Tap3 1930-1945

Hi ng xut bn
o duy tng Ch tch Hi ng

nguyn c bnh Ph Ch tch Hi ng
H ng U vin Hi ng
ng xun k "
trn trng tn "
Nguyn duy qu "
nguyn phng "
Hong minh tho "
Trn nhm "

Ban ch o xy dng bn tho
ng xun k
song thnh

nhm xy dng bn tho tp 3
L Mu hn (Ch bin)
phm hng chng
Trn minh trng

h ch minh
ton tp

3
1930 - 1945

(Xut bn ln th hai)

Nh xut bn chnh tr quc gia
H Ni - 2000
118
Th- t trung quc
119

li gii thiu tp 3
Tp 3, H Ch Minh Ton tp xut bn ln th hai gm nhng tc phm
ca Ch tch H Ch Minh vit t u nm 1930 n ngy 2-9-1945.
Nhng tc phm c vit trong thi gian ny th hin nhng cng
hin ln lao v t tng, ng li v t chc ca Ch tch H Ch Minh
i vi cch mng Vit Nam v phong tro cch mng th gii.
T nm 1930 n nm 1940 l thi gian Ch tch H Ch Minh hot
ng nc ngoi trn cng v l U vin Ban phng ng ca Quc t
Cng sn, ph trch Vn phng phng Nam v trc tip ch o cch
mng ng Dng.
u nm 1930, Ch tch H Ch Minh sng lp ra ng Cng sn
Vit Nam. Chnh cng, Sch lc, iu l ca ng v Li ku gi nhn
dp thnh lp ng do Ngi son tho cng vi Lun cng thng 10 nm
1930 do Trung ng ng thng qua vch ra ng li chin lc, sch
lc cch mng, tnh cht v nguyn tc t chc ng - i tin phong ca
giai cp cng nhn Vit Nam. Cc vn kin ny th hin tinh thn cch
mng trit v sng to, kt hp ng n l lun vi thc tin Vit Nam.
Quan im c bn ca cc vn kin ny c gi tr xuyn sut con ng cch
mng nc ta l c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi nhm thc
hin mc tiu i ngha ca dn tc l "Vit Nam c lp", "Vit Nam t do".
T nc ngoi, Ngi nu nhiu kin ng n nng cao vai tr lnh
o ca ng. ng phi "ginh c a v lnh o", cng c a v lnh
o ca ng trn c s qun chng tha nhn ng l "mt b phn trung
thnh nht, hot ng nht v chn thc nht", "tha nhn chnh sch ng
n v nng lc lnh o ca ng" (tr.139).
Nhng bi vit ca Ngi u nhng nm 30 cn vch r ng phi
ch pht trin lc lng cch mng trong nhn dn nh Cng hi, Nng
VII
-4
H ch minh ton tp
-3

hi, tng cng mi lin minh cng nng cng nh phi ra nhng chnh
sch c th ph hp vi mi thi k tp hp v lnh o ng o qun
chng trong cuc u tranh gii phng dn tc. Nhng ch dn v ni
dung, phng php tuyn truyn, gio dc qun chng cng c Ngi
cp c th nhm tng cng lc lng cch mng cho ng thi gian
ny.
Trong iu kin bin i ca tnh hnh th gii na sau nhng nm 30,
Ch tch H Ch Minh ch dn cho ng nhng kin rt c th
phi hp vi nhim v chung ca nhn dn th gii va chng ch ngha
pht xt, va pht trin lc lng cch mng, tng cng vai tr ca ng.
Ngi ch r mc tiu ca u tranh cch mng lc ny l "ng khng
nn a ra nhng i hi qu cao (c lp dn tc, ngh vin, v.v.)... Ch
nn i cc quyn dn ch, t do t chc, t do hi hp, t do bo ch v t
do ngn lun, i n x ton th chnh tr phm, u tranh ng c
hot ng hp php" (tr.138). t mc ch , Ngi nhc nh ng
phi ra sc t chc mt mt trn dn tc, dn ch rng ri, phi "kho lo,
mm do" tp hp tt c mi tng lp nhn dn, k c giai cp t sn
dn tc, nhng phi kin quyt khng c mt tho hip, mt nhng b
no vi bn trtxkt, phi tiu dit chng v mt chnh tr. Nhng bo co
gi Quc t Cng sn, nhng th gi cho ng cng nh nhng bi bo
ca Ngi ng trn bo Notre Voix (Ting ni ca chng ta) v bo Dn
chng ch dn cho ng v nhn dn ta hng ng vo vic pht trin
lc lng cch mng, tng cng vai tr lnh o ca ng v chng thm
ho pht xt ang lan rng trn th gii. Trc khi v nc, Ch tch H
Ch Minh cn vit mt lot bi ng trn bo xut bn Trung Quc ch r
nguy c ca ch ngha pht xt, ca ngi cuc u tranh chng pht xt
Nht ca nhn dn Trung Quc, s on kt ca nhn dn Vit Nam vi
nhn dn Trung Quc trong chin u chng pht xt Nht v coi vic gip
l gip cho chnh mnh.
Nm 1941, trc nhng chuyn bin ca tnh hnh th gii, nhn r
tnh th khn trng ca cch mng Vit Nam, Ch tch H Ch Minh tr
v T quc trc tip lnh o cch mng nc ta. Ngi ch tr Hi ngh
ln th tm ca Trung ng ng (5-1941) v xc nh nhim v gii
phng dn tc l nhim v bc thit nht ca cch mng nc ta lc ny.
hon thnh nhim v , phi tp hp lc lng qun chng ng o,
cha mi nhn vo k th chnh l pht xt Nht - Php; thnh lp Mt
trn Vit Minh, gii quyt vn dn tc trong khun kh mi nc
ng Dng; tin ti thnh lp nc Vit Nam Dn ch Cng ho; chun
b khi ngha v trang, xc tin thnh lp v pht trin lc lng v
trang, i t khi ngha tng phn tin ln tng khi ngha; ng thi gip
cch mng Min, Lo, v.v..
Ngay sau khi thnh lp Mt trn Vit Minh, Ch tch H Ch Minh
vit th Knh co ng bo, ku gi 20 triu con Lc chu Hng hy
nu cao truyn thng yu nc, anh hng bt khut, on kt ton dn
nh ui Php - Nht. Ngi ch r: "Trong lc ny quyn li dn tc gii
phng cao hn ht thy. Chng ta phi on kt li nh bn quc v
bn Vit gian ng cu ging ni ra khi nc si la nng" "ginh t do
c lp" (tr.198). C th ni t tng ct li ca Ch tch H Ch Minh th
hin trong Knh co ng bo cng nh trong cc vn kin ca Hi ngh
ln th tm ca Trung ng ng l s tip ni v pht trin cao ca t
tng c lp t do v i on kt ton dn ca Ngi c nu ln trong
cc tc phm Bn n ch thc dn Php (1925), ng cch mnh
(1927) v cc vn kin chnh tr ca Hi ngh thnh lp ng. y l mt
s pht trin sng to v t tng v l lun cch mng gii phng dn tc
cc nc thuc a trong iu kin mi ca thi i.
Ch tch H Ch Minh cn vit mt lot tc phm nh Chin thut du
kch, Lch s nc ta, Mi chnh sch ca Vit Minh v nhiu bi trn bo
Vit Nam c lp, c th ho Ngh quyt ca Hi ngh ln th tm ca
Trung ng nhm y mnh vic gio dc mnh m tinh thn yu nc
bt khut, on kt cc gii ng bo trong Mt trn Vit Minh, hng
dn xy dng lc lng chnh tr v lc lng v trang, gp phn to ra
mt cao tro cu nc mnh m, n thi c, tin ti tng khi ngha ginh
li c lp dn tc.
Thi gian ny, tc phm Nht k trong t ca Ngi ra i trong hon
cnh b chnh quyn a phng ca Tng Gii Thch bt giam tri php
khi Ngi i cng tc sang Trung Quc. y l mt vn kin lch s quan
trng, ng thi l mt tc phm vn hc ln th hin t tng, tnh cm
ca mt chin s cch mng v i - c tc dng gio dc su sc i vi
nhiu th h ngi Vit Nam.
Bn cnh tp Nht k trong t, tp 3 cn nhiu tc phm th ca khc,
c nhng ng gp v t tng v ngh thut, tr thnh mt b phn
khng th thiu ca kho tng vn hc cch mng nc ta.
Ch tch H Ch Minh v nc vo thng 9-1944, l lc cuc chin
IX VIII
-2
H ch minh ton tp
-1

tranh th gii bc sang giai on cui cng vi nhng thng li quyt
nh ca Lin X. Cc vn kin ca Ngi thi gian ny u tp trung
vo pht trin lc lng chnh tr, qun s to lc lng n thi c v gp
phn thc y thi c mau chn mui. Ch th thnh lp i Vit Nam
tuyn truyn gii phng qun nu ln nhng quan im c bn v
khng chin ton dn v xy dng lc lng v trang nhn dn, v quan
h gia u tranh chnh tr vi u tranh v trang, v nguyn tc tc
chin, v.v.. Trong Th gi ng bo ton quc, Ngi nu r: "Phe xm
lc gn n ngy b tiu dit. Cc ng minh quc sp tranh c s
thng li cui cng. C hi cho dn tc ta gii phng ch trong mt nm
hoc nm ri na. Thi gian rt gp. Ta phi lm nhanh" (tr.505 - 506).
Phi chp thi c thun li ang n thc hin mc tiu c lp t do.
V vy, Ngi quyt nh nhanh chng triu tp "mt cuc ton quc i
biu i hi gm tt c cc ng phi cch mnh v cc on th i quc
trong nc bu c ra" mt c cu i biu ca quc dn. "Mt c cu nh
th mi lc lng v oai tn, trong th lnh o cng vic cu quc, kin
quc, ngoi th giao thip vi cc hu bang" (tr.505). iu ny t c s
php l cch mng cho mt ch mi, ch ca dn, do dn v v dn
sp ra i. Thng 8-1945, Ch tch H Ch Minh vit Th ku gi tng khi
ngha ku gi ton th ng bo "khng th chm tr", "Ton quc ng
bo hy ng dy em sc ta m t gii phng cho ta" (tr.554). Th ku
gi Tng khi ngha th hin t tng ln ca Ch tch H Ch Minh v
tnh ch ng cch mng cc nc thuc a m Ngi nu ln t u
nhng nm hai mi tr thnh hin thc Vit Nam trong cuc Cch
mng Thng Tm nm 1945.
Ngy 2-9-1945, Ch tch H Ch Minh c bn Tuyn ngn c lp
nu ra nhng l phi khng ai chi ci c v quyn dn tc c bn l:
"Tt c cc dn tc trn th gii u sinh ra bnh ng, dn tc no cng c
quyn sng, quyn sung sng v quyn t do" (tr.555). T , Ngi
khng nh quyn dn tc c bn khng th ph nhn c ca dn tc
Vit Nam v trnh trng tuyn b trc nhn dn th gii: "Nc Vit Nam
c quyn hng t do v c lp, v s tht thnh mt nc t do c
lp. Ton th dn tc Vit Nam quyt em tt c tinh thn v lc lng,
tnh mng v ca ci gi vng quyn t do, c lp y" (tr.557).
Bn Tuyn ngn c lp, tc phm bt h ca Ch tch H Ch Minh,
l kt tinh truyn thng lch s kin cng bt khut ca dn tc ta, l
bn anh hng ca m ra k nguyn mi ca dn tc Vit Nam - k nguyn
c lp t do v gp phn lm phong ph t tng v quyn ca cc dn
tc trn th gii - quyn c lp t do.
Cc tc phm ca Ch tch H Ch Minh trong thi k 1930-1945 cn
phn nh nhng hot ng quc t phong ph, t tng on kt quc t
ca Ngi trn cng v l U vin Ban phng ng ca Quc t Cng
sn. Trong bo co gi Quc t Cng sn, cc ng cng sn, Ngi khng
ch phn nh tnh hnh m cn nu nhiu kin, xut nhng ch
trng quan trng y mnh phong tro cch mng phng ng
ng gp vo kho tng l lun cch mng th gii. Ngoi ra, cc bo co,
th t gi cho Quc t Cng sn v cc bn quc t, c trnh by trong
Tp 3 ny cn phn nh su sc nhng nm thng hot ng cc k gian
kh v t tng nhn vn ca Ch tch H Ch Minh.
*
* *
Trong ln xut bn ny, hu ht tc phm in trong ln xut bn
trc v nhng tc phm mi c b sung, u c i chiu, hiu
nh theo bn gc k c phn ngun ca vn bn. Mt s bi in trong
ln xut bn ln th nht, v cha c thi gian xc minh thm, nn vn
c nguyn nh c.
V tc phm Nht k trong t, trong ln xut bn ny, c ly theo
bn mi nht v y do Vin Vn hc dch v hiu nh, in trong cun
Suy ngh mi v Nht k trong t (Nh xut bn Gio dc xut bn nm
1993).
Nhng bi trong ln xut bn th nht phn Ph lc, nay
c xc minh, u a ln phn tc phm chnh.
Mc d c nhiu c gng, song chc ln xut bn th hai ny vn
khng trnh khi thiu st, mong bn c gp ln xut bn sau c
y v nng cao hn.
VIN NGHIN CU CH NGHA MC - LNIN
V T TNG H CH MINH
X XI
0
H ch minh ton tp
1

CHNH CNG VN TT CA NG
T bn bn x thuc t bn Php, v t bn Php ht sc ngn
tr sc sinh sn lm cho cng ngh bn x khng th m mang
c. Cn v nng ngh mt ngy mt tp trung pht sinh ra
lm khng hong, nng dn tht nghip nhiu. Vy t bn bn x
khng c th lc g ta khng nn ni cho h i v phe quc c,
ch bn i a ch mi c th lc v ng hn v phe quc ch
ngha nn ch trng lm t sn dn quyn cch mng v th a
cch mng i ti x hi cng sn.
A. V phng din x hi th:
a) Dn chng c t do t chc.
b) Nam n bnh quyn, v.v..
c) Ph thng gio dc theo cng nng ho.
B. V phng din chnh tr:
a) nh quc ch ngha Php v bn phong kin.
b) Lm cho nc Nam c hon ton c lp.
c) Dng ra chnh ph cng nng binh.
d) T chc ra qun i cng nng.
C. V phng din kinh t:
a) Th tiu ht cc th quc tri.
b) Thu ht sn nghip ln (nh cng nghip, vn ti, ngn hng,
v.v.) ca t bn quc ch ngha Php giao cho chnh ph cng
nng binh qun l.
2
H ch minh ton tp
3

c) Thu ht rung t ca quc ch ngha lm ca cng
chia cho dn cy ngho.
d) B su thu cho dn cy ngho.
e) M mang cng nghip v nng nghip.
f) Thi hnh lut ngy lm 8 gi.
Ti liu ca Bo tng
Cch mng Vit Nam.

SCH LC VN TT CA NG
1. ng l i tin phong ca v sn giai cp, phi thu phc
cho c i b phn giai cp mnh, phi lm cho giai cp
mnh lnh o c dn chng.
2. ng phi thu phc cho c i b phn dn cy v phi
da vo hng dn cy ngho lm th a cch mng nh
trc bn i a ch v phong kin.
3. ng phi lm cho cc on th th thuyn v dn cy
(cng hi, hp tc x) khi di quyn lc v nh hng ca
bn t bn quc gia.
4. ng phi ht sc lin lc vi tiu t sn, tr thc, trung
nng, Thanh nin, Tn Vit, v.v. ko h i vo phe v sn
giai cp. Cn i vi bn ph nng, trung, tiu a ch v t
bn An Nam m cha r mt phn cch mng th phi li
dng, t lu i
)
lm cho h ng trung lp. B phn no ra
mt phn cch mng (ng Lp hin, v.v.) th phi nh .
5. Trong khi lin lc vi cc giai cp, phi rt cn thn, khng khi
no nhng mt cht li ch g ca cng nng m i vo ng tho
hip, trong khi tuyn truyn ci khu hiu nc An Nam c lp,
phi ng tuyn truyn v thc hnh lin lc vi b p bc dn tc
v v sn giai cp th gii, nht l v sn giai cp Php.
Ti liu ca Bo tng
Cch mng Vit Nam.
___________
1) C th hiu l: t ra cng.
4
H ch minh ton tp
5

CHNG TRNH TM TT CA NG
1. ng l i tin phong ca o qun v sn gm mt s
ln ca giai cp cng nhn v lm cho h c nng lc lnh
o qun chng.
2. ng tp hp a s qun chng nng dn, chun b cch
mng th a v lt bn a ch v phong kin.
3. ng gii phng cng nhn v nng dn thot khi ch t
bn.
4. ng li ko tiu t sn, tr thc v trung nng v pha
giai cp v sn; ng tp hp hoc li ko ph nng, t sn
v t bn bc trung, nh cc ng phn cch mng nh
ng Lp hin, v.v..
5. Khng bao gi ng li hy sinh quyn li ca giai cp cng
nhn v nng dn cho mt giai cp no khc.
ng ph bin khu hiu "Vit Nam t do" v ng thi
ng lin kt vi nhng dn tc b p bc v qun chng v
sn trn th gii nht l vi qun chng v sn Php.
NG CNG SN VIT NAM 1930
In trong sch Vn kin ng,
(t 27-10-1929 n 7-4-1935).
Nxb. S tht, H Ni, 1964, tr.15.

IU L VN TT
CA NG CNG SN VIT NAM
I- Tn: ng Cng sn Vit Nam.
II- Tn ch: ng Cng sn Vit Nam t chc ra lnh o
qun chng lao kh lm giai cp tranh u tiu tr t bn
quc ch ngha, lm cho thc hin x hi cng sn.
III- L vo ng: Ai tin theo ch ngha cng sn, chng
trnh ng v Quc t Cng sn, hng hi tranh u v dm
hy sinh phc tng mnh lnh ng v ng kinh ph, chu
phn u trong mt b phn ng thi c vo ng. Th
vo ng thi phi c mt ng vin gii thiu v phi d b
3 thng, th cng nghip ngho, dn cy v lnh phi c hai
ng vin gii thiu v d b 6 thng, hc sinh, cc giai cp
khc v ngi ng phi khc phi c hai ng vin gii
thiu v phi d b 9 thng.
Ngi di 21 tui phi vo thanh nin cng sn on.
IV- H thng t chc:
Chi b gm tt c ng vin trong mt nh my, mt cng
xng, mt hm m, mt s xe la, mt chic tu, mt n
in, mt ng ph, v.v..
Huyn b, th b hay l khu b:
Huyn b gm tt c cc chi b trong mt huyn.
Th b gm tt c cc chi b trong mt chu thnh nh.
Khu b gm tt c cc chi b trong khu ca mt thnh ph
ln nh Si Gn, Ch Ln, Hi Phng, H Ni hay ca mt
6
H ch minh ton tp
7

sn nghip ln nh m Hn Gai.
Tnh b, thnh b hay c bit b:
Tnh b gm cc huyn b, th b trong mt tnh.
Thnh b gm tt c cc khu b trong mt thnh ph. c
bit b gm tt c khu b trong mt sn nghip ln.
Trung ng
V- Trch nhim ca ng vin:
a) Tuyn truyn ch ngha cng sn v c ng qun chng
theo ng.
b) Tham gia mi s tranh u v chnh tr v kinh t ca
cng nng.
c) Phi thc hnh cho c chnh sch v ngh quyt ca
ng v Quc t Cng sn.
d) iu tra cc vic.
e) Kim v hun luyn ng vin mi.
VI- Quyn li ng vin:
Trong cc cuc hi ngh ca chi b, ng vin d b c quyn
tham gia v pht biu kin, song khng c quyn biu
quyt, ng c v tuyn c.
VII- Cc cp ng chp hnh u vin:
a) Mt cp ng b c hi chp hnh u vin gim c v
ch huy cho mi ng vin lm vic.
b) Mi chp hnh u vin phi thng bo co cho ng vin
bit.
VIII- Kinh ph:
a) Kinh ph ca ng do nguyt ph v c bit quyn m ra.
b) Nguyt ph do cc cp ng b tu kinh ph mi ng vin
m nh.
c) Ngi khng vic hoc m th khi phi gp nguyt ph.
IX- K lut:
a) ng vin ni ny i ni khc phi xin php ng v
theo c quan ni lm vic.
b) Bt c v vn no ng vin u phi ht sc tho lun
v pht biu kin, khi a s ngh quyt th tt c ng
vin phi phc tng m thi hnh.
c) Cch x pht ngi c li trong ng vin: Cch x pht
ngi c li trong ng do hi chp hnh u vin trong cp
ng hay i biu i hi nh.
Ti liu ca Bo tng
Cch mng Vit Nam.
8
H ch minh ton tp
9

LI KU GI
Hi cng nhn, nng dn, binh lnh, thanh nin, hc sinh,
anh ch
)
b p bc, bc lt!
Anh ch em! Cc ng ch!
Nhn ch th ca Quc t Cng sn gii quyt vn cch
mng nc ta, ti hon thnh nhim v v thy c trch
nhim phi gi ti anh ch em v cc ng ch li ku gi
ny.
Mu thun gay gt v kinh t gia cc nc quc ch
ngha gy ra Chin tranh th gii 1914-1918. Sau cuc
chm git m mu , th gii chia ra lm hai mt trn:
mt trn cch mng gm cc dn tc b p bc v giai cp v
sn b bc lt trn ton th gii m i tin phong l nc
Nga Xvit, v mt trn ca ch ngha quc m tng
hnh dinh l Hi quc lin.
Cuc chin tranh quc y lm cho th gii b thit hi nng
n v ngi v ca, c bit l quc Php b thit hi nhiu hn
cc quc khc. Hin nay, t chc li nn kinh t Php,
quc Php ra sc khai thc ti nguyn "ca chng" ng Dng.
Chng xy dng thm nh my bc lt cng nhn v buc h
phi chu i rt. Chng chim rung t ca nng dn lp n
in, lm cho nng dn mt ht rung t v lm vo cnh tuyt
vng. Chng tm mi cch bp nn nhn dn ta; chng thu thu
ngy cng nng, bt mua "quc tri" ngy cng nhiu, lm cho ng
bo ta ngy thm ngho kh.
___________
1) Trong Th gi i din ng Cng sn Php Quc t Cng
sn, ngy 27-2-1930, dng ch Compatriotes (ng bo).
Cng ngy chng cng tng cng qun i: mt l git hi cch
mng An Nam, hai l chun b mt cuc chin tranh quc
na Thi Bnh Dng nhm chim thm thuc a, ba l ph
cch mng Trung Quc, bn l chng li nc Nga Xvit, v
nc ny ang gip cc dn tc b p bc v cc giai cp b bc
lt trn th gii ng ln nh bn thng tr. Cuc chin tranh
quc th hai ang c ro rit chun b. Khi cuc chin tranh
n ra, th nht nh quc Php s y anh ch em chng ta
vo mt cuc chm git y ti c. Nu chng ta cho chng
chun b chin tranh, nu chng ta cho chng chng li cch
mng Trung Quc v nc Nga Xvit, nu chng ta cho chng
tiu dit cch mng An Nam th khc no chng ta cho chng
dm ging ni An Nam ta xung Thi Bnh Dng.
S p bc v bc lt v nhn o ca quc Php lm cho ng
bo ta hiu rng c cch mng th sng, khng c cch mng th
cht. Chnh v vy m phong tro cch mng ngy cng ln mnh:
cng nhn bi cng, hc sinh bi kho, nng dn i rung t, nh
bun nh ng ca hng, nhn dn c nc ang vng dy chng
bn quc.
Phong tro cch mng An Nam lm cho quc Php phi
run s. Cho nn, mt mt chng dng bn phong kin An
Nam, bn i t sn phn cch mng v bn a ch p
bc, bc lt nhn dn An Nam. Mt khc, chng khm xt
nh ca, bt b, giam cm v git hi nhng ngi cch
mng An Nam; chng hy vng dng khng b trng tiu dit
cch mng An Nam.
Nu quc Php tng c th dng khng b trng hng tiu dit
cch mng An Nam th chng lm to! Mt l, cch mng An
Nam khng b c lp, tri li n c giai cp v sn th gii ni
chung v giai cp cn lao Php ni ring ng h. Hai l, gia lc
cc cuc khng b trng ln n nh cao th nhng ngi cng sn
An Nam trc kia cha c t chc, ang thng nht li thnh mt
ng, ng Cng sn Vit Nam, lnh o ton th anh ch em b
10
H ch minh ton tp
11

p bc chng ta lm cch mng.
Hi cng nhn, nng dn, binh lnh, thanh nin, hc sinh!
Anh ch em b p bc, bc lt!
ng Cng sn Vit Nam
1
c thnh lp. l ng ca
giai cp v sn. ng s du dt giai cp v sn lnh o cch
mng An Nam u tranh nhm gii phng cho ton th anh
ch em b p bc, bc lt chng ta. T nay anh ch em chng
ta cn phi gia nhp ng, ng h ng v i theo ng :
1) nh quc Php, phong kin An Nam v giai cp t
sn phn cch mng.
2) Lm cho nc An Nam c c lp.
3) Thnh lp Chnh ph cng nng binh.
4) Tch thu tt c cc nh bng v c s sn xut ca quc
trao cho Chnh ph cng nng binh.
5) Quc hu ho ton b n in v t ai ca bn quc
v a ch phn cch mng An Nam chia cho nng dn
ngho.
6) Thc hin ngy lm 8 gi.
7) Hu b mi th quc tri v thu thn, min cc th thu
cho nng dn ngho.
8) em li mi quyn t do cho nhn dn.
9) Thc hnh gio dc ton dn.
10) Thc hin nam n bnh quyn.
Thay mt Quc t Cng sn
v ng Cng sn Vit Nam
NGUYN I QUC
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

BO CO GI QUC T CNG SN
Ngy 18-2-1930
A. 1) Nhn c ch th ca Quc t Cng sn v cng tc
ng Dng, ti t gi nc c vo thng 6 v n Xim
vo thng 7-1928. Ti lm vic vi mt s ngi An Nam
di c y ti thng 11-1929.
2) Nhng iu kin Xim (ng hn l c Lo).
(a) Dn c rt phn tn, hu ht theo o Pht, mt s t
theo o Thin cha.
(b) Chng 10 hay 15 nghn ngi An Nam di c Xim v
Lo. Hn mt na trong s h nhiu th h theo o
Thin cha.
(c) Kinh t - khng c cng nghip, nng nghip t nhin v
lc hu, iu dn n ch ng rung b hoang; ngi ta
c th s dng bao nhiu t ty , khng hn ch, khng
nh thu. Thng nghip trong tay ngi Trung Quc.
(d) Thin nhin - na nm nng, na nm lnh, v ma
ny, tt c mi th giao thng lin lc u khng thc hin
c.
B. Cng tc ca ti Lo.
1) Do nhng iu kin ca ngi An Nam (nng dn t do,
th th cng, tiu thng), h ch c th c t chc vo
"Hi i hu" vi t tng yu nc v chng quc. Trc
y, h c hn 1000 ngi. Nhng hin nay t hn v nhng
12
H ch minh ton tp
13

ngi An Nam theo o Thin cha b cc gim mc ngi
Php e do rt php thng cng nn h rt ra khi Hi i
hu.
2) Ba trng hc c t chc. Mt trng khc sp c
t chc nhng phi hon li, v:
(a) a im gn ngi Php.
(b) Tnh trng ngi Xim theo o Thin cha.
(c) C mt nh th do ngi Php lm c o, d nhin l ng
ta chng li chng ti.
3) Mt t bo, t "Thn i" sp c xut bn.
C. i v An Nam.
hai ln ti c gng v An Nam, nhng phi quay tr li.
Bn mt thm v cnh st bin gii qu cn mt, c bit
l t khi xy ra v An Nam "Quc dn ng".
D. Ti Trung Quc.
Ti c gng i ln th ba khi mt ng ch t Hng Cng
ti Xim v tin cho ti bit tnh hnh Hi An Nam Thanh
nin Cch mng
1)
b tan r; nhng ngi cng sn chia thnh
nhiu phi v.v..
Lp tc ti i Trung Quc, ti vo ngy 23-12. Sau , ti
triu tp cc i biu ca 2 nhm (ng Dng v An Nam).
Chng ti hp vo ngy mng 6-1.
Vi t cch l phi vin ca Quc t Cng sn c y
quyn quyt nh mi vn lin quan n phong tro cch
mng ng Dng, ti ni cho h bit nhng sai lm v h
phi lm g. H ng thng nht vo mt ng.
Chng ti cng nhau xc nh cng lnh v chin lc theo
ng li ca Quc t Cng sn.
Cc i biu phi t chc mt Trung ng lm thi gm 7 u
vin chnh thc v 7 u vin d khuyt. Cc i biu tr v
An Nam ngy 8-2.
E. Cng tc ca Trung ng mi.
1) Ngoi cng tc hng ngy, h phi t chc ngay:
___________
1) Nguyn bn ting Anh l The Annam Young Revolutionary Association.
a. on thanh nin cng sn.
b. Hi tng t.
c. Hi phn .
H cng phi lm nhng vic tt nht ca h m rng nh
hng ca Xvit Qung Ty.
2) to cho qun chng cch mng, c bit l giai cp cn
lao, bit rng h c Quc t Cng sn du dt v giai cp
cng nhn th gii ng h, rng h phi bo v Lin X v
cch mng Trung Quc, rng h phi u tranh chng vic
chun b chin tranh th gii mi - ti vit Li ku gi
phn pht khi Trung ng c t chc xong (khong ngy
20-3).
F. Nhng lc lng ca chng ti
C 5 t chc chnh tr ng Dng:
a) ng Lp hin c lp nn bi mt s t sn An Nam -
Nam K - hp tc vi quc.
b) ng Tn Vit c lp nn bi tng lp tr thc mt thi c
nh hng nhng bt u suy yu t khi c khng b trng.
c) An Nam Quc dn ng cng c t chc bi tr thc v giai cp
tiu t sn. T khi b khng b trng, lc lng ch yu ca h b
tiu dit v s cn li th phn ha thnh nhiu phe phi: cnh t
th quan h cht ch vi chng ti, cnh hu th ang tr thnh
nh nhng ngi manh ng.
d) Hi An Nam Thanh nin Cch mng do chng ti t chc t
nm 1925. C th ni rng, n l qu trng, m t , n ra con
chim non cng sn (ng Cng sn). Con chim ra i, ci v b ph
hu gn ht do chnh sch sai lm ca nhng ngi cng sn. Phn
cn li ca n chu nh hng v chu s lnh o ca chng ti
trong cng tc vn ng qun chng. T nay, vi chnh sch ng
v vi s thng nht, chng ti c th chc rng ng Cng sn s
tin b nhanh chng.

14
H ch minh ton tp
15

e) Mc d non tr v nh b, ng Cng sn c t chc tt nht v
hot ng mnh nht trong tt c cc lc lng. Chng ti c:
Xim: 40 ng vin chnh thc v d b.
Bc K: 204 "
Nam K: 51 "
Trung Quc v ni khc: 15.
(Trung K th ghp vo Bc K v Nam K).
Cc t chc qun chng:
Bc K: 2.747 hi vin
Nam K: 327 "
Xim: 500 "
Hng Cng: 14 "
Thng Hi: "
Nn nh rng, t khi Hi An Nam Thanh nin Cch mng
tan r, hai nhm cng sn s dng nhiu - nu khng ni l
tt c - ngh lc v thi gian trong cuc u tranh ni b v
b phi.
g) Tnh hnh kinh t v chnh tr ni chung s c bo co
sau v lc ny khng c ti liu.
G. Phong tro nh cng

Tn a phng Thng Ngh nghip
H Ni 6-1929 Cng nhn c kh
Si Gn 6 "
Nng 6 "
Hi Phng 6 Cng nhn thu tinh
Nam nh 6 Cng nhn in
Hi Phng 7 Cng nhn dt la
Rch Gi 8 Cng nhn ko xe
Th Du Mt 8 Cng nhn n in
Si Gn 9 Cng nhn khch sn
Ch Ln 9 Cng nhn nh in Trung
Quc
Bc Ninh 9 Cng nhn lm gch
Hi Phng 9 Cng nhn hng du la
Cn Th 9 Cng nhn ko xe
Bn Tre 9 "
Mai Mot 9 Phu n in
Tr Vinh 10 "
Rch Gi 10 "
Kin An 11 Cng nhn ko xe
Chu c 11 "
Nam nh 12 Cng nhn xy dng
Hi Phng 12 Cng nhn xi mng
(Bn Thng k ny khng y , m ch l iu
ti bit vo thi gian hin gi).
H. Khng b trng
B bt gi, kt n t 2 nm n 20 nm, lu y, tng giam
vo nh ngc:
407 n ng
14 con gi v n b
B kt n chung thn: 7
X t theo lut hnh: 4 (ti l mt trong s h)
Cht trong t: 3
B bn cht: 1
I. Nhng kin ngh
1) Singapo. ng b Singapo vit th cho chng ti ni
rng ng Cng sn Vit Nam s di s ch dn ca
Singapo. Nhng xt v hon cnh a l (Nga - Trung Quc -
An Nam) cng nh hon cnh chnh tr (ng mnh hn,
cng nghip pht trin Bc K hn Nam K), ti kin
ngh rng ng Cng sn Vit Nam s c s ch dn t
16
H ch minh ton tp
17

Thng Hi qua Hng Cng.
Tuy nhin ng Cng sn Vit Nam phi quan h tht cht
ch vi Singapo. V l , ti ngh ng Cng sn Trung
Quc gi mt bc th gii thiu chng ti c th phi mt
ng ch An Nam lm vic vi Singapo.
2) Xim. Ti yu cu ng Cng sn Trung Quc gi mt bc
th khc v a ch ca ng ch lnh o no (Trung
Quc) ti Xim cc ng ch An Nam nc ny c th
lm vic vi cc ng ch Trung Quc.
3) Si Gn. Trong chng mc ti bit th c khong 200 ng
ch Trung Quc . Nhng h hot ng rt t v h khng
c ngi lnh o c nng lc.
Ti ngh ng Cng sn Trung Quc:
(a) Phi mt s ng ch lnh o n .
(b) Cc ng b Trung Quc v An Nam , mi ng s c
1 i biu hoc nhiu hn thnh lp mt vn phng. Vn
phng ny phi:
(1) Phi hp cng tc ca h vi nhau nhm gii quyt quyn
li ca c ngi Trung Quc v An Nam.
(2) Lm tt nht vic xp t cc ng ch Trung Quc hay
An Nam lm cng di tu thu i Singapo, Si Gn, Hi
Phng, Hng Cng, Thng Hi gii quyt tt hn giao
thng lin lc ca chng ta.
(3) Bt c khi no mt ng ch Trung Quc b cnh st lm
kh khn
2)
, cc ng ch An Nam phi bo v h, v "ngc
li".
4) Bc K. C mt s ln cng nhn Trung Quc Bc K,
c bit l Hi Phng v H Ni. Hn na, hai thnh ph
ny v cc vng min ngc l ng duy nht d dng cho
s thng thng vi Qung Ty v Vn Nam, ti kin ngh
ng Cng sn Trung Quc phi mt s ng ch c kh
nng n cng tc nhng thnh ph .

___________
2) Nguyn vn: Whenever a Chinese comrade is "out" by Police.
5) Vn Nam. C chng 2.000 ngi Trung Quc v nhiu hn
mt cht l cng nhn An Nam ngnh ng st Vn Nam
. Ti nghe ni c cc ng ch Trung Quc .
Ti hi a ch ca vi ngi trong s cc ng ch
chng ti c th phi mt s ng ch An Nam n phi hp
vi h.
6) Qung Ty. Bc Ninh, Cao Bng, Lng Sn v nhng tnh
khc ca An Nam vng rt quan trng v chin lc i
vi Qung Ty. Trc y, chng ti c nm ng ch lm
vic . Mi y tt c h u b bt. Ti kin ngh phi
nhng ngi khc n. Nhng chng ti phi bn xem thc
hin vic nh th no.
7) Hng Cng. S hiu bit v l lun v chnh tr ca cc
ng ch An Nam rt thp, vic hc tp v c sch bo
thuc a gn nh khng c c. Thng Hi th qu xa. Do
, ti ngh t chc mt lp hc Hng Cng. Chng ti
phi tho lun xem nn t chc lp hc th no.
8) Thng Hi. C binh lnh An Nam y. Chng ti phi
bn xem nn lm vic vi h nh th no.
K. Nhng vn nh phi nhng ng ch An Nam n hc
trng i hc, vn kinh t, cng v cng tc ca ti,
v.v.. Ti ngh l ti s ni vi cc ng ch khi chng ta gp
nhau th tt hn.
Mt ln na ti ngh gp cc ng ch, cng sm cng tt,
v cc ng ch ca ti c th cn ti Hng Cng ng vo
lc ny.
L. Ti ri Hng Cng vo ngy 13-2. Cho ti khi ti khng
nhn c tin tc g t Php v hai ng ch An Nam. Ti rt
lo lng v h.
Li ku gi
3)

Ti bt: ng ch thn mn, ti mong c gp ng ch cng
sm cng tt. 1- V bo co ny vit c hai ngy m vn
___________
3) Li ku gi vit di bo co trn a trang 8 - 10.
18
H ch minh ton tp
19

cha n tay ng ch. Nh vy qu chm tr. 2- Chng ta c
th gii quyt tt c nhng vn ny trong vng vi gi
nhng ti mt tm ngy ri. 3- Ti buc lng phi i,
khng bit lm g c, trong khi cng vic khc ang ch
ti.
N.A.Q
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI I DIN TNG CNG HI
THNG NHT PHP QUC T CNG HI
ng ch thn mn,
ngh ng ch hi ng b v vic gi cc bo v tp ch
ca ng cho chng ti chng ti dch ng bo ca chng
ti. u v tn bo, tp ch nn gp vo pha trong. ng
thi gi cho chng ti mt t bo t sn ca nc cc ng
ch ci vi cnh st nu chng pht hin chng ti nhn
bo ch cng sn.
Li cho cng sn
Ngy 27 thng 2 nm 1930
Thay mt ng Cng sn
ng Dng
4
)

NGUYN I QUC
a ch ca ti:
ng L, Hng Cng tiu d bo,
S nh 53, ph Uynhm, Hng Cng.
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
___________
4) Trong nguyn bn, vit For the C.P. of Indochina.
20
H ch minh ton tp
21

TH GI VN PHNG I DIN
NG CNG SN C QUC T CNG SN
Cc ng ch thn mn,
Trong hon cnh ti sng khng hp php, ti cn c mt
ngh ni vi ngi khc. Ti ng vai phng vin bo ch.
Nhng cn phi chng thc c danh ngha ca ti.
Trong s tt c cc bo ca cc ng chng ta, ti thy ch c
mi mt t bo khng mang ci tn "c tnh cht lt " v c
th cp cho ti mt giy chng nhn thun tin, l bo
Th gii.
Ti ngh cc ng ch xin cho ti mt giy chng nhn l
phng vin bo Th gii. Tn ca ti s l L.M.Vng. Nu
cc ng ch cn bit nhng iu g thm v ti, cc ng ch
c hi cc ng ch Php.
Li cho cng sn thn i
NGUYN I QUC
a ch ca ti (ch dng gi giy chng nhn cho ti thi):
ng TIT NGUYT LM
Hoa Phong cng ty, s nh 136, ng Wan Chai, Hng Cng.
Bt tch ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI I DIN NG CNG SN PHP
QUC T CNG SN
Cc ng ch thn mn,
1. ng Cng sn Vit Nam c thnh lp. V vn t
chc, ti gi bo co cho Ban phng ng. Do , ti
thy khng cn nhc li y, cc ng ch s xem bo co
Ban Chp hnh Quc t Cng sn.
2. Ti c my yu cu v cu hi sau y vi cc ng ch.
Cn gio dc cc ng ch An Nam chng ti, v trnh t
tng, l lun v kinh nghim chnh tr ca cc ng ch
cn rt thp. Ti yu cu cc ng ch: (a) cho chng ti mt
t sch cc tc phm ca Mc v Lnin, v cc sch khc cn
cho vic gio dc cng sn ch ngha; (b) gi cho chng ti
bo L'Humanit v tp ch Inprekorr v c iu l, Cng
lnh ca ng v on thanh nin cng sn.
3. Cch gi: sch th ng vo nhng gi nh, bo v ti liu th
cho vo phong b, giu vo trong cc u : iu l v Cng
lnh.
4. Cho ti vi a ch chc chn Pari chng ti c th vit
th cho cc ng ch.
Cho chng ti bit tn nhng con tu chy ng Php -
Vin ng trn c cc ng ch Php lm vic v cho
chng ti bit tn cc ng ch chng ti c th bt lin
lc vi h (chng ti y buc phi thay i ch lun cho
nn khng th cho bit a ch c).
5. Chng ti s lm cch no s hp tc gia ng Cng
sn Vit Nam v ng Cng sn Php thc s c hiu qu.
22
H ch minh ton tp
23

6. Ti c bit c nhng ng ch Vit Nam Pari li dng
danh ngha ng vin nhn (ni ng hn l bn rt) tin
ca cc cng nhn An Nam. Ti ngh cc ng ch kim
sot h trnh gy n tng xu trong cng nhn. (B)
5)

Hong l mt ngi tt nhng khng bit g v chnh tr. Anh
ta gi nhng ngi phn cch mng n Trng i hc
cc dn tc phng ng (nhng ngi nhit tnh theo phi
Nguyn Th Truyn) v c nhng i biu (n i hi
ln th su) nh ln nhau v gy nhng chuyn tai ting.
Ti yu cu t nay Trng khng nhn cc i biu hoc hc
sinh An Nam no khng c s gii thiu ca ng Cng sn
Vit Nam.
7. Coi nh bc u ca s hp tc, ti ngh ng Cng
sn Php cng b mt bc th gp kin vi ng Cng sn
Vit Nam v ra li ku gi lnh Php ng Dng. Th v
li ku gi phi ngn gn chng ti c th dch v phn
pht di hnh thc truyn n (do chng ti phi in theo li
c s). Ti ngh cc ng ch gi cho ti bn gc nhng ti
liu .
8. a ch gi cho ti: V th (Gi cho Trung ng ng
Cng sn Trung Quc trn phong b: ng Vcto Lbng,
123, i l Cng ho, Pari, Php). V sch bo: ng L,
Hng Cng tiu d bo, 53, ph Uynhm, Hng Cng.
9. Lc ny ti cha bit r v tr ca ti. Ti hin l ng vin
ng Cng sn Php hay ng Cng sn Vit Nam ? Cho
n khi c lnh mi, ti vn phi ch o cng vic ca ng
Cng sn Vit Nam. Nhng vi danh ngha g? Ti khng
tham gia Trung ng ng Cng sn Vit Nam v ti cha
tr v ng Dng c, nht l lc ny, chng ban cho
ti mt ci n t hnh vng mt. S u nhim cng tc ca
Quc t Cng sn cho ti ht hn cha? Nu cha, ti vn
tham gia Ban phng ng y? Ti ngh cc ng ch
nhc Ban Thng v Quc t Cng sn cho quyt nh v
vic ny.
___________
5) Nguyn vn c ch (B) cha r ngha.
10. Sau khi thnh lp ng Cng sn Vit Nam c li ku gi
s c phn pht trong c nc vo khong ngy 20-3.
Trc y ti c nhn ch th ca Quc t Cng sn dn xp
(?) cc vn v cch mng ng Dng, nay nhim v
hon thnh, ti ngh c bn phn gi cho cc bn v cc ng
ch Li ku gi ny.
(Nguyn vn Li ku gi)
6)
.
Ti ngh cc ng ch:
a) Cng b trn bo L'Humanit v tp ch Inprekorr Li ku
gi nhn dp thnh lp ng Cng sn Vit Nam.
b) Chuyn nhng th km theo.
c) V tr li cho ti bit.
Li cho cng sn thn i
NGUYN I QUC
Bt tch ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
___________
6) Xem Li ku gi tr.8-10.
24
H ch minh ton tp
25

TH GI VN PHNG I DIN
NG CNG SN M
Ngy 27-2-1930
Cc ng ch thn mn,
Ti ngh cc ng ch hi ng b v vic gi cho chng
ti bo v tp ch ca ng chng ti c th dch ng bo
ca chng ti. u v tn bo, tp ch th nn gp vo
pha trong. ng thi gi cho chng ti mt t bo t sn
ci vi cnh st nu chng pht hin chng ti nhn bo
ng.
Li cho cng sn
Thay mt ng Cng sn ng Dng
NGUYN I QUC
a ch ca ti:
S nh 53, ph Uynhm, Hng Cng.
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI NG CH STA
Lin on chng quc - Bclin
Ngy 27-2-1930

Cc ng ch thn mn,
Ti ang Trung Quc. Kh c th vit di cho ng ch lc
ny. Ch vn tt my ch.
a) ng c thnh lp ng Dng.
b) C th hai tun na ti s vit cho ng ch di hn. Hai
thng na s c nhng tin vui cho Lin on.
c) ng ch c nhn c tt c th t ti gi cho ng ch
khng?
d) Gi cho ti nhng iu l, Cng lnh, ti liu ca
Lin on, b vo phong b ca mt hiu bun v gi n
a ch sau y:
ng TIT NGUYT LM
Hoa Phong cng ty,
136, ng Wan Chai, Hng Cng.
e) Gi cho ti c bo nh ca Cu t cng nhn. y
ch l "mn khi" nhn cc bo khc.
ng ch gi bo cho ti theo a ch:
53 ph Uynhm, Hng Cng.
26
H ch minh ton tp
27

f) Cho ti a ch ca mt t bo n tt nht.
g) t lu na, ti s gi cho ng ch nhng phong b
ngh ng ch chuyn n nhng a ch khc nhau, ngoi
phong b ghi cc k hiu sau y:
G l gi cho bo Ting ci (Mtxcva)
P l gi cho bo S tht (Mtxcva)
I l gi cho tp ch Th tn quc t (Bclin)
Gi ti ng ch v Anna nhng k nim cch mng thn
mn.
PN
Bt tch ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI CC NG CH LIN X
Ngy 28-2-1930
Cc ng ch thn mn,
Ngi An Nam, nht l nhng ngi lao ng, mun bit
nc Nga. Nhng cc sch bo cch mng u b php lut
h khc ca quc Php nghim cm. Hn na, cng nhn
v nng dn An Nam phn ln khng bit ch. Nhng ngi
c hc cht t khng bit th ting no khc ngoi ting An
Nam. Nhim v ca chng ti l phi ni vi h v T quc
ca giai cp v sn nh th no. lm vic ny ti c
nh vit mt quyn sch, - bng ting An Nam, ng nhin
- di hnh thc: "Nhng k nim v cuc du lch ca ti". Ti
mong rng n s sinh ng, hp dn, d c v c nhiu mu
chuyn. y l cng ca ti v cun sch .
I. TRC CCH MNG
1. iu kin sng ca cng nhn v nng dn.
2. Cc t chc cch mng, cng tc v s hy sinh ca cc t
chc .
3. S chun b cho cuc cch mng.
4. Cng tc b mt ca R.K.P.
II. TRONG CUC CCH MNG
1. Cch mng bt u.
2. ng v cc cng on.
28
H ch minh ton tp
29

3. Nng dn, sinh vin, ph n, nhi ng tham gia cch
mng.
4. Nhng kh khn do bn quc gy ra, bn phn cch
mng Nga, nn thiu i, v s anh dng cch mng.
5. S pht trin dn dn ca t nc Xvit.
6. Ch ngha cng sn thi chin
2
(i sng thc).
III. NGY NAY
1. T chc Chnh ph Xvit.
2. iu kin sng ca cng nhn, nng dn, binh lnh,
ph n, sinh vin, nhi ng, ph lo, v.v.. i hc cng
nhn, trng ng, v.v..
3. i sng trong cc nh my, tri lnh, trng hc (gio
dc, gii tr, ngh h, v.v.).
4. Hn nhn v nh .
5. Cc hp tc x.
6. Ph nng v con bun.
7. Vn rung t.
8. Kt qu ca chnh sch kinh t mi
3
v ca k hoch 5
nm.
9. Quc t cng sn
4
, Quc t Cng hi
5
, Quc t Nng dn
6

(s hi vin v cc nc tham gia).
10. Rp ht, bnh vin, nh tr, v.v..
11. S liu so snh (1914-1930) v:
a) s t chc cng nhn v nng dn, thnh vin ca cc t
chc ny;
b) v s trng hc v s hc sinh;
c) v bnh vin v cc c quan x hi khc;
d) s cng nhn v nng dn bit ch;
e) sn xut trong nc.
v.v., v.v..
By gi c hai vn c t ra:
1. Ti liu: Ti khng c g c. Ti ngh cc ng ch cung
cp cho ti ti liu bng ting Php hay ting Anh. Gi n
cho Trung ng ng Cng sn Trung Quc. ngoi b:
Gi ng Vcto Lbng, 123 - i l Cng ho, Pari, Php, vi
cu ghi: "Nh chuyn ngay tc khc".
2. Vic in: y chng ti ch c poly-copie nn ch c th in
nhiu nht l mt trm bn. Ch ci Vit Nam ging nh
ch ci Latinh vi mt s du ph, v d: a , v.v., khi
vit xong cun sch, chng ti c th in ni cc ng ch
c khng?
Ti tin tng ng ch v mt ti liu cng nh v nhng
li khuyn cn thit. Hy tr li cho ti theo a ch trn.
Li cho cng sn anh em
NGUYN I QUC
Bt tch ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
30
H ch minh ton tp
31

TH GI VN PHNG I DIN
NG CNG SN ANH QUC T CNG SN
ng ch thn mn,
Ti ngh ng ch gi cho chng ti bo La Vie Ouvrire v
tp ch ca Quc t Cng hi . Cc bo ch s dn tem
Php v tn cc bo phi giu kn. ng thi gi cho chng
ti bt k mt t bo t sn no (nhn bo La Vie
Ouvrire). iu ny l chi ci nu cnh st thy rng
chng ti nhn cc bo ch "lt ".
Li cho cng sn thn i
Thay mt ng Cng sn Vit Nam (ng Dng)
NGUYN I QUC
a ch ca ti:
s nh 53, ph Uynhm, Hng Cng.
Bt tch ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

BO CO GI QUC T CNG SN
V PHONG TRO CCH MNG AN NAM
T khi quc Php xm chim An Nam, trong nc, lun
lun c phong tro quc gia. Nhng trc nm 1905, l
mt s hn hp gia ch ngha phn , chng cng gio v
Cn Vng
7
. Tuy vy, lc khng c phong tro qun
chng, khng c mt t chc no nh mt ng. Ngn c dn
tc do Hong Hoa Thm nm, cng vi mt s t ngi c
tinh thn kin quyt v c s gip ca nng dn,
nh chim Yn Th v tin hnh cc cuc chin u chp
nhong chng nh cm quyn Php. Bn Php khng th
tiu dit c Hong Hoa Thm, do nhn dn tin rng
Hong Hoa Thm l thn thnh, bit trc c mi vic.
Nm 1911, bn Php thu mt tn phn bi u c Hong
Hoa Thm.
Nm 1905, thng li ca Nht i vi Nga c
ting vang to ln An Nam. Nhn dn ni rng: "Ngi da
vng khng cn km ngi da trng". H cho Nht l k v
ch ca t do cc nc chu . Thm vo tinh thn , nn
vn hc ci lng Trung Hoa ca Lng Khi Siu v Khang
Hu Vi a tinh thn dn tc An Nam ln cao. Sau
bt u c cuc i ra nc ngoi ca tng lp tr thc sang
Nht Bn. Nhng ngi i ra nc ngoi c t chc mt
ng, c mt hong thn lm ch tch v mt nh vn ho
ni ting (Phan Bi Chu) lm tng th k. ng ny cng
nh hy vng vo s gip ca Nht Bn khng ko di
c lu. Nht Bn li dng phong tro do Php v
buc Php phi k mt hip c (1907) cho Nht c quyn
a qun i sang An Nam khi x thuc a ny c triu
chng no ng, chng trc xut sinh vin An Nam ra khi
nc Nht. Mt s nhng ngi xut dng tr v An Nam b
32
H ch minh ton tp
33

giam mt thi gian, hoc quay li lm gin ip cho chnh
ph thc dn. Mt s sang Trung Quc. Cn hong thn lm
ch tch ng vn cn Nht sng di s khon i ca bn
qu tc Nht Bn, bn ny cp cho mi thng 50 yn. ng
Quang phc hoc ng Quc dn n y chm dt.
Nm 1908, mt cuc bi cng ca nng dn n ra
trong ton quc, nhng ngi bi cng mi huyn tp hp
li bt mt s bn thu thu ch b vo bao v nm xung
sng, bt cc quan li huyn a ln tnh v trao tr li cho
chnh quyn Php, git mt s cnh st v ph mt vi trm
cnh st. Ngoi ra nhng ngi bi cng t ra n ho v h
khng c v kh. c im ca cuc bi cng l lng cm th
c bit hng vo quan li An Nam lm cng c ti c lc
cho chnh quyn v l nhng k gy ra kh cc. Nhng ngi
bi cng i mt cch n ho bn Php phi rt nhng quan
li i v phi gim thu in th. biu th s on kt,
mi ngi bi cng u ct tc ngn (ngi An Nam quen
tc di nh ngi Sik n ) v gi nhau l anh em. Cuc
bi cng ko di ba bn ngy v cui cng b n p bng
nhiu cuc chm git m mu. Bn Php gi cuc bi cng
l "cuc bo ng ca nhng anh em tc ngn". Sau l
giai on khng b trng. Tt c nhng ngi ct tc ngn
u b bt. Tt c nhng ngi tr thc no c i cht ting
tm u b a i y. Tt c cc trng t thc u b ng
ca v tt c cc sch bo nc ngoi u b cm. Tt c
nhng ngi lnh o hoc b coi l ngi lnh o - khong
200 - u b cht u. Thu m tng.
Nm 1910, binh s An Nam H Ni c t chc mt cuc u
c
8
tt c ngi Php trong thnh ph. Binh lnh v s quan
Php ang n cm ti nh thng l, mt s thy bun
ng. Ngi i An Nam c mt n v sn sng ra lnh
khi ngha. Bt cht mt i u Php n tri, ngng ba
cm ti v cho bo ng. Cc binh s cch mng b mt tn
y t ca tn i u phn bi. Cuc u c b n p rt
tn nhn. Nhng ngi lnh o b bt ngi trn mi li l
v dng km ngui rt tng ming tht mt. Cha m h phi
chng kin cuc tn st v l cht u. u ca phm nhn
b cm vo u gy tre t nhng ng ph ng ngi
trong nhiu ngy. Nhng ngi tham gia v u c t ra rt
dng cm. Khi bn quan li hi, h ch tr li rng: "Chnh
chng ti mi l ngi x cc anh, ch khng phi cc anh l
ngi x chng ti". Trn on u i, h ni vi ngi An
Nam rng: "Nu cc bn tip tc cng vic ca chng ti v
thnh cng trong cng vic m chng ti tht bi th
chng ti cht cng vui".
Nm 1911, c mt v khc na. Mt tri bom n sn mt
tim c ph Php git cht nhiu s quan v thng dn
Php. Nhng ngi nm bom trn thot, nhng dn chng
Php H Ni mun yu cu nh cm quyn "cho mt bi
hc". Do nhiu ngi An Nam b bt v b bn cht. Lut
gii nghim c cng b v tip theo sau l khng b trng.
Nm 1915 nh cch mng Lng Ngc Quyn b bt giam
tnh Thi Nguyn. Trong khi nh lao, ng c t chc mt
cuc bo ng. Cuc bo ng bt u trong nh lao sau lan
ra thnh ph. Nhiu ngi Php b git, nhiu ngi khc
phi b chy. Nhng ngi cch mng chim gi thnh ph
trong nhiu tun. Bn Php ph ht la m trong tnh v t
chc phong to. Phong tro b thiu lng thc nn tht
bi.
Nm 1916 li chng kin mt cuc khi ngha khc. Ln
ny l nh vua An Nam tr tui khi u phong tro. Bn
Php bt hng ngn thanh nin An Nam sang chin trng
Php v Bancng. Nh vua c lin lc b mt vi binh lnh
An Nam v chun b cuc khi ngha. Nhng v b mt tn
quan phn bi nn nh vua b bt vi gi trc thi gian nh
n ra cuc khi ngha. Nhng ngi gip vic b cht u v
nh vua b a i y o Ruyning chu Phi.
Nm 1919, nhn dn thuc a cha bit cuc cch mng
Nga, bit c mt t th li b tuyn truyn ca quc
xuyn tc thnh mt vic rt d man: "mt ngi lng l cn
con dao gia hai hm rng, mu me t trn con dao nh git
xung"... Do tt c u b bi ht t do ca tng thng
Uynxn m hoc. Cng nh dn tc Triu Tin, Ai Cp, Xyri
v cc dn tc b p bc khc, mt s nhng ngi quc gia
34
H ch minh ton tp
35

Vit Nam tr tui gi mt bn yu cu cho Hi ngh ho bnh
Vcxy
9
. H nhn c nhng bc th rt hay ca cc phi
on ha s "ch xem xt". Th l ht. Tuy th nhng t
giy ngy th li gy ra nhng ting sa in cung
trn bo ch thc dn Php, binh s An Nam Php b lc
sot v "qun ch" nghim ngt.
T nm 1920 tr i, mt hi tp hp tt c nhng phn t
quc gia ca cc thuc a c t chc Pari. H ra mt t
bo v lm d lun bn tn si ni
10
. Tt nhin, ngi An
Nam l trung tm ca t chc y. Kt qu ca tt c nhng
ci u rt c bn cnh st ca "chnh quc" Php quan
tm. Chng thu hn mt ngn lnh mt thm mi theo
di nhm ngi "bnsvch" thuc a. Nhng rt ng l do
hay chi ra nhng ngi "bnsvch" m bn Php cc
thuc a lm cho qun chng phi suy ngh. Qun chng
khng bit ch ngha bnsvch thc ra l g, nhng h ni
vi nhau rng: "c, d l ci g i na, nhng v n
khng tt i vi Php, th phi l tt i vi chng ta". V
vy bn quc Php lm vic tuyn truyn cng sn
nhiu hn Quc t th ba mong mun.
Nm 1924, tn ton quyn Php t Nht Bn tr v n Sa
Din (Qung Chu), mt ngi An Nam nm mt qu bom
vo tn
11
. Nhiu ngi Php cng i vi hn b cht,
cn chnh hn th khng vic g. S vic gy ra mt s rc
ri gia chnh quyn Qung Chu v ngi Php. V vic
li xy ra Trung Quc nn bn Php ngn nga ht sc cn
thn v khn kho ting vang khng n tai qun chng
An Nam.
Nm 1925, Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi
7)

c thnh lp Qung Chu
12
. Hi rt tch cc t chc cc
lp hun luyn, a thanh nin t An Nam sang hc ri sau
khi hun luyn cn thn li gi h v nc. Nhiu ngi gi
___________
7
) Ting Anh trong nguyn bn vit l The Annam Young Revolutionary
Association.
l sinh vin b bt bin gii v b kt n t di hn.
Nhng nh trng vn tip tc cng vic rt c kt qu. iu
, cng thm vi vic thng nht tnh Qung ng ca Quc
dn ng Trung Quc - lc lm rt trit - khin cho
quc Php ng Dng khip s. Trong t tng ca
nhng ngi ng ra t chc th Hi ny s l c s cho mt
ng ln hn v tng lai chng minh iu .
Nm 1926, c mt s thc tnh trong ton quc tip theo
sau ci cht ca mt nh quc gia ch ngha gi - Phan Chu
Trinh. Khp trong nc u c t chc l truy iu. Ch
"Ch ngha quc gia" t c ni v vit mt cch cng
khai. Nhng gio vin Php tm cch ngn cm hc sinh
tham gia cc cuc mt tinh . Nam n hc sinh nhiu
trng, c bit l Si Gn l ni t chc m tang,
tuyn b bi kho. 20.000 ngi i theo linh cu mang biu
ng vit nhng khu hiu c tnh cht quc gia ch ngha.
Ngi An Nam cha h c chng kin mt vic to ln nh
vy bao gi trong lch s.
Cng trong khong thi gian , vic bt mt nh cch
mng lo thnh khc - Phan Bi Chu - li l mt dp mi
bng n thc quc gia. Trc kia, vit tn Phan Bi Chu
l phm ti. n nay, mi ngi ni n mt cch mn
phc v Phan Bi Chu l tiu biu cho ch ngha quc gia.
Nhiu t chc gi kin ngh yu cu nh cm quyn Php
phi th ng ra. c bit, sinh vin t ra rt tch cc. Khi
ton quyn Varen (ng vin ng X hi Php) n, h t
chc cc cuc biu tnh mang khu hiu "Nh x hi Varen
mun nm!"; "Th Phan Bi Chu!"; " o ch ngha thc
dn tn c!". Phong tro ln cao n ni to n c bit Php
trc y kt n t hnh nay li phi th Phan Bi Chu
ra.
Bn cnh Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi cn
c ba nhm chnh tr: nhm Thanh nin Nam K, Tn Vit
Trung K v An Nam Quc dn ng Bc K. Nhm th
36
H ch minh ton tp
37

nht gm phn ln l thanh nin sinh vin; nhm th hai l
tr thc; nhm th ba l tiu t sn. Nhm cui cng tch cc
hn nn v s lng v v chnh tr mnh hn hai nhm trn.
Nhm gm ch yu nhng nhn vin trong chnh quyn
Php: gio vin, phin dch, cng chc nh, v.v.. Nhm c
chi nhnh khp trong nc. Tuy nhin, t u n cui,
nhng t chc ny khng thy c hot ng chnh tr g, h
khng c th gi.
Nm 1929, quc Php bt u tin cng cc t chc .
Cuc tn cng bt u bng khong 300 v bt b Nam K
n p nhm Thanh nin. Tip l Bc K c hn 800
v bt b. Hu ht An Nam Quc dn ng b lt vo li.
Sau cuc tn cng hng vo Vit Nam thanh nin cch
mng ng ch hi v Tn Vit Trung K vi hn 400 v
bt b. Tt c nn nhn ca cuc khng b trng, hi vin
ca Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi, nu b
pht hin (ng hoc sai) l cng sn th u b tra tn nng
n hn nhng ngi khc; i vi nhng ngi ch c t
hnh v t chung thn. Vit Nam thanh nin cch mng
ng ch hi - nh phng php t chc - nn b thit hi t
hn cc nhm khc v s lng.
Quc dn ng tr nn manh ng t chc v bo ng
qun s va ri Bc K (10-2-1930). Nu bo ch ni ng
th 13 ng vin, trong c c lnh t Quc dn ng b
bn cht. Sau trn n p , ng ny rt kh phc hi
13
.
Khong thng 5 nm 1929, Vit Nam thanh nin cch mng
ng ch hi hp Hi ngh ton quc. i biu Bc K ngh
t chc ngay mt ng cng sn. Cc i biu khc ngh
sau ny hy t chc. Nhm Bc K b hi ngh ra v v t
chc mt ng (ng Dng). Mt s khc, sau t chc
mt ng khc (An Nam). l mi bt ho u tin. Nhm
Bc K tm ht cch ph hoi Vit Nam thanh nin cch
mng ng ch hi v h cho rng: Hi qu ng v c hi
ch ngha nn n c th lm lu m nh hng v cng tc ca
ng cng sn trong qun chng. Nhm An Nam ra sc gi
cho Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi tip tc
hot ng v h cho rng: Hi c th li dng tp hp tng
lp tr thc v giai cp tiu t sn. l mi bt ho th hai.
C hai u c thng nht nhau li, nhng cng c gng bao
nhiu th cng hiu lm nhau by nhiu v h su ngn cch
ngy cng rng by nhiu.
Mt mt h cng kch ln nhau, tuy nhin mt khc c hai
li u cng tc trong cng nhn, nng dn v sinh vin, t
chc cc cuc nh cng, ri truyn n, v.v.. Nhiu th gi v
sc lc b lng ph v s ri ren chia r , ng vin ca
mi bn u b thit hi, ch trch ln nhau l khng
bnsvch, v.v.. Mc du hon cnh bt hp php v nhng
kh khn v chnh tr v ti chnh, h xut bn t nht l
11 t bo. H cng cn mc nhiu khuyt im na. Th d
khi mt cuc nh cng n ra, h pht ngay ra nhng truyn
n c in du xvit. C khi, vi mt nhm ngi nh cng,
h cng nh t chc xvit. Hoc h bit bt u t chc mt
cuc nh cng nh th no nhng khng bit lm th no
thu c kt qu tt. Hoc h v sn ho tr thc bng cch
bt nhng ngi tr thc ko xe v, v.v..
c im ni bt cc hot ng ca h c thy r trong
dp l k nim Cch mng Thng Mi. Trong dp ny, bn
Php huy ng tt c cnh st, hin binh, dn v v mt
b phn qun i. Lut gii nghim c cng b v cnh v
v trang i tun tiu trong cc thnh ph cng nh cc lng
mc. Chng s mt cuc khi ngha. Mc du c s kim sot
nghim ngt, nhng ngi cng sn thc hin thng li
cng vic ca mnh. Truyn n ri khp ni, biu ng
chng qua cc ng ph, khu hiu dn trn tng, c
treo trn cy hoc trn nc nh v trn dy in. Mt vi
ngi lm cng tc tuyn truyn b bt khi ang trn
cnh cy. Cuc t chc l tc ng rt mnh n qun
chng.
38
H ch minh ton tp
39

Ngy nay cc nhm cng sn thng nht vo mt ng,
hot ng nht nh s tt hn trc nhiu. Nhng bn
quc Php cng khng khc trc. Bt k ai n mt khch
sn cng u phi a th cn cc c nh cho cnh st,
giy t ch c tr li khi no i ni khc. cc lng,
n ng t 18 n 60 tui phi i canh gc. Sut ngy m
u c ngi canh gc ca nh ga, cng lng v bn sng.
Mt gio vin nng thn khng c i ra khi nh qu 5
kilmt. Mt ngi (n ng cng nh n b) i t lng
mnh sang lng bn cnh cng phi trnh th cn cc v
nh. u cng c mt thm v cc loi mt thm: mt s
do bn Php thu, mt s khc do quan li trong tnh, mt s
khc na vn do tnh trng hoc ph tnh trng thu, v.v..
Gn y (thng 12 nm 1929), hai lng b trit h v tt
c dn c u b bt v cnh st thy c hai ngi cch mng
trn m khng bt c!
Chng ta c th tin tng chc chn rng vi kinh nghim v
lng hy sinh, vi qun chng bn cnh, nhng ngi cng
sn nht nh s chin thng.
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI NG CH
)
V CC HC SINH VIT
NAM ANG HC LIN X
ng ch,
1. Trong nc by gi c ng thng nht vng vng,
khng cn nhng t chia la u tr nh trc na.
2. n k hi Quc t lao ng s c anh em cng nhn qua
i biu, vy ng ch Zao phi ph trch phn dch cho cc
i biu . Trch nhim i khi nh sau ny:
A. Bn vi i biu lm bo co, ri dch ra ting Nga, khi
khai hi m bo co.
B. Trong khi din thuyt gia hi, hoc ni khc, anh em
cng nhn khng quen ni, th mnh phi tu m thm
tht vo cho c th thng.
C. Phi ch cc vic, cc bo co trong i hi, m phin
dch v gii thch k cng cho anh em i biu hiu.
D. Khi i hi ri, phi dn sp ti liu cho i biu em
v bo co trong nc.
E. i ra ngoi, gp nhng vic tt, th phi bo cho anh em
i biu ch , so snh vi tnh cnh trong nc mnh.
Gp nhng s khng v vang, nh lang thang, c nh
8)
, vn
vn, phi ht sc gii thch cho anh em hiu, ch h c n
tng khng tt
9)
.
___________
1)
Tc ng ch Bi Cng Trng, thng c gi l Gio v trc
khi xut dng c lm ngh dy hc.
8
) Nguyn bn l Besprizorny, nepmen.
9
) Nguyn bn vit ting Php l mauvaises impressions.
40
H ch minh ton tp
41

Ni tm li l lm sao cho anh em i biu hiu, hng hi, v
yu mn X-Nga, li c cm tnh vi anh em lao ng cc
nc.
3. Tt c anh em hc sinh, nht l ngi ph trch, i vi
i biu lao ng phi t tnh rt thn mt. Ch ngi ta
trng thy s phn bit tr thc v v s
)
.
4. Khi i hi ri, i biu tr v, th ng ch Zao phi gi
th v bo co v ph bnh cc i biu . Th y em ln
Bostosny
)
, ni gi cho M.Victor Lebon ng Phng b
Thng Hi.
5. Nu ng ch Zao khng
)
na, th anh em cng c mt
ng ch khc ph trch th.
6. Ti liu bo co, chng ti s gi qua.
Chc cc ng ch gng sc!
5-4-30
Thay mt NG CNG SN VIT
NAM
Bt tch ting Vit,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

___________
1
) Nguyn bn vit bng ting Php: Intellect v prolet.
2
) Ban phng ng.
3
) Trng i hc phng ng.

PHONG TRO CCH MNG NG DNG
Cuc u tranh ca cng nhn v nng dn ng Dng
chng quc Php ngy cng tr nn quyt lit hn. Chng
ti phn tch t s khi im ca phong tro, bt u t
thng 5 n chi tit cc s kin trong cc cuc u tranh gn
y.

Ngy
thng
Tnh cht u tranh a im
1-5 Bi cng ca th in Thanh Ho
(Trung K)
1-5 Bi cng ca 250 th in Ch Ln (Nam K)
1-5 Bi cng ca 400 cng
nhn ng st
Zi-an (Trung K)
1-5 Bi cng ca 90 cng nhn
ng st
Thp Chm
(Trung K)
1-5 Biu tnh ca 250 nng
dn
Thi Bnh (Bc K)
dn
Nghi Xun
(Trung K)
dn
Bn Thu (Trung
K)
dn
Thanh Chng
(Trung K)
dn
Sa c - Cao Lnh
(Nam K)
dn
Ch Mi (Nam K)
42
H ch minh ton tp
43

Cc huyn Nghi Xun, Bn Thu, Thanh Chng thuc tnh
Ngh An, cn phi c bit ch n Thanh Chng, bi th
nht l a phng ny trong cuc biu tnh ngy 1-5 c 20
ngi b bn quc git cht v khong tng y ngi b
thng. Th hai, trong nhng ngy gn y, Thanh Chng
l trung tm u tranh nht ca phong tro nng dn u
tranh.
Thi Bnh, trong cuc biu tnh ngy 1-5 cng c 1 ngi
cht v 5 ngi b thng. Nghi Xun, c 5 ngi cht v 15
ngi b thng. S ngi b bt nhiu v k.
T , cuc u tranh ca nng dn vn tip din:
Ngy 5-5 c cuc biu tnh ca 1500 nng dn Long Xuyn
(Nam K).
Ngy 13-5 c cuc biu tnh ca 3000 nng dn Sa c (Nam
K).
Ngy 13-5 c cuc biu tnh ca 4000 nng dn Cn Th
(Nam K).
Ngy 17-5 c cuc biu tnh ca nng dn Bn Thu (Trung
K).
Ngy 28-5 c cuc biu tnh ca 500 nng dn Cn Th (Nam
K).
(Nam K).
Ngy 28-5 c cuc biu tnh ca 1000 nng dn (Nam K).
Ngy 29-5 c cuc biu tnh ca 1000 nng dn Ch Ln
(Nam K).
Ngy 29-5 c cuc biu tnh ca 1300 nng dn Hc Mn
(Nam K).
Ngy 31-5 c cuc biu tnh ca 500 nng dn Cu K (Nam
K).
Trong cc cuc biu tnh ny (khng tnh cuc biu tnh
ngy 1-5) c 10 nng dn b cht v 20 ngi b thng nng.

Ngy 1-6 li c cuc biu tnh ca 500 nng dn Vnh
Long (Nam K).
Ngy 3-6 c cuc biu tnh ca 2.500 nng dn Thanh
Chng (Trung K).
Ngy 4-6 c cuc biu tnh ca 2.000 nng dn c Ho
(Nam K).
Ngy 4-6 c cuc biu tnh ca 3.000 nng dn Bnh
Chnh (Nam K).
Ngy 4-6 c cuc biu tnh ca 1.500 nng dn Hc Mn
(Nam K).
Ngy 4-6 c cuc biu tnh ca 300 nng dn B im (Nam
K).
Ngy 11-6 c cuc biu tnh ca 4.000 nng dn Anh Sn
(Trung K).
Ngy 11-6 c cuc biu tnh ca 600 nng dn Nam n
(Trung K).
Ngy 14-6 c cuc biu tnh ca 200 nng dn Tn An (Nam
K).
Ngy 26-6 c cuc biu tnh ca 300 nng dn Nghi Lc
(Trung K).
Ngy 28-6 c cuc biu tnh ca 400 nng dn Ch Mi
(Nam K).
Ngy 30-6 c cuc biu tnh ca 100 nng dn B Quo
(Nam K).
Trong cc cuc biu tnh ca thng 6 c 10 nng dn b
cht, 26 ngi b thng nng. Trong thi gian ny, ch c
mt cuc bi cng Nh my Dim, Vinh - Ngh An (Trung
K).
Ngy 2-7 c cuc biu tnh ca 1.000 nng dn Ninh Ho
(Khnh Ho - Trung K).
Ngy 13-7 c cuc biu tnh ca 300 nng dn
Qunh Lu (Trung K).
44
H ch minh ton tp
45

Ngy 20-7 c cuc bi cng ca 300 cng nhn Cng ty du
la ng - Si Gn.
Ngy 20-7 c cuc biu tnh ca 300 nng dn Tn
Thun, Sa c (Nam K).
Ngy 20-7 c cuc biu tnh ca 500 nng dn Cao
Lnh (Nam K).
(Nam K).
Trong cc cuc biu tnh ni trn, c 2 cuc biu tnh c t
chc di dng phn i vic c hnh ngy l dn tc ca
Php trn t Vit.
thng 7, cuc biu tnh ca nng dn Cao Lnh c 3 nng
dn b git. Ngy 25-7, nhng ngi th in ca thnh ph
Hu (Trung K) bi cng.
Ngy 1-8, cc ng dy in bo gia cc tnh Hi Phng v
H ng vi H Ni (Bc K), gia Long Xuyn v Tr Vinh
(Nam K) b ct t. Ni n vic ni dy ca cng nhn,
phi ch n cc cuc u tranh sau:
- Cuc bi cng ca cng nhn Bn Thu (Ngh An -
Trung K).
- Cuc bi cng ca 600 cng nhn Nh my ru Ch Ln
(Nam K).
- Cuc bi cng ca 800 cng nhn Cng ty du la Si
Gn.
- Cuc biu tnh ca 400 nng dn Lng (Ngh An -
Trung K).
- Cuc biu tnh ca 300 nng dn Can Lc (H
Tnh - Trung K).
- Cuc biu tnh ca 3000 nng dn Hc Mn (Nam K).
- Cuc biu tnh ca nng dn Tr Vinh (Nam K).
- Cuc biu tnh ca nng dn Tn Thun (Nam K).
- Cuc biu tnh ca nng dn c Ho (Nam K).
- Cuc biu tnh ca nng dn Tr Vinh (Nam K).
- Cuc biu tnh ca nng dn B im (Nam K).
Trong thi gian ca cuc biu tnh Tr Vinh, bn quc
git cht 3 v lm b thng mt s nng dn khc. Cc s
kim duyt nhiu ni khng a ra nhng thng tin v s
lng ngi tham gia u tranh hoc nhng thng tin
c cng b vi s lng t hn thc t.
Ngy 9-8, li c cuc biu tnh ca nng dn B
im (Nam K).
Ngy 18-8 c cuc bi cng ca nng dn Can Lc (Trung
K).
Ngy 22-8 c cuc bi cng ca 1.300 cng nhn Vinh -
Ngh An (Trung K).
Ngy 22-8, 1.500 nng dn Cao Lnh - Sa c (Nam K)
cng biu tnh.
Ngy 23-8 c cuc biu tnh ca nng dn Hc Mn v B
im (Nam K).
Hai cuc biu tnh cui tng nh ti Xcc v Vanxetti.
Ngy 29-8 c cuc biu tnh ca 1.000 nng dn Can Lc (H
Tnh - Trung K).
Ngy 29-8 c cuc biu tnh ca 500 nng dn Ni Lc (H
Tnh- Trung K).
Ngy 30-8 c cuc biu tnh ca 3.000 nng dn Nam n
(Ngh An- Trung K).
Ngy 31-8 c cuc biu tnh ca 1.000 nng dn Hng
Nguyn (Trung K).
Ngy 1-9 c cuc biu tnh ca 2.000 nng dn Thanh
Chng (Trung K).
Ngy 7-9 c cuc biu tnh ca nng dn ng Hi (Trung
K).
Cng ngy 7-9 c cuc biu tnh ca 1.000 nng dn Can Lc
(H Tnh - Trung K).
Ngy 7-9 cn c cuc biu tnh ca 3.000 nng dn Anh Sn
(Ngh An - Trung K).
Ngy 8-9 vn c biu tnh ca 1.000 nng dn Can
Lc.
Cng 8-9 c cuc bi cng ca th dt Nam nh
(Bc K).
46
H ch minh ton tp
47

T ngy 9-8 n ngy 31-8, trong cc cuc biu tnh, c 2
ngi nng dn b git.
T ngy 1-5 n ngy 8 thng ... (ngy vit bn bo co ny)
khng ngy no khng din ra vic tuyn truyn cc ti liu
cch mng v treo c ba lim.
Phong tro cng nhn, cng nh phong tro nng dn Nam
K mnh hn nhiu so vi phong tro Bc K. M Nam
K c nhiu x nghip cng nghip hn Trung K - iu ny
khng lm cn tr vic Trung K c nhiu cuc bi cng
hn Nam K.

a danh S cuc bi cng
S cuc biu tnh ca
nng dn
Bc K 1 1
Trung K 7 20
Nam K 5 34

S lng cc cuc biu tnh ca nng dn c phn b
nh sau:
tnh Ngh An: 11
Gia nh: 10
H Tnh: 8
Sa c: 6
Ch Ln: 6
Long Xuyn: 5
Cn Th: 2
Tr Vinh: 2
Vnh Long: 1
Tn An: 1
Khnh Ho: 1
Qung Bnh: 1
Thi Bnh: 1
Khnh Ho v Qung Bnh l 2 tnh xa nhau. Ngh An v
H Tnh l 2 tnh nm k nhau. Cc tnh cn li Nam K
u nm k tip nhau.
Nhn ln bn , ta thy ngay rng ni c phong tro nng
dn mnh l nhng a ht cch nhau khng xa.
V d: tnh Ngh An, cc a ht Anh Sn, Thanh Chng,
Nam n, Hng Nguyn, Nghi Lc l cc a ht ni lin
nhau, cn Can Lc l mt huyn ca tnh H Tnh nhng
cng nm st tnh Ngh An.
Tnh ring Nam K, t chc c 137 nghn nng dn.
Trung K, t chc c gn 10 nghn nng dn, nhng phi lu
rng, trn phng din a hnh, t chc c nng dn l rt
kh khn. Khng b trng v cc ngn tr khc lm cho khng
th t chc tp trung c - iu kin nh vy nn phi c cc
Hi nng dn.
Hin nay, trn u gia nng dn ng Dng v
quc Php ang tp trung a ht Thanh Chng.
ng lc ca n l cuc bi cng ca cng nhn thnh
ph Vinh ngy 22-8. Khi cuc bi cng va n ra,
nhng ngi cng sn tuyn truyn, vn ng qung
i nng dn, ku gi h ng h nhng ngi bi cng.
Bt u t ngy 29-8, nng dn vng Can Lc, Nghi
Lc, Hng Nguyn, Nam n, Thanh Chng tin
hnh hng lot cc cuc biu tnh. Nh vo s gip
ca anh em ny m nhng ngi bi cng chin
thng. H a ra nhng yu sch sau:
1. ui 2 ngi th c nh p cng nhn.
2. Nhn li 2 cng nhn b ui khi Nh my dim vo
lm vic.
3. Trao cho cng nhn quyn la chn th c.
4. Khng c ui vic cng nhn v h tham gia bi cng v
biu tnh.
5. Th ngay 2 ngi bi cng ang b giam gi.
6. T do bi cng, biu tnh v t chc.
7. Gii tn cc i tun tra.
8. Chm dt ngay trn thc t vic c cc i qun n p
48
H ch minh ton tp
49

nhng ngi biu tnh v lm tho ng cc yu sch ca
nng dn biu tnh.
9. Tng lng v ngy lm 8 gi.
Trong lc biu tnh, 3.000 nng dn Nam n vy cht
vn phng vin quan huyn, ph nh t v gii thot t
nhn.
Thanh Chng, 20.000 ngi tham gia vo cuc biu
tnh ca nng dn. Trc khi biu tnh, i v trang nng
dn bt gi tt c cc ng vin ca ng "Loi ngi v
lng tri" (mt t chc pht xt). p ph tr s ca t chc
ny v bt gi 11 tn v binh phtxt, gii bu trc dn
chng khp vng. Nng dn hng hi mang 200 c ba
lim, hng ng chnh t ko v huyn l, vy hm vn phng
quan huyn, p ph phng ring ca quan huyn. Nhng
ngi biu tnh ph ca nh t, gii phng t nhn v
kim sot tt c nh t. Mt s quan Php c mt ti
ch huy mt vi lnh bn x chng li, nhng khi thy mt
lc lng nh nng dn va ti th vi vng b trn.
Khi on biu tnh i ngang qua tri lnh th khng thy mt
mt s quan Php no, nhng nhng ngi lnh bn x th
sn sng nh n. Lc 2 thanh n nng dn bc ln
trc on biu tnh, hng thng vo nhng ngi lnh
v ni rng, nu nh h c tnh bn vo nhng ngi nng
dn, trc ht hy bn h (2 c gi) . Nhng ngi lnh dao
ng v tr thnh thn thin vi nhng ngi biu tnh.
Cuc diu hnh li tip tc.
Nng dn a ra nhng yu sch sau:
1. Th t do cho nhng ngi bi cng Vinh b bt.
2. Khng c a lnh ra chng li nhng ngi bi cng v
nng dn.
3. Khng c cho lnh n p cc phong tro nng thn.
4. Khng c ph hu lng mc.
5. B ch tun canh trong xm lng.
6. Bi b ch thu.
7. Cp pht go cho nhng ngi nng dn ang b i.
8. Chia t (mt din tch rng) cho bn c nng.
9. Hu b to n c bit (to n khn cp).
10. Bi b n t hnh.
11. T do bi cng, biu tnh v lin hip.
12. Tr tin bi thng cho gia nh nhng ngi b cht
trong cc v n p.
13. Tr t do cho tt c t chnh tr, trong c c 12 ngi
mi b kt n t hnh.
Theo t liu chng ti hin c, nng dn Nam n v
Thanh Chng cng quyt khng np thu m khng mt ai
lm g c h. H ly ti sn ca bn a ch chia cho
dn ngho, hu b tt c mi mnh lnh, quy nh ca quan
li bn x v bn quc Php. (H t chc ra Xvit nng
thn, hoc cc c quan gn nh Xvit nng thn). Nng dn
tuyn b cng khai: "Tt c chng ti u l cng sn!".
Chnh quyn Php ng Dng ang chun b ro rit
mt chin dch khng b nng dn Ngh An ni chung v
nng dn Thanh Chng ni ring. Mt mt, chng yu cu
chnh quyn Pari ni rng quyn hnh ca chng v chng
c chnh quyn Pari cho php. Cng vi sng i lin,
xe tng v my bay, chng ang cy nt gng mt ca hng
lot cc xm lng, ging nh chng lm ti lng "C Am",
sau cuc khi ngha thng Hai Bc K. Mt khc, chng
ang mu toan mt trn nh ln, huy ng nhng i qun
kht mu nht - lnh l dng - i ph vi nng dn tnh
ny. Hin nay, hng ngy my bay xut hin trn cc lng
mc, nm bom git cht nhng ngi ang biu tnh v t
ph nh ca nng dn. Chng mun hu dit hon ton
Ngh An hng e do nng dn cc tnh khc.
Ngoi ra, quc Php vin c l buc phi n p cc cuc
khi ngha ca nng dn, chng ang tng thm qun vo
ng Dng, chun b tn cng Lin X, tn cng cch mng
Trung Quc v chun b mt cuc chin tranh quc trn
Thi Bnh Dng.
50
H ch minh ton tp
51

Hi nhng ngi cng nhn v nng dn ton th gii!
Nhng ngi anh em! Hy gip cng nhn v nng dn
ng Dng, nhng ngi ang u tranh chng ch ngha
quc Php!.
20-9-1930
N.A.Q
Ti liu ting Nga,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI BAN CHP HNH QUC T
CNG SN
Ngy 11-9, nng dn Thanh Chng li biu tnh. H xung
t vi lnh v hn 20 nng dn b git.
Hi 3 gi sng ngy 12-9, hn 10.000 nng dn Hng
Nguyn ko i biu tnh, ph nh ca cc nh giu trn
ng i. Lnh p n git 20 ngi. Nng dn tp hp
huyn ng, ti y h gp khong 800 nng dn t Nam
n ti. Trong khi hai b phn cng nhau t tp th my
chic my bay n nm bom git hn 200 ngi n ng v
n b.
Nng dn tip tc ko i chim huyn ng Nam n, cch
Hng Nguyn 25 kilmt. H ti y vo lc 8 gi ti v bt
u vy ngi nh sut m v 3 gi sng hm sau th b i.
Huyn ng v vn do lnh Php canh gi. Nng dn mt
hn 10 ngi.
Cng ngy, nng dn cc huyn Can Lc, Cm Xuyn v K
Anh (tnh H Tnh) cng i biu tnh.
Nng dn Gia nh, Ch Ln v Tn An Nam K cng biu
tnh ngy 12-9.
Ngy 17-9, nng dn Gia nh li biu tnh.
Ba u vin Trung ng t Nam K ti y - ngy 19-9,
ch cc ng ch t Bc K v Trung K ti. Chng ti lo cc
ng ch ny s khng ti, do tnh hnh hin nay Ngh An
v H Tnh. Chng ti ch th ngay cho cc ng vin
52
H ch minh ton tp
53

Nam K trong nc c gng ht sc mnh thu xp mt cuc
hp ca Trung ng quyt nh mi vic.
Chng ti khn thit yu cu cc ng ch lm nhng vic c
th c gip cc nn nhn ca cuc n p m mu.
ngh cho bit ngay chng ti phi lm g v cc ng ch
c th lm g gip h thng qua t chc Quc t cu t .
Ti vit th sang Xim v M Lai khong mt thng trc
y, nhng cha nhn c tr li.
Li cho anh em
29-9-1930
VCTO
Ti bt: ngh gi cho chng ti tp ch
)

Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin Lch s ng.

___________
1
) Di Ti bt cn c bt tch ch Hn l: 10/X n Qung ng, giao
ng Qunh mang n 10/X.

TH GI QUC T NNG DN

Cc ng ch thn mn!
V lin lc kh khn nn trc y ti cha c th bo co
cc ng ch bit v phong tro nng dn ng Dng.
Phong tro y c xy dng v pht trin, tm tt nh sau:
n ngy 1-5, phong tro mi bt u bng nhng cuc biu
tnh nh v hin nay ang tip tc pht trin nhanh chng.
Nam K, mc du b quc Php n p m mu, nhng
nng dn by tnh (Gia nh, Ch Ln, Vnh Long, Sa c,
Bn Tre, Th Du Mt, M Tho) vn u tranh lin tip v
anh dng. Trong hu ht cc cuc biu tnh, u c nhiu
ngi b thng, b git v b bt. Nhng ngi b bt u b
kt n t 5 n 10 nm t kh sai. Phong tro lan sang
Trung K bt u bng nhiu cuc biu tnh chnh tr ln n
ra trong ngy 1-8; tuy c chm hn cc ni, nhng y,
phong tro rng ln v mnh lit. Khng k nhng cuc u
tranh v biu tnh n ra t trc ngy 20-8-1930, nng
dn hai tnh Ngh An v H Tnh t chc lin tip nhng
cuc biu tnh ln hng ng cng nhn bi cng Vinh, Bn
Thu (tnh l v trung tm cng nghip Ngh An). T 20-8
n 6-10-1930, c 39 cuc biu tnh v mttinh bao gm
69.350 nng dn, trong c nhng cuc t 20.000 n
30.000 ngi tham d. Hin nay, mt s lng , Xvit
nng dn c thnh lp.
T ngy 1-5 n ngy 1-10, hn 50.000 nng dn vo
Nng hi (Nam K 15.000, Trung K 35.000).
54
H ch minh ton tp
55

quc Php khng b phong tro nng dn d di cha
tng thy. Nh Ngh An ch trong mt cuc biu tnh ph
Hng Nguyn, my bay th bom git cht 171 nng dn.
Thanh Chng (mt huyn khc Ngh An), 103 ngi b
bn cht trong mt lc. Ring tnh Ngh An c 393 ngi
b git trong 7 cuc biu tnh, nhiu lng b trit h v t
tri. Mc du b n p d man, phong tro vn tip tc pht
trin: chng c l nng dn Bc K t trc vn im lng,
nay cng bt u u tranh (tnh Thi Bnh, H Nam,
Kin An).
Ti s bo co chi tit hn vi cc ng ch v vn ny.
Sp ti y, chng ti s t chc i hi nng dn ln th
nht. Yu cu cc ng ch cho kin v ch th cn thit,
km theo mt bc th c v gi cho i hi y. Yu cu tr
li cho chng ti qua Quc t Cng sn v theo chng ti
ngh, nu Quc t Nng dn c th gip gp cho cc nn
nhn b khng b th rt hay.
I QUC
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

PHONG TRO CCH MNG NG DNG
S bc lt v nhn o ca ch ngha t bn thuc a
lm cho nhng ngi cng nhn sng trong nhng iu kin
khng chu ni. S tp trung rt ln cc t ai vo tay
ngi Php v giai cp a ch bn x khin cho tnh cnh
ca trung nng v bn nng ti t i. S mt ma lin tip
v gi sinh hot cao gia tng s khn cng v s au kh ca
qun chng lao ng. Tt c iu ny khi su thm mu
thun gia nhng k p bc v bc lt vi ngi b p bc v
b bc lt, v lm cho tinh thn u tranh ca nhng ngi
sau ny su sc.
Do s kim duyt ngt ngho v nhng kh khn v thng
tin, ti khng c nhng bn thng k st ng v nhng cuc
u tranh cch mng din ra ng Dng sut c nm
1930. Theo nh chng ti bit s liu v nhng cuc xung
t, t cui thng 5 n cui thng 12 nh sau:
S cuc biu tnh S nng dn tham gia
Thng 5 17 13.950
Thng 6 10 15.300
Thng 7 3 1.100
Thng 8 15 30.300
Thng 9 58 166.070
Thng 10 68 37.630
Thng 11 31 19.660
Thng 12 16 (ch tnh n 20-
12)
13.000
Tng cng 218 295.010
1)

1) y c s nhm ln nhng chng ti in theo bn gc
56
H ch minh ton tp
57

(B.T).
Trong s 218 cuc biu tnh ny, th 3 gii phng t chnh
tr bng cch ph nh giam ca huyn; 45 vi yu sch thun
tu kinh t, hoc i khai hoang t cho nng dn ngho hay
t chi ng thu; 5 lm l k nim ngy 1-5; 5 cuc sut
ngy 1-8; 8 cuc nhm lm l k nim Cch mng Thng
Mi; 4 cuc tng nh khi ngha Qung Chu; 7 cuc
thun tu chng bn qu tc. Ngoi ra cn c 141 cuc
biu tnh chng quc vi nhng hnh thc khc nhau: c
mt s cuc biu tnh thun ty chng quc, nhng cuc
khc t tnh on kt vi nhng lng b lnh Php tn ph
v hu dit hay tng nim nhng nng dn b quc Php
st hi, bng cch ph nh my ru hay t cc danh sch
dn on (tun lng), y li bn nh p ngi thnh
ph hay ng h ng cng sn, v.v., v.v..
T thng 5 n thng 12, c 58 cuc bi cng v biu tnh
ca cng nhn.
u thng 5 9
" 6 1
" 7 1
" 8 7 (3 cuc sut ngy 1-8)
" 9 7
" 10 10
" 11 12 (7 cuc nhm k nim
Cch mng Thng Mi)
" 12 1
Nhng cuc bi cng ln nht l: bi cng ca th dt vo
ngy 1-5, c 4.000 cng nhn tham gia; tng bi cng Vinh
t ngy 22-8 n ngy 1-9 c 1.200 cng nhn tham gia; v
Cm Ph 5.000 cng nhn m bi cng k nim Cch
mng Thng Mi.
i khi nhng ngi bi cng c thng li, nhng thng
li cui cng khng t bi v nh t bn ch nhn nhng yu
sch ca cng nhn c th gi chun b cuc phn cng ca
n. V d, trong lc bi cng Vinh, cng nhn c c tt c
nhng iu kin ca h i; nhng chng sau mi ngy,
bn ch tr mt v 200 cng nhn b ui.
Chu nh hng tinh thn cch mng ca qun chng, hc
sinh cng hot ng trong phong tro chng quc. Vo
ngy 1-5, hc sinh Hc Mn (Nam K) v Nng bi
kho. Vo ngy 19-9, hn 500 hc sinh Vinh biu tnh, ngy
23-10, h li biu tnh v phn pht truyn n bo v
nhng nng dn Ngh An v H Tnh ang b n p. Ngy
17-10, hc sinh Trng k ngh Hi Phng t chc mt tinh
ngoi tri v phn pht sch mng vi mc ch nh cc
phong tro trn. Ngy 25 cng thng, hc sinh huyn Nghi
Lc (Ngh An) tham gia cuc biu tnh ca nng dn. Ngy
1-11, hc sinh Trng Hunh Cng Pht bi kho.
Gia thng 8 v thng 12 Trng trung hc Vinh, Trng
Avenir (Tng lai) Nam nh, Trng trung hc M Tho v
ton b cc trng huyn Thanh Chng v Nam n u
b ng ca v hot ng cch mng. Trong cng thi gian
v trong phm vi 11 tnh, chng ti tm hiu th 130 hc sinh
trai v hc sinh gi cng 9 thy gio b bt gi, nhiu ngi
trong s hc sinh ny khng qu 12 v 14 tui.
Bn cnh s tham gia rt tch cc ca h vo nhng cuc bi
cng ca cng nhn v nhng cuc biu tnh ca nng dn,
chng ti phi bo rng phong tro sau y hon ton l do
ph n t chc:
Ngy 1-5, ph n bi th ch Da (M Tho).
Ngy 26-10, 100 ph n nng dn huyn Anh Sn t chc
mt cuc mt tinh tho lun chnh tr.
Ngy 28-10, ch em bn c ch Si Gn bi th phn i hai
k c gi l "ch sn" trung thnh ca quc Php.
Ngy 11-11, 60 ph n nng dn lng i inh cng hnh
ng nh vy.
Ngy 24-11, 85 ph n nng dn lng tham gia bn vic
lng x.
Ngy 28-11, 300 ph n nng dn huyn Thch H t
chc mt cuc biu tnh.
58
H ch minh ton tp
59

T thng 5 n thng 12, khng k nhng s bt gi khc
cng vi n ng trong cc cuc bi cng v cc cuc biu
tnh, v cng khng k nhng s bt gi khc cng vi cc
chi b cng sn hoc vi cc chi nhnh Quc dn ng, c 74
ph n v con gi b mt thm bt gi.
KHNG B TRNG
Hy vng bp cht phong tro cch mng trong mu v la
cng v lc, ch ngha quc Php s dng khng b trng
mc cc im. D rng cha y , biu di y c th
cho cc ng ch mt nim v s thng tr bng khng b
ng Dng.

Thi
im S nng dn b git
Thng 5 39 (20 b git trong cuc biu tnh ngy 1-
5)
Thng 6 7
Thng 7 3
Thng 8 8 (3 b git trong cuc biu tnh ngy 1-8)
Thng 9 270
Thng 10 125
Thng 11 52 (40 b git trong l k nim Cch mng
Thng Mi)
Thng 12 145 (115 b git trong l k nim khi ngha
Qung Chu)
Tng cng 649
S liu trn ch bao gm nhng ngi b git bi bom
v sng bn trong nhng cuc biu tnh. S ngi cht
do b thng v b git ring l tng lng do lnh bn
th khng r. Con s ni v cc n buc t chnh tr
phi nhn l nh sau:
A. S ngi t b kt ti n B hoc n B cng C
B. S nm lao ng kh sai hay b bit giam
C. S nm b qun thc cng n B
D. S ngi t b kt n lao ng kh sai hay chung thn
E. S ngi t phi lu y chung thn
F. S ngi t phi nhn n t hnh.
Thi
im
A B C D E F
Thng 5 53 393 - 75 - 57
Thng 6 120 448 340 5 128 -
Thng 7 76 499 52 1 - 7
Thng 8 60 370 196 125 - 12
Thng 9 126 630 110 - 81 1
Thng
10
61 91 6 - 10 -
Thng
11
60 658 51 29 87 6
Thng
12
140 301 35 1 - -
Hy lm tnh cng trong thi gian 8 thng (t thng
5 n thng 12) c:
649 nng dn b git
83 nh cch mng b t hnh
237 ngi b kt n lao ng kh sai chung thn
306 ngi b kt n i y sut i
696 ngi b kt n 3.390 nm t vi 790 nm qun
thc.
Tnh n thng 12, c:
1359 t chnh tr b tra tn nh t Vinh.
H Ni v Thi Bnh tnh ring. Bi c 59 tnh Bc K,
Trung K v Nam K, mi tnh c nh t ng nght t
chnh tr, do c th ni l c tnh thp ch khng phi l
cao, rng c 6.000 nh cch mng ngi ng Dng hin
nay b giam trong cc nh lao.
Ngoi vic bt hng lot v tn st, t chy, ph tri lng
60
H ch minh ton tp
61

mc (Khu Lin, Ngc Sn, Dng Ph, Bch Ho, Li Thch,
Tin Khu, v.v.), bn quc cn dng nhng th on
khng b khc nh t nh v b thuc c. Khi chng bt
c mt nh cch mng, chng t nh anh ta. Nu anh ta
trn, th chng t nh anh ta v bt gi tt c nhng ngi
trong gia nh. Mi y, tnh Ngh An, c du hiu cc
ging nc n b b thuc c. Vo gia thng 12, nhng
ngi lng Nghim Thnh bt c mt tn i b thuc c.
H dn n n n binh Php gn y. n ngy hm sau,
ngi s quan Php ra tuyn b - vi s ngc nhin ca qun
chng, nhng khng phi ngi ta khng bit - rng vic b
thuc c khng c lin quan g n chnh ph.
Tnh hnh ng Dng l nh th.
Nhim v cp thit ca giai cp v sn th gii - c bit l
giai cp v sn Php - l cha bn tay hu ngh anh em v
gip ti ng Dng, chng t tnh on kt thc s v
tch cc ca h, ng Dng b p bc v cch mng cn iu
y!
24-1-1931
VCTo
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

BO CO GI BAN PHNG NG
S 1. Tin tc u tranh Trung K.
Ngy 11-12-1930, cc huyn Anh Sn, Thanh Chng v
Nam n, hn 10.000 nng dn, nam n v tr em t
chc nhng cuc biu tnh k nim Qung Chu bo ng: h
ko c i biu tnh v ri truyn n.
Ngy 12-12-1930, lnh Ty n lng o Ngn bt nhn dn;
khng bt c ai, chng bn hm hip mt ch ph n. Ch
em cc vng ln cn v nng dn ko n cu ch. Bn lnh
dng sng bn cht hai ngi n ng. Ngy hm sau, mt
on 400 nng dn ko c i u i a m hai ngi
hy sinh.
S 2. Nh my xi mng Hi Phng.
30 cng nhn b ui. 400 ngi khc cng b do thi hi.
Cc bo a tin 3.000 cng nhn Nh my xi mng bi
cng v u tranh:
a) i cho nhng anh em b ui c tr li lm vic;
b) Phn i bt lng;
c) Phn i vic ng ca nh my, h i tr 3 thng lng.
S 3. Ch th ca Ban Chp hnh Trung ng gi cc
X u.
1. ng nhn mnh n vic cng c cc X u, Tnh u v
cc U ban c bit bng cch tin hnh bu c. Thc hin
ng nguyn tc bu c vn tt hn l ch nh cn b b
62
H ch minh ton tp
63

sung. ng cng nhc nh n vic t chc cc ban chuyn
mn do cc cp u lnh o. Nhng Ban hnh ng phi c
thnh lp ngay; t nht l phi c mt Ban tuyn truyn, mt
Ban cng vn, mt Ban nng vn v mt Ban n lot.
2. Phi tuyn truyn v vn thay i tn ng. Mi ng
vin v mi chi b ng u phi nghim chnh tho lun
nhng n ngh quyt ca Trung ng, bc u tin ti
i hi ton ng. Trung ng sp xut bn mt t bo c
bit t tn l "C".
3. Cc cp u phi xc tin vic thi hnh cc ngh quyt ca
ng. i biu cc Ban cng vn phi hp li nghin cu
tin hnh c kt qu vic t chc Cng hi ngay a phng
mnh - x, tnh, v.v.. Vic t chc cc i hi khng nn
cho ng vin v hi vin Cng hi bit, ch nn tin khi no
i hi chun b t chc xong.
4. Cc cuc hi ngh phi c chun b chu o. Vn t
chc i hi phi bn bc k trong mi t chc Cng hi. Mi
Cng hi phi nghin cu tng tn tnh hnh cng nhn
t trc nhng nguyn vng ch yu. Bo ch cng phi
tranh lun v cc i hi. Vic t chc mt tinh cng phi
nghin cu k.
Vic kt np hi vin mi vo Cng hi
1. Tt nhin l tt c nhng g c lin quan n Cng hi u
phi c tnh cht cch mng, nn ch c nhng cng nhn
hiu r cch mng v sn v cch mng cng sn ch ngha
mi c kt np vo Cng hi. Nhng cng nhn no
thy r s cn thit phi c mt t chc bnh vc quyn
li ca mnh cng c th vo Cng hi, mc du ngi
cha c th hiu g v cc vn khc. Cng hi v u
tranh s gio dc cho h.
2. Nu c hi vin t hot ng hoc t d dt
trong u tranh th cng khng nn loi h ra ngoi hi.
Tinh thn cch mng l iu kin duy nht mt Cng hi
c th gia nhp Tng hi. Nhng chng ta cng khng th v
vy m kt lun rng mi cng nhn vo hi l ngi cch
mng ri.
C nhng cng nhn u tranh ch v quyn li
trc mt ch cha hiu cch mng. Nhng v Cng hi l
mt t chc c mt i tin phong v c ng li chnh tr
nn Cng hi l mt t chc cch mng.
Cng hi phi tham gia Mt trn phn nh mt hi vin
tp th. C nhiu ngi tng gia nhp Mt trn, Cng hi
s mt c lp tnh. Cng hi vn c lp v tip tc tin
hnh nhng cng vic ca mnh. Nu Cng hi c gia nhp
Mt trn th ch tham gia cuc u tranh chung chng
quc ch ngha m thi.
3. Yu cu cc ng ch hi ngi thng tn vin ca cc ng
ch ly nhng tin s 1 v 2 gi cho cc ng ch mt tun
nay- bi ca V.
i biu i d i hi Quc t Cng hi ln th V v cho
chng ti bit rng: Mt u vin Quc t Cng sn ni khng
nn t chc Nng hi ln n Tng Nng hi ton quc.
Vn ny ang lm cho cc ng ch ca chng ti lng
tng, cc ng ch y hi phi lm nh th no. Ti tr li
h c tip tc t chc Tng Nng hi ton quc, v l do:
a) Khi no cc ng ch n y cc ng ch mi thy li ch
ca t chc .
b) Trong bo co, i biu cho bit rng, trc kia, Trung
Quc, c nhng hi tng t bao gm a ch v ph
nng. Thc t li khng phi nh vy: Cc thnh phn y
b gt ra, nhng nu khng c Tng hi ton quc th lm sao
m tp hp ch o mi hot ng u tranh c?
Cc ng ch c ng vi ti khng ?
8-2-1931
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin Lch s ng.
64
H ch minh ton tp
65

TH GI BAN PHNG NG
Tha ng,
Ti gi cho ng ba ln mu hng trong nc, qua ngi
giao dch Trung Quc ca ng, ln gi cui cng vo ngy 8
thng 2, ti mong ng nhn c c.
Cc em t
)
Si Gn nhiu ln tin cho ti bit chng s
v, nhng khng bit ti sao nay cha ti. Cc em ti ni
chc chn rng ln ny s ra n tt vi chng ta. Cc chu
ti
2)
Bc K cng hn nh vy. ng xem, 9 hay 10 ngi
mt nh, chng ta s n tt tht l vui v. Cc em v chu
ti nhn c hi ny s i Thng Hi. V ti
3)
ang rt bn
chun b vic n tip.
ng tm hiu v vic "Cng ty xe ho tc hnh M" cha?
Ti ngh l cch tt nht gi tin cho hnh khch.
Hm nay, ti gi thm cho ng nhng mu hng khc ca
cc thng cc M Lai v Nam K cng qua ngi bn Trung
Quc ca ng. Nh ng ch khi mu hng n.
Knh cho
Vcto
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin Lch s ng.
___________
1), 2), 3) y l nhng mt danh.

TH GI BAN PHNG NG
Tha ng,
Ti mong ng nhn c tt c th ca ti cng
vi nhng mu hng m ti gi qua nhn vin
Trung Quc ca ng. Nay ti gi thm nhng mu
hng khc qua ngi bn Thng Hi ca ti. Yu cu
ng tr li cho bn ti bit.
Ti va nhn c hai tp sch rao hng ting Anh ca hng
"Inprtc v cng ty". Ti cn phi nhn thm bn Thng
Hi ca ti nhiu tp sch y na (ting Php), gi cho
cc nh bun ng Dng.
Nhn dp ny, ti xin ni ng bit l do ti sao
nhng ng gim c mi ca thng cc ng Dng li
nng lng mun nhn th m chng ta ha gi cho
h. H mi n vng ny nn cha gy c uy tn i
vi nhn vin ph thuc ca h y lu hn. Hn
na, h cn phi chn chnh li ton b t chc. Khng
nhn c ch th, khng c s ng h chnh thc ca
ban gim c thng cc trung ng chng ta, h kh
hon thnh tt c cng tc.
Ti rt mong h s chng nhn c th cng vic cc
nh bun chy tt hn, ng c ng khng?
Knh cho ng
VCTo
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin Lch s ng.
66
H ch minh ton tp
67

KHNG B TRNG NG DNG
Thng 1 c:
- 187 t chnh tr cc nh lao tnh Thi Bnh.
- 201 (97 ng vin Quc dn ng v 104 ng vin cng
sn) cc nh lao H Ni.
- 70 (u l ng vin cng sn) Thanh Ho.
- 400 (u l ng vin cng sn) Qung Nam.
- 900 (ng vin cng sn v nng dn) Ngh An.
l nhng con s chng ti nm chc, cn 54 tnh khc,
chng ti cha c ti liu g, nhng chng ti bit mi tnh
cc nh lao u cht nch. Trong cng mt khong thi gian
y:
- 414 t chnh tr b em i y, trong s c cc c gi 67
tui, cc tr em trai v gi mi 15 tui, 44 t chnh tr bao
gm hc sinh t 15 n 16 tui, b n tng s bng 219 nm
kh sai v 1 n kh sai chung thn.
n do nhiu to n khc nhau x, 201 t chnh tr H Ni do
mt to n c bit x, chng ti cha bit bn tuyn n.
Ngy 27-1, to n Nam nh tuyn cc n sau y:
- 10 n bit x.
- 4 n 20 nm t.
- 6 n 10 nm t.
- 1 n 4 nm t.
- 1 n 2 nm t.
22 nn nhn ny ca ch ngha quc Php u l nhng
sinh vin tr tui b co t chc mt on th cch mng
ca sinh vin.
Sau , to n thng thm tuyn x:
- 2 n bit x.
- 6 n 20 nm kh sai.
8 ngi ny b co l ng vin ng Cng sn. Ngy 26-1,
to n bt thng Kin An tuyn n x 99 ng vin Quc
dn ng v 72 ng vin cng sn nh sau:
- 144 n bit x (8 n thanh nin cng sn)
- 4 n 10 nm kh sai
- 19 n 5 nm t (1 n thanh nin)
- 2 n 3 nm t (1 n thanh nin)
- 2 n 1 nm t kh sai.
Ring Bc K, tng s n thng 1, khng k H Ni, l 157
n bit x v 89 n cng bng 652 nm kh sai v pht t.
Chng ti khng c tnh c s nn nhn khng b trng
Nam K v Trung K, nhng cng trong thng y, Trung
K, c hn 100 nh nng dn b lnh t (ngy 17-1, huyn
Nghi Lc), 32 nng dn b git cht trong mt cuc biu tnh
(cng huyn y, ngy 9-1) v 2 nng dn b git trong mt
cuc biu tnh ( H Tnh, ngy 2-1).
Thng ny, Bc K v Trung K, tng s ngi b bt l
350 ngi.
Di y l mt s cu tr li trc phin to Kin An:
- Nguyn Vn Bn: Ti theo nhng ngi cng sn thng 10-
1930 l v ti thy x hi hin nay rt thi nt.
- Nguyn Trng Tu: Phi, ti l ng vin ng Cng sn, v
thiu cm n, o mc, ti phi lm cch mng!
- Nguyn Vn Ung: Ti vo ng Cng sn lt quc
Php v ci thin i sng cho ng bo ti.
68
H ch minh ton tp
69

- Bi Vn Cao: Ti theo ng Cng sn nh quc
Php lm trn bn phn ca mt ngi dn Vit Nam.
- Nguyn Vn Dai: Ti b p bc nn ti lm cch mng t
gii phng.
- Phm Mai: Mc du i lnh cho Chnh ph Php, nhng ti
thy ng bo ti b p bc kh s, nn ti vo ng Cng
sn lm cch mng v gip ng bo.
- Ng Vn Mai: Ti vo ng Cng sn nh ui ngi
Php ra khi t nc. Khng ch c mnh ti, ai bit cm
bt cm n cng phi lm cch mng. Ti khng cn ai tuyn
truyn cho ti c.
- Phm Th Hi (mt n thanh nin nng dn): Phi, ti theo
ng Cng sn v trong x hi ny c nhiu bt cng.
- H B Cang: Ti khng cn t chi g v hot ng cch
mng ca ti c v l bn phn ca ti phi gp sc cu
vt 20 triu ng bo v nh giai cp t sn quc.
- Trn Hy: Ti l v sn nn c l do ng nhin
lm cch mng.
- Ng Kim Ti (lnh cnh st): Ti vo ng u tranh cho
hnh phc nhn loi.
- Nguyn Huy Sn: Ti l cng nhn, ti theo ng bnh
vc quyn li cho v sn.
- Nguyn Th Hi: Khi tn quan to ni vi ch: "C
l gio hc, lm cch mng, c b vic i lm phu
Nh my dt Nam nh". Ch tr li: "Phi, ti vo
ng Cng sn v ch ngha cng sn l mt ch ngha
ng n. ng cng th nu ng l v sn, nht nh
ng cng s vo ng".
- on Vn Nghim: Ti vo ng Cng sn nh
quc, t bn v phong kin Ph
)
.

___________
1)
Nguyn bn: ... Pour renverser limprialisme, le capitalisme et le
fodalisme francais.
- Tng Phc Chiu: nh quc v t bn l iu chng
ti cn lm. l li khai ca ti, cc ng mun lm g ti th
lm.
- Bi c Thanh (b co treo c v ri truyn n): Ti c
gan theo ng Cng sn th ti cng c can m chu ly
trch nhim, chng ti khng xem cch mng nh mt tr
tr con.
V.
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Cc lu tr Vn phng
Trung ng ng.

70
H ch minh ton tp
71

NGH TNH
Hai tnh Ngh An v H Tnh cch 360 kilmt v pha bc
thnh ph Hu, kinh nc An Nam (ni tn vua "b nhn"
thit lp triu nh) v cch 326 kilmt v pha nam H
Ni, th ph x ng Dng thuc quc Php. Tnh Ngh
An c 3 ph, 6 huyn vi s dn 614.000 ngi 942 lng.
Tnh H Tnh c 2 ph, 6 huyn, 601 lng, vi s dn 405.000
ngi. Trong s 500.000 ngi n ng ca c hai tnh, th
120.000 ngi phi ng thu thn 220 mi nm mt u
ngi.
H Tnh khng c cng nghip. Vinh l thnh ph chnh ca
Ngh An. Vinh, c mt nh ga xe la ln, mt nh my
in nc, mt nh my dim, 5 nh my ca, 2 xng sa
cha t v mt vi xng nh, tt c dng 4.000 cng nhn.
Ngoi s cng nhn v mt s nh vy quan li, ch
n in v ngi bun bn..., nhn dn hai tnh u l bn
v trung nng (hn 1 triu).
a th hai tnh nhiu rng ni, t ai cn ci, nng giang
chng c, y thng xy ra lt, bo, do nhn dn i
kht v ni n chn rt kh s. Su thu nng n v nn
p bc x hi v chnh tr lm cho cnh ng ca h cng cng
cc hn.
Nhn dn Ngh - Tnh ni ting cng u. Trong thi k
Php xm lc cng nh trong cc phong tro cch mng
quc gia (1905-1925) Ngh - Tnh ni ting. Trong cuc
u tranh hin nay, cng nhn v nng dn Ngh - Tnh vn
gi vng truyn thng cch mng ca mnh.
T thng 5 n thng 12, cng nhn Ngh An (Vinh) 8 ln
bi cng v biu tnh c 2.500 ngi tham gia. Cng trong
thi gian , 137 cuc biu tnh n ra bao gm tt c
300.000 nng dn.
Thit hi: 625 nng dn b my bay nm bom v sng my
git cht, 8 lng b trit h, hn 1.000 chin s b bt giam,
hng trm ngi b em i y.
c hai tnh, hn 60.000 nng dn (n ng, n b v thanh
nin) c t chc vo Hi .
Ngh - Tnh tht xng ng vi danh hiu ""!
II
T ngy 26-12 n ngy 19-1, c hai cuc l ln gn Vinh:
mt cuc l "" v mt cuc l "vng".
Cuc l th nht c t chc lng Lc a, cch Vinh 2
kilmt, 4.000 cng nhn thnh ph Vinh v nng dn Hng
Nguyn, Nghi Lc n d lm l truy iu nhng chin
s b hy sinh trong ngy 11-12, nhn dp k nim Cng x
Qung Chu.
Mt l c ba lim c chng ra trn bn th y hng
hoa, xung quanh cm 100 l c v mt dy 200 ngn n
. 10 gi m, khi mi ngi n ng , hai on xe
p c b tr i tun tra trn cc ng ng v Vinh v
Bn Thu m t cc ng lnh Php c th ko n, cn
mt on khc vy quanh qun chng v ht bi Quc t ca.
Lnh "mc nim" bng nhin c a ra. Ngi ch tr bui
l ln c iu vn. Sau , i biu Cng hi, Nng hi v
i biu cc lng ln ni chuyn.
Mt i biu ngh: Ngy hm sau, tt c cc ch Hng
Nguyn v Nghi Lc u bi th.
ngh c mi ngi nhit lit hng ng. Ngy hm
sau, ng nh li cam kt, tt c cc ch u vng tanh.
Trong lc bui l ang tin hnh, anh em cng nhn
ct in lm cho c thnh ph Vinh - Bn Thu b chm
ngp 10 pht trong m ti.
III
Bom n, sng my, t nh, n binh (28 n mi c
dng ln ring Ngh An), tuyn truyn ca chnh ph, bo
72
H ch minh ton tp
73

ch... u bt lc khng dp tt ni phong tro cch mng ca
Ngh - Tnh. V th bn quc Php ngh ra mt th
on mi: t chc nhng cuc biu tnh phn cch mng v
bt buc nhn dn thnh ph tham gia.
Ngy 19-1, nhn dn 24 khu ph b li ra ng, tng tp
mt bc theo nhp trng, mang 5 l c vng c ba sc ln
gc. C vng l quc k ca Vng quc An Nam. Nhng
on ngi "quy thun" (bn Php t cho h ci tn ny
mc du nhng ngi An Nam ng thng cha khi no
chin u) b dn n hong cung (ni bn quan li thng
n bi vng nh vua, mc du ng ta khng bao gi n
). H c vin tng c bn l phc n tip. Quan ln ni
vi h nh th ny: "By gi nhn dn thnh ph xin t
li quy thun Chnh ph Nam triu v Chnh ph Php th
phi lo gi gn trt t, an ninh trong thnh ph. Cc ngi
ng nghe nhng li tuyn truyn by b v ng phm
nhng iu ng ch trch" (tn tng c mun ni n cch
mng y, nhng n khng dm dng nhng tnh t qu
chua cay, mi khi ni n cch mng trc nhn dn). Tn
tng c bo mi ngi ly ba ly trc nh vua t lng
trung vi vua. Ri n dn nhn dn n trc to s v cng
buc phi ly ba ln t lng trung thnh vi quc Php.
Bn quc v phong kin Nam triu xem cuc biu tnh t
lng trung thnh l mt thnh cng ln ca chng v hm
sau tin ny c ng y trn bo ch.
Chng nh tip tc t chc nhng cuc biu tnh nh vy
Ngh - Tnh. Nhng cc thn x c nng dn cch mng th
kh m t chc c nh thnh ph ni m chng ch tp
hp c mt s ngi ngc nghch m thi.
V.
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI BAN CHP HNH TRUNG NG
NG CNG SN NG DNG
y l ti ph bnh v cuc Hi ngh X u Trung v Bc.
A- CCH KHAI HI - Trc khi khai hi, t ng vin cho n
cc ng ch ph trch cha nghin cu k vn . n khi
khai hi, mi em ra bn th chc tho lun khng k. Th gi
khai hi qu di (Trung 18 bui, Bc 13 ngy) m li trt t
khng sp sn, vy nn tn th gi nhiu m cc vn th
bn khng ht. X hi Bc th nhng ch rt quan trng nh
Hi Phng m khng c i biu.
B- CCH THO LUN - Bc khng tho lun mt cch thit
thc m tho lun mt cch "tm chng trch c". Th d:
nh cht vn Trung ng sao khi th ni "" d b v trang,
khi th ni "v" d b v trang, v.v.. V ng vin cha tho
lun cho nn nhng kin trong hi ngh khng th i biu
c kin ca qun chng trong ng. V li trong khi khai
hi, nhiu ng ch mt mi hoc phi vng mt i ph
vic khc, t pht biu kin. Thnh th kin trong cuc hi
ngh li l kin ca s t trong s t.
C- VN CNG TC - Trong hai hi ngh, cc li ngh
u c mnh mng, khng thy ngh th no tt c
ng vin, tt c chi b tho lun v thc hnh c cc ngh
quyt n ca Trung ng; khng thy ngh k hoch thit
thc cho mi a phng.
D- VN TN NG - Trung ngh ch bao gi Cao Min
v Lo c ng ri s nhp cc ng li v i tn. Th l
cc ng ch Trung khng hiu ch th Quc t ni rng ng
phi gm c v sn ng Dng v khng hiu nhim v
ng l phi lm cho Lo v Cao Min c ng b. (Trung
ng in v pht hnh ch th Quc t cho ng vin cha?
Sao thy trong Ngh quyt Bc c hi: "Trung ng bo tho
lun "ch th" l ch th no? ").
74
H ch minh ton tp
75

E- LC LNG CA NG - Mun hiu r sc mnh v ch
yu ca ng Trung v Bc th chng ta nn xem bng y
)
:
ng
vin
Ch
i
b
Thanh
nin
Cng
hi
Nng
hi
Ph
n
Ghi
ch
- Nam n 170 21 641 - 10.000 452
- Thanh Chng 273 27 78 - 10.077 232
- Anh Sn 123 18 35 - 4.350 62
- Yn Dng 11 15 - - 3.022 -
- Din Chu 51 2 - - 345 -
- Qunh Lu 33 4 - - 278 -
- Vinh 185 8 - 312 - -
- Hng Nguyn 55 9 - - 2.032 70
- Nghi Lc 58 15 - - 1.574 -
- H Tnh 370 - 122 - 2.000 48
- Qung Tr 42 - - - - -
- Qung Ngi 69 - - - 1.200 -
- Bnh nh 40 - - - 100 -
- Hi Phng 37 9 8 101 - -
- Hn Gai 8 - - 10 - -
- Nam nh 115 - 31 293 100 -
- Ph L 82 - 13 - 300 -
- Thi Bnh 40 8 14 - 270 -
- Hi Dng 9 - 1 - 31 -
- H ng 12 - - - 51 -
- Bc Ninh 6 - - - - -
- H Ni 36 - - - - -
Nhn vo bng trn th thy:
Trung:
a) T chc ng c trong 13 huyn v tnh. Nhng ch c 3
huyn l c t chc thanh nin. Trong mt huyn thanh nin
ch bng mt phn ba ca ng, trong mt huyn khc, th
bng mt phn t.
b) Ph n ch c t chc trong 5 huyn, s lng ph n
trong mt huyn ch bng mt na ng vin, trong mt
huyn khc th ch bng mt phn 9.
___________
1
. y l mt phn bc th chp nh li, tip phn sau l dch bn
ting Php.
c) Trong 13 tnh v huyn trn, nm ni c Nng hi rt yu.
mt ni s lng nng dn c t chc gp hai ln ri s
lng ng vin.
d) Trung, Cng hi ch c mt ni trn, nhng cng nhn
nng nghip cc ni th cha ch no c t chc.
e) Trung c 16 tnh, mi c t chc nm tnh thi.
f) Bo co Trung khng ni r s lng ng vin ph n v
s lng ph n vo Nng hi.
T chc Bc th yu qu. Trong mt x cng nghip
nh Bc, m ch c hai tnh l c Cng hi, bn ni c Thanh
nin, nm ni c Nng hi, nhng xem ra tt c cha bng t
chc ca mt huyn thuc hng bn Trung. mt trung
tm chnh tr v kinh t quan trng nh H Ni, tr vi ng
ch lnh o ra th khng c mt chin s no khc.
C hai x u khng c t chc "Mt trn phn ",
"Cu t " v "Cu t tht nghip" (Trung c mt cht
Cu t ).
Ti ngh:
A- ng phi:
1. Sa cha nhng sai lm trn.
2. Lp chng trnh hnh ng c th trong tng huyn v
tng tnh.
3. Phn phi ng vin (nh nh binh phn phi binh s).
Cc ng ch ph trch mt vng hay mt cng tc no
phi lp chng trnh hnh ng cho mi ng ch trong mi
mt t chc.
4. Cc ban chp u phi qun l v kim sot rt t m vic
thi hnh cc chng trnh hnh ng .
5. Trc tin phi thng nht t chc Thanh nin v Cng
hi v nhng t chc phi c sinh hot c lp ca mnh.
B- Tt c mi ng vin v tt c cc chi b phi
tho lun Ch th ca Quc t th ba v Ngh quyt ca
Trung ng, ri phi ra Ngh quyt v nhng Ngh quyt v
Ch th ni trn. Nhng Ngh quyt y phi trnh ln
76
H ch minh ton tp
77

Trung ng, Trung ng s chuyn ln Quc t th ba. C
lm nh th th mi c th nng cao c trnh ng vin,
tt c Ch th v Ngh quyt mi c thi hnh, t tng v
hnh ng ca ng vin mi thng nht; v Quc t th ba
mi nm c trnh cch mng ca ng vin v s lin
lc t chi b ti Trung ng v vi Quc t th ba mi thc
hin c cht ch ( l kin ca Quc t th ba).
1- Nh gi:
1) Bo co ca Nam K.
2) Bo co ca Hi ngh Trung ng.
3) Bo co v cng tc cng vn. Ti ni n ba vn
trong th trc ca ti.
2- Ngi quen ca chng ta uycru (Ducroux) cha v bng
chuyn tu ny.
3- Cc ng ch bit nhng tu ny chy ng Si Gn -
Tn Gia Ba? y cn bit r iu .
4- Ti nghe ni ngi ta c quen mt ngi Php trn mt
chic tu ca s hng hi, nu ng nh vy (m cng cn
nh vy) yu cu cc ng ch iu tra (v ngi ) xem.
5- Khi c mt chuyn tu v, cc ng ch nn n xem c ai
v khng. Khi c tu vo cng th tn hiu nh th no.
6- C ngi "kia" sp v, khi c tin tu v (t u thng 5)
th phi ln tu n. Trn tu "Metzinger" c Ngha, th git.
C th c g (gi cho cc ng ch). Nh n hi anh ta m
ly.
NGUYN I QuC
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin Lch s ng.

TH GI BAN CHP HNH TRUNG NG
NG CNG SN NG DNG
1. Trong th ni rng ng ch mi v Hng qun
ng Giang lm lin trng (quan ba) kim ng i biu.
Ting Tu gii, nhiu kinh nghim binh v nng.
2. Ngi quen chuyn ny cha tr li u; n cn bit mi
giao thng Si Gn - Singapor.
3. Hg - Th - K
)
ch hi L n
)
na. Ch giao thip vi Trn
Thim thi. Tu ny ch u mt ngy, phi ch kho trt
(b)
3)
Tu Trn B
)
c ng ch Tng Phi Hng bi tng th
hai, (c) Thun Khang khng chy HK - SGn na. Phu Sanh
n khng chu ni tn, vy hy khoan (d) nh hi anh
Ngha, th git ca tu Metzinger, xem hoc c th hoc c
gi g khng.
4. Khi gi g, bo giao thng vit cho r ngoi ny iu tra
cho bit g nhn c, g khng. Ngoi ny cng lm th.
5. Vladimirof y ri. Nu chuyn ny cha v c th
chuyn sau (cc tu quen, ci no cng phi n). Blokof,
___________
1
) Tc Wong Shek Kong, tu chy ng Hng Cng - Si Gn.
2
) L Pn: ngi nu bp trn tu Wong Shek Kong.
3
) Trong nguyn bn khng c mc (a).
4
) Tu chy Hng Cng - Hi Phng.
78
H ch minh ton tp
79

Bourof v
)
cn ng li Singapor, vit th gi h ri,
)
v
n Singapor, th s m trn mt.
6. Cc c quan khng t b hiu hay sao? Sao m nhiu ln
c quan l ri m ng ch c chui vo cho b! (Ch in, ch
"Vch gi" ch t
)
v.v.). Hoc c a phn chng? Ti liu b
mt, nht l v giao thng c l khng?
7. Khi c tin th mi ng ch cn thn nn git mt t, th
l khi mt khi mt ht, m nhng ngi chy c cng c
xu m h thn.
8. Nn tm mi thut g m gi gn ly ng ch trng yu, ch
nu n c tm mn nhng vt kh i, th hi cho cng vic
qu! Thi Bnh, Ph L th n li c gi s m i bt ngi!
Xem nhng vic th c th ni rng ng cn km ng
b mt cng tc. "H" thng hi ti v vn v sao m b
l? V sao m b? suy ngh v tm cch sa i. Nhng
trong khng bo co ra, cho nn ti cng !
8 Bis. Vn nhim v ti: a) T ngy Hi ngh Octobre ti
ngh trong c Trung ng, ngoi c , vy nn cng
vic ti ch l nh "thng th". Vy nn ti xin i ch v
"thng th" th ngi khc cng lm c. V th m c th
nh trch nhim cho ti (th ti c gi copie cho T.).
b) Nu Trung ng bo co thng v r rng (dtaill) th
chng ti khng i bo co cc ni lm g, song t ngy Hi
ngh n nay, Trung ng cha c ln bo co no tng t
ht. Nh vic B phn i ch th Quc t m cng n by gi
ngi quen v Trung ng mi ni n! Vn bit hon cnh
kh khn v Trung ng lm vic, nhng "h" cng cn phi
bit tnh hnh r rng m cng v vy m phi yu cu cc
ni bo co. Nh hai t bo co X Hi ngh gi ra, mi bit
hi r tnh hnh T v B t 12 - 30 v trc, (t n gi
___________
5
) Tc Nguyn Huy Bn, Trn Ngc Danh, Dng Bch Mai, Nguyn Th
Thch.
1
) Tc Bi i.
2
) Tc Ng c Tr.
khng r v khng thy bo co na) v h ng hi cho
c bo co Nam K. V li khi trc (Octobre) chng ta
nh rng, h cc ni bo co th lm hai bn, mt gi cho
Trung ng, mt gi ra. Th l vic cho Trung ng v
Quc t li bit r tnh hnh, cng tn thnh cch . Nh
vy th c g l "v l v ln xn"
1)
.
c) Ti khng trao k hoch g ring cho T v B, ch c nhng
thng co gp nh 1-5, nhng ch th i khi nh ch th
va ri v nhng ti liu nghin cu dch ra th ti c vn
gi ba bn cho Trung ng, T v B. Lm nh th l cho mau,
cho tin v cho chc chn (nu ch ny khng tip th c ch
khc tip).
d) Th va ri Trung ng ni: "Ch c vic giao thng hoc
bo chng th ti giao thip vi h, ch bo co th v l v
ln xn". Nu lm nh ni trn, th chng nhng khng c
g l "v l v ln xn" m li chy vic lm. Nu khng vy
th ti giao thip vi T v B cng khng c tc dng g.
e) Th Trung ng ti c vy gi i ri. Nhng vic ny cng
vy. Nhim v ti l nh th nh, cho nn khi c
vic g cng ni vi ti m khi ti c kin g (nh ph
bnh T v B mi n) cng c ng .
Vy nn khi ng ngh nh hoc yu cu g th ti cng nn
bit. Nu khng bit g c, khi "h" hi n, ti bit ng
no m ni. Nu ch bit truyn th qua, a th li, nu
khng tham gia kin vi v vi Trung ng, th ti y
cng khng ch g lm. V vic a th th ng ch khc cng
lm c.
Ni tm li l Trung ng tho lun li "nhim v ca K.
V"
2)
: 1/ kin i vi th hm n (copie gi v trc) th no?
2/ Cc ni nn hay khng nn gi bo co, v.v.. Trung ng
___________
1
) Hi ngh Trung ng ton th hp thng 3 - 1931 ti Si Gn quyt
nh thay i mi lin lc, khng qua Nguyn i Quc na m trc tip vi
Ban phng ng.
2
) K.V: mt b danh ca Nguyn i Quc.
80
H ch minh ton tp
81

gii quyt th no, ri cho ti bit. V nu th mi, th ch
ni th ny, ch ni th kia, th ln xn thit, m li tr ngi
c cng tc.
Thm: Vladimirof chuyn ny cha v c. Phi ch Hg-Th-
Kng hoc Trn Bnh mi v c.
Chuyn ny gi v 2 Za v 200 giy.
Ngy 24 thng 4 nm
)

Ngy 1-5 sp sa th no, kt qu th no cho bit.
Ming giy nh ch Anh l do i biu I.J.C. gi v.
Bt tch ting Vit,
bn chp lu ti
Vin Lch s ng.

___________
1
) Trong nh bt tch, trn u bc th- tc gi ngy 23-4-1931, cui bc
th- tc gi ngy 24-4-1931. Chng ti theo nguyn vn bt tch ca tc
gi.

TH GI QUC T CNG SN
ng ch thn mn,
1. Ti nhn c bc th ngy 25-4.
2. ng ch Tng b th b bt ngy 19 hoc 20-4
10)
.
K t khi xut bn Tp ch cnh st, 7 trong s 101 ngi
b bt. V vy trong ban th k ch cn li mt cng nhn
tr tui.
3. Ring Hi Phng c 36 trng hp b bt vo ngy 20-
4 v 16 trng hp b bt ngy 23-4. iu ni ln rng mi
hot ng bn a phng u b l.
Mt s ng ch dng sng lc chng li cnh st. 1 ng
ch b hy sinh v nhiu ng ch khc b thng.
4. Ngy 20-4 my tu chy hi nc ca chng ta ch
n sinh vin ln tu nhng khng c ngi no n. C l
h cng b bt.
5. Ngy 29-4, mt ng ch ph trch vn thng tin lin
lc b bt. Vn cha nhn c tin tc t cc ng ch
khc: Khi no c tin c th hn th ti s bo cho ng ch
bit. Tt c cc mi lin h tm thi b gin on. Hnh nh
tp ch cnh st cng lu truyn y. Tt c nhng thanh
nin Vit Nam y u b kim sot v b mt thm
Php nhn dng.
6. Nhiu t chc ng a phng b gii tn, nhiu
ti liu quan trng ri vo tay cnh st. Chng ti s phi t
___________
10
) C mt dng qu m, khng c -c.
82
H ch minh ton tp
83

chc li mi vic. Chng ti s trao nhim v ny cho cc
sinh vin tr v nc. Nu mi vic din ra tt p, th
khong 2 tun na 4 sinh vin s c mt y. Ti s hp vi
h.
7. Ngy 20-4, mi bin php c s dng ban b thit
qun lut trn ton t nc chng li cc cuc biu tnh
ngy 1-5. Trng hc v nh my s phi nm trong s kim
sot qun s cht ch.
8. Ngy 12-4, 55 nng dn b git trong cuc diu hnh.
Ngy 14-4, 80 ngi b git v ngy 20-4, 30 ngi b git.
Bn quc quyt nh ngn chn phong tro bng tn
st.
Chng ti nn ch ra cho cc ng ch ca mnh k hoch u
tranh c th no? Nu chng ta c h i theo con ng
th s rt manh ng, nguy him. Ti s ngh thm
rng Quc t Cng sn ch th cho tt c cc t chc cch
mng ca chng ta tham gia vi khu hiu "Bo v ng
Dng" cng vi nhng hnh ng: "Khng can thip vo
Trung Quc", "Khng can thip vo nc Nga Xvit". c
bit l ng Cng sn Php v cc t chc cch mng khc
s tng cng hn na vic bo v phong tro cch mng
ng Dng.
9. Ti khng th k tn vo cc bc th v ti khng c a
ch. Xin ng ch hy lm tt c nhng g c th cho ti. Tt
nhin, iu tht phin phc. V iu kin hin thi, ti
lun lun phi vit cho ng ch bng phng php ny v
khng phi lc no cng vit cho P.O.B ca ng ch. Ti
ngh ng ch s dng phng php vit th tng t. N c
rc ri nhng an ton hn.
Gi li cho cng sn.
VICTO
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI BAN PHNG NG
Cc ng ch thn mn!
Cn c vo bo co ca ng ch H.N. v tnh hnh ng
Cng sn ng Dng v theo kinh nghim ca ti Hoa
Nam, ng Dng, Thi Lan v M Lai, ti thy c bn
phn bc thit i vi cc ng ca chng ti l phi xut
vi cc ng ch ngh sau y:
Tr mt vi ng ch rt him hoi ( c hun luyn
Trng i hc nhng ngi lao ng phng ng, hoc l
tr thc), cn i a s ng ch ca chng ti, trnh l
lun v chnh tr rt thp.
Hu qu ca tnh trng thiu kin thc v l lun nh
vy l g? Hu qu kh nhiu. Cc ng ch nghe ng ch
H.N. k v nhng hu qu y trong bo co. Ti ni thm mt
vi hu qu na:
1. a s cc ng ch - ngay c nhng ng ch c trch
nhim- cng khng hiu tht r "cch mng dn ch t sn"
l g. Cc ng ch y nhc i nhc li nhng ch y m
khng hiu ngha. V khng th gii thch c cho cng
nhn v nng dn, cho nn cc ng ch y thng t v lng
tng trong cng tc tuyn truyn v c ng. khi lung
tung, cc ng ch buc phi "ba ra". Do , mt s ngu dt
ny lm pht sinh mt s ngu dt khc v mt sai lm ny
gy nn cc sai lm khc.
2. Cc ng ch y cng khng hiu ti sao phi kt hp
cuc cch mng phn vi cch mng rung t. V vy m
nhng khu hiu a ra ln xn, khng phi hp vi nhau.

84
H ch minh ton tp
85

3. Cc ng ch y khng hiu s khc nhau gia ng vi
cc t chc khc, cho l s khc bit v "cp bc". V d
nh xp ng s 1, Thanh nin cng sn s 2, Cng hi
s 3, v.v.. V khi mt ng ch ang hot ng trong ng
m c c sang hot ng mt t chc khc, ng ch
xem vic chuyn dch y nh l mt "vic h cp bc", gn
nh l mt hnh pht!
4. Hoc l, cc ng ch y bt u t chc mt nhm lin
minh chng quc, ri chn nhng thanh nin ca lin
minh t chc mt Cng hi. Cui cng chn nhng hi
vin Cng hi t chc mt t ng.
5. Mt cuc bi cng bng n. Nhng ngi lnh o l tr
thc vit vo mt quyn v theo trt t 1, 2, 3, v.v. nhng
bc i phi tin hnh ri h a quyn v y cho cc ng
ch c trch nhim l cng nhn. Cc ng ch ny a quyn
v v nh my v thi hnh my mc nhng iu ghi trn
giy m khng bit phn on xem nhng im y c ph
hp vi thc t hay khng!
Hoc l, cc ng ch y dng mi bin php pht ng
bi cng, nhng khi cng nhn ri nh my xung ng,
cc ng ch y khng bit phi lm g na.
6. Cn c mt nguy c ln khc. Tuy cc ng a nhng
ng ch cng nhn vo cc ban lnh o, nhng cc ng ch
ny vn b nh hng ca nhng phn t tr thc, bi v theo
cc ng ch y, "nhng ngi tr thc c c tt c
nhng iu y trong cc bn lun cng hoc trong sch".
Tnh hnh y din ra trong thi k 1930-1931, lc m cc
ng ch ca chng ta l nhng chin s kh lo luyn v
kh tng tri ri. Nhng hin nay, tt c hoc hu nh tt
c cc ng ch y b git hay b cm t. Nhng ng ch
ang hot ng tr hn, t kinh nghim hn, do c kh
nng phm nhng sai lm nghim trng hn.
V vy, ti thy tuyt i cn thit l chng ta phi gip
cc ng ch ca chng ta khc phc nhng kh khn y
bng cch to iu kin cho cc ng ch tip th c nhng
kin thc s ng nht m mi chin s u phi c.
V bin php duy nht c hiu qu gip cc ng ch theo
phng hng l cho xut bn nhng quyn sch nh vit
v cc vn sau y:
1. Tuyn ngn cng sn,
2. ng cng sn v t chc ca ng,
3. Lch s Quc t Cng sn,
4. Lch s ng,
5. Lch s R.K.P.B (ng Cng sn Bnsvch ton Lin
bang Xvit),
6. Lch s Quc t Thanh nin (KIM),
7. Thanh nin cng sn v t chc thanh nin,
8. Cng hi,
9. Quc t Cng hi ,
10. Nng hi,
11. Vn dn tc,
12. Vn rung t,
13. Quc t Cu t (MOPR),
14. Lin minh chng quc,
15. Ch ngha quc Php,
16. Cch mng Thng Mi,
17. Cch mng Trung Hoa,
18. Khi ngha v trang,
19. Nhng bi hc ca cc s bin 1930-1931,
20. Ch ngha Trtxki,
21. Nn kinh t xvit,
22. Mc, ngghen, Lnin, Xtalin,
23. Lm th no kt hp hot ng bt hp php
v hot ng hp php,

86
H ch minh ton tp
87

24. Lm th no t chc cc chi b v lm cho cc chi b
hot ng,
25. Lm th no t chc mt cuc bi cng, mt cuc biu
tnh, v.v.,
26. Lm th no thc hin mt trn thng nht,
27. Lm th no t chc mt t bo ng, t bo nh
my, v.v.,
28. Lm th no t chc hc sinh, ph n, v.v.,
29. Lm th no vn ng binh lnh,
30. Lun cng v ngh quyt v vn thuc a (ca Quc
t Cng sn), v.v. v v.v..
Khi xut bn nhng tp sch nh y, cn phi ch n:
1. Nhng kh khn v vic in li sch cc x ny; 2. kh
khn v vic gi sch; 3. kh khn ca c gi ct giu sch;
4. trnh vn ho thp ca cc ng ch chng ti khng
th c v hiu c nhng iu din t qu di, qu kh.
V vy cc tp sch nh y phi ngn, t ng phi rt n
gin, rt r rng v d hiu i vi qun chng. Nu c th
c, ni dung nn trnh by di dng cu hi v tr li.
Cc ng ch ca chng ti rt dng cm v hng hi. Cc
ng ch y cng tc rt tn tu. Nhng v thiu kin thc l
lun, buc cc ng ch phi m mm tng bc, lun lun
vp vp v thiu thn nh vy. Tt nhin l cc ng ch s
c gio dc rn luyn trong u tranh v trong cng tc
thc t hng ngy. Nhng c th trnh c bit bao b tc,
sai lm v bit bao tht bi au n, nu chng ta c th
cung cp cho cc ng ch y nhng kin thc ti cn thit v
l lun soi ng, to iu kin d dng cho cc ng ch y
tin hnh cng tc.
ng ch Xtalin nghn ln c l khi ni rng: "L lun to cho
cc ng ch lm cng tc thc t, sc mnh nh hng, s
sng sut d kin tng lai, kin nh trong cng tc v lng
tin thng li ca s nghip ca chng ta".
Nhng iu m ti ni v cc ng ch chng ti ng
Dng, Thi Lan, v.v. chc chn l cng ng i vi
nhng ng ch cc nc thuc a khc, m y ng
hot ng bt hp php v trnh vn ho ca nhng ngi
lao ng cn thp. Nhng cun sch nh ngh trn y
nht nh l cng rt c ch i vi c nhng nc y.
Thn i cho cng sn
LIN
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
88
H ch minh ton tp
89

TH GI NG CH MCTI
ng ch Mcti thn mn,
Chng ti nhn c tin ng ch Pn Vayng Cutuyari
ca chng ta sm t trn vi mt ni au bun su sc.
y l mt tn tht to ln cho ng Cng sn Php ca
chng ta, cho giai cp v sn Php, giai cp v sn thuc a
v giai cp v sn th gii.
Ti khc khi bit tin ng ch Vayng Cutuyari qua i.
i vi ti, anh l mt ng ch, mt bn thn v mt ngi
anh em. Chng ti quen bit nhau t i hi Tua ng
ghi nh. Cho ti nm 1934, chng ti cng nhau lm vic
trong vn thuc a m anh tng chng t ht sc quan
tm.
Trong chuyn anh sang Vin ng vi t cch i biu v
ngi t chc Hi ngh v ho bnh v chng chin tranh,
chng ti gp li nhau ti Trung Quc. Dp , anh
gip ti mt vic rt ln ti thot khi mt hon cnh v
cng kh khn m ti vp phi.
Chng ti li gp nhau y vo ma h, v cng nhau
tho lun vn thuc a, c bit l vn ng Dng.
Giai cp v sn thuc a mt i mt ngi chin s tt
v mt ngi bn chn thnh. Vayng Cutuyari qua i,
nhng tm gng v s tn tu v lng can m ca anh vn
cn. Khc than anh qua i, chng ti ha s noi theo tm
gng cao qu ca anh, u tranh kin tr hn cho ti thng
li ca s nghip ca chng ta.

Nhn danh c nhn v nhn danh nhng ngi cng
sn ng Dng cng cc giai cp cn lao ng Dng, ti
nh anh, ng ch thn mn, chuyn ti ng Cng sn Php
ca chng ta, ti gia nh ca ng ch v bn thn tic
thng ca chng ta nhng li chia bun su sc.
Ngy 12-10-1937
NGUYN I QUC
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

90
H ch minh ton tp
91

TH GI MT NG CH
QUC T CNG SN
ng ch thn mn,
Hm nay l ngy k nim ln th by vic ti b bt gi
Hng Cng. cng l ngy m u nm th tm tnh trng
khng hot ng ca ti. Nhn dp ny, ti vit th gi ng
ch xin ng ch gip ti thay i tnh cnh au bun
ny.
ng ch hy phn ti i u . Hoc l gi ti li y.
Hy giao cho ti lm mt vic g m theo ng ch l c ch.
iu ti mun ngh vi ng ch l ng ti sng qu
lu trong tnh trng khng hot ng v ging nh l sng
bn cnh, bn ngoi ca ng.
Ti s rt bit n ng ch, tha ng ch thn mn, cho php
ti c hi kin. Ti tin rng nh vy s tt hn. t lu
ri ng ch khng gp ti.
ng ch thn mn, xin ng ch nhn li cho cng sn anh
em ca ti.
6-6-1938
LIN
(NGUYN I QUC)
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

NGI NHT BN MUN KHAI HO
TRUNG QUC NH TH
)

L ngi Trung Quc, nu ti ni n nhng s tn bo ca
ngi Nht Bn m ti nhn thy, th ngi ta c th cho
rng ti ni qu. Bi vy, ti ch thng bo vi cc bn v
nhng hnh ng tn bo ca ngi Nht Bn nh nhng
ngi nc ngoi nhn xt, bng cch trch nhng on
trong cun: ngha ca chin tranh - Nhng s tn bo ca
ngi Nht Bn Trung c
)
ca H.J. Timpcly, thng tn vin
bo Ngi bo v Mansext. Ngoi ra, ti c thm vo vi
tin tc ng trn cc bo v vi mu chuyn do nhng nhn
vt ng tin cy nh cc vin t lnh ca Tn t qun v Bt
l qun nhn dn cch mng k.
ng Timpcly Trung Quc khi Thng Hi v
Nam Kinh b xm chim. ng vit nhiu v nhng s tn
bo ca ngi Nht Bn. Song, nhng bi vit ca ng b
chn li bu in Thng Hi. ng thu thp c nhiu
bi bt k, nhiu bn bo co, nhiu bc th ca bn b ng
nc ngoi: h l nhng nh bo, khch i ng, gio s,
thnh vin ca Hi ch thp quc t v ca U ban quc
___________
1
) Nhng bi ng trn bo Notre Voix (Ting ni ca chng ta), Nguyn i
Quc u vit di danh ngha mt nh bo Trung Quc v k tn LIN.
Vi nhan Nhng s hung tn ca quc Nht, bo Dn chng (ting
Vit) cng ng ton vn bi bo ny trong cc s 46 ngy 21-1-1939, s
47 ngy 24-1-1939 v s 48 ngy 28-1-1939.
2
) Trong nguyn bn, tn cun sch c vit bng ting Anh: What war
means - the japanese atrocities in China.
92
H ch minh ton tp
93

t cu tr nhng ngi t nn. Nhng bng chng do ng
Timpcly a ra nh vy l hon ton ng tin cy.
NGI NHT BN V TRI NHNG NGI T NN
NAM KINH
"Tri nhng ngi t nn nm ti trung tm th ,
rng trn 3 kilmt vung. S ngi t nn vo khong
200.000. Trc thi gian chim ng, ngi Nht ha
rng nhng ngi t nn cng nh nhng ngi dn thng
u khng phi lo ngi g c. Di y, ngi ta s thy bn
k cp pht xt y gi "li ha long trng ca chng" nh
th no.
HM HIP
Theo cc bo co ca U ban cu tr th t ngy 13-12-1937
n ngy 7-2-1938, trong tri nhng ngi t nn, xy ra
240 trng hp hm hip m tn tui ca nn nhn u c
ngi ta bit r v 11 trng hp c ghi: "n b hoc con gi
b ngi Nht Bn hip".
"Theo con s tnh ton ca nhng ngi bn c ca
ti, mt phng vin vit nh vy - th s ngi b bn
Nht Bn hm hip Nam Kinh ln ti trn 20.000. Chnh
ti thy trn 100 trng hp hm hip v ti nhn
c bo co chnh xc v 300 trng hp khc. Trong s cc
nn nhn, c nhng thiu n di 11 tui v nhng b gi
trn 53 tui. Trong mt gian phng ca Trng i hc Kim
Lng, ngay gia ban ngy, 17 tn Nht thay phin nhau
hm hip mt ngi con gi".
Mt phng vin khc vit:
"17-12-1937. C ngy v m hm qua, cc cuc hm
hip v tn st c tng dn. Trn 1.000 n b v con gi
b hm hip; mt ch b hip n 37 ln. Mt tn trong bn k
cp bp c mt em b mi ln 5 thng, v em b ny
khc bn cnh ngi m ca em b hm hip.
"Bn Nht ko nhau i hng n v chia thnh nhm
hm hip.
"Ngy 3-1-1938, mt ngi n b b thng nng n
bnh vin. Ch y ni rng: Ch v 5 ph n khc b bn
Nht bt i hai hoc ba hm trc. Ban ngy, chng bt h
git gi o qun, ban m, chng hm hip h, ngi no
nhiu tui th b t 10 n 20 ln, nhng ch tr th n 40
ln.
"Ngy 23-1, bn Nht git 11 ngi trong gia nh ca X.
n b th u b chng git sau khi hm hip. Ngy 15-1,
mt ngi con gi va ra khi ni t nn Trng i hc
Kim Lng, b mt tn Nht do hm hip. Ch y chng
c li. Ch lin b git. Ngy 15-12-1937, bn Nht xng vo
mt ngi nh ti ng ph Hn Khu, chng hip mt
ngi n b tr v bt i ba ngi khc. Chng h va khc
va chy theo u b git.
"Nhiu nn nhn b b mng do b hm hip. Nhiu n b
v con gi t st khi b lm nhc.
"Trn 300 ph n cc lng ln cn b bn Nht bt a
n Suansing (ci thnh ca mt huyn nh T Chu). Mi
ngy, ngi ta thy nhng xc ph n trn trung ni lnh
bnh ca con sng o ca thnh ny". (Tin in, 2-1-
1938).
"Tri nhng ngi t nn Man Hng, gn Thng Hi, gm
500 ph n. Ngy 28-1, mt chi i Nht Bn n ng
y. Tt c nhng ngi t nn u b hm hip, khng tr
mt ai". (Tin in, 30-1-1938).
"n b v con gi cc vng b chim Shonji sau khi b hm
hip, u b bt i lm ngh mi dm trong qun i". (Tn
Hoa nht bo, 15-1-1938).
"Ti Ouhau, bn Nht sau khi hm hip ph n chi ci
tr xem tn no kho tay hn c trong vic ct v cc nn
nhn". (i cng bo, 31-1-1938).
"Nhng em gi di 10 tui v nhng b gi 60 tui
cng u b hip, 10 tn Nht sau khi thay phin nhau hm
hip mt b gi, dng mt ci mc st x toc m h
ca b y". (Tn Hoa nht bo Sn Ty, 19-1-1938).
94
H ch minh ton tp
95

Tng Lanpi Si ca Bt l qun vit t Sn Ty
nh sau:
"Trong cc vng b Nht chim ng, khng mt ngi n
b hoc con gi no l khng b hm hip. Nhiu ch b
cht trong khi b hm hip hoc b git sau . Mt s ln
b bt i. Ngy 19-12-1937, by tn Nht n hm hip ph
n lng Tng Tha. Ngi trong lng chng li, ngy hm
sau, mt chi i Nht Bn n bao vy lng, bt i 100 dn,
chng dng dy thp tht c h v treo ln cy, ly bng
sng p v u h, m bng h ti du ho ri thiu h.
Sau , bn Nht t c lng.
"i khi bn Nht cn gi tr c c tinh vi. Chng bt ngi
b hip con gi mnh, con trai hip m, anh trai hip em gi.
D nhin, nhng ngi ng thng ny khng chu lm theo
lnh chng, th l bn k cp lin git h".
NHNG V TN ST
Sut hai ngy sau khi vo Nam Kinh, bn Nht vn tip tc
tn st, cp bc v hm hip hng lot. ng ph y
nhng xc n ng, n b, tr con. Tt c binh lnh Trung
Quc khng kp ra khi thnh ph v b bt u b tc v
kh v b x bn. Bn Nht khng bt lm t binh. 400 ngi
t nn b bt v b lnh Nht dn i, bn ny c mang theo
sng trng v sng my. S phn nhng ngi t nn
c quyt nh. Bn Nht dng hng nghn ngi Trung
Quc lm bia tp bn hoc tp m l.
Bn Nht vo tri nhng ngi t nn ngy 13-12-
1937, hi 11 gi sng. Hai thnh vin ca U ban v ti ang
tip chng. Sau vi pht, chng git 20 ngi t nn.
Nhng ai chy trn khi trng thy bn Nht, u b git.
Hnh nh l quy tc trong o qun y. Ngy th t, ti
li mt chic xe hi ch mt s quan hi qun Nht ra tu
thu ca hn. Gia ng, mt s quan Nht chn xe chng
ti li, hn ni l hn ang tiu dit mt chi i Trung Quc.
Tht vy, chng ang tn st anh em binh s Trung Quc
b tc v kh v nhng ngi dn thng.
Tra ngy 13, bn s quan Nht ha vi ng On Rp, Ch
tch U ban quc t cu tr, rng binh s Trung Quc b
tc v kh th s khng b git. ng ngay ti hm y, trong
khi U ban ang hp, bn Nht xng vo tri, bt 1.300 binh
s Trung Quc khng c v kh v dn h ra php trng.
Khi i qua gn vn phng ca chng ti, ng Xmaid (th k
ca U ban) v ti c trng thy 50 xc cht ni lnh
bnh trong mt ci h.
54 cng nhn nh my in n trn ti mt hng bun ca
ngi Anh. 43 ngi b bt v b x bn. Nhiu ngi lm
ngh khun vc v nhiu cng nhn b bn cht. Bt c
ngi Trung Quc no m lng bn tay c chai cng u b
xem nh cu binh v b x bn.
Chiu nay, c mt ngi n ng n vn phng chng ti,
u b chy sm, lng my v tai u b ct, na ci mi b
ht. Va n c mt lt th anh ta tt th. Tnh hnh
xy ra nh sau: Bn Nht tri hng trm ngi Trung Quc
li vi nhau v thiu sng h sau khi ti du ln ngi h.
Ngi n ng ng thng ny may mn chy thot
c...
Ngy l Nen. Bn Nht ha khng git nhng cu binh
Trung Quc t nguyn ra u th. 240 ngi n trnh
din. H u b git s
)
.
Nam Kinh, ngi ta chn trn 40.000 t thi nhng
ngi b tn st.
Ni n Tng Giang, cch Thng Hi 30 kilmt, mt
nh bo Anh vit rng, trong s 100.000 dn ca thnh ph
ny, ch cn li 5 ng gi trn trong mt gc nh th ca
Php. Vng gia Tng Giang v Thng Hi chng khc g
mt bi sa mc di 30 kilmt.
Ni v T Chu, mt gio s vit "trong thnh ph chng
ti ch thy ton l cht chc v tn ph. Trn con ng t
___________
1)
Phn tip theo in trn s bo ngy 5-3-1939.
96
H ch minh ton tp
97

Qung ng n T Chu, chng ti phi ch khi dm
ln thy ngi cht. ng s v ng rung u y xc
cht".
Theo tnh ton ca mt ngi nc ngoi tng nhiu ln
trong vng t Thng Hi n Nam Kinh trc v sau khi
Nht chim ng, th t nht trong vng ny c 300.000
ngi dn thng b git, trong s , c ti 100.000 ngi b
tn st c h thng.
B tht bi v qun s, bn Nht git dn thng tr th.
Tn t qun ph con ng st Bo nh; vi ngy sau, mt
chi i lnh Nht bt x bn 100 ngi Trung Quc ng
tui. Tng Yin ca Bt l qun k li rng, ti mi thnh
ph hoc mi th trn b chim ng, hn mt na dn c b
bn Nht tn st.
Tng Dip nh, t lnh trng ca Tn t qun, k li
rng: Hi Trung Quc cu tr nhng ngi t nn a
8.000 em b n thung lng V Tch cch Thng Hi 100
kilmt. Trn tri ny, c k nhng ch thp ln. Mt
hm, trong khi cc em b ang n sng, my bay Nht n
nm bom xung tri, khng mt em no thot khi cuc tn
st.
Ngy 19-12-1937, vo hi 5 gi chiu, ti vi ng Xmaid
cng i ra ngoi. ng ph Thi Bnh v vng ph cn,
trung tm bun bn ln nht ca Nam Kinh, u b thiu hu.
Chng ti quay v pha Nam; bn Nht ang t cc hiu
bun, mt s bn khc th cht nhng th chng cp bc
c ln cc xe ti nh binh.
Hn mt thng sau khi chim ng, nhng hnh ng tn
bo vn cn tip din hng ngy. Ngy 10-1-1938, vo bui
chiu, ti i xe hi ra ngoi, ti vn cn thy bn lnh Nht t
ph nhng hiu bun. Ngay trc hm , ng X ra c
ca ng, tt c nh ca ca dn trong vng m ng i qua,
trn 20 kilmt, u b chy tri.
Nhng hnh ng n cp c tnh cht c nhn xy ra ht
sc thng xuyn. Bn lnh bt u p ph ca, xng vo v
cp ly c lm ca ring, ch sau khi c bn s quan
hng dn th vic cp ph mi c t chc c quy c.
Bc s P. khng nh rng, ng thy nhng cnh tng
khng khip ging ht nh th xy ra Bc Kinh.
Trn con ng Tng Giang, chng ti gp mt on lnh
Nht tr v Thng Hi cng vi nhng th chng cp bc
c. Cnh tng tht l p mt. Nhng con nga chin
mp mp ko nhng xe ko ch y hm xing v vali. Bn
nh binh ci trn lng la, b, thm ch c tru na. Ln
th chng buc vo nhng xe ko pho. G mi v g con do
bn lnh cp c u theo on qun.
T 21-11 n 11-12-1937, hng ngy, ti nh con thoi i li
gia T Chu v Quang Phc.
Nhng ngn hng, hiu bun v mi nh u c m toang
ca bng v lc. Bn Nht ko nhau hng n nh kin vo
ra khng ngt. Chng i lch bch, lng cng xung di
nhng kin hng t la, nhng con g gi, nhng hng ho
khc, nhng c. Trong khi n thm trng (ca Nh
chung) ca chng ta, ti thy c nhng tn Nht ang ny t
st vi nhng ci mc st.
Cn c ngi no tin c rng bn Nht mun lm iu tt
lnh cho nhn dn Trung Quc khng? Xin mi h c ch
thn i xem cnh tn ph rng rn ang din ra trong ton
vng ny di trn 200 kilmt t Thng Hi n Nam
Kinh. Nhng thnh ph b ph phch, lng mc b thiu hu,
ng rung b tn ph. Bn Nht phm tt c nhng ti
c d man m mt i qun tn bo c trang b bng
nhng chin c ti tn c th phm phi.
Sut trong 4 thng, sau khi Thng Hi tht th, t
thng 12 n thng 3, Nam Th (khu Nam Thng Hi) b
t ph, 80% nh ca b thiu hu sau ngy b chim ng.
Thit hi ln ti 3 t phrng, trong , 1 phn 3 l do cp
bc. Tt c nhng th g khng b ph hu th u b chng
98
H ch minh ton tp
99

cp i. Thng 3, vic cp ph vn cn tip din. Trong
phm vi 100 kilmt chung quanh Thng Hi, trc kia, c
12 thnh ph ln v nhiu th trn vi con s tng cng l 50
triu dn. Nhng th trn v thnh ph nay u b ph
tri. Khai Phong, trung tm t la, tr thnh mt thnh
ph cht. Tng Giang ngy nay ch cn l ng tro tn.
Thnh ph T Chu giu c v c knh gm 350.000 dn,
hin ch cn li 500 ngi.
Bc tranh trn y cn xa mi m t c y . Nhng
cnh nm bom man r ca khng qun, tr con b bt em i,
tn st bng thuc c, do thm, v.v. cha c nu ln trong
ti liu ny. Qung Chu, Hn Khu, H Mn, Ty An v 20
a phng khc cha c ni n. Tuy nhin, nhng bng
chng xc thc , do ngay tnh cht xc thc ca chng,
cng cho ngi ta mt nim v nhng g m bn
Nht v ang tin hnh Trung Quc. V cng nh
nhng g m chng nht nh s tin hnh ti cc nc khc
chu , nu mt khi chng thng c nhn dn Trung
Quc.
Bn pht xt d man tng rng chng c th dng khng b
lm bi hoi tinh thn ca Chnh ph v nhn dn Trung
Quc. Nhng cha bao gi nhn dn v qun i Trung Quc
li on kt v kin quyt nh ngy nay nh tan gic
ngoi xm! Nhng s tn bo ca bn Nht s c p li
mt cch ch ng bng ch ngha anh hng v song ca
nhng ngi Trung Hoa ang chin u cho nn c lp v
sinh mnh ca mnh.
Thng 12 nm 1938
P.C. LIN
Bo Notre Voix,
ngy 12-2-1939
v ngy 5-3-1939.

TH T TRUNG QUC
Qu Lm, cui thng 2

Cc bn thn mn,
Hy th li cho ti v khng vit th c thng xuyn cho
cc bn. y, chng ti bn n mc l chng ti mun
c nh c Pht nghn tay - hay t ra cng phi nh th
th ti mi c tay lm ht mi vic cn lm.
Ti mun ni vi cc bn v tnh hnh chnh tr trong
thng ny.
S bin chnh tr quan trng nht l k hp ca Hi
ng chnh tr quc gia. Chc cc bn nghe ni n ci c
quan mi c thit lp y t lu sau khi bt u c chin
tranh. cng l mt mn qu gin tip m bn pht xt
Nht tng chng ti. Hi ng l mt th tin Ngh vin.
Vic thnh lp Hi ng ny l mt bc tin ti nn dn ch
hon ton. V chng ti ang tip tc tin ln trn con ng
.
K hp c tin hnh va qua l k th ba. Khi khai mc,
ngi ta ch n mt s vng mt, l s vng mt ca
Ung Tinh V, cu Ch tch ca Hi ng. Ngi ta ai cng
"tic" k vng mt, ch l hn khng chu ct i sm hn.
Bu khng kh l ra sm c trong sch hn v nhng
hot ng v ch l ra cng trnh c. i vi tn qu s
khn kip y th lm Ch tch Hi ng chnh tr quc gia
ca nc Trung Hoa - mt nc Trung Hoa chin u anh
dng v khng ngng tin b - cng cha . Hn cn mun
lm ngi "cm li" mt nc Trung Hoa b nhc v bin
100
H ch minh ton tp
101

thnh thuc a ca pht xt Nht. Tht l "iu k quc"
ng bun bit bao! May thay, hn khng cn l Ch tch
Hi ng na v cng khng bao gi c th lm ngi "cm
li" nc Trung Hoa na; gi y, hn ch l tn phn bi s
1 b ton dn cm ght v ln n. Thi c cho qu tha ma
bt hn i! Chng ta hy ni v nhng vic quan trng hn.
Nh vy l Hi ng chnh tr quc gia hp vo ngy 12-2-
1939. K hp ny c ngha c bit quan trng i vi
Trung Quc. K hp c tin hnh sau hai cuc hi ngh
rt quan trng ca hai chnh ng ln ca nc chng ti:
Quc dn ng v ng Cng sn Trung Quc.
Trong cc ngh quyt ca Hi ngh ln th 6 ca on Ch
tch ng Cng sn c ni: "Nhim v ch yu ca nhn dn
Trung Quc l kin quyt tin hnh chin tranh, mt cuc
chin tranh lu di, pht trin v cng c Mt trn dn tc
chng Nht, nhm khc phc mi kh khn, tng cng cc
lc lng ca chng ta, chn ng bc tin ca qun th,
chuyn sang phn cng, cui cng l ui bn xm lc ra
khi t nc chng ta v t chc li nc Trung Hoa - mt
nc Trung Hoa t do, c lp v hnh phc, theo ch ngha
tam dn". (Thng 10-1938).
Hi ngh ln th 5 ca on Ch tch Quc dn ng (cui
thng 1-1939) tuyn b: "T nay, nhim v chng ta cng
nng n v kh khn hn. p tan nhng c gng cui
cng nhng l nhng c gng tuyt vng nht ca k th
hung bo, nhn dn ta ang phi gp ht sc mnh tinh
thn v vt cht vo vic tng cng on kt, tch cc u
tranh v xy dng t nc. lm trn nhng nhim v
, phi nng cao tinh thn dn tc v tng cng k lut
cch mng".
Trong bi din vn ca mnh c ti Hi ngh on Ch tch
Quc dn ng, Thng ch Tng Gii Thch ni: "Hin nay
nu c ci t tng kh di mun nhn nhng k th
mong t ti mt nn ho bnh m h th s ri vo cm by,
s i n dit vong!".
Trong bi din vn ca mnh c ti Hi ngh on
Ch tch ng Cng sn, ng Mao Trch ng ni: "Chng
ta hy cao lng t tin v t trng ca nhn dn ta. Chng
ta phi kin quyt u tranh n cng. Chng ta phi
ph khng cht thng xt ch ngha tht bi v ch ngha
bi quan. Phi trit chng li mi khuynh hng tho hip
v u hng k th".
Ti dn cc on trch trn y ch ra cho cc bn thy
rng k hp ln th 3 ca Hi ng chnh tr quc gia hp
vo lc quan nim th thng nht v s hp tc th cht
ch gia cc ng ch yu ca chng ti trong Mt trn dn
tc chng Nht. K hp din ra gia lc nhng khuynh
hng tht bi ch ngha v u hng m tiu biu l Ung
Tinh V - bn ny ngc u dy khi Qung Chu v Hn
Khu tht th - b hon ton tiu dit bi tinh thn on
kt v quyt tm ca nhn dn.
K hp c tin hnh di s ch to ca Thng ch
Tng Gii Thch. V Ch tch mi c hai bi din vn
quan trng. Tic rng v khng c thi gi nn ti khng th
trch gii thiu vi cc bn c. Trong khi b mc k hp,
ng Ch tch khen ngi s on kt cht ch v tinh thn
hp tc anh em gia cc thnh vin trong Hi ng. on kt
v hp tc, ng ni - lm cho nhn dn cng tng thm lng
tin tng vo thng li cui cng. Ri ng nhn mnh mt
ln na n cc nhim v ca Hi ng, ca Chnh ph v
ca nhn dn. S mng lch s ca Hi ng l t c s
vng chc cho mt nn dn ch khng th thiu c i vi
vic ng vin v t chc nhn dn. n lt chng ta, ng
vin v t chc nhn dn l iu cn thit ginh thng li
cui cng v xy dng li t nc. nh ui bn xm
lc, dit tr nhng tn phn bi, nng cao s hiu bit v
ch ngha tam dn - l nhng nhim v chung v trc
mt ca chng ta. lm trn nhng nhim v y, cn c s
102
H ch minh ton tp
103

on kt gia Hi ng, Chnh ph v nhn dn. ngha
nhng bi din vn i khi l nh vy.
K hp ko di 10 ngy. Trong thi gian y, cc i biu
vch ra v tho lun 86 d n v kin ngh, trong c
19 d n v kin ngh thuc nhng vn v qun s, 18 v
kinh t v ti chnh, 17 v gio dc nhn dn, 3 v ngoi
giao, 28 v ni tr, 3 v nhng vn khc.
Cc bn thy rng cc i biu ca chng ti lm vic
khng phi l ti. Cn ch l trong s c mt vi d n
c a ra thc hin ngay t hm nay v li ch cuc u
tranh ca chng ti chng bn xm lc, cuc u tranh m
trong th sau ti s ni vi cc bn.
P.C. LIN

Bo Notre Voix,
ngy 9-4-1939.

TH T TRUNG QUC
Qu Lm, u thng 3

Cc bn thn mn,
Hm nay, ti s ni vi cc bn v tnh hnh qun s.
Trc khi cp ch ny, ti mun bit xem c khi no
cc bn thy mt chic tu thu b mc cn trn mt bi ct
hoc mt u my xe la b trt khi ng ray khng ?
Chc c ch! Nh vy l ti d ni cc bn r v tnh hnh
qun s ca k xm lc chng ti. Ai cng bit rng qun
i Nht Bn c c gii ho cao. Cng c nhiu sng ln v
nhiu ng ray th n cng tin nhanh. Nhng ra khi
nhng vng th n khng lm c tr trng g. Ngy nay,
n ang b mc cn, ang b trt ng ray. T hn na, n
ang b sa ly, c gii ca n ang mt ht tc dng v tr
thnh bt lc. Ngy nay, n lt chng ti tin cng.
chng minh iu , xin k di y vi s vic v con s.
(Tt c nhng s vic v con s nu ln u c trch t cc
bn thng co chnh thc).
BN TIN PHT I T CM CH
)
, ngy 7-2-1939:
Trong thng 1, ti vng Sn ng, H Nam v An Huy,
chng ta nh 266 trn vi qun th ng ti 56.920 tn.
Kt qu: 12.354 tn Nht b git v chng ta bt c:
___________
1
) Tnh l ca tnh Liu Ty x-a.
104
H ch minh ton tp
105

536 t binh,
243 sng i lin,
3.650 sng trng,
103.487 vin n,
22 i bc,
1.134 n tri ph,
312 sng phng bom,
2.008 lu n v chng ta ph c 7 chic xe
bc thp
BN TIN PHT I T M IM, ngy 14-2-1939:
Du kch ca chng ta trong vng Bc H Nam v Nam H
Bc mi chim li c su huyn: Hong Ch
)
, Kothi,
Koung shan, Loohan, Kinfon v Suongsing.
BN TIN PHT I T LC D
)
, ngy 16-2-1939:
T trung tun thng 11-1938, qun ch tp
trung khong 10.000 ngi "cn qut" du kch min
Nam, min Trung v H Bc. Sut 3 thng (thng 11,
thng 12 v thng 1), chng ta nh trn 150 trn.
Qun ch b git v b thng n 3.100 tn (Nht v
ngi Mn Chu).
Chng ta bt c:
1.200 t binh,
980 sng trng,
11 i lin,
1 i bc,
8 t,
62 con nga.
Chng ta ph hu c 37 t, 15 xe bc thp v 2 xe
tng. Tn tht ca ta gm 1.700 ngi b git, b thng v b
tht lc. Chin dch "cn qut" do qun ch tin hnh t 3
___________
1)
Mt ph thuc tnh H Bc.
2)
Mt vng h l-u sng Lc Thu, mt trong nhng c ca Trung Quc.
thng nay b hon ton b gy.
BN TIN PHT I T NAM DNG, ngy 24-2-1939:
Trong cuc tin cng vo Licolin, pha ty tnh Sn
Ty, qun ch b tn tht trn 2.000 tn b git v
b thng, mt i t v mt trung t Nht b git.
Chng ta thu c trn 600 la v nga.
BN TIN PHT I T LC DNG, ngy 25-2-1939:
T ngy 17-2 chng ta bt u tin cng vo
Sangxinai, pha ty tnh H Nam. Trn chin u c lit
din ra sut trong 3 ngy. Sau khi 700 tn b dit,
qun ch tan r chy trn. Trong khi truy kch,
chng ta dit thm 300 tn Nht khc. l thng
li ln nht ca chng ta trong vng ny t hai thng
va qua.
Trong dp Tt Nguyn n Trung Quc, du kch thnh lnh
tin cng v chim li c Tienchachin, cch Hn Khu
khng xa. Trong trn nh, khong 1.000 tn Nht b
git.
BN TIN PHT I T TRNG KHNH, ngy 8-3-1939:
Tng kt v qun s ca chng ta trong na sau ca thng 2:
Ti Sn Ty - nh 203 trn, 13.221 tn Nht b dit. Ta bt
v thu c:
564 t binh,
540 con nga,
1.589 sng trng,
52 i lin,
3 i bc,
96 xe bc thp,
1.231 n tri ph.
Ti H Nam - nh 46 trn dit 2.020 tn Nht. Ta bt v
thu c:
5 t binh,
106
H ch minh ton tp
107

31 con nga,
189 sng trng,
8 i lin,
9 xe bc thp,
1.200 vin n.
Ti Honai, St Cp Nh, Sc Chu, v Sn ng: nh 75
trn, dit 3.400 tn Nht. Ta bt v thu c:
100 t binh,
149 con nga,
291 sng trng,
20 i lin,
6 i bc,
43 t,
3.000 vin n.
Ti H Nam, H Bc v Qung Ty: nh 56 trn, dit 1.475
tn Nht. Ta bt v thu c:
28 t binh,
28 con nga,
190 sng trng,
9 i lin,
4 i bc,
9 t,
110 lu n.
Ti Trit Giang - nh 16 trn, dit 117 tn Nht. Ta bt v
thu c:
2 t binh,
26 sng trng,
11 i lin.
Ti Qung ng - nh 8 trn, dit 668 tn Nht. Chng ta
thu c 3 sng trng.
Ngoi ra, chng ta cn nh m 6 tu thu ca Nht, ph
hu 267 kilmt ng ray v h 2 chic my bay trn cu.
Ngy 10-2, phi cng ca ta nm bom xung sn bay
Wansing, pha nam tnh Sn Ty, ph hu 11 my bay ch.
Ngy 20-2, 30 my bay ch n nm bom xung Lan Chu.
Ta h c 9 chic. Ba hm sau, chng li n vi 20 my
bay. Chng ta h c 6 chic.
Theo cc bo xut bn Hng Cng, t thng 10-1937 n
thng 11-1938, s ngi Nht b git v b thng l 600.080.
Ngy 20-1-1939, tng hnh dinh Nht tuyn b rng, t khi
bt u chin tranh n ngy 30-12-1938, Nht Bn mt
1.010 my bay, trong 221 chic b h v 179 chic b ph
hu bi khng qun Trung Quc, 107 chic b lc qun ph
hu v 11 chic do h thng phng khng Trung Quc h, 19
chic b bt buc phi h cnh v 17 chic b mt tch. Ngoi
ra, cn c 365 chic b thit hi do nhng nguyn nhn khc
nhau.
Nhng con s hon ton n khp vi nhng bn tin ca
Trung Quc. T ngy 1-1 n 25-2, chng ti h c 28
my bay ca ch. Nh vy, tng cng li, bn Nht mt
1.038 my bay.
Xin li cc bn v ti nhi nht cc bn vi by nhiu
con s. Song l "nhng con s hng hn" nh ngi Php vn
ni. Chng hng hn hn bt c mt s m t no khc m
ti c th lm c.
Cc bn s ni: c, nhng ngi Trung Quc cng b tn
tht, nhng tn tht ln na l khc. Chng ti khng h giu
gim iu . Chng ti xin thnh thc ni vi cc bn. Chng
ti thnh tht ni l khi bt u chin tranh, pha Trung
Quc c 5 ngi cht th pha Nht Bn c 1 ngi cht. Ngy
nay, trn mt trn chnh quy, tn tht hai bn ngang nhau,
bn pha Trung Quc 1 ngi cht, pha Nht Bn cng 1
ngi cht. Nhng "trn mt trn du kch", chng hn Sn
ng v H Bc, trung bnh 4,5 ngi Nht b git, trong khi
pha Trung Quc 1 ngi b git, cn Sn Ty, c 14 ngi
Nht b git th pha Trung Quc c 1 ngi b git.
108
H ch minh ton tp
109

Cc bn s ni: Cng iu. Tin hay khng, tu cc b
)
.
Nu cc bn bit anh em du kch chin u nh th no,
hn cc bn s khng cht ly lm l v nhng con s trn
y. Trong mt bc th sau, c l ti s c dp ni vi cc bn
nhiu hn v vn ny. Trong khi ch i, ch cn ni vi
cc bn rng anh em du kch chng ti nh gic ch yu l
bng mu mo v s bt ng. Nu khi h thy cha chc
thng c k ch th h cha nh. Mt tn t lnh Nht
ni mt cch chua cht rng ni n du kch l lm cho
hn au u. Hn cn thm rng "bn ngi Trung Quc
khng bit tin hnh chin tranh nh nhng ngi vn
minh. Chng tin cng khi ngi ta bt ng nht. Khi ngi
ta i tm chng, th khng thy chng u c!". ng nh
vy. Nhng nu bn Nht mun qun du kch nh gic nh
nhng "ngi vn minh" bng cch dng gio mc v sng
trng chi vi xe tng v i bc th chng c th c ch
. Chng ti khng n ni ngu ngc nh th!
Hm nay, ti ni chuyn kh nhiu ri. Vy xin tm bit
cc bn thn mn, v hn n th sau.
P.C. LIN
Bo Notre Voix,
ngy 16-4-1939.

___________
1)
Trong nguyn bn vit bng ting Anh: as you please.

CH NGHA ANH HNG CA CNG NHN
TRUNG QuC TRONG CHIN TRANH
CHNG NHT
CUC BI CNG YU NC

Trong chin tranh chng Nht, cng nhn Trung Quc l
nhng ngi yu nc u t nht, trong vng Mn Chu
nhng ngi tht nghip v cng nhn u c tuyn m
hng lot vo qun i nhn dn. Cng nhn m bin thnh
du kch. Hng ngy, anh em cng nhn ng st, khng s
nguy him n tnh mnh, hp sc vi cc lc lng chng
Nht cp ot v kh v lm trt bnh nhng on tu
ca ch.
Ngay t khi bn Nht bt u xm chim vng Hoa Bc,
c hai trm nghn cng nhn, vin chc lm vic trong cc
cng xng v cc hng Nht Thng Hi tham gia cuc
bi cng yu nc. Cc thu th t chi khng chu lm
vic trn nhng tu thu chuyn ch hng ho ca Nht
Bn. Nhng ngi th rn th lao ng sut ngy m
cung cp m tu cho qun i. Vi ng lng t i ca mnh,
anh em cng nhn Trung Quc lm vic nc ngoi chu
thiu thn mi th gp tin mua cng tri, gi thuc men
v cc bnh vin d chin cho qun i, v gi nhng thanh
nin tnh nguyn v nc bo v T quc.
ng sau phng tuyn ca qun th v trn hai bn b sng
Dng T, hng nghn v hng triu cng nhn Hn Khu
110
H ch minh ton tp
111

v Thng Hi chin u anh dng. Trong tnh H Bc,
7.000 cng nhn m Hn nh c t chc thnh
nhng i du kch. Cu chuyn v nhng ngi cng nhn -
du kch Hn nh l l th nht.
T CHC NHAU NH TH NO?
M Hn nh nm trn tuyn ng st Thi Nguyn
- Hn nh. Mi ngy, cc m sn xut khong 20.000 tn
than loi tt. Trn 5.000 cng nhn v nhn vin k thut
ngi nc ngoi lm vic ti cc m ny.
Bn Nht coi vic chim ng m Hn nh nh
chim c mt ming mi bo b. Vi chnh sch khoan
dung gi di, chng tm cch mua chuc cng nhn bng
cch t chc bn lng thc, thc phm cho h vi gi r.
Nhng cng nhn khng b mc vo th on gi nhn gi
ngha ca bn Nht. H mun u tranh nhng khng bit
t chc cuc u tranh, v thiu kinh nghim. "Hi cng nhn
cu quc Sn Ty" thy r tnh hnh . Hi mun phi
nhng nh t chc n cc m nhng khng thc hin c
v bn Nht kim sot qu cht ch. Ra sc tm mi, cui
cng Hi mi kim c hai ngi cng nhn qu Hn nh
l: Tso-lung v Viou-hou. Ngi th nht l mt cng nhn
gi trc kia trong qun i. Ngi th hai l mt ngi
tht nghip. Sau khi c hun luyn vi bi v chin thut
v c cung cp mt khu sng trng, h tr v Hn nh,
v mi ngi bt u tin hnh cuc u tranh theo quan
im ca mnh.
LC BT U H GM C BY NGI...
Viou-hou m u bng vic i tm ngi cng tc. Anh
nhanh chng tm c mt cu lnh t ca phong tro
nng dn v nm cng nhn tr... Vi i qun b nh , anh
bt u nh gic. m no cng vy, Viou v cc ng ch
ca mnh u i vng quanh cc no v cc nh ga xe la. n
mi ni, h bn vi pht sng trng. Bn Nht tng c
nhiu du kch tin cng chng nn chng dng i lin bn
tr li hng trng di. Chng bn vu v trong m ti, ch
khng thy g ht. Hai hoc ba gi sau - va ng vi thi
gian cn thit Viou v cc ng ch ca anh li i t a
im ny sang a im khc - cuc chi li bt u.
V BN NHT NGY CNG TR NN MT MI
Kt qu u tin ca nhng pht sng bn ban m
l lm cho bn Nht b bo ng sut m, nn ban ngy
v qu mt mi chng khng th i quy nhiu dn lng c
na. Do , tiu i ca Viou tranh th c cm tnh v
lng bit n ca nng dn l nhng ngi nguyn s ng
h anh n cng.
c qun chng tin yu, Viou ngy cng m rng
phm vi hot ng ca mnh. B mt v kin tr, anh t chc
nng dn thnh nhng i t v v phi h i ph hoi cc
ng giao thng. Nng dn lm cng vic mt cch rt
tch cc v y nhit tnh. H c mt hiu lnh a ra l n
ng, ph n v thm ch c tr con na u t tu vi cuc,
xng trong tay; v ch trong thi gian chp nhong, hng
trm mt ng s tr thnh v dng. i lc sau khi ph
hu c mt on ng st, nng dn lin mang nhng
thanh ray vo tn trong ni dng vo vic rn v kh. D
nhin l tt c nhng cng vic u c tin hnh trong
m ti.
Di s ch o ca Viou, nng dn cn t chc nhng
cuc phc kch lm trt bnh cc on tu, tin cng bn Nht
v thu c chin li phm. Nhng trn thng cng
khuyn khch nhng ngi du kch mi, h bo nhau rng:
"Bn qu Nht Bn khng n ni ng gh s nh vy.
Chng ta c th nh bi chng!".
NG MINH XNG MU V ST THP
Hot ng ca h gi y nhm vo vic tr b bn phn
112
H ch minh ton tp
113

bi. Mt bui sng n, ngi ta thy Lam-te-sou, mt trong
nhng tn thn Nht c nhiu th lc nht v tch cc nht
b treo c trn cy. Bn cnh c mt bn tuyn co ti
phn quc ca hn. Di bn tuyn co k tn: "ng minh
xng mu v st thp dit tr bn phn bi". V x tn
Lam-te-sou c tc dng ln. T hm , bn phn bi v
mt v khng dm l mt ra nh trc na v do cng tc
b mt ca nhng ngi yu nc cng c thun li.
TSO-LUNG LI C MT PHNG PHP KHC
Tso-lung bt u cng vic ca mnh theo mt hng
khc v bng mt phng php khc. Trong khi Viou-hou bt
u hot ng trong nng dn, th Tso-lung li bt u hot
ng trong cng nhn; Viou-hou bt u bng vic c ng,
cn Tso-lung th bt u bng cng tc t chc. Ngay sau khi
tr v Hn nh, Tso lin vo ngay cc m, bc tm c nm
ng ch v t chc mt kho v kh. V kh th bn Nht
khng thiu g. Anh em cng nhn cng bit r c v trong
m ti th cn bit r hn c bn Nht, ni ct nhng v kh
. Ch trong thi gian hai thng, Tso c trong kho mnh
200 khu sng trng, 1.200 lu n, trn 26.000 vin n; 18
sng phng lu n v sng lin thanh, 1 my v tuyn in,
3 my in thoi v nhng dng c khc. Bn Nht tuy thy
r l v kh b mt, nhng chng khng bit ai ly trm v ct
giu u.
BN NHT I TM NHNG V KH KHP NI
S i vin du kch ca Tso ngy cng tng. Ban m,
h l du kch dit Nht cp v kh - thm ch h tm cch
nh cp c c sn pho! Ban ngy, h tr li lm cng
nhn m, ngoan ngon nht v hin lnh nht th gii. Bn
Nht i tm kim du kch khp ni, tr cc m. Chng c
nghe ni n Tso v ro rit i tm bc ta. Nhng Tso, mt
y bi than, tay xch n; vai vc cuc vn ung dung i t
m ny sang m khc, qua li mt cch bnh tnh trc con
mt bn hin binh Nht, nhng chng khng nhn ra bc.
NI NY MT LI NI KIA MT LI
Tso bn trm cng nghn vic, no t chc nhng cng
nhn m, no i c ng trong m binh s ngi Mn Chu
v tuyn truyn trong bn lnh Nht. Di s ch o ca
bc, mi ngi th m tr thnh mt c ng vin v mt
tuyn truyn vin. Ngi ta i x vi binh s Mn Chu nh
vi bn b thn thit nht. Ch trong khi chuyn tr bnh
thng v thn mt, ngi ta mi a ra ni ny mt li, ni
kia mt li khu gi lng nh qu hng v thc tnh tinh
thn yu nc ca h. Cng tc c ng y chng bao lu
mang li kt qu. Thng 2-1938, su chc ngi Mn Chu
trong vng m ni dy, sau khi dit 12 lnh v mt s
quan Nht, h i theo du kch, mang theo 2 sng lin thanh
v 30 sng trng. Sau khng lu, 35 hin binh Mn
Chu cng lm nh th. H chy v pha chng ti sau khi
dit 21 tn lnh v mt s quan Nht.
Vi binh lnh Nht, ngi ta tuyn truyn bng cch pht
cho chng nhng truyn n chng pht xt v chng chin
tranh, ct lm nn lng chng. C tn t t.
Hai phong tro phi hp vi nhau, mt t pha nng dn
do Viou-hou t chc v phong tro kia t pha cng nhn do
Tso-lung t chc - hnh thnh nn mt phong tro mnh m
ca du kch vng m. Nhng i du kch ny cng tc cht
ch vi qun i chnh quy chng ti v vi du kch H Bc
v Sn Ty. Bi vy, khng c ngy no l cc m khng b
tn cng, hoc ni ny hoc ni kia.
L MT M...
C mt ln, l m 8-2-1938, mt phn i ca Bt
l qun quc gia cch mng do i u Tsang ch huy, bt ng
i thm cc m. Khi n u vng ny, i u c anh em
cng nhn n ch v dn thng v pha thnh Hn nh.
114
H ch minh ton tp
115

Nhng chic thang dy c chun b sn sng nn cc
chin s tro qua tng mt cch d dng. "Cu cu... cu!", mt
con g trng gy u y, v th l thnh ph bng ti om,
nh s chm lo ca anh em cng nhn, nn in tt, my
in thoi b ct, ng s b chn li.
NHNG TING H CHIN U LM RUNG CHUYN
C THNH PH NH
Nhng ting h chin u lm rung chuyn khp thnh
ph nh. Bn Nht lm vo tnh trng hn lon. c s
hng dn ca anh em cng nhn, cc chin s tin hnh
c k hoch vic di chuyn cc kho v kh v trinh st s ch
huy Nht Bn. Cng vic xong xui, h rt lui mt cch rt
lng l.
MT CN BO LA SNG LIN THANH
Mc d ht sc b mt, nhng cui cng bn Nht cng
bit rng anh em cng nhn bin thnh du kch v b tng
t lnh ca h ng trn mt trong nhng ngn ni. Th l
chng iu 200 binh s i "ph ci t du kch". Anh em cng
nhn c nhng cng nhn khc bo cho bit trc, nn
tt c u c chun b k i ph vi cuc tin cng. Va
n lng chng i, bn Nht gp phi mt cn bo la sng
lin thanh buc chng phi chy tn lon.
Mt tun sau, nhng ngi cng nhn du kch chuyn
sang phn cng. Bn lnh Nht ang tp bn cch thnh
Hn nh 7 kilmt. Chng bng nghe ting sng lin thanh
n sau lng chng, t pha ni... l anh em cng nhn. B
nh bt ng, bn Nht chy trn tn lon, du kch thu c
nhiu sng n.
TH L N RA CUC CHIN TRANH
CNG KHAI THT S
Nh vy l bng n cuc chin tranh cng khai tht
s gia bn Nht v anh em cng nhn Hn nh. V
chnh anh em cng nhn thng, v bn Nht khng cn c
th khai thc cc m c na, v "ming mi bo b" tr
thnh mt gnh nng tht s i vi chng.
CU CHUYN MT K S C
Mt nt khc ng ch v t chc du kch vng Hn nh
l ch n hnh thnh mt mt trn chng Nht c tnh cht
quc gia v quc t. Quc gia, v c mt s hp tc cht ch
gia ban gim c cc m v cng nhn m, gia cng nhn
v nng dn, gia du kch v qun i chnh quy. Quc t, v
c mt s cng tc cht ch gia ngi Trung Quc v ngi
nc ngoi. Nhng ngi nc ngoi l nhn vin k thut,
ni ring l vin tng cng trnh s ngi c, gip nhiu
cho du kch. V l iu ai cng bit. S cng tc y
c hnh thnh nh sau: t hn ba chc nm nay, vin k
s sng Trung Quc. ng rt nhit tnh i vi ngi
Trung Quc v c mt mi th c nhn su sc i vi bn
Nht. Mi th ny l do th tnh ca bn Nht gy ra.
nhiu ln, ngi v vin k s b bn Nht chi mng. Mt
hm, trong khi b ang tm, mt tn Nht ln vo phng...
B vng chy ra bao ln. Hn ui theo b ra y, v ch khi
b cha sng lc vo hn, hn mi chu cho b yn. T ,
c hai v chng u ng hn v pha ngi Trung Quc l
nhng ngi - nh vin k s ni - ang u tranh anh
dng, khng ch v nn c lp ca t nc mnh m cn v
tt c nn vn minh na.
P.C.LIN
Bo Notre Voix,
ngy 30-4-1939.
116
H ch minh ton tp
117

TH T TRUNG QUC
NHNG KH KHN CA QUN I NHT
Qu Lm, ngy 15-4
Hm nay, ti s ni vi cc bn v tnh hnh ni b qun th.
Lc u, bn qun phit Nht ha l s chin thng trong 3
thng, ri 6 thng, ri li sau khi chim Hn Khu. Nhng
cuc u tranh ko di t gn 2 nm nay. Hn Khu mt
lc no b tht th, nhng thng li th vn cha c.
Hn na, tnh hnh ca nhn dn Nht li ngy cng ti t.
Gi sinh hot v thu m ngy mt tng nhanh v khng th
no tnh ton ni. Ma mng thu hoch km, 1,8 triu cng
nhn khng c vic lm, 3 triu ngi tht nghip tng phn.
Bt chp s e do ca to n qun s, t thng 1 n thng
6-1938, n ra 593 cuc bi cng ca cng nhn v 2.995
cuc biu tnh th uy ca nng dn. Mt s ln tr thc b bt.
Cc hiu bun nh b khnh kit, v nhng ngi ch ca
chng b gi ra mt trn. Ngi ta thy binh lnh ra i,
nhng ch thy ch v nc nhng bnh ng di i
)
hoc ch
thy gi v nhng t phiu nh ghi l " hy sinh chin
trng".
Thm vo l khng kh pht xt trong qun i ca Nht
hong v ni au kh ca nhng cuc trng chinh trn mt
t nc xa l v th ch. Cuc tin cng dn dp ca du kch,
vic tuyn truyn chng chin tranh c tin hnh Nht, s
___________
1)
Nht, c tc l ho thiu ng-i cht ri b tro vo bnh hoc l.
t tnh thn thin ca qun i v nhn dn Trung Quc - tt
c nhng iu nh hng nng n n binh lnh Nht.
i vi nhng ngi tiu cc, sau khi mt tinh thn th h t
t.
Nhng ngi gic ng nht th ni dy. Ti khng k ra y
danh sch nhng v t t v s qu di dng. Ti ch k vi -
ch khng phi tt c cuc ni dy gn y nht, vn l theo
nhng thng co chnh thc thi.
NHNG V BINH BIN
Takou, ngy 22-1.
3.000 binh s lm binh bin. Trong khi ln tu thu
Thng Hi, h c nhng vin thuyn trng cho bit h
sp c tr v Nht Bn. Nhng n ngoi khi Takou,
ng l cc tu tip tc i v hng ng, nhng chng
li hng vo cng ny. B binh lnh cht vn, cc vin
thuyn trng ni rng theo phn lnh ca b tng t lnh,
binh lnh phi hon ngh php i n Sn Ty l ni m
hot ng ca du kch ang pht trin. Th l cuc binh bin
bt u. Bn chic tu chin u cng bt u bn vo
nhng ngi lm binh bin. Nhng binh lnh n tr
Takou - tng rng bn lnh thu tin cng chng, lin n
sng vo nhng chic tu . V pha du kch, th tng rng
qun i ca chng ti n v ang b qun Nht tn
cng, nn cng vi vng xng vo cu. Ngi ta nh nhau
lon x. Cuc chin u ko di trong nhiu gi v ch chm
dt khi nhng lc lng Nht Bn khc c iu n. Binh
lnh v nhng ngi Nht lm binh bin u b cht v b
thng nhiu. Nhng ngi lm binh bin cn sng st u
b p gii ln mt trn Luyouan.
Hn Khu, ngy 9-2.
Nhng t chc b mt do binh lnh Nht thnh lp, mun t
tnh on kt vi nhng ngi lm binh bin Takou. Nhng
khng may l k hoch b l t trc. Nhng ngi b bt
gm c: 12 hin binh, 130 s quan v binh lnh, 55 ngi dn
118
H ch minh ton tp
119

thng (tt c u l ngi Nht) v 8 ngi Bch Nga.
Chouangtung (pha bc tnh H Bc), ngy 13-2.
T mt trn Wangxung tr v i ln Hn Khu, khong
2.000 binh s Nht ni dy v git vin ch huy ca h l
thiu t Yo Katha. Nhng ngi lm binh bin b tn cng
cng mt lc bi nhng lnh thu v b binh c phi n
n p h. V pha h c nhiu ngi cht.
Chongcha, ngy 17-2.
2.000 lnh Nht c lnh phi ra mt trn. n Jouchikiou,
h khng chu ln tu. L on ca tng Hamito c iu
n n p h. Cuc chin u gia qun i v nhng
ngi lm binh bin din ra trong mt ngy ri. Khong
800 binh s lm binh bin b hy sinh.
Singlo, ngy 26-2.
Theo tin tc do mt s ngi Nht Thi Nguyn cho bit th
ngy 13-2, trung on ca i t Nomura va n pha ty
tnh Sn Ty th ni dy. Vin i t t st v 9 tn s
quan b nhng ngi lm binh bin git.
LNG CUNG TN Y CN U NA
Ngi ta thy rng trong cuc chin tranh Trung - Nht v
trong cuc chin tranh Nga - Nht, khi mt ngi lnh ra
mt trn, anh ta c gia nh v lng xm dn tic mng.
Lc ln ng, anh ta c c lng i tin, c mang theo
nhc c v c. Trn nhng l c c ghi nhng li ng vin
nh: "Hy sinh v Nht hong l vinh d ln nht!", "Hy
chin thng khi tr v hoc l t st trn chin trng!", v.v..
Ngi Nht ly lm t ho c phc v Nht hong. Ngi
ta t ho v c con hoc chng mt trn. Cn ngy nay
th th no ?
Ngy nay, s cung tn gim i nhiu, nu khng ni l
tiu tan ri. Chng ti xin trch vi on trong cc bo,
nhng on ny c cc t binh xc nhn.
Singlo, ngy 6-2.
Mt s quan phin dch ngi Nht ni rng, gn y trong
huyn X, khi nhng on tu qun s sp chuyn bnh, b
m cc binh s bt u khc than v la , ri h nm ln trn
ng st ngn khng cho tu chy. H ng n ni hnh
thnh mt dy di khong 6 kilmt. Cnh tng tht l
ng thng n ni c nhng cng nhn li u my xe la
phi t t khi b buc phi li nhng on tu .
Thi Nguyn, ngy 15-2.
Phn ng binh lnh va mi n Sn Ty l nhng ngi
bun bn, tui t 30 n 35 - h khng thch chin tranh.
Trong khi tr chuyn, h k rng nhng ngi ph n Nht
t t chc li thnh ci gi l "t chc i chng".
Mt trn tri qu di. Bn qun phit khng c ngi.
khc phc iu , chng cng p nhng ngi Triu Tin,
Mn Chu v nhng ngi Trung Quc trong vng b chim
phi nhp ng v a h ra mt trn. Chng ni "Lm nh
vy r hn". Nhng trn thc t, l "ung thuc c cho
kht", nh ngn ng Trung Quc tng ni. Nhng ngi
Triu Tin, Mn Chu v nhng ngi Trung Quc trong cc
vng b chim ch mong ch c c hi thun tin l s quay
sng chng li bn Nht tn bo . Xin trch dn thm vi
bn thng co chnh thc m tnh c chng ti c c.
Hng Cng, ngy 12-2.
Gn Qung Chu, 6.000 binh lnh Triu Tin ni dy. Nhiu
s quan Nht b git. Nhng i to pht gm lnh b binh v
hi qun c phi n n p nhng ngi lm binh bin.
Cuc chin u ko di sut c ngy. Nhng ngi ng u
cuc ni dy l Thi Chang Kwei, Li Vin Ka, Kim Chang Han
v 800 ngi Triu Tin khc u b git. S cn li b qun
lnh p gii v Triu Tin.
Louang, ngy 23-2.
Nhng i gi l t v cc khu Lang Song v Jongshan,
st ngay Bc Kinh, u do Chang Dung Lai, Oei Sou Tin,
Chou
120
H ch minh ton tp
121

Wan Lung v Hoa The Hai ch huy. Nhng i gm trn
1.000 ngi. Sau khi cp v kh v tr lng, bn Nht phi
nhng i y i coi nh nhng i qun tin phong i chng
du kch ti min Nam H Bc. Nhng ng l i v pha nam
th Chang Dung Lai v nhng ngi bn chin u ca anh
li gp nhau Joumachang, gn Jongshan, v tn cng mnh
m vo qun i Nht.
Sau khi c qua vi s vic trn y, chc cc bn tha hiu
v sao bn Nht sau khi chim Hn Khu, Qung Chu v
Nam Dng th khng cn tin c na.
P.C. LIN
Bo Notre Voix,
ngy 21-5-1939.
Th gi mt ng ch
ban phng ng quc t cng sn
Bn thn mn,
Trong th trc, ti qun ni vi bn mt vi iu. Hm nay
ti b sung thm iu .
t lu nay, ti c quan h vi ch nhim bo Notre Voix
14
- t
tun bo xut bn H Ni t 1-1939. l nhng mi lin
h thun tu bo ch. Ti gi cho ng ta mt bi bo ni
v nhng s tn bo ca Nht B
)
Trung Quc. Sau khi
ng bi bo , ng ta vit cho ti rng, bi bo c bn
c hoan nghnh v yu cu ti lun lun gi cho ng ta ti
liu. p li, ti ngh ng ta phi ai ni chuyn
c th vi ti v hnh thc cng tc ny. ng ta khng tr li.
Ti vit th ln th hai. Khng c s tr li. Tuy nhin ng
ta tip tc gi bo ca ng ta cho ti; v ti - thnh thong
gi cho ng ta nhng bi bo.
C th n thng 5 ti s phi mt ngi no ni chuyn
vi ng ta.
Khi c Notre Voix, ti thy nhng thng tin kh hay:
1. Nhm cnh t c nhiu t bo:
Dn chng
15
(Masse), nht bo cng sn ting bn x, xut
bn hp php Si Gn, c 10.000 ngi c.
Lao ng (Travail).
Dn tin (Progrs).
Dn mun (Voeux du Peuple), tt c Si Gn.
___________
1)
y, tc gi ch bn pht xt Nht.
122
H ch minh ton tp
123

i nay (poque Actuelle).
Th gii (Monde), c quan ca Thanh nin dn ch.
Notre Voix - t tun bo cng sn - tt c ba t H Ni.
Nhng t bo ny b cm nghim ngt Trung K v lun
lun b cc nh chc trch Bc K v Nam K khng cho
yn. Nhng phn t cnh t ngi Php c hai t bo: Effort
v Agir.
Gip Trung Quc: Nhng thanh nin cnh t ngi bn x
t chc lc quyn gip nhng nn nhn chin tranh v
c nhng ng vin na, gi thuc men cho qun i chng
ta, tung ra khu hiu "Gip Trung Quc", v tuyn truyn
ty chay hng ho Nht Bn. H i trc xut ra khi
lnh th ng Dng tn Ung Tinh V v nhng tn phn
bi khc.
Theo t Notre Voix, h sng tc mt bi ca dao "Cu
Trung Quc l cu mnh!"; bi ca dao tr nn rt ph
thng trong qun chng. Ngay c nhng tr chn tru b
cng ht.
Thanh nin Trung Quc v thanh nin bn x cng nhau t
chc nhng bui biu din gip Trung Quc.
Chi nhnh ng X hi Php, Hi nhn quyn (H Ni) v
nhng phn t cnh t ngi bn x lp "Hi bo v
Trung Quc". Mi y, Hi ny t chc mt ch phin ln
gip nn nhn chin tranh.
2. ng X i
)
- Trong hi ngh (u thng 1), h biu quyt
v cc ngh quyt chng n p, v s thng nht hnh ng
v v s bo v Trung Quc.
Nhng i biu ca Thanh nin dn ch c mt hi ngh
yu cu thnh lp mt chi hi thanh nin x hi nhm
thng nht v lnh o phong tro thanh nin ng
Dng.
Trong thi gian hi ngh, Notre Voix ng mt bc th
cho mng hi ngh ca nhng ngi x hi v ngh lp
mt trn thng nht.
___________
1)
Nguyn vn: S.F.I.O
Hi nhn quyn i quyn t do lp nghip on cho cng
nhn bn x.
3. Di mt c tm pho v li, hai ng vin Dn ch Vin
dn biu Trung K b tc quyn i biu v b buc ti.
chng li s tng thu, ba i biu ng vin x hi ngi
bn x Hi ng thnh ph H Ni (c bu vo thng 12
trc, vi s trung bnh 409 phiu so vi vi s trung bnh
157 phiu ca danh sch t sn) t chc.
Nhng lnh t cnh t - To, Mai, Ninh, Nguyn c n x
vo dp u nm m lch, np n ng c vo Hi ng
thuc a ca Nam K.
4. S n p xy ra khp ni, c bit l Trung K, chng
nhng ... phn t cnh t, nhng cng nhn v nhng nng
dn hot ng.
Nhng s khm xt, bt b din ra hng ngy tnh ny hay
tnh khc.
Thu m tng.
S ph hoi chng li lut x hi lan rng. Ngy ngh hng
tun b bi b mt lot hiu bun.
5. Bn phn ng hot ng mnh.
H Ni, mi xut bn mt t bo pht xt: Cu nc, u
tranh chng mt trn nhn dn, nhng hi vin Tam im,
nhng ngi Do Thi, nhng ngi x hi v nhng ngi
cng sn. S bo Cu nc u tin vit: "Chng ta khng
giu gim, chnh chng ta mun ni to ln rng ng c
chng ta tn thnh nht l ng bnh dn Php do ri
(Doriot) lnh o...".
c, mt t bo mi do mt ngi bn x lnh o cng i
ch ngha quc x. y l mt vi ch ni ca n: "Chnh ph
Php, nu mun cng tc thnh thc vi ngi An Nam phi
thc hin chnh sch chng cng". Tt c c in bng tt ch
to (10-1-1939) "Ch ngha cng sn l tai ho ca loi ngi.
Chnh ph cn ch g tiu tr bn v li cng sn ?" (13-1-
1939). Bin tp vin ca t bo
124
H ch minh ton tp
125

ny va mi c php xut bn mt t bo hng ngy bng
ting bn x Php - An Nam v Chnh ph ha cho hn
lm quan cp kh cao.
T T quc An Nam c khuynh hng pht xt. N tn th
Mtxlini (Moussolini) v nc Italia pht xt.
Bn trtkt chia lm hai nhm ci ln nhau.
Bn Nht Bn hot ng kh mnh ng Dng. Mt nh
bo Php v mt ngi bn x b kt n 15 nm t kh
sai v lm gin ip cho Nht Bn. Mt s quan Nht Bn
b bt gi vi chic cp y ti liu mt v phng th ng
Dng.
c Notre Voix, ti c cm tng rng phong tro ca mt
trn thng nht x ny khng mnh lm. Tri li, nhng
phn t cnh t hot ng kh mnh.
Ti kh kho. Ti gp phn nh b ca ti vo cuc u tranh
chng Nht Bn bng cch thnh thong gi nhng bi tuyn
truyn cho cc bo nc ngoi v cng tc Bt l qun. Ti
chc bn sc kho tt v ti xin bn nhn li cho thn thit
nht ca ti.
20-4-1939
LIN
a ch: (Bng my bay)
Qu Lm (Qung Ty) Trung c
)

Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
___________
1)
Sau dng a ch bng ting Php l dng ch Hn vit tay: Tn Hoa
nht bo, s nh 35, ng Qu Ty, Qu Lm, Qung Ty, chuyn cho
ng Lm Tam Xuyn.
TH T TRUNG QUC
V CH NGHA TRTXKI
16

Qu Lm, ngy 10-5-1939
Cc bn thn mn,
Trc kia, ch ngha Trtxki i vi ti cng nh i vi
nhiu ngi khc, hnh nh l mt vn tranh ci trong ni
b gia cc phe phi khc nhau ca ng Cng sn Trung
Quc. Bi vy, chng ti khng lu n n. Nhng t lu
trc khi xy ra chin tranh - ni ng hn l hi cui nm
1936, v nht l trong thi gian chin tranh, nhng s c
ng y ti li ca bn trtxkt lm cho chng ti sng
mt ra. Th l chng ti bt u nghin cu vn . V vic
nghin cu chng minh cho chng ti thy nh sau:
1. Vn ch ngha Trtxki khng phi l s tranh ci
trong ni b ng Cng sn Trung Quc, v gia nhng
ngi cng sn v bn trtxkt khng c quan h, hon ton
khng c quan h g vi nhau c. Nhng y l mt vn
lin quan n ton quc, ton dn: mt vn chng li T
quc.
2. Bn pht xt Nht v bn pht xt nc ngoi u bit r
iu , bi vy chng c gy mi bt ho la gt thin
h v lm mt uy tn ca nhng ngi cng sn, chng lm
cho ngi ta tng rng nhng ngi cng sn v bn
trtxkt l cng mt cnh vi nhau.
126
H ch minh ton tp
127

3. Bn trtxkt Trung Quc (cng nh bn trtxkt nc
ngoi) khng lp thnh nhm, cng khng lp thnh chnh
ng. Chng ch l nhng b l bt lng, nhng con ch sn
ca ch ngha pht xt Nht (v ch ngha pht xt quc t).
4. Trong tt c cc nc, bn trtxkt u dng nhng tn
gi hoa m che giu nhng cng vic k cp bn thu ca
chng. Chng hn: Ty Ban Nha, chng gi l "ng cng
nhn thng nht mc xt" hoc "POUM". Chc cc bn cng
bit rng chnh bn chng t chc tt c nhng t do
thm Mart, Bcxlon v cc ni khc phc v cho
Phrngc. Chnh chng t chc ci "i qun th 5" ni
ting gip lm ni ng cho cc qun i pht xt - c.
Nht Bn, chng gi l "MEL" (ng minh Mc, ngghen,
Lnin). Bn trtxkt Nht d d thanh nin vo trong ng
minh, ri tip chng i t co h vi s cnh st. Chng
cn mu toan chui vo ng Cng sn Nht Bn ct ph
hoi n. Ti cho rng bn trtxkt Php hin gi cng ang
tp hp chung quanh nhm "Cch mng v sn" v nhim v
ca chng l ph hoi Mt trn nhn dn. V vic ny, chc
cc bn bit r hn ti. nc Trung Hoa chng ti, bn
trtxkt lin kt vi nhau chung quanh nhm "Tranh u",
nhm "Chin tranh chng Nht v vn ho" v nhm "C
".
5. Bn trtxkt khng ch l k th ca ch ngha cng sn,
m cn l k th ca nn dn ch v tin b. l bn phn
bi v mt thm ti t nht.
Chc cc bn c bn n x bn trtxkt Lin X. Nu
cc bn cha c th ti khuyn cc bn nn c v lm cho
bn b mnh cng c n. c bn n ny rt b ch. N s
gip cc bn thy r b mt tht ng gh tm ca ch ngha
Trtxki v bn trtxkt. y, ti xin php cc bn ch
trch dn vi on trong bn n c lin quan trc tip n
Trung Quc thi.
Trc to n, tn trtxkt Racpxki khai nh sau: Nm
1934, khi hn cn Tki (vi t cch l i din Hi ch
thp Lin X), mt nhn vt cao cp trong Chnh ph
Nht ni vi hn:
"Chng ti c quyn mong i nhng ngi trtxkt mt
s thay i v sch lc. Ti khng cn i su vo chi tit.
Ch cn ni rng chng ti mong i h nhng hnh ng
thun li cho s can thip ca chng ti vo cng vic ca
Trung Quc".
Racpxki tr li vi tn Nht: "Ti s vit th cho Trtxki v
vn ny". n thng 12-1935, Trtxki ra ch th cho
nhng tn Trung Quc ng bn ca hn, v nhc i nhc li
rng: "ng gy tr ngi cho cuc xm lc ca Nht Bn
Trung Quc".
Nh vy l bn trtxkt Nga mun bn cho quc Nht
khng ch nhng phn t ca T quc mnh - Xibri v
nhng tnh ven bin - m chng cn mun bn cho quc
Nht c T quc chng ti - nc Trung Hoa na!
- Th th bn trtxkt Trung Quc hnh ng nh th
no? R rng cc bn s nn nng, hi ti nh vy.
- Nhng, tha cc bn thn mn, ch trong bc th sau, ti
mi c th tr li cc bn c. Cc bn h chng dn ti
vit nhng bi ngn sao?
Mong sm c gp li cc bn.
P.C.LIN
Bo Notre Voix,
ngy 23-6-1939.
128
H ch minh ton tp
129

TH T TRUNG QUC
HOT NG CA BN TRTXKT TRUNG QUC
Cc bn thn mn,
Trc khi tr li cu hi ca cc bn v hot ng ca bn
trtxkt Trung Quc, trc ht cho php ti gii thiu vi
cc bn na t nhng tn u s, qu phn bi tng lm
rng danh "quc t th t". l: Trn c T, Bnh Thut
Chi, La Hn, Dip Thanh, Trng M o, Hong Cng
Lc.
Theo th t thi gian, sau y l nhng vic chng lm:
Thng 9-1931, trong khi qun i Nht xm chim Mn
Chu, S mt thm Nht Thng Hi bt lin lc vi ba
tn trc. Hai bn k kt vi nhau mt hip nh: Nhm
trtxkt cam kt khng tin hnh mt cuc tuyn truyn
no chng li cuc xm lc ca Nht. S mt thm Nht th
cam kt s tr cho nhm trtxkt mi thng 300 la, cng
nhng khon tin tr thm cho cn xng vi nhng "cng
vic lm c c kt qu".
Th l Trn c T v ng bn bt tay ngay vo cng vic.
Vi tin bc ca Nht, chng cho xut bn nhng tp ch v
nhng tp tro phng truyn b nhng t tng nh l:
"Chim Mn Chu, ngi Nht ch mong gii quyt nhanh
chng nhng vn cn ang tranh ci, ch h khng h c
cht no xm lc Trung Quc".
Nhng mc trn cc t bo trtxkt va rao th n lt
Thng Hi b bn Nht tn cng, vo thng 1-1932.
Lc , bn trtxkt ni nh th no? Chng c tha nhn
l chng phm sai lm khng? Chng c thi lm vic cho k
xm lc khng? Hon ton khng? Trong khi binh s ca L
qun th 19 hy sinh xng mu ca mnh bo v t nc
th bn trtxkt, trn li ni cng nh trong hnh ng,
phm ht ti phn bi ny n ti phn bi khc. Mt mt
chng vit:
"Cuc chin tranh Thng Hi khng c quan h n nhn
dn. khng phi l mt cuc chin tranh dn tc cch
mng. l mt cuc chin tranh gia bn quc vi
nhau". V mt khc, chng phao tin n nhm, a ra
nhng khu hiu c tnh cht tht bi ch ngha, lm l
nhng k hoch phng th, v.v..
Khng phi ch c th u. Nhng tn trtxkt khc nh
Hoa Vn Khi v Cung Tn Th chui vo trong cuc bi
cng ca cng nhn Thng Hi, chng b mt lin lc vi S
cnh st v bn ch Nht, v lm mi cch ph hoi
phong tro. Thm ch, chng cn mu toan bt i c nhng
ngi cm u gii nht ca cuc bi cng.
Nm 1933, nguyn soi Phng Ngc Tng v tng Ct
Hng Xng, mt ng vin cng sn t chc mt i
qun chng Nht Kalgan. Trong thi k ny, ng Cng
sn ang cn hot ng b mt, vic lin lc gia min Trung
v min Bc ang kh khn. Li dng tnh hnh , tn
trtxkt Trng M o t xng l "i din ng Cng
sn" v tm cch bin s nghip chng Nht thnh mt cuc
ni chin, bng cch a ra khu hiu: "i vi Nht, chng
li Tng Gii Thch". Hn b tng Ct lt mt n v tng
c i. t lu sau , tng Ct nhn c cng vic phi i n
Thin Tn, Trng M o lin cho ngi m st ng.
Trong th sau, ti s k cc bn r v vic bn trtxkt
Trung Quc tip tc phn bi T quc ca chng nh th
no.
Cho thn i
P.C.LIN
Bo Notre Voix,
ngy 7-7-1939.
130
H ch minh ton tp
131

TH T TRUNG QUC
TNG KT SAU 2 NM U TRANH
Trong dp k nim ln th hai cuc chin tranh chng Nht,
cho php ti, qua bo Notre Voix, thnh thc cm n cc bn
ng Dng v Php tng trc tip hoc gin tip gip
chng ti trong nhng lc kh khn v lc u tranh. Trong
khi cm n v mong rng trong tng lai cc bn s gip
chng ti mt cch c hiu qu v tch cc hn, ti tin
chc l ni ln c tnh cm su sc ca tt c anh em
Trung Quc chng ti.
Nhn dp k nim ny m im li mt cch nhanh chng
nhng thnh tch ca hai nm u tranh va qua c l
khng phi l tha.
Vi ci gi phi tr l 10 t yn v 700.000 ngi b cht v b
thng, bn pht xt Nht xm chim 12 tnh ca chng ti
(vi s dn l 200 triu ngi). l mt tn tht nng n i
vi chng ti. Cn i vi Nht Bn, phi chng l mt
thng li ln? Khng. Trong s 1.038 khu hay huyn trong
vng b chim, ch c 65 khu hay huyn hon ton b t di
s kim sot ca ch, tuy rng 25 trong s 65 khu hay huyn
b chim t trc chin tranh; tn phn bi u Nh
Canh t chc ti y ci gi l "Chnh ph t tr H Bc
chng cng". Trn 900 khu hay huyn ang l cn c ca du
kch v hon ton do chng ti kim sot. Nhng khu hay
huyn khc ch b ch kim sot tng phn, chng chim
ng cc tnh l v nhng con ng ln, ch khng dm mo
him i vo cc lng mc. Bi vy cho nn va lm mt tn
tht i vi chng ti, nhng v pha ch th khng phi l
mt thng li.
Nu chng ta xt cuc chin tranh trong ton cc ca n,
chng ta c th ni rng sut trong hai nm nay, bn quc
Nht b nh bi trn tt c cc mt trn.
Mt trn chnh tr: Sch lc "lm cho ngi Trung Quc ny
nh ngi Trung Quc khc" ca chng b b gy trc
Mt trn dn tc chng Nht ca chng ti, bn pht xt
Nht phi chuyn sang dng mt sch lc khc: "nh
mnh, thng nhanh". n lt n, sch lc ny cng b ph
tan vi chnh sch ca chng ti l "chin tranh ko di".
Sch lc th ba ca Nht Bn l "k nhanh ho c, kt
thc nhanh cuc chin tranh" b tht bi thm hi trc
quyt tm ca chng ti l nh n cng. Hin nay, chng
ang th "ly chin tranh nui chin tranh", ngha l dng
ti nguyn trong nhng vng b chim chng li chng
ti. Chnh sch cng khng thc hin c, ging nh ci
tham vng mun khai hoang mt ni la! Lm sao chng c
th khai thc c mt nc m hu phng ang mc ln
tua ta nhng gio mc v sng trng ca du kch, cn
tin phng th b sng trng v sng lin thanh ca b i
chng ti chn li?
Mt trn kinh t: Cch y hai nm, mt tn b trng Nht
vit: "Nc Nht s b ph sn nu c cho cng tri vt
qu 10 t". Th m hin nay, cng tri ca Nht ln ti 24
t, vt xa tng thu nhp ca c nc. Theo t Nin gim
kinh t Nht B
)
, t thng 7 n thng 9-1938, ch tnh trong
huyn X... c 64 cng xng b ng ca. Trong cng
nghip nh, trn 8.000 c s ch hot ng tng phn, 1,5
triu cng nhn khng c vic lm. Ma mng nm nay km
nm ngoi 4,7 triu t. S v bi cng v xung t v rung
t ngy cng tng. Trong na u ca nm 1938, xy ra
593 v bi cng v 299 cuc biu tnh ca nng dn. Thng
nghip cng gim st mt cch nguy kch do vic ty chay
c t chc ti cc nc chng Nht.
___________
1)
Trong nguyn bn vit bng ting Anh: Japan economic year book.
256
H ch minh ton tp Th- t trung quc...
257

Mt trn qun s: T 8 thng nay, qun Nht khng tin
c na. Nhiu ln chng toan vt qua sng Hong H,
nhng ln no chng cng phi tho lui sau khi b tn tht
nng n. iu chng t qun i Nht b suy yu.
Trong thi k th hai ca cuc chin tranh, chng nh huy
ng tt c l 46 s on, nhng ch huy ng c 33 s
on. Chng khng ngi i ph vi mt mt trn
qu di - khong 3.000 kilmt! Tinh thn chng chin tranh
ngy cng lan nhanh trong qun i v nhn dn. Nhng v
t t, o ng v binh bin xy ra trong qun i ngy cng
nhiu. Tnh n thng 12 nm va qua, trn 6.000 gio vin
v gio s b bt v u tranh chng chin tranh.
Nu chng ta nhn v mt quc t, chng ta s thy rng ch
ngha pht xt Nht - uy hip mi ngi v gy chin vi mi
ngi- ang lm vo tnh trng ngy cng b c lp.
Chng mt k th rt mnh v rt nguy him, nhng ang
suy yu nhanh chng, chng ti c tt c nhng iu kin
thun li. Thi gian ang lm chng ti mnh ln, mt t
nc bao la vi nhng ti nguyn v tn, mt s dn ng
c s l mt ngun d tr cho qun i chng ti; Php,
Anh, M v nhn dn tt c nhng nc dn ch u gip
chng ti; Lin X l mt trong nhng ngi bn chung thu
nht v v t nht i vi chng ti.
Chng ti c "thin thi, a li v nhn ho" l ba yu t cn
thit cho chin thng. Nhng khi mang ting l khoc
lc, ti xin mn li mt ngi nc ngoi, tng hiu bit
nhiu v Trung Quc, - ng vn l i s M: "... Thi ca
nhn dn Trung Quc rt bnh tnh - ng i s y ni nh
th. - Tinh thn cc chin s rt cao. Nhng ngi lnh o
u tuyt i tin tng vo thng li cui cng ca mnh.
Cha bao gi quyt tm nh n cng li mnh n th...".
Mc d li dn chng ny hi c - ng i s pht biu
nhng li ny ngy 4-7 ti Niu Oc -, nhng n vn c gi tr.
kt thc, cho php ti gii thiu vi cc bn on cui ca
mt bi ht c son ra cho mng l k nim nm th
hai cuc chin tranh ca chng ti v nn c lp v t do:
"Ai c tin th gp tin.
Ai c sc th gp sc.
Mi chng ta l mt chin s anh dng.
Tin ln! Qun th sp phi nh ra thi.
Hy cng hin tt c! Hy cng hin tt c!
Cho chin thng ang n vi chng ta!".
P.C.LIN
Bo Notre Voix,
ngy 14-7-1939.
134
H ch minh ton tp
135

TH T TRUNG QUC
HOT NG CA BN TRTXKT TRUNG QUC
Cc bn thn mn,
Trong nhng th trc, ti k vi cc bn v vic bn
trtxkt n lng ca ti Nht, tm cch ph hoi nh
th no cuc u tranh anh hng Thng Hi v s nghip
yu nc Kalgan. Hm nay, ti li k tip vi cc bn cu
chuyn v ti c ca chng.
Rt lui v Phc Kin, L qun th 19 li tip tc chin u.
N t chc mt chnh ph chng Nht v bt u cuc vn
ng thnh lp mt trn duy nht bng cch k kt mt hip
ngh vi Hng qun Trung Quc. t lu trc , L qun th
19 l mt trong nhng lc lng tng hng say chng
cng; nhng trc tnh hnh T quc lm nguy, n qun
ht hn th theo ui mt mc ch duy nht l chng
qun xm lc.
Theo lnh ca Nht, bn trtxkt i ngay vo hot ng.
Mt mt, chng khu gi ch ngha a phng ca dn
chng chng li chnh ph mi - L qun th 19 t Qung
ng ti - v mt khc, chng tm cch lm cho Hng qun
suy yu. Cch chng tin hnh thc hin nhim v th hai
l nh sau: chng xin vo Hng qun vi t cch l nhng
phn t cch mng v gy tn nhim, lc u chng lm
vic rt tch cc. Mt khi c bt ln nhng cng v t
nhiu c trng trch, chng bt u lm cng vic ti li. Xin
nu vi v d: Trong chin u, khi cn phi rt lui th chng
tin v khi cn tin th chng li. Chng gi qun nhu sng
n n nhng ni khng cn, nhng nhng ch ang cn th
chng li khng gi ti.
Chng bi thuc c vo vt thng ca cc chin s - nht l
cn b qun i - ct lm cho tay chn h b ca ct i, v.v..
Nhng hnh ng ti li c pht hin kh sm, tht
may cho nhng ngi cng sn!
T nm 1935, nhng ngi cng sn bt u mt chin
dch tuyn truyn rng ln cho mt trn dn tc chng Nht.
Nhn dn, nht l cng nhn v sinh vin, tch cc ng h
cng lnh . Trong Quc dn ng, t tng v mt trn
dn tc c tin b. Trong lc , ngi ta thy bn
trtxkt vn ng vai tr hai mt. Va vu khng, va chia
r. Chng ni vi qun chng: "y! th l bn cng sn
t bn mnh cho giai cp t sn ri. Quc dn ng s khng
bao gi chng Nht u!" Cn vi Quc dn ng, th chng
ni: "Mt trn dn tc ? chng qua ch l mt th on
ca bn cng sn thi. Nu mun nh Nht, trc ht phi
dit tr bn cng sn!".
Cui nm 1936, trong s bin Ty An, chnh sch on kt
chng Nht thng. Khi thy m mu gy ni chin ca
chng b tht bi, bn trtxkt Trng M o v T Duy
Lit lin t chc v m st tng Vng Di Trit, mt trong
s nhng ngi st sng tn thnh ch trng v mt trn
dn c
)
.
By gi ni v nm 1937, thi k sp xy ra chin tranh.
Ton dn u on kt chng xm lc. Tt c mi ngi, tr
bn trtxkt. Nhng tn phn bi ny, hp ln lt vi nhau,
thng qua nhng "ngh quyt" m sau y l mt vi
on: "Trong cuc chin tranh chng Nht ny, thi ca
chng ti r rng: nhng k no mun chin tranh xy ra
v c cht t o tng v Chnh ph Quc dn ng; nhng
k u l phn bi tht s. Vic hp tc gia ng Cng
sn v Quc dn ng chng qua ch l mt s phn bi c
thc m thi...". V nhng th ti t khc cng mt loi nh
th.
___________
1)
Phn tip theo in trn bo ngy 11-8-1939.
136
H ch minh ton tp
137

Chin tranh n gn. Nhng li ha hn ca S mt thm
Nht c vt cht ho. Bn trtxkt Thng Hi c
lnh mt thng 100.000 la lm vic ti min Trung v
min Nam t nc. Bn Thin Tn v Bc Kinh mi thng
lnh 50.000 la lm vic ti Hoa Bc, nhm chng li Bt
l qun v nhng t chc yu nc khc.
n gia nm 1937, bn trtxkt b khm ph v b bt
trong c khu. Theo li Tn Ngha Hi th nhn, chng c
nhim v: 1) ph hoi Bt l qun, 2) gy cn tr cho s pht
trin ca mt trn dn tc, 3) do thm, v 4) t chc mu st
cc nh lnh o.
Trc to n nhn dn ca c khu, tn trtxkt Hong
Pht Hi, ngoi nhng iu khc ra, khai rng, trong
cuc gp g ln th t, Trng M o c dn hn: "Anh hy
nghin cu k phng php v h thng t chc ca Hng
qun. Sau , anh thnh lp nhng trung tm thanh nin
dng vo vic ph hoi.... Mc ch ca chng ta l gy ri
lon trong Hng qun v tr kh nhng tn ch huy ca n".
Trng M o cn dn hn rng: "D d mt b phn cn
b c s theo chng ta, khu gi lng nh qu hng ca h,
khuyn khch h o ng bng cch cho h mt t tin i
ng. l mt trong nhng phng php lm cho qun
i tan r".
Tn trtxkt Quch Un Kinh th nhn l Tn Ngha Hi
giao cho hn nhim v phi tuyn truyn ch ngha tht
bi trong m chin s, bng cch ni vi h rng Trung
Quc khng bao gi thng ni v "ngay d chng ta c nh
ui c ngi Nht i chng na, th ngi M v ngi
Anh cng s p bc chng ta"; rng "khng nhng chng ta
s khng thng ni m s cn b tiu dit nu chng ta u
tranh"; rng "Trung Quc qu yu, khng chng li ni Nht
Bn, Anh v M u!". V Trng M o b sung nhng ch
th bng cch ni thm rng: "Phi li dng chnh sch
mt trn dn tc vu co bn cng sn, v ni rng
chng bn r giai cp v sn, ct gy bt bnh trong
m chin s...". Ly c l gio dc, bn trtxkt t chc
nhng phn t chm tin trong qun i thnh nhng nhm
trung tm nh, ri li dng nhng iu kin sng gian kh
trong qun i khuyn khch h o ng mang theo c v
kh v cu kt vi bn th ph, gy ri lon hu phng
trong khi Bt l qun ang ngoi mt trn....
l nhng mu m ca bn trtxkt chng li Bt l qun
dn tc cch mng. Trong th sau, ti s ni cc bn r v
vic bn phn bi dng phng php ng gh tm
nh th no mu lm tan r cc lc lng chng Nht
khc.
LIN
Bo Notre Voix,
ngy 28-7-1939
v ngy 11-8-1939.

138
H ch minh ton tp
139

NHNG CH th m ti nh
v truyn t
1. Lc ny, ng khng nn a ra nhng i hi qu cao
(c lp dn tc, ngh vin, v.v.). Nh th s ri vo cm by
ca pht xt Nht.
Ch nn i cc quyn dn ch, t do t chc, t do hi hp,
t do bo ch v t do ngn lun, i n x ton th chnh tr
phm, u tranh ng c hot ng hp php.
2. Mun t c mc ch trn phi ra sc t chc Mt trn
dn tc dn ch rng ri.
Mt trn y khng nhng ch c ngi ng Dng m bao
gm c nhng ngi Php tin b ng Dng, khng
nhng ch c nhn dn lao ng m gm c giai cp t sn
dn tc.
3. i vi t sn dn tc, ng phi c thi kho lo, mm
do. Phi ht sc li ko h v gi h trong Mt trn, thc
y h hnh ng nu c th, c lp h v chnh tr nu cn.
Trnh ht sc h ngoi Mt trn, v nh th l y h
ri vo tay bn phn ng, l tng thm lc lng cho chng.
4. i vi bn trtxkt, khng th c tho hip no, mt
nhng b no. Phi dng mi cch lt mt n chng lm
tay sai cho ch ngha pht xt, phi tiu dit chng v chnh
tr.
5. pht trin v cng c lc lng, m rng nh hng v
hnh ng c hiu qu. Mt trn dn ch ng Dng
17
phi
c lin h cht ch vi Mt trn nhn dn Php
18
, v Mt
trn ny cng u tranh cho cc quyn t do dn ch v c
th gip rt nhiu cho ta.
6. ng khng th i hi Mt trn tha nhn quyn lnh
o ca mnh, m phi t ra l mt b phn trung thnh
nht, hot ng nht v chn thc nht. Ch trong u tranh
v cng tc hng ngy, khi qun chng rng ri tha nhn
chnh sch ng n v nng lc lnh o ca ng, th
ng mi ginh c a v lnh o.
7. Mun lm c nhim v trn, ng phi u tranh
khng nhn nhng chng t tng b phi, v phi t chc
hc tp c h thng ch ngha Mc - Lnin nng cao trnh
vn ho v chnh tr cho cc ng vin. Phi gip cn
b khng ng phi nng cao trnh . Phi duy tr quan h
cht ch vi ng Cng sn Php.
8. Ban Chp hnh Trung ng phi kim sot cc bo ch ca
ng trnh nhng khuyt im v k thut v chnh tr
(v d: ng tiu s ng ch R., bo "Lao ng" vit ng ch
u, ng ch tr v nh th no, v.v.. Bo li ng
v khng bnh lun g v bc th ca ng ch ny cho rng
ch ngha Trtxki l sn phm ca tnh khoe khoang c
nhn, v.v.).
Vit nm 1939
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
140
H ch minh ton tp
141

BO CO GI BAN CHP HNH
QUC T CNG SN
Cc bn thn mn,
Ti ra i 9 thng nay v ti ni c 7 thng. Nhng
ti ly lm kh tm m bo co rng ti cha hon thnh
nhim v. ng l ti ri vo cn lc ln ang lm bin
i s mnh ca hng trm triu con ngi v trn con ng
di chuyn ca n, n ngu nhin lm o ln tt c k
hoch ca ti. Tuy nhin iu cng khng th bo cha
cho s bt lc ca ti.
Trong by thng qua, ti lm g ? c s gip ca mt
s bn, ti bt tay tin hnh nghin cu, nhng chng thu
c kt qu no. Sau , ti tm cch bt cc mi lin lc, v
vic ny a li t nhiu kt qu nh sau y chng ta s
r. Trong khi ch i, khi ph thi gian, ti n lm vic
phin dch cc tin tc th gii (nghe i thu thanh) Bt l
qun, lm b th chi b, ch nhim cu lc b v hin nay, u
vin u ban cu lc b. ng thi ti vit mt cun sch
ni v Khu vc c bit v mt s bi bo phn nh nhng
bin c chnh tr v qun s, s tn c ca bn Nht Bn,
tinh thn anh dng ca cc chin s Trung Quc, cuc u
tranh chng bn trtxkt... tuyn truyn quc t.
T ngy 12-2-1939, s ln nhng bi c ng trn t
Notre Voix, tun bo cng khai ca ng Cng sn ng
Dng, xut bn ti H Ni. Trn cc bi ti u ghi Qu
Lm v k tn Lin, hy vng rng cc ng ch c trch nhim
c th on c ai l tc gi v hin ngi u. Nhng
hy vng ny khng t c. Tuy nhin, gia ti v ng ch
ch nhim t bo hnh thnh mt mi lin h cht ch, v
ng ch y vn tin chc ti l mt nh bo Trung Quc.
Ch n cui thng ny (thng 7), thng qua mt ngi bn,
ri thng qua ng ch ch nhim t bo ni trn, ti mi gi
c cho Ban Chp hnh Trung ng a ch ca ti v cc
ng li, ch trng. Nn ch l t lc ra i, cho d
nh, ti ghi li nhng im chnh ca ng li, ch
trng. Nhng bn ghi , cng vi tt c c cn li ca
ti, b tht lc Din An v n lc ti v ti ni th ch
cn li vn vn mt quyn t in. V vy, ti ch c th
truyn t cho Ban Chp hnh Trung ng nhng iu ti
cn nh. ngh cc ng ch xem c nhng g sai lm v
thiu st ln khng (bn sao km theo)
1)
.
*
* *
Qua t Notre Voix v t i nay - mt t tun bo cng khai
khc ca ng xut bn bng ting Vit H Ni - ti c th
tm tt tnh hnh trong nc nh sau:
Nhn chung, t nm 1936 n nm 1938, tnh hnh c
ci thin kh nhiu, ch ngy lm 8 gi, hng tun c
ngy ngh, ch ngh hng nm l 10 ngy c lng, t do
t chc bt u c thc hin. Nhiu t chnh tr c
n x. Nhng tt c nhng iu xu i t khi Chnh
ph alai ng v hu, nht l t nm 1939. Tnh hnh
nghim trng ny gy nn phong tro u tranh trong
qun chng.
Tnh HNH CHNH TR TRONG NGI BN X
Trung K: 2 ng vin x hi ngi bn x, ngh vin dn
biu v bin tp vin bo "Dn" b tc quyn i biu,
quyn cng dn v b tng giam. T bo "Dn" b ng ca.
___________
1)
Xem Nhng ch th m ti nh v truyn t, tr. 138.
142
H ch minh ton tp
143

Trong cuc bu c b sung, 2 ng vin x hi khc trng
c vi a s phiu: 669 v 878 phiu, so vi 292 v 500 phiu
b cho cc ng c vin do chnh quyn a ra. (Hnh nh
nhiu ngi cng sn ly danh ngha ng X hi d
hot ng hp php).
Nam K: Trong dp bu c Hi ng qun ht, Mt trn dn
ch a ra danh sch Ninh, To, Mai. Chnh quyn
gy mi kh khn i vi cc ng c vin ny: t chi khng
nhn danh sch ng c, e do cc ch mun cho h thu
phng lm ni hi hp, x p phch ca h, bt cc bin tp
vin bo Dn chng (t bo cng khai ca ng Si Gn),
tch bin to bo v ti chnh ca n... Sau hng trm cuc
mt tinh phn i, c hn 2 vn ngi tham gia, chnh quyn
mi buc phi tha nhn danh sch ng c . V ch n
vng bu c th hai, 3 tn trtxkt v 3 tn lp hin mi
trng c.
Bc K: Do cc i biu ngi Php t chi khng chu tho
lun ngh nng s i biu ngi bn x ln bng s i
biu ngi Php (hin nay c 12 Php v 6 bn x), 3 i
biu ng vin x hi ngi bn x t chc. Trong khi bu
li, nhng ngi t chc thng li rt oanh lit v
trng c vi con s t 750 n 772 phiu so vi con s t 11
n 370 phiu b cho cc ng c vin do chnh quyn a ra.
t lu sau, anh Phan Thanh, mt trong s i biu ng vin
x hi , cht. Dn chng t chc tang l rt trng th.
m tang c 153 vng hoa, c i biu 14 tnh v d v di 2
kilmt. Gia nh anh nhn c 110 in ving. Cha bao
gi c mt m tang ln nh th H Ni.
T CHC CHNH TR CA PHP BC K
Thng 1, i hi Chi nhnh ng X hi Bc ng Dng
hp ti H Ni. Nhiu quyt ngh c thng qua:
Kt np ng vin: - "...ti tn cc th th cng m ch...".
Thng nht hnh ng: - "... i hi thng qua ng li
thng nht hnh ng ca Ban Thng v v giao cho Ban
Thng v thc hin sch lc ny...".
Gip Trung Quc: - "Mt u ban thng trc s c
thnh lp m nhim vic gip Trung Quc, ng thi
gip c nhng ngi cng ho Ty Ban Nha, nhng ngi
lu vong Tip Khc, nhng ngi Do Thi v cc nn nhn
ng Dng".
Chng n p - "... cc lc phn i nhng hnh ng ph
hoi lng tin cy v mi hy vng ca nhn dn bn x i vi
nc Php dn ch.... Bo ng cho tt c cc t chc tin b
ang hot ng min Bc ng Dng v ngh cc t
chc y cng phi hp hot ng ngn chn nhng hnh
ng v chnh tr v c on ".
Mt i biu thanh nin dn ch (khng phi l mt t chc)
c trc i hi mt bn kin ngh yu cu cho thnh
lp mt chi hi Thanh nin x hi (vo thng 4, mt chi hi
nh th c thnh lp H Ni).
T Notre Voix ng mt li cho mng anh em gi cho i
hi.
Hi nhn quyn
19
i t do lp nghip on cho cng nhn
bn x. (V sau ti s trnh by chnh sch ca bn trtxkt
ng Dng).
CNG NHN
Tu tng vng, tin lng c khc nhau. Nhng nt chung
i vi tt c cc ni l tin lng rt thp.
Lng cng nht ti thiu l:
n ng - Trung K: t 020 n 033
Bc K: - 022 - 033
n b - Trung K: - 0,15 - 0,25
Bc K: - 0,17 - 0,25
Tr em - Trung K: - 0,11 - 0,19
Bc K: - 0,12 - 0,17
144
H ch minh ton tp
145

Theo s liu chnh thc Bc K th gi sinh hot thng 6-
1939 tng 40% so vi thng 9-1938 v so vi nm 1914 th
tng 177%; trong khi , tin lng ch tng t 10 n 12%,
v vy mt ln sng bi cng n ra.

a
phng
Ngnh
ngh
Yu sch
Ngi
tham
gia bi
cng
Thn
g
Kt
qu
- Turan cng nhn
Riksha
phn i tng
tin thu nh
- 1 -
- Vnh
Long
th lm
gch
tng lng 500 nt thn
g li
- Ch Ln n in tng lng - nt -
- Th Du
Mt
n in gim gi lm
t 11 gi xung
9 gi
300 nt thn
g li
- Hi
Phng
th may tng lng
(khng n ra
bi cng)
- 3 thn
g li
- Hi
Phng
th ca tng lng 1.000 4 -
- Cn Th th ca tng lng 100 4 -
- H Ni th ca tng lng 400 4 -
- Ung B cng nhn
m than
tng lng 300 4 thn
g li
- M Tho cng nhn
Riksha
phn i pht
v
200 4 -
- Ch Ln th ca tng lng 100 4 -
- Hi
Phng
cng nhn
si
tng lng 3.000 nt thn
g li
- H Ni th may tng lng - nt -
- H Ni th in tng lng 70 4 thn
g li
a
phng
Ngnh
ngh
Yu sch
Ngi
tham
gia bi
cng
Thn
g
Kt
qu
- Nam
nh
tr em bn
kem
phn i tng
gi
60 5 -
- H Ni tr em bn
kem
tng gi 100 5 thn
g li
- H Ni tu tng lng 500 nt -
- H Ni th dt tng lng 14 nt thn
g li
- H Ni hc ngh ci thin sinh
hot
30 nt -
- H Ni nhc s tng lng 40 nt -
- H Ni th dt tng lng - nt thn
g li
- H Ni th mc nt 700 nt thn
g li
- Hi
Phng
cng nhn
bc vc
nt 1.500 nt thn
g li
- Si Gn cng nhn
v sinh
nt 300 nt thn
g li
mt
ph
n
- Hi
Phng
cng nhn
xi mng
tng lng (bi
cng 1 gi)
60 6 thn
g li
- Hi
Phng
cng nhn
bc vc
nt 100 nt -
- Hi
Phng
cng nhn
xe ch
nt 800 nt thn
g li
- Hi
Phng
dt thm nt 700 nt -
- Hi
Phng
lm yu sch,
(khng bi
- nt -
146
H ch minh ton tp
147

a
phng
Ngnh
ngh
Yu sch
Ngi
tham
gia bi
cng
Thn
g
Kt
qu
cng)
- Hi
Phng
ch tng lng 200 nt thn
g li
- Hi
Phng
th my tng lng 300 5 thn
g li
- Hi
Phng
hng bun nt 300 6 nt
- Hi
Phng
ch nt 300 nt tht
bi
- Hi
Phng
thu tinh nt 700
ph n
nt -
- H Ni cng nhn
ho xa
nt 800 nt thn
g li
mt
ph
n
- H Ni thu tng lng - nt thn
g li
mt
ph
n
- H Ni lm m tng lng 100 nt thn
g li
mt
ph
n
- H Ni hng t
Pho
nt 300 6 -
- D An xe la nt 700 nt -
- Si Gn bn tu nt 4.000 6 thn
g li
- Si Gn nh in nt 300 6 thn
g li
a
phng
Ngnh
ngh
Yu sch
Ngi
tham
gia bi
cng
Thn
g
Kt
qu
mt
ph
n
- Si Gn th giy nt - nt -
- H Ni my dim tng lng 240
ph n
6 thn
g li
- H Ni nh in nt 60 6 thn
g li
- H Ni th mc ngy hp php - 6 thn
g li
- H Ni nh in
khc
tng lng - 6 thn
g li
- H Ni xe la nt - 6 -
- H Ni th my nt 600 6 thn
g li
- Hi
Phng
li tu
sng
nt - 6 thn
g li
- Ung B cng nhn
m than
nt 2.000 6 thn
g li

(Bng ny thng k t thng 1 n thng 6, nhng cha y
. Du (-) tc l cha bit).
Mt vi c im ca cc cuc bi cng ni trn:
So vi trc th cc cuc bi cng nm 1939 c t chc v c
k lut hn. Cc cuc bi cng y u a ra nhng yu sch
c th hn: i tng lng, ngy lm 8 gi, bo him x hi,
cng nhn cc i biu, t do nghip on. l nhng yu
sch c bn.
Hu ht cc cuc bi cng u c s ng h tinh thn v
vt cht ca cng nhn cc ngnh khc, ca nng dn v tiu
thng; i khi ngay c t chnh tr cng ng gp vo cc
cuc lc quyn ng h. Nhng ngi bi cng ra li ku
148
H ch minh ton tp
149

gi lao ng trong c nc v nhn c th t tnh on
kt. Mi ln thng li, h li ra nhng bn tuyn b ng
vin ton th cng nhn on kt li, ng thi cng nhn
c nhiu in mng gi ti.
Trong khi cuc bi cng ca cng nhn Nh my si Hi
Phng ang n ra, bn m cng nhn tm cch quyn r
cng nhn tht nghip Nam nh; nhng nhng ngi ny
khng mun tr thnh nhng k ph hoi bi cng v gi
th khuyn khch bn ng nghip ca h Hi Phng tip
tc u tranh cho n thng li.
Sau cuc bi cng, bn ch v bn thanh tra lao ng buc
phi k giao ko vi i biu cng nhn. Nh vy l on i
biu cng nhn c coi nh hp php.
Nhng ngi bi cng thc hin k lut dn ch. V d:
sau cuc bi cng ca cng nhn Nh my si Hi Phng,
n tra th ban gim c v bn thanh tra lao ng ca nh
my k giao ko, nhng i biu ca nhng ngi bi cng t
chi khng chu k khi h cha c kin ng ca ton th
cng nhn. n 2 gi chiu, trc 2.000 cng nhn tp hp
rt trt t trc nh my, bn giao ko c em ra c. Ch
sau khi ton th nhng ngi tham gia bi cng nht tr tn
thnh, cc i biu mi k tn vo bn giao ko. Lc by gi,
cng nhn gi nm tay "mt trn " ln cm n vin tng
thanh tra lao ng. Bc th ca h c ng trn cc bo v
kt thc bng nhng khu hiu: "V sn th gii mun nm!
Mt trn dn ch mun nm! T do nghip on, dn ch v
tinh thn on kt mun nm!".
Ln sng bi cng lm cho bn ch lo lng. Mt s trong bn
chng (Nh my si, Nh my ru Nam nh v mt s
khc) khng i cng nhn yu sch, thc hin tng
lng.
T chc cng nhn
T nm 1936, sau khi Mt trn nhn dn Php thng li,
phong tro i t do nghip on ng Dng bt u pht
trin mnh m. ngn chn hoc lm tr tr phong tro,
chnh ph thuc a "khuyn cng nhn trc ht hy t
chc nhng hi i hu" vi mt iu l hn ch do t chng
tho ra. Nhng ngay sau khi chnh ph Php ng v hu th
cc t chc i hu ng Dng bt u b khng b. Nam
K v Bc K, ngi ta ng ca mt vi t chc c, gy kh
khn i vi nhng t chc mi v cm khng cho lp thm
cc t chc khc. Trung K th li qu tay! Ngi ta b t 4
nm nhng nng dn t chc hp tc! V vy cho nn "i hi
t do t chc" tr thnh mt trong nhng khu hiu chnh ca
tt c cc cuc bi cng v biu tnh. Cn nhc li rng, ngy
6-3-1939, cng nhn dt H Ni gi th cho Thng s Bc
K i t do nghip on. Ngy 14-4, cng thnh ph ny,
nhng ngi lao ng gi th cho B trng thuc a t
co nhng hnh ng n p cng nhn v i t do dn ch.
Ngy 6-6, i biu cc hi i hu ca 4 thnh ph (H Ni,
Nam nh, Hi Phng v H ng) gi cho Thng s Bc
K v cho Tng thanh tra lao ng mt l th, trong , on
cui nh sau:
"Nm 1936, khi phong tro i t do nghip on ln cao,
chnh ph bo nhng ngi lao ng hy t chc nhng hi i
hu , trong khi ch i thnh lp nghip on. Chng ti
khng phi l nhng ngi bo th tin rng hi i hu l
mt bc cn thit tin ti nghip on, nhng v khng
mun b l mt c hi nh no, nhm t chc qun chng lao
ng li, nn chng ti bt u tin hnh thnh lp hi i
hu khp ni, mi ni mt t, ng thi khng ngng i nh
chc trch phi thc hin t do nghip on.
"Khp ni, mi ni mt t, cc hi i hu c thnh lp, lm
vic trong khng kh mi m v vi mt phng php mi.
Thy vy, nh chc trch tm ht cch ngn chn, khng b
cc hi y, ui nhng cng nhn l hi vin hoc cng nhn
c trch nhim trong cc t chc ny, gii tn mt cch c
on nhng hi i hu c v ngn cm khng cho thnh lp
nhng hi mi.
"Chng ti kch lit phn i vic gii tn cc hi i hu hot
ng trong vng trt t, hp php v khng bao gi vt qu
phm vi ngh nghip ca mnh. Chng ti kin quyt i cho
nhng ngi lao ng c t do lp hi i hu. Thay mt
cc hi i hu ca nhng ngi lao ng H Ni, Hi Phng,
Nam nh v H ng, i biu cho nim hy vng ca cc
tng lp lao ng Bc K, vi thin cm v s ng h ca lao
150
H ch minh ton tp
151

ng ton ng Dng, chng ti ln ting i: T do nghip
on! T do t chc hi i hu!".
Ngy 1-5-1939
Nm 1938, ln u tin H Ni c t chc ngy 1-5 hp
php. Ngy tht l ln v i vi ng Dng, c th ni
l v i: 2 vn ngi biu tnh. Nm nay, ng Cng sn
tn thnh, nhng ng X hi li phn i biu tnh cng
khai. Cui cng, mt cuc hp c t chc ti tr s
ng X hi, c 100 i biu cc t chc tham d. cc
thnh ph khc li c nhiu cuc biu tnh ln hn.
Hi Phng 700 ngi biu tnh,
Thi Bnh 500 -
Thanh Ho 2.000 - trong 23 cuc mttinh,
Ngh An 500 nng dn,
Si Gn 11 cuc biu tnh, 5 cuc bi cng,
M Tho 250 cng nhn biu tnh,
Long Xuyn 300 -
Th kht (Lo) 40 -
Sau ngy l , nhiu v bt b v t ti din ra.
Nhng cuc biu tnh khc
Ly c phng th ng Dng, ngy 15-5 Chnh ph
quyt nh thu 10 triu bc "m ph quc phng". Tt c
gnh nng ln lng ngi bn x. Mt cng chc ngi
bn x phi ng gp 8 ln so vi ng s ca h ngi Php.
Mt ngi u ch phi ng mt ng thu thn, trong khi
mt ngi bn x phi ng t 150 n 2000, cng
thm 420 tin min tr tp dch na. Thu mn bi tng
gp i, gp bn. V d: mt ng gi bn thuc cha bnh vn
ch 1500 m phi ng n 600 thu thn v 980 thu
mn bi! Nng dn phi ng nhiu hn nm 1938 l 38%.
Tnh hnh gy ra nhng cuc biu tnh v phn i
trong nhn dn. Di y l bn thng k khng y v
nhng cuc biu tnh .
Ngy
thng
a
phng
Ngi tham
gia
Yu sch
Thng 3 H Ni 200 - Ngi bun bn gi
n cho chnh ph
phn i tng thu.
Thng 4 H Ni Tiu thng - Gi n cho chnh
ph phn i tng
thu.
Thng 4 Vnh Long Nng dn - i chia t cng.
Thng 5 Hi Phng 1.500 - Phn i tng thu,
i gim thu cho
ngi ngho, i t do
t chc, on kt vi
cng nhn bi cng,
chng khng b.
Thng 5 H Ni 722 - Tiu thng i ph
ton quyn gim thu
cho ngi ngho v
ngi tht nghip.
nh thu nng hn
i vi cc cng ty ln.
Thng 5 Hi Phng 438 - Tiu thng phn
i tng thu.
Thng 5 Hi Phng 1000 - Cng nhn v tiu
thng phn i tng
thu v i t do t
chc.
Thng 5 Sn Ty - - Nng dn lng D Phc
152
H ch minh ton tp
153

Ngy
thng
a
phng
Ngi tham
gia
Yu sch
i chia rung cng.
Thng 5 Thi Bnh 500 - Biu tnh chng thu, i
t do dn ch, i n x
chnh tr phm.
Thng 5 Thanh Ho -
- i li phiu quc tri m
bn trung gian chim
mt.
Thng 6 H ng 100
- Nng dn H Tr chng
thu.
Thng 6 Cao Bng 300
- Nng dn chng thu.
Thng 6 Hi Phng 1.500
- Cng nhn v tiu thng
chng tng thu, chng
khng b v ch ngha
pht xt, i t do t chc.
Thng 6 H Ni 650
Biu tnh phn i tng
thu, t tnh on kt vi
nhng ngi bi cng v
nng dn b tc ot
Thi Ninh.
Thng 6 H ng 3.000
- Nng dn lng Vn Phc
chng bn rung cng.
Thng 6 Thi Bnh 500 - Nng dn ng Ph
chng tng thu, t
tnh on kt vi nng
dn Thi Ninh.
Thng 6 Thi Bnh - - Nng dn An Thi
i chia rung cng.
Thng 6 Hi Phng - - Hng trm ngi biu
tnh cng vin phn
i tng thu, chng
Ngy
thng
a
phng
Ngi tham
gia
Yu sch
khng b cng nhn, v
t tnh on kt vi
nhng ngi bi cng.
Thng 6 Thanh Ho 1.739 - Nhn dn gi 47 n
cho ph ton quyn i
gim thu v thc hin
t do dn ch.
Thng 7 Thi Bnh - - Hng ngn nng dn
biu tnh phn i tc
ot rung t ca h
(1.500 mu) cp cho
bn ch bo H Ni bui
chiu v ng Php. S
rung t ny thuc
lng Thi Ninh. Nhiu
cuc bi th n ra.
BO CH
Theo ti bit, Bc K cnh t c nhng t tun bo nh
sau:
Demain - ng X hi,
Tribune rpublicaine - (Php),
Effort - Tin b - t tr - (bn x),
Notre Voix - Cng sn,
i nay - Cng sn,
Ngi mi - Khuynh hng x hi,
Ngy mi - Khuynh hng x hi,
Th gii - Thanh nin tin b.
Trung K:
Ting dn - Quc gia.
Nam K:
Dn chng - Cng sn,
154
H ch minh ton tp
155

Lao ng - Khuynh hng cng sn (ti cho nh vy),
Tin ti - Tin b,
ng phng - Tin b,
Mi - Thanh nin dn ch.
Cc bo ny tn thnh i t do, dn ch v n x chnh tr
phm.
T Dn chng xut bn Si Gn t thng 7-1938 l t bo
u tin bt chp o lut cm pht hnh nu khng c
php trc. Sau khi n ra i c mt thng, quyn t do
bo ch c ban hnh, nhng hng ngy, ngi ta c tm
cch ct xn v th tiu i, nh v sau, chng ta s thy. Ti
ngh rng Dn chng cng l t bo c nhiu ngi c
nht ng Dng, v s lng pht hnh ca n ln hn tt
c - mi s 1 vn bn. Ngy 7-3, t bo b tch thu, cc bin
tp vin ca n b bt. Trong sut thng sau, 28 cuc mt
tinh phn i n ra, mt vi cuc c ti 1.000 ngi tham
gia; v gip t bo, mt cuc lc quyn c t chc
v thu c hn 400 trong mt tun l. Phn i chnh ph
tm cch ngn cn cc ng c vin ca Mt trn dn ch
trong cuc bu c Hi ng qun ht, trong vng u, bo
Dn chng a ra khu hiu b phiu trng v 2.585 c
tri lm theo.
Bo i nay Bc K cng rt c nhiu ngi c. Trong
danh sch "ng h bo i nay" ngi ta c thy tn ph
n, thanh nin, hc sinh, cng nhn, nng dn, tiu thng
ng h tng xu nh mt. Ngi ta cn thy tn mt thiu n
ng h ti 20 ng bc; c l l mt ngi cm tnh tr
tui thuc tng lp t sn. Cng nhn Boc, Havr,
Xim, Lo v Vn Nam cng u gi tin ng h. Khi cng
nhn, nng dn, tiu thng v hng s c ku ca iu g
th h cng nh ti bo "i nay".
Ngi c t Notre Voix th t hn nhiu, v ch gm nhng
ngi ng Dng bit ting Php, lm chnh tr. y l
cng lnh ca t Notre Voix v cng l cng lnh chung ca
cc t bo cng sn ng Dng:
"Notre Voix s l ting ni ca nhng ngi mong mun ho
bnh, mun c t do v hnh phc hn, ca nhng ngi
quyt tm u tranh cho mt cuc sng tt p hn, u
tranh chng li cc lc lng bo th v p bc x hi, chng
li nhng k gy chin, ch ngha pht xt trong nc v trn
quc t.
"Ni mt cch chnh xc hn, Notre Voix s hot ng m
rng v cng c mt trn nhng lc lng tin b, mt trn
dn ch Php - ng Dng, tng cng tnh on kt
ca nhn dn ng Dng vi cc chin s anh hng Trung
Quc, Ty Ban Nha v ni chung, vi ton th nhn dn th
gii".
Chnh ph thuc a tch cc dng bo lc chng li cc bo
phi t cng nh cc bo dn ch bn x. Chng ui nhng
cng nhn, vin chc c cc bo , e do nhng c gi
khc, tch thu bo, v i khi c ti chnh ca to bo, bt b
v tng giam cc bin tp vin v phng vin, truy t ban
bin tp trc to n, v.v.. Cc bin tp vin bo Thanh nin
b bt ngay sau khi t bo pht hnh. Thu mn bi cc i
l bo i nay u tng 700%.
Ni v nhng cuc n p y, bo i nay, c quan ca ng
X hi xut bn H Ni, vit:
"Ngi ta ch c th khin trch h cp n nhng vn
dn ch, ca ngi mt s hp tc Php - Vit chn
thnh, mt s on kt hp l trc ho pht xt.... Ngi ta
bp nght mi ti liu dn ch v dung tng sch bo thn
Nht hoc c khuynh hng pht xt".
Cng cn nhc ra y tn mt s sch b cm:
Lnin
Nc Nga X vit
Lch s cch mng Trung Quc
Ty Ban Nha
Thng li ca thi kin tr ca Lin X
Vic v trang Lin X
Cng cuc khi phc Lin X
S tin b trong quan h Trung - X
156
H ch minh ton tp
157

(Tm li, tt c sch vit v Lin X).
Trtxki, cng c ca ch ngha pht xt (bng ting Trung
Quc)
Mt trn thng nht chng pht xt sau s kin Muynch
(bng ting Trung Quc).
Tt c nhng sch chng pht xt v ngay c nhng quyn
sch nh:
Nguyn l lnh o (bng ting Vit) v cc tc phm vn
ngh nh:
Lc ti vi Lnin ca Gocki, cng u b cm.
Bo cnh t bng ting Vit b cm lu hnh Trung K v
Cao Min. Cc bo trtxkt v c khuynh hng pht xt
c khuyn khch v t do lu hnh khp ni.
Cun T bn cng b cm Trung K v Bc K.
T chnh tr
Theo t Notre Voix th cn khong 1.500 t chnh tr trong
cc nh lao. T chc cu t nhn dn Php lun lun can
thip v cc bo cnh t Php, Vit ng Dng (ngay bn
trtxkt cng c tham gia mt ln v theo cch ca chng)
u ln ting i tr li t do cho h.
Thng 6, Hi ng qun ht Nam K thng qua mt bc
in gi cho B trng B thuc a yu cu n x ton th
cc chnh tr phm.
Cc bo cng sn u t chc lc quyn gip h. T nm
1938 cho n thng 4-1939, s tin lc quyn hn 800.
Cng nh mi khi, nhng ngi ng gp vn c l cng
nhn, nng dn, sinh vin, tiu thng, thanh nin dn ch,
cng nhn bn x lm vic nc ngoi. Tuy nhin, i khi
cng c nhng hnh ng cm ng: 2 thanh nin nng dn
cng nhau ng h 7 xu v bn cnh h l mt ngi cm tnh
v danh ng h 20. Cng c nhng ngi ng h thuc
ung, sch v truyn c, ko, bu nh, v.v..
Nhng nu lp t chnh tr ny c th ra th ngi ta li
tng giam nhng lp mi khc.
Biu tnh trc tr s Hi ng dn biu: 3 nm t v 3 nm
qun thc.
Tham gia vo hi tng t, d hi ny c php m: cng
n nh vy.
a yu sch ca dn lng cho cc ngh vin, d cc ngh
vin t mnh n hi: 10 nm kh sai v 10 nm qun
thc, v.v..
Phi Vn (m ngi ta cho rng phn bi) b bt v b
kt n 10 nm t hi thng 6-1939. Anh ta b p gii mt
cch cn mt t nh lao n To n Bc Ninh, tay b xing,
u trn, chn t, mnh trn tri v ch mang mi chic
qun cc.
T C gng vit v cc cuc n p nh sau: "... 20 nm sau
khi hng vn ng bo ca chng ta ng xung trn chin
trng Php, chng ta vn khng c hng mt cht
quyn, mt cht t do s ng no m nhn dn cc nc
dn ch vn minh c hng.
Khng c t do bo ch.
Khng c t do lp hi.
Khng c t do hi hp.
Sau hai nm thc hin mt mc t do hn ch, trong , mt
vi chnh kin c php ni ln n mt chng mc no
, Chnh ph ng Dng... li bt u o p v n p... T
Ngy mai vit:
"Hnh nh cc nh cm quyn ca chng ta mt ht sng
sut v bnh tnh, hnh nh h b kinh khng l h mt ht
tr minh mn v lng lng; k t nm 1930... - thi k bi
thm m hin nay hnh nh chng ta ang tr li - cha bao
gi li c nhng phng php n p khc lit v tn bo
qu tay n th.
Ngi ta tch thu, ngi ta cm on, ngi ta bt b, ngi
ta kt ti mt cch khng cn c, in r, sai tri, c on
v ht sc ro rit. Ngi ta ba t, ngi ta nn ra mi
chng c gi to, ngi ta dng n nhng hnh ng nhc
nh. Ngi ta dng c nhng bin php bt hp php: ngi
158
H ch minh ton tp
159

ta hnh ng n mc khng lut php, o c, nhn
quyn, lng tri no c th bo cha cho mt chnh sch ngu
xun n th".
ng Dng v Trung Quc
Nhng ngi lao ng Vit Nam hon ton ng v pha
Trung Quc. Nhng ngi c t nhiu tinh thn dn ch,
nhng nh bun Php cng u nh vy, tt nhin v nhiu
nguyn nhn khc nhau.
ng X hi, Hi nhn quyn v tt c nhng phn t cnh
t Bc K t chc vo u nm 1939 mt cuc hi ch
ln gip cc nn nhn chin tranh ca Trung Quc.
Nhng ngi cng sn a ra khu hiu: "Gip Trung
Quc!". Dn chng thm nhun tinh thn khu hiu
v bng chng l, d cn i kh, t thng 3-1938 ti thng
2-1939, h ng gp 579 ng vo cuc lc quyn ng h
cc chin s Trung Quc, do cc bo cng sn Bc K t
chc ( cc a phng khc cng c lc quyn, nhng ti
khng bit kt qu). Ngy u nm, bo Notre Voix nhn
c 3835 ng h nhng ngi du kch. Nhn dp k nim 2
nm ngy chin tranh bng n, nhn dn tnh Thanh Ho
gi cho cc chin s 100 ng v mt l th c v gm 2.330
ch k.
Nhng ngi cng sn cng a ra khu hiu ty chay hng
Nht. Cn ni thm rng, nhng ngi cng sn t ra
bi ht: "Gip Trung Quc tc l gip mnh", v bi ht
c truyn i rt rng trong qun chng. Nhiu ni t
chc cc cuc biu din ban m. Ngi biu din l cng
nhn, nng dn, nht l thanh nin, h thng phi hp vi
thanh nin Trung Quc lm.
Di p lc ca Nht, Chnh ph Php quyt nh ng ca
bin gii Trung Quc - Bc K li. Chnh ph thuc a khng
tn thnh ch trng y. Cc thng gia Php u tranh
chng quyt nh . Bo ch cng nht tr chng li vic ng
ca bin gii, nhng vi l do khc nhau, k th v vt cht,
ngi th v chnh tr. Trc Hi ng dn biu, Ch tch
phng thng mi H Ni kch lit phn i quyt nh
ca Chnh ph. Sau khi cho bit rng t thng 2 n thng
10-1938, ng Dng xut cng sang Nht 341.000 tn
than v qung st, ng ni: "... Nu chng ta coi vic xut
cng ny l hp php th khng th hiu ti sao chng ta li
cm vic xut cng sang Trung Quc, ... Trung Quc
nhng ng xe la Vn Nam cho mt cng ty Php, Trung
Quc nhng t lm ng st v cung cp nhn lc
cn thit cho cng cuc xy dng. Ngoi ra, trong iu 4 ca
Hip c Trung - Php c ghi: "Dng c chin tranh, v kh
v n dc m Chnh ph quc gia mun chuyn vn xuyn
qua t Bc K s c min mi th" ... Khng tn trng li
k kt ca nc Php, chng ta cm vn chuyn hng ho
sang Trung Quc bng con ng st (Php - Trung Quc)
Vn Nam. Trong lc , chng ta li giao than v qung st
ca chng ta cho Nht Bn...".
Tng tng tham mu trng Bch Sng Hy tuyn b vi cc
nh bo Php: "Hin nay khng phi ch Qung Ty t bt
bnh vi nc Php, m c Vn Nam, Qung ng v tt c
cc tnh khc Hoa Nam na".
Trong thi gian 3 thng, ngi Trung Hoa lm xong 250
kilmt ng t ni lin Vn Nam v Rnggun. Anh s cho
Trung Quc vay 100 triu xy dng mt con ng st
chy theo hng ny. Chnh ph alai nhn thy rng
nhiu mi li to ln s mt, khng nhng th c nn thng
mi Php Bc K cng s b ph sn, cho nn chng buc
phi ngm ngm m li ca bin gii m khng ni nng g.
Nht chim o Hi Nam v Spraly lm cho Php lo s. H
lin tm cch hp tc vi ngi Anh (Hi ngh qun s
Singapo) v chun b phng th: tng qun bng cch tuyn
thm mt vn ngi, sa li cc hi cng, xy dng sn bay
v cc nh my c th sn xut t 150 n 400 my bay mt
nm.
Cc bo cnh t cho rng nh vy vn cha , rng mun
phng th c kt qu th phi c s hp tc thnh tht ca dn
160
H ch minh ton tp
161

chng; mun th, cn ban hnh nhng quyn dn ch cho
ngi bn x.
Nn nh rng chnh ph thuc a t chc mt trng hc
ting Nht Thanh Ho. Li mt s vic c ngha hay mt
du hiu s hi: thng 6, trong mt thng tri gi cho ngi
Php Bc K, chnh ph hi h rng: Nu chin tranh
n ra th h s tn c v con h ra sao.
Ni thm, nhng ngi cng sn sng tc bi ht Gip
Trung Quc tc l gip mnh, mt bi ht rt c ph bin.
Nhiu m (vui) kch c t chc nhiu ni. Nhng
phn t hng hi l cng nhn, nng dn v nht l thanh
nin, h thng hp tc vi thanh nin Trung Quc.
Hot ng ca Nht ng Dng
Bn Nht nhm ng ng Dng t lu. iu rt r
rng. Chng trnh hot ng ca chng c th chia ra 3 mt
tuyn truyn, xm nhp kinh t v hot ng gin ip.
Cng tc tuyn truyn y ch tranh th c bn quan li bt
mn v cc c nho. Trong khi tuyn truyn, nhng ngi
ny t ra cng khai thn Nht v chng Trung Quc. Nhng
h khng c cht tc dng no trong ng o qun chng, v
nh trn ni, qun chng thc s ng v pha Trung
Quc. T 34 nm nay, bn Nht nui Cng , ng
hong Vit Nam lu vong trn t chng, ch mong c dp
s dng n. V mt kinh t, c bit bn Nht tm cch
thm nhp vo cc vng m Bc K. Chng u t c
vo nhiu cng ty khai thc. Th hai l bn hng ho gi r.
Gin ip Nht hot ng rt mnh ng Dng. Ba thng
trc y, mt ngi Php ch nhim mt t bo v mt
ngi Vit Nam b kt n 20 v 15 nm kh sai v ti lm
gin ip. V vn ny, t Effort vit: "Nhng bit bao
ngi nh th s c th tip tc cng vic ca h mt cch
yn n gn nh tuyt i, do thi do d ca cc nh cm
quyn Pari ca chng ta to nn". i vi bn gin ip
ngi Nht, Chnh ph Php t ra rt nhn nhng. V d,
nm ngoi mt s quan Nht b bt qu tang lm gin ip
Bc K, ngi ta bt c trong ngi hn mt tp ti liu
dy cp. Nhng Chnh ph ch yu cu tn s quan ny ra
khi ng Dng m thi. Mi y, ngi ta bt c Lo
Cai 3 gin ip ngi Nht ang v cc c im chin lc.
Ra trc to n, chng ch b pht 100 quan!
Tri li, ngi ta kt ti nhng ngi cng sn l thn Nht.
Ngy 13-6, ng ch ch nhim t bo cng sn i nay H
Ni b triu n s mt thm. Vin chnh cm bo ng ch
rng: Nhng ngi cng sn n lng ca Nht v chnh
v th m h t chc bi cng nhm mc ch ph hoi
vic tip t cho Trung Quc. Nhng ngi cng sn kch
lit phn i li vu co ny ca bn cm bng li ni v bng
vn bn.
*
* *
Ti rt tic hm nay cha th ni c v bn trtxkt. Lin
lc cn phi i ngay. Ti phi ngng bt v gi li cho anh
em ti cc ng ch.
Cui thng 7 nm 1939
LIN
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
162
H ch minh ton tp
163

BO CO CA VIT NAM
gi quc t cng sn
1. a l: n China thuc Php, cn c tn l "ng
Dng", gm 5 vng, Ai Lao, Cao Min, Nam
K, Trung K, Bc K. Ba vng sau l Vit
Nam.
2. Dn tc: Ton ng Dng c khong 25 triu dn.
Dn tc Vit Nam chim tuyt i a s: 20
triu ngi. Cao Min hn 2 triu ngi. Lo,
Mn, Th v cc dn tc thiu s khc cng
trn di 3 triu ngi.
3. Ch chnh tr: Nam K b Php chinh phc trc
tin, l x thuc a. Trung K, Cao Min, Ai
Lao l nc bo h, c quc vng. Bc K l
Territory (khu qun ht).
Ton b chnh quyn ng Dng nm trong tay Ton quyn
ngi Php. Mi vng c mt Khm s ngi Php. Mi tnh
c mt Cng s ngi Php. Ngoi ra, cn c ngi bn x
lm tnh trng, tri ph, tri huyn, v. v.. do ngi Php u
nhim.
4. Ti nguyn: Nam K sn xut nhiu la go nht.
Mi nm xut khu khong t 1500 n 1800
tn. Bc K nhiu nht l khong sn. Mi
nm sn xut 2 triu tn than. Cc kim loi
u c. Cn cc vng khc th t xu, dn
ngho.
5. Nn bc lt: Rung vn nh ca, cc vic ma chay
ci xin, sinh con ci, cc loi gia c
)
, nht
nht u phi np thu. Nam t mi by,
mi tm n nm mi lm tui, hng nm
phi np thu thn, t hai ng n mi hai
ng. Sau khi np thu, mi ngi c pht
mt tm th ghi r tn tui, qu qun, ngh
nghip, hnh dng, c l trng v tnh trng
Php k tn ng du. Th , ai cng phi
mang theo ngi. Nu khng s b bt gi.
Ngi Php li dng cch ngn chn
nhng ngi cch mng hnh ng.
6. Quc phng: Qun s khng r, c khong chng ba
vn lnh. Phn ln l lnh bn x. Mt s t l
"lnh l dng". "Lnh l dng" khng phi l
ngi Php, m ngi quc tch no cng c.
H u l nhng t nhn chy trn. Qun lnh
ng cc thnh ph ln v vng bin gii.
My bay rt t. Lc lng hi qun cng yu
t. Theo mt thm Nht Bn ni: ch cn hai
s on l chinh phc ng Dng.
Do i x khng cng bng - lnh bn x khng
c lm s quan, i sng li rt kh - cho nn
h rt ght ngi Php.
7. Phong tro gii phng: Ni ting nht c:
- Sau nm 1880: Trung K, c "Khi ngha
vn thn" do Phan nh Phng lnh o. Bc
K, c du kch chin ca Hong Hoa Thm.
n nm 1912, Hong Hoa Thm b m st,
khi ngha mi b dp t
)
.
- Nm 1908: Nng dn Trung K bo ng.
- Nm 1910: Binh lnh H Ni mu nh
chim H Ni.
___________
1)
Nguyn vn: b nga mo ch (ND).
1)
Hong Hoa Thm b m st nm 1913 (B.T).
164
H ch minh ton tp
165

- Nm 1915: Nhn cuc chin tranh quc
ln th nht, vua An Nam khi ngha Trung
K. Bc K, binh lnh Thi Nguyn khi
ngha, do mt chnh tr phm lnh o. Th
dn vng thng du Bc K cng ni dy.
- u nm 1930: Vit Nam Quc dn ng khi
ngha Yn Bi (Bc K).
- Nm 1930 - 1931: Nng dn Trung K thnh
lp Xvit, do ng Cng sn lnh o.
- Sau nm 1936, c phong tro ca Mt trn
Dn ch.
8. Cc tng lp x hi v khuynh hng ca h:
- Cng nhn: Bc K, cng nhn m than chim tuyt i
a s. Th n cng nhn n in Nam K, ri n cng
nhn ng st, cng nhn xng cng binh Si Gn, cng
nhn dt, v.v.. Tng cng khng n mt triu ngi. H tuy
khng c quyn t do t chc cng hi, nhng trong hai thi
k 1930-1931 v 1936-1939, h u tranh rt mnh m.
- Nng dn: Nhng nm 1930-1931, nng dn Nam K v
Trung K t chc (b mt) rt tt, u tranh rt dng cm.
Bc K ch c mt s t tnh c t chc v u tranh. Sau ny,
nng dn Trung K phi li bc v b khng b gt gao.
Hin ti, nng dn Nam K on kt tt hn so vi cc a
phng khc.
Cng nhn, nng dn ng nhin l rt cm ght ngi
Php.
- Tr thc: T hc tr n cng chc, thy thuc, v c trnh
vn ho tng i cao, c iu kin tip cn vi ngi
Php, hai v h b ngi Php coi thng, cho nn h u rt
ght ngi Php. Song v khng c t chc, thiu ngi lnh
o, cho nn h "dm ngh m khng dm ni".
- Tiu thng: Thng nghip ln u nm trong tay ngi
Php, c nh hn trong tay Hoa kiu. Ngi Vit Nam ch
bun bn nh. H khng ngoi ln c bi cc th thu m
nng n, do h cng rt cm ght ngi Php, ng tnh
vi cch mng.
- Giai cp t sn dn tc: Trong ngi Vit khng c ai lm
ch nh my ln, ch hiu bun ln hoc ch nh bng nh
ngi Trung Quc. H thng ch l nhng ch xng nh
nh xng ru, xng xay st la go, xng in. Lc b
chn p, h on ngi Php. Khi phong tro cng nhn ln
mnh, h s cch mng. Nhng trong s cng c vi ngi
gip cch mng. Th lc ca h rt yu t, khng c t
chc.
- Quan li, a ch: H tuy hai m mt, mt m hai. Quan
li ln ng thi l a ch ln. V d, tnh trng tnh H
ng Bc K, mt mnh y chim hai phn ba rung t
ton tnh. Bn ny cng vi quc Php sng da vo
nhau. a ch ln Nam K c on th ring: "ng lp
hin". a ch cc vng khc khng c t chc g c.
- Vng cng: nh hong An Nam, quc vng Cao Min,
v.v.. Tt nhin h l nhng rng ct phn ng. Ngi Php
li dng h lm b nhn thi hnh nhng lut php thi
Trung c. Trc chin tranh quc ln th hai, Nam K
v Bc K cn c mt cht quyn t do, nh t do xut bn;
cn Trung K, Cao Min, Lo, ngay c cht t do cng
khng c.
Nhng cng c nhng trng hp ngoi l, nh nm 1885
vua Hm Nghi v nm 1915 vua Duy Tn ng ra lnh
o chng Php.
- Hoa kiu: Chim v tr rt quan trng trong nn kinh t
ng Dng. bt k thnh ph no, nh l qun c ph, ln
l ngnh bun bn xay st go, phn ln u l ca h. S
Hoa kiu c khong trn di 50 vn ngi, i a s l
ngi Qung ng v ngi Phc Kin. H u c t chc
"bang", nh bang Qung ng, bang Phc Kin, bang Triu
Chu, bang Hi Nam. Mi Hoa kiu l mt "bang vin",
khng ai ng ngoi. V chnh ph Php cai tr dn Hoa
kiu thng qua cc "bang" ny. V mt chnh tr, Quc dn
ng (Trung Quc - ND) v on thanh nin Tam dn ch
166
H ch minh ton tp
167

ngha rt hot ng. Nam K, cng nhn Hoa kiu cng rt
hot ng, c thi k An Nam Cng sn ng c hn vn
ng vin l Hoa kiu.
9. Cc ng phi:
A- ng Lp hin: Thnh lp Nam K sau Chin tranh
quc ln th nht, l ng ca nhng a ch ln. H khng
c cng lnh, iu l, th ng g c. T ngy thnh lp
cha hp ln no, nhng li c ring mt t nht bo bng
ting Php. My ngi t xng l lnh t ng ra ku go
bnh vc Chnh ph Php, bnh vc quyn li ca a ch.
B- Tn Vit ng: T chc ti Trung K nm 1925, do mt s
tr thc ng ra thnh lp. Sau ny, nhng phn t tin b
gia nhp ng Cng sn, s phn t xu b chy. Hin
khng cn tn ti na.
C- Quc dn ng
20
: Do giai cp tiu t sn - nhng thy
gio, lut s, v.v. t chc ra ti Bc K nm 1927. H tuyn
b theo ch ngha Tn Trung Sn, cng tuyn b s hp tc
c iu kin vi ngi Php, ro rit tuyn truyn vn ng
trong binh lnh ngi bn x. V t chc khng cht ch,
nhiu mt thm chui vo c, dn n vic nm 1929
phn ln ng vin b bt. Th l cc lnh t ca ng ny
tuyn b: "nh cng cht, khng nh cng cht, phi
quyt mt phen sng mi!". Vo u nm 1930 h lm bo
ng Yn Bi (Bc K). Tuy c nhiu binh lnh bn x t
nguyn tham gia, nhng v t chc v lnh o khng tt,
cuc bo ng nhanh chng tht bi, rt nhiu ngi b hy
sinh. Mt s lnh t th yu chy sang Vn Nam, tin hnh
cng tc t chc bng cch khng b v cng p. H mang
sng lc v dao gm n nh Vit kiu ri hi: "Anh c ng
gia nhp ng ca chng ti hay khng?". B do dm nh
vy, khng t ngi Vit sng Vn Nam tr thnh ng
vin Quc dn ng. (Nhim v ca ng vin l ng ng
ph, vng li cc lnh t). Do , c mt thi k, th lc ca
h Vn Nam rt ln. V d, trong toa tu trn tuyn xe la
Vn Nam - Vit Nam, h c hm th ring ca mnh. Mt
ln, lnh s Php b mt bt cc mt ng vin, dng xe
ring a v Bc K. Quc dn ng c ngay mt chic xe i
cp li ng vin .
Nhng v cc lnh t ng ny c thi ngang ngc qu
ng i vi Vit kiu nh chi mng, chm u, nn ai cng
chn ght. Li v chuyn h git mt tn mt thm ri cht
u nm trc lnh s qun Php, nn Chnh ph Php li
dng vn ny can thip vi Chnh ph Vn Nam. Chnh
ph Vn Nam trc xut cc lnh t Quc dn ng. T
, Vit Nam Quc dn ng hon ton tan r.
Gn y, c vi ba ngi (trong c mt ngi nghi l tay
sai Php kim Hn gian, v hn khng c ngh nghip g m
sinh hot rt sang trng) li dng tnh hnh Hoa - Vit,
ngh vi tnh ng b Cn Minh gip sa cha v cng b
mt "Tuyn ngn v thi cuc" (Tuyn ngn xem sau), cho
phn pht truyn n "Knh co Vit kiu" bng ting Vit.
Hai ti liu trn y va xut hin th b cc ng vin c
phn i mnh m. C my ngi tm n cc ng ch ca
chng ti, ngh gip vit mt Tuyn ngn phn i bn
Tuyn ngn trn.
D- ng Cng sn: Nm 1924, mt vi thanh nin Vit Nam
hc trng qun s Hong Ph v mt s thanh nin Vit
Nam sng Qung Chu t chc ra "Tm tm ng" vi
ngha "Tm tm tng n"
1)
. Hnh ng u tin cng l
hnh ng cui cng ca h l v n bom mu st Ton
quyn ng Dng khi y n thm Sa n
)
. t lu sau, on th
ny ci t thnh "Vit Nam thanh nin cch mng ng ch
hi"
3)
. Lc ny, nh s gip ca ng Cng sn Trung
Quc v cc ng ch Nga Qung Chu, "Hi Thanh nin"
hot ng rt si ni. Nhiu on vin tin tin tham gia
ng Cng sn Trung Quc. ng thi t chc nhiu lp
___________
1)
"Tm tm t-ng n", thnh ng, c ngha hp tm u.
2)
T gii Php Qung Chu, Trung Quc.
3)
Trong nguyn bn vit: "An Nam cch mng thanh nin on".
168
H ch minh ton tp
169

hun luyn, c ngi v nc tm thanh nin a sang hc.
Hc xong, a v nc cng tc. Lc ny, c ng Tng
)
, ng ng
)
,
ng B
)
cng c s gip . Nhng hc vin khng v nc
c, th a vo hc Trng qun s Hong Ph. T ,
ton ng Dng, nht l ba k Nam, Trung, Bc u c t
chc v hot ng ca "Hi Thanh nin".
Nm 1927, Qung Chu c chnh bin, L T Thm mun
tm ti, nhng ti i ri. S hc sinh Vit Nam Trng
qun s Hong Ph b bt giam mt nm, sau khi c tha
h u chy sang pha Hng qun. Vit Nam, "Hi Thanh
nin" vn tip tc pht trin.
Nm 1929, ti Hng Cng, h hp i hi i biu ton
quc ln u tin v cng l ln cui cng. Trong i hi, cc
i biu Bc K ngh thnh lp ng Cng sn, nhng
khng c thng qua. H bn rt khi hi ngh, v nc t
chc "ng Dng Cng sn ng".
My thng sau, "Hi Thanh nin" Nam K cng t chc ra
"An Nam Cng sn ng".
ng gia hai "ng", "Hi Thanh nin" Trung K v cnh
t ca Tn Vit khng bit i u, theo u, bn t chc ra
"Cng sn lin on". Do , cng mt lc trong mt nc c
ba "ng Cng sn" khng thng nht c vi nhau.
Cui nm 1929, ti n Hng Cng, triu tp mt hi ngh.
Kt qu thng nht c ba "ng" thnh Vit Nam Cng
sn ng, sau i tn thnh "ng Dng" Cng sn ng. V
lc ny ngi Php ro rit thi hnh chnh sch v vt thuc
a phc hng nc Php nn nhn dn Vit Nam b bc
lt rt nng n, li v cc ng ch chng ta rt hng hi v c
gng, nn t chc c rt nhanh, rt tt cng nhn, nng
dn v hc sinh. Vit Nam, sau cuc bo ng ca Quc dn
ng, Chnh ph Php thi hnh trit chnh sch khng
b trng, nhng cng khng b th qun chng u tranh
___________
4)
T-ng Gii Thch.
5)
Tng T Vn.
6)
Bch Sng Hy.
cng dng cm. T 1-5-1930, phong tro bi cng, bi kho,
bi th, chng thu lan rng khp c nc; n thng 9, nng
dn Trung K thnh lp Xvit trong mt s huyn, nht
l 2 tnh Ngh An, H Tnh. H thc hin cc ch nh
chia rung t, nam n bnh quyn, ph thng u phiu, v.v..
Chnh quyn ca ngi Php lc ny khng cn tn ti
nhiu thn x na. Chnh ph Php buc phi dng tu bay,
sng my, "lnh l dng" git sch, t sch khu Xvit. C
nc chm ngp trong khng b trng. ng vin v nhng
phn t tch cc trong qun chng, gi trai gi tr b tn st
k ti hng ngn ngi, mi su ngn ngi b lu y sang
Guyan (chu M) v cc hoang o khc.
Sau thng 5-1931, phong tro cch mng tip tc b n p.
Sau nm 1933, ng dn dn khi phc li c t chc.
Nm 1936, sau khi Mt trn nhn dn Php ginh c
thng li, mt s ci cch tin b c thc hin ng
Dng. Chng hn, chm dt khng b trng, nhiu t chnh
tr c tha. Mc du vn trong tnh trng b mt hon ton,
nhng cng tc ca ng c phn d dng hn.
Sau i hi ln th VII ca Quc t Cng sn, ng thi
hnh chnh sch Mt trn thng nht, bt u t chc "Mt
trn dn ch ng Dng". Tt c nhng ngi ng Dng
c khuynh hng dn ch, chi b Bc K ca ng X hi
Php, v.v. u tham gia. Cng nhn, nng dn tuy cha c
t do t chc cng hi, nng hi, song cc t chc qun chng
nh Hp tc x, Hi i hu, Hi tng t, v.v. cng nhanh
chng ln lt thnh lp Bc K v Nam K.
ng tuy b mt, song bo ch ca ng li dng nhng danh
ngha khc nhau cng khai xut bn. Sau nm 1938,
Nam K v Bc K, bo ng hon ton cng khai v nhanh
chng tr thnh nhng t bo c nh hng rng ln.
y, chng ti cn nu ra mt c im rt l th ca ng
Cng sn Vit Nam m e rng nhiu ng anh em trn th
gii khng c: ng c hai loi ng vin, ng vin b mt v
ng vin cng khai. Nhng ng ch trc y b bt, b t
y, c tha sau nm 1936, l nhng ng vin cng khai.
Cc ng ch ny cng khai hot ng, nh ph trch bo ch
ca ng, tham gia cc phong tro qun chng vi danh ngha
170
H ch minh ton tp
171

ng, ly danh ngha cng sn ng c vo cc hi ng dn
biu k, tnh. C ngi nhn danh chi b ng Dng ca
ng X hi Php thc hin cc chnh sch ca chng ti.
Do , khng ch trong qun chng cng nng, m trong
nhn dn ni chung, nh hng ca ng tng i ln. V
d, cc v dn biu trong "Vin dn biu" Trung K vn l
ni th lc phong kin mnh nht, cng u c s gn gi vi
chng ti.
T nm 1937 n thng 9-1939, nhng cuc th uy ca nng
dn, bi cng ca cng nhn do ng lnh o hu nh din
ra lin tc.
E. ng bo hong: Bc K c mt ng tn l ng bo
hong. H c mt t bo ring. Mt s quan li da vo th
lc ca nh vua hot ng. H khng c nh hng g.
Tri li, dn chng ni chung rt coi thng h.
G. Phi trtxkt: V quan h c nhn: ngi lnh o ca
phi ny tn l T Thu Thu l mt tr thc lu hc ti
Php, vn chng rt bng by, c ti n ni, li l mt k
o c gi, ngu qun t, cho nn thanh nin v cng nhn
Si Gn chu nh hng ca phi ny rt nng. Song, trong
nng thn Nam K v cc a phng khc, h khng c
th lc.
Tm li, chng ti c th ni rng, ng Dng ch c ng
Cng sn l mt chnh ng chn chnh, c tnh cht ton
quc v c qun chng.
Mun bit tnh hnh Vit Nam nh th no t sau khi bng
n cuc Chin tranh quc ln th hai, xin xem phn phn
gii di y:
TNH HNH VIT NAM SAU KHI CHIN TRANH
CHU U BNG N
1. V chnh tr. Chnh ph Php gii tn tt c cc on th
qun chng Vit Nam nh Hp tc x, Hi i hu, Hi tng
t, v.v.; ng ca cc bo ch tng i tin b; bt b giam cm
nhiu phn t tin tin, nht l thanh nin; tip tc tin hnh
khng b trng.
2. V kinh t. Gia tng mc thu c, t ra nhiu loi thu
mi, gi c sinh hot tng vt. Ngoi thu m nng n, tng
cng v vt ti nguyn v cc hnh thc cp ot khc,
khin dn chng ht ng sng, lng dn si sc cm hn.
3. V qun s. Phn ln trai trng, t mi su n nm
mi lm tui u b li vo lnh, a sang Cn ng v
Php. C a phng, bn phn mi b bt i. phi xut
tin, li phi xut ngi, cho nn dn chng ngy cng bt
bnh.
4. V x hi. Vit Nam vn chng c ci g gi l bo him
x hi. T khi bng n chin tranh chu u, thi gian lm
vic b ko di, lng b gim, sc mua gim st. Li thm
tnh trng bt k l cng nhn hay vin chc, ng chm n
Chnh ph Php l b xt x theo qun lut. Sng di s p
bc bc lt tn khc nh vy, d l s nng cng thng, ai
cng cm th ch thng tr ca ngi Php, ai cng c tm l
"tao vi my cng cht".
Thm na, ngi Php no m ming cng ni nc Php
hng mnh th ny th n, qun Php anh dng th ny th
n, Php s thng li th ny th n, nn t ngy nc Php
buc phi u hng c th uy tn ca ngi Php bay ln
qu chn tng my, cn ngi Vit Nam trong lng khng ai
l khng mng r. Khng him ngi mun li dng c hi
ny nh ch thng tr ca ngi Php. Ch v khng c
ngi t chc v lnh o h. V sao ng Cng sn khng t
chc v lnh o h? V tm chn phn mi s cn b c
b bt. Cn b mi th cn thiu kinh nghim v cha lc
lng. Ngoi ra, cn mt vn na mun ku gi ton dn
ng ln phi c ngi uy tn danh vng, ni c lm
c i tin phong th mi c kt qu.
TNH HNH SAU KHI PHP U HNG C
Tnh hnh hin nay phc tp hn nhiu! Vit Nam l Vit
Nam ca ai y?
c - vi t cch l nc chin thng, ng nhin s coi Vit
Nam l Vit Nam ca nc c.
172
H ch minh ton tp
173

Anh - v n thu nhn "U hi quc gia Php"
1)
, nn cng cho
rng Vit Nam c kh nng tr thnh Vit Nam ca nc
Anh. Trung tun thng 6, hi qun Anh d nh lm mt
cuc "diu hnh th uy vui v" vi Php Si Gn. Nghe ni
sau ny khng diu hnh na.
M - v vn Philppin, M t ra ghen n trc vic Nht
chim Vit Nam. Gn y, h thng ni n "ch ngha
Mnr", vic nhm ng Thi Bnh Dng l bc m u ca
M.
Trung Quc - c ngi ch trng: pha Php khng th bo
v c Vit Nam, Trung Quc nn xut binh thay Php bo
v Vit Nam chng Nht.
Nht Bn - hin ang mu toan nhanh chng chim Vit
Nam. N hon thnh bc th nht: mt mt chim Trn
Nam Quan, t c im ny, ni trong ba ting ng h, qun
Nht c th ti c H Ni. Mt mt, phi hm i tun
phng vnh ng iu, sn sng b ln Hi Phng d nh
tr bn tay. Mt khc, dng hi lc khng qun uy hip cc
thnh ph, cc ga xe la quan trng Bc K, thc hin vic
phong to Trung Quc, ng thi gim st hnh ng ca
Chnh ph Php v ngi Vit Nam. Nghe ni, B lc qun
Nht Bn ngh dng v lc nhanh chng chim ly
Vit Nam.
Chnh ph Php ng Dng tuy tuyn b khng tha
nhn Chnh ph Ptanh, phc tng "U hi quc gia Php"
Lun n v khng chin n cng. Nhng i vi Nht Bn
th rm rp nghe theo. V d: H ngoan ngon chp hnh
vic phong to Trung Quc. (C mt ngi t H Khu sang
Lo Cai, mua mt cn bt m. Lc tr v, lnh Php ni vi
anh ta: "My phi n ht bt m ri hy i. Nu my mang
bt m sang qua cu, tao s bn cht my!". H gi qu u
lo qun Nht ng Trn Nam Quan. Khng nhng cho
php my bay Nht c quyn ln xung sn bay H Ni
m cn ng cho Nht c s dng my bay ca Php,
___________
1)
Sau ny i thnh "U hi gii phng quc gia Php", ri "Chnh ph
lm thi Cng ho Php".
v.v.. Cn i vi ngi Vit Nam, Chnh ph Php tip tc
thi hnh chnh sch khng b trng.
nh ca Chnh ph Php l: Nu phi giao Vit Nam cho
c hoc phi tr li cho ngi Vit Nam th chi bng dng
Vit Nam cho Nht Bn tt hn.
Cn ngi Vit Nam i vi Nht th th no? V h qu
cm ght ngi Php, li v khng c nghe, c bit
nhng ti c hm hip, tn st ca ngi Nht Trung
Quc, nn h ngh rng nu khng c t do c lp, bn
qu vng c n cng cn hn qu Php. Cng c ngi ngh
rng: Chng ta nn li dng c hi ri ren ny m dn ln,
thnh bi ra sao, cha cn tnh ti.
NG C HNH NG CA CHNG TI
1. C s ca ch ngha quc Php tan r. Chng khng
cn lc lng gii quyt cng vic ca Vit Nam. c, tuy
cho php Php gi li lc lng hi qun bo v thuc a
ca n, nhng xung t ca hi qun Anh, Php khin hi
qun Php khng th hot ng ti Vin ng. Hung h,
tn qun sau i bi, v tinh thn cng nh v vt cht, u
khng ng k.
2. c hin nay ang dc ton lc ra i ph vi Anh - M
v gii quyt vn Php, H Lan, v.v. cha th quan tm
nhiu ti cc thuc a tng lai.
3. Nht tuy hung hng, nhng i b phn thc lc ca n
b kim ch do cuc khng chin ca Trung Quc, cng
khng th dc ton lc ra chinh phc Vit Nam.
4. Lc lng v trang ca Php Vit Nam, phn ln l binh
lnh ngi Vit. Binh lnh ngi Vit vn c truyn thng cch
mng. V bo ng H Ni, cuc khi ngha Yn Bi l
nhng v d. Nu chng ta bit kho lo ku gi, th h - t nht
l mt b phn- c kh nng quay sng chng li Php (hoc
chng li Nht).
5. Lc lng ca chng ti hin nay tuy cha th tnh ton
c, nhng qun ng minh hin c ca chng ti rt
174
H ch minh ton tp
175

mnh. Ngoi Lin X, pha ty c n , pha ng c khu
gii phng rng ln ca Trung Hoa.
6. Nhn dn Vit Nam tuy hin nay cha c t chc,
nhng ai cng chn ght cuc i n l, ai cng mong mun
c lp, t do, v ang trong t th mt ngi ln ting vn
ngi ng h.
Tm li, nhng iu kin khch quan cho php chng ti c
hy vng thnh cng. Song, lc lng ch quan - lc lng ca
ng cn qu yu. Nh trn ni, mt ng mi mi tui
li tri qua hai ln khng b ln, s cn b c kinh nghim
u tranh hin cn ang rn xit trong t ngc, khin ng
vin v qun chng nh "rn khng u", khng th tn dng
c hi tt "nghn nm c mt".
Chng ti liu c kh nng lm thay i hon cnh , khc
phc kh khn , gip ng hon thnh s mng lch s
ca n hay khng? C. Chng ti nht nh khng th t
trong nh ra, chng ti ch c cch t ngoi nh vo. Nu
chng ti c c:
(1) T do hnh ng bin gii.
(2) Mt t sng n.
(3) Mt cht kinh ph.
(4) Vi v c vn,
th chng ti nht nh c th lp ra v pht trin mt cn c
a chng Php, chng Nht - l hy vng thp nht. Nu
chng ti c th m rng Mt trn thng nht cc dn tc b
p bc, c th li dng mu thun gia cc nc quc th
tin ti sng l c th nhn thy c. Ti rt hy vng
cc ng ch gip ti nhanh chng gii quyt vn ny.
12-7-40
Bt tch ch Hn,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

"NG-TRI-CO-MAT"
l mt cu ni ca Vit Nam, ngha ca n l "ng tri c
mt". T khi nc Php tht bi thm hi v phi u hng,
cu ni rt thnh hnh Vit Nam. K gi lc u khng
r l do ti sao, sau c mt ngi bn Vit Nam gii thch
rng: Hi th k XIX, ngi Php phi mt 20 n
)
- t 1862
n 1883 - mi chinh phc ni Vit Nam, vy m nay, cha
c vi thng, nc Php hon ton b nc c chinh
phc! Trc kia, quc Php chim c mt khu vc rng 12
triu cy s vung, cai tr 60 triu dn thuc a, vy m
nay, ba phn nm nc Php b ngi ta chim ng, 28
triu ngi Php ho thnh dn mt nc, 14 vn ngi cht
trn, hn 20 vn ngi b thng, 25 vn ngi chy ra nc
ngoi, 2 triu ngi b bt lm t binh tr thnh n l cho
qun c! Trc kia, quc Php bc lt v vt tn xng
tu dn Vit Nam v dn cc x thuc a, vy m nay, nc
Php mi ngy phi cung phng cho qun c 400 triu
phrng, phi np 58% bt m, cc nguyn liu khc cng b
v vt mang i sch, n ni chn phn mi dn vng Pari
tht nghip, dn chng c nc phi chu i rt. Tt c, tt
c nhng chuyn y chng phi l "ng tri c mt", ang tr
th cho cc dn tc nh yu chng ta sao? Li na, ngi
Php u gi tt c nhng ci g l khng hp l, l kch cm
bng t Chinoiserie, tc l "kiu Tu", nay Php chu qu gi
u hng, cn Trung Quc th anh dng khng chin hn
ba nm v cng nh cng mnh, vy t nay, phm tt c
nhng g l nhu nhc, l n hn, chng ta cng c th gi
___________
1)
ng ra l 21 nm (B.T).
176
H ch minh ton tp
177

l "kiu Php" c ri! u cng l "ng tri c mt"...
ng bn ti vui v kt lun: "Nu hai dn tc Trung Quc v
Vit Nam c th st cnh cht ch vi nhau, cho quc
ang p bc chng ta ct i, th th ng tri chng nhng c
mt m cn c c chn na!".
BNH SN
Cu vong nht bo (Trung Quc),
ngy 15-11-1940.

CH CH V CON B
Mt ch ch nhn thy mt con b, trong bng rt thm c
to nh b, bn c em ht sc bnh sinh ra phnh ngi r to
mong c nh b. V c sc qu, ci thn b t ca ch ta
b n tung v chng ch khng bit lng sc mnh cng
h toi mng. l cu chuyn ng ngn ca Php.
Nhng ngi nh kiu ch ch kia trn th gii ny qu
khng t. Mtxlini nh Hy Lp, dm phi inh, l mt v
d. Thy qun
)
mt ngy nut tri c c an Mch v
Lc Xm B
)
, hai tun ly c H Lan v B, 18 ngy chim
c Ba Lan, mt thng chinh phc c nc Php, "Hc y"
t tng khng cm ni s thm thung nhng "cao cng v
tch" ca Htle. Th l y cng em ht sc bnh sinh ra lm
"chin tranh chp nhong, hng nut chng nc Hy Lp,
ng ra oai vi h Ht. Khng ng qun xi quy to, k t
khi khai chin, nhiu phen b tht bi, thm ch c ni thua
"mnh gip khng cn". o tng thng li ca h Mt cng
v toang nh ch ch kia. ng anh Htle ca y chc hn cng
chi thm: "Ci thng v tch s! My ch lm tng nhu kh
ca k th, mt c oai phong phe trc! Poucos Madona!"
3)
.
BNH SN
ngy 24-11-1940, bn chp
lu ti Vin H Ch Minh.
___________
1)
Ch qun pht xt c.
2)
Lucxembua.
3)
"Ly c Thnh Mu".
178
H ch minh ton tp
179

TR A DAI CA RUDVEN TIN SINH
Nm 1760 (?), nc M mt mnh n c chng li ngi
Anh. ko ci ui con s t Grng Brtanh
1)
, hong
Php phi tng La t
)
thng lnh lnh "tnh nguyn", p
sng ci gi, vt trng dng, n Tn Th gii gip
ngi M nh ngi Anh.
Trong Chin tranh quc ln th nht, cc nh t bn M
cho Anh, Php v cc nc ng minh khc vay kh nhiu
tin. nh nhau hn hai nm, lin qun vn cha nm
chc phn thng. Nu qun c thng, cc nh t bn M t
l vn to. Cho nn, Chnh ph M bn c tng Psinh
(Pershing)
3)
, ch huy i i binh m, p sng ci gi, vt
trng dng, sang Cu Th gii gip Anh, Php nh
c.
Ngy u tin t chn ln nc Php, vic u tin tng
Psinh lm l dn tt c nhn vin trong ban tham mu v c
qun i n t vng hoa trc m La Phayt. V nguyn
soi M c trc m v tng Php mt bi din t c th
ni l trng lit nht, hng hn nht v cng ngn gn nht
th gii. ng ta ni: "La Fayette - we are here!"
4)
. Ch c bn
ch, khng nhiu hn cng khng t hn. Vn vn c my ch
___________
1)
Tn nc Anh, c theo ting Php (N.D).
2)
La Fayette, qun cng nc Php, t 1777 ch huy qun i Php tham
gia cuc chin tranh ginh c lp ca M.
3)
John Joshep Pershing, tng M, ch huy qun i M tham gia trn
mt trn Php nm 1918.
4)
"La Phayt - Chng ti ang y!".
m ngha tht su xa. C th hiu: "Chng ti n ly
c tr c" - thc ra l ly on tr "c" -, cng c th hiu:
"Th k trc, cc anh gip chng ti nh ngi Anh, u
phi v "nhn o cng l" qui g, chng qua cc anh mun
lm suy yu th lc ca Anh. Nay chng ti gip cc anh
nh ngi c, cng u phi v "t do dn ch", chng qua
chng ti mun thu hi nhng mn n ca nc M. D sao,
n hu trc kia ca cc anh, chng ti gi tr , khng
bt mt cht xu. Nhng mn n hin nay ca ph Un, sau
chin tranh, cc anh cng phi hon tr s".
Hai mi lm nm trc, tng Psinh l t th ca ngi
c, l ng s trong thng li ca tng Ptanh. Nhn ti
ngoi giao ca nc M u phi t, vy m Tng thng
Rudven c khng khng c mt ng gi ngoi tm mi
sang lm i s Php, chc khng ngoi dng chc tc
ngi c v lm b mt Ptanh.
Ru tin sinh tht ng l chi tr a dai.
BNH SN
(Li ngi bin tp: Tng Psinh cui cng ly l do
sc kho t chi vic b nhim ca Tng thng Ru).
ngy 27-11-1940, bn chp
180
H ch minh ton tp
181

HAI chnh ph vcxy
Ngy 23-11, cc bo u a tin in ca M: Chnh ph Visi
sp ri v Vcxy. Tin ny lm ngi ta ngh ngay n lch
s nhc ca Vcxy. Hi th k XVIII, Lui 14 t xng l
"Vua mt tri" bp nn xng mu ca bao nhiu dn chng
Php, xy ln ni cch Pari chng hai mi dm mt cung
in to tt lng ly nht th gii. Bn vng cng qu tc
Php, "cha truyn con ni" sng nhng ngy cc k xa
hoa dm dt. Mt hm, b hong Lui 16 nghe t hu than
rng dn Php ang i to. B ta ngc nhin hi li: "Sao h
khng n tht?!". Chuyn v vn tm bt ni, xin vo cu
chuyn chnh.
Nm 1870, Php - c chin tranh, Naplng 3 i bi
Xng. Qun c lin tip tn cng, vua Ph mt mt ln
ngi hong Vcxy, mt mt c qun bao vy Pari. Dn
chng Pari ch trng khng chin n cng, cn Tng
thng Php - nguyn soi Mc Mahng v Th tng ca ng
ta l Chie li ch trng u hng. Bi vy, h phi qun
i i bt dn chng phi giao np v kh. Qun i c c
i lm nhim v li lin hip vi nhn dn. Tng thng v
Th tng bn ang m trn khi Pari, thnh lp chnh ph
mi, ri van xin qun c gip chng tn st nhn dn Pari.
l chnh ph Vcxy th nht.
Trong cuc chin tranh nm 1940, nc Php cng tht bi
ti bi. Qun c lin tip tn cng, chnh ph chuyn i
chuyn li, cui cng chuyn n Visi, ni chuyn cha tr
bnh ngoi da. Phi sau my ln
)
khc lc xin x, Htle mi
cho php h di v Vcxy, nhng ch c lm vic khch
___________
1)
Pierre Laval, lut s-, Th t-ng Chnh ph Visi (N.D).
sn Trnng ch khng c dn vo cung in Vcxy. Ci
nhc vong quc c th ni n th l cng!
Con chu i sau c th ngh rng, cch nhau 70 nm, lch s
nc Php in lm mt mt trang. V l hai chnh ph
Vcxy ging nhau nh c, cng ra trong tht bi ca
chin tranh, u do nguyn soi lm Tng thng, u do lut
s lm Th tng, u l nhng anh hng bn nc! Ngi
Php gii hi hc, gn y truyn nhau mt cu i rng:
"Tng thng, hai tn nguyn soi, u phng n hi.
Th tng, mt cp lut s, rt l b i".
BNH SN
ngy 29-11-1940, bn chp
182
H ch minh ton tp
183

BA T
Ba t l mt ti c. Trung Quc cng nh nhiu nc u
x rt nng i vi nhng ti phm "phao tin n nhm". y
vy m, t khi Chin tranh quc ln th hai bng n n
nay, thi ba t tr thnh mt b phn quan trng trong
chnh sch ngoi giao ca mt s nc, khng nhng cc
phng vin thi s, cc chuyn gia tuyn truyn ca h ba
t, thm ch c nh cm quyn ca ng ng mt nc
ln cng ba t. Vi v d:
Khi con ng Vn Nam - Min in b cm vn, nh cm
quyn ca i quc Anh tuyn b ngh vin: "Bin php
ny c Lin X ng !". Hm sau, Thng tn x TASS
kin quyt ph nhn. Nhn s th gii mi bit l chuyn ba
t.
Qun c tin vo Rumani, Chnh ph c tuyn b: "Bin
php ny c Lin X ng !". Hm sau, Thng tn x
TASS kin quyt ph nhn. Nhn s th gii mi bit nh
cm quyn c ba t.
Chnh ph Hunggari gia nhp "Lin minh ba nc". Thng
tn x M tuyn b: "Vic c Lin X ng v cho
php". Hm sau, Thng tn x TASS c php tuyn b:
"Tin tc hon ton sai s tht". Nhn s th gii mi bit
Thng tn x M ba t.
u l nhng chuyn i ba. Th nhng, gii qun qun
th gii v ba t, rt cuc gic ln ginh c. Ch trong
hai tun l va qua, gic ln ba ra rt nhiu chuyn t
ln n nh. Xin c vi chuyn ln nht:
Ngy 15 thng ny - "Nht Bn cng vi Lin X tho
thun v vic hoch nh phm vi th lc Vin ng.
Khon nh ch vin tr cho Trung Quc cng bao gm trong
".
Ngy 16 - "i s Nht Bn ti Lin X ngh, nu Lin X
ng gia nhp ng minh ba nc c - - Nht, s c
i li bng vic nhng ton b hoc mt phn lnh th n
thuc Anh...".
Ngy 19 - "Qun i Trung Quc trn bin gii Vn Nam -
Vit Nam vt bin gii".
Ngy 20 - "Ba nc Anh - M - Thi Lan k kt hip nh
b mt...".
D ba t v phng din no th cng khng ngoi mc
ch gy chia r. Kt lun ca chng ta l: iu ba t cn
c hi hn c hi c. Chng ta phi cao cnh gic, ch
no cng phi phng, ng b m hoc bi nhng li ba
t.
BNH SN
ngy 1-12-1940, bn chp
184
H ch minh ton tp
185

NHN DN VIT NAM
V BO CH TRUNG QUC
Ngi Php chinh phc Vit Nam ngt 60 nm. Nhng
ngi Vit Nam trc sau vn khng cam chu lm dn mt
nc. Nhiu phen h dng gio mc gy gc chng li tu
bay i bc ca ngi Php. Tuy ln no cng tht bi, h vn
ngi trc ng xung ngi sau tin ln, phn u khng
ngng. Tinh thn dng cm th hin rt r trong bit bao
nhiu s vic xc ng lng ngi:
Nm 1880, tin s Phan nh Phng khi ngha.
Nm 1890, Hong Hoa Thm khi ngha, chim gi vng ni
rng Yn Th (Bc K), nh du kch rng r 22 nm.
Nm 1905, tr thc Trung K lnh o nng dn khi ngha.
Nm 1910, binh lnh ngi Vit H Ni khi ngha.
Nm 1915, nhn c hi chin tranh quc, vua Vit Nam
Trung K, ch s Lng Ngc Quyn Bc K ng thi khi
ngha.
Nm 1924, lit s Phm Hng Thi nm bom Ton quyn
Mclanh Sa Din (Qung Chu).
Sau nm 1924 nhn dn Vit Nam thng xuyn c phong
tro chng Php can thip vo cch mng Trung Quc.
Nm 1927, "Vit Nam c lp ng minh hi"
1)
thnh lp.
Khu hiu ca Hi rt thit thc, gin n: T chc lc lng
ton dn, nh quc Php, ginh c lp hon ton cho
Vit Nam.
T nm 1930 - 1931, nhn dn Vit Nam tin hnh mt
___________
1)
Trn thc t, n nm 1935 t chc ny mi thnh lp.
phong tro chng Php quy m ln.
Sau nm 1933, th lc ca "c lp ng minh" pht trin
khp c nc.
Nm 1937, ng minh ny a ra hai khu hiu mi: ng h
Trung Quc khng chin, Phn i Nht Bn xm lc.
T khi Php b tht bi thm hi, gic Nht xm lc Vit
Nam, ngi Vit Nam cho rng ch thng tr ca ngi Php
sp tan r, gung my cai tr ca ngi Nht cha thit lp
vng chc, l c hi Vit Nam ginh c lp. Mun li
dng c hi ny, phi lin kt vi Trung Quc trong cng mt
mt trn.
Gn y, nhiu ni Nam K v Bc K cn xy ra nhng
trn nh gia dn chng vi ngi Php. Nhng cuc ni
dy , theo quan im ca ngi Php, ng nhin nu
khng phi l "ph" th l "gic". l "gic ph" th ng
nhin c ghp thm ti "cp bc" na. Cng ging nh
gic ln vu co cc i du kch anh dng ca chng ta, iu
chng l g.
ng tic l nhiu c quan ngn lun, bo ch ca Trung
Quc chng ta, dng nh khng by t s ng tnh i
vi cuc u tranh gian kh ca nhn dn Vit Nam, tri li
cn ng ti khng c s ph phn nhng li xng by ca
ngi Php (hoc k th), no l "Bo ng ca dn bn x",
no l "Dn bn x Vit Nam nghe gic ln xi gic, gy
phin lon".
Phong tro gii phng ca Vit Nam l i qun ng minh
trong cuc khng chin chng Nht ca Trung Quc. V tinh
thn cng nh v vt cht, chng ta u cn phi c v v
gip . Quc
)
tng dy chng ta: Gip cc dn tc nh
yu, cng nhau phn u ginh ly t do c lp. C hi
thc hin li di hun n.
BNH SN.
ngy 2-12-1940, bn chp
___________
1
)
Cch gi suy tn i vi Tn Trung Sn ca nhn dn Trung Quc.
186
H ch minh ton tp
187

CA DAO VIT NAM V
CUC KHNG CHIN CA TRUNG QUC
K gi khi qua Vit Nam, thnh ph cng nh lng qu,
u c nghe thy mt bi ht. Tuy khng bit ting Vit,
nhng khi nghe cu "Cu Trung Quc l t cu mnh", ti
cng c th hiu l mt bi ht ng h Trung Quc. Sau
, H Ni, ti em chuyn ny ra hi mt v Hoa kiu
"chnh cng Vit Nam". ng ta bo, i a s nhn dn Vit
Nam u ht sc ng tnh vi cuc khng chin ca Trung
Quc. H cu chc chng ta nh thng. Gi d, anh c nhc
n Tng u vin trng, c Triu hay tn mt ng tng
no , ngi Vit Nam s gi ngn tay ci ra, vui v ni:
"Tt lm - tt lm!". C khi h b mt quyn gp, giu gim
gi cho cc on th cu quc ca kiu bo, v vy b
Chnh ph Php bt giam hng my chc vn ngi. y
mnh tuyn truyn gip Trung Quc chng Nht, ng thi
trnh s can thip rc ri ca ngi Php, "Vit Nam c lp
ng minh hi"
21
- mt on th hot ng rt hng nhng
cng rt b mt - ngh ra c mt cch rt ti tnh: H
t ra nhng bi ht theo nhng ln iu quen thuc v dy
cho tr con ht. Th l t nhin cc em b Vit Nam tr
thnh nhng tuyn truyn vin rt c lc. Nhng bi ht
chng my chc truyn khp c nc. Bi m k gi
c nghe l mt bi ht mi lm. Li ca nh sau:
Nht Bn, pht xt phng ng,
D man, cung bo li tn hung.
Vo Trung Hoa, gy chin xm lc,
Nhn dn Trung Quc kh v cng.
Ngi th b git, nh b t
Ni y xng, t y mu .
Tu bay, bom n trnh lm sao?
i rt, m au sng tht kh.
H ang u tranh rt gian kh,
Gi gn dn ch v ho bnh.
H ang cn c ngi vin tr,
H ang cn c s ng tnh.
Gic Nht tn cng c th gii,
L k th chung ton nhn loi.
Mau ng ln gip Trung Hoa.
Anh ch em Vit Nam ta hi!
Ra sc gip cho ngi Trung Quc,
Trung - Vit, khc no mi vi rng.
Nh rng mi h th rng but,
Cu Trung Quc l t cu mnh.
BNH SN
ngy 4-12-1940, bn chp
188
H ch minh ton tp
189

MT C GI NGC TRAI
vng ch chim ng, a s dn lnh khng mun sng
di gt st ca gic ln. H chng qun ngn ngi hy sinh
tt c c tr v trong lng T quc. Li dng c hi ny,
ch cho tay chn ca chng ng gi dn lnh, chui vo hu
phng, va tung tin n nhm, va d la tnh hnh
qun ta. Ci tr mt c gi ngc trai ny b chng ta lt
ty. C mt tr mt c gi ngc trai khc, chng ta cng phi
ht sc ch .
Phong tro dn tc Vit Nam hin nay ang ln mnh, ai
cng bit c. Cng cuc gii phng ca Vit Nam khng th
tch ri ba iu quan trng: 1- Lin Hoa; 2- Khng Nht; 3-
Bi Php. Ba iu thiu mt khng c. Gic ln cm
nht l hai iu u tin. Cho nn chng tm mi cch,
hng chia r lc lng nhn dn Vit Nam v lm m hoc
hng i ca h. Thm ch ngi Nht cn lp ra "ng cch
mnh" Vit Nam gi, ging nh chng t chc "Quc dn
ng" gi v "Hi cu quc" gi trong vng chng chim
ng.
Hm qua, sau khi c Tuyn ngn ca "ng thng nht
cch mng Vit Nam", k gi thy c iu k l:
Th nht - Bn Tuyn ngn ny cng b ngy 12-10, ng
vo dp Nht nh chim Bc K, uy hip Si Gn, vy m
trong Tuyn ngn khng c mt ch nhc n vic chng
Nht.
Th hai - Phong tro gii phng ca Vit Nam l mt mt
xch ca mt trn gii phng cc dn tc b p bc trn th
gii, c bit n l mt cnh qun ca cuc khng chin cch
mng Trung Quc. Lin h mt thit vi Trung Quc l mt
trong nhng iu kin ti quan trng ca phong tro gii
phng ca Vit Nam. Vy m trong Tuyn ngn khng c
mt ch nhc n Trung Quc.
Th ba - Cng (xut thn hong tc Vit Nam) c gic
Nht nui nng 35 nm nay, chun b v lm b nhn.
My thng trc, ng ta cng vi l lu la hp Qung Chu
(xem cc bo). Vit Nam, h cho xut bn ba t bo thn
Nht, ti liu v kinh ph do gic Nht cung cp, vy m
"Tuyn ngn" li cng nhn l Vit gian y l "ng cch
mng".
C th m suy thy dng ca bn Tuyn ngn ny, mt
l mu toan ly gin tnh cm gia hai nc Trung - Vit, hai
l mu toan nh la tai mt ngi Vit. Trong cc ng
phi yu nc ca Vit Nam, rt nhiu ngi sng sut, h
nht nh khng bao gi pht biu nhng bi v l kiu .
i vi nhn dn Vit Nam, i vi phong tro gii phng
dn tc ca Vit Nam, chng ta phi gip bng mi kh
nng c th. Nhng ng thi chng ta cng phi cn thn,
phi vch trn ci tr mt c gi ngc trai .
BNH SN
ngy 5-12-1940, bn chp
190
H ch minh ton tp
191

i i
)
thc bt i li
nh bc vi chin tranh l th on quen dng ca giai cp
thng tr . Trc nm 1914, l ng minh ca c. Sau
khi cuc Chin tranh quc ln th nht n ra, thy trong
ti ca Anh, Php, M y p nhng tin, mu tham ni ln,
bt chp tn ngha, bn ng bn ng minh ca mnh,
gia nhp lin minh, tuyn chin vi c. chc mm lc
c b Anh - Php - Nga bao vy cht, ch cn tham gia
l chin tranh s d dng thu c thng li. Khi i b phn
qun c b giam chn Vcxy, qun bn o o tin qun
vo bc Biacvi vi kh th nh di non lp bin. D u
cha kp vt sng th qun b qun c nh cho tan
tc ti bi, khng cn mt mnh gip. Ngy chin tranh chu
u kt thc, hi ngh Vcxy, c hng phn n chia
chng b bn so vi ci mt.
Trong cuc chin tranh quc ln ny, nh cm quyn
thy lo Ht phy tay mt ci nut chng by nc, mu
tham li khng km c. Th l n liu mng, mt mt tn
cng Ai Cp, mt mt xm lc Hy Lp. Ng u i qun
va xut trn th tin tht bi bay v nh tuyt ri. Trong
cng thng (ngy mng 9 thng ny), trn t Ai Cp, qun
Anh t nhin m cuc tn cng ton din, my nghn qun
b bt lm t binh... Dinh lu cui cng qun chim c
Anbani - Agil Caxtr - b qun Hy Lp t ph, l tht
___________
1)
Tn nc Italia, c theo m Hn - Vit. u l mt li chi
ch ca tc gi.
bi ln nht ca qun k t ngy tham chin... Qun i Hy
Lp chim c 1/4 Anbani... (tin in Hoa K).
Trong khi , giai cp thng tr li gp nhng chuyn bt
li khc. Trielit, Phuma v nhiu ni khc c "phin
lon" chng chin tranh, chng pht xt. Xanh Glng,
nhn dn v trang ni dy, tp kch qun , git v lm b
thng hn 200 binh s... Xung t kch lit xy ra trong
ni b ng pht xt, n ni Tng t lnh l tng Patgri,
T lnh tin phng l Nguyn soi Graxini, v.v., buc phi
t chc.
Tt c nhng s vic cho chng ta thy r rng gic mng
ca Mtxlini mun khi phc li Impiris
)
thnh bong
bng x phng, v ci ngy m nhn dn thot khi gng
xing pht xt sp n ri.
BNH SN
ngy 16-12-1940, bn chp
___________
1)
quc La M.
192
H ch minh ton tp
193

Vit Nam "phc quc qun"
1)

hay l
"mi quc qun"
2)

Nm 1905, chin tranh Nht - Nga, gic ln may mn thng
trn. y l ln u tin ngi da vng nh bi ngi da
trng, chuyn khin thanh nin tr thc Vit Nam ni
chung rt phn khi. H cho rng nc Nht Bn "ng vn
ng chng" v "anh dng tuyt vi" tt c th gip Vit
Nam nh ui quc Php. V o tng ny m nhiu
thanh nin Vit Nam vt mi nguy him, chy ti nc
Nht du hc. Lnh t ca h l Phan Bi Chu ni danh v
ti vn chng. Mc ch ca h l sang hc qun s ri v t
chc khi ngha v trang, khi phc li T quc. ku gi
dn chng, h a c ng u
)
cng sang Nht.
Cao t ca ng Hu l Nguyn Cnh, con trng b v c ca
hong Gia Long (Vit Nam). Mt cuc chnh bin cung
nh khin Nguyn Cnh khng k v c ngi vua. Bi
nguyn c m i vi cc vua Vit Nam hin nay, Nguyn
Cnh cng nh con chu ng ta hn n tn xng tu, lc
no cng ch mun ot li vng v. Phan Bi Chu li dng
mu thun , a Cng ra lm chiu bi.
Lc u, Chnh ph Nht i x rt tt vi nhng thanh
nin Vit Nam sang Nht, v li dng phong tro chng
Php h do quc Php. Nm 1907, sau khi hip c
___________
1)
Phc quc qun: i qun cu nc.
2)
Mi quc qun: i qun bn nc.
3)
Ch K ngoi hu Cng .
Php - Nht rt c li cho gic ln c k kt, Chnh ph
Nht lp tc h lnh trc xut cc thanh nin Vit Nam.
Ring vi Cng v con nui ng ta l Trn Vn An c
Khuyn Dng Ngh ly danh ngha c nhn, lu hai ngi
li Nht Bn, tnh k dng h lm b nhn sau ny.
Sau nm 1931, Trn Vn An tng lm nhn vin ngoi giao
ngu Mn Chu. Nm 1938, sau khi Qung Chu tht th,
Trn Vn An v hot ng vng bin gii Qung ng -
Vit Nam. Cui thng 9 nm nay, gic ln xm lc Vit
Nam, Trn Vn An cng theo chn tr v, hot ng vng
Lng Sn, Cao Bng. Khi gic ln rt, Trn Vn An
li Lng Sn.
Chng ti Trung Quc, i vi tnh hnh Vit Nam, cng c
nhng iu cha c t tng. V d, ngy mng 5 thng
ny, cc bo a tin:
"ch gn Lng Sn chiu m dn Vit quanh vng, t chc
"phc quc qun", mi ngi c cp mi thng 30 ng tin
Vit, cn b cp di u do ch qun tuyn la, thc lc c
khong vn ngi, mc ch ca n l mun xi gic ngi
Vit ginh ly chnh quyn, ri do n cai qun".
Ngy 11, tin tc cc bo li khc:
"Nhng ngy gn y, phong tro gii phng dn tc Vit
Nam dn dn si ni, mnh m. T lnh Vit Nam phc
quc qun Trn M my ngy trc khi ngha Bc K,
dn chng mang lng tho rm r i theo, hin tp hp
c X vn ngi...".
Th ra, "Phc quc qun" ca ngy mng 5 l mt t chc
Vit gian, v cng l "Phc quc qun" nhng ca ngy
mng 10 bin thnh i tin phong cch mng dn tc!
Tin tc ca ngy 12 cng ph nh ngun tin ca ngy 11:
"ng ng, Lng Sn v nhiu ni khc tuy c qun
Php tip phng chu o, nhng ngu "Phc hng qun"
cng bn th ph nhiu ni b i phng li dng b mt
tip t v kh, gn y li ro rit hot ng, c khi tp kch
c qun Php ...".
194
H ch minh ton tp
195

Cui cng th ngun tin no l chnh xc? "Phc quc qun"
l b i v trang ca nhn dn Vit Nam hay l t chc ca
Vit gian? Ngy "Phc hng qun" vi "Phc quc qun" lin
quan th no? Ngoi ra, c hay khng c lc lng v trang
tht s ca ngi Vit ? Ci ng Trn M l ai ?
K gi sau khi iu tra cn thn da vo cc pha ng tin
cy, c th qu quyt rng: Trn M chnh l Trn Vn An;
"Phc quc qun" v "Phc hng qun" l mt m hai, hai
m mt; nhn dn Vit Nam c mt t chc v trang yu
nc thc s, tuy pht trin cha ln mnh.
By gi, chng ti mun ni r i iu:
Mt, nng dn Lng Sn u c n gin, v cm hn quc
Php, v khng bit r lai lch ca Trn Vn An, cho nn
nghe thy hai ting "phc quc" "rm r i theo". Mt khi
bit Trn Vn An l Vit gian, h nht nh s b ri y v
tham gia vo i ng gii phng dn tc chn chnh.
Hai, v cn gic ln tin xung pha Nam ph hoi hoc
kim ch Anh, M m Htle nhng Vit Nam cho n. Hin
nay, gic ln b Anh, M, X cn tr, cha dm lm cuc Nam
tin, nhng li tic r ngun ti nguyn giu c ca Vit Nam,
cho nn n thu bn Vit gian, nh gy ra cc v ln xn
kim c chim Vit Nam.
Ba, k ch o to lc lng Vit gian ca n khng phi
cc ni khc m li Lng Sn, ngay gip vi pha nam
Qung Ty. iu ny rt ng chng ta lu .
Bn, chng ta cn phn bit r cc on th chnh tr v v
trang ca Vit Nam, khng nn nhm cc t chc Vit gian
thnh "phong tro dn tc", cng khng nn nhm phong tro
dn tc chn chnh ca Vit Nam l "bn th ph" hoc "b k
ch xi gic".
BNH SN
ngy 18-12-1940, bn chp
PC B
22
hng v
Non xa xa, nc xa xa.
No phi thnh thang mi gi l.
y sui Lnin, kia ni Mc.
Hai tay xy dng mt sn h
.
Thng 2 nm 1941

In trong sch: H Ch Minh,
Th, Nxb Vn hc,
H Ni, 1970, tr.9.

Theo bi in trong tp Th

196
H ch minh ton tp
197

Tc cnh pc b
Sng ra b sui, ti vo hang,
Cho b, rau mng vn sn sng.
Bn chng chnh dch s
)

Cuc i cch mng tht l sang.
Thng 2 nm 1941

Th, Nxb Vn hc,
H Ni, 1970, tr. 10.
Theo bi in trong tp Th.

___________
1)
Hi Pc B, Ch tch H Ch Minh dch cun Lch s ng Cng
sn (b) Lin X ra ting Vit lm ti liu hc tp cho cn b cch mng.

KNH CO NG BO
Hi cc bc ph huynh!
Hi cc hin nhn, ch s!
Hi cc bn, s, nng, cng, thng, binh!
Php mt nc cho c. Th lc ca chng ta iu
tn. Song i vi chng ta, chng tng su tng thu v
vt ti sn. Chng khng b trng git hi nhn dn. i
vi ngoi, chng im hi lng ting, ct t cho Xim, chng
qu gi chp tay u hng Nht Bn. Dn ta mt c hai
trng. lm tru nga cho Ty, li lm n l cho Nht.
Trc tnh cnh au n, xt xa y, ta c chu khoanh tay
ch cht khng?
Khng, quyt khng! Hn 20 triu con Lc chu Hng quyt
khng chu lm vong quc n l mi!
By tm mi nm nay di quyn thng tr ca gic Php,
chng ta lun lun tranh u ginh quyn c lp t do.
Tm gng oanh lit ca cc bc lo tin bi nh Phan nh
Phng, Hong Hoa Thm, Lng Ngc Quyn cn treo .
Tinh thn anh dng ca cc lit s Thi Nguyn, Yn Bi,
Ngh An hy cn y.
Nhng cuc khi ngha Nam K23, Bc Sn, Lng va
ri t rng: ng bo ta quyt ni gt ngi xa, phn
u hy sinh ng ph tan xing xch.
Vic ln cha thnh khng phi v quc mnh, nhng mt
l v c hi cha chn, hai l v dn ta cha hip lc ng
tm.
Nay c hi gii phng n ri, quc Php bn u khng
th t cu, cng khng th cu bn thng tr Php ta.
quc Nht b sa ly Trung Hoa, li ng gay go vi
198
H ch minh ton tp
199

Anh- M. Hin thi mun nh Php, Nht, ta ch cn mt
iu:
Ton dn on kt.
Hi ng bo! Hy noi gng v i ca dn Tu, t chc
nhng hi cu quc chng Php, chng Nht.
Hi cc bc ph huynh! Hi cc bc hin huynh ch s! Mong
cc ngi noi gng ph lo i nh Trn trc ho gic
Nguyn xm ln, nhit lit h ho con em tham gia s
nghip cu quc.
Hi cc bc ph ho yu nc, thng ni! Hi cc bn cng,
nng, binh, thanh nin, ph n, cng chc, tiu thng!
Trong lc ny quyn li dn tc gii phng cao hn ht thy.
Chng ta phi on kt li nh bn quc v bn Vit
gian ng cu ging ni ra khi nc si la nng.
Hi ng bo yu qu! Vic cu quc l vic chung. Ai l
ngi Vit Nam u phi k vai gnh vc mt phn trch
nhim: ngi c tin gp tin, ngi c ca gp ca, ngi c
sc gp sc, ngi c ti nng gp ti nng. Ring phn ti,
xin em ht tm lc i cng cc bn, v ng bo mu ginh
t do c lp, du phi hy sinh tnh mnh cng khng n.
Hi cc chin s cch mng! Gi gii phng n. Hy pht
cao c c lp, lnh o ton dn nh tan th chung. Ting
gi thing ling ca T quc ng vang di bn tai cc ng
ch! Mu nng ca bc anh hng ng sc si trong lng cc
ng ch! Ch phn u ca quc dn ng ch i s lnh
o ca cc ng ch!
Chng ta hy tin ln! Ton th ng bo tin ln!
on kt thng nht nh ui Php, Nht!
Vit Nam cch mng thnh cng mun nm!
Th gii cch mng thnh cng mun nm!
NGUYN I QUC
Ti liu gc lu ti
Bo tng Cch mng Vit Nam.
KHUYN NG BO
MUA BO VIT NAM C LP
24

quc Php tht l c nghit
Lm dn ta nh ic, nh m,
Lm ta d di d ngu,
Bit g vic nc bit u vic i.
Bo "c lp" hp thi nht,
Lm cho ta m mt m tai.
Cho ta bit bit y,
trong vic nc, ngoi th gian:
Cho ta bit kt on t chc.
Cho ta hay sc lc ca ta
Cho ta bit chuyn gn xa.
Cho ta bit nc non ta l g.
Ai khng chu ngu si m ti,
t phi xem bo y mi nn;
Gip cho bo y vng bn.
Cng ngy cng ln cng truyn khp ni.
Khuyn ng bo nh by nhiu li!
Bo Vit Nam c lp,
s 101, ngy 1-8-1941.
200
H ch minh ton tp
201

VIT NAM c
)

"Vit Nam c lp" thi kn loa.
Ku gi dn ta tr ln gi
on kt vng bn nh khi st
cng nhau cu nc Nam ta!
Bo Vit Nam c lp,
s 103, ngy 21-8-1941.
___________
1)
Bi th ny t di bc tranh c ng cho bo Vit Nam c lp do
Ch tch H Ch Minh v, in trn bo Vit Nam c lp.
DN CY
Thng i! nhng k dn cy,
Chn bn tay lm sut ngy gian lao
Li cn thu nng su cao.
c ng no u lt vo ti Ty.
Dn ta khng c rung cy,
Bao nhiu t tt v tay n in.
Li cn phu dch, tn phin.
Lm cht xc c ng tin no u!
Thn ngi chng khc thn tru.
Ci phn no m c u n mnh!
Mun ph sch mi bt bnh,
Dn cy phi kim Vit Minh m vo.
cng ton quc ng bo
nh Php, Nht, gy phong tro t do.
Nhp ny l nhp tri cho,
Lo cu nc tc l lo cu mnh.
Mai sau thc hin chng trnh:
Vit Nam nng d tt canh k n
)
.
Bo Vit Nam c lp,
s 103, ngy 21-8-1941.
___________
1)
Ngha l theo chng trnh Vit Minh, nng dn ai cng c rung cy.
202
H ch minh ton tp
203

PH N
Vit Nam ph n i i
Nhiu ngi v nc, v ni hy sinh.
Ngn thu rng ting b Trng,
Ra tay cu nc, cu dn n cng.
B Triu u tht anh hng,
Ci voi nh gic, vy vng bn phng.
My nm cch mnh khn trng,
Ch em ph n thng thng tham gia.
My phen tranh u xng pha,
Lng vng gan st no km ai?
Ka nh ch Nguyn Minh Khai
B lm n t n hai ba ln.
By gi c hi gn,
nh Ty, nh Nht, cu dn nc nh.
Ch em c tr n gi
Cng nhau on kt ng m u tranh.
ua nhau vo hi Vit Minh
Trc gip nc, sau gip mnh mi nn.
Lm cho thin h bit tn
Lm cho r mt chu Tin, con Rng.
Bo Vit Nam c lp,
s 104, ngy 1-9-1941.
TR CON
Tr em nh bp trn cnh,
Bit n ng, bit hc hnh l ngoan,
Chng may vn nc gian nan,
Tr em cng b bn thn cc lng.
Hc hnh, gio dc khng,
Nh ngho li phi lm cng, cy ba.
Sc cn yu, tui cn th,
M kh nhc cng nh ngi gi!
C khi la m, la cha,
i n vi ngi ta bn ngoi.
V ai m n th ny?
V gic Nht vi gic Ty bo tn!
Khin ta nc mt, nh tan,
Tr em cng phi c hn xt xa.
Vy nn con tr nc ta
Phi on kt li m u tranh!
K ln cu quc nh,
Tr em cng phi ra dnh mt vai.
Bao gi nh ui Nht, Ty,
Tr em ta s l by con cng.
Bo Vit Nam c lp,
s 106, ngy 21-9-1941.
204
H ch minh ton tp
205

CNG NHN
Thnh ai p, lu ai xy?
Tu kia ai ng, than y ai sng?
Bao nhiu ca ci kho tng,
Ai o bc, ai luyn vng m nn?
Cng nhn sc mnh ngh quen,
Lm ra ca ci cho thin h nh.
M mnh qun rch o x,
Tin cng th bt m gi th thm.
Li cn nh chi tn phin,
Cp lng thng trc, pht tin hm qua.
Cng ngh li, cng xt xa,
V ta mt nc, m ta phi hn
cho Php, Nht lng quyn,
Thng tay bc lt th thuyn nc ta!
Th thuyn ta phi ng ra,
Trc ta cu nc, sau ta cu mnh.
Cng nhau vo hi Vit Minh,
Ra tay tranh u hy sinh mi l.
Bao gi khi phc nc nh,
Ca ta ta gi, cng ta ta lm.
Bo Vit Nam c lp,
s 108, ngy 11-10-1941.

MI CHNH SCH CA VIT MINH
25

Vit Nam c lp ng minh
C bn chng trnh nh Nht, nh Ty.
Quyt lm cho nc non ny,
C treo c lp, nn xy bnh quyn:
Lm cho con chu Rng, Tin,
Dn ta gi ly li quyn ca ta.
C mi chnh sch by ra,
Mt l ch nc, hai l li dn.
Bao nhiu thu rung, thu thn,
u em b ht cho dn khi phin.
Hi h, tn ngng, bo chng,
Hp hnh, i li, c quyn t do.
Nng dn c rung, c b,
n, mc, khi lo c hn.
Cng nhn lm lng gian nan,
Tin lng phi , mi ban tm gi.
Gp khi tai nn bt ng,
Thuc thang Chnh ph by gi gip cho.
Thng nhn bun nh, bn to,
Mn bi thu y b cho ph nguyn.
No l nhng k chc vin,
Ci lng i ng cho yn tm lng.
Binh lnh gi nc c cng,
c dn trng i, ht lng knh yu.
Thanh nin c trng hc nhiu,
206
H ch minh ton tp
207

Chnh ph tr cp tr ngho, bn nho.
n b cng c t do,
Bt phn nam n, u cho bnh quyn.
Ngi tn tt, k lo nin,
u do Chnh ph cp tin n cho.
Tr em, b m khi lo,
Dy nui, Chnh ph gip cho y.
Mun lm t mc ch ny,
Chng ta trc phi ra tay kt on.
Sao cho t Bc ch Nam,
Vit Minh hi c mun vn hi vin.
Ngi c sc, em sc quyn,
Ta c tin ca, quyn tin ca ta.
Trn v nc, di v nh,
y l s nghip, y l cng danh.
Chng ta c hi Vit Minh
ti lnh o chng mnh u tranh.
Ri ra s nghip hon thnh,
R tn Nam Vit, rng danh Lc Hng.
Khuyn ai xin nh ch ng,
ng tnh, ng sc, ng lng, ng minh.
Nm 1941
In trong sch: H Ch Minh, Th,
Nxb Vn hc, H Ni, 1970,
tr. 14-16.
Theo bi in trong tp Th.

CA BINH LNH
Hai tay cm khu sng di,
Nhm i nhm li, bn ai th ny?
Bn vo qun Nht, qun Ty,
L cp nc, l o y dn ta,
L khng yu tr, knh gi,
L cp t, l t nh xn xao,
L i su nng, thu cao,
L i v vt ng bo Vit Nam.
Bn c chng, cht cng cam,
V mnh d cht, nc Nam vn cn!
Hay v cht li cn con,
Ci bng cu phm, ci lon i nh,
Nhm vo cch mng bn i,
Qun chi nhn ngha, qun chi ging ni!
Anh em binh lnh ta i!
Chng ta cng ging, cng ni Vit Nam;
Vic chi li nc th lm,
Cu dn cu quc h cam km ngi!
Trong tay sn sng ny,
Quyt quay nh Nht, nh Ty mi nh.
Ting thm s tc s xanh:
"Vit binh cu quc" rng danh mun i!
Bo Vit Nam c lp,
s 110, ngy 1-11-1941.
208
H ch minh ton tp
209

TH GiI I CHIN
v phn s dn ta
T ngy 8 thng 12 ty (20 thng 10 ta), Anh, M v nhiu
nc khc bt u nh Nht. Th l chin tranh lan
khp th gii. Trong cuc th gii i chin
26
ny c hai phe.
Phe i xm ln gm c c, , Nht, Ty. Phe chng xm ln
gm c Nga, Tu, Anh, M v nhiu nc khc.
Phi Lut Tn, Hng Cng, Tn Gia Ba, M Lai v nhiu ni
khc ho ra chin trng. Ngoi b Thi Bnh Dng, tu
trn cc nc nh nhau lung tung. Nn binh la nay mai
s lan ti Si Gn, Cam Ranh, Hi Phng, H Ni v cc ni.
Dn ta s b cht ngi, hi ca.
V ai nn ni nc ny?
V gic Nht, v gic Ty m!
V gic Nht v gic Ty m nc ta bin thnh chin
trng. Nh vn ca ta s b t ph. Ca ci ca dn ta s
b cp git. Dn s ca ta s b tan tnh. Nht l tnh Cao
Bng ta s b thit hi nhiu.
Th th dn ta nn lm sao trnh khi ci nn y? Dn ta
nn lm 2 vic:
1 l - Bt k qun i no ti gn vng mnh, dn ta phi
lm cch "nh khng vn trng" ngha l: bao nhiu ca ci,
n, dng, lng thc, sc vt u em giu kn ht.
Bao nhiu ng s, cu cng u ph ht. Ngi gi, tr
con, n b con gi, u tm ni chc chn m trn ht. Trai
trng th phi li trong lng, phi cng nhau t chc i t
v canh phng trm cp; cc lng phi gip sc ln nhau.
Bao gi qun i ti gn lng, trai trng s trnh i, ch
cho chng bt phu. Ch bao gi Vit Minh c lnh gip cho
qun i no th dn ta s gip qun i y.
2 l - Dn ta phi mau mau t chc li. Nng dn phi vo
"Nng dn Cu quc hi". Thanh nin phi vo "Thanh nin
Cu quc hi". Ph n vo "Ph n Cu quc hi". Tr con
vo "Nhi ng Cu quc hi". Cng nhn vo "Cng nhn
Cu quc hi". Binh lnh vo "Binh lnh Cu quc hi". Cc
bc ph ho vn s vo "Vit Nam Cu quc hi".
Nhng hi y do Vit Nam c lp ng minh lnh o.
Ngi c tin gip tin, k c sc gip sc. ng tm hp lc.
Mun ngi mt lng. Nhn c hi ny m khi phc li T
quc, m lm cho Vit Nam hon ton c lp.
Hi ng bo! C hi gii phng n ri, mau mau on kt
li!!!
Bo Vit Nam c lp,
s 113, ngy 21-12-1941.
210
H ch minh ton tp
211

CHC NM mi
Thng ngy thm thot chng nh thoi,
Nm c qua ri, chc nm mi:
Chc phe xm lc s dit vong!
Chc phe dn ch s thng li;
Chc ng bo ta on kt mau!
Chc Vit Minh ta cng tn ti!
Chc ton quc ta trong nm ny,
C ngi sao bay pht phi!
Nm ny l nm rt v vang,
Cch mnh thnh cng khp th gii.
Bo Vit Nam c lp,
s 114, ngy 1-1-1942.

NM MI, cng vic mi
1. Nm ngoi, trong th gii c vic g to ln?
Na nm trc, c vy vng u chu.
Php mt nc cng ngy cng nhc nh.
Anh b c nh thua ling xing.
Na nm sau, t thng 6 n thng 11, c thng Nga. u
thng 12 ti nay, c thua lun lun. Nga thng mi mi.
Anh cng bt u thng c chu Phi. T ngy 8 thng 12,
Nht nh nhau vi Anh, M v cc nc. Lc ny Nht vn
c thng th. Tu vi Nht vn nh c ca khng thng
khng bi.
Cc nc b c chim nh Php, Tip, Hy Lp, Nam T, H
Lan, v.v. dn ni ln chng c lung tung.
2. Nm ngoi nc ta c vic g to ln?
Ty ct 70 vn cy s vu
)
t ta cho Xim v nhng nc
ta cho Nht; thnh th dn ta mt c ba trng. Ngy 13
thng 1 nm ngoi, dn s v anh em binh lnh Lng
khi ngha nh Ty; (ni theo hai cuc khi ngha Bc Sn
v Nam K). C nm su thu nng n, dn s cc kh hn
mi nm trc. on th Vit Minh th pht trin to ln hn
nm trc.
3. Nm nay tnh hnh th gii v trong nc s th no?
Ta c th quyt on rng, Nga nht nh thng, c nht
nh bi. Anh - M s c, Nht Bn s thua. l mt dp
___________
1)
C th bo in nhm con s ny.
212
H ch minh ton tp
213

rt tt cho dn ta khi ngha nh ui Php, Nht, lm cho
T quc ta c c lp, t do.
Nhng vic y khng phi d dng. Mun n qu th phi
trng cy. Mun t do c lp th phi hy sinh tranh u.
Vy ngay t y, mi cn b, mi mt hi vin Vit Minh u
phi tuyn truyn t chc; phi lm cho cc Hi cu quc
ngy cng mnh, lm cho cc i t v, cc i du kch ngy
cng nhiu. Ton quc ng bo, bt k gi tr, gi trai, bt
k giu ngho, qu tin, u phi vo cc Hi cu quc. on
kt c cht ch, gii phng s thnh cng.
Hi quc dn, mau on kt li!
Bo Vit Nam c lp,
s 114, ngy 1-1-1942.

10 IU NN
Mi mt hi vin Vit Minh:
1. Nn gi b mt cho Hi.
2. Nn ht sc trung thnh vi Hi.
3. Nn tuyn truyn mc ch ca Hi.
4. Nn ra sc tm hi vin mi.
5. Nn ra sc lm vic cho Hi.
6. Nn np hi ph cho ng k.
7. Nn gip ln nhau.
8. Nn gng sc hc hnh.
9. Nn c sch bo ca Hi.
10. Nn ng h bo ca Hi.
Bo Vit Nam c lp,
s 116, ngy 21-1-1942.
214
H ch minh ton tp
215

Ca i t v
I
Gm dao ta
em mi i
Mi cho bn
Mi cho sc
Nht ta m
Ty ta cht.
II
Sp hng ra
Xung phong ln!
Ngi ta ng.
Ch ta bn
Vic gii phng
Nht nh nn.

Cch ht:
- Chia ngi lm 2 t, 4 cu trn, t A ht trc, ht ging
cao (nu c ph n th ph n l t A); t B ht ging thp
theo sau. Nhng ch bn, sc, ng, bn phi ht di nh be
- n, sa - c, - ng, b - n.
- Hai cu sau cng th c t u ht vi nhau. Ch cht v
nn phi ht rt mnh.
V d: T A ht: Gm dao ta.
T B ht: Gm do t.
Bo Vit Nam c lp,
s 117, ngy 1-2-1942.
216
H ch minh ton tp
217

NN HC S TA
Dn ta phi bit s ta,
Cho tng gc tch nc nh Vit Nam.
1. Dn ta phi bit s ta. S ta dy cho ta nhng chuyn v
vang ca t tin ta. Dn tc ta l con Rng chu Tin, c nhiu
ngi ti gii nh Bc dp Nam, yn dn tr nc ting
mun i.
2. Trc khi vua Gia Long bn nc ta cho Ty, nc ta vn
l nc c lp. i no cng c ngi anh hng mu cao v
gii ng ra on kt nhn dn ui gic cu nc.
i Trn, qun Nguyn nh u c y, chim nc Tu
v na chu u, th m ba ln b ng Trn Hng o nh
tan. Bnh dn nh ng L Li v ng Nguyn Hu nh
ui qun Tu lm cho nc ta c lp.
Ngi gi nh ng L Thng Kit qu 70 tui m vn nh
ng dp bc, bao nhiu ln ui gic cu dn.
Thiu nin nh ng Thin Vng cha n 10 tui m
ra tay cu nc, cu ni. Trn Quc Ton mi 15, 16 tui
gip ng Trn Hng o nh ph gic Nguyn.
Ph n th c b Trng, b Triu ra tay khi phc giang san.
Nhng v anh hng y v nc, v dn m lm nn s nghip
kinh thin ng a. Nh nhng v dn tc anh hng y m
nc ta c t do, c lp, lng ly ng.
V mun ginh lm vua m Gia Long em nc ta bn cho
Ty. Th l giang san gm vc tan tc tiu iu; con Lc
chu Hng ho lm tru nga.
T n nay, bit bao nhiu ngi oanh lit ng ln khi
ngha nh Ty nh ng Phan nh Phng, ng Hong Hoa
Thm, vn vn.
3. S ta dy cho ta bi hc ny:
Lc no dn ta on kt mun ngi nh mt th nc ta c
lp, t do.
Tri li lc no dn ta khng on kt th b nc ngoi xm
ln.
Vy nay ta phi bit on kt, on kt mau, on kt chc
chn thm ln mi di ngn c Vit Minh nh ui Ty
- Nht, khi phc li c lp, t
)
.
Bo Vit Nam c lp,
s 117, ngy 1-2-1942.

___________
1)
Cui bi ny c ghi thm: "Va mi xut bn quyn "S nc ta" bng th.
Hay lm, gi mi quyn 1 ho ai mun mua hi cn b a phng".
218
H ch minh ton tp
219

LCH S NC Ta
27

Vit Minh tuyn truyn B
xut bn, thng 2-1942.
Theo bn in ca
Vit Minh tuyn truyn
B.

220
H ch minh ton tp
221

LCH S NC TA
Dn ta phi bit s ta,
Cho tng gc tch nc nh Vit Nam.
K nm hn bn ngn nm,
T tin rc r, anh em thun ho.
Hng Bng l t nc ta.
Nc ta lc y gi l Vn Lang.
Thiu nin ta rt v vang,
Tr con Ph ng ting vang mun i.
Tui tuy cha n chn mi,
Ra tay cu nc dp loi v lng.
An Dng Vng th Hng Vng,
Quc danh u Lc cm quyn tr dn.
Nc Tu cy th ng ngi,
Ko qun p bc ging ni Vit Nam,
Qun Tu nhiu k tham lam.
Dn ta h d chu lm ti ngi?
Hai B Trng c i ti,
Pht c khi ngha git ngi t gian,
Ra tay khi phc giang san,
Ting thm di tc vng nc ta.
Tnh Thanh Ho c mt b,
Tn l Triu u tui va i mi,

222
H ch minh ton tp
223

Ti nng dng cm hn ngi,
Khi binh cu nc mun i lu phng.
Ph n ta chng tm thng,
nh ng, dp Bc lm gng i,
K gn su trm nm gii,
Ta khng on kt b ngi tnh th
*
.
Anh hng thay ng L Bn,
Ti kim vn v, sc hn mun ngi,
nh Tu ui sch ra ngoi.
Lp nn Triu L su mi nm lin.
V L Pht T ngu hn,
cho Tu li xm quyn nc ta.
Thng dn cc kh xt xa,
ng Mai Hc ng ra nh Tu,
V dn on kt cha su,
Cho nn tht bi trc sau my ln.
Ng Quyn qu ng Lm,
Cu dn ra khi ct lm ngn nm.
n hi Thp nh s qu
*

Bn phng lon lc, mun dn c hn.
ng Hoa L c Tin Hong,
Ni ln gy dng triu ng h inh.
Ra ti kin thit kinh dinh,
n vua Ph ch kinh hai i.
L i Hnh ni ln ngi.
nh tan qun Tng, ui lui Xim Thnh.
___________
1*
Tnh thn l nut sng. (Ch thch c km theo * l ca nguyn
bn).
2*
12 tng ni ln gi 12 vng.
V con bo ngc honh hnh,
Ra i th tan tnh nghip vng.
Cng Un l k phi thng,
Dng ln nh L cm quyn nc ta.
M mang vn ho nc nh,
p gi rung nh cho dn.
L Thng Kit l hin thn,
ui qun nh Tng, ph qun Xim Thnh.
Tui gi ph ch cng danh,
M lng yu nc trung thnh khng phai.
H L truyn c chn i,
Hai trm mi su nm gii th tan.
Nh Trn thng tr giang san,
Tr yn trong nc, nh tan ch ngoi,
Qun Nguyn binh gii tng ti:
nh u c y, dng di , u,
Tung honh chim na u chu,
Chim Cao Ly, ly nc Tu bao la,
Lm le mun chim nc ta,
Nm mi vn lnh vt qua bin thu,
Hi qun theo b ko i,
Hai ng vy kn Bc K nh
)

Dn ta no c chu hn,
ng tm, hp lc my phen ui Tu.
ng Trn Hng o cm u,
Dng mu du kch nh Tu tan hoang,
Mnh mng mt gii Bch ng,
___________
1)
Nen: Trong bn in ln th hai sa thnh nm.
224
H ch minh ton tp
225

Nghn thu soi rng ging dng quang vinh,
Hai ln i ph Nguyn binh,
Lm cho Tu phi tht kinh rng ri.
Quc Ton l tr c ti,
Mi mi su tui ra oai trn tin,
My ln nh thng qun Nguyn,
c phong lm tng cm quyn binh nhung.
Tht l mt ng anh hng,
Tr con Nam Vit nn cng noi theo.
i Trn vn gii v nhiu,
Ngoi dn thnh vng, trong triu hin minh.
Mi hai i c hin vinh,
n Trn Ph nc mnh suy vi.
Cha con nh H Qu Ly,
Git vua tim v mt k by nin.
Tnh hnh trong nc khng yn,
Tu qua xm chim gi quyn my lu,
Bao nhiu ca ci trn chu,
Chng v vt ch v Tu sch trn.
L Li khi ngha Lam Sn,
Mc du tng t binh n khng nn.
My phen sng Nh ni Lam,
Thanh gm yn nga Bc, Nam ngang tng.
Ka Tu ng n Chi Lng,
nh hai mi vn qun Minh tan tnh.
Mi nm s nghip hon thnh,
Nc ta thot khi ci vnh nguy nan.
V dn hng hi kt on,

Nn khi phc chng giang san Lc Hng.
Vua hin c L Thnh Tn,
M mang b ci khn li lnh.
Trm nm truyn n cung hong,
Mc ng Dung honh hnh chim ngi
By gi trong nc li thi,
L Nam, Mc Bc rch i san h,
By mi nm nn can
*

Cui i mi s
*
Mc suy vi.
T i mi su
2*
tr i,
Vua L, Cha Trnh chia v kh l
*

Nguyn Nam, Trnh Bc nh nhau,
Thy dn cc kh m au n lng.
Dn gian c k anh hng,
Anh em Nguyn Nhc ni vng Ty Sn,
ng t Quy Nhn,
nh tan Trnh, Nguyn, cu dn o n
*

Nh L cng b mt quyn,
Ba trm su chc nm truyn v vng.
Nguyn Hu l k phi thng,
My ln nh ui gic Xim, gic Tu,
ng ch c mu cao,
Dn ta li bit cng nhau mt lng.
Cho nn Tu du lm hung,

___________
1*
Can qua l chin tranh.
2*
Th k 16.
3*
216 nm.
4*
Trao ngc.
226
H ch minh ton tp
227

Dn ta vn gi non sng nc nh.
Tng Ty Sn c mt b,
Bi l nguyn h, tn l Th Xun,
Tay b thng c ba qun,
nh hn my trn, ch nhn lit l.
Gia Long li dy can qua,
B Ty Sn ui, chy ra nc ngoi.
T mnh chng c ti,
Nh Ty qua cu, tnh bi gii vy.
Nay ta mt nc th ny,
Cng v vua Nguyn rc Ty vo nh,
Khc g cng rn cn g,
Rc voi dy m, thit l ngu si.
T nm Tn Hi tr i,
Ty gy chuyn th
*
vi mnh.
Vy m vua cha triu nh,
Kh kh c tng l mnh khn ngoan.
Nay ta nc mt nh tan
Cng v nhng l vua quan ngu hn.
Nm T c thp nht n
)
,
Nam K lt di quyn gic Ty.
Hm lm nm sau trn ny,
Trung K cng mt, Bc K cng tan,
___________
1*
Th phi l li thi.
1)
T c thp nht nin l nm 1858. l nm thc dn Php n sng
tn cng Nng, bt u cuc chin tranh xm lc nc ta. Trong phn
Nhng nm quan trng, c ghi "Nm 1847... Ty bt u nh ta". y,
tc gi ni n s kin hai chin hm Php vo vng b Nng
ngang nhin bn m my chin thuyn Vit Nam.
Ngn nm gm vc giang san,
B vua h Nguyn em hng cho Ty!
Ti kia cng p cng y,
S tnh cng ngh cng cay ng lng.
Nc ta nhiu k ti trung,
Tm lng tit ngha rng cng tuyt sng.
Hong Diu vi Nguyn Tri Phng,
Cng thnh cn mt lm gng i.
Nc ta b Php cp ri,
Ngn c khi ngha nhiu ni ly lng;
Trung K ng Phan nh Phng
Ra tay nh Php, vy vng mt phng.
My nm ra sc Cn V
*
,
Bn ng Tn Thut ni ng Hng Yn,
Giang san c lp mt min,
ng Hong Hoa Thm t Yn tung honh.
Anh em kh , kh xanh,
Mu khi ngha ti H thnh nm xa,
Tnh Thi Nguyn vi Sm Na,
K nhau khi ngha ri cha c ton.
Ka Yn Bi, n Ngh An
Hai ln khi ngha ting vang hon cu.
Nam K im lng lu,
Nm kia khi ngha ng u vi Ty.
Bc Sn , Lng y!
Ko c khi ngha, nh Ty bo tn.
Xt trong lch s Vit Nam,
___________
1
*
Cn Vng l gip vua Hm Nghi nh Ty.
228
H ch minh ton tp
229

Dn ta vn cng v vang anh hng.
Nhiu phen nh bc dp ng,
Oanh oanh lit lit con Rng chu Tin.
Ngy nay n ni ngho hn,
V ta ch bit lo yn mt mnh.
ngi nn, xem khinh,
ngi bc lt ra tnh ti ngi!
By gi Php mt nc ri,
Khng sc, khng ngi tr ta.
Gic Nht Bn th mi qua,
Ci nn thng tr cha ra mi mnh.
Li cng Tu, M, H, Anh,
Khp ni c cuc chin tranh ry r.
y l nhp tt cho ta,
Ni ln khi phc nc nh t tng.
Ngi chng t, ngi mnh ng
Dn ta ch ct ng lng l nn.
Hi ai con chu Rng Tin!
Mau mau on kt vng bn cng nhau.
Bt k nam n, ngho giu,
Bt k gi tr cng nhau kt on.
Ngi gip sc, k gip tin,
Cng nhau ginh ly ch quyn ca ta.
Trn v nc, di v nh,
y l s nghip, y l cng danh.
Chng ta c hi Vit Minh
ti lnh o chng mnh u tranh
Mai sau s nghip hon thnh

R tn Nam Vit, rng danh Lc Hng
Dn ta xin nh ch ng:
ng tnh, ng sc, ng lng, ng minh!
NHNG NM QUAN
)

Trc Ty lch
Nm
2879 Hng Bng
111 Tu ly nc ra ln u
Sau Ty lch
40 Hai B Trng nh Tu
248 B Triu u khi ngha
544 Vua L nh Tu
603 Tu ly nc ta.
939 Vua Ng khi ngha
968 i vua inh (12 nm)
981 i vua Tin L (29 nm)
1010 i vua Hu L (215 nm)
1073 L Thng Kit nh Tu
1225 i vua Trn (175 nm)
1283 Trn Hng o nh Tu
1407 Tu ly nc ta
1427 Vua L khi ngha

___________
1)
In theo ng nguyn bn.
230
H ch minh ton tp
231

1543 i vua Hu L (360 nm)
1545 Vua L Cha Trnh
1771 i vua Ty Sn (24 nm)
1789 Vua Nguyn Hu nh Tu
1794 Gia Long thng vi Ty
1847 Ty bt u nh nc ta
1862 Vua nh Nguyn bt u hng Ty
1889 ng Thm khi ngha
1893 ng Phan nh Phng khi ngha
1916 Trung K khi ngha
1917 Thi Nguyn, Sm Na khi ngha
1930 Yn Bi, Ngh An khi ngha
1940 Bc Sn v Lng khi ngha
1941 Nam K khi ngha
1945 Vit Nam c p
)

Ti liu gc lu ti

___________
1)
Nm 1945 l tc gi on trc.

CA SI CH
M ti l mt o hoa,
Thn ti trong sch, ti l ci bng.
Xa ti yu t v cng,
Ai v cng t, ai rung cng ri.
Khi ti thnh ch ri,
Cng cn yu lm, n ngi khng ngon,
Mnh g si ch con con,
Khn thing bit c vung trn cho chng!
Cng di li cng mng manh,
Th gian ai s chi anh ch xong!
Nh ti c nhiu ng bang,
Hp nhau si dc, si ngang rt nhiu.
Dt nn tm vi m miu,
bn hn la, li u
*
hn da
ai bt x cho ra,
l lc lng, l v vang.
*
* *
Hi ai con chu Hng Bng,
Chng ta phi bit kt on mau mau.
Yu nhau xin nh li nhau,
Vit Minh hi y mau mau phi vo.
Bo Vit Nam c lp,
s 122, ngy 1-4-1942.
___________
1*
iu, c ngha l c ting.
232
H ch minh ton tp
233

HN
Hn to,
Hn nng,
Ch mt ngi,
Nhc khng ng.

Hn nng,
Hn bn,
Ch t ngi,
Nhc khng ln.

Hn to,
Hn nng,
Nhiu ngi nhc,
Nhc ln ng.

Bit ng sc,
Bit ng lng,
Vic g kh,
Lm cng xong.
nh Nht, Php,
Ginh t do,
L vic kh,
L vic to.

Nu chng ta
Bit ng lng
Th vic
Quyt thnh cng.

Bo Vit Nam c lp,
s 123, ngy 21-4-1942.
234
H ch minh ton tp
235

THNG SN
Lc nguyt nh thp t,
Thng o th sn lai.
C u hng nht cn,
i ngn nht chi mai.
Lng D, 1942

Dch ngha
LN NI
Ngy hai mi bn thng su,
Ln n ni ny.
Ngng u thy mt tri gn li,
B bn kia c mt nhnh mai.

Lng D, 1942

Dch th
1)

LN NI
Hai mi t thng su,
Ln ngn ni ny chi.
Ngng u: mt tri ,
Bn sui mt nhnh mai.

In trong: Th ch Hn
H Ch Minh, Nxb Vn hc,
H Ni, 1990, tr14.
Theo bi in trong sch
Th ch Hn H Ch
Minh

___________
1)
Bn dch th ca T Hu.
236
H ch minh ton tp
237

CON CO V T ONG
T ong lng lng trn cnh,
Trong y mt nhng, ngon lnh lm thay!
Co gi nh nh ln cy,
nh rng ly c n ngay cho dn.
Ong thy co mun cp con,
Ko nhau xm li vy trn co ta.
Chm u, chm mt co gi,
Co gi au qu phi sa xung ri.
*
Ong kia yu ging, yu ni,
ng tm, hp lc ui loi co i.
By gi ta th so b,
Ong cn on kt, hung chi l ngi!
Nht, Ty p bc ging ni,
Ta nn on kt i t do.
Bo Vit Nam c lp,
s 130, ngy 1-7-1942.
TNG THNG CH PTANH
Vn mnh Lang
)
lc chng lnh,
Ptanh lo tng ho hi tanh,
Ci u, qu gi, hng qun c,
Trn mt, nhn my, chi nc Anh.
Bn nc li cn khoe cu nc,
danh m mun c thm danh.
Gi m nh ch, gi thm di,
Ting xu mun i nhuc s xanh.
Bo Vit Nam c lp,
s 131, ngy 11-7-1942.
___________
1)
Nc Php.
238
H ch minh ton tp
239

NHM LA

Lc leo lt bt u nhm la,
Bit bao nhiu l s kh khn?
Ch u hiu mt my gi xun,
Cng lo s la khi tt mt.
Nghi ngt khi, mc du thi qut,
Che mt bn li tt mt bn,
Khi la chc chn bn ln,
Th ma gi, chi chi cng chy.
Ma ln phn, la cng nng ny,
Gi cng cao, ngn la cng cao.
Ni rng u bn, chy o o,
La nung , c gii sng to.
Vic cch mng cng l nh th,
Bc ban u l bc gian nan.
No quc, mt thm, bn quan,
u l l ra tay ph hoi.
H mt cht, tc l tht bi,
Sai mt ly l hi cho dn.
Song khi cch mng vng chn,

S t lan trn khp x,
S vn vt nh to ni la,
S rm rm nh ngn thu tro,
S ko theo tt c ng bo,
S bp c loi lang si.
La cch mng sng choang b ci,
Chiu l c c lp, t do!
Bo Vit Nam c lp,
s 133, ngy 1-8-1942.
240
H ch minh ton tp
241

TNG TON QUYN CU
Non nc Rng Tin r mt m,
Li quyn ph mc b thng Cu.
i dn Nam Vit th ln mt,
Gp bn Ph Tang ch i khu!
1)

V Php, khng cm e cht i,
y, ht mu bo ni-nu.
Cng nh thng ch Ptanh vy,
Ch c cu c c mi ru!

Bo Vit Nam c lp,
s 134 ngy 11-8-1942.

___________
1)
i khu: l i t, Ph Tang l Nht.

CHI GING
Gp tun trng sng, do chi ging,
Sn nhn vi cu hi ch Hng:
"Non nc ti bi sao vy nh?
Nhn dn cc kh bit hay chng?
Khi no ko c qun anh dng,
dp cho tn bn nh nhng?
Nam Vit bao gi th gii phng
Ni cho nghe th, hi c Hng?".
*
Nguyt rng: "Ti knh tr li ng:
Ti tng soi khp ni sng,
Mun bit t do chy hay chng,
Th xem t chc khp hay khng.
Nc nh ginh li nh ti st,
S nghip lm nn bi ch ng.
T chc, tuyn truyn cng rng ri,
Tc l cch mnh chng thnh cng".
Bo Vit Nam c lp,
s 135, ngy 21-8-1942.
242
H ch minh ton tp
243

TR CHN TRU
Trn i c mc xanh xanh,
Mt n c u ngoi ghnh xa xa,
Tru b l by, l ba,
Ven i chen chc bi gi, c non.
Chn tru my tr con con,
Cng nhau xng ht vo von trn g:
"V ai, ta chng m no?
V ai, ta phi lo c hn?
V ai, cha m ngho nn?
V ai, nh ca, giang san tan tnh?
V ai, ngn cm hc hnh?
V ai, ta phi chu vnh dt ngy?
- y l v Nht, v Ty
Ra tay v vt, o y chng ta;
Lm ta tan ca, nt nh,
Tr con vt v, ngi gi ng cay.
- Cng nhau nh ui Nht, Ty.
Anh em ta mi c ngy vinh hoa.
"Nhi ng cu quc" Hi ta,
y l lc lng, y l cu sinh.

y l b phn Vit Minh,
Dn mnh khc cu dn mnh mi xong".
*
* *
Ai nghe m chng ng lng,
Kh thng con tr mc ng Vit Nam.

Bo Vit Nam c lp,
s 144, ngy 21-11-1942.
244
H ch minh ton tp
245

BI CA DU KCH
o, o, o...
o, o, o...
Gi no,
Tr no,
Lnh no,
Dn no,
n ng no,
n b no!
K c sng dng sng,
K c dao dng dao;
K c cuc dng cuc,
Ngi c co dng co,
Thy Ty c chm pha,
Thy Nht c cht nho.

Chng nhiu l my vn,
Mnh my triu ng bo.
Chng ng xa mi mt,
Mnh "d dt i lao".
Lm cho chng mn mi,
Lm cho chng tiu hao.

Chng nht nh tht bi
Mnh sc cng di do.
o, o, o...
o, o, o...
Du kch ngy cng mnh,
Du kch ngy cng cao.
o, o, o...
o, o, o...

Th, Nxb Vn hc,
H Ni, 1970, tr. 42-43.
Nm 1942
H Ch Minh, Th

246
H ch minh ton tp
247

CHIN THUT DU KCH
28

Quyn II

Vit Minh xut bn
nm 1942
Theo sch
Vit Minh xut bn

248
H ch minh ton tp
249

I
MC CH CA CHIN THUT DU KCH
Mc ch ca chin thut du kch gii thch theo ngha su
rng ca n l ct hon ton tiu dit ch nhn, ginh
quyn c lp cho dn tc, x s, nhng ta gii thch theo
ngha thp hn, eo hp hn, th n ct :
1- Khm ph s b tr cng binh ca bn ch, i khi bit c
mu m ca bn ch na.
2- Cp ot kh gii, n dc, lng thc, thuc men, v.v.
bn ch do hu phng vn ti n.
3- Khin
)
ch nhn v d ch nhn i su vo ni qun ta
nh.
4- t v ph hu cc khu kh gii, n dc, nguyn liu,
binh cng xng v cc th phng th ca bn ch.
5- Ph hoi cc ng giao thng vn ti, cc bp gc, cc
im canh, v.v..
6- Dng mi ton qun nh nh p hoc nh i qun ln
ca bn ch.
7- Mc du t ai ca ta b ch nhn chim gi t lu,
nhng ta ch bi quan, nh c tinh thn c.
)
chin u v ch,
s nh thng ch nhn, s nh ui qun ch ra khi b
ci.
8- Dng phng php nh p, mai phc, hoc nh chp
nhong thit mau lm cho qun ch hong khip, dao ng,
lm cho qun ta chin thng qun ch mt cch d dng.
___________
1)
Kim ch.
2)
Cch mng.
250
H ch minh ton tp
251

II
S CHIN U CA I DU KCH
A. Nguyn tc chin u
1. Trnh nh ni "kin c"
Nu nh ch nhn ng cng thnh hoc n tri t v,
hoc ng chim ni him yu chng li, th tr khi chng ta
c iu kin chin thng ra, rt khng nn tin cng bn
ch. V tin cng nh vy mt nhiu ngy gi, s thit hi
ca ta nht nh nhiu hn bn ch. V li trong cc cuc
chin tranh du kch, pho binh ca ta cha c y , hoc
cha c na l khc, nh vy c c nh liu ch t tiu hao
lc lng ca mnh thi, v li, cn ch l khng d dng
bn mt bao vy ch nhn. Vn ny cn suy xt cho k,
bng khng th phm phi ti "nh liu", hy sinh v ch.
y l mt vic rt quan trng m qun du kch phi lun
lun ch .
2. Khng nh nhng trn gay gt kh khn
Khng nn nh nhng trn m ta khng chc chn thng
li mi mi. V nu nh ta tiu dit c ch nhn mt
nghn, ta mt 8 trm, nh vy tc khng ng k. V s b
sung ngi v n dc ca ta ht sc kh khn, nu nh
nh c vi trn m ta hao tn qun lnh v n dc
nhiu, s thng li khng b vo ch thit hi, y tc l
ta tht bi.
Ta mt mt c mi, c trm nghn nh th mi gi l
thng li.
3. Khng r ch tnh, khng nh
Qun ta ng mt ni, t nhin thy qun ch ti, nu
khng r qun ch c bao nhiu ngi, u ti th khng
c nh, phi mau mau rt ngay i ni khc, i xa ni
chng 2, 3 chc cy s g ...
Nu ch nhn n gn qu ri, khng th trnh khi s
xung t na, th tt hn l phi mt t qun mai phc chng
li che ch cho i i rt lui. V qun ch ti tin cng ta
nht nh binh lc mnh hn v c k hoch ng hong, ta
ch mc mu.
ch mnh, ta thoi, nh th c li cho ta. Nu ch nhn
yu th m ta thoi, chng qua ch lm cho qun s mi mt
mt t thi, ta quay li nh chng cng cha mun.
4. Lin hip dn chng phong to v nh p ch qun
Khi ch nhn ba vy ta, chng ta cn phi lin lc vi dn
chng cc ni, thc hnh on t
)
cc ng ng giao thng
ca bn ch, lm cho ch nhn khng bit qun ta ti
gn st, li dng lc ban m hay t m sng, nh lui ch
qun. Hoc lin lc dn chng, i t v cc ni chng 1, 2
trm ngi hay 3, 4 trm ngi chia lm nhiu ton (nu t
3, 4 chc cng c) cm c C.
)
n chim cc ngn ni, cc
lng, cc ch, ri dng thanh la, trng, gio mc, sng kp
ho mai, kn, pho, v.v., khua chung, g m, go tht m ,
lm vang di khp cc ngn ni, cc lng..., lm cho qun
ch hn lon v s hi, hay c ngy ln m bn sng khp
bn bn, lm cho qun ch hong s, tinh thn mi mt, ri
sau , xut k bt dng ch lc qun nh thc vo bn
sn ng tiu dit qun ch.
5. Cch nh p ca i du kch
Trong cuc chin tranh, c gi tr nht v lm cho bn ch
au n nht l cch nh p. V lun cch ch nhn gn
hay xa, nht l lc ch nhn cch ta khong chng 2, 3
chc cy s chng hn, s canh phng nht nh s h. Lc
by gi, ta c th em mt i qun nh li dng m ti, eo
xch nh nhng i tht mau chng, mt m hay mt ngy ti
___________
1)
Ct t.
2)
Cch mng.
252
H ch minh ton tp
253

ni , xut k bt nh p tht mau ng tiu dit ch
qun, nh nh th rt c li.
6. Trnh ch rn, nn ch mm
Qun ch ti nh ta, ta khng nn khai chin vi chng,
tt hn ht l dng phng php i vng quanh, i sang pha
khng c qun ch ng gi. Nn tm nhng con ng tt
ho lnh m i, lm cho ch nhn khng bit li no m
ui c, ng thi i n u, phi dng phng php
lin lc vi dn chng, qun chng lm nhng vic trinh
thm hu phng qun ta i qua khi b qun ch ng
trc, ng sau vy nh qun ta.
Nu nh c ch nhn ui theo ro rit, trc mt li b
ngn cn (nh sng ngi hay l ton qun ch ui theo ta
mnh), v mun thot khi s nguy him, c th phi mt b
i nh i cch xa ch qun chng mt cy s chng hn,
i thng ln ng ci bn ch thy th ui theo. Lc
by gi, qun ch lc ta theo con ng tt chy trn; hoc
ch khi i i qun ch i qua, ta nh thc ngay vo gia
lm quy nhiu hu phng qun ch, ri tm cch nh p
chng; hoc phi mt b i nh cng vi i t v dn
chng ng hong ko i lm cho ch nhn ui theo. Lc
, qun ch lc ta np trong bi nh ra, trc sau cng
nh, bao vy bn bn, nh cho qun ch tan tnh.
7. Ch phng ng, nh phng ty
(Thanh ng, kch ty)
Li dng s hn hp ca dn v qun i, c hp thnh
nhng i qun tht ln, ri dng mu ny k khc phao
truyn s nh vo mt ny mt n, c t ra gio ngn.
Lc , mi huy ng i qun ch lc i sang mt bn, hnh
ng cc k b mt, xut k bt nh p mt trn.
Hoc gi qun ta mun nh mt ni no , khng nn sng
sng ko ti, gi v i sang mt pha khc, ri i c na
ng, quay tr li tht mau, dng phng php nhanh nh
ct nh mt trn ng tiu dit qun ch.
8. Cch nh mai phc
Nu nh ch nhn sng sng ko ti, chng ta kim nhng
ni c a hnh him tr, ri phc binh ti khi ch nhn
i qua, nh cho mt trn kch lit, tiu dit ch qun.
9. Cch nh ln ngang ng
Khi do thm bit rng ch nhn th no cng i qua ni y,
thi phi mt b i nh gm c nhng tay thin x n np
bn ni cao, hay bn v ng him yu, hay np trong bi
cy rm rp, ch ti khi b phn trng yu bn ch i qua,
th ln bn sng xung, nhm vo nhng vin quan ch
huy qun ch m bn.
B. Cch i ph vi ch nhn u th
1. ch tin, ta thoi
Nu nh binh lc bn ch yu hn ta, th khng dm tin
nh ta. Bi vy, khi qun ch tin nh ta, ta c th on
trc l qun ch hn ta. Mun chim a v ch ng, c
chun b, c k hoch sn sng, th ta nn trnh s xung t
vi chng. Phi ko i trc khi qun ch ko ti.
Nu nh n na ng gp qun ch, khng r ch tnh
hoc bit trc l ch nhn hn ta, th khng cn do d g
na, gn gi cho kho, ri tho lui mau chng.
Khi ta thoi lui, ch nn i ng ci ko chy thng mt
mch, ch qun c theo ui n cng, cn phi i vng
quanh gn y; qun ch trn ni, ta thoi xung ni;
qun ch chn ni, ta leo ln nh ni; qun ch gia, ta
i sang hai bn; qun ch bn t ngn sng, ta thoi i
qua hu ngn, qun ch hu ngn, ta thoi sang t ngn.
Khi thoi lui ng ba ng, con ng m chng ta khng
i, th c nh ri t c hay phi mt b i nh i qua
dm thnh nhng li chn, hoc dn biu ng, khu hiu,
cn nh ng li m ta i, ht sc cn thn, ng c vt
tch g t ra l ta i qua con ng , lm cho ch nhn lm
ng, ui theo mt cch v ch.
Lc by gi, tt hn ht l ta phi mt t qun chia nhau
thoi lui theo cc ng ng, lm cho ch nhn khng bit
ng no m ui. Cn i b phn qun ta cn li y,
254
H ch minh ton tp
255

em ht qun o, binh phc v v kh chn ct k cng, ri
ho trang gi lm nhng k li bun, thy bi i cc ng
ng phao truyn tin nhm, hoc i trinh thm ch qun,
xem c bao nhiu ngi v nh lm g. Hoc khi qun ch
cm tri, th i thm thnh bit ch ng qun ca chng,
hay nhng con ng c qun ch canh phng, thi mau v
bo qun ta. Gi th qun ch hi qun ta thoi ng no,
ng no, th ng ni ty, ty ni ng, c t xt nhiu, c
nhiu ni t, v phao truyn tin nhm, i khi qun ta ko v
tin cng, lc by gi, n bn qun o c vo v eo kh gii
sn sng, d b hng ng qun ta nh cho qun ch tan
tnh, khng ng chy trn.
2. ch thoi, ta tin
Qun ch thoi lui, ta nn tha c tin dit v lc by gi
ch nhn tt nhin c s thay i v mt hnh ng qun s,
cho nn c k hoch thoi lui. theo k hoch thoi lui, th
khng c mun cng ta quyt chin na. Nu ta nh vo
ng sau qun ch, i i sau cng che ch bn ch, nht
nh s khng quyt tm nh nhau vi ta, cn i qun ch
i trc v phi theo k hoch ca chng nn rt kh quay tr
li nh nhau vi ta. Nh nhng ni rng ni him tr,
ng ni quanh co, sng ngi un khc, cu cng tht
nhiu, nu c quay u tr li c na, i qun i sau
b qun ta tiu dit ri, v kh cng b bc lt ht ri. Lc
by gi ta phi kim cch ph hoi cu cng, ct t giy
thp, v.v., tt hn l i mt b i ln bn ch rt lui ri,
cn li mt t b i hu v sau cng chng c vi qun ta, th
ta phi chim ht ng li thoi lui ca chng, lm cho ch
nhn mun thot cng khng c, mun cu cng khng
xong. Nhng lc by gi, trch nhim dn chng rt nng n
l phi do thm cho r ng li v phng hng thoi lui
bn ch, xem c phc binh khng, c khi ch qun gi v
thoi, ri hai cnh qun thoi lui quay li bao vy qun ta, th
dn chng phi lp tc bo co cho qun i ngay cho
qun i ta yn tm theo ui truy nh qun ch.
3. ch ngh, ta quy
Qun ch mi ti vng ta, a th khng tho, ngn ng
khc nhau, ch no cng c ting sng, nht nh lun lun
canh phng nghim ngt, khng dnh mt pht ngh ngi.
Bi vy, mt l, v tinh thn cng nh xc tht ht sc kh
s, ch qun d gan gc, liu lnh n my i na cng phi
lung lay v mi mt. i khi qun ch tinh thn dao ng,
thn th mi mt ri, lc by gi, qun ta hp vi dn chng
nh thc vo qun ch, nht nh s thng li.
4. on tuyt giao th
)

Giy thp i
)
hay giy thp t ch ny qua ch khc cn phi
kim cch ct t i, ng li, thuyn b, xe c cn phi ph
phch i hoc chim ly. Cn nh vic bt lnh giao thng
bn ch cng rt cn, lm cho bn ch khng th lin lc
c vi nhau v khng tip t c.
C. Cch x tr vi ch nhn yu th
Trong cuc chin tranh gay gt vi qun th ginh nn
c lp cho T quc, ch nhn s dng mi th on cc
d man i ph li vi chng ta. Mun t ti nhim v
ca i qun du kch l tiu dit sc phn u ca ch, lm
phn khi tinh thn anh dng ca dn chng, i vi ch
nhn yu th, c nhin l khng ngn ngi g na, phi lin
lc dn chng bao vy ch nhn, nh cho tiu tan
ng tiu dit chng.
D. Lm th no cng kch ch nhn
1. nh ln
Tha lc m ti, tri rt nh ct, tuyt xung y ng,
ma sa bo tp, sng m ph kn non sng, s canh phng
ca qun ch s si, hoc ch nhn mi n cm tri l
cnh l ngi, ta nh thc vo mt cch mau chng, th no
cng thng li. C nhn c cu: "xut k bt , cng k bt
___________
1)
Ct t lin lc.
2)
Giy thp ni: giy in thoi.
256
H ch minh ton tp
257

b" (Tha lc ch nhn h hnh, nh ch ch nhn khng
phng).
Khi nh ln, iu ng i b i nhm nh vo ni trng
yu bn ch mt cch mnh lit, cn mt b i khc th
nh vo bn sn, cng c khi dng ton lc cng kch vo
mt ni hoc chia lm nhiu ton, chia nhau tin nh khp
mi ni cng mt lc. Nhng cn phi c k hoch chu o
trnh khi b i mnh hn lon hay lm ln nhau. Bi
vy, trc khi cha thc hnh nh ln, cn phi t ra tn
hiu hay du hiu.
Cng vic nh p cn phi im hi lng ting, khng nn xn
xao, tr chuyn m , bn sng lung tung. Khi cha n gn
c ch nhn hay cha c dp tt, khng nn v nghe thy
ting sng bn ch bn, ri l cng bn lung tung tr li.
Ch c khi no c dp tt hay lt c vo trong vng t
ai bn ch ri, mi c th h hon tin cng c. Nn kch
lit tin cng vo trc mt, bn sn; trc khi n ni ta
nh chim, nu xt ra khng th no trnh xung t, th
phi quyt tm cng kch tht mau chng lm cho ch nhn
chun b khng kp. Nu bit trc rng ch nhn c chun
b chu o, th cn phi thn trng.
Lc i nh ln, n trc hu phng qun ch ri,
khng nn lm l c hi, phi n lc do thm cho bit kho
sng n, lng thc ... bn ch, ri kim mi cch thiu
t i, dng mn, thuc n ph hoi pho i, bp gc v cc
th kin trc bn ch i. Cng vic ny cn phi lin lc mt
thit vi dn chng mi c th t c mc ch.
Khi cng kch t ti mc ch ri, phi nhanh chng rt
lui. Lc tr v, cn phi kim con ng tt m i ti mt
qung ng kh xa no , ri s quay tr li ni mnh nh
tp hp, lm cho ch qun khng ti no thm thnh c
tung tch ca qun ta.
2. nh mai phc
Cn phi do thm bit trc con ng m ch qun s i
qua, phi qun ra mai phc hai bn v ng, np qung
ng hnh qun kh khn nht (nh tro o, qua sng), i
khi ci ch m ta cn nh nht ti ni (v d: ch huy quan
cao cp, pho binh, hnh l, xe c vn ti, v.v.) th ta cng
nhau nhm bn kch lit.
C my iu ct yu v cch phc binh nh di:
a- Cch thc phc binh v lun theo kiu i quy m hay
tiu quy m, cn chn nhng ni him yu qun ch i qua
rt kh khn v nhng qung ng hm, v.v., li cn phi
tnh ti ch qun ta c th ln i mau chng v cng.
b- Nhm bn pho binh, k binh hay quan ch huy, cn phi
tm ch no n np bn, v nh: hang gn ng, bi
cy, nh, nhng m t cao bn kia sng chng hn.
c- i vi i pho th, i vn ti bn ch, cn mai phc
trong rng rm, qung ng nh hp trn dc, hay np
nh dn chng.
d- i vi i qun nh v i trinh thm bn ch, c th
np ngay hai bn v ng cng c.
e- Khi mai phc, cn phi np cho tht kn v ht sc yn
lng, v lun ngy m tuyt i khng c ni chuyn
ch nhn khi bit ch np ca ta. Vn nht ch nhn
bit ta ri, th phi lp tc ko i ngay hay thay ngay ch
np.
g- Khi mai phc, mun pht ng th i ti khi ch nhn
i qu gi na ri, c khi ci ch m ta nh bn (nh vin
quan ch huy) hoc lc qun ch i qua n gia sng,
khi ngh ngi, cm tri, n cm chng hn, thc t mai phc
mt cch i quy m th nn chia lm my ni: trc, gia v
sau, ri cng nhau pht ng lm cho qun ch b nh
bng mu, lm cho chng i bi.
3. nh p ban m
Xem th qun ch hn ta v lc lng v binh kh m ta
khng sc chng li, th phi ha chnh vi linh, phn tn
n np tht kn o cc lng, rng ni, ban ngy khng
c ra ngoi, i n ti, t pha bn ng ong lm cho
258
H ch minh ton tp
259

qun ch bi ri, hoang mang, cha tm c cch no i
ph. Lc by gi, ta phi bin linh vi chnh, ngha l li tp
hp qun ta li nh thc vo qun ch tiu dit chng.
Nhng khi thi hnh phng php nh nh th, cn ch
my iu ny:
a- iu ng cc k b mt
Nhng k hoch trc khi a ra v sau khi ra ri phi gi
tuyt i b mt v rng: Nu mt khi bn ch bit trc ri,
th s chun b hnh ng ca ta v hiu qu, v li c khi
tht bi ln na l khc.
b- Cn bit r tnh hnh qun ch (v d: Bit r ch nhn
c bao nhiu ngi, sc chin u mnh hay yu, cch t
chc qun ch v tinh thn qun s ra sao?).
c- Cn thng tho a th nh: ni non, sng ngi, rng r,
ng bng, ng li, v.v., ch no c ch nhn canh phng,
ch no c ng tt, i ti ch no, c th bao vy tiu
dit ch qun c khng?
Nhng iu ct yu trn y cn phi hiu mt cch r rng.
Sau mi tin n mt ni gn qun ch nht nh, nh
thc vo qun ch ng tiu dit chng.
E. Lm th no do thm ch nhn
1. Mun do thm cc th qun i bn ch, trc ht cn
bit r c nhiu th binh khc nhau . Tr c b binh, k
binh, pho binh, cng binh, i qun vn ti ra, li cn c
thm lnh c bit na, nh di:
a- B binh: B binh Nht eo sng di v c c sng lin
thanh hng nng, c i khi c c sng ca nng hng nh
na. Lnh ny c mt ming huy hiu c o (lnh Nht).
b- K binh: Lnh k m ci nga, eo sng lin thanh v
mang ca nng hng nh, c ming huy hiu xanh mu l m
c o (lnh Nht - qun Tu: vng).
c- Pho binh: Dng la nga hay t ko i bc, ca nng,
cn nh i bc hng nng th phi dng ti xe t vn ti
hay 6 con nga ko mi c. y l i bc hng nng.
Cn nh thy nng sng tht di li dng ng, y l i
cao x. i lnh ny c huy hiu c o mu vng (lnh Nht
- Tu: mu trng xanh).
d- Cng binh: Lnh ny mang cc kh c nh cuc xng
lm vic. Trong i lnh ny gm c: i bc cu, i thng
tin, i a li, i ng st. Huy hiu c o mu nu (lnh
Nht - Tu: mu trng).
e- i vn ti: Dt la nga ko xe hay dng xe hi vn
ti c lng thc, v.v.. Huy hiu c o ca lnh ny
mu trng (lnh Nht - Tu: mu tm).
g- Cn cc lnh khc: Cc i qun thit gip, i khng
qun, hin binh, i v binh cng d nhn.
Ngoi ra cn c nhng i qun y khng mc o lnh.
2. Do thm xem c bao nhiu qun ch
Cn m tng hng mt, ri nhm xem mt i c bao nhiu,
nhng v thi gian quan h, ta khng d g lm ngay c
nhim v y. Ci cch iu tra tin hn, i khi gm c:
a- i i b binh. Mt trung i ca Nht, Tu gi l
"Lin", nhng mt Lin khng c c v c 150 tn lnh.... C
4 trung i th c mt i sng ci xay (dng nga ko) tc l
mt i i, Tu gi l "Doanh", c chng by, tm trm
ngi mt i i qun Nht c mt l c trng gia c
nhng vt en .
C ba i i c 1 i sng ca nng hng nh dng nga ko
tc l mt lin i, c l c vung (lc thng cun trn li).
b- K binh. V k binh, th m xem c bao nhiu ngi ci
nga l c.
c- Pho binh. m xem c bao nhiu nng sng i bc hng
nng, hng nh.
d- Cng binh. Cng binh cng bin ch ging nh b binh.
e- Cc th khc. y l nhng th lnh c bit, ph thuc,
khng quan trng my, bit r cc th lnh l c ri.
Nhng i khng qun, cn phi iu tra xem c bao nhiu
my bay.
3. Do thm mu m bn ch
260
H ch minh ton tp
261

y l mt vic rt kh khn, thng thng ngi ta d la
ch nhn u n v nh i u, cng c th do m phn
on c i phn. Nhng y cha phi l phng php
ng n. Tt hn l cn phi:
a- Gi cch hoan nghnh
ni m qun ch ko qua hay s n ng, ta gi lm ra b
nhit thnh ra hoan nghnh, sn sc qun ch. Nhn , ta
c gn gi binh lnh, phu ti bn ch, ri cng h tr
chuyn ln la, d la xem s i u v i lm g. Nu nh
qun ch khng hiu ting ta th kh khn y. Nhng
trong b i qun ch cng c ngi mnh b chng li dng
lm vic cho chng. Nu cn phi b gi hay tr con gn gi
h, d la cng c th bit c tin tc.
b- Gi i lm trinh thm cho ch nhn thm thnh bn ch
Mun gi i lm trinh thm bn ch, thi trc ht em mt
t tin tc qun ta bo cho qun ch bit, nhng nhng tin
tc y khng quan h g, min lm cho ch nhn tin ta l
c. Ri sau ly nhng tin lo lu khng thit thc la di
ch qun. em nhng tin tc quan trng bn ch bo co
cho qun ta, y l mt phng php rt tt, nhng phi kn
chn ly nhng ngi c k hoch v gic ng kh khi b
ch nhn mua chuc. i khi phi t n b, con gi i gn
gi qun ch, chu hy sinh c xc tht lm cho qun ch
khi ng, ri d la tnh hnh qun ch, a nhng tin tc
quan trng bo co cho qun ta bit. Lm nh vy cc ch
n b, con gi ht sc kh tm y, nhng v quyn li quc
gia, dn tc, hy sinh nh vy t cng vui lng.
c- Dng m nhn k
Cng vic ny cng l vic ca cc ch con gi c nhan sc i
bt chim vin quan ch huy hay binh s cng c. C i
khi dng cch ly gin qun ch, hoc thm thnh tin tc,
hoc n cp mnh lnh cng a bn ch. Dng mi
th on t mc ch ca ta, c i khi phi hy sinh xc
tht cng nh. Nu nh khng c th d la c tin tc g
cng nh khng th dng cch no ly gin c, thi tm
cch m st vin quan ch huy bn ch i hoc t c quan
trng yu i, liu cng ch nhn mt cht cng cam tm.
4. Trinh thm a hnh
i vi nhng a hnh gn qun ch, nh bn , ng
li, phi d la xem c con ng tt no i vng quanh khng
? Qua bn i v con ng c c khng ? Cn d la k
cng th hnh ng qun ta mi chc chn thng li.
Ngoi ra cn phi ch nhng iu sau ny:
a- i d la mt ni no phi cn ch n ng li, phng
hng rng hay hp, t ct th no. ng thi phi xem xt
c tin cho s hnh qun ca pho binh, k binh, i vn ti
v cc th lnh khc i qua khng ?
b- C rng ni lng mc g khng? V cn phi ch xem
nhng rng ni cng lng mc c tr mt lm khng ?
Din tch l bao nhiu?
Nu phi qua sng ngi, cn ch xem rng hay hp, nc
chy t t hay chy xit, hai bn b c khng ? c cu
khng ? Nu nh c cu, ni k xem pho binh, i qun vn
ti xe c c th qua c khng ?
5. D la tnh hnh bn ch
i vi nh, binh lc v cc th qun lnh bn ch cng
nh trn ni qua, nhng nhng khi cm tri v nhng ni
qun ch lc bn ch ng, cng nhng ni trng khng v
nhng tnh hnh ny khc cn d la cho k cng. Phi ch
my im sau ny:
a- Thy ch nhn ni no, hng lnh g c bao nhiu ngi?
xe tng my bay bn ch c bao nhiu v ch no?
b- Pha trc v sau lng qun ch, ph x cng nhng ni
phng ng, pho i, tnh hnh v dng nhng b i no gi
ni .
c- V tr binh trm, cc kho sng n, lng thc u?
d- Trong khi nh nhau, cn phi ch tnh hnh bn ch,
qun tr b hai bn cnh sn.
e- Xt xem qun lnh bn ch c mun nh nhau hay
khng? v xt xem binh lnh bn ch i vi tng quan v
262
H ch minh ton tp
263

nhn dn ra sao?
Nhng nhn vin ph trch cng vic do thm cn ch li
dng v lin lc vi dn chng trong vng. Nhng ch : h
gic ng, ng tnh vi ta v mun cng ta hp tc mi dng
c. Tri li, nu h khng gic ng, b ch nhn li dng
lm ch sn, chim mi, phi phng cn thn.
Trinh thm ct yu l d la xem c nhng t chc no ch
ph ta khng ? Nu nh c, thi hy by mu, lp k ph
hoi, hoc git k th lnh trong bn, x t i lm gng
cho k khc.

NHT K TRONG T
29

Vit bng ch Hn nm 1942-1943
Bn dch ca Vin vn hc.
In trong sch Suy ngh mi v
Nht k trong t,
Nxb Gio dc, H Ni, 1993
Theo bi in trong sch.
Suy ngh mi v
Nht k trong t.

264
H ch minh ton tp
265

Bi 1
Thn th ti ngc trung,
Tinh thn ti ngc ngoi;
Dc thnh i s nghip,
Tinh thn cnh yu i
11)
.

Thn th trong ngc,
Tinh thn ngoi ngc;
Mun nn s nghip ln,
Tinh thn cng phi cao.

Thn th trong lao,
Tinh thn ngoi lao;
Mun nn s nghip ln,
Tinh thn cng phi cao.

NAM TRN dch
___________
11
) Trong nguyn bn, bn cu th ny khng c u , chp ngoi ba
tp Ngc trung nht k cng hnh v hai tay b xing, c l c tc gi coi
nh mt li t cho ton tp.
266
H ch minh ton tp
267

Bi 2
KHAI QUYN
Lo phu nguyn bt i ngm thi,
Nhn v t trung v s vi;
Liu t ngm thi tiu vnh nht,
Th ngm th i t do th.
M U TP NHT K
Gi ny vn khng thch ngm th,
Nhn v trong ngc khng c g lm;
Hy mn vic ngm th cho qua ngy di,
Va ngm va i ngy t do.

Ngm th ta vn khng ham,
Nhng v trong ngc bit lm chi y;
Ngy di ngm ngi cho khuy,
Va ngm va i n ngy t do.
NAM TRN dch
Bi 3
TI TC VINH NHAI B KHU LU
Tc Vinh khc s d mng nhc,
C tr din ng kh trnh;
Gin ip him nghi khng nit to,
B nhn danh d bch hy sinh.
B BT GI PH TC VINH
12)
Ph tn Tc Vinh m khin ta mang nhc
13)
,
C lm chm tr hnh trnh ca ta;
By t ra tr tnh nghi gin ip,
Khng dng lm mt danh d ca ngi.

Tc Vinh m ta mang nhc,
C dng dai, chm bc mnh;
Ba chuyn tnh nghi l gin ip,
Cho ngi v c mt thanh danh.
HU CHI dch
___________
12
) Tc Vinh: tn mt ph th trn huyn Thin Bo, tnh Qung Ty,
Trung Quc. Tc gi b bt y ngy 29-8-1942.
13
) Trong cu th ny tc gi c dng chi ch: ly mng nhc (mang
nhc) i lp vi tc vinh ( vinh) lm tng ngha ma mai hi hc
ca bi th, gin tip ch giu vic bt ngi v l ca nh cm quyn
Tng Gii Thch.
268
H ch minh ton tp
269

Bi 4
NHP TNH TY HUYN NGC
Ngc trung cu phm nghnh tn phm,
Thin thng tnh vn trc v vn;
Tnh, v, ph vn phi kh liu,
Ngc trung lu tr t do nhn.
VO NH NGC HUYN TNH T
)
Trong ngc t c n t mi,
Trn tri my tnh ui my ma;
My tnh, my ma, my m my ni bay i ht,
Ch cn li ngi t do trong ngc.

Trong lao t c n t mi,
Trn tri my tnh ui my ma;
Tnh, ma, my ni bay i ht,
Cn li trong t khch t do.
NAM TRN dch
___________
1)
Tnh Ty: mt huyn thuc tnh Qung Ty, gn bin gii Trung - Vit.
Tc gi b bt th trn Thin Bo, qu Tnh Ty my chc kilmt,
nhng li b a tr li Tnh Ty giam gi.
Bi 5 - 6 - 7
TH L NAN
I
Tu bin cao sn d tun nham,
Na tri bnh l cch nan kham;
Cao sn ng h chung v dng ,
Bnh l phng nhn khc b giam.

II

D nguyn i biu Vit Nam dn,
Ngh o Trung Hoa kin yu nhn;
V ni phong ba bnh a khi,
Tng d nhp ngc tc gia tn.

III

Trung thnh, ng bn v tm cu,
Khc b him nghi t Hn gian;
X th nguyn lai phi d d,
Nhi kim x th cnh nan nan!

270
H ch minh ton tp
271

NG I HIM TR

I
i khp non cao v ni him,
No ng ng phng li kh qua;
Ni cao gp h rt cc vn khng vic g,
ng phng gp ngi li b bt!

II
Ta vn l i biu ca dn Vit Nam,
nh n Trung Hoa gp nhn vt trng yu;
Khng dng t bng ni sng gi,
a ta vo lm "khch qu" trong t.

III

Vn trung thc thnh tht, ta khng c
iu g thn vi lng,
Th m b tnh nghi l Hn gian;
Vic x th vn khng phi l d,
Lc ny, x th cng kh khn hn.

I

i khp o cao, khp ni cao,
Ng u ng phng li lao ao!
Ni cao gp h m v s,
ng phng gp ngi b tng lao.

II

Ta l i biu dn Vit Nam,
Tm n Trung Hoa hi m;
Ai ng t bng gy sng gi,
Phi lm "khch qu" ti nh giam!

III

Ta ngi ngay thng, lng trong trng,
Li b tnh nghi l Hn gian;
X th t xa khng phi d,
M nay, x th kh khn hn.

NAM TRN dch
272
H ch minh ton tp
273

Bi 8 - 9
TO
I
Thi dng mi to tng tng thng,
Chiu trc lung mn, mn v khai;
Lung l hin thi hon hc m,
Quang minh khc d din tin lai.

II
To khi nhn nhn tranh lip st,
Bt chung hng liu, to xan khai;
Khuyn qun th ngt nht c bo,
B cc chi th tt thi lai.
BUI SM
I
Mi sm, mt tri vt ln khi u tng,
Chiu ti ca nh lao, ca cha m;
Gi y trong lao cn en ti,
Nhng nh sng bng ln pha trc mt.
II
Sm dy, mi ngi ua nhau bt rn,
Chung im tm gi, ba cm sng bt u;
Khuyn anh hy c n no,
Kh n tt cng, vui t ti.

I
u tng sm sm vng dng mc,
Chiu ca nh lao, ca vn ci;
Trong ngc gi y cn ti mt,
nh hng trc mt bng soi.
NAM TRN dch

II
Sm dy, ngi ngi ua bt rn,
Tm gi chung im, ba ban mai;
Khuyn anh hy gng n no bng,
B cc ri ra t thi lai.
NAM TRN - XUN THU
dch
274
H ch minh ton tp
275

Bi 10
NG
Ngc trung ng thy chn th phc,
Nht thy hn hn k c chung;
Mng kin tha long thin thng kh,
Tnh th ti gic ngo lung trung.
BUI TRA
Trong nh lao, gic ng tra tht khoan khoi,
Mt gic say sa sut my ting lin;
M thy ci rng bay ln tri,
Khi tnh dy mi bit mnh vn nm trong ngc.

Trong t khoan khoi gic ban tra,
Mt gic min man sut my gi;
M thy ci rng ln thng gii,
Tnh ra trong ngc vn nm tr.

NAM TRN dch
Bi 11
VN THOI
X hi ch lng cc,
Php quan d phm nhn;
Quan vit: nh hu ti,
Phm vit: ng lng dn;
Quan vit: nh thuyt gi,
Phm vit: ng ngn chn;
Php quan tnh bn thin,
Gi trang c ngn ngn;
Yu nhp nhn ti,
Khc gi n cn;
Gi lng cc chi gian,
Lp trc cng l thn.
LI HI
Hai cc ca x hi,
Quan to v phm nhn;
Quan bo: anh c ti,
Phm nhn tha: ti dn lnh;
276
H ch minh ton tp
277

Quan bo: anh ni di,
Phm nhn tha: ti ni tht;
Quan to tnh vn thin,
Li hm hm gi lm b c;
Mun khp ngi vo ti,
Li ra v n cn;
Gia hai cc ny,
C thn cng l ng.

Hai cc trong x hi,
Quan to v phm nhn;
Quan rng: anh c ti,
Phm tha: ti lng dn;
Quan rng: anh ni di,
Phm tha: thc trm phn;
Quan to tnh vn thin,
V lm b d dn;
Mun khp ngi vo ti,
Li ra v n cn;
gia hai cc ,
Cng l ng lm thn.
HU CHI - NGUYN S LM
dch
Bi 12
NG HU

Nh im khai lung hon khng kh,
Nhn nhn ngng khn t do thin;
T do thin thng thn tin khch,
Tri ph lung trung d hu tin ?

QU TRA
Hai gi chiu, nh lao m ca i khng kh,
Mi ngi ngng ln ngm tri t do;
Khch thn tin trn tri t do,
Bit chng trong t cng c tin?

278
H ch minh ton tp
279

Hai gi ngc m thng hi,
T nhn ngng mt ngm tri t do;
T do tin khch trn tri,
Bit chng trong ngc c ngi khch tin.
NAM TRN dch

Bn dch khc:
Hai gi ngc m thay khng kh,
Ai ny nhn ln: tri t do!
Tin khch t do trn thng gii,
Bit chng, tin cng trong t ?

V HUY NG dch
Bi 13
VN
Vn xan ngt liu, nht ty trm,
X x sn ca d nhc m;
U m Tnh Ty cm b tht,
Ht thnh m thut tiu hn lm.

CHIU HM
Cm chiu xong, mt tri ln v ty,
Khp ni, rn ting ca dn d v ting nhc;
Nh ngc u m huyn Tnh Ty,
Bng thnh mt vin hn lm ngh thut nh.

Cm xong, bng xung trm trm,
Vang ting n ca, rn ting ngm;
Nh ngc Tnh Ty m mt ti,
Bng thnh nhc qun vin hn lm.
NAM TRN dch
280
H ch minh ton tp
281

Bi 14
T LNG
Mi xan nht uyn hng m phn,
V dim, v thi, hu v thang;
Hu nhn tng phn, ngt c bo,
Mt nhn tng phn, hm gia nng.
CM T
Mi ba mt bt cm go ,
Khng mui, khng rau cng chng canh;
C ngi em cm, c n no,
Khng ngi em cm, i ku cha ku m.

Khng rau, khng mui, canh khng c,
Mi ba lng cm gi l;
C k em cm cn chc d,
Khng ngi lo ba i ku cha.
NAM TRN - BNG THANH
dch
Bi 15
NN HU XUY CH
Ngc trung ht thnh t hng khc,
Thanh chuyn th lng iu chuyn su;
Thin l quan h v hn cm,
Khu nhn cnh thng nht tng lu.

NGI BN T THI SO
Trong t bng nghe khc nhc nh qu hng,
m thanh tr nn th lng, tnh iu tr nn
su mun;
Nc non xa cch nghn trng, cm thng v hn,
Ngi chn phng khu li bc ln mt tng lu.

282
H ch minh ton tp
283

Bng nghe trong ngc so vi vu,
Khc nhc tnh qu chuyn iu su;
Mun dm quan h, khn xit ni,
Ln lu ai ngng trng nhau.
NAM TRN dch

Bn dch khc:
Trong lao vng khc nhc tnh qu,
m chuyn su thng, iu ti t;
Nghn dm quan h, khn xit ni,
Ln lu ai , chn phng khu.
HU CHI dch

Bi 16-17
CC P
I
Tranh ninh ng khu t hung thn,
Vn vn trng khai b cc thn;
Cc nhn b thn liu hu cc,
Ch thng t cc nng khut thn.

II
Th gian cnh hu ly k s,
Nhn mn tranh tin thng cc kim;
Nhn v hu kim ti c thy,
V kim mt x kh an min.

284
H ch minh ton tp
285

CI CM
I
Ming i d tn nh mt hung thn,
m m h hc nut chn ngi;
Ngi no cng b nut chn phi,
Ch cn chn tri co dui c thi.

II
Trn i li c chuyn tht l k,
Mi ngi tranh nhau n trc cm chn;
V c cm chn mi c ng,
Khng cm chn th khng ch ng yn.

I
D ta hung thn ming chc nhai,
m m h hc nut chn ngi;
Mi ngi b nut chn bn phi,
Co dui cn chn bn tri thi.
II
Ngh vic trn i k l tht,
Cm chn sau trc cng tranh nhau;
c cm chn mi yn b ng,
Khng c cm chn bit ng u ?
NAM TRN dch
Bi 18-19-20
HC DCH K
I
B to v liu hc dch k,
Thin binh vn m cng khu tr;
Tn cng thoi th ng thn tc,
Cao ti tt tc tin c chi.
II
Nhn quang ng i tm ng t,
Kin quyt th th yu tn cng;
Thc l, song xa d mt dng,
Phng thi, nht tt kh thnh cng.
III
Song phng th lc bn bnh qun,
Thng li chung tu thuc nht nhn;
Cng th vn tr v lu ton,
Ti xng anh dng i tng qun.

286
H ch minh ton tp
287

HC NH C
I
Ngi trong giam cm bun tnh, hc nh c,
Nghn qun mun nga cng rong rui;
Tn cng, lui gi u phi thn tc,
Ti cao, chn nhanh mi c nc trc.
II
Tm nhn phi rng, suy ngh phi su,
Phi kin quyt, lun lun tn cng;
Lc nc, hai xe cng thnh v dng,
Gp thi, mt tt c th thnh cng.
III
Th lc hai bn vn ngang nhau,
Kt cc thng li thuc v mt ngi;
Tnh k nh hay gi khng s h,
Mi xng l bc i tng anh dng.
I
T tng em c hc nh chi,
Thin binh vn m ui nhau hoi;
Tn cng, thoi th nn thn tc,
Chn l, ti cao t thng ngi.
II
Phi nhn cho rng, suy cho k,
Kin quyt, khng ngng th tn cng;
Lc nc, hai xe nh b ph,
Gp thi, mt tt cng thnh cng.
III
Vn trc hai bn ngang th lc,
M sau thng li mt bn ginh;
Tn cng, phng th khng s h,
i tng anh hng mi xng danh.
VN TRC - VN PHNG
dch
288
H ch minh ton tp
289

Bi 21
VNG NGUYT
Ngc trung v tu dic v hoa,
i th lng tiu ni nhc h?
Nhn hng song tin khn minh nguyt,
Nguyt tng song khch khn thi gia.
NGM TRNG
Trong t khng ru cng khng hoa,
Trc cnh p m nay bit lm th no?
Ngi hng ra trc song ngm trng sng,
T ngoi khe ca, trng ngm nh th.

Trong t khng ru cng khng hoa,
Cnh p m nay, kh hng h;
Ngi ngm trng soi ngoi ca s,
Trng nhm khe ca ngm nh th.
NAM TRN dch

Bi 22
PHN THU
Mi nhn phn c thu bn bn,
Ty din, phanh tr cc tu tin;
Thu yu ty din, vt phanh tr,
Thu yu phanh tr, vt ty din.
CHIA NC
Mi ngi c chia na chu nc,
Ra mt hoc un tr, tu mnh;
Ai mun ra mt, ng un tr,
Ai mun un tr, thi ra mt.

Mi ngi phn nc va lng chu,
Ra mt un tr t ta;
Ai mun un tr, ng ra mt,
Ai cn ra mt, ch un tr.
NAM TRN - TRN C TH
dch
290
H ch minh ton tp
291

Bi 23-24
TRUNG THU
I
Trung thu thu nguyt vin nh knh,
Chiu diu nhn gian bch t ngn;
Gia l on vin ngt thu tit,
Bt vong ngc l ngt su nhn.
II
Ngc trung nhn d thng trng thu,
Thu nguyt thu phong i im su;
Bt c t do thng thu nguyt,
Tm tu thu nguyt cng du du!

TRUNG THU
I
Trng trung thu trn nh gng,
Chiu ri ci i, nh trng trng nh bc;
Nh ai sum hp n tt trung thu,
Chng qun ngi trong ngc nut su.
II
Ngi trong ngc cng thng thc trung thu,
Trng thu, gi thu u vng su;
Khng c t do ngm trng thu,
Lng theo cng trng thu vi vi.
I
Trung thu vnh vnh mnh gng thu,
Sng khp nhn gian bc mt mu;
Sum hp nh ai n tt ,
Chng qun trong ngc k n su.
II
Trung thu ta cng tt trong t,
Trng gi m thu gn v su;
Chng c t do m thng nguyt,
Lng theo vi vi mnh trng thu.
NAM TRN dch
292
H ch minh ton tp
293

Bi 25

Dn gian bc b quan lp,
Ngc l bc kh cng khai;
B lp phm thng ta hi:
H bt tin o gi l lai!?
NH BC
Ngoi dn nh bc th b quan bt,
Trong t nh bc c th cng khai;
Con bc b t thng hi tic:
Sao khng sm vo quch chn ny!?

nh bc ngoi quan bt ti,
Trong t nh bc c cng khai;
B t, con bc n nn mi:
Sao trc khng v quch chn ny!?
NAM TRN dch
Bi 26
PHM
Cng gia bt cp phm phn,
Dc linh tha mn hi tin phi;
"Ngch" phm ho son thin thin hu,
Cng phm c din cng l thu.
T C BC
Nh nc khng pht cm cho t c bc,
Mun cho h hi ci li trc;
Nhng bn t sng s ngy no cng c cm tht,
Cn t ngho, i chy di cng vi nc mt.

Quan khng cp ba cho t bc,
h mau cha ti c hn;
T "cng" ngy ngy no ru tht,
T ngho, di vi l cng tun.
NAM TRN - HU CHI dch
294
H ch minh ton tp
295

Bi 27
NN HU MC M
Ph gia t , bn gia gio,
m nh thin, m t chm;
"Xa i pho ti", chn v i,
Ti t nhng tng ngt nhn sm.
BN T H MC
Con ci nh giu m ngho gio dc,
Gan nh bc to nh tri m mt th nh nh
ci kim;
Ci ti hunh hoang khoc lc
14)
tht l v i,
t nhng vn t tng n nhn sm.

Con nh giu c, ngho gia gio,
nh bc gan tri, mt ta kim;
"Mt tc ln my", gh gm tht,
Ngi t m vn c nhn sm.
___________
14
) Nguyn vn Xa i pho ti: mt thnh ng vng Qung ng c
ngha nh mt tc n tri.
NAM TRN dch
Bn dch khc:
Con nh giu, gio dc ngho,
To "gan nh bc", b teo "gan ngi";
Ba hoa khoc lc tht ti,
t m li c i n sm.
KHNG HU DNG dch
296
H ch minh ton tp
297

Bi 28
NN HU NGUYN CH NHIM L.
Quc gia trng thc trn bin thu,
H ni vong cng ch c ti (t)?
Th khong thng tng bin gii kh,
Kim tin l l ch t thi.
BN T L. NGUYN L CH NHIM
Nh nc giao cho trng trch coi gi bin thu,
Sao li qun vic cng, ch lo vic t?
Qung "ngtimoan" thng tun qua bin gii,
Bi th, l c tin mi c ra bi th t.

Quc gia ph thc gi bin khu,
Sao nhng vic cng, mi vic t?
Qung thic tun qua bin gii sch,
Nn l c bc... c th t.
Bi 29
SONG THP NHT
GII VNG THIN BO
Gia gia kt thi d trng ng,
Quc khnh hoan thanh c quc ng;
Ng khc kim thin b bang gii,
Nghch phong hu tr phi bng.
TT SONG THP
15)

B GII I THIN Bo
16)

Nh no nh y kt hoa v treo n,
C nc reo vui, mng ngy quc khnh;
Th m hm nay ta b tri gii i,
Ngn gi ngc c cn i cnh chim bng.
Nh nh hoa kt vi n ging,
Quc khnh vui reo c nc mng;
Li ng hm nay ta b gii,
Oi om gi cn cnh chim bng.
NAM TRN dch
___________
15
) Song thp: tc ngy 10-10, Quc khnh nc Trung Hoa Dn quc trc
y.
16
) Tc gi vn b bt th trn Thin Bo, sau , b a tr li giam
Tnh Ty, nay li b gii n Thin Bo.
298
H ch minh ton tp
299

Bi 30
TU L
Tu l ti tri tu l nan,
Trng san chi ngoi hu trng san;
Trng san ng o cao phong hu,
Vn l d c min gian.
I NG
C i ng mi bit ng i kh,
Ht lp ni ny li tip n lp ni khc;
Khi vt cc lp ni ln n nh cao cht,
Th mun dm nc non thu c vo tm mt.

i ng mi bit gian lao,
Ni cao ri li ni cao trp trng;
Ni cao ln n tn cng,
Thu vo tm mt mun trng nc non.
NAM TRN dch
Bi 31
M
Quyn iu quy lm tm tc th,
C vn mn mn thin khng;
Sn thn thiu n ma bao tc,
Bao tc ma hon, l d hng.
CHIU TI
Chim mi v rng tm cy ng,
Chm my l tri lng l trn tng khng;
Thiu n xm ni xay ng,
Ng xay va xong, l than .

Chim mi v rng tm chn ng,
Chm my tri nh gia tng khng;
C em xm ni xay ng ti,
Xay ht, l than rc hng.
NAM TRN dch
300
H ch minh ton tp
301

Bi 32
D TC LONG TUYN
Bch thin "song m" bt nh ,
D vn thng thng "ng v k";
St lnh tha c lai gip kch,
Cch ln hn thnh hiu oanh .
M NG LONG TUYN
17)
Sut ngy "i nga"
18)
khng ngng v,
m n, li tng nm mn "g nm v"
19)
;
Rp v rt tha c xng vo tp kch,
Mng nghe xm bn, chim oanh ht bo sng.
"i nga" ngy i chng ngh chn,
Mn "g nm v", ti thng n;
Tha c rt, rp xng vo nh,
Oanh sm, mng nghe ht xm gn.
NAM TRN - HU CHi dch
___________
17
) Long Tuyn: Tn huyn, thuc tnh Qung Ty, mt a im gia
Thin Bo v in ng.
18
) i nga (song m): xe c hai nga ko m ngi quyn qu xa kia
thng dng; ch "i nga" y dng vi hi hc ch i chn tc
gi.
19
) G nm v (ng v k): Mn n sang, y dng vi hi hc ch i
chn b xing tro, ging nh hiu n thng tro chn g nu mn
"g nm v".
Bi 33
IN NG
Mi xan nht uyn cng gia chc,
t th th ti thn hu;
Bch phn tam nguyn bt cu bo,
Tn nh qu d m nh chu.
IN NG
20)
Mi ba c mt bt cho ca nh nc,
Ci bng lun lun than phin;
Cm khng ba ng chng no,
Ci t nh qu, go nh chu.

Cho t mi ba chia lng bt,
Ci bng lun lun rn r su;
Cm nht ba ng n chng ,
Ci th nh qu, go nh chu.
NAM TRN
HONG TRUNG THNG dch
___________
20
) in ng: Mt a im trn ng b t Tnh Ty i Nam
Ninh.
302
H ch minh ton tp
303

Bi 34
S O THIN BO NGC
Nht hnh ng thp tam cng l,
Thp tn y quan, ph tn hi;
Trit d hu v an thy x,
X khanh thng to i triu lai.
MI N NH LAO THIN B
)

Ngy i nm mi ba cy s,
t ht m o, rch ht giy;
Sut m li khng c ch ng yn,
Ngi trn h x i tri sng.

___________
1)
Khng hiu sao bi th ny li xp sau bi in ng, c l l hi c v
qung -ng i t Tnh Ty n Thin Bo.
Nm mi ba dm, mt ngy tri,
o m t m, dp t ti;
Li kh thu m khng chn ng,
Ngi trn h x i ban mai.
HU CHI dch

Bn dch khc:
Ngy cuc nm mi ba ct s,
t m m o, rch bm giy;
Thu m li chng ni yn gic,
Ngi trn cu tiu, i sng ngy.
KHNG HU DNG -
NGUYN S LM dch
304
H ch minh ton tp
305

Bi 35
NN HU CHI TH THM GIAM
Qun ti thit song l,
Thip ti thit song tin;
Tng cn ti ch xch,
Tng cch t thin uyn;
Khu bt nng thuyt ch,
Ch li nhn truyn nghin (ngn);
V ngn l d mn,
Tnh cnh chn kh lin!
V NGI BN T N NH LAO
THM CHNG
Chng trong song st,
Thip ngoi song st;
Gn nhau ch tc gang,
M cch nhau tri vc;
Ming khng tht ln li,
Chuyn li nh kho mt;
Cha ni nc mt trn,
Tnh cnh tht ng thng!

Anh trong song st,
Em ngoi song st;
Gn nhau ch tc gang,
M cch nhau tri vc;
Ming ni chng nn li,
Ch cn nh kho mt;
Cha ni, l tun trn,
Cnh tnh ng thng tht!
NAM TRN -
HONG TRUNG THNG
dch
306
H ch minh ton tp
307

Bi 36
CC BO: HOAN NGHNH
UY KI I HI
ng th Trung Quc hu,
ng th yu ph Du;
Qun vi ta thng khch,
Ng vi giai h t;
ng th i biu d,
i ng h huyn th?
Nhn tnh phn lnh nhit,
T c thu ng lu!
CC BO NG TIN: HI HP LN
HOAN NGHNH UY Ki
21)
Cng l bn Trung Hoa,
Cng phi i Trng Khnh
22)
;
Anh l khch ngi trn,
___________
21
) Uy Ki: tc Wendell Willkie, i biu M trong phe ng minh
chng pht xt, i thm Trng Khnh. Lc ng i qua t chin
khu Qung Ty, nh ng cc t chc hi hp chiu i. By gi
tc gi l i biu ca Vit Nam c lp ng minh, cng l ng
minh ca Trung Quc chng Nht. Nhng gii cm quyn Trng
Khnh li bt giam Ngi.
22
) Trng Khnh: cn c tn l Du, mt ph thuc tnh T Xuyn,
ni Chnh ph Trung Hoa Dn quc ng thi chng Nht.
Ti l t di thm;
Cng l i biu c,
i i sao qu khc bit?
Thi i thng phn m lnh,
T xa nc vn chy v ng!

Cng l i Trng Khnh,
Cng l bn Trung Hoa;
Anh, lm khch trn snh,
Ti, thn t di nh;
Cng l i biu c,
Khinh trng sao khc xa?
Thi thng chia m lnh,
V ng nc chy m!
NAM TRN dch
308
H ch minh ton tp
309

Bi 37
T MIN
Mt hu ng tn tiu ty cnh,
Tng v xun non ch huy hong;
Tai ng b ng lai on luyn,
S ng tinh thn cnh khn trng.
T KHUYN MNH
Khng c cnh ma ng tiu iu rt mt,
S khng c ma xun m p huy hong;
Tai ng rn luyn ta,
Khin cho tinh thn ta cng thm hng hi.

V khng c cnh ng tn,
Th u c cnh huy hong ngy xun;
Ngh mnh trong bc gian trun,
Tai ng rn luyn tinh thn thm hng.
NAM TRN dch
Bi 38
D CNH
Ng lai chi th ho thng thanh,
Hin ti thu thu bn di thnh;
X x nng dn nhan i tiu,
in gian sung mn xng ca thanh.
CNH NG NI
Lc ta n la cn xanh,
Nay v gt xong mt na;
Ni ni nng dn mt my hn h,
Rung ng trn y ting ca ht.

310
H ch minh ton tp
311

Ti y khi la cn con gi,
Gt hi hm nay qu na ri;
Khp chn nng dn ci hn h,
ng qu vang dy ting ca vui.
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Khi ta mi n cn xanh la,
V gt by gi na xong;
Khp chn nng dn ci hn h,
Cu ca ting ht rn trn ng.
NGUYN S LM dch
Bi 39
CHC THAN
L bng th nh lng m h,
Nht duyn mao l th "tu lu";
Lnh chc, bch dim cung thc ph,
Hnh nhn qu th tm nh lu.
HNG CHO
Di bng cy rm mt bn ng,
Mt tp lu tranh: y l "tim ru";
Cho ngui v mui trng lm thnh thc n,
Khch i ng qua y tm dng ngh.

Ven ng np di bng lm cy,
Mt tp lu tranh: "tim ru" y;
No mn cho hoa v mui trng,
ng xa, khch tm ngh ni ny.
312
H ch minh ton tp
313

Bi 40
QU C NGC
Giam phng d th tiu gia nh,
Si, m, du, dim t k doanh;
Mi c lung tin nht c to
23)
,
Thnh thin ch phn d iu canh.
NH LAO QU C
24)
Phng giam cng l mt gia nh nh,
Go, ci, du, mui, u t mnh lo sm;
Trc mi phng giam l mt bp,
Sut ngy thi cm v nu canh.

Nh lao m ging tiu gia nh,
Go, ci, mui, du t sm sanh;
Trc mi phng giam by mt bp,
Sut ngy li hi vi cm, canh.
HU CHI dch
___________
23
) Nguyn bn l co. Trong ln xut bn th nht, tc gi sa
li l to.
24
) Qu c: tn huyn, thuc tnh Qung Ty, trn lu vc sng
Hu Giang, mt a im tip sau in ng.
Bi 41
LONG AN LU S TRNG
Bin s nhn chn Lu s trng,
Nhn nhn tn tng nh cng bnh;
Vn tin lp m cng b,
Can tnh t lung ho v sinh.
S TRNG LONG AN
25)
H LU
S trng h Lu gii quyt cng vic
thn trng, ng n,
Mi ngi u khen ng cng bng;
ng tin, ht go u cng b,
Nh lao sch s hp v sinh.

Lm vic ng thay Lu s trng
Ai ai cng bo bc cng bnh;
ng tin, bt go u cng b,
Sch s, lao t rt v sinh.
NAM TRN dch
___________
25
) Long An: mt ph thuc tnh Qung Ty, mt a im trn
sng Hu Giang. T Qu c, tc gi b gii chch xung pha
Nam v dc theo sng Hu Giang n Nam Ninh.
314
H ch minh ton tp
315

Bi 42 - 43
TO GII
I
Nht th k d v lan,
Qun tinh ng nguyt thng thu san;
Chinh nhn d ti chinh thng,
Nghnh din thu phong trn trn hn.

II

ng phng bch sc d thnh hng,
U m tn d nht to kh
)
;
Non kh bao la ton v tr,
Hnh nhn thi hng ht gia nng!

___________
1)
Cu ny cha li theo nguyn bn. Nhng chng ti vn ng tc
gi vit nhm ch to l qut thnh ch to l sm. V cu th U
m tn d to nht khng (bng m cn u m b qut sch)
nh bn in nm 1960 l ng vn php hn.
GII I SM
I
G gy mt ln, m cha tn,
Chm sao nng vng trng ln nh ni ma thu;
Ngi i xa ct bc trn ng xa,
Gi thu tp mt tng cn tng cn lnh lo.
II
Phng ng mu trng chuyn thnh hng,
Bng m cn ri rt sm ht sch;
Hi m bao la khp v tr,
Ngi i thi hng bng thm nng.
I
G gy mt ln m cha tan,
Chm sao nng nguyt vt ln ngn;
Ngi i ct bc trn ng thm,
Rt mt, m thu, trn gi hn.
II
Phng ng mu trng chuyn sang hng
Bng ti m tn, sm sch khng;
Hi m bao la trm v tr,
Ngi i, thi hng bng thm nng.
NAM TRN dch
316
H ch minh ton tp
317

Bi 44
NG CHNH
(Thp nht nguyt nh nht)
ng Chnh chnh ng Bnh M ngc,
Mi xan nht chc khng khng;
Thu ho quang tuyn hn sung tc,
Nht nht hon khai lng th lung.
NG CHNH
26)
(Ngy 2 thng 11)
Nh lao ng Chnh ging ht nh lao Bnh M,
27)

Mi ba mt bt cho, bng thng rng khng;
Nc v nh sng th y ,
Mi ngy cn hai ln m ca bung giam.
Bnh M th no ng Chnh vy,
Ba lng bt cho bng cn co;
Nc v nh sng th d dt,
Ngy li hai ln m ca lao.
NAM TRN dch
___________
26
) ng Chnh : mt huyn thuc tnh Qung Ty, mt a im
trn ng t Long An i Nam Ninh dc theo sng Hu Giang.
27
) Bnh M: mt trn Ty b khu t tr dn tc Choang tnh
Qung Ty, bn b sng Hu Giang, l ni ng ca Cch mnh u
vin hi in ng. Nay l huyn l in.
Bi 45
NN HU CH CH B
Cu quyn, tn th tng b xuyt,
Ch chin do non qu v chin;
Ngc sng cm trng nhn tri ph,
Ngc l ha a nhn bt min?
CHIC CHN GIY CA NGI BN T
Quyn c, sch mi cng bi chp li,
Chn giy cn m hn khng c chn;
Ngi trn ging ngc trng gm c bit chng,
Trong ngc bao nhiu ngi khng ng?

318
H ch minh ton tp
319

Quyn xa, sch mi bi thm m,
Chn giy cn hn chng c chn;
Trng gm, ging ng, ai c bit?
Trong t bao k ng khng an?
NAM TRN - BNG THANH dch

Bn dch khc:

Sch xa v mi kho em bi,
Chn giy hn khng hn ri;
Ging ngc mn thu ai c thu,
Trong lao khng ng bit bao ngi.
HONG NGN dch
Bi 46
D LNH
Thu thm v nhc dic v chin,
Sc hnh cung yu bt kh min;
Nguyt chiu nh tiu tng lnh kh,
Khuy song Bc u d honh thin.
M LNH
m cui thu khng m cng khng chn,
Nm co cng cong lng vn khng ng c;
Trng soi khm chui trc sn cng
tng thm kh lnh,
Nhm qua ca s, sao Bc u ngang tri.

320
H ch minh ton tp
321

m thu khng m cng khng chn,
Gi qup, lng cng, ng chng an;
Khm chui trng soi cng thy lnh,
Nhm song, Bc u nm ngang.
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Cui thu chn m cng u khng,
Co qup nm m ng chng xong;
Sn chui trng soi thm lnh lo,
Ngang tri, Bc u hin ngoi song.
TRN C TH dch
Bi 47
BANG
Hnh t trng long hon nhiu trc,
Uyn nh ngoi quc v hun quan;
Hun quan ch th kim ti tuyn,
Ng ch ma thng nht i oan.
DY TRI
Rng di
28)
qun quanh cng chn v cnh tay,
Ging ht dy tua quan v nc ngoi;
Dy tua quan v l t kim tuyn,
Cn ca ta l mt si thng gai ln.

___________
28
) Rng di: nguyn vn l trng long, tc si dy tri tc gi gi
mt cch hi hc.
322
H ch minh ton tp
323

Rng qun vng quanh chn vi tay,
Trng nh quan v tua, ai;
Tua ai quan v bng kim tuyn,
Tua ca ta l mt cun gai.
NAM TRN - BNG THANH
dch

Bn dch khc:

Rng di vng qun khp chn tay,
Quan v nc ngoi thng b y;
Quan v eo tua kim tuyn tht,
Cn ta, qun mt cun thng ay!
HU CHI dch
Bi 48
LC LIU NHT CHCH NHA
Nh ch tm tnh ngnh th cng,
Bt nh lo thit nhuyn nhi trng;
Tng lai d nh ng cam kh,
Hin ti ng ty cc nht phng.
RNG MT MT CHIC RNG
Tnh tnh anh rn ri v kin cng,
Chng mm v di nh lo li;
Trc nay vn cng anh chung ngt bi, cay ng,
By gi phi xa nhau, ngi mt phng.

Cng rn nh anh chng km ai,
Chng nh lo li do v di;
Ngt bi cay ng tng chia s,
Nay k chn my, k cui tri.
TRN C TH dch
324
H ch minh ton tp
325

Bi 49
LONG AN - NG CHNH
29)

Th gian th a qung nhi bn,
S d nhn dn kim th cn;
Thnh thuyt kim xun phng i hn,
Thp phn thu hoch lng tam phn.
LONG AN - NG CHNH
Vng ny rung t rng nhng cn ci,
V th nhn dn tit kim v sing nng;
Nghe ni ma xun nm nay gp i hn,
Mi phn ch thu hoch c vi ba phn.

Vng y tuy rng, t kh cn,
V th nhn dn kim li cn;
Nghe ni xun nay tri i hn,
Mi phn thu hoch ch i phn.
NAM TRN - BNG THANH
dch
___________
29
) Bi ny trong cc ln in trc xp trn bi ng Chnh, ln ny
chuyn xung cho ng vi nguyn bn v Long An - ng Chnh
l li nhn xt ca tc gi v c hai vng Long An v ng Chnh,
ch khng phi trn con ng t Long An n ng Chnh.
Bi 50
NHAI THNG
Nhai thng nhn tranh khn Hn gian,
Hn gian d ng bn v can;
V can nhng th him nghi phm,
S ng tm trung gic im hn.
TRN NG PH
Trn ng ph mi ngi tranh nhau xem
Hn gian,
Hn gian vn chng lin can g vi ta;
Nhng khng lin can m vn l ngi t
b tnh nghi,
Khin lng ta cm thy c cht gh lnh.

Ngoi ph tranh nhau xem Hn gian,
Hn gian, ta vn thc v can;
V can vn b nghi l c,
Thc khin lng ta lnh ti gan.
NAM TRN dch
326
H ch minh ton tp
327

Bi 51
L THNG
Hnh t tuy nhin b khn bang,
Mn sn iu ng d hoa hng;
T do lm thng v nhn cm,
Li th chinh gim tch lng.
TRN NG
Mc d chn tay b tri cht,
Nhng y ni chim ht v hoa thm;
T do thng ngon, khng ai cm c,
Nh th, ng xa cng bt qunh hiu.

Mc d b tri chn tay,
Chim ca rn ni, hng bay ngt rng;
Vui say, ai cm ta dng,
ng xa, u cng bt chng qunh hiu.
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Du tri chn tay n ngt ngho,
Khp rng hng ngt vi chim ku;
T do thng ngon, ai ngn c,
C qunh ng xa, vi t nhiu.
HU CHI dch
328
H ch minh ton tp
329

Bi 52
TRuNG BINH GIA QUYN
Lang qun nht kh bt hi u,
S thip khu trung c bo su;
ng cc kh lin d tch mch,
Thnh d lai tm tr lao t.
GIA QUYN NGI B BT LNH
30)

Chng ra i khng tr v,
thip chn bung the mt mnh m su;
Nh ng cc hn thng thip c qunh,
Nn mi thip n tm nh t.

Bin bit anh i khng tr li,
Bung the tr tri, thip m su;
Quan trn xt ni em c qunh,
Nn li mi em tm t!
NAM TRN dch
___________
30
) Trong bi ny, tc gi chm bim vic bt lnh ca chnh quyn
Tng Gii Thch. Tuy gi l i lnh cu nc, nhng thc cht
ch l bo v nh cm quyn, nn phn ng nhn dn b trn
khng chu i. i ph li, chnh quyn dng th on bt v
vo ngi t thay.
Bi 53
GII TRo
Ngt cng gia phn, tr cng phng,
Qun cnh lun ban kh h tng;
Ngon thu du sn tu s thch,
Nam nhi o th dic ho hng!
31)

PHA TR
n cm nh nc, nh cng,
Lnh qun cnh thay phin nhau i h v;
Do ni chi sng tu thch,
Lm trai n th cng ho hng!
n cm nh nc, nh cng,
Lnh trng thay phin n h tng;
Non nc do chi ty s thch,
Lm trai nh th cng ho hng!
VN TRC - VN PHNG dch
___________
31
) Cu cui bi ny ly t cu th cui bi th Ngu thnh ca nh
th v nh trit hc Nho gio Trnh Ho i Tng.
Ph qu bt dm, bn tin lc,
Nam nhi o th dic ho hng.
Ngha l:
Giu sang khng ham mun, ngho hn vn vui,
Lm trai n th cng ho hng.
330
H ch minh ton tp
331

Bi 54
VNG NAM NINH
Thit thng ngnh th ma thng nhuyn,
B b inh ang hon bi thanh;
Tuy th him nghi gin ip phm,
Nghi dung khc tng cu cng khanh.
I NAM NINH
Xch st cng thay thng gai mm,
Bc mi bc leng keng nh ting ngc;
Tuy l ngi t b tnh nghi gin ip,
Nhng b dng li ging v cng khanh ngy trc.

Hm nay xing st thay dy tri,
Mi bc leng keng ting ngc rung;
Tuy b tnh nghi l gin ip,
M nh khanh tng v ung dung.
NAM TRN dch
Bi 55 - 56
CNH BINH M TR NG HNH
I

Cnh s m tr ng l tu,
Tr do nhn m, ng nhn khin;
Nhn nhi phn tin tr t,
Nhn v nhn v t ch quyn!

II

Th thng thin tn ho vn kh,
Mc nh tht khc t do quyn!
Nht ngn nht ng bt t ch,
Nh ngu, nh m, nhm nhn khin.

332
H ch minh ton tp
333

CNH BINH KHING LN CNG I
I
Cnh binh khing ln i cng ng,
Ln th ngi khing, ta ngi dt;
Ngi li b coi r hn ln,
Ch v ngi khng c quyn t ch.
II
Trn i nghn vn iu cay ng,
Khng g cay ng bng mt quyn t do;
Mi li ni, mi hnh ng u khng c t ch,
Mc cho ngi dt nh tru, nh nga.
I
Khing ln, lnh cng i mt li,
Ta th ngi dt, ln ngi khing;
Con ngi coi r hn con ln,
Ch ti ngi khng c ch quyn!
II
Trn i nghn vn iu cay ng,
Cay ng chi bng mt t do ?
Mi vic mi li khng t ch,
cho ngi dt ta tru b!
NAM TRN dch
Bi 57
IT LC
D nhng hc m d ng trnh,
L hu k khu thm bt bnh;
it nhp thm khanh nguy him thm,
Hnh nng dc xut liu thm khanh
32)
.
HT CHN NG
m cn ti mt phi ln ng,
ng li g gh, khng cht bng phng;
Ht chn tht xung h su, nguy him qu,
May sao nhy c ra khi h.

Cn ti nh bng phi i,
ng i khc khuu li g gh;
Trt chn nh bc sa vo h,
May nhy ra ngoi sut na nguy!
NAM TRN dch
___________
32
) Nguyn bn l trnh, trong ln xut bn th nht, tc gi sa
li l khanh.
334
H ch minh ton tp
335

Bi 58
BN L THP THUYN PH UNG
Tha chu thun thu vng Ung Ninh,
Hnh iu thuyn lan t gio hnh;
Lng ngn hng thn tr mt thm,
Giang tm ng ph iu thuyn khinh.
GIA NG P THUYN
I UNG
)

p thuyn xui dng i Ung Ninh,
Chn b treo ln gin thuyn nh ti hnh treo c;
Lng xm hai bn sng tht l ng c,
Gia lng sng, thuyn cu ca ng chi lt nh.

p thuyn thng xung huyn Ung Ninh,
Lng lng chn treo ta gio hnh;
Lng xm ven sng ng c th,
Thuyn cu r sng nh thnh thnh.
NAM TRN dch
___________
1
) Ung Ninh: tc Nam Ninh, mt huyn thuc tnh Qung Ty, c
th trn Nam Ninh.
Bi 59
NAM NINH NGC
Giam phng kin trc nh "ma ng",
Trit d huy hong chiu in ng;
Nhn v mi xan duy hu chc,
S nhn t chin cng cng.
NH NGC NAM NINH
Nh lao xy dng rt "mc"
33)
,
Sut m n in sng rc;
Nhng v ba n no cng ch c cho,
Khin cho bng ngi ta c run bn bt.

Nh lao xy dng kiu tn thi,
n in thu m sng rc tri;
Nhng mi ba n lng bt cho,
Cho nn ci bng c rung hoi.
NAM TRN dch
___________
33
) Mc (ma ng): ti tn, hin i, tc gi dng vi hi hc.
336
H ch minh ton tp
337

Bi 60
NP MUN
Hon cu chin ho thc thng thin,
Trng s tng tranh ph trn tin;
Ngc l nhn nhn nhn yu mnh,
Hng tm bt tr nht vn tin.
BUN BC
La chin tranh trn hon cu nng chy
c tri xanh,
Trng s ua nhau ra mt trn;
Trong t, ngi nhn li nhn qu i,
Ch ln m khng ng gi mt ng tin.

Trng s ua nhau ra mt trn,
Hon cu la bc rc tri xanh;
Trong ngc ngi nhn nhn qu i,
Ch cao m chng ng ng trinh.
NAM TRN dch
Bi 61
THNH K MINH
Nh ch bnh thng nht chch k,
Triu triu bo hiu i thanh ;
Nht thanh hon tnh qun l mng,
Nh ch cng lao d bt .
NGHE G GY
Ngi ch l mt ch g bnh thng,
Mi sm, ln ting gy bo sng;
Mt ting thi m gi tnh gic mng ca
dn chng,
Cng lao ngi chng phi l xong.

Ngi tuy ch mt ch g thng,
Bo sng, ngy ngy ting gy vang;
Mt ting, ton dn bng tnh mng,
Cng ngi u c phi l xong.
NAM TRN dch
338
H ch minh ton tp
339

Bi 62
NHT C PHM "NGNH" LIU
Tha thn ch hu ct bao b,
Thng kh c hn bt kh chi;
Tc d tha nhng thy ng trc,
Kim triu tha d cu tuyn quy.
MT NGI T C BC "CHT CNG"
Thn hnh anh y ch cn da bc xng,
Kh au, i rt, khng chng ni;
m qua anh cn nm ng cnh ti,
Sng nay v chn sui.

Thn anh da bc ly xng,
Kh au, i rt ht phng sng ri;
m qua cn ng bn ti,
Sng nay anh v ni sui vng!
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Anh ch ln da bc dm xng,
Kh au, i rt sc khn ng;
m qua cn ng bn ti ,
M sng hm nay sui vng.
NGUYN S LM dch
340
H ch minh ton tp
341

Bi 63
HU NHT C...
Di, T bt thc Chu triu tc,
phm bt ngt cng gia chc;
Di, T ng t Th Dng
34)
sn,
phm ng t cng gia ngc.
LI MT NGI NA...
B Di, Thc T
35)
khng n thc nh Chu,
Ngi t c bc khng n cho nh nc;
B Di, Thc T cht i trn ni Th Dng,
Ngi t c bc cht i trong ngc nh nc.

Di, T chng n go nh Chu,
T bc chng n cho nh nc;
Di, T cht i ngn Th Dng,
T bc cht i trong nh ngc.
NAM TRN dch
___________
34
) Nguyn bn l Th Dng, trong ln xut bn th nht tc gi
cha li l Th Dng. Th Dng l tn mt ngn ni thuc tnh
H Nam, Trung Quc.
35
) B Di, Thc T: con vua nc C Trc i nh n (1401 - 1122
trc C.N), Trung Quc. Khi V Vng chim ngi nh n lp nn
nh Chu, B Di, Thc T khng chu n go nh Chu ln ni Th
Dng n, n rau vi, ri cht i .
Bi 64
CM YN
(Ch yn ch)
Yn cm th gian hn l hi,
Nh yn kiu nhp tha yn bao;
ng nhin tha kh xuy yn u,
Nh nhc xuy yn, pht th liu.
(Tha: ngc inh d)
CM HT THUC
(Thuc l)

y lnh cm ht thuc rt gt gao,
Thuc ca anh phi np vo ti thuc ca n;
ng nhin, n c th ht thuc bng tu,
Nhng nu anh ht, b pht cng tay.
(N: lnh ngc)

Ht thuc ni ny cm gt gao,
Thuc anh n tch, b vo bao;
N th ko tu tha h ht,
Anh ht, cng y, tay gh vo.
NAM TRN dch
342
H ch minh ton tp
343

Bi 65
D BN VN KHC PHU
h phu qun, h phu qun!
H c phu qun c kh trn?
S thip tng kim h x kin,
Thp phn tm hp u nhn.
NA M NGHE TING KHC CHNG
Than i! Chng hi chng!
C sao chng vi la b ci i?
Khin cho thip t nay bit tm u thy,
Ngi bn i mi phn tm u hp!

Hi i, chng hi, hi chng i!
C s v sao vi lnh i?
thip t nay u thy c,
Con ngi tm hp mi mi.
NGUYN S LM dch
Bi 66
HONG HN
Phong nh li kim ma sn thch,
Hn t tim phong thch th chi;
Vin t chung thanh thi khch b,
Mc ng xuy ch dn ngu quy.
HONG HN
Gi nh gm sc mi ni,
Rt nh gio nhn chch cnh cy;
Ting chung cha xa gic bc chn khch,
Tr chn tru thi so dn tru v.

Gi sc ta gm mi ni,
Rt nh di nhn chch cnh cy;
Cha xa chung gic ngi nhanh bc,
Tr dn tru v ting so bay.
NAM TRN dch
344
H ch minh ton tp
345

Bi 67
CNG KIM
Ch nht oa phn lc mao tin,
Nht bn khai thu ngn nht nguyn;
Nht nguyn mi vt c lc gic,
Ngc trung gi cch nh chiu nhin.
TIN CNG
Thi mt ni cm phi su ho,
Mt chu nc si mt ng bc;
Mt ng mua hng ch ng gi su ho,
Gi c trong t nh r nh th!

Thi mt ni cm, tr su ho,
Nc si mi chu, mt ng trao;
Mt ng ca ng su ho ch,
Gi c trong t nh r sao!
NAM TRN dch
Bi 68
THU BT TRC
Nht canh ... nh canh... hu tam canh,
Trin chuyn, bi hi, thy bt thnh;
T, ng canh th ti hp nhn,
Mng hn hon nhiu ng tim tinh.
NG KHNG C
Canh mt... canh hai... li canh ba,
Trn trc bn khon khng ng c;
Canh t, canh nm va chp mt,
Hn mng qun quanh ni ngi sao nm cnh.

346
H ch minh ton tp
347

Mt canh... hai canh... li ba canh,
Trn trc bn khon, gic chng thnh;
Canh bn, canh nm va chp mt,
Sao vng nm cnh mng hn quanh.
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Canh mt... canh hai... li canh ba,
Trn trc, bn khon, kh ng m;
Canh bn, canh nm va chp mt,
Sao vng nm cnh quyn hn ta.
XUN THU dch
Bi 69
C HU
Tch qun tng ng ch giang tn,
Vn ng quy k, ch cc tn;
Hin ti tn in d l ho,
Tha hng ng tc ngc trung nhn.
NH BN
Ngy no anh tin ti n bn sng,
Hi ti ngy v, tr ma la mi;
n nay rung li cy xong ht ri,
Ni t khch, ti thnh ngi trong t.

Ngy i bn tin n bn sng,
Hn bn v khi la ng;
Nay gt xong, cy khp,
Qu ngi, ti vn chn lao lung.
NAM TRN dch
348
H ch minh ton tp
349

Bi 70
TH NN HU MN T BO CO
ng chu cng t ngha nan t,
Th hu bin tu bo co th;
"Phng th", "ng nhn" kim thu hc,
a a bc c cm n t.
VIT H BO CO CHO CC BN T
Cng hi cng thuyn gip nhau, l khn t chi,
Vit bo co thay cho bn;
Nhng ch "tha lnh", "chiu theo" nay u mi
hc,
Th m c nhiu li cm t.

Cng hi cng thuyn nn phi gip,
Vit thay bo co dm t nan;
"Chiu theo", "tha lnh" nay va hc,
c bao li bn cm n.
NAM TRN dch
Bi 71
LI SANG
Mn thn hng lc nh xuyn cm,
Thnh nht lao tao t c cm;
Xuyn cm, t trung qu khch,
C cm, nn hu tn tri m.
GH L
Xanh y ngi nh o gm,
Sut ngy st sot ta gy n;
Mc gm trong t u l khch qu,
Gy n, bn t u l tri m.

y mnh tm nh hoa gm,
St sot lun tay ta gy n;
Mc gm, bn t u khch qu,
Gy n, trong ngc thy tri m.
VN TRC - VN PHNG
dch
350
H ch minh ton tp
351

Bi 72
VN THUNG M THANH
M b thung th, hn thng kh,
K thung chi hu, bch nh min;
Nhn sinh ti th d gi dng,
Khn nn th nh ngc thnh thin.
NGHE TING GI GO
Go lc ang gi, rt au n,
Lc gi xong ri, trng ta bng;
Ngi sng trn i cng nh vy,
Gian nan l dp rn gia mnh thnh ngc.

Go em vo gi bao au n,
Go gi xong ri, trng ta bng;
Sng trn i ngi cng vy,
Gian nan rn luyn mi thnh cng.
VN TRC - VN PHNG
dch
Bi 73 - 74 - 75
SONG THP NHT
I
Tng tin mi o Song thp nht,
K nim u chu bi chin k;
Kim nht ng chu ng huyt chin,
Ti khi tu th c Nadi.
II
Trung Hoa khng chin tng lc ti,
Lit lit oanh oanh c th tri;
Thng li tuy nhin hu b c,
Nhng tu n lc phn cng th.
III
Khng Nht tinh k mn chu,
Tinh k i tiu hu sai th;
Tinh k i ch c tu hu,
Tiu ch tinh k bt kh v.
352
H ch minh ton tp
353

NGY 11 THNG
)

I
Trc kia, c n 11 thng 11
L k nim ngy nh chin chu u;
Ngy nay nm chu cng huyt chin,
Ti phm u s chnh l bn l
)
hung c.
II
Trung Hoa khng chin gn su nm,
Oanh lit vang lng, khp ni u bit;
Thng li tuy rng nm chc,
Nhng vn phi gng sc lc phn cng
III
C khng Nht dy khp chu ,
C ln, c nh c khc nhau;
C ln c nhin phi c,
Nhng c nh cng khng th khng c.
___________
1)
Ngy 11-11 (song thp nht): ngy k nim chm dt Chin
tranh th gii th nht (1914-1918).
2)
Nadi: ch bn c quc x.
I
Thu trc ni ni u k nim,
Mng ngy nh chin chu u;
Nm chu nay li ang tun mu,
Bn qu Nadi ti ng u.
II
Trung Hoa khng chin su nm y
)

Oanh lit, vang lng khp y;
n lc phn cng nn c gng,
Mc du thng li nm trong tay.
III
Khng Nht, c bay khp chu,
C to, c nh chng u nhau;
C to hn l nn c,
C nh d sao, thiu c u.
NAM TRN dch
___________
1)
Nguyn vn: gn 6 nm. Nhn dn Trung Quc bt u chng
cuc xm lc ca pht xt Nht t ngy 7-7-1937 n cui nm
1942 l gn 6 nm.
354
H ch minh ton tp
355

Bi 76
CNH BO
(Thp nht nguyt thp nh nht)
ch c ho ng o thin trung,
T tp nhn dn bo nht khng;
Ng mn xut lung t khng tp,
Nhn nhn hoan h c xut lung.
BO NG
(Ngy 12 thng 11)
Trn tri my bay ch rm r ko ti,
Trnh oanh tc, nhn dn b chy ht sch;
Chng ti cng ra khi lao trnh my bay,
Ai ny mng r c ra ngoi lao.
My bay ch bng n o o
Tt c nhn dn chy xung ho,
Ca m cho t ra lnh nn,
S lng, ai ny khoi lm sao!
NAM TRN dch

Bn dch khc:

My bay ch bng rn khng trung,
Trn np, nhn dn chy sch khng;
T phm cng tm ni n np,
c ra ngoi ngc, khoi v cng.
HU CHI dch
356
H ch minh ton tp
357

Bi 77
CHIT T
T nhn xut kh hoc vi quc,
Hon qu u th thu kin trung;
Nhn hu u su u im i,
Lung khai trc sn, xut chn long.
CHIT
)

Ngi t ra khi ngc, c khi dng nn t nc,
Qua cn hon nn mi r ngi trung;
Ngi bit lo u, u im ln,
Nh lao m then ca trc, rng tht s bay ra
2)

Ngi thot khi t ra dng nc,
Qua cn hon nn, r lng ngay;
Ngi bit lo u, u im ln,
Nh lao m ca, t rng bay!
NAM TRN dch
___________
1)
Chit t: mt hnh thc phn tch ch Hn ra tng b phn
thnh nhng ch mi, c ngha khc vi ngha ban u.
2) Theo li chit t, bi th ny cn c ngha en nh sau: ch t b
ch nhn, cho ch hoc vo, thnh ch quc. Ch hon bt phn
trn i thnh ch trung. Thm nhn ng vo ch u trong "u
su" thnh ch u trong "u im". Ch lung b trc u thnh
ch long.
Bi 78
"L QUN"
Chiu l s lai ch nn hu
Tt tu thy ti x khanh bin;
Gi nh nh tng ho ho thy,
Nh yu a hoa k khi tin.
"QUN TR"
Theo l, cc bn t mi n,
t phi ng cnh h x;
Nu anh mun c ng ngon gic,
Anh phi tn thm my ng bc.

L thng t mi n,
Phi nm cnh cu tiu;
Mun ng cho ngon gic,
Anh phi tr tin nhiu.
NAM TRN dch
358
H ch minh ton tp
359

Bi 79
TO TNH
Triu dng xuyn qu lung ton b,
Thiu tn u yn d m mai;
Sinh kh n th sung v tr,
Phm nhn c c tiu nhan khai.
NNG SM
Nng sm xuyn sut nh lao,
Thiu t sch nhng ln khi m u m
cn st li;
Sinh kh bng chc trn y v tr,
T phm ai ny v mt ti ci.

Nng sm xuyn qua ni ngc tht,
t tan khi c vi sng dy;
t tri pht chc trn sinh kh,
T phm ci ti n mt my.
HU CHI dch
Bi 80
"VIT HU TAO NG"
Ung bo, xch o tn 14-11
Ninh t, bt cam n l kh,
Ngha k o x hu phiu dng;
Kh lin d t t trung khch,
V c cung thn thng chin trng.
"VIT NAM C BO NG"
Tin Xch o, trn bo
Ung Ninh 14-11
Th cht, khng chu ni kh lm n l,
C ngha li tung bay khp ni;
Xt mnh vn l khch trong t,
Cha c ch thn ra ni chin trng.

Th cht chng cam n l mi,
Tung bay c ngha khp trm min;
Xt mnh giam hm trong t ngc,
Cha c xng ra gia trn tin.
NAM TRN dch
360
H ch minh ton tp
361

Bi 81
ANH PHNG HOA ON
M on kh liu Anh on o,
o x hn phng nhit lit tnh;
Ng d "phng Hoa on" nht b,
Khc tao c chng ch hoan nghnh.
ON I BIU ANH
SANG THM TRUNG HOA
on M i khi, on Anh ti,
n u cng c tip n nhit tnh;
Ta cng l mt "on thm Trung Hoa",
Li gp mt kiu hoan nghnh c bit.

on M i ri on Anh n,
Khp chn mng reo t nhit tnh;
Ta cng mt on thm qu quc,
Li dnh ring mt li hoan nghnh.
NAM TRN -
HONG TRUNG THNG
dch
Bi 82
GII VNG V MINH
18-11
K gii o Nam Ninh,
Hu gii phn V Minh;
Loan loan, khc khc gii,
din ng hnh trnh.
Bt bnh!
GII I V
)

18-11
gii n Nam Ninh,
Li gii v V Minh;
Gii i quanh quanh quo quo mi,
Ko di cuc hnh trnh ca ta.
Bt bnh!
___________
1)
V Minh: tn huyn thuc tnh Qung Ty, mt a im trn
ng b t Tnh Ty n Nam Ninh. Tc gi b gii n Nam
Ninh dc theo ng sng, nay li gii li v pha Tnh Ty theo
ng b.
362
H ch minh ton tp
363

gii n Nam Ninh,
Li gii v V Minh;
Gii i quanh quo mi,
Ko di c hnh trnh.
Bt bnh!
VN TRC - VN PHNG
dch
Bi 83
BO HNG CU NHC
Qu Qu c th ngt tin ng,
Qu Bo Hng th ngt cu nhc;
Kh kin nht ban gii nhn,
Sinh hot hu th d bt tc.
THT CH BO H
)

Khi qua Qu c, n c ti,
Lc qua Bo Hng, n tht ch;
Th mi bit bn lnh gii t,
Cch sng c lc cng snh si.

Qua Qu c th chn c ti,
Qua Bo Hng li xi tht ch;
Cho hay bn gii t nhn ny,
Cch sng i khi cng snh .
VN H dch
___________
1)
Bo Hng: mt a im trn ng b t Nam Ninh i V
Minh.
364
H ch minh ton tp
365

Bi 84
TRC L PHU
Xan phong dc v v tng hu,
Thm m kinh
)
trc l phu;
Xa m hnh nhn lai vng gi,
K nhn cm t nh cng lao?
PHU LM NG
Di gi dm ma cha tng lc ngh,
Ngi phu lm ng tn tu vi cng vic;
Nga xe v khch b hnh qua li,
My ai bit cm t cng lao ca anh?

Di gi, dm ma chng ngh ngi,
Phu ng vt v lm ai i!
Nga xe, hnh khch thng qua li,
Bit cm n anh c my ngi?
NAM TRN dch
___________
1)
Thm m kinh doanh: thnh ng Trung Quc ni dc sc, mu
toan, tn tu vi cng vic.
Bi 85
NGC INH THIT NG CHI S
)

Nht sinh chnh trc hu kin cng,
Hu th ng hnh k tuyt sng;
Hn b gian nhn ly ng lng,
Trng giao ng nh cc th lng.
LNH NGC NH CP MT CHIC GY
CA TA
Sut i ngay thng li kin cng,
Dt du nhau cng i my ma sng tuyt;
Gin k gian kia chia r hai ta,
Khin cho ti v anh phi bun thng mi.

Sut i ngay thng li kin cng,
Du dt nhau i my tuyt sng;
Gin k gian kia gy cch bit,
Hai ta dng dc ni bun thng.
NAM TRN dch
___________
1)
S ch: phin m ting Anh "stick", c ngha l chic gy.
366
H ch minh ton tp
367

Bi 86
CNG L BI
Bt cao dic bt vin,
Phi dic phi vng;
Tiu tiu nht phin thch,
Ngt lp i o bng;
Nhn lai nh ch th,
Bt tu thc hng phng;
Nh cp nhn ch th,
l chi on trng;
Nh cng d bt tiu,
Nhn nhn bt nh vng (vong).
CT CY S
Khng cao cng khng xa,
Chng cng chng vng;
Mt phin nho nh,
ng sng sng bn ng ln;
Ngi nh anh ch li,
i khng sai phng hng;
Anh ch dn cho ngi,
Con ng ngn hay di;
Cng anh cng khng nh,
Mi ngi chng qun anh.

Chng cao cng chng xa,
Khng cng khng vng;
Mt phin nho nh,
ng sng sng bn ng;
Ngi nh anh ch li,
i ng hng ng phng;
Anh ch cho ngi bit,
No dm ngn, dm trng;
Mi ngi nh anh mi,
Cng anh chng phi thng.
VN TRC - VN PHNG
dch
368
H ch minh ton tp
369

Bi 87
TN DNG NGC TRUNG HI
22-11
Oa...! Oa...! Oaa...!
Gia ph ng binh cu quc gia;
S d ng nin ti bn tu,
Yu o ngc trung cn trc ma.
CHU B TRONG NGC TN D
)

22-11
Oa...! Oa...! Oaa...!
Cha s vo lnh cu nc nh;
Cho nn em va c na tui,
phi vo nh t cng m.
___________
1)
Tn Dng: tn huyn, thuc tnh Qung Ty, mt a im trn ng
b t Nam Ninh i Qu Lm. Cng nh bi Trng binh gia quyn, bi ny
mn li mt chu nh chm bim li bt lnh ca chnh quyn Tng
Gii Thch. V khng bt c chng vo lnh, h b t ngi v cng
vi con nh.
Oa...! Oa...! Oaa...!
Cha s sung qun cu nc nh;
Nn ni thn em va na tui,
Phi theo m n nh pha.
NAM TRN dch
370
H ch minh ton tp
371

Bi 88 - 89
K NI L
I
Ng phn u th qun hot ng,
Qun nhp ngc th ng tr lung;
Vn l dao dao v kin din,
Thn giao t ti bt ngn trung.
II
Ng mn tao phng bn th ng,
Bt ng ch th s tao phng;
Ng c hu gi quyn linh l,
Qun ti cu nhn cc trt trung.

GI N
)

I
Lc ti phn u, anh hot ng,
Lc anh vo ngc, ti ngi t;
Mun dm xa xi, cha tng gp mt,
Nhng mi giao cm su xa sn
trong ch khng li.
II
Cnh ng ca chng ta vn ging nhau,
Nhng khng ging nhau li cng l cnh ng;
Ti, trong nh t ca ngi b bn,
Cn anh, trong xing xch ca k th.
___________
1)
Nru: tc Sri Giavahclan Nru (1889-1964), mt chin s ca nn c
lp n v l Th tng n t nm 1947 n 1964. Tc gi gp c
thn sinh ra Th tng Nru, cng l mt chin s lo thnh, Hi ngh
quc t chng chin tranh quc ti Brcxen th nc B, nm 1927.
372
H ch minh ton tp
373

I
Khi ti phn u, anh hot ng,
Anh phi vo lao, ti t;
Mun dm xa vi cha gp mt,
Khng li m vn cm thng nhau.
II
i ta cnh ng vn khng khc,
Cnh ng gi y khc bi phn;
Ti, chn lao t ngi bn hu,
Anh, trong gng xch bn cu nhn.
Hong trung thng dch

Bi 90
NG QUANG PH
Nhp lung yu np ng quang ph,
Qu t nhn nhn cc lc nguyn;
B nhp mng lung u m a,
Quang minh tr c lc nguyn tin!
TIN N
Vo t phi np khon tin n,
Tin Qung T
)
mi ngi su ng;
Bc vo ni ti tm m mt,
S quang minh ng gi c su ng.

Vo lao phi np khon tin n,
Tin Qung Ty va ng su "nguyn";
Vo ch ti tm m mt y,
Quang minh ng gi by nhiu tin.
NAM TRN dch
___________
1)
Tin Qung Ty: nguyn vn l "Qu t", tc tin Qu. Qu l mt tn
khc ca tnh Qung Ty.
374
H ch minh ton tp
375

Bi 91
NGC TRUNG SINH HOT
Mi nhn cc hu nht ho l,
i i, tiu tiu k c oa;
Ch phn ch tr hu ch thi,
Thnh thin yn ho mt th v.
SINH HOT TRONG T
Mi ngi u c mt ho l,
V my chic ni ln nh;
Thi cm, un tr, li nu thc n,
Sut ngy khi la khng lc no ngt.

Ho l ai cng c ring ri,
Nh nh, to to my chic ni;
Cm, nc, rau, canh, un vi nu,
Sut ngy khi la mi khng thi.
NAM TRN dch
Bi 92
QUCH TIN SINH
"Bnh thu tng phng"
1)
, m phin khc,
Quch qun i ng thm n cn;
"Tuyt trung tng thn"
2)
tuy nhin thiu,
Th gii nhng tn gi chng nhn.
TIN SINH H QUCH
"Bo nc gp nhau", chuyn tr chc lt,
Bc Quch i vi ta ht sc n cn;
Nhng ngi "trong tuyt cho than" tuy rng t,
Nhng trn i vn cn nhng ngi nh th.

"Gp nhau bo nc", chuyn gn xa,
ng Quch n cn i i ta;
"Rt n cho than", khng my k,
i nay ngi th vn cn m.
___________
1)
"Bnh thu tng phng": thnh ng Trung Quc ngha l bo theo nc
khi hp khi tan. ni nhng ngi cha tng quen bit bng dng gp
nhau.
2)
"Tuyt trung tng thn": thnh ng Trung Quc ngha l cho than si
m trong nhng ngy tuyt ri. ni gip ngi khc nhng lc hon
nn.
376
H ch minh ton tp
377

Bi 93
MC BAN TRNG
Khng khi Tn Dng, Mc ban trng,
Gii nang mi phn cp t nhn;
Vn gian gii phc cp tha thy,
Bt dng uy quyn, ch dng n.
TRNG BAN H MC
Ho hip thay, trng ban h Mc Tn Dng,
B tin ti mua cm cho t nhn;
Ti n ci tri cho h ng,
Khng dng uy quyn, ch dng n ngha.

Trng ban h Mc ngi ho hip,
Dc ti mua cm gip phm nhn;
m n ci thng cho h ng,
Chng dng quyn th, ch dng n.
NAM TRN dch
Bi 94
THIN GIANG NGC
1-12
Lung ngoi lc thp cu nhn ng,
Lung trung ch ng bt tri s;
Giam phng khc tng bo dc ng,
Hu tng nhai thng mi ng ph.
NH LAO THIN
)

1-12
Ngoi lao su mi chn ci ang ngi
)
,
Ang trong lao nhiu v k;
Bung giam m li ging nh bo ch thuc,
Ai cng ging ht nh ca hng bn ang ngoi ph!

Ngoi lao su chn chic ang ngi,
Chng cht trong lao bit my mi;
Nh ngc m nh nh ch thuc,
Gi l hng chnh cng khng sai.
BNG THANH dch
___________
1)
Thin Giang: tn huyn thuc tnh Qung Ty.
2)
Ang ngi: mt kiu o quan. Qung Ty v mt s tnh pha nam Trung
Quc c tc chn ngi, thng theo t th ngi, vo nhng chic ang.
378
H ch minh ton tp
379

Bi 95
THP HO XA VNG LAI TN
K thp nht lai lao tu l,
Kim thin c thp ho xa hng (hnh);
Tuy nhin ch c to thn thng,
Tt cnh t b phiu lng (lng).
P XE LA I LAI T
)

My chc ngy qua i b mt nhoi,
Hm nay c p xe la;
D ch c ngi trn ng than,
Nhng so vi i b cn sang chn!

Cuc b my mi ngy vt v,
Hm nay c bc ln xe ho;
D rng ch ngi trn ng than,
Sang gp my ln khi cuc b.
VN H - HU CHI dch
___________
1)
Lai Tn: tn huyn thuc tnh Qung Ty, mt a im trn ng st
t Nam Ninh i Qu Lm.
Bi 96
THA TNG O
Nht tm ch tng t do cnh,
Bin mnh khiu xa tha tu khai;
Kh tch tha bo bn l h,
Hu b cnh binh trc hi lai!
ANH Y MUN TRN
Mt lng ch mong mi cnh t do,
Liu mng nhy xung xe, anh y trn;
Tic thay, mi chy chng na dm,
Li b cnh binh bt em v.

T do anh y hng mong mi,
Liu mng m nho nhy xung xe;
Ri qu chy u chng na dm,
B ngay cnh st bt li v!
NAM TRN dch
380
H ch minh ton tp
381

Bi 97
LAI TN
Giam phng Ban trng thin thin ,
Cnh trng tham thn gii phm tin;
Huyn trng thiu ng bin cng s,
Lai Tn y cu thi bnh thin.
LAI TN
Ban trng nh giam ngy ngy nh bc,
Cnh trng tham lam n tin phm nhn b gii;
Huyn trng chong n lm vic cng,
Lai Tn vn thi bnh nh xa.

Ban trng nh lao chuyn nh bc,
Gii ngi, cnh trng kim n quanh;
Chong n, huyn trng lm cng vic,
Tri t Lai Tn vn thi bnh.
NAM TRN dch
Bi 98
O LIU CHU
9-12
Thin tn vn kh phi v hn,
Cu nht ng nhn o Liu Chu;
Hi c bch d thin c mng,
Tnh lai din thng i d su.
N LIU CH
)

9-12
Mun cay nghn ng khng phi l v hn,
Ngy mng chn, ta n Liu Chu;
Ngonh li, hn trm ngy c mng,
Tnh ra, trn mt cn vng cht u su.

Mun cay nghn ng u v hn,
Mng chn ta va n Liu Chu;
Ngonh li hn trm ngy c mng,
Tnh ra, trn mt vn vng su.
NAM TRN dch
___________
1)
Liu Chu: mt thnh ph ca tnh Qung Ty, trn ng t Nam Ninh
i Qu Lm.
382
H ch minh ton tp
383

Bi 99
CU BT GII
Kh dc, bi tng can cnh kh,
Nan quan, mt b bi gian nan;
Trng quan b ch cch l h,
H c trng lu ng th gian?
GIAM LU KHNG C CHUYN
Chn thuc ng, lc gn cn cng ng,
Ca i kh, n chng cui cng kh khn;
Dinh trng quan ch cch chng mt dm,
C sao gi mi ta chn ny ?

Thuc ng, cn liu cng thy ng,
ng gay, cui chng li thm gay;
Dinh quan ch cch y chng dm,
Sao mi giam ta chn ny?
NAM TRN dch
Bi 100
D BN
Thy th tng thun lng hn,
Tnh hu ti phn thin, c nhn;
Thin, c nguyn lai v nh tnh,
a do gio dc ch nguyn nhn.
NA M
Lc ng, mi ngi u c v thun hu,
Tnh dy, mi phn bit r ngi thin k c;
Thin, c vn chng phi l bn tnh c hu,
Phn ln u do gio dc m nn.

Ng th ai cng nh lng thin,
Tnh dy phn ra k d, hin;
Hin, d phi u l tnh sn,
Phn nhiu do gio dc m nn.
NAM TRN dch
384
H ch minh ton tp
385

Bi 101

LIU CHU
)

NH NGC LIU CHU
___________
1)
Trong nguyn bn, bi th ny ch c u , khng c th.
Bi 102
O TRNG QUAN B
Tng gi nan quan th ti hu,
T do nht t khoi lai lm;
Na tri hon hu nan quan ti:
Ng mn ng cai gii Qu Lm.
N DINH TRNG QUAN
Tng rng ca i kh khn ny l cui cng,
Ngy t do ang n nhanh;
Ng u cn ca i kh khn na:
Chng ti cn b gii i Qu L
)
.

Tng qua ca i ny l ht,
Ngy t do u cng chng chy;
No bit gian nan cn i na:
Qu Lm cn phi gii i ngay.
NAM TRN dch
___________
1)
Qu Lm: th ph ca tnh Qung Ty.
386
H ch minh ton tp
387

Bi 103
T C NGUYT LIU
"Nht nht t, thin thu ti ngoi",
C nhn chi thoi bt sai ngoa!
T nguyt phi nhn loi sinh hot,
S d tiu ty thp nin a.

Nhn v:
T nguyt ngt bt bo,
T nguyt thy bt ho,
T nguyt bt hon y,
T nguyt bt ty to.

S d:
Lc liu nht chch nha,
Pht bch liu ha a,
Hc su tng ng qu,
Ton thn th li sa.

Hnh nhi:
Tr cu ho nhn ni,
Bt khng thoi nht phn,
Vt cht tuy thng kh,
Bt ng dao tinh thn...
BN THNG RI
"Mt ngy t nghn thu ngoi",
Li ni ngi xa thc khng sai;
Sng chng ra ngi va bn thng,
Khin mnh tiu tu cn hn mi nm.

Bi v:
Bn thng n khng no,
Bn thng ng khng yn,
Bn thng khng thay o,
Bn thng khng tm ra.

Cho nn:
Rng mt mt chic rng,
Tc bc i nhiu,
Gy en nh qu i,
Gh l khp thn mnh,

May sao:
Kin tr v nhn ni,
Khng chu li mt phn,
Vt cht tuy au kh,
Khng nao nng tinh thn.
388
H ch minh ton tp
389

"Mt ngy t, nghn thu ngoi",
Li ni ngi xa u c sai;
Sng khc loi ngi va bn thng,
Tiu tu cn hn mi nm tri.

Bi v:
Bn thng cm khng no,
Bn thng m thiu ng,
Bn thng o khng thay,
Bn thng khng git gi.
Cho nn:
Rng rng mt mt chic,
Tc bc thm my phn,
Gy en nh qu i,
Gh l mc y thn.
May m:
Kin tr v nhn ni,
Khng chu li mt phn,
Vt cht tuy au kh,
Khng nao nng tinh thn.
NAM TRN dch
Bi 104
BNH TRNG
Ngoi cm Hoa thin tn lnh nhit,
Ni thng Vit a cu sn
)
;
Ngc trung hi bnh chn tn kh,
Bn ng thng khc khc cung ca.
M NNG
Bn ngoi, cm v s nng lnh mi thay i
ca tri Hoa,
Bn trong, au v non sng xa ca t Vit;
Trong t mc bnh thc ng cay,
L ra phi khc rng m ta c ht ngao!
"Ngoi cm" tri Hoa cn nng lnh,
"Ni thng" t Vit cnh lm than;
t mc bnh cng cay ng,
ng khc m ta c ht trn!
NAM TRN dch
___________
1)
Hai cu u bi ny da vo hai cu:
"Ngoi cm Hn gia tn v l,
Ni thng Hn quc cu sn h".
trong bi Trng Lng t a bnh ca Hong Phan Thi, tc u x
Thi, mt nh nho huyn Nghi Lc, nay thuc tnh Ngh An, chng triu
nh phong kin nh Nguyn, b x t thi T c.
390
H ch minh ton tp
391

Bi 105
O QU LM
Qu Lm v qu dic v lm,
Ch kin sn cao d thu thm;
Dung m giam phng chn kh ph,
Bch thin hc hc, d trm trm.
N QU LM
Qu Lm khng qu cng khng rng,
Ch thy ni cao v sng su;
Cy a r bng xung bung giam, thc ng s,
Ban ngy th sm ti, ban m th im lm.
Qu Lm khng qu, khng rng,
Sng su thm thm, trp trng ni cao;
Bng a nng nh lao,
m sao lng ngt, ngy sao ti sm!
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Qu Lm, khng qu, c rng u,
Ch thy non cao ln nc su;
Ngc di bng a gh s thc,
Ngy th m m, ti u su!
XUN DIU - VN H
dch
392
H ch minh ton tp
393

Bi 106
NHP LUNG TIN
S lai yu np nhp lung tin,
Ch thiu nhng tu ng thp nguyn;
Thng nh v tin bt nng np,
Nh tng b b bnh ma phin.
TIN VO NH GIAM
Mi n, phi np khon tin vo nh lao,
t nht cng nm mi ng;
Nu anh khng c tin, khng np c,
Mi bc i anh s gp chuyn rc ri.

Mi n nh giam phi np tin,
L thng t nht nm mi "nguyn"!
Nu anh khng c tin em np,
Mi bc anh i, mt bc phin.
NAM TRN dch
Bi 107
?!
Khng khng kh liu t thp thin,
T thp thin kh bt thng nghin (ngn);
Hin ti hu yu gii phn Liu,
Chn th linh nhn mun hu phin.
?!
Cc kh khng u mt bn mi ngy ri,
Bn mi ngy kh khng ni xit;
Nay li phi gii tr v Liu Chu,
Thc khin cho ngi ta bc bi li bun phin.

Khng u kh bn mi ngy,
Bn chc ngy qua xit o y;
Nay li gii v chu Liu na,
Khin ngi bc li bun thay!
VN H dch
394
H ch minh ton tp
395

Bi 108
?
Liu Chu, Qu Lm hu Liu Chu,
Dch lai dch kh, tng b cu;
Hm oan p bin Qung Ty a,
Bt tri gii o k thi hu ?
?
Liu Chu, Qu Lm li Liu Chu,
qua li nh qu bng da;
Ngm oan i khp t Qung Ty,
Khng bit gii n bao gi mi thi?

Liu Chu, Qu Lm li Liu Chu,
qua li, bng chuyn nhau;
Qung Ty i khp, lng oan c,
Gii n bao gi, gii ti u ?
NAM TRN dch
Bi 109
O T CHIN KHU CHNH TR B
Gii qu Qung Ty thp tam huyn,
Tr liu thp bt c giam phng;
Th vn d s phm h ti ?
Ti ti v dn tc tn trung!
N CC CHNH TR CHIN KHU
)

Gii khp mi ba huyn tnh Qung Ty,
Dng chn qua mi tm nh lao;
Th hi ta phm ti g ?
Ti tn trung vi dn tc!

Qung Ty gii khp mi ba huyn,
Mi tm nh lao qua;
Phm ti g y? Ta th hi,
Ti trung vi nc, vi dn ?
NAM TRN dch
___________
1)
Cc chnh tr ny ng Liu Chu, l mt trung tm qun s ca
Tng Gii Thch Qung Ty lc .
396
H ch minh ton tp
397

Bi 110
CHNH TR B CM B THT
Nh ch
)
khot h tam xch trng,
T nhn tr th nht bng hong;
Yu thn thn cc d bt kh,
Nhn v a nhn, thiu a phng.
NH GIAM CA CC CHNH TR
Hai thc rng v ba thc di,
Bn ngi sut ngy quanh qun trong ;
Mun dui chn mt t cng khng c,
Bi ngi ng m t li hp.
___________
1)
Nguyn bn l ch xch, mt n v o chiu di ca Anh, tng ng
vi 0,305m. Bn ca Vin Vn hc trong ln xut bn trc vit l xch,
n v o chiu di ca Trung Quc, tng ng 0,31m, cng gn bng
xch Anh. Nu theo nhng con s ny th din tch phng giam ch rng
chng hn na mt vung (0,305 x 3 x 0,305 x 2 = 0,56). C l khng c
mt loi cm b tht no nh n nh vy. Chng ti on tc gi dng
ch xch ch cng xch, tc mt (mtre), nn chng ti tm dch l thc.
X lim rng 6m
2
cng l loi thng thy.
Ba thc chiu di hai thc rng,
Bn ngi chen chc bn trong;
Dui chn mt t cng khng th,
Nh hp m ngi li qu ng.
HU CHI dch
Bn dch khc:

Hai thc rng, ba thc di,
Ngy m lun qun bn ngi t nhn;
Mi chn, khng ch dui chn,
Ngi ng, phng hp, kh phn tr xoay.
KHNG HU DNG dch
398
H ch minh ton tp
399

Bi 111
MNG U I
Ngt cu phn thi, thy cu chin,
Hu cp linh tin mi bo, yn;
Ch nhim Lng cng u i ng,
Ng tm cm khch bt thng nghin (ngn).
C U I
n cm rau, ng chn p,
Li cho tin mua bo, mua thuc ht;
Ch nhim h Lng u i ta,
Lng ta cm kch khng th ni xit.

n c cm rau, ng c mn,
Bo xem, thuc ht: cp cho tin;
ng Lng ch nhim i ta hu,
Cm kch lng ta, ni chng nn.
HU CHI dch
Bi 112
TRIU CNH
Thi dng mi to tng sn thng
Chiu c ton sn x x hng;
Ch v lung tin hu hc nh,
Thi dng v chiu o lung trung.
CNH BUI SM
Mi bui sm, mt tri nh ln t nh ni,
Chiu khp ni, ni no cng rc;
Ch v trc nh t c bng en,
Mt tri cha ri c vo trong ngc.

u non sm sm vng dng mc,
Khp ni ni ni rc nh hng;
Ch bi trc lao cn bng ti,
Mt tri cha ri thu vo trong.
NAM TRN dch
400
H ch minh ton tp
401

Bi 113
THANH
)

Thanh minh thi tit v phn phn,
Lung l t nhn gic on hn;
T vn t do h x hu?
V binh dao ch bin cng mn.

___________
1)
Bi ny da theo mt bi th ni ting ca Mc i ng:
Thanh minh thi tit v phn phn,
L thng hnh nhn dc on hn;
T vn tu gia h x hu ?
Mc ng dao ch Hnh Hoa thn.

Ngha l:
Tit thanh minh ma phn lt pht,
Trn ng ngi i bun t rut;
m hi ni no c qun ru ?
Tr chn tru ch tay v pha xa: thn Hnh Hoa.
TIT THANH MINH

Tit thanh minh ma phn dy ht,
Trong ngc, ngi t bun t rut;
m hi: ni no c t do?
Lnh gc ch tay v pha xa: ca cng ng.

Thanh minh lt pht ma phn,
T nhn nghe thm ni bun xt xa;
T do, th hi u l?
Lnh canh tr li thng ra cng ng.
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Thanh minh, ma bi mt m ri,
Trong ngc, t nhn d ri bi;
m hi: t do u c c?
Lnh canh xa tr ca quan ngi.
HU CHI dch
402
H ch minh ton tp
403

Bi 114
VN CNH
Mai khi hoa khai hoa hu t,
Hoa khai hoa t lng v tnh;
Hoa hng thu nhp lung mn l,
Hng ti lung nhn t bt bnh.
CNH CHIU HM
Hoa hng n hoa hng li tn,
Hoa n hoa tn u v tnh;
Hng thm bay vo thu trong ngc,
Ti k vi ngi trong ngc ni bt bnh.

Hoa hng n hoa hng li rng,
Hoa tn, hoa n cng v tnh;
Hng hoa bay thu vo trong ngc,
K vi t nhn ni bt bnh.

NAM TRN dch
Bi 115
NG KHOA TRNG, HONG KHOA VIN
Ng khoa trng d Hong khoa vin,
Lng nh kin ng thi kh lin;
n cn u vn ho bang tr,
Gi tng ng hn ng non thin.
KHOA TRNG H NG,
KHOA VIN H HONG
Khoa trng h Ng v khoa vin h Hong,
Hai ngi n thm thy tnh cnh ca ta
rt ng thng;
n cn thm hi v gip ,
Tht ging nh ma ng rt mt gp
c ngy nng m.

H Ng trng khoa vi h Hong,
Thy ta cng cc ng lng thng;
n cn thm hi v cu gip,
Nh nng bng ln gia gi sng.
HU CHI dch
404
H ch minh ton tp
405

Bi 116
HN CH
Mt hu t do chn thng kh,
Xut cung d b nhn ch ti;
Khai lung chi th bt thng,
thng chi th lung bt khai.
B HN CH

Khng c t do thc thng kh,
n chuyn i tiu cng b ngi hn ch;
Lc m ca ngc, bng khng au,
n lc bng au, ngc khng m.

au kh chi bng mt t do,
n bun i a cng khng cho;
Ca t khi m, khng au bng,
au bng th khng m ca t.
NAM TRN dch
Bi 117
DNG O BNH TRNG
V oan bnh a khi ba o,
Tng nh Dng o nhp to lao;
"Thnh ho tr ng" kham ho thn,
Nhi kim nh hu khi thnh lao.
DNG o
36)
M NNG
Khng dng t bng bng ni sng,
a anh, Dng o, vo ngi t;
"Chy thnh v ly", ng th than bit my,
M nay, anh li mc chng lao.

Sng dy t bng hi c sao,
y anh vo ngc, anh Dng o;
Chy thnh ly v, bun khn xit,
Nay li thng anh mc chng lao.
HONG TRUNG THNG
dch
___________
36
) Dng o: mt nng dn bin gii Qung Ty, dn ng cho H Ch
Minh, b bt v b giam cm cng vi Ngi. Sau khi H Ch Minh ra t
c t lu, ng cng c ra t v cht ti Liu Chu v bnh lao. H Ch
Minh rt thng tic, coi nh anh em. Thng 8-1963, H ch tch mi 7
v c cng gip cch mng Vit Nam hai huyn Tnh Ty v Na Pha
(Qung Ty) sang thm nc ta, trong c Dng Thng Cng, em rut
Dng o.
406
H ch minh ton tp
407

Bi 118
BT MIN D
Mang mang trng d bt nng min,
Ng t t thi bch k thin;
T liu nht thin thng cc bt,
Tng lung mn vng t do thin.
M KHNG NG
m di mnh mang khng ng c,
Ta lm th t hn trm bi;
Lm xong mi bi thng gc bt,
Trng qua ca t, ngng tri t do.
Nm canh thao thc khng nm,
Th t ta vit hn trm bi ri;
Xong bi, gc bt ngh ngi,
Nhm qua ca ngc, ngng tri t do.
NAM TRN dch

Bn dch khc:

Thm thm m di khng ng c,
Trong t vit trm bi th;
Mi bi vit on, ta dng bt,
Ca ngc nhn ra: tri t do!
HU CHI dch
408
H ch minh ton tp
409

Bi 119
CU V
Cu thin h v, nht thin tnh,
Kh hn thin cng mt hu tnh!
Hi ph, l n, liu cc,
Nhng tu n lc hng tin hnh.
MA LU
Chn ngy ma, mt ngy tnh,
ng gin ng tri tht v tnh!
Giy rch, ng ly, lm c chn,
Nhng vn phi gng sc i ln pha trc.

Mt ngy hng nng, chn ngy ma,
Tri tht v tnh, ng gin cha!
Giy rch, ng ly, chn lm lp,
Vn cn dn bc dm ng xa.
NAM TRN dch
Bi 120
Tch Quang m
Thng thin hu to anh hng,
Bt nguyt tiu ma cc trt trung;
Xch bch thn m chn kh tch,
Bt tri h nht xut lao lung
37)
.
Tic ngy gi
Tri xanh c hm anh hng
Tm thng mn mi trong chn gng cm;
Tc bng nghn vng, tht ng tic,
Chng bit ngy no thot khi vng lao t?

Tri xanh c hm anh hng,
Cm xch tiu ma tm thng rng;
Tc bng nghn vng, au xt thc,
Bao gi thot khi chn lao lung?
Nam Trn dch
___________
37
) Cu th ny ly t mt cu trong bi th ni ting Ch thnh thng
thnh ca nh ch s Phan Chu Trinh lm nm 1905, nhm thc tnh s
phu hng ng phong tro Duy Tn cu nc.
410
H ch minh ton tp
411

Bi 121
C TNG CNG HUN T
Bch chit bt hi, hng tin tin,
C thn nghit t, ngha ng nhin;
Quyt tm, kh cn d ngnh cn,
T hu thnh cng ch nht thin.
C LI GIO HUN CA NG T
)
Trm nghn gian kh khng li, vn c tin,
Phn ti con b v nh tan nc mt, ci ngha
phi nh vy;
Quyt tm gng gi v kin ngh,
t s c mt ngy thnh cng.

Gian kh khng li, vn tin ln,
Th nh n nc, ngha ng nhin;
Quyt tm gng gi v kin ngh,
Nht nh thnh cng s c phen.
VN H dch
___________
1)
ng Tng: Tc Tng Gii Thch, Tng t lnh qun i Quc dn
ng Trung Quc lc by gi.
Bi 122
LNG HOA THNH TNG QUN
THNG NHM PH T LNH
Tch nht huy qun Tng, Chit a,
Kim nin, khng ch Min, in bin;
Hin hch, uy danh hn ch m,
V cng d tng khi ton thin.
TNG QUN LNG HOA THNH
38)

THNG CHC PH T LNH
Ngy trc ch huy qun i t Tng v Chit
39)
,
Nm nay chng gic ni bin gii Min v in
40)
;
Uy danh lng ly lm k th mt mt,
V ng ca trc khc khi hon.
___________
38
) Lng Hoa Thnh: l Trung tng, nguyn Ch nhim Tng cc chnh
tr t chin khu Liu Chu, tnh Qung Ty. Khi ng c thng chc
T lnh ph m Trng Pht Khu lm T lnh trng th thiu tng
Hu Ch Minh thay ng lm Ch nhim.
39
) Tng: Tnh H Nam; Chit: tnh Chit Giang.
40
) Min: Min in; in; tnh Vn Nam.
412
H ch minh ton tp
413

c qun ngy trc vng Tng, Chit,
Chng gic nm nay mn Min, in;
Lng ly uy danh, th mt mt,
Khi hon mng trc, xng thnh thin.
TRN C TH dch
Bi 123
TNG TIU HU (HI)
u nhi hc d, trng nhi hnh,
Thng trung ng, quc, h trung dn;
Kim cn, dng cm ho lim chnh,
V ph Lng cng gio dc tnh.
TNG CH HU (HI)
B th phi hc, ln ln s thc hnh,
Trn trung vi ng v nc, di trung vi dn;
Cn kim, dng cm v lim chnh,
Ch ph ci tnh dy d ca ng Lng.

B th phi hc, ln th hnh,
Vi dn, ng, nc, d trung thnh;
Kim cn, dng cm v lim chnh,
Ch ph ng Lng dy d mnh.
VN H dch
414
H ch minh ton tp
415

Bi 124 - 125
THU CM
I
Hng o sn phong vn thp im,
Trng thanh on tc khnh thu lai;
T nhn bt qun thu lai v,
Ch qun t lung h thi khai.
II
Kh tu thu s ng t do,
Kim nin thu th ng c t;
Thng nng t ch ng dn tc,
Kh thuyt kim thu tr kh thu.
CM THU
I
Sao Bc u ln n nh ni mi gi m,
Ting trng t ni mng thu sang;
Ngi t chng k thu sang hay cha,
Ch cn bit ca t ngy no m.
II
u thu nm ngoi ta t do,
u thu nm nay ta t;
V bng gip ch c cho dn tc,
Th c th ni, thu nay cng snh ngang thu trc.

I
Bc u mi gi ngang nh ni,
D ku khoan nht n mng thu;
Thn t u thit thu sang cha,
Ch thit hm nao m ca t.
II
Nm ngoi u thu ta t do,
Nm nay thu n ta trong t;
V bng gip ch cho dn tc,
Thu trc thu ny, h km nhau.
NAM TRN - BNG THANH
dch
416
H ch minh ton tp
417

Bi 126
NHN NG
Tng tin tng phn thin thin to,
Hin ti khai xan tr hu tr;
Hung phc thi gian bt nht nh,
Thp, thp nht, hoc thp nh th.
NHN LC I BNG
Trc y ngy ngy a cm rt sm,
By gi, ba n mun li cng mun;
Hung chi li thm thi gian khng nht nh,
Lc th mi gi, lc li mi mt, hoc mi hai gi.

Ngy ngy t trc cm a sm,
Ba ba gi y c chm hoi;
Hung na thi gian khng nht nh,
Mi gi, mi mt hoc mi hai.
NAM TRN dch
Bi 127
TRN KHOA VIN LAI THM
Nht nin ch kin binh ho cnh,
Kim nht khan kin nho nh nhn;
Nh nhn s ng tm hng phn,
Ng pht hc phn lng tam phn.
KHOA VIN H TRN TI THM
Quanh nm ch thy lnh v cnh st,
Hm nay mi nhn thy ngi nho nh;
Ngi nho nh khin lng ta phn chn,
Tc ta en tr li hai ba phn.

Lnh trng tun canh nhn nhn mt,
Hm nay mi c gp vn nhn;
Ngi trng nho nh, ai khng thch,
Mi tc ta xanh li my phn.
HU CHI dch
418
H ch minh ton tp
419

Bi 128
HU CH NHIM
41)
N TNG NHT B TH
Khonh tha ch nhim tng th lai,
c bi tinh thn gic n khai;
Lnh t v ngn nh ti nh,
Thin bin oanh ng nht thanh li.
CH NHIM H HU TNG MT B SCH
Va ri c Ch nhim a sch n cho,
c xong, thy tinh thn t nhin m mang;
Li lnh t nh cn vng bn tai,
Khc no mt ting sm m vang ni chn tri.

Sch ngi Ch nhim mi a sang,
c on, tinh thn cht m mang;
Cn vng bn tai li lnh t,
Chn tri mt ting sm rn vang.
VN H dch
___________
41
) Hu Ch Nhim: Tc Hu Ch Minh, Ch nhim Cc chnh tr chin
khu IV, ngi trc tip th H Ch Minh theo lnh ca Tng Gii
Thch. c tip xc vi Ngi, ng tng t lng mn phc.
Bi 129
MNG THNG LNH CHUN XUT
LUNG HOT NG

Cu nhn lng cc nhuyn nh min,
Kim th hnh hnh l dc in;
Phin khc d vn Ban trng hm:
"Phn lai, bt chun ti tr din".
C LNH TRN CHO I LI
NGOI BUNG GIAM
Nhn ri lu ngy, hai chn mm nh bng,
Nay mi i th vi bc lo o my ln chc ng;
Chc lt nghe Ban trng qut:
"Quay li! Khng c rnh rng na!".

Ngh lu, chn ta bng mm nhn,
i th, hm nay mun ng quay;
Chc lt nghe cai ngc qut:
"Khng rnh rng na, phi vo ngay!".
VN H dch
420
H ch minh ton tp
421

Bi 130
THU D
Mn tin v s chp thng lp,
Thin thng tn vn bng nguyt phi;
Mc st tung honh nh thn khc
42)
,
Mn trng t tn t phi ky (c);
Tm hoi c quc thin ng l
43)
,
Mng nhiu tn su, vn l ti;
V ti nhi t d nht ti,
Lo phu ho l t t thi.

___________
42
) Thn khc: phin m ting Anh "tank" l xe tng.
43
) Trong cu ny c ba ch "thin ng l" trong ch "ng" l mt
n v c chiu di tnh ng i ca Qung Ty. Mi "ng" l mt dm.
Do cm t ny c ngha l ng xa hng nghn dm, ch khng phi l
mun nghn no ng.
M THU
Trc ca lnh gc bng sng ng,
Trn tri m my tn bay bn vng trng;
L rp b ngn ngang nh xe tng,
n mui lc t lc tn nh my bay;
Lng nh c quc cch xa nghn trng,
Gic mng vn vng mi su mi nh vn mi t;
V ti m t mt nm nay,
Gi ny ho nc mt vit th t.

Trc ca lnh canh bng sng ng,
Trn tri trng lt gia ln my;
Rp b ngang dc nh xe cc,
Mui ln hung hng ta my bay;
Nghn dm bng khung hn nc c,
Mun t vng vn mng su nay;
t nm trn thn v ti,
Ho l thnh th t ni ny.
NAM TRN dch
422
H ch minh ton tp
423

Bi 131
TNH THIN
S vt tun hon nguyn hu nh,
V thin chi hu tt tnh thin;
Phin th v tr gii lm phc,
Vn l sn h si cm chin;
Nht non phong thanh hoa i tiu,
Th cao chi nhun iu tranh nghin (ngn);
Nhn ho vn vt hng phn,
Kh tn cam lai, l t nhin.
TRI HNG
S vt vn xoay vn nh sn,
Sau ngy ma tt n ngy nng;
Trong chc lt, v tr ci b o t,
Mun dm non sng phi mu chn gm;
Tri m, gi nh, hoa chm chm ci,
Cy cao, cnh mt, chim ua ht;
Ngi cng mun vt u phn chn,
Ht kh n sng l l t nhin.
S vt vn xoay nh sn,
Ht ma l nng hng ln thi;
t tri mt thong thu mn t,
Sng ni mun trng tri gm phi;
Tri m, hoa ci cho gi nh,
Cy cao, chim ht rn cnh ti;
Ngi cng vn vt u phi phi,
Ht kh l vui vn l i.
NAM TRN dch
424
H ch minh ton tp
425

Bi 132
KHN "THIN GIA THI" HU CM
C thi thin i thin nhin m,
Sn thu yn hoa tuyt nguyt phong;
Hin i thi trung ng hu thit,
Thi gia d yu hi xung phong.
CM TNG C "THIN GIA THI"
44)

Th xa nghing v yu cnh p thin nhin,
Ni, sng, khi, hoa, tuyt, trng, gi;
Trong th thi nay nn c thp,
Nh th cng phi bit xung phong.

Th xa thng chung thin nhin p,
My, gi, trng, hoa, tuyt, ni, sng;
Nay trong th nn c thp,
Nh th cng phi bit xung phong.
NAM TRN dch
___________
44
) Thin gia thi: tp th ca "nghn nh th". Trung Quc c hai tuyn
tp th ng - Tng c mang tn "Thin gia thi". Tp u do Lu Khc
Trang i Tng tuyn chn, ly tn ng - Tng thin gia thi tuyn, tp
sau do T Phng c cui i Tng tuyn li tp trc, gi l Thin gia
thi. C l H Ch Minh c tp th sau ny.
Bi 133
TC CNH
Th sao xo ho Trng Phi tng,
Xch nht trng minh Quan V tm;
T quc chung nin v tn tc,
C hng mi nht vng hi m.
TC CNH
Ngn cy kho v hnh Trng Phi
45)
,
Mt tri hng sng mi lng Quan V
2)
;
T quc sut nm khng tin tc,
Mong th tr li ca qu nh hng ngy.

Cnh l kho in hnh Dc c,
Vng hng sng mi d Quan Cng;
Nm trn c quc tm hi vng,
Tin tc bn nh ba ba trng.
NAM TRN dch
___________
45
,
2
) Trng Phi v Quan V l hai danh tng nh Thc Hn thi Tam
quc. Trng Phi ni ting v tnh cng trc, dng mnh. Quan V ni
ting v cc c tnh: tn, ngha, trung dng. Hai ngi cng l anh em kt
ngha ca Lu B.
426
H ch minh ton tp
427

Bi 134
KT LUN
Hnh ng anh minh Hu Ch nhim,
Nhi kim hu th t do nhn;
Ngc trung nht k tng kim ch,
Thm t Hu cng ti to n.
Hon
29-8-1942
10-9-1943
KT LUN
May mn gp c Ch nhim h Hu sng sut,
M nay ta li l ngi t do;
Nht k trong t chm dt t y,
Cm t khn xit cng n ti to ca ng Hu.
Ht
29-8-1942
10-9-1943
Sng sut, nh n Hu ch nhim,
T do tr li vi mnh ri;
Ngc trung nht k t y dt,
Ti to n su, cm t ngi.
Ht
29-8-1942
10-9-1943
KHNG HU DNG dch

428
H ch minh ton tp
429

MC C SCH
46)

Nhng hiu bit c bn v qun s.
Bi ging ca U vin trng
1- T chc: Bin ch v i hnh.
Qun on, s on n trung i, tiu i l hnh th ca t
chc.
Mnh lnh, iu lnh, cc nhim v l nhim v ca t chc.
T chc cn phi cht ch, thng nht.
2- K lut cn nghim minh. T chc l c th ca qun s.
K lut l sinh mnh ca qun s.
3- K hoch cn rt t m, y . iu kin: 1- i tng; 2-
Hon cnh, a hnh, giao thng, v sinh, qun i bn, lc
lng ta, lc lng k th; 3- Nhim v v mc ch ca ta;
4- Cng vic chun b: lng thc, sng n, giao thng, v
sinh.
___________
46) Bi Mc c sch v Mc c bo tip theo y vn c Ch
tch H Ch Minh vit km vo nhng trang cui cng trong cun
s chp nhng bi th Nht k trong t, bt u t sau bi th
Cm tng c "Thin gia thi". y chng ti xp sau khi in ton
b phn th bn c tin theo di. (BT).
4- Mnh lnh cn n gin, r rng, thit thc, chu o. Ch
thi gian, a im, tnh hnh ch, hon cnh, nhim v v
mc ch bn thn cng vic chun b.
5- ng tc nh ng nghim, v.v., cn nhanh chng, xc
thc. ng nghim: thn, tm, kh, th u n nh.
6- Hnh ng cn phi u rm rp, cng nht tr, nhanh
chng xc thc. B quyt nhanh chng: n gin, tit kim
khng gian, thi gian v ti lc, vt lc.
7- Sinh hot cn chnh t, sch s, n gin, cht phc. Thi
chin bnh tnh nh thi bnh. Thi bnh khn trng, chu
ng khc kh nh thi chin.
8- Qun l ngi, vic, a im, vt dng, thi gian.
9- Tnh cht trong sch, ng knh; c ng, b mt, din:
lng n nhng vic c th xy ra, tch cc.
10- Hiu qu v mc ch
)
: thn i on kt, mun ngi mt
lng.
11- iu kin thnh cng
2)
: cn thn, sn sng, kim tho.
HUN LUYN
Tnh cht hun luyn da trn cn bn phi xem xt v giao
trch nhim cho nhng ngi c ti nng hun luyn.
Ngha l ni ri th phi i lm, ni th phi lm c.
Xem xt tnh hnh, phm cch, kinh nghim, u im v
khuyt im. T chc nhn ti. Dy lm ngi, lm vic.
Thn i on kt. Khng cu th, khng di tr. Cn b.
Nghin cu, ph bnh, tho lun, thi ua, h tr. T gic, t
ng. Sng to, ph trch. u c, ming, mt, tay, chn u
t. Gi k lut, tic thi gian.
Phn bit s vt, c ci nng, ci nh, ci gp, ci khng gp.
Trao i kinh nghim. Giao cng tc thc t. Gii p thc mc.
___________
1), 2) Di 2 ch ny khng gch di nh cc hng trn.
430
H ch minh ton tp
431

Phn cng vic khng tin th li. Mt ch bung li,
trm ch li bing.
Tinh thn cng dng cng nhy bn, tr tu cng
dng cng minh mn.
Ci cn lc u l dng kh.
Mi, khng ngng tin th, cn c bn lnh c lp. T mnh
lm ly, t gic, t ng, t ch. Lao ng, sng to, quyt
on. Mi ngy mt mi. Cn theo di, kim tra, kho st,
ch o, hi bo.
Quyt tm tr thnh ngi tt l phi khng s kh, khng
s kh, nht nh lm n cng nhng iu chng ta thy
ng lm, cho d cha chc thnh cng vn ra sc lm d
gp phi gian nan nguy him g, cng cc cng phn u,
khng li bc, phi lm thc s, lm nhanh, lm mt cch
kin quyt.
Lin hp vi cc quc gia dn tc ng tnh vi ta cng
u tranh cho ho bnh v chnh ngha ca th gii...
T nay v sau, chng ta hy vng: tt c cc dn tc nh yu
trn th gii nn ly nhit tnh i c lp t do ca dn tc
mnh gip cuc khng chin chng Nht ca Trung Quc.
Cc quc gia, dn tc b ch ngha bo lc, b quc Nht
thn tnh... t nay v sau u phi lin hp li (thng 6-
1927).
Thi : l, quy, c. K lut: nghim, chnh. Hnh vi: ngha,
chnh, ng. Hy sinh: khng khi. Phn bit: lim, thanh,
s. Tit kim: thc, ti. Gic ng: s, thit, thc. Phn u:
dng, lit.
Mt vt dng nh hai vt. Mt ngi lm vic ca hai ngi.
Mt ngy lm cng ca hai ngy. Ni t, bt u bng hnh
ng. Tin b.
Qua ba nm khng chin, mt Bc Bnh, Thin Tn: 4-8-
1937; Trng Gia Khu: 25-8-1937; Thch Gia Trang: 10-10-
1937; Thi Nguyn: 9-11-1937; Tuy Vin: 13-11-1937;
Thng Hi: 13-8 n 9-11-1937; Nam Kinh: 13-11-1937; T
Nam: 27-12-1937; T Chu: 19-5-1938; Hng Chu: 25-11-
1938; V Hn: 12-6 n 25-10-1938; Qung Chu: 21-10-
1938; Hi Nam: 10-2-1939; Nam Ninh: 24-2-1939; Nam
Xng: 27-2-1939.
S on th tm Trung iu Sn tn cng t thng
5 n thng 7-1939. ch khong 35 s on. H Bc,
Cp Nh Tn, Tuy Vin, Sn Ty, Sn ng, H Nam,
Giang T, Trit Giang, An Huy, Giang Ty, H Bc,
Qung ng, H Nam, Phc Kin, Qung Ty, cng tt
c 16 thnh ph, 1.170 huyn, ch chim 15 thnh
ph, 533 huyn. n ht thng 3-1940, c tt c
179.000 qun ngu v qun chnh quy. Ly li Nam
Ninh ngy 30-10-1940.
ch vo Vit Nam thng 9-1940.
ngha ca vn ho: V l sinh tn cng nh mc ch ca
cuc sng, loi ngi mi sng to v pht minh ra ngn ng,
ch vit, o c, php lut, khoa hc, tn gio, vn hc,
ngh thut, nhng cng c cho sinh hot hng ngy v mc,
n, v cc phng thc s dng. Ton b nhng sng to
v pht minh tc l vn ho. Vn ho l s tng hp ca
mi phng thc sinh hot cng vi biu hin ca n m loi
ngi sn sinh ra nhm thch ng nhng nhu cu i
sng v i hi ca s sinh tn.
Nm im ln xy dng nn vn ho dn tc.
1- Xy dng tm l: tinh thn c lp t cng.
2- Xy dng lun l: bit hy sinh mnh, lm li cho
qun chng.
3- Xy dng x hi: mi s nghip c lin quan n phc li
ca nhn dn trong x hi.
4- Xy dng chnh tr: dn quyn.
5- Xy dng kinh t.
Ti liu ch Hn,
vit trong bn tho
Nht k trong t.
432
H ch minh ton tp
433

MC C BO
2-10, Gngi tuyt c
)
. Lin X. Ngy 1-
)
tn cng
)
. Dei Rosta.
Ngy 3-1 tn cng Mostok.
4. Norkhek
5. Foruklatnaia sski
17. MroJ
22. Sask
23. Amavir
25. 56 thnh ph v lng mc ca Fronosi v Donetz.
u thng
)
, qut sch qun c Xtalingrt.
T binh c: Nguyn soi 2
Tng lnh 24
S quan 2500

Binh lnh 9 vn
___________
1) ng Quc i do Gngi v Nru lnh o i lp vi Chnh ph Anh,
a ra yu sch: t chc ngay mt chnh ph dn tc n, ng vin cc lc
lng nhn dn u tranh chng xm lc, hp tc tch cc vi cc lc
lng chng pht xt. Anh khng chp nhn. i hi thng qua ngh quyt
ngy 18-7-1942 i xo b s thng tr ca Anh n, ku gi t chc mt
chin dch qun chng. Thc dn Anh n p. Ngy 9-8-1942, thc dn
Anh bt Gngi, Nru. Ngy 2-10, Gngi tuyt thc.
2) Ngy 1-1-1943.
3) Trong nguyn bn ch Hn, c mt s t vit bng ch Latinh.
4) u thng 2-1943, c th l 2-2-1943.
My bay 760
Xe tng 15000
V kh n dc nhiu v k.
Ngy 17-
)
, tn cng Karkov, nh bi hai s on ni ting
ca qun c. Tng thng M ni: Ht sc lm hi lng mi
ngi, Ngh vin Anh hoan h.
Ngy 18, phu nhn Tng c din vn trc ngh vin M.
Ngy 22, t cuc chin tranh X - c n nay, c thit hi
9 triu ngi, trong cht trn 4 triu.
Trong 35 cuc tn cng ca ba thng nay, 130 s on b
nh tan, b cht trn trn 70 vn, b bt lm t binh 31 vn,
mt 7.000 xe tng, 4.000 my bay, 17.000 trng pho.
Ton Trung Quc c 3736 nh t. Su thng u nm ngo
)

a vo 5 vn ngi t.
Chi ph chin tranh ca M mi ngy hn 250 triu la.
Ngy 21-3.
Vt t chuyn t hi cng M n ni s dng Trung Quc
mt 75 n 80 ngy.
T ngy n ra chin tranh n cui thng 2 nm 1943, M
mt 66.399 ngi.
Ngi da en trong qun i M c 45 vn ngi, s quan c
khong 2.000.
M tng Lin X 5600 my bay, 6100 xe tng, 85000 xe hi.
Ngy 27-3.
c c gn 500 tu ngm. Mi thng c th ng
xong t 15 n 30 chic.
Ngy 26-7-1941, Nht b ln Si Gn.
___________
1) Ngy 23-8-1943, Lin X tn cng Karkov, khng phi 17-2-1943.
2) Su thng u nm 1942.
434
H ch minh ton tp
435

Ngy 10-7-1943, vo Sicile.
Ngy 3-8 cng kch, qun ng minh mt 31.158 ngi, qun
Trc mt 165000 ngi, trong 132000 l t binh.
Ngy 25-7, o nh
)
.
3-9, ng minh vo .
Thnh ph Xtalingrt b nh bng hn 1.050.000 mn.
Ph hu 73 kilmt chiu di, 1 kilmt chiu rng cc thnh
ph v th trn, nng trang vin, chn 128.000 xc ngi
Lin X, 11.000 xc nga.
Ngy 1-11, trong mt m ca Xtalin, c chn sng 4 vn
ngi Lin X.
Thng 9, ng minh oanh tc Trc, nm 37 vn tn bom.
Ngy 1-10, M nm bom Hi Phng, bn ri 29 my bay
Nht.
Ngy 9, li nm bom Hi Phng.
13, tuyn chin vi c
2)
. Lin X, Anh, M cng nhn l
bn chin u.
Ct tc Qu Lm 30 ng, tht ln 45 ng.
Lng mt gi bn vui ca nh cha mi thng 30 vn ng.
Mi ln M mt mt my bay th Nht mt chn chic.
chp nh hai tc, 144 ng mt chic.
14, s on qun tnh nguyn Ty Ban Nha (trong
qun i c) rt khi mt trn (Nga).
Chi ph qun s ca M thng 9 l 7 t 220 triu ng.
My bay qun ng minh nh qun Nht Labour
48)
, ph
hu 177 my bay, 121 tu chin ln nh, nm tt c 350 tn
___________
1), 47) Ngy 25-7-1943, Nguyn soi Badoglio cm u cuc o chnh, bt
giam Mtxlini. Ngy 3-9-1943, chnh ph do Badoglio tuyn b u hng
ng minh v ngy 13-10-1943, tuyn chin vi c.
48) Chng ti cha bit r Labour u.
bom, 25 vn vin n sng my.
15, qun M nm bom vo qun c. M mt 60 l ct trn
khng, c mt 104 ci.
16, bn gi sng, M nm bom Hi Phng.
T khi tham chin n ngy 1-9-1943, my bay M xut kch
223.758 ln, nm 105.449 tn bom, ph hu 7.312 my bay
ch. M mt 1.867 my bay.
Tnh n 1-9 nm nay, trong na nm ph hu ca ch
5.369 my bay, M mt 1.239 my bay.
10, R.Rolland t
)
.
20, Hi ngh ngoi trng 3 nc: Lin X, Anh, M, hp ti
th Lin X
2)
.
Mi thng Php chi cho qun c trong thi gian b chim
ng 12.166 triu phrng.
27-29, M nm bom Bc K.
Ngy 1-11.
Tuyn ngn t cng (ti Mtxcva), ton th gii
hoan nghnh.
Thng 10, qun ng minh nm 18.000 tn bom.
5, trong 12 ting ng h, qun ng minh nm 4.000 tn
bom vo qun c.
Hng nghn my bay M nm bom Wilam Hurvol.
Trong bn thng tn cng ma h, Lin X ly li
c 35 vn kilmt vung, nh bi 144 s on ca
c. ch cht 90 vn, b bt lm t binh 98 nghn.
i nhy d n ca Lin X nhy d.
Hng chc vn dn thng v t binh Lin X Xmolenxe
b tn st d man.
Ngy 7, tn cng ly li p
)
.
___________
1) R. Rolland, nh vn Php, mt ngy 15-10-1944, th 76 tui.
2) Hi ngh ngoi trng ba nc hp t ngy 10 n ngy 30-10-1943.
1) Lin X tn cng qun c, ly li Kip ngy 6-11-1943, khng phi
ngy 7.
436
H ch minh ton tp
437

10, Sau khi kt thc chin tranh, Anh cm thuc phin cc
t thuc a ti Vin ng. n thng 5-1943, Anh gip
Lin X 4.690 my bay, 22 tu chin, su tu ngm v cc
loi tu khc. Tng cng gi tr gip Lin X 187 triu ng
bng Anh, gip M 292 triu ng bng Anh.
M pht minh my c th bt c mc tiu bng sc in.
Tnh n ht thng 9 nm nay, s vt t m M cho Lin X
vay mn tr gi 3.287 triu ng.
22, v sau, my bay qun ng minh lin tip ph hu mt
phn ba thnh ph Bclin.
Php cng nhn nn c lp ca Libng.
Mi thng M sn xut c 2000 chic my bay.
Ngy 1-12, Hi ngh lnh o t cng hp th Ai Cp.
11 thng trong nm nay, my bay Anh tp kch qun c 8
vn ln.
Thng 11, qun c nm 120 tn bom vo qun Anh. Qun
Anh nm vo qun c 13.000 tn bom. Chi ph chin tranh
ca Anh t 1940 n 1942, mi ngi mi nm phi gnh vc
194 ng, t 1942 n 1943, mi ngi phi gnh vc 7.130
ng.
Sinh hot ph tng 19%.
*
* *
Vit Nam: 702.000 dm, to gn bng hai phn ba nc Php.
B bin di 2000 dm. Bin gii 3.900 dm. Ni cao nht:
Phansipng 3.142 mt. Sng Mkng di 4.400 dm (trong
Vit Nam 2.400 m
)
), rng 400 thc.
Php c 19.000 ngi. Th k XVI, ngi B o
Nha v H Lan n Vit Nam.
Nm 1624, ngi o Lamtt i kinh l khp ni.
Ngy 28-11-1787, Gia Long v Php k hip c (Gia Long
ln ngi nm 1802).
___________
2) Chng ti cha kim tra c cc con s trong bi ny (B.T).
Ngy 5-6-1862, T c k nhng Si Gn, Bin Ho, M
Tho ca Nam K.
Ngy 20-11-1873, mt H Ni.
Ngy 25-4-1882, li mt.
Ngy 11-5-1884, k hip c Thin Tn.
Ngy 28-3-1885, Php tht bi Lng Sn.
Binh lnh thuc quc tch Vit Nam t chc vo nm 1858 c
hai i i, nm 1862 c ba tiu on, nm 1884 c hai trung
on. Trung K c bn tiu on, vo nm 1887.
Khi ngha, nm 1915 thng 1: Ph Th, thng 2: Mng Ci.
Nm 1916, thng 2: Si Gn; thng 5: Duy Tn; thng 8: Bt
Xt. Nm 1917, thng 2: ng Vn. Nm 1918, thng 2:
Mng Khng, thng 7: Pha Long; thng 9: Cc Sn. T
thng 9-1917 n thng 1-1918: Thi Nguyn. T thng 11-
1918 n thng 1-1919: Bnh Liu. Thng 6-1919: Qung
Nam. T 1918 n 1920: Mo Bt Chai.
Cuc i chin chu u, 94.411 ngi Vit Nam
sang Php. Binh lc ca Php: 11 tiu on ngi
Php, 16 tiu on ngi Vit Nam, 21 khu i
pho, 11 i i cng binh, bn phi i my bay,
14.765 lnh kh xanh v lnh kh ngi Vit Nam,
173 s quan.
2000 ngi Thu in, 9 tu h tng, 8 pho hm, 3 tu
ngm, 7 tun dng hm (17 tu chin khng c gi tr ln).
Nm 1929, Vit Nam np 32.300.000 ng phrng cho chi
ph qun s. T 1919 n 1929, tng gp i.
Nht Bn: 70 s on, mi s on 35.000 ngi, Trung
Quc c khong 35 s on, Min in c 21 vn qun, s
qun phng Lin X tn cng l 30 vn.
438
H ch minh ton tp
439

Mi nm ng c mt tu chin loi 12 vn tn.
n 1945, c 362 tu chin, 166 vn tn. T chin
tranh Thi Bnh Dng n cui thng 6 nm nay mt
446 tu chin.
n 1945, M c 736 tu, cng tt c l 353 vn tn, c 36
gi sn xut c 1 chic tu chin. Ngy 31-5 nm nay, M
ch to xong c chic my bay th 10 vn, c th huy ng
10 triu binh lnh.
Mi nm Nht Bn c th ch to c 3000 my bay. Hin
nay, Nht c 15.000 chic. Mi thng Nht vn chuyn vt t
vo trong Trng Thnh 520 vn tn, vo ng Bc 280 vn
tn. Nm ngoi vn chuyn t Nht sang su triu tn.
*
* *
Ph n tham gia sn xut, khuyn khch chng con ra trn,
gip binh lnh may v v git gi qun o, u i cc gia
nh khng chin, u lo, quyn gp (tit kim), tr gian, i
du kch.
Ti liu ch Hn,
vit trong bn tho
Nht k trong t.
TN XUT NGC HC NG S
)

Vn ng trng sn, sn ng vn,
Giang tm nh knh tnh v trn;
Bi hi c b Ty phong lnh,
Dao vng Nam thin c c nhn.
MI RA T, TP LEO NI
My m dy ni, ni m my,
Lng sng nh gng, khng cht bi;
Mt mnh bi hi do bc trn nh ni Ty
Phong
Trng v pha tri Nam xa xm nh bn c.

Ni p m my, my p ni,
Lng sng gng sng, bi khng m;
Bi hi do bc Ty Phong lnh,
Trng li tri Nam, nh bn xa.
NAM TRN dch
___________
1) Bi th ny nguyn khng c u , cng khng c trong tp Ngc
trung nht k, v c sng tc sau khi tc gi ra t. Trong h s cn
lu gi Vin vn hc c bt tch ca chnh tc gi vit u ny gi cho
Tiu ban bin tp vo u nm 1960. Vy, c th y l u do tc gi
mi t v sau.
440
H ch minh ton tp
441

Bn dch khc:
My m ni ni m my,
Lng sng sch chng my may bi hng;
Bi ngi do nh Ty Phong,
Trng v c quc chnh lng nh ai.
T.LAN ch
)

___________
1) Bn dch ny ca T. Lan in trong tp Va i ng va k
chuyn. In ln th hai, Nxb. S Tht, H Ni, 1976, tr.84.
TNG C INH CHNG DNG
Quan san mun dm gp nhau y,
Mc ch chung l ui Nht, Ty.
Dn b hai trng vo mt c,
Ta liu trm ng vi ngn cay.
Gi d yu sc mang mang nh,
Tr c ra cng gnh gnh y.
Non nc ca ta ta ly li,
Nghn thu s nghip ni t y.
Liu Chu, nm 1943

Th, Nxb. Vn hc,
H Ni, 1970, tr.46.
H Ch Minh, Th

442
H ch minh ton tp
443

LIB
)

Libng l g? Chc l nhiu c gi cha tng nghe ni n
tn x ny. y l mt nc nh Cn ng, gn y lm
cho th gii phi ch .
Libng cnh x Xyri, t rng 38 vn dm vung
(dm Anh), dn s 70 vn ngi, kinh l Byrt, ngy
trc thuc Th Nh K, n nm 1861 th thot ly nc Th
m c lp, song li b quc Php bao bin.
Sau Th gii i chin ln th nht, Libng i hon ton
c lp, nhng khng c. Thng 7-1922, Hi Quc lin u
nhim x y cho nc Php. Trong li u nhim c nh
rng: "trong hn 3 nm, Php phi lp nn Hin php cho
Libng v Xyri, v phi lm cho hai nc y thnh nc c
lp".
Hin php th c Hin php Libng c Php qung cho
tm o Cng ho c Tng thng, c Ni cc, c Ngh vin.
Nhng Hin php li do ngi Php nh ra v chung quy
ch li cho nc Php, dn tc Libng ch c ting m khng
c ming. Bi vy, dn Libng ly lm cm gin, nn n
nm 1925 ni cch mnh chng vi Php. quc Php i
ph vi cch mnh Libng cng nh chng tng i ph
vi cch mnh Vit Nam v cch mnh cc thuc a khc
ca chng. Ngha l chng dng uy lc tn st m n p v
t ph my thnh th th uy. Trong cuc tranh u y,
___________
1) Bi ny ng trn bo ng Minh do Vit Nam cch mnh ng minh hi
pht hnh Liu Chu (Trung Quc), s u tin ra ngy 1-1-1943. Sau Cch
mng Thng Tm, tr s bin tp ca bo chuyn v H Ni. Thng 6-
1946, bo ng Minh t ng ca.
di s tn bo ca gic Php, 6000 cch mnh chin s
Libng chm thy trong b mu. Song cuc i khng b ca
gic Php chng nhng khng lm cho dn Libng kinh s,
m tri li b mu o y chng bao lu li ni ln mt trn
sng to gi ln khc khin cho quc Php phi hong s,
y l: nm 1931, dn Lbann li vng dy gy thnh phong
tro bi kho, bi th, bi cng, chng thu, v.v.. Cng cuc
vn ng tin hnh trn lan khp ni.
Nm 1936, cng cuc cch mnh i vn ng li dy ni lm
cho quc Php phi nhng b v theo li ha ca Php:
sau 3 nm s cho Libng c c lp hn. Nhng v cuc
Th gii i chin ln th hai bng n, nn cuc c lp ca
Libng cha c thc hin. Cho ti nm 1940, Php b mt
nc. Cch t lu, Anh mang qun nh Xyri, Php b
thua. Nhng Anh li giao Xyri v Libng cho bn Gn
gi.
Nm 1941, Anh Php dn tc gii phng u vin hi (bn
Gn) li ha cho Libng c lp. Nhng trong thi k chin
tranh, bn Gn vn c quyn i l Libng.
u thng 11-1943, ngh vin Lbann sa cha li Hin
php. U vin ca phi Gn Libng bo rng Hin php
mi khng li cho quc Php, nn bt giam Tng thng,
Tng l v 49 ngh vin Libng. Dn chng tip tin y, rt
mc cng phn, lp tc ni ln can thip. Ngi Php phi
cnh st ra dp, nhng cnh st cng ng tnh vi dn
chng c tuyt khng chu tun theo mnh lnh, nn ngi
Php li phi lnh Xngan (lnh chu Phi) n p. Vic y
pht sinh t ngy 10-11-1943, n nay cng cha gii quyt
xong. Xem vic y th chng ta bit nhn thy:
1) Bt k bn Ptanh hay bn Gn cng vn mang tm
lang si, kh kh trong ci khun kh quc ch ngha,
u l k th chung ca nhng dn tc cc x thuc a hay
bo h m trc y, ti nhng ni m chng honh
hnh bao th on tn bo bc lt, du rng hin ti chnh
thn th chng cng ng b qun qui ch trong cnh
444
H ch minh ton tp
445

nc mt nh tan. V trc y t lu, bn Gn h chng
tng phi em nhng cu "Dn tc gii phng" trng by vi
th gii cu mong cc cng quc gip , th m i vi
cc dn tc khc vn ng s gii phng c lp th chng li
gi tay n p n cng. y l mt l m chng ta cn phi
nhn bit.
2) Libng tuy l mt nc rt nh, dn s Vit Nam ta 20
phn th em so vi dn s ca h tht khng bng mt phn
ca ta. Th m dn tc Libng, trong khong 18 nm tri
(1925-1943) gy nn bit bao cuc u tranh oanh lit, s
tht bi trong nht thi khng lm nn lng chin s, th
s tip tc phi thng ng knh y l mt l tt nhin phi
c, dn tc anh dng li thm tinh thn on kt c nc
mt lng th ai l chng knh phc? m loi lang si v th
cng phi trng gan ngi bc.
Vit Nam hin ang chun b nh Nht, ui Php
ginh ly s c lp t do, vy nn v lun gn hay xa v bt
c dn tc no ni ln chng vi quc xm lc u l bn
thn ca dn tc Vit Nam ta vy. Cho nn chng ta rt
ng tnh v mong cho cng cuc cch mng ca dn tc
Libng c thng li. Tuy xa cch nhau my nghn dm,
chng ta ng thanh cng vi anh, vi ch em Libng h to
khu hiu:
nh bn quc xm lc!
Libng cch mng thnh cng mun nm!
Cc dn tc b p bc c hon ton gii phng!
H CH MINH
Bo ng Minh,
s 18, thng 12-1943.
CHO XUN
Nm c lch c va qua,
Nm mi lch mi li ti!
Sau ma ng lnh lo, mun vt tiu iu. V to ho li
cho ma Xun mang n cho th gian nhng v tt ti m
p, mun hoa ti thm, ngn l ua xanh. Loi ng vt
cng nh Xun m khi phc li sinh kh. Vy nn gi l
Xun sinh.
Loi ngi li dng ci lut t nhin ca to ho, chng
nhng hng th ci hnh phc khoi lc ca ma Xun, v
li nhn ci khng kh phn vinh ca ngy Xun sp t
ci k hoch hot ng v sng cn cho c nm, nn tc ng
c cu "Nht nin chi k thu Xun".
Cng v th cho nn nm mi th ngi ta c nhng cuc vui
v, sung sng cho xng ng vi Xun v mng Xun.
Chng nhng l k giu sang tip Xun vi s h hi, m
ngi ngho kh thy Xun cng vui mng.
"Mng mt t toang ba chic pho
Ba mi ko tut mt con nu"
Ch c ba chic pho m vn inh i ci Xun nh ai!
Xun chng nhng l n ho ti p, m li ch cng
v t. khng ring cho mt hng ngi no, cng
khng ring cho mt ni no. Cho nn c cu ca dao:
"Xun i, Xun hi, hi Xun,
T xa ti gn, Xun khp mi ni".
*
* *
446
H ch minh ton tp
447

Song lut x hi khng theo vng trn ca lut t
nhin. T xa n nay, ni no cng c Xun. T xa
n nay cy no cng ti tt. Nhng cch thc loi
ngi n rc Xun ny v n rc ma Xun trc,
khc nhau nhiu lm.
Ngy nay, nhng ting pho lp p cho Xun b nhng
ting ng ng ca ng li ngoi b v i bc trn b t
mt. Ci sc ca hoa o, mu iu ca cu i Xun, ta
h nhum bng git mu hng ca nhng chin s cc sa
trng khp th gii! Khi ai hng bnh chng, ru ngt, c
kiu, tht ng, sao cho khi nh n chin s n tuyt, ung
sng trn mt trn!
Trong t nhin th Xun ny khng khc g cc Xun trc.
Nhng trong x hi th Xun ny l mt chic tranh Xun,
mt Xun trng yu, chng nhng n gip gim sinh k ca
loi ngi trong mt nm m n s quyt nh mnh vn ca
loi ngi trong bao nhiu thi i.
Vy mun bit Xun ny s c nh hng th no, th chng
ta phi kim tho li nhng cuc chuyn bin trong th gii
t Xun trc.
*
* *
n Xun ny:
Trung Nht chin tranh 6 nm ri
Th gii i chin 4 nm
Nga c chin tranh 2 nm ri
Thi Bnh Dng chin tranh 2 nm
Mun bit t Xun ny, chin tranh s th no th
chng ta phi xt li t Xun nm ngoi n gi, chin
tranh n bc no ri.
T Xun nm ngoi, qun cc nc ng minh ng vo
ch ng. Qun cc nc Trc - Tm ng v b ng. Minh
qun bc qua th cng. Trc qun lui li th th. Chin lc
chp nhong ca Trc hon ton tht bi. Chin lc (tr
cu) ca ng minh hon ton thng li.
Mt trn c - Nga
Xun trc, trong ny, 38 vn tinh binh ca c nh vo
thnh Xtalingrt. Nhng kt qu b mt trn tht bi rt to.
Trong lc qun Nga gii vy thnh Xtalingrt bt c nm
ngn tng lnh v hn 9 vn lnh c. Trn y l trn
thng li to nht v u tin ca qun ng minh. T tr
i, qun Trc c tht bi mi, m qun ng minh, nht l
qun Nga th li thng li lun v ly li c nhiu thnh
tr trng yu nh:
Thng 2 ly li Gorsk, Rostof, Kharkof
Thng 3 ly li Yoff, Virsma
Thng 7 ly li Orel
Thng 8 ly li Belarus
Thng 9 ly li Staline, Chianof Smolensk
Thng 10 ly li Maiopol v cc thnh khc
Thng 11 ly li
)

Thng 12 ly li bin thu Balan - Nga
Trong li din thuyt k nim Cch mnh Nga, ngy 6-11
dng lch, i nguyn soi Xtalin ni rng: "Kt qu trong 7
thng va qua, qun i ta tin c ni th 500 cy s, ni
th 1500 cy s. gii phng hn mt triu cy s vung
t nc ca ta, tc l hai phn ba t ai tm thi b c
chim c... Trong mt nm nay, trn mt trn Nga, qun
pht xt c tn tht hn 4 triu ngi, trong s , mt
triu t ngi cht ti mt trn. Pht xt c mt trn
14.000 chic tu bay, hn 35.000 chic xe tng, hn 40.000
khu i pho...".
Trong lc vit bi cho Xun ny, qun Nga ui qun
c chng nhng ra khi t Nga, m li vo su gn 60
cy s trong nc Ba Lan.
*
* *
___________
1) Cc a danh trn theo ng trong nguyn bn.
448
H ch minh ton tp
449

a Trung Hi, t Xun trc n Xun ny, Minh qun
cng thng li lun, m bn Trc cng tht bi mi.
Ngy 3-1-1943, 8 qu
)
Anh khi phn cng t Ai Cp,
19 qu
)
Anh v vin chinh qun M b ti Marc v
Angiri. Qun Trc phi b Libi (thuc a ca ) m rt c
Tuynidi. n trung tun thng 5 th qun c v hon
ton b nh tan.
Trong trn , bao nhiu thuc a ca u mt sch. Qun
Trc tn tht hn 95 vn ngi. Trong s , 37 vn lnh ,
15 vn lnh c, 17 i tng v 2 nguyn soi b cm t.
V kh gii th qun Trc mt:
Tu bay, hn 8000 chic
i pho 8100 khu
Xe tng 2250 ci
Tu thu 210 vn tn
Qua thng 6, qun Anh, M nh vo o Xixin ca . Ngy
17-3 th o y u hng.
Trong mt thi gian khng y hai thng, m qun c v
qun mt hn 17 vn ngi cht, b thng v b cm t.
Chim c cn c a y ri, qua ngy 3-9, Minh qun b
ti pha nam . Cch 5 ngy sau th nc xin hng. Tr
mt b phn nh b c p bt theo n, b phn ln qun i
vi ht thy hi qun ca , hn 100 chic tu binh ln, b
u theo Minh qun c.
Th l v mt trn ny, Minh qun cng i thng.
Mtxlini phi chy trn.
*
* *
Ti Thi Bnh Dng. Tuy Minh qun khng c nhng cuc
i thng li nh cc mt trn kia, nhng cng ginh c
a v ch ng, bc qua th cng v kh tin b.
___________
1) L qun th 8.
2) L qun th 19.
Ti Bc Thi Bnh Dng, t hm 12-2-1943, M bt
u phn cng, n cui thng 5-1943 ly li o
Marian.
Ti Nam Thi Bnh Dng, t thng 7 n thng 10, Minh
qun ly li c 6 ni cn c ti bn o v mt ni cn c
a ti qun o Sokman.
Trong 2 nm, ti mt trn Nam, Nht mt 1300 tu bay v
1500 chic tu thu ln v b.
Ti Trung Quc, ma Xun trc n ma Xun ny, khng
c i chin tranh. Trong thng 11, 12, ti min Bc tnh H
Nam, nht l ti Thng c lm cho gic Nht mt m
mt hn.
*
* *
on trc xt sau, xem s chuyn bin ni trn, th
chng ta c th ni rng: Xun ny s l mt Xun thng li
cho mt trn phn xm lc.
Xun l Xun chung, vy chng ta phi gng sc cng tc
th no cho ng minh hi chng ta cng c phn thng li
chung ca ng minh ln kia.
Vy xin kt lun vi li nm na rng:
Rt cc ru Xun, mng cch mng.
Vit bi cho Tt, chc thnh cng!
H CH MINH
Bo ng Minh,
s Xun Gip Thn.
450
H ch minh ton tp
451

TR LI CHO BN DE
)

Gn y, Php quc gii phng y hi Alger, tuyn b rng
sau cuc chin tranh ny, nc Php s sn lng ban cho dn
Vit Nam vi s ci thin.
Tha Ngi, T quc ca Ngi l i Php, u
hng Hitler mt cch rt v vang, hn 500 tng v hai
triu lnh ca qu quc ng b c cm t mt cch
rt oanh lit, ba phn t non sng qu quc ng b
ngi chim lnh. Bn mi triu ng bo ca Ngi
ng trong kip nga, tru, nhn dn qu quc hin
nay bnh khng c n, o khng mc, phi quyn o
c ca nhn dn Vit Nam, mt triu thanh nin nam
n nc Ngi phi qua lm cu ly bn c. Xin Ngi lo
cu nc v dn tc ca Ngi , ri s ni n vic
khc; cn Vit Nam chng ti, 40 nm nay nh "cng
c" qu quc nhiu ri. Ln ny, chng ti quyt
dng sng, n, gm, dao p n hu y v ginh
li c lp t do cho Vit Nam. Chng ti xin Ngi ch
lo! V chc Ngi hai ch Tht Bi!.
H CH MINH
Bo ng Minh,
s Xun Gip Thn.
___________
1) Trong nguyn bn, vit ting Php.
BO CO CA PHN HI VIT NAM
THUC HI QUC T CHNG XM LC
Do H Ch Minh c ti i hi cc on th cch
mng Vit Nam n-c ngoi hp ti Liu Chu
(Qung Ty - Trung Quc) thng 3-1944.
I- NGUYN NHN T CHC
Trong lch s 80 nm mt nc au kh v en ti, chng ta
khng ngng lm rng r ngn c ngha cu nc v vang.
T sau nm 1862, khi vua T c k hip c bn nc, ct
nhng ba tnh Si Gn, Bin Ho, M Tho cho gic Php,
cc bc ngha s giu lng yu nc thng dn t b c c
nghip ca ci, dt du v con chy ra Trung K, th cam
chu sng cuc i gian trun, vt v ca k hi ci, chi
li, ch th khng i tri chung vi gic Php.
Trong bn mi nm, t 1870 n 1910, di s lnh o ca
Phan nh Phng, Hong Hoa Thm v cc bc anh hng
ho kit khc, ng bo chng ta anh dng trng k
chng li qun gic, lm cho k th n khng ngon ng
khng yn. Sut bn mi nm , cc cuc ni dy lin
tip n ra:
1905: Nng dn Trung K khi ngha.
1910: Binh lnh Vit Nam khi ngha ti H Ni.
1915: Nhn dn Ph Th mu khi ngha.
1916: Thng 6 vua Duy Tn mu khi ngha!
Thng 8 cng nm, ng bo thiu s Ba Xa bo ng.
1918: Bnh Liu mu khi ngha.
452
H ch minh ton tp
453

1919: Qung Nam mu khi ngha.
1923: Lit s Phm Hng Thi nm bom mu st ton
quyn Mclanh.
1930: Khi ngha Yn Bi.
1930-1931: Ngh An khi ngha.
Cui nm 1940: Bc K v Nam K khi ngha.
1941: Lng (Trung K) khi ngha.
Nhng s tch va oanh lit li va bi trng nu trn, mt
mt cho chng ta thy rng: t nc Vit Nam tuy b giy
xo di gt st m mu ca d tc, nhng tinh thn dn tc
ca ngi Vit Nam vnh vin khng v th m b tiu dit,
mt khc cng dy chng ta rng: Khng c mt sc mnh
thng nht ca c nc, khng c s gip mnh m ca
bn ngoi, cng cuc vn ng gii phng kh m thnh cng
c, nht l hin nay, chng ta ang ng trc hai tn
cp xm lc hung c nht ca phng ng v phng
Ty, chng ta li cng cn ton dn nht tr, cng cn s
gip ca bn ngoi.
Mun on kt ton dn, cn phi c mt on th rng ln,
rt lng th mi c th thu ht c mi on th v c
nhn c lng thit tha yu nc, khng phn bit tui tc, gi
trai, tn gio, ngh nghip, giai cp, ng phi. Mc ch ca
on th y phi thit thc tiu biu cho nhng yu cu v
nguyn vng ca nhn dn c nc: on kt ton dn,
tranh th ngoi vin, nh ui k th, khi phc T quc.
Thi ca on th y phi cao c, ngay thng, mi c th
khng thin lch, khng da trn nh kin ca mt ng
phi, mi c th c s tin tng v ng h ca cc t chc,
cc ng phi v ca ton dn.
Phn hi Vit Nam chnh l mt on th ra i
nhm p ng yu cu ca thi i. Phng php
tranh th ngoi vin ca on th ny l:
- Bc th nht: lin lc vi cc on th anh em cc
nc nh Phn hi Trung Quc, Phn hi M, v.v..
- Bc th hai: nh cc on th anh em gii thiu
vi Chnh ph cc nc.
- Bc th ba: vi thi chn thnh v ci m, yu
cu cc Chnh ph, trc ht l Chnh ph Trung Quc
gip .
Cho n nay, v mt on kt trong nc c c nhng
thnh tch ng k, nhng v mt tranh th s gip ca
bn ngoi th cha c g.
V phn mnh - Phn hi Vit Nam trong Hi quc t chng
xm lc - cng khng sao trnh khi nhng iu n ting
kia ca mt s ngi, chng ti thy cha cn phi thanh
minh. Gi y, hy c mc cho gi Xun thi i, trong tng
lai s s tht chng minh l .
II- H THNG T CHC
T chc ca Phn hi Vit Nam c hai loi hi vin:
- Mt l hi vin c nhn: c rt nhiu ngi t trc n nay
cha tham gia mt on th no, nay mun tham gia cng
vic cu nc. Phn hi Vit Nam s tu theo hon cnh ca
h, tp hp nhng ngi cng mt ngh nghip thnh mt
tiu t v s c ngi ph trch c bit lin h vi h.
- Hai l hi vin on th: l nhng on th m cc hi
vin tn thnh gia nhp Phn hi.
Vic hp nht nhiu ng phi khc nhau v cc t chc
khng ng phi (nh hp tc x, v.v.) xem chng nh rt
phc tp, rt mu thun, kh trnh khi va chm v xung
t, nhng trn thc t th rt n gin, v rng:
1- Mi ngi u cng chung mt mc ch l cu nc.
2- Mi ngi u c nhng cng tc thit thc v phi
lm trn.
3- Mi ngi u hiu rng cn th cng cn, mt th cng
mt.
4- Ngi ph trch gii quyt cng vic ng n.
Phn hi Vit Nam ch yu cu cc hi vin ca mnh tun
th my iu di y:
454
H ch minh ton tp
455

1- Trong Hi khng c bn chuyn ng phi; ngoi hi th
hon ton t do.
2- C vn g, mi ngi cn thng thn, cng khai tho
lun; c cng vic g, mi ngi u ng tm hip lc cng
lm.
3- Thng ngy, mi ngi khng c cng kch ln nhau;
gp khi nguy him, mi ngi phi ra tay gip .
Kt qu l: gia cc ng phi khng cn tnh trng tranh
chp hn thua, s chn thnh on kt khng phi ch u
li m tr thnh s tht.
H thng t chc: Ton quc chia thnh k, mi k chia
thnh tnh, huyn, tng, x, thn. Ni no ng hi vin th
ly thn lm n v. Ni no t hi vin th ly tng hoc x
lm n v.
III- CCH LNH O
Cho n khi ti ri nc, tnh hnh vn th ny: C nc
ch c my ngi, c Nam K, Trung K, Bc K, h l
nhng sng lp vin, ng thi cng l u vin trong Ban
Chp hnh ton quc. V t cch m ni, mi ngi mt t
cch khc nhau: Mt s l nhng ngi ti gii; mt s l
nhng bc lo thnh, c danh vng c nhn dn tn nhim.
Tuy vy, h ging nhau ch u l nhng nhn s thit tha
yu nc, lim khit, trung thc, cng tm. (Cho nn ti rt
tin tng rng, nu c tng tuyn c, dn chng nht nh s
bu h). H phn cng, hp tc, mi ngi gnh vc mt
phn trch nhim, khng c ch tch. D nhin l h khng c
lng, m ngc li khi c tin, h cn phi b tin ti ca
mnh ra cho on th dng. V hon cnh kh khn, h rt t
khi hp hi ngh ton th, tr nhng trng hp vn bt c
d. Khi c vic, nhng ngi ph trch k b no bn bc
cch thc tin hnh, ri a trng cu kin nhng ngi
ph trch hai k b kia, sau khi mi ngi tn thnh th
phn cng nhau m lm. V d, mun ra mt bn tuyn
ngn, cc ngi ph trch Bc K d tho, ri gi d tho
cho nhng ngi ph trch Nam K, Trung K. Sau khi
mi ngi ng , mi K chu trch nhim in ly Tuyn
ngn m phn pht trong phm vi K ca mnh. Lc gp vic
khn cp, chng hn nh ch tin hnh khng b Nam K
th K b Nam K mt mt pht ng cuc "vn ng chng
khng b", mt khc bo cho hai K hng ng ngay.
Mi hnh ng, cc a phng phi tun th nhng
nguyn tc v thi hn do Trung ng quy nh, cn cch
thc thc hin, h c th tu c ng bin. Mi cng tc phi
c k hoch trc khi a ra lm, lm xong phi t chc
kim im. Tt c nhng kinh nghim thnh cng cng nh
tht bi u ng trn bo b mt mi ngi nghin cu.
IV- CCH TUYN TRUYN
C tuyn truyn bng ming, tuyn truyn bng vn t v
tuyn truyn bng hnh ng.
1- Tuyn truyn bng ming c hai loi: Ni chuyn vi tng
ngi v ni chuyn tp th. Loi trc th mi hi vin u
phi lm, nh gii thch cho bn b thn thch hiu ti sao
phi nh ui qun th, phi cu nc; c khi phc c
T quc th mi khng phi np thu, khi b bt i lm phu
v mi ngi mi c cm n, o mc, v.v.. Loi sau th khi hi
vin khai hi, cn b gii thch cc vn nng cao s
hiu bit cho h, ni cho h bit cch tuyn truyn. Khi b
con cy cy, gt hi hoc lm nhng cng vic c ng ngi,
cn b a phng hoc nhng hi vin c kh nng n ni
n lm gip h, nhn dp m tuyn truyn th s c tc
dng nhanh chng v to ln.
2- Tuyn truyn bng vn t c ba loi: Truyn n, bo ch
b mt v biu ng. Lm bo b mt l cng vic rt kh khn
v khng d g kim c nguyn liu. Chng hn, nu ta
mua giy nhiu qu d b nghi ng v c th gp nguy him.
Song, nu bit da vo s st sng ca cc hi vin, du c
kh khn g cui cng vn tm c cch gii quyt. mt s
456
H ch minh ton tp
457

ni thng hay b ch lng sc, chng ti c cch my chc
dm li t mt "nh in": mt phin , mt t giy mc, giu
nhng ni tht kn o khng ai bit. ch n thn ng,
chng ti in bo thn oi, chng ti thn Nam, chng ti
in bo thn Bc. Chng khng th tm ra chng ti, cn
chng ti c tip tc ra bo ng k hn. Bo l th v kh
ca ta m ch cm ght nht.
Vit biu ng cng l mt cch tuyn truyn rt l th.
B tng, mt ng, gc cy, l cy, u l nhng ch gip ta
tuyn truyn cch mng. Ct in, dy in cng l nhng ni
rt tt cng biu ng. Nhng ni c sng ngi, chng ti ly
tre, g, na, chui ng thnh b, cng biu ng ln trn ri th
xui theo dng nc.
3- Tuyn truyn bng hnh ng, tc l mi hi vin u
phi gng mu trong mi vic t cho mi ngi thy rng
c t chc, c on th c tt hn.
Cng lnh tuyn truyn phi ht sc gin n, ai ai cng
hiu c, nh c. on kt, nh ch, cu nc, ch su
ch y thi l ri.
Cch tuyn truyn nh din kch, ca ht, v.v., chng ti
khng dng c.
V- CCH HUN LUYN
Trc tin, c quan lnh o nh ra mt chng trnh hc
tp, c mt vi ngi hoc vi nhm, va i th nghim, va
tranh th kin ca ngi hc. Sau , vic bin son cc bi
ging phi hon ton cn c vo yu cu ca hc vin nhng
t hun luyn trc kt hp vi kinh nghim ca cc ging
vin.
T cch hc vin: Tt c cn b a phng nht thit
phi c hun luyn. K l nhng hi vin u t, cui
cng l tt c cc hi vin khng phn bit gi tr, gi trai,
min l mun hc u c th tham gia.
Thi gian hun luyn: Mt hoc hai tun l.
a im hun luyn: Hang ng, ni rng, rung ma,
nng ng, v.v., ni no bo m c b mt u c th l
nhng ging ng thin nhin ca h. Nhng cng c khi
mt lp hc cch mt hai ngy li phi di i ch khc.
Cc bi ging i khi gm:
- V sao phi lm cch mng?
- V sao phi on kt?
- Khai hi tiu t nh th no?
- Pht biu kin nh th no?
- T ph bnh v ph bnh ng ch nh th no?
- Bc u tuyn truyn cho b bn nh th no?
- Gi b mt nh th no?
- Nhng hnh ng hung c ca k th.
- Tnh hnh th gii (kinh nghim khng chin ca
Trung Quc).
- Tnh hnh trong nc.
Cn khuyn khch hc vin dy cho nhau hc ch quc ng.
Nhng vn trn u do chnh cc hi vin t a ra yu
cu c hc tp. C quan lnh o ch cn chn mt s
ngi c th lm ging vin, a gio trnh cho h nghin
cu, khi h nghin cu thng sut, nm c cc vn
ri th cn b a phng n h v t chc cc lp.
Vn n, ca ging vin u do hc vin cng nhau gii
quyt, v th nn khng tn km ng no m lp hun luyn
mc ln nh nm, c quan lnh o c cm gic l s ging
vin "cung khng kp vi cu".
Kt qu r rt nht ca cc lp hun luyn l tt c
hi vin khng k gi tr u bit gi b mt.
VI- TI CHNH CA HI
Phn hi Vit Nam khng quy nh hi vin phi ng hi
ph m p dng nguyn tc "c tin gp tin", "c sc gp
sc". Hi vin tu theo hng tm hng sn ca mnh m gip
kinh ph cho Hi. Lc u, Hi chi ph mt kh nhiu tin
(s tin ny do cc hi vin c nhit tm t nguyn ng
458
H ch minh ton tp
459

gp). V mun t c quan cc khu "qu tc" ca cc thnh
ph ln che mt ch, Hi thu nh ty, mua sm
c sang trng, trang tr rt ho nhong, ng hong. c
t lu, c bo ng, tt c c phi b ht! Qua vi ln
kinh nghim qu t nh vy, nh phi b nh lp c
quan c nh.
Hin nay, tr chi ph cho bo ch v vic i li ra, khng cn
khon g khc phi tiu nhiu tin na, lc cn thit, cc hi
vin u hng hi quyn gp, v mi ngi u tin tng
rng mi mt ng xu h b ra u c dng vo cng vic
chung cho nc nh, cho dn tc, ch khng phi ri vo ti
ring ca mt ai. thy cu tc ng xa "C ngi t c
ca" l ng lm vy.
VII - CNG TC CA HI
ng trc th qun th n p, ng sau th dn
chng thi thc, theo di, cng tc ca Hi hin nay ch c
gian kh, ch c him nguy, hon ton khng th cu danh
li, a v cho c nhn, cho nn ngi no mun lm vic cho
Hi th ch c vi u vo cng vic, ra sc m lm. Ai khng
tht lng mun lm vic cho Hi th khng th ch eo nhn
hiu sung c. Vi li, cng vic th nhiu, phm vi hot
ng li rng, ngi no c cng vic ca ngi y, nn khng
c s tranh chp. Hn na, do cng ng cam cng kh, hon
nn c nhau, nn rt c tinh thn on kt. V v on kt
cht ch nn cng vic d pht trin. Kt qu cng tc, thnh
cng tuy nhiu, song tht bi cng khng phi t.
Thnh cng ch, mc d hai tn quc hung c nht thi
hnh chnh sch khng b d man v gia vng vy ca bn
mt thm Php, Nht, bn Vit gian, Hn gian, m trong
mt nm ri ngn ngi, Hi on kt c hn hai mi
vn ngi, bao gm cc on th, cc ng phi, cc c nhn,
cc dn tc m trc y vn c nhiu thnh kin vi nhau.
Mt nc vi hai mi lm triu dn m mi c hai mi vn
ngi c t chc, ngha l c 125 ngi mi c mt ngi c t
chc, con s tht qu t i. Nhng chng ti c th ni l
phm vi on kt ny ang m rng, ang pht trin.
Chng ta bit rng, thnh cng mt na l nh s on
kt thnh tht v s c gng hot ng ca cn b, mt na
l nh nh hng ca cuc khng chin anh dng ca Trung
Quc. Xin c mt v d thc t: mt a phng n, khi a
cun sch "Nhng hnh ng tn bo ca Nht Bn" (do Hi
ng qun s Trung Quc xut bn) cho mi ngi b mt
chuyn nhau xem, rt nhiu ngi, nht l ch em ph n,
khi xem xong cm ng n ri nc mt. Mi ngi u ni:
"Bn qu Nht tht hung c, khng p cht chng n th
chng ta khng sng c". Sau , nhiu ngi c nam ln
n u gia nhp t chc.
Tht bi ch:
1- Rt nhiu cn b tt, v lm vic qu nhiu, bi dng
khng nn sinh au m, c khi m n cht ( l s au
lng kh trnh khi trong hon cnh hot ng b mt).
2- C ni v thiu kinh nghim, l b mt c quan b v v
nhiu ng ch b bt, b git.
3- V giao thng lin lc khng thun tin, c quan cp trn
khng kp thi gii quyt nhng vn kh khn, do a
n tht bi.
4- Thiu s tuyn truyn i ngoi: Mt l v mi
thnh lp, phi hon ton gi b mt; hai l thiu nhn
ti ngoi giao; ba l ln u tin i lm ngoi giao, c
ba ngi th hai ngi gia ng hy sinh, cn li mt
ngi nh c Trung Quc chm nom ht sc chu o,
nhng mt nm ri vn cha thy tr v.
V im ny, Trung Quc cng cho chng ta mt bi hc qu
bu, rng nu t mnh khng c thc lc lm c s th khng
th ni g n ngoi giao, gi d nh Trung Quc nu khng
c my nm khng chin kin quyt v gian kh, th ch
mong g c th xo b c cc iu c bt bnh ng, v cc
nc ng minh cng chng gip g Trung Quc.
460
H ch minh ton tp
461

Tuy vy, v phn chng ti, lc no cng tin tng vng chc
o c truyn thng ca Trung Quc l "bnh vc k yu,
gip ngi nguy, cu k sp cht" v tin tng vo quc
sch ca Trung Quc l "Lin hip cc dn tc nhc tiu
trn th gii cng nhau phn u". V th, chng ti cho
rng: ln ny "tht bi l m thnh cng", chng ti quyt
khng ng lng.
VIII. MY VN KH KHN
Dn chng thng cho rng: on th l thn thng qung
i, l ti gii vic g cng lm c, do t chuyn ln n
chuyn nh, h u nh n on th. Anh A v anh B ci
ln nhau, h cng tm n on th nh phn x phi tri. Anh
X v anh Y tranh ginh nhau gia ti cng n nh on th
gii quyt, v.v.. Nhng cu hi kh tr li nht l:
"on th t chc chng ti li ct nh gic
Nht, gic Php. Hin nay t chc xong ri, th bao gi
th nh?".
"on th ni vi chng ti rng: Trung Quc nht nh s
gip chng ta nh ui qun th, vy n bao gi h mi
gip?".
IX. HY VNG CA CHNG TI
ng bo chng ta au kh n tt bc ri. Dn
chng trong nc ch c mt yu cu l nh ui qun
th, khi phc T quc.
Hon cnh ca chng ta by gi, ng nh Tng Trung nh
)

tin sinh ni: "Khng pht ng c quc dn ng ln
phn u th khng th ra nhc, t cng c".
Tnh hnh th gii ang rt c li cho chng ta, cho nn ti hy
vng rng: ng minh hi, sau Hi ngh ny c th thc s
chn chnh li ni b, thc s on kt c cc lc lng
cch mng Vit Nam nc ngoi, thc s kt hp thnh mt
khi vi cc lc lng cch mng trong nc, nhm thc
___________
1) Tc T-ng Gii Thch (N.D).
hin cho c nh li ca Tng tin sinh: "Hot ng thc
t trong nc ly hi, ng lm u, vin tr ca bn ngoi
ly kiu bo lm chnh".
Ti hy vng rng phm vi gip ca Trung Quc i vi
nhn dn Vit Nam ngy cng thit thc, ngy cng m rng
hn. c nh th, s nghip cch mng ca dn tc Vit
Nam nht nh s sm thnh cng.
Ti liu ch Hn,
bn chp lu ti
Bo tng cch mng Vit Nam.
462
H ch minh ton tp
463

BO CO V TNH HNH
CC NG PHI TRONG NC
Do H Ch Minh c ti i hi cc on th cch
mng Vit Nam nc ngoi hp ti Liu Chu (Qung
Ty Trung Quc) thng 3-1944.
V chng ta mun cc ng phi, cc on th trong nc
tham gia ng minh hi, nn ti xin bo co v tnh hnh cc
ng phi trong nc nh sau:
1- C ngi ni: Vit Nam c qu nhiu ng phi. Li c
ngi ni: Vit Nam chng c ng phi no. D iu h ni
ng hay khng ng, u lm cho nhng ngi hot ng
trong nc phn khi, v iu chng t rng trong nc
chng ti gi c b mt, cn bit rng: Qun th khng s
ci g, ch s nhn dn Vit Nam on kt. iu lut u tin
ca chng l ngn cm khng cho dn chng lp ra ng phi,
v l v kh t chc duy nht.
2- C ngi cho rng ng phi Vit Nam qu nhiu, l
mt n tng khng tt. K thc khng phi nh th. Ti sao
vy? Chng ta mt nc hn tm mi nm, k th ca
chng ta l hai tn cp hung c phng ng v phng
Ty, chng dng nc c thuc phin, gio dc n l, chnh
sch trng k khng b v nhiu chnh sch thm c khc,
hng lm t lit s hiu bit ca chng ta, hng tiu dit tinh
thn dn tc v bp ngh lc khng ca chng ta. Cc
ng phi Vit Nam, tr cc ng phi thn Nht, thn
Php mi c ra gn y, u ra i v trng thnh
trong hon cnh mun vn gian kh. iu chng t s hiu
bit ca nhn dn Vit Nam khng b k th lm t lit m
vn tin theo kp tro lu ca th gii. Tinh thn dn tc v
ngh lc khng ca nhn dn Vit Nam khng h b tiu
dit.
3- trong nc, khng ch cc chnh ng, m c cc on th
khng ng phi, thm ch cc hnh thc t chc nh cc t
tng tr, v.v. cng phi ht sc gi b mt mi khng b ph
hoi v mi c th tn ti c. Do , khng nhng ngi
nc ngoi m ngay ngi trong nc cng t bit c v
tnh hnh cc ng phi.
Theo ti c bit, nhng chnh ng c v t nhiu c th
lc, c thy c su ng: ng X hi (thnh lp tm nm
nay); Vit Nam Quc dn ng (thnh lp mi tm nm
nay); Vit Nam Tn Quc dn ng (thnh lp mi ba nm
nay); ng Cng sn Vit Nam (thnh lp mi bn nm
nay); ng Lp hin (thnh lp hai mi nm nay); ng Bo
hong (thnh lp khong mi nm nay).
Nhng on th khng ng phi, c: on thanh nin phn
; Hi ph n gii phng; Hi cng nhn; Hi nng dn
(Hin nay cc on th trn c thm hai ch "Cu quc", v
Vit Nam c lp ng minh.
Hin nay, h u lin hip thnh mt mt trn cu quc, tc
Phn hi Vit Nam ca Hi quc t chng xm lc.
4- Trong nhng chnh ng k trn, ni bt nht l ng
Cng sn Vit Nam. Nguyn nhn rt n gin. Qun th
mong mun nc ngoi ng tnh vi chnh sch khng b ca
chng, nn chng quy tt c cc phong tro chng i trong
nc, thm ch c nhng hnh vi b i nh ph nh, cp ca
u ti cho ng Cng sn.
C mt nh vn Php vit mt v kch, nhan l "Hnh
phc gia nh". Vai chnh trong v kch l mt cp v chng
mi ci, c du b bnh au u, c khng khng cho rng
mnh b cng sn b thuc c; v nhng chuyn nh mo
nhy lm v a bt trong bp n chuyn nng bnh khng
chn, nu sp khng ngon, c cng ti cho cng sn c.
Qua thy tm a ca k th v phn ng nc ngoi
464
H ch minh ton tp
465

l th no ri! C k cho rng Vit Nam, u u cng l
cng sn, tt c cc on th, cc t chc u l cng sn tr
hnh, tt c mi hnh ng u do cng sn ba u su tay
ch huy!
5- Ngi Vit Nam c s cng sn khng ? Khng. C nc
Vit Nam chng ta, khng c mt nh bng no l ca ngi
Vit Nam, khng c mt ngi Vit Nam no l nh t bn
ln. Ti sn ca chng ta, mt ln b "cng" cho gic
Php, mt ln b "cng" cho gic Nht, cn c ci g m
"cng" na?
Ngi c hc thc li cng khng s. Nm 1789, do
cuc i cch mng Php m t tng dn ch truyn b
khp u chu. Nm 1917, do cuc cch mng Nga m t
tng cng sn truyn b khp th gii. l tro lu t
tng ca thi i, s n th tht khng ng. Hung h, "lm
theo nng lc, hng theo nhu cu", "mi ngi u bnh ng
v kinh t", "cn phi lm cho i sng v s sinh tn ca mi
ngi dn c bo m", l nhng t tng t thin,
tng thn tng i, nhn dn m no, th gii i ng.
6- Trc y, cc ng phi thng cng kch ln nhau trn
bo ch. A ni A phi, B ni B tt, ct tranh ginh qun
chng. By gi h rt on kt vi nhau, v:
a- Mi ngi u hiu, l dn mt nc th ng phi g,
ch ngha g cng v dng; ng thi mi ngi u c chung
mt mc ch l: Cu nc, cu dn tc.
b- K ch u coi chng ta l k th. Chng may b
chng n bt c th d thuc ng phi no, khng b cm
t cng b cht u. V d, hi Nam K khi ngha, ngi
ng Lp hin, ngi ng Cng sn hay ngi Vit Nam
Quc dn ng cng u cng nhau tranh u v cng nhau
hy sinh.
c- Ngoi cng vic cu nc ra th l lun g, cng tc
g, cng khng c nhn dn ng h.
d- Mi ngi u phi theo tro lu cch mng th gii: Nc
Trung Quc tam dn ch ngha, nc Anh quc ch ngha,
nc Nga Xvit cng sn ch ngha, nc M t bn ch
ngha u c th hp tc vi nhau chin thng qun th.
Cc ng phi Trung Quc u tp hp chung quanh Quc
dn ng Trung Quc chng Nht cu nc. Nc Php t
do c ng Cng sn Php tham gia; nc c t do c ng
Cng sn c tham gia, cng nhau ra sc cu T quc, cu
ng bo. Vit Nam l mt b phn ca th gii, cng khng
th i ngc dng lch s c.
Hin nay trong nc khng cn nu khu hiu "on kt
cc ng phi", v iu ny tr thnh hin thc, m cn
phi m rng khi on kt n ton dn t ti mc ch:
Bn trong c lc lng ca mnh, bn ngoi tranh th c
s gip ca cc nc ng minh, trc ht l ca Trung
Quc, ng hon thnh s nghip gii phng dn tc.
Ti liu ch Hn,
bn chp lu ti
466
H ch minh ton tp
467

CHIN THUT DU KCH

Vit Minh xut bn
thng 5-1944.
In theo sch Vit Minh
xut bn.
468
H ch minh ton tp
469

CCH NH DU
)

CHNG I
DU KCH L G
Du kch l nh p hay nh ln, nh lc k th khng ng,
khng phng. Du kch l cch nh gic ca dn tc b p
bc chng quc. quc c kh gii tt, c qun i ng
hong; qun du kch khng c kh gii tt, cha thnh qun
i ng hong; nhng qun du kch c dn chng ng h,
thuc a hnh, a th, kho li dng m ti, ma nng,
kho xp t k hoch, nn qun du kch vn c th nh
c quc. Chuyn ny chng ta v trang khi ngha
nh Ty - Nht, chnh dng li du kch m nh. Bit nh
du kch th no cng thng li. Mun nh du kch cho
thng li cn bn iu:
1. Phi c con ng chnh tr ng.
Con ng chnh tr chng ta l nh Ty - Nht
lm cho nc ta c lp. Mun thng Ty - Nht chng
ta phi dng li du kch v dng li du kch l ct
nh Ty - Nht. Mun nh Ty - Nht m khng
dng li du kch th khng nh c Ty - Nht v
mn ting du kch khng nh Ty - Nht, m li
theo ui mc ch khc l khng chnh ng.
2. Phi da trn c s qun chng.
Mun nh du kch cn phi c dn chng tham gia
___________
1) Trong nguyn bn, ngoi ba sch ghi "Chin thut du kch".
470
H ch minh ton tp
471

v gip sc. "Du kch nh c, dn chng nh nc. C
khng c nc th c cht, du kch khng c dn chng
th du kch cht". Qun du kch v dn chng phi mt
thit lin lc vi nhau l v qun du kch nh Ty -
Nht bo h dn chng, vy dn chng phi ht sc
ng h qun du kch.
3. Phi c t chc vng chc v nghim mt.
Qun du kch nu khng c t chc th khng phi mt i
qun cch mng, khng th nh c Ty - Nht. Qun du
kch cn phi c t chc vng chc v nghim mt, k lut
phi nghim nh st, bao nhiu hnh ng ca qun du kch
u phi theo k lut y, khng ai c lm tri.
4. Phi c mt li nh rt ti gii.
Qun du kch thng c k th chnh nh li nh ti gii
ny. Qun du kch l i qun thin bin vn ho, xut qu
nhp thn, kho dng li ny th trm trn trm c.
CHNG II
T CHC I DU KCH
1. Tiu t du kch. T 2, 3 ngi cho ti 2, 3 chc ngi c th
t chc thnh tiu t du kch do t trng ch huy (nu cn
phi c ph t trng). C nhiu tiu t th lp ban ch huy
chung.
Tiu t du kch khng thot ly sinh sn (ngha l khng b
vic lm n). C vic th hp nhau hnh ng; khng c vic
th c lm n nh thng. V trang ca tiu t du kch th
tu hon cnh, xoay c th g dng th y, sng, dao, gy
u c.
2. Chi i. Chi i du kch l mt i du kch c v trang,
hon ton hay khng hon ton thot ly sinh s
)
. S ngi
ca mt chi i khng nht nh t my chc ngi n
my trm, n my nghn ngi. Chi i du kch c th ly
tn g cng c: nh i qun cu quc Phan Bi Chu, i
qun du kch Phan Chu Trinh, hay i qun du kch ngi
Mn trng, i qun cu quc Bc Sn, v.v..
Cch bin ch (bin ch l h thng t chc t di ln trn)
ca chi i du kch do tiu i ln trung i
)
, trung i ln i
i, i i ln chi i, theo li tam tam ch, t t ch hay ng
ng ch (ngha l ba hay bn, nm tiu i ln trung i, ri
c th ln mi).
___________
1) L i du kch hon ton thot ly sn xut hay va sn xut va chin
u.
2) T tiu i ln trung i.
472
H ch minh ton tp
473

3. T cch i vin du kch. Ai l dn Vit Nam kho mnh,
mun nh Ty - Nht, khng s kh nhc, nguy him u c
th thnh mt i vin du kch. Nn ch nhng ngi
nhanh nhn, dng cm c kinh nghim nh gic cht t,
nht l nhng ngi i lnh.
4. C quan ch huy. Tiu t du kch c chnh ph t trng,
tiu i c tiu chnh ph i trng, trung i c trung
chnh ph i trng, i i c i chnh ph i trng,
chi i c chi chnh ph i trng. V mt chnh tr, cp no
cng c mt ngi chnh tr phi vin do on th cch mng
chn trong b i y hoc phi ngi ngoi n lm.
Chi i c ng ngi th c th t chc nhng ban c
bit ph trch vic trinh thm, vic qun l, vic ph hoi,
hay v mt chnh tr th c ban dy ch, ging bo, vn ng
dn chng, vn ng binh lnh quc, v.v..
CHNG III
NGUYN TC CA CCH NH DU KCH
nh du kch cn ch 4 nguyn tc chnh ny:
1. Gi quyn ch ng. Gi quyn ch ng l khn kho s
khin qun
)
, mun nh n ch no th a n n m
nh, mun a n vo by ca mnh c th a c. Nu
n mnh qu nh khng c li th mnh li, mnh t li
cng l gi quyn ch ng, gi c ch ng th th no
cng thng, khng thng to th thng nh. Tri li, nu mnh
khng gi c quyn ch ng m li vo a v b ng,
cho qun th s khin mnh d b tht bi.
2. Ht sc nhanh chng. nh du kch cn nhanh chng.
Chm chp th khng nh c du kch. Bt k lc no, lc
hnh qun, lc tin cng, hay lc rt lui, mt c ng no
ca i du kch cn nhanh chng mi c. i du kch phi
nhanh chng nh ma sa gi tp, chp nhong nh xong
mt trn, qun th cha tnh th bin mt ri.
3. Bao gi cng gi th cng. Gi th cng l mnh tin nh
qun th trc. Du kch phi gi quyn ch ng chnh
gi th cng. Gi th cng mi nh c gic, khng nh
c trn to th nh trn nh, lm tiu hao gic t no hay
t y. Du kch m ch phng th th th no cng tht bi.
4. Phi c k hoch thch hp v chu o. Du kch
nh c
___________
1) Tc l khn kho iu khin qun th.
474
H ch minh ton tp
475

gic c nhin nh 3 nguyn tc trn, nhng nu lm
ng 3 iu trn m khng c k hoch thch hp v chu o
th cng khng thnh. Ti gii ca du kch chnh l xp t
k hoch y, tht l thin bin vn ho, k th khng bit
u m ng, m phng.
nh du kch cn ch 4 mu mo ln ny:
1. Trnh ch mnh nh ch yu, no pha ng nh pha
ty. nh du kch phi hiu r tnh hnh qun th, ch qun
th mnh mnh khng di g tin nh, ch nhm ch yu
ca n m nh, lc nhm nh vo ch no, mnh phi la
qun th khng ch phng b ch y m li phng b ch
khc, ngha l no pha ng nh pha ty.
2. Trnh trn gay go, khng cht sng gi t. nh du kch
ct chn ming d ming ngon m n, khng phi hao tn
nhiu. Phi trnh nhng trn gay go, c thua khng chc
m c th thit hi nhiu, lc qun th tin cng, nu chng
li khng li th phi li, nu cn rt ra khi phm vi th lc
ca mnh gi gn lc lng th c vic rt, khng bao gi
nn cht sng gi t.
3. Ho chnh vi linh (ngha l phn tn), ho linh vi chnh
(ngha l tp trung), lc qun th nhm vo b i mnh m
tin cng, hoc lc v mt l khc m nguyn c b i th
hnh ng khng tin, qun du kch phi ho chnh vi linh,
ngha l phn tn ra, phn tn ra ri, nu cn tp trung b
i li, hnh ng th li ho linh vi chnh, (chnh l ton
b, linh l tng b phn hay tng ngi).
4. Mnh yn nh qun th ng, mnh kho nh qun th
mt. nh du kch phi gi quyn ch ng, phi chn lc
qun th ng lm mt vic g, nht l lc i ng, nhn
lc qun th khng ch , mnh yn np mt ch thot ra
nh n, th l mnh yn nh qun th ng. Cn phi chn
lc qun th mt v mnh kho nh n. Lc mnh yn
qun th ng, lc mnh kho, qun th mt, mnh li nh
p qun th th mnh th no chng thng?
Du kch nh Ty - Nht cn nhm vo my ng tc sau
ny:
1. La gt qun gic. Lm cho chng mt m, tai ic, hoc
truyn n cho chng nhng tin tc sai lm la gt
chng.
2. Trinh thm qun c
)
. Mt nh i qun s c ni: "Bit
mnh, bit gic trm trn, trm thng". nh du kch ct
trinh thm cho r tnh hnh qun gic.
3. Lm cho qun gic khn n. Du kch nu cha thng
ngay c qun gic cng ht sc lm cho chng kh s,
khn n, n ng khng ngon, i ng khng yn.
4. Lm cho qun gic i kh. Lm vn khng nh trng,
nh cp i vn ti lng thc ca gic, nh ph kho
lng thc ca gic l nhng cch lm cho qun gic i kh.
5. Ngn cn qun gic. Khng cho chng t do em qun
nh ph dn chng hay i du kch. Ph ng s cu cng
xe c ca gic l cch hay nht ngn cn qun gic t do
hnh ng.
6. Bt cc qun gic. Nh lnh i truyn lnh, lnh
em th t, lnh i thu lng thc ca dn chng. Bt ri lt
kh gii v tra hi tnh hnh qun th.
7. Lm cho qun gic m mt, hong ht. V nh mnh c t
ngi m lm nh ng ngi, mnh c mt i m lm nh
nhiu i, mnh c t sng, m lm nh nhiu sng, lm cho
qun gic hong ht ri mnh tha c nh p n.
8. D qun gic vo by nh. n np u ri lp mu
d qun gic ra nh p, hoc gi nh thua phi chy
cho qun gic ui theo ri n np mt ch ch qun gic qua
thot ra nh.
9. Tp kch, phc kch v truy kch qun gic. Tp
kch l mnh n nh qun gic ng mt ch. Phc kch
l mnh n np mt ch chc qun gic i qua thot ra nh
p. Truy kch l ui theo sau qun gic nh.
___________
1) Tt c nhng ch trinh thm y hiu l trinh st nm
vng tnh hnh.
476
H ch minh ton tp
477

CHNG IV
CCH TIN CNG, TP KCH
Du kch bao gi cng tin cng. C 2 cch tin cng, mt l
tp kch, hai l phc kch.
TP KCH.
Mun tp kch c thng li phi chun b rt b mt v chu
o, lc tin nh phi nhanh chng v kin quyt. Vy cn
lm ng my iu sau ny: trinh thm, xp k hoch, bt
u ra i, lc n ch tp kch, xung phong, sau khi tp kch.
1. Trinh thm
Mun nh du kch cn bit r: A) Tnh hnh qun gic. B)
a hnh. C) Tnh hnh chnh tr. Phi bit r cc tnh hnh
th mi xp t k hoch c. nh c hay thua phn ln
nh vic trinh thm ny.
A- Trinh thm tnh hnh qun gic
a) S ngi bao nhiu, thuc v th lnh g, sng ng th no,
hnh ng th no, sc chin u mnh hay yu, phng b v
canh gc th no, bn quan th no.
b) Gn c b i khc ca qun gic khng, s ngi
nhiu hay t, c th tng thm khng, qun gic i bn lin
lc vi nhau th no, i li vi nhau bng cch g. Phi hiu
r tnh hnh ny th mi trnh khi cc s bt ng.
V d: Cc khu du kch Hoa Bc (Tu) nh dn chng gip
sc nn vic trinh thm tnh hnh qun gic lm c chu
o. Qun Nht c ng th no i du kch u bit ch
xc. Cho nn i du kch bao gi cng nh c qun gic,
khng bao gi phi thua v nu s thua l khng nh.
Ti huyn Bnh nh c 200 qun Nht ng trong mt lng.
V phng du kch nh p chng xp nhiu lnh gc chung
quanh ch chng ng. Nh dn chng gip sc, i du kch
trinh thm c ch xc ch cc lnh Nht gc v nht l gi
i gc, li dng m ti v lc lnh gc mt mi, phi ngi
rt khn kho v nhanh nhn thot n gii quyt bn lnh
gc trong lc i i du ch
)
tin nh qun Nht ng say
ng trong lng.
B- Trinh thm a hnh
a) T ch i du kch n ch qun gic ng c my con
ng, ln nh th no, c ch n np v c tin i li hay
khng?
b) Dc ng c ch n np khng, c a hnh, a vt li cho
ta khng, nht l gn gic c ch tt n np khng, ng
tin thoi th no?
C- Trinh thm v chnh tr
a) Qun gic i vi dn chng th no? C cp ca, t nh
git ngi khng? Nhn dn i vi gic th no? i vi
cch mng th no?
b) Qun lnh ca gic n th no, tinh thn th
no, i vi quan ca chng th no, i vi dn v i vi
cch mng th no? Dn chng c th gip i du kch c
ci g, lm th no t chc s lin lc vi dn chng.
2. Xp t k hoch v chun b
Trinh thm cc tnh hnh y ri, th i trng v chnh
tr phi vin nghin cu k hoch tp kch theo nhng
nguyn tc k trc y. Nu iu kin tp kch khng th
mnh c th lm cho iu kin y y bng cch la gt
___________
1) Tt c nhng ch i i y hiu l b phn ln hay ton b lc
lng.
478
H ch minh ton tp
479

qun th, no pha ng nh pha ty, la qun th vo ch
d tp kch. Xp t k hoch tp kch cn ch my iu
ny:
A- Chn lc tp kch
Tp kch tt nht vo 4 lc ny.
a) m ti. m ti th d b mt, c ng d khng cho qun
th bit. Nhng m ti th chng mt v hay nhm ng.
Tuy vy i du kch luyn tp tho v k lut nghim th
cng khng ngi g.
b) Sp sng. i du kch xa li, c m phi i, chc lc
sp sng tin nh qun gic lc qun gic ng say ng,
nh xong l va sng, rt l thun tin.
c) u hm. u hm gic canh gc s si, ban ngy i du
kch n np dc ng, n u hm vo nh p th d
thng li, nu khng thng li nhn m ti rt lui cng d
dng.
d) Ban ngy. Tp kch ban ngy rt kh. Mun tp kch ban
ngy phi c my iu ny: 1) gic rt xong, khng c
thnh lu pho i, li khng nhanh nhn; 2) gic l loi; 3)
gic khinh thng khng phng mu mo ca i du kch;
4) gp ma to gi ln, m nhiu, d n np, d li rt gn
qun gic.
B- Chun b tp kch
Trc khi i tp kch cn chun b y nhng im
sau ny:
a) c nh vi nhau trc nhng du hiu nht l du hiu
lc no tin nh, lc no xung phong.
b) Phng khi tp kch khng thnh phi i
)
, c nh vi nhau
trc nn thi ng no, tp hp ch no.
c) Nh ng i hay ng v phi qua sng, tro
ni, phi d b trc cc c cn dng nh b, phao,
dy, v.v.. Cn nh tp kch l ct hay nh ca th cn
___________
1) Thi hay thi lui l rt lui.
em ph hoi, t chy.
d) Trong phm vi khng s l b mt, phi cho b i bit
trc cuc tp kch v tuyn truyn c ng h chun b cho
y nm chc phn thng li.
C- Tuyt i gi b mt
K hoch hay n my nu l ra cho qun th bit th
nguy, ta nn cn tuyt i gi b mt cho k hoch tp kch,
khng cn em ton th k hoch cho mi i vin u bit,
ngi no cn bit phn no ch cho bit phn y thi, v lc
no nn cho bit iu g n lc y s cho bit. C khi mun
c hon ton b mt v nh la qun gic, lc ra i
mnh i mt hng gi, ri sau mi quay li hng ng ca
mnh.
3. Bt u ra i
a) Lc i ng, khng i ng to cho n ng con nu
cn cng trnh, tt nht l tm ng mi hn m i, nhng
ch ng lc ng, ng chm tr hay qu mi mt.
b) Lc hnh qun tuyt i phi yn tnh, trnh ting n,
nh sng, tr ngi trinh thm c ln n, mi ngi u
khng c ln n phng khi sng n bt ng.
c) Phi c ngi trinh thm n mc nh thng i trc
do thm tnh hnh.
d) Lc hnh qun nu gp lnh gc ca gic th nn trnh,
hoc nu c th c th bt sng hay im lng git cht,
quyt khng bn sng, khng lm ng. Nu khng may gp
phi qun th th phi rt nhanh chng v kin quyt tin
n tp kch nhng ng thi phi phng qun th khng
qun th chim trc ch tt nh li mnh.
4. Lc n ch tp kch
a) Phi rt b mt tp hp ti ch n np tp kch, ch n
np y khng nn qu xa ch qun gic ng, cng khng nn
qu gn.
480
H ch minh ton tp
481

b) Nhanh chng triu tp nhng ngi ch huy, phn phi
cng tc, ln cui cng xem xt li tnh hnh qun gic. Nu
bt sng c lnh gc ca gic tra hi th cng hay.
c) Lc tp kch cn ch my iu ny: khng nn qu phn
tn qun lc, thng thng nn phn lm i, phn nh
kim ch qun gic trong lc phn ng tin n tp kch.
Nu c nhiu ngi nn phi mt b phn nh n np ti con
ng qun gic c th rt lui n nh. Nu cn cng
nn phi mt s ngi n np ti cc con ng do cc con
ng y
)
qun gic gn c th n cu bn b tp kch. S
ngi y phi ph cu, ph ng, ct dy p
)
.
d) u xp t xong th ra du hiu tin cng.
5. Xung phong
a) Du hiu tin cng ra l phi xung phong ngay nh
p qun gic tr tay khng kp. Ch khng nn bn sng v
bn sng hiu qu t li ng qun th. Tt nht l dng
gio mc m chm.
V d trn tp kch ca chi i du kch h Triu ti trn
Dng Phng gn Bc Bnh Hoa Bc. Lnh gc ca Nht
b gii quyt, i du kch n tn gn, qun Nht mi bit,
nhng i ao, gio mc quay tt m git cht phn ln
qun gic, cn phn nh mun khng c nhng chng my
lu cng b gii quyt sch. Trong trn tp kch ny bn du
kch ch c mt s t b i m li c rt nhiu qun gic.
Li cn bt t c hn mt trm. c ton thng l nh
nh bng gio mc, nu dng sng th nht nh khng
c hon ton nh th. Mt ngi i vin du kch thng
hi bn qun Nht b bt chng s ci g nht, bn ny u
ni chng s nht ci gio di hnh thoi ca i du kch.
b) Nu qun gic trong lc b tp kch rt vo nh
chng c th ta phi tm cch t nh, chc chng ra th git,
___________
1) Nn hiu l: n np ti cc con ng m qun gic gn c th theo
con ng n cu bn b tp kch.
2) Ct dy in thoi.
nu khng ra cng b cht thiu.
c) Tp kch xong phn ln b i phi rt ngay, ch li s
t thu nht cc ly c v x l t binh. Nu qun gic
thot c mt phn th c th ui theo nh cho ht tit,
nhng phi phng qun cu vin ca gic v cng khng nn
ui xa qu.
d) Nu tp kch khng thnh cng, v qun th qu mnh
hay phng b, hay c vin binh n th i du kch phi
rt kin quyt v rt nhanh chng thi ngay khng nn tr
tr, ch li mt i nh tinh nhu che ch cho i i rt
lui. Tp hp ch no phi c nh vi nhau trc.
6. Sau khi tp kch
a) Tp kch xong, i i rt v mt a im kh xa ch tp
kch. S b i li thu xp c v x l t binh cng lm
mau rt v a im. Nu c ngi b thng bao gi cng
cn thn a i trc.
b) Nu tp kch nh tan c qun gic, v nu qun cu
vin ca gic khng th n c th b i du kch c th
lu li ch tp kch t lu tuyn truyn t chc dn chng
v tr dit phn ng. Lc cn , du sao cng khng nn
ng trong lng xm, v s tu bay n nh, phi ng ni
b mt, xa lng xm mt t. i vi t binh, nu em i
khng tin th sau khi tra hi v tuyn truyn c th tha h
v, nhng khng nn l cho h bit nhng iu b mt ca
mnh. Bao gi c cn c a ng hong mi nn bt t binh
v giam. Cng vic u y xong ri, lc ko i phi tr hnh
v i phng hng gi gi b mt.
Tp kch thnh lu. Mun tp kch thnh lu qun th phi
xp k hoch rt khn kho v chu o.
a) Trc khi tp kch phi chun b ni cng, ngha l c
ngi theo mnh m b mt chung vi qun th trong
thnh, c khi l binh lnh ca chng. Lc tp kch trong
ngoi hng ng vi nhau th qun th nht nh cht.
V d: Mt i du kch ca i qun th 8 trong lc tp kch
482
H ch minh ton tp
483

thnh Tr Chu, nh c 1 nghn 6 ngu qun (ngu qun l
qun ngi Tu do Nht cai qun) phn li nh Nht nn
i du kch h thnh Tr Chu rt d v git c hn 2
trm qun Nht.
b) Chn ch qun th khng phng b tm cch khn kho ln
vo thnh ri ni ln tp kch.
V d: Qun Nht c lp mt trng tu bay thnh Dng
Ninh. Khp ba mt thnh chng xy p thnh lu rt vng
chi, cn mt mt th khng phng b g ht v mt y tip cn
vi mt con sng ly ai khng bit m li qua th ln mt tch.
Ngi ch huy i du kch sau khi iu tra v th nghim ch
xc nu chy qua sng rt nhanh th khng s ln, nn kho
dng li y qua sng lt vo thnh t chy 20 ci tu bay ca
Nht ri b mt rt mt.
c) Gi lm qun th, ko vo thnh ri nh p.
V d: Mt i du kch ca i qun th 8 mun nh mt
thnh nh Tch Dng, mt hm gi n mc nh mt i
qun Nht nghim nhin tin vo thnh, lnh gc khng bit
c cho vo. Vo thnh li c hoan nghnh t t. Chnh
trong lc y i du kch quay ra nh p git sch qun
Nht ri tho lui ngay.
d) Qun gic c vic ko ra ngoi thnh, hoc do mnh khn
kho d ra ngoi thnh ri li dng lc y tp kch chng v
nhn xng vo thnh.
Cch i ph nu qun th tp kch mnh. i qun du kch
chuyn tp kch qun th ch khng bao gi cho qun th
tp kch mnh. Tuy vy, i du kch cng phi phng xa, nu
khng may b qun th tp kch th c th i ph thng li.
Lc i du kch ng ti mt ni no, nht l trong lng
th cn phi canh gc rt cn thn, cm ngi ra vo lng v
bao gi cng phng qun th n tp kch. Nu b tp
kch th lc lng chnh qun du kch phi rt lui ngay.
Nhng rt xong ri phi liu th qut li nh p qun gic
cu vt s ngi mnh b bt hay cha thot kp. Li nh
qut li nh th thng c thng li v qun gic lc y
tng i du kch chy ri khng phng b g.
CHNG V
PHC KCH
n np trong mt ch chc qun gic i qua thot ra nh p,
th gi l phc kch. Phc kch d thng li hn tp kch, vy
i du kch cn ch nhiu v cch phc kch nht l i du
kch mi bt u hot ng, cha c nhiu kinh nghim, cha
rn luyn nhiu.
Mun phc kch cn ch my iu ny: trinh thm, chn
ch phc kch, thi hnh phc kch, sau khi phc kch thng
li, phc kch lnh l ca gic, phc kch i vn ti ca gic,
phc kch lnh k m, xe t, xe ho ca gic.
1. Trinh thm tnh hnh gic. Phi trinh thm r tnh hnh
qun gic th mi xp t k hoch phc kch cho ng c.
Trinh thm khng ng khng c li g m khng may li
nguy him. Phi trinh thm ch xc my iu ny:
a) Qun gic lc no i, i ng no, i n ch no.
b) Qun gic c bao nhiu ngi thuc v th lnh g, v kh
th no, sc chin u th no, c xe c g khng, cuc hnh
qun ca gic c mc ch g.
c) Lc hnh qun, qun gic lin lc vi b i khc th no,
hnh qun mau chm th no, qun gic c th c vin binh
n cu nh th no.
Trinh thm c tin tc g phi rt b mt, ch ngi ch
huy bit m thi, ngi no khng cn bit tuyt i khng
cho bit.
2. Chn ch phc kch. Lc chn ch phc kch nn ch
my iu ny:
484
H ch minh ton tp
485

a) C ch np tt khin cho i du kch trng thy qun th
cn qun th th khng trng thy i du kch.
b) C a hnh tt khin cho i du kch nh qun th d,
cn qun th kh nh c i du kch nht l lc qun th
eo mang nng n.
c) Cn ch n np c ch tin cho i du kch thi ch khng
tin cho qun th thi.
d) Ch n np phi ngoi vng qun ch d thm. Du c
ch n np tt nhng li trong vng d thm ca n cng
c phi b, tm ch khc.
e) C ch ng trng cho r. C khi phi t hai ch, mt ch
xa, mt ch gn, v xp t rt chu o cch lin lc nhanh
chng gia hai ch.
V d my trn phc kch rt ti gii ca mt i du kch
thuc i qun th 8 ti con ng ng Dng quan Hoa
Bc. Con ng y l con ng giao thng quan trng ca
qun ch. Trn con ng y bao nhiu ln i du kch
phc kch qun Nht. V sau qun Nht ngh ra mt k k
cng hay. Chng phao ra ci tin ngy n ngy kia mt i
vn ti Nht s qua con ng y, ng thi chng b mt
phi b i n n np ti mt ch him yu trn con ng
y, chc i du kch i tm ch phc kch i vn ti m
chng phao tin sp i qua ng. Ng u nh dn chng
em tin, i du kch bit ch xc mu k qun gic nn
khng ng y. Chng ch mt ngy, hai ngy chng thy
g bn li thi ko v. Ln sau chng li dng k y, cng
phao tin c mt i xe t Nht sp qua con ng y. c
tin ny, i du kch lp tc phi b i i n np trc. Tc
th mt i qun Nht i qua, i du kch nhy ra nh p
mt trn tan tnh. S l i qun Nht ny nh i tm ch
n np tp kch qun du kch.
3. Lc i n ch phc kch.
a) Phi kho chn con ng i n ch phc kch. Con
ng y phi rt b mt, tt nht l tm ng hon ton
mi m i, tm ch khng c ng m i. Trnh ng bn
ly, v i ng bn ly phi hao sc nhiu, mt nhc nhiu.
b) Phi c ngi trinh thm mc qun o thng, c v trang
i trc b i. Lc b i i qua lng xm phi ho trang
(ho trang l n mc nh ngi thng ch khng nh qun
i).
c) n ch n np ri phi gi rt kn o v im lng, khng
c ht thuc, ni chuyn, lm n.
4. Lc tin hnh phc kch.
a) B i phc kch phi chia lm 2 phn, mt phn nh
(thng 1 phn 3 b i) dng kim ch qun gic, trong
lc ch lc (2 phn 3) tin nh qun gic. i trng phi
ng ch no trng r tnh hnh qun gic ra du hiu
tin cng.
b) Nhim v ca mi b phn, ca mi i vin phi
bn nh trc rt r rng v thch ng. Ngi ch huy phi
theo ng k hoch nh m lnh o b i mnh tin
cng.
c) Nu qun gic t ngi th i du kch c th chn ng
tin v ng thi ca qun gic tiu dit chng. Nu
qun gic c ng ngi th i du kch phi b on u, ch
chn nh on gia, c khi ch chn nh on ui cho
chc thng li.
d) Lc nh on ui ca gic phi c ngi quy ri on
u, hoc hai bn sn. Nu c th c th ph hoi ng
s, cu cng lm cho qun gic ri lon, u ui khng tip
ng nhau c.
e) Lc tp kch cn phi kin quyt v nhanh chng, chp
nhong tin nh qun gic tr tay khng kp. Trc ht l
nm mt lot th lu n, hay x mt lot sng ri rt dao,
mc xung phong ngay. Chm m qun gic lm cho chng
hong ht tn lon, khng th no chng c c. Ngi ch
huy phi c k hoch rt khn kho v chu o, ng mnh
phi thit nhiu ngi. Nu mnh thng trn, nhng cng thit
nhiu ngi th tht khng xng.
5. Sau khi phc kch thng li.
Phc kch thng li xong phi lp tc thu dung ngi mnh
b thng, thu thp c ly c, x tr ph l (qun gic
b bt gi l ph l) ri thi ngay khng tr tr lu. Nht l
nu khng tiu dit c ton b qun gic, cn phi xp t
thi
)
, phng qun cu vin ca gic n nh.
___________
1) Cn phi b tr rt lui ngay.
486
H ch minh ton tp
487

i du kch khng ch ch qun gic i qua phm vi hot
ng ca mnh ri mi phc kch, mnh c th tm cch d
qun gic, nh la qun gic vo by phc kch.
V d ti lng Lu Trang, huyn Tch Dng (Hoa Bc) c
qun Nht ng. i du kch h Ung phi mt tiu i n
quy. H bn l ph my pht sng ri chun cho qun Nht
ui theo. ui theo cho n ch i du kch n np, my
chc qun Nht b git sch ch st my thng b i trn
thot. c tin tht bi, qun Nht phi bn trm ngi n
cu vin. on ng, i du kch li n np trn con ng
t Tch Dng n Lu Trang li c mt ln phc kch
thng li na.
Gp khi phc kch khng xong. i du kch n np phc
kch qun gic, lc sp tin ln phc kch bng thy qun
gic qu nhiu hay qun gic chim ch tt i ph, lc
y i du kch phi nhanh chng v kin quyt thi lui, nu
cn th bn mt lot sng cho tn ri rt ngay. C khi tin
ln phc kch ri mi pht gic mnh yu, qun gic mnh
th cng liu th rt lui ngay, khng nn liu nh n cng,
hy sinh v ch. Gp nhng lc ny, ngi ch huy phi quyt
on cho nhanh chng v ch huy cho khn kho.
6. Phc kch nhng binh lnh l t ca gic. Qun gic ng
ti mt ch thng phi lnh em giy t t ch ny qua ch
khc hay phi ngi vo lng mua rau, ly . Phc kch
bt sng hay git cht bn lnh l t y rt d v c khi nh
iu tra c nhiu tin tc qu ho. Nu cn th c th tm
nhiu cch d lnh l t vo ch b mt v him yu phc
kch, d nht l dng con gi.
7. Phc kch i vn ti hay i thu lng thc ca gic. Phc
kch i vn ti ca qun gic thng d thng li, v nhng
i ny rt nng n, chm chp. Lc phc kch cn ch my
iu ny:
a) Chn ch him yu n np, nh ch ln dc, xung dc,
qua sng, qua ng quo, ng kt trong ni.
b) Phc kch i vn ti ct cp c ch khng
nh b i i km, vy lc phc kch ch la b i i km
xa i vn ti gii quyt m ny cho d.

c) Lc tin ln nh, cn bn tn vo on u v on ui
th c on u hong ht, ri lon, xe c, ngi nga p
ln ln. l c hi tt cho i du kch xung phong git gic
ot ca.
d) Nu lc lng mnh t, phi khn kho phn tn qun
gic, ch no cng c sng n, qun gic phi phn tn i
ph. Lc y mnh nhm b phn no thun tin th xung
phong gii quyt b phn y.
e) Phc kch thng li ri, nhm chng qun cu vin ca
gic khng n kp th mnh c th tr hon mt cht thu
nht c ca gic, ci g em i c th em i, ci g
khng em i c th ph hu.
Nh li phc kch ny m i du kch cp c v s
dng ca gic.
V d (trch mt on trong bn bo co ca mt i qun
Nht): "Gn huyn Dng Truyn ti lng Bo An v Quch
Thn, bn qun (Nht gi i du kch ca i qun th 8
l qun ) b mt lin lc vi dn chng, my ln nh p
cc i vn ti ca chng ta, tiu dit sch b i i km v
ot ly tt c c, lng thc, thuc n, o qun. My
lu nay mi ch u c chuyn nh th, tht l ng lo".
Phc kch i thu lng thc ca gic c 3 cch:
a) Khng i i thu lng thu c lng: n np gia
ng phc kch nh git.
b) Ch i thu lng n lng chia nhau i cc nh thu lng
thc, lc by gi mi tin ln nh p b phn no d nh.
Trc khi tin nh phi git cht hay bt sng lnh gc ca
gic.
c) Nu i du kch t ngi, tt nht l ch i thu lng thc
thu xong lng thc ri tr v, chn ng phc kch. Li
ny d thng nht v lc by gi qun th gnh vc nng n,
khng th ch c mi mt, khng th i ph kp.
8. Phc kch lnh ci nga, xe t, xe ho, thuyn, tu.
Phc kch lnh ci nga. Mun phc kch lnh ci
nga cn ch 3 iu ny:
488
H ch minh ton tp
489

a) Ch n np phc kch phi chn ch ng cht hp,
him yu, qun gic kh xoay x.
b) Trc tin phi bn cho nga qu, th l ngi
cng ng lung tung, rt d gii quyt.
c) Tt nht l ch chng vo lng ngh, ngi mt ni, nga
mt ni, t nhin nh p th chng tr tay khng kp.
Trc tin phi phi ngi lm dn thng vo lng do
thm, i c hi tt l ra du hiu pht ng
)
.
Phc kch t. Mun phc kch t cn ch 4 iu ny:
a) Ch n np phc kch phi chn ch ng cht hp,
ln dc, xung dc, ch ng quo, ch gn hang h, hoc
lc qua sng ln xn.
b) Trn ng phi t cn xe, hoc o h, hoc
t cht n.
c) Lc phc kch phi c b phn nh chn u trc v chn
ng sau. Cn lc lng chnh th tin nh cc xe v b
phn i km. Ngi th bt t hay th cho i, xe th t hu.
Phc kch t rt d thng li. Hoa Bc ngy no cng c
i du kch phc kch cc on vn ti t ca Nht.
V d: Chi i du kch h Dng gia con ng t Qung
Linh n Linh Nhc nh n nh mt on t Nht.
Trc h ph mt on ng ti ch rt him yu ri n
np gn . Bt u c 30 hn chic t
2)
vn ti t Linh
Nhc i Qung Linh, n ch ng b ph khng i c.
Mt t lu t Qung Linh n Linh Nhc li c 40 hn chic
t vn ti, 10 hn chic t bc st v 78 chic xe tng n
cng b nghn. i du kch xem xt ch xc ri nhy ra
nh p, ph hi qun Nht rt nhiu. V sau qun Nht li
em mt i k m (lnh ci nga) v 5 khu i bc n
cu vin. Nh i du kch khn kho n np v nh gii nn
git c qun Nht my trm ngi v ph c my mi
chic t, cn mnh ch b thng my chc ngi thi.
___________
1) Pht hiu lnh tn cng.
2) Hn 30 chic t.
Phc kch xe ho. Mun phc kch xe ho cn ch my iu
ny:
a) Ch phc kch phi chn ch him yu nh lc vo hm ra
hm (hm l ch ng xuyn qua ni), ln dc, xung dc,
ng quo, ch bn cao bn thp, lc qua cu.
b) Trc khi phc kch phi tho cy ngang ng
)
v cc
inh c lm cho xe ho trt ng ray, hay dng cy, cht
ng trn ng ray cng lm cho xe ho trt ng ray.
c) Lc xe ho trt ng ray chy bt ra ngoi l lc i du
kch tin ln phc kch. i du kch y phi phn lm ba
phn: mt phn d b nh b i ca gic i km xe ho,
mt phn nh vo cnh cc toa xe, cn mt phn xng vo
trong toa cp kh gii, c v bt ngi.
d) Ht sc b mt lin lc vi nhn vin lm trong xe n
thi c ngoi cng ni ng
)
.
Phc kch thuyn g. Chc lc thuyn gn b hay gp ch
quo th tin nh. Lc nh th nh u thuyn v ui
thuyn, bt thuyn phi vo b hay nh chm cng c.
nh xong, ca ci trong thuyn th ly, cn ngi th bt t
hay th.
nh thuyn my th phi cn thn v phi c lc lng
nhiu, nht l phi c sng to bn ph u my mi c.
i ng gp qun gic.
a) Lc i ng i du kch phi c ngi do thm n mc
thng i trc, ban ngy i trc kh xa bao nhiu
)
tu
mi lc m quyt nh, ban m i gn mt t, thy vic g l,
nht l c qun gic th cp tc quay li bo co i trng.
i trng phi i trc b i gp tin tc g th quyt
nh ngay cch i ph.
b) Lc c tin c qun gic th phi mau chng quyt
nh nh
___________
1) T vt.
2) Bn ngoi tn cng phi hp vi bn trong cng nh ch.
3) Xa bao nhiu.
490
H ch minh ton tp
491

hay chun khng c do d, v do d l nguy v cng.
c) Nu qun gic t ngi, km sc, mnh nh l chc c,
th quyt nh nh v trong nhy mt phi tm ch n np
ch qun gic i qua bn cho mt lot ri nhy ra xung
phong. Qun gic chy, nu khng ngi g th ui theo
nh, nhng ch ui theo qu xa.
d) Nu qun gic ng v mnh, hoc mnh do thm khng
r sc mnh ca gic th quyt nh chun, khng do d cht
no, lc chun nu qun gic thy phi nhm chng bn mt
lot sng cho tn, buc chng phi n np, mnh chun
cho tin.
V d: Mt i du kch k binh ng i trn con ng
pha ty huyn Bo nh (Hoa Bc), bng c ngi do thm
i trc trng thy my trm qun Nht. c tin, i du
kch n np vo mt bn ng chc qun th i qua, nhy
ra phc kch. Ch trong my chc pht, qun Nht b nh
tan, mt phn cht, mt phn chy, li v s sng n.
Quy ri qun gic. i du kch c th dng mt s t i
vin tm c hi tt quy ri qun gic, nh bn my pht
sng vo n lm cho qun gic phi lao ao mi mt.
V d: i du kch hot ng trn con ng xe ho Bc Bnh
- Hn Khu, mt ln nhn m ti n gn huyn T bn
cht 2 tn lnh gc ca Nht ri lp tc n trn Quang Lc
ph hoi ng xe ho. c tin, qun Nht huyn T v
trn Quang Lc u phi binh ra n nh du kch. V m
ti qun gic khng nhn r c nhau nn bn no cng
tng lm bn kia l i du kch. Ln y chng bn nhau c
m, git ln nhau my trm ngi, sng hm sau mi bit.
Mt cch lm ri lon qun gic l cch nh "li chim
s". Lc qun gic hnh qun qua ni non him tr, i du
kch ri rc n np cc ni rt b mt, trong ni bn ra git
qun gic, lm cho qun gic mun nh i du kch cng
khng bit u m nh, mun trnh cng khng bit chy
u cho khi. Cch nh "li chim s" tuy khng gii quyt
c ton i qun gic, nhng cng lm hi chng nhiu,
v nht l lm cho chng mt tinh thn.
CHNG VI
CCH PHNG NG
Phng ng ngha l chng gi. Mnh mt ch, qun th n
nh, mnh chng gi gi l phng ng. Nh trn ni du
kch l tin cng, mnh bao gi cng nhm qun th nh
trc. Du kch m cho qun th n nh, mnh phi
phng ng, l khng tt ri, l phi vo th kh ri. Tuy
vy nhiu khi i du kch v tnh th buc phi phng ng
nh lc i du kch hot ng trong vng qun th, bt ng
b qun th tp kch, hoc sau khi nh p qun gic mt
trn, i du kch phi dng li phng ng bo v cho ch
lc an ton rt lui, hoc lc bo v cn c a ca cch mng,
i du kch cng phi dng li phng ng. Nhng li phng
ng ny l li phng ng th c
)
ch khng phi rt vo mt
ch cho qun th tha h nh ph.
A- Cch phng ng ngoi cn c a.
1. Phi do thm v canh gc rt nghim mt. i du kch
hot ng trong vng ngoi cn c a mnh thng c qun
th qua li, phi rt cn thn, khng nn cho qun th d
ra du tch mnh v c th n nh mnh. Mun c th,
i du kch phi lin lc mt thit vi dn chng ri chn
ngi tt trong dn chng t chc nhng i do thm bao
vy ch qun th ng v cc con ng qun th hay i li.
___________
1) Phng ng th cng, tc l phng ng nhng phi lun lun th tin
cng.
492
H ch minh ton tp
493

H qun th ng tnh th no l cc i do thm y cho i
du kch bit ngay. Cn i du kch lc hnh qun hay lc
ng ti ni no cn phi t ngi canh gc cn thn, canh
gc chung quanh, canh gc cc ng, nu cn, phi canh
gc hai ba lp.
2. Khng ng qun ch khng tt.
i du kch phi kin quyt khng ng qun ti ch khng
chc chn, kh phng ng. Nu vn bt c d phi ng, th
phi tp trung ti my nh c a th tt, ri xp t canh
phng nghim ngt. Nu ch y c phn ng, vit gian th
phi cm ngi ra vo, v nu cn th tng giam bn phn
ng v vit gian li. Nhng phi nh rng: cch phng ng
tt nht l nh dn chng do thm canh phng h cho, h c
tin g cho hay ngay.
3. Phi lm ho lu v chun b.
Do thm phng ng nh th cng cha , i du kch
cn chun b nu b nh p th i ph li. ng mt ni
no, i du kch phi lun lun chun b sn sng, nu c
vic th tp hp ngay i ph. i trng v ngi thng
tin phi lun ti ch d b tp hp. V trang v dng
phi sn sng lun. Du hiu lc tin lc lui cng phi c
nh vi nhau trc.
Nhng con ng i n ch tp hp phi dng vt
chng ngi (vt chng ngi l vt ngn mi ng khng
cho i li c) d ct chn phng. Nhng con ng mnh
rt lui phi lm ho lu hai bn. Nhng con ng khng
dng phi bt hn li. Nu cn th ngoi phng tuyn th
nht y phi t phng tuyn th hai (phng tuyn l con
ng c xy ho lu mnh n np m nh gic).
4. Bt ng b qun th nh p.
Lc y phi quyt nh ngay nh p li hay rt lui,
khng tr tr. Lc rt lui ch mt b phn nh kim ch
qun gic cho i du kch rt lui, ngoi ra khng c phng
ng g khc. Nu b nh p ni ng qun th phi nhanh
chng v kin quyt phn xung phong chng li ri rt ngay
(trc y c ni ri).

B- Cch phng ng cn c a ca mnh.
i du kch lp c mt cn c a c c quan trng yu
nh kho tng, nh trng, nh thng th i du kch quyt
khng qun gic d ly. Nhng khng phi cht sng g
cng kh kh gi ly cn c a. Mun phng ng cn c a
phi ch my iu sau ny:
1. Dng li iu qun lanh l m phng ng. Khi qun ch
tin nh cn c a ca chng ta, nu c lc lng th
chng ta c th phi b phn nh i chim ni him yu, xy
ho lu chng qun gic. Lm th kim ch qun gic,
v cho ch lc qun du kch tm cch nh p chng.
Qun gic tin cng cn c a ta thng dng li
chia ra nhiu ng m tin ri hp li m nh. Nu i du
kch sc th c th phi b phn i chn cc ng tin
ca gic, cn ch lc qun th ln lt tiu dit cc o qun
ca gic cn cch xa nhau cha ku gi c vi nhau. Nu
cc o qun gic n gn nhau ri, ku gi c vi nhau
ri th ch lc qun du kch phi nhm ch yu ca gic,
nh tt ngang vo, chia qun gic ra nhiu on, ri c
tng on m tiu dit. Li nh ny phi c lc lng y
mi c. Nu lc lng ta yu, th ta phi trnh, qun
gic mun nh ta cng khng tm thy ta, n lc chng
khng phng b, ta hy nh p chng, ph hi chng c
chng no hay chng y.
2. Ht sc dng mi cch ngn cn qun gic. Phi ph hoi
ng s, cu cng, ph p cho nc trn vo. Tm cch
ngn cn qun gic nht l b i my mc (b i c xe ch
sng) v k binh ca gic.
3. Thc hnh vn khng nh trng. Thc hnh vn khng
nh trng lm cho qun gic khng c cm n, khng c
dng, khng tm c ngi lm phu.
4. H ho dn chng tham gia vo vic nh gic.
Mun chng li qun gic, mt sc i du kch khng
, phi h ho dn chng ht sc tham gia vo vic
nh gic, nh ph ng s, cu cng,
494
H ch minh ton tp
495

ct dy thp, lm vn khng nh trng, do thm tnh
hnh gic, canh phng, chuyn ch c, a n
ngi b thng; tin ln mt bc na, dn chng c
th t chc nhng i v trang gip sc i du kch
nh gic, git gic.
5. Lc qun gic tin vo cn c a mnh, mnh nh ph
ng sau chng. Li nh ny ct ct t s lin lc ca
gic vi ni cn c ca chng. Phi ph ng s, cu cng,
ct dy thp, nh p i vn ti, nh p qun cu vin ca
gic.
6. Dng li nh chim s hay li nh ngi Mn. Lc qun
gic ko vo cn c a chng ta, chng ta phi i vin du
kch tn mt ra nh mt n chim s, np hai bn ng,
sau cc mm ni, ch mt ngi, cch nhau kh xa, ri c
nhm vo hng ng qun gic, nht l bn quan m bn. Li
nh chim s ny quyt khng thng c qun gic, nhng
cng lm cho chng hao tn v ri lon, mun chng li cng
khng bit u m chng, rt cc chng phi li.
V d: Hoa Bc, mt ln qun Nht chia 6 ng nh vo
pha nam Chnh Thi b qun du kch Tu dng li nh
"chim s" bn git nhiu qu n ni phi rt lui.
CHNG VII
CCH NH UI GIC
Qun gic b nh thua th i du kch phi ui theo
tha lc chng b kh khn m k tip xung phong tiu
dit chng. Tuy vy khng nn ui theo qu xa v s gp
qun cu vin ca chng.
Lc qun gic b nh tan ri th i du kch phi
ct ra mt s i vin xp dn chin trng (chin
trng l ch nh nhau) cu k b thng v a i
ni dng bnh, x tr nhng c ly c, x tr t
binh. Cn i i th phi i ngay phng khi tu bay
gic n nm bom. Ch khi no mi phn chc chn l
qun cu vin gic khng n c th i i du kch
mi nn li hi lu tin hnh cc cng vic tuyn
truyn c ng dn chng.
Nu qun gic b nh bi ni gn cn c a ca chng ta
th chng ta li cng cn ui theo m tiu dit. Lc ny
phi ng vin dn chng gip vo.
496
H ch minh ton tp
497

CHNG VIII
CCH RT LUI
nh du kch cn bit cch rt lui v sau mt trn
c hay thua g cng vy, i du kch cn phi rt lui
ngay, c khi nh nh m thy qun gic mnh qu
cng phi rt lui ngay khng nh.
nh c ri rt lui th thng chng c g kh, ch nh
thua ri mi rt lui ngha l phi rt trc. Nu i du kch
bit o n cn thn, bao gi mi phn chc chn mi tin
cng, cn ngn ngi mt cht cng trnh i l hn v khi
mc vo cnh thua ri mi rt lui. Nhng nu khng may b
nh thua ri mi rt lui, hoc gp qun gic qu mnh,
nh khng c phi rt lui, li b qun gic ui theo th
phi i ph th no. Lc y cn phi ch 5 iu ny:
1. Trc ht phi chn mt s i vin rt can m v nhanh
nhn n np li chng vi qun gic che ch cho s ng
rt lui. Trong khi rt lui khng nn phn chia ra tng b
phn nh, v phn chia nh vy i vin du kch d mt tinh
thn v c khi lc ng. Nhng nu hon cnh bt buc th
phi phn chia, nhng phi c nh vi nhau trc ch tp
hp.
2. i trng v chnh tr phi vin phi t tinh thn
v nng lc lnh o ca mnh. Kh khn nguy him
chng no th hai ngi y phi xung phong trc
chng y du dt b i.
3. Tuy b qun gic ui theo, i du kch vn phi tip cn
dn chng, c ng dn chng gip mnh, gip lng thc,
gip dn ng, gip gi b mt, gip do thm, canh gc, c
khi gip chng qun gic.
4. Lc rt lui phi c k hoch thch hp. Rt qua ng no,
rt cch th no, phi suy tnh cn thn v chu o. Nht l
trnh b i my mc v k binh ca gic. i qua ng no
phi lm mt du tch. Phi i ng tt, i ban m hoc
cng khai i mt ng ri b mt qut gi li i ng khc,
hoc tm ng mi hn m i, hoc n mc nh ngi
thng hoc n mc nh qun lnh ca gic m i, hoc i
rt nhanh mi ngy 50 hn cy
)
.
5. Lc trnh khi qun gic ri th phi tm ngay mt ni
chc chn, t chc hun luyn dn chng c lm ch y
thnh mt ni ng chn ri t chc li i du kch chun b
tin cng qun gic.
y l ni lc qun gic qu mnh mnh khng th no
chng li n c buc phi chy. Nu qun gic xong th
i du kch c th tm ni n np tt ch qun gic i qua
tin ra phc kch cho mt v ri s rt. C nhin phi cn
thn, khng c liu mng.
Mt iu na cn ch trong i du kch nu c s ngi ph
trch vic ph c
)
(nh thuc men, sch bo, cha sng, lm
n) i theo th bao gi cng phi thu xp cch che ch cho s
ngi y rt lui mt cch an ton. Nhng ngy thng cn
hun luyn cho s ngi y bit cch i ph trong lc kh
khn ny, nht l cn gi trt t, phi trn tnh, lm ng
theo k hoch nh.
___________
1) Hn 50 kilmt.
2) Tc l cc b phn trc thuc, b phn phi hp.
498
H ch minh ton tp
499

CHNG IX
PH HOI
Ph hoi l phn rt trng yu trong cch nh du kch. Ph
hoi c th ngn cn c i my mc, i k m v lm
chm tr i b binh (b binh l lnh i t) ca gic.
Mun ph hoi phi c dn chng ng h v gip sc. ng
thi dn phi lm vn khng nh trng th mi c hiu qu
nhiu. Qun gic n u, ng s, cu cng u b ph
tit, li phi i kht khn kh.
A- Nguyn tc trng yu ca cch ph hoi.
Trc khi ph hoi phi xt r ph hoi nh th th thit hi
qun gic nh th no v c thit hi g cho ta khng.
)
. Trc khi thi hnh ph hoi phi hiu r tnh hnh qun
gic gn . Phi hiu r con ng hay cu cng mnh nh
ph hnh th ra sao, tip gip vi ni sng th no.
3. Lc ph hoi phi xp t i ym h (i ym h l i
ph trch che ch cho s ngi ph hoi). i ym h phi
ng nhng ni qun gic c th qua li, nu qun gic yu,
i ym h c th gii quyt c th gii quyt nu khng
sc gii quyt th l i (nu qun gic khng i n ch
ng ph hoi) hoc che ch s ngi ph hoi rt lui cho
an ton.
4. Phi chn: a) thi gian, b) c hi, c) a im.
a) Thi gian nn chn ban m v d b mt.
___________
1) Trong nguyn bn khng c mc 1.
b) Chn c hi th phi ch lc no ph hoi th hi nhiu
cho qun th v li nhiu cho ta. V d: chng ta bit
ngy no, gi no c on xe ca gic i qua con ng no,
th l trc ngy y, gi y, chng ta ph hoi xong ng
s, cu cng qun gic sp i qua lm cho chng b xe, tn
hi. Hoc chng ta bit gic sp i qua con ng no
tin cng chng ta. Chng ta lp tc ph hoi cu cng,
ng s ri n np gn , chc qun gic n, bi ri vi
ch ph hoi l chng ta phc kch.
c) Cn a im th nn chn ni no ? Phi ch hai mt:
mt l ni no qun gic t ch canh gc tun phng, c th
tin hnh vic ph hoi d dng. Hai l ni no him yu kh
sa cha.
B- Cch thc ph hoi.
1. Ph hoi cc th dy thp th nn chn cc on dy vt
qua sng ni hoc ng ng ba, ng t, v ph hoi nhng
ch y rt kh sa cha. Phi ph hoi c ct ln dy. Nu
ph hoi d qun gic n sa cha ri nh p chng th
nn chn ni c ch n np tt.
Ph hoi xong phi vt hay hu nhng vt liu b
ph hoi nh ct dy thp, bnh snh, ging dy, khng
cho qun gic dng lm li. Cn dy thp mang i
c th mang, khng mang c th cng hu tit.
Mun cho qun th kh tm ra ch ph th c th dng dy
ch buc vo dy thp ri cho thng xung t, nu c ct st
th c dng ch ni dy thp vi ct st lm cho lung in
chy qua ct st ri chy xung t. Dy bc cao su th ct
t mt on dy thp ri bc cao su li nh c. Ph nh th
th qun th kh tm ra ch b ph. Lc ph hoi dy thp
ch khng in git. Phi mang bao tay da, lc ging to,
sm st th phi thi ngay.
2. Ph hoi cu cng. Cu g, cu tre, cu phao (cu phao l
cu kt thuyn lm) th dng cht chy m t, hoc tho g,
tho tre, tho thuyn. Cu th o ph hoc dng thuc
500
H ch minh ton tp
501

n ph. Cu st th phi c ngi chuyn mn dng thuc
n m ph.
3. Ph hoi ng xe ho. Phi ph ch kh sa cha. Cch
ph: c th vn inh c tho ng ray. Nu c ngi
chuyn mn v c ph hoi th c th lm cho ng xe
ho v dng.
4. Ph hoi ng t. Ph ng chun b nh p, th
nn ph ch d n np. Nu khng th ch ph ni no kh
sa cha nht, ni ng quanh, ln dc, xung dc, ni qua
sng. Nu mun nh la lm hi qun gic th sau khi ph
ly vn lt li ri ri t nh ng thng. Xe t qun
gic i qua l ngay. Ch con ng kt gia ni c th x
lp hn i. Ch thp c th tho nc trn ngp.
5. Ph n lu, thnh quch. n lu, thnh quch
l ni chng gi rt tt ca qun gic, v chng c sng
ng tt. Chng ta ly c l phi ph hu ngay, v
chng ta khng th nng da vo thnh lu chng
li vi sng ng tt ca gic.
V d: Hoa Bc, cc i du kch ca i qun th 8 thng
t chc dn chng ph hoi cc ng t, ng xe ho, cu
cng, cc th dy thp ca Nht. Ch trong mt m, hng
my chc cy s b ph hoi. Qun Nht phi hao tn nhiu
mi sa cha li, nhng ri li b ph hoi. C nh th
khng bit bao nhiu ln.

CHNG X
THNG TIN V LIN LC
nh du kch cn xp t thng tin v lin lc cho nhanh
chng, chc chn v chu o. Khng c thng tin v lin lc
vi cc ni th i du kch ng ch v gia tri, khng lm g
c.
Thng tin v lin lc ca du kch phn ln nh cy vo dn
chng. Ngi ph trch thng tin v lin lc phi chn ngi
nhanh nhn, chc chn v khn kho, dng li i b, i nga,
i xe, i thuyn a tin tc. Lc cn phi dng nhiu
ngi, i nhiu ng phng khi ngi ny b trc tr, ng
ny b trc tr th cn ngi khc, ng khc. Hn nhau
phi hn nhiu a im, nhiu gi khc nhau phng khi a
im ny hay gi ny b trc tr cn a im khc, gi khc.
Phi c nh vi nhau du hiu hn nhau nh: gn ni th
dng ting chim ku, gn lng th dng g gy, ch sa; dc
ng phi c du hiu ring nh rng th vch da c
)
,
lng th dng du ring vit trn tng. Ban m th c th
t la, ban ngy c th hun khi hoc dng li khc thng
tin lin lc vi nhau. Phi ch lc i du kch pht trin
nhiu th mi c cch thng tin lin lc bng dy thp v v
tuyn in.
___________
1) Vch vo v cy hay nh du vo thn cy trn dc ng hnh
qun.
502
H ch minh ton tp
503

CHNG XI
HNH QUN
Lc hnh qun cn ch 3 iu: mt l nh nhng ngha l
ch mang theo nhng rt cn thit; hai l nhanh chng,
nhanh chng chng no hay chng y; ba l b mt, khng
nhng b mt vi qun th cn phi b mt vi dn chng
na.
Lc hnh qun cn xp ngi trinh thm ho trang i trc.
Ngi y phi ch :
1. Do thm s canh phng xp t ca gic dc ng.
2. Khu l
)
nhng ngi ng nghi ng gp gia ng.
3. Gp lnh gc ca gic th bo i du kch ht sc trnh hay
im lng gii quyt.
4. Nu gp b i qun gic th lp tc bo co i trng
quyt nh nh hay chun.
5. t cc du hiu dc ng, bo tin, ngi i sau phi
nht sch.
Lc hnh qun nu ng trc c qun gic th ngi i
trng phi i trc, cn ngi chnh tr phi vin i sau.
Nu ng sau c qun gic th ngi i trng phi i sau,
nu hai bn c gic th ngi i trng i gia.
___________
1) Kim sot v gi li.
CHNG XII
NG QUN
ng qun phi ch chn ch thun tin ngh ngi v
phng th. Nu ch ng qun xa qun th v c a th
him yu khng s b qun th nh p th c th ng qun
trong lng. Nu khng c th th phi rt cn thn trong
lc ng qun.
1. Khng nn ng trong lng, phi tm ch rng ni m
ng.
2. Mi m ng mt ch, nu cn th trong mi m cng
thay i ch ng. n ni ri, cm ngay ngi ra vo.
3. Phi canh gc rt cn thn.
Xem xt a hnh. Bt k ng ni no, ngi i trng phi
xem xt t m a hnh, ch ng tin ng thoi, cch
i ph nu b nh p bt ng. ng thi quyt nh ch tp
hp v t ch canh gc.
Lc ngh ngi phi tp trung vi nhau mt ch, khng nn
phn tn nhiu nh, v trang v
)
phi sn sng bn
cnh, nu cn, sng c phi mang trong ngi v ln n.
___________
1) V kh v trang b.
504
H ch minh ton tp
505

CHNG XIII
CN C A
i du kch trong lc hot ng nh qun th cn c mt
vi ni ng chn lm c s. Ti ni y, i du kch tch tr
lng thc, thuc n, lu lu v ngh ngi, luyn tp. Ni
y phi c a th him yu che ch v qun chng cm tnh
ng h.
i du kch hot ng pht trin nhiu th ch c s nh u
tin y c th tr nn cn c a vng vng, nht l sau khi
i du kch nh ui c qun gic v thnh lp chnh
quyn cch mng trong a phng. Cha thnh lp c
chnh quyn a phng th cn c a kh thnh lp v
khng th cng c c.
C chnh quyn cch mng ca a phng, c cn c a
vng vng, i du kch nh m pht trin lc lng v ho
ra qun chnh quy (qun chnh quy l i qun t chc theo
quy c nht nh v mt bin ch, k lut, sng ng, o
qun, n ung u theo quy c nht nh y).
TH GI NG BO TON QUC

Ton quc ng bo!
Ton th ng ch!
Thng 8 nm 1942, ti vng lnh on th i cu ngoi
vin. Chng may gp s hiu lm ngoi, lm cho ng bo,
ng ch lo phin cho ti hn mt nm gii. Vy, mt mt th
ti phi tha nhn v ti hnh ng khng khn kho
ng bo, ng ch phi phin lng, mt mt th ti rt cm
n lng thn i ca ng bo, ng ch i vi ti.
Trong s ri li c s may. Nhn dp ngoi m ti hiu r
tnh hnh th gii v chnh sch ca cc hu bang, trc ht
l Trung Quc.
Nay ti mang v cho ng bo, ng ch mt mn qu cc k
qu bu, tc l lng ng tnh st sng ca 450 triu ng
bo Trung Quc i vi 25 triu ng bo Vit Nam v ci tin
Trung Quc s tch cc gip cuc dn tc gii phng ca
chng ta.
Song mun tip thu lng ng tnh v s gip ,
chng ta trc phi c mt ci c cu i biu cho s chn
thnh on kt v hnh ng nht tr ca ton th quc dn
ta. M c cu y th phi do mt cuc Ton quc i biu i
hi gm tt c cc ng phi cch mnh v cc on th i
quc trong nc bu c ra. Mt c cu nh th mi lc
lng v oai tn, trong th lnh o cng vic cu quc, kin
quc, ngoi th giao thip vi cc hu bang.
Phe xm lc gn n ngy b tiu dit. Cc ng minh
506
H ch minh ton tp
507

quc sp tranh c s thng li cui cng. C hi cho dn
tc ta gii phng ch trong mt nm hoc nm ri na.
Thi gian rt gp. Ta phi lm nhanh!
Ti mong rng cc ng phi v cc on th u ra sc
chun b cng nhau tho lun, khai cuc Ton quc i
biu i hi trong nm nay. Nh vy th ngoi vin nht
nh cu c, cu quc nht nh thnh cng.
Li cho thn i
Thng 10 nm 1944
H CH MINH
(t 25-1-1939 n 2-9-1945),
Nxb S tht, H Ni, 1963,
tr.446-447.
CH TH THNH LP I VIT NAM
TUYN TRUYN GII PHNG QUN
30

1. Tn I VIT NAM TUYN TRUYN GII PHNG QUN
ngha l chnh tr trng hn qun s. N l i tuyn truyn.
V mun hnh ng c kt qu th v qun s, nguyn tc
chnh l nguyn tc tp trung lc lng, cho nn, theo ch th
mi ca on th, s chn lc trong hng ng nhng du kch
Cao - Bc - Lng s cn b v i vin kin quyt, hng hi
nht v s tp trung mt phn ln v kh lp ra i ch
lc.
V cuc khng chin ca ta l cuc khng chin ca ton dn
cn phi ng vin ton dn, v trang ton dn, cho nn
trong khi tp trung lc lng lp mt i qun u tin,
cn phi duy tr lc lng v trang trong cc a phng
cng phi hp hnh ng v gip v mi phng din. i
qun ch lc tri li c nhim v du dt cn b v trang ca
cc a phng, gip hun luyn, gip v kh nu c
th c, lm cho cc i ny trng thnh mi ln.
2. i vi cc i v trang a phng: a cc cn b
a phng v hun luyn, tung cc cn b hun luyn
i cc a phng, trao i kinh nghim, lin lc thng
sut, phi hp tc chin.
3. V chin thut: vn dng li nh du kch, b mt,
nhanh chng, tch cc, nay ng mai Ty, lai v nh, kh v
tung.
508
H ch minh ton tp
509

i Vit Nam tuyn truyn gii phng qun l i qun n
anh, mong cho chng c nhng i n em khc.
Tuy lc u quy m ca n cn nh, nhng tin ca n rt
v vang. N l khi im ca gii phng qun, n c th i
sut t Nam ch Bc, khp t nc Vit Nam.
Thng 12 nm 1944
H CH MINH
(t 25-1-1939 n 2-9-1945),
Nxb S tht, H Ni, 1963,
tr. 459-460.
TNG CHU NNG TH TRNG
V ny ta tng chu yu ta,
T cht lng yu chu gi l.
Mong chu ra cng m hc tp,
Mai sau chu gip nc non nh.

Th, Nxb Vn hc, H Ni,
1970, tr. 47.

Nm 1944
H Ch Minh, Th.

510
H ch minh ton tp
511

Php dng binh
ca ng Tn T

Vit Minh xut bn
thng 2-1945.
In theo sch
Vit Minh xut bn.

512
H ch minh ton tp
513

PHP DNG BINH CA NG TN T
ng Tn T l mt ngi qun s c ting nht Trung
Quc. ng sinh hn 2.000 nm trc. Ngy nay chng nhng
trng hc Trung Quc, m nhng trng hc qun s cc
nc cng ly php ny lm gc v ra sc nghin cu. V
php ng Tn T tuy lu i nhng nguyn tc n nay
vn l rt ng.
Nguyn tc ca Tn T chng nhng dng v qun s ng,
m dng v chnh tr cng rt hay. Cch ng Tn T ni rt
gin n vn tt, ch t m ngha nhiu. Nu dch theo tng
cu tng ch th kh hiu lm. Cho nn y ch dch theo
ngha. Mong cc ng ch ra sc nghin cu cho hiu r
nguyn tc , v dng n trong cng tc chnh tr v qun
s ca mnh. Php dng binh Tn T c 13 chng:
1- K hoch.
2- Php chin tranh.
3- nh bng mu.
4- Qun hnh.
5- Th ca binh.
6- Ch mnh v ch yu.
7- Qun tranh.
8- Chn d bin.
9- Php hnh qun.
10- a hnh.
11- Chn th t.
12- Php nh bng la.
13- Dng trinh thm.
514
H ch minh ton tp
515

CHNG I
K HOCH
Binh l vic ln ca nc. Phi xt cho r ch sng cht, o
mt cn phi kinh qua 5 vic, cn nhc k hoch ca ta, xt
r tnh hnh ta vi ch, nm vic l:
1 - L o, ngha l tt c dn ng tnh vi ta, c th cng
sng cht m khng s nguy him.
2 - L gii, tc l ngy m, sng ti, rt m, gi lng nng
ma.
3 - L t, ngha l gn xa, rng hp, him bng sinh t.
4 - L tng, tng phi c mu tr, phi c ngi ta tin
cy, phi tt vi dn v lnh, phi gan gc, phi c thi
nghim trang v k lut t chnh. Tng phi : tr, tn,
nhn, dng, nghim.
5 - L php, ngha l cch t chc qun i, qun ph, qun
nhu, v.v..
Ngi lm tng phi r nm iu , r th thng, khng r
th bi.
Ai c lng dn, c thin thi a li, c tng gii, theo
ng php dng binh, qun i mnh hn, binh lnh luyn
tp hn, thng pht cng bnh hn - th bn y thng. Ngy
nay cn c 3 iu na:
1- Vng bc ai y hn.
2- Sinh sn ai nhiu hn.
3- Ngoi giao ai thun li hn, th thng.
Ngi tng theo k hoch ta, dng n ta chc thng, th
dng n. Ngi tng khng theo k hoch ta, dng n ta
chc bi, th ch dng n.
K hoch kho, lc thc hnh li cn phi bit tu c ng
bin.
Dng binh l cch la gt ch nhn. Cho nn:
1) Ta hay, m lm cho ch tng khng hay.
2) Ta toan dng binh m lm cho ch tng ta khng dng.
3) Ta mun nh ni xa, m lm cho ch tng ta mun
nh ni gn.
4) Ta hy sinh cht li nh m mi ch.
5) Ph phch n, quy ri n, tha dp m ly n.
6) ch c chun b, th ta ra sc phng.
7) ch mnh th ta trnh n.
8) Ta lm cho n gin d, lm ri c n.
9) Ta ra b nhng nhn, lm cho n kiu ngo.
10) N thong th, th ta quy ri, lm cho n mt nhc.
11) Ta chia r nhng ngi thn thit vi n.
12) Ta nh ni n khng phng b, xa ni n ch .
l php dng binh thng li, phi bit tu c ng bin
khng th bo ht.
Cha nh m c k hoch y th thng. K hoch
khng y , th khng thng. Hung g, khng c k hoch
th sao khi tht bi cho nn xem th bit ai thng ai
bi.
(Cn b l tng ca on th. Cn b lm ng k hoch
ca on th, c mu tr, c qun chng tin yu kin
quyt, gan gc, gi ng k lut, bit lm cho dn chng
cng on th sng cht m khng s nguy him nh th mi
l tng gii ca on th. Nh th th cch mng nht nh
chng thnh cng).
516
H ch minh ton tp
517

CHNG II
PHP CHIN TRANH
(Chng ny ch trng nh mau, gii quyt mau. nh
lu th hao qun tn ca. Li ch trng ly lng thc v
kh gii ca ch cho qun ta n v dng. V ch trng u
i cng li dng nhng ngi ch ta bt c).
H dng binh, th nghn chic xe nga, nghn chic xe bc da,
10 vn binh, lng thc ch rt xa, no tiu dng v vic
khch kha, no ti liu, no xe nga, ph tn ny khc,
ngy hn nghn vng.
Chin tranh qu thng li chng. nh lu th hao binh mi
sc. Qun i ngoi lu th trong nc b thiu thn. Ta
hao binh mn sc, th cc nc ch hu s nhn dp ni ln
chng ta. Nu vy, th d ngi khn ngoan my cng khng
th cu vn c.
Vy nn, dng binh chng l khn, cha bao gi c dng binh
lu m kho, cng cha bao gi c dng binh lu m nc
nh c li.
Cho nn ai khng bit ht nhng s tn hi trong vic dng
binh, th khng bit ht nhng s ch li trong vic dng
binh.
Ngi kho dng th khng phi b sung binh lnh nhiu ln,
khng phi ch lng thc nhiu bn. u th dng ca ta,
ri th ly ca ch m dng. Nh th th qun ta lng
thc.
Nu phi vn ti xa, th nc s ngho v dn s kh.
Ni gn qun i th vt g cng t . t th dn ho
ngho ngt. Dn ngho nhng chnh ph phi nh thu
thm.
Hao binh tn ca th 10 nh dn ngho ht 7 nh. Xe nga
sng ng th 10 phn hng mt 6.
Vy nn ngi tng gii ct ly lng thc ca ch m
dng. 1 t go ca ch bng 20 t go ca ta.
Cho nn mun cho binh lnh ta hng hi git ch, th phi
lm cho h tc gin ch. Mun cho h ra sc tranh ly ca
ch, th thng h. Th d: bt c 10 chic xe ca ch, th
thng ngi bt c chic xe u ht. em c ta cm ln
xe ch phn phi n ln vi xe ta. i t binh th i h t
t cho h theo vo qun i ta. Th gi l: nh thng ch
th ta cng mnh thm.
Cho nn dng binh qu thng li chng. Khng qu ko di.
Mt ngi tng bit dng binh l k gi gn sinh mnh ca
dn, l ngi lm ch s an nguy ca nc.
(Nm li dn ca ng Tn T:
1- Qun l ng ngi cng phi rnh mch nh qun l t
ngi.
2- Lc bnh thi cng phi cn thn nh lc c ch.
3- Lc ra trn th khng ngh n s sng ca mnh.
4- nh thng trn ri cng phi cn thn nh khi mi ra
trn.
5- Mnh lnh th phi r rng m li vn tt.
518
H ch minh ton tp
519

CHNG III
NH BNG MU
Chng ny ch trng bng mu, khng dng n binh m
thng c ch nhn.
V ni s bit r sc ta, bit r sc ch l mt iu rt quan
trng.
Php dng binh, gi ton nc ch m ta thng li l kho
nht. Ph tan nc ch ch l kho th hai. Gi ton qun
i ch m ta thng, l kho nht. Ph tan qun i ch m
ta thng, ch l kho th hai.
Cho nn nh hn trm trn, khng phi l gii nht. Gii
nht l khng phi nh m qun ch phi thua.
Cho nn dng binh gii nht, l nh bng mu. Th hai l
nh bng ngoi giao. Th ba mi l nh bng binh. Vy
thnh m nh l km nht.
Vy thnh th phi chun b rt lu, vy nh nhiu ngy,
hao binh tn sc, m c khi khng ly c thnh. l mt
s tai hi to.
(Nh qun c vy thnh Xtalingrt m khng ly c m
t b tht bi n cng).
Cho nn kho dng binh th thng c qun ch m khng
phi nh. Ly c thnh ch m khng phi vy. Hu
c nc ch m khng phi nh lu. Vy nn khng hao
tn binh lnh m thng li hon ton.
l php nh bng mu.
Cho nn php dng binh: lc nh thnh, sc ta gp 10 ch,
th vy n, gp 5 th nh n. Gp 2 th chia hai mt nh
n. Lc nh ni khc: sc ngang nhau th nh. Ta km
ch th gi. Ta km qu, th trnh n. Cho nn, nu sc ta
km ch m c nh liu th chc tht bi.
Tng l k gip nc. Tng gii ( c: tr, tn, nhn,
dng, nghim) th nc mnh. Tng xong th nc hn.
Cho nn do 5 iu m bit s thng li:
1- Tng bit c th nh v khng th nh.
2- Tng bit cch dng ch lc v b phn ca b i.
3- Trn di ng lng.
4- Ta lun lun chun b ch dp ch khng chun b.
5- Tng gii m cha cho tng rng quyn.
Cho nn: bit sc ta, bit sc ch th trm trn u thng.
Bit sc ta, m khng bit sc ch th 1 thng 1 bi. Khng
bit ta, khng bit ch th trn no cng thua.
520
H ch minh ton tp
521

CHNG IV
QUN HNH
(Hnh trong l l lun. Hnh ngoi l thc hnh).
Tng gii, th trc lm cho ch khng th thng ta, khng
th lm ta nht nh thng c ch. Cho nn ni rng:
thng li c th bit c m khng th lm c. (V dp tt
cha n, ta khng th ko n n. iu kin cha mui, ta
khng th bo n mui). ch khng th thng ta v ta bit
gi. Ta c th thng ch l v ta bit nh. Sc cha , th
gi. Sc c tha, th nh. Gi kho th nh giu kn di 10
lp t. nh gii th nh hnh ng trn 9 tng gii. Cho
nn gi th chc, m nh th thng.
Ta trng thy s thng li m ai cng trng thy c, th
cha phi l tuyt gii. Ta thng m ai cng cho l ng
thng, th cha phi l tuyt khn. V khng cn sc mnh
mi nhc ni si lng. Khng cn mt t mi trng thy mt
tri. Khng cn tai nhanh mi nghe c ting sm.
Ngi tng gii th thng k ch n sn d thng ri,
cho nn thng m khng c ting tm.
Cho nn thng l v khng lm. K khng lm th chc
thng, v h thng k ch n sn bi ri.
Cho nn tng gii th trc ng vo a v khng bi, m
khng b qua dp m lm cho ch bi.
Cho nn, qun i thng li l v h chc thng ri h mi ra
nh. Qun i tht bi th ra nh ri mi cu thng.
Ngi tng gii th lun lun gi o c, v lun lun
chun b. Cho nn h c th nh s thng, bi.
(o c l: ng cam ng kh, ti chnh cng khai, hun
luyn khn kho, k lut nghim minh. Thng pht cng
bnh. Chun b l: bao gi binh b cng chun b y
lun).
Binh php c:
1- L o: (Xt a hnh him bng, gn xa quyt nh cch
nh).
2- L lng: (Xt mt trn rng hp di vn phn phi cc
th binh).
3- m: (Do a th m nh s binh nhiu hay t).
4- L cn: (Do s m m cn nhc sc ta v sc ch).
5- L thng: (Do 4 iu trn m t k hoch tranh ly
thng li).
Cho nn hnh ca qun thng li, nh ly 1 t m cn vi 1
ng. Hnh qun tht bi, th nh ly 1 ng m cn vi 1 t.
S tin cng ca mt ngi tng gii, th nh tho nc
xung 1 ci thc cao my nghn thc.
l qun hnh.
522
H ch minh ton tp
523

CHNG V
Th ca binh
(Chng ny ni: Chin u ch c 2 pha. K binh l b i
ph thuc, chnh binh l b i ch lc. Phi kho dng 2
pha , pht trin ti nng ca qun ta).
Ch huy ng ngi, cng d dng nh ch huy t ngi, l
do phn s, (phn s l th lp chin u v cch phn phi
qun i. D dng l v k hoch r rng, chin thut gin
n).
nh vi ng ngi cng nh nh vi t ngi, l do trng
c (theo sc c ting trng m tin thoi).
C th khin 3 qun xng vo trn ch m khng tht bi,
l do kho dng k binh v chnh binh.
Qun ta n u u nh ly chi vo trng, l do sc
mnh ca ta v sc yu ca ch.
em ch lc m nh. Dng k binh m thng.
Cho nn kho dng k binh, th v cng nh gii t, khng
ht nh sng ngi, sau ri li trc nh mt gii mt ging,
t ri li sinh nh xun h thu ng.
Ting ch c 5 th, kho bin ho th nghe khng bit my
mi th. Sc ch c 5 mu, kho bin ho thnh khng bit
my mi mu. Mi ch c nm ging, kho bin ho th nn
khng bit my mi v.
Th binh ch c Chnh (l trc tip) v K (l gin tip). Kho
bin ho th v cng. K sinh chnh, chnh li sinh k, nh
tun hon khng c ch h, ai m lm cho n cng c.
Nc chy mnh th cng tri, l v ng Th. Chim
diu chim ct c mau, m lm gy c g c th, l v m ng
Tit. Cho nn ngi tng gii th ci th him, ci tit
nhanh.
Th, th nh cung dng. Tit, th nh ny c.
nh lung tung m khng ri lon. Xoay trn chong chng
m khng h han.
Tr m hng h thi sinh lon. Gan m hng h th sinh nht.
Mnh m hng h th sinh yu. Tr v lon l sinh ra bi
phn s. Gan v nht l sinh ra bi Th. Mnh v yu l do
a hnh v qun hnh.
Cho nn k kho mi ch, th h t hnh g ch cng theo.
H cho g ch cng ly. H ly li mi ch. H em binh
ch ch.
Cho nn tng gii th bit chn ngi m gi Th. V vy
nn h chn c Th tt.
c Th tt, th nh vi ch nh xoay g vi . G vi
khi yn th n tnh, khi nguy th n ng. Vung th nm,
trn th n ln.
Cho nn lc nh ch, th Th nh ln trn xung dc
ni cao my nghn thc. l binh Th.
524
H ch minh ton tp
525

CHNG VI
CH MNH V CH YU
Lc chin u, qu ng vo a v ch ng nh vo ch
yu v trnh ch mnh ca ch, th thng.
Ta n trc m ch ch th kho. n sau m ra nh, th
mt. Cho nn tng gii th ko ch n ch khng ch ko
ta n.
C th ko ch n, l v ta ly li mi n. C th khin cho
ch khng n, l v ta ly hi do n. Cho nn, ch kho
m ta c th lm cho n mt. ch no, m ta c th lm cho
n i. ch yn m ta c th lm cho n ng.
Ta n ni ch chc i qua. Ta i qua ni ch khng .
Ta i nghn dm m khng mt, l v i ni khng c ngi.
Cho nn nh m chc ly c, v ta nh ch ch khng
gi. Gi m gi c bn, l v ta gi ni ch khng nh.
Cho nn ta kho nh, th ch khng bit u m gi. Ta
kho gi th ch khng bit u m nh.
Ta phi khn kho n ni khng hi khng tm. Cho nn ta
c th cm mng ch trong tay ta.
Ta tin m ch khng chng ni, v ta xng vo ch yu ca
n. Ta thoi m ch khng theo kp l v ta i nhanh.
Cho nn lc ta mun nh, th tuy ch gi trong thnh cao
ho su, n cng phi ra nh, v ta nh vo ch n cn
phi cu. Khi ta khng mun nh, th d ta vch t m
gi, ch cng khng c th nh, v n khng bit ta u.

Cho nn, ta r ch m ch khng r ta, th ta chuyn nht
m ch phn tn. Ta chuyn 1 ch, m ch phn 10 ni, th
l ta 10 nh li ch 1, th l ta nhiu nh li ch t. Ta
nhiu ch t, th ta chc thng ch chc thua.
Ta mun nh ni no, ch khng bit: khng bit th phi
phng b nhiu ni. N phng b nhiu ni, th ta c th nh
vo ni n yu nht.
Cho nn phng b pha trc th pha sau t. Phng b pha
sau, th pha trc t. Phng b pha t, th pha hu t.
Phng b pha hu, th pha t t. Ni no cng phng b th
ni no cng t.
ch t l v n phi phng b ta.
Ta ng l v ta lm cho ch phi phng b.
Cho nn, ta bit r ch ta nh v ngy ta nh, th d xa
nghn dm, ta cng c th nh thng. Khng bit ch nh,
khng bit ngy nh, th t khng cu c hu, hu khng
cu c t, sau khng cu c trc, trc khng cu c
sau. Hung g xa th mi dm, gn th vi dm, cu lm sao
c.
Cho nn, nghin cu tnh hnh ch m bit k hoch ta ng
hay khng. Th ch m bit ci l ng hay tnh. Xt r a
th m bit ch t hay sinh. Xung t nh m th sc ch
tha hay thiu.
Cho nn binh hnh kho tt bc, n ni khng c hnh.
Khng c hnh tch, th mt thm gii cng d khng ra, ch
nhn gii cng mu khng c. Do hnh m ta em qun
n ch thng, m qun ta khng bit. Ai cng bit ci hnh
ta thng, song khng ai bit ci hnh v m lm nn
thng. Cho nn: cch chin thng khng nn dng i dng
li 2, 3 ln. Song nhn ch m bin ho th v cng.
Hnh ca binh cng nh hnh ca nc. Nc b ch cao m
chy vo ch thp. Binh trnh ch mnh m nh vo ch
526
H ch minh ton tp
527

hn. Nc tu hnh t m chy. Binh tu th ch m
thng.
Cho nn binh khng c th nht nh, cng nh nc khng
c hnh nht nh.
Bit nhn th ch, bin ho tranh ly thng li, gi l
thn.
Cho nn, kim mc thu ho th, sinh nhau li khc nhau.
Xun h thu ng th lun lun thay i. Ngy c khi di khi
vn. Thng c thng t thng sinh. Cch chin u cng
bin ho v cng nh vy.

CHNG VII
QUN TRANH
Tng vng mnh cha, tp hp qun i, cng ch i din
m , khng g kh bng qun tranh.
Kh ti ni bit ly ng quanh lm ng thng, bit i
s kh khn thnh s ch li.
Cho nn, ta i ng quanh, ly li mi ch. Ta i sau, m
i n trc. Th l bit cch quanh v thng. Cho nn, qun
tranh c li, m cng c nguy.
Nguy l ko c qun m tranh li, th khng kp. B qun m
tranh li, th mt ca ci. (Tr trng).
Nu i sut ngy m khng ngh, n ngoi trm dm
m tranh li, th nhiu tng s s b ch cm t; k mnh i
trc, ngi yu i sau, th 10 phn ch mt phn n. i 50
dm tranh li, th ngi thng tng s b v ch na s
binh i n. i 10 dm m tranh li, th 3 phn binh, ch 2
phn i n.
Vy nn qun i khng c vn ti th cht. Khng c lng
thc th cht. Khng c tch tr th cht.
Li l: tng gii phi la dp m lm.
Cha bit mu m ca cc nc, th khng th ngoi giao.
Khng bit r hnh th rng ni sng ngi th khng th
hnh qun. Khng c ngi a ng th khng c a li.
Cho nn, vic binh ct dng mu mo di tr lm gc. Ly li
m ng. Ly phn hp lm bin ho.
528
H ch minh ton tp
529

Cho nn khi mau th nh gi, lc chm th nh ni rng. Khi
nh th nh la. Khi ng th vng nh ni . Bin ho
th nh ngy m. Khi ng th nh sm st.
Bit r ci k quanh thng, th thng. l php qun
tranh.
Ni khng nghe khp nn phi dng kn trng. Trng khng
thy khp nn phi dng c hiu. Kn trng v c hiu l
thng nht s nghe thy ca mi ngi.
Cho nn nh ban m th dng nhiu la v trng, nh
ban ngy th dng nhiu c hiu lm ri lon tai mt ca
ch.
Cho nn c th lm dt ch kh ca qun i v lm ng lng
ca tng lnh bn ch.
Cho nn, bui sng th kh sc so, lc tra th kh mt nhc,
ban chiu th kh bun ru. Ngi kho dng binh th trnh
kh sc so ca ch, m nh vo kh mt nhc v kh bun
ru ca n. l php tr kh.
Ta gi trt t, ch ch ri lon. Ta trn tnh, ch ch
xn xao. l php tr tm.
Ta gn ch ch xa ti. Ta kho ch ch mt nhc. Ta
n no, ch ch i kht. l php tr lc.
Ch xem khinh ngn c chnh t ca ch. Ch xng mt trn
ng hong ca ch. l php tr bin.
Cho nn php dng binh, ch ng trn i cao, th ta ch
gng tro. ch tr lng cho cn g, th ta ch gng chn.
ch gi thoi, ta ch ui theo. ch ng sc hng, ta
ch vi nh. ch ko qun v nc n, ta ch n li. Khi
vy qun ch, ta nn h 1 pha. Khi ch cng ng ta
ch ui rit n. l php qun tranh.

CHNG VIII
CHN S BIN
1. Ch ng dinh ni d bn v ni kh i li.
2. Ch nh trn trong nc trung lp.
3. Ch dng li ni tuyt a (l ni kh nc, kh lng
thc, kh giao thng).
4. Ch b vy th phi dng mu trnh thot.
5. Ch t a th phi liu nh.
6. ng khng nn i th ch i ng .
7. Qun i ch c khi khng nn nh, th ch nh.
8. Thnh c khi khng nn vy. t c khi khng nn tranh.
9. Mnh lnh ca cha c khi khng nn theo. Tng m bit
9 iu bin ho , tc l bit dng binh. Nu khng bit s
ch li ca 9 iu bin ho , th tuy bit a hnh cng
khng dng c a li, tuy bit a li cng khng bit
kho dng binh.
Cho nn ngi tng khn kho phi xt pha li v pha hi
trong mt vic. Bit nm cht pha li trong s hi, th hon
thnh c nhim v. Bit trnh khi phn hi trong s li,
th khi gp s kh khn.
Cho nn ly s hi m buc ngi phi phc ta. Ly s li
m buc ngi phi theo ta.
Cho nn php dng binh: ch chc rng ch khng n,
nhng chc ni ta c cch phng n. Ch chc ni ch
khng nh ta, nhng chc ni ta lm cho n khng th
nh.
530
H ch minh ton tp
531

Cho nn c 5 iu nguy him cho ngi lm tng:
1- Liu, th hay cht.
2- Nht, th hay b ch bt.
3- Tnh nng, th hay b ch la.
4- Qu lim, th c khi b ch lm nhc.
5- Qu yu dn, c khi b phin.
Nu khng cn thn, th 5 iu c th lm h ngi tng
v lm hng vic dng binh.

CHNG IX
PHP HNH QUN
i ng ni th nn i theo khe nc.
Ch ni m giao thng d, th chim ni cao m dn trn.
ch ni cao th ch tro m nh n.
l php hnh qun min ni.
Qua sng th qua cho mau.
ch qua sng, ta ch n qua na sng ri s nh n.
Ch dn trn trn b sng.
Gn sng th phi tm ch cao v giao thng d m dn trn.
Qua sng ch i ngc dng sng.
l php hnh qun min nc.
Qua m phi i qua mau.
Nu cn phi nh vi ch vng m, th da ch c nc
c c, m tr lng cho cy ci.
l php hnh qun vng m.
t bng, th pha hu nn da vo i, pha trc th
khng ch cc t a (ch him, c sng nc, ni dc, ch
kh tin ln), pha sau c sinh a l ch d vn ng, d
thoi.
l php hnh qun vng t bng.
Kho dng 4 a li th thng.
Qun i a ch cao, m ght ch thp. Qu ch sng m
532
H ch minh ton tp
533

ght ch ti. n no tt, binh lnh mnh kho, th th chc
thng.
Ni cn g i, th ng dinh v pha ng nam (ma ng
th m, ma h th mt).
Th l a th gip ch cho qun i.
Trn ngun c ma, nc chy xoy xung, phi ch nc
ng, ta s li qua sui.
t c my th:
1- Dc ng.
2- Lng cho (thung lng).
3- Ngc gii (rng ni bao bc, d vo kh ra nh ci nh ngc).
4- Li gii (gai gc mt m, kh i li, nh mt ci li).
5- By gii (bn ly, t t, kh i li, nh gii t by).
6- Hang gii (ng li cht hp, h su hang nhiu).
Nhng ch nh th, th ta nn trnh. Gn xung quanh qun
i ta, nu c ch him tr, ao ging, lau lch, rng ni, th
ta phi lng xt rt cn thn. l nhng ni bn gian hay
np.
32 cch xt s ng tnh ca ch:
1- Gn ta m ch lng l, l n cy c ch him.
2- Xa ta m ch n khiu chin, l n mun mi ta tin ln.
3- ch c ch d b ta nh, l n mun la ta.
4- Nhiu cy ci lay ng, l ch i n.
5- Nhiu c l pht ph, l ch lm nghi binh.
6- Chim bay ln, l ch t phc binh.
7- Nhiu con th s chy, l ch m vo.
8- t bi bay cao v nhn l xe ch n.
9- Bay thp m rng l binh ch.
10- Bay ri rc tng li l ch i ly ci.
11- Bay t m khi qua khi li, l ch ng dinh.
12- ch i vi ta ngt ngo, m ng thi n thm chun
b, l n mun tin.

13- N i vi ta hung hng v lm b tin ti, l n sp lui.
14- Khi khng m n xin ho, l n dng mu.
15- Xe hng nh ca ch chy trc ra 2 bn l n sp dn
trn.
16- Xe va chy, va thc qun, l ch chc xng nh ta.
17- ch na tin, na thoi l n mi ta.
18- Qun ch chng gy m ng, l n i.
19- i ly nc m th u ung trc, l n kht.
20- Thy li m khng bit tin n, l n mt.
21- Ch nhiu chim u, l khng c ch.
22- i m m h ht, l chng n s.
23- Binh lnh xn xao, l tng khng nghim.
24- C x ln xn, l trt t lon.
25- Tng lnh gin d, l n mt nhc.
26- Git nga m n, l ch ht lng.
27- Ni cho khng em vo nh, l ch cng tng.
28- Tng ni ngon ngt vi binh, l binh khng phc tng.
29- Hay thng qu, l tng ln qun.
30- Hay pht qu, l tng khn n.
31- Trc hung tn m sau li s qun lnh mnh, l tng
kh di.
32- ch u lo hoc cm n ta, l n mun ngh nh.
ch khiu chin, song mi khng nh ti, m cng khng
ko lui, gp lc nh th, ta phi xt cn thn.
Cho nn binh khng cn nhiu lm nu bit hp sc ng
lng v xt r tnh hnh ca ch, th cng thng c. Nu
khng xem xt k v khinh ch th binh nhiu cng tht
bi.
Binh cha thn thit theo mnh, m pht h th h khng
534
H ch minh ton tp
535

phc. H khng phc th kh dng.
Binh thn thit theo mnh, m pht h khng s, th
khng th dng.
Cho nn, ly lng thn i lm cho h mn, ly k lut
nghim lm cho h phc, th chc dng c.
Mnh lnh thi hnh hn hoi dy chng, th chng phc.
Mnh lnh thi hnh khng hn hoi, th chng khng phc.
Mnh lnh thi hnh hn hoi l v c lng chng.

CHNG X
A HNH
a hnh c 6 th: 1 l thng, 2 l qui, 3 l chi, 4 l i, 5 l
him, 6 l xa.
1- Ta c th qua, ch c th li, gi l thng. Gp ch nh
th, ta trc chim ch cao, m ng lng thc, m
nh, th thng.
2- i qua d, tr li kh, gi l qui. Gp ch nh th, nu
ch khng chun b, th ta nh, nu ch c chun b th ta
ch nh. (V tin nh th d, m thoi lui th kh).
3- Ta ra khng li. ch ra cng khng li, gi l chi, gp ch
nh th, d ch mi ta, ta cng ch nh. Ta phi mi ch
ra na chng m nh th mi li cho ta.
4- Nu ta ti trc ch i, th gi cc no ng m ch ch.
Nu ch ti trc i m gi cc no ng, th ta ch nh.
Nu ch khng gi cc no ng, th ta nh.
5- t him, ta ti trc, th gi ch cao m ch ch. Nu
ch n trc, th ta ko i, ch nh.
6- t xa, l ch vi ta cch nhau xa, nh th khng li.
Ngi lm tng phi xt r 6 a hnh .
Cho nn c 6 s bi hoi c th xy ra trong qun i: 1 l
chy, 2 l khng phc tng, 3 l r ri, 4 l tan nt, 5 l ri
lon, 6 l tht bi.
1- Lc lng ngang nhau, binh kh 1 phn nh li 10 phn
ch, (chc l thua chy) gi l chy.
536
H ch minh ton tp
537

2- Binh mnh quan yu, binh khng phc tng mnh lnh
quan.
3- Quan mnh binh yu, khng c sc nh gi l r ri.
4- Quan binh hn gin v tng khng bit ti nng mnh,
gp ch h c nh liu m thua. Th gi l tan nt.
5- Tng nht nht, khng nghim trang, dy d khng
kho, thay quan i lnh lun lun, dn binh ln xn, gi l
lon.
6- em binh t, nh ch nhiu, em sc yu nh ch
mnh, khng bit la chn b i n ni tht bi.
B mt trong su iu , nht nh tht bi.
Ngi lm tng phi ht sc ch .
(ng Ng T ni: trong nc khng ho thun, th khng th
phi qun i. Trong qun i khng ho thun, th khng
th ra trn. Trong trn khng ha thun, th khng th
thng li).
a hnh l gip cho binh, cho nn trch nhim ca tng l:
1- Xem xt a hnh him hay bng, gn hay xa, cn nhc
sc ch, m lm cho ta thng.
Bit r iu m nh, th thng. Khng bit r m nh,
th thua.
Ngi lm tng ct lm trn trch nhim ca mnh. Cho
nn khi tin cng khng cu danh, khi thoi cng khng
trnh ti. Ch ct li dn li nc. Th l mt ngi tng tt
ca nc nh.
2- Mn binh ta nh con tr, cho nn c th cng h xng pha
nguy him. Thng binh lnh ta nh con yu, cho nn khin
h cng t sinh.
tt vi binh, m khng bit sai khin h, yu h m khng
bit mnh lnh h, h li thi m khng bit ngn cn h, th
ho ra nh con mt dy. Vy th khng th dng h.
3- Bit binh ta c th nh, nhng khng bit ch c th
nh hay khng. Th th ch bit thng c mt na, bit ch
c th nh nhng khng bit binh ta c th nh hay
khng, th th ch bit thng mt na. Bit c th nh c
ch nhng khng r a hnh c th nh hay khng, th
cng ch bit thng mt na.
4- Cho nn bit dng binh, th ng m khng ri, tnh m
khng cng.
Cho nn ni rng: bit ta bit ngi, thng chc phn mi.
Bit gii bit t, thng li nm chc.
(Bit sc ta, bit sc ch, l phi bit dng thin thi a li,
th mi thng.
ng Khng Minh ni: trc nht ct ly lng dn, th hai
mi ct ly thnh tr ca ch).
538
H ch minh ton tp
539

CHNG XI
CHN TH T
Trong php dng binh c 9 th t: tn a, khinh a, tranh
a, giao a, c a, trng a, k a, vi a, t a.
1- Cc ch hu t nh nhau trong nc mnh gi l tn a.
(V lng binh lnh tn mn, khng chuyn nht).
Tn a th ch nh. (Trc phi lm cho qun ta ch kh
chuyn nht).
2- Qun ta vo t ngi, nhng cha vo su gi l khinh
a. (V qun ta gic ng cha su).
Khinh a th ch dng li. (Phi lm cho qun ta gic ng
su hn).
3- Ta ly c ch th ta li. ch ly c ch th ch
li, gi l tranh a. (Nh nhng ni trng yu, bn no cng
mun tranh ly).
Tranh a th ch nh. Ta phi bao vy pha sau.
4- Ta c th qua, ch c th li, gi l giao a. (V giao
thng d dng).
Giao a th ch tuyt. Ta phi gi cn thn.
5- t trung lp, gip gii nhiu nc. Ai n trc th c
dn thin h, gi l c a.
C a th ta ngoi giao cho kho.
6- Vo su t ngi, xung quanh nhiu thnh th lng mc,
gi l trng a.

Trng a th mau tranh ly lng thc.
7- Ch nhiu rng ni m ao him tr, gi l k a. Gp k
a th ko i mau.
8- ng vo th hp, i quanh co mi n. ch t ngi
cng c th nh ta ngi ng, gi l vi a. (Rng ni bao
vy, tin thoi u kh).
Vi a th phi dng mu. Chn gi nhng no ng ra vo.
9- Ch nu nh mau th sng, khng nh mau th cht,
gi l t a.
Gp t a th phi kin quyt nh.
Cho nn ngi tng gii phi khin cho ch pha trc,
pha sau khng gip c nhau, ch ng ch t, khng cu
c nhau, k trn k di khng a nhau, quan lnh khng
a nhau, lnh trng khng cng nhau ng tm hip lc.
Li cho ta th ta ng. Khng li cho ta th ta tnh.
Nu qun ch mt cch chnh t ko n, th ta nn tm
trnh ch lc ca n. Ta nn trc - cp ly nhng ch rt
cn cho n, (nh nhng ni n kho tng, nhng ng
giao thng ca n...) th n phi thoi.
Vic binh qu mau chng. Ta i theo con ng ch khng
ng, nh vo ch ch khng phng b.
Qun ta vo su t ngi, th lng h chuyn nht. Ta ly
lng thc nc ch, qun i ta n no.
Ta cn thn nui dng h ch bt h lao kh qu nng
cao kh lc ca h. Ta t k hoch khn kho, thnh lnh
nh vo qun ch. Th th qun i ta ai cng khng s
cht, ai cng ht sc nh.
H qun lnh n ch xung quanh u ch nhn, th lng
h kin c. Vo su t ch, tinh thn h b rng buc, th
h nht tr ra sc nh.
540
H ch minh ton tp
541

Cho nn qun ta khng ch khuyn rn, m h t gi. Khng
ch dn d m h t nghe. Khng ch dy bo m h t thn
thit vi nhau. Khng ch mnh lnh m h t tin.
Ta phi cm s m tn, v phng s tuyn truyn ca
ch. Th th d cht qun ta cng khng mun thoi.
Qun ta khng ham tha tin, khng phi v h ght ca. H
khng s cht, khng phi v h ght sng lu. (Nhng v
khng b s ham mun vt cht b buc, th ch kh cng
kin quyt). Khi c lnh ra nh th nhng ngi ng b
bnh, cng hng hi khc lc mun theo ra trn.
Cho nn dng binh kho th nh con rn: "tht nhin". Tht
nhin l mt th rn Thng Sn. nh u n th ui n
cu, nh ui n th u n cu. nh lng n th u ui
n u cu.
Th hi, c th khin cho qun i nh con rn tht nhin
khng? C th lm. Ngi nc Ng v ngi nc Vit xa
nay vn khng a nhau. Nhng h i chung mt chic
thuyn gp cn sng gi th h cng ht lng cu nhau, nh
tay phi cu tay tri.
Bi vy cn phi lm cho ngi yu cng nht tr vi ngi
mnh. Phi li dng a th t cng cng nh a th t
mm. (Cng mm l gn xa, rng hp, him bng, sinh t).
Ngi lm tng phi yn tnh khng ai d c mnh.
Phi nghim chnh, lo xa v lm vic c h thng.
Phi bng bt tai mt binh lnh, khng cho h bit k hoch
ca mnh. (Phi rt b mt).
Phi thng thay i cch lm vic, thay i cch dng mu,
lm cho ngi ta khng d on.
Phi thng i ch , i ng i, lm cho ngi ta khng
bit c.
em qun ra trn, nh tro ln tng cao ri ct cu thang.
em qun vo t ch, th nh ny c sng, (ngha l kin
quyt tin ti, khng ngh n gi v). Nh la by d, em
i th i, em li th li, h khng bit l i u.
em qun n ch nguy him l vic ca tng. Vy nn
tng cn phi hiu r chn s bin i ca a th, phi hiu
r lc no nn tin, lc no nn thoi. Phi hiu r tm l
ca ngi. Qun i ta vo t ngi vo cn th lng h ri
rc, vo su th lng h nht tr. Cho nn lc b vy th h ra
sc chng c, bt c d th h ra sc nh, b bc th h liu.
Qun i gii, nh nc ln th qun ch khng tp trung
c; ra oai vi ch, th bu bn n khng nhm hp c.
Cho nn ta ly c thnh v hu c nc ch.
Thng thng rt rng ri, mnh lnh rt nghim ngt, ch
huy ba qun cng nh sai khin 1 ngi.
Bo h lm vic, ch ni nhiu li.
Cho h bit li, ch ni n hi.
Nm vo ch mt, th h mi cn.
Hm vo ch cht, th h mi sng.
y vo ch hi, h mi lm nn thng li.
Cho nn trong vic dng binh, ta gi theo ca ch,
nhng ta ra sc theo mt phng hng, th ta c th nghn
dm ph ch.
Th th gi l kho lm th thnh cng.
Vy nn khi nh dng binh, th phong to cc li giao
thng, hu cc giy thng hnh, khng qua li vi ch na,
ta t sa son cng vic.
ch m h ca i, th ta lp tc xng vo. Trc ta tranh ly
nhng ni quan trng ca ch, (nh ca b, thnh tr, ...),
mt mt th ta lun lun d b cng ch quyt chin.
Cho nn ban u th lng l nh ngi con gi t. Khi ch
m ca th ta nhanh chng nh th rng, ch khng tr tay
kp.
542
H ch minh ton tp
543

CHNG XII
PHP NH BNG LA
nh bng la c 5 cch:
1- t ngi.
2- t ni ch c.
3- t vn ti ca ch.
4- t kho tng ca ch.
5- t dinh tri ca ch.
Dng la phi theo thin thi v a l.
t la phi c my mc v ti liu.
Nhen la phi xem th gi v ngy thng.
Th gi l lc kh ro. Ngy, thng l theo ngi sao K pha
ng nam, sao Bch pha ng bc, sao Dc, sao Chn ty
nam. (Bn ngi sao y ch r ngy no gi thi phng hng
no).
Phi theo 5 th ho cng bin ho m tip ng:
1- La chy pha trong, th ngoi phi tip ng mau.
2- La chy m qun ch vn lng l, th ta phi ch, ch
nh vi.
3- La chy rt mnh, ta xt c th nh th nh, khng th
nh th ch nh.
4- Nu c th t dinh tri pha ngoi ca ch th t, khng
cn ch c ni ng.
5- La chy trn gi, ta ch tin nh di gi.
Ban ngy gi lu. Ban m gi chng.
Qun i phi bit cch bin ho ca 5 th la m gi gn.
Cho nn ly la m nh th sng, ly nc m nh th
mnh.
Nu nh c trn m khng mau mau thu ly kt qu, th
khng tt. V hao ph sc ngi, sc ca h khng. Cho nn
ngi lm tng phi tnh trc.
Khng c li th ta ch ng. Khng chc thng, th ch dng
binh, khng n nguy c, th ch chin tranh.
Cha khng nn v gin m ng vin. Tng khng nn v
cm khai chin. Li cho nc th ta hnh ng. Khng li cho
nc th thi. Gin c khi li vui. Cm c khi li ho, nhng
nc mt th khng li cn, ngi cht th khng li sng.
Cho nn cha v tng phi ht sc cn thn.
l cch yn nc nh v ton qun i.
544
H ch minh ton tp
545

CHNG XIII
DNG TRINH THM
em binh mi mun, i nh nghn dm, hao sc dn, tn
ca nc, mi ngy mt nghn vng. Trong ngoi rn rp, n
gi nm ma, 70 vn gia nh mt cng n vic lm. Gi
nhau my nm tranh thng li trong mt ngy. Nu v
tic tin m khng bit r tnh hnh ca ch, th kh lm.
Nu vy th khng ng lm tng, khng bit dng binh,
khng bao gi thng.
Cho nn cha hin tng gii, nh th thng li, thnh cng
hn ngi, l v bit trc.
Mun bit trc khng phi nh qu thn, khng phi do bi
ton. Mun bit th phi c ngi i do thm cho r tnh hnh
ca ch. Cho nn c 5 cch dng trinh thm:
1- Hng thm l dng ngi lng lm trinh thm. (Cng c
th xt li chuyn tr v cch c ng ca dn trong lng m
suy on tnh hnh ca ch).
2- Ni gin l mua chuc quan lnh ca ch lm trinh thm
cho ta.
3- Phn gin l li dng bn trinh thm ca ch.
4- T gin l ta gi lm l k hoch, khin cho thu n tai
ch.
5- Sinh gin l nhng ngi trinh thm thng ca ta.
Cho nn, trong qun i, khng ai thn bng trinh thm,
khng ai c thng nhiu bng trinh thm, khng vic g
b mt bng trinh thm.
Khng khn kho th khng dng c trinh thm, khng
nhn ngha th khng khin c trinh thm. Khng tinh
anh th khng hiu c s thc ca trinh thm.
Vic g cng cn c trinh thm. (Nu khng c trinh thm th
khng hiu r tnh hnh).
Vic trinh thm cha bt u lm, m l ting ra, th
ngi trinh thm v ngi n ni vi u ng ti cht.
(V lm l b mt).
Ta mun nh qun i no, mun vy thnh no, mun git
tng no ca ch, th trc phi bit r ai l ngi tng
ch, nhng k thn cn n l ai, nhng ngi thng i li
gp n l ai, nhng ngi canh ca, ngi hu h, ngi h
v n l ai, tnh nt th no? Trch nhim ca bn trinh st
ta, l phi d bit cho r.
Xt hi bn trinh thm ca ch n ti do thm ta. Ly li m
d n. Tm cch m dng n. Nh vy mi c phn gin.
Do m bit tin tc, cho nn sai khin c hng gin v
ni gin. Do n m bit, cho nn t gin lm vic gi c th
thu n tai ch. Do n m bit, cho nn sinh gin c th
lm vic theo k hn.
Cng vic cc hng trinh thm u nh phn gin m bit r.
Cho nn ta phi i i vi bn phn gin mt cch rt rng
ri.
i xa, nh n thng li, l v c ng Y Don bn nh H,
nh Chu thng li l v c ng L Vng bn nh n.
Cho nn cha hin tng gii bit dng nhng ngi khn
kho nht i lm trinh thm, m thnh cng to. l vic
ct yu cho vic dng binh qun i nh m hnh ng.
(Nay cc nc c 2 hng trinh thm: mt l trinh thm chin
lc, ngy thng do thm qun s v chnh tr nc ngoi,
hoc c ng nhn dn cc nc phn i chnh sch ca
546
H ch minh ton tp
547

chnh ph h. Hai l trinh thm chin thut, ngy thng th
do thm binh b ca nc ngoi, lc chin tranh th lm vic
ph hoi).
Kt lun vn tt 13 chng ca ng Tn T l:
Mun thnh cng: th phi bit trc mi vic.
Mun bit trc mi vic: th phi dng trinh thm!
Theo ti liu gc ca

TH GI NG BCNA V NG PHEN
ng Bcna v ng Phen thn mn!
Ti ht lng cm n cc ng v s gip ca cc ng cho cc
bn chng ti.
Ti mong mun l cc bn ca chng ti s hc c v tuyn
in v nhng th cn thit khc cho cuc u tranh chung
chng Nht ca chng ta.
Ti hy vng mt ngy gn y nht s hn hnh c n tip
cc ng ti khu cn c ca chng ti. Nu c th th tht l
tuyt.
Cho php ti gi li cho knh trng ti tng Snn.
9-5-1945
Chn thnh gi ti cc ng li
chc mng tt p nht.
Thn mn
H
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
548
H ch minh ton tp
549

TH GI NG PHEN
ng Phen thn mn!
ng T v ngi gip vic ca ng ta vn mnh kho. Chng
ti tr nn bn b thn thit nh anh em mt nh. Ti hy
vng ng s n thm chng ti mt ngy gn nht.
ng lm n a bc th ny ti ngi bn ca ti tn l
Tng Minh Phng qun c ph ng Dng. Mi hoc
mi hai ngy sau h s trao cho ng mt gi qu trong
c l c ca ng minh. Ti rt cm n ng nu ng gi
nhng th cho ti bng cch nhanh nht.
Xin gi ng v ng Bcna cng cc bn nhng li tt p
nht.
Chc ng sc kho v may mn.
9-6-1945
Thn mn
H
Bt tch ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI NG PHEN
ng Phen thn mn!
Ti mun vit cho ng th di cm n tnh cm ca ng
i vi ti. Tic thay khng th vit di c v sc kho ti
hin gi cha c tt lm (nhng khng n ni nguy kch,
ng an tm).
iu ti mun ni vi ng th ng Tam s ni thay ti. Nu
ng gp cc ng Bcna, Vinca Reit v Ccten (ca c quan
thng tn) v nhng ngi bn khc ca chng ta, nh ng
chuyn ti h li chc mng tt p nht ca ti.
ng Tam ni l ng s n y. Chng ti lun sn sng
nng nhit n ng.
Hy n nhanh ng nh.
Ti chc ng mnh kho v may mn.
21-7-1945
Thn mn
C.M H
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
550
H ch minh ton tp
551

TH GI TRUNG U PHEN
Trung u Phen thn mn!
Chin tranh kt thc. y l iu tt cho mi ngi. Ti
cm thy y ny khi nhng ngi bn M phi ri chng ti
qu nhanh. Vic ra i ca h khi t nc ny c ngha l
mi quan h gia ng v chng ti s kh khn hn.
Chin tranh kt thc thng li. Nhng chng ti, nhng
nc nh v ph thuc, khng c phn ng gp hoc ng
gp rt t vo thng li ca t do, ca dn ch. Nu mun
ng gp mt phn xng ng chng ti phi tip tc chin
u. Ti tin rng ng v nhn dn M v i s lun lun ng
h chng ti.
Ti cng tin rng sm hay mun chng ti cng s t c
mc ch ca mnh, bi v mc ch l chnh ngha. V t
nc chng ti s c lp. Ti trng ch ngy hnh phc c
gp ng v nhng ngi bn M ca chng ta ng Dng
hay trn t M.
Chc ng may mn v sc kho.
Thng 8-1945
C.M H
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.

TH GI NG TAM
ng Tam thn mn !
Chin tranh kt thc. Mi th u thay i. Nhng tnh
bn ca chng ta vn th, khng bao gi thay i.
Nhng ng bit y, chng ti khng c phn ng gp chin
thng ny. gp phn mnh vo chin cng chung, chng
ti cn phi chin u gian kh. ng hy tin rng chng ti
chin u v s chin u cho ti khi chng ti t c
ci m chng ti mong mun: c lp dn tc.
Ti thy y ny v nhng ngi bn M ri chng ti qu
nhanh v do mi quan h gia ng v chng ti tr nn
kh khn hn. Chng ti s khng bao gi qun ng. ng
cng ng qun chng ti nh! Ngy mai ti sng chng ta
s gp nhau, chng ta trng ch ngy !
Tha ng, ngi bn c giao nhim v mua nhng vng
xuyn cho ng b m v anh ta trao cng vic cho ngi
khc. Nhng ngi ny li nhn cng tc xa H Ni, nn anh
ta trao cng vic cho ngi th ba. Ngi ny khng
thc hin ng m ch mua c mt s ci m ng mun.
Tt c gi 440
)
.
Ti gi li ng nhng g m h chuyn cho ti v tin cn li
l 2.560 piastres.
___________
1)
Piastre: n v tin ng Dng.
552
H ch minh ton tp
553

Chc ng sc kho v may mn. V chc ng sm gp ngi
bn i tt. Hy tin ti, ti s mi mi nh xa.
8-1945
Thn mn
C.M H
Ti liu ting Anh,
bn chp lu ti
Vin H Ch Minh.
TH KU GI TNG KHI NGHa
Hi ng bo yu qu!
Bn nm trc y, ti c th ku gi ng bo ta on kt.
V c on kt mi c lc lng, c lc lng mi ginh c
C LP, T DO.
Hin nay qun i Nht tan r, phong tro cu quc lan
trn khp nc. Vit Nam c lp ng minh (Vit Minh) c
hng chc triu i vin, gm cc tng lp s, nng, cng,
thng, binh, gm cc dn tc Vit, Th, Nng, Mng,
Mn. Trong Vit Minh ng bo ta bt tay nhau cht ch,
khng phn bit trai, gi, gi, tr, lng, gio, giu, ngho.
Va y Vit Minh li triu tp "Vit Nam quc dn i biu
i hi", c ra U BAN DN TC GII PHNG VIT NAM
lnh o ton quc nhn dn kin quyt u tranh k cho
nc c c lp.
l mt tin b rt ln trong lch s tranh u gii phng
ca dn tc ta t ngt mt th k nay.
l mt iu khin cho ng bo ta phn khi v ring ti
ht sc vui mng.
Nhng chng ta cha th cho th l . Cuc tranh u ca
chng ta ng cn gay go, dng dai. Khng phi Nht bi
m bng nhin ta c gii phng, t do. Chng ta vn phi
ra sc phn u. Ch c on kt, phn u, nc ta mi
c c lp.
Vit Minh l c s cho s on kt, phn u ca dn tc ta
trong lc ny. Hy gia nhp Vit Minh, ng h Vit Minh,
lm cho Vit Minh rng ln mnh m.
554
H ch minh ton tp
555

U ban dn tc gii phng Vit Nam cng nh Chnh ph
lm thi ca ta lc ny. Hy on kt chung quanh n, lm
cho chnh sch v mnh lnh ca n c thi hnh khp
nc.
Nh vy th T quc ta nht nh mau c c lp, dn tc
ta nht nh mau c t do.

Hi ng bo yu qu!
Gi quyt nh cho vn mnh dn tc ta n. Ton quc
ng bo hy ng dy em sc ta m t gii phng cho ta.
Nhiu dn tc b p bc trn th gii ang ganh nhau tin
bc ginh quyn c lp. Chng ta khng th chm tr.
Tin ln! Tin ln! Di l c Vit Minh, ng bo hy dng
cm tin ln!
Thng 8 nm 1945
H ch minh

(t 25-1-1939 n 2-9-1945),
Nxb. S tht, H Ni, 1963,
tr. 532-533.
Vn kin ng.

TUYN ngn c lp
31

Hi ng bo c nc,
"Tt c mi ngi u sinh ra c quyn bnh ng. To ho
cho h nhng quyn khng ai c th xm phm c; trong
nhng quyn y, c quyn c sng, quyn t do v quyn
mu cu hnh phc".
Li ni bt h y trong bn Tuyn ngn c lp
32
nm 1776
ca nc M. Suy rng ra, cu y c ngha l: tt c cc dn
tc trn th gii u sinh ra bnh ng, dn tc no cng c
quyn sng, quyn sung sng v quyn t do.
Bn Tuyn ngn nhn quyn v dn quyn
33
ca Cch mng
Php nm 1791 cng ni:
"Ngi ta sinh ra t do v bnh ng v quyn li; v phi
lun lun c t do v bnh ng v quyn li".
l nhng l phi khng ai chi ci c.
Th m hn 80 nm nay, bn thc dn Php li dng l c t
do, bnh ng, bc i, n cp t nc ta, p bc ng bo
ta. Hnh ng ca chng tri hn vi nhn o v chnh
ngha.
V chnh tr, chng tuyt i khng cho nhn dn ta mt
cht t do dn ch no.
Chng thi hnh nhng lut php d man. Chng lp ba ch
khc nhau Trung, Nam, Bc ngn cn vic thng
nht nc nh ca ta, ngn cn dn tc ta on kt.
Chng lp ra nh t nhiu hn trng hc. Chng thng tay
chm git nhng ngi yu nc thng ni ca ta. Chng
tm cc cuc khi ngha ca ta trong nhng b mu.
Chng rng buc d lun, thi hnh chnh sch ngu dn.
556
H ch minh ton tp
557

Chng dng thuc phin, ru cn lm cho ni ging ta
suy nhc.
V kinh t, chng bc lt dn ta n xng tu, khin cho
dn ta ngho nn, thiu thn, nc ta x xc, tiu iu.
Chng cp khng rung t, hm m, nguyn liu.
Chng gi c quyn in giy bc, xut cng v nhp cng.
Chng t ra hng trm th thu v l, lm cho dn ta, nht
l dn cy v dn bun, tr nn bn cng.
Chng khng cho cc nh t sn ta ngc u ln. Chng bc
lt cng nhn ta mt cch v cng tn nhn.
Ma thu nm 1940, pht xt Nht n xm lng ng Dng
m thm cn c nh ng minh, th bn thc dn Php
qu gi u hng, m ca nc ta rc Nht. T dn ta
chu hai tng xing xch: Php v Nht. T dn ta cng
cc kh, ngho nn. Kt qu l cui nm ngoi sang u nm
nay, t Qung Tr n Bc K, hn hai triu ng bo ta b
cht i.
Ngy 9 thng 3 nm nay, Nht tc kh gii ca qun i
Php. Bn thc dn Php hoc l b chy, hoc l u hng.
Th l chng nhng chng khng "bo h" c ta, tri li,
trong 5 nm, chng bn nc ta hai ln cho Nht.
Trc ngy 9 thng 3, bit bao ln Vit Minh ku gi
ngi Php lin minh chng Nht. Bn thc dn Php
khng p ng, li thng tay khng b Vit Minh hn na.
Thm ch n khi thua chy, chng cn nhn tm git nt s
ng t chnh tr Yn Bi v Cao Bng.
Tuy vy, i vi ngi Php, ng bo ta vn gi mt thi
khoan hng v nhn o. Sau cuc bin ng ngy 9 thng 3,
Vit Minh gip cho nhiu ngi Php chy qua bin thu,
li cu cho nhiu ngi Php ra khi nh giam Nht v bo
v tnh mng v ti sn cho h.
S tht l t ma thu nm 1940, nc ta thnh thuc a
ca Nht, ch khng phi thuc a ca Php na. Khi Nht
hng ng minh th nhn dn c nc ta ni dy ginh
chnh quyn, lp nn nc Vit Nam Dn ch Cng ho.
S tht l dn ta ly li nc Vit Nam t tay Nht, ch
khng phi t tay Php.
Php chy, Nht hng, vua Bo i thoi v. Dn ta nh
cc xing xch thc dn gn 100 nm nay gy dng nn
nc Vit Nam c lp. Dn ta li nh ch qun ch
my mi th k m lp nn ch dn ch cng ho.
Bi th cho nn, chng ti, Lm thi Chnh ph ca nc
Vit Nam mi, i biu cho ton dn Vit Nam, tuyn b
thot ly hn quan h thc dn vi Php, xo b ht nhng
hip c m Php k v nc Vit Nam, xo b tt c mi
c quyn ca Php trn t nc Vit Nam.
Ton dn Vit Nam, trn di mt lng kin quyt chng li
m mu ca bn thc dn Php.
Chng ti tin rng cc nc ng minh
34
cng nhn
nhng nguyn tc dn tc bnh ng cc hi ngh
Thrng
35
v Cu Kim Sn
36
quyt khng th khng cng
nhn quyn c lp ca dn Vit Nam.
Mt dn tc gan gc chng ch n l ca Php hn 80
nm nay, mt dn tc gan gc ng v phe ng minh
chng pht xt my nm nay, dn tc phi c t do!
Dn tc phi c c lp!
V nhng l trn, chng ti, Chnh ph Lm thi ca nc
Vit Nam Dn ch Cng ho trnh trng tuyn b vi th gii
rng:
Nc Vit Nam c quyn hng t do v c lp, v s tht
thnh mt nc t do c lp. Ton th dn tc Vit Nam
quyt em tt c tinh thn v lc lng, tnh mng v ca
ci gi vng quyn t do, c lp y.
Bn sao bng ghi m,
1077 1078

Ph lc
chin thut du kch 1155 1156

NM IM LN
1. B mi thnh kin xung t c, thnh tht hp tc
thng nht cc nhm cng sn ng Dng;
2. nh tn ng l ng Cng sn Vit Nam;
3. Tho Chnh cng v iu l s lc ca ng;
4. nh k hoch thc hin vic thng nht trong nc;
5. C mt Ban Trung ng lm thi gm 9 ngi, trong c
hai i biu chi b cng sn Trung Quc ng Dng.
Ti liu ca Bo tng
Cch mng Vit Nam.
562
H ch minh ton tp
563

Bo co v nhng ngh quyt
ca Trung ng ng cng sn
ng dng
Phong tro nng dn:
1. Nhn dn ng Dng 90% l nng dn. cc thn x,
ngoi bn i a ch ra, ton b nng dn l t in. Cn c
vo t liu sn xut c th phn loi nng dn ra nhiu tng
lp.
A- Bn nng: khng c hoc c rt t rung t nn phi i
lm thu cho i a ch hoc lm thm mt ngh ph mi
sng;
B- Trung nng: c rung t t cy cy ly, h khng bc
lt ai;
C- Ph nng: c nhiu rung t, mt phn do mnh canh
tc, mt phn thu ngi lm, phn cn li cho lnh canh;
D- C n
)
: lm thu cho i a ch, ch n in v ph
nng.
a s nng dn ng Dng l c, bn nng.
2. Do tp qun phong kin, li b quc p bc, nng dn b
ba tng bc lt:
a) B i a ch bc lt:
Phn ln rung t tt, u nm trong tay bn t sn.
Chng cho nng dn lnh canh tng tha thu t rt cao (ly
___________
1)
Manoeuvres agricoles, ouvriers agricoles (cng nhn nng
nghip)= c nng.
mt na hoa mu hoc thu bng tin) bt buc nng dn
phi thu nng c ca chng. C nhiu ni, a ch cho bn
"qu in" lnh canh, bn ny chia nh rung t em pht
canh li cho nng dn. Bng th on y chng cng nng
cao t rung t ln hn na, nn ngi nng dn ngho b
tri cht vi cha t gn nh nng n trc kia. n
khng no v a t qu nng, nhng ngy l bi hoc khi
a ch m tic tng, ngi bn nng cn phi em l vt n
knh biu v lm cng khng cho ch. Khi phi vay mn, h
phi tr li rt cao (t nht l 100%) hoc phi bn hoa mu
non ly c mt na tin hoc em cm c rung nng cho
bn vay n li.
b) B t bn bc lt:
C nng lm vic sut ngy khng hn nh gi gic, m vn
khng nui thn v gia nh. Nhng ngi i mi nm
ch c nhn 10 ng. Cn anh em phu n in (cao su, c
ph, bng, v.v.), th b a i nhng ni xa xi, nc c, n
trong nhng ln tri bn thu, c tr cng mt phn bng
tin, mt phn bng go. Thng thng cng x ca nhng
anh em b cp pht ht. Khi lm vic h li b i x nh
p nh con vt.
Ch t lm cha trong n in, chng c lnh v c ngi
canh gc. Nu cng nhn ni dy th b ch hnh h ht
cch.
c) B quc bt lt:
Ngoi vic bc lt nng dn v kinh t, bn quc Php cn
bt dn cy chu bit bao th thu nng n: thu thn, thu
ch, thu rung t, thu xy dng trng, v.v.. Hng nm
mi ngi phi i xu 6 ngy khng cng cho chnh ph hoc
phi np mt s tin tng ng. c bit hai nm nay thu
m li tng ln rt nhiu. Bn quc Php cho bn quan
li v t sn bp nn p bc nng dn, chng tm ht cch
gi vng ch thuc a ca chng.
3. Bn quc v t sn cp dn ht rung t canh tc, p
bc v bc lt nng dn thm t, li chng cht thm nn
564
H ch minh ton tp
565

tht nghip v i rt. Khng khc g n l, ngi nng dn
phi bn sc lao ng i lm phu cc n in trong nc
hoc ngoi nc. Hon cnh i kh ngy cng kch
ng nng dn tin ln u tranh chng bn a ch, t sn
v quc.
Do nng thn hnh thnh hai phe i ch, mt bn l
hu ht tt c anh ch em nng dn, cn mt bn l bn
phong kin quc. Hin nay Trung K, Nam K v Bc
K, nng dn ang si sc u tranh. V sn l i qun ca
cch mng rung t v cch mng phn ng Dng.
Hin nay phong tro cch mng ang ln mnh, phi trnh
lm sao cho v sn khi phm nhng sai lm c th a cch
mng n tht bi.
Cho nn phng thc lnh o qun chng v cng quan
trng. ng phi ht sc quan tm.
Sai lm v khuyt im trong phong tro cch mng ca
nng dn.
4. Nng hi ang trn pht trin mnh, nhng vn cha
t c yu cu. Nguyn nhn l v nhng ng ch chu
trch nhim t chc nng dn thn x cn phm nhiu sai
lm thiu st ch yu sau y:
a) V t chc - nguyn tc t chc Nng hi khng r rng.
T chc tin hnh chm.
Nng hi cha biu hin ht tnh cht c lp ca n. Nng
hi phi nu r vai tr ca mnh thu ht qun chng.
Nhng l li t chc Nng hi cha tt, hu ht mi cng vic
u do ng vin bao bin, cc ng ch ny khng bit chn
ly cn b trong hng ng nng dn. Cc Ban ph trch
ph n v thanh nin cng cha thnh lp. Cc cuc hi hp
th khng thng nht.
b) Vic tuyn truyn trong nng dn yu v phm vi tuyn
truyn li qu hp. Ch tuyn truyn phn v tuyn truyn
mt t chng i a ch v t sn. Mt mt phi u tranh
mnh hn na chng nhng nh kin cho rng: "Tay khng
lm sao m u tranh c, hoc chng ta khng nn gy ra
mt cuc chin tranh nh", nhng mt khc li phi chng
xu hng khng b. Chng ta cng cha quan tm y
n cuc u tranh ca c n
)
chng li ph nng, a
)
. Phi
nhn mi tnh trng bi ri chung ny m li cun qun
chng u tranh; ngy 1-5 chng hn, ng l phi ku gi
anh ch em nng dn Thi Bnh "Hy tin ln, y l c hi
cc bn phi vng dy". Nu khng lm nh vy th ch c p
buc h u tranh m thi. Ngi ch huy thiu kh nng v
khng bit chun b cc cuc u tranh, sau mi cuc u
tranh, gii tn t v l sai lm. Phi t chc u tranh ban
m.
Nng hi l mt t chc u tranh c trch nhim a cuc
cch mng rung t n thng li, cho nn trong cng tc
vn ng v tuyn truyn, hi vin Nng hi lun lun phi
nh nhng iu sau y:
a) Nhng s p bc v bc lt hng ngy (nh thu m, bn
git, ch lnh canh, tc ot rung t, quan li v t sn
p bc, v.v.) lm cho qun chng nng dn nhn thc r tnh
cnh ca mnh v thy cn phi u tranh chng a ch, t
sn v quc.
b) Gio dc qun chng v ngha cuc cch mng rung t
(tch thu rung t ca a ch bn x v ngi ngoi quc
em chia cho bn v trung nng), ng thi cng phi gii
thch cho h hiu mc tiu c bn ca cuc cch mng t sn
dn ch.
c) Gii thch cho qun chng thy cn thit phi lin minh
vi giai cp v sn, cn phi c v sn v ng Cng sn,
i tin phong ca v sn lnh o.
d) Phi tuyn truyn phn i Hi ng ci lng, phn i
mi ci cch, mi nhm v ng phi c tnh cht quc gia.
Nng hi phi xut bn mt t bo v khuyn khch nng
dn vit bi ng bo.
) Lng l c s ca t chc Nng hi.
T chc nng dn bao gm Nng hi lng, Nng hi tng,
Nng hi tnh v Tng Nng hi ng Dng.
___________
1)
Cng nhn nng nghip: owriers agraires.
2)
Trong nguyn bn: riches paysans.
566
H ch minh ton tp
567

Phi t chc bn nng v trung nng vo Nng hi. Trong
thi k u ca phong tro cch mng, c th c nhng ph
nng cng i vi bn, trung nng, nhng v sau h s chng
li cch mng. Cho nn ngay t bc u phi loi tr ra
khi Nng hi, v gt nh hng ca h i vi bn, trung
nng. Chnh bn h - ph nng v mt s i a ch tm
cch lt vo Nng hi lng on v ph hoi. Nng dn
phi m nhn ly phn ln nhng trch nhim quan trng.
Trong Nng hi, nhng anh ch em nng dn di 23 tui,
phi do mt ban thanh nin nng dn lnh o, d gy
phong tro thanh nin.
Thanh nin phi tham gia lnh o Nng hi. Nng hi cng
phi thnh lp mt Ban ph n vn ng ch em ph n
tham gia cuc u tranh chung.
Th th cng v cng nhn nng nghip phi t chc thnh
Cng hi. Nhng Cng hi ny phi thng xuyn lin lc vi
cc t chc v sn thnh th v lin h tht cht ch vi
Nng hi.
T chc t v ca nng dn rt quan trng trong cc cuc
u tranh thn x. Nng hi phi tuyn truyn gii thch
trong qun chng ngha vic thnh lp mt i t v bo
v v ku gi qun chng tham gia.
)
. Nng hi phi lin h cht ch vi Cng hi. Nng dn v
cng nhn chu s lnh o ti cao v chnh tr ca ng,
nhng phi phn bit ng vi cc t chc Nng hi v Cng
hi. ng tuyn truyn ng li thng qua nhng cn b
ca mnh. Khi tuyn truyn chnh sch ca ng, cn b
phi dng cch thuyt phc ch khng c dng mnh lnh
v phi ra sc lm cho qun chng nng dn tin tng
ng.
8. ng li chung ca cch mng nng dn hin nay nhm:
- Tp hp, t chc trung, bn nng v kch ng h u tranh
ginh ly ch quyn cho nhn dn;
___________
1)
Trong nguyn bn khng c mc 5, 6.
- Ch khng phi tin hnh mt cuc khi ngha a
phng (khi ngha c ngha l ni dy ginh chnh quyn).
ng vin phi cn c vo ng li chung m lnh o
nng dn u tranh. nh vo giai cp thng tr, nh vo
a ch v t sn tc l chng ta phi kch ng nng dn
u tranh phn i thu thu, phn i ch pht canh,
phn i nhng quy tc lut l ca t sn, v.v., v phi kt
hp u tranh kinh t v chnh tr, li dng mi c hi
ph bin t tng cch mng rung t v khuyn khch t
chc mt i t v nng dn.
Chun b u tranh trc ht phi tuyn truyn mnh m
li cun a s qun chng tham gia; khi c iu kin t chc
nhng cuc u tranh ln m ch pht ng u tranh l t
th nh hng chnh tr khng tt.
chng li n p, cn phi chun b tht chu o v lnh
o c k hoch mi cuc u tranh, phi pht trin v hun
luyn i t v nng dn.
Cn lm cho nng dn nhn thc r lc lng v vai tr ca
mnh. H phi hiu c rng hnh ng c nhn hoc mi
xu hng khng b u tri vi cng lnh hnh ng ca
mnh.
ng thi, phi gii thch cho nng dn hiu rng ch c mt
lc lng mnh m v c t chc mi c th ng u chng
khng b trng c. Lnh o nng dn c ngha l nghin
cu tnh hnh a phng ri pht ng phong tro qun
chng. Mi cuc u tranh u nhm m rng nh hng ca
Nng hi v ca ng v nhm thu ht qun chng vo
Nng hi.
9. Nhng yu sch ca nng dn
a) V chnh tr - i t do lp hi, t do hi hp, t do ngn
lun v i b ch kim duyt; phn i khng b trng,
phn i Hi ng ci lng; phn i a nng dn i lm
phu n in v a h sang cc thuc a khc.

568
H ch minh ton tp
569

b) V kinh t - i gim su thu - i b thu thn, i gim
t rung t, b ch pht canh, b ch lao dch. i vi
c nng: phi tng cng x, bt gi lm vic. i bo him x
hi, ngy ngh (tt, k c ngy k nim cch mng) c tr
cng.
Bo co vo khong nm 1930.
Ti liu ting Php,
bn chp lu ti
Vin lch s ng.

NHNG th on ca QUC PHP
Khng b trng ang honh hnh di mi hnh thc.
quc ng n binh khp cc thn x, chng t chc x n
)

(ging nh dn n
)
Trung Quc) canh phng ngy m.
Lp danh h mi lng kim sot nhng ngi l mt.
Cm i li t vng ny sang vng khc. c c hn l chng
cho php bn t sn c quyn t nh v git ngi.
Chng chia thnh ph ra thnh nhiu khu, mi khu ph
tn trng ph c quyn kim sot tt c dn chng.
Chnh ph ca chng ra mt tuyn truyn vu co cng sn.
Ngoi chnh sch khng b, bn quc Php cn thc hin
mt chnh sch la bp: lp Hi ng ci lng, Hi ng ho
gii t bn v lao ng, v.v.. Chng giao trch nhim cho c
cng nh my v trng ph phi ngn nga phong tro
cch mng nh my v khu ph. Chng a mt thm vo
cc x nghip t chc hi hp th thuyn ph nhng cuc
bi cng.
Bn quc cn thu ngi vit bo xuyn tc ch ngha
cng sn v vu co Nga - X.
Tnh hnh ni b ng Bc K:
1. Trong khi cc ng ch Trung ng bn hp Hi ngh
thng 10-1930, mt X u lm thi c thnh lp gm ba
ng ch B th ba Tnh u ln. Nhng khng mt ng ch
no c giao trch nhim r rng v cng khng ng ch
___________
1)
Trong nguyn bn, vit bng ting Vit.
2)
Nguyn bn: Min-tuan.
570
H ch minh ton tp
571

no c kh nng lnh o mi cng tc trong x. Do
cc tnh u t tr, trong khi th mi cng vic vn tnh
trng hn lon.
2. C 6 tnh c t chc: Hi Phng, H Ni, m than Hn
Gai, Nam nh, Thi Bnh v Ph L (hai tnh sau l nhng
tnh hon ton nng nghip).
Ngoi vic lnh o Ban ph trch H Ni, mt trong ba
ng ch y cn phi lnh o cc Ban giao thng, ti chnh,
tuyn truyn v hun luyn. Do vic in truyn n v
sch bo khng chy v tnh hnh ti chnh thiu thn n
ni cc ng ch thng thiu go n.
V khng ng ch nn Ban giao thng phi nh hi vin
Cng hi gip vic, c khi phi nh n c ngi ngoi na
(Ban ti chnh cng vy).
Do cng vic ca hai Ban khng tt.
C nhiu v bt b v khng b trng ngy cng d di, nn
t chc nhiu tnh b tan v (c tnh v u tranh cng c
tnh v khng u tranh).
Cho nn cc Tnh u phi ht th gi v tm ht mi
cch b cu tnh trng .
3. Hin nay, phn ln cc chc v quan trng u do cc
ng ch mi thiu kinh nghim m nhim. Hu ht cc
ng ch cp u u c ch nh ch khng bu. Nhng mi
khi c bu c, kt qu ca cuc b phiu rt c coi trng.
Trc y trong Trung ng, mi ng ch phi ph trch
mt tnh ch khng ph trch cc Ban (giao thng, ti chnh,
tuyn truyn, v.v.). Nay th c mt ng ch Trung ng,
ngoi nhng trch nhim khc ca mnh, cn ph trch cng
tc giao thng v n lot na.
T Tnh u n chi b, cc ng ch ch bit c: t chc. Cha
khi no c hun luyn, nn cc ng ch khng th hiu
c mc ch ca ng.
Hn na, nhiu ng vin trc kia tham gia ng Dng

c v "Thanh nin" vn cn gi t tng b phi v xu hng
khng b.
4. cc chi b, cc ng ch ch bit lm theo ch th cp trn
ch khng c quyt ngh, khng c k hoch lm vic ring.
Cc ng ch khng hiu chnh tr, kinh t l g thm ch
cng c nhng ng ch khng bit ng khc qun chng
nh th no.
Qun chng
1. Cc vic t chc cng nhn tin b t. Chng ta c hi vin
nhiu nh my; nhng hi vin rt phn tn, y 2, 3
ngi, kia 5, 10 ngi. Cng hi mnh nht l Cng hi Nh
my dt Nam nh c 239 hi vin. Nhng khng phi ht
tt c mi hi vin u nhn thc r vai tr ca mnh.
2. Nng dn rt mnh cc tnh Thi Bnh v H Nam.
Chng ti tm cch t chc qun chng nng dn khp
cc tnh nhng nng dn qu phn tn. Huyn kh nht ch
c 80 nng dn vo t chc.
3. Kmxmn (Thanh nin Cng sn on). Thanh nin
khng ng lm. nhiu ni h sinh hot vi ngi ln v
cha t chc ring.
4. Ph n, M.O.P.R. (Quc t Cu t ), Hi phn ng
minh: cha c g.
trong nhiu t chc c c ng vin ln hi vin, ng vin
khng hiu r vai tr ca mnh.
Hi Phng
7 chi b nh my: 20 ng vin.
2 chi b ng ph: 10 ng vin.
Cc chi b khc: 7 ng vin (2 n).
Trng thc nghip: 8 thanh nin cng sn.
8 nghip on th thuyn: 101 hi vin (4 thanh nin
v 11 n).
572
H ch minh ton tp
573

Hn Gai (m)
ng: 8 ng vin.
Cng hi: 10 hi vin.
(trc nhng tht bi va ri, c 20 ng vin,
10 thanh nin C.S v 30 hi vin Cng hi).
Nam nh
6 nh my: 21 ng vin.
Chi b ng ph: 34 ng vin (4 n).
Thanh nin C.S: (15 cng nhn) 31 on vin.
Cng hi: 293 hi vin (210 thanh nin, 21 n thanh
nin).
Cc lng: 60 ng vin, 100 hi vin Nng hi.
Ph L 82 ng vin (6 n).
Thanh nin cng sn (nng dn): 13.
366 hi vin Nng hi.
Thi Bnh
8 chi b lng: 38 (10 n).
3 chi b thanh nin cng sn: 14.
270 nng dn
Hi Dng ng ch nng dn: 9 (mt lin lc)
H ng ng ch nng dn: 12
51 ng ch nng dn
Bc Ninh ng ch nng dn: 6
H Ni ng vin: 6 (4 n), n thanh nin: 29 trong
cc khu vc.
Tng s: ng vin: 344 (31 n), 82 cng nhn, 209 nng dn.
Thanh nin cng sn: 79
Cng hi: 404
Nng hi: 818
Ph bnh nhng Ngh quyt ca Trung ng.
1. V vn Nga - X, nn thm "di s lnh o ca ng
bnsvch, v sn Nga ginh c chnh quyn".
2. Ni s n nh kinh t tm thi khng ng. Phi ni nh
trong Ngh quyt ca Quc t Cng sn "S n nh b phn,
bp bnh v tm thi".
3. Trong thi k th hai, cn ni n nhng tht bi ca cch
mng Java v Trung Quc.
4. Trong thi k th ba, phi ni n vic nhng ngi quc
gia chun b mt cuc bin ng thm khc v a thm
nhiu v d hn na v nhng mi bt ho xut hin trong
thi k y.
5. Phi gii thch r hn na nhng mi quan h gia cch
mng ng Dng vi cch mng th gii.
6. "V trang bo ng" ngha l th no?
7. Phong tro cng nhn: Ngh quyt ni: "Mi cuc u
tranh kinh t cng l mt cuc u tranh chnh tr". Cu ny
khng r, nn ni: "Mi cuc u tranh kinh t u c tnh
cht chnh tr".
8. Ni nh ngh quyt: "Mc ch cui cng ca Cng hi l
xy dng ch ngha x hi". Khng r lm.
Phi gii thch nhiu hn na v ngha ca t chc Cng
hi.
9. Cu: "ng l b tham mu ca Cng hi" ngha qu hp;
nn ni: "ng l b Tng tham mu ca giai cp v sn v
ca nhn dn lao ng".
10. Phong tro nng dn - chin lc v chin thut: khng
r lm. Cha cp n v tr quan trng ca cch mng
rung t trong tng giai on cch mng. Mi quan h gia
vn nng dn v rung t vi cch mng: cha r lm.
11. Ti sao li nh ra nhng iu l hnh thc khc nhau
cho Nng hi v Cng hi.
Phng php cng tc
574
H ch minh ton tp
575

1. X u phi gi ch th gii thch r rng ti sao phm
khuyt im v nh r phng php cng tc t nay v sau.
2. Cc B th X u v Tnh u phi xem mnh l nhng c
vn, l ngi hun luyn gio dc, ch khng nn bao bin
tt c mi cng vic trong a phng nh trc y.
3. Mi cp u phi quy nh nhim v cho mi chi b, mi
ng vin. C nh vy mi ngi mi c mt trch nhim
nht nh.
4. Ch th gi cho chi b phi d hiu cc ng ch c th
tho lun v nghin cu thi hnh: khng khi no c dng
mnh lnh. Phi ch kim tra cng tc ca cc t chc
ng cp di.
5. Cc Ban chp hnh ca tt c mi t chc ca ng phi
c nhng ng ch xung phong lm vic cho cp u, khi b
khng b hoc c ai trong cp u vng mt, cc ng ch
sn sng c th thay th.
Ti chnh
Chng trnh quy nh t chc mt Ban ti chnh
Tuyn truyn v gio dc
1. Phi t chc mt Ban gm 5 ng ch ph trch tuyn
truyn v gio dc ng vin.
2. Phi ra mt t bo 4 trang, xut bn mi tun hai k,
tuyn truyn gio dc qun chng v ng vin. Bo ly
tn l "Tin phong" (The Forward).
3. o to cn b phi t chc mt trng hun luyn,
thi hn hc l mt thng. Chng trnh hc tp nh sau:
a) Danh t chnh tr;
b) Tnh cht v mc ch ca ng;
c) Chng trnh ca ng;
d) T chc ng;
e) Chi b;

f) Phong tro cng nng;
g) Chnh cng.
Dn dn c kinh nghim chng trnh ny c th thay i.
Cng tc trc mt
1. Phi gii thch cho ng vin hiu nhng ngh quyt ca
Trung ng.
2. Sa cha nhng sai lm v khuyt im.
3. u tranh chng nhng khuynh hng sai.
Cng vn
1. Chun b t chc trong cc ngnh cng nghip theo ngnh
dc;
2. Trong 3 thng ti, Nam nh phi t chc i hi cng
nhn ton tnh;
3. Trong 4 thng ti, Hi Phng phi t chc i hi cng
nhn ton tnh;
4. Tng cng tuyn truyn cc hm m;
5. T chc mt Tng Cng hi H Ni;
6. a ng ch vo cc ngnh cng nghip quan trng, cc
n in, cc nh my in v ngnh vn ti;
7. T chc on thanh nin v hi ph n trong mi cng hi.
Thanh nin v ph n phi tham gia lnh o Cng hi;
8. Bt u tuyn truyn nhng cng nhn tht nghip;
9. T chc k nim ngy 25 thng 2;
10. Pht trin cc t chc ph thuc, hp php v na hp
php;
11. Lin kt cht ch cng nhn vi nng dn.

576
H ch minh ton tp
577

12. Trong 3 thng ti, Thi Bnh v Ph L phi c Nng hi
tnh.
Hi ngh hp 15 hm, nhng tranh lun cha y v chu
o, cc ng ch lun lun hng cuc tho lun vch cho
ht nhng cuc tht bi, hn na hi ngh cha c chun
b t trc.
Ti liu ca
Vin Lch s ng.

BO CO V hi ngh
cn b x u bc k
(Gia thng 1 v 2)
n d hi ngh :
- 1 i biu Trung ng.
- 2 cn b X u c.
- 1 i biu tnh Nam nh.
- 1 i biu tnh Ph L.
- 1 i biu tnh Thi Bnh.
- 1 i biu tnh Ban hun luyn.
- 1 cng tc vin ca X u.
Bo co:
a) V tnh hnh kinh t.
b) V phong tro qun chng.
c) Kinh nghim.
d) V chnh sch n p cch mng ca quc.
) V cng tc v tinh thn on kt ca chng ta.
Tho lun: K hoch do Trung ng d tho.
Ngh quyt:
a) V phng php tin hnh.
b) V ni dung chuyn mn ca mi ban.
c) V vic o to cn b.
578
H ch minh ton tp
579

d) Gii thch cho ng vin hiu nhng vn nu trong
k hoch ca Trung ng.
e) V phong tro cng nhn.
f) V phong tro nng dn.
Bu c cn b X u mi.
A- Tnh hnh kinh t
Mc du cng k ngh c pht trin cht t, Bc K ch yu
vn l mt x nng nghip. Ngoi nh my Rbe (Robert)
Hi Phng (ng v sa cha tu thu) v l c km Qung
Yn, Bc K c rt t x nghip cng nghip nng, li cn b
cuc khng hong kinh t 1930 nh hng nng n.
1. Hm m: Nm 1929 c 600 ngi chuyn m cng nhn.
Hin nay khng nhng khng tuyn m cng nhn mi na
m c t 5.000 n 6.000 cng nhn b thi hi.
2. Xi mng: Cch y 5 thng, c 10 chic tu chuyn ch
hng ngy 10.000 thng xi mng ra bn th trng. Nay
nhng chic tu ch chy mt tun hoc 15 ngy mt
chuyn. Hn na, xi mng do cc my mi sn xut, phm
cht xu bn khng chy. Nh my thi hi hn 1.000
cng nhn.
3. Dt: T tm thng nay, ngnh dt b khng hong hon
ton, trc kia hng ngy bn ra t 60 n 70 kin hng, nay
st xung 4 hoc 10 kin. Nh my dt Nam nh thi hi
2.000 cng nhn, Nh my Hi Phng cng phi thi hi
cng nhn vin.
4. Nh my Rbe (Robert): ng v sa cha tu thu, buc
th lm vic theo mt ch mi, hai ngy lm mt. Mc du
vy, hng ny cng khng s dng c ht nhn cng.
5. Cng ty du ho Php: T ba thng nay, mi cng nhn
ch lm vic c 18 ngy.
Tt c cc nh my cng k ngh khc cng hoc bt u
lm vo tnh trng khng hong ny, mi x nghip tnh ra
c t 50, 60 - 100 v c ni n 800 th tht nghip.
Cn nhng anh ch em cng nhn ang lm vic cng kh s
v ch hp l ho, v b gim lng, lm thm gi v b cp
pht. Trung bnh hng ngy phi lm vic 11 ting. Cng x
th tr nh sau:
- 020 n 030 cho th ph
- 040 n 050 cho th chuyn nghip
- 015 n 025 cho n b
- 010 n 015 cho tr em.
Bn ch ngy cng dng nhiu ph n v tr em, chng ui
th ngi ln. Nh my dt Hi Phng, s tr em t 10 tui
n 16 tui chim n mt phn t s cng nhn. i sng
ca cng nhn rt cc kh.
B- Nng nghip
Nhn dn vng thng du l ngi Th. C vng ny cn
rt lc hu v do bn "th ty chuyn ch" thng tr; cn nng
dn th phi chu cnh n l. nhng vng dn c ngi
Kinh, t rung u l ca ngi Php v ca ph hu Vit
Nam. C hai bn ny t chc trng trt v chn nui hoc
cho nng dn lnh canh rung t.
Thi Bnh c rt nhiu a ch t 300 n 500 mu rung
t, cho nng dn lnh canh v thu t mt na. Mi v, nng
dn phi n lm cng khng cho a ch mt s ngy nht
nh. Khi gia nh a ch c gi chp, ngi nng dn cn
phi em l vt n knh biu v gip cng.
Tin cho vay li trung bnh 120 phn trm. Cch cho ng
trc mt u la v 5 n v 10 phi tr hai u, l thng
thng. Nu gi go h, ngi nng dn phi tr bng tin,
nu go cao th h phi tr s tin n bng la. Nng dn
phi i x vi tri ch cng nh i vi a ch, ngha l
phi knh biu l vt, lm cng khng, v.v..

580
H ch minh ton tp
581

Ngy gip ht, ch cho vay 1 ho th n v gt ngi nng
dn phi lm b mt ngy cng (cng nht l 1 ho ri).
Phn ln rung t l ca cng, ng l phi em cp u
cho nhn dn cc thn x. Nhng trong thc t, bn t sn
chim ly phn hn, cn ngi nng dn bn kh ch c
nhn t mnh nhng li l phn rung t xu nht. Vic
thng xy ra l nhng ming rung t ri rc khp
y, kh lm v kh bo v, nn ngi nng dn li phi tu
rung ca t sn v ca i a ch.
Bn quan li v t sn li dng phong tro cch mng p
bc bc lt nng dn. Ai khng "t lt" cho chng th b
chng vu co vo hi kn hoc cng sn v b bt.
Hng nm, nng dn t 18 n 60 tui phi np thu thn
mi u ngi t 350 n 450 v phi i phu 6 ngy lm
cng cho chnh ph. Nhiu khi gia ma, nng dn phi nh
ch cng vic, i "lao dch".
Ngoi ra, ngy m h phi i canh im lng ( phng
cng sn).
Mt ma hai nm nay lm cho nng dn cng kh cc. Nm
ngoi, phn ln b con nng dn ch n mi ngy mt ba
cho c mt t ht go nu vi tht nhiu nc.
Anh em i cho a ch (nhng ngi c sc lc), hng nm
ch nhn 1200 cng v 2 tm vi mc. Sng sm mt tri
cha mc h phi ra ng lm vic cho n ti mt. V nh
h phi lm lng cho n na m. Cn anh ch em i lm
thu ngy ma: ph n c nhn 7 n 12 xu mt ngy,
nam 10 n 15 xu. Nhng ht ma h li tht nghip.
p bc v bc lt lm cho cng nhn v nng dn cm gin v
kch ng h vng dy, cng nhn m than Cm Ph, cng
nhn vin Cng ty du ho, phu ko xe Hi Phng bi cng,
Nh my dt Nam nh bng n cuc nh cng ln ca cng
nhn (phn i bt lng, lm thm gi, phn i quy hoch
trch nhim th thuyn, phn i lm khon). Nng dn
Thi Bnh v Ph L biu tnh u tranh chng t sn v
phn i quc Php bt cc lng phi lp ngn sch.
Tuy cc cuc u tranh c lm cho chng ta phi ch ,
nhng kt qu cn t i, v:
1. ng cn non tr thiu kinh nghim.
2. Trnh nhn thc ca qun chng cn thp.
3. ng o qun chng cha tham gia u tranh.
V d:
a) s dng hai vin c cng khi ng cuc bi cng
nh my in, mi vic u tri chy!
Nhng li khng c bin php trnh nh hng ca hai c
cng i vi qun chng; sau thng li li khng t chc
tuyn truyn gi vng tinh thn cch mng ca qun
chng, cui cng h nhng b. Kt qu l nh th y.
H khng nhn c mt k hoch hnh ng no, khi phong
tro b dp tt th khng cn c phng no cu cha na.
b) Cuc bi cng Nh my dt Nam nh l mt thng li
ca anh ch em cng nhn, nhng l tht bi ca ng v:
1. Cc ng ch chng ta khng hiu mc ch ca cuc bi
cng;
2. Cc t chc ca ng khng hon ton nht tr;
3. Bi cng khng c chun b v cng khng c t chc,
khng gio dc th thuyn v mc ch cuc bi cng cng
nh v phng php t chc u tranh v sau;
4. ng khng c k hoch st vi hon cnh;
5. Thiu tuyn truyn. Cng hi c ha gip qun chng
v ti chnh, h rt phn khi, nhng ng vin li khng
bit lnh o v nht l thiu kin quyt;
6. Thi c chn khng ng (st ngy sp pht lng v ngay
gia v i);
582
H ch minh ton tp
583

7. Trc khi bi cng, li gi th cho bn chc trch Php v
cho ch nh my, nn chng bit v d n p;
8. Tt c bn b ca nhng anh ch em bi cng khng c
li cun ht vo phong tro;
9. Cuc u tranh ko di nn qun chng mt mi;
10. Cc ch huy hnh ng khng li cun ngi khc theo;
11. Cc ng ch c trch nhim hnh ng qu l liu;
12. Cho qun chng bit k hoch qu sm, nn bn phn
ng nm c;
13. Trc cuc bi cng khng bu u ban u tranh;
14. Sau cuc bi cng, xem nh vic gii thch cho cng nhn
hiu r v rt c kinh nghim b ch.
C- Nhng thiu st trong cc cuc u tranh
ca nng dn Thi Bnh
1. cc huyn ln cn, khng t chc lc lng d b c
th tng cng cho phong tro.
2. Khng bo co cho qun chng bit mc ch cuc u tranh.
3. cho bn t sn v mt thm tr trn vo cuc u
tranh, qun chng bit r ht tt c nhng ngi ch huy.
4. Sau khi i u tranh v khng t chc mt tinh.
5. Khng rt kinh nghim cc cuc u tranh ca nng dn
Ngh An.
KT LUN
Phong tro u tranh Bc K cha thu c kt qu v
nhng l do sau y:
a) Thiu lin h gia Bc K, Trung K v Nam K, x ny
khng rt c kinh nghim ca x khc.
b) ng cha lc lng lnh o tt phong tro u
tranh ca qun chng.
c) Cc t chc ca ng cha lin h tht mt thit vi nhau.
Ti liu ca
Vin Lch s ng.

CHNG TRNH VIT MINH
Vit Nam c lp ng minh (ni tt l Vit Minh) ch
trng lin hip ht thy cc tng lp nhn dn, cc on th
cch mng, cc dn tc b p bc on kt li, chin u
nh ch ngha quc pht xt Nht, ginh quyn c
lp cho nc Vit Nam.
Sau khi nh ui c quc pht xt Nht, s lp ln
chnh ph nhn dn ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho,
ly c , sao nm cnh lm quc c. Chnh ph nhn dn
ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho do Quc dn i hi c
ln s thi hnh nhng chnh sch sau ny:
A- CHNH TR
1. Ph thng u phiu: h ai l ngi Vit Nam, v lun
nam n t 18 tui tr ln u c quyn tuyn c v ng c,
tr bn Vit gian phn quc.
2. Ban b cc quyn t do dn ch cho nhn dn: t do ngn
lun, t do xut bn, t do t chc, t do tn ngng, t do i
li trong nc, t do xut dng. B ch bt phu v cc
ch p bc do quc t ra.
3. T chc Vit Nam cch mng qun v v trang dn chng,
thng tay trng tr bn phn quc, gi vng chnh quyn
cch mng.
4. Tch thu ht thy ti sn ca quc pht xt. Trng tr v
tch thu ti sn ca bn Vit gian phn quc.
5. Ton x phm nhn.
584
H ch minh ton tp
585

6. Nam n bnh quyn.
7. Tuyn b dn tc t quyt.
8. Lin hip v thn thin vi tt c cc dn tc hn yu,
nht l dn tc Min, Lo, Tu, Triu Tin, n .
B- KINH T
1. B thu thn v cc th thu do quc t ra. Lp ln
mt th thu rt nh v cng bnh.
2. Quc hu ho cc ngn hng tch thu ca quc pht
xt Nht. Lp ln mt ngn hng quc gia thng nht.
3. M mang cc ngnh k ngh, gip th cng nghip lm
cho nn quc dn kinh t chng pht t.
4. M mang dn thu nhp in, bi p iu lm cho
nng nghip phn thnh.
5. Nhn dn t do khai khn t rung do chnh ph gip
.
6. Quan thu (thu nh hng ho xut cng, nhp cng) c
lp.
7. M mang cc ng giao thng vn ti (nh ng xe la,
ng t, cc nh giy thp, sng ngi, v.v.).
C- VN HO GIO DC
1. Hu b nn gio dc n l. Gy dng nn quc dn gio
dc. Cng bc gio dc t bc s hc. Mi dn tc c quyn
dng ting m trong nn gio dc dn tc mnh.
2. Lp cc trng chuyn mn hun luyn chnh tr, qun s,
k thut o t
)
cc lp nhn ti.
3. Khuyn khch v gip cc hng tr thc c pht trin
ti nng ca h.
4. Khuyn khch v gip nn gio dc quc dn lm cho
ni ging ngy thm mnh.

___________
1)
Trong nguyn bn chp mi-cr phim ch ny b trng, khng c
ch o to.
D- I VI CC TNG LP NHN DN
1. Cng nhn. Ngy lm 8 gi. nh tin lng ti thiu.
Cng vic lm nh nhau nhn tin lng ngang nhau. Cu t
tht nghip. X hi bo him. Cm nh p, chi mng.
Th tiu cc giy giao ko n l, lp cc giy giao ko chung
ca ch v th. Cng nhn gi c lng hu tr.
2. Nng dn. Nng dn ai cng c rung cy. Gim a t.
Cu t nng dn trong nhng nm mt ma.
3. Binh lnh. Hu i binh lnh c cng gi gn T quc v
ph cp gia nh binh lnh c y .
4. Hc sinh. B hc ph, b khai sinh hn tui. M thm
trng hc. Gip hc tr ngho.
5. Ph n. V cc phng din kinh t, chnh tr , vn ho,
n b u c bnh ng vi n ng.
6. Thng nhn v cc nh kinh doanh. Chnh ph ht sc
gip cc nh c vn t do kinh doanh. B thu mn bi v
cc th tp thu do quc t ra.
7. Vin chc. Hu i vin chc xng ng vi cng hc hnh
ca h.
8. Ngi gi v k tn tt. c chnh ph chm nom v cp
dng.
9. Nhi ng. c chnh ph sn sc c bit v th dc v
tr dc.
10. Hoa kiu. c chnh ph bo chng ti sn an ton:
c i i nh dn ti hu quc.
E- X HI
1. Thi hnh lut lao ng, ngy lm vic 8 gi.
2. Gip cc gia nh ng con.
586
H ch minh ton tp
587

3. Lp u tr vin chm nom tr con.
4. Lp cc nh chiu bng, din kch, cu lc b, th vin
nng cao trnh tr dc cho nhn dn.
5. Lp thm nh thng, nh , nh dng lo.
G- NGOI GIAO
1. Hu b ht thy nhng iu c do bn thng tr c k kt
vi bt k nc no.
K nhng hip c giao ho v bnh ng vi mi nc v cc
phng din.
2. Ch chng cc dn tc c bnh ng. Ht sc gi gn
ho bnh.
3. Kin quyt chng ht thy nhng s xm phm n quyn
t do c lp ca nc Vit Nam .
4. Lin hip vi tt c nhn dn v dn tc b p bc trn th
gii.
Ti liu ca Bo tng
Cch mng Vit Nam.

CHIN THUT DU KCH
Quyn IV

Phng ng
nh ui
Rt lui

Vit Minh xut bn
nm 1944
xut bn nm 1944
Sch lu ti Bo tng
Cch mng Vit Nam.

588
H ch minh ton tp
589

I
CHIN THUT PHNG NG
i du kch khng Nht, khng Php, v nhng s kh
khn thc t, cho nn v mt chin thut khng th dng li
phng ng lm ct yu. Thng i du kch khng ch trng
gi n cht mt ni no, v nu ch trng nh vy th vi
v kh lc hu ca mnh, c th t a mnh ti ch b nh
bi. i du kch bao gi cng ch trng tranh ly ch ng
tin nh qun ch, ph hoi ng s, quy ri qun ch.
Lc c th nh th trong giy lt tiu dit chng, lc khng
th nh th trong giy lt cao chy xa bay; quyt khng
ng vo a v b ng, v ht sc trnh khng dng chin
thut phng ng.
Tuy vy, khng phi i du kch khng bao gi dng ti
chin thut phng ng u. Lc thnh lnh b qun ch nh
p, lc va tin cng xong, cn phi phng ng rt lui.
Nht l lc bo v cho cn c a khng Php khng Nht
th chin thut phng ng li cng cn thit lm. Nhng
chng ta phi bit rng: chin thut phng ng ca i du
kch rt l c bit, lc no cng "d cng vi th", ngha l
mun gi, mun phng ng tt phi tin nh qun ch mt
phn no.
A. Chin thut phng ng ngoi ni cn c
chng Nht Php
i du kch nu nhanh nhn, b mt c dn chng
ng h (s ng h ca dn chng chnh l ci tng ly che
ch cho mnh) th rt t khi b qun ch nh p. Tuy vy,
i du kch lun lun phi cn thn mi trnh khi mu m
ca qun ch.
590
H ch minh ton tp
591

a) Phi xp t do thm canh gc
i du kch phi phi i vin thng, n mc tr hnh i d
thm chung quanh qun ch. D l ng tri hay ang ko
qun i, trc mnh, sau mnh v trn tt c cc no ng
qun ch c th n, u phi c i vin canh gc; ngoi
vng canh gc y, li phi c i vin v trang, n mc
thng i do thm. Phi ht sc ch lin lc vi dn chng,
nh dn chng bo tin tc cho, dn chng l k d thm tinh
nht ca i du kch.
b) Phi trnh ng qun nhng ch khng chc chn
Lng no mnh khng sc gi th khng nn chim ng
c lng, ch nn ly mt xm my nh v ng qun y.
Nu dn chng b quc la gt, i vi du kch khng c
cm tnh, th i du kch ng ngn ngi, phi i ph ngay:
hoc tr bn Vit gian r mt, hoc bt bn b ng lm Vit
gian gi li lm con tin, hoc cm ch trong ngoi thng tin
qua li.
Nu tnh hnh gng, th phi phi i vin chim mt
trn, ct i vin n mc thng i d thm, t nhng
ngi ph trch vic lin lc gia i du kch vi nhau hay
gia i du kch vi dn chng cm tnh. Ta nn nhc li mt
ln na: cch phng ng tt nht l d thm, canh phng cho
k cng, cn thn, ng, trnh khi nhng s nh p bt
ng.
c) Phi xy p chin lu phng ng
Do thm phng nh th cng cha , i du kch
cn phi chun b, nu b thnh lnh nh p th ng ph th
no. i du kch lun lun phi sn sng t hp, phi c
ni nht nh t hp. Ni t hp (thng thng l mt
gian nh ln) cn phi c ngi ng ni quang ng, c
th trng xa m canh gc, i trng v cc i vin thng
tin lin lc u c y. V kh v dng phi sn sng
lun lun, cn i l mang i ngay. Du hiu lc b nh p,
lc tin, lc lui cng phi d b cho y sn sng.
Nhng con ng i vo ni t hp, th nn dng vt
ngn cn c th ct i c m chn phng. Nhng con
ng rt lui cng nn p ch np bn: hai bn ng.
Nhng con ng khng cn dng n th phi chn nghn
hn i. Nu c th c th ngoi phng tuyn th nht y
phi t thm phng tuyn th hai.
Ban ngy, nu my bay qun ch ti nm bom th i du
kch phi ht sc t chc phng b, li dng a th, nhng
ho rnh, hm h trnh khi s thit hi.
d) ang i gp ch
Nu ang ko qun i m gp qun ch th hoc sp t rt
nhanh nh p chng, hoc ra lnh tho lui ngay. Khi
tho lui, tr mt b i li sau che ch cho i du kch
tho lui, khng c s hnh ng phng ng g khc na. Nu
b nh p ni ng tri, th i du kch phi t tinh thn
chin u ca mnh v thc hnh ngay cuc phn cng xng
ra chng li.
B. Chin thut phng ng nhng ni cn c
chng Nht - Php
Ni cn c chng Nht - Php do i du kch mt mnh
lp ra, hoc do i du kch hp sc vi qun chnh quy m
lp ra, khng nhng c chnh ph cch mng m li c kho
lng thc, n dc v nh thng ca i du kch na.
Nhng ni cn c y, c nhin i du kch khng th d dng
b m i, phi ht sc bo v ly n. Tuy vy, khng phi l
d sng cht cng phi kh kh gi ly n. Trong lc phng
gi cng phi chia qun ra ng tng ni nht nh m chi
vi i i qun ch. Chng ta phi nh lun rng: li phng
gi ca chng ta l mt li ring, nhanh nhn thay i theo
tnh th, khng bao gi lm cho i du kch sa vo a v b
ng; khng bao gi qun ch c th gi, c c hi tiu
dit ta.
Th th trong trng hp y, li phng ng ca chng ta phi
th no:
a) Phi dng li phng ng nhanh nhn
Trong khi qun ch tin nh ni cn c ca ta, chng
ta cng c th cho mt s t i vin du kch i chim ly
592
H ch minh ton tp
593

nhng ni yu him, xy p chin lu tm thi, cng qun
ch i chin. Nhng i chin nh vy, mc ch khng
phi l ta quyt gi trn a n cht, m l ch km hm
th lc qun ch, lm cho chng khng th tin mau,
trong lc y qun ch lc ca ta c dp m nh p li v
tiu dit chng.
Qun ch tin nh cn c du kch thng dng li
chia ra nhiu ng m tin, hp li mt ng m nh.
Cho nn, nu i du kch mnh th c th em ht sc ngn
cn chng, lm cho chng khng th tin chng nh mun,
v trc khi cc o qun ca chng ang cch xa nhau,
cha tip ng nhau c, th i du kch c nh tng o,
tiu dit tng o. Nu cc o qun ch tin gn nhau,
tip ng nhau c, th i du kch nn nhm xem ni no
l ni yu ca qun ch, nh tt ngang vo, chia qun ch
ra nhiu on, ri c tng on mt m tiu dit. Li nh
ny cn phi c lc lng y mi lm c.
Nu lc lng ta yu, th ta ch nn c nh li qun ch
ngay. Lc qun ch tm ta th ta nn trnh, i lc no
chng khng ng b nh, ta hy nh p, nh quyn "Chin
thut du kch s II"
1)
ni.
b) Phi ht sc li dng hnh th t ai m ngn
cn qun ch tin
Phi ph hay chn ng s. Phi ph cu cng. Nu c th
c, li phi dn nc lm ngp ng s. Lm c nh
vy th i c gii ho ca qun ch khng th tin c, i
k binh ca chng cng khng th tin mau. Chng ch c
th phi b binh tin nh chng ta. Chng ta c th i ph
d hn nhiu.
c) Phi thc hnh k hoch "Vn khng nh trng"
nhng ni i du kch sa son rt lui th nn c ng dn
chng thc hnh k hoch "Vn khng nh trng"; lp
ging nc hay b cht c xung; rt ngng ci xay, ch
lng thc, qun o, mang ni niu, chn bt, dt sc vt
chy ln ni.
Qun ch n va i, va kht (Nhng ch c sng ngi
___________
1) Xem "Chin thut du kch quyn II" tr.247.
t nht l lm cho qun lnh, la nga ca ch khng c
lng thc); vn lng kh khn. Nhn th sc chin u
ca chng b gim; b nh l phi b chy.
d) Phi c ng dn chng hng hi tham gia chin u
Nhng cng vic k trn khng c dn chng ng h,
tt kh m thc hnh c. Chng ta cn phi c ng dn
chng gip i du kch mt cch hng hi, tch cc nh do
thm, a ng, a th, gip chuyn ch, khing lnh b
thng, t ng ph cu, ph ng, v.v.. Nu dn chng
tht l hng hi, th vi nhng v kh lc hu nh: cung, n,
sng kp, gio, mc, ru, ba, gy gc cng c th lm c
vic ln, nht l trng tr bn do thm ca qun ch v bn
Vit gian.
Kinh nghim Hoa Bc dy ta rng: nu c dn chng gip
vo, th s bo v cc cn c du kch tuy kh, nhng khng
phi khng th lm c.
) Phi hot ng pha sau qun ch
Trong khi chia i vin n nh qun ch th li phi
phi i vin quy ri pha sau qun ch, nh p cc i
vn ti, ph tan lin lc giao thng. Lm c nh vy th
qun ch s b thiu thn v s d b ta nh bi.
e) Dng li nh "chim s"
Tc l lc qun ch ko vo nh ni cn c ca ta,
chng ta phi i vin du kch tn mt ra nh mt n chim
s, np hai bn ng, trn cc mm ni, ch mt ngi, ch
hai ngi, cch nhau kh xa. Cc i vin y c bn vo
hng ng qun ch, tt nht l nhm bn quan ch huy m
bn. Li nh "chim s" tuy khng quyt nh c s thng
li, song, hiu lc rt ln. Qun ch sinh ra ri lon, c b
bn m tm khng thy k th, c tn ra m nh ui cng
khng bit theo hng no m nh ui. Rt cuc, nhiu khi
cha nh nhau, m phi rt lui.
Hoa Bc mt ln qun Nht chia su ng, nh vo pha
Nam ng Chnh Thi, b i du kch Tu dng li nh "chim
s" m chng li. Rt cuc, i i qun Nht mi xung t vi
mt lin du kch (100 ngi) m mt c ch chin u, phi
thoi lui ngay.
594
H ch minh ton tp
595

II
CHIN THUT NH UI
Chin thut nh ui qun ch phi chia lm hai trng
hp: ui theo qun ch b i du kch nh bi v ui theo
qun ch b qun chnh quy nh bi.
A. ui nh qun ch b i du kch nh bi
Qun ch b nh bi th i du kch phi ui theo, tha
lc chng b kh khn m k tip xung phong, tiu dit lc
lng ca chng. Tuy vy khng nn ui xa qu, v ui xa
qu tt c th gp vin binh qun ch. Qun ch b nh
tan ri, th ct ra mt s i vin xp dn chin trng: cu
k b thng, x tr nhng vt liu ly c, x tr t binh,
cn i i th phi i ngay, phng khi my bay ch ti nm
bom. Ch c khi no tht mi phn chc chn l vin binh
qun ch khng n th i i du kch mi c th v mi
nn li hi lu, tin hnh cc cng vic khc, nh cng
vic tuyn truyn, t chc qun chng, v.v..
Nu qun ch b nh bi gn ni cn c chng ta, th
chng ta li cng cn ui theo m tiu dit. Trong trng
hp ny, cng cn ng vin dn chng gip vo. Vi nhng
v kh lc hu, dn chng cng c th gip i du kch tiu
dit qun ch, lm cho chng khng mt tn no lt khi
li mnh.
B. ui nh qun ch b qun chnh quy ta nh bi
Qun ch b bi trc mt trn th ch chin u km
lm, i du kch tuy sc khng mnh cng c th ui nh.
ui nh b binh, th mc ch l tiu dit binh lnh ca
ch, lm cho chng b hng ng chy tan, trong lc b c i
du kch, c dn chng ht sc bt hay git; ui nh pho
binh v i vn ti, th mc ch l lm cho binh lnh ch b
chy, chng ta chim ly sng i bc, n dc, lng
thc. i du kch cng c th nh ui theo li "i ngang
hng" (bnh hnh) ngha l trong lc qun ch thua chy,
i du kch ko i mt ng khc, cng mt hng vi qun
ch, i tht nhanh, lc no i kp hay vt qu qun ch
th nh tt ngang vo sn hoc mai phc i n i qua s
nh p.
596
H ch minh ton tp
597

III
CHIN THUT RT LUI
Rt lui i vi qun chnh quy l mt vic rt thng v t
khi c li, v qun chnh quy c b thua mi rt lui, hoc tin
qu trn phi rt lui thu ngn bt mt trn hay gi vng
lin lc vi mt sau. i vi i du kch th khc hn. Khng
nhng b thua mi rt lui m sau mt trn thng cng phi
rt lui trnh vin binh ca ch v nhiu khi cha nh
phi rt lui trnh cho qun ch khi nh p. V vy
chin thut rt lui m dng cho ng th i vi i du kch
khng nhng khng phi l mt iu xu h m tri li l
mt vic cn thit cho i du kch khi b tiu dit v c
th chun b cuc tin cng c li hn.
nh c ri rt lui th thng thng chng c g l kh
khn. Cn n lc b nh thua mi rt lui th l mt vic
nn ht sc trnh, nu i trng i du kch bit d xt, o
n cho cn thn, c chc c mi tin cng, th i i
qun ch n mnh vn c th trnh c.
Nhng nu xy ra vic bt li: b nh thua phi rt lui hay
nghe tin qun ch mnh sp n m rt lui khng kp, b
ui theo, th phi i ph th no? Trong nhng lc kh
khn y, c nm iu cn phi ch :
a) Mt l chn ra mt s i vin chng vi qun ch
che ch cho s ng rt lui. Trong khi rt lui, tr khi no bt
c d, cn th khng nn chia ra tng b phn, v chia nh
vy rt d lm cho i vin du kch mt tinh thn hng hi.
iu nn c bit ch .
b) Hai l i trng phi t tinh thn kin quyt ca mnh,
trong khi gp kh khn hay nguy him gia ng phi lm
gng can m cho i vin. C th mi gi c tinh thn c
i hng hi nh trc.
c) Ba l lc rt lui, tuy b qun ch theo ui, nhng vn
phi ht sc gn gi dn chng, c ng dn chng theo du
kch hoc dn ng, dn li v gip du kch d thm tin tc
ca qun ch.
d) Bn l rt lui phi c k hoch, phi c mu mo. Ht sc
trnh khng cho b i c gii ho v i k binh ca
qun ch ui kp. Ht sc lm cho mt tung tch, qun ch
khng th tm ra mnh i no no. Theo hon cnh, hoc i
ng tt, hoc chn ch kn n np, ri ti khuya s ko i,
hoc i qut li, ko v phng hng tri vi phng hng
qun ch ui, hoc ci trang n mc qun o thng hay
qun o ging ht qun ch, hoc ko qun i tht nhanh,
mi ngy i nm su mi cy s.
) Nm l lc trnh khi b ui th tm ngay mt ni chc
chn, ht sc c ng dn chng lp ra mt ch ng chn, t
chc i du kch li cho vng vng hn v chun b tin nh
qun ch.
Trn y l ni trng hp qun ch qu mnh. Cn nu
qun ch yu, liu th lm c th trong lc rt lui na
ng nn chn ni tt, mai phc i chng i qua nh p
cho chng mt v! Nh phi cn thn lm mi c! Ch lm
liu m tht bi to!
Cn mt iu na l trong lc rt lui, nhng i vin ph
trch vic vt (tp v) thng thng rt kh lng gi c
trt t. V vy ngy thng nn ch trng hun luyn cho
nhng i vin y mt cch k cng. Cng c lc phi mt
s i vin ph trch che ch cho s ng ri, nhng cc i
vin y cha kp bn th qun ch xng ti; trong nhng
lc nguy him y, i vin no cng phi can m, ra ng
mi chu so chng vi qun ch, che ch cho anh em, khng
c bi ri.
598
H ch minh ton tp
599

CHIN THUT DU KCH

Vit Minh xut bn
nm 1945
xut bn nm 1945
Sch lu ti Bo tng
Cch mng Vit Nam.

600
H ch minh ton tp
601

CNG TC PH Ho
)

S III
I. CHIN THUT DU KCH VI CNG TC
PH HOI
Mc ch ph hoi ca qun i du kch ct on
tuyt s tip t lng thc, kh gii, qun cu vin bn ch,
on tuyt tin tc giao thng bng th t hay bng in
thoi, hm ch qun vo mt tnh trng khng hong v
nguy khn, lm gim bt hoc tiu dit sc chin u bn
ch, nhn , ch qun s b ta tiu dit mt cch r rng.
V mt tinh thn, c th ph hoi tinh thn chin u qun
ch, do s xy ra s phn i chin tranh trong hng ng
qun ch, lm cho ch qun b tan r.
Bi th ta c th cho rng cng tc ph hoi l mt cng tc
rt quan trng trong nhng cng tc quan trng khc ca i
qun du kch.
Di y s bn tnh cc vn thuc v cng tc ph hoi
ca i qun du kch.
II. TH NO L CNG TC PH HOI?
Cng tc ph hoi l mt cng tc rt quan trng ca
i qun du kch. ch nhn chim ng thnh th cng cc
ng giao thng quan trng ca ta. i qun du kch cn
phi ri rc xung quanh ch nhn, hot ng bn tri,
bn phi, ng trc v sau lng qun ch. Tu thi, tu lc
c th thi hnh c cng tc ph hoi; c th, mi c th lm
trn nhim v du kch chin tranh.
___________
1) Ngoi ba sch ghi Chin thut du kch.
602
H ch minh ton tp
603

Cng tc ph hoi i khi chia lm hai mt:
1- Ph hoi v mt vt cht
a) Ph hoi ng ci quan, ng st cng cc ng li
khc v cu cng.
b) Ph hoi dy thp, dy in thoi.
c) Ph hoi s b phng v qun s: n tri, pho i, bt
gc, trn tuyn.
d) Ph hoi nh my in, nh my nc.
e) Ph hoi kho lng thc, sng n.
f) Ph hoi cc cng binh xng v cc ngnh k ngh thuc
v qun s khc.
g) Ph hoi tri lnh v cc ni cm tri tm thi.
2- Ph hoi v mt tinh thn
A. Qun s
a) Lm gim bt sc chin u ca ch qun.
b) Chia r hng ng ch qun.
c) Gy ra s khiu khch gia quan v lnh, cp trn, cp
di bn ch c cm ln nhau.
d) Lin lc vi nhng phn t no ng bn ch by cch
cho h lm binh bin.
B. X hi
a) C ng tinh thn cch mng chin u ca dn chng.
b) Bn git ng tiu dit ch sn chim mi.
c) m st Vit gian, Hn gian.
d) Ph hoi cc t chc phn ng.
III. NHNG IU CT YU V VIC THI HNH
CNG TC PH HOI
C nhin i du kch cn phi thn hnh i lm nhng cng
tc ph hoi. Nhng nu cng vic ch dnh ring cho i
qun du kch lm ly c, nht nh s khng lm c n
ni n chn, lm ht v lm lun lun c.
Mun cng vic ph hoi thnh cng vic hng ngy, ph
bin trit , nu khng c dn chng gip sc, th khng
ti no t n mc ch y c, v qun s ca i qun du
kch c hn, khng ngi phn phi i lm nhng vic ,
v li cn phi nhm vo nhng dp tt cng nhng ni canh
phng s si bn ch mi c th thi hnh c. Cn nh v
phn dn chng trong nhng ngy lm n bnh thng, h
thy ni ch nhn canh phng h hnh v nhn nhng dp
h t i ph hoi. Nh th so vi s hnh ng ca qun
du kch cn hiu nghim hn nhiu.
Bi vy, mun lm trn nhim v , i qun du kch cn
phi hp tc vi dn chng, ng vin dn chng gip sc
vo cng vic chung ph hoi, nh th rt c li cho ta.
Cng bi dn chng gip sc vo vic ph hoi, nn h cng
hiu bit cch thc ph hoi. C nhin, v mt vt cht, cng
tc ph hoi l mt k thut ct lm cho ch nhn cm thy
mnh b tri buc hong ht reo ng ging nh mt con th
d b b gy rng, b tri chn li, d cho c sc mnh hng
h, cng khng lm g nn chuyn.
Ph hoi ng st, ng ci tc l ct t mi lin lc gia
tin phng v hu phng, gia bn tri v bn phi, lm
cho ch nhn b khn n, khng hong v c lp.
Ph hoi ng st hoc ph hoi cu cng, t ph cc nh
ga lm cho ch nhn khng th dng ng st ch qun
i, kh gii, v.v. c.
Khi ph hoi cn phi ch my iu nh sau:
1) Cch xa i qun coi ng bn ch kh xa.
2) Cch xa i ph kp cha ng kh xa.
3) Nhng ni a hnh him tr nh nhng ng i
qua h ao, qua ven ni, qua o, ng v.v..
4) Ph hoi ng st, nn ph hoi nhng qung ng
vng.
5) Ph hoi cu cng th nn ph gia qung dng nc
chy xit v su.
604
H Ch Minh ton tp
605

6) Ph hoi nhng bn t, xe hi, nh ga no quan h v
chin lc qun s nht.
7) Ph hoi ng st, cn ct dy in thoi trc tin.
8) Ph hoi ng st, cn t nhng khc g m ng st
v qung ng st xung sng.
9) Ph hoi ng st cn chia lm my on, mi on cch
xa nhau t ra ba bn cy s.
10) Ph hoi ng st, nn ph hoi c ng t (ca
ng st) na cng tt.
Cn nh cng vic ph hoi ng ci nha v cc ng li
khc cng nh ph hoi ng st thi khng khc nhau
my t, ct yu l ph hoi tng qung ng mt hoc o
h su lm xung ng i, hoc ph cu cng.
Ph hoi dy thp, dy in thoi th ct t l c, ph
cc ct dy thp, nhng c i khi cha cn ph hoi li cn
dng trm nghe tin tc bn ch na.
i vi vic ph hoi cc cng trnh kin trc v mt
qun s kh khn hn, v nhng ni phn nhiu c lnh
gc. Nhng i khi ta c th hnh ng mt cch khn kho,
tin ti nhng ni h c, phng b s si, ri ph hoi mt
cch mau chng bng cc th thuc n, tc n, ct mn v.v.
hay t ph i. Cn tp trung lc lng li ph hoi nhng
ni rt quan trng, nu khng, cng vic ca ta khng n
thua g.
PH HOI NH MY N, MY NC
Nhng thnh th trc khi b ch nhn chim ot cn
phi ph hoi nh my in, my nc i. Nu cc ni nh
khng c nh my in, my nc, ch c nhng th nh du
xng, du ty, n nn... thi phi thu ly ht mang i hoc
t i.
i coi ging nc th vt tru b, ln g cht xung, ri lp
i lm cho ch nhn khng c nc m ung.
Cc kho cha cht, cng xng, dinh tri phi t ph i hay
dng thuc n ph hu i.
Ni tm li l h vt g, ch nhn c th dng v mt
sinh hot, cng nh v mt chin u thi ta khng ngn
ngi g phi ph hu i ht.
Nhng kh c dng ph hu nh cc th thuc n, du
ho, v.v. cn phi chun b y mi lm trn nhim v y
c.
IV. NHNG VN CN GII QUYT TRC KHI
THI HNH CNG TC PH HOI
ch nhn ti tn cng ta, phn nhiu chng dng xe
la, xe hi v i khi dng my bay ch qun lnh, v kh,
n dc, thuc men, qun o v cc th dng. Khi chng
i xa vo ni a ta, cch xa hu phng ri, s vn ti kh
khn v phin phc; y l nhng nhc im m ch qun
khng ti no trnh khi.
Nu chng ta c th ph hoi nhng kh c giao thng vn
ti nh my bay, xe c, v kh, xe tng hu phng qun
ch, s lm cho ch nhn tng thm nhiu s kh khn v
lm cho s tn cng bn ch gp nhiu s tr ngi ln.
Cng tc ph hoi cn phi phi hp vi cng tc ng khng
tng vng (kin bch thanh da)
1)
thi mi on tuyt c
mi s tip t v lng thc, n dc, v kh, nguyn liu,
v.v. c.
Lc y ch nhn s khng chim c mt vt g, mt
thc g n hay dng; tin tc khng thng, iu ng
khng c, cn phi nhiu qun canh phng, binh lc tn
mt, nhn i, nhn rt, lm cho qun th thm dao ng.
Mun tin th ch no cng gp qun ngn cn, li lun lun
b uy hip ng sau. Nh th s y ch qun vo mt tnh
___________
1) Theo nguyn bn. Chng ti khng r ngha.
606
H ch minh ton tp
607

th kh khn, nguy him nh qun i N Ph Lun nm
1812 vy. Tin thoi lng nan, lc by gi qun ch lc ta
s c c hi nh tan qun ch.
S ngi i lm cng vic ph hoi cn c, c theo nhim v
nng nh v tnh hnh bn ch m quyt nh. Thng phi
du kch tiu t hay mt s qun trong i du kch ra lm
cng vic cng ri. Nhng nn nh rng trc khi tin
hnh cn phi ch my iu sau ny:
1- iu tra a hnh, tnh hnh bn ch, nhng vt ph hoi
mt cch r rng:
Trc ht ly ni mnh nh ph hoi lm cn c, ri
iu tra v xem xt k cng ni ch qun ng c hng lnh
g, binh lc th no, s canh phng ra sao, gn ch a
hnh ng li ra sao, ri s nh k hoch cho st. Nu nh
khng r tnh hnh v khng d dng hnh ng th khng
nn lm, v nh th khng nhng khng n thua g m cn
c khi nguy him l khc.
2- La chn ni ph hoi v thi gian ph hoi:
Khi ph hoi ng li giao thng th ta cng xt xem
c tn hi ti s hnh ng ca ta khng trc , ri ta s
lm. i vi cng vic ph hoi ng st, cu st, cc nh
ga, ct dy thp th chn nhng ni m ch nhn canh gc
s si v ch khut mt khng d nhn thy, cng vic ph
hoi li d dng nhng rt kh sa cha li.
Cn vic la chn thi gian ph hoi nn chn lc m
qun ch canh gc s si, s hnh ng ca ta rt tin li,
nn chn lc chp ti, m khuya, t m sng hoc khi qun
i ang vn ng tp tnh.
3- La chn cch ph hoi v chun b kh c ph hoi:
c ci i tng ph hoi v chn c ch ph
hoi ri, cn phi chun b phng php ph hoi ngay, hoc:
t chy, ph hu, ct t, o su, v.v..
Cn phi chun b kh c nh: Ct dy thp th phi c
km, ko. o hm h phi c xng, cuc. Tho ng st th
cn km lc l, ngoi ra phi d b du ho ph hu cc kho
cha chp. Ph ng st, cu cng cn thuc n hay mn v
cn xem xt sc kin c ca nhng vt nh th no, ta mi
bit dng bao nhiu thuc n dng vo cng vic ph hoi
.
4- Chia lm hai i: i lm v i che ch, phi giao nhim
v phn minh cho h lm.
Nhng ngi i ph trch cng vic ph hoi gi chung l i
ph hoi. Nhng trong phi chia lm 2 i khc nhau: i
cng tc v i che ch.
Mi i c mt vin i trng ch huy.
Nhng i vin ca i cng tc phi l nhng ngi can
m, cn thn, mau l, li hiu bit cng vic ph hoi.
Nhng i vin ca i che ch cn phi l nhng ngi
can m, cn thn, trm tnh, tai mt tinh thng, sng sut v
bn gii.
Ngoi ra, hu ht cc i vin u c mt trnh gic ng
chnh tr kh cng quyt hy sinh v gi c b mt.
y l nhng iu kin rt cn thit, vy trc khi tin hnh
cng vic ph hoi, phi quy nh nhim v r rng ca mi
i.
Ni r ci i tng mnh nh ph hoi, ni ph hoi, thi
gian ph hoi, phng php ph hoi, kh c ph hoi v
phi phn phi i qun che ch, nhc thm cho mi ngi
cn ch lun lun trong khi i lm cng vic ph hoi.
5- Nhng vic cn ch trong lc ng tin hnh cng tc
ph hoi v sau khi ph hoi ri, cn phi lm th no?
Khi chun b cc th dng ph hoi ri, thi i
theo con ng m ta nh sn, hnh ng kho lo i
ti gn ni .
Nu nh i n na ng, gp mt hai tn lnh bn
ch no th phi kim cch bt ly hoc git i. Nu nh
608
H Ch Minh ton tp
609

gp i qun tun phng hay i qun ch no th phi
trn trnh, i chng n i qua, ri ta s tin ln.
Lc bt u thc hnh cng vic ph hoi, trng thy ch
nhn th i che ch phi ht sc chng li, i cng tc phi
ht sc lm vic cho mau ng lm xong cng vic ph hoi.
Sau khi ph hoi, chim ot c nhng vt g phi
ph hu hoc vt i, nhng ci g i vi ta cn dng thi ly
mang v dng.
Ph hoi xong phi mau mau rt lui.
V. LM TH NO PH HOI NG ST
NG HM (TUNEL), BN XE XA TRM?
A- Ph hoi ng li
i vi cng vic thc hnh ph hoi ng ci nha v
ng li khc, c khi dng thuc n, i khi li dng kh c,
tu tng trng hp m quyt nh. i khi nh sau:
1) Ph hoi ng i qua sn ni, cn chn qung ng i
qua dc, o mt ci h su ri chn thuc n vo y lm n
tung qung ng i, hay dng cuc xung o tng qung
i cng c.
2) Ph hoi ng lm, th chn nhng qung ng no su
lm xung, o mt na ng i, nhng chn ch no kh
cha nht hay o h chn thuc n hai bn u dc x
xung ch ng lm lm bt tung ng ln
B- Ph hoi ng st
Mun ph hoi ng st, cn chn ch no kh sa
cha nht nh cu cng, ng hm hay nhng qung ng
quanh co. Phng php ph hoi th dng thuc n, ct mn
hay kh c ph hoi, nu ni no c hai con ng st trnh
nhau cng phi ph hoi ht. i khi c my cch nh sau:
1) Phng php lm bt tung ng st: Chn mt ng thuc
n 4,5 kil hai bn v ng gn ch ng st ni nhau,
ri t u ngi dn ho ln trn ng st.
2) Phng php ph hoi:
Nu nh c th gi thi dng phng php ph hoi: Tho
anh c ra, b cc g ra, thanh st em ct giu i, hay
qung xung sng, bng g th t.
3) Cn nhng phng php ph hoi khc th mau hn v to
tt hn, i khi nh:
a) Chng cht ci g ln trn ng st t ln; nu c nhng
toa xe gn th y vo t mt th; khi t cn kim mt
t du ty hay rm r, c kh lm mi dn ho.
b) Tho anh c ra, ri buc dy thng vo ng st, dng
nga hay tru ko lm cho ng st cong i.
c) Tho anh c nhng qung ng st ln dc hay xung
dc, ch quanh eo hay cu cng, khi tu ho chy qua ch
, nht nh b trt bnh.
C- Cch ph hoi ng hm nh ga
Mun ph hoi ng hm mt cch hiu qu th cn o
mt l trn nh qung gia ri chn thuc n vo y lm
n tung ln cho t lp hn li i. Nu con ng cn
ta dng, ch tm thi ph hoi thi th ch lm n 2 u ra
vo ng hm hay tho b mt on ng i l .
Cn nh mun ph hoi nh ga, trc ht phi ct t dy
thp, dy thp ni lin lc gia ga ny vi ga khc , ri ph
hoi my nc, cc ch b ghi cng cc th my mc, kh c
giao thng vn ti, v.v. u ph hu ht.
1) Ph my nc cn phi ph ci thng ng nc, t cc
cht n vo thng lm n tung ln.
2) Ph hoi cc ni b ghi cc ng r.
3) Nhng ni ng r cn tho qung ng st i
hoc ph hoi i.
Ph hoi u tu th phi ph nhng b phn ct yu
nh ci, ng dn nc, dn hi, dn du, my hm. Cn
610
H ch minh ton tp
611

nhng kh c vn ti ny khc, th g khng ly c th tp
trung li, ti du la hoc ly ci cht ng li t. Nhng
th g khng chy cng s b h hng khng th dng c
na, nhng ng st cng ho mm i, v dng.
VI. LM TH NO PH HOI CU CNG?
Mun lm ngn cn giao thng vn ti bn ch trong
mt thi gian lu di, th cng vic ph hoi cu cng cn phi
ph hoi c nn mng ca n na. t nht cng phi ph b
my ci ct cu gia qung m nc chy xit nht, nu ch
ph hoi t thi th ch ph mt hai on lt vn hay mt hai
on st bc ngang cng c.
Khi ph hoi cc cu cng cn phi t hu c hay khun vc
ly cc g gn y c th dng lm vt liu sa cha cu
cng.
Cn nh phng php ph hoi cn phi xem ci cu mnh
nh ph lm bng g, st hay g, thi gian ph hoi ngn
hay di, cn bao nhiu ngi, bao nhiu dng, ri mi c
th hoc dng cch t ph hay ph hu, hay thuc n, tu
m chn phng php tin hnh.
Cng vic ph hoi cu cng i khi nh sau ny:
a) Cu g th dng cch thiu t, lm bt n, v.v., i khi
c 4 cch:
1- Dng thuc n ph tung cu i. Cch ny ch tr khi
no cn phi on tuyt ngay ng giao thng bn ch mi
dng cch ny.
Cn nh la chn ph, thi phi xem tnh hnh lc by gi
m quyt nh. Tt nht l chn mt ni m chn thuc n,
sau khi ph hoi li kh sa cha nht. Nu l cu ni trn
sng th t thuc n vo di thuyn ri t, cu s t i.
2- Cch ph hu. Nu nh c ngi v thi gi, th
c th dng cch ph hy ny: Tho ht cc b phn cu ra ri
vn i ni khc. Nu chn cu bng st, bng th ph i,
bng g th t i.
3- Dng cch thiu t. Dng cc th nh ci g, c buc
di gm cu, ri ti du hay cc th dn ho khc t ln.
4- Dng cch ph hoi th xung nc. Khi chy n cu th
bng n lm cu h hng, cch ny tr khi no b qun
ch chim gi, xa khng th gn c mi lm nh vy.
b) Cu st. Ph hoi cu st th dng cc cht n ph. Khi
mun ph cu, ch my iu sau ny:
1- Ph hoi cu st cn nhiu thuc n v mt thi gian kh
di. Trc ht phi xem cu y cao hay thp, c khi chn
thuc n chn cu, c khi chn ct cu.
2- Chn cu cn o mt l ri chn thuc n xung y.
3- Dng thuc n ph hoi cy st bc ngang cu lm cho hai
cy st y gy i, cu s .
4- Nu ch tm thi ph hoi t lu li dng, th ch nn ph
nhng thanh st bc ngang cu, cn nh 2 cy st ct tr bc
t u ny sang u kia th nguyn.
5- Nu nh thi gian cn kp cha kp ph chn cu th ct
ph thn cu cng c.

612
H Ch Minh ton tp
613

CH THCH
v
bn ch dn tn ngi

614
H ch minh ton tp
615

Ch thch
1. S kin thnh lp ng: Vo nhng nm 1928-1929,
phong tro u tranh cch mng ca nhn dn ta tip tc
dng ln khp t nc. Ch ngha Mc-Lnin c
truyn b mnh m trong phong tro cng nhn v phong
tro yu nc. Mt tro lu cch mng mi xut hin, i hi
phi c s lnh o ca mt chnh ng thc s ca giai cp
cng nhn.
Nhng phn t tin tin trong phong tro cch mng
nhn thc c tnh hnh v ng ra thnh lp nhng
t chc cng sn u tin.
Ngy 17-6-1929, ng Dng Cng sn ng c thnh lp
H Ni. ng Dng Cng sn ng ra Chnh cng,
Tuyn ngn, nu r ng li ca ng l lm cch mng
dn ch t sn do giai cp v sn lnh o, tin ln cch
mng x hi ch ngha, thc hnh cng nng lin hip. S ra
i ca ng Dng Cng sn ng thc y phong tro
cng sn trong nc tin mnh. Thng 7-1929, An Nam
Cng sn ng cng c thnh lp. Thng 9-1929, nhng
ng vin u t ca ng Tn Vit ra tuyn b thnh lp
ng Dng Cng sn lin on.
Trong vng 4 thng, ba t chc cng sn lin tip ra i. S
kin chng t vic thnh lp ng Cng sn l yu cu
pht trin ca phong tro cng nhn v phong tro yu nc
Vit Nam nm 1929. Nhng li ch ca giai cp cng nhn
v nhn dn lao ng, cng nh nguyn tc t chc ca
chnh ng Mc - Lnin khng cho php tn ti tnh hnh l
trong mt nc m c ba t chc cng sn. V vy t chc mt
ng duy nht ca giai cp cng nhn l yu cu bc thit
ca phong tro cch mng Vit Nam lc .
Nhn c tin c cc t chc cng sn Vit Nam, Quc t
Cng sn gi th ku gi cc t chc cng sn ny thng
nht li.
616
H Ch Minh ton tp
617

Sau khi nm c tnh hnh trn, Nguyn i Quc, vi
t cch l i din ca Quc t Cng sn, triu tp Hi
ngh hp nht cc t chc cng sn Vit Nam. ng Dng
Cng sn ng, An Nam Cng sn ng c i biu n
d Hi ngh. Ring ng Dng Cng sn lin on, khng
kp c i biu n d c, sau Hi ngh ny xin gia
nhp vo ng Cng sn Vit Nam.
Hi ngh hp nht mang tm vc lch s ca mt i
hi thnh lp ng. ng Cng sn Vit Nam ra i nh
du mt bc ngot lch s v i ca cch mng Vit Nam.
Tr.10.
2. Ch ngha cng sn thi chin (chnh sch cng sn thi
chin): Chnh sch kinh t ca nc Nga Xvit thi hnh
trong thi k ni chin v chng s can thip ca 14 nc
quc (1918-1920). Theo chnh sch ny, chnh quyn Xvit
khng ch kim sot cng nghip ln m cn kim sot c
cng nghip nh v va, nm c quyn mua bn la m,
cm t nhn bun bn lng thc, trng mua lng thc
tha ca nng dn, nm hng tiu dng v nng sn cung
cp cho qun i, cng nhn v nhn dn lao ng. Chnh
quyn Xvit thi hnh ch ngha v lao ng i vi tt c
cc giai cp, k c giai cp t sn, theo nguyn tc "ai khng
lm th khng n".
Vic thc hin chnh sch cng sn thi chin lc l ht
sc cn thit v ng n. Nh huy ng c sc
ngi, sc ca phc v cho cng cuc chin u chng bn
bch v v bn can thip, gi vng chnh quyn Xvit non
tr. Sau khi p tan bn can thip v trang v kt thc cuc
ni chin, chnh sch cng sn thi chin c thay bng
chnh sch kinh t mi (NEP) thng 3-1921. Tr.28.
3. Chnh sch kinh t mi (NEP): Chnh sch kinh t ca
nc Nga Xvit do Lnin xng thng 3-1921 vi ni
dung: ly thng nghip lm khu trung tm khi phc
kinh t, thay th ch trng thu lng thc bng thu
lng thc, thc hin ch nng dn c t do trao i
nng sn; t cc x nghip nh nc trn c s hch ton
kinh t, s dng ch ngha t bn nh nc v t nhng cho
t bn ngoi quc nhm phc v li ch xy dng ch ngha
x hi... y l s xy dng nn kinh t hng ho vn ng
theo c ch th trng tin ln ch ngha x hi trong mt
thi k di. Tr.28.
4. Quc t Cng sn (Quc t th ba): T chc cch mng
quc t ca giai cp v sn, trung tm lnh o phong tro
cng sn v cng nhn th gii.
Do nh hng to ln ca Cch mng Thng Mi nm
1917 v sau khi Quc t th hai b ph sn, cuc u tranh
ca Lnin v nhng ngi cng sn chn chnh chng bn c
hi ch ngha thc y s ra i ca cc ng cng sn v
t chc cng sn nhiu nc trn th gii. gip cc t
chc cng sn ny lnh o phong tro cch mng cc nc
i theo con ng ca ch ngha Mc chn chnh, thng 1-
1919, di s lnh o ca Lnin, Hi ngh i biu ca 8
ng cng sn v nhm cng sn ku gi tt c cc ng
cng sn, cc t chc x hi ch ngha phi t tham gia i
hi thnh lp Quc t Cng sn (Quc t th ba).
Hng ng li ku gi , thng 3-1919, di s lnh o ca
Lnin, cc ng cng sn v nhm cng sn ca 30 nc
tin hnh i hi thnh lp Quc t Cng sn ti Mtxcva.
Quc t Cng sn c cng lao trong vic t chc v lnh
o phong tro cng sn v cng nhn th gii. Quc t Cng
sn rt ch trng ti vn gii phng dn tc. S tho
ln th nht lun cng v vn dn tc v vn thuc
a ca Lnin c i hi II Quc t Cng sn (1920) thng
qua t nn tng chnh tr v t tng cho vic gii quyt
ng n nhng vn phc tp ca phong tro gii phng
dn tc. Trn con ng cu nc, Nguyn i Quc hon
ton tin theo Lnin v Quc t th ba.
n thi gian Chin tranh th gii th hai, cn c vo hon
cnh mi, thng 5-1943, on ch tch Quc t Cng sn vi
s tn thnh ca a s cc ng cng sn, thng qua ngh
quyt gii tn t chc quc t ny. Tr. 28.
5. Quc t Cng hi (Quc t Cng hi ): T chc lin hip
quc t ca cc cng on cch mng, c hnh thnh v
mt t chc vo nm 1921, tn ti n cui nm 1937. N
lin kt cc trung tm cng on khng gia nhp t chc
cng on ci lng l Quc t Amxtcam, v lin kt cc
nhm, cc khuynh hng i lp tin b trong ni b cc t
chc cng on ci lng cc nc. Quc t Cng on u
tranh thit lp mt s thng nht trong phong tro cng
on trn c s u tranh cch mng nhm bo v nhng
yu sch ca giai cp cng nhn, chng nguy c chin tranh
618
H ch minh ton tp
619

quc ch ngha, v on kt vi giai cp cng nhn nc
Nga Xvit. Tr.28.
6. Quc t Nng dn: Mt t chc do Quc t Cng sn thnh
lp nm 1923 nhm vn ng nng dn cc nc thuc a
lm cch mng di s lnh o ca cc ng cng sn.
Trong thi gian hot ng nc ngoi, Nguyn i Quc
tham d hi ngh ca Quc t Nng dn (thng 10-1923) v
c bu vo Ban Chp hnh Quc t Nng dn. Tr.28.
7. Phong tro Cn Vng: Phong tro yu nc chng thc
dn Php xm lc di s lnh o ca cc s phu, vn thn
hng ng chiu Cn Vng ca vua Hm Nghi. Phong tro
ko di gn 10 nm, t 1885 n nm 1895.
Sau khi kinh thnh Hu tht th (ngy 3-7-1885), Tn
Tht Thuyt, ngi ng u phi ch trng chng Php
trong triu nh, t chc a vua Hm Nghi (lc ny cn
nh) chy ra Sn Phng (Qung Tr) t chc lc lng
chng Php. Ngy 10-7-1885, n Sn Phng, vua Hm Nghi
xung chiu Cn Vng h ho ton dn ni dy chng
Php. Hng ng chiu Cn Vng, cc s phu, vn thn yu
nc nhiu ni ni dy chng Php, nht l Bc K v
Trung K m tiu biu l cuc khi ngha Hng Kh (vng
rng ni Hng Sn, H Tnh) do c Phan nh Phng lnh
o. Tr. 31.
8. V "H thnh u c": y l ni v v u c binh lnh
Php H Ni vo thng 6 nm 1908. Mt s s phu yu
nc cng vi ngha qun Hong Hoa Thm ch trng nh
p H Ni, lin lc vi nhng ngi lnh kh yu nc
trong qun i Php. Theo k hoch, n ba n ti ngy 27-
6, nhng ngi lnh kh lm u bp s b thuc c vo
thc n git bn s quan Php, sau ngha binh s cp
kho v kh, nh chim cc cng s, phi hp vi ngha qun
Hong Hoa Thm t ngoi nh vo H Ni.
Kt qu l mt s ng lnh Php b ng c. Nhng do k
hoch b l, cho nn nhng binh s yu nc lm ni ng b
thc dn Php tn st rt d man. Tr.32.
9. Sau Chin tranh th gii th nht (1914-1918), i
biu cc nc tham gia chin tranh hp hi ngh Vcxy
(Php), t ngy 18-6-1919 n ngy 21-1-1920. Mc ch ca
Hi ngh ny l nhm chia li th gii gia cc nc quc
thng trn v trt hu qu chin tranh ln u nhn dn cc
nc thua trn v cc dn tc b p bc.
Nhn danh nhm ngi Vit Nam yu nc, Nguyn i Quc
gi ti Hi ngh Vcxy bn Yu sch ca nhn dn An
Nam. Ni dung bn yu sch gm 8 im, i chnh ph
Php phi tha nhn v thc hin cc quyn t do dn ch,
quyn bnh ng ca dn tc Vit Nam. Bn yu sch
khng nhng c gi n cc on i biu cc nc ng
minh, cc ngh s Php m cn c Ngi thu in thnh
6.000 t truyn n (in ti nh in Scpngchi, s 70, ph
Gblanh), gi ng trn cc bo, gi cc nh hot ng
chnh tr c tn tui, phn pht trong cc bui hi hp, mt
tinh, gi cho cc Vit kiu Php v gi v nc. Bn yu
sch lm chn ng d lun Php, c ting vang ln
trong nhn dn ta v nhn dn cc thuc a Php. Bn yu
sch c tc dng thc tnh, c v nhn dn ta vng ln u
tranh cch mng. Tr.34.
10. Hi lin hip thuc a: Mt t chc cch mng do Nguyn
i Quc cng mt s nh hot ng cch mng ca cc nc
thuc a Php nh Maagtxca, Mctinch, Haiti, Angiri,
Tuynidi, Marc, v.v. thnh lp nm 1921 ti Pari (th nc
Php), vi s gip ca ng Cng sn Php.
Mc ch ca Hi l on kt cc dn tc thuc a trong mt
mt trn chung u tranh gii phng cc dn tc thuc
a khi ch p bc ca ch ngha quc.
Nguyn i Quc c bu vo Ban Chp hnh Trung ng
Hi, lm u vin thng trc ca Hi.
Nm 1922, Hi lin hip thuc a cho xut bn bo Ngi
cng kh (Le Paria). Ngi l ch nhim kim ch bt t
bo. Ngi vit nhiu bi cho bo, vch trn b mt gi
nhn gi ngha ca ci gi l "khai ho vn minh" ca thc
dn Php cc thuc a.
S ra i ca Hi lin hip thuc a v t bo Ngi cng
kh l nhng s kin chnh tr quan trng i vi cc dn tc
b p bc. Tuy ch hot ng n nm 1926, nhng Hi
gp phn ng k vo vic on kt nhn dn cc nc thuc
a trong mt mt trn chung, chng ch ngha quc
Php, xy dng tnh on kt chin u gia nhn dn cc
nc thuc a Php vi giai cp cng nhn v nhn dn lao
ng Php, thc tnh nhn dn cc thuc a vng ln u
tranh. Tr.34.
11. Thng 6 nm 1924, Mclanh, ton quyn ng Dng
sang thm Nht Bn, Hng Cng, Vn Nam. Trn ng v,
y gh li Qung Chu thm Sa Din, t gii Php. Tm tm
620
H Ch Minh ton tp
621

x - mt t chc yu nc ca ngi Vit Nam Qung
Chu, c Phm Hng Thi v L Hng Sn t chc v nm
bom m st tn ton quyn Mclanh vo ngy 19-6-1924, khi
y n Sa Din. Vic khng thnh, Phm Hng Thi hy
sinh trn dng Chu Giang. Tuy vy, ting bom ca Phm
Hng Thi c ting vang rt ln. l "chim n nh bo
hiu ma xun", thc tnh nhn dn ta ng dy u tranh
cch mng v cnh co mnh m bn thc dn xm lc.
Tr.34.
12. Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi: Cui nm
1924 sau mt thi gian hot ng cch mng nc ngoi,
Nguyn i Quc n Qung Chu (Trung Quc) xc tin
vic chun b thnh lp ng. Thng 6-1925, ti y, Ngi
sng lp Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi -
mt t chc tin thn ca ng ta. Hi c Chnh cng,
Chng trnh hot ng v iu l tm tt. C quan tuyn
truyn ca Hi l tun bo Thanh nin. Ti Qung Chu,
Tng b Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi m
cc lp hun luyn chnh tr. Nguyn i Quc l ngi trc
tip ph trch t chc v hun luyn cc lp hc ny.
Vit Nam thanh nin cch mng ng ch hi l mt t chc
cch mng u tin nc ta theo xu hng ch ngha cng
sn khoa hc. Hi i vo qun chng, vn ng cng
nhn, nng dn theo quan im t tng ca ch ngha Mc
- Lnin.
c s gio dc ca Nguyn i Quc v ch ngha Mc-
Lnin, v ng li v phng php cch mng, v o c
cch mng, c rn luyn trong phong tro u tranh ca
qun chng, rt nhiu cn b ca Vit Nam thanh nin cch
mng ng ch hi sau ny tr thnh nhng ngi cng
sn chn chnh v l nng ct ca ng ta.
L t chc tin thn ca ng, Vit Nam thanh nin cch
mng ng ch hi lm trn s mnh lch s ca mnh l
ngi chun b v chnh tr, t tng v t chc cho mt ng
cng sn chn chnh ra i Vit Nam. Tr.34.
13. Cuc bo ng Yn Bi: Cuc khi ngha do Vit Nam
Quc dn ng t chc v thc hin. Vit Nam Quc dn
ng l mt t chc cch mng theo xu hng dn ch t
sn, thnh lp ngy 25-12-1927.
Do ng li t chc khng cht ch, li kt np ng vin d
di, bn mt thm chui vo nn u nm 1930, c s ca
ng b v nhiu ni, nhiu cn b ng vin b bt. Trc
tnh hnh , cc lnh t ca ng l Nguyn Thi Hc v
Nguyn Khc Nhu quyt nh khi ngha, v cho rng: ng
no ng cng b khng b v b tiu dit, cho nn c bo
ng, "khng thnh cng cng thnh nhn".
Ngy 9-2-1930, 10 gi ti, bo ng n ra. Ngha qun
chim cc n Php Yn Bi. Mt b phn binh lnh Vit
Nam trong qun i Php phn chin tham gia vo qun
khi ngha. Ngha qun chim c nh dy thp, nh ga,
pht truyn n, h ho qun chng v binh lnh hng ng.
Ngay sng hm sau, thc dn Php phn cng, cuc bo
ng b tht bi. Trong vng mt tun, phong tro khi ngha
b dp tt cc ni. Nguyn Thi Hc v cc lnh t khc b
bt v b x t. Vit Nam Quc dn ng cng b tan r.
Trong lc Vit Nam Quc dn ng chun b khi ngha,
Nguyn i Quc ang Xim (Thi Lan). Nghe tin ,
Nguyn i Quc nhn xt: "Cuc bo ng n ra lc ny l
qu sm, v kh thnh cng". Ngi mun gp cc lnh t
ca Vit Nam Quc dn ng "bn li k hoch" nhng
khng thc hin c. Trong lc Nguyn i Quc vt bin
gii Thi Lan n Trung Quc, cuc bo ng c chun
b v vn n ra nh trn. Tr.36.
14. Notre Voix (Ting ni ca chng ta): Tun bo cng khai
bng ting Php ca ng xut bn ti H Ni trong thi k
Mt trn Dn ch (1936-1939). Trong thi gian tr li hot
ng Trung Quc (1938), Nguyn i Quc theo di st
sao cuc vn ng thnh lp Mt trn Dn ch ng Dng.
Di danh ngha mt nh bo Trung Quc, Ngi vit mt s
bi bo gi ng trn t Notre Voix. Trn cc bi bo ,
Ngi u ghi: Qu Lm, ngy... v k tn P.C.LIN. Thng
qua nhng bi bo ny, Ngi truyn t cho ng ta nhng
ni dung chnh v ng li ch trng ca i hi ln th
VII Quc t Cng sn v gp phn ch o cch mng trong
nc. Tr.121.
15. Bo Dn chng: C quan trung ng ca ng xut bn
cng khai t ngy 22-7-1938 ti Si Gn, di danh ngha l
c quan ca nhng ngi lao ng v dn chng ng
Dng. Tr s ca to bo t ti s nh 51E, ph Grim,
sau chuyn v s nh 43 ph Hamlanh, Si Gn. Lc u
bo ra hng tun, mi s 3000-4000 bn, v sau mi tun ra
2 k vi s lng l 10.000 bn. Nhng s c bit ra 15.000
622
H ch minh ton tp
623

bn v cng khai in nh cc lnh t cch mng ca th gii
nh Mc, ngghen, Lnin...
Mc d b bn thc dn Php gy nhiu tr ngi, trong hn 1
nm hot ng, bo Dn chng ra c gn 100 s. Cc s
bo 46 (21-1-1939), 47 (24-1-1939), 48 (28-1-1939) ng
bi ca Nguyn i Quc: Nhng s hung tn ca quc
Nht, vi bt danh P.C.LIN.
Cng nh cc t bo khc ca ng, bo Dn chng thc
s tr thnh v kh u tranh ca ng, tuyn truyn ng
li chnh sch, nht l ng li v Mt trn Dn ch, ng
vin, gio dc v t chc qun chng, m rng nh hng
ca ng trong nhn dn v tp hp rng ri cc tng lp
nhn dn vo Mt trn Dn ch ng Dng. Tr.121.
16. Ch ngha Trtxki: Mt trng phi t tng ca nhng
ngi i theo ng li v quan im ca Trtxki. l
khuynh hng t tng c hi ch ngha "t" khuynh, i lp
vi ch ngha Lnin. Trong phong tro cng nhn Nga,
Trtxki lun lun chng li Lnin trn nhng vn c bn
ca cch mng nh: vai tr lnh o ca giai cp v sn, tnh
tt yu ca lin minh cng nng, thi ca ng i vi
cuc chin tranh quc ch ngha, kh nng thng li ca
cch mng x hi ch ngha trong mt nc...
Ch ngha Trtxki c nh hng n mt s phn t c
hi ch ngha trong cc ng cng sn cc nc. Cc ng
cng sn tin hnh u tranh khng khoan nhng chng
bn trtxkt trn cc mt t tng v chnh tr thc hin
ng n ng li Mc - Lnin do Quc t Cng sn ra.
nc ta, bn trtxkt c chnh quyn thc dn Php li
dng, ra sc khiu khch v chng ph cch mng.
Nguyn i Quc ch r: "i vi bn trtxkt, khng th c
tho hip no, mt nhng b no. Phi dng mi cch lt
mt n chng lm tay sai cho ch ngha pht xt, phi tiu
dit chng v chnh tr"... Tr.125.
17. Mt trn dn ch ng Dng: Trc s bnh trng ca
ch ngha pht xt v nguy c chin tranh th gii do pht xt
c, , Nht ro rit chun b, theo ch trng ca Quc t
Cng sn, cc ng cng sn u chuyn hng hot ng,
thnh lp mt trn nhn dn rng ri chng pht xt, chng
chin tranh. Vit Nam, thng 7-1936, Trung ng ng
Cng sn ng Dng hp hi ngh quyt nh thnh lp
Mt trn nhn dn phn ng Dng, sau i tn l
Mt trn dn ch ng Dng. Tr.138.
18. Mt trn nhn dn Php: c thnh lp nm 1935 theo
sng kin ca ng Cng sn Php. Tham gia Mt trn, c
ng Cng sn, ng X hi cng nhiu ng phi v t
chc cp tin khc, nhm chng li ch ngha pht xt. Nm
1936, Mt trn nhn dn ginh c thng li ln trong cuc
bu c ngh vin. Chnh ph Mt trn nhn dn (1936-1938)
thi hnh nhiu chnh sch tin b.
Nhng chnh sch tin b y c nh hng n tnh hnh
ng Dng. Kt hp cht ch chnh sch ca Mt trn Dn
ch ng Dng vi cc hot ng b mt, ng ta trit
li dng nhng kh nng t chc v u tranh cng khai,
hp php v na hp php pht trin lc lng cch mng
ca nhn dn. Nh , phong tro u tranh trong thi k
ny pht trin mnh m. Tr.138.
19. Hi Nhn quyn: T chc dn ch t sn nhm u tranh
i bo v nhng quyn t do t sn. T chc ny c thnh
lp nm 1898 Php, do sng kin ca nh vn Php Trari,
nhn v nh cm quyn Php x pht nh vn Emin Dla.
Tr.143.
20. Vit Nam Quc dn ng: Mt t chc theo xu hng
cch mng dn ch t sn, c thnh lp ngy 25-12-1927,
do Nguyn Thi Hc ng u.
Thnh phn ch yu ca Vit Nam Quc dn ng gm tiu
t sn, tr thc thnh th, hc sinh, sinh vin, gio vin, cng
chc, ngi lm ngh t do...
T chc ca Vit Nam Quc dn ng c cc cp: Tng b, K
b, Tnh b, v Chi b nhng cha c h thng cht ch trong
ton quc.
Vit Nam Quc dn ng thiu mt ng li chnh tr tht
s khoa hc, khng lin kt vi phong tro u tranh ca
cng nhn v nng dn.
Sut thi gian Vit Nam Quc dn ng tn ti, c s
ch yu ca n l Bc K. Sau cuc khi ngha Yn Bi
(thng 2-1930) b tht bi, Vit Nam Quc dn ng b tan
r. Mt s ng vin c lng yu nc v c tinh thn chin
u th chuyn dn sang lp trng ca ch ngha cng sn
v gia nhp ng Cng sn ng Dng. Mt s khng hot
ng, cn mt s lm tay sai cho quc. Tr.166.
21. Vit Nam c lp ng minh hi: Mt hi qun chng do
ng H Hc Lm, mt ch s yu nc sng Trung Quc
nhiu nm t chc, nhm tp hp nhng ngi yu nc Vit
624
H Ch Minh ton tp
625

Nam u tranh cho nn c lp dn tc. Hi c thnh lp
nm 1935. Tr.186.
22. Lng Pc B thuc x Trng H, huyn H Qung, tnh
Cao Bng. y l ni c nhiu di tch lch s quan trng ca
cch mng nc ta; c bit l hang Cc B - ni v lm
vic ca Ch tch H Ch Minh trong nhng ngy u Ngi
t nc ngoi tr v nc lnh o cch mng. Tr.195.
23. Khi ngha Nam K: Sng di hai tng p bc ca Php
v Nht, nhn dn Vit Nam v cng cc kh. Nm 1940,
thc dn Php bt binh lnh ngi Vit i nh nhau vi
qun Thi Lan. Vic gy hoang mang v bt bnh trong
binh lnh ngi Vit Nam v gia nh h. Phong tro chng
chin tranh, phn i vic iu ra mt trn lan rng v
si ni trong binh lnh ngi Vit v nhn dn Nam K.
Trc tnh hnh sc si , thng 7-1940, X u Nam K
quyt nh phi tch cc chun b khi ngha.
Nhn nh rng cuc khi ngha cha c chun b chu
o v mi mt, cha c iu kin khch quan v ch
quan, Hi ngh Ban Chp hnh Trung ng ng hp thng
11-1940 quyt nh nh ch cuc khi ngha v c ng
ch Phan ng Lu v truyn t quyt nh ca Trung
ng. Nhng lnh khi ngha c pht i.
m 23-11-1940, cuc khi ngha n ra rt anh dng.
Nhiu n bt ch b h, nhiu cu cng, ng s b ph ...
Chnh quyn ch mt s x v qun hoang mang, tan r.
Chnh quyn cch mng nhng ni c thnh lp,
thc hin nhng quyn dn ch, bo v tr an, xt x bn
phn cch mng... L c sao vng xut hin ln u
tin.
Nhng sau , thc dn Php iu ng lc qun Php
v c lnh l dng t Bc K vo tn st rt d man nhn
dn khi ngha.
Cuc khi ngha Nam K tuy tht bi, nhng t r
lng cm th su sc ca nhn dn ta i vi bn thc dn
Php, tinh thn u tranh v cng anh dng ca qun chng
cch mng. Cuc khi ngha Nam K cng vi cuc khi
ngha Bc Sn n ra trc t lu l nhng ting sng bo
hiu cuc khi ngha ton quc ang n, nhn dn cc dn
tc ng Dng kin quyt ng ln dng bo lc cch
mng gii phng dn tc khi ch p bc ca bn thc
dn v b l tay sai. Tr.197.
24. Bo Vit Nam c lp: C quan tuyn truyn ca
Ban Vit Minh tnh Cao Bng, do Ch tch H Ch Minh
sng lp.
Mc ch ca t bo l "ct lm cho dn ta bit, bit cc vic,
bit on kt, ng nh Ty, nh Nht lm cho Vit Nam
c lp, bnh ng t do" (Vit Nam c lp, s 101 (tc s 1),
ngy 1-8-1941). Cc bi ng trn bo Vit Nam c lp lun
lun cha mi nhn vo k th chnh ca dn tc l pht xt
Nht - Php v bn tay sai, t co nhng ti c d man ca
ch, kp thi vch trn nhng m mu, th on xo quyt
ca chng trn mi lnh vc. T bo c ng mi tng lp
nhn dn tham gia cc Hi cu quc nh Nng dn cu quc,
Ph n cu quc, Thanh nin cu quc... Bo cng thng
xuyn c cc bi phn tch su sc, nhy bn v tnh hnh v
nhim v cch mng, gip cho cn b v nhn dn hiu ng
tnh hnh v hnh ng ng vi ch trng ca ng.
Trong thi gian hot ng Cao Bng, Ch tch H Ch
Minh dnh cho bo Vit Nam c lp s ch o trc tip
v Ngi cn tham gia duyt bi, vit bi, c khi c vic trnh
by, minh ho v in bo. Nhiu th ca ca Ngi, ln u in
trn bo ny v thng khng k tn. Bo Vit Nam c lp
di s trc tip ch o v tham gia ca Ch tch H Ch
Minh t s 1, ngy 1-8-1941 n thng 8-1942, Ngi ra nc
ngoi cng tc l trn 30 s, 400 bn, mi thng ra 3 s, mi
s trn 2 trang, kh nh, in . Bo Vit Nam c lp s 1
nh s 101 v tip theo 102, 103 vi ngha k tc lch s
ca nhng t bo cch mng ra i t trc .
Sau khi Ch tch H Ch Minh ra nc ngoi cng tc, ng
ch Phm Vn ng c phn cng trc tip ch o t bo
n thng 4-1945.
Lc u Vit Nam c lp l ca Ban Vit Minh tnh Cao
Bng. Sau ny, cn c a cch mng m rng ra hai tnh
Cao Bng v Bc Cn, bo Vit Nam c lp tr thnh c
quan ca lin tnh b Vit Minh - Cao Bng- Bc Cn, t s
229 n 286 (tc l s 129 n 186), ri lin tnh b Vit
Minh ba tnh Cao Bng - Bc Cn - Lng Sn, t s 287 n
325 (tc l s 187 n 225). Sau Cch mng Thng Tm, bo
Vit Nam c lp tip tc xut bn Cao - Bc - Lng, ri
Cao Bng. Tr.199.
25. Mt trn Vit Minh (hoc Vit Minh): L tn gi tt ca
Hi Vit Nam c lp ng minh, c thnh lp ti Pc B
(Cao Bng), ngy 19-5-1941 theo sng kin ca Ch tch H
Ch Minh trc , v theo Ngh quyt Hi ngh ln th 8
ca Ban Chp hnh Trung ng ng (thng 5-1941), nhm
m rng Mt trn dn tc thng nht chng thc dn Php
v pht xt Nht. Hi gm cc thnh vin l ng Cng sn
ng Dng v cc Hi cu quc nh Hi Cng nhn cu
quc, Hi Nng dn cu quc, Hi Thanh nin cu quc, Hi
626
H ch minh ton tp
627

Ph n cu quc, Hi Qun nhn cu quc, Hi Ph lo cu
quc, Hi Pht gio cu quc, Hi Nhi ng cu quc,v.v..
y l mt mt trn dn tc thng nht rng ri, tp hp
ng o cc tng lp nhn dn, cc ng phi chnh tr v
tn gio yu nc, thnh mt lc lng cch mng hng
mnh chng k th chnh ca dn tc Vit Nam lc y l
thc dn Php v pht xt Nht.
Sau khi Cch mng Thng Tm thnh cng, theo ch trng
ca ng nhm m rng mt trn dn tc thng nht
khng chin v kin quc, Hi lin hip quc dn Vit Nam
ra i (gi tt l Lin Vit). Vit Minh gia nhp Lin Vit
cng nhau vn ng nhn dn tham gia cuc u tranh
chng thc dn Php. Ngy 5-3-1951, ti i hi Mt trn
thng nht dn tc ton quc, thng nht hai t chc Vit
Minh v Lin Vit thnh Mt trn Lin - Vit. Khi cuc
khng chin chng thc dn Php kt thc thng li, p
ng tnh hnh v nhim v mi, thng 9-1955, Mt trn Lin
- Vit c t chc li thnh Mt trn T quc Vit Nam.
Tr.205.
26. Chin tranh th gii th hai (1939-1945): Cuc chin
tranh do bn pht xt c, , Nht gy ra vi m mu chia
li th trng th gii v tiu dit nc Nga Xvit, lc u
mang tnh cht chin tranh quc, sau tr thnh chin
tranh chng pht xt ca phe ng minh chng phe trc pht
xt (c - - Nht).
Vi quy m v s c lit ca n, cuc Chin tranh th
gii th hai cun ht 72 nc vi 1.700 triu ngi vo
vng chin. Tng s qun tham chin l 110 triu. Loi ngi
phi chu mt tai ho rt khng khip, hn 55 triu ngi
b cht, chin s din ra trn lnh th ca hn 40 nc vi
mt khi lng ca ci vt cht khng l ti 316 t la, b
chin tranh tiu hu.
Chin tranh kt thc vi s thng li ca lc lng
ng minh. Cc lc lng pht xt b tiu dit. Lin X
khng nhng ginh c thng li v vang trong cuc
chin tranh gi nc v i (1941-1945) m cn trc tip gii
phng cho nhn dn nhiu nc chu u khi tai ho pht
xt. Thng li y to iu kin cho nhiu nc chu
ginh c thng li trong s nghip gii phng dn tc.
Tr.208.
27. Lch s nc ta: Tp din ca lch s do Ch tch H Ch
Minh vit vo khong cui nm 1941, ti Cao Bng. Hin
nay Bo tng Cch mng Vit Nam cn gi c mt s bn
in cun Lch s nc ta xut bn nm 1942, nm 1947 v
nm 1949.
Bn in nhng ln sau so vi bn in nm 1942 c c b
sung v sa cha. Nhng do cha xc minh c ngi sa
tc phm ny nn bi Lch s nc ta in trong Tp 3 ny
theo ng vn bn do B tuyn truyn ca Vit Minh xut
bn thng 2-1942, ng thi c ch thch mt s im thuc
v lch s v mt s im m cc bn in sau ny sa cha
hoc b sung.
Tp din ca lch s ny c vit lm ti liu hc tp cho
cn b trong cc lp hun luyn chin khu thi , v c
ph bin rng ri trong nhn dn ta, nhm gio dc v ng
vin mi ngi pht huy truyn thng lch s v vang ca
dn tc, gp phn chun b cho cuc Cch mng Thng Tm
nm 1945.
Lch s nc ta in su vo tm tr ca nhiu ng ch v
ng bo ta, c ngi n nay vn cn thuc lng ton vn
hoc tng on ca tp din ca ny. Tr. 219.
28. Chin thut du kch: Mt trong nhng tc phm u tin
ca Ch tch H Ch Minh vit v qun s. Hin nay mi tm
thy cun Chin thut du kch (quyn II) do Vit Minh xut
bn nm 1942. Ngoi ra cn thy cun Chin thut du kch
(quyn IV) do Vit Minh xut bn nm 1944 (vit v: phng
ng, nh ui, rt lui) v Chin thut du kch (T sch gii
phng), Vit Minh xut bn nm 1945 (vit v: Cng tc ph
hoi in km iu l ca Tiu t du kch). Cun Chin thut
du kch (quyn II) xut bn nm 1942 c Vit Minh xut
bn li nm 1944 di tn gi l Cch nh du kch (quyn
II). (n thng 11-1945, cun sch ny c Vit Minh Ngh
An ti bn). Cch nh du kch (quyn II) c ni dung ng
nh Chin thut du kch (quyn II) xut bn nm 1942. V
vy, trong ln xut bn ny ch s dng cun Chin thut du
kch (quyn II) do Vit Minh xut bn nm 1942. Hai cun
Chin thut du kch trn y, mi tm c, phn Ph
lc.
Tt c cc cun sch tm thy u vit ngn gn, gin d
nhng y , ph hp vi vic hun luyn qun s v iu
kin hot ng ca thi k ny.
628
H Ch Minh ton tp
629

Chin thut du kch do Vit Minh xut bn thng 5-
1944 l s tng hp v pht trin ni dung ca cc cun trn.
l cun sch chi tit nht v chin tranh du kch, gm 13
chng v c s dng hun luyn cho cn b qun s
(T sch cn b) trong thi gian chun b cho Cch mng
Thng Tm. Tr.247.
29. Nht k trong t: Thng 8-1942, Ch tch H Ch Minh
t Cao Bng sang Trung Quc vi danh ngha i biu ca
Vit Nam c lp ng minh v Phn b quc t chng xm
lc ca Vit Nam tranh th s ng h ca quc t. Sau
khi n Tc Vinh (mt th trn thuc huyn Tnh Ty,
Qung Ty, Trung Quc), Ngi b chnh quyn a phng
ca Tng Gii Thch bt giam. Trong hn mt nm tri,
Ngi ln lt b giam trong khong 30 nh t ca 13 huyn
tnh Qung Ty. Trong thi gian ny, Ngi ghi Nht k
trong t, bng ch Hn.
Tp Nht k gm 134 bi, c ghi vo mt cun s tay,
ba mu xanh, trang u c v hnh hai cnh tay b xch km
theo bn cu th:
"Thn th trong lao,
Tinh thn ngoi lao;
Mun nn s nghip ln,
Tinh thn cng phi cao".
Nht k trong t ln n ch nh t h khc ca chnh
quyn Tng Gii Thch v th hin tinh thn chu ng
gian kh, khc phc kh khn, tinh thn lc quan cch mng
v tnh cm nhn o cng sn ch ngha cao p ca Ch
tch H Ch Minh. l mt tc phm vn hc ln ca mt
chin s cng sn v i. Tr.263.
30. Ch th thnh lp i Vit Nam tuyn truyn gii phng
qun: Thng 12-1944, trn c s lc lng chnh tr ca cch
mng pht trin mnh v lc lng v trang nhn dn
ang hnh thnh, Ch tch H Ch Minh ra Ch th thnh lp
i Vit Nam tuyn truyn gii phng qun. Thc hin ch
th ca Ch tch H Ch Minh, i Vit Nam tuyn truyn
gii phng qun c thnh lp ngy 22-12-1944, ti khu
rng Sam Cao thuc tng Hong Hoa Thm, chu Nguyn
Bnh, Cao Bng (nay thuc x Cm L, huyn Ho An, tnh
Cao Bng).
Bn Ch th thnh lp i Vit Nam tuyn truyn gii phng
qun l mt ti liu ngn, gn, sc tch, c tnh cht nh mt
cng lnh qun s vn tt bao gm nhng vn ch yu
trong ng li qun s ca ng nh: v trang ton dn,
khng chin ton dn, nguyn tc v phng chm xy dng
cc i qun ch lc v pht trin cc lc lng v trang a
phng, phng thc hot ng kt hp qun s vi chnh
tr, nguyn tc tc chin ca lc lng v trang nhn dn.
Tr.543.
31. Tuyn ngn c lp ca nc Vit Nam Dn ch Cng
ha do Ch tch H Ch Minh c ti cuc mt tinh ca hng
chc vn nhn dn H Ni ngy 2-9-1945 c in trn cc
bo Cu quc ngy 5-9-1945, bo c lp ngy 7-9-1945, bo
C gii phng ngy 12-9-1945... T sau nm 1954, Tuyn
ngn c lp c in li trn cc sch Nhng li ku gi ca
H Ch tch, tp I, Nh xut bn S tht, H Ni xut bn
nm 1958, H Ch Minh Tuyn tp, Nh xut bn S tht,
H Ni xut bn nm 1960, H Ch Minh Ton tp, tp 3,
xut bn ln th nht nm 1983, v.v.. Trong ln xut bn
th hai b H Ch Minh Ton tp, theo s ch o ca
Thng trc Ban B th v B Chnh tr, Tuyn ngn c lp
c cng b da theo bi ghi m ca Ch tch H Ch Minh,
hin c lu gi ti Vin H Ch Minh trc thuc Vin
nghin cu ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh,
ng thi c tham kho bn cng b u tin trn bo Cu
quc s ra ngy 5-9-1945. Tr.555.
32. Tuyn ngn c lp nm 1776 ca Hoa K: Trong cuc
chin tranh gii phng ca nhn dn Bc M chng ch
ngha thc dn Anh (1775-1781), cc x thuc a Anh Bc
M t chc cc cuc i hi i biu tho lun nhng
bin php chng bn thc dn Anh. i hi ln th hai hp
Philaenphia nm 1775 c ra mt U ban do Gipphcxn
lm Ch tch tho ra mt bn ngh quyt tuyn b cc x
thuc a l nhng nc t do c lp, tch khi phm vi,
quyn lc ca Anh hong. Bn d n ngh quyt ny c
i biu 13 bang thng qua ngy 4-7-1776 v tr thnh
Tuyn ngn c lp ca nc M.
Bn Tuyn ngn c lp ny tiu biu cho nguyn vng cc
dn tc thuc a Bc M u tranh ginh li c lp t
do cho nhn dn M lc by gi.
Sau khi ginh c c lp, giai cp t sn M ln nm
chnh quyn phn bi quyn li ca nhn dn, thi hnh
chnh sch phn bit chng tc, p bc bc lt nhn dn
trong nc, ng thi xm lc cc nc khc. Chng thc
hin nhng th on tn bo ca ch ngha thc dn, p
dng chnh sch thm c v nham him ca ch ngha thc
dn mi, thng tr v mt kinh t v lng on v chnh tr
630
H ch minh ton tp
631

nhm thc hin mu b ch th gii, ch p trng trn
ln nhng nguyn tc t do, bnh ng ghi trong Tuyn
ngn c lp ca nc M.
Vn dng tinh thn, t tng t do, bnh ng - tiu biu cho
nguyn vng c lp, t do ca nhn dn M, khi son tho
Tuyn ngn c lp ca nc Vit Nam Dn ch Cng ho,
Ch tch H Ch Minh trch mt cu trong Tuyn ngn
c lp ca nc M, khng nh quyn bnh ng, t do v
c lp ca nhn dn Vit Nam. Tr.555.
33. Tuyn ngn nhn quyn v dn quyn ca cch mng
Php: Cuc cch mng nm 1789 Php l mt cuc cch
mng t sn in hnh. Sau khi lt chnh quyn phong
kin, chnh quyn mi- chnh quyn t sn- c thit lp.
Ngy 26-8-1789, Hi ngh lp hin do chnh quyn mi ny t
chc thng qua mt vn kin c tnh cht cng lnh - bn
Tuyn ngn nhn quyn v dn quyn ni ting ca cch
mng Php .
Bn Tuyn ngn ny cng khai ghi r cc quyn t do dn
ch: t do thn th, t do ngn lun, t do tn ngng, quyn
bnh ng ca mi ngi trc php lut, quyn chng p
bc...
Bn Tuyn ngn c nh hng ln n phong tro ca
nhn dn cc nc ang u tranh chng ch phong kin
lc by gi. Nhng khi giai cp t sn ginh c quyn
thng tr t nc, chng cng khai ch p ln cc quyn
t do dn ch . Chng ra sc bc lt nhn dn lao ng
trong nc v thc hin chnh sch xm lc v bc lt cc
thuc a v cng tn khc. Tr. 555.
34. ng minh: Lin minh cc nc chng ch ngha pht xt
trong cuc Chin tranh th gii th hai (1939-1945), hnh
thnh vo cui nm 1941 u nm 1942.
Thng 1-1942, ti Oasinhtn (M), 26 nc ng minh trong
c Lin X, Anh, M k chung vo bn Tuyn ngn chng
pht xt xm lc v bo m trong cuc chin tranh ny
khng c s ging ho ring r. Nhng mc ch ca vic k
Tuyn ngn rt khc nhau. Lin X k Tuyn ngn ny
nhm mc ch tiu dit ch ngha pht xt, khi phc ch
dn ch chu u. Cn M v Anh k Tuyn ngn nhm
nh bi th lc ca c v Nht xc lp quyn b ch
th gii. V sau, cc chnh ph M v Anh phn bi ng
minh, ph hoi tt c cc iu khon trong Tuyn ngn. Tr.
557.

35. Hi ngh Thrng: Hi ngh ca i din ba nc Lin
X, M v Anh hp t ngy 28-11 n ngy 1-12-1943 ti
Thrng (th nc Iran).
Hi ngh thng qua k hoch tiu dit cc lc lng
v trang ca pht xt c, quyt nh m mt trn th hai
chu u trc ngy 1-5-1944 v thng qua Ngh quyt
bo m nn ho bnh lu di trn ton th gii sau chin
tranh, v.v.. Nhng sau , gii cm quyn M v Anh
khng thi hnh y nhng iu khon c k Hi
ngh ny. Tr. 557.
36. Hi ngh Cu Kim Sn: Hi ngh gm i din 51 nc do
Lin X, M, Anh v Trung Quc (chnh ph Tng Gii
Thch) triu tp, hp ti Cu Kim Sn (tc Xan Phranxixc,
mt thnh ph cng nghip v hi cng ca nc M) t
ngy 25-4 n ngy 26-6-1945 thnh lp mt t chc quc
t ly tn l Lin hp quc.
Mc ch thnh lp t chc quc t ny l nhm ngn
nga v loi tr nhng mi e do i vi ho bnh, pht
trin quan h thn thin gia cc dn tc v thc hin s
hp tc gia cc nc gii quyt nhng vn quc t; tn
trng cc quyn t do cn bn ca con ngi, khng phn
bit chng tc, nam, n, ting ni v tn ngng. Tt c cc
nc hi vin u bnh ng, khng mt nc no c quyn
can thip vo ni b ca cc nc khc.
Nhng tt c nhng nguyn tc quan trng trn y u b
bn quc thc dn vi phm nn khng th thc hin y
c. Tr.557.

632
H Ch Minh ton tp
633

BN CH DN TN NGI
B
B TRIU (tn tht l Triu Th Trinh): Qu huyn Triu Sn, Thanh Ho.
Nm 19 tui (nm 248), b cng anh l Triu Quc t lnh o nhn
dn khi ngha chng qun xm lc nh Hn (Trung Quc).
Cuc khi ngha lm cho qun gic lo s v tm mi cch dp
tt. B hy sinh oanh lit trong trn chin u ni Tng, x Ph
Din, huyn Hu Lc, Thanh Ho. n nay y vn cn lng m v
n th B Triu.

CU, Ging: (1884-1963) Nm 1940, l ton quyn Php ng Dng.
cu thi hnh chnh sch hp tc vi qun phit Nht, k vi Nht
nhiu hip c nhn nhng cho chng nhng quyn li v cc mt
qun s, chnh tr, kinh t. Nhng n u nm 1945, phng
nguy c b qun i ng minh b vo ng Dng, bn qun phit
Nht Bn lm cuc o chnh m mng 9-3-1945, bt gi ton
quyn cu v b l, chim gi cc c quan hnh chnh v qun s
Php trn ton ng Dng.
H
HAI B TRNG (Trng Trc v Trng Nh): Thng 3 nm 40, Hai B
Trng pht c khi ngha chng gic phong kin ng Hn t phng
Bc xm lc v thng tr nc ta.
Phong tro c nhn dn khp ni hng ng. Ch trong mt thi
gian ngn, 65 huyn thnh, tc l ton b nc ta hi , c gii
phng.
Trng Trc c suy tn ln lm vua (Trng Vng) ng M
Linh (nay thuc huyn M Linh). Sau 3 nm nc ta ginh c
quyn c lp t ch, nh ng Hn mt ln na li em qun xm
lc nc ta. Cuc khng chin ca nhn dn ta b tht bi. Tuy vy,
khi ngha ca Hai B Trng - cuc khi ngha chng qun xm lc
u tin nc ta, li mt trang s v vang trong cuc u
tranh chng xm lc ginh quyn c lp cho dn tc.
HONG HOA THM tc Thm (1864-1913): Lnh t ca ngha qun
Yn Th.
Nm 1888, ng tham gia phong tro khi ngha ca nng dn
chng thc dn Php vng Yn Th. Nh c lng dng cm, ti ch
huy, ngh thut thu phc lng ngi, ng tr thnh th lnh ca
ngha qun. Cuc chin u do ng ch huy ko di ngt 30 nm,
lm cho k th nhiu phen khn n. Khng khut phc c ngha
qun bng qun s, nm 1913 thc dn Php cho tay sai m hi
ng. Phong tro khi ngha b dp tt. Cuc khi ngha v chin tranh
du kch Yn Th l mt phong tro u tranh yu nc quyt lit v
bn b, gp phn t thm truyn thng yu nc, bt khut ca dn
tc Vit Nam.
L
L LI: Anh hng dn tc, sinh ngy 10-9-1385 trong mt gia nh "i
i lm qun trng mt phng" (vn bia Vnh Lng). ng l ngi
yu nc, cng trc, khng khi.
Nm 1406, nh Minh xm lc nc ta. Trc cnh nc mt nh
tan, ng rt au lng v nui ch dit gic cu nc.
Ngy 7-2-1418, sau qu trnh chun b v vn ng nhn dn, L
Li c Nguyn Tri gip sc pht c khi ngha Lam Sn
(Thanh Ho). c ng o cc tng lp nhn dn ng h, cuc khi
ngha nhanh chng chuyn thnh cuc chin tranh gii phng dn
tc. Cuc khng chin v i ny ko di 10 nm (1418-1428) v kt
thc thng li, lt ch thng tr ca nh Minh- mt quc gia phong
kin hng cng lc by gi.
634
H ch minh ton tp
635

Sau khi chin thng qun Minh, ngy 29-4-1428, L Li ln ngi
vua v lp ra triu L a ch phong kin Vit Nam ln giai on
pht trin thnh vng nht.
L THNG KIT (1019-1105): Anh hng dn tc, qu phng Thi
Ho, H Ni. T nh ng t ra l mt ngi c ch hng, ham c
sch v say sa nghin cu binh th, luyn tp v ngh. Di triu L
Thi Tng v L Thnh Tng, ng tng gi nhng chc v quan
trng trong triu.
Khi L Nhn Tng ln ngi, ng gi chc Ph quc thi u, cng
v nh T tng. Nm 1072, li dng lc L Thnh Tng mt, qun
Tng ro rit chun b xm lc nc ta. Chng xy dng nhiu cn
c, tch tr lng thc v kh gii Ung Chu... V vy, ngy 27-10-
1075, L Thng Kit phi ch ng tin cng sang t Tng tiu
dit trc cn c xm lc ca k th ri nhanh chng quay v phng
th t nc. Ngy 1-3-1076, qun ta chim c thnh Ung Chu ri
nhanh chng rt v xy dng tuyn phng th sng Cu.
Qu nhin, cui nm 1076, qun Tng ko sang xm lc nc ta.
Nhng do chun b trc v ng vin c lc lng ca nhn
dn chng gic, nn qun Tng xm lc tht bi v thng 3-1077
phi rt chy v nc chng. Cuc khng chin anh hng ca dn tc
ta hon ton thng li.
L Thng Kit c cng lao to ln trong cuc khng chin chng
qun Tng xm lc. ng l mt nh qun s li lc, mt nh chnh
tr v ngoi giao xut sc.
M
MCTI, ngr (1886-1956): s quan c kh trong Hi qun Php. ng c
mt trong cuc tin cng ca qun i Php vo nc Nga Xvit v l
ngi tham gia cuc ni dy ca binh lnh Php phn chin nm
1919. ng b ta n qun s kt n t. Nm 1923, ra t, c bu vo
ngh vin v gia nhp ng Cng sn Php.
Trong cuc chin tranh Ty Ban Nha, ng c c lm thanh tra
trong binh on quc t tham chin chng pht xt. Nhng nm Chin
tranh th gii th hai, ng cng tc Lin X.
ng nhiu nm lm y vin B Chnh tr ng Cng sn Php.
i hi ln th VII Quc t Cng sn (1935), Mcti c bu l U
vin Ban Chp hnh Quc t Cng sn v l U vin on Ch tch,
tham gia Ban B th.
Sau ny, v u tranh ni b, ng b khai tr khi ng Cng sn
Php ngy 30-12-1952.
N
NG QUYN (899-944): Anh hng dn tc, mt tng lnh ti gii, ch
ln, mu cao, qu ng Lm (nay thuc Ba V - H Ni). Trc
nguy c xm lc ca nh Nam Hn, Ng Quyn h thnh i La,
git cht tn bn nc Kiu Cng Tin, tr mi ho bn trong, n nh
tnh hnh trong nc v gp rt chun b lc lng khng chin. ng
l ngi t chc chin dch Bch ng lch s. Chin thng oanh lit
trn sng Bch ng nh bi mu xm lc ca nh Nam
Hn, chm dt mt thi k mt nc ko di hn mt nghn nm v
m ra mt giai on mi ca lch s dn tc.
Trn c s thng li qun s vang di , Ng Quyn tin ln
mt bc cng c nn c lp dn tc. ng quyt nh b chc Tit
s ca bn phong kin phng Bc v t xng vng, lp thnh
mt vng quc c lp. Di thi Ng Quyn, triu nh c xy
dng theo th ch ca mt quc gia phong kin c lp.
NGUYN HI THN (1878-1959): tn tht l V Hi Thu, qu i T,
huyn Thanh Tr, tnh H ng c. Nm 1905 theo c Phan Bi Chu
sang Trung Quc, theo hc cc trng v b Hong Ph, H Nam,
Thiu Quan, vn l thnh vin Vit Nam Quang phc hi, sau l ng
vin i Vit, tham gia qun i Quc dn ng, c c lm lin
trng (tng ng nh i i trng) kim tri huyn. V c "cng"
trong vic tn st m mu cc chin s Cng x Qung Chu (1927),
nn c chnh quyn Tng Gii Thch tin dng.
Nm 1931, Nguyn Hi Thn v Qung Chu m ca hng xem s
t vi. Sau c chnh quyn Tng tp hp cng V Hng Khanh
v mt s ngi c t tng chng cng lp ra Vit Nam cch mng
ng minh hi. Nm 1945, Nguyn Hi Thn theo on qun ca
Tiu Vn v Vit Nam.
636
H Ch Minh ton tp
637

thc hin sch lc tm ho hon vi qun Tng nhm tp
trung lc lng khng chin Nam B, ngy 1-1-1946, Nguyn Hi
Thn c c gi chc Ph Ch tch Chnh ph lm thi nc Vit Nam
Dn ch Cng ho v sau c c b sung vo Quc hi khng qua
bu c v gi chc Ph Ch tch Chnh ph lin hip khng chin.
Sau khi qun Tng rt v Trung Quc, Nguyn Hi Thn b trn
theo qun Tng v Nam Kinh. Nm 1947, Nguyn Hi Thn li v
Qung Chu tip tc m ca hng xem s t vi v sng Trung Quc
cho n lc cht (1959).
NGUYN HU, tc QUANG TRUNG (1753-1792): Sang th k XVIII, ch
phong kin Vit Nam bc vo giai on khng hong su sc,
ton din. y l thi k phn tranh gia hai th lc phong kin
Trnh - Nguyn. Cc cuc khi ngha ca nng dn lin tip n ra
khp ni m nh cao l phong tro Ty Sn do ba anh em Nguyn
Nhc, Nguyn Hu, Nguyn L lnh o.
Phong tro Ty Sn t mt cuc khi ngha a phng Quy
Nhn pht trin rng nhiu ni trong nc, ri tin ln thnh
phong tro qut khi ca c dn tc, qut sch cc tp on phong
kin thi nt trong Nam, ngoi Bc, khi phc nn thng nht t
nc. Nguyn Hu thc cht l lnh t v linh hn ca phong tro
Ty Sn.
Nguyn Hu lnh o qun dn ta p tan cuc xm lc ca
phong kin Xim (1784 - 1785). Nm 1788, Nguyn Hu ln ngi
Hong , ly nin hiu l Quang Trung, thng lnh qun i chun
b i ph qun Thanh. Ch trong 5 ngy m u xun K Du (t
ngy 25 n 30-1-1789), di s lnh o ti tnh ca Quang Trung,
nhn dn ta tiu dit 20 vn qun Mn Thanh. y l mt chin
cng v i v thn k trong lch s chng ngoi xm ca dn tc ta.
Quang Trung khng nhng l mt nh qun s thin ti, mt
danh tng m cn biu th mt ti nng li lc trn cc lnh vc
chnh tr, kinh t, vn ho, ngoi giao.
Quang Trung l mt v anh hng dn tc tr dng song ton c
mt s nghip v vang trong lch s dn tc ta.
NGUYN TH MINH KHAI (1-11-1910 - 26-8-1941) cn c tn l Vinh,
con mt vin chc xe la thnh ph Vinh, Ngh An. Nm 1927,
Nguyn Th Minh Khai tham gia t chc Hi Hng Nam (tin thn
ca Tn Vit cch mng ng). u nm 1930, Nguyn Th Minh
Khai chuyn sang thnh ng vin ca ng Dng Cng sn lin
on. Thng 3-1930, Nguyn Th Minh Khai c c sang cng tc ti
Vn phng chi nhnh Ban phng ng ca Quc t Cng sn (tr s
ti Hng Cng, Trung Quc).
Thng 7-1935, ng ch l thnh vin trong on i biu do ng
ta c i d i hi ln th VII Quc t Cng sn ti Mtxcva. Ti
i hi, vi bit danh Phan Lan, ng ch c bn tham lun v
vai tr ca ph n ng Dng trong cuc u tranh cch mng.
V nc, ng ch c c vo X u Nam K v trc tip lm B
th Thnh u Si Gn - Ch Ln.
Ngy 30-7-1940, Nguyn Th Minh Khai b thc dn Php bt v
b git hi vo ngy 26-8-1941.
NGUYN TNG TAM (1905-1963): Tc Nht Linh, qu gc Qung
Nam. Nguyn Tng Tam l ngi cm u nhm T lc vn on,
ch nhim bo Phong Ho v Ngy nay. Nm 1940, ng ra lp ng
i Vit Dn chnh thn Nht. Do sch lc ca Chnh ph ta tm
thi ho hon vi Tng, thng 3-1946, c b sung vo Quc hi
khng thng qua bu c v gi chc B trng B Ngoi giao trong
Chnh ph Lin hip khng chin; l trng on i biu Chnh ph
i d Hi ngh Lt (4-1946) v c c lm trng on i biu
Chnh ph ta d Hi ngh Phngtennbl, nhng Nguyn Tng Tam
b nhim v. Sau theo V Hng Khanh i Vn Nam (Trung
Quc) ri tip tc lm tay sai cho thc dn Php v sau ny l quc
M. Cht nm 1963 ti Si Gn.
P
PHM HNG THI: (1895-1924) Mt thanh nin Vit Nam yu nc, qu
Hng Nhn, Hng Nguyn, Ngh An, tham gia nhm Tm tm x
(tc Tn Vit thanh nin on) - mt t chc cch mng quc gia ca
ngi Vit Nam, thnh lp nm 1923 Qung Chu (Trung Quc).
Phm Hng Thi hy sinh ngy 19-6-1924 ti Chu Giang (Qung
Chu) sau khi nm tc n m st tn Mclanh, ton quyn ng
Dng, nhng khng thnh cng.
638
H ch minh ton tp
639

PHAN BI CHU: (1867-1940) qu an Nhim, Nam n, Ngh An,
mt nh yu nc c nhiu hot ng tch cc trong nhng nm u
ca th k XX. Tham gia lp Duy Tn hi (1904) t chc phong tro
ng Du (1905-1908), lp Vit Nam Quang phc hi (1912). Thng 6-
1925, thc dn Php bt cc c Trung Quc ri b mt a v giam
H Ni v nh kt n t hnh. Mc d thc dn Php c tnh bng
bt, nhng tin c Phan Bi Chu b bt vn lt ra ngoi. Lp tc, mt
phong tro u tranh rm r i th Phan Bi Chu din ra di
nhiu hnh thc phong ph. ng o cc tng lp nhn dn xung
ng biu tnh, hng trm c gi n xe Ton quyn Php a n
phn khng, nhiu tp th gi in cho Ton quyn Php ng
Dng; nhiu n khng ngh gi n Quc hi Php, Tng thng
Php, i s Php ti Ta n quc t La Hay, Hi quc lin, v.v..
Cng vi phong tro tang Phan Chu Trinh, phong tro u
tranh i th Phan Bi Chu thc y tinh thn u tranh ca
nhn dn Vit Nam chng thc dn Php i th t chnh tr v i
quyn dn sinh dn ch.
Trc ln sng u tranh mnh m ca nhn dn ta, ngy 21-12-
1926, thc dn Php buc phi tr li t do cho c Phan Bi Chu,
nhng chng li giam lng c Hu cho n lc c qua i.
PHAN CHu TRINH (1872-1926): Qu lng Ty Lc, huyn Tin Phc,
tnh Qung Nam (nay thuc Qung Nam - Nng).
Sau khi Ph bng, c thi gian ng lm quan trong triu
nh Hu, nhng ri t chc v qu hot ng chnh tr. ng ch
trng da vo Php tin hnh cc ci cch, thc hin t do, dn
ch lm cho dn giu nc mnh ri sau mi tnh n chuyn gii
phng dn tc.
Nm 1906, sau chuyn i Nht v, ng ra sc tuyn truyn ch
trng ci cch ca mnh v ng tr thnh mt trong nhng ngi
cm u xu hng ci lng nc ta hi u th k XX.
Nm 1908, khi phong tro chng thu ca nng dn Trung B b
n p, ng b thc dn Php bt y ra Cn o.
Nm 1911, nh c Hi Nhn quyn Php can thip, ng c tr
t do v sau sang c tr Php.
Nm 1925, ng v nc, lm bnh v mt vo u nm 1926.
PHAN NH PHNG (1847-1895): Mt s phu yu nc ni ting cui th
k XIX. Hng ng chiu Cn Vng (1885) ca vua Hm Nghi, ng
ng ra t chc khi ngha chng thc dn Php, lp cn c vng
rng ni Hng Sn, huyn Hng Kh (tnh H Tnh).
ng lnh o ngha qun duy tr cuc chin u chng thc
dn Php trong 10 nm tri. Mc d ch dng nhiu m mu thm
c, va d d va dng v lc e do, nhng ng v ngha qun
Hng Kh vn khng chu khut phc.
Nm 1895, ng lm bnh v mt ti cn c.
T
TN T l cch xng tn Tn V, nh qun s ln sng cui th k VI
trc Cng nguyn, tng nc Ng di triu vua Hp L thi Xun
Thu (722-481 trc Cng nguyn), tc gi Tn T binh php, b binh
th sm nht th gii c dch ra nhiu th ting v c nh
gi cao.
TR, Mrix (1900-1964): Nh hot ng chnh tr Php ca phong tro
cng sn v cng nhn quc t. ng l U vin Trung ng ng
Cng sn Php nm 1924, y vin B Chnh tr v B th Ban Chp
hnh trung ng ng nm 1925, Tng B th ng Cng sn Php
t nm 1930 n nm 1964. Mrix Tr l y vin Ban Chp hnh
Quc t Cng sn t nm 1928 n nm 1943.
TRN HNG O (1213-1300): Tn tht l Trn Quc Tun, l anh hng
dn tc, vn v song ton, c triu nh nh Trn phong tc Hng
o vng v c c gi chc Quc cng tit ch (Tng ch huy qun
i).
ng tham gia lnh o cuc khng chin ln th nht v l
ngi ch huy ti cao cuc khng chin ln th hai v ln th ba chng
gic Nguyn. Trc nguy c xm lc ca bn phong kin phng Bc,
ng lun lun t li ch ca dn tc, ca t nc ln trn ht, ch
ng gii quyt nhng bt ho trong hong tc, cng c khi on kt
ton dn, tp trung lc lng chin u bo v t nc.
ng l tc gi ca Hch tng s ni ting v l tc gi ca tc
phm qun s: Vn Kip tng b truyn th...
640
H Ch Minh ton tp
641

TRN PH (1-5-1904 - 6-9-1931): Tng B th ca ng Cng sn ng
Dng, qu huyn c Th, tnh H Tnh.
Nm 1925, ng ch tham gia sng lp Hi Phc Vit, t chc tin
thn ca Tn Vit cch mng ng. Nm 1926, ng ch tham d lp
hun luyn cch mng Qung Chu (Trung Quc) do Nguyn i
Quc t chc, sau c c sang hc ti Trng i hc phng
ng Lin X.
Thng 4-1930, Trn Ph v nc, c b sung vo Ban Chp
hnh Trung ng ng (7-1930).
ng ch cng Ban Thng v Trung ng khi tho Lun
cng chnh tr ca ng. Bn Lun cng c Hi ngh Trung ng
ln th nht (10-1930) thng qua. Ti Hi ngh ny, Trn Ph c
bu lm Tng B th ca ng.
Ngy 19-4-1931, Trn Ph b thc dn Php bt. trong t, ng
ch b k th tra tn ht sc d man. Do b bnh nng, sc yu
khng qua ni, ng ch hy sinh ngy 6-9-1931.
TRNG BI CNG: tn tht l Nguyn Vn Chin, thuc lp ng Du,
tt nghip kho II Hc vin Qun s Bo nh, l trung on trng
trong qun i Trung Quc (Quc dn ng), sau l gio v trng
ca Hc vin Qun s Nam Ninh. Trong thi gian lm vic t
chin khu, Cng c lin h cht ch vi Trng Pht Khu, dn dn l
r b mt phn bi.
TRNG PHT KHU, sinh nm 1896 ti Qung ng tt nghip Hc
vin Qun s H Bc. Trong thi k Quc Cng hp tc Qung Chu
(1924-1927), Trng c lin lc vi tng qun Xvit Galen, lc by
gi l c vn qun s cho qun i Quc dn ng. L t lnh Qun
on 4, Trng lm cho Qun on ny ni ting l "Qun on
thp" trong thi k Bc pht. Nhiu tng lnh cao cp ca Gii
phng qun Trung Quc sau ny phc v trong Qun on 4 nh
Dip Kim Anh lc l tham mu trng, Dip nh l s on
trng, Lm Bu l tiu on trng. Nhng nm 40 Trng l T
lnh t chin khu ca Quc dn ng. V sau, Trng khng cn
l ng vin Quc dn ng na, nhng trn thc t vn trung thnh
vi ng y. T nm 1949, Trng ro rit hot ng nhm t chc
"lc lng th ba", nhng khng c kt qu. i thm M nm 1960,
ni chuyn nhiu bui New York, Baltimore, Washington, Boston v
San Francisco, Trng ku gi ngi Hoa "chin u" chng "Trung
cng" "khi phc Trung Hoa dn quc" trn lc a, nhng Trng
cng bt ng kin vi nh cm quyn i Loan.
TNG GiI THCH (1887-1975), ngi tnh Chit Giang, Trung Quc.
Hc qun s Nht. Nm 1923, gi chc Tham mu trng Tng
hnh dinh Chnh ph qun s Qung ng. Nm 1924, c Tn
Trung Sn c i kho st v qun s Lin X ri v nc gi chc
Hiu trng Trng qun s Hong Ph.
Sau khi Tn Trung Sn mt, Tng Gii Thch gi chc Ch tch
Ban thng v Ban Chp hnh trung ng Quc dn ng, Tng t
lnh qun cch mng quc dn. Nm 1948, gi chc Tng thng.
Thng 1-1949, Tng Gii Thch t chc, cng nm rt ra i Loan,
tip tc gi chc Tng ti Quc dn ng v Tng thng Trung Hoa
dn quc i Loan.
U
UYNXN, Vur (1865-1924): Tng thng nc M t nm 1913 n nm
1921. Di thi Uynxn, v i ni, Chnh ph M thi hnh chnh
sch n p d man phong tro cng nhn; v i ngoi, Chnh ph
thi hnh chnh sch n cp v bnh trng, can thip th bo vo
cng vic ni b ca cc nc khc, c bit l vi cc nc chu M la
tinh.
Nm 1918, Uynxn a ra "Chng trnh 14 im". Thc cht
chng trnh ny l mt chnh sch xm lc nhm thit lp ch
thng tr ca quc M trn th gii, chng li nc Nga Xvit mi
ra i. Chnh sch ny c che y bng nhng li l m miu "dn
ch", "quyn dn tc t quyt". Ch tch H Ch Minh vch r:
"Ch ngha Uynxn ch l mt tr bp ln".
Nm 1920, Uynxn b tht bi trong cuc bu c Tng thng M
v thi hot ng chnh tr.
V
VAYNG CUTUYARI, Pn (1892-1937): mt trong nhng ngi sng lp
ng Cng sn Php; nguyn ngh s Quc hi Php, cu ch nhim
bo L'Humanit. ng l ngi gii thiu Nguyn i Quc vo ng X
hi Php (1919). Ti i hi Tua nm 1920, ng l mt trong nhng
642
H ch minh ton tp
643

ngi u tranh bo v ch trng ca ng X hi Php gia nhp
Quc t Cng sn, l mt trong nhng ngi ng h bi pht biu ca
Nguyn i Quc i hi ny. Khi Nguyn i Quc b bt Hng
Cng, ng tch cc vn ng v gip Nguyn i Quc thot khi nh
t, trn i Thng Hi, bt lin lc vi t chc sang Lin X.
V HNG KHANH: Tn tht l V Vn Gin, ngi lng Th Tang tnh
Vnh Yn c. Nm 1928, V Hng Khanh tham gia Vit Nam Quc
dn ng. Sau v bo ng ca Quc dn ng Yn Bi (u nm
1930) tht bi, chy sang Trung Quc li dng danh ngha Quc dn
ng u c cch mng. Nm 1945, theo chn qun i Tng v
nc chng ph cch mng. Thc hin sch lc ho hon vi qun
Tng, V Hng Khanh l mt trong 50 i biu ca Vit quc c
b sung vo Quc hi khng qua bu c v c c lm Ph Ch tch
u vin qun s hi. Cui thng 6-1946, theo chn qun i Tng li
chy sang Trung Quc.
Nm 1949, khi cch mng Trung Quc thng li, V Hng Khanh
theo tn qun ca Bch Sng Hy chy v Cao Bng v ra lm tay sai
cho Php. Nm 1954, V Hng Khanh chy vo min Nam lm tay
sai cho M.

Tap3 1930-1945

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Tap3 1930-1945

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tap3 1930-1945

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Hi ng xut bn

o duy tng Ch tch Hi ng

You might also like