tibi
hodie, si vocem istam audieritis, nolite obdurare videiur de comeslione hujus panis ct bi-
quam, libi
corda veslra. Ego sura , clamat, ego sum, ut si
bilione hujus calicis? Estiie utile omiii Christiano
ad primam vocem non excitaris , vel ad secundam modo accedere ad
semper el ubique el quocunque
cxpergiscaris. Ego sum Crealor, ego sum Redem-
niensam isiam?
plor. Si quia te creavi non me.audisvel agnoscis,
Miiltiplici qiioislioni mulliplex debelur responsio.
fallemquia redemi, non aspernerisme Paliein reco-
Omni quidem Christiano ulUis el necessarius esi
gnosccre, quia cognovil bos possessorem suum et
Eucharisti-», sed
autem me non cibus Dominicaj mensae qui vocatur
asinus prasepe domini sui , Israel
tempore, sed ia
ipse qui deleo sub conditione, sed in loco, scd in
coguovit. Ego sum, ego sum, inquit,
modo. Locus est Ecclcsia consecrala. Tcmpus ante
iniquilates tuas {isa. xLiii, 25). Dele, dele iniquita-
omncm cibum vel polum. Dc modo muliiplcx
fit
lem meam {Psal. iv, 5), faciesneiia? Plane, inquit,

h.-tbitus aniniajcon-
subdivisio. Ad niodum perlinel
faciam et excoquam ad purum scoriam tuam {Isa.
ojicilur qui inlraver.-il
gruus, sicul in Evangelio
ille
1,23).
7S1 PETIU CELLENSIS SERMONES. 73«
iion ouin vcsle nupliali, idest sinc dilcclionc Dei cl A conccplione sicut pluvia in vellus descendil, in con-
proxitni, Ad niodtnn pcrlinct quaiitas inentis acce- vcrsaiione sine peocalo, ct pncdicaiione sine nien-
dcniis ad Encharistiam. dacio, oleo gratiaj vasa luiscricordia; iniplevil. Cu-

I)e condiliono cst ut sit regencralus in liberlale nomen oleum c(Tusum, in passione sicnt agnus
jiis
spiriiiis. \)>i loco Moyses, ul in don:o una, id esl in non aperuil os suum, in resurrcciione Petro nega-
iinitate Ecclcsia:. De lempore, ut prius prohct sc tori suo primas salutes mandavit, in asccnsione
liomo, ct sic de pane illo «dat et dc calicc bibat, omnibus communilcr aposlolis bcnedixii. Uxc sa-
Utriim sil pocniiens an impocnitens, ulruiu poeni- pieiilia altingit a fine usque ad fincm rorliter, qiiia
tentiam inchoaverit, an non ; ulruni cum rcverentia ut gigas ad currendam viam incarnatinnis siiae, cx-
accedal, an procaciter se ingerat, non dijudicans sultuvit, ubi : A summo coeto egressio ejus, et vccur-
corpos Domini ; utrum sacrainenlum, an rem sacra- iiis ejns usque cd summutn ejus {Psul. xvni, 7).
menti accipere sc credat. Ad nioduin perlinet, ut Domine, omma a tc cxspccianl, clc. (Psal. ciii,
csstus, ut devotus, ut timoratus, ut compunclus nc- 27.) Exspectat Pater aniiquus illc dierum, liolo-
cedas. .\dmodum pertinet, ut veraciter credas corpus caustum et sacrificium assunipli a Vcrbo corporis,
vcrum el sanguinem Chrisli esse in altari sub specie pro redemptionc generis humani, tanquam duos
visibili, necesse illam speciem corporis vcl sangui- ^ hfedos optimos Rebercrc, id est graiiae, manibiis
nis Chrisli qui ibi est invisibililer, sed panis ina- pr.Tparatos, siciit noverai volle palrem. Exspeclat
tcrialis et vini, qiise ibi nun sunt subsianlialiier. Angeliis piacatam Jesu videre faciem, in quam de-
Discutc ergo inlra te CQjistientiam tuam, et si siderat prospicere, prodigi filii neqiiaquam invidens
roortalia peccata vel non fuerunt in te, vel deleta reparationi, quinimo consilium Dei suslinens, mor-
sunt per confcssionem et poenitentiam, securus de tem Regis et Doinini sui, spe salulis bumanx coiisi-
luisericoroia , pavidus de conscientia, accede ad derat, nec vindicat.

coenam Agiii, ct ngnus factus Agnum comede, non Panem igitur illum de duaDus decimis, id est di-
sicut lupus, scd sicui agnus. Judas cnini sicul iiipus vina et iiumana compactum natura, triduana de-
Agnum devorat, sed crepuit medius, tcnebris non coctione, id cst cruce, monumento et inferno alla-
comprehendenlibus lucem, scd evancscentibus. Pe- tum triduo suslinent, videlicet a peccalo AJae, id
trus agnum comedit, et sanguine cjus utrumque csi aiile leg -m, sub lege cl teinpore gratiae, usqiie
posleni linicns, exlerminaioreni Angelum a se cx- ad ascensionem Domini. Sed ille famelicus qui non
terminavit. Et hisc de coena noii ad satictalcm, sed poteral implere ventrcm suum de siliquis, qu.is porci
pr.-elibalioncm cibi salutaris dicta sunt. Q inanducabant, eo quod vilia potius naturam dc-
Rcslat de unctione clirisnialis etolei. Sed cbri- striia.it quam rostituant, vitulura saginatum cxspe-
smaie regcs, pontifices, sacerdotes inunguntur. Re- ciabat. cujus comibns inimicos venlilaret, ct corio
gerecigo terram suam et populum suum dobet qui pedes calcearel, carne famem sr.tiaret, adipe et pin-
inunclus est, ut imperet. non serviat desideriis car- guedine dolores temperarel, sanguine capiivii.iteia
iiis. Unde Aposloliis : Non regnet peccaiuin in veslro rediinercl, iiiteslinis interiorem munditiam conipa-
vwrtali corp&re (Rom. vi, 12). Pontificali eliam aii- rarct, pedibiis ad patriam rcpcdaret, capite iji in-
clorilale analhemaiizare debcmus qiuccunque vitia tcriora velaminis contemplalionem altollerel. Omnia
in nobis lcgi Oei non sunt subjecta. Saccrdolali quo- enjo a te ex&pectant, ut des illis escam in tempore.
qiie administratione omnia debcmus probare, et Quid est oronia? nunquid draco? nunquid ani'
qiiod bonuiu est tenere, sicut sacerdoles in Veleri nialia pusilla cum magnis? nunquid reptilia? Equi-
Tcsianicnlo decernebant, qui munJi csscnt vel im- dem el ipsa. Nam, ut lilteram breviter tangamus,
niiindi, qtiae lepra el qua> non lepra. oinnem creaturam suam pascil Deus. Mysiice veio,
Scd, quia b.nec discrelio spiriluiim non omnihiis ct diabolus habuit fiduciamquod influcrct Jordanis
datr.r, nec illa potestas ponlificalis, calcamli supcr in os ejiis, quia morle perpelua put '.vit Chrisluin
scipcnlcs ei scorpiones, nec iila regrilis iibcrias D delinenditm, quom purum hominem autumabat el
juslilij; ut ncmiiii serviamiis tinquaiii, videlicct Dcum prorsus ignorabat. A Judaica voraoitate 1(H>
seinper exisienies immunes ab orpni criiuine ; con- rugiens accucurrit, ut illum devorarei. cum Jiidaiii
secrauir olcum infirmorum, ut nullis obslupefacti sibi sociavit, cum Scribas et PharisKOS iii invi-
peccatorum inlirmitaiibus, discriminc desperationis diam excitavil, cum in vaccis populoriim, mugiiuia|
•ibsorbcamur. Sempcr cnim de misericordia Dci clamoris Crucifigc, crucifige (Luc. xmii,
: 1 1) immisil. 1
sperandum, semper ad oleum reverteiidum esl. Fili fera pcssima! o criinen exlentissiini venlrisl
oleiJesu,da nobis pcccatoribus oleiini iiidulgcnlia- inferne I o diabole I o inors ! qiiid vobis cuni Agiioj
ruin; da sanciis hrisina virluluni da coiivivalori-
« ; iiosiro? Si saperctis, noiraltrectarelis. Si iittcllige-
btis Itiis Agnum rcdeniptionis; da in ::iand;\lo luo rotis , ab eo abstinerelis. Mollissima quidem cl sa-j
residcniib.iS absolulionem peccatoruni; qiii vtvis et pidissima carocjus; sidigne a dignissumatur; aeiiea,[
rcgnas. ignea et lapidoa, si labiis immundis ei conscienliil

s;;;rmo xxxvii. corrupta contingatiir, ita ut molas lctmum confrin-j
IN COCNA DOMIN I IV. gat, cl aniina diiacerata jiidicium inoitis pr;r5um-i
Nju iniruai si suaviler omnia disponit, q;ii ia ploribus iiifciat. C;ccitas quidcin cx paiio contig
7:>3 SEP.MO XXWII. — IN COtNA DOSIINI. H
lO
in Isvacl qiii non cognovil Domintiiii smiin, in W m\- \ tracta ncn riicrit jicr confcssioncin cl corrcplioneni,
lem, <li;»l;oIc, posnil Dcus lcncljias nc cognoscercs; non inlrabil (oquinam; si mollc liiluiii et paliidem
el faola rsl nox ul occiilercs. voracissiine, vcne- coinquiiialrc vila. invencrit, pcdcin rctrahit; si pa-
nuni liiuin non vincil antidolitm noslruni, qiiiu po- liuriim vel spinam ira; el odii offonderit, sicut cuni
tius piilriJa malitia lua cvancscil, si radios suos gustasset acetum noiiiil bibere, sic rcli( la coquina
delexeril polcnlissiina Fapienlia. illa facicm ab ea averlit et rccedit; si folia piilchra
Dcvorai ita(|Uo bcilua Jonam, ut plusquam Jonas sinc friiclii vidcrit, hypocrisim et simulalioneiii n>a-
secum extraLat divilias sanctorum, quas iiK-Iudchat ledicit.
illa cruentissiina infernalis sangiiisuga, ct paradiso Vadam ad monlem myrrlia: el ad collem thuris
iiovas inferatescas de capturaquam in arcu ct plia- {Cant. IV, 6). Sponso Ecclesiae Christo quam grala
retra vcnatu apprehenderat priiuogenitus niori.uo- sinl myrrha el ihiis, et in nativilate ipsius el in
rura el Princeps reûm lerrae Jcsus. Omnia a te ex- niorte ostenditur. Nam magi qui auruin delulorunt,
spectani, elc. Suscipit aer pendentem in cruce, ex- simul myrrham et thus nato puero obtulerunt. Jo-
cipil terra depositum in monumento ; infcrnus con- scph aiilem et Nicodemus deposito de cruce cor-
tremiscil evertentem onmiaelquserenten«draclimam porc Dominico, myrrlia et aloe nnxerunt. Veniens
suam in quo non est aqua; coelum ascen- ^ itaque ad nos el ad patrem rediens, ad monteni
lacu in
denii inclinat cacumen suuin, el in sedc prxparata niyrrhic et ad colleni thuris se ire loquitur spon-
ab setcrnocum jubilationerecipil. Sic oiunia reficit. siis. Vadam, inquit, ad montem nnjrrha: et ad cullem
Omnia a ie exspectanl, ut des illis escam in tem- tlmris. Revera, montcin myrrhai se Domino exhibiiit
pore. mundus, quia in niiindo vcnit ct sui euni non rcce-
Nil in (ide Christianorum majus vcl melius quam perunt; sed diclis ct faclis omnia amara in ciin»
hoc cum omni veneralione recolendum sacramen'» congesserunt. Quid enim ei non myrrhalum propi-
tum Dominici corporis et sanguinis, quod ab uni- naverunt, cui lolo lempore dispensalionis de loco
versali Ecclesia studiosissima religione hodie oele- ad locum, illiim propellendo, nec ad manendunr
bratur ct sumilur. Seorsum itaque et sursiim co- huspitium praibucrunt? Quid amaritudini myrrhae
quinam ubi esca paretur, conslitue ; mensam quo- addcre poluerunt quando Jesum crucifixerunt, et
que prseclarissiinam, ubi angelica ministeria non in eadem cruce sitienli vinuin myrrhaluni porrexe-
dedignentur adesse, appone ; sit autem coquina om- runt?
nium sensuum etactuum nostrorum in divinis in- Sed tu, Jesu, a monte myrrhre quo vadis? Uiique*
tenta officiis mensa omnium af- ^ ad ccllem lliuris. Ego autem, inquii, orabam (Psal.
administratio. Sil
fectionum et desideriorum ad Deum levala contem cvm, i) Paler, ignosce illis qnia nesciunt quid fn-
;
plalio. Sudandum est profecto in coqiiina, et eden- ciunt [Lnc. xxiii, 34). Sic Jesus simul ascendit ad
dum de sudoribus in mensa. Sic enim scriplum esl monlem myrrh.Te et ad collem thuris, quia et paii-
In sudore vutlus ttii vesceris pane tuo {Gen. iii, 18). turet pro porsecutoribus precatur. PIus quam saiis
Ilabet tamen alJupi laborem panis, et alias ulique equidem amarus fuisset diviniiati complexus hu-
in agro, molendino, pislrino, clibano, alium et alias manilatis, nisi praimissa gralia iiativum corrigeret
caro et ca:tera fercula, scilicet in coquina. saporem et unionis unciio omnem de carne venieii-
Animadverte quia si agnus ad coquinam defera- tem leniret aspcritatem. Culpam siquidem prafoca-
tur, excoriatur, vel elixatur velassatur. Si avis, ex- vil, scd poenam non exlerminavit. Unde : Calix in
plumatur ; si piscis, exenteratur. Abel agnum obtu- manu Domini vini meri plenus misio, et inclinavit ex
lit. Abraham turturem et columbam. Puer Tobias hoc in hoc, verumlamen (a'X ejus non est exinaniia, etc.
piscem exenteravit. Sed qiiia pluribus intentus mi- {Pal. Lxxiv, 8.) Et : Delores nostros ipse portavit
nor esl ad singula sensus; escam non cscas, ait {Isa. Liii, 4). Cum ergo ad hunianam naturani ver-
Psalmista, omnia a te exspectant, Domine. Una cst bum ad ir.onlem myrrh.ie vcnit.
accessit,
enim hostia, una esca. unus Dominus, una fides, D Uursum cum JerosolYmain passurus asccnderet
unus panis, unum corpus. Christus est hostia, Chri- dicens Ecce ascendimus Jerosoltjmam
:
et Filius ,
stus esca, Christus agnus, Chiistus lurtur et co- hoministradeturprincipibus sacerdotum, etc. {Matth.
limiba, Chrislus piscis. Columba de Spiritu sancio XX, 18), ad monlem myrrha; ascendit. Ibi huiuana
conceptus, turtur-quia Ecclesise unicus sponsus; et diabolica ealenus se excussil ssevitia . ul fiiies
Agnus, quia innocens occisus ;

piscis, quia primus nullos faceret, sed secunduni suam senteniiam res
de mari resurgendo asccndit, et in ore suo didrach- procederet. Ex oeculta eniin abysso malitia; inimis-
nium Evangelii quadripertiti habuit. siones diabolicje toto flatu et impelu adinotx', corda
Ubi, fratres mei, ligna quae suflicianl ad coqueii- et ora Juflseorum usque ad diruplionem inllr.bant,
dum; ubi aqua ad abluendum, ubi veru ad susli- et in Dei Filio tam tuipia quam crudelia
C(;ii:;jlue-
ncndum ubi labia, dentes, palatum, gultur ct sto-

; bant. Unde in Psalmo loquitur In me transierunt
:
macbus ad percipiendura ? Digna esca, digna et irx tuo', et terrores tui conlurbaverunt me {Psat.
muiida exigit receptacula, dignam mentem, dignam lxxxvii,17). Ecce prodilio, venditio, luanus in-
animam, dignam conscientiam. Non habitat iii cor- jectio, corvina osculatio, flagelUitio ,
colaphizalio
pore subdito pcccalis. Si rubigo assucli pcccali de- irrisio Ulasphematio, fal&a acciisaiio, spuloruiu ex-
''53
PETRI CELLENSIS SERMONES.
756
cepuo. crucis affixio. aceii oLlalio, capilmn com- A nunquam commutanda sors quam assignabit sen^
niolio, et quorumlibet pessiinorum excogitala adin lenlia futuri examinis. Dubiiabilis et incemparabi-
ventio. Jesum tcneni , Jesum obsident , Jesum liler formidabilis continualio duarum exiremita-
laiiquam scal)ellum pedum suorum premunt et pos- tum, id est vilaj praesentis et futurae. Mediator au-
sident.
lem qui ambages et veteres interrupliones Dei et
Tu vero montem myrrhae venisti
qui ad hoc ad
hominis solvere venit , et acliones nostras adTcrsus
quid agis? quid facis? Mefsui, inquit, myrrham
malignum innovare et perpctuare, pcenitenlia inter-
meamcum aromalibus meis (Canl. v, 1). Plurimara veniente, in bodiernoevangelio qtiibus privilegiis,
(segetem in passione mea messui, quia exinde mun-
et quibus in integrum reslilutionibus anlecessores
dum redcmi el ad palalia mea, passionis meae cul-
noslri baereditalem immarcescibilem conservatara
tores et imilatores innumerabiles rcporlavi. Se-
in caÎis recuperaverunt , ostendit, dicens : Beaii
quunlur autem eum qui sunl ex parie ejus viddi- ,
pauperes spirilu, quoniam ipsorum est regnnm coelo-
cet sancli mariyres et confessores. Quoruui bodie
ruin, elc. {Matth. v, 3.) Cavenies ilaque fastidinm
solemnes visitans epulas, sibi ac Patri ac Spirilui
prolixiiatis, quara breviter possuraus ulilitatem
sanclo loquitur, dicens Vudam ad monlem myr
:
morum e^finde mutuamus.... (91), g
rhw, elc. .Nil enim sine Jesu feslivum, nil in omni- »
in primo cornu agni scribendo nomina nostra.
bus convenlicuiis sanctorum memorabile, aul egre-
in libro vita; vocat gratia Dei oves suas nominatim.
gium. Sicul enim corpus sine capile, truncuS jacet,
In secundo, millii discipulos sicut agnos in medio
sic Ecclesia nisi Cbristo coiiaereat, nusquam et nun-
luponim, ut patientia sua vincant hostilem mali-
quam gaudet. Tanquam igilur hastilia stipite ha;renl
liam. In tertio, jam non habent colluctaiionera
in candelabro, sic diversorum graduum oflicioruni
,
contra carnem el sanguinem, sed adversus princi-
et ordinum lidelesjhic fide, illic re concorporantur pes et potestates, spiritualia nequili» in coelestibiis
Christo capiti suo. Nihil aulem myrrhatae amaritu-
venlilant cornu. In quarlo fit propitiatio animarum
dinis, quae prima abiil, sancti ad ccclum secum de-
persanguinem Christi. In quinto, aratra Evangelii
tu4erunt, scd tantum odorem suavitatis, sed fructum per auditorum arva sulcando et seminando Yerbum
immortalitatis.
Dei Irahuntur. In sexto, sacerdotalc, in sepiimo,
Quaerat vero unusqtiisque scalam ascensoriam ad regale officium initiatur et sanclificatur. Non incon-
montem myrrli;>j, quia fetor et puiredo jam mundi venienter et septem cornua, septem illa rcmunera-
fmes iinpleverunt , et coluniba de arca Noe emissa. tionis et beatitudinis itincra sunt; videlicel pauper-
cxtra non quiescens obsidionem corniptionis, saecu- mansuetudo, luctns, csuries
^ tas spirilus, et silis
lum ambire renunlians, piiritalem internam e vesti justiiiae, misericordia, munditia cordis ct pax.
gio repetit, et inirare in gaudinm Domini sui quae- Oculi vero agni sunt his exercilationibus coopcra-
rit. Horum, fratres charissimi. solemnitas hodie a
toria charismata seu praeniia repromissa, id est
tiobis recolilur,horum merita et praemia a (idelibus regnum coclorum possessio terrae, consolaiio , sa-
,
celebraiilur. Non abhorreainus itinera eoruni quan-

turatio, misericordiae recompcnsatio, visio Dei et
quam myrrhata, quia momentaneuni et ieve iribula- filiaiio. Ili sunt ctiam dentes de quibus dlcitur
tionis nostrae operatur supra modum aeiernai glo- Dentes tui sicul grex tonsarum quce ascenderunt de
riae pondus in nobis.
lavacro {Cant. iv, 2). Masticatis enim passione, vel
Veieres ilaquc et cruenlalos panes martyiii rnorlilicalione sanctis, ad sui stomaclii sccretiora
corum assumamus , et tunicam Joseph intinclam trajicit, el occultorum suoruin conscios efficit, quia
sanguine haedi nobis aptemus. Oportebat , inquit abscondil eos a conturbalione hoiuinum. sancti»
Evaiigelium, Chrislum pali et ita intrare in gloriam beali, o electi Dei visceribus ejus connumerandi,
suam {Luc. x.\iv, 20); et Apostolus : Per multas exhalationcs sacras el emissioncs purissimas ro«per-
tribulationes oporlet nos intrare in regnum Dci gite famelicis vestris; quia in id ipsum rcnuxiones
{Act. XIV, 22). Petrosa quidem et spinosa est via, D graliarum vobis conlinuabuntur, nec copia dcerit,
sed ab bis absolula patria. Grata eliam magis quies ubi venas gratiae nulla avarilia claudil. La/arus
est posl laborem , et quo ainplius ad lectura faliga nosler ante fores veslras nudus, mcndicus, ulcero-
tus vcncris, eo indulgentius qniescis. Non reputenius sus, famelicus jacel exspectans niicas ,
pi icstolansl
grave et grande dispendium pricseniem laborem ,

reljquias dc pleniludiiie niensaj, de slillicidiis fe-j
quia cito relevabiiur compeiidio pcrvenlionis. Audi cundissimae coenae. Operite nudum jiistitia , et car-
cxploratorem felicilalis futur;e et conteniplatorcm nem vestrain ne despcseritis. Pro migcria, mendicol
instanlis poeiiaj, quain iiiliili penilat pi;x'scntia dum fcrle opem, ulceroso apponile medicauien , fanic-
altendil ;ctcina. Quoniani , inquit, vdllc anni anle lico porrigiie pancm et cxsuli de reditu solaiiien ;|
oculos tuos tanquam dies hesterna quce prwteriit deliciae veslra;, nec dcsunt advenientibus, nec su
|
{Psal. Lxxxix , 4). perfluunt abeuntibus. Ea regularitor niodoratioiKJ
Mentis bonaj radicem nil foilius a terra evellit, regio vestra dispcnsatiir, ut sicut pr;edestinalioni|
quam considcratio hujus laboriosae instabilitatis , et nihil minuitur, sic nihil sipcraddatur. Ncudiuii|
(91) Decst aliquid.

757 SERMO XXXVIH. - - IN COENA DOMIM. 758
impleliis esl numerus frairum vestrorum , de quo- A Quid animalis?Tanqtiani canis in circuilu mensac
rum gcnnanitale, etsi pro incerlo sorlis nostrie ohlatrat , dicciis : Dv.rus est hic sermo : quis potcst
Don pi-3csumimtis , tanien ut compatriotns nos nd- cum audire? {Joan. vi, 60) hic accipit corpvis Do-
niittatis humilitcr optamus. Ad Palrcni igitur mini de mensa, sed non perripit. Non cnim anima-
vcslrum et Patrcm nostrum oculos elevanles, totis lis homo percipit qurc Dei sunt ;
pcrcipcrct, si ad
inedullis, clamamus : Pnter Abraliam niiscrere , salutem accipciot. Ad salutem accipcret, si cum fide
niei et mitle Lazarum

, ul intingat extremum digili
, et dcvolione accedercl. Sed dispnlat quomodo hoc
sui in aquam (Luc. xvi 21) dc cisternis Rctliiemiti-
, liat. Quot namque scrupulos vcl sibi objicil vcl sol-
cis vel de fontibus Salvatoris, ct rcfrigcrct flam- vil , tot et plura sunl in sanctuario Dci quaj non
inain nostram qua cruciamur. Passionibus nauiquc iiitelliêntur nisi in novissimis. Animalis cst IVatcr
cl tentatiunibus carnis acccnsi , diabolicis sudlato- ille senior in agro, qui non inlrat ad cpulandum vi-
riis urirour, et pene nemo cst qui sc abscondat ab tulum saginatum , quem pater revcrtenti prodigo
incendiu isto. Quasi crgo terris crutus dc ignc ct immolaverat, disputat ct murmurat non posse ficri
quasi facics combustx nos Eibiopes manus

ollai dc panc corpus Christi, cum potuerit totus niundus
,
Dci pixvenientcs coram lllo procumbimus, spem de de nihilo lieri canis est. ;
Psalmo habentes in quo veracitcr dicitiir Ecce B Quid carnalis? musca est, niusca canina. Quid
:
alienigence, et Tyrus, et populus AHthiopum, hi fuerunt facit musca in raeiisa? Inquielat, conlaniinat, perdit
Ulic {Psal. Lxxxvi, 4), si apud vos non est locus suavitatem unguenti. Leves, instabiles, murinura-
impatientise , neque verecundiae. Maria Magdalcna , lores, curiosi, sunt muscae. Si conligerit muscam
Maithaeus publicanus, Paulns blasphemus , latro in calicem intrasse et corpiis Domini in manibus tuis
cruce, nonne de hoc genere aliquando fucrunt : tctigisse, valde , ut dignum est, doles et irasceris.
hxc aulcm spes in sinu nostro est, quod os putei Curergo, ne sis ipse miisca, le non corrigis? Vide
fantaruin miscricordiarum ct potentiarum nondum aclus tuos, si murmuras, in huc es niusca,quia
clausum est; adhuc plures absorbet, et quosabsor- ipsa murmurat musca es quia
Si alios inquietas ,
buerit super nivem dealbat, et masssc candidalorum inquietat. Siinstabilises, musca es, quia nunquam
agglutinat. aul vix in uno locoslat. Si asluiia tua corruiupis
SERMO XXXVI». alicujus simplicitatem, nuisca es, quia qiiod taiigit,
IN COEN\ DOMINI V. corrumpit. Abraham abigebal muscas iie contami-
Fili hominis, etc. {Ezech. ni, 3.) narent sacrificium suum quod Deo offerebat. Uti-
Mensu Domini dives ei niagna omnes rccipit ct r nam non sicut sunt niodo niuscae alatae, sic non
,
qi:;>i,tuni ad se omnes reficit. Clamatcnim Dominus essent qui mensara Dei infidelitale aut turpi con- ,
snensae, dicens : Vcnite adme, omnesqui laboralis et versaiione infestarent. Apocalypsis (xxir, 15) eji-
onerati estis, et ego reficiam vos {Maith. xi, 28). Qui cit canes diccns : Foris canes, venefici, impudici,
laboratis non in saiuritate pro terrenis honoribiis homicidce, idolis servienles, et emnis qui amai el fa-
et diviliis, et onerati estis, poslquam acquisieritis; cit mendacium.

venite ad me Deum et ad doctrinam Dci , et ego vos His ejcctis redearaus ad filium hominis, id est ad
reliciam, non pane illu desiderabili de quo Daniel : spiritalem hominem : Fili hominis , venter tuus co-
£( panem desiderabilem non comedi {Dan. x, 5); medet, et viscera tua replebuntur volumine islo quod
sed pane vivo qui de coelo descendit. Beliciain si- ego do tibi, et comedi illud : et fnctum est in ore nieo
cut Eliam , ne in via deficialis. Sacramenti cortice sicul mel dulce {Ezech. iii, 3). UtaitSalomon : Est
operto corpore sancto Christi , in via reficiam , roa- cibus cibo melior {Eccli. xxxvi, 20) ; est cibus
nifestata visione et rcvelatione, perficiain in palria; gulae, est cibus anima:; est cibus ventris, cst cibus
hic enim reficiendi per fidem ambulamus, ibi perfi- mentis ; est cibus corruplibilis , est cibus incor-
cicndi, facie ad faciem Deum videbinius. ruptibilis. Est cibus qui gustatus affert morieni, est
Ad hanc refectionem quia intus quasi inclusa D cibus qui manducalus confert vitam. In paradiso
latel virtus et veritas sanctx Eucharistiae passim suadet serpens comedere lignum scicnti^c boni et
accuriant et boni el mali. Aliquando festivius et mali. In coenaculo grandi slrato, post carnes vetc-
sa;pius mali quam boni, semper autem etsi tardius ris agni, tradit Jesus apostolis sacramenta corporis
boni devotione pleniori quam mali. Contemplor et et sanguinis sui. Opponit itaque Dominus lignum
compluro, non solum spiritales, sed aniroales et car- ligno, cibum cibu. Hodie in coena cibura , cras iu
nales , sese ad inensam Domini ingerere. Sedet ad cruce lignum. In cibo suraitur, in ligno crucitigi-
mensam Domini homo spiritualis cum apostolis, nec tur, In cibo refeclio accipitur, in ligno pretium re-
in Ude nec in sorte dissimilis. Hic pascit, hic cubat deroptionis, solvitur. Eucharistia appellalur cibiis
in meridie habens statiim quietisjuxla mensam re» lignum, sancta crux.
feciionis, dicens cum Pelro : Domine , bonum est Mira conversio in cibo. ubi de pane corpus Do-
hic meesse {Matth. xv, 4), ut sit Ixva tua sub ca- mini conficitur, de vino sanguis. Dura passio ubi
pite meo, lucra saeculi tanquam stercora contero- clavis teneirimum et castissimum corpus Domini-
nenti ; et dextera lua, in qua est calix benedictio- cura configitur, et latus continens preiiosissiinum
nis, amplesctur me. thesaurum lancea mililis aperitur. Dominc ,
qui
75^ PETRl CELLENSIS SER510NES. 7G0
pasc.is mfi de luo el de le , quid rependam nisi mea»A Melius iili esset, si non esset natus homo ille [Matih.
et me. Dominc , qui me redimis non .nuro et ar- XXVI, Vi). Effusa sunt visccra ejus. Juda, ubi est
genlo, scd sanguine cl corpor»', luo, quid relribuam bucella quam de manu Doniini aroepcras? ut in
nisi carnem et animam? Si me appendo totum in Job legitur dc impio : bivitias quas devoraveras
slatera crucis juxla te lotum , qua; vicissiludo re- extraxil Deus de vetitre luo {Job \\, 15). Indigna
couipcnsationis, qu% comparatio tantilli ct ianti? enim interiora tua ubi Satanas post buccellam in-
Quid vilissimus vermiculus mensa Domini? in troivit, relincrc coeleslia Dominici corporis sacra-
Sed Iiabei Dominus non unam lanlum niensam, menta nequivernnt. Propheta; autem dicilur : Vi-
sed multas. Quot sunt diversitates animalium mo- scera tua replebuntur volumine isto, quod ego do
bilium ei sese moventium; lot varietates sub ccelo tibi.
Dominicarum mensarum. Pascit namque Deus sin^ Corpus Chrisfi in panis specie aposloUs datum.
gu!a tn genere suo et secundum genus suum sua ; et usque ad rinem sseculi, in altari consecrandum,
majestale gloriosa et glorificata iu cgrIo pascit an- volumen, csi sive liber involtilus; nain non apparel
{;eios sanctos, pascit et bcatas juslorum animas. quod est, el quod apparet nr,n est. Scriptus est in-
Pascit quoque in terra bonos et ma)os, qui facit tus et foris : foris cst sacramcntum visibile, inlus
sniiin solem oriri super bonos el malos, pane mate- g viitus el v^ritas invisibilis. Lcge quod foris est.
lialisecundum corporalem refectionem iilrosque, crede qiiod intus est. Script;e sunt lamentationes ut
sccundum spiritaiem alteros, id est bonos tantum. poenitens doleal ; carmcn, iil juslus gaudeat ; vae ul
Dc hac igilur refectione qui dal escam pullis corvo- qui in sordibus est sordcscat adhuc, judiciiimenim
rum, loqiiitur Deus ad prophetam Fili hominis, :
sibi manducat el bibit, qui indigne accipit. Viscera
venter tuus comedel, viscera tua replebuntur volumi- vero ejus replebunlur, qui habct viscera pielatis,
ne isto, quod ego do De hoc volumine paulo su-
tibi.
castiialis et charitaiis. fn lali lectulo, requiescit Sa*
perius ait Et vtdi, el ecce manus missa ad me in qua
;
lomon.
erat involutus liber, et expandit illum coram me qui Fili hominis, comede Filium bominis. Iste Filius
erai scriptus intus el foris, et scriptw erant in eo la- hominis non occidilur ct comeditur. Sed prius in
nientationes, et carmen et »«?, et dixit ad me : Fili cocna comeditur et deindc in passione crucifigitnr.
hominis, quodeunque inveneris comede {Ezech. ii, 9). Eucharistia communio est, non crucifixio. Nam vi-
Liber manumissus ad prophetam, sacra et evan- vus non cominunicat morluo, nec mortuus vivo,
gelica Scriplura esl, quae quasi involuta ante pas- com-
sed vivus vivo, et mortuus mortuo, hoc est si
sionem Domini, in coena ejusexpansa et expensa in patimur et conregnabimus. Si coramurlui sumus
cruce tanquam in mensa, et tam sacramentale a no- C ^„jj, christo, credimus qiiia simul vivemus cum
bis, quam et ipsum corpus a Judjeis passibile hodie ipso. Si ergo vivimus vila Christi bene illi commu-
et cras supponitur. Quatuor evangelistae extendunt ni<amus, qui surgens a mortuis jam non moritur,
ct expandunt pallam istam manifesta narratione, mors illi ultra non dominabitur [Rom. vi). Recte
qitlbus verbispanem in corpus, et vinum in sangui- communicat lilius hominis filiohominis, si conver-
nem suum sanctificavcnt scribendo , quibusque salione, si passione, si resurreciione communicat.
crucifixoribus in cruce appensus sit. Manus Dei est Conversatione per omnia sobria et sancta ; passionc
ipsa operalio qua operatus esi saiulem in mcdio huminima et patientissima ; resurrectione formosis-
terra;, salulem vilae in cibo, salulem libertatis in sima ct firmissima, unde Psalmistjr Dominus re- :
pretio. Si allerum deesset, opus divinum non esset. gnavit decorem induit, induit Dominus fortitudinem
Si enim reficeret et captivum non liberaret, prorsus ct prwcinxit se virtute {Psal. xcii, i).
postcibum lacrymas non tergeret. Quid enim est Fili hominis, venter tuus comedet, hoccontra usum
ancilla satietas? imo capliva magis siimulat satie-
loqiiendi, quia coniedpre librum involutiim sive vo-
tas, plus siqiiidem dolet de captivitale, quam gau- lunien, supra usum est comedendi; legere enimso-
deat de rcfeclione. Rursura si redimeret, nec redem- lemus voluminn, non comedere, et os non venler
j^
ptum pasceret ;
iitique esuriens sicut Israel in de- comedit. Quid est igitiir, vcnter tuus comedet et vis-
serto ediicius de iEgypto murmiiraret. Neutrum cera tua replebuniur vohimine quod ego do tibi ?
itaque defuit, ubi et panis adfuil dc ccelo, et dc Jesu Menle non ventre, fide non dcnle, opcribiis non faii-
salvaiio. cibiis ad salutem sumitiir Ciiristus, inlus enim

Scriplae siint lamen in libro isto laraenlationes et scriptiisestliber. Sed, quia el foris, manus nostras
rar:iicn ci va;. I.nincnlaliones, inpassionc; carmcn, qnod
et labia et dentes et fauccs in luterc [/. quilest
id csl alleluia in rcsiirrectione vae in proditoi is
;
ad ostium t.ibernaculi, plcnum aqua tam corporali-
condemnalione. Mulieres lamcntabantur, Angclus tcr quam spiritualiler ablucre debemus. Monumen-
carmen vultu et stola canlabat, dicens mulieribus : tuin ct scpiilcrum Jesu nuindmn cst, novuni csl.
ôlile ihncre, scio cnhn quod Jesum quarilis cruei' Omncm injuriam cxcipit Christus, scd niillaw iin-
îxum, surrexil non est hic {Marc. xvi, C) ; hoc car mundiliain. Si opponis quod expuerunt in faciein
uien, hoc canlicum novuni srripliim est in Evan- ejus et velavcrunt; se illo spuio contaminaverunt
gelio. Sed iibi vx? Jtid.is poei)iienlia diwUis pccu- non Jc5iiin; n.im caro ejiis non vidit corruptioncni,
niain retulil, et abicns laquco se suspendil. \x ci : ncquc in actu noquc in obitu.
UH SEKMO XXXIX. ~ IN COENA DOMINI. 764
S:t ergo vcnlcr nninJus, ciboruni parcus. sil A jiixla vos; si sursum, asccndendum ; si deorsum,
iienso pura, abslincntin vitioruni. Sit vcnlerstricius desccndendum;sijiixl3scd laicn';, iiivcsli?airlus; si
lon eflusiis, sit esiiricns escam, non niinistrans juvlascd nppaivns, apj>icbc!:(!tii(liis ctoonicdcndiis.
ii.vuriam, sil cibaria minislris suis Jispensnns, non ivil auicni simul siiisnni.dcoistini, cl juxta latciis
id illicita siipcrnuus innammnns. Talcs siinl vcnlies ot nppnicns. Sursnm csl, qiiia Doiis cxcclsus ; deor-
)ropbelaiuni, talcs snnctorum onuiiiiin. llndc dici- sii?j, qiiia homocrucilixus;jiixta, quia Eccevohis-
,ur : Yenter tuus comedet, et viicera lua replebuntur, cnnt snm usqne ad consummalioucm nwculi {Maltli.
|uia non sunt vctercs ulics, qiti rumpunlur ctim xxvMi, 20); lalens, non in forma visibili qua sodot
lovum incis miltitur vinum. Inde Psalmista : Sicut ad dexteram Patris, sed in spccic panis ct vini ap-
idipe et pinguedine repleaiur auima mea {Psat. i.xii, paret in altari. .\pparens pviiis ciim hominibns,
5). Sequitur : Kt comedi illud, et faclum est in ore quia el frequenter por miraciila, quibiisdam visibi-
neo tanquam mel duce {Ezech. iii, 3). Eucliaristia litcr apparnil in allari, clomnibusfidclilus oorlius
lulcis supcr mel etfavnm ori meo. L%tum, sccu- fide crcditur, quam qiiod oculis cnrncis visibililor
'um, magisaciiliim reddit mc hoslia sancta, hostia ccrnitiir. Qnia sursum ct dcorsnm cst, ipsc onim
)ura, hosiia immaciilnta, quoiics a me p;rccpta estqui desccndit ct qiii a^conditsnpcr omncs coelos
iierit. Dico Domino meo Jcsu : Si ambulavero in ^ ut adimplerct oninia ; idoo iii Evangolift diclnm esl
nedio umbrce mortis, non timebo niala quoniam tu Yidehilis angelos Dei nsceudentes ct desccndeuics sii-
necum es {Psal. x\u,i), per corpus et sanguincm per Filium liomiuis {Joan. i, 51). Qnia juxta nos osl,
uiim. Utinam in hac porcoplione pnegusiarcm quam ideo ait Apostolus : Prope est Yerbum m ore tuo^
>iiavis Dominus in rcgno, qui tam dnlcis incxsilio, et in corde tuo {Rom. x, 8). Quia lalct, itcm in
lesus Christus Dominus nosler; qui cum Patre et Evangeliodicitur : Ex lioc erit Filius homivis sedens
Spiritu sanclo, ctc. addexleram Pairis {Luc. xxn, 09). Quia apparet;
SERMO XXXIX. ait Apostolus Nonne Jesnm Chrislum vidi (/ Cor.
:
I N C CE N A D uM 1 N l VI . IX, 1) oculis mcis? Quod uliqiie posl ascensionein
Panem angelorum manducuvil liomo {Psal. Lxxvii, dictuin est, qiiia prius cum homiiiibns convcrsaius
85). est, elvidit oinnis caro salulnre Dci,
Quis sit panisangelorum, ubi sit, quomodo man- Est in coelo, in altari, in corde Chiistiani : in
lucandus, quando, et ubi, et a qiiibus ct qiinre, vi- coelo corpore glorificato, sedct ad doxtcr-am Patrls.
jcndum : ct diccndiim cst, quis sit panis angclorum In aUari veiato inysterio, lalet sacratissiinis opcr-
]uem manducat homo. Labin dolosi sensum refiigii, tuin involucris; sicul Josoph acccplo dc cruce
f^
crroneum atque immnndum aspcrnalnr, sed non eodem corpore ciim Nicodcmo ligavii illud linteis
spiritu.'.» hiimilcm ct quiotum, ct tremcntem sermo- oum aromalibus, significans myslerii ligatiirnm ii
nesejus. Corde itaque vero, corpore caslo, nianu linteis, id est noiis bene nobis el gratissiniis specie-
sancta, Ungua piirgala, et tangere et comedere pos- bus panis etvsni, cum aromalibus lidoi, spei et cha-
sunius illum panem, qiii exduabus decimis confc- ritaiis, et aliarum viriutiim, vol ciim ipsius pretio-
ctus eslhomo Deus, cx divina scilicet iiatura elbti- sissimi corporisodorandis et odoralissiniis virltiti-
mana, iii virgine dc Spirilu sancto conceplus el bus,qu«sunl inodoremsuavissimiim sanctic Triui-
natus, mediator Dci ct hominum factus. lati, cui oOertur illiid sacririoiiim, el angclicis spi-
Mulier namquc illa de Evangelio, id cst ipsa sa- ritibus. quorum sedulo obsequio intra velum, id
pientia Dci, sive virgo Maria, fermentum satis tri- est (oelum quotidie deporlatur. In oorde por fidoiu
bus coinniiscuit, hocesl ligalura unionis, divinita- qwx por dileciionem opornlur, per sanctam conver-
teni, animam et carncm inseparabililer copiilnvit, sationem, cui Der.s acoopto fcrt jnstitiam.
sapientia, operatione; virgo conceptione. Pistor Ecce de corpore Jesu, ubi habiial, nbi pasoilur.
huJHS panis est Spiritiis sanclus qui piirissinium ul)i cubat, utiqiic in coclo bnbital, siciil in Psnliii.»
pancni Jcsiim Chrislum de inlegra et tolaTrinitntis n dicitur : Qui liabilas in cnelo miscrerc nobis {PsuL
snbslanlia tanquain siniiln primn, el de purissiniis II, 22). In altari autom pasoitiir, qnia el noslris
el sanctissimis virginis sanguinibiis superpurgalis, sanclis desideriis deleclatiir ; ct do so nobis aliinon-

noucribro humani ingenii, aul meriti; scd supcrve- tum quod viaticum dicitur, pnrat iiobis in via, qui
nienle obuinbratione Spiritus sancli, miscuit, univit, erit satietas iu patria ;
juxta illnd : Sutiabor cum
inhabituetforma hominis fonnavil,coxitet dc cliba- apparueril gloria tua {Psal. xvi, 15). In corde ver.-)
nosalvissignaculisvirginitalis,exiraxit, menseange- cubat, in meridic dileGtionis. si nione, .Tqualc el

licae delicalissimas deliciasapposuit, liiiinana? eliain mnndum reporit stratiim , id ost si le invonoril
inrirmitaticdicacissimani medicinam tcmperaTit. mansnotum, justum et castiim. IIoo dc pane qnis
Guslato eo miralur palatiim angelicum dicens sit, et iibi sit. Diccndum deinde quomodo
: mandii-
Quisesiiste Re.r gloriw? {Psal. xxiii, 8) humanum candus sit babet enim sicut singulnritntom esscndi,
;
autem valde famelicum, deleolntur sapore et satia- sic modiim speoialem etromoliim oiloiuli-.
Vndo Apo-
stolus argiiit Corinlbios, qui nulla Hiscrclione
lur viriule, sanatur ab aegritudine, et incorporatur usi,
'lilectione, et sic panein angolornm mandncavit passim indifrorenter acoedebanl ad perceptionom

Iwmo. Ubi vcro eit?aut sursum aul deorsum, aut sacramcntalom Dominici corporis, sioul ad quain-
763 PKTRI CELLENSIS SERMONES. 704
libet escam corporalinm refeclionurn : Qui mattdu- A spiritu digne reponas : jejunus eliam anle onmem
cat, inquit, el bibil indigne, judicium sibi manducat gravcdinom cibi et polus, accipe corpus Chrisli, ut
et bibit non dijudicans corpus Domini (ICor.u, 28). hospilium tuum ipse praeocciipando, primos recu-
bomo aniuialis desili paulisper ab asinilate bilus et primas calliedras, ei primas saUitationes
tua, el consoendens in arcem rationis, quia nec- babeat, el accubanlc eo, molcsliam nulla de ancillis
dum vales conscendere altiludinem conteniplationis; cogitationum faciai, nullus servilis motus inordi-
compara cum corpore Domini quidquid corporeum nate movendo illecebras camis prorumpat, sed me-
vel spirilalis creaturee accessibile est rnenti tuae, et dium silentium leneant omnia dum os silet, iingua
jiistaappensione in pondere sanctuarii, hoc esl non haeret faucibus, cmnia intertora ad pedes Jesu resi-
pbilosopbica el saeculari ratione, sed Calbolica lide dunt, salutaria tantum Micditantia et de salute soi-
et divinissima subiililate, perpende quid boc, quid licita.
ilhid, qnantum hoc, quantum illud, quale boc, Sunt etiam qu.-edam tempora conslituta, quibus
quale illud, cujus dignitatis boc, cujus illud, cujus censeo non abstinendum nisi exstet ralionabilis
utilitatis hoc, cujus illud. causa, id est excommunicationis sententia, vel ca •
Quid ergo hoc nisi gemma pretiosissima quse suo pitalis peccali con.scieniia, prsemissa eliam confes>
B
pretio totum* redemit mundum, quae altrila morte sione peccatorum et dccaniatione septem psalmo-
scintillavit et excaecavit infernalcs oculos, ut in terum pccniienlialium, si fieri potest sumendum esl
liebris lu.v csset et tenebr* eam non comprehende- corpus Dominicum. Unde Psalmisla : Prcecinile Do-
renl ; imo de claritale csDcarentur, de lumine ob- mino nosiro in confessione, psallite Deo noslro in ci-
scurarentur?QuidhoCnisi antidolum contraetsupra tliara, qui dat jumentis escam ipsorum et pullis corvo-
omnia venena, quod etiara rcsuscitat moriuum? tum invocanlibus eum {Psal. c\L\iy 7, 9); evacuat
Qiiid hoc nisi illud corpusquod ante resurrectionem enim superflua, et quse abominatur sanctitas hujus
paulo minus minoralum est ab angelis, propter pas- sanclissimi corporis, quodnusquam vidit corruptio-
sibililalem et mortalitatcm, nunc elevatum super nem, neque apud Patrem ante saecula, ncque in Matre
oinnem ma-
coelestem altitudinem loco, dignitate, nascendo in fine sxculorum nequ* in sepulcro re- ;
jcstate, gloria et honore coronalum? Qu'd illud surgendo post diem tertium, neque in hospite
oinne quod vanitati subjeclum est, quod semper divertendo ad animam christianam per boc sacro*
lendit ad non esse, quod cito praeterit et non est? sanctum mysterium.
Quantum vero sit vel quale, sola novil civitas su- Corpus enim et anima, per sanctam confessio-
perna, quaj siia magnitudine impletur, quse sua q nem purificata, per coeleste desiderium ad cum
piiicinitiidine iiliistratur. Dignitate Dco adjungilur, elevaia, per cbaritatem dilaiata, et per compassio-
ulililatenumerus angelorum rcparatiir, et praidesti- nem proximi afiecta, coenaculum illud grandc stra-
naloruin salus iniplctur. Omnis vero creatura, si tum est ubi apostoli jubentur parare Pascba.
,
quanlitaiem respecti: Dei attendas, velut momen- et Apostolus eumdem docet ordinem dicens Ex- :
iMm slafeise repntata est. Si speciem, deformis ;

purgale vetus fermenlum ul sitis nova conspersio,
si digniiatem, vilis qunsi pannus rnenstruatic; si sicut estis azymi, etc. (/ Cor. v, 7.) In summa di-
i'.t4lit:item, nuilius pretii, quia non ditatiir Deiis cendum de lempore perceptionis quod ail Psal-
crealura sua, sed creatiira Deo beatificalur. Dis- mista Oculi omnium m te sperant, Domine, et
:
cerne itaque bunc panem angelicum, o bomo, non tu das escam illorum in tempore opportuno {Psat.
lantum a cibis corporalibiis, sed a cunclis creatu- cxLiv, IS). Tempusenim opportunura, facitraliode*
riSt prse omnibus bunc bonorando, colendo, etiara votionis, fidei, institutionis ct necessitatis. Ecce
diligendo eliam adorando, credendo, mandu-
, quando.
cando. Ubi autem nisi in loco sancto, nisi in templo Dei,
IVic modus mandiicandi, ut castus oaslum perci- nisi in Ecclesia calholica, sicut et agni carnes, ne-
pias, corpus Christi Christianus, sancluui san- D mo efierebat exlra domum

utrumque illam quse
ctus, pium bonus, justum rectus, crucifixum devo- postem habebat tinctum de sanguine ejusdem agni?
tiis, ccelestem terrenus. Et hoc dc modo niandu- In utroque autem puste sanguinem ponit qui passio-
candi. nem Christi corde credit ad justitiara, ore auteiu
Qiiando manducandiis? In tribulalione, ut miti- confitctur ad salutem.
gclur, in necessitate ul cxcludatur, in infirmitate ut Jam aquibus panis angelorum manducandus sit,
relcvelur, in sanitate ul conservctur, in prosperitatc diccndum est. AposloUis oslcndit, dicens : Probet
ut moderetur, in adversiiate ut conforteiur, in se ipsum homo, et sic de pane illo edat et de calice
niorte, ul aniina ad Deum dirigatur, inane ut tecum bibat (/ Cor. xi, 28). IIoc insigne sapientia; in ge-
sit fota die, et tecum laborct, liora tcrtia iii clamo- stis suis proprium habenl, quod divina celebrat pa-
rem Judxorum : Tolle, tolle, crucifige {Joan. xix, giiia, ut scinper omnimoda cxaininatione studuerint
compunctione ista gratia aniefactum, cvenliis facti diligonter pensare. Abra-

15), corde relineas, et in
Spiritiis sancti animam luain repleat. Hora sexta, ham Irecentos vernaculos expeditos prius nuniera'
\\\. te ipsum cum Christo cruci alligas : hora nona, vit, et sic quinque regcs dobellavit, ct Lot ncpo-
ut cinissum spirilum a capitc oxcipias, et in tuo tcro suum libcravil. Gcdeon quoque, Domino ju-
763 SERMO XL. — IN COENA DOMIiNI. 766
Lente, Irecentos separavit ad bclluin conlra Ma- A sanctum desidcrium, sednccdum formatus ot editus
dian, qiii mnnu projicientc ad os aqiias lambuerant. per usum, in uxore desponsata et necdum accepta,
LegigJator quoqne Moyses jubct ut cum ad beliiim votum de mutando sa>cuiari habiiu, et novac vitê
pi jcedere debent filii Isracl, antecongressum pugnce arcipiendai promissio, quod quandiu diflertur, uxor
sacerdotes et duces claraore publico experiautur dcsponsala iion accipitur. In formidoloso et cordc
qui sint idonei bello, ct qui timidi a«l bclluni vcl pavido ;
qui timet ubi non est timor, et sic ex-
niinus apti. lu quo gcnere sunt, qui xdificavit do- pavescit ad folium arboris, quasi ad morsum ser-
inum DOvam et non dedicavit eam qui planlavit ;
pentis, nec accedit ad quodlibet votum saoctx reli-
vineam et nccdum fecit eam esse communem, qui gionis.
desponsavit uxorem, et non accepit eam, qui formi» Omnibus his improbalis reliqni probent se, cu-
dolosus esl et cordc pavido. His omiiibus rcversis, neos adversus vitiorum castra prscparantes, et sic
tunc cuneos suos unusquisquc principum prxpara- bellantes viriliter conlra omncs impiignationes quie
bit. niililar.t adversus animain, de panc illo edant ei dc
Longissimum esset ct didicile eoarrare id fuisse calice bibant. Ecce a quibus manducandus sit panis
studii apud alios quinquaginla bellatores Dei, ut angelorum.
scilicet semper probarent quos, ad quaelibct ofli- Kestat, quarc. Quare, nisi ut vitam habeamus,
cia eligerent, sicut eliain septuaginla seniores jubet el abundantius habeamus ; nisi iit noJiiscum ha •
Doininus Moysi eligere, quos ipse noverit senes beamus Dominum, nisi ut in nobis sit ad jusli-
esse. Si enim taiito sludio ad isla s%cularia proban- ficationem praesentem et ad futuram glorificatio-
tiir qui exerceanl destinata oificia, iiuorum nec nem? quam nobis praestare ipse panis vivus ct vorus
victoria laudem xternam parit, necmerituin salutem dignetur, qui de coelo descendit, ci dat vilnni niun-
verani, nisi forte aliqui iniendant se obsequium do, Jesus Christus Dominus nostcr qui cuni Patre
pnsstare Deo, non in eo quod hosles vincunt et et Spiritu sancto vivit et regnat.
hoinines occidunt , sed quia injuriam Dei vin- SERMO XL.
dicant, et divinis jussis militant : quanto inagis ibi IN COENA UOMIM VH.
omnia probanda, ubi perenne periculum de negli- Panem angelorum manducavil '\omo {Psal. lxxvii,
gentia, seternum remediumdediligentia.Probet ergo 25).
se ipsum homo, tanquam subiturus bellum grnnde, Cui mensa et fercula indiilgentur angelorum, ei?
non adversus carnem et sanguinem, id est homi- dem ipsi oflicia et miniiUeria impcrantiir in obse-
nem morlalem, sed de canie et sanguine Domini,
Q^
quiis coelcslibus militantium. Anteqiiam ergo con-
ubi contra Deuin bellum arripitur, si indigne su- lingat sacerdos missam, vel mcnsam Deomiiiislran-
matuj:. tium, mcntem purificet et pacificet angclis in niillo
Sit ergo vernaculus Abrahse, id est educatus in- contaminalis, ut sit unum oflicium, quoruin noii est
genio Ecclesia; catholicae, sit expedilus ab omni im- diversum convivium.
pedimento carnis el Spirilus; sit de irecentis posl Sed quia ad divina et iiivisibilia non consurgiint
Christuin crucem suam in fide sancloe Trinitatis filii hominum gravi corde et terreslri ac ca^co car-
bajulantibus : quiiique reges persequatur et appre- cere nali et nutriti, nisi pcr humana et visibilia ut
hendat, ut quinque sensus suos in servituteiu Chri- ascendant ad illum, qui habilat in caligine ot qui
sti a hbertate jusiitiae reducat et redigat. Lot nepo- ponit nubem ascensum suum ;
quxratur scabelliim
tem Abrahse eripiat, id est virtulein aiiqiiam per pedum, scala Jacob, ut sit Iteva sub capite et
negligentiam aniissam recuperei per industriam. dexleraampleclaturgradientem. Juvatur autem usu

Tunc de pane illo edat et de calice bibat, quia Mel- et consuctudine tam verborum quam rerum mun-
chisedech revertenli Abrahae ab hac caede obiulit danaruin, quicunque ab his subiepere teiilat sur-
panem et vinum, siim ad invisibilia cl quasi rcptilc supcr terrain,
Contra Madian qui inlcrprplalur coniradictio, id D id cst slellio inanibus nititur, ut moretur in
est dialioluin, vcl molus carnis, assuiue illos Ire- sedibus regum. Cum vero aiigelica iiatura ciba-
cenlos, qui aquas lamluerrnl, sicul canes solent rio islo pane non egeat, lamen morc huinano pa-
lambere, manu ad o^ projitiente, id est illos qui nem dicitur habere et manducare in regno coelo-
non seciindum carnem vivunt, nec desideriacarnis ruin.
faciunt, sed parcissiino et leuuissimo viclus suslcn- Nec putandum in coelo Iiabcre lociim quodiibet
taculo, quasi canes praedain sequenles, ulcunqiie fragilis nalnr;B subsidium ; sic in paiadiso in quo
refocillali, gloriam promissam, quasi fugieatem positus est liomo, factus in animani vivenlem ut
insequuntur, et isli de pane illo edant et de calice corporalitor cibos corporalcs sumorol ad sustcnta-
bibant, quia de calice Babylonis, id est delectationc tioucin et recreationem sui corporis, iioiidiini
carnis noliint bibere. absolute immortalis, quia sicut pecravitcomedeHdo

In domo autem nova xditicala et non dedicata, quod eial prohibilum, ita eli;im peccaret, 5i non
qui bonum sibi proposiluni eligunt, sed necdum ad comederct quod crat jussiim ibi. E\ onuii ligno
effeclum perducunl, in vinea planlata et necdum paradisi comcde, de ligiio auiem scienlia^ boni et
comniuni effccta ; dcvotionis inchoalus ft;tus per mali nc comcdas. Undc Auguslijius supcr Gencsim:
7'i7 PETPa CELLENS!S SERMONES. 7G8
(laro Adw avte pcccatnin ita hnmortalh creala est, A accipilis, beneditilis , finiigiris .'l distiibiiilis po-
vt ver aliinoniam adjula^ esset doioris et niorlis piilis. Sed vos niinislerio concesso hoc agilis, ille
e.vpers. auctorila(c sibi coiigcnita. Ipsc csl enim ei qui ba-

Spirilulis et angelica crcatura, sola visione beala plizat, ft qiii Eiicharisliam sanclifical. Ipse cstq.:i
Creatoris sui, relcnialiter sic pasciiiir, ul nulla ex- benedicit benediclionibus veslris, et maledicit nia-
Irinsera stibniinislratione rcfocilletur. Qiiod enim ledictioiiibus vcslris. In ipso enim benedicenlur
apnd Abrohani ct Lot et multos alios apparcntes omnes gerites lerrje. sacerdos, qiii ponis manum
ongcli comedissc leguntur, non fuit passio, sed tuam in parcpside, cavc manum traditoris Jiidx
compassio, ncc spiritum, sed corpus assumptum leprosam pcr avaritiam, sciens quia oinnis forni-
pr.x-fercliant, quajido ab eis talia fiebant. Cum ergo cator, aut immundus, aiit avarus, non habel hx.ve-
auditis, panem angelorum manducavit homo, qiiscritc ditatem in regnoChristi et Dci.
quem paiwm intelligere debeatis, utiqiic spiritalein Dicit angelis suis Deus de indigno minislro : VI-
iion corporalcm, coelcstem non tcrrenum, viviim non dele ne forle sumat dc ligno vitai, id est de corpore
niortiium, qui pascil mcntein non ^cntrem, qiii non Christi quod cst lignum viise, suniatvitam xternam,
deficit ciiin reficit. qui in conspcctu meo stratum patris maculavit, ct
Satis bono pistorc fit panis qui de c«Iesli mcnsa " luxnriando in slcrcore suo computruit. Siimit nam
suinitur, quo nullus candidior, nuiliis mundior, qiie sibi poliusmortcm de vita, quain vitam, qui
nullus calidior, nuUus recentior, nullus salubrior, indigne manducat et bibit calicem Domini, reus
nullus sapidior, nullus sanclior, dignis labiis sponsaj enim est corporis el sanguinis Domini. Ne crgo pe-
ad ruminandum , idoneus ad satiandum et sa- reas cum Dalban et Abiron, cum Nadab et Abiud
nandmn. Domine, semper da nobis luinc panera, lava proinde manus inter innoccntes. non cum Pi-
panem qiioiidianum, panem supersubstantialem, lato ; nam cum Pilato maniis abluii, qiii peccatum,
panem qui de ctt;lo desccndit et dat Ituic niundo quo prsegravatiir, cognoscit, nec dimittit. Cum in-
vitam, panem de sartagtne, pancm de craticula, nocentibus,qui vel nullum grave.

pancm declibano, panemde simila, panem consper- Ut autem fide dentata caro masticctur ab Iiominc
sum, panem unctum oleo laititiae pra consortibus panis angelorum, dentes habetote eburueos, id cst
suis, panem signatum quem Paler signavit et niisil sensus excrcilatos, secundum catholic» doctrina?
in iBiindo. caslitaleni et angelicam veritalem : Prxdicate auteiii
Ecce, Domine Jcsn, parvuli tui quos tibi dedit supertecta, primodeinstitutione bujus sacramenli.
Pater, pucri tui quos sanguine luo acquisisli, pe- "-^^^ ^ t)omino in ccena post agnum typicum spo
c
iiiiit panem, ct non est qui eis frangat. Êqnalis bo- stolis tradita fuerit, ut idem corpus siiuni quod
nHatis erit et grati;e dederis et si frcgcris. Narn siiper astra glorificatum levarcl, mirifica dilectione
si
dare et non frangcre, quid est aliud nisi famem ali- in altari vctutum mysticis speciebus usqiiein fiaeas
sxculi, suis fidelibus collocaret.
cujiis ostenso pane provocare, dcsidcria infantilia
obhitis et retraciis ubcribus frusira ardentius com- Sccundo de forma quie est in pane triiiceo, cum
nioverc? Si enitn, ut ait Aposiohis, essot super viiio el riqua in calicc misto a sacerdole catholico,
terram, nec essct sacerdos, cum esscnlquioflerrent iiitentionc ct ordine conficiendi heec proferat Chri-
secundum legem muncra quod est dicere Elsi in ;

: sli verba : lloc est corpns nicum, etc. His enim ex
mensa, hoc esl in mundo, panis, id est hoslia pro pane fit corpus Christi, et ex vino cuni aqua, lit
peccatis deferrelur, si non cssot siipor terrain qui sanguis. Ca^tera omnia qiiae ante vel post fiunt
frangerel, hoc est nisi Cbristus existcns sacerdos, tt dicunlur, laudes sunt Christi ct orationes.
Rc ipsiim Deo Patri offerrel. nenio de to(o genere Tertio desacramcnto et re, quorum allcrum, i<i
Ad« reconciliationem nostram cclcbraret, neque est sacrameniiini dicitur proprie illa vistbilis spe-
parviilus paiicm ederet, ciim tanicn essent plures cics panis et vinl, ut jam dictum est, res vero
qui offei reiit secuiidiim logem miuiera qu* Moyses D conlenta ct significata, caro Christi ; aut res si-
instiliicrat, jiion ad rcdemplioncm sed adumbra- giiificata cl non coiitenta, iit unitas Ecclcsix in prse-
tioncin. dcslinatis, .vocalis eljuslificatis.
Panis iiaquc cst corpiis Christi, qui scmel in Quarto de modo mandu<jandi qui duplex est, id
cruce quasi a sc ipso frangitur, cum potestalein ha- est sncramcntalis, qiio boni ct inali manducantcor-
bens poncndi animam siiam et polcstatem habens piis Christi veraciter, sed boni ad saluteni, mali ad
iteriim sumendi eam, inclinalo capitc tradidil spi- d.ininationem ; et spirilualis, qtio non nisi boni
ritiim, ct qiiolidic sic se ipsnm niystice in allari nianducant, quod esl credere iu Deuin et nianere
Irangit innovando fidom in cordibus noslris et cflV- in Dco por sanctilalem vilx ct iinitatom fidoi.
Caciain passionis surr conVrcndo aniinabijs iiosiris. Qiiinlo deconversionc iiibstaiiti;c paiiis el vini iii
sicutincocna accipicns paiicin benedixii, fre;j't ct substanliam corporiset sanguinis Christi, ubi licel
dedit apostolis siiis, dicens : Accipite ct nianduoate: panein ct vinnm post consecrationem videas, cerlo
hoc cst corpus incum. tanien ccrtius crcdas iiec paiiem ibi esse noc vinum,
Jain jain ct vos sacordotos parlicijios Cbrisli iiisi forle panem angcloruin de qiio dicilnr qui*
fatli, paiicm qui Col ctsrpiis Cbrisli cuin Cbnslo puiicm avnckruw nianducaiit Iwino, Scito, dc fr»'
769 SEUMO XLU. — DE REF.SURRECT. DOMIM. 770
ctione qn.x luystica esl in fosina sciliccl panis, el A rans oralionc elpaiicntia sua, clianicalcatorftssiios
magis fide credenda, quam verbis disculienda. Sep- iiicLriabat, diccns : Paler, ignoscc iltis, tfuia neuiuitt
liino, de quolidiana immolationc utruni Cliristus quid faciunt (Luc. xxrii, 54). Jiidxi aulcni matida
iiniuolctur sulislanlialiter ait ia inystciio. Scmcl sua ii)ebriati; movcnles c:)pita sua diccbaiil. Si Fi-
inimoiatus est Christus moitc passionis, quotidie lius Dei es, salvuin fuc tenietipsiiin. Judu>i, qiiaie
mcnioria ct rccurdaiionc cjusdcm immolationis. comeditis uvam .iccrbam ut dcntcs filiTum vtslio-
Oclavo. de causa institulionis qu£ duplex esl, rum jobstupcscant, diccnlcs sanguis ojus siipin- ii<'s
quia prxstat augmentuni viitulis, ct medicinam etsuper filios nostros? Uva quodammodo arcrfc:!
quolidi.in% iniirmitalis. Nono, qui et quan.do decst, non ex se, non in se, scd in dentibus vesti is,
beant Eucbaristiam sumcre ;

qui iion cst in peccatis qui de se dicit, si in viridi ligno h.cc faciuni, iii
graviorilius vel in aflectu pcccandi, ad minus ter arido quid ficl ?
in anno, ct melius persingulns Dominicas aut quo- Salva fidexqualitatis Fiiii cum Patrc, dico Jesimi
lidie. Deciino de peccatore sacerdote aut haereiico, quasi uvam accibam, id esl imniatmam fuissc,
iitrum coniiciant corpus Chrisli : quantumcunqiie duni in mundo noslros defcclus gestarel in corpore,
peccator sit sacerdos, dum intus est,uomine sacra dum vivus mori poterat, sicul ipse ait : Poteslate.n
nienta coniicit, sed non vita, quia non in merilo ^ ''"''^" ponendi animam meam el iierum sumendieam
consecrantis, sed in verbo efllcilur Creatoris, ct {Joan. x, 18); uvam vero maturam et diilcissiinani
nihil a boiio roajus, nihil a malo minus percipi- dum mortc absorpta gloriam immortaliiatis indue-
tur (92). ret, et de mortalilatis passionibus nullas reliquias

Hxreticus quia extra Ecclesiam cst, non conficil. retineret. Cliristus enim, ut ait Apostolus, resar-
Sufliciant haec fidei verse de sacramento corporis et gens a morluis, jam non moritur, mors illi u/tr.i
£anguinis Domini, quia ron est bonum, mel mul- non dominabitur {Rom. vi, 9). ilanc uvam Pctius
lura comedere, ne satiatus cvomas illud. Fide igitur cum caeteris apostolis fugientibus ncgando quasi
sana, menteinlegra, carne sancta, conscienlia pura, acerbam comcdit. Unde et quidam discipuloruni
anima dcvota accediic ad panem angclorum ct ii- dixit ei : Et nos spcrabamus qtiod ipse essel redem-
luminaiiiini ct Hicies vestrse non confiindcntur. Quod plurus Israel {Luc. xxiv, 21). Obsliipescunt dcntcî
vobis praestare digiielur, ctc. qui dicunt, spcrabamus ; scd tiiii suut iilii aposto-
SERMO XLI. lorum quorum dentes obsUipescunl? L'l!(|ue sam ti
IN COENA DOWINI VJII. martyres qui corpora sua piopier Chrisliiin tiadi-
Patres comedcrunt uvam acerbam, ct denies fiUo- £ deruiit ad siipplicia. Alio ct diver.so goncre incrc-
rum obstupescunt {Ezecli. xviu, 3). dulorum Judaorum : marlyruni obsliipescunt ad-
Mors de inobedientia venicns, acerba est in Adam mirando ct imitando patientiam ct bonitatem Chri-
et Eva, acerbior in praevaricatione Mosaicse Icgis sli. Judaeorum sub Vespasiano et Tito exsulando et
ibi qui peccabat lapidibus obruebatur, nec miseri- poiiando imprecationem paterni dclicti sicul Caia
cordiam aliquatenus conse(|uebatur. Moi s vero Chri- posuit signum de quo ipse ait : Quicunaiie imencrit
sti turpissima, eo amplius fuit acerbissiina quo ma- me, oecidet me{Gen. iv, 14).
gis sine peccato originali et actuali vixit, de Spiritu Sed videamus quomodo denles filiorum obstu-
saiicto conceptus, el dc incorrupta Vjrgine natus. pescunt, quia primi parentes comederunt uvani
sed quare et unde hoc? Quia palrcs Adam et Eva accrbam, peccato et poena peccali obstupescunt
comederunt uvam acerbam. dentes nostri. Peccalo tam originali quain actuali
Omnia ligna paradisi de quibus dicitur : De cmni poena, tam praesenti quam futura, tain temporali
Ugno paradisi comede {Gen. ii, U>), ista concessione quam a^lerna, Vt itaqiie dcntes sanarentur et ad
maiura procul dubio et dulcia non acerbaerant; cibum capiendura reparaicntur, cocnavit Jesiis ciiiii
solum Aclitum acerbum erat non de iiatura crea- discipulis suis; et ne carnes agni legalis iterum
lioiiis, sed de inobedicistia praevaiicatioiiis; abso- D acerbarent denies, supposuit panem et vinum ot
lute siquidem omnis cieatura Dci bona esl, .sed transsubstanti<ivit in corpiis et sangiiinem suum.
maluin et acerbum ei qui pcr oflendiculum man- In bac coena ct inlirinitati nostr.ie consuluit, visi-
ducat, sive caro sit, sive piscls, sive panis, sive uva, bile sacramentum oslendendo, ct fidem inslruxi».
sive quaÎibci csca. Sapidioris acidiest inobedienlia, super bis speciebus panis et vini virtutcm deiii-
uude et pr.-cvaricatores legis Christum cruciligentes, cando. Dcsunt multa.

acetuin illi in cruce porrexcrunt , versi de vino SERMO XLII.
sanciic radicis, in amaritudinera aceti et vitis
DE HESWRRECTIONE POMINI.
alicii£.
degenerans non de Sion regnabit Deus tmis {Psal. cxlv, 10).

Clirislus in nullo a Patre et
aqua morlalis nalurje viniim faciebat &\iavissimac Novus rex, nova lex.Rex isie, fratrcs charissim!,
graliae et immortaliiatis aelerns, obediens Patri lam novifs esl in regno bominum, <iiiam senipiter-
uscjue ad mortem crucis, ubi tanquam muslum spi nus in regno angelorum, AbacleniOcnim ex sapien-
Thum. 3 Eslius in 4. Sent

(92) Veius error quem ex S. August. refulal S, p., q. 82. ari. 7. et
dist. 13, paiagr. 3.
771 PETRI CELLENSI3 SERMONES. 772
tio creavil lUud rfignuni angelornm; in qno nt Dens A ienere, crucifigere, non lamen polentia lioslili sed
ab eis adoratur, ul Dominus timetur, ut Paler co- palientia Dei, qui potestatem habebat ponere ani-
litur, ut Creator recognoscitur, ut Rex veneratur. main suam et iterum sumereeam.
Desciverat autem ab initio a consortio cummilito- Rex noster vires lunc occulfabat ct dispensabat,
nuai hujus regni lucifer, qni secum tertiani partem sapiens cnim reservat in postemm. Tyrannus cni-
exturbaverat e coelo, cl in caliginoso isto aere, ca- delis sseviebat et undecunque vires emendicabat,
stra sua statuevat, doncc ad ima tartara in novis- toto robore suo murum nostrum suffodere gesiiens,
simo dicrum perefflueret, et digna supplicia haere- et memoriam regis nostri de medio tollere insi-
ditaret. stens. Fecit ergo qu^cunque potuit, et qu?edam

Resarcire autem damnum regni et numerum quse non potuit, sed voluit, aitentavit. Defecit tan-
exerciius sui intendens rex ille sapiens et potens dem et ad latibulum infernalem refugit. El lu rex
genus humannm pro gro.ge angelorum substiluit, noster quid ? Domine, qui juslitiam judicabis, mul-
invalidius quidcm pro carnis gravedine, sed non to magis injustitiam condemnabis? Calido pede
inferius pro sna imagine, et similitudine in qua preme vestigia, et apprehende caudam serpentis
illud condiderat. Tam cita vero subsecuta est di- antiqui solito transversanlis et a facie tua fugien-
reptio el subversio novi illius coloni paradisi, qui B tis. Adhuc penes se celal chirographum decreti.
quasi lironus tirocinii tempora in gymnasio illo in- quod est contrarium nobis, el forie, si remanserit
tcrim compleret, quousque omnimoda armorum ha- ei, calumniam aiiqno tempore susciiabit, et de so-
bitudine angelicam mililiam, eltunc in eamdcm tam iiito debilo quasi non solvcris ei cum usuris, pro
puritaie quam charilaie regis sui similiter eonjura- nohis opponendo cauiionem chirogiaphi.
ret niilitiam. Tam, inquam, rcpenle tironus isle Scripta itaque et scrinia cjus in lumine viiltus
succubuit, ui ante Horem aresceret, ante partum tui et in brachio exlento revolve , el exenlera pi-
aborliret, aiite lempus periret, Coagulo nanique scein illuin, ul de corde ejus lanquam de reposilo-
vitiatai radicis, tota ramorum condensitas niale rio remotissimo proferas veternosa illa consilia,
fernientata, pleniore respergebat acetosilate quid- quibns seducere non cessat inbabilantes terraiu.
quid virgulti generatione filiorum germinaret lota Sunt ergo libi duo necessaria : unum ut reseras
illa silva generis humani ex arbore Adae et EviE. clausa, alterum ut penelres et gubvertas muuita.
Nunquam niahim saporem imniinuebanl qui origi- Est enim civitas infernalis clausa et muniia ; clau-
naii insipidiiati, de originali jieccato venienti, per sa, quia vestigia nnlla rctrorsum ; munita, quia in
actualia peccata quotidie venena aspidumin spougia circuilu ejus ignis inexstinguibilis et aqua iniole-
inalariim concupisccntiarum cum usuris circnm- rabilis. Ciausa , quia non admitlil consoLaloren»
ferebant. munita, quia deridet impugnatorem : clausa a bo-
Tandem divina sapientia coarctans tcrminos pa- no, inunita in malo. Clausa seris contumaciae.
tieniiae snx, quoe tale dispendiuni sequanimiter per Clausa propter illos qni peccala sua celavcrunt
tempora s.Tcularia sustinuerat, accinxil (ortitudine munila propter illos qui nunquam poenituerunt.
lumbos suos, ct ro' oravil brachium suum, acccn- Quid ergo ad ciaiisam nist clavem, quid ad muni-
dens lucernam ut quajreret draclimam quam perditam nisi clavam deferre debes ? Clava perciitit, cla-
derat, ct fines hcstilium castrorum tam in naiivitate vis aperit , fac de cruce clavam, fac de ciava cla-
quam in morle sua penetrans, pvsedam e.\cussit veni. Clava scu crux quadrifaria qualuor angulos
de manu et ore prrcdonis, praedonem vinculis igneis infcrnales eveitit, clavis sive clavus pertingens
astringens, et laqueo antiquae fraudis illum siran- usque ad divisionem animx et spiritus inexlrica-
gulans, cum in haino divinitatis appetibilera carnis bilein, labyrinlhum expedit et absclvit.
escam proponere, et sancla fraude artem mali-

fcu.ne Dei virtus et Dei sapientia, in clava et clave in-
Tyranno igitur subacto, ad ni-
gnitatis deciperet. lelligitur, sicut docct Apostolus : Yerbum, inquil.
dum in quo paler Adani elmaler Eva cum qiiibus- ^ crucis percuntibus stultiiia est, nobis autem Dei vir-
dani pnllis suis incubabat, convolavit, el de intus et Dei sapientia (/ Cor. i, 18). Jesus eigo Dei
fernali nido tanquam gallum gallinaceum omnium virtute et Dei sapientia confortatus, clausam irru-
r«dclium aniinas asportavit. pil civitatem, et muniiain evcrtii, «juia veetes fcr-
Ne autem abigciel qui abduxerat, ct de calore reosconfrpgiljn profundo niari viam fecit, ut irans-
suo foetido niinium illas siiffocabat, non fovebal, irent liberati. Dixit his qui in tenebris erant , re-
ligavit illi brachium panno quo Juda>.i oculos
illo, velamini, quod ad clavcm ; dixit cxile, quod ad cla-
ejus velaverant, et feriens venain cjusdem brachii vani : clava leonem interfecit, clave catenas com-
»)hlebetomo Divinilatis, altraxit totum sanguinem peditoium solvil. Sion, regnabit Deus tuusl Ecce
animarum sanclanim. et adducens vcntnm urenlein obslruclum est os loqucnlium iniqua : i\'o/i, in-
de descrlo virgtnuli jiixia prophetiam, venas ejiis qulunt, scribere regem Judworum, sed quia ipte di-
siccavit. potcstas Dcil o impotentia diaboli! Jam ait Rcx sum Judworum {Joan. xix, 21) el
: , : Nc*
cnim fractum est brachium diaboli et exaruit. In uon liabemus rcgcm nisi Ca'sarem (ibid., 15).
regno qiiasi siio, hoc csl in mundo, congressus Qiii autcm veneiat in regioneni longin([vuun acci-
cuiu regc nostro. Prycvahiil qnidrin illum ligaie, pcre sibi regiuim ei roverii , rcgnum mortyi dc-
773 SER.M.) XLIII — DE IlESlJftRECT. DOMINI. 774
slnivit, ct (le rcgiio mortis tul rcgnum clarilatis sux A SEKMO XLIII.
iios traiisttilit, qiii eramus nalura riiii irx, filii aiic- I>E RESUnRC.CTIONE DOMIIfl II.
ni, (ilii lenebrarum. Consociavit regno coelesti rc- Sion reguabil Deus tuus {ha. lii, 7).
gnum niundi el compnginavil umbilico terrx in bi- A piopi:cta, imo a Spiritu sancto phialam istain
vio coeli et lerrae, id osl cruce, ubi angeli taiiquam aiiream plenam balsaino niiiiuavimus, ul in isla
coelestes mililes assistunt, cerlamcn regis sui aspi- Paschali solemnitale, vobis poluin saliilartMn , jier
cienles ; el iiomines tanquam cancs lambunt san- illain subininistrcmus. Saiis eni'ii htMic ct plenc
guinem dccurrentem in tcrra, ut potu iilo redi- rcspondct exicrior hujiis vasculi hahiluiJo, suavisii-
mantur, et inehrientur. Diligunt milites canes suos, mo sapori intrinsccus delitescenti ; iiaiii maiius ilkn
imo canes domini sui, rcgis sui, quia qui me amnt, tornalilcs niii fabri in circino Spiritus saniii, tain
et caneni meum amat. Conforlatur a niiliiibus rex, deccnter qiiani suflicienter ampullain istain aptaw,-
5cd a canibus multum solatiatur. Cursu canum Ix- runlct noslro potiii et s\\x soleinnitati. Potiii, (|uia
tificatiir, plausti exhilaratur ;

cervorum et leporum incbriationi sulTicit audire et iiitciligere qiiia Donii-
veuaiu deicctatur, et multifaria volupiatc in his niisregnavii; solemiiilati, quia lotuat Pascliale fo-
utitiir. slum ct gaudium exinde cst, qiiia Dominus rcgna-
Sion, ccoe rex tuus in silva grandi et spatiosa P vit.
atque condensa gehcnnali , hcsiiolas capere veiiit Sed jam prajlibaln commendalione philosophico-
cum canihus ei militibiis, ibique pingues cervos ruin verboriim, siib figiira ampulla; formosaeet pre-
pairiarcharum et capreolas prophelarum, et lcpo- tiosse, potius desideranter ori apponamus, ct spiri-
res Innoccntnm, ct Damiilas eremitarum cepit, et tuin qiii esi in visceribus tani jucund% solcniniiatis
Patri suo atqtie pa(ri% dctulit! Ilaqiie epiilemur, fideliter epoteraus. Ecce namquc jam triduo sustinc-
qiiia venaiio copiosa cst, el qtio amplius laboriosa mus, et in calice, qêm dedil Filio Puter, noii nisi
proptcr passionein, eo miniis dispendi'osa propier vinum myrrhatuin, nonnisi fel et acctum, nonnisi
resurreclionem. Miratur enim multo aniplius Pater ainarnm potionem bibimus. Deinde satis esl , nuil-
de feslinalione quam contristetur dc (ilii labore. tuin est, tam amara pocula , tatn longa paiieiitia
Quomodo eniin, inquit, tain cito invenire potuisti, portasse Jam ad cellam vinariani ac-
et polassc.
fiti mi ? {Gen. xxvii, 20). Quasi diceret : Non mihi cedentes vinum novum in novos utres cuin rcsiir-
cune esl quanli emcris, aut quantum lahoraveris, gente Domino imploramus, ut non ulterius de ve-
quia gralissimiini el acceptahile-est quod talem et lustatc noslra spinas et tribulos metamus , scd de
tantam captionem tam cito inveneris. Una enini dic novitate redemplioiiis nostru}, pignus spirilus acci-
ct nocte reii tuo inclusisti, in aninialihus quaecun- C piamus.
que munda et gustui meo appeiibilia, campi con- Ad Sion nempe pertinemus, cui dicilnr : Sion, re-
vallium in mundo coiiceperunt [al. concepta sunt], gnabit Deus tuus. Sion paupercula, tempestate
et silvae infernnles tanquam in cavernis el fossis convulsa abst|ue consolatione , quse non habet qui
suis a sxculo absconderunt. consolctur eam ex omnibus charis ejus, ecce venit
Da mihi itaque de venatione tua, fili mi. Non do- auxilium de eoelo, ecce nox speculatorum tuo-
tihi
leas de labore, quia fructus super laborem est , et rum, simul levaverunt voccm, quia oculo ad ocu-
res acquisiia inaestimabiliter excedit prelium. Uiiam lum videbunt. Quid vidcbunl, quid clamabunt ? Sion,
aiiiniam dedisti, sed quot recepisli? Guttas snngiii- regnabit Deus tuus : sed qui sunt speculatores isti
nis fiidisti, sed martynim qnantam eifusionem el Llique angeli. Isli resurreciionem Domini aiinun-
viscerum el sanguinis recepisli ? iit de aliis ta-
liaiit, isti dicunl : Sion, regnabit Deus tuus. Ecce
ccam Effuderunt savguinem servorum tuorum lan-
:
impletum quod dictum ante passionem
est, fiicrat,
quam aquam in circuitu Jerusalem(Psal. lxxviii,5). niinc princeps hujiis mundi ejicietiir foras : Eccc
Cerle prn singulis tuis guttis, miile nnllia reddilae alligavit fortem in doino sua fortior ille qui super-
sunt libi a nostris.
veniens vicil illum ecce Leviathan quem hamo ex-
D ;
Sed tamen neque sic possumus ad eas recompen- traxit, alligavit anciliis suis. Unde Apostohis ad
sandas, quia deesl in prelio, quod superesl in nu- Colossenses: Vos, inquit, ctnn morlui essetis in de-
nicro.Quod dico de sanguine, aflirmo de tua tola liclis, et prafutio carnis veslree, convivificavit eum
passione qiiia quae jam pene nuiuerum excedunl
, illo, donans vobis omnin delicta, delens quod advcr-
passiones martyrum, merilo tainen et pretio sin- sum nos erat cliirograplium decreti, quod erat con-
giilari tiise passioni succumbunt. In te ergo pre- trariuin nobis, et ipsum tuHt de medio afftgcns illud
tiuin pensanduni supra omnem numerum, in nobis
cruci, exspolians principatus ei potestates iraduxit
attendendum ul quanto deficimus in prelio, tanlo palam triumplians illos in semelipso
confidenter
crescaiuHs in numero, el numerum tainen et pre- (Col. II, 13). More suo Aposlolus, qunre quomo-
et
tiiiin tibi assignamus qui nos tiio sanguine rcde- do regnet Deus noster, oslendit. Qiiod nolandum
niisti, et fidem tuara ut reciperemus donasli, Chri- antequam exenterenius verha aposlolica plena pro-
sieJesu, Salvator mundi, qui vivis ct regnas per fundis mysleriis, (piid sit r> gnare. Regnare cst rc-
onmia s<£cula sa^culorum. gnum regere, regere vero esl recle ngere : csl cliam
regnarc suhjectos et obcdienlcs babcie.

'^S PETUl CELLENSIS SERMONES.
775
?"'* ^'^ rex, quod re- A Cum illo quid est cum illo? Ad simililiidinem
:
gnum, "
^l"*^'^!!'!"''"'" T"'*^"'^
qui de regno,
" " quae
~ iiisignia regni, quando ejus. Cum illo ergo, id cst cum capiie, vel ad si-
regnuin inilium habuit, quousque diiiaiurum sit,
iiiiiitudinem ejus nos convificavit, quia in resurre-
el quousque exlendanlur Uncs regni. Iniliuin ha- ciionc Chr.sti praeiihavimus spem resurrectionis
buji, lioc regnuin a lenipore resurrectionis
, dura- noslia; si eniin delibatio sancla, et
:
massa, id est
tunim cst in ailernum ot ullra. Fines ejus ab si Filius Yirginis Jesus, qui morluus est in cruce,
oriente in occidcnlcm, ct a septentrione usque ad
lertiadie resurrexil a moriuis, sine dubio membra
mcridiein. Rex est, Jesus Nazarenus Rex Judajo-
suo tempore resurgent. Et hoc tam
cor|)oris sui
rum. Regnum, Ecclcsia quae partim jam incolit coe-
consequenler fiet, quam veraciler iliud praicessit,
leslem pairiam, quasi tunes et municipia civitatis
ct sic slne revolulione repetila; mortaraaiis , sic
tcnens, pariim ruricolatur in agro hujus mundi, Chiistus resurgens ex mortuis , jain non moritur,
semina sua mane et vespere mittens, et colligens
mors illi non dominabitur. Convificavit ita-
ultra
usque ad annum jubilaeum, annum remissionis, an-
que cum illo donans nobhs omnia delicla, delcns
,
niim in que nec arari poieril ncc meti. De regno

quod adversum nos erat chirographura dccreti
sunt signati in frontibus signo crucis, renali ex
quod erat contrarium nobis.
aqua et spiritu, polati calice beiiedictionis,
clbati B
donans; notate, delens. Quid donans,
Notate,
pane Dominici corporis. Gens sancta filii promis ,
quld delcns? Donans gratiam , delens culpam do- ;
sionis, populus acquisilionis. Insignia regni
sunt
nans vitam , delens mortem ; donans coronam , de-
triumphus dcC.iionum, resurrectlo corporum re- ,
demplio animanim. Inferni exspoliatio

lens supplicium; donans quod suum est, delcns
, paradisi
patelactio, mort^s destruclio. Insignia regni
quod noslrum est; don.-^ms coeliim, delens inler-
sunt,
iides populoi Jtn, num. Ad extremum donans delicta, delens chiio-
sacramcnta Christianorum, cul-
lus leligiosorum, miracula sanctorum.
graphum chirographum quam mala scriplura
.
tua.quam ueremptoria lectio lua. Singulai hiierjt tuae

IIoc regnum iniiium habuit ante sa'culi constitii-
sagitlacsiintaciilye, ({iiarnmindignalioebibilspiiituta
tionem, cum sajculo inchoationem , in fmes saecu-
lorum renovationem, post saeculum consumman- homiuis. Singulae syllab;« caudse scorpioniiiu a< u-
duin Ieat« siint, posteriora noslra demolientes. Singulae
glorificationem. Regnum angelicum ccepit
quando dictiones vae, \ie siint et aeternae lameniaiiones.
dixit Deus : Fiat (ux, et facta est lux.
Singulae oraliones, digna factis recipimus. TituUis,
{ Gen. I, 3 ). Regnum hominum coepit sed occul-
te, qiiando Verbum caro facium est, et habilavit in libcr mortis. Maleria hujus libri. peccata et sup-
nobis {Joan. i, 14). Manifeste auiem coepit, € plicia hominis. Modiis tractandi, ut secundum qua-
quando
Christus resurrexil a morle; sed jam litatem cu!p:e, exleudatur mensura poenae.
apostolica
verba videamus, el praesentem solemnitalem in Tola leclio, clamor et ira et indignatio. Tota le-
eis
recognoscamus : Et vos, inquit, cum mortui essetis ctio, dolorum sine respiraiione conlinuatio. Tota
tn (leliclis vestris el in prwpulio carnis vestrce con- leclio, ainiotio, exactio. NuUum explicit, ubi nul-
vificavit cum illo {Col. 11, 13). Nolate Aposlolum lus finis. Cum consiimmavit tunc incipit, ubi defe-
quadam dictorum rcplicatione geminasse mortem, ctus reparat defectum, et de morte, virgulta repul-
rcsurrectionem vero uno verbo expiessisse. Mor- lulant morlis. Ungue ndamanlino scriptiim est hoe
tiii, inquit, in delictis vestris, ecce una mors, et in chirographum, quia nisi cum sanguine h.êdi qui
piaipulio carnis vestrae, ecce alia mors, el delictis cum latronibus reputatus esl, ha;c scriptura dclea-h
eigo morimur et piajputio carnls. Sed moriem de- liir,nunquam malediclio absolvetiir. Hoc chirogra-l j
rulorum manibus ct pedibus accersimus, mortera phum est volumen illud volans quod Zacharias in;
pncpulii carnis nostrae, polius cum caiena mortali- spirilu vidil, ct levabunt illud fortc illae dmc niiilic-i
tal;s excipimus quam operamur. Isiam palimur res quae habebant alas quasi miivi, et levaveruiit
hajreditaria maledictione, illam acquirimus volun- 3ii"P''oram inter terram ct coclum, in cujus aiu-
D
taria praevaricatione ; pro illa hic exsulamus , aut phorae medio, erat mulier sedens, quae est impiclas
bona patieniia utramqiie purganles, aut conluma- et habet massain plumbcam in os suum.
cia uiramque necienles, iino vinculo praesentis et Voluinen volans illud univcrsale cxamen jitdicii,
fiiturae condemnationis. quu omnium hominum conscientiie expiioahiintur.

Inlclliguntur ergo pcr ddicta, aciiialia peccata, Hoc inler terram et coelum lcvatur, qiiia Chrisio iu
pcr pra;puliiim caniis, originalia ; scd tam ab ac- aera obviabimus venienti ad judicium. Duae niulie'
liiali quam ab originali una uiors seu resurrectio res qiiae hoc le\ ant ct deferunl, caro et anima, qiiia
Clirisii nos libeiavil, quod iiilelligilur per lioc ver- unusquisquc portabit judiciuni, ut referai proui
Luin, convivificavit cum illo. Convificavit, quia cor- gessit in corpore suo sive bonum, sive inaluin.
pus et auimam vivificavit. Conviiicavii quia ct ac- Habent alas quasi milvi, quia grandes virtutes post
lualia el originalia rcmisit. Convificavit quia re- resurreclionem animarum et corporum. Iinpie-
surrectione siia nos vivificavit. Convificavit, quia tas in medio amphor% scdet, quando iniquitas quae
et nunc pcr justiliam el in fuluro per gloriam vivi- cst in labeniaculo, seu in mcdio cordis non poiei il
(icavit. se abscondcre a calore ei illustratione solis. .Mas
I
7?7 SERMO XLV — DE RESURRECTIONE DOMINI. nl
sam plunibeam in os Iiabet reus, cui non esl apcrire A rupta, «liscordia dissuta? Quam cilius ijtilur depo-
prac conrusione. Hoc ohirographum delet Christus namus vetustam pollcm cum veteri homine, com-
in passione et resurrcctionc sua; Chrislus, inquam,
punclione abluamus inquinatam, consuamus una-
nimitiite dissutam.
Dominus noster qui vivit et regnat, ctc.
SERMO XLiV.
SERMO XLV.
DE RESUnftF.CTIO?(e DOMIM ill.
DE RESURnECTlONE DOMIM IV.
Cum Christus animam suatn posuit, corpiis in Hoc nunc os ex ossibus mm, et caro de carne mea
cruce exposuit, et in sepulcro deposuit, nec cle- {Cen. II, 23).
mcntiam »uam nec poteniiam posiposuit. Dc potcn- Yidcns mater san«ta primogenilum et unigeni-
lia surrexit, de ciementia familiam aposlolicam tiim suum tunica immorlalitatis indutum in resur-
colio ad pennulas retorto revisit. Mentes timore et rectione, visccrali exclaniat alTectione diociis : Hoc
nunc 05 ex ossibus yneis, el curo de carne mea. ton-
doiore concussas gloriosa consolatione, tam pev se
quam per angelos relevavit. angeli Sancti, in vinco Judaeum, convinco haiieticum, qui non credit
passione ubi eratis, quid agebatis, cur non accur- resurroxisse rilinm meum. Si mater ignorat fiiium
ristis, cur tam contumeliosc regeni vestrura detur- suum quis novit iUum? Qu;c concepit, qu.ne pepcrit,
pari sustinuistis?
^ qu;e laclavil, quae nutrivit, quo caiiginis offendiculo
Piane, inquiiint, auxilio nostro non egebnt, sibi uienliretur suum nou esse, quem amplius diligit et
cum Patre et Spiritu sancto causa patebat, plures novit Deus Pater crcdidit ei filium
quain se?
ex noslris latebat, nec nostri ordinis est non jussa suum, et ego dubitem, qui surrexit non esse illum
attentare. Noliiit bonus Dominus nostra gaudia suis Virginis filium passum el crucifixom? Maternum
passionibus Interrumpere. Non repulabai jaciuram alTectum non delct tridui oblivio.
tantis lucris, sine dilatione compensandam : unum annus elHuxissci, qucmlibet cavillalio locun
Si
suum corpus dcdit, mille millia comparavit, aniniam haberct. Dicat ergo maler de iilio, xMaria de Jcsu
unam posuit, sed quot reposuit, et ad coelos repor- Chrislo Hoc nunc os ex ossibus meis, ct caro de
:
lavit? Tribus diebus fuit in cordeterrae, sed ater- carne mea. Tunc cum crucifigereiur lilius mcus
nitatem et longitudinem dierum acquisivit ramiliae vidi et agnovi carnem dc carne mea qu;e clavis
sux. affixa, lancea pcrforala esl ; et os ex ossibus meis,
Quis aestimare valeat pretium, quis excogitare quod non fregcrunt crucilixores, ul impleretur Scri-
redemptura hoc pretio genus humanum? Usque ad ptura Os non comminuetis ex eo {Joan. xix, 36).
:
angelicam pacem refluit et superelHuit appretiatio ^^^^ testimonium verum esl, et mairis de filio. Lo-
c
sanguinis et mortis Christi ac resurrectionis. Nihil quitur et Adam de crucilixo : Hoc nunc os exossi-
inemptum Christus reliquit quod unquam aliquo bus.meis et caro de carne mea : haec caro, non esl caro
pretio posset redimi. De nostro, Christe, assiim- mea, quae esl caro peccati, scd de carne mca, dc
psisti pretium, in nostro soivisti, et pro nostro. Virgine Maria, et quamvis haec caro non meieatur
Nostra sunt corpus et anima, tua est singuiariter mortem, pro me tamen solvit mortem, juxta illud :
De nostro itaque corpore et sanguine

sola divinitas. QuoE nunc rapui, lunc exsolvebam {Psat. lxvui, 5).
sive anima, preliura conslituisti.Pro quo seu pio carnem ligatam ei incur-
Niillo realu obligata caro,
quibus? Pro genere humano et omnibus hominibus. vatamsolvatsub vinculopeccaii. Catenam siquidem
In nostro quomodo ? In cruce, in passione. Nostra pene [poena;] coUo suo imposuil et conlVegit dicens:
est noena, nobis debetur passio : prxsumendum est Sobe vinclacoUi tui, captiva filia Sion {Isa. lii, 2);
itaque sine praesumpiione nostram esse hanc so- nain de mortc surrexit. Hac nunc os ex ossibus 7nets.
lemnitatem sumptu et usu. A primogenilo mco Cain usque ad Jcsiim, qui ossa,
Nonne de nostro sumptu est, quod in hac recor- id est fortcs fuerunt, sicut mea ossa ante peccatum
datione vigilavimus, jejunavimus, vagationes et sinc peccalo non fuerunt, nec diabolum debellave-
vanitates repressimus, et in muliis Christo concru- D runt. Sed Jcsus supra Samson fortis et potcns in
cifixi sumus? Non aspernatur sumplus nostros bello, mandibula asini passus, id cst tanquam sur~
quamvis modicos, qui nec calicem aquse frigidx dus et mutus, tanquam vir non habens in cre suo
irremuneratum dimittit. Usus denique hujus so- redargutiones, destruxit illum qiii habcl)al moitis
lemnitatis praecipue nobis compelit; nam angelos imperium, id cst diabolum, quiEvam mcam seduxit,
non est necesse annua devotione recolere, quod fre- ct per illam moriale poraum porrcxit sed nunc ;
quentant assidua celebralionc; diabolus non habet ulique in resurrectione Jesu, os inveni ex ossibus
pro festo, quod victus est, quod de mundn ejectus meis, non in quibus putredo ingressa est, sed ia
est, quod tantis animarum exuviis spoliatus est. quibus est virtus et forliludo Dei, ei caro de carne
Non tamen exciudimus angelos quorum officio mea, sed non corrupla sed incorrupta.
primitias Dominicse resurrectionis delibavimus, sed Rursum vox est animx Christi abinferis redcnnti
cum ipsis cam communicamus. Habeni ipsi stolas ad corpus suum salvam siquidem bene custodierat
;
suas, habent albas, habent vultus fulgureos. Quid Pater, in cujus manibus illam resignaverat, salvam
ad hsec nos pannosi, nos pene nudi, nos qnorum sine dubio duxit et reduxit. Veniens it.-ique ad adju-
vestimenta vetuslalesunt altrita, superfluilate cor- torium simile sibi, quod est sanclissimum et im-
Patrol. CCII.
maculalum corpus quod non \i«lit corruplionem, A quemquam Opponebanl quidem

inierficere {ibid.).
nec in conceptione, nec in convcrsatione, nec ni deiege,quodusqueinhodiernum diem positum est

ipsa morle intravit in viscera ejus, dicens : Hoc siiper cor eorum, sed revera, magis amLtiebant ma-
nunc os ex ossibut meis, et caro de carne tnea. Os lis suis prsesidem cum gente sua applicare.
germinavil sicui lilium, et caro refioruit, quia qure Tanto itaqiie succenso igne in atrio principis
mori prius poluit, jam mori non poterit. sacerdotum , et in synagoga Judscorum ab eo qui
Tunc misericordia in carne et veritas in anima undecunque mutuatis
toia nocte folliculis et ventis
obviaverunt sibi, jusiitia et pax osculala? sunl. Ju- sufllavit et exsufllavit Judam et simui Judaeam
slitianamque sancivii juslum esse, utcaro, qua; sine Jacob vir simplex et bonus qui non consenserat ,
sua culpa, tam horribilia suslinuissel, et ut illos aclibus malignanlium, vas fictile igni apposuit quo
pro quibus causam egerat, liberaret, et pace aeterna primogeniia fratris rediraeret sibi, utde nialo alio-
regnarel juxta Apostolum Mterna redemptione in-: rum bonum acquireret, et de peccaio damnarel
venla (Hebr. u, 12). Sola scivit divina anima cum peccatum. Cum enim per agrum pigri hominis
carne divina, quid suavitatis, quid gaudii, quid ju- Iransiret, quem lotum repieverant urtiex, exemplo
hilaliouis, in hora illa ad invicem habuerint, cum tali sapienliam didicil.

" Immisil autera lenticulam non grandis seslima-
utraque substantia animx el corporis in claritatem
divinam, salva propnetale nalurarum, Iransiennt. tionis in superficic, scd prelii incomparabilis in
Sic ergo loquitur anima Uoc nunc os ex ossibus

: latenti majestalc. Lenticula eniin modica est et de-
meis, ei carode carne mea. Verbum aulem caro fa- pressa el subrufa. Vide Jesum modicum : Qni cum
clum, in utriusque conjunclione per resurrectionem in forma Dei esset , non rapinam arbitratus est esse
dicit Iloc nunc os ex ossibiis meis, et caro de carnc

: se aequalem Deo , sed semelipsum exinanivit formam
mea. servi accipiens, etc. {Philip. ii, 6 .) Vide Jesum de-,
In sacramento quoque altaris loquilur Christus pressum : Chrislus factus est obediens nsque ad\
posl illam Dominicam consecralionem, ubi dicilur : morlem {ibid., 8). Vide rufuin : Mortem autem cru-
Hoc est corpus meum ; et hic est sanguis meus ; hcc, cis {ibid.). Vide coctiim, quia, inclinato capite tra-
inquiens, nunc os ex ossibus meis, et caro de carne didit spirilum {Joan. xix, 30). Yide sublractum ab
tnea. Os est diflicultas et profunditas sacrameiili, igne : Exsurge, gloria mea, exsurge Psalterium et
caro est sub specie panis, et bene caro propter fra- cilhara {Psal. lvi, 9). Item : Besurrexi et adhuc
gilitatem vestram, qu» ad divina nisi per humana tecum sum, elc. {Psat. cxxxviii, 18.)
consurgit. Ne apponas dentes ad os, volens exos- _ Ne quis autem oflêndatur ferculi hujus singula^
sare os regis Idumeae, id est definire et discutere ritate et vilitate, adhuc supersunt carnes agni
quomodo hoc fiat. Ossa sua in abscondito habet supersunt carnes viluli saginali, adhiic innumera-
Deus qu» dicuntur : OccuUa fUii (Psal. ix, 1), de bilis copia, quae residenti ad coenam
non proinit-
quibiis Aposlolus : altiludo divitiarum sapien- tunlur sed ofleruntur. Gratiora enim insperala
,
tiw! etc. [Rotn. xi, 33.) Ex isiis ossibus qua?"Psal- quam postulala. Prius defuerit gula quam mensa
inista appellal c^cculia et iacerla sapientijc Dfii di- appelilus qiiam cibus, stomachus quam cacabus
«ens : Ecce etiim vicerta et occulla sapientia: tu(V intestina quain fercula. Anima una totuin non ca-
mani[estasti mihi {Psal. l, 8). pit agnum. Omnium est non unius tantum.
SERMO XLVI. Ecce angelus etiam accurrit, soluto ab anima
corpori et sepulto. Dic mihi, sancte angele, missus
DE CESURRECTIONE DOMINI V.
quemcum venisset Esau an spontaneus, voluntate an obedientia, an ulroque

Coxit Jacob pulmentum : ad
tassus deagro ait : Da mihi de coctione tua hac rufa,
simul provocanle advolasli , cum mista [f. mistura]
candoris et ignei splendoris, ad noslrum vas fictile
tfuia oppido lassus sum. Cui Jacob : Vende mihi pr/-
siimptum de virgiue el impletum aniina et divini-
mogenila tua. llle respondit : En morior, quid mihipro-
derutn pnnwgenita mea? Jura ergo mihi, /urflvif D lale? An et tibi placct pulmentum nostnim jam
Esauetvendiditpriinogenila sua {Gen. x\\, 29 seq.)
coclum, imo bis coctum, discipuli proditione ct
crucis passione? Fetere non redolere haclciius so-

Austeritas jejuniorum qua sanclorum caro emar-
lebat caro nostra viva, necdum mortiia cadavera.
cuit, et cutis ossibus adhaesit, paschali solvilur so-
auciorilate qua diciiur
Quis ista sic purgavit septuplum, quis tanla suavi-
lemnitaie, et apostolica :
tale et odore suavissimo replevit , ut in odore suo

Evulemur in azymis sincerilalis et verilalis : Pa-
angclicas lentare nares et appetitu desiderantissimo
scha etenim ttoslrum immolatus esl Christus (J Cor.
y, S). Ecce ignis,imo ecce ignis in

ecco ligna,
appellaret. Ecce dc manu iua piilmentuin noslrum.
spinis murmur namque spinarum incrcpital ur-

: SERMO XLVII.
genle igne invidia; clamans Totle, tolle. crucifige, : DE RESLRREr.TIUNE DOMI.M VI.
crucifige {Joan. xix, 15); et : Si hunc dimittis, non Daniet, serve Dei, totle prandium auod libi mittit
es amicus Ccesaris (ibid., 12). Non suflicil Libanus Deus (Dan. xiv, 56).
ad succendcndum, cum Judaei, Pilato dicenli Ac- : ./tlcrnain Doi demenliam niliil est qiiod inler-
cipile eum vos. et secuudum tegem vestram judicate niinpat, nihil quod solvnt, niliil qtiod scpclial.
|
{Joan. xviu, 51); rcspondcrent : Nobis uon ticei Rejicit peecalorum noslrorum repaguh. viiicilcri-l
78» SERMO XLVII. — DE RESURRECTIONE DOMINI. 78*i
mina, terga fHgicnlium apprehendit , rebellantium A consenlit, quod est vere viverc. Conscniire vero
corda emoliit, redcunlium cuipas cilo ignoscil et , carni procul dubio est niori. Salomon tamen , id
immeritis copiosum munus graiiae confcrcns, que- est praclatus cui quaeslio isia defertur , gladio di-
relas omnes veleris delicti deponit. Ilunc graiix scrclionis, cujus sit quisque motus spirilus an
alveum riec luxuriae humanx arbor exsiccavil, nec carnis ,
perfeclc discernit, oi adjudicarc niorluum
ignaviae nostrae torpor exstinxit : puteus olcTiim cst sensualilali , vivum ralioni.
aquarum viventium quse fluunt inipelu de Libano. Repudiata ilaquo illeccbrosa socictatc cl indicla
Profundae et conlinnae voragines maloium non co- iiiimicilia inlcr serpcntcm ei mulicrein, id est ra-
hibent cursum , non sislunt impetinn , non absor- lioncm et scmcn utriusque , ad Colialh doscondat
bent mealum. David in funda ct lapide, utique gralia Christi ot
Hic mundalur leprosus, hic merclrix abluitur , confessionc in venlre celi , iribus dicbus cl iribns
bic pnblicanus sancliflcatur, hic honiicida ct adul- nociibus inclusus , agat pccnitontiam de niale cogi-
ter reparalur, nec pro infamia aut culpa , aut tatis, diclis cl factis , tain in advcrsiiate quam in
throno rogni expellitur, aut coelitus proniissaChrisli prosperiialc;descendalcum aninia Josii ad inferna,
palernitate fraudatur. Hic latro subilo sancliflcatur, ut vectes fcrreos confringat, consueludinem pec-
el secundo posl Christum ingressu paradisi hono- B candi , et educal vinclos suos de tenebris , id est
ratur.; hic denique stolas suas aninise sanctorum sensus anima; errore soluto, ad luccm revocet veri-
lavant, hic caput, pedes ct intestina sacrificiorum lalis, el cum Danielc ad lacum leonum inlromilta-
sacerdotes expiant , hic semel baptismo , hic sem- tur, polius ad illudcndum eis qiiain liidendum cum
per confcssione el pocnitentia omnis tam originalis eis.
quam aciualis rubigo exuitur. Nunquam ergo felo- Sunt autem septem leones, scilicei spiriialia ne-
rein siium porlet, qui semper non lotus aqua salu- qiiitiae el capitalia crimina, quibiis danlur quolidie
tari propria fragilitate et iniquitate fctet. duo corpora et duae ovcs. Diio corpora sunt volun-
Etsi omni temporc patens sit fous David in ablu- tas pcccandi , et aciio peccali ; dn.T oves , error
lione mulieris et monstrualae, profusiori tamen re- fidci et ignorantia boni. Tali edulio saginatur dia-
diMidantia sacralissimum passionis siiae tcmpiis bolus et angeli ejus; jani enim fame exspirassel ab-
debriat, quando quasi messis et vindcmia implent sorplus gehennalibus flammis , nisi peccalis quoli-
apothecaset torcularia Chrislianorum ; dum aninao dianis refocillatus, vilam maliliae suae continuassct.
fervente et religione maturante solito studiosius et Siciit eniin hominem esca, sic diabolum pascit
corpora jejuniis afficiuntur, et pauperes eleemosy- malitia ; el quanto nequius vitium , tanto avidius
nis reficiuntur, et monasleria frequentius expetun- suscipit illud. Libamenla facinore condiens , et
tur , et prioris vitae deserla visitantur , alquc pro- humana damnalione malorum suorum conjiciens.
i»de spinae ei urlicae aratro et ligone confessionis Duo igitur corpora lanquam quai sunt voluntas
exslirpanlur ; alque igne salisfactionis comburun- peccandi el actio peccali , tanquani principalcs es-
lur. cas, sibi el familiae suae in mcnsa apponit, quia ex
Daniel itaque vir desideriorum, cujus omne desi- altero nihil sanum, ex altcro iiihil incorruptiim se-
dcrium ante Deum , ingrcditur lacum leonum , id quitur. Voliinlas siquidem radix est ; actio, arbor.
est profiindura conscienliae ubi rugilus leonum , vi- Tota ergo propago cordis viliaiur in radice volun-
delicet crimiiiuin multorum, sed non devoratur, tatis , nec evadit unus exsors perditionis de omni
sed non mordelur , scd non tangilur , ut onim in- sobole corniplat; actionis.
jiista causa punit , sic jusla defendit. Si adeas Secunda deinde fercula suggeruntur duae oves,
Icones, id est molus carnis, ut cum eis liidas ac- quae sunt crror fidei ot ignoraiitia boni , scu igno-
quiescendo ejus lenociniis; tunc ungues time, time rantia lcgis et ignoraniia Doi. Minislranlur haic
dentes, time denique leoninam rabiem. Nulla fides. quotidie leonibus a Babyioiiiis , id esl inordinalis
ubi rabies. Simplicitalem decipit astutia, innocen- d et perversis malignis spiritibus; .sed, cum Daniel
tiam malilia ; bumilitatem sulTocat superbia , sin- ingredilur lacum, id ost mundum sive infernum
gula virlutum germina devastat, qiiae de ventre Jesiis , non dantur, quia venii in hunc mundum
inferi pullulant , viperca gcnimina. Jacob timet peccatores sahos facere {I Tim. xix, 15). Descendit
Rsau ; Isaac, Ismael. Non passim et inconsulte in infernum animas fideliura suorum liberare;
congrediantur pueri David cum serîsSaul, quia denles enim leonum conlrivit, quia ot hominum el
cavendum quod in ancipiti est. Potuit autcin Dalila daemonum potestatcm, malloojudicii a suis excus-
vincerc Samson pcrsiiasione iion forliludine'., dolo sit, dicens mari Huc usque venios : , et hic con-
non gladio , muliebri simulatione non virili oppu- fringenlur fluctus tui (Job xxxviii, H). Jesu nanique
gnatione. praesentia lenit adversa ,
poenas relevat , tenebras
Anceps proinde et periculosura ut uno dormiant illuslral; disponit confusa , componit disjuncta, et
lecto , ralio cum sensualilaie. Dormiens quippe tranquillat omnia.

opprimit pucrura, id est moliini naluralem sensiia- tu, Daniel, membrum Chrisii, imitator capiiis
litas, cum ad peccali delectalionem iiineclil. Deinde tui, interlacum tuum divino terrore rompimctiis ct
mcntiiur suum esse quem raiio genuil, et logi Dei amore jusliiise accinctus, pensa auid feccris et
quid mcrueris ; appende , discute quid lacus conii- A lu"S deflelur : inde quod Joseph, inde qiiod Aaron,
neal, el paiienler lolera quidquid discriminis exa- intiequod Moyses dicbus multis planguiilur.
men judicis decrcverit. Consuiiius enim viiia de Justa satis et probabili caiisa antiquorum con-
conscienlia ejiciuniur, quam pro inalis actibus querebalur decessus, tum pro desolatione supersti-
gehenna sustinebitur. Suiit autem septem leones tum, tum propter tandiu continuatum mortis impe-
domesiici , familiaritate daninosa, jaciantia, giila, rium, tum eliam propter ad inferos desccnsum.
luxuria, simulatio , ira, crudelilas , rapina ,

qui Ubi ergo etinfernalia dirupla sunt claustra, et per-
devoranl omnem subslantiam nostram, redigenles empta rportis imperia, et consolationis aeiernaliter
nos ad illam inopiam, ut nec de siliquis, quas porci in Christo perpctua suffragia; merito non est luctus,
manducant, ventrem nostrum impleamus. neque dolor ullra, quia prima abierunt, meritoabg-
Sed Daniel, sicut et ille prodigus, et sicul Jonas tergit Deus oninem lacrymam ab oculis sanctorum,
de ventrc ceti , suspirans pancm de c(r!o , panem merito completi sunt dies planctus lugentium Moy-
quem Pater dat peteiUibus se, clamat ad illum qui sen.
dat escam pullis corvorum. Dominus autem desi- Sed et in ipso Jesu dum in carne viveret, quan-
i
deriorum pauperuru exauditor, dicit Habaciic : Fer quam faceret quae nemo alius fccit, dubietas prx-
prandiumquodhabcsDanieliqui est iniacu leuiium, B scripta in cordibus bominum vix interrumpi potuit
hoc est, quod ait Apostolua : Si prteoccupatus fuerit contestatione miraculorum et mirabilium suorum.
/loiHO in aliquo delicto, vos, qui spirituales estis, in- Nam et in apostolorum mentibus, quorum corda
struite Imjusniodi in spiritu lenitatis, considerans le inlus alens spiritus excitavcrat, et ad (idein Christi
ipsunit ne el tu tenteris {Gal. vi, i) ; certanti enim fecundavKrat, nive et grandine passionis et moriis
cum diabolo debeiur palerna consolaiio. ejus, fides sic elanguerat, et spes ultimum spiritum
Viso iiaque hicu leonum, ct invento Daniele' in attrahebal, ut quidam ipsorum diccrent : Et nvs
mediu eorum et pariler obsesso , agglulinatur op- sperabamus quod ipse esset redempturus Israel {Luc.
presso , porrigit panes famelico. Daniel , inquiens, xxn, 21). Ut itaque de medio tolleretur quidquid
prandium quod misit tibi Deus. Hoc
aerve Dei, toUe diabolicae subreptionis, quidquid humanae ignoran-
grande prandium est, quod Jcsus desideravit man- tise dubietatis, quidquid haereticx pcrsuasionis ul-
diicare pascha cum discipulis suis, de his Aposlo- terius.objici posset, suiiexit, in multis argumeniis
lus : Epulemur non in fermenio veteri, etc, sed per dics quadraginta apparens eis : hodieque glO'
in azijmis sincerilalis el veriiatis ( / Cor. v, S ). riosa et manifesta ascensiooe corpus sunm adPatris
De hoc in Canlicis : Comediie^ amici, et bibiie, etc. dexterara collocavit.
{Cant. V, 1 ), hoc mente suniimiis, non deiite fran- ^ Moyses ilaque, qui de illa ista scripsit, non Iii-
.gimus, hoc anima sagiiiatur iion venier dislenditur, geat, nec lugeatur, quia coropleti sunt dies planctus
hocinangclicam gloriam iransfundimur, Iioc in filios lugentium. Moyses, id est le\ Moysis prsevaricatio-
Deienutrimur,hocinvasamisericordi3econfortamur, nem ostendebat, et reatum non coercebat, sed am-
lioc de mundo ad coelum sublevamur, hoc seierni- plius accumulabat, tcste Aposloio qui ait : Nam
inleni comparamus , hoc sanctorum communionem, eoncupiscentiam nesciebam, nisi lex diceret : Non
carnis resurrectionem,vitam xternam esspectamus, concupisces {Rom. vii, 7); et alilii : Cum autem ve-
jpso prxstante JesuChristo, qui de carne sua et nit mandatum, operatum est nt vie omneni concupi-
sanguine prandium hoc (idelibus suis prxparavit, scenliam, et inventum est milii quod erat ad vitam,
qui vivit el rcgiiat. hoc esse ad morlem {ibid., 8). Quis crgo inde non
SERMO XLYHF. lugeat? Quis autem, tollere hunc plaiKliim poteril?
I>E RESLRRCCTIONG UOMIM VII. Spiiitus vilse qui liberavit me a tege peccati <>l
Completi sutit dies planclus lugentium Moysen mortis. Quis islum potest dare spirilum? Christu»
{Deut. XXXIV, 8). qui ait : Ecce ego mittam promissum Patris mei i»
Lacrymosa loca et lempora habenles filii prx'va autem scdete quoadusque induo-
jj vos, vos
-
in civitaie,
ricaiionis Adae , qui commutaret loca, et miligaret mini virtute ex alto {Luc. xxiv, 49), id esl Spiritu |
tenipora per mulla miUia annorum, singularum sancto.

generationum xtates, ct singularum xiatuin ho- Eisi superesl Jebusjcus nobiscum in locn percgri-|
mines, discutiebant , si essel qui faceret bonum, nationis bujus, etsi ventus ab aquilone et ignis in-
si esset qui luctuni verleret in gaudium. Si quando volvens, etsi cum serpentibus ei scorpiouibus babi-
emergebat cujuslibel hominis scintillans vila , et tamus, ctsi lex membrorum repugnat legi meiitii,!
rclucens doctrina , applaudebat turba exsulantium, etsi uon quod volumus, sed quod nolumus facimur,]
tanquam explorat;e spei advenisset facula, et immi- tamen, quia caput nostrum Deus Pater exaltaTill
perent liberaiionis sa^cula. Denique, cuin omnium super omnes-inimicos nostros,tamen, quia ascensorl
patriarcbarum et proplietarum morte exslingueren- cali auxilialur nostri, sicut in benedictione Asetl
lur tcmporalcs lucerna'. , quis enim homo qui vivct dicilur : Ascensor cceli, auxilialor luus {Deut. xxtiii,|
et non videbit morlein? singullibus renovalis fru- 26), tamen, quia natura carnis nostns ianquaaj
stiatorias consolaiiones et momenlancas deflebaiit. virga Aaron refloruit, et collocata ubi tesii(icali(|
ludc quod Jacob planclu magno et forli nimis mor- noslrx rcdemptionis est Jesus interpcUans pro bo-I
785 SERMO L. — DE ASCENSIONE DOMINr. 786
lis, deposilis omnibus querclis, adeamus ihronum A mus ctDominioc ascensioni non incon^tMius,qiicm,
gratix, ubi sedetAgnus ad dcxteram Patiis, per prout Dominus dederit, vubiscum exuplo investi-
omnia sxcula sxcnlorum. Amen. gare, ci in medio ad bonorem tanl% suiciiinitulis
SERMO XLIX. piorerre.
DE RESURRECTIONE DOMIM VIII.

Convocemus autem ad boc mirabile cl grande
Nunc ccgnovi quoniam salvum (ecit Dominus chri-
.speciaculum, omnia animx nostrse inlcriora, «juia
atum suum {Psal. xix, 7). non fuit in sa^culis, nec erit simile specl.'iculiini
Gigas gcmin.ê substantiye, et binnulus cervse gra- Dco, et angelis, et hominibus. Soli daemoncs el re-
tissimx, Jesus probi homines, ab hoc spectaculo removeniiir, quia

filius virginis Mariae, inter moriuos
liber, quam veloces et grandes fecerit saltus, de cxc^cavil eos malitiu corum, ct invidia, ut noa
cruce ad sepulcrum, de sepulcro ad infcrnum, de videant gloriam Dei, ut noii vidcant as( ensioneiii
inferno ad paradisum, audivimus, credidimus, lae-

Filii,utnon videant mansiones coeli, utnon vidcant
laii sumus et adoravimus. Testes exinde legitimos soleinnitates Domini pnrciaras. Ecce Palcr accnr-
et idoneos angelos et aposloios habemus : supersiint ril inoccursum ascendenlis Filii, dans ei osculum,
denique et sulTicenlia inslrumenla Evangelica et mi- lciiens baculum, levans in coclum , collocans in
racula alque irrefragabilis veritas propheticae Scri- ^ ll»rono gloriae , anniilum suiim poneiis in digito.
pturx, quam Petrus certiorem propiiclicum sermo- stolam imponens collo, calccamenlis vcslieiis pcdes,
nein nppellat. Inde est quod Dominus lo(|uitur ad sccplrum assignans inmanu, iii cnpile coronam dc
Job Nunquid, lapide prelioso, undique circumamicicns illuin glo-
: ait, ingressus es profuudum meris, et
in novissimis abyssi deambulasti? Nuuquid aperta:

ria (!t honore, tanquam uniciim Filium, tanquain
sunt tibi portce mortis?et oslia leucbrosa vidisti {Job
ha^redem suum, tanquam consubstaniialem, tan-
?
xxxviii, 16.) Specialia et singularia opera sua fa- quam coaelernum, duniaxal seciiiiduiu «luod Yer-
iiiulo suo Deus loquitur, praerogativam poleslalis buin esl, secundum quod Deus cst.
suae assignaiis, quod a fine cceli usfiiie ad finem in- Nain secundum quod hoino, ncc consubstaniialis,
ferni forliter aitingat, et omnia suaviter disponat. ncc coa'lernus est illi, sod accipil «lona inter homi-
Unde Psalmisla Quo ibo a spiritu tuo ? etc. {Psal.
:
nes ;
pnc bominibustamen, imoet pia; angclis. Cui
cxxxviii, 7.) Non vana, non superllua, non curiosa, eiiim dixit aliquando angeloium : Filius meus es tu,
et qiiasi fastidium relevans, fuit isla deambulatio. ego liodie genui te? {Psal. ii, 7.) Cui angelorum de-
Dcambulaverat enim in paradiso ad auram post medii potcslatem omnis carnis, cui dedit omne judi-
lidiem, ui vel confiteatem de peccato corriperei Iio- cium, cui denique ad dexteram suam dedit conses-
ininem, vel diirupntem aut dissimulantem puniret. ^""^' ^""' "liqoe sed soli homini Jesu Cliristo
Deambulaveiat gynim coeii circuiens sola ; deambu- ^^^^^ ^^^ omnis polestas in coelo et in terra; soli ho-
laverat et mundum, quserens ovem quae erraverat; "''"' ^^^" Chrislo data csl, non adoptiva, scd na-
deambulavit tandem profundum maris et in novis- tiiralis filiaiio proplcr unitatem Verbi et carnis iii
simis abyssi, ut ne extremum digiti, auriculae sua- iinam jicrsonam Dei et hominis. Lnde Auguslinus
rum ovium, leo rugiens in ventre
suo retineret; sed Quod unigenitns csl aqualis Patri, non est gratiae,
omnes filios excussorum de pertuso sacculo mortis sed nalurcc. Quod autcm in unitate personce unige~
et inferni excuteret in sinu eorura qui manipulus uili est liomo nssvwplus, gratia: est non natura\
colligunl, et ad sinum Abraha^ deferuut, ,ûibus di- Ilem de fide ad Pclruni : Jllc scilicet Deus (actus esl
naturaliler Filius liomviis, qui est naturalitcr Filius
citur : Afjerte Domino filios arielum {Psal. xxviii,
unigenitus Dei Patris.
1), id est imilatores aposlolorum. Tanquam expe-
dilus et accinctus gladio super femur suum Huic ergo homiiii Jesu Christo repaLiianii, et
poten-
lissime intcndit, et prospere procedit et regnat, sicut quasi jure poslliminii revertcnli, cumPatre tolaci<*
in coelo, sicut in mundo, sic et in abysso, ut faciat vitas cocleslis Jenisalem obviam venit, loia inulti-
quaecunque voluerit in coelo, in terra, in mari ^^*^^ angelorum in qua millia millium ministrabant
et in d
omnibus abyssis. Videt osiia tenebrosa per quae ei, et decies centeiia mitlia assistebant ei, tolus cbo-
ad nos egr(;diuntur emissiones per angelos malos, rus coelestium viriiitum ferventi obsequio concer-
per qiiae aquae furlivoe manant, quae dulciores sunt, tabani praevenire facicm ejus in saliitatione et mi-
id est carnales delectationes, per quae susurrones nistratione, adorabant vcstigia peduin ejus, &icut
iniroducuntur, per quoe, opera tenebrarum submi- scriptum cst : El adorent eum vtitnes angeli Dei
nistrantur. {Hebr. i, 6); pcdcsetgenua ampleclcbantur, portan-

SERM L. teseum usque ad sedem cocli in humeris siiis, quem
DE ASCENSIONE DOMINI I. nubes usque ad stelliferasroansioiies ab oculis apo-
Ascende, calvc, ascende, calve {IV Reg. li, 25). stolorum exccpcrai ct detulcrat; sicenim in Psalmo
Nota est quidem, fratres cbarissimi, hisloria de dicitur ; Currus Dei decem miUibus mulliplex millia
libris Reguin, ubi legitur quod cum Elisaeus de Je- lcetantium Dominus in eis in Sitiai sancto {Psat.
irichoascenderet in Bethel, pueri parvi egressi snnt Lxvii, 18). gaudium, o solemnitas, o tiiumphus,
decivitaleet illiidebantdicentes ei Ascende, calve, : o jubilus, o exsultatio, o lyelitia sempiterna! Alit
atccrde, calve. Latet tamen in easensus pulclicrri- clamant : Exaltare, Domine, in virtute tva {Ptak
787 PETRl CELLENSrS SERMONES. 788,
x\, M) ; alii : Surge, Domine, in requiem luam, tu A oculorum sufficienler inter benum el nialum discer-
et arca sanclificationis tuoi {Psal. cxxxi, 8) ; alii : nendi quibus non est penna amoris ad Deum evo-
Qttis est iste rex gloria; {Psal. xxin, 8)? alii : Do- landi, quibus nonest virtus post te eundi et te con-
winus virtutum, Dominus fortis et potens in pralio sequendi.
{ibid.); alii : Quis est isle quivenit de Edom, linclis Trahe nos post te, dic sponso luo, dic tibi ipsi»
vestibusde Bosra {Isa. lxiii, 1)? alii : Iste formo- dic Deo nostro , dic Patri tuo : Pater , volo ul ubi
sus in stula sua gradiens in muttitudine fortitudinis ego sum, iliic sit et fraler meus, et niinisler meus,
sum (ibid.); alii •.^Domine, exaltetur manus tua, ut et servus meus, et captivus mcus. Scimus, scimus
non videant {Isa. xxvi, H); alii : Ut videant et con- quia queecunque poposceris a Deo, dabit tibi Deus.
fundnnlur zelantes poputi, el iynis hostes tuos devo- Quid tibi negabit cui se non negavit? Quid tibi ne-
ret {ibid.). gabit, qui dicit omnia mea tua sunt et tua mea ,
Ueniquc, alii, mcmoriam passionis recolentes, el sunl? Quid tibi negabit, cum quo unum marsupium,
laiilae coniunieli.-K tantam glonain conferentes, di- unum corpus, una anima, una divinitas, una vo-
• unl : Ascende, calve, ascende, ca/ie ; quasi dicant luntas, una obedientia, unum meritum, unum prx-
Tu calve, tu Jesu, lu crucifixe, tu passe, tu mortue, mium, unum velle et unum nolle, unum mori et
lu cum latronihus appense, tu calve, cui novacula unum vivere, unum petereet unum praestare?
malignaniiumJudaeorumpilosdefronterasit, quando Ecce lam certi sumus de irapetratione, si petere
omnes discipulos in fugam vertit, Tu calve in quo P""** nobis volueris, quam voluntarii sumus de libe-
princcps miindi niliil invenit ; lu calve, qui ubi ca- ratione a captivitate ista et miseria, cum ad te con-
pul rcclinares noii habuisti, qui in nativitate tua in fugimus, caro Salvatoris nostri, o natura humana
diversovio locum non invenisti ; t« calve, qui de su- capitis nostri Jesu Christi. Ne aboinineris JE^y-
pcrnuo nunquam aliquid usurpasti, sed conlinen plium, et carnem tuam ne despexeris, pios ad nos
lissime vivens, etiam corporis necessaria frequen- converte oculos, et quam tuis apostolis reliquisli
lissime vecusasti, ascende ad Patrem tuuni et Pa- benedictionem , cum elevatis manibus ferebaris in
trem nostnim, ad Deum luum et Deum noslrum. coelum, eam nobisrefunderedigneris, Jesu Christe,
Asrende iii Beihel, id cst
donuini Dei, ascende iii qui cum Patre et Spiritu sancto vivis et regnas»
supcr occasum, ascende super montes aromatum, Deus, per omnia saecula sseculorum. Amen.
ascciidc siipor cherubim, ascende super omnem SERMO LL
terram, ascetuie super solium excelsum et eleva- DE ASCENSIONE DOUINI 11.
tum, ascende supcr pcimas vcntorum, ascende non JSiinquid per sapienliam tuam plumescit accipiter,
q
in lateribus aquilonis, sed in sede magnitudiiiis, expandens alas ad austrum, aut ad prwceplum tuum
et sedens addexteram Pairis, similis esto Altissimo, elevabitur aquila, elin ardu $ ponetnidum suum? {Job
accipicns toium in huinanitate quod antequam ,
xxxix, 26.)
mundus fieret, habuisti apiid Patrem iii divinitate, In utroque istarum avium genere Jesus Christus
wi toium refu. lat divinitas humanilati in ascen- Dominus noster fratres charissimi designatur di-
,
sione quod promisit in descensione. versis quidem de causis , sed non contrariis sacra-
Cum eniin sibi carncm Verbum univit, in unilate mentis. In natura siquidem et actione crealurarum
pcrsonse, quasi aequalitatem multiplici et diversa, Creatoris et Redemptoris no-
Patris promisit, non
iiaturam humanam divinse aequiparando sed perso stri simplex inlentio circa salutem nostram, multi-
nam pcrsonac Pairis prorsus comparando ho-
Filii
:
pl»t^»ler plerumque signatur, et quod unum est effe-
die in ascensioiic Domini conwimmatum *''^"' ^^•"''^ eloquitur alTalu. Quare igitur per accipi •
est opus
incarnalionis, et meriium passionis, et
prjemium ^^'^^^ et quare per aquilam Dominica ascensio my-
non nieminit caro Christi pres-
giorilicationis. Jjin ^^^^^ '" Scripiuris obumbrctur, dignum est inquisi-
siira; iribulationum quae circumdederunt eam in tione, et utile insinuare.
passione, propter gandium quod reperit in ascen- D Considerata itaque proprietate naturarum accipi-
sione, secunduiti cnim niultitudinem dolorum ^ris et aquilae, evidenler inlelligere possumus com-
ejus,
consolaliones Dei kclincavcrunt eaiii. paralioncmistam CIinstocoiigrucre,juxlaillud Apo-
Congratulare itaqiu", o caro, o hoino, sorori tu.-B, stoti : Qui descendit, ipse esl, et qui ascendit super
natuiiB lux', qua; in Christoglorificata est. omnes coelos, ut adimplerel omnia {Ephes. iv,
Piaisume 10).
jani de marito sororis lua;, de sponso natune hu- Iii accipitre siquidem intelligimus, qui desccndil:
iiiaua', quia coronala est, quia rcgina facta est, in aquita, qui asccndit ; in accipitre simul et aquihi,
qui;« doniina angelorum coiisliluta est, cum spoiiso nt adimpteret omnia. In descensionem ptumescit
sponsa sua, soror noslra. O bona soror, remini- accipiler per assiimplionem honiinis, in ascensione
scere miserationum tuarum, imo miserianim lua- elcvatur aquila, et in arduis poiiit nidum suum pcF
riiiii qii;c abicruiit, cl nosliarum qiiae nondum al)- glorincationem Filii hominis. In descensione et as-
ienmt, sed niagis ac njagis de dic in diem accie- censione implel omnia per rcdomptioneiii iMiiiiani
biiint; mcnior cslo frstriim, iiiio servorum
luonim. gcneris, et per restaurationem aiigelicae defeclionis.
quibi's iioii est siibstaniia bcne vivendi, quibus noii Sine ptumis desceiulit, cum plumis a.sccndit.
cst saiiitas i>eccalo rosi»;lendi, quihusnon cst lunicn Plumai autem silntiu ChrisloJcsu anima cl caro.
780 8ERM0 LI. — DE ASCENSIONE DOMINI. 790
Plumx sunt collftjium apostolorum. Plumx suntcol- A galiuin mandatorum diilicullatem, calefucitnegligen-
lcctiones gentium. Plumx sunl illa virtiitum cliari- lium teporcm, extollii carnalium homimiin grava-
smaia.qiiu; rcquiescunt in flore illo qui egreditiirde men, lanquam linieo muiido superaccuinbat ho-
et
virga Jesse , Virgine Maria. His plumis accipiler in ncstati, tanquam pulviiiari lenissimo inclinet raput,
ii;cro virginali persapientiam Dei plumcscit, qiiando tanquam coopcrlorium supercxlendat chariLatcm,
Spiritus sancti obiimbraliunc, sic originaliter ple- tanquam pennis innitatur spei soliditati.
iiiiiido virtiitum humanx natiiraein Jesu intextacst, Sed jam in fine sermonis rctorqueamus caput ad
quomodo originalc peccatuin filiis Adx de traduce pcnnulas, imo pennulas ad capul clevcmus , el ia
peccali in conceptionc ci nativitale perpctualitcr in- iiido ciauslralis consuetiidinis ,

pliimis saiictaru>n
sertum. Una etpriina pluma Jesu est sapientia ; se- ohservantiarum stipati post accipilrem inagnumvo-
cunda, intellcctus ; lerlia, consilium ; quarta, forti- litemus. Ille quidem, ut gigas, iniris volatihus celsa
tudo ;
quinta, scienlia ; scxta , pietas ; septima, li- prxvolat ; nos, quia parvos parva decent, juxta pro-
mor Domini. His natura hominis plumata, asccndit fcctum fragilitatis hiimanx, si volare non possumus,
ad consoriiuin Dei, ad divinitatem personae Fiiii, aJ saltem humililer post illum rcptemus ct uniciiique
«iummum coeli, et ultra omnem principatum ct po- sicut dtviserit mensuram fidei, uiinora vcl amplior.t
tcstatem, sive dignitatem angelici ordinis. " spalia virtutum proliciendo transmiltamus. Lccu
Nulla namqiie gravedo corruptionis doprlmit car- enim quidain volitare volentiiim post Jqsum dicil :
ncm vel animanr Jesu , quo minus currat ad meri- Domine, sequar te quocunque ieris {Luc. ix, 57) ; sed
tum, quo minus evolet ad prxmium, tam singulare sine pcnnis promittebat iste se volaturum ; ideo ait
numcro, quani spcciale ct inimitabile exemplo. Jesu illi Dominus : Vulpes foveashahent, el volucres c<eli
siquidem neque conceptio imitabilis, neque nativi- nidos ; Filius autem hominis non habet ubi caput
tas cnmparabilis, neque vita comprehensibilis, ne- swum reclinet {ibid., 58). Alius autem videns infirmi-
que mors similis, neque resurreclio communis, ne* tatem suam,ct volensvolare,nec valens.ait : Trahe
que asceiisio usualis : ubi enim usus [al. visus] vi- nie post te {Cant. i, 4) ;
quasi dicat : Velle adjacel
sibiliier ascoiuicre homincm in coelo ? IJbi audilum viilii, sed perficere non invenio {Rom. vii, 18) ; Spi-
est tertia die homincin a mortiiis resurgere ? llbi rilus quidem prompius est, caro autem infirma {Matth.
auditum esl sine pcccato homiiicm, el quando vel- XXVI, 41). Corpus quod corrumpitur aggravat animam
lct mori ? L'bi vila lioiuinis in lerra Iriginta ct tri- et deprimH terrena inhalitatio sensum multa cogilan-
bus annis immaculala a concupiscentia carnis , a tem {Sap. ix, 15), utnon quod volo hoc faciam, sed
conciipiscenlia oculortim, a superbia vita*, ab omni „ quod nolo hoc agam, ct quta scriptum csl : Pluviam
lalte peccatorum ? Ubi iialivilas liomiais, clauso utero voluntariam , \i\ est. bonam voluntalem , se5fr?ga6i(
inatris ? L'bi concepiio hominis sinc semine viri? Deus hcpreditatisuiv clinfirmataest, ut secognoscal,
Ubi in concep'ione obumbralio Spiritus sancli V tuveroperfecisli eam {Psal. i.\\u, 10), ufde humi-
Et numero itaque plurali carent ista, Douiine Jesu, lilale inelius convalescat.
tiia opcra,pioplersinguIaritatem aucioris, ei cxeiii- Sequilur quidam alius ct dicit: Curremus in odo-
plo propter dillicultalem operationis. Ext-mplo ta- rcm unguenlorum tuorum {Cant. i, 24). Ecce qui
raen nobis est tua concepiio, ut de Spiriiu tuo li- sine gratia, quasi ligalis pcnnis et inviscatis infe-
niorcm luuin concipiamus; naiivilas ut amorem , clioTie prima; prajvaricalionis, volare non poterat t
luum paiiamus; vila, utpauperlalcm, innocontiam, accepta gralia, curritviam mandatorum Dei, utnoa
humilitatem, inansuetudinein, charilaiein ci casli- neque currentis, sed miserentis Dei, et
sit volenlis
tatem, nuscricordiam et pictatem teneaniiis; niors, totum sit de odore unguentorum quod currimus, ,
ut obedientiam et patieiiliam servemus; resurrectio, quod bonumvolumus.quodbonum facimus, nequis

ut resurreciionem carnis crcdamus asccnsio ut ; , in sc glorietur. Quartus quidam de ordine volitan-
glorificationem corporiim et animarum spereiniis tium post aquilam etaccipilrem dicil Apprehendam :
D le {Canl. viii, 8), jam non cs de

tcnis.jam oblitus
Sic enim et nos puUi tui, snb pcnnis luis, siib p!u-
corporea; gravediiiis, qui hoc dicis.
Forte ille est
niis tuis. pubescimus, plunicsciiniis, cuin sludentes es
Suppleo ea qua; desunt passionum Chn-
virtutibus nudilati nosinc liilrimciita coniparamus. qui dicit :
Undein Canlicis dicilui •

Futciie ine poribus, slipate sli in corpore meo {Col. i, 24).
Qiiod eiiim phiiiia spoiiso, Adhuc ncscio quis vel qux sequitur, et intenso
me malis {Cant. ii , 5).
etiam istum transit, et dicit : Teneo

illun».
hoc sponsce flos esi , ei «niod peiina revolanii ad volalii
velox ve-
.•plhera , hoc malum csl punicuni rccmnbonli in o virtus qu» virtulem virtutum tenet !
spirilus, qui spiritura deorum
apprehen-
mensa. hementer
gerraa-
Sponsa novcs qiian-il iu Ihalamo, mala punica in Sequitur cautior quaedam quae viderat
dil.
sed
convivio. Spons:is plumas amat, qiiae sunt ei ad de- nam suam accipilrem apprehendisse, tenuisse,
et dicit : Tenui eum, nee
dimittam
corem, el mollitiem, et calorcm ; et pennas qu;c ad non rctinuisse ,
qua; caudam in sa-

levamen, quia sacramenla fidti dccora sunt propler {Cant. ui, 4). Ecce perscvcrantia
"rificio olTerl. Scquitur alia
qu3R dicit : Ducam il-
honeslalem, mollia propter facililatem, calida pro-
doinum matris mea^, et in cubicutum ge.mtrt'
pter chariiatem , levanlia sursum , propler spem. lum in
inhoneslatcm, temperal le- cis mea-, iti medocebit {Cant. vni, 2) pr^cepla Do-
Abhorrci namque fidcs
"9i
mini. Adhuc
PETRi CELLENSIS SERMONES. m
alia sequitiir qiiae viJeiis in seaniniara A vemus inter genles, quod factusn est in signo sani,
siiam dicil : Adhasit auiina tnea post me sutce-
le, tatis EzechiK.Decem namque gradibus reirorsum
pitdeiiera lua {PsaL lxii, 19). Isla cum Deo esl ei in ascensione sua Dominus Jesus rediil, quia super
in Deo esl, el sine Deo non est, uiia columba, una angelos, archangelos, virlutes, poiestntes, principa-
malri suac, electa genilrici sii;e, scquilur et atlen- tus, dominaliones, thronos, cherubim et seraphim,
dit alias, dicens meus mihi et ego illi, in-
: Dilcctus uno gradu pracellens eos, assumpta in Deo humana
ter ubera mea commorabitur (Cant. i, 15). Cuin ista
natura superascendit, et omnia sub pedibus suis
Deus est, et in ista Deus esl, et ad islam gratia Dei dominatjone subjecit, ut et ipse subjectus sit ei qui
Iiona et beneplacens el perfecta esl.
sihi subjecit omnia , donec ponat omnes inimicos
Ista;, fralrcs charissimi divisiones gratiarum,
,
sucssub pedibus suis. Brevi etunosermonecuncta,
qu.-e habeiit in ciceIo divisiones mansionum, et in qune ad praeseiitem pertinent solemnitatem, tam esset
ppregrinatione divisiones perfeclionum, ut siculesl onerosum perstringere quam difficiie proferre. Suf-
«•(jclum, et cffilum coeli, et tceli toclorum sic paii-
,
ficiai aulem in pr.xsenti aspicere, quomodo accipi-
latim caslramelari noverint in (ideUbus Dei, studia
ter ille, qui plumescit per sapientiam Dei, expandat
viitulum, donec occunamus omnes in virum per-
alas suas ad austrum, et quomodo aquila in arduis
lectum, in mensuram alatis pieniludinis Christi. " ponal nidum suum.
Feslinemus, fralrcs, iugredi in illam requiem, ante- Nobiles et divites homines valde dclectantur in
quam ostium sic perlinaciter claudatur, ut ulterius
accipitre, et propier ludum et propter fructum,
nunc clamanlibus Domine, Domine aperi nobis
:
,
Ludunt enim in ave ista contra taediura , capiuiit
{Matih. XXV, 11), rescretur. Ecce divisil Jesus spo-
aves, sed propler cibum; circumferunt denique
ecce naves plenas, quasi remigando, per hoc
iia,
illnm per amana illa loca, in quibus aliae aves
mare magnum et spatiosum ad portum coeli dedu-
quasi libertate et solitudine utebantur ; et ibi ca-
xit, exonera», et singulis amicorum suorum singula
piunt in ave aves, sed nihil horum fieret, nisi prius
muncra numerat.
plumesceret accipiter vario el delectabili plumarum
lii loto grege illo
innumerabilium millium ange-
ordine, et flaute austro coeli tempcrjes arrideret.
lorum, non erit vel unus qui non novis muneribus
Tiincenim expandit alas ad austrum, tuiic captivam
abillo honorelur tanlum festum in coelisab aelerno
;
ducit captivitatem, tunc dat dona domiiiis suis,
non solemnizanlium, tantum gaudium non fuit
fuit
praidam domeslicis suis, et cibaria aucillis suis.
excogitatum, lantusjubilus non fuit auditusin omni
Jesusaccipiterest, cuiusplumaevirtulessunt,pul-
genere musicoi ..m
um, ^r,„,^r..,r^
cantorum et .* „„11 .
psallentnim .
tan- ; r .
luin convivium quis .antnm conventum

fpcii. tantum
ni.ic fecil, rnnvpn...», n„;c
^ ^
^^rai proptcr ventatem, leves propter sanctitatem.
quis
vidit, lantum ihesaurum quis intravil? lenes propter mansuetudinem , variae propler gra-
Jesii, tua
solemnitas tiarum multitudinem. His per sapienliam Dei plu-
est. lua assumplio est , tua glorilicalio
cum mescit accipiier, quia natura humana nullatenus
est, tua dedicaiio est, fac servistuis, cum pau-
cum n<eiebalur ut Verbo Dei uniretur, et ut plenitudinc
peribus tuis, vinciis tuis, cum exsulibus tuis,
cuin damnatis tuis, fac gratiam, fac miscricordiam, Divinilatis corporalitcr infunderetur, per sapien-
fac solutionem, lac liberationem, fac refectionem,

tiam in my.steriis a saeculis absconditain , quando
fac salvationem qui cum et qiiomodo hoc Heret in fine saeculorum el in ple-
, Patre et Spiritu sancto
vivis, etc,
nitudine tempuriim, de utero virginali, cum plumis
coelestium viriiiium fecerit ut Jesus nasceretur
SER.MO LII.
DB ASCENSIONE OOHINI III.

Deus homo ct homo Deus. In antro enim illo plu-
inescit accipiter nosler, quia, aiilequam de virgine
Nunquid per sapienliam tuam plumescit accipiler,
expandens alas ad austrum, aut ad prwceptum tuum conciperetur, caro de qua conciperetur obumbranie
Spiiitu sancto sanctiiioata est; anteqiiam exireid«
elevabitur aquila; el punet in aiduis nidum situm ?
{fob xxxix, 62.) vulva, Dcus liomo faclus est.

D
liodie, fratres charissimi, suuimus pontifex Jesus Cum plumaVum, id est gratia-
plenitudine igilur
qui eslSacerdos inaeternum secundum ordinein Mel- ruin accipiter noster ad volandum ubiquc itrrarum
chisedech, Saiicla sanctorum in sanguiiie suo pene- ad capiendum omnegenus avium de ventre viiginali
iravit, et Palri spirituum fragrantissima odoraraenta prodivit et missa stelia, statim magos in alis ftdci
:
meritorum suoruin de ihinibulo glorificati corporis et cepit, et ad se adorandum addiixit. Expandit

iiice:isavil. Recurrit eliam hodie vilta aurea, quia quoqiie alas ad austnim, dicens Non sum missus :
Jesus unde veiierat rediit, et sol ad locum siiuin re- nisi ad oves qua perierunl domus Isruel (Malth. xv,
vertitur, ihiquc rcaastens gyrat per meridiem et 24), quae propter patres ei legem . aiistiali fervore
llectitur ad aquitonem. Nam de tlirono gratiui meii- uHum Deum colebant. Hic accipiter pr.elv-r illas siix'
diaiios ilhislral per gratiam suaiii , aiiimos aquilo- originisel nativilalis virtiitum pliim.is , (iikc iiatu-
naies ad poepiieiiliam sustiiiei, et conversos susci- raliler in eo radic;ilx', evelli iioii poleianl. plumas
pit. alias in colleclione discipulorum assuiiipsit, et in
Ilodi»! (lecem gradibus conveisa esi per ascensio- his in universuin orbem circuivit , quia in omnem
jivm iTlrorsum imibra ilia Chrisli Jesu, in qua vi- lcrram exivil sonus eorum qiii ,
ut soiims multilu-
795 SERMO Lll. — DE ASCENSIONE DOMINI. 794
dinrs alque castrorum eral. Explnmaverunt aiitem A A planta ergo pedis usqiie ad verticem non est in
eum Judaicx spinac apostolicis pliimis in passionc, ntc sanitas, qnia in peccatis conccpit me matcr
quasi in hiemc, quando, relictoco, omncstugiTiint. nica, et in mala consuetudine concepit me conscien-
Ad odorem vero resurrectionis ct ad (lanunan) rnsiivi i\.\ carnc mea non invenio bonuni, quia
:iica. !n
lemporis redierunt plunix , et iiieliiis aiqiie ibrtius corruptoR sunt cicatrices me« a facie insipientiae
inhxrentes, potuerunt prius coiumori cuin eo quam n»ea! ; el in anima mea invenio malum, quia ibi re-
ab eo avelli. gnat concupisccnlia mala. De pcccato enim procedit
In die ergo Ascenaionis sive evolationis accipiter peccatum , cum ab anima tanqiiam ab interioribus
sic alioquitur plumas suas : Eutites in niundum utii- ad carnem egredilur evaporatio nali desiderii, ci.
tersum, procdicate evangelium omui creaturce : qui cre- in carnc lanquam reciproca confricaiione validius
dideril et baplizatus fuerit, salvus erit , clc. {Marc. xv, consurgit fomentum peccati , siupam nostrx fragi-
'ii). Ecce ad ausirum expandit ahis suas accipiter litatis incendens, et usquc ad consumptioncm exu-
noster qui per sapienliam piumescit, non solum in con- rcns. Quid ergo faciam, infelix homo?quis nie libe-
ceptione compingens corpus virtutum, et animam rabit de corpore mortishujus? gratia Dei per Jesum
gratiarum, scd eliani in resurrectione revocans col- Chrislum, qui itcm reliquil mundum et vadit ad
legium aposiolorum, quia in ascensionc provocat ad B Patrem.
volandum praccepto et exemplo cum illos inittit in , hoino! relinque mundum conversatione , odio,
universum inundum, ct ipse, clevalis manibus, fe- despectione, egrcssione, mortificatione, ut sis raun"-
rebatur in coelum. Tunc accipiter versus est in do mortuus aaectioiie, et noundus tibi ejectionc.
aquilam, qux in arduis ponil nidum suura , quous- Relinque tanquam excommunicatum, lanquam le-
que iMuin videre potuerunt, volantem accipilrem prosum, tanquam hsereticum, lanquam perditorem,
aspexerrtit. Cum vero nubes suscepit eum ab oculis lanquam latronem, tanquam homicidara, tanquam
eorum tanquam aquila elevatus est, et in arduis, sterquiliniuro, tanquam lacum, tanquam internum,
id esl ad dexterara Patris posuit nidum suum , id lanquam cloacani spurcissiniam. Vadc autcm ad
est thronum suuni. Bene autem thronus isle dicilur Patrem tanquam ad epulas, lanquam ad nuptias,
nidus, quia fetus suos ibi fovet, parit et nutrit, duin tanquam ad pairiam, tanquani adcoronain, lan-
peccatores fovet per patientiam ,
parit per raiseri- quain ad stolam tanquam ad refugium tanquam
, ,
cordiam, nutrit per indulgeniiam. .id porlum, tanquam ad coelum, tanquam ad Ddum.
Sed jam, fratres charissimi, alteiidamus accipi- Sed, quia venisli a palre in munduin, vel quia rur-
ter noster sive aquila und»*, et quo, et qua volavit sum de mundo vadis ad Patrein ; a palre utique per
Ctsi ad perfectuin apprehendere illumnonpossiraus, *-• concupisccntiain carnis, per ardorem libidinis, per
tainen utcunque conatis vestigiis , ut de longe pi^st inobedientiam mandati existi, et in mundum ve;\i-
eucn claudiceinus. Una vere clausula compendiosis- sti, ubi cura fenore peccali quae detuleras raultipii-
sirae in Evangalio volalus istedefinitur, ubi dicitur: casti, dum fenum, stipulain et ligna siecularjum
A Deo exiit, et ad Deum vadil (Joan. xiii, 3) ; item verborum, operum et cogitaiionuin fomento peccati
ipse ait : Exivi a Patre et veni in mundum {Joan. tanquam adjecisli : ealenus quoquc in raundo con-
XVI, 28) ; ttem : Relinquo mundum et vadoad Patrem versaius prieccps ferebaris de foyea ad foveara , de
(ibid.). Ecce babes unde et qiio volavit. Yis videre inalo ad pejus, de iniquitate ad iniquilatem ut san-
ûa : Egosumverilas, via et vita (Joan. xiv, 6). Ecce guis sauguinem tangeret, et residuum bruci locusta
fiabes qua, el unde, et quo, A Palre vcnil, qiiia Pa- comederet, et pilosus alter ad alterum clamaret, cl
lereummisit; ad Patrem rediit, qiiia Pater il- peccalum taisquam reslein Iraliercs , cuin de lupa-
him glorificavit claritate qiiara habuit, priustiuam iiari ad lalrocinium, dc latrocinio ad pcrjurium, do
nuiiidus esset ;
per seipsum venit el vadit, quia perjurio ad nialeficiiim, de tabenia ad theatruni
lain voluntarius ad niorlem Palri obedivit per curreres.
uniformeni et eamdeni voluntalem cum P;itre, qiiain Ecce qua via existi a Paire et venisti ad mun-
j)
voluntarius rccurrit ad imniorlalitatcni cl glorift- dum, vel etiara qua via perambulasti niunduin. Itein
cationem. ergo exeunduin a mundo et veniendum ad pairem
Dicat itaque ad Pairem cl unusquisque nostrum : sed alia via, ijuia et ad aliam patriam. Fratres raei,
Exivi a Palre et veni in mundum ; iteni : lielinqtto ecce itinera quibus de dormitorio venitis ad mona-
mundim ct vado ad Patrem. Pater a quo exivi Adain sierium , de monasterio ad claustrum, de claustro
est, Pater ad quem redco Deus est : vcni crgo a ilerum ad monasterium vel ad capituluni , de capi-
Patre Adam cura peccato originali, vado ad Patrem tulo ad agrum, de agro ad refectorium sine dubio ;
Deum, cura gratia spirituali , male exivi, male in- boii» sunt, sine dubio ad Patrem vadunt. Si semper-
troivi. Exivi a malo, et veni ad malum : malura ergo anle conspeciiim vcstruin Deum aspicitis, si semper
malum est, dicit oiniiis qui exivit a patre carnis ct sursura corda habeiis semper qusE sursum sunt
, si
veuit in mundum nialij^nitatis. Maluin originale, quxritis, si seniper desiJerium vestrum coram Dca
mahun actuale. A mala radice veni ad maluin ra- funditis, et donec veiiiatis ad locum, ubi Israel coii'
nniin , sed malum radicis puIIulavU virus, undc to- lcmplatur Deiim Jeorum in Sion , non ecssalis posl
iicalus cst surcuius raini. icrgum pjus cuiiere, qui vivit, elc.
SERMO LUI. A Quaeramus itaque quid nobis fiat cum accesseri-
nius per Spiritum sanctum tanquam per vinculum
DE PENTECOSTE I.
et coagulum ad Patrem, et Filium, et euradem Spi-
AJvenit ignis divinus non comburens , sed illu- ritura sanclura ; coagulum namque licet coiisubstan-
miiians; nec consumcns, sedlucens, et invenit tiale Palri el Filio
, nos ad invicem compaginal et
corda discipulorum reccptacula niunda , tribuit ad sanctam Trinitaiem copulat. Usitaionomine hoc
eis cbarismatum dona ; inveriit eos concordes cha- coagiilum charitas appellatur; nec aliunde autem
ritate,et illustravil eos inundans divinitas claritatis. coniicitur hoc coagulum , nisi de tenerrimis et le-
Priusquam admoveam linguam ad loqiiendum , et nacissimis medullis Patris et Filii , quibus ad £ese
mauum ad scribendum de Spirilu Dei, imploro diligendos xternali meatu confluunt
gratiam ejus, de qiio ioqui volo, ut lotus in fonte Cum crgo infusum fuerit hoc coagulum charila-
gratix verum de Spiiitu veritatis sermonem faciam, tis in cordibus (Tdelium teneritudine sua, teneritu-
purum a spiritu veritalis alvcum conscientiae attra- dine emollit receptacula sua , tenacitate solidat, ut
bam, ut navicula iinguye nec in paludibus mendacii eraollita el quasi liquefacla ad se invicera ipsa corda
succumbat, nec in sicco vanitaiis haereat. recurrant et comniisceantur simililudine
; cerie
Venierjô, sancte Spiritus, reple tuorum corda fide- B Uquoris siiniiiler in divcrsis operanle, et in se,
lium, et tui amoris in eis ignem accende; reple nos se prius scparata, congluiinanle et confortante, ut
de plenitudine tua , accende do igne el calore tuo, solidala teneant , nec dimittai)t , quod in leneritu-
qui oninia conlincs , qui oninia foves ; imple quos dine apprehendant. Ex diversis igitur cordibas fa-
conliiios, fecunda quos foves, ut de repletione sa- cta in unum collectione raorura, iile, qui habilare
tieraur, accendaniur, vivamus de fecimdilale, nobi- facit unius moris in domo, ad unilatem revocat di-
liiemur, multiplicemur , perpetuemur, satiemur spersiones, ad pacem disseniiones , ad lidem haerc-
dulcedine, accendamur charilate, vivamus clarilate, ses, ad charitatem discordes fit ergo nobis unilas
;
nobilitemur adoplione, multipliccmur numero, per- de muUitudine, fit concordia de diversitate, pax de
petueinur sevo. rancore , castitas de corruptione, securitas de pa-
Plane nobilis ille Spiritus processione non naii- vore, de perlurbatione, charitas dc
tranqiiillitas
vilate, quia nulla ei dePatre nativiias scd processio, semiilationc, gralia de siibsannalione.
nuila de malre quae non est vel nativilas vel proces- Ecce quid coagulum spiritus, simul
faciat nobis
sio ; sed sicut a Pntre procedit, sic procedit et a quidem nos invicem colligens Deo vero coiciens ,
Filio. INil aulemPatie nobilius cl Filio, sicut Deo [f. conjungens].

Cogita, si potes, quomodoSpirilus
nil est sublimius ; et, ut ab inferioribus ad siibli- ^ Dei spiritum honiiiiisassumens introducat inpalatio
rniora exemplum trahamus, quid nobilius in ho- Trinilatis, et suspiret gemitibus inenarrabilibus
mine spiritu hominis, sic in Deo nihil nobilius Spi- post sc illum traheie ad nota cubilia medullaruoi
ritu su©. Quid vero nobilitalem Spirilus appello, Palris ot Filii , ut ibi audiat quse non licet homioi
nisi idenlitatem cum Patre et Filio ; aut quam no- loqui, ul ibi videat , quae oculus non vidit, audiat
bililaiem peiimus a Spirilu sancto, nisi ut unuin quod auris non audivil , intelligat quod in cor ho-
simus cura Patre eiFilio? praistet nobis unitalem niinis iion asccndit. Cogita quid lunc cogitet spiri-
cumPatie, et Filio, et Spiriiu saiiclo. tus humanus, cum viderit cogitationes pacis et non
Sed quoniodo ficl istud, Spiritus sancle ? ul abje- aflliclionis ; cura viderit sine navigio phantasmatum
ctissiinus vermiculus assumatur ad lam sublimem et imaginationum corporalium, enavigarc se flU'-
Trinitatis uniiatem, ot nullam ex hoc recipiat inju- mina illa cceloslium charismatum ; cum videril re-
riara summaTrinitas, nullam multiplicationemsum- fluxiones dulcedinis a Patre in Filium, et a Filio io
ma unilas, nullam degenerationein suminamajeslas, Patrem , remigio Spiritus sancli refundi; cogita
nuiiam cominutalioriem summa idcnlitas, nullam quid jucunditatis haurial spiritus humanus cum in
nnitabilitalem sumina slabilitas el inimutabilitas. exstasi sua vidcrit flla pi-sedestinationis ligata ia
D
Nec 'amen hoc ct sigillalim, ut non sit ilto toto ali- corde Dei ; tam subtilia, ut nemo apprchendat ; taoi
qiiod aliud totum majus , nec suum totum simul forlia, ut nemo interrumpat; tam longa, ui flncs
adeo mirandum, ut credere diflidas, quia tota Trini- sa;culorum intra se includanl ; tam retentiva , at
tas talc totum cst simiil in trinitate majus est suo iicmo evadal ; tain complexa, ui ncino solvat.
toto sigil!atiin in personarumdiscrolione ;
quidquid Cogita quanlum admirttur Spiritus tuus, cumse-
autem ad illiid tolum accedit , ut incarnatio Ycrbi, cundum noraen suum, cogralione finitima spirituJK
non facit illud tolum aliqiiod majus totum, qiiia lem viderit se factum, et in Spirilus sancti soci«
nec facit aliud toUim quam idem totum erai, antc- tatem rcceplum, a quo bono recipiat bonilalom,
quam ad ipsum accederet id quod non erat cuin loto quo sancto innocentiam; a qiio jusio justitiam;
illo, et ideo nec totum esse poterat, cum sine toto quo vivo vitam; a quo caslo caslilalcm; a quo sa
ilio esse non posset. Cum ergo unum eflicinuir in piente sapientiam; a quo mansucto mansocludij
nem a quo plcno ct plene plcno plciiiiudincr
toto illo quod Trinitatcm ct unitatcm nominaraus, ; ,
nobis quidcra (il melius, ipsi vero non fit raajus vcl pleniludinum , et plenitudincm recipial graliaruiii.l
inelius. Cogiia quain valida concussione.cxhorroscal malaj

797 SERMO LIV. — DE PEMF.COSTE. 798
Eua spirilus tuus, cum viderit prorundiim sancli- A ipse prjestare dignelur, qui vivit et regnat per om-
ficationis in Spiritu Dei dispiitans et rcputans, se si nia, eic.
caruisset iniquilate, non carnisse lanta el tali so- SERMO LIV.
cielate. Cogita quam appctibiii deferninr progressu, DE PENTECOSTE II.
ut pra:lii3aia glulinosius iianriat gaudia, donec de Loquebantur varm liucjuh aposloH magnalia Dei
ventre ejus fluant a({U3evivae, et fiai in co Tons aqux {Acl. ii).
salientis in vilam %lernam. Tympana sive cymbala nniluni soniim red-
Cogila et semper cogita , ne luclus occnpel cx- diint, iiisi in medio peivdens qnoddam percuss»-
trema gaudii cum spiritu coeperis carne con-
; ne , rinm, quod vulgo appellatur batallum hinc indo :
summeris; ne cum lurifero, de coelo adTarlara la- rcsonans aercm longe et prope musico sonilu reper-
baris; nc a sancto proposito ad sa^cuiaria irahnris; cusserit, sic cerle aposloli sinc voce ante adven-
Spiritus sancli, fidem quidem Christi habe-
ne deserius a Spiritu sancto, maligno spiriini tra- tiim
daris ; ne, paradiso amisso, in inferno cum dinbolo baiit, sed praedicare non audebant. Ex purissimo
crucieris, sic cogitanti spiritm advenit ignis divinus melallo adhuc cum eis in carne positus roinnda per-
noncomburcns, scd illiiminans; nec consumens, sed feciione fundator [vel furor] ille coelestium signo-
lucens; advenil sponlaneus, quia nullis meritispr%-

B rum corda illorum liquefeccrat, et in aplissima
venitur aut cogilur vcnire, advcnit ct allractus, quia signa jain prccparaverat ,
quia omnia quu; audivit a
per prxveiilam mentem a gralia operante, non re- Patre suo nota eis fecerat, et omnia ecclesiastica
CM!>ai per coopeianlem cumulaie ampliori chari- sacranienta eis tradiderat.
sinainm muiieie. Jacebanl tamen illa signa sivc tympana absque
Advenil nl dominus, ut hospes; advenit ut colo- batallo, quod vocem eorum in omncm lerram difiu-
nus; advcnil denique ui ignis divinus: dominiis ad dit postea, ct in fines oibis terric verba eorum :
colonus ad agrum, Donec complerentur dies Penlecoste$; et factus est

servuin , hospcs ad hospitium ,
tanquam advenienlis spirilus

igiiis ad silvam lignoruin advenit. Non opprimit repcnte de coclo sonus ,
dominns servum, in spirilu servitutis omnia iinpo- vehcmentis, et replevil domum totam ubi erant «e-
ncns; nou niolcslat hospes hospitem suum aut dentes aposloU, et repteti sunt omnes Spiriiu sancto^
hospilium, exigendo impossibilia, aut prsesumendo et caperunt loqui variis linguis ,
prout Spiritus san
siiie mercede possibilia.Colonus non negligit agrum ctus dabat eUiqui illis {ibid., i). Misit ergo aposlolis
suum, spinas et tribulos exstirpando, sed colit dili- Verbum qnod ascenderat ad Palrem batallnm prae-
fidei cymbalum
genter bona seniina serendo; ignis silvam illam ar-
C dicalionis in igneis lingiiis, qno
genti et auri et lapidum pretiosorum non comburit, tangerent, ad aures inentium sonuin siiblimis
et
inionarenl.
sed illuminat; non consumit , sed examinat, ut ar- Dei per doctrinam et exhorlationem
variis
gentum sit septies purgalum, aurum sit obryzum, Acceplo aulemhujusmodiplectro, loquebaniur
lapides siiit igniti ad detegendum opprobrium linguis apostoli magnalia Dei.
fratres
^gjrpli a labiis propheticis. Quia Spiritus sanctus in igneis Ungiiis,
castigeinus ab
Cuin ergo prjeveniens gratia sic quasi praecurrerit charissimi, apparuit, linguas noslras
seipsam, tunc invenit corda discipulorum recepla- otiosis, ? superfluis, a nocivis.
a mendaciis, a de-
cula muuda, et Iribuiteis charismatum dona; talia tractionibus, murmuralionibus, ab impuris et

a
quae hujnsmodi
enim invenit gratia subsequens, qualia praeparat sordidis locutionibus lingua enim, ;
gratia prsveniens ; recepiacula, inqnit, munda l-ecibus et paludihus

non loqnelur
immersa fueril,
Domini, nou
quantocunqiie aliprum apparalu virlutum venu- magnalia Dei, non loquetur polenlias
stentur templa illa, sive corda, ad qu;ft sancius cantabit misericordias Domini, non
laudem Domini,
lingua, si
Spiritus advenit parum lamen digua est habila-
; non legem.non sapientiam meditabilur.O
Spiritu sancto implela fueris, organum
Dei eris; si
lio, nisitotum pavimcntum et paricles snperornave-
inlerfratresse-
rit charitatis dealbalio. Appellant Spiritnm sanctum D serpcnlino infectaveneno discordias
diaboli cris.
jejunia, insligant oraiiones, vocanl vigilia;, moveni minaveris, flahellnm imo et flagcllum
assentit
silenlia, eleemosyna; infrenant ; adducit contem- Lingua bona nuniius bonus esl, qui nec
accedit, ncc a veritate
platio seu medilatio, introducit compunclio, cx- adulationi, nec ofl"cnsioni
nequam liuqua dolosa modicum
cipit coniinentia, ministrat charitas, saporal pax. recedil ; lingua ,
Si talem familiam in corde invenerit gralia, qnid quidem membrum utaitJacobus apostolus (cap.
est,
faciat, nisi reddat graliam pro gratia ? Nam quid iii, 5), sed magna exaltat.
Ecce, inquit idem apo-
esl aliud, invenit corda discipulorum rcceptacula stolns (v. 3 et seqq.), quantus ignis
quam magnam
luunda, relribuit cis chariswiatum dona, nisi dedit incendit et lingua ignis est, quee
maculat
silvam .
gratiam progralia? sancte Spiritus, cor mundiim tolumcorpus,et inflammat rotam nativitalis nostrw,
plena ve-
crea in nobls, ut munda receptacula praeparemus inflammata a gehenna, inquietum malum,
libi, ut evacuemus fel rancoris et venenum malitiae neno mortifero.
para-
a facietua, quateuus beneplaceat libi in animabus Talis fuil lingua serpentis antiqui, quae in
radiccin
nostris, et, ut idonei simus el si non ad genera diso incendit totam silvam geiieris humani,
linguarum, ad pleniludinem tamen gratiaruin; quod succendens suggeslione . ct raraorum muKiludincai
799 PETUl CELLENSIS SERMONES. 80O
consnmewis pomi deguslaiione unde originale

velii! ; A in igne excessum meniis ad Deum, ut sive sobrii
peccaUini nicavil in omni iiliorum Adae posteritale simus nobis, sive mente eiccdamus Deo.
Procul dabio maculavit tolum corpus Adae et Evse, In lingua Chrislum crucifixum, in ignc saptcn»
pudendis eoium membris prinia inol)edienliae rudi- tiam inter sapientes piacdiccmus ; in lingua activi,
mcnla propinans stalim ui pomum homo comedil; in igne contemplalivi simus ; in iingua primas
€t sicut Deo inobediens fiierat homo, sic animo vel tabulas legis cum Moyse, in igne secundas Evange-
ipsi homini motus ille pudendorum nequaquam ob- lii accipiamus ; in lingua mores ncstros compona-
lemperare ulterius acquiescerct. Infianunavit eiiam mus, in igne profunda fidei nostr.'e mysleria rime-
rotain nativilatis nostrae inflammata a gehcnna, mur; in lingua confessionem, in igne potenliara
quia cum originali peccato, unde foincs peccati ct accipiamus, Variis autem linguis loquebantur apo~
concnpiscentia, sive lex membrorum est.nascimur; stoli viagnalia Dei, se accusantes et Deum glorifi-
et sic rola semper circumvolvilur, sic a jngo pec- cantes; sapienliam In creatione rerum narrantes,
cati niinfluam a die nativitatis exculimur, inqtiic- bonitatem in commen-
rcparalione generis humani
lum niaium proptcr avaritiam, plena veneno morii- daiitos; gaudcntes cum gaudentibus flenles cum
fero propter nequiliam. flentibus , quocunque ibat Spirilus, eunles ei iii
honio, o Adam, o genus hunianum, o anima,

R simililudinern fulguris revertcnles ; faciem hominis
quid detur tibi, aut quid apponaiur tibi ad linguam prsdicando, incarnalioncm pnfiferentes ; faciein Ti-
dolosam? Sagitta^ procul dubio potcnlis acutrc cuni tuli pra?dicando passionem et morlem ; faciem leo-
carbonibus dcsolatoriis, imo lingu.-B ignex', Hngua; nis prxdicando resurrectionem, faciem aquilae ex-
vafia\ iinguse canum, linguac angelorum. Sagitt.-c tentae desupei*, priPdicando ascensioncm.
equidem acuiae conlra doluin, carbones desolatorii, Ecce quomodo variis linguis loquunlur aposloli
contra venenum, linguae igncae, conira peccatum, magnalia Dei ;
quare variis linguis, o.um unus atque
lingiiac varije, conlra tajdium, linguac canum contra idem Spiriius sit, qui Icquitur in eis? Profecto quia
viiliius innicluin, linguaiangelorum conira linguain divisiones graliarum sunt, certe quia spiritus intel-
serpentis. Viam ad cor aperit sagilta, rubigineni ligenliae est «anctus, unicus, multiplex, subtilis,
consunnit carbo desolatorius.. congclatuin et slullum disertus, mobilis, incoinquinatus, certus, suavi»,
instruit cf accendit lingua ignca, tepidum et taedio- amans bonum, aculus, qui nihil vetat bene facere,
smn, relevat lingua varia, saucium sanat lingti.-j hunianus, benignus, stabilis, certus, securus, om-
canum, lerrenuin, Caniica dc canticis Sion cdocet nem habcns viriutcm, oninia perspiciens, et qiii
lingua angelorum. capiaf, omncs spiritus inteiligibiles, mundus, subti-

P
Illi crgo, qui Spiritus primilias acceperunt, /o- !is. Quid crgo mirum, si varias facit linguas, qui
quebanttir variis liitguis magnalia Dei : plane egre- tam varias h.^^.bel gratias? In cithara, sivc psalterio
diebatur foras, ut de plenitudinc, qua fucrant Spi- uniiis ejusdcm digili pulsatio alium in hac chorda
ritu sanclo repleti, eructarcnt verbum
bonum, et reddit sonum, alium in alia, alque lot modis varia-
loque-'enlur in idipsum, spiritalibus spiritalia com- tur modulatio, quol mcdis in instrumento digilus
parantes lingua enlin quasi ostiarius ad januam
; intcnsius, vcl remissius tciigerii plectium in quo
residet cordis inlerpres cogitationum et affectio- pciidet omniuni chordarum congrcgaiio.
num, intrinseeus quasi in claustro latenlium, ct Principaliter lamen duo consideranda sunt in
i;unquam ad publicum nisi reserante portam os- Vuriis linguis, ut varictas ista vel ad piilsanlem
tiario, progrcdientium. In ea autem est ut tam spiritum pertineat, qiii superius tani varie descri-
limeat ei cor persuadere Jid loquendum fvigidam bitur, vel ad diversam auditorum qnalitatein, qua
malitiam, quam non polest diu reciderc infra clau- non nisi per spiritum a doctoie pcicipilur; quali-
suram linguac igncae lepida mentis affectio; quod ler namque sint admonendi viri, qualitcr feinina',
namque inlra cst calcfacit, quod extra exurit qualiter sxculares, qualiler regularcs, qualiter in-
Nescit lingua igiiea cor frigiduin flammcus gla- cipientes, qualiler pro!icieutcs, qualiier perfecti
; p
dius atquc versatilis est; cx eo quod flainmeus qualiler vcrecundi, qualiter contumaces, qualilci
charilatcm nutriens, ex eo (juod versatilis mobili- singuli juxta alalem, coinplexionein, ordinem, f
tati cordis obsistcns, flammcus propter charit:Uem, omnimodain distiiKlioneni omnium circunislantia
vcrsaiilis propler vari«Hatcm. Charitas autem est rum, doclor nullus sciretnisi iile, qui habetoniiien
inotus aniini ad diligendum Deuin proplcr se ipsum, scienliain, doccrct ; varictatem ergolinguarum mi
et amicum piopter Deuni, ut cnim natiira ignis alla nistrat Spiritiis, qtii varia qiiidcm descriptione ap
pclit, ot jtixla posila calefacit; sic charilas, (|u;c pelbitur, scd niilla dtnnilur.
In nobis esl, el Dcum a quo cst diligeiido rcpciit, Dicitur Spirilus iulclligenti;e, Filii jequalitatel
ct proximum (jiii juxtaseest, aniplectcndo colligii; dicitiir sanctus cl nominc et re; dicitur unieul
ncc diversa csl cliaritas, sed divcrsus cncctus ciia- prcct^ssionis singularitale: dicilur nnilliplei, gral
ritatis, (|ua Dcuiu vcl proximam (liligimus, sicut tiantin iniilliplici divisiono; dicilur sublilis nalurj
iion csl divcrstisspiritus, qui in lingua ct ignc ap- ct r.xlionis incomprehcnsibilitalc ; dicilur diserHjj
paruit, scd aliud in lingua, aliud in igne inlclligi- promptissiina disscrcndi facultatc ; dicilur nioLil
nius; ii) linj-ua sobrietalem babenius ad proxiinum, imuiensilatc; dicitur incoinqttinalus puritate; dicl
801 SERMO LV. DE PENTECOSTE. PM
(nr certiis incomimitabili vprilalc ; dicitur suavis A omnem habcat virlutem; mcus nullam liabcns pru-
patientix longatiimitatc ; dicitiir anians bonuin denliam, cum tiins omnia prospicicns ; meus nec
natunu proprietate; dicitur acutus, ingenii vivaci- sc ipsum capit, ciim tnns onines capiat intclligibi-
taie; dicilnr qui nihil vetat benc facere mandati lcs spirilus ; nious immuiidus, cum tuus sit irun-
pi-jeccptione, aut prohibitionc ; dicitiir hiiniaiins dus; ;neus hebcs, cum tiiiis sit subtilis.
rompassione ; dicitur benignus munerum largitione Versa crgo, benignc Spirifus, ct effunde ex boc
dicitur stabilis ailernilatc; diciliir oerius promis- liio spirilu in lioc nostro spiritu, iit tna sapirnlia
fiione; dicilnr securus defensione ; dicitur oiiinem vincat insipicnliam nostram; tiia sanclilicatio, ini-
habens virlutcm, poleslale; dicitur omnia prospi- pictatcm nostram ; tua unica processio, desccnsio-
cicns ilhistrationc; dicitur qui capiat omncs iiilel- nem nostram ; lua mnlliplex gratia, mullipliccn»
ligibiies spirilus claritate; dicitiir mundiis honcsta- offensioncm noslram ; tua subtilitas, crassilndineni
(e ; diciiur subtilis pra>scientia , seu pra^destina- nostram ; tiia disertudo, impeditam lingnam no-
tione. stram; tua mobilitas, pigritiam nostram; tiia in-
Non lamen variatur unns atqiie idem Spirilus, coinquinalio, corrupiionem nostram; lua certitudo,
ut aliquando sit sanctus c( non unicus, aiiquando dubiela;>eni noslram; lua snavitas, asperilatem no-
r.nicus et non multiplcx, aliquamlo mulliplex ct"stram; tua dilcctio boni, mabgnitatcm nostram
non subtilis, aliquando subtiiis ci non disertiis, tuum acuincn, inertiam nostram tua humanilas, ;
aliquando disertus cl non mobilis, aliqiiando nio- (hiriiiam noslram; tua benignilas , avaritiam no-
bilis et non incoinquinalus, aliquando incoinquina- stram ; tua stabilitas, inconstantiam nostram ; tua
tus et non ccrlus, aliqnando certus et non suavis, secnrilas , trcpidationem nostram ; tua ceriitudo,
et ?.liquando bonum amans, ct acutus, etc. Scd ambiguitatem noslram; tua virtus, infirmitatein
simul et semel hxc omnia nalura spiritus complc- noslram ; tua providcntia, caecitatem noslram ; ma
ctilur. Undecunque enim et quandocunque ei de divinitas, fragililatem nostrain ; lua mMndttia, iin-
quacunquc neccssitate aiit indigenlia gratiamSpi- niunditiam nostrnm ; tua subtilii.as, hcbctndiiicni
ritus sancti postulaveris, de plena arca accipics nostram. Is!a magnalia tua loqncnuir variis linguis,
unde oinnia propulsentur incomnioda tua; nec imo varialis, Domine, si do spirilu !uo dedcris no-
laincn eyinaniatur arcx rednndantia. In hac arca iiis, sicut apostoli rcpieli Spirilu sancto loqucban-
esles varias et muliicolores rcposiias conservet turvariis linguismagnalia Dci, quod nobis pijcstarc
grrdia, ul sicnt variis linguis ernditur nostra insi- digneris, qui vivis et regnas, Deus, per omnia sx-
pienlia, sic indumcntorum varietale noslra vesiia- ^ cula, etc
lur nudilas, decoretur deformitas, ct circumonelur SERMO LV.
ruslicitas. fons olci, Spiritus sancle, dc rlvulis DE Vf.NTECOSTi: IH.
I
tuis funde et infunde cordibus nostris peccatorum Cor muiidum crca in me, Deus, ctc. {Psal. l, \%).
Temissionem, gratiarum pleniludinem, benediciio- In accrvo divinorum benciicionim nieridiantur

nuai cociesiium ubertatem. hodie apostoli, dum mustu nov« gratiae dcbriati,
Proportionali autcm descriplione , ul possumns liqncfacti sunt in ainorem divinum, et hinc inde
nostrum depingamus spirilum, ut singiilis jnostris vallati liliis graliarnm, ab bumano timore in secu-
indigentiis singulsc veniant intitulalioncs Spiritus ritatem a;tcrnam transieriinl, dicenles : Mclius est
Dei, et conlrariis contraria rependat, non ad ma- obedire Deo quam homimhuf; {Act. v, 29). Mactenuii
lum (sed ad bonum ; Spiritus ille bopus qui non neque totum quod babcbat Deus homini donaverat,
secundum meriia noslra,
reddit nobis in praesenii ncque totum qnod polerat pro liomine fcccral
sed sccundum graiuilam bonilatem snam. Meus misso antenj Spiniii sancto de ccclo, omnia quaft
ergospiritiis.oDoinine, spiritusost insipientiap, cuni audivit a Pairc dixit, omnia qiise acccpit dcdil, om •
luus sit spiritus intelligentia!; mcos peccaior cum nia quse potuit et oportuil, hominibus fccit.
tuus sit sanctus; mer.s utinam adoptivus, cum D paupcrtas huntsna. babesnc repositoiiura seu
tuus sit unicus ; meus utinam vel unam habeat gazophylacium, ubi lal*;s et tantas conservare pos--
lienedictionem, cnm tuus multiplex sit in benedi- sis divitias? singidari pnierogaliva gaudenl quiderrs
ctionibus; meus rudis, cum tuus sit subtilis; meus in muTiere, sed nec n!inort;m exigunt solemniiatcm,
niutus, cum tuus sil disertus ; roeus lardus, cum in sui acceplionc seu depositionc. Vae namqtie ho-
tuus sit mobi'is ; meus contaminaius, cum tuus sit niini illi qui sudario Doininicam graiiam lig.-ivii, et
incoinquinatus ; meus varius, cum tuus sit cerlus ; iii terra illam al)scondil! Ncc ille prodigns pcenam
meus irnpatiens,cuin tuus sit suavis^mens diligens cvasil, qui vivcndo iuxuriose, portionem sib» n
iniquitatem, cum tuus amans bonnm meus ob-

sil ; Patre datam divinoe gratias cum merctricibiis, qiiae
tusus, cum taus sit aciilus mens vetal bcncfacerc

; sunt camales concupiscenlia\ consumpsit. Universs
per negligenliam, cum tuus nihil vetat benefacere; ilaque anguli dorr.us luslrandi, domus ctiam ipsa
iQcus inhumanus, cum tuus sit humanus; mcus loia everienda, ut inveniamus iocum Domino, ia-
crudelis, cuni tuus sit benignus ; meus insiabilis, bernacuUim Deo Jacob; ne utilitatc ant fcrdiiaie
cum tuus sit stabilis ; meus pavidus, cum tuus sit loci offensa, evolci a nobis gralia, quac non ha.bilai
sccarus ; m«us nullam habens virtulem. cusu tuus in corpore siibdiio peccatis.
Phus igilur quam nobis porrigas lioc grandc A niina exslinguit, ct ne per poenilentiam renoventur,
donum, boc datum optimum et donum perfecluni, flalu veneiioso prxcidil.
prxpara, Deus, tibi et gralise tuse in nobis locuin Sed ausicr adveniens da:monium ne pos-
ejicit
congruum; quia, sicut a te solu divite exspect^nius sessa retincat, et ne lalcem suam in alienam mes-
donum quod est supra onine donum, sic a le solo sem exlendat ;
poi flal borluni succensa cbaritaie,
architeclo sapiente petimus creari locum, id est cor ebullire faciens de crassitudine terrae suavissimi
mundum. Nihil cnim in bomine potius est corde, odoris species aromaticas, bumilitaiem, castitatem,
nihil Deo acceptabilius mundo corde : sustinete in- niaiisuetudinem, innocenliam, pacem, concordiam,
teriin, iratres charissimi, ct ingredimini singuli ad obedienliam, patientiam, paupertatein spiri(us, sa-
corda vcstra; aperite fcncstras, luininaria accen- picntiain , intellectum , consilium , fortitudinem ,
dite, diiigenter qusecunque ibi sunt vcl flunt cx- scieiitiam, pietatem, timorem Domini, justiliam,
quiritc ;
quidqiiid grande vel modicum ibi susurrat sobrielatem, pnidentiam, et omne virgultum agri
apprcbendile, ac ralionis arbitrio sistite; et tunc illius, quem Pater coelestis plantavit, Filius colit,
deinuin utrum deccat Spiritus sancli gratiam ad ea Spiritus germinare facit.
iion loln, non mundata intrare recte judicate. In corde bono, mundo et novo areolas istas a
llt autein salvo signaculo cordium vestrorum, de B pignienlariis consitas, id esl a prjedicaioribus in-
illis taceam, de meo si judicare voluero, et judi- sianti praedicationc localas, bodie visitat auster
care quanla sit in eo viscositas prajlerilorum ma- perficiens et corroborans grossosquos protulit ficus,
loruin,quaiilaputredomalarum aOectionum,quanta id cst iniiia boni operis quoe inspiraverit Spiritus
spurcitia carnalium passionum et quanla occupalio sanclus, sive percoquens uvasapostolicse devotiotis
pravorum desideriorum,credoangelicanipu-
scabiei nocturno rore Ooiiiinicae passionis, et matutine
ritatemsu.»-tinere non posse, quanto minus divi- calore resuireciionis dococtas, unde Psalmisia :
nam? Quia crgo totum cor meum putidum est et Visilasti terramy ct ittebriasti eam, muUiplicasti lo-
pulridum, o Deus cordis niei, crea novuiii secun- cupletare eam [Psal. lxiv, 10). Visilasti utiqu»
dwTi cor tuum. In hoc vase audeo Spiriluin san- lerram, id esl primitivam in apostolis Eeclesiam
ctum reponere, sicut Moyses man reposuit coram vocando, eligendo, assumendo, docendo et cohabi-
Domino, fquantum polerat capere goraor, qui est tando usque ad passionera; inebriasli eani vino
triufn modiorum, in vaseaureo, ad conservandum iKtiliae pcr resurrectionis nianifestationem et as-
iu generationes futuras. censionis glorificalionem ; mulliplicasli locupletare
llic locus est mundissiraus extra caslra quinque eam per Spiritus sancti aflluenlissiinara missio-
sensuura, ubi sacerdos, id est Chrisius, prioribus ncin.
vestimenlis rautatis, id est assumpta mortalitate in Sed, quia nunquain cor immundum possidere
cruce deposita, tunica immortalitalis ac lineis im- potest Spirilum sanctum, priino qui accipere desi-
passibililatis indutus, cineres reponit, id cst me- derat, illura prius expoatulat creari sibi cor mun-
moriara Dominicse passionis et consummalionem dum, dicens: Cor mundum crea in me, Deus (Psal.
totius sanctitatis per cooperationem Spiritus san- L, li).Neque in monte hoc, neque in Jerosolyinis
cli; sicut non decuit Christuin corpus coinquina- est locus ubi adorandus est Deus, sed in spiritu ei
tum, sic nec tSpiritum sanctura cor iinraundura: verilale, id est mundo corde oportet eum adorare.
Virgo proinde immaculata, inviolata, soliDeo apla, Quid enim ccelopurius? cormundum; quid sole
carne incorrupta, flde integra, pulchra ut luna, clarius? cor mundum ;
quid flrmamento pulcbrius?
elecia ut sol, oflicina factu est divina: incorpora- cor mundura ;
quid mundum;
terra 6olidius?cor
tionis, etquale cor requirendum ut in eo requie- quid abysso profundius? cor mundum; quid in hu-
scat cuui Patre et Filio Spiritus sanctiflcatio- manis creaiuris excellentius? cor mundum quid ;
nis? angelo similius? cor mundum quid Deo vicinius?

;
Exeat ergo, imo ejiciatur a corde tanquam praedo d cor raundum ;

quid in omni munere gratiarum ap-
et malae fldei possessor spiritus iramundus cum petibilius? cor inundura. Cor mundum ergo crea in
omni spurcissiraa vitiorum sobole intret aut potius ; me, Deus. Quis enim boc potest nisi Deus? si sibi
possidcat cor emundalum ab omni inquinaincnto relinquatur cor mundum, nisi Deo fuerit plenum.
carnis et spiritus, gratia Spirilus sancti cuin nobi- Tria igilur concurrunt ut sit cor mundum; voluii»
lissima munerum suorum collectione et collalione, tas bona, cogilatio sancla, et inlentio recta. Si non
duplici beneficio operans et cooperans graiia ; la;- polluerit stratum cordis immunda cogitalio, si non
lificat et bcatificat cor quod sua perfusione illu- depravavcrit direciionem cordis dislorta ct tcnc-
straverit; liberat eniin a malo et adjuvat in bono; brosa inlcntio, si fundamenlum fidci, spei ct clto-
opprcssum liberat,liberalum ingenuiialeetlibcrtate ritatis non concusserit nialje volunlatis aversio !ôu
donat ; vitia excludit, virtutcs inserit, unde in cversio, corinundum babes, Spiritus sancti iiospi*
Caulicis canticorum: Surge, aquilo, et veni, ausler lium idoneum habes. Si auiein cor h.fbos niunduni.
perfla liorlum meum, el fluant aromata iltius (Can. nihil habcs iinmunduni: ociilus mundus. muiuia
IV, i6). Ab aquilone panddur oinne malum, quia manus, labia niunda, inleriora ct cxleriora siiie
venius contrarius pulluianlia bonae volunlatis se- dubio sunt munda; quia, sicul pcr unum hoiuiueiu
805 SERMO LVI. — DE PENTECOSTE. 806
peccatum introivit in mundum, sic per immundum A Nabuchodonosor, quid supponis et supenddis
cor distillat maiiiia velul ex stillicidio, ad singulos ignibus tuis? Naphtani cerle, el apiccm, et slupani,
animae affeclus el ad omnes corporis sensus, ut nec et nialleolos. Napliia, qii.Te cst purgamentuin lini
sit in homine munditia, a plaiiia pedis usque
toto vel ignis nutriinenliiin apiid Persas, < sl vanitas hu-
ad veriicem. Qui aulein venit tolum homiiieiii sal- jussaculi stupa, concupisceiitia carnis; pix, ava-
;
vare Jesus Christus, misit Spiritum sanctum suum ritiae et luxuria; inquinanienta; mallcoli,
iinmis-
in corda nostra clamanlem Abba, Pater (Gal, iv, siones per angclos malos.
:
Fortilcr ardct fornax,
6), ul, corde sanato, totus homo sanelur; ut, corde ubi folliculis tenlationum suarum sufflant maligni
mundato, lotus honiomundclur; ul, cordeinnovajo, spiriius, moveiites incentiva carnis, giilac
voracita-
lolus hoino innovctur, per eumdem Dominum no- tem, avaritije rapacitatem, luxiiri* inlemperiem,
strum Jcsum Christum, et per Spirituin sanctuin saeculi vanilaiem ; scd : Si ambulavero in tnedio
ex Deo Paire, cui honorel gioria. Amen. umbrce niGrtis, ait Psalmista, non timebo mala, quo-
SERMO LVl. niam tu mecum es {1'sal. xxii, i) qui dixisti apo-
;
DE PENTECOSTE IV. Slolis tiiis : Nolilc ttmere, quia ego vici mundum
Duodecim panes proposiiionis accenso Ciibano, (Joau. XVI, 33).
calore proprio et palerno hodie Jesus ChrisUis se- " Aliaiii lornacem succendit filius fabri, qui sedet
cuniium promissuin suuin, decoxit; et bcne cru- connans ct emundans aigenluni, ct purgat Hlios
stalos extraxit, atque super mensam suain in in- Levi ;
de sede majestatis suae hodic Jesus misit
troitu tabernaculi cum incenso collocavit. Nihil ignem ubi erant aposloli quasi in fornace
disposili,
exustum, nihil crudum, nihil incoclum, aut scini- •id docendam omnem veiilatein ; ad lollendam car-
coctum in eis reniansit virtus est aucta, non na- nis imbecillitatem ad loquendam
; ; oninium lingua-
tura exstincta: humanuslimor qui homines crudos nim varielatem ; ad faciendam luiraculoruin virtu-
facit, sublatus cst. Palientia operaiur probationetn, tem. In hac fornace probat Dominus
electos suos
et decoquit omnem infirmilatem visceribus aposto- Gedeon populum, qui secum ibal ad bellum,
sicul
licisjmedullitus infusa, perfecta cbaritas prorsus ad lambendas aquas; sicut Moyses

populum suum
radicata. ad aqiiasContradiciionis.
Quid enira non faceret in hac sua fornaee Spiri- Format arma sibi, qui verbum est (non dissonas
tus sanctus super aposiolos, quod fecit tribus pue- linguas) et ofiicio injunctse praedicationis
congrua
risqiiartus ille, qui appaniU in fornace Babylonis non euiin lanceis, sed linguis, converiiiur mundus
similis Filio hominis? ut ait Scriplura : lUosom-Q ulqui serpentis lingua perierat, linguis a Spiriiu
nino non tetigit ignis neque contristavit, nec quid- sanclo acceptis repararelur et redimeretur.
Aitende
quam molestiw intulit (Z)an. iii, 50). Quid tu, sanctc forniam linguje, lala est, plana, rolunda, longa et
Spiritus, cur venisli ? ad quid super apostolos in acuta. Lata,quia Deus charitas est; plana, quia
igneis linguis descendisli? nunquid torquere illos, miseiicors et mansuetus; rotunda, quia seternus:
nunquid comburere illos? quinimo coquere, et longa, quia loiiganimis acula, quia vivus ; est sor-
facere escas, quibus libenter vescitiir Isaac seinex moDei, et eflicax, et penetrabilior omni gladio an-
et plenus dierum : quinimo consolidare ad coeleslem cipiti, pertingens usque ad divisioncm anima; et
liquorem excipienduin et conservandum, ut sint spiritus.
deinceps sicut iiler in pruina, iion timentes quid In libro Sapienti.Te, omnium arlifcx Sapientia,
faciat homo ; verbum vitx continentes, el non ti- quae promisilet misit aposlolis Spiritum sanclMin,
mentes ullam perturbationem. Ita describitur : Est, inquit {Sap. vii, 22), in illa
Si enim illi tres pueri tant% fuerunt constanliae, spiritus intelligentiw, spiritus unicus , mulliplex,
vtdicerent regi persuadcnti adorare statuam au- subtilis, disertus, mobilis, incoinquinatus , ccrtus
ream suam ISon opor tet,\nqmunt, nos respondere de
: suavis, amans bonum, aculus, qui nihil vetat bene-
hac re. Ecce enim Deus nosler quem colimus polest j) facere, liumanus, benignus, stabilis, eerlHs sccarus
eripere nos de camino ignis ardentis, et de manibus Lingua cui confert beneficia Spirilus sanctusrever.i
tuis, rex, liberare nos. Quod si noluerit, notum tibi de coelo est; procul dubio Verbi Dei ministraest;
sit, rex, quod deos luos non colimus, et stalnam spirilui cognaia, et germana : habet spirituin intel-
auream quam erexisti. non adoramus {ibid. 16-18). ligentiae, ut intelligat parabolas, et anigmala, ei
fides, graiia, o virtus, o spiriius forliludinis! profunda Scriplurarum mysteria ; sanclum, ut non
numerb pauci, quia Ires; .xtale inlirmi, quiapueri; proferal turpia, inhonesta ct venenosa ; unicum,
conditione miseri, quia caplivi ; loco et tempore ne scindat tunicam catholicae el universalis Eccle-
obsessi, quia rex convocaverat omnein provin- siae; multiplicem, ut multos ramos proferat ex una
ciam ad idololatriam ; lormentum imminens, quia radice charitatis; subtilem, ut capiat mysierium
fcrnax succensa eralseptuplumquam consuevcrat; regni Dei ; disertiim, ne involvatur mala conscien-
ei lides quid? fecit quod facere consuevit. Vicit tia; mobilem, ut sequatur rotas volubiles iiiriusquc
nuindum, vicil a;talem, vicit condilionem, vicit in- Testamenti; incoinquinalum, iit loquatur de corde
stantein tcmporis et loci necessilatem, vicit regem, puro, et conscientia bona, et fide non ficta ; certum,
vicil fornacem, vicii omnem timorcm ne circumferatur omni vento doctrinse ; suavem, ne
807 PETRl CELLENSIS SERMONES. 808
rcspuat, aut humanam frdgiUtatera aman- A
fugiat ; virtute diligerent. Crusta in circuitu, castigatio
tem bonuni, ut quam dulcia fancibus meis
dicat carnis utcarnis concupisccntiae resisterent ct for«es
eloquia tua.; acutum, ut cum aquila quaerat supcr in bello existerent. Mica inmcdio charitas qiiam
astra Dei Verbum in principioaprid Deum, qui nihil conslravit Salonion in ferculo suo sicul dicilur :
vetat benefacere, semper ad meiiora provocans; Media charitale constravit propter filias Jerusalem
humanum, propler infirmilatcm; benignum, pro- {Cunt. III, 10). llem pisior isie panes laicos el s.i-
pter ailluenliam pielatis ; siabilem, propler desidc- cerdolales facit, panem namque laicum ad altarc
rium selernitatis; securum , propter lestimoniura delero, sed sacerdotalem refcro.
conscienliae et bonx operationis. Universorum condilor inter caetera panem In
Quidquid ad salutem propriam ignis Dei dccoquit agro creavit, sed praeter et super omnia in aliari
intrinsecus, totum lingua ignea retrahit tanquam hunc eiimdcm panem in corpus suum virtute inelTa-
pala ad proximi aediflcationem extrinsecus. Est bili convertit. Elegit autem sibi quasi granum
namque lingua mediatrix inter inhabilantem spiri- Irilici Deus corpus de Spiritu sancto in ulero vir-
tum in mente et proximum excubantem ad fores ginali conceptum, in quo omnia quse superius dicta
sapientise : Spiritus ingreditur sine voce el jubet sunt complevit. Elegit el praeelcgit virginem, de qua
linguara audila proferre cura voce. Suaviter praeci- ^ sumerct carnem ; veniilavii assunit-ndo naluram nc*
piuntur qux sine strepitu ingeruniur; amanter rc> strain, ut de carne ex massa pcccalrice illam sine
cipiuntur quai humilitcr per lingaam suggeruntur. peccaio acciperel, crcandoillam, sanclificans etsan*
Quando pascit animam medullis suis Chrislus pa- ciiflcando creans.
storest ; quandofraternam mandat suscipere cu.am In cruce illa [sup. grana] moluit m resurrectione
pistor cst, idcm itaquc ct pastor et pistor est. cribravii, unde, elsi noveramus Christum secundura
Pastor in quielo et secreto contemplationis refe- carnem, sed nunc jam non novimus ; farinam cuni
ctorio, pistor in lahorioso et tumulluoso procurandae aqua miscuit, cum in corpore sinc peccato a
fraterniialis c l prsedicandae veritalis oflicio ; paslor Joanne baptismum sus» epit ;
p-ines formavit cum
in mane, minislrando quxqiie virenlia in canpo apostolos elegit ; furnum et ignem in fiirno habuit,
amoenissim£ lcctionis in meridie aperiendo cellari
; quia plenitudo divinilalis habilavil in eo corpora-
vinariam summac delectalionis. liter ; miindavit aream, id est Ecclesiam iit non ha-
Ecce pistor, ecce pisirinum, ecce panis, ecce beret roaculam aut rugam et excuterct pulvercm de
ignis, ecce cocus, ecce furnus. Pastor farinam in«- pedibus suis; panes ordinavit, sive discipulos, sive
luit in cruce tanquam in molendino; rnla Pilali r actus proprios; lempus passionis exspcclavit, sicut
qiiae est sententia damnaiionis, volvente in aqLis ait : Tempus meum nondum advenil {Joan. vii, 6)
Judaicae accusationis. Tunc discipuli, non ferwitcs extraxit panem, cum emisit spiriium , vel cura
tumultum ct clamorcm molendini, et vocem aqua- surrexit de sepulcro ; in arca reposiiit, cum ani-
riim multarum, reliclo eo, omnes fugerunt, et lan- mam resumpsit, ad mcnsam detulit, cum naturam
quam ventilabro excussi pcne ad despcraiionis mi- assumptam ad coelos levavit. {Desunl aliqua. )
nutissimum pulverem devenerunt. Sed pistor bon».8 Ofljcium pisloris est bona graiia eligere, venti-
de farina sua panem jam ita dc-
in resurreclione, larc, molere, cribrare, farinam cum aqua miscero
coctum quod ultra non moriiur, nec mors ei uUra et manibus ac bracbiis, aut etiam mola fortiter
dominabilur, reprcsentavit apostulis, per quadra- premere, fermenlare, furnum habere, ignem appo-
ginta dies eis apparens, et loqucns de regno Dei, nere, aream mundare, pancs ordinare, et doncc
in fortitudine cibi illius usque ad diem ascensionis cocti fucrint cuslodirc. vel exspectarc ; demura ex-
refocillavil. trahere, in arca reponere , ad mensam deferre.
Cerle lolo hoc tcmpore quasi fermeniavit fer- Grana oplima elegit Dominus, sicut ail Ego elegi
:
mento fldei corda discipulorum, et die ascensionis. ws de mundo {foan. xv, 19) ; et : ônue ego wtt
elevatis manibus, benediccns eis, et jubens sedore D duodecim elegi {Joan. vi, 7). Yentilavit, ubi ait
in civitalc qitoadusque induerentur virtule ex alto, Qui non renunliat omnibus quw possidet non potett
pastam siiam operuit, ut in adventu Spiritus sanck\ meus esse discipulus {Luc. xiv, 55); et apustolus
die Penlccostes, misso igne de ccelo ubi crant cou- Pelrus : Ecce^nos reliquimusômnia {Matlh. xix,27).
gregati decoqucrentur. Et, sicut boni angeli post Moluit cum ait : Ecceego mitto vos sicut agnos inter
lapsum lucifcri, gralia Dci slabiiiti sunt et conflr- lupos {Matth. X, 16) ; el : Sicut misit me Pater et ego
maii ne ulterius ruere possent, sic isti fornace ista milto vos {Joan. xx, 21), utique ad passioncm.
coagulo charitJitis Christo unili sunt, ns deinceps Cribravitquando Judam prodilorera tanquam fur-
a charitaie ejus exciderent. Scriptum cst, quia furem ab apostolis rcprobando separavil; farinam
charilas nunquam excidit (/ Cor. xiii, 8), et ignis cum aqua quando baptizavit ct baptizare
miscuit,
pcrpetuus est in aliari. docuit ; mola pressit, cum ait /n mundo prcstU' :
Criistas supcrius el infcrius et in circuilu, micas ram habebitis, scd confidite, ego vici mundum {Joau.
tero interius cx igno mutuaverunt. Crusta infcrior, XVI, 55). Fermcntavil, cuin ait : Vobis datum est
fonfldcnlia, nemoriem timcrent. Crusla superior, di - nosse mysterium rcgni Dei {Luc. viii, 10), vel cum
lectio Dei iit Deum ex toto corde, tota anima, tota insufllavit, diccns : Accipile Spirtlum tanctum,
809 SERMO LVH. — IN NATIVIT ATE S JOAN. RAPTISTJ!:. 810
{Joan. XX, 122); panes fonnavil, cum ail : Yos cstis A lufliir; niagnum in iinperio, ne in regno aiieiiiis
lux mundi (MatlU. v, 14), vos estis sal tcrrix [ibid., fugiondo cvitelur.
13); funium fecil cuni Evangelium prxdieavit, in Caiisa nosira raagna, quia de salute vel condem-
qtio revcra decoquilur oninis Clirisliana rcligio. natione agitur; dics magnus, quia parvus ct niagnus
Ignem apposuit, cum Spiriliim sanctum in apo- ibi sunt, quia terrigenae cl <oclicolai simul in unum
stolis in liiiguis igneis niisit aream mundavil, cum ; conveniunl. Ergo tam solomnis conducendus pa-
ait : Nolile porlare sacculumy neque peram, neque Ironiis, qui nec frcqueniiam erubescat, nec judi-
ealceamenta et neminem per viam satutaveritis {Luc. cem infestum habcal, nec allcgationibus succumbat,
X, 4) ; et : Jam vos mundi estis propter sermonem nec in salarii pctilione sumptuosus nimium cxistat.
quem locutus sum vobis {Joan. xv, 3). Panes disposuit, Joannes Baptisla nec avarus est in pretio, nec
cum alios aposlolos, alios cvangclislas, alios docto- ignarus pairocinio, nec judici ignolus, ncc pro
res, alios prxlatos, alios conslituit subjectos donec mulliludine verecundus ; hunc ergo statuamus iii
coquercntur. Custodivit, cum dixit : Pater sancte, consislorio pro nobis, tolam rcsignantcs ei causan»
servavi eos quos dcdisli milii, et exspectavit, cum el exponenles tam culpam quam iunocenliam. Vi-
ait : Tanlo tempore vobiscum sum, et non cognovistis deamus itaque illuin armalum labio aureo, hono-
me ? {Joan. xiv, 9.) Extraxit, cum ait : Euntes in
" ratum corona aurea, superveslilum quoquc corona
mundum universum , prcedicate Evangelium omni aureola.
creaturce {Marc. xvi, 15); in arca reposiiit, cum Ait Dominus Moysi de mensa Facies illi labium :
ait : Nolite gaudere quia spirilus vobis subjiciunlur, aureum per circtiitum, ipsi labio coronam interrasi-
ud in hoc gaudele quia nomina vestra scripla sunt tem altam digilis quatuor, et super illam alternm
in ccelis {Luc. x, 20). Ad mensam detulit, cum aii coronam aureolam {Exod. xv, 24) non jeneuin, ;
Petro : Pasce agnos meos {Joan. xxi, 16) ; velcum non sianneum labium, non ligneum, non lapidcum,
ail : Voto, ut ubi ego sum, iltic sit el minister meus quia non durum, non ferreum, non dcniquc »rgcn-
{ibid., 12). teum, sed aureum mcnsa Domini non
sit in ;
Prxdcstinalio notatur in electione, quos enira aeneum, quia non clamosum non stanneum, quia ;
prfedcstinavit, lios el vocavit ; censura judicii in non ficlum non ligncum, quia non mutum nou
; ;
lapideura, quia non durum ; non ferreum, quia non

vcntilationc, persecutio, in molarum confractionc ;
reprobatio mali ct eleclio boni sine foedere et impacatum non argcnleum lanluiu,
in cribralione, pu- ;
ritatis et dcvotionis adeptio in farinae et aqu% quia non solum bene sonorum; sed acreum, quia
coministione, virtus patientiac in adversitatum op- n summe preliosum et splendidum haberaus labium
pressione, unitatis coagulum in fermentationc, in Joanne Baptista.
oificiorum, dignitatum et meritorum distinctio, in
Per circuitura ambit hoc labium mensam Domini,
panum dispositione, claustraiis sive eremitica re- quia nullam mendam, niillam inscissionem seu in-
ligio in furno, in ignc dileclio, in mundatione arese terruplioneni facil in proposito religionis, sed
vcra conlessio, in formalione panum, regularis pro- semper sine querela, sine ofiensa in lege Domini
fessio; tempus decoctionis, augmentum religionis; conversatus, circuitum perfectionis non everlit;
extractio, corporis et animse dissolutio; in arca pcr circuitum hoc labiun revolvitur, quia in prae-
repositio, diei judicii exspectatio; ad mensam re- dicatione veritatis tenipus vitae ejus impletur. Di-
latiu, corporuni resurrcctio et pro meriiis aeterna citur quod ad se venientes docuerit agerc pocniten-
retributio.
tiam ; dicitur quod acriter redarguerit reprobam
eorura vitam , dicens : Generatio viperarum, quis
SERMO LVII.
ostendit vobis \ngere a venlura ira '! {Matlh. iii, 7.)
IN NATIVITATE S. JO.VNNIS BAPTISTS I.
Dicilur quod arguerit Herodein propler Herodiadem
Sumina beali Joannis Baptislae prxconia testan- quara tulerat fratri suo Philippo uxorem , undique
tur tam opcrum mirabiliiim atteslalio, quam divi- D ergo, et ubique per circuitum vadit hoc labium,
norum eloquiorum probata relalio ; ait enim Domi- quod neque sublimiiate terrelur, nequc adulatione
nus in Evangelio : Inter natos mulierum non sur- mulcetur, neque necessitatis inopia tardatur loqui
rexit major Joanne Bapiisia {Maiih. n, 2). Hic quod veritatis, quod rcligionis, quod pictatis, quod
ergo tam magnus unde sic magnus sit quaerendum fidci est.
est, et in magnis quidem suis miiandus, in nostris Labium est ergo aureura per circuitum, dicens :
vero tam nâgnis quam minimis pius advocandus Poenitentiam agite, appropinquavit enim regnum cob-
patronus elenim de magnis ad praeniagnum in
: lorum {Matlh. iii , 2). Labium aiireum , diccns :
die magno acluri, magnum, si sapimiis, causx pa Ecce Agnus Dei, ecce qin lollit peccata mundi
trocinium sumiis quaesituri. Rerum perinde, ratio- {Joan. i, 29) ; sed qure merccs ipsi labio? corona
nura, cogitationiim atque operum quem subituri interrasilis. Animadvertite coronam aliam rasileni,
sumus judicem t.ira nos ignoramus, quam valde aliara non rasilem, aliain inlcrrasilem. In Veteri
timere deliemus ; utiquc magnura in sapienlia, ne Tostamenlo corona esl non rasilis, in Novo rasilis,
decipialur; magnum in polentia ne ei resistalur; in conlinio Veteris et Novi inlerrasiliG : non rasiiis
niagnum in justitia, ne munerum promissione infa- corona in Veleri Testamenlo nrimo dicitur, quia
Patrol. CCII, 26
811 PETKI CELLENSIS SEKMONES. m
neminem ad perfcctum adduxit lex ; non ergo ra- A schismatico ; aiireum , ne vilescal sermonc nudo et
debat pilos, sed mulliplicabat qu;c dicebal : Bona rustico; per circuitum, neagere credatur de transi-
teTrai comedetis, dabo pluviam temporaneam ct toriobono ;3etemum inleliigepercircuitum,gummum

serotinam, si mandala mea feceritis ; lex non ra- bonum per aureum, vitale et jucundum per labium.
debat, quia acies fcrri ejus obtusa erat timore, non Intellige per labium vitale quod promittitur ; et
acuta atnore ; timor namque scrvilis retundit non jucunclum per aureum ; summum, immortale per
acuit, quia necessitate reprimit opera carnis, non circuitum ; addc ipsi labio coronam interrasilem
abscidit gratia concupiscibiies niotus afTectionis; ut corona exhibeat quod Scriptura promittebai, et
tondebat non radebat, quia timore urgebat non raordeat professione labium , bravii coronaro lani
amore accendebat. fideliter solvens debilum , quam veraciter conti-

Antiqui ergo coronam sed non rasilem habebant, nuans piomissum ; undc Psalmista : Suscipe me
quia adventum Christi exspectabant, sed regni ja- secundum eloquium tuum, et vivam {Piol. cxviii, H6),
nuas non penetrabant ex quo autem sanguine
: et inulta ejusmodi. Animadvertite tamen coronam
Christi, contra velum terapli sepiies asperso, pro- interrasilem, propter meritorum in praesenti et in
palata est via sanctorum, ut tam liberuin sit ani- futuro priemiorum discretionem fomentum si qui- ;
mas sanclorum ad thronum graiiae deposita corpo- " dem negligentiae, et alimentum esset injustitioe sl ,
ris sarcina redire, quam facile est laborantem fru- praemium coiequaret, quos meritum disparasset.
ctum roerccdis coUigere, extunc quasi raso capite Quis vigilias excoleret, si dormiens fructura vigilia-
remota diflicultate omni, coronam recipiunt aurura decerperet? quis corpus suum ignibus, jeju-
ream. Rasorium itaque Evangelii, quod omnes niis, macerationibus et innumeris passionibus cpn-
pilos capitis excidit veritatis lempore, non sancti- torqueret et decoqueret, si tam bene sonaret nu-
tatis imperfectione {vende omnia. quce habes et da duin et molle corium in deliciis, quam clarc reso-
pauperihus) (Lmc. xviii, 22), rasilem coronam imo nattympanum indistensionibus, etrasuris assiduis?
imponit, tam sine impedimento restituens pra;- Non enim stella a stella differrelin claritate, si
mium, quam sine retinaculo expedierat cursum. meiita meritorum non praejudicarent in pondere.
Joannes denique accubans nalus inter terminos Corona ergo interrasilis est quae labio aureo sup-
vetustalis et novitalis, legis et Evangelii, ligurae et ponifur, quia in dislinctione inandatorura sequitur
veritatis, umbrae et lucis, timoris et amoris, tenet distinctio exsecutorum , et in laboribus exsecuto-
dextera rasorium ut radat Christianum, tenet sirum discretio reraunerandorum.
nistra forcipes ut de imperfe- r
tondeat Jiidajum, Alta vero est digitis quatuor, quia dum justitiie
ctione legis; dimiitit plebi pilos paucos ad usum, plenitudo et gloriae consummalio in quaiuor Evan-
de perfeclione Evangelii, sibi amputai victum et geliorum libris describitur, quasi quatuor digitis
vestitum, etiam non superfluum. Coronam ergo corona mensuratur : passio vero Joannis Bapiistce
habet inlerrasilem, ut pro piaedicalione interrasi- sanctificatur et sublimatur in passione Christi, sine
lem, pro sanctilate conversalionis rasilem, id est qua vane pateretur quicunque pateretur inde est ;
plenam et perfectam beatitudinem habeat. Vel co~ quod ait aliam digitis quatuor. Apostolus notat
rona interrasilis qiiae ipsi iabio apponitur, aniputa- quatuor digitos in cruce, ubi ait Ephesiis : Ut pos-
tionem capitis designat pro testimonio veritatis. silis , inquit, comprehendere cum omnibus sanclis,
Sequitur : illi labium aureum per cir-
Faciesque quw sit alliludo, longitudo, sublimilas et profundum
cuiium, et ipsi coronam interrasilem altam
labio [Ephes. iii, 18) ;
primus digitus est charitatis quo
digitis quatuor, et super illam alteram coronam . ejiciuntur daenionia in Evangelio, quae chariias ope-
aureolam ; non iabia sed labium, et labium aureum rit raultitudinera peccatorum; secundus, longani-
fit in mensa Scripturae divinae, quia non recipit mitatis, quo scribit iii terra : Si quis vestrum sint
baereses et schismata, quae garriunt Patre ininorem peccato est , primus in illam tapidem miitat {Joan.
Filium, Patre et Filio minorem Spirituin sanctum, D viii , 7), quo patientia Salvatoris etpietas notatur;
asseritautem unitatem Scriptura divina Trinitatis, tertius est spei, quo in lapide legis mandata et pro-
Trinitatem unitalis dicens Audi, Jsrael, Domimit : niissiones Dei scribuntur ;
quo religiosa observaiio
Deus tuus Deus unus est {Deut. vi 4). Itein Unus , : divini mandati innuitur; quartus sst judicii, quo
Dominus, una fides, unum baptisma {Ephes. iv, 5) iniracula fiunt in ./Egypto , in quibus deficiunt
aureo itaque labio plenitudinem ferculorum et suiii- magi, dicentes : Digitus Deiest iste {Exod.yiu, 19),
mam dapum concordi praMiicatione mensaeructans, quo timor nobis incutitur, subjiciet enim sibi Deus
non inUatione buccai et labiorum dislensione utitiir omnia el erit Filius subjectus ei qui sibi subjecit ,
loquens grandia et magnificans labia sua ; quanto omnia

enim seiisu altiora sunt divina eloquia , iar:to voce Ecce quousque corona Joannis Baptislae exiendi-
modestiora, et prolatione suppressa. Agni enim liir, quae quatuor digitis alta est , ut tunc gloriflca-
sunt voces, qui non clamavit, neque audita est vox tus appareat in regno Patris, et sanctoruni angelo-
cjus in plateis; quidquid ergo eloquium sonat di- ruin, quatuor eniin digitis in passione dilatatus est,
viuum,et unum est, lidei unitate; et aureuin esl, qui se ipsum crucifixit cum viiii» et concupiscen-
sensus profunditate : unum , ne dilanietur erroie liis ; et quatuor nihilominus coronabitur didiiis.
«13 SERMO LVIII. - IN NATlVlTATt: S. JOAN. BAPTISTyf). 8U
ciim (jiiod seiiiiiiatimi ost in coiTuplionc, surgei in A scriniis nondum apprelienderat , modo cxplicat,
incorruptione ;
qnod seniinatum est in ignobilitatc, modo legit ct apprchendit ; in splcndoribus sancto^
siirget in gloria;quod seniinalum estininiirmiiale, rum tain vario inerilorum el graliarum , atniie glo-
surgel in virtule; quod scminalmn cst corpus ani- riaruin resplciidct fulgore, ut Cflcli plaga illa in qiia
male, surget corpus spiritiialc. Inlcrim quasi aii- Joannes Baplisla habilal, prai aliis reliiceal, et de
rora consurgens ,
paiiiatini scgregemus nos a cor- abundaiiiia gloi'iiu , vicinos suos uberius irradiet,
ruptione, el tendamus ad incorrupiionem per slu- amplius Ixlificet, profitsiiis salict.
diiim castimoni.ne ; separemus nos ab ignobililatc liic crgo Joannes iiiier lilios f)ci, inler astra
illa.dcqua dicitur : Servus esl peccali , qui fncit pec- coeli , inter omncs ciiriales suiiuni Begis prior est,
eatum IJoan. viii, 54), el properemus ad iliain glo- prseclarior et propinquior; nalivilato cnim filiuin
riam, qux non auferetur a nobis in a^ternum. Con- virginis prxcedit ; dignitate filios mulicrum omnes
valescamus de infirmitalc, quaj robur aninia; dcjioit, prjctellit; consanguinitale vicinius Filio Mari:E ac-
et ad virtulem pervcniamiis, quae non dericil ; procedit, aiite nativilatem praenominalui' angelica pro-
pulsemus a nobis quod animale sicut Moyses solvit missione ; in ulero sanciificatnr spiriiali spiritns
corrigiara calceamenti sui; et in spiritu principali sancti unctione ; ex utero matris suscipitur Malris
appreliendamus quod spiriluale est, ipse nobis 3 Doministupenda et humillima obslciricissedulitaie;
quod
parare digneiur, qui vivit et regnat Deus, per om- inortu nativitatis celebratur vicinorum ot omnium
nia ssecula saeculorum. Amen. qui audierant admiralione; in descrlo illustratur
SEBMO LVHI. \am mirabili conversatione quam sublimi pnrdica-

IN EJUSDEM SANCTI JO/UHNIS BAPTISTiE NATIVITATE tionc; in Baplismo Domiiii intitulatiir noininis, et
II.
Donum est viro, cuw portaveritjugum ab adolescen- digiiitatis in morte dcdiujitur

iinica singularitate ;
tia sua, sedebit enim solitarius et tacebit, quia levabil beatis sanclorum mansionibus capitalis sangu.nis
se super se (Thren. effusione. Ila meritorum varietas de tunica Josepli
iii, 27).
Si coelestes sedes quae vacualaj suiit sessoribus poliinila nascitur, de rivulis septiforniis Spiritus in-
,
indignis , Lucifero apostalante.et extollente se in tinguitur. sed quibus meaiibus areolam Joannis
monle testamenti, in lateribus aquilonis. atque t r- gurges isle tot et tantarum inundaveril, tam pijro
liam partem stellarum post se trahente; si, inquam,
est invesligare qiiani utile recolere.
mansiones do filiis Adae ropleri habeiit;

lieatae illre Duo principales alvci quibus innatat omnis serrn*
credibile est beatum Joanncm Baptistam ascensu- divinae Scriplurae, sunt lex et Evangelium ; decurrit
rum, vel ad primam illarum sedium beatiiudincm autem lcxad Evangelium, ct influit in illo fluminq
vel saltem ad secundam ; Domina enira nostra, ^ "i*gno, ut hac commistione, tam nominis severila-
Rcgina virginum ut digna esl post Filium suum 'en' qua"> auctoritatis imperfcclionem exuat; cou-
collocata est, et postea Joannes Baptista, nt sicut diens suam insipiditatem sale, duicorans suara
inter nalos mulierum non surrexit major Joanne amariludinem mellc gratiae. Joannes ergo Baptista
Baptista {Matth. xi, i\), sic in ordiiie «anctorum, accubans inler terminos legis et Lvangelii , qiiasi
nemo appareat prior, nemo resideat superior. canalis medius conlinuat lcgem gratiae Evangelii
Putasne minoratus est in coclis Joannes Baplista, logem equidem aiit finiens per gratiam, aut exter-
cum ibi honoris cumuliis et gloriae amicis Dei rc- minans pcr jnstitiam ; finiens, id complens in
est
servotur? amicuin ergo suum , cognalum suum moralibus, siciit scriptum est : Quia non veni legem
,
praeconem suum praecursorem suum, bapiistam solvere , sed adimplere {Matth. v, 17); exterrainans
,
suum, angelum suum , consiliarium suum Christus in cxMemoniîibus , id est circumcisione praputio-
Jesus abjicil, qui nunquam in sesperantes deserit? rum, immolatione pecudiim , observatione ciborum
absit ! sed siat sine dubio amicus sponsi et gaudio et aliishujusmodi. Joannes circumciditur carne et
gaudet propter vocem sponsi , accedit cognatus ad corde, valedicens illi, quse in uno tantum membro
consanguineum suum,lam familiari vicinitatequam fiebat circuracisioni, ot inchoans illani inlerioris

D
casta et chara afiinitale. Praeco expleto officio primi iiominis, quae exterioris superfluam amputatcircum<
praeconii adhuc praeconatur in cubilibus suis , lam cisionem.
novis quam aiternis jubilalionibus; non futura sed Joannes non sanguinem hircorum aut vitulorum
jam facta mirabilia Dei et Agni, qui in medio throni Deo libat, sed se ipsum liostiam vivam, sanctam,
sedet; praecursor tam alaccr modo discurrit per Deo placenlem immolat ad einundationem delicio-
stadia illa coelestia, quam acriiernon tacuit laudare ruin omnium; Joannes non carnem disrernit inter
nomen Domini , et praedicare adventum Salvatoris ei carnem nondijudical inter cibumet cibum sed
,
;
usque ad exlreM a inferni loca. abstiiieiilissimiis carneni suam cohibel. ab omni luxu-
qiiam deliciosis balneis modo Baptista Domini rioso potu ct cibo. Joannes perfectus cst in omni
se rigat, elnon iii Jordanis, sed in angelicis gaudiis na- humiliiate, obedientia, casiitate, mansiietudine,
tat. Angelus ille faciei Doinini cum angelis laetatur, fide , spe, chariiate, et in omni gencre viriuium
et tam gloria quam honore sib omnibus angelis diciiur ergo de illius humiliiale, obedieniia', casii-
magnificalur ; consiliarius deniqiie ingrcssiis san- late et conteniplalione : Bonum esi viro, aim pona-
ctuarium Dci qiiidquid arcani ropositi in coelesiibus veiil jugum ab adolescenlia sua , tedebit solitariut et
8t5 PETRI CELLENSIS SERMONES m
tacetit^ quia kvavii se svper se ; sedere ad hiimilila- A qnoque a Deo factiis, qujedam operatur sine Deo,
leift respicil; porlare jugiiin, ad obcdieiiliam el quaedam cum Deo, quujdam pro Deo, quaedam con-
mansuetudinem; porlare ab adolescentla, ad casti- tra Deum. Exponenda vero sunt breviter quse dicun-
tattem ; levare se supcr se, ad contemptaiioncm. tur. In homine opcratur Deus sine liomine graliain
Sed dis£inguenduin est in operationibus aiiorum praevenienlem quae est pluvia voluntaria, quae csi
hominum, quoniam-,, quomodo et quousque operen- iile motus anirni, qua concupiscit aniiiia desideiare
tur cum Deo, quamio el quouiodo et quousque sine justificaliones Dei, qua denique ex vocanie non ei
Deo; qaando operatur honio sine Deo? quando operante dictum est : Jacob dilexi, Esau aulem odi»
peccat quaretquia maium facit, peccatum enim
: habui(Malac. i,2; Rom. ix, 13); hoc operalur Dcu9
malum est, ei uialum niliii est. Deus autem omnia in homine sine hominis adjutorio, quia nonduni
fecit bona vaWe, el malum sive peccalum non fecitj est adjutorium simile sui est aulem adjulorium in
;
cum peccatum sit facere, dicere, concupiscere ali- uomiiie Domini, qui fecit coelum el terram.
quid q,uod svt contra volunlatera Dei, ecce quando
Tunc vero in homine cum homine Deus opera-
operatur homo sine Dco : quomodo vero operalur quando jam
lur, gratia solvit compedilum, ot erigit
siicse Deo? jnfidelilev, negligcntcr, contuinaciter.
jj
elisum, ut solutuscurrat cum gratia, ut ereclus pro-
Infldeliter quia nori credit , negligenter quia non ficiat ex graiia ad graliam cum gratia ex gratia
:
Iknet, contumaciler quia non diligit : ecoe quomodo

praeveniente ad gratiam subsequentem ciim gratia
operatur sine Deo; quousquc \ero? donec lollat
comitante. Solvitur aulem homo, cum ejus liberum
jugwn disciplin», et loro mandaiorijm Dei ligatus,
arbitriuni a peccatis liberalur, ut ultra non servial
t£'£bat glebas vairmm post Deum. Horunj aliquid
peccato mortali, ad obediendum desideriis ejus, sed
Joanni non conveuit, quia nec aliquando a Deo
resistat diabolo et fructificei Deo in vitam seternam.
recessit,nec inndelis, negiigens aut contumax fuit,
Cum ergo assurrexeritgratia;liberum[arbitriuin, con-
nec Jugurw Domini ferre detrectavit.
seritmanumcumgratiaad bene operaiidum, el cum
Quandoautem eum Deo operaiur liomo, et quo-
siinul operantur gratia et liberum arbitrium, acqui-
raodo et quottsque?dum gralia aspiratur, et humi-
runt homini meriium bonum, et tunc ad im;»ginem
liter atque Deo substernilurt quousque
fiileliter
et similitudinem suam reficil Deus cum hominc ip-
uuus. cttui Deo spiritus efRciatur hoc esl jugum, :
sum hominem.
qpod bonuiin est viro cum poitaverit ab adolescen-
Ad tertium membrum jam veniamus, ubi in ipso
tia sua : donec jugum tollas absque; jugo es, filius
bomine pro ipso homirie operalur Deus. Aliquando
es|BeliaJ;, vitulus es indomitus, onager assuetus in „
lentaturhomo a Deo, et non intelligit homo a Deo
soUtudiiMe , expe.rs graliai et disdplinse ; sic enim
pro bono suo lenlari. NoIIet certe icniari, quinimo
IHJerara arbitrium pr?eceps in bardthrura feriur
rogat ut auferatur ab co angelus Satanx qui eum
Ubeftate peccandi, doaec inficnetur jugo divinaj
colaphizat; pensat autem Deus lucruni et coroiiam
gfaU»» sicut pullus siulius et indomitus vagaiur
tenlationis, et magis ac magis pulsari permillit
pe*? quaeque invia et periculosa itiuera , antequam
ipse conlra volunlatem ejusdem hominis. Verumta-
iih ohaino et freno constringantur raaxillse ejus.
Cum vero operans gralia praeveneril, coeperit
men non ipducit in tentationem per consensum
peccati, sed animam ejus servai sicut Job : pro ipso
illud domare et jugo assuefacere, ul velit currere
ergo homine in ipso homine tenlationem operaiur
et cofiperari cum gratia, lunc suscipit jugum, tunc
conrringit glebas , tunc seminat super 'aquas, tunc Dcus nolente ipso, ut cum probalus fuerit accipiat
operatur terram suam et saturatiir panibus , tunc

coronam vilse.
facit fructum nalivitatis : Boniim esl igitur viro Quarto membro dictum est, quod aliquid opera-
,
cum tuleiit jiigum ab adolescentia sua ,

quia hacle- tur in hominc conlra ipsum homiaem, quod solum-
nus excusat teneritudo aetalis collum debile ad modo fit in reprobis. Cum ingratum beneficiis suis
portandum jugum gravissimae disciplinae. Si.ul d viderit Deus hominem pravum et contumacem, ex-
enim cera nimium mollis ei tenera impressa non cxcat eum, ul videns non videat, et auciiens non
,
retiiiiet fnciem sigilli, sic setas infantilis minus ido- intelligat; hujusmodi vero sunt vel ilii qui habent
nea esl ad regularem disciplinam concupisceridam zclum Dei, sed non secundum scienliam. ut Judxi
et rclinendam. Quid deinde? Sedebit solitarius et qui crucifixcrunl Dorainum; vel illi qui uoluerunt
taccbit. Altius ropelendum quid sit, sedebit solita- intelligere ut bene agerent, qui dixcrunt Deo Re- :
rtus et tacebit, et superioribus jungenda subsequen- cede a nobis , scienliam viarum tuarum nolumus
tia dictiim autem cst, quando homo operatur sine
:
[Job XXI, 14); peccatum enim, ait Gregorius, quod
Deo, quomodo, el quousque. non corrigilur, mox suo pondere ad aliud trahit
Dicendum vero quod Deus, qui bominem opera- conlra ipsum ergo est quidquid facit, etiam quae pro
lus cst sine ipso liomine, iii ipso homine qusedam se aliquando facere ;estimat; sicut enim diiigenti-
operaiur sine ipso, quiedam iii ipso cum ipso, quae- bus Deum omnia cooperantur in bonum, ctiam ca-»
dam in ipso pro ipso, quscdam in ipso contra ipsum, sus, et ruina ad malum, ila reprobis omnia coope-
Uominem operatur sine ipso homine; faclo jam rantur in maluui, etiam perpelratio virtulum, et si-
horaiiie, quaedam in ipso operalur sine ipso; homo mulaiio profecluuui. Hactenus de his generaliter
817 SERMOLIX. — hN FESTO C.\THEDR.E S. PETRI. 818
qiix facit aut $tnc Iiomine aiit cuin iioniine, aut pro A ad doctrinam; Petrus consuimnal discipulos suos
iioininc aut conlra hominein. n scicntia, ita ut nihil eis Oisit in nlla grMia :
Specia-liler vero quoinodo isia ad Joannem Ba- Exaltent eum, elc.

piistam, paucis dicendnm el breviter est comiiie- Princcps apostolorum vocalus a Deo tanquaiu
inorandum ; angeli missioncm , cl Joannis promis- Aaron, sedes commulal et niorcs, non pro prae-
sionem ad parentes proveclos in diebus suis et sle- sumptione corriicns a superioribus ad inferiora, sed
riles, fecit solus Deus, qui facil mirabilia tnagna so- per obedieniiam scandens et proficiens ab inferiori-
lus {Psal. cxxxv, 4). Rur«um adhuc in utero ma- biis ad cclsiora ct digniora prima namque Petri :
tris exsullationem ad vocem Matris Domini, quae sedes, in navicula quam sibi ex oflicio piscimdi el(»-
advenerat faniulalura Elisabeth, fccit Dominus so- gerat; secunda, m

quam dedit ci Deus cx
caihedra
lus; item quod Spirilu sanclo adhuc in utero ma- ollicio pracdicandi icriia, quam in cruce pra;desti-
;
Iris repletus est ;

quod reatu originalis peccati ct natio divina praeparaveral ; quaria, quam remune-
fomite pcccati valde extenuato natus est, qui ta- ratio coelesiis reposuerai in throaô rcgni, ubi duo-
men cum peccalo conceptus est, soiius Dei est. In decim aposU)Ii sedeni super scilcs duodecim, judi-
liis quaedam facit de Joaniie sinc Joanue Deus, ut canlesduodecim tribus Isracl. Altendendum proinde
in nativitate ejus congratularentur vicini ;
quxdam ^ quod sit oflicium sedenlis in navicula; quae digni-
ipsi Joanni. las pra^sidenlis in caihedra; quod meritum in cruce
Veniamus tandem ad illa cum Joanne
quae facit morientis, quae gloria in aternitate regnantis.
in Jiianne Deiis. Refert Lucas evangelista de eodem Piscator est in navicula, docior cl apostolus iii
Joanne qiiod puer crescebat et confortabatur Spi- cathedra, imitator Christi in cruce, confessor el
rilu, et erat in desertis usque ad diem ostensionis cohaercs Christi in regeneraiione, rudis et novellus
sux in Israel, ut Spiritu sancto repleaiur, etMarcus in navicula, prudens el doctus iii cathedra, sancius
sic ait : Fuit in deserto baptizans, et prwdicans ba» et perfecius in cruce,jucundus et gloriosus in re-
plismum poenitentice in remissionem peccalorum (Marc. generaiione; novitios docel de navicula, senes de
1, 4); et posl pauca : Et erat Joannes veslitus pilis cathedra, exeuntes a corpore de cruce, pervenien-
eameti, el zona pellicea circa lumbos ejus, et locuslas tes ad patriam de glorificalione. Initium sapienti.-c,
et mel silvestre edebat (ibid., 6) : hsec Deus cum qui est limor Domini, instruit de navicula, ubi fli:-
ioanne operatus est, et Joannes cum Deo, quia per mina tentationiim elevant vocem suam quatientia
gratiam ejus s.'ne quo uiiquc nihil boni potuit fa- latera noviter ad religionera conversi ; et nisi regii-
cere. « laribus remis, cl gubernaculo aequilatis, navem suai
Jam quoque videiidum est quomodo homo aii- conversationis in directum per medias undas dcdu-
<[uando operatur sine Deo. aliquando cum Dco, ali- c?t, tempesias et procella de insidiis consurgentes
quando pro Deo, aliquaiido contraDeum. Sine Deo cilo eam submergunt, ei damnum toiius lucri cum
vana facimus et inulilia, quia Spiritus sanclus au- ipso lucrante faciunl; meliusenim essel non novisse
fert se a cogitatioaibus quae sunt sinc intellectu viam quam, post agnitionem, relrorsum
virlutis,
cum Deo facimus quidquid boiii operamur, quia a redire, hoc est non intrasse naviculam religionis,
Deo cuncla procedunt bona ;
pro Deo facimus quidquam naufragio lentationum perire stib habiiu
quid passionum pro eo loleramus; contra Deum sanctilatis,
facimus, quoties criminaliter peccamus. Joannes aut In se ipso lentationes novitiorum expertus est
nihil, aut parum fecit sine Deo; muita cum Deo, et Petrus, quoniam pene moti sunt pedes ejus, et quo-
pro Deo; nulla conlra Deum. Ambulavit enim cum niam eflfusi sunt gr.essus ejus, cum tertio mgaret
Deo, etamandatislabiorum ejus non recessit ; dici- jurando, et analhematizando quia non novisset ho-
tur ergo de illo : Bonum est viro, cum portaverit ju- minem, ulique impulsus et evcrsus ut caderet; sed
gum ab adolescentia siia, etc. Sed jugum aiiud le- non esl collisus in damnaiioiiem, quia Dominus
gis, aliud Evangelii ; ilem aliud inobedienlia;, aliud D suscepit etini. Exemplum crgo dedit nobis, non ce-
obedientise; item aliud infideliialis, aliud fidei; ho- dendum lentaiionibus, non dandum esse locum dia-
rum tria bona, tria sunt mala. bolo, neque desperandum pro peccato : quis enim
SERMO LIX. desperet de misericordia Domini, ubi tantum cri-
DE 6. PETRO SEU CATUEDRA S. PETRI. inen lam citum invenit levamen, sine dubio nuihini
Exaltent eum iti ecclesia plebis, et in cathedra se- desperahilius , nullum immanius peccatuin qtiam
^niorum laudent eum {Psal. cvi, 32). Christum negave : hoc fecit Pclrus. Solcnt aiilcm
Omisso longo prooemio, sermonem ab ipsa cailie- homines plerumque de levi ct pro lcvi causa flere;
[dra exordiamur : qualuor principales sunt, qui ca- flevit etiani Petrus, et demersit fluviolus compun-
Ithedras suas habent : Deus in coelo, diabolus in clionis iEgyptum, id est negationcm gigantina? ma-
|inferno, Moyses in deserto vel synagoga Petrus in

, gnitudinis. Petri ergo commissum Icgimus solo flclu
Itemplo vel ecclesia. Sedet autem in caihedra qui- remissum, nec fuit pertinax Deus indulgere, ciim
[leunque studet; vel requiescit in tradenda doclrina : Pelrus coepit ainarc flero. Veniant ergo mihi, Do-
IDeus bene docel; diabolus dedocfl; Moyses agre- mine, miseralioncs lua;, cl vivam, qui non solum
sles mores populi durae ccrvicis iniliat ut veniant lacrymanleni Pctrum susccpisli, scd pro fetenie
I
8id PETRl CELLENSIS SERMONES.
820
Lazaro flesti, et in virlute lacrymaium qualridua- A bene si qnidera dolat toleranlia passionum, si quid
iiuni suscttasii.
" tuberosum,
* si quid enormc, si quid naevi in nostro
Sic docet Petrus de navicula novilios, sic flui- mortali corpore invenitur, quando delet ul nubem
tanles pisces de ventre niaris exirahit, et ne in ten- omnes iniquitaies ejus, qui pro Christo sanguinem
tulionibus defjciant, suis exemplis et patrociniis de- suum fuderit; compingitur antem cathedra ista iii
fendit. Mulavit autem Petrus slatum, quoniam ille confessoribus, qui in charitate radicati et fundati
qui vocavii eum de naviciila, collocavit eum in ca- lenent juncluram illam qua caput et corpus con-
thedra seniorum, ut senes ad prudenliam docerel nectuntur incarnatione Verbi, et unione sponsi et
cuin enim esset junior cingebat se, et ambulabat ubi sponsae, ut possint comprehendere cum omnibus
volebat; cum autem senucrit seilere debei in cathe- sanctis, qu£ sit latitudo, iongitudo, sublimitas ei
dra seniorum, verbo et oxemplo docens eos curo profundum; scire etiam supereminenlem cliarita-
aetate crescere in scicni.a et religjone. Qui enim tem Christi. Ula ergo dilectio, quai juxla Salomo-
senes sunt in ordine ciaustri regularis sub profes- nem, fortis est ita in confessoribus sicnl mors in
sione Christianitalis, non debent esse elementarii, martyribus, compingit dolata membra per mortifi-
quia, ul ait Hieror ymus, senex eleuientarius ridicu- cationem carnis, cum his quae dolata suut per mar •
lum est : non ergo debent itenim convcrli ad egena ^ tyrium passionis.
et infirma mundi elemcnla, ut jnore animalium ho- Princeps aulemapostolorum sedet in calhcdra
ininiiui vivere velint, vel secundum iinbcciliitatem non juniorum, sed seniorum, quia fldes nosira non
novitiorum, rursus lacte indigeant, non solido cibo est de recenti Deo, sicui scripium est : Israel, si
religiosae conversationis ; scriptuin denique est : audieris me, noverit in te Deus recens {Psal. lxxx, 9),
Jn antiquh reperitur sapienlia {Job xii, 12), etc, sed de seterno, de incommutabili, de antiquo et
Docet itaque Peirus senes de cathedra seniorum, pleno dierum et iicet sacrainenta miitata sint iH
;
nt sint prudentes mysiici eloqiiii, iit penetrent illa Veteri et Novo Testamento, una tamen fides, uniis
arcana et secreta qiiae vidii Paulus in altissima sede Dominus in ulroque populo, sicut Apostolus me-
t*^rtii coeli, quw, ut ipse ait, non licet homini loqui morans illud Psalmislae Credidi propter quod lo-
:
{II Cor XII, 4). Tam profundissime namque me- cuius sum {Psal. cxv, 19) ; subdit inqiiiens Et no$ :
diillam religionis anima religiosa debet inviscerare credimus propter quod et loquimur {II Cor. iv, 13),
suis medullis, ut prius excutiat a visceribus medul- unam eamdemque tidem insinuans prophetaruin et
las, quam fidem el religionem a medullis cordis apostolorum. Cathedra ergo seniorum est Ecclesia
quasi vero non licet homini loqui illa arcana, quia propter bases acneas, quae supponuntur columnis
p
solis conspeclibus Divinitatis credenda sunl deside argenteis, quia prophetx et patriarcbae praecedunt
ria nostra, ne aut favor adulantium ea imminuat, apostolos, de quibus scriptum est : Pro palribus
aut deir.^ciio susurranlium subripiat. Itaque de ho- tuis nati sunt tibi filii {Psal. XLi\, 17), id est pro
nestaie, de scieniia, de stabilitale, de mandatorum prophetis, apostoli; hoc enim quod praemittitur,
Dci observatione, et de perfeciione justitiae docet exallent eum tn ecclesia plebist exponitur cum di-
seiics Petriis in cathedra seniorum; quae vero sit cilur et in cathedra seniorum laudent eum, ut ca-
calhedra ista, et quis sit artifex iste videamus. tbedra seaiorum perlineat ad fidem antiquorum
Caihedia ista Ecclesia esl, quae quasi quatuor patrum; ecclesia plebis, ad fidem Christianoruin.
pcdes haliet, quaiuot partes totius orbis, id est Sed quia de cathedra Petri, et soleinnitas pra;-
orienlem, occidentem, septentrionem et meridiem, sentis diei el sermo est, occasione ejiis conside-
iil baplismum, eucharisiiam confessionem et poeni- randum nobis est quot aliae caihedrae sint de quibus
lentiani ; baplisinum videlicet consecrans in oriente, agat Scriptura. Est itaquc cathedra Dei , est ca-
tanquam in iiigressu tabernaculi; viaticum corporis thedra diaboli, est denique cathedra Moysis. Dei
ct sanguinii, D<»mini in occidente, tanquam in exilu invisibilis calhcdra, est polentia illa qua miindum
Israe! ex iiigypl >, videlicet corporis hujus, sive jx universum creavit ct regii ; et suni quasi quatuor
mundanie peiegvinalionis ; denique confessionem pedes hujus cathedrae, vel quatuor primordialia
babet in sepiei irione, ubi sunt latera aquilonis, elementa ex qiiibus onine corpus subsistit, vel ip-
accusans sc dc praevaricatione, non extoP.cns de va- suin coelum, aer, lerra, mare, et omnia : Deus enim
nilate et gloria carnali, quae tanquain flos agri ca- noster umnia quxcunque voluit fecit in coelo et in
det el arescet. Habet et prenitenliam in meridie terra, in maii et in ommbus abyssis {Fsat. cxxxiv, 6).
,
quoniam jiascil ct cubat sponsus animae cum fra- Supposilum vero sibi pulvilluin habet misericor-
iribus suis et angelicis spirilibus, gaudium habens diam suam, in qiia molliler quiescit, quia misera-
super uno peccatore ptEnitcntiam agente, quain tiones ejus super omnia opera ejus. De hac cathedra
super nonaginla novem juslis, qui non indigent dicitur : Ccctum milii sedes est, terra aulem scabet-
pof^nitentia. tum pedum meorum (Isa. lxvi, 1). Item : Domwus
Kcce cathedra utique seniorum, nam ab Abel paravil in cceto scdem suam, et regnum ipsins omni'
coopit cathedra isia conipingi et dolari: dolari equi- bus dominabilur {Psal. cii, 19) ; scdet ergo in ca-
dem in marlyrihus, compingi in (onfessoribus; ilicdra qui ubiquc regiiat, sicut scriptuin csl : Do-
S21 SERMO LX. — IN FESTO S MARlÊ MAGDALENiE. 822
minut regnavii, decorem induit^ induit Dominus for- A sancto vivit et regnat Deus per omnia eaecula sxcii-
tiludinem, el prwcinxil se (P«a/. xcii, 1). Eccc de lurum. Amen.
calhedra Dei. SERMO LX.
Cathedra vero diaiioli esl in inrcrno, iibi polesiat IN KESTIVITATE SANCTifi MARI.C MAGOALENi« I.
est tenebrarum, sedel aulcin ibi diabolus lanquain De prxparaio habitaculo suo tanquam a regalibns
in calhedra, iinmillens suggesliones per angelos sedibus, ad inferiores partes terrae noslrae misera-
lualus ; immillcns lcgatos snos in mari ad genicin tor et misericors Dominus, nube carnis assumpta,
lallacem, ad populum convulsum et dilaceratum, sese sccunduro tempus sua: praedestinatlonis hun>V
cujus sternutatio ardere facit prunas; nam non liavit, et rei nostrae publicai jura, omnemque sotli-
soluni medultas juveniles scintillat in incendiis suis citudinem ut legum conditor et interpres curavit.
in ardorem luxuriae, sed etiam sensus quorumdam Dum itaque cum senatoribus suis merita, et causas
decrepitorum emortuos inflammat in libidines, e( singulorum, non more judicantis, sed pietate in-
ardere facit prunas desideriorum, quando sternuta- struentis inquireret (erudire namque insipientes
verit, carbones ignis congerens super caput sler- non innocentes judicare venerat), mulier quai in
tentis animse soporc ncgligentix. Quatuor pedes leges oiTenderat, et jura natura; violaverat, acccssit
sunt hujus cathedrae, quatuor gcnera suggesMonum
B rogaiis non censuram judicis, sed indulgentiuni
seu tenlaiioniim : prima quarum esl levis et occulla, patris.
secunda levis el aperta, lertia gravis et occulla, Pensalis proinde, tam causa ejus, quain causas
quarta gravis et manifcsla : appeliatur aulem in remcdiis, benigniiate sua mitigavit asperitaiem legis,
psalmo (xc) : prima timor nocturnus, secunda sa- et condilo Evangelii novo senaiusconsullo, legeui
giita volans, tertia negotium perambulans in lene- generalem remissionis sancivii; eatenus siquideia
bris, quarta incursns ct doimonium meridianum; lege duarum labularum, digiio quidem Dei con-
his insidet et premit terram, ille qui rugiens cir- scripiarum, sed tamen lapidearum, sine miseratione
cuit quaerens quein devoret. Sunt ei alii pedes ge- transgressores ejus puniebantur, et sine sanguinis
hennalis cathedrae, calor et frigus, felor et lenebr* eCTusicne peccaia non delebanlur. Mansuetudine
pulvillus autem est de quo dicitur : Subler te ster- itaque et prudentia sua noster jurispcritus accepta
netur tinea {ha. xiv, 11) ; et hoc de cathedra dia- potestate a Patre de lege anliqua qucedain importa-
bcli. Restat videre de cathedra Moysis, de qua in biiia, seu impossibilia dempsit; quaedara crudclia
Evangelio dicitur : Super caihedram Moysis sederunt niitigavit, quaedam rainus apta composuit, quiedara
ScribcB et Phariseei {Matth. xxui, 11). r pro tempore commutato commutavit, ut clarius,
Cathedra ista lapidea est, in lapide enim sedet tranquillius, jucundius el boneslius reducerel tem-
cum Hur et Aaron suslentarent manus ejus, quia pus Domini quam servi, et relevarentur in adventu
gravcs erant. In lapide eliam scripsit, quia labulae Domini qui opprimebanlur gravi jugo servi.
illae in quibus decem verba iegis scripsit, lapidese Forle oblatrare voluit quidam Sinion leprosiis
erant ; nec mirum, populus enim dui-ae cervicis erat super hac pia Domiiii dispensaiione, veterem reti-
cui loquebaiur. Nihil molle, nihil suavein cathedra nens legemjet uovam ignorans, ore leproso taliter
ista, quia in lege Moysis nulla remissio, nisi in subraurmurans Hic, inquiens si esset prophela,
: ,
igne, nisi in sanguine, nisi in cinere, nisi in vi- nosset prophetam Moysen, nosset et legein, nosset
ctima et mactalione animalium ; in ea etiam prohi- sine dubio et hanc mulierem ; si vero sciret, legi
betur ne quis mel offerat in sacrificiis. Pedes hujus potius quam meretrici assentiret ; nec solum tam
cathedrae sunt circuincisio carnis, maledictum legis, propitio vultu se ad suscipiendam non inclinaret,
cultus caeremoniarum , et asperitas mandali; pla- imo lege armaius lapidibus obruendam adjudica-
ret; ita enim justiliam legis servaret, et opus
justi-
num est quid circumcisio; sed dicendum esl ali-
quid de maledicto legis. Moyses cum mandaia iegis tiae statueret. Contrarium itaque agens, qus in eo
complesset adjunxit : Malediclus qui non servaverit D est justitia, quae sanctitas, quae prophelia? Nonne
omnia quae in lege scripta sunt {Deut. xxvii, 26); in civitate peccatrix ncta et famosa est mulier isla
probai autem apostolus Petrus omnes Judaeos sub nonne qui tangitur, inquina-
quae tangil pedes ejus?
hoc malediclo legis fuisse, dicens in Actibus apu- tur ab ea? cerie douium meam haec non intrasset,
Stolorum : Quid tenlatis nobis imponere jugum, quod nisi croderem ab eo cam resDuendain et condem-
neque patres nostri portare potuerunt, neque nos {Act. nandam.

XV, 10) ; hoc itaque miiledictum legis Moyses fecit, Cum haec in auribus Domini SabaoJh in silentio
oris diutius sibilasset, proposito similitudinis

pro-
quia ad litteram nemo legem fecit, sicut in Evange-
liodicitur: Moysesdedil vobis legem, et nemoexvobis blemate de lege sua articulum satis argumentosum
legem facit {Joan. vu, 19); planum est quani lapi- proposuit, et servum nequam ex ore proprio con-
deus sit cultus caeremoniarum, quam lapidea nian- clusit.Exclusa vero gloriatione sua per legem fa-
data in tege; transleramus nos iiaque a caihedra clorum, imo per legem fidei, faciem desiderabilem
Moysis ad cathedram Petri, quia non possunt ad- cunctis gentibus ad peccatricem mcerentem et alHi-
versus eam povtae inferi; fundata enim esl super ctam convertil, et de impunitate statim senteniiam
pelram, id est Chrislum, qui cum Patrc et Spirilu subintulit : Fidcs, inquit, tua te salvam fecH, vadt-
m PETRi CELLENSIS SERMONES. m
in paee (Luc vii, 50). Revera skut exaltantiir coeli A quasi aurora et umbrain nOGlis flnirei, el lucein
a lerra, sic via Doiuini a cogilalionibus leprosi se- solis praeconando apcrirel.
parantur; respiiil leprosam leprosus, sed suscipit Timens igitur Maria Magdalene legem siiie gra-
Donunus, utiiius abjicilur leprosa a leproso, ideo tia, accessit ad fontem graliae, et ne obruerelur
magis suscipilur a Domino. Leprosus de iepra ie- lapidibus, adbaesit pedibus ; Simon, tu lapides cru-
prose suam cumulat lepram, quia superbiae suae dclitalis, Jesus porrigit Mariac pedes pietatis ; tu co-
adjungit slimulanteiu invidiain ;
jam tamen non naris secundum legem ferire, sed infra colliduntur
apparet in inuliere vestigiuin leprae, quia provoluta jacti lapides, vel potius in caput tuum revolvuntur
vesiigiis Domini accipil remedium gratiae. nam reiro Mariam qua; stat ad pedes gratiae, resi-
Simon, tu judicas secundum veterem legem, imo det lex, nec extendit bracbium comminationis, uhi
setuiidum veterem bominem; Jesus non judicat cernil adesse pedes Salvatoris; imponit sibi silen-
quemquam, sed absolvit poenitentem aniniam. tium cum audit verbum, posteriora Domini videt,
Tu attendis legein in lapidibus, ubi minislralio et in faciem prorumpere non audet ; suflicit euitn
mortis ; Jesus in fpiritualibus donis, ubi superponi- Moysi, posteriora vidisse Dei. Siste itaque gradum,
tur virlusraiserationis; miseraliones enim ejussuper Simon, cum Moyse post tergum Domini, quia non
ornnia opera e;Ms(Psa/.c.\Mv,y).Congratularepoiius B esl discipulus super magistrum, et sine ut Dominus
sanatori conlritionum miserorum, quiaet lu;indiges faciat opus suum, suscipiendo Mariam peccatricem,
inedico, si vis sanari a superbiae morbo; mulier quia alienum opus ab eo condemnare poeniieQ-
ista, etsi non est sana a peccato, immunis tamen tem
€st a delicto maximo desperationis vel praesumptio- Simon, proximo lumine excaecaris, de resur-
iiis;quaerit medelam, necsegniler imploratindulgen- rectione occumbis, odore bono moreris, plenitudtne
liam, nec transeunter; insiat perseveranter, claniat evanescis; sed tandem depelle a corde malitiam,
Ibrtitcr, plorat abundanter, agit coram noiis et su- ab ore mendacium, ab oculis livorem, et mirare
perbis dwmesticis; omnia tam humiliter quam pa- convivantem non ventrem implere cibo mensae, sed
tienter. humilitate et (ide Mariae. Quod fieri solet in sanctis
Cur igilur vis tam meritum evacuare conversio- vide impleri in oculis tuis ; in penciialibus doinus
iiis, quam fontem obstruere pietatis? Si debriatus tuae hoslia viva, sancla et Deo placens, novo ge-
nialitia, laticcs onagrum in
nostros contemnis, cur nere adolendi ad altare de terra incorrupta conse-
eili sua potaiitcm reprohendis? Ambiguum tamen cratum immolatur; sanguis ad basim funditur;
quem contumeliosms arguas, an potu indigenleiu?
^ oleum spargitur, incensum adolelur, capra pro
Quid Simon? in quo alium judicas, te ipsum
est, peccato ignorantiae jugulatur, et anima tua inde
condemnas. Si cnim poenitentibus indulgentia ne- irascitur.
gatur, supervacue iii loge tua caeremoniarum et Procul dubio cum renuntiat Maria motibus li-
sacrificiorum ritus observanlur. Tu ipse quare es bidinosis, capram interficit ; cum orat veniam,
circumcisus? quare primitias et decimas tuas reddis incensum accendit ; cum devotionem efDuit, oteuni
Domino? quare offers pio peccato ef delicto, si fundit, cum verecundatur de perpelratis, sangiiincm
prohibes miserifcordiam , si negas indulgeiitiani ? elfundit ;cum moritur peccato.hostiam facit.Ecceara,
Sed forte dicis Lex mea fornicatores et adiilteros
: ccce victima, ecce ignis.ecce Iigna,ecce aqua, ccce
condemnat, et minima ignoscens delicta, graviora bapiisla, In loco sanctoaalia lieri solenl.et debenl.
$ine respectu miserationis imputat, ct ainputat. scd ubi sanctior locusquam ubi stabant pedes Jesu?
Pharisaee, si talis est lex tua, ut in majoribus non Adoratej inquit Psalmista, scabellum pedum ejut,
laciat, vel facere nequeat, quod in minoribus agit, quoniam sanctum cst {Psal. xcviii, 5). In hoc sca-
ergo est aut insuiricicns, aut injusta. Sed non est, bcllo caput suum Maria leposuit, et flelu sacratis-
quia lex est quidem sancta, et mandatuui sanclum simo humectavit; stans enim retro secus pedes
et justum, el bonum. Justus enim el bonus Deus, D Jcsu Maria coepit rig.are lacrymis, et capillis suis
qui legem dedii justus e! mansuetus Moyses, qui
; tergere; rigat planlas Maria, de horto .Mariae natas;
)egera ^ltulit; non nisi justum et sanctum sine dubio Maria, sed Dei genitrix , plantas isias de carne sua
u^crqiie in Icge consliluil. et sangiiiiie plantavit, quinimo plantatas germina-
Rcstai ergo ut iiisufliciens sit, quod et verum vit quomodo [f. quas modo] Maria, sed multum
est; nam non ad pcrfecium adduxi^ Icx, nec Moy- peccatrix, de internorum viseerum fonlc rigavit :
ses, sed Jesus filios Isracl ad terram lacte et melle rigavit plane et aiius non aqua, sed oleo gratiae
iiianantein inlroduxil; iiabuit enim cursuin suum cum Maria in utcro, inio in Maria Paier de ccelo
ad tempus usque ad Joaniicm; lex cniiii usque ad planlaret, quem Maria Magdalene rigavit aqua,
Joaiinrm et benc usqiie ad Joanncm, qtii iiiterprc
; et unxit un uento cum in domo Simonis recum-
tatur gralia; lex namque, ut asseris, Simon, sinc beret.
gralia; sctiuilur itaque Joaniiem, veniendo in carne Kona Maria; Magdalenac rigatio scu unctio, qiiia
Jesus, miii qui interpretatur gratia, scd qui vere inaculas pcccatorum delcvit; nulior unctio, si'e
plenus est gralia, imo plcna graiia. Medius vero rigalio Spiritus sancti, quia naturam sterilem ei iii-
inlercurril Joaniies inler lcgem et Chrifeium, ui lecundain. virlutibus et dcnis ccclcstibiis in Christa
m SERMO LXl. - IN FESTO S. MARI/E MAGDALEN^. 82G
Jesu muUlpllciler dilavii; sublirnior illa, liumilior A verte quomodo converlilur roMVprsa ; nair nec
ista; nam isla in oleo graliae, ista |fil in aqua poc- uiaiiii iola prajleriit a lege rfivi rsionis, qux longe
iiilentix. Non rigaret Maria Magdalenc convivantem aveisabalur in regioiie di.^^simililudinis : iii avcr-
Jesum aqua, nisi de virgine nasrentem Spiiitus sioiic uamijuc sua, domum mcntis evertcr;.t, et lo •
sanclus irrigasset gratia : lege Scripluraui Woysis, tani iiiitiiia' siia; siibstaiitiam vivendoliixuriose coii-
et inlelligesacramentum hujus rigationis : Spiriius, suinpsoral; iit ciiini ait Saloiiton : Mulier sapiens
inquit, Domini ferebatur super aquas {Cen. i, 2). (cdificat domutn, insipiens vcro coustruclam destruit
Quid est Spiritum Domini ferri super aqiins, nisi {Prov. xiv, i). n«c igilur mulicr prius insipieiis a
quia in Spirilu Dei superiori et meliori expiaiiopc summo vertice usquc ad fuiulamcntuin, habitacu-
purgatur anima quam in aqua? quid itcrum cstquod lum mentis quotidie in dctoriora proruendo dcje-
Spiritus Domiiii ferebatur super aquas, nisi quia cerat; et sicul in ruina parietis lapis lapidcm cadeiuio
per Spiritum anima inundalur, corpiis in aqua; vcl impellit, sic malitia malitiam in ojus actibus aiiiie-
quia Spiritus rigalione seu ohumbralione, natura xuit : Abyssus namque abyssum, juxla Psalmistain,
sine ciilpa concipi potuit; in Marise vcro Magdalen.ne invocat {Psal. xli, 8), dum culpa culpam, vcl otiaiii
rigatione, culpa sinc natura deleri nicruit, inerito culpa pOBnam in excxcatis mentibiis appcllai. Tota
Spiritus Domini forebatiir supcr aquas. itaque domus incurvata, ligna, laqiicaria, columnas
Concepit Maria naturam noslram in Jesii pcr Spi- el tabulata in terram fuderat, ct usque ad funda-
ritum, ferebatur stiper aquas sine peccato, rccepit mentum solidum nihil prorsus ereclum rcmaiiserat
Maria Magdalene animani suam abysso priorum a planta enim pedis usque ad verticcm non crat lu
delicloruin contenebratama Jcsu, codem coopcranic ea saniias, quia in Êgypto fracta; fiicrant mamtnae
Spiritu, purgatam a d«monio bene ergo Spiritus
: pubcrtatis ejus, el erat lola nuda t-t discalccata.
fcrcbatur super aquas, quia in matre copiosior de« Tandem ad cor rediens, et viruin piibertaiis susb
scendit giatia, iii peccalrice largior venia, et nunc recolens, sensum coepit recolligcre, el sapicntcr in-
quoque Spiritus feitur super aquas hujus peccairi- tersedicere : dominum meum prioreni,
Revcrtar od
cis, cum aspersione gralix spiritalis anima illius quia melius mihi erat tunc magis quam nunc, tunc
emiindatur in eilusioiie laciymarum et por^nitentiae. videlicet, cum de manu ejus bucccllas sumeban»
Super aquas Spiritus Domini ferlur, cum potius cx panis oleati, cum inhnerens lateri ejus non timebam
devotione cordium, qiiam cx sterili hiimcctatione domui mece a frigoribus nivis. Cum enim fuerinl
cerebri peccatoribus reconciliatur Deus : Spiritus duo foYcnlur mutuo Va autcm soli, qnia
: si ccci-
sine aqua purifical, vel in aqiia ; aqua sine spiritu, q deril non habet sublevanlejn se {Ecclc. iv, iO); tunc
qui fortur super aqiias, quia iion est dc aquis para- inquam, melius mihi erat cum in sinu et peclore
disi, sed de slagnis yEgypii, ficlus humor ab oculis illius recumbens, peraiubulabam in iiinocentia cor-
egrediens, ad delinieiidos dimlaxat homiiies, non dis mci in incdio domus meae. Nunc auiom abjoota
ad delendas criminuni sordes. Eccc capra per aquani procul, exposita sum timoribus nociurnis, feris ct
et spiritum movelur miitala, accedil ?.d aram, cum bestiis, necnon pruinae ; et stillicidiis hiemalibus,
abjectis prioris vitse viiiis, Maria Magdalene con- quibiis angor in corde, et horreo, et in corporc.
versionecordisimmutala, amplectitur pedespietatis. Resumo igitur vircs, et denocteconsurgam, qu;erens

SERMO LXI. eum.lquimihidabatlanamellinum, si forte tunicam,
IN FESTO S. MARI^ M\GDAl.F,N/E II. si forle pallium lurpitudini mex coinpararepossuni.
Stans, inquil evangelista, Maria M agdalene relro Audiocerte Agiium in donio Simonis loprosi; qui
secus pedes Domini Jesu, lacrymis cospit rigare pe- moratur juxta ine leprosam, forle qui lepiosi do-
des ejus, et capillis capitis sui lergebal et osculabatur, mum ad convivandum non rcspuit, nec me lcpro-
et unguento ungebat {Luc. vii, 38). sam ad sanandum couteiunet; si leprosus oblulii ei
Vadc ad formicam, o pigcr, et disce semitas ejus; cibum, curnonet. egodeferam, quamvis leprosa, un-
congregat enim sibi .rstate cibos hiemalis temporis : D guentum? Simon cibum, egoministrabo uiiguenluiu .
aplissima procul dubio operationis similitudine manibuspoiuit Simon infundereaquam.sedncgicxil.

Mariam «quiparare possumus prudenlissimae for- Ego si quomodo potero ad pedcs procumbcns non ,
mics; iiam sicut formica grana Iriticea studiosis- decommuni civiiimputeo, sed de proprio fonto, vi-
sime comportat astalis tempore ad mansionem tali calore calefactam aquam gressibus Divinitatis
suam, prospiciens sibi ne in hieme indigcat; sic superfundam. Simon lcprosus est solum iii rapite,
Maria Magdalene ad granum tritici quod cadens in quia superbus in mente ; cgo in toto corpore, qiiia
tcrram, nisi moriuum fuerii ipsum solum manet, plena libidine vel daemone qui enim fornicatur, in ;
si autem morluum fucril multum fruclum affert, corpus suum peccat, quodcunque auiem poccatum
audiens ipsuui in doiuo Simonis lecumbere, cucur- fecerit homo, exira corpus est. Non tamen lixc id-
rii, et tanquain appiehenso grano tritici animam

ad circo de Simone rogilans levolvo, quasi meam posl-
6uam huniillima conversione detulit. Nam quomodo ponens valctudinem, et cjus aggravans jegritudi-
furmica grani medullam, sic Maria Chrisli graiiam nem, insuliare nicliori prsesumam, sed utquorivus
accepil. pictatis declinavcrit, moa; pusilianimilali pcrsiiu-
Plcuius lamcn vide oidinem coiiversionis, cl ad- deam, ct In spe rcmissionis ad foatcm veniam
827
Duo
PETRI CELLENSIS SERMONES. m
audivi do hospite Agni;
Simon nominaiur, et A nam, non me fugitl agnus, quia aut dabil lanam.
leprosus cognominalur in eo quod leprosus, qua-
: aut sempcr tenebo plantam.
dam proportione accedo in eo quod Simon, pror- ; Agne, cura dederis lanam indulgentiae, da quo-
sus cedo; in eo quod leprosus, fragilitateni meam que fusum poenitentiae ; nam lana nisi nendo per fu-
recognosco; ineo quodSimon, inobedienliam meam sum dispensata, veslem non facit; sic et misericor-
redarguo in eo quod leprosus, Scripiuram recolo,
: dia, sive indulgenlia poenitenlibus indulla sine fru-
quia Concludit Deus omnia sub peccato; in eo quod ctu poenitentise, confitentem nudiiatem suam decen-
Simon, Juslitiam quae ex lege est qui fecerit vivei in ter non operit. Remiltit Deus reatum culp-e, sed tu
ea. In utroque tamen verum est, quia Christui ie- solveredebes pro modo culpse modum poenae;nam,
5MS vmii in hunc mundum peccalores salvos facere etsi dixitAgnus Remissa sunt ei peccata multa,
:
(/ Tim. I, 15); in eo quod leprosus, nequaquam menon tamen Maria ideo cessavit a poenitentia ; di-
lior me; sed in eo quod Simon, ultra me; diileren- giti enim ejus apprebenderunt fusuro, et distillave-
tia enim non modica est inter peccatorem obedien- tmt niyrrbam probatissimam prae cunctis Deura di-
tem et inobedientem. ligendo, sequendo et ministrando, fusum ejus sol-
Vadam ergo addomum obedientiae; et ibi ai» Agno vimus, modo expendimus cum de poenitentia ejus
accipiam lanara induigentiae; erogat enim eam, et ^ loquiraur.
railtit petentibns pocniteniibus, qui dat nivem sicut Contexanius nobis tunicam prcpter frigus hieniis,
lanain, quide velleribus suis calefacilpauperes, qui quoniam piger arare non polerit do lana agnj in
forcipibus crucis sive passionis eam totondit, et fuso Mariae, ut sic ad Deum quoraodo Maria conver-
universae ad conlexendam %'eslem imniortalitatis tamur; sic afficiamur, sic diligamus, sic sequaraur;
cum colo et fuso praedicationis ct (idei transmisil. et cum ab agno accepimus lanam, a verbo eadem
Dum itaque Agnus cura vellere suo est, qui sicut instantia irapetremus linum; subtilius est iinum et
pluvia in vellus descendit,quoniam Verbum carnem rarius, sed et carius; sic el verbum Dei pretiosius
de Virgine asfeumpsil, vadam ad pcdes ejus, ubi eslcorporeverbi, sic et vita aeterna, quam praesens
sine ungulis terrae contiguus est, et nostrae humi- indulgenlia : aiiquando enira quidam consequuntur
lilati ampiius cotopalitur, non ad capul quod excel- lanam indulgenti.-e, sed non perveniunt ad liuum ;
sius est, et habel coriiua septein, el oculos se- imolinum vitae;nonenira perseverant. Quienimposl
ptem. acceplam notitiara vcritatis redeunt ad vomitum,
Timeo certe oculos ejus, quia lumen oculorum rursus crucifigentes Filium Dei.et ostentui habentes,
jneojum non est raecum; tiraeo magisque formido excluduntur a regno. Voluntarie cnim peccantibuXf
cornua, qiiia raollis adliuc et tenera : apprchendam jam non relinquitur hostiapro peccatis {Hebr. x, 46.).
igiliir agnum propter lanam, sed pedum, a parte Lanam ergo isti habuerunt per indulgentiam scd ;
sed a parte plantarum, quae nec plantam babeo eam dilacerantes, et in fusum intorquentes, perse-
raundara, contingam plantara blandara et raundam. verantiac linum non raci uerunt.
Si peccatrix non essem, ungularem locum non re- Maria aulera quaesivit lanara et linum, etopera*.a
fcrmidarem milissimum uon ignoro esse agnum,
;
est consilio manuura suarura; habet itaqne lunicain
sed recolome tam graviter offendisse, quod potue- de lino agni ad plantiira ; habet et pallium de lino
rim exacerbasseetiam agninura oculum. Quid planta verbi ad caput. Sic mulier sapiens reaedificavit do-
in agno innocentius, quid tenerius? itaque plantam mum suam, perOciens a planla pedura huroanitatis
teneram ex natura, teneriorem reddamex lacryma. Chrisli, usque ad capiit divinitatis ; haec enim et
Irrilant animum agricolae uberes provenientes fru- pedes unxit, et caput; sed pedes adhucpeccatrix, et
gesexsrgete; propensius namque cumulaturdonum caput dilectfix. Pedes Domini pedes sancti, quibus
supernum, cum se idoneum ad suscipiendum prae- perarabulat usque in Iduraaeam nostram Verbi Divi-
paraverit hominis meritum largior namque succre- ;

nitas; quibus regreditur super pennas cherubim
scit manus in praemio,cura non fuerlt ingrata mens D nostra humanitas, quibus primura ad Matrera na-
accipientis beneiicium. scendo et deinde ad Paircin rediit ascendendo ; Filius
Sed quale, sed quautum hoc benefieium, ut con- Dei ubique est totuin implendo, et nusquam dlsest,
tingara, Doraine Jesu, scabellum pedum tuorum, totum regendo. Merilo pedes Jesu apprehendit
imo qualem et quantam peccatrici impendis gratiam, Maria, quia egressus est diabolns ante pedes cjus.
cum pracbere non rccusas planiain supra me hoc : Maria, cum teneres pedes Jesu quid scnliebas,
totuin, confortataestmiseiicordiatua.etnonpossum quid cogitabas, quid desiderabas? Commutares illud
nd cain, sicut enira quod infirraum Dei, forlius est tenerc pro aliquo aestiniubili, vel inaestimabili auro
honiinibus, sic quod infimum, sublimius; jam si vel lapide? An satiari poleral os luum osculis, ma-
planta rigata, calcaneo vicino me rcjecerit, tamcn nus contactu, oculus visu ? Cerie si cor extrabere
teneho plaiilam, et quasi coraplantala non desinam posses, effundere in pedibus Jcsu non recusartrs
prae impalientia. Tcnens aulcm planiam, quid di- fiidisii aquain, .sed et uiigucniuui, sed quantum
cam ? Deus mens, misericordia ejus pravtniet me aqux? nain uiiguenti satis recolo raensuram, libraia
{Psal. Lviii, misericordia ejus, id est plauta profecto ungueiili preliosi, larga mulliini in .Titi*
11);
ejus, pi«vcniet me, dum teneo plantam colligo la- malione ungucnii, largior in aquarum effusioiie,
820 SERMO LXn. — IN FESTO S. M.\KIi*: M.\GDALENyE. &30
sine preiio pretiosam aquam de proprio bauriebas A te in tempore fainis, sicut Elias :id vidiinm Sidonio-
puleo ;
el ideo caput pi-acbebat aquauisinemeiisura; rum, quiaportas civitatis tanqiiam fugilivusuoiidMm
quia cor tuum noii declinabat m avariiia. iiitrare prxsumo; inveniamle, ct êiiiainad purlain,
Operuil haec aqua pedes Domini, el abluil sordes ut, le duco, penetremus sanctuarii sanctuaria, et
animi et corporis tui, submersi sunt yEgyplii prio- paialii secrela, praeeuiite Dominouoslro Jesu Cliri-
rum malorum quasi plumbum iii aquis velieineuti- slu, cujus regnuin ei imperium sine fine perraanet
bus; hujus corapunctionibus aqua truncum enior- in saecula sxculorum. Amen.
tuum reviviscere fecit, cumanimam peccatricis jara SERMO LXFI.
dudum a nuditate boni opcris exstinctam ad dignos IN FESTO 6. MARIiE MAGD/.LEN£ III.
p(£oiteiiti<£ fructus fecuiidavit; effudit aquam et sic- Quomodo cervus ad fontes aquarum, sic Uaria
cavit luxuriam. Mirabilius forte Etia^ miraculum, Magdalena ab xstu febrium reciirril ad foiilem
dicilur enim tres annos et menses sex de coelo Jesu ;
qiio enim acrius sitil, eo cilius currit ; metas
aquam precibus suis deposuisse, ut lerra germina- non raoderatur itineris, insidias non attendit vena-
ret, elc. Sed ulilius ecce factum, cum de propriis toris, dilficullates postponit peregrinationis; taii-
visceribus fluminis impetum eduxii, ut Christum tiimmodo ut aestusreprimat, exurentes venas reno-
sibi reconciliaret, et tanquam novella olivarum lu-
B vet, jam deficientes vires reparet. \'ide Mariana
cidissimos et dignissinios fructus poiuitentiaB in instantius agentem tanquam cervam gratissimam,
toto orbe proferret. Quid oniiii iucidius in terrahu- ad domum Simonis festinantem, ut exponat siiiin
jus saiictissinix peccatricis fide et devotione? quid suani, ut proponal necessitatem suam ; et taiidcm
in mundo fragrantius Mariae Magdalenie opinione? deponat raiseriam suam.

quid in Ecclcsia cflicacius hujus dileciae Jesu pro Quid est, Maria? quod habes negoiiuin in domo
peccaloribus oratione el sulnentione? Pharisaei, visne capiit ejus impinguare oleo tuo?
Poteiitissima saiie est apud judicein, piissima ad Nequaquam, inquit, propter Simonem leprosum ve-
iiiiserorum i^xaudiendam precem, eflicacissima ad itio, sed proptcr Jesum curatorein aiiimarum, lan-
eiigendum de stercore paiiperem hanc ; in coeli coUe- guida tertianis et quartanis accedo ; simu' namijuc
jiopraeeligataniina mea; huicnonerubescat confiteri febrem contrariam paiior, quia vitiis in se ipsis
inala sua ; hac mediatrice lacrymascum suoaflectu contrariis miserabiliter succumbo ; medicum adve-
()osluIet, et de ainore Jesu non iia;sitet. Novit ha-c iiisse rumore publico audivi, ciijus arte langoor
aOêcluosius niiserias miserorum recipere, meminit cunctus depelliiur, et sine preiio impretiabiliter sa-
cnacius recogitans delicta juventutis suse, quam nitas prioris jevi restituitur. Kic nno verbi medica-
ragilc sit vas nostruin fictile et proiium ad casum ;
'-'
mine ad omniuiu omnem sanandum morbum, iiovo
lulcius vulnera palpare, mollius conlrectare, et pa- medendi genere uUlur ; hic sicut Pater suus uiio
ientius felores vuhierum tolerare nondum de- sermoiie creavil oronia, similiier uno jussu curat
iuevit. universa.
Maria, lava conseientias poenitentium, emunda Praeter haec, multa et inira de eo dicuntur, quod
nquiuamenta cordium, quem plorando in advocatum scilicet ventis et niari imperet ;
quod vinum de
ibi coiumutasti, rogantld eumdem irapetra reis non aquis statim mutaret ; quod tactu (inibriaruin suarum
eatuuiii ultorem iratum, sed indultorem placatum. nienstrua constringat, quod maisu tangcns Icpram
)uae adhuc rea pro te suflicienter perorasti, jam extrahat,quod turbas miraeulis pascai ferlur etiain ;
lilecta pro coniiteiitium culpis esio pia mcdialrix plenus miseratione, plcnus pietale, plenus mansuc-
lon verbis, sed lacrymis.; non voce, sed conipiin- ludine, spernere nullum, abjiccre neminera, susci-
lione ; pomposa oratione, sed lacrymosa riga-
noii pere omnem ad se venienlem. yenio itaque ad Je-
ioiie indulgenli:)ni extorsisli; non sc coiilinucriint sum, non ad Pharisa;ura ; ad Salvalorem, non ad
iscera misericordiae Oei, ubi cwperunl se effunderc Simonem ; ad medicum , non ad leprosum ; vcnio,
iscera alfliclae peccairicis. Rogamus, Domine Jesu',
d inquain, venio nunc ad fontem misericordiai, nan
iscera luae pietalis, viscera tam matris qiiam pec- ad montem superbice; ad pium indultorem debiti,
atricis Mariae, quatenus rcscratis visceribus, reji- non ad impium exactorem indebiti.
iamus malitiain cl recipiamus indulgenliani, omncin Despicit me ibrte despiciendus leprosus ; sed re-
uriliam projiciamus et affeclum devotionis obli- spicit me cerie adorandus Dominus Jesus ; impulat
eamus. ille niihi peccata mea , quem praegravanl sua :
Maria Magdalena, cum nondum guslasses vi- ignoscit delicla juventutis nieae, quem non infecit
um meracissimum, fidentissimo ausu os tiium ct lelhale et universale piacuium corniptionis nostrae,

lanus patenti fonti David appulisti ; et niinc cuiii Crediior meus agit in mc misericorditer ; super-
un in cellam vinariam intraveris, vino ca^lestium slJtiusus et improbus accusator immaniler; non
opiaruin aeslues , accedere trepidas, paiipei ibus igitur venio ad domum Siuionis proptcr mansio-
btii sallem propter calamilatem indefesse clamau- narium, sed propler peregrinum. Etsi enim di-
ibus, de reliquiis meiisa; mx modiciim piinis, et voilit humilis ad superbum, Jesus ad Pharisaeum,
'auxillum aquai defeire recusas'? Affer, obsccio, r.icdicus ad superbum; non lamen converiit vul-
'ucoellam panis et vas aquae, quia nussus suiii ad lum ad delralicntein proxinium suuiii , sed ad
I
83J PCTRI CELLENSIS SERMONES, 832
confilentem realiim suum : dedignalur rjamqne sed A diens, pessin>e vivens inslinclu dsemonum amisi ea.
dedignala snperbia huniiiiiatem, discordiaunitatem, Dcreliquk enim me virius mea el lumcn eeulorum
jinrmundilia caslitalerM, vilium virlutem. Quandoque meorum ei ipsum non est mecum {Psal. xxxvii, \i).
tamen forlior virlus subintrat peccrtti hospitiiim, Spiritus fornicalionis tulit a me pallium int.egri-
ut destructo Satanae dominio, aniKiam compeditam tatis; spiriius ir%, tunicam charitatis; spiritus gulae
consuetudine malorum.lanquam spoliumdeferat, et vel ebrietalis, sindonem sobriclalis; spiritus super-
vitium desolatum mansione sua in deserlo sedeat. bi%, calceftmenta humilitatis; spiritus irnpatientiae,
Acciirrit itaque ad verbum quod misit Dominus camisiam lenitalis et mansueludinis ; spiritus ava«
in jacob, el cccidit in Israel, si forte regnurn coeio- riiise, ornanientiim capitis ; spiritum inobedienlia;,
rurn vapere de domo Pbarisaei possim ;
quod ilie ne- inaures de auriculis. Ecce septem spirilus nequio-
gligit prae adipe et pinguedine sua'; faciam quod res aliis quomodo diviscrunt vestimenla mea, el
fecit quajdam, et in sexu et in faslu antiquorum super vestein mcam miserunt sorlem. Ab his tertia-
malorum p;jr tnihi ot consimilis, sed niliilorainus in nam, ab his quartanam patior, super tribus enini
flde el dcvolione non dissimilis ; alii prcmebant ali- cl quatuor sceleribus a me perpeiralis, conturbatur
tjuando Jesum, sed succum virtutis ex aliorum anima mea, el venier nieus, id esl corpus ctspi'
B
pressura, ipsa quce fiuxum sanguinis patlebatur ritus.
susccpit; nam guitur ftdei supposuit el de botro Taiiien sic spoliata, sic nuda, sic plena confu-
cypri in torcuiaic desudantc el exundante, batsa- sione procido ad pedes agni habentis oculos seplein
munj extorsit. Sicsicetego, quia humiUtatem Jesu et cornua septern, «luserens lanam et linum ad eon-
in fastu suo prxponderatsuperbia Pharisaei, ad pe- texendum veslimentum, el ad contegendum oppro-
des pressi non oppressi conscendam, et dependen- brium meum ob hoc retro secus pedes accedo ot
:
tem gemmani gratias supposiio cordis vase recon- animam meam in flelibns effundo, rigans lacrymis
dan^. per singulas noctes lectum meum. Ex hoc enim
L^beraniea qnjiae fracta sunt in ^gypto, perungam jain leclum alinm non habeo, nisi pedesJesu : hic
gulta ejus olei quod non deiioiet de capite meo, requies mea in saeculum sajculi ; hic somnus duleis,
sicut el lecylhus olei non est imminulus ; ut sic de- hic mihi erit labernaculum xternse mansionis : Si
inum pcr poenitentiara cnicndiifa , meliora sint illi quibusnon secundum Job (cap.
&s( vestimenluiny
vino, fragranlia nnguentis opliusis. Vinum justilja; icxiv, 8), amplexanlur tapides; ciir non ego, quae
exiorquct Ssnion conlidens, imo prxsumens de ju- liuda sum, Domini Jesupedes?
sliliasua; sedmihifproptersexum,etpropiermorbum -, Jesus, qui factus est mihi sapientia, ct justitia.
conipetit oleumsive balsainum. Vie tibi, Simon, qui et sanciiticatio, et redemptio ;
qui virgo de virgine
mane consurgis, ul viao :x;siues, niane enini ulilius ad resiituendam integritatern, conceplus ei nat«s
esset oleuiu , scapham nuseri-
sero viniiin, qiiia si est ;
qui sicut agniis coram londente ad redinte-
cordiiB pricoccupasses, procellas sentei4i?e minus grandam charitatem, nisi ut funderel proces, noii
fornudarcs. Misericordiam et judiciurn canlabo libi, aperuit os suuin, ila ut miraretur praises ;
qui ad
Domine, ait Psalmista (/*.$«/. ci, 1); mane miseri- exstinguendam ebriefatem, sobrielatem operect ser-
cordiain , seio judicium ; venit enini niane re- mone docuil ;
qui principium et caput humilitalis,
demplionis ct judicium ultionis; namque vini auste- ad dirigendos gressus nostros in viam pacis; qui,
ritatem et noclis obscuritalem nemo ferret, nisi cum inaiediceretur non maledixit, ad prsebendum
niane liimen, et olei suavitalem prius susciperet. exempluin patienliae ;
qui, ubi caput rcclinaret non
Quisenim in nocte judicii nisi Siinon, qui gloriatur habuit, ad confodiendum spiritum avaritiae; qul
in virtule sua, stabit ad videnduni ouni, cura ap- Patri obediens usque ad mortem fuit, ad consum-
parobit quasi ignis conn.-^.ns et emundans argentuni? niandam victoriam dispensalionis sux, revestivit me
Vinuin vis bibcre, Simon, incipies «stuare; sa> veslimentis gloriaesuae; cum enim remiltit peccala
vitas enim judicii, a-stus cst intolerabilis : quaniob- D quasi resarcit vestimenla.
rem niane potius iiuingamur lantuiu oleo, quam Liberata igitur a frigore et confusione, operando
sesluemus vino, humiliemur ad veniam, non levemur in vulnerum curalionc vulneravit me oculi concu-
;
ad inanein jaclani.iani. Non, inquit Maria, curro ad plscenlia, vaniias aurium vcntris nppclitus, sapor ,
vinurti, qula non haboo vcslimcntum ;

priiis vesli- niniium exquisilus, taclus piiis jusio deinukciis,
monlum, poslea ungucntum, deindc quacro vinum ; odor undecunque roderaptiis , el voiuptas corporis
duplici cnim pcrfundor confusione ; nuda nainque natiir» neccssiialem excedens, et in belluinam iina-
sum gratiae indumentis, et ideoerubcsco; vulnerata ginein, iniaginem Dei convcrlens : aperio tandem
siim in concessis naturac dotibus, ct idcirco inge- vulnus, detogo livorem, jdagain tuirontein iiiodici-
inisco, tnrpitudiui proirtdc deposco tegumenlum rc- nalibus rcmediis expono clnmans : Corrupiie suul
mcdicamcauim reparationis
mis5:ionis, vulneriiius cicatriccs nieaj a facic instpienli;e meaei, et tu, Do-
vuineraveruiU namquc me, lulerunt patlium mcuni mine, quid ? sana me, et sanabor, salvam mc fac, ct
custodos murorum, imo lalrones lenebrarum, si Nuda agnum, vulncrata inedicum, fontoin
salva oro.
<[uod doniim gralia% si qua uiunen Spiritus sani.li vivum siiibunda, munimenlum tvcuiol'Uiida, loiio-
brosa oloiuu. oNulccraia uiiguriitum, viiaiu iiioriiia
coliala accpporant, inale ulciis, ncgUgcnlcr custo-
^7>7, SEKMO LXUI. IN FESTO S. MMUM MAG!>AI,KN.4- «54
pelo. Sapifcnliain agmis, inlcllcclur» meilicus, foiis A y>:nti facienti fyuclvs ejns ( Matth. xxi . 45). Sed
vivus cousilinm, lunis forlilii-Iiiieai. oleum scieu- quando el quomodo factum boc? in transpositione
tiarn, unûenlum piotalcm, vita pr.je.slct miiii ti- manuuin cudi dcdicarctur cruris mysteriuiu ntino-
niorcm. 1 ibus niajora , ct meliora rcpromiliens , superbis
Luxuriam alKlico, p(rnileniiam mihi iudico , la- ei de carne gloriaiitibns , simslram rcgiii lerrcni
crymas fundO, pedes abiuo, uianulcrgio oapiilorum in prycscnli largicns : Simon rcputat se dignum
dclergo, ream mc in modio ecclcsiaj cl synagogic dextera, Mariain siiiislra; sed scieiitiarum l>omi-
confiteor, milii ulterius vivere conlemno recogitabo ; nus meriloruni appcnsor .ifquissimus.
tempus adolesccntia; mex, ut si dies revocare per SEhMO LXUL
innocentiam ncqueo saltem pcr pocnitentiam di-
, IN FESTO S. MARI/E MA.CDALtN.f: IV.
midiare valeam. Quamvis lioris horas, momentis Plcna et plana saluberriniie conversionis cl
niomenla, dies diebus, mcnses monsibus annis , pociiilenlise imago universis pecratoribus Maria
annos rependere non sufliciam ; lamen tolum rcsi- Magdalis proponitur ; in hac cuini quasi (|u:(-
duum pro toto consiiluam. Oextra vero Deum te- dam tabula decentissime dolala divinissimis Do-
nens iibram culpxelpocn;e, niisericordiai et jusiiliae niini opcribus vivis et veiuistissiiiiis niisericor-
inclinei ex hoc in hoc, ut quod cst justiliaj levige- B diarum suarum coloribus cxculpsil pietas Jesu ,
tur; et quod est misericordi;B amplilioetur; quod nienibra , nervos et venas convcrsionis iiostia; , et
est pccna^ indulgeatur, el quod est cuip;e dole;itur. justificationis su;e; ut qiiam pessimae priiis fuer;il
Si Simonis sentcntia suscipitur, monientum sla- h;ibiludinis, tam perfecti poslea inveiiirclur dccoris.
tcrae in sinistra deprimitur, in dextera evacualur Rcvera si compares priora ejus et novissiina , siiiif
secundum Simonem totum culp<£ tolum exigit dubio tanquam «quis passibus contrario modo
pcence ; sea non praivalcat, Doinine Jesu, inimicus, animadvertes deambulantia, ut enim aversa reccs
retracta sententiam a labiis iniquis et a lingua do- serat in profunduin maiitiae , sic conversa rediit in
losa, non secundum leges misericordiai tuse prola- profundum pffinilentiae.
tain. Sicut denique Daniel vir dcsideriorum falsum Sed quid iraxit eam in profundurn maliti.ie, uisi
tcstimonium reprobat adversus Susannarn castam, profunduni ignorantiK, vel qiiid retraxit ad profiin-
sic tu totus desiderabilis , non approbes condeni- duni pcenitenli»;, nisi profundum divinx' miscriior-
nationem adversus Mariam per te salvandam ; lol- diae ! profundum inler profunduni ei profunusini,
latiir culpa, ut mitigetiir pocna; transfundatur plc- quid facies de profundo iniquitalis, ut apcrias
nitudo justilia! in plenitudinein misericordia; , ple- profundum coiiversionis? Opple potenler cistcrnam
nitudo vindictae in plenitudinem venis. llarescant veieris corniplionis, et fode misericorditer viam
justiiiae pondera.ut clarescant misericordi» sceptra; sanctx jnMnutationis : complanetur facies abyssi
de regno namque justitiae per Jesuin transiliis pa- tenebrarum et caliginis. Explanelur fons uomus
tet per poenilentiam ad regnum nnsericordiac. Diwid in abliitione sanctissima; pcccalricis; adu;-
iiabel el innocentes suos justilia; mis&ricordiu quelur aggeribus salisfaciionum puteus anliqiix
habet poenilentes suos , sed commeant ad regnum putredinis ;
perfodiatur inslanier renovatum pectiis
innocenti;e, quos deduxerii niisericordia per viani lotum rcsudans in lacrymis. Ecce quomodo pro-
poeniteniiie. Cujus vero est regnum justitiaj , nisi fundum Dei commutat piofundum honiinis erranlis
ejus cujus regnum quoque est niisericordios; non inprofundum aliud, videlicet confilcntis et ouDni-
«st qui arguat, si de regno justitia; transluleris in tenlis.
regnum misericordice. Olim Jacob nianus commu- Diabolus et homo primum eflodiunt profunduni,
tavit in beiiedictione Ephraim et Manassc ; dexlrum Dcus ct homo secuiidnm eiriciunl, nam diabolus
sinistrum, primum novissimum ; capiit caudasn , suggercndo quasi lacum pcccati aperil, homo con-
niysterio utique inspiratus prophelico : voluil pro- sentieiido et deleclando, usque ad profundissimuin
inde Joseph secunduin faciem judicare, et quasi j) tendit et lacum extendit ; lacus istc, lacus est uii-
oblito .seniori, ordinem nativitatis ad mcmoriam seri.t», et faecis, et luti. Addendo autem pranaiica-
revocavit , diccns . Non convenil , Paler , quia hic liones pra-varicatioiiibus, in apponenilo iniquit;ttcm
est primogenitus , pone dexteram super capulejus; super iniquilalcm, in infnatum crroiis proficit, imo
ciii Paler : Scio , inquii ,
(ili mi, scio {Gen. XLviii, deficit, ut qui priiis cral lacus, jam non sit laciis
iO). sed abyssrs. Ascendunt vero tonoljre supcr fai iein
profiindmn mysierium ! o inscrutabile sacra- abyssi, nt Scripiura tesiaiur; ecce laciis , ecce
nienlum; antiquus dicrum novit, quod Joscph Jibyssus, ecce lenebrse super facieni abyssi ; .sed
iiondum intelligit : inserilur oleaster in olivam, unde, vel quare lioc? Undc nisi a confusione ope-
et elficilur socius radicis et pinguedinis oliva;; rumseu dcsideriorum? quare? nisi qiiia terra inanis
confraclus denique ramiis naturalis extraneus est et vacua, inanis scilicet seminibus bonac volun-
factus est frairibus suis, nt non sit in Israeiita latis; vacua, fructibus bonae operationis ?
omnis qui ex Israel est. Jacob similiier eligitur e£ , Maria Magdalis antequam irrigarctiir fluminibus
Esau reprobatur, Quid amplius? Aw/"cre?ur, inquit paradisi, antcquam impra^gnorcliir srnnoiiibus ve-
Dymiiius Judseis, a vobis regmtm Dei , et dabiiur ritatis, antequam fecundaretur dignalione piissimi
m PETRI CELLEiNSlS SERMONES, 83G
Salvaioris , antcquam lavarelur propriis lacrymis A Certe timebam non Pilatum flagellantcm , non
flde ja:n ganctiricatis, antequam imiueretur amiclu turbam rugienlem , sed Doininum sic Tolenieui
confessionis et decoris, terra fuil inanis et vacua : noveram enim vultum , ci ideo considerabam nu-
quid enim ea inanius, qtiae vanitati subjecta, vana tiim; nutum patieniiam innuentem, non tumultuiii
loquebaiur, vana sectabatur, universa vanitas, vo- saevientein perpendebam , et ad me ipsam conlur-
hiptatibus carnis demersa prorsus efliciebatur? bata,doloresinlolerabi es infundebam. Vix lacrymac
Quid magis vacuum ea , quse tota gratiarum pleni- tutse procedebant, vix rugitus aerem poterat sine
tudine evacuabalur, et nulld boni operis fructu iiisidiis quassare, vix singultus intra domesticos
replebatur? sed quomodo vacua, de qtia Dumiiius parieles audebat paipit.ire.
ejecil seplem*da;monia? quomodo vacua, quae tot Jam vero, jam supra modum lassata patienlia
diKmonibus plena ? mea currat ad palienliam Dim mei lassalam sed
, ,
Piane ideo vacua , quia dsemonibus ptena : im- laxaioin et usque ad i-nferos dilataiam; non vivam
plendo namque dxmonia animam evacuant non nisi invenero vitain ; vitam qiia^ro non idtcrius, sed
implent ; soliiudinem operantur, non plenitudinein, ejus qui jacet in inonuiiiet.to; excubabo ad sepul-
famem faciunt non satietatem : vitiorum namque crum ejus donec videam Jesum , et si mori cura
nalura semper vana, semper cassa , se ipsam con- moriente non polui, vivarn cum mortuo, vel eliam
sumit, et vas in quo intraverit rumpendo, ab omni moriar pro mortuo. Occiderunt qui odio habebant,
integritate sua profluens reddit ; devorat si qiiid sepelierunt qui diligebant : quid ego quae neutrum
invenerit , et ne bonum quodlibet accedal, valvas feci? aiterum quia noUii, alterum quia non potui
cordis pessulo nequitiie occiudit. Urit virorera oflicii mei non imiuemor, sailem ungam pedes ,
cojvburit florcm , folia rapit, fructiis conumpit, ungam manus, ungam iatus, ungam ct totiun cor-
naluralis boni radicera corrodil, ramorum venusla- pus ; non deficiet fidei n ese ungnentum, quia uun-
lem confringendo consumit; qiiid plura? lotam quain efTeclus operis deseret lam pii propositi re-
cordis regionem subverlil ,

quasi in vastitate hos- munerabilem affectum. Sic medilaliatur tancjiiam
lili; salius itaque planum, imo vacuum esl bospi- columba in gutture suo, sic loqueLalur in spiritu
lium, quod lali bospile fuerit plenuiii. suo, et ecce Aiigeius Domini audiens vcnas susur-
Sed quid taclum eslVvenit plenus ad vacuam rii , et videns siilfusiones oculorum ; animadver-
ve puuus plenus ad plenam; sed gratia et veritale, tcnsque crebciTimas repeliliones singnliuum, signis
ad plenam malilia et infinniiale ;
plenus bunitate non ignotis edoctus quid expostularet spiritus
ad plenam malignitate ; plenus sanitate ad plenam „ qirid desideraret animiis ;
prior ipse enunliat voto-
agrotatione plenus pienitudine

II
ad plenam
.
inani-
. Vj
riimqiie complelioneni
... /->! • •
Christum resurretisse asse-
• . . .
;
late; evacuavit denique plenam,et implevit vacuam; rcns subadministrat.

unde aulem evacuavit daemonibus, replevil virluti- Appende et nunc staleram pnesentis gaudii cuiu
bus veteri homine evacuavit, novo replevit
;
eva- ; siatera praeieriti mocroris , ot sicut compatiebaris
cuavit operibus morluis, leplevit charismalum do- doloribus gravissimis, sic adiiiiraberis triumphos
nis; evacuavit libidinum exuviis, replevit verse et snpervenienlis jubilalionis ;
jam enim dies facta
pcrfectae humilitatis trophaiis; ad extremum eva- diei eruciat verLum , sicut aliquando nox nocli
cuavit iniquitate, replevit dilectione. annunliaverai scieniiam ; cum enim apostoli nocte
terra inanis et vacua , pluviam voluntariam ,

ignoranti;£ Dominicse Resurrectionis adhuc teneren-
]iluviam scroiinam et teinporaneam segregavit tibi tur, quasi nox erani. Venerat auteiu ad monumen-
Deus, ut tu inebrieris stillicidiis superni doni; Si- tum c'.:m adhuc tenebra; essent , et non invenio
mon tanquam vellus arescat prae ariditate superbi corpore Domini credidit sublatum esse ; venit ila-
cordis. Absit ut quiescam dormiens in domo mea, que ad aposlolos , dicens : Quia lulerunt Dotninuin
ciMn anima Domini mei laboret in castris Pliilisihi- Nieum, et nescio ubi posuerunl eum (Joan. xx, 13);
norum procul a domo sua; sequilur enim prscdam p nox igitur erat propter ignorantiam
suam, et jam ligato forti everrit domum ejus ac- SERMO LXIV.
censa lucerna, ut ad solum, imo solium paiernum IN FESTO S. MARI.t MAGDALENiE V.
referatdrachmam perditam :quomodoitaque ascen- Non indiget exemplo natura filiorura Adae in
dam in lectum straii mei , dum sub peliibus et in praevaricatione committenda, non monitore in ef-
tentoriis est arca, sine anima Domini mei? Plagas frenalione hixiiria?, non ductore ut declinel a s«-
peduiii et manuum ejiis, sivo laleris nonduin exter- mita. Semel vero lapsa, vix undique el undccunque
si, el sedeu? non unxi et comedo, non sum oscu- collectis remediis auxilialur; vix etiam omniinoda
lala etquiesco? non tetigi ot sum?uon sum
secura ciirationis sollicitudine adhibila sanatur, vix deiii-
amplcKata, et tenebras timco? Fides mea ubi es? que ad verit-itis viain ipsa revocanie verilate redu-
sanitas mea, quid es? quousque taces? quousqiic citur. L'l de allo in prcecipilium deferatur, ncqua-
lales? qiiousque hominem linies? quomodo videns quam conandiim esi ; iit auiem superna repelaniiir,
impietatem , in clamorem in publico non erupisli ? vires colligendac, exercenda virtus , auxiliuin est
quomodu liberaiorem luuin pro viribus non extor- exquirendum.

sisii? Sic, fralre£ chaiissimi, sic in promptii et in
837 SEUMO LXIV. - IN FESTO S. MARIiE MAGDALEN.*:. 83«
roribus mali occasio; pcccare voleiili sponliinea sc A imprxgneiur, quod defoimc vcnuslctur, qiiod in-
ingeril , iiiio eliam qucmque nolenleiii ad se iraiiil utiieamputetur,quod utile amplictur, quod niacuio-
el in suos amplcKus cogil. Meretrix esl insolcns ,
quod rugosum extciidaiMr..\d odorem
suiu deall)etur,
oculos exulccrans , cor exurens, caienis ci compe- iiamquc hujus Magdalis jam diu emoiiua sicut viiga
dibus illicili araoris totnm honiinem coiicludttns : .Aaron penctranlc grntia rcvixit, fronduit, ivdoruit
bcec in civitate liujus niundi nemincm inlentalum, ei IructMs dignt/s poeiiitenti;c fecit.
neminem inquietum a se vacuum abire pemiitlii Vcre mortua, cum niiiil habcns de vita virliilum,
iti turribus ludit , niuros cireuit, lustrut donios , et in inferno jacebat sepulia vitiorum ; vcio mortiia,
terrain perambulat. Usque ad pedes Jesu evagatur, cum spiritibus erroris plcna, in caslris crimiiiuiu
sed ibi deficil, et quae bactenus dc omnibus trium- mortis gcrens vcxiila debacciiabatur iii mortcm in-
phaverat, triumpho meliori ipsa succubuit ; dilatato noccnlium, veio mortua ciijiis guiliir Sfpiilcnini
cnim sinu misericordise , fons gratiarum Jesus se- paiciis crai , cuju? lingiia dolose ageb;<t. Ascciidit
cundura multitudincm misericordiarum suarum autem loiis qiii irrigalôt univcrsam siipcriicicm
oHvam inserit oleastro ; vas contumelia: rcparai in terrx pi;vdicando atqiie miracula faiiciido ct ve-
vas gloriae; ferrum tollens de tcrra, facit argentum, nicndo doinum Pharisuei , ul mauducarel ciini iiio,
de immunda mundam, de xgra sanam, deextranea ^ cxhalavit verbiini vivilicye praHlirationis; rcseiavil
domesticam. absconditam ct ignoiam suavitnlem de secreiis coc-
quam sanum caput, cujus pedes tam sancti, ut lesiiuiii ailaii ungucnti, et mira cclerilnio rcspersit
meretricera, castam ediciant ; ut coutactu suu, in- vicinuiii aercm novit^lc ei ala<Titale sui bal&ami
ordinalre mulieris menslrua sistanl ; ut puteum iiii- quod cum audisscl, vcl potiushausissel iuuliur quac
quitalis el fontem totius maliiix arefaciant. ani- erat iii civii.ate pcccatrix, aitulit alahaslrum iiu-
ma peccatrix, in qua iniquitas sedet, in qua pccca- giieuti, ct slans relro sccus pcdes Doniini capil ri-
tuiu regnat ; meretrix cffecta male delectando, pejiis gare iacryniis suis , et capillis suis tergcre.
consenticndo , pessimc operando. Audi piissinuim Jam ergo vivil quaa £v.ii>gcliutn audil ; dicitur
Jesum accumbere in domo Simonis leprosi, et iic iiamque in Evatigeiio Joannis quod : Qui audierutil^
dirGdas, ne pavescas, ne refugias

;
qui enini apud vimit (Joan, v, 25) ; inlrat procul duhio viia in ns-
leprosum non dedignatur manducare poteril flentem sibus et nervis verbuin vtta> suscipieniis, hoc cuiiu
peccatricem respuere? prandium suscepil de manu Ezechiel testalur (cap. xxxvii), cum dicit : Spirilum
leprosi , ei lacrymas coniemnet cimlitenlis aninii ? a quaiuor venlis coeli venisse , ct ingrcssum ossa
juxta leprosum accumbit , et ad pedes prostratam emortua suscitasse. Ubi namquc prudcntia, fortj-
p
non respiciet, vel polius recipiet ? Ciijusnam major tudo, juslitia, temperantia cum Spiritu Dci acco-
iniqiiitas superbi leprosi , an humilis mcietricis? dunt, ibi viia succediiel mors disccdil. Accessil,
Plano in anitna leptosus eslomnis superbus, annon inquit, niulier qu% crat in civitate poccnlrix ; Drius
ct invidus? forte Sinion ideo superbus quia Jusiiis, aversa pccoando aiisccssii, in consilio impioruui
t|uia eanctus , quia mundus? sed qux juslitia, ubi delectando abiit, in via pcccatorum conscniieiulo
Kupcrbia ? iiiiiium enim omnis peccati superbia. stelil , ct iii catliedra pcsiis pcrtinaci obduraiiouc
Cum eigo allitudo misericoidiarum Dei nec do- sedit. Dcind>i conversa dcclinando a malo, venil fa-
mum superbi et invidi peccatoris rcfugit, sed intrat ciendo bon jm ; acccssil crubescendo . retro stelil
ut coencl, animana etiam superbam humiiiando, in humilit;ite, pcrseverando, pavimeiito adlisesi».
animam invidi ad mansuetudinem revocando: non Quod iia inteliigendum est, malum cogiiarc csia
desperet Maria Magdaiis, sed involvat se circa pc- Deo recedere, perversae cnim cogitationcs scpuraiil
desJesu, humiliter turpitudinem et ignominiani a Deo adjungerc dclcctationes pravis cogilalioni-
;
vita» pristinae confitendo ; ingrediatur claustrura bus, est in consilio impiorum abire; cx consonsii
obedienti^, totiim corpus suum quod est corpus vi • malum deliberare , est in via peccatorum stare, ud
tiorum pedibus prosternat Jesu, id esl omnium vir- D exireraum consiictudine mala in peccatis suis fc-
tutum. Rebaptizetur flumine lacrymarum; veteris tere, et exempla inoriis aliis praebcre, est in cailic-
'i.onvergationis inquinamenta detergat vario ornatu dra peccatorum sederc. Oportet autem rctrograda
innovatarum cogiiationum et operum ; superfundat conversione pcdem animi reponere , ul bona cogi-
boni et preliosi odoris spiritalium coniemplationum tando, in honis deleclando, meliora sequcndo el in
unguentum : his impinguabiturejus caput; oleum sanctitate perseverando, annos quos comcdil eruca
peccatoris, id esl Simonis, non impinguat. His de> sive bruchus, seu locusta, vel eliam rubigo reparc-
lectabitur quem domus praevaricans exacerbat his ; mus ; aniios si quidem luxuriosi , bruchus; .tnnos
irrigabiiur, quem torreirs iniquitalisnon circumdat. gulosi,e.ruca ; annos superbi, locusta; annos invidi
Recordemurjamjam, fratres. viarum anliquarum, consuiiiit riibigo. Uaque continendo, absliucndo,
imo errorura prscedcntium, et arefacli steriliiate iiumiliter vivcido , et iiinocenler conversando rc«
malorum, rastris oraiionum fodianus in pedibus sarciiiius damna pr.xcedenliuin inalorum.
Jesu nnvium paradisi; ut qiiod in liorto animarum Accessit if»iiur quae recesscral, el lot pafsibus
nostrarum aridum est, irrigetur, quod sordidum pictatis nd liireni ut illiiminareiur accessit ,
qiiot
purgetur, quod marcidum vivificetur; quod sterile gicssiluis ir.iquitatis in regionc umbia; inoriis defi-
839 PETRl CELLENSIS SERMONES 840
cicndo excessil. Unde Gregorius : Tot in se invenit A SERMO LXV.

liolocausla, i|UOl habuerat carnis obleclamcnta. OE TRANSFIGUBATIONE DOMINI I
Hostiam offert , sacrificium defert, holocaustum in Sicut aquila provocans ad voiandum pullo» suo»,
intcriora velaminis inferl, hostiam vivam, sanclam, elc. {Deut. ixxii, H).
Deo placenlem, sacrificium spiriliis conlribulati, Facta menlione passionis su», ne fides apostolo-
sacrificium pingue et odoris suavissimi; detrahit rum adhuc modica et tenera, tanquam granum si-
quoquc pellera veleris hominis hostix suae, et artus napis mole et mola tam oneraria opprimeretar,
in frusta concidil : Lacrymis, ait evangelisla {Luc. praevenil Jesus consolalionemoerorem, prsevenit re-
vii, 58), coepit rigare pedes ejus, et capilUs tergere. rnedio segritudinem, praevenit dulcedine rera ama-
In domo Simonis leprosi, stupenda video, Sinio- ram, prxvcnit denique glorifica transfiguratione
nem niurmurantem, Jesum miseranlem, Mariam morlem crucis turpissimam. Digna siquidem com-
amare flentem fel amaritudinis et ventus
:
inflatio- peiisatio emolumenti ,et omnis de sequilate in staf-
nis rumpunt venas Simonis mel dulcedinis ;

et spi- tera jusla appendit tam laborem quain mercedem
ritus pietatis superfundunt Filium Virginis ; con- operis, ut aeqiiis passibus currant quod impenditur
tritio cordis et impetus compunctionis emanant de et quod exigitur, via diversa , uno tamen cumpito
visceribus peccatricis, Jcsusredundal misericordia, B ambitur.
Simon malilia, Maria poenitenlia : de coelo miseri- Diversa plane sunl honorari ct despici, glorificari
cordia.de inferno malilia, de niundo poeniientia. et deturpari ; uno tanien huraero Jesus et crucein
Solum cttilum novit misericordiam ; solus infernus portavit, elglorificalionemlransfigiirationis; eadem

procreat malitiam, solus niundus agit poeniten- namque facies quoe sicut sol resplenduit in transfi-
liam. guratione, sputa et alapas sustiiiuit in passione, si
In coelo non est sedes maliiiae , quia inae proje- facies imaginis gloriae Dei solis assunipsil splendo-
clus est accusalor fralrum noslrorum, et traxit rem, nonmagnum fuit. Sed quod perfidia Judxorum
post se itTliain pariem steUaruin, neque locus poe- spurcissima sui pecloris venena injecit vuitui Dei,
nitentiae, quia patria est regnanlium, non bellan- quis audiens non tabescit? non aures uccludit, non
tluin ;
probatoriun , non probandoruin ; coronato- cor lidele discindit? Adhuc vestiiuenla, quse facla
rum, noa in incerto cuncntium. In inferno quoque sunt alba sicut nix, toiluntur, et sorte inter milites
Mon est locus misericordise quia lacus desperato- ,
distribuunlur.
rum, gebenna condemnatorum, malleus a pcena patientia Dei, quse vix angelicis custodiis digne
iiunquam resiliens ; neque locus pa'nitentia3 ,

quia crederenlur, quae populo Chrisiiano pro incompara-
>icut sentcnlia confirmalur poenarum, sic in iinpoe- bilibus thesauris misericordissime designarenlur,
nitentia indurantur corda eorum. In mundo tantiim crucifigentiumindignismanibus conlrectantui , ted
agilur poenitentia, quia nullus in eo habilator et [f. hujus veritatis et varietatis ratio latet in mysieriis
et non] praevaricalor. a saeculo absconditis. Interim donec plumescat fidei
Suscipit autem hujus mundi habitator ex confi- puerilia, antequam milvis exponatnr, volandi do-
nio coeli misericordiain , ex contaminatione inferni ctrina apponitur et exponilur cum enim passionein ;
malitiam, atque ex sua inansione miseriam : neijue suam Dominus prxdixissct , post sex dies assum-
enim justus in plenitudine summa misericordiarum psit Pelrum, et Jacobum, et Joaniiem, etduxit illos
evehiiur, nisi ruptis peccati fomentis ; nequerepro: in niontem excelsum. et transfiguratus^ est anlc
bus miseriarum abyssis dcmergitur, nisi gurgitibus eos.
humanae cupidiiatis transcursis : namque et i!!e ic ^quilina evolutio esl Domini transfiguratio; siciit
gioriaabsorbebilur, et iste in poena. Pendcnte vero enim in ipsum solem rapidissimo eCfertur volatu
destinalioiie sive praidestinatione, neque despera- aquila, sic assumpta a Verbo humana nalura po-
tione negligenter in alterum ruendum, neque prae- tentissime evolans, in illa hora, rejecit a se omnia
sumptione irreverenter in aliud irruendum ; ncscit j) mortalia impedimenla, non solariaut nivea claritale
enim homo utrum odio an amore dignus sit. contempta, sed claritate quam habuit in Verbo
Fugiat ilaque malitiam , refugiat ad inisericor- priusquam mundus esset , indula ; in quain etiani
diam, et sic evadet miseriam ;
podes apprehendat desiderant angeli prospicere. Nec eiiim sic expri*
misericordiae ; lavet, tergat ct ungai. Appreliendat mere potuit evangelisla, quomodo valuit eflicere
per timorem, lavet pcr compunctionem, lergat per virtus divina ; dixit ut potuit homo in compara-
confessionem ungat per devoiionem. Caput nihil-
,
tione, sed plus potuil Dcus in operatione quain iin-
Gininus malitiie apprehcndal, amputet , combural gua humana in relatione.
et in cinerem redigal ; apprehcndat pcr fortitudi- Piillos itaqiie suos gallina duxit ad nionlem cxccl-
nem, amputot pei confcssionem, comburat per fer- sum ; et non sicutgallina, sed sicut aquila provo-
vorein, in cineiem redigat per discrotionem. Talis cavit ad volandum ;
gallinie enini non volaie sed
apprehensio virtulis et vitii deprebcnsio, vel po- nulrirc pullos esl ; aquiUe autem esl volare, cl ad
de Icprosa inun- volaiidum provocare. In canipestribus igiliir fuil

tiiis dcpressio, dc aegra sanain,
dain, de peccatrice sanctam, de meretrice aposlo- Jesus gallina, in monlibus aquila : nioralibus »n-
»am coiislituit, slruit in campcstribus, coclcstia oslendil iu niomi-

841 SEUMO LXV. — DE THANSFIG. DOMIM Ui
bus, languorcs sanal in caiiipeslribus, bcaliludiiK^s A preliendi iii nuiscipiilu, quani jcjiinus rcmancre, et
docet in montibus. Lapidcin Jacob slcriiit in cara- sinc obedientia; csca. Itoslriim vctus comminucrai
pcslriliiis, scalam cri{,'il iii mon(ibus, pro\o<al ad- jcjunando quadraginla dielius, ct quadiaginta iiocti-
iniratione, provocal dclcdalioiic, provocal paterna biis, iioviim icsiini|)liira aijuila isla in rcgno Patris
consolalione, provoial proinissioiie, provocat coiii- siii, ubi viiium iiovuiii cum discipulis suis bibitura
passione, qiiia si compatiinur, cl conrcgnabinius. eral, ct novnm panem commcssuia.
Quid cnim quod iraiisngiiraius esl noii corain sed Sequiair. Elvcslimenlacjus factasunl alba sicut nix
ante eos ; nisi qiiia coiiliyiirabit corpiis huinililatis (Mallh. XVII, 2) ; distingue iiiter solem etnivcm, in-
nostnc conligiiratuin corpori clarilatis sua; , ul t(!r laciem cl vcslem ; non cst ciiim discipiiliis su-
iransrcraniur a clarilalc in claritatcm tanquam a pcr magistriim; perfccHis aiitcin erit si sil sicul
Doiiiini spiritii ? ante cos tanquam caput ipse, ct magislei ejus, noii ;iequalilale, scd simililiidiiic, sic-
iios posl taiiquam .inciiibra. Membra cniin ubiqiie ul nix non comparatur soli dignilatc, sed clarila-
caput suiiin seqiiuiiliir sive ad murtcm, sivc ad vi- quadam
lis participatione. Per faciem namque ipse
lain, unde : Qui mihi mimstrat me sequalur, et ubi Clirislus,pcr vestimcnla inlclligunlurdiscipuli ejus;
ego sum illic et minisler meus eril {Joan. xn, 2G) el in hoc animadvertile quomodo aqiiila provocat
Deinde scquilur modus transliguralionis, qiiasi ^ ad volandum pullossuos, non cnim Filio Dci lideles
aqiiila: volalus singularis, ctad imitandum dillicilis : pariijcabunlnr, sed conglorificabuniur; cl alia cla-
Et resplenduil fac es ejus sicul sot, el vestimcntaejus rilas s(dis, alia claritas lun.ic, atia claritas stcilariim
;
facla sunt alba nicut nix [Matlh. xvii, 2) ; cum se- sielia enim a slclla diflcrt in clariiale; sic erit re-
Duerit a(.uila rcnovalur , cum Jesus lanquam senio surrcciio mortuoruin.
molesiiarum sacculi faligatus, et dcsiderio finicndi Ad volaiulum igitur provocat pullos suos, noii ail
Cbisus instigulus, sicut Jacob patrcm et patriam evolandum vel convolandum , ut imileiilur illuin ,
rcvisere p/oponeret , prius transfiguratur inutato qui suntex parte ejus, insimplicilate vituj, in pas-
voUu in clariiate solis, cl liabilu in spccie nivis ;
sione pro fide, in spii glori.TC filiorum Dei. Nix e:iim
cessat enim facies veteris liominisubi accedit gloria levis esl propier simpliciialcm, frigida piopicr pas-
iiovi : \etera, inquil Moyses, projicietis novis superve- sioncm, clara proplcr resiirreclioncm. Coiifcr Fvan-
nienlibus (Lev. x.vvi, 10); sed Jcsus, venlilabro ac- gelium canlico : Sicut aquila provocans ad volandum
mundare aream siiam, cum tabernacu-
ceplo, coepit puUos suos, et super eos votiians. Et resplcnduit fa-
him Cedar mulavit in pclleni Salomonis, id est ve- cics ejus sicvt sol, et vestimenia ejus sicut ni.v, qtiid
lustatcm mortalitalis in gloriam transfiguralionis. p cst nisi piovocat ad volandum pullos sjios, l supcr <
Et quia nihilarlificiale fiiit in Iransfiguraiionc, idco cis volilat? Atlcudite, inqiiil, pendcns in riiec, et <
domparatio sumpta cst dc sole, non de subsolari videle si est dotor siculdulor meus (Tliren. i, 12). Eccc
qualibel spccie; quis eniin altingil solein, ut iii illo siipervoIit;;l in dolore. iVo« confereinr tinctis Indiie
exerceat artem praistigialem? ccclcsle igitur fuit, coloribus, uon adcequabilur ei auram de /Ethiopia
quod sola potestate diviiia, facies Jcsu sicut sol (Job xxviii, IG).
resplendiiit. Eccequomodosupervolitat in splendoie sapientia;

Latet in haccomparaiione et hocsolemne mysle- et virtutum cclsitudine; in cantico sequilur : Ex-
rium, quod sol rcsplendct semper cum nubc non te- pandit alas suas, et assumpsil eos, ctc. (Deut. xxxii,
gilur; retralial vero radios suos cum niibe crassa !*)• '" Evangclio : Et apparuerunt IHctjses et Etias
et spissa obunibratur Judxorum,

; ignoranlia aulcm cum eo toquentes (Malih. xvii, 5); quis Moyscm de
et malilia fccit crassam nubcm et obscuram excaj- morte, et Eliain de rcmolissima rcgione advcxit,
cationem, undedictum est,quod excwcavit itlos m*- nisi aqiiila, qu:B expandit alas su;e voluntatis et po-
litia sua (Sap. u, 21). Impcgerunt ergo excaicati iti testalis, ct portavit cos in humeris siiis, id est iusu-
lapidem offcnsionis et petram scandali , nubem lc- perabilis opcrationis? portat cnim omnia verbo vir-
gentein, non solem latentem atlendenles, quia se- d tutis suae; illo ver-bo, illis humeris deniqiie atlulit
nuerat Isaac, ct clarevideieprxsentem non poterat, Moysem et Eliam, ut sua? intercssent tiansfigiira-
qui futura verissime prophetabat. Obuinbraverat se tioni. Sequitiir Et ecce nubes tucida obunibravil eo$ :
Jesus lenui et clara nube carnis, sed triplicavcriint libid. 5) ; forte ista est nubes, qu;c Jesum susicpit
hanc malo suo persecutores sui, ciim diaboli veter- ab oculis apostolorum, videntibus illis, in qua et
nosum odium, et depravatum propriiim sensum in- venturus est ad jiidiciiim juxta illud : Sic veniet
culcantes, tripliccm suai damnationis contorserunt quemadmodum vidistis eum euntem in coclum (.4c/.
funiculum ; non ergo vidcrunt solem, qiiia superce- 1,1!).

cidit igniS; qiiia furor illis secundum similitudinem Scquilur : Dominus sotus dux ejus fuit , et non
serpeniis, etc. erat cum eo Deus atieuusiDeut. xxxii, 12); in Evan-
Praevaluit cerle aquila cvolare, quia fruslra jaci- gclio : Et facla est vox de nube diccns : Ilic esl Fi-
lur recie ante ociilos pennalorum et laqueos eorum iius meus, etc. (Matth. xvii, 5). Eccc qiiod ail
evadere, sed declinaveratad escam, quae esl volun- Apostolus : fJnus Deus et Paler omnium ,
qui super
las Patris sui ; unde : Meus cibus est ul faciam vo- onines, et per omnia, et ii: omnibus nobis ouiest Dcus
ivnlalem Palris mei (Joan. iv, 31) ; maliiit ergo de- ber.cdictus insaecula (Fphes. iv, (»). Nonenim diio di»,
Patrol. CCII. 27
843 PETRI CELLENSIS SERMONES 8U
Pater el Filius , sed unus Deus, unus Dominus, una A runiper reflectebal ; ealenus ut frcquenter audirent
fides, unum baptisma : hujus Domini scilicet Patris Modicae fidei quare dubitastis? Iiem. Adhuc et vos
facia esl vox de nube dicens : Uic esi Filius meust sine intellectu estis ? (Matth. xv, 16.) Misto itaque
hic est quem Pater signavit et misit in mundum cursu stabililatis ct instabilitaiis apostolicx, donec
hic discretive Fiiius meus ; alii enim onines ad- tenipus appropinquaret passionis, ut oronem dubi-
optione, iste natura secundum divinitatem, unione tationis detergeret caliginem, assumpsit Petrum, ei
personK secundum humanilalem : Hic esi Filius Jacobum, et Joanncra, et ascendit in montem excel*
meus dilectus generatione, dilectus operatione, di- sum, ubi transOguratus est ante eos.
lectus morte, dilecius resurrectione, qui vivil et re- Fortissiraumet inexpugnabile fidei Christianse hoc
gnat por omnia sacula saeculorum. Amen. arguraenlura, quod sub velaraento carnis latebat
SERMO LXVL virlusdivinilaiis, el idera, qui extrinsecus homoap-
DC TRJINSFIGIIRATIONE OOMINI 11. parebat, Deus erat, quod intrinsecus latens non ap-
Digne aliquid scribere vel dicere de Jesu non pos- parcbal. Nam nec in ipso arliculo transfigurationis
suraus, nisi ab ipso a quo est omne datum oplimum subsiantiam diviniiatis viderunt aposloli , sed car-
et omne donum perfeclura , secundura mensuram nem resurreciione perpetua paulo post glorifican-
donalionis suae acceperimus. Splritiis siquidem , ^ dam, prailibatione sancta piaegustaverunt arte me-
qui loquitur mysteria, tam a Paire quam ab ipso pro- dicabili ;
quatenus in fortitudine hujus refeclioDis
cedil; is scrutator est inenarrabilium arcanorum non deficerent usque ad monlera Dei Oreb , id est,
Dci nec opprimitur a majestate in qua aequalitcr

;
in resurrectione, qua, juxta interpretaiioneni
in
regnat sine substantise imparitate. Hic igitur adsit hujus nominis, desiccata est in Christo, lam mor-
nobis, doccns omnem veritatera praecipue cura de talitas quam oinnis passibilitas ; Chrislus enim re^
Jesu loquimur, cuin de Jesu scribiraus. surgens ex mortuis ,

jam non morilur, etc. (fiom.
Domine Jesu, cum secundura divinitatis naluram vi, 9.)
non esset apud te mutatio, nec vicissiludinis obura- Merito a Christianis colilur hsec sancta ct prseclara
bratio , huraanarn assumpsisti condilionem qux soleranitas , in qua quasi vestigiuin pressit fides :
temporalitali vel vanitati subjecta, sortem muiabi- non vacillabat, tamen altas ra-
quae, etsi periculose
lilalis nuUaienus excipit, sed in teinpore, et cum dices non dederal. Piaecesserat quidcm in bapti-
tempore juxta naiunE ordinera currit, unde est il- sraate Joannis, ubi Spiritus visus est in columbx
lud : Puer Jesus crescebat oetate et sapientia apud specie , Pater auditus aeque in voce : Hic esi Filiu»
Deum et homines [Luc. ii, 52). In hac ergo et se- _ meus dilectus in quo mihi bene complacui ; ipsum au-
cundum hanc naiuram sponsus Ecclesiai; cujus diie [Matih. ui, 17); quaedam aeniulalio liujus pul-
'jcnler eburneus, distinclus sapphiris, distinxit non cherrimae transfiguraiionis.
solum labiis prjedicando, sed et actionibus operando Equidem obumbraiionesacramcnii, illa fecundior
juxta seternitatis lineas, quid et quando diceret, propler mysterium nostrae regenerationis quae tunc
quando faceret, ut non solum faslidiis hu- inchoata est ; ista pulchriludine celsior et testiuin
quid el
manis subvenirel , sed et rationem paterni et per- allestaiione validior; unius namque testimonium
petui edicti, atque a;lerni decreli servaret, unde in loiige infirmius est quam quinque vel triura, solus
Evangeno ait : Sicul mandatum dedil mihi Pater ,
Joannes illa audivit et vidit. Petrus et Jacobus, et
Joannes cum Moyse et Elia huic interfuerunt, et
«c facio {Joan. xiv, 51).
Ut itaque rera pene incredibilem devotio suorum tesies idonei sunt. Ibi nec caro, nec facies Jesu de-
fidelium non abhorrerel, voluit pati passibilia homi- corem suum immutavit ; hic supra visum hominis
facies sicut sol resplenduit; illud in deserlo factum
nis unde homo agnoscereiur exercuit signa et
, ;
mirabilia quce, sicut ait Nicodemus nenw posset ,

csl, hoc in monte excelso, et illic, ct hic gloria Jesu.
,
facere, nisi esset Deus cum eo [Joan. iii, 2). Non Ibi quasi introitus fidei spectatur , hic quasi egres-
tantuin per graliara piopler hominem, sed etiam fy

s"s. "*>» res fidei manifeste cernilur. De illa Aposlo-
per naturam propler diviniialcm , ut crederetur liis : Videmus nunc per speculum et in ccnigmate (/
Deus. Evidentiora autein ei pulchriora humaniialis Cor. xiii, 12) ; de isla Joannes : \idimus gloriam
signa, etiam in conspectu insipicntium appar^bant ejus gloriam quasi unigeniti a Patre (Joan. i, 14)
rariora quae Deum indubilabililer assererent, vix Domine Jesu. sicut inodo quasi exuisti ad horam
;
discipuloruin corda tangehanl. Impediebat procul mortalitaiemnostram, nonne, si nostrac saluti expe-
dubio tanta mysterii novitas Verbi incarnati , nc dirot, absque poenali ei gemebunda exspoliatione»
mundus crederet, quod a s.êculis auditum non es- viriulem et pulchritudinem tuam superinduere pos-
set ;
quod humana ralio non comprehenderct; quod ses, nec saccuin tuum a Judaeisscindi perinitieres,
nec usus, nec consuetudo aliquatenus approbaret sed de sacco soccum, quam de aqua vinum faciliiis
utique ut Deus homo fieret. faceres? Sed ui passio, qiue prope erat, voluiitaria
Intercoruscans interdum radius Divinitatis torpo- esset, luce clarius apparcret non coatta, vcl ineviia-
rera incrliae Judaeorura excilabat, sed non excutie- brli nccessiiate susoipicnda, quod in ore sacci Ben-
bat; discipulorum vigilantiam animabat, sed rci at- jamin erat in ips:» via, aperlo sacco revclalura esl
tiiudo ebstupefnciciido, a robore fidei aliquando pa- niagnum pietalis myslerium, ut pccunia illa, quA
84S SERMO LXVI. DE TRANSFIG. DOMI.NI. 846
rcdemplurus crat filius dextcrj; Israel et genies , A aslanliLus vesiimenta illa, quxfactasunt alba sicut
in ore Jcsu esset ; undc cum dixisset : Consumma- nix ; sic enim de solatio suo visus minus gauderct,
tum esl [Joati. xix,50), ct cmisisset spiritum, solu- si pro parte sua odoratui induliam bcnediclionenj
tum esi pretium, ct deletunt quod adversus nos erat non communicaret ; nec integra germanitas serva-
chirographum. retur, si odoratu lamclico rcmanente , oculussatia-
S.ilvo tanto mystcrio, ad transliguralionem per- relur.
tinet quod in via, id cst anlequam ad mansioncm Fudit ergo Petro ct sociis suis rivosolei sui non
vcniret apertus fuit saccus Benjamin, non scissus. uniformilcr, scd mulliplicitcr, ut quicunque sensus
Scissio enim cst passio, apertio transfiguratio, in sitieiites advcxerant, uno tam solemni ferculo de-
apertione non cst saccus cxinanitus vel cvacualus briati dicercnt : Domiue, bonum est noa hic esse;
quia eamdcm iormam ot iiabitum mortalitalis pcr- animadverlendum csl , quia divcrso modo allicit
acta transligurationc rcccpit, scu repraesentavit quod corporaliter, etdiverso quodspiritaliicrrefiiii.

quam dc malre mundum ingrcdiens acceperat et , Praj inopia enim sua raro et rara rcperies corpora,
quasi quodam resurreciionis prxludio deposuerat. quaeuna habiludine diversisscrviantsimulsensibus;
In conscissione vcroabsorpta estin victoria, el non diversi namque sensus seu appeiiius , diversos ha-
lusit Jacob cum Esau, id est diabolo, sed illusit et ^ lient fines suae delectationis vel salietatis ; iia ut
supplanlavit; ut deslructo corpore peccati , nec semper rcquirant aut diversa terapora, aut diversa
planta remaneret ex qua rediviva generis humani '" eodem lempore delectamenla. E diverso spiriialia
dec6piio puilularet, et raorlem Christi necessario ^ôna simul et semel oranes varietates desideriorum
reiteraret. supplent ; et in vero bono sieui non est mcndacium

Fuit ergo transfiguralio , quasi quajdam neccssa- q"od decipiat, sic plenitudinis nulla iinminutio,
quaj
riae mortaliiaiis de peccato venienlis interruptio ,
^gât siibsidiaria alternatione, vel vicaria sollicitu-
qna se Jesus comprobaret non affectum legibus dine.
nioriis, nisi quando, el quomodo, el quatenus vei- Et ecce apparuit Moyses et Eltas cum eo loquenles
let, quod enim ibi fuil horarium, si vellet esset con- (Malth. XVII, Aggredilur vaga qua; gyrum cceU
5).
tinuum. Manifestavil ergo se ipsum non qualem frequenter circumvallat qiiaestio, quaerere cur Moy-
putabant Jmlxi, sed qualem credcbant aposloli ; non ses et Elias prai caeiem in corpore an in spiritu
omni populo, sed tcsiibus praeordinatis a Deo, quia venerint, quid cum eo locuti fueriut. Sed quid urget
ncc supprimenda erat veritas, ut nemo cam sciret, quaestio, cui certa dari non potest responsio?et si
nec propalanda principibus mundi quoad contineatmedullam desiderabilem, os durum aique

, princi- p
piiim oralionis suje finc meliori concluderet. Hoc solidum gingivis profecto catulorum rodi potest, pe-
enim impedimento foret sui propositi, illud detri- netrari non potest. liislat appetiius effringere, sed
menlum generaret Christianae fidei quis enim co- succumbit virtusundique munitam raedullani extra-
;
gnosceret sensum Domini , nisi is qui est in sinu hcre; attamen, quia labor improbus omnia vincit,
Pairis enarraret, cum neroo noverit Filiura nisi Pa- dulce est pulsare, ct civitatera circumsiantiae cir-
ter, neque Patrem quis noverit nisi Filius, et cui cuire ut in labore sit saltera solatio jpsa honesta
voluerit. Filius. revelare. Idcirco in hac transfigura- sollicitudo.
tione, el Filius Patrem , et Pater comm-endal Fi- Occurrit igitur animo investiganti, quod Moyses
lium : Hic est , inquiens, Filius meus dilectus , in et Elias monlani fuerunt , et hominura fugientes
qno mihi bene complacui ; ipsum audile {Matth. ni, consoriia , iu inoiitibus angelicis subsidiis de Dco
17.) niulta cognoverunt , atque vitara suam solitudini
Dulce lumen, ut ait Salomon, et delectabile oculis pro posse dedicaverunt. Proindequasi de constietu-
videre solem (Prov. u, 17) ;
probat hoc Petrus apo- dine , eo quod jam inullis celebratis conciliis de
stolus, qui, cum vidisset Jesum amictum luinine. Jesu in monlibus adfuerant, hoc lam solemni de
sicut veslimento ; vestimenta enim ejus erant alba D transfiguratione angelicoministeri» nuntiato, inter-
sicut nix [Matih. xvn, 2) ; el cernerei faciem ejus re- esse studuerunt. Mcrito tam pr«claris luminaribus
splendiiisse sicut sol lucet in virtule sua, ait : Do- ct assunipt;e huraanitatis prsedicandui giorificationi
mine, bonumest nos hic esse (ibid. 4); inescalus si- ille accurrit , cujus oculi nunqnam caligaverunt
quidem tania; dulcedinis hamo , quae relro erant ncc dentes inoti sunt, Moyscs : meiito et ille cujus
oblitus, lagenam cordis impleverat slillicidio irri- caro mortis corruplionem non vidit; cujus morlali-
gante decmissionibus Paradisi, quibus illectns cla- tas privilegio pene singulari, nec curru igneo con-
mabat : Trahe mepost te; curremus in odore unguen- sumpia, nec inorie absorpta, immorialium jam frui-
torum luorum [Cant. i, 3). Etsi eniin Evangclium tur regione; et pcne vicit raorteminsolila, et longa
pro compendio sui officii (quo quasi gallus succiii- dilatione.
ctus velociter currit '.anta obstinaiione, ut neminem Foi te cf Jesus in niontibiis pernoctans in oratio-
per viam salutet) craiserit exprimere fragrantiam nibus, usus fuerat eorum praesenlia, el ad hoc dies
spiraculorum, quj; flante austro allata sunt, tamen ab ulroque de dissimili slalu corura, se-
pra;fi\a, ut
credcndum et subintelligendum est super oinnia cundiim hominem assuniplum qua;rcrct, quis potior
aroinala respersisse odorem suavitatis omnibus essot staius Moysis cxuli a corpore, an Eliae vi-
847 PETRI CELLENSIS SERMONES 848
ventis adhuc in corpore. In potestale namque Jesu A nubes lucida, id est Scriptura divina, seu Ecclesia
crat quod maUel eligere ; licet in proposito alteriira Caibolica, nubes iucida est
sine dubio lenere. Alterum siquidem justum vide- Nubes est Scriptura triplici ralione, quia refri-
reiur pro persona assumentis, ci assumpti ; alterum gerat in calore lentationis congrua docendo reme-
,
vero indubitanter necessarium erat pro officio pa- dia; obumbrat in anguslia persecutionis, promit-
trocinantis, et negotio querelati , et in causa su- tendo prxmia quibus non sunt condignae passiones
dantis; ab utroque tamen ex dispcnsatione sua me- hnjus temporis ad futuram gloriam quae revelabilur
diator aliquid mutuaret, ut mortale corpus prius in nobis ; rigat in tempore siccitalis, binc inferna-
sine morte exueret ,
glorificalione non perpetua lcs evaporationes , et fumibundas incastrationes
iransitione , relenio aliquid simul de veteri et aii- ante oculos ponens ; inde vernales et salubres aspi-
quid mutuato de novo statu et futuro, ut ex mu- rationes a superstellari regione, quae tola mundis-
luato Moysi , ex reiento Eliaj congrueret. simis et beatissimis spiriiibiis referta , ineffabililer
Est et aruid quare Mo^ses el Elias cum Domino in odorifera nec una tussicula offenditur : Nubes , in-
transfiguratione visi sunt; testes enim tam et apud quil, lucida obumbravit eos. Hanc obumbrationem
bomines quam et apud angelos assumpta humani- Psalmisla explorat el implorat, dicens : Obumtrd
las habere non recusabat, quod de suo airhilriO H super caput meumin die belti [Psal. cx\\ix,B); dies
penderet vcl mori pro homine et sic ad gloriam belii est tota viia isia, quia militia est vita hominis
suam intrare; vel infecto negotio , nostrae redem- super lerram, ubi est colluctatio adversus carnem
ptionis, nec interposila morte ad dexterara Patris et sanguinem, adversus principes et potesiales , ad-
rcdire. Omnia ilaque cum consilio facturus, aulhen- versus rectores tenebrarum harum, contra spiritalia
ticos adesse suae transfiguralioni mandavit homi- nequitiae in coeleslibus.
nes, ut Moyse tanquam suo auctore Judaei non cre- Parum in his proderit galea ferrea , nisi obum-
dentes convincerenlur, Elias venturus in fine saeculi braverit nubes lucida, id est gratia quae de visccri-
tota fiducia Christum non Antichrisium adoran- bus suis enixa esi divinam Scripturam ; neque pati-
dum prolestarclur, sunl et aliae raiiones quac jara lur natales suos violari per illam ;
per ubera siqui-
expositae sunt a sanctis Palribus : vel exponendae dem Veteris et Novi Testamenti exprimit lam gutlas
restani suis lemporibus. quam stiliicidia uteri sui, quibus impraegnata est
Cum eo , inquit , toqiientes , servanl disciplinam, virgo Maria; quibus regenerata progenies adopliva,
nec fines mandati excedunl ; non loquuniur apo- pernubem lucidam, quae est Ecclesia ; aequa elenim
slolis, sed cum Jesu, quia non I:uc ad hoc vene- mensura usque ad summurn implet utraque ubera,
rani, ut vel audirent saecuiares rumores ; vel ut re~ ei Ecclesiam, et Scripluram divina gratia ; idcirco
ferrent nondum explanandos, licel jam scriptos gemina est laclatio, sed una filiorum educaiio. Est
passionis, resurrectronis et ascensionis Domini san- igitur Ecclesia nubes quae peregrinatur a Domino
clos canones. Ad quod el ad quem venerant , lo- est lucida , quae semper fecundatur a Spiritu san-
quuntur; et uUra superponunt digitum ori suo, ne cto; obumbrat filios suos sicut gallina puIlo5 suos,
ioquantur opera, non dico honiinum , sed nec anne cedant in adversilate, ne deficiant in. persecu-
geiorum. Forte more suo Moyses rogat pro populo lione, ne periclitentur in praemii dilatij.ne.
Judaeorum, cujus praevidel iinminere ruinam, ut SERMO LXVn.

saltem reiiquiae salvae fiant : forte non deposito zelo CE ASSCMPTIONE BEAT^ MAR<>e VIRCINIS I.
Elias decernit vindictam, qu» futura erat sub Tito Et elevaverunl clierubim alas suas et rotw cum eit,
et Vespasiano : secretum tamen suum colloquiusn et gloria Dei eral super ea {Ezech. xi, 22).
leneamus non discutiamus ,

quia gioria Dei est ce- In hodierno sermone eflicax est maieria et cflica-
lare verbum. cior dicendi copia; vcrum in eo minus laborandum

Sequitur : Et ecce nubes lucida obumbravit eos est, ut ea laudetur , quse sine commendatione lau-
(Ma«/i. XVII. 5); instandum est evangelicae lectioni, jj
dabilis est; sine exhortaiione amabilis , non sine
ct ab ipsa conlcxendus cursus nostrae oraiionis non ; ielribi'»«one, venerabilis; omnibus enim amabiiis
enim de nostro, sed de &xio compingere debemus est, videlicet Mater raisericordiae, virgo Maria, ora-
labernaculum Deo Jacob ; neque enim in manufa- nibus concupiscihilis , quia tota pulchra ; omnibus
ctis habitat Deus, id esi in his qua^ humano ingenio venerabilis, quia plena gratia; singulos quidem
adinventa sunt sine gralia, per quam cognitio Dei odore ungiienioriun siioruni ad aniorem suum trahil
sive amor acquiritur. Non cnim in niaiiufaclis ha- Virgo singularis. Sola suflicit omnibus , ut species
bitat Deus se innotescendo per inanem phlloso- quaedam salutaris, quaesine aliarum admistione spe-
jiliiam, et per siultas fabulas sive gcncalogias, et cierum efficacissima est ad conficiendum humanae
inierminabiles quaesiiones; inde cst quod nemus salutis ungueiitum ; huic speciei si admiscetur alia,
probibelur plantari, ulique cavillosa et obscura so- aliquid ci videbitur sublraliere odoris , nihil vero
piiisinaia, juxla altare Dci. Sola siquidcm authcn- conferre vigoris ; sola placuit Dco Patri, ut Filii sui
lica de prophclicis ct aposlolicis scriniis, el eccle- inatcr fieri mcreretur; sola sine exemplo placuil
siastica auclorilnte roi)oralis SciipUins, in eccle- Chrisio, ul ex ea nasccrctur ct Spiriûi sanclo, ul
sia legenda sunt ci canfaiula ; li;cc cniin , scilicet ejus tompluin ficret et co replcrclur; sola non Hn-
»49 SERMO LXVIII. DE ASSUMPT. B. MAKI^. 850
merito nostrae saluti siinGctens , ex qua pro nobis A terveni pro ctero, intercede pro devolo femineo sexu.
Salvator nasci dignatus es(. nentiant oinncs tuum juvamen, qui tibi deferunt munia
Ha;c esl porta per quam Christus ingressus esl taudum.
mundum ad noslram redemptioncm , et lixc est SEHMO LXVin.
Virgo per quam reperimus Deum et liominem; haic DG ASStMPTIONE B. MARI^ VIKCIMS II.
est manubrium per quod velut ferrum inseparabi- Virgo Israet, revcrtere ad civitales tuas (Jer.
liter ei junctum lonemus Christiim ; hxc ost secu- XXXI, 211 ) ; ad matrem luminiim , quae liodie a
ris qiia rcsecanda suiit ligna xterno labernaculo inontibus ajternis exsiiltaiione a ciinctis rcvereii-
neccbsaria. Sapientia leniiit istam cum aediflcavil ler excipitur, vertamus, fiatres charissimi , Inmen
sibi domum, ei exciilit columnas seplem; manubrio oculorum nostrorum, sermonem labiorum, plau-
siquidem isto ferrum ad tenendum cst melius, ad sum manuiim, affectiones cordium et intentionem
movendum habilius, ad operandum utilius; qui ca- cunctorum moluum. Ecce enim post Jesum primo-
ret isto, parum operabitiir illo, quia noii domina- genilum et unigenitum suum ulteriora veiaminis,
bitnr; nisi ex ea Christus nasceretur, humana cx- quod osl ante oraculum penetral ; non solum che-
citas noii illuminaretur , humana innrmitas non rubim at(jiie serapliim supremis sedibus assumpta,
sanaretur, hunuinum genus non rcdimeretur. B sed eliam siiper alas eorum mirabiiiter et magnifi-
Ecce quam jucunda, quam ne<.essaria, quam ve- center exaltata ; de illanamque dicitur, quia cxal-
neranda nobis esl virgo Maria , cx qua mundo aptata est supcr choros angelorum ad coelestia regna.
paruit lux vera, sanitas aeterna, redemptio copiosa, Ut itaque collectionc omnium virtulum jam matu-
et utique qui non habet hoc manubrium, non babe- ratam terrain nativitatis sua; repelat, etdomum ae-
bit hoc ferruin semet enim ista conjuncta stiiit, et

;
ternitatis adeat, sermo a regalibus scdibus illain
semper connexa manebunt. Clirisliis eain hodie as- liortatur sic : Yirgo Israel , reverlere in civilates
sunipsit ad gloriam, ne ullcrius noslram sustineret inas, quasi dicat : Regnum qiiidem tuum, o Regina
niiseriam; legis memor qua dicitur; qui parentes coeli, tibi paralum est ab origine mundi, jam jam-
deserit in calamitate , insepultus abjiciatur ; non que regressiim et advenlum tuum deplorat, quate-
ergo eam in lerris deseruit, sed in coelum assumpsit nus et suum acceptabile libi obsequium praibeat, et
matrem ejus, et posuit tahernaculum suum incir- tuum gratissimum in se dorninium recipial.
cuiUi ejus. Quod vero ignoralur, et si pie credatur, Revera enim nec lua imperia ministerialibus tnis
utruin scrlicet corpore assiimpla sit, causa venera- m(desla, nec iliorum obedientia disposilionibus tuis
tionis festum esse credendum est more illoru.m qui csl murmuriosa ; familia coelesiis moram luam fa-
munera deferunt, et ea non prius delegunt, qu\Bi stidit ; mansio coeli locum tuum haclenus vacuum
ad eos pervcniant, qiiibus munera repraisentare praesentia tua insigniri deposcit. quam religiosa
debent. curiositate illae coelorum viriutes, quae de caslris

Verura non incongrua similitudine illud Ezechiel nunquam vel raro egrediuntur, frequentcr inqui^
liuic Assumptioni adaptari potest, quod cherubim, runt ab eis angelis, qui in ministerio miituntur pro-
qui anle Deum semper assistunt, pro hac Virgine pter eos qui hssredilatem capiunt salutis, dicentes :
Ofiissi, alas suas levaverunt, et juxta (saiam duabus Quando domina nostra, regina nostra, soror
veniet
velabant caput ejus, duabus vero pedes ejus, con- nostra, mater regis et Domini nostri. quanto af-
ceptionero videlicet et assumptionem , quorum fectu mandant, et remandant ei Virgo Israel, re^ :
utrumque nobis est absconditum ; vel velabant ca- vertere in civilales tuas, ascende ad montana no-
put ejus ala supposita et superposita, subjectionc stra, veni ad palatia noslra, inlra eellaria nostra,
scilicet et veneratione , nolentes illud Dei templum penelra cubilia nostra, quia haec omnia tua siint
revelare, antequam illud repripsenlassent majeslali possessio iitique lua , hairediias tua, domus tua.
divinx. Ilem pedes velabant duabus alis, obsequio Quid est autem possessio sine possessore, haeiedi-
scilicet el praeconio cantanles : Surge, propcra, £>
tas sine haerede, domus sine habitatore, civitas si-
amica mea [Canl. xi, 10); veni de Libano, veni coro- ne rectore? Reverlere itaque, reveriere Sunamiiis,
naberis (Cant. iv, 8). revertere, revertere ut intueamur te (Cant. vi, 12).
Et roi;e erant cum eis, de quibus idem ait pro- Primo revertere a caplivitate mundi, quia capti-
pheia : Audiente me, vocaverunt eas volubttes (Ezech. vitati non debel subjici, per quam captivi a caplivi-
x, 14), corpus scilicet el animam Mariae, quae cor- late sunt absoluti sua ; secundo revertere ab homi-
pore et anima divinae volunlati erat subjecta, nun- ne sine corruplibililate carnis ,
quia, sicut immunis
quam sentiens It gem carnis repugnantem spiritui. cs a corruptione peccati, sic ad immortalitatem
Seijuitur ? Et audivi post me vocem commolionis ma- transire debes absorpla mortalitale per graiiam
filiorur.n
gna: (Ezech. iii, 12); hxc vox peregrinanlis Eccle- Dei. Teriio revertere ad liberialein gloriae
luo
si« et laborantis, quje ad Deum claniat : Non est Dei, quia.sicuJ peccalum nunquam regnavit in
car-
tibi cnra;, qaod Maria reliquit me solam minislrare ? morlali corpore, sic digna es perfrui, etiam in
ne virginali, eade.Ti spiritus liberiate, qua fruuntur
dic ergo ilti ut me adjuvet {Luc. x, 40), Clamat etiam
post Mariam orans : Sancta Marin, succurremiseris, in s»a spiriluali subslantia angeli ab ipsa sua crea-
juvn pusillanimes, refovc ftebitcs, ora pro poputo, in- tionc, sive poiius confirmalione. Quario rcverterO
m PETRI CELLENSIS SERMONES Sfff.
iit intueamur te ^ dignilate angelorum ad superex- A gloriai, de Patre luminum anle tempora saecularia.
cellehtiam jam beatificatorum spirituum, quia slc- aeterna processit gcnitura, quique de Virgine vrrgi-
ul in facie Filii tui desiderauuis prospicere, sic num carne sumpta, in plenitudine temporis in bu-
in specie et puichritudine tua vuUus deligere volu- mana, verus Deus et verus homo apparuit sine
mus, et luce vullus tui illustrari omnimodis sata- peccato, natura.
gimus. Denique istae reversiones numerosiores as- Haereditas eliam ejus prseclara est ei, quia Ec-
ceiisiones fiunt, de quibus in laude Sapientiae di- clesiam de Judaeis et gentibus, eripuit de poieslate
citur : Quasi cedrus exaltata sum in Libano, el tenebrarum per fidem, et per spem, et cbariiatein
quasi cypresstts in monte Sion, quasi palma exal- trunstulit in regnum claritatis suae, quatenus can-
tata sum in Cades, et quasi plantatio rosw in Jeri- dvir lucis aeternae sponsam baberet non habentem
cho, etc. {EccU. xxiv, 18). maculam neque rugam, sed formosam tanquam co-
Domina nostra exallatur quasi cedrus in Libano luxnbam quae una est matri suae, electa genitrici
secundum merita sanctae conversalionis exaltalur ; suae, id est praedeslinationi divinae et juslificationi.
quasi cypressus in monte Sion secundum altitudi- Cum itaque de aeterno consilio tempus beneplaciti
nem purissimae contemplationis; quasi palma iii immineret, ul Deus Pater per unicum Filiuin disper-
Cades exallatur, secundum prraemia aelernae remu- " siones Israel, per adoptionem haereditali immarce-
nerationis ;
quasi planiatio rosae in Jericho, secun- scibili aggregaret, puellam dc terra Israel sibi de-
dum mortificationem carnis et compassionem Filii sponsavit, et dote bona, de thesauris suis cumula-
in cruce pendentis; quasi oliva speciosa in campis, vit, publicis instrumentis matrimonium confirmans,
secundum affluentiam pietatis quasi platanus jux- ;
atque legilimo privilegio donationem propter nu-
ta aquam in plateis, secundum famae et gloriae dila- ptias contra daemonum haereticorumque versuiias
tationem in universis linguis et populis, sicut cin- corroborans. Una enim haec est inter mulieres , in
namomum, secundum odorem bonae opinionis, qua- qua princeps nihil suum invenit, de qua fraus hae-
sibalsamum aromatizans secundum conceptum et retica, stabilire non potuit
mendacia sua in hoc ;
partum Chrisli a quo tanquam a capite distillat un- privilegio tam malris quam filii naiales continen-
guentum nostrae christianitatis ; qnasi myrrha ele- tur. Continetur quoque et dos profecia a virgine,
cta secuiidum stoiam immortalitatis, quam rccepit utique castitas, innocentia, et humiliias, simuique
a Filio suo in die assumptionis. donatio propter nuptias, utique plena gratia redhi-
Ex hisomnibus tanquam a domibus eburneis, id bita a Deo Patre.
est castissimis coeli palatiis dedit suavitatem odo- /<• Septem de Apocalypsi sigillis impressum, et si-
ris, quo attracti simul ad illam clamemus totis de- gâtum hoc privilegium, caslis et virgineis obtuti-
sideriis, toiis suspiriis Trahe nos post te, in odore
: bus tnm patet, condemnans et obtenebrans ociilum
unguentorum tuorum, curremus ad montes aroma- nequam, ne videat gloriam Dei. Denique secretiora
tuin, ubi sancti suavilate illius horii deliciarura af- quaedam quae nemini mortalium pandenda donec ,
flati exsultant in gloria, laerantur in cubilibus suis in resurreclione, velo templi scisso , ingrediamur
exsultationes Dei, pro tantis odoribus, in gutture sanctuarium Dei , certis involucris , quod est in
eorum, in ronspectu Agni amicti stolis albis, ipso profundo et secreto Dei judicio Sancta "sanctorum
donanteChristo Jesu; qui vivit et regnat per om- occultat. Tunc enim lege et jure civilaiis quae vi-
nia, etc. Iro similis dicilur, nihil cum Deo rcgnantibus clau-
SERMO LXIX. sum, nibil de occuitis filii reslabit incognitum.
DE ASSEMPTIONE MARI^ VIRGINIS IH.
B. Corda omnium pervia indiflferenter appetent scirc
Quw mulier habens dracUmas decem, si perdiderit el sciri, niagis tunc properabit et urgebit conscien-
drachmam unam ex illis nonne accendit hicernam,
, tia venire ad publicum, quain modo requiral priva-
et evcrrit domum, el qua-ril diligenler donec inte- tuin et secrctum silenlium; mala enim timel sub
niat illam, etc. (Luc. xv, 8). D luce vidcri, bona dedignatur occiiltari ; in omni au-
De sacro palatio sunmii ct actcrni Regis pro- tem societatc universac illius curiae iiulla nisi bona
fluenle ad arcoias iioslras loeatibus coiitinuis co- inlereril.
piosa Dei bonilaic, singiihe slationes tam tenipo- Revolvamus tamen interim prima Iiujus privile-
niin qu.Mm hominum, seciindiim mensuram el ra- gii folia, et ex praelibato jenigmaie exculiamus qu»
tionem innalae boniiatis geiierali et speciali beuc- dc mensa dominorum catiilis obvenerunt, paucas
fioio ab initio s;eculi non avare locupletantisr : Cum micas. Qua': mulier, inquit Dominus, habens dra-
rrgo, ut ait Aposloliis : IJnusquisque proprinm ha- chmas decem, etc. Non consuele hac ulitur loculio-
bcat donum ex Deo, alius quidem sic, alius vero sic ne Scriplura do Doinina no^lra ; in Canlicis enim,
(I Cor. VII, 7) ;
parlein siioiu Deus, qui iion solum ulti quasi in o.ibiculis suis cl lcrlulo florido praeio-
donal, sed et accipit dona iii hoininibiis, iieqiia- galiva ejus mystice requiesoit, •^xpe numero Salo-
qiiam delerioreiu fecit. Ait eniin in Psalino : Fu- mon sic de illa cecinit : Qua' esl ista, quw progre-
r.es ceciderunl niihi in prwclaris, elentm hivredilas ditur, </«(!' est ista quw asccndit dc dcscrlo, qua- ffi
rtiea prwclara est mini {Paal. xv, 6). Vere in prac- ista >/H(r asreudit pcr dcserlum? {Caiii. iii. 6.^ Mi-
claris fuues ei ceiidoriiiil ,
qiii cum sit spleiidor ntiiiur nami[iie niajeslas ilicoiidorum, qii.nKlo qnaB
ISSS SKRMO LXIX. — DE ASSUMPT. B. MARliE. 854
dicuntiirnon congniiinl qiialilatect modo (liceiidi, A slatein adimit naiura quinimo mcliorulur natiira :
rei de qua dicunlur non minimum quoque pcccat

; pcr gratiam, nec minuilur gralia propter naturam :
in dicendo, qui inexplicabilia explitare nililur, vei idem namque dator est gratiae, qui auclor esl na-
qiii facilia diclu aggravarc laboial ; idoneus vcro turx; ut dum quasi senescit natura, succedat scin-
Tecilalor, qui pro facultale, diceuda assumit, et per vigens et valens gratia. Phencnna quidem An-
suspensus admiraiur, quod exprimcrc nun suf- nx improperat, et Lia Racneli sierililalem, sed
ficit. pulchriludine et quaiidoque fecundilale, juniorcs

Ait ergo Dominus Quce mulier, etc, non de
: lempore , antiquioribus prscferunlur , ne praelatio
inopia succumbens, sed pro niisericordia miniis lemporis derogct eflicaciae scquenlis virtutis ;
parit
capacibus condescendens, quasi diceret : l'rae cun- quidem natura, sed sinc merito, paril gratia, sed
Clis mulieribus hxc mulier excellit inconiparabiliter cum mcrito, et praemio ubique pcdibus graliae na-
genere, sanctificatione, nomine , intcgritalc vilae, (ura substernitur, nec ad bonum remuneraioriem
contemplatione, angelica familiaritale, Dci ei hoini- nisi eadeni duce prxvia et cumite erigitur.
nis conceptione, partus novitate, filii coh:ibitatione, IIxc igitur mulier quasi lignum finium tcrra^ vc-
in coelis assuinptione. Quae ergo est niulier habens tustati communical nomine sine reato culpae ; novi-
B
drachmas decem quas eniimeravimiis? illa sine du- tate concipit eum qui culpara delevit, et reatuin ex-
bio de qua praescns sermo habetur, et ciijus dies terminavit ; dicatur ergo quw mulier ? Sequitur, /m-
assumptionis in coelis et in terris hodie celebratur. bens drachmas decem, cum multis niodis habere di-
Si deliciis coelestibus assuetus, suppellectili mclio- catur, ut est habere famem, habere albedinem, ha-
ri et moUiori cubiculiim suum futurum Rex glorix bere cappam, babere corpus et animam, habere de-
stravit, et valida niunilione circumvaliavit , ut es- aique virtutem, quia praeter materiam est, nunc de
set hortus conclusus, fons signatus, quid mirum ? his tractare ; duos tamen modos quos novit Scriptura
cum videas insensatas aviculas , undecunque con- ponamus, quorum alter est temporalis, alter perpc-
gerere moUia, et nido uliiia deferre, ut quasi do- tuus. De uno apostolus Benedictionem, inquit, //a"-
:
roum sibi faciani, ubi pullos reponant. redilatc possideatis (/ Pclr. iii , 9) ; et alibi : Sine
Digna itaque sibi sapientia Dei, in virginali do- paenitenlia sunt dona et vocatio Dei {Rom. xi, 29).
micilio congessit, quando decem drachmas matri Sponsa quoque in Canlicis de sponso ait : Tenui eum
contulit, utpote qui de magno gencre est, secundum necdimitlam {Cant. iii, i). Secundumquod chr.ritas
Palris generationem, de magno el digno genere fa- nunquam excidit {I Cor. xiii, 8); deallero Job: i[)o-
ceret nasci Matrem, et qui omnium sanctificator _ minus dedit, Dominus abstulit {Job i,,21); et Psal-
est, ex ulero sanclificaret in quain venturus esset, niisla : Hedde mihi lcelitiam salutaris tui ; et spiri-
et claro nomine insigniret, de qua homiiiem Jesum tum sanctum tuum ne auferas a me {Psal. L, 14)
assumeret, et in singulis qux de illa facturus, vcl et in Evangelio Vado et venio ad vos {Joan,
: x:v,
ex ea accepturus erat, riova quaedam praeludia pi-ae- 28).

mitteret ; si enim Rebeccse servus Abrahse inatires Utroque genere habendi mulier drachmas deccm
aureas et armillas pondo cyclorum decem, quia habuii, nam unam perdidit, c^teras nec perdidit,
uror futura erat Isuac, obtulit, quid MarijE uiatri nec perdere potuit decem vero sunt, sicut decem
;
suje coeli et terrae Dominus dare aon debuii ? Decein chordae psalierii et decen? mandata legis quae qui ,
ergo drachmas cui et novem oriiines ange-

ei dedit, non servat, decem sustinel plagas iEgypti. Jam ita-
lorum, et omnes homines non immerito subjecit. que acccdainus ad contrectandas oculis ac manibus
Siiscipiiint eniin angeli Dei sponianeam ejus obe- drachmas, ut sacco Benjamin, filii dexlerae, aperlo
dienliam, quam a dextris Filii suscipiiint super se devolvaraus tanquam negoliatores empturi, aut sal-
collocalam, quomodo aulem ei non obediret omnis teiti visuri uiide oculus pascalur, ct anima Ixtifice-
bomo jam regnanti in coelo, cui in terra obcdivii lur; de his enira nec oculussaliatiir visu, nec auris
factus pro nobis Deus homo? D auditu, quiaillarumtam semper novus rutilat aspc-
Non pigeat aut pudeat vos, o angeli sancti, quia ctus, quain devotus assistit bcaiae Virgini nostcr
muiier dicitur, cujus dominalioni tota curia vestra aflcctus.
siibmitlitur, quia noinen est non vitii sed naturx, Sicut aulem in pontificali indumento duudcciin
non infirmitatcin prxferens, sed concipiendi habi- pretiosi lapides intexuntur, sic Virgo noslra decem
htatem perferens. Forte honorabiliori nomine il- drachmis in vestitu deaurato circumlegitur ; dislin-
lam Tocasset, qui habel scienliam vocis, si 'noc in gunlur quoque appellalione, preiio el specie. Priina
suis xternis rationibus comniodius dici rcpulas- igiliir continelur in genere , secunda in sanctiUoa-
set ; sed rem et nonien oompensans imposilor no- lione, tertia in nomine, quaria in iiilegrilatc viia;,
niinis et auctor operis, ne prorsus resiliret graiia quinla in conlemplatione, sexla in angelica faniilia-
H natura, usus anliquilatis a novilale conceptionis ,
ritaie, sepliraa in Deiet hominis concepiione, ociava
iii uiroque temperavit utrumque, ut de consueiiidi- in noviiate partus , nona in filii educalioae et co-
ne nomen reiinerel, et de novil.iie opus gratiae ex- habitatione, decima in coelis assuiiipiione. anima
cellerel. Mulier itaque est natiira, mater gralia ; nec mea ! o lioni amici ! o fralrcscharissimi ! quisodor?
uaiurje priejiidiciuni facit gralia , nec gialiae pi)lo- qiiis color? quis sapyr circa hxc respirare, talibus
«55 PETRI CELLENSIS SERMONES 856
aspicere [f. aspirare,, de Iiujusmodi labia, linguara A ôn lu radicem portas, ii radix (e? {Rom. xt, 16)
ct palatuni iinplere? nunquid eniin non : Juravil Dominus vsritalem, et
Non cito moveamirii a vestro sensii, quia sensus non jrusirabitur eam ; de fructu vcntris tui ponan*
consnmmatus est si possis virginalia membra sen- sttper sedem iuam? {Psal. cxxxt , 11.) Ilem : Jura-
lire; qnod si non membra, saltem drachmas; quod vit Dominus et non pisnilebit enm : tu es Sacerdos in
si non drachmas sallem flmbrias aureas quod si

, ;
cclernum .secundum ordinem Melchisedech (Psal. cix,
non fimbrias, saltem vesligia ; quod si non vestigia, 4). Haecde dignilale generis, qnae est priraa drach-
saliom nmbram, quod si non urabram , saliem me- ma.
rooriam. Has murenulas aureas faciamus dominse Nnnc videamus de secunda, quae est sanctificatio
noslr.-e, veimiculalas argenio, ut si anima pollulus ex utcro malris : a fermento masssR corruptae, ab
et carne, ncc inembra, necdrachmas, nec fimbrias, immaturse uvae acerbilate, ab inllatioue prim* apo-
nec vcsi.igia, nec umbrarn imaginationis apprehen- stasiae, a rubigine originis depravatae, cl a malilia
dnro, qnia aiirea sunt, saltem in eo portionem ha- propaginis in trnnco infectae, vas virginale concre-
Leboqnod vermiculalae sint aiênlo. Dum de te, dotum ; siatim purgavit ille qui quasi ignis sedet con-
mina nostra, loqui labia mea non prohibebo, juxta flans etemundans argentum ne sancta caro pru- ,
qiiod expressum esl in Evangelio, etlege et prophe- rientes vennes communis sterquilinii sentiret, quse
tl3. paritura erat Jesum qui corrnptionem non vidit, ,
Loqnar itaque, cum sim pulvis et cinis, de digni- nec in ventre, nec in morte : ideo autem non distu-
late tui generis; nam regali et sacerdotali progenie lit Dominus, sed praevenit eam in benedictionibiis,
orta pnefers geniis electum, regale sacerdolium, ut quia bis dat, qni cilo dat ; et lempore pUis solvit
sioutomnia omni virtute, siceiiam prajcellasgenere. qui anle lempus soivit, et sapientia prior se ofTerl
Pia enim Dei solliciludo, vulneribns generi hiiinano qiiaereniibiis illam : ideo eiiam nc quo semei imbuta
a latronibus illatis providit olfcuni et vinum, quate- esset testa servarel odorem diu.
nus oleum pontificale nos Deo reconciliaret, et vi- Spiritus itaque Domini, qui in creatione miindi
num regale contra diabolum defensaret; ideoque ferebaiursuper aquas.nipraesignarelquai, ipsoope-
regem et sacerdotem in terris constiluii, qnaienus rante, de illis producenda essent mysteria,quasi in
rex lioslem forlitudine repelleret ct Domini iram creatione novi et secundi mundi , qni per Christum
pontifex sacrificiis mitigaret. Gemina haic potestas futurus erat, de quo dicilur : Deus erat in Christo
in nna compage coacta, cum terapns noslne redem- mundum reconcilians sibi {II Cor. v, 19), velernosas
plionis appropinquaret, virginale corpus prolnlit de primi parentis quisquilias, quae defixae, et pene in-
^
sui ntriusqne confectione, et laiiqnam diiae oliv», separabililer admistae erant humanae naturae, a vir-
dno candelabra anle Deum lucentia duo in facie , gine Maria in liorreo malerno venlilando expurga-
Moysis cornua ad conficiendam virginem, de qiia vit, et fulurum sui, et Chrisli vasculnm , de Inlo
conciperetur geminae gigas subsiantiae, convenerunt, composilum, sicdecoxit.ut omni fragilitate, etmol-
qui sua passione Patri nos reconciliavit, et potesta- litie originalis peccati adempta nullo igne, vel nulla
lesaerias dobellavit. Dispariiitas iiaqne dignitatum aqua s?ecnlaris , vel carnalis concupisccnliaj recru-
Keculariuni tempore accepto, quasi ad nnum com- desceret, aut carnis slimulnm reealcitransullatenus
meavit alvcum, et in virgine simul auctorem suum senliret. Si Joannes Bapiista cx utero sanciificatus
non ingrale recognovit, sed ad supportandum Do- est, quanlo magis Maria? si tanta pra?conis pr^-pa-
minicum corpus, liumeros debita coUatione el con- raiio, quanla debuit esse Matris justificalio? et haec
gratulalione supposuit. Sic igitur rosa orta de spi- de secunda.
nis, sive oliva sfkeciosa in campis.de medulla cedri, Tertia dicitur veneratio nominis qnod est nomen :
el adipe frumenli sanctissimum corpus accepit. Et nomen Virginis Maria {Luc. i, 27). Dei innomi-
Al forte, si quis non conscntit inler dotes virgi- nabilis sunt quaedam nomina, non in quibus expri-
neas, censendam dignitatem generis, qnia ignobilia D malur, sed quibus de ipso aliquid dicatur, etsi non
inundi elegit Deus, animadvertat potcslales et di- quod esl; saltem quod non est, ne, si ipsum in co
gnilates tam in coelo qnam in tena esso a Deo , et qiiod est apprehendore iion valemus ; aliuni pro ipso
de stirpe unifica; et siipreniae polesiatis ramos tam errando leneamus ; raultum cst, elsi non possisscire
coelestium quam terreslriu!!! altiludinun) pnllulari; quod esl ,
quia scientia cjus conforlala est, cl non
non enim collateralis abusio potcstatis, quae ab ho- potes ad cam, saltem sciicquod non est; ila enim
niine cst, corrumpitbonum quod a Deo cst. Detrahe nunqnain vagando err.ibis, aut infra subsistcndo
namqnc :«rrcganliam, cl in collata homini polestale h,crebis, scd raliono, ingonio et fide explioataoi ex-
invenies Dci graliam, sive jnslitiam. N'u!l;ilemisigi- pansa, curros post ipsiim qjantnm poleris, ol plus
tur granum bonuin piopter pal; am abjicias, sod ul qiiain : Non enim, ail Doininus, vidcbit nie homo,
reliniâs grannm, palcam anioveas. Virgo igilur ra- multo vero minus cognoscei, et vivet {Exod. xxxin,
diccin suam dc Jossc ct Aaron, qnanquam in tcrra 20). Est ilaque prae cirteris Dci nominibiis ,
quod-
sit non dcspicit, quia de bonilale radiois qiioe cst dain incffabile, qiiod utdicitur, dici non debet nisi
ex repvoinissione Doi, rursnm ramns pullulans de in supiema neccssitalo. Conoedo quod suinma vt^-
plcniCndinc gratiarum pinguescit. Undc .^postolus : neratione houoranda ct excolenda sunl oninla Da
857 SERMO LXIX. — DE ASSUMPT. B. MARI^. m
noniina, et nulliim nomen Dci assumeiidum in va- A nocie {Psal. i, 2), lex enim cst fluvius, qui de ii.v
num ; Dedit tamen Filio suo unuin nomen quod esl i:t(iiso egrcditur et dividilur in quatuor capita, id
tuper omne nomen, ul it: nomineJesu, omnegcnn fle- cst iilierani, aliegoriam, moralitatem, et anagogen.
clatur , ccvleslium , terresirium el infernorum {Phil. Voîtat autcm Domina nostra , tanquam columba
II, 9). spcoiosa super rivos aquarum, ut se aspiciat et sta-
Posl illud autem nomen supcrexaUat-.im in om- tum suum cognoscat, vcl ut hostein insidianlem
nibus s.x>ciilis, est hoc nomcn Maria, quod in oon- fclibiis si?is caveat, antoerte ut dc proximo haheat
ventu angelico solemne seuiper habelur, et ad ejus balneum confessionis et fontem devotionis. Filia:
invocationem prssto sunt suffragia coDlestis excrci- civitaiisnostrse frequenler ad aquasdesccndunt, fa-
tus; audito lioc nomine pericula difTugiunt, com- miliaria colloquia ibi oum his quos in ripa invene-
moda redount et inferna pertimcscunt, pcrimuntur runt, scrunt, et dc rumoribus lam fulurorum quam
blasphcmi, desperati reconciiianûr, nullique dilTi- absentium diiioitcr instniunt.
culias recuperare gratiam, qui volorum suorum ail- Quia crgo tcntoriiim siium ibi doniina nostra fi-
jutricem habucrit Mariam. Cum artus meos resol- xcrat, de magno suo ncgolio freqiicns responsum
vero in somnum. requiesoat
cuni evigilavero, labia mea
iii ore et mente Maria,
apcrial Maria, cum ex-
..
a filiabiis
" Jacob
Jerusalem accipiebat ... ;
ponebai ibi ouin
virgas populeas virides et aniygdalin:is, et
tremiim emisero spirilum, adsit Maria; cum ad ju- ex plalanis ex paite dccorlicans eas; ul in inliiitii
dioium venero, oocurrc cuin palrocinio sancta Ma- earuin ooncipcrct; maoulosa propter cariicm siuii-
ria, non periclitabitur jiidicium, cui Maria pra.'Sta- lem carni pecoali; varia propter duas nntiiras Dci
verit sulTragiiim. Domina nostra potiora de le ot et hominis ; diverso colore rcsponsa proplcr dile-
meliora quam dicamexspecto haecde : teriiadrach- otiim, qui cst candidus et rubicundus; virgas vcro
ma siillioiant. in canalibus ubi elfuudebaliir anua posnit, quia iit
Qiiarla cst inlegritas conversationis ,

pupillarcs oculis suis, qiii sunt siciit piscimxi in Esebon, pro-
annos Virginis nostnc dlvina protectio et angelica pler assidiiam conipuuotionein, viridilalcm oastila-
sic tulavit, ul nulla penitus danina sua; pudicitiae tis relinuit, quse est virtusharum nrborum. Posuit
aut integritalis, sui facililale vel adversarii callidi- et amYgdalinaspropter oarnis maoerationem, animse
tate incurrerit. Cum vero liberum ejiis arbilrium passione.u, conscicnliw inlcrnam dulccdinem : po-
eompedcs infirmse «taiis evasissct, oooperans gratiae siiit el virgas ex plalanis, propter charitaiis ampli'
sie se circulis regiilaris disciplinai ei sancue obser- tudinein; in tali iiituiiu Viigo conocpil, Virgo pepe-
vantix conslrinxit, ul tota divinorum amore man- p rit, etposlpartumVirgopcrmansil, el haicdequinla.
datonim sic conflarelur, ut quasi degliitiens aniiH» Sexta est angelica salutatio; a convictii dicitur
SHK verba Dei mandaret, et reoiproce se ipsam eo- locus unde ciijiisque mores improbautur vel appro-
rummedullisconferrct; tria enim habuit collaloria, bantur ; sooialis enim aninia \ix caret viliis illorum
nniim quo se eliqiiavil in iegem Domini et prophe- autvirlulibufi, cum qiiibus eiuitrilur veldiutiuscon-
tas ; alterum quo eamdem ad se legem confluere vcrsatur. Praeventa iiaque Dei Spirilu virgo Maria,
faceret ; tertium quo Verbidivinam substantiam lam et de rcligione angeloriim inslriiebatiir, el exemplo
in carnem suam quam animam coleret, et coa-
in illorum Deo magis ac magis placce informabatur,
gulo Spiritus in Deiim et hominem conformaret; sicut eiiim Moysi dicliim cst : Vide , omnia facito
sequisergo passibus mandata divina et virgo Mariâ juxla exemplar quod tibi in monle monstratum est
ambiilavit, sicul Ezeohiel (oap. i. 2!)desanctisaiii- {Erod. XXV, iO); sic Mariic noii de corlinis, sagis,
malibiis et lotis dicil : Cum ambutantibus ambula- tabulis, basibus et ooliimnis ligneis, argeiiteis aut
bant, et cum stanlibus slnbant, et, ut breviter quod aureis ut Domino tabernaciiliim faccrot, mandaium
sentio dicam, pene angelioa religio iemulabaturhu- est, sed ut in carneel aniina siia locum pi.Tpararcl,
jiis solius terrigenae conversalionem ; et mirabatur et diolum ct datiim cst. Siout ctiam oaiies cum fa-
jn terris comparari sanclilatem proprio laltore et t) fncm patiuntiir, locum ubi sentiunl pancm vel car-
gratiae cooperalione, quam maxinia siii parie dece- ncm, vel ubi acoipere solent avide repetunt, speiii
deiile, ipsa retinuit gratia sine aliqiio labore. Qiiod de praecedcntibiis gerentes, sic angeli redeiintes a
ad Thessalonicenses ait Apostoliis : Ipse Denspacis Virgine, memoria suavitalis ejus refricati qiiasi fa-
sanclificet nos per omnia, nt intcger spirilus vesteret metici riirsiis illam visitare fcstinabant, et si qiia
anima et corpus in adventu Domini noslri Jesu Chri- referenda essent, non defraudabant.
sHservetur {I Thess. v, 23), plcne impletur in Vir- Quia vcro naluralis afTectiis scse rcslriiigendo a
gine nostra, ct haic de qiiarta. pluralilate, ad speoialein fainiliarilatcm coaioial,
Quinia est ex divjna lcotione el meditatione, cce- ut eo amplius diligat, qiio sc in uniim oonglome-
leslium oonleiiiplalio : sicul cibiis iniitilis est sine rat, unde in Canticis dicitiir : Vulnerasti cor meum
digestione , sic pariiin prodest leotio sine medita- soror mea sponta; vulnerasti cor meum in uno ocn-
lione; esi auiem plena corporis vegeiatio, siimpto- lorum tuorum,€t in uno crine colli tui {Cant. iv, 9),
rum bona digestio : siiniliter tunc valot lectio, cum id est in sola mei contcmplalioHe et dileotione, Ga-
assidiia fucrit siibsecuta mcdilalio: utenim debeato brielis oculus cum Mariê spiriiu, favcnte Deo, im-
\iro dicitiir, quia mediiabilur in lege Domini die ac pressus interDuntius fleri acceleravit; suo itaqu^
859 PKTRI CKLLENSIS SEftMONES 860
volo el Doniini inandnto, nolum sibi thalainum in- A prassurse propter gaudium ; deinde ascendit in coe~
iravii, et familiarilatc plenissima notam verbis lum sedens ad dexteram Patris, unde non mcerore
entenus ignotis saiiilavit, el fidelis intcrpres divinse et desperatione lucernam exsliuxit, imo ainpliiis
jiissioni ncc addidil, nec subtraxit, causam docuil, accendit et everrit domum , quia erexit animum
coeleslibus blanditiis puellam delinivit, sexum inva- supra corpus et mundum, et quaesivit diligenter,
lidum roboravit, negotiumjam inchoatum relulit et quem amabat ardenttr, donec inveniret illum hodie
conlinuo consuminandum praedixit, i-editunis abiit. assuropta ad aethereum thalamum, in quo sedet
Virginis alvus de alveis graiiae repleliis ut credidit, slellaio solio.
concipil, sibi nihil atlribuens, Dco soli cui subest Ecce jam residet juxta Regem, quae aliquandu
quidquid decreverit facere, se ipsam exposuil; et stabatjuxta crucera; ibi aspexit Filium crucifixum;
hsec de sexta. hic altendit gloria et hooore coronatum : ibi Jiidseos
Septima Verbi Incarnatio; hujus drachmse nec in frendentes de invidia et crudelitate, hic angelos
coclis, nec in lerris, nec in omnibus abyssis inveni- fervenies de obsequio et dilectione; ibi contume-
tur pretium; tanli enim est, ut in ea constel totius liam, hic gloriam; ibi gladius, pro his qiiae fiebant
humanae crealurae aistiiuatio et redemptio ; iraeque ipsius pertransibat animam; hic in recompensaiione
paiernai placalio. Ha;c esl iHa Joseph talaris lu- " aeterna jubilalio replet animam, ad qu am ipsa in-
nica, qua; mysierio Incarnaiionis Jesum vestit, et lervenienle perducat nos Filius ejus cl Dominus
distincta sapphiris fila niiraculorum in subtegmine Jesus, qui cum Palre et Spiritu sancto vivit et re-
passioiiuin varia textura conneclit. Hujus lexturai, gnat per omnia ssecula s:ecuIorum. Amen.
id esl Dominicae incarnationis nec unum potuit fi- SERMO LXX.
lium iiiterrumpere improba et iinportuna haereticae DE ASSUMPTIONE BEATISSIM^C VIRGIMS HARliE IV
pravilalis, vcl tyrannicae potestatis leraerilas; de Beginae coeli, cui totius vitae mesc dedicari exopto
hac niinus dicit, qui pliis conatur dicere; credi ni- obsequia, solilo devoiius me famulalurura in ejus
niiriiin potest, dici non potest; h:x'C de seplima. assumptione cxhibeo: nil autem sumpturus de no-
Octava similis est huic, quae est novi partus ex- stris promptuariis, necessaria in opus tantse solcm-
sultatio et admiratio de hoc partu non est sermo
; nitatis de tbesauris sapientise refundi supplico im-
in lingua mea, qiiia nec litlera, nec syllaba, nec pendia. Adeundus itaque, et adorandus Agnus qu'
oratio imperfecta tolvil corrigiam hujus calcea- inmedio Ihroni sedel, erogaturus de Ihrono gratiaj>
inenli, sicut veracitor protestaiur vox clamantis in unde refiguremus Salomonis grandem tbroniim de
dcseito. Quanta enim virtus parientis sine corru- o ebore assumpta enim et Iranslala est gloriosa
:
piionc? qiiis partus sine labore? in hoc parlu na- domina hodie de throno graiiae ad thronum gloriae,
lura succumbit, praevalet gratia, supra consueludi- etdc eburneu castitatis, migravit ad sidereum cla-
nein esl, quod eslra rationem humanitatis de divino ritalis, pia in primo, nerainem judicans, piissinia
tanliim, non de humano pendet arbitrio. Duabus in secundo, reos liberans, propilralrix in primo, re-
aiis scraphim velant hoc mysterium, ne vana phi- concilialrix in secundo.
losophia, aut iinprovida ciiriosilas profanare prae- Accedamus ergo ad utrumque thronuin lain ebur-
siimatSanctum sanctorum; et haec de oclava. neum quam sidersum, et demisso vullu ad lerrara
Nona est in terris conversatio. Ille qiii solebat imaginemur tam formam composilionis quam glo-
ante incarnalionem suam respicere de coelo per riam significaiionis. Salomonenim filius David, nec
feiiestras, prospiceie por cancclios, dum lalcnter hominum sumplus in arlificio throni sui prxierivit,
gua beneficia, quibus veliet exhibeiet, novissinie nec pondere virtulis evacuavit, nec sapienliae fines
pcr fcneslram orientalem lanqnam sol meridianus excessil; species itaque bona, melior sapientia,
piogvedicns, communicavit in assumpto hominis significatio oplima; species delectat , significaiio
habitu, tain in cibo qiiam in potu, el alii.<: homi- instigat, sapientia satiat; occupatione species le
nuin ncccssilalibiis, fralribus, quibus per omnia D dctineat, subsidio significatio, remedio sit sapientia.
debuil assiniilari. Malcrnis itaqiic uberibiis lacta- Mentem elevat species, significaiio suspendit, sa-
tus, gestatus ulnis, cl aliis infantiae siibsidiis exhi- pientia excipit. Littera in specic, allegoria in signi-
biiis, more suo qiii beatius repulat dare quam acci- ficatione, sensus moralis in virtute sapientiae.
pere, dabat lac quod sugebat, sicui et carnem san- Fecit ilaque rex Salomon thronum de ebore
ctificavcrat quain acceperat , venasque quasdam grandem, et veslivil eum auro fulvo niniis, elc,
praelibationis (uturi gaudii jam siihmittebat, quae lecit Sapicnlia Dei sanclam Ecclesiam, fecit et Do-
Matri, prssentis essent laboris solatium et fulurae minam nostram, non utalia opera, sed super omnia
rcmuncrationis certissimum pignus. opera sua ; nec enim sponsam mulaturus esl, nec
Qnid igiliir Mariae decrat, cui Dous Filiiis coha- matrem aliam habuit vel habilurus est. Quid sponsa
biiabal? Sed timebat interruplionem, cum audirct dulcius? quid malre venerabilius? dc maire carnem
Filii passionem, tandem timor qiiem limebal acci- sunicns, qiiievil in ejus uiero velut in ihrono ebur-
dit ci ;
passus cst Dominus, mortuus et scpultus, et neo, sponsa". adli;crens omnia sua communicavil, cl
iiirbata est ad sc ipsam anima ejus usqiie ad nior- de toro ad throniim promovil ; Matris quoque non
tem, rcsurrexit vero lcrlia dic, ci non meniinil imnicmor, dclatio obscquii in lerra peregrinationis
861 SERMO LXXI. — liR ASSlJMrX. B. MARI.f:. «fiv
Siix, sicut hospilium lori el llironi cjiis sine ino- A rirn Palcr sic lioiiurans non siiam coiijiigcni, sc.J
lestia passa vel iliala aliqiiandiu occupavil, sic tamcn Unigeniti sui charissimain Mafrcm, qiiasi
liodie Matri jiixta tiironum suiiin de lapide sap- congratnlans alloquitur Filiun» dicens Quid : vide-
pliiro propler gloriain deilalis, apposuil thronuni bis in Sunamile nisi choros castrorttm.
ue cbore, propler inconiparabile nicritiim virgini- Jani ante ex quo Filius cjiisdem Virginis assum-
tatis. Nam grandein tlironiim de cliore fccit Salo- pius esl in cocluni et sedct a dexiris Dei, flagran-
mon archeiypum hiijiis, id esl figurativiim, chur tissimis exaestuahant desideriis angeli niinistratorii
siqiiidem csl os , delracta carne, elephanlis ; et Spiritus, secuin habere qualcmqiialem illam fcmi-
Virgo noslra in carne, praeter earnem vixit. Forliiis nani de cujiis carne et sangiiine videhant in Rege
vero caro separata esl ab osse, cum omnis moria- et Domino suo, humanam nntiirain in sede maje-
lilalis corriiptio absorpla esi in hac assumptione. slatis super se collocatam. Alii fro(|uentcr accurre-
De ebore ergo grandem thronuni fecil, vel de Vir- bant ad ipsam, alii clamahanl : Reverlere, reveriere,
gine, carne purificata et corde dilalata, Verbum Sunamitis, reverlere, revertere , ut intueamur te
carnem assumpsit, vel cum ex regula sux inslilii- {Cant. VI, 12); non est iiidigna coelo, qiias talem et
tionis et abysso profundx beaignitatis, in ulnis an- tanlum fruciiim protulil ex ulero; fons valdc puriis
gelicis Malrem siiam Jesus cum omni veneratione ^ ex quo derivavil tam eximius rivus; caro
omnino
elcvatam collocavit hodie in suis et paternis prx- incorrupta, de qua sumpia est caro Verbo unila;
claris mansionibus thronum ibi sole et liina pr.ne-
:
grata anima, de qua profluxit gratia, qii-c pro om-
cedentem, maternae gloriae compclentem guperna iiibiis gustavit morlem, quam absorhuit per resur-
;
sidera, ab aelerno jam praeparaverat. Oinnis hodie rectionem non negamus illi iioslruin conr.ortium, :
exempta est quxstio et dubitatio cujusnam esset cui perpetuum paramus obseqtiium neque in nu- ;
gloria, qiinm post Jesum angelica sublimitas vere- mero, neque in consortio noslro remanebil, qiii
hatur atlingere, et sanctorum nullus audebat vindi- non in ejus honorem juraverit, et omnem subjeciio-
care ; nil divinam pra^poslerasse, vel vane consti- 111'm exhibuerit.
tuisse prxdestinationem hodie probatum est, qiiia
Choris itaque ordinatis quisque ordo angelorum,
soli Marix hoc sollirn solium debebatur, et nulli archangelorum virtutum poteslatum
, , , principa-
alii aptaretur (93).
tuum, dominalioniim, thronorum, cherubim et fi»>-
A tenipore autem Salomonis in throno sequitas,
raphim occurrat venienli Reginae noslrae ad Patreiii
in ebore castitas, in scabello humilitas, in.auro sa-
Filii sui, ct ad eumdem Filium, et Spirilum s»n-
pienlia, in sex gi-udihus, proinotio a minimis ad
Q ctnm, cujus esl honorabile templum ; longa dilalc-
niajoia; in rolundilatc consiimmatio; in parte po-
tur processio, stet quisque iii ordine suo; veiiiant
steriori, finis hujus vilac, iii duabus inanibus inise-
nobiscum palriarchae et prophelse, ul illi stupeant
licordiaet verilas; in duobiis leonibus Deus 't dia-
slirpem suam in Virgine sic honoralam; iUi gaii-
Lolus, vel liinor moriis et inferni; in d-jodccim
deant prophetiam suam sic adimpletam; adsint apo-
Leunculis, in omni aclione et cogitalione ambigua
stoli quijam associati suiit vobis, deindc martyrcs,
sedulilas, unde Job : Verebar omnia opera mca
confessores, nec non et virgincs : qui matrem non
(Job IX, 28).
honorat, Fiiium non amat.
Seji: gradus, habilus vilitas. gestus maturitas,
Doniine Jesu, et nos cum Palre de nostra
cibi el potus sobrietas, verborum ulilitas, lectionis
parte dicimus : Quid videbis in Sunamile nisi choroi
sagacilas, oraiionis assiduilas; his gradibus excel-
castrorum ? credimus quod ioquimur et propter
lebat et excedebat ihronus eburneus prse omnibus
quod loquimur : omnia qua^ in coelo suni, a Deo
habilanlibus in terra ;
quorum habilus supcrfluus,
sunt, ordinata sunt : ibi nulla inordinatio ubi nulla
gestus inordlnatus, vicliis iinmoderalus, serino va-
commotio; ibi omnis ordinatio, ubi Dei lenctur
nus et otiosus, medilationis et lectionis rarus aut
iussio, et hahetur inconcussa visio. Nos vero ter-
nullus accessus, orationis '
vuUus incognilus; to
dile- n •
» •• »
» 1) rigeniB et patimur malas commoliones, et sjepe
ctus ejus ab hoc ullimo gradu sanctitatis invilal
committimus inordinaliones t ob reverenliam Do-
matrem suam, dicens Veni a Lihano, : veni ad
minae nostrae saltem hodie comprimamus omncs
summum gloriae gradum in dexlris Filii?
malas commotiones, et reprimamus inordinaiiones,
SERMO LXXI. Mt in Sunamite noslra chori castrorum inveniantur,
IN ASSUMPTIONE BEAT/E MARIiC VIRGIMS V. non chori tympanistriarum aut histrionum ; senio-
Quid videbis in Sunamile nisi choros caslrorum ? res, priores, juniores adolescenies, inlanies ocuios
{Cant. I, 7.) teiieant, manus contineant, ora aperiant, aurcs in-
Dies venerahilis, Virgo singularis , ct processio clincnt, pedes ad malum non moveanl ; hoc exle-
hodierna specialis, el sonus lam in coelo quam in rius, quid intrinsecus?
terra plenissimx juhilationis, felix visiu, grandis Congreget ad se cor omnes animse sensus, onima
exaltatio, admirabilis justiliae et pacis Matris et interiora sua ordinet, processionem , castra Dci
Filii dcosculatio, et inseparabilis confessio. Inte- staluat, ut in die Virginis, castitalis melas, nullus
î>3) Dcsunt aliqua

863 PETRI CELLENSIS SEIIMONES m
motus menlis vel corporis exceJat ; ornatiis casli- A habere totus totam, castus castam, puicber pisl-
tatis veslitus humililalis Virgo rccognoscit ; in ejiis chram, pius piam, impollutus impollutam, unus
processione non reputalur, qui impudicilia et irn- iinam, simplex columbam w.Ûr non habet alium :
inunditia dclurpatur ? Quid videbis in Sunarnite nisi fdium, ncc sponsa alium sponsum. Una fide, co-
choros caslrorum ? Deus Paier ad Filiuin de assum- lumba simplicitate; una unanimitale, columba m»n-
ptione Matris su?e loquitur : Qtiidvidebis inSunami' suetudine. Vna est, inquit, columba mea.
te, etc. Gabriei »]iioque archangelus, cuslos ei pa- Causa non proetereunda cur tantae sapicntiae,
ranyniplius Virginis, cuilihet de sociis siiis sic lo- tantse potentiae et tanlarunj divitiarum rex Salo-
qiiitur : Quid videbis in Sunamitc, elc. Ailoquilur mon, tam miris praeconiis et medullatis praerogaii-
etiam Spiriius sanctus Ecclesiam qiije in terris pe- vis non solum verbum extulit nescio quam coluni-
regrinatur, vel in coelis gloriatur dicens : Quid bam suam sed etiara in librorum suorum super-
;
videbis in Sunamilc, etc. ; in Patre est congratula- excelientissimo scripto commendaverit; atlenden-
tio , in archangelo admiratio, in Spiritn sancto diim ilaque quia verba profunda ex ore viri, sacra-
conmieiujatio sive assignatio , hujus celeberrima; lissimum quid in profundo suo continent, juxta
assumptionis. quod in Psalmo iegitur : Ipsi vidcrunt opera Domini
6
Quaerendum ilaque quare sub uomine Sunaniitis et mirabilia ejus in profundo {Psal. cvi, 24) ,
praivio
sapientissimus Sahmion prajsignavit assumptionem itaque gratias lumine, etsi non sufficiamus pcnetra-
lanlae Virginis, et qui sint chori no» aiiorum, sed re hoc sanctuariura, tanien proslernimur adorare,
castrorum; chori enim sunt clericonim , chori ct tanquam canctas rcliquias tangere. Sacrosancta
adolescentularum, et chori militum. Chori clcrico- virgine muiidum per nativitatem ingrcssa, oniciales
rum sunt chori psalleuliuni, chori adoloscenluia- angelicae virtutes sancta curiositate puellam, vesli-
rum siint gaudeniium et ludontium, chori miHtum giis divinae prsedestinationis insignitam lustrantes,
sunl pugnantium el bellaniium. In choro clericorum nt est consuetudinisrcra novam in sicculo repertaru
quaerilur consonans modulaiio, in choro adoiescen- in supernis palatiis refcrenies, et quid hoc essor
tularum deleclatio, in choro miiitum foriiiudo. Tri- hu«nililer inquirentes a regalibus sedibus audiunt.
plex iste chorus Dominae nostrae hodie famulatur. Vna est columba mea, una est mairi sua:, electa gent-
Cantant angeli ut clerici, ducunt choros ut adole- Iricis suce; tanqnam si diceret : Quie nava est extra
scenlulse, inilitant contra aerias potestates, ne au- et siipra numerum feminarum, csl extra el supra
dear.t occursare; fremunt dciilibus et clamore meritum omiiium mulierum.
rugiunt, invidia tabescunt, audientes puellam, ma- p Una est in toto genere huraano non habcns simi-
Irem misericordiae ad throjuim gi atiae, super choros lem columba ; est in angelica puritaie et dignitate
angelorum ascendisse, unde princops eorum sicut propter divinam generationem non habens «"qua-
fulgur cecidit. lem ; mea, si Filius loquitur, mater; si Pater, Filii
SERMO LXXH. Hiei mater futura. Una est matri suae siiigulari di-
IN ASSUMr-TIONE BEAT^K MARI.IT. VIRCINIS VI, gnitate electa genitrici suaj, divina praedestinaticine;
Una esl columba mea {Cant. vi, 8). nna csl integritatis incorrupiione; columba cst
Domestica familiaritale, umni crealura> inex- el obumbratione Spiritus sancti, qui siiper Dominuni
perta dulcedine verus Salomon jucundaiur ad co- apparuit in columbae specie, mea diloctione, mca
luinbam suam, quai est Reîna angelorum, quce est electione, mea conceptione, mea generatione. Hiijus
Virgo virginum, pia Maria, dum in ejus vi.sceribus pennae deargcnlalae nive deaibabuntur in Selmon
per suam sapicntiam, bumanam fatuiialem ad co- pennae suni actio et virginalis contemplatio, qiw
luinliinam revocat simplicitatem; cum sale coclestis dealbabuntur per casliialem nive, id est incompa-
sapienliai redintcgrat natur» corruplionom.
nostr.ne rabiliter in Selmon, quod interpretatur umbra, \d
Vna est, inquit, colujnba
vea, sive natura, quam est in Verbi r.onccplione Spiritus sancti obuiiibra-
de matre suscipic, sive Virgo de qiia et in qua Columbaisla in naiiviiale fuitcandida ut lac.
d ticne.
divinre et humauae naturae matrimonium conjiingo. in conversatione et professione casiitatis, ut lana,
Vna est columba mea Ecclesia sponsa xma est co- ; in conceptione ut nix, deinde jam cailestis facta,
lumba mea Mater virgo Maria. Unus et nnicits nec in pariu ut liina, in assumptione ut poI, sive ut ca-
viduain, nec rcpiidialam voio, ncc alii viro conjun- strorum acies ordinata; haoc coUimba pascitur de
clam unam qu;ero coIumb.^,m.
:
mcnsa Dei, culiat in meridie in Icclulo Saloinonis,
Residero nnam ne discordet a vobmlate mea; resiuet in ferculo, dormit in tlialamo, deambiilat in
columbam ne sit nimium astnia, unam juxla Apo- horto, poital in ceiia, houoralur in ccelo corona
Stolum : Debpundi, iii(|uil, vos tmi viro virciificm eu' aurca cum Filio suo Jesu ("luisto Domino uostrc.
statn exliibere C7iris/o(i/ Cor. xi, 2i; columbam ne qiii ost beiiodiftus in S3'cu!a. Amen,
plus sapiat quam oporlet sapcre, sed sapiat ad so- SERMO LXXIII.
brietalem ; unam proplcr amicitiani coliimbnm , IN ASSCMPTIONE BEAT.C MARI.t viRCIMS Vll.
propter graliam. Quis enim non diligit mairom aut Viigiiiitatc nulla virtus Deo vicinior, ang-lis
sponsaiii? qiiis matri aut sponsrc non confert om- nullu rimiliarior, sanclis in carnc posilis nmla ap-
iiciii gratiam? ci nialrciii itaquc, o( sponsam volo j>oliLilior, quia pciic omnibus aliis virtutibus ranor.
SG5 SERMO LXXIII. — 1>E ASSCMPT, B. MARl/E. SCS
llrcc regnum ei pFh>clpalinn suuin lenipore praede- A deficienle charilalc in numano gcncre calefecii, e(
.siinato in gloriosa Domini Matrc coliocavil; ncc cum adhuc peccalores essemus, propter niniiam
fuit angelicus Spirilus purior in coclis quam iilerus cliaritatem suam Filium de Virgine incarnari con-
Virginis in obumbralione Spirilus saiicli el conce- slituit; lixc sapientissiiiia sicut decipore neniinem
pliiuie Filii sui. .VdhaTcl (juidem Deo angclus obse- votiiit, s\c a nemine dccipi potuit. Si iinqiiam in
qiiondo, astundu et niiiiistrando ; sed non se in una crcatiira sua Crealor proporiioncm aliquam repe-
cadomqiie persona cum illo unicndc : qiiid autem rit, solam istam hoc privilegio praliluiaut : Cum
caro virginisV nonnc fuit pr.iejaccns matcria, de essem, inqiiiens, immacuiatus veni ad corpus tncotno
qiia opilcx Trinitas ualuram humanain fabricavil, qiiinnlum {Sap. viii, 20). Quid itaquc, polentissiinc,
qiKiiii inseparabililer univil Vc-bo Dei una simul videbis iii Sunamite .In me, inquil Suiianiitis, gra-
operaiionc , non tamen eadcm Trinilatis assum- tia omnis vicr el verituiis; in me omnis spes vil(e et
ptione. virlulis {Eccii. xxiv, 25); duo sunt via etpalria; in
De liac sanctlficata niassa partem sibi Filius Dei via,gralia; in patria, veritas; in me giaiia omiiis,
assiimpsii, quam statim assumendo dcificavii, el sive graiia omnis viaR et veritalis; nulla graiia in
tam illa quam dc illa, in luta protoplasli >nassa,tam
qualibct via venicndi ad palriam niî per Dominam
icdemptioneqiiam sanclincatione operalus cst salu- B noslram, cujus Filius esl ille, sine quo nihil possu-
lem loiius cjiisdem humani gcneris ac dcinde muslacere: rursiim inilla fstgraliaomnisveritatis,
;
sprevil, dercliquit, oblilusque cst kctuli sui, cubi- quia gialia el veritas per Jesum Christum facla est,
4.uli sui, templi siii, ortus sui, paradisi sui, Matris nec habebit veritatem in pairia.qui non amat Chri-
siia»? Absit! Etsi matcr, inquit, obiila fuerit /ilii stum in via.
sui, ego non obiiviscar tui ? {Isa. xLix, 45.) Nemo !sia visio, id est cognitio Filii, cst in Matre, qiiia
carnem siiam odio habct, nec Jesus distiilit quidem sicul de Patie dixil : Nemo novit Patrem nisi Fiiius,
in matre vincula carnis solvere, nec destitit manet cui voiuerii Fiiius revelare {Luc. x, 22), simililer
.sionem juxla se etiam parare. de Malre potesl dici : Nemo novil Matrem nisi Fi-
Equidem indignum esset aliura interponere inter lius, el cui vr.lueril Fiiius revclare. Non ahsurde
S? ei Matrem in ccelo, in cujus utero coagulatus est veio sic potest icgi : Quid vidcbis in Sunamite, iit
inetTabili sacramento ; naiii, quod in oralione Domi- ibi qiiseratur non de his qiia; intus videri non pos-
nica dicitur : Fiat voiuntas tua sicut in coelo et in sunt, sed de his qua; circa Sunamitem fiunt;unde
lerra, scilicet mater Filio sic loquilur: Fiat voluntas subdit : Nisi clioros castrorum. In aulhenticis itnqiie
lua stcut in cwlo et in lerra, quasi, quia, Fili, ele- _ libris, non in t:dinveiitioiiibus piiantaslicisqiiicreii-
gisti ul liaberes matrem, suscipe ut excipias inter dimi est de choris castrorum; legimus in Numeris ;
angelos assistricem.Nemo plus juris habetin carne, Locnlus esl Dominus ad Moijsen ct Aaron dicens :
in facie tua, quam Mater tua. Cedo, inquit Filius, Singuli per lurmas, signa atque vexilla, per domos
ci concedo; veni, electa mea, el ponain te in thro- cognationum suarum caslramelabuntur fiiii hrael
num meum. Dixit et facliim est, qui dixit iFiatlux. per gyrum tabernacuii fivderis [Num. ii, 1). Judas
ei facta esi tux {Gen. i, 3), qui semel loquilur, et ad orientem figet tentoria ; el ne supra modum ser-
secundo idipsum non repetit, quia vcrbura ejus monem protcndamus, compendiose dicamus quod
manet in s<eciiliim s.tcuH. circa labernaculum fcederis, quod int lligimus cor-
Sed thronus tuus, o Deiis , o Domina ,

qiialis cst ? pus et animam Virginis, omnes filii Isracl castra-
Psalmista dicil : Ei thronus ejus sicu! sol m conspe- melantiir,

ctu tuo, et sicul litna perfecia {Psai. i.xxxvm, 30); Omnes aulem fiiil Israci sunt omnes Hdeles, ta-
forte ideoadmiranles ccelestes viriutes dicunt : Quce men uliqvic constituunlur pcr singulas plagas, Ju-
est ista quw ascendit quasi auroraconsurgens,pulclira das, Issachar el Zabulon ad orientem; Ruben, Si-
ut iuna , electa ut sol, terribilis ut castrorum acies meon et Gad ad meridiem; Ephraim, Bcnjamin ct
ordinata{Cunt. \i,9). Ul aurora conlitcntibus ; ul j) Manasse ad occidenlem ; Dan, Aser ct Nepbtaliiii
sol sanclis suscipicntibus, ul castronim a«;ies ordi- ad aquilonem. Judas, con/"(?isio ; Issaciiar, merces,
nata malignis spii itibus : invocant illam conversi, Zabuion, tabernacuium forlitudinis ; istiad orientem
amant illam justi, exoranl peccatores, timent dac- cantanl : Orietur steiia ex Jacob (xYum. xxiv, 17).
niones, iyvalida suni castra d;emonum adversus lluben, videns; Simeon, auditio^Ga^, felicitas; isti
Domin.Te nostra& caslrorum acies, de quibus in Gan- ad meridiem cantant : Tola puichraes, umica juea,
ticis dicilur : Quid videvis in Sunamile nisi clioros etc. {Cant. !v, 7.) Ephraim, frugifer; Benjamin,
caslrorum? {Cani. i, 7.) Hsc Sunamilis placet regi filius dextera:; Manasse, oblivio : isti ad occidejileiii
sua specie senem regem conservat casiilata ct fovel
; cantant : Surge, propera, amica mea, veni, coiuinba
calore sapientiai. Quse tam speciosa quain illa cui viea {Cani. n, iO). D.-in, judicium; Aser, beatus;
dicitur : Tota puichra es, amica mea {Cant. iv, 7) Ncpblaiiio. conversio : isti ad aquiloncm cantaiil :
et iiem : Quam pulchra es, amica, quam pulchra in Surge, aquilo {Caul. iv, i6), hiems transii!, imber
deliciis, charissima! {Cavi. vii, iJ.) abiit, ei rccessit, fiores apparuerunt in terra noslru
Hanc Aniiquus dierum praeclegit, et dedil ei Fi- {Cani. M, 11). Ecce habet Suriamitis chorcs caslro-
Jiiim suuiii : hac Dei praecordia pene jam ttpcntia, rum, qui circumdant eani tanquam floies losarum
867 PETRI CELLEiNSIS SEUMONES 868
el Ulia convallium , aslilil Kegina a dextris filii cir- A Quae tle eflluenlia verborum virginis MariK; mens
cumdaia varieiaie : Circumdale Sion, ail Psalmista, bene est Ixta, sic omnium est lerrenorum appeii-
et complectimini eani {Psal. xlvii, 13). tuuin oblita , non solum vero verba fluunl, sic vel
SERMO LXXIV. elfluunt : sed eliam pereflluunt usque ad peccaiores
IN ASSUMPTIONE tEKTX. MARI^ VIRGINIS VIII. lerrae, quia Christus Jesus Filius ejiis, venit in hunc
Congratulaniini niihi, quia inveni drachmam quam mundum peccatores salvos faoere.
perdideram [Luc. xv, 9). Desinet Maler laclare quos Filius ejus veiiit sal-
Hxc est diei prasentis solemnilas, in qua niliil varc? Imo abslinere polerit Maler misericordiae
vacat in coelis a laudibus, nihil inEcclesia Dei, qnae laclis pleno gurgile non alere, pro quibus Filius
in terris peregrinaiur a sanclis supplicaiionibus; suiis poluit et voluil spiritum exhalare? Nec os, nec
aslroruni eniin est pro sua sorte felix laudaiio, maniim, o domina nostra, ad angelicam porrigimus
quibus nulla de beaiiludine vcra conlingere polest porlionein, quia besiia «luae teiigerit n.ontem lapi-
diminutio. In hoc vero exsilio peregrinanti per fi- dabitur. Habeani ipsi priniogcnila sua, ac proinde
dein ; tanlo sludiosius prolendenda est supplicatio, primam gultam de socieiaie tua, quia servaverunl
quanto periculosius difiêrunlur a regno; in seseta- sua domicilia; nec abierunt post Satanam, qui ter-
men roplicanlur, et revolutioneorbicularirevolvun- " liam parlem stellarum traxit post se. Succedant
lur ei Cliristiana devolio, et angelica exsultatio; secundo loco fideles el justi, quoriim est sederesu-
nos quidem in spe, illi vero sunt in re; sicut a-u- per sedes duodecim, et judicare duodecim tribus
tcm res exhibet piaemium, sic spes comparat meri- Israel, ut de torculari tuo, cujus animam perlrans-
tura. ivit gladius, circumferendo sligmala Jesu in cor-

Quare autem de ccelo desperaremus praemium, poresuo, secundam exprimanigiiltam et siia saltem
cui hodie de lerra, et gcnere nostro tani eximium de mutatione lua desideria consolentur.
inlulimus commercium? nunquid ingralitudo habet Nos vero quorum os amariludine plenum est ct
locuin ubi gratia sempiternum obtinet domicilium? dolo, quam parlicipaiionem cum virginali tasiitate
plenam graiia ad grati* remisimus palatia, refluant et puritate atque mansuetudine habere poterimus?
itaque stillicidia graii;e sterilitati nostrae superin- sed certe nulla nutrix tam sedula circa alumnum
lensae. Plena et replela Dei bono regio gratiae et suuni, quomodo tu benignissima erga confilentem,
gloriac, ne domin* nostrae assumptio liat doni cos- et ad cor reverientem Chrislianum. Licet autera
lcstis in nobis evacualio. douiina nosira, quae infanlulus infantilibus contaminetur prurulenliis.
aniinaruiu fideliuin tibi congratulaiio, absquere- c non tamen ideo abjicit eum a se, qiiai curam ejus
si
compensatione in coelis iransferas, et quod ab illis suscepit, non ubera negal; sed lavat balneo et lacte
acceperas, el quod a nobis? Dignum est, ut tantus suo reficit : o misericordissima, tu, quid? facies
thesaurus tali inuro circumcingatur, tali custode nostra impletur ignominia ab oculis nostris, velut
tutetur, tali repositorio includatur. pannus menstruaiae etiam justiliae nostrs; qiianto
Ecclesia quoque piam tuam relineat memoriam, magis injustitiae?
qua dacmones ejiciat, vitia expeliat; tentationes Piarum piissima, averte faciem tuam a peccatis,
compescat, motus inordinalos componal, meatus donec deleantur tua miseralione, donec teganlur
dulcissimae compiinctionis aperiat, saiubres et sua- tua intercessione et poenitentiali satisfactione ter-
ves guslus cceleslis palria; infiindat, fructum ven- gantur. Beata ubera tua, quae angelos pascunt,
tris ejiis in allari denlibus nostris et labiis rumi- JHstos reficiunt, peccatores alunt ; exsultat spiriius
nandum qiiotidie deferat. Tunc plane exsuUabimus tuus de societate angeloruro, anima tua gaudet de
et Ixtabimur in le, o duniina, memores uberum imitationejiistorum, congratulatur aniina et spiri-
tuoruin ; ubera tua fluunl angelicis spiritibus illa tus de pcenitentia et conversione peccatoruni. Vul-
suavissima, qii* confecerunl filii iiii inaniis torna- lum et manus, os et cor, mentem et animam, inte-
tiles, aureae, plenae hyacinihis. Vident enim super D riorem et exteriorem ad te convertimus hominem;
se Verbuih carnem factum, gloria et honore in ho- postte plenoore vociferantes, salus nostra in manu
inine assumpto coronalum ; et de illa ineirabili con- tua. Rospiciat siiper nos misericordia tua, non se
templalione tam jucunda perfunduntur delectatione, coniineant super nos moliia illa viscera tua, quae
ut nec inopia diinidict desideriuin, nec satietas afle- coeli rore irrigatasolentstillicidia stillantiasuperier-
rat fastidium. ram pluere, et de profundissimispeccatorum voragini-
Adhuc ubera tiia oftluunt justis ct bonis famulis bus lapsos et pene desperatos relevare. Videsne, do-
Dei mel piae affectionis, ciijus degusiatione, amari- mina nosira, quia saevo et aperto ore draco ille ru-
tudines saeculi dulcescunl et carnis illecebrae vi- fus miseras animas nostras dilacerct, rapiat,
lescunt; eaienus ul mens pleiia virgineo melle, stii- devoret, et quasi pene in secessum suum pro-
pida et pene insensibilis blandimentis carnalibus trahat?
efliciatur, ut cum Nunquid sensus
Berzellai dicat : Attendis quam indecenler nalura nostra deho-
mei vigenl ad discernendum suave ant amarum, aut nesletur, de qua tu originem, et Jesus Filius tuiis
delectare potesl cibus et puius, aut audire possum vo- susccpit carnoin ; laiiiis jam aflicitiir ludibriis, ut
cem cantorum atque cantalricum {II Reg. xix, 55). nulla da.'moniaeae supersit spurciliae iiiacula, quaiu
869 SERMO LXXY. — DE B. MARIA VlRGINt. 870
noii sitexperla liuiiiana luxuiia. caro lua, o caro A lem. Media jlaque sive leinperala ex lucedeitaiis cl
nostra ! quis cliaos tantuni interposuit uitcr nos, nube humanitatis , novit excipere inrirniilatcni
iit tua coelos vincat et supcret munditia nostra, noslrae lippiludinis, et coarctare seu coaplare im-
quaiiquam consobrina sit et germana, corrumpa- mensiiatem dcifici luminis.
tur tanta immundilia, quautain iion toierat ulla pa- l)uo igilur quasi vela interpoiiit, parietem pa-
tientia. Quanquam aulem de tam misera sorle perc- rientis virginis, ct purissimam lampadem Dominici
grinaiidi condiiiu me abesse non sinai; tamen lacte corporis, ut paulaiim his assiietus humanus visus,
iiio et sanguine Filii tui cubiie mentis aspcrgens, xmulaiione penelrativa ambiat viderc Jesum, et vi-
tam tiio sullragio quam illius pairocinio confido siim cogiioscere, et cognitum amare, et amatiim
eripi, ei iuter curix tuxadolesceniiiias, sullcm post colere, ct cultuni credere, et credituin adorare. Hic
dignas poenas admitli. Nam vox illa tua tanquam ergo qiia;reniem se, vocantem se, pulsanlem ad sc
(urluris caslissimae audila est in terra nosira di- commolis miserationis suffmediillis voce propria el
cens : Congralulainini, niihi desperationem excussit, ubi sit, et quid operis egerit indicat, dicens : Veni
spem reddidit, animuin erexit, ul qui malorum inhortum meuin, soror mea sponsa, messui myrrhavi
conscieniia dcprcssus jacebat in audiiu jucundissi- meam cum aromatibus meis. Deparadiso, inqiiit, des-
mae vocis respiraverit, et quasi de gravi sonino evi- B cendi in horlum meum/deincomparabiligloria el ob-
gilaverit. Vox enim, quae de coclo fit, non solura sequio aiigeloruin, veni ul lacercin opiis nteum : Veni
mentem pulsai sed et adjuvat, pulsat ut se mens in horlum meum, messui myrrham meam cum aro-
advertat, adjuvat ut ad Deum convertal. Ad Deum malibns meis. Planlaverat autem Deus a principio
vero convcrsa ire properal. In itinere posita etiam paradisum volupiatis, in quo posuit hominem quem
lassa claiiiat : Trahe me post le (Cant. i, 5), manum formaverat : rident et anident sibi novissima et
~-
lenens porrectam, essuUat; curremus, inquicns, antiqua : Ecce, Domine, in cognovisli omnia novis-
odore unguentorum tuorum {ibid.). Perveniens^ sima el anliqua, lu formasli nie et posuisli super me
exsullabimus et Imlabimur in te {ibid.). Deiiiqiie manum tuam {Psal. cxxxvui, 5), ait ad Palrcm in
proloquens pro his qui remanserunl dicit : Memores Psalrno Jesiis.
ubefum tuorum super vinum : recli diligunt le (ibid.). Scd auimadverte pra^posterala tempora ut non
Si omnes, a minimo qui vocem ejus audit usque dixerit, antiqua et novissima; sed novissima el nn-
ad illum qui ad palatiiim pervenit, congratulantur /jV/Ma ; niajor naniquc esl gloria secundae dpmus
tibi, domiiia nostra. quam priraa ; et primus homo factus est in animam
SERMO LXXV. viveiitem, et secundus in spirilum vivificantem.
•'
DE EADEM BEATISSIMA VISGINE. Vetus honio Adam , novus homo Christus per
meum, soror mea sponsa, messui
Yeni in hortum Adam peccatum, et per peccatum intravit mors in
rnyrrham meam cum aromatibtis meis {Cant. v, 1). mundiim. Per Christum juslilia, et per eumdem
Tam de gremio universalis Ecclesiae, quam de redditur vita aeterna : praâuibulant itaqiie spiritu
utero virginis Maria}, alloquiiur Christus utramque prophetico novissima, quia meliora et potiora sunt
dicens : Veni in hortum meum, soror mea sponsa. qnam anliqua. !n anliqiiis lormavit homiaem de
Soror autem ejus est Ecclesia, quia et ipse conce- limo lerrae; iu novissimis creando sanctificavit, tl
ptus de Spiritu sancto, natus ex Maria virgine; et sanctificando creavit Jesiim Filium suum de carne
Ecclesia ex eodem Spirilu regencrala ; sicut ipse et ulero viiginis Mariae. Tu, inquit, furmasii et
est Filius Dei unione personse, sic ipsa filia Dei posuisti stiper me mantm tuam; communis quidcm
adoptione; sponsa quoque propter duarum natura- formalio in novissimis el antiquis quantuui ad ha-
riim, id esl divinaj et humanai consensuin conimii- bitum corporis, sed manus posilio, sive siipposilio
nem, seu cohabilalionem indivisibileni. Yirgoaulem, singulariler conlinelur in eo qui formalus est in
cum sit mater secundum cariiem , neque soror, novissimis, propter spiriium quo unctus esl Jesus
neque sponsa appellatur, nisi secundum Spiritum; ^^
prie participibus suis. Undead JoanneniBaptislani ;
unde : Quicunque fecerit voluntatem Patris mei, Super quem, inquit vox Palcrna, videris Spiritum
ipttfmeus fraler et sororel mnler est{Matth. xu,\d). descendentcm et manenlcra iuper eum, hic esi qui
Doinine, nihil diflicilius quam te invenire : scio baptizat, etc. {Joan. i, 33).
quidem le uhique esse, sed clausa ubique occurrit Ilunc homiiiem Deus posiiit in horto, id est pa-
jonua, quse te negat, quae te celat esse eiiam ubi radiso quem plantaverat a principio; praescientia
es : clsi hoc mulium est quod diii, celat esse, enim Dei sicut non aberrat in creandorum discve-
lamen veruin esl, noit sinit vel praestat vidcre tione , sic moram nuilam facii iu omnium futuro-
quod es, aut ubi es, sol enim es, imo candor sole rum prospectione; simul eniin el seme! statiim
ciarior : impedit ergo ne videam aut mea caecitas, omnein et casum, reparanda el non reparanda,
aui tua claritas. Nil autem niirum si csecitas impedit modum quoque Non ipsa
reparationis concipil.
visuiii, quia piivatio est; clarila» vcro ciijus est pendct de fuluris evenlibus, scd omnes rerum inu-
illustrare, qua ratione non ostendit iliuio a quo tabililaie de immobililaie ejus tanquam de linivcr-
habel, ul ostendere possil? forte quia rara, imo sorum matrice egrediuntur. Igitur, tanquam Jacob
qiiia niniia ; habitat cnim Dcus luccm inaccessihi- et Esau in codem utcro, Eva," procacitas et Mariic
Sli PETRI CELLENSIS SERMONES S72
saactitas congressum diversis siudiis facientes , A de Virgine, viciimam salutarcm prynparavit , el
«{uodammodo prxscientise viscera concutieltant , ut qiiasimyrrham suammessuit, cum carnem sanctam
novissima, sicut dictuni est, utilitate el dignilnte et incomiptam a visceribus nialernis nuiliiavit cum
anliquis praeirent, et favorabilior celebraretiir Mariaj aromatibus, id est odonferis virtutibus, quarum
singularis conceplio, quain paradisi terreni planla- confeclione tam anima quam caro ompatta in ( ,
iio, el (ihristus de Virgine naius, quam Adam in ara crucis odorem suavissimum palernis affectibus,
paradiso positus. pro redeniplione generis humani mandavit , et pro-
In paradiso illo serpens ciim liomine roperitur; piliationein diu desideralam, lempore accepto quasi
in Virgine solius Spirilus sancli obunibralio cum maturo complcvit ; immaturam cnim non iueteret
Jesu siiscipitur, nullus flaius aiit sibillos iiiimisit inyrrbam, qui omnia facit in pondere ei mensura et
corruptor lotius boni intra scpla horti nostri dia- nurnero. Undc Psalrnisla : Tempus beueplocili Deus^
boliis, quia hortus conclusus, fons signalus sicut et tempus miserendi ejus {Psal. lxviii , 14), id est
soli Regi s;ecuIorum, (|u« est imago Dei invisibilis Sion ; et : Memenlo nosiri , Domine , in beneplacilo
grcmiuin suum expandit, si oinni subreptitix vani- popidi tui, visila nos in salutari luo (Psal. cv, 4).
tati vectes ferreos exactissimcE custodiê opposuit; Vcnil ergo quasi lempore messis quod cst in ple-
,
gloria enim Dei quae assumpla est de cherub ad ^ niludine et finesajciilorum, in hortum suum, dicens:
limen domus, ciistodivit eani ab inimicis suis , et a Veni in liorlum meum, soror meu sponsa.
seducloribiis lulavil eam Scd quis le, Jesu, iiitioduxil? quis sine aditu ad-
Fideliter namque crcdo frequenler per ocnlos, inisit? quis inlrinsccus nullis apparcnlibus vesligiis
per os virgiiiis laleiitein deiiatein subrutilasse, et inlrandi licenlians fecil? Deus, inquit Scriplura,
quidilam iiidicibile ; si quis advcrteret evaporasse. posuit hominem quem formaierat in paradiso {Gen.
Quid eiiiii)? iKinni^ plena gralia , ex hoc in hoc II, 8). Vera nostrx iidei simplicitas, non teabsor-
eruclabal Virbum boiium , splcndi'lissimiimquc r;»- beat vorago ma!i^'n;t inleiprelationis, ut Jesuni
dium candoris 3elern;c lucis ; unde ElizabeCh ad prius credas formaium, et posica a Yirgine con-
vocena salutaiionis ejus moi;i visicra, et Joanuis ceptum; cuin caro de carne et sanguine Virginis ,
coiilrectata , et quasi in exsnllalionem ca!efacl;» in iitero ipso virginali siinul creala , simulque co-
siULt puerilia membra ; cujus tanla virUis, nisi glo- pulata sint Vcrbiim, caro et anima. Sed b;ec talis
Tij& Dei , qu;e de cherub, id est de arce coeli as- vcrborum complexio , hoiiunein quem fcirmaverat
suiipta est ad limen domus , id ost ad Vîrgiitem posiiil in paradiso, de anliquis esl, non de iiovissi-
quae caMestis palriae jaiuia sine dubio et limeii est , ^ niis. Posuit; quis posuit? reiis. Lbi? in paradiso
quo egressus tan(|uam dclhalamo sponsus, visitavit id cst in borlo voluplalis, videlicel iu ulero Virgi-
iios Oriens ex alto. nis. Non Maria, non angelus, mm Joseph posiiit,
Juxta hoc limcn nemo ponat limcii suum, quia sed Deus qui voltiit, potuit et scivit. Deus posuit
inde conqueritur Deus. C?Ki /ui)>ica/i sunt, inquit, virtutem operando; Maria concepit, carnem et fi-
limen suumjuxta limen meum, el posles suos juxta dcin subminisirando ; Joseph extra stetit quae intus
posies meos {Ezecli. xliii , 8). NuIIa alfinitas casli- facta fiierant, mirando «t stupondo.
tatis et iinpuritaiis ; sacerdos immunde, non times Bene tunc Josepli isle Virgineui defendit nomiii.-.
accubare juxla Dei allare et beaire Virginis Maria;? conjugali ab opprobrio, sicut alius Joseph Chrisiura
quod dclerius est vcrcnda tua non velas jiixta san- dc cruce deposuit et unclum in sepukro posuit , a
ctuaria Dei, imo facis domiim oralionis, piostibu- facie Judaiorum abscondeiido. Erat autem ibi hor-
lum meretricis. Dc biijusmodi dicitur : Pollnerunl tus et iiovum moniimentiim in horto : vidttur isie
lemplum sanctum tuum {Psal. Lxxviii, 1). Gioria hinnulus cervorum amare olcra , videtiir virentia
igitur Dei qiiye ad limen doinus est, conliirbat Jo- quaerere , vidctiir arbores libenter plantare, videtur
seph sponsum Virginis; unde vull eaai occulle areolas aromatum exarare, videtur cubare in meri
dimitleie, sed moiuaiir ab angclo non timere ma- D die et pasci in horiis, et lilia toiligere. Olera lier-
jestatcm quscolligii Iiumilein, coiifundit calumnia- barum qua; cito dccident, siint nostrae defecius hu-
lorem ; nuid, iiiquit Joscpli ad scipsum, qiiid iiitus nianilatis qiios Cbristus siisiepit , cum hoiiio fieri
cst, quis iiilusesl? Vorlium, inquam, Dei est, Deus voluii ; virentia, siint opera qux de lidei et castita-
in utero Mari;c csl ; <|Uis posuii ? qiiis intromisit? tis radico prodeiint; arbores, sunt quae flores con»
Deiis, qiii hoiniiiem qiiein formaverat, iii paradiso vcrsioiiis ct fructiis rcligionis referunl ; areolac aro-
posuit, qui luillis arccliir rcpagulis, qui inlrat sine inaiiim , mentes sanciorum, lilium castiias. Ha-c
irrupiioiie, qui cxil siiie torniplionc , cujus velle omnia et in horto virginali ct in Ecclesia Clirislus
clavis est rescrans omnia, cujus noile sera est coii- manu sua sevit, rigavit, et ad incrementum pro-
ciudeiis oinnia, iieque mallcus, ncque sccuris opiis duxit. Regiiia Saba lanta e( talia regi Saloinuni
babeiil doi;ire aiit sccare , ubi una Dci virliis iii atliilit aromata, qunnla el qualia non sur.t ultra
iclii oculi ct miindiim facero poiuit et rcficere. visa ii! Joriisalem : similiier Regina nostra de ccbIo
Tandem, Josopli animadvcrte diem solcmiiom

, ct gralia pru^veniente, talcs de moiile prottilil in-
adcssc quando fcslivilali Paschali agniis paratur
, carnando Doi Verbo affoi tionf>, qualos niilla sperare
immolandus solus ibi poiitifex in saiigiiinesumpio
; pntuit aut profcrrc treaiuia suo Crcau>ri.
873 SKRMO LXXVI. — DE S. BERNARI). CL.\RAY. 874
Ecclesia eliam nuUa in arumatibus sc conferre A sive pulvis , onuiia quae ad sn pciiincni. Rcligiosa
»oluit secla gcnliliuin, Judscorum el lixTeticoruni; dispcnsaiionc , nicns quje angclos cxspcclat, qu?f;
Uterque horlus csl irriguus, fcrlilis, anioenus, soli- patriam suspirat, quae donium patris desiderat,
larius, tutus, consolalorius, dcliciosus. Iniguus est omncs animalesa se niotns elongai, ct lugcns se ,
superiori et inferiori irriguo, id est deitale Chrisli cinercm ct pulvcrem vadum Jaboc, id csl fluctua -
ct humanilate, vel angclica et Iiumana devotione. tioncm sccculi et motionem carnis certamiae labo-
Fertilis , quia fertililaie sua etiam fdios corvorum rioso iransit, el in hac xrumna tanquam inter scn-
pascit, dum escam populis itthiopum, id esl carnem tes intcrdum Solulum dcnique a curis
quiescit.
cl sanguinem Christi , pcccata sua confitentibus et saiculi el liberum occupans animum angeliis Do- ,
vere poenitcnlibus pracparat. Amoenus ,

quia verna mini movel piscinae aquam, indicil conflictum, pio-
tempcries, flante auslro, varios profert colorcs, ut vocat ad congressum rationis et sensualilaiis.
cceli picturam postponas, si templum virginale ct Ebulliunl siatim bona? cogitationcs; hinc lanquai!»
ecclesiasticum oculo pudico el sagaci revolvas. unguenla pretiosa inardescunt, inde lanquam spin;ii
Solitnrius , quia unus solo singularis segregalus a sub oUa pristinoruni incenlivorum rcmordentia
peccatoribus , Jesus lotum quod est Virginis et susurria.
Ecclesiae sic occupat, ut socium non admiftat; B Concupiscit itaque caro adversus spiritnm, ct
unde : Audi Israel, Deus tuus, Deus unus€st(Deut. spiriius adversus carnein; unde Jacob, id est bel-
VI, 4).Tutus, quia turris fortitudinis a facie ini- lator, iste cogilur diccre : Ipse ego mente servio lcgi
mici , millc clypei pendent ex ea , el a sexaginta ex Dei; carne autem legi peccali {fiom. vn, 25). Ileni :
fortissimis Israel vallatur et servatur. Consolato- Conversus sum in (crumna mea dum configilur spina
rius, quia Deus totius consolatioiiis et Angelus {Psal. XXXI, 4). Spinosa namque caro de spincto
magni consilii n sciiur ex ea, et usquead consum- suo profert spinas, sicut Ismael ludit ciini isaac
mationem sxculi inanel ciim ea. Deliciosus, quia adligens animam juslani el compungens ad elicicn-
Virgo speciosa lacia esl in ^•liciis luis, quae po- duin sanguincm qui esl vila spiritus. Progrcdiens
lestatc ct^dignilale regia, nihil iii apothecis ccclesti- siquidem de schola Epicuieorum condit leges ini-
bus est, quod non voluntaii et usuiejusexponatur. quas, sed ul vivat secunduni carnem, ct non sccun-
SERMO LXXVI. duni spiritum. Ait eniin .\postolus : Si enim secm'
DE SANCTO BERNARDO MiB.VTE CLaRAV.Î,L/£ I. (Itim cariiein tixeritist moriemini (Rom. vm, 12).
Kece vere Israelila in quo dolus non esi^ etc. Econtra angelus, niens, raiio, intelleclus in mcnlc
{Joan. 1, 47.) altrinsecus siationem suam statuunt el rationi cono
Jacob post longa servitia, post diuturna exsilia , ccssoduello ad piignam .iccingunt.
post suscepta ex uxoribus chara pignora ,
post gre- Fidc igilur loricata raiio spumam aqua; rcputat
gum, servorum et ancillarum acquisita emoUimenta, onineni voIiipl?»lcm carnis, ei foitissimis atquc evi-
ad domum patris el ad terram naiivitalis suce re- dcntibus argumentis concludit non esse appelcB-
veriitur; sed in iiinerc occursu Esau fratris sui dum quod in se liabet enorme dainniim et nuUuni
primogeniti terretur. Cum anima sceculari conver- emolumentum. Voluplas carnis carnein consumit ct
satione tsedio affecia , annos ajternos recogitando vcrisies nutrit. Unde Job' (xvii, 6) : Putredint
c<elcstem habitationcm concupiscit, et parturiens dixi, pater meus es, matcr mea et soror mea vermibus.
iiigemiscit, clamans : Infeiix ego liomo ! quis me li- Et Apostolus : Qui seminat in carne,de carne melet
berabit de corpore mortis intjus ? (Rom. vii, 24) et : corruptionem (Gal. vj, 8). Cohories anRelic» sim»!
lleu me ! quia incolafus meus proloTUjatus est (Psai. el omnes sacrse paginae partem ralionis roborant
cxix, IS) ; et : Quando veniam et apparebo 'anle fa- et carnem non prorsus derodiendani sed segrotan- ,
ciem Dei? (Psal. xn, 3) el tem medicinalibus reraediis relcvandam indicant.

: Fuernnt mihi tacrymcB
mea: panesdie ac nocte (ibid., i). Disponit itaque Hoc duellum sive certaraen forte acriws insurgit.
doinui suae, et mercedes laborum suorum non stj d cum relicto saeculo tanquam Laban perfiuo ct asiu-
sacculo pertuso coJIocat , bumanam ex his gloriam liis pleno spiritus redil ad Dcum qui dedit illum.
aucupando, et non recie dividendo ; sed ordinat Subilo itaque gratia advensenle sicut pluvja in vel-
familiam ut castrorum acic u, sed greges disiinguiJ* lus, ex recordatione suae fragilitatis aculeo divini
in numero, sed munera appendit in pondere , sed limoris compunctus homo totam humanae substan •
spaiia inter gregem et gregem interponil in men- lise farinam cribro dislricti examinis suhliliter con-
Eura, sed lampadesoperum suorum ornat cum oleo cjliens , et separans preliosum a vili , non cessat
piirae conscienliac ; et junco purgatae per confcssio- usque ad auroram suae ei Dei cogniiionis luctam
nem anim«. Ecce vir prudens metilur fratris mo- reciprocare, et modo ad Deum sursura spiiilum
ri>s oblatis muneribu-j, dans pccuniam ut acquirat levare, modo ad iina cl infirma carnis curani mo-
gratiam. Ordine regulari inccdere facit non solura deratam deponere. Supra modum aulem et ratio-
homines , sed ct greês , ut appareai quanlus ordo nem lemporis delincnte jmpeli.s spiritus carni^
in ejus mente servetur, de cujus plenitudine ct ani- procacitate, nervum femoris niotus imo spititus
malia ordinantiir. coinmoius pcrculit.cl emarcccsccusnorviis claudum

Transciucit vadum Jahoc quod inlerpreiaiur lucta eQicit.
i'ATr.oi.. CCII. 2S
87S PETRI CELLKNSIS SERMONES. 876
Duo pcdcs Jacub, id cst cariiis, bunt appclitus A Jnvisibliter ipso operanle lalcnlem favore bcni-
edendi el appelilus generandi : pcne clcniin ad oin- gniori superaccendens lucernam , non sub modio,
iiia opera carnis. deferunt el iuiniergunl lioniinem sed supcr candclabrum ponit , et fetum graliae ad
gula el luxuria ; el quando aiquis passibus incedi- pai tum producens secundum propositum suum pro-
tur gula ct iuxuria, curvos non reclos liab<t gres- priis seii ngiiralivis nominibus distinguit. Inde est
sus houio, nec angelus infundit bcnedictionem, nisi quod in ^'ovo ct Yelcri Testaincnio nominum noii
nervo coniracto alteri pcdi delraxeriteffreuationem. solum impositiunes, scd translationcs flunt, ut
Detrahit igitur iuxuriae aetum licel nou aufcrat mo- Isaac, ut Jacob, ut Israel, ut Simon, ut fllii Boa-
luni; esse namque absque omni molu luxuriae non neiges, id est /i/it loiitrui, iit Natlianael, de quo
esscl claudicare, sed augeliaare. Pes itaque iste dicilur : Ecce vere Jsraeliia, in quo dotus non est.
rciiianet, sed dccurtatus infra deleciatiouem , vel Gulta hsec propinabilis et nimio appetitu gustabiii
sullem infra consensum, omnino ijifra actum> Pes fontis et veux originariae dulcedinem commendans
vcro gulae remaiiet appetitu et aclu; non jam Jacob ad historium nos remiliit , ct cujus profunditatis at-
priovis conversationis, sei Israei assMnipliC religio- que halHlilatis sit inquirere compcliit. Fons itaque,
«is. êquaquam , inquit , Jacob appellabu-ir nonier. scu p*jtcus Jacob de quo dicitur, quod Jesus lati-
ittHJH, sed Israel {Gen. xxiii, 28), irauslalus ad " gattis ex ilinere scdebal sic super fontem , esi bi-
Rachelis amplexus, ut vidcas voluplalcm Domiui et sloria Gencsis ubi sic iegitur ,
quod cum Jacob ad
visilcs templum cjus. Unde et in clioris angelorum terram nativitalis suae reverteretur, et thnerel Esm
dc lc dicctur : Eccc vcre Israetita {Joan. i, 47) fratrem suum ,
quod prsemiserit munera ante, ut
imitatione, assecutionc, congrcssionc , conlempla- Ipsum piacaret muneribus. Ipse vero nocie illa man-
lione, bcncdictione. BealusBernardus vcre Israclila iit in cnstris. Cuinque tiiature surrexisset, tuiit dua»
csl sancta conversalione , assidua corporis mortifl- uxoren et tolideTî famulus cumnndecim filiitf el tran»-
calione, paslorali instanlissima solliciludine gregis ivit vadum Jacoby trausductisque omnibus quae ad
sibicommissi, mulliplicalione filiorum ex utraque se ptrlincbant , remansit ipse solus ; et ecce vir lu-
uxorc, nccuon et ancillis procrcalione virgarum ,

ctabatur cum eo usque mane. QtU cum viderct quod
Uecoiticalioue in Scriplurarum cvpositiune in an- eum superare non posset , tetigii nervum femoris ejut,
gelorum contcinplalionc. el slaiini emarcuit, dixitque ad eum : Dimitte me

jam enim aseendit aurora. Respondit : Non dimil-
SERMO LXXVII.
iam te nisi benedixeris milii ; ait ergo : Quod no-
DE EODEM II.
r- men libi est? liespondit : Jacob. .At ille: Nequaquam^
Ecce verc hraelita in quo dolus non est {Joan. i, inquil, Jacob uppellabitur nomen tuum, ted Israelt
47). etc. {Gen. xxxn , 20 et seqq.)
Ait Aposlolus : Non umnes qui ex Israel lii sunt Jacob, o Isracl, quam feiix congressio in qtxi
Israelitcc{Hom. ix, 6 ). Claudicatenimlsraeinervo fe- victor succumbit , in qua victus feriendo luctalo-
iuorlspercusso,cuiiisemenejusdividitur in paleainet rcm suum claudum efllcit sed benecUcendo semen ,
gvamen; namquifidem ctdevotionempingucdinis hu- ejus et nomen angelis pariiicavit in qua denique ,
jus olivae inlaclam et illibatam servaveruut, repulan- virtus iniirmitate perflciiur. Felix congressio, iu
tur in seiuiue, et dicuiitur vcre Isrîelilse. Qui aulcin qua infirmiori foriior, inferiori superior cedit : ox
menliti sunt sicul opus oliva; , el claudicaverunt a patientia, non cx invpotentia superior ccdit el quasi
scinilis suis sequendo Baalim, et Deum creaioreiu cuccuinbil ; sumnia virtus vermiculo el pulvcri. lU
suiim ignorando, de quibus dicitur Israel uutem : habeai humana desidia unde divina apprehcndai,
me non cognovit {ha. i, 3), non habent pariem in ct quasi inescata nullatenus a divino amorc resilial,
beuedictione Israelis non eiiim manent in radice.

, diccns ; Jôn dimittam te nisi benedixerit mihi. Non
Rami siquidcm sunt Iracli , non sunt palmitcs nia- pciit aurum aut argenium pro luota sua Jacob, non
neutfS in vile, in ignem crgo millendi snnt. Ilorum D ccrtat pro rcgno terreno, non est ambitiosus vaii.T
crgo nicriia solius subest scirc Dei, cujus est Jacob gloriae, imniemor est huraani timoris qno lin>eb.n4
eligerc ct Esau rcprobare cujus est misereri quo- ; Esau , non pctii caput Joannis Baptislx : I>eiked1-
ruin vult, el repvobare quos ignorat. Spiriius ila- Ctioncm posluiat quain hxreditatc possideal. Pva:-
quc Dei signans vrsligia »K;r quy, Iransitum fa* il in gusiaverat paieniam bcnedictioncm, doccnie Hc-
mcniibus fidelium, singula hospiiia ab ittneribus bccca in oblationc cibi ct polus, caligantibus |ir:v
a;ternitatis , singul;is slalioncs frucluos» visitatio- senectule oculis Isaac, de propagine illins bcn«di-
nis, cerlas munsioiies saliil>crrimae inbabilalisnis ctionis dit).ssiuix in omnibus locupletatus fuerut,
gralirc suic, honcsiisînlilulal nominibus et a^tcrnis in uxovibus, in (iliis, in faniilia, in grcgibus oviiim,
illustvai icinuncralionibus. Oves enim suas vocal capvarum , cameloruin , boum , aliaque subslaiilia
itoininalim cl Moysi loqiiitur Novi te ex nomim : niulta(nimis. Attractus ergo ct illectus prinr.a beue-
{Exod. xxxiii. 12); cl aposiolis : Gaudete et exsul- dictionc, tola intcnlionc petit sccuiulain , ut qni
latc, qnia namina vestra scripta sunl in ccclis {Luc. dcdit ei substantiam , addal cl gratiam. Nihili pcii-
x, 20); ct Isaias (l\v, 15) : Et^servos suos vo- dit subslantiam, nisi haboat ct gr.ntiain. Jam d«
cabit numine alio. Virtulom igiUir in incdullis animai pingucdmo lorrx oblinebai subslauiiam , iJooq-c
«77 SERMO lAXVIII. - DE S. NICOLAO. 878
iiislal el de rore coeli Ijabere supornain graliani :
^ quaquam Jacob aj>pt'llul>ilur nomen tuum, sed hrael.
Dimitte me, inquit vir qui iQclabatur cuni co ,
jam Uenedii tio uiea mulal el res cl nomina rerum , Ja-
enim atceniit aurora. si vellel robuslissimus ei cob leappellavit naiura, Israel le facil gral a, utrum-
roftissimus, cujus fortitudo rhinoceroiis est, quam que tarcen praerogaîl prjedeslinatio mea. L"i fralri»
facili venlo taoquam favilla absumeretur, et in re- planiam in uiero teneres non fccil mathematicsi ,
gione dissimili asportaretur ! Sed quasi exxquans conslellalio , sed uuiversa creans el gubernans di-
vires .
celal potentiam suam ct luctaloris sui exlol- vina moderalio. Ul sui)riperes beuedictionem , non
lit instantiam , dicens : Dimilte me. jacuiura amo- fecii fraudulenta mairis consuliatio, sed gratiaj
ris ! ut ardenlem veliementius succcndat fornacem , praeparatio, ut mecum luctam iniies veni non casii
jacit aquam qux non exstinguat sed augeat flam- , fatali, sed descensu propitiabili
non ut te vlncc- ;
niam. Dimitie me dicit sed ne diraittat incendit et , rem , sed ut benedicerem ; nec invitus proesto»
intendit. Sic et Moysi ail Dimitte me ut irascatur :
quod ui rocares siiggero: differo autem conferre
populo tuo furor meus {Exod. xxxii, 10). Annon quod te charius volo servare.
ftine licentia irasci posset? Quis certe quaerit ira-
SERMO LXXVlll.
scendi licentiam ? Sed nondum vult poenas irro-
gare pietas DE SANCTO NICOLAO I.
, quas populi meretur impietas. Dei B
ergo dicere homini : Dintitte me ; est hominis vi-
Xegotiamini dum venio {Luc. xix , 13).
scera tranquillius penetrare et tenacius se ilii obli-

Misericors et juslus Dominus, qui dives est om-
admonitio est retentionis, non evaporatio nibus invocantibus eum , dispensaiione ioscrutabili
f are ;
discessionis. Jam inquit , ascendit aurora. Quid dona sua partim donat , parlim vendit ; uhi donal
,
csl aurora, et quomodo ascendit aurora? Est egres-

facit gratiam , ubi vendit apponit ju&tiliam ; nulia
SU9 menlis in contemplatione Dei ; aurora ascen- avarilia, ubi gratia : veros juslitia, non reddat
dit quando nidum suum aquila , id est anima pigrns gratia, non diffusos justitia. Quse neccs-
,
super sidera ponit, quae retro sunt oblita et ad saria sunt si forte diffcrt dare gratia , pro prelio iu
aoteriura extenla. medio profert justitia , nemo unquam juste pceni-
Post noctem ascendit aurora , ut Apostolus ait tuit emendo a justitia, nerao frivolis deceptus pro-
JVox pracessit , dies auiem appropitiquavil {Rom. missinnibus a gralia.
xiM» 12). Item Sive sobrii sumus, vobis {II Cor.
:
Vult ergo Deus pecunia gratiae lucrari nos ia
V, 13). Ecce nox nocii indicans scientiam. Sife contractibus justiliae dicens : Negotiamini dum ve-
mente excedimus Deo { ibid. ; ecce aurora , ecce nio; nolite liberum arbririum ab ofTicio cessare [al.
dlcs diei eructat verbum. Auiora est niedium si- C laxare] quia si non laboraret , de merito nil spe-
leiitium ; aurora esl dimidius cubitus in calanio rare auderet ; excitat ergo illud praiveniens gratia
dimensionis lempli Ezechiel ; aurora est initium ut ad solemnes et frequentcs justitiae nundinas
sjbslantiae Dei, aurora est conlinium terrae et coeli concurrat, quatenus solatio ipsius revolvat justitiae
aurora est mons Sinai ubi Moyses ascendit et Deus mercedes , et suis iiecessitatibus compaict escas ef
dcscendit. Quid ergo est dimilte me, jam enira vestes sulljcientes.
ascendit aurora, nisi sufficit tibi gratia mea? iiara Nihil deest certe in foro justiiiae , quod necessa*
irlus in infirinitate perflcilur. Ideo percutit ner- rium sit saluti humanac : disculiens igitur et cxcu-
vura femorisejus, ne sic praesumat de velocitate, tiens tanquam veteres sacellos, propheiarum et ve-
quomodo de forlitudine. Melius est post Deum clau- teris legis libros , tactu et visu probet quid utile
dicare et uno pede de Deo sperare , alio de se non sit mendicitati , quid nuditati, quid paupertati
praesumere, quain, dura et erecia cervice , inani quid usui, quid saluti , quid tranquillitati, quid
prsesumptione evanescere. Fixo itaque saltem uno delectationi , quid seternitati. Expandat in his prius
pede stringit illuin quasi cedrum, dicens illi : Non quod suum est , rationi utique omnem subslantiam
dimittam te nisi binedixeris mihi, Grata Deo instan- ingenii, memoriae, voluntalis, delectalionis, oris,
tia, arrhas gratiae, pignus reversionis, vicarium oculorum , aurium, manuum , pedum et omnium
prsesentiae tuae , dotem matrimonii , speculum con- corporis meiiibrorum : el cuni viderit suum pecu-
templationis deposco bonedictionem , aliter ; non lium minus sufficcre, recurrat ad niarsupiuni gra-
dimittam te , quia venisti ad me ,
quia amplexatus tia: nunqiiam enim niinus commodabit gratia ,
;
es me, et passus ampiexari a me. No-i tenerem te, quam potest vendere justitia. Pater justitiae et fons
nisi vcnires ad me, non venires ad me, nisi diligeres gratiae in sorle collata non sese exccdunt, quia
ine ; non dcligeres me , nisi velles salvare me non ; totum est gratiae quidquid est justitiae , et totuin
salvares me, nisi benediceres ; non ergo diraittam justitiac quidquid est gratiie : totum ergo coiniie
le, nlsi benedixeris mihi. Aitergo Quod tibi nomen
:
gratiapotesacquirercquod venale propcnitjustltia.
est ? Respondit : Jacob. At ille : Nequaquam, inquit. Habet autem mercalores suos justitia, qui paniiis
Jacob appettabilur nomen tuum, sed Jsrael ; quia vilioribus prctiosam circiimtegentes supellectilem
expertus sum te fortem in liictamine , constanlem obscuritate et vilitate verborum , sanctissimos ro-
in petitione, mansuelum in percussione, caslum in condunt seiisus, et quoininus meretrico apparaiu
femoiis encrvatione, huinilein in claudicalione; «e- lcnocinantur ocuUs attcndentium , eo verius izilriu-
S79 PETRl CELLENSIS SERMONES. 880
fc«co9 vigent ulililate , et pulchrius lucent deifica A solerlius, et exse(|iienl€m diligentius; hie istc est
subtilitaie. Quae enim spccies paradisi non conti- Domini confessorei episcopus egregius Nicoiaug;
netur in forello Psallerii, creaiionis et resiaura- cujus sanctitaiis tam hilaris fama per mundum
tionis humanse ? ad plenum ibi mysteria sunt ; mo< pene universum prapdicatur, ut si merita fam»
runi ibi sufficiens inslruclio, fidei integra contexio, comparentuf, et solemnis recursus gloriae coaeque-
pene omnium operum Dei et sacramentorum reca- tur, partem oplimam in sorte sanclorum adcptus,
pitulatio. Isaias autem quid nisi suavissimos odo- de omnium sanciorum praecipuis privilegiis parii-
Tcs plane aromatizat? Ezechiel funes intricantes ccps et cohaeres exislat.
vix explicat, nec illura sapit qui non solvit. Jere- Yicinoitaque pededisciplinam sequens magislri,
mias sub obscuro colore , peccata populi lamenta- castra sua jiixla (igit, et omncs moius tam animi
tur ; quisque prophetarum juxla suam sarcinulara, quam corporis exactissima aemulatione ad ejus nu-
emptorera exspectat. tum corrigil, et adjussum dirigil. Antequam crgo
Moyses plures himiero suo affcrt Irosellos valde aure corporis perciperet : Negotiamini dum venio,
graves et imporlabiles; annuales his omnibus vix praeoperante gralia semiins ingressus pocnitentia;.
sulUciunt rcvoluliones : revolvc et lege meliora id
giilae vitiiiin infrenavit ct priusquam intelligcrent :
est lege et mcmoriae commenda, quia grande lu- " spinx rbamnum, videlicet culpa poenam, praefocavil
criim est mandata Dei scire el facere ; de hoc enira per poenam, culpam. Hanc a cunabulis exercuil ne-
dicitur : Negoliamini duin venio. Qiii legem Dei, gotiationcm, qua minoripocna el culpanf minoravit,
non ut meliorflat, scd iiigloriosior appareal, legit; etmeritum auxit; subjugato namquc viiio gulae,
non negoliaior esl graiiye, sed cxplorator vauae tolluniur arma luxuriae, et tcbescit passio corporis
gloriae; nisi de Icctionc sensum bonum in inicllectu dum calor venlris languescit. Puerilis quoque de-
reposueris, a foio vacuus redibis. Si vero bonita- suetudo ab illicitis, viam slernit bonac consueludini
tcm et disciplinam, et scicniirim per lectionem el regnalurae; in majori alaie, ut ulatur licitis mode-
mediiationem divinae Scriplurai memoriai commeK- ralius, ei resistat illicilis mordatius.
daveris, non sinc lucro ad propriam familiam Quam impotens Nicolaus jacens sub ubere! quam
remeabis? A Moyse igilur viroomni disciplina cru- potens abstinens ab ubere ! Si a sttidiis suis intel-
diio, et ijiter omnes mansuelissimo, cnie de prima ligitur puer, quid infans et laclens? quid facies»
sarcinula, quae est in Genesi, unde, ct quo, et qua cum poteris, qui tanla et talia facis cum nondum
veneris; scilicel de paradiso per inobedicniiam, in aliquid possis? quam cupidiis, quain avarus in coe-
mundano exsilio. In eadem consideia deleclabile lcstibus negoiiationibus consurges adultiis. qui vii
P
arborum nemus, et in quatuor capila divisum para- natiisjam confers manum priiuis iii paradiso scr-
disi fluvium el venam pretiosarum gemmarum penlinis suggestionibus et parenium nosiiorum de-
atque auras viialcs et salubies uno deperditas pec- ceptionibus. Qui caplat lucrum, evitarc dcbet dam-
eato. Longiori texlu perge contreciare usque ad
num; damnum vero enornie siistiniiit genus huma-
benedictiones Jacob, singulas pro interjecta copula num, cum Adam et Eva sumpserunt pomum. Sed
species valdc uiilcs, vel ad remcdium mali, vcl ad qiiis hoc docuerai Nicolaum, quod ex boc mors in-
compcndium boni. Succedit liuic... (94). tras?et in mundum? Moyses quidem scrpentis, jii-
SERMO LXXIX. bente Domino, apprehendil caudam Nitolaus gu- ,
DE EOD!.M II.
lam ferocius invadit hostem, qui leiiet gulain quam
:
Negoliumini dum venio {Luc. xix, 13). ille qui caiidam, mullum lucratur a qiio tantus ho-
Nullus scholarium Jesu omisso sapientia; sludio stis superaiur; universa enim arma in quibuscon-
mundi ei carnis ciiris animum suum involvere fidebat aufert ct spolia disiribuil. Quasi veio tot
salvo suo proposito potesi rejicit siquidem, et a quut sanctorum virtutes
;
spolia diabolus rapuit,
se abjicil torperis oiium lcx Dei : qu» ineulta mar- corrupit, nou autem bonis aliorum se vestit, qiicm
ccssit. neglecta puirescit, transgressa occidit. Id- D summa malitia induii , scd suflicit tulisse quod
circo die ac nocte mcditanda, colenda est et ser- ipse nequit habere. Lucrum ergo sc fecisse depuiet,
vanda, ut doceat ad postes suos excubanlem, co-
qui evasil foveam perditionis et laqncos cvasit fraa-
louum suuin ditescat, obedientem regia lorque dulentissimae decepiionis.
exornet.
SEHMO LXXX.
Diligit Deus lcgis suac leciores ei dilectores, et eo IN FtSTIVlTATE OMNIUI» SANCTOKVII.
largius ct latins arcani sui penelralia expandit pul-
Priusquam peccaret anima liumana angclicaE pu-
saiup, quo veliemcntius deprehenderit discipulum
ritatis aemulatrix, el velocitatc sua cxcuisus cun-
quaelibet frena laxare studii, ut mores magistri tcmplationis supernorum spirituum assequebainr,
ebibat in mandatis suis, et a contrariis abstineal.
el vivacilate ingenii de Dco iion inferiora coiitcin-
In solemui igilur cl copiosa frequcnlia pendentium plabatur. Rcficiehatur nou dissimiliter miiQerum
ab orc ipsiiis soholarium, unum reperit prac caeteris, divinorum insisiebî
pleniludinc, ct plcnissiraa
mcdullis suis commcndruUem praeccpta magislri coacnuari xiMulatioiic ; at poslqnam madefacta cor-
(91) Ucsiiiil icliqiia.

tsi 8KRM0 LXXXI. — DE .\POSTOLIS. Ui
nipiione pcccati, corpit 6enlire gtuvedinein cainis, A soporalos cxsurgcre admoncnt, el ad opera diuiiu
tardiores invonil volandi roiialiis, ol niniiuin dispa- suadcnt, relardaiitcs vcrn ol pigiilantcs iioii siinpli-
res cursus. Paulatim ilaque e\ defeciu viriiini pri- citcr excitaiit, sed vocc inncpabili ingeiiiinaiil:
ftlinaruni enervala, languere iii lcclo corporis, et in Vsquequo, piqer, durmis? lanqnain si dicaiit: pi-
carcere inuudanae conversaiionis non cessavit, do- ger, ruinatn domus minaltir ct tu dorniis? fures
nec pravae aciionis cpprinierctur pondere cl ne- subintranl, ct tu qiiiescis? ignis jain laqiiearia in-
quioris consuetudinis sepelirctur mole. cendil, el lu non sentis?Jnm hostcs in capi;t :ii;<:>a
Ne itaque non habcns monitorem, culpis incrc- pugiones vibranl, cl lu non percipis? jaiDJ;tiii vin-
tcentibus obdormiat in morte, tuba Moysos in litiera tur tiiuin laqiieo est constringendum, et tii iion
et spirilu clangil; psallerium superni desiderii et cxpergisceris? jam adullcr ad nxorem ingrcdilur;
citliaram mortiUcalionis puer citliaro^dus digilis ct tu non icmularis? filii jani deportanlur, ct tu iioii
ferit; lagenas Gedeon in martyrio sanctorum con- subvenis? Haec damna tibi doimienti obventura,
fringit; a souino in procinctu passionis Jesus haec incommoda nisi resipueris, occursura :dcniquft
apostolos compescuit : Viffilnte , inquil, ne intretis ctsi timor mali non exculcret, saliem lucri cupidi-
in tentationem (Marc. xjv, 38). Qui enim tentalionis tas, sipigernon esses, inflaramaret.
igneas catcnas formidal, somno abstineat; qui rur- B Cclebrantur namque in foro nundinx solemnes,
sum si forte a coiicupiscentia s&a abstractus et il- el non curris?pulclierriniaprreparanlur speclacula,
lectus, iiumaniliis excesscril, stalim rcsilial, stalim et oculos claudis? prxclara dividunlur spolia, et
pedemretrabat, staiimlanquam fortissimus Samson nihil pelis? grandc ct splcndidum cxponilur coiivi-
in virtute scpliforniis spiritus, novos funes peccati vium.ctlu esiiris? rex post triuinphos innnmcra-
abrumpat. biles in conspeclu populi sui coronatur, et tu non
Quandoque siqujdem eliam ille cujus cor quasi convenis? regii thesauri univcrsis indigcntihiis ap-
leonis in Isr;<el esl, vaniiale sa^culi dcmulcenle, ponuntur, et inanuin non porrigii;? speciosus spon-
caput in greiiiio deponit, el multum periculose ob- sus sponsae, qua: tula pulchra est, copulatur, el non
dormit; sic dormienti imo morienti pia piae sollici- aspicis? Usquequo, peccalor, dormis? quaiiium
ludinis providentia accurrit el succurrii : Vsquequo, bonumperdis! o quanlum maliim incurris! Conlum
inquit, piger, dormis ? [Prov. xxiv, 30.) quam amittis, visionem gIori;c Dci, bealiliidincm s;incio-
periculose dormitur, quando raundi deleclalionibus rum, societalem angelorum, corporis immortalila-
sinc respeclti plcnitudinis anima oblectatur! Is lcra, animse felicilalem, paradisi amocniiatem. El
namque intrnt in tenlaiionem, qui maluni non de- quae.pro his commutalio? fcior inferni, horror d.x-
scrit usque in flnem; isde tentatione non exit, qui ^ moniac» socielatis, limor inflniii mali, dolorcordis
cum peccato animam solvit; is accedit non inlrat et corporis, desperalio forlunae melioris, subjsctio
tenlationem» qui cogitat, non facit iniquilalein. pessimi lyranni, sempiterna renovaiio supplicii.
piger, o peccator, quousque dormis suggeslione, Usquequo, peccator, dormis? nonnequi dorniit,
delectatione, consensu et perpetratione pcccati? perdit liaereditatem ? Quis est hic somnus, vel qu:u
Consule rationem, consule naturalcm legem, consule hcereditas, aut quis lam piger et somnolentus? In
optimam tiii creationem, et desines amare sxculi Scripturis per soranum aliquando peccatum, ali-
vilitatem elvaniiatem. quando mors intelligitur ; unde in Evangelio : La-

Usquequo , peccator, dormis? aitendc qiiaBla zerusdormit {Joan. xi, 11), subauditur in morle,
coinminatione, quanta utatur Moyses asperitale, ut et .\postolus ad Thessalonicenses. Nolumus vos
te ab inertia rcvocet, ul te a sommo excitet ; iibi ignorare de dormientibus {l Thest. iv, 13), hoc est de
euim lex divina accipitiir, voces et lampades vi- mortuis. Alias vero idem Aposiolus de somno pec-
dentur. Levem certe somnnm, aiterum depelleret, cati sic: Qui dormiunt nocte dormiunt (/ Thess. v, 1),
sed gravem vix conjunclum utrumque removet hoc est qi;i male agunt, lenebras qnacrunt. Hahct
ociilos lampas, vox aures excitat ailamen ncc autem nox qiialuor vigilias, vel quatuor somnos
; sic P :
popuûs durae cervicis expergiscitur : ocuios enim, primus somnus noctis, suggestio est inimici; ad-
claudit ne videat, et aures aggravat ne aiidiat. Us- jungit primo secundum, qui praebet suggcstionibus
quequo, peocator, dormis? respiceet vide sallem il- assensum. usque ad tertium non evigilat, qiii ma-
lum in Evangelio qui aperuil oculos cxci nali ; qui lum perpctrave non duhitat. Sepelilur in qiiarto,
aurcs surdi reseravit, et pnedicatione sua lanquam cui dominatur consuetiido, etc.
rugilu leonis torporem animariim repulit ; ultra SE[\.MO LXXXI.
P mo<lum somnolcDtia abscrberis, si miraculorum DE APOSTOLIS.
Christi accensa luminaria non aspicis; iit quid et Vos eslis qui permansistis mecum in tentaiionibus
oces leonum nigienlium, et freinitiis populoruin meis, etc. {Luc. xxii, 28.)
sxvienlium adversus Chrisium noncxculiunl soin- Verba siint testaloris illius, cni Pater suus dixit:
nura? Postula a me, et dabo tibi gentes harreditatem tibi,
Vsquequo, piger, dormis? Vigilos qui nofturnns et posnidebis lerminos lerrcr {Psat. Ti, 8), Mllimje
agunt cxcubias, tam puhlica' (|iiam privat.<> iitili- cnim voliintatis, uIlimaR disposilionis. ct siipremae
lolis sollicili, uimio somno deprcssos niniiuiiique distribulionis paginain condciis, bona sua tam fi-
His qaam amicis ci servis in hoc leslamcnlo lega- A qui nullius eget, penes se remanere sublaia spe
vit; et haeredcs sobsliluil, qui cohaeredes essentin remuneraiionis non patilur; unde et Peirus cum
meiisa, in judicio et in regno fuiuro. Ne quis au- dixisset : Ecce nos reliquimus omnia, et seculi sumus
lem siiperciliosus libellum. lestamenti caluraniaret, te; adjunxit : Quid ergo erit nobis? et Dominus:
ei non juro, sed sola voluntate duclum, absque Amen dico vobis, quod vos qui reliquisiis omnia, et
ralione hacredes instilutos rcprehenderet, causam seculi estis me, in regeneratione cum sederit Filius
ct mcrilum pra^nxit, quare tantis rauneribus apo- homini/tf etc. [Matlh. xix, 27.)
stolos suos Jcsus honoraverit. Yos, inquit, es/ts, Alibi quoque cum dixissel : \'os autem quem me
qui permansitlis mecum in tentationibus meis. essedicitis {Matth. xvi, 15), elPelrus respondisset
Ecce labor, ecce opus, ecce fldei meritum, sequi Tu es Christus FiliHs Dei vivi {ibid., 16), simili pene
liominem paupercm et inopem ;
qui non liabebat verborum ordine subjunxit : Et ego dico tibi, quia
uhi capul reclinaret; contra quem filii matris suse tu es Petrus, etc. {Ibid., 18.) Cum ergo dixisset :
Judxi pugnabanl ; cui Scribx et Pharisxi insidiando Vos eslis qui permnnsistis mecum in tentalionibus
invidebant; cuiomncs detrahebant ; cujus animam meis; 3i<\dii:Etego disponovobis, etc; animadverto
quserebant; quem de civilatibus suis frequenter ex in hac recompensakione du»s liliasLaban; unamin
pellebant, magnse fldei magnique laboris erat. Hsec ^ mensa, alteram promissam in regno; majorera, id
omnia Jesus lenlationes suas vocat, quem noslra; esl priorem, mensa; minorem, id est sequen-
in
non tangebant teulationes, quia in carne ejus nul- »em in regno. Lippam oculis in mensa, decoram
lus unquam surrcxil slimulus peccali, in qua fomes ^»«»6 et venusto aspeclu in regno : inde cst quod ex
originalismali non absorptus; non prxcisus solum, adverso mensaeponitur in tabernaculo candelabnim,
scd procul et ab uliimis finibus conceplionis et na- iic desint usqucquaque mensae Dei subsidia Iiicis
liviiatis prorsus fuil relegatus ; tam enim Jesu pleno quo: stat in latcre aquilonis, unde venit ventus tur-
Spirilu sanclo potuit accedere, seu penelrare mo- binis, a principe namque tcnebrarum, qui sedet in
tits iilicitus carnis, quam Deum depellere de sede lateribus aquilonis, csecitas ex parle contigil in
a;icrnitatis flalus Luciferi, quo aspiravit sedere in Israel, ne videatur gioria Dei in hoc mundo, nisi in
tiionte test;m)cnli in laleribus Aquilonis. Potuit ta- nube sacramentorum.

nicu tunicam mortalitatis assumptam perforare, An mensa igilur altaris Lia, licel major natu in
laiiiare, discerpere, et eiiam exspoliando, cum per- cum dicitur Vt edalis et bibatis super
promissionCt :
niissionebenignitalis, et cum paiientia incompre- mensam meam {Luc. xxii, 30) hborat lamen vi- ;
hensibilis dispensaiionis detrahcre. Q dere quseibi apponuntur et consecrantur, sed ooa
Ilas malignorum Judaeoruin infiuxiones, et insul- potest,non propter defectum existentis in illo sa-
taliones appellat tenlaiiones suas. Vos , inquit, cramento veritatis, sed propter detrimentum lumi-
esiis qui permansislis mecum in tentalionibus nuis. nis nunc enim videmus per speculum ex candela-
;
Vos, notat divinam electionem, quae elegit eos ante bro fidei, et inaenigmate opertorii, quodest species
iiiundi constitutionem. Qui permansislis, notat con- paKis et vini ; verumtamen cum septem dics trans-
stantiam et pcrseverantiam illorum. Mecum, notat ierint, et venerlt quod perfectum est, lunc evacua-
iinanimcm aflectionem et specialem dilectionem. bitur quod ex parte est; tunc in regno claritatia,
Jn tentaiionibus meis, notat nihil inesse adulationis, Non stando et laborando edemus et bibemus, sed
Kihil fictse et eflcminatae molliliei, sed firmissimse sedebimus judicantes duodecim tribus Israel; tunc
slabiiitalis et piobal^ foriiludinis, quates fuerunt Rachel copulabitur nobis decora facie et venusto
Caleb, el Josue exploratores lerrpe , quales erunt amictu. Sed quia adhuc in via sumus et sineviaiico
:iil pugnam cum Gedeone ; quales David conslituit deflcimus, ad mensam divitis redeamus, ct qui de
consoitcs belli et principes populi. mensa, vel sub mensa, vel in mensa, vel ad men-
Sequitnr : Et eyo dispono vobis sicut disposuit sam vel super mensam communicent videamus.
tmVij Pater meus reymim, ut edaiis et bibatis super ^ Super mensam namque indubilanter est ille de
viensam meani in regno meo, et sedealis super thro- quo ait Apostolus : Talis decebat ut nobis esset pon-
nos duodecim, judicanles duodecim tribus Israel tifex, sanclus, innocens, impoUutus, segregatus a
quidcm Deus acccpiat obse-
{Luc. XXII, 29), grala peccatoribus, et excelsior ca7is factus {Heb'r. vii, 26).
quia, scd non vacua, iiec irremunerabilia, unde ct Christus utique Jesiis, qui est hostia pura, liostia
Lahan ait Jacob Num quia fraler meus es, gralis
: sancta, hoslia immaculala ; hoslia pura ab origiiiali
serviex mihi? dic quid mercedis accipies. Hubebat peccaio; hoslia sancta ab onini acluali ; immaculata
autcm duas filias, nomen majoris Lia, minor ap- ab omni eliam veniali. Agnus enim esl Dci qui nou
pellabatur Rachel; sed Lia lippis erat oculis, Rachel tangit, sed qui tollit peccatum miindi. De mensa
decora facie el venustc aspeciu {Gen. xxix, IS). Si edunt universjc familiae Chrislianorum, qui pcr fi-
pio et puro iiitelleciu disculienle pcnelralia hujus dem suiit in corpore, et dc corpore Chrisli ; cibus
liiterae, gratia reseravcrit; caniuin consonum haic namque hujus mensje est gralia, quse pro omnibus
riiharacum psailerio David niodulabil, fratres suos gustavit morlem, ut inorte absorpta omnes gusta-
ap06tolo8 Dominus appellal, dicens : Ite, nuntiatc rent vitam unde Oculi omnium in te sperant, Do-
; :
Irairibus meis [Matth. xxvm, 10); honim servitium, minc, et lu das escam illis in (oto orbc; nperis tn
885 SERMO LXXXU. — IN COMMKNI CONFESSORl M. 88G
manum ilaque calelli el canes edunt de micls quae cadunl

tuam, et impUbunlur otnnia animalia bene- A
dicticne{Fsal. cxLiv, 15). de inciisa dominorum siiorum. LeviUe ad niensain
Grave et grande dainnum pntitiir omnis actio, Domini acocdunt, univcrsa vasa sancluarii, lam iu
quae non fit leinporc opportuno ; unde Salonion : manibus qnain in liunieris portantes; portiones bo-
Omîiatempus habent {Eccle. iii, 1); si fornicatione, nas isli oblinent de meiisa Domini ; primitias cnira
si adulterio, si iinmundilia non noininauda poliu- spiriiusjain habenl in fide, elrdecimas in spe dena-
rii, qui laborantibus in vinca proiniltilur ct
dalur.
lus, sacranienlo Dominici corporis et sanguinis te
iugesseris ; non dat tibi Deus escam, quia non dat In mensa sunt qui Deo semper assistunt, ei de
nisi in tenipore opportnno; si odio, si ira, si ira- adipe frumenli meduiiain suiniint, ni»*lquc de pctra,
cundia, &i quo criminali depressus, accesseris saii- ei o4eum de firma petia sugunt U sunt sacerdoles :
guini Christi; scias quia vestiinentum tiiuin sanet Aaron, qui jure Pa(ri succedimt labia ha-
filii :
guine tali mistuin, :n combuslionem erit, et cibus bcntes coccinea desangiiine uvae et niorum; dftotcj
ignis. In tempore igitur opporluno nccedit ad Deum ebuineos ct hebeninos, de castitate divinorum elo-
lotus vestimeniis ; aqua confessionis et cornpun- quiorum ; vestem nuptialein de charitale Dei et pro-
ctionis emundatus a delicto maximo, id est ab omni ximi, de qua profluunt myrrha mortificalionis, gulta
cr.iminali, ridelis, devotus, esuriens et siticns justi- B humilitatis, cassia spei, et devotionis, et orationis;
liam; unde ait Moyses ad popuhim: Estote parati unde Odor vesiimentorum tuorum sicui odor thuri*
:
indiem tertium, ne appropinquetis uxotibus vesiris {Cant. iv, ll)i ab liis quoque procedunt, tanquam
{£xorf.xix,15).Sinonliceiappropiiiquareuxoribus, de throno, fulgura excommunicationis, voces ex

Ucel oommisceri meretricibus ? si abstinendum horiationis et tonitrua comminaiionis acterna dam-
esia Ucito concubitu oxorum, estne admittendum nationis, etc.
stuprum nefandissimum masoulorum et belluarum? SERMO LXXXII.

Mira Dei patientia, crudelius transfigitur inanibus I?l COMMUM CONFESSORUM.
ct ore taUum, quam flagellis Pilati, quam lancea In illa verba : Videle, vigilate et orate {3larc.
miUtis, quam Judaeorum spinis et militum clavis. XIII, 35).
Tales noR sitnt dc mensa Domini, quia non spe- Nec securi esse debemus spe vana , nec torpero
rant in iilum;, sed qui sperant in te, Domine, tH fallaci desidia; in altero seducimur, in alterooppii-
das Ulis cscam in tempore opportuno; unicuique mimur, praemium sperando quod nunquam merui-
secumlum propriam virtutem ; Petro et Andreae rous operando. Opprimimur cum nulla circuraspe-
paneni in ligno ; Siephano in lapidum congerie; ctione solliciti, repentina morle ad causain aeterni
Laurentio panem in craticula; singulis martyribus judicii evocainur. Contravanam securitatem dicilur:
singula tormenta, tanquam passionis suae et crucis Bealus homo qui semper esi pavidus {Prov. xxviii,
inkiuta fragmenta; unde in Evangelio GoUigite : li). Qui auiem menlis est durse corruet in malum.
ifnte superaverujit fragmenia ne pereant {Joan. vi, De corpore damnoso dicit Salomon : Propter {rigu$
12); id est ne roartyres a passionibus unniunes pigcr arare noluit, mendicabit ergo a:state cum vene^
transeant, cuin ipse panes fregerim, et quidquid rit super eum repentiniis interiius {Prov. xx, 5). Do-
poenae temporalis est, in corpore meo pertulerim. minus ilaque qui vult omnes homines salvos ficri
Dal ilaque esram in tempore opportuno , non uno tollens securitatem el lorporem excutiens, ait : Vi-
simul, sed loto sparsim tempore marlyres suos dete, vigilate et orate. Videle coiitra ignorantiam,
luiltendo el disponendo in Ecclesia catholica; isti vigilaie contra diaboli fallacem muscipulam, oratc
vcro non soluni sunl demensa, sicutgrex et familia divinam clementiam. Parum nanique est nosse quid
indocta, sed suotmmensjit etadniensam, el super sit faciendum, parum contra inimicum caslra po-
mensam. nere, nisi Dei sapientla ct Dei virtus ministraverit

Suh racnsa vero publicani el peccatores, qui sicut consilium et auxilium solus Deus illuminat tene- :
canes famem patiuntur et convertunlur ad vespc-'D bras noslTas; soliis qui docet mnnus ad prxlium et
ram, dicentes cum illo evangelico Pharisaeo : Do- digitos ad bellum, qui eslforUtudo nostca ctfirma-
mme, non sum dignus levare ocutos meos ad coelum mentum et relugium.
{Lhc. xvni, 15); et : Non sum dignus vocari aposto- L't itaqiie si caecus es lumen recipias, quaere lu-
lus {I Cor. XV, 1); ct Non sum dignus ut inlres sub
: tuin et sputum Domini? Si lippus, collyrio inunge
tectum meum {Matlh. viii, 8). Isti nec a ntensa recc- ociilos tuos; si oculus turbalur, aqua patientiae fo-
dunt desperatione sicut ilie qui dixit : Major est ini^ mcntando, madefacias illum, et inanulergio mollis
quilas mea, quam ut veniam merear ; ecce ejicis me responsionis lerge illum; mollis enim responsio
hodieafacie terrw et a facie tua abscondar {Gen. frangit iram. Sputum Domiiii cst saUva descendens
IV, 14). Nec irruunl ad mensam fronte meretricis ad os a capile, sapientia iitique quaft incarnala de-
et rabie immoderata, sed tempus opportunum ex- scendit ad nos a Patre luminum et lutum ex divina
spectant, ut cum filii saturati fuerint ; excutiat pa- ethumana conficiens per unionem, non pcr eonfu-
lerhonus sinum suum, et micas quae non negUgen- sionem nalurarum, cjecum natiim per oripinale pec-
tia, scd copiosa abundantia in gremium disiillave- catmn gcnus illuminavit humanum, quod in Evan-
tat, canibus quasi non ex iiiduslrla projicial. Sic gelio qujcrenli quid vis ut faciam libi? respondil-
88? PLTRl CELLENSIS SLRMONES. 888
Domine, ul vidcain : cujus oculus tam caecus qucm A ti«. Peccaia itaque suacoiifilentibus dicendiim est:
splcndor gloriae, sol justitia; Videie, vujilale el orate; videtciiijunctani pa^nileu
caiidor iucis acternsc,
tanlse niiserationis radioexpulsa caligine non illu- tiam; vigilate coiitra cuipam, ne canis rcvenatur ad
vomiluni oralc veniam, ne judex vos tortoribus
strct? Infidoliias oculos clausit, lidcs aperuil ;
lini- ;
Dominus, cum crcdere docuit abjil iradat doncc reddaiis usque ad novissinium qua-
vit oculos ca^ci :
(l«i obedivil, lavil qui l;aptismnm snscepil, vidit dranlem malorum et pamaruni.
Videte moriem, videieiniernum, videledialjoiuin.
qiiisuum Crealorcm agnovil Vacate, ii>quit, : et vi-
dele quoniain ego sum Deus [Pnal. xlv, l\).

mors avara, antara, cruenta, borrida, foeda et Jt-
quare diminuis, iida; avara quia uniim osl dc qiiatuor insaturabili-

Quare occupas, quare dividis,
quaie dimidias inteiitionis ociilum erga mulla et bus, liniversuin genus hominum devorans, nec fa-
(ircuniscriptibiiia? cenluplicatiis ct niundificatus mem &cdat, nec venlrem implct, guslu suo avidior
reddiLur; cl quot genera in rauado babel murlium»
tam incircumscriplum comprebendcie non posset.
Yulnerasli, ait sponsus, cor iiieum, soror niea, in lot quasi inmensa sua praeparat geaera ferculoruiu,
nuo oculorum tvorum, et in nno crine colli lui Amara eslnuiium fel morte amariua, non solum
NoH allero ociilo me, allero ad aite- consumit carnalesdeleclaliones, (luin etiam convertit
iCant. IV, 9).
riifn respiccrc, quia mclius est cum uno ocu!o ad " in ar.iarissimas amaiiiudines. Cruenia est ul fera
viiam intrare q«.tam duos oculos babeuleiu milti in

pessima qiis sanguine vivit, el nil aliud quam san-
Schennam igais. Unurn tanlum babet oculuin, qui giiincni sitit a sanguine Abel jusii usque ad sangui-
Deum propter Deum bic vulne- jicm Cbristi certe ci usque ad

sanguinem Anli-
nil amat pra;tcr et ;
:
rai cor J)ei, quia licet fragilis ei pcccalor, penolral

cbrijti nonesl effasus sangsiis qnem niors non lain-.
visceraDei; nec dolct ex Iioc vulnere Dcup, cum bueritet non absorbueril. Ilorridaesl, inoriem bor-
plaga isla non sit doloris sed amoris; non sil incu- ret non solum aniiua! raiionale, sed omne ctiain
yabilismorho, sed sanabilis verbo. anima, quid irrationale ; corpore mortui hominis quid horribi-
videbis ingressa per boc foramen, per hoc vulnus, lius? foeda cst, equuu) paHidum in Apocalypsi se-
per boc ostium apcrlum ainicis, clausum inimicis 1 quebatur morsquie quidquid pulcbnim est denigrat,
Utique quod nnn Ucel homini ioqui non per vcnas et in se quidqiiid abominaliouis et turpitudinis esl
siisurrii. conglomeral. Foelida esi, cadaver puli-idum, non
\n vinea liujus contemplationis, licet uvas come- solum bumorera corrumpit, sed et aerem ; facies
dere, exlra efferre non licet : Sicul adips et fingue- ejus corruplio, manus ejiis quae operaniur in luto
dine. ;nt Psalmisla, repleuiur aninia niea {Psal. LXii q^

animati corporis et in lalere exanimati exsecratio.
G). Quid deinde, affeiesne eX efferes parles exspe- Posieriora ejus, inlolerabilis abominatio.
ctanlibus nobis fortis cum asino sensualitalis, ex- Haic mors dissolvit quod Deus conjunxit, quae in
poncndo et exprimendo, quccgustaveris?nequaquam inferno depascit animas quae in sepulcro desuper
sed labiis exsultalionis laudabit, non enarrabit os ossibus nervosel carnes tollit, etusque ad immun-
meum, proplerca velamen positum est super faciem dissimum pulverem redigit. Ergone limenda est,
Moysi, cum egrederetur a consortio et coilo<iuio aut fugienda, &\\i contemncnda? Titnenda equidein,
Dei. Unde ApostoUis Videmus nunc per speculum,
:
nam timor raorlis conturbal me ; fugienda quoque,
el in oeniqmate, tmc autem facie ad faciem {I Cor, sed cura discrelione. Esi siquidem aliquando appe-
XIII, i2). Yidere ergo non possumus quia lippos lenda sicut Eiias ait : TolU animam meam (iJI lieg.
habenius oculos, et superduiset viscosisbumoribus X3a, iiêt Aposfolus :C«pJo dissolvi(Philipp. xii, 3).
tum de fragililatc noslra, lum de constieludinc Aliquando suscipieiida sicul apost -li el marlyres
maia. Coilyrium proinde qujerendum, pro causa et pro Hde defendenda; aiiquandu fugienda , sicul
efiectu morbi conficil medicus emplastrum collyrii. piier Jesus fugli in .(Egyptum, el Paulus in sporla
Accusat se peccator, audit .sacerdos, deplorat ille demissus evasit manus Damasci praipositi ;
quando
suam aevTiludinem, adbibet isle compassionem et D de morie nullusfructus siiscipcreiu'-. Conieninenda
apponil solliciludinem juxta culpam; apponil poe- est ergo velui transilus ad mcliora eisi difncilis, ta-
nain non supra posse acrediiiem poonilcnliae iiifun- mca utilis; nam ad vitam non csl transilus nisi
dendo, sed infra medcndo cl modummedicina* tcm- per moitem. Cavenduin veio iuorlis naiifragiiini
perando. quod deinergil naufraguiu usque ad profundissimura

Male sanat vubius. qui in confessione apponit infernu-n.
viilntis super vulnus, dum nimis piTiiilentiam, vel Jam ilaq-ie videsmiis infernum quibiis ferveat
aggraval, vei exlenuat, in allero austerus, in allero fiammis. quibus coiigeletur stridoribus, quibiis sor-
dissolutus; ulrumquc vitium cavol Samarilanus dcscat spurcitiis, quibus nares impleat fcloribiis,
ciim imponil saucio oleum el vinum. in oleo man- quibus usum offendat defonnitalibus, quibiis lor-
suetudo consoiationis, in vino intclligilur niordcus qucal babilalorcs suos doioribus , quibus perofflu;it
increpatio satibfaciionis. Sic lergenda csi lippitudo eiiormilalibiis : deniquc qiiib:is abundet calaniitosis
pcccali, nc sutiiiiulatur pnpiila affectus pocnitentis. cruciiilibus. lu inforno nuilus ordo, scd soinpitcr-
Mclius estut rcmaneat aliquid delippitudine, quam nus borror inbabitat ; in infcrno sunl tonebr;c ci-
ui lollalur prae nimio pondore corroplio poeniten- tei iores, ibi flctus el slridor dcntium ; in infenu)
883 8ERM0 LXXX5I!. — SYNODALIS. S<M
«iramer.tum linea, operimentiim vermes qui non A suscepibiis dcpositum ; et saiic sapialis, quia tutius
iDoriuntur; in infcnio vox Domini inlercidentis csl resignare sanuni, quaiii sinuilalu cl cinenlita
flammam ignis, el flamma ilia ardehii et nun iucc- ciistudia penes vos haberc deinolitum et inalc scrva-
bit. In inferno ab aquis niviuin t.-ânsilHnit ad culo- Inm, Non vosallicianl emolumenta pra;senliiini stib-
rem nimiiim; in inferno daniiuni , sioiit oves posili si.liorum, quia non sunt illa appeleiida snhsidia,
sunt, raors dcpasciteos; in inferno Dcus <iiiis coa- quibus aeterna mcndicitas compar.Ttnr , tioihns
fitebilur tibi ? aelern» miserise, in qnibns non snbsistilnr, conimu-
Infernus locus est Iconiim , cubile dracoiiiim tantur. Audite proindc explanalani, iiec explanan ••
mansio dxmonum, paiibulum danmatorum ; iiifcr- dam Dominicam senlenliain Fili ho

qu3e hocdicit, :
nus incus cst malleatorum, ubi conqiiasântiir ca- minis, speculatorem dedi te domni fsracl, iisqnc sati-
pita multorum, ubi supplicium siippiiciorum, ubi guinem autem ejus de manu tua requirani. Usqiic :id
malum cxcedens terminum , tain tenipore quain nubes, usque ad sidera sacerdotalis dignilatis cxal-
niensurapoenarum, ubi crucialus, qui semperallicit, tatur soliuin, sed in fine si ruinam feccrit deprimi-
nunquam delicit; suflicit deinfcrno. Yideamus quein tur nsque ad gehennale sterquiliiruin, ju.xta illiuj :
utinam nunquam videamus diabolum principem, Elevans allisisti me {PsaL. ci, 11). Est in appetitii
non jam posljudicium iiiijus ntundi, siui tanluin iii-
D elcvalio, sit in aspectu mcntis tain pocnalis et dnin-
ferni! Licentia haclcus vaga, sed tunc reclusaquo nosa allisio. Ecce alter Dcus in terris csl saccrdos :
breviori abutittir potcstale, eo acriori insanit seve- solvit Deus peccaia, .solvit saccrdos ; hcnedicit
ritale. Appendiuir in statera, et invenitiir nii:ius Deus, benedicil sacerdos Deus caMum, .ipe-
; aperit
habeas tam in gentc quam in orbe. Rcfreaabitur rit saccrdos; absoivil liominein Deus ahsolvii sa- ,
potestas decipiendi, non voliintas nocendi ; Job a cerdos damnat

; Deus, condemnal sacerdos, Deus
plania pedis usque ad verlicemperciissus a Salaiia, Paler ineflâbiliier Verbum de se gcnuili ab aeterno,
tanquam sub aspcctu quem fortiter perlulit,
viderit consuhstanliale sibi ; sacerdos ct in hoc, sed a
Siib specie Behemotii describil enm singula meni- longe, imitatur eum (quod tamcn simplicius diccn-
bra ei assignans, quibus nniltiplex illius maligni- dum et sobrie pracdicandum esi) quando divinissi-
tas typice demonstratur. Prolixa est cjus descriptio, mis in missa verbis prolatis, corpus illi verbo, quod
sed nequitia gravior el prolixior fenum quasi bos est Filius Dei personaliter niiitum , conficil et pro>
coraedct, clc. pria nianu iidelibus populis in saluteni distrihuit,

SERMO LXXXIH. sicut et Deus misii eum redemptioiiem 'populosuo.
SYNODALIS. Q Quae istadignitas vestigiis sic inhaercre divinis,
Fili liomim& speculdtorcm didi le domui hrael, el et jusiitia priceunte e vcstigio sic in via ejus po-
tiudies de ore vico verbum et nnuimiiabis eis ex me : nere gressiis suos ? Quid ullra et qiio iiltra ? omnia
$i dicente me ad itupium morte morieris, «o« annun- insignia sua qiiji tradi dcbueninl et poinerunt Ec-
tiaveris ci, ticque locutus fucrts ut avertatur a via sua clesije suse, et praecipue sacerdoiibus, reliqnit Do-
tnalael vival ; ip.ê inipius in iiiiquitalesuamorielur, minus. Sic enim Jonatban et David inierunt focdus
sanguinem autem ejus dcmanu lua requiram {Ezech. pacis et amiciliae perpetuoe; sic Clirislus cum Ec-
«II, 17, 18). clesia sua, quain sicut ibi dicitur : Diligebat utani-
Grande damnum esl periculum animarum, nil mam suam {1 Reg. xxxviii, 1); nam animam suani
est tanti in creaturis snb sole qiiod tantuin dani- posuit pro ea. Dicitur etiain ibi qnia exspoliavit sa
num possit resarcire. Cieator ei Uedemplor aniina-> Jonathan tunica qua erat vcstitus, et dedit eam
rum optime novil earuin preliuni ;
piiino quia, an- David et reliqua vestimcntu siia usque ad gladiura
tequam crearet, constitil ci de pretio creandarum, et arcum suuniel usque ad baltbeum. Inclnsivcnon
ab ipso enim statutum cst preliuin, a quo causa eis exclusive legenduni est, usque ; nam filius regis Jo-
et principium; deinde solvendo in redempiionc pre- nathan de palatio sno et gloria compassu.s puero
tiuro, et si nonlamen laboriosius didicil D David, id
certius, est Ecc!esi<E, qni adliuc pauper et cxsul
quanti essent quarum non solveiu.'' obligaiio nisi huc alque iliuc fugitubal duni pcregrinatur in terris,
Dociini coeli et terra; inierveniret cnicifuio. Kes tunicam sux humaiiiiutis. quam veslivcrat in dis-
igitur arva et summa Iractatur, ubi de anima agi* pensatione incarnationis, liadidit pro ca moviens:
tur. Quam, inquit Christus, comrnutnlionein dabil et corporis sui sacramentum in coena tradens ; cl
hotno pro anima sua ? {Matth, xvi, 26.) Itcm : Quid reliqua vesti.menta, id cst omnia qua; gcssit et dixil
prodest homini si mundum universum lucretur , sc in hoc corpore; et eladiuin suum, id est potestatein
ipsum autem perdat et delritnentum sni facial?{lbid.) ligandi et solvendi, sive praedicandi ; et arcum , id
Legislator quoque Moyses .'cquitatis inlerpietatione est Scripluiam ct Evangelium; et baliheum , id est
multis casibus commulationes quasdam in lege ad- continentiant evangelicam de qua dicitur : Sint
mittit ut ibi : Primogenitum asini mutabis ove lumbi veslri preccincti {Luc. xii, 5), sed nomen
{Exod. xiu, 15). Lbi autem mentio fit de anima suum Jonathan David nequaqiiam imposuit.
peicussa ct occisu, nulluin nisi par occurrit ei re- Chri.stiis vero nec nomcn suum de giemio spon-
niedium, sellicetut sit anima pro aninia. s» pene omnia nomina sua absquc
suae tulit, scd
Pensate igitur, o vos. rectores animarum, quale invidia coramunicavii undc hic dicit Fili homi'
; :
891 PETRI CELLENSIS SERMONES. m
ttu, tpeeutatorem dedi te. Quo sc alio nnmine toties A Ec£e irinea Doinini plebs Cbristiana, Ecxlesia
in Evangelio appeHaverit? quolies Filiumhominis Catboiica : in hac est botrus ille cypri grandis
ijon succurrit memoriat ? el hoc tam solemne nomen valde quem \n vecte crucis duo bomines , duo po-
principaliter episcopis, secundario omnibus sacer- puli suspenstim de terra promissionis attulerunt ad
ilotibus indulsit. Uade et episcopus superintcndens, dcmonstrandam fertilitatem terrx, ut plantetur , ut
id cst speculator interpreiatur ; et minores sacerdo- colatur, ut puletur, ut rodiatur, ut cingalur, ut
tes, qui licet iion habeant plenitudinem pptestalis, claudatur, ut custodiatur ab avibus, a furibus, a
tamcn vocali sunt in partem soUicitudinis, eamdem vulpibusj ut colligatur ut lorculetur et vinum sal-
accipiunl sollicitudinem speculandi cum cura re- A'etur. Speculalorem dedi te domui Israel. Plantetur
gendi populi. Hic vero Filius hominis de specuia itaque per regenerationem baptismatis, colatur per
cocli speculalur super filios hominum, ut vidcat si instructionem sanct^ religionis , putetur per am-
est inteiligens aul requirens Deum ; speculatur et putationein carnalis desiderii, fodiaiur per confes-
conscieniias omnium hic astantium bonae an malse sionem cordis et oris, cingatur vel ligetur per di»
sinl, mundx an immundx, devotae an indevotse. strictionem sancti propositi, claudatur per remotio-
Spcculatur speculatorem utrum stct in specula sua nem saecularis conversationis, custodiatur per au-
toiis diebus et totis noctibus , utrura clamet sicut " xiliuin angeli et prselati sui, colligatur per resigna
leo fortiter. Hoc enim odicium est speculatoris, vl- tionem bonorum operum et meritorum ab angelo
gilare, aspicere et clamare assidue, et in sublimiori in die judicii , torquealur interim in torcularibu»
stare vel sedere. Iii vigiliis notatur sollioiiudo , in mundanse tribulationis , reponalur in doliis xtenue
aspectn sive contuitu lectio et contemplatio, in cla- felicitatis,quod vobis praestare dignetuc Jesus
niorc praedicatio in altiori statione religio. Excludit Christus Domini qui vivit et rCgnat.
sollicitudo negligentiam , lectio ignotantiam, con- SERMOLXXXIV.,
templatio saecularium negotiorum curam, praedica- STNODALIS.
timorem et amorem divinum,
tio excitai religio in- Nolite sanctum dare canibus, neque miltati$ mar-
format mores sibi commissorum. garilas vestras ante porcos {Mntth. vii, 6).
Atiende antistilem tuum, llli hominis, sacerdos Stultum et impudicum est ad inensam Domini
magne et parve , inlende quomodo non solum in communicando ei, vel disponendo de illo non vel ,
ccelis semper stat in specula sua, sed etiam in vocatum accedere; temerariumetpraesumptuosum,
Jerris quasi in specula in moniem frequeniissime per excommunicationem repulsum se ingerere in- ;
et ascendit, docet, orat et pernoclat. Denique in q fidum et damnosum, vocatum cum mala conscientia
mcnle transfiguratur ante aposlolos, de monte as- irreverenter coiifidere. Prsesumptio in primo, pro-
cendil ad ca;Ios ascendit quoque in specula,
: cum tervia in secundo, injuria in terlio damnatur de ;
valefacturus mundo in cruce subiitet obiit, ut do- primo dicitur : Nemo sibi sumat lionorem, nisi qui
ceret vos usque ad mortem defendere dignitatem vocatur a Deo tanquom Aaron {Hebr. v, 4); dc se-
sacerdotalein , sursum cor ad coeium levando, non cundo dicitur Adse : Ne comedas de ligno scientiie
ad turpes quxstus declinando. Fili hominis, fâgi- boni el m-ali {Gen. ii, i7) ; de tertio : Cum intraret
Islalem luam altende, et viscera miserationum in rexut videret discumbentes, etc. {Matlh. xxii, 11.)
panperes , perogrinos , viduas, orphanos, egenos, Primus cum venerit ad eum amicus suus de via,
infirmos, ainiclos quacunque calamiiate, habe ; fili id est animus-ad se ipsum conversus fuerit de igno-
hominis peccala sua confitentibus compatere, con- ranlia, non habet licentia sacerdotali quod ponat
gemisce gemenlibus , condole dolentibus , collacry- ante illum recreandum et redimendum ; secundus
mare lacrymantibiis, et collabora laborantibus, con- ad vesperam conversus , famem patitur ui canes,
jejuna jejunanlibus , allevia poenitentiam corde quia de peccato confusus, cura venerit ad Babvlo-
roiitritis, ei in immensuin de peccato verecundan- nem, ibi liberabitur; tertius quia indigne mandu*
tibus. D cat et bibit, judicium sibi manducat ct bibit.
Fili hominis , in alienis cognosce te ipsum. Fili Primus infidelis; excommunicatur ab

secundus
hominis, sis humilis, non arrogans et superbus, ut Ecclesia ; tertius hypocrita et nequam, cujus con-
qui trcmens et timcns saevitiam medici et medici- taminatur mens et conscientia ; de primo quia jam
nam animse suae antequam accederet expavescebat, judicatus est tanquam non habens loqiii et jiidi-
,
a te exhilaraliis super bona et affabili exhortalione care Dominus agit de secundo et teriio sic : iVe-
;
racliori spe redilnrus abscedai ; et tamen speculato- lite sanclum dare canibus, etc.
rem dedi te domui Israel , fili hominis , ut naturac Videndum est de hoc sancto ct dc his niargariti»,
compassioncm , vitiis rependas rcctiludincm ; sic ctsciendum quia diversic sunt significaliones hujus
solve illaqueatum, ne incurras laqueum; sic purga nominis sancti; sanctum enim non solum dicitwr
:
fovearo, ne cadas ; in eam sic olcum saucialo ap- in animatis, sed etiam in inaniinatis, ut terra san-
pone, ut vinum cariicin mordcat piitridani. Fili cla, locus sanctus, ignis sanclus, vasa sancla, et
orgo hominis, speculatorem dedi te. Cui? donuii similia. Dicilur cl Deiis sanctus, et angelus san-
Israel. Ciil ? vineie me3C ; vinea enim Domini do- cliis, et homo sanclus, el corpns Christi sancium
nius Israel cbI. ct Evangclium s.uidum. Locus dicitur sancius,

Sa3 SERMO LXXXV — SYNODALIS. 804
prtmo qiila ibi gcsia sunt, vel gerunlur, vel gerenda A SERMO LXXXV,
SYÔDALIS.
sunt qu2C perlineant ad sancliiicalionem ; sicuti ubi
Dominus crucinxus est ; ubi conflcitur corpus ejus, Si ego Dominus, ubi est timor meus? et si ego Ptk^
ignis sanctus, vel quia ter, ubiesthonor meusf (Malac. i, 6.)

ubi in rubo apparuit Moysi ;
Valde superbus est, qui dedignatur talem Doin>

de coelo venit, vel quia in bolocauslis ct sacrificiis
num, valdc ingratus et insanns, qui respuit tanti
divinis tantummodo babebatur, et luceniis illu-
aOectum ralionis perdidit do-
Palris, tani benignt :
strandis ; vasa sancta, ab humanis usibus

quia
nalivum, qui mavult repugnare Ueo quam servire,
separata, divinis untummodo exhibebantur ob-
cum jugum servituiis illius ille nec luiic possit c\>
sequUs.
cutere, cum elegerit fugere duriori servit refuga :
Dicitur Deus sanctus, quia omnia sancta sancti- virtute quam sequipeda sola namque pcrlinacia
;
flcat; angelus sanclus in bono conflrmatus , volun-

crudelius aflicit relnctanlem qiiam obscquentem.
tati dlviD;e assidue famulatur; bomo sanctus,
Est certe fructus optimus boni servi fecisse volun-
quia initiatus sacrae regenerationis mysteriis , con-
tatem domini sui , sic nenipe nec ad oculum ser-
uuutc:i«»u> civibus curla coelestis, corpus
numeralur VI11UU9 r Christi . - . ,. . j u u .• i
viens fidcbs servus et prudcns, habcns ctiam oculog
Spintus per mini-
sancli •
1" operatione
•anctura,' quia F^ f 1»
» .
,n
.
nianibus ejus, assidue orat et dicii
. j- .
:
n
Doce nu
•terium sacerdotale, visibilis matcria in visibilem
facere voltttttatem tuam, quin Dens meus es tu {Psai.
et veram substantiam conversa corpus Christi.
cxLii, fO). Ac denuo ad imperium Domini profi-
quod de Virgine sumptum dicilur, creditur, et
ciscens, et ad verbum ejus ligens tabcrnaculum,
cerio certius tenetur ; Evangclium sanclum , quia
tanquam hircus apopoinpeius, paralns quamlibet
promissione coeleslium , et prxsenti sanctificatione
petere solitudinem, et subire dilTiciiltatem dicit
credenlium mentes sanctilicat. Speciaiiier igitur de
Domine, quid vis me facere ? (Act. ix, 3.)
verbo Evangelii, et corpore Cliristi dicitur : Nolite
vos Domini sacerdotes, servi non qiiilibct vcl
ranctum, etc.
cujuslibet; sed peculiares servi Jcsii Chrisli, quo-
Sed in canibus quid possumus intclligere, nisi rum ofiicii est non laleres Pliaraonis componere,
rapaces, nisi avaros, nisi gulosos, nisi ad vomitum, sed Ecclesiam in augmentum corporis Christi super
id est ad peccatum reversos ? Quid vero in porcis,
petram solidi firmamcnti co.Tctlificare, nec carnes
nisi immundos, nisi brutos, et nunquam honestati
taurorum siiper struem lignorum pelle dctracta, et
dcditos ? quam pretiosas et speciosas margariias
per frusta concisas conoreniare, aut sanguinem hir-
iii foro suo rex virtuium et negoliator animarum corum libare, cornuaqiie altaris cruore vituli niade-
hodieChristus Jesu3 exposuit ! si dederil homo om- ^ facere ; sed carncs Agni incontaminati et immacu-
nem sui)stantiam domus suae, et comparavit sallem lati Jesu Christi in sacramento panis et vini vivifica
unam margaritam, non poenitebit in xternum, quia divinorum verborum virlule consecrare, et sangui-
thesaurus desiderabilis est, imo inseslimabilis. Pri- nem in quo anima Christi significatur, repraesen-
ma aiitem est absuiutio peccalorum ; secunda, re tare, angelicasque virtutes ad auxilium per hujus
conciliatio poenitenlium; tertia, chrismalis confe- sacramenti virtutem inclinare qux nobilitas, quae
;
<tio; quarta, corporis et sanguinis Domini conse- liberlas, qua; ingeiiuitas huic nnstrse serviluti pote-
cratio; quinta, pedumablutio; sexta, prxclara illa rit coiiiparari? Adeo enim gaudet inelTabili genero^
Domini et saluberrima praedicatio ; septima passio- sitate, non sacramentali solum, sed eliam lemporali
nis inchoatio. Nulium has attingil pretium , quia condilio sacerdotalis, quod de servili genere quili-
omnes et singulae superant omnem, non solum cen- bet procreatus nunquain ordinetur, nisi prius ma-
sum, sed et sensum. numittatur; quatenus nesciat habere hominem Do-
Ulquid tamen mercator noster illas alliilit et pro- minuin, qui soli famulaturus est Domino Dco cxer-
tulit, nisi forte quia non vendere sed dare voluil? cituiim.
annon ita Paulns in humeris suis plenos deferens
p Unde Peirus apostolus : Vos estis genus electum,
saccos hujusmodi margaritarum hoc insinuat, quod regale sacerdotium, gens sancta, populus acquisitio'
polius venerit ad forum noslrum dare quam vennis (1 Petr. ii, 9) ; genus, inquil, electum ; revera
dere, dicens : <Stne pcenitenlia sunt dona el vocatio tanquam tribuin Levi de duodecim tribubus, tan-
Dei? (Rom. xi, 29) el ilem : Quid habes quod non quam grana meliora dc universa segele filiorum ho-
acrepisli? Si autem accepisti quid qloriaris quasinon minum, tanquam David de cunclis Iratribus, tan-
acceperis ? (I Cor. iv, 7.) Nonesl igilur gloriandum quam oves de hsedis, lanquam lapides pretiosos de
de acceplis qiiaside propriis, imo, qui glorialur, in innumerabili arena maris, tanquam monetam pro-
Domino glorieiur, et de graluitis ejiis beneficiis babilem et regiara de acervo multarum monetarum,
gratias referat ; et quod gratis accepit, gralis fideli- tanqoam lilium convallium dc filiabus Chananseo-
bus tribiiat, non canibus vel porcis. Caveant et sin- ruin, quas odit aiiima Isaac ; tanquan stellas pne-
guli ne tanriuam canes accedant ad sancta, aut lan- claras in perpeluas ?eternitates elegit. Vos, o saocr-
quam porci devorent ea ; sed se probenl et exami- dolcs Uoinini, de plebe non elecla el jelecta, non
nent ronfessionc et poenileniia, utmcieanlur sancti- dilecia el dilecia, non sua et sua, genus elecium
ficari ct sancii percipore sancla. non reprobatum, geiius eleelum non abjectum genns
895 PKTRI CELLENSIS SERMONES. 896
electum noa sordidnm, genus elecliiin non ina- A pria concupiscenlia; caplum a hestia. quo intelli-
k-dictuin, genus elcclum in opcre, in scrmone, in gilur suggeslio diabolica;el omne iininundum. quo
cogiialioae; genus elecluin in radice, in llore, in generaliter inanifeslalur onine pt ccaliim, non lan-
Iruclu; genus electuin in sanctificaiione ot honore; gas gcns sancta. Dic potius cun» accedis ad Saii-
genus electum ad niinislerium aposlolorum, ad te~

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 202.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Migne. Patrologiae Cursus Completus: Series Latina. 1800. Volume 202.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I

OPIIIM SS. PATRIN, mmm SCRII'T0KIJi1IQUe ECCLI^SIASTICORUm,

AB ^VO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

DISSERTATIONIBUS, COMMENTAHIIS LECTIONTBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA J

UNUSQUISQUE PATRUM IN QUODLIBET THEMA S(.;n!PSEHrr UNO INTUITU CONSPICIATUR ALTEBO ;

SCRIPTUR.-E SACRyE, ex quo lectori comperire sit obvium quinam patres

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTI.?'; E(('LESIASTIC>fi) RAMOS EDITORE.

PVmOLOGlA BIISA EDITIONE TYPIS MAND.XTA NEMPE L.VflNA, ALIA GR/ECO-LATINA.

PATROLOGI^ TOMUS CCII.

EXCLDEBATCR ET VEMT APLDJ.-l». MIGiNE EDITOREM,

DEINDE S. UEAlIGll AI»UD IIEMOS ABIiATIS

UUBAIVI 111, GUEGOKU Vlll

GILRERTI FOLIOT LONDINENSIS EPISCOPI, RORERTI l)E TORINXEIO ARRATIS

SGRIPTA QVIE SUPERSUNT

VENIT 8 FR.\NCIS GALLK.IS

EXCUDERATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

JOANNKS BELETHUS THEOLOGUS PAHISIKNSIS.

RORERTUS DE TORINNEIO ARRAS S. MICHAELIS IN PERICULO MARIS.

URRANUS III PONTIFEX ROMANUS.

GREGORIUS VIII PONTIFEX ROMANUS.

Ex. Typjs MUi.NE, au Petit-Montrouge.

Patroi. CCII. (^q 1

iiiilluni .inanlumviseili.ax, medicanientuni

ViTA JOANNIS BELETfi

JoannesBelelh, Gymnasii ParisieHSisolim infiignis theologus, in divinis Sciipturiser.iilitns*'! in ««cnlari

PROEMILM A Cerienihil. Hino iila laudabilis inolevit consueludo

AC BREvis TOTius opERis ^AMiTio. in quibusdam Ecclesiae panibus, ut pronuntiato

qui qux legeril vel a«dlerit iriielligal ,

qiiam psallendum, silcndum oiniiino quam tripu- firmata ;

ilciiide de cxpositionibus divinoruin sermonum ,

ncsciunt. pidem, qui cruccni sibi tmpressara habcre debet

De rebus s}>ecialiler Deo contecralii!. adessc ncqiieat. £t omnino quoqtie necessarium

x\ni) ; ab illa lamen universilate qusedam sibi spo> I>€ temporibus.

Patres et religiosi imperatores loca quaxlam iosli- Martis ; quartum, Mercurii ;

i.ihcrnnculiiin , iiionastcrium , c«riinbiani, xu/Maxii nimirOin appcllalionibus. Nam Sabbatum Judaeo-

quodain viro sanclo narrat, qiii Doininnin rogave- cariim species ;

A «ia «uppUcaliones. Scd eviaenliii» ha»c

uos Ouxiise. Tum euim populus Judaicu», atqu»

Prtntecosle, ut in templo adorarent, ibiqne et mu- De processionibus.

illo quo per

tcm duae sunt spccies ; enim «nil generales,

lectam dicimiis, illo die legimus Detis qui hant

junamiis, quatuur diinlaxai in uniYcrsum existunt scipiiur^ i>on iaL>titutionis.

capi;t \t\. sortc sintclecla.'. In veteri namque tesiamento sicck-

el ecclcsiasllcos. Qnae s.l porn» pcrsonarum diver- clesiam introducrre

silas inler nioiiacl;os ecniiilcm salis noluni esseexi- C.\PUT XIV

appellantur. Videndum modo est quemadmodiim dignitctum

Nicodemus. In borum locum nostri succcsserunt CAPIT XV.

moribus. Ordo diaconorum id est miuislrorum

constliuii, placuerit conlraire. Sic vota mulieriini ictiiporibus ,

biluii) pctsolvcre obligcUtr. Vcvuiu i:on in hiijiis- ct '.iniicviiiia ,

" dormierani. Sed quoniam frequenter iioc noctu rna;

CAPWT XX. stiviiis. Fit autcin illud diiplici nomine.vel ad vcte-

CAPIJT.XXI. tfttinct. In bis temporum diversitatibus, qitas modo

habcnt pudoris. Hinc csl

transniigratioiietii Babylonis , a transmigratiom.' ctioncs tres connotant xtales, vidclicet pueritiam ,

ne abipsiusimpugnationedevincamur, oraiioui ma- taiiien negiectum. Cum euim Ecclesias lectione:»»

semipleuus et imperfectus rcspeciu noslri Domini, cst finis.sed in repelitionercsponsorii.Polest lamen

Post Doeti« oWcium, agendum crt

laudes matulina*. horam f rimam, lertiam, scxtanv, CAPXJT XX!X.

possumus. nis, cum Avten respondclur ; terlia iisqiie ad com-

quasi clypeo protegilur manus armalur libro pro