Professional Documents
Culture Documents
01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H' 01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H' 01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H' 01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H'
01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H' 01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H' 01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H' 01' Uq, SL .Ks Lrau Ndjs H'
+ ,- ,X ,
+ ,- ,X ,
3' Nd.
+ ,- ,X ,
+ ,- ,X ,
5' ksLs,
+ ,- ,X ,
wm Ndjs; lrk 0 isg 9 f;la b,laluz 10 iys; yskaoq wrdns ixLHdxlk moaO;sh mdoh oyh jq
ixLHdxlk l%uh fyj;a oYuh ixLHdxlk l%uh f,i yeoskafjz'
102
101
100
1000
100
10
oyfha mdofha .Kl rduqfjz ol=fKa isg jug oyfha n,j,ska .Klj, jgskdlu jevsfjz'
.Kl rduqfjz tla l+rl ;snsh yels Wmrsu .Kl ixLHdj 9 ls'
tl l+rl .Kl 10 jQ jsg ta ish,qu .Kl bj;a lr ta fjkqjg tla .Klhla Bg hdno
juzmi l+rg oukq ,efnz'
1000X5 = 5000
100X5 = 500
10X5 =
50
1X5 =
5
5555
103
102
101
100
1000
100
10
Wod#- ^w&
75
wd& 308
+89
+65
164
we&
989
+74
373
1063
24
+108
510
1'1 wNHdi
iqlrkak'
^1&
^2&
^3&
^4&
38
30
347
687
+21
+24
+64
+752
===
===
===
====
^5&
^6&
^7&
^8&
249
927
999
367
+371
+148
+111
28
====
====
====
+481
====
Wod#- ^w&
wd& 10
we&
100
- 5
- 6
- 32
1000
68
-329
671
1'2 wNHdih
iqlrkak'
^1&
^2&
^3&
^4&
30
65
64
-5
-12
-37
-59
==
==
==
==
^5&
^6&
^7&
^8&
108
240
500
1000
-27
-124
-184
-593
===
====
====
===
1095 - 396
5010 - 1784
700 - 349
WodyrK#-
i' 5+5+5+5
= 20
ii. 23+23
= 46
iii. 165+165+165
= 495
5X4
= 20
23X2
= 46
165X3
= 495
2' l%uh
75 X (20 + 5)
75
X25
75X5
= 375
75X20
= 1500
375
1875
150
1875
^1&
4X10=
^5&
108X10=
^2&
^3&
^4&
37X10=
24X100=
60X1000=
^6&
^7&
^8&
36X5=
47X22=
^9&
^10&
^11&
407X60=
346X37=
507X79=
64X43=
2) 3789 = 42
3)56832 = 17.75
2) 246
3) 1089
4) 73210
5) 376100
6) 12730
7) 106420
8) 37525
9) 72932
10) 403224
ixLHdj
100 tajd
10
100
1000
1 tajd
0.1 tajd
0.01 tajd
0.001 tajd
10 tajd
8.25
12.8
374.07
5.273
10.65
55.555
3'46
2& 7'26+875
3& 7'32
7'26
+ 2'68
+ 1'5
4'96
+ 3'875
4&
5 + 0.034
5
10'00
+0.034
11'135
8.034
2& 10'5
+ 3'2
+ 2'36
6& 38.67 + 8
3& 9'28
4& 7'6
12'3
+ 43'07
WodyrK
1) 7.69
2) 10.69
- 5.25
- 7.97
3) 5.4 - 3.65
5.4
- 3.65
4) 5 - 2.35
5.00
- 2.35
1& 6'4
2& 10'5
- 5'25
3& 9'4
- 3'7
4& 60'5
- 3'75
- 12'37
11& 15 - 7'326
(b)
ixLHdj
X 10 n,h
ms<s;=r
3'7815
10
37'815
3'7815
100
378'15
3'7815
1000
3781'5
7.64 10
= 76.40
= 76.4
(c)
5.82 100
= 582.00
= 582
(d )
(i )
2.5 10
(ii )
2.5 100
(iv)
(vii )
3.48 10
2.06 10
(v )
3.48 100
(viii ) 7.265 10
( x)
5.2 1000
(iii )
2.5 1000
(iv)
(ix)
3.48 1000
10.08 100
4.3 1000
= 4300.0
= 4300
(a )
3.2 3
(b )
2.46 5
(c )
3.2
3
2.46
7 .23
20
9.6
12.30
144.60
7.23 20
( d ) 5.43 47
5 .43
47
3801
2172
25 5.21
2'3'2 wNHdi - .=K lrkak'
(i )
2.3 5
(ii )
7.24 7
(iii )
10.26 4
(iv)
(vii )
40.5. 9
8.42 30
(v )
(viii )
35.73 11
6.935 40
(vi )
(ix)
5.69 12
3.08 34
( x)
6.108 27
(a)
2.5 0.3
25 3
=
10 10
75
=
100
= 0.75
^11& l%uh
(a)
2.5 0.3
2.5
0.3
0.75
1.46 2.5 =
=
=
=
146 25
100 10
3650
1000
3.650
3.65
(b)
14.46 2.5
1.46
2.5
730
292
3.650
(i ) 2.3 0.5 (ii ) 1.4 2.6 (iii) 3.5 4.72 (iv) 5.12 3.4
(v) 4.32 1.75 (vi) 0.46 2.5 (vii) 9.47 1.3 (viii ) 0.65 0.4
(ix) 0.02 0.8 (1.053 0.4)
3& Nd.
* ,jh 1 jQ Nd. tall Nd. f,i yeoskafjz'
WodyrK #-
1 1 1
, ,
2 5 10
* ,jh yrhg iudk ke;fyd;a ,jh yrhg jvd jsYd, jQ Nd. jsIu Nd. f,i yeoskafjz'
WodyrK #-
3 4 7
, ,
3 3 5
2 5
3 1 1
,
,
,
,
3 7 10 7 4
4
6
10
=
=
. ..
6
9
15
(a)
2 1
+
5 5
2+ 1
=
5
3
=
5
5 4
+
7 7
5+ 4
=
7
9
=
7
7 2
= +
7 7
2
=1
7
(b)
9
7
2
2
=1
7
3 1
5 1
+
(iii ) +
(iv)
7 7
6 6
13 10
10 5
(vii ) +
(viii ) +
(ix)
15 15
13 13
(ii )
3 3
+
(v )
7 7
17 19
+
( x)
20 20
1 3
+
2 4
1 2 3
+
2 2 4
2 3
+
4 4
5
4
1
1
4
b)
=
=
=
=
5 1
+
6 3
5 1 2
+
6 3 2
5 2
+
6 6
7
6
1
1
6
7
3
+
10 10
75
85
+
100 100
1 1
i) +
2 4
7 2
v) +
10 5
2 7
ix) +
3 15
2 5
ii ) +
3 6
5 1
vi ) +
6 12
3 5
x) +
4 24
3 1
iii ) +
4 8
7 1
vii ) +
8 4
5 2
iv) +
6 3
5 3
viii ) +
12 4
(a)
=
=
=
=
2 1
+
3 2
2 2 1 3
+
3 2 2 3
4 3
+
6 6
7
6
1
1
6
(b)
=
=
=
=
3 1
iv) +
5 2
5 4
viii ) +
6 9
3 5
+
4 6
3 3 5 2
+
43 6 2
9 10
+
12 12
19
12
7
1
12
2 4, 6
2 2,3
31,3
11
4.6 l='fmd'.=
= 2X2X3
= 12
3 1
5 5
3- 1
5
2
5
(a)
=
=
5 4
7 7
5- 4
7
1
7
(b)
=
=
4 1
5 5
7 5
8 8
11 6
13 13
(ii )
(vi )
( x)
5 3
7 7
11 7
15 15
10 4
11 11
(iii )
(vii )
7
10
7
11
3
10
5
11
(iv)
(viii )
5
12
7
10
1
12
3
10
Nd. .=K lsrSfuz oS .=K lsrSug we;s Nd.j, ,jhka ,jhka f.kq;a yrhka yrhka f.kq;a
.=K lrkq ,efnz'
Wod #-
(a)
1 1
2 3
(b)
(d )
1
6
4 3
15 6
2
(e )
2
15
3
1
=
4 31
1
=
4
3
6
4
4
3
=
15 5 6 3
=
(c)
1 1
=
2 3
=
3 1
4 3
= 6
= 4
1
2
3
42
5 4
8 5
5 4
8 51
1
=
2
5
5
6
(f)
25
6
= 4
1
6
(i )
(v)
(ix)
1 1
3 5
5 3
7 5
7 5 4
12 7 10
(ii)
(vi)
( x)
4
5
6
7
2
3
2
3
2 3
5 4
(iii)
(vii)
( xi )
2 1
5 2
7 5
10 7
2
7
3
(iv)
(viii)
( xii )
4
5
7
5
2
3
2
3
12
(a)
3 5
4 6
(b)
3
3 6
=
42 5
=
9
10
6 9
7 14
2
(c)
2
6 14
=
71 9 3
4
3
1
=1
3
2
6
3
(d )
2
3
2
1
=
3 63
=
= 6
1
9
3
21
=9
(i )
(v )
(ix)
2 2
3 3
7 21
15 30
12
9
21
(ii )
(vi )
( x)
3 1
5 6
7
7
12 10
8
16
16
(iii )
(vii )
13
14
11
20
13
21
11
16
10
14
(viii )
15
(iv)
3
5
7
12
1
3
(b)
2
5
(a)
1
3
(2 3) + 1
=
3
6+ 1
=
3
7
=
3
2
2
5
(5 7) + 2
=
5
35 + 2
=
5
37
=
5
(b)
(i )
1
2
(ii )
3
4
(iii )
2
3
(iv)
1
4
(v)
7
10
(a )
1
2
+ 3
3
3
7 11
=
+
3
3
18
=
3
2
= 6
fyda
1
2
+ 3
3
3
1 2
= 5+ +
3 3
3
= 5+
3
2
= 6
(b )
1
1
+1
4
2
13 3
=
+
4
2
13 3 2
=
+
4
2 2
13 6
=
+
4
4
19
=
4
3
= 4
4
3
1
1
5 +3
2
2
2
3
2 +3
5
4
(ii )
(vii )
3
1
2 +1
4
4
5 2
1 +
6 3
(iii )
(viii )
1
1
5 +1
4
4
7
1
+3
8
2
(iv )
(ix )
1
1
3 +3
2
2
1
5+ 3
4
(v )
( x)
3
1
1 +2
4
3
1
4 +7
3
(a )
1
1
- 1
fyda
2
2
7 3
=
2 2
4
=
2
3
1
1
- 1 (b )
2
2
3
- 2
4
23
=
4
23
=
4
23
=
4
13
=
4
1
= 3
4
5
= 2
= 2
1
2
5
2
5 2
2 2
10
2
(c )
(i)
(iv)
(vii)
( x)
3
3 4
1
4 3
1
3 4
3
6 7
1
4
5
1
6
2
2
3
2
5
3
1
1
5 3
1
(v)
2 3
5
(viii) 2 7
(ii)
2
3
5
6
1
1
2
(iii)
(vi)
(ix)
3
6 4
1
7 2
2
4 3
1
2
1
5
6
4
1
5
2
1
2
- 1
5
3
11 5
=
5
3
11 3 5 5
=
5 3
3 5
33 25
=
15 15
3 3 - 25
=
15
8
=
15
2
(a)
=
=
=
1
1
3 2
2
2
7 5
2 2
35
4
3
8
4
2 1
1 3
3 2
5 7
3 2
35
6
5
5
6
(b)
=
=
=
(i )
(iv)
(vii )
( x)
2
4
3
1
5
2
5
3
6
1
4
6
1
3
3
1
11
2
1
2 1
5 23
3
3
1
8
5
1
1
3
2
4
(v )
4
7
1
(viii ) 2
4
(ii )
(c )
=
=
=
2
3
5
2
8
5
1
1 3
9
2
1 2
2 1
4 3
3 5
4 1
15
4
3
3
4
(iii )
(vi )
(ix)
4
1
2 3
7
6
1 7
3 1
5 8
3
1 7
2 1
5 14 13
(a)
1
1
3 2
2
3
7 7
=
2 3
7 3
=
2 7
3
=
2
1
=1
2
(b)
1
2
4 2
6
9
25 20
=
6
9
5
25
9
=
62
20 4
15
=
8
7
=1
8
1 11
2
5 15
1
15
(viii ) 5 1
7
21
(iii )
(iv)
(ix)
3 17
2
7 21
4
4
5 2
9
18
(v)
( x)
3
2
3 1
4
10
2
2
7 3
8
4
5& ksLs,
Y+kH o we;=,;a Ok yd RK mQraK ixLHd ksLs, f,i yeoskafjz' ksLs, l=,lh Z u.ska
ixfla;j;a lrhs'
RK ksLs, ioyd - ,l=Kq fhoqj o Ok ksLs, ioyd + ,l=K fhoSu w;HjYH fkdfjs'
(b)
(i) 4 + 3
(ii) (6) + 2
=7
= (4)
(iv) 8 + (2)
= (9)
=6
(ii) (7) + 3
(iv) 12 + (10)
(vi) (12) + 7
(x)
(14) + 13 + 6 +(5)
i)
=
=
5- 3
5 + (- 3)
2
ii )
=
=
2- 5
2 + (- 5)
(- 3)
iii )
=
=
iv)
=
=
5 - (- 3)
5+ 3
8
v)
=
=
(- 3) - (- 2)
(- 3) + 2
(- 1)
(- 2) - 4
(- 2) + (- 4)
(- 6)
(ii)
(vi)
(x)
10 4
(iii)
( 4) ( 11) (vii)
9 ( 3)
( 5) 2
( 6) ( 15)
(iv)
(viii)
(12) 5
( 14) 7
(a ) 4 3 = 12
(b) (- 4) 3 = (- 12)
(- 4) (- 3) = 12
4 (- 3) = (- 12)
,l=Kq iudk ksLs, foll .=Ks;fhka Ok ksLs,hla o ,l=Kq wiudk ksLs, foll .=Ks;fha RK
ksLs,hla o ,efnz'
4 5
(ii)
63
(iii)
(4) (6)
(v)
(10) 4
(vi)
(12) 6
(vii)
(ix)
5 (3) (4) 0
(x)
(6) 0 (4) 5
(iv)
(7) (2)
6 (4) (8)
12 4 = 3
(12) (4) = 3
(12) 4 = (3)
12 (4) = (3)
,l=Kq iudk ksLs, folla fnoSfuka Ok ksLs,hla o ,l=Kq wiudk ksLs, folla fnoSfuka
RK ksLs,hla o ,efnz'
(iii)
(vi)
(ix)
(15) (3)
(7) (7)
(6) (1) (x) (12) (4)
wNHdi
1& uq rEmfha woqre lr we;s fldgqj,ska oelafjk Nd.h ,shkak'
2&
5
la woqre lr olajkak'
8
3& my; ioyka Nd. w;rska wid we;s m%Yak j,g ms<s;=re ,shkak'
1 2 3 4 5 2 1 11
, , 2 , ,1 , , ,
3 5 5 10 7 7 9 8
i)
ii)
iii)
15
15 5
=
=
25 25
iv)
v)
Nd. ixikaokh
yrh iudk Nd. ixikaokh
1
4
1
4
3
4
iy
3
4
3
4
3
4
3
3
1
3
hk Nd.h
g jvd jsYd, jk nejska
4
4
4
4
11 33
fjz
<Nd
44 44
fuys oS
Wod #-
4 23 3
,
hk Nd. w;=rska l=vd Nd.h l=ula o@
5 54 4
fuys oS
4
5
3
4
hk Nd.h
2
3
4 2
g jvd l=vd fjz' tksid
>
5
4
5 5
fjz'
yrh iudk Nd. ixikaokh lsrSfuz oS ,jh jsYd, Nd.h" jsYd,;r Nd.h f,i yoqkd.;
yels h'
1 1 ,
<
9 4
1 1
<
8 5
(1)
(i )
(v)
1
1
........
5
10
4
4
......
25
30
(ii )
(vi )
1
1
...... (iii)
8
9
6
6
........
90
25
1 1 3 3
"
hk Nd. w;=rska jsYd, Nd.h l=ula o@
4 9 4 4
Wod #3
5
6
10
tjsg
<
ta wkqj
3 <
5
6
10
6
10
1
1
......
(iv)
20
10
7
7
(vii)
........
22
30
3
3
........
14
8
8
8
(viii )
.........
19
20
(i) 3
4
5 ,
12
(ii) 5
9
2 , (iii) 8
15
.eg,q 1
iq.;a ;u jegqfmka 2$5 la wdydr i|ydo 1$10 la .uka nsuka i|yd o jeh lrhs' b;srs
uqo,ska 1$3 la b;srs lrhs'
i' wdydr yd .uka nsuka i|yd ;u jegqfmka ljr Nd.hla jeh lrhs o@
ii' Tyq ;u jegqfmka ljr fldgila b;srs lrhso@
iii' b;srs fldgi orejkaf.a wOHdmkh i|yd jshouz lrhs' tfia jshouz l< uqo, re'5000
la kuz Tyqf.a jegqm fidhkak'
.eg,q 2
gexlshl ;snQ c, mrsudj uq,q gexlsfhka 1$3la jsh' tosk tu c, mrsudfjka 1$5la nSug
.kakd ,oS'
i' nSug .kakd ,o c, mrsudj uq,q gexlsfhka ljr Nd.hla o@
ii' b;srs c, mrsudj uq,q gexlsfhka ljr fldgila o@
iii' miqj kej; gexlshg c,h ,SgrA 200 tla lrk ,oS' tjsg gexlsfhka 3$5 c,fhka msrS
;snqfKa kuz gexlsfha Odrs;dj fidhkak'
.eg,q 3
usksfila ;ud i;= bvfuka yrs wvla nsrsog o b;srsh iufia ore ;sfokdg o" fnod oSug
woyia lfZ<a h' tfy;a yosis wjYH;djhla ksid bvfuka 1$4la jslsKSug Tyqg isoq jsh'
wk;=rej b;srs jQ bvuz m%udKh uq, oS woyia l< mrsos fnod fok ,oS'
i' bvfuka 1$4 fldgila jsl=Kq miq b;srs jQ m%udKh uq,q bvfuka ljr Nd.hla o@
ii' nsrsog ,enqfKa uq,q bvfuka ljr fldgila o@
iii' orejl=g ,enqfKa uq,q bvfuka ljr fldgila o@
iv' bvfuka fldgila jslsKSug fmr orejl=g ,enSug kshus; jQ bvus m%udKh yd miqj
,enqKq bvus m%udKh w;r fjki fylagdr12la kuz uq,q bvfus jsYd,;ajh fylagdr j,ska
fidhkak'