Gen avukatlarla gizli konumalar

(*) Avukatn Kitab Av. Ali Haydar zkent stanbul Barosu Umumi Katibi (1887 1961) stanbul Barosu Web sayfasndan alnmtr 1Bu fasl yazmaa neden lzum grdk? Yolun ounu aldmz ve nmzde pek azn braktmz u sralarda, gen arkadalarm, sizinle gizli baz eyler konumak istiyorum. Bu konuacaklarmzn kanunlarda, kitaplarda yeri yoktur. Kanunlarda, kitaplarda, meslek an'anelerinde yeri olan eyleri bundan evvel yazdk. imdi konuacaklarmz, san'atn daha temiz, daha temiz, daha rahat ve daha verimli yaplmas iin ne gibi eylerin gerek olduuna, nasl hareket edilmesi icap ettiine dairdir. Yani biraz da madd taraf. Baroya ayak atarken bunlar bize toptan syliyen olmad. Bir kitapta da yazlm grmedik. Adliye saraynda eski bir stattan konuma esnasnda tesadfen iittiimiz bir sz, teki birinden duyduumuz bir ikyet ve bir figan, Disiplin Meclisinde geen bir vak'a, bir kvlcm... Nihayet yirmi iki senelik bir tecrbe bunlar bize retti. Nice arkadalar biliriz ki iin deil fakat angariyenin okluundan ve kazancn azlndan ikyet ederler. Kymetli zamanlar, hatt shhatleri unun elinde oyuncaktr. Zayf iradeli olduklarndan kendilerini bedava kullandrr, i sahiplerinin esirleri derecesine drrler. Hlsa rahat yz grmezler ve yarnlarndan emin deildirler. Bu gizli faslda konumak istediimiz eyler, mesleinize, haysiyetinize toz kondurmamak, shhatinizi bozmamak, yazhanenizi kapayp ta ktnz zaman geni bir nefes almak, yarn dnmiyerek yemek masasnda karnz ve ocuklarnzla kedersiz ve ne'eli bir yemek yemek, geceleri rahata bir uyku uyumak ve ertesi gn korkusuz ve salam, iinize balayabilmek iin lzm grdm eylerdir. Bab, fasl ayrmakszn ve hi bir tasnife tbi tutmakszn bunlar, kafamda doduu gibi, sralyorum. Bu gizli konumalar, gen meslekdalarm, yalnz sizin iindir. Eskiler ne ise odur. Onlar bu yazlar okurken gemie teessf etselerde geri dnmek ellerinde deildir. Sizler, meslee yeni balyorsunuz. Dikkat ederseniz i sahiplerine, ilere, hdiselere kendinizi ezdirmezsiniz. 901 - Mvekkillerle teklifsizlikten saknnz. Meslein veriminin birinci srr, mvekkil ile teklifsiz olmamaktr. Bu, hi amayan bir dsturdur, i sahiperile aranzda bir mesafe braknz. Mvekkil yazhanenize girerken bir kahvehaneye, bir sinemaya girer gibi girmemelidir; hele bir sigara veya kahve imek, dedikodu ve boboazlk etmek iin hi gelmemelidir. Ona his ettirmelisiniz ki yazhanenizde yalnz i konuulur. Davaya, hukuka dair grlr ve her yardma bir karlk beklenir. Hatt yazhanenizin dnda dahi onlara bu hissi veriniz. Hlsa, i sahiplerile can cier, sk fk, teklifsiz olmaynz. Teklifsizlik, meslek haysiyetinizi krar, i sahiplerine kendinizi oyuncak eder ve sizi bedava altrr. nsanlar ok tuhaftr. Bakalarn bedava altrmaktan zevk alrlar. Sizde bu emellerini gcklayan bir yumuaklk grnce istismar etmek isterler. Bunun balca sebebi de teklifsizliktir, ilerini grdrmek iin arkadalktan, dostluktan bahsederler. yle vaziyet alrlar, yle dil kullanrlar ki cret istemee utanrsnz. yle kurnaz mvekkiller vardr ki creti nlemek iin sizi bir elentiye arr, yahut evinde veya lokantada bir iki yemek yedirir, meyliniz varsa bir ka kadeh rak ile akr keyif ederler. Artk dost oldunuz. Para isteyemezsiniz. Halbuki siz o iten alacanz cretle yz defa daha iyi yemek yer, daha iyi elenirsiniz. Bu kadar deil. Eer sizinle samim dost gibi gren o adamn minnettar kalacan, insanca yardmnzdan dolay size kar sevgi ve sayg besleyeceini sanyorsanz aldanrsnz. Ah, insan denilen mahlk, ne muammadr? Ne kark, ne bilinip anlalamyan bir varlktr. Byle bedava altrdklar ilim adamlarna hrmet edecekleri yerde onlarla elenir, eilmi grdke srtlarna daha ziyade binerler, insan ruhunun en irkin bir yzde, zayf, yumua ezmektir. Kendinizi ezdirmeyiniz. Yerlere kadar eilmeyiniz. Bir ziyafet, ufak bir menfaat mukabilinde ilminizi, seciyenizi oyuncak etmeyiniz. Yardmnzn mukabilini almak, iinizde erefli bir adam gibi sayg ve sevgi grmek isterseniz, herkese ve bilhassa davalarn aldnz, istiarelerini yaptnz adamlara kendinizi dirhem dirhem ve fakat kibarca satnz. Teklifsizlik, bunun birinci dmandr. Mvekkillerle teklifsiz olmaynz.

imdi iinizden yle dediinizi duyar gibi oluyorum: Yeni ie baladk, fazla kafa tutarsak i bulamayz. Onun iin i sahiplerinin suyuna gitmeliyiz... Bu ok yanltr, i sahipleri, siz yumuadka sertleir, siz arkalarndan kotuka kaarlar. Dava almann, mvekkil tutmann, namus dairesinde para kazanmann yolu bakadr, iyi bir tahsil grm, avukatlk iin lzm gelen vasflar haiz bulunmu iseniz, daima okuyor, alyor ve drst hareket ediyorsanz er ge meydan sizindir. abuk avukat olunmaz, acele ile para kazanlmaz, mvekkilinize kendinizi ezdirip kan ter iinde bouna almaktan ve sonunda shhatinizi, haysiyetinizi kaybetmekten ise yazhanede oturup kitap okumak, yahut ta mahkemelere ve konferanslara gidip bir ka faideli sz dinlemek daha hayrldr. Meslekte vakarnz muhafaza ediniz, mvekkillerinizle aranzda mesafe braknz, fazla teklifsiz olmaynz, hatt zaruret olmadka ve en aa on defa davet etmedike yemeini yemeyiniz, derken yazhaneye her gelene kafa tutunuz, alm satnz demek istemediimi elbette anladnz. Avukat, madd hayatta muvaffak olmak iin sempatik olacak, kibirli ve alml olmyacak, herkesi kendisinden soutacak hallerden, sahte vakarllklardan saknacaktr. Bu, muvaffakiyetin alfabesidir. Fakat ayni zamanda bir ilim adamna yakan ciddiyet ve vakar da gsterecektir. Mvekkiller bylelerini arar, bylelerine sarlr ve bylelerine cret verilir. Onlardan yardmnzn mukabilini almak, itimat grmek isterseniz sarma dola olmaynz. Sizi bou bouna dndrr, boynunuza zincir takar ve abucak ypratrlar, iyi ocuktur, derler amma, byk altndan glerler. Mhim bir i kt zaman, kendisini idare etmeyi bilen baka avukata mracaat ederler, kendilerinden iyi bir avukat istiyene bakalarn tavsiye ederler. nk siz kendisine mhim ii becerecek, kendisini ar satacak bir kymet gstermemi oldunuz. Meslekte bu dereceye dmekten ok saknnz, ie bir kere byle balar ve byle bir nam alrsanz sonuna kadar kk, orta kalr ve hi bir zaman byk ve zengin bir avukat olamazsnz. 902 - abuk alp dklmeyiniz. Bu meslekte salarn aartm, her kssadan bir hisse karm, her telden bir ses iitmi olan eskilerin bu alanda syliyecekleri ikinci bir szde, size bir dava vermek isteyenlere kar abuk alp dklmemenizdir. Yazhanenizin kaps ald. Tandnz, yahut tanmadnz bir i sahibi ieriye girdi. Yer verdiniz, oturarak iini anlatmya balad. Ara sra sizden fikir soruyor: Hakl deilmiyim? Hasmm haksz deil midir? u delile ne dersiniz? Elimde bu ibra varken davam yzde yz kazanamazmym?... iin ruhu da buradadr. Blbl gibi aznz aar ve ona yerden gke kadar hakl olduunu, bu davasn u kadar zamanda kazanmak iten bile olmadn sylerseniz her eyi kaybettiniz. Bir kere, btn vesikalar, ilgili kanun maddelerini tetkik etmeden lf sylemek ve adamcaza byk mitler vermekle bir meslek hatsnda, en yumuak tabirile, yemek yemeden yemi yiyen ocuun hareketine benzer bir hafiflikte bulundunuz, i sahibi zeki bir adam ise sizin bu hafifliinizi grerek her halde itimad sarslmtr. Mhim bir iini mmkn deil size tevdi etmez. Sonra, i sahiplerinin ou, zannettiinizden daha kurnazdrlar. Sizden alacan aldktan sonra ok defa gider ve bir daha semtinize uramazlar. Yahut ta o iin hakk olan cretten pek azmi teklif ederler. nk ellerine silh siz kendiniz verdiniz. Bu davay kazanmann pek kolay olduunu, uzun srmiyeceini, paralar atr atr tahsil edeceinizi daha be dakika evvel siz sylediniz. Kanunun filn maddesi kendisine hak verdiini ve mahkeme ve icra huzurunda yle derse iinin lehine biteceini renmitir. Zaten avukat hakknda yel alp rzgr satan bir adam diye bulank bir fikir tayor, iki satr yaz yazacak, iki de lf syliyeceksiniz! O lflar da ona retmi bulunuyorsunuz. Artk ne diye size itimat edecek ve istediiniz paray verecektir? Onun iin boboazlktan saknnz. Kim olursa olsun, i sahibine abuk ve ok alp salmaynz. Lyihada yazacanz ve mahkemede syliyeceiniz szleri daha davasn almadan ve kitap kartrmadan o adama sylemeyiniz, ite u avukat yokmu? Sizin kadar ilmi, sempatisi olmad halde byk dava sahipleri hep ona kouyorlar, yazhanesi bir karnca yuvas gibi iliyor neden? Bir kere aratrdnz m? Elbette size stn bir hali vardr. O hal, baka bir ey deilse, mutlaka, mvekkillerine derhal alp salmamas, kendisini idare etmesi, konutuklarna arball ile itimat telkin etmesi, ekirge gibi sramamas, ilmini ve yardmn bedava satmamasdr. u halde siz de onun gibi yapnz, ii dinledikten sonra mmknse delillerini isteyiniz, hdiseyi biraz derinleiriniz. Davasn kazanacanza dair sizde bir kanaat hasl olmusa, iini zerinize alabileceinizi syleyiniz. Pek sktrrca, yahut aranzda yle byle bir dostluk varsa baz prensiplerden mphem ve umum surette bahsediniz. Fakat zinhar dklp salmaynz. Bu suretle kendisine daha ziyade itimat vermi, fakat her eyi retmemi olursunuz, iini aldktan ve cret mukavelenizi yaptktan sonra, frsat dtke, daha fazla konuabilirsiniz. 903 - cretinizi kararlatrnz.

Burada konutuklarmzn gizli olduunu bata sylemitim. yle ise, eiliniz de kulanza syliyeyim, her iten muhakkak cret isteyiniz ve mutlaka bir mukavele yapnz. Btn avukatlar ve bilhassa meslekte yeni by terlemi ada bulunan gen meslekdalar, bu iin ok yabancsdrlar. Herkese akl reten, herkes tarafndan iini ve kazancn bilir zan olunan avukatlar, kendi skn dikemiyen terziler gibi bu hususta acnacak haldedirler. Btn yanl telkkilere, dedikodulara, grne ramen avukatlar yaptklar yardmn ok defa mukabilini almazlar ve yahut alamazlar. Bunun ok sebebi var. Meslein hamuru feragatle yourulduu iin at kap ieriye girene, ver bakalm paralar demek bize ar geliyor. Sonra bizim memlekette, bilhassa yerlilerle ii olanlar bilirler ki halkmz, avukatn syledii sze, yazd her kelimeye bir cret vermek lzm geldiini takdir etmemektedir. Hekime gittii zaman nabzn muayene ettirdii, bir de reete ald iin (vizite) vermek lzm geldiini anlamaa balayan i sahipleri, avukat sz syledii, bu sz ortada grlmedii, havay nesimiye kart iin cret lzm geldiini dnememektedirler. stediiniz kadar yazhanenize (istiare bedava deildir), (her istiareye u kadar cret alnr) diye levha asnz, istediiniz kadar kinayeli lflar syleyiniz. Hi aldrmaz, biraz da tanklk varsa kahvenizi ier, telefonunuzla konuur, sizi bir iki saat igal eder, Allahasmarladk deyip kar giderler. Peki amma, siz bu yazhaneyi keyif iin amadnz, bu kadar masrafnz var. oluk ocuk sahibisiniz. Onlarn hakk zerinde bu kadar zararl tasarruf edemezsiniz. Hastalk, salk sizin iindir. Bir ka ay yazhaneniz kapal kalrsa dilenecek vaziyete dersiniz. Aylnz yllnz olmad iin bu serbest meslei ihtiyar ettiniz. O halde hakknz bakalarna inetmemelisiniz. u kanaatimi de syleyeyim ki, kendi hakkn temin ve istifa etmeyi bilmeyen bir avukat, bakalarnn hakkn daha iyi temin ve mdafaa ettiini iddia edemez. urasn da unutmamalsnz ki bedava i grmek yalnz sizi ilgilendiren bir hal deildir. Bu hareketlerle mesleinize, arkadalarnzn hakkna tecavz etmi oluyorsunuz. Gen arkadalar! Bir mvekkilden cret isterken yznzn ne kadar kzardn, kalbinizin ne kadar attn, o anlar yaadm iin ben de bilirim. Sanki bir su ilemi gibi utanrsnz, iinizden cret istemek geer, fakat diliniz syliyemez. Yardm ettii ie kendisini bu kadar kul yapan bir meslek adamna ancak avukatlkta rast gelinir. Sebebini yukarda biraz syledim, bu kitabn muhtelif yerlerinde de anlattm, bu meslein kendisindedir. Yardmn adalet gayesine hasreden adam, bir tccar gibi, her eyden evvel para istemeyi centilmenlie yaktramyor. Mvekkilin kendiliinden vermesini bekliyor, o ie, ok defa aldrmyor... Lkin her eyin bir derecesi vardr. Mesleinizi, bir erkei ldrasya seven bir kadn gibi sevebilirsiniz. ldrasya seven kadnlarn bile ak dolu yreklerinde satlacak ve satn alnabilecek yahut ufak bir hediye ile sevindirilebilecek keler bulunur. Ruhunuz asl, kalbiniz semih ve licenap olsa da, bir kesinde kendinizi ve ocuklarnz dnmek iin yer braknz. Baz aile ileri, pek yakn dost ileri olur ki bunlardan cret istemek bahs mevzuu olamaz. Bazan fakirlerin ilerini grmek icap eder, bundan zevk duyulur, vazife saylarak yaplr. Hlsa seve seve yaplabilecek angariyeler olur. Bunlardan kanmak mmkn deildir. Fakat btn meguliyet angariye olur, ilim yardmnn ve beden yorgunluunun byk bir ksm karlksz kalrsa, ite o zaman felkettir. Onun iin bir avukat kendisine bedavac damgasn vurdurmak istemezse kendi iini de biraz bilmeli ve yardmna cret beklediini i sahibine anlatmal, ve yazl mukavele ile miktarn tesbit etmelidir. Yeni kanun yazl mukaveleye raptedilmedike cret talep edilemiyeceini emretmi olmasna nazaran artk sonradan ecri misil davalarnn kaps da kapanm demektir. creti evvelden tesbit etmekte bir avukat iin sklacak hi bir cihet yoktur. Bir iki ite cret isteyince alr ve arkas gelir. Fakat bir kere yanl yol tutuldu mu, dnmek zor olur. creti evvelden tesbit ve bir mukaveleye raptetmek, mutlaka dava amak iin deildir. Bir kere yazhanenize her gelipte sizden bir yardm gren adam, az ok bir cret vereceini bilmelidir. Sonra evvelden konuulmyan cretin miktarn i bittikten sonra kararlatrrken ok defa mnazaa kar. Siz ok umarsnz, iin bittiini ve maksadnn hasl olduunu gren mvekkil az zihninden geirir, iyisi mi, evvelden konumal, mvekkil ile cret mnakaas, cret davas gibi naho sahnelere sonradan meydan vermemelidir. cret miktarn tesbit ettiiniz halde sonunda alamazsanz, Dava edip etmemek elinizdedir. Byle bir hal vukuunda nasl hareket etmek lzm geldiini yerini izah ettik.

3904 - Muhta ve zebun grnmeyiniz. Bir i sahibi, yardmna mracaat ettii avukat muhta, perian, dkn vaziyette grmemelidir. Byle bir hal, avukat iin izmihlldir. cret isterken, sebep ve mazeret olarak, yazhanesinin kirasn veremediini, vergi borcu iin haciz geldiini syleyen avukat, mvekkil nazarnda her eyi kaybetmitir, insanlar, bylelerinden kanrlar. Byle dkn vaziyette bulunan avukatn muhakemesinde selmet grlmez. Ald ii sonuna kadar takip edeceinden pheye dlr, emniyet ve itimat sarslr. ok avukatlar vardr ki, en mkl dakikalarnda bile bakalarnn hakkna el uzatmamlar, mvekkillerinin emanetlerini nefisleri bahasna muhafaza etmilerdir. Bu byle olmakla beraber i sahipleri, dkn olmyan meslek adamlarn tercih ederler. Bir avukatn, hakkn isterken sebep ve mazeret dermeyan etmesine hi ihtiyac yoktur. Kendi husus hayatna, ihtiyacna dair syledii sz yalnz hzumsuz deildir, kendisini mvekkil nazarnda sukut ettirdii iin zararldr, i sahibi, centilmen bir insan ise, en hafifi, itimadn kaybeder, zlr ve bunun neticesi olarak, mhim bir iini size tevdi etmez. Evvelden tevdi etmi olduu ii bitirir bitirmez bir daha da yazhanenize uramaz. Eer seviyesi dk bir adam ise sizin zaafnz, ihtiyacnz istismar eder. Az ile sizi kullanr, Ayaklar altnda iner. Halbuki durum byle mi olmalyd? sahibi, avukat yazhanesine karanlkta k, hastalkta derman arar gibi girmeli, avukat ilim ve ahlk bakmndan olduu gibi dnyalk bakmndan dahi hi kimseye muhta olmyan, mstakil, stn bir vaziyette grmelidir. Bu bir nevi ruh haletidir. Mantkla alkas yoktur. Niin byledir? denilemez, insanlarn zebun bulduklarn ezmeleri ve stn grdklerinin nnde eilmeleri ftratn ezel kanunlar iktizasndandr. Bu hi amaz. Meslekte muvaffak olmak, kendisini mvekkillerin arzu ve istismarna kaptrmamak isteyen gen avukat, daha balangta bunlara dikkat etmelidir. Ben bir hekime mracaat ederken sakalnn tral, yakasnn yal, ellerinin kirli olup olmadna daima dikkat etmiimdir. Hele hastalkl, ksrkl, biare bir hekime kendimi muayene ettirdiimi hi hatrlamam. Grr grmez bende, istikrah veya merhamet hissi uyandran bir adama shhatimi tevdi etmek elimden gelmiyor. Mvekkil ile avukat arasndaki mnasebet de byledir. Evi veya yazhanesi haczedilmi, perian, akam nafakasna muhta, dkn bir avukata hi bir kimse cann ve maln emniyet edemez. ksrkl ve aksrkldan kamak, dknlerden uzak bulunmak, insiyak bir harekettir, insan ister istemez byle yapar. Bir insan, kand bir adama nasl olur da iini emniyet eder ve ondan yardm, kuvvet, mcadele bekler?,.. e yeni balayan bir gen avukatn para kazanamamas, masrafn karamamas, hatt gnn birinde yazhane eyasnn haczedilmesi hi de hacaleti mucip deildir. Fakat bunu mvekkile sezdirmek zararldr. Demek istediimiz, avukatn kendisine ait bu halleri kendinde saklamas, mvekkillerine dkn ve zebun grnmemesidir. 905 - Temiz olunuz. Yazhanenin temizlii ve arball gibi avukatn st ba temiz, yz tral, sa taranm, potini boyanm olmas da mteriye tesir yapar. Kirli adamn mterisi de kirli olur. Kirli mterinin verebilecei cretle ise nihayet bir rk portakal alnr. Karmakark sal, bir kar sakall avukatn karsndaki adama yapaca tesir menfidir. Avukat, i sahiplerine, yalnz ilim ve fazilet stnln deil, ayni zamanda, klk ve kyafete de dzgnln gstermelidir. Bu, mteri avlamak iin yaplacak bir gsteri deildir, Bu, cemiyet hayatnn gereklendirdii bir vazifedir. Hele cemiyetin en mnevver adamlarndanm diye ortaya km olan avukat iin bir bortur. Grnn insanlar zerindeki tesiri byktr. adamlar babacan, trnaklan kirli, ekmek peynirle geinir kanaatini veren avukatlarla cret pazarl yaparken, byle bir adama u kadar bile ok! derler, fakat dzgn kyafetlisine kesenin azn aabilirler Her taraf temiz, kibarca giyinmi bir avukatla kolay kolay teklifsiz olunmaz. Gelen mteri yapr. Harabat avukattan ise uzaklar. Mteri tutmak, yaptnz yardmn karln hakkile almak isterseniz temiz ve tl elbise giyiniz, yasz yaka ve kravat taknz. Her gn tra olunuz, dilerinizi ve trnaklarnz temizleyiniz, potininizi boyatnz. 906 - Hayatnz yalnz mesleinizle kazannz. te size eski bir avukat. Avukatlktan altn para ile elli bin lira kazand halde bir vapurculuk iine taklm, varn younu vermitir. imdi ak salarile adliyenin dik merdivenlerinden beli bkk karken tatl gnlerini

acya eviren o ticaret macerasna lanetler yadryor. te ikinci bir avukat daha. Birisinin tevikine ve hrs ve tamaa kaplarak Rusyaya gnderdii hallar yznden btn kazancn kaybetmi, sefaletin gelip kapsn ald son gnlerinde ne yapacan arp kalmtr. Bir ncs de kazancn paylamak zere kardeine verdii btn varlnn az bir zaman sonra yok olduunu grmtr. Kalp hastalna, ksre, sinir buhranlarna mal olan o varln yerini bir daha dolduracandan pheli, kan ter iinde sulh mahkemesinden icra dairelerine koup duruyor. Parasn ngiliz lirasna evirdii ve baka speklsyonlar yapt iin bugn ounu kaybetmi olan, yzde on be faizle ipotee yatrd an parasnn yarsile cann ancak kurtaran, teki avukatlar da sayalm m? Dorudan doruya veya dolaysile ticaretin avukatlar iin yasak olduunu biliyoruz. Fakat gen arkadalarm, ben burada size, kanunun meydana karamyaca ve yahut masum grebilecei ticaret ilerine bile karmamanz tavsiye etmek istiyorum. Pek basit gibi grnen faizle dn para vermekten, yle bir ipotek almaktan, taksi iletmekten, ne bileyim en ufak ve masum kazan ilerine karmaktan saknnz. Biliniz ki gnn birinde mutlaka zararl kacak ve damla damla kazancnz muslukla kaybedeceksiniz. nk bu sizin iiniz deildir. Aldnz tahsil ve terbiye, bir ucu tccarla dayanan bu ilere bsbtn aykrdr. Sizin kafanz baka trl yourulmutur. Para dalaveralarnn istedii bin bir trl dzenbazlklar yapamazsnz. Sizi behemehal aldatrlar. Sonra, kazanc veya gayb bakalarnn elinde olan bir ie sermaye yatrmak neden? Siz avukatsnz. Bu meslek adam ok zengin etmez amma refah iinde yaatabilir. erefli bir insan iin bu refah yetiir. (Az tama ok ziyan getirir) ata sz, mesleinden baka ilerle kazan yapmak isteyen avukat iin sylenmitir, denilse yeridir. 4907 - almada intizam ve takip. almada intizam, her meslekten ziyade avukatlkta gerektir, istediimiz zaman yataktan kalkp istediimiz zaman sallana sallana ve gerine gerine yazhaneye gelecek zamanda deiliz. Kanunlar, bilhassa memleketimizde, her gn deiiyor. Bunlar takip etmek, mahkemelerde hazr bulunmak lzmdr. Fevkalde bir hal olmadka, her sabah yazhanenize muayyen saatte gelip muayyen saatte kmalsnz. Hatt ktibiniz ve daktilonuz hangi saatte nerede olduunuzu, urayanlara filn saatte geleceinizi syliyebilmelidir. nk arayan ve bekleyenlerin vakti dahi bizimki kadar kymetlidir, i sahipleri, hele biraz sezmek kabiliyetinde olanlar, byle eylere dikkat ederler. Bir, iki, defa avukat yerinde bulamyan bir i sahibi onun hakknda numarasn vermitir. ntizamszlk, devamszlk ok zararldr. nk intizamsz alan avukat, ilerinde arr, acele ve mhim olan unutarak ehemmiyetsizlerile urar, davalar gyaba brakr. Arkasndan can sknts, sinir buhran ve daha baka eyler gelir. Bunlar kendisi iin tehlike. Mvekkiller ise almas tesadfe tbi avukat abuk silkip atarlar. Onlar da yava yava, bu derbeder adamn kendisine hayr yok ki bize olsun, kanaati hasl olur. Bu da ileri ve dnyal iin tehlike. Avukat yaamak ve sevdii mesleinde devam edebilmek iin mvekkile muhta olduundan onlar kendisinden karacak hallerden saknmaldr. Aldnz ilerin muhakeme celselerinde saatinde hazr bulunmalsnz. Hakik bir mazeretiniz olmadka muhakemeleri talik iin haber gnderir, mektup, arzuhal yazarsanz hem mahkeme, hem mvekkiliniz nazarndaki itibarnz kaybedersiniz. Derbeder, sallapati avukatlar sakn taklit etmeyiniz. Avukatlkta kalenderlik kadar muvaffakiyete engel olan bir hl yoktur. Kalenderlik ve danklk, intizamszlktan, ihmalden ve irade gevekliinden ileri gelir. Muhakeme celseleri neticesini mvekkilinize mektupla veya telefonla bildirmeyi unutmaynz. Btn bunlarla i sahibinde size itimat edilebilecei hissini verirsiniz. Pek ok mvekkiller, her eyden ziyade buna ehemmiyet verirler. Hele una ok dikkat ediniz: zerinize aldnz bir ii sonuna kadar takip etmek gerektir. Evvelce ateli bir ka adm attktan sonra arkasn brakvermek, manen lm demektir. Byle avukat salam, daim hi bir

mteri tutamaz, ileri olduu gibi brakvermekten doacak madd mes'uliyet, zarar ve disiplin cezalar da baka. Yaz masas arpk, iskemleleri karmakark, demesi tozlu bir avukat ziyaretiye ok kt tesir yapar. Hele masas zerinde bar yrtk zarflar, gneten rengi sararm katlar, dilenci gibi boynunu bkm dosyalar, ciltleri param para olmu kitaplar, mrekkepsiz hokkalar, usuz veya czrdadka saa sola mrekkep damlalar saacak kadar eski ulu kalemler grlen bir avukat, mvekkile emniyet telkin edemez. Byle haller avukatta alma zevkini, ziyaretide itimat duygusunu karverir. 908 - Mddetleri son gne brakmaynz. Adliye saraynda bir meslekdaa rast gelip te (aman, lyihann son gn. Hemen yazp mahkemeye vereceim) dediini iittiim zaman ona da, meslee de acr ve iimde bir sz duyarm. Dnp tanarak, dosyas batan nihayete kadar okunarak, kanun ve erhler kartrlarak yazlmas lzm gelen bir itirazn, bir temyiz lyihasnn acele ile bir rpda karlmas... Bu, ayp dememek iin sylyorum, ok tuhaf bir eydir. Kendi kanmad yerde hasm avukatm, hkimi kandrmak!... Bu mmkn deildir. Sonra, temyiz arzuhalinin on beinci, itiraznamenin beinci gn sa kalp yazhaneye gelebileceimize dair elimizde bir senet var m? O gn, vapuru karmyacamz, tramvay kazasna uramyacamz ne malm? Onun iin bir avukat, mddete tbi ileri son gne brakmamal, en aa bir ka gn evvel yazacan yazp verecei makama vermelidir. Akam yazhaneyi kapattktan sonra rahat bir nefes almak, sofrada, aile yuvasnda ne'e ile ve hi bir ruh sknts ve dncesi olmadan tatl ve mes'ut bir hayat geirmek ancak bu suretle mmkndr sanrm. Bugnk iini yarna brakma! Bu alanda avukatn daima hatrlyaca ata sz olmaldr. Mddetin geirilmesinden dolay bir arzuhal ve lyihann reddolunmas kadar bir avukat iin irkin ve hi af olunmyan bir su yoktur. 909 - Kitaba baknz. Bir arzuhalin ne gibi kelimelerin bulunmas lzm geldiini gsteren usuln maddelerini avukatlk hayatmda belki binlerce defa okumuumdur. Fakat bir dava arzuhali, bir temiz kefaletnamesi, bir tashihi karar lyihas yazarken her defasnda yine okurum. Bundan hi zarar grmedim. Bu bana kuvvet ve itimat verir. Kefaletnamede bir kelimeyi eksik yazd iin icrann tehiri talebi reddolunduundan, bu suretle haksz tahsil ettii paray hasmdan geri alamadndan ikyet eden ok arkadalar hatrlarm. Bunlar hep bana birer ibret dersi vermitir. Hele, kanunun arad'artlar haiz olmyan dava arzuhallerinin reddedildiini iittiim gen avukatlar bir iki deilidr. Bunlara da ok acrm. Bizim meslekte, hele hukuk ve ticaret davalarnda sz, kanunun ve kitabndr. Orada avukat deil, dosya syler. Davann temeli, arzuhaldir. Duvarlar ve ats layihadr. u halde br gen avukat, ald bir davann arzuhalini yazarken H.U.M.K. nne amal, satrlar birer birer okumaldr. Adres mi lzm? Yazmal, vakalar m ister? Sralamal, ne istediini, neye dayandn ak olarak sylemelidir. Eksik bir arzuhalin reddolunmas, iptida itirazlara yol verecek surette abuk ve dncesiz yazlmas... Bunlar af edilmiyen hususlardandr. Gen avukatlar bunlara ok dikkat etmelidirler. Eskiden kalma bir zihniyetle, kanunun maddei mahsusasna istinat eden tenbel bir avukat, mesleine kar saygszlk gstermi ve kendi ukurunu kendi kazm olur. Bylelerinin i yok! Mahkemeler i karmyor! diye ikyetlerini kimse dinlemez. Byle tenbel, kitapsz avukata kim i verir? Bir i veren bir daha yanna urar m? Ne dedii anlalmyan, hangi hukuk sebebe dayand bilinmiyen dava arzuhalini hkim anlayamaz ve celseler uzarsa kabahat hkiminmidir? Biz, kendi uhdemize deni yapmalyz. Tesadf pereminden yakalamal ki kamasn. Kendisine gelen bir davada dnp tandktan, kitap kartrp hazrlandktan sonra mdafaa yapan gen avukat, parlak bir istikbalin temelini attna emin olabilir. Mvekkil, onun intizamn, altn, dosyasnn dzgnln grr ve srf bu sayede davasn kazandn anlar. Baka ileri olunca artk kendisine gelir, dostlarna gen yardmcsn tavsiye eder. ilim bombardmanna, muntazam ve dzgn yaylm ateine urayan hasm da byle bir avukat takdir eder, baka ii olunca o da kendisine koar. Nice avukatlar bilirim ki bir davada yere serdikleri hasmlar baka ileri iin kendisine mracaat etmilerdir. Hkimlere gelince, byle avukatlar her yerde verler. Bylelikle i ii aar, hret ve onun arkasndan refah, kendiliinden gelip banza konar.

Tali, ans, ksmet... aziz meslekdam, bunlara bel balama. Avukatlkta byle bo eyler yoktur. Muvaffakiyet, hret, refah, ancak ve ancak salam bir seciye, usul ve intizam dairesinde alma ile elde edilir. 910 -Yaz yazmak. Avukatn sermayesi, nce doruluk ve namuskrlk, sonra bilgidir. Bu iki vasf, bir sikkenin yaz ve tura taraf gibi birbirini tamamlar. Doruluunu ve bilgisini ileten avukat, muvaffak olacaktr. Fakat bu doruluu ve bilgiyi herkese nasl retmeli? i sahiplerine nasl anlatmaldr?... hretten bahsetmek istiyorum. Avukat, bilmem hangi hastaln tedavisinde yeni bir usul kefettiini syliyen bir hekim gibi reklm yapamaz, bir damlasile yzdeki illeri dreceini syliyen hazr il satclar gibi iln veremez. Bunlar yasak. Ne yapmal? Gelen i sahibini, biraz evvel syledik, iyi idare etmeli... sahipleri sizin iin zahmetsiz, masrafsz reklm yaparlar. Fakat bu yetimez. Mahkemelerde ilm mdafaalar yapmak. Bu da iyi. Hkimler ve dinleyenler her yerde sizi ver, haberiniz olmadan size i gnderirler. Lkin bu da yetimez. Bir mevzuu, Almanyada nasldr? Fransz limleri ne demiler? Bizim mahkemeler ve temyiz ne reyde? iyice bir tetkikten sonra derli toplu meslek mecmuasnda yazmak yokmu? Avukat tantan en mhim millerden birisi de budur. Avukatlar, balarndan geip uzun boylu tetkik etmi olduklar davalarda istiarelerde byle mevzular bulabilirler. Ancak henz dava grlrken gerek dorudan doruya ve gerek baka bir namla yaz yazmak, centilmenlie yakmaz. Davann lehte veya aleyhte neticelenmesini beklemek gerekir. lm, meslek mecmualarda yaz yazmak, fikre aklk verir, bilgiyi geniletir. Fakat temin edecei hret... bunlardan aa deildir. O makaleyi en az bir ka yz meslekda okur. Onlar sizi tanmaa balarlar. Gnn birinde o mevzua dair bir istiareye arlm iseniz biliniz ki sebebi bu makaledir. Anadolu barolarnda da byle yazlarla akisler yaparsnz. Hi haberiniz olmadan size i murafaa gnderirler. Filn avukat, malmatl olduu iinmi ok para kazanyor? u arkada lisan bildii ve yaz yazd iinmi tannmtr? Demeyiniz, eski hukuku, eski hretleri, eski artlan bir yana brakalm. Trk hukuku kblesini batya evirmitir. Biz de oradakiler gibi yapmaa mecburuz. Zaman gittike deiiyor. Tannmak iin okumak yazmak gerektir. 5911 - Mesleinizi seviniz. Bir meslei sevebilmek, bkp usanmadan yapmak, yaptka heyecan duymak, manev saadetlerin en byn tatmak, cemiyette erefli bir mevkie sahip etmek, refah iersinde yaatmak iin ne lzumsa avukatlk mesleinde bunlarn hepsi vardr. Bu meslek, stat Henri - Robert'in dedii gibi (yalnz bana sevilmek iin kfi derecede gzeldir. Avukatlk kskanasma, tatl tatl sevilebilir). Bu kitabn bir ok yerlerinde grdk ki avukatlk kadar insan yoran, bo zamanlarn tadn tattrmyan, uykuyu rahat uyutmyan baka bir meslek yoktur. Evinizden ktnz dakikadan yazhanenize gelinceye kadar sorgular karsndasnz. Yazhanenizde sizi bekleyenlere fikir ve nasihat vereceksiniz. Mektuplar, arzuhaller, lyihalar yazacak, Adliye saraynda mdafaa yapacaksnz. Arkadalarnzla kanunlar konuur, mzakereler, mnakaalar edersiniz, iler peinizi bir dakika brakmaz. Bir saniye serbest deilsiniz. nk sizin yazhaneniz filn handa ve vazife yeriniz Adliye saraynda deildir. Sizin yazhaneniz, imalthaneniz bizzat dimanzdr. Bu daim meguliyet, ne ok kuvvet sarf ettirir, ne kadar sabr, metanet ister! Onun iindir ki siz herkesten daha abuk ihtiyarlarsnz, salarnz, dileriniz daha abuk dklr, kalp, verem, kanser, sinir hastalklar her meslekten ziyade avukatlkta tahripler yapar Eer mesleinizi sevmezseniz devam iin lzm olan sabr ve sebat, metaneti, almak zevkini, meslek saygsn kendinizde bulamaz ve hdiselerin bindirdii madd ve manev yklere dayanamyarak ker gidersiniz. Meslek ak size bir kuvvet kayna olur. Onu sever ve her eyden stn tutarsanz, salamlk, dinlik, dayanklk duyarsnz. Bu meslek sevilmee lyktr. Yapt hizmet, bir devletin en kuds bir vazifesi olan adaleti datmak iine yardmdr. Onun iin, hkimlik gibi, mesleklerin en iyilerinden ve en ereflilerindendir. Serveti, ailesi, namusu tecavze uram olan bir insann en evvel koup gelecei, himaye isteyecei adam avukat ve snaca yer onun yazhanesidir. Ne kadar aileler vardr ki servetlerini, haysiyetlerini, avukatn yardmna borludurlar. Her gn en mahrem srlar ona tevdi olunur, en gizli eyler onunla konuulur. Hristiyanlkta Allahn vekili diye sayg ve huu ile nnde gnahlar itiraf edilen, ruhanilik ne ise, drt duvar arasnda byk bir emniyet ve itimat ile kendisine sr ve dert dklen adalet vekillii de odur. Nice byk mevkilere

km adamlar vardr ki tecavze urayan haklarn ve menfaatlerini almak iin avukatn yardmna komu ve ona en byk sayg ve itimad gstermilerdir. Nice analar, hemireler, ne kadar masum aile kzlar vardr ki, baka kimsenin bilmedii ve bilemiyecei srlar ilk defa olarak dudaklarndan avukata ifa etmilerdir. Kk byk yurddalarn bu sonsuz sayg ve itimadna mazhar olmak kadar ruha skn ve zevk veren baka ne vardr? Kl ve sng takp tehlikedeki vatan ve milleti iin hududa koan askerle, fazilet ve bilgi silhlarn kuanarak tecavze uram bir hakk mdafaa iin adalet meydanna koan avukat ayni derecede sevgi ve saygya lyk deilmidir? Hkimi aydnlatmak, hakk yapmak, masumu ipten kurtarmak, zalimden alp mazluma vermek, bu ne byk bir eydir! Dnyada bundan daha byk ve daha temiz baka bir saadet var mdr? lkbahar kn uyuturduu aalara nasl can verir, iekleri nasl fkrtr ve kular ttrrse, bir heykeltra bala nasl ilh bir kudret alarsa avukat da inenmi biarelere, sille tokat atlmak istenen dul ve yetimlere kuvvet verir. Onlar mdafaann ile aydnlatr, scak himaye ve efkatile sndrr. Bu meslei seviniz, nk sevilecek kadar asil, cazibesinden kurtulunamyacak derecede gzeldir. Bir dulun, bir yetimin hakkn aldnz, bir yurdda zulm ve tecavzden kurtardnz zaman duyacanz gurur, koca bir imparatorluu avucu iine alm olan sezarn, Orta Asyadan kalkarak Roma kaplarna kadar dayanm olan Atilann, dman Trkln harimi ismetinde bomu olan Atatrk'n duyduu gururdan aa deildir. Bu bakmdan avukat, hukuk ilmini canlandrr, onu mcerret fezasnda kararak can, mal yapar... Bir haris, bir halik ki silh hak, sesi mdafaa, mihrab mahkemedir. Bu meslekte insan batan karacak eyler, sebepler, vesileler pek oktur. Dosyadaki bir kelimeyi sylememek, bir kt parasn mahkemeye gstermemek suretile zengin olmak pek kolaydr. Yazhaneye gelen i sahipleri iinde cazibesi kalpleri srkleyen, lk kokusu insan titreten, salarnn parlakl ve gzlerinin tatll nefsi emmareyi ahlandran kadnlar ve kzlar vardr. Bunlara kar sizleri koruyacak silh, vazifenizin ykseklii, mesleinizin asaleti hakknda edineceiniz fikirdir. Bu meslei sevmezseniz kendinizi koruyamazsnz. Avukatlk kadar hangi meslek bedi heyecan verir? Mdafaann verdii zevk ve inirah, baka nerede bulabiliriz? insan usandran riyaz kat'iyetler, yoran mcerret mefhumlar, bir rnekliler bu meslekte yoktur. Her ey yeni, her ey taze, her ey renk ve iekle doludur. Mevzuu bunun kadar geni, genilii nisbetinde deien, deitike benlii srkleyen hangi meslek vardr? Daim bir sava. Ne zaman bitecei bilinmeyen bir kasrga. Deersiz bir istiarede, en sade gibi grlen bir davada taraflarn, hdiselerin size verdii heyecan gizleyebilir misiniz? Hayat, mcadeledir. Bu arpma insann yaamas, ykselmesi iin en byk bir zaruret olduuna gre avukatlk bizzat bal bana bir hayattr, denilse doru olur. Onun btn mr arpmadr; galiplik veya malupluktur. Bu savan erkn harbi, bakumandan kendisidir. Bir romanc avukatn yazhanesinde ah eser yaratacak her gn bir mevzu bulabilir. Bazen feci bazan zevk ve ne'e ile dolu olan bu mevzular hakik hayatn; beer ztrabnn veya saadetinin beiidir. Elem, keder, kin, ihtiras gibi insan kalbinin inilti ve szltlarn, feryat ve feveranlarn bu kadar ak ve plak baka hangi meslekte grrsnz? Bu feryat ve feveranlar dindirmek, her dinledii figandan kanun bir faide karmak, bir kelime ile insan kalbi, insan ruhu ve onun yongas olan insan mal ile uramak... Bu ne tatl, ne heyecanl bir megaledir! Ya o zafer yolunda yry ve hakkn zaferinde duyulan san'at-kr zevki! Bu heyecan, bu san'atkr zevkini tatmak geri ok zordur. Fakat mesleimizin gzellii biraz da bu zorluundan deilmidir? Bir davay haksz olarak kaybettiiniz, tezinizi hkime anlatamadnz zaman duyduunuz eza ve hiddet ve taraflarn kt niyetinden, bir ahidin yalan ifadesinden, bir senet imzasnn inkr edilmesinden duyduunuz nefret bile size heyecan vermiyor mu? Ve bu heyecan, ateinizi, azminizi tazelemiyor mu? Avukatlk zengin olmak iin yaplmaz; bu kitabn bir ok yerlerinde feragat, fedakrlk, menfaati istihkar gibi meslein esasl vasflarndan uzun uzadya bahsettik. Meslek yet ve hadislerinin emrettii yolda yryen bir avukatn zengin olamyacan biliyoruz. Bununla beraber meslek namuslu bir insan skn ve refah iinde yaatacak madd vastalar temin eder. Muvaffakiyet, ok zordur. Yava yava kazanlr, bazan cesaret krlr, fakat kazanlr. Hayat deitike, ihtiyalar oaldka, muameleler griftletikce, insanlarda bu kin, bu ihtiras devam ettike mahkemeler ve avukat yazhaneleri ileyecektir, iin ve i sahibinin nankrlklerini hesaba katmakla beraber bu meslek sizi yine rahat rahat geindirir. nk hukuk bilgisi her eyin temelidir. Ferdin olduu kadar cemiyetin ve devletin hayatn o tanzim eder. Herkes dorudan doruya veya dolaysile size muhtatr. Kanunlar yapan, tatbik eden hukukulardr. Ticaret ve san'at devletletirilse,

kontenjan, kliring messeseleri i sahasn daraltsa, dnya klse ve gk yerinden dse hukuku ayaktadr. Byk ehirde rekabet mi var? Kne gidersiniz. Avukatlkta i mi azald? Hocalk, gazetecilik, memurluk, hakimlik yaparsnz. Elinizde yle bir elmastra var ki her eyi keser. Her kalba uyan, daha dorusu her kalb yapan bir meslee mensupsunuz. Cemiyette yksek bir mevkie sahipsiniz. (stat)snz. Ne kadar tevazu gsterirseniz, gsteriniz, sizi evreleyenlere kar grnen bir stnlnz vardr. Yksek bir tahsil grm olmanz bu imtiyaz size verir. Sonra syleneni abuk anlamak, hazr cevap olmak, delilleri ustaca hazrlayp yerli yerinde kullanmak ve bu suretle mnakaalarda hkim mevkide bulunmak, bu meslee mahsus dense yeridir. Ananz seversiniz. nk sizi dourmu ve bytmtr. Mesleinizi de onun kadar seviniz, zira hukuk bizim (byk anamz)dr. Bizi bytm, terbiye etmitir. Sonsuz tabiat kucaklayan ufuklar seversiniz. Mesleinizde fertlerin, cemiyetin hayatn, nizamn kucaklamtr. nce bir rmak sanrken, dere, nehir, sel ve nihayet deniz olan hukuk ilmini usuz bucaksz beer ve cemiyet hayatna tatbik eden sizsiniz. Bir yandan en byk itimada mazhar olmu bir adamn gururunu verirken teyandan daim bir heyecanla sizi ummanlara srkleyen bu meslek sevilmee lyktr. Tabiattan hi usanlmaz. nk daima deien denizleri, dalar, ormanlar, krlar, iekleri, karlar, frtnalar vardr. Bu meslek de yledir. Derinlii denizinkinden aa deildir. Bir davann klamyacak sanlan tepelerini bir kartal cesareti ve ustalile aarsnz. Bulutlar iinde dolar, frtnalar, kasrgalar atlatrsnz. Bu uu ve iniler iinizde yeni yeni kuvvet ve heyecan kaynaklar yaratr. Her iniltiden bir ztrap, her zaferden bir zevk duyarsnz. nnzde rengini ve kokusunu hi kaybetmiyen iekli, uratka taze kuvvet veren renkli bir alma alan vardr. Bu meslek batan baa hayatla, iirle doludur. Yapt i insanln zerinde titredii adalete yardm olan gen Trk avukat! Mesleini sev, yalnz sevmekle kalma, byle bir meslee mensup olduun iin gurur da duy. nk sevilecek ve gurur duyulacak kadar asl ve gzeldir. Bu meslei sevmeyen, kalbinde onun (mukaddes ate)i yanmyan, asl ruhlu olmyan, meslei bir tezghtar, bir tefeci, bir Lonca esnaf gibi gnlk rzk iin yapan, meslein asl heyecann duymayan adam, iyi bir avukat deildir ve olamaz. Hakl grd bir ihtilf adalet huzurunda, hasis ve sefil duygulardan uzak, hakkn ve vicdannn emrinden baka hi bir emir dinlemiyerek ilmin, kanunun ve meden cesaretin verdii bir imtiyazla mdafaa eden ancak byle bir adamdr ki memleketine, mahkemelere, muhitine, mvekkillerine ve hatt hasmna sevgi ve sayg telkin edebilir, yle bir Adam! ki, yalnz doru syler ve her syledii sz doru grlr. SON (*) Avukatn Kitab Av. Ali Haydar zkent stanbul Barosu Umumi Katibi (1887 1961)