Chu Quyen Tren Hai Quan Dao Hoang Sa Truong Sa (So Hoa)

QU NGHIN CU BIN NG
WWW.SEASFOUNDATION.ORG
MONIQUE CHEMILLIER GENDREAU
CH QUYN TRN HAI QUN O HONG SA V TRNG SA (SCH THAM KHO)
NH XUT BN CHNH TR QUC GIA H Ni 1998
Ngi dch: Nguyn Hng Thao Hiu nh: Lu Vn Li L Minh Ngha
Tham gia nh my: Hoa Phm, Tho Uyn, Thanh T, Nguyn Duy Hiu, Vit Phng, Pikachu, Khi Nguyn, Ngc Thu, Thy Minh Nguyn, L Hng Thun, L Trung Bo, Trn Hoi V, Phan Tun Quc.
QU NGHIN CU BIN NG
MC LC
Trang - Li Nh xut bn___________________________ 4 - Li ni u ________________________________ 5 - Chng I __________________________________ 19 CC D KIN CHUNG LIN QUAN N CC QUN O HONG SA V TRNG SA Cc d kin a l - Khi qut - Qun o Hong Sa - Qun o Trng Sa Vn php l - Loi lnh th v xc nh tranh chp - Cc quy phm ca php lut quc t c p dng gii quyt tranh chp i s k - Trc thi k thuc a - Thi k xm chim thuc a ca Php cho ti cui chin tranh th gii th hai - Thi k sau chin tranh th gii th hai
- Chng II _________________________________ 53 VIC TH C DANH NGHA BAN U Cc quy phm ca lut php quc t v th c lnh th cho n na cui ca th k XIX - Tnh vt cht ca cc s vic - Yu t ch tm Hiu bit hay pht hin Tnh hnh hai qun o trc th k XVIII - Cc ti liu do ngi Trung Quc a ra - Cc ti liu do ngi Vit Nam a ra Vic khng nh ch quyn (th k XVIII-XIX) - Cc ti liu Vit Nam th k XVIII v XIX - Vic hnh thnh mt quyn i vi cc o v phm vi ca n - S th hin c th c ca cc quyn mang tnh cnh tranh
QU NGHIN CU BIN NG
- Chng III ________________________________ 83 S TIN TRIN TIP THEO CA DANH NGHA Hip c Php Trung, ngy 26-6-1887
- Chng IV ________________________________ 136 CC KT LUN V CC C S GII QUYT TRANH CHP Thc cht cc quyn i vi cc qun o - Trng hp qun o Hong Sa - Trng hp qun o Trng Sa Cc trin vng gii quyt
Lut p dng trong thi k sau 1884 - Cc quy tc lin quan ti ch quyn trn mt lnh th cui th k XIX v sau - Khi nim v tha k nh nc hay chnh ph v cc hu qu ca n - Nguyn tc cm th c lnh th bng v lc - Khi nim thi im kt tinh tranh chp S phn cc qun o trong thi k thuc a - T thi k ca thc dn Php ti ng Dng cho ti chin tranh th gii th hai - Cui thi k thuc a (sau Chin tranh th gii th hai) Thi k sau giai on thuc a - Thi k t nc Vit Nam b chia ct (19561975) - S tr li ca mt nc Vit Nam thng nht sau chin thng nm 1975
- Th mc _____________________________________ 145 - Cc ph lc ___________________________________ 158
QU NGHIN CU BIN NG
LI NH XUT BN
Qun o Hong Sa v qun o Trng Sa Bin ng l lnh th thing ling ca Vit Nam. Nh nc Vit Nam qua cc thi k lch s chim hu v thc thi ch quyn i vi hai qun o ny. Vic chim hu v thc thi ch quyn ny l thc s, lin tc v ho bnh; ph hp vi lut php v thc tin quc t; c nhiu quc gia, t chc v hc gi ni ting trn th gii tha nhn, ng h. Mt trong nhng hc gi ni ting, b Monique Chemillier Gendreau, gio s cng php v khoa hc chnh tr trng i hc Paris- VII Denis Diderot, nguyn Ch tch hi lut gia dn ch Php, hin l Ch tch Hi Lut gia chu u, vit cun sch nhan : Ch quyn trn hai qun o Hong Sa v Trng Sa. Cun sch c nh xut bn LHarmattan Paris (Php) cng b vo thng 3-1996. Cun sch l mt cng trnh nghin cu khoa hc nghim tc v c lp ca mt hc gi nc ngoi. Trong , di gc lut gia quc t, tc gi phn tch lp lun ca cc bn lin quan n cuc tranh chp hai qun o v a ra nhng gii php cho vn tranh chp phc tp ny da vo c ch gii quyt tranh chp lut quc t v c bit l Cng c ca Lin hp quc v lut bin nm 1982.
gip bn c c thm ti liu tm hiu v hai qun o Hong Sa v Trng Sa, c s cng tc nhit tnh ca Ban Bin gii ca Chnh ph, Nh xut bn Chnh tr quc gia trn trng gii thiu bn dch ting Vit cun: Ch quyn trn hai qun o Hong Sa v Trng Sa. Bn dch c gng chuyn dch mt cch chnh xc kin, lp lun ca tc gi: nhng ch cn ch thch theo s gii thch ca ngi dch, ngi dch cng ghi ch bn c khng nhm ln vi ch thch ca tc gi cun sch. Ngi dch v Nh xut bn lm vic ht sc nghim tc v cn thn nhng chc chn s khng trnh khi cn c nhng thiu st, rt mong bn c gp kin i n mt bn dch hon ho hn. Thng 11 nm 1997 NH XUT BN CHNH TR QUC GIA
QU NGHIN CU BIN NG
LI NI U
Khng gian bin ng Nam chu , do Trung Quc v o Hi Nam bao bc pha Bc, Vit Nam pha Ty, Malaixia v Bruny pha Nam, Philippin pha ng v i Loan ng Bc, c cc nh a l gi theo truyn thng l bin Nam Trung Hoa, ngy nay ngi Vit Nam gi l Bin ng, c mt s qun o cn ci nm ri rc. Trong s , hai qun o Hong Sa (Paracels) pha Bc v Trng Sa (Spratleys) pha Nam hin nay ch php l cha c xc nh r, v nhiu nc ang tranh chp ch quyn i vi chng 1. Nhng y liu c cht liu cho mt cun sch khng? Phi chng nhng t bin a cht lm l ra trn mt nc cc ht bi th rn ny, khng ch lm khuy o s bnh yn ca mi trng lng, dng ng ln nhng him ha cho cc nh hng hi? Hn l khi thay i t l gia t v nc, chng ng mt vai tr trong vic hnh thnh cc hin tng kh tng c th trong vng nhit i ny v l nhng v tr u tin quan trc vic hnh thnh cc cn bo.
Trn thc t, cc thu th quan tm ti hai qun o ny tm cch trnh chng; cc nh kh tng suy ngm v tc ng ca chng trong cc hin tng nhiu lon ln ca tri v bin, ngi ta hiu c iu . Nhng s quan tm ca cc lut gia ti cc hn o ch c chut, ra bin v cc cn bo, ni mt phn trong nm nng chy da chy tht, ch c th hiu c nu ta nu c ci gi chin lc v kinh t phi thng ca cc vng t ny trong a l chnh tr mi y nht. c cc nh hng hi ng di bit n t lu i v h thng tm cch trnh chng, khng b nguy him, c thm ving vi thng trong nm bi cc thu th ti gii v cc ng dn ca nhng lc a k cn ti y tr ng nh c v thu lm theo ma, cc ni khng ngi ny trc th k XX khng khi dy bt k s thm mun no khc ngoi tham vng ca cc hong An Nam, nhng ngi t chc mt cch hp l vic nh c v thu lm ho vt t cc tu m y. Nhng g thu lm ti Hong Sa c miu t trong cc bin nin s, c h thng v chnh xc hn so vi Trng Sa, v n cha bao gi gy ra nhng cnh tranh c tnh chinh phc. Nh vy, do khng c tranh chp, vn ch quyn trn cc o nh ny khng phi l mt vn cho ti u th k XX.
. Xem bn Ph lc 1.
QU NGHIN CU BIN NG
Nhng o ln do ch thc dn Php ng Dng gy ra trong vng, ri cuc chin tranh th gii th hai k c chu , hai cuc chin tranh Vit Nam v cuc Cch mng Trung Quc khng th khng gy nn s quan tm ti cc vng t ni ny. Thc dn Php ln ting mun nhng dt khot, nht l khi Nht Bn sp bc vo chin tranh v d tnh chim min ny lm im ta. Mu toan ca Nht Bn lm pht sinh nhng yu sch u tin ca Trung Quc vo th k XX cng nh hnh ng chim hu ca Php, tt ngm cng tht bi ca h trong chin tranh, nhng li ng sau n nhng thm mun nhiu b. Nc Vit Nam phi thc dn ho, mt thi gian di b thng tn v suy yu, khng c kh nng ngn chn cc cuc chim hu khc, mc d khng bao gi ngng i li cc quyn c ca mnh. Vic chim hu th bo nht l ca Trung Quc. c tin hnh theo hai giai on i vi Hong Sa, ngy nay n th hin nh mt vic ri mc d lc no cng b tranh ci. Vi Trng Sa, n c pht ng nm 1988, nhng trc c nhng nc khc tranh chp vi Vit Nam v qun o rng ln ny. Cc s kin cho thy mt cch hng hn tham vng khng th
dp tt ca Trung Quc trong khu vc, nhng cng cho thy c s bn b ca Vit Nam trong vic nhc li mt danh ngha tin thuc a, v quyt tm ca cc bn tham gia khc mun c mt vo thi im gii quyt vn ny, nhng trong lc ny thi im cn b y lui. Vic cai tr ca cc cha An Nam trn cc o b gin on vo gia th k XIX khi nc Php nhy vo cuc. Php ch quan tm n cc o nh v tm hiu v cc quyn trc y mt cch mun mng. S im lng ca Php c li cho vic th hin yu sch ca Trung Quc. Hon cnh s cho php h chuyn sang hnh ng. Nm 1956, na pha ng qun o Hong Sa b ngi Trung Quc chim ng, c th ni l lt lt nhn lc qun i vin chinh Php rt khi khu vc, Hi qun Nam Vit Nam lc ny cn gi phn pha Ty. Nhng g khng l Trung Quc, trong lch s nhiu th k ca mnh xen k cc thi k bnh trng ra bin v co cm v lc a. R rng l cc tham vng trn bin ca h, ngui i trong sut th k XIX v vo u th k XX, ngy nay bc vo mt thi k tch cc mi. Nm 1970, vo lc chin tranh ca M chng Vit Nam n giai on tt nh, Hi qun ca Qun Gii phng nhn dn Trung Hoa tin hnh mt s hot ng trn nhm Amphitrite (An Vnh), b phn pha ng qun o
QU NGHIN CU BIN NG
Hong Sa, nhng mt cch t kn o hn so vi cc ln trc. Cc c s h tng qun s c xy ct vo nm 1971. Trn o Ph Lm o thm mt cng mi. l bc m u cho vic bnh trng s kim sot ca Trung Quc trong Bin ng. Vo thng 1 nm 1974, mt hm i gm 8 tu chin Trung Quc m cuc chin chng cc tu Nam Vit Nam v sau mt cuc hi chin ngn v d di, chim nhm pha Ty qun o Hong Sa. Ton b qun o lc ny ri vo tay Trung Quc. Vic kim sot lnh th ca Trung Quc dch chuyn khong 250 km v pha Nam. K hoch r v cc hon cnh c khai thc khn kho. H Ni lc c mt k th trc din l Hoa K v hai ng minh m h phi gi mt th cn bng khng n nh l Trung Quc v Lin X. Nhng, mt mt Bc Kinh bt u t nm 1972 mt vic xch li gn Hoa K ngay trong khi nc ny ang tng cng nm bom Vit Nam, mt khc cc quan h gia Matxcva v Bc Kinh khng ngng xu i. Do , s ng h ca Trung Quc cho ngi em nh l Vit Nam ang on mnh di bom n tri qua cc cuc khng hong v y n . tng chc chn khin nh cm quyn Trung Quc bn khon nhiu l mt chin thng ca H Ni dn h n vic thay th qun i Si Gn trn cc o ny, trong khi s c mt ca Hi qun X Vit ang khng ngng pht trin Thi Bnh Dng c
th s nhanh chng a n s c mt ca Lin X qun o Hong Sa, v gy cho Trung Quc s lo ngi b bao vy 1. u nm 1974, trong cc lo ngi , cha c g xy ra. i th duy nht trn cc o l Chnh ph Nam Vit Nam. Hoa K s khng bo v h trn im ny. Chnh ph Trung Quc chim c mt v tr a - chin lc quan yu m chng tn km bao nhiu qua cc s kin v trang thng 1 nm 1974. B nh bi v qun s trn mt mt trn cc b, trong khi mt tht bi mang tnh cht khc ang xut hin pha trc, Chnh ph Nam Vit Nam phn i cng nh Chnh ph Cch mng lm thi. Cn Chnh ph H Ni th b t trong mt tnh th kh x nht m ngi ta c th tng tng c. H Ni khng th trc din chng li vic ri , mt vic c thc hin chng li mt chnh ph khc ca Vit Nam v lin quan n phn pha Nam m H Ni khng c thm quyn. Phi tm cch khng tn thnh. iu to ra mt lp trung khng r rng m Trung Quc by gi cn tm cch tn dng. Vic chim ng hon ton qun o Hong Sa ca Trung Quc tin hnh nm 1974 c tip tc trong nhng nm sau bng
. V cc s kin ny, xem Mawyn S. Samuels: Tranh chp bin Nam Hi, New York v London, Methuen, 1982; John W. Garver: Trung Quc no ng Nam Hi: Tng tc gia cc quyn li quan liu v quc gia, The China Quarterly, 12-1992, s 132, tr. 999
1
QU NGHIN CU BIN NG
vic tng cng ng k cc c s h tng, vic qun l hnh chnh v vic a dn n . Cng vic ny tng nhanh t nm 1977-1978: xy dng mt sn bay Ph Lm v lp mt ng bay vi cc chuyn bay hai tun mt ln t nm 1980, nm 1979 m rng cng Ph Lm xy dng t 1971, nm 1982 cp kinh ph xy dng cc hi ng, b tr mt cng mi o Tri Tn, cc Nam ca qun o Hong Sa. Nhng i vi Trung Quc, nut tri cc o ch l mn khai v. Bn cnh cc tham vng a chin lc v chnh tr cn c cc thm mun kinh t. Xa hn v pha Nam, mt qun o khc rng hn rt nhiu v cn t hiu khch hn, nm ri rc trn mt i dng. Cng vo lc ny, lut quc t xc nh rng cc quyn trn mt t em li cc quyn trn ti nguyn bin tip gip vi cc b bin. nh c v du kh l hai chuyn c thua c tnh quyt nh i vi mt nc ln phi nui, ng thi pht trin mt s dn chim gn mt phn t dn s ton th gii. Trong lch s Trung Quc khng c mt cn c no chng minh mt chnh ph ca nc ny cho n gia th k XX tng tin hnh hnh ng quyn lc i vi qun o Trng Sa, nhng mnh t nm ri rc trn 160.000 km2 trn b mt i dng. Nhng iu c h g! Trung Quc vin dn nhng quyn lch s nhm chun b c s cho vic tin hnh kim sot ti ch.
Tuy nhin, so vi Hong Sa th Trng Sa xa lc a Trung Quc hn nhiu nn khng th nut tri d dng. Cc o tng nm trong khu vc qun l trn bin ca cc hong An Nam trc khi thc dn n, v thc dn Php khng bit n nhiu hn v sm hn so vi Hong Sa. Nhng vic Trung Quc hon ton khng c yu sch g khin cho Chnh ph Php t do hnh ng hn trong vic chim ng chng v khng nh trc th gii ch quyn ca mnh ngay khi iu tr thnh mt cuc tranh chp trc s e da ngy cng ln ca Nht Bn. Sau chin tranh th gii th hai, mi dc vng ng lot thc dy. Trung Hoa dn quc, Philippin v gn y hn l Bruny v Malaixia bm ly nc ny mt o san h, nc kia mt mm hay mt bi ct khng nh cc quyn m mi nc ni rng ra l c gi tr i vi ton b qun o. ng c vin nghim chnh nht ginh danh ngha trn cc o ny v c cn c lch s c xa ca h ln c ch php l v tha k cc quyn c thc dn khng nh, ng l Vit Nam. Nam Vit Nam n nm 1975 ri nc Vit Nam ti thng nht sau xc nh s c mt rng ri nht c th c bng cch chim ng mt s onh. T nm 1988, nhng cuc tranh chp gia cc nc nh v trung bnh ng Nam , nhng nc khng c nhng hm i quc gia mnh, hon ton b ri lon v vic Trung quc c th ho cc
QU NGHIN CU BIN NG
tham vng ca h cho n lc mi ch bng li ni. Ging nh mt con mo ln vn mnh trong cuc tranh chp gia nhng con chut nht, vo thi im ni trn Trung Quc bt u thc hin phn th hai k hoch ca h, phn kh nht, l kim sot ton b vng bin nm sn pha Nam ca mnh. Chnh ph Bc Kinh yu sch mt ng phn nh ranh gii n st cc vng t i din, bin bin c cc nh a l gi l Nam Hi thnh mt vng h quc gia mc d l mt vng qua lun chuyn 70% thng mi hng hi ca Nht Bn. iu tri ngc khng nhng vi Cng c ca Lin hp quc v Lut bin ngy 10-12-1982 quy nh vic vch cc ranh gii phn nh trn c s mt gii php cng bng, m c i vi cc vn bn ca Trung Quc v chiu rng lnh hi 1. Cng khng sao. Trung Quc l nc k Cng c nm 1982 nhng cho n nay vn hon vic ph chun 2.
H cho lu hnh mt bn trong nu rt r yu sch ca Trung Quc3. C th, vic chuyn sang hnh ng xy ra vo thng 3 nm 1988. Trong mt cuc ng hi qun ngn v c lit gia cc tu Trung Quc v cc tu ca Vit Nam ang lm nhim v tip t cc i qun n tr ng trn mt s o, Vit Nam tn tht hng chc ngi. Mt ln na vic tin bc ca Trung Quc c tnh ton cn thn. Chin tranh lnh kt thc l mt vic ri; c Hoa K ln Lin X, kt hp vi vic gim chi ph qun s ca h, bt u gim s hin din Thi Bnh Dng. Lo ngi v cc cuc xung t tim n, Chnh ph Manila tm cch Hoa K a qun o Trng Sa vo khu vc phng th chung, nhng v hiu v Hoa K hon ton khng cn bn tm n vic dnh lu vo mt cuc xung t thuc loi ny bng cch p dng mt hip c phng th 4. V khng c chic a phng no n lp ch trng do vic chm dt s cn bng gia hai siu cng
3
. Lut v lnh hi v vng tip gip ca Cng ho nhn dn Trung Hoa, do U ban Thng v i hi ng nhn dn thng qua ngy 25-2-1992, n nh lnh hi l 12 hi l v ni r iu p dng cho phn lc a ca Trung Quc v cng cho cc o trong c cc o Hong Sa v Trng Sa.
1 2
. Xem cc bn s 2 v 2 bis.
. Trung Quc ph chun Cng c ngy 15-5-1996 (ND)
. Michael Bennett: Cng ho nhn dn Trung Hoa v vic p dng lut quc t trong cuc tranh chp v qun o Trng Sa, Stanford Journal of International L, 1991-1992, t. 28, tr. 425.
4
QU NGHIN CU BIN NG
10
li, Trung Quc cng cm thy d dng lm ch vng t m cuc chin tranh lnh c mt ting vang mun mng gi cc nc nh ca khu vc lc cn i u nhau gia cc nc thuc ASEAN v nhng nc thuc ng Dng cng sn trc kia. T sau s kin , cc yu sch ca Trung Quc b km li trong hnh ng (nhng khng v cc ). Mc d t Trung Quc trong mi dp, lp i lp li rng Trng Sa l bin gii chin lc ca tnh Hi Nam v t chc u n cc cuc thao din ti vng ny, cc nhn t a l v ti chnh tr hon vic thc hin cc tham vng ca h. V bin gii chin lc vn ra cch t Trung Quc trn 1.000 km, m bn thn t l o Hi Nam ch khng phi lc a. Giao thng hng hi rt nguy him v qun i Trung Quc vn cn thiu cc phng tin khng qun v hi qun m bo kim sot khong cch . Vic gia tng rt nhiu ngn sch qun s ca Trung Quc phc v hi qun t nm 1989 cho thy kh r ca h trong tng lai l g 1. i vi mt nc ht sc nng ng, nhng b nh hng bi nhng s mt cn i, l mt n lc u t mang li li nhun khng chc chn v chm. a chin tranh n vng Trng Sa, bn thn n l mt cuc phiu lu v nhng li ch rt ra t cc ti nguyn lin
quan n cc th h mai sau nhiu hn l cc th h hin nay ang nm quyn lnh o. Hin ti, d cn cn phi hn ch, cc tham vng ca Trung Quc khng v th m khng bc l mt cch r rng. Vi danh ngha xy dng mt trm quan trc i dng, ngay t nm 1987, Trung Quc tin hnh cc hot ng thanh tra trong vng. u tin l Ch Thp (Fiery Cross) b chim ng, sau l mt s o hay khc ( Thm Him, Chu Vin, ng, Gc Ma, Xubi, Lendao, Gaven. Gaven tn Trung Quc l Nam Xun Jiao. Tc gi vit Nai Ioujiao Nam - ND). Nhng cng trnh quan trng c tin hnh bt u t nhng v n o knh trong vnh ai san h v nhng cng trnh p lp cc h nc mn. S th hin cc tham vng ca Trung Quc trn qun o nh hng n lp trng ca cc nc khc. Tm quan trng chnh tr ca vic Trung Quc tin ln pha trc trong khi Hoa K v Nga gim mnh cam kt i vi khu vc, c o bng vic cc nc ng Nam nhanh chng xch li gn nhau. Vic xit cht cc quan h thng qua nn kinh t th trng c b sung bng mt s gn b tt hn trong khu vc vi vic Vit Nam gia nhp ASEAN. Hu qu qun s l tng cng s c mt ca cc nc trong qun o. Mi nc cng c
. Michael Bennett, nh trn, tr. 428.
QU NGHIN CU BIN NG
11
trc ht c s ca vic chim ng ca mnh bng vic b tng, theo ngha en, cc nn c th c, v b tr nhng i qun n tr quan trng hn. Xen k vi cc cuc thao din qun s ca cc bn l vic tin hnh cc hot ng quan trc khoa hc, nghin cu a cht v thu vn. Nm 1992, Trung Quc chim thm mt s ph sau khi li dng nhng c hi ngoi giao khng nh vi cc nc lng ging rng gii php tt nht l khai thc chung km theo vic ng cng vn ch quyn. V phn mnh, Vit Nam m rng cc v tr, trong khi tng nc, theo kh nng ca mnh, tm cch khng nh cc quyn v tng cng kh nng qun s ca h. Theo tinh thn vo thng 2 nm 1995, Philippin phn i vic Trung Quc chim ng mt o nh m Chnh ph Manila yu sch 1. C l Trung Quc tin hnh xy dng cc cng trnh c s h tng , iu m h khng ph nhn. Nh vy, cc o nh ni trn m qung i qun chng khng bit n, ch sau vi nm tr thnh mt vng bng n tim n, ni dn dn tch t mi thnh
phn cho mt cuc xung t quan trng. ng l chuyn c thua l rt ln, nht l i vi Trng Sa. Ba kiu tham vng hay tranh chp c th hin v mt php l trong vn phn nh ranh gii bin v trong vn danh ngha ch quyn c coi l iu tin quyt. S thm kht ti nguyn, cc cuc cnh tranh chin lc v vic lm ch i vi vic bo v mi trng nm trung tm cc cuc tranh chp . Vic kim sot nh c, hay ni ng hn vic nh c khng kim sot, l yu t ch yu u tin. iu rt d hiu nu ta xem xt sc p ca dn s ln cc vng duyn hi ca c Trung Quc, ln Vit Nam v Philippin (khng k Indonexia ng pha sau). Vic khai thc ti nguyn hi sn c tnh quyt nh u tin. Nc no cng i cc quyn c quyn v ch lo bo v cc loi nhm hn ch vic nh bt ca cc nc lng ging. Nhng tham vng cn d di hn i vi ti nguyn du kh. Theo cc d kin do Trung Quc a ra, vng Trng Sa c tim nng 25 t mt khi kh t nhin v 105 t thng du la, thm vo l 370.000 tn phtpho 2 . Nm hi chch v pha Bc Trng Sa, khu vc cc bi
. John W. Garver: Trung Quc no ng Nam Hi: tng tc gia cc quyn li quan liu v quc gia, tr. 1015. V cc quyn li du kh
2
. Xem bo Le Monde ngy 11-1-1995 v Tp ch Kinh t Vin ng (FEER) ngy 23-2-1995.

1
QU NGHIN CU BIN NG
12
ngm James Shoal s l mt m c tr lng 91 t thng du la. Chng ta hiu c nim hy vng m mt ti nguyn nh vy to ra i vi cc nh lnh o c trch nhim v s pht trin ca cc dn tc trong khu vc. Tip theo ting gt giy ca Trung Quc nm 1988, c mt c nhng nm 1992, theo Chnh ph Bc Kinh thng qua Cng ty du la ngoi khi quc gia Trung Quc trao cho Cng ty du la M Crestone (Denver Colorado) mt giy php thm d trn mt din tch 9.700 hi l vung ti vng Vn An Bc nm gia qun o Trng Sa v b bin Vit Nam. l c nhng u tin c trao vng , cc cuc m phn v vn ny i km vi mt bi din vn ca Trung Quc theo Trung Quc s huy ng mi phng tin qun s cn thit bo v cc hot ng do cng ty ny tin hnh. Ngi ta hiu, lm nh vy lm yn lng nhng ngi lnh o Crestone th t m gi mt li cnh co v pha Vit Nam th nhiu. Cc nh lnh o ca nc ny ng l c l do lo ngi rng Trung Quc, qua bc tin to tn ny, s ginh c s trung lp (thm ch c th l tch cc na?)
Trung Quc, xem L Ch Kin: Lp trng ca Trung Quc i vi cc lnh th tranh chp. Trng hp cc o bin Nam Trung Hoa, London Rontledge, 1989, tr. 125 v tip.
ca Hoa K trong khu vc, v t nay cc li ch ln ca t nhn M c t di chic ca Trung Quc. Lp trng ca Trung Quc c tnh nht qun theo mt lgich thin triu khu vc. Bc Kinh khng nh l, v cc l do lch s, 80% bin Nam Trung Hoa thuc ch quyn Trung Quc. V c nhng ca Trung Quc cho Crestone nhm mc ch c th ho s khng nh . Cch b bin Vit Nam hn 250 km mt cht, v cch o Hi Nam v pha Nam trn 1.000 km, vng c nhng m ngi Trung Quc gi l Vn An Bc 21, v ngi Vit Nam gi l khu vc cc bi Phc Tn, Phc Nguyn, T Chnh, Huyn Trn, nm trn thm lc a m Vit Nam yu sch. Nhng Vit Nam, khng cho s khiu khch ca Trung Quc tin hnh m khng c phn ng, trong cng thi gian khi phc li mt tho thun k vi Mobil nm 1975 v thnh lp mt T hp (Consortium) thm d bao gm nhiu cng ty ca Nht Bn, Mt vng c tn l Thanh Long nm pha Ty vng c nhng ca Crestone c thm d vi danh ngha 1. Gn y, chnh ph Manila cng gy ra nhng s lo ngi mi v cc li phn i khi B Nng lng ca h
. Xem. F.E.E.R, ngy 30-6-1994: Courrier international ngy 25 n 31-8-1994. s 199, Le Monde ngy 22-4-1994.
1
QU NGHIN CU BIN NG
13
trao cho Vaalco Energy (Hoa K) mt giy php thm d du la xung quanh cc o Th T, Bnh Nguyn, Vnh Vin, b phn pha ng ca Trng Sa. Mt s ngi coi nh mt bc i sai lm 1 ca nn ngoi giao Philippin v n tri vi lp trng theo Manila ng h vic thm d v khai thc chung ti nguyn du kh ca khu vc, s kin ny lm sng t tnh bng n ca tnh hnh. Nm 1994, ch c vi tp ch tho tin mi ghi nhn c mt s kin c nhiu ngha xy ra trong vng cc c nhng du kh Ty Trng Sa. Thng 4 nm , hi qun Vit Nam hnh nh ra lnh cho mt tu Trung Quc (lm nhim v nghin cu) ra khi vng bin Vit Nam v hnh nh n v Trung Quc ny (c l v c cc nh nghin cu nc ngoi c mt trn tu) chp hnh2. Cng nh vy, vn cn nm trong b mt mt s s kin xy ra nm 1991 gia Philippin v i Loan v tranh chp nh c trong qun o, v i Loan gi mt o nh, o quan trng nht. Nhng Cng ho nhn dn Trung Hoa trong trng hp ny, qun ni on th i vi nc Cng ho Trung Hoa kia, ng h yu sch
ca i Loan v ly lm l do m rng ton b yu sch ca mnh. Nhng ngi ta t hi, trc bao nhiu ri lon li chng c mt cht nh sng no t php lut n hay sao? Thc ra, tnh hnh cng d bng n khi cc mt php l c tnh cht lm du tranh chp vn cn t lu m khng c gii php no. V hin nay, nht l i vi Trng Sa, cc cng thng c lin quan trc tip ti ti nguyn ngh c hay du m nn mt gii php nht thit phi i qua vic phn nh ranh gii bin trn ton b vng ny c tt c cc bn chp nhn. Tuy nhin, cc tiu chun php l lin quan n cc vic phn nh ranh gii bin vn cn thiu chnh xc rt nhiu, cng nh cn thiu hn c quan c quyn bt buc p dng cc tiu chun . Mi nc, sau khi vch cc ng c s thng sa li hnh dng qu phc tp ca b bin nc mnh, c cc quyn c tnh cht ring bit i vi lnh hi v vng tip gip ca mnh vi chiu rng mi vng l 12 hi l, v i vi mt vng c quyn v kinh t v mt thm lc a m ra khi ti 200 hi l hay i khi xa hn nu a mo cc y bin cho thy rng nn y bin vt qu chiu rng .
. Trong F.E.E.R ngy 30-6-1994. . Trong F.E.E. R ngy 13-10-1994.
QU NGHIN CU BIN NG
14
Tu theo cc nc v tr i din nhau hay bn cnh nhau trn cng lc a, cc nc phi cng nhau tin hnh mt s phn nh ranh gii i din hay bn cnh.
Mt kh khn u tin l tnh khng xc nh tng i cn kh ln v tiu chun lut thc nh phn chia cc khong khng gian gia cc nc c b bin tip gip nhau hoc i din nhau. Sau thi k u, thi k cc Cng c Geneve 1958, ngi ta cho l c th xem phng php cch u l mt quy tc chung (phng php cch u l vch ng trung tuyn m tt c cc im cch u cc im gn nht ca cc ng c s t o chiu rng lnh hi ca tng nc trong hai nc), cho d tha nhn rng ni ny hay ni khc cc hon cnh c bit c th sa i ng . Hi ngh ln th ba ca Lin hp quc v Lut bin (19741982) l dp lm ni bt c im cc k khc nhau ca cc v tr a l v s cn thit t b nguyn tc hnh hc vi nhng kt qu nhiu khi khng cng bng. Do , Cng c hin nay l lut thc nh, chng phi ch gi li ng trung tuyn cho lnh hi c chiu rng gii hn n 12 hi l (iu 15) hay sao. i vi cc vng bin khc cn phn chia, n ch ni rng cc nc phi i n mt gii php cng bng bng con ung tho thun (iu 74 v 83). Khun kh v qu m h
nn c v trng rng, dn dn tr nn chnh xc hn qua cc gii php bng n l hay trng ti hay qua thc tin iu c ca cc nc. Hng lot cc tiu chun c phi hp, cn nhc i n vic vch mt ng nu c cc nc trong cuc tha nhn s l ranh gii quyn lc ca h v s ch ra cc ti nguyn m h c th s dng v nhng ti nguyn m h khng c quyn ti phn1. D sao, vn tn ti nhiu iu khng chc chn. Kh khn ln nht bao gi cng do s c mt ca cc o. Mt khi quy ch cc o c bit r theo quan im ch quyn, th ch cn kh khn i vi vic phn nh ranh gii. Lc , tu theo khong cch gia o hay cc o i vi lnh th ca nc m n ph thuc, phi xem xt trc ht xem c phi l nhng o lm thay i vic vch cc ng c s thng bng cch sp nhp vo lnh th hay khng. Nu khong cch ca chng n lc a khng cho php lm vic , chng s c hng nhng khng gian bin ring. Tuy nhin, tu theo cc o c th hay khng c th con ngi c, chng s l l do a ra mt yu sch y (lnh hi, vng tip gip, vng c quyn kinh t, thm lc a) hay ch i c lnh hi.
. Xem M. Bedjaoui: B n ca cc nguyn tc cng bng trong lut phn nh ranh gii bin, Revista Espanola de derecho internacional, Madrid 1990, tr. 387.
1
QU NGHIN CU BIN NG
15
Trong mi trng hp, cc o ph thuc vo mt nc lm thay i cc iu kin phn nh ranh gii gia nc v cc nc lng ging. Tnh hnh s phc tp nu khng gian bin cn phn chia lin quan n nhiu nc, nc th tip gip, nc th i din. Mi vic phn nh ranh gii song phng lc cn tnh n cc quyn ca cc nc th ba nu nc c c s mun tham gia m phn. Cho n nay Trung Quc khc t khng chu i theo cch lp lun ny. H ch chp nhn cc cuc tho lun song phng v trnh mi cuc tranh lun a phng. ng l theo th ch ngha song phng , tng quan v sc mnh c t di mt nh sng trn tri. Loi tnh hnh ny km theo vic qu tham lam trong tim n s dn n s t lit cc tnh th php l, nhng chuyn n cp khng kim sot v nh c gy nn nguy c lm mt i mt s loi v s st rut ca nhng ngi khai thc du khng mun huy ng nhng vn u t ln vo khai thc ngoi khi vi nguy c nm trong tm bn ca pho ca hi qun hay khng qun ca mt ngi lng ging bt mn. Cc c ch php l khng th t n tho g b tc trong cc cuc m phn. Thc vy, mc du Cng c v Lut bin, vi vic thnh lp To n Lut bin, tr nh mt th tc php l ring cho vic gii quyt tt c cc cuc xung t do vic p dng Cng c gy ra, th
tc ch lin quan n cc quc gia thnh vin v nh vy khng th p t i vi nhng quc gia khng ph chun Cng c. Mt khc, vn bn dt khot loi b tt c cc vn ch quyn ra ngoi cch gii quyt cc tranh chp 1. Do , r rng vn danh ngha i vi cc vng t, nht l i vi cc cu to o, d nh n u v phng din a l vn l mt vn tin quyt c tnh quyt nh i hi mt gii php php l. Vit Nam c th sn sng a vn ra trc c quan ti phn thch hp nht gii quyt loi tranh chp ny gia cc quc gia, c th l To n php l quc t (thng gi l To n quc t - ND). Trc y Php hai ln, vo nm 1937 v 1947, ngh Trung Quc a vn ra To n php l quc t hay trng ti. Nhng nh cm quyn Trung Quc lm ng trc cc ngh . Nu khng c cc o Trng Sa; c nhng ca Trung Quc c th coi nh nm trn thm lc a ca Vit Nam. Nu cc o Trng Sa, t nht b phn pha Ty ca qun o ny c tha nhn l ca Vit Nam, vn s tr nn t h nghi hn. Nu mt b phn ca Ty Trng Sa va c tuyn b l ca Trung Quc v c lut quc t tha nhn nh vy, lc s phi, trn
iu 298 ca Cng c Montego Bay, ngy 10-12-1982.
QU NGHIN CU BIN NG
16
c s iu 121 ca Cng c, quyt nh xem cc o nh ch c hng mt lnh hi hay chng mang li quyn ti phn trn cc vng bin khc. S cn (tu theo cc vn t nh ny c gii quyt th no) phn nh ranh gii cc quyn ca cc bn. Nhng lc , trong vic phn nh ranh gii, cc quyn ca Malaixia, Bruny, i Loan, Philippin s tham gia vo. S kh khng tnh n vic mt rnh ngm quan trng (su trn 2.000 m) tch vng cc c nhng ra khi qun o Trng Sa. Xa hn v pha Bc, trong vng qun o Hong Sa, vic phn nh ranh gii ch lin quan n hai nc l Vit Nam v Trung Quc nhng y quy ch quc t ca qun o Hong Sa cng l chic cha kha ca vic phn nh ranh gii . Cun sch ny mun ng gp vo vic lm sng t vn tin quyt ni trn. Vn phn nh ranh gii khng c xem xt y. Khi hi cc iu kin xem xt n, ngha l khi vn danh ngha ch quyn ca cc ng s c gii quyt, s l lc tnh n kh khn ring va ni. Nhng quy ch lnh th ca cc o ni trn t n l mt vn gai gc v php l. Nhng y l mt hay hai vn , mi vn cho mt qun o?
V mt a l, ng l c hai qun o theo ngha m Cng c ca Lin hp quc v Lut bin dnh cho t ng : ngi ta gi qun o l mt tng th cc o, cc vng nc k bn v cc yu t t nhin khc c lin quan vi nhau cht ch n mc v thc cht to thnh mt th thng nht v a l, kinh t v chnh tr, hay c coi nh th v mt lch s (iu 46). Nu mi qun o trong hai qun o ng l to thnh mt th thng nht v a l, th hai qun o cch xa nhau, khng th coi nh chung mt cu to. Tuy nhin trong cc yu sch quan trng nht, yu sch ca Trung Quc v yu sch ca Vit Nam, hai qun o c ng ho vi nhau.
Do , chng s c x l qua cng mt cch phn tch v bng cch i theo nhng giai on lp lun ging nhau, d cc kt lun lin quan n chng khng hon ton nh nhau mi giai on. Ngi ta tm cch lm sng t tt c nhng g lut quc t c th em li xc nh cc quyn ca mi bn. Chng ta cn khim tn, mc du ni ny ni khc ngi ta cao gi tr ca trt t php l th gii mi, bi v ni cho ng, lut gia ch c t cng c trong tay c th lm sng t loi vn ny.
QU NGHIN CU BIN NG
17
Khi m tnh ch quan ca cc quc gia uc thi phng ln, vai tr ca lut php l m ng i ti mt cht khch quan. Nhng trong lut quc t chung, khng c tiu chun c th c th p dng my mc cho php ni rng: lnh th no ng l thuc v mt quc gia no . Hin chng Lin hp quc ra mt quy tc c bn l tn trng s ton vn lnh th ca cc quc gia v cm s dng v lc chng li s ton vn . Nhng mun nh tan hoi nghi (khi c hoi nghi), v phm vi lnh th ca mt quc gia vo thi im nc tham gia LHQ, ngi ta cn cn c vo cc danh ngha nh c xc nh trong qu kh. Cc quy tc trong lnh vc ny khng phi bao gi cng ging nhau trong cc thi k lch s khc nhau. Cc lnh th c nghin cu y i hi vn dng cc lut ca cc thi im pha trn trong nhng s kin ri ren khng th tng tng c. Trong chng mc Trung Quc v Vit Nam vin dn nhng danh ngha rt lu i, vic xem xt trc ht phi cn c vo s vng chc php l ca chng. Trong vic tm kim tnh khch quan, lut gia nghin cu, thm phn hoc trng ti phi ch c bit n vn bng chng. Nhng ng ta khng c cp n cc t liu hay chuyn k t i xa v s dng chng theo cch lp lun php l m ng c th lm vi cc ti liu hin i, v cn trnh khng cho cc khi nim hin i tc
ng hi t mt cch khng thch ng. Nu lm nh vy, ngi ta s i n vic xuyn tc lut v vai tr ca thi gian trong lut. Nu ta cn i ngc dng lch s th chnh l tm kim mi giai on u l tnh hnh thc v nhng lnh th v ngha php l ca tnh hnh , cn c vo cc phm tr php l ca thi im. Mun nh vy, ta phi nghin cu thi k xa xa v mi quan h m ta gi l phong kin gia Trung Quc v An Nam, v phi lun nh rng Trung Quc ca Khng gio khng bit n khi nim hin i v ch quyn lnh th; ta phi xem xt iu g xy ra i vi cc o thi k thc dn Php, phi tm hiu cc s kin xy ra sau gia nhng nc theo ch ngha cng sn, v khng qun rng trong tt c cc chuyn c nhng tranh chp thun tu v quyn lc tm cch li dng nhiu hay t thin ch cc lp lun php l. Lut, cc quy nh v quyn c hnh thnh vi thi gian, nhng cng bin dng theo thi gian. Vo thi im no , mt danh ngha c khng nh v cng c t lu, c th c tuyn b l ht gi tr v qu lu khng c ch n? S phi hp no ca cc cch ng x dn n vic khng nh? Hay chnh mng? V trong cc cch ng x u l nhng cch c ngha khi
QU NGHIN CU BIN NG
18
c nhiu din vin chia nhau cc vai tr trn sn khu lch s?
y vn ngun l c bn. V cuc tranh lun c tnh va lch s v php l, ta cn kt hp cc i hi ring i vi cc s gia v tnh xc thc ca cc ngun, v cc i hi bng chng ca cc lut gia lm c s cho cc kt lun ca h. Chc chn l vic r sot cc ti liu lu tr ca Php to nn tnh cht c o ca cng trnh ny so vi nhiu cng trnh khc c cng b v vn ny1. Bng cch da vo cc ti liu lu tr v c cc ti liu php l hin c, ti cp vic nghin cu quy ch ca cc qun o ni trn qua bn chng ca cun sch ny, bao gm: cc d kin chung lin quan n chng, vic th c danh ngha ban u, s tin trin v sau ca danh ngha v cui cng l cc trin vng gii quyt.
Xem tr. 153, danh mc sch.
QU NGHIN CU BIN NG
19
CHNG I
CC D KIN CHUNG LIN QUAN N
CC QUN O HONG SA V TRNG SA
lm sng t vn gai gc ca lut php quc t v quyn li ca cc bn va c nu ln cn phi tin hnh vic m t a l cc lnh th ny, ch ra cc yu t ca vn php l c t ra v vch li im ch yu ca khung thi gian cc s kin m lp lun php l c th da vo. CC D KIN A L Khng phi tt c cc lnh th o bin Nam Trung Hoa u lin quan ti nhng cuc tranh ci ang din ra. S tranh ci ch v hai qun o m hin nay hon ton c th xc nh c trn cc hi . Nh c ni r trong nhng nhn xt ban u ca cng trnh ny cc d kin c th v hai qun o Hong Sa v Trng Sa c tp hp y s c trnh by theo tng qun o ring bit. Cn phi ni trc l c kh khn rt ln trong vic xc nh chnh xc tt c cc yu t ca cc hnh th a l phc tp ny. Ngoi cc o nh chnh, cn c rt nhiu cc , bi ct, o san h, san h ngm i khi
qu nh. Khoa a l gp kh khn do s cng tn ti ca nhiu h thng a danh khc nhau. Thc vy, c mt m tn Trung Quc, Philippin, Vit Nam, Php v Anh chng cho ln nhau, khng c s i chiu r rng. S dng h thng a danh no khng phi khng c mt ngha tng trng. Do vy, y s s dng cc tn ting Anh c t nghi vn hn bi v n khng tng ng vi mt yu sch c th no. Khi qut Hai qun o ny nm trong s bn nhm o c c tnh san h, nm ri rc trn bin Nam Trung Hoa 1. Hai qun o khc (Pratas v Maclesfield) khng phi l i tng ca s tranh chp ch quyn. Cc qun o ny nm ri rc trn mt vng bin rng ln do lnh th cc nc nm xung quanh bin ny bao bc, gm Trung Quc, Vit Nam, Malaixia, Brunei, Philippin. Cc lnh th ny khng c hng nhng thm lc a rng. Trung Quc l mt ngoi l v trong mc thp hn l Vit Nam, nht l pha Ty Nam.
. Vic s dng tn gi ny ang c s dng mt cch rng ri trong cc sch a l v hin ang b Bit Nam khng tha nhn, d nhin trong cun sch ny khng c dng ng v62 pha cc tham vng ca Trung Quc i vi vn phn nh.
QU NGHIN CU BIN NG
20
Tuy nhin, hai qun o Hong Sa v Trng Sa nm ngoi thm lc a a cht, trung tm vng bin ny, ni su t ti hn 1.000 m gn Hong Sa, v khong 3.000 m ng - Bc Trng Sa. V phng din php l, cc s liu ny c ngha quan trng, bi v khng c mt quc gia lng ging no c th i hi cc quyn i vi cc qun o ny theo l l v s ph thuc v a hnh ca cc qun o i vi thm lc a no . Hn na, lun c ny khng thch ng v php l, nh chng ta s thy trong cc phn tch sau ny, bi v ch quyn trn mt cu to o l c lp vi cc mi lin h gia cu to ny vi y bin. T phng din a chnh tr hoc a chin lc v do li ch ca vng bin ny i vi hng hi quc t, c mt vi nhn xt nhn mnh ti tm quan trng ca cc o ny. V pha Ty Nam, bin Nam Trung Hoa thng vi n Dng qua eo bin Malacca v eo bin Singapore; v pha ng - Bc, bin ny ni lin vi ng Hi: n li thng vi bin Nht Bn qua eo bin Triu Tin. Khng cng quc bin c tm c ton cu no c th th vi bin Nam Trung Hoa. Vic xem xt bn cho thy ton b tuyn ng bin qu cnh qua bin ny i qua khong gia hai qun o. Do , v phng din
ny khng cn thit phi nhn mnh cng thy c tm quan trng ca vn ch quyn, tc l quyn kim sot chin lc cc qun o ny. Cui cng, phi ghi nhn rng y l cc o khng c ngi . Din tch cc o qu nh cha bao gi cho php pht trin i sng con ngi. Theo truyn thng, cc o ny c dng lm cc im h tr cho cc ng dn theo ma v ngoi trng hp trn, ch c nhng ngi lnh n tr, hay rt gn y i vi Hong Sa, mt c dn c ngun gc hnh chnh c a n y cng vi nhng c gng rt to ln v c s h tng.
Qun o Hong Sa Qun o nm ch yu gia v 160 v 170 Bc, kinh 1110 v 1130 ng. N c hp thnh t hai nhm chnh: nhm An Vnh (Amphitrite) v nhm Nguyt Thim (Croissant), khong cch gia chng khong 70 km 1. Thm vo cn c mt s o v nm tch ring.
. Xem bn Ph lc s 3.
QU NGHIN CU BIN NG
21
V pha Ty c nhm Nguyt Thim (cn gi l nhm Li Lim - ND) gm nm o chnh: Hu Nht (Robert 0,32 km2) trn c du vt ca mt cu tu v mt con knh o. o Quang nh (Money 0,5 km2) nm ring bit mt ni (cch khong 12 km), v xa hn v pha Nam l o Tri Tn. Mi o u c vnh ai san h v cc ca ca vnh ai cho php cc tu thuyn y nng vo tn b bin ca o. V pha ng c nhm An Vnh, bao gm: o Ph Lm (Wood) 1, o (Rocheuse), o Nam, o Trung (Milieu), o Bc (Nord), o Cy (Tree), v pha ng l o Linh Cn (Linhcoln). o Ph lm ln nht, di khng qu 4 km v rng khong 2 hoc 3 km. Ton b qun o, ngoi hai nhm o ni trn, cn bao gm hn 30 o nh, bi cn hoc ngm v chim khong 15.000 km2 b mt i dng, iu ni ln tnh cht cc k nguy him cho giao thng ng bin trong vng bin ny theo nhn xt ca nhng ngi qua li vng ny da trn s lng xc tu m. l nhng xc tu m, chng c dng lm vt chun nhn bit nguy him nht l nhng ni hi c kh nng chu ng mt
1
thi gian lu hn nh trng lng ca chng v nhng ni hi c nhn thy t rt xa nh th tch ca chng v gy ra s ngc nhin cho nhng ngi khng am hiu, h khng th l gii c ngay tnh cht ca nhng im nh ny trn cc bi ngm 2. V phng din a cht, cc cng trnh khoa hc thc hin trong thi k thuc a ca Php do tu hi nc De Lanessan tin hnh v cc kt qu ca chng c ghi nhn trong cc bi vit c cng b ca Tin s A. Krempf, Gim c Vin Hi dng hc, cho thy y bin ni mc ln cc ngm v cc o nh ca qun o Hong Sa c mt su t 40 n 100 m v c bao ph bi mt lp v san h. l mt b mt m dng v ca n bt u c t thi k bng h v n c bao ph bng nc bin sau khi bng tan hon ton, khng ngng to cc iu kin thun li nht cho s pht trin san h, nh xa tt c cc b bin. Hin nay n c bao ph ng u bng san h sng, bng ct, v bng si san h (Bi vit ca Tin s Krempf). Kh hu nng, m, ma nhiu. Thng xuyn c sng m. Cc o b gi ch xt (gi li sinh ra cc dng chy, lm cn tr giao thng ng bin), v khu vc
. P.A. Lapique: A propos des iles Paracels (V cc o Hong Sa), 1929, Les ditions dExtme Asie, Saigon, tr.3.)
2
. Xem ph lc 4, danh sch cc o v o nh.
QU NGHIN CU BIN NG
22
ny thng xuyn c bo. C cy ci trn tt c cc o: cy trn t phostphorit, cc loi cy khc, c di, bi cy. Trn mt s o c ngun nuc ngt. C v s chim v rt nhiu ra. Cc ngun ti nguyn kinh t c th c phn thnh ba nhm: - Ngun ti nguyn tng lai, hin nhin l tim nng v du la ngoi khi. Ngi ta ni y l mt vng ha hn d cc d kin chnh xc v mi hy vng ny cha c cng b. - Ngun ti nguyn c t lu v vn cn c thm kht, v cng tng l i tng khai thc l cc m pht pht. N tn to nn t trn cc o ca qun o kh cao so vi mc nc bin cy ci trn pht trin c. Cc m ny c to thnh t mt cht t gc carbonate vi (tnh cht san h). t ny c ph bng cc cht c gc axit photphoric, do chim mang li, v cc iu kin kh hu m t cho php n bin i thnh pht pht. Tng pht pht c hm lng t 23 n 25% thm ch 42%, c dy hn mt mt. Cc x nghip Nht Bn khai thc pht pht t nm 1924 n nm 1926 (v mt s ni, cc m b cn kit, v d nh o Hu Nht). Cc thit hi c l l ng k (cy ci b cht, thm thc vt b ph). Nm 1956, chnh quyn Si Gn cho php mt nh cng nghip Vit Nam, ng L Vn Cang, khai thc pht pht ti Hong Sa. Cng ty
phn bn Vit Nam tin hnh khai thc t nm 1960 n nm 1963. Cc s liu chi tit cui cng c c trc khi Trung quc kim sot qun o ny l cc t liu do k s Trn Hu Chu cung cp (thng 8 nm 1973) khi thc hin chuyn cng tc ca cc chuyn gia Nht v Vit Nam, theo sng kin ca chnh quyn Si Gn 1. Chuyn cng tc ny ch tin hnh trn nhm o An Vnh (nhm Nguyt Thim b Trung Quc chim ng t 1956). H kt lun rng s tn ti ca tr lng pht pht cn rt ln, nhng cc iu kin khai thc ph thuc vo mt cuc kho st chnh xc hn trn cc mu c ly v. - Ngun ti nguyn th ba c th ti sinh (tr phi b khai thc khng kim sot c dn ti s bin mt cc b ca mt s loi) l ngun ng vt bin. ng l nhiu hy vng c ngc trai tng lm no ng mnh m hi trc Chin tranh th gii th hai dng nh khng tin trin. Ngh c ko li (sn lng ln) dng nh khng c kh nng v y bin nhiu san h hn n v g gh. Ngc li, ngh nh bt ra bin t lu c c nhng ngi nh c Trung Quc t mt s cng pha Nam o Hi Nam n, v nhng ngi nh c Vit Nam tin hnh. Tuy nhin, khng phi l mt hot ng cng nghip m ch l hot ng th cng v thu
. Xem bo co cc chuyn cng cn ny trong : Cc qun o Hong Sa v Trng Sa (Les archipels Hoang Sa et Truong Sa)
QU NGHIN CU BIN NG
23
nhp khng cho php lm g hn l nui sng cc gia nh ng dn. T khi Trung Quc xm chim bng qun s ton b qun o v nht l t nm 1974, khi Trung Quc dng v lc nh chim phn pha Ty ca qun o (cm Nguyt Thim), cc hot ng ca Trung Quc tng mnh trn ton b qun o. o Ph Lm l o duy nht c din tch tr thnh mt im ta thch hp cho cc c s h tng tn km, c mt sn bay v mt cng m rng. V mt cng na cng c hi qun Trung Quc xy dng ti o Tri Tn vo nm 1982 1.
Qun o khng phi d xc nh r rng (cn kh hn so vi qun o Hong Sa) bi v khu vc ny bao gm cc o, o nh, bi cn v o nm cc k ri rc. Ngi ta tnh c hn 100 o, o nh, bi cn, o v din tch ton b qun o chim gn 160.000 km2 din tch mt nc (gp hn 10 ln din tch khu vc qun o Hong Sa). Ranh gii Bc ca qun o l v 120. Ranh gii pha ng l kinh 1110. Cc ti liu v cc hi khc nhau cho thy c 26 o hoc o nh chnh, thm vo l rt nhiu ngm, bi ct ln nh khc nhau c tn gi theo nhiu th ting 2. Cc yu sch tng ng s c nghin cu v xem xt di y. y, chng ti ch ghi nhn rng khng phi tt c cc im u b chim ng, Philippin, Malaysia, i Loan, Trung Quc v Vit Nam chim ng mt s im. Qun o cn bao gm by nhm o nh ln khi mt nc khi thu triu ln v c xc nh trn bn . Cc o th nh. Mt s o hon ton khng c thc vt v ch c bao ph bng ct v phn chim. Cc o khc c mt s bi cy v mt s nhm cy da. Nhng ngi quan st ghi nhn rng cc o ny ging cc qun o chu i Dng hn l min ng .
Qun o Trng Sa Nm gia bin Nam Trung Hoa, nhng xa hn qun o Hong Sa v pha Nam. l mt nn rng ln ngm di bin, cch xa tt c cc lnh th lc a hoc lnh th o quan trng bi cc y bin c su hng nghn mt.
. Xem Chi Kin Lo, chinas position towards territorial disputes. The case of the South China Sea islands (Lp trng ca Trung Quc i vi cc lnh th tranh chp. Trng hp cc o bin Nam Trung Hoa), London, Rontledge, 1989, tr. 118.
1
. Xem Ph lc s 4, danh sch cc o.
QU NGHIN CU BIN NG
24
Vo ma kh kh hu nng nh thiu. Thng xuyn c hai loi gi ma. Khi o ging, c th tm thy nc ngt, c th trng cy hoa mu, tm li l cc loi cy c th chu c mn cao ca t. Bo co ca on thm d ca Vit Nam nm 1973 cho bit rng mt s o nhung nhc mui v chut. Ngun ti nguyn v c ca ton qun o c l l ng k. V tr cch xa t lin to ra cc kh khn khi khai thc vi quy m ln (cc kh khn thc ra khng phi l khng gii quyt c). Cc o ny khng c v khng bao gi c dn bn a. Ngy nay, tt c cc quc gia a ra yu sch u duy tr cc trm n tr trn cc o nh ny hay o nh khc. Ngi Php trong thi k h qun l qun o (gia hai cuc chin tranh th gii) nhn thy s c mt khng thng xuyn ca mt s ng dn t o Hi Nam ti 1. Cng nh qun o Hong Sa v do cng l do, cc o Trng Sa cha phn chim l i tng ca s thm kht v khai thc ca Nht Bn trc chin tranh. Ngy nay, tr lng pht pht y c nh gi ti 370.000 tn. Nhng ha hn v du la c cp n trong bo ch quc t vi mt s nhn mnh v dng nh c
. Xem Chim ng cc o nh trn bin Nam trung Hoa trong Chu thuc Php, s 313, 1993, tr. 266.
1
mt ni dung rt thc t. Theo ngun Trung Quc, vng qun o Trng Sa c mt tr lng 25 t m3 kh v 105 t thng du 2. Cc o ni chnh gm: Cm Song T gm bn o nh: Bc, o Song T ng, o Song T Ty v Nam trong c mt o di khong 1 km; Bi inh Ba, mt bi cn na ni na chm khong 14-11 km; Bi Ni Cau, o Th T c to bi hai o san h m o ln nht c kch thc 1,5-1 km, ti c thc vt v nc ngt; Xubi l mt rng san h: o Loai Ta l mt o nh di 0,3 km nm trong mt bi cn ln na ni na chm, cm Nam Yt gm hai o chnh v ba ngm, trong c o Ba Bnh c kch thc 1- 0,4 km. l o quan trng nht ca qun o do c cc ging c ngi Nht xy dng v thc vt. o Nam Yt di 0,5 km. Ln ( Thm him ln) l mt ngm c hnh vnh khuyn thng c cc ng dn trong vng lui ti. Ch Thp l mt bi cn na ni na chm di khong 26 km hnh thnh mt h na kn trong c mt s ngm nh cao. Cm o Trng Sa gm bn bi cn na ni na chm. o Trng Sa l mt o nh di 0,75 km, rng 0,4 km. y c nc ngt v thc vt. y cng l mt kho phn chim v l ni ca ra bin. o An Bang c thc vt v phn chim che ph.
. Newsweek ngy 15-5-1978, Cc o giu c v China Daily ngy 24-12-1989.
2
QU NGHIN CU BIN NG
25
Bi Vng My l mt bi quan trng di 56 km, rng 24 km, mc d thng thng bi khng ni. Cui cng, xa hn v pha Nam v gn vi b bin Malaixia, mt tp hp cc bi v ngm di tn gi bi ngm Tng Mu ni ting v tr lng ng k du v kh. Trung tm qun o c mt vng nguy him n mc phn ln tu thuyn khng dm mo him qua y. Cc quc gia ang tranh ci nhm chim hu cc ni b t ny u t chn ln o ny, hay o kia. Nhng c rt t phn ni thun li cho vic t cc cng trnh. Trn o Ba Bnh (Itu Aba), hi qun i Loan duy tr mt tri n tr chng 1.000 ngi. Vit Nam kim sot o Trng Sa lm thnh mt cn c chnh trong qun o. Philippin c mt ti o lm thnh mt cn c chnh trong qun o. Philippin c mt ti o Th T v o Loai Ta. Cng ha nhn dn Trung Hoa, ti qun o xa b bin ca h ny mun (1988 1989), buc phi c th ha mu tnh ca h da trn cc bi khng phi lc no cng ni khi thy triu ln. Do , Ch Thp c chn v c xy dng ln mc d mnh t cn ci ny chm di nc ti 50 cm khi thy triu ln mnh. Cu bn, ng x, nh cha my bay ln thng c xy dng sau khi cc
cu to san h ny b tn cng bi thuc n v nn t c nng ln cao trn mt b mt rng. Cn c vo cc ti liu c c, y l s phc tho nhanh bc ha v cc qun o ang b tranh chp v yu sch mnh m bi mt s quc gia. VN PHP L lm sng t vn v cc danh ngha ch quyn trn hai qun o, iu cn thit phi nu ra u tin l mt lot cu hi lin quan ti bn cht ca lnh th ang tranh chp v bn cht ca vic tranh chp pht trin v cc lnh th ny, sau l xc nh lut c th p dng gii quyt tranh chp ny trn c s tha ng.
Loi lnh th v xc nh tranh chp Bn cht ca cc lnh th ang tranh chp Ni v bn cht ca nhng lnh th ny l m ra hai cu hi: a) Trc tin y c phi l t ai c th chim hu c khng?
QU NGHIN CU BIN NG
26
Cu hi cng tr nn thch ng hn vi cc qun o c to thnh nh chng ta thy, bi v vn cc bi cn, cc o nh, cc m trong s c mt s o tht s. Cn thit phi t ra cu hi trn bi v cuc sng ca cc i dng v s vn ng a cht lm xo trn v tri t dn ti nhng o ln t ngt hoc dn dn. Nhng o ln c th ko theo s bin mt ca mt s lnh th m cho n lc y vn ni trn mt nc. Tuy nhin, cu tr li dng nh khng c g nghi ng trong trng hp qun o ny cng nh qun o kia. Khi nim t ai c th chim hu c tng c nu trc Ta n quc t trong v o Minquiers v Ecrhous1. Tham kho hc thuyt v ti ny, dng nh c th chim hu c, th mt vng t o cn phi ni trn mt nc khi thy triu ln vi mt b mt m bo cho con ngi c th c trn thc t. Cc tc gi khc cn b sung thm vo l s cn thit phi th hin vng t o trn bn a l2. Cc
Tuyn tp cc bn n, kin t vn v n lnh ca Ta n quc t, 1953, tr. 49 v 53.
1
cuc tranh lun ti Hi ngh ln th III ca Lin hp quc v Lut bin ni ln tt c s phc tp ca vn . iu 121 ca Cng c Montego Bay ngy 10-12-1982 c tnh n tiu chun a cht mt vng t t nhin. Nh vy cc o nhn to b loi b. Ngc li, bn cht ca vng t ni ny khng quan trng: Bn cn, san h, ct, san h tng, m tt c u c th to thnh o3. Tiu chun a l thy vn, khi thy triu ln vng t ny vn trn mt nc, cng c thm vo. iu ny phn bit cc o vi cc bi cn na ni na chm. Nhng kh khn cng chng bt i trong vic bit c nh th no l thy triu ln cng nh c cn phi gp vo c cc loi thy triu c bit hay khng. Mi mt trong hai qun o y u bao gm v s cc o cng nh cc o nh, cn ct, ngm san h v o . Nu i vi mt s khu vc mp ngoi ca cc qun o ny, vn v tnh cht c th chim hu c c th t ra th khng c nghi ng g v tnh cht ny i vi cc o chnh c xc nh r rng trn cc hi . Cc khu vc mp ngoi c coi nh nhng phn ph ca cc o chnh ny. V vy i tng tranh chp ng l lin quan ti cc vng t c th chim hu.
Laurent Lucchini v Michel Voclekel: Lut bin, t.I, Pedone, Paris, 1990, trang 331
3
Xem Gibert Gidel: La mer territoriale et la zone contigue (Lnh hi v vng tip gip). Tuyn tp cc bi ging ca Vin Lut quc t, 1934 II q. 48, trang 137 138.
2
QU NGHIN CU BIN NG
27
Tuy vy bn cht ca chng m ra mt cu hi th hai: b) Cc lnh th ny c phi l cc lnh th em li s quy thuc cc vng bin rng ln cho quc gia nm gi ch quyn hay khng? t ra cu hi ny l t hi xem iu 121, khon 2 ca Cng c Lut bin c kh nng p dng cho cc o, o nh v o khng, ngha l t hi xem liu vic chim hu cc qun o ny c m ra cc c quyn i vi cc ti nguyn sinh vt hoc ti nguyn trong lng t y bin trong gii hn 200 hi l bao quanh cc vng t ny hay khng? Li vn ca iu khon ny nh sau: Vi iu kin phi tun th khon 3, lnh hi, vng tip gip, vng c quyn v kinh t v thm lc a? y chnh l tm im ca cuc tranh chp hin ti trn cc qun o, mc d cc bn ch xng cn lng l xem nn chn thi no l tt nht cho li ch ca h. Tht vy, ng sau ch c x l y m ngi ta s nm cht vn danh ngha ch quyn trn cc lnh th ny, iu quyt nh phi t c l s kim
sot cc ngun ti nguyn bin. S thm mun cc lnh th bin ca cc quc gia ln dn theo t l ca vai tr ngh c trong nn kinh t ca cc dn tc v tm quan trng ca ngun du kh v cc ngun ti nguyn khong sn c th b cn kit trong mt s ngnh cng nghip ch cht. phn b cc li ch ny trn cc vng bin, lut quc t tr nh vic phn nh gia cc quc gia c b bin tip lin hoc i din nhau. Nhng, nh tng nhn mnh, vn ch quyn l mt iu kin tin quyt. Trc tin cn phi xc nh chnh xc ai c danh ngha, tip ch r h c quyn g i vi cc vng nc k cn v vic phn nh s tin hnh gia cc quc gia no. Cc chin lc ang ngp ngng. Mi quc gia c nh chim hu cc vng t v c s cng nhn quc t ci m h coi nh mt danh ngha lu i. Trong gi nh thun li ny, mi bn u c gng thuyt phc tt c cc bn khc rng tt c cc o u c, iu ny lm tng thm cc b mt bin c th ri vo s kim sot quc gia. Nhng mt khi y l cc yu sch ca ngi khc, s gii thch thnh ng nhng o khng thch hp cho con ngi n s gy ra rt nhiu s bt b nm gim
QU NGHIN CU BIN NG
28
bt s lng cc o nh c th ko theo cc quyn rng ln trn cc vng nc k cn. Trong khi ch i li thot cho cuc tranh chp, chc cn lu mi c c do cc lp trng bm gi, mt s bn khng ngn ngi thay i thc t ban u. Nht l trong trng hp Hong Sa, ni t khi ginh c s kim sot qun o ny bng qun s, ngi Trung Quc tin hnh cc quy hoch quy m trn cc o nh ny. ni m cc nh hng hi v a l cho n tn nhng nm tip sau i chin th gii th hai, cn miu t nh cc vng t khng c, ch c nhng ng dn tr ng theo ma, b bo t ch xt hay phi chu ng ci nng nh thiu nh t, nhng vi s gip ln lao ca hu cn qun i mc ln cc cng trnh, cng, sn bay, ng x v cng s. Chng lm mt i ngha u tin ca cm t thch hp cho con ngi n . Cc quc gia chim c cc o nh qun o Trng Sa cng cng sc rt nhiu theo hng . iu ny cn c c v thm bi v cc khon ni trn ca Cng c v Lut bin, thnh qu ca mt s tha hip phc tp, vn nguyn vn nhiu kh khn: lm th no c th phn bit mt o vi mt ? V nhng iu kin no cho php kt lun rng vic con
ngi n hoc mt i sng kinh t ring l c th c trn mt o1. on cui ca iu 121 m rng ng k cho vic gii thch v vn bn khng ni n cc o khng ngi m l cc o khng thch hp cho con ngi n . Nu tiu chun con ngi c l tiu chun c nc ngt chng hn th trong qun o Hong Sa cng nh Trng Sa, cc o chnh c kh nng c nc ngt. Nu tiu chun l c thc vt, th con ngi cng tm thy thc vt trn cc qun o ny. Khi c iu kin trn th li m ra iu kin v kh nng c mt i sng kinh t ring. Nhng y mt ln na s thiu chnh xc l rt ln2. nh c hay khai thc phn chim c th l cc yu t tha mn iu kin ny khng? iu 121, khon 3 ca Cng c Montego Bay cn phi c gii thch nh th no c c cu tr li cho cu hi ny. Vic son tho vn bn ch ra rng cc k xo b loi tr. Cc o cn thch hp cho con ngi n ,
1
V vn ny, xem J. R. V. Prescott: The maritime politic boundaries of the world (Cc ng bin gii chnh tr th gii), Menthuen, London, New York, 1985, trang 72. 2 Xem ch gii trn
QU NGHIN CU BIN NG
29
iu ny loi b gi thit trang b cho chng t n mc chng c th ph hp cho cuc sng con ngi. Cng nh vy, mt i sng kinh t ring c tnh ti. Do , khng th tnh n cc trng hp cc o c s dng nh cc im ta cho cc hot ng trin khai trn cc thc t t mt lnh th khc. Tm li, cc vng t ni d chng c qu hp i chng na, phi c kh nng m bo mt cch t nhin cho mt cng ng ngi tng i n nh1. Ngay t u hai qun o ang tranh chp ny c bn cht khng? Chng ta cn phi loi b vic tnh n s hin din ca cc n binh ch c nh vo h tr qun s hoc tnh n c dn c duy tr do c cc quy hoch xy dng v c s h tng tranh chp hin nhin l nhm mc tiu lm thay i i tng tranh chp. Vy cn phi quay v trng thi ca cc qun o nh c cc nh hng hi hoc nhng ai qua li y tng miu t trc khi s ny sinh tranh chp a n nhng thay i. Khng nghi ng g, phn ln nhng ht t ni ny u ri vo phm vi p dng ca khon 3, iu 121. Vi o nh ln hn mt cht cn c th c tranh lun, nht
1
l o Ph Lm trong qun o Hong Sa. Nu yu t thch hp cho con ngi n tr nh trong vn bn ny ch tnh theo ma th mt s cc o nh ny tng c bit trong nhng thi gian xa xa vic ng dn ca nhiu nc lng ging thng xuyn lui ti trong nhiu thng vo ma kh hu tt. H tng sng , nhng khng phi l ni c tr bnh thng. Cha bao gi c th c mt i sng kinh t ring t ny, ngha l mt i sng t nhiu c lp. V th, chng ta nhn thy rng phn ln cc tc gi ni v vn ny u kt lun cc o ny c kh nng c mt lnh hi nhng khng c quyn c mt vng c quyn v kinh t2. pht trin tip trn vn ch cht, vn hiu lc ca cc danh ngha yu sch, cn phi xc nh bn cht chnh xc ca tranh chp.
Bn cht php l ca tranh chp
Xem Jon M. van Dyke v Dale L. Bennett: Island and the delimitation of ocean space in the South China Sea (Cc o v vic hoch nh khng gian bin trong bin Nam Trung Hoa, ngy 13-3-1989. In rono, trang 41.
Xem Van Dyke et Bennett, Sdd Jeanette Greensfield cng c kin tng t trong: Thc tin Lut bin Trung Quc, Clarendon Press, Oxford, 1992, trang 164.
2
QU NGHIN CU BIN NG
30
Nhiu quc gia c cc lp trng khng th tha hip v cc qun o ny. Vy th nn tng php l cc tham vng ca cc chnh ph lin quan ny l g? Mt trong s cc quc gia c c mt danh ngha cao hn so vi nc khc hoc cc nc khc cn phi tha nhn khng? Vit Nam khng nh l c ch quyn lnh th v mt nh nc trn c hai qun o do c danh ngha lu i v lun lun c duy tr. Xin nhc li rng ch quyn, trong mi quan h gia cc quc gia, tc l s c lp. S c lp i vi mt phn tri t l quyn thc hin cc chc nng nh nc ti phn tri t , loi tr mi quc gia khc1. V qun o Hong Sa, Trung Quc a ra mt yu sch c li cho mnh chng li i hi ny ca Vit Nam. H h tr yu sch bng vic chim c qun s nm 1956 i vi mt phn qun o v nm 1974 i vi phn cn li, loi tr s c mt ca Vit Nam trc y. Lut quc t hin i (Hin chng Lin hp quc, iu 2, khon 4) cm dng v lc chng li ton vn lnh th ca mt quc gia. V th, mt s chim ng qun s khi b t co nh vy s khng bao gi v bng
Max Huber: Phn quyt o Palmas, ngy 4-4-1928. (Tp ch Tng quan v Cng php quc t), 1935, trang 163.
1
bt k cch no c th chuyn thnh mt danh ngha c gi tr v c cng nhn2! V qun o Trng Sa, vn c khc. Nhng yu sch v nhng s chim ng ca Philippin, ca i Loan v gn y ca Malaixia v Trung Quc (1988), km theo vic chim ng qun s mt s o nh sau nhng ng d di chng li khng nh ch quyn ca Chnh ph Vit nam (c thc hin tip sau s khng nh ch quyn ca Php) v s kim sot ca h i vi cc o chnh trong qun o. Nhng d kin ny ca tnh hnh dn ti vic xem xt bn cht ca tranh chp l g (iu ny cng cn thit). V im ny c hai gi thuyt cn c ln lt xem xt. C phi chng ta ang ng trc mt cuc tranh chp v th c ch quyn trn mt lnh th v ch? Hay l mt cuc tranh chp lnh th gia hai quc gia u c tham vng ginh mt danh ngha ch quyn? Gi thuyt th nht khng th c ghi nhn. Bi v tnh hnh c nghin cu y cho thy nhng c trng phn no tng t nh nhng c trng ca v Minquiers v Ecrehous. Hai bn cho rng mi bn u c
Xem Tulio Treves: Tuyn b ca Lin hp quc v vic tng cng hiu lc ca nguyn tc khng s dng v lc, Nin gim Lut quc t ca Php, 1987, trang 379.
2
QU NGHIN CU BIN NG
31
mt danh ngha c hoc danh ngha ban u i vi Minquiers v Ecrehous, danh ngha lun lun c bo tn m khng bao gi mt i. Do vn hin ti khng c c trng ca mt cuc tranh chp v th c ch quyn i vi mt lnh th v ch (terra nullius)1. Trng hp ny c th c p dng vo v cc qun o bin Nam Trung Hoa. y khng cn v t lu khng cn l vn quy thuc ch quyn mt vng t v ch cho mt quc gia mu toan ginh danh ngha y na. Vic gii quyt cuc tranh chp lnh th gia nhiu quc gia ang hoc chim ng cng nhng qun th cc vng t vo nhng thi k rt khc nhau v vi nhng danh ngha cng rt khc nhau. Sau khi xc nh c bn cht cuc tranh chp, n vn : Lut no s c th c p dng?
nhp thi gian trong mi quan h vi lut php l thch hp.
Lun c v s k cn a l y, lun c ny phi loi tr ngay. Trong lch s ca cc yu sch v ch quyn i vi cc lnh th o, lun c v s k cn a l c quc gia ny hay quc gia khc s dng nhiu ln (yu sch ca Arhentina v qun o Manvinat chng hn). Tuy vy, n khng bao gi c cng nhn nh b phn cu thnh ca mt quy tc lut quc t cho php gii quyt xung t c li cho mt trong hai quc gia m lnh th ca quc gia nm gn nhng lnh th o ang tranh chp hn2. Trong v o Palmas, trng ti Max Huber xem xt rt k lun c ny. Lp lun ca ng ng c dn ra ton vn: Cui cng, cn xem xt danh ngha xut pht t s k cn. Mc d cc quc gia bo v, trong mt s hon cnh rng cc o tng i gn b ca h thuc v h cn c vo v tr a l ca chng, khng th chng minh c rng
2
Cc quy phm ca php lut quc t c p dng gii quyt tranh chp. Chng ta c th nghin cu mt xung t nh th v c th kt lun i hi ca bn ny chng i hi ca bn kia l c cn c bng bc i php l no? Gt b mt lun c vo chp nhn mt phng php c tnh n
V cc o Minquiers v Ecrhous: Ta n php l quc t, Tuyn tp, 1953, trang 53.
V o Pulama trn b bin Ty Phi (trng ti Ulysses Grant ngy 21-4-1870 khng c dng lm tin l. Ngoi vic cho l mt trng hp c bit, trng ti nhn xt rng o ny k st lc a v gn n mc cc ng vt c th i qua khi thy triu xung thp. y s k cn v a l th hin trong cc iu kin c bit n ni cc iu kin l duy nht.
QU NGHIN CU BIN NG
32
c mt quy tc ca lut quc t thc nh quy nh rng cc o nm ngai vng lnh hi thuc v mt quc gia ch vi mt l do l lnh th ca quc gia to thnh terra firma ca cc o (lc a gn nht hay o ln nm gn nht)/ Khng phi ch v dng nh khng c nhng tin l nhiu v vi gi tr chnh xc xc lp mt quy tc nh vy ca lut quc t, m l do nguyn tc c vin ra bn than n c bn cht khng r rng v gy ra nhiu tranh ci n ni cc chnh ph ca cng mt quc gia trong nhng hon cnh khc nhau a ra nhng kin tri ngc nhau v c s vng chc ca n. Nguyn tc k cn, lin quan n cc o, c th c gi tr khi thuc cc o vo quc gia ny m khng vo quc gia khc, hoc bng mt s dn xp gia cc bn, hoc bng mt quyt nh khng nht thit phi da trn lut, nhng nu coi nguyn tc ny nh mt quy tc xc lp ipso jure (ng nhin theo lut) mt phng s v ch quyn cho mt quc gia no th nguyn tc ny mu thun vi nhng g trnh by lin quan n ch quyn lnh th v lin quan ti mi quan h cn thit gia quyn loi tr cc quc gia khc khi mt khu vc no v ngha v thc hin ti cc hot ng nh nc. Nguyn tc k cn a l ny cng khng th c chp nhn nh mt phng php php l gii quyt cc vn lnh th; bi v n thiu hon ton tnh chnh xc v s a li, trong s p dng n, nhng kt qu c on1.
i ngc li thi k trc chin tranh th gii th hai, li pht biu ny khng h mt i tnh thi s ca n. Trong trng hp ny, n cho php loi tr ra khi phm vi lp lun mt phng tin khng c t cch php l v chng ta phi ng vi Louis Cavar rng: Khng th chp nhn rng tnh trng ln cn c th dn n vic to ra mt quyn ch thc (droit veritable)2. Chng hn, i vi nhm o tn l Hong Sa, im gn nht ca n v pha Vit Nam nm cch Nng 170 hi l v cc b bin Hi Nam 156 hi l, hay nhng s liu v khong cch im gn nht ca Trng Sa i vi b bin Vit Nam (Cam Ranh) l 250 hi l trong khi cng qun o ny cch Hi Nam 522 hi l, tt c s vic ny khng nh hng ti bn cht ca quyn3. Quyn phi c nh gi cn c vo tin trnh ca s th c danh ngha v duy tr danh ngha, tin trnh c to thnh bng mt cch khc ch khng n gin da trn nhng s liu a l.
Louis Carave: Cng php quc t thc nh, Pdone 1962, Tr. 597. Chng ta thc s ngc nhin v s kin tr ca lun thuyt ny mt s him hoi cc tc gi nh Charles Rousseau: Tp ch Tng quan v cng php quc t, 1972, Tr.835.
3
1
Max Huber: Phn quyt o Palmas, ngy 4-4-1928, tr. 182
QU NGHIN CU BIN NG
33
Vn cc qun o ny c nm trong vng c quyn v kinh t ca quc gia ven b ny hay ven b khc ca bin ny l khng xc ng. Trong lut quc t, y khng phi l vic mt o nm trong vng c quyn kinh t ca mt quc gia dn n vic quy thuc o ny cho quc gia ny hoc quc gia kia, chnh l danh ngha ch quyn trn mt o mt khi c xc nh, s ko theo, trong mt s iu kin c xem xt trn, s quy thuc cho o ny mt vng lnh hi v c th mt vng c quyn v kinh t v nh th danh ngha c cng nhn ny s c hiu lc i vi ngay cc d liu ca vic phn nh. Do hiu lc ca khi lc a ca h, Trung Quc cng nh Vit Nam u c th i hi, cn c vo cc iu khon ca Cng c lut bin nm 1982, cc quyn ti tn 200 hi l v v phng din Hong Sa nm trong khu vc chng ln ln nhau, cc quyn c th c ca hai quc gia. Chnh s phn nh gia h s quyt nh ranh gii bin ca h. Nhng ch yu i vi cc qun o khng phi c ch o bi s phn nh bin t qun o Hong Sa vo vng kim sot ca quc gia ny hoc quc gia khc trong s hai quc gia. Tri li, y l mt vn tin quyt v c lp m kt qu c nhng tc ng n vic phn nh. Ngc li, xt t quan im ny, qun o Trng Sa vo mt v tr a l rt khc bi v n nm ngoi cc
vng bin m nc ny v nc kia (Trung Quc v Vit Nam) c th yu sch nh thm lc a hoc vng c quyn v kinh t. Tri li, mt s cc o ca qun o rng ln ny cn nm gn Malaysia hoc Philipin hn.
Cc c ch ca lut theo thi im (Droit intertemporel). Trong lut quc t, cc danh ngha th c mt lnh th khng c ngi c hnh thnh bng cch no? Cc danh ngha c duy tr ra sao? Cu tr li c a ra lin quan ti lp lun php l t nh - gi l lut theo thi im. Lut ny c ngha l i chiu cc d kin ca h thng lut vo cc thi k khc nhau trong qu trnh pht trin ca n vi nhng d kin c th ca hon cnh to nn c s ca vic tranh ci. Theo dng lch s ca hng th k ca cc x hi loi ngi v cc lnh th, h thng php lut pht trin. Cc quy tc lm cn c cho vic ginh mt danh ngha ch quyn mt thi k no b bin i. Khi tha nhn cu ngn ng la tinh ubi societas, ibi jus ( u c x hi, c lut php), lut thch ng vi s tin trin ca cc x hi v vi cc gi tr m gi tr ny pht trin.
QU NGHIN CU BIN NG
34
Khi tr li thi k ca cc pht hin ln v ch nh du nhng qung ngt ln (chng ta tng l c ngt, nhng tht ra chng l ra dn dn), th c th nhn ra ba thi im. Thi k th nht l thi k m trn cc vng t gi l v ch, pht hin mang li s th c mt danh ngha, vi iu kin n phi c km theo mt s khng nh ch quyn. Nhng c im ca thi k ny l ch quyn quc gia bao hm c quyn chinh phc. Thm vo , hc thuyt ca cc cng quc coi l lnh th v ch nhiu vng t c cc dn tc sinh sng nhng h khng bit n cc dn tc ny v cc dn tc ny c h thng t chc x hi khng phi kiu phng Ty1. Bng cch quanh co v khng m xa g n cc dn tc, ngi ta c th tit kim khng dng t xm chim m ni n gin l pht hin. H thng php lut u tin ch thay i di tc ng ca cc tranh chp gia cc cng quc trong th k 19. S thay i ca lut c kt tinh vo thi im hi ngh Berlin v trong cc iu khon chnh xc ca nh c chung (1885). Hai quy tc mi c cc bn k
1
kt chp nhn v c phm vi p dng ch yu Chu Phi. l i hi phi c mt s chim hu tht s cc vng t c coi l th c v phi c mt thng bo v s chim hu tht s cho cc quc gia khc. K t thi k ny, c tip sc bng rt nhiu kt lun trng ti hoc phn quyt ta n, lut quc t v th c lnh th c cng c v khi qut ha, c bit l qua kt lun bc thy ca trng ti Max Huber trong v o Palmas. Mt cuc xung t v ch quyn gia hai quc gia c gii quyt bng vic xc nhn rng mt trong hai quc gia c lin quan c danh ngha cao hn danh ngha ca quc gia kia. Cc hnh vi tng ng phi c thc hin vi danh ngha ch quyn, v v th chng khng th l hnh vi ca cc t nhn hnh ng v li ch ca mnh. S khc bit c xc lp gia vic to ra mt danh ngha trn lnh th v vic duy tr danh ngha lin tc. Cc hiu lc ca mt hnh vi din ra nh a n mt danh ngha (chuyn nhng, chinh phc, pht hin hoc chim gi) cn phi c nh gi trong khun kh php lut hin hnh vo thi im hnh vi c thc hin ch khng phi php lut hin hnh vo thi im xy ra s tranh ci.
V vn ny xem: Terra Nullius, Quyn lch s v quyn t quyt. Mohammed Bedjaoni, La Haye, 1975. Cc pht biu trc Ta n quc t trong v Ty Xahara, 14-5, cc ngy 14, 15, 16 v ngy 29-7-1975
QU NGHIN CU BIN NG
35
Tuy nhin, danh ngha ban u cn phi c tip sc bi vic thc hin ha bnh v lin tc quyn lc ca quc gia trin khai trn lnh th . V nu danh ngha ban u c th ginh c m khng cn c s trin khai quyn lc trn ton b lnh th, s duy tr danh ngha ch c th c c do vic ph cp s thc thi quyn lc ny. Tuy nhin, ngi ta cng nhn rng i vi cc vng t khng c ngi , ho lnh th biu hin ca vic thc hin quyn lc ny c th n gin hn l trn cc vng t m vn minh pht trin hn. Cui cng s cng nhn hoc chp nhn ca cc quc gia th ba khng th dng lm c s cho chnh danh ngha , nhng chng l yu t cng c quc gia c c quyn lc1. l khung php l hoc trng thi ca lut php cui th k XIX cho ti na u ca th k XX. Mt s yu t c tm quan trng c bn v i mi trit c a vo Hin chng Lin hp quc, bn Hin chng t c s cho mt trt t php l quc t ph cp. Quan tm ti thc hin mc tiu gn gi ha bnh, cc quc gia sng lp a vo mt yu t c
1
bn. N l mt s thay i tht s trong lut quc t, vi vic cm s dng v lc chng li s ton vn lnh th ca mt quc gia (iu 2, khon 4). Chin tranh chinh phc, ngun ca mt ch quyn mi trn mt lnh th, t nay tr i b cm. S chinh phc bng v lc ko theo mt tnh trng chim ng qun s lun lun l tri php v s chim ng qun s ny, tr phi c mt tha thun gia cc quc gia lin quan, khng th t chuyn thnh quyn, d c thi gian di. Nhng Hin chng Lin hp quc cng cha ng mt nguyn tc khc l ngun gc gy ra s o ln ng k trong lut quc t, l nguyn tc quyn dn tc t quyt (iu 1, khon 2). Tuy vy, s ghi nhn nguyn tc ny trong nhng g lm c s cho cc mc ch ca Lin hp quc ngay t u t n khng t c tt c kt qu mong i. Phi i n nm 1960 v s khi u ca thp k ln phi thc dn ha th lut trc mi b x . Do , quyn ca cc dn tc t c biu hin y trong Tuyn b v vic trao tr nn c lp cho cc nc v cc dn tc thuc a (Ngh quyt 1514, ngy 14-12-1960, ca i hi ng Lin hp quc). Ngi ta s ch c bit hn ti on 4 ca Tuyn b trong mi lin h vi cc nguyn tc php l tp hp y, bi v nhng nguyn tc c ch cho vic lm sng t trng hp ny: Tt c cc hnh ng v trang v tt c
V cc im ny xem Kriangsak Kittichaisaree: The law of the Sea and Maritime boundary delimitation in Southest Asia (Lut bin v vic phn nh bin gii bin ti ng Nam ) Oxford University Press, 1988, tr. 140.
QU NGHIN CU BIN NG
36
cc bin php trn p, bt k l loi no, nhm chng li cc dn tc b l thuc phi c chm dt cho php cc dn tc thc hin quyn c c lp hon ton ca h mt cch ha bnh v t do, v ton vn lnh th quc gia ca h s c tn trng. V cui cng ca cu c mt tm quan trng quyt nh. N lu rng bc chuyn tip kh khn, thng c thc hin trong nhng iu kin chnh tr ri lon v hn n, ca mt dn tc thuc a sang thnh mt dn tc c lp, khng bao gi c dn ti bt k mt s tn thng no v lnh th ca h. Cui cng, Hin chng c cng c, c th ha v pht trin vo nm 1970 bng mt ngh quyt c bit m i khi ngi ta so snh n vi mt s o su Hin chng c tnh cht th ch. l ngh quyt 2625, ngy 24-10-19701. Vn bn nhc li vic cm s dng v lc nh mt phng tin gii quyt cc tranh chp lnh th v mi s th c lnh th c c bng s e da hoc s dng v lc s khng c tha nhn l hp php. Tuyn b Manila ngy 15-11-1982 v vic gii quyt ha bnh cc tranh chp quc t hon thin c cu trn
v xc nh c cc nguyn tc phi c thay th bo lc trong tt c cc tnh hung2. l ton b cc quy tc qua cc thi k ni tip tr thnh ct li ca lut quc t thc nh. Nhng, nhng thay i khng bao gi xut hin t ngt. Ngay im ni bt nht trong nhng thay i l vic cm s dng v lc, c chun b t cc iu khon, ng l km chnh xc v km trit hn, ca Hin c Hi quc lin v ca Hip c Briand Kellog. Nhn tng th, vic son tho lut v s tin trin bin i ca n l nhng tin trnh chm chp, trong , bn thn phn tp qun cng b tim nhim t bc tin chm chp ca t duy, bao bc ly vn bn iu c c (nu c) v san bng i nhng gc cnh nht thi bng cch lng n vo trong mt khung cnh t xc nh hn. Lin h vi tin trin lu di ca cc nguyn tc php l qua ba thi k khc nhau kh r rt c th xc nh c, lch s hai qun o phi c xem xt trong mi quan h vi lch s y sng gi ca Vit Nam v lch s c phn n iu hn nhng cng khng km phn phc tp ca Trung Quc nhng ngi cnh tranh ch yu vi Vit Nam v cc mnh t ny hin nay.
2
Gi l Tuyn b v cc nguyn tc Lut php quc t lin quan ti cc mi quan h hu ngh v hp tc gia cc Quc gia theo ng Hin chng Lin hp quc.
Ngh quyt 3710 ca i hi ng Lin hp quc.
QU NGHIN CU BIN NG
37
Mt trong nhng kh khn ch yu ca ti liu ny l s cn thit phi t hai nhp iu lch s hon ton khc nhau trong mi tng quan vi nhau. Lut php bin i theo dng lch s hng th k, trong khi tin trin x hi dn dt tng thi k c coi nh mt thi k mi sn sinh ra cc quy phm khc nhau m s thai nghn c th nhn thy ngay t thi k trc . Ngay c trong vi thi im xut hin, nh nhng t bin (1885 hoc 1945), s vn ng ca lut php c pht trin trong mt s lin tc nht nh. Phi t r cc rn nt quan trng ca lch s Vit Nam trn ci nn ny. Ch bo h u tin ca nc Php t ln quc gia c ch quyn ny (mc d quc gia ny c mi quan h nh ch hu vi Trung Quc) l t nm 1874, ch bo h tht s t nm 1884. Vit Nam dn ch cng ha c thnh lp t ngy 2-9-1945. Quc gia Vit Nam do Php thnh lp trong khun kh khi Lin hip Php chnh thc da trn cc tha thun ngy 8-3-1949. Thng 7 nm 1954 chm dt chin s vi nc Vit Nam dn ch cng ha, nc Php k cc hip nh m kt qu thc t l to ra hai nc Vit Nam. S ti thng nht c din ra vo nm 1975 sau cc cuc chin tranh khc.
Nh vy, mc d c tinh thn c lp mnh lit v huyn thoi, c dn tc Vit Nam vn b ph thuc trong nhng thp k di ca lch s ca h. V, ngi ch ch thc v ch quyn (dn tc) nhiu lc b ri vo th kt do nhng ngi i din (porte-paroles) khc nhau, nhng ngi m trong tng trng hp b chu ng, b ph nh, b nh bi hay c chp nhn. l cn cha tnh n thi k chia ct t nc c i din hai min i khng nhau. Cng phi tnh n mt s thi k lch s ca Trung Quc. u th k ny, Chnh ph Qung ng khng c Bc Kinh v cc quc gia th ba cng nhn. T nm 1949 c hai nc Trung Quc, v tnh trng cn tn ti cho n ngy nay. V mt h s php l, hu qu ca tnh trng thc t ny l nng n. Vo u th k XIX, khi Hong An Nam hnh ng vi t cch ngi c ch quyn th ci gi l v th ch hu ca Vit Nam i vi Trung Quc chi phi th no i vi cc hnh ng ? Trong khi m nc Php, nc xm lc Vit Nam bng v lc nhng khng hiu bit my lch s ca dn tc b tr ny, t ra ngp ngng v khng chc chn, trong khi m nhng ngi c trch nhim ca chnh quyn thuc a Php b chia r trn lp trng i vi cc qun o, v trong khi m nc Php chm khng nh s k tha cc quyn ca Vit Nam chng li s thm kht ca Trung Quc vn c tng cng thm
QU NGHIN CU BIN NG
38
nhiu do mi e da ca Nht Bn trong khu vc, th cc vn th ngoi giao v chnh tr ca Php c tc ng th no, v cn phi nh gi cc vn th ra sao? Khi hai min Bc v Nam ca Vit Nam nm trong cnh b xu x bi mt cuc chin tranh m trong mt siu cng vo bc nht ca th gii s dng ton b sc mnh ca mnh v ca mt s nc khc, th cc hnh ng hoc tuyn b do bn ny hoc bn khc a ra v i khi tri ngc nhau s c gi tr n u? Vi mt lch s t lu l hn n, nhiu xung t v thm ch b thm vong trong c mt giai on di khu vc ny, tht kh m tp trung c cc t liu khng th tranh ci lm chng c v ti liu, t c th xc nh c quyn. c bit kh khn cho cc bn yu sch mt danh ngha l phi chng minh tnh lin tc hon ho ca ch quc gia trong vic th hin s duy tr quyn. iu l kh nhng khng c l khng phi l khng th lm c. ng l mt s ti liu lu tr cn b thiu1. Tuy nhin khng phi l cc t liu quyt nh ca h s.
Mt vi s kin hoc tuyn b c gii thch trong bi cnh chnh tr m chng xy ra. Nh vy, y c ch cho mt mc ch quan. Nhng khng th gt b c tnh ch quan cho d p dng bt k h thng php lut no. V, tnh nghim khc ca cc lut gia dn h i n xy dng tnh khch quan. Nh vy, u cn phi phn tch mt s h s m ngi ta c th ni v n nh sau: ch c h s php l v qun o Manvinat mi phc tp hn h s php l v qun o Hong Sa2. Ngi ta khng th bt tay vo nghin cu m khng dng, trc ht, mt i s k cc s kin quan trng.
I S K Xc nh chnh xc tnh lin tc ca cc s kin theo thi gian bao gi cng cn thit khi cc s kin ny mt s l c v ni chung l nhiu. Do vy, mc ch n gin l trnh by v lm sng t h s. Nhng i vi mt vn php l, i s k phi tun th mt nhu cu khc: l ghi ngy thng ca mt s s kin theo cch t chng trong quan h vi nhau v
2
iu ny cn c t trong vn t nh v tha k cc kho lu tr trong trng hp ca cc quc gia ra i t thi k phi thc dn ha.
Herv Couteau Begarie: a chin lc ca Thi Bnh Dng, Paris Economica 1987 tr.229.
QU NGHIN CU BIN NG
39
xc nh s kin no c trc. Thc vy, tnh c trc ca mt s kin c th c cc hu qu php l quyt nh. Cui cng, i vi mi s kin hoc mt nhm s kin, vic xc nh ngy thng chnh xc cng nh mt trt t k tip ca cc s kin theo thi gian l cn thit c th ch ra c cc quy tc no ca lut quc t c th p dng c cho vic nh gi chng. Tuy nhin cn nhiu kh khn trong vic xy dng mt i s k. vt qua nhng kh khn , trc ht cn lu tm ti vic phn bit r tc gi ca cc s kin c nu. Mt s s kin do cc i din nh nc to ra, nhng trong nhng trng hp phc tp ca vic chia ct, chng cho ln nhau v c tranh chp cc thm quyn nh nc th cn phi c s chnh xc cao trong vic xc minh nh nc lin quan. Cc s kin khc l cc s kin ca x hi pht sinh t cc t nhn hoc cc nhm dn c. Chng c th c mt gi tr no trong vic minh chng php l, mc d chng khng bao gi c cng mt quyn uy nh cc s kin ca nh nc. Cui cng, mt thi ca cc quc gia th ba c th v phi c xem xt n v do cng c a vo i s k.
i s k ny c xy dng xung quanh hai bin c ch yu khng ch lin quan ti mt trong s cc bn i khng m cn lin quan ti ton b cc quc gia trong khu vc, l: s xut hin ch thuc a v cuc Chin tranh th gii th hai.
Trc thi k thuc a Trong thi k ny, ngi ta phn bit cc s kin pht hin khng c s chim hu hoc chim ng i theo v cc s kin chim ng. Vic bit n cc qun o chc chn l c t rt lu. N c chng minh bng rt nhiu ghi chp trong cc tc phm lch s. Nhng, s hiu bit v cc qun o ny xut pht t s pht hin ca nhng ngi i bin khc nhau c nu trong cc cu chuyn k li v nhng chuyn i hoc xut pht t cc bn , cho ti tn th k XVIII, s bit n ny vn khng c hot ng no c hu qu php l tip theo1. Nhng ngi nh c t cc quc gia lng ging khc nhau thng xuyn lui ti cc o ny trong hng th k. Nhng ngi i bin c ngun gc xa hn (ngi n ,
1
Cuc tranh lun php l tng im mt v cc danh ngha ca s pht hin do cc bn a ra s c trnh by chng sau.
QU NGHIN CU BIN NG
40
Rp, B o Nha, Ty Ban Nha, H Lan) bit v ni v cc o ny t lu. Trong s , c cc nh hng hi Php xung tu t cng La Rochelle, ngy 7-3-1568, cng vi cc nh bc hc dng Tn, i Vin ng. H n Hong Sa1. Qun o tr nn ni ting trong cc bin nin s hng hi i vi v m tu Amphitrite di thi vua Louis XIV trong khi i t nc Php sang Trung Quc (1698)2 cc vn bn c Trung Quc t nhng giai on trc th k XVIII c nhc ti s tn ti ca cc o m cc thy th Trung Quc bit n t lu. Nhng cho ti th k XVIII, dng nh khng c cc s kin ni bt c tc ng n quy ch ca cc o nh ny. Di triu Nguyn, cc cha An Nam vo u th k th XVIII lp ra mt i i khai thc v bo v cc o ny.
Nm 1816, Hong Gia Long long trng khng nh ch quyn ca cc vua An Nam trn cc qun o. Triu Minh Mng ni ngi Hong Gia Long tip tc theo ui s nghip ca ng. - 1833-1834, Chiu d xy dng bia v lp bn qun o. - 1835-1836, Cc cng trnh trn o c tin hnh di s qun l ca nh vua. -1848-1849, Qun l hnh chnh cc o c duy tr, n c mc ch a l nhm c s hiu bit tt nht cc hi trnh. N cng c mc ch ti chnh thu thu ng dn trong vng.
Thi k xm chim thuc a ca Php cho ti cui chin tranh th gii ln th hai S thng tr ca Php c bt u bng hip c u tin v ch bo h k ti Si Gn ngy 15-3-1874, c xc nhn bng hip c n nh dt khot ch bo h (Hip c Patentre) k ti Hu ngy 6-6-1884 v
L Thnh Kh: V cc o Hong Sa v Trng Sa trc php lut quc t, Vin quc t nghin cu v su tm ngoi giao, 1958. Claudius Madrolle: La question de Hainam et des Paracels (Vn Hi Nam v cc o Hong Sa) Revue Politique Entrangre, 1939
QU NGHIN CU BIN NG
41
mang li cho nc Php nhng thm quyn quan trng trong mt s ln lnh vc. V phng din ranh gii lnh th, nc Php thc hin quyn kim sot ca mnh Bc K v Trung K. Qun i Php c th lui ti tt c cc ni trn lnh th ca Vng quc. Ngy 17-10-1887, lin hip ng Dng c thnh lp bin thnh mt chnh quyn thuc a, nht l di s thc y ca Ton quyn Paul Doumer. Quyn lc c bn ca Hong t nay c chuyn vo tay Khm s. Cc s kin lin quan n qun o ny hay qun o kia trong thi k ny l nhng s kin sau: - 1881-1884. Ngi c tin hnh nghin cu c h thng tnh hnh thy vn ca qun o Hong Sa (nh h lm trn ton b bin Trung Hoa) m khng c yu sch no v ch quyn i theo. - Ngy 26-6-1887 , Php v Trung Quc k kt Cng c hoch nh bin gii gia Bc K v Trung Quc. Vn bn ny tuyn b: Ti Qung ng, hai bn ng rng nhng im tranh chp pha ng v ng Bc Mng Ci, pha bn kia ng bin gii c quy thuc v Trung Quc. Nhng hn o nm pha ng ng kinh tuyn Paris 105043 ng, ngha l ca ng thng Bc
Nam i qua mi pha ng ca o Tcha-Kou Ouanchan (Tr C) v to thnh bin gii, cng thuc v Trung Quc. Cc o C T v nhng hn o khc pha Ty kinh tuyn ny thuc v An Nam. -1895-1896, Hai v m tu xy ra ti qun o Hong Sa vo nhng nm gy ra s tranh ci. l v m tu c Bellona v v m tu ca Nht Imegi Maru. Hai chic tu vn chuyn ng ny do cc cng ty Anh bo him. Khng th cu c hng ha trn tu. Hng ha b b li ti ch. Nhng ngi nh c Trung Quc cp ly hng ha, v dng thuyn bum v xung vn chuyn hng ha n o Hi Nam bn li cho cc ch tu thuyn. Cc cng ty bo him tm cch ln n nhng ngi phi chu trch nhim, thc y i din nc Anh ti Bc Kinh v lnh s ti Hoihow phn i. Cc quan chc Trung Quc a phng (Tng c Lng Qung) ci li bng cch trt b mi trch nhim vi l do l qun o Hong Sa, theo h l cc o b b ri, khng thuc v Trung Quc cng khng thuc v An Nam, v v hnh chnh cc o khng c sp nhp vo bt c mt huyn no ca o Hi
QU NGHIN CU BIN NG
42
Nam v khng c nh chc trch c bit no ph trch v an ninh trn cc o 1. -1899, Ton quyn Paul Doumer ra lnh xy mt hi ng trn qun o Hong Sa. Vic nghin cu do cc c quan k thut ca chnh quyn thuc a tin hnh. Nhng vic khng c thc hin v thiu ngn sch2. -Ngy 6-6-1909, Ph vng Tng c Lng Qung (gm hai tnh ca Trung Quc l Qung ng v Qung Ty) phi hai pho thuyn nh do Thy s c L Chun ch huy, tin hnh mt cuc b chp nhong (24 gi) ln vi o ca Hong Sa. Php khng c mt s phn khng no. -1920- mt cng ty ca Nht, Mitsui-Bussan Kaisha, sau khi lin h hi nh cm quyn Php tin hnh khai thc pht phc trn mt s o . T nm 1920, Php thc hin vic kim sot trn bin v kim sot hi quan i vi qun o Hong Sa. -Ngy 30-3-1921, Thng c qun s Qung ng cho bit l Chnh ph qun s Min Nam quyt nh sp nhp v mt hnh chnh qun o Hong Sa vo
1
Nhai Huyn (o Hi Nam). Nc Php khng phn i. (Chnh ph Qung ng khng c chnh quyn trung ng Trung Quc v cc cng quc cng nhn). - T nm 1925, vic nghin cu khoa hc v qun o Hong Sa do mt phi on ng u l tin s A.Krempf, Gim c Vin Hi Dng hc lnh o thc hin trn tu li ko De Lanessan. Sau tu hi dng hc ny li thc hin nhim v nghin cu qun o Hong Sa v Trng Sa l t ca nc Php. - 1927, Tng lnh s Nht Bn, ng Kurosawa, yu cu cc quan chc Php ng Dng cung cp nhng thng tin v quy ch lnh th ca qun o Trng Sa. -Thng 11 nm 1928, Cng ty pht pht mi ca Hoa K xin Thng c Nam K cp php nghin cu m o Trng Sa. -Thng 7 nm 1927, tu De Lanessan thm chnh thc qun o Trng Sa. - Ngy 15 6- 1929, Thng c Nam K vit th cho i T, Ch huy trng Hi qun ti ng Dng, thng bo cho ng ta bit s mong mun ca Ton quyn phi mt chuyn tu ra o Trng Sa hay Bo T, o ny c sp nhp v mt hnh chnh vo tnh B Ra (Nam K).
. Bo co ca Ton quyn ng Dng gi B trng B Thuc a, ngy 20-3-1930, ph lc s 5. 2 (Missing piece)
QU NGHIN CU BIN NG
43
-Ngy 13-4-1930, Ton quyn ng Dng phi thng bo hm La Malicieuse ti qun o Trng Sa. Cc thnh vin ca tu ko quc k Php trn mt im cao. Thng co ngy 23-9-1930 thng bo cho cc cng quc khc v s chim ng ca Php trn qun o Trng Sa. -1931, Trung Quc cho u thu vic khai thc phn chim trn qun o Hong Sa. Chnh ph Php gi thng ip cho cng s qun Trung Quc ti Paris ngy 4-12-1931 v yu sch cc o. -Ngy 29-4-1932, Khng ngh ca Chnh ph Php nu r cc danh ngha lch s v cc bng chng v s chim hu ca An Nam, sau l ca Php. Cng nm ny, Php ngh a v tranh chp ny ra cc ta n quc t v Trung Quc phn i ngh ny. -Ngy 13-4-1933, mt hm i nh thuc cc lc lng Hi qun Php Vin ng, di s ch huy ca Trung t Hi qun De Lattre ri Si Gn n o Trng Sa (gm thng bo hm La Malicieuse). S chim hu tin hnh theo nghi thc c xa l mt vn bn c tho ra v cc thuyn trng k thnh 11 bn Mi o nhn mt vn bn, c ng kn vo trong mt ci chai ri c gn trong mt tr xi mng xy trn mi o ti
mt im n nh v c nh trn mt t, ngi ta ko ln l c tam ti v thi kn trn tng hn o. -1933, Theo Ngh nh ngy 26-7, Chnh ph Php cng b vic chim hu ca Hi qun Php i vi qun o Trng Sa (Tng o mt c ghi ln lt). V theo Ngh nh ngy 21-12 ca cng nm , Thng c Nam K J. Krautheimer sp nhp chnh thc qun o Trng Sa vo Tnh B Ra. -1937, K s trng cng chnh Gauthier, nhn danh chnh quyn thuc a Php, thc hin nhim v nghin cu kh nng xy dng cc cng trnh bin v hng khng ti qun o Hong Sa v xy dng mt hi ng trn qun o Hong Sa. -1938-1939, Kt qu ca chuyn nghin cu Gauthier c m rng. Php phi cc n v cnh v ti cc o. Theo Ngh nh ngy 15-6-1938. Jules Brvi, Ton quyn ng Dng, (sau khi Hong Bo i k d chuyn qun o Hong Sa t tnh Nam Ngi sang tnh Tha Thin). - Ngy 5-5-1939, Ton quyn ng Dng Jules Brvi, sa i Ngh nh trc v thnh lp hai i l trn qun o Hong Sa. Mt tm bia c dng ln trn o Hong Sa (Pattle) vo nm 1938 vi dng ch Cng ha Php
QU NGHIN CU BIN NG
44
Vng quc An Nam Qun o Hong Sa 1816 o Pattle 1938. Trn qun o Hong Sa, c mt hi ng, mt trm kh tng v mt trm v tuyn c t trn o Hong Sa. Cc cng vic cng s c tin hnh i vi qun o Trng Sa, trn o Ba Bnh (Itu Aba). -1939, Ngy 31-3, Chnh ph Nht Bn (B Ngoi giao) tuyn b s kim sot ca h trn qun o Trng Sa. Thng bo c chuyn ti i S qun Php bng mt thng ip khng nh rng Nht Bn l ngi u tin thm him qun o vo nm 1917. Nht Bn nhn xt l khng c mt quyn lc hnh chnh a phng no v cho l mt tnh trng c hi cho quyn li ca Nht Bn. Ngy 4-4 nm , nc Php a ra phn khng. Trong s cc nc th ba, phi ghi nhn lp trng ca nc Anh, c xc nh trong cuc tranh lun ngy 5-4 ca H Ngh vin. i din B Ngoi giao Anh lc khng nh ch quyn trn vn ca nc Php. -Ngy 1-12-1943, Thng co chung ca Hi ngh Tam cng Anh M - Trung ti Cairo khng nh ch buc Nht Bn phi trao tr li cho Trung Hoa dn quc cc lnh th m Nht Bn n cp ca h (Mn Chu, i Loan, Bnh H).
-Ngy 9-3-1945, n v ng Dng trn qun o Hong Sa b hi qun Nht bt lm t binh. Ngi Nht ch rt khi qun o Hong Sa vo nm 1946. H c mt phn i b binh Php b t tu Savorgnan de Brazza n thay th ngay t thng 5, nhng n v ny ch vi thng. Cc ton qun ca Tng Gii Thch ly c gii gip qun i Nht Bn b ln Hong Sa vo thng 111946 v ln mt o ca qun o Trng Sa vo thng 12-1946. -Ngy 2-8-1945, Tuyn ngn Postdam. Thi k sau chin tranh th gii th hai. -Ngy 15-8-1945, Nht Bn u hng. Ngy 19-8, Vit Minh ginh c chnh quyn H Ni. Chnh ph lm thi H Ch Minh c thnh lp ngy 22-8. Ngy 25-8 Hong Bo i thoi v, ngy 2-9, H Ch Minh tuyn b nn c lp ca Vit Nam v lp ra nc Vit Nam dn ch cng ha. Nc Php ch trng ginh li quyn kim sot ng Dng. -Ngy 28-2-1946, Mt Hip c Php Trung c k Trng Khnh cho php Php thay th qun i Trung Quc Bc K.
QU NGHIN CU BIN NG
45
Nhng Chnh ph H Ch Minh k vi cc i din Php cc Hip nh ngy 6-3-1946. Theo Hip nh, nc Php cng nhn Vit Nam dn ch cng ha, thnh vin ca Lin hip Php. -Vic thi hnh cc Hip nh ngy 6-3-1946 gp v vn kh khn. T thng 12-1946, chin s m rng ra khp ni. Nhng Php s dng con bi mt nh nc Vit Nam gi l Quc gia, khuyn khch lp ra mt chnh ph Vit Nam th hai c hp thc ha bi cc Hip nh ngy 8-3-1949 v cc Hip nh 1954 to ra s tn ti ca hai nc Vit Nam vi vic chm dt cuc chin tranh ng Dng. Nhng cuc chin tranh Vit Nam li tip din cho n khi thng nht hai nc Vit Nam vo nm 1975. - n 1947, (ngy 7-1, hay 13-1 ty theo ngun tin), li dng tnh trng cc o khng c s chim ng ca cc nh chc trch Php, Trung Quc cho qun i b mt ln na ln o Ph Lm (woody) thuc qun o Hong Sa. Chnh ph Php chnh thc phn i s chim ng bt hp php l gi mt phn i lnh Php v Vit Nam n t mt n lnh o Hong Sa. -Chnh ph Trung Quc phn khng v cc cuc thng lng c tin hnh t 25-2 n ngy 4-7-1947
Paris. Ti y, Chnh ph Trung Quc t chi khng chp nhn vic nh trng ti gii quyt do Php xut. Ngy 1-12-1947, Tng Gii Thch k mt sc lnh t cc tn Trung Quc cho hai qun o v t chng thuc lnh th Trung Quc. -1948, nhng s kin Trung Quc lm cho ngi ta ch n tnh hnh cc qun o. Vic thit lp ch cng ha nhn dn Trung Hoa vo nm 1949 lm thay i rt nhiu mi trng quc t ca cuc tranh chp. -Thng 4-1949, ng l vn phng ca Hong Bo i, Hong thn Bu Lc, ti mt cuc hp bo ti Si Gn cng khai khng nh li cc quyn ca Vit Nam trn qun o Trng Sa. -Thng 4-1950, n lnh do Trung Hoa dn quc t trn o Ph Lm c rt i. n v lnh Php vn c duy tr o Hong Sa. Ngy 14-10, Chnh ph Php chnh thc chuyn giao cho Chnh ph Bo i quyn qun l cc qun o. Tng trn Trung phn ch ta vic chuyn giao quyn hnh qun o Hong Sa. Lc dng nh khng c mt s c mt no v mt qun s qun o Trng Sa.
QU NGHIN CU BIN NG
46
-1951, Qun o Trng Sa tr thnh i tng ca cc yu sch trn lnh vc ngoi giao. Tng thng Philippin, Quirino, i cc o cho Philippin (17-5) vi lp lun v tnh k cn. Ngy 24-8, Tn Hoa x tranh ci v cc quyn ca Php v nhng tham vng ca Philippin v nhng kin quyt khng nh quyn ca Trung Quc. T ma h nm 1951 bt u hnh thnh bn d tho mt Hip c ha bnh vi Nht Bn. Bn Hip c s c k vo 8-9-1951. Trong , iu 2, on 7 nu: Nht Bn t b mi quyn, danh ngha v yu sch i vi cc qun o Paracels v Spratleys. c thng bo v bn d tho Hip c, ngy 15-81951, B trng B Ngoi giao nc Cng ha nhn dn Trung Hoa, Chu n Lai, ra bn tuyn b cng khai khng nh tnh lu i ca cc quyn ca Trung Quc i vi cc qun o. -Thng 9-1951, Hi ngh San Francisco khai mc. Trung Quc khng c mt1.
ng Gromyko trong bui hp ton th ngy 5-9, a ra 13 im b sung. im th nht d kin vic Nht Bn cng nhn ch quyn ca cng ha dn ch nhn dn Trung Hoa Trn cc o Paracels v cc o khc qu v pha Nam. im ny b bc b vi 48 phiu trn 3. Ngy 7-9, Th tng v B trng B Ngoi giao ca chnh ph Bo i trnh trng tuyn b hai qun o thuc lnh th ca Vit Nam. Khng c i biu no bnh lun v bn Tuyn b ny. Khng c mt s quy thuc r rng cc o c thc hin bng tha thun khi kt thc hi ngh. -1952, Trong mt cuc hi tho ti Hi ng Lin hip Php, khi c yu cu cho bit kin v Hip c ha bnh vi Nht Bn, c nhiu tuyn b c a ra, song i khi chng mu thun vi nhau: -ng Nguyn Khc S, bo co vin y ban cc quan h i ngoi nhn xt rng Nht Bn t b tt c mi quyn i vi cc qun o nhng trong vn bn chng c mt ch no ni n s quy thuc sau ny ca chng. ng ni thm Nhng cc o ny t lu l b phn ca lnh th Vit Nam. Chng ti dm hy vng rng trong cc cuc thng lng sau ny trong thi gian khng xa lm,
ng Gorse, ti Din n Hi ng Lin hip Php, ngy 23-31952, khng nh (coi l ng tic) vic vng mt ca Trung Quc, c hai pha Trung Quc, Hi ngh ny, J.O Hi ng Lin hip Php, ngy 25-3-1952, tr.367.
QU NGHIN CU BIN NG
47
vic tr li chng theo lut s c tin hnh vi mt tinh thn hiu bit hu ngh. Cng trong cuc tranh lun ny, ng Gorse nhc li vic bn Hip c loi Nht Bn ra ngoi cc lnh th ny nhng li khng gii quyt vn dt khot chuyn giao chng v u. V ng Bu Knh nhc li quyn ca Vit Nam sau khi Tng thng ngoi giao Maurice Shuman khng nh: Hon ton ng l cc qun o Paracels v Spratleys thuc lnh th ca Lin hip Php. Ngi ta thy c s mu thun su sc gia cc lun im ny vi cc iu ni ra ngy hm sau, ngy 26-31952, ca Maurice Faure, bo co vin v lut ph chun Hip c, ng ta coi cc o tr thnh terra derelictae (t ai b b). -Thng 10-1955, T chc Hng khng dn dng quc t c mt cuc hp Manila. Trong Ngh quyt s 24, hnh nh cc nh chc trch i Loan c yu cu tng cng cc hot ng quan st kh tng trn cc o Nam Sa. C l khng c phn i hay bo lu g (theo ngun tin ca Trung Quc). -Thng 4-1956, i qun vin chinh Php rt khi ng Dng. Chnh quyn Nam Vit Nam a cc lc
lng v trang n thay th cc n v Php o Hong Sa. Nhng, khi Cng ha nhn dn Trung Hoa cho qun b mt cch kn o, chim b phn pha ng ca qun o Hong Sa (cm An Vnh). Nh vy, t nm 1956, qun o Hong Sa b qun i ca Cng ha nhn dn Trung Hoa chim ng pha ng, v qun i ca chnh quyn Nam Vit Nam pha Ty l bn cho xc tin vic nghin cu thy vn v cho php khai thc pht pht. Cn Trng Sa, ngy 15-3-1956, Thomas Cloma, mt cng dn Philippin b ln mt s o ca qun o Trng Sa. Vi danh ngha t nhn, cng vi mt s bn, ng c chim hu mt s hn o v t tn l t t do bng lp lun v quyn pht hin v chim c. Ngy 15-5, ng ta thng bo cho B trng Ngoi giao Philippin. ng ny, trong mt cuc hp bo Manila ngy 19-5, li da vo lp lun k cn a ra kin v cc quyn ca Philippin trn qun o Trng Sa. Nhng khi Thomas Cloma yu cu Chnh ph Philippin ban hnh quy ch bo h cho b my qun l m ng ta dng ln, ngi i din ca Philippin tuyn b l tr by hn o
QU NGHIN CU BIN NG
48
vi tn gi quc t l Spratleys, th cc thnh phn khc ca qun o u l res nullius (t v ch). Ngy 31-5, Chnh ph Bc Kinh ra mt Thng co tuyn b s khng dung th bt k mt s xm phm no n cc quyn ca Cng ha nhn dn Trung Hoa trn qun o Trng Sa. Nhng, i s i Loan ti Manila, nhn danh Trung Hoa dn quc li khng nh cc quyn ca Trung Quc t th k XV. Mt n v n tr ca Trung Hoa dn quc c gi n o Ba Bnh (Itu Aba) v n c duy tr t n nay. Ngy 1-6-1956, B trng B Ngoi giao chnh quyn Nam Vit Nam, V Vn Mn, khng nh li cc quyn ca Vit Nam trn hai qun o. Ngy hm sau, Php nhc li vi Chnh ph Philippin cc quyn m Php c t nm 1933. Ngy 22-8, lc lng Hi qun Si Gn b ln o chnh ca qun o Trng Sa, dng mt bia v ko c. Thng 10 nm , Hi qun i Loan can thip ti ch, chng li Thomas Cloma.
Ngy 22-10-1956, Ngh nh (thc ra l Sc lnh ca Tng thng Vit Nam Cng ha - ND) ca Vit Nam sp nhp qun o Hong Sa vo tnh Phc Tuy. Thng 2-1958, Nhiu dn chi Trung Quc nh n ng trn phn pha Ty qun o Hong Sa nhng khng thnh cng. Ngy 4-9-1958, Chnh ph Cng ha Nhn dn Trung Hoa ra mt bn tuyn b xc nh b rng ca lnh hi Trung Quc l 12 hi l. Bn tuyn b ni r iu khon ny c p dng cho cc qun o. Bn tin ny c cng b ngy 6-9-1958 trn bo Nhn Dn, c quan ca Ban chp hnh Trung ng ng lao ng Vit Nam. N khng b tranh ci. Ngy 14-9 cng nm, Th tng Chnh ph Vit Nam trong mt cng hm gi Th tng Trung Quc khng nh: Chnh ph Vit Nam dn ch cng ha ghi nhn v tn thng bn tuyn b ngy 4-9-1958 ca Chnh ph Cng ha nhn dn Trung Hoa quyt nh v hi phn ca Trung Quc. Chnh ph Vit Nam dn ch cng ha tn trng quyt nh . -Ngy 9-5-1965, Chnh ph Vit Nam dn ch cng ha khi phn ng li quy nh ca Chnh ph M v
QU NGHIN CU BIN NG
49
Khu vc tc chin ca lc lng v trang M ti Vit Nam, c th tuyn b: Tng thng M Ginxn n nh ton b nc Vit Nam v cc vng k cn rng khong 100 dm t b bin Vit Nam tr ra v mt b phn ca vng bin nc Cng ha nhn dn Trung Hoa qun o Ty Sa l khu vc chin u ca lc lng v trang M(ngun tin ca Trung Quc). -Ngy 13-9-1969, Bo Nhn Dn ca Vit Nam c l ng tin sau: Ngy 10-5, mt my bay qun s M xm phm vng tri Trung Quc, trn o Vnh Hng v o ng thuc qun o Ty Sa tnh Qung ng Trung Quc (ngun tin ca Trung Quc). -Ngy 11-7-1971, Tng thng Philippin cho bit qun i Trung hoa dn quc chim ng v cng c o Ba Bnh (qun o Trng Sa) nhng ng li khng by t bt c yu sch no ca Philippin v qun o ny mc d qun lnh Philippin chim ng trn mt s o nh. Mt thng co ngy 13-7 cho thy ang tip din cc cuc i thoi gia i Loan v Philippin v vn qun o ny. Cng trong ngy , B trng B Ngoi giao Si Gn, ng Trn Vn Lm, c mt Manila, nhc li yu sch ca Vit Nam v cc danh ngha lm c s cho yu sch . Ngy 16-7 cng nm, Tn Hoa X ln n Philippin chim ng mt s o ca qun o Trng Sa v
khng nh cc yu sch ca Trung Quc i vi qun o ny. -1973, Trong khi Hi ngh quc t Paris ang din ra vo thng 3-1973, B trng B Ni v ca chnh quyn Nam Vit Nam, trong ngy 6-9, sa i vic sp nhp hnh chnh Trng Sa (t y thnh mt b phn ca tnh Phc Tuy) (Ngh nh ngy 6-9-1973 sp nhp cc o trn qun o Trng Sa vo x Phc Hi, qun t , tnh Phc Tuy - ND) -Ngy 11-1-1974, Bc Kinh tuyn b l mt vic ln chim lnh th Trung Quc v khng nh li cc yu sch ca Trung Quc v hai qun o. Ngy 15-1, Cng ha Nhn dn Trung Hoa cho qun i b ln cc o pha Ty Hong Sa cm Nguyt Thim (Crescent) m t trc vn do Vit Nam chim ng, v trong nhng ngy tip theo h h tr hnh ng trn bng mt cuc trin khai hi qun mnh m. Ngy 18-1, i s i Loan ti Si Gn bng cng hm ngoi giao khng nh li yu sch ca Trung Hoa Dn quc. Ngy 19-1 v 20-1, Cng ha nhn dn Trung Hoa bn ph cc o v cho qun b ln sau cc trn nh c lit chng li lc lng Vit Nam.
QU NGHIN CU BIN NG
50
Quan st vin ca Vit Nam bn cnh Lin hp quc yu cu Hi ng Bo an xem xt vn ny. Chnh ph Cch mng lm thi Min Nam Vit Nam cng b lp trng ca mnh cho rng trc s phc tp ca vn , cn phi xem xt n trn c s nhng nguyn tc bnh ng, tn trng ln nhau, hu ngh v quan h lng ging tt v gii quyt tranh chp bng con ng thng lng. Lu Nm Gc, c chnh quyn Nam Vit Nam yu cu can thip, quyt nh ng ngoi cuc xung t. Qua thng ip ngoi giao c gi n tt c cc nc k cc Hip nh Paris ngy 2-3-1973, chnh quyn Nam Vit Nam nhc li s m bo ton vn lnh th ca Vit Nam c cng nhn. Chnh quyn Nam Vit Nam yu cu Hi ng Bo an hp mt phin c bit. Ngy 2-7, on i biu ca Nam Vit Nam ra tuyn b ti Hi ngh ca Lin hp quc v Lut bin nhm khng nh li ch quyn ca Vit Nam trn cc qun o. Chnh quyn Si Gn quyt nh tng cng phng th cc o qun o Trng Sa, iu lm cho pha Philippin phn i.
Ngy 5, 6-5-1975 - Hi qun nhn dn Vit Nam ginh li quyn kim sot cc o qun o Trng Sa t qun i Si Gn. Ngy 10-9, Cng ha nhn dn Trung Hoa gi mt cng hm cho Vit Nam dn ch cng ha nhn mnh rng hai qun o lun lun l mt b phn ca lnh th Trung Quc. Ngy 24-9, nhn cuc ving thm Trung Quc ca mt on i biu Vit Nam, ng Tiu Bnh, Ph th tng Trung Quc tuyn b: Vn tt nhin s c a ra tho lun trong tng lai. - Ngy 12-5-1977, Chnh ph Cng ha x hi ch ngha Vit Nam ra tuyn b v cc vn cc quyn trn o ca mnh (lnh hi, vng tip gip, vng c quyn v kinh t v thm lc a). Khon 5 ca Tuyn b ghi cc o v qun o, l b phn lnh th Vit Nam v nm ngoi lnh hi, u c cc vng bin ring ca chng. -Ngy 2-3-1978b, lc lng v trang Philippin chim thm mt o (o Lan Can) qun o ca Trng Sa, ngoi cc o chim t trc. -1979, Trong mt sc lnh vo thng 2, Tng thng Philippin coi gn nh ton b qun o Trng Sa thuc
QU NGHIN CU BIN NG
51
ch quyn ca Philippin (ngoi tr bn thn o Trng Sa). -1982, Vo thng 6, Tn Hoa X loan tin thnh lp mt cng ln Hong Sa. Ngy 12-11, Cng ha x hi ch ngha Vit Nam ra tuyn b v ng c s dng tnh chiu rng lnh hi. Tuyn b ny bao gp cc quyn o. Ngy 9-12, vic phi hp v mt hnh chnh cc qun o Vit Nam c nhng thay i. -1983, Ngy 23-2, Malaysia nu ln vn ch quyn ca Malaysia i vi ba hn o thuc qun o Trng Sa. Ngy 25-3, B Ngoi giao Vit Nam phn khng mi quyn ca Malaysia i vi cc o v o nh ny. Thng 6 cng nm, qun i Malaysia c gi ti o Hoa Lau v tin hnh xy dng cc cng trnh quan trng . Vit Nam phn i hnh ng ny. -1984, Ngy 2-6, Quc hi Trung Quc quyt nh thnh lp mt khu vc hnh chnh c bit gm o Hi Nam v hai qun o. Chnh ph Vit Nam phn i. -1988, Vo thng 2, ln u tin Cng ha nhn dn Trung Hoa gi qun i ti mt s o ca qun o Trng Sa v th hin s c mt v qun s .
Ngy 14-3, mt cuc va chm hi qun xy ra xung quanh o Gc Ma, o C Lin v o Lan ao. Nhiu tu Vit Nam b h hi. Cc tu chin Trung Quc s dng pho hng nng, 74 thy th Vit Nam c coi l mt tch. V cc tu Trung Quc ngn cn cc tu cu tr Vit Nam mang du hiu ch thp khi trin khai cc hot ng cu nn. Sau cc va chm ny, Hi qun Trung Quc tip tc ngn cn cc hot ng tip t do tu Vit Nam thc hin (Ngun tin ca Vit Nam). Bn no cng phn i, nhng t thi im mi vic vn trong tnh trng y. Cng trong nm 1988, vo thng 4, Chnh ph Philippin bu mt th trng cho th trn c thit lp trn cc o nh qun o Trng Sa m h kim sot (Th ph l Th T), t mt c s hnh chnh c t chc hn cho yu sch ca h i vi cc o. -Thng 5-1989, Trung Quc chim thm mt o nh. Thng 8-1989, Vit Nam hon thnh vic xy dng mt cm dch v - kinh t - khoa hc k thut trong qun o Trng Sa (Theo Cng b ca Chnh ph Vit Nam ngy 4-7-1989, cm dch v - kinh t k thut ny c
QU NGHIN CU BIN NG
52
xy dng trn thm lc a Vit Nam ngoi phm vi qun o Trng Sa ND). -Thng 8-1990, Th tng Trung Quc L Bng ngh tin hnh khai thc chung khu vc qun o Trng Sa. -1991, t 15 n 18-7, do sng kin ca Indonexia, mt hi ngh quc t c t chc ti Bandung gia cc quc gia trong khu vc v vn qun o Trng Sa. Bn thng co cui cng khuyn khch i thoi v m phn. -1992, ngy 25-2, Cng ha nhn dn Trung Hoa thng qua lut mi xc nh lnh hi ca h mt cch qu rng, bao gp lun cc qun o, coi nh lnh th Trung Quc. Thng 5, Trung Quc cp cho cng ty M Crestone Energy c nhng thm d du bin ti Nam Trung Hoa trong khu vc nm cch b bin Vit Nam 300 km, khu vc m chnh ph H Ni yu sch nh vng c quyn v kinh t ca mnh. Ngy 8-7, Trung Quc chim thm mt s ngm ti qun o Trng Sa. -1994, trong nhiu dp, Trung Quc nhc li ngh ca h gc tranh chp, cng khai thc.
Thng 4-1994, bo ch (Tp ch Kinh t Vin ng, ngy 13-10) ni v mt cuc ng trn bin gia mt tu Trung Quc ang tin hnh thm d a chn cho cng ty Crestone v cc tu Vit Nam khi h ra lnh cho tu Trung Quc phi ri khi khu vc m h coi l thuc quyn ti phn ca Vit Nam. Tu Trung Quc c l tun lnh. -Ngy 23-6-1994, Quc hi Vit Nam cho php Chnh ph H Ni ph chun Cng c ca Lin hp quc v Lut bin. - 1995, Ngy 9-2, Philippin phn khng vic Cng ha nhn dn Trung Hoa chim mt o nh qun o Trng Sa ( Vnh Khn Panganaban) do Chnh ph Manila yu sch, v bt u xy dng ch neo tr cho tu thuyn ti . Vo thi im ny, nm quc gia cng chia s s chim c thc s qun o Trng Sa, Trung Quc l nc duy nht chim ng Hong Sa t sau cc v ng qun s nm 19741. Do , cn phi tin hnh phn tch php l cc yu sch khc nhau i vi tng qun o mt.
Xem bn , ph lc s 6.
QU NGHIN CU BIN NG
53
QU NGHIN CU BIN NG
54
Chng II
VIC TH C DANH NGHA BAN U
Cc quy tc ca lut theo thi im (droit intertemporel) c nhc li trong Chng I, dn n vic xc nh quan h qua li gia cc thi k ln ca lut php quc t (v cc quy phm chi phi vic th c lnh th ca mi thi k ) v cc s kin c lin quan n cc qun o ny trong thi k . Chng ta ni v cch thc m mt nh nc cho n na cui th k XIX c th th c ch quyn trn mt t khng c ngi bng vic pht hin ra vng t c km theo vic khng nh ch quyn ca mnh1. i vi thi k ny, v di nh sng ca quy phm ny s c phn tch v ni r trc tin (I), cn phi xem xt kim tra vic bit cc qun o ny trong giai on u tin din ra nh th no, s hiu bit ny khng ko theo mt s pht hin c hiu lc php l (II). Sau cn phi nghin cu cc hnh vi ch quyn tht s c cc quc gia khc nhau a ra, bng chng lin quan v tnh c trc ca bng chng ny so vi bng chng khc (III).
1
Bng vic so snh yu sch ca cc bn tranh chp, s c th ni c hay khng vic to thnh mt danh ngha ban u c li cho bn ny hoc bn kia gia nhng bn i khng, ngha l mt trong s cc quc gia c Mt danh ngha cao hn danh ngha m cc quc gia khc c th a ra i chi vi h2. Trong cc phn II v III, vic phn tch s c tin hnh ring bit i vi qun o Hong Sa v qun o Trng Sa.
CC QUY PHM CA LUT PHP QUC T V TH C LNH TH CHO N NA CUI CA TH K XIX Ni dung cc quy tc xem xt y c rt ra t tp qun quc t trong sut nhiu th k, nht l t thi k pht trin ca hng hi v cc pht hin ln. C b sung thm mt s kt lun ca trng ti hay cng trnh l lun, nhng cho n khi din ra Hi ngh Berlin (1884), ni dung khng c g thay i ln. y, cc quy tc c nu li u l cc quy tc ngy nay c gi l chung, xut pht t mt quan nim rt Chu u v cc quan h quc t. V vy, c nn xem xt c trng ph cp tht s ca chng hay khng, ngha l v cc quy tc
2
Xem Chng I, Tr.33 Max Huber, phn quyt v o Palmas, Tr.164.
QU NGHIN CU BIN NG
55
hin hnh cc thi im lin quan ti cc b phn khc trn th gii. Trong khun kh lut php quc t c ngun gc phng Ty, nu cp n vn th c lnh th, th l nhm vo hoc mt ch quyn mi c khng nh ni cha c mt ch quyn no, hoc mt ch quyn b sa i do s thay i ca ngi c danh ngha ch quyn. V tranh chp qun o Hong Sa v qun o Trng Sa hin nay hoc t ngun gc vn thuc v phm tr cng c mt ch quyn mi. y chnh l vn cn c xem xt y, cn vn kh nng c th xy ra mt s thay i ngi c danh ngha ny s xem xt trong chng sau. Ngi ta bit rng quyn lc nh nc (c ch quyn) thng l kt qu ca mi quan h tay ba gia mt chnh ph, mt lnh th v mt cng ng dn c. Trong cc cuc chinh phc thuc a (khng k trng hp c bit l ch bo h), dn chng bn a khng c m xa ti v lnh th c biu t mt cch gi nh l res nullius (vt v ch), th on cho php cc cng quc phng Ty t t mnh trong gi thuyt khng nh mt ch quyn mi. Nhng trong cc trng hp khc, vn c th li l terra nullius (vng t v ch) do trn thc t khng c
dn chng nh c (cc cuc lui ti ca mt s dn hot ng theo ma khng mang li tnh cht mt t c ngi ). y l nhng quy tc c lin quan n trng hp ny (hay lot trng hp nh th ny) cn phi c xc nh r. y, nguyn tc chung hin nay hay ng hn l trc y, trong thi gian di c nu ra y l i vi cc lnh th khng c ngi v cho n khi vn cn l lnh th v ch, mt yu sch v ch quyn c xy dng khng phi da trn mt chng th hay danh ngha ring bit no, chng hn nh mt hip c chuyn nhng, m ch da trn vic thc thi quyn lc lin tc, bao hm hai thnh t m s tn ti ca mi thnh t phi c chng minh: nh v ch hnh ng vi t cch nc c ch quyn v mt vi biu hin hay thc hin tht s quyn lc 1. Nh vy, s tn ti ca hai yu t phi c chng minh th vic th c ch quyn mi c chp nhn theo lut quc t. C nhng yu t c th - vt cht (le corpus). Chng l khng nu khng c mt yu t thuc ch tm (lanimus), ngha l ch th hin r rng t cch ngi ch.
1
Ta n quc t thng trc : kin t vn v ng Groenland, Tuyn tp, 1933, Tr. 45 (lnh th tranh chp gia an Mch v Nauy)
QU NGHIN CU BIN NG
56
Th k XIX c nh du bi nhng quyt nh trng ti quan trng, qua cc trng ti, hay hc thuyt vi cc bnh lun v quyt nh ny, lm cho yu cu ni trn tr thnh tinh t hn. Vic pht hin km theo mt s khng nh cng khai v ch quyn ch to ra mt danh ngha s khi (inchoate title) c kh nng gt nhng ngi th ba ra khi vng lnh th m danh ngha c p dng trong mt khong thi gian cn thit nhng khng phi l v hn danh ngha c pht trin bng vic chim hu, v khong thi gian ngi c danh ngha b sung n bng vic chim hu tht s, lm cho danh ngha khng th b thay th. hon thin danh ngha, lm cho n thnh y v chc chn, phi c s chim hu tht s km theo nh chim ly lnh th c pht hin, c ngha l cn phi t vng t thuc quyn s dng ca mnh v tin hnh cc cng vic to thnh mt s xc lp1 l hc thuyt c a ra vo gia th k trc v c xc nhn bng cc n l trng ti v thc tin ngoi giao2.
Cng khng thiu nhng cch din t khc v vic phn tch ny. y l mt tm tt: s pht hin vo th k XV c tip tc vi vic khng nh cng khai ch quyn trong th k XVII, cung cp mt danh ngha s khi m vic chim hu tht s hn o, th k XIX, lm cho danh ngha tr nn hon thin3. Nh l rt ra c hai loi yu t xen k: mt l yu t vt cht: vic pht hin, sau l yu t ch tm, s khng nh cng khai cn thit v ch quyn; v sau ht l s tng cng yu t vt cht.
Tnh vt cht ca cc s vic Nh vy, t nhng iu trch dn trn, cc s vic c th c hai loi:
S hiu bit n thun v lnh th Cng chng c g ni nhiu v s gp g u tin gia con ngi vi mnh t cha c bit n. N a ti mt lot huyn thoi v terra incognita (Vng t l).
Orent v Patricia Reinsch: Ch quyn trn cc o Thi Bnh Dng. Tp ch lut quc t M, 1941, tr. 443 v tip theo.
3
Engre Ortolan: Cc phng php th c ti sn quc t, Paris, 1851, tr. 49. V o Aves, Phn quyt ngy 30-6-1965 gia H Lan v Venezuela. A.De la Pradelle et N. Politis, Note doctrinale, Rec. des arbitrages internationaux (ghi chp v hc thuyt, Tuyn tp cc v trng ti quc t), T. II, Tr. 417, 418 . Xem thm Beatrice
V o Pulama Phn quyt ngy 21-4-1870 gia Anh v B o Nha.
QU NGHIN CU BIN NG
57
S vt thng th thin hn. Ta s c dp ni li l ti sao s ln ln thng xy ra (v c khi ch v cn thit cho mt mc ch xu xa) gia vic bit mt lnh th v vic pht hin lnh th . Mt lnh th, nht l o hay qun o, c th trong mt thi gian rt lu c cc thy th lui ti vng ny bit n hay cc nh a l bit n v h mun m rng vic nghin cu ti tt c khu vc bt k ch nhn ca vng t l ai, trong khi lnh th ny khng phi l i tng ca mt s pht hin no c nhng hiu lc php l. S pht hin c hiu lc php l ny ch c th siinh ra t nhng s vic c mt bn cht no xut pht t nhng quyn lc c th. Nhng gi s nh iu kin ny vn thuc ch tm (s c ni on sau) c p ng y , th cng vn ng l giai on u ca s pht hin phi c tng cng sau .
lc hi t, nu xem xt hiu lc hi t th s l mt sai lm v lut. V rng i hi cho vic th c ch quyn bng chim hu mt s chim hu tht s, khng gin on v thng xuyn c ngha l p dng cho cc s kin t th k XVIII v u th k XIX mt nguyn tc lut ch c cng b vo nm 1885 ti Hi ngh Berlin; trong khi cc tuyn b ca Hi ngh ny khng th c hiu lc hi t1. Tuy nhin, trc nh c Berlin, iu c yu cu v chp nhn l vic chim c phi tng ng mt cch c th vi nhng ci khng phi l cc hnh vi tng trng: Ch pht hin khng thi th khng bao gi to c c s m bo cho mt yu sch i vi t v ch (terra nullius). Nhng l nghi tng trng thng c b sung bng mt s hot ng thc thi quyn lc hnh chnh no , chng hn nh qua vic cp giy php hay bng vic cho cc cng dn t nhn sinh sng ti 2. Cn c c vn quan h php l gia cc quc gia. th k XIX, khi i b phn cc phn trn tri t thuc
1
Khi nim v vic chim hu y, khng nn nhm ln lut php ca thi k ang xem xt vi lut php hin hnh t sau Hi ngh Berlin. Khng th khng bit rng ch t sau nm 18841885, i hi tht s ca vic chim c mi c t ra (iu 35, nh c Berlin) v i hi khng c hiu
P.Fauchille:Cuc xung t v ranh gii gia Braxin v Anh. Tp ch tng quan v cng php quc t (RGDIP), Paris, 1905, tr.135. Btrice Orent v Pauline Reinsch: Ch quyn trn cc o trong Thi Bnh Dng, American Journal of International Law (Tp ch lut quc t M), 1941, Tr.443 v tip theo.
QU NGHIN CU BIN NG
58
ch quyn ca cc quc gia thnh vin ca Cng ng cc quc gia, cc lnh th v ch tr nn tng i him, lut php quc t cao mt xu hng tn ti v c bit pht trin t gia th k XVIII v nh ra nguyn tc l vic chim hu c th c quyn v ch quyn lnh th th phi c hiu lc, ngha l c mt s bo m cho cc quc gia khc v cc cng dn ca h1. Ngi ta nhn thy: -Mt mt, mc tht s ca vic chim hu cn c trong thi k ny khng c s cht ch v quy m m c ch Berlin s i hi vi s chim hu sau ny: Ch quyn lnh th c th th c trong qu kh vi nhng iu kin m ngy nay khng cn y na2. -Mt khc, i vi mi thi k u cn phi lm cho i hi v tnh tht s (bt k trnh php l t c nh th no) thch ng vi hon cnh ti ch v vi a hnh ca lnh th. Mt yu sch ch quyn xy dng trn vic thc thi quyn lc lin tc bao gm hai thnh t m s tn ti ca mi thnh t phi c chng minh: nh v ch hnh ng vi t cch nc c ch quyn v vi biu hin hay vic thc thi tht s quyn lc .
1
Qu tht, Ta n thng trc tha nhn rng, trong trng hp cc yu sch ch quyn trn cc lnh th nm trong cc min tha dn hoc khng c ngi , khng phi lc no cng cn thit phi i nhiu biu hin ca vic thc thi cc quyn ch quyn khi khng c mt s cnh tranh no3
Yu t ch tm Nh vy, tip theo vic pht hin n gin (trong h thng lut theo thi im nu ra y) phi l cc hnh vi chim hu p ng s bt buc phi c s chim hu tht s. Cc hnh vi ny ch c th a li s th c cc quyn c th i khng vi cc quc gia th ba, vi iu kin chng c thc hin vi nh ca bn c ch quyn (animus). Trn c s , cc hnh ng do cc t nhn thc hin v khng c c mt s tip sc tc khc ca cc nh chc trch b gt ra ngoi lp lun ny. Cuc tranh lun v vn ny c t lu. N din ra gia cc bn trong v o Aves (H Lan chng li
3
Max Huber: Phn quyt v v o Palmas. RGDIP, 1932, tr.172 Paul Reuter: Cng php quc t, Paris, PUF, 1968, tr.117. Ta n php l quc t - T vn php l lin quan v vn Sahara, Tuyn tp 1975, tr.42.
QU NGHIN CU BIN NG
59
Venezuela). Trng ti kt lun cho rng nu nh ng l cc c dn Saint Eustache (t thuc H Lan), n nh bt ra v thu nht trng o Aves, th s vic khng th coi l ch da cho quyn lm ch y, v n ch l mt s chim ng hn o nht thi v hn ch, v y khng phi l mt c quyn m l hu qu ca vic t b khng nh bt ca cc dn c vng ln cn hay ca ngi ch chnh thc ca o1. Yu t ch tm ny sinh t chnh ngay bn cht ca mt s s vic hoc t t cch ca ngi lm cc s vic . Vn ny l turng tm im trong v Minquiers v crhous gia Php v Anh. Trong v ny, chng hn ta n xem xt n vic cc ta n Jersey thc hin ti phn hnh s i vi crhous nh th no, thu cc thu a phng ca Jersey i vi cc nh hay tp lu c nhng ngi dn Jersey xy dng trn cc o crhous, nhng dn chi sng v hnh ngh crhous ng k tu b nh c cng Jersey, cc hp ng bn nh trn cc o nh ca crhous c chuyn sang Jersey v ng
k vo s trc b ca o ny2. Cc s kin ny gp phn chng minh s khng nh v ch quyn ca Anh. Ngc li, mt s s kin m Php a ra nh t cc tiu xung quanh ngm ca nhm o ny khng th c coi l chng c y v nh ca chnh ph ny thc thi vi t cch ngi c ch quyn trn cc o nh ny3. Nh vy, iu m Ta yu cu, l cc hnh vi c bn cht c th xem chng nh cc biu hin quyn lc nh nc ring bit trn lnh th lin quan. Cui cng, yu t ch quan animus, khc vi cc s kin vt cht, khng t mt i do thiu cc s kin vt cht, l mt yu t quan trng ca ch php l c gi tr cho ti cui th k XIX. Mt lnh th ch b b bi ngi ch ca n (v do khng th b ngi khc yu sch) u thiu c hai yu t gp phn to nn ch quyn. Theo lut quc t, mt lnh th b b (derelictio) l kt qu ca hai yu t: trn phng din vt cht, l s vng
2 1
Xem: Ta n php l quc t, Tuyn tp, 1953, tr.65 Sd, tr.71
A de la Pradelle v N.Politis: Tuyn tp cc phn quyt trng ti quc t, Paris, Pdone, t. II, 1923, tr.414.
QU NGHIN CU BIN NG
60
mc ca mt s qun l tht s trn lnh th ny; v trn phng din tm l, l nh b lnh th 1. Quy tc ny c nhng vn cn c hiu lc. Ngi ta thy n c ghi v s dng trong nhiu v trng ti. T cc tin ny c th rt ra kt lun rng o Clipperton thuc nc Php mt cch hp php t ngy 17-11-1858. Khng c mt l do no cho rng Php sau mt quyn ca h do b (derelictio), bi v h cha bao gi c nh (animus) t b o v vic h khng thc thi ch quyn ca h y mt cch tch cc khng bao hm vic t b mt s th c hon thin dt khot2. Hoc l: chng li cc danh ngha th vic ny khng tht s chim hu o khng chng minh g c, bi v mt ch quyn, vic b s hng th khng m cn cn phi t b ch tm chim hu (animus possidendi)3. Tnh trng lut php cho n 1884 l nh vy. Danh ngha ch quyn ch c th sinh ra t s kt hp mt thit
gia vic pht hin c chim hu tht s i theo ch hnh ng vi t cch ngi c ch quyn. Do , hai yu t b sung cho quy phm ny l: Vic chim hu tht s phi c nh gi ty theo hin trng; s gin on cc biu hin vt cht t n khng lm gin on ch quyn nu nh khng c mt s t b ch quyn r rng no. Liu tng th cc quy phm ny vo thi k ang xem xt y (n cui th k XIX) c cng mt gi tr mi ni khng? C l Chu , khi nim tru tng v lnh th ca mt quc gia t gn b vi mt s xc nh v khng gian ca cc thm quyn hp php hn l vi s trung thnh ca cc thn dn v s t chc x hi, nhng yu t khng th p dng i vi cc lnh th khng ngi 4. Tnh c th ny cn c tnh n trong phn tch. Chng ta s xem xt, trc ht thi k ko di n th k XVIII v c c trng bi s hiu bit gin n cc o, sau l thi k xut hin s khng nh ch quyn bt u t th k XVIII.
4
Grard Cohen-Jonathan: Cc o Falkland (Manduines), Nin gim lut quc t Php (AFDI), CNRS, Paris, 1972, tr. 238. V o Clipperton, Phn quyt ca vua Victor Emmanuel, Tp ch khoa hc hnh chnh, Paris, T.VII, Tr. 1110 v 1111. V o Aves, H Lan Venezuela ngy 30-3-1865, Tuyn tp cc phn quyt trng ti, t.II, tr. 406.
Xem Van Dyke v Bennett: Islands and the delimitation of ocean space in the South China Sea, (Cc o v vic phn nh bin trong bin Nam Trung Hoa) Pht biu ti Hi ngh Bali (Indonesia) v vn du kh bin Nam Trung Hoa ngy 13-31989, in roneo tr.11.
QU NGHIN CU BIN NG
61
Nh dn chi Vit Nam u lun hot ng nh c ti . V cc iu kin kh hu (nng nh thiu t vo mt s ma v s hot ng ca bo) khng c du vt ca vic chim hu thng xuyn trc khi thit lp cc n binh gn y nh c hu cn qun i. Trc ht, vic xem xt ti liu cho php nhn xt rng trong thi k u v ko di, hai qun o khng c v ring r. Trung Quc cng nh Vit Nam dng nh cho rng cc ch dn thng lin quan n ton b cc o. Tuy nhin, t mt s t liu ca Vit Nam c th phn bit hai qun o kh chnh xc. V im ny, cc tham kho do Trung Quc a ra khng tht chnh xc. hiu c tnh trng ln ln ko di ny phi xt v mt lch s. Cc nh hng hi trong khu vc cng nh cc nh hng hi u tin ca phng Ty (B o Nha, Ty Ban Nha, H Lan) u ngh rng vng bin ny ch c mt qun o. Ngi Chu u gi n l Paracel, ngi Vit Nam gi l Hong Sa, ngi Trung Quc t cho n rt nhiu tn. Tht ra, c tnh khc nghit ca vng bin tng ni ting nguy him ny khng khuyn khch nhng cuc kho st khu vc ny. Vo th k XVIII, on thm him Php ca Kergariou-Locmaria (1787-1788) tin hnh mt cuc
kho st chnh xc hn phn bit mt qun o vn gi tn l Paracels vi mt s ln cc o cha tng c ghi trn bt c bn no, d c hay mi1. Do vy, cc bn v sau ch r s tn ti ca mt qun o rt rng nm ring bit xa hn v pha Nam ti 500km v gi l Spratleys, ngi Vit Nam gi l Trng Sa v sau ny ngi Trung Quc gi l Nam Sa. y cng cn phi ni thm l trong hng th k, d bin Nam Trung Hoa c bit r, nhng bin ny ni ting nguy him do c nhiu o, bi cn v ngm nm ri rc khp phn trung tm khin nhng ngi i bin lc no cng s dng tuyn ng hng hi chy dc b bin Vit Nam theo hng i Singapore hoc i vnh Thi Lan. Kt qu l hiu bit v Trng Sa km Hong Sa v cc qun o ny i vi cc thy th Trung Quc vn l cc ca ca nc Champa2.
Cc ti liu do ngi Trung Quc a ra
on trch t bc th ngy 28-4-1788 ca ch huy tu KekgariouLocmaria (Tu Calypso). Lu tr quc gia ca Hi qun. B.4.278. Ph lc 7.
Marwyn, S.Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, Mathuen, New York, London, 1982, tr. 23-24.
QU NGHIN CU BIN NG
62
Lp lun ca Trung Quc c th hin trong cc ti liu ca B Ngoi giao nc Cng ha nhn dn Trung Hoa cng b hoc trong cc n phm c ngun gc t Chnh ph Trung Quc nh Tp bn tin Trung Quc hc hoc t cc cng trnh khc ca nh nghin cu Trung Quc. C th tm thy y nhng li khng nh kh chung chung kiu nh: Mt s ln cc sch lch s v cc ti liu cng nh rt nhiu cc di vt kho c khai qut c u chng minh r rng cc o Ty Sa v Nam Sa t lu i l lnh th ca Trung Quc1. Trong khi cc li khng nh l chnh xc hn th cc lun c i theo hng ca mt s hiu bit m cc nh hng hi Trung Quc dng nh c c t lu i v s tn ti ca cc qun o ny li b pha trn vo nhng li qu quyt v ch quyn ca Trung Quc2.
Trong vi ti liu ca Trung Quc, cc on trch t cc sch a l c em ra lm im ta cho danh ngha ca Trung Quc i vi cc o. ng l cc o ny c ghi nhn v m t trong , nhng y li l cc tc phm m t v cc nc nm ngoi Trung Quc. Do vy, chng khng c mt gi tr chng thc. Ging nh tt c cc nh a l thu thp cc thng tin ph bin, cc nh a l v nh chp s Trung Quc quan tm m t v cc lnh th nhng vic m t khng c hiu lc t chng di ch quyn ca Trung Quc. 1. Cc tc phm ch c xp vo s cc ti liu chng minh s hiu bit chung cc a im ch khng c ch g cho lp lut php l: - Nam Chu d vt ch (Nhng vt l phng Nam) ca Vn Chn (thi Tam Quc, 220-265) vit di thi triu Hn V . l cun sch hng dn hng hi trong bin Nam Trung Hoa. Chng ta c thy c on m t nc th nng v c nhiu t thch. Thut ng th mng ny chc ch l cc v bi ct, nhng li rt khng chnh xc c th da vo hnh nh xc minh c qun o ny v- hay qun o khc trong s hai qun o ngy nay ang b tranh chp. V li chnh ngi Trung Quc cng tha nhn l cc o ny c v s tn gi hnh tng v sinh ng. T c s hoi nghi ca cc tc gi khng phi l ngi Trung Quc v
Nhn bit a l
Bn tin Trung Quc hc, nm 1988, s 7, ngy 20-4-1988.
Bn tin Trung Quc hc, nm 1988, s 8, ng li ti liu ca B Ngoi giao nc Cng ha nhn dn Trung Hoa ngy 30-1-1980 c tn: Ch quyn khng th tranh ci ca Trung Quc i vi cc o Ty Sa v Nam Sa.
QU NGHIN CU BIN NG
63
vic cun sch li c lin quan ti Paracels hay Spratley1. - Ph Nam truyn ca Khang Thi vit cng thi k ghi trn nhn ra rng ngi ta gp trong Trng Hi cc o san h, vi nn l tng, san h mc trn . Trong tp ch Window s 9-1993 pht hnh ti Hng Kng c ng mt bi nghin cu ca Phan Thch Anh, chuyn gia ca Hi Nghin cu quc t v chin lc Bc Kinh, c trch dn ti liu rt chung chung ny ca Khang Thi c nin i t nhng th k u sau cng nguyn. Tc gi cho rng y l m t cc o Spratlys, th nhng on trch khng 3a ra c mt mc chnh xc khng nh vic xc minh ny. - D vt ch ca Dng Ph (i ng Hn, 25-220 sau CN) ni v nhng iu l ca cc x nc ngoi. - Lnh ngoi i php ca Chu Kh Phi (i Tng, 1178), Ch phin ch (ghi ch v nc ngoi) ca Triu Nh Qut (i Tng.1225). o di ch lc (m t chung cc o) ca Vng i Uyn (i Nguyn, 1349), ng Ty dng kho (ghi chp v cc bin ng v bin Ty) ca Trng Nhip (1618). V b ch (v by chuyn i ca Trnh Ha), 1405-1433 trong cc bin Nam v n
Dng) ca Mao Nguyn Nghi (1628), Hi ngoi quc vn kin lc (cc iu tai nghe mt thy v cc nc hi ngoi) (vit di i Thanh). Hi lc (ghi chp v cc chuyn i bin) ca Vng Bnh Nam cng thi k (1820), Hi quc ch (ghi chp v cc nc ngoi v v hng hi) ca Ngy Nguyn (1848) v Doanh hon ch lc (Tng quan a l hon cu) ca Bnh n Chng (1848) to thnh mt tp hp cc tc phm lin qun n cc chuyn i, cc chuyn kho a l, sch hng hi lin quan ti cc nc bn ngoi Trung Quc. Mt s l tc phm ca chnh nhng ngi i bin hoc cc i s Trung Quc nc ngoi vit. S khc nh ng Ty dng kho k li nhng iu vn kin (nghe v thy), tc gi gii thch rng ng p dng phng php hi nhng ngi t phng xa tr v, thy th hoc cc nh thm him, i khi ch gp h trn cc bn cng. Phn ln cc sch ghi chp trn u ni ti cc o vi rt nhiu tn gi khc nhau, lm cho mi xc minh khng c chc chn. i khi, cng c mt s ch dn v khong cch tnh t b bin. Chng khng phi lc no cng c xc nhn ng l cc o Paracels, cn t hn na i vi cc o Spratleys cch xa b bin Trung Quc hn rt nhiu. V d, trong ng Ty dng kho nu trn, c ni n cc o nm cch huyn Vn Xng 100 dm (50km), iu ny khng th ph hp v mt a l vi Paracels
Xem Marwyn S.Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, Mathuen, New York, London, 1982, trang 10.
QU NGHIN CU BIN NG
64
nm cch o Hi Nam v pha ng Nam ti 200km. Tn ca cc o rt khc nhau ty theo s tng tng. Cu Nh Loa Chu, Vn L Thch ng, Vn L Trng Sa, Thin L Thch ng, Tht Chu Dng, Tht Chu Sn. Tht kh c th chp nhn vi cc tc gi Trung Quc khi h khng khng cho rng chnh l Paracels hoc c l l Spratleys (i khi chnh h li l cho rng a danh Vn L Thch ng ch bn qun o, c ngha l ch tt c cc o trong bin Nam Trung Hoa) hoc khi h rt ra t kt lun v mt danh ngha ca Trung Quc trong khi cc ti liu trn nh cun Hi ng ca Hong Trung, i Minh (1536) li ghi l cc bi ct ni ca cc nc Man Di pha Ty-Nam, nh vy l nhn mnh ti tnh cht ngoi quc ca cc lnh th ny i vi Trung Quc. i khi, khng nh theo c l ti liu ni v Spratleys li khng khi lm sng st, khi on vn ny li c minh ha thm bi ch thch cp ti Paracels v xc minh r chng nm v 1710 Bc. y ng l mt s ln ln nghim trng1,
iu ny trnh khi mi s mp m vi Spratleys, nhng chnh n nh tan lun c ny. S khng chc chn v cc mun ca Trung Quc C mt s ti liu Trung Quc hoc cc cng trnh ca mt s tc gi v vn ny cp ti mt s t liu chnh xc hn2. C nhng v d m ngi Trung Quc a ra nhm chng minh cho mt hnh vi ch quyn l vic hc khng nh di thi Bc Tng (th k X-XII), c cc cuc tun tra qun s c t chc xut pht t Qung ng i ti tn Paracels. V Kinh Tng Yu (Chng trnh chung v qun s c li ta ca vua Tng Nhn Tng) c ni n vic i tun ti cc o . Nhng on trch c s dng km chng gii mt khi n c t trong bi cnh ca n, v hnh nh khng phi l cc cuc tun tra cc vng t c th l ca Trung Quc m ch l mt cuc hnh trnh d a l cho ti tn n Dng.
Chu Kin: Cc bin gii ca Trung Quc, Lun n Tin s trng i hc Paris X, 1991, tr.330. Tc gi khng nh Nm 1873, Quch Tng o, i s u tin ca Trung Quc c c sang Ty phng, trong cc nht k hnh trnh ca ng nhc n cc o Nam Sa (Spratleys) thuc v Trung Quc. Theo ghi ch s 18 th on trch trn ni v Paracels v c ch r v ca n, iu ny trnh khi mi s mp m vi Spratleys, nhng chnh n nh tan lun c ny.
Xem Tao Cheng: The dispute over the South China sea Island (Tranh chp cc o Nam Trung Hoa), Texas International Law Journal, 1975, tr.232.
2
QU NGHIN CU BIN NG
65
Nh vy, y xc nhn Trung Quc c bit n qun o Paracels, nhng khng minh chng mt s chim hu no. Cng nh vy, vo th k XIII, vic mt Hong nh Nguyn say m thin vn, ra lnh cho mt nh thin vn hc ni ting l Quch T Knh o c thin vn m mt s quan im quan trc c thc hin t Paracels, cng khng phi l mt vic lm c gi tr chng minh. Cc quan trc c tin hnh mt phn trn lnh th Trung Quc v phn khc ngoi lnh th , vic mt s quan trc c thc hin trn cc o khng cung cp mt bng chng v ch quyn lnh th ca Trung Quc i vi cc o ny. chng minh, cc tc gi Trung Quc cn da trn mt s kin khc t th k XIII (1293) v c ghi trong Nguyn s, theo mt cuc vin chinh do S Bt dn u i nh Gia Va. i qun khong 5000 ngi i thuyn vt bin nhm pha Nam v n ng tri trn mt s o. Nhng ti liu ny khng cho php xc minh r ng i, cng nh cc o gp. Hn na, ti liu khng tht xc ng v vic lm ch cc vng lnh th ny v n khng a ra c bng chng. V li, cc nh bnh lun vn cn t hi liu cc o c
ni n ny c phi l bi ngm Macclesfield (Trung Sa) khng?1. S do d v im ny c bin minh r hn khi chng ta t n vo bi cnh lch s hng hi ca khu vc ny ca th gii. Cc hi trnh c u tin la chn l cc tuyn ng ven bin cho php gh ngh, bun bn v giao tip, v trong khong thi gian di trc y giao thng hng hi cha m bo an ton trnh cc v m tu trong cc vng bi cn na ni na chm nguy him nh trong cc vng bin ca qun o ny. Ngi Trung Quc cn s dng mt s cc bo co kho c bo v rng c l trn o Hong Sa tng c mt ngi miu m ngy nay b ph hy, v th h khng trc tip nhn thy nhng n c th l mt di
1
y l quan im ca Greennevelt, ngi dch S Bt truyn, theo ng, t Tht Chu (vng bin c by o) l ch Paracels v Vn L Thch ng ch cc bi Macclesfield (Trung Sa). Nhng Pierre Yves Manguin trong mt cun sch do Vin Vin ng Bc C xut bn (Nhng ngi B o Nha trn b bin Vit Nam v Champa, Paris, 1972) khng chia s vi quan im ca Greennevelt v ngh rng Tht Chu ch l Taya v Vn L Thch ng ch Paracels. V s khng xc nh c cc o c nhc n trong cc chuyn k ny thuc giai on t th k XIII, xem M.S.Samuels: Tranh chp bin nam Trung Hoa, tr.18 v 19 v ng kt lun: Mc d, s tip xc vi bin tng ng k trong th k 14, v mc d hi qun nh Nguyn c sc mnh, cc o trong bin Nam Trung Hoa r rng khng c nhp vo Thin triu hoc cc nc ch hu, tr.20
QU NGHIN CU BIN NG
66
tch ca Trung Quc. Khng th c mt kim chng khoa hc no v khng nh ny. Cui cng, cc t liu Trung Quc ni n mt cuc tun bin mun hn bi v n din ra trong khong cc nm 1710 v 1712 di triu Thanh, Ng Thng, Ph tng thy qun Qung ng ch huy chuyn i tun bin v hnh trnh ny c nu vi mt li bnh lun theo Tht Chu Dng (vng bin by o) l ni cuc tun bin i qua tng ng vi cc vng bin Paracels. Tuy nhin, nu th di theo hnh trnh ny trn bn , chng ta khng th khng nhn xt rng l mt con ng i vng quanh o Hi Nam ch khng phi l hnh trnh ti cc bin xa. on vn nu: T Qunh Nhai, qua ng C, Tht Chu Dng, T Canh Sa, vng quanh ba ngn dm. Qunh Chu l th ph ca Bc o Hi Nam, ng C l mt ni mi ng Bc, Tht Chu Dng ch nhm o Tht Chu v T Canh Sa l mt bi ct pha Ty o Hi Nam. y khng c g i theo hng ni rng c mt s kim sot cc qun o. N thiu cc du hiu m lut quc t thi i hi. T th k XVI v XVII c s phn bit gia pht hin thm st (discover) v pht hin chim hu (to find), v nm 1523 (18-12) vua Charles V s dng phn bin ny trong cc ch th m ng a ra cho i s Juan de Zunigo, nhc nh ng ny rng mt lnh th m cc tu thuyn ca Quc vng B o
Nha gp trn ng i ca h th khng th c coi l mang li cho h mt danh ngha trn lnh th v n thiu mt hnh vi chim hu1. Cc tham vng ca Trung Quc cn mu thun bi chnh cc ngun t liu khc ca Trung Quc. Tht vy, c nhiu ti liu a l c m t v phn nh r lnh th ca ch Trung Hoa. Kh trng hp nhau, cc m t ny u nh r lnh th Trung Hoa c im tn cng pha Nam l o Hi Nam. Theo hng ny, trong s cc cun sch th k XII, ri th k XVII v XVIII, trong cc cun a ch ph Qunh Chu cng nh cun a ch tnh Qung ng nm 1731, cun sch dng np vua Thanh nm th 9 i Vn Chnh (1731). Bn tnh Qung ng khng ni g n hai qun o. Nh vy, qua vic xem xt k lng cc t liu do ngi Trung Quc nu ra th thy rng cc ti liu tham kho ny chng minh s hiu bit t lu v s hin din ca nhiu o nh nm ri rc y trong bin Nam
Friedrich. A.F. Von Der Heydte: Pht hin, sp nhp tng trng v nguyn tc tht s trong lut php quc t, Tp ch Lut quc t M, 1935, tr.449 v tip theo.
QU NGHIN CU BIN NG
67
Trung Hoa. Nhng, chng khng cho php i xa hn v khng lm c s php l bo v cho lp lun rng Trung Quc c l l nc u tin pht hin, khai ph, khai thc v qun ht haai qun o ny1. Cu chuyn c nm 1754, cc thy th Vit Nam b m thuyn gn qun o Hong Sa v tri dt ti b bin Trung Quc, sau khi nh chc trch Trung Quc iu tra v a h v qu hng m khng c s phn khng no ca Trung Quc, dn ti ngh rng lp lun ny khng c c s2. ng l do nhng nguyn nhn lin quan ti vic bnh trng thng mi ca mnh, Trung Quc tin hnh, qua cc triu i ca Trung Quc cho n th k XV, mt chnh sch bin tng i tch cc. V th cc sch Trung Quc c th ni ti cc o cho d chng khng a ra c cc lun c c tnh cht thuyt phc cho li khng nh mt danh ngha ch quyn ca Trung Quc. Ngc li, t th k XV s hin din ca Trung Quc v vic kim sot cc tuyn ng hng hi trn bin
1
Nam Trung Hoa ri vo k c. Do vy, c l do ngc nhin khi c rt nhiu tc gi tng vit v ti ny trong cc n phm khc nhau thng kt lun v tnh vng vng ca danh ngha lch s t rt lu i ca Trung Quc. Nhng cng c nhn xt rng phn ln cc nghin cu u c tin hnh bi cc Hoa kiu hi ngoi, nhng ngi khng nht thit thoi khi s thin v khi la chn cc thng tin xem xt; cc lun c ca Chnh ph Nam Vit Nam thng hay b gt b m khng c xem xt tht k cng3. Mt s ti liu nghin cu tinh t hn a ra tng cho rng qua cc giai on lch s ny, Trung Quc c l mi ch t c mt inchoate title (danh ngha s khi) ngha l mt danh ngha ang hnh thnh. Trong lut quc t, khi nim ny c chp nhn. Cn phi da trn cc c s thc t y . Vo th k XIX, khi Mehico yu sch chng li i hi ca Php rng o Clipperton thuc h t trc khi Php th hin cc quyn , trng ti c chn gii quyt v n khng tm ra quyn no c th c
Bn tin Trung Quc hc, nm 1988, s 8, tr.5 L Qu n, Ph Bin tp lc, q.2
L Ch Kin: Lp trng ca Trung Quc v cc lnh th tranh chp, trng hp cc o bin Nam Trung Hoa, London, Rontledge, 1989, tr.14
QU NGHIN CU BIN NG
68
hnh thnh trn o ny bi cc nh hng hi Ty Ban Nha: Ni rng h bit n cc o ny trc khi nht kts hng hi ca cc tu Php La Princesse v La Dcouverte nm 1711 xc nh v m t hn o, l mt s phng on t nhiu c th c, nhng t khng th rt ra bt k lun c no c tnh quyt nh. V trng ti ni tip: bng chng v mt quyn lch s ca Mehico khng da vo bt k mt biu hin ch quyn no ca h i vi o ny1 . l kt lun cho php gt b nhng li khng nh rm r trong nhiu sch hay bi vit khi xem xt cc yu t c a ra ng h mt danh ngha lu i c li cho Trung Quc. Liu trong giai on u ny (ang c xem xt cho ti th k XVIII) cn c nhng biu hin c th c no ca cc dn tc khc quan tm n cc qun o ny hay khng?
S him hoi cc ti liu chnh thc ca Vit Nam l do phn ln chng b cp i, t chy hay ph hy trong sut cc cuc chin tranh t xa xa, cho nn nay khng th i ngc ln xa hn. T nhng ti liu hin c (t nht l c nhc ti) thy c, ging nh trong cc sch Trung Quc, cc o v qun o c cp t rt lu i. Nh cc bn c l c lp t cui th k XV (thi vua L Trang Tng) v c ni n qun o Hong Sa c Vin Nghin cu lch s in li (Hng c bn - Si Gn, 1962, tr 218), tm bn nh vy cng c trong cc tp Hng c bn c lu tr ti Nht Bn c nin i t th k XVII. Nhng du vt u tin khng nh v mt quyn xut hin trong cun Ph bin tp lc ca L Qu n vit nm 1776, iu ny nh du nin i ca nhng du hiu php l chc chn u tin t th k XVIII. Trong tc phm ca nh bch khoa vi chc v Hip trn, cc qun o c m t (phi i ba ngy m mi n c, cc qun o c xc nh kh chnh xc) v ni n hot ng khai thc c t chc ca cc cha An Nam. Ngi ra tm thy y bn k khai cc ti nguyn thu lm c vic khai thc ny sau khi tham kho cc s ng k ca cha nh Cha c ghi ngy: Ti tng tra kho s bin ca cai i Thuyn c Hu ngy trc nh sau:
Cc ti liu do ngi Vit Nam a ra Cc ti liu ny cng khng nh s hiu bit t lu i n hai qun o. S hiu bit ny chuyn ha thnh s chim hu thc s t th k XVIII.
Quyt nh Trng ti v o Clipperton, Tuyn tp cc quyt nh trng ti, t.VII, tr.1109
QU NGHIN CU BIN NG
69
-Nm Nhm Ng (1702), i Hong Sa thu lm c 30 thi bc. -Nm Gip Thn (1704), thu lm c 5.100 tn thic. - Nm t Du (1705), thu lm c 126 thi bc. Cn t nm K Su (1709) n nm Qu T (1713), tc l trong khong 5 nm, thnh thong h cng lm c my cn i mi v hi sm. Cng c ln ch lm c my ci bt snh v hai khu sng ng1. Cng tc gi ny thut li nhng s kin trc kia tng c cc nh s hc bit n nh mt s trn nh gia hm i H Lan v thy binh ca cc cha Nguyn 1643-1644. Cc s kin ny chng t cc cha An Nam c mt lc lng hi qun c hiu qu v rt ch ti vic kim sot trn bin. iu ny liu c a n vic ngh rng vic khai thc c t chc c l c t lu m cc cun s ghi chp chnh xc ny khng ni n? Khng th bo v iu ny v khng c cc bng chng trc . Ngc li, t u th k XVIII, cc bng chng v vic cai qun ca cha An Nam c xc lp tt. Nh vy, khi ng Le Fol, Khm s Php ti Trung K vit cho Ton quyn ng Dng ngy 22-1-1929, qun o
(Paracels) dng nh vn cn l res nullius (t v ch) cho n u th k trc v cho bit trong vn kin ny cc ch dn v hnh vi cai qun cc o c cc triu i trc y thc hin t u th k XIX, lun im ny l ca mt con ngi ang m nhim chc v trong mt min ca Vit Nam trc tip lin quan n kha cnh lch s ca cc vn , chc hn l da trn s hiu bit nht nh v cc h s. Tuy nhin, ng ta khng bit xc nh ngy thng ca cc hnh vi cai qun ca An Nam vi tt c cc mc chnh xc m vic xem xt y h s cho php. t mnh vo th k XVIII, ngi ta c th bo v c rng cho ti thi im , s tn ti ca cc o Paracels c bit n mt cch rng ri, rng Trung Quc khng th vin dn bt k s chim hu no ph hp vi cc tiu chun c nu trn, rng cun sch ca L Qu n Vit Nam l t liu u tin nu ln cc hnh vi tng ng vi mt s qun l nht nh qun o, l s qun l c nin i t nhng nm u ca th k XVIII. i vi cc o Trng Sa, s tn ti ca chng chc chn c bit n cho d cn cha xc lp r s khc bit ca chng vi qun o Hong Sa (trong xc ti liu c tip xc). Khng c g cho php khng nh rng Trung Quc chim hu cc o ny. Vic qun l cc o Trng Sa (Spratleys) ng thi vi cc o Paracels
L Qu n: Ph bin tp lc
QU NGHIN CU BIN NG
70
ca cc cha Nguyn t th k XVIII l mt gi thuyt c th tha nhn. Trong h s khng c du hiu v mi quan tm ca Indonesia, Malaisia hay ca Philippin i vi qun o ny trong thi k .
cy v theo chiu hng khng nh mt danh ngha ch quyn. Nhiu bn , tp a hy sch a l Vit Nam ch r cc qun o nh mt b phn ca Vit Nam, c th l: Gip Ng Bnh Nam , 1774 i Nam Nht Thng ton , 1838 i Nam Nht Thng ch, 18821.
VIC KHNG NH CH QUYN (TH K XVIII-XIX) Phn trn a ra nh sng s hin din ca mt yu t u tin. N xut x t mt ti liu naqm 1776 (Ph bin tp lc), trong tc gi- khi m nhim chc v Hip trn hai tnh, k li, c s dng cc bo co c t u th k XVIII, rng cc cha Nguyn thnh lp ra i Hong Sa, i ti cc o vo thng hai m lch v t tr v vo thng tm m lch, khai thc cc sn vt bin v thu lm hng ha t cc tu b m. y cn phi nghim tc liu du hiu ny tip sau c c khng nh khng, liu lc c to nn c mt quyn trn cc o c th i khc vi cc quc gia khc khng v phm vi ca n n u, cui cng liu cc quyn cnh tranh c c th hin hay khng? Cc ti liu Vit Nam th k XVIII v XIX
S qun l tht s cc qun o xut hin trong nhiu ti liu khc c sn ti Vit Nam. Nhng ti liu quan trng nht l: i Nam thc lc vit t 1821, i Nam thc lc tin bin, lin quan n thi k 1600-1775 v i Nam thc lc chnh bin v thi k sau; i Nam nht thng ch vit t 1865-1882; Khm nh i Nam Hi in S L, 1843-1851 Cng nh mt s bo co ti c quan lu tr thnh ph H Ch Minh.
Chng rt nhiu, ni chung l n khp vi nhau v c b sung bng cc ghi chp ca nc ngoi ng tin
Cc d liu ny c trong cc ti liu do B Ngoi giao Vit Nam pht hnh nm 1981 v c th tham kho ti H Ni, nht l ti Vin Lch s quc gia.
QU NGHIN CU BIN NG
71
Mt s ti liu ny mang du n ca nh vua hoc c nhng li ph bng mc son, chng t l bt tch ca nh vua. T c th thy vi chnh xc cao rng cc hong Vit Nam lun theo ui vic t chc ( c ni n trong cun sch nm 1776) mt i khai thc kinh t bin v thm d cc qun o. Cc bin php ny thuc mt chnh sch quc gia ch trng ti cc li ch bin. Do s khc nghit ca kh hu nhit i, cc o nh khng thch hp cho nng nghip. Mt s o c phn chim bao ph nhng vic s dng ngun phn ny chir bt u t th k 20. Cc nh bin nin s ca th k XIX cho bit cc ti nguyn l hi sm, i mi, c hoa, ba ba v cc hng ha vt ca cc tu b m (i Nam nht thng ch). Ngay t u th k XVIII, cc cha Nguyn thnh lp cc i i bin c tnh nh nc. T chc v hot ng ca chng c m t chi tit trong cun sch ca L Qu n nm 1776. Cc i ny c nhim v c bit, mt s thu lm cc hi sn ti cc o gn b, s khc thu lm cc vt hoc cc ha vt t cc xc tu m trn cc o ngoi khi. L Qu n cn m t cc ha vt thu lm c nh sng trng, kim, i bc, vng, bc, ch, thic, ng voi, s, vi len, vi b, sp ongng cng m t cc
i c nhim v o c hi trnh, lp bn dng ln trnh ln cc Cha. C nhng ch dn rt chnh xc cho php bit rng mi i gm c 70 ngi c tuyn m ti ph Bnh Sn, nhng ngi tnh nguyn c min thu su v tin tun, . Cc hnh pht cng c tr nh cho trng hp khng hon thnh nhim v. Ngc li, hon thnh nhim v xong c lnh bng, hay thng vt cht. Thi gian hot ng t thng hai n thng tm hng nm. i nm chic thuyn v mang theo su thng lng thc1. Gia nm 1771 v nm 1802, lch s Vit Nam c nh du bng s i u ca cc triu i phong kin. Khi nh Nguyn c khi phc li, vua Gia Long tin hnh thng k tt c t ai ca t nc. Cc i thy binh ng mt vai tr quan trng trong vic thng k cc qun o. Cc i ny do bn quan chc lnh o. Nm 1815, vua c Phm Quang nh ch huy n v hi qun c nhim v thm d cc qun o v v bn thy trnh ti . Theo mt s sch chp li, vo nm 1816, hong Gia Long c l mun ch thn ra qun o2 chim
1
Lu Vn Li, Phn tch tc phm: Ph bin tp lc ca L Qu n, H Ni, 1994, in Roneo.

2
Xem, Nguyn Khc Vin: Vit Nam lch s lu i, NXB Ngoi Vn, H Ni, 1987
QU NGHIN CU BIN NG
72
hu chng v gn nhnh hoa ln vng min ca Ngi, nhng thng tin ny khng c xc nhn v nh vua khng th i xa m khng c nhiu ngn ngi i theo xa gi, iu ny gy tranh ci v chuyn i ca hong ti cc o. ng hn l vua c Phm Quang nh ra . i Nam thc lc chnh bin k li nm 1815 v sau mt ln na vo nm 1816, nh vua ra lnh cho Hong Sa ra cc o xem xt o c thy trnh v v bn trnh ln nh vua. Vua Minh Mng, ngi k nghip ng, vo nm 1833, ra ch th cho B ch qun phi ngi ti dng miu, lp bia, trng nhiu cy ci: Ngy sau, cy ci to ln, xanh tt, ngi d nhn bit, c th trnh c nhiu mc cn. Ch th trn c nhc li vo nm 1835 v k hoch b hon li do gi v sng d di. Lc cng vic mi c tin hnh v nh vua ra lnh trng thng cho nhng ngi thi hnh. Nm 1836, vua Minh Mng tip tc k hoch ca ngi tin nhim thc hin lm a b ton quc. Nhiu ch th chnh xc hn cho vic o c c a ra. Khng c l o no, bi ct no, phm khi thuyn n ni, tc th c chiu ch y chiu di, chiu ngang, chiu cao, chiu rng, chu vi v nc bn bn xung quanh nng hay cn, c bi ngm, ngm hay khng, hnh th him tr bnh d th no, phi xem xt o c r rng, v thnh bn . Cng nm
(1836), vua lnh cho thy qun chnh i trng sut i Phm Hu Nht a bnh thuyn i v chun b mang theo cc bi g n cc ni thanh tra dng lm du. Trn mi bi g u khc ch: Nm Minh Mng th 17, nm Bnh Thn, thy qun chnh i trng sut i Phm Hu Nht vng lnh ra Hong Sa xem xt o c n y lu du ghi nh. Vo nm 1837, Thng th B Li lm mt bn tng trnh nh vua v cc khon chi tiu ca i. Nm 1838, quan tun ph tnh Qung H ngh vua cho bi cc thu kha nh vo cc tu ca i v c vua chp thun. Cng nm , Thng th B Cng lm mt bn bo co ln nh vua v cc hot ng ca i. Cc o Hong Sa c ghi trong . Nm 1847, di triu vua Thiu Tr, Thng thu B Cng tu vi vua v vic cn thit phi hon li cc chuyn i ca i v l do thiu ngn sch. Nm 1867, nm T c th 20, i vi cc thy binh t vong trong qu trnh ra cc qun o u c nh vua tn vinh l anh hng. Tt c cc thng tin ni trn u ly t cc t liu lch s ca Vit Nam v tnh cht chnh thc ca chng tng c nhiu tc gi nc ngoi tha nhn. l trng hp ca Chaigneau (Vit v Cochinchine) v ca
QU NGHIN CU BIN NG
73
Gutzlaff, (1849, Tp ch ca Hi a l Hong gia v Vng quc Cochinchine). Nh vy, c th cho php ngh rng vng quc An Nam vi t cch l mt quc gia trc thi thuc a th hin mi quan tm c th ti cc qun o v pht trin cc hnh vi cai qun vo thi im khng c mt quc gia no c mi quan tm ti chng nh mt quc gia c ch quyn1.
Cc nh chc trch Vit Nam khng nh rng cc i Hong Sa hot ng lin tc t triu i u tin ca Nh Nguyn (1558-1786)2. i Hong Sa c th tn ti t trc nm 1702. l mt gi thuyt c th chp nhn. Tuy nhin, cc d kin da trn cc ti liu lch s c th kim tra c khng vt qu nhng nm u ca th k XVIII v khng th ngoi suy mt cch chc chn c. D sao i na, v bt u t thi im ny, c mt nh tht s khng nh ch quyn i vi cc o bi v tm thy cc loi hnh vi c n l quc t nu ra th hin nh ny3. c bit, vn s khng dng li cc cuc thm him nhm lp cc bn hay o c cc ng hng hi. c th l nhng cng vic ca cc nh a l, cc nh hng hi gp phn vo hiu bit chung v ph bin mt vng t hay bin (tuy rng Trung Quc cho
Vic hnh thnh mt quyn i vi cc o v phm vi ca n Cc ti liu a ra cho thy s hot ng c tnh cht nh nc ca Vit Nam i vi cc qun o v iu c lch s xc lp. Vn cn li l vch ra khu vc hot ng mt cch thn trng v xc nh r rng ngy thng, cng v phm vi a l. Vn bn u tin c gi tr l tc phm ca L Qu n nm 1776. ng ta m t t m vic khai thc cc qun o ny t nm 1702. Nh vy, ch v ch quyn ca nh nc phi chng l chc chn t u th k XVIII.
Lin hp quc, A/43/346, ngy 2-3-1988. Th ngy 2-5-1988 ca Quyn i bin lm thi phi on thng trc Vit Nam ti Lin hp quc gi tng th k Lin hp quc.
3
Xem, Dieter Heinzig: Cc o b tranh chp trong bin Nam Trung Hoa, Vin cc vn v Chu ti Hamburg, Wiesbaden, 1976
Xem cc tranh trn y, cc v d rt ra t v Minquiers v crhous.
QU NGHIN CU BIN NG
74
rng chm dt cc cng cuc thm st do ngi c thc hin trn cc o ny vo nm 1883 vi l do Trung Quc mun chm dt cc hot ng ny l t r quyn lc ca h)1. c nhiu hot ng khc thuc v cch ng x ca nh nc: lp mt i thy binh ring, tr cp v ti chnh cho n, khai thc n, qun l n, thng cho n, quyt nh cc cng trnh xy dng trn lnh th, munlm cho cc cng trnh c tnh cht tng trng nh cm mt ci bia hay mt ci mc ch quyn: chnh l nhng hnh ng m ta khng c g nhm ln. Cc nh chc trch Vng quc An Nam trin khai trn cc o nhng hot ng . Ngay c khi khng tnh n cuc thn chinh trnh trng ca vua Gia Long nm 1816 do cc tc gi Php ni n, th cng cn kh cc s kin trng hp v lin kt vi nhau c th khng nh rng cc nh cm quyn Vit Nam t th k XVIII n u thi k thuc a, th c cc quyn ch quyn i vi cc qun o theo ng cc quy tc ca php lut quc t p dng vo thi im .
Cc s vic l tht s, mt tnh tht s thch hp vi yu cu ca thi i v vi iu kin a hnh v hnh th cc a im khng cho php thc hin mt s chim ng ton b v thng trc. l nhng hnh vi theo ma do cc c im a l v kh hu ca cc o. Trong phn quyt trng ti ny 28-1-1931 v cc o Clipperton gia Php v Mehico, vua Italia, Victor Emmanuuel II cng nhn hiu lc ca vic chim c da trn cc hnh vi gim st2. l nhng s kin c cc nh chc trch nh nc cao nht a ra. Chng khng gy ra mt cht nghi ng g v nh ca mt s khng nh ch qucyn. Trong khi chng khng b bt c ai phn i, cc s kin lm thnh ci m ngi ta c th gi l mt s qun l lnh th mt cch ha bnh v khng gin on. iu ny cng ph hp vi li khng nh trong Khm nh i Nam hi in s l 1843-1851: X Hong Sa thuc cng vc bin nc ta rt l hiu yu. Tuy nhin, phm vi a l ca cc quyn tng c khng nh phi c xc nh. Chng ta s kim
y l mt lun im khng c tham chiu c th, Bn tin Trung Quc hc, 1988, s 8, tr.76
Phn quyt trng ti Php- Mehico trong v o Clipperton: Tuyn tp cc phn quyt trng ti, q.11, tr.1103.
QU NGHIN CU BIN NG
75
tra y tt c thi k t thi k c xa cho ti thi k bo h ca Php m thi im cng c (1884) cng l thi im Hi ngh Berlin m ra mt chng mi ca lch s lut php quc t. S khng nh ch quyn do ngi Vit Nam a ra dng nh lin quan ti mt vng rng ln hn vng ch c cc o thuc qun o Hong Sa. C hai yu t i theo hng ny. Cc nh a l Vit Nam th k th XIX thng k c 130 o, c ngha l cc vng t ni1. Th m con s 130 khng ng vi qun o ny hay qun o kia trong s hai qun o nu chng ta xem xt tch chng ra. Ngc li, n ph hp kh chnh xc vi tng s o ca c hai qun o2. Mt khc, cc bin nin s An Nam ch r rng c nhiu i c phi n nhng hng a l khc nhau. Cc o Hong Sa nm pha ng o L, t b bin Sa K chy ra khi, thun gi ba, bn ngy m c th n. Trn o c nhiu ni la lit tt c hn 130 ngn, cch nhau hoc mt ngy ng hoc vi canh gi. Gia o c bi ct vng b di khng bit my ngn dm, tc gi l Vn L Trng Sa, trn
1
bi c ging nc ngt, hi iu t tp nhiu, khng bit bao nhiu m k, sn xut nhiu hi sm, i mi, c hoa, ba ba, cc thuyn b phong nn cng t tp u triu Nguyn, t i Hong Sa gm 70 ngi ly dn x An Vnh sung vo, hng nm c thng ba ci thuyn ra o, thu lm ha vt, n thng 8 tr v cng T Hin np li. Li c i Bc Hi do i Hong Sa cai qun i thu lm ha vt cc o Cn Ln Bc Hi. Pha ng, cc o gip vi qun Qunh Chu ca o Hi Nam thuc vng triu Trung Hoa3. Mt trong cc i c thnh lp vo th k XIX c tn l Bc Hi, theo tn m ngi Vit Nam cng nh ngi Trung Quc t cho qun o Trng Sa. Cc ch dn trn c th nhm chng minh rng cc hong c quan tm n vic khai thc hai qun o gii quyt vn bng cch t hai i hot ng cc a im khc nhau nhng di mt s ch o chung. Gi thuyt ny c bo v bi mt tm bn xut hin vo nm th 14 triu Minh Mng4. Bn ny th hin r mt nhm o tch hn vi cc o gn b.
3
Nht l trong Phan Huy Ch: Lch triu hin chng loi ch, 1821 v i Nam nht thng ch t 1865 n 1882
2
Bin nin s An Nam, do P.A. Lapieque trch on Xem bn ny ti Ph lc 9.
Xem ph lc tn cc o.
QU NGHIN CU BIN NG
76
Cc o ny c ghi bng hai tn gi khc nhau, chnh l s phn bit hai qun o. S th hin c th c ca cc quyn mang tnh cnh tranh Mt quyn ch hnh thnh nu sau khi c khng nh n vn c duy tr trong mt s iu kin nht nh. cng l iu m c ch lut theo thi im mong mun. Mi khiu ni t ra t khi khng nh quyn, mi tr ngi cho vic thc hin quyn , u lm cho quyn ny yu i v c th b bn ci. Do vy, cn phi kim tra cc thi ca tng bn tranh chp c th c.
Nh thy phn trn, cc ti liu ca Trung Quc khng cho php xc nh l c s th c ch quyn lnh th cho n u th k th XVIII. T thi im , c cc s kin mi xc lp cc quyn c li ch pha Trung Quc khng? Mt cun sch do Trung Quc xut bn k li iu ny: Di triu Thanh, Quch Tng o, Cng s Trung Quc c y nhim Anh, trn ng n nhim s nhm chc vo nm 1876, vit trong S Ty k trinh (notes sur mon voyage de mission lOuest- Nhng iu ghi v cuc hnh trnh sang phng Ty) nh sau: Con tu, sau khi vt 813 dm, n gia tra ngy 24 (thng 10, nm th hai i Qung T). ti mt im 17.30 Bc xch o, cch pha Nam Qunh Chu 200 n 300 dm. Cc thy th gi ni ny l bin Trung Hoa (China sea), ngha l bin Trung QucCch khng xa, bn tri, l cc o Paracels (cc o Ty Sa) sn xut ra hi sm v c san h nhng khng phi l loi tt. Cc o ny thuc Trung Quc. Ti liu ni trn khng ghi r ngy thng v li trch dn cng khng ghi. C gi th nh n l xc thc v c dch mt cch chnh xc, th l mt ghi chp ca mt chuyn i. Tc gi khng ng trn lp trng chnh thc v ngay c khi ng ta l mt nh ngoi giao trn ng n nhim s ti chu u, li m ng ta ghi thong qua v vic cc o thuc v Trung Quc, d c th v th no chng na, th cng khng phi l mt
Trng hp ca Trung Quc Trng hp ca Trung Quc cn c nghin cu trn c s hai cu hi: C phi Trung Quc t h ginh c cc quyn, cng cnh tranh vi cc quyn ca Vit Nam trong thi k ny khng? V, c phi Trung Quc ginh c cc quyn, thng qua cc quyn ca Vit Nam, theo c ch ca ch ch hu gn hai nh nc vi nhau hay khng? a) Khng c mt danh ngha lch s ca Trung Quc trn cc qun o
QU NGHIN CU BIN NG
77
cn c cho mt vi tc gi khng nh tng c mt yu sch ca Trung Quc trong thi k xa xa1. Trong tt c cc ti liu Trung Quc u nhc li rng cc ng dn Trung Quc n cc o vo mi thi2. Nhng, nh bit (xem phn I), ch l nhng hnh vi c nhn, khng c c quyn, khng ph hp vi mt s chim hu cng nh vi nh khng nh ch quyn bi v vic chim c do cc t nhn khng hnh ng nhn danh chnh ph ca h m thc hin v mt li ch c nhn khng to thnh mt s chim hu3. Hn na, trong cng nhng thi k ny, chnh cc qun o cng thng c cc dn chi Vit Nam lui ti.
Trn thc t, khng c mt cht du vt g l Trung Quc tng phn khng li s khng nh ch quyn ca Hong Gia Long v cc ngi k nhim ng trong sut c th k XVIII cng nh th k XIX, khi cc cha Vit Nam t chc vic khai thc cc o nm di quyn ti phn ca h mt cch hnh chnh hn. Chng ta c th tm thy trong cc vn tp lch s Trung Quc nhng li xc nhn s khng tn ti tham vng ca Trung Quc trong lch s. V nh trong Hi lc, c vit: Vn L Trng Sa l t ni gia bin, di vi ngn dm, l phn u ca An Nam4, iu cho php kt lun rng y, khng c bng chng no cho thy nh Thanh sp nhp cc o ny vo lnh th ca ch5. T ta thy rng Trung Quc khng c cc hnh vi thc thi ch quyn m cn im lng, h hnh nh ng tnh vi s chim hu ca Vit Nam.
Xem Jeannete Greenfield: Thc tin ca Trung Quc v lut bin, Clarendon Press, Oxford, 1992, tr.154-155. Tc gi trch dn cc ti liu Trung Quc phn tch trn m tn ti liu b l ts ngha (nh: Ch Phin Ch) trong m t cc o nh nh l nhng o khng phi ca Trung Quc i vi cc qun o ny.
2
Trch dn trong t.13, t 4, tr.2 ca Hi quc ch vit nm 22 o quang nh Thanh (1730). In li trong lu tr ca B Ngoi giao Php. Hp AS 1840, Trung Quc 797.
5
Nht l Tp ch Window, tr.25 M.S. Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, tr.4
Phn quyt ngy 30-6-1865, v o Aves, Tuyn tp cc v n trng ti quc t, A.de le Pradelle v N.Politis, quyn 11, tr.413
* P.A. Lapieque: Bin nin s An Nam, tr.4
QU NGHIN CU BIN NG
78
Mt s s gia a ra li gii thch: T thi Gia Long xa xa, nhng ngi lng ging duy nht c th chim cc o Hong Sa (Paracels) l ngi Trung Quc th qu xa; vic chim ng Hi Nam lc ch l trn danh ngha. Cho n nhng nm gn y, ngi Trung Qc ch chim ng c mt vng hp dc b bin pha Bc o v mt hay hai cng b bin Nam*. Nh vy, c th tha nhn rng Trung Quc khng tha thit i vi cc qun o sut trong th k XIX (v li Trung Quc cng chng t iu y trong nhng nm cui th k ny). S th ca Trung Qc i vi cc qun o trong thi k ny c hai ti liu xc nhn: bn Trung Hoa ca ch thng nht Hong triu nht thng D tng , pht hnh vo nm 1894, Lnh th Trung Quc trong ch m rng ti o Hi Nam. Ngoi ra, quyn sch Trung Quc a l hc gio khoa th, pht hnh nm 1906 nu trang 241 rng im cc Nam ca Trung Quc l b bin Nhai Chu o Qunh Chu, v tuyn 1813 Bc. Cc ti liu c t cui thi k ang xem xt y, xc nhn rng cho n khi (cui th k XIX), Trung Quc cha th hin tham vng r rng i vi bt k qun o no trong hai qun o. Trong lun n bo v ti i hc Tng hp Php, Chu Kin ghi trong i s k ca ng
ta vo thi im 1902: S kho st u tin ca Trung Quc v cc vng bin qun o Ty Sa (Paracels)1. iu ny cho thy r l khng c s kho st t trc th cng khng c s qun ht. Tc gi cng t mu thun vi chnh mnh v ng ta bo v iu trong lun vn ny v khng ch r xut x rng Chnh ph Trung Quc ca cc triu i lin tip sp nhp v mt hnh chnh cc o v t chng di quyn ti phn cu cc nh chc trch tnh Qung ng (tr.265) V th mt s nh bnh lun khng t bng lng vic xc nhn cc quan im lm sn , m do s lo lng v tnh khch quan buc phi xem xt tng yu t lp lun v tnh khch quan buc phi xem xt tng yu t lp lun, h i n kt lun l khng c mt danh ngha lch s lu i ca Trung Quc i vi cc qun o Paracels v Spratleys. Gi thuyt ny ch c th ng vng trn c s cc ti liu cha cng b so vi tt c nhng ti liu m cng trnh nghin cu ny da vo. Ch duy s c mt ca cc ng dn Trung Quc theo thi v l khng bn ci. Nhng cng c c nhng ng dn t cc vng khc ti. V trong lut quc t iu ny
Chu Kin: Cc bin gii bin ca Trung Quc, lun n lm di s hng dn ca GS Hubert Thierry, i hc Paris X, Nanterre, tr.562
1
QU NGHIN CU BIN NG
79
khng phi l c s cho mt danh ngha php l1. Bi v ch n thun khng nh cc quyn ch quyn hoc nh th hin mong mun lm cho mt s chim hu thnh tht s l cha 2.
hnh vi ca h ch xc nhn ch quyn Trung Quc i vi cc o khng phi thuc An Nam3. Nh vy l phi lm sng t bn cht ca mi quan h ch hu ny v nhng hu qu m n c th mang li i vi thm quyn v cc o. Vng quc Vit Nam (i C Vit) c thnh lp vo th k XI bng vic thit lp mt quyn lc chnh tr v mt nn cai tr c lp i vi Trung Quc, nhng ng thi cng nhn (khn ngoan) quyn b ch ca Trung Quc. Mi quan h ch hu ny kh xc nh theo mt quan im php l bi v ni dung ca n m h v tng gim ty theo cc thi k. Nu so snh vi phong kin Chu u, mt m hnh c cu trc cht ch v c cc lut gia phng Ty bit n nhiu hn, s l mt iu khinh sut. Dng nh, mi quan h y ch yu l mt s trung thnh c tnh tn gio i km vi s np cng nh k thay i. V gi tr php l ca cc mi quan h ny, r rng khng th nh
Xem Jean Pieree Fierrier: Tranh chp cc o Hong Sa v vn ch quyn trn cc o khng ngi , Nin gim ca Php v lut quc t, 1960, tr.180 (Tc gi hon ton khng ng tnh vi lun chng ny ca Trung Quc).
3
b) Nhng hu qu khng c ca ch ch hu Phi chng ch ch hu ca Trung Quc i vi Vit Nam a li cho Trung Quc nhng quyn thng qua hnh ng ca chisnh Vit Nam? Trc s chnh xc ca cc lun chng ca Vit Nam to thun li cho h trong vic th c ch quyn bng nhng hnh vi t th k XVIII, Trung Quc phn bc li l cc vua An Nam lun ch hot ng nhm phc v tn ch ca h l hong Trung Hoa. Cc
Xem Micheal Bennet: Cng ha nhn dn Trung Hoa v vic s dng lut quc t trong tranh chp cc o Spratleys, Stanford Journal of International Law, 1992, tr.434, 435, 436.
1
Phn quyt trng ti ngy 6-6-1904 ca Vua Italia Victor Emmanuel III trong v kin gia Brazil v Anh: Tp ch Tng quan Cng php quc t, 1904, tr.19
2
QU NGHIN CU BIN NG
80
gi chng theo cc quy tc quc t ca cng ng chu u m vi chng tht kh trng hp, nht l s khc nhau ca thi i v s khc bit gia cc quan nim chu u v cc quan nim ca x hi chu 1. Triu i Vit cn l th phong ca Trung Quc c cng nhn, ging nh mi quc gia hin i mun ng vng th khng th b qua s cng nhn quc t. V li, theo quan im Trung Quc, tng c hai quc gia khc bit nhau l khng thch hp. ng hn, thay vo l tng v hai th gii k cn: mt th gii vn minh v mt th gii khng vn minh. Th gii vn minh, ngha l th gii Khng gio, phi phc tng Hong (m chng ta gi l hong Trung Quc); tham d vo th gii ny m nc i Vit ph thuc, v nc ny s dng ch vit Trung Quc v tn trng cc tp tc Trung Hoa, cc biu tng ca vn minh, i Vit khng cn cch no khc l chu lm ch hu trc Thin T. C ngha l s cng np che y, v thc cht, mt h thng quan h cc k phc tp. i vi Trung Quc, cng np th hin s ph thuc ti a m h hy vng qua c th duy tr mt nc Vit m khng gy phn ng quc t pha i Vit. Ngc li, i vi i Vit, cng np th hin s c lp ti a m vng quc ny c th i ti m khng gy nn
phn ng quc t pha Trung Quc. Trong trng hp ny cng nh trng hp kia, c tnh Khng gio ca hai quc gia, vic triu cng, t nht l mt phn, chng t rng c hai bn cng thuc mt h thng gi tr2. Ngay c Trung Quc cng c mt khi nim m h v m rng n mc m K yu chnh thc ca Chnh ph Trung Quc xp l th k XIX ch hu ca h bao gm: An Nam, Min in, Xim, Lo, Anh, H Lan, , B o Nha v Ta thnh!3. y khng phi l mt tnh trng php l thuc nh trong mt s v khc gi l bn ch quyn. Mt nc bn ch quyn c c im l nng lc quc t ca h khng bao gi c trn vn4. Trong trng hp nh th c s t b mt s thm quyn quc t cho tn ch v
Francois Joyaux: Trung Quc vic gii quyt xung t ng Dng ln th nht, Geneve, 1954, NXB Sorbonne, 1979, tr.44-45.
2
Trch dn ca Jean Pierre Ferrier: Tranh chp cc qun o Hong Sa v vn ch quyn trn cc o khng ngi , tr.180-181
3
Huan-Lai Cho (Ph Lnh s Trung Quc ti Si Gn): Cc nguyn nhn ca cuc xung t Php- Trung v Bc K cho ti nm 1883, Nh in Albert Portrail, Si Gn, 1938, tr.82
1
V im ny, xem Nguyn Hu Tr: Mt s vn v tha k nh nc c lin quan n Vit Nam, NXB Bruylant, Bruxelles, 1976, tr.26 (c bit l im 3) v tr.27.
QU NGHIN CU BIN NG
81
ch quyn ca ch hu b ct mt phn. Chng ta thy chng c g ging nh vy trong cc quan h gia An Nam v Trung Quc. Ch ch hu c Vit Nam chp nhn trn danh ngha, di hnh thc triu cng danh d, khng bao gi Trung Quc nhn vo quan h i ngoi ca nc Vit Nam c. Nhng ngha v tn knh ca triu nh Hu i vi triu nh Bc Kinh l hon ton hnh thc. ch l mt b quyn v danh ngha, theo nghi thc v hon ton o c hn l mt b quyn thc s mang tnh cht chnh tr1. Lch s cc quan h Trung-Vit t khi thnh lp nc Vit Nam, thot ra khi s chi phi ca Trung Quc, c nh du bng nhiu mu toan qun s ca Trung Quc chng li Vit Nam. Sau khi chin thng, cc vua Vit Nam khng bao gi b qua vic tm cch xoa du ngi lng ging khng l ca mnh bng mt s thn phc tng trng. Nn c lp ca Vit Nam i vi Trung Quc c c th ha trong nhng nm Php xm nhp (trc thi k bo h) bi ngay chnh s khng quan tm ca Trung Quc. T cho thy lp lun ca Trung Quc rt ra t cc vn ch hu khng th c gi tr php l.
1
Mt tin l xt x quan trng trc y cng c iu khng nh ny. Tht vy, trong v Minquers v crhous , ngi ta bo v cc lp trng ging nh lp trng by gi v cc qun o bin Nam Trung Hoa. Nc Php khng nh c cc quyn ban u ch vi l do l cc cng tc Normandie trc y l ch hu ca cc vua nc Php, v cc vua Anh nhn qun l t tn phong. Anh phn bc li l danh hiu ca cc vua nc Php i vi x Normandie l hon ton danh ngha. Thy rng y l nhng quan im khng r rng hay b tranh ci v mt thi k phong kin xa xi. Ta n nhn nh rng nu cc vua Php c danh ngha phong kin ban u bao gm cc o trn bin Manche, th danh ngha cng khng cn tn ti vo nm 1204, v Ta b sung thm: Mt danh ngha phong kin ban u nh vy ca cc vua nc Php i vi cc o trn bin Manche, ngy nay khng cn hiu lc php l, tr trng hp mt danh ngha khc c gi tr theo lut php c p dng vo thi k ang xem xt c thay th vo . Chnh ph Php c phn s phi chng minh tnh hnh ny2.
Xem G. Taboulet: Bn anh hng ca ca Php ng Dng, t.11, Adrien Maisonneuve-1956; trch dn, Nguyn Hu Tr, tr.27
To n quc t, tuyn tp, tr.56
QU NGHIN CU BIN NG
82
T c th rt ra cho v vic hin ti nhng kt lun sau y: Ch ch hu ca Vit Nam i vi Trung Quc chc chn l cn danh ngha hn nhiu so vi ch cc cng tc Normandie i vi cc vua nc Php (nu nh s so snh ny c th hin c trong nhng th gii chnh tr v vn ha khc bit nhau nh th):cc kt lun ca ta n c gi tr i vi cc mi quan h Vit Nam v Trung Quc; ch ch hu ca Vit Nam kt thc ngay .trong ngy k Hip c bo h Php 1884. Ngy n tn tng trng ca Trung Quc, mt khi kim hon p, trn c chm mt con lc ph phc, do Hong Trung Quc gi cho Gia Long nm 1803, c nung chy trc s c mt ca Patentre v i din ton quyn ca Php, trong mt bui l long trng1. Dng nh, s thay i ny din ra trong s th ca Trung Quc. D sao, Trung Quc khng h biu l mt s mong mun nh nht no gi li bt k mt quyn no trong cc quyn m Vit Nam ginh c qua mt qu trnh lch s lu di i vi lnh th trn t lin hay trn o ca Vit Nam. Lc , Trung Quc khng a ra mt bo lu no theo hng ny. Nh vy l hi cc iu kin p dng phn quyt ca Ta n quc t nm 1953: danh ngha phong kin ban u ngy nay khng th mang li hiu lc php l
1
tr trng hp c mt danh hiu khc, c gi tr theo lut php c p dng vo thi k c xem xt, c thay th vo . Thi k ang xem xt l giai on trc cho n thi k ch bo h ca Php. Trung Quc, nh thy, lc khng ginh c mt danh ngha no i vi cc qun o theo nh lut php ti thi im . Nh vy khng c g c th thay th c mt ch ch hu mt i sau khi tn ti ch yu mt cch tng trng. Khng th chia ct lnh th Vit Nam bng cch vn dng quan im ny. Khi b mt i quyn kim sot (phong kin) i vi Vit Nam, Trung Quc mt lun quyn kim sot cc qun o, nu nh h c mt mi quan tm no ti cc qun o, th nh ngi ta khng tm thy cc bng chng l h c mi quan tm . Cui cng, ngi ta nhn thy khi Trung Quc vin l v ch ch hu i cc quyn ca Vit Nam ginh c phi thuc v Trung Quc (khi lun chng v vn ch hu b bc b), Trung Quc ch cn li vic cng nhn rng cc quyn c th c thc s. Trong khi , cc quyn ny ch cho Vit Nam.
Nguyn Hu Tr: Mt s vn v tha k nh nc c lin quan n Vit Nam, tr.28, ch thch 8
Cc quc gia khc trong khu vc
QU NGHIN CU BIN NG
83
Cc quc gia khc c hay khng (cng trong thi k ) biu l nh thc thi ch quyn? Cu tr li v vn ny s nhanh chng c a ra. Lc , khng c mt quc gia no khc trong vng a ra yu sch. Ngy nay, khng mt quc gia no li c dng ln nhng yu sch da vo cc hnh vi xy ra trong th k XIX, hay l trc . Cn ghi nhn rng nm 1898, Hip c Paris gia Ty Ban Nha v M nhm chm dt chin tranh gia hai nc chuyn giao Philippin sang s qun l ca M. Khi , cc o Trng Sa khng c nhc ti mt li no.
lin quan n ton b mt qun o tri rng ti 160.000km, hay l t ra, n mt s o quan trng v c lin quan n cc o kh quan trng a n, ni rng ra, c quyn i vi ton b qun o. Trong trng hp ny, c mt inchoate title (danh ngha s khi) ngha l mt quyn mi hnh thnh m cc ngi ch sau phi cng c. V im ny cuta s phn tch v vi nhng bo lu c nu ra, ngi ta c th nhc li nhng li l ca Max Huber v ni rng khng c mt s biu hin no v vic Trung Quc hay mt quc gia khc thc thi quyn lm ch i vi cc o, mt biu hin c tnh cht c th cn bng hay lm mt i cc biu hin v ch quyn ca Vit Nam. n y t ra vn cng c danh ngha v nht l vic duy tr danh ngha ny lin quan ti xu hng tin trin ca lut php quc t.
KT LUN CA CHNG NY L: - Khi c Hip c ca Php nm 1884, Vit Nam nm gi, khng c cnh tranh v trong khong gn hai th k, mt quyn i vi cc qun o, theo ng ch lut php ca thi k . - Quyn ny c thc thi khng c nghi ng g i vi cc o Hong Sa. Ch cn phi xc minh xem c ng quyn c thi hnh trn ton b qun o hay khng. C nhng l do ngi ta ngh rng s qun l ca Vit Nam m rng c ti cc o Trng Sa. Nhng khng c g nu chnh xc vic qun l lc y
QU NGHIN CU BIN NG
84
QU NGHIN CU BIN NG
85
CHNG III
S TIN TRIN TIP THEO CA DANH NGHA
Thi im nm 1884 c tm quan trng i vi s phn cc qun o ny. Thi im ny trng hp gia vic m ra thi k h ca Php Vit Nam v vic xc lp (sau Hi ngh Berlin) cc quy tc mi ca lut quc t. Mi u ch c gi tr trong khun kh nht nh ca cc cng quc c mt Berlin v ch lin quan n cc lnh th thuc Chu Phi- l i tng ca Hi ngh, do tc ng ca tp qun v bng vic p dng trong xt x, cc quy tc c m rng v cui cng c mt tnh cht ph qut. V sau n c ni tip bng nhng thay i c bn khc trong lut. Nhng thi k m ra nh vy to ra mt mi nhng vic cc k phc tp c v phng din tnh hnh chung trong c hau nc lin quan ch yu (Vit Nam v Trung Quc) v v vic qun l v vic chim c hai qun o. Trong tnh hnh , liu quyn v ch quyn i vi cc qun o c hnh thnh t th k XIX c li cho Vit Nam c c cng c v duy tr khng, hay c th mt i do t b cc lnh th , hay do c mt ch quyn khc v trong nhng iu kin no?
Trc ht, cn bm st xu th tin trin ca lut php quc t t nm 1884 (on I). Sau , tnh hnh trn cc qun o s c nghin cu cn c vo hai giai on lch s chnh: giai on nh nc thc dn Php thi hnh quyn lc quc t i vi Vit nam cho n cc nm 1954 v 1956 (on II), ri n nhng nm nhn dn Vit Nam ti xut hin pht biu cho chnh mnh, nhng vi nhiu rc ri v mu thun trong lch s t nc Vit Nam k t sau cuc chin tranh thuc a (on III). on m u ca chng ny s phn tch mt yu t, qua gt b mt lun chng thng qua vic xem xt Hip c Php-Trung ngy 26-6-1887, mt Hip c khng c hiu lc i vi ch quyn trn cc qun o.
HIP C PHP-TRUNG ngy 26-6-1887 V mt th c ch quyn, cc danh ngha theo iu c chim mt v tr quan trng, mc du khng phi bt buc v c tnh quyt nh cho mi trng hp. ng l cc quan h gia cc nh nc s vng chc hn nu chng c da trn mt vn bn m mi t ng u c gi tr v cc nc lin quan u b rng buc trn vn bn v h k v ph chun.
QU NGHIN CU BIN NG
86
Cc nc ginh c nhng lnh th thot u v tha nhn nh pht hin, tip li qun l thc s vi thc thi ch quyn, nh vy theo truyn thng, tm cch cng c vng chc cc quyn ca h bng cch lm cho cc nc th ba, l nhng nc c th tranh chp, tha nhn cc quyn ny bng cc hip c thnh vn. Tuy nhin, v bt chp tnh bn vng ca cc quyn c cc iu c tha nhn, c ngha l tnh bn vng xut pht t nguyn tc tn trng li ha (Pacta sunt servanda), iu c ch c th l bng chng v l s i km mt vic qun l thc s. iu c t n khng th mang li vic quy thuc ch quyn cho mt quc gia m danh ngha khng hot ng ca n mu thun vi mt vic qun l thc s do mt nh nc khc tin hnh trn thc t. l ton b ngha ca phn quyt ngy 4-4-1928 ca trng ti Max Huber a ra trong v o Palmas. Nht l trong c nhng li l sau: V li d nc (Ty Ban Nha) c th c mt danh ngha m n khng bao gi c nh t b, vn cn phi xem vic thi hnh ha bnh v lin tc ch quyn do mt nc no tin hnh vo mt thi
k sau c th bc b cc quyn cho d l quyn theo iu c hay khng1. Nh vy, iu cn tin hnh y chnh l nghin cu ng thi v thc t qun l trn cc o v v nh thc thi vic qun l vi t cch ngi c ch quyn. ng nhin, cng khng phi l v ch nu pht hin qu c mt s cam kt bng iu c v cc lnh th . i vi cc qun o bin Nam Trung Hoa, khng c mt iu no nh vy c bn ny hay bn kia nu ra trong thi k c xem xt chng trc. Ngc li, vo thi k thuc a, khi Php th hin mi quan tm i vi cc qun o Hong Sa, v khi Chnh ph Php tranh tng vi Trung Quc mu tnh xy dng yu sch ca h trn c s cc lun c khc nhau. Mt cng hm ca phi on ngoi giao Trung Hoa Dn Quc gi cho Chnh ph Php ngy 29-9-1932 da trn Cng c Php-Trung ngy 26-6-1887 v vic phn nh bin gii gia Trung Quc v lnh th Vit Nam khi thuc quyn kim sot ca Php2. Chnh ph
1
Max Huber: Phn quyt v o Palmas, ngy 4-4-1928, tr.176-177. Xem Cng hm ny ti Ph lc s 10
QU NGHIN CU BIN NG
87
Trung Quc vn khng khng bo v quan im ny cho ti tn ngy nay. l trng hp mt n phm Trung Quc in nm 1956 c nu: Qung ng, ng l cc im tranh chp nm pha ng v ng Bc Mng Ci, pha bn kia ng bin gii nh c y ban hoch nh n nh, c quy thuc cho Trung Quc. Nhng hn o nm v pha ng ca kinh tuyn Paris 10543 ng1, ngha l ng thng Bc-Nam i qua mi pha ng ca o Tr C hay Ouanchan v to thnh bin gii cng thuc v Trung Quc. Cc o C T v cc o khc pha Ty kinh tuyn ny thuc v An Nam. Mt tc gi Trung Quc, Shao Xunzheng, vit da vo li vn ca cng c ny bo v kin, trong mt bi trn Nhn dn Nht bo Bc Kinh s ra ngy 3-71956, cho rng cc qun o Hong Sa v Trng Sa nm v pha ng ng phn nh nn thuc v Trung Quc nh chnh li vn ca cng c th hin. Nh vy, phi chng thc dn Php, ba nm sau khi m rng s bo h ca mnh i vi ton b Vit Nam, t b hai qun o bng mt cch din tkhng nu c tn hai qun o khngV ta li thy lun chng
ny di ngi bt ca nhiu tc gi phng Tu vit ting Php hay ting Anh.2 Tuy vy, c l do ngh rng quan im l khng xc ng. Thc vy, Cng c Vin ngy 29-61969 v php in ha cc quy tc gii thch cc hip c nhn mnh ti vai tr ca tnh trung thc (bonne foi) trong vic gii thch, v s cn thit phi gii thch vn bn theo ngha thng thng ca t ng di nh sng ca i tng v mc tiu ca hip c (iu 31). Cng Cng c (iu 32) cho pho vin n cc cng vic tr b v cc hon cnh k kt hip c trong trng hp xy ra cch gii thch ban u cn c nhng nghi vn hay dn n nhng kt qu v l. i tng v mc tiu ca Cng c 1887 l hoch nh ng bin gii gia Bc K v Trung Quc ( chnh l tiu ca Cng c nh cc tc gi ca n t ra). Cng c ny c lin quan n cc lnh th t lin. Nu c nhng du hiu l c mt con ng vch trn bin tng c a ra trong cc cng c c nh Cng c Php-Trung nm 1887 hay trong cc cng c
2 1
Tc kinh tuyn 1080313 ng Greenwich
Xem Jeannette Greensfield: Thc tin ca Trung Quc v lut bin, tr.155
QU NGHIN CU BIN NG
88
khc nh Hip c Php v B o Nha nm 18861, chng ch c th c s dng trong cc cuc m phn ng i v phn nh bin nh cc yu t ch dn cho vic xem xt li cn c vo lut hin nay v phn nh bin2. Lnh th trn bin duy nht m cc nc trc y i quyn l lnh hi. Khong cch thng thng ca n l ba hi l (mi hi l bng 1,800km). i vi mt s nc, chiu rng ko ra ti su hi l. Khi khng c vng tip gip, vng nh c, cng chng c thm lc a, v tt c nhng th ch ny l nhng sng to sau chin tranh th gii ln th 2. ng bin gii cn phn nh khi l ng bin gii gia Bc K v Trung Quc. l b phn ca nc
Vit Nam hin nay m trc y nc Php gi l Tonkin m thi. V vy, vic gii thch vn bn phi a n vic nhn thy vn bn mt ch dn quy thuc cc o ven b ca hai quc gia. Cng c nhm gii quyt s phn cc vng lnh th lc a, di tng ph ca n l quyt nh v cc o gn b nht. V mun n gin v c hiu qu, vn bn khng k tn tt c cc o. C nhng o rt nh do ngi ta c th b st cc o ny hay o khc ra ngoi vic quy thuc. Vic a kinh tuyn vo l thc hin cho r. Ngoi ra, nu ngu nhin hnh thnh mt o mi no do tch t ct hay do hin tng a cht no khc, o s c gii quyt bng cch p dng vn bn. l ngha ca cng thc 1887 v khng c g khc hn. xc nhn cch gii thch ny, iu rt quan trng l con ng c nu mt im xut pht c th: ng Bc-Nam chy qua mi pha ng ca o Tch- Kou (Tr C), nhng n khng c im kt thc. khng phi l mt s tnh c v cng khng phi mt s b qun. ng ny khng cn phi kt thc mt im.
V vn ny, chng ta c th nhc ti v kh tng t xy ra gia Cng ha Guinee-Bissau (phn quyt trng ti, ngy 14-2-1985). Hip c ngy 12-5-1886 c lin quan n v vic ny. Hip c vch mt chu vi trn bin tch cc o thuc nc Php v cc o thuc B o Nha. Nc Cng Ha Guinee cho rng ng vch c gi tr nh mt ng bin gii trn bin. Ta n khng ng v cho rng (on 56 ca phn quyt) i tng ca Cng c 1886 ch l vic quy thuc cc lnh th t lin.
1
V Cng c 1887 v vic hoch nh bin gia Trung Quc v Vit Nam, xem J.R.V.Prescott, Cc bin gii chnh tr trn bin ca th gii, Methuen, London, New York, 1985, tr.224 v tip
2
QU NGHIN CU BIN NG
89
Chiu di c v ch ca ng ny c xc nh cn c vo s c mt ca cc o ven bin1. Lm sao ngi ta c th ngh l ngi lp vn bn tr nh gi tr php l ca ng cho n khi ng gp b bin Trung K? Nu lm nh vy, tt c cc o ven bin Vit Nam trong khu vc pha Nam thnh ph Hu s l ca Trung Quc theo hiu lc ca vn bn Th m li chnh l iu cc tc gi Trung Quc bo v khng mt cht do d no, h tm thy trong cng c ny mt c s iu c cho danh ngha ca Trung Quc i vi cc qun o Trng Sa. Nh vy, s cng nhn cc quyn ca Trung Quc c l s khng c gii hn pha Ty v Ty Nam. Ngi ta c th t hi mt cch chnh ng, vy th ti sao li ch i hi cc qun o san h ny thi? Khi cc quyn m nc Php nhng cho Trung Quc c th c m rng ln n mc phi l, cho php Trung Quc a ra yu sch mt danh ngha iu c i vi Philippin chng hn. Chng phi l cc o nm pha ng ca ng kinh tuyn nh hay sao? Mt khi cch gii thch ni l v l, ta phi theo cc ch dn ca Cng c Vin v kim tra li xem c vic
1
xc nhn hay bc b no c th c t cc cng vic tr b hay khng. Cc cng vic tr b minh ho r cc mi quan tm ca hai bn v mc tiu gii quyt trong mi quan h ca h vo thi k . Ci gi m mi bn i nm trong cuc m phn v thng mi. ng trc cc i th chu u trong lnh vc ny, v b chi phi bi s lo lng ginh ly th trng ng Dng (mt ng Dng c cc bin gii t lin c phn nh r rng, do c th kim sot c), nc Php i tm cc iu kin thun li nht thm nhp vo Trung Quc. Vi bn ny hay bn kia khng c vn cc qun o trong cc cuc m phn. Nhng s kin tip theo s chng t l nhng nm sau c hai nc u khng quan tm n cc qun o Hong Sa v Trng Sa. S thc tnh s ch xy ra v sau v do s thc y ca cc thm mun khc. Chnh khi , Trung Quc mu toan vin dn cch gii thch c bit (ad hoc) i vi Cng c 1887. Nhng nc Php, bn ng k kt cng c, kch lit chng li s gii thch : Cc iu khon ca cng c 1887khng c mc ch no khc l n nh ng bin gii bin gia Trung Quc v Bc K khu vc Mng Ci, sp nhp vo Trung Quc mt s lnh th v o nm pha ng ca sng Mng Ci m trc vn l ca An Nam. n gin ho, ng
ng l ngha m cc nh ngoi giao Php a ra cho cc iu khon ca Cng c, i vi h kinh tuyn ch nh du im mt ven bin ca ng bin gii Trung Quc-Bc K (Cng hm Ngoi giao ngy 20-7-1933).
QU NGHIN CU BIN NG
90
kinh tuyn Paris 105o43 c chn nh mt con ng phn gii. Nhng t li vn ca tho thun thy r l iu khon ny ch c bit n khu vc Mng Ci. Mun p dng iu khon cho qun o Hong Sa nm cch khong 300 hi l v pha ng Nam s dn ti vic ni rng tt c nhng g nm pha ng ca kinh tuyn 105o43 l thuc Trung Quc; nh vy, Trung Quc c th yu sch phn ln cc o ven b ca ng Dng, nht l o Poulo Cecir. Cc hu qu v l ca lp lun nh vy chng t rng ch c th cho iu khon ca cng c 1887 mt gi tr khu vc.1 Trong thi gian , lut quc t v quy thuc lnh th pht trin. N i hi khe kht hn v k thut hn.
danh ngha i vi mt lnh th (1884-1885); khi nim v tha k nh nc vi vic cn thit nh r trong mi trng hp nh nc tin nhim v nh nc tha k, v vic ko di khi nim trong cc nguyn tc bo v ton vn lnh th v quyn t quyt ca cc dn tc; nguyn tc cm s dng v lc v th c lnh th bng phng php ; cui cng, khi nim v thi im kt tinh2 trong vic xem xt cc tranh chp quc t, nht l v lnh th v s cn thit chn thi im kt tinh tranh chp; k t sau hnh ng ca cc nc khng cn c th c xt n trong vic xy dng mt quyn v chng c thc hin vi chng minh chm tr. Cc quy tc lin quan ti cc quyn trn mt lnh th cui th k XIX v sau
LUT P DNG TRONG THI K SAU 1884 Cui th k XIX, mt giai on bng n cc quan h quc t, c nhiu s tin trin dn dn i mi lut quc t. Vic nh gi cc quyn ca cc bn ny hay cc bn khc c cn c vo bn khi nim: Cc i hi c nhc li trong lut quc t v cng c v duy tr mt
Cng hm Paris ngy 10-10-1937. Cng theo cch hiu ny, xem bn ghi nh ca ng Chargueraud Hartmann gi Phng Chu ngy 16-8-1933
1
Tt nhin, nh c Berlin nm 1885 m i tng l quy thuc cc lnh th chu Phi, nh tt c cc Hip c khc, ch c mt gi tr tng i. N ch rng buc cc nc thnh vin v ch c gi tr i vi cc lnh th c bn n ca cuc thng lng .
1 V thut ng date critique,trong cc ti liu php l Vit Nam c s dng mt s thut ng khc nh: thi im khi kin, thi im khng hong, thi im kt tinh, thi im bin chuyn tuy nhin, trong s , thut ng thi im kt tinh c th l hp l, n phn nh c trng thi ca s kin php l (N.D).
QU NGHIN CU BIN NG
91
Nhng v n l biu th s i hi mi ca x hi nn ni dung ca n nhanh chng c mt tm ph qut. Vic th c mt danh ngha (trc c th t c vi nhng i hi t kht khe hn) nay phi c cng c theo cc iu kin mi cht ch hn. V ch c vic thc hin cc iu kin mi cho php ghi nhn vic duy tr quyn ny . Vy mun xem xt c hay khng c qu trnh th c ch quyn c cng c, ngi ta phi tm kim xem u l nhng biu hin ca nc c yu sch, ng thi cng phi tm hiu u l nhng biu hin ca cc nc cnh tranh c th c
vi khng th hin mt tnh cht cho php coi chng nh mt biu hin ca quyn lc nh nc i vi cc o nh1 Vy c ch cng c l rt quan trng. Phng php To tin hnh (c bit trong v Minquiers v Ecrhous) l tha nhn ch quyn lnh th ca quc gia no c th chng minh mt qu trnh s dng lu di, th hin tng th cc li ch hoc cc quan h gn b lnh th ny vi quc gia 2. Vic cng c v duy tr danh ngha qua cc th k cn c gn vi s ng ca cc nc khc3. S ng c th l tch cc cng c th l th ng. S cng c c th p dng vi nhng lnh th m vic quy thuc trc vo mt nc khc khng th xc nh c, s cng c c th t c khng ch bng s ng r rng, m d dng hn c l khng c s chng i trong mt khong thi gian di t pha cc nc hu quan i vi vic chim hu ny4.
Bn vin dn mt danh ngha phi chng minh l danh ngha c thc hin bng nhng hnh vi u n, c tnh cht nh nc, m rng ra i vi ton b lnh th c lin quan trong chng mc m cc iu kin t nhin cho php, tng ng vi vic nm quyn s hu khng gin on v thng xuyn vi mt s qun l ho bnh. Nu khng m bo c iu kin nh th, cc to n quc t s cho rng mi ch c cc bng chng khng y v nh ca chnh ph mun x s nh ngi c ch quyn v khi cc hnh
To n quc t, V o Minquiers v Eorhous, tuyn tp, 1953, tr. 71.

1
Suzanne Bastid : Cc vn v lnh th trong xt x ca to n quc t, Tuyn tp cc bi ging ca Vin lut quc t, 1962, II, quyn 107, tr. 441. 3 Jean Barale : S ng trong n l quc t, Nin gim lut quc t ca php, 1965, tr.389 v tp.
2
Suzane Bastid : Cc vn v lnh th trong xt x ca to n quc t, tuyn tp cc bi ging ca vin lut quc t, 1962, II,q. 107, tr.44.
4
QU NGHIN CU BIN NG
92
Nh vy, s im lng ca cc nc th ba c gi tr ca n trong trng hp l mt s chim hu nguyn thu, khi mt quc gia l nc u tin tin hnh qun l mt vng t m lc cn l v ch v quc gia tip tc qun l nhiu nm khng c s phn i ca cc nc th ba. Gi tr ca im lng cn cao hn na khi cc nc th ba cho rng danh ngha nguyn thu l khng hp thc v lnh th khng phi l terra nullius (t v ch), v rng c cc quyn ca nc ngoi c xc lp trc . Khi , ngi chim c vo v tr th c theo thi hiu nu h c th chng minh c l trong mt khong thi gian di qun l cng khai, ho bnh v lin tc m nhng ngi chim c trc khng h quan tm. Trong trng hp , cc quan to hay trng ti s xem xt ht sc thn trng thi ca nhng quc gia cho rng mnh c danh ngha nguyn thy tht s. S im lng ca cc nc c hm l ng , nhng ngc li, s phn i ca cc nc s cho php bo v cc quyn ca h v mt ch quyn b thch thc phi phn ng, nu khng s mt hiu lc1. Nh vy, vic khng tha nhn c th gy tr ngi cho vic hp thc ho mt
tnh trng thc t2. tuy nhin, vic khng tha nhn cn phi c nu li theo nh k v th hin mt ch tht s chng li tnh trng do cc s vc to ra. Nh vy n i hi phi c mt cng no . l nhng quy tc buc phi c c th ho do cc i hi ca i sng x hi ngy cng cao, cc vng t c th c pht hin ngy cng him v cng tranh chp chnh tr gia cc nc ngy cng tng cng. Nu s xoay vn ca lch s khng a ra thm nhng khi nim no khc m phm vi php l ca chng phi c xc nh y trc khi i xa hn, th vn cn li ch l kim tra vic p dng cc quy tc ny i vi tnh hnh ca cc qun o. Khi nim v tha k nh nc hay chnh ph v cc hu qu ca n H s quy ch quc t ca cc qun o bin Nam Trung Hoa b phc tp ho nng n t pha ny hay pha khc do cc vn gi l tha k nh nc hay tha k chnh ph3.
Xem Jean Pirre Cot: i s k xt x quc t. V n Preach Vihear. Nin gim Lut quc t ca Php, 1962, tr. 243
1
Grard-Cohen Ronathan: Qun o Falkland (Malonines. Nin gim Lut quc t ca Php, 1972, tr. 240. 3 V cc kh khn nay xem bn ghi nh ca C vn php lut ca B Ngoi giao ngy 25-5-1950, Ph lc 11.
2
QU NGHIN CU BIN NG
93
Trng hp Vit Nam V pha Vit Nam, 120 nm tri qua t thi im mt vng quc An Nam trc khi c cuc chinh phc thc dn (vic bn ph cng Nng nm 1856 nh du bc m u ca cuc chinh phc ) n mt nc Vit Nam c ch quyn v thng nht (1975). Trong mt thi k u khng xc nh (cho n khong thi gian Paul Doumer gi chc ton quyn, nm 1897), vng quc An Nam vn gi c mt t cch php nhn quc t nht nh qua c ch bo h. Theo hip c th nht (15-3-1874), Hong va cam kt thch nghi chnh sch ngoi giao ca mnh vi chnh sch ngoi giao ca nc Php v khng thay i cc quan h ngoi giao hin nay ca mnh (iu 3, khon 1), nhng cng gi quyn k kt cc hip c vi cc iu kin, ng l c b hn ch v b t di quyn kim sot ca Php. Ngy 6-6-1884, c thm mt hip c bo h th hai c tn l hip c Patentre, theo nc Php c cc thm quyn thc cht hn nhiu: Nc Php s i din nc An Nam trong mi quan h i ngoi ca An Nam(iu 1, khon 2).
Chng ta cng nhn thy trong cc phn tch php l lm c s cho lp trng ca Trung Quc, lp lun rt t khi lin h vi cc vic tha k Nh nc. Nht l Chu Kin, trong: Cc bin gii bin ca Trung Quc.
T cch php nhn ca An Nam, mc d rt danh ngha nhng vn c duy tr. Vic chuyn sang lin bang ng Dng bt u vi sc lnh ngy 17-10-1887. Vic sp nhp vo B thuc a c hiu lc k t nm 1894. Nh vy y c hin tng th nht v tha k nh nc mt khi ta hiu l s vic din ra trn mt lnh th nht nh, vo mt thi im nht nh, mt chnh quyn nh nc thay th mt chnh quyn nh nc khc v gi v tr ca chnh quyn 1. Quy ch thuc a ca php khng cho php tn ti t cch php nhn quc t nh vy, cho nn trong thc t t cch php nhn quc t ca Php thay th t cch php nhn quc t ca Vng quc An Nam. Tt nhin l hip c Patentre khng chnh thc b hu b nhng tnh hnh t nm 1885 l mt tnh trng thuc a trn thc t2.
Xem, Humphrey Waldock, Nin gim ca y ban Lut quc t 1968, t. 11, tr. 92 Michel Virally trch: Li ni u ca tc phm dn ca Nguyn Hu Tr.
1
Nguyn Hu Tr vit theo hng , Sd, tr. 44 v 50. Tc gi da vo mt phn hc thuyt v vo cc n l hnh chnh ca Php tha nhn vic sp nhp nc An Nam v nc Cao Min vo mt php nhn theo cng c Php.
2
QU NGHIN CU BIN NG
94
S hi ca nc Vit Nam thng nht va di va au n. V, nu t ch bo h n cuc o chnh ca Nht (9-3-1945) lm tan r h thng qun s ca Php ng Dng, th t cch php nhn quc t pht bin cho Vit Nam vn l nc Php thuc a, nhng t 1945 n 1975 li c nhiu ting ni. Vua Bo i tuyn b c lp ln th nht ngy 11-31945. Nhng ng thoi v ngy 19-8-1945 v li ch ca chnh ph cch mng ca ng H Ch Minh. y l chnh ph kim sot c Bc B v Trung B1 v tuyn b c lp, thnh lp nc Vit Nam Dn ch cng ha ngy 2-9-19452. Lc ny nc Php gp phi mu thun sau: Mt mt, qua Hip nh 6-3-1946, Php tha nhn Cng ha Vit Nam l mt quc gia t do c chnh ph, qun i v ti chnh ca mnh, trong Lin bang ng Dng v trong khi Lin hip Php (iu 1); mt khc, Php tm cch khi phc ch quyn ca mnh i vi ng Dng, v c th hn, t c vic rt qun i Trung Quc khi lnh th Vit Nam.
Nhng chnh ph cch mng khng c thi gian v phng tin p t quyn lc ln Nam K.
1 2
Vn v nng lc quc t ca Vit Nam Dn ch cng ha l hn ngng tr v s m ra cuc xung t v trang thuc a. Khi nc Php t xem nh mnh vn cn ch quyn i vi ng Dng trong khi Vit Nam mun hng t cch php nhn quc t y . Nh vy, k t cui nm 1946, c s tranh ua ginh quyn thc hin cc hnh vi ch quyn. Vy th, trong cc iu kin nh vy, t 1946 n 1949, ai l ngi i din c gi tr cho Vit Nam theo lut quc t? Thay i chin lc v chi tr chia r, ngy 27-61947, Php dng ln Si Gn mt chnh ph trung ng lm thi ca nc Vit Nam v tha nhn quyn c lp ca Vit Nam trong bn Tuyn b Vnh H Long ngy 5-6-1948. Cc hip nh ngy 8-3-1949 nhm thnh lp mt Quc gia lin kt Vit Nam. K t (v khng phi ht mt s d dt), vi s ng ca chnh nc Php, Quc gia lin kt Vit Nam c t cch php nhn quc t3. Qua mt s mnh khe php l phc tp, nc Php c lp trng sp nhp Nam B vo Quc gia lin kt ni trn v quc gia ny c coi nh ngi k tc vng quc An Nam trc kia di s bo h ca Php.
Xem Nin i cc s kin trn, tr. 50
Xem Nguyn Hu Tr, Sd, tr. 72 v tip.
QU NGHIN CU BIN NG
95
Th on php l ny cng khng c tc dng. T nm 1949 n nm 1945, tnh hiu lc ca chnh ph c chia ra, gia mt bn l qun i vin chinh Php vn cn hin din v nhng ngi chu trch nhim v chnh tr i theo qun i ; v mt bn l chnh ph ca Vit Minh c mt s nc cng nhn t nm 1950 v kim sot phn ln Bc B v Trung B, trong khi chnh ph Quc gia lin kt ch kim sot c Nam K. Vy ai l ngi c quyn tin hnh cc hnh vi quc t v cc qun o? Cc hnh vi ny c gi tr g i vi cc chnh ph cc thi k sau? T nm 1945 v theo cc Hip nh Genve, nc Php tha nhn nn c lp hon ton v ch quyn ca Quc gia Vit Nam. Nhng ng thi li c Hip nh nh chin gia hai B Tng t lnh. Bn qun s Vit Nam tt nhin i din cho Vit Nam Dn ch cng ha, cn bn qun s Php ch i din cho nc Php ch khng i din cho Quc gia Vit Nam v h khng tha nhn cc hip nh. K t thi im ny m ra mt giai on khc ca lch s Vit Nam v cho n trc thi im nm 1975 cng tn ti trong thc t hai nh nc u tranh vi nhau, c hai cn c vo cc ch da v ngoi giao khc nhau, khng nh mnh i din cho dn tc Vit
Nam v trong thc t bn ny cng nh bn kia ch kim sot mt b phn lnh th v dn c. Vy s phi nh gi th no cc hnh ng do bn ny hoc bn kia tin hnh v vn cc qun o trong thi k ny?
Trng hp Trung Quc Trng hp Trung Quc, mc d khng phc tp nh vy, nhng v phng din tha k nh nc vn t ra vi kh khn thc s. Kh khn th nht l v mt s vn kin do Trung Quc a ra v cc qun o (c bit vo nm 1921) l ca mt chnh quyn a phng khng c c chnh quyn trung ng ca Trung Quc v cc cng quc Chu u tha nhn. Vy, chng mc no chnh quyn trung ng c th da vo cc vn kin ? V liu c th gii thch c cc quan h quyn lc ti Trung Quc v nht l cc quy tc phn cp thm quyn quc t theo cc tiu chun c nn vn ha, chnh tr v php l phng Ty rn gia hay khng?
QU NGHIN CU BIN NG
96
T nm 1949 cu hi th hai v mt tha k nh nc c t ra: ai c quyn tha k cc yu sch trc y do Trung Quc a ra v cc qun o, Cng ha nhn dn Trung Hoa hay Trung Hoa Dn quc? Lut quc t v vic tha nhn nh nc cn cha c xy dng y v ch a li nhng gii Php khng chc chn. Lut khng ni r cc phng Php xc nh mt cch chnh xc nh nc (hay cc chnh ph) k tc v tin nhim khi c nhiu nh nc tranh chp nhau. Vn ny c gii quyt song phng thng qua th tc cng nhn. Mi nh nc thnh vin ca cng ng quc t c t do tha nhn nh nc hay chnh ph theo s la chn ca mnh khi c nhiu nh nc tranh chp. Tuy nhin, vn c mt tiu chun c trng lng thng thng c chp nhn, l tiu chun v tnh tht s.
Tuy nhin, lut quc t hin i nu ra v c th ha vi nguyn tc mi y cn cho vic gii quyt tranh chp v cc qun o. Trc ht, v mt lut quc t, ngi ta cho rng cc quy ch lnh th c mt tnh cht khch quan. V vy, chng khng ch c gi tr i vi cc nc k vo hip c (khi cc quy ch xut pht t mt hip c), hay nhng nc trc tip hu quan, m chng c tnh b buc i vi mi nc. Sau , phi nhn mnh n vic bo v ch quyn ca cc n tc trong lut quc t hin i. Quyn ny c ghi trong cc mc ch ca Hin chng Lin hp quc ti khon 2, iu 1 v c nhc li trong nhiu vn bn v sau l nhng vn bn ch n vic pht trin tt c cc kt qu ca vic bo v quyn ca cc dn tc. Nh Ngh quyt 15-14 nm 1960 v bn Tuyn b trao quyn c lp cho cc nc v cc dn tc thuc a, vit nh sau: S phi chm dt mi hnh ng v trang v mi bin php n p, bt k thuc loi no, chng li cc dn tc ph thuc, cc dn tc c th thc hin quyn ca h v c lp hon ton trong ha bnh v t do, v s ton vn lnh th quc gia ca h s c tn trng (khon 4); v cng nh vy: Mi mu toan nhm ph hy mt phn hay
nc v cc vn khc khng phi l iu nc (1983), nhng c hai cha c hiu lc v cha hi s nc ph chun.
Ni dung cc quy tc tha k nh nc Ni dung ny bn thn n l khng chc chn, thc tin cn rt khc bit nhau1.
C hai Cng c Vin, mt cng c v s k tha gia cc nh nc v vn iu c (1978), v mt v s tha k gia cc nh

1
QU NGHIN CU BIN NG
97
hon ton s thng nht quc gia v ton vn lnh th ca mt nc l khng ph hp vi cc mc ch v cc nguyn tc ca Hin chng Lin hp quc (on 6). Cng theo hng , Ngh quyt 26-25 nm 1970 vi tn gi l Tuyn b v cc nguyn tc ca lut quc t lin quan n cc quan h hu ngh v hp tc gia cc quc gia theo ng Hin chng Lin hp quc, sau khi nhc li nguyn tc v quyn t quyt ca cc dn tc, vn bn vit: Lnh th mt thuc a hay mt lnh th khng t tr khc, cn c vo Hin chng, c mt quy ch ring v khc quy ch lnh th ca nc qun l lnh th ; quy ch ring v khc , cn c vo Hin chng, tn ti lu chng no khi m nhn dn thuc a hay lnh th khng t tr vn khng thc hin quyn dn tc t quyt ca h theo ng Hin chng v nht l theo cc mc ch v nguyn tc ca n, v tip tc: Tt c cc quc gia khng c c hnh ng no nhm ph hy mt phn hay hon ton s thng nht v ton vn lnh th ca mt quc gia hay mt nc khc. Cc vn bn u chng t rng lut quc t hin i, lut phu thc ha dn ha pht trin nhng nguyn tc bo v nhm ngn cn khng cho cc dn tc c phi thc dn ha, khi ra khi mt thi k thuc a ko di, li ri vo tnh trng lnh th ca h b ct xn do s th hay do cc tnh ton ca thc dn. Nh vy, nu do chnh sch ca thc dn dn n s suy yu
tnh tht s trong vic qun l mt lnh th, th trong trng hp ny khng th a n mt tnh trng res derelicta (lnh th b t b). Nguyn tc cm th c lnh th bng v lc Lut php quc t c in tha nhn chinh phc l mt thuc tnh ca ch quyn. ng l tuy khng phi khng c mt vi kha cnh tinh vi, v ngi ta a vo t u cc suy ngm v ch quyn, s phn bit chin tranh chnh ngha v cc cuc chin tranh khc. Sau c sc ca cuc Chin tranh th gii th nht, Hin c Hi quc lin cm cc cuc chin tranh xm lc, sau , ngy 26-8-1928, Hip c Briand-Kellog toan tnh t chin tranh ra ngoi vng Php lut bng s t b t nguyn cc quc gia k kt. Vic cm s dng v lc nu trong iu 2, khon 4 ca Hin chng Lin hp quc c gi tr nh mt nguyn tc php l p dng cho tt c cc quc gia. Nguyn tc nu ra nm 1945 c pht trin v tng cng trong Ngh quyt 26-25 nm 1970, Lnh th ca mt quc gia khng th l i tng ca mt cuc chim ng qun s do s dng v lc tri vi cc quy nh ca Hin chng. Lnh th ca mt quc gia khng th l i tng ca mt s chim hu ca mt quc gia khc sau khi dng e da hay s dng v lc. Bt k s th c lnh th
QU NGHIN CU BIN NG
98
no t c bng e da hay s dng v lc s khng c tha nhn l hp php. Vn bn cng quy nh: Cc quc gia c bn phn khng dng e da hay s dng v lc vi phm cc bin gii quc t hin c ca mt quc gia khc hay nh bin Php gii quyt tranh chp quc t, k c cc tranh chp v lnh th v cc vn lin quan n cc bin gii ca cc quc gia. Nh vy, chnh sch pho thuyn khng cn c hiu lc php l. S dng v lc khng th l c s ca mt quyn. Khi nim thi im kt tinh tranh chp Cc tranh chp quc t v lnh th thng dn tri rt lu. Khi nim thi im kt tinh tranh chp c a v trong cc cuc tranh lun lm r chng. Tuy th khng th ch i khi nim ny nhiu hn ci m n c th em li. C hc thuyt ln p l u khng tth s nh ngha xem cn phi hiu thi im kt tinh l g v tc dng thc s ca n ra sao. Nu nhiu tc gi ng coi y l thi im m sau cc hnh vi do cc nc thc hin khng th thay i cc quyn tng ng ca cc nc 1, th s ln li li ny sinh vi tng v
Xem J.P. Ferrier: Tranh chp cc qun o Hong Sa v vn ch quyn trn cc o khng ngi . Nin gim ca Php v lut quc t, 1960, tr. 187 v tip theo.
1
s kt tinh tranh chp. S kt tinh c th l kt qu ca mt tnh hnh b b tc, v cc bn t b vic thng lng, phn i hay tm cch thuyt phc nhau. Khi nim ny c tng i ha do c n l ln cc tc gi. Trong v o Miquiers v Ecrhous, s bt ng gia Php v Anh v thi im kt tinh tranh chp cch nhau ti trn mt th k (i vi nc Php l nm 1939, cn i vi nc Anh l nm 1956). Ton n chp nhn kin rng khi c mt s kt tinh tranh chp th bng chng c to ra sau khng cn c gi tr. Thi im kt tinh c xc nh vo thi im c mt yu sch chnh thc c a ra. Nhng Ta cng khng khc t xem xt cc s vic xy ra sau thi im , v coi nh l biu hin ca s pht trin lin tc v vi iu kin khng k cc bin Php c th c s dng nhm c thin v th v quyn ca bn hu quan2. Trong v ng Groenland, Ta chn thi im kt tinh l ngy 10-7-1931, thi im Nauy chim ng lnh th tranh chp. an Mch cho rng vo thi im ny h
Ton n quc t, Tuyn tp, 1953, tr. 53
QU NGHIN CU BIN NG
99
c mt danh ngha c xc nh t lu, phi chng minh gi tr ca danh ngha vo thi im 1. Do , quan im do A.G. Roche a ra vo nm 19592 phi chng bao gi cng c gi tr v s vn nh th mi: Tm li, Ta cho rng mnh c quyn rng ri i vi tt c nhng v vic xy ra trong tng lai v cc quy tc c p dng ch l nhng quy tc prima facie (khi u). Cc quy tc ny c th b cc bn thay th v d sao chng cng khng n su vo th tc ti phn c th thc s rng buc Ta; do khng th d kin thi chnh xc ca Ta s l th no i vi cc v vic trong tng lai. Thc ra, v phng din ny mi v tranh chp l mt unicum (th thng nht), v cc v pht trin rt tun t. Mt s v khc li ni ln theo tng thi k ri sau ngui lnh v i khi li c nhng t bin c tnh quyt nh. Mt s tc gi th a ra kin v thi im kt tinh tranh chp ca cuc tranh chp cc qun o ca bin Nam Trung Hoa. Choon Ho Park cho rng thi im bt u tranh chp ny l nhng nm 1880, theo ng, l thi im bt
V ng Groenland, Ta n php l quc t thng trc, ngy 5-41933, Tuyn tp Serie A-B, tr. 45.
1
u c mt cuc tranh chp tht s ginh vic kim sot cc o. V ng k ra Cng c hoch nh bin gii nm 1887 nh thi im c s tng cng tranh chp3. Tht kh c th chp nhn quan im ca ng ta trong vic phn tch ny. Cng c Php-Thanh nm 1887 khng x l cc qun o v do khng th c cc hu qu php l, d l gin tip, i vi quy ch ca chng. Nu cho rng nhng nm 1880 l quan trng trong cuc tranh chp ny th ng trn mt c s khc nh c trnh by. Khi , danh ngha ca Vit Nam l c v tht s. Danh ngha khng b Trung Quc tranh ci c trn thc a ln v phng din ngoi giao. ng vy, l nhng nm trc Vit Nam chuyn sang cc bn tay khc do tc ng ca ch bo he c tng cng trong nm 1884. S khng bit hoc cu th ca chnh quyn thc dn, nu h b mt quc gia li dng trong tnh hnh cnh tranh, cng khng th c hu qu l to nn nhng quyn li cho quc gia . Chnh v l do ch khng phi v nhng l do m ng Choon Ho Park a ra m nhng nm 1880 l nhng nm bn l ca cuc tranh chp ny. y, c l do
A.G. Roche: V Minquiers v Ecrchous, Lun n s 115, Genve 1959, tr. 104.
2
Choon Ho Park: Cc cuc tranh chp bin Nam Trung Hoa. Tp ch Pht trin i dng v lut quc t, t.5, s 1-1978. tr.33
3
QU NGHIN CU BIN NG
100
p dng lp lun ca Trong ti Max Huber khi ng vit: Khng nht thit phi chng minh rng vic thc thi ch quyn bt u vo mt thi k nht nh; ch cn ch quyn c thc thi trong giai on ti hn trc nm 1898 l 1. i vi cuc xung t ng i v cc qun o Hong Sa v Trng Sa, do thiu s th hin cc yu sch ca Trung Quc vo th k XVIII v XIX, iu mu cht cho lp lun l vic thc thi ch quyn ca Vit Nam khng gp phi s phn khng no sut mt thi gian rt di. Kriangsak Kittichaisaree, v phn ng, khng c kin nhiu n khi nim thi im kt tinh tranh chp nhng cng tha nhn l cc yu sch chng i nhau ch thc s ni l t sau nhng nm 18802. Cui cng Jean Pirre Ferrier nhc li rng khi vn thi im ti hn t ra vi quan ta hay trng ti, cho d cha bao gi xc nh n cng nh khng a ra cc tiu chun, ng cng nhn i vi tranh chp cc qun do ny th tm quan trng l nm 1937 (thi im chim
ng tht s ca Php cng l thi im Php ngh v mt gii php qua ti phn hay trng ti). Tuy nhin, ng coi nm 1954, thi gian kt thc s c mt ca Php Vit Nam, nh thi im tng trng nht cho s kt kinh tranh chp3. Khng t qu nhiu k vng vo khi nim thi im kt tinh tranh chp, vic quan trng cn nhc li v vn ny gn lin vi bn cht pp l ca cuc tranh chp. Ngc li vi nhng g thng c bo v, cuc tranh chp ny khng hng v tnh hp php ca vic th c mt lnh th bi mt quc gia c l bt u chim c mt res nullius (vt v ch). N cng khng phi l s tranh ua gia hai quc gia c tham vng c th so snh, do cn phi o sc nng php l tng ng. n gin hn l c mt danh ngha c xc lp chc chn, l danh ngha ca cc cha Vit Nam c thc hin mt cch ha bnh hng thp k v cn phi xem xt xem liu n c th b mt trc vic th c theo thi hiu ca mt ch th khc ca lut hay khng4.
Pht quyt trng ti ngy 4-4-1928 gia M v H Lan trong v tranh chp ch quyn i vi o Palmas, Tp ch tng quan Cng php quc t, 1935, tr. 198 2 Kriangsak Kittichaisaree: Lut bin v vic phn nh bin gii bin ti ng Nam , tr. 142
1
Jean Pirre Ferrier: Tranh chp cc o Hong Sa v vn ch quyn trn cc o khng ngi . Nim gim ca Php v lut quc t, tr.180
3
Xem Sir Grald Pitzaurice: Lut v th tc ca Ta n php l quc t, Nin gim lut quc t ca Anh quc, 1955, q.6, tr.30 v tip theo.
4
QU NGHIN CU BIN NG
101
y chng ta cn s dng cc cng c php l khc nhau xem xt nhng g tr thnh cc quyn c bn ny hay bn kia khng nh trong sut thi k thc dn v sau thi k hu thc dn.
S PHN CC QUN O TRONG THI K THUC A Danh ngha c xc nh r rng c li cho Vit Nam trong th k XVIII v XIX, nhng s phn ca n li gn vi cc s kin chnh tr tip theo. Vng triu Vit Nam b suy yu do s xm lc v v vic nc Php nhanh chng bin nn bo h thnh thuc i trn thc t, v ch ln ting v cc o bng mt ting ni khng mnh. Tuy nhin, vng triu ny vn ln ting mi khi c c hi. Trong thi gian u, nc Php khng h quan tm ti cc qun o. Nc Php khng vng mt nhng lc u khng coi qun o nh mt b phn ca lnh th Vit Nam. Php cc s vic tri qua v mi khi cc yu sch ca Trung Quc ni ln, h bn khoan, chn ch, do d. Trung Quc, trong nhng nm cui ca th k XIX v nhng nm u ca th k ny, khng mun bit g v nhng hn o cn ci ny. Thm ch h cn ph nhn chng. Nhng t nhin Nht Bn
m rng sc mnh ca h v xut hin . S e da lm cho Trung Quc thc tnh trc tin. Nc Php, sau nhiu nm i ti quyt nh v t thi r rng. Php i ch quyn. Trong thi gian ny, Php bit v lch s lu di ca cc i thy binh Vit Nam i vi cc qun o. Php c th ng ra lm ngi tha k h. Nc Php lm iu c chn lc. S hiu bit ca h v h s lch s l i lc. Do thiu cc yu t y , h ch tha nhn vic tha k nh nc i vi qun o Hong Sa. i vi qun o Trng Sa, nc Php u vin dn quy ch terra nulllius (lnh th v ch) khng nh cc quyn ca h nh cc quyn ban u. T nm 1909, phn khng v khng phn khng xen k nhau, ha trn vi nhau. Khng cn g l yn tnh hay t pht. Tt c cc hnh vi u p ng nhng n nhm tng tc vt nhng ngi tranh chp v tch l cc bng chng. Ting sng ca vic pht hin vang vn trn cc hn o. Nhng trn Hong Sa tin sng lc l ca Trung Quc lc ca Php. Sau ny, trn Trng Sa l ting pho ca Php nhng cng c ting pho ca Philipin hay i Loan. Thi k thuc a ng li vi giai on tn bo ca Nht Bn. Cc hn o nh tr thnh thc n thua ca chin tranh v chuyn sang s kim sot ca hi qun Nht Bn. Thi im ngi Nht ra i ph hp vi thi k i c lp, v do vy m ra mt thi im khc.
QU NGHIN CU BIN NG
102
Cc hnh ng ca Trung Quc, sau l ca Php cho ti khi rt ra khi cc khu vc s c xem xt ln lt ti y. Cng s cn phi xem xt thi ca Anh (nc quan tm n mt s o nh Trng Sa), v l tt nhin c ca Nht Bn. Chc chn qua nhng tnh tit lt lo , danh ngha m nc Vit Nam c t thi xa, khng nghi ng g b suy yu, b tranh ci. Cu hi s t ra v vic danh ngha c th mt hay vn c duy tr. Nhng Chin tranh th gii ln th hai l mt vt ct qu mnh nn khng th khng tnh n. Do vy, cc hnh vi ca cc quc gia khc nu trn, trc tin s c nghin cu cho n lc chin tranh bng n, ri sau tip ngay thi k hu chin tranh. T thi k ca thc dn Php ti ng Dng cho ti Chin tranh th gii th hai Chnh sch ca Trung Quc a) S th ca Trung Quc T 1884 n 1909, khng c g chng t s quan tm ca Trung Quc i vi nhng mnh t ni trn, m tri li.
Ch c mt s c duy nht m cc nh bin nin s ghi li. V s c i theo hng l Trung Quc ng vi s chim hu ca nc khc. S c c P.A. Laqicque k li nh sau: Trong s nhiu v m tu xy ra qun o Hong Sa, c hai v: v m tu ca c Le Bellona nm 1895 ti Bc v v m tu Nht Imezi Maru nm 1896 ti cm o An Vnh, gy ra nhng phn i nay nhc li khng phi l khng b ch. Hai tu ch mt s ng c cc cng ty Anh bo him. Vic cu h khng c kt qu v cc tu m phi b li. C nhng ngi Trung Quc trn cc thuyn tam bn hay cc thuyn nh cp ph cc tu v chuyn ln Hi Nam s ng thu c. Cc cng ty bo him ngh Cng s Anh Bc Kinh v Lnh s Hoihow can thip, lnh s anh mun cc quan chc a phng phi chu trch nhim. Nhng nhng ngi ny phn i, ni rng qun o Hong Sa khng thuc Trung Quc, rng chng khng c sp nhp v hnh chnh vo bt k huyn no ca Hi Nam v khc t mi trch nhim1. Cu chuyn trn cng c trnh by trong mt s vn th ca Ph Ton quyn ng Dng (V Gim c cc cng vic chnh tr v bn x) ngy 6-5-1921. Vn bn c th hn v ni: Cc ng quan qun i cho rng qun
1
P.A. Lapicque: V cc o Hong Sa, tr.4.
QU NGHIN CU BIN NG
103
o Hong Sa l nhng o v tha nhn, khng thuc Trung Quc v cng chng thuc An Nam, chng khng c sp nhp v hnh chnh vo bt k huyn no ca Hi Nam v khng c nh chc trch c bit no c giao trch nhim v cnh st ti cc o 1. C hai ni dung ni r rng l cc nh chc trch i phng ph nhn mt cch chnh xc mi tng v ch quyn ca Trung Quc i vi cc o ny. Quan im c mt ngha to ln. y l nhng nh chc trch a phng, tc l nhng ngi c kh nng nht hiu bit tnh hnh thc t. V h ni c th rng khng c s sp nhp hnh chnh, bng chng ca vic khng qun l. Tuy nhim cc quan chc Trung Quc, theo Vn th ca Ph Ton quyn, cng ni rng cc o ny khng thuc v An Nam, khin cho t cc s kin ngi ta khng th suy din rng c mt s ng no ca cc nh chc trch Trung Quc v vic qun l ca Vit Nam. Ch c s tht l cc nh chc trch Trung Quc khng bit g v s vn ca cc qun o v th vi n. C cu chuyn m phn ln cc vn kin Trung Quc lp li l nc c c l quan tm ti cc hn o nh vo nm 1883 v c l h ch rt mi hnh ng trong cc
vng bin ny khi c yu cu ca Trung Quc. Cu chuyn b thi ca cc quan Trung Quc c ni ti trong cc t liu k trn bc b v chnh yu cu ny cng khng da trn cc ngun tham kho c th kim chng c2. b) S lt ngc thi ca Trung Quc Hnh vi sau y ca ngi Trung Quc cho thy mt s lt ngc hon ton thi . Hnh vi ny xy ra nm 1909. Git mnh trc vic nm 1907 Nht Bn a ra cc yu sch v cc o Pratas (ngi Trung Quc gi l ng Sa, mt qun o khc ca bin Nam Trung Hoa nm pha ng Bc qun o Hong Sa N.D), ngi Trung Quc mun i trc cc tham vng c th c ca Nht i vi cc qun o Hong Sa v thot u ngh ra vic c mt on i kho st cc o ny3. Do , Ph Vng Lng Qung c ba s quan i lm nhim v thm d (vo thng 4-1909). H mang v mt bn bo co m t cc o, v iu l bng chng v s khng hiu bit cc ni m ngi Trung Quc n lc by gi. Tht ra y l mt phi on pht hin ca ngi Trung Quc. H nhn thy c nhng du
Xem Chu Kin: Cc bin gii bin ca Trung Quc, tr. 268 v Bn tin Trung Quc hc 3 Vn th ngy 4-5-1909 ca Lnh s Php Qung Chu, xem ph lc s 13.
2
Xem Ph lc s 12.
QU NGHIN CU BIN NG
104
vt ca nhng ngi ngoi quc i vo nhng thi gian khc nhau. Sau khi c bn bo co ny, vin Ph Vng lin ngh n mt cuc thm d c h thng hn. Mun vy, ng ta mn ngi ng nghip ca mnh l Ph Vng Min Tchen, chiu tu tun dng Yuen Kai v Lnh s Php bo co l c Li c yu cu ht sc gip cc ngi thm d. Do , on thm d Trung Quc mi ri Hng Kng ngy 215-1909 v tr li Qung Chu ngy 9-6 vi thi d kh tht vng. Tuy nhin, phi on ko ln cc hn o l c Trung Quc v biu th ch quyn ca ngi Trung Quc . Sau , cc nh chc trch Qung Chu d kin pht trin thng mi i phng trn qun o Hong Sa. Cu chuyn ny chng t ngi Trung Quc cho ti thi im t hiu v cc qun o, bi v phi on u tin l mt phi on thm d v n lc h khng tin chc vo cc quyn ca h i vi cc o v h khng nh cc quyn bng nhng hnh vi tng trng. Cc ti liu Trung Quc a ra mt cch gii thch khc v s kin ny1, coi l mt cuc kinh l thanh tra nh th cc o c bit r. V bin minh cho vic ko c v bn sng (iu ny c tha nhn), h ni l khng nh li ch quyn ca Trung Quc, ch
1
li (ch Php l r trong ch ritration ND) gi l rng bui l nh vt trc y c tin hnh, nhng khng bao gi ni khi no v nh th no. C s mu thun v thi gian ca chuyn i ca o c Li, mt s tc gi cho l ko di n mt thng2. P.A. Lapique, khi c tr ti Hng Kng a ra gii thch ca ng v cc s kin 1909 nh sau: Vn qun o Hong Sa, ti c mt s k nim c nhn cch y khong hai chc nm; cui nm 1908, khu ang c tr Hng Kng, ti gp nhng bn ngi Qung Chu ang c d kin tin hnh mt cuc vin du ti qun o Paracels. Vn l kim tra li mt s li qu quyt cho rng cc qun o c y phn chim v tri ngc th cht ng xung quanh nhng ngm; dng nh danh ngha ngi Php ca ti lm h quan tm nhiu hn l danh ngha thy th ca ti i n cc o . Cuc phiu lu kch thch ti rt nhiu, nhng ti vn khng th tham gia, v Cng ty m ti ang ph thuc c quyt nh khc. Cng ty c ti i Ty Tng vo thi gian c cuc i qun o Hong Sa. Tuy nhin, ti vn nm c mt phn chuyn g xy ra vi cc d tnh trn; mt cuc thm him qun o Hong Sa tin hnh vo thng 5 6 nhng khng cn mang tnh cht
Tp ch tin tc Trung Quc hc, s 8, tr.17
Chu Kin, Sdd, tr.277. Cng theo hng , M.S. Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, tr. 53-54
2
QU NGHIN CU BIN NG
105
ring t na. C th l cuc thm him ny khng lin quan g n s n ban u. Vo thi gian ny, s xc ng gy ra Trung Quc do cc yu sch ca ngi Nht i vi cc o ng Sa cn cha lng du. Bng cch t chc mt cuc thm hiu cc o Paracels, hay bng cch thc hin mt cuc sp nhp gi v, chc chn l cc nh chc trch mun g li th din. D sao i na vn c mt cuc thm him v cuc thm him ny ng c tng thut. Vo cui thng 5-1909, hai pho hm nh Qung Chu chun b ra khi, trn tu c hai ngi c thuc Maison Carlowitz, ngoi ra cn c cc thy th Trung Quc, trong hnh nh c mt c ng sng, nu nh hm i nh , nh c t lin che chn, n c cng Du Lm, mt cng pha Nam o Hi Nam mt cch kh d dng, th n vn b nghn n na thng, chc l ch ra khi khi cc t gi Fong-Sani tr nn thun li v khng lm cho cc nh hng hi dng cm say sng. Cui cng, ngy 6-6 (tc l, ngy 19 m lch), phi on trng thy mt o trong qun o Hong Sa ri thm vi o, v n ngy 7-6, lc 4 gi chiu, hai pho hm thng ng quay li Qung Chu nh t bo Kouo Che Pao (t bo ln nht Qung Chu) cho bit trong mt bi bo ngy 20-61909. V tc gi chm bim k tip: Dng nh chnh quyn Php, nu bit tin ny, cng s khng xc ng lm v cch
biu l . Tuy nhin, l ra h cn tin hnh nghin cu k v phi on ny, t nht l dy cho Cc Thy vn ca Hi qun Quc gia ca chng ta cc phng php cho php ch trong vng 36 gi thc hin vic thm d v lp bn tng qut ca qun o Hong Sa, cng thm 15 bn chi tit khc ca cc o , v ngoi ra cn c 10 nh chp, khng k n vic nghin cu hai cng thng mi v mt cu ni lin hai o!!!. P.A. Lapicquie ni thm rng cho n nm 1920 khng c chuyn g khc xy ra tr vic qua li ca cc tu tun tra ca Hi quan ng Dng, cc tu ny thnh thong n thm cc o, cc qun o v khng c iu g tng ng vi vic qun l cc o. c) S xc nhn nh ca Trung Quc v ch quyn i vi cc o C mt biu hin khc v Trung Quc tm cch thu hi cc o c th hin vo nm 1921. Bng mt lnh ngy 30-3-1921, Thng c dn s Qung ng quyt nh sp nhp v hnh chnh cc o Hong Sa vo Nhai huyn (Hi Nam). Hnh ng ny c thc hin nhm phc v Chnh ph qun s min Nam, chc v th m ngay c by gi chnh ph trung ng Trung Quc khng s dng hnh ng lm cn c.
QU NGHIN CU BIN NG
106
Cng s Php Trung Quc xc ng trc vic ny nhung khng a ra li phn i chnh thc khng kch ng ch ngha s vanh Trung Quc1. H chn cch b qua bi v hnh ng ny c a ra bi mt chnh ph khng c c chnh ph trung ng Trung Quc ln cc nc khc tha nhn. Tuy nhin, vic sp nhp v hnh chnh khng phi l hon ton kng c cc hu qu thc t. Cc th t trao i gia Lnh s Php Qung Chu l ng Beauvais v B trng Ngoi giao Php cho thy r Php cha quan tm th no n vic nm 1921 chnh quyn Qung ng cp mt c nhng thng mi cho mt thng gia Trung Quc tn H Diu Nin. Chnh ph Php li cng ch khi mt s t bo Trung Quc t co l thng gia ch ng tn trn thc t che y cc quyn li ca Nht Bn2 v do yu cu hy c nhng.
Mt s tc gi Trung Quc khng nh rng sau Trung Quc kin tr cp cc c nhng khai thc v h lm iu thng qua mt cng ty quc gia3. d) S quan tm tr li ca Trung Quc i vi Hong Sa (1928) T nm 1928, s quan tm ca Trung Quc i vi Hong Sa li tri dy. Mt y ban d c lp ra. y ban ny tin hnh thanh tra cc o Hong Sa v cung cp cc ti liu m bn tng hp c thc hin di dng mt bo co khng nh li cc tham vng ca Trung Quc i vi cc o v nu ln cc d n khai thc to tc. Nhng, chc hn do tnh hnh ni b ca Trung Quc nn cc d n ny t kt qu t hn l cc quyn li khc biu l trn cc o. Thng 3-1932, ngi Trung Quc cho u thu cng khai Qung Chu cc quyn khai thc phn chim qun o Hong Sa. Vic ny gy ra s phn i ca Php. Php gi cho Trung Quc mt cng hm c chun b t trc, trong Chnh ph Php khng nh cc quyn ca mnh v trong trng hp Trung Quc khng tha nhn cc quyn ngh a ra trng ti. Nhng khi Trung Quc li da trn s kin trc thi k thuc a rng Vit Nam l ch hu ca h lm cn c cho yu sch ca h.
3
Cng vn ca Ty vin hi qun trong Cng s qun Php ti Trung Quc, ngy 5-5-1921. Xem ph lc s 14. 2 Xem th ngy 6-10-1921 va vin qun l Lnh s qun Php Qung Chu gi B trng Ngoi giao, Ph lc s 15.
1
Chu Kin, Cc bin gii bin ca Trung Quc, tr. 280.
QU NGHIN CU BIN NG
107
Tnh hnh trc ngy khi s Chin tranh th gii th hai nh sau: cc hnh vi ca Trung Quc trong nhng nm 1895-1896 (t chi trch nhim v cc v m tu Hong Sa v cc o khng thuc Trung Quc), ri nm 1909 (chuyn thm kho st v bn i bc v ch quyn), lm suy yu tt c nhng li khng nh khc v vic chim ng ca Trung Quc t hng th k xa xa v nh du mt thi im mun hn nhiu vo s quan tm ca Trung Quc i vi nhng lnh th . Nhng hnh vi trong nm 1909, d c b sung vo vi c nhng v vic sp nhp v hnhchisnh c v nh rt tng trng, nh du mt s quan tm nht nh nhng khng cu thnh mt s chim hu lu di, tht s, ha bnh v lin tc. Cc hnh vi ny c thc hin bi mt chnh ph khng c ghi nhn trong s lin tc ca nh nc Trung Quc; nh vy, Trung Quc khng hi cc iu kin to ra mt tnh th (ging nh tnh th cu o Palmas), cn c vo Trung Quc nhn danh s chim hu tht s, c th c c cc quyn, cho php h ht cng cc quyn c t trc ca Vit Nam. Trong sut thi k ny (1884-1939), cc hnh vi do Trung Quc tin hnh ch lin quan n qun o Hong Sa. Trc khi xy ra chin tranh, lp trng ca Trung Quc rt r rng. Trong bn ghi nh ngy 187-1938, i s Trung Quc ti Paris cao ging khng nh cc quyn ca Trung Quc trn qun o Hong Sa, khng bao gi ni r v qun o Trng Sa.
Thi ca nc Php, t khi chim ng ng Dng cho dn Chin tranh th gii th hai Thi ca Php s c phn tch trong hai giai on khc nhau. Cho n cui nhng nm 1920, Php khng quan tm g n cc qun o. H khng bit cc quyn c t trc ca nc An Nam v ch quan tm phng nga: ngn cn cc nc, bng cch kim sot cc o, to ra mt mi e da ngay ti ca ng thuc a ng Dng ca mnh. Nhng t cui nhng nm 1920 ni ln moot yu sch r rng ca Php i vi qun o Hong Sa da trn vic k tha cc quyn ca An Nam v i vi qun o Trng Sa, da trn nguyn tc pht hin. Yu sch ny c chnh thc ha bng vic chim hu long trng v bng mt t chc hnh chnh tht s. a) Thi k u ca ch thuc a. S ngp ngng ca nc Php Vo u thi k thuc a ti ng Dng, nc Php i vi cc qun o c mt cch x s c th rt xa vi mt s khng nh ch quyn (cc hnh vi ri rc, c ch nhng khng c thc hin, biu hin mun nghin cu v thm d nhiu hn l chim hu).
QU NGHIN CU BIN NG
108
V li, qua cc th t ngoi giao cho thy, t pha cc nh chc trch Php khc nhau, nc Php khng th hiu bit tht s cc quyn t xa xa nh ca nc An Nam v c s th ng nht nh i vi cc tham vng ca Trung Quc. S quan tm ca Php trong mt thi gian di l cch xa. Ngi ta khng th ni rng nc Php thuc a khng quan tm n cc qun o. Tuy nhin, h khng biu th tht s mun thc hin hnh vi ch quyn. B Thuc i v Ph Ton quyn ng Dng cp n ch quyn trn qun o Hong Sa ngay t nm 1898: Mt nh bo, ng Chabrier lc by t t qun o Hong Sa cc ca hnh tip t cho ng dn. Theo kin ca ng M. Michon, khi Cng s Bc Kinh, ng Doumer (6-1899) tr li l nh do ng Chabrier a ra khng c c may thnh cng no, nhng nhm ngn cn m cng quc khc ng trn cc o , c l c li ch l nn xy dng mt hi ng trong qun o ny khng nh ch quyn ca chng ta.
n ny khng c thc hin v vic xy dng mt hi ng mi Parella t ra v ch i vi nhng ngi i bin hn l qun o Hong Sa1. Ngoi ra, Hi qun Quc gia Php cng c mt u n trn cc qun o qua cc cuc i tun ca cc tu tun tra ca Hi quan ng Dng. iu ny c P.A. Lapicque k li2. Ccchir dn ng da ra xc nhn mt s hin din nht nh ca Php. Theo cc tc gi ny, cc tu tun tra ca Hi qun Php n cc o theo yu cu ca Lnh s Php Hi Nam khi c v hay con ca nhng ngi nh c An Nam b ngi Trung Quc bt em bn. Cc tu ny cng can thip khi c tin cho bit c v kh, n dc hay thuc phin c ct du cc o . Nh vy, mt hnh thc cnh st bin ca Php hot ng y. P.A. Lapicque cn m t vic mt tu Php khm mt tu Nht ly pht pht o Ph Lm. Nhng vin thuyn trng Nht Bn cho rng h lm theo ng quy cch vi vin ch huy Hi qun Si Gn, v tc gi kt lun l ngi Nht hnh ng ng trc nh dng cc Php m h khng ph nhn cc quyn i vi qun o Hong Sa.
1
Cng vn ca V Chu Chu i dng ca B Ngoi giao Php ngy 14-1-1921, Ph lc s 16. 2 P.A. Lapicque: V cc o Hong Sa, tr.9.
QU NGHIN CU BIN NG
109
Cui nm 1925, qun o ny l i tng ca mt chuyn cng cn ca M. Krempf. Gim c Vin Hi dng hc ng Dng. Cc hot ng khc nhau ny th hin s quan tm tht s. Tuy nhin, ngi ta c th t hi liu s quan tm c r rng c gi tr mt nh ch quyn khng. S khng chc chn cn dai dng mt thi gian v cc nh ca Php. Cng trong thi k ny, cho n cui nhng nm 1920, cc th t ngoi giao (v cc t liu lu tr khc) chng t s do d ca Php i vi cc qun o hay ni chnh xc hn vi qun o Hong Sa v t khi c vn qun o Trng Sa trong cc t liu . Trong mt vn th ca Lnh s qun Php Qung Chu ngy 4-5-1909 (ngha l cuc vin du ca Trng Sa qun o Hong Sa), c ni: ng M. Beauvais cho rng Php cng c nhng quyn nh Trung Quc i vi cc o ny v chng ta d dng c cc lun chng h tr cho cc yu sch ca chng ta. Nhng nu iu l khng ng cng sc, theo ng ta, c l nn nhm mt lm ng trc cc s vic hin nay v mt s can thip ca chng ta c th lm ny sinh trong dn chng mt phong tro mi ca ch ngha Svanh c th
cn hi cho chng ta nhiu hn vic chim hu qun o Hong Sa c li i vi chng ta1. kin ny cn dai dng n tn cui nhng nm 20 vi nhng sc thi khc nhau ty theo th hin ca cc nh chc trch. Nhn chung, nc Php vn cha coi mnh l ngi tha k cc quyn ca nc An Nam v khng bit s vng chc m cc quyn c; nc Php c th l ng c vin v ch quyn i vi qun o Hong Sa nhng khng phi vi ci gi lm xu qu nhiu cc quan h ca Php vi Trung Quc. im ny rt r trong mt vn th ca B ngoi giao ni trn, trong nhc li quan im ca ng Beauvais vi cu sau: B chng ti ng vi ng Beauvais v chng ti mc ngi Trung Quc hnh ng.2 V mi hai nm tri qua k t ngy c kin ca ng Beauvais n ngy c cng vn ni trn, s khng quan tm ca Php nh vy l rt r rt. C s xn xao cht t c to ra v cc lp trng bt u tri ngc l do s kin P.A. Lapicque k li c ni n phn trn. Mt cng ty Nht Bn mun
1
Xem ph lc s 17 Xem ph lc s 16
QU NGHIN CU BIN NG
110
khai thc pht pht o Ph Lm v ngy 20/9/1920 gi n cho vin ch huy Hi qun Si Gn c bit qun o Hong Sa c thuc s hu ca Php hay khng. V n chng t vo thi im ny, Nht Bn lo ngi cc quyn c th c ca Php. Trong th tr li ca mnh, ng ch huy Hi qun Si Gn khng nh: Trong cc t liu chnh thc ca Hi qun khng c vn bn no cho php xc nh quc tch ca qun o Hong Sa. Tuy nhin, ti cho rng, c th bo m vi ng l chng khng thuc s hu Php. Nhng s khng nh ny ch da trn cc k c c nhn ca ti v khng th cung cp cho ng bt c t liu bng chng c gi tr no. Vin ch huy hi qun thn trng, chng ta thy iu bi v ng ta nhn thc c rng ng ta khng c thm quyn phn nh. Trong chng mc bo ch hi c ni n vic Php khng yu sch, B Thuc a c bo ng v yu cu B Ngoi giao cho thm cc tin tc. Ton b nhng th t trao i trong nhng nm 20 v vn ny cho thy s do d ca Php. Trong giai on u ny, Php khng chc chn lm v cc quyn ca mnh. Khi Trung Quc tuyn b st nhp cc o Hong Sa v hnh chnh vo Hi Nam, Paris ngi ta bn khon v vic c cn thit phn khng chng li s
st nhp ny v tuyn b cc o thuc s hu ca Php hay khng. Thm ch ngi ta cn thy mt s nh chc trch chnh tr khng loi tr vic iu nh t b mi quyn ca Php i ly cc quyn li khc ca Php Trung Quc1 . Nhng m phn t b cc quyn li ca h cng c ngha l cng nhn l c cc quyn . i li vic tha nhn chnh thc quc tch Trung Quc i vi qun o Hong Sa, c l khng phi l qu ng nu i hi c s cam kt chnh thc ca chnh ph c ch quyn khng bao gi t y mt cn c qun s hay thy qun v khng tin hnh y bt k mt s b tr no nhm mc ch 2 Trong mt th gi B trng Ngoi giao ngy 2510-1921, i din Php Trung Quc nu ln kh khn c th c trong m phn vi Trung Quc nu tnh n tnh trng vo thi im khng c mt Chnh ph Trung Quc. Tuy nhin, ngay nm 1922 l ra mt mi lo ngi no qua tng l cch ng ly lng Trung Quc nh
Xem Cng vn ca Ph Ton quyn ng Dng ngy 6-5-1921, Ph lc 12. 2 Trch li Ton quyn ng Dng trong mt l th ca B trng Thuc a ngy 18-4-1921, Ph lc 18.
1
QU NGHIN CU BIN NG
111
th c th cui cng li phc v cho cc quyn li ca Nht Bn1 Tt c nhng g va k ra ch lin quan n qun o Hoang Sa. i vi qun o Trng Sa, mt th ca Ton quyn ng Dng Pasquier, ngy 26-12-1927, gi B trng Thuc a, thng bo cho ng ta bit s quan tm ca ngi Nht n mt s o thuc qun o ny2. ng Ton quyn ni thm: Dng nh nc Php cha tng a ra yu sch i vi cc o , v cc o ny gn vi qun o Indonesia hn l bn o ng Dng3. V, vn th ngy 8-3-1928 cng i theo hng ny Cc o nh khng gn c v chnh tr ln a l vi b bin An Nam4. Sau , trong mt vn th khc, ngy 8-3-1928, gi Phng Chu v Chu i Dng, ngi ta bn khon v tnh cht lnh th v ch ca qun o ny (Trng Sa), v nhc li l qun o Hong Sa cho n
Vin qun l Lnh s qun Php Hi Khu gi i s Php Bc Kinh, ngy 13-4-1922, xem Ph lc 19.
1
nay khng phi l i tng ca mt quyt nh v ch quyn ca Php5. Cc th v cng hm trao i nm 1929 gia vin Cng s Trung K v Thng s Bc K chng t rng di con mt ca cc v c trng trch, quy ch ca cc o Hong Sa cn cha c r rng. Nhng n cng chng t rng nc Php cha bao gi cng nhn chnh thc cc quyn ca Trung Quc v do d cc quyn pht trin ca mnh trc ch ngha s vanh Trung Quc. Vy ta c th rt ra c nhng kt lun php l g ca thi k ny (t lc bt u ch thc dn cho n cui nhng nm 20)? - Nc Php hi cha khng nh r rt ch quyn ca mnh nhng cng cha bao gi chnh thc tha nhn ca Trung Quc. Qua cc th t c phn tch, c cm tng nc Php ch i thi im thun tin nhc li cc quyn ca mnh v lc mi thng lng v cc quyn . - Nu ni nc Php khng tht tch cc i vi cc qun o, th trn thc t h cng khng bao gi hon ton vng mt. D sao cc hnh vi m Php thc hin cng rt r v ri rc, v vy ngi ta c th bn khon l
M.S. Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, bo v rng khi trong con mt ngi Nht, quy ch ca qun o Trng Sa c th tho lun vi Php, nhng quy ch ca qun o Hong Sa i vi Nht ch Lin quan ti cc quan h ring ca h vi Trung Quc.
2 3
Xem Ph lc s 20. Xem Ph lc s 21.
Xem Ph lc s 22
QU NGHIN CU BIN NG
112
liu chng c gi tr nh mt nhn t vt cht v duy tr v chim hu thc s khng. - Thi ngp ngng v na vi , v l thi ca cng quc thc dn ch khng phi ca ngi c danh ngha ch quyn u tin, nn khng mang tnh cht ct t cc quyn c trc kia ca mt dn tc b h v v th phi im lng, nh hng cng t hn v nc Php khng c mt hnh vi php l no t b ch quyn v li ch ca mt bn khc. b) Thi k th hai ca ch thc dn (n Chin tranh th gii th hai). S khng nh r rng v chnh thc ch quyn ca Php i vi hai qun o Khi phi tr li Cng ty pht pht Bc K mi (Socit Nouvelle des Phosphates du Tonkin) v vic mun khai thc qun o Hong Sa, ngy 17-12-1928, Ton quyn ng Dng vit cho B trng Thuc a v t co chng hoang tng t cao t i c tng ln mi ca ch ngha quc gia Trung Quc, v tuyn b r rng: vy n lc chng ta phi tin ln trc v khng nh cc quyn dng nh c cng nhn bi c cc t liu lch s ln cc thc t a l1
c ch da vng chc cho lp trng ca Php, ng Ton quyn yu cu Khm s Trung K cung cp tt c cc ti liu ca h s. Khm s gi cc ti liu qua bc th ngy 22-1-19292. T liu ny cc k quan trng. ng Khm s nhc li trong bc th cc quyn c nc An Nam khng nh v duy tr t lu, ri ng ghi nhn l nhng ngi dn chi An Nam ven bin (thi ng ta ) khng n y na. Nhng dng nh nh li quy ch bo h c chp nhn lc u, tc l s pht biu c th v cn thit ca c ng s, ng vit nh sau: Nh vy, t lu nhng ngi m chng ta bo v c l khng khng nh quyn s hu ca h i vi qun o Hong Sa, mc du ngy Thn Trng Hu, nguyn Thng th B Binh, qua i nm 1925, trong th ngy 3-3 nm , khng nh rng Cc hn o bao gi cng thuc nc An Nam. Khng c g phi tranh ci v vn ny. V ng Khm s than phin v thi th ng ca nc Php kh c yu sch ca Trung Quc nm 1909. Nh vy, ngay c trong ch thuc a xut pht t ch bo h, nhng nhn vt him hoi khi c dp pht biu nhn danh nc Vit Nam vn c li l biu th s bn b ca ch lm ch.
Xem Ph lc s 23
2
Xem Ph lc s 8
QU NGHIN CU BIN NG
113
B trng Ngoi giao ghi nhn (th ngy 26-2-1928) s vic c l c s lt li lp trng ca Php trong nhng nm 1921, v yu cu pht trin lp lun. Nh thng xy ra, Paris khng nm c s vic bng cc nh chc trch a phng. B trng Hi quqn (quyn B trng B Thuc a) ngy 18-2-1929 ni vi B trng Ngoi giao vn cn a ra kin trng ch. Nhng ng a ra nhng thng tin ng nm c v khng inh Tuy vy, nc An Nam, i vi nhm o khng ngi ny, c nhng quyn lch s t b tranh ci hn nhiu cc quyn lch s m Trung Hoa Dn quc c th i hi1. Trong s tt c cc nh chc trch lin qua, Pasquier (Ton quyn ng Dng) l ngi chm hiu nht cc quyn c t xa xa ca nc An Nam v li ch ca qun o Hong Sa i vi nc Php. ng gi mt cng in ngy 3-4-1929 yu cu vn gi thi c t nm 19212. Tuy nhin, thng 11 cng nm Thng ngh s De Monzie vit th cho B trng Thuc a ni vi ng ny rng cc quyn ca nc An Nam v do ca nc Php, i vi qun o Hong Sa dng nh khng th tranh ci t th k XVII v cc o ny l mt a im tt nht cho
1
vic t mt trm v tuyn in (T.S.F) bo trc cc trn bo. B Thuc a lin thc Pasquier gii thch v thi ngp ngng ca ng. ng ny xem li ton b h s v cc th t ca ng thng 3-1929 cho thy lp trng ca ng chuyn bin. Khi ng c thuyt phc v gi tr cc quyn ca An Nam. Nhng s lo s ca ng i vi ngi Trung Quc vn dn ng n ch bo cha cho vic trng ch3 Trong mt vn th ca Quai dOrsay (B Ngoi giao Php) do Knobel k ngy 19-6-1930, mt cu hi tt v php l c t ra. Ch quyn r rng c An Nam c liu c th b mt i v khng thc thi khng? Tc gi kt lun l khng. ng da vo nghin cu ca P.A> Lapicque ni rng cc o Hong Sa khng b b v do khng tr thnh v ch (res nullius). i din nc Php Trung Quc nhn xt rng nh vy c s thay i trong cch nhn nhn c trc y
Xem Ph lc s 25
3
Ph lc s 27: in th ngy 14-3-1930.
Ph lc s 26
QU NGHIN CU BIN NG
114
v ghi nhn l nc Php trong mt thi gian di khng phn khng trc cc hnh ng ca Trung Quc1. Bc th ca Ton quyn Pasquier ngy 18-10-1930 t du chm kt thc s lng l ca Php2. K t thi im , ton b cc t liu ca Php chng minh cho vic lm sng t c thc hin. cho thy cc quyn ca An Nam c t th k XVIII. Trung Quc ch mu tnh khng nh cc quyn ca h t nm 1909. Nhng vo thi im chnh xc , ngi ta khng th cho rng cc quyn ca Vit Nam chm dt. Lp trng ca Php khi phi c hiu nh ch l s thc hin c quyn ch quyn tn ti t trc3. Tuy nhin mt bc in khc ngy 19-7-1931 ca B Ngoi giao, vn cn bc l mt s do d ca Php, n thi im ny vn khng loi tr vic tha nhn ch quyn ca Trung Quc 4. Cui cng, ngy 4-2-1932, mt cng hm c gi cho Cng s qun Trung Quc nhm khng nh cc
1
quyn ca nc Php, trong trng hp khng chp nhn th a ra trng ti. Ngy 29-2-1932, Trung Quc p li. Cu tr li l ln ln. S nhm ln xy ra i vi vic xc nh cc o (ngi Trung Quc ni ti mt qun o khc, cch 150 hi l). V h s dng lp lun v Cng c Php Trung nm 1887 m trong h s ny ni l khgn c gi tr phn trn. Vo cui thi k ny, cui cng Php khng nh r cc quyn ca mnh trn qun o Hong Sa. Mt s tc gi cho rng Php lm vic ny mt cch long trng t thng 3-19355. Chc chn l ngh nh u tin ca Ton quyn ng Dng ngy 15-6-1938 (s 156-SN) quy nh vic thnh lp mt i l hnh chnh qun o Hong Sa thuc tnh Tha Thin (Trung K) v Ngh nh th hai do Jules Brvi k ngy 5-5-1939 thnh lp hai i l hnh chnh Cm Li Lim v cc o ph cn v Cm An Vnh v cc o ph cn. Cc vin chc ng u c i l hnh chnh ny mang t cch i din ca Cng s Php ti Tha Thin v ng ti o Hong Sa v o Ph Lm6. Cn phi lu ti thin nhin khc nghit ti cc o nh ny. iu ny gii
5
Bc Kinh, ngy 28-7-1930, Ph lc s 28. Xem Ph lc s 29.
Xem Jean-Pierre Ferrier: Nin gim ca Php v lut quc t, tr. 182. Xem Ph lc s 32
in vn chnh thc ngy 4-7-1931, Ph lc s 30.

6
Ph lc s 31.
QU NGHIN CU BIN NG
115
thch s khc nhau gia nh gi ch quyn v vic chim hu hnh chnh. Cng vic ny phi tin hnh t t. Phi ch n nma 1938 mi c mt s hin din v mt qun s lin tc. Nhng tri vi nhng g m cc t gi Trung Quc vit, y khng c vic s dng v lc chng li Trung Quc v y khng c mt s chim ng r rng no ca Trung Quc1. Tt c cc th t trao i phn tch trn ch lin quan n qun o Hong Sa. Nc Php dng nh khng c cng mt thi vi c hai qun o. Trng hp ca qun o Trng Sa n gin hn. Thng 31929, khi c n xin cp giy php khai th pht pht, ton quyn Pasquier khng phn i nhng ng ni thm giy php c cp vi iu kin nhng ng s phi gnh chu mi ri ro v thit hi trong trng hp nhm o ny b mt cng quc khc yu sch mt cch chnh ng2. Ngi ta nhn thy vn cn c s do d trong thi cu ng Ton quyn. B trng Ngoi giao Php hi lnh s Php Manila v nhng yu sch c th c ca Philippin. Ngy
22-3-1929, ng ny phc p nhn mnh n vic khng quan tm ca Philippin3. i vi qun o Trng Sa, trong h s khng c cht yu sch nh no ca Trung Quc trong sut thi k thuc a. Nhng Nht c mt quan tm c biu th nm 1929 bng mt cuc vn ng ca Tng lnh s Nht H Ni. V iu ny s l ng c thc y tch cc i vi chnh quyn thuc a Php4. Mt thng co ngy 23-9-1930 thng bo cho cc nc th ba bit vic Php chim hu qun o Trng Sa. Vic chim hu cc hn o nh ny c t chc long trng vo thng 4-1933. S vic chim hu cc hn o nh ny c Cng bo ngy 26-7-1933. Su o nh c nu trong vn bn v c m t chnh xc. p li s khng nh chru quyn ch c s phn i t pha Nht Ban. Trung Quc gi im lng. Ngy 21-12 cng nm, Thng c Nam K l Mrautheimer k mt ngh nh st nhp cc o vo tnh B Ra5. C phi Php
Xem Ph lc s 34
Xem Chu Kin: Cc bin gii bin ca Trung Quc, tr. 306. Ph lc s 33.
S bnh trng ca Nht v phng Ty. Vic chim ng Trng Sa, Tp ch Qun i thuc a, 1930, tr. 463.
4 5
Xem Ph lc s 35.
QU NGHIN CU BIN NG
116
ch khng nh ch quyn ca h trn phn t c xc nh r rng cc qun o, cn cc o v cc o nh khc th theo mt quy ch khng chc chn khng? y mt quan im hc thuyt c trng ti Max Huber c bit bo v trong phn quyt v o Palmas, theo mt khi mt nhm o to thnh mt n v thng nht, s phn ca phn chnh c th c p c cho phn cn li. i vi cc mnh t nh b ni trn mt nc ny, d chng c nm ri rc nh th no i chng na th chng vn l mt n v a l thng nht v trong nhng nm lin quan (1930-1933) khng c nhng hnh vi chim hu khc. Hc thuyt v tnh thng nht ca quy ch php l c th c p dng y, hn na cc t liu lu tr cho thy, qua bc th ca B trng Quc phng Php gi B ngoi giao, nc Php tht s c ch m rng s chim ng ca Php ra ton b qun o 1. Nh vy trc Chin tranh th gi th hai, sau thi k lng l kh di, nh cm quyn Php th hin nh ca h thc thi ch quyn trn hai o hon thnh vic him hu tht s.
i vi qun o Hong Sa, s vic c thc hin bng cch khng nh tnh lin tc v cc quyn ca nc An Nam. i vi qun o Trng Sa, s vic c tin hnh trong iu kin lnh th v ch.
C cc quyn c xc lp v li ch ca c quc gia khc ngoi Trung Quc hay Php khng? C hai trng hp xem xt nhng khng cn quan tm n nhiu: l trng hp ca Nht Bn v Anh. a) Nht Bn Nht Bn khng c yu sch trc nhng thng chun b Chin tranh th gii th hai. Thm ch cn c s khng quan tm r rng nh ng Quyn Ton quyn ng Dng phn nh trong mt bc th gi B trng thuc a ngy 25-12-1927. Tng lnh s Nht ni vi ng l Chnh ph Nht khng quan tm n qun o Hong Sa2. Cc cuc trao i Php Nht c tin hnh ti pari vo thng 8-1934 xc nhn s t ca b Nht Bn i vi
Th B trng Quc phng gi B trng Ngoi giao ngy 30-31932, Ph lc s 36.

1
Do J. Leune dn trong Bin v thuc a, thng 8-9-1938.
QU NGHIN CU BIN NG
117
cc tham vng ca h1. Tuy nhin trong qu trnh tr thnh mt cng quc qun s vo cui nhng nm ba mi, Nht Bn mu toan tip cn cc o. Ly c khai thc phn chim. Cc linh bo an i Loan di s ch huy ca cc s quan Nht t mt tri lnh trn cc o. Chnh ph Hong gia Nht thng tnh cc o ny bng mt sc lnh nm 1837 v sp nhp chng vo khu vc hnh chnh i Loan2. Nhng vic ny th hin ch k mnh nhiu hn l lun chng php l. Qun i Nht chim gi qun o Trng Sa nm 1939, v ngay sau , h chim nt qun o Hong Sa. Php phn i nhung Chin tranh th gii th hai n gn. b) Anh u nm 1930, khi nc Php bt u biu th nh khng nh chru quyn i vi qun o Trng Sa. Tng Lnh s Anh Si Gn bo co B Ngoi giao ANh, nhc li rng mt s hn o c cc cng dn Anh chim ng nm 1877 vi s ng ca Tng Lnh s Anh ti Borno. Nhiu th t ngoi giao c trao i v vn ny v cc chuym gia php l c tham kho.
Nhng Anh quyt nh khng i cc quyn ny v h nh gi rng cc hnh vi do cc cng nhn Anh thc hin thc s l mt c s qu mng manh to thnh mt inchoate title (danh ngha ban u) v d sao i na khng c mt s cng c no sau . Nh vy, trng hp ny ch cn cho cc tc gi nghin cu di tiu : t b nhng yu sch lnh th 3. Ngi ta c th ni g v thi im kt thc giai on ny (1939)? Tt c xoay quanh hai vn c ngha php l v gn b vi nhau: cc quyn m An Nam ginh c trc thi k bo h phi chng b b di thi cai tr ca Php? Phi chng cc quyn ny b b i vi qun o Trng Sa nhiu hn i vi qun o Hong Sa. S t b liu c cho php ny sinh mt danh ngha c li cho cng quc khc hay khng? Nh Trung Quc? nh Nht Bn? V im th nht, ngi ta khng th tm ra mt s t b c th kim chng v mt php l. Thm ch trong thp k cui cng (trc khi c chin tranh) cn c s khng nh hay khng nh li cc quyn cho nc Php. Tuy nhin, thi k khng chc chn hay ngp ngng ko di ca Php ng cng danh ngha ca Vit Nam v cn phi xem xt sc sng ca n sau khi tan bng. Ngoi
Geoffroy Marston: B yu sch lnh th: trng hp o Bouvet v qun o Trng Sa, Nin gim lut quc t Anh, 1986, 2. VII.
3
1 2
Xem Cng hm B Ngoi giao Php, ngy 10-8-1940, Ph lc s 37 Xem cng bc th trn.
QU NGHIN CU BIN NG
118
cc th t trao i ngoi giao, cc thnh phn khc ca h s cn c xem xtlieen quan ti gi tr php l cu chung. Nh mt bo co ca k s trng Gauther ngy 26-11-1937 Hi Phng. ng bo co v mt nhim v dnuwj c thc hin ni ln mi quan tm ca nc Php i vi qun o Hong Sa. ng l vn bn ca ng chng t t u n cui l vo thi im ny (1937), ng ta khng hiu g v mi quan h qu kh ca cc o ny ti Vit Nam v iv i ng, qun o khng thuc quyn ti phn ca Php v cng chng thuc quyn ti phn ca Trung Quc. Bn bo co hnh chnh ny khng rng buc cc nh cm quyn. C nh cm quyn, c th l ng Ton quyn khi c ng Gauthier i lm nhim v trn, chnh l nhm thc hi ch quyn ca Php. S thc thi ny hon ton l chnh thc vi Ngh nh ngy 15-5-1938 sp nhp hnh chnh cc o Hong Sa vo ng Dng. Cng cn phi gii thch s vic cc bn ng Dng do Php in trong sut thi k ny khng bao gp cc qun o. Tt c cc bn c th tip cn c lp trong thi k ny, nht l cc bn hng khng, kh hu, cc bn lin quan n cn bo, u khng v ti khu vc hai qun o hoc c k n chng m khgn c
ch dn v ch quyn. Khng mt bn no mang li mt du hiu nh nht1. C th d tm l do. Tm trng khng chc chn ca Php ko di, tm trng khng to ra bi cnh thun li cho vic lp cc bn ng h vic khng nh ch quyn ca Php. Hn na, khi ngi ta khng quan tm n lun c bn bi v ng l qua mt n l c c s chc chn (trng ti v o Palmas hay v n Preah Vihear), lut s quc t cho rng trong cc tranh chp ch quyn gia cc quc gia, cc bn khng c gi tr chnh thc. Nh vy, mc d cui cng Php ly li danh ngha, nhng khi ra khi giai on danh ngha ny t c khng nh mnh m. Tuy nhin, khng th ng h kin cho rng danh ngha ny b tiu hy v hai nhn xt b sung cho php kt lun rng nm 1939 danh ngha ny vn lun lun c gi tr trong tay cng quc thc dn. Cng quc ny khng tuyn b cc o, to ra mt quyn cho bn th ba, nh vy a n mt tnh th khng th o ngc. Cng quc thuc a khng hiu bit tnh hnh, thn trng qu ng, nhng vn cnh gic lo lng cho quyn li ca mnh.
l cc bn c ghi trong danh mc tham kho chung ca cun sch.

1
QU NGHIN CU BIN NG
119
Nhn dn Vit Nam, khi cui cng ginh li c c lp, khng phi chu trch nhim v s ngp ngng, s khng hiu bit , bi v khng th suy cho nhn dn Vit Nam trch nhim . Cc ngh nh thi cui cng chng minh cho vn ny. ng trc vic duy tr danh ngha vi nhiu kh khn v ln xn nhng c tht , Trung Quc, cng quc duy nht thc s cnh tranh v ch tranh chp ring v cc o Hong Sa, xut hin mun mng v khng c kt qu. Danh ngha trc , c xy dng lu di v bn b nhng do c thi k thc dn nn b t lit trong thc thi, v cc o l i tng ca mt s qun l khng lin tc. Tuy nhin, d c bi cnh , cc hnh vi ca Trung Quc vn khng r rng v lin tc, v khng phi l khng th phn bc c th cu thnh mt quyn cho h. Nh vy, hnh vi thc thi mt cch lin tc quyn ca Php v ca An Nam trc thi k thuc a l c tht i vi Hong Sa, cho d s lin tc c xc lp mt cch mun mng. i vi qun o Trng Sa, nc Php khng vin dn mt mi quan h rng buc ging nh trn. Php chim hu cc o ny nh mt lnh th v ch. iu
phi chng c gi tr nh s t b cc quyn ca nc An Nam, nu nh tht s c cc quyn ny ? S tn trng quyn ca cc dn tc bc b iu . V cng nh s ngp ngng ca Php i vi qun o Hong Sa khng th hy b c cc quyn c xa ca Vit Nam, thi ca Php coi qun o Trng Sa nh v ch (res nullius) trc khi t chn ln , khng th lm tiu tan hon ton danh ngha c trc y, nu n c xc lp r rng. Cho d cc quyn ca Php Trng Sa khng c b dy lch s, v c coi nh nhng quyn th c i vi cc lnh th v ch, do cch t vn i vi mi qun o c khc nhau, nhng cc quyn li mnh hn, v trong thi k thuc a cc quyn khng b mt nc khc tranh tng nh trng hp qun o Hong Sa. Thc vy, Trung Quc khng a ra yu sch chnh xc no i vi qun o Trng Sa trong sut giai on . V tham vng ca Nht Bn th n chm, mang tnh cht tnh th v khng c mt c s php l no. Do , khi thi c n, tc l lc phi thc dn ha, vn Vit Nam tha k danh ngha m Php t c c th m ra, khng c s nhiu lon do cc tham vng cnh tranh gy ra, v cng khng c s gn kt vi danh ngha c hn v b ng cng lu hn ca Hong An Nam.
QU NGHIN CU BIN NG
120
Tuy nhin, i vi qun o ny, vn c mt vn t ra. Nm 1933,nc Php cao ging thng bo vic chim hu su hn o. Nh vy, iu c gi tr i vi ton b qun o khng ? Cc yu sch ca nhng nc khc trong thi k ny l yu t, c s quan tm mun mng ca Philipin v ngoi ra khng c g khc. Vy liu ta c th bo v kin cho rng ci ph s i theo ci chnh khng ? chnh l lun thuyt hin ti ca Vit Nam. Quy tc ni trn cn gi tr cho n cui th k XIX, phi gnh vc mt i hi cao hn vo th k XX,. Vic chim ng phi tht s v phi tng ng vi mt s qun l tng th. Vy th ngi ta cn phi xem tnh cht ca cc min ny v kim tra xem liu c phi l cc o nh chnh khng, cc o m vic th c s ko theo phn cn li. Xem xt hon cnh trong cc giai on gn y nht s ch ra ngi ta c th i n u trn con ng .
Tuy nhin, tnh hnh b chi phi bi s hin din ca i qun vin chinh v chnh quyn Php (cho n nm 1945-1956), nn s hp l khi gn nhng gn nhng nm vo lch s thuc a, v khi phn tch chng gp c vic xem xt lp trng ca Php qua tng thi gian. Trong thi k ln xn ny, cn pht trin hai yu t cu thnh ca vic duy tr cc quyn, l cc yu t vt cht v cc yu t nh. Cc yu t c th l cc s kin lin quan n Nht Bn (nhng Nht Bn sm b loi hn ra khi khu vc), hoc Vit Nam v nc Php, hoc Chnh ph Vit Nam Dn ch cng ha hay Quc gia lin kt Vit Nam, hoc Trung Quc, Chnh ph Trung Hoa Dn quc sau 1949 l chnh ph Cng ha nhn dan Trung Hoa. V nh s thy, mt s yu t cng xut pht t Philipin.
Cui thi k thuc a (sau Chin tranh th gii th hai) Nin i s kin1 v nhng s pht trin v vn tha k Nh nc hay chnh ph2 lm sng t tnh hnh php l rt phc tp Vit Nam trong nhng nm ngay sau cuc chin tranh th gii th hai.
Cc yu t vt cht Tnh hnh hn lon do s kt thc chin tranh th gii ln th hai gy ra, c phn nh vo tnh hnh c th cc qun o. Cc i qun khc nhau thay th nhau, hay chia nhau chim ng cc qun o, nhng iu khng phi bao gi cng c khng nh nh hnh
QU NGHIN CU BIN NG
121
ng c ch quyn. i khi n ch l nhng s kin chin tranh n thun. Qun i Nht c mt cho n khi Tokyo u hng v ch ri khi cc qun o vo nm 1946. Theo Hip c Trng Khnh ngy 28-2-19461, qun i Trung Quc c giao nhim v gii gip qun Nht Bc v tuyn 16. iu cho php Tng Gii Thch chim ng Hong Sa, v hnh nh ng ta lm vic ny vo thng 111946. ng ta cng lm nh vy i vi qun o Trng Sa mc d khng c ng minh y quyn v chim ng qun o ny vo thng 12 cng nm2. Da vo s c mt ny, vo nm 1947, B ni v ca Chnh ph Trung Quc thi k pht hnh mt tp bn trong th hin Trung Quc bao gm c cc qun o ny. Nhng tri vi nhng g m mt s tc gi Trung Quc khng nh, iu ny khng c ngha l Trung Quc c cc quyn lch s trn cc o ny, bi v s bao gm ny ht sc mun mn v gn lin vi nhng hon cnh c bit.
Thng 5-1946, nc Php b mt trung i b binh t tu Savorgnan de Branzza ln mt s o v ch li vi thng. Cui nn 1946, Tng Juin kin ngh chim li qun o Hong Sa cng c lp trng chng ta trong cuc tranh lun php l 3. u thng 1-1947, mt phi on qun s Php n o Hong Sa4. Thng 3 cng nm, Trung Quc li t chn ln o Ph Lm v phn i s c mt v qun s ca Php. Tnh hnh tr nn cng thng v chnh tr, ng thi c trn bnh din ngoi giao. Php v Trung Quc quyt nh bt u cc cuc i thoi 4. Ngi Php vn c mt trn o Hong Sa (2 s quan, 10 lnh u v 17 lnh bn x)5. Ngy 5-3-1949, Trung Quc nhc li vic sp nhp hnh chnh qun o Hong Sa vo o Hi Nam. Thng 4-1950, qun i Trung Hoa Dn Quc ri o Ph Lm nhng c thay bng qun i Cng ha nhn dn Trung Hoa.
C s nhm ln y. Quyt nh Postdam thng 8-1945 gia Lin X, Anh v M (khng phi l Hip c Trng Khnh) giao cho Trung Hoa Dn Quc tip nhp vic gii gip qun Nht t v tuyn 16 tr ln (ND). Xem Piere Bernard Lafont : Cc ng bin gii ca Vit Nam, LHarmattan, Paris, 1989, tr.249 v 254.
2
Xem th gi Ch tch y ban ng Dng ngy 07-10-1946, Ph lc s 38.

3 4
Xem cc t liu ngy 31-5 v ngy 03-6-1947, Ph lc 41. in vn ngy 25-01-1951, Ph lc s 42.
QU NGHIN CU BIN NG
122
Mt ln na Php li th hin mong mun a v vic ny ra trc Ta n php l quc t. Nm 1951 v trong nhng nm sau , s hin din ca qun i cng ssanr Trung Quc qun o Hong Sa khng c xc nhn. Thng 7-1949, Hi qun Php xin ch th v cho bit rng mt trong cc o Trng Sa (o Ba Bnh) va c mt i qun cng sn1 Trung Quc ln mt i qun ca Trung Hoa dn quc chim ng. Thng 10-1950, Chnh ph Php chnh thc trao li cho Chnh ph Bo i quyn kim sot cc qun o, hay ni ng hn l qun o Hong Sa v s hin din qun o Trng Sa l khng c. Nhng mi n nm 1956, trc vic qun vin trinh Php rt khi ng Dng, chnh quyn Nam Vit Nam mi m nhim vic thay qun n tr Php o Hong Sa (thuc qun o Hong Sa). Trong nm , Cng ha nhn dn Trung Hoa cho qun ra chim ng mt b phn khc ca qun o ny v khng rt i na.
V cng nm (1956), Hi qun quc gia Nam Vit Nam chim ng mt s o thuc qun o Trng Sa v t mt mc ch quyn. Qua thi k ln xn ny, thi k c cuc chin tranh ng Dng th nht (1945-1954), v nhng thng sau , khng th rt ra cc s kin c gi tr v qun l c tnh cht ch quyn cc qun o. Tuy nhin, cn tha nhn rng s hin din (b phn) ca nc Php, sau l ca Nam Vit Nam bao gi cng c duy tr trn qun o Hong Sa hay ng hn l trn mt o ca qun o ny ; rng nc Php kh thn trng i vi vic chim ng qun o Trng Sa trong khi vn gi mt mi quan tm i vi cc o ny, cc o c ngi Vit Nam chim ng t nm 1956 ; rng Trung Hoa Dn quc ri Trung Hoa cng sn c mt trn mt b phn qun o Hong Sa cho n nm 1950, ri li mt ln na vo nm 1956 ; c hai pha Trung Quc u c mt trong khong thi gian ngn ngi hn nhiu trn qun o Trng Sa ; rng Philipin khi th hin s quan tm n qun o Trng Sa hay mt s o thuc qun o ny. Nhng, trong mt thi k c s ln xn chnh tr v qun s nh thi k nghin cu y, vn nh c ngha quyt nh, cho nn phi xem xt yu t cn thn.
Tht ra khng c qun cng sn (N.D).
QU NGHIN CU BIN NG
123
Yu t nh a dng Yu sch ch quyn c cc dng n phng, sau n tr thnh mt cuc tranh ci a phng mi dp c cc cc tuyn b hay tha thun quc t.
chng l dp nc Php khng nh li cc quyn ca mnh v ngh a v vic ra trc Trng ti. Sau (t 1951-1955), B Ngoi giao Php cn tm cch khng nh rng qun o Trng Sa khng th l ca Vit Nam, rng vic sp nhp chng vo Nam K ch c tnh thun ty hnh chnh, v rng cc o (ca Php) t nay phi thuc B Php quc Hi ngoi2. Lp lun ny cn c lp li trong mt vn th ca V chu Chu i dng ngy 11-7-1955 Sau ngy , khng thy lp lun ni trn xut hin tr li, mc d Php khng bao gi thc hin mt hnh vi r rng t b qun o Trng Sa. Ngy 16-6-1955, Tng Jacquot, Cao y Php ti ng Dng m ch ti mt bc th phc p b mt ngy 15-3-1949 gi vua Bo i, theo Cao y khi bnh lun v cc Hip nh ngy 08-3-1949 c l cng nhn ch quyn ca Vit Nam trn cc o Hong Sa, nhng khng ni g ti cc o Trng Sa3. Trong thi k ny, lp trng ca Php c nhng nc khc tha nhn v ng h. l trng hp nm 1948, nc Anh xin php nc Php s dng o Linh Cn thao din qun s, v Chnh ph c ni sn sng ng h cc
a) Nc Php Vn th ngoi giao cho thy cc nh ca Php trong thi k ny. Chnh ph Paris duy tr cc quyn v khng nh li cc quyn trong mi trng hp. Ngay sau cc Hip nh ngy 06-03-1946, Chnh nc Php c trch nhim i cho nc An Nam cc quyn ca nc ny bn ngoi 1 v s vic ny c khng nh i vi qun o Hong Sa v qun o Trng Sa. Trong mt bc in thng 08-1946, Cao y Php ti Si gn thng bo cho Ty vin hi qun bit rng nc Php kim sot cc o Hong Sa v bt k tu thuyn no d nh gh vo y phi xin php Cao y. T thng 2 n thng 7-1947, qun o Hong Sa l i tng cc cuc thng lng vi Trung Quc (Dn quc). Cc cuc i thoi khng c kt qu g nhng
Th ca J. Letourneau ngy 007-05-1951, Ph lc s 44 Xem th ca tng Jacquot ngy 16-6-1955, ph lc s 45.
3 1
Cng vn ngy 06-09-1946, Ph lc s 43.
QU NGHIN CU BIN NG
124
yu sch ca Lin Hip Php trong dp chun b Hip c ha bnh vi Nht.
Hoa Dn quc v ln ting khng nh cc yu sch khng nhng i vi Hong Sa m c Trng Sa3.
b) Trung Quc ca Trung Quc cng khng nh yu sch i vi qun o Hong Sa. Mi khi tu Php i qua l b phn i v Lnh s Php Qung Chu phi nhn cc cng vn phn i 1. Nm 1947, cc cuc m phn v vn qun o Hong Sa tin hnh Paris v khng th hp Nam Kinh do s khng khoan nhng ca cng lun Trung Quc. Ngay Paris, ngi Trung Quc bc l mt ng li rt cng rn v t ra iu kin u tin tip tc cc cuc m phn l n v qun i Php phi rt khi o Hong Sa2. y l Trung Hoa Dn Quc v c l t thng 5-1950 h rt khi , nhng t nm 1950 Cng ha nhn dn Trung Hoa lp li cc yu sch ca Trung
Th chnh thc ca c y vin B Ngoi giao Trung Quc, ngy 29-4-1949, ph lc s 46.
1 3
c) Vit Nam Trong thi k ny, cc i din ca nhn dn Vit Nam khng nh li ch quyn ca Vit Nam. Cc nh chc trch Php thng bo iu ny trong mt bc in gi B Ngoi giao ngy 23-4-1949 trong ni rng ng l Vn phng ca Bo i, trong mt cuc hp bo do ng t chc gy ra mt v rc ri v vn qun o Hong Sa. V, tc gi bc in l ng Pignon gii thch l phi bo m rng Ph Cao y coi cc o Hong Sa nh mt b phn ph thuc vo vng quyn An Nam v ng s ng h quan im ca Vit Nam trong cuc tranh chp ny4. Nh vy, ch Vit Nam c nhn mnh thng xuyn.
d) Philipin
Xem th ca Tng lnh s php Thng Hi, ngy 27-5-1950, Ph lc s 49.
Nu trong Ghi ch ca V chu Chu i Dng, ngy 15-51950, ph lc s 47.

2
in ngy 23-4-1949, ph lc s 49.
QU NGHIN CU BIN NG
125
Cui cng, t nm 1950, Philipin pht biu rng t nht mt b phn qun o Trng Sa l thuc h v khng nh khng tha th bt k mt k th no n chim ng. Nh vy, cc nh ch quyn c rt nhiu k t khi kt thc Chin tranh th gii th hai v to ra tnh cc k phc tp ca h s ny.
ca Trung Hoa, nh l Mn Chu, i Loan v Bnh H v trc xut Nht Bn khi tt c cc lnh th khc m Nht chim c bng v lc 1. Tt nhin cc qun o Hong Sa v Trng Sa l thuc cc lnh th khc. D n Cairo nhm loi nc Nht ra khi . Nhng khng nh Mn Chu, i Loan v Bnh H, cc qun o ny khng thuc cc lnh th ca Trung Quc b cp ot , c chnh ph hp vi nhau yu cu tr li cho Trung Quc. Bn thn Trung Quc l mt bn tham gia bn tuyn co, khi Thng ch Tng Gii Thch ch thn c mt ti cc cuc hi m ko di nhiu ngy Cairo. Vic khng ni ti cc qun o trong phn ny ca Tuyn co Cairo nm 1943 tht l c bit. N khng th hin kt qu ca mt s tnh c, Khng c mt bn lu cng nh mt tuyn b ring r no ca Trung Quc v vn cc lnh th ny. Nh vy s quan tm ca Trung Quc i vi cc o ny vo thi im khng c tnh quyt nh. D sao, Trung Quc buc phi im lng v im ny, v mt chnh tr khng th bo v tham vng khng chc chn trc cc quc gia khc khi tp hp li, trong s c nc Php, mt i th khng bao gi cng nhn cho
e) Cc tuyn b hay cc tha thun a phng Trong khun kh a phng, liu c mt cht khch quan no trong v vic b chi phi bi s cng thng gia thi ch quan ca cc quc gia khng ? Tham vng ca Nht Bn i vi cc qun o c biu th ngay trc chin tranh v c c th ha bng vic chim ng qun s ca Nht, nhng tiu tan khi qun i Nht Bn tht bi ri b gii gip. Ngay trc khi kt thc chin tranh, qua Tuyn co Cairo nm 1943 c cng b ngy 01-12-1945 cc nguyn th cc chnh ph M, Trung Quc v Anh thng bo rng h tr nh ginh li ca NhtBn tt c cc o Thi Bnh Dng b nc ny cng ot hay chim ng t khi khi s Chin tranh th gii th nht v tr li Trung Hoa dn quc tt c cc lnh th b Nht Bn cp
Lazar Focsaneanu : Cc hip c ha bnh ca Nht Bn , nin gim lut quc t ca Php, 1960, tr 256 v tip.
1
QU NGHIN CU BIN NG
126
Trung Quc cc quyn i vi cc o v trong nhiu trng hp ngh a tranh chp ny ra trc ta n quc t. Vi nm sau, c vn chun b ha c vi Nht Bn. Nm 1951, M v Anh l nhng cng quc ng ra triu tp Hi ngh San Francissco. Nm mi nhn nc c mi trong c cc quc gian lin kt Vit Nam, Lo v Campuchia. Ngi ta quyt nh l khng mi chnh ph no trong hai chnh ph Trung Quc1 . Ha c c k v ngy 08-09-1951 gia Nht Bn v 48 cng quc ng minh. Kt qu ca Ha c c mt tm quan trong c bit i vi cc qun o bin Nam Trung Hoa. Theo cc khon ca iu 2 ca Ha c, Nht Bn t b mi quyn, danh ngha v yu sch i vi mt s lnh th trong c cc qun o Trng Sa v Hong Sa. Nhng, do mt kin ngh ca Php nn khng c cuc chuyn giao cc lnh th theo Ha c. ng l Cng ha nhn dn Trung Hoa c li phn i bn ngoi Hi ngh bng mt tuyn b ngy 15-8-1951 v h
Do s bt ng gia M v Anh : M ch tha nhn Trung Hoa Dn quc, cn Anh th cng nhn Cng ha nhn dn Trung Hoa.
1
khng c mi. Vic khng c mt quy nh no quy thuc cc qun o gy ra nhiu bnh lun v dn n nhiu gi thuyt. Theo D.P. OConnel, c bn gii php c xem xt : mt hnh thc qun l chung ca cc nc c chin tranh vi Nht trn cc lnh th b b ; c mt ch quyn chung gia cc quc gia thnh vin ca Hip c ha bnh (nh vy l loi tr Trung Quc v vng mt San Francisco) ; tr li quy ch t v ch do b b derelicto ( l lun c Maurice Faure bo v Quc hi Php trong cuc tranh lun v ph chun) ; s chim hu ca nhng ngi ang chim ng cc lnh th sau khi Nht Bn ra i.
2
ng lu l gi thuyt cui cng ny c th dn ti vic phn chia qun o Hong Sa gia Php v Trung Quc v quy thuc qun o Trng Sa cho Php. Tuy nhin, gi thuyt ny thiu c s php l. Danh ngha v s cnh tranh trong vic duy tr danh ngha kh su sc cho n khi Nht xm chim khin cho khi giai on khp li, ngi ta phi xem xt li cn thn cc yu sch ca mi bn theo chiu su lch s v hiu lc ca chng. V khi nghin cu phi tnh n tt c cc yu t,
D.P OConnel : Quy ch i Loan v vn tha nhn ca Trung Quc , Nin gim Lut quc t ca M, 1956, tr 405 v tip theo.
2
QU NGHIN CU BIN NG
127
k c v nht l cc tuyn b cng khai, cc s im lng hay bo lu tip theo hay km theo cc tuyn b . Do , phi xem xt cn thn cc iu kin trong vic thanh ton chin s vi Nht Bn c thc hin. Theo yu cu ca ng Gromyko (i din ca Lin X ti San Francisco), mt tu chnh n c trnh by trong phin hp ton th trong ngy 5-9-1951. N tr nh Nht Bn tha nhn ch quyn ca Cng ha nhn dn Trung Hoa i vi mt lot lnh th, trong c cc qun o Hong Sa v Trng Sa. Nhng tu chnh n ni trn b 46 nc trong s cc nc c mt ngy hm bc b. Ch c Ba Lan v Tip Khc ng h Lin X. Ngy 28-4-1952, khi n lt mnh k mt ha c vi Nht, Trung Hoa dn quc ghi nhn vic t b mi quyn ca Nht i vi cc o, nhng khng a vo Hip c (song phng) ny bt k yu sch no c li cho mnh. Nu nh khung cnh ca San Francisco t thun tin yu sch ca Trung Quc t c kt qu, th mt cuc m phn song phng l rt thun li. Th nhng vn bn ch cp ti s t b ca Nht v khng a ra mt ci g v s quy thuc. Do , tht kh i theo cc tc gi cho rng vic bin tp ny hm c mt s cng nhn t pha Nht ch quyn ca Trung Quc
i vi cc o1. Thc ra, da trn cc quy tc chung v vic gii thch cc hip c, mt lp lun cht ch a n kt lun ngc li rng s im lng ca vn bn v im ny b ng hon ton vn quy ch tng lai ca cc qun o. ng l v pha mnh, Cng ha nhn dn Trung Hoa, qua pht ngn ca B trng Ngoi giao Chu n Lai c tuyn b v d tho Hip c ha bnh vi Nht Bn ngy 15-8-1951 rng cc o Ty Sa v cc o Nam Sa bao gi cng l lnh th Trung Quc . Tuy nhin, chnh cc iu khon ca cc ha c vi Nht Bn (tp th hay ring r), cc tuyn b nu trong hay dng lm ngun gc cho cc hip c , cho thy nm 1949, Trung Hoa Dn quc l nc bo m s lin tc ca Chnh ph Trung Quc duy nht trc , khng khng nh bt k yu sch no trn cc qun o trong dp c bn Tuyn co Cairo v tha nhn song phng s t b ca Nht Bn m khng a ra yu sch ca chnh mnh. Hai yu t , trong yu t th hai c tnh trnh trng ca nhng hip c v yu t th nht c mt sc
1
Chu Kin, cc bin gii ca Trung Quc, tr 237-238 hoc Steven Kuan-Tsyh Yu Ai s hu cc o Paracel v Spratly ? S pht trin bn cht v c s php l ca cc yu sch lnh th tranh chp , Nin gim Trung Quc, q.9, 1989-1990, tr12.
QU NGHIN CU BIN NG
128
mnh chnh tr to ln, cho php kt lun l Trung Hoa Dn quc khi t b vic khng nh cc quyn ca mnh i vi cc hn o tranh chp. Nhng iu khng gii quyt c vn yu sch c cc i din ca Cng ha nhn dn Trung Hoa ln ting v mnh m lp li sau khi h nm quyn. Yu sch liu c mt c s hay khng khi nh nc tin nhim cn tn ti (Trung Hoa Dn quc) t b cc quyn ca mnh bng im lng ? Liu ngi ta c th ni rng Trung Hoa Dn quc t b Cng ho nhn dn Trung Hoa hng? iu ny l khng th c trong bi cnh tuyt giao gia hai nh nc. Nh vy, yu sch ca Chu n Lai pht biu nm 1951 (ngy 15-8), b Hi ngh ngy 5-9 bc b cng tu chnh n ca Lin X, l thiu c s v Hi ngh San Francisco cng cc s kin xung quanh hi ngh lm suy yu lp trng ca Trung Quc, mt lp trng m ta thy lun lun c biu th nh mt s thc thi tng quan lc lng. Nh th ngi ta c th tm tt tnh hnh nm 19541956 khi Php ri khi ng Dng nh th no? Nu ring ra mt bn yu sch ca Philippin va mi l ra i vi qun o Trng Sa, th thy rng trong thi gian ny (t 1884 cho n 1954-1956), cc lp trng
Php - Vit mt bn v Trung Quc bn kia u bin i mc d trong nhng mc khc nhau. Nc Php ra khi cc lng l c th lm suy yu danh ngha, bui u thi k thuc a. Php qun l tht s hai qun o cho n khi Nht chim ng, Php lm vic ny i vi qun o Hong Sa bng cch khng nh r rang (mc d mun) l tha kt cc quyn ca nc An Nam v i vi qun o Trng Sa vi t cch l ngi chim mt lnh th v ch. Mc d trong tnh hnh nc Php b ln su xung khi cuc chin tranh ng Dng tip ni cuc chin tranh th gii, Php vn duy tr c s c mt ln yu sch ca mnh cho n khi ra i, li cho Vit Nam (min Nam) nhim v thay th. Thm ch Php cn c nhng ging nc i khi bnh lun v Hip c San Francisco (hay trong m s cng vn ca B Ngoi giao), trong a ra tng l Php c th mun gi c qun o cho chnh mnh ch khng phi cho Vit Nam1. Cc i din ca nc Vit Nam khng th pht iu nh m65t quc gia trong sut thi k n. Tuy nhin, mi khi h pht biu, d vo nm 1925 (nguyn Binh b Thng th ca nh vua), hay vo nm 1949 (ng l Vn phng ca Bo i), hoc vo nm 1951 (i din
1
Xem M. Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, tr. 68
QU NGHIN CU BIN NG
129
ca Quc gia Lin kt Vit Nam San Francisco), cc pht biu ca h l ging nhau. Cc qun o thuc Vit Nam t lu i. Cc qun o phi tip tc l ca Vit Nam. ch , ch tm kt hp vi s c mt ca Php ( qua giai on do d) gp phn duy tr danh ngha c li cho Vit Nam. H s ca Trung Quc, mc d c vi yu km, khng phi l hon ton khng c ni dung. Trc chin tranh, cc biu th ca Trung Quc ri rc nhng c nhc i nhc li (1909-1921-1932). Sau chin tranh, s quan tm ca Trung Quc i vi qun o Hong Sa l kin tr. i vi cc o , Trung Quc t ra rt bn b. S t b ca Trung Hoa Dn quc (qua vic h khng yu sch trong Ho c vi Nht Bn) c th c coi nh mt lp trng bt buc v chnh tr, iu c th khi phc tng v s tha k ca mt Trung Quc ny i vi mt Trung Quc kia. Bi v Trung Quc khng bao gi t du hiu ng vi yu sch ca An Nam hay ca Php. H khng lm vic qua pht ngn ca cc v quan a phng nm 1896 bi v nu nh nhng ngi ny ni r l cc hn o khng phi ca Trung Quc th h cng ni thm l chng
cng chng phi ca Vit Nam. Trung Quc cng khng lm vic ny sau v nm 1938 khi Php chim ng cc qun o, ngi ta tho thun l cc quyn ca hai bn s c bo lu 1. Nh vy, kh tm thy du vt mt s ng tht s ca Trung Quc i vi danh ngha Php - Vit, tr trng hp s dng cc t liu cn cha c cng b. n y khi nim v thi i ti hn li c ngha. Kh nng u tin tnh n l nhng nm 1880. Mt quan nim mnh m v quyn dn tc t quyt v s tn trng ton vn lnh th ca cc dn tc b tr dn n vic coi nm 1884 nh thi im ti hn v bo v kin l khng c vic no xy ra sau c th c xt n nu n lm tn hi n quyn ca mt dn tc c th c t lu. Tuy nhin, hai thi im ti hn khc c th c nu ra trong thi k c xem xt ny. Nhng nm 1930 v c bit nm 1937 l nm u tin Php ngh vi Trung Quc ua vn ra trng ti c th coi nh mt thi im khc v kt tinh tranh chp. trn ngi ta thy rng vo cc thi im Php cn c danh ngha hn danh ngha Trung Quc i vi qun o ny v qun o kia (v nhng l do khc nhau). Cui cng, torng nhng nm 1954-1956 (c Jean Pierre Ferrier coi nh thi im kt tinh tranh chp) l nhng
1
Ghi ch ca V php lut, ngy 6-9-1946, Ph lc s 40 (Thc ra l Ph lc s 43 N.D.)
QU NGHIN CU BIN NG
130
nm quyt nh do vic dn tc Vit Nam tr li v i quc t (d vic tr li th hin qua hai Nh nc). Mi mt trong ba thi im kt tinh tranh chp u a li mt vin cnh c v thun li cho lp trng ca Vit Nam. Nhng phi tha nhn rng nhng nm hu chin lm cho s vic ri rm nhiu, danh ngha Php - Vit d khng b ph hu nhng vic thc hin n gp phi nhng iu kin kh khn v yu sch ca Trung Quc khng c cn c ngay t u (nm 1909) v b Hi ngh San Francisco lm suy yu nhiu, kt hp vi thi gian Trung Quc c mt trn cc o mc d s c mt c thit lp mt cch bt hp php do s dng v lc v do vy khng th to ra hiu lc php lut. By ig vic cn li l xem xt s phn ca cc qun o trong cc thp k cui cng.
Trong hai Trung Quc (v lun c hai nh nc Trung Quc), mt trong s l i Loan t nay vng mt nhiu torng h s (tuy khng phi l vng mt hon ton i vi qun o Trng Sa). Lch s Vit Nam y xo ng v khong thi gian bn thp k ny (1956-1995) khng th phn tch lin mt mch c. N gm hai giai on rt khc nhau. Nhng nm 1956-1975 l nhng nm c cuc chin tranh th hai Vit Nam. Do hu qu ca Hip nh Genve, t nc b chia ct thnh hai quc gia. Cn phi xem xt thi ca min Nam v thi ca min Bc v nhng mu thun c th c gia hai min. Sau nm 1975, nm chin thng v ti thng nht Vit Nam, cc s vic tr nn n gin hn.
Thi k t nc Vit Nam b chia ct (1956-1975) Trong 19 nm ny, tnh hnh ca Vit Nam mt ln na l mt tnh hnh chin tranh. t nc b chia ct thnh hai min c chin tranh vi nhau. Cc i cng quc b dnh lu vo : Trung Quc v Lin X ng h nc Vit Nam Dn ch Cng ho min Bc; M tin hnh chin tranh v ng h chnh quyn Si Gn hay Vit Nam Cng Ho.
THI K SAU GIAI ON THUC A Nm 1956, qun i Php ri khi khu vc ny v Php khng cn biu th yu sch ca h i vi qun o Hong Sa. Nc Php vn cn biu th yu sch i vi qun o Trng Sa, d rng h khng cn duy tr s c mt tht s ca Php ti na.
QU NGHIN CU BIN NG
131
Nhng min Nam cng cn c mt Chnh ph Cch mng lm thi. Vit phn tch tt yu trc ht phi qua vic xem xt tnh hnh c th trn lnh th cc qun o, sau rt ra mt cch chnh xc cc li tuyn b v nh. Cc yu t vt cht Hip nh Genve k kt nm 1954 dn n vic chia ct thc t nc Vit Nam. Phn pha Nam dc v tuyn 170 gm cc qun o, v nh trong phn trn trnh by l vi vic ra i ca qun i Php, chnh qun i thuc Chnh ph Si Gn thay th. H thc hin vic thay th i vi mt b phn ca qun o Hong Sa ni khng c ngi Trung Quc chim ng. Nh vy, trong thc t t nm 195-1974, qun o Hong Sa b qun i Nam Vit Nam chim ng nhm o Li Lim (Nguyt Thim) v qun i Cng ho nhn dn Trung Hoa chim ng nhm o An Vnh. Thng 1-1974, sau nhng trn chin c lit Trung Quc chim phn pha Ty v t ngy ton b qun o Hong Sa t di quyn kim sot qun s ca Trung Quc 1.
Nm 1956, qun i Si Gn cng chim ng qun o Trng Sa hay t nht mt s o thuc Trng Sa v dng ln mt ct mc ch quyn ca Vit Nam. Nhng ngay thng 3-1956, mt cng dn Philippin c tn l Thoma Cloma i chim ng (vi t cch c nhn) ton b qun o Trng Sa v mt n v gm 29 ngi ca Philippin b ln mt o, v nhn dp ny c h t tn l t t do 2. T thi im v trong nhng giai on tip theo, Philippin m rng vic chim ng ca h. Ba o c chim ng trong nm 1968 v mt thi gian sau ba o khc c chim ng v tng cng. i Loan chim ng o Ba Bnh (Itu Aba) vo thi gian khc nhau tu theo cc tc gi 3.
Quc b bt (Xem:cc qun o Hong Sa v Trng Sa v lut php quc t, B Ngoi giao nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam. Thng 4-1988). Xem Charles Rousseau: Tp ch Tng quan v cng php quc t, 1972, tr. 830. 3 . Charles Rousseau ni n nm 1971 nhng y l nm Philippin ln ting phn i s chim ng ca Trung Hoa Dn quc. J.R.V. Prescott nu ra nm 1956. Dng nh 1971 l nm i Loan tng cng tim lc qun s ca h m c mt t 1956.
2
Theo bo co trong cc t liu ca Vit Nam th ngay t nm 1959, trung Quc tm cch b ln phn pha Ty ca qun o, lnh Trung Quc c ci trang thnh ngi nh c. Nhng cuc b b cc lc lng Nam Vit Nam y lui v 82 ngi Trung
1
QU NGHIN CU BIN NG
132
Nh vy, nu tnh nhng nm t 1956 1975 ngi ta thy c ba nc chim ng tng phn qun o Trng Sa. Nhng nh gi cc quyn ca mi bn, phi xem xt cc s vic trong phi cnh vi cc nh.
Cc yu t ch Nh vy, nhiu chnh ph biu th ch quyn. Tnh hnh trn hai qun o l khc nhau. a) Cc biu th nh ca Cng ho nhn dn Trung Hoa Sau bi din vn ca Chu n Lai nm 1951 1, Cng ho Nhn dn Trung Hoa khng ri b nh v ch quyn ca mnh. nh y c th hin mnh m i vi qun o Hong Sa v km theo vic chim ng thc t trn mt b phn vo nm 1956, v c m rng ra ton b qun o vo nm 1974. y l mt cuc chim ng qun s khng c lut php quc t tha nhn nu c mt nc khc c danh ngha trc . Nhng Trung Quc khng tha nhn lun c trn v bng bi din vn v nh ca mnh, khng nh thu hi cc o thuc s hu ca mnh t thi xa xa. Trung
1
Quc cng lp lun rng t thng 3-1959, ph Hi Nam t mt vn phng s v v Ty Sa Nam Sa Trung Sa trn mt o thuc qun o Hong Sa, vn phng ny t thng 3-1969 c i tn l U ban Cch mng Ty Sa ng Sa Nam Sa thuc tnh Qung ng. y, r rng c du hiu ca mt s qun l tht s, mc d n c pht trin trn mt s chim ng c thc hin trong nhng iu kin bt hp php, nn tr ngi cho vic qun l mang li hu qu php l. i vi qun o Trng Sa, bi din vn ca Trung Quc cng mang tnh nh. Nhng n khng th da trn bt k mt s chim ng hay qun l tht s no. Vic m rng tm hot ng ca vn phng s v lp ra nm 1959 ra ti Nam Sa ch l kt qu ca mt s hoang tng. Vic m t cc o ca nhng ngi n thm o l nhm khng to ra mt cht nghi ng g v vn ny. Ngc li, Trung Hoa Dn quc li duy tr cc yu sch da trn mt s c mt tht s.
b) Cc biu th ca Vit Nam Trong nhng nm chin tranh ny, nc Vit Nam b chia ct pht biu nhng li dng nh mu thun nhau.
. Xem trang 132.
QU NGHIN CU BIN NG
133
Chnh ph Nam Vit Nam khng bao gi t b mt nh r rng v hon ton khng nh duy tr cc quyn ch quyn ca h i vi hai qun o. C nhiu ngh nh v qun l cc o v vic sp nhp chng vo t chc lnh th Vit Nam. Mt ngh nh v qun o Hong Sa c k ngy 13-7-1961 (thnh lp n v hnh chnh nh Hi), mt ngh nh khc ngy 21-10-1969 gp x vi x Hoa Long. Cc o Trng Sa c sp nhp vo tnh Phc Tuy ngy 22-10-1956. Ngh nh ca B trng Ni v Chnh ph Nam Vit Nam k ngy 6-9-1973 li sp nhp qun o Trng Sa vo x Phc Hi, huyn t , tnh Phc Tuy. Song song vi vic ny, chnh quyn Si Gn nhiu ln phn i cc hnh ng ca Trung Quc, Nht bo Vin ng ngy 4-6-1956 ni n mt phn khng ca Tng trng Ngoi giao Vit Nam chng li mt li tuyn b ngy 29-5 cng nm ca ngi pht ngn B Ngoi giao Trung Quc lin quan n cc o. Ngy 20-4-1971, mt li phn khng khc c nu ra i vi Malaysia v nhn dp B Ngoi giao Nam Vit Nam khng nh li ch quyn ca Vit Nam i vi hai qun o.
Cui cng, thng Ging nm 1974, sau khi cc lc lng v trang Trung Quc chim ot qun o Hong Sa, Chnh ph Nam Vit Nam a li phn i ln Lin hp quc, cng b sch trng v c qun o v ln n mnh m chng li cc hnh ng bt hp php ca Cng ho nhn dn Trung Hoa. V chnh quyn Si Gn s dng din n ti kho hp th hai ca Hi ngh ln th ba ca Lin hp quc v Lut bin ti Caracas thng 6-1974 khng nh li cc quyn ca mnh i vi hai qun o. Ngi ta c th dng li y ni rng cc yu t chng t vic duy tr mt nh v ch quyn ca Vit Nam. Vic phn chia lnh th v tuyn 170 t hai qun o vo lnh th Nam Vit Nam. Nh vy, chnh quyn Si Gn v ch chnh quyn ny c pht biu v vn cc o v h lm vic . H lm vic vi t cch l ngi tha k cc quyn ca nc Vit Nam trong giai on tin thuc a. Nhng, v ngi Trung Quc s dng thi ca cc Chnh ph Vit Nam khc lm lun c nn thi phi c xem xt cn thn. Trong nm 1974, Chnh ph Cch mng lm thi Cng ho min Nam Vit Nam t r lp trng cng nhn s tn ti tranh chp, v nhc li rng ch quyn v ton vn lnh th l nhng vn thing ling i vi mi dn
QU NGHIN CU BIN NG
134
tc v ku gi i thoi 1. Nh vy, hai chnh ph khng nh mnh l i din cho Nam Vit Nam (c trao quyn v mt qun l lnh th hai qun o) c chung mt thi trn im ny. Bo ch phng Ty trnh by cc s vic mt cch khc nhau v mt bi trn bo Le Monde (Th gii) cc ngy 27 v ngy 28-0-1974 vit Paris, i din Chnh ph Cch mng lm thi Cng ho min Nam Vit Nam ti Hi ngh La Cell St-Cloud bc b ngh ca Si Gn ra mt ngh quyt chung ln n vic Trung Quc dung v lc chim ng qun o Hong Sa, v theo ng loi tranh chp ny phi c gii quyt bng thng lng. Tht ra s bt ng l phng php hn l ni dung, Chnh ph Cch mng lm thi v th kh ln n Trung Quc, v lc l ng minh chnh tr ca h trong cuc chin tranh chng M. Cn li l trng hp Chnh ph Vit Nam Dn ch cng ho. Trung Quc lp lun rng c s t b t pha Vit Nam Dn ch cng ho v h a ra ba s kin2.
Ngy 15-6-1956, Th trng Ngoi giao Vit Nam Dn ch cng ho trong bui tip i din lm thi S qun Trung Quc Vit Nam, c th khng nh Theo cc t liu m bn Vit Nam c, cc o Ty Sa v cc o Nam Sa, cn c vo lch s, l mt phn ca lnh th Trung Quc. Cu chuyn c c xc nhn khng? ch l li ni ming hay c mt bin bn? Cc cu hi ny khng c tr li, th khng th thy trong tuyn b ny mt tuyn b lp trng c gi tr php l. Trung Quc cng da vo mt tuyn b ca Chnh ph Vit Nam Dn ch cng ho ngy 9-5-1965 lin quan ti khu vc chin u ca lc lng v trang M. Bc Vit Nam c l t co rng khu vc ny lin quan n mt phn hi phn Trung Quc tip gip vi cc o Ty Sa ca Cng ho nhn dn Trung Hoa 3. Cui cng, Trung Quc ni n mt tuyn b ca ng Phm Vn ng, Th tng Chnh ph Vit Nam Dn ch cng ho ngy 14-9-1958. Trc , ngy 4-9-1958, Trung Quc cng b vic m rng lnh hi ca mnh ra 12 hi l. Trong bn cng b ni r rng vic ny lin quan n Trung Quc lc a v tt c cc o thuc
. S phn i ny c ni ti trong mt bi bo trn bo Nhn dn ngy 26-2-1988 v n c tm tt trong h s Cc qun o Hong Sa v Trng Sa, Le Courier du Vietna, Hanoi, 1984, tr 1939 2 . Nht l trong cun sch mng : Cc ti liu v t liu lin quan ti Chnh ph Vit Nam cng nhn cc o Ty Sa v Nam Sa l lnh th Trung Quc .
1
. Bn tin Trung Quc hc, 1988, s 8, tr. 30.
QU NGHIN CU BIN NG
135
v Trung Quc, trong s c nu c th cc qun o Hong Sa v Trng Sa. Cng hm ca ng Phm Vn ng ni nh sau: Chng ti xin trn trng bo tin ng ch Tng l r, Chnh ph nc Vit Nam Dn ch cng ho ghi nhn v tn thnh li tuyn b ngy 4-9-1958 ca Chnh ph nc Cng ho nhn dn Trung Hoa quyt nh v hi phn ca Trung Quc. Chnh ph Vit Nam Dn ch cng ho tn trng quyt nh , v s ch th cho cc c quan nh nc c trch nhim trit tn trng hi phn 12 hi l ca Trung Quc trong mi quan h vi nc Cng ho nhn dn Trung Hoa trn mt b. Tnh th cn nghim trng thm do cc bi in trn bo Nhn dn nm 1969 v 1970 ni ti vng tri ca Trung Quc pha trn cc o Ty Sa. C hai d kin cn tnh n nh gi cc s kin : ni dung chnh xc ca thi ca Bc Vit Nam v v tr ca Bc Vit Nam trong cc bn c lin quan. Tuyn b ca ng Phm Vn ng ch c mt ngha hp, ng vy, l cng nhn b rng lnh hi ca Trung Quc. Do vy, tht khng ng khi lp lun rng Vit Nam c l khng nh li s cng nhn ca h i vi
yu sch ca Trung Quc i vi cc qun o 1. Tuy nhin s im lng ca ng trc li khng nh ch quyn Trung Quc i vi cc o c th b gii thch nh mt s ng , v iu li c cng c thm do li tuyn b lin quan ti cc khu vc chin u v cc bi ng trn bo Nhn dn. ng l cc d kin ny nm trong mt bi cnh chnh tr v qun s kt sc c bit ca cc s kin xy ra khi . Do nhng l do c tnh hon cnh, Chnh ph Vit Nam Dn ch cng ho ch thc hin thm quyn ca mnh pha Bc v tuyn 170. S chia ct ny t s qun l cc qun o di quyn kim sot ca Chnh ph min Nam. Chnh ph ny, nh ta thy, vo bt c thi gian no v cho ti tn khi b loi b nm 1975, lun lun c bit cnh gic v vn ch quyn Vit Nam i vi cc qun o. ng minh chnh tr ca Chnh ph H Ni i vi phn pha Nam Vit Nam l Chnh ph Cch mng lm thi Cng ho min Nam Vit Nam. T pha h, khng c g phi ci chnh v mi quan tm ca h khng lm t mch ch quyn Vit Nam i vi cc qun o.
L. Thomas Bradford: M bong bong cc o Trng Sa: mt s hn n ca tranh chp trong Cc ng bin gii quc t v gii quyt cc tranh chp bin gii, tr. 415.
1
QU NGHIN CU BIN NG
136
Trong bi cnh , cc tuyn b hay cc ln biu th lp trng c th c ca nh chc trch Bc Vit Nam khng c hu qu i vi danh ngha ch quyn. khng phi l chnh ph v mt lnh th c thm quyn i vi cc qun o. Ngi ta khng th t b ci m ngi ta khng c quyn lc. Hn na, y l mt chnh ph hon ton b ph thuc vo cc ng minh ca h trong chng mc h phi i vo mt cuc chin khng cn sc chng li cng quc Hoa K. V li ch qun s chung, bn ny hay bn kia s dng lnh th lng ging, ca bn b hay n gin do khng c khn nng i nghch vi s s dng , ngi ta c th thy trong cc tnh hung khc ca chin tranh cc v d v dn xp lnh th tm thi ny. Lut php quc t khng th rt ra t cc kt lun v quan im lin tc ca danh ngha php l. Tuy vy, cng phi thy thi im ring bit ny trong lch s phn chia Vit Nam lm ri lp trng ca Vit Nam. Nc Vit Nam thng nht hm nay (do chin thng ca Bc Vit Nam) phi la chn h s tha k ai trn im ny. Lgc v mt lnh th cng c s tha k cc quyn v cc hnh ng ca Nam Vit Nam, bn duy nht c thm quyn t quan im a l.
Tuy nhin, nm 1956, chnh ph ny khi i mt vi cc yu sch ca Philippin i vi qun o Trng Sa tm cch nu ra cc quyn ca mnh 1. V vic tng cng cc cng s o Ba Bnh km theo cc cuc i thoi nm 1971 vi Chnh ph Philippin, trong mi bn khng nh li cc quyn ca mnh. Lp trng ca Philippin kh dao ng v mt nh. Biu th u tin v ch quyn ca nc ny (i vi qun o Trng Sa) l vo nm 1951. Nhng 20 nm sau, Chnh ph Philippin va chim ng kh nhiu o va tuyn b l khng a ra cc yu sch v lnh th i vi qun o ny, nhng li ng thi tip tc cc cuc i thoi v vn vi Trung Hoa Dn quc. Nh vy, n nm 1975, ta thy: - Trn qun o Hong Sa, c s chim ng 100% ca Trung Quc, cc yu sch c duy tr mnh m ca Nam Vit Nam v thi ca Vit Nam Dn ch cng ho b m nht bi cc s kin ca chin tranh; - Trn qun o Trng Sa, s thng trc ca mt yu sch rt r rng t pha Chnh ph Si Gn tip theo s chim hu ca Php, v nhng yu sch nhiu ln v t lp lun hn ca hai nc Trung Quc v Philippin.
c) Cc biu th nh khc C t du vt v cc nh ca Chnh ph i Loan.
. Xem Charless Rousseau: Tp ch tng quan v cng php quc t, tr. 830
QU NGHIN CU BIN NG
137
Tt c cc quc gia ny, tr Cng ho Nhn dn Trung Hoa, u chim ng mt s o nh. Nc Php im lng t 1956 mc d cha bao gi t b chnh thc cc quyn ca h trn cc o Trng Sa. S tr li ca mt nc Vit Nam thng nht sau chin thng nm 1975 Nhng nm sau 1975 s em li t thay i qun o Hong Sa. Cc o b Cng ho Nhn dn Trung Hoa chim ng bng qun s, cm pha ng t nm 1956 v pha Ty t nm 1974. Cc c s h tng c Qun gii phng nhn dn Trung Quc pht trin ng k y. qun o Trng Sa, sau thng 4-1975, qun i Vit Nam thay th cc i qun ca chnh quyn Si Gn trn cc o nh do cc i qun ny chim gi. Nm 1977, Philippin tng cng b tr qun s trn by o ca qun o 1. Thng 9-1983, Malaysia chim ng mt s o san h. Cui cng, thng 3-1988, Trung Quc a qun i n mt s bi Trng Sa; mt cuc ng hi qun quan trng dn n vic mt mt s tu Vit Nam v mt s ln thu th Vit Nam thit mng. V t ngy , Hi qun Trung Quc c mt ti qun o ny.
1
i Loan duy tr mt n v n tr ti o ln nht ca qun o Trng Sa: o Ba Bnh. V mt yu sch, chng tr nn ph bin. Trung Quc duy tr cc yu sch ca mnh i vi hai qun o v tn dng mi c hi nhc li cc quyn lch s v khng nh li ch quyn ca h. Philippin m rng yu sch ca h i vi mt b phn qun o Trng Sa. i Loan gi cc yu sch ca mnh. Malaysia, n chm hn, lp lun rng h cng c mt s quyn. Vit Nam cnh gic cao trong vic tip tc khng nh ch quyn ca mnh i vi ton b hai qun o. Yu sch ny l s lin tc cc quyn ca vng triu An Nam xa kia, sau l ca Php thay mt cho nc Vit Nam thuc a v c s chim ng tht s hai qun o. Vic Trung Quc s dng v lc chim ng Hong Sa nm 1956 nhng nht l nm 1974, sau chim ng mt s o nh ca Trng Sa nm 1988 ko theo s mt yu t vt cht i vi Vit Nam. Chnh ph Vit Nam hnh nh rt ch khng cho vic ny chuyn ho thnh mt s t b do thiu cc du hiu nh. V vy, chnh ph ny ht sc lo lng tng thm cc du hiu ny v khng b l dp no nhc li cc quyn ca h. Chnh ph ny lm vic ny qua rt nhiu hnh vi, thng co hoc tuyn b.
. Theo Le onde, ngy 12-5-1978
QU NGHIN CU BIN NG
138
Ta thy nhng du hiu di dng cc vn bn hnh chnh sp nhp cc o vo mt s tnh: sc lnh ngy 13-7-1961 ca Tng thng Vit Nam Cng ho Ng nh Dim; Ngh nh ngy 6-9-1973 ca B Ni v Vit Nam Cng ho; Quyt nh ngy 9-12-1982 ca Hi ng B trng Cng ho x hi ch ngha Vit Nam hoc cc vn bn lin quan ti lnh th trn bin, cc n phm sch trng hoc cc tc phm u t liu khc, cc tuyn b chnh tr ti cc cuc gp g quc t, cc phn khng chng li cc hnh vi ca Cng ho Nhn dn Trung Hoa, ca Trung Hoa Dn quc hoc ca tt c cc quc gia khc lin quan ti cc qun o nh cc phn i ngy 30-12-1978, ngy 7-8-1979, ngy 5-2-1980 v ngy 11-8-1980, hoc cc tuyn b trong khun kh mt s hi ngh quc t, nht l Hi ngh Kh tng th gii 1975 ti Colombo v Hi ngh Kh tng khu vc II (chu ), kho 7 ti Ginev thng 6-1980. Trong sut giai on , cuc tranh chp chc chn kt tinh t trc a mi bn n ch tip tc hnh ng nhm duy tr v ci thin v tr ca mnh. Nh vy, trong hin trng thc t ca tnh hnh v nu ta t ra ngoi trng hp ca nc Php, th c hai nc tranh chp qun o Hong Sa v nm nc qun o Trng Sa.
QU NGHIN CU BIN NG
139
CHNG IV
CC KT LUN V CC C S GII QUYT TRANH CHP
gn ba th k lch s t du n ln quy ch php l ca cc qun o ny. Phn ln cc cng trnh c cng b cho n nay v ch ny u ch tnh n cc yu t c th kim chng trong giai on gn y nht, ngha l sau cuc Chin tranh th gii th hai. Cc d kin lch s c hn thng ch c nhc n qua vic lp i lp li cc t liu do cc nc lin quan a ra hoc c cc trung tm nghin cu ph thuc h cng b. V mt ny, c mt s mt cn bng ng k v pha c li cho lun c ca Trung Quc l lun c c truyn b tt nht. Trong cng trnh ny ti c gng tip cn lun c do cc quc gia hu quan lp ra, nhng cng kim tra cc lun c lch s c xa nh s gip t ngun t liu ca trng Vin ng bc c ca Php v t cc lu tr ca Php trong thi k thuc a. Vic cn i li cc ngun ti liu tra cu dn ti mt s thay i cch lm cho h s c sng t. T , ta s tng kt qua hai cu hi sau:
Ta c th lp c mt phc ho quyn ca bn ny v bn khc nh th no? Lut quc t hin i a ra cc vin cnh no gii quyt mt cuc tranh chp phc tp n nh vy?
THC CHT CC QUYN I VI CC QUN O Cc yu t a ra nh sng qua cc giai on lch s c xem xt trn xc nhn l nn x l ring cho tng trng hp qun o Hong Sa v qun o Trng Sa. Trng hp qun o Hong Sa y ch c hai nc lien quan l Vit Nam v Trung Quc. Cc quyn ca Vit Nam lu i hn v vng chc hn mc d cc i hi ca Trung Quc c c th ho nh vic chim ng bng v lc cch y 39 nm i vi mt b phn qun o v cch y 21 nm i vi b phn kia. Vic xem xt mt cch chi tit cc danh ngha lch s nh ti c gng th hin trn cc trang trc da trn cc t liu chc chn nht, chng t danh ngha ca Vit
QU NGHIN CU BIN NG
140
Nam c khng nh r rng ngay t u th k XVIII. Cc lun c m Trung Quc vin dn cho n nay khng cho php xc nhn s tn ti cc mi quan h php l xa ca Thin triu Trung Quc tan bin vi s ng ca Trung Quc khi Php n, v trong mi trng hp cho thy khng cn tn ti cc quyn c li cho Trung Quc i vi cc o nh ny. Danh ngha ca Vit Nam tng b suy yu do s th ca chnh quyn thc dn trong nhng thp k u tin ca ch thuc a nhng khng n mc t b tht s bi v nc Php, bt u t mt thi im no , qun l tht s qun o Hong Sa v khng nh r rng cc quyn ca h. Mi quan tm ca Trung Quc i vi cc vng t khng ngi ny ch c ngha mt yu sch ch quyn bt u t nm 1909. Yu sch ny c khng nh i li vi mt danh ngha ca Vit Nam c thit lp trc hai th k. Trong sut na u ca th k XX, ch c ba biu hin ch ca Trung Quc thc hin cc quyn trn qun o Hong Sa (1909 1921 1932) v thm na chng ch c th din ra do s phn i khng y ca chnh quyn thc dn. Nhng lut phi thc dn ho xy dng di s bo tr ca lien hp quc nhm bo v cc dn tc, nht l khi h b nm di quyn b ch ca mt cng quc khc, cho php chng li cc hnh ng
c th lm tn hi cc quyn khng th chuyn nhng ca h. Nhng nm chin tranh th gii v thi hu chin to ra nhng hon cnh khin cho cc o nh khng c ngi nhiu ln b sang tay (v qun s). Cc nh chc trch Php, v ng thi vi h l cc i din ngi Vit Nam, ri ch c cc i din ca nc Vit Nam sau khi ngi Php ra i, chim ng cc o trong phm vi tng quan lc lng cho php h lm vic v khng bao gi ngng khng nh cc quyn ca mnh. Trn im ny ch c nhng ngp ngng x ra trong cuc chin tranh th hai Vit Nam, trong mt s lp trng ca cc i din ca Vit Nam Dn ch cng ho. Cc lp trng ny, tuy c gii thch l do hon cnh v do s ph thuc rt nng n ca Chnh ph Vit Naam vo Trung Quc, nhng khng th nh hng n nhn xt rng Vit Nam c mt danh ngha cao hn danh ngha ca Trung Quc. Bng s im lng trong bn tuyn co Cair hay trong ho c song phng vi Nht, Trung Hoa Dn quc t b cc quyn ca mnh. Yu sch ca Cng ho nhn dn Trung Hoa th hin t nm 1951 khng phi nh mt s khng nh mt danh ngha lp li ca thi k trc, cng khng phi nh mt quyn c rt ra t tnh tht s ca s qun l. Ch cn li li th ca h,
QU NGHIN CU BIN NG
141
l s chim ng bng v lc nm 1957 v sau nm 1974. Nhng c hai l do to ra tr ngi cho vic chuyn ho s chim ng thnh mt danh ngha. L do th nht nm trong quy phm hin i c tnh mnh lnh v vic cm s dng v lc chng li ton vn lnh th ca mt quc gia. L do th hai nm trong cc tuyn b nhc i nhc li ca Vit Nam phn khng s chim ng bt hp php , bo tn cc quyn ca h c t xa, bi v vic s hu mt lnh th khng chm dt ch do vic mt i s chim gi vt cht, cn phi km theo vic mt i nh t b lnh th 1.
Trong thi k thuc a, c rnh tay do khng c yu sch ca Trung Quc i vi cc o xa hn ny, Php biu l thi mnh dn hn so vi s ngp ngng qun o Hong Sa. Php khng nh quyn ca mnh vi danh ngha ngi chim ng u tin ch khng phi ngi tha k ca nc An Nam. Nhng y Php khng gp s phn khng ca ai (k c Anh v Anh t b mi yu sch) do cc quyn ca Php c xc lp rt chc chn. Yu sch ca Philippin khng th hin trc nhng nm 1970. Yu sch ca i Loan ph thuc rt nhiu vo thi c, gn vi vic thay th qun i Nht sau khi chin tranh kt thc (v lc tht ra i Loan khng c quyn lm vic ny). Cn yu sch ca Malaysia rt mi. Cng ha nhn dn Trung Hoa c mt pht biu v yu sch i vi cc o Trng Sa t nm 1951. Nhng l mt yu sch tru tng, khng c mt du vt no ca s chim ng thc s cc o nh cch xa lnh th Trung Quc ny. Vic bt u chim ng mt b phn ca qun o ny ch xy ra rt gn y (1988) v l kt qu ca mt hnh ng qun s. Nh vy, v thi ca Trung Quc gia nhng nm 1951 v 1988 ta c th ni rng ch ring vic phn i v ch quyn lnh th khng to ra mt danh ngha cho quc gia
Trng hp qun o Trng Sa Tnh hnh ca qun o ny tng i khc so vi tnh hnh qun o Hong Sa. Kh m a ra bng chng khng th bc b ca mt s ng nht ho hai qun o trong s qun l ca cc vua An Nam, cho d trong h s c cc du vt mt s phn nhim cc i thu qun theo phm vi a l khc nhau. D tnh hnh trc thi k thuc a nh th no, thi ca Php i vi hai qun o khng phi l nh nhau.
. Faul Fauchille: Tranh chp ranh gii gia Braxin v Anh, Tap ch tng quan cng php quc t, 1904, tr. 138.
QU NGHIN CU BIN NG
142
no n mnh trong thi 1. Cn vic chim ng bng v lc, ch c th nhc li l lut quc t hin i ngn cm rt nghim ngt vic chim ng cc lnh th bng v lc. Nhng vn cn c t ra i vi trng hp qun o Trng Sa l v din tch bao la ca qun o ny (160.000 km2), tnh thng nht tng i ca n v tnh tht s m rng chim ng ca cc quc gia c yu sch v danh ngha. Hai gi thuyt c th a ra i vi yu sch hin nay ca Vit Nam. Nu cc bng chng v qun l cc o ny ca cc hong An Nam l th Vit Nam c hng mt danh ngha i vi cc o Trng Sa, danh ngha ny c cng gi tr vi danh ngha ca h trn qun o Hong Sa. Bi v trong trng hp ny, chnh l do khng bit lch s ca Vit Nam m nc Php ch trng chim ng qun o ny nh qun o v ch (terra nullius). V nh vy, khi phc li vic tha k cc quyn l thch hp. Ngc li, nu ngi ta cn tranh ci cc quyn xa c ca Vit Nam trn cc o Trng Sa th, lun thuyt ca Php, theo Php c l pht hin ra qun o, s dn n mt kh nng php l khc. D ngun gc ca n th no i na, danh ngha
1
ca Php c km theo mt s chim ng c th, s chim ng ch chm dt Vit Nam thay th chim ng vo nm 1956. ng l khi i Loan v Philipin cng t chn ln qun o. Lp trng ca Php cha bao gi c lm sng t hon ton. Lgic ca Php l lgic v ch quyn ca ngi chim ng u tin, mt ch quyn ch c th chm dt bng mt s t b r rng. Liu ta c th coi cc cuc tranh lun, nht l ti i hi ng Lin hip Php nm 1952, mc d s ln ln ca n, ni ln mt ch t b khng? V ch ny c c xc nhn bng s im lng ngoi giao ca Php v vn ny khng? Hoc, ngc li, c nn chp nhn rng vic gii quyt h s v Trng Sa s khng th theo kiu dt khot c tr phi mt ln na quc gia ny t thi ? Gi s rng nc Php dt khot tch ra khi v vic ny, ng thi cn c trn s chim ng ca Vit Nam ngay t khi Nam Vit Nam c c lp v trn s kin Php st nhp v mt hnh chnh cc o nh ny vo Nam K, phi chng c l do coi Vit Nam l ngi k tha cc quyn do Php to lp nn2, v k t cc o nh ny ch c th theo s phn ca lnh th st nhp?
Suzanne Bastid: Cc vn v lnh th trong xt x ca Ta n quc t, tr. 451.
Ngh nh ngy 21-12-1933 st nhp cc o nh vo mt trong cc tnh ca Nam K: B Ra.

2
QU NGHIN CU BIN NG
143
Tuy nhin, vi lp lun ny hoc lp lun khc, nu danh ngha Php Vit l lu i nht v vng chc nht, th liu danh ngha y c gi tr i vi ton b cc vng t ni khng? Danh ngha y c li ch cho cc vic chim ng khc, nhng vic chim ng b phn v vo thi im mun hn, nhng cng c th to ra cc quyn khng? Nht l ngoi ra ca qun o rng ln nh th, ni nhng mnh vn t ny nm gip vi b bin ca cc quc gia khc nh Philippin hay Malaysia khng? Tht kh a ra c mt cu tr li thun ty php l cho cu hi ny. Ngc li, tht n gin nhn thy yu sch ca Trung Quc i vi cc o Trng Sa khng c c s php l v ch l mt yu t ca mt chnh sch bnh trng trn bin. V im ny, Cng ha nhn dn Trung Hoa i n b qua c s i ch c bn ca h vi i Loan v ly c cc yu sch ca Chnh ph Trung Quc th ch ny lm ca mnh1.
CC TRIN VNG GII QUYT Lut quc t buc cc nc phi thng lng. l ngha iu 33 ca Hin chng Lin hp quc m cc nc thnh vin trong cuc tranh chp ny k: Cc bn trong mi tranh chp m vic ko di c th e da vic duy tr ha bnh v an ninh quc t phi tm gii php, trc ht, qua con ng m phn, iu tra, trung gian dn xp, ha gii, trng ti, gii php php l, da vo cc t chc hay cc tha thun khu vc, hoc cc bin php ha bnh khc do cc bn la chn. Hi ng Bo an, nu xt thy cn thit, s yu cu cc bn gii quyt tranh chp ca h bng nhng bin php nh vy. Th nhng ngi ta khng th b qua cc s kin l Hi ng Bo an rt thiu tnh khch quan cn thit cho mt c quan quyt nh v iu ny l do v tr c bit dnh cho cc quc gia thnh vin thng trc c v trang bng quyn ph quyt (veto). ng l Hin chng tr nh, ti iu 27, khon 3, s khng tham d b phiu ca cc thnh vin c lin quan ti mt cuc tranh chp, nhng sc nng chnh tr ng k ca cc i cng quc th vn rt ln. Nh vy, Trung Quc, nc thnh vin thng trc ca Hi ng Bo an ngn cn mi sng kin ca Hi ng Bo an trong lnh vc ny, nh ta thy r nht l
Xem Michael Bennett: Cng ha nhn dn Trung Hoa v vic s dng lut quc t trong tranh chp cc o Trng Sa, Standford Journal of International Law (Tp ch v lut quc t), 1991-1992, tr. 448.
1
QU NGHIN CU BIN NG
144
vo nm 1988 khi Vit Nam toan tnh a v vic ny ra trc Hi ng Bo an. Do , cc cuc thng lng khng ph thuc vo s mi gii ca bn th ba v ch c th tin hnh trong mt khun kh song phng i vi qun o Hong Sa, a phng gia cc nc c lin quan i vi qun o Trng Sa, ngha l ty theo mun m phn tht s ca cc bn. S pht trin v cng c cc t chc khu vc v nht l s gia nhp mi y ca Vit Nam vo ASEAN (1995) c th lm thun li cc cuc m phn. Trong trng thi hin ti ca cc s vt, cc trin vng gii quyt tranh chp qua cc cuc m phn hu nh bng khng. V qun o Hong Sa, Trung Quc khng khng rng khng c g phi m phn. Nc ny nm gi qun o bng qun s, gi rt chc v km theo s vic ny l mt yu sch mnh v ch quyn. Cn v qun o Trng Sa, cc cuc gp g ngoi giao song phng hoc a phng xy ra t nm 1988 dn Trung Quc ti vic pht trin tng gc tranh chp ch quyn v m phn mt cng thc khai thc chung cc ti nguyn ca khu vc ny gia cc quc gia hu quan. Cc quc gia khc khng ng do i n b tc. Trong s cc bn hu quan, Vit Nam l nc
dng nh c c gng nht c mt gii php php l cho v vic ny. Nhng ng l vic i ti cc php nh quc t li cn phi c tin hnh trn mt c s t nguyn gia cc nc k trc vo iu khon bt buc chp nhn thm quyn ca Ta n quc t, l mt phng cch chung cng nhn thm quyn ca c quan php l ca Lin hp quc. C Trung Quc ln Vit Nam v Malaysia khng k vo iu khon . Nm 1972, Philippin tha nhn thm quyn xt x ca Ta n nhng vi cc bo lu loi tr cuc tranh chp ny1. Nh vy, khng c kh nng cho mt trong s cc quc gia hu quan kin ln Ta n quc t bng mt yu cu n phng v hng th thm quyn ca ta n ny trn c s ca c ch . Ch cn li kh nng th hai a kin ln ta (hoc bt k ta n quc t no khc m cc quc gia mun yu cu), l mt bn tha hip v ti phn. Trong trng hp ny, hai hoc nhiu quc gia quyt nh, bng mt tha thun gia h, a tranh chp (m h s tha thun ni dung) ra trc c quan ti phn . Tnh hnh hin ti khng thun li cho mt gii php nh vy. Ngi ta ch c th ly lm tic m thi. Ch quyn ca cc quc gia to tr ngi trn im ny i vi mi bc tin c ngha ca lut quc t v vai tr ca n trong cng c ha bnh gia cc dn tc, bi v khng th c c lut thc s nu cc cuc xung t
1
Xem Tuyn b ca Philippin trong Bin nin Ta n php l quc t, 1993-1994, tr. 117-118.
QU NGHIN CU BIN NG
145
khng c xt x. Vic cho cc quc gia, vi c tn trng nghim ngt ch quyn ca h, c th t chi a cc tranh chp ca h vi cc quc gia khc ra trc mt c quan ti phn em li cho lut quc t mt tnh cch nguyn thy v cha hon ton. Tuy vy, c mt quyn ti phn nh vy, l Ta n php l quc t, c quan php l ca Lin hp quc, Trung Quc c mt quan ta ti . C ngha l nc ny khng ph nhn nguyn tc tn ti mt quyn ti phn nh vy. Nc ny trong nhiu ti liu khng nh cao ging v mnh m rng h c nhng bng chng khng th bc b v cc quyn lch s lu i ca h vi cc qun o. Vy th h cn s g m khng trnh by cc lun c ca h trc mt c quan ti phn rng ri nh Ta n La Haye? ng l ti ch ra trong sut cng trnh ny l cc quyn ca Vit Nam, nht l trn qun o Hong Sa, c m bo tt hn bi v chng c xc lp mt cch r rng hn qua cc ti liu c c. Nu Trung Quc c nhng ti liu khc cn cha cng b, h cn nghi ngi g m khng a ra trc quan ta? Nu khng c g trong lch s ca h a li cho h cc danh ngha vng chc hn danh ngha m cc hong An Nam xy dng nn, vic disputalio (tranh ci) php
l s cho php cc quan ta xc nh, qua cc s kin din ra t thi thuc a Php, danh ngha ny c duy tr nh th no? Nm gi qun o Hong Sa bng v lc m khng lm sng t cc cu hi ny ch nui dng cho tng lai mt bt ng, gn ging tnh trng qun o Malvinat. Tt nhin mi v c tnh c th ring ca chng. i vi qun o Trng Sa, s pht trin lun c di nh sng mt th tc php l s l mt nhn t ha bnh, trong khi tnh hnh hin ti rt khng n nh v ang b e da rt nng n. Khng nghi ng g i vi qun o ny, mt tha hip v ti phn gia hai quc gia, bt k h l ai trong s nm quc gia tranh chp (hoc su vi s tham d ca Brunei), s l mt nhn t mnh khi ng mt qu trnh t tng chung gii quyt. Bi v trong gi thuyt ny, ta s thy cc quc gia khc, tc gi ca cc yu sch trn cng mt qun o, b t vo mt tnh th kh lng tng: chu ri ro l s phn ca qun o s c gii quyt hoc l bng Ta n nhng khng c mt h v c th chng li h, hoc l bng mt yu cu can thip, cng bc vo qu trnh t tng nhm trnh by cc quyn ca h v tm cch bo v cc quyn . Nu iu din ra, vn qun o Trng Sa s c t ton b trc ta.
QU NGHIN CU BIN NG
146
Nhim v ca ta n khng n gin, bi v ch c Vit Nam v Php th c cc danh ngha lch s thc s trn qun o ny cho d cc danh ngha ny khng r rng trong ni dung v phm vi ca chng. Cc gii php i hi mt c gng thc s ca sc tng tng v hp tc t pha cc bn v t cc quan ta c th c ca h. Vic thnh lp mt ch cng qun (condominium) l mt trong cc gii php ny. l mt ch php l n nh bi mt hip c, cn c vo nhiu quc gia cng thc hin trn mt lnh th cc thm quyn nh nc m thng thng ch do mt quc gia thi hnh. Nh vy, thit lp ch chung ca cc thm quyn c th c thc hin theo nhiu phng cch phn chia khc nhau. l mt gii php tha hip th hin mt s hp tc quc t gii hn vo vic qun l mt khng gian. Lm gim bt cc cng thng chnh tr, ch cng qun ny l mt m bo chng li mi nguy c b quyn khu vc ca mt cng quc. Ti bin Nam Trung Hoa, cc nguy c ny l ln do Hi qun Trung Quc ngy cng mnh. Ch cng qun trn qun o Trng Sa c th mang dng dp mt tha c lin quc gia gia cc quc gia hu quan lp ra mt c quan quc t v qun l, nhm hai mc tiu: bo m an ton hng hi trong khu
vc bng cch duy tr cc phao tiu, cc hi ng v qun l cc ti nguyn, m vi vic p dng Cng c lut bin th cc ti nguyn ny phi thuc v nc c danh ngha ch quyn trn cc vng t ni, d l cc ti nguyn trong lng bin hay di y bin. Ch quyn y s c qun l chung bi nhm cc quc gia k kt lp ch cng qun. iu ny a ti vic phn b cc c nhng khai thc v cc giy php nh c. C quan ny sng bng cc khon ng gp ca cc nc thnh vin ca ch cng qun cho php n hot ng. C quan ny s phn b li li nhun cho cc nc . im quyt nh s l im n nh cc phn tng ng ca cc quc gia trong nh ch , cc phn ny n nh cc t l ng gp ngn sch cng nh cc t l li nhun. Phn ca cc bn ny hay cc bn kia khng phi d dng n nh bi v y c c cc o tht s v cc thnh phn ni li ti ri rc trn mt khng gian bin rng ln, v cn c c nhng im cn chm rt nguy him cho hng hi v cc vn ng a cht c th lm chng c th ni ln trong tng lai1.
V yu sch ca Trung Quc trn im ny, xem Chu Kin: Cc bin gii bin ca Trung Quc, tr. 544.
QU NGHIN CU BIN NG
147
vng qua kh khn thc t ny, mt s ngi ngh n gii php r qut1, cc quc gia s phn chia cc quyn thm d trn cc vng c phn nh t cc o chnh m h kim sot. Cc gii php khc nhau v ngay c vic giao vic son tho cho quan ta quc t c th coi l o tng vo lc ny, nhng trong cc cn chn ng m th gii bit n v s nhanh chng ca cc bin chuyn ca chng, iu ny c l s nhanh chng tr thnh mt s cn thit ti thng a cc nc ra khi tnh trng b tc m cc s th ch ca h ko h n nh hin nay. V tng lai thuc v cc gii php c tnh n s ph thuc ln nhau. Nhng con ng dn ti chnh l con ng m phn tht lng (bonne foi) ch khng phi l con ng tng quan lc lng. Chnh v th lp trng chnh tr ca Trung Quc hin ti nhm ngh gc li vn ch quyn, khai thc chung cc ti nguyn ca qun o ny khng th c cc bn hu quan chp nhn bi v Trung Quc vn ni r rng yu sch b quyn ca nc mnh nht. Cc dn tc ca khu vc ny ang lao vo s tng trng kinh t tng nng lng v bn chn ch i, rt cn ti tt c cc ngun ti nguyn thin nhin trong
1
cc ngun ti nguyn bin c vai tr quyt nh. S khai thc ha bnh cc ti nguyn i hi cc vng bin phi c phn nh. Nhng s phn nh ny khng th xy ra chng no vn ch quyn, l mt vn tin quyt vn cn ng. iu ni ln tm quan trng ca vn m cun sch ny c gng mang n mt s ng gp, l vn ch quyn trn cc qun o Hong Sa v Trng Sa.
Xem J. Valencia: Cc bin Nam Trung Hoa: Du la di cc vng nc si ng, Oxford University Press, Oxford, New York, 1983, tr. 124.
QU NGHIN CU BIN NG
148
TH MC
Cc tc phm chung APOLLIS Gilbert: Quyn lc trn bin ca quc gia ven bin. Pedone, Paris, 1981. BASTID Suzanne: Cc vn lnh th trong xt x ca Ta n quc t, RCADI (Tuyn tp cc bi ging ca Vin Lut quc t), 1962, t.107, tr.360 v tip. BEDJAOUI Mohammed: (Di s ch o ca ng) Lut quc t: Tng kt v trin vng. Pedone, UNESCO, Paris, 1991. CAVARE Louis: Lut quc t thc nh, Pedone, Paris, 1961. CHAUMONT Charles: Bi ging v cng php quc t. RCADI, 1970, t.129. tr.339 v tip. COMBACAU Jean v SUR Serge: Cng php quc t. Montchrestien, Paris, 1993. DEVERIA: Lch s quan h Trung Quc vi AnnamVit Nam. Paris, 1880, ti bn 1969.
DEVILLERS Philippe: Paris-Si Gn H Ni Ti liu lu tr chin tranh 1944-1947. GallimardJulliard, Paris, 1988. DUPUY Ren-Jean v VIGNES Daniel: Khi lun Lut bin mi, Economica- Bruylant, ParisBruxelles, 1985. FOURNIAU Charles: Trung K - Bc K 1885-1896. LHarmattan, Paris, 1989. GREENFIELD Jeanette: Thc tin ca Trung Quc trong Lut bin, Clarendon Press, Oxford, 1992. GUYOMAR Genevire: Bnh lun quy ch Ta n php l quc t, Pedone, Paris, 1983. JOYAUX Francois: a chnh tr Vin ng, 2 tp. Editions Complexe, Paris, 1991-1993. LUCCHINI Laurent v VOELCKEL Michel: Lut bin, t.1. Bin v lut php ca bin. Cc vng bin, Pedone, Paris, 1990. NGUYEN HUU TRU: Mt s vn v tha k quc gia lin quan n Vit Nam, Ed. Bruylant, Bruxelles, 1970.
QU NGHIN CU BIN NG
149
NGUYEN KHAC VIEN: Vit Nam Mt lch s di. Editions en langues trangres, H Ni, 1987. NGUYEN QUOC DINH, DAILLIER Patrick, PELLET Alain: Cng php quc t, L.G.D.J., Paris, 1994. PRESCOTT J.R.V.: Cc bin gii chnh tr bin ca th gii, Methuen-London v New York, 1985. ROCHE, A.G.: V Minquiers v Ecrhous. Lun n 115, Genve, 1959. RUSCIO Alain: Vit Nam Lch s - t nc Con ngi, LHarmattan, Paris, 1989.
BRISCOSE John: o trong hoch nh bin gii bin. Nin gim bin, thng 7 -1988. COHEN JONATHAN Grald: Cc o Falkland (Malouines). Nin gim Lut quc t Php, 1972, tr.235 v tip. Von der HEYDTE F.A.F.: Pht hin, st nhp tng trng v tnh tht s trong lut quc t. Tp ch Lut quc t ca M, 1935, tr.448 v tip. FITMAURICE Sir Gerald: Lut php v th tc ca Ta n php l quc t. Nin gim Lut quc t Anh, 1955-1956, tr.20 v tip. KHADDURRI Majid: Yu sch ca Iran v ch quyn Bahrayn. Lut quc t ca M, 1951, tr. 631 v tip. ORAISON Andr: V tranh chp Php Mangt v cc o ri rc trong knh Mzambique. Tp ch Tng quan Lut quc t, 1981, tr. 465 v tip. ORENT Batrice v REINSCH Pauline: Ch quyn trn cc o Thi Bnh Dng. Tp ch Lut quc t ca M, 1941, tr.433 v tip.
THIERRY Hubert, COMBACAU Jean, SUR Serge v VALLEE Charles: Cng php quc t, Ed. Montchrestien, Paris, 1979. XING QU: Quan h Php Trung t 1949 n 1955, Lun n, Paris, I.E.P., 1992. Cc bi vit v hc thuyt lin quan n cc vn chung: BARAL Jean: ng thun trong xt x quc t. Nin gim Lut quc t Php, 1985, tr. 389 v tip.
QU NGHIN CU BIN NG
150
SCHWARZENBERGR George: Quyn v lnh th: p li i vi mt thch thc. Tp ch Lut quc t ca M, 1957, tr.308 v tip. i s k cc s kin quc t trong Tp ch tng quan v Cng php quc t. Cc sch, bi vit v vn cc qun o bin Nam Trung Hoa BEAUVOIS Marcel: Qun o Hong Sa v Trng Sa. Thng tn x Vit Nam, Si Gn, 1971, T liu Php, Cc vn chnh tr v x hi, thng 3-1973. BENNET Micha 1: Cng ha nhn dn Trung Hoa v vic s dng lut quc t trong tranh chp qun o Trng Sa. Tp ch Lut quc t Standford, t.28. 1991-1992, tr.425 v tip. BRADFORD L. Thomas: Qun o Trng Sa: mt tranh chp. Trong Bin gii quc t v gii quyt xung t bin gii, 1989. CHAO John K.T.: Bin Nam Trung Hoa: Cc vn bin gii lin quan n cc o Nam Sa v Ty Sa. Nin gim Lut quc t ca Trung Quc, t.9 (1989-1990), tr.67 v tip.
CHI KIN LO: Lp trng ca Trung Quc trong cc tranh chp lnh th. Trng hp cc o trong bin Nam Trung Hoa, London, Rontlegle, 1989. CHIU Hungdan: Hoch nh y bin v cc ng hng hi tng lai. Tp ch hng qu ca Trung Quc s 72, thng 12-1997 v Vic thm d v khai thc ti nguyn bin trong bin Ty Thi Bnh Dng. Tp ch nghin cu quc t Triu Tin 1983-1984, Soul, t.15, s 1, tr.17-35. CHOON HO-PARK: Tranh chp bin Nam Trung Hoa Ai l ch cc o v ti nguyn thin nhin? Pht trin i dng v lut quc t, t.5, s 1, 1978, tr.28 v tip. COUTEAU-BEGARIE Herv: a chin lc Thi Bnh Dng. Paris, Economica, 1987. FERRIER Jean-Pierre: Tranh chp cc o Hong Sa v vn ch quyn trn cc o khng ngi . Nin gim ca Php v lut quc t, 1975, tr.173 v tip. FOCSSANEANU Lazar: Cc ha c ca Nht Bn. Nin gim ca Php lut v lut quc t, 1960, tr.256 v tip.
QU NGHIN CU BIN NG
151
GARVER John W: S tin bc ca Trung Quc qua bin Nam Trung Hoa. nh hng tng h ca cc li ch quc gia v th tc hnh chnh. Tp ch hng qu ca Trung Quc, 1992, tr.999. GOMANE Jean-Pierre: Cc s vic trn bin Nam Trung Hoa. Chu v chu Phi hin i, 1974, tr.48 v tip. HEINZIG Dieter: Cc o tranh chp trn bin Nam Trung Hoa, Wiesbaden, Otto Harrassowith v Vin cc vn chu Hamburg, 1976. HUREL Audrey: Cc o Trng Sa: Mt ngun tranh chp ti ng Nam , Mmoire, Paris, 1994. KATCHEN Martin H.: Cc o Trng Sa v Lut bin: Mi nguy him i vi ha bnh chu trong Quan st chu , thng 12-1977, tr.1167 v tip. KITTICHAISAREE Kriangsak: Lut bin v hoch nh bin gii bin ng Nam . Oxford University Press, 1987. KUAN-TSYH YU Steven: Ai l ngi s hu qun o Hong Sa v Trng Sa. Mt nh gi v tnh cht v c s php l ca nhng yu sch
lnh th xung t. Nin gim Trung Quc v lut quc t, t.9 (1989-1990), tr.1. LABROUSSE Henri: Cng thng ti bin Nam Trung Hoa. Tp ch Quc phng, thng 2-1988, tr.109 v tip. Tham vng bin ca Trung Quc. Tp ch Quc phng, thng 2-1994, tr.331 v tip. V Gii php no cho Trng Sa. Tp ch Quc phng, thng 12-1994, tr.129. LAFONT Pierre-Bernard (Di s ch o): Cc bin gii ca Vit Nam. LHarmattan, Paris, 1989. LAPICQUE P.A.: V cc o Hong Sa, Nh xut bn Vin ng, Si Gn, 1929. LECHERVY Christian: ng Dng: cc bin gii mi. Chnh sch i ngoi, 1992, s 3, tr.585 v tip. LE THANH KHE: V cc o Hong Sa v Trng Sa trc Lut quc t, Vin quc t v nghin cu v su tm ngoi giao, 1958.
QU NGHIN CU BIN NG
152
LEE YONG LENG: Tranh chp bin gii ngoi khi ng Nam . Tp ch ng Nam , thng 11-1978. LUCHAIRE Francois: Vn bin gii Trung Quc, Bn tin ca Vin quc t v qun l chnh tr, thng 12-1968. MADROLLE Claudius: Vn Hi Nam v Hong Sa, Tp ch chnh sch i ngoi, 1939. MARSTON Geoffroy: Vic t b yu sch lnh th: V Bouvet v qun o Trng Sa, Nin gim lut quc t Anh, 1986, L VII, tr.335 v tip. MILIVOJEVIC Marks: Xung t cc o Trng Sa v Hong Sa, Tp ch Survival, 1989, tr.70 v tip.
OCONNEL D.P: Quy ch ca Formose v vn cng nhn ca Trung Quc, Tp ch lut quc t M, 1956, tr.405 v tip. ROUSSEAU Charles: i s k cc s kin quc t, Tp ch Tng quan lut quc t, 1972, tr.826 v tip. SAIX Olivier: Cc o Hong Sa, a l t Bin Tri, thng 11-12-1933. LX s 5 v 6. SAMUELS Marwyns: Cuc tranh ginh bin Nam Trung Hoa. Methuen, New York v London, 1982. SAUVAIRE JOURDAN C: Cc o Hong Sa rt nh ca thuc a chng ta. Tp ch La Nature, s ngy 1-11-1933. SEGAL Grald: ng : Bc tranh chin lc mi. Tp ch Chnh sch i ngoi, 1992, s 3, tr.551 v tip. TAO CHENG: Cuc tranh chp trn cc o bin Nam Trung Hoa. Tp ch Lut quc t Texas, t.10, s 1-1975. TEH JUANG CHANG: Yu sch ca Trung Quc v ch quyn i vi qun o Hong Sa v Trng Sa. Vin cnh lch s v php l. V vic
NIQUET Valrie: Vit Nam i mt vi th gii Trung Hoa. Tp ch Quc phng, thng 1-1994, tr.131 v tip. OCAMPO-KALFORS Sheilah: D dng i n xung t, Tp ch Kinh t Vin ng, ngy 28-41983. -
QU NGHIN CU BIN NG
153
trong tp ch nghin cu Lut quc t phng Ty. Tp 23, 1991, tr.399 v tip. TRAN DINH GIAN: Kha cnh a l v chnh tr ca ng . Nhng vn v tng lai. Bo co trong Tp ch ng Nam , ngy 30-8-1990. TU DANG MINH THU: Tranh chp Hong Sa Trng Sa. Cc vn php l, Mmoire Paris, 1976. VALENCIA Mark J.: Vng bin ng Nam : Du di vng nc ang tranh chp, Nh xut bn Oxford University Press, Oxford, New York, 1985. Van DYKE Jon M. v BENNETT Dale L.: Cc o v vic hoch nh khng gian bin trong Bin Nam Trung Hoa. Bn Rono. VO LONG TE: Cc o Hong Sa v Trng Sa theo cc sch lch s, a l c ca Vit Nam, Si Gn, 1974. YAMANE Hiroko: Nht v bn o ng Dng, Tp ch Quc phng, thng 1-1988. ZHOU Jian: Cc bin gii bin Trung Quc, Lun n Trng i hc Paris X, 1991, 2 tp.
Ngoi cc bi bo, on trch sch v vn Hong Sa, Trng Sa trn, cn phi b sung rt nhiu bi bo trong cc tp ch php l hoc bo ch, nht l: Chu Php (L Asie francaise) ng Thanh Le Courrier du Vietnam Thc tnh ng Dng (Lveil de lIndochine) Tp ch kinh t Vin ng (Far Eastern Economic Review) Bo Figaro Tp ch Thuc a qun i thuc a (Le Journal des Coloniaux Larme colonial) Gii phng (Libration) Bin v thuc a (Mer et Colonies) Le Monde Le Monde thuc a c tranh Le Monde v ngoi giao Tun tin tc
QU NGHIN CU BIN NG
154
Thng tin Bc Kinh Tp ch Tng quan Cng php quc t (i s k cc s kin quc t)
Phn quyt V ng Groenland (an Mch Nauy). Ta n php l quc t thng trc ngy 5-4-1933. Phn quyt V Ty Sahara- , kin ca Ta n php l quc t ngy 16-10-1975. Phn quyt V hoch nh bin gii bin gia Guine v Guine Bissau ngy 14-2-1985.
Thi i mi Cc bn n ca Ta n v Trng ti quc t: Phn quyt V o Aves (H Lan v Venezuela) ngy 30-6-1865. Phn quyt V o Bulama (Anh B o Nha) ngy 21-4-1870. Phn quyt V bin gii gia Guyana thuc Anh v Brasil (Anh Brasil) ngy 6-6-1904. Phn quyt V o Palmas (M - H Lan) ngy 44-1928. Phn quyt V o Clipperton (Mehico-Php) ngy 28-1-1931. Phn quyt V Minquiers v crhous (Php Anh), ngy 17-11-1953. -
Cc ti liu khc: Cc ti liu ad hoc do Chnh ph Vit Nam a ra gii thch lp trng ca h: Gic th ca B Ngoi giao Cng ha x hi ch ngha Vit Nam v cc v khiu khch v ln chim lnh th Vit Nam do nh cm quyn Trung Quc tin hnh ti khu vc bin gii. Bn tin Vit Nam, Paris, 15-31.3.1979 Ch quyn ca Vit Nam i vi qun o Hong Sa v Trng Sa. V thng tin v bo ch. B Ngoi giao. H Ni, 1979.
QU NGHIN CU BIN NG
155
Hong Sa v Trng Sa. Lnh th Vit Nam. B Ngoi giao. Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, 1981.
Hong Sa v Trng Sa. Tp ch Courrier du Vietnam, H Ni, 1984. Qun o Hong Sa v Trng Sa v lut quc t. -
Tuyn b ca B trng Ngoi giao nc Cng ha nhn dn Trung Hoa, Chu n Lai, v d tho Ha c k vi Nht v Hi ngh San Francisco (Bc Kinh, ngy 15-8-1951). Tho lun ca Ngh vin Lin hip Php ngy 25-31952. Ti liu Lin hp quc: A/43/346 ngy 2-5-1988. A/43/363 ngy 16-5-1988.
Cc ti liu th hin lp trng Trung Quc:

T Nghin cu Trung Quc hc mi, 1988, s 5, 6, 7, 8, 9, 10. Ch quyn khng th tranh ci ca Trung Quc trn cc o Trng Sa v Nansha. B Ngoi giao Trung Quc, ngy 30-1-1980. Cc ti liu lin quan n d tho Ha c vi Nht v Hi ngh San Francisco (1951) Cng hm chnh ph Trung Quc gi Chnh ph X Vit, ngy 22-5-1951.
Ti liu lu tr:
Nhng ti liu chnh lin quan ti v ny c ly t:
Lu tr B ngoi giao Php

Tp v chu 1918 1929 AS 18-40 Trung Quc 797 40-55 Trung Quc N.S. Trung Quc 96-126-559 n 568-608 n 612-597 n 601.
QU NGHIN CU BIN NG
156
N.S. ng Dng 4-5-6-7-11-17-18-19 n 25-31-33-34 tp 312. - c srie E, tp 117.
Ge FF 7909 Bn c, 1867 Ge D 7552 Bc K v Nam K, Paris 1873 Ge D 29450 ng Dng, Bn ca hi qun 1880 Ge C 21797 Bn ca hi qun 1881 Ge D 817 De Lanessan 1888 Ge C 3067 ng Dng 1893 Ge B 372 Phi on Paire 1893 Ge AA 25 Vidal Labloche 1897 Ge C 15245 Girard v Barrere Ge D 20526 Vin a d quc gia: sch gio khoa cho qun i, 1947 Ge CC 3506 ng Dng 0 hnh chnh 1939 Ge D 21832 ng Dng cc sn bay 1951 Ge C 5904 ng Dng hng khng 1936 Ge D 21831 ng Dng, my bay, radio 1951 Ge DD 2987 Bin Trung Hoa 1745
Lu tr hi ngoi (Aix-en-Provence)
Tp ng Dng 32-34-35-36 NF.225 268 271 610 684 662 1010 1018 1024 1025 1026 1859 IC. Tp 306 308 227 261 309
Cc bn
H s v bn ca Th vin quc gia Php c xem xet, bao gm cc bn sau Ge D 9210 Guillaume le Testu, 1554 Ge D 8693 H Lan Cc s hu Th k 17 Ge B 220 Bn bin H Lan th k 18 Ge FF 13341 (89) ng Dng th k 17
QU NGHIN CU BIN NG
157
Ge D 3610 Bin Trung Hoa 1792 Ge CC 2301 (23) Bin Trung Hoa 1821 Ge C 10431 ng Dng, b bin 1712 Ge C 17228 ng Dng bn sau v ngh c Ge C 18375 ng Dng chnht r 1951 Ge C 16640 ng Dng cc tnh 1940
(7160.61) Ge 2301-17 Hong Sa (nhm pha Ty) do D. Rops Trung y ca Hi qun Bom Bay 1808 Ge C 2280 Vin a d quc gia Php 1945 Ge C 15165 H tng c s hng khng ng Dng 1939 Ge C 4269 S a d Dng Dng 1911 Ge CC 556 4-1903
Ge C 4272 ng Dng bo Ge DD 2987 (7212) Bin Trung Hoa 1643 Res. Ge AA 1318 Bin Trung Hoa Pieter Goes 1680 Res. Ge B 219 Bn hng hi Bin Trung Hoa cui th k 17 Res. Ge B 219 Bn hng hi Bin Trung Hoa cui th k 17 Res Ge B 214 Bn hng hi H Lan cui th k 17 Res B 1509 (6836) Bn thy vn th k 18 Ge DD 2987 B Bin Trung Hoa 1740
Cng tham kho Th vin quc gia (b phn bn )Cc tp 180 181 182
QU NGHIN CU BIN NG
158
CC PH LC
1. Bn bin Nam Trung Hoa 2. Bn Trung Quc th hin cc yu sch bin ca Trung Quc 2bis. Minh ha cc yu sch 3. Bn qun o Hong Sa 4. Danh sch cc o v o nh 5. Vn th ca Ton quyn ng Dng gi ng B trng B Thuc a, ngy 20-3-1930 6. Bn tnh trng chim ng qun o Trng Sa 7. Th ca thuyn trng Kergariou Locmaria, ngy 26-8-1788 8. Th ca khm s Trung K gi ton quyn ng Dng, ngy 22-1-1929 9. Bn nm th 14 triu vua Minh Mng 10. Cng hm c Cng s qun Cng ha Trung Hoa, ngy 29-9-1932
11. Ghi ch ca c vn php l B Ngoi gia gi V Chu , ngy 25-5-1950 12. Ghi ch ca Ph Ton quyn ng Dng. V cc vn chnh tr v bn x, ngy 6-5-1921 13. Ghi ch ca ng Beauvais, lnh s qun Php Qung Chu, 4-5-1909 14. Ghi ch ca Ty vin Hi qun cnh Cng s qun Php Trung Quc, ngy 5-5-1921 15. Th ca ngi ph trch lnh s qun Php Qung Chu gi ng Th tng Chnh ph, B trng B Ngoi giao, ngy 6-10-1921 16. Ghi ch ca V chu c, ngy 14-1-1921 17. Th ca ng Beauvais, Lnh s Php Qung Chu gi ng B trng B Ngoi giao, ngy 4-5-1909 18. Th ca B trng B Thuc a gi Th tng Chnh ph, B trng B Ngoi giao, ngy 18-4-1921 19. Th ca ngi ph trch lnh s qun Php Hoihow ti i s Php Trugn Quc, ngy 15-4-1922 20. Th ca quyn Ton quyn ng Dng gi B trng B Thuc a, ngy 26-12-1927
QU NGHIN CU BIN NG
159
21. Ghi ch ca ng Bourguin, ngy 8-3-1928 22. Ghi ch cho Phng c, ngy 26-11-1928 23. Th ca quyn Ton quyn ng Dng gi B trng B Thuc a, ngy 17-12-1928 24. Th ca B trng B ngoi giao gi B trng B Thuc a, ngfy 26-2-1928 25. Th ca B trng Hi qun, quyn B trng B Thuc a gi B trng B ngoi giao ngy 18-2-1929 26. Cng in ngy 3-4-1929 27. in ngy 14-3-1930 28. Th ca Cng s Ton quyn Php Trung Quc gi B trng B ngoi giao, ngy 28-7-1930 29. Th ca Ton quyn ng Dng gi B trng B Thuc a, ngy 18-10-1930 30. in ngy 4-7-1931 31. in ngy 19-7-1931 32. Ngh nh ca Ton quyn ng Dng, ngy 55-1939
33. in ngy 8-3-1929 34. Th ca Lnh s Php Maille gi B trng B Ngoi giao, ngy 22-3-1929 35. Ngh nh ca Thng c Nam K ngy 21-121933 36. Th ca B trng B Quc phng gi B trng B Ngoi giao, ngy 30-3-1932 37. Ghi ch ca V Chu , B Ngoi giao, ngy 10-81940 38. Th ca Tng Juin, Tng Tham mu trng B Quc phng gi Ch tch y ban ng Dng ngy 710-1946 39. Bo co ca phi on Hi qun Php o Pattel (Hong Sa) 40. in ngy 8-3-1947 41. in ca AFP ngy 31-5-1947 v in ngy 3-61947 42. in ngy 25-1-1951 43. Ghi ch ca S Php l, ngy 6-9-1946
QU NGHIN CU BIN NG
160
44. Th ca Quc v khanh, ph trch quan h vi cc quc gia lin kt gi B trng B Php quc hi ngoi, ngy 7-5-1951 45. Th ca Tng Jacquot gi Quc v khanh ph trch quan h vi cc quc gia lin kt, ngy 16-6-1955 46. Th ca B Ngoi giao Trung Quc gi Lnh s qun Php Qung Chu ngy 29-4-1949 47. Ghi ch ca V c ngy 15-5-1950 48. Th ca Tng lnh s Php Thng Hi gi ng Cao y Php ng Dng ngy 27-5-1950 in ngy 23-4-1949
QU NGHIN CU BIN NG
161
Ph lc 1
BN 2: BIN NAM TRUNG HOA
HUNG DAH CHIU, cc o bin Nam Hi. Vic p dng phn chia y bin v cc tuyn hng hi tng lai
QU NGHIN CU BIN NG
162
Ph lc 2
BN CA TRUNG QUC: NAM HI CH O
QU NGHIN CU BIN NG
163
Ph lc 2 bis
CC YU SCH CA TRUNG QUC
QU NGHIN CU BIN NG
164
Ph lc 3
BN HONG SA
QU NGHIN CU BIN NG
165
QU NGHIN CU BIN NG
166
Ph lc 4
TNH HNH HONG SA V TRNG SA TI CUI NM 1993
I. Qun a Hong Sa/Paracels (Tn Trung Quc Ty Sa) Cc o, bi chnh Tn ting Vit Nhm ng Cn Ct Ty o Cy o Bc o Trung Cn Ct Nam o Ph Lm o Linh Cn o Nam Nhm Ty Bc o Hong Sa o Hu Nht
o Quang nh o Duy Mng o Quang Ha
o Tri Tn Bi G Ni Bi Thy T
Bi Qung Ngha
Bi Chu Nhai Chim Yn Li Bch Quy
Triton island Didn bank Neptuna bank Jehangire bank Bombay Reef Vuladdore Reef Discovery Reef Passu keh
Zhongjian dao Xidu tan Zhanhan tan Langhua jiso Yushoui jiao Huaguang jiao Panshi yu
Tn ting Anh Amphitrite West sand Tree island North island Midle island South sand Woody island Lincoln island South island Crescent North Reef Pattle island Robert island Money island
Drummond island
Tn ting Trung Xuandedim Xishashou Shaosh dao Bei dao Zhong dao Nanshazhou Yengxing Dong dao Nan dao Yongjo qundao Beijjao Shanhudao Canquan dao Jinyin dao Jingquing dao Chenghang dao
II. Qun a Trng Sa/Spratlys (Tn Trung Quc Nam Sa) Di s kim sot ca Vit Nam Tn Vit Nam Tn Anh Tn Trung Quc Lt Ladd Reef Riji Jiao o Trng Sa Spratly Island Nanwei Dao West London Reef Zheng Jiao Ty Central London Reef Zheng Jiao Gia East London Reef ng Dong Jiao An Bang Amboyna Cay Anbo Shazhou Barque Canada Reef Bai Jiao Thuyn Chi Phan Vinh Pearson Reef Bisheng Jiao Bi Tc Gan Alison Reef Lisheng Jiao Cornwallis South Reef Ni Le Nanhuajiao Tin N Tennent Reef Tianlanjiao Great Discovery Reef Ln Daxiem Jiao
Duncan island
QU NGHIN CU BIN NG
167
Len ao Hi Gen o Sinh Tn Gri San o nam Yt o Sn Ca o Ni Th o Song T Ty Nam
Landsdowne Reef
Sin Cowe Island Nam Yit Island Sand Cay Petley Reef South West Cay South Reef
Qiong Jiao Jinhong Dao Hongxiu Dao Dunqian Shazhe Bolan Jiao Nanzi Dao Nan Jiao
o Da (Bn Lc)
o Th T
o Bnh Nguyn
o Vnh Vin o Cng o

Cn San H Lan Can
West York Island Thitu Island Flat Island Nansham Island

Commodore Reef
Lamkian Cay o Loi Ta Loaita Island o Song T ng Northeast Cay o Da (Bn Lc) West York Island o Th T Thitu Island o Bnh Nguyn Flat Island o Vnh Vin Nansham Island
Likas Pagasa Patag Lawak Rizal Panata Kota Parola Likas Pagasa Patag Lawak
Di s kim sot ca Trung Quc Tn Vit Nam Tn Anh Tn Trung Quc Gaven Gaven Reef Huayang Jiao n t Eldad Reef Anda Jiao Su-bi Subi Reef Zhu Bi Jiao c Lc Dongmen Jiao Ch Thp Fiery Cross Reef Yonshu Jiao Chu Vin Cuarteron Reef Huayang Jiao c Gc Ma Johnson Reef Chigua Jiao Hug Hughes Reef
Di s kim sot ca Malaysia Tn Vit Nam Tn Anh Tn Trung Quc K Vn Mariaveles Reef Terumbu Mantanani Kiu Nga Ardasier Reef Terumbu Ubi Hoa Lau Swallow Reef Terumbu (Layang Layang)
Di s kim sot ca Philipin Tn Vit Nam Tn Anh Tn Trung Quc o Song T ng Northeast Cay Parola
Di s kim sot ca i Loan Tn Vit Nam Tn Anh Tn Trung Quc o Ba Bnh Itu Aba Island Taiping Dao
QU NGHIN CU BIN NG
168
Ph lc 5
Bn sao 57 S: 704-A.Ex
H Ni, ngy 20 thng 3 nm 1930
TON QUYN NG DNG Hun chng Bc u bi tinh
Knh gi: ng B trng B thuc a, Paris Tip theo bc in s 501 ngy 14 va qua ca ti v cc quyn ch quyn m Chnh ph Qung ng nh i i vi cc o Paracels, hm nay ti hn hnh phc p cn k hn Thng tri s 184 ca ng ngy 31-12 cng vn . Trong bc in ni trn, ti cho rng trc ht phi trnh by s qua vi ng v quan im ca Ph Ton quyn i vi vn ny. Thc vy, cn ng nhanh chng nm c cc ca Chnh ph Qung ng c th c thc hin bt k lc no. Bn thn ti c thng bo bng th s 17 ngy 20-2 ca Lnh s ca ta Qung Chu m ng s thy trong bn sao km theo. Quyt nh ca Hi ng Qung ng a ra ch l s tip tc t nhin ca mt lot cc biu hin theo nh cm quyn Trung Quc min Nam c nh xc lp cc quyn ch quyn ca h i vi qun o Hong Sa. B cng c thng bo u n vo thi gian cn thit. Theo thi gian, biu hin u tin v l biu hin quan trng nht xy ra nm 1909 di hnh thc mt vic chim hu chnh thc theo sng kin ca Ph vng Lng Qung. Chc hn l hin nay Hi ng tnh Qung ng coi th tc l c s ca quyt nh ca h. Vic chim hu , m nc Php, cng quc duy nht c lin quan khng bao gi cho bit chnh thc quan im ca mnh, s ch c gi tr php l vi iu kin qun o Hong Sa l res nullius vo thi k s vic xy ra. Th nhng, bn thn ngi Trung Quc cng khng bao gi, nh vo nm 1909, t ra tin chc chn iu . Sau cc v m tu vo nm 1898 qun o Hong Sa ca cc tu Anh l Bellona v Huneji-Maru m xc tu b ng dn Trung Quc cp ph, Ph vng Qung Chu tr li cc khiu ni ca Cng s Anh Bc Kinh rng qun o Hong Sa l nhng hn o b b ri, chng khng phi l s hu ca c Trung Quc ln An Nam, cng khng sp nhp v hnh chnh vo bt k qun no ca Hi Nam, v khng c nh chc trch no chu trch nhim v cn st ca chng
QU NGHIN CU BIN NG
169
Cu tr li nc i cho php gi thit rng tc gi ca n khng phi l khng bit cc quyn th c t lu i ca triu nh An Nam i vi cc o . Bng bc th s 184 nu trn, ng yu cu ti cung cp cho ng nhng chi tit r rng v vn ny. V chnh ti cng mun bit chnh cc v im nn ti yu cu Ph Khm s ca Trung K, ngy 12-1-1929, cung cp cho ti nhng tin tc chnh xc. ng s thy km theo y l bn sao phc p ca ng Le Fol gi cho ti ngy 22-11929. Bc th xc nh cc quyn u tin ca triu nh Hu l khng th tran ci. Chnh ph Nht Bn khng lm khi, vo nm 1927, giao trch nhim cho Tng Lnh s ca h H Ni hi khng chnh thc Ph Ton quyn v quy ch lnh th ca nhiu nhm o trong bin Trung Hoa, tr qun o Hong Sa v ng nhn c ch th ca B ng ta, rng quy ch ca qun o ny khng th l i tng ca mt cuc tho lun vi i din ca nc Php. Qua mt bo co do ng M. Krempf, Gim c S hi dng hc v Ngh c ng Dng, lp vo nm 1927, th gi tr kinh t ca qun o Hong Sa dng nh c nh gi qu cao. Cc lp phn chim, i tng ca nhiu n xin khai thc gi n Ph Ton quyn, ch c gi tr nh sau khi mt Cng ty Nht Bn, khng c giy php, khai thc t nm 1920 mt cch ba bi khng thng tic phn khai thc d nht. Li ch chin lc ca qun o dng nh c mt tm quan trng khc hn. Ti ch c th ngh ng, v vic ny, cn c v bc th nu ca ng Khm s Trung K, trong quan im ny c th hin r. Ti cng ni thm rng ng Dng cn c mt li ch khc v vic lm ch cc o . V tr a l ca chng buc cc tu t Si Gn i Hng Kng phi vng ra xa trnh nhng vng c nhiu ngm. Nh ng De Monzie nu trong bc th m ng vui lng chuyn cho ti, mt trm T.S.F (in bo v tuyn), d bo nhng trn bo t trn cc o , s rt c ch cho hng hi trong vng nc ng Dng. V vn ny c l khng phi l v ch nu nhc li l ngay t nm 1989, nt Ton quyn ng Dng Paul Doumer yu cu cc s k thut ca thuc a nghin cu vic xy dng mt ngn hi ng trn mt trong cc hn o. Ch v cc l do v ngn sch gy cn tr cho vic thc hin d n ny. Tm li, ti hon ton ng vi nhng ngi vit th cho ng l cn tha nhn li ch nc Php c th c trong vic nhn danh An Nam, i ch quyn i vi qun o Hong Sa. Nh ti nhc li trong bc in ngy 14 va ri ca ti l v li Chnh ph Php cha bao gi dt khot t b vic i cc quyn lch s v a l ca vng quc c bo h. Cho n nay, chng li vic khng nh chnh thc cc quyn ch v cc
QU NGHIN CU BIN NG
170
l do l nhn c hi no. Cc l do v thi c , nh cho thy ln u tin trong mt vn th gi qu B vo nm 1921, c nhc li trong bc in s 135-S ngy 3-41921 ca ti. i vi ti, lung d lun khi c to ra c ng Dng ln Php xung quanh vn ny khng bin minh cho nhng kt lun mi. Hn na, hiu cho ng n th li ch ca chng ta vo thi k l khng mun lm mt thin cm ca d lun Trung Quc v ng lc cc hip c Trung Quc ng Dng ang trong giai on m phn Nam Kinh. L do cui ny mt nhiu gi tr do vic hon v thi hn cc cuc m phn. Thm ch ti cn thm rng cc kt lun ca bc th ngy 22-8-1921 ca ng Th tng, B trng B Ngoi giao, hon ton thch ng vo thi , v hon ton thng nht vi quan im ca Ph Ton quyn, chc chn khng th bin minh nh vy trong tnh hnh hin nay ca vn . Bc th cho rng vic sp nhp qun o Hong Sa v chnh quyn ca o Hi Nam ng nhin s dn n vic p dng cc iu khon ca Cng c Bc Kinh ngy 10-4-1898 vo cc o . Nc Php s c m bo i vi mi cuc chuyn nhng cc o. Mt cam kt b tr khng tng cng cc o ny c th c m bo qua mt tuyn b ca Chnh ph Trung Quc i ly vic nc Php tha nhn chnh thc ch quyn ca Trung Quc. Nhng ngy t nm 1921, ng Maugras, i bin lm thi Bc Kinh v sau ng De Fleurian, cho rng vic tin hnh thng lng vn Paracels vi mt chnh ph khng c quyn g min Nam Trung Quc l khng thch hp. Ti khng giu gim rng by gi cn kh ginh ca Chnh ph Trung Hoa Dn quc ci m cc i din ngoi giao ca ta Trung Quc cho rng khng th yu cu vo thi k Trung Quc cn b chia thnh hai chnh ph u yu c v vo lc m huyn thoi ca Quc dn ng cn cha t c s pht trin y nh ta thy ngy nay. Mt c gng thng lng v vn ny chc chn l i n tht bi. Cn v trin vng mt hnh ng n phng, m ta bao gi cng c th tin hnh, chc ng s nh gi l nhng bt li v chnh tr do vic gy ra s vt ra ngoi tm quan trng ca mc ch t c. Tuy vy, v gi tr chin lc ca qun o i vi chng ta v gi tr cc quyn t c ca vng quc m ta bo h, ti cho rng ta khng th th vi vn ny. Trong nhng iu kin , ti cho rng lp trng hp thi nht vn l ch xem sao. Lp trng c thun li l gi c cc quyn ca chng ta n ngy c cc hon cnh thun li hn s cho php chng ta lm cho quyn c tha nhn. Thc vy,
QU NGHIN CU BIN NG
171
chng ta s c th b y n vic xem xt vic t b mt s mi li v c quyn m hin nay ta ang c hng Trung Quc : Qun o Hong Sa lc s c th to thnh mt th trao i hay mt s n b cho nhng nhng b ca ta cc im khc. Ti s bit n nu ng vui lng cho bit, sau khi tha thun vi ng B trng B Ngoi giao, ng c tn thnh cch nhn nhn ca ti khng. Ti s rt quan tm n vic nhn c cc ch th hoc gi ca B v ca B ngoi giao v vn ny. cung cp thng tin cho ng v ng B trng B Ngoi giao, ti gi km theo th ny hai bn cng trnh nghin cu ca ng Lapicque v qun o Hong Sa lm ph lc. Tp ti liu ny cng vi cc t liu c chp, l mt bn tm tt th v nhng hiu bit v lch s v a l ca chng ta v qun o. k PASQUIER P.C.C
QU NGHIN CU BIN NG
172
Ph lc 6
TRANH CHP TRN QUN O TRNG SA
QU NGHIN CU BIN NG
173
Ph lc 7
TRCH TH CA B TC DE KERGARIOU LOCMARIA, CH HUY PHN HM I, THUYN TRNG TU CALYPSO JLE DE FRANCE NGY 28 THNG 8 NM 1788
Ti xut pht t Karikal ngy 4-8-1787 v n Achem ngy 12, Salangor ngy 20. Sau ti qua cc eo bin rt hp Pulo-Calam v Pulo-Loumot l nhng ni cha bao gi thy nhng con tu ln nh vy i qua v dng ng tt hn l ng thng thng. Sau khi kho st nhng eo bin cn thn, ngy 29-8, ti n vng Malac ng vo lc 3 chic tu ca chng ta chun b khi hnh. Khi n , ti t b qua eo bin Rupat v khng quen i theo eo bin Durion v Sabone. Ti ra i sau khi nhn c ca ng thng c mi thng tin m ng c th cung cp cho ti lin quan n cc eo bin ni trn. Ngy 20 v 23-9, ti chu mt cn gi d di. Con tu b thng mt ch sn v b r nc nhiu ch pha trn. Ngy 27, ti thy o Formose (i Loan) sau l Tabagoxima pha ng Formose. Ti hy sinh hai ngy v ch tm hiu cc hn o ng ch ni trn. Sng m ngn cn. Ti i dc theo cc o v b bin Trung Quc, i gia cc o nh s hng dn ca mt hoa tiu Trung Quc, ti th neo ca Typa Ngy 13-12, ti n Manille. Khi vo vnh, bin rt phng lng v con tu khng b thit hi g, ch thng ca tu xy ra bi ct St.Nicolas cng khng rng thm. S chm chp ca cng nhn Caville v mt s kh khn pha cc vin trng xng buc ti phi thu bo dng lng tu v v, sa cha 3 ct bum1. Ch khu v hon ton tt; ch cn c ng l tu c th ra khi. Ti khi hnh t Manille i Macao ngy 4-4-1788 V khng c tu no khi hnh t Trung Quc tr nh vy nn ngay Manille ti thu thp mi thng tin c th gip cho s thnh cng ca cuc hnh trnh. Ti may mn kim c Macao nhng bn mi ca Dabrimple. Lc chc chn c th ra khi cc bin Trung Hoa hoc bng con ng mi ni trn hoc con ng ca tu
1
Nguyn bn v bn trch ghi l mois (thng).Nh vy l v ngha v khng hp vi ch raboube (v cha), v vy sa li l mts (ct bum)cho hp l-ND
QU NGHIN CU BIN NG
174
Galions pha cc Nam Mindanao, ti cng bum xut pht t Macao ngy 29-4-1788 vo mt ngy tri yn, bin lng. Theo kin chung, ti cho rng s gp gi ma v cc dng nc ngc nhng khng ngh n vic bt ng b ln b bin Cochinchine (Nam k) ngy 8-5 vo lc ti i tm nhm o c tn l Queue du Scorpion ( ui con B cp): sau khi i xin qua qun o Paracels, vo lc c gi va phi, tri trong v bin lng khng c du hiu g v y v cc mm ngm c vch ln trn bn . Ti cng nhn l cc dng nc a ti cng nh ng Daprs n Comty 28 dm pha Ty. Lc , chc chn v hng ca cc dng nc , ti n o Pulo-Sapate, v khng mt thi gian chng li gi thi ngc chiu vi con ng bnh thng, ti i theo ng tm cc o Natmal, v ti i sang pha ng. Nh con ng ngn hn ny, ngi Anh trong cuc chin tranh va ri trnh c cc tu tun tra; v li vo ma ny, con ng ny chc chn hn con ng c. c khuyn khch v v p ca tri v bin , ti khm ph c nhiu bn khng ghi trn cc bn c hay mi no. Ti ch da vo nhng im ng ch trn con ng ca ngi Anh nhng khng nhm mt i theo. Thm ch ti cn b hn con ng khi n gn khu vc b bin o Borneo thng c lEtoile le Mascarin qua li, nhm khm ph vng cha ai bit pha Bc cc o Saint Esprit v m ra mt con ng i thng t Borneo n eo bin Malac ly o Victoire lm im chun, trn ng ny ti thy pha Nam nhiu o. Ti b ln o ln pha ng Nam Panjang, tm cch nhn bit cc bi ngm nguy him Loduins v Geldria. Sau theo ng mong mun ca ng Dentrecasteaux, dng xung i theo cc eo bin t ngi bit n, to ra bi v vn cc o nm gia o Lingin v cc o Panjiang, Batang v Galland. Qua cc eo bin y ry cc nguy him ghi trn cc bn ti n c eo bin Durion ri t n Malac kim thc phm. Cc du hiu ca chin tranh, xt theo thi ca ngi Anh v ni lo ngai ca ngi H Lan, lm ti t b nh thm li eo bin Loomot v i n eo bin Dupat m ngi H Lan t bit mc du rt quan trng i vi h, v nhn t Neptune thy rt p. V tin chc eo bin Sabou rt nguy him, ti mt ln na i qua eo bin Durion v bit tm quan trng ca n v v n khng c ghi y trn tt c cc bn . T ngy 15-06, ngy no chng ti cng chu mt trn bo c tn Sumatra. Nhng ngn ni ph my v chn tri m ti khng cho php ti ghi nhng chi tit. Thm ch chng ti thiu nhng nhn xt v v tuyn trong nhng hon cnh quan trng xc nh v tr ca cc o nm pha Nam eo bin Durion. Ti i theo con ng ca nhng ngi H Lan n tn o Barella, nhng v mun bit cn c c s no na khng, ti liu cho tu i gia o Barella v dy mm nm xa hn v pha Bc, i v pha Taya nhn bit tt c cc o v bi nm v pha Nam Lingin. Ti nhn thy rng trn cc bn mi ca chng ta, b st o Pulo-Donand gn o
QU NGHIN CU BIN NG
175
Pulo-Toty v trn cc bn Anh ngi ta qun ghi cc o St.Pierre v La Nigauderre.Sau khi xc nh tt c cc im ni trn, thay v i qua eo bin Banca l eo bin c bit r, v hon ton khng ph hp vi gi ng Nam vo ma ny, ti cho tu i v pha eo bin Gaspard m ng DOrdelaise thng qua li. pha Nam eo bin ny, ti gp mt tu Anh l tu i qua eo bin Billiton nguy him. Ti d on l cc dng nc ngc eo bin ny phi yu hn so vi cc eo bin khc xa hn v pha ng hay pha Ty. Thm ch ti cn mun tm hiu eo bin Chinabata m ti cho l c ch cho vic sa cha cc h hng nhng lm vic , phi gi nhng con tu m tu ca ti khng nhn thy? l iu ti khng c quyn lm. Ti qua eo bin La Sonde. ti bit tin i s Anh nh c i Bc Kinh qua i. ng c chn mi Danierre vo cui thng su va qua. V chic tu bum quay tr li 15 ngy trc khi chng ti n . , qua mt ngi Thu in, ti bit tin rng chin tranh khng cn na. Khi ra khi eo bin, ti mun bit v cc o Mony, Cosco v Ponlvria. Nhng gi mnh t ngy 15-07, sng to, kt hp vi s khng chnh xc v v tuyn ca cc o m ngi ta cho ti bit l tt, l kh hn nhng v ghi trn cc bn khin ti khng trng thy cc o ni trn. Vic thiu thc phm, bum, dy, cho cng vi mt ct bum b hng t lu buc chng ti phi hn ch cc cuc khm ph n v a tu n sa Jle de France. Mt ti b sng v phi lin tc mt n cc mi nguy him khin vo lc ny ti khng th v ln bn tt c cc khm ph ca ti.Nu trc y ti c trang tr mt ng h bm gi ti s dm t ho l v tr nhng ni m ti i qua s c xc nh mt cch chnh xc, nhng bao nhiu tnh hung khin cho ti khng th c nhng quan st tt v thng xuyn, nn phi mt ba nm xc nh v tr nhng vng t m ti khm ph bng phng php duy nht . D sao nhng ghi chp rt thng xuyn s cho mt kt qu tm c, v cuc du hnh ny rt c li cho thng mi v rt b ch cho cc thanh nin c giao ph cho ti. Ti chng minh cho h, m khng thy phin lng cch phi i mt cch thn trng, khng c hoa tiu c kinh nghim, thiu hiu bit v cc vng t, mt vng b bin rng ln t Vnh Ba T v Surate n Formose, Philippin v Trung Quc./.
QU NGHIN CU BIN NG
176
Ph lc 8
S 154-K Hu, ngy 22 thng 1 nm 1929 KHM S TRUNG K
Knh gi: ng Ton quyn ng Dng, H Ni Ti hn hnh nhn c th ca ng s 103-A.Ex ngy 12 thng 1 nm 1929 lin quan n s hu cc o Paracels. Vn l i tng ca mt cuc nghin cu su nm 1925, trc chuyn i thm ca mt ng Gim c Vin Hi Dng Hc v Ngh c Nha Trang. V t khng thu thp c thm yu t mi no, c th chm dt vn tranh chp quyn s hu, nn ti ch nhc li mt bn trnh by cc s vic c cuc iu tra ni trn nu ra. L mt m cung thc s ca cc o san h v cc bi ct m cc nh hng hi lo ngi mt cch c s s, qun o Paracels hoang vu v kh cn, n tn u th k trc dng nh vn l v ch (res nullius). Trong tc phm v a l Nam K dch sang ting anh v ng trn tp ch ca hi Chu ca Bengale nm 1838, Gim Mc Jean Louis Taberd. Gim Mc Ismaropolis, Khm mng ta thnh ti Nam K Cao Min v Champa k li vic Hong Gia Long chim hu qun o Paracels nm 1816 v long trng ko l c Nam K trn qun o. Mc d ngi ta cn c th nu ra nghi vn v tnh xc thc ca vic ch thn Gia Long long trng nm quyn s hu qun o Paracels, vic chim c khng v th m khng phi l vic khng tht s c cc Bin nin s ca chnh ph An Nam hay i nam nht thng ch quyn 6, Nam Vit a d ty 2 hay i d nc An Nam xut bn nm th 14 i Minh Mng v cui cng i nam nht thng ch quyn 6 hay a d Duy Tn chng nhn. Cc t liu cn gi trong kho lu tr ca chnh ph An Nam cung cp cho ta nhng chi tit sau:
QU NGHIN CU BIN NG
177
Di cc triu i c, mt i 70 ngi c tuyn m trong s dn lng Vnh An, n n tr cc o Paracels i tn l i Hong Sa, mt i khc l i Bc Hi c t chc sau , v t di quyn ch huy ca i Hong Sa. Gia Long t chc li i n tr trn cc o Paracels, sau li bi b i ny, hnh nh v sau i khng c thnh lp li. Minh Mng c nhiu phi on chnh thc chu trch nhim kho st qun o. Mt trong cc phi on khm ph ra mt ngi miu c c bia khc ch. Nm 1835, nh vua cho chuyn ti o cc vt liu v th xy dng mt ngi miu v mt ci bia lu truyn k nim v cuc thm him . Trong qu trnh o bi phc v xy dng tm thy vo khong 2.000 cn cc vt liu khc nhau: ng thi, st, gang bng chng hin nhin l trc y o c ch s hu. Dng nh ngy nay An Nam khng cn c quan h g vi cc o Paracels. Ng dn hay ch thuyn b bin hu nh khng hay bit g n cc o v khng cn ai n na. Do , t lu nhng ngi c ta bo h c l khng cn khng nh quyn s hu ca h i vi cc o Paracels, mc du ngi Thn Trng Hu, nguyn binh b thng th, mt nm 1925, khng nh bng th ngy 03 03 cng nm rng cc o nh bao gi cng l s hu ca nc An Nam, khng c s tranh ci v vn ny. Sau khi Trung Quc c yu sch vo nm 1909, v nc Php thay mt nc An Nam v quan h i ngoi theo hip c bo h, ng l phi khng nh quyn ca nc bo h i vi cc o hu quan. Th tri li, hnh nh hon ton khng quan tm n vn , nh vy lm li cho Trung Quc v dng nh h chun b cho vic nm quyn s hu chnh thc i vi cc o (Eveil Economique, ngy 30/12/1928). Trong tnh hnh hin nay, khng ai c quyn ph nhn tm quan trng chin lc rt ln ca cc o Paracels. Trong trng hp c xung t, vic nc ngoi chim ng chng ta l mt trong nhng mi e da nghim trng nht c th c i vi vic phng th v ton vn lnh th ca Lin bang. Thc vy, cc o ni trn l s ko di t nhin ca Hi Nam. Mt i phng c th thy mt cn c hi qun hng mng nh nhng vng v nhiu ni tu tn tuyt vi, v do tnh cht ca chng thc t l khng th nh bt. Mt i tu ngm a vo cn c s c th, khng nhng phong ta cng Nng l cng quan trng nht Trung K, m cn c lp Bc K bng cch ngn cn vic i n Bc K bng ng bin. Lc , lin lc gia Nam K vi Bc K ta phi dng ng st hin
QU NGHIN CU BIN NG
178
c, mt con ng rt d b nh v chy dc theo b bin, pho hi qun t trn cc chin hm c th mc sc ph hy. ng thi, mi con ng thng thng gia ng Dng Vin ng Thi Bnh Dng s b ct t: Hi l Si Gn Hng Kng i gn qun do Paracels, do nm di s kim sot trc tip ca cn c t trn cc o. Khng phi ti khng bit nhng nguy him v nhng nguy him khc cn quan trng hn khng th khng c cc nh chc trch c thm quyn nhn thy mc d mt s ngi dng nh cn cha nh gi y tnh nghim trng. D sao bn phn ca ti vn l nu ra ng quan tm, vo mt thi im m vn c t di mt hnh thc nguy him, v trong cc x ca Lin bang, th Trung K lin quan trc tip nht n gii php v vn ./. P.C.C K tn: Le Fol
QU NGHIN CU BIN NG
179
Ph lc 9
Bn ng Dng Trch trong hang Vit a d nm Minh Mng th 14
QU NGHIN CU BIN NG
180
Ph lc 10
CNG S QUN TRUNG HOA DN QUC
Cng s qun Trung Hoa Dn Quc ti Php, theo lnh ca Chnh ph mnh, hn hnh chuyn phc p ca Chnh ph Trung Quc v Cng hm m B ngoi giao gi Chnh ph ngy 04/01/1932 v vn qun o Paracels. Cc o Ty Sa qun o cn gi l Tht Chu Dng, theo tn nc ngoi l Paracels, v pha ng Bc ca n l cc o ng Sa, nm trong lnh hi ca tnh Qung ng (Bin Nam Trung Hoa); chng to thnh mt nhm trong cc nhm o bin Nam Trung Hoa, mt b phn hu c ca lnh hi tnh Qung ng. Theo cc bo co do ng Shen Pong-Fei, Ch tch y ban iu tra v cc o ny lm vo nm XVII Trung Hoa Dn Quc 1926 v vn qun o Ty Sa (Paracels) v cc h s lin quan ti cc o ny do Phng cng nghip tnh Qung ng lp, cc o ny nm trong khong t kinh 110013 ti 112047 ng; c ln ln nh, c khong hn 20 o, phn ln l cc bi ct hoang vu, s khc khong mt chc l ct , thc s ch c 8 o. C hai nhm ng v Ty, nhm ng gi l Amphitrite, nhm Ty gi l Croissant. Cc nhm o ny nm cch o Hi Nam 145 hi l v to thnh mt b phn lnh th Trung Quc nm tn cng pha Nam.
Gi B NGOI GIAO CNG HA PHP PARIS iu 3 ca Cng c Hoch nh bin gii gia Trung Quc v Bc K k ti Bc Kinh ngy 26/06/1887 quy nh Qung ng, hai bn tha thun rng tt c cc im tranh chp nm pha ng v pha Bc Mng Ci, bn kia ng bin gii do y ban Hoch nh n nh l thuc v Trung Quc. Cc o nm pha ng ca ng thng Bc Nam chy qua mi pha ng ca bn o Tr C v to thnh bin gii cng c quy thuc cho Trung Quc. Cc o C T v tt c cc o khc pha Ty ng ny thuc v An Nam. im xut pht ca cc ng bin gii gia ng Dng v tnh Qung ng ca Trung Quc l Trc Sn (Tchou-Chan) nm ti v 21030 Bc v 10802 ng. Theo cc quy nh trn, b bin ng Dng nm pha Ty ca Trc Sn; t im ny ko thng xung pha Nam, d theo cch no cc o Paracels cng nm rt xa v pha
QU NGHIN CU BIN NG
181
ng ca ng ny, v tch bit khi b bin ng Dng bi o Hi Nam. Ngi ta d dng thy, theo v tr a l, cc o ny phi thuc v nc no. Ngoi hai o Ph Lm v Linh Cn do c cc m phn chim cung cp nguyn liu lm phn, cc o cn li to thnh qun o ch l cc bi ct v cc san h khng c mt gi tr v khai thc. Ch c cc c dn ca o Hi Nam n y khai thc v nh c v ngi ta cha bao gi bit c ngi ng Dng nh c ti cc o ny. Cc vua An Nam vin l do ngoi l ny ti y lp bia dng miu ? Chnh ph Php rt mun m ch nhng on vn lch s nh th, nhng h qun mt iu rng trm nm trc y ng Dng vn nm di s bo h ca Trung Quc, cc o Paracels l lnh th ca Trung Quc, ng Dng khng c quyn g thc hin nhng hnh ng chim ng t ai ca tn ch h. Cng hm ca b ngoi giao khng ni cc bia, miu ny c dng ln cc o ny. Cc bng chng c sc thuyt phc c th bin minh cho Chnh ph Php vn dng quyn u tin l khng c. T nm th X Trung Hoa Dn Quc, cc nh chc trch ca tnh Qung ng hn 5 ln cho php ngi Trung Quc c nguyn vng khai thc cc ngun ti nguyn ca o n . Cc lu tr chng thc vn ny c th kim tra c. Hn na, Chnh ph Php trc cha bao gi th hin tham vng chim ng cc o ny. Theo lut php v tp qun quc t, iu kin u tin chim hu mt hn o cch xa t lin l chim ng u tin tht s, ni cch khc, nhng cng dn u tin n trn cc o ny mang li quyn s hu cc lnh th ny cho nc h. Nhng ngi dn sinh ra Hi Nam n cc o Paracels, xy dng nh v ng tu nh c phc v nhu cu ca h y mt thi gian rt di ng k trong qu kh. Chnh ph i Thanh nm 1909 c ti y mt n v hi qun nghin cu cc iu kin ca cc o v thc hin hnh vi chim hu tht s i vi cc quc gia khc trn th gii, c Trung Quc c ko ln v c cho mng bi cc lot sng i bc trn o Vnh Hng. Chnh ph Php cng vo thi k khng phn ng g. Nm 1908, vn xy dng mt n bin bo v giao thng hng hi trn mt trong cc o Paracels lm mt vic c mc ch hng hi quc t. Sau , Chnh ph Trung Quc qua hi quan bin, khi nhn c li ngh xy dng mt n bin t cc Cng ty ng bin hu quan cho php xy dng. Thng 04 1930, ti hi ngh Kh tng t chc ti Hng Kng, Gim c ngi Php cc i thin vn ng Dng, ng E.Bruzon v Gim c i thin vn Zi-Ka-Wei, cha L.Froc, c mt ti Hi ngh ngh i din Trung Quc thnh lp mt trm thin vn ti Paracels; iu ny chng minh rng khng ch quc t cng nhn cc o Paracels thuc v Trung Quc m ngay c ngi Php cng chia s kin . V m tu nm 1898 ti vng bin Paracels v s can thip ca Lnh s Anh ti Hi Khu v vn ny m Cng hm ca B ngoi
QU NGHIN CU BIN NG
182
giao c nhc ti, i vi Chnh ph Trung Quc tht kh kim chng, bi v n khng c trong h s ca Chnh ph. Cc hip c, cc ti liu v h s u chng t khng chi ci c rng qun o Paracels l mt b phn ca lnh th Trung Quc. Theo cc nguyn tc ca php lut quc t, v quyn u tin v chim ng lin tc, cc o ny thuc Trung Quc do s chim ng hng th k m h thc hin v do khng c mt quc gia no khc c th yu sch c cc quyn y. Paris, ngy 29 thng 09 nm 1932
QU NGHIN CU BIN NG
183
PH LC 11
B Ngoi Giao ------------C vn php lut
T Do Bnh ng Bc Ai --------------------CNG HA PHP Paris, ngy 25 thng 5 nm 1950
GHI CH CHO V CHU
V vn qun o Paracels. Bn ghi ch ny khng nhm xc nh, phc v mt cuc chin tranh lun trng ti hay xt s sau ny, cc lp lun cn bn c th vin dn h tr cho vic i hi ch quyn ca Php i vi qun o PARACELS . N ch tr li cu hi do v CHU Chu i Dng yu cu trong cng vn s 194 , ngy 6-5-1950 , tc l cho thy cc kh nng i vi Php nu vn ny , d ch l n phng , ra truc ti phn quc t nhm chm dt cuc tranh chp ni ln gia Php v Trung Quc v ch quyn i vi qun o ny . S chn ght m Chnh ph Trung Quc lun lun th hin vo nm 1947 ln nm 1937 i vi vic chp nhn ngh gii quyt bng trng ti do chnh ph Php gi cho php ngh rng , c hin nay ln trc y , Chnh ph Trung Quc khng mun k kt vi chng ta mt bn tha hip v vn . Con ng duy nht gii quyt v phng din xt x l con ng n phng. V k thut, ta c th s dng n v c hai nc nuc tranh chp u tn thnh iu khon t do la chn thm quyn ti phn bt buc ca Quy ch ca ta n php l quc t. Chnh ph Trung Quc qua tuyn b ngy 26-10-1947 ; c hai bn tuyn b u c gi tr trong nm nm vi iu kin c i c li. Nh vy, tt c ph thuc vo chnh ph Php, v ch vo chnh ph Php thi, vic kin trc tip Chnh ph Trung quc trc ta n quc t .Tuy b ngoi c v n gin , th tc khng phi khng gp mt s kh khn , do tnh hnh hin nay ng Dng v Trung Quc. o
QU NGHIN CU BIN NG
184
A.- Vic chim hu qun o Spraty1 do Php tin hnh nm 1931-1932 l nhn danh hong An Nam .Trong trng hp ny cc danh ngha duy nht m Php i hi y l vic thi hnh ch quyn c t trc l nhng danh ngha ring ca An Nam, v vi t cch l nc bo h , chu trch nhim v cc quan h i ngoi ca An Nam , Php c th s dng cc quyn chng cc nc th ba, v c th nhn c v mt xt x quc t vic tha nhn cc quyn ni trn. Nu cc quan h iu c gia Php v An Nam vn c xc nh bi Hip c Bo h k Hu ngy 6-6-1884 , th v phng din ny khng th xut hin bt k kh khn no ; v chnh ph Php c quyn bng cch hnh ng vi danh ngha nc bo h , thay mt nc c bo h , thi hnh cc thm quyn m nc c bo h ny khng th thi hnh . Nhng cch phn tch nh vy khng cn p ng tnh hnh v quyn hin nay , mt tnh hnh d c xc nh qua vic trao i nh ngy 8-3-1949 gia Tng thng Cng ha Php , hnh ng vi danh ngha Ch tch Lin hip Php , vi Hong Bo i hnh ng vi danh ngha quc trng Vit Nam. Theo ni dung iu II ca cc vn bn ngoi giao ni trn , Vit Nam c quyn m phn v k tha thun lin quan n li ch ring ca mnh , vi iu kin r rng l trc mt cuc m phn h a cc n ca mnh ln chnh ph ca nc Cng ha xem xt Hi ng ti cao v cc cuc m phn phi c tin hnh c s lin h vi cc phi on ngoi giao ca nc Cng ha. Tt nhin, nu ch cn c vo cch gii thch cht ch vn bn ny , ta c th cho rng vic a cuc tranh chp ln Ta n quc t bng n thnh cu n phng khng bao hm bt k cuc m phn no , ch k hay tha thun no. Nhng s kh chi ci l cuc tranh chp qun o Paracels nh hng trc tip n cc li ch ring ca Vit Nam. Nh vy , Chnh ph Vit Nam c th i . Tham gia vo vic tho thnh cu, thm ch yu cu trnh by thnh cu nhn danh h, nhn mnh n vic ch nh nhng i din hay nhng c vn Vit Nam c trch nhim bo v quan im ca chnh ph hay cc chnh ph nguyn n trc ta. Chc chn l nhng i hi s khng t ra nhng vn khng gii quyt c v phng din php l v ngay tnh n hon ca chng cng c th khin Chnh ph Php c th chp nhn. Nhng cn thy r l chng s tha nhn hon ton t cch php hn quc t ca Vit Nam v lm cho Vit Nam xut hin trc tip trc Ta n
Thc t phi l Paracels, c th do nh my sai (ND)
QU NGHIN CU BIN NG
185
php l quc t, v mt ny s to ra mt tin l m vic nh gi thp thm quan trng s l khng thc t.
0
B- Mt kh khn th hai lin quan n vic tn ti ng Dng mt quyn lc trong thc t m Chnh ph Php khng chu tha nhn v ang trong tnh trng c chin tranh vi quyn lc , l Chnh ph H Ch Minh. Ngoi nhng phn i khng trnh c qua i pht thanh hay bo ch, c nhin khng phi d kin l quyn lc thc t s can thip vo th tc tin hnh trc Ta n php l quc t. Nhng nhiu nc th ba tha nhn Chnh ph H Ch Minh l chnh ph duy nht ca Vit Nam. Tuy khng mun nghi ng tnh c lp ca cc thm phn ca Ta khng phi l nhng ngi c cc chnh ph tng ng ca h y nhim d mc no nhng c l c th ngn cm tuyt i ngi ta ngh rng suy tnh vn c th nng ln quyt nh ca thm phn cng dn nhng nc tha nhn ng H Ch Minh, nht l cc thm phn Lin X, Nam T v Ba Lan. Nh vy, s song song tn ti ca hai chnh ph v s khng n nh ca hin tnh Vit Nam c phn lm suy yu phm vi phn quyt ca To v gy ra nhng kin bt ng khng ng lc, c v kt lun ln ng c ca chng.
0
Ta c th nu ra nhng nhn xt tng t v chnh ph ca nc b n. Hin nay, Trung Quc c hai quyn lc: mt quyn lc duy nht c Php th nhn l Chnh ph Dn quc, quyn lc kia l Cng ha nhn dn Trung Hoa (Chnh ph Mao Trch ng) c nhiu nc tha nhn, trong c Lin X, cc nc cng ha ng u, Anh, n , Pakistan v H Lan. y cng cn ngh rng Chnh ph Cng ha nhn dn Trung Hoa, nht l trong thi gian ny nu h thnh cng trong vic kim sot qun o Paracels trong thc t, s khng ngn ngi t coi l ngi duy nht nm ch quyn ca Trung Quc i vi qun o. Vic Trung Quc c mt thm phn ti Ta v do vic ch nh mt thm phm phn ad hoc l ngi Trung Quc s b gt b, tuy th vn khng th loi b tt c cc kh khn. Ta c th d dang d on mt vi kh khn : yu cu tham gia xt x ca chnh ph cng sn Trung Quc, chnh ph t chi khng tha nhn mi dn xp
QU NGHIN CU BIN NG
186
quc t m khng c h tham d, nu cn s khng tha nhn thm phn Trung Quc hin nay Mt cch bin lun nh vy chc khng th khng b mt s thm phn khai thc, v n s khng tng cng t th ca chng ta cng nh quyn lc ca Ta.
0
V nhng l do , v tt nhin khng cho rng chng c th quyt nh trong mt cuc tranh lun trong cc d kin chnh tr cng c tm quan trng ca chng, c l thch hp hn c l V Php lut nn hon vic gii quyt cuc tranh chp qua con ng xt x cho n khi thnh lp mt quyn lc chnh ph duy nht v khng b tranh ci ci Trung Quc ln Vit Nam.
(Ch k)
QU NGHIN CU BIN NG
187
Ph lc 12
Bn sao PH TON QUYN NG DNG V Cc vn Chnh tr v Bn x GHI CH Ngy 6 thng 5 nm 1921 Trong cc h s ca Ph Ton quyn, ln u tin c vn cc o Hong Sa l vo nm 1898. Vo thi , sau khi c mt thng bo ca Lnh s ca ta Hi Khu, B Thuc a cho rng cn lu Ton quyn ng Dng v li ch m v tr a l ca cc o ni trn em li i vi ng Dng. Thc vy, qun o Hong Sa, cch ng Nam Hi Nam hn 150 hi l, gn nh c cng khong cch vi cng Du Lm, cng pha Nam Hi Nam v cng Nng nm trn b bin Trung K. Chng hnh thnh mt nhm rt tha tht nhng o vi nhng bi san h bao quanh, m o quan trng nht l o Ph Lm di ch c 1 dm v rng 3/4 dm. Nhng bi ngm rt rng, m cc nh hng hi rt s, nm ri rc gia cc o. C cc o nm c lp, nh o Triton pha Ty Nam; o Bch Quy pha Nam; o Linh Cn pha ng; hoc nm gn nhau trong hai nhm o chnh: nhm Li Lim vi cc o nh l Quang Ha, Duy Mng, Hong Sa, Hu Nht v Quang nh pha Bc, v nhm An Vnh gm o Ph Lm v o ng Nam. Cc o qun o Hong Sa khng c ngi nh c, hn na chng gn nh cn ci. Ch c hai o trong nhm l c nhng ngun nc l m ng dn Hi Nam v Trung K phi dung sau khi un si qua. Vo cui t gi ma t pha Bc thi ti, cc ng dn Trung Quc v An Nam (ch yu l Trung Quc) ra bin tng on thuyn qua li v li cc o Hong Sa cho n thng 10. Trn mt t, h c nhng nh l th s, l ni cha lng thc thc phm, mui c v phi c. Khi ma c kt thc, h li dng ma gi Ty Nam tr li bn. Vo ma ng, trn cc o Hong Sa khng cn ai . Khng th m bo vic u thuyn khi c gi ma ng Bc. Cc o u thp; cc vng chng to ra, vi nhng dng nc d di chy qua, li qu su (40 m v trn 40 m), y khng vng
QU NGHIN CU BIN NG
188
(y do san h). Chng c th to ra nhng ni tr n nht thi i vi nhng t gi theo mt hng nht nh, nhng khng phi l ni tr n thng xuyn. Vo ma c ging bo v sng m,v vo ma ng, cc nh hng hi trnh khng li gn . Cc ch huy tu bin ch nhn bit o nhng ch vo ban ngy. Khi sng yn bin lng, tri quang ng, cc o to ra mt im nh v c bit n. xy ra nhiu v m tu : Tu Marianma (c) ngm Bombay nm 1891, tu Bellonna (c) Bc nm 1895 v tu Imegu Maru (Nht Bn) nhm o An Vnh nm 1896. Hai v m tu sau dn n cc cuc phn i m vic nhc li khng phi l khng c ch li. Cc tu Bellona v Imegu Maru chuyn ch ng v c cc cng ty ca Anh bo him. Vic trc vi khng c kt qu. Cc tu c phi n, vi tin thu kh t, nhng b thi tin xu nn ch t c nhng kt qu khng k phi quay li Hng Kng. Xc tu m phi b li. Dn chi Trung Quc trn cc chic thuyn nh, lc bt u cuc cp ph mt cch c h thng cc tu m. Qua trung gian cc ch tu Hi Khu h ngh nhng li s ng ly c bng na gi tin. Cc cng ty khng chp nhn v v mt phn s ng thu c chuyn ln Hi Nam, theo yu cu ca cc cng ty, Cng s Anh Bc Kinh v Lnh s Hi Khu can thip i tch thu s ng ni trn, tuyn b rng, ngay sau khi tu m, cc quan Hi Nam c thng bo s vic, v ng l cc ng phi p dng cc bin php nhm ngn khng xy ra vic cp bc v cc v phi coi nh chu trch nhim. Nhng cc quan phn i, cho rng cc o Hong Sa l nhng o v tha nhn, chng khng thuc ch quyn s hu ca c Trung Quc ln An Nam; cc o khng sp nhp v mt hnh chnh vo bt k qun no ca Hi Nam, v khng c nh chc trch c bin no chu trch nhim v vic cnh st cc o. Cho n nm 1908-1909, dng nh khng c nc no biu th sp nhp qun o Hong Sa. Ngi c tin hnh cng tc thy vn mt cch c h thng y t nm 1881 n nm 1884, nhng khng th t suy din cc thc s ca h v cc hot ng h thc hin ni chung trong gn ht cc vng bin Trung Quc (Hi Nam, Pakhoi, Oveichao) ln n tn o Mn v Phc Chu. Nhiu ln bo ch Anh biu th mun ca Chnh ph Anh xy dng mt hi ng trn mt o thuc qun o Hong Sa nhng dng nh ch v li ch duy nht v hng hi.
QU NGHIN CU BIN NG
189
Thng 12-1898, B Thuc a chuyn cho ng Ton quyn mt yu cu cung cp thng tin xut pht t mt nh b l Chabrier; ng ny mun t trn cc o Hong Sa cc ca hng cung cp hng ha cho ng dn. Theo kin ca ng Pichon hi l cng s Php Bc Kinh, ng Doumer (6-1898) cho B bit rng toan tnh thng mi do ng Chabrier khng khng c c may thnh cng no. Tuy nhin, ng Ton quyn ng Dng, trong dp ny, nh gi rng chng ta c th c li nhu ngn khng cho mt cng quc khc ng qun o Hong Sa v l do v tr cc o ny, v trong tinh thn , ng xut vic xy dng mt hi ng nhm sau ny bin minh cho yu sch ch quyn t pha chng ta. Vic ny khng c tip tc v trong cc ti liu lu tr ca Ph Ton quyn khng c php p no ca hai b hu quan, cng nh khng c vn bn no chng t l vn cc o Hong Sa t thi k c chnh quc v thuc a quan tm. Nm 1907, sau khi c cc i hi ca ngi Nht i vi cc o ng Sa (Pratas), ph vng Qung Chu t ra ch n vic i s hu tt c cc nhm o nm dc theo b bin ca Thin triu, v ti mt mc no , cc o c th coi nh l mt b phn ca Trung Quc. Trong s cc nhm o , c Hong Sa. Thng 4-1909, mt phi on chnh thc ca Trung Quc thm d chng v kt lun v kh nng khai thc cc lp pht pht phong ph v h cho l pht hin c. Thng 6 cng nm, ngi ta c mt phi on th hai. Phi on long trng ko l c Trung Quc trn hai hn o quan trng nht, vi 21 pht i bc cho mng v sau khi khng nh nh vy, nhn danh chnh ph h, nm quyn s hu ton b cc o Hong Sa, vi ngy sau phi on tr v dng nh khng phn khi bng phi on trc v thy y ch c , ct, vi ging nc l, kh hu nng nh thiu v c hi. Sau nhng biu hin , Lnh s ca ta Qung Chu l ng Beauvais ngh B trng B Ngoi giao cho cc ch th v thi phi c trong trng hp va nu: hoc ngn cn Chnh ph Trung Quc thc s nm ly nhm cc o ngm hoc nhm mt lm ng khng kch thch tinh thn s vanh ca ngi Trung Quc, t nht, theo ch chng ti bit, ng Beauvais khng bao gi nhn c tr li. Chng ti cn ni thm rng, vo cng thi k ny, ng Boissonnas trong mt bc th ca ng, gi rng mt s nhng b no t pha chng ta i vi Chnh ph Trung Quc, c th ve vn lng t i ca h, s c th to thun li cho vic gii quyt tin bi thng ca tuyn ng st Vn Nam. Vic nc Php t b cc quyn ca mnh v s hu qun o Hong Sa vo lc c v nh l s b cn thit.
QU NGHIN CU BIN NG
190
T , ngi ta d ch ni li v cc o Hong Sa thi gian gn y trong cc hon cnh sau y: mt cng ty hng hi Nht Bn Mitsui Bussan Kaisha cho rng cn hi vin ch huy hi qun ng Dng, i t Hi qun Remy qua th ngy 20-9-1920, l cc o Hong Sa c phi l s hu ca Php khng. Cng ty gii thch rng h mun khai thc qung m h c l bit trong cc o, c hm lng 32% axit phtphoric. Vi ngy sau, ngy 24-9-1920, i t Hi qun Remy thy rng nn tr li nh sau: Trong cc t liu chnh thc ca Hi qun khng c vn bn no cho php xc nh quc tch ca cc o Hong Sa. Tuy nhin, ti ch rng c th m bo vi ng l chng khng phi l s hu ca Php, nhng s khng nh ch da vo cc k c c nhn ca ti v lm c s cho kin , toi khng th cung cp cho ng bt k bng chng r rng no. Qua mt bc th gi Ph Ton quyn ngy 24-1-1921 ca vin ch huy Hi qun th bit rng ng ny khng tm thy trong cc t liu ca Hi qun mt t liu no c tnh cht lm r quc tch ca cc o Hong Sa nn hi ng Thng c Nam K, v ng ny yu cu tm trong lu tr ca mnh v ca Ph Ton quyn, nhng cuc tm ti v vn khng c kt qu. V cho rng y l vn ng ch , ng Thng c Nam K yu cu ti t vn vi B Hi qun. Do m c cc bc in sau y: in s 206, 28-9-1920: Hi qun Si Gn gi Hi qun Paris: V vn c t ra v cc cuc tm kim tin hnh ng Dng khng c kt qu, xin cho bit c phi quc tch cc o Hong Sa c xc nh hp thc th l cn c vo t liu no 1100/28/29. V in s 569, 23-1-1927: Hi qun Paris gi Hi qun Si Gn: V in 206 ca ng. Ngi Trung Quc yu sch quyn s hu qun o Hong Sa t nm 1909, l tin duy nht tm thy vo lc ny. Cho bit ngun gc v mc ch ca cu hi . 1830/21/1. Cn ni rng ti V Cc vn Chnh tr v Bn x khng c vn bn no ca Thng c Nam K cng nh ca vin ch huy Hi qun lin quang n yu cu tin tc no v cc o Hong Sa, mc du c quan c t liu hon ho v vn ny v ghi ch ny c xy dng ch cn c vo cc t liu lu tr ca c quan .
QU NGHIN CU BIN NG
191
D sao, Ph ton quyn ch c trc tip bit vn do mt bc in ca B Thuc a ngy 10-2-1921, nu mt mu tin ng trong t LEurope Nouvelle (Chu u mi) ngy 2-1-1921: Cch b bin Trung K vo khong 300 km, c mt nhm cc o hoang vu: cc o Hong Sa. Gn y, Lnh s Nht Bn vit th cho Ph Ton quyn ng Dng hoi xem nc Php c i quyn s hu i vi cc o khng. Cu tr li l khng. Liu vin chc tho phc p c ngh rng mt cn c tu ngm t cc o Hong Sa s phong ta tt cc b bin ng Dng khng. Hin nhin l t LEurope Nouvelle ch c th nhm vo phc p ca vin ch huy Remy cho cong ty Mitsui Bussan Kaisha. Ngoi ra, Ph Ton quyn khng bao gi c dp tr li yu cu tin tc no v vn xut pht t mt vin chc lnh s hay ngoi giao ca Nht Bn, hoc t bt k nhn vt no khc. Vic i tra c ng Ton quyn ch th va mi bt u th mt bc th ca ng Beauvais, Tng Lnh s Qung Chu, ngy 8-4-1921, bo tin cho ng Ton quyn rng: Bng mt lnh mang s 831 ngy 30-3-1921 v cng b trong cng bo ca tnh Qung ng (s 2619, ngy 2-4-1921) Thng c dn s tnh Qung ng cho bit rng phin hcp ngy 11-3-1921. Ban c chnh chnh quyn qun s Nam phng quyt nh sp nhp v mt hnh chnh cc o Hong Sa v huyn Nhai (o Hi Nam). V c nhng tin l m chung ti nu, rt c th khng c mi lin quang no gia quyt nh mi y ca chnh ph Quang Chau ph duyt hnh ng thng 6/1909 v cu tr li ca vin ch huy Remy cho cng ty hng hi Nht Bn nh ni, cng nh vi bi trn t Chu u mi m bc in ca B Thuc a ngy 10/2 gn y cp n. Tuy nhin, ngi ta khng th khng c cc ngy thng li gn nhau m khng suy ngh rng s ch ca chnh ph Quang Chu v vn ny c th c gi ln hoc do kin ca cc nh ngoi giao ca Cng s qun Trung Quc hoc ca cc nhn vt Trung Quc c Paris t Chu u mi, hoc ca nhng ngi khc, chc l c nhng quyn li trong vn, v bit php p ca vin ch huy Remy cho cng ty Mitsui Bussan Kaisha1.
Ngy nay, chng ta c trong mt bn bo co cu ng Beauvais l i din ca cng ty Mitsui Bussan Qung Chu gi tin s Tn Dt Tin nhn dp ng mi c c gi chc Tng thng nc Cng ha Qung ng nhng li chc mng bng th ring. Hnh nh cng ty , hay t nht cc nhn ca ngi i din cng ty Qung Chu, c nhng quan h kh cht ch vi nhn vt cao cp nht ca chnh ph mi.
1
QU NGHIN CU BIN NG
192
Trong nhng iu kin , thc ng tic l vin ch huy Hi qun cho l c th tr li, tuy vi tnh cht c nhn cho mt cng ty hng hi nc ngoi, v nhng vn m ch ring tnh cht cng bin minh vic khc t hay t nht, nhng s d dt thn trng nht, v ng ta lm iu khng lin h vi Ph Ton quyn, m trong trng hp ny, quyn lc ca Thng c Nam K, khng th no thay th. Ngoi ra, nu ngi a c quyn no t ra b bt ng l B Hi qun c tham kho v mt v tranh chp v quc tch Php, th ngi ta li cng ngc nhin khi nht thy rng B ny, khi c hi, khng cho rng mnh phi bo cho b c thm quyn v ngoi giao v c B Thuc a v l v mt vng t ln cn vi mt trong cc thuc a ln ca chng ta. H Ni, ngy 6 thng 5 nm 1921.
QU NGHIN CU BIN NG
193
Ph lc 13
18 10 thng 6/1909 N0 92 Qun o Hong Sa
Qung Chu, ngy 4 thng 5 nm 1909
Cc kh khn pht sinh v cc vn cc o ng Sa khin Chnh ph Trung Quc ch n cc nhm o khc nhau nm dc theo b bin ca Thin triu nht l qun o Hong Sa. Nhm trnh khng cho cc o tr thnh i tng ca mt mu toan tgn t nh mu toan v cc o ng Sa, Ph vng Lng Qung phi n mt phi on gm ba s quan vo cui thng 3 va qua. Trong bo co np khi tr v, ba ngi ny xc nhn l hc xem xt 15 hn o, trong nhng o ln nht di t 5 n 6 dm v trn qun o khng c ngi u no. Nhng nhng du vt qua li ca nhng ngi nc ngoi vo nhng thi khi khc nhau nhiu hn v thy r rng hn. nhiu ni v trn thn cc cy da thy n khc nhng tn ngi. V trc y c bo co cho Ph Vng l ngi Nht v c tng n , cc phi vin t ra nhng cu hi vi cc ng dn Trung Quc c mt trong nhng nh tranh tm b, v to thnh s dn duy nht vo lc ca nhng hn o thng hoang vng ny. Nhng ngi ngy khai rng hc bit r l vng ny c nhng ngoi ngoi quc qua li v mun thy hc phi i v pha Nam o Hi Nam. V trong thc t, php on thu c bng chng v cuc thm him gm hai ngi c, mt ngi Nht v nhng ngi M Lai phc v: hc n vng pha Nam ca o ln, thm d cc m khong sn, nh nhiu l o li sau khi hc i qua chng t. Sau khi c bo co, Ph Vng c d kn trao cho mt tp on thng gia Trung quc vic khai thc cc o ni trn; lm vic , ng ta y nhim cc o sai (Taotais: quan chc cp tnh ND) l Wang Ping ngen v Li Tch Suin t chc mt cuc iu tra ti ch, v mt cuc tun du mi ca cc nh chc trch Trung Quc n cc o Hong Sa sp sa c thc hin. V vn ny, nhn vin ca chng ti nhn xt rng cc o Hong Sa i vi chng ta c mt tm quang trng nht nh: v nm gia tuyn ng i t Si Gn n Hng Kng, cc o l mt mi nguy him ln i vi hng hi, v vic chiu sng
H s V Cc vn Chnh tr v Thng mi, hp s 24.
QU NGHIN CU BIN NG
194
c th l cn thit. Ngoi ra, cc o thng c ng dn An Nam v Trung Quc qua li: hc n trong qu trnh nh c s ch sn phm. xy ra nhng cuc mu gia ng dn hai nc trong dp . ng Beauvais cho rng nc Php c cc quyn ngang vi Trung Quc i vi cc o ni trn v chng ta d tm ra cc lp lun h tr cho cc i hi ca chng ta. Nhng nu vic khng ng th, theo ng ta, tt hn l nhm mt lm ng trc cc s vic hin nay v mt s can thip ca chng ta c th lm pht sinh trong lng dn chng mt phong tro s vanh mi c hi cho chng ta hn li ch m vic chim hu cc o Hong Sa em li. BEAUVAS
QU NGHIN CU BIN NG
195
Ph lc 14
Cng s qun Php ti Trung Quc Ty vin Hi qun Chap.00 Bc Kinh, ngy 5 thng 5 nm 1921
BO CO TIN TC CHNH TR No 4
QUN O HONG SA Mt lnh ca Tng dn s tnh Qung ng ra trong thng 4 st nhp qun o Hong Sa vo huyn Nhai (o Hi Nam) (Ngun: Lnh s qun Qung Chu). Theo cc I.N (thng tin hng hi), qun o Hong Sa cn cha c ngi , v theo Cng s qun Bc Kinh cho n nay khng ai i cc o ny. Nhng v cc cu to san h khng ngng pht trin, s n mt thi gian c th sinh sng . Vi v tr cch b bin Trung Quc v ng Dng, ng nhin cc o hong ton khng thuc phm vi lnh th cm chnh ph Trung Quc c th yu sch mt cch tin nghim ( priori). Mc du chc chn l chng khng th c ch li to ln i vi thuc a ca chng ta, chng c th s cn tr giao thng nu nm trong tay mt cng quc hi qun c th s dng chng lm cn c tm thi. Nhiu ln c vn Nht Bn cho Chnh ph Nam Phng vay tin trn c s th chp cc ti nguyn thin nhin ca Hi Nam. S khng phi l iu bt ng nu tuyn b va ri c a ra theo xi gic ca cc nhn vin Nht Bn ang d liu mt cuc chuyn nhng t nhiu ngy trang sau ny. V Chnh ph Qung ng khng c c chnh ph trung ng Trung Quc ln cc nc tha nhn, nh vy c l s c th phn i vic sp nhp ny v tuyn b l cc nh l s hu ca Php. Mt bo co t Qung Chu m ti mi nhn c cho bit c tin n v vic chuyn nhng cc o Hong Sa cho Nht Bn i ly 15.000.000$ v ni thm tin ni trn b ph nhn; nhng iu chng t rng Chnh ph Qung Chu kho a cc o nh ra khi lng qun.
Cc bn sao: 2 B Hi qun Paris. 1 .N.E.O. Lu tr.
QU NGHIN CU BIN NG
196
Ph lc 15
LNH S QUN PHP TI QUNG CHU Phng cc vn Chnh tr v Thng mi Ban Chu v Chu i dng No 76 Knh gi: ng Th tng, B trng B Ngoi giao. Paris V QUN O HONG SA Ti hn hnh bo ng bit ni dung mt lnh mi ng trong Cng bo ca tnh Qung ng ngy 4-10 v vic nhng khai thc qun o Hong Sa v do Thng c dn s cho huyn trng huyn Xng Giang. Nh ti nu trong bo co s 74 ngy 30-9 ca ti, ng H Diu Nin, ngi c nhng cc o n cc o trong mt cuc hnh trnh nghin cu. Khi ng i qua Xng Giang, ng nhn thy rt gn huyn ny, c mt o l o Fesu Choei Tcheou (Ph Thy Chu) cn cha c khai thc v khi tr v Qung Chu ng ngh xin c nhng o ny vic khai thc o c tin hnh ng thi vi vic khai thc cc o Hong Sa. Nhn c ngh, Thng c dn s tr li ng . Ngoi ra, ti cho rng cn bo cho ng c tnh cht thng tin v hon ton khng dm khng nh tnh xc thc, cc lun c ng trong mt s bo thi gian gn y v vic nhng cc o ni trn. T cc bi bo ca Dn bo v ca Tn Dn qu bo, th thy rng ng H Diu Nin ch l mt ngi i tn v nhng sng lp vin v c li ch thc s ca cng ty c thnh lp khai thc cc o Hong Sa l nhng ngi Nht ch khng phi ai khc. (Ch k) Qung Chu, ngy 6 thng 10 nm 1921
ng R. Tulasme, qun l Lnh s qun Php Qung Chu
QU NGHIN CU BIN NG
197
Ph lc 16
B NGOI GIAO V Cc vn Chnh tr v Thng mi CHU CHU I DNG No Quc tch ca qun o ng Sa v qun o Hong Sa V nhng kiu dn Nht Bn n nhiu thng cc o ng Sa, Chnh ph Thin Hong (Mikado) li dng tnh hnh chim cc o ny vo nm 1909. Ngi Nht khng nh h l nhng ngi u tin khm ph ra cc o vo thng 81987. Nhng s vic li khng phu nh vy. Vi nm trc trc, mt tu Anh tm ni tm tr cc o ny v thuyn trng l ng H. Pratas lu li tn ng. c lc cc Chnh ph Anh v M c tng yu cu Trung Quc dng mt ngn hi ng, nhng vic ny khng c kt qu. D sao, vic ngi Nht chim ng cc o lm bng n ch ngha s vanh trong dn chng Qung Chu. Chnh ph Tokyo lo ngi v ngay sau , tuyn b l h khng bao gi cng b vic sap nhp cc o ng Sa v quc Mt Tri mc, rng hc sn sng tha nhn ch quyn ca Trung Quc i vi cc o nu Chnh ph Bc Kinh ng cho cc kiu dn Nht Bn nhng quyn li ng k. Vn c gii quyt theo chiu hng . Thng 10-1909, Chnh ph Nht tha nhn ch quyn ca Trung Quc i vi qun o ng Sa, nhng nhn mt khon bi thng 160.000$ tr cho nhng kiu dn nh c trn cc o. Trung Quc hng mt khon bi hon 30.000$ cho nhng cha chin b ngi Nht ph hy khi h n chim ng. Hu qu ca s kin ni trn l vic Trung Quc yu sch ngay t u nm 1909 tt c cc hn o v cc qun o nm ngay gn cc b bin ca mnh. Trong s cc qun o c cc o Hong Sa. trnh khng cho qun o ni trn tr thnh i tng ca mt mu toan tng t nh mu toan i vi cc o ng Sa, Ph vng Lng Qung vo cui thng 31909, c mt phi on gm ba s quan n . Cc phi vin thm st 15 o, trong cc o ln nht di t 5 n 6 dm v nhn thy khng c ngi u no. CNG HA PHP Paris, ngy 14 thng 1 nm 1921
GHI CH
QU NGHIN CU BIN NG
198
Nhng du vt qua li ca nhng ngi nc ngoi vo nhng thi k khc nhau c ghi nhn. Cc ng dn Trung Quc tr trong nhng nh l s si v to thnh s dn duy nht vo lc tren cc o thng hoang vng, cho ba s quang bit rng cc du vt thy nhiu nht phn pha Nam o ln. Tren thc t phi on thu c bng chng khi n tn ni l mt on gm hai ngi c, mt ngi Nht v nhng ngi M Lai phc v tin hnh cc cuc thm d cc m khong sn trong vng, nh nhiu l khoan li trn ng i ca h cho thy. Trc cc kt qu , ngi Trung Quc quyt nh thnh lp hai vn phng c bit nghin cu cc bin php cn p dng v nhng cng vic khai thc cn t chc khin cho cc hn o c th em li tt c nhng g chng c th cung cp. Ngay t u cp n kh nng lm mui, t chc cc ng trng, trng da, tru khng (hay ng hn l cau), bng v ma coi l nhng bin php khai thc tt nht cn thc hin. Ngoi ra, mt phi on thm d mi ng u l c L Chun, rt thn c, c c n qun o Hong Sa. Phi on ri Hng Kng ngy 21-5-1909, N tr li Qung Chu ngy 9-6 cng nm, v kh tht vng. on nhn thy trn cc o nh , vi cao trung bnh l 15 b trn mc nc bin, ch c , ct, vi ging nc l bn nhng cy da, kh hu nng nh thiu v c hi, nhiu san h, rt nhiu trai, s nhng khng c trai ngc. Thi nh chc trch Qung Chu c thnh lp mt cng ty c phn ph trch v thng mi a phng qun o Hong Sa v xy nh cho nhng ngi Trung Quc mun nh c . Liu n c c thc hin khng th chng c g l chc chn; d sao, ngi Trung Quc ko c trn cc o ny, i tn o v nh vy th hin ch quyn ca h. Lnh s ca ta Qung Chu lc lu rng cc o Hong Sa c mt tm quan trng nht nh i vi nc Php v v tr ca chng trn tuyn ng Si Gn i Hng Kng.Ngoi ra, chng cn l mt mi nguy him cho hng hi, chng ta c th t hi ng , nhng mt s can thip ca chng ta c th lm pht sinh mt ch ngha s vanh mi ca ngi Trung Quc c hi cho chng ta hn li ch m vic s hu cc o em li. B ti ng vi kin ca ng Beauvais v chng ti cho ngi Trung Quc hnh ng.
QU NGHIN CU BIN NG
199
b sung y cc ch dn nu trn, cn ni rng vn ch quyn i vi qun o Hong Sa c B Thuc a v Ph Ton quyn i vi qun o Hong Sa cp n ngay t nm 1898. Mt nh bo l ng Chabrier h a nh lp trn cc o Hong Sa nhng ca hng cung cp hng ha cho ng dn. Theo kin ca ng Pichon thi l cng s Bc Kinh, ng Doumer (thng 6-1899) tr li l nh m ng Chabrier xut khng c c may thnh cng no, nhng nhm ngn cn mt cng quc khc n ng trn cc o , c l c li ch l xy dng mt hi ng trn qu o khng nh ch quyn ca chng ta. Nhng n khng c thc hin v vic t mt hi ng mi Parella t ra c ch i vi cc nh hng hi hn l qun o Hong Sa.
QU NGHIN CU BIN NG
200
Ph lc 18
B THUC A CNG HA PHP T do Bnh ng Bc i Paris, ngy 13 thng 8 nm 1921 Lu : Cc tr li phi gi cho B trng v mang ch dn trn. B TRNG B THUC A Knh gi: ng Th tng, B trng B Ngoi giao V qun o Hong Sa. Tip theo bc th s 441 ca ng ngy 26-5-1921, ti hn hnh thng bo km theo y bn sao mt bc th m ng Ton quyn ng Dng gi cho ti v vn cc o Hong Sa. Cng vi bc th, trong c tt c cc tin tc cn c lin quan n mu tin ng trong t Chu u mi (lEurope Nouvelle), c km theo mt bn ghi ch do Ph Ton quyn ng Dng son: l mt bn trnh by y nht c th v vn cc o Hong Sa trong cc mi quan h ca n v a l v lch s vi ng Dng v cc tin l v ngoi giao v qun o c bit n cho n nay. Ti cho rng cn c bin lu ng v kin ca ng Long trong trang cui ca b th, ng cho rng: c l s khng qu ng nu i lly s tha nhn chnh thc quc tch Trung Quc ca qun o Hong Sa, ta i c cam kt chnh thc ca chnh ph c ch quyn khng bao gi t mt cn c qun s hay thy qun, v khng th tin hnh mt cng trnh no nhm mc ch trn Ti s rt bit n nu ng vui lng cho bit kin ca ng v gi . V vn cc hu qu ng tic ca phc p ca ng i t Hi qun Remy ngy 24-9 va qua i vi mt ngh ca vin tng i din Si Gn ca cng ty hng hi Nht Bn Mitsui Bussan Kaisha Limited, ti cho rng khng nn nu vn ny vi B Hi qun trc khi bit quan im ca ng v vn ny. Ti ngh ng vui lng trao tr li cho ti cc t liu km theo sau khi bit ni dung./. (Ch k)
V Chnh tr PHNG 3
QU NGHIN CU BIN NG
201
Ph lc 19
LNH S QUN PHP TI HI KHU N0 27 Hi Khu, ngy 13 thng 4 nm 1922
Bc s J. ESSERTEAU, qun l Lnh s qun Php ti Hi Khu Gi: Ngi Cng s Ton quyn ca Cng ha Php ti Trung Quc BC KINH
V qun o Hong Sa I.P.J. in ca B ngy 12-8-1921 v bc th ca Ngi s 14 ngy 28-10 sau lu Lnh s qun v vn qun o Hong Sa. Chnh v vy tht b ch c bo Ngi bit mt truyn n lan truyn khong vi chc ngy trc ti Hi Khu v Qunh Chu, c l cc cc ni khc thuc Hi Nam, do mt t bo a phng tung ra, hn na li l t bo duy nht hin c vng ny, t Qunh Nhai tun bo. khng phi l chuyn g khc ngoi s phn i mnh m chng li nhng ca ngi Nht i vi cc o Hong Sa. Mc ch r rng ca n l cho cng chng bit r v s ln chim ca ngi Nht v v s thi v tnh hay hu ca chnh quyn phng Nam biu hin i vi nhng hnh ng chin ot . T thng 12 nm ngoi, y ngi ta ni v vic c th Chnh ph Qung Chu t nhng cc o Ty Sa cho mt cng dn Trung Quc tn li H Diu Nin, ngi g huyn Tai Chan, ph Koung Tong, tnh Qung ng. ng ny cam kt sau hai nm khai tch s tr ht th thu m nh cm quyn t ra vi ng. Ngi ta cn ni thm rng ng H phi n Hi Nam s tha thun vi cc quan a phng, nhng ngi nhn c cc ch th ca Chnh ph. Li ku gi cng chng m t bo Qunh Nhai tung ra hm nay dng nh chng t rng li n i ny tr thnh hin thc. Ngoi ra, n cho php ng vc rng ng H ch l mt ngi cho mn tn hnh v li ch ca mt hng ca ngi Nht. Hn na, mt phi on gm nhng ngi c cng quc tch ny c l t i Loan ti thi gian gn y tin hnh nghin cu Hong Sa. Ngoi ra, cng thy rng t lu ngi Nht d tnh t chc cc ng trng quan trong eo bin v cc vng bin Hi Nam. Vo cng thi im ny ngoi khi Hi Khu, c mt tu chy hn nc,
QU NGHIN CU BIN NG
202
treo c Mt tri mc, c l c s dng nh mt tu ko li r. Khng nghi ng g nhng d n nh vy c th d dng c thc hin bng vic lp mt trm nh c trn mt trong nhng o Ty Sa. Vng bin rt giu c vy quanh cc o ny thc s c kh nng cung cp mt ngun thc phm giu c cho mt ngnh cng nghip loi ny. Ngoi ra, cc o nh san h ny c bao ph bi cc m pht pht c ngun gc t phn chim bin sng ti cc vng bin ngy ni c nhiu bi c cung cp th an thu ht chng. Cc c ny khng nghi ng g s l mt ngun khai thc quan trng khc i vi nhng ngi chim c Hong Sa. Cui cng, vin nhng l do trn, hc c th t chc trn hn do chnh ca nhm o mt trm kim sot, mt trung tm tip t c th phc v c lc cho h trong trng hp c xung t v trang. Nh vy, khi t b cc quyn xem nh ca chng ta trn Hong Sa cho Trung Quc, dng nh chng ta ch tr gip cc nh ca mt quc gia th ba tren qun o. Li dng s suy yu hin ti ca chnh ph hay ng hn cc chnh ph c tham vng ch tr vn mnh ca Trung Hoa Dn quc, bit li dng s d di do b mua chuc hay tht lng ca mt s thnh vin c th lc ca Ban c chnh Nam phng cui cng c s tr gip ca nhiu ng la, c bit, ngi Nht hnh nh vo thi im ny ang tm kim thc mt danh ngha trn qun o Hong Sa cho php h sau ny khi c dp thch hp, yu sch n qua mt hp ng cho thu ngay c chuyn nhng dt khot. Vin cnh ca mi him ha khng thot khi ch ngha dn tc thc tnh ca mt b phn dn chng c hiu bit Hi Nam: sinh vin, nh buon, cc ngi lm cng, cc cng chc nh. V vy mi c s phn i ca hc trc cng chng thng qua t bo i din cho cc quyn li a phng v nh ca hc mun gi sm mt n khiu ni ti Qung Chu yu cu hy b hp ng cho H Diu Nin v ng bn. Tha Ngi B trng, l nhng s kin m ti thy c ngha v trnh Ngi xem xt trong trng hp m Ngi thy cn quan tm vn ny. (Li cho cui th) (Ch k)
QU NGHIN CU BIN NG
203
Ph lc 20
PH TON QUYN NG DNG V cc vn Chnh tr S ngoi v N0 1767 H Ni, ngy 26 thng 12 nm 1927
QUYN TON QUYN NG DNG Knh gi: NG B TRNG THUC A PARIS
Ti hn hnh bo co ng bit rng trong mt cuc trao i vi ng ph trch S Ngoi v thuc Ph Ton quyn ng Dng, ng Kurosawa, Tng Lnh s Nht Bn ngh vin chc ny xem c th cho ng ta bit, vi danh ngha hon ton c nhn, vi ch dn v quy ch lnh th ca nhiu nhm o nh v ngm bin Trung Hoa gia cc v t 70 n 120 v cch kinh t 1110 n 1180 ngoi khi Borneo v Palawan. Trong cc o nh , cc o chnh cso t l: bi inh Ba, ngm Danger, o Th T, cm Loi Ta, cm Nam Yt, bi Thm Him, bi Ch Thp, cm Trng Sa, o Bo T, An Bang, bi Vng My, bi Kiu Nga, ngm Hirodelle ( n Ca). ng Kurosawa ni r rng ba nhm nh v cc ngm nm ngoi khi o Hi Nam v b bin Trung K c bit di tn l qun o Hong Sa, nmg ngoi hnh t gi c xc nh nh vy v khng lin quan n chnh ph Nht Bn. Nhng ng ta mun bit l nc Php, nc Anh hay ng hn nc M (v chng nm gn o ln Palawan thuc qun o Philipin) c i quyn ch quyn khng hay quyn ca ngi chim ng u tin trong trng hp c th t ra vn quy ch lnh th ca cc o v ngm khng ngi m ton b to ra mt vng c bit nguy him i vi hng hi v l ni ch c t ng dn Trung Quc mo him n v vi ngi Nht n khai thc phn chim. Hnh nh nc Php cha bao gi nu ra yu sch v cc o , nhng hn o gn vi qun o Nam Dng nhiu hn l i bn o ng Dng. Khng c bn no ni n s vic cc o thuc vo lnh th no. ng Kurosawa c trong tay mt bc th di ca chnh ph ca ng ta v mt bn hng hi Nht Bn trn khoanh rt cn thn vng c cp .
QU NGHIN CU BIN NG
204
Khng nghi ngi g l vn do Tng lnh s Nht Bn t ra khng lin quan nhiu n cc nh ng c Anh, M v H Lan. N bc l mt s mu toan m cc B Thuc a, Ngoi giao v Hi qun ca ta khng th khng quan tm. Chc hn ng s thy cn bo cho hai b ni sau, bo bo co m ti va gi ng. K tn: PASQIUER
QU NGHIN CU BIN NG
205
Ph lc 21
H Ni, ngy 8 thng 3 nm 1928 GHI CH ca ngi Nht i vi cc o nh bin Trung Hoa Theo Ch dn hng hi (Bin Trung Hoa, cc trang 612 v tip theo), nhm cc o nh v ngm c ng Kurosawa ni n trng cuc vn ng ca ng H Ni, to thnh mt khu vc rng ln nhng mm ngm san h dc ng cch nhau bng nhng h su trn 1.000 m, trn sng dp nguy him khi bin ng. Phn ln cc ngm , ngay c khi thy triu xung, nm di 3 n 4 m nc; mt s mm nh ln mt nc v to ra mt ph san h hay mt bi ct gia. Ch c ba o l o Ba Bnh (cm ph Nam Yt), o Loi Ta v o Th T l hi nh ln khi ngn sng v c cy ci kh ngho nn (bui cy, da); chng c hnh vng trn v ng knh t 300 n 500 m; trong s hai o c ging. Nhn chung, vng ny ni ting l nguy him cho hng hi v kh nhn thy cc mm ngm m ch c mt s nh c t cc tiu mt cch cng kh s si. Cc ng hng hi vng trnh vng ny mt cch cn trng bng cch chy ra ra ng-Nam, s dng hnh lang tc vng ny khi o Palawan. Nhng quan st duy nht t m i cht c tu Anh Rifleman tin hnh vo cui th k trc; tu ny thm d v v mt s im: v gp nhiu xc tu m m sng bin dn li trn cc mm ngm- Vng ny ch c ng dn Trung Quc Hi Nam qua li; hc nh bt c nhiu ra v hi sm; mt s ngi dng nh dng trn cc o nu trn nhng chin nh nh tm b, ngy nay phn ln b ph hy. Trong lu tr ca B khng thy du vt t liu no v tnh hnh lnh th ca cc o nh . Tuy nhin, cn lu l hnh t gic m ng Kurosawa cp n ln vo lnh hi v cc phn ph thuc ca Philipin nm ngang vi o Barobac, o xa nht v pha nam ca quo o ny. Vic hoch nh ranh gii Philipin, theo iu III Hip c Paris ngy 10-12-1898, t t di quyn cai tr ca M cc vng nm gia kinh 1160 v kinh 1170 ng Greenwich, gia v 70 40 v v 90 Bc. Nu cn c ung theo cc
QU NGHIN CU BIN NG
206
ch dn do ng Kurosawa cung cp, th cc ca Nht Bn i vi cc vng ny mu thun tuyt i vi cc ch quyn ca Hoa K c tha nhn; gi thit l cc dng li kinh 1150 hay 1160 ng Greenwich s l c l hn, v nh vy s a ngi Nht n gn cc o pha Nam ca Philipin v st hnh lang ca o Palawan. Trong tt c cc trng hp, cc o nh ni khng dnh c v chnh tr ln a l vi bi bin Trung K, do c mt rnh su lin tc su t 1.000 n 2.000 m; cng nh vy, xt v mt a l, chng tc khi o Palawan bng mt h su n gn 3.000 m. Nh vy, v phn mnh, nc Php dng nh khng phi lo ngi trc c do cuc vn ng ca ng Kurosawa th hin, nht l nu nh ng ny bo m Chnh ph Nht khng quan tm n quo o Hong Sa, l ni m ta quan tm hn n vic gi nguyn trng. Tuy nhin, c th s khng quan tm ch l v phng din chnh thc v qua cc tin tc do lnh s Php Hi Khu thu thp vo u nm 1925, vic bun lu tch cc ca Nht Bn tip tc honh hnh ti qun o ny. D sao cng khng th giu gim rng vic Nht Bn c th thc hin mt quyn gim st trong vng ni, s c th to ra, khi xung t, mt mi e da cho an nhinh ng giao thng trn bin gia vng Philipin Nam Dng v cc c ca Trung Quc hay M bin Trung Hoa.
QU NGHIN CU BIN NG
207
Ph lc 22
Ngy 26 thng 11 nm 1928 GHI CH CHO PHNG CHU CHU I DNG V vn o Trng Sa hay l o Bo T iu u tin cn lm l bit chnh xc cuc vn ng ca Nht Bn u nm 1928 c tr li th no. Vic nh nc Php cp mt giy php khai thc m l mt hnh ng v ch quyn khng th tin hnh nu o ni thuc v mt nc khc hay c mt nc khc yu sch. Nu hin nay o ny v ch, vic cp mt giy php thm d sau c mt hot ng tht s ca ngi c nhng v li c mt s th hin no v vic chim ng lin tc ca nh nc Php (cc cuc i thm ca cc chin hm, c, cc quy nh ca cnh st) s c tnh cht dn n vic thit lp ch quyn ca nc Php i vi o nu. ng nhin, vn ny phi c xem xt v gii quyt cng vi B Hi qun v B Thuc a v gii php i vi vn c l s c th m rng ra ton b hay mt b phn cc o nh khc to thnh nhm o (Ch k)
QU NGHIN CU BIN NG
208
Ph lc 23
S Ngoi v A.Ex N0 2276 H Ni, ngy 17 thng 12 nm 1928
QUYN TON QUYN NG DNG Knh gi: NG B TRNG THUC A PARIS Ni dung: Cc ch quyn i vi qun o Hong Sa Cng ty Pht pht mi Bc K gi Ph Ton quyn mt n xin php thm d m trong mt nhm o qun o Hong Sa. Km theo l n c b t khai v thm d vi giy t hp l v s tin th np kho bc. Th tc , trong khi cng ty hu quan cn cha bit kt qu php l c th c cho ngh ca mnh, phn no cng to cho n nhng quyn c th c vo ngy vn thc thi ch quyn ca chng ta i vi qun o Hong Sa c gii quyt mt cch khng nh. Nhng hin nay, khng th a ra quyt nh no v khng th tin hnh mt cuc thm d hay mt vic xy dng no tr phi cc c nhn gnh chu cc ri ro v nguy him. Ti tr li cng ty Pht php mi Bc K theo hng . Theo hin tnh, cc d n m cng ty trnh vi ti khng th c gii quyt nh tt c cc d n khc trnh ti trc y. y khng phi l dp duy nht t li vn ch quyn ca Php i vi cc o bao quanh Lin bang ng Dng. Thng c hin nay ca o Hi Nam, Tng Gaston Hoang, gn y d nh thc hin mt cuc du hnh ti qun o Hong Sa nhm xc nhn cc o ny l lnh th Trung Quc. Ti khng bit chuyn du hnh c thc hin hay cha, nhng theo tin tc cho Cha Sasina cung cp, cha l linh mc truyn gio, ngi thn tn v c vn ca tng Hong ng thi l ngi a tin trung thnh ca ta, th cc ca Thng c Hi Nam ch i dp l thnh hnh, da vo tnh cung t tn t i ngy cng pht trin ca ch ngha quc gia Trung Quc. Nh vy, i vi chng ta n lc cn i trc mt bc v khng nh cc quyn dng nh c cc t liu lch s cng nh cc thc t a l tha nhn. Hin thi ti ang yu cu S Ngoi v chun b mt bn ghi ch tm tt cc tnh trng khc nhau ca vn Hong Sa, nhng ti s bit n nu ng vui lng , khng i nhn c bn
QU NGHIN CU BIN NG
209
ghi ch, cho ti bit cc ch th cho php ti, trong trng hp cc yu sch ca Trung Quc tr nn r rng, mau chng a ra cc quyt nh ca chng ta. Ngoi cc yu sch ni trn, cng cn phi k thm cc ca Nht Bn nu trong bc th ca ti s 1763 A.Ex ngy 26-12-1927 v th phc p ca ng s 77 (V Chnh tr) ngy 12-5-1928./. k: R. ROBIN
QU NGHIN CU BIN NG
210
Ph lc 24
CHU CHU I DNG N0 268 Ngy 26 thng 2 nm 1929 B TRNG B NGOI GIAO Knh gi: B TRNG THUC A - V Chnh tr - Phng 3 Quyn ch quyn trn qun o Hong Sa Bng th N0 252 ngy 18-2 tip sau th ngy 11-1 m Ngi gi cho ti, di tiu V Cc vn Kinh t - Phng I. Ngi gi cho ti bn sao thng bo ca Ton quyn ng Dng N0 2276 ngy 17-12 va qua, v nhng tr tnh c th c ca Chnh ph Trung Quc trn nhm o nh, c gi li qun o Hong Sa. Chnh quyn ng Dng hin ang bo v mt lp lun v ch quyn ca Php trn qun o ny v nhm mc ch a ra cc lun c lch s m h d tnh pht trin trong mt bn ghi ch m vic gi i thng bo cho Ngi. Nh Ngi nhn thy, chnh quyn ng Dng, i vi qun o Hong Sa hnh nh ch trng mt cch c x ngc li vi cch x s m Chnh ph Php xc nh nm 1921 l cng nhn ch quyn ca Trung Quc trn qun o ny vi iu kin p dng cc Hip nh Php Trung ngy 2 v 13-3-1897 v ngy 4 v 10-4-1898. Thng bo cu Ton quyn ng Dng ngy 17-12-1928 km theo bc th N0 252 ca Ngi ngy 18-2 nu trn, khng r rng i vi ti cho php thay i thi ny. V vy, ti mong mun nhn c cng nhanh cng tt bn ghi ch m ng Robin thng bo v ti s khng b qua, ngay khi Ngi chuyn n cho ti, vic tin hnh xem xt li vn ./.
QU NGHIN CU BIN NG
211
Ph lc 25
CNG HA PHP T do Bnh ng Bc i B THUC A V chnh tr Phng 3 Tr li phi gi B trng v mang ch dn trn y B TRNG B HI QUN Quyn ph trch B Thuc a Knh gi: NG B TRNG B NGOI GIAO (V cc vn chnh tr v thng mi. Chu Chu i Dng) V cc quyn ch i vi cc o Paracels. Tip theo bc th N0125 ngy 22-1-1929 ca ti v mt n xin khai thc m o Trng Sa hay Spratly, ti hn hnh gi ng bo tin, bn sao mt thng bo mi ca ng Ton quyn ng Dng N02276 ngy 17-12 va ri, ln ny lin quan n cc ch th c ca Chnh ph quc gia Trung Quc i vi nhm o c tn l qun o Hong Sa. Ti c bit lu ng n mt on ca t liu ny, trong ng quyn Ton quyn ng Dng by t mong mun nhn c trong thi gian ngn nht cc ch th m ng ta thi hnh trong trng hp cc i hi ca Trung Quc tr nn r rng. Mong mun ca Chnh quyn ng Dng, trong tnh hnh hin nay, c bit cch ng x th no l rt chnh ng v ti cho rng nn tha mn yu cu cng nhanh cng tt. Tuy nhin chc ng khng qun rng hin nay ng Robin ang ng h mt lp lun v ch quyn quc gia trn c s cc t liu lch s m theo B ti bit, khng c nu ra cho n nay. Tri hn li, cc ng x dng nh c xc nh, nht l vo Paris, ngy 18 thng 2 nm 1929
QU NGHIN CU BIN NG
212
nm 1921, l tha nhn cc quyn ca Trung Quc i vi cc o ni trn theo mt s iu kin v an ninh v khng th chuyn nhng. Nh vy, trc khi nhn c bn ghi ch t liu m ng Robin bo, dng nh hin nay cc ch th gi cho Chnh ph ng Dng ch c th hon ton l mt s trng ch, tr trng hp mt bn tm tt cc lun c ca chnh quyn a phng c yu cu bng in v nhn tr li cng bng in. V vn ny, ti rt mun bit quan im ca ng trong thi gian ngn nht, cho php ti gi cho ng Ton quyn ng Dng, vi s ng hon ton ca ng, cc ch th m ng ta yu cu khn cp. T.B. ng vo lc tho xong bc th ny. B ti nhn c ca ng Ton quyn ng Dng, mt bn bo co v tnh hnh chnh tr v kinh t Trung Quc trong ti trch ra on sau y ng l lin quan n vn c nu ra trn, v on dng nh lm ta phng on l cc quyn lch s m ng Robin m ch n nhiu ln, lin quan n vng quc An Nam. . Tng Gaston Hong d nh n qun o Hong Sa, chc chn vi khng nh ch quyn ca Trung Quc . Tuy nhin, i vi nhm o khng ngi ny, An Nam c nhng quyn lch s kh tranh ci hn nhiu so vi cc quyn m Trung Hoa Dn quc c th i hi v nc Php, l nc c ngha v gi gn s ton vn lnh th ca vng quc c bo h, tt nht l lm th no khng b bt ng trc chuyn ri v vic nm quyn s hu ca Trung Quc m chc chn Php s buc phi chp nhn (Ch k)
QU NGHIN CU BIN NG
213
Ph lc 26
CNG HA PHP B THUC A IN BNG M S Si Gn, ngy 3 thng 4 nm 1929 135 S Tr li 304 ngy 9-3. Sau khi trc tip xem xt vn , ti khng tn thnh quan im m ng quyn tin nhieejmm ca ti nu ra trong cng vn N0. 20276 ngy 17-12. Trong thc t, tnh hnh khng tin trin ng k t sau bn ghi ch nm 1921 v gi cho B ca ng. Mt bn ghi ch mi cng ch em li cho ng nhn xt . Thi gian gn y, s ch yys n qun o Hong Sa ca vi gii kinh doanh th hin di hnh thc nhng ngh c xc nh kh khng r rng v nhng c nhng hm m v i vi ti mt s bi ng trn bo thc ra c v khng minh chng cho nhng kt lun mi. Trong mi trng hp, thi im ny khng phi l lc thch hp hn m li mt cuc tranh lun no v quyn s hu cc o ni trn. Do ti vn ngh rng, trong nhng hon chnh hin nay, cng nn gi lp trng c p dng nm 1921 v t n nay vi s ng hon ton ca B Ngoi giao. PASQUIER
QU NGHIN CU BIN NG
214
Ph lc 27
CNG IN Bn sao gi A.P (A.Ex) H Ni, ngy 14 thng 3 nm 1930 TON QUYN NG DNG Gi: B TRNG B THUC A, PARIS N0 501 Ti cn c vo bc th N0 184 ngy 31-12 va qua ca ng m ti tr li bng th tn. Lnh s Php Qung Chu bo cho Cng s qun Hi ng tnh Qung ng thng qua ngy 14-2 va qua quyt nh dng kinh ph ca mnh khai thc phn chim cc o Hong Sa. Ti nhc li l Chnh ph Php cha bao gi chnh thc tha nhn ch quyn ca Trung Quc i vi qun o ny, cng nh cha bao gi hon ton t b vic i cc quyn lch s v a l ca vng quc An Nam, m ch cp n vic t b mt cch hnh thc v cc l do yu cu chnh tr v i ly cc m bo lin quan n vic khng tng cng v khng chuyn nhng qun o cho cc nc ngoi. Nu khng t c mt tha thun nh vy v nu vn vn trong tnh trng nh ti nu trong in s N0 135 ngy 3-4 va qua ca ti, ta s khng lm ng vic nh ng cc Trung Quc khng nh li v ch quyn. Lm n thng bo cho Ngoi giao. PASQUIER
QU NGHIN CU BIN NG
215
Ph lc 28
Bc Kinh, ngy 28 thng 7 nm 1930 N0 350 NG WILDEN, CNG S TON QUYN CA CNG HA PHP TI TRUNG QUC
Gi: NGI A. BRIAND, B TRNG NGOI GIAO PARIS Cc quyn ca Php trn qun o Hong Sa. Bng in vn N0 113 ngy 6-6 va qua, Ngi cho ti bit rng B Thuc a thay i kin c v nh yu cu ch quyn i vi qun o Hong Sa cho An Nam v mun bit kin ca ti v vic ny. Qua cc in vn N0 117 v N0 230 ngy 20-3 v 27-5 va qua, Cng s qun trnh by kin ca mnh v vn ny. Mc du nc Php cha bao gi chnh thc cng nhn cc quyn ca Trung Quc trn qun o ny, th vn cn chuyn chng ta r rng b qua khng phn i tt c cc hnh vi m Trung Quc, quan tm ti vic ngt qung nh k thi hiu c th chng li h, ang timmf cch t vi nm nay chng t rng h coi qun o Hong Sa nh b phn ph thuc vo lnh th ca h v ang c gng t chng ta trc vic ri.
QU NGHIN CU BIN NG
216
Ph lc 29
S 1512 A. Ex H Ni, ngy 18 thng 10 nm 1930
TON QUYN NG DNG Knh gi: NG B TRNG B THUC A, PARIS
Cn c vo bc in N0 1164 ngy 29-8 v vo thng bo N0 149 ngy 1-9 va qua ca ngn, ti hn hnh gi theo y tp t liu v qun o Hong Sa c ni n trong bc in N0 1343 ngy 13-8 v ngy 23-7 ngi yu cu ti gi v theo yu cu ca ngi B trng B Ngoi giao. Nh ti bo trong in N0 1343 ni trn, ngay sau khi nhn c ch th ca ngi v vn ny, ti quan tm thu thp ngay, qua cc s thuc Ph Ton quyn v cc lnh s qun hu quan, tt c cc ti liu cho php tr li mt cch chnh xc ba yu cu ca B Ngoi giao ra v ngi chuyn cho ti qua bc in N0 1021. Ngi s thy y nhng bn sao nguyn bn cc t liu c ngi Le Fol rt ra t kho lu tr ca Ph Khm s v ca triu nh Hu. Vic gi cc bn l nhm p ng yu cu u tin trong s ba yu cu nu. Cc ti liu gm c: 1. Mt on trch bng ch Hn vi bn dch ra ting Php ca i Nam nht thng ch, quyeenf. Hay bin nin s ca Chnh ph An Nam. 2. Mt on trch bng ch Hn vi bn dch ting Php ca Nam Vit a d, tp 2 hay a l thi Minh Mng. 3. Mt on trch bng ch Hn vi bn dch ra ting Php ca i Nam nht thng ch hay a l thi Duy Tn.
Cc t liu m ti km theo bn th ph lc v bn bn l nhng ta liu duy nht lin quan n cc o qun o Hong Sa, c th tm thy Hu. Chc hn ngi cng nh gi nh ti rng chng xc nh khng th tranh ci rng An Nam thc s nm s hu qun o. v lm nh vy trc nm 1909 nhiu. nm 1909 l nm ngi Trung QUc dng nh th hin ln u tin cc yu sch ca h v ch quyn i vi qun o Hong Sa. Thc vy, chnh Hong Gia Long cng ch
QU NGHIN CU BIN NG
217
tip tc li mt truyn thng c t trc khi ngi lp li i Hong Sa vo nm 1916, chu trch nhim di cc triu i trc y ca An Nam, tin hnh mi nm mt chuyn i ra cc o Hong Sa vo thng 3 ri tr v vo thng 5 v np kinh thnh nhng sn phm thu lm c trn cc o. Chuyn i do con vua Gia Long l vua Minh Mng ch th chng t l trong triu i nh Nguyn c s lin tc v quan im m Chnh ph Trung Quc s gp cn tr rt nhiu nu h mun ginh th thng. Ti cho rng cn phi c bit nhn mnh gi tr ca tp t liu ny, t liu theo quan im ca ti s l lun c tt nht ca chng ta, trong trng hp c cc tranh ci v ngoi giao vi Trung Quc. Thc vy, v cc yu cu khc ca ngi B trng B Ngoi giao, ti khng th thu thp c nhng t liu chnh xc nh i vi im th nht. Tuy nhin, khim khuyt c th b p mt phn bng mt s cu tr li i vi cc yu cu ca ti v tin tc m ti ch i ca cc lnh s qun Hi Khu. Bc Hi v Qung Chu v mt phn bng cc t liu m cc c quan ca ti ang tip tc tm kim hay c th thy ngay B. Thc vy, theo xut ca B Thuc a vo nm 1898, sau khi c mt bn bo co ca Lnh s Php Hi Khu v qun o Hong Sa, ngi Paul Doumer, lc l Ton quyn cho nghin cu mt n xy dng mt hi ng trn mt trong s o. Cho n nay khng th tm thy Ban Tng Thanh tra cng chnh cc t liu lin quan n vic nghin cu ny. Ti ra lnh tm kim chng trong cc kho lu tr trung ng ca ng Dng. C l c th tm thy cc bn sao ca cc t liu trong kho lu tru ca B v c th B nhn c bo co vo thi . Sau d n xy dng ni trn khng b b. Ti gi ngi km theo y bn sao mt bc th ngy 14-9-1916 ca ng Tng Thanh tra cng chnh, km theo mt bo co ca ng k s v vn ny. Hai vin chc ni trn cho rng, i vi vn ny cn c mt vi d dt v gi tr cc quyn ca chng ta. Khng nn chp nhn nhng khng nh ca cc k thut vin da trn mt s hiu bit khng chnh xc vn trn quan im ngoi giao. D th no, cc t liu chng t rng chnh quyn Php khng bao gi khng quan tm n qun o. Ngoi ra, chng minh rng qun o Hong Sa lun c nhng ngi thuc quc tch ca ta qua li l chuyn d dng. Thc vy, ng dn An Nam i khi n trong thi gian nh c x l s b sn phm nh bt c. Ti cho rng y cn ni thm l nhiu i din ca thng nghip Php ng Dng quan tm n vic khai thc qun o. Ti bo c vi ngi kp thi cc n xin c nhng gi cho ti v vn . Ngi s thy km theo y bn sao mt l th ngy 14-8 ca Gim c Cng tuy Ti
QU NGHIN CU BIN NG
218
chnh Php v thuc a (Socit Financire et Coloniale) v mt n thm him nhm c lng mt cch chnh xc ti nguyn ca cc o . V yu cu th ba ca B Ngoi giao, ti ngh ngi vui lng cn c vo bc th N 704 nu ca ti, trong ti thut li v cp ph cc xc tu m Bellona v Imji Maru nm 19898.
0
Khng phi l khng ng ch khi nhn xt rng cng vo nm , khi Ph Ton quyn ang lo lng v vic bo m an ton hng hi trong cc vng ca qun o, Chnh ph Trung Quc li tuyn b khng quan tm n qun o Hong Sa, nhng o v tha nhn, khng thuc Trung Quc v An Nam. Khng chc chn l mt s khng nh chnh thc cu tr li ny vi Lnh s Anh Qung Chu s c th to ra mt lun c gn nh khng th bc b c li cho lun im ca chng ta. Ti nu cch nhn ca ti vi Cng s Php Bc Kinh, v ng ny qua bc in ngy 18-8 va qua thng bo cho ti l ng yu cu Lnh s ca ta Qung Chu hi bn ng s ngi Anh v vn ny. Ti s bo co vi ngi khng chm tr cc kt qu ca yu cu ny ngay sau khi ti nm c. Ngay by gi ti a vo ph lc ca th ny, bn sao bc in N0104 ca ngi Eynard lin quan n s kin ngoi giao ni trn. Cui cng ngi s thy trong tp ny bn sao hai bc th N071 v 87 ca Lnh s qun Php Hi Khu trong c nhng cch nh gi ng ch v cch thc Chnh ph Qung Chu cao cc quyn Trung Quc cho l c i vi qun o Hong Sa v bn sao bc th N0149 ca Lnh s qun Php Hng Kng. Bc th ny trong phn ph lc c mt bn ghi ch v qun o Hong Sa ca mt cng dn Anh l ngi Dowdal. Ngoi ngha t liu ca cng trnh ny, trong nu bt gi tr chin lc ca qun o, vic tc gi t ng n trao i vi lnh s ca ta v cc kt qu ca chuyn thm him ca ng ta c v c ngha v quan im ca cc gii nc ngoi Hoa Nam v cn c ca cc yu sch ca Chnh ph Trung Quc. Thng bo ny cng c ngha nh cuc vn ng ca Nht Bn vo nm 19247 vi Ph Ton quyn H Ni, m ti lu ngi bng vn bn N074 ni trn.
PASQUIER
QU NGHIN CU BIN NG
219
Ph lc 30
BN SAO CNG IN Paris, ngy 4 thng 7 nm 1931 B THUC A Gi: TON QUYN SI GN N0 680 Phc p in 903 ca ng. y l tm tt kin tham kho ca c vn php l trc B Ngoi giao. Cc quyn ca An Nam tn ti vo u th k XVIII nhng rt kh d on kt qu trng ti vi cng vic b trn mt th k. Ngoi ra cc t liu xc nhn vic phi oan ca An Nam1 nm s hu nm 1909, v t c cc biu hin khc nhau ca nh cm quyn Trung Quc. Trong ti ch c th bn v s tn ti (survivance) cc quyn ca An Nam nm 1909. T th php l ca triu nh Hu c th c tng cng bng cc tu tun tra qun o Hong Sa, nhng hot ng ny phi trnh hnh thc chim hu v th hin nh vic thi hnh cc quyn ch quyn c t trc. Yu cu cho bit kin bng in.
REYNAUD
C l l phi on ca Trung Quc (ND)
QU NGHIN CU BIN NG
220
Ph lc 31
IN MT Paris, ngy 19 thng nm 1931 B THUC A Gi: NG TON QUYN N0734
Tip sau th trc Ti xin bo ng bit rng nhm bo lu cc quyn ca chng ta trn qun o Hong Sa, B Ngoi giao ngh i din ca chng ta Trung Quc tin hnh vn ng ngoi giao nhm lm dt on s th c thi hiu lu i v n nh thi im m phn. Trong trng hp b t chi v sau khi ht mi phng cch php l, Chnh ph Php s cng nhn ch quyn ca Trung Quc trn Hong Sa vi iu kin p dng ti qun o ny iu koarn khng chuyn nhng c tr liu trong cc Hip c Php Thanh ngy 12 v 15-3-1987 v ngy 4 v 10-4-1898 lin quan ti cc o Hi Nam m Hong Sa l phn ph thuc theo quyt nh ca Chnh ph Qung Chu ngy 11-3-1921.
REYNAUD
QU NGHIN CU BIN NG
221
Ph lc 32
TON QUYN NG DNG Nh ng Bc u Bi tinh N0 3282
Chiu cc sc lnh ngy 20-10-1911 quy nh cc quyn ca Ton quyn v t chc ti chnh v hnh chnh ti ng Dng; Chiu sc lnh ngy 5-8-1936; Chiu ngh nh ngy 28-12-1934 quy nh v cc khon ph cp v cung cp bng hin vt v bng tin; Chiu theo Ngh nh s 156-SC, ngy 15-6-1932, v vic lp mt i l hnh chnh ti qun o Hong Sa thuc tnh Tha Thin (Trung K) gi tn l i l Hong Sa (Dlgation des Paracels). Theo ngh ca Khm s Trung K:
NGH NH:
iu th nht. Quyt nh N0156-SC, ngy 15-6-1932 c sa i nh sau: iu 1: Hai i l hnh chnh c thnh lp qun o Hong Sa thuc tnh Tha Thin (Trung K) gi l i l Li Lim v vng ph thuc v i l An Vnh v vng ph thuc. Ranh gi gia hai khu c xc nh bng ng kinh 112 tr mm Chim Yn nm hon ton trong phm vi ca i l Li Lim. iu 2: Cc vin chc ng u ca cc i l vi t cch l nhng ngi c Cng s Tha Thin y nhim c tr s ln lt cc o Hong Sa v o Ph Lm. iu 3: Cc vin chc , vi t cch nu, mi ngi c hng, v kinh ph i din v kinh l, mt khon ph cp hng nm l 400 ng (= $ 400,00) c quy nh ti Ngh nh ngy 28-12-1931. Khon ph cp trch ra t ngn sch a phng ca Trung K, chng 12, iu 6, khon 3.
QU NGHIN CU BIN NG
222
iu th 2. Tng Th K Ph Ton quyn ng Dng v Khm s Trung K chu trch nhim thi hnh Ngh nh ny, mi ngi v phn lin quan n mnh.
H Ni, ngy 5-5-1939 J. BRVI #15 Vn th chnh thc v t chc hnh chnh qun o Hong Sa (ng trong Cng bo Hnh chnh ca Trung K, ngy 9-6-1939).
QU NGHIN CU BIN NG
223
Ph lc 33
CNG HA PHP B THUC A ng l Vn phng Ngy 9-3-1929 IN BNG M S H Ni, ngy 8 thng 3 nm 1929 B THUC A PARIS 381 Ti cho ng Thng c Nam K bit rng, ng vi ng ti khng phn i vic cp giy php thm d m cho Cng ty pht-pht Bc K trn o Trng Sa, vi iu kin l giy php c cp nhng nhng ngi hu quan hon ton chu ri ro v nguy him trong trng hp nhm o b mt nc khc no yu sch mt cch c c s. Do , ti yu cu coi o Trng Sa nh c sp nhp v mt hnh chnh vo B Ra v nhn bn khai thm d vi iu kin c nu c th trn v bo cho cng ty pht-pht quyt nh trn, tt nhin ni r cc iu kin ni trn. V vn ny, ti ngh ng ta trao i vi ng ch huy Hi qun v yu cu ng ny xem xt vic t chc mt chuyn i thm sp ti ca mt n v thch hp di quyn ng ta ch huye Hi qun v yu cu ng ny xem xt vic t chc mt chuyn i thm sp ti ca mt n v thch hp di quyn ng ta nm thm d thc t o ni. Ti s c mt cuc tho lun vi ng ch huy Bonnelli khi ti n Nam K trong thi gian rt gn dy. ngh ng thng bo cho B Ngoi giao cc bin pp ni trn. Sau cuc tho lun ca ti vi ch huy cao cp Si Gn, ti s bo cho ng, nhm thng bo li, nu cn, cho B Ngoi giao v B Hi qun mt ngh cn thit. PASQUIER P.C.C.
QU NGHIN CU BIN NG
224
Ph lc 34
CNG HA PHP LNH S QUN PHP PHILIPPIN Phng Cc vn Chnh tr v Thng mi Chu Chu i Dng N0 40 LNH S QUN PHP MANILLE Knh gi: NGI A. BRIAND, B TRNG B NGOI GIAO
Manille, ngy 22 thng 3 nm 1929
V o Trng Sa Bng bc in N0 4 ngy 7-2 va qua, Ngi vui lng gi cho ti bn sao bc th N0 123 ngy 22-1 ca ng Maginot gi cho ngi v th phc p ca Ngi gi ng Maginot. ng thi ngi yu cu ti cung cp tt c cc tin c th thp v cc yu cu sch c th c ca nh dng cc Philippin v nhm cc o n v ngm nm trong tc gic to thnh bi 7 v 12 v Bc v 111 v 117 kinh ng Greenwich. Ti s p ng mong mun ca ngi nu ti bit c nhng s vic mi v chnh xc, xc nh mt cch khng th chi ci ch quyn ca Philippin i vi cc o nh sau y: inh Ba, Danger, o Th T, o Bo Ts (o Trng Sa), o An Bang, bi Vng My, bi Kiu Nga, Chim Yn nm trong tc gic m ngi ch ra. Cho n nay, khng c g xc nh ch quyn ca Philippin i vi cc o nh ni trn v ngoi ra dng nh khng c vic chnh quyn Philippin i quyn s hu i vi chng, ngc li h bao gi cng c v khng quan tm. Nhng c th s khng quan tm xut pht t s vic nh ng cc Philippin hay M khng ch n cc o v s i hi ca nhng nc khc cn cha bc l r rng. Thm ch c th chc l, chnh l nhm trnh li ko s ch m Chnh ph Nht Bn qua Tng Lnh s ca h l ng Kurosawa t vn ch quyn i vi cc o nh nm 1927 H Ni thay v t thng vi Manille. Vi tnh cht cung cp tin tc ti cho rng cn gi km theo y cho ngi, mt bn cc o Philippin c xy dng theo ng cc vn kin tha nhn ch quyn lnh
QU NGHIN CU BIN NG
225
th ca Philippin. Nh s d dng nhn thy khng o no trn, nht l o Trng Sa nm trong cc ranh gii xc nh ch quyn lnh th . V vn o ny, cn ch l qua mt ngh nh th nm 1885 gia Anh, c v Ty Ban Nha. a) Ch quyn ca Ty Ban Nha c tha nhn dt khot trn cc im c chim ng thc s, v c nhng im khng c chim ng ca qun o Soulous; b) Cc ranh gii ca qun o Philippin c m rng t Mindanao n Borneo v Palaouen (Paragua) k c cc o Balabac v Cagayan; c) Mt s t b cho nc Anh c tha lun theo nh cm quyn Philippin khc t mi yu sch v ch quyn xut x t ch quyn trc y ca Sultan cc o Balambangan, Banguey v Malawali. ng thi cng b mt vng bin rng 3 hi l dc theo b bin Borneo. Tuy nhin, cn ch l cuc dn xp lin quan n vng bin ni trn cn cha c Anh chp thun dt khot v cuc tho lun c l vn c gc li gia Londres v Washington. Cui cng bng mt hip c k ngy 7-11-1900, Ty Ban Nha chuyn nhng cho Hoa K mi quyn ca mnh i vi cc o thuc qun o Philippin nm ngoi ranh gii c n nh ti iu 3 ca Hip c Paris ngy 10-12-1898, c bit l i vi cc o Cagayan (Jolo), Sibutu v cc b phn ph thuc. R rng l Ty Ban Nha trc y hon ton khng c cc quyn v ch quyn i vi o Trng Sa v cc ngm trong vng ny. Do , nu cc o nh khng ngi khong c mt nc khc i mt cch hp php, chng c th t di ch quyn ca nc chim ng u tin. (Ch k) C.T. Trong vng Philippin c hip c Paris tha nhn, H Lan i o nh Palmas, nm gia cc Nam o Mindanao v cc o xa nht pha Bc Indonesia. Vn c a ra trng ti vo nm 1925, v quyt nh c a ra cch y vi thng, trao o cho H Lan.
QU NGHIN CU BIN NG
226
Ph lc 35
THNG C NAM K t hng Bc u Bi tinh Chiu sc lnh ngy 20-10-1911. Chiu sc lnh ngy 9-6-1922 v vic t chc li Hi ng thuc a Nam k v vn bn tip theo. Chiu theo bo ng trong Cng bo ca Cng ha Php ngy 2-7-1933 ca B Ngoi giao v vic cc n v hi qun Php chim ng mt s hn o; Chiu cc th s 034 v 2243-AP ngy 24-8 v 14-9-1933 ca Ton quyn v vic sp nhn cc o v o nh thuc nhm Spratly hay Bo T; Chiu theo cc ngh quyt ca Hi ng thuc a ngy 23-10-1933. Sau khi hi ng c mt nghe bo co. NGH NH: iu 1: o c tn l Spratly v cc o nh Caye dAmboine (An Bang), Itu Aba (Ba Bnh), cum Song T, Loaita v Th T ph thuc vo o , nm Bin Trung Hoa c sp nhp vo tnh B Ra. iu 2: Quan cai tr, tnh trng B Ra v Gim c S a h v o v a hnh c trch nhim thc hin quyt nh ny mi ngi theo cng vic c lin quan. Si Gn, ngy 21 thng 12 nm 1933 K. KRAUTHEIMER
QU NGHIN CU BIN NG
227
Ph lc 36
CNG HA PHP B QUC PHNG (HI QUN) Paris, ngy thng 19 B TNG THAM MU Phng 2 Phng 3 0 N 319 E.M.G. 2 B TRNG B HI QUN
Gi: B TRNG B NGOI GIAO V cc vn chnh tr v thng mi. (Chu Chu i Dng) V/v Chim hu cc o nh phi Ty Philippin. Bng th 110 ngy 27-2, Ngi yu cu ti chim hu cc o nh, ngm nm gia v tuyt 7 v 12 Bc v pha Ty vng tam gic ca M theo Hip c ngy 1012-1898. Ti hn hnh bo Ngi bit ti ng chim hu cc o nh ny trnh vic mt cng quc nc ngoi yu sch ch quyn trn . Vic chim hu phng nga ny ch c th cho thy l ti c t nh s dng qun o ny v mt qun s. Ngi s tm thy km theo bc th ny mt ghi ch ca S a l thy vn m t qun o c cu thnh t mt phn khng c thm d v mt phn c bit kh hn. Khng th chim hu khu vc cha c thm d v cc nguy him i vi hng hi trong cc vng bin ny. Trong khu vc c bit, cng khng nn chim hu cc bi khng thng xuyn ni nh bi Vng My v bi Kiu Nga nu trong th N0 242 ngy 27-2-1931 ca B trng B Thuc a; Thc vy, mt vic chim hu nh vy s khng c li v i ngc li lut quc t; n c th to ra tin l cho cc cng quc nc ngoi yu sch cc bi c hoc cc bi gn b bin ca chng ta nhng li nm ngoi lnh hi ca chng ta.
QU NGHIN CU BIN NG
228
Chng ta ch c th chim hu cc o nh c th chim ng c, ngha l trn con ngi c th khng nhng b ln m cn c th li c: cc ngm m c mt s mm thng ni trn mt nc th khng p ng c iu kin ny. Vic chim hu tt c cc o nh c th chim ng c l khng cn thit, theo ti. Thc vy, hnh vi chim hu c th c hiu lc trong mt bn knh nht nh xung quanh im b (s 1, 2, 3 v 3bis trn s km theo m im u tin c chim ngy 13-4-1930) l khng nh ch quyn ca chng ta trn hu nh ton b khu vc c bit r ca qun o ny. Vn bn chim hu s c tho nh sau: Ngy, ti k tn di y nhn danh nc Php chim hu o v cc o nh nm trong bn knh 100 km tnh t im ch trn. K tn
Cng k tn vi ti bin bn ny l nhng ngi c k ra sau y. K tn
thc hin hnh vi ch quyn trn ton b khu vc bit ca qun o nn b c ln cc im a v b ca s , nhng cc im ny khng phi l cc im c th chim ng c nn khng c coi l i tng ca s chim hu. Cc im b v ci m c coi l i tng ca s chim hu. Cc im b v ci m ta c th gi l bn knh ch quyn ch c a ra y vi danh ngha ch dn. Tu no c nhim v chim hu qun o c trch nhim b ln tt c cc o nh c th chim ng c v c th thc hin vic b thun tin, nhm nhn ln cc im chim hu v lm gim bt bn knh ch quyn. Ngi mun yu cu ti chim hu cng sm cng tt qun o ny. Th m hot ng ny i hi thc hin vo thi tit rt p, m chng ta s c nhiu kh nng gp vo gia ma gi ma thng 4 v thng 9, nhng thi tit i khi khng thun trong cc vng bin ny do cc trn bo vo trc ma gi ma thng 9, nn s rng hot ng tr nh khng th xy ra trc thng 4-1933. Khi gi bn sao bc th ny cho T lnh hi qun ng Dng ti s ngh ng ta tin hnh chim hu qun o khi no ng ta nh gi cc hon cnh thi tit l thun li
Ph lc 37
QU NGHIN CU BIN NG
229
CNG HA PHP B NGOI GIAO V Cc vn Chnh tr v Thng mi Chu GHI CH V vn qun o Spratly. Qun o Trng Sa trong bin Trung Hoa phi Nam o Hi Nam v pha Ty b bin Trung K, gm c mt s o nh v ngm m gi tr v kinh t v c th c chin lc dng nh ch xut hin t cui th k trc. Vo thi k , cc ng dn Nht Bn tm cch khai thc phn chim c nhiu trn cc o khng ngi ca qun o ny nhng nhanh chng t b. V pha mnh, nh dn An Nam cng c mt , v sau cc cuc thm thnh bng my bay do hi qun Php thc hin, ngi ta nhn thy rng qun o c th khi cn dng lm sn my bay, lm cn c cho thy phi c v thm ch cn lm trm nhin liu cho cc tu ca hm i. Trong thc t, cho n tn nm 1930 cc o c coi nh v ch (res nullius). Chnh vo thi k ny Ph Ton quyn ng Dng v Hi qun quc gia sp nhp qun o Trng Sa vo quc Php v vic qun o chnh. Mt ct mc k nim trong c cc t liu lin quan n vic chim hu qun o c tin hnh theo ng th tc bi mt thng bo hm ca hm i chng ta. C Php c ko ln hn o chnh. Mt ct mc k nim trong c cc t liu lin quan n vic chim hu c dng ln. Vic chim hu ni trn l ni dung ca mt sc lnh ng trong Cng bo v sp nhp qun o Trng Sa vo mt huyn hnh chnh ca An Nam. Cc nc ngoi c thng bo v vic ny. Nc Anh ghi nhn s vic du h a ra nhn xt rng trc y c mt tu Anh n thm qun o ny. Ch c Nht Bn l gy kh khn cho vic tha nhn tnh hp php ca vic chim hu ca chng ta v bng cch lp lun l trc y ng dn Nht Bn tng n v c d nh ngn ngi khai thc pht-pht trn qun o, h vin dn cc danh ngha ca mnh l ngi chim ng u tin.
QU NGHIN CU BIN NG
230
Cc cuc trao i bt u c Tokyo ln Paris v cc i hi ca Nht Bn. Ti mt trong cc cuc trao i tin hnh B gia . Sato, i s Nht, v . Lesger vo thng 8-1934, thy rng Chnh ph Nht Bn khng khng khng gi lp trng ca h v v vic c th coi nh gii quyt. Trong nhng nm sau, khng c n lc g thm ca c ng Dng ln hi qun quc gia c th ha vic chim ng ca chng ta, trong khi cc ng dn Nht Bn vn tip tc xut hin lc n lc khc. Khi cuc chin tranh Trung Nht bt u vo thng 8-1937, hi qun quc gia c th ha vic chim ng ca chng ta, trong khi cc ng dn Nht Bn vn tip tc xut hin lc ny lc khc. Khi cuc chin tranh Trung Nht bt u vo thng 8-1937, hi qun Nht Bn th hin ngay ca h l m rng hot ng cc vng bin pha Nam Trung Quc. H tun tra ngoi khi Trng Sa cho lnh ca h tin hnh b v li rt i. i vi phn i m i s ca ta c giao cho a tin Tokyo, ng c tr li l Chnh ph Nht Bn cha bao gi tha nhn tnh hp php ca vic chim hu qun o ca ta. V phn ngi Anh th h khng nh li vic tha nhn ch quyn ca chng ta ngh chng ta nhng li cho h vi tnh cht cho thu mt khu t chnh chng ta s t nhng cn c v c th nu cn cho php my bay Anh s dng. Sau , i s Anh ng h ng s Php trong cc cuc vn ng m ng ny tin hnh vi B Ngoi giao Nht Bn nhm lm cho cc quyn ca chng ta c tn trng. Quyt tm t chn ln qun o Trng Sa ngi Nht Bn lin ngh ra vic thnh lp mt cng ty khai thc phn chim v hi sn. Nhn vin ca cng ty ny, trong thc t l lnh bo an ngi i Loan do s quan Nht Bn ph trch lp mt tri lnh v mt trm v tuyn in. Cui cng c mt t th php l tng ng vi t th ca ta. Chnh ph Hong gia ban hnh mt sc lnh, theo qun o c sp nhp vo quc Nht Bn v thuc vo huyn hnh chnh i Loan. Nhng phn i ca i s Php c yu cu tin hnh ngay vi chnh ph Tokyo b bc b. B Thuc a thng nht vi B Ngoi giao quyt nh th hin s c mt ca nc Php o Trng Sa bng cch phi n nhng lnh cnh v An Nam cng ng trong mt tri, nhng i vi ngi Nht ch hot ng nh ng dn bnh
QU NGHIN CU BIN NG
231
thng. t mt trm v tuyn in v nhng ngi c tip t nh k bng mt tu ch hng t Trung K ti. Theo yu cu ca B Ngoi giao hi qun quc gia thng cho tu li qun o Trng Sa, mt chic tu ca hi qun Vin ng (FNEO) tun tra ti bin Nam Trung Hoa. c nhng thi gian kh cng thng qun o gia nhng ngi chim ng tri Php v tri Nht. Trc thi gay gt ca ngi Nht, nhng ngi i din ca ta vn kin quyt thc hin nhim v c gia, v sau , chc l nhn c qun h gia nhng ngi chim ng qun o, nu khng phi l thn mt th cng phi chng hn. V phng din ngoi giao, Chnh ph Php, trong cc cuc trao i vi Chnh ph Nht Bn, vin dn hip c Nht Php 1907, khng nh tnh hp php ca cc quyn ca mnh i vi qun o v trnh khng lm cho cuc xung t tr nn gay gt hn, thm ch xt n vic a vn ln mt c quan trng ti quc t. Nhng ngi Nht t chi. C hai bn tip tc gi quan im ca mnh, nn tnh trng nhp nhng ca qun o Trng Sa khng thay i cho n ngy nay.
QU NGHIN CU BIN NG
232
Ph lc 38
B THAM MU B QUC PHNG B PHM THUC A N0 499/N/S.Col.
Paris, ngy 7 thng 10 nm 1946
I TNG JUIN, TNG THAM MU TRNG B QUC PHNG Knh gi: NG CH TCH Y BAN NG DNG (Tng Th K) PARIS Ni dung: Qun o Hong Sa Xem: Th 42- ca B trng Ngoi giao chuyn theo bu phiu 1048 LC ngy 209-1946.
ng vui lng chuyn cho ti bc th ca ng B trng Ngoi giao ni trn v yu cu ti cho ng bit cc kt lun ca ti v vic ny. Khng th c vn t mt cn c qun s qun o Hong Sa; vic chim ng cc o ny i vi chng ta khng c li ch qun s c th no. Tri li, ci li cao nht cho nc Php l phng mi nh chim ng cc o ca mt nc ngoi v chng ch ng li vo cn c tng lai Cam Ranh v kim sot ng bin Cam Ranh Qung Chu Thng Hi. Nu vic chim ng qun o Hong Sa c th dn n vic tranh lun li cc quyn ch quyn ca chng ta, th n li cng c, do sc mnh ca vic ri, v tr ca chng ta trong cuc tranh lun php l c th m ra gia Php v Trung Quc v vn ny.
JUIN
QU NGHIN CU BIN NG
233
Ph lc 39
Trn tu, trn bin Ngy 29-1-1947 HI QUN NG DNG Phn i Thng bo hm th 8 Thng bo hm Thiu t Duboc N.10 - CDT MT Trung t HENNEQUIN Ch huy phn i Thng bo hm th 8 v thng bo hm Thiu t Duboc Knh gi: NG CHUN C T LNH HI QUN NG DNG
Ni dung: Bo co v mt nhim v o Hong Sa. Tham kho: Ch th 52 EMP/TS, ngy 16-1-1947. in 03/EMP/TS, ngy 20-1-1947. Ch th N.69 EMP/TS, ng 22-1-1947. Ch th N.33 EM 3 Mar, ind ngy 23-1-1947.
Vn bn km theo: Ch th ca tiu on trng Delay, i din ca i t ch huy Khu Nha Trang v giao cho ch huy n v. 1. Hnh qun: Ngy 23-1: 13g30 Ngy 24-1: 17g30 Ngy 25-1: 11g00 Ngy 26-1: 13g30 Ngy 29-1: 18g30
ri bn Si Gn Nha Trang ri bn Nha Trang o Hong Sa ri o Hong Sa i Nng
QU NGHIN CU BIN NG
234
2. Hot ng b cc cnh v bn x v a n v hi qun tr li tu: Ngy 26-1: Tri p, gi ng ng Bc cp 1 n 2. Chuyn ch d v thy triu thun li cho vic cp bn. b ngi cng vi hnh l c nhn, v kh. Lin lc v tuyn vi Nha Trang lc 16g. b 10 tn trang thit b v lng thc. Ko theo mt thng nc vo bi bin pha Nam, km theo xung th. Chp ti gi mnh ln v ma ri. Gi ma lnh, ma, sng v, tu khng vo c. Ch c th lin lc vi t bng xung. n v vo v tr. Gi ma nh bt. a xung xung nc sau l xung tun tra. Cho xung n bi bin Nam, a xung 12 thng, chuyn tng thng, phng php chm nhng chc v sng v mnh. Xung tun tra thc hin vic vn chuyn trang thit b v a n v hi qun tr li tu. Tri tt dn ri tri p. Kt thc cc hot ng. Lc 16g, t chc ngn gn l h c Hi qun v ko c n v chim gi o. 16g30, tiu on trng Delay, i din i t ch huy khu Nha Trang c mt trong on, sau khi thanh tra chi tit, cng ti ri o. Khi chng ti i n v n tr c 4.000 xut lng thc v nc ngt trong c 2.430 khu phn Pacific.
Ngy 27-1:
Ngy 28-1:
Ngy 29-1:
3. Tnh hnh o hin nay a. Tnh hnh chung n v hi qun bo co l tnh hnh yn tnh trong thi gian ng . C khong 15 ngi Trung Quc sng trn o, nh c sinh sng v kim v c gi v Trung Quc. Thnh thong c thuyn ti vn chuyn sn phm thu hoch.
QU NGHIN CU BIN NG
235
Nhng ngi Trung Quc c v v hi v chp nhn b cng sc ra kim mt cht thc phm hay n gin hn c quyn tip tc hot ng. Tuy nhin h cng c th l nhng nhn vin quan st n lng ca chnh ph Trung Quc. o Hu Nht hon ton hoang vng. C mt s ng dn cng vi thuyn nh o Quang nh. b. Tnh hnh vt cht 1. Cc nh ang trong tnh trng xu. B phn chnh chu cc cuc oanh tc, bn ph. Cc b phn bng g phi lm li. Mt tr l c quan v t TFEO (qun i Php Vin ng) a ra nhng nhn xt chi tit. 2. Cc b cha nc c v cn tt. Chng c th cha tng cng khong 200 m3. Hin nay ch cn 28 m3 nc dng c. 3. C hai ging cung cp mt thc nc hi l; cc ging cn tt. Trn mt t c th c nhng ngun nc hi l. 4. Hi ng c th vn hnh li d dng. Cn sa v sn li thp. Sa thang v lan can bn trn. Sa ng ng ga v kim tra li m t. 5. Trm v tuyn kh tng hin nay ch cn mt ngi nh b khng, khng cn ca ra vo bay ca s. Hm cha cc thit b kh tng trng khng vn ng vng. c s c khng cn thit b v tuyn in no, cng khng cn thit b quan st kh tng no. Hai thp 28 m vn cn tt. Mt thp thiu 1 trong 4 dy no; cn thp kia thiu 3. 6. Cc thit b hng hi cn phi phc hi nhng cn c th dng cho cc vic cp bn ca xc xung c ng c nh mt x kp ca tu ln, nhng cn chn gi thy triu (vo khong 2 gi trc n 2 gi sau nh triu). Phn xy bng gch ca trt di 120 m. Cc ray cch nhau 2 m. Gin tu v xe y cn tt. Chng cho php nng mt xung di 15 m, rng 2,4 m v mm nc 1 m (chng 15 tn). Chiu x lan ca tu Bourrasque nm trn b bin b thng v mc nt. Khng th t vn sa li. Ti ko ca n cng khng th s dng c.
QU NGHIN CU BIN NG
236
4. Nhng cng vic cu th phi tin hnh gp Vic nhanh chng xem xt tnh trng vt cht hin nay ca cc c s khin chng ti xut mt lot cc vic u tin phi tin hnh nhm duy tr mt nhm chim ng vo khong 30 ngi trn o. Nhng vic c sp xp theo th t khn cp nh sau: Sa cc mng v ng dn nc ma. Gi ti o mt bnh cha bng vi 10 m3 cho php chuyn nhanh nc tip t. Sa cha cc b phn bng g ca cc nh . Phc hi cc ray ca d trt. Lp t mt ng st Decauville. Sa li b phn chnh ca cc ta nh.
5.
Cc phng tin v lin lc ng bin
Ch c th dnh cho o Hong Sa mt tu tun tra c th ko ln trt. Nhng li l bin php p dng vo nm 1938. Thc vy khng c ni neo no knh che nhng cn gi lnh thng xuyn thi ln o. Trong khi ch i kh nng trang b cho o mt tu tun tra khong 15 tn c th ko, s cn chuyn ti cng nahnh cng tt mt thuyn y phng c bum v c gn my (modogodille), c th d dng ko ln trt tnh trng hin nay. Thuyn cho thy l c v tin hnh tun tra cc o san h ln cn. Theo chng ti, vic tip thch hp i vi o l ch bng tu mt thng mt ln, tng ng vi 10 tn lng thc v khong 10 tn nc. Tu tip t cn c cc xung my tt v cc dng c ko ln trong iu kin sng ln. Nn tin hnh vic tip t khi nc triu cao vo ban ngy. Hnh nh thi k l gn vi cc tun trng.
6. Tin tc iu tra v thy vn
QU NGHIN CU BIN NG
237
a. Vic th neo: Tu Thiu t Duhoc th neo im 155 cch n pha 800 m, ni c y su 42 m, v s bn giy neo a xung nc, rt vng vng khi gi lnh. im th neo tt nh sau: i v pha Bc v trung tm ngi nh bn phi trm Fontan, th neo khi trc nh mm ni ln 306. Vo lc ny khong cch n ct pha ng trm v tuyn in l 900 m.
b. Vic cp bn: Cc xung c ng c c th cp bn trt gia 2 gi trc n 2 gi sau gi thy triu cao vo bi gia cc san h.
7. Kt lun Khng k cc suy tnh khc, i vi chng ti dng nh cc cng trnh quan trng do Ph Ton quyn thc hin ti o v hin trng ca chng ng chng ta c mt n lc gi o ny cho ng Dng. Vic lm cho hi ng v trm kh tng vn hnh u n s li to cho vic chim ng ca chng ta mt tnh cht hp tc quc t, khng phi l khng ng k; Dng nh kt qu c th t c kh nhanh chng m khoongphari mt nhiu cng sc. n v hin nay chng bao lu s chuyn cho Nha Trang, n Nng mt bn tin kh tng b hng ngy. Cn v vn thc hin tip t bng ng bin, kinh nghim v qua chng t rng vic chuyn ln o tng thng nc ngt l vic lm rt vt v i vi ngi tip t. Cc thng phi c t ln xung cho tay hay dng ng c. n v hin nay c 65 thng. Trong khi ch i vic tu sa v vic cha y cc b, cn cp tc chuyn cho n v chim ng mt thng bng vi (Toile) 10 m3 s li o.
QU NGHIN CU BIN NG
238
V mt phng din khc, chng ti cho rng vic ch huy o nn trao cho mt s quan ti ng tr, c ngh lc, nng ng, c nhng kin thc hng hi v c nhng phm cht v t chc, tin phong v v ngoi giao. Thc vy mt s s kin c th phi cn n cc cuc m phn kho lo m c sng to v s tinh t kt hp vi tnh kin quyt c th khng phi l v ch. o l mt trung tm kh hu l tng. Mt s quan sc khe sa st ng Dng, c th tm thy trong nhng nhim v ny, mt c hi hi phc sc khe ng thi phc v t nc mt cch c ch.
HENNEQUIN
QU NGHIN CU BIN NG
239
CH TH V CCH X TR
Trong khi p dng nghim chnh cc mnh lnh v phng th, trnh cc s kin gy mu. Phi t ra rt t nh, lch s, hu ngh. Thuyt phc mi ngi rng o l s hu ca Php. Ch dng v lc khi khng th dng cch khc. C nhng tnh hung khc nhau c th xut hin. a. Mt n v ca mt nc ngoi c th n th neo trc o: 1. Bo co ngay bng radio cho ch huy khu Nha Trang, ri cho Nng. 2. Thc hin ch bo ng thch hp. 3. Quan st n v th neo. 4. Nu mt thuyn my c a xung nc tin v pha p chn sng. i trng tip mt cch lch s vin s quan n thm d, hi ng ta v: quc tch, mc ch n thm, t u n i trng gii thch cho ng ta rng o l s hu ca Php, mi ng ung nc. Nhng khng mi ngi b ln p chn sng. Khng cho vin s quan vo su trong o. Nu vin s quan khng chp nhn li gii thch, i trng nhn mnh l n c lin lc lin tc bng radio vi hi qun, mt tu tun dng ang trong vng, n v c s qun ng k v.v Tm li, le bp trnh khng xy ra s c. Bo co ch huy bit vic ny. i trng khng bao gi c nhn li mi ln boong mt tu nc ngi c v thiu hu ngh.
b.
C vi xung nh n trc o: Nh trng hp th nht: Bo co, p dng ch bo ng thch hp. Quan st vic di chuyn ca cc xung. Nu cc xung tin v p chn sng, dng cc k hiu cho bit ch mt thuyn c php tip cn. Ch cho php mt ngi xung ln b. Tip n ng ta lch s, hi ng ta v: quc tch, mc ch ca nhim v, t u n Cho ng ta bit rng o l s hu ca Php, o c canh phng bng lc lng mnh. Khng ai thm nhp o. Nu
QU NGHIN CU BIN NG
240
ngi c chc v nhn mnh th le bp bn mc ti a: lin lc lin tc vi radio vi hi qun, tu tun dng vi gi na s n, ta c nhiu v kh, qun s ng Ch : Cc ch th trn ch d phng nhng trng hp quan trng. Chng c a ra lm th d cho thy tinh thn thi hnh nhim v phi nh th no. Ngy 28 thng 1 nm 1947 Tiu on trng DELAY
QU NGHIN CU BIN NG
241
Ph lc 40
B NGOI GIAO gii m IN N Nam Kinh, ngy 8 thng 3 nm 1947, 18g30. Nhn ngy 8 thng 3 lc 17g30. N0 319-320 Bn sao bis
Ti cn c vo bc in r N0298 ca ti gi qua giao thng ngoi giao. Mt tin tc mi trn bo ch cho bit l hai chin hm Trung Quc s c a n o Ph Lm, nhc li cc ch th m i s Trung Quc c l nhn c t Chnh ph mnh v mt cuc m phn vi Chnh ph Php v vn qun o Hong Sa. Nhng ch dn cng nh cc ch dn ni n trong thng bo dn ca ti c v mu thun vi cc ch dn m V trng V Chu u B Ngoi giao Trung Quc cho ng Roux bit trong mt cuc ni chuyn v vn chung vi ng ny ngy hm qua. Thc vy, ng Yeh sau khi t cp vn qun o Hong Sa lu ng c vn ca ti l B Ngoi giao Trung Quc tip tc b (mt s) c quan Trung Quc thc p mnh yu cu Chnh ph Php ng rt cc n v qun s b ln o Hong Sa. Nhng ng ny ng thi xc nhn vi ng c vn l theo Chnh ph Trung Quc vic rt qun phi i trc vic ni li cc cuc trao i ngoi giao nhm gii quyt n tha vn v (cng) i n mt tha hip trng ti. Ngi cng s ca ti nhc li quan im ca ta nh ng V trng V Chu ca B Ngoi giao trnh by ngy 30-1 (bc in N099 cui cng ca ng gi Tham tn s qun Trung Quc v nhn mnh B Ngoi giao Trung Quc ch n cng thc tha ng i vi c hai bn m ti gi vi ng ta theo ng li l bc in s 160 ca ng. MEYRIER
Ch thch ca phng mt m Bc in N0298 cha gi n phng mt m
QU NGHIN CU BIN NG
242
Phc lc 41
AFP CC QUAN H PHP TRUNG Nam Kinh, ngy 31 thng 5 nm 1947 Sng nay, Hi ng chnh tr nhn dn thng qua khong su mi quyt nh, phn ln nh du s cng rn ca lp trng chnh ph theo hng quc gia ch ngha. Trong s cc quyt nh chnh c thng qua c vic tr li ngay Macao cho Trung Quc v vic rt cc lc lng Php qun o Hong Sa nu cn th bng v lc. Hi ng cng quyt nh phn i Php v cc s phn bit i x m Hoa Kiu ng Dng phi chu. Mt kin ngh v vic tr li Hng Kng cho Trung Quc khng c thng qua. Quyt nh v vic rt tt c lc lng ca Php qun o Hong Sa nhn mnh rng Trung Quc phi bo v cc quyn ch quyn v tng cng h thng phng th qun o. B Ngoi giao t chi khng bnh lun g v quyt ngh ni trn ca Hi ng chnh tr nhn dn. Ngi ta bit rng c hai nc Php v Trung Quc u i ch quyn i vi qun o Hong Sa v gi qun i n . Nc Php ngh vn ny ra trng ti ca Ta n quc t La Haye nhng ngh ca Php khng c Trung Quc chp nhn./.
QU NGHIN CU BIN NG
243
IN BO Nam Kinh, ngy 3 thng 6 nm 1947 Ti cho rng phi chuyn ti ng v thy l n c ch, nguyn bn sau y mt kin ngh c trnh by ngy 31-5 trc Hi ng chnh tr nhn dn. ti thit qun o Paracels v tng cng vic bo v t nc, chng ti ngh chnh ph bng tt c quyn lc ca mnh, bo m cc quyn v ch quyn ca chng ta phn nh r bin gii, y mnh quc phng v trng thng cc ngi Trung Quc em ht ng lc ra thu hi lnh th . V phng vin ca AFP Nam Kinh thut li khng ng mt phn trong bc in gi i v kin ngh c trnh by ti Hi ng chnh tr nhn dn trong s 60 kin ngh v quc phng v chnh sch i ngoi Trung Quc, nn ti phi gi ng vn bn chnh xc./. SIVAN
QU NGHIN CU BIN NG
244
PH LC 42
IN N Si Gn, ngy 25 thng 1 nm 1951 No. 153 v 155 KHN
Tham chiu bc in No. 60 ca ng ngy 13 thng 1 Th nht: S c mt ca Php qun o Hong Sa vn ch gii hn vo o Hong Sa, o duy nht c th c thuc nhm pha Ty. Th hai: Khng th xc nhn l c hay khng s chim ng no ca Trnug Quc o Ph Lm, o duy nht c th c thuc nhm pha ng. Thc vy, trnh cc rc ri vi cc Chnh ph Trung Quc, c cc ch th c cho n v n tr thay nhau o Hong Sa, ln lc lng hi qun l bao gi cng hn ch hnh ng ca chng ta v pha nhm pha ng vo cc cuc thm st nht l bng my bay, tt nhin l khng chnh xc. Th ba: Kt qu cc cuc thm d cng nh vic mt i qun n tr Trung Quc khng th tn ti trn o Ph Lm nu khng c tip t nh k m vic tip t khng th khng thy, khin ta tin rng o ny cha bao gi c chim ng thng xuyn. Tri li, ng dn theo ma t o Hi Nam n chc l gh li o Ph Lm trong thi gian ngn. Th t: o Hong Sa c mt i qun n tr Php chim ng li vo cui nm 1946. Vic ng dn theo ma, ngy nay chu s chi phi ca cng sn, tin li gn o c th l nguyn nhn ca cc s kin. Thng 10-1950, trnh mi tranh chp c th c vi Chnh ph Bc Kinh, quyt nh cho mt i qun n tr hon ton l ngi Vit Nam thuc chnh quyn Trung B gi o. CAO Y
QU NGHIN CU BIN NG
245
Ph lc 43
V PHP LUT Paris, ngy 6 thng 9 nm 1946
GHI CH Ni dung: Ch quyn ca Php i vi qun o Hong Sa.
A. V TR CA VN : Bc in ca c dArgenlieu cho bit mt cuc thm st ca hi qun c tin hnh qun o Hong Sa ngoi khi ng Dng v hi qun Php c nh t mt n. c hi chng ta c nhng quyn g i vi qun o Hong Sa v trong qu kh chng ta p dng nhng bin php g lm cho nhng quyn c tha nhn.
B. NHNG D KIN A L V LCH S a) V tr cc o Qun o Hong Sa ri t 11010 n 11245 kinh tuyn ng.Chng cch Hu (Trung K) 490km v cng Du Lm, pha Nam ca o Hi Nam ca Trung Quc, 350km. Chng gm tt c vo khong hai chc o ln nh. Phn ln l nhng bi ct khng th trng trt; vo khong mt chc o khc l do nhng mm to thnh; ch c 8 hn o thc s. T lu, cc o dng nh ch c nhng ng dn t Trung K hay t Trung Quc nh bt ra v ly san h mt cch khng thng xuyn. Trn mt trong cc o l o Ph Lm c mt s ngi Nht Bn khai thc phn chim n v c thng bo hm ca ta l chic Savorgnan de Brazzn quan st thy.
QU NGHIN CU BIN NG
246
b) Cc quyn lch s ca nc An Nam Ti liu dn u tin v Hong Sa dng nh th trong bin nin s ca triu nh Hu; trong ni rng vo nm 1700 mt i c lp hng nm i thu hoch hi sn trong qun o. Hot ng c duy tr mt cch gn nh khng thng xuyn. Ri n nm 1816, hong Gia Long quyt nh sp nhp cc o vo nc An Nam. c) Cuc tranh lun Php Trung Nhng n nm 1909, nh cm quyn Qung Chu c hai on thm d v ko c Trung Quc trn cc o. Vo nm 1920, h sp nhp hnh chnh qun o Paracels vo o Hi Nam; nm 1930, h quyt nh tin hnh khai thc cc o. Chnh ph Php chng li cc yu sch ca Trung Quc nhn danh nc An Nam c bo h. Ngy 18-2-1937, trong mt cng hm gi s qun Trung Quc, Php ngh mt cuc dn xp hu ngh, hay nu khng c, th mt gii php trng ti. ngh khng c hiu qu v ch quyn i vi cc o tip tc b tranh chp. Nm 1938, Php quyt nh tin hnh vic chim ng. Nhng vic chim ng c thc hin c s tha thun vi Trung Quc, lc ang c chin tranh vi Nht Bn, v mun c mt s chim hu ca mt chnh ph bn. ng rng cc quyn ca hai bn c bo lu. d) Cuc tranh lun Php Nht V pha Nht Bn, vic chim ng ca Php b phn i m khng c lun c thc s c tnh php l no c a ra v Nht Bn ch gii hn vo vic khng nh mt cch m h, khi th c ngi Nht Bn n o Ph Lm cch y 60 nm, nh th c xu hng yu cu chp nhn ch quyn ca Nht Bn do vic chim ng trc, khi th ni cc o nm trong ch quyn ca Trung Quc v Nht Bn c ty a chin tranh n v chim ng o .
C. TNH HNH PHP L V hin nay nc Nht ng ngoi cuc v cc danh ngha ca nc ny cn d bc b hn danh ngha ca Trung Quc, vn t ra l liu chng ta c c s khng nh cc quyn ca chng ta i vi qun o khng, v khng nh th no.
QU NGHIN CU BIN NG
247
a) Vic nc An Nam sp nhp qun o Hong Sa nm 1816 Vic sp nhp d khng c vic chim ng thc s, dng nh c thc hin theo ng lut quc t vo thi . Nh vy n trao danh ngha php l cho An Nam. Nhng chc chn n c th khng i vi vic xut hin nhng nguyn tc hin i. Ngy nay nc Php hnh ng nhn danh nc An Nam c bo h khng th chng li vic mt nc ngoi chim hu mt vng b t b (res derelicta)1 b) Nhng s khi v chim hu ca Trung Quc Nhng liu lnh th c chim ng t xa c th coi nh mt vt b b ri v nc ngoi c theo ng lut quc t hin i khng? V im th hai ny, dng nh Trung Quc khng i qu vic khng nh cc yu sch ca h; dng nh h khng tin hnh mt vic chim hu tht s. Nh vy, cc quyn ca An Nam vn gi c nh hng ca chng, cc quyn khng b gin on. c) Vic chim ng ca Php nm 1938 Nu qun o Hong Sa l v ch (res nullius), vic chim ng c th khng trao cho Php danh ngha php l v Chnh ph Trung Quc chnh thc bo lu cc quyn ca mnh. Nhng ti cc o , tri vi qun o Trng Sa, chnh l cc quyn ca An Nam, ch khng phi l cc quyn ca nc Php, m Php i; v cc quyn ni trn c da khng phi vo vic chim ng m vo cc danh ngha lch s ca An Nam. Hin nay, bng cch chim ng qun o Hong Sa, nc Php gii hn vo vic xc nhn cc quyn , ph hp vi cc i hi ca lut quc t hin i. d) Ch ch hu ca An Nam i vi Trung Quc Cn v lp lun ca Trung Quc theo An Nam vo nm 1816 l ch hu ca Trung Quc, m An Nam phi triu cng th nhng hnh ng sp nhp ca An Nam c li cho Trung Quc, iu khng th chp nhn v tuy ph thuc vo Trung Quc, nc An Nam vn l mt thc th php l ring bit. D. VIC KHNG NH LI CC QUYN CA AN NAM L CN THIT
1
Tin l: Qun o Carolines, ha gii ca Le1on XIII
QU NGHIN CU BIN NG
248
Mc du c s hin din ca mt doanh nghip Nht Bn c trang b v kh, vic chim ng ca Php vn tip tc n ngy 9-3-1945, l ngy cc cnh v bn x, ni cho ng l cc cnh v ngi An Nam, ri b qun o1. Vic chim ng ca Php chm dt t ngy . Cn phi lp li vic chim ng trnh cc kh khn m mt cuc can thip ca mt nc ngoi khng th khng gy ra. Nhng vn t ra khng phi l tin hnh mt cuc sp nhp n phng, theo cch sp nhp qun o Trng Sa, l vic thc hin bng mt bn thng bo trn Cng bo, hay l d liu vic sp nhp trong mt ha c. V qun o Hong Sa l s hu ca An Nam, i vi chng ta, khng cn tm kim mt danh ngha php l khc. Cn v s cn thit phi d liu trong hip c vic t b ca Nht Bn, th cng nh i vi qun o Trng Sa, vic phi c cp ng lc. Ngoi ra, nhn dp ng li qun o Hong Sa, cn tin hnh mt s cng b no sao cho to ra c nhng phn ng ca cc nc v lm cho cc quyn ca An Nam c bit n nh mt cch long trng. c bit, phi tnh n cc phn ng t pha Trung Quc; i vi h cui cng phi ngh mt th tc trng ti nu ch quyn ca An Nam khng c tha nhn mt cch hu ngh. Vic chn ta n s cn c vo cch vn s c a ra. V c hip nh ngy 6-3-1946 gia Php v Vit Nam, ta phi th hi xem nc An Nam c cn c kt hp bng cch ny hay cch khc vo vic ng li qun o Hong Sa khng. Mt s tham kho s b vi Chnh ph Vit Nam c th s c nhiu bt li v thc t; ngoi ra khng th ko l c An Nam m khng c s tham gia ca nhng ngi i din ca chnh ph ny. V hip nh ngy 6-3-1946 ch tha nhn cho Vit Nam cc quyn ch quyn ni b, quy ch i ngoi ca Vit Nam vn cha gii quyt nn tnh hnh khng thay i. Chnh ph Php c trch nhim thay mt An Nam i cc quyn ca h bn ngoi. Nh vy, chng ta c c s tin hnh vic ng li qun o Hong Sa nhn danh An Nam. ng nhin nu nc ny c phn ng, s c th sau kt hp vi h vo hot ng cn c vo quy ch i ngoi s c tha nhn i vi h./.
1
in ngy 3-6-1946 ca c d-Argenlieu.
QU NGHIN CU BIN NG
249
QU NGHIN CU BIN NG
250
Ph lc 44
0369-AP-4 Ngy 7 thng 5 nm 1959 TNG TRNG, PH TRCH QUAN H VI CC QUC GIA LIN KT Knh gi: NG B TRNG PHP QUC HI NGOI V cc vn chnh tr 27, ph Oudinot PARIS V/v qun o Trng Sa. Ti hn hnh chuyn n ng, trong tp ny, bc th ngy 24-4-1951, trong ng Edouard D. Miailhe, cng dn Php, c tr Philipin, ngh cho php n qun o Trng Sa thm d ti nguyn pht pht m qun o ny c th c, v c trao cho, mt c nhng nu c. ngh do ng Miailhe a ra v vic c th cp mt c nhng trong qun o Trng Sa t ra vn v nh chc trch c thm quyn cp v do v quy ch php l theo cc lnh th c t trong Lin hip Php. T nm 1933, vo thi k Chnh ph Php nm quyn s hu thc t nhn danh nc Php cho n thi gian gn y, qun o Trng Sa thuc quyn hnh chnh ca Ph Ton quyn ng Dng m qun o c sp nhp. S bin chuyn chnh tr xy ra trong lng Lin bang ng Dng c v dn n vic thay th lin bang bng ba quc gia lin kt mi khng gy tn hi g cho cc quyn ca Php i vi qun o. Thc vy, vng quc An Nam khng a ra cc yu sch i vi cc lnh th vo bt c thi im no trong lch s ca mnh, v li h cng cha bao gi chim ng chng; v vic qun o Trng Sa trong mt thi gian c sp nhp vo Nam K ch n gian v cc thun tin v hnh chnh, khng th c nh nc Vit Nam mi vin dn minh chng cc quyn h cha bao gi c. Vic chia Lin bang ng Dng c thnh ba nc c lp l Vit Nam, Cao Min v Lo, tri li t ra vn quy ch ca qun o Trng Sa. Thc vy, cc o khng th vn sp nhp vo Nam K t nay thot ra khi ch quyn ca Php; chng cng khng th ph thuc vo thc th chnh tr ng Php nay khng cn tn ti;
QU NGHIN CU BIN NG
251
tr trng hp ta coi Cao y Php Si Gn, trong cc quyn hn ca mnh vn c bit gi quyn qun l cc lnh th ; tr trng hp c cc nhn xt m mt c vn php lut c th nu ra mt cch c ch v im ny, c l rng qun o Trng Sa t nay phi thuc v B Php quc hi ngoi, vi cng danh ngha nh cc lnh th Php khc Thi Bnh Dng. Sau khi chp nhn nguyn tc , v v tr chin lc ca qun o Trng Sa, v i din ca Php ng Dng phi c tham kho kin trc khi quyt nh mt bin php no lin quan n qun o. Trong trng hp ng tn thnh cch nhn thc , ti ngh ng vui lng yu cu cc c quan k thut c thm quyn ca ng nghin cu xem nn p ng ngh ca ng Miailhe a ra nh th no. V phn ti, ti s hi Cao y Php ng Dng cho ti bit ng ta c thy tr ngi g trong vic tha mn ngh ca ng Miailhe khng. Ti s khng qun bo cho ng bit phc p ca tng de Lattre.
k: JEAN LETOURNEAU
QU NGHIN CU BIN NG
252
Ph lc 45
PH CAO Y PHP TI NG DNG Si Gn, ngy 16 thng 6 nm 1955 No. 3958-SPD-AFG Thng tng P. Jacquot, Cao y Php v Quyn Tng t lnh ng Dng
Gi: Ngi Tng trng, ph trch cc quan h vi cc quc gia lin kt
V/v: Ch quyn trn qun o Trng Sa (o Trng sa v o Ba Bnh) Ch : C mt bn km theo. 1. B Cng chnh ca Vit Nam thm d nh chc trch Php ti Si Gn nhm a mt phi on kinh t ra qun o Trng Sa. Do vy, vn ch quyn trn qun o Trng Sa c nguy c li c nu ra. V vy, ti cho rng s c ch khi trnh by vi Ngi kha cnh lch s v php l ca vn ch quyn trn qun o Trng Sa bng bc th ny v ngh Ngi cho ti c bit quan im ca Chnh ph Php v vn ny.
2. V tr a l ca Trng Sa (xem bn km theo). Ngi ta gi l Trng Sa nhm o nm ti bin Nam Trung Hoa, v pha ng ca Vng Tu khong 300 hi l v ch yu bao gm o Trng Sa (hay Bo T) v o Ba Bnh. Hai o ny cch nhau 180 hi l. V tr ca o Trng Sa (848 Bc; 11155 ng). V tr ca o Ba Bnh (1022 Bc; 11421 ng).
QU NGHIN CU BIN NG
253
Theo ng chim bay, Ba Bnh nm v pha ng Si Gn 840 km v cch b bin Trung K 600km. o Trng Sa, c chiu di 1.000 m, bng phng v khng c ngi. o Ba Bnh, di 1.300 m cng bng phng v khng c ngi . Ti nguyn duy nht l phn chim tng c mt doanh nghip Nht khai thc trc chin tranh th gii th hai.
3. Lch s o Ba Binh v ch trc kia c sp nhp v mt hnh chnh vo Nam K nm 1929. Vic chim hu chnh thc c php hm Malicieuse thc hin ngy 184-1930 v cng b trong Cng bo ngy 26-5-1933. o Ba Bnh c mt phn i lnh cnh v ca Nam K ng gi trong thi gian 1938-1940. Mt trm kh tng ca Php c l c t y khong nm 1938. c nhng chuyn thm o sau y: - Tu Astrolabe nm 1933. - Tu Dumont dUrville nm 1938 - Tu Chevreuil nm 1946 Bin bn chuyn thm c t trong ct mc xi mng c dng ln nhn dp ny. - Tu Thuyn trng Robert Girand thng 5-1955. - Ngoi ra mt chuyn bay trinh st thc a c thc hin nm 1951. Mt bn ghi ch ca V Php lut B Ngoi giao ngy 6-12-1946 khng nh rng vic qun o v ch thuc Php l khng c g phi tranh ci.
4. Cc mu ca nc ngoi i vi qun o Spratly PHILIPIN T nm 1946, Chnh ph Philipin biu th mong mun y thc cho Lin hp quc s phn mt s o m Php yu sch. Nm 1950, Tng thng Quirino c l tuyn b theo lut quc t, qun o Trng Sa thuc v lnh th gn nht, l Philipin.
QU NGHIN CU BIN NG
254
Cng nm, i t Soriano, mt nh kinh doanh Philipin hng mnh, tr nh gi mt phi on ra o Ba Binh nhm nghin cu kh nng khai thc phn chnh. ng ta c l nhn c giy php thm d ca B Php quc Hi ngoi, nhng c l t b d n ca mnh. TRUNG QUC Bo ch Trung Quc nm 1950 ng cc bi vit ch r Cng ha nhn dn Trnug Hoa khng bao gi cho php qun o Trng Sa hoc mt o no khc thuc Trung Quc b mt cng quc nc ngoi chim ot. Trung Hoa Dn quc khng th lm g hn l thch nghi vi lp trng . VIT NAM Th tng Trn Vn Hu c l tuyn b rng qun o Trng Sa xa kia c sp nhp vo Nam K, ngy nay phi c coi l lnh th Vit Nam. NHT BN Ngi Nht tranh ci quyn ca chng ta trn qun o Trng Sa vo thi gian chin trnah th gii th hai. Nhng, bng vic k Hip c San Francisco ngy 8-9-1951 (iu 2 f) Nht Bn t b mi quyn, danh ngha v yu sch trn qun o Trng Sa1.
5. Tnh hnh hin nay Mc d c nhng c nhc n trn ngi ta c th chp nhn rng ch quyn ca Php trn qun o Trng Sa l khng th tranh ci c. Tuy nhin, c th cc yu sch ca Vit Nam i vi qun o Trng Sa s tr nn r rng vi l do l cc o ny t xa c sp nhp vo Nam K. Thc ra, ch l mt s sp nhp hon ton hnh chnh v khng c g buc chng ta phi nhng li cho Vit Nam cc quyn m chng ta ginh c t xa nhn danh nc Php. V iu ny cng nn ghi nhn bc mt th ngy 15-3-1949 ca Cao y Php ti ng Dng, bnh lun v cc Hip nh ngy 8-3-1949, gi cho vua Bo i, trong ghi r: Qun o Hong Sa v Cn o thuc ch quyn lnh th ca Vit Nam, nhng im lng v vn qun o Trng Sa. Nh vy, v mt php l,
1
Cng nh trn qun o Hong Sa.
QU NGHIN CU BIN NG
255
khng c g ngn cn s t do hnh ng ca nc Php dnh cho mnh cc quyn trn qun o Trng Sa.
6. Kt lun Nu qun o Trng Sa khng c mt cht quan trng no v phng din a l v kinh t th, v mt chin lc, li c th c mt tm quan trng trong tng lai. Thc vy, cc o ny, nm gn ng t giao thng hng hi trong khu vc ng Nam , c th c s dng, vo thi k c chin s, nh cc trm radar hay nh cc cn c tm thi cho cc n v khng thy qun, nh i vi nhiu o san h Thi Bnh Dng trong cc chin dch chng li Nht Bn t 1942 n 1945. Chng cng c th ng mt vai tr trong vic trin khai cc v kh mi nh cc thit b iu khin bng v tuyn hay my bay ct cnh t ng bng ngn. Cui cng, gi thit mt cn c c tnh cht hi dng ca Php s c duy tr ti ng Dng, th qun o Trng Sa s l tin n trn bin ca cn c ny v khi s th hin mt li ch chin lc r rng. V cc l do trn, ti nh gi rng nhm m bo cho tng lai, cc quyn ca Php trn qun o Trng Sa phi c duy tr. Ti hn hnh yu cu Ngi cho ti bit lp trng ca Chnh ph Php c ng nh vy khng. c bit, ti hn hnh yu cu Ngi cho bit r thi cn c, cp ca ti, trong trng hp cc yu sch ca Vit Nam trn qun o Trng Sa s c khng nh.
k: JACQUOT
QU NGHIN CU BIN NG
256
Ph lc 46
Th chnh thc No. 0427 ca i din c bit B Ngoi giao Trung Quc v cc tnh Qung ng v Qung Ty Gi: Lnh s qun Php Qung Chu, ngy 29 thng 4 nm 1929 v vic mt chin hm ca Php thm d mt o thuc qun o Hong Sa
Tha ng lnh s, Ti va nhn c bc in No. 3863, ngy 28-4-1949 ca Bn doanh cn c Hi qun s 4 Trung Quc ni nh sau: Ngy 25-4 va qua, vo hi 15 gi, pho hm Php mang s A.O tin li gn o Lin thuc qun o Ty Sa ca chng ta. N th neo cch o ny 1.500 dm (?), sau quyt nh chy dc theo b o. Sau khi i qua pha Ty o, n i v hng Nam quan st b o n tn pha ng Nam. Hi 17 gi, pho hm A.O i v hng Ty Nam v i thng. Hi 19h30 cng ngy, ti thy v pha Ty Nam c mt pho hiu mu xanh bn ln. Sng ngy 26 ti li thy chiu tu kh nghi tin t t v pha Ty Bc. Sau khi nhn thy rng cuc ving thm v thm d ca chic tu Php khng d liu trc, n v n tr trn o lo ngi v ngh ti yu cu Lnh s qun ca ng tin hnh mt cuc iu tra v vic xm nhp v thng bo cho ti v mc ch chuyn i ca pho hm A.O. n v n tr cng yu cu Lnh s qun Php chuyn cho nh cm quyn Php mong mun c bo trc v cc cuc thm ving ca chin ham Php nu trong tng lai s xy ra, nhm trnh mi s hiu lm. Tha ng Lnh s, ti hy vng rng ng cho ti vinh d hiu bit v tnh hnh trn v ng s ra lnh tin hnh mt cuc iu tra, v trong th phc p cho bit cc kt qu ca cuc iu tra .
Du ca i din c bit ca B Ngoi giao. Ch k: T.W. KWOX
QU NGHIN CU BIN NG
257
Ph lc 47
GC-MP CHU CHU I DNG GHI CH V vn qun o Hong Sa. I- M T V TM QUAN TRNG Qun o Hong Sa nm pha ng b bin Trung K cch Hu vo khong 490 km v ng Nam o Hi Nam, cch Du Lm, cnh pha Nam o ny 350 km. Qun o Hong Sa gm vo khong ba chc o nh, ngm, bi ngm v mm ngm, chia thnh hai nhm: a) Nhm Li Lim, xung quanh o Hong Sa di 850 m, rng 400 m. b) Nhm An Vnh, xung quanh o Ph Lm di 1.800 m, rng 1.200 m. Theo ng chim bay, khong cch gia o Hong Sa v o Ph Lm l 87 km. Ngy 19-1-1947, Thng bo hm Tonkinois i t o ny sang o kia mt 3g20. Cch o Hong Sa chng 3,500 km v pha Ty Nam c o Hu Nht. Trc chin tranh ngi ta tp trung mt n 300 con cu, dng tip t tht ti cho cc n v ng o Hong Sa v o Ph Lm. Qun o khng c ngun nc ngt v cy ci mc tha tht, c pht pht v phn chim. C th khai thc chng nhng kh khn. Nhng o v ngm l mi nguy him thng trc cho nhng ng hng hi ln. Nm 1899, Ton quyn Doumer xut xy dng mt hi ng trn qun o, nhng n tn thng 10 nm 1937 mi c mt n bin (feu), mt trm v tuyn v kh tng c xy dng trn o Hong Sa. Nhng cng trnh b ph hy trong cuc xung t Thi Bnh Dng, c chng ta phc hi vo cui nm 1947. Trc chin tranh 1933, nh chc trch qun s cho rng qun o Hong Sa c mt tm quan trng chin lc no : ban tham mu ca tun dng hm LamotteNgy 15 thng 5 nm 1950
QU NGHIN CU BIN NG
258
Piquet c trch nhim tin hnh mt cuc thm d ngy 28-2-1937 kt lun dt khot l Php khng c dung th mt cuc chim ng no ca nc ngoi . Trong mt bc th ngy 22-10-1946, do B trng Php quc hi ngoi, gi Cao y Si Gn, ng Moutet, ch ra rng nu chnh ph khng cp n vic xy dng mt cn c qun s trong qun o Hong Sa, th li ch cao nht l phi phng mi mu toan chim ng ca mt nc ngoi cc vng t n ng li vo cn c Cam Ranh sau ny. Chc hn l cc quan nim v sau c xem xt li. Thc vy, ngy 2-6-1947, c vn chnh tr ca Cao y vit cho B Ngoi giao rng theo cc nh chc trch qun s, vic s hu qun o Hong Sa, trong tnh hnh hin nay ca k hoch bo v ng Dng, khng th hin mt li ch chin lc, mc d nu khng c mt nc ngoi ng th vn hn. Hin nay, hnh nh ngi ta chp nhn rng vic chim ng qun o Hong Sa ch c li ch thc s i vi ngnh hng hi v hng khng m an ninh s c gia tng rt nhiu trong vng nguy him ny nu qun o c trang b mt cch thch hp cc n bin, radio, radar, thm ch c cc ng bng h cnh.
II- VN CH QUYN 1. Lp trng tiu cc ca Trung Quc v Php n tn nm 1907 Sau v m qun o Hong Sa ca tu c Bellona vo nm 1895 v tu Nht Imegi-Maru vo nm 1896, ng dn Trung Quc cp s ng m cc tu chuyn ch v tm cch bn li vi gi bng mt na gi tr cho cc hng bo him Anh. Nhng ngi ny t chi v theo yu c ca h. Cng s Anh Bc Kinh v Lnh s Anh Hi Khu cn thip vi nh chc trch Trung Quc Hi Nam nhm tch thu s ng. Nhng cc ng quan phn i, ly l do l qun o Hong Sa v tha nhn, chng khng thuc c Trung Quc ln An Nam, chng khng sp nhp v hnh chnh vo mt qun no ca Trung Quc v khng c nh chc trch c bit no c giao trch nhim v cnh st qun o. Thng 12-1898, mt ngi Php ngh B Thuc a cung cp cc tin tc v kh nng lp nhng ca hng tip t Hong Sa. Ton quyn ng Dng l ng Doumer c B tham kho kin, tr li vo thng 6-1899 l t c c may thnh cng v vic gc li.
QU NGHIN CU BIN NG
259
2. Vic Trung Quc chIm hu (1907-1932) Nm 1907, sau cc i hi do ngi Nht ra v qun o ng Sa (cch ng Nam Hng Kng 325 km, v cch Ty Nam i Loan 425 km), Ph vng Lng Qung quan tm n vic i ch quyn ca Trung Quc i vi cc nhm o nm ngoi khi b bin Trung Hoa, trong c qun o Hong Sa. u nm 1909, mt phi on Trung Quc thm d qun o ny v kt lun l c kh nng khai thc cc m pht pht. Mt cng ty c thnh lp Qung ng lm vic ny. Cui thng 3-1909, mt phi on chnh thc ca Trung Quc long trng ko c trn hai o quan trng nht, cho mng bng 21 pht i bc. D n khai thc pht pht ca mt cng ty Trung Quc khng c tip tc. Nm 1920, mt cng ty Nht Bn, cng ty Mitsui Bussan Kaisha hi Si Gn cc tin tc v quc tch qun o Hong Sa. Vin ch huy Hi qun, i t Rmy tr li l qun o khng thuc ch quyn ca Php. Chc hn l do hu qu ca cu tr li di dt ca vin s quan, Thng c dn s Qung ng cho ng trn Cng bo ca tnh, ngy 2-4-1921, mt lnh vo ngy 20-3 cng nm, theo Ban c chnh chnh quyn qun s tnh quyt nh sp nhp v hnh chnh qun o Hong Sa vo huyn Nhai (o Hi Nam). Chnh ph Php khng a ra li phn i no v dng nh tha nhn ch quyn ca Trung Quc i vi qun o Hong Sa; h cho rng vic sp nhp qun o v Hi Nam bao hm vic p dng i vi nhm o ny nhng iu khon ca cc hip c 1897 v 1898 nhm cm chuyn nhng Hi Nam cho mt nc th ba; h c v tha mn v cc m bo m hip c mang li. 3. Cuc xung t v ch quyn do Php nu ra (1932) Qua bc in 501 ngy 14-3-1930, Ton quyn ng Dng Pasquier cho bit l Hi ng hng tnh Qung ng thng qua mt ngh quyt v khai thc cc m phn chim Hong Sa. ng a ra tin ng thi tuyn b l Php cha bao gi t b vic cao cc quyn lch s v a l ca vng quc An Nam i vi cc lnh th ni trn. Cc quyn da vo:
QU NGHIN CU BIN NG
260
a) Tng thut trong cc bin nin s ca triu nh Hu v vic thnh lp vo khong nm 1700 mt cng ty An Nam hng nm khai thc cc ti nguyn ngh c qun o Hong Sa; b) Vic hong An Nam, Gia Long, long trng nm quyn s hu qun o nm 1816; c) Vic hong An Nam, Minh Mng, xy dng mt ngi cha v dng mt bia nm 1835. C vn php lut ca B Ngoi giao c tham kho kin hai ln (19-6-1930 v 3-31931) c kin cho rng cc quyn ca An Nam c t xa, nhng khng c thi hnh y ; cc quyn ca Trung Quc mi c gn y nhng thng c th hin. V vy theo ng lun im ca chng ta kh mng mang trong trng hp trng phn, nhng ta c th tng cng v tr bng nhng hnh ng ch quyn kn o. Theo li khuyn ca ng Basdevant, trc nguy c thc t m cc hot ng ca Php trn cc o c th to ra, Php ch quyt nh khng nh cc quyn ca mnh trong mt cng hm ngoi giao trao cho Cng s qun Trnug Quc Paris ngy 4-121931 (hay ngy 4-1-1932, nhng khng chc chn). Thng 3-1932, v Trung Quc gi u thu cng khai vic khai thc phn chim Hong Sa, Cng s Php gi mt li phn i vi B Ngoi giao Trung Quc ngy 29-4-1832, cng vi bn sao cng hm ngy 4-12-1931. Ngy 29-9-1932, Trung Quc tr li bc b cc khng nh ca Php v tuyn b cc quyn ca Trnug Quc. Trong s nhiu lp lun a ra, B Ngoi giao Trung Quc nhn mnh Vit Nam trc kia l ch hu ca Trnug Quc khi hong Gia Long th hin quyt nh sp nhp qun o. Sau c nhiu cng hm trao i gia Php v Trung Quc v vn ny. Cc yu sch ca Trung Quc b Php, nhn danh An Nam l nc c bo h, bc b. Ngy 18-2-1937, trong mt cng hm gi S qun Trung Quc, Chnh ph hp ngh mt cuc dn xp hu ngh, hay nu khng c, th mt gii php trng phn. ngh khng c hiu qu v ch quyn i vi qun o vn b tranh chp. 4. Vic chim ng ca nc Php (1937-1945), Trung Quc duy tr nguyn tc ch quyn ca h (1938)
QU NGHIN CU BIN NG
261
Tun dng hm Lamotte Picquet tin hnh mt cuc thm d qun o ngy 28-2-1937 v nhn thy chng hoang vng. Mt phi on c c n qun o t ngy 22 n ngy 30-10-1936 v xy lp mt n bin o Hong Sa. Thng 2-1938, Thng bo hm Savorgnan de Brazza nhn thy c nhng ngi Nht dn s chim o Ph Lm. Cc cuc thm d v cc on ca ta tng cng hot ng. Thng 3-1938, Thng bo hm Mrnet nhiu khi hnh thp ln cc o chnh. Cui cng, thng 6-1938, Ph Ton quyn ng Dng cho chim ng hon ton v thc s qun o Hong Sa. Qua i s ca h Paris, Chnh ph Trung Quc trong mt cng hm ngy 18-71938, ghi nhn bo m ca B Ngoi giao l hnh ng hon ton khng c tc ng n cc lp trng php l tng ng ca Trung Quc v ca Php v ch quyn i vi cc o ny, hay gy hi cho mt gii php tha ng v vn ny trong tng lai. Cng cng hm khng nh rt kin quyt nguyn tc ch quyn ca Trung Quc i vi qun o Hong Sa. T nm 1938 n 1945, ngi ta khng nu ra s kin no a phng gia ngi Php v ngi Nht. Ngy 1-7-1939, vic chim ng ca Php th hin ra nh sau: a) o Hong Sa: hi ng, trm v tuyn kh tng; hai ta nh ln bng gch; nhn s: mt thanh tra v mt y s Php, hai k thut vin radio kh tng An Nam, 20 lnh kh xanh, 150 cu li. b) o Hu Nht: 10 lnh kh xanh, vi cu li, mt n 300 con cu nui trn o cung cp tht ti. c) o Ph Lm: Trm v tuyn: hai ln; mt trm x; nhn s: mt Chnh thanh tra ngi Php; mt y s An Nam, 30 lnh kh xanh, vi cu li. Hnh nh vic chim ng ca Php chm dt trong nhng iu kin khng c xc nh r sau cuc o chnh Nht ng Dng ngy 9-3-1945. 5. Cuc tranh lun Php Nht (1938-1945)
QU NGHIN CU BIN NG
262
Nht Bn ph nhn cuc chim ng ca Php mc du khng a ra lp lun c tnh php l thc s no, h ch hn ch vo vic khng nh mt cch m h, khi th c mt on dn di thc (colonie) ngi Nht trn o Ph Lm t 60 nm tc l c xu hng buc chp nhn ch quyn ca Nht do vic chim ng trc khi th cc o c t di ch quyn ca Trung Quc v nc Nht c th ty a chin tranh n v chim ng cc o. V Nht Bn hin nay ng ngoi cuc, nn cuc tranh chp t n khng tn ti. Tuy nhin, trong ha c sp ti nn a vo mt iu khon theo Nht Bn t b r rng mi yu sch ca h i vi qun o Hong Sa. 6. Sau cuc u hng ca Nht Bn: Nhim v thm d Hong Sa ca tu h tng Php Lescarmouche (20-27-5-1946) c Thiery dArgenlieu phi tu h tng Lescarmouche n thm d Hong Sa t ngy 20 27-5-1946. Cc o ny khng c ngi . Mt na trnug i b ln Hong Sa. H s li ln tu Savorgnan de Brazza ngy 7-6 sau . Trong mt th ca c dArgenlieu gi cho Tham mu trng B Quc phng ngy 11-6-1946, Cao y ca ta vit: Phi on nh du s khi phc cc quyn ca nc Php. Ti dnh cho mnh vic thng bo khng chnh thc vic d cho cc v i din a phng ca Trung Quc, Hoa K v Anh 7. M li cuc tranh chp ch quyn gia Php v Trung Quc a) Php chm chp. Ngy 16-9-1946, B trng B Ngoi giao vit th cho Tng Th k v ng Dng: Ti cho rng vic khi phc qun o Hong Sa mt n chim ng l ng lc, nhm khng nh cc quyn ca ta. Ngy 22-10-1946, B trng Php quc hi ngoi vit cho Cao y ca ta Si Gn: Li ch cao nht l phng mi mu toan ca mt nc ngoi chim ng cc o (Hong Sa) v chng n ng cn c Cam Ranh tng lai. V vy nn khi phc n lnh cnh v c lp t nm 1938. Ngy 25-11-1946, mt bc in Si Gn cho bit rng vic t mt n thng trc cha bt u thc hin. Trong lc , i s ca ta Trung Quc cho bit bo ch Trung Quc thng qua vic khi hnh ca mt n v Trung Quc v pha Hong Sa chim ng cc o nhm chng cp.
QU NGHIN CU BIN NG
263
Ngy 28-11-1946, B Ngoi giao gic B Php quc hi ngoi cho b khng chm tr mt s qun lnh ln qun o. Ngy 12-12-1946, Cao y in cho bit rng v nhng l do k thut, ng ta cha c th tin hnh vic ti chim thc s qun o trc ngy 15-1-1947. b) B Ngoi giao Trung Quc thng bo qun i Trung Quc chim ng Hong Sa (7-1-1947). Trong mt cuc hp bo Nam Kinh, ngy 7-11-1947, ng George Yeh, ngi pht ngn ca B Ngoi giao thng bo: Chnh ph Trung Quc chim li Hong Sa v c Trung Quc li tung bay trn cc o cha bao gi khng thuc v Trung Quc ny. c) Php phn i: Ngy 13-1-1947, i s ca ta trao cho B Ngoi giao Trung Quc mt cng hm a ra nhng bo lu dt khot nht v cc hu qu v php l ca vic chim ng Hong Sa ca qun i Trung Quc v nhc li cc ngh m chnh ph Php a ra trc y nhm i n mt cuc dn xp hu ngh hay l nh trng phn. d) Phi on ca Thng bo hm Tonkinois o Ph Lm (17-7-1947): o ny thc s b mt i qun Trung Quc chim ng; phi on tip tc i v o Hong Sa, khng ngi ; mt n v Php c t ti (19-1-1947). V cuc hnh qun nhm chim li qun o Hong Sa b hon li khng ng lc nh vy nn Thng bo hm Tonkinois khi n trc o Ph Lm, ngy 17-1-1947 thy mt i qun Trung Quc thc s ng o ny. Vin ch huy Php ngh vin ch huy Trung Quc ri khi o, mi y ln tu cng vi n v v a v Nng. Sau khi in v Nam Kinh v xin ch th ca chnh ph, vin ch huy Trung Quc t chi li mi. Thng bo hm Tonkinois lin chm dt vic tip xc ngy 19-1-1947 v cng hm sau khi nhn thy o Hong Sa khng c ngi , b ln mt n v Php 20 ngi. e) S kin ngoi giao Php Trung (1-1947). Hoc cch ng x ca vin ch huy tu Tonkinois l vng v, hoc vin ch huy Trung Quc c hay v tnh bp mo trong bo co ca mnh hnh ng ca s quan Php o Ph Lm, chnh ph Nam Kinh lp tc bin v ny, ni chung chng my quan trng, thnh mt vn uy tn quc gia v thi phng qu ng, khin n tr thnh mt vn ln; h phn i vi s kch lit khng th tng tng c hot ng ca Hi qun Php Hong Sa v khng nh cng vi s qung co rm r l cc o dt khot nm di ch quyn ca h. f) Cc cuc m phn v ch Paris (3-1947). Vic tho lun v ny Nam Kinh gp tr ngi nghim trng v thi khng khoan nhng ca B Ngoi giao Trung Quc; h cho l b cng lun Trung Quc p t. V vy, B Ngoi giao Php, ngy 29-1-1947
QU NGHIN CU BIN NG
264
ngh chuyn cc cuc tho lun sang Paris. B Ngoi giao Trung Quc khng phn i gi , nhng n tn ngy 25-2-1947, i s mi bt u cuc tho lun bng cch a ra iu kin u tin l n v Php phi rt khi o Hong Sa. B Ngoi giao Php lin xut nhng cng thc khc nhm nng nh5 tnh nhy cm ca ngi Trung Quc v dn n, di hnh thc mt cuc trng phn, mt gii php dt khot cho cuc tranh chp Php Trung. Cc cuc tho lun khng em li kt qu no, ngoi vic lm bc l r rng l ngay nguyn tc da vo trng phn cng gp s chng i kch lit t pha Chnh ph Nam Kinh. Ngy 4-7-1947, c nhng ngh mi vi s qun Trung Quc trong khun kh mt n x l ng thi nhng vn chnh tn ng gia Php v Trung Quc trn c s li ch ca c hai bn. Nhng ngh ny khng c kt qu g. g) Xung t lng du (1948-1950). Sau v chc l do tnh hnh i ni v i ngoi ca ch Quc dn ng ngy cng nghim trng, s cng thng gim bt nhiu. Trong mt cuc tip kin ca Tng Gii Thch vi i s ca ta thng 5-1947, Thng ch nhc li s quan tm ca Trnug Quc i vi Hong Sa v cho bit rng vn c ng ta suy ngh nhiu; theo mt c nguyn (s - 545) n thun hnh thc, quc hi Trung Quc trc khi gii tn trong hai nm, yu cu chnh ph vo thng 4-1948 chm dt trong thi gian ngn vic chim hu qun o Hong Sa ca nc Php. Thng 5-1949, on i din B Ngoi giao Trung Quc tnh thng bo l mt quan cai tr qun o c c. Sau Qung Chu ri vo tay Cng sn vo nm 1949, v Hong Sa khng cn c nu ra na. n v Trung Quc tip tc o Ph Lm, cn n v Php vn o Hong Sa.
III. TNH HNH HIN NAY (15-5-1950) 1. Hot ng ca Quc dn ng Trung Quc (rt khi o Ph Lm) B Ngoi giao khng c thng tin chnh xc v hot ng ca Quc dn ng Trung Quc qun o Hong Sa. Theo mt bc in ca lnh s ca ta Hng Kng, ngy 10-5-1950, lp li mt tin ngn ca Associate Press ng i Bc, th ngy 8-5-1950: Tng Tchou-chi-Uou, Tham mu trng lin qun, hm nay bo tin rng i qun n tr nh v cc n v thy qun Quc dn ng c cn c qun o Hong Sa rt qun khi qun o t thng trc. Lnh s ca ta i Bc, th ngy 11-5 xc nhn tin ny.
QU NGHIN CU BIN NG
265
Ngi ta cng ni rng qun Quc dn ng trn khi Hi Nam, c th tm ni n no trong qun o. 2- Hot ng ca cng sn Trung Quc Nhng tin tc bo ch khng c xc nhn (Reuter v United Press, 6 7-5-1950) cho bit mt i thuyn ca Cng sn c l ri Hi Nam vo chiu ngy 8-5 tin hnh cuc gii phng qun o Hong Sa. Tuy nhin, n ca ta cho n ngy khng nhn thy iu g ngoi vic tp hp cc thuyn khng c xc nhn l ca ai xung quanh o Hu Nht (nhm Li Lim) ngy 7-5. 3- Hot ng ca Php Mt n v Php vn ng o Hong Sa. n v gm 2 s quan, 10 ngi Php v 17 ngi Vit Nam; mt tu ca Hi qun mi thng n thm o ny mt hay hai ln. Cng tc ca i pht in bo v truyn trc y do nhn vin qun s ph trc, t thng 10-47 do c quan kh tng dn s ca ng Dng m nhim. Gii php ny c thi hnh trong khun kh cc cam kt quc t v an ninh hng khng, sau hi ngh tr b Si Gn ngy 29-9-1947 m rng quyn kim sot v hng khng khu vc ca chng ta n 115 kinh ng.
IV- CC VN TN TI 1. Vic bo v o Hong Sa: Ngy 8-5-1950, Cao y ca ta Si Gn bo tin rng i qun n tr hin nay c nhim v bo v trm kh tng, khi b tn cng, cho n khi cn kit cc phng tin. ng ngh B Php quc hi ngoi cho kin v vn ny v yu cu c cc ch th v thi phi theo, mt mt khi c mt cuc tn cng c vo o Hong Sa, mt khc trong gi thit c cuc chim ng cc o khc thuc nhm Li Lim ca Trung Cng. Cho n ngy 15-5-1950, B Php quc Hi ngoi cn cha a ra ch th no v vn ny. 2. Cuc xung t ch quyn. Cuc xung ch quyn cha bao gi c gii quyt. C vn php lut ca B Ngoi giao c ngh cho bit quan im ca ng v kh nng i vi Php hay Vit Nam, a vn ny ra trc c quan ti phn quc t./.
QU NGHIN CU BIN NG
266
QU NGHIN CU BIN NG
267
QU NGHIN CU BIN NG
268
V vn qun o Touan Cha (on Sa)

(i cng bo ngy 22-5-1950) Qun o Touan Cha nm bin Nam Trung Hoa, cc ng Nam o Hi Nam 980 km. l b phn cc Nam ca lnh th Trung Quc. B quc Php chim ng tri php vo nm 1933, qun o ny c Trung Quc ly li sau chin thng. ng vo lc Qun gii phng ca ta va mi vt bin vo gii phng Hi Nam v Chu San, Tng thng b nhn ca Philipin a ra li tuyn b sau y: Nu Touan Cha tip tc do qun i Quc dn ng chim ng trong thc t, Philipin s khng phi i quyn s hu, nhng nu qun o ri vo tay k th, nn an ninh ca chng ta s b e da. K th m tuyn b ny m ch, ng nhin nhm nc Cng ha nhn dn Trung Hoa. Ngoi ra Quirino cn vin dn l thuyt k cc sau dy: Theo lut php quc t, cc o ny phi thuc v nc gn nht v a l, ngha l v Philipin. ng ta da vo u a ra nhng li l nh vy? Tt nhin trong trng hp ny l mt th on ca bn quc M cho con ch sn kim mi v quyn li ca chng. Ngay sau khi gii phng o Hi Nam, bn u c chin tranh M m tuyn b l Vit Nam lm nguy, v Qun gii phng Trung Quc s tip tc thm nhp trc tip ng Dng gip ng H Ch Minh. Chng cn khng nh rng Malaixia, n , Philipin, Nht Bn, thm ch ton b ng Nam s b e da. Nhng nhng ting sa ca bn quc M da vo u? Chng ta gii thch rt r rng v s nghip gii phng ca nhn dn Trung Quc: chng ta nhn mnh n vic mun gii phng mi lnh th thuc Trung Quc, nhng chng ta s khng chim bt k lnh th no d nh n u, khng phi l mt b phn ca t nc.
QU NGHIN CU BIN NG
269
By gi Hi Nam v qun o Chusan c gii phng, chng ta cn phi gii phng Ty Tng trn t lin v i Loan trn bin. Cc qun o Toung Cha, Paracels v Touan Cha nm Bin Nam Trung Hoa v thuc v chng ta, cui cng s c gii phng. Chng ta s khng bao gi tm cch chim ng Dng, Malaixia, Min in, Xim, Innxia, n , Philipin hay Nht Bn, v nhng nc khng phi l mt b phn lnh th quc gia ca chng ta. Bn quc M, hy ngh mt cht. Liu cc ngi c tin rng Qun gii phng Trung Quc tm cch chinh phc ng Dng, Malaixia, Philipin, Nht Bn v cc nc khc khng? Chnh bn quc M cng bit r rng nhng li khng nh ca chng l lo tot v phi l. Nhng ti sao nhng tn quc li sa ln nh vy? Tt nhin chng mun nm mt hn m t hai mc ch: mt mt, chng nhn mnh n mi nguy him do chin thng ca nhn dn Trung Quc to ra, trong khi, mt khc li mun tht cht s khng ch ca chng i vi cc thuc a v na thuc a phng ng. Chng phi l bn quc M ang chi phi nc Vit Nam ca Bo i, Malaixia, Min in, Xim, Innxia, n , Philipin, Nam Triu Tin v Nht Bn hay sao? Tht vng v s sp hon ton ca b l Tng Gii Thch, chng thc y Qiurino loan truyn tin tc theo Philipin s ngh n vic chim qun o Touan Cha, tc l qun o trong thc t thuc v chng ta. y, chng ta mun chnh thc lu Quirino v quc M m y ch l tn b nhn, rng Cng ha nhn dn Trung Hoa khng bao gi xm ln mt mnh lnh th ca cc nc khc, nhng mun gii phng hon ton cc lnh th thuc v mnh v khng cho php ai chim mt phn t nc mnh cho d nh n u. Quirino, con ch sn ca quc M, mi ng ngoan c lao vo cc mu toan ngu ngc ca mnh. Nhn dn Trung Quc khng phi l nhng ngi d bo; h khng bao gi tha th nhng cch khiu khch ca cc ngi!
QU NGHIN CU BIN NG
270
Ph lc 49
IN N Si Gn, ngy 23 thng 4 Bi bo m Ngi ni vi ti l bn tm tt bi pht biu ca Hong thn Bu Lc, ng l Vn phng ca vua Bo i ti Si Gn. Bi pht biu ny m ti khng yu cu, vo thi im nn c lp ca Vit Nam c cng b, vn bn phi c thng bo trc cho ti l dnh cho nhng ngi Vit Nam nhm khi ng lng nhit thnh c phn gim st i vi Tha c ngy 8-3 m vn bn khng c ph bin. Ti ng rng s biu th ny l khng ng lc, nhng phi tha nhn rng nhng s kin tng t l hu qu ca quy ch mi ca cc quc gia ng Dng, cng ngy cng tr nn kh ngn tr. Ti xin lu rng., trn bn cht ca vn v lp trng i vi qun o Hong Sa, ch khng phi i vi tnh hnh o Cn Ln, s ch ca ngi Vit khng phi l do cc nh thng thuyt Php ca cc Tha c ngy 8-3 gy ra, m l do cc nh thng thuyt Vit Nam, cc lut gia rt tinh thng nu ln mt cch r rng v t pht vi mt s nhn mnh mnh m. Cc c gng ca chng ti ch t ti vic trnh trong trao i th tn khng cp r rng n vn ny. Tuy nhin, ti buc phi khng nh vi t cch c nhn vi vua Bo i rng Ph Cao y, thay th Ph Ton quyn c cho rng qun o Hong Sa l phn ph thuc ca vng quc An Nam v trong cuc tranh chp ny, ti ng h quan im ca Vit Nam. Khng th t chi li bo m ny ngay khi c yu cu, ti xin nhc li l li bo m ch vi t cch c nhn v Chnh ph Php c th ph nhn n vo bt k lc no nu Chnh ph thy cn thit. Khng ch thnh cng ca mt cuc thng lng kh khn i hi nh vy m cn do s tn trng truyn thng v tnh trung thc ca ngi ng Dng. Vo lc m chng ta lin kt mt nc vo nc Php trong khi Lin hip Php vi yu cu nc ng gii hn t do ngoi giao ca h, ti cm thy nht thit khng c tuyn b vi nc , ngay khi vo cuc chi, rng chng ta t chi ng h cc yu sch quc gia m chng ta tha nhn l c cn c chc chn trong nhim nm. Ti s gi cho Hong thn Bu Lc cc nhn xt v s thn trng m ng ta nn tun h trong lnh vc ngoi giao
QU NGHIN CU BIN NG
Tham gia nh my: Hoa Phm, Tho Uyn, Thanh T, Nguyn Duy Hiu, Vit Phng, Pikachu, Khi Nguyn, Ngc Thu, Thy Minh Nguyn, L Hng Thun, L Trung Bo, Trn Hoi V, Phan Tun Quc.

Chu Quyen Tren Hai Quan Dao Hoang Sa Truong Sa (So Hoa)

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chu Quyen Tren Hai Quan Dao Hoang Sa Truong Sa (So Hoa)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

QU NGHIN CU BIN NG

MONIQUE CHEMILLIER GENDREAU

CH QUYN TRN HAI QUN O HONG SA V TRNG SA (SCH THAM KHO)

NH XUT BN CHNH TR QUC GIA H Ni 1998

Ngi dch: Nguyn Hng Thao Hiu nh: Lu Vn Li L Minh Ngha

- Th mc _____________________________________ 145 - Cc ph lc ___________________________________ 158

. Trung Quc ph chun Cng c ngy 15-5-1996 (ND)

. Michael Bennett, nh trn, tr. 428.

. Xem bo Le Monde ngy 11-1-1995 v Tp ch Kinh t Vin ng (FEER) ngy 23-2-1995.

. Trong F.E.E.R ngy 30-6-1994. . Trong F.E.E. R ngy 13-10-1994.

iu 298 ca Cng c Montego Bay, ngy 10-12-1982.

c nhiu din vin chia nhau cc vai tr trn sn khu lch s?

Xem tr. 153, danh mc sch.

. Xem ph lc 4, danh sch cc o v o nh.

. Xem Ph lc s 4, danh sch cc o.

Bn cht php l ca tranh chp

nhp thi gian trong mi quan h vi lut php l thch hp.

V cc o Minquiers v Ecrhous: Ta n php l quc t, Tuyn tp, 1953, trang 53.

Max Huber: Phn quyt o Palmas, ngy 4-4-1928, tr. 182

Ngh quyt 3710 ca i hi ng Lin hp quc.

. Bo co ca Ton quyn ng Dng gi B trng B Thuc a, ngy 20-3-1930, ph lc s 5. 2 (Missing piece)

Xem Chng I, Tr.33 Max Huber, phn quyt v o Palmas, Tr.164.

V o Pulama Phn quyt ngy 21-4-1870 gia Anh v B o Nha.

Xem: Ta n php l quc t, Tuyn tp, 1953, tr.65 Sd, tr.71

Cc ti liu do ngi Trung Quc a ra

Bn tin Trung Quc hc, nm 1988, s 7, ngy 20-4-1988.

Bn tin Trung Quc hc, nm 1988, s 8, tr.5 L Qu n, Ph Bin tp lc, q.2

Quyt nh Trng ti v o Clipperton, Tuyn tp cc quyt nh trng ti, t.VII, tr.1109

Lu Vn Li, Phn tch tc phm: Ph bin tp lc ca L Qu n, H Ni, 1994, in Roneo.

Xem cc tranh trn y, cc v d rt ra t v Minquiers v crhous.

Bin nin s An Nam, do P.A. Lapieque trch on Xem bn ny ti Ph lc 9.

* P.A. Lapieque: Bin nin s An Nam, tr.4

To n quc t, tuyn tp, tr.56

Nguyn Hu Tr: Mt s vn v tha k nh nc c lin quan n Vit Nam, tr.28, ch thch 8

Cc quc gia khc trong khu vc

Tc kinh tuyn 1080313 ng Greenwich

To n quc t, V o Minquiers v Eorhous, tuyn tp, 1953, tr. 71.

Xem Nin i cc s kin trn, tr. 50

Xem Nguyn Hu Tr, Sd, tr. 72 v tip.

C hai Cng c Vin, mt cng c v s k tha gia cc nh nc v vn iu c (1978), v mt v s tha k gia cc nh

Ton n quc t, Tuyn tp, 1953, tr. 53

P.A. Lapicque: V cc o Hong Sa, tr.4.

Tp ch tin tc Trung Quc hc, s 8, tr.17

Chu Kin, Cc bin gii bin ca Trung Quc, tr. 280.

Xem Ph lc s 20. Xem Ph lc s 21.

Ph lc s 27: in th ngy 14-3-1930.

Bc Kinh, ngy 28-7-1930, Ph lc s 28. Xem Ph lc s 29.

in vn chnh thc ngy 4-7-1931, Ph lc s 30.

Th B trng Quc phng gi B trng Ngoi giao ngy 30-31932, Ph lc s 36.

Do J. Leune dn trong Bin v thuc a, thng 8-9-1938.

l cc bn c ghi trong danh mc tham kho chung ca cun sch.

Xem th gi Ch tch y ban ng Dng ngy 07-10-1946, Ph lc s 38.

Tht ra khng c qun cng sn (N.D).

Th ca J. Letourneau ngy 007-05-1951, Ph lc s 44 Xem th ca tng Jacquot ngy 16-6-1955, ph lc s 45.

Cng vn ngy 06-09-1946, Ph lc s 43.

yu sch ca Lin Hip Php trong dp chun b Hip c ha bnh vi Nht.

Nu trong Ghi ch ca V chu Chu i Dng, ngy 15-51950, ph lc s 47.

in ngy 23-4-1949, ph lc s 49.

Xem M. Samuels: Tranh chp bin Nam Trung Hoa, tr. 68

Ghi ch ca V php lut, ngy 6-9-1946, Ph lc s 40 (Thc ra l Ph lc s 43 N.D.)

. Xem trang 132.

. Bn tin Trung Quc hc, 1988, s 8, tr. 30.

c) Cc biu th nh khc C t du vt v cc nh ca Chnh ph i Loan.

. Theo Le onde, ngy 12-5-1978

- Th mc ___ 145 - Cc ph lc _ 158