Digitized by the Internet Archive

in 2011 witin funding from

University of Toronto

http://www.arcliive.org/details/lexiconbiblicum01hage
^^ \^
 CURSUS
SCRIPTURAE SAGIUE
AUCTORIBUS
R. CORNEIJ, I. KNABENBAUER, IR. DE HUMMELAUER

aliisque Soc. lesu presbyteris

s. p. Plus X,

UT SANCTITATI SUAE OPUS HOC DEDICARETUR, BENIGNE CONCESSIT.

PARS PRIOR

LIBRI INTRODUCTORII
iv

LEXICON BIBLICUM
VOLUMEN I

PARISIIS
SUMPTIBUS P. LETHIELLEUX, EDITORIS
10, VIA DICTA « CASSETTE », lO
LEXICON BIBLICUM
EDITORE

MARTINO HAGEN S. I

Gum approbatione Superiorui»

PARISIIS
SUMPTIBUS P. LETHIELLEUX, EDITORIS
I O, VIA DICTA « CASSETTE », l O

1905

Omnia jura vindicabuntur.

 Ciim opus. cui litulus esl « Lcxkon Inhlkum » editore Martino IIagen,
S. J., aliqui ejusdem Societalis revisoros, quibus id commissum fuit,

recognoverint et in lucem edi posse probaverinl, facultatem concedimus,

iil lypis mandelur, si ita lis, ad quos perlinet, videbilur.
In quorum ûdem bas lilteras manu nostra subscriptas et sigillo muneris
nostri munilas dedimus.

Liixemburg, die 23 Januaiii 1905.

L. S. P. C. SCHAEFFER S. J.

Prov. Gerni. Praeposilus.

IMPRIMATUR
Parisiis, die 16 Seplerabris 1904.

t Franciscus, Cari). richard

Archiepiscopus Parisiensis.
 PIO .
X •
PONTIFICI . MAXIMO
COMMENTARIOS • ISAGOGICOS • ET • EXEGETICOS
IN • OMNES • VETERIS • NOVIQVE • TESTAMENTI • SCRIPTVRAS
AD • SANCTORVM • PATRVM
ET • VETVSTIORVM • SCHOLAE • DOCTORVM
IVNIORVMQVE • INTERPRETVM
NORMAM • EXACTOS
ADHIBITIS • VBI • OPVS • FVERIT
RECENTIORVM • SCIENTIARVM • SVBSIDIIS

AVCTORES • OBSEQVENTISSIMI
SVMMO • ATQVE • INERRANTI • DIVINAE • VERITATIS • INTERPRETI
QVI • SINGVLARI • DIGNATIONE • BENIGNITATIS
ID • QVIDQVID • EST • OPERIS
NOMINI • SVO • INSCRIBI • PERMISIT
PIETATIS • ET • IMMOBILIS • FIDEI • PIGNVS • EXHIBENT
SEQ.VE • AC • SVA • STVDIA • OMNIA
ADDICVNT • DEVOVENT
SEDIS • APOSTOLICAE • DOCTRINAE • ADSERENDAE
SACRARVM • LITERARVM • AVCTORITATI
PRO • VIRIBVS • PROPVGNANDAE
 TABLLAE GEOCi H APHICAE

Columnac
Aegyptus 121-2
Assyria-Babylonia 460-1
Babylon iirlis o27-9
Chanaan trilnitini descripla 828-9
Asia minor, Graecia, Italia (Iliiieia S. Paiili) 914-6

TABELLAE ET SCHEMATA
Castra populi Israël in dcserlo 787-8
Tempus regum luda 903-4
Tempus regum Israël 90o-6
Schéma legis de esu carnium 927-32

JULlâBm.;
 PRAEFATIO

« Siciit quidam de verbis omnibus et nominibus hebraeis et syris

et aegyptiis, vel si qua alla lingua in Scripturis sanctis inveniri po-
test, quae in eis sine interpretatione sunt posita, fecerunt ut ea sepa-
ratim interpretarentur, et quod Eusebius fecit de temporum hisforia
propter divinorum librorum quaestiones, quae usum eius flagitant;
quod ergo hi fecerunt de his rébus, ut non sit necesse christiano in
multis propter pauca laborare : sic video posse fieri, si quem eorum,
qui possLint, benignam sane operam fraternae utilifati dolectet im-
pendere, ut quoscumque terrarum locos, quaeve animalia vel herbas
atque arbores sive lapides vel metalla incognita speciesque quaslibet
Scriptura commémorât, ea generalim digerens sola exposita litteris
mandet » (S. Augustimis, De doctr. christ. II. 39, 59; apud Migne,
Patr. lat. 34, 62).
Quam S. Augustinus hisce verbis expostulat, benignam operam
fraternae utilitati impendere conatur Lexicon Biblicum. Cuius scopus
est, ut lectores de iis, quae sacer textus dicit, edoceantur atque, ubi

opus est, ad auctores, qui de singulis copiosius agunt, remittantur.

Arctioribus igitur limitibus circumscribitur hoc Lexicon, quam opus
praeclarissimum a Fiilcrano Vigouroux presbytero Sulpiciano editum
'( Dictionnaire de la Bible », quod ut féliciter perfîciatur, omnes lit-

terarum sacrarum studiosi magnopere exoptant.

Singulis huius Lexici articulis proponuntur et describuntur, quae in
S. Scriptura memorantur : personae, regiones et loca, animalia, plan-
tae, mineralia, res archaeologicae tum profanae tum sacrae, histo-
ricae, theologicae. Excluduntur quaestiones Introductionis biblicae,
quoniam, ut titulus generalis huius operis indicat, tria volumina
Lexici biblici ad libros introductorios prius editos (I. II. III.) velut
continuatio accedunt. Verum per se palet hinc inde quaedam ex In-
troductione spécial! attingenda esse, verbi gratia ubi do scriptore
sacro eiusque aetate dicendum erit.
 iJnDînl noniina propria sciiptioncm VfM'sioiiis Viilgatae retinemus;
iietjue taiiKMi liac régula prohihemur, ([iiominus iiomiDa propria,
qiiae in Vulgata (.lesulerantur vel voce appellativa rcdduntur, ex texlu
pi'imigeuio suppleanuis. Formas autem graecas iiominuni Veteris
Testamenti desuininius ex editionc j'omana seu Sixtina; ubi vero lec-
tiones codii-uin praecipuorum distinguerc invabit, utiniur cditioue
Henry Barclay Swcie, The Old Testament in Greek according to the'
Septuagint (Cambridge 1887-9.'i., editio altéra 1895-99, tria voliimina)
et singulos codices notissimis illis siglis designamus scil. A Alexandri-

num, B Vaticanum, C Ephraem rescriptum, n Sinaiticum. Quod autem

in aflerendis leclionibus graecis magna utamur moderatione, bénigne
iudicabit, cui compertum est, in quanam conditione nomina propria
texius graeci versentur,
Singulorum articulorum, qui nominibus auctorum suorum signan-
tur, rationem reddendam in se suscipiunt singuli collaboratores no-
stri, rcliquorum ipse editor, qui lubenti ac grato animo fatetur se in

diuturno labore ab uno alterove collaboratore, prout occasio ferebat,

bénigne ac liberaliter esse adiutuni.
Faxit Deus Optimus Maximus, ut post hoc primum volumen satis
brevibus intervallis in lucem prodeant volumen secundum et tertium,
quibus totum opus absolvi posse speramus.

In Collegio Si' Ignalii

Valkenberg (Liinburg, Hollandia)
die festo Assurnplionis B. V. Mariae 1904

M. Hagen si.
 LEXICON BIBLICUM
AARON ("jinniNt, 'Aaptiv) erat
primogenitus Amram et lochabed (Ex.
20; Ex. 2,1 et Num. 26,59), frater
cf.
Moysis et Mariae Moyse tribus annis
,
provectior (Ex. 7,7). In linea primogeni-
turae descenderat a Caath parente se-
ciindi generis levitarum, unde terapore
Exodi ex Aegypto, cam iam octoginta
1res annos agoret, secundum mores le-
gesque Israelitarum ipsi dignitas capi-
tis Caathitariini competebat. Uxor eius
Elisabeth erat filia Aminadab et so-
ror principis luda Nahasson. Insuper
modus, quo Ex. 4,14 Aaron lévites desi-
gnatur, aliquem principatum forte iam
indical. Auctoritas haec ex génère et
familia orta non minus quam donum
oloqucntiae, quo Moysi fratri praecelle-
bat, effecerunt ut Aaron ex consilio Dei
aptissimus esset consiliorum Moysis so-
cius et adiutor.
Aaron ut os Moysis (Ex. 4,16) et pro-
pheta Moysis (Ex. 7,1 pro fratre verba
1 lur,
facit tum apud Pharaonem tuni apud
seniores populi israelitici. Aaron iussu
Moysis miracula coram Pharaone vel
ipse patrat vel in patrandis operam
praestat (Ex. 7,10 s.). In deserto
iilii Israël murmurant contra Moysen
Aaron (Ex. 16,2). Moyscs et Aaron po-
pulo carnes et panes nomine Dei pro-
mittunt (Ex. 16,6). Aaron in vase manna
colligit, quantum gomor capere potest,
LEXICON BIBUCUM.
filius illudque in tabernaculo reservanduni po-
6,
16,33. 34). In Raphidim Aaron
nit (Ex.
etHur manus Moysis sustentant, usquo
dum Amalec fugatus est (Ex. 17,8-16).
Aaron cum aliis de senioribus Moysen
in montem Sinai comitatur ibique Deum
Israël videt (Ex. 24,9. 10). Moyse ab-
sente Aaron simul cum Hur, viro no-
biliex tribu luda, fratris vice fungitur
(Ex. 24,14). Ubiprimum fundamenta no-
vae theocratiae cnnduntur, Aaroni eius-
que posleris pontificatus respective sa-
cerdotium ex Doi consilio promittitur
(Ex.. 28 et 29).
At hiiic vocationi non obstat, quod
Aaron ante susceptum ponlificatum in-
leger moribus non fuerit, sed parum
generosum sese praebuerit (Ex. 32,1
s.). Etenim cum Moysis vice fungere-
tur, querelae contra Moysen excitatae
in apertum proruperunl; populus morae
pertaesus, qiiod columna non movere-
in seditionem
abreptus est et ab
Aarone postulavit, ut ipsis plura simu-
lacra seu divinas imagines conlingeret,
quibus ex deserto Sinai in fertiliorem
regionem educereatiir. lamvcro eiusmodr
Sin repraesentationes a Deo prohibitae erant
et ob idololatriae periculum; erat igitur
grave superstitionis peccatum, quod po-
pulus figmentis illis virtutem inesse pu-
taretad se ducendos ac protcgendos.
Aaron autem debilitati indolis cedens
;{ A.MION AARON

viluliiin aiiitMiiii n|.i>i<- riiMnio formavit urta est in Mnyscn cl Aamn iiiagua illa
cl percali pdiuili |Kifrui'i)s raclas csl. scdilio principum , (|iioruui maior pais
Qiiod in poeiia diviniliis populo ini- levilae sacci-ddlium, aliiiui de tribu lUi-
luissa ipso non inleiicril, Movsi (l(>l)nit, bcn, primogcnili lacob, princii)atuMi
«pii depivcalioniliiis suis IValri voniain ambibanl. Duces erant Corc levita de
a l)t>o inipiMravil (Dmil. '.t,20). Noqiie la- stirpe Caatb, Datliau et Abiron Uube-
MiiMi ab oinni purna Vaioiicin sorvatum nitae de slii'pe IMiallu; accedebanl du-
esso iiniminoni ex iis, quat' s('(|iiiinliii-, ceuli (piiu(iua;;inta principes de liliis
palcl.it. Israël, quoriun maior saliem pars vi-
Hcbcllilms nuule siihlalis sanclua- dentur levitae fuisse. Moyses ad Dei ar-
riiiin ai'ililicaliini ol consccratum est, liitriuni provocat et cum magna i)0|)uli

cU'iiuh' loiTi^s de sacrificiis ofTcrondis pro- uiultiludo rcbellibiis faviM-cl, a Domino

nudiralac siinl, tanilcni Aaron a Moysc impeli'avit, ne omncs pciderenliu-. Da-
vices Dei j.n'reiile [lonlilex consccralur tban et Abiron cum lamiliis terra ab-
orlidiiaiia ordinalione (Lev, 8) secun- sorpti saut, Core cum l'acUonc sua ignc
duin praccepta, qiiae Ex. 28 s. sum- divinitus immisso interiit. Denique cum
inatiin indicala sunl. Eodeni oclidiio omnis populus sequcnti die contra Moy-
qualhior eius lilii Nadab, Al)iii, Eleazar, scn et Aaron proptcr morlcm tôt viro-
llbamar sacerdolcs coiiscciati sunl. Mac rum nobilium murmiu-aret ac Deus in-
.\aronis ciusque poslcroruni in sacer- cendio in murmurantes sacviret, Aaron
doliuuievcclioneg-eniis ('aalliitarum pri- ponlifex deprecatione sua iram Domini
nium locuni inler gênera levilaruni ob- compescuit ^iNum. 16; cf. Sap. 18, 20
tinnil (Num. 3,27 s.). s.).

Terribili Aaron ciusque

Dei iudicio Quibus aemulationibus ac murmura-
})ostei'i quanani revcrcntia
edocenliir, tionibus ut (inem l'aceret, Deus novo ac
ac diligcnlia sacrum inunus ii)sis obeun- maxime sollcmni tcstimonio ostendit
dum sil. Ipso die oclavo consecralionis Aaroni et sacerdolium prac reliquis tri-
circa lioram incensi Nadab et Abiu bubas et principatum in tribu î.cvi di-
conlra pracceplum Domini igné profano vinitus commissum esse. Sumptis diio-
tburificanles iiileriniunlur igiic coelesli, decim virgis, quibus nomina duodecim
qui lulminis instar a Domino prodiit principum Iribuum inscripta erant et
(i.cv. i(),l s.; Nuni. .3,4; 26,01). Al- promissione data Quem ex bis ele-
: <<

qne bac rationc simul .\aron poenam gero, germinabit virga eius » (Num. 17,
fert eorum, quae vilubim aurcum for- ;i), sola Aaronis virga floruit et amyg-

mans timide egerat. dalas produxit atque reposita est in ta-

Paulo post in stationc Haserolb Aaron
et Maria aequalem sibi cum Moysc pro-
pbeticarn auclorilalcm arrogarunt, tum
quod aegre ferrent .Moysis nuptias cum
Aelbiopissa, tum quod et ipsi, Aaron et
Maria, divinas revelalioncs consccuti
essent. Statim ambo ad tabernaculum
evocali a Domino edocentur, quantopere
.Moyses ipsis dignitate antecellat. Maria
lepra perculitur ciusque punilionis af-
fectas in Aaronem (pioque transit, qui
eam leprosam declarare ac separare of-
ficio suo iani tendu i-. Aaron autem
auxilium Moysis implorât atque bumili
|)eccali confessione et prompla submis-
sione ordinem laesum restiluit et sana-
(Num. 12).
tioneni sororis obtinet
Poslquam Israelitac ab ipso limine
bernaculo Icslimonii perpetuo asser-
vanda.
Cum ex diularna generationis reieclae
migrationc Moyses plura non referai, de
ultimis diebus Aaronis pauca addenda
sunt. Mense primo anni qaadragesimi
Israelitae Cadcs us(iue in deserto Sin
pcrvenerunt. Ibi Maria morlua et se-
pulLa est. Ibi quoque Moyses et Aaron
diflidentia sua Deum ofîcndunt et in poe-
nam peccati ingrcssu terrae promissae
privantur. Mense quinto eiusdemanni ad
montem Hor in finibus terrae Edomper-
venerunt. lussu Dei Aaron cum Moyse
et Eleazaro in montem ascendit. Elea-
zarus vestibus sacerdotaiibus Aaronis
indutus eiusque successor constitulus
est. Tum Aaron mortuus est annos cen-

terrae Cbanaan in desertum reiecli sunt. lum \iginli très natus. Populus vcro fie-
 AARON.
vil super eo triginta diebus per cunclas
familias suas (Num.20). Eum.in monte
Hor moi'tuum esse legitur Num. 20,29 et
33,38; alio loco (Deut. 10,6) in stalione
Mosera mortuus ac sepultus esse perhi-
betur (vide s. v. MOSEliA). Eius posieri
ab Eleazaro et Ithamar descendentes,
quibns munus sacerdotale in sanctua-
rio exclusive iure iisque ad Messiae
tempora obligit, doraus Aaron vel fdii
Aaron vocabantur. Tempore Chrisli vi-
ginti millia sacerdolum in Palaestina
fuisse testatur Flavius losephus (contra
Apion. 2,7).
Erat Aaron pontifex vir eximiae sanc-
titatis. Licct criim tiini ante tum post
susceptum pontiricatum debilitatisculpa-
bilis documenta dederit aeque Moysen
zelo, fortitudine,aninio generoso, mo-
rum integritate aequaverit, tamen hu-
mili poenitentia, devota erga populum
caritate, zelo vere sacerdotali
se praestitit. Eius pontiticia dignitas ac
virtutes sacerdotales Eccli. 45,7 27 cele-
brantur.
Martyrologium Romanum die 1. lulii
eum Sanctis accenset.
Cf. Hicmmelaucr, Comment, in
F. de
Exod. Lev. Num. et Das vormosaische Prie-
sterlhum in Israël, Heider, 1899. Secunduni
hune inlerpretem auctores illius seditionls Ex.
?>2,t s. erant sacerdotes praemosaici; Aaron
aulem fundens ex inauribus oblalis simula-
crum, quod ipsuni lalive repraesentabat, el
sollemnitalpm lalive cum convivio indicen.s
aucloribus sedilionis necem parabat. lUud
vero, quod Aaron sibi projiosuerat,
ipse pro légitima ludicis auclorilate exseculus
est levitas aimalos per média castra misil,
:
qui istos rebelles sacerdotes praeaaronicos
circa vêtus tabernaculum in ebrielate discu-
banles Irucidarunt.
AASBAI (inDnN*, ô \UrAx-qi),
Eliphelet herois davidici (2 Reg. 23,34).
Vocatur filius Macbati i. e. oriundus de
regione Maacha (v. MAACHA 1). Ceterum
vox i^Dnx corruptione videturlaborare;
eteni m loco parallèle 1 Par. 11,35.36 le-
gitur : Eliphal (= Eliphelet) filius Ur, He-
pher Mecherathites (vel potius Maacha-
thites). Duo igitur nomina Ur
videntur substituenda esse pro iis, quae
in textu hebraico 2 Reg. 23,34 legunlur
6
AB mcnsis quintus v. MENSIS.
ABADDON, angélus abyssi (Apoc.
9,11) et rcx locustarum, quae ex abysso
prodeunt similes equis paratis in prae-
lium, habentes faciès hominum, capillos
mulierum,dentesleonum,loricasferreas,
alas strepilantcs strepitu curruum, cau-
das scorpionum,potestatem nocendi ho-
minibusmcnsibusquinque(Apoc. 9,7-10).
Angelo igitur abyssi, qui bis locustis
praeest, uni ex principibus daemonum
S. loannes nomen hebraicum ]nix indi-
dit, quod vel perditionem, ruinam, inte-
ritum, mortem significat (lob 28,22;
31,12; Ps. 87[88],12) vel locum ubi mor-
tui habitant (lob 26,6; Prov. lo,ll et
27,20 Qeri); Rabbini Abaddon vocant
conclave inférai omnium inflmum [Schott-
gen, Horae hebr. in Apoc. 9,11). Sen-
sum hebraici nominis S. loannes inter-
insignem pretatur 'AtoXXûwv et Vulg. addit :
Exterminans. Aptissime angélus abyssi
perditor designatur, quia totus est in
perdendo, sicut Messias vocatus est le-
sus, quia salvum facit populum suum a
peccatis eorum (Matth. 1,21).
Cumangelo abyssi conferri potest in
Talmude Angélus mortuis et moribundis
praefectus, de quo 1. Buxtorf, Lexicon
chald. .talm. rabb. col. 550 s. v. naiT
haec habet « Duma nomen Angeli prae-
:
fecti mortuis el moribundis, quos nomi-
aatim compellal hora extrema, unde in
Gemara legitur : Duma praecedit et pu-
Moyses bliée vocat ipsum : Nunc veniat N. etc.
(Beracholh fol. 18.2). A silentio, quod
nmi dicitur, nomen habet ac pênes mor-
tuos perpetuum qui et propterea
est,
Latinis dicuntur Silentes ».
pater ABANA (nJlX, 'A6avdt) , fluvius Da-
masci, de cuius aquis limpidis Naaman
Syrus 4 Reg. 5,12 « Numquid non me-
:
liores sunt Abana et Pharphar fluvil
Damasci omnibus aquis Israël? Nomen .>
Amana (njnx) scribuntQen, immo etiani
codices bene niulti in textu, Targum
lonathan, Syrus (cf. de Rossi, Variae
lectiones Vet. Test. H. p. 230 et Zeitschr.
et Hepher fur Assyriol. II. 1887, 268); versio ara-
bica habet Barda. Censetur esse hodier-
nus Nahr Baradâ (i. e. fluvius frigidus),
qui de Djehel el-Zebedânî in Antilibano
l»ioniiil. iiiili- poi- laiicos |)raoni|it;is ni- recenselur vallis in regione Miialt in \er-
piiiiii Dainasi-imi pflil, urbcm poicunil li('eIMiasjia; eadem vallis in monlaiiis
ri orifiilom versus profïirssus in magnum Pbasga i. e. in seplemirionali parle inon-
latiiiii l)alii-(ll el'Alfiher^eciWuuM. Idem lium Abarim aliis veriiis describitur
( si ClirvsoiTlioas apiid Slnifionem \\\\. .Num. 33,47 montes Abarim conlra Nalio.
:

•-MO) ci Pliniiini ^V. 18, "4\ 6 BapSCvr^; Teiiloriis Israël, (piai; in campesliibus
TOiatiô; ai>U(l Sic/iluiniijii Jiyzantinum Mnab tixa eraiit (Num. 22,1), lialaam
u'iLA. West en» a II H lS:{<t, p. <.)7'. secunda vice bcMiedixil a vertice moulis
I^ciliono Aiiiana coiniin'ndaliii' «ipiuio, Pbasga (23,14^, lertia \\vv a vcriice mon-
(luaiii pleii(iiio lenonl, a lliivio roj^iononi tis Phogor (23,28). In monte, ex (pio

inonlanam, unde profluil, appellatain .Moyses liaei-edilalem Domiiii vidit, lere-

osse Ainana ad panique refciri Cant. i,8 : mias tabernaculum et arcam cl allare
de capilc Amana n:rpx t^Xl^, ^ox\ l.W
,
incensi abscondissc narralur in cpislula
2 .Macb. 2,4.3.Denique apiid 1er. 22,20 :

o-b àp/^; T:(aT£0K). Yeinim ex iis, quae

« Ascendc l.ibanum eldjima et in Basan
/. P. ran Kaslcri'ii de litnilc sepleiiilrio-
(la voeem tuani et clama ad transeuntes »
uali lerrae proniissac i»roposuil in Rerue
ullima verba ex bebraico sunt verleiuia
liibUrjue IV. 18'.>o, p. 23-36, Amana po-
:

el clama de Abarim; elenim adnionetur

lius eril ille nions Hor [Vulg. nions allis-
urbs lerusalem, ut omnibus gentibiis in
sinius in sejjlenilrionali plajia lerrat;
Ammonitis in
circuilu, Syris in Lii)ano,
C.lianaan iNuni. 34,7) son Djebel rl-Shii-
monlanis Abarim an-
liasan, Moabilis in
qlf, terminus mcridianus Libani iuxla
nunlicl cladem suam ex proslrationc
ripam dexlciam JSahr d-Qâdm'iye [\. c.
sociorum populorum, a quibus populus
p. '28. -20.
Dei pci'peram auxilium sibi spcrabal. Cf.
Knabenbauer in b. I. el etiain in Ez. 39,1 1

Cf. nohiiison, Ncucrcbibl. Forsch. p. 581-

583; milrr, lùdkunde XVII. 2, 1274-1311;
aniVn la, vallis viatorum). Apud Flav.

/:". F. K. noscnmiillcr, Bibl. Allerlhums- losepbum (Anl. IV. 8,48) mons Abarim
kunde I. 2.2'i6 s.; /. A. Burckhardt, Rei- describitur excelsus e regione lerichun-
sen in Syrien. Palaeslina, éd. \V. Gescnius,
tis situs, ([ui ascendentibus late prospec-
Weimar 1823, 1. 37-39; 488; /. L. Porter,
tuni praebcl in Chananaeorum lerram
rive years in Daniascus 1855, 1. 255-278;
oplimam cl amplissimam.
G. A. Sinilli, Hist. Geogr. of Ihe Holy Land
1894, p. 46. 6'i2 S. luval bie uno conspeclu ea subiicere,
De noniine assyiiaco Aminana s.eu A mma-
Wincider, Alltesl. Un- quae Onomaslicon Eusebii et S. Hiero-
nana moiilis cf."//.
iiymi de Abarim, Nebo, Pbasga, Pbogor
lersuch. 1892, p. 131.
tradit. Pi-imum s. v. 'A6apstii., Abarim
{éd. Lay. 216,4; 89,8; ' Abarim mons,
ABARIM mons seu moules nn :

in quo mortuus est Moyses; dicitur autem

Dn2>n, anr;n iin, Num. 27,12 xb^po; el uions esse Nabau in terra Moab contra
-h h -M -Épav, 33,47.48 Ta ôpr^ [là] 'A6api';j., lericliosupra lordanem in supcrcilio
Deut. 32,49 xb 6zoizo 'Aoapîpi). Montes Aba- Pbasga; oslcnditurque ascendentibus de
rim ad terram Moab pertinent (Deut. 32, Libiade (Belbaran) in Esbum (Hesebon)
49;. Eorum praccipua cacumina
sunt antiquo bodiequc vocabulo iuxla mon-
Nebo, qui estinterra Moab contra lericlio tem Phegor nomen prislinurn retinentem,
Deut. 32,49], Pbasfia iNuni. 23,14 1, Pho- a quo circa eum regio usque nunc adpel-

gor (i\\im. 23,28). Moyses antequani mo- lalur Pbasga. » Et s. v. Na6au, Nabau
{éd. Lag. 283,93; 141, .30) « Nabau quod
reretur, in monteni Nebo ascendil et ab :

eius culmine terrain promissam contem-

bebraice dicitur Nebo, mons super lor-
platusestiNum. 27,12;lJeut. 3,27;34,1); danl;m contra Icricbum in terra Moab,
ex duobus locis Ueul. modo citatis elucet ubi Moyses mortuus est; el usque bodie

Nebo culmen montis Pbasga fuisse, hinc ostendilur in sexto miliario urbis Esbus
nomine Piiasga totam partem septem- (Hesebon) contra orientalem plagam »
trionab^m inonliuni Abarim comprebendi. (sed Eusebins dç ou j[x«ç i. e. occidentem
:

Inter staliones Israelilarum Nura. 21,20

versus a Hesebon). Porro de monte Pbo-
 ABBA. 10

gor s. V. 'toywp, Phogor (éd. Larj. 300,3; Iribuitur cacumini piano et congerie
123,30) " Mous Moab, ad qiieni Balac
: lapidum conspicuo, a que montes conti-
rex adduxit Balaam arioluin, in super- nu! iuxta meridiem vallis 'Ayûn Mûsâ
cilio Libiadis » (Eusebiiis : uTCÉpxst-cat 81 t% occidentem versus decurrunt; hi niont(;s
vuv AtÇidôoç /caXoupL^vrji;) et ileruni s. V. continui indiscriminatim nominantur
Arabolh Moab {éd. Lag. 213,47; 87, i2) Nebâ et Siagha; vcrumtamen nomen fias
nions Pbogor sitiis esse dicitur « ciniti- .*5«V<y/tatribuitur tcrmino lineae montium
bus a Libiade in Esbun Arabiae contra transversae, quae est inter meridiem et
lericho » (Eusebius jiapax£irat àrt6vTtov
: occidentem a ruina Siagha ».
i-KO Ai6tâoo$ £7î\ 'EasÇouv t^ç 'Âpa6{a; àv-
Cf. F. de Saulcy-, Voyage en Terre Sainte
ttxpu 'kpr/oj). Praeterea S. Hicronytno
1865, 1. 289-296; Merrill, East of lordan
innotuit villa quaedain Dannaba super 240-252; H. B. Tristram, The iand of Moab
montem Pbogor 7 mil. pass. ab Esbus 1874; C. R. Couder, Heth and Moab 1889,
seu Hesebon {cd. Lag. 114,32; cf. 249,30 p. 131-141; F. Buhl, Geogr. des Alten Pal.
miitilatum tcxtum Eusebii). Acccdit dc- 1896, p. 122; D. Zaneccliia, La Palestine
nique, quod Onom. s. v. Na6a)p, iNabo, d'aujourd'hui 1899, H. p. 94.
qiiae iirbs in monte Nebo vel iiixta eum
qiiaerenda est (v. NEBO 1), etiam men- ABARON (Aùapàv, Syr. Chavran)

tionem facit loci deserti Na6aî3, Naba cognominatur Eleazar frater Tudae Mach.
(1 Mach. 2,5); idem cognomen 6,43 legi-
8 mil. pass. ab Hesebon meridiem versus
{éd. Lag. 283,99; 142,5); sed addereiuval turô Sauapdtv, Vulg. filius Saura. Suppo-
distantiarumcommensurationesinOnom. niturhebr. pin. Nonnulliintcrpretantur
saepe non iustas probari, immo etiam pallidus a verbo nn album esse, pallere,
inter se pugnare. alii vero perforator a radiée lin cavare,
Ex locis allegatis colligitur montes perforare. Cf. Keil et Grimm ad 1 Mach.
Abarim esse ad orientem maris Mortui 2,5.
superioris et etiam e regione lericbo ad
orientem planitieiSettim seuSetim (Ghôr
ABBA, vox aramaica, quae hebraico
2iS' pater respondet et nobis conservata
el-Seisaban), ac proinde inter Wûdi Zerqi'i

Ma'lii et Wâdi Hesbân; buius regionis est in graeco Novo Testamento : ii66a

nionlanac pars septemtrionalis vocaba- (Marc. 14,36; Rom. 8,15; Gai. 4,6). In
lur Phasga. Nomen montis Nebo conser- textu graeco et in Vulg. nomen patris
vatum esse merito aflîrmatur in ruinis geminatum est : (iS6à ô 7:axï]'p, abba pater.
Nebbe seu Nebâ sex fere horarum itinerc Apostolum duplici illa appellatione usum
ab ostio lordanis orientem versus, ab esse dicunt interprètes, quia in Ecclesiis
urbo Hesbân (Hesebon) inter meridiem usitataerat; etenim etiam ethnico-chri-
et ocoidentem, a Wâdi 'Ayûn Mûsâ non- stiani illud nomen usurpare consueve-
nihil meridiem versus {Baedeker-Benzin- rant, quo ipseDominus Patrem suum ap-
ger, Palaestina und Syrien erf. 5, p. 175; pellaverat, sed huic nomini usu ipsius
Zeitscbr. des Deutschen Pal.-Vercins TI. 4 Christi consecrato graecam interpretatio-
et cf. Tafel I). Nominis Phogor vestigium nem adiecerunt, ut bac repetitione vehe-
non exstat, sed ex locis citât is apparet mentiam filialis pietatis ac fiduciae clarius
Phogor esse cacumen in montanis Phasga exprimèrent. Quod vero in ipsa oratione
nec procid a Nebo aquilonem versus Domini (Marc. 14,36), qui sermone patrio
quaerendum. A cacumine Djebel Nebâ utebatur, eadem geminatio nominis oc-
occidentem versus exsurgit Râs Siagha currit, ab aliis aliter explicalur. Ex opi-
atque huic nomini in operibus chartogra- nione quam I. Knabenbauer ad h. 1.
phicis recentioribus adiungitur desigiia- probabiliorem habet, vox graeca videtur
lio nions Phasga {Legendre, Carte de
: addita a Petro, qui narrans de oratione
la Palestine; G. A. Smith, Hist. Geogr. of lesu ipsum illum' sonum, quo lesus Pa-
tho Holy Laud, Plate I). De nomiuibus trem allocutus est, retinerc et aliis insi-
modernis Djebel Nebâ et Râs Siagha ad- nuare voluit, sed pro Romanis adiecit
notatur in Survey of East. Pal. Mein. 1. vocis evplicationem. Alii illa geminatione
198 « Hoc nomen, Nebâ, ab Arabibus
: indicari volunt Icsum vocem abba gémi-
11 AUKA. \iL

na>so {Caictonus, Corn, a Lapide). Alii ^IJ ITJ i. 0. cuUor Nebo. Eral Nebo vol
vocem {rraooain ab cvangclisla addilam .Nabu unus ex prainipuis diis Chaldaeo-
esso consent {Alfiertits M.. Palrizi,
runi ^olissima sunl nomina
(cf. Is. 4(),1).
Schefjg, Fillion, Keil): sod aihcrlcnduni ciun Nabu cnmpositaNabopolassar, :

est Slaroiini, si xoci»; aramaitas ipsc Nabucbodonosoi-, Nabuzardan. Ktiam no-

t'xplioal, indican- solriv (vL :i,il;
iil
mina cum ahad composila apud Mabylo-
7,34\ Alii tk'niqiio pillant t'ortnulani pro- uios invenla sunl. luuuo ipsum nomen
candi abha Pater apud Clirislianos usi-
:
Abodnebo logiiiu- in iuscriplione aliqua
lalam a Marco usurpari et pcr hysteron assyrio-aramaica ut nomen proprium
proteron ipsi Cln-islo alliiluii {Schanz, viri. Cr. E. Schrader-W/iilehouse, (Àincil'.
W'eiss). Inscripl. and Old Tesl. II. p. 126.

ABDA (X72N''. 1. Pator Adonirani su- ABDI (nny). l. Levita ex l'amilia

por liiltiita a Salomone consliluti (3 Rcg. Mcrari Par. 6,44; 'A6xt)-

(1 2. Levita —
4,6; Aùowv, B "Kppâ, A W^olù). 2. Levita — ex lamilia Merari, paler Gis levitaelcm-
ex postoi'is Iditliun, incola lorusalem posl poreEzecliiae régis (2 Par. 29,12; 'AÇo().
inslaurationein ^Nch. 11,17; 'IcoStj^, n i — 3. LIiuis de fliiis Aelam qui iussu ,

'l.oprje, B 'i26Ti,'5, textiis Liiciani 'AÇSwçl. ,

Esdrae uxores alienigcnas Babylom^

Idem I Par. 0,16 appcllalur Obdia (v. acceptas eiecerunt (Esdr.. 10,26; 'AÇofai.
Or.DlA :! .

ABDIAS (nm'" vel forma pleniorc

ABDEEL (SiS'TZy, LAA' omitlunt}, ^^'^n•; i.e. cultor lahvc; cf. aral». 'Ab-
palor Sclemiae illius, qui leremiam et dallah l
lîaruch comprchendcrc a rege loakini 1. Unus ex prophetis nunoribus, qui
iiissus esl lier. 36,2G\ inter eos in textu hebr. et Vulg. quartum
obtinet locum [LXX 'OSosioû vel '058ioû vel
ABDEMELECH (-S^2~Tr; i.e. ser-
'A6Ô10Û scil. Spaaiç).
\ us régis 'AoôîaiXe/ in arabico 'Abdulma-
; ,
Brève oraculum (vv. 21) de ipso pro-
lik. usilatuin nomcn propriuni), Acthiops pheta nihil nobis rcfert nisi nomen. Cum
(Cushites) eunuchus in aula Sede- autem duodecim proj)hetarum
in série
ciae,ultimi régis luda,fortasse gynaecco minorum temporis generalim ob-
ratio
custodiendo addiclus; is intercessionc servetur, ex ipso loco quem occupât eum
prolereniia l'acla iussu régis prophetani circatempus Amosprophetae vixissenon
e lacu luloso eduxil. in quem per prin- est improbabile. Idque ipso oraculo om-
cipes lerusalem niissus l'ueial 1er. 38,7- 1
nino suadetur. Quod ut ostendatur, prius
13 Deus boc cius faclurn rémunérai
; ex oraculo colligendum est, eum nuUo
soUemni promissione per leremiam pro- pacto loqui de expugitatione urbis a Chal-
niulgala, ipsum in futura urbis expugna- daeis faeta, sed de anteriore aliqua. Id
tione gladio non esse inleriturum (39, lo- autem ex eo conficitur, quia soluni loqui-
is Ex Iota narratione elucet huius
'. tur de direptione opum, de ingressu hos-
alienigenae animus generosus ac minime tium in urbem, nihil autem de destruc-
scrvilis, audacia et foi'litudo, prudenlia tione vel incendio urbis, nihil de templi
et bumanilas, fuies et fiducia in Domi- ruina. Sed si cxpugnationcm chaldaicam
num; dum plurinii de populo eleclo non ob oculos habuisset, quomodo id omitte-
credunt neque obtempérant verbo Dei, rel, quod praecipuum erat? Ergo de
alienigena crédit et magna operatur. Est priore aliqua cxpugnatione urbis loqui-
fere typus eorum, qui Cbristo credenl lur. lam ante Oziac aelatem ter urbs est
ludaeis non credenlibus. expugnata tempore Roboam a Sesac
:

rege Aegypli, sub loram ab Arabibus et

ABDENAGO (iaj -^TJ et Dan. 3,29
Philisthaeis, sub Amasia a loa rege
N'':j ITJ, 'AÇSEvaYw) , nomen babyloni- Israël (cf. 3 Reg. 14,25 .s.; 2 Par.

ciuu Azariac,I3anielis socio, in Babylonia 21,16 s.; 4 Reg. 14,11 s.; 2 Par. 15,17
imposilum (Uan. 1,7; 2,49; 3,12.16.97), ?,.). Omissa prima illa cxpugnatione,
quod mcQdo scribarum legi videlur pro de qua ncmo explicat, ccrtum esse vide-
13 ABDIAS. ABDON. 14

Lur de allnra loqui Abdiaiii. Nain hostcs Prophétie Obadjahs 1892; ZschoUe, Hist.
illos vocal alienos,extraneos (onT, an^j sacra Ant. Test. p. 281 Vigouroux, Manuel
;

bibl. éd. 9, n. 1084 s.; Kaulen, Einlei-

V. H quae appellalio eo minus de Israc-
), lung éd. 4, n. 'i08; Schoepfer-Pell, Histoire
litis sub rege loa inlellegi potest, quia de l'Ancien Testament éd. 3, II. p. 191.
ipsos Edomitas a fratris nornine non
excludit V. 10, crgo Israelitas
2. Dispensator domus Achab régis
nornine
alienoruni minime designasscl.
Israël vel toti domui regiae praeposi-
Uade in
tus (ninrrSî? lUrx 3 Reg. 18,3), timens
V. 11 exprobrat Edoniilis quod siniiil
cum alienis iniurias intulcrinl fratri suo Dominum valde. Cum lezabel prophetas
Facob. Quare oraeuluni fusum est post Domini perse(iueretur, Abdias auctori-
illam sub lorani expugnalionem. Quanlo tate muneris sui usus centum prophetas
autem tempore post incertum est, nisi hospitio excepit et eos quinquagenos et
V. 12-14 explicaveris de tempore futuro quinquagenos in speluncis abscondit.
itautpropbeta nioneat Edomitas, ne ite- Postea cum siccitas terrae et famés iuslo
rum, cum iam instet devicto Auiasia Dei iudicio increscerent, Abdias iussu
obsidio urbis, in .IVatrem luda agant Achab régis dimidiam partem regni pcr-
animo hostili (cf. N. Peters). agravit, ut in vallibus et apud fontes
Prophetam fuisse aoqualcm 0sec, aquarum herbas inveniret ad salvandos
loel, Amos veteres iam asserebant equos et mulos régis, dum ipse rex al-
(S.Ephraem,CyrillusAlex.,Hieronymus); teram partem regionis propter eundem
alii eum fuisse volebant illum Abdiam finem perquireret. Abdiae in via occur-
(jui tempore Achab centum prophetas rit Elias eique impcrat, ut régi nuntiet
absconderit (3 Reg. 18,3), quam esse se adesse.Sed quia hucusque propheta
Hebraeorum traditionem refert S. Hie- Deo protegentc ab emissariis regiis capi
ronymus; ex recentioribus alii dicunt non potuerat, timet Abdias, ne ipse a
eum sub loram vaticinatum fuisse {Vi- rege interficeretur, si nunlio allato Elias
gouroux, Kaulen, Trochon, Hofmmin, De- a Spiritu Domini asportatus nullibi re-
litzsch) alii tempore Oziae (Hengsten- Tandem iuramento prophetae
periretur.
berg, Caspari, Haevernick) alii sub Achaz , permotus est Abdias, ut timoré excusso
{Vitringa, Kucper), alii proxime ab nuntium ageret (3 Reg. 18,3-16; 'A6-
exsiliobabylonico (Noeldeke) alii post ,
oiou).
urbem a Nabuchodonosor eversam 3. Pater lesmaiae principis tribus Za-
[Calmet, de Wette-Schrader, Knobel, bulon tempore Davidis (1 Par. 27,19;
Bleek etc.). LXX 2a[j.a(aç 6 toj 'ASotoû).
Ipso oraculo Edomitis vindicta Dei et 4. Levita ex familia Merari, unus ex
ruina praedicitur, qua deiicientur, quam- praepositis operantium, cum losias rex
vis arcibus suis arte et natura munitis- lemplum instauraret (2 Par. 34,12;
simis se tutos fore iactent. Ruinae dein 'A6o{aç).
causae exponuntur, quod Edom fratri
suo cum bostibus maximas intulerit iniu-
ABDIEL 6î:în2y, 'Ag8t7iX)filiusGuni
rias et animum gerat in eum plane ini- ex tribu Gad (1 Par. 3,15).
micum. Quare Edom sicut se participem ABDON 1. ludex
(pTl!?, 'A58t&v).
reddidit scelerum gentium, etiam com-
muni iudicio involvctur, quod Deus in
Israël per octo annos (lud. 12,13-15).
oppressores populi sui devolvet. In isto
Erat Ephraimita, filius Illel, oriundus ex
autem iudicio salvalio erit in Sion, po- urbe Pharathon in monte Amalec, ubi
pulus Dei hostes suos expuguabit eo- etiam mortuus et sepullus est (v. PHA-
rumque regionem occupabit, captivi re- RATHON). Habuit quadraginta filios et
dibunt et ita rcgnum Dei demum consti- Iriginta nepotes, ascendentes super
luetur.
septuaginta puUos asinarum i. c. nobi-
liorum ritu in publicum précédentes.
Cf. Coniely, Inlroduclio la S. Script.
2. Filius Sesac ex trilju Beniamin
II. 2 p. 551 s. ; Knahenbauer, Comm. in (1 Par. 8,23).
Propb. min. I. p. 339 s.; N. Peters, Die 3. Filius primogenitus lehiel seu Abi-
15 .\BEL. m
jraliaon. HtMiiaminita il Par. S.HO; 0, ar>\ '
vmter, ila bic nains filius audiebal
4. Via,> ACHOMOK -2.
{V. de llnmmelaucr ad (Jen. 4,1). Nibiln-
minus inlerpieles non unanimiter con-
ABDON (';"12y, Aa66wv lus. 21,:U), scntiunl.F/'«»i Uclitzsch <'onc('dit nomen
'Ac,ô(ôv I (l'iW iirl»s lril)iis Aser,
l>ar. filius primogciiiln ajtlari posse, pro se-
lovilis (le slirptMîerson coiicossa (les. cundo aulem lilio s(>nsii carei'c opi-
•21. ;U); I Par. C.Ti [;i9]1. (aim in cala- natur. Dillmann signilicalioncm filius
lofro ui'hium cinsdem tribus los. 19, I
remoliorcm esse censel et interpreta-
24-.U oniillaliu", inulli orilici ctiam los. tionom ab lialilu, vanitate quaesitam
10. 2S Alidoii Ifgeiuluin ess(> piilaruni praefer-l (cf. lob. 7,16; Ps. :J8 [:}9], 6).
pro Aliraii Ahdoii conselui-
(\iiio s. \.). Gain et Abel geininos fuisse opinali
fsso KIn'rbct 'A/tdc propo Wi'idi Qurn 7 sunt Rabbini, sed texlus potius suadet
km al> cl-Zlb (Achziba) oriontem versus. Gain fuisse primogenitum nequc ulluni
j
fundamentum praebet opinioni Rabbi-
Cf. Van (le accompany
l'elde. McMiioir lo norurn.
llic inap of Golha 1858,
llie Iloly Laml ,
Abel eral jiaslor oviun), plus et iiislus
1' 280; R. liicss, Hibel-Allas éd. 'A- V. Gué-
prao l'ratre suo, qui erat agricola. Post
ri ii, r.alilée II. 3:>. 37; Surve;/ of We.sl.
Pal. Mein. I. I,"r2. 170; A. Legendre apiid niultos dies (Vulg.) vol in line dieruni
Vidoiirouji-. Dicl. de, la Bible (hf'br.)i. e. ad exituni alicuius anni seu
s. v.; F. Biilil, j

Geogr. des Alten. Pal. 1896, p. 230; G. A. I

initio anni sequentis (F. de Humme-
Sniilh, Hist. Geogr. of the Holy Land, lauer ad Gen. 4,.3) Gain niunera l)eo
Plaie I. D. Zaneccliia, La Palestine d'au-
; obtulit de fructibus terrae, Abel de pri-
jourd'hui 1899, II. 70.5. mogenitis gregis sui iisque pinguissimis.
Et respexit Deus ad Abel et munera
ABED (7iy, 'QotJO), lilius lonalhan
eius. In quanam re ille Dci respeclus
ex faiiiilia .Vdan, dux quinquaginla vi- constiterit, tcxtus sacer non dicit; cum
rorum, quibuscum ex caplivitale rediil versione Theodotionis (Iveniiptaev) con-
Esdra duce (E-sdr. 8,6). sent multi sacrificium Abel igné de coelo

ABEL consumptum esse, ut postea sacrificia

(Snn,
Adam Evae, fraler natu minor Gain
et
(tien. 4.1 s.). Nomen multi cum Rab-
binis interprotati sunt vanitatem, rem
cilo ovanescenlem, halilum, nebulam,
el fllio secundo imposilum esse piilarunt
"AÇeX), filius secundus
Aaronis (Lev. 9.24), Gcdeonis (lud. 6,21),
Davidisd Par. 21,26), Salomonis (2 Par.
7,1), Eliae (.3 Reg. 18,38). Ex natura rei
certum estDeum aliquo modo beneplaci-
tum suum manifestasse idque confirnia-
tur Hebr. 11,4 testimoniuni perhibente
:

sixcad exprimendam fragilitalem et va- muneribus eius Deo. Ratio autem, cur
nilalem bominis sive prophelicc adprae- Deus ad Abel eiusque munera respexe-
li^îurandam niorlem Aboi praoniaturam I

rit, non ex muneribus, sed ex oblationis

>-iv(> ulro(pie sensu {Welle-Holzammer affectu repetenda est; per fidem enim
in Kircben-I^exicon éd. 2, I. 31). Re- testimonium consecutus est se esse iu-
cenliore temporc nomen cxplicare ma- I
stum et per illam defunctus adbuc lo-
lunt ex assyriaco habal vel hablu i. c ([uitur (Hebr. 11,4); per quam fidem? —
lilius, qiiao vox in noniinibus propriis
I

per fidem in promissioneni seminis

freqiiontius repcritur v. g. Asur-nasir- Gen. 3,15.
hfihal e. Asiir proLegit (llium, Nabu-
i.
Gain vero, ad cuius munera Dominus
fifibal-usiir protège filium
i. c. N'cbo, non respexit, vehementcr iratus fra-
(Nabopalassar, Nabopolassar) Asur- , trem suum interfecit. De modo et loco
haiù-habal i. e. Asur creavit filiuni (Sar- fratricidii nonnisi coniecturae exstant.
danapai) sed addunt voccm habal, abal,
; Utrum Abel uxorem duxcrit et libères
bal ex lingua sumiro-akkadica in as- procreaverit necne, textus sacer non di-
syriacam probabiliter transiisse (Schi-a- cit; ex Gen. 4,2"). 26 hoc tantum certum
der- Whitehouse. Cuneif. Inscripl. and !
est tcmpore, quo Seth natus est, filium
Oid Tesl. I. p. 4o. Sicut igitur
4(i). Abel non exstitisse; reliqua coniec-
proloparenles appcllabajilur homo et turis patent, praescrtim cum filiae in
17 ABEL KERAMIM. 18

biblicis genealogiis non recenseanLiir. meruerit. Seba Beniaminila, qui Absa-

Abel est typus Christi. Prinuim qui-
dcin hoc innuitur ipsa siinililudine,
(juao adtst inter Abel et Christum
Abel esl iustiis, paslor, invidia et odio
iinpetitus, offerens sacrificiiim accepta-
bile, morti traditus propler iustitiani
Christiis est gertnen lustum, faciens iu-
dicium et iustitlain (1er. 23,5), pastor
bonus (lo. 10,11; Is. 40,11), per invi-
diam traditus (Matth. 27,18), sacerdos
offerens sacrificiLini (Mal. 1,11 Hebr. 12,
24), morti traditus propler iustitiani
(lo. 10,32). Accedit quod Christus Abel
inter prophetas recenset (Matth. 23,31-
3o; Luc. 11,49-51) et S. Paulus typicam
rationem mortis Abel ex oppositione in-
ter effectus utramque mortem secutos
illustrât (Hebr. 12,24). — Abel est
exemplar omnium ,
qui propter fidem et
iustitiam morti traduntur (S. Àuguat.,
civ. Dei 14,28; 15,1).
lome mortuo novam coniurationem in
Davidem fecit, profugus in urbe Abel
: Beth Maacba a loab obsessus est; sua-
dente muliere quadam incolae urbis ca-
put Sebae abscissum trans murum proic-
;
ccrunt et urbeni obsidionc liberarunt
(2 Reg. 20,14-22). Haud diu post scissio-
nem regni Benadad I. rex Damasci, qui
cum Asa rege luda contra Baasa regeni
Israël foedere iunclus erat, complures
; urbes Palaestinae sepleintrionalis occu-
pavit, inter quas erat Abel domus Maa-
cba (3 Reg. 15,20) seu Abelmaim (2 Par.
16,4). Versus finem regni Israël, cum
Phacee regnaret, Theglatbphalasar re\
Assyriae urbem cepit et incolas in As-
syriani abduxit anno 734 vel 733 a. C.
etiani (4 Reg. 15,29 Vtilg. Abeldomus, Maa-
cha); hoc lactum etiam referunt frag-
menta annalium Theglatbphalasar III.
(III. Rawfmson, pi. 10, n. 2, 1. 17), in qui-

bus nomen urbis scribitur [A]-bi-il

Cf.praeter Commentarios in Gen. E. Pa-
(Schradev-Whitehouse, Cuneif. Tnscr.
lis apud Vigouroux, Dict. de la Bible s. v.:
/. Danko, Hlstoria revel. div. Vet. ïesl.
and Old Test. I. p. 246 s. 251) vel
1862, p. 19. 20; H. Zschokke, Hist. sacra A-bi-il-ak-ka (apud H, Winckler, Keil-
Antiqui Test.
p. 40 s.; Schoepfer-
1888, inschr. Textbuch 1892, p. 20).
Pelt, Histoire de l'Ancien Test. éd. 3, I. Abel Beth Maacba communiter agnos-
p. 70-71 de fabulis Rabbinoruin cf. Eisen-
; citur hodiernus vicus Abil, propter
menger, Entdecktes ludenthum I. 462 s. copiam tritici Abil el-Qam/i dictus, occi-
832 s.; /. Hamburger, Real-Encyclopae- dentem versus a Bûniyâs (Caesarea Phi-
die fiir Bibel und Talmud I. s. v. Hebel; The
lippi)non procul a dextera ripa lordanis
lewish Encyclopedia I. p. 48 s.
[Nahr el-Hâsbûni) et orientera versus a
ABEL (SlN, pascuum, pratum, ut vi- Derdare amniculo, qui ex planitae Merdj
dctur) nomen loci praesertim in coni- 'Ayûn in lordanem influit.

positis nominibus geographicis fréquen-

Cf. Robinson, Neuere Bibl. Forsch. 1857,
ter adhibitum. In Fidg. lurl. 11,33
p. 488 s.; Van de Velde, Memoir to ac-
:

Abel quae est vineis consita; sed v. Company the map of the Holy Land 1858,
ABEL KERAMIM. p. 280; F. Guérin, GaUlée II. 346 s.; Sxir-
vey of West. Pal. Mem. I. 85. 86. 107;
ABELA legitur in Vulg. 2 Reg. 22, F. Vigouroux, Dictionnaire de la Bibles, v.;
14. 15. 18 pro Abel Beth Maacba. F. Buhl, Geogr. des Alten Pal. 1896, p. 237;
D. Zaneccliia, La Palestine d'aujourd'hui
ABEL BETH MAACHA rn'^SlN 1899, II. 739.
n^ya, pratum dormis seu familiae Maa-
ABEL KERAMIM (Dfp^S SlX, pra-
cha; etiam nDran nn nSlX, SlN*, Six
tum vineanDii ,
''E6sX)(^ap[j.tp.)i , locus in
D"ia; 'A6ÈX xat Bz^ixoiyâ, 'AêsX y.xX «Wp-
terra transiordanica ad oriciitem Aroer
[Aayà, 'ASéX, 'A6ÈX o?-/.ou Maaydc, 'ASsX- Gad situs, quousque lepble Ammonitas
[i.a{v,'AÇèX )(.x\ ri Oa;i.aa-/^(^; Vulg. Abela
7) fugatos insecutus est (lud. 11,33). Vidg.
et Bethmaacha, Abela, Abel domus Maa- pro Al)el Keramim logil Abel quae est :

cba, Abelmaiin, Abeldomus Maacba), vineis consita. Tempore Eusebii et S. Hie-

urbs tribus Nephthali lam praeclara, ut ronymi (Onomast. éd. Lag. 225,5 et 96,
2 Reg. 20,19 mater in Israël appellari 10) adhuc cernebatur villa Abela (^"'A6£X)
19 Alti:i, KKHAMIM. Hi)

vinolis fonsita sc\ mA si'iih-m mil. pass. (nSina ^2N, pratum siiKvtionis, '\o:À-
a lM»ila.lt«lpliia llal.l.alli Aiiimon . //. 11.
[XEOuXâ. lao;X|xaojXii), iirlis Iribus Issa-
Tristram llir Lan»! of .Moah 1S73.
,

cbar. Madiauitae a (Icdi'iui in planilii'

p. i;{0. iO silumluiius lociroperiss(^ sibi
I
!c/.rai'l dcvicii primum BcIbsan versus,
\isus est in \allo, quao al) indifjeiiis dici-
deiu lordanis deiwessionem secuti me-
liir Kurm Dhibiin 1. c. Dihon cl
viiiela
lidiem vrrsus fugcrunt usque ad crcpi-
vifrinli niimilis a Dhilxln orientem vit-
diuem confines) Ahelmehula
is(>u |)olius
sus asriMidil. Sod liaoc opiiiio l'also siip- in (i. (>. Tcbbalb (lud. 7,23 |22]).
ultra)
posilo iiiiiilitiir lephleii ah Aroor Amo- Praeleroa Abcdmebuia dicitur lerminus
llis, quao est prope Hibon, Anunonilas terrilorii, (jiiod Salomon Bana lilio Ahi-
pcrsortilum fuisse. laiiivero lephtc pcr gubernaudum Beg. 4,12)
lud di>d(!ral (:<
seculiitnem polius ab Ai-ocr (îad ince- Reg. 19,
et pâtria Elisaii proplictat> (3
pisse censcndus est, ut ostendil F. de B 'KoaX[j.xouXâ). Ouomasticon {éd.
16;
Hummohiucr in lud. Il, .'{;{; Aroer Cad Lag. 97,11 et 227,;Joi indicat vicum 10
invicinitate Habballi Ainiuon qiiaerenda mil. Scylbopoli iBctbsan) mo-
pass. a
est; Abcl Keramini ad nrieiilem
bine ridiem versus situni. iNunc 'Ain el-Helice
Uabbalh Aiiimon sila esse debuit. Iluic prope locum, ubi Wâdi el-MaIeh in dr-
explicationi lavet Ononiasticon 1. c. Ex pressionem lordanis descendit {Survcy
dictis palet Abel Keramiiu non possc
of West. Pal. Mom. II. 231; /). Zanec-
esse Abilaui in Peraea i" km ad orien- cliia, La Palestine (raujourd'iiiii 1899,
tom Gadarae, ut Rie^s, Bibcl-Atlas rd. 3, II. :j78) vel forte Khirbet Hammam cl-
p. 1 suspicalur. Malch (Gaérin, Samarie I. 276 s.) in

ABEL MAGNUS i Ueg. 6,18 \rJ^

oadem regione. —
Vide eliam MOI.A-
TIIITA.
\\1*'^'^T\ bnx, xa't l'to; XfOou xou ]i.i-^6Xo\i.
ABEL MIZRAIM v. ABKA ATAI)
Viilf/. usque ad .\bcl magnum). Te\-
: et
V. AREA.
s.
lus massorcthicus nullum sensum prae-
bet. Duplex emendatio merilo admit- ABELSATIM, SETTIM, SETIM
tenda est. Primo proptcr vcrba addita : (Vi2cn SlN, pratum acaciarum, sae-
<<super quem posuerunt arcam Domi- pius D>l2w*n lantum; SaTTEÎv, SatTfv).
ni » (cf. 1 Reg. 6,14. 15) loco Six legen-
Populus Israël in Seltim moralus cum
dum est "|3N scil. lapis ille grandis, su- Moabitis et Madianitis fornicatus est al-
per quem Lcvitae arcam Dei deposue- que impuro cultui Beelphogor se dodit
runt, cum in agrum losuc Belhsamitae (Nuro. 2b, 1). Ante transitum lordanis
\enissenl; banc leclionem praobeiit Israelitae in planioribus locis Moab cas-
etiam LXX olTargum lonalban. Secundo trametali sunt de Bethsimoth usque ad
verba "yi e< wsi^we eniendanda sunt; ne- Abcisalim (Num. 33,49; BsXaà); ibidem
facta sunt, quao narranfur Num. 34-36
que cnim in conte.xtu immédiate nova
et in Deuteronomio. De Selim losue ex-
detcrminatio situs exspeclatur neque
ploratores lerichunlem misit (los. 2,1)
IMiilislbaci pro lapide illo magno, sicut
el castra lordanem versus movit (los.
pro singulis urbibus, murem aureum
3,1). Michaeas (6,5) in memoriam re-
obtulissc ccnscndi sunt. Si vcro legimus
"îyi et testis, sensus erit
vocat eventus Num. 22-24 narratos el ad
Et lestis huius :

crimen in Settim Num. 25,1 commissum

eventus est lapis magnus, super quem alludit; LXX im tôjv o/ofvwv (a iuncis)
posuerunt arcam Domini, qui est usque i'w; de Setim usque ad
Toj raXyocX pro :

in diem hune in agro losue Belhsami- Galgalam iVulg.); Knabenbauer in cf.

tae. Cf. F. de Hummelauer in 1 Reg. 6,18. Mich. 6,5. —
Apud Flavium losephuni
ABELMAIM (D^n Ssx, 'A6£X[jLafv) idem locus Abila ('AÇJXr), 'ACîXrj, "AoiXa)

vocatur et describitur palmelis consitus

Ifgitur -2 Par. 16,4 pro Abel Beth Maa-
(Ant. IV. 8,1), a lordanc 60 stadiis
cha.
distans (Ant. V. 1,1), in vicinitate ma-
ABELMEHULA, ABELMEULA lis Morlui prope Iuliada (Bctharan
—
21 ABELSATIM.

iLilias Livias) situs (Bell. iud. IV. 7,6). Si- Geogr. des Alten Pal. 1896,
F. Buhl,
lus quaeritur in planitie Ghnr el-Seim- p.204 pro Abes proponit Khirbet 'Abâ
ban; urbs et palmetorum nemora dispa- prope Djenm (Engannim) orientem ver-
ruerunt; ruinas urbis et acacias ibidem sus; cf. Guérin, Samarie I. .337.

invcniri testatur Co?ide?% Heth and Moab,

p. 148; cf. Conder, Palestine 1889,p. 252.
G. A. Smith, Hist. Geogr. of the Holy
Land 1894, Plate I. assignat Tell Kefrein
in margine planitiei Ghôr el-Seisaban
pro Abelsatim ; sed obiicit D. Zanccchia
(La Palestine d'aujourd'hui 1899, H. 84.
85) Tell Kefrein multum distare a Beth-
simoth neque habere similitudinem no-
minis cuni Abelsatim neque cum Abila.
ABEiVBOEN, LAPIS BOEN
[,-13, Xfôoç Batwv) , locus
luda et Beniamin (les. lo,6;
Nomen eo optime explicari vide-
loci ex
tur, quod Rubenita quidam noinine Boen
ibidem praeclarum facinus ediderit, in
cuius niemoriam rupes aliqua eodem
nomine insignila vel novus lapis erectus
fuerit. Idem lapis aptissimns erat, quo
fines tribnum determinarentur. Termi-
nus luda a Beth Hagla et Beth Araba ad
Abenboen et inde ad Adommim ascendit
(los. lo,6). Terminus Beniamin ab Adom-
mim ad Abenboen et inde in planitiem
descendit (los. 18,18). Hinc Lapis Boen
ad occidentem Beth Hagla situs erat ibi
fere, ubi montana ex planitie lerichun-
tina lerusalem versus assurgunt. Plura
ABESALOM ('Â6£aaaXw;j.) legatus,
quem una cum altero legato (v. 10 AN-
NES 3) ludas Machabaeus ad Lysiam
ducem exercitus Antiochi V. Eupatoris
misit (2Mach. 11,17).
ABESAN (]Ï1S*, 'Âoatc7Cjav) , iudex
Israël per septem annos, oriundusa Beth-
lehem, ubi etiam sepultus est, quam
Bethlehem ludae olim plerique interpre-
tati sunt, nunc vero (cf. Maldonat. ad
(]1N
Matth. 2,1) alteram Bethlehem tribus
in confniibus Zabulon esse probabilius putant. Erat iu-
18,18 [17]).
dex in septemtrionali parte aliistribubus
in ditionem Philistaeorura redactis. Ha-
l)uit triginta filios et totidem lîlias, qui-
bus omnibus matrimonia opulenta extra
cognationem, fortasse etiam extra tri-
bum providit, ut proli suae quam plu-
rimos devinciret et principatum vel
certe opulentiam in familia sua peren-
nem faceret. Sed haecspes eum fefellit;
de eius posteritate sermo non recurrit
(Iud. 12,8-10).
ABESSALOM v. ABSALO.M 2.
ABGATHA (^<n:aK fortasse ex Sans-
cr. bagadnta i. e. a fortuna datus, LXX
Za6o).6dt) unus ex septem eunuchis in
,

pro certo affirmari neqneunt. aula Assueri (Esth. 1,10).

ABES (yiK, propter pausam VIS*, ABI (4 Reg. 18,2) v. ABIA 4.

'Peoii), urbs tribus Issachar inter Cesion ABIA (n»lX, inîiix, 'Â6ii), nomen
et Rameth enumerata (los. 19,20). Gese-
virorum et mulierum.
nius, Thésaurus ling. ,hebr. p. 18 : no- 1. Sccundus filius Samuel et cum loel
men proprium urbis in tribu Issachar
fratre suo primogenito iudex Israël cofi-
fortasse a stanno sic diclae (chaldaicum
stitutus a Samnele senescente; qui cum
NïlN stannum a radice inusitata y^N'
in viis patris non ambularent et iudi-
albm fuit). C. B. Conder (Handbook to cium perverterent, universi maiores natu
the Bible 1887, p. 401) ad banc radicis Israël regem petierunt (1 Reg. 8,2;
significationem respiciens Abes esse pu- 1 Par. 6,28 [6,13]).
tat Khirbet el-BeidaÇi. e. Alba seu Caii- 2. Filius leroboam I. régis Israël
dida) in planitie Esdrelon inter Nazareth (3 Reg. 14,1-20). Abia aegrolanle lero-
et montem Carmel, fere in confinibus boam uxorem suam mittit ad Ahiam
Issachar, Zabulon et Aser. Eundem si- |)rophetam, ut ab illo vaticinium bo-
lum assignant G. A. Smith, Hist. Geogr. num de puero mox sanando dolose ex-
of Ihe Holy Land, Plate I. \T. et Legen- torqueal. Propheta aulema Deo illustra-
di'p,Carte de la Palestine; cf. Survey tus pr.iedicit filium esse moriturum in
of West, Pal. Meni. 1. 309. ipso matris in urbem introitu et domum
23 ABIA. AHIATIIAH.

Icroltoam evoi^^um iii. Moihiiis rsl piiri- oxcessivi (2 Par. 13,3. 17) inadvcrlcn-
Thorsao plaiirliis al» onini Israël. Quoi tiae librariorum vel similitudini lilt>ra-
annos halmoiit, sacor loxliis non liadll. rum hcbi-aicai'um, quibus numeri ex-
ïota liat'c narrât io Ucf.--. li.1-20 doosi .] primi solebant, sine dubio debontiu-.
In Co.l. Valic. I.XX. Sepullus est .Vbia in civilate David.
3. Filins Hi.l.oam (c>2S. Al.iani. 'A6ioJ 4. L'vor Acliaz el maler l'izccliiae rc-

in .i iU'^'. 14, :U : i:i,i-8; ns2N el injlN. gis luda. iilia Zachariae 2 Par.
Eadcin 4 Heg. tS,2 xocalui Ahi (UX,
Abia, 'A5iâ in 2 Par. li.lO-ïiil [I3,23']i,
re.\ luda por 1res annos vel polius pcr •'A6oo'.

duos annos et aliquol menses, cuni ab 5. Abia, uxor Hesron, fili Ph

anno dnodevlgesiino nsqne ad annuni nepolis ludae 1 1 Par. 2,24).
vlgesinuini leroboam régis Israël re- {{t'clior, ([ui fuit nnus ex li-
6. Filius
gnaverit. Eins mater vocatur Maacha, liisHcniamiu il Par. 7,8; LX.X 'AÇtoûô) ;

tilia Absalom (niSuTilN in .} Heg. 15, sed V. HECllOH.

7. Sacerdos ex l'amilia Eleazari, ca-
2. 10 et Di'^C'lX in 2 Par. 11,20. 21
pui classis oclavae ex viginli qualluor
et pcr erroreni transcriptionis Mi- classibus sacerdolalibus in ministerio
ohaiahn (Viilg. .Micbaia), lilia Uriel do Domini a David designatis (1 Par. 24,10;
Gabaa in 2 Par. i:i,2. Absalom ille vix
cf. 2 Par. 8,14^; Zacharias, patcr loan-
alius esse potest ac filins David, cum nis Baptislae, erat de vice Abia (Luc. 1,
hoc nomcn in loto V. T. de alla pcrsona o).
non ocenrrat. vero nnamsolumfiliam
Is
8. Sacerdos, qui cum Zorobabel ex
habuil Thamar Ueg. 14,27). L'nde si
,2
caplivilale rediit (Neh. 12,4).
cum plcrisqne intcrpretibus Thamar 9. Unus ex sacerdotibus, qui cum Ne-
filia Absalom matiùmonio iuncla esse hemia foedus cum Deo inilum signarunl
supponilur cum l liel de Gabaa, Maacha (Neh. 10,7).
filia L'riel erat ncptis seu per exlensio-
10. Nomeu familiae sacerdolalis, cuius
nem appellationis filia Absalom; cf.
princeps eral Zechri in diebus loaciin
Flav. los. Ant. VIII. 10,1. ponlilicis (Neh. 12,17).
Hoboam sicut Maacha impiam uxorem
super oinnes nxores et concubinas suas ABIALBON (ibSy-iaX, A 'AeieX-

Abiam filium ex illa

praediligebat, ita 6iov), unus ex Gibborim seu fortibus Da-
procreatnm duccm super alios viginti vid (2 Reg. 23,31). Eral Arbalhites i. e.
septem filios suos constiluit, ut ipsum ex Belh Araba in confinibus luda el
regem faceret 2 Par. 11,21-23». Unde Beniamin sila. Idem vocatur 1 Par. M,
niirum non est, quod Abia rex in omni- 32 Abiel (SxnN, 'A^iriX). Wcllhauseti
bus peccalis palris sui ambiilavcrit, idolo-
coniicil byi~n_N.
latriam sallem permiserit, deliciis sen-
suum sese immcrserit; licet enim do ABIAM scribilur 3 Reg. 14,31 ; 15,1-
cultu veri bel gloriai-ctur (2 Par. 13, ABlA
8 pro Abia (v. 3).
4-12 et dona pro templo vovcrct (3 Reg.
15,101, lamen cor eins non eral perfcc- ABIASAPH ''^DNilN et "^D^^IX;
Uim cum Domino sicut cor David palris 'Aotâaap, 'A6i';â<p, 'AÇiaaâcp) unus de levila,
sui. Nihilominus propter David Dominus filiis Corc (Ex. 6,24; 1 Par. 6,23. 37 [6,
Abiam non rciecit el eius filio regnum 8. 22]; 9,19). Eius genealogia non est
con.servavit ; cf. Mallh. 1,7. Bellum — satis certa; Ex. 6,24 Asir, Elcana, Abia-
inter Roboam et leioboam exorlum om- saph vocanlur fllii Corc; sed Par. 6, 1

nibus diebus Abiae perduiavil i. e. ini- 23 [6,8] Abiasaph vocatur filius Elcana,
micitiae inde a scissione duorum reg- hic fihus Asir, hic filius Core.
norum cxortae non minutac, scd po-
tins auclae sunl; immo bellum exarsit et
ABIATHAR iin^hî, 'A6tâ0ap), sum-
Abia magnam viçtoriam de regno Israël mus sacerdos de famiîia llhamar fllii
reportavit Scmeron in
ad montem Aaron, ab Heli dcscendens per Phinees,
Ephraim. Numeri utrimquc pugnanlium Achilob, Achimelech. Cum Achimelech
 20

ponlifex proplcr openi Davidi in Nobe Mortuo Davide Salomon Adoniam occidi
praestitam iiissu Saulis cuni ocloginta iussil, Abiatliar sacerdoli vero pepercil
quattuor sact^rdotibus trucidatus essel Ijropter fidelitalem Davidi in extrenia
(V. ACHIMELECH 1), Abialhar (ilius Achi- necessitate servatam, sed eum officio
molech Maspham in Moab aufugit, iibi sacerdotaii privatum in Analhotli ur-
David refugiinn quaesierat el régi suo bem patriam relegavit (3 Reg. 2,22-27).
se comitem in prosperis et adversis fi- Atquo ita primatus sacerdotii domui
delem arctissimc imixiL (1 Rog. 22,20-23). Eleazari restilutus (3 Reg. 2,35) ac ruina
Ea occasione epliod seciim attulerat (23, illa compléta est, quae domui Ithamar
6) et identidem per ephod i. e. appli- 1 Reg. 2, 30-36 et 3,10-14 praedicta fue-
cala veste sacerdotaii Dominum pro Da- rat. Nihilominus 3 Reg. 4,4 régnante
vide consuluit (23,9-14; 30,7; cf. 2 Reg. Salomone Sadoc et Abiathar sacerdotes
2,1; 5,19. 23). Cum a Davide arca Dei nominanturidquc iuremerito, quia Abia-
magno cum apparatii de domo Obede- lhar sacerdos manebat non officio, sed
dom Hierosolyma dediiceretur, Sadoc et dignitatc haereditaria, ut iam Theo-
Abiathar sacerdotes officio fungebantur doretus explicat (cf. Keil ad h. 1.).
(1 Par. 15,11. 12; cl'. 3 Reg. 2,26). Difficultatem parit 2 Rcg. 8,17 : Et
Davidem in lïiga Hierosolymis egro- Sadoc filius Achitob et Achimelech filius
dientem seqiiitur Abiatliar cum Sadoc Abiathar crant sacerdotes (cf. 1 Par. 18,
sacerdote et levitis arcam portantibus 16; 24,3. Sed obstat, quod toto
6. 31).
(2 Rcg. 15,24 s.); quod vero ibidem tempore regni davidici Sadoc et Abia-
additur ipsum ascendisse, donec trans- thar summi sacerdotes erant (2 Reg. 20,
iisset omnis populus, id alii in eius 25). Variae sunt solutiones interpretum.
laudem interpretantur scil. ut transitum Aliiomnibus locis citatis nominum trans-
populi spectaret ac dirigeret vel ut ora- positionem cémentes legendum esse pu-
ret vel ut sacrificaret vet ut Dominum taat Abiathar filius Achimelech, ut
:

consuleret, alii (cum F. de Hummelauer oUani Syrus habet 2 Reg. 8,17. Alii satis
ad h. 1.) vituperium scil. Abiathar
in eius gratuite supponunt et patrem et filium
in renuntiandis Absalomis partibus tar- binomines fuisse. Alii denique non im-
diorem fuisse et reliquis torrentem Ce- mei'ito censent praeler Achimelech pa-
dron traiicientibus tandem aliquando trem Abiathar admittendum esse alterum
etiam apparuisse, undecimae horae ope- Achimelech filium Abiathar, qui officio
rarium. His in dubio relictis ad certa sacerdotaii functus sit pro tempore, sci-
redeanius. Sadoc et Abiathar cum ad licet vices patris gerens vel absentis vel
montem Olivarum usque pervenissent, aegrotantis vel quomodocunque impe-
iubente Davide arcam Dei Hierosolyma diti. Id eo minus improbabile est, quia

reportarunt ibique manserunt rogeni de apud ludaeos nomina infantium e co-

Absalomis et Acliitophel consiliis ccr- gnatione desumebantur (Luc. 1,61) et in
tiorem facturi (2 Reg. 15,29-36) et toto inscriptionibus Phoeniciae haud raro
illius rebellionis tempore régi fidèles nepos nomine avi appellatus cernitur
(17,15 s.; 19,11). Idem Abiathar erat [Corpus insci'iptionum se?niticarum, Pa-vs
unus ex praecipuis consiliariis Davidis I. n. 3. 7. 47. 93. 94. 171. 180. 185-.

(1Par. 27,34). 187 etc.).

Sed qui in adversis régi suo fidclita- De alla difficultate Marc. 2,26 vide s. v.

tem servaverat, is Davidem senem glo- ACHIMELECH 1.

ria et divitiis affluentem contumeliose

prodidit. Cum Adonias Davidis filius ABIB (inNH ^ih, [J-r^v Twv v£wv),
natu quartus regnum patris appeteret, mensis novarum fruguni seu novorum
Abiathar partes Adoniae adiuvabat, Sa- (Ex. 13,4; 23,15; 34,18, Deut. 16,1),
doc voro cum Davide stabat; ex quo mensis primus anni sacri, alias Nisan
fortasse coniici potest, Abiathar acmula- (v. NISAN et MENSIS).
tione et invidia in Sadoc sacerdotcm ab-
ductum fuisse, ut a rege partibus Sadoc ABIDA (nnx, 'A6£iSà, 'A6iSâ), filins

favenle deficeret (3 Reg. 1,7. 19: 23. 42). Madian liiii Abraham cl Ccthurae (Cen.
 AlUKS, LICNUM AllIWiMM. "IH

2:i,l; I Par. I.:<:t . Tiiliiis .>iii> noiiiiiiis SaioiiKMi ab Hiram. principe Tvrionim.
iioniiiiioliiit. Sod iii inscriplioiiilnis liiiii- ad acdilicandani llierosoivinis dominn
Naritifis idiMii nniiiiMi \no pcrsonis iisiir- Doniiniel aedcm regiam oblinuil (3 lleg.
patiim iinonilui-; il". Dclitzsvh, (Iciicsis h,H; 9, M; 2 Par. 2,8, LX.V el Vuly.
1S87, |). MVS. arceulhina) atque ex iis pracsertim pa-

ABIDAN ;";~''2N. 'A6iôatv\ pliylarclia

vimcnlnm el duo oslia lempli fabrica-
vit (3 Iteg. 6,15. 34; 2 Par. 3,5). Si-
IJt'uiam'mitariiiii tomp<ire oxiliis ox Ae-
militer in domo Sponsi la |uearia abie-
iryplo, qui iii dt>dicali(nio lahornaculi
gna praedicanlnr (Canl. 1,10 [17], LXX
el allaris dio iioiio oblalionos suas lecil, j
et Vul(j. cypressina). Tyriaruni quo(jue
sicul sin,i:uli ex duodecini priucipibus
navium labulae « abielilins do Sanir »
i

Irihuum dielius suis uNuin. 1,11; 2,22;

j
exstruclae dicunlur, malum praebcnte
cedro et quercu remos (Ez. 27,5). Etiam
ABIEL Sx^2X. W'Hl . 1. Palcr Cis lanccarum liaslis lignum hoc inservie-
bal (Naii. 2,4 hebr., Vulg. agilatores).
el avus Saulis iri;is t*l Alnior principis
Quodsi lexlus massorethicus 2 Heg. 6,5
mililiac il U«'i,'.iM
Nodiim ge- ; rf,">l '.

D''^*il2 yJV Sba veram serval leclionem

ncaloiricum, qucm
Heg. ;t,l; 14,1)1; 1

1 Par. 8,30. 33; 9,30. 39 onVnint, P. de — sunt enim qui ex lexlu LXX et ex 1
Hionmelaiicr in 1 Hog. 9,1 ita solvil, ul Par. 13,8 corrigant Dniurm VJ~h:>2
lehiel vol lohuol j^'onupril Cis cl Nor, qui — lignum abiegnum eliam ad insli-u-
Ner per Ahiel gonuerit alleruin par fra- menta niusica adhibcbalur.
trum, Cis palretn Saulis ol N'(>r palrem
Abiicr. Alii aulcni putanl filitiin lehiel
2. Versiones antiquité. Ex anliquis in-
fuisse Allie! s(Mi alio noinine Nci-, ([ui
lerpretibus plerique cupressum nomine
gonuerit Cis palrem Saulis et Ner pa- kIJiin intellexisse haud raro dicunlur.
lrem Abner. - 2. Idem ac ABIALBON.
At si accuratius rem consideramus, LXX
ABIES, LIGNUM ABIEGNUM. bis dtp/.suOoç seu iJpxeûOtvoç explicant (Os.
— Textus S. Srripturac. Abics cl li-
1. 14,9; 2 Par. 2,8), item bis /.éopoç seu
gnum abiegnuni in Vulgala respondel xéûpivoî (Ez.27,5; 2 Par. 3,5), pariter
itebr. "û::"I2, a quo forma r\iin (Canl. bis r.iz'jç, (Ez. 31,8; Zach. 11,2), quin-
1,16) non nisi accidenlaiiler differt. quies /r£Û-/.rj seu tieû/.ivov (3 Reg. 5,8; 6,
luxla S. Scripturani arbor eo noniine 15. 34; 9,11 Is. 00,13), similiter quin-
;

dcsignata pracsertim in Libano et An- quies xuTiâptaaoç (4 Reg. 19,23; Is. 37,
lilibano crescebal (3 Reg. 5,8 ss.; 9,H ;
24; 55,13; 60,13; Cant. 1,17; dub. Is.
4 Keg. 19,23; 2 Par. 2,7; Is. 14,8; 37, 41,19); syriaca versio Peshitta bisNPiy,
24; 60,13; Ez. 27,5; Zach. 11,2; cf. Os. iiiniperus rcddit (Ez. 27,5; 31,8), item

14,9), insignis virore perenni (Os. 14, bis Npll^ap, cupressus vel abies (2 Par.
9), numéro et pulchritudine ramorum 2,8 ; 3,5) , bis pariter Xpn"ap vel NplUp,
(Ez. 31,8), celsiludinc (Ps. 103 [107], amygdalus, pro quo fortasse melius le-

17 hebr.) et nobilitate (4 Reg. 19,23: gendum Npniap (Cant. 1,17; Os. 14,
Is. 37,24; 60,13; Ez. 27,5). Uudc simui 9), quater xmii ac hebr., 2 Reg.
(id.

cum « gloria Libani » nominalur (Is. 0,5; Is. 14,8; 55,13; 00,13), decies
00,1-3) et cum ccdro fréquenter coniun- NJ^TJ: cupressus (3 Reg. 5,8. 10; 6,15.
gitur (3 Reg. 5,8; 9.11; 4 Reg. 19,23; 34; 9,11; 4 Reg. 19,23; Ps. 103 [104],
2 Par. 2,8; Cant. 1,16 [17]; Is. 14,8; 17 Is. 37,24; 41,19 Zach. 11,2) Aquila,
; ; ;

37,24; 41,19; Ez. 27,5; 31,8; Zach. 11, ubi exstat, constanter IXitr) vertit (Ps.
2). Eliam cum aliis arboribus, praeser- 103,17; Is. 37,24; 41,19; 55,13; 60,13;
tim coniferis, commemoratur (Is. 41, Os. 14,4), praeter Cant. 1,17, ubi [Sopâ-
19; 60,13), et ciconiis vel ardeis, quae Tivoç (= T\M1) habel; Symmachiis semel

turrium arborumque culmina quaerunt, ;3pa66 (= T\^^X exhibet'(Is. 35,13), item

aptum ad nidilicandum locum dicilur semel àpzsuOoç (Is. 37,24), pariter semel

praebere (Ps. 103 [104^, 17 hebr.). Li- xujrdpiaaoç (Is. 41,19) et semel ::fru; (Is.

gnum abiegnum una cum cedrino rex 14,8), 1er [iopaTov (= miia Ps. 103,17;
29 ABIES, LTGNUM ABIEGNUM. ABIES, LIGNUM ABIEGNUM. 30

Canl. 1,17; Is. 00,13); Theodoliun, iibi noscnmiiller, Bibl. Altcrlh. IV. l,2'iO-5.3;
superest, scmper [ipaOù habet (Is. 'M, a. B. Winer, Realworlerb. cd. 3. II. 5fi3 ;

l<\ Jlaiinllon, Botanique de la Iiil)le 40;

24; 41,19; oo,13 ; 00,13) ,
Quinta à'p/.EuÔoç
W. M. Thomson, The Land and the Hook,
(Ps. 103,17), Sexta xuTcapiaaoç (ib.)- Ve-
London 1876, 511; /. Smith, Bible Plants
lus Latina easdem fere quas LXX signi- 123-6; n. n. Tristram, Nal. Hist. of the
ficationes tradit qualer cyparissns
:
Bible éd. 8, 353 s.; id. ap, W. Smith, Dict.
(Gant. 1,10 [cupressi]; Is. 41,19; 55, of the Bible éd. 2, I. 1,685; 2,1067 s.;
13; 00,13), bis pinns (Ez. 31,8; Zach. G. Hcnslow, Plants of the Bible 101 s.;
11,2), seniel cedms (Ez. 27,5), semel F. Schrader, Silz -Ber. Berl. Akad. 18»1, 419
iuniperus (Os. ceteris locis aut ss. id. Keiiinsch. u. A. T. éd. 2, 388;
14,9), ;

non exstat (Reg. 11. ce; 2 Par. 3,5; Is.

/. Low, Aram. Pllanzennamen n. 59; L. CL
H; Ad, Kinzler,
Fillion, Atlas d'hist. nat.
14,8; 37,24) aut non exprimit arboreni
Bibl.Nalurgesch. éd. 9, 2^9-51; J. H. Bal-
(Ps. 104,17; Nah. 2,3). Vulgata denique
four, Plants of the Bible, éd. nova, 34-9;
ubiquc abies seu lignum abiegnum verlil 0. Schrader ap. V. Hehn, Kultuipfl. u.
praeter 2 Par. 2,8 (arceuthina) Canl. 1, ,
Hausthiere éd. 6, 282 s. Siegfried-Stade. ;

10 {cypressina) , Ps. 102,17 {dux est eo- Hebr. Wbch. s. v.; Gesenius-Buht, éd. 13
rum), Nah. 2,4 (agitatores). s. V.; Gesenius-E. Robinson, éd. angl.

3. Variae opiniones recenliorum. Uli s. V. ; R. Brown, Hebr. and Engl.

Lex.
s. V. E. Levesquc ap. /. Vigoureux Dict.
eliani recenlio- ; ,
versiones anliquae, ita
de la Bible 11. 1172 s.; 0. Delilzsch ap.
res de significatione vocis '^^^^1 salis
lUehm-Baethgen, Handwbch. éd. 2, I. 283;
inter se disscntiiml. Abietem commu- Erd. Delilzsch, Assyr. Hdwbch. 188 a s. v.
niler reiciunl, quia eam in Libano nion- burâshu etc.
tibusque vicinis non exsislere neqiic
4. Beroshprobabilius est abies. Reieclis
exstitissesupponiml; quod supposiluni
islis significalionibus U7il3 cum Aquila,
omnino falsum esse ex sequentibus pa-
lebil. Locum autem abielis sal mulli S. Hieronymo, pluribus auctoribus re-
cupresso adiudicant {Gesenius, Roseii- cenlioribus {Ursinus, Hiller, Cultrera
midler, ïlamilton, E. Schrader, Lôiv, Fil- Duns, Fournier etc.) de vera abiete in-
lion, Schrader, Leves-
0. Delilzsch, 0. lellegendam censemus. Nam imprimis
admissis tamen eliam aliis ratio, quae contra eam adducitur, quasi
cjne elc),
coniferarum speciebus {Geseuim, Ko.sen- in Libano et montibus vicinis non exsi-
stal, nihil valet. Licet enim duae species
mûller, ïlamilton, Levesque, Tristram).
in noslris regionibus communiores, sci-
Cum cupresso mulli praeserlini hmipe-
rum sabinam Linné nomine com- licel Abies pectinata De Gandolle (= Pi-
uriis
nus picea Linné, germ. Weisstanne) cl
prehensam volunt, quae a Dioscuride Picea vulgaris Lamarck (= Pinus abies
(Mal. med. 1,103) aliisque Graecis [3pa6û
Linné, germ. Rottanne seu Fichte) in re-
appellala, idem cum beroth nomen el
gione orientali non habeantur, alia
cupressi similia folia dicitur habere
lamen abielis species in aliioribus Libani
(cf.Plin. XXIV. 11,102); alii lunipenim
parlibus atquc in Tauro cilicico vicinis-
oxycedrum Linné vel aliam luniperi spe- que montibus reperitur quae a rei her-
ciem praeferendam censent. Rursus alii bariae pcrilis Abies ciiicica Antoine et
potius pinum vel solatn vcl simul ctim
Kotschy, ab Arabibus hodiernis autem
cupresso admiltendam esse pulant (fi.
Shûh el a Turcis Illeden appellatur.
Broion, E. Robinson, Tristram, Frd.
Quamvis vero hodie in Libani parlibus,
Delilzsch elc). Omnino singularis aulem
ubi baec arbor in immediata cedrorum
eral opinio clarissimi viri ac de plantis
vicinia supra Ehden crescit, non admo-
biblicisoptime merili, Olai Celsii, qui dum magna abietum copia habcatur,
U?i"i:i cedrum, signiflcare contendit, falsa
nihil videlur obstare, quominus et haec
sua opinione de sensu vocis 7"1N* ductus abietum species, sicut nobilior cedrorum
(V. GEDRUS). cognala familia, antiquitus multo numc-
rosior in hiscc montibus creverit ac non
Cf. 0. Celsius, Hierobolanicon I. 74-105; nisi asciae caedenti paulatitn cesseril.
VV. Gesenius, Thésaurus 246 s.; E. F. A'. Praelcrea in montibus Syriae septem-
.{1 ABIES. I.IGMM AlllKOM M. AlîIKS, Lir.M M AIIIKC.MM.

Iriitnalis, ar maxime in Amaïui cl Taino, |

lionibus videntur
oxcludi. Conira —
allies liaec • silva< cxlousas ciim Ccilru 1
cupressum aulom imprimis opponi polo-
Lilntni cl luni/>fio fnclitlissima l'ormal » î
ril, aliqua S. Scriplui-ao voi'ba minus
(tioi.<sicr\ Ksi igiliir haoc arbor Libani aple dt> oa dici. lia illud l'salmi, (pm
mouliumt|ui' seplniiliiniialium incola berosli domus ciconiae vocatiu- (lO.'J [1U4J,
i'is([«o lam |iropria, ni cxlra illas parles 17 li(dtr.), nescioan cuprosso facile pos-
non inxenialiir. I.ioel aiilem liirnnm pri- sit accommodari, quae ramusculis suis

mis fins invesliiraloriltus Ariioinr t>t supremis plerumque lenuibus i)arum

Kotschi/ non adeo solidnm vcrmibusque apla videlur nido ciconiae vol ardoao
M- lalii olmoxium \isnm luoril, aUanion o\ci|)ien(lo. Praelerea verba Iv/ecliielis
el ipsi pnlclii'ilmiinem aritoris niajrnnm- boroshim non adaequaverunt eam (ce-
([nc ranïorum nuincrum laudan! ol fro- drum) ramis suis (31,8 hobi-. cf. v. 3-7), ;

iliiontfm in aetliruiis consliiitMulis usum quomodo de cupresso praedicari [lossint,

Icslantnr, ol alii aniMures arliorcni non \i\ a|)parel, quippe quae a magniludinc
modo pulchram, sod ol liiini solidiiino el dilatationc laniorum liaud ita bcnc

lijrni pracdioant. laudari polesl, neque a veleribus ex hoc

laudatur. Insuper Icclio massorcthica in
Antoine el TU. h'olscliy
Cf. Fr. in Ocst. bot.
lextu 2 Beg. 6,5 (cf. supra), quam sal-
Wochenbl. III. 1853, 409 s.; U. J. Seetzen,
Ueisen, Kriise I. 213, ubi schuhech
eil. F.
tem ex parte tuentur LXX, Peshitta,
ciminienlaloribus huius ilinerarii incerta (ib. Symmachus, Vidgata, potius abielem
IV. 108) est abics ciliclca ; F. Boi.ssier, Flora quam cupressum, (|uia
iubet intellegere,
orientalis V. 703; G. E. Post, Flora of Syiia lignum abiegnum prae céleris aplissi-
751 //. Jaeger et L. Beiisncr, Zieigehôlze
; mum est instrumenlis musicis conlicien-
cd. 3, Weimar 1889, 431; Engler-Prantl eoi'um qui in hac arte ma-
dis, iudicio
Nalûrl. Pllanzenfam. II, 1.81-4; L. Fond;,
xime excellebanl, Amati et Straduari
Slrcifziigo durch die bibl. Flora p. 77-83.
aliorumque {Leunis-Frank, Synopsis IL
lam vero ca quae in libris sacris do 2, éd. 3, p. 933). —
In lextibus vero cu-
berosh loiiunlnr, hnic abioti magis quani neiformibus cupressus a signilicatione
onpresso aul alteri aibori videntur con- vocis busâshu, quae cadem est atque
veniro. Imprimis pinus non videlur ad- hcbr. berosh et probabiliter eliam ean-
niillenda; nara ex liibns huius arboris dem arborcm désignai, omnino videlur
speciebus quae in dilione orienlali cres- cxcludi. In cnumcratione enim arborum,
<unt, prima, scil. P(nu.s ptnea Linné, quas reges Assyrii de Amano vicini.sque
non nisi « in arcnosis el (.olliijus mari- montibus pro construendis templis et
limis », altéra, scil. P. halepensis Miller rcgiis suis sibi compararunt, saepius
tantuni « in coUibus siccis reglonis infc- una cum shurmenu etiam burâshu nomi-
rioris » invenitur (Boissier V. 694-6; Post natur (cf. v. gr. Asurnazîrpal, Annal,
750), neutra vero, ncc eliam torlia spe- col. 3,89; Salmanassar IL monol. col.
cies, P. biutiaTenorc, inler arbores Li- 2,9; Sargon, Khorsab. 159 etc.). lam
bano aut montibus scptcmlrionalibus vero shurmenu fere iuxta omnes cupres-
proprias connumerari polcrit. Al ne- — sum désignât. Ergo burâshu, ideoque
que iunipen specios admilti polest; nam probabiliter etiam berosh, non est cu-
luniperus sabina Linné, ulpote poUus pressus; nullatenus enim videlur proba-
herba fruticosa, immerilo arboribus ad- bile, nomine shurmenu cupressum hori-
nunierarelur neque in Iota regione zontalem, burâshu vero pyramidalem
orienlali a Cilicia usque ad Aogyplum significari, cum islae non sint duae
uspiam invenitur [Boissier V. 708 Post ; cupressi species, sed eiusdem speciei
749 s.), neque magis Juniferus oxyce- varietates, accidentaliter tantum diver-
drus Linné, quippe frute.x et non arbor, sae; quod autem aliqui asserunt, shur-
consideralionem merelur; aliao autem menu esse Juniperurn oocycedrum, quae
iuniperi species, quae potius nominan- Arabibus s/tertin audiat, falsum est, cum
dae forent, scil. /. excelsa Linné, J. sherbin ccrtissime sit cupressi nomen
f'iptidissima Willdenow, J. drupacea La- arabicum, iuniperi oxycedri vero 'ar'ar
billar<lièro eisdem ([uibus cupressus ra- (cf. Posi, Flora of Syria 748 s.).
33 ABIES, LIGNUM ABIEGNUM.

Ila(|iic loco ciiijrossi poliiis al)ielnm licniamin. cv maioriltus Saulis (I Par.

cilicicain nomiiie ui"l3 designari cen,S(^- 8,29; 9,3,1); v. AMIEE I.

mus, qiiae altitudiiiem \ff-2o, imo iuxta ABIGAIL Sam.

alios 30-50 melroruin alUng'cns
que virons numéro et piiloliriludine ra-
morum lotoque liabilu siio adspcctiun
pulcliriim ac nobilcin exhibel, lignuni-
qiie aedificiorum el navium conslruclio-
nibiis apliini prael)cL et Libani monlium-
([Lie seplenitrionalium propria est, cui
proinde ea quae in sacris libris de berosh
praedicantur, optime conveniunt. Qiiare
cuni S. Hieronymo concludinuis berosh
« magis abietes,. quani cupressos signi-
ficare » (ep. lOG ad Sun. et Fret. Oo cl'.
in Is. 14,8; in Ez. 27,5. M. 22,801 ; 24,
225; 25,260).
Cf. /. H. Ursimis, Arbor(;t. bibl. ^66-85;
M. Hlller, Hierophylicon I. 370-4; P. Cul-
trera, Flora biblica 418 s.; /. Duns, Biblical
Nalural Science 1. 186; II. 271; E. Fournier,
Sur les noms anciens des cyprès, Extr. des
Actes du Congrès inlernal. des bolan., Paris
1867, p. 7.
L.
ABIEZER (in^2X,
(S''^n_N., ^aUX, 1
iiigiter-
25,3 Sia2_X^ 25,18 Ktlldb Si:n3X; EXX
'ASiyafa).
Uxor Nabalis et postea Davidis. I)a-
1.
vidi, cum a Nabale homine opulento
quidcm, sed duro ac malitioso sprolus
armata manu contra isUim procederct,
occurrit Abigail, uxor Nabalis pruden-
tissima et speciosa; annonam dono offo-
rens Davidem verbis aptissimis domul-
cet, ut vindictae rcnnntiet. Nabale
; paulo post apoplexia correpto et o vivis
sublato David uxorcs duxit Abigailem
viduam et Achirioam de lezrahel (1 Reg'.
25,3 ss.). Ambac Davidem secutae sunt,
cum ad Achis regem Getb confugcret
(1 Reg. 27,3) ambae in Siceleg ab Ama-
;
lecitis captivae abductae, sed brevi post
a Davide recuperatae sunt (1 Reg-. 30,5.
18); ambae cum eo Hebronem ascende-
runt (2 Reg. 2,2). Abigail in Hebron Da-
FONCK. vidi filium peperit Cheleab (2 Reg. 3,3),
qui a LXX vocatur AaXoufa; idem 1 Par.
'ACiiÇsp, les. 3,1 vocatur Daniel, AaixvtrjX.

17,2 'hÇf^ Num 26,30 decurtatum 'WJ'^a^ 2. Soror Davidis et Sarviae (2 Reg.
17,25; cf. 1 Par. 2,13. 16. 17). Vocatur
Vulg. lezer, 'A-/t£;:£p; ïud. 6,11. 24; 8,32
tilia Naas 2 Reg. 17,25, sed fUia Isai
nomen patronymicam cum articulo
1 Par. 2,13. 16. Difficultatis genealogicae
n~7n t^lK^ 6,11. 24 rtaTpbç tou 'Ea5p{,
solutiones sunt variae. Ps. Hier, putavit
8,32 'A6\ 'EaSpO. Naas eundem esse ac Isai. Alii putant
Galaad(Num. 26,30;
1. Abiezer, filius matrem Abigailis et Sarviae sororuni
los. sed secundum 1 Par. 7,18
17,2), duos successive babuisse maritos, Naas
fdius sororis Galaad, princeps alicLiius et Isai. Alii contendunt Naas esse nomen
familiae parvae qiiidem, sed fortitudine feminae, bine Abigailem esse fdiam Isai
celebris ex tribu Manasse. Prima sedes ex praevio aliquo connubio cum Naas.
familiae sine duhio fuit in Galaad, sed — Abigail filium genuit Amasam, Ab-
tempore ludicum Epbra in sorte occi- salomis rebellis asseclam, ex malri-
dentali tribus iVIanasse (v. EPHRA 1) erat monio cum letber seu letra Ismaelita
sedes Abiezeritarum et patria Gedeonis, (2 Reg. 17,25; 1 Par. 2,17; v. IETHER2);
celeberrimi ex posteris Abiezer (lud. inde quod lether ad Ai)igail ingressus
6,11. 15. 24. 34; 8,2.32). esse dicitur (Sx Kin) perperam cou-
2. Abiezer Anathothites ex tribu Ben-
iamin, unus ex heroibus Davidis (2
cluditur a quibusdam, cum cum Abigail
antc matrimonium rem babuisse (v. g.
Ueg. 23,27; 1 Par. 11,28), nonus ex dno-
Riehm-Iiiietkgcn, Handwôrterbuch des
decim principibus, quorum singuli suo
quisque iiionse turmae vigiiiti quattuor
bibl. Aitertums 1. p. 79 dicit Amasam
filium illegitimum).
millium praeer;int(l Par. 27,12).
ABIHAIEL v. ABIIIAIE 1.
ABIGABAON (li!?:i: ""IN, pater

Gabaon, TiaTTipPaÇativ), cognomen ïebiel,

ABIHAIL (Stnnss' et I l»ar. 2, 29

possessoris Gabaon et principis in tribu 2 Par. 11,18 in aliquibus mss. Smi^n)

LEXICON BIRUCUM.
 AlllMRLr.C.II. 3()

1. Palor Surii'l priiicipis rainiliac Icvi- (i^cbl Abil); liaec Iradilio, quae sine
ticar lit' slirpc Mcrari (Niim. :i,;{o; Vh/j/. dubin soli nominis siniililudini oi-i<;:ineni
^(ril.il Al.iliai.'l; I.XX Wei/atXi. débet, nobis «i>slii:iiiiii nitniiiiis anlicpii
2. l \ur Al.isiiril Par. 2, il»; 'Aet/afa . conservavil.
3. Kiliiis Hiiri rx liilm Ciul [\ l'ar. :;,
De
Cf. Saiilcjf, Voya^^e auloiir île lu mer
1 » ; 'A6i/_ati .
Molle, Allas ((Sr.it), pi. .M ; t'iiisili'in aucloris
4. Kilia vol pitliiis nt>|tlis Kliab, qui Numisiiiali(|ue de Terre Sainte p. 20; /<o-
la

fuil rratt't- l)a\i(lis niaioi- italii ; hoboain hinson Neuere bil)l. Forsch. 18.^7, p. G,!.");
,

iT\ liula oain tliixil uxoirm i2 I*ar. Il, Lepsius, Dt'iiKiniiler aus Aegyplen XII. HIall
ICI, Inscr.p. lai. n. Ci.
18; 'Aetyat'x; apil.l Swete R Bxfav, 'Aoafxv,
A De Abila generalim cf. Relawi, Palae-
xa\ 'ACiala/. . Siinl lamcn iiilerpirlcs, I

sliiia p. r.:>7 s.; Itiiler, Knlkunde XVM.

t|iii Aliiliail non iixorrin llolioam. sotl
2. 1278 s.-, Zeilsehr. des Deulsclien Pal-
madt'iii iixoiis Uoboani l'acianl, vcrlon-
Verein.s VIII. 1885, p. /.G; Porter, Five
(os : .. Diixil Koboam iixoirm Malialalli, years in Daniascns 1855, I. 2GI s.; Sepp
liliani I.Miiiiolli lilii havid l-I (liliam) Abi- leinsaleni und das lieilige Land éd. 2, II.
bail liliai' Kliab lilii Isai ». Aille nomen .'Î93s.; Ebers nnd Cullie, Palaeslina I.
Sti'IX supploiuUiiu osl-l, (piod oxcidil. i5C-460; It. Sc/iiirer, (ieseliiehle des iiidi-
.selien Volkes fid. 3, 1. 71G s.; Clerinonl-
5. Palei' Ej^tlicr rcf^inaoel fraler Mar-
Ganneau, Recueil d'Aichéol. orient. II.
dodiaei (Eslli. ij'); 9,29; 'A|A£tvao(if;,
35 s.
I>.
'AjjLivaôâ6).
ABIMAEL (SnOIHX, 'AÇijxaa), unus
ABILINA (h 'A6iXriv75) letrarchia, ex Iredecini filiis Icctan lilii Heber
i|iiaiii U'uiporc Nalivitatis Clirisli Lysa- (Gen. 10,28; 1 Par. 1,22). leclanidae Ara-
iiias Iclianlia acbninislraiiat (Luc. .{,1); biam meridionalem incolebanl (v. lEC-
liacc oral uiia ex qualliior i)arlibus, in TA.Ni. Nomen videtur dissolvendum esse
qiias rognum lUiraeorum Inde ab anno in .\bi-ma-el (cf. Zeilscbr. der Deutscli.
M divisum est. Exlensio et liinilcs
a. C. .Vlorgenltind. OesellschaftXXXI. 1877, 80;
Abilinae difficultcr detcrniinanlur nequc XXXVIII. 1883, 18). Vcrum ab aliis Abi-
semper apquales erant. Ceile ad Abili- mael dissolvitur in Abi-Mael i. e. palcr
nam spcclabal Icrritoriiim Haradae su- .Vlael et supponitur fuisse pater vel eon-
pcrioris, qui de Djebel el-Zcbedânï in dilor tribus cuiusdam Mael. Bocliartus
Anlilibano prolluil, meridicni versus iPbaleg 2,24) suspicatur banc Iribum
lorlo lola regio iisque ad monlcm ller- eandem esse ac Iribum Mali, cuius nien-
nion, doscensus
sepleiiilrionein vcu-sus tionem facitTheoplnastus (Historia plan-
orienlalis Anlilibani infei-ioris. De bi- tarum 9,4), Malitas autem sive Manilas
sloria Abilinae v. l.VSAMAS. Urbs prin- [Ptol. VI. 7,23) esse eosdem, qui Minaei,
cipalis Abilinae eiat Abila. Ptoleinaeus Mivaîbi dicuntur ab Eratoslbene apud
(V. 15,22; éd. M aller- Fise lier 14,18j caui Slrabonem (XVI. 4,2) etMinnaei, Mtwar'oi
appellal 'A€(Xa Auaavfou. Sila eral secun- a Dionysio (Periegesis 9,i9); addit Bo-
dinu llineraiiuin Anlonini et tabulam charlus I. c. Minaeorum regionis par-
IVulingerianaui 18 mil. pass. a Daniasco tem myrrhiferam a Malitis, palmiferam
in via, quac Daniasco Heliopolim [Ba'al- a Decla (vide s. v.) oblenlam esse. Kno-
bek diicil, eo loco quo nunc est viens bel (Volkcrtafel 1850, p. 190. 197) putal
Sii<{ \Vâ(li Baradn iuxta ipsum fluvium tribum Mali ïbeopbrasli componi posse
in orienlali descensu Anlilibani infeiio- cum regione Mahra orientem versus ab
ris. Huinae urbis antiquae ibidem de- Hadramaut sila, cuius nomen facile re-
prehenduntur. In vicina rupe inscriplio periatur in Masa melropoli apud Ptole-
ciTuilur, quae de Marco Aurebo et maeum (VI. 7,37). Scd haec incerla
L. Vero imperatoribus liaec rcfert :
sunt.
" Viani fluminis vi abrnptam inlerciso
monte restiluerunt... inipendiis Abileno-
ABIMELECH ("jSnUX, 'A6i[xa£-/_).

rum fapud de5««//cj/, Robinson et Fac-

" Duo regcs Gerarae. Abimelecb com-
1.

similé apud Lepsius). Ostenditur eliani mune fere nomen regum Gerarae fuisse
in monte prope Sùq sepulcrum Abel a multis censetur, sicut Pbaraonis apud
37
AegypUos : nomcn sanc aplissinuini,
cuni elyinologice idem significet, qiiod
Padishacli (pater rex) nomen reguin per-
sicorum et Atalik (pater, proprie paler-
nitas) nomen Chanoriim bocharicorum
Tiiesaurus p. 7 et 10). Sed
{Gese7iiu.i,
quidquid est de liac opinione, eius no-
minis duo reges Gerarae commemoran-
tur, quamquam non certo constat, utrum
i'uerint duo an unus idcmque.
l^rior, aequalis Abrahami patriarchae
(Gen. 20 et 21), pulchritudine Sarae cap-
tus iliam sibi rapuit, sed a Deo prohi-
bitus, ne illam tangeret, simulque vi-
sione noclurna admonitus de morte sil)i
imminenti, nisi raptam redderet, statim
reddidit, factum ignorantia excusans,
quippe qui Abrabami sororem, non uxo-
rem esse existimarit. Idem postquam
precationibus Abrahami a plagis sibi
suaeque domui propter Sarae raptum
illatis liberalus est, foedus cum Abra-
bamo pepigit eique possessionem putei
in Bersabee obligavit. Ex qui bus appa-
ret fuisse Abimelech virum iustum, cul-
torem veri Dei, speciali providentia di-
vina protectum.
Aller erat aequalis patriarchae Isaac
(Gen. 26). Isaac ob famem in Geraris
peregrinatus Rebeccain uxorem sororem
suam esse dixit, ne forte ob ipsius pul-
chritudinem ipse interficeretur. Abime-
lech rex, cum quadam die per fene-
stram prospiciens Isaac cum Hebecca
familiarius iocantem vidisset, patriar-
cham reprebendit, quod verilate celata
incolas Gerarae periculo magni criminis
exposuisset cl sub poena mortis omni-
bus interdixit, ne quid contra Hebeccae
honorem atlehtarent. Isaac cum ibidem
nimium ditesceret et potentior fieret, e
regno cedere coactus in aliquam vallem
torrentis Gerarae recessit, sed post multa
iurgia de puteis inter pastores Gerarae
et suos exorta tandem régi reconcilia-
lus foedus cum eo pepigit in Bersabee.
— Ob similitudinem rerum narratarum
Rationalistae idem factum mutatis qui-
busdam bis narrari opinati sunt. Sed
perperam; deprehenditur satis magna
diversitas in rébus ac personis utrius-
que narrationis; praeterea quid mirum,
si circumstantiis similibus denuo posi-
lis similia contingunt? Demum adverle
38
duobus oventibus a(hnissis non neces-
saiio postulari duos Abiuiclecii. « Si
suppouas cap. 20 narrala locum ha-
buisse brevi post Abrahac in Cbanaani-
tidem advenlum, cap. 26 narrata brevi
post Isaac nuptias, habebis spatium sexa-
ginta circiter annorum et si supponas
Abimelecli cap. 20 fuisse fere quadra-
ginta annorum, habebis eundem cap. 26
centenarium. » (F. de Hummelauer,
Comm. in Gen. p. 457. 458).
2. Abimelech, filius Gedeonis ex matre
Ephraimitaconcubina, quam Gedeon Si-
chimis habebat; Flav. losephus (Ant. V.
7,I)eamappellatiipoij[jLàî. Gedeone mortuo
Abimelech, iuvenis ambitiosus et crude-
lis, pecunia a Sichimitis idololatris ac-
cepta viros sibi conduxit inopes et vagos
i.e. homines desperatos, omnes fratres
suos excepto loatham minimo in domo Ge-
deonis patris in Ephra trucidavit « super
unum lapidem » i. e. in ipso loco, illico
(F.de Hummelauer) et a Sichimitis rex
proclamatus est « iuxta quercum, quae
stabat in Sichem » arborem antiquitate
,
et rébus ibidem memorabilem
gestis
(Gen. 35,4; los. 24,26). Abimelech post-
quam per 1res annos super Israël vel
saltem super magnam eius partem re-
gnavit, divina vindicta correptus est.
Sichimitae in rebellionem proruperunl.
Abimelech, primum quidem haud infe-
lix, exercitu suo praevalido illos devicit,
eorum urbem destruxit, turrim firmis-
simam seu arcem Sichimorum, in (juam
cives devicti sese receperant, ramis un-
dique congestis succendit. Sed cum Si-
chimis proficiscens oppidum Thebes
aggressus esset, quae urbs una cum Si-
chimis ab eo videtur defecisse, et ur\^e
capta ad turrim accedens ignem subii-
cere niteretur, mulier deiecto molae
fragmine illum letaliter in capite vulne-
ravit. Ipse vero, ne a femina interfectus
diceretur, armigerum advocavit et ab
eo iussu suo confossus est. Adquaes- —
tionem, iudexne fuerit Abimelech, res-
pondet Bonfrerius « Abimelech non
:
tam iudex quam rex, non tam rex di-
cendus quam tyrannus, utpote qui re-
gnum malis artibus et parricidio ac-
quisitum non dissimilibus artibus gessil
longeque pessimis regni iuxta et vitae
finem fecit. Porro non esse hune in iu-
 AltlSAl. 40

iliciliiis mimoiaiuliim ex co liqiicl, liini nilurus lunilaini'iila iaccrci, Abiiam pri

quotl nt>»|iH' a I>ihi atl i»i'in(i|taliim i'vm- niogcniliis ciiis iu\l;i iniprr(ali(un'ni
calus sil lu'qiio a populo Doi iinpiilsu losuc (ios. 0,2i;) iiinih- siibialiis csl

olotliis. uli feiv ccli-ros Iciriimis princi- (3 \W.<r, i(i,;,'H).

paliim liiiiif adiisse: liiiii »piotl pi'iiici-

ABIRON (DT2N. 'Aosioo'iv) , lilius
paliiin liiiiif iifiiiic ad comiiui-
p'sscril
Kliab slirpis Pballu de liibu UiiImmi.
iicni iilililaliMii nciiii' auspicaliis sil ad
DaUian, qnocum
l'ralcr in rcbcllionc
saliiti'iii pi»|iiilo atlcrendam, scd potiiis
Corc parlcm liabuil cl itilciiil (Num.
poimliiin di\t'\aiul<) ad pi-ivalam utili-
10,1. 12. 24-27; Deul. 11,0; i's. lOil
laleiii omnia rcMtilcril ainliili(Uie cl cni-
di'lilatt' plmuis; tiiiii ipioil iiidiciariae [100], 17; liccli. 4:),22); v. CORK 2.

potfslalis iiiodoslia non («nhMiliis ro- ABISAG (Jtt^nx, 'AÊiad-j'), adoles-

LMiini nonion, quod (Irdcon ileCuiitM-al,
cenlida Sunamilis ex Sunam (hodie Sô-
anildvtMil t>l quadainltMHis oldinnoiil ».
Ifin) in Iribu Issachar cria. Suadeuli-
— CI. Iii.i. s,:{l; !•,! s. 10,1 i Ueg. ;
bus servis regiis (vel medicis; Fluv.
loseph. Anl. VU. 14,3) adducla esl, ut
3. Aliinudccli in loxiii lioln'aico I Par.
Davidem sepluagenarium cl sencclule
tS,l(i est iTi'or lianscriiilionis |>i'o Aclii-
rrigesccnlem l'overel eiijue minislra-
niolocli (\. .VCIII.MKl.KCIl 3), uli Icgunl
rcl. David usque ad morlem suam
aliqua mss. hobraica, versioncs LXX eam concubinam secum liabuil, sed iure
syr. cliald. Vulg. arab. ot loci paralleli
suc coniugali usus non esl (3 Ucg. 1,
2 lleg. 8,17; 1 Par. 2'*,3. 6. 31. Cf. de Davidc morluo Adonias, lilius
3. 4).
Ross* (Var. Lecl. Vel. Tcsl. IV. cl Sup- quartus David cl Salomonc maior nalu,
plemcnla ad h. 1.), qui pro lecUone petivit, ul Salomon Abisag sibl uxorcni
Acliiinolocii iani aliénai Lajnde, Calmet,
darel; re.x vcro non iinmcrilo suspicans,
Capellum, Yo(j('l, Houbiijanl.
Adoniam ducta régis dcfuncli uxore ius
4. Abiniclccb, nonien in Ululo Ps. 33 sucoessionis aiïectalurum esse, illuin
[3V] altributurn régi Acliis (1 Reg. 21,
propler banc petilioncm occidi iussil
10); V. ACIIIS.
(3 Ucg. 2,17-2o).

ABINADAB (^"Tj''2X, 'A;jLtvaoâ6j.

ABISAI riU?"i3N cl turax; 'AéedadE,

de Carialliiarim, apud queni

1. Levita 'A6iaâ), fralcr loab et lilius Sarviae, so-
arca Domini per viginli annos posila roiis David, vir bellicosus, audax, lide-
erat (1 Ueg. 7,1; 2 Ucg. 0,3. 4; 1 Par. lissimus Davidis seclalor eiusquc par-
13,7). lium defensor ardcnlissimus; princeps
2. Secundusfilius Isai cl fralci' David, erat secundi lernarii heroum davidico-
in oxercilu Saulis conlra Philisthaeos rum, tribus lanUim celcbratissinns
niililans (1 Heg. 16,8; 17,13; 1 Par. paulo inferior, qui occasionc quadam
2,13). nobis ignota trecentos hostes interfecit
3. Unus de (iliis Saulis, qui cum paire (> Weg. 23,18. 19; 1 Par. 11,20. 21). —
p^fiiil in pugna ad montcui Gelboc Multa praelerea edidil documenta auda-
(I Ucg. 31,2; 1 Par. 8,33; 9,39; 10, ciae et lorlitudinis. iNoclu Davidem co-
2; LX.\ 1 Ucg. 31,2 B 'lowaoio). milalus esl usque in tenlorium Saulis
Paler illius pracfccli Salomonis,
4. dormienlis, quem lancea sua conlodis-
qui 3 Reg. 4,11 Renabinadab (uîb; 'A[ai- set, nisi David cius ardorem compes-
vaoâ6) appel lalus gêner erat Salomonis, cuisset (1 Reg. 20,0-9). Iniuriam a Semci
cuius fdiam Taphelli duxerat. Davidi illalam moiic luendam esse con-
ABINOEM (av:^3N, 'ASivsEii), pa- tendit Abisai, sed rcslitil ipse rex lum
prolugus tum rediens viclor (2 Reg. 10,
ler Barac iudicisex Iribu iNephlbali (Fud.
9. 10; 19,21. 22). In proelio cum Pbilis-
4,0. r2;o,i. 12).
Ibaeis commisso Davidis vilam Abisai
ABIRAM (niUN, 'A€ip(iv), filius
servavit percusso lesbibenob gigante,
primogenilus Hiel de Belliel ;
cum Hiel cuius l'errum lanccae trccenlas uncias
teriebo civitalem aedificalurus i. c. mu- (4.911 kilogr.) pendebat (2 Reg. 21,15-
 41 42

17); quae narralio sapit

Icmpus anli- Husim uxoris libello repudii postca <li-

quius a teniporibus rcgni Saul non ila missae (1 Par. 8,U). f^ulr/. vertit : Mc-
nuiltum remotum (F. de Hummelauer husim genuit Abitob; sed hebraicum
ad h. 1.). vertendum est de Husim. : Aliter vertit
Vcrum etiani duccm belli se praestitit, F. de Hummelauer (Conim. in Num.
licet non primas, sed sccundas parles p. 187) : Mohusim (non uxor, sed filius
ajirentem. Fuit socius loab, qui loti cxer- Saharaim) genuit Abitob etc.
citui davidico
praecrat, in proelio quo
Abner fugalus est (2 |{eg-. 2,24) et brevi
ABIU (XinilX, 'A6ioijo), filius secun-

posl hanc vicloriam cum loab in necem dus Aaronis (Num. 3,2) Elisabethae et

dolosam Abnet-i conspirans l'acinoris (Ex. 6,23), qui Moysen in vcrticem mon-
cooperatorexslitit (2 Reg. 3,30). In bello tis Sinai comitalus est una cum Aarone,

ammonitico-syriaco loab dux partem Nadab fralre suo primogenito et seplua-

exercitus tradidil Abisai i'ralri suo et ginla de scnioribus Israël (Ex. 24,19).
dum ipse in canipo propc Rabbath Am- Eodem octiduo, quo Aaron pontilex,
mon Syros l'ugat, Abisai acicni inslruxit quattuor eius filii Nadab, Abiu, Eleazar,
contra Ammonilas ante portas urbis Ithamar saccrdotes cousccrati sunt
constilutos eosque in urbeni reiecit (Lev. 8). Sed Nadab et Abiu, cum ves-
(2 Reg. 10,9-14; 1 Par. 19,11-15). Post pcre diei octavi consecrationis igné pro-
bellum ammonitico-syriacum vel saltem l'ano thurificarent, igné coelesti a Do-

post banc prioreni Syroruni stragem mino ad instar fulminis prodeunte occisi
modo relatam subsecutum est bellum sunt; plangebantur a populo, Aaron
idumaeum, in quo Abisai dccem et octo vero et duo superstites a Deo pro-
filii

miilia Edomitarum in vallc Salinarum hibiti sunt, quominus eos plangerent

percussit (1 Par. 18,12), non proprio (Lev. 10,1 ss.). Eiusnomen praeterea
Marte, sed ipsis loab et Davide sum- legitur Ex. 28,1; Num. 3,4; 26,60. 61;
mani belli gereutibus, quibus huius 1 Par. 6,3; 24,1. 2.
victoriae gloria alibi tribuitur (2 Reg. Interprètes inquirunt, cur Nadal) et
8,13; 3 Reg. ll,i;j; Ps. 59 [60], 2). Abiu igné aliène seu non sacro usi sint
Abisai parti exercitus praeerat in proe- ad incensum in al tari thymiamatis ado-
liis cum Absalome (2 Reg. 18,2 s.) et lendum. Varias opinioncs recenset F. de
Seba (20,3 s.) commissis. De chrono- Hummelauer (Comni. in Ex. et Lev.
logica bellorum successione cf. F. de p. 407), ex quibus probabilissima est
Ihimmelauei-, Conmient. in 11. Samuelis « eos fuisse scmiebrios atque ob cam

p. 326. rationem Lev. 10,8 ss. adiici praecep-

ABISUE C;i\î7ilX). 1. Filius Raie tum, ut intraturi tabernaculum a vino
abstinerent. SoUemne illud Lev. 9 sa-
primogeniti Bcniamin Par. 8,4; 'Aôsa-
(1
crificium exccpisse aeque soUemne con-
aoui). — 2. Quartus inler pontifices ab
vivium aut in eo convivio Aaronitas ali-
Aarone desccndens per Eleazarum et
quos, qui taniopere a Deo fuerant hono-
Pbineem (1 Par. 6,4. o. 30; 'aSigoû) cnu-
rati, intemperantiorcs fuisse, quis mi-
;

meratur inler maiores Esdrae (Esdr. 7,5;

retur? )>

'ASiaouÉ).

ABISUR (ni;zJ''D.ïs% 'A6taoûp) , filius

ABIUD (nnilX, 'A6toûi5). 1. Filius

secundus Semei, primogeniti Onam ex Raie primogeniti Beniamin (1 Par. 8,3).

stirpe Hesron filii Phares filii luda, ma-
2. Unus ex posleris Zoroliabel in ge-

rilus Abihail (1 Par. 2,28. 29); v. ARI-

nealogia Christi Math. 1,13; vide etiam
HAIL 2.
lUDAS 6 et ODUIA 1.

ABITAL (S131IX, 'AoirâX), uxorsexla ABNEGATIO. 1. Legem abnegatio-

nis qua singidi se ipsos abnegare de-
David, mater Saphatiae filii quinti Da-
beant, si Christum sequi voluerint, toti-
vid ,2 Reg. 3,4; 1 Par. 3,3^.
dem verbis Christus promulgavit Matih.
ABITOB (iTanN, 'A6n:a)X, B 'Aôt-
16,24 si quis vult post me venire, abne-
:

Tw6), filius Saharaim Beniaminitae et get semetipsum et Luc. 9,23. Est autem
 ADNKGATIO. 44

so ;iliiioi:iu-e se i|>snm. sua (•(»minoda vi quidquam coiinnorcii V(>1 raniiliaiilalis

utililaliMii non speilarc, sui ol»li\isci, ol inlcr m(> illuinquo intci-codoi-o noquo iu-
prao|M'iini? rosisIciT pravis ciipidilalilnis lorcossissc. En modo (Ihiistus Pciro
et oiniiia oa sibi tiegurc ad qiiac natiira |tiaodi\il : non caulabit liodie galhis
pi'icato lapsa viliose inclinai ot propou- (ionoc loi- abneges nosso m(> (I^uc. 22,3V;
(lil ;
llicronvnuis ad Malth. I. c.
est, ul S. Matlh. 2r.,3i; Marc. 1 V,30 ; loan. 13.38).
dicil. (loponorf voloreni liomincm ciim llaoc autcm abnegalio, quarnvis
l*otri

(^porilms suis; osl valtHiictM'c propriis af- coinmunilor a llieologis poccalum grave
l'octilins c[ (losidoriis ni ir.mium Cln-isli consoaUn- (cl". Simrrz in 3 p. qu. disp. 'i('>

Kadeni lc\ 3:') socl. 1,8) tamen non dici dobcl fuisse
iii noliis aliisqne staltilialnr.
cnniitialiir, i iim Cliristns dical opus esso amissio lidei; peccavit conlra confessio-
rcnnniiarc onmiluis, si qnis vclit esse nom lidei, non conlra lidcm, ut ait Siia-
discipulns snus vol oiini non so di^nium rcz, ol S. .[lignât iniis illa nogalione : m
ossc qui non odoril palroin cl malroni inlus voiilalem lonobal ol loris monda-
i. 0. qui non poslhabilis omnibus cl si cium profcrobal (c. mendacium (1,13;
opus osl roliclis lolo sludio ad Chrisli M. iO,r)2(')\ Eodcmquo modo a!ii loquun-
praooepla implonda incunihal. Quarnvis lur, ul N. Hilarius, Léo mngniis, Pru-
iiaoc almogandi vo\ non loj^alur anio denlius ot interprètes (cf. Knabenbavrr,
Chrislum, res lamcn oa dcsignala omni Comm. in Matlh. H. p. 482; cur istud
leini)oro logo di\ina oral imposila. Nani pcccatum Pétri (Ihristus permiserit vide
praecoplum illud oUodicnliae prolopa- I. c. p. 483 et Comm. in Marc. p. 403).
roiitihus imposilum iani al) eis poslula-
vil almojralionem appclitus scionliae il-
ABNER nns et 1 Reg. 14,S0 I^IN;
lins, quac ipso arboris prohibilac nonii-
'aÇevv^p), i)alrueiis Saulis, cum Ner pa-
nc vidobalur pronuUi. Quom appelilum Icr Abnor et ("/is pater Saulis Iratres lue-
quod dcsidcriuni scionliae et simili- rint (1 Kog. ol). Erat princeps
14,50.
vol
Uidinis divinao seipcns callido in Heva militiac Saulis Ueg. I4,:i0; 17,5:»; 26,
(1

oxcilare sluduil neque [leva voUiit sibi 5. 7. 14), qui dextcrae régis assidebat

nogare scd supeibc quaci'cre explctionem (1 Ueg. 20,21)), per qucm exercitus, qui

illius desidcrii spreta Dei prohibitione. potissimum Beniaminitis et imprimis

Quare palel quonnodo liaec sui ipsius cognatis régis conslabat, quam arctis-
abnogatio condilio sil necossaria ad le- sime Sauli devincirelur. Saule ot tribus
gem divinam iniplendam cl quornodo in liliis eius in pugna ad montem (Jelboe
omni studio el oxcrcilio \irlutumea pari- occisis (1 Heg. 31) Abner rerum milita-
ler baboalur. llaoc abnegalio loties exi- rium nocnon civilium polilus Isbosc-
gitur in s. lilleris quolies iubemur vitarc thum, ([uarlum lilium Saulis, regem
peccala, concupiscenliis rcsislere, man- constiluit in Mahanaim, urbo munila

data Dei exsequi, proximorum bono transiordanica ad seplctnlrionem flumi-

prospicere, olfensiones condonare elc; nis laboc sita in tribu Cad. Isboseth

ea praoclare describilur Eccli. 18,30. erat rex nomine, imbecillis in agendo,

31 posl concupiscentias tuas non cas
:
obtusae mentis indicia prodcns, inslru-
cl a voluntatc tua averlecc; si praesles mentum in manu Abner. Is enim no-
animae luae concupiscentias eius, faciet mine Isboseth priinum regionem Irans-
le in gaudium inimicis luis, Hom. 6,12 : iordanicam cum regnoGessur occupavil;
non rcgnel i)cccaluni in veslro mortali dein Issachar, Ephraim, Bcniamin in
corporc, ul obcdialis concupiscenliis polestalem suam redogil, tandem lotam
oins, 13,14 carnis curam ne feceritis in
:
terram Israël excepta ludaea Davidis
desideriis, Tit. 2,12 apparuit gratia Dei
:
provincia obtinuit (2 Ueg. 2,8. 9). IJlrum

Salvaloris erudiens nos ul abncgantes hoc tempore Abner iam noverit, re-
impielalem el saecularia desideria so- gnum de domo Saul ex promissione di-
brie, iusle et pie vivamus in hoc sae- vina in Davidem transferendum esse, an
culo. Isboselhum regem legitimum esse pu-
2. Alio modo dicitur abnegare aliquem taveril, non salis liquet. Prima unclio

i. e. nego mihi illum cognilum esse vol Davidis a Samuele secrelo facla erat
43 ABOMINATIO. 4B

(1 Reg'. 16); hanc Âbncr forte ignoi-a- plena facta rcconciliatione diraissus est,
bat, licet poslea (2 Reg. 3,9. 10. 18) eam ut opus pro Davidis causa inceptum per-
novisse videatur. Kx altéra parte vix du- ficeret. Quod cum loab comperisset, ar-
bium est, quin David, -cum in Hebron dore incensus ulciscendi sanguinem
regno potitiis secundo iingeretiir, pro- Asael fratris sui, Davide ignaro nuntios
missionem divinani promulgaverit. Quid- misit, qui Ahnernm nomine régis re-
quid est de hac quaestione, Abner partes vocarcnt, et reversum in Hebron dolose
Davidi adversas tanta dexteritate tueri David vero hoc facinus genui-
interfecit.
conatus est, ut non nisi post annos sep- no dolore exsecralus soUemnibus exse-
teni etdimidium i. e. salis diu post mor- quiis Abnerum planxit, simul excusans
tem Abneri et Isboseth unio politica se, quod non ipse occiserem puniret
omnium Israelitarum a Davide efïecta tum prepter infirmum statum rerum
sit. —
Ut tribum luda subigcret, Abner suarum tum prepter pôtentiam ac robur
cum exercitu vel forte cum solis Benia- loabi (2 Reg. 3).
minitis, ut 2 Reg. 2,15 innui videtur, de Abneri nece res Isboseth slatim mi-
Mahanaim versus Gabaon, urbcm cele- sère collapsae sunt (2 Reg. 4,1). Cum
brem tribus Beniamin, progressus loa- duo sicarii Beniaminitae Baana et Re-
bum et Davidis exercitum obvios ha- chab ipsum Isboseth trucidassent, eius
buil iuxta piscinam Gabaon (cf. 1er. 41, caput a servis Davidis sepultum est in
12). Certamen quo Abner
singulare, Hebron in sépulcre Abner (4,12). Satis-
proeiium dirimere voluit et in quo duo- factienem pro iniuriaillata haud spernen-
decim Beniaminitae a duodecim heroi- dam recepit lasiel, filius Abneri, quem
bus Davidis nova quadam pugnandi ra- David rex totius Israël factus principem
tione videntur transPixi fuisse, in proe- tribus Beniamin constituit (1 Par. 27,
iium gererale transiit.Abner devictus 21). Moriturus autem David Salemoni
et fugatus est. Fugientem Abner Asael facinora loabi in memoriam revocavit,
frater loabi velocitate praeclarus inse- ne sanguis Abneri maneret inultus
cutus est; Abner non immérité veritus, (3 Reg. 2,5. 6) etSalomone iubente loab
ne caede Asaelis implacabiles [oabi ini- seras, sed iustas poenas luit sanguine
micitias in se provocaret, bis persecu- sue (3 Reg. 2,31-34). — Praeterea l'Par.
torem monuit, ut desisteret, eumque in 26,28 docemur Abnerum occasione qua-
proposito perseverantem invitus inter- dam spolia bellica ad instauratienem et
iecitaversa hasta i. e. inferiore hastae supellectilem templi Domini consecrasse
extremitatc, ac si casu magis quam cou- (l Par. 26.28).
sulto res evenisset (2 Reg. 2,12 ss.).
Cf. /. Danlio,
Historia rev. div. Vet.
Crescenle igitur imperio Davidis causa Test. 249 s.; //. Weiss, David
1862, p.
Isboseth decrescebat, scd consilio ac iind senie 139 s.; E. Palis
Zeit 1880,
p'.

robore Abneri sustentabatur. Cum au- apud Vigoriroux, Dict. de la Bible s. v.

tem hic Saulis concubinam, cui nomen
Respha, in uxorem duceret atque ita
ABOBI (1 Mach. 16,11. 15). Ptole-

suspicionem excitaret, velle se ipsum

maeus dux in campe lericho conslitutus,

regnum appetere ducta vidua régis de-

qui erat gcncr Simonis Machabaei eum-
functi, ab Isboseth recriminalioncm ti- que vi ac dolo interfecit, vocatur filius

midam quidem, sed viro ambitioso gra- Abobi (6 Tou 'A6oû6ou).

vissimam passus nuntios ad Davidem ABOMINATIO DESOLATIONIS,

misit, ut in amicitiam cum ipso rediret. x% £pr)[xa)a£foç. lubet Christus
TÔ pôéXuyfjLa
David oonditionem posuit, ut prius Mi- sues fugere ex urbe et ludaea, quando
chel, filia Saulis, uxor Davidi iniuste ab- viderint abominationem desolationis
lata et Phallieli Qlio Lais tradita, ab Isbo- quae dicta est a Daniele piopheta slan-
?e'h sibi rcstitueretur. Michèle rcstituta tem in loco sacre (Matth. 24,15; Marc.
Abner cum singulas tribus tum prae- 13,14). Apud Danielem ter mentie fit
sfirtim Beniaminitarum seniores adiit, eiusmedi abominationis 9,27 et 11,31 et
ut consilium adhaerendi Davidi ils ex- 12,11. Verum non est difficile videre
poneret. Ab ipso Davide amice exceptus quemnam locum Christus ob oculos ha-
 MtOMINATIO. AllIUM. AH

IhmI. N.mii hai». Il, m aiii df lomporiluis legunlur apud loscpbum (Itcll. iud. IV.
Anlioilii K|ii|>li;iiiis maiiilVsliiiii csl iio(nic 3,10; :i,|-, C). 31. Atqiie Clirislianos vor-
a tnio|>iam in (iiiliiiiin vacaini-; dicilur bis Icsu obsc(|uenles suo lcmpoi'(> ar-
scil. 00 loco loiT lit tliicos t>l assi'clao ripuiss(> tugain narrai Kuscbius (llist.
Aniiochi polluant sancluarinin et au- ceci. 3,!1; M. 20,221 i; ipiaru liigam
Icianl iu!;c sacrilicinm cl ahoniinalio- cliani indicai'c viilclur loscpbus il. c. II.
ntMH (li'solationis coIIocimiI in loco sacro. 20, r.
Oiiac iinplcla cssc iiohis icfciiiir Madi. I

I.i'.t-lli cl :2 Macii. (i.-i-'.l; |)roraiial.aliii- ABRAM (D^lNV "'Aopajj.) — |)Oslea

oninj Icnipluin cl ailai-i> Dei saciiliciis ABRAHAM
vocal us (DmiN* 'A6pad(|jL)
idololaliicis (juac iovi olympio lichanl
aliisi|iic llairiliis. Do cadcin l'rius nouKMi idem sonat alque « patcr
aiilcin |»ro-
lanalionc nicnlio Dan. 12,11, nl>i scil.
lit
cxceisus •) , (>sl(pu! idem ciun as.svro

|tracdicitiir. quando posi illain ahoniina- Abaramu icf. Scliroi/fr - Wliitrhousf,

liononi dcsolationis niclior populo Dci Cuncir. Inscripl. aiul Old Tesl. I. 190i;

soi-s olivcntura sit (cl". Knabmbaucr, allcrum nomen ctjmologice cum priore
Comni. in Dan. p. 32i s.), l nde Cliri- lorlasse est idem, sed fien. 17,6 connccli-

>lus ccnscri dchel respcxissc Dan. 9,27,
ipio loco scrrno inferlni- do Mcssia eius-
•luo morte cl de ruina tenij)li cl urhis
ijuae occisionem Messiae suhscculura
sil, cl crit in Icniplo abuininalio dc-
•>
solationis »; textum hebr. simili modo
e.\pros?it Thoodotio xat im. xb Upbv [3Ô£-
Xjyax -lôv Èprj^LitoaEwv. Texlus quidcm
hehr. uli nunc loprilur non caret diffi-
cultate; al scnsus est cerlc idem super
lastifrium templi venluras esse ahomi-
nationes horrendas. .\Ionot itaque Cliri-
sLus ut fugianl si
lioncm in desolalionc vel vaslalione
consistentem vel palralani in loco sacro,
vel ubi non débet [Marc. 13,14), i. c. iu
lemplo; a tcniplo enim, ciiius magnifi-
centiam discipuli ci oslenderanl, Chri-
stus scrmonem incepit, undc in loco
sacro de eodem lemplo inlcUegi débet-
lu quanam rc fulura sit illa abomina-
lio Cbrislus non dicit. (aun aulem Luc.
21/20 legatur cum viderilis circumdari
: lordancm et reutapolin regionem seic-
al) cxercilu lerusalcm, lune scitote ([uia
appropinquavit desolatio cius, pulabanl
iam vcleres aliqui {Origcnes, Chryso-
stomiis, Paschasius, Thomas, Caictanus,
lanspiiius, Cornélius a Lapide in suis ad
11. 1. commenlariis, ^S. Augustinus ep.
199,28; M. 33,9 to) in excrcilu romano
consislere illam abomina lioncm. Sed
lum in loco sacro, ut
explicandum de Iota rcgiune. Quare
multo melius est verba accipere de tla-
gitii? zelotarum tiiii templum caedibus
aliis(pic scelcribus prol'anarunt. De qua
violatione loci sacri
lur cum "jian, turba, multitudo, adhibe-
tur ad numeiosam f)ostcrilalem Abrabae
|)romissam iiidicaudam. KuilAbrabam li-
liusTiiarc, IValerualu luinorArau, cuius
filiam Sarain duxil uxorem (den. 11,29),
fraler item Nachor. Eius acta babeutur
: Gen. 11,26-23,11. Vocante Dco scmeuque
promittentc numerosum, c quo bene-
diclio l'oret dcrivanda in omnes génies,
: Abraham egredilui' de Llr ci\ilal,e Cbal-
daeorum primum iu Harau, id)i moritur
[)alereius, inde in Chanaanitiden, quam
viderint abomina- l)eus se posleritali eius dalurum ilerum
alque iterufji promitlil. luira huius rc-
gionis limites loca, in quibus aliquam-
diu subsistil, exstruclis allaribus conse-
crat 12,8; 13,18; cf. 21,33. Ucdux ex
Aegypto, quo lame pressas descenderal,
propler continuas inter pastores suos et
paslores Lot rixas huicoplionem i)ermit-
til, ul in quam regionis parlem malil
soius seccdal. Qui sibi amoenam circa
git. Deus vero promissioncs factas
palriarchae confirmai. Mox Lot in Sodo-
milarum stragem implicatus a Chodor-
lahomor rege Aelam caplivus abducitur.
Sed Abraham coUectis viris servis ac
foedcratis 318, hostes insecutus noctu-
quc adortus, praedam et captivos ré-
cupérât (v. CIIODOHLAHOMOU). Pcr suos
alla miltam, esset lines reverlentcm salulat Melchisedcch,
rex Salem, prol'crcns sacrilicium in-
cruenluni et convivium. laiu promissio-
num iuipleudarum initiuui lacil Deus.
Huas primum pacto cum Abraham t'oe-
ampla testimonia flere firmal. Pro Ismaelc ex aucilla nalo
49 50

promittit filiiini ab hcfa sterili gcnc- halxMit (/. H. de. Rossi, Var. lecl. Vel.
randum. Sigimm foedoris inslitiiil (•ir- Test. H. p. 94). Lectionem Ebron
CLinicisionem. Post quae narralur Sodo- [)raeter textum massorclhicum eliam
niae ruina, eui per angclos subli-ahiliir retinent Targum lonathan, PeshilUi
Loi. Sara nonag'inla aiinos nala paril Arabs, Vuhj. Quod vero Abdon in série
Isaac, aliquamdiu posl Agar cuin filio iirbiurn aserilicarum los. 19,24-31 deesl,
Isiiiaelo dimiltitur. Inlerini Abinielcch non cerlo probat eniendalionem Abdon
rex Gerarae, l'orlasse expeditionem me- admittendam esse, quoniam in eadeni
ditans in Aegyplum, Jbedere sibi Abraha- série eliam Accho, Ahalab-, Helba de-
muin devincit in Bcrsabce. Poslmoduni sinll, quae lud. 1,31 urbes Aser esse di-
Abrabani imniolarn iussus
filiutn Isaac 'untur. Si Aliran est urbs dlstincta, con-
streniio mandatum exse(iui aggreditur, l'erri potest vicus Berwe orientem versus

gladiiim slringiL, sed ab angelo cobi- ab '\kkâ, ut innuit (iucrin, Galilée I.

betur, rcnovaiis divinis proniissionibus. 432. Enndem silum indicat Lcgendrc,
Cuius fuies, hoc racto iniprimis conipro- Carie de la Palestine, addito signo inter-
bata, alias eliam celebraliiF Eccli. : rogationis. Alii vero urbem nostram cum
44,20-23; ludilh 8, 22; 1 Mach. 2,o2; Abdon componere malunt, ut (j. A.
Rom. 4; Gai. 3; lac. 2,23. Nari'alioneni Smith, Hist. Geogr. ot the Holy Land,
claiidit siippiemenluni Gcn. 22,20-25,1 1 Plate I, R. Riess, Bibel-Atlas éd. 3 (ad-
enarrans morlem et lïniiis Sarae, niip- dens fortasse).
:

lias Isaac, Abrahae c Cetiira filios, divi- Adverte denique textum los. 19,27.
tias, funus. —
Abrahae, ut patet, fre-
• 28 ab F. de Ilummelauer ita emendari,
quens in utroque Testainento mentio ut urbs Abran prorsus climinetur layi :

habetur. Deus nomen assuniit Deus indeque a Ca-

zrn Sx D"C?a i. e. (scil.
Abraham, Hebraei audiunl filii vel scmen
Abraham, commemoratur foedus cuni bul) transit in Rohob.
Abraham pactum, promissiones oidem ABRONAS torrens v. MÂMBRE lor-
factae. —
Abrahae historia profanis do- rens.
cu mentis egregie confirmalur quoad L!r
Chaidaeorum et expeditionem Chodor- ABSALOM (aiS-craNt et Dib^rUN
lahomor. Interitum Sodomae etc. con- 3Reg. 13,2. 10; 'Ao£ac7aXti[j.).
firmât regionis geologica indoles. Mores 1. Absalom, lilius lertius David ex re-
verissime describuntur, iniprimis Gen. gia maire Maacha, lilia Tholmai régis
23 ss.Quae vero Gen. 20 narrantur de Gcssur (2 Reg. 3,3; i l^ar. 3,2), pulcher
Sara Abimelech, utique non sunt ac-
et et decorus nimis (2 Reg. 14,25), pro cuius
ta quando Sara erat nonaginta annos coniis, cum semel in anno caesaricui
nala, sed pridem acla ibi narrantur, londeret, adulalores ducenlos siclos seu
quod illico 21,22 ss. mentio de Abime- 937o francos solvebant (14,26), patri
lech fiat. adeo dilectus, ut pro filio in aperta rc-
bellione mortuo ipse mori desideret
Cf. P. DonisleUer, Abraham. Studien
(18,33). Historia Absalomis 2 Reg. 13-18
ùber die Anfange des hebr. Volkes 1902
[Biblische Studien VII. 1-3 fasc.]. duo ad vivuni dcpingil egregias dotes :

naturalcs adolescenli ambilioso, vehe-

ABRAN ((lT>r, 'EX6iiv), urbs tribus mcnli, astulo in perniciem l'uisse el di-
Aser inlcr Cabul Rohob enurnerata
et
vinas minas Davidi 2 Reg. 12,11 inalum
(los. 19,28). Portasse pro Abran ("lil^y) de propria domo intimantes gradatim

emendandum
elTeclum suum nancisci. En radix ca- —
est Abdon /"[nay). Etenim lamitatum. Aninon, lilius David primo-
inter nrbes, quas Aser levitis concessil, genitus de Achinoam Iczrahelitide,
Abdon nominatur 21,30 et los. 1 Par. libidine abreptus ïhamar sororem Absa-
6,74 [o9]. Und(^. nostro loco, qui urbes lomis invitam oppressit oppressam(|ue
Aser enumerat, Abdon videtur nomi-' ignominiose per servum e domo eiecit,
nanda Acccdit quod circiter vi-
fuisse. ac si Thamar ipsa stuprum quaerens a
ginti codiceslos. 19,28 lectioneni Abdon Iratre verecundo esset repuisa. Absa-
 ABSAI.OM. AHSAI.OM.

loin,ad quern soi'or inlVIiv cniifiijïil, picnam a Davidc impi'tratam spccic \i>li

Ainnoncin morte inlrriiiKMnliiin ossc solvcndi intiTposita l'acidlatem a rcgt-

sociim slaluil, quo iiiiiiriain sororis postulai llebi'oMi'm cimdi el paire aii-
ulcisot'ivliir. siciil tilii lacoli l)inat> sorn- nuenle illiie pi-irechis in aperlam rebcl-
ii> ia|tliini ac shipium iii Sicliciiiilis iilli liitneiu piitiMimpil. Niiulio reltellionis
oiaul ((iiMi. :Ji); lorlassc (Miam ulleriiis universalis ai» omnibus regni civitalibus
inotixiim in adolescciilo ainhilioso ado- allato David suae consuluil
liiga saluti
rai . iil pi'iinojrtMiito occiso adiliim irgni (cf. l»s. 3,1 el rxlo- li'2,t), AI)salom
nhlinoudi silti a[iorirot. S(>d siii ronipos vcro Hierosolyma oecupavil. Consilium
ol asliitus odiiiin dissimulai pI iionnisi Acbitoplicl sequcns deccm concidtinis
posl hiiMiiiiiim, ciim ad londtMidos <^vc- patris siii ad cuslodiendam domum re-
i,M>s, qnao (M-al magna Icslivilas (1 He^. liclis aciione inccstuosa abusus csl, ul

2o,4), Amnonem invitasse
oonvivinm IVatrom lomidonliim Irucidari
iussil. Tost Aiisalom ad
IValricidium
Tliolmai rcj^vm (icssnr, a\iim smini ma-
torniim, aulu?:il iltit|iu'
moratus loah vero, vir prudons el
est.
ambitiosus, riim perspiceret cor rcgis
ad Ahsalomcm versum cssc cl forlc
otiam roiiiicorcl Absalomom
concilialinn regni siicccssorcm cssc fu-
tnrum. por Tliocnilidom mulicrcm sa-
pienlom, quac adhiltila parabola régi
snpplicaret, Absalomi rediliini procufa-
vit eumqnc ipso de (icssiir Hierosolyma
addnxil. Neque lamcn j>lcna oral rccon-
ciliatio; pcr duos annos Absalom Hiero-
solymis dogiMis ab aula exclusus el
conspeclu patris pri valus est. Tandem
biennio clapso fcrox adoiesccns, posl-
quam messe hordci in agro loab suc-
censa hune cocgil, ul pro se apud rcgem
inlercedcrel, ad aulatn admissus el in
prisUnam cum Davidc l'amiliarilalem
reslitutus est.
Scd en — nova
aggrcdilur lilius audax
el ingralus, nunc nalu maximus cl rcgni
hères naturalis (eo onim Icnipore Chc-
leab, allerum Davidis filium 2 Wcg. 3,3,
non iam su|)cr5lilem fuisse ex absolulo
Scriplurae silcnlio concludiUir). Defec-
lionem callide praeparal assumpto regio
I, intcr laiiliim omnes lirmiter sibi persuadèrent nullam
spem reconciliationis
inlci' patrem r|
Scd iam divina iusiilia
lilium siq)oresse.
palrem humilialum erigere et filium le-
lirs annos com- l)ellem in suis ipsiiis consiliis illaqueare
fcstinal.Achilopbcl allerum consilium
proponebal callidissimum ac pernicio-
sissimum, ul ipsccleclis duodecim milli-
patri rc- bus vironun Davidcm ex urbc cgressum
liac ipsa noclc pcrseciiicrclur el copiis
dcslilulum opprimerel. « Domini aulem
nulu dissipalum esl consilium Achilo-
pliel utile, ul inducerel Dominus super
Absalom tnalum » (17,14). Pracvaluit
consilium Cliusai, amici David, maiore
specie calliditalis el maiore spe gloriae
proposila, scil. ul universus Israël a Dan
usque Horsabee congrcgarelur quasi
arena maris innumcrabilis el ipso Absa-
lome duce ccrlam vicloriam de Davide
bellalorc fortissimo reporlarcl. Achilo-
pUclJs suicidium, qui rcpulsac impalicns
cl de bono exilu desperans suspcndio
inleriil, Absalomi plurimum nocuil, Da-
vidi profuil. Pugna in sallu Ephraim
prope Mahanaim urbcm commissa exer-
cilus Absalomis insigni clade atlcclus
csl. Absalomcm caesaries magnilica pcr-
didit; cum in fuga niulo insidens subter
condcnsam cl magnam qucrcum pcr-
Iransircl, capile comis ramis arbo-
i. e.

faslii, qui in heredc regni nalurali for- ris adbacsil muloquc laxalis habenis au-
la-se excusandus videbalur; quolidic fugientc ipsc inler coelum cl lerram
tnane ad regiac domtis lores veniens suspensus esl. A loab Iribus lanceis
civiiun animos sibi devincire sUidel la- Iransfixus elcum adhuc palpilaret hac-
miliaritcr homines inferioris condilionis rens in quercu, a deccm iuvcnibus ar-
alloquendo eorumque, causas iusUssimas migeris loab confcclus esl. Praeceperal
esse declarando; accusaliones movet de quidem rcx Servale mihi pucrum
:

maie administrata iiislilia, ([iiae ullima- Absalom sed a populo coactus, ul ipse
;

liin ipsum regem lerianl. Denique quat- proelio abslinens occupala urbc pugnan-
tuor {ila legendum pro quadragin/a libuspraesidio essel, impedire non po-
2 |{eg. 15,7) annis posl reconcilialioncm luil, quominus digna faclis filius rcbel-
53 ABSINTHIUM. 54

lis a divina iustilia reciperet. Eius (toù 'A6£aaaXw[jLou) duo recensentur

fi Ni :

corpus in foveam grandem in eodem Malhathias 1 Mach. 11,70 et lonathas

saltu proiectuni est magno lapidum 1 Mach. 13,11.

acervo desuper congesto. « Is modus se-

pulUirae reapse videtur fuisse ignomi-
ABSINTHIUM. 1. Textus Scriplu-

niosus, ut patct cum ex proieclo cada-

rae. Absinthium a Hieronynio vertitur
S.

verc tum exemple Achan los. 7,26 el hcbr. nJÎ/S. luxta Scripturam ca voce

régis Hai los. 8,29 » (F. de Hummelauer significaturherba amara (Deut. 29,17;
in 2 Reg. 18,17). Absalom cum adhuc cf. Hebr. 12,15; Prov. 5,4), quae sae-
viveret, titulum i. e. lapidem sepuicra- pius cum alia planta ttj^^i (Vulg. fel)
Icm (cf. Gcn. 33,20) sibi erexerat in dicta coniungitur (Deut. ib. 1er. 9,15; ;

Valle Régis, quae teste losepho (Anl.
Vit. 10,3) duobus stadiis dislabat Hie-
rosolymis et hodic pars vallis Cedron
esse putatur (v. SAVbl vallis) istum la-
pidem nomine suo appellatum gloriae
suae monumentum esse voluit, sed mo-
numentum lapideum diversi generis
accepit —
en qualis ironia! Posteritas
eius et obscura abiit.
ingloria Post
triennium exsiiii in Gessur Hierosolymis
très filios videtur genuisse et Tbaniar
filiam (2 Reg. 14,27). Filioruin
non traduntur, fortasse quia iuniores
mortui sunt. Ultima ex posteris Absalo-
niis, quae in S. Scriptura
tur et Absaloniis vocatur (cf. ARIA
filia
3), Maacha, mater Asae (3 Reg. 15,
est
13) vel rectius avia Asae et mater Abiae
23, 15; Lam. 3,19) et sicut ista ad de-
signandas res acerbas ac noxias adhi-
betur. Unde calamitas et miseria sub
; figura cibi et potus absinlhii describitur
(1er. ib.; Lam. 3, 15), atque iniusti indices
iudicium fructumque iustitiae in absin-
thium convertere dicuntur (Am. 5,7;
6,13) et in Apocalypsi per stellam ab-
sinthium dictam tertia pars aquarum
in absinthium mutata monstratur (8,11
ô à'iî*tv9oç, quam vocem Pesldtla réti-
nomina ne l).
2. Versiones antiquae. Vulgata ubiquc
absinthium vertit, praeter Deut. 29,17,
commemora- ubi amaritudo habet iuxta usum ver-
sionis graecae, quae non plantain, sed
qualitatem eius amaram fere semper
désignât, vertendo :ii/.pîa (Deut. 1. c. ;

(3 Reg. 1S,2), quae propter idololalriam Am. 6,13), /pM (Prov. 5,4, ubi éd. ald.
ab Asa rege dignitate regia privala est. aAiv9oç; Lam. 3,15. 19), (Jviyxr) (1er. 9,
15), ôôûvr) (ib. 23,15), u'|o; (Am. 5,17).
Cf. Palis apud Vigouroux, Dict. de
E. Peshitta aliquoties pariter usum grae-
la Bible v.; H. Wpiss, David und seine
s.

Zeil 1880, p. 216 s.; ZscIiokke,ll\sloriSi sacra

cum imilatur (NIIQ 1er. 9,15; 23,15;
Anl. Test. éd. 5, 1903, p. 189; /. Danko,
Am. 5,7); ceteris in locis absinthium
Hisloria Rev. div. Vet. Test. 1862, p. 262 s. (><TTa) explicat. Eundem scnsum lestan-
tur Aquila (ap. Field Prov. 5,4; 1er. 23,
2. Abessalom 3 Reg. 15,2. 10 et 15; Lam. 3,19; sed 1er. 9,15 cum Sym-
2 Par. 11,20. 21 idem communiter esse macho et Theodotione notatur verlisse
censetur ac Absalom filius David. Appel- ;:txp{aç, ubi pro sequcnli UTNiT habet %v-
latur locis cit. pater Maacha, quae erat 6(ou), Targ. hleros. 11. (Nmm NFiriS
uxor Roboam et maler Xhlae regum Deut. 29,18, pro quo Targ. hieros. I. le-
luda, verum ex opinione interpretum git Kmm NJiaN) Targ. Prov. KIU 5,
,

pater per extensionem appellalionis; 4), lonathan (NlU Lam. 3,15;

Targ.
etenim Thamar unica filia Absalom ma- Am. 5,7; ^n^a 1er. 9,15; 23,15, Lam.
trimonio iuncta fuisse supponitur cum 3,19; Am. 6,12), Rabbini (ap. 0. Celsium,
Uriel de Gabaa, ex quo malrimonio Hierobotanicon I. 482) ; vcrsio arabica,
Maacha nata est; vide s. v. ABIA 3 et quam Celsiuspro absinthio citai,
(ib.)
MAACHA 9. — Ceterum Vigouroux, in Polygloltis londinensibus ter (Dent.
Dict. de la Bible (s. v. Abessalom) putat 29,18;^ Prov. 5,4; Thren. 3,19) Dp^y
Abessalom fortasse ab Absalom filio i. e. colocynthis, et res omnis amara
David distinctum esse et potius eundem {Freytag, Belot) exhibet, in rcliquis lo-
ac Uriel de Gabaa. cis liberius vertit.
3. Absalomi seu Absolomi cuiusdam 3. Interprètes récent io res. Herba in
 .\ii>iN I iinM. ACCAUON. 5(1

locis tiliilis ilfsiu'iiala iimU" siippoiiiliir bibl. \ltfiiliiiiii>k IV. I, l.eip/.ig 18.«i.

populo in tlcstMii» i»roplu'lis(|ii(> ex lu llCi .s.; M .1/((7/('/, Teiilamoii bolanico-

II. .

tl;uM orimidis laimiiiam piaula indifroiia iiu'dicuiiide Al (einiàii:; u&ilali.s, Pragae lK3'i;
P. Cidlrcni, Flora biblica, l'alerino ISC.l;
\isii nota l'iiisso. Iiiiiiinito aulcm ex
187-9; /. Dans, Hiblical Nalmal Science II.
\rrl)is Itililu'is (piidain altsinihiiim vc-
i3l; /•'. Ifaiiiilfon. Holanique de la Bible,
lUMiis aciMMisori roiu-ludiiiU (G. H. \\i- Nice 1871, 3 ,s.; //. /;. Tristram, ^nl. Ilisl.
iirr. \V\\A. KralwortiM'b. II. 088 ; Hichn- of Ihe nible cd. 8. Loiidoii 1889, 'i93.
Wiidhiini. llaïKlw.irliMl». éd. 1, II. ITHl-. /.ciuiis-Fran/i, Synopsi.s cd. 3, II. '>.

al. CI. laru. Iii.ros. II. Dnil. -2'.». 18 « alt- p. 705 s.; Emjler-I'rnntl, Natiirl. IMlan/en-
s'mlliiiiin »'. Urcliiis alquc
morlirciiiiii faiii., IV. 5, Leipzig 1897, :>8t s.; /;'. Jfois-

i-ommiiiiiiis alii|iias licneris Arlcmisiae sit'i; Flora orieiilalis III. 3()3, 36.'». 369. 370.

t'\ coinposilanim spocios voci'

ordiiu'
371. 373; (!. F. Put, Flora of Syria 4iO s.

1.. lO.NCK.
n:"^ (Icsifriiari aucloros assiimiml, (juae
rliaiii a sci'iploriltiis prolanis j^raocis ol ABUNDANTIA (pilleuse v. U\i\\-
latiuis .^at-penuiiuM'o laiiKiiiam hcrhac s.Mîtit:.
amarissiiiiat' vai'iis uoiniiiiluis dcscri- ABYSSI anurliis v. AIUDDON.
sloniaciio pracscrlim sa-
iiiinliir ali|iit'

lulicrriiiiac iiidicaiiliir(r/it'op/ir. àliv9iov;

ACAN Cjpy, "huy.i[j.), lilius Es(>r filii

Hisl. pi. I. 12.1; VII. 0,r;; Caiis. pi. III.

Scir Horraoi (Gen. 36,27). Idem I l'ai.

i,;?; VI. f,.i; ctopoTovov Caiis. pi. VI. 16, 1,42 appellaUir lacan ('!pl?\ 'A/.zv).

7 fie. Horat. Epist. II. IJii s. ahrolo- V. HKNKIAVCAN.

iiiim; Ovid. Kp. o.\ l'oulo III. l,-23 s.; 8, ACCAIN ( rpH, L.\.\ per l'iisionom
lo; Dioscur. Mal. iiied. 3,23 à'}(vOtov;
(luorum noniinnni Zanoo cl.Vccain V.t/.t.-
2i à-^îvOiov OaXdtiaiov 2b àJ». aavxdvtov; ;
va{|ji), urbs inonlis luda inler Zanoc el
20 àopÔTovov 117 àpzz[xiola; cf. 5,49 à!|»iv-
;

Gabaa cnunicrata (los. 15, 1)7). Nunc

Ottriç oîvoç; Plia. .\.\VII. 7,4o ss. absiu-
Khirbet Yai(Jn 3 km seplcmlrionem ver-
lliiimi; .\.\V.7, 73 s. arlcmisia; XIV.- 16,
sus a Zlf (Ziph) liCC longe a Hebron.
10!» absiulhiles \iiuiin, al.). — Al inl-
Cf. niess, Bibel-AUas; G A.'SmiUi, Hist.
lui? heiK! Iiaiid paiici inlerpi-olos lain-
Geogr. of Ihe Iloly Land, Plaie I. IV; A. Le-
cpiaiii si)ecioin illiiis lierbae in Scriptura
gendre. Carte de la Palesline nibiloininiis ;

indicalani dc.^ijinant Artemisiam absin-

F. liuhl, Geo-r. des Allen Pal. p. 162. 163
thium Linné, aul Arl. romanain scu po- Yaqln potius ad Cina los. 15,22 refert.
lius A. ponticdiii L. aiil A. (ibrolonum
\.. neidra onim liaruin in Pahifslina
:
ACCARON Cjiipy, 'Axxaptiv, Vulf).

anl in desoiio viciiio invenilur. PoUoro .semel Axron urbs in Scphela

los. 19,43),
qiiodani iurc locuni abrfinlhii biblici oc- non procul a mari sila, ex quinque sa-
ciipare ccnsenlur Artaminla monosperma li-apiis IMiilislIiaeol'um ca, quae maxinu;
Oclilc (arab. 'adah) vcl A. hcrbn-albn inler scplcmlrioncm el orienlem spécial
Asso (aiab. slûh vel ghureivak) vcl A. (los. 13,3; 15,11. 46). Ulrum a l'hilis-
iudaica L. (aivib. bn'ailerôn), qiiac in ihaeis condita l'ueril an loiie ab He-
variis l'alacstinao cl dcscili sinailici vaeis, qui priores hanc rejrioncm inco-
iocis cn'scinil. lucrant, non conslat. Accaron a losue
Clnudins Hocnidus, de planlis Iribui luda assi^niata (los. 15,11. 45),
Cf. .\bsin-
lliii Iraclalus, Venelii.s 1.589; loh. lUiiiliin. paulo posl U'ibui Dan all)'it)ula est (los.

lie plantis Absyntliii nomen habcnlibus, 19,43). Primuni quideiii a tribu luda ex-
Montisbeligardi 1593; loli.Mich. Fclir, Hiera puf,mata est (lud. 1,18; cf. 1 Heg. 7,14).
picra vel de Âbsinlhio analecla, Lip.siao Allamen non diu iii possessiouc Israeli-
IG()8; /. H. Ui sinus, Arboreli bibl. conli- tarum permansit, scd a Philisthaeis
nualio, Noritnb. 1090, lli-7; /o/<. lac. Baier,
ilerum capta est (Flav. loscph. Ant. V.
dt! Aileinisia, Alldorli 1720. Mal. Jliller,
3,1). Sine dubio urbs Philistbaeorum
flierophylifon, Traj. ad Uh. 17!5, II. 39 41;
eral versus liiiem a,elalis ludicum (1 Reg.
O. Celsius, Hieiobolanicon, Ainsi ilaedami
1748, 1. 480-7; M. Delile iii Desciiplion de 5,10; 6,16. 17); elenim arca foederis
l'Egypte, t'd. Pnnckou:ke, XIX. Paris 182i, Israclilis ercpta a Pliilislhaeis Azol.um,
343-7; F. F. A. RoseniivUlcr, liandb. d. deindc in (ieUi, denique Accaronem
 ACCnO, PïOLEMAIS.

transferlur, Accarone aiiLnm in Bellisa- sanctae, einn vocat modicuni

ciip. 10)
mes urbem tribus Iiula non longe (Jis- casahi. Poslea
exploratoribus ignolus
lantem rediicilur. Samuel urbes a Plii- latebat, donec anno 1838 Roblnson eutn
listhaeis captas Israelitis restituit ab agnovit in hodierno 'Afilr ad oriontem
Accaron usqiie Gelb (I Rej^-. 7,lij, ([iii- laniniae silo.
bus verbis Accaron et Getb non diciintur
RoOinson, Palaeslina III. p. 230 s.;
Cf.
ipsae in potestatem ludaeoruni redac-
liauiiier, Palaeslina éd. 4, p. 185; V.
Gucrin,
tae, sed linea describitiir, quae Pbilis-
luiJi'c H.3G-44; Sw/yej^o/" We.H. Pal. Mem.
tliacam et Iiidaeani prius separavcrat et II. 408 et cf. Couder and Kitchener, Largo
nunc rursum separai)at. Goliath Gethaeo Map, sheet XVI, Reduced Map, sheet 13;
a David prostrato Israelitae IMiiiistliacos G. A. Smith, Hist. Geo^r. of (lie Holy Larid.
persecuti sunt usque ad portas Accaron p. 193; F. Cu/;/, Geosr. des AlteiiPal. 1896,
et parum abt'uit, quin ipsa nrbs ab Israe- p. 187. 188; Zanecc/iia, La Palestine d'au-

litiscaperetur (1 Reg. 7,t4). Centuni jourd'liui 1899,1. 104; l.iéinn de Hamme

Terre Sainte 1897, I. 109 s.
fere annis post Ocliozias rex Israël
aegritudine al'tlictus nunlios Accaroneni ACCES 'I/aâ,
(;Z7py. 'E/.y.f;, "Ey.y.r]i),
misit* nt openi Beelzebub idoli Philis-
paler Hira Thecuitae inter Gibboritn
thaeorum iniploraret, Accarone
qui
davidicos nunierati (2 Reg. 23,20;
praescrtini colebatur et Beelzebub deus
1 Par. 11,28; 27,9).
Accaron audiebat (4 Reg. 1,2. 3. 6. 16).
Identidern noniinatur intcr urbes Philis- ACCHO, PTOLEMAIS, Vulg. in-
tbacae, qnibus iudicia Dei et ruina prae- terdum Ptolemaida; lud. 1,31 13^;, 'A/.-
nuntiantnr (1er. 25,20; Am. 1,8; Soph. 2,4; ydi, in libris Mach. Uzol^i^xU, apud
Zach. 9,5). Sed etiam promissio additur
Graecos "Axri [Strabo XVI. 2,2^; Diodor.
Zach. 9,7 conl'usio et ignominia Acca-
:
15,41; 19,93), apud Latinos Acce (Plin.
ronitarum eis cedet utilitati et honori,
V. 19,75) seu Ace (Corn. Nepos 14,5),
^{uatenus in theocratia ipsi quoque erunt apud Flav. losephuni nT:oX£ii.a(ç passim,
socii populi Dei et heredilatis divinae
sed in fragmente IMenandri Ant. IX.
participes; iudicium igitur Dei non eril
14,2 ''Axr) {edilio Dindorf) vel "Ap/./) (edi-
in interitnm Philistbaeornm, sed nt
tio Nieae) ; in inscriptionibus assyriacis
eorum saluti consul atur. Cf. Knaben- Ak-ku-u (Prisma hexagonum Sennache-
hauer ad Zach. 9,7. Tcinpore Seleuci- — rib in Museo britannico asservatum col.
darum Accaron cuni fuiibus suis ab II. lin. nunc 'Akkn
40), et Scmil-Jean-
Alexandre Balas lonathae Mach. dono d'Acre.
data est (1 Mach. 10,89). A Cbananacis exstructa Accho in di-
In inscriptionibus cuneiformibus sen-
visione terrae promissae tribui Aser as-
nacherib, Asarhaddon, Asurbanipal urbs signata est, Chananaei autem ex ea non
nostra vocatur Am-qar-ru-na: cf. Schra- sunt expulsi (lud. 1,31). Desideratur in
dcr-Whitehoiise Cuneif. Inscript, and
,
enumeratione urbium Aser los. 19,24-
OldTcst. I. p. 151-153. Sennacherib orani 31. Postea in Vet. Test, eius non fit
philisthaeampertransiens occupavit Belh mentio nisi Midi. 1,10 Jn Accho nolite :

Dagon, loppe, Bane Baracli, .\scalon, Ac- flcre;Vidg. quidem legit Lacrimis ne :

caron; cf. Prisnia hexagonnni Sennache- ploretis; sedhoc loco Icxtum hebraicum
rib col. II. G9. III. 25; ultinio loco III.
1.
ita esse emendanduni, ut pro 132 lega-
25 Amqarruna locum obtinet inter Azo-
tur isjra in Accho, Knabenbauer in com-
tum et Gaza. S. Hieronynuis Eusebium
seculus (Onomast. éd. Lag. 91,6 cf. 218, mentario asscrere non dubital.
57) : « Accaron ... ad iaevam Cbana- Urbis historia usque ad tempus nia-
naeorum sed et usque hodie grandis
... chabaicum ex aliis fontibus bistoricis
vicus civiuni ludaeoruni Accaron dicitur breviter hoc loco aduinbranda est. Tem-
iider Azotum et lamniani ad ori(>nleni porc Salmanassar régis Assyriorum Pto-
respicicns. » Huius vici menlio lit apud lenienses Tyriis subiecli erani; cum
varios scriptores niedii aevi. Burchar- enim Tyrus a Salmanassar obsideretur,
dus de monte Sion (Descriptio terrae a Tyriorum imperio desciverunt (Menan-
:>9 AC.C.IIO, l'TOLKMAIJ AC.CIIO, PTOLEMAIS. 6U

(/traiMnl FAir. los. Anl. IX. 1 1,-2). Sen- Tyrus a Theodoto duce ptolemaeo Iradi-
iiaclii'iili roiilia Ezi'cliiam rcjroin hula lae sunl (Polyh. a,01. 02); Plolemaide
pror»'(tiis lUolfiuaiila fe|iit, iil Prisina Aniiooluis hiemem a. 218/217 Iransegit
iiexatromiin StMinacliorib col. II. lin. 40 (I. c. H). A Seleiu'idis postea, cum Pa-

It'slaltir; iirliis etiam
sciiplioui" Asailiaildon,
o\|MMliti(mt'iu in IMiilislhaeain cl
Uun it'IVil (cf. Viijouroux, La Hible cl
les iK'couvcrtos niodornes éd. G. Paris
I^f9(i, IV. p. 2.'i »'l 72\ Propc liane urbeni
Ailaxcixt's II. Mncnion
At'Livpld bollinn illalurus
lojrit circa a. Mi a. C. (Diodor. i;;.'H).
ToinpoiT Alcxandii M. niluMii lloruissc
o\inciinl nmnisniata noininc Alexandri
pI uiliis insignita, ipiae annos aerae no-
vao ail l'odeni inclioandac piac se fcrunl
(cf. L. Mtillfr, .Numisnialiriiio d'Alexan-
dre le lirand I8:;5, j». Wi s.). Anno
312 a. C. a Plolomaeo Laj?i delela el
solo adaequata esl {Diodor. 19,93). Nova
urhis conditio Ptolemaeo 11. adscribilur
a l*seudo-.\ristea : ITToXHaaioa
jJaaiXéwç È/.-ta[Ac'vr)v [éd.
kcrtnj apiid II. D. Swete,
llie 0. T. in Gree.k,
p. 0.39, 17;. Is igilur rex novum nomcn
Plolemaidis nrbi indidisse existimatur.
Alque liaec opinio probabilior elficiliir
ex eo, quod Plolemaeus II. Philadelphus
inler Plolernaeos prinius crat, qui Phoc-
nicen el Coelen Syriam in pacifica pos-
sessione habuit; ipsum no vas urbes ibi-
dem condidisse (eslatui- Philadelphia
(Rabbatb Ammon). Alii novum urbis
nomen Ptolemaeo VIII. Latluiro deberi
maluerunl; sed obslal, quod iam annis
219-21" a. C. Plolemais hoc nomine
apud Polybium designalur, qui, si illo
Icnipore hoc nondum nomen urbis fuis-
set, lectorem de hac prolepsi monere
vix omisissct (Polyb. i),Gl. 02. 71). Nihi-
lominus nomen primilivum Accho nun-
quam in desueludinem abiil; sacpius
iiitMitio lit in in- laestinam (>l oraiii plioenico-philisthacam
qnac luiiiis irf.MS in provinciam Syriae rcdcgisscnt, Ptoli'-
Acg^p- inais nudtis lionoribus ornata est. Ipsi
Plolemenses in numismalibus ttiinpore
Anliochi IV. et Aniiocbi VIII. excusis li-
tulo glorianliu' 'Avrio/EÎ"? o'. èv lltoXeixafôi,
rex Persarum interdum cum addilamento Upà iaoXoç
oxiMrihun col- vel etiam t£pà aÙTo'vo|jLo<;. Collalio tiliili
Antioclicnorum. cui iura (luacilain Inrlc
annexa eiant, lavoi- reputabatur, qiitîm
aliae quoque urbes appelebanl (cf. 2
.Mach. 4,9). Numismala regia eiusdem
aelatis Plolemaide cuderunl Anlio-
chus V., Demetrius I., Alexander Balas,
Tryphon; cf. dardner, Catal. of Ihe greek
coins in llie Hrilish Muséum, Seleucid
Kings, p. 44. 47. 52; De Saulcy, Mélan-
ges de Numismatique 1877 II. p. 82.
t»]v ûxo tou In libris Mach. Plolemaidis seu Plo-
H. Si. l. ThftC- lemaidae (ul Vulg. interdum fleclil), fic-
Inlrod. lo quenter menlio fit. Dum ludas fralri-
Cambridge 1900, bus in Galaad auxilio vcnit, Simon in
Galilaeam profeclus hostes ludaeorum
usque ad portas Plolemaidis persecutus
esl (1 Mach. 5,1 5-22). Poslca Anlio-
chus V. Eupator (104-162 a. C.) nuntio
de rebellione Philippi ducis accepte
pacem cum ludaeis composuit, ludam
principem fecil a Plolemaide usque ad
Gerrenos ac primum Ptolemaida, lum
Anliochiam discessil; quanlopere vero
Plolemenses ludaeis infensi fuerint, ex
eo elucet, quod hanc pacem a rege ini-
lam graviter ferebanl, doncc Lysias dux
exercilus regii e suggeslu raliones ex-
poncns populum sedavit (2 Mach. 13,23-
26; cf. 1 Mach. 6,60-63). Anno 152 a. C.
Alexander Balas cum Demclrio I. Solere
de throno Syriae concerlans Plolemaide
potilus esl (1 Mach. 10,1). Demetrius I.,

occurril in Mishna (Nedarim 3,6; Gillin cum lonathan ad partes Alexandri Irans-
1,2; 7,7; Aboda Sara 3,4; Ohaloth 18,9); iisse audirel, novis promissionibus lu-
hodicrnadenominatio 'Akkfi lenacilatem daeos sibi devincire sludens Ptolemaida
Iradilionum oricnlalium illustral. Aelale el confines eius lonalhae obluIil(i Mach.
Seleucidarum Plolemais inler praeci- 10, 39). Demelrio I. deviclo el occiso
puas urbes orac niarilimae phoenico- .\lexander Balas Plolemaide nuplias ce-
philislhaeae locum lenel. Occupalio Pa- lebravil cum Cleopalra fllia Plole-
iaeslinae Anliocbo III. Magno annis 219- maei VI. Philomeloris; lonalhas ab
217 elsi soluni ad lempus, prospère Alexandro invilalus illuc venil prelio-
tamen cessit, postquam Plolemais et sisque donis oblalis duos reges Ploie-
61 ACCnO, PTOLEMAIS. ACCIPITER. 02

niaide ad leinpiis résidentes saluLavil phus (Bell. iud. II. 10,2); idem (iali-
(10,56-00). A Demetrio II. Nicalore, qui laeae terminum occidentalem assignat
Alcxandniin devicerat, lonalhas ileruiii territorium Ptolemaidis (1. c. III. 3,1 ;

Ploleniaida evocatus est, ut rationem cf.Vita 24). Sita est urbs in lermino
redderot, (iiionani iure arceiii Syroruin seplemtrionali sinus, qui ab ipsa nomen
Hierosolyniis obsideret; hac etiam vico sortilus est. Sinum a meridie claudit
lonalhas Ptolemaide regeni sibi arnicitia mons Garmelus, a septemtrione penin-
iunxitd Mach. 11,22-20). Deniqiio Try- sulaurbis 'Akkâ. Haec formam trian-
pbon, qui Demetrio II. regnuni eripere guli exhibet, cuius basis septemtrio-
sludebat, lonathani anibitionis suae ad- nem respicit, dum vertex meridiem
versarium Ptolemaida dolo pelleclum spectans mari Mediterraneo circumfun-
coiiipreiiendit (1 Macb. 12.45-48) ac Pto- ditur.
lemaide castra movit, ut terram luda
Cf. Reland, Palaestina 534-542; Ritter,
a-grederelur 'i Macb. 13,12). Erdkunde XVI. 725-7J9; Guérin,Ga\\\iit I.
IJe ulterioribus l'atis urbis scriptores 502-525; Sckiirer, Geschichle des iijdi-
profani consulendi sunt. Cum potestas schen Volkes éd. 3, II. 111 s.; Surveij of
Seleucidarum in regionibus meridiona- West. Pal. Mein. I. 145. 152. 153. 160 s.
libus iam tota fere defecisset, Alexan- etConder and Kitchener, Large Map, sheet
der lannaeus a. 104 a. Ptolemaida C III, Reduced Map, sheet 6; Ebers und
oppugnavil; Ptolemenses vero Ptole- Guthe, Palaestina II. 450; Guy le Slrange,
Palestine under Itie Moslems 328-334
maeum VIII. Latburum qui a maire Cleo-
,
p. ;

F. Ruhl, Geogr. des Allen Pal. 1896, p. 228;

patra Acgypto expulsus Cyprum insu-
Lerjendre apiid Vigouroux Dict. de la ,

lam tenebat, in auxilium vocarunl; is liible s. V.; Licvin de Hamme, Terre Sainte
urbeni occupavit, sed brevi post a Cleo- m. 286 D. Zanecchia,
1897, s.; La Pales-
patra Aegypti regina e Palaestina eiectus tine d'aujourd'hui 1899, II. 697 s.
est (Ftav. los. Aut. XIII. 12,2-0; 83,1-2).
In potestatem Seleucidarum Ptolemais
ACCIPITER. 1. Jextus Scriptnme.
Accipiter communiter hebr. noniine va
nunquam videtur rediisse; aliae quo-
que urbes, ut Tyrus et Sidon, eo tem- designatus intcllegitur, atque in hac
pore in libertatem se vindicarant. Circa explicatione interprètes veteres et re-
a. 70 a. C. Selene, filia Cleopatrae Ae- centiores satis conveniunt. Avibus impu-
gypti reginae, in Syria regnabat ea- ris ac vitandis accensetur in Lege (Lev.
demque Ptolemenses induxit, ut Tigrani 11,16; Dent. 14.15). Praeterea de eo
régi Arnieniorum, qui regnum Seleuci- Dominns ad lobum ait « Numquid per :

darum occuparat, portas clauderent; is sapientiam luam plumescit accipiter,

quidem Ptolemaida occupavit, sed au- expandens alas suas ad auslrum? »
dito Armeniam a Romanis oppugnari (lob 39,26). In eodeni capite v. 13 S. Hie-
domum redire contendit (Ant. XIII. ronymus paritor « accipitris » vertit,
10, 4; cf. de Selene lustin. Hist. 39,4), ubi in textu massorethico habetur nïj
Ptolemaidi etiam Caesar videtur fa- i. pinna.
e.
visse, cum a. 47 a. C. res Syriae admi- 2. Variae species. Nomine accipitris,
nistraret; exstant enim numismata, quae sicut graeco UpaÇ et hebr. yj, non una
novam aeram a Caesare inchoandam
prae se tanlum avium species, sed generatim
ferunt (cf. Eckhel, Doctrina
numorum veterum omnesaves minores raptatores videntur
III. (1794), p. 425).
appellari; quare etiam in Lege additur :
Claudius imperator coloniam militum
« luxta genus suum » (injipS). Ex islis
veteranorum illucmisit, undeurbs ab illo
tempore appellatur colonia Ptolemais; aulem communiores in Palaestina sunt
cf. « colonia Claudi Caesa-
Plin. V. 9,75 : Tinnunculus alaudarius Gray, T. cen-
risPtolemais, quae quondam Acce. » — chris Nanmann, Nisus communis Cuvier
S. Paulus apostolus a tertio suo itinere (= Valco s. Accipiter nisus Linné), Cir-
redux Ptolemaide per diem commora- cus rufus Gray (= C. aeruginosus L.),

tus fratres salutavit Act. 21,7. Falco sublutcu L. {H. B. Tristrum, Fau-
Descriptionem urbis habet Flav. lose- na and Flora of Palestine, London
63 Accii-m:!!. ACK'ITM. 04

188K p. \r,. 101. lOC; ((/. Nal. Hisl. ol" exclus! siuil (Ksdr. -J,),! ; Nrli. 7,0:t). lu
I

Ih»' llil.li- al. S. p. IS'.t l'.M; Leums-Lud 1 VuJKala Ncii. 3.3 Acnis. \.«|i. 3,21 llac-
vil. Svnnpsis (•(/. .1. I. I p. i3:<. M'iK '

eus appcllaliu'. Idi'iii nuiiii>n .yciil.

Piaftcit'a aliat' iimllac spccics iliitloiii qui 1 Macli. S. 17 Vul;/. sciiliilni' lacol.
iiiM'iiiiiiilui'. iv. lACdR 2'.
Scriplurae.
3. E.i'plii'(tfio ti'j'liis (liiiu
ACCUB (2'py, 'A/.oûo, 'Axojrx).
actipilcr sil avis iapa\, al(|iio (arnil)iis
aliariiiii aviiiiii parvoriiiiKpio qiiadnipi'- 1. (^)iiarlus lllius Eli(»cnai ex posleris

(Idiii \(>s(aliir. l'acilo iiilcllfiiilur, ciii-

Z<U(d.ahei (1 Par. 3,2i).

iiilcr a\i's imimiiitlas atipic \ilaii(las lo- 2. lA-\ilae\ illis (pialluor, (|uil)us oin-

niiii lialiiMl. In loco \cvo loli iiixia in- uis luunerus ianiloiiun leuipli crcdilus
Icrpiiialionoiii S. llicninvini |)liim(>s- eral (I Par. <.),17. 2G). iiius posleii duce
ceiv (liciliH' accipilrr, i>\|.aii(ltMis alas Zoroi)al)el ex cai)livilalç l'cdiccunl (Ksdr.

suas ad aiisiriim. t|iiia vciilo calido 2,42; Ncii. 7,46).

llaiitt> laciliiis pi'iiiias suas uudaio c.\-
3. I.evila, (pii l'^sdrac asiiljl iu puMica
liiln-tiii- ;ct'. S. Cn-gor. M. C.oiunioul. in Icclione legis cl uuiiierc custodis pdcia-

h. I. fl l'^ctr. Cn'scciidriis. Deauiui., ap. ruui ac vestiiiuloi'uni runj^clialur (Ndi.

Sain, liochtivt, llioroz. II. -iOl» e(f. lioseii- 8,7; 11,9; 12,211); erat igiliu' ex posleris
mnlli'i- III. 10 . Ai o\ iichraco pro « plu- .\ccul) 2.

uiescil » (I^N'} polius i-t'ddoaduin vi- 4. llnus 'ex priucipil)us Nalliiiiaco-

ruui, (juiduce Zombahel lîabylone re-
delur « piunis suis in ailuui sn cxtol-
dierunl (Esdr. 2,43; loco parallelo Neli.
lit », alque loxlus do oo hciic cxponitur,
7,48 oniillilui).
quod atcipilor vclocissiuio volalu o.xcel-
lil (cr. Iloiiicr. Od. l.i,
II. i:i,2:n s.; ACCUS (Neh. 3,3) v. ACCOS.
16 s.; i:i,:)2(), ai.), cl quod plures spc- ACETUM ( rcn, SÇo;). Quod Booz
cies, ut Tiununculus cencin-is, Circus
dixil ad Uulh
ipiando iiora vesccndi
:

rulus, Falco subhulco, aliao, niigrato-

fueril veni liuc el coniede panein et
riac sunl alque liieme vcnienle austra-
inlinge buccellaui luam in aceto (Uulh
les parles appclunt.
2,14), salis oslendit quaiis lueril usus
Cf. Bochart o. c. 11. 26G-:>72, éd. Rosenni. aceti apud operarios teniporc niessis
III. E. F. K. Rosenmuller, Bil)l.
5-13; i. e. tempore aestiis. Aceluiii cnini oleo
Allerlh. IV. 2 p. 30i-30(;; /.. Lewysolin, aliquantuui lemperaluni polus est ad
Zool. des Talmuds, Krankfurt a. M. 1858, siliiutempore caloiuni cxslinguendani
p. IGi; F. G. Wood, Bible Animais, éd.
mullo aplior quani aqua. Sed liic polus
nova, London, 1892, p. 3Gi-30'.»; P. CuHrera,
quoquc nasiraeis interdictus eral ace- :

Faiina bibiica, Palermo 1880, p. 313 s.;

tuni ex vino ri ex ([ualibel alia potione
l'Ii. L. Martin, Naluigesch. d. ïiiiere I.
2, Leipzig, 1884, 50i-10. 528-36; E. Brehm, (ID^y von) et quidquid de uva expri-
Tierleberi, éd. 3 Pec/iitel-Loe.selie Vogel III. mitur non bibenl (Nuni. 6,3). Acetuni
Leiiizig u. Wien, 18'.I2, 202-266. 374-406;
esse acri sapore et aliqua acerbitale
//. G. Jiroiin, KI,isM'n iiiid Ordiiungen des
alTicere dentés declaraliu' in proverbio
Tliierreitlis VI. 4, Vo^^el von //. Gadow, :

Theil, Leipzig 1893, 159 (Ordo sicut aceluui dentijjus et lunuis oculis,
II. Syslein.
Falc.oiiil'orme.s, siiboido AccipUres). sic piger bis qui miseruut cuiu (Prov.
L. KONCK. 10,26). Quod dicitnr loan. 19,29 : vas
eral positum aceto plénum, intellege de
ACCOS (y^pn; Kii? l Par. 24,10;
posca, vino accrbo, polu militari. Et
'A/./.oû; Esdr. 2,61; 'Ax/.w; Neh. 3,4.-21; cum Cbrislus in cruce dixisset sitio, :

'A/.côç 7,6.3), princcps familiae sacerdo- miles spougiam plenam aceto imposuit
lalis, cul seplima sors in ministerio bacillo ex byssopo et dédit ei bibere (cf.

Domini a David designata est (1 Par. Mallli. 27,48; Marc. 15,36; Luc. 23,36)
•l't, iO). Eius posteri duce Zorobabel e secundiuii verba illa et in sili mea po- :

caplivilato redierunl; qui cuni genus taverunl me acelo (Ps. 68,22). Sed Matth.
suuni sacerdotale ex labulis genealogi- 27,3 quamvis testes nonnuUi praebeant
i-

cis denionslrare non possent, sacerdotio ^?o; non de aceto est sermo, sed de vino
63 ACETUM. 06

inyrrha aiiiara condilo, iiti clariiis lia- erat, « sum Dominiis »,

ut scias quia ego
l)ctur Mai'c. 15,23 : et dabanl ci iiiyi-- " (|uia dixoi'unt Syri deus montium est
:

l'hatum vinum, qiiciii tamcn potuiii Dominus (;t non deus vallium, dàbo om-
ChrisLus noluil biborc, quia acerbissi- ncni multitudinem hanc grandem in
mos crucialus plane voliiit sentirc. Por- manu tua et scietis quia ego sum Do-
rigebatur enini cruciariis eiusinodi po- minus .. (3 Reg. 20,13. 28). Ita Deus
tus ad sensiis hebctandos. beneficiis concessis et suam potentiam
manifestare et régis aninumi ab impie-
ACHAB (2{<nN' et 1er. 29,22 IHN; tate retrahere volebat. At frustra. Achab
LXX 'Ay.adc6 et 1er. 29 [36], 21.22 'A-/.iâ5). cum rege Syriao foedus iniit et de foe-
1. Filius Amri régis Israël, rex Israël, dere impio et mandato Dci neglecto re-
iinpius idololatra qui irritavit Dominuni prehensus a propheta audire contempsit
Deuni Israël super omnesreges Israël qui (3 Reg. 20,43). Uti ex inscriptionibus
fuerunt ante eum. Habuit uxoreni lezabel cuneiformibus colligitur (piibus pariter
filiam Elhbaal régis Sidouiorum, quae foedus Achab cum rege Syriae confir-
quantopcre sua pravitate in regem matur (cf. Schrader-Whitehouse, Cuneif.
Achab valcret, ex historia de vinea Na- Inscr. and Old Test. I. p. 189), foedus
both salis declaratur (3 Reg. 21). Per istud conclusum fuit communi periculo
lezabel quoque Acbab inductus est ad quod iis imminebat a rege Assyriorum.
serviendura Baal regisque exempluni Verum maie cessit foedus hoc; sexto
maior populi pars sequebatur. Quae im- enim anno regni Salmanassar II. devicti
pietas trium annoruin siccitate, ut Elias sunt ab Assyriis in pugna ad Karkar;
praedixerat (3 Reg. 17,1), a Deo casti- ({ua clade foedus quoque inter regnum
gata est. Post quod tempus Elias obviani Israël et Damascum dissolutum est.
veniens régi euni graviter reprehendit Achab autem sese coniunxit cum lo-
de idololatria eumque iubet congregare saphat rege luda, ut Ramoth Galaad
universuni Israël et pseudopropbetas Syris eriperet (3 Reg. 22,3 s.). Pro-
Baal et Astartes in monte Cârmel. Ibi phetae deorum prosperum belli exitum
precibus ab Elia fusi's cecidit ignis de vaticinabantur; verum Michaeas filius
coelo.devorans holocaustum et populus lemla, propheta Domini, regem Israël
agnoscit denuo et profitetur lahw e Deum decipi a pseudoprophetis intrépide as-
et prophetae idololatrae interferti sunt seruit, quare rex iratus eum carceri
(3 Reg. 18,16 s.). Qua re simul osten- mandari et pane tribulationis et aqua
ditur regeni cessisse auctoritati Eliae. angustiae sustentari iussit lam parum —
At cum mox referret reginae lezabel didicerat prophetis Domini obsequi,
omnia quae fecerat Elias et quomodo quamvis bis propheta Domini ei victo-
occidisset universos prophetas Baal, riam contra omnem exspectationem vere
neque Eliam contra vindictam mulieris esset vaticinatus antea (3 Reg. 20,13.
protegeret, satis proditur eum brevi 28)'— sed eventus probavit prophetam
solum tempore ab impietate resipuisse. Domini veridicum. Proelio exorto sagitta
Aliud tamon animi non plane perversi inter pulmonem stomachum vulne-
et
indicium manifcstavit rex, cum Naboth ratus vespere occubuit Achab et perlatus
per summam iniustitiam occiso Elias ei est in Samariam et laverunt currum
et domui suae ultioncm minatur divi- eius (in cuius sinum sanguis vulncris
nam. Tum enim Achab humiliatus est eius in piscina Samariae et
fluxerat)
coram Domino in tantum, ut Doniinus linxcrunt canes sanguinem eius, iuxta
non omnia quae conuninatus erat in verbum Domini quod locutus fuerat per
eius diebus induceret (3 Reg. 21,18 s.). Eliam caede Naboth commissa (3 Reg.
Quare haud immerito dixeris potissi- 21,19; 22,34-38). Achab quoque aedi-
raam eius impiotatis causam et motri- ficassepalatium ebore exornatum et
cem exstitisse lezabel uxorem. Contra urbes munivissc discimus 3 Reg. 22,3^9.
Benadad regem Syriac qui ei bellum Ochozias filius eius pro ipso regnavit.
intulit bis victor exstitit, quae utraque Ceterum cf. 2 Par. 18,1 ss.
Victoria ei a propheta quodam praedicta 2. Filius Goliae, pseudopropheta in
LEXICON BIBLICUM. — T.
07 ACIIAICUS. ()8

Habvlonia int.T cxsnles 0.>r. 29,21. 22). Solis a qua non procid abci'al Si/)/)tir
,

In iiocnam intMitlatiorum Domiiuis pscii- sJuiAnunil (^ Akkadi, ut Dclilzsch 1. c.

(lopr<>|)ht'ta> Aclial» ol S<Mlt>ciani Iradi- opinalur). Ad\(Mie tanien m-itcnt bal>y-
(lil in inainis Nabiichodonosor rcf^^is, «|iii bmicani Sip/mr |)i'obaliilius dislinguen-
(OS in lornaco (•onilins>il ircnfit- niorlis dani esse ali uriie biblica Sepbarvaini
apiiil Bahylonios rn>(|n<'nlc (cl'. Dan. :l, (\i(lt> s. V.). V. Sdit'il in Bévue
(".f. bil)l.

(il. to cnini qnod cxsuliltns miMulacitrr IV. 1X9,;. p. 203-200.

propli(Mal«anl ci conlra nionila Ici'tMiiiac ACHAIA ('A/aîa) nolione antiquiorv

ioipu'hanlnr. l'iariini l'sl eos cxsulilnis d(>signabal lerrani niaritiniani Peio|)oii-
spom looissc fore ni rofiiiuin haltyloni- ;

nesi septiuiilrionalis. Veruni ai» aniio

inin mo\
evorlerelur H
ipsi in patriani |
146 a. Cil. .\cliaia nonien eral provincial-
rodin>nl. Indo laniquani rcltollcs apud ronianae, (|uae Graeciani projirie diclani
roirem dcnnntiali snnt. Praclerca scelc- (llellada) et Peloi)onnesuiii coniitrebeii-
riltns locdis cos. Inisso inqninalos Ici'. debat. Atque eo sensu in Novo Testa-
Noniina sna roli-
29,2:5 t'xplicilo dicilnr. nienlo usurpalur Acbaia. Provincia haec
|

querunt laniquam malodiclionem, qua I

prius crat senaloria et proinde per pro-

quis altcri snnmunn mainni iniprecatur :
consules admijiislrabalur. Tilterio au-
[

Ponat W Dominiis sicul Srdociam (>t si- tem placuil Aciiaiam ac MaciMloniani
cut Aeliab, quos fiixil n'\ Habylonis in levari proconsidari impci-io tradique
ignc. Caesari (Tucitus, \nna.l. 1,7(>); quan; e.o
lcm|)orc lainquam provincia imperaloria
ACHAD (12NI, 'Ap/.âo), urb? quao
per procuratores adininislral)atur. Clau-
cnm Arach, Cbalannc letra-
Baltylont", dius autem provincias Achaiam et Ma-
polini Ncnirod con?tiluobal in lerra Scn- cedoniam, (juas Tibeiius ad curam suam
naaiGon. 10,10. In inscriptionibuscunei- transtuleral, senatui reddidil {Sueto-
ibrmibus sacpc nicnlio fil torrae Akkadi nius, Claud. 2o;. Quare optime Act. 18,
et roges assyriaci ac babylouici appol- 12 Gallio appellatur proconsul Achaiae;
hmtui- rcges Sumiri et Akkadi (regio- provincia'b enim senatoriae proconsulari
nuni). Ex inonunienlis certum videtur imperio regei)antur. l'aulus apostolus
rcgiononi Akkadi fuisse in Babylonia evangelium annuiitiavit in Acbaia (cf.

seplemtrionali arfinein Assyriae; regio 2 Cor. 1,1 ecclesiae ((uae est Corinllii
:

Sumiri aulem ])iiniilns non solum tra-
ctum meridionaleni Babyloniac dési-
gnasse censetnr, sed tolam regionem a
sinu Persico ad Assyriam nsque (cf. F. de
Himmelauer, Comin. in Gen. p. 319-
.320). Url)is akkadi nonion in inscripUo-
nibus diu dc^ideiabalur. Putarunl ta-
men G. Smith cl F. Delitzsch (Paradies,
cum omnii»us sanctis, qui sunt in uni-
versa Acbaia et 2 Cor. 11,10) et ibi quo-
que eleemosynas collegit pro pauperi-
bus in lerusalem (Bom. 10,26; 2 Cor.
9,2 s.). ApoUo quoquc, Alcxandri-
nus génère, vir eloqucns, in Acliaia
doctrinam Christi propagavit (Act. 18,
24. 27); cf. 1 Cor. 3,6 ego plantavi, :

p. 198 et cf. 209) eandcni esse, (juac! in Apollo rigavit, sed Deus increniontum
texlibus cuneiforniibus sempcr, vel Cyri dédit. Praeterea v. Act. 19,21; 1 Cor.
lempore, scribel)alur Ag^rde, url)S an- 16,15; 1 Thess. 1,7. 8.
liquissinia, solo interieclo canali ciusdem
Cf. E. Cnrtius, Peloponncsos I. 404-495;
nominis {Nar Agade) separala aSippara. C. Jhtrsian, Geofçr. von Griechenl. II.

Accedil quod noslro lempore ipsum no- 309 Philippson, Der Peloponnes
s.; A.
nien y^Afca^/turbis babylonicac reperlum 114 Marqiiardt, Rom. Staatsverwal-
s.;

est in textu quodam Nebukadnezar I. lung s.

I. Hertzhcrg, Geschichte Grie-
321 ;

chenl. unter rom. Herrschaft I. 284 s.;

apud Abu Habba (Schrader-Whitehouse,
Pauly-Wissowa, Realencycl. der klass.
Cuncif. Inscript, and Old Test. I. p. 79
Altert. I. 156 s. 193. 194.
in nota). Ruinae Abu Habba autem, quae
50 km a Babylon aquiloncrn versus et ACH AIGUS ('A/at/.oi;), christiamis

4 horis a ripa sinistra Euphratis inve- corinlbius (1 Cor. 16,17). Fortunatus el

niuntvir, sine dubio sunt urbs Sippar, Acbaicus una cum Stephana lamquam
accuratius Sippar sha Shamash (Sippar Corinlhiorum legati Paulo littcras ec-
69 ro

clesiae coriiitliiae Eplicsuni allulcrunl praclcr aucLoritatem vcterurii interpre-

suoqiic advciitu cum magna laetilia at'- lum quidquam constat; a qua ut disce-
foccrunt; iidcm epistiilam ad Coriiilhios damus, nuUa nos ratio cogit, licet ver-
primam Coriatlium rcLulerunt, al com- sio syriaca i\3T3"ip i. e. probabilitcr car-
munis est sentcntia. Nomina Fortunati chedoniu.s exponat(v. Payne Smith, Thés.
el Achaici in Vulg. iani v. Ib Icguntur, 3746). — Achates nomen accepissc Ira-
sed illuc ex v. 17 trarisumpta sunl, ut ditur a flumine Siculo eiusdem appel-
antiquiores interprètes pleriqiie iam lationis (hodie Dîrillo in Val di Noto),
statuerunl. Cf. Cor/te/// ad 1 Cor. 16, ul)i primum reporta est (Pliri. XXXVII.
Ib. t7. 10,139-42; cf. ib. 1,;3; Theopkr. fragm.
ACHAN (]D!?, ''Ay.ap, sed A ''Ayav), II. lap. éd. Fr. Wimmcr b,31). Variis
stratis versicoloribus quarzi constare so-
filius Charmi de tribu luda, iussu Do-
Ict, quae aquis in cavitatem saxorum
iiiini lapidatus propter furtum de ana-
iteratis vicibus inirantibus ex residuis
ttiemate lericho coniniissum (los. 7,1-
mineralibus paulatim formantur et prae-
26). Contra praeceptuni Domini de prac-
cipue ex calcedonio, iaspide, amolhysto
da lericho sibi tulerat palliuni cocci-
aliisque consistunt; numerosae eius va-
neiun, ducenlos siclos argenti, regulam
rietatcs etiam cognomina mutant. Inve-
aurcam quinquaginta sicloi'iini, ob qiiam
nitur in multis locis, hodie praesertim in
pracvaricationeni tria miliia Israelita-
Oberslein ad N«.ham, antiquitus maxime
l'um, qui contra Hai pugnabant, dcvicta
in Graecia insulisque vicinis, in Syria,
sunt et fugerunt. losuc de clade tristis
Arabia, India atque in Aegypto prope
Dominuni consuluit de scelere com-et
Thebas {Plin. 1. c. 141), unde ludaei fa-
misso divinitus edoctus par sortem a
cile eam obtinere poterant.
Domino directam didicit Achan facinus
commisisse. Is rem fatetur; in sceleris Cf. .S'. Epiphan. De 12 gemmis n. 8;
poenain una cum filiis ac filiabus suis F. Runes, De gemmis 2,10 /. Braun, Vestit. ;

in valle Achor lapidalus est et cuncta, Sac. Hehr. 11. 15 n. 557 ss.; F. C. Lesser.
Lilhotheologie, Hamburg 173.'), p. 216 s.
quae iilius erant, igné consumpta sunt.
.352. 1032-, II. Beilermann, Die Urim u.
Achan 1 Par. 2,7 appellatur idît, "A/ap, Thummim, Berlin 1824, 52-5; E. F. K. Ro-
Vulg. Achar; nomen hoc fluxit ex ver- senmttller, Bibl. Alteithiimsk. IV. 1,38 s.:
bis, quibus losue (7,2o) eum mortis K. E. Kluge, Handb. d. Edelsteinkunde,
reum declaravit Quid perturbasti
: (perdi- Leipzig 1860, 401-14; Leunis-Senft, Synop-

disti) nos (ijrnDi?;? Perturbabit (perdet sis III. 1, p. 564; Naumann-Zirkel, Miné-
ralogie erf. 11, p. 348; M. Bauer, Minéralo-
te (7]"i2i7'') Dominus in die bac. — De gie, Berlin u. Leipzig 1886, 339 s. V. LAPIDES
PRETIOSI.
valle Achor, ([uae ab eodem evenlu no-
men traxit, vide s. v. ACHOR. L. FONCK.

ACHAR vl Par. 2,7 v. ACHAN. ACHAZ (-rriN. Ax.kÇ), filius loatham

ACHAR Opy, 'A-/.6p), tertius lîlius régis luda, rex luda, impius idolorum

riam ex tribu luda Par. 2,27). cuitor, uti latins declaratur 4 Reg. Ki,
(1
3. 4 et 2 Par. 28,2-4. In poenam eius im-
ACHATES dicitur lapis pretiosus,
pietatis tradidit eum Dominus Deus in
qui inter gemmas rationalis in tertio
manu régis Syriae qui percussil eum
ordine secundum locum occupât et be-
magnamque praedam cepit de eius im-
braice ir^ appellatur (Ex. 28,19; 39,
perio et adduxit in Damascum; mani-
12; cf. Ez. 28,13 graec.) LXX paritcr bus quoque régis Israël traditus est et
àyocxriç cxplicant eosque sequuntur lose- percussus plaga grandi (2 Par. 28, b).
phus (Ant. III. 7,:)), versio coptica ac Tum uterque, Razin rex Syriae qui Ai-
graeca veneta aliaeque et Rabbini. In lath ludaeis eripuerat (4 ]{e<^. 16,6) et
lingua assyriaca simili nomine shubû Piiaccc rex Israël foedorc inter se inilo
gemma aliqua designatur {Frd. De- regnum davidicum fundilus evertere ag-
titzsch, Ass. Hdwb. 637 b). At neque de gressi sunt; de «juo consilio nos docet
hoc nomine assyriaco neque de hcbraico Isaias 7,2-6; volucrunl cnim tilium Ta-
71 ACllA/.. ACIIAZII!, ACll/.Ilt, ACIIZIHA. l'I

Itccl consliliKMC lej^em in liida. In ca lisliiaeis aniictum; « huiniliaveral

es!

reriin» roncUliono Isaias missus a Deo enim Domiiuis ludam pro|)ler Achaz en
Acliaz re;;i opom oU'ort divinam. cl quo quod conlcMiplui lialuiissel Doiniiuiin >

eiiin niaiiis iiidiical ad spom in Dco po- (2 Par. 28,|<.t .

nondain oi praodicil foiv ccrlissinie, ni Legimus (luidein ci 4 Reg. 10,1 et 2

inai'liinalionrs lioslinni irrilae sinl. Vo- l'ar. 28.1 : \iginti annonim (M-al Acliaz
rnni cnm ivx o|tiMn di\inani l'cspnal, ci cuMi legnare coepisset el sedecim annis
sinuil annunlial calainilalcni (inani ex- regnavil. Al id incndum esse ab ama-
perlnrns sil a roiio Assyriac a qn«t anxi- nuensibus induclum cerlum videtur;;
linni orQai;ilaro \nlt et ruinani domus nam lilius cius Ezechias qui posl eum
davidicao qua liituruni sit, ul Mcssias, regnavil, .iam erat \iginli quinque anno-
Knimanuol, nalus c Virjiino, in terra l'uin cuiii l'cgnare coepisset. Sed quis
biael in sinnnia adolescat panperlalc ciedet Acliaz undecim aniios nalum iam
(Is. 7,1-2-21 Acliaz antcni inonila pro-
. lilium gcnuisse? Celeriim apud LXX el
phctae spernil cl cam quam iani tcnere Syrum legilur in loco parallelo 2 Par. 28,
coeperal salutis viain prosequitur Tho- : 1 Achaz 21) annos nalum regnare coe-
frlatliphalasar rcficm Ass> rioiinn adit per pisse. De ralione lemporis alii slaluunt
nuntios senus luus cl lilius (nus snin
:
eum régnasse 741-720 (cf. Oppcrt, Salo-
e^o; ascendc cl salviiin nie fac de manu mon et ses successeurs; .1/. Schaefer,
refais Svriae el de manu refais Israël qui Die liibl. 744-728 {Re-
Chronologie), alii

consurrexerunl adversum nie (i Hcfi. nard apud Vigoiirouœ, de la Bible Dicl.

16,7). El spoliala domo Domini misil 1. 130; Schoepfer-Pdt, Histoire de l'An-

munera auri el arjicnti (v.

rcg-i lai'fra 8). cien Test. éd. .3, p. 128 743-728), alii :

Tiie^laliiphalasar quidcm Damascum ex- 748-727 (cf. Lederer, Die biblische Zeil-
Hasin rcjiem inlerfecit, Israe-
pu^'^navit, rechnung), alii 724-709 (cf. Neteler, Zu-
litas al'llixil multos(iue in cap-
quoque sammenhang der alltest. Zeilrechnung
livitalem abduxil 4 Iteji. 15,29; 10,9: mil d(!r Profangeschichte II. Hefl p. 27);
verum liaec solum in maiorem redige- Bichell censel eum inccpisse regnarc
banl scrvilutem rej^numi iudaicum; id anno 734, verum solum sex annos regni
quod eiucet eo quod Achaz profeclus ci esse attribuendos (cf. Zeilschrift fiir
Damascum ad regeni Assyrionnn Te</\s katholische Théologie, Innsbruck 1883,
favorem muneribus sibi comparare sUi- p. 152;. Salis certum videlur Theglath-
duil el cnm
Ihesauri auri el argenli phalasar expeditionem conlra Damas-
iam antea donis ad i-egem niissis essenl cum suscepisse priorem an. 733, alleram
exhausli, ex lemplo Domini bases cae- 732 (cf. Schradcr-WIdtehouse, Cuneif.
latas el lulerem etduodccim boves ae- Inscripl. and Old Tcsl 1. p. 250).
reos aufercns régi dono dcdil (4 Reg.
ACHAZIB, ACHZIB, ACHZIBA
10,17;. Kegni sui liberlalcm vendiderat
(21"Î3N).
neque muneribus illis sibi ulililatcm
acqnisivit; nam Tiieglalbphalasar aiïlixil Achazib, Achziba ('E/oî66 los. 19,
1.

eum et nuUo resistenle vaslavil (2 Par. 29; lud. 1,31), urbs marilima
'Aa/aÇ(

28,20); in inscriplionilms cuneiformi- tribus Aser, ex qua Chananaei ab Israe-

bus recenselur inler eos qui régi Iri- litisexpelli non poleranl. Sennacherib

bulum solvcrinl. Quam scrvili ingenio conlra Ezechiam rcgem luda profeclus
placere studueril oppressoribus suis os- eam cxpugnavil; prisma liexagonum
lendilur 4 Reg. 10,10 ss.; 2 Par. 28, Sennacherib nomen exhibet Ak-zi-bi; cf.
22; neque calamitalibus edoctus ad me- Sclirader-Whitehouse, Cuneif. Inscript,
liorem frugem rediit, e contra idolola- and Old Test. I. p. 158. 281. — Onoma-
triae magis induisit et allare holocaus- sticon Lng. 95,12 el 224,77)
(éd. :

lorum Domini semovit, cui alteruni ad « Achziph... haec est Ecdippa ("Exoirra)
ex(ynplar damasccni altaris faclum suf- in nono miliario Ptolemaidis pergenli-

fecit (4 Rcg. 16,14 ss.; 2 Par. 28,22- bus Tyrum ». Ptolemaem V. 15,5 {éd.

2o). Praeterea cius tempore regnum MiUler-Fischerii,d) : ^EmIzzch; PliniusW

19,75 Ecdippa; Flav. loseph. Bell. lud.
iudaicum ab Idumaeis quoque et Phi- : 1.
73 ACnAZIB, ACIIZIB, ACnZIBA. ACUIA, ACniAS. 74

13,4 : Ant. V. 1,22

'E/.ô{7î7:ojv 'E/.Bsf-
, : intcr posteros Sela onumerantur i^'ix
-o'j; et cf. Zeitschr. des Doutschon Pal.-
jiSlTi) (Vulg. viri mcndacii, B à'vopcç 2w-
Vereins XIX. 1896, p. 223, ubi oston-
diliirAnt. V. 1,22 non possc verti, ut
yrjOa, A nequc desunt in-
àvopsç Xo)^ri6â)

Urbs Arce in eonira terprètes, qui in Cbozeba urbem nostram

huciisquc lîcbat :

(Aserilarum) portione crat, quae etiam

Acbzib agnoverint. Ipsum nomen anti-
Ecdipus nuncupatur, sed potius vcrli quum conscrvari videtur in 'Ain Kezbc
inter septemtrionem etorienteni ab Eleu-
debere Urbs "'A/./) (Accho) in corum
:

porlione erat et Ecdipus. Ex Gemara — theropoli nec procul ab 'Id el-Md Odol-
hierosolymitana adnotat Relandus, Pa- lam) septemtrionem versus. Attamen ali-
laestina 1714, p. 344 « Hune limitem :
qui distinguera nudunt Achzib, 'Ain
terrae israeliticae faciunt hidaei, eius Kezbe (Survey of West. Pal. Mem. TH.
'M')) a Cbozeba (1 Par. 4,22), quam agnos-
videlicet quae possessa luit ab iis qui
Babylone redierunt, ita ut ab ea septera- cunt in Khirbet Kueiziba inter Heljron et
trionem versus censeretur terra Gen- Bethlehem (Mem. IH. 313).
tium ». —
Est hodiernus vicus el-Zlb Cf. G. A. Smith, Hist. Geogr. of the Holy
trium fere borarum itinere ab 'Akkd Land, Plate I. IV; Legendre apud Vigou-
septemtrionem versus nec procul ab oslio roiix, Dict. de la Bible s. v.
Wâcli Quni.
ACHIA, ACHIAS (n^nx et lôinx;
Guérin, Galilée II. 164. 165; Survcy
Cf.
'AyicE).
of West. Pal. Mem. I. 152. 155. 193;
i. Filius Acbitob, nepos Phinees filii
A. Neubauer, Géogr. du Talmiid p. 233;
F. Bu/il. Geogr. des Allen Pal. 1896, p. 228;
Heli; fungebatur munere pontificis tem-
Licvin de Hamme, Terre Sainte 1897, III. pore Saulis (1 Reg. H, 3 : portabat
293 s.; Zaneccliia La Palestine d'aujour-
,
cphod). Philistbaeis a lonatha eiusque
d'hui 1899, P. van Kasteren
II. 705. — /. arinigero in praocipiteui fugam actis
in Zeitschr. des Deutschen Pal.-Vereins XIII. Acbias a Saule iussus est oracula petere.
1890, p. 101 in nota nomen hodiernum el-Zîb Utrum admoto ephod (LXX) an ab arca
reducit ad Ezz-TO, quod per assimilationem
{Hebr. Vulg. Chald. Syr.) oraculum pe-
e.\ Achzib orlum esse ostendit.
titurus fuerit, criticc vix dirimi potcst;

2. Acbzib {lii'Çlo), urbs in campestri- rationcs militantes pro et contra brcvi-

bus luda, in tertia provincia urbium ter proponit F. deHummelauer ad h. 1.
Sephelae enumerata (los. 15,44). Eadem Ceterum Sauli contraria iubenti obse-
nominatur in textu hebr. Mich. 1,14 :
cundans ab oraculo consulcndo illico
Domus inDX i. e. mendacis in menda- destitit (1 Reg. 14,18. 19). De Acbia
sermo non recurrit. Paucis annis post
ceni fient regii)us Israël; aliis verbis :
pontifox erat Achimclecb, qui David
urbs illa, cui nomen mendacium, rêvera panes proposition is manducandos tradi-
omen babebit, in potcstatcm hostium
dit (1 Reg. 21,1-6); cum is quoque filius
Israël tradetur, omnis spes bumana re-
Acbitob dicatur (1 Reg. 22,9), erat frater
gum tbeocraticoruni egregie falletur, ut
Achiae vel secundum aliquos interprètes
in Deo totam fiduciani suam collocare
idem cum illo; identilatem banc non
discant(cf. Knabenbauer ad h. 1.). Eadem
necessario stabilicndam esse ostendit
quoque latet in textu bebr. Gen. 38,")
F. de Hummelauer in 1 Reg. 22,9. No-
:

Fuit autcm luda) in Kezib (2''"î2, Xaa6î),

tarc etiam iuvat, quod idem interpres
cum pareret illa (fdia Sue Chananaea) , ad Num. 31,6 innuit potuisse pontifi-
istum (Sela); quam sentenliam Viilg. cem iusta de causa filio suo ac succes-
mendose verlit Quo nato parère ultra
: sori com mi Itère munus oracula requi-
cessavit. Ad Gen. 38,;i-30 alludit etiam rendi.
Onomasticon (éd. Lag. 112,18 et 301,37) : 2. Quintus filius leramecl, filii Hes-
« Ghazbi, ubi geminos ludae filios Tha- ron, ex tribu luda (1 Par. 2,23). Sed
inar edidit. Ostenditur autem nunc lo- cum in quinto nomine dcsit waw copu-
cus desertus iuxta .\dollam in finibus lativum, quo quattuor praeccdentes filii
Eleutheropoleos. » Denique 1 Par. 4,22 iunguntur et contextus 2,26 de altéra
 ACIIIA. AllIllAS. ACIIIMAAS.

iixow iiniiliuiuMii l'atiat, proiuini est cumqui" Acliilopliol et Aiisalom aciuri

coiitlniltMc Achiii esse iiomni inatris essenl. Sed ne suspicio excitareliu', in-
istoriiiii i|iiallii(>r l'I |H'at'|)osili<ineni 12 lernuntiis.ipiis eral; Aciiiinaas lilius Sa-
posi 2 nominis DÏS fxcidisso. I.XX looo doc et lonatiias lilius Abiatliar exira
Afliiao It'jriinl àôsXobç aÙToO. civilateiM iuxla lonfeni llogel lalueimit
3. Princi'ps coiriialionis hniiaininilicac iliiqun per ancillam lidelem ex condicto
in (iabaa (1 Par. «S.T .
missam certion>s l'acti sunt de consilio

4. I.ovila a Davitlc consliliiUis super Acliilo|)lielrepudialo et lucre lempnris

tlicsauro? doiiuis Dei cl vasa sanclorum Uavidi exoptalissimo (17,17). Sod ecce
l'ai'. •2l),20). I.XX àÔ3Xïo\ aùtâiv. qiiotl
diun it(M' ad Davidem arripiuni, visisuni
(1
al» une <'X specnlatorihus Absalomis cir-
pro -snx ^upponit Icclioncm DHiriN
ca urbeni disposilis et |)aulo posl a sa-
ad instar iiiscriplionis : lit Icvilao fra-
Absalomis ([uaesili in ipsa
IcUilibus
(res eoruiu super Ihesaurosotc. domo Ualuirilae cuiusdam, quam in-
Alii qualluoi- (Musdeni nominis lie-
gressi erani; lalentes in piileo, supei'
liraici in Viilg. scriluinluc AHIA..
(|uem uxor illius vii-i velamon tetendit
AHIAS. quasi plisanas siipersparsas exsiccalura.
ACHI ACHARUS ( 'A/ iâ/,apo? ; N 1 ,2 1 .
exploratores cluserunt et itinere confcdo
22 'A7,si'/,aç;o:, 2,10 'Vy j-i/apo;, 1 1,18 'A/.6'.- Davidi auctores fueruni, ut illico lorda-
/.âçi ,14.10 'A/£!/.apo;, 'Vy (x-apoç) (îlius , nem Iraiicerel (17,18-22). l'ost pugnam
•Anacl IValris ïobiao scnioris, in aula Sa- in sallu Epliraim, qua Absalom lugalus
ciierdon seu Asarhaddon régis Mnive et occisus est, a loab facidlatem Achi-
pocula niinistrans, cuslos annuli regii, maas peliil victoriae Davidi quam citis-
administi-ator, procurator (Toh. LXX sime nuntiandae; et licet toab abnueret
1,21, 22; 2,10; 11,18; 14,10); idem in altcrumque nuntium Cbusi miltoret,
Vidg. 11,20 appellalur Achior. Achimaas itcvato instans facullatem tan-
dem oblinuit et per aliam viam currens
Revue bihl. VIH. 1899, p. 50 ss. 510 ss.,
Cf. nuntium prioreiu praelergressus est,
ubi E. Cos(jmn demonstiarc conatur 14,10 in
scilicet per viam
compendii (Vulg.),
textu graeco et Itala haberi allusionein ad
quae de se longior eaque de causa a
bistoriam « sapienlis Ahicar » in regionibus
orienlalibus longe laleque notam et variis
Chusi relicta, sed sine dubio lacilior
recensionibus divulgatarn ac luolnde librum erat; duceitat enim liaec via per ha-kik-
Tobiae non esse naiTalioncm hisloricam, sed kar seu dcpressionem lordani adiacen-
ad finem qucndani inoraleni confittam i. e. tem. Victoriam régi nunlians mortcm
iiiagnain parabolain. Anlinadvertere liceat Absalomis ceiavit diccns, se, cum a loab
banc hypolhesin nieris coniecturis contineri, missus esset, tumultum vidisse nec plura
quibus hisloricus libelli Tobiae character
scire (18,19-29}. Ab ipso Davide laudi-
non tollilur.
bus effertur 18,27 « Vir bonus est et
:

ACHIM pator
ÇAydiJ.), filius Sadoc et nuntium portans bonum venit », quod
Eliud, in lorlia tessaradecade gencalo- F. de HwnMelauer interpretatur Est : vir

giae Christ septimus posL

i lochoniani fortis, qui non primus conspiciatur in

(Matth. 1,14). fuga, ergo non cladem nuntiaturus

adest. Flav. losephm (Anl. X. 8,()) asse-
ACHIM AAS (y7'2^nx. 'Ày.i[j.âa;).
rit Sadoc pontifici in honorem succes-
1. Pater Achinoam uxoris Saul (1 Reg. sisse Achimaas et huic Azariam. Sed
I4,u0). proI)abilius Sadoc pontifici successit
2. Filius Sadoc pontificis (2 Reg-. l'6, Azarias, filius Achimaas (cf. 1 Par. 6,8
27. 36; 1 Par. 6, 8. 9. :i3 [helir. 5,34. 35; s. hebr. 5,34 s. cum 3 Reg. 4,2).

6,38]), fideiis sectalor
Aljsalom rebollis Hierosolyma occupa-
ret, Davide suadente in url»e manse-
runl Sadoc et Alûalhar pontifices, ut
a Chusai, consiliario Absalomis simu-
]alo, audirent regiquc nunliarent, quac-
Davidis. Cum Unde concludere licet Achimaas mor-
tuum esse ante Sado<- patrem.
3. Unus ex duodecim praefectis, (jui
Salomoni eiusque doniui annonam prae-
bebant singuli per mensem; adminis-
trabat terram Nephlhali et uxorem ha-
 7H

bebat Baseinath filiam Salomonis {:) Rcg'. 8,17; 1 Par. 18,16; 24, 3. 6. 31), ij.-.nli-

4,15). l'extempore Davidis una eum Sadoc (ilio

Achilob; sed vide s. v. ABIATHA!{ in
ACHIMAN V. AHIMAN. Une.
ACHIMELECH ("Sainx; 'ASif^ÉXc/.
4. Vide ABIMEKECII 4 et ACIIIS.
el 1 Rfig'.2 Re«r. 8,17 'Ay.ijxsXsyj.
30,7 ;
ACHIMOTH (niainx, 'A/ih-wO), le-
1. Filius AchitobfiUi Phiiiccs, ponlifox
viia (le slirpe Caatb (1 Par. 6,2:i [10]).
lcmpor(^ Saillis in Nobe, quae erat sedes
labernaculi et sacerdotuin Davidi fiijj;i- ; ACHINOAM (Dy^^ûN, A-/tv6o[j., 'A/_i-

livo Nobeii vcniculi panes proposilionis et

vaa(j.). Achimaas et uxor Saulis
1. Filia
gladimn Goliath tradidit(l
01) haiic opeiii
Reg-. 21,1-9).
Davidi pracslitam ipse
fl Reg. 14,o0;. —
2. Uxor Davidis de
lezrahel in monte luda oriunda (1 Reg.
pontilcx eu m octoginta quattuorsacerdo- 2o,43), quam eodem fere tempore ac
tibus iussu Saulis a Docg Idiiniaeo triici-
Abigailem fugitivus in deserto luda
datur (22,9-18) totaquo civitas Nobe in
uxorem duxit. Utriusque uxoris eadeni
(ire gladii percutitur (22,19). Hoc faci-
fata narrantur 1 Reg. 27,3; 30,S. 18;
nore audito David psalmuni 31 [52] coni-
2 Reg. 2,2 (v. ABIGAIL 1). Hebrone
posuit. l'niis Abiathar filins Achiniclech
| Achinoam Davidi lilium priinogenitum
cacdeni elTugiens a Davide bénigne ex-
peperitAmnonem(2 Reg. 3,2; 1 Par. 3,1).
(;eptus est (22,20-23). Eins noinen prae- i

terea Icgitur 1 Reg. 23,0; 30,7. Vide ACHIOR in Vulg. ïob. 11,20 v.

ABIATHAR et ACHIAS 1
|

ACHIACHARUS.
Difficultalein parit Marc. 2,26 : « in- ACHIOR (Ax_«j[)p), dux Animonitaruin
troivit in doinum Dei sub Abiathar prin- in exercitu Holofernis, quem Holofernes
cipe sacerdotuni et panes proposilionis iratus in urbem Bethuliam duci et Israe-
rnanducavit ». S. Mardis additis illis litis bénigne
tradi iussit, Israelitae vero
verbis sub, ir.l i. e. tempore Abiathar
:
exceperunt ac civitate donarunt (Judith
censendus est velle non soluin designare 0,5 ss. 6,1 ss.). Idem viso Holofernis ca-
tempus, sed insinuare id factum
etiaiii pite prae pavore angustiatus in faciem
esse tali viro, qiialein se praebuerit cecidit, sed mox resumpto spiritu Deum
Abiathar pontifex, minime prohibente Israël magnificavit (13,27-31). Relicto
vel impediente. lam vero eodem tem- gentilitatis ritu credidit Deo et facta in
pore una cuin Achimelech pâtre etiain ipsius favorem legis Dent. 23,3 deroga-
Abiathar filiuni in Nobe fuisse facile col- tione circumcisus populoque Dei aggre-
ligitur ex supra diclis (cf. 1 Reg. 2,19. gatus est (14,6).
20). lesus autem Abiathar nominat, ut
ostendat et palrem Achimelech, qui ex ACHIS [Vi^^a, 'Ay/^ouç), rex Geth
narratione omnibus notus erat et filiuni urbis. Philisthaeorum. In 33 titulo Ps.
Abiathar, qui postca Davidi erat fami- [34] vocatur Abimelcch; aliqua mss. he-
liaris et adiutor, modum agendi Davidis braica et editiones quaedam Vulgatae
approbasse; vocat autem eum {iuo(iue legunt Achimelech, quod forte idem est
principem sacerdotum vel eo modo quo atque Achis melech Achis rex. Ad eum,

tempore Christi filii pontificum voca- David exsul Nobe relicta confugit, sed
bantur principes sacerdotuni vel quia societatem Philisthaeorum propter cae-
pâtre occiso apud Davidem inunere pon- dem Goliath minus tiitam sibi reputans
tificis fungebatur vel quia vicarius pa- amentiam simulavit, ([uae sacrum quid
tris illa occasione pontificatum gerebat apud antiques habebatiir, et in pace di-
vel quia priiicipatum gerebat familiae missus est (1 Reg. 21,10-15). Ad eundem
sacerdotalis, quod munus a pontificatu itcrum David eum sescentis viris con-
separatum esse poterat (cf. Kiiabenbauer fugit, postquam in colle Hachila deserti
ad Marc. 2,2()). Ziph hastam et scyphum Saulis dor-
2. Hethaeus ([uidam socius Davidis mientis abslulit. Acliis ei Siceleg urbem
exsulis (1 Reg. 2(),6). incolondam cessit, ex qua David contra
3. Achimelech filius Ai)iathar (2 Reg. meridiem excurrens multas praedas
 HO

.•i:il (-1 l:.miIos lii(l;ii>«>i'iim inimic;!-. (.o- apud Uiisinnis, Dirl. ..f ||„- Kjjde I. :.K

siiri. (;('i7.i. Aiiiali'cilas |M"nii-sil. iiuac texiuui 2 Ueg. S. 17 euiendandtuii esse

iilrmii l'iuMinl Philislliai'oniin l'ocdiM-a- pulal : Kl Sadoc (>l Abialliar lilius Aclii-
lao iicnit'. noin-imstat. Daviiiis n'S|>onsa melecii. lilii Ailiilob (ila Wdlltausen,
amliiuiia. qiiilius so damna aul ipsis Buddc. Killrl, Driver). Sed alii lextum
liulaois aul oonim fofdcratis iiilulisso reiiueul (Klostt'rmftnii^ Emendalio illa
imuiebal. suITicIiniUm- explioaiilur i-x rati(uiibus solidis desliliiiliir.
studio ptM'suadtMidi roiii so ludaois no- 3. Filius altei'iiis Amariae ponlilicis
ouisso: nou t'<t uccossc supponrro slu- (lempore losapliat régis 2 Par. 19,11)
diuiu oolaiularuin cladium régis auiicis el |)aler allei-ius Sadoc Par. C.,!!. 12 I

iullictaruni i^l \\c\:. 27,1-12 cl cf. F. de [bebr. :;,37. .38] .

Ihimmehiuer ad 27,10). Acliis Davidi 4. Filius Melcliiae de Iribu Uubcn in

adoû coulidif. ut acioni in Apher propc geneaiogia fiidllb (ludilb 8,1).
(ielboo ctuili-a Isi-arl instrncluius cuu»
(•iiis<iuc soi'ios in no\issiuio aguiiuo sc- ACHITOPHEL ^ED^nx, V/i-6'.pE).)

cum halifivt; al» aliisvcro principibus patei- Eliam berois davidici

Heg. 23, (2
iMiiiistliaoorum Davidi diflidoutibusadac- 34), consiliarius David, oriundusdc (îilo
liis Heliraoos ox acie in urbrni Sicelej;' in monlanis bida sila, ab Absalonn; in
roloiravil 1 s.). Tola Da-
(28,1. 2; 29, rebcllionem prorinupentc Hebronem ac-
vidi? iu conunoralio an-
diliont» Aclii? ccrsitus (2 Iteg. l.H,12). Defcclio Acbi-
niim et qualluor nicnscs comploclcba- loi)bel, cuius eonsilia lum Davidi tum
tur :vide Icxlum hebr. 27,7 et 29,3). Absalomi data pi-out divina liabita suiil
Ferlasse idem est Achis rex Gclh filius (10,23), i-egis ruinam ccrlam reddere
Maacba, ad quem primis regni salomo- vidcbatur, unde David ad Deum confu-
nici annis servi Seuici aul'ugci'unt (3 lleg. giens « infaliia quaeso. Domine, (in-
:

2,34. 40:; Maocb el Maaclia formae di- quit) consilium Acbitopbel » (i:),31).
versae eiusdem uominis censori possuiil Absalomi primum auclor fuil vir perfi-
neque re|)ug-nat Acbis reguum per quin- dus, decem concubinis Davidis in
ut
(juaginta annos durasse, scilicet a prima urbe Jérusalem roliclis actione inces-
Davidis in (ieth commoratioiK! usqu(; ad luosa abuterctur (10,21. 22). Dein al-
Jugam servorum Scmei. terum consilium proposuit aslutissimuni
ac Davidi perniciosissimum (17,1-3'.
Cf. P. Renard apud Vigouroux, Dict. de
Praevaluit autem consilium Cbusai Ara-
la Bible s.v. //.
; Welsa, David und seine
Zeit 1880. p. 113 s.
chitac Davidi secreto faventis (17,14).
Tum Acbitopbel causam Absalomis des-
ACHISAMACH :inx, 'A/tax- peratam esse pcrspiciens stravit asinum
fjLct/), paler Ooliab de tribu Dan (Ex. suum et in civitatem suam profectus
disposita pro naturali sua prudentia
31,6; 3a,34; 38,23).
domo sua se suspendit sepultusque est
ACHITOB (Z'ri-NS 'A-/.tT(i6). 1. Fi-
in sepulcro patris sui (17,23). Allusio ad
lius Pbinces tilii pater Acbiae et
Hcli, perfidiam babetur Ps.
Acbitophcl 40
Acbimolecb poulificum (i Rcg. 14,3; [41], 10; 54 [55], 13-15; verba Ps. 40
ACHI.\S 1.
22,9. 11. 12. 20;; v. ]41], 10 ratione typica in Messia, qui
2. Filius Amariae de domo Eleazari et David a prophetis vocalur, impleta esse
paler Sadoc vcl potius patcr .Meraioth et elucotexlo. 13,18.
avus Sadoc pontificis (2 Wcg. 8,17; 1

[hebr. ,^,33. 34]; 6,52. 53

ACHOBOR (ibjy, 'A/oÇJjp). 1. Pa-
Par. 0,7.8
rhebr. 0,37.38]; 9,11; 18,16; Esdr. 7,2; ter Balanan régis Jdumaeae (Gen. 30,38;
Neh. 11,11). Vix dubium est, quin ipse 1 Par. 1,49). —
2. Filius Micba et patei-

inunere pontificis funclus sit paulo ante Elnalhan, unns e principibus in aula lo-
regnum davidicum. U.Vigouroux, Dict. siae,- a rege cum Helcia sacerdote ad

de la Hible s. v. Censent recentiores cri- Holdam propbetissam missus, ut Domi-

tici huius Acbitob existentiam errori num super libro legis reperto consule-
alicuiiis amanuensis deberi. I. A. Sdbie rent(4 Ueg. 22,12. 14; 1er. 20,22; 30,12).
 81 ACINUS. 82

Idem 2 Par. 34,20 appcllatiir Al)don Geogr. des Alten Pal. 1890, p. 98 vallem Achor
(717237, 'A60Ô1J1, A 'A6ÔWV, B 'A6ooo6|i.). designans Wndi tel'at el-dâm, quae vallis a
Wâdi cl-Qelt secedens lerusalem versus diri-
ACHOR h^yj pa:;, valUs tumultus gitur.

ùoetui'barum, iil S. Hieronymus in Ono- ACHSA (npjj;, 'Acjyà , iilia Galeb li-
masl. s. V. Achor interprelatur; 'E[jl£-/.-
lii llesron Par. (1 2,49;. Distinguilur
«•/(ip, tpâpay? 'A'/wp, xoiXà; 'A/tip) , val-
lis,in qua Achan cuin tota familia sua
scriplione Vulg. ab Axa 'vide s. v.) filia
alterius Galeb temporc losue; sed v. GA-
iuhentc losue lapidatus est propter fur-
liitn de anathemate lericlio (los. 7). No-
LEB 2.

men vallis ab hoc cvcntii dcrivari paL(>L ACHSAPH (î^UJ^N, 'A^b), urbs an-
ex los. 7,25. 26 « Quia turbasli nos,
:
tiqua chananaea, cuius regulus cum la-
exturbel te Deus... Vocatumque est no- hin rege Asor aliisque regulis chana-
men loci illius Vallis Achor usque lio- naeis focdere iunctus a losuc devictus
die )) [-yyj turbare). Ad los. 7,26 et vim est (los. 11,1 12,20); postea tribui Aser
;

vocis Aclior alluditur Os. 2,15 [17]; si- assignata est (los. 19,25; Vulg. Axaph,
ciit enini illa perturbatio post expiatio- LX.X Ksoto). Ccnsetur esse Kefr Yâsîf
iKMu morte Achan faclam versa est in haiîd procul ab xVccho intei- aquilonem
victoriam, ita nunc vallis afflictionis est et orientem.
ianua et ostium spei. Cf. Is. 65,10 :

Cf. Survey of West. Pal. Mem. I. 146.

« vallis Achor in cubile armentorum po- 153. 169; G. A. Smith, Hist. Geogr. of the
pulomeo (erit) ». — Ad situm
determi- Holy Land, Plate 1. VI; A. Legendre, Carte
nandum ex los. 7,24 (T^y^T ascendere fe- de la Palestine; Zanecchia La Palestine ,

d'aujourd'hui 1899, II. p. 702. 703 (addito

ceriuit; Vulg. minus accurate duxe-
signCï"). —
:

Guérin (Galilée II. 269) cum Bo-

runt) colligimus vallem altiorem fuisse
hinson (Neuere bibl. Forsch. 185", p. 70)
<[uam urbes Galgala et lericho ac proinde opinatus erat Achsaph esse Kliirbet Ilisâf
iiiter colles planitiem lerichuntinam sé- prope angulum rectum Leontis lluvii, qui
cantes quaerendam esse; porro ex los. Coelesyria meridiem versus permeala subito
15,7, ubi fines septemtrionales tribus ad occidentem se vertit. Consentit Riess,
luda dicuntur de valle Achor contra Bibel-Altas s. v. Ratlones, qulbus haec opi-
aquilonem respicere Galgala, coUigi- nio dissuadetur, exponit A. Legendre apud
Vigourouj-, Dict. de la Bible s. v. Etiam
mus Achor fuisse ad meridiem lericho
F. Buhl, Geogr. des Alten Pal. 1896, p. 237
et Galgala. Sed obstat Onomasticon;
contra hanc opinionem urget, situm I/,sâf
S. Hieronymus Eusebium secutus s. v.
ad territorium tribus Aser (los. 19,25) re-
Achor ponit vallem ad septemtrionem le- ferri non posse.
richo {éd. Lag. 217,25; 89,.34),dum s. v.

Emecachor solum dicit iuxta lericho :

ACHZIB et ACHZIBA v.ACHAZIB.
haud procul a Galgalis. Quare Guérin ACINUS uvae oxplicatur a S. Hic-
(Samarie I. p. 125. 126) anceps haeret, ronymo hebr. :i7 (Num. 6,4), quod hoc
utrum vallis Achor sit Wndi el-Qelt ad
uno tantum loco occurrit, ubi « ({uid-
meridiem urbis lericho an Wâdi el-Nu-
quid ex vinea esse polest, ab Dijinn
iveime ad septemtrionem lericho. Prius
videtur admittendum esse propter los. usque ad a' » nazaraco inlerdicitur.
15,7 contra Onomasticon. LXX interprètes ành aT£jj.cpûXojv ïot; yiyap-

Eundem situm scil. Wâdi el-Qelt valli

Tou exponunt, i. e. a vinaceis seu pelli-
Achor assignant Uiess, Bibel-Atlas éd. 3 s. v.;
cula exteriore usque ad nucleum acini,
A. Legendre apud Vigouroux, Dict. de la ac similiter versio syriaca et Targum a
Bible s. V. et Carte de la Palestine-, Survey nonnullis intellegilur (cf. F. Levfj,
of West. Pal. Mem. [II. 167. 170 et cf. 227; Ghald. Wbch. 1. 211 s. v. xaî alii ;

G. A. Smith, Flist. Geogr. of Ihe Holy Land,

Plaie L IV; Grove-Wilson apud Smith-
Fuller, Dict. of the Bible s. v. Zanec-
chia, La Palestine d'aujourd'hui 1899, II.
p. 13 s. Neque inultum dissentit F. Buhl,
vero cum Onkelos vice versa aiJîfin
;
nucleos, i" pelliculam vocant ^^Sieg-
fried-Stade s. v.). Rursus alii a" cum
Dillmaim teneros vitis anulos cxtremos
83 «4

inicrpivlaiiliir [vi'. aiali. -ur/j/), Ciïin i

Macli. tiMM ali(ts jxipidos liiiilimos tum
aiitcin ti\as ininialuras ci", (icsenius- I
Kdnmilas in Acrabalhane debellavit {cf.
lUtfil ('(/. \:\ s. \.\ — .\cinos colligerc in , Flnv. losepfi. Aut. Ml. 8.1 'AxoaÇa- :

Viili,Mta |)raeliMTa dicHiir pio f.Tat'co

|

xaÀauiàaOa'. Kccli. 33. IC)). qiiotl plcruin- Aei-alialhane. (|iiai' circa ascensum
(|iio gcuiM-aliin /ff/nv spicas siirnilical. >cor-pi(iuis sese extendebat, distiuguenda
Cf. uvA. vms. est a li.pai-cbia Arrebileua [Plin. V. 14,
1,. FONCK. 70 idii decem toparcliiae numoranlur
seu Aerabalta \Wp7.r>z-i, Flnv. Joseph.
ACRABATHANE \. ACllAlilM.
Hell. iud. 111. 3,:i ubi undecim topar-
ACRABIM (C^n-lpy r{^T2, h ivâoa- ciiiae numeiantur; , cuius urbs princi-
3;; 'Axsaofv. f, -poiavâoaai; 'Axpaoîv, Vulg. palis erat Acrabbi ('Axpa66efv; 9 mil.
asccnsiis sroi'pionis , torniinus terrao pass. a Neapoli 'Sichem) inter orienlcm
proniissae Num. 3i,4 sorti.*; Iiida los.
,
et meiidiem Onomasl. éd. L^^g. 87,28;
i:i,3), roirionis Amorrhaoormn (liid. l, 214, (il), liodie 'Aqr<(be Gw'riti, Sama-
31»' intor nioridioni et spoc-
oritMilciii rie II. 3-i);. llace toparcbia Aerabalta in
lans. Genoraliin istc asconsiis a^aioscc- S. Scriptura quidcm non connncinora-
balur in .^copulis albidis crclaccis, qui- tur; sed apud Flav. losephum et in Ono-
Itus rejrio paltislris iiifimo mari Mortuo mast. saepiiis occurrit atque nobis oc-
adiacons el-dhi'»' pcr niodiim soinicir- casinne data inserviet ad variorum lo-
culi ciiiiiitur cl a vallo el-'Araba inlor corum silus facilius detei'uiinaudos. Cf.
mare Morluum et llubrum porrccla se- Flav. loxepli. BiîU. iud. II. 12,4; 20,4;
paratur Robinson, Palaestiiia 111. 32. 38. 22,2; m. 3,4; IV. 9,3. 4. 9; Onomast.
4(), Keil, Riesa, Bibel-Atlas éd. 3, quibus éd. Lag. 214. 2bo. 267. 294. 29;).
accedunl R. Couder et E. Hull apiid Ha-
sfings, Dict. of tlie Bible 1. '39. b7:i;.
ACRON los. 19,43 v. ACCARON.
Alitei' sentiunt Legeiidre, Rlclnn, Grore- ADA im", 'Aôâ). 1. (Jxor Laincch
Wil.toii in l.exicis a figouraux, Riehm- prier, ex qua geniti sunt label et lubal
Baefhgen, Smith-Fitlh')- cdilis. Mis aiic- (Gen. 4,19-23;. —
2. Filia Elon llethaei,
toribus ascensus scorpionis est saltus secunda uvor Esau, mater Eliphaz Gen.
montanus el-Safâ. Neinpe iiixta mar- 36,2. 4. 10. 12. 16 Eadem Gen. 26,34 .

ginem septeinlrionalem Wâdt el-Fiqre appellatur Basematli et distinguenda est

extenduntur inoiilana, qiiae ab (>xtre-
a Bascmath filia Ismael, tertia uxore
inilate el-GItôr occidenteni et nonnibil
Esau.
meridieni versus tcndunt et tribus sal-
tibus transcendi possunt. Saltus maxime ADAD Cnn, 'ASio, I Par. l,ol B Aôoii:.
oricntalis est el-Sufei, occidentalis el- 1. Kilius Badad, re.\ Edom in Avitli
Yemen, médius el-Safâ. .\tque pcr urbe priucipali. qui post Husam regna-
iiunc saltum médium via brevissima a vit et Madianitas in regione Moab per-
Petra Sela Ilebronem ducil. Recte igi- cussit Gen. 36,35. 36; 1 Par. 1,46. 47).
lur hic saltus vocari poterat ascensus 2. Ultimus rex Edom iu urbe Pbau,
scil. pro lis, qui a meridie Palaestinam quo r)iorluo duces pro regibus in Edom
ingrediuntur. Verba S. Scripturae et to- esse coeperunt 'i Par. 1,50. 51). Idem
pographia suadent saltum cl-Safi'i esse Gen. 36,39 appellatur Adar (nn, 'Apâo;.
Acrabim. Quoad nomen antiquum suf-
Eius u\or erat Mectabel filia Matred fi-
licit addcre scorpiones in tota illa re-
liaeMezaab. Ad Gen. 36,39 adnotat F. de
gione abundare.
Hnmuidauer : « Viri prosapia reticetur,
Ab Acrabim iiouien mutiiata est regio
fortasse e textu excidit. Sed uxor accu-
.Vcrabathane j, 'A/.paÇa-Ti'vrj), pars Idu-
rate recensetur, ut conieceris narrata
maeae secundum textuni graecum 1
scriptoris sacri fere tempora attigisse ».
Mach. 0,3 et versionem syriacam ; Vulg.
Esau 3. Adad (3 Reg. 11,17 TTN, alias Tin;
I. Esau
c. (ilios in Idumaea a tiliis

in Acrabathane distinguit. Post purifi- "ASep Idumaeus de stirpe regia, qui,

,

cationem et dedicationem templi ludas cimi David et loab Idumaeos vicissenl,

85 ADADREMMON. 86

puer parvulus pcr aliquos servos e corii- coeli et repraesentans, qui idem
solis
muni clade eroptus et in Aegypturn duc- est ac Rammânu seu Râmanu deus lem-
lus est. Ibi a Pharaone l)enigne excep- pcstatum ac touitruum. Nomen compo-
lus, cuni adolcvisset, uxorem diixit situm Hadadremmonindicat Hadad deum
sororein geriiiaiiam Taphnes reginae ae- praesertim tamquam deum tempeslatum
gyptiacae. Audita morte Davidis et loah ac touitruum cousiderar'i; conferri po-
principis mililiae peliit a Pharaone, ut test lupitcrtonans {Schrader-Whitehouse,
sibi in terrani suam redire liceret (3 Reg. Cuueif. Inscript, and Old Test. II.
11,14-22). Cur redire voluerit, sacer p. 154). Insuper vero, ut Zach. 12,11
auclor satisindicat 11,14 Suscitavitau- : doceuuir Adadreumion nomen idoli est
tem Dominus adversaritim Salomoni etiam nomen loci; nomina analoga ur-
Adad Iduniaeum. Adad bellum intulisse bium sunt v. g. Raalgad, Baal Hamon,
Israelilis, ut Iduinaeam a Davide occu- Baal Hermon, Baalmeon etc. Quod igitur
patani recuperaret, sati* colligitur ex 4 Reg. 23,29 et 2 Par. 35,22 in JVlageddo
textu hebr. et Vitlg. 11,2;; quamvis niu- factura esse narratur, id prope Mageddo
tilo; secunduni LXX Adad afllixit (l^apu- in vico Adadrenunon accidisse ex Zach.
Israël et regnavit in terra Edorn,
9û|j.7iaiv 12,11 disciraus. Cf. Knabenbauer ad h. 1.
unde salteni aliquam partem Edorn re- Saeculo quarto post Christum Adad-
gno Saloraonis videtur eripuissc. Haec reranion vocabatur Maxiraianopolis
facta sunt ultimis annis Salomonis, cuni (S. Hieronymus ad Zach. 12,11; M. 25,
eiusniodi adversarii, uti Razon (juoqae, 1515). Itinerariura Burdigalense autem
ei a Domino suscitarentiir in poenam dicit Maxiraiauopolini a Caesarea 17 (18?)
idololatriae (cf. 11,14. 'i'.V. rail, pass., a Stradela (lezrael, Zer'ln)

10 uiil. pass. distare (apud P. Geyer,

ADADA (niyTî;; 'ApouT^X, A'Aôaoa\
Itinera Hierosol. p. 19). Haec cura ali-
iirbs in meridiana parte (Ncgeb) tribus qua rautatione vera esse probantur
luda (les. 15,22). Riess (Ribel-Atlas s. v.) quoad vicum Rumfnfme, qui vestigium
et Lerjendre (Carte
de la Palestine) nominis antiqui conservavit et 6 km a
situm urbis assignant ruinas 'Adada led/'^/yT/n (Mageddo) uieridieni versus dis-
orientera versus a Bcrsabee non longe tal; aniniadvertit entra Guérin (Saniaric
a mari Mortuo. Si forte (cum Well- II. 230) Rummûne a Caesarea 21 rail,
hausenelDillmann) legendum est myiy pass., a lezrael {{Zer'ln) 9 rail. pass.
lArara), urbs nostra eadem censeri po- distare.
test atque Aroer 1Reg. 30,28 (v. AROER
3 ; idem statuit F. Bukl, Geogr. des Al- Cf. Legendie apud Vigouroiix, Dict. de la
Bible s. V. et Carte de la Palestine; Survey
len Pal. 1890, p. 183.
of West. Pal. Mem. II 45. (î8 et Conder
ADADREMMON ;'ji?2Tnn), virus (ind Kitchener, Large Map, sheet VIII, Re-
duced Map, sheet 10; G. A. Smilh, Hist.
prope Mageddùu in pianitie Esdrelon
Geogr. of the Holy Land p. 389 nota 2;
(Zach. 12,11). Propheta alludit ad even-
IJ. Zanecchia , La Palestine d'aujourd'hui
tum luctuosissimum, qui in Adadrem- 1891», II. 615.
nion accidit, ubi losias rex plus vulnus
létale accepit (4 Reg. 23,29. 30; 2 Par. Contrasituui proposituuiobiicitF. Bw/;/
3b, 22 s.); eius morteni brevi secutam (Geogr. des Alten Pal. 1896, p. 208.209)
universus luda et lerusalem luxenmt Maxiniianopolira fuisse stationeni quan-
(2 Par. 35, 24. 25). LXX Zach. 12,11 : dani praecipuani inter Caesareara et lez-
planctus Adadrenunon in campo Maged- rael ac proinde vicura Rummûne, qui a
don (Vulg.) vertunt xo:t£tb; powvo; èv ks-
: via principali niraiuui abest, cuni Maxi-
ôtw â/.x.oTiTOfxs'vou i. e. planctus mali gra- mianopoli componi non posse; insuper
natae, quae in campo succiditur; haec addubitat, nuni ex isto unico loco S. Hie-
interprctatio explicatur ex liai = ma- ronyrai ad Zach. 12,11 iuremerito stabi-
liri possit Maxiniianopolira esse Ada-
lus granata seu ai-bor Punica, sed a
textu prorsus aliéna est.
dremraon.
Hadad est idoluni syriacum, deuiii Cf. Raumer, Palaestina éd. i. p. 446-4 '(8;
 ADAIIHKMMO.N. ADAM. HH

Vil» (Ir Vililt', Mpinoir lo ncrompiiiiv llie ,(;i'n. KadiMU tli^nilas cl cxc.'ll.'ii-
l.idi.
Map of lin- lloly Lanil 1858, |). :5:?3. tia cluccl quoqiic c\ modo qno crcalnr :

loi-ma\il iWiminns liens liomiinnn de

ADAIA ,n'-y. Wôaîa, Aoafa;).
liino Icrrae et inspiravil in racicni (^ins
1. lladaia (t Uog, 22,1 ; \i(lo s. v.
spiracnlinn \ilac lacliis rsl
cl lionio in
2. Adaia. li>\ita tlo ?lirp(> (liM-son et ox animam vivcnicm. Coipns ilaqnc l'onna-
Miainril.us Asapli U Par. ('..il [2(\]; 'Vôaf).
Inr de malci'ia iam cxsislcnle. principinni
l.lem (-..il fC)' appcllalur Addo "Tv*; anicni \ila(% aninni, inuni-dialc ali ipsn
'A8ot"l. Deo orilnr, procedil i. c. crcalnr. Undc
3. Adaia, IJciiiaminila, liliiis Soiiiei iinniinis vilain ipsa sua origine loto
(I l'ar. S.-2I . coclo dillcrrc aniinaliuni clarc
a vila
4. Adaia (""•y; 'Aota), |talci' Maasiae cnuntiainr. Rcccntiore Icnipoi-e agitala

(onlurionis a loiada ponlilico olocll, ut l'slquacstiosilne corpus Adam loi^malnm

immcdialc a Deo c\ pulvcrc Icrrae an
ip?iim iuvarel contra Allialiani (2 Par.
desccn<lal a In-ntocnni speciali Dci iiiler-

5. Adaia. Adaias, sarerdos filins Icro- ventn, ita ni corpus animalis (simiai; lio-
iiam, Itaiiylono irvorsus ciiin 242 palri- minis lormam (piam maxime prae se
l.iis lainilias(l l»ar. 0,12; Noh. tl,12L ferenlis; sil a Deo aliqualenns immuta-

6. Adaia, iiiui? do filiis Hani, malrimo- tum et proxiine disposilnin in corpus

nio (iiin uxore alionif^ona iunctus posl liumannm. Quae altéra senlenlia nacta
rcdiliiin ex captiviialc (Esdr. 10,29).
esl aliqnos |)atronos. Notandnm est non
7. Adaias, uniis de posteris allcrius qnacri (juid licri ahsolule potuerit, sed
liani, cliani cuni uxore alicnijiena iiinc- qualeni viam (;t rationem ex ils quae
cogrtari possint Dens rêvera elegeril cl
lu5 (Esdr. 1(),:î9}.

8. Adaia vir ex posteris luda de slirpe sinlnc cerla vcl snfficicntia eins viae in-

Phares (Nch. 11,5; B AaXsâ). Alque lioi-

dicia in sacris lilleris nccnc.

9. Adaia, noinon faniiliae sacerdola- ullimum salis clare cxprimi videlur.

lis teiiipiire loaciiii |)(inlificis (Neii. 12,10; Et primo ([uidem ex modo quo serinn
fit de origine planlarum et animalinm :

Ki'fhibK'^VJ; 'Aoaoa;, N'Aooaî, B .\ Olliitl.);

V. ADDO \.
2,9 et produxit Dcus de humo ("jC

ADALI .l'^^-n; 'EXoai,B Xoio, A '\ôo{) nCTNH) omnc lignum pnlchrurn \isu el

ex triliu Ephraiin, paler Amasa illius, 2,19 et formavit Dominus Deus de Inuno
qui ciim aliis principihus Ephraim Iii- (eadeni est expressio) cnncla animanlia
<laoos caplivos doiiuini dimitlendos cu- terrae. Iam ecrte prioi-c loco de humo
ravit tonipore Phacee régis Israël (2 Par. dicit Dcum arbores croasse non ex niliilo

28,12). scd adhibnisse ad eas producendas ma-

teriam iam exsislentem; pariler in allero
AD ALI A (NiS-N% Bap;â, N A BapA,
loco nequit dici animalia esse producla
B BapacÉ), quinlus filins Aman cum no- ex plantis; unde si de formatione Adam
veni fralribus snis a ludaeis occisns eodcm modo narralio inslilnilur, art»i-
(Eslh. 9,8). trarinm essct diccre cor|)us cius esse
ADAM (D~N, 'AodiA) nomenprimi ho- formalum ex animali. Secundo, non sine
niinis et parenlis lolins gencris humani. emphasi dicitur et formavit lahwe Deus
:

Eins creatio sumnialini refertur Gen. 1,

Adam (hominem) pulverem (ISÎ?) de
26. 27, accuratins 2,7. Dignilas élus et terra, qua voce sane causa malerialis de-
prae reliquis rébus exeellenlia declara- signatur et hanc de humo esse sumplani
lur eo quod crcatus est nltimo loco, asseritur. Tertio liomo appcllatur Adam
poslqnam scil. terra rescpie cetcrae ad quia de adama sumptusesl; cf. den. 2,7
cius usum et commodum essenl instruc- iam nomina induntnr in s. lille-
et :>,2;
tae, quod Dens cius creationem modo ris ex evenlibus proximis, inunedialis.
sollemni annunliat oamque fore ait ad Quarto Eva vocatur virago quia de viro
imapinem et similitudinem suam et quod sumpta est Gen. 2,23; eodem aulem
enm constituil dominum totius ereaturac modo dicitur Gen. 3,19 ad Adam : donec
89 90

revertaris in tcrrarn de qua simiptus es, dicuntur eo nomine quia primus orluni
quia pulvis es et in puiverein reverteris; habet immédiate ab eo? Neque aliter
sicut itaque in noniine virago quia de cxplicare potcris terrain dici vulvam
viro sumpta est origo immediata designa- matris et vulvam matris appellari inle-
tur in Genesi descripla, ila idem de riora terrae iiudus egrossus sum de
:

altem locutione Adam de adama sump-

: utero matris et nudus revertar illuc (lob
tus est intellegi débet idque mcmbro ad- 1,21); non est occultatum os meum a
iuncto confirtuatur : pidvis es et in te et siibstantia mea in inferioribus ter-
pulverem reverteris, corpus autem cor- rae (Ps. 138,15), iugum grave super
ruptione dissolvitur non in corpus quod- filios Adam a die exilus de ventre ma-
dam animalis! Uuinto, cum Eva ad triseorum usque in diem sepulturae in
Adam adducitur, ille, hoc nunc, inquit, matrem omnium (Eccli. 40,1). Haec om-
os ex ossibus meis et caro de carne nia recte dicuntur, si corpus Adam ex
mea; in altéra Adam potius
sententia terra formatum est et hisce locutio-
dicere dobuit, cum animalia ad eum ad- nibus haec ipsa sententia substat iisque
ducerentur, se esse os et carnem ex os- enuntiatur. yiiare dici posse videtur,
sibus et carne eorum verum id ipsa illa ; si oninia haec considerantur, altcram
exclamatione negat inter se et anima-
; sententiam sacris litteris adversari. Ex
lia nuUam agnoscit corporis propinqui- veteribus nemo de sententia priore du-
tatem is qui tamen de sua origine edoc- bium movit. Propter similitudinem af-
tus esse debuit. Sexto ea quae in primis fectuum S. Augustinus occasionem capit
capitibus Gencscos narrantur merito quaerendi possitne anima humana ex
ccnsentur ex ipsa traditione Adam ad belliiina oriri; at de corporc ne similem
posteros pervenissc; unde iis ea enun- quidem quaestionem movet, adeo ei
tiantur quae ipse Adam de sua origine persuasum erat corpus Adam nullate-
scivit et sensit, nec negari poterit ea nus ab animali derivari posse ex narra-
esse ab Adam intellecta obvlo sensu tione sacra (cf. do Genesi ad litt. 6,12;
verborum. Septimo idem aliis s. littera- 6,1. 5. 6. 15; 7,20. 22; de Gen. c. Man.
rum locis abunde confirmalur et suade- 2,7).
tur; cf. Eccl. 12,7; Eccli. 17,1.2. Sap. Homo crcatus est ad imaginem Dei,
7,1 prinius vocatur terrigena, dum
homo ut scil. in eo sit imago Dei;
ima- ratio
alii ab isto terrigena orti in matris vulva ginis animae est impressa, ratione enim
formari dicuntur yriYcvouç iTroyovoç
: animae homo habet propriam quàndam
7iptoxo;:Xâaxou xai èv y.oCkici [J.r]tpbî èyXûtprjv similitudinem cum Deo in eo gradu, in
aâpÇ; porro Eccli. 33,10 à'v9pco:ïoi Tzâvxs? quo propric et formaliter Deus exsistit,
y%
àrio IM'-ùouç -/.oàly. sensus I/.t((j9/] 'A3â[j.; in gradu vitae intellectualis, proin in in-
aperte est omnes homines originem
: tcUectu, in volimtate, in libero arbitrio.
habent ex pulvere, ([uia Adam fomiatus Ex qua consequi-
vita intellectuali illud
est ex terra; unde simul elucet cur di- tur : maris et vola-
et praesit piscibus
catur pulvis sumus (Ps. 102,14), de eo-
: tilibus coeh et bestiis universacque ter-
deni luto ego quoquo formatus sum (lob rae (Gen. 1,26), in quo dominio quo sibi
33,6). Apte haec dicuntur si prinuis homo subiicerc debeat terrain (Gen. 1,28)
eam habuit originem, sicut eodem modo pariter relucet imago dominationis di-
reges luda dicuntur filii David, sacer- vinae. Quod dicitur ad imaginem et
:

dotes filii Aaron, omnes ludaei filii Israël similitudinem nostram (Gen. 1,26 LXX,
vel filii Abraham. Ex quo loquendi Vulg.) a multis ita concipitur ut prius
modo etiam patet perperam ab aliquibus ad naturam animae, alterum ad gratiam
obiici omnes homines dicuntur pulvis,
: animae inditam referatur; cf. Suarez,
de luto formati, ergo haec locutio de de opère sex dierum 3,8. 30; sed recte
primo quoque homine non arguit origi- censet Suarez n. 31 non significarl iis
nem immediatam. Sod vitium in aperto vocibus res diversas sed eandem rem de
est omnes ludaci dicuntur filii Abra-
: imagine naturali magis declarari esse-
ham, ergo nemo immédiate ab Abraham que imaginem illam valde perfectam.
habuit originem?! nonne e contra ideo Quae explicatio textu hebraeo commcn-
 ADAM. 9-2

tialui' iii «iiio *:^2"'Ï2 ('xplicaliir adililo eliam l'X sandiom; addila praccop-
sicul
I

con-
lum osso graviter (ddigans pcr.spicilur.
'IP"!"!. Iloiniiii'iii |>riiiuiiii l'iiissc I

Arlior l'inclus pi-oiiibili diciliu', uti vidc-

sliliilmu in jrralia siiixM-natnrali aliiimli- tiir, ('\ cvontii lipnimi scicnliao boni cl
l>roliari (li'lti>( cl coiislal. Kiiis aiiltMii
mali, quia Iruchi oins giislalo adot^pn'
^taliissii|i»M"naliiralis imlicimn qiKKldaiii pi'ccalo commissn probqjaronlos in se
lialMMiir iii faiiiiliari Hoi ciiiii liomiin-
cxpcrli sinil discriincn . boni cl mali.
consiit'liKlinc qiiao siM'\i coiitlitioncm aplum eraUpio suam
; Ipsum vorn iiomcii
t>\ct>(l(>r(' \i(l('tiir. Iialtt>liir in ilono iii-
ad Dcum probarcn! subioclioncm. Nam
leirillalis ol iininorlalitatis collato (cf.
scicnliao appcllalii)n(> bonum
'
proi)onilur
(îcn. 2,21». 17), qiiotl ulriiin(]ue condi- i
inlollcclualc, boninn ilaque ((uod desi-
lidiioin natnrat' qiia lalis oxcedit. unilc doraiiilo onmino vidcbalur. Proinde in
iani innuitur lioininoni ad allioroni 00 oral suiiioclio oslondenda, ut nullo
I

<liiandaiii condilioiicni c<so rlcvaluin. modo coulra Doi Domini volunlatom

1

Claio id pioltatiir ex Novo Tcslanieido . altiorem qiiendam scicnliao el cxcellen-

ot r\ optM't' rcdcniplionis qiio daninuni liao grailuMi appelèrent, sod luimili sub-
al) Adam nobis illalinn ioj)araliiin osl missiono inira limilcs a Doft assignabis
ab all(M"o Adam, pcr (|iiem Deo snmiis ! se contineronl. Vorum Eva a diabolo se-
n^coiuiliati. INtsitiis est Adam in para- (lucta (vide s. V. IIEVA) seduxit vii'um,
di>o vobiplalis (vido s. v.) ut operaro- dcdil(|ue viro suo qui comedit ((ien. 3,0).
lur ol cnslodirci iilum (Gcn. 2,15). Debilo oïdinc violalo Adam statim c\-
IM'oindo qnod Dons in consilio de homi- perlus est eliam in se ipso ordincm tnr-
nis ci-ealione omniUavorat (Gen. 1,20), bari; undc erui)esc(!nliam oxportus cl
id in primo siio habitaculo iiomo in ef- mali facinoris sibi conscius se abscondil,
foclum doduoorc iubcUir. Qnod ul facoro in qua absconsiono, sicut in responsiont^
possot, variis cognilionibns dobuit csso Doo data Gen. 3,12, eliam turbalioquao-
inslniclns. El ])rimo ([nidcm Sapiens co- dam inlellectus et prava voluntalis al-
jrnilionom hominis pi'imi célébrât Eccli. fectio deprobenditur. Peccatum sequitur
17,0. 0; dein ea col]ifj;itur ex re ipsa; alia poena, eioctio ex paradiso et vita in
nam corte dobuit sciro Dcum osso crea- sudore et labore dogcnda. Sed acer-
lorem, mundum onnctaquo a Deo osse bilalcm pocnae Deus pro sua clemontia
condita, dobuit nosse ca quae ad offi-
miligat promittons l'ore ut siMucn mu-
oium cxplondiMM jieccssaria et ntilia lioris caput serpontis coulerai i. c. ul
orant. Porro eiu? scionlia nobis quoque nialuni per peccalum illatum land(;m
salis oslenditnr Gen. 1,19. 20, cum ani- vincatur, roparetur, sanetur. Adam au-
malibus nomina vocet; nam nomon ali- tom peccalo suo imporium peccali et
cui rei vocarc idom osl quod naturam niorlis inlroduxit in mundum (Uom. ij,
rei habere perspectam ao cognilam, uti 12). Quod imporium i-atione varia osten-
reote iam veteros explicarunt (cf. Sur/rez ditur; ipse coram Deo gratia amissa
1. c. 3,9 n. 2). spiritualiler est mortuus; candem gra-
Vei^e ilaque, uti Eccli. 49,19 dicitur, tiam amisil pro posteris suis qui nascun-
.super omnem aniniam u;:Èp 7:àv ÇGJov glo- tur dostituli gratia sanctificante (Rom.
riani adeptus est Adam èv ttj xtlast in ori- 5,12-18); ipso omnesque posteri moiii
gine. Decrat solum, ul fideli ad Doum sunt obnoxii; propter oius peccalum
subioclione dona collata conservarot. terra quoque maledicto subiicilur (Gen.
Quem in linem Dcus ci praecipil ex : 3,17; Rom. 8,20). Adam pro peccalo
omni ligno paradisi comede; de ligno egisse poenilenliam docomur Sap. 10,
autom sciontiac boni cl inali ne come- 2 haec (sapientia) illum qui primus
:

das; in quocumqiio enim die comederis
ex eo, jnorle morieiis (Gen. 2,10, 17).
Dominus crealioni.s
iubetur ipsa sua obediontia agnoscere et
colère croatorem suum eique se subiec-
tum esse profiteri continuo. Ex quo fme
formatus esl a Deo paler orbis lerrarum
eduxit a deliclo suo. Filii oius nominan-
constitutns Adam tur Gain, Abel, Scth; praeler quos alios
quoque genuit tUios et lilias et factum esl
omne lempus (piod vixil anni nongonli
triginla et mortuus est (Gen. o, 4. 5).
93 ADAM. 94

Adam est el nominatiir lypiis Chi-isli s(^pulcro Adam in epistula 108,11 {M.
(ilom. 0,14). Quae sit ratio typica, 22,886) Hebracis autumantibus altribiiit
S. Paulus déclarât factus est primus
: (( licet pleri(iue Caleb putcnt, cuius e\
liomo Adam in animam viventem, no- latere niemoria
monsti'atur » ibique
vissimus Adam in spiritum vivificantem Cariatb Arbe explicat oppidum vironun
(I Cor. 15, 4o}. Quibiis verbis indicatur quattuor (721N) qui sint Abrabam,
hrevissime quae intercédât habitudo in- Isaac, lacob, Adam (Caleb). Verum de
tcr utrumque parentem et gcnushuma- j
Adam non est sermo los. 14,15; sed
num. Prinuis quippe Adam vitam nobis 1

Arbe nomen est alicuius gigantis ex

legavit naturalem, mortalem aller Adam ; \

gentc Enac (cf. los. 15,13 et 21,11) et

nobis légat vitam supernaturalem. Id los. 14,15 est vertcndum
|
Arbe vir erat :

(juod apostolus pluribus exponit Rom. '

niagnus inter Enacim ponitur scil.;

.0,12 s., simili quippe modo nobis ]

IN*, uti saepissime, sensu generali pro

salutem obtingere, sicut pernicies a
priore parente in nos sit transfusa
bomine. Quo usu et qua nominis com-
;

unius enim delicto omnes constitutos

municationc omnes bomines ab uno illo
esse peccatores, aequa ralione unius
[

|
Adam protoparenle descendere apte si-
merito et gratia salutem concedi, dum- !
gnificatur. Apud vetcres quandoque fei--

modo quemadmodum participes facli i

tur traditioAdam sepultum esse in colle
Calvariae, indeque nomen ipsum Cal-
sunt naturae ab Adam propagatae, ita
variae esse ortum (sed v. CAL VARIA).
quoque gratiae quasi naturae
altioris
|

eonsortes facti cum Cbristo altero pa- |

I. KNABENBAUER.
rente generis bumani coniungantur; si
enim unius delicto mors regnavit per
\

\
ADAMA (naiN*; 'Aôa[xa), urbs Pen-
unum, multo magis abundantiam gra- i tapoleos in termino terrae Chanaan sita
tiae et donationis et iustitiae accipien- :

(Gen. 10,19); eius rex Sennaab cum

tes in vita rcgnabunt per unum lesum |
quattuor regibus vicinis urbium So-
Cbristum; sicut enim per inobedientiam doma, Gomorrha, Seboim, Râla (seu
unius hominis peccatores constituti sunt Scgor) foedere iunctus contra Chodorla-
multi, ita per unius obeditionem iusti bomor eiusquc socios pugnavit; proelio
constiluentur umlli (Rom. o,l7, 19). in valle Silvestri (Siddim) commisso re-
C.hristus autem summam exbibuit obe- ges Pentapoleos a Cbodorlahomor de-
(lientiam per mortem in cruce (Phil. 2, victi sunt (Gen. 14,1-3; 14,8-10). Non
8), ((uare quicumque baptizantur in multo post Adama una cum Sodoma et
Cbristum, in mortem eius baptizantur \
Gomorrba deleta est, ut sacer textus
(Rom. 6,3); Christus sua obedientia lit implicite Gen. 19,24. 25 et explicite Deut.
aller parens generis bumani, unde qui- i
29,23; Os. 11,8 testatur. Praeterea LXX
cumquc gratia tamquam altiore natura i vertunt Is. 15,9 xb zaTâXotTOv 'Aûa(i.â,
:

ab eo donanlur et cura eo coniungun- sed Vulg. rcctius vertit reliquiis tei--:

tur, cum eo tamquam obediente et in
cruce moriente complantanlur, ut cum
eo quoque ad novam vitam gratiae et
gloriae resurgant. Sicut itaque in Adam
omnes moriuntur, ita et in Cbristo om-
nes vivificabuntur, quoniam quidem per
bominera mors et per bominem resur-
rectio mortuorum (1 Cor. 15,21. 221.
VertitS. Hieronymus los. 14,15 « no-
men Hebron ante vocabatur Cariatb
Arbe; Adam maximus ibi interEnacini
situs est » unde idem scribit « Adam
; :
sepultum iuxta Hebron et Arbe in lesu
rae. — Situs urbis generali aliquo modo
tantum determinari potest. Sodoma sine
dubio erat prope Djebel Vsdum i. e. ad
occidentem maris Mortui inferioris. Se-
gor seu Zoar ad orientem maris Mortui
inferioris sita erat in Ghôr el-Si'ifiye (v.
SODOMA et SEGOR). Inter bas duas
urbes interiacct el-G/iôr, regio palustris
: infuno mari Mortuo adiacens, hodie
el-Sebkha appellata. Aliae igitur très ur-
bes Gomorrba, Adama, Seboim, quae
inter Sodoma et Segor nominari soient
(Gen. 14,2. 8) quaerendae erunt vel in
,

filii Nave volumine legimus » (ad Matth. illa regione palustri vel ctiam in infe-
27,33; M. 26, 209) quam sententiam de riore parte maris Mortui, quae per ca-
 or* A DAM A. Î)G

laslroplitMi Soilomao (M (iomonliao o.\ p. 909-1 1; \(iiimntni-Xir/,rl. Minéralogie

piohaliili salU'iii siMilt-ntia atiiiis siil»- ni. 11, p. •>.:Aù; m. liauer. Mineraloîjic,

mcrsa fsl ol ul>i(iui' \a«lo Iraiici potosi ;

Uoiiin II. Leipzig 1886, p. 2''i9-52. — V.
SIDDIM. LAPIDKS IMIKTIOSI.
di' liac iv \i(les. v.

ADAMAS. ADAMANTINUS. V..\

lioliraica "iv^u*. «piai' Um' iii Scripliira ADAMI (2p:nV2-îX; yulQ. Adami
occunit (liT. 17.1; K/. :<,9; Zatli. 7.12). a ([Uac t'sl Ni'ceb; 'Apiiè -/.a'i \aoô/., A 'Ap[j.a\

S. llieroiiyiiio atlamas sini atlamanlintis y.at >axé6\ urbs in ("xtromis linibus Ncpii-
(1er. 17.l)e\plicalur. IAXvim'sus in loro- lliali sita ^uacrilur utrum
(los. t9,:»:j).
mia oniittunl. in aliis jocis vociMn lic- Adami et Neceb diiac ui'bes sint an una.
liraicani non cxpriinnnl; in lorcmia ta- Textus hebraicus unam ut-bem es.^c sua-
nion ex alia \(>rsion(> Liracca àSa(xavT{v(.) del (Muncpie sccpiilur Targum Jonathan.
leirilui-, Peshitta voconi lioliraicani rcli- Inlffpros arabiciis vertil : et a possesso-
n<>l. In toxlihus cilali? niliil de valon^ ribus lorcularis. Vulg. unam lU'bem duo-
adaniantis innnilur, st'd de ein? dnrilie bus nominibus Adami et .Neceba|)pcllari
lantuni sermo est; iind»> l'uernnl qni imn supponit. RoxcnmulU'r (Scliolia in Vet.
adanianleni, sed minérale aliquod saliï^ Test.) ad b. 1. notât: <(Nominaip:n ''îDTN
diirinn smyris seii coî-unilum diclnni in-
in statu rogiminis sunt posita, it.a u( prius
lellejrcndum censMeiint Bochart, Ro-
urbis sitnonuMi, posterius locuin indi-
ticnmfilli'r al.). At licel de lioc dici possil
cot, in (|uo exstaret; estaiitem ipj locm
« lacieni ut adanianteni et ni siliceni »
^Ei.) et « adamanleni
cor ut (Zach.) >> excavatus, caverna ». Geseniua (Thésau-
fuisse, minime tamen « ungne (seu cus- rus p. 909) vertit : Adami caverna. Ite-
pide) adamanlino » sculpere (1er.) do contiores verlunt : saltus Adami {T)ill-
alio praotcr ipsum adamanteni exponon- mann der Pass Adami) atque vix
:

dum videtnr. Quare conimunius Vnlgalae dubium est, quin hic sit scmisus obvius.
interpretatio adniittitui-. Duas esse urbes supponunt LXX et
Adamas iain actate IMinii « niaximi in
Peshitta. Etiam Onomast. distinguit

rcbui* iiumanis, non solnni inter gem- 'Aoajjif, Adami tribus Nophthali {éd. Lag.

mas, acstimabatur (XX.WII. 4,o:i-

pretii » 224, 8o et 95,20) a ^exÀii., Neceb tribus
fil); prins tamen minus videtur notus N'epbthali 283,16 et 142,2.^). Ge-
(1. c.

fuisse, ila ut ait Homeio non commcmo- mara hierosolyinitana nomina antiqua
explicat per recentiora scil. -Adami pcr
relur et a Theoplirasto solummodo prae-
lereundo tangatur (fragm. II. de lapid. Damin Cjim) et hn-Neqeh per Siadatba
éd. Fr. Wimmer 3,19). Duritie alia mi- (NnT'"'jî); cf. Reland, Palaestina 1714,
neralia ac metalla omnia excodit atque ad 54."). 817; Neubauer, Géogr.
717.
p.
sculpendum in tabulis durissimis etiam
du Talmud p. 22^). Accedit quod index
antiquitus adhibebatur. Ars vero ipsum
geographicus urbium a Thotm(^s III. ex-
levigandi, qua pretium eius magnopere pugnatariun duas urbes Adimim et Ne-
augctur, non nisi mcdio aevo oxeunte vi-
Aaôu continet, quae non inepte Adami et
detur inventa esse. Reperiobatur adamas
Neceb Nephlhali esse putantur {MaspcTO,
usque ad finem medii acvi maxime in
Noms géographiques de la liste de
India insulisquc vicinis; postea praesor-
Thoulmos III. qu"on peut rapporter à la
tira etiam in Brasilia atque aliis paucis
Galilée, p. 6. 11).
locis.
Quibus testimoniis pro distinctione
Cf. Fr. Hiieus, De gemmis 2.15; /. Brami, duarum urbium ])voposïVis A. Legendre
Vest, Sac. Hebr. II. 2,8 n. 475; 1. Bochart, (apud Vigonroux, Dict. de la Bible s. v.)
Hierozoicon II. j). 842, éd. Jiosenmul-
r(;in in medio relinquit idque nicTÎto,
If-r III. 843 s. F. C. Le.ssrr, Lilholheologie,
praesertim cum combinationes talmudi-
;

Hamburi; 1735, p. 345-47. 356s. 1034 s. etc.;

cae ntdlo modo certae sint neque aliae
/:. F. K. Jioscnmuller, Bibl. Aller-
thumsk. IV. I p. -44-6; K. E. Kluge, rationes adduetae certitudinem évinçant
Ilandb. d. Edelsteinkunde, Leipzig 1860, contra sensum obvium ipsius textus.
171.259; Leunis-Senft, Synopsis III. 1 Exploratores anglici consent Adami
97 98

(^sse Khirbct Adma ad dcxtcrani ripaiu 3. Adar (TiX, 'Aoxp), mensis duodeci-
lordanis paiilo infra lacuni Tiberiadis
mus (Esdr. 6,15; Estb. 3,7. 13; 8,12; 9,
et Noqeb sou Siadatha talnuidiciini esse
1 s. dO,13; 13,6; 16,20; i Mach. 7,43.
lihirhet Seijadc ad occidcnlGni infcrioris
49; 2 Mach. 15,37); v. MENSIS.
laciis Tiberiadis (Survey of West. Pal.
4. Adar, deus Chaldaeorum v. ADRA-
Mom. II.89 et I. 365). Ita etiain Riess,
MELECH.
Bil)el-Ailas éd. 3, qui Adanii ab Edenia
(vide s. V.) non distingui putat. D. Za- ADAREZER (ir^-nn 2 Sam. 10,16.
necchia (La Palestine d'aujourd'bui 19; 1 Par. 18 et 19, sed "lî!?"nn 2 Sam.
1899, II. 03o) agnoscit Adami = Neceb
8,3-12 et \ [3] l\eg. 11,23 ;'lectio Hadad-
in lihirhet Adma. Alii pro Adami prae-
ezer praefcrri débet, cum Hadad no-
lerunt Bnmiyc inter Tibcriadeni et nion-
men idoli Syrorum alias quoque in
teni Thabor [Lcgendre I. c. et Carte de
nominibus propriis reperiatur; LXX
la Palestine). Aliqui auctores totam se-
'AopaaÇàp), filius Rohob, rex Soba regni
fieni urbiuni los. 19,33 magis aquiloneni
aramaici, cuius situs inter mare Medi-
versus quaerendani esse putant (F. Bnhl,
terraneum Euphraten accuratius de-
et
GeogT. des Alten Pal. 1896, p. 218);
fmiri ncquit (v. SOBA). Foedere iunctus
sed F. de Hiimmelauer los. 19,33 osten-
erat cum Syro Danmsceno
et postea cum
dit dcscribi pagum ilhun conmiutato-
regibus Syriae et cum Ani-
aliis (juociue
riuni, qui Nephthalilis ad austrum lacus
monitis, sed a Davide duplici expedi-
Tiberiadis concessus sit, postquani Da-
tione ipse eiusque socii dcvicti sunt
nitae urbeni Lais-Dan in finibus Nepli-
(2 \\e^.8,3-12 quibuscum cf. 1 Par. 18,
thali occuparunt; idem interpres situni
3-10 et 2 Reg. 10,16-19 quibuscum cf.
Dâmiye contextui congrnere censet.
1 Par. 19,16-19); de chronologia proe-
ADAN (Esdr. 8,6) v. ADIN. liorum et de additamento LXX ad
2 Reg. 8,7 consule commentarios. Dux
ADAR. 1. Adar, Addar (Nuni. 34,4 :
quidam Adarezer erat Razon,
in exercitu
•l^N~1ïn i. e. septum seu pagus Addar; qui aufugiens
princeps latronum
et
ïr,x\)'kiç 'ApâS, Vulg. villa noniine Adar; factusregnum Damasci occupavit (3 Reg.
los. 15,3 : n"l"ÎN* cuni n locali; ilapaSa, A 11,23; A 'Aôaos'ÇEp, R omitt.).

'AôSapa; Vulg. Addar), url)S tribus luda ADARSA seu ADAZER ('Aoaaâ),
in extremis finibus Palaestinae méri- urbs ludaeac, prope (piam ludas Mach.
dien! versus Onomast. Eusebii et
sita. Nicanorem ducem Syrorum devicit die
S. Hieronymi Lag. 219,83 et 92,3)
{éd. :
13. mensis Adar anni 161 a. Ch. (1 Mach.
« Addara in tribu luda iuxta desertum ». 7,40 s.). ludaei hostcs fugientes per-
Situs ex enumcratione urbium aliquo secuti sunt viam unius diei ab Adazer
modo coniici potest. JNominaturNum. usquequo veniatur in Gazara (7,45). Fla-
34,4 inter Cadesbarne et Asemona; ac- vius losephus insuper addit Adarsa vi-
cedit, quod los. 15,3 Cadesbarne et Es- cum 30 stadiis distare a Bethoron, ubi
ron ante Addar leguntur, Carcaa et Ase- Nicanor castra posuerat (Ant. XII. 10,
mona post Addar; dcniquc terminus au- 5 : Èv 'A5aaor? et cf. Bell. iud. I. 1,6:
stralis usque ad torrentem Aegypti et /.atà xcipiriv 'A-/.É5aaav éd. Niese, var.
mare Mediterraneum porrigitur (Num. 'Aoaaav). Censetur esse Khirbet 'Adâsâ
34,5; los. 15,4). Si igitur Cadesbarne ad scptcmtrionem lerusalera et 3 km ad
eadem cum 'Ain QadJs esse supponitur, orientem Gabaon seu el-Djlb. Aniniad-
ut plerique senliunt, reliquae urbes, in- vcrtit V. Guériii Khirbet 'Adâsâ 30 fere
ter quas Addar, in ea fere linca quac- stadiis distare a Bethoron superiore {Beit
rendac sunt, quae ab 'Ain Qadîn inter "Ur el-fôqâ), quo satisfiat Ant. XII.
occidentem et aquilonem usque ad os- 10,5.
tium Torrcntis Aegypti {Wâdi el-'Arhh)
decurrit. — Vide etiam HESRON 3.
Cf. Guérin, Judée III. 5.6; Siirrey of
West. Pal. Mem. III. 30. 105 s.; G. A.
2. Adar, rex Idumaeae (Gen. 36,39) Smith, Hist. Geogr. of the Holy Land, Plate,
V. ADAD 2. I. IV; Grove-Wilson apud Smith-Fuller
LEXICON BIBUCUM .1.-4
99 ADIADA, ADDUS, llADIl UK)

Dicl. of tlic Biblr s. v. ; llaslinf/s, Dicl. 13,22 hy, 'Aooo) et 2 Par. 0,20 ^rj\,
of the UiMc s, v. ; Itiess. Bibcl-Allas rd.
Qeri "''J"^; '\mi\\). Eius scripla depci-dita
3 s. V. : I.ei/nulre apuil Viiiniiroiii . Dicl. de la
Zaneccliid, La siud.
BiMf s. V.: I). Palcsliiie
(raiijoiinnuii 1899, 11. iT:. 4. Sa('(Tdos cum Zombabcl Raitylime
revei'sns (Neb. 12,4), palcr Raracbiae cl
.\llainiMi alii (Buhl, Schnrer) obiioiunl avus Zaciiariae propiictac (Ksdr. :i,i; 0,
ilistanliam inlor K7i. Wdilsil cl Hclho- 14; Zacli. j,l. 7). Scrii)itur Zacii. 1,1
ron siipiTiortMii non osse 'M sladia scd ^TJ , aliis 'locis NH", LXX '.\oot'). In-
l'en' duiilo inaiorcm. liisuper vcro Eu-
super \. ADAIA 0.
sobiiis in OiKunasl. {éd. L(tg. 220,6;
inontioncin facit \ici Adasa iiixla (îupli- ADDON lulis V. ADON.
nas; (lophna aiileni in ((inlinibus Hon- ADDUS uri.s v. ADIADA.
ianiin et Kpliraiin sila dnalms liori<, a
ADEODATUS scribilur mendoso in
Kh. '
.[di'if'i'i scptoinlriiMKMn \ersiis al)c?l. Viily. i Rc-. 21,10 Percussit Adco- : <<

Inde jinlanl .Vdarsa majîis in vicinia

dalus Ulius Salins poiymilarius Hethle-
bjifiia (doplina) quaiM'cndam esse. Scd bemilcs Golialb Getiiaeum » et 1 Par.
nolanduni est ncquc Io>(>phi vorba qiioad 20,;') : <i Percussit Adcodatus (ilius sallus
nnmcros stadionnii noquo Kuscbii Rctblebcmites fratrem Uoliatb Gctbaei ».
(pioad sitmn op|)idoruMi adeo prcnienda Tcxlus iiebraicus 2 Reg. 21,10 corrupte
ess(>. Cflerum Enscl)ias nrbcni noslram legit r « Percussit Elchanan lilius laarc
cuin Hadassa in cauipcstribus Inda (los. Oregim Bcthlebemites Goliath Ge-
ir»,3") confundcre vidotur; nani vicuin tbaeum », sed gcnuinum sensum prac-
Adasa 1. c. Iribui Iiida atlribuit. bet 1 Par. 20,:') : « Percussit Elchanan
Cf. Schiirer, Geschichte des jùdischen fdius lair Lacluiii fratrem Goliath Gc-
Yolkcs éd. 3. I. 218; F. Buhl, Geogr. des tbaei »; idem LXX. Vide. ELCHANAN \.
Alteti Pal. 189f., p. 172.
ADIADA, ADDUS, HADID inn,
ADBEEL "^vS^TX, >aoÔ£rîX), lortius Esd. 2,33 Aooy.ot, Nch. 7,37 AooaSt'ô pcr

iiiius Isinaol, princcps niiiiis ex duode- fusionem cum nominc Lod), una urbs in
cini tribubus isniaoliticis (Gcn. 2o,i;{; campeslribus luda seu Sephela sita. Ui--
i !»ai-. Correspondot in inscriplio-
1,29). bium Lod, Hadid, Ono viri 723 (721) duce
nibus cuneiformibus Tbeglalhpbala- Zorobabcl e caplivitate redicrunt (Esdr.
sar II. nonien llibiilu, quae tribus sedes 2,33, B 'AptoO, A Aoo 'Aû(o Neh. 7,37, ;

habuissc conseliir intcr nioridieni et oc- B 'Aoidt, A 'Ao(o). Post captivitatem Ha-
cidonlem a mari Mortno versus fuies did (x '\ou)o) a Beniaminitis habitaba-
Aegypli (Delitzsch, Paradies p. iiOl. 302; tur (Neb. 11,34). Aetatemachabaica sic-
Schrader-Whitehouse , Cuncil". Inscript, ut Ascalon el etiam Adiada loppe, ita

and 01(1 Test. I. p. 13:;).

('Aoioi) a Simone Mach. munita est
(1 Mach. 12,38). Brevi post idem Simon
ADDAR urbs v. ADAR I .
apud Addus (èv 'AotBi, A èv 'ASîootç)
ADDAR(T3N, 'Aot» , filius liale filii Tryphonem ducem Syrorum prohibuit,
quominus ex Sephela in montana lu-
Benianiin (1 Par. 8,3).- Idem vocatur
daeae irrumperet (1 Mach. 13,13); cl'.
Hered, progcnitor familiae Hcrcditarum
Flav. loseph. Ant. XIII. 0,3 : Addida
.Num. -20,40 (-IX, 'Aoap .

CABôioa) in monte posita, cui subiecta

ADDI ('Aoûsf), liliiis Cosan et patcr erant ludaeae campestria. Anno circi-
ter 83 a. Ch. Aretas III. rex Arabum
Melcbi in genealogia Christi Luc. 3,28.
Alexandrum lannaeum apud Adida('AûiBa)
ADDO 1. Idem alque ADAIA 2. profligavit (Ant. XIII. 13,2). Vespasia-
2. Pater Abinadab unius ex duodecim nus, circumquaquc cin-
ut lerusalem
praefectis Salonionis (3 Reg. 4,14; iÏTJ, geret, apud lericho et Adida (èv 'Aotooi?)
B 'Aya, A Saocix).
Zaoou'j, castella exstruxit (Bell. iud. IV. 9,1).

Propheta in regno luda tempore

3. Haud dubie eadeni urbs est, quae in

Roboani et Abia regum (2 Par. 12,1;)^ ^^^^i.^(£d. Lag. 2i6^i'§y9'S,\) dicitur

"
of Men/a]
101 ADIADA, ADDUS, IIADID. lOSJ

'AoaGa, Adilha iiixla Diospolim (Lyddaiu) ADITHAIM (D^nny; dccsl in LXX),

(juasi ad orienLalem plagam respicions.
urbs tribus luda, in prima pi'ovincia iir-
Aguoscitur hodierniis viens el-Hadlthe
bium Seplielae Saraim et Gedcra
inter
4 km orionlem versus ab ^/-Lttdr/ (I.ydda, Onomaslicon (et?.
enumerala (los. lo,3G).
Lod).
Lag. 220,4; 92,32) s. v. notât duos esse
Uuodsi Adiada 1 Mach. 12,38 iii Se- vicos Adia iuxla Gazam et Aditha iuxta
:

phcla fuisse dicilur, inicliegitiir Seplicla

Diospolim; prior videtur referendus
seplcintrionalis, quae a Sephela raeridio-
esse ad Adithaim, aller haud dubie est
nali seu inferiore distiiigueiida est; cf.
Adiada (vide s. v.l. Praeterea Legendre
Mlshna (Shebiith 9,2), quae distinguit (apud Vigouroux, Dicl. de la Bible s. v.)
inlor caïupeslria Lyddae et campestria coniicit Adithaim esse Hatila, quam ta-
auslri.
bulae geographicae urbis Karnak n° 7G
Rdi/incr, Palaestina éd. 4, p. 168 s.;
Cf. exhibent (cf. Mariette, Les listes géo-
Giiérin, Samarie II. 64-67; Siirvey ofWest. graphiques des pylônes de Karnak, Leip-
Pal. Mem. II. 297. 322 et Condor and Kil- zig 187b, p. 12-44) et ex illis cum los. Ib,
chciicr, Large Map, sheet XIV, Reduced
33-36 coUatis situni urbis approxima-
Map, sheet 10; G. A. Sviifh, Hist. Geogr.
live déterminât. Ceterum urbs Adithaim
of Ihe Holy Land p. IGO et Plate I. IV;
e textu los. lb,36 videtur eliminanda
Riess, Blbel-Atlas cd. 3 v. Schiirer, Ge-
s. ;

scliichte des jiidischen Volkes éd. 3, I. esse; F. de Hummelauer ad h. 1. emcnda-

p. 238. 239; F. Bvhl, Geogr. des Alten Pal. tione adhibila vocem facit apposilionem
1896, p. 197; A. Legendre apaiViyoïiroHx, nominis praecedentis Saraim urbs Ge- :

Dict. de la Bible s. v. et Carte de la Pa- thaeorum.

lestine; A. NenOauer, Géogr. du ïaimud
p. 85-86; D. Zanccchia, La Palestine d'au-
ADIURARE adhibetur in Vulg. pro
jourd'hui 1899, II. p. 422. hebr. T'^'ér] eadem nolione : aliqueai

iureiurando adigere vel iuramenlo ob-

ADIEL (S^ny). 1. Lliiusex tredcciin
stringere, ut aliquid facial vel promittat
principibus cognatiouum Siiueon in die- (cf. Gen. 2t,3; bO,b; 3 Reg. 18,10); et
bus Ezechiae régis luda (1 Par. 4,36; nolione latiore aliquem obtestari, in-
'leoiTJX, A 'Eot7]'Xi. — 2. Sacerdos, pater
:

stanter rogare (cf. 3 Reg. 22,16; 2 Par.

vel unus ex maioribus Maasai iiicolae 18,1b. Gant. 2,7; 3, b etc.).
lerusalem instauratae (1 Par. 9,12;
'ÂSiTj'X); fortasse est idem atque Azreel
ADIUTORIUM v. LAPIS ADIUTO-
pater Amassai (Neh. 11,13;. 3. Pater — RIL
Azmoth a David gazae regiae praeposili ADLI ('S"" abbrcv. ex ni''^TJ[ 'AoXî),
(1 Par. 27,2;j; 'OoiTfX).
pater Saphat a David gregibus boum in
ADIN ('jni?^ princeps faïuiliae, cuius vallibus pascentium praepositi (1 Par.

prognati Babylone redierunt numéro 4b4 27,29).

(Esdr. 2,i:j; 'Aoot'v) vel G.ob (Neh. 7,20; ADMATHA uXna-N, LXX omitlunt),
MIow); idem Esdr. 8, G Vulg. appellatur unus ex septem principibus in aula xVs-
Adan ('ASîv). Fortasse idem nomen est sueri (Eslh. 1,14).
atque Adin ('Hôfv) inter signatures foe-
deris (Neh. 10,1 G;.
ADOLEO v. INCENSUM.

ADINA (Njny, 'Aôtvâ), princeps

ADOM i D~X), urbs prope quam aquae
lordanis ad instar montis inlumcscenles
quidam Hubenitarum tempore Davidis
steterunt, dura losue cum Israelilis tlu-
(1 Par. 11,42).
mcn pertransiit (Fos. 3,16). Textus hebr.
ADINO Ezuites, héros Davidis in tex- legit « Steterunt aquae descendentes
:

tu hebr. 2 Sam. 23,8 originern suam cor- desuper, adstilerunt cumulo uno elon-
ruplioni textus débet. F. de Hummelauer
gando se valde ab Adam [Kethiù n-Nn,
h. 1. vertit lesbaam, filius Hachamoni,
:

llosh ha-shahshim, iste levavit hastara sed Qeri a~NC cum multis mss. hebr.)
suam (hebr. iste Adino Eznites) super
: urbe, quae a latei^e Sarthan ». LXX vcr-
treccntos (?) vulneratos impetu uno. tunt Ka"t è'oxr) ta u^ata là /.aTaoat'vovTa
:
103 A 1)0 M Ml.M. lOi

(•aslt>lluui mililum J-'M-sf/y. çpoûpiov) situm

i

opa aiooiôi; £(u; laÉpouç KapiaOiap(a (corrup- est iib aiivilia vialorum; luiius ci-uenli
lio noillinis Sarlhaii ?); loclio asiopa aso- et san^'-uiuarii loti dominus (|uoquc in
opto; tïiippoiiil Icclionein 7S^ ~SG alque jtarabola dcscondciitis lerichum de liic-

niultiiiii oiuilinnal l(H'lionein Qeri lii^

rosolyma recoi'datur >. Mis indiciis res-
pondct hodic Tdl'al rl-Ihnn (ascensus
C~N*2. »iuain Vulgiita qiioquo se(|iiitiir :

saui;uiuis quo iiominc locus editior ad

,

al» ui'lte qiiac \iioaUir Adoiii iisqiio ad ripam dcxlcram Wâdi el-Qell inlei- leri-
locum Sartliaii. Insupcr LXX et Vuly. clio (q IcM'usalem desij;naliu-; ascensus a
looo "»'y iirbs lejiorunl TJ (£'o;, usquc Icriciid usqu(! ad Tal'al cl-lKim est con-

ad His siiadeliir niaiiis qunddam tiuuus. iudc vcro lerusalcm versus varii
. inler-
colles montaui vialoribus Iranscendendi
\alluin stalueiidum osso iiiler idiainqui^
iirlxMii cl Sarlhan ma.uis aqiiiloiiciii ver- suut. Suuunilatcm illius ascensus Ta'bit.

sus al» Adoiii alit'uisse. A plciisqu(! Adom (d-Bi'im occu|)ant ruinae Qal'at cl-Dihn
a^'iiosciliir, elsi cuin dultio, iii Tell Dn- (caslcUum saii;:uiiiis) dictae, (|uod ca-
mitjc Irans lordancin prope vadiim lor- stellum medio aevo exstructum esse pu-
danis rM)û;H<//r paulo iufra confliientcm lalur, scd probabilissimc situm caslelli
lalioc cl lordanis. Sarlhan auteiii cis
militaris, cuius Ouomaslicon meminit,
lordauein quaoritiir vcl in moule Qiini nobis indicat. Ibidem infra castelluiii
Sarlafjd e roiiione urliis Adom vcl lon-
invenilur mai^num xcnodochium seu di-
j;iorc inlcrvallo admisso in Tell rl-Sn-
vcrsorium Klu'in eî-IIofrûr appellatum.
rem paulo inl'ra Bcllisan v. SARTIIAN .
Traditio hoc loco situm fuisse dicit
diversorium i7:av8o/£tov, Vulg. stabulum '

Cf. Loyendif apud V'Kjouroiis, Dicl. de la m parabola boni Samaritani Luc. 10,:?î
Bible s. V. et Carte de Siirrey of
la Palestine ;
commemoralum; etsi enim ipsa iiar-
West. Pal. Mem. II. 387; G. A. Sinilli,Hhl.
ratio ficta esse supponatur, tamen huius
Geogr. of Ihe Holy Land. Plaie I. V; Ric.ss,
praesiîrtim parabolae peculiare vidctur,
Hibel-Atlas cd. 3 s. v. /•'. Jinhl, Geogr. des
;

Allen Pal. 18',>G. \k 181. 200. qui aniinadverlit

quod circumstantiae loci parabolam
vadum Adam foilasse eliam 3 Reg. 7,16 com- illustrantes ex vero desumptae sinl.
meinorari scil. supposila emcndatione ni2ya Celerum itiueraria antiquiora islam tra-
ditionem ignorant necpie aliud quid-
nniN vadum Adam pro nC'Xn HlVa quam dici potost, quam probabilitcr ibi-
firgilla Icirnc (ita Moorc ad lud. 7,22). dem inter Jérusalem et lericho iam ab
antiquissimis icmporibus fuisse diver-
ADOMMIM 1^-TN rh::y2\ 7:p6a8aat;
sorium (L. Fonck'.
'A3ajjL(xtv, àvâÔa^i; AtOa;A(v; Vw/g. asccnsio Etymon ascensus Adommim (mx 7-u-
Adommim, ascensus Adommim), confi-
buit, D^N rufus) S. Hieronymus explicat
nium inlcr luda et Beniamin (los. l.o,7;
i8,18); ex conlextu coUij^itur Adommim a sanguine, qui illic crebro fundebatur;
fuisse ab auslraii parte lorrentis cuius- recentiores vero rationem geologicam
dam et in via, quac Galgalis sou ex valle illius loci assignant, sciîicet saxa l'ubri

lordanis lerusaiem versus ducit. Ono- coloris, quae a colore subalbido ac lla-

masl. S. Hicronymi {éd. Lag. 92,9; cf. vesccnte locorum vicinorum satis dis-
219,89 brcviorem Eusebii descriptio- crepant (cf. de Saulcy).
nem) « .\dommim
: quondam villula, Fnhri Evagalorium, éd. Hass-
Cf. Felicis
nnnc ruinac in sorte tribus luda, qui h'r II. s.; de
j>. 78Sfiiilrij, Voyage en
locus usquc hodic vocatur Malcdomim Terre Sainte I. p. 193; Guérin, Samarie I.
{Euseh. iMaXrjôo[AV£?j et f.'-raece dicitur 150-159; SurveîjofWesL Pol. Mem. III. 172;
207-209; Riess, Bibel-Atlas Tab. VIII; G. A.
aulem appellari
àvâoaîtç Tcuppôiv, latine
Smilh, Hist. Geogr. of the Holy Land p. ;>G5
potest ascensus ruforum sivc rubran-
:

Lefjendre apud Viyonron.r Dict. de la Bi- ,

tium proptcr sanj^iiinem, qui crebro illic

ble s. D. Zanecchifi, La Palestine d'au-
V.;
a lalronibus funditur; est autem con- jourd'hui 1899, II. p. 7 s.; Liévin de Homme,
linium tribus luda et Beniamin descen- Terre Sainte 1897, II. 308 s., qui tradi-
denlibus ab Aelia in lerichum, ubi et tionem de diversorio boni Samaritani referl
105 ADOMMIM. 1(K)

ad Khâii cl-Ahmar : L. Fondi, Die Para- se illis ut lahwe non esse expérimente
beln des Ileiin itn Evangelium, Innsbruck cognitum. Atquo scirc lahwe eum habere
1902, p. 573. 579. sensum stalim colligitur Ex. 6,7 et plu-
rimis illis locis apud Ezechielem et
ADON, ADDON
:

(Esdr. 2,:iO :
"CfN ;
scient quia ego lahwe, qua fornudaminae
'Hoxv ; Nch. 7,61 : mx ;
'Hpwv), urbs chal- ac promissiones absolvi et claudi soient.
daica, de qiia ali(iui Israolitae duce Zo- Eodemquc sensu dicitur scire nomen
i^obabcl in ludacaiii redicrunt, qui ori- lahwe. Nullibi tamen scrmo est de ipsa
gineni suam israeliticani ex genealogiis cius cnuntiationis cognitiono qua tali,
demonstrare non poterant. Sunt qui ac si nomen lahwe plane fuisset incogni-
putent locis citatis Cherub, Addon et tum anle Ex. 6,3. Legitur praeterea in
Enier (EuHuer) esse noniina personarum, Vulgata ludith 16,16 Adonai Domine
:

non locorum vel regionuin; hoc tamen magnus es tu (F^XX solum -/.ûpte pyai; zl).
vix adniilli potest, curn vcrsu proximo De decem Dci nominibus agit S. Hie-
(Esdr. 2,60 et Neh. 7,62) lilii Dalaia, filii ronymus in ep. 25; septimo loco ponit
Tobia, filii Necoda in specie recensean- « Adonai quem nos Dominum genera-
tur, postquani in génère dubium iliud literappellamus » (.1/. 22,429). In textu
de eoruni genealogia proposituni est. massorethico mn"' te tragram maton ge-
Alia quaestio est, sitne fortasse Cherub- neratim punctis vocalibus ab Adonai
Addon-Enimer una regio; hoc suaderi sumptis instruitur (accipit puncta ab
videtur parallélisme, quo tria gênera Elohim et Elohini legi solet, quoties-
Dalaia, Tobia,Necoda tribus regionibus cumque sequitur Adonai); in LXX et
Thelinela, Thelharsa, Cherub -Addon Vulgata idcirco xûptoç, Dominus expri-
Eninicr corrcspondercnt. Attamen idem mitur.
fere parallclismus servatur, si Cherub,
Addon et Emmer
supponuntur fuisse
ADONIAS (iniilN, nî'jiX; 'Aoojvîaç,

tria oppida vicina a eiusdem generisfiliis '^owvîa, 2 Reg. 3,4 'Opvta, Neh. 10,16
habitata. In quanam parte Babyloniae 'A5avia). 1. Quartus filius David, He-
fuerint, ignoramus. Esdras graecus — bronc genitus exmatre Haggith (2 Reg.
(apocryphus) hacc tria iiomina in duo 3,4; 1 Par. 3,2). Ultimo vitae tempore
contraxit et personarum esse supposuit Davidis affectabat regnum mortem iam
;

(LXX 1 Esdr. o,36 riyoûiAevoç aÙTÔJv Xapaa- obierant filius David primogenitus Am-
eaXàv /al 'AXXap, Yulg. Esdr. 5,36
3 non et tertius xVbsalom, probabilius
principes eorum Carmellam et Careth). etiani secundus Cheleab (cuius nuUa
mentio fit praeter 2 Reg. 3,3 et 1 Par.
ADONAI (im*, 'Aowva-.É LXX lud.
3,1 quo loco Daniel vocatur). Adoniae
13,8; 16,28). Vox hebraica de solo Deo partes adiuvabant loab et Abiathar sa-
dicitur; notio élus est Dominus (pro- : cerdos. Verum David per Nathan pro-
prie Dominus meus; cf. Ps. 35,23; sed phetam edoctus, quod anlea iam consti-
vis pronomiuis plerumque iam non sen- tuerai, tum statim fieri iussit; Salonion
titur, uti similiter in syriaco "i"ia et gal- scilicet rex unctus et cum ingcnti populi
lico Monsieur etc.). In Vulgata Adonai gaudio palam declaratus est. Qui autem
legitur Ex. 6,3 : nomen meum Adonai Adoniam secuti erant, torrili ab eo fu-
non indicavi eis, quo loco ex hebraeo gerunt. Adonias timens Salomonem asyli
explica secundum nomen meum lahwe
: locum petiit ac tenens cornu altaris a
non scitus sum eis, scil. Abraham, Isaac Salomone in pace diniissus est, adiecta
et lacob i. e. Deus ut El shaddai, ut tamen conuninatione morlis subeundae,
Deus omnipotens dédit promissa patriar- si in posterum malum in ipso inventum

chis de terra Chanaan possidenda, sed ut tuerit (3 Reg. 1,5 s. 2,28). Neque defuit
lahwe, utis qui est, ea promissa in opus exsccutio; Adonias cum uxorem sibi
deducit;cum itaque patriarchae imple- peteret Abisag Sunamitidem (quae Da-
tionem non viderint, Deum taniquam vidiseni ministraverat eumque dormien-
qui compleat et exsequatur promissa tem foverat 3 Reg. 1,1-4), iussu Salomo-
non sunt expert! quare dicit Deus 1. c.
;
nis per Banaiam intcrfectus est (3 Reg.
I0"i AD0N1.\^ ADONIS. lOS

2,i;i s.); oii t|iii|>|)0 politiont» rofrnmn tcllegercnt qualem cultum ctiam nudie-
appt'lcrt' v'uloliatiir ol hoc modo Salo- res exet'cuissent mulicres sedebani
:

nion iti'lilioni'iii intclloxil nain

(2,-2-2; plangenles Adonitb'm; in liebr. Tanunuz
Alt>;ili>m (iiu^iiiic ;ul coiiciihiiias David i"t"'2nn, LXX (-)a[ji[j.o\iÇ). Eal)ula est Add-
inurossiis palris se usurparc
tluoiuiin
nidem iuvenem puh lierrinuun amaluin
déclarât; Ueg. 1G.21. 22).
cf. l
esse a Venerc idcdipie a Marie in vena-
2. l nus e\ levilis, tpios losaphat ro\
tion(> iinmisso apro esse occisuin. Ad-
cuiu aliis viris iioUililuis iiiisil, ul popii-
notal S. Hier, ad Ez. 8,14 : quia iuxia
lum doctM-enl et idololalriam exslirpa-
genhlem faiiulam in mensc iunio ama-
renl .2 Par. 17,S). ,

sius Veneris occisuscl d(Mnceps revixisse

3. Inus e\ priiicipilms populi, qui cuin
j
narralur. enndem iimiuni incmsem eo-
Noliemia siirnalores foedcris renovali
dcm appellaid noniinc (Tlizn) et anni-
eraul N(>li. lOJc [17 1,.
vei'sariam (•(debraiil s(dlemnitatem,
ADONIBEZEC (p'T^-i:-^ i. e. do-
ei
in plangihir a nuilieril)us quasi
(jua
minus lîezcc, 'AôwvioE^Éx), rex urbis clia- moi'tuus et postra r(n'iviscens canitur
uanaeae Bczec, a Irilm luda opprcssus alipie laudaliu'. (luitus eius pracci-
et caplus. Praecisis pollicibus ludibrio pue celci)rabaliir urbe Bybb) in
in
lialtilus ipse l'alclui- iustani crudelilatis Phoenicia, undc Adonis etiani vocalur
suae poenam ab infenso lumiine sibi Byblius Adon, scd practerea (juoque in
esse intliclam. A ludaeis ad oppugnatio- magna Asiae parte, in Aegyplo, (Jraecia,
nem lerusalem progressis captivas ab- Romae. Cum Ez. 8,1 visio prophetae
ducitur et paulo post in ipsa urbe ex- attribuatur mensi sexto, conckiserunt
pugnala mortuus est (lud. l,S-7). Sunt aliqui in Palaestina illam solbunnitatem
qui duce Flav. losepho (Anl. V. 2,2) non mense iunio sed scptembri esse cc-
Adonil)CZCc {éd. .Yie.se AowvtÇÉSe/.o;) com- lebratam sed cum ea visionc ornnia
;

mune nomen regulonun civitatis Bczec gênera idololatriac quibus ludaei irani
{éd. Niese ZEoÉxr;) fuisse putent, sicut et ultionem Dei provocabant per niodum
nomen Pharao regum Aegypti; alii illud
visionis (cf. v. 7. 8) exbibeantur, uti dici
pro nomino proprio accipiunl (cf. simile neiiuit ea soluni mense sexto in quinta
nomen proprium Adonisedec los. 10,1 die mensis esse exercita, lia nihil pro
ubi [.XX mendose legunt 'koo)vioi.Uy-}- De tempore planctus illius colligi potest.
urbe Bczec vide s. v. Post Inctum (quo tempore Byi)ii mulie-
ADONICAM (ap^"':'"X, 'Aôwvi-/.â[x;, rcs se prostitncijant una die percgrinis;
cf. Lucianun, de Syria dea n.
6) seque-
princeps faniiliae. cuius iilii 666 (Esdr.
bantur dies lasciviac maximae. Cum
2,1.3) vel 667 (Nch. 7,18) cum Zorobabel
voce Tamniuz coniponuntassyriologi no-
ex eaplivitate redierunt; quibus acce-
dunt 60 Iilii Adonicam, qui Esdra duce
men mensis Du-u-zi (quod Dumuzi quo-
que scriptuni repcritur) in inscriptioni-
redierunt (Esdr. 8,13).
bus liai)ylonieis: praeterca in carminé
ADONIRAM (DVJ'TN) sive ADU- quod descensus Istar dicitur inentio fit
RAM 'nr-N 2 Beg. 20,24 et 3 Reg. 12, Dumuzi, sponsi Istar et luctus pro eo
(cf. Schrader-Whitehouse, Cuneif. Inscr.
18; nr-ri 2 Par. 10,18;; LXX 'Aowvipaix.
and Old. ïcsl. H. p. 120. 31.=)). Nomen
Erat praepositus super tribula solvenda Adon, Adonis pclitum est ex semitico
tempore Davidis (2 Reg. 20,24), Salomo- r"N mortuum enim plangei'e solebant
;

nis (3 Reg. 4,6; 5,14), Roboam (3 Reg.

12,18; 2 Par. 10,18). A Roboam missus
clamantes ri'lh .lim ^nx "lin (cf. 1er.

est, ut decem tribus contra regem irri- 22,18). El de tempore posteriore accipe
tatas sedaret ac reduoeret; populus vero quae scribit S. Hier. ab Hadriani tem- :

lapidibus obrutuni interfccit. poribus usque ad imperium Constantini

ADONIS idolum. Bene usus est eo per annos cireiter 180 in loco resurrec-
nomine S. Hieronymus in translatione tionis simulacrum lovis, in crucis rupe

loci Ez. 8,14, ut scil. lectorcs latini in- statua ex niarmore Veneris a gcntibus
109 ADOPTIO FILIORUM. i\0

posita colcbatiir... Bethlcem nunc no- in patrem

» (1 Par. 28,6; cl". 2 Rcg. 7,
strani et augustissimum orbis locum lii- li; Par. 22,10; Ps. 88,27. 28). Sensu
1

cus inuinbrabat Thamiiz, id e^^t, Adoni- ilaquc theocratico haec moÔEafa acci-
dis, el in specu iibi quondam CbrisUis picnda est, quatenus Deus po[)iilum
parvidiis vagiit Veneris amasius plange- Israël prae reliquis sibi elegit in rcgnum
batur (epist. ad Paiiluuim 58, ;^, M. 22, sacerdotale (Ex. 19,6) et do hac adop-
o81).Celerum vide Movers, Pboenizier I. tione loqiiitur aposlohis Honi. 9,4 :

p. 195; Scholz,Goetzendienst und Zau- quorum adoplio est filiorum. Qiianeces-

berwesen 1877, p. 217 s. situdine populus Israël cum Deo con-
iungalur, aliter quoque exprimitur, si
ADONISEDEC (p-y-iJlN dominus
Deus vir, maritus, populus sponsa, uxor
ùistitiae, LXX mendose 'ASwvtÇeCé/.),
appeliatur. Sensu eliam magis improprio
Amorrhaeus, rex Icrusalem qui ciim ,
aliae quoque génies, utpole aDeocreatae,
aliis quattuor principibus Amorrhaeo-
nomine liliorum designantur; ita 1er.
rum contra losue foedus pepigit. Duni 3,19 Deus enuutiat consilium suum quod
quinque reges foederati Gabaon urbem de populo suo exaltando conceperat :

oppugnant, losue de Galgalis ascendens ego autem dixi : quomodo ponam le in

eorum exercitus percussit et usque Aze- filios i. e. statuerai eum exaltare prae
cam ac Macedam persecutus est. Quin- reliquis lîliis; eodemque modo Israël
que reges, qui in spelunca apud Mace- dicitur filius Dci primogenilus (Ex. 4,
dam urbem se absconderant, inde 22).
extracti et super quinque stipiles sus- Allero modo el sensu mullo subli-
pensi sunt. Cum sol occuniberet, de
miore dicuntur Dei iusti qui gralia
lilii
patibulis depositi et in speluncam, in sanclificante cl inhabitatione
pracditi
qua latuerant, proiccti sunt(Ios. 10,1-27).
Spiritus sancti donali participes effecli
ADOPTIO FILIORUM (uioÔsaJa). sunt naturae divinac (2 Pelr. 1,4) ideo-
Homo natura sua est servus Dei. Sola que vero aliquo sensu iilii adoptivi Dei
Dci liberalitate et benignitate adoptalur vocanlur. Hi sunt iilii Dei et ut tilii he-
a Deo in filium. Haec vero adoplio in redes, isli spirilum adoptionis habentes
s. lilleris praeserlim duobus modis no- clamant abba pater (Rom. 8,14-17).
:

bis exhibe Lur. Priore modo magis im- Quam adoptionem ut consequeremur
proprio lotus populus Israël, quem Deus Deus misit Filium suum factum ex inu-
secundum promissa patriarchis facta liere (Gai. 4,4. 5), nam per lesum
sibi elcgit in peculium de cunctis popu- Christum Deus nos in adoptionem filio-
lis (Ex. 19,5), appeliatur filius Dei : rum praedestinavit (Eph. \ ,5) cl eam
haec dicit Dominus filius meus primo-
: adoptionem consequimur co quod in
genitus Israël (Ex. 4,22) et Moyses iube- Christum baptizati Christum induimus
tur nomine Dei dicere id ad Pharaonem (Gai. 3,26. 27), qua dignilate per ba-
et : dimitte filium meum. Sicut lotus ptismum in Christum accepta praccelli-
populus ea appellatione honoratur, ita mus prae sanctis veteris foedcris; illi
eadem de singulis quoque adhibctur : quippe erant filii sub tutoribus el aclo-
filii Domini Dei vcstri (Deut. 14,
estote ribus constiluli (Gai. 4,1 s.), nos au-
1) Deus conqueritur apud Isaiam
et : tem filii quos Christus in libeiiate con-
filios enutrivi el exallavi; ipsi autcm stituit; quare miniums quoque in regno
sprevcrunl me, et affer filios meos de
: messiano maiorest loanne Baptista, non
longinquo el filias meas ab extremis ter- utique sanctilale, seddignitale illa quae
rae (Is. 1,2; 43,6); similiter orasse scri- ex baptismo in Christum redundat
bitur Salomon : lu elegisli me regem (Matth. 11,11). Sensu plcnissimo dicitur
populo tuo et iudicem filiorum tuorum adoptio filiorum Rom. 8,23, quando scil.
et filiarum (Sap. 9,7; cf. 12,19. 21; 18, vita morlali transacta filii Dci in gloria
4).Peculiari autem ratione rex qui se- el beatilale animae el corporis confor-
det super solium Domini in lerusalem mes erunl imagini Filii unigeniti Dei,
(1Par. 28,5) dicitur filius Dei; « ipsum quae est revelatio filiorum Dei (Rom.
enim elegi mihi in filium et ego ero ci 8,19); nam « nunc filii Dci sumus et
Il ADOrriO III.IOIÎLM. ADOH.MU:, ADORATIO. iVl

iiHiuhiiii ;ipparuil (jiiid ("liiiuis; scimus inuniler referunlur ad Asarmotli (vide

(Hioiii;iiii cuni ;ip|);uii(M'il siiiiilos oi cri- s. V.) i)rogenilor('m.
niiis (inniiiain xiilrbiiiuis (Miiii sirui est » 2. rilius Tlinii régis llemalb (1 Par.
(\ loaii. ;{,-2). l'ilii liorcdes siinl hoiiorum 18,10 Aooucâjj.; 2 \W'j:. 8,10 DIV, 'Ieo-
patenioriini; qiiarc nos ([U(t(|iio lioredes oojpâa, loram ; ad Davidem missnsest,
l>oi vocamur qui scil. dcsliiiali suni
ul ei nominc |)atris sui de clade
'l'bou
consorles lieri ipsormn bonorum divi-
Adarezer rogi Soba intlieta congralula-
noriim in visioiio iioatilica el ad liane returac vasa aui(>a, argenlea, aei-ea doiio
participationoni iiloriao divinao dlfittilnr
olleiTel. Apiid Htiv. losephum (Ant. VU.
liaoc ailoptio lilioruni.
:i,4) vocaliir 'Aoojpa[jio;.
In Vulirala bis de adoplionc inler ho-
niini's lit nientio; Kx. 2,10 filia IMiarao- ADORARE, ADORATIO ,Tnn;:»n
nis piiornltini Moyscn « adoptavit in adbibctur in s. littcris no-
Tzpoajcjvsrv)
locinn lilii .. hobi-. : cl crat, ci in filiuin; tione generali aliqucm submisse vene-
et Eslli. 2, 7 MardoohatMis sibi eam randi et lionorandi. Quae veneratio ex-
(Eslher) adoptavit in filiain (item v. d:>), primitur inelinatione corporis, proslra-
hebr. accopit oani sibi in liliam. Cetc-
:
tione in terram (pio sensu saepissime
;

niin adoplionem proprie diclani cuni iis reperitur; ita Abraham adorât populiun
cfTectibiis, quos v. g. loge roniana et terrae lilios scil. Iletli Gen. 23,7, lacob
ecclesiastica statui vidcmus, Fudaei igno- et uxores eius adorant Esau (Gen. 33,
rabant. Ad conciliandani inter se genea- 3 s.; inlcllegi adoratione inclinatio-
;

logiam lesii apiid Mallbacum et Lucam nem elucet eo quod v. g. dicitur vc- :

S. Angiislinus inter alia etiam dixerat stros manipulos circumstanlcs adorare

losepbiim habere potuisse luium patrem manipulum meum, solem et lunam et
a quo genitus, aiterum a quo adoptatus stellas undecim vidi adorare me (Gen.
csset (De cons. evang. 2,;{: quaest. ev. 37>7. 9). Haud raro ([uoque additur :

2,o; .]/. 34, 1072; :j:i, 133.j); verum eam

adoravit pronus in terram, procidens in
explicationem non consisterc postea in- terrain, proeurnbens; adoravit super fa-
tellexit (Uctract. 2, 17; M. 32, 633). ciem terrae, prono vullu, super terram
ADOR V. ADLUA.M. (niTIX i. e. in terram inclinatus), cor-
ruens in terram adoravit etc.; cf. Gen.
ADORAM nT-n.. 1. Uuialus lilius
19,1; 33,3; 43,20; .o0,18; Hutli 2,10;
lectan ,1 F>ar. 1,21 ; B omitt., A Ksooupiv}. 1 Reg. 24,9; 25,23. 41; 28,14 etc. etc.
Idem Gen. 10,27 Viilg. Aduram, LXX Saepissime autem iis dictionibus desi-
'Oooioi. Ubinam iiic sedes lixcrit, non gnatur cullus religiosus et lionor qui
eadem certitudine statiii potest ac de Deo Domino cxhibetur; v. g. Gen. 24, 2()
compluribus aliis filiis lectan. Bochartus inclinavil se bomo et adoravit Domi-
jiutaverat popiilnm Adramitanimab Ado- num; 47,31 adoravit Israël Dominum;
ram descendere, Cbatramolitas vcro in Ex. 4,31 proni adoraverunt; 1 Reg. 1,

Hadramaul scu Chatramilide rcsiden- 19 adoraverunt coram Domino. Eadem

les al) Asarmoth tertio lllio lectan. Sed notio habctur quibus cullus
iis in Jocis
re accuratius perpensa Adramitas eos- idolorum, solis, prohibc-
niilitiae cocli
dem esse cum Cbatramotitis perspexit, tur; cf. Ex. 20,3; 23,24 non adorabis
nnde conclusit Adoram sedes tixisse in deos eorum; 34,14 noli adorare deum
extremo Arabiae angulo versus orien- alienum; Lev. 26,1 Deut. 4,19 etc., at- ;

tem (Phaleg 2,20). Res non liquet. Ali- que hisce satis quoque exprimitur exsi-
qui Adramitas {Ptolem. VI. 7,10) distin- stere cullum et honorem qui nuUi rei
gui vohmt ab Atramitis {Plin. VI. 28, crealae, sed soli Deo exhiberi possit ac
V6'6; XII. 14, 52 Astramitae) et utrosque debeat; id quod conceptis quoqué verbis
a Cbatramotitis, alii omnem distinctio- declaralur Dcus luus unus est, non
:

ncm illorum populorum ncganl. Qiiid- habehis deos alienos (Ex. 20,3; Deut. 5,
quid est de Adramitis, quos ad Adoram 7; 0,4 s.).

referre poteris, saltem Atramitae et Adoratio autem et cullus qui soli Deo
Cbatramotitac iidem videntur et com- debelur cxprimitur dictione invocarc
113 ADORARE, ADORAÏIO. ADRAMELECU. 114

nomen Domini i. c. Deuin colebrare, quod lesus eo opponit adoration!

loco
laudare (cf. Gen. 4,26; 12,8; 21,33; 26, i. e. cultui divino per sacrificia votera
213; 3 18,24; Is. 64,7; loel 2,
Reg-. exercito in monte Garizim et in lerusa-
32 elc); re auteiu expriniitiir sacriticiis, lem; unde déclarai novum cultum Dei
qiiibus scil. Deus agnoscitiir et colitur in regno messiano lieri modo longe ex-
tamquam summus omnium rerum do- cellenliore, in spiritu i. e. enasci débet
minus, tamquam largitor bonorum; si- ex illo spirilu quem Deus ipse promisit
lîiul cum sacrifîciis otlerebantur preces sedaturum tempore messiano dabo vo- :

(cf. 1 Praoterea soliti erant

Par. 23,30). bis cor novum et spiritum novum ponam
pii Israelitae crebro fundere orationes in medio vestri et spiritum meiim ponam
(V. OIUTIO). in medio veslri (Ez. 11,19 et 36,26. 27),
In Novi Testamenti libris Cornélius qui spiritus clamât et postulat et desi-
centurio romanus procidens ad pedes dcrat pro nobis gcmitibus inenarrabili-
Pétri adoravit, inaxinia scil. reverentia bus (Rom. 8,26) et postulat secundum
Petruiii ut nuntium Dei sibi missum co- Deum pro sanctis (v. 27); in veritate :

luit, quem tamen honoreui ille declina-
vit dicens cum eum elevaret surge. et
ego ipse homo sum (Act. 10,2;). 26).
[cannes quoquc, cum angélus ad eum
loquerctur, cecidit ante pedes cius, ut
adoraret eum (Apoc. 19,9; 22,8), id
quod ne faceret ille prohibuit. Qui ad
Christum accedunt favorein vel miracu-
lum petentes cum adorant (cf. Malth. 8,
2; 9,18; 14,33; 15,25 etc.); magi infan-
tem procidentesadoraverunt; caecus ille
a nativitate, postquani sanatus et de lesu
Filio Dei edoctus est,
vit eum (loan. 9,38) etc. Quibus in locis
singulis accurate dispiciendum erit quo
sensu adorare accipi possit et debeat;
neque enim supponi potest qui niira-
culum vel favorem a lesu expetebant
eum iam cognovissc Deuni verum sane
plerumquc eum vcnerabantur sicut pro-
phela a Dec missus coli solebat; et si
eum etiam tain(piam Messiam agnosce-
bant, nonduiii sequitiu^ eos naturam
vetera enim sacrificia in lerusaleni
: oblata umbra solum erant et figura ad
emundationem carnis neque aufcrre po-
terant peccata ne([ue olTerentem facere
perfectum (Hebr. 9,13; 10,1 s.); huic
autem uinbrae in regno messiano suc-
cedit ipsa imago rerum, ipsa veritas
(Hebr. 10,1),ipsum scil. opus redem-
ptionis in oblatione corporis Christi per-
actuni, qui sua oblatione consummavit
sanctificatos (Hebr. 10,14). Uude ado-
ratio verafit in intima coniunclione cum
procidens adora- bac una oblatione. Et quia l'egnum mes-
sianum débet esse universale, co ipso
concidit lex illa qua pro cidtu sacrificali
unum solura statuebatur templum in
centro theocratiao veteris; id quod lesus
pariter exponil loan. 4,21. 23.
; Quanto autem studio et quanta reve-
rentia et assiduilale adoratio Dei pera-
genda sit, sublimi modo nobis proponi-
tur in Apocalypsi 4,8-11; 7,11. 12; 11,
16. 17; 14,7; 10,4; 19,4 et ceciderunt :

quoque eius divinam novisse. Nihilomi- seniores viginti quattuor etquattuor ani-
nus lieri potest, ut aliqui vero sensu malia et adoraverunt Deum sedenlcm
eum adora verint; nam lesus, uti ex super tbronum dicentes : amen, alléluia;
evangelio loannis cunqnimis patet, clare et 7,12 : benedictio etclarilas et sapientia
suam naturam divinam et aequalita- et gratiarum actio, honor et virtus et
tem cum Pâtre asseruit (loan. 3,21 s. 8, fortitudo Dco nostro in saecula saeculo-
o8; 10,30 s.), quod cum ludaei mali- rum, amen. Ipsa autem adoralione Deus
gni optime intellegerent (loan. 10,33), agnoscitur et colitur ut sumnuis omnium
cur non etiam ii qui in cuui credcbanl? dominus, creator omnium et Unis om-
Neque absonuin erit supponere alios, nium (Rom. 11,36 quoniam ex ipso et
uti magos (Mattb. 2,11), fuisse singulari per ipsum et in ipsum [di aùxbv] sunt
illustratione superna edoclos. In nolione omnia; ipsi gloria in saecula).
cultus latriae ((ui soli Dco debetur ipse I. KNABENBAUER.
lesus docens ea voce saepius utitur
(loan. 4,20 s.) et veram adorationem fieri
ADRAMELECH (^Sq-IIN, Aopau.£-

debere iubet in spiritu et veritate, id ^sy).

Il: AniiAMllI.KCll. AnUUMF'.TINA. IIG

1. Idoliiiii o.iiiiiii (jui orant do Scjilmr- ADRAMYTTIUM v. ADUIMETINA.

vaiin; lii ciilliiiii Atliainoloch in Sama- ADRIA. Na\is, ([iia S. Pauhis llo-
riaiii sfcmii Iransliiloriinl, ciiiii a ro^'o niaiii vriii'lialni', inlcr Caudam Kaùoa,
\sarliadtloii oa in rc^^'ioiic pro llliis Is- ad mcridiem C.rclae el Mclilam Malla
raël esseiil n.Ilocali i-Wc^. 17,31 No- . llucliiius agilabalni' in Adria, iv to) 'Vopt'a
inen idoin est qnn.l assyriacuin Adftr- ^Acl. 27,27 A(h'iaticum niinc dicitur
.

ttialik : Adar f>l iv\: Adar dtnis saopo mare inlcr Ilaliam, Dahnatiam, Illyriam.
ooininonuiralur inlcr
assyriacos. dcus Aliiis aiiti'm i-rat anriqiius usiis lo-
Cum t Itcjr. IT.:u dicaliiiMonduislos csso iIiicikM. l'iaviiis loseplms Vila 3}, cum
niios Adrainol.'ch i-^ni, isliid idoluni si- ex iuilaea in Ilaliam navigan-l, naiifra-
inililudiutMii(luaiidani habel cuiii Mo- gium passus in medio sinu Adrialico
locli. Voceni Adar, priinilus Atar ossc xa-à [j.iaov tÔv 'Aôpfav alla navi exccptiis
originis accadioao ol signilioare /mlrrm est, ([uacCynMiis Puteolos vêla faciebat;
iIctermiiHtfionis rolorl Schradcr- White- haec igitiir iisdem fere in aquis versa-
hOKSe Cunoir. liiscM-ipt. and OUI Test. 1. balur ac navis S. l'aiiii Act. 27,27. Apud
p. 27(i . Anlt\i aliao proponcbanliii" e\- Ptolemaeum VIII. 9,2; III. i:i,l; 17,1
plicaliones : re\ praeclarus; rex astu- [e(/. MitUer-Fisrher li-,i: i;),l]) mare
Uis ai-aniaice dura m ; inio ex nco-per- Adrialicuni est inler Siciliam, sinum Co-
sico ai/he/'
: igni? rogis, ignis reiiins. rinlhicum et C.retam. Cf. l'otrizi, Fcl-
2. Filins Sennacheiib rcgis, qni siniul len, Kiuihciihauer ad Act. 27,27.
cuMi IVatre sno Sarasar palrcni, cuni in
ti'Miplo Ncsroch adorai-ct ,
gladio per- ADRUMETINA scil. navis ;Act. 27,
cnssit; parricidio patralo fugoriint anibo i). S. l'anius aliique caplivi Honiam
in terrani Ararat i U(!g. 19,37; Is. 37, ducendi Caesareae navem niercatoriam
3S , qnao regio apud Àssyrios Urartu conscendcre iiissi sunt, quae ad urbeni
dicitur el planiliein significat, quani Adraniytlium pertinebal (TiXorov 'Aôpa-
Ara\cs Jluvins pemn^at post Sennache- ;
[jiuTT:r)v6v, navis Adrumetina. Eligcbatur
iib regnnni ol)linuit filius eius Asarhad- navis, quae Adramyttium reverlensad va-
don. Haec ex S. Scriplura. Eandeni rem rios Asiae Minoris poilus appellcbatur,
narrât Abydenits apnd Eusebiuni Chro- quo facilius navis Romain navigalura in-
nicon I. M. 19,123; cl', éd. A. Sclwene I. vcniri possel; Myrae in Lycia ad oslium
p. 3.") nota iioc modo Sennacherib : Andriaci (Andraki) fluminis luliiis cen-
ab Adramolo filio occisuni esse eique in lurio navem Alexandrinam in Ilaliam
regno successisse Ncrgiluni, hune autcm lendentem invenil Act. 27,5. 6;. Adra- —
ab Axerde fratre inlerfeclum esse. Quae myltium est urbs mari lima Mysiae ad
narralio satis congruil ralione habita sinum Adramyltenum sita; Lcsbiis iii-
nominum cum sacris litleris. JNam Adra- sula sinum ab Archipelago protegit et
mclus cerle est Adramclcch, Axerdis est portum naturahîm efformal, ad queiii ex
Asarhaddon. At Nergihis? Xomcn repe- ulraque insulae parte fauces angustao
rilur in inscriplionibus cuneiformibus aditum praebent. Inde ab aelale i-egum
Nirfjnl-sar-usur Nirgal regem protège; Pergaiiienorum Adramyttium erat em-
i. e. Neriglissor (Nr.piyXîaapo; apud Flav. porium célèbre. Tempore S. Pauli iiii-
los. cont. Ap. 1,20 éd. Niese). Coniicere dem erat forum seu conventus iuridi-
licet nomen
filii Sennacherib integrum cus, cuius iurisdiclio usque Apolloniam
fuisse Xirgal-sar-usuv, cuius unam par- ad Rhyndacum silam sese exlcndebat
Icm Nergil, nobis servaverit Abydenus, Plin. V. 30,122. 123 . Aliqui veri simile
alteram Sarasar, S. Scriptura. Alexan- — esse putant S. Paulum in secundo suo
der Polyhistor apud Eusebiuni ;Chroni- ilinere, cum a Calatia per iVlysiam Troa-
con I. il. 19,1 lis cf. éd. Schoene [. p. 27
; dem proficiscerelur, eliam Adramyttii
ex Iribus fiiils nonnisi unum nominal, fuisse (Act. 10,6. 1). Hodiernus viens
qui Sennacherib interfecerit, cui nomen Adramili seu Edremid a lilore remo-
Ardumusanus seu Arduniuzanus i. e. tior nomen urbis antiquae sortitus est,
Adramelech. Cf. Sdirader-Whitehousr, sed urbs Adraniyltium posila erat in
Cuneif. Inscripl. and Old Test. II. p. lij. colle iuxta mare ab Eveiio fluvio meri-
Îl7 ADRUMETINA. ADVENA. HH
(lieniversus. Cf. Pauly-Wissowa , Real- cit ad filios Ilcth (Gen. 23,4). Legisla-
Encycl. der klass. Allcrt. s. v. tiono mosaica bcne providctur protcc-
lioni et iuribus advenae si habitaverit
ADULLAM V. ODOLLAM. advena in terra vcstra et moratus fuerit
:

ADULTERIUM v. iMATRIMONIUM. inter vos, non cxprobretis ei, sed sit

ADURAM (2 Par. U,9 Dni-TN; :
inter vos quasi indigena et diligctis eum
'Aowpat, A 'Aoojpaîfi) et quasi vosmetipsos; fuistis eniin et vos
advenae in terra Aegypti (Lcv. 19,33,
ADOR (1 Mach. 13,20 ABwpa), urbs
:

34) et Deus amat peregrinum

: (ifi) cl
tribus fuda a Uoboatn munita (2 Par. 11,
1); Flav. losep/i. Ant. VIII. 10,1 : Aôco- dat ei victum et vestitutn, et vos ergo
paîix;. Tryphon Syrorum dux cum a mon- amate peregrinos, quia et ipsi fuistis
tanis ludaeae par Simonem Mach. ar- advenae in terra Aegypti (Deut. 10,18.
ceretur, longiore per Sepbelam circuitu 19). Quare saepius inculcatur ne adve-

Ador usque progressus est, ut ab austro nam opprimant, ne ius eius laedant :

contra lerusalem ascenderet (1 Mach. advenam non contristabis neque af-

13,20; Ant. XIII. G,o 'A8wpa\ Hacc : fliges eum, advenae enim et ipsi fui-

terra Aegypti (Ex. 22.21 cf. 1er.

ex S. Scriptura innotescunt, reliqna ex stis in ;

Flav. losepho. Anno 128 a. Chr. cum Au- 7,6; Zach. 7,10) et
22,3; maledictus :

tiochus VII. Sidetes in bello Parthico qui pervertit iudicium advenae (Deut.
occubuisset. Adora ('Aotopa) a loanne 27,19). Advenis quoque sicut Israelitis
Hyrcano Syris erepta est aeque ac Ma- civilatos refugii subsidium et lutelam
rissa, quacum apud losephum simul praebebant (Num. 33,15; los. 20,9); iis
nominari solet CAnt. XIII. 9,1). Annis '61- sicuti levilis e bonis terrae, e primiliis,
;)o a. Chr. urbes, quas ludaei post tem- deciniis aliqua erant largienda et epu- :

pus machabaicum iterum subegerant ac laberis in omnibus bonis quae Dominus

partira deleverant, a Gabinio procon- Deus tuus dederit tibi, tu et lévites et
sule restitutae sunt, inter quas Marissa advena qui tecum est etc. (Deut. 20,11-
et Dora (Ant. XIV. u,3 "Aoropa) seu :
13). Et advenas quandoquc satis divites
Adoreus (Bell. iud. I. 8,4 'Aôtioeo;;. :
— fieri posse declaratur eo quod Israelita
Nunc vicus Dura 9 km a Hebron occi- pauper se ei vendere potest, sed ita, ut
dentem versus. unicuique Israelitae ius sit eum redi-

Cf. Gnériii, 353-355; Robinson,

Judée III.
Palaestina III. p. 209; Sirrrey of West. Pal.
Mem. m. 301. 30i. 305 et Couder and Kit-
clwner, Large Map, slieet XXI, Reduced
Map, sheet li Riess, Bibel-Atlas cd. 3. s. v.;
;
mendi (Lev. 25,47. 48). Yerum advena
quoque certis adstringitur legibus; dé-
bet renuntiare idololatriae; si dederit
de semine suo idolo Moloch, lapidari
débet (Lev. 20,2) débet abstinere a co-
;

Legendre apud Vigournux, Dict. de la Bi-

mestione sanguinis (Lev. 17,10. 12), sed
ble s. Carte de la Palestine; F. Biihl,
V. et
Geogr. des Alten Pal. 1896, p. 165; D. Za-
débet sanguinem ferae vel avis vena-
neccliia, La Palestine d'aujourd'hui 1899, tione captae effundere et operire terra
II. 262 Liévin de Hammc, Terre Sainte
;
(Lev. 17,13); si morticinum comederit,
1897, 11. 140. débet lustratione expiari (Lev. 17,1;>);
pari ter débet observare sabbatum, tem-
ADURAM,nomen virorum v. ADO-
père paschali abstinere a fermentato,
RAM 1 et ADONIRAM. diem expiationis observare ieiunio et
ADVENA (ia, LXX plerumque Tipoa- cessatione ab opère, item annum obser-
TiXuToç, saepius Tiapoixoç, raro yciwpa;;, vare sabbaticum (cf. Ex. 12,19; 20,10;
homo ex alla gente oriundus qui habitat 23,12; Lev. 10,29; 25,6); in deserto de-
in medio populo Israël vel generatim bebant pariter cum Israelitis si mactare
alienigena, pcregrinus. Tamquam aiie- voluerint ad ostium tabcrnaculi mac-
nigena Lot contemnitur a Sodomitis tare et offerre Domino (Lev. 17,8). Ad-
(Gen. 19,9); Abraham tamquam advena venae quoque licuit Deuui colère obla-
versatur in terra Chanaan (Gen. 21,23); tionibus et votis et ei eaedem normae
advena sum et peregrinus apud vos, di- erant observandae quae Israelitis prae-
 119 AinKNA. AE(;YPTL•^ ItiO

soiibobanlur (cl'. I.rv. 22.18 s.; Niim. linguam assyriacam sub l'orma Pnturisi
i:i,i:^ r.. 20. -iin. Iransniissum ac « terrain meridionalem »
i^Miantoporo advoiiao \)co conii sini 00 désignât. Origo aliorum noininum nun
qiitniiio ilemonstralur. (|iio(l iiiiiiriat^ il- salis videtur conslare, ac praesertim
lis illalac inter sci>l(Ta populi Israël nominis graeci et lalini (b^rivalio minus
Kravissima ivconscnliir Ps. <.•;{, C. vi- : liqucl.Voccni D^IÏQ pUîrique l'ormam
diiain et advcMiam iiilorreceniiil; Ez. 22,
dnalem a duabns tcrrae parlibus vel
T adveiiam (•aliiiniiiati siint in iU(>(lio
:

dnobus eius limilibus, montibus sciiicet

tiii: 22,2W atlvonaiu oppritiu^liant ca-
:

luimiia alis(|ii(> iudicio. — Proinissioncs oriiMilalibus et occidentalibus deriva-

lam, alii loi-mam localem vel pronun-
• piocpio et boiia iiicssiana aequc iis a
lialionem diphlhongicam explicant cius-
in'ophetis proponiinliir Is. ;)4,li) : ad-
dem radicis, a qua etiam liva ac nomina
vena quondam luus adiiiniïotur Uhi (cl".
14.1) et o(),3 non dirat iiliiis advcnae
:
Aegypti babylonico-assyriaca Misn\
qui Domino dirons
adliaeret separa- :
Misrl, Musri, Misir, Musur, syriacum
lioni' dividot jne Dominas a populo suo; i^lïa, arabicum Mi.sr, graecum Mûa-
c[ pi'olecto, onm ad omncs •icnies bona pa ap. Steph. Bi/z.) aliaqne derivan-
messiana dicantur pervenlura, potiorc Inr. Uadiccm banc plei-ique semiticam,
«[uodani iuro advenae crunt sicut indi- alii aegyptiacam (cf. los. Ant. I. 6,2i

Kenae inter fdios Israël et divident cum volunt, cui muniondi iBo-
significalio
iis posscssioncm, ut Ezechiel ioquitur chart.) vel coerccndi seu terminandi \Ge-
(i-7,22). — Advenae incolunt non in senius) vel circumvallandi seu occludendi
Icrra sua, scd in terra aliorum. lam (Ebers) convcniret, eo quod Acgyptus in
terra palaestinensis est singulari qua- parle urbibus munitis
scptemtrionali
dani ratione terra Doniini. Quarc ipsi tamquam vallo quodam contra linitimas
Israelitae appellantur advenae Lev. 25, tribus orientales clausa sil, vel quod ag-
23 terra non vendctur in perpetuum,
:
geribus et vallis adversus nimiam lluvii
quia mca est et vos advenae et ooloni inundationcm se defendei'it. DH vero
meiestis (a''2tt?ini ana); 1 Par. 29,15 :
probabilitcr cum nomine
aegyptiaco re-
peregrini sumus coram te et advenae, gionis componitur, quod in lingua cop-
sicut omnes patres nostri (cf. Ps. 38,13; tica est seu yji[>-<; et a radice Kin
y.ri^s

118,19). derivatum propric terram iiigram, scil.

I. KNABENI5AUER. Nili undis adductam et a « rubra » terra
deserti distinctam significat. De altero
AEGYPTUS. 1. Nomen. Aegyptus,
nomine v. RAHAB. Notandum vero, Ba-
grraece Al'yyTr-o;, vocatur regio, quae
bylonios et Assyrios eadem voce Musri
hcbraice ai-iyr^ et rarius lij:a audit
et Misri praeler Aegyptum plures alias
^•j:*2 "rx'; 4 Reg-. 19,24 Vulg. aquas regiones désignasse, tum ad orientem
clausas; Is.19,6 et 37,25 Vulg. rivi ag- Assyriae, tum in Syria seplemtrionali
gerum; Mich. 7,12 ir^c lyjVulg. civita- inter Orontem fluvium ac monlcm ïau-
rum, tum in superiore Arabiac parte
tes munitaci. Poetice eadem regio an
versus Palaestinam silas. Fortassis in
dicilur Ps. 77[78],51; 104 [105], 23.27; uno vel altero texlu Scripturac, praeser-
105 [106], 22; cf. 1 Par. 4,40. Vulg. item tim 3 Reg. 10,28=2 Par. 1,16 s., 4 Reg.
Cbam , atquc etiam nm (Ps. 86 [87], 4; 7,6 (v. comment,), cum H. fVinchler
88 [89], 11 Vulg. superbum Is. 30,7 ;
loco Aegypti potius regio illa MuHri in
Vulg. superbia; 51,9 Vulg. superbum;. Syria seplemtrionali intellegi polerit; at
Pro Aegypto supcriore nomen spéciale quac idem auctor de substituenda Musri
D^ins. Vulg. Phaturcs vel Phetros oc- arabica pro Aegypto in plurimis aliis lo-
cisaudacius more suo coniicit, nullo vi-
currit, cui D^ïG lamquam appellatio
dentur niti solido fundamento.
Aegypti septemtrionalis opponitur Is.
Incolae Aegypti hebr. plur.
'•"îïn,
11, U; 1er. 44,1.15; Ez. 29,14; .30,14
proprie est nomen aegyptium etiam in
;

nïc (fem. nnïa, plur. ninsQj,

121 AEGYPTUS. AEGYI'TUS. 122

graecc M-^jt^aoi, Aegyplii appellantur; sus generalim usque ad mare Rubrum

praeterea CDIDS (Gen. 10,14; 1 Par. extendilur, dum in plaga occidentali de-
sertum Libycum termines previnciae na-
1,12) dicuntur incolae terrac Phaturcs
seii Aegypti superioris.
tiiralesdésignât. —
Bifai'iam vero in
Scriptura atque in emniltus histeriae
Cf..S'.Bochurt, Geogr. Sacra I. 4,24 H. Re- ;
menumentis inde ab antiquissimis tcm-
land, Palaeslina I. 12 p. 62-6; /. D. Mi- poribus Aegyptiorum terra divisa appa-
chaelis, Supp!. ad lex. hebr. 1542 s.; E. F. ret altéra enim pars est Aegyptus su-
:

A'. RoscnmUller, Bibl. Alteiihumsk. III.
p. 189-93; \V. Gesenius. Thésaurus 815;
C. EOers, Aegypten u. d. Biicher Mose's
115 ss.; Eb. Se lir acier, Ke'diwschr. u. Ge-
schichtsf. p. 246-85; id. Keilinschr. u. Alt.
Test. cd. 2, 89; Frd. Delilzscli, Paradies
308-10; Ad. Ennan in Zeitschr. liir alttest.
Wiss. X. 1890,118 s.; //. Wincklcr, Alttest.
Untersuchungen, Leipzig 1892, 168-74; id.
Atlorieiit.Forsch.l. 24 ss. 195. 337; /V/.Musri,
Meluhlja, Ma'în (Milteil. d. Vorderas.
1898," ï et 4); F. Ventre Bey
l'inst. Ég. III. Sér. n. 4, 1894, p. 331-8; Fr.
de Huinmelaïa'r, A. D'tllmunn
in Gen. 10,6.14.
2. Desoriptio. Aegypti fines Ezechiel
propheLa gencratim describit « a Migdol
usque Syenen et usque ad termines
Aethiopiae » (29,10; 30,6 Vulg. a lurre
Syenes); Migdol enim seu Magdalum
(.Ex. 14,2 etc.) urbs erat in terminis
Aegypti septemtrionalibus versus Palae-
stinam sita (v. M.\.GDALUM2), Syene vero
in exlremitale meridionali Aegypti su-
perioris Aelhiopiam versus. Atque in
hac quidem parte australi ipsa natura
duce Aegypti fines comniuniter prope
perior atque australis, alio nomine
Phalures, vel tempore posteriorc The-
bais dicta, altéra inferior est atque aqui-
lonaris, nomine communi Aegypti cem-
prehensa. Hacc pesterior septem Nili
partibus. irrigata, antiquitus sicut et
liodie magna ex parte, praesertim iuxla
litus maris lacubus ac paiudibus con-
sita,ctprobabiliter primis histeriae lem-
Ges. poribus omnino inhabitabiii.s eral. Pro-
in Bull, de
vincia vero meridionalis, a propheta
mérite « terra nativitatis » Aegypti dicta
al. Gomment,
lEz. 29,14; V. infra], hinc inde l'rugifc-
ris iNili aqnis pariter alluitur, paludum
autein omnino expers, praesertim versus
mare Rubrum mentibus variisque valli-
bus indolem prersus dislinctam exbibet.
Utraquc Aegypti pars aiitiquitus in plu-
rcs districtiis seu nomos distributa erat,
numéro fcre 22 in provincia siiperiore
totidemque in inferiore. De quibiis hic
ulterius agere supersedemus, ciim in
Scriptura non vidcantur commemorari.
— Urbes vero in libris sacri.^^ hae fere
neminantur, de quibus singuli ai'ticuli
consulendi erunt Alexandria, Beel-
:

Syenen assumuntur, cuni in regione sephen, Bubastus, Etham, Hancs, Helio-

syenitica montes ex utraque parte val-
lem Nili quasi occludant primamquc seu
potius ultimam lluvii cataractam offi-
ciant. Altéra ex parte
neum satis septemtrionales
clare fines
versus non ita
indicat; at Palaestinam
distincte termini a natura positi appa-
rent. Satis tamen communiter ille qui in
Scriptura saepe tamquam finis Palae-
stinae meridionalis commemoratur tor-
rens Aegypti i. e. vallis
el-'Arlsh dicta (v. TORRENS AEGYPTI)
Aegyptum a Palaestina dividere adraitti-
tur, licet fines politici
que adiRaphia [Tellhifah) progrediantur.
— Praecipua pars totius regionis inter
istos termines auslralem et septemtrio-
nalem cemprehensae constituitur valle
Nïli, ultra quam Aegyptus orientem ver-
polis,Magdalum, Memphis, No,Pelusiuni,
Phihahiroth, Phithom, Ramesses, So-
coth, Syene, Tanis, Taphnis (Taphnae).
mare Mediterra-
Cf. K. Rosenmiiller, Bibl. Alter-
E. F.
thumsk. 189-345; H. Brurjsch, Geogr.
III.
Inschr. allag. Denkm., 3 voll., Leipzig 1857-
60; id. Dictionnaire géogr. de l'anc. Egypte,
ib. 1879-80; G. Ebcr.s, .\egypten u. die Biicher
Mose's, Leipzig 1868; id. Durch Gosen zum
Sinai, od. 2, ib. 1881; id. Aegy()ten in Bild
Arabil)us Wndl u. Wort, éd. 2, 2 voll., Stuttgart u. Leipzig
1879 s.; id. Cicérone durch d. aile u. neuc
Aegypien, 2 voll., Stuttgart 1886; lo/i. Dilmi-
chen^ Geogr. d. alten Aeg. (Oucken I. 1),
hodie ulterius us-
Berlin 1878; id. Zur Geogr. d. ait. Aeg. (opus
posth.), Leipzig 189i; Frd.] Délit zsvh, Para-
dies 308-19; .id. Ennan, Aegypten u. aeg.
Leben im Altertum, Tiibingea 1885-87, praes.
p. 19-50; Fr. Kay.ier, Aegypten cinsl u.
jetzt, éd. 2, Freiburg 1889, praes. p. 1-22;/.
\i:\ AKGYI'TUS. 121

de Uouijr, Oéogr. anc. do ÉRyplo,

la liasse riinl ('.(Ml. 12,10; 41,47 ss. ; ri. Iv\.
Paris IS'Ji». G. litiulmsou, Aiuient K^ypt, 10,3; Nuui. 20,;;), in (pia imprimis Irili-
id. :,, London tS'.iO; M Mnx Millier, Asicn
.
cum, iiordeiMii. fai- colebanlur (E\. !),
u. Europa nacli allaeg. Donkm., Leipzig
31 s. l'racleica « cucuuieres el pc-
.

1893; Cntlj, L"Kg>|)le el la Bililc au

II.
pones, porrifpie, cèpe ol allia » (Nimi.
lioiiit de vue géogr.. Le faire 1893: lUiedc-
11,;>', ac linuiu (E\. '.»,31i, lici, vineae,
/,er-Sle,itdorll\ Aegypten, rd. i, Lei|>zig
1S97; H. M II. l'elrie. Syria and Egypt malogranala iiNum. 20,.-;; cl'. Gcn. 40,
froiii llie Tell ei-Ainania Leliers, New York 9 ss. at((ue pa|)ynis K\. ;),3 licbr. ; Is.

1898. Aliav. ap. II. .lolowicz. nihiiolli. aeg., 18,2; 3;;, 7 licbr." inlor planlas Aegyj)!!
Leipzig 1858-61, n. 1-91 i. •.>C22-''.653. 2676- comuiemoranlur, (pias ibidem abiindasse
2917. 3433-3439. c\ monuuicnlis cl sciiploribus aulicpiis
3. Conditiones naturales. Terra ob\ium est (v. spéciales de siugidis ai-
Aegypli « donimi Mli » morUo ali Hero- lic. . Ai»lissime vero Piiarao eiuscpie po-
ilolo appcllalur (ôôipov tou noTa[xou 2,0 • lenlia baculo arundineo comparalur
(Jeologirc enim considerata Irilms polis- 4. Reg. 18,21; Is. 36,6; Ez. 29,0i, cum
simiiin stralis conslal : solida riipo, Aegyplus arundinclis aliundet el insigne
arona siipcrpo?ila, liiiio di^nique iindi? regiuiu rcgionis scplemtrionalis papyrus,
Iluvii tenipore aiimiao inundalioiii? ad- arundinis species, l'uerit (v. ARUNDO .

ducln. Licet aiiteiu niontiuin quoqiie — Ex animaiibus vero aegypliis in tcxUi

rupcs al«iue valiez saxosae suam iiicolis sacro rcccnscntur oves el boves el asini
pracslent iitililaletii, innonles lapidum (Gcn. 12,16; 47,17; Ex. 9,3 elc), ca-
iiinlo>ac inannora aediiiciis staliiisipie lueii (Gcn. 12,16; Ex. 9,3i, cqui (Gcn.

aptissiina, aiirique fodinas ac lapillos 47,17; o0,19; Ex.

9,3; 14,18 s.; lli,
prcliosos praeltendo, iiiullo laiiien nia- 19 etc.:, canesEx. 11,7); praeterea cro-
ioris eiiioliiiiicnli est coiilemplil)ile illud codilus iLevialhan), sub cuius figura
Nili doniini, terra scil. aqiiis Iluvii ag- eliam Pbarao repraescntalur (Ez. 29,3
gesla, quac maiorciii soli aegyptiaci ss.), hippopolamus (Behcmolh pisccs ,

partein consliluil. Naiu omnis Aegypli Nili (Ex. 7,18. 21; Num. ll,:i; los.

fei-tililas al» illo dono dependet, qiiod 19,8; Ez. 29,4 s.i, alqiic intcr plagas
plantis alcndis cl poIuiu feracissiniiiiu Aegypti serpentes, ranac, sciniphcs,
el huiuoreiii a caelo pliiviae praepairo muscac ici'. Is. 7,18), locustae noiiii-

negatuin suppedilat. Praeterea idem li-
iiius praecipuaiii doniihus aedilicandis ac
fingendis vasis variistiue rébus iornian-
dis materiaiu praeslat. Idoiii vero bene-
licus lluvius otiaiu pisciuin niaxiinan!
copiani poluuiquc oplirmun incolis prae-
bct ac niagnaiu per lotani provinciain
coiimiercii viani constituit. — Scriptura
Aegypluiii lainquani rcgionein irriguani
ac foHiiissiniani describit Gen. 13,10 ,
nantur iv. spéciales arlic). ObiiciuuL
adversarii Scripturac, camclum anlc
Graecoriun tempora non occurrcre in
monumcntis aegyptiacis alqiic eliam
cquos salis sero in Aegyplum esse in-
troductos. Al cquos, qui in Scriptura
prima vice sub losepho commemorantur
'Gcn. 47,17), sallcni aclalc regum pa-
slorum [Ihjksos c. 1800-1600 a. Ciu'.
in Aegyplo fuisse omnes concedunl ide<i-

alque eliani inundalioneni annuaiu Ps'iii que haud ila difficile eril, eos eliam pro
coniiiiCMiorat Ani. 8,8; 9,;j. eique po- tempore losephi, maxime in provincia
lissiinum rcgionis fcrtililatein tribuen- Arabil)iis finilima, admillcre; cameli
daiii innuit Gcn. 41.1 ss., et punitio-
icf. vero licel in Labulis piclis cl sculplis ail-
nein Aegypti praecipuaui in exsiccandis liquioribiis nondum invcnli sint, lanien

Iluvii aquis conslilulani indical Is. 19,5 in papyraceo ex saeculo 14. a.

texlii

s.; Ez. 30,12; 32,14 aquas vero per ca-

;
nales is. 7,18; Ez. 30,12; 32,14; ac ma-
chinas ,l)eut. 11,10 eliani agris horlis-
que a fliivio remotis conununicari, et
hodiernus usus el monumenta anliqua
testanlur. —
Terrarn Aegypli praecipuc
frumenli ferlilissimam
Chr. conmiemoranlur, alque vix eril qui
ncgel quin apud Arabes aliosque linili-
mos populos eliam multo anlea exslilc-
rinl. Quid igitur mirum, Abrahauio, grc-
gum paslori ex PaJaeslina per Arabiac
parlem in Aegyplum inferiorcm venicnti
libri sacri refe- eliam camelos fuisse, quos ex donis
125 AEGYPTUS. AEGVI'TUS. 12G
ipsius Pharaonis ciiiu accepisse Scrip- Description de l'Ég., cd. Panchouclie t
lura tiiiniiiic dicit. Praelcrea argunien- XXI. 325 -XXIV. Paris 1826-9; R. f/arl-
t.

liiine\ silcntio iiioniunentorurn petituin maini, var. Annalen d. Landvvirtsch.

diss. in

niiiiimam habct contra Scripturac ex- 1864; Ztsch. Ges. f. Erdkunde III. 1868,
28-69; 232-79; 3i5-68 40i-20 id. in Diir-
plicitiini testinioiiiiiin probandi auctori- ; ; I.
micheii, Resultate I. Berlin 1869, 28-30;
latem, praesertiiii ciini Aogyptii a caiiielo,
F. Chahas, Éludes sur l'antiquité hist., Pa-
qui poliiis tribuuiii inipurariim orienla- ris 1873, praes. 398-457; F. <;. Willdn.son,
liiiiii propiius eral, inagnopere abhor- Manners and customs, éd. S. Btrcli. Lon-
l'uissc c\ cognita indole ipsorum ratio- don 1878, II. 78-135; III. 242-3.53; V. Lorel
nabililer supponankir. inZtschr. f. Aeg. Spr. XXX. 1891, 2V80; id.
in Recueil XVIII. 1896, 196-209 ;P/k J5o;/.v-
Cf. de FLORAaegyptiaca I>r. Alpini de sac. La faune de l'Ég. ant. in Revue Larousse,
plantis exoticis, 1. secundus, Venetiis 1627; oct. 1897.

id. de plantis Acgypti liber cuin observ. et De aliis rébus naturalibus Aegypti cf. Des-
notis 7. VesUngii. Patavii 1640; P. Forsiiâl, cription de l'E.. éd. Paiicli. XXI. 1-324 (Mi-
Flora aegypliaco-arabica, cd. C. Sicbulir, néralogie); O. Eraas. Aus d. Orient I. Stutt-
Hauniae 1775; M. Va/il, Symbolae botani- gart 1867; R. Lep.sius. Die Metalle in d.
cae, 3 tom., Havniae 1790-94; île Sacij, ,S'. aeg. Inschr., in Abh. Berlin. Akad., Philol.-
Relation de l'Egypte par Abd-AUatif, Paris histor. Cl., 1871, 27-143; F. C. H. ^]'endel,
1810, p. 16-134; Description de l'Ég., éd. Ûber die in altaeg. Texten erwahnten Bau-
t'anc/.oiic/ic. t. XIX. Paris 1824; Fr. Vn- und Edelsteine, Leipzig 1888; Baedeker-
gcr. Bot. Streifzùge IV. V. VII. VIII. in Sitz.- Steiiidorff op. cïL p. LXV-LXXIX. Alla v. ap.
Ber. Wien. Akad. , Math.-Nat. Cl., XXXVIII. H. Joloiricz op. cit. n. 915-1064. 2668-2670.
(1859), 60-140; XLV. 2 (1862). 75-88; LIV. 2918-2958, et ap. G. A. Prilzel, Thés. Litt.
1 33-62; LV. 1 (1867), 198-203;
(1866), botan., éd. nova, Lipsiae 1872-77, p. 465 s.
G. Sclnrcinfuiih. Plantae Niloticae, Berlin
1862; id. var. dissert, de plantis aeg. in Lin- 4. Incolae. Aegyptii in Scriptura
naeaXXXV. 1867-68, 309-76; 4. l'elcrmaïui's diciintur filii Chani, et fratres Cliiis,
Geogr. Mittbeil. 1868, 113-129; 155-169.
Phulli et Chanaan (Gen.
10,6); ab ipsis
244-8; Arch. d. sciences phys. et nat. VII.
derivanliir « Liidim et Ananiiu et Laa-
1882, 147-9; Rev. Scientif. VI. 1883. 72-77;
bini, Nephtiiini cl Plietrusiin et Chas-
Nature XXVIII. 1883, 109-14; Berichte d.
deutschen bot. Ges. I. 1883, 544-6,- II. 1884, iuiiii... et Caphtoriiii » (10,13 s.; v.
357 Eg. 1884 et 1886; Kmjlers
s.; Bull. Inst. Coniin. F. de Hummelauer et al.). Ae-
bot. Jahrb. V. 1884, 189-202; VIII. 1887, gyptionim igitiir. origineni textiis saccr
1-16; Verh. d. Ges. f. Anthrop. 1891, 649-69; ex Asia dérivât, alqiie ex ea quideiii
Bull. Soc. Khédiv. de géogr. IV. 1895, 93-104; parte, iibiNoe cuni flliis ac posteris suis
E. Boissicr. Flora orientalis, 6 voll., Basileae
ante dispersioneni habitasse et Neiurod
etOenevae 1867-1888; 4. Braiiii in Zeitschr.
ex posteris Cluis regni babylonici ini-
f.Ethnol. IX. 1S77, 289-310; P. Asc/icrsou
liuni habuisse legitur (10,8-10). Atque
in Sitz.-Ber. Ges. naturf. Freunde 1877,
141-61; 1879, 39-53; id. in Sitz.-Ber. bot. liaec quidam asiatica Aegyptioi^um origo
Vereinsd. Prov. Brandenb. XXI. 1879, 63-74; generatiiii satis communiler a recentio-
id. et G. Sc/nrciiifiirlh, Illustration de la ribus admittitur; praeterea vero etiaiu
Flore d'Egypte, Le Caire 1887 (Méni. Inst. l)al)ylonica culturae aegyptiacae origo,
Égypt. II. 25-261 745-820); /-'/•. ]\oi'nirj. Die
;
quani ex linguae alfuiitate, ex signis in
Pflanzen im alten Aeg., Leipzig 1886 (eius
scribendo adhibitis, ex niythologiis re-
« cdilio altéra » hoc solo addito a librario
ligiosis,ex artium totiusque culturae
exterius notato a priore differt); CIi. E. Mol-
dcnkc. Die in altaeg. Texten erwahnlen siiuililudincatque ex aliis ralionibus
Biiume, Leipzig 1887; F. Lorel, var. diss. in F. Hommel aliique defendebant, ex ils

Becueil de travaux II. 1880, 21-6. 60-5; VII.
1886, 101-14; XV. 1893, 105-30; XVI. 189'i,
1-14. 92-102; XVII, 1895, 177-99 (cuin /. Pois-
son); id. La Flore pharaonique cd. 2, Paris
1892.
De FAUNA aegyptiaca cf.
scriptiones animalium, éd. C. Niebuln; Uau-
niae 1775; S. de Sacij op. cit. p. 135-70;
quae ultimis bisce annis in Aegypto et
Babylonia inventa sunL nionunientis sa-
tis niagnain nacta est probabilitateni.
Quodsi alibi in Scriptura (Ez. 29,14)
Phatures i. e. Aegyptus supcrior « terra
nativitatis » Aegyptioruni appellatur (cf.
P. Forshâl, De-
Herod. 2,4. lo), id non eo sensu intelle-
gendum est, quasi inde priniani suam
 AEGVPTl :>.
ttii^iiu'iii (liicanl. stni (jikmI a<lvtMi;io pvi-
iiiilii> in Acjrvpto siiptMioro sotlcs li\o-
rinl. aiistro Nilimi sctiiti iii
(li'iiulo i'\
Ai'j:yittiim inlVrinrcinilos(oii(l(<rinl. Al-
<Hif ivvora in iVLriono ansliali pr-inias
fuisse Nilicolaruni sodos tM inoniiaicntis
in illis locis dolorlis abundo domoiislra-
tiir ot a reconlioribiis cummiinitcr adniit-
litiir. Prinios aiiloin aihcnas
oiiphralira por nuTidinnalcni
Araliiaiii
ar Iriium Bûb el-Mamle// dicliini ad val-
lem Nili vcnissc, (i. Scliweinfurtk aliiqiio
liaiid iiM|)rolial)ililor siippoiuint.
variis incolaniin classiltii? (cr.Herod.
2,IG4; DiwI. Sic. Ij:^ s.: Straho XVII.
1.2 éd. Cas. 787~ in lihris sacris praeler
Pluirannoin principes alque aiilicos,
et
praesertiin sacerdoles (ien. 41,41),, qui-
1)115 slalula cibaria ex horreis piiblicis
pracltohanlur Jh. 47, 22^ aliaeciiic tribus
sacordolales. sapientes, consiiiarii, oon-
iectores soiunioruin, niagi, uicdici coni-
niemoranlur Gen. 41,8-24;
7, H; 8,7. 18; 9,11; Is. 10,11
Icrea milites (îen. 37, .30;
14,7 etc. \ opérantes linum, « pectentes
et texentes sublilia » Is. 19,9; cl". Prov.
7,16;Ez.27,7), alque piscatores ;ls.l9,8).
Varios insuper alios opifices « ad lacien-
dum fipus in auro et argcnto et aère,
sculpendisque lapidibus et opère car-
jtenlario » atque ad praeparanda tliy-
luianiata et unjJiiienta al'iaque opci'a aptes
apud Aegyptios lloriiisse, ex iis quae de
labcrnaculo rel)usque ad cuiluin sacrum
requisitis in libro Exodi narranlur, me-
rito concludimus Ex. 3o ss.). Specia-
liter etiam plauslra et quadrigae aegy-
ptiacae in Scriptura laudantur, quae ad
vebendum pairiarchani lacob (Gen.
45,21) et larnquani merces actate Salo-
monis ;3 Reg. 10,29; 2 Par. 1,17, ubi
tamen alii regioneni Mu^ri in Syria in-
tellegunt; v. Connu.; ex Aegypto in
Palaeslinam mittuntur. Quae quidem
omnia ex monumentis veterum Aegyptio-
rum abunde confirmantur cl illustran-
lur, ex quibus magna praeserlim vario-
rum opificum ars et pcrlectio passini
elucet. —
De vita moribusque Aegyptio-
rum pauca tantum in liljris sacris in-
nuuntur potius, quam describunlur, quae
iisdeniillis monumentis prorsus con-
formia apparent. Ita loscplumi iegimus
Ai:C.VI»ÏUS. 12S
Itmsum ad Pbaraonem inlroiiuctiun (lien.
41,14 alque a regestola byssina, annulo.
torque aiu'ca insiguiliuu cl curru i-ej-in
vccliuu. nobilibiis Aegyptiis mori-
uli
eral (ib. 42 s. Onera a vii-is in capitc
v. .
porlari Scriptura coumicmorat(il). 40, 1(> ,
quod el llerodotus expresse rcl'ert, ad-
dens midicresin biuncriscadem gcstassc
(>\ rof^imir .2,3:; . pcpones |)or-
« Pisccs, cucunu>r(>s,
rosquc (>t ccpequae Israelitae
el allia »,
in deserlo desidcranl (Num. 11,5;, vul-
gus quoque aegypliimi potissimum ada-
— Ex mabat, diuu « ollae carnium », supci'
qiuis dicuninr scdisse in Aegypto (E\.
10,3,, |)olius sacerdolibus ac uobiliori-
bus conveuiuul ici'. h\ de Uummelaxier,
Das vormos. Pricsierl., Freiburg 1899.
p. 10-12). Pliaraonem praeter uxorem
legitiniam alias babuisse muliercs, ex
narratione de Abrabaiu et Sarai apparet
(Gcu. 12,lb-19\ carumque custodia cu-
nucbis tradila erat (ib. 37,36; 39, i;;
"60, 2; Ex. uxori autcm nobilis Acgyptii satis libère
s.), prae- cuni cxteruis agere licebat (ib. 39,7 ss.) ;
39,1; Ex. coniugiacum consanguineis et allinibus,
Hebraeis probibita, « iuxta consuetudi-
nem tcrrac Acgypti » licita considera-
bantur (Lev. 18,3 ss.). indoles aulem
Acgyptiorum ad superbiam propensa
indicatur, qua ab exteris gentibus, prae-
serlim asiaticis, la'mquam barbaris at-
que inipuris abborrebant et convivio
cum ipsis intéresse prolanum pulabaul
(Gen. 43.32), alque pastores gregum
prae céleris detestabantur (ib. 46,34), uli
passiin in monumentis apparel. Praeci-
puc vero Pbaraonis lastus vcbementer
ab Ezecbiele propbeta reprelienditur
(Ez. 29,3 ss. ; cl. 7. Knabenhaucr Connu.
in b. Posteriorc aulem aetate
1.).
Aegyptii connubia alque commercia cum
exlernis Asiatisque minime respuebant
(3 Reg. 3,1; 9,16; 10,28; 11,19 etc.), uli
eliam ex tabulis in Tell el-'Amarna in-
venlis passim elucet; etiam militibus
mercenariis ex diversis nationibus ori-
undis, iam a primis regni saeculis usi
sunt (cf. 1er. 46,9. 21; Ez. 30,5). Prae-
lerea vero Aegyptii saltemacvo propbe-
tarum ad luxuriam ab[ue libidinem ad-
modum proclives saepius nolanlur (1er.
2,16; Ez. 16,26; 23,20; cf. Gen. 39,7 ss.);
atque id quidem, licet artem Aegyptio-
rum primi aevi puram el castam cum
' LETHffiliil'X Ed.1» n,^
129 AEGYPTUS. AEGYPTUS. i'M)

P. Keppler quis velit praedicarc, poste- tiarum (v. supra n. 2,j, vocabula inx.
ris sallein sanculis omnino convenirc N'QJ aliaqiie. Sapicnlia vero Aegyptio-
liim ex papyro obscoeno tauriiiensi, Uini
riim celebris erat, ita ut Salomo sa-
ex aliis (lociimentis salis manifeste os-
p.icntissintus Inde quoquc laudetur quod
lenditur.
'< sa[)i(înliam omnium Orientaliuin el Ac-
De origine Aegyi)tioiiini cf. G. Ebcr.s, Aeg.
gyptiorum » praecesserit (3 Reg. 4,30,
n. d. BiicherMose's I. 40-54; R. Vircliow in
AiUliro|). 1888, 3'i4-99 F. llom- hobr. 5,10). Moyses paritcr laudatur a
Verii. d. Ges. f. ;

mel. Der babylon. Urspr. d. aeg. Kultur, Stephano, quod « eruditus onmi sa-
Miiiiciien 1892; id. in Transact. of Ihe IX. pientia Aegypliorum » fuerit (Act. 7,
inlein. Congr. of Orient., H. London 1893, 22). — lam vero lingua aegyptiaca diu
?,l8-44,- id. Proceed. Soc. Bibl. Arch. 1898, prorsus ignota boc nostro saeculo ex
291-5; cf. C. I. Bail ib. 296-8; /. de Mor- monumentis anliquis iterum eruta est.
t/an, Recherches sur les origines de l'Egypte,
Postquam prioribus saeculis post Ath.
i II. Paris 1896. 1897; IT. M. FI. Pétrie el
Kircher plures viri docli frustra in in-
I. E. Qnihcll. Nagade and Ballas, London
terpretandis signis bieroglypbicis in-
1896; Qiiihell in Ztschr f. aeg. Spr. XXXV.
1897,134-40; XXXVl. 1898. 81-4; G. .Sf7<(m/(- sudarunl, demura anno 1799 inscriplio
furlli in Verhandl. d. Ges. f.Anthvop. 1897, trilinguis in monumento roseltensi re-
2G3-86; /^ virclioir ib. iOl ; Scluceiiifiirt/i peiia viam reclae interpretationi apc-
in BaedehcT op. cit. p. \l\-lxv. — A'. Setlic
ruil. Quac praceuntibus Th. Young et
in Ztschr. f. aeg. Spr. XXXV. 1-6; G. Stein-
I. Fr. CJiampoIlion potissimum a R. Lep-
dorff 135 nota, 172 s.; G. Maspcro, Re-
ib.

vue cril. VI. 1897, 115-8; IK M. Millier, .'iius, S. Birch, E. de Bougé, F. Cha-
Orient. Lilzlg. I. 1898, 101-4; 185-7; 217- bas, II. magis magisque per-
Brugfich
22. —
H. V. Hilprechl. Sunday School Ti- fecta est, ac licel ad perfectiorem ipsius
mes XL. 1898, 267 s.; E. Mnrliiieau, Les linguae cognitionem multa remancant
nouvelles fouilles d'Abydos, Paris 1899. facienda, signa tamen quibus lingua
De vita, moribus, arte velerum Aegyplio- exprimilur, generatim omnia fere salis
rum cf. /. G. WilidiiHon-S. Birch, A. Er-
bene nota atque explicala sunt. Tri-
man,F. K(nj.<ieropp. cit.; G. Perrot-Ch. Chi-
plice autem scripturae génère Aegyptii
piez, Histoire de l'art dans l'antiquité I. (éd.
germ. R. Piel.sclniiann 1. Leii'zig 1882-1884); utebantur hieroglyphicae
: hieraticac, ,

/?. Lepsiu.'i in Abhandl. Berlin. Akad., PhiloL- demoticae; de singulis pluribus disse-
histor.. 1871 p. 1-26; G. Mnspern, L'archéo- rere non videtur buius loci esse. Id
logie égypt., Paris 1887; id. Lectures histo- unum quoad linguam liceat notare, quod
riques 1890; R. Virehow in Verhandl. d.
ib.
iam salis inter omnes constat, magnam
Ges. f. ErdkundeXV. 1888, 428-42; P. Kepp-
intercedere inler linguam aegyptiacam
/('/, WanderfahrtenWallfahrten, Freiburg
u.
variaque idiomata semilica aftinitalem,
1894, 68-85. 93-112; G. Sleiiidorff apiid Bae-
deker op. cit. p. clii-clxxii. lum in copia verborum radicibusque usi-
De hodiernis Aegyptiis cf. E. W. Loue. tatis, tum in formis legibusque gram-
Manners and customs of the modem lilgyp- maiicis. In ipsa autem lingua aegyp-
tians. London 1836 (éd. nova ib. 1890, éd. tiaca varia iterum sladia distinguuntur,
germ. /. Th. Zenlier Leipzig 1852); E. h\ cuui lingua antiqua salis différât ab idio-
h'iunzinger. Bilder aus Oberaegypten éd. ').,
matc regni novi, alque paulatim, mu-
Slutlgart 1878. Plura recenset SIeindor/f
tationibus variis sUji succedentibus ad
t. c. CXCVII. — Alla V. apud Joloiricz. op.
eum quem coplica noscimus
in lingua
2447-2580; 3374-3422.
cit. n.
stalum pervenit. —
Cognita vero lingua,
5. Lingua, litterae. De lingua ac lil- mox etiam quanta quamque varia fuerit
teris Aegyplioruiii textus sacer parlter
velerum Aegypliorum sapientia, ex ma-
11011ita limita commémorât. Voces ali-
gna textuum copia ac varielate perspec-
quae ex lingua aegyptiaca desumptae in tum est, qui lum in parietibus sepul-
Scripluia occurrunt, veluti nomina Ae- crorum el templorum tum in aliis ,

gyptiorum Puliphar, Piitiphare, Asenetli, monumentis regiis, tum etiam in volu-

probabililer cliam Moysis etc., cognomen minibus papyraceisnobis conservati sunt.
regium Pbarao, nomenque loseph da- Ac licel maxima eoruni pars de rébus
tnm nJ'iS rJEï. nomina urbiimi aegyp- religiosis agal, non désuni tamen textus

LEXICON BIRLICUM.
i;ii AFC.Vl'Ti;?. Ar.GVI'TlIS. i:\îL

liistolici. iiiiitlici. nirtiici Pa|)ynis Etters\, Itira vero Imiiis ciilliis id(d(ilalrici pliira

jisli-.moinici et iii.ithoinalici l'ap. nhiiiii il) libris sacris iiiiiininliir. Iiiipiiiiiis op-
|HM'li(i (l\i|i. l'rissc «rnlacliciis, l'almlao p.tsiliit ma.uiia inler ciilliim laiiwe ci

licla.' l'ap. U'.;.s/C(//- de. . alii. \i\ (|ui- ididnialriain .\ci,'^,\|tlioriim iii eo eral,
hiis laiis sapiiMiliai- aoiiypliacaf liac iio- ipiod in \ariis (emplis Ae^^ypli slaliiar
>lia a.'lalc iv\i\il. ac simulacra imdla coiobauliir ils. 19, :i;

1er. 43.12 s.; Ez. 30, 13% dum Israelilae

Cf. /. /. (Iinniiiollioii, Gramm. égypi.,
Midlam Diimini simililiidinrm aul tii^u-
Paris tic Kouyé, Clireslom. é«y|)l..
18:?(>; tî.

/i voll., il». //. Rnigscli, Gramm.

t8G7 ss.; ram iiabehaiil. Dciiide ex vri'bis Moysis
»lémoli(]iio. 1855; iil. Ilipro^lyph. Worlcr-
il).
ad IMiaiaoni'iii de sacriliciis Dco olferen-
iuicl» 7 vol!.. Leipzig 18f)7-lS«2; id. Iliorogl. dis « abominai iones Aegypliorum immo-
Gramm.. il». 1872; /.. Rciniscli. Ae\:,. Chres- labimiis Domino Deo noslro; (piod si
lomalhie, 2 vol)., Wiea 1873 1875; A. Er- maclaverimus ea quae colunl Aegyplii
man. Ncuacg. Gramm., Leipzig 1880: iil. coram eis, lapidibus no.s obruenl » iE\.
Ae^ypt. Gramm.. Merlin 18<)1, éd. 2, 1'.»02; S, 20), apparel, Acîgypiios praeserlim
.S. I.ii'i. Vocaholario geroglifico, coplo-
animalia, iioslias scil. Israelilariim, ro-
ehraico, 7 voll., Torino 1887-89; G. ,S7ei«-
189'i. Novum
luisse icf. Ex. 10,2.") s.). Unie ciilliii
iliuff. Kopt. Gramm., Berlin
dictionarinm linguae aeg\pti;irae praeparal zoolalrlco Aegy|)liorum assuiîlns ipse
rommissio academica e.v variis iiniversila- populus isi'a(;lilicus indeserlo lam facile
libns Germaniat con.slilula. — De re lil- in cullum vituli aurei relabiîbalnr (Ex.
leraria et .siicnliis Aenyplioriim cf. A. 32 abpie oh candem causam Dominus
,

lùinuii, Aegyplcn '142-529; //. I.uening, Die

lanlopeie insislil in inculcando secundo
iiber die meJif in. Kennlnisse der allen Aeg.
mandalo (Ex. 20,3-6; Lcv. 26,1; D(!ul.
bsriclilenden Papyri, Slrassburg 1888 F. N. ;
0,7-10), Moyses morilurus lam in-
el
/.oc/nji-r, The dawn of .\slronomy, London
I89i; A. Itaumgnrtner, Gesch. d. Wcltlit-
slanlcr monel Israelilas, « ne forle
leralur 1. 1897, p. 76-136. Alia v. ap. — dccepli facialis vobis sculplam simililu-
Joloiric:- op
cil. n. I0G5 1715; 1850-2018; — dinem aul imaginem masculi vel femi-
253J-2580; 2671; 2959-3171 3211-3289; 3409- ; nae,simililudineMi omnium iumentoriun,
3422; 3i40-3'»43; praelerea ap. A. Ermon, quae sunl sup(;r lerram, vel aviinn sub
Aeg. Gramm. j». 194-200; 6'. Steindorff, caelo voJanlium, alque replilimn quae
Kopt. Gramm. p. 212-20.
movenlur in terra, sive piscium qui sub
Religio. Aegypliorum idolola-
6. lerra morantur in aquis ne forle eleva-:

li'iam prophclac saepius ropreliendunl lis oculis ad caelum videas solem el lu-

(Is. 19,1 r^s.; 1er. 43,12 s.; 4(),2:j; Ez. nam el onmia astra cacli el errore de-
20,7 s; 30,13 pracscrlim ex eo qiiod
,
ceplus adores ea el colas, quae creavil
Israelilae exemple Aegypliorum sedncli, Dominus Deus luus in rninislerium cunc-
tum aille Movsis aetalem
(los. 24,14; Ez. lis genlibus, quae sub caelo sunt. Vos

20,7 Ex. lo,25; 20,4. 23; Act.

s; cf. aulem lidil Dominus el eduxil de fornace
7,39 Uim poslea 1er. 44i diis alienis
,
ferrea Aegypli » (Deul. 4,16-20). Quae
servicrunl. Êv diis iirius lantiim videtur verba salis indicanl, qualem Israelilae
nomiiiari .4 mon, qui ïliebis colebatur in Aegyplo viderinl idololatriam. Pracci-
(v. AMON
1; praelerea vero ex nomini- puum vero in ea locum cullum solis
bus personarum et iirbium Rê' seu Rê' o!)linuisse, ex verbis leremiae apparel
RC' (cf. y^E 11212, DDTZyi, yisn) el de Nabucbodonosor propbelanlis « El :

conleret slaluas domus Solis, quae sunl

Bastd (n^l'iB), lorlasse eliam Neith
in terra Aegypli, et delubra deorum Ae-
n:DN, Asenelli) erui possunl, dum gypli comburel igni » (43,13). Praelerea
Chanaanaeorum deus Ba'al oppido in reliquiae ludaeorum qui in Aegyplum
confinio Syriac el Aegypli silo Beelse- confugeranl, eliam « l'cginae caeli » sa-
plion nomcn dcdil. Praocipiiae vero se- crilicare non cessarunl (1er. 44,17. 18.

des ciillus religiosi commcmorantiir He- 19. 2o); cullui enim Aslarles seu dcae

liopoiis Gen. 41,4;). 50; 40,20; cf. 1er. lunae, cui lam in ludaea addicti fuerant
Mempbis Ez. 30,13 Thebae fier. 7118; 44,17. 21 cf. /. Knabenbauer
43,13 ,
, ;

aer. 4G,2:i licbr.; cf. Nali. 3,8). De na- Commcnl. in 1er. 7,18), eo magis in
J33
Aegyplo indulgent, quod similem apiid
iiicolas regionis idololatriam
vident. Atqiie acUis hiiius cidliis triplex
polissinium nominatiir scil. oblatio iu-
: liis
censi (TEp. Vnlff. sacrificarc), libami-
nuni, placeiitarLUii (1er. 44,15 ss.). Ktiain
oracula ex diis suis qiiaerere Âcgyptii
consiieverant; qiiare praeter sacerdotes
divini quoqiic et pythones et arioii mu-
nere religioso in cultu sacro fungebanlur
([s. 19,3), ac fortasse ipsoruin eral expo-
nere sonmia, quibiis Aegyptii magnum
momentum tribuebant (Gen.
Cultum vero idololatricum Aegyptios ad
niagnam indiixisse libidinem, iam supra
ex propbetis monuimus (1er.
16, 2G; 23,20). — Iam quae ex monuinen-
tis et scriptoribus antiquis de
aegyptiaca novimus, verba Scripturao
egregie illustrant. Licet enim ingens do
variis Aegyptiorum opinionibus religio-
sis ac mytbologlcis confusio tum in va-
riis variarum monumentis,
aetatum
tum aeque ac
in scriptoribus veteribus
recentioribus appareat, praecipua tamen
capita quae ex libris sacris attigimus,
ab omnibus admittuntur. Principalem
inter deos aegyptios locum sol obtinuit,
qui sub nomine Rf' et Rê'-Ilarmachis
imprimis Heliopoli colebatur, sed mox
per totam Aegyptum templaetsimulacra,
atqiie in singulis fere maioribus templis
eliam aliorum deorum sacellum quod-
dam spéciale Pi-RC i. c. donius solis
dictum possidebat (H. Brugsch, Dict.
géogr. 409; cf. I. Knabenbaaer, Comni.
in 1er. 43,13). Poslquam autem Tbeba-
rnm dynastae regnototius Aegypti politi
sunl (fere ab anno 2200 a. Cbr.i, eurum
deus Amon in locum Rc' successit et sub
nomme Amon-Rv' \}er lotam provinciam
magnilica lempla cultumque praecipuum
obtinuit. Praeter ipsos unusquisque pa-
gus suum colebat deum, cui templa et
simulacra erigebat; ex quibus Ptah prae-
sertim in urbe Mempheos, Bastet Buba-
sti, Neith in Sais, Esne, alibi coleban-
tur; Raslcl autem et Halhor
postea etiam locum « reginae caeli »,
Aslarles seu Aphrodites, obtinuerunt.
Cum patrono principali urbis plerum-
que duo vel etiam plures alii dii coniun-
gebantur, ita ut v. g. Tbebis cum deo
AEGYPTUS. 13/*
Amon d(;a Mut filiusqiie Chons triadem
exerceii ([uanidam familianique sacram effice-
rcnt; ex religiosis istis deorum fami-
très illi Osiris, Iris, Horiis ma-
gnum prae coteris bonorem potissimum
in cidtii MKirluorum adepli sunt, ((uo-
runi vcueralio ex Abydos in Aegypto
suix'riore profecta per totam regionem
propagata est. — Praecipuum quemdani
in cullu aegypliaco locum animalia ob-
tinuisse ex monumentis antiquis pari-
ter notum est. Singulis fere diis spo-
ciaie ali([u<id animal sacriun erat, quod
40. 41).
sacpe in tenqjlo dei sui magnis hono-
ribus nutriebatur atque post morteni
aromatibus conditum, in sepulcro spé-
2,10; Ez.
cial! servabatur ita ex quadrupedibus
:
taurus niger seu Apis Ptah memplii-
religionc
tico sacer erat, taurus albi coloris seu
Atum heliopolitano, vacca deae
M7ievis
Hatlior denderitae, bircus Amoni Ihe-
baeo, felis deae Bubasti etc.; ex avibus
vultur deae Mut et Nechbet, falco nisus
Chons, Ilarmachis, Horo, ibis Thout
diis
et Isidi, etc.ex reptilibus atque insec-
;
tiscrocodilus deo Sobk, praesertim in
nomo arsinoitico, cérastes Amoni, sca-
rabaeus Soli et Ptah, etc. ex piscibus ;
oxyrrhynchus in urbe ex eius nomine
picta et Tbebis, phagrus apud Syenitas
ac Phagroriopoli colebatur etc. Merilo
itaque Moyses quatuor istas animalium
classes in exhortatione contra idolola-
triam specialiter commemoravit [Meut.
4,10-20). Postoriore vero aetate non
modo unum aliquod animal in templo
Dei sui specialiter colebalur, veruni
etiam totum istius animalis sacri genus
divinis fruebatur honoribus ac post
niortem in tumulis sacris honorifice se-
peliebatur in quibus nostris diebus in-
:
numera fere corpora divinorum felium
{Bubasti et Beni-Hassan) crocodilorum ,
{Ma'abde, Thebis, Ombos), ibium {Ashmu-
ncn seu Hermopoli) aliorumque anima-
lium sacrorum reperta sunt. Denique —
actus illos propheta
religiosos, quos
commémorât oblationem
(lor. 44,15 ss."!,
et Mut incensi, libaminum, placentarum, ma-
gnum in idololatria habuisso locum mo-
numenta aegyptiaca passim ostendunt.
— Cum religione autem cultuque sacro
intime coniungitur cura morluorum,
quae apud Aegyptios maxima diligentia
135 AKCYI'TCS. AF.r.vpirs. \-M\

inajrniïiiiiu" sumptilms lioltal. Ea quae 1 lui-, laruquam l'onloni cognilionis oni-

toxliis sacor de inorliiis lacob el Inseph nino socui'um, otiani nobMdilms advoi--
r.'loi'l (Ion. :iO,2 s. 2:\ , et «iiia»^ scriplo- i
sjiriis ci-ilicis, addenda consemus. Ex
it's aiilii|ui (pi-aeserlim Uennlotus 2,8b- inonunienlis praoci|)uuni iocuni oblinoiil
•10 lie st'pulliira apud Aoirypiios iiarraiil, (|iiin([uo roguin aogyplioruni calaUigi,
(>\ loxlil.iis si'piilcrisqiu' ac imimiis o\ quibus (bio in Aitydos. loilius Tiiobis,
aefrvpliacis praocl.nv illiisliantnr. Spe- ([uarlus propo Sa(p|aiab, oninos in pa-
ciali inediconim classi cura isla iuciini- i-iolibus toinploruin ac sopuk'roruin, iu-
W\k\\ . qui coipiis |»or iimini vol duos vonli sunt, ([uintus papjTacous Tauriiii

ineiisi's variis modis praoparalmii aro- assorvalur; praoloroa iiiscriplionos ic-

malilnis proliosis, piaosoi liin olco ce- guni aogyptioiuui lilidi(|uo sopub'roi uni
diitio inyi-rlia, cinnaniomo, condiobanl privatorum considcu'ationcin specialoni
condiliiiiupic in lociilo sou sarcopliago inoroulur. Ex scriploribus voro anliquis
ornalo reponobanl. primo loco noininanda sunt fragmenta
Mancthonis, sacerdolis aegyplii (c. 2:)0
Pietscliniaitn in Zlschr. f. Etlinol. \.
Cf. Ji. a. Chr.), a loscp/io Flavio (c. Ap. 1,14 s.
1878, l.'sa-S); H. Bni(/sc/i.\\e\\'^\on uiid My- •20-31), luHo Africano, Euscbio Cae.sa-
Hiologie d. ail. Aegypler, Leipzig 188i-VX) el
inilologia
riensi, Sr/nccllo conscivala; insupcc
ib. 1891; li. Ltiiizonc. Dizioii. di
lîerodotus, Eratosthencs (ap. Syncellum),
egi/.., 6 voll., Torhio 1881-1888; A. Uiede-
Religion d. allen Aeg., Miinsler 1890 Diodorm Siculua aliique auclores pluia
711(11111.

(éd. angl. London 1897); C. P. Tielc. Gc- de historia acgypliaca reliquerunt. —

schiedenis v. d. godsdiensl in de oudheil I. Manethoncm seculi recentiorcs comnui-
1 Amslerdain 1891 (éd. gerni. G. Ceirrirli, niler .'{| dynaslias aegyptias inde a pri-
1. 1 Golha 189.->); F. Hohioii in Complc niis historiae iniliisusquead Alexandruni
rendu du congrès scient, internai, des cath. .Vlacedonem numerant, quas plerique
1891, 2. sec.l., 235-50 (el in Science calli.
mythologie ila distribuunt, ut deccm priorcs re-
1891); G. Muspcrn. Éludes de
1893-98; gnum velus (c. 3200-2200 a. Chr.), se-
et d'archéol. égypt., 3 voll., Paris
A Wiedeiminii, Thierkult d. ait. Aeg. in ptem sequentes (11-17) rcgnum médium
Mélanges Ch. de Hfirlez. Leide 189G, 372-80 (c. 2200-1600 a. Ch.), qualuordecim
(cf. VIll. 1889, 211-2r,); U. M. fl.
Muséon posteriores (18-31) regiuim novurii (c.
Pétrie,Ueligion and conscience in ancient 1600-332 a. Chr.) appidient. Alii aulem
Egypt, London 1898; fraelerea v. WtUiin- regnum novum vocant aetateni dynas-
si),i-liircli. Enmn , h'nijser, Bnedelier-
tiarum 17-20. (c. 1600-930 a. Chr.),
Steindorff opp. cit., el iiisloricos infia ci-
dein lempus regum alienigenarum a dy-
landos. —
De cura inorluorum ap. Afg. cf.
nastia n-m. (c. 950-063 a. Chr.) ac
praeterea H. Bnigscli. Die aeg. Graberwelt,
Leipzig1868; E. A. W. Biidgc. The murn- poslremam aelatem dynastiarum 26-31
iny, Cambridge 1893; id., The book of Ihe (a. 663-332 a. Ciir.) distinguunt. Dynas-

Deàd, 3 voll., London 1898; G. Kbers ap. liae autem non omnes sibi successi.s.sc,
niehni-noelhgci \. 367-9; G. Mfispero in sed aliquae cum aliis simul in diversis
Revue de Ihist. des religions XV. 1887,
Aegypti partibus vidcntur régnasse, at-
I. 159-88; XXXV. 1897, 1. 275-330; XXXVI. que ex bac aliisque causis universa chro-
1897, IL 1-19. —
Alla v. ap. Jo/oirjc; op. cit.
iiologia aegyptiaca regni vetcris ac modii
n. 1716-l8'i9. 2672 s.
3172-3210.
salis incerla, imo ctiam in regno novo

7. Historia. Licet tolius historiae usque ad actalem régis Psammelich I.

aogypliacae seriem enarrare non sit (663 a. Chr.) niultis dubiis obnoxia ma-

iiuîus loci, praecipua tameu

capila, quae net. —
Prima dynastia a Tliis proj)e
ad illuslrandarn bistoriam sacram ali-
Abydos in Aegyplo superiore originem
narralur, primusque eius rex
cuius videnlur osso momcnti,
breviter duxis.se

exponenda sunt. Fontes praecipui, unde Menés non posl annum 3200 a. Chr.
cognitio historiae aegypUacae
polissi- vixisse a plerisque cum E. Meyer sup-
ponilur; sepulcra ipsius ahorunuiue
nium hauritur, sunt antiqua ipsius re-
-ionis monumeuta alque relationes
ve- primorum regum et monumcnluin no-
terum scriplorum quibus ea quae in ,
mine regio Mené insignitum in ruinis
de Aegyplo obitcr narran- abvdenis ultimis hisce annis détecta
libris sacris
 137 AEGYPTUS.
èimt. Ex scquentibus dynasliis quarta
specialem mentioneni merctur, ex qua
reges Snofru in Medum,
Mencheres seii Mykerinos apud Gizeh
cclebciTima illa pyramidarum monu-
nienta erexerimt (c. a. 2800 a. Glir.).
Temporc rcgni mcdii pracsertim sub
pluribus regibus nomine Amenemhët el
Wesertescn appellatis ex dynastia dno-
decima (c. 2100. a. Clir.) Aegyptus flo-
rentissimis rébus publicis gloriabatur.
Probabilissime ea fere aelale Abraham
cum Sarai uxore in Aegyplum descendit
unumque ex istis Pharaonibus Amenem-
hêl vel Wesertesen convenit (Gen. 12,
10 ss.), ac probabililer ibi inter servas
el famulas etiam « aucillain aegyptiam
nomine Agar » accepit,
lis fuLuram (ib. 16,1 ss.), cui
sus uxorem de terra Aegypti obtinuit
(ib. 21,21). Sub eadem vel sequenti dy-
nastia 175 fere annis post Abrahae ia
Aegyptum ingressum loscph eodem
latus est (ib. ubi quindecim
37, 28),
fere annis elapsis ad secundum im-
perii locum a Pharaone evectus patrem
suum lacob cum universa familia in
terra Gessen habitare fecit (Gen. 41
Ea vero quani textus sacer narrât famés
septem annorum inscriptioni ex tem-
porePtolemaeorum in insula5e/iP^prope
Assuan inventae omnino conformis est,
quae sub regc perantiquo Zoser Nili
inundationem per septem annos conti-
nues defecisse magnamque inde famem
exortam esse refert {H. Bnigsch, Die
bibl- 7 lahre der Hungersnoth nach d.
Wortlaut einer altaeg.
Leipzig 1891), eademque fortasse etiaui
in alia inscriplione sepulcrali commenio-
ratur (G. Ebers apudRiehm-Baethgen
Handwôrterbuch I. 55). De aliis re-
gni medii dynastiis, sub quibus fllios
Israël in Aegypto habitasse ex Scriptura
supponcndum est, historia non ita multa
praetcr regum quorumdam nomina tra-
dit. Partem istorum regum, quos Hyksos
(haq-shasu) i. e. duces nomadum ara-
bum vel reges pastores vocant et dy-
nastiae 15. et 16. adscribunt, ex Asia
in Aegyptum invasisse
tem provinciaesepteratrionalis cum urbe
regia Tanis per duo vel tria saecula oc-
cupasse constat, eosque Semitas, Isfae-
138
litis affines, fuisse verisimile est, quam-
vis aliis potius Helhitae videantur. Ipsos
Cheops, Chefren, mites ac benignos erga filios Israël
fuisse merito supponere licet. Legi-—
timi vero principes aegyptii, praesertim
dynasliae 17., Thcbis in Aegypto supc-
riore profecti, ubi iam inde a dynastia
2200) principalis regni sedcs fue-
12. (c.
rat, diuturnis bellis invasores Asialas
aggressi sunt, ac denique sub Amose
eos féliciter expulerunt. Successerunt
principes dynasliae 18., plerique nomine
Thutmosis vel Amenophis appellali, qui
fere ab anno 1540-1350 regnarunt, et
ex quibus plures rébus domi bellique
praeclare gestis, navibus in terras Ion
ginquas (Punt) missis commerciisque
malrem Ismae- externis célèbres sunt. Probabililer unus
mater rur- ex istis Pharaonibus, qui prima post
expulsos tyrannos aetate omnibus ac-
colis Asialis ac Semilis merito sup-
ponuntur alieni, erat ilie « rex no-
de- vus, qui ignorabat loseph » et laboribus
gravissimis populum Israël opprimebat
(Ex. 1,8 ss.). Nam si iterata textus
biblici non prorsus reiicienda
indicia
supponamus, dicendum erit, Moysen po-
ss.). pulum ex Aegypto duxisse 645 annis
post exilum Abrahae de Haran (Gen. 21,
5; 25,26; 47,9; Ex. 12,40 s.), circiter
340 annis ante lephte (lud. 11,26; cf.
aliae notae chronologicae in eodem 1.
lud. 3,8. 11. 14. 30 etc.), 480 annis ante
quartum Salomonis annum (3 Keg. 6,1;
LXX legunt 440). Iam vero ista omnia
satisconformiter Israelitas mediante fere
saeculo decimo quinto a. Ciir. ex Ae-
EclsiMiinschrift, gypto liberatos esse indicant; atque
etiam accuratius, si annum Salomonis
quartum iuxta probabiliorem opinioneui
958 a. Chr. dicamus, exitum filiorum
— Israël c. a. 1438 contigisse ex 3 Reg. 6,1
consequens erit, quamquam menda in
textum irrepere potuisse non negamus.
lUo autem temporc Amenophim II. in
Aegypto rognasse cum C. F. Lehmann
haud improbabiliter supponei'e pos-
sumus (c. 1461- M 36); unde ipso vel
potius eius praedecessor Thutmosis III.
(c. 1515-1461) pharao oppressionis di-
regnumque sal- cendus foret, qui et odium erga popu-
lum ex Asia oriundum timoromque ne
inimicis addatur (Ex. 1,10) ex maxi-
mis contra Syros et x\siatas bellis facile
 \:\\) AKtiVI'TUS. \ 'lO

poloral concipcrt" cl occasioins oppri- (niT) nientio in Scriplura occurril, <|ui

iiuMuli siispcdos »'\ iii^ciililms lomi)lo-
conli-a Asa, r(>gern hida ciun inagno
l'iim ;iIioniiniiuo jitMliticioniiii couslriic-
oxercilii Libuini abpie Aelliiopuni egrcs-
tioiiihiis iiliitiiic lialirlial. At(]iie liaec
sus praelio devictus est [2 Par. 14,9-1;);
iliiidoin (tpiniu, iiii ctiaiii inomimonla Sid» dyiiasliis scquen-
16,8; V. /.ARA .

maj^is lavoiil cf. ZIsclir. f. kalh. Thcol.

libus opes aegypliacae licllis conliniiis
\Xlll. IS'.tO, 27:t-0; Ml-9\ altei'i vido-
inler rcges Tanitas Aegypli inl'erioris
liir praoslaro, qiiae propIcM- Exod. 1,11
alquc Aelbiopcs in regno superiorc in
Israolilas a Haiiise II. (c. IU24-I2:>8 ?cc. dies magis dlminntac sunl, ac licct
Lchiminn, c. I:rt7-I280 sor. E. Mahlrr, Ciisliilae in dynastia 25. (c. a. 728 sec.
non posl 1300- ti.W si>c. /:. Mcyer) dicil .l/e(/er) toliiis Aegypti iinpcrio politi sint,
oppresses, cl snb ciiis siiccssoro Mcnc- satis iniii'Mia (amen atque exigna polen-
plali exissc lilteralos. — De diiobiis tia nilcl)antiir. Niiiiioniinus Osée, rcx
aliis dynastiac 18. pharaonibus, Anic- Israël, aiixiliinu a Sua (NID. tort. leg.
nophi III. et IV., pliira nol>is conservala NID, 4 Reg. 17,4), rege Aegypti, poslu-
>unl in t'pisUilis ctnioirorniibus in Tell-
lavit, quo noniinc opinio coninuuiior
ct-'Amdina anno 18S8 invenlis inquibiis
Sahafio (seti Sevecbum), primum dy-
placier alla eliani de slaln Pala^slinac
nasliac 25. pharaonein designari censet
alqiie invasionc in cain pci- Chabiri lacla
(V. SUA); similiter ludaei ab Aegypliis
innila narranlnr; qno noniine Hcbraeos
opein contra Assyrios flagitarunl (4 Reg.
dcsignari nuiltis non omnino inq:)roba-
bile videliir. — Sub i)lurilnis pbaraoni-
praemoncnte
18, 21. 24; Is. 36,6), frustra
punitionem Aegypti per As-
Isaia atiiiie
biis dynasliac 19. (Sctbos Harnses II.)
I.,
syrios fuluram praedicentc (Is. 19; 20;
et 20. (lUmscs III.) Acg:ypUis oplimo
29,15; 30-33; cf. loel 3,19). Quac pii-
rcrnm slaliidemi Iriiebalnr bellicisqiie
nitio ex parle quidem iam ipsi Sabako
cxpcdilionibiis féliciter peraclis Libyes
accidil, qui prope Raphiani per Sargo-
Asialasqiic bostes rcprimebal. At brevi
ncm, regeniAssyriorum devictus est c. a.
posl sub cxlcrno alienigcnariitn iniperio
715 (inscriptio Ivhorsab. 1. 25-27, idji
a dynastia 21. usque ad 2;i. .'c. 950-663)
Arabum regcm esse inlelligcndinn VV'îrtt-
gloiia alqiie opes Aegypliorinn dilabe-
kler [Musri etc. p. 3 s.] minime pro-
baatiir. Aliqui ex istis dynasliis pharao-
bat); dein régnante secundo régis Sabako
ncs in Scriptura commeniorantur. Cc-
succcssorc Tharaca plenior punitio
Icbris est impi-iinis expeditio a rege
subsecula est, partim per Sennacherib,
Sesac (pU-'^U?) qucni leroboani supplex
,
qui Aegyplios cum exercitu rnagno ag-
adieral (3 Reg. 11,40) contra Roboam, gressus est (cf. Is. 37,25; Ilerodot. 2,
filiiun Salomonis, anno qninlo regni 141), niullo magis vero per Asarhadflon
ipsiiis pcracta, (pia civilales munilissi- et Asurbanipal, ex quibus prior c. a. 671
mas in Iiida atqiie ipsam iirbem leru- Acgyplum ipsam ingressus Mempliim
salcni ccpil miiltanKiuc praedani ac prae- oranemque provinciam septcnitrionaleni
serlim aiirca lenipli vasa sccuni in atque australem sibi subiecil et Thai'aca
Acgyplum (3 Reg. 14,23 s.;
absUilit in Aethiopiam fugalo regem tributariuin
2 Par. 12,5-9). tncnumcntis aegypliis
In Nechao in oppido Sais instituit, aller ile-
Sheshonq appcllalur, primiis pharao ex ralos Aegypliorum ad libertatem recu-
iibyca dynastia 22., qui ferc c. a. 940 pcrandam conatus repressit et regem
a. Chr. ad regnuni pervcnil, ac proba- Nechao captivuni- Niniven abduxit (v.
l)ilitcr c. a. 920 e.x urbe rcgia Bubasti NECIIAO). At filius huiiis Nechao Psam-
e.xpedilionem illam suscepit, cuius des- me/icfius I. iugum Assyriorum rursusex-
criplio cum calalogo urbium palaestinen- cussit et cum reliquis dynastiae 26. rc-
siumin eiustropaeo intemplo Amon The- gibus (663-525) res aegyptiacas iterum
bis inventa est (Baedeker-Sleindorff, Acg. ad nieliorem quemdam slatum perduxit.
eJ. 4, p. 247; v. SKSAC.. luxta comnui- Quare denuo ludaeorum spes ad Ae-
niorem opinionem etiain de eius succes- gyptum conversa est, denuo frustra gra-
sore, Asorkon sub nomine Zara Aelhiopis vissimis verbis contra focdus aegyptia-
141 AEGYPTUS.
ciiin invchenlibiis praesortiiii Nahiim
8-13) et leremia (2,16-18. 36; 41,17-44;
46) atquc Ezechiele (29-32). lleriirn pii-
nilio divina brevi secuta esl; aller pha-
rao Necliao (610-594) bellum Assyriis
illaliirus Palaestinam et Syriam cxpii-
gnavit, losia in praclio apud Mageddo
occiso a. 609 cuius filiuni
(4 Reg-. 23,29),
loachaz idem Nechao vinctuin in Acgy-
pliira abdnxit, tlirono Eliacim, fllio lo-
siae, siib nomine loakini concesso et
tribiito annuo a liidaeis exacto
3a). Quarto huius loakim anno
Nechao ciim exercitu suo « iuxta flii-
viuni Euphratem in Charcamis » a Na-
buchodonosor rege Babylonioriim de-
victiis atqiie in Aegyptinii repuisiis
nesquc possessiones suas « a rivo Ae-
gypti usque ad fluviuin Eupliratem »
victori relinquere coactus est (1er. 46,2;
cl". 25,1 Reg. 24,7). ludaei nihilomi-
nus, itcrum atquc iterum arundineo ba-
culo AegypLiorum frcti, iugum Babylo-
nis excutiebant et praesertitn cum pha-
raons Ephree (yisn, gr. Oùacpp>f, aeg.
Wehebrê'), secundo Nechao successorc
(588-369), foedus inicrunt (4 Reg. 24,
20; Ez. 17,25 cf. 1er. 37,5 ss.) at neque
; ;
urbis sanctac excidium a pharaone
peditum, Ephree ab Amase, exer-
et ipse
cilus sui duce, regno privatus, et
Aegyptus iterum ab hostibus sub Nabu-
chodonosor vastata est, uti prophetae
pracdixeranl(ler. 43,8-13; Ez. 29,17-20;
cl. Knabcnbauer, Comment, in 1er.
I.
43,13). PostAmasim (569-526) Aegyptus
sub Psammeticho III. anno 525 a Cam-
byse, Persarum rege, provincia magni
gni persici facta esl, et sub iugo Persa-
rum, per brève lantum lempus excusso,
permansil usque ad Alcxandrum Ma-
cedonem, qui anno 332 haereditatem
regni persici susccpit (332-323). De pos-
tremis hisce Aegypti tcmporibus niliil
fere in libris sacris habetur, si illa cx-
cipias, quae in libro Danielis de quatuor
regnis mundi referuntur (cf.
bauer, Comm. in Daii. c. 2. 7. 8. 11,2-4).
De successoribus Alexandri aegyptiacis,
qui omnes nomine Pfolemaeus appella-
bantur (323-30 a. Chr.), imprimis belia
continua inter regcs Acgypli et Syriac
gesta in prophetia Danielis describuntiu^
14-2
(3, (11,5 ss. ;Knabenbauer in h. 1.) prac-
et. ;
tcrea nominalim commemorantur Ptole-
maeus VI. P/ii/ome/or (181-146; 1 Mach.
10,51 ss.; 11,1-18; cf. 1,19 de ipso vel
de sequenti), cuius magister dicitur Ari-
stobulus ludaeus (2 Mac h. 1,10), quique
magnopere favebat et Oniae, sa-
ludaeis
cerdotismagni Oniae filio, facultatem
tcmplum pro ludaeis in Aegypto degcn-
tibus Leonlopoli in nomo Heliopolitano
erigendi concessit » {los, \nt. XI. 5,1 ;
(ib. v. 33- 9,7; XIII. 3,1-3; Bell. iud. VII. 10,2 s.);
(a. 605) praeterea frater eius Ptolemaeus VIII.
Physkon Euergetes IL, qui primum si-
mul cum Iratre per sex annos in Aegypto
regnavit (170-164), dein divisione regni
om- facta Cyrenen et Libyam accepit (164-
146) et post mortem fralris iterum thro-
num Aegypti obtinuit (146-617); ipsi di-
rectae sunt litterae Romanorum 1 Mach.
15,16-23, et anno 38. regni eius i. c.
anno 132 a. Chr., cum annos
suos ab
initio primi regni sui aegyptiaci a. 170
computet, ncpos lesu filii Sirach in A(!-
gyptum pervcnit (Eccli. Prolog.; cf. E.
Schûrer, Gcsch. d. iud. Volkcserf. 3, III.
139). Quinam vcro sint illi Ptolemaeus
et Cleopatra in libro Eslher (Fu/q'. 11,1),
non salis constat, cum quatuor Plole-
ini-
maci uxorcm Cleopalram habuerint (v.
CLEOPATRA 2). De allero Ptolemaeo IV.
Philopatore agilur in apocrypho tertio
Machabaeorum libro. — Anno 30. a.
Chr. Romani, deviclis Cleopatra cl An-
tonio, Aegypto potiti sunt, quae proindc
lempore fugae Domini Noslri cum Maria
maire et S. loseph (Malth. 2,13) pro-
vincia magni Romanorum regni erat.
rc- Plurimos aulem eo lempoi'e ludaeos in
Aegypto fuisse, tum ex iis, quae in libris.
Machabaeorum legimus, lum inde con-
cludimus, quod in fcslo pentccoslesctiam
advcnae ludaei ex Aegypto commemo-
rantur (Act. 2,10) et quod Alexandrini
specialcm Hierosolymis synagogam ha-
buisse pcrhibenlur (ib. 6,9).
linaben- Cf. R. Lepsius, Konigsbiich cl. alleu Aeg.
I. 11. Berlin 1858; G. Maspero. Hist. des
peuples de l'Orient, Paris 1875; id. Hist. des
peuples de l'Orient classique I. II. il>. 1895.
1896; H. Krwjsch, Gesch. Aeg., Leipzig 1877;
id. Zusalze u. Verbess. ib. 1878; A. Wiede-
maiin, Aeg. Gesch. (Ilandb. d. alten Gesch.
I. 1), Golha 188i et Supplem. ib. 1888; id.
ws AKGVI'Tl Alil.AM. I 'l
'»

llt'nul.il's /.wi-ili's Hinh. Leii'/i}- 1890; id. iluiiltTO Ksdr. -2,7, U MaX(i|x; Nih. 7,
CfM-li. V. Allar}- , Cahv tX'.U; /^t/. Mvyer, 1-2). l'oslinodiiiii diKo Ksdi-a de filiis
r.esrh. il. All.Ml. I., SliiUgarl t88i; id. Gcsch. Alain, \\\ yulij. siribil LXX \\\i\).\
(I. ail. Aeg. [Oiu/icii 1. 1,'2\ Berlin 1887;
Isaias (inidain ciim 70 viris rcdiil Ksdr.
/;. Jlnigsch cl T. liouiinnt. Le livre des
S, 7; 15 MÀâ, A |IX«a\ inler oos, (iiii Ks-
rois, l.e Caire 1887; C.di' Cnrn. Gli llyksos,
Uoina 188".»; E. Amviincnii. Ilcsuiné do l'hisl. (Iram in opero cuilus inslaurandi aditi-
de IKg., Paris 18«.li; ir. M. II. Pclrir. A viMiinl, roconseliir Seclinnias liliiis Ic-
hislory o» Kfivpl. 1. II. Londoii I8'.ii. 1890: liicl <U" lilii,^ Af^lam iVMv. 10,2; Kethib
/. P. Mnluiffij. Tlie em|)ire oT ihe l'tole- U'""'"; "IIÀâ[x\ De liliis .\(>laiii sex viri
inies. ib. I8y5; li. F. Vdlhiicnti. Kgi[)to y u\or(^s alienigcaas inandanlc Ksdra di-
Asiria resiicilados Madrid 1805; F. Vi-I.
miserunl (Esdr. 10,26; 'HXâji\
i/oiiroit.r. Laliibieel les découv. niod. éd. 6,
5. Aller princeps familiae, ciiiiis lilii
Paris 189fi; M.Jnllien. LÉgvple, Lille 1896:
duce Zorol)aliel (!\ caplivitate redieriinl
K. Srilie.l'iilersuch. /.. Gescli. u. Alter-
liiniskunde Aeg. 1. 1. 2, Lfijiïig 1896 (cf.
Esdr. 2,31, "ll).a|xdîp; Ncli.
7,3i-, HXa-
/:. .\iniUc in Zlsclir. f. aeg. S|)r. X.\XV. IJLaâp:. Miiiiiii esl, qiiod quoque 123^
hi
I8'.I7, 3(-67; .Srfli,' th. \\\\\. 1898, 24-81); numéro rediei-int; allamcn hi lilii Aelam
|iraelerea disserl. variae in Zeilsclirifl fur addila voce atterius explicite a filiis islius
aeg. S|iraclie nnd AlterlmnsKiinde; Recueil l)rioris dislinguntur.
lie travaux relatifs à la Philologie et Arcliêo-
6. Nomcn principis populi inter signa-
logie égyptiennes el assyriennes; Revue égyp-
lorcs focdcris (ÎVeh. 10,14 [15]; 'WU^).
tologique; Sphinx elc.
7. Levila tempore Nehemiae (Neh. 12,
De nionuinenlis aegyptiaciselc. cf. Descri|)-
tion de l'Egypte, 10 voll. text., 14 voll. lab.,
41 [42]: \\\ omitl.).
Paris 1809-29; éd. niinor C. F. L. Pane-
lioucl.p. 2i voll. text., 12 voll. tab. ib. 1821-
AELAM (DS''y, AJXâij.}, nomen regio-
29; /. lioxclUni. I Monumenli dcll" Egitto iMS et Gens aelamilica ad Sem
gcnlis.
e della ISubia, 9 voll. text., ;{ voll. tab., Pisa relertm^ (Gen. 10,22; 1 Par. 1,17;. lam
1832-44;/. F. Champollion . Monuments de Gen. 14,1. 9 rex Aelamilarnm Ghodorla-
IKgypte et de la Nubie, 'i voll. Paris 1835-
homor (vide s. v.) reperitur. Aelamilae
45; H. J.epsiiis, Denkiniiler aus Aegyplcn
und Aethiopicn, 894 lab. Berlin 18ia-58; etiam intcr eas génies erant, quas Ase-
TexL u. Ergiinzungsband, éd. F. NuKille, napliar (Asurbanipal, Sardanapallus) in
L. liorcUardt, K. Sellie Leipzig 1897; ss.; regionem saniaritanani translulil Esdr.
praelerea alla o|)eia ab S. .S/iarpe, C. Lee- 4,9) et qiiamt[uam complures ex illis
inans. If. Unigscli. F. de JUiiigé, A. Ma- gentibus iam Asarhaddon, paler Asurba-
rielle. I. Diieinicl/en , K. Pielil aliisque nipal, Iranslulerat (cf. Esdr. 4,2), Aela-
édita. Cf. eliain Mémoires publiés par les
milae ccrle non ab Asarhaddon, sed ab
membres de mission archéol. franc, au
la
Asurbanipal translati sunl (v. ASENA-
Caire. Paris 1884 ss.; Memoirs of Ihe Ëgypt
Exploration Fund, London 1885 .ss.
PHAR). Tempore messianico ab Aelam
Alla V. ap. Joloiricz op. cit. n. 2111-2435. qiioque Dcum vocaturum esse residuiim
2674 s. 3299-3372; A. Fnnmi, Aeg. Gramm. populi sui Isaias vaticinatur (11,11). Con-
p. 194-200; liaedelier-Sieindorff op. cit. tra yVelam leremias oraculum habcl fore ,

p. (.\cv-c\<;viii. ut vires bellicac Aelamitarum frangan-

L. FONCK. tur iique in onines partes dispergantur';
vcrum in novissimis diebus iis quoquc
AELAM [u\^V, AiXiip.}. 1. Priiiuis
promitti salulcm (1er. 2"), 2;); 49,34-39\
inler filios Scm ciiumeratur Aelam (Gen. Aelam exhorlatur Isaias ascende Ae- :

10,22; 1 Par. 1,17;; v. AELAM, rcgio ol lam (Is. 21,2), scil. ut se parent ad op-
gens. pugnationem Hal^ylonis et in oraculo
2. Princcps ramiliac boniaminiticao adversus lerusalem prolato vates osten-
de postoiis Sesai (i l'ar. 8,24,\ dit Aelamitas, socios Rabyloniorum, ur-
3. Levila de stirpe Core, ianilor lempli bem lerusalem obsidentes et Aelam :

lemporc Davidis (1 Par. 20,3; LXX B sumpsit pharelram (Is. 22,6) i. e. ascen-
dent .\elamilae arcu insignes et phare-
4. Princeps familiae, ciiiiis filii ducr Ira. Cum Ezecliicl interitum hoslium l)ci
Zoroiiabel ex caijlivilate rcdicruul 1254- dcscribil, inler prostralos cliam ccrnit
145 AELAM.
Aelam et mulliUidincm eius (Ez. 32,24).
Daniel cum esset Susis in Aelam regione,
vidit visioneni de regno secundo
tio, de ariete et hirco (Dan. 8,2). Ae-
lamitae quoque die Penlecostes, cum
Spirilus sanctus in apostolos descende-
ret, in lerusalem erant (Act. 2,9).
Regio Aelam sita erat a Tigride infe-
riore orientem versus, a sinu Persico sep-
temtrionem versus usque ad Assyriam
et Mediam complectebatur eosdem ferc
;
tractus, quos postmodum Susiana et Ely-
mais. Accuratior determinalio finiuni an-
tiquae regionis Aelam fieri nequit; ad-
dere tamen iuvat nunquam intra limites
Aelam comprehensam fuisse Persiam,
ut Flav. losephus (Ant. I. 6,4) aliique
opinati sunt. Nomen assyriacum regionis
est 'Ilam seu llamtu, 'llamti i. e. mon-
tana, quo nomine regio apte describe-
batur a Babyloniis planitiem incolenti-
bus, nomen persicum Uvaya, hodiernum
Khuzislan. Aelam dnas urbcs principales
habebat Susun vel Susan iuxta fluvium
: direxerunt
Ulai seu Eulaeum et Anzan vel Ansan ma-
gis Babyloniam versus inter meridiem
et occidenlem. Ab istis duabus urbibus
nomen habebant duae provinciae Susi-
nah seu Susiana et Anzan. Provincia
Anzan maiorera extensionem habebat,
quam Susiana et aliquo tempore pro tota
regione Aelam usurpabatur. In inscrip-
tionibus babylonicis Cyrus, rex Pcrsa-
rum, semetipsuni et suum patrem, avum,
proavum titulo régis Anzan insignire so-
lel, non régis Aelam.
De lingua Susiana, qualem ex inscrip-
tionibus novimus, nihil certi statui po-
test; videtur partim sumerico-accadi-
cae, partim protomedicae al'finis, partim
etiam sui iuris esse. Cetcrum nomina
geographica in regione Aelam uL pluri-
mum sunt semitica, unde apparcL regio-
ncm saltem magna ex parle in Semita-
rum manibus fuisse.
Cf. Schrader-ivhitchouse. Cuncif. Insciipt.
and Old Test. I. 96; II. 04. 276. 293. 294;
F. DelHzsch, Paradies p. 320 s. /. Opperl.;
Les inscriptions en langue susienne [Mé-
moires du Congrès international des orien-
tidistes de Paris II. 1873, p. 72-216]; A. II.
Saijce, The languages of tlie cuneiform
Inscriptions of Elain [Transactions of the
Society of Biiilical Archacology III. 1874,
AELATU. 146
p. 465-485]; A. H. Saijcr, The inscriptions
of Mal-Ami r [Actes du sixième Congrès in-
ternational des orientalistes, tenu en 1883 .4
et ter-
— Loyde, II. p. 637-756]; A. Quentin, Textes
susiens [Journal asiatique, Paris XVII. 1891.
p. 150 s.]; T/i. Noldclic in Nachrichlen von
der Goltinger Gesellschaft der Wissenschaf-
ten 1874, p. 173 s.
AELATH (ita 4 Reg. 14,22; Elath
Deut. 2,8; Alla 4 Reg. 16,6; Ailath 3 Reg.
9,26; 2 Par. 8,17; 26,2; nS^N, etiam
niSiN; Â?Xd(6 plerumque, sed Â?Xtôv Dent.
2,8; A?Xto9 4 Reg. 14,22), urbs cum porlu
ad sinum eius nomine Aelaniticum ap-
pellatum in ditione Edomitarum. Prima
urbis mentio fit Gen. 14,6 hebr. (cf. F.
de Hummelauer ad h. 1.); El Pharan
enim non est planifies Pharan, sed pro-
babilissime Aila, Aelath ad orientem
deserti Pharan, in ipso limine deserti
Pharan (apud LXX tj T£ps[xiv9oç 1% <l>apàv).
Anno quadragesimo miffrationis Israeli-
tae de monte Hor iler meridiem versus
versus Elalh et Asionga-
i. e.
ber, ut montes Edoin circumirent (Deut.
2,8; sed v. ASIONGABER). Cum David
universam Idumaeam sibi subiiceret,
etiam Aelath ad eius regnum pertinuisse
censendum erit; cui plane congruit, quod
Salomon rex classem sibi fecit in portu-
bus Asiongaber et Aelath ad oram maris
Rubri in terra Edom (3 Reg. 9,26 2 Par. ;
8,17). In diebus régis loram filii losa-
phat récessif Edom, ne esset sub ludaet
constituit sibi regem (cf. 4 Reg. 8,20);
unde Aelath quoque regno ludae erepta
est. At Ozias (seu Azarias) rex eam ur-
bem ditioni luda restituit ac raunitioni-
bus auxit (4 Reg. 14,22; 2 Par. 26,2).
Verum mox régnante Achaz Rasin rex
Syriae eam ludaeis eripuit et Idumaci
(vel Araniaei i. e. colonia aramaica, ut
Keil et alii Kethib interpretantur) vcnc-
runt in Ailam et habilaverunt ibi usque
in diem hanc (4 Reg. 16,6). Ono- —
mast. (cd Lag. 84,25; cf. 210,75) « Ai- :
lath in extremis finilms Palaestinae
iuncta meridianae solitudini et mari ni-
bro, unde ex Aegypto In<liam et inde ad
Aegyptum navigatur; sedet autcm ibi
legio Romana cognomonLo décima. ».
Eadem scribitur apud Fkw. loseph. [éd.
Niese) Ant. VIII. 6,4 : "'IXaviç quae nunc
Bérénice vocatur, IX. 12,1 : 'HXa9oû;,
H7 I 'iS

apu.l riiilrm. V. i:,| : KXiva ^w/. indicalur, in qno graeca Iranscriplio

Miilltr-Fi.olur Kl.l : .\rXava), apud l'ormae pliu-aiis aramaicae y,2i)! (fontes)
S/iaO. \\\. 'tA : AfXava, ;ipii(l l'Un. V.
lacile agnoscilui'.Ex lo. 1,28 el 3,22. 26
11. (M. VI. 'iSA'M) Aclaiia. ï7((o./o/r^^s• iii
colligilin- Aennon ab occideide lordanis
Ici". 4'.i,;{;» .\elalli lu'hein, (iiiam ciiin rc-
liiisse. Tcmpore Eusehii et S. Hieronymi
iriimc AtMam conriiiulil. sic (io.>*nil»il :
Onomasl. éd. Lag. 220,88; 1H»,22) osfen-
.. Adam iirbs est sila ad exlrniiam par-
locus H mil. pass. a Scyllio
delialur liic
l(<m maris Uiiliri. Kral aiilrm liaoc
poli Uellisan) meridicm vei-siis iuxia
i|ii<>iiilam cmpiM'iiim iiisiuno; iiiide uimc
Salim et lordanem. Addit S. llieron>-
otiam S(d\iint. (pii navij;anl ad Indos >..
mus s. V. Salem {Cd. Lag. I4'.),l."i) : in
Silus url»is liodie aiidil 'Aq(ib(i{\. »'. do-
oclavo (piocpu" lapide a Scylhopoli in
» li\ita.«i. doscensiis" inlormiiioaqiiiloiiari
campo viens Salumias ap|)ellalur. Aiilii
>imis A'/abtc (-(M'iumliir iliiili'in ruinao
'Ad Evangelum, Episl. 73, n. 7; M. 22,
casloili. (|U(h1 lompon^ AlMiUodae iciroa
680) notai : oppidum iuxta Scytiiopo
I.IOO p. Ch. insorvicliat ad piolo?:endos
lim, quod ns([ue liodie appellalur Salem
Miiliaiiu'di culloics o\ Aogypln Moccam
et ostenditur palalium Melchiscdecli
il»i
li'iideiilcs, p| cii'ca castclliim nomiuilae
ex magnitudine l'uinarum veleris op(>iis
oasac.
osli-ndi'us magnilic(Mdiam ex num. 8 ;
Siml tpii piiliMil ad Aclalli cliam rc-
eiusdem epistulae appàret liaec a S. Hie-
ierondum esse Ela (n^N) duccm Ksau ronymo rel'erri ad Salim lo. 3,23. Locum
^(îen. .36,41; i Par. i,K2), supponentes a S. Hieronymo indicatum salis certo
iiomina diiciim osse iiomina et Iri-
lisaii dctcrminare non est dilTicile. Cireiler
l'iiiim el itagniimi F. de llummclauer ad 12 km a lîcllisan mei-idiem versus ccr-
(ieii. .36,41). Idem iniuiere videUir Oiio- nuntur ruinae Umm el-'Amdân, propc
masl. (éd. Lag. 121,16; ci'. 258, .ï7) : quas scplem Tontes in circulo satis an-
<• Eiatli regio principiim Edom et civi- guslo conclusi sealuriunt; vicinus est
las Esau in dccimo a Petra miliario collis Tell liidhgha, in cuius verticc sc-
contra orientem. » Scd noslra .\elath [tulcrum Sheikh SâUm ab Arabibus coii-
est aPetra meridicm versus. tue. Undc V\ tison in Smitli-FuUer, Dict. ol'
i

Cf. Hclanil,
Palacslina 171 i, p. 554-5.58;
llie Bible s. v. Aenon merito asserit, illos
Jiohinson. Palacslina 1841, 1. p. 280-284; fontes propc Vmm el-'Amdân designarc
nuior, Erdkundc XIV. p. 49 el saepius; locum ab Eusebio et S.Hieronymo indi-
/. L. Durckhardl. Reisen in Syrien, l'a- catum. Cum situ modo descripto fere
laeslina, éd. )r. Gcseiihis p. 827 s. 1074; coincidit ' Ain el- S hem.nye quod alii pro-
M.JiifUcn, Sinai et Syrie, Lille 1893, p. 5'i. ponunl. Conferri possunt, quaeS. Silvia
àti; Legendrc apud Vigourouj, Dict. de la
Aquitana ;;Peregrinatio ad loca sanclaer/.
liible 11. 164,3-1645.
/*. Gcijer, Itinera hicros. 1898, p. :)6-.^8)
AEN AIN. V. narrât de vico Sedima, ante Salem dicio,
AENEAS AtvÉaç; paralyticus a S. Pe- in valie lordanis amoenissima ac de vi-

Iro l.yddac sanaUis :AcI. 9,33. Si), Hel- cino horlo S. loannis, in quo ei fons os-
Icnista id ex graeco nomine coiicludere tendcbatur, « ubi parebat fuisse opei'a-
licet. Non explicite discipulus appeilatur, tum sanctum loannem Baptislam ». In
diim versii proximo 9,3oj Taliilha disci- cadcm regionc, sed ad orientem lor-
[)ula vocatiir; iiihilomiiuis cimi a Petro danis nuperrime C. Mommert (Aenon und
visiletur et iiomen Domini lesii Cliristi Bethania, Leipzig 1903) agnoscit Aennon
noverit, christiaiius l'iiisse diccndiis est = 'Ain Djirm.
[Vdtrizi, Belser, Fellen, hnahenbauer ad ab
Alii situs aliis excogitati sunt : fon-
11. !..
tes in Fâra ad orientem Siebem
Wi'idi
AENGANNIM v. ENGANM.M. inter Salim et Aimai {Conder, ïent Wotk
AENNON (Aivtiv) lo. 3,23 « : Erat in Pal. I. p. 91-93), Wâdi Salim et fon-
auterii et loannes baplizans in Aennon tes in Wâdi Fâra jtrope lernsalem inler
iu.xta Salim, quia aquae mullae erant septemtrionem et oi'icnteni (Bardai/, City
iilic ". Copia aquae ipso nomine Atvwv
I
of the Great King, 1858 p. .^bS s.}, immo
149 150

cliam urbes Selijn cL Aen los. d5,32 in
meridiana plaga tribus liida sitae (Mûh-
lau apud lUehm-Baelhffen, Handwôrter-
buch s. V.). Ratio cur aliciui Aonnon iii
ludaea quacrant, est contexliis lo. 3,22
s. (cf. 4,3), quo Aennon in ludaca pos-
tulari supponilur, ubi etiam lesus bapti-
zabat, non in Saniaria. Sed gi'aluito sup-
ponitur lesuin el loanneni in cadeni
Icrrac Israelilis promissae acris nielalla
inveniebantur; atque rêvera in monti-
bus Antilibani metalla instrucla fuisse,
exannalibus Sargonisapparet (/i. Winck-
ler, Alttestamentl. Untersuch. p. 180).
Praecipuae vero aeris fodinae in paenin-
sula sinaiticaexsistebant, ubi pharaones
invallibus hodie WndiMaghara eiWddi
Nasb diclis aliisque locis prope SarbîU el-

regione commoralos esse; invidia disci-
pulorum loannis eliam excitari poterat,
elsi lesus et loannes in locis dissitis
versabantur neque discipuli loannis cuni
Khndem inde a prima aegyptiacae histo-
riac actate metalla aeraria exercebant.
Praeterea etiam ex insula Cypro (aes
cyprium unde cuprum) atque ex variis
,

discipulis lesu disceptabant, sed eu ni Asiae interioris locis aeris copia Israe-
ludaeis (lo. 3,2o). E contra loannem lilis facile praebebatur.

Baptistam ditioni Herodis appropin- Usus aeris praecipuus erat ad varia

quasse omnino probabile est, quoniam vasa sacra et profana facienda, unde
niox ab Herode in carcerem coniicietur. praesertim in tabernaculo pleraciue vasa
AERUGO in Fulgata imprimis mor- minora et maiora ex aère constabant
bus frumenti vocatur, hebraice npli (Ex. 26; 27 [Vulg. plerumque aenea];
38 etc.) ac pariter in templo hierosoly-
(3 Reg. 8,37) et pDTO (2 Par. 6,28) dic-
mitano Salomon mare magnum, colum-
tus; V. FRUMENÏUM n. 6. — Praeterea nas, vasa plurima aenea fecit (3 Beg. 7 ;

aerugo dicitur etiam robigo metalli 2 Par. 4 etc.). Etiam cantores « in cym-
Cgr. to; Baruch 6,t1. 23; lac. 3,3; cf.
balis aeneis concrepantes » ante arcam
Eccli. 12,10; v. MEÏALLA. — In psalnio incessisse legimus (1 Par. 15,19; cf.
77,41 hebr. S''Dn seu locuslae species in Cor. Similiter in usu profane
1 13,1).
Vulgata aerugo explicalur; v. LOCUSTA. vasa (Lev. 6,28; los. 6,19 etc.), spécula
— Deniquc in Evangelio graec. a/)? /.al niulierum (Exod. 38,8), arma bellatorum
[ipwaiç, i. e. tinea et coinestio secunduin (i Reg. 17, 5. 6 38 etc.), catenac capti-
sensum aerugo et tinea redditur (Mattb. vorum iFltrn: lud. 16,21 Vulg. ca-
(

19.20); V. TINEA.
L. FONCK.
AES hebraice nuJnJ ac graece y^aXxo'î
vocatur, quo noniine imprimis cuprum
variaque aéra cupro temperata compre-
henduntur; nomen hebraicum etiam in
linguis aramaica, arabica, aethiopica
occurit atque aliquantulum mutalum in
aegyptiacam (teh [//] ost) videtur trans-
iisse quac nomine cotnnuiniorc hoc
nietallum chomt appellabat. Inde a pri-
mis lemporibus aes in Scriplura fré-
quenter comniemoratur, et iam Tubal-
cain, filius Lamech, < faber in cuncta
opéra aeris et ferri » dicitur (Gen.4,22).
Saepe cum auro et argento nominatia%
ila ut vilius ipsis appareat ac locum
suum post argentum, sed ante ferrum
et plumbum habeat (Ex. 21,3; 31,4;
3.^1, 3 etc.; Num. 31,22; 1 Par. 22,14. 16;
2 Par. 2,7 etc. ;Is. 60,17 etc. Dan. 2,32 ss.).
Ex verbis Moysis (Deut. 8,9) in montibus
tenas; 2 Reg. 3,34 yM/g'.conipedibus,elc.)
statuaeque idolorum (Dan. 3,4. 23 ex
aère fieri solebant. Artifices autem ae-
rarii in populo Israël non ila mulli vi-
dentur exstilissc, cum Salomon ad fabri-
canda vasa sacra « Hiram de Tyro...
plénum sapientia et intellegentia et do-
ctrina ad faciendum omne opus ex acre »
requisierit (3 Reg. 7,13 s.); qui in cam-
pestri regione lordanis in argillosa terra
cuncta vasa fudit (ib. v. 46). Quoniam —
aes, licet vilius argento et auro, satis
tamen magni pretii habebalur, etiam
num mi ex eo fiebant, quales niagno
numéro nobis conservati sunt; unde
etiam 7.aX/6; simpliciter pro pecunia
adhibolur ,Mair. 6,8; 12,41; cf. «es in
Vulg. Luc. 21,2; loan. 2,13).
Sensu minus proprio ponilur aes tam-
quam symbolum roboris ac fortitudinis
(1er. 1,18; 15,20; Mich. 4,13 etc.) atque
ad designandam quamcumque duriticm
 151 AKTKHMTAS, AETERNi;; 152

(Lov. -iOJ'i lona aonoa; Doiil. 28,23 cao- vive Ueg. 1,31; Neh. 2,3; Dan. 3,9
(3 .

lumaoïuMim; loi» 0.12 laro aoiica; Is. Praelcr n^S':} eliam quandoquc rwiS
48,4 Irons aoira; Zacli. (i,i monlos aoi-ei ;
e\l)rimitur : in aeternum ilol» 4,20; l»s.
tlo Oaii. 2,;i',i u rojruiiiii at-rtMini » tl'.
48,20 frcqu(>nlius lamen
; : in liiu^m;
conuiu'iil.'; cliain soiisii vili ol coiitoiu-
item lyS in aelernum (I Par. 28.10;
plibili de corruplis piimalilms populi
(lor. C,28' ol de ifomo Israël pervei-sa Prov. 29,14; cf. Is. 57, lai.

lEz. 22,18) adhibeliir. —

Alla. v. in ad. Noiio verae aelernitatis voci iiiest,
•MET ALLA. (piando de Deo adhibetur Deus aeter-
:

nus \(W\\. 21, .33); vivo ego in aeternum

Cf. /;-. /•. A. liosciuniillcr. Hil)l. Aller-
Ihumsk. iV. I. p. btj-no: R. Bohinson. Pa-
(Dcul. 32,4 Ad quam notionem expri-
.

lai'Slitia I. 126-9: C. Rillrr. Erdkurule XIV. mendam saep(> diiae voces iisurpanlur :

755 s. 785-90; 79!t-808; /. Duns. Bil)l. Nal. l)ominus regnabil in aeternum et ultra
Science I. lô3-7; II. 171 s; Fr. Gfii.sicr in vEx. 15,18), lulgei)unt quasi stellae in
Ztsclir. f. aeg. Spr. X. 1870, 137-50; R. Lep- perpétuas aeternitales (Dan. 12,3) Do- ;

sius. Die Melalle, Piiiloi. u. Iiislor. Abhancl.

minus regnabil in aeternum et in saecu-
neri. Akad. 1871, p. <,»I-I02; 119 s. G. Ehers. ;
lum saeculi (Ps. 10,16 sec. hebr.). Dei
Durch Gosen ziiin Siuai, Leipzig 1872, 145-63 ;
aeternitas declaratur dictione ab ae- :
i47-56; 53G-62: 592-i; Lrnnis-Scnft. Syno-
psis III. 1 p. 299-302; A. Ennaii, Aegyplen
lerno in aeternum (Ps. 102,17) et a :

p. 020-2. F. l'igoiirotij. Mélanges bibliques

saeculo et usque insaeculum tu es Deus
cd. 2, Paris 1889; p. 257 ?s. f. H. Glad- ;
(Ps. 89,2),Deus aeternus in saccula et
slotie inProceed. Soc. Bibl. Arcli. XII. 1890, poteslas ciiis usque in aeternum. Cete-
227-34; M. Jullicn. Sinai et Syrie, Lille 1893, rum nolio durationis aeternae aliis quo-
p. 73-77; IK. M. MitUcr, Asien u. Europa, que modis exprimitur negatione mitli
: :

Leipzig 1893, 126 s.; Bacdcher-Iienzinger,

in ignem inexstinguibilem; in gehen-
Palaeslina éd. 4,212. 218 s. 238 s.
nam, ubi vermis eorum non moritur et
L. FONGK. ignis non cxstinguilur (Marc. 9,44 s.);

AETERNITAS. AETERNUS. Ciini non liabent requiem die ac noelc, funuis

in Vul'jdta vo\ Jiebraea aSiy saepissinic tormentorum eorum ascendet in saecula
saeculorum (Apoc. 14,11).
reddalur pcr adiectivuni aeternus, haec
Quamvis notio vitae aeternae qua apiid
vo\ omnes illas induit noUones quas lia-
Deum pii fruentur in anliquissimis libris
bel vol pro quibiis usiiipatiir vo\ ho-
Scripturae explicite non enunticlur,
braea. Dicilur ilaque de
aliquo l(Mn-
tamen ea clare indicantur, ex quibus
poro valde remoto, longissimo ila colles ;
haec nolio necessario consequitur. Clare
vocantur aeterni iGen. 49,26; Dent. 33,
enim nota supponitur immortalitas ani-
lo), quiaab antiquissimo tempore consi-
mae, seu vita post mortem corporis;
stant; eodeiii modo saepissimeid vocalur
Deus proponitur is qui est; foedus ini-
actornnm quod (irmiter et stabili modo
sil Deus foederis, qui se
tur ita ut lahve
permanere débet; niide fréquenter dici-
dicit Dcuiii Abraham, Isaac et lacob.
tnr pacliim, foedus aeternum (Gen. 17,
Proin consequitur facile, pactum et foe-
i3; Lev. 25,46; 2 Keg. 23,5; Eceli. 45,8.
dus consistere quamdiu paciscentes ex-
19. 30 etc. M Simili modo dicitiir aeter-
sistunt; nam si Deus se dicit Deum aii-
num quod semper valere débet; ita pro
cuius (« ut sim Deus tuus et seminis
hcbr. T^çn Ex. 28,29; quod pro tola lui » Gen. 17,7; « ero Deus eorum »
vita alicnius consistere débet : serviel V. 8 etc.), eo ipso se profitetur largito-
libiusque in aeternum (Deut. 15,17; cf. rem bononmi pro oumi ten)pore quo ilie
E\. 21, Oi vel quod pro aliqua gente exsislit. Vitam cum Deo et apud Deum
quamdiu exsistetobservari débet: mam- post conunorationem tcrrestrem iam in-
zer non intrabit in Ecclesiam iJei usque dicatur dari Gen. 5,24 Henoch ambula-
:

ad dccimam generalionem; Anmionites vit cum Deo et non apparuit, quia tuht
et Moabites non intrabunt in aeternum eum Deus, et explicite enunliatur in
Deut. 2i},3; Nch. 13,1 . Hyperbolice ad- Psalmis; ita 15,10 postquam de morte
hibetur in salulatione : re.\ in aelernum sermo illalus est, pergitur adimplebis :
133 AETERNITAS, AETERNUS. AETERNITAS, AETERNUS.

iiic laetilia ciiin vultu luo; simililer 16, cet quod Incarnatio et mors Cbristi in
15 et cunipriiiiis 48,15. 16 verurnlamen
: id tendunt ac diriguntur, ut hominibus
J)eus rediinet aniinaiii meain de manu liaec vita aeterna contingat sic enim :

inferi, ciiin acceperil me; id qiiippe di-
citur, postqiiam antea impii et iusli posl
mortem ita descripLi sunt sicut oves in :
inferno posili sunt, mors depascct eos,
et dominabuntur eoriim iusti in niatu-
lino. Huic consonum est illud Ps. 72,26
Deus cordismei et pars mca Deiis in ae-
ternimi. Unde clarc enuntiatur rever-
tetur pulvis in terram suam imde erat et
spiritus redibitad Deuni qui dédit illu.m
(Eccl. 12,7); haec vita coràm Deo post
mortem etiam a lobo signiûcatur (19,23-
Deus dilexit mundum, ul Fijium suum
unigenitum daret, ut omnis qui crédit
in eum non pereat, sed habeat vitam
aeternam —
exaltari oportet Filium ho-
minis, ut omnis qui crédit in ipsuni non
: pereat, sed habeat vitam aeternam (loan.
3,14-16). Et Christus venit, ut vitamha-
: beant et abundanlius habeant (loan. 10,
10); ipse dat ovibus suis vitam aeternam
(loan. 10,28). Iam tamquam condilia as-
sequendi vitam aeternam postulatur ob-
servatio mandatorum si vis ad vitam :

29) et declaratur, quotiescumque mise- ingredi, serva mandata, respondet lesus

ricordia Domini, salus Domini dicitur quaerenli quid- faciendo vitam aeter-
:

aeterna, sempiterna, futura in aeternum nam possidebo? (Matth. 19,16; Marc. 10,
(2 Par. 3,13; 7,6; Ps. 133,1 s.; Is. 51,6 : 17; Luc. 18,18). Postulatur lides in le-
coeli sicut fumus liquescent, terra sicut sum qui crédit in Filium, habet vitam
:

vestimentum atteretur, habitatores eius aeternam — amen, amen dico vobis,

sicut haec inleril)unt salus autem mea
: quia qui verbum meum audit et crédit
in sempiternum erit et iustitia mea non ei qui misit me, habet vitam aeternam
deficiet). Quae notio praeclare quoque — haec est voluntas Patris, ut omnis
exprimitur Dan. 12,2. 3 : mulli de bis qui vidct Filium et crédit in eum habeat
qui dormiunt in terrae pulverc evigila- vitam aeternam —
amen, amen dico
bunt; alii vitam aeternam et alii in op-
in \ôbis qui crédit in me habet vitam ae-
probrium ut videant seinper; qui autem Lcrnam — qui manducat meam carnem
docti fuerint, fulgebunt quasi splendor et bibit meum sanguinem habet vitam
firmamenti et qui ad iustitiam erudiunt aeternam (loan. 3,36; 5,24; 6,40. 47.
multos, quasi stellae in perpétuas aeter- 33). Quae vita acquiri non potest, nisi
nitates. Atque eximie quoque id propo- spretis deliciis peccarainosis; immo
nitur in libro Sapientiae iustitia enini
: etiam pretio ipsius vitae temporalis est
est perpétua et immortalis (1,15); Deus emenda quam angusta porta et arcta
:

creavit hominem inexterminabilem, in- via est, quae ducit ad vitam uMatlh. 7,
vidia diaboii mors introivit in orbem 14); qui odit animam suam in hoc
terrarum sed iustorum animae
(2,23); mundo, in vitam aeternam cusiodit eam
in manu Dei sunt; visi sunt oculis insi- Uoan. 12,23; cf. Matth. 10,39; 16,25;
pientium mori,... illi autem sunt in Marc. 8,33; Luc. 17,33). Contingit homi-
pace; spes illorum immortalitate plena nibus vita aeterna ex gratia Dei (Rom.
est (3,1-9); iusti inperpetuum vivent et 6,23),lis scil. qui secundum patientiam

apud Dominum merces eorum; acci-

est boni operis gloriam et honorem et in-
pient régnum decoris et diadema speciei corruptionem quaerunt (Hom. 2,7), qui-
de manu Domini (3,16). Vitam aeternam bus Deus coronam tribuit iuslitiac iustus
profitentur etiam martyres illi pro lege index r2Tim. 4,8).
paterna 2 Macb. 7,9 rex mundi defunc-
: Haec vita aeterna proponitur tam-
tos nos pro suis legibus in aeternae vitae quam futura, ad quam a Deo.vocati su-
resurreclione suscitabit; nam fratres mus (1 Petr. 5,12; Rom. 6,22; Col. 3,4;
mei modico nunc dolore sustentato sub Apoc. 2,10 etc.); nihilominus iam haberi
testamenlo aeternae vitae efTecti sunt dicitur (loan. 3,36 ; 5,24; 6,40 etc.) ; nam
(2 Mach. 7,36). baptismo complantatione eum Christo
et
Frequentius niulto sermo fit de vita efficimur membra Cbristi capilis (Rom.
aeterna in Novo Testamento. Et quantum 6,4 s.); Deus enim convivificavit nos in
bonum in ea contineatur, iam inde clu- Christo et conresuscitavit et consedere
 i:;:. AKTF.HMTAS. AKTKRM': Al-Tllini'lA, AKTIIIOF'S. i:iO

IVril in cuflcslilnis in r.lnislo lesn K|ili. siiblimilate aelerniim glmiae pondu

•i,li . Iliiins t-nini vilac nidiconi iani liistc opeialnr 2 Cor. 4.17 .

in ItTiis lialicnt insli, iil (|iioil Chrisins ni acleniilas vilae iiisl«inim clare et-,
indiial tlicons : aijna (|nani r-jm dalio l'erliir, ita qii(M|iie acieinilas supplicio-

lift in ou \\>n< a(inai* saliiMitis in vilain rum pro peicaloribiis. liaec miin ae-
at'k'i-nani ,loan. 4,14 Ilahonl vilani ae-
. ternilas iam (umnliatur omnibus illis
Ifinain quia « \ivo iani n(»n 0}?o, vivil qnibus Chrislus lorpiilm- de ignc
locis, in
viTo in nio C.lirislus » iClal. 2,20\ qnia qui non exsliiigiiilnr, de igné inexslin-
("Inistinn indntM-nnt (lai. ;{,27s si an- guibili Mallli. 3,12; Marc. 9,42. 43 s. ;

l(Mn C.luislns in iis es! , spiriins vivil elucel (>\ senlentia iudicis : discedile
pi-o|)lt'r instiliralioniMn Itcini. 8,11)!. |c- a me maledicli in ignein aelernum
>ns iMiiin ost vila Joan. 11,2:>; 14,0 ; iMallIi. 23,411, cuius exsecutio describi-
nndo qui ouni oo compianlalui-, de tur; et ibimt In in supplicium aelernum,
innrie transit ad vilain Joan. 5,24), iusti anlein vitam aeternam (1. c. v.
in
t|uai' iminle sua cl doslinalione lendit 40). IndicaliM' quoque, si aposlolus reci-
ad \ilaiii aehMnain. latis variis peccalorum gencribus con-
Haec auleni vita aelerna descriltilur cludil qui talia agunt regnuin Dei non
:

nobis a t:hrislo : recuniltcnl cuni Al)ra- possidebunl (r£or. 0,9. 10; Gai. 6,19-
liain el Isaac ol lacob in roj,''no coelorum 21 cf. Apoc. 21,8). Quae aelernitas iam
;

Mallli. 8,11 laniquam convivium nup-

, aflirmalur Dan. 12,2; haec colligilur ex
lial(! Matlh. 2;),I0 heali servi illi quos
, querelis impiorum (Sap. 5,4-13); haec
tuni venerit doniinns, inveneril vigilan- designalur nomine morlis secundae
tes : amen dieo vobis, qnod praecinget Apoc. 21,8 et slagni ignis et sulphuris,
,

se et laciet illos discumbero et Iransiens ubi cruciabuntur die ac nocte in sacciila

niinislrabil illis (Luc. 12,37). Proin ipse saeculorum —
et qui non inventus est
Doininus ipiasi suameo coUoeal ope- in in libro vitae scriptus, missus est in sta-
rani, ni ilîi sunjniopcrc beentur; unde : gnum ignis (Apoc. 20,9. 15; cf. 14,11).
enge serve iione et lideiis, inlra in gau- Quae aeternilas quoque declaratur, si

dinra Doniiiii lui Maltii. 2.^,20. 23 . Christus de peccato quodam

loquilur
Consistit in intima et beata Dci cogni- quod neque in hoc saeculo ncque in fu-
lione haec est autem vila aelerna, ul
: turo remillelur (Matlh. 12,32; Marc. 3,
cognoscant le et quein misisli lesum 29) et pariter, cnm affirmetur inter eum
Chrisinin loan. 17, 3i. {)[ine cognitio de- qui inllamma cruciatur et Lazarum in
scriliilnr ab apostolo tune videbimus : sinu Abraham recumbentem lirmalum
lacie ad laciem; tune cognoscam sicut esse chaos magnum, ut bi qui volunt
et cognilussum Cor. 13,12). Qua cnm (l hinc transire ad Vos non possint neque
cognitione ingens gaudium coniungitur; inde hue transmeare (Luc. 16,26).
videbimus enim cuin sicuti est; nam ei
erimns similes (1 loan. 3,2); ipse autem AETHIOPES explicatur hebr. D""'ï
intravil in gloriam suam iLuc. 24,26;. Ps. 71,9 et 74,14. In priore Joco ex mem-
Qnod vero Deus piaeparavit suis, oni- bro parallelo Ibrlasse Di"l3f inimici eum
nem excedit cogitandi vel imaginandi Olshausen aliisque legendum erit. In al-
mensuram; nam oculus non vidil nec :
tero fcles ferae vel alia deserti animalia
auris audivit nec in cor iioiuinis ascendit
designanlur. V. DRACO n. 0.
quae IJeus praeparavit illis qui diligunt
eum Cor. 2,9
1 quare alibi liaec vitae
;
AETHIOPIA, AETHIOPS (UT^D,
aeternae .beatitas exhibetur lamquam AÎ6io;:(a, AtGfo'ii. Ea nalio originem Iraxil
hereditas qua in ipsa bona et possessio- a Chus v. s. v.i lilio Gham. Primas se-
nes Dei et Chrisli ingredimur heredes : des habuit prope paradisum Gen. 2,13,
Dei et colieredes Cliristi ;Hom. 8,17), ubi iam distinctas elfioruisse tribus pré-
unde apostolus etiarn loquitur de im- dit nomen Hevila v. M. Nemrod Cushita
menso quodam gloriae pondère quod : regnum lundavit Babylone Gen. 10,8-12.
in praesenli est momentaneum et lev(; Poslea in Arabiam prlmum commigra-
Iribulalionis nostrae supra modum in
j

|
runl Cushitae (Saba, iOXi Sabaei), =
157 AETITIOPIA, AETOIOPS. 158

inde Iraieclo mari in Alricam, ubi Chus
est noiiinn Aelhiopiae; assyr. kus, aeg'.
kes. Al in iioiiiine Assyrii rcgioneiii voca-
banl MUufihkin. Aeliiiopia (Chus) ila
copulalurcuMi Mesraiin (Aegypto), Phuth
cl Lud (Is. 4o,14; 1er. 46,9; Ez. 30,Ei;
Dan. 1 1 ,43 ; Nah. 3.9
\'i Chus cum Mcsraini, Phuth, Ludini.
Incipiebat Aethiopia aSyene urbe; modo
longius, modo propius Abyssiniam ver-
sus pertingebal. Antiquitus Pharaones
solos in Nubia JNigritas obiectos habue-
rant. Primus Usertesen I. t2''« dynastiae
pharao ibidem Cushitas ofï'endit. Plura
pharaones contra eosdem bella gesse-
runt, quoad Thotmes I. regionem in pro-
vincias divisit, colonos
exstruxit. A dynastia
1ère omnes, qui regioni prael'uerunt, sa-
trapas titulo « principes Chus » insigni-
alios terorrccompuisos in deditioncm re-
cepit, Ascalonem oxpugnavit, Aegyptio-
l'umexercitum prope Eltliece (los. 19,44,
tribus Dan fudil. Ailatus est circa illud
lempus (c. 702) nuntius Tharacam, Ae-
thiopum regem, cum exercitu appropin-
etc.), uLi Gen. iO,G. quare (4 Reg. 19,9; Is. 37,9). Imperave-
ritne iam lum Tharaca Aegypto, an a
Sabataca ex Aethiopia in auxilium sit
accitus, tanto facilius transnoiltere pos-
sumus, quod is tum reapse contra
Assyrios in aciem non videatiir esse pro-
gressus. Sennacherib vero tines Aegypti
ingressus Dei interventu ad ignominio-
sissimam fugam compuisus est. Sabata-
cam Tharaca adortus trucidavit. Brevi
misit, templa post regem Tyri, ut ab Assyriis dehcerel,
18. ad 20. novimus induxit 672. Sed 671 Asarhaddon, Tyro
obsidione cincta, tribus proeliis Aegyp-
tios devicit, Memphi potitus est, Thara-

los. Paulo post formabatur in Aethiopia cam ut in Aethiopiam se reciperet com-

polens illud regnum, cuius caput Na- pulil. Mortuo Asarhaddone 668 revertitur

pala urbs ad Nilum si ta prope Djebel
Barkal. Ubi exlrema dynastia 23. regna-
bat Pianchi, qui anno regni 21. onmes
Aegypti reguios subegit. Hac fortassc
vcl simili ante banc occasione Zara Ae-
thiops 2 Par. 14,9
decios centenis millibus in
ruptionem fecit, régnante
Dynastia vero 20-''
Quorum primus Sabaco
pura.
17,4 NID vel fortasse verius NID, assyr.
Sab'i) Assyrios in Asia anteriore coer-
cere aggressus est. Sed Sargon H. eius
consilia praeveniens
Emath provinciam
tiosqueCazaeissociatos in ipso liniine Ae-
gypti apud Raphiam devicit. Ad eundem
Sabaconem nuntios miserat Osée, rex Is-
raël, denegato Assyriis quod ante pepen-
derat tributo; quam ob rem a Sargonc
Tharaca, sed proelio superatus a tartano
(i. e. duce militari), quem submiserat
Assurbanipal, primum Thebas, inde in
Aethiopiam rcfert pedem. Mortuo succe-
dit privignus Urdamanu. Qui Aegypto
ss. (cf. 10,8] cum riH'sus potitus tamdiu Meuiphi substitit,
ludaeam ir-
ut ibi duas porticus lemplo Ptah addide-
rit. Appropinquante tandem Assyriorum
ibidem Asa.
exercitu sine proelio, uti videtur, in Ae-
tota exslilit Aetbio-
thiopiam secessit. Celebris eo aevo ex-
(4 Reg.
stitit Ameneritis, régis cuiusdam Aethio-
pis (?) Kashta tilia, Sabaconis soror,
alterius cuiusdam régis Pianchi u\or,
cuius plura per Aegyplum reperta sunt
anno 720 regnum monumenta; filia vero Shepenapet nup-
fecitassyriam Aegyp- sil Psammeticho I., a quibus nuptiis Sai-
tae 26''"'
dynastiae ius nacti sunt impe-
randi toti Aegypto. Quo tenipore reges
Aethiopes in Asia anteriore cum Assyriis
decertabant, uti patet, prophetae eliam
Aethiopiae meminerunt Is. 18; 20; cf.
:

in carcerem coniectus et brevi post Sa-

43,3; 45,14; 1er. 46,9; Ez. 29,10; 30,4.
maria capta est. Rursum anno 711 Sargo- o. 9. Cambyses Aethiopiam subegit, sed
ni pugnandum fuit contra Azotios : quo- ea mox defecit, quare Eslh. l/l ; 8,9;
rum regulum laman fugitivum Aegyptii 13,1 ; 16,1 regnum Persarum ad eam
adiuvare non sunt ausi, sed catenis usque pertingere scribitur. 2 Par. 21, —
vinclam Assyriis tradidere. Sabaconi suc- 16 et ludith 1,9 agitur sane de Cushitis
Sargoni Sennache-
cessit filius Sabataca, Arabiae. Cf. etiam CANDACE.
rib anno 70o. Quo tenipore régna Cha-
naanitidis omnia conti'a Assyrios insur-
AFFINITAS V. MATRIMONIUM.
rexere. Quibus iunctus est Ezechias rox AFRICA. Quod Is. 66,19 hebr. ha-
luda. Sed cito accurrens Sennacherib betur : in PhuI et Lud JA.\ tpoûô Aoûo\
l.V.) AGAri:, AC.APAI IfiO

verlilur in V»/;/. in Afrirani ot Lydiani. tradilum iri; notalu dignum (!st Aga-
Pro liol)!'. Piiiil quoil iionion alibi non biim proplielanlem actionc symbolica zo-
irpt'i-itiir Irizcndnni cril cuni IA\ 'CIS nam Paidi lulisse sibique manus ac
Pliiil. (|iia appollationo oiaiii niai'iliniani pedes alligasse, siciili in Vel. Test. |»ro-
(losi;.Miari pulanl liaiid paiici ciii hodic pbolae aciionibus symbolicis idebanlur
uoiiHMi Soniali. Kodcm modo Nali. 3,0 ad valicinia sua prodenda.
in Vu/y. Aplirira ot Libyos oruni
li'iriliir :

in auxilio luo, \d»i heitr. Pliiil el l,ul)iin.

AGA6 (aasv 'Ayi-f) videtur fuisse no-

Phiia vide s. v. Plll T. men regibus Amabîcilarum coinnumc»,

uti Pliarao regibus Aegypii. Nomen iam
AFRICUS V. VKNTI.
AGABUS "AyaÇoç prophola chrislia- reperilur in valicinio Halaam Num. 24,7
nus ,AlI. 11,28; 21,10. il;.Priore loco quo praedicilur regnum Israël fore po-
loiriinus .\jj:abnin cuni aiiis propbelis Hie- tenlius quam regnum Agag (attamon v.
F, (le Uummc louer ad b. l.). Eodcm no-
losolyniis Anliocliiani vonissc ac per
Spiritniu siirnilicasso t'anieni niag-nani fu- mine vocalur rex Amalecilarum, conira
lurani in nnivorso orbe tcrrariini; ibi-
quem Saul bellum gerere iubetur (1 Reg.
dem additur lanuMii iilam sub ('daudio 15,8. 9. 20, 32j. Saul ei pepercit, quam-
Ndlandum osl Aga-
l'aclam esse (1I,-2S).
vis iussus morte in-
esset scelera eius

bum qnandaui praedixisse non

famciii flicta punire vade et interfice peccato-
:

res Amalec et pugnabis conira cos usque

ceilo anno liitnram ncqne uno oodeni-
qno lempore ubiquo Intiiram. lamvero ad internecionem corum (v. 18). Quare
Clandin inqxMatoie 4l-:)V p. C.) assi- Saul audit a Samnele pro eo quod abie- :

cisti sermonem Domini, abiecil le Do-

duae sterilitak'S in impeiinm romanum
ingruobanl [Siwton. Gland. 18). Famis in-
gonlis, quac anno secundo Claudii erat,
nicminil Dio Cassius (60,11). Dccem
minus ne sis rex (v. 23) et Samuel ipse
sententiam niortis in Agag a Deo lalaiii
fere exsequitur dicens sicut fecit absque li-
:

annis post, anno undocimo Claudii, Ro- beris mulieres gladius tuus, sic absque

mac l'rugum egcslas et orla ex co fa- liberis erit inter mulieres mater tua —
més pracvalebal {Tacit. Annal. 12,43). et in trusta concidit eum Samuel coram
Oclavo vel nono anno Claudii annona in Dotrùno in Galgalis (v. 33\
Graecia saeviebal {Eitseb. Chron. II. M. AGAG, AGAGITES. Aman vocatur
19,b42; vel éd. Schoene il. 152 s.). Eo- taaxn Estb. 3,1. 10 ; 8,35; 9,24; Vulg.
deni Claudio régnante ludaea famé af-
Agagites, de slirpe Agag 3,1. 10; 8,3; 9,
flicta est, cum procui'alores ibi essent
6. 24; et Rugaeus 12,6; LXX Bouyaroç 3,
Guspius Fadus ;44-?; et eius successor
1; 9,10; ô Maz-eot/w 9,14. Censcîbant plc-
Tiberius Alexander ,?-48), ut rcfert Fla-
rique interprètes Aman fuisse Amaleci-
vius losephns (Anl. III. lb,3; XX. 2,S;
ten (ut FI. loseph. Ant. XI. 6,5 asscritj,
r),2 ; annona ad solam ludaeam vi-
liaec
ex prosapia Agag lilii Amalec (ut Tar-
delur reslringenda esse, quouiam lose-
f/um Esther interprelatur). Verum ani
pbus loc. cil. narrât liberalilale Helenae
madvertil Oppcrl (Commentaire bistori-
reginae Adiabenorum frumentum grandi
((ue et pbilologique du livre d'Estbér
pecunia c\ .\egyi)lo el Cypro coemplum
18G4, p. 13. 14) ex inscriptionibus cunei-
cgenis dislributum esse. Geterum eliani
formibus in Kborsabad inventis terram
Act. 11,29 suadelur Aniioclienos verba
Agag probari Mediae parlem fuisse cf. ;
Agabi de annona ludaeae praeserlirn im-
Fillion, La Sainte Bible commentée ad
minente intellexisse, cum de se niliil
Eslh. 3,1.
solliciti ludaeis opem ferendam esse dé-
— Quonam sensu Aman Bugaeus voce-
cernèrent. Altero loco (Acl. 21,10. 1 ) 1

tur, plane incertum est. Idem epilbeton

cum Paulus Ilierosolyma profecturus
apud Homerum (Odyss. 18,79; II. 13,
58 p. C.) Caesareac in domo Philippi
824) désignât immodiciim sui arslima-
evangelisfae et diaconi moraretur, Aga-
torem, iactatorem.
bus j)ropbeta ex ludaea illuc veniens va-
licinatus est S. Paulum a Indaeis in lo- AGAPE, AGAPAE (àydTiai,; no-
rusalem alligatum ac manibus gontium men lioc apud scriptores ecclesiasticos
161 AGAPE, AGAPAE. AGARENI, AGAREI. 102

usilaliiiii pro conviviis Christiano-

esl quae de terra est; filii Ismael recensen-
ruTii quao anle colebrationera Euchari- Uir Gen. 25,13 s.

stiae oliin haberi solebaiit, quibiis pau-

accumbcbanl
AGARAI (njn, 'AyapO, pater Miba-
peressimul cuiii ditioribus
dilioribiis ea quae necessaria erant sup- har herois davidici (1 Par. 11,38); sed
peditanlibus. De iis conviviis agit S. Pau- v. BONNI 1.

liis 1 Cor. 11,17 s. et ea indicantur Act. AGARENI, AGAREI (D\s'nann.

2,46 et fortasse etiam 20,7. Vo\ ipsa
niljn; ot 'Ayapr,vof, 'Ajapatoi), tribus
àydéTcxi ea notione legitur in epistiila lu-
dae V. 12 hi sunt in epulis suis (iv rat;
: arabica. Tempore Saul Rubenitae Aga-
àydTîffi; up-wv) niaculae, convivanles sine renos devicerunt eorumque sedes ad
timoré etc., quibus verbis apostolus in- orientem Galaad occuparunt (1 Par. n,

vebitur in falsos doctores et seductores, 10). Posteriore aliquo tempore Rubeni-

qui luxuriae dediti sunt. Item legitur tae, Gaditae, Manassitae transiordanici
2 Pet. 2,13 : in conviviis suis luxuriantes Agarcos cum Isniaelitis letur, Naphis,
(Èv Tafç ày<x7ia'.ç aùxwv auvéuwyoûjjLSVOt) Nodab foedere iunctos debellarunl, in-
saltem secundum lectioncm codicis Va- gentem praedam 50.000 camolorum,
tican! et lectioncm correctam in codice 250.000 pccuduni generis caprini et ovini,
Alexandrino et lectioncm Vulg. et ver- 2.000 asinorum, 100.000 virorum cepc-
sionem aetb. sah. et lectioncm quam runt, pascua Agareorum usque ad ca]j-
praebent S. Ephraem et auctor de sin- tivitatem assyriacam occuparunt (1 Par.
gularitate clericorum (cf. Tischendorf, 5,19-22). Erant igitur Agarei populu
Novuni Testamcntum graece, éd. 8 cri- pastorius; idem eo conflrmatur, quod
tica maior II. p. 309) ; altéra lectio com- tempore David super oves praepositus
munior habet iv Taî? àTiaiatç. erat laziz Agareus (1 Par. 27,31 6 'A-^a- ;

Verum mox epulae iliae a celebratione pfTTjç, B ô Fapjhr]?). Cuni contra losaphat

Eucharistiae separabantur (cf. TertuU. regem luda Moabitae et Ammonitae al»

Apol. 39). Immo Batiffol contendit nun- Assyriis instigati magnum populorum
quam cum Eucharistia eiusmodi epulas vicinorum foedus excitarent, Agareni iis
fuisse coniunctas, sed voce illa signifi- se iu'nxerunt (Ps. 82 [83], 7 ; cf. 2 Par. 20
cari vel Eucharistiam solam vel eleenio- Flav. loseph. Ant. IX. 1,2). — lideni cum ;

synas; cf. Études d'histoire et de théo- Agareis sine dubio sunt 'Aypaîot (Strabo
logie positive, Paris 1902, p. 270 ss. XVI. 4,2; Ptolcm. V. 19,2 [éd. MitUer-
Fischer V. 18]) et Agraei {Plin. VI.
28,154). Multi existimant
Agareos no-
AGAR (un, "Ayap), Aegyptia, ancilla
mcn suum ab Agar maire
sortitos esse
seu serva Sarai uxoris Abraham. Cum Ismael tum propter nominis similitu-
Sara ipsa esset sterilis, Abraham ipsa dinem, tum quia 1 Par. 5,19 foedere
suadente ex Agar genuit lilium Ismael. iuncti erant cum
tribubus letur et Na-
Verum eo favore Agar superbire coepit phis fllioriim Ex altéra parte
Ismael.
et Sara conquesta est quod ab ancilla ab Isniaelitis distinguuntur Ps. 82 [83],
despectui haberetur. Quare Abraham per- 7. Ceterum admitti potest unam ex tri-
niisit, ut Sara illam affligeret. Unde Agar bubus ismaeliticis nomine Agar matris
fugit; at angeli nionitu revertit (Gen. Ismael prae ceteris insignitatn fuisse.
10,2-16). Postea, cum Ismael fdium Sarae Gesenius (Thésaurus ling. hebr. p. 365)
Isaac despiceret, Sara postulavil, ut non dubitat, quin Agarei iidem sint cum
Agar cum filio eiiccretur. Abraham a Gerrhaeis, populo mcrcalura llorentis-
Deo admonitiis acquievit et Agar dimi- simo ad sinum Persicum in l'egione Bah-
sit. Erravit illa in deserto Bersabee, ubi rein habitante i. e. in ea parte Arabiae,
miro Angeli Dei interventu et sortem quae nunc Hedjar seu frcqucntius el-
fdii futurain didicit et pueruni siti labo- Hasâ appellatur inter Ned.jd et sinum
rantem refecit ^Gcn. 21,9-21). Persicum sita. Contra hanc opinionem
Filii Agar i. e. Ismaelitae dicuntur ninna distantia Galaad inter ac sinum
Bar. 3,23 exquirere prudentiam (aûveotv) Persicum urgeri non potest. Agareni

LEXICON lUliMCCM.
\(\:i Ad.MtKM, Ati.M!i;i. lOi

cnim al» Isiaclilis liansioi-danicis dc- • ibe.lieiilibus Deinii dalurnm osse lai--
\i(li at- si'dilius juilsi suiil praclorca ; gam benediclioiiem 2.1 1-20). lit (piaito
M'i'i («lant nomadt'S prconim pahula sc- denunn eodem die sublimior quofpio pni
miiMilcs ao sedoin imilanlcs.
snltiiido missio lit Z(»robai)eli duci ex donn» David :

Noiiicn llciijdi- stMi Uadjtrr non adnio- polenliam regM(»rum mimdi iri pi-osli-a-
(liim rariun est in Arabia: oliani in iV- tiun, at dduiiim David cl (miis princijiem
ineii. Ikilji'is, Undi'iimant loca rins no- in gloi'ia exallalum a Deo (2,21-25 .
niinis inNoninnlnr. — CI'. /f/V>s's, Hibol- Aggaei menlio (piocpKî lit Ksdr. ;>,! el
Allas : Airai-cni... inmc ïladjnr c\\\\\ urlx* fi, 14. lla(|ue Dominus (|ui ipsis exsuli-
|trincipali el-Misti , anliiiiiihis (Icirlia bus pro|)lietas conce.ssil(lereiniam, Kze-
(nunc ])ji'i\M .
cliiel liarueh, Dani(d) eliam l'cdnces
,

AGE x;x. "Aax\ iialt-rScinnia, nnius muiiei'e prnpiietico per Aggaeum cl Za-
cliariam edocuil et excoluil et ad in-
ox (|naltnor priiu'i|)ibus Slialisliini Davi-
slaurandam pi(;lalem excilavil. tJrgebat
(ii- ,2 U.\-. -23,11).
antem iussu Domini Aggaeus aedidca-
AGGAEUS ':n. "Ayy^î'o;, ÉoptâÇfov lioiicni lempli, cum templum symbolum

quoni nos foslivnin vcl solliMiMUMn pos- cssel foederis cum Deo inili, liabitalio
sunuis dircre, ita S. Hici'onymns prolog. Dei in medio populo; quaro sacrum hoc
in locl ol ad Agfr. 1,1 .)/. 2:1,9^8. 1300;
;
aedilicium ad focdus innovandum inno-
docinius csl in online propliclai'nm nii- vatunique retinondum sununoperc va-
nortnn. Munere pro|)liclico funclus esl luil; dcbuit esse cenlrum unilatis et

anno secundo Darii (Hyslaspis; i-egis eo ;

pignus quasi quoddam visibile Iheocra-
proinde leniporc quo a rediicibus ex cx- Alquo prophelam opus
tiac inslauralae.

silio babylonico opus Doinini in Icnisa- lempli complelum cum laelitia spectasse

lein qiiod lenipore Cyri ob inrcslationcs legitur in vitis |)rophel;iniMi (apud /'.s.

inlerniissmn cral ileiutn fieri coeptuni Epiphanium 20; .)/. 43,412 ; id quod sa-
esl ;cr. Esdr. 4,4. o. 24). Verum aliquam lis verisimile esl, cum anno sexto Darii
noque pai-vam inlermissionis cnlpani templum iam consecralum (Esdr. 6,
sit

fuisseapud ludaeos exeius scrmonibus 15). — Cernitur nomen Aggaei adscrip-

discinuis.Qualer co anno allocnlus esl lum in Vulgata ad Ps. 111 et 14^1, apud
roduces; primo, niensis sexli primo die LXX ad Ps. 137 (in codice Vaticano) et ad
locnlus est verba Dnmini ad Zorobabel Ps. 145-148; in versione syriaca ad Ps.
el Icsum sacerdotem magnum et ad re- 123. 126.145-147. At eum non designari
liquias populi exprobrans socordiani in auclorem iam eo palet quia iidem psalmi
aedificalione templi, cum tamen suam fereetiamZacliariae,Davidiinscribuntur.
quisquc domnm
ad luxum ambiliosum Ipsum eoruni psalmorum argumenlum
ornel; Uei ea de re indignalioncm dis- vel senlenliae quaedam (Dominus solvit

canl ex omnium rerum pcnuria quam a compeditos; aedilicans lerusalcm Domi-

lempore operis intermissi cxpcrti sint. nus dispersiones Israelis congregabit etc.)
Kedeant alacriler ad opus el sciant fore videntur occasionem dédisse eius ins-
ut Doniinus sit propilius (1,1-11). Neque criplionis. —
Aggaei verbis célébrai Sa-
frustra adhortatus csl; omncs opus ag- piens Zorobabelem (Eccli. 49,13 cl Agg.
grediunlur. Secundo eos alioquitur ius- 2,2i) et S. Paulus verba eius 2,7 addu-
sus a Domino versus finem festi taber- citet de regno messiano explicat (Hebr.
naculi i. c. die vigesima prima mensis 12,20 s.).

seplimi. Cum enim aliqui rccordali

.ipiendorem prioris lempli de aedificio Cf. /.. nciii/ic. Der Propiiel Hagiiai 1808;
Coriuilfi, Inliodiidio in S. Script, cd. 2,
viliore nioeslos gcrereni animos, eos eri-
11. 2, p. .589 s.; Knabenbauer, Gomin. in
git et consolatur diccns templum hoc Proph. tnin. II. 174 s.; Kuuleii. Einlei-
y.
majore gloria fore illustre quam prius
luns C(l. /i, n. 432. 433; Zsclioh/.r. Hist.
propter tempus mcssianum 2,2-10). Ter- sacra Ant. Test. cd. 5, j). 3r.î s.; Vigou-
tio eos die 24. mensis noni docel de eau- roit.r. Manuel bibl. cd. 9, II. n. 110.5 s.:

sis pristinac calamitalis, quia

.scii. so- Sc/toepfer-FcIl, Ilisloire de l'Ancien Tesl.
cordes erant in opère Doniini; verum cd. 3, 11. p. 36'2.
 1(35 AG.\US. AGONIA ClIRISTI. !(;(;

AGGI V. HAGGI. lem cum didrachmis Ireccnlis

sa- in
AGGITH V. HAGGITH. crilicium Hcrculis (Melkarl). Agon isic
AGNUS V. OVIS. ({uinquennalis celebrabatur, uli videlur,
imitatione ludorum olyinpiacorum, qui
AGNUSDEI,noiiien symbolicuin pro
quarto quoque anno habebantiu', sed
(llu'islo. Qiiid hoc symbolo repraescnte-
îopzi a Pindaro (01. 10 [11],
7:3VTaET£p'?
liir, iaiii Isaias (53,7) indicat Messiarn
09) vocabantur, quia ludoriun anni
coniparans cuin agao, qui ad
patieiitciii
cliam computabantur (cf. (rrimm et
iiiactatioiiem duciliir neqiie os sumii apc-
Keil ad 2 Mach. 4,18). S. Paulus ex ago-
rit ad qiierelain. Cliristus est Af^tius Dci,
ne saepius pelit siniih'ludi^iem et do-
qui tollit peccata iiiundi ([<k i,2'J. 30),
cumenta ad virtiiles ciirislianas docen-
aiititypus agni pasclialis [iidai^oiiiiii (lo.
das et conunendandas; ila Cor. 9,24-
19,33. 36; cf. Ex. 12,40; Nuiii. 9,12). In
I

27 qui in stadio currant et in agono

Apocalypsi Christus passim Agnus vo-
:

conlendant, ab omnibus se abstinere, ut

catur est Agnus pro nobis occisus (5,0),
:

corruplibilem coronam accipiant; se pu-

adoraliis a 24 senioribus (5,8) et ab oni-
gnare non quasi acrem verberantem,
nibiis clectis (7,9. 10; 15,3), sedens iii
llifono [~,\1; 22,1. 3); electi laverunt et
sed qui adversarium suum graviter per-
cutiat; Pliil. 1,30; 3,13. 14;
Tim. 0,12:
dealbaveruut stolas suas in sanguine 1

Agni (7,14), vincunt in virtute Agni (12,

certa bonum cerlamen;
Tim. 4,7 2 :

bonum certamcn ccrtavi, cursuni con-

1 1 17,14), cuni Agno habitant in coelc-
;

sli lerusalem (14,1-4), vocali sunt ad

summavi elc; Hebr. 12,1 adhortatur :

Tpé/w[.i£v TÔv 7tpoy.£t[i,£vov àywva, ut scil.

coenain nuptiarum Agni (19,7. 9; 21,0);
certamen sibi propositum quo sibi ad
Agnus est teniplum et lucerna urbis coe-
perfectionem enitendum est omni ala-
lestis (21,22. 23.24), quani ii solum iii-
critate subeant. Quo in agonis usu iam
trabunt, qui scripli sunt in libro vilae
praeivit auctor Sap. 4,2, cum fore dicat,
Agni (21,27; 22,14). Praeterca in lilurgia
ut casta generatio in aeternum coronata
ecclcsiastica saepius ad Christuni appli-
triumphet incoincpiinatorum certami-
cantur ioci prophetici, in quibus nonien
niim pracmiiun vincens (tôv xwv à[i.t(itvTwv
Agni occurrit agnum, Domine,
: Eniitte
doniinatoreni terrae (Is. 16,1) et Ego :

quasi agnus niansuetus, qui portatur ad

victimam (1er. 11,19); ccterum adverte
AGONIA CHRISTI. Sensu latiore
itavocatur tristitia illa et moestitia quam
sensum niessianicuni Is. 16,1 salteni in-
Christus in liorto Gelhsemani anle suam
directe liaberi et 1er. 11,19 nierito typi-
passionem experiri voluit coepit con-
cam rationem ab interpretibus agnosci.
:

tristari et moestus esse (Matth. 26,37),

CF. Vicjouroux , Dict. de la Bible s. v. dÔ7]p.ov£î'v i. e. ut Euthymius explicat Pa-
Agneau de Dieu et eliam Knabenbauer ad pu0'jij.£rv animo
esse aggravato, Ilesychius
Is. 16,1 et 1er. 11,19.
àytoviàv angi gravissime, vehementi
i. e.
De usu huius symboli in arte christiana vide-
Real-Encyklopaedie der christl.
metu obiecti discriminis atigi; id quod
F. X. h'raiis,
Allerlliùmcr s. v. Agnus Dei et Lamm.
déclarât ipse dicens discipulis tristis :

estanima niea usque ad mortem (Matth.

AGNUS PASCHALIS v. PASQUA. 26,38; Marc. 1^,34)i. e. quae sufficeret

AGON (àyiov). Certaniina illa graeca ad vitam auferendam. Haec autem tri-
([uae in gyninasiis exerceri solebant, stilia, quam
Christus libère pâli voluit,
alidetaruni, cursorum, apud ludaeos in ut in onmibus
et satisfaceret et nobis
niorein introducere conatus est lason, esset exemplo, ex variis causis orta est :

l'rater Oniae, qui summum

sacerdotium ex vividissima apprehensione supplicio-
ambiebat; ut ei concederetur potestas rum ac cruciatuum dii^issimorum, ex
constituendi gynniasium et ephebeion, immensa peccatorum multitudinc et foe-
promisit Antiocho Epiphani argenli ta- hominum nuiltorum interiiu.
ditatc, ex
lenta 150 (2 Mach.4,9; cf. 1 Mach. 1,14). Eius tristitiae etangoris veliomenlia Inde
Idem misit ad (luinquennalem agonein quoque elucet quod pronus suptr ler-
qui Tyri celebrabalur viros ab lerusa- rani in faciem procidens orat ad Pa-
 IC.T AC.O.MA CIlHISTl. AOHICI'LTUHA. KIH

liH'in : l*al(^r mi, si possibilo csl, Iran- Niliilominus Isaac el lacob aliquando sé-
s<'al a me rali\ isle (iSlattii. 2G,:U)), Abba, visse refertur sévit Isaac in terra illa
:

Palcr. omnia fibi possiltilia siml, trans- el invenit in ipso anno ctînluplum ((ini.
IVm- i-aUccm bunc a me .Mar-c. li.Hfi^ lli idem
2(i,12) el elucel ex somnio Joseph :

t'a voco Icslaltir nainrai' horroi-em i\v pntabam nos ligar.^ manipulos in agro
ri'pu^nanliaiii laiiLis ciuciatibus itropo- (Gen. ;n,7;. Al eam minime
cullurarn
silis, ita altéra voce plane actpiiescil pi'imum (piasi occupasse locum palet,
beneplacilo Patris veriiiiilamen non si- : (plia ciun in A(>gy|)lum transmigrarenl,
cnl ejro volo, se») sicnt lu: verunilamon l'iiaraoni dicunl : pastores ovium sumus
non mea vofuntas sed lua ,Lnc. 22, liât servi lui el nos et pati'cs nostri (Gen. 4",
42 . Strietioi-e auleni sensu dicilur ago- 3}. Neque tamen agriculturam ignora-
nia ilia passionis Cbrisli in horlo pars ban I. Nam sicut Isaac eani no vit et lau-
ad (|nam snslinendani per anticlnni vo- davil (Gen. 27,27), ita lilios Israël in
luit cunl'ortari, in (|na prolixins, èxte- Aegypto (|uoque agros coliiisse colligi-
vsanpov, inlentius vel veliemenlius orabat tur ex eo quod in des(!rto mnirnuranl :

ci (|ua l'acUis est sudor eius sicnl liutlac adduxislis nos in locum istum pessimum
saniriiinis deonrrenlis in terrani (Luc. qui seri non polesl (Num. 20,;); cl'. Deul.
22, W. i. e. simul
41-"! eunt sndore san- 11,10). Ea autem praecipue exercebatur
jiuis ex venis protnidcbalnr vciiementia in PalaesUna, ([uae regio, utpote teri-a
commolionnin cl alïectunm animae, ita bona, terra rivorum aquarumque cl fon-
ut sudor cum sanj^niinc niistus, proin tium, in cuius campis el monlibus erum-
sudor sicut irutlae sanj^uinis, sudor qui punt fluviorum abyssi, terra frumenti et
formam liabebat fiultarum sanfiuinis, in bordei cl vinearum (Deut. 8,7 s.) maxi-
lerrani docuiTert;!. Haec auteni agonia me ad agriculturam apla eral el quan-
foinponi vidctur vciiementissima qua- doque fruclum reddebal cenluplicem
dam alfectuum conflictalionc et vcluti (Gen. 20,12; Mallli. 13,8. Colebant au-
putrna .àytiv, qua notione àyta^ilx etiam tem in agris non soluu) frumentum cl
usurpatur). Aderat enim ex Ciiristi vo- bordeum, sed etiam fabam, lenlem, i:i-
lunlate in eius anima horror ille sum- cer (2 Heg. 17,28), cucumeres (Is. 1,8),
mus suppiiciorum a (piihiis natura re- cyminum, milium, nigellam sativam
fugiebal, aderat simul maximus ille ac (gitb, Is. 28,25). Solebanl trilicum, bor-
fortissimns conatus quo liorrorem illum deum aut labis aut vicia aul aliis vi-
repellebal et bene-
vincebat et Patris lioris generis leguminibus circumcin-
placilo expujfnata naturae repugnanlia gere, ne meliora semina a praetereunli-
se plane subiiciebal maxima animi for- bus animalibus depasccrentur. Terra
liludine et alacritate. Plura vide apnd difllndebatur aralro, cuius partes sunl
Knaben berner, Comm. in Luc. ad h. 1. et vomer, sliva, dentale, iugum, lemo; ara-
ci'. (iETHSKMAM. bant aulem vaccis, plerumque bobus,
.etiam asinis (cf. lud. 14,18; 3 Reg. 19,

AGRICULTURA. Ea iam protopa- 19; lob 1,14; Is. .30,24; Am. 6,13); al
renli praecipitur labore comedes ex: in praeceplum eral non arabis in bove si-
:

terra cunclis dicbus vitae tuae; in su- mul et asino (Deut. 22,10), et similiter :

dore vultus lui vesceris pane 'Gen. 3,17. agrum li'ium non seres diverso semine.
19); quare merilo monet Sapiens non : Semina vel spargebantur vel etiam sul-
oderis laboriosa opéra et rusticationem cis ordine indebantur manu (cf. Is. 28,
.YEwp'yfav) creatam ab Allissimo. Eam- 2")\ Humus ad ferlilitatem praeparaba-

que exercilam esse ab initio discimus ex tur slercoralione (sicut stercus super
sacrificio Gain qui oblulil de fructibus facieni lerrae in agro 4 Reg. 9,37; facti
teirae munera Domino
Gen. 4,.3). Ante- sunt ut stercus lerrae Ps. 82,11), ad
quam terra palacstinensis daretur Israe- quam slramen quoque in sterquilinio
litis in possessionem stabilem, patres comminulum inservisse, comparatione
eorum erant ea In terra peregrini a re- apud Is. 2o,10 bebr. discimus; ad idem

gione in regionem migrantes quorum valebant stipulae in agro combustae (cf.

divitiae potissimum gregibus constabant. Is. ri, 24; 47,14); neque irrigalionem per
169 AGRICULTURA. AGRIGULTURA. 170

canales esse ignoratam, ex D^n i^Ss (>\culiel)anl; ita de gith (cymino) : tri-

exslruxi pis- hulanon trituratur nec rola plaustri sn-

consequitur et Eccl. 2,6 :

cinas aqiiarum, ut irrigarem silvam li-

pcr cyminum voiiitur, sed baculo e\cii-
titur. Sed etiam frumentum quandoque
gner li m leraccm.
Senienlis fiebal posi festum laberna-
ita non
excntiebatur, praesertim qiiando
multum erat aut id clam fieri debuit
CLilorum, mense octobri exeunte et per
metu hostium (Ruth 2,17; Tud. 6,11).
menscni novembrctn qiio tenipore imber
Alias grana excutiebantur quodam tri-
temporaneus, pkiviae autumnales ex-
buli génère facto ex tabula lapidibus aut
spectabantur quae non subito irriiunl scd
ferro exasperata, quae imposito pondero
quibusdam intcrvailis terram placide ir-
gravi trahebalur a iurnentis; cf. Is. 41,
rigant seminibusque iactis necessariac.
lo posui te tribulum acutum, novum,
:

Frugcs vero aestivae serebantur mensi-

habens acies. Etiam plaustris utebantnr
bus ianuario et februario. Imber autem
ad grana excutienda; demum etiam ab
serotinus, pluviae vernae, mense martio
ipsis bobus vel iiunentis grana obterc-
et apriliqiiam maxime ad messem ma-
bantur, de quibus Deut. 2;'), 4 non liga- :

turandam conférant; lis deficientibus

bis os bovis terentis in area fruges tuas
messis qiioque déficit; quare imber se-
rotinus vehementissimedesiderabatur(cf.
(cf. Os. 10,11). —
Agri singulorum ter-
niinis designabanlur non assumes et
:

lob 29,23; Prov. 16,J5; Zach. 10,1); le-

transfères termines proximi tui; male-
gem obscrvantibus promittebatur dabit :

dictus qui transfert lerminos (Deut. 19,

pluyiam terrae vestrae temporanearri et
14; 27,17; Prov. 22,28) et si laeserit
scrotinara, ut colligatis frumentum et
quispiam agrum vel vineam et dimiserit
vinum et oleum (Deut. 11,14);vcrum
iumentum suuni, ut depascalur aliéna,
peccatoribus annuntiat leremias : pollu-
quidquid optimum habuerit in agre suc
isti terram in malitiis tuis; quam ob rem
vel in vinea, pro damni aestimatione re-
prohibitae sunt stillae piuviarum et se-
stituet; paritersi segetes destructao fue-
rotinus imber non fuit (1er. 3,3), sicut
rint igné queni quis ad stipulas combu-
Deus iani per Moysen minatus erat (Deut.
rendas accendit (Ex. 22,5. 6). Licitum
28,23. 24; Reg. 17,1). Etiam locu-
cf. 3
erat ex segete spicas frangere et manu
stis, aerugine, rubigine messis in poe-
conterere, non autem falce demetere
nam peccatorum perdebatur (3 Reg. 8, (Deut. 23,25; Matth. 12,1; Luc. 6,1).
37; cf. Deut. 28,22. 42; loel 1,4; 2,25). Ad agroram, sicut etiam
fertilitatein
Messis hordei fiebat duabus vel tribus ad obedientiam erga Deum cxhibendam
hebdomadis antequam triticum ad ma- praeceptum erat ut septiino quoque an-
luritatem perveniebat; die 16. mensis no agrl vacarènt cultu (Ex. 23,11), ul
Nisan primas hordei manipulus offeren- sabbatum essct terrae requielionis Do-
dus erat (I.cv. 23,11. 15) tamquam sa- mini (Lev. 25,4); quinquagesimo autem
crum messis initiuni; messis frumenti quoque anno reverletur home ad pos-
l'èretempore pentecostes i. e. post sep- sessionein suam (Lev. 25,10) i. e. quia
lem a paschatc hcbdomadas collecta erat. terra erat Domini, Israelilae autem co-
Quae falcibus demessa erant (cf. Deut. loni Domini, nemo poterat phine se ab-
16,9 falcem in segctem niitterc), in ma- dicare agro sue, sed solum eum fruges-
nipules colligabantur, ex quibus accrvus que vendere usque ad annuni iubilaei,
tiebat (cf. Ruth 3,7; lob 5,26). Verum in quo anno singuli agri ad heruin revertc-
ipsa metendi rationc pauperum debcbanl bantur, ne scil. ulla faniilia plane pau-
cs.-^e memores : cum messueris segetes per evaderet. In anno iubilaei (vide s. v.)
non secabis eam usque ad
terrae tuae, pariter non serebatur; annus iste, uti
solum nec rémanentes spicas colligcs, annus sabbaticus, initium habebat men-
scd pauperibus et peregrinis dimittes eas se septime i. c. a tempore semcntis prio-
(Lev. 19,9; 23,22; cf. Ruth 2,2). Quat- ris. Ex 2 Par. 36,21 (cf. Lev. 26,34. 35.
tiior modis grana fuisse excussa, doce- 43) vidctur colligendum esse aunes illos
miir Is. 28,27. 28. Et debiliora quidem sabbaticos ante exsilium malc esse ob-
semina \irgis et flagellis ex l'olliculis servâtes. Roduces ex exsilio promittunt
171 .\r.r,it;ii.ri n.\. MIAl.Ali. 172

se scrvaliiios aiiiiiiMi st'|>limiiin CSeh. 10, AHALAB i^'^riN*. AïXâ'^ ,

iirbs iiiiius
:\[) i(li|iii' l'acUiin esse c\tMii[iliiiu lialie-
Axi , i\ (|iia Clianaiiaci non suiit expulsi
liir 1 M;uli. C.V.t. ;'.:{.
(liid. 1,31 . Dcsideraliir in enuineraliiinc
(liiiii aLriinilliiia a Dco ossol ortlinala
iifliiuni Iribiis Aser los. 19,'j:i-3(). Kadcni
cl itroU'Ola, noinuinim esl caiu a noliili-
plcruniqiio esst^ censi'Iur ac (iiscbala
l>us tiuoque osso excrcilam ila Saiil iaiii ;
(ta Pto/aXa) apud Kiav. losepliuni (Vila
iincUis in ro^'om ci iiiciiniltil (1 Ho^r.
10. 1.3. 14. '20. 2y. 38. 44. 45. :i3. !)!). (12 ;

II,:>K Klisens aral in (iiiodi-tim iioinis

Mdl. iud. il. 20,0; 21,1. 7.8 [lO?]; IV.
^:\ \W'^. i'.M'.i ha\itl (|ii(>(|iie operi
,

1,1; 2,l-;i; 3, I. 2. 13), patria loannis

riislico cl ajrricolis, (|iii Ici'ram oxcr-
ducis liidacoiMMii laniosi, qui (iischala a
reliaiil. pi'aei'ei'il Ezri iiliiiiii (,1101111»
Tilo ex|)iilsiis in expiignalione icriisalcni
l l'ar. 27,21)) ot Ozias rex diciliir iioiiio
a.uM-inilliirao dcditus (2 Par. 20, 10}. — a Momanis cap! us est. (Iischala loscphi
in Mishiia (Ai'achin 0,0) vocalur (iusli
^^•uaiilao IVrlililalis lorra l'iieril, indc
kiiaiah (n^n Tia) gleba pinguis; i. e.
roniicoro lied, qiind Sainmon por sinjni-
abundaitat oleo, quod magiii aesliinaba-
los annos itraciiclial lliraiii legi Tyrio-
coros millia (3 Ucg. lur (FIdV. los. Vila 13; bel), iud. 11.
riiiii trilici vi.Liiiiti

0,1 fliaiu Ez. 27,17 Tyrii diounlur ac- 21,2; cl'. Neubaue)-) ; non prncul aberal
1} cl

cipere triticiim ex ivjiioiie palaeslinciisi. a tcrritorio Tyrioruni iliell. iud. iV. 2,3
De n> nislica velcrum Hebraeoriini ad lin.' et sine duhio liodie esl d-l)jl.sli
lusc aiiil lUasius l'ijolinus in Tiicsaïuo (ialihieae seplenitrionalis el eiusdem lere
.\iili(piilaliim WIX. p. 2-:i20. — V. cliam laiiludinis geograpliicae ac terminus
lUlMi:MrM. auslralis lacus Ili'de (cf. Ritter, Erd-
I. KNABËNBAUER. kunde XVI. 770, 771 Couder andKitchc- ;

ncr, Large Map, shcot IV, Reduced Map,

AGRIPPA v. IlEHODES. sheot 0). — Sed iam qua(^ritur, silne
AGUR "!"';n; Icî^iliir in IcxUi liebr. rêvera Giscliahi seu (iiish IChalab eadein
Prov. :iO,l : laqeh Mas-
Veri)a Agur lllii atque Alialal). I)ui)ium niovelur ex eo,
saeiisis seu de Massa (S'uDn, quae vox in quod el-Djhh ni mi uni oricnlcm versus
sita et tcrritorio N(^phliiali assignanda
Vulg. vertitui: visio). Putanint nonnulli
esse videtur, dum Ahalab est urbs Aser.
nomen Agiir esse symbolicuin; ila iam
Ex altéra parte nomen (iusli Khalab eie-
S. Hieronyiiiiis in Vulgala : Vcrba Con-
m(;nta coiitincl tiini vici bodierni iCiush
Vonienlis, quo nominc
greganlis fiiii

cundum rabbinos Saloinon filius

sc-
David
= DJîsh) lum urbis antiquae (Kbalal) =
Ahalab). îles manel dubia. Hoc duhio
designaUir, ulpotc congregans sapien-
non obstante satis multi el-Djlsh cl iam
liam ,"i;n colligeve, congereve]. Sed cuin
cum Ahalab componunt (Riess, Gui-rin,
imiltis anliquioribus onines fera recen- exploralores anglici, Legendre, (i. A.
Viorcs noincn proprium agnosciml cl Smith). Alii vcro urbem bildicam Aha-
Agur filiuin laqeh de Massa censent esse lab cum urbe munita MfiMalliba intcr
auclorrm quendam inspiraliim, cui Prov. Tyrum et Achzib sita, quae in inscrip-
Iriiiucndum sil. Pkira de illo
:{0,i-:5:i tionibus cuneiformibus commemora-
Agur de regione vel Iribu .Massa non
et tur (cf. Winchler), componere malunt
innolcscunt. .\liqiii >ul /Jc/tizsc/t ad l'rov. (W. Max Mûller, Delitzsch, Buhl).
:K),n pulanl .Massa esse illam Iribuni Mirum est quod S. Ilieronymus (Liber
ismaeliticam, deqnaOen. 25,14 el 1 Par. de viris illuslribus 5; il/. 23,015) refert :

I,;}0. Alii Agiir lacinnt Iralrem Lamiiel

« Paulus aposlolus... de tribu Beniamin
legis, cui Prov. .'M, 1-9 adscribitur et et oppido ludaeae (Jiscalis fuit, quo a
filium reginae regionis Massa. Ai hae l\omanis capto cum parentibus suis Tar-
siint meiae
coniectiirae. CA. Corne ly, In-
sum (^-ijiciae commigravit »; eiusdem
liod. il. n. 202. —
LXX. Prov. 30,1 ver- traditionis, quam fabulam vocal, memi-
lunl Tou; k^obç Xoyoue uU cpoST^Ôritt
:
nit S. Ilieronymus in Comment, in Phi-
(cC Ti, nji timere) xat ôcÇâfJiEVoç aÙTouc
lem. 23 'M. 20,017). Veriim S. Paulus de
|jL£rav6c'.. seipso Icstatur : Ego sum vir ludaeus
 173 AlIALAB. AllIAM. 17 i

natus in Tarso Ciliciac (Ad. 22,3; cf. AHER (ma, 'A-^p), Benianiinita, pa-
9,11 Geleriim Gischala loscplii
21,39).
;
Icr cognationis Hasim (d Par. 7,12).
non polerat esse in ludaea; altéra aiilern
Gischala scilicct ludacac niilli unf|uain AHI (inx). 1. Filius Somcîr ex tribu

auctori innotiiil. Ascr (1 Par. 7,34; 'A/0.

2. Filius Abdiel ex tribu Gad Icmpore
Cf. NeuOauer, Géogr. du ïaimud p. 230 s. ;
loatiian régis luda (l Par. 5,15; LXX
Hiess, Bibel-Atlas ed 3, p. Guérin, Gali- 1 ;

oniiLt., Vul(j. fratres).

léo II. 9i-100; Snrvpij of ^Vest. Pal. Mem.
1. 198. 224. 225; Legendre, Carte de la Pa- AHI A, AHI AS (n^inx et in^nx;
lestine; idoii apud VUjouroiix Dict. de la ,

Bibles. V.; G. A. bmitli, Hist. Geogr. of

'A/ là). 1. Ahia Phelonites, unus ex
tbe Iloiy Land, Plate 1; Wincider, Keiliii- fortissimis in excrcitu Davidis (1 Par.
schriftl. ïextbucli p. 30. 31; M'. Max al- M 11,36). Sed textus corruptione laborarc
ler. Asien und Europa nach altaegypt. videtur et pro Ahia Phelonite polius Ic-
Derikmaelern, p. 194; Delilzsc/i, Paradies genduni Eliam Geloniles, ut loco pa-
:

p. 284; /''. Buhl, Geogr. des Altén Pal. 1896, rallelo 2 Reg. 23,34 legitur.
p. 229. 233.
2. Filius Sisa, scriba Salomonis (3 Reg.

AHARA AHIRAM cLECHI. V.

4.3).
3. Pater Baasa régis Israël de domo
AHAREHEL (SmnK, àôsXcpb? T/j- Issachar (3 Reg. 15,27. 33 21,22; 4 Reg. ;

yâo), filins Arum ex familia Gos et tribu 9,9).

luda (1 Par. 4,8). 4. Ahias Silonites, proplieta, qui le-

roboamo Ephrathaeo actionc symbolica
AHASTHARI CiriUJnNn c'um arti-
praedixitpost mortein Salomonis ab uni-
culo, 6 'AaaOrjp) ex tribu luda, lilius As- tate regni decem tribus ablatum iri le-
sur de Naara uxore (1 Par. 4,6). roboamo tradendas, eidemque divinam
domusdavidicae praerogativam et exem-
AHAVA (KinN, ô Exil, ô 'Âoué), fluvius
plar Davidis imitandum ob oculos posiiil
ad cuius ripam Esdras ludaeos in Pa- (3 Reg. 11,29-39). Praedictionem proba-
laestiuam redilnros congregavit (Esdr. vit eventus (3 Reg. 12,15; 2 Par. 10,15j.
8,15. 21. 31). Generatiin intelleg-unlur Dura leroboam rex Israël Davidis excni-
fluvius el regio, quae nomiue fluvii vo- plum et monila accepta spernens idolo-
cabatur, propter Esdr. 8,15 ad Muvium, :
iatriae l'avet, Ahias Siluntem se recepit.
qui decurrit ad Ahava (Vulg.); atlamen Ibi iam senex et caecutieus ab uxore
lextus hebraicus etiani vcrti potcst ad :
leroboam de lato Abiae filii aegrotantis
Ahava. Gontextus
tluviuui, qui intluit in consulitur, simtilationem miilieris divi-
tUivium vel polius canaleiu (et regionem) nitus edoctus detegit, regem impietatis
in Babylonia suadet. Gesenius (Lexi- strenue redarguit, fiiium niuriturum do-
con s. V.) : Quid si Euphrates sit, qui miimque leroboam prorsus evertendam
•/.ai' l?o-/^rîv fluvius appellari poterat? praedicit. Mors pueri cum ipso inatris
Aliqui receutiores suggerunt urbem Hit in urbem Tliersa reditu coincidens ge-
in ripaEuphratis sitam recta fere linea nuinitatein vaticinii corroboravit (3 Reg.
orientem versus a Damasco. In liac sup- 14,1-18). Gommemorantur 2 Par. 9,29
positione Ahava (urbs et regio) cadem libri Ahiae Silonitis de rébus a Salomone
csset cum Ava seu Avah (vide s. v.). gestis compositi, sed deperditi.
AHAZ ("nx, 'A/âOî Benianiinita, li-
Alii (juattuor eiusdom nomiiiis hebraici
in Valg. scribiuitur ACHIA, AGIRAS.
liusMicha ex posleris Saul per lona-
tham, pater Toada seu lara (1 Par. 8,35. AHIALON ("jiSiN, kîlwx) , Zabulonites
36; 9,41. 42). qui iudicavit Israël decem annis, unde-
ciraus in ordiiie iudicum scpultus in
AHAZI (nnx, BA omitt.), sacerdos,
,

Aialon (vide s. v.) terrae Zafiulon (lud.

a que descendit Amassai (Neh. 11,13). 12,11. 12).
Ahazi et Amassai vocantur 1 Par. 9,12
Iczra et Maasai.
AHIAM (nx'nx, 'A-/»> lilÏLis Sa-
17ri AlllAM. 17»;

char, iiniis cv luM'uilms David (I l*ar. Il, AHIN (]ins. '\li>.), lilius Scmida .'\

M [:VM). hlom 2 H.«j,'. i:].\V.\ scril.iliir iii

Iribu Mauasse (I Par. 7,10).
Vul;/. Aiain (\\[Avdtv) liliiis Sarar.

AHICAM AHINADAB (Z-J^nX, "A/ivaSio),

(ap"'nN, A/^iitfiiA), lilius
luius diiod(>cim prael'eclis a Salomnne
l'x
Saplianscriltacol i)al»>r(;o(lolia(> i)rarlVcti
coMsIilutis; praceral regioni Mauaim
liiilat'ai\ iinus o\ principiluis linla loni-
(Maliauaim) trans lordanem 3 l{(>g. î,
piiiv losiac. idacliaz (>l loakirn rcgmn.
14.
C.iiiu llolcia sactM'dolo a losia inissi sunl
Miicain, Aciiolxir, Saphan, Asaia ad Mol- AHIO (vnN). 1. Filius Abinadaixiiin
dain pro|diolis?ain, ut Dnmiiimn super Oza fralrc suo arcam Dontini ex donio
iiiu-o loiris rcporlo consulcriMil ('t Heg.
.Vbiiiadab Hierosolyma concomitans (2
•LM2 ss. 2 Par. :rt,20K Tcinporc loa- Reg. 6,3. 4 lAX oî àosXool aùiou, Vulf/.
kim ItMviuias a sacerdolihus falsisquo Ahio; loco parallèle Par. 13,7 LXX ot I

prophclis coinprolionsiis, ni niorli trade- ào£Xcpo\ aùiou, Vul;/. fraler eius).

nMur, por princi|)Os scaiores libcratus 2. Filius Abigabaou (bîliiel) et Maa-
ost, iuler quos Aliicam omincbat nomi-
chae, Reiiiaminita (I Par. 8,31; 9,37;
natiiu a prnphota laudalus (1er. 26,24). I.X.X dtoeXîpàç «ùtou, àoE)çp6(;, Vulg. Abio).
(îodolias iterato a lereniia (cpp. 39. 40.
3. Filius Baria, Beniaminita (1 Par.
41. V.y dicilur lilius Aliicam. LXX àojXçbç aùtou, Vulg. Ahio).
8,14;
AHIEZER ("^-V•'^^< , '\-niX,tp). 1. Fi-
AHION (^iny, Ti 'Ai'v, 2 Par. 16,4 rj

lins Ainniisaddai, princeps tribus Dan

Aîwv), urbs tribus Nephthali septemtrio-
(Niun. 1,12; 2,2:i; 7, (Kl. 71; dO,25).; eral
(lux ()2.7U() Daiiilaruiii, cuui Moyscs po-
nem versus sila. Benadad rex Syriae,
puhuu reconseret. cum Asa, régi luda, contra Baasa, re-

2. FiliusSainaa.fùiIjaathilcsi. c. exGa- gem Israël, opem ferret, urbes Nephthali

baa Saulis Heniainin, cgrcgius fun-
scii
omnes cepit, inler quas prima Ahion
recenselur (3 Reg. 15,20; 2 Par. 16,4).
dibularius etsagitlarius, qui Davidi a facie
hi dicbus Phacee régis Israël Theglath-
Saulis fugienli seiunxit(l Par. 12,3).
phalasar rex Assyriae universam lerrani
AHILUD (TlSiri>«, 'A/.iXouÔ, 'Ay^tXoûO),
Nephthali ac primo loco Ahion occupa-
pater losapliat annalislae rcgii Davidis vit et incolas in Assyriam transtulil
el Salomonis tompore Banac unius ox et (4 Reg. 13,20 Vulg. Aion). Ab illo tem-
duodcciui pracfeclis Salomonis (2 Reg. pore nulla fit mcnlio huius loci. Situm
8,16; 20,24; 3 Reg. 4,3. 12; 1 Par. 18, urbis hodie plerique existimant collem
I")). L.XX inscribcndo nomine permultum Tell Dibbîn, qui ruinis coopertus est et
variant v. g. in Cod. B A/Eiâ, 'Ay^eiXoûO ex planitie irrigua ac fructifera Merdj
A/siXidtô, 'A/£t(j.â/, in Cod. A 'A/ijaIXe/, 'Ayûn assurgit, quac nomen ab urbe
"A/i).oû6, \\/{.u.i, "EXojo, 'A/tXoûô. 'lyyôn traxisse censetur; est haec plani-
ties inter duos fluvios Nahr el-Hônbânl
AHIMAM AlllMAN V. 2.
et ISahr el-Lllânl.
AHIMAN (î"2^nî<, "A-^iHiâv). 1. (iigas

Cf. Giiériii, Galilée II. p. 280; Robinson.

ex slirpe Enac, llebronem hahilans cura
Sesai et Tbolmai Iralribus suis eo tem-
Palaestina 111. 611; Neuere bibl. Forsch.
491 s. Legendre apud Vigoiiroiis, Dicl. de,
pore, quo duodccim exploratores aMoyse
;

la Bible F. Bnhl, Geogr. des Allen

s. v. ;

missiilluc pervenerunt(Num. 13,23 [22]).

Pal. 1896, p. 238; G. A. Siniili, Hist. Geogr.
Filii luda duce Calcb illas très Enacita- of IheHoly Land, Plate 1. ptàeiert el-Khiyam
rum lamilias Hebrone eiecerunt (los. 15, paulo orientem versus a T(dl Diblnn.
14 '.V/t[jLdt; lud. 1,10).
2. 1.evita, ianilor templi post captivita- AHIRA (VITIN, 'Ax.ipÉ), filius Enan,
Icm babylonicam (1 Par. 9,17. Vulg.
pi'iuceps tribus Nephthali; erat dux
Aliimam A'.usv, B AÎ[Aâ[A, A Ai[i.dtv).
;

53.400 pugnatorum,cumMoysespopulMm
AHIMELECH ,'1 Par. 18,16; 24,3. recenserct; duodecimus inter principes
6. 31) V. ACHIMELECH3. duodecim tribuum oblationes in dedica-
 177 A II IRA. 178

lionem labernaculi cl altaris obliilil, AHUMAI (imnx, 'A/_t[j.at), fdius la-

(Niim. 1,15; 2,29; 7,78. 83; 10,27).
halii ex tribu luda Cl Par. 4,2;.
AHIRAM (Dlinx, 'la/^tpdiv), lerlius
AIA (n^X). 1. Filius Sebeon ex génère
filins Bciiianiin, prînceps familiae Ahi-
SeirHorraei(Gen. 36,24 'AVÉ; 1 Par. 1,40
ramilarum (Num. 26,38). Idem 1 Par.
'AfO).
8,1 vocatiir lAara (mriK, 'Âapâ). Forte
2. Pater Rcspha concubinae Saulis
est idem, qui Gen. 46,21 appellatur (2 Reg. 3,7; 21,8. 10. 11 ;
'AVà, sed 2 Reg.
Eclii (inx, 'Ayy.tç); scd hoc loco non ler- 3,7 'IciX).

lius, sed sextus inler filios Bcnianiin

AIALON ("jibiiN, AJXtiv, AîXwfA, AtXa|j.,
enumeralur; LXXhunc Echi dicunlfiiium
lîela (Boili) filii Heniamin.
Ros, Nomen 'EXiuv). Urbs et val lis in confmibus
1.

([uod Eciii subsequitur, videlur ex cor- Dan et Beniamin. Vallis Aialon celebris
ruplione lexlus oiium esse el nomen facta est verbis losue in proelio contra

Ahiram ibidem lalere. Cl. F. de Humme- quinque reges Amorrhaeoruni prolatis :

lauer ad Gen. 46,21.

('
Sol contra Gabaon ne movearis el luna
contra vallem Aialon » (los. 10,12). Urbs
AHISAHAR (inUTiN', 'Ayiaaap)
Iribui Dan erat assignata (19,42), levitis
liiius Balaii ex Iribu Bcniamin (1 Par. tradita (21,24; 1 Par. 6,69 [ai]; hoc loco

7,10). Vtilg. Helon). Danitae Amorrhaeos inde

AHISAR (lUJiriN*, 'A/.taap), praepo- "expellere non valebanl, domus loseph
domus Salomonis Reg. 4,6).
autem i. e. Ephraimilae et Manassaei
silus (3
Amorrhaeos ibidem habitanlcs tribula-
AHIUD (Tininx). 1. Filius Salomi
rios fecerunt (lud. 1,34.3b), dum pars
ex Iribu Aser, a Domino clectus in nu- Danilaruui in Palaestina seplemlrionali
merum virorum, qui cum losue et Elea- sedes ({uaerebant (lud. 18,1 s.). Posl(^a
zar terram promissain sorte distribuè- Aialon habitala erat a Reniaminitis, qui
rent (Num. 34,27; 'Ayttip). habitalores Geth (Philislhaeos) fugave-
2. Filius Ahod ex tribu Beniainin runt (1 Par. 8,13). Saul Philislhaeos per-
(1 Par. 8,7 'layayw).
; seculus est a Machmis usquc ad Aialon
AHOBBAM (^nnx, 'A/.^'^âp), fiHus (1 Reg. 14,31); erat igitur Aialon non
procul a Philislhaea et bcllis inler He-
Abisur et Abihail ex tribu luda (1 Par.
bracos cl Philislhaeos nudlum exagitala.
2,20).
Roboarn rex luda Aialon urbem muni-
AHOD (~ns, 'Awo), unus ex scx fdits
lionibus lirmavit ibique procuralorcm
Simeon, qui cum
lacob avo suo in Ac- et horrea ciborum, vini, olci consliluit
gyptum descendit (Gen. 46,10; E\. 6,15). 2 Par. 11,10). Deniquc régnante Achaz
Familia Ahod desideralur Num. 26,12- Aialon in manus Philisthinorum incidil
14 in censu familiarum Simeon anno (2 Par. 28,18). Post haec eius menlio
quadragesimo migrationis laclo et etiam non fit. — Onomasticon : Eusebius s. v.

1 Par. 4,24. AiXwji. {éd. Lag. 216,19) ponit eam 3 mil.

AHOD ("nriN, 'Ao'jô), Beniaminita, pass. a Belhel orienlem versus, sed

s. V. AtXwv (Lag. 224,90) prope Nicopo-
princeps familiarum in Gabaa Beniamin
lim (Mmior^s) idque recte; S. Hierony-
liabilantium (1 Par. 8,6).
mus s. V. Aialon {Lag. 89, 2o) 2 mil.
AHOE (ninx, 'Â^ia), sextus fdius pass. a Nicopoli versus lerusalem. Om-
Raie priniogeniti Beniamin (1 Par. 8,4\ nino recte dicilur esse Yâfô, qui vicus
est hodie propc 'Amwâs orientera versus
AHOHITES (ininx, Ô 'Awfiriç,
in colle positus; ibidem deprehendun-
A/w/j', ô "Aytovf, 1 Par. 27,4 ô h Xwx) tur ruinae parvi castelli et mûri vicum
videtur derivalum esse ab Ahoc 1 Par. cingentis; seplemlrionem versus se ex-
8,4, nisi forte locum originis vel habita- tendit vallis Aialon {Merdj ilm 'umâr)
tionis désignai (2 Reg. 23,9. 28; 1 Par. de qua los. 10,12; aliqui cum F. Buhl
11,12. 29; 27,4). putanl vallem Aialon non minus apte
 70 AIAI.ON. AIN. ISO

afriiosi po>sc in Wi'idiSalmiln, qiiao val- i

Immis Si.lis, Tniis Misi)ii;U (seu Cad.s-
lis ait elDjih (ialianii) Vain versus dc- harne). Kiiaini i. e. duo fonlosu Alilii
ciirril. conlnu'inni oblinel, seiiiret ipsi l'onb--^

addilis ni>rniniiiiis propi'iis designanliu' ;

Cf. Hohinsoii. l'alaoslinii III. 278 .s.;

Emis liai ad, Eoiis llogel, Eons lliaconis,
Ni'Ufro hihl.
I. y. •.><tO-2S):{;
Fctrsih. 188 s.; diicriii.
Siirri'n of )\csl. l'ai.
Judée
Mcm.
l'ons Tapluiae. — Ain sine addito bis

III. 1'.»; G. .1. SmÙli. Gco-r. of llic

Hi>l.
ocenriil :

lloi> Laïul p. -JOfts. ; Hieas. nibel-Allas cd. 3; 1. (Uim arlicnlo : yjri (Nuin. 34,1! .

/). Znnvcchiii. La l'alesliiie (l'aujourd'luii

Teiniinus oiienlalis lerrae proinissae de
ISîllt, II. |). 405. iOfi: /•'. //;//(/, r.eogr. des
Sephania desc»>ndil in Uebla contra lon-
Allen Pal. IS'.m, .p. 101. l'.»8 el quoad illain
lein I)a|)linim (^lyt DTpp i. c. ad ortinn
IraililioniMii, qiiae ad evenluiii l<i.s. 10,12
orientem Brllii-l rcfcrl, vide Zi'ilschr. dos Ain, à;:o àvatoXiov è::i r.Tj-^âç) et pervenil
Deiibchcn Ta'. -V( reins VII. ISSi, :;G. iis(piead mare Cencretli (Genesarelli .

Iktpinùm, qnod nnne in Vutg. legitnr,

2. Aialon in liilm Zahulon, ul»i Ahia- in aliqnibns niss. anliquis dcest; videtur
lon ;]"'^"'N) index sepnltus esl 'lud. 12, esse glossa ex coniincntariis S. Ilie-
12 Viilg. nonion iirhis omisil). Silns ac- ronynii Iransumpta, qui (in E/. 47,18
i-uratior i-rimralur. Van de. Velde, Mo- apud M. 23,478) nostram Uebla Antio-
nioir \i. 2S:j proposuil /\7t. Djalfin unat- chiain Syriae esse pulat propler addi-
Inor circittM" horis ah 'A/ikil orientem- lum : contra fonlem, « quciii pcrspicunm
versus; Legcndrc, Carie de la Palestine, est significari Daplineni ». Cf. Vercel-
cuni sitnin adoptât, ita ni urbs in coiifi- lonc, Var. Lecl. Viilg. lat. l. p. 47:;.

niluis Zaltnlon et Aser fucril. Dapline iitiquc fons eral celeberrimiis

AIAM \. AIIIAM. prope Antiochiani; sed fines lerrae pro-
niissae niinciuam Antiochiani usque pro-
AIATH V. MAI. lendebanlnr.
AIEPHIM (•£"'7, nonien loci, nt Ubinam Ain fneril, diflicile dictn esl,
conte.xlus 2 Versioncs
l{ef,^ 16,14 e.xigit. quia ipsa Uebla (quam a Rebla seu Ue-
([uideni onines noinen appcllativnm las- blatha in terra Emath distinguere opor-
sus, fatigatus supponunt; scd verba se- tel),ignota est. Einendationem lextus
quentia et rc/bciÙati sunt ibi indicatio- proponunt Trochon, F. de Hummelauer,
nem loci cninsdani postulant. Unde alii, pro nSlin Icgendum esse ma "^n

dicendnni erit aut nonien loci excidisse i. e. mons Uel ; emcndationem banc
ant incuria librari(»rnni in Aiepbiin de- cominendanl E.\.\ : àj:b Scn'faaàp B/jXa.
liguratuni esse aiil nonien propriuni loci Mons Bel aulcin polerit esse mons Baal
fuisse Aiephiin. Quaeri débet prope Gai- llcrmon (lud. 3,3), qui sane ad limib'm
gala vel lericbo, certe non procul a orienlalcm lerrae sanclae indicandum
ripa lordanis occidenlali, ni patet ex aptissimus est. Ain erit unus ex fontibus
2 Keg. 17,16. lordanis. Accedit qnod leste Flavio lo-
AILA, AILATH v. AELATH. sepbo (Bell. iud. IV. 1,1) prope fonteni
lordanis niinoris {Nahr Leddnn) eral
AIN (yj) i. e. oculus et fons ab oculi
allera Daphne, hodie Diffin{Dafne)\wo[>o
siniilitudinc dicins. Ain est fons nalura-
Tell (Lais-Dan)
el-Qildi cf. Robinson, ;

lis ex terra vel rupe efflnens. Distin- Neuere Eorscb. p. 31.^. ï)i^; Gucrln,
bihi.
gnitur usu constant! S. Scripturae a Galilée II. 343; Legendre, Carte delà Pa-
puteo (1N2); polesl tanien pw/eus etiani lestine Dif'ne. Veriim attentione digna
:

fons vocari (Gcn. 16,7. 14; 24,11. 13. esl alia conieclura ab J. P. van Kasteren
16 Afonlibus viciais mnlla Palaestinae
. facta (Revue bibl. IV. 1895 p. 33), qui
oppida nominata snnl, quae seciindum tcrminum seplemtrionalem lerrae sanc-
orlhograpbiam Vulgatae suis locis inse- lae infra Libanum et Hermoneni maio-
renda hic breviter indicantur Aengan- : rem delineat et nostram Ain agnoscit
nim lEngannini Endor, Engaddi, En- ,
circa ruinas 'Aytln orientem versus a
gallim, Enhadda, Enhasor, Enscnies scu lermino australi lacus Tiberiadis nec
181 ALAI5ASÏRUM. 182

prociil a fliivio Yarmuk, cuius loci do- I

et ab auctoribus classicis eliam onyx
scriplionem exliibel Zcilschr. des DcuL- {l'Un. XX.WI. 8,60; Diosc. Mat. med. 5,
sclum Pal.-Vereins IX. 1886, p. 144. 152) el alabastrites (Plin. 24,182;
ib. et
2. Ain scu Aen {yH', urbs tribus luda alabastritis XXXVIL 10,143), gr. aXaSa-

postea Iribui Sinieon assi- arpÎTr]? (Diosc. I. c. àXaÇaarpuiç A^/te?),. 5,

(los. 15,;{2) ;

gnata (los. 19,7; 1 Par. 4,32). In textii 206) dicitur. Nomen alii ab urbe Alaba-
hebr. Neh. 11,29 Ain et Renunon in stro, alii ab à-XàSr) « sine ansa », alii ab
arabico al-basrah« lapis albidus », alii
uniim coniunguntiir p3"l "Çiyn; LXX N :

aliter Est lapis tenerrimus,

explicant.
£v T£;j.[it6v, Vulg. in Rcmmon. Alibi (los.
plerumque candidi vel rubri subalbican-
i;i,32; 19,7; 1 Par. 4,32) Remmon im-
tis coloris, venis quibusdam variatis in-
médiate seqniliir Ain; LXX los. 15,42
terdum distinctus, qui antiquitus praeci-
"Kpw[jLo')0 et los. 19,7 "Kp£|i.[io')v per fiisio-
pue circa Thebas aegyptias prope
noin Ain cl iieinmon; 1 Par. 4,32 "Hv.
oppidum Ababastrum el circa Damascum
Unde recte concliiditur- Ain non procul
Syriae inveniebalur (PUn. XXXVI. 8,61
a Remmon abfnissc; immo aliqui putant
;

X.XXVII. 10,143; cf. ib. 8,109; V. 9,61);

Ain et Remmon unum oppidum fuisse
liodie in eadem rcgione Aegypli, sed
noraine En-Remmon. l'radeiiM p.em-
maxime in agro llorenlino prope Volier-
mon Zach. 14,10 terminus auslralis tor-
ram nuiltisque aliis in locis reperitur.
rac sanctae dicitur. Vestigium iirbis
Remmon agnoscilur in Kh. Umm el-Ru-
— Praetcrea vero praesertim inde ab
Herodoti temporibus usus invaluit, ut
mCimln tribus fere bonis a Bersabee sep-
eae res quae potissimum ex illo lapide
tcmtrionem versus.
fiebant, simpliciter alabastrum nomina-
Cf. Iluùùisoii, Palaeslina III. 213; Van de renlur. Quamquam autem etiam ad sta-
\'('I(Ip, Meinoir p. 314 Siirveij of HV.s/.
-.

tuas, tabulas, discos (4 Reg'. 21,13 nnSï,

/'ni. Mcm. m. 392. 398 el Condor and hH-
cheticr. Large Map, sheet XXIV, Rcdiiced LXX àXa6ac^xpoç, VuJg. tabulae) aliaque
Map, slicet 13; r. Bithl, Gorgr. des Allen inserviebat, praecipue lamenadhibebatur
Pal. 1896, p. 183; Tf/e.v.s-, IVdjel-Allas e^/. 3; ad parva vasa unguentaria, « quoniam
Lcgendre, Cai\le de la Palesliiie; idem apiid optime servare incorrupta » diceretur
Vigouroux, Dict. de la Bible s. v.
(Plin. XXXVI. 8,60; XIII. 2,19; Theophr.

3. Inter urbes sacerdotales los. 21,l(i fragm. IV. de odorib..9,41). Unde « ala-
(hcbr., VuUj.) reccnsetur eliam Ain, scd bastrum unguenti », [/upou àXâÇaaxpov
LXX "Âaa idque recliiis videlur; cf. s. v.
(Hcrod. 3,20) vel simpliciter alabastrum
A SAN. ipsum vas ungucntarium designabal,
quamvis inlerdum non ex lapide alaba-
AION V. AHION.
stro, sed ex auro {Thcocrit. 15,114 crupto)
AISORA (AiTfopâ) urbs, qiiani ludaei ôÈ jJi'ipw ypûast' àXa6aarpa) vel vitro vel
finnaverunt contra Holofernem (luditli alla materia conslarent. Talia alabastra
4,4 graece, Yulg. omitt.). Censctur esse antiqua ex varia materia confecta ma-
Asiret el-'Atab septemlrioaem versus a gno nimicro in multis locis reperta sunt,
iXablus (Sichem). quae plerumque formam infetius qui-
Cf. Siirvrij of Wcut. Pal. Meiii. II. 155; dem ampliorem, siqierius vero prolon-
G. A. smtlli. Hist. Geogr. of. Ihe Holy Land, gatam alque angustam ostendunl. Atque
l'Iate I. V; Z). Zanecchia, La Palestine huiuscemodi videlur fuisse alabastrum
d'aujourd'hui 1899, II. 554. illud quod in Evangelio commenioralur
uMatlb. 26,7; Marc. 14,3; Luc. 7,37),
AITAM dos. 15,59 LXX) v. ETAM 2.
cuius coUo superius fraclo (Marc. 14,3
ALABASTRUM, graece n àXoé?a- unguentum super caput Homini recum-
(Marc. 14,3), atque etiam ô à. (4fteg.
cTTpoç bentis a muliere etTusum est. Similia
21,13 LXX cod. B) et to àXaoa^xpov LXX vasa etiam apiid Assyrios et praesertim
ib. cod. A) antiquis imprimis lapidem apud Aegyplios inde a prima aetate in
calcarium vel gypseum designabat, qui usu erant. UIrum vero alabastrum evan-
etiam nunc eodem nomine appellàtur gelicum ex vero lapide alabastrite, an
is; ALAliASTlilM. AMAAMIKH. ISl

poliiis (>\ vilio. (|iii)(l S. K|ti|»haiiio pla- i uarclur ,1 Mach. 7,2l-'2:i; 2 Macli. I V.:!-
ciiil, foiislili<ril. ex diclis vidoliir vi\ II). Uc\ Nicanoicm duccm in ludacain
|>o<s(^ (lolfiininaii.
|
misil hic vero cum luda amicitias iuiixil
;

Mach. 7,26. 27 a; 2 Mach. rF,l2-2;i).

et. /•;. F. A'. RosenniiUlrr. WM. Allcrlh. i

i.Miarc Alcimus lertio ad l>crnctiium I.

IV. l.L>i-fi; A. /•;. Kliiijr. IIhiuII). tl. Edel- }

sleinkunde, 1860, 470-2 aiiiil de Nicanoi'C conqueslurus; Nicanfu-

Leipzig ; (). Fraas. |

Ans Oricnl I. Sliillgarl 18G7, 3i: l.eunis

d. mandalis regiis obsocundans cum luda
senfl. Synopsis MI. 1 p. 811-7; M. Bauer conilixil, siîd duobus |)roenis su|)cralus
Lolirb. d. Minéralogie, Berlin u. Leipzig 1886 ipso inleremplus est 1 .Mach. 7,'27 b s.;
2 Mach. 14,26 s.). Noque vero .Mcimus
aninuMu despondit; Haccliidescl Alcinnis
ALAM (Ksdr. S. 7) v. AKLAM \.
a Demcliio I. rursinu in ludaeam missi
vicloriae compoles facti suni, cum Iiidas
ALAMATH {7V2^'j\ ^xXan^xi^, Taue-
Machabacus apud Laisam suporatus in-
XéO), tiliiis loada seii lara o\ posicris lerircl (1 Mach. 0,1-18). Pro brcvi lem-
Saul (i Par. S.iUl; 0,4-2). Coniiciunl ali- portc Alciuuis ponlificatu funclus csl ;

qiii cuin fuisse condilorom ivcl possos- iniqui et imini liiumpliabant, amici hi-
soiom luliis Alnialii ^uV^ ?. v.). dae vexabanlur, cruciabanlur, occide-
ALCIMUS Ç\\y.i\Loc), ])erlidiis lu- banlur (1 Mach. 9,23-27 FI. los. Ant. XIII. ;

daoorum pontifex (ItU-lliOa. Chr.). No- 1,1). Sed vindicta divina impium ponli-

iiion i-TatHiim "AXxirioç vidclur ipsc as- nc(MU mox altigil. Meuse secundo anni i:»3
sumpsissc ex niinio inoruni graecorum aer. Seleuc (mcnse Maio a. 160 a. Chi'.)
sludin; nomcii palriiim ci fuisse loachirii Alcimus coepit deslruere « muros domus
vel Eliacim infertui' ex FI. loseplio (Ant. sanclae intcrioris » (probabiliter murum,
XII. 0,7 : 'AXxiijLoç ô /.ai "Jaxi(j.o; xXrjOefç cl quo atrium intcrius sacerdolum ab atrio
XX. 10, :î 6 ôè 'lây.i(Aoç). Alcitiius eral sa-
:
populi separatum eral); sed paralysi
cerdos ex scinine Aaron '1 Mach. 7,14), laclus et cum lormento magno morluus
sed ainbiliorie ducliis summum sacerdo- est (1 Macli. 0,o4-56) brevi posl illud
tium ambicbat ope Syni-Maccdoniorum scelus sacrilegum patratum.
et tempore Anliodii IV. Epiplianis parti-
Cf. Geschichte des jiidischcii
Schiller,
cipalionc cultus idololalrici eoinquinatus
Volkes etc. cd. 3, I. p. 216 s. 219. 223.
est (2 Mach. 14,3). Posl obitum Mcnelai
225; H. Weiss, ludas Makkabaeus 1807,
pontificis Antiocluis V. Eupator suadenh;
p. 99 s. /. Daii/,0, Uistoria Rev. div. Vel.
;

I.ysia tutore suo ponlificatum Alcinio de- Test. 1862, p. .560; F. Vigovioux, Dict. de
dit, quamquaui hic non cral de génère la Bible s. v.; J'nuly- iVissoira, Real-Encycl.

ponlificali {Flav. los. Ant. XII. 0,7). Sed der klass. Allerl. I. Ii3.
régnante Anliocho V. (164-162 a. Chr.)
Alcimus pontificalu fungl poluisse non ALEXANDER ("AXÉÇavopoç).
videtur (1 Mach. 7, .S). Simulatque Dcmc- 1. AlexandcrMagnus, rex Macedonia»^
trius 1. Soter Ihronum Syriac occupavil (336-.32.3 a. Chr.). Dcvictis Persis ad Gra-
(162 a. Chr.), Alcimus cum principibus nicum (334 a. Chr.) cl apudissum (333),
factionis hellenisticac Anliochiam profec- Tyro et Gaza expugnatis (332) Palaesli-
lus est, ut régis auxilium conlra ludam nam losephus (Ant. XI.
occupavil. FI.
Machabaeum imploraret; a Demetrio 8,3-6) factum peculiare, quod
narrât
ponlifex constiluUis et a Bacchidc duce neque in S. Scriptura neque ab aliis
Demetrii in ludaeam reductus Alcimus scriploribus traditum est Alexander :

slatim poleslate sua abusus est, ut sexa- urbem Icrusalem ingressurus obviam
«jcinta viros ex Assidaeis simulatione de- habuit laddum (leddoa iNch. 12,11. 22)
ceptos uno die .trucidarel; Bacchides pontificem hyacinlhina veste indulum et
relicto praesidio ad regcm rediit (1 Mach. liaram in capite gerentem priorque pon-
7,o-20j. Alcimus plagara magnam fecit in tificem salutavil; sacerdotibus ludaeo-
Israël, sed a luda Macbabaco in anguslias rum comitantibus in templum ascendil
coniectus iterum ad Demetrium I. abiit, ac Deo ad pontificis praescriplum sacri-
lit pretiosis donis oblalis [udam crimi- ficium oblulit; ostenso vaticinio danie-
185 ALEXANDER.
lien, qiio regnuni Pei-saruni a Graecoriim
iliiodarn abolendiini significatur, re\
imiltiinigaiidebal et posli'idie pontidco
petente, ut paLriis leglhiis iilerentnr an-
nisquc sabbalicistribuLo solvendo essent
itninunes, omnia concessit; eadern pri-
vilégia ad Iiidaeos in Babylonia et Media
degentes extendit. Narrationetn losephi
confirniant Iraditiones l'abbiiiicae et sa-
marilanae. Eam totain esse confictain
dici nequit. Quidquid est de singulis
narralionis partibus, extra diibium est
Iiidaeos in exercitum Alexandri M. esse
receptos (cf. Hecataeus apiid Flav. Iosej)h.
contra Apion. 1,22) et incoiai-um Alexan-
driae, quam iirbein Alexander in Aegypto
liindavit, parteni non spernendani Iii-
daeos l'uissc (contra Apion. 2,4; Ant.
XIX. 5,2).
Alexandri Magni mcntio fit 1 Mach.
1,1-10; G, 2. Adversarii libi'onim deii-
terocanonicoriim hodie adhuc contra
1 Mach. argiinientantur ex eo, quod 1,7
Alexander M. antemortcni regnuni siiiini
inter duces siios partitus e.sse dicitur.
Sed iain Drusius in h. 1. bene adnota-
vit « Ceterum iniuriam faciiint huic
: cum Occidente in unam rempublicam
Pcriptori,quihincilli caliimniam struiuil.
Nam de Alexandre teste Arriano alii alia
menioriae prodiderunt, neque uUiis est,
de qiio aiit plures exstcnt scriptores aut
magis inter se dissentientes ». Imnio Qu.
Curtiiis (De rébus gestis Alexandri M.
X. 10) refertnonnullos credidisse Alexan-
dri testaniento provincias inter duces
eius esse distributas. Praeterea optirne
adnotat Patrizi (De consensu utriusque
libri Mach. p. VIII) ex mente auctoris
1 Mach. Alexandriim singulis ducibus
singLilas provincias attribuisse, quibiis
praeessent, non in quibiis regnarent,
praesertim cum paiilo inferius (.1,10; al-
iirmetnon Alexandriini, sed ipsos im-
posuisseomnes sibi diademata post mor-
tem eius. Denique auctores profani,
praeterquam quod de Alexandri M. morte
maxime inter se dissentiunt, omnes sunt
multo recentiores noslro auctore, qui
ante a. 106 a. Chr. scripsit; ergo fide di-
gnior erit aliis, etsi ad eius inspiratio-
.nera non atteadamus.
De Alexandre M. eiusque regno etiam
Daniel plura vaticinatus est. Regnum
e-raeco-macedonicuni est venter aereus
ALEXANDER. 180
il) staluasymbolica Nabuchodonosoi'
(Dan. 2,39). Regnum Alexandri est quasi
pardus quattuor alis instructus i. e. in
arripienda praeda velocissimus (7,Gi.
Idem regnum hirco designatur, cuius
cornu insigne et conspicuum est Alexan-
der Magnus (8, o-7). Denique ipse Alexan-
der describitur generali modo (11,3. 4) :
« Surget v(!ro rex fortis et dominabitur
poteslate luulta et faciet (piod placuerit
ci. Et cuui steterit, conterctur regnum
eius et dividetur in quattuor ventes coeli,
sed non in posteros eius neque secun-
dum poteuliam illius qua domiuatus
est »
In histeria Alexandri M. praeclaris-
sime elucet providentia divina, quae sa-
pienter suaviterque Evangelio viam
praeparavit. Regnum macedenicum
Orientem cum Occidenle ceniunxit. Deus
Alexandrum M. insti'umentum elegil,
qui linguam disciplinasque graecas re-
gnis orientalibus inferret. Eiusdem pre-
videntiae consilio regnum graeco-mace-
donicum mox in varia régna discissum
est, que facilius Romani totum Orientem
coniungerent et ipsi (iuo([ue lingua dis-
ciplinisque graccis iud)Uoreutur. App-
stelisigitiu^ iumundum univcrsum niissis
omnes terrae sceptro romane subiectac
graecisque litteris imbutae patebant.
Cf. Flathe, Geschichte Macédoniens I.
310 ss.: Kaer.st, Forschungen zur Geschichte
Alex, des Grossen, SUillgart 1887; Grot(\
History of Greece XI-Xll; ffeurichsen in
Tlieol. Sludien und Kiitiken 1871, p. 458 ss.;
Blumner, Alexander der Grosse in lerusa-
leni, Festscinift 1872; Bois, Alexandre le
Grand et les Juifs en Palestine (Revue de
théol. et de philos., Lausanne 1890-189() ;
BUchler, La relation de Jcsèphe concernant
Alexandre le Grand (Revue des études jui-
ves XXXVI. 1898, 1-26); E. Sc/iiircr, Ge-
schichte des jùdischen Volkeset/. 3, I. p. 180.
181 Paw/(/-Hï.sso«;rt, Real-Encycl.der klass.
;
Altert. i4l'2-1434.
2. Alexander Balas, qui aune 153 a.
Chr. (160 aer. Selcuc.) ciun Demetrie 1.
Sotere de throno Syriae conlendere
coepit (1 Mach. 10,1 ss.) et undecimus
rex Syriae faclus per ([uinque annos
regnavit (150-145 a. Chr.; aer. Seleuc.
162-167). Eius ortus ob.scuri taie involvi-
IHT .M,K\AMii;n. AI.KXANDIllA. ISS

liir. l|>si> so lilinni Aiilioclii IV. K|»i|tlia- ab Alexandro Hala acccpil (1 Mach.
iiis esse dixil; Sliaho (XIII. \,i »i Klav. 10,(w-S'.r. Scd Alexandcr ab i|)So soccin
Ios.>|.|uis ,\nl. \m. 2.\ iMiiii .\iiti(.clii suit pcnlilus csl. l'iolcmaeus Pliilome-
tiliiitii iioiiiiuaiil inilla adifcla diiliila- loi', II! rci:Muiii Syriae Acgypio a<ldcrc|.
lidiie: iiinlt' I Macli. I(».l scniiiilimi (»pi- Ch'opalram Alexandro ablalam ncmc-
iiioiiom liomiiHim ri'ilf vocaliir Alcvan- Irio lixorcm tradidil cl magno excr-
II.

(liT vtMo scriploros

.\iilio(hi liliiis. .\lii citu Alcxandriiiii pro|)c Aiitiochiam de-
aHiiinanl ciim luissc imposloroni, sortis vieil; is quiiliMii in Arahiam aulugit, sed

exticmai^ iiivtMifm. Sinyrna oriundum, a Zahdiel Arabiim dynasta occisus cl

tiii noiiKMi IJalas. Ali'xaiulri noineii ci eapiil eius abscissum l'hilomclori iiiis-

postiM iiidiluin esse Appian. Syr. O"; sum vero IMiiloiiietor ex vuliic-
est. (miiii

.liistin. :t:i,l; Poh/h. :t:J,|ii; hiudur. S/c. ribus in iiili'a paucos

proelio acccplis
a|tiid Millier, Fia^ni. Ilislor. C.raec. II. (lies vilain linirel, DeuKîlriiis II. Nicalor

Itiarl". |t. .Xll. n. IV). A sonalii roiiiauo i-egnuin Syriae occupavil (1 iMach. 11,1-
;i-niliis iv\ iejrilimiis [PuIi/Ik ,yi,\'t.
(>st 19; cf. Dioilor. Sic. apud Mûller, Fragm.
ICI. lasiipiM- eiiis pai-les liiebanUir Alla- Hislor. Graec. il. praef. p. .XVI. n. l'.i.

liis II. PCX Periraiiii, l'iolcmaeus VI. 20 cl Stml)o XVI. 2,8,. — De AI(>xandro
Pliilomeloi' re\ Ae;i:yi)li, Ariai-atlies V.' Hala Klav. losei)hus agit Aiil. XIII. 2,1-4;

it'x Cappadociîie Strabu 1. c ; Justin. 4,1-8; s(^il 4,ir l'ciii l'also ila iiai-rat, ac
l. e.; Appiiin. 1. c; Euseh. Chcon. I. si Apollonius ex partibus Alexandri sle-
40,15 apiid M. 19.2G2 vel éd. Schoene I. tisset; pracUn-ea 4,8 seribil 'AXs'Çavop'jç :

i\uv. Deiiiotiiiis I. ut louallian Maclia- ô BxXaç ).sy6[jt£voç, ac si Halas fuissel co-

baciiin Iiidaeosqiic sibi devincirel eis gnoincn Alexandri.

potostatnii fccil exercituni coliij^cndi 3. Alexandcr lilius Simonis CyrenaiM
olisidescpie iii ai'ce Iei-usai(!in concliisos (Marc. 15,21;.
ircipiendi Mach. 10,1-14). Scd Halasul
.1 4. Vir de génère sacerdotali cons|)i-
Demeli'ii 1. promissa vinceret, lonathau cuus inter eos, ((ui congregali sunt, ul
ponlificem constituit eiquc slolam piir- de Petro et ioanne iudiciuin ferrent
pnroain el coroaani auieain transiiiisil; (Art. 4,6). Circuinfertur opinio (jiioriin-

qiiibus gralo aniiuo accepUs lonalhas ad damhunc esse AlexandruniLysimacluini,

parles Ale\andril{alacti'ansiil(10,lo-21). Philonis fratrem, Alexandrinorimi ala-
Dciiieliius qiiidem nova promissa miillo barchcn, Claudio nondum impcralori
plonioia liidaeis obtiilit, sed proniissis fi- amicilia iunctum (cf. Flav. losepk. Anl.
dem laecre non poteral ; aiino 150 a. Clir. XVIII. 8,1.3; XIX. 5,1 et v. Putrizi in

ah Alexandre victiis in pugna occubiiil Acl. 4,6).

(10,22-:)0). Eodein anno Alexandcr (^lleo- 5. ludaiMis vel forte ludaeo-christia-

palrani liliani IHolemaci IMiiiometoris nus, qui in seditione ephcsina a Deme-

Ptoleiiiaide uxoreni diixit el lonaihan triocontra S. Paulum agitalaconatuses-t
ijliic invilaluin purpura induit eumque in thealro verba faccre, sed ludaeus

ducem et participeni |)rincipalus ^rpTr)- cum esset, clamoribus rcmolus est (Acl.

m\ iJLîptôipyriv; constituit :;10, 51-66). 19,33. 34). Coniiciiinl aliqui euni esse
-fbv

Sed regno el oîlemina-

poli lus mollem liliuin Simonis (lyrenaei .Vlai'c. 15,21.
tuni se queni teste lustino
praeslilil, 6. Christianus ephesinus, qui cuin
(35,2, insperalae opes el alienae fellcila-
Hymenaoo cii-ca fldem naufragavit el a

lis ornanienta vcliit caplum inter

scor- S. Paulo traditus est satanae (1 Tim.
torum grèges dcsideni in regia tenebanl 1 ,20).

(cf. Liv. Epitome 50 Neque diu pace .

7. Aerariiis, probahililcr ephesinus,
gaudebat. Anno 147 a. Chr. (165 aer. qui S. Paulo inultuin restilil (2 Tim. 4,

Scleuc.; Uemetrius II. lilius Demetrii I. 14. 15). Mulii censenl hune esse (uin-
se regni aenmlum Alexandro opposuil
dcin, de quo 1 Tim. 1,20.
et Apollonius praefeclus Coeles
Syriae
ad Dcnielrium transiil. lonalhas quidcni ALEXANDRIA. ALEXANDRI -
ApoUonium devicit et in praeniium fidci NI. Inter urbes hoc nomine insignes
scrvalae urheni Accaron cutn confinibus potissima fuit ea Alexandria îi
'AXs^av-
d80 ALKXANDRIA. 190

ôpsta), quac a. 332 a. Clir. ah Alexandro rarumque anliquarum studium, geogra-

M iii Aegyplo infei'iorc condila est. Sila phia, mathesis, astronomia, ars medica,
erat ora mari Mediterraneo lacuique
iii piiilosophia. — Hic satculo a. Chr. 3. et
MareoUdi interiecta e regione Pliari in- 2. sacri V. T. libri eoriun ludaeorum
siilae, eoqiie silu exslilit praocipmim gratia, qui hebraice non didicerant, in
velerum emporiuin Iroquenti ciiiii uni- graecum sunt conversi (« Septuaginta »;;

vei'so leriiio orbe per naves oncrarias eoque toti, ut ita dicam, orbi terrarum
coiniiiercio célèbre. Nani inler civita- innotuenmt. Praeterea viguit ibidem
teiii insulamqiio agger 7 sladiorum (He- propria quaedam ludaeorum sacra phi-
ptasladion) est singulique
exslruclus losophia ac sacrorum librorum expo-
u trinque portos appositi navibus appel- nendorum ratio, ah Aristobulo maxime
lendis aplissimi praeterea lacu Mareo-
;
et Phiione exculta. ludaeorum ab in-
tide cuin ore INili per canalem iuncto genio quantumvis reliqui cives abhorrè-
iirbs comniercio cuin Oriente liabeado rent, tamen cum mercatura exercenda
patuit. Bis S. Paulus Alexandrina nave opes civitatis augerent, abiis, pênes quos
vectus esse narratur (Act. 27,6; 28,11). imperium erat,' protecti sunt licuitque
— Cutn Plolemaei reges urbem suiregni eis in suo vico uti proprio magistratu
sedein créassent, brcvi florere coepit (« alabarcho » nomen erat) propriisque
niagnitudine, divitiis, liberis artibus. legibus. ludaei Alexandri ni cum iis ([ui
Etenim iani saec. a. Chr. iinatn leucani
1 . Palaestinam incolebant coniuncti erant;
semis longa fuit, seniileucam ]ata a tre- tamen proprium Leontopoli templum,
cenlisque uiilibus hominum liberorum quod erat hierosolymitano ritibus, sa-
ac dupiici 1ère numéro servorum liabi- crificiisque simile, circa a. 150 a. Chr.
tala; et quidem partein urbis occidenla- aedificaverunt. Hiei-osolymis /i/t'jî«ndrtttt
leui, vetusto oppido Rhacoti vicinam, cum Libystinis (ita legendum probabili-
maxime Aegyptii incolebant, mediam ter est Act. 6,9 cum textu arm. ; sed v.
— Bruclîîum appellabant — Graeci, sub- LIBERTINUS) et Cyrenensibus propriam
urbiuui orientale muro conclusum lu- synagogam africanam bal)uerunl, e qua
daei tenebant amplius 100.000. Civitatis quidam Stephano summo cum odio ad-
))uk'hritudo in proverbium abierat, ac versati sunt. Apollo, S. Pauli adiutor,
paene tcrtiam parteni spatii palatia, Alexandrinus génère nominatur (Act.
templa, uiusea, hortique publici oc- 18,24). Christianam fidern a S. Marco in
cupasse l'eruntur, lataeque per urbem Aegypto praedicatam esse Alexandriae-
viae porticibus amoenae exstructae que ecclesias constitutas Eusebius testis
erant. Céleris urbis partibus ornatu ma- est (Hist. eccles. 2,16). Ipsum Alexan- —
gnificeutiaque praestitit Bruchium, ubi driae nomen in S. Scriptura non occurrit
domus regiae erant. Muséum, ingens nisi in versionibus 1er. 46,25; Ez. 30,14-
4-700.000 librorum bibliotheca, amplis- 16; Nah. 3,8, ubi lamen secundum tex-
sima Academia, ipsius Alexandri M. tum originalem intellegendum est No-
mausoleum, theatrum, Neptuni tem- Amon i. e. ïhebae, ubi idolum Amon
plum, obelisci, columnae, gymnasium, colebatur (v. AMON 1 et NO AMON).
liippodromus. In Pharo insula cerneba-
Cf. Strabo 1. XVII; Arrian. 1. 3-7; Poh/O.
tiu' pharos ille, intcr 7 mundi mira-
39,14; yl. F. mime. Geschichlliche Darstel-
bilia celebris, e marmore albo per 8 lung dcr jûjiscli-alexandrinischeii Religioiis-
contignationes constructus. In vice pliilosophie, Halle 1834; Nerovlsos-bcy.
occidentali cernere erat Serapeum, cum L'ancienne Alexandrie, Paris 1888; Hldlniiiid-
altéra 30.000 voluminum collectione, ad b('U, Topographie des allen Alexandrien, Ko-
quam priore bibliotheca bello alexan- penhagen 1872; Th. Motiimscii. Rom. Gc-
schichte V. p. 581 s.
(Irino combusla Cleopatra bibliolhecam
pergamenam 200.000 voluminum adiun- V. ZOKELL.
xil. Quibus litterariis subsidiis compa-
ALGUM(almiig) v. TIIVIM'M.
ralis l'actuin est ut omne ibi genus lilte-

rarum atque arlium mirum quantum ALI A V. AL VA.

etlloruent, maxime poësis, rerum litte- ALIAN V. ALVAN.
I!)! ALICAHNAJ AI.I.KI.UIA. 1!)^

ALICARNASSUS (
AXi/.apvaaoiî) Deum huidibns celcbrandum esse cdici-
iiilis |tiaiti|ui;i (".ariac il) Asia minore ad lur omiies(|iie ad id admonentur Ici^iliir
simim ('.fiaiiiiciim Oioilic Goifo di Staitai) in li'xln lii'braeo in liiic Ps. lOi-KXl, (>l

sita, iina e\ illis iirliibiis. (|niliiis Itoniani in iiiilio Ps. lOli. lli-l|:{: in liiic Ps. li:i-
a. i;JO a. l'.lir.scripscriiiit.nc. liulacis mala 117; ininitio ps. 13:» el ulrorpic; loco, in
inlVriTiiliir (I Macli. 1;>,2:{). ludacos ilii inilio el Une Ps. {'tl-WM. In Vulf^ala Al-
lialiilasso U'iiiporc Cacsaris cliicel ex dé- léluia inscribuntur Ps. 104-l()(>. 110-1 IX.
cret) llalioarnassensiiim (apud Flav. los. Lit. 13;i. l'i.'i-loO; ponitur ([iioque in
AnI. XIV. 10,231. quo IndaiMs lus ac |)0- fine Ps. 147-i:)0. In LXX iidem ([ui in Vul-
leslas coiu'editiir lum sahbala oliservaii- irala insci'i|)li sunl 'AXXrjXoûVa. Voce bac
di liiin sacra pei-a^eiuli ex leiiiluis iu- alléluia Cbi'isliaiios usos esse in suis ora-
daicis et pièces l'acieiidi ad mare pro lionibus iam 'IVrtullianus commémorât
more paLrio; qiiod decretiim inlliixui Cae- ;de oral. 27; M. 1,1194) et S. Aufiuslinus
saris deberi videlur. Nom(>n hodicrnuni iam nominal psalmos allelniaticos et dis-
t'sl liiidniii. serit de psalniis (|ui in inilio el line ha-
bont alhduia (in l>s. lo:;; .)/. 37,1404) el
Cf. Schilrer, Ceschichlc des jùd. Volkes etc.
scribit : alléluia cantai'C nobis certo tem-
<'<l. 3. 111. p. (18. 7ti; C. T. .\firlon, Hislory
of di.-^coveries at llalicariiassiis, Cnidus and
|)ore sollcmniter inoris est secundum Ec-
Hraiichidae, Londoii 1862-1 863. clesiae antiquam Iradilionem (in l*s. 101,
1 1. c. 1419); pariter commémorai coii-
ALIENIGENA v. ADVK.NA. sueludinem anliquae traditionis Eccle-
ALIMIS Mach. ;i,2(i h 'AXéuloi siae, ut post pascha per quinquaginla
(1 ,

dies alléluia dicalur (serm. 2!r2,9; .1/.

Vulg. in Aiimis), nrl)S miinila in Galaad,
in qua liidaei ait alienij^enis oppressi, 38,1170; cf. in Ps. 110,1; in ep. 1 loan.
sed a luda Macliahaeo iiherati sunt; cl".
tract. 8,1; M. 35,2035; in Ps. 148,1) el
Macii. ^,9 2 Mach. 12, « in hoc verbo consonantes ore et con-
5,:{(>. Qiiac 1 s. et

9-22 narrantur, ;;esla sunl in Gaulanitido sentientes corde exhorlamur nos invicem

(Djôlûn) et Auranilide {llaurân). In Djô- ad laudandimi Deum » (serm. 255,1; M.

h'inurheni noslram quaerunl Schumacher
et Furrev in Zcilsclir. des Deulschen
Pal.-Vercin> IX. :{:j:)-3.37 XII. l-il; ab
oriente lacus Tiberiadis in collibus, qui
38,M8G). Et S. Gregorius Maj-nus contra
aliquos qui euni reprehendebaiil quod
;
morcm ccclesiae conslanlinopolilanae
imitaretur alléluia dici faciens ad mis-

ripam dexteram Nnkr el-liuqqnd siipe- sas extra Pentecostes tempora, scribit :

rant, est viens grandis et bellus Kefr el-

« Nam ni alléluia hic diceretur de lero-
Mû i. e. viens aqiiae (Wasscrdorf) ; al) solymorum ecclesia ex beati Hicronymi

indifienis aiitem nomen pronuntia-

viei traditione tcnipore beati Dainasi papae

Uir liefrélma , in quo vesligium noniinis Iradilur traclura » (ep. 9,12; M. 77,950).

antiqui (èv "AXé;xoiç) deprehendi potest. Eliam S. Augustinus (in ep. 55,17. 32;
Huic sententiae lavet, quod non pro- M. 33,220) commémorât varium ecclesia-
cnl a Kefr el-Mô aquiloncni versus inve-
rnm usum; immo non désuni liislimo-
nia eliam in exsequiis morluorum allé-
nitur /v/iis/7nseu Casplior, quae 1 Mach.
luia quando(iue apud Homanos fuisse
0,26 siinul cuni Aliini» nominatur. L'nde
Legendre, Carte de la Palestine luinc si- cantatum (cf. S. Hier, in epilaphio Ka-
tuin pro Aiimis adoptât.
biolae, ep. 77,11; M. 22,097). In eo can-
tu significariAugustinus nobis
ait S.
Aliis vero praeplacet 'Ilnui in llaurân sila, laborantibus aclionem quielis nostrae ;

18 km a Der'al (Edrai) septcintrionem ver- <fcum enim post islum laborem ad il-
sus; cf. RU'ss. Bibel-Allas éd. 3; Zeilschr. des
lam requiem venieinus, solum negotium
Deulschen Pal.-Vcreins .Mil. 1890, 42; F.
laus Dei erit, aclio iiostra ibi alléluia es!
BiihU Geogr. des Allen Pal. 1896, p. 24.5. ;

2.">3 et vide Zeilschr. der Deulschen Morgenl.

ibi cibiis nosler alléluia, potus alléluia,
Geselischaft XXIX. 1875, 432. 433. aclio qiiietis alléluia, lotum gaudium
erit alléluia e. laus Dei » (serm. 252,9
i.

ALLELUIA (ni iSSn. 'AXXrjXoilïa) i.

1. c.) ; doctor tangit quae in Apo-
hisce s.

e. laudate lahwe. Hoc cpiphonema quo calypsi nobis exhibentur audivi quasi :
193 ALLIUM. Vô'

vocem turbarum inultariim in coelo di- vescitur, cum ollac carnium ut pluii-
centiiim : alléluia... el iterum dixcnint uium dilioribus sint reservatae (cf.

alléluia... el ceciderunt seniores viginli E\. 1G,3 de Eumrnelaw.r Vor-

et F. ,

quattuor el quaUuor aninialia el adorave- mos. Priestertbum, Frciburg 1899,

runt Deuin sedeiitem super Ihronum di- p. 10 s.).

cenles alléluia, et audivi quasi vocem

lurbae magnae et siciit vocem aquarum Cf. de aliiis aegyptiacis A Braun
. in Zlsclir.
f. Elhnol. IX. 1877, 295. 309 S.; Wil/iinsoii-
mullarum el sicut vocem lonitruorum
Bircli, Manners and Customs I. 181 ; 11. 25 s.
magnorum dicentium alléluia (Apoc. \'d,
iGl. 515; m.
350 S. 417-9; A. Ermaii. Ac-
I. 3. 4. 6).Quae laudes Deo canuntur gypten G54 Fr. Wocnig, Die Pllanzen ini
s.;
([uia iudicavit de meretrice magna. ail. Aeg., Leipzig 1886, 192-200; V. Lord,

I. KNABENBAUER. Flore pharaonique éd. 2, Paris 1892, 36-8;

Cil. .foret, Les plantes dans l'anliqnité l. Pa-

ALLIUM. 1. Alla usas apud Orien-
tales. Âllium semel tantum in Scriplura
occurril, cura Israelilis in deserto « in
mentem veniunl cucumeres et pepones
porrique el cèpe et allia » Aegypti
(Num. 11,')). Significalio vocis liebraicac
D'iaW dubia non est atqiie in ea ex-
plicanda interprètes vetcres et recen-
liores consentiunt (LXX a/opooa, PeshUta
et C/iald. Nmn etc.). Licet posterioribiis
Graecis et Romanis allia. propter mole-
slum quem générant odorem invisa fue-
rint [Aristofh. Equ. v. 94G; Horat.
Epod. 3; Flaut. Mostellaria I. 1,38 etc.),
lamen vel ipsi allii culturam usumque
frequenlem in Oriente ac praeserlim
pro Aegypto teslantur (Herod. 2,125 cl
ex co IHin. XXXVI. 12,79 [cf. infra];
Theophr. Hist. pi. VII. 4,7-12 etc.; Co-
lumella 11,3; Diosciir. Mat. med. 2,181;
P/in. XIX. 6,101 ss.; Juve/ui/. lo,9 ss. etc.).
Idem vero usus lum apud antiquos Ba-
bylonios viguit, quorum inscriptiones cu-
uealae allia {shumu) inler oblationes diis
débitas enumerant {Nabuchodonoaor, Cyl.
Grotef. Col. 1,19; 2,29; 3,13) ac prae-
serlim in contractibus innumeris vici-
bus commemoranl {I. N. Slvassmaier, In-
schr. V.Nabonidus n. 123. 130. 134. loi.
169etc.;Nabuchodonosorn.290.309etc.;
Cyrus n. 12. 41. 340 etc.), tum maxime
apud Aegyplios llorebat, apud quos te-
stes culturae antiquae bodiedum super-
sunt reliquiae semiuum et bulborum in
sepulcris aegyptiacis inventac, imagines
fréquentes alliorum in picturis supersti-
tes, tcxtus non pauci allii laudem com-
memoranles. AUiue noslra cliam aetatc
vulgus orientale aliiis herbisque affmi-
bus cum pane vcsci admodum delecla-
ris 1897, 178 s.; G. Maspero in Revue de
IHist. des Relig. XXXV. 1897,1.289; XXXVF.
1897, IL 4 s. —
Relalio Herodoli, a Pliiiio
repelila, in cibandis operariis pro construen-
da pyramide magna adhibitis « in raphanos
et allium ac cepas mille quingenla [Ilerod.
mille sexcenla) talenta erogata » esse (/'/m.
XXXVI. 12,79 ex Herod. 2,125), auctoribus
recenlioribus nulla fide digna videtur, ar-
gumenlis ferlasse non oinnino solidis; cf.
A. Wiedeiudim, Gesch. Aegyptens, Leipzig
1880. p. 87-91; id. Aeg. Gesch., Gotha 1884,
p. 112 s.
De usu moderno cf. F. Hasselquist, Reise,
Rostock 1762, p. 562 s.; E. W. La ne. SiUen
und Gebrauclie, éd. /. T/t. Zeii/,er I. 207 etc.
2. Allii species. Plurimae ([uidem ge-
neris Allii ex ordine Liliaccarian species
in ditione orientali crescunt alque eliam
in deserlo sinaitico plures ex istis inve-
niuntur. Al cerle Israelitae cibum illuui
gratissimum in Aegypto abundantem de-
sidcrabant scil. Allium sativum Linné
(gall. ail, germ. Knohlauch), borticulto-
ribus nostris pariter et anliquis notissi-
mum. Quae quidem species, quae bo-
diedum nomen biblicunr apud Arabes
retinet [tûm =
mU7), in statu silveslri
nonnisi in desertis soongoro-kbirgisicis
in Asia invenitur, sed una cum caepi
[Allium Cepa Linné) et porro {Allium
Porrum Don, quae est varietas Allii cun-
peloprasi Linné) praeserlim in Aegypto
ab antiquissimis temporibus colebatur,
immo ab auctore gravissimo G. Schwein-
furth fortas-se cum ipsis cerealibus illuc
primitus ex Asia introducta censetur.
Alla praeterca species alîinis commu-
nitcr colebatur et colilur, quae ex Asia
minore oriunda ab urbe Ascalon nomen
accepit [Allium ascalonicum Linné) (juac ;

tur iisque tamquara cibo suo ordinario species ab A. de Candolle tamquam va-

LEXICON BIBLICLM. — T. r. —7
 l'.i:; 1!)(i

Ccpac. nilliira iliiiturna do-

tit'las Allii de l;i Pale.slinc; id. ajuid lii/dinoiii . Diil
r'uala, ronsidcialiir. id (jiiotl A. Knj/ler de la nibic s. v.

i-iiin aliis iniiiinie |irulial.

ALMON iiibs V. ALMATH.
Cf. C. M. n,;l,l. !), Allio, I.'iiac 17I,S; ALOE 1. Versionos antiquae. \\w
.1. V. H(iUii\ De Allii j;t'neiv iialiirali libel- liri)r;ii(c diciliii' «'^ns Nlim. 24,(1 ar
liis, (îoirmi;a»> 17i,". ; l'Iir. !.. Trcriraniis,
Allii s|)e(ios, Vialislaviac l.S:>2; /;. liryel,
Pi-(.\. 7,17, v\ ni'^nx Ps. 44[4!)J, 9 ac
Allioruin aiiliiir cogniloriiin inono^rupiiia, Pc- C.anl. i.iV. ViTsidiics an(i(|iia(' id cxpli-
lro|)oii 187.'>; I. (le Camlulle. Origine des vn((>
caiida bfbi'aica pai-iiiii inlci' se
(ilanles cuilivtVs, Paris 188:5, p. 5')-8; Le\t-
conscnliuid. In libro Nimicrnnitii Vitl-
lùs-Frtuili. Synopsis cd. i. II. > p. 7«f>-90;
/;. Ihiissifr. Flora orienlalis V. 229-85 (142
gala iioshii ciiin IA.\, Hahi, Pcslntta,
orionlales); lùiglci-Pitnill. Nat.
Allii s|)ecit's v(M'.si()nc saiiiarilana, Targum, j^racci)

Pllanzenfani. II. .">. Lei|)zig 1889, ,'),")-7 (C. 250 vcnolo « labcniaciila » vci-ljl, Icgciido
allii species nolai'); 1'. Ilc/in. Kullnrpllanzen D'i'^nx: Onkclos vci'o N1T2D3 i. o. aro-
und llausUiiere cd. (>, 189-2. ;1 .1. IJngler ib.
;

niala oxliibcl. In jjsalnio vorsii) laliiia

201 s.; G. H. Posl. Flora of Syria, Palesl.
and Sinai. 785-95.
(jullnm InhM'pi'claliir, siiiiililor ac LX\
De allio liihiico genoraliin cf. praelerea (iTa/.T75v et Peshitld iS"apT3DX; al .S. Hia-
/. //. l'rsiinis. Arboreli bibl. conlin., Norim- ronz/mus m epishila G;) (al. 140i ad l»iiii-

bergae lf.99, 11. lOG-S; M. llillcr. Ilierophy- cipiain ii. 14 in iiobraco poilus ligiui
ticon, Traj. ad Rb. 1725, II. 3G-38; U. Cel- aloes (lesignai'i inniiil, (piae eliani Tar-
sius. Hierobolanicon II. 52-57; //. 0. Lenz-, gum inlnlhîgil (]iNT5N SiDpX i. c. ÇuXa-
Bolanik d. ail. (îr. ii. Hoiner, Gotha 1859,
Xôrjv); Aquila ibidem hebraica
signa
29i-;w,2; P. Culln-ra. Flora biblica, Paler-
relincl (iXtiO). In lexlu Canlici Vutgaùt
ino 18()1. 108 s.; M. Diischali, Zur Botanik d.
Talinud, Pfsl 1870, 112-4; /. Lôw. Aram. « aloe » verlil parilei(pie PeshUta nSy
Pllanzcnnamen, Leipzig 1881, n. 336; G. el Targum '^laihn SiDpx ÇuXaX^viv, ul lia-
Schirciiifuilli. Vcrliandl. d. Ges. f. Anlhrop. bel firaecus vonetus; LXX vociMn lic-
1891. p. 660. braicain Iransscrilxmt àXo')0 (Cod B A;
L. FONCK. sed N «Xor)). In Provcrbiis dcniqiic du-
plex vidclur lecUo anliquitus cxstitisse :

altcram textus niassorelhicus exbibel

niaioriliiis Ziza (I Par. 4,37). eanique S. HieionyMius ol Graecus vonc-
AI.LOPHYLI V. PHILISTIlAt:!. lus recle aloe explicanl; allerain paral-
commcndabi-
lelisnio nienibroiiini salis
ALMATH (rc'-'*^, 'EXriStxjO), nomis
lein supponunl LXX (cod n H A clc. cl
liliiis lU'clior lilii iJeniamiii (Il ,8) votus lalina, pro D''Snx verlendo ^Shn
ALMATH (naSy, raXE-jLdtOj, urbs sa- TÔv oTxiôv [lou, domum meani. Peshitta
cerdolalis Heniamin (I Par. 0,0()[4rj]), vero et Targum boc loco aliquibus
inler (iabee {Djel/a) cl. Aiiallioth ÇAw'i- N*)23TID i. e. crocuin' pro D''SnN poncre
ti't) eniiiiiprata. Coniiciiint aliqiii eam videnUir; sed cuin LXX in inenibro
condilani esse al) Alainalli ex posteris prifde pro bebr. lb h? /pô/.»;) (xpoxivoj

Saul 1 i'ar. 8,:Ui; 0,42. Kadeiii los. 21, X*; baJjeat, polius b'ctio liuiiis (pioque
18 appellalur Aliiioii (]iaSy, ra[jLaXa). menibri variasse diccnda erit. In Novo
Testamenlo, ubi seinel (io. 19,;{9) aloes
.Niiiic Khirbet 'AlmU inlcr aquiloneiii el
menlio fil, Icxlus graecus àXàr^i legil,
orienletn ab Hierosolymis.
eandcmiiuc voceni Itftla, Peshitta, Vulg.
Cf. Van de Velde. Meiiioir lo accompany relincnl.
Ibe Map of llie Holy Land 1858, p. 284; flo- 2. Explicatio reoentiorum . De si-
binson, Neiiere bibl. Forsch. p. 376-377; |
gnificalione vocis bcbraicae el gr-aecac
Guériii, Judée 76; Survey of )Ve.s(.
III. 75. 1

auclores parilei- salis diss(!nliunl. Al iiii-

Pnl. Mein. III. 35; Hicss. Bibei-Allas éd. 3;
prirnis in tribus Vel. Test, texlibus, sup-
F. Hiihl. Geogr. des Allen Pal. 1896, p. 175; j

(/'. A. Smith, Hisl. Geogr. of llie Holy Land,

posilo quod in Prov. rnassoi-etbae el Vulg.
m
j

Plaie I. IV; D. Zaneccliia, La Palesline vcrani servent leclionem, aloe en niyr-

d'aujourd'hui 1899, II. 464; Leijendie, Carte riia aliisque preliosis aromalibus con-
197 198

iungilur, quibus veslirnenla regia fra- (ica prctiosa meliore iurc aroma illud
grabant (Ps. 44,9), et quae insigne borli indicum locum suum obtiuet, quam berba
decus constiluebant (Gant. 4,14) qui- amara non odorifera aloes vulgaris ab
busque niulier niale fida donium suani Hiller, llemloiv aliis([ue electa.
implevit (Prov. Certe locis istis
7,17). 4. Denitpie in vaticinio Ralaami(Num.
salis conformis est sententia inter auc- 24,0) probabilius arborem, non taberna-
tores conimunior, quae alocn illam dicil culum intellegendum esse contexlus et
ligooruin fnista resinosa odurifera, ex parallelismus suadenl, cum vates eodem
arbore indica extracta, cui nomen in- versu populum Israël vallibus nemorosis
dicum aghil seu agura seu agaru, scienti- bortisque irriguis ac cedi'is prope aquas
ticum vero a nomine patrio derivaluni similcm praedicet. Quamnam autem ar-
Aquilaria agallocha Koxburgb (= Aloe- borem désignai, multis salis dubium
xylum Agallochum Loureiro) ex ordine videlur, cum parum probabile appareal,
Thymelaeacearum. Etiani aliae eiusdem arborem remotissimae regionis incolam
arboris species, v. gr. A. malaccensis iam tune Balaamo eiusque auditoribus
Lamarck, A. secundaria Cavanilles, A. notam fuisse. Quarc excluso ligno aloes
sinensis (Lour.) Gilg etc. siniile lignum mulli rem in ambiguo relinquunl (Mi-
odoriferuni videnlur praebere; minoris chaelis, Tristram, I. Smith, Kinzler, Ge-
autem prclii est lignum Excaecariae senius-Buhl etc.). Alii loco aloes aliam
agallochae Linné ex ordine Euphorbia- plantam non niagis regionis indigenam
cearurn. Noniinis ipsius hebraici, sicut substiluunt scil. cardaraomum, arabice
et aliarum linguarum, cuni indico af- hûl diclum, audaciore forsitan coniec-
finitas banc aromatis originem salis lura, ut Gesenius (Thés. 33'') notai {de
probabileni reddit. Necjue niirum, illud Sacy, Wetzstein, Sociii etc.). Alii ad la-
Orienti, aromatum pcrcupido, cum aliis bernaculum velerum versionum redire
niercibus ex India terra marique ad- malunl (Henslow), eliam ad Hebr. 8,2
ductis anliquitus innotuisse, sicut et provocantes. Mire dissentiens cl. M. Hil-
Graecis cum nomine indico iam prideni ler polius cedrum quam aloen in omni-
acceplum eral (Dioscur. 1,21 i^âXko^/io^ bus Vel. Test, textibus intellegit; A.Dill-
ÇijXov IdTi œepàjxsvov èx xr); 'IvSfaç xal x% mann vero D^SiN* i. e. palmas in loco
'Apa6(a; xtX.). ex
Fortassis eliam unum Num. corrigendum censet. At probabi-
Hgnis iUis ignotis inscriplionum cunei- lius aliieliam hoc loco eadem voce ean-
formium, chashuri odore praeclarissi- dem arborem indicam designari
illam
nium, urkarinu, allakami, KAL, KU etc., supponunt, sive quod vates arborem ce-
lignum aloes dénotai. leberrimam ac religiosam ex sola fama
Cf. /. de Loureiro. Flora cochinchinensis, noveril, sive quod in horlis prope lor-
éd. C. L. Willdenow. Herolini 1793, I. 327- danem, subtropico calori exposilis, vel
9; C. Spreuf/el. Comment, in Dioscur. 1,21; eliam in paradisis Mesopolamiae cultam
A. Garcke in Verh. d. bol. Ver. d. Prov. videril; reges enim orientales magnis
Biandenburg VIII. 1866, p. VIII s.; Clir.
sumptibus arbores odoriferas aliarum
Ldsseii, Ind. Alterlhumsk. I. éd. 2, p. 334;
regionum in propriam transtulisse mo-
/. Lôw, Aramaelsche Pllanzennainen, Leipzig
1881, n. 235; Leunis-Frcni/,\ Synopsis c*^/.
numenta cuneil'ormia pariler et bie-
3, IL 2 p. 368. Emjler-Pranll, Naliirl. Pllan-
roglyphica lestantur.
zenfam. III. 6 a, 223 .s.; F. A. Flllckiger, Vix est quod moneamus, aloen bibli-
Pliarmakognosie éd. 3, Berlin 1891, 216 s. cam non esse confundendam cum Agave
americana L'innô ex ordine Liliacearum,
3.Jam vero idem aroma preliosissi- cui nomen aloes a ([uibusdam immerilo
nium cum myrrha permixtuni a Nico- tribuilur.
demo ad sepulluram Domini allatum
Cf. G. ]V. Wedel, De ligno aloes, lenae
esse a pluribus baud improbabiliter sup-
1693, /. H. Ursinus, Arborcl. bibl., Norim-
ponitur {Celsius, RosenmûUer, Cultrera,
bergae 1699, p. 72 s. .559-65; f. II. Sc/iidze.
Post elc). Eodem enim modo, ut in Vel. De aloe, Alldorli 1723; M. Hiller. Hiero-
Test., aloe cum myrrba ab evangelisla phylicon, Traj. ad Rli. 1723, I. 39i-'i00;
coniungitur, alque in mixlura aronia- (). Celsius, Hierobotanicon, Amslelaedami
 1!)9 ALOE. ^200

l"i8, 1. 135-171;/. />. Miffidi-lis. Siipplnii. Domiiuis, inilii et Unis concuiicidiiuii in

ad lex. hebr. p. 31-35; C. /'. Thuiibcrg. De se liguras : uti qnemadmoiluni a ad c
l'psala 1785; /;. /•'. Hosciimilllcr.
Aloi', A'.
usque volvilur et nu-sus w ad a replic;»-
Itihl. Allorlli. IV. 1 p. .>25-S; /'. Citltrcra.
tur, ostenderel in se esse et inilii
ita
l'Iora bibl., Palormo I8(il, 355-7; /'. Ilnmil-
dccursum ;id tinem cl linis i-ccursum ad
/<)/(. Bolaniqu.' ilc la lliblo, Nice 1871 l'i'J s. , ;

inilinin, ul onuiis dispositio in eum de-

/. Siiiilh. Hil.lo iMaiils, 185-7; M. Jlcyd.
Gesch. d. Lcvanlobaiid<>l.s II., Stulluarl 1879, sinens, per([uem coepla esl, j)er Sermo-
55'J-G'>; 1. Kiiizlcr. Bil)l. Nalinsescb. c(l.\), nem scilicel Dei, qui cai-o l'actum est,
207 s.: //. II. Trisinnii. Nal. Ilisl. of Ihe proinde desinat, quemadmodum et coc-
Biblo er/. 8. 3.-53; /. H. linlfour. Plants of pil »(De Monogamia c. 5 apud M. 2,93o).
Ihf Hibl«\ nova éd., London 1885, 116 s.; Symbolnin hoc, quo secundum ipsam
C. Hvnsloir. Plants of thc Bible, 74-6;
S. Scriplurani et coaeternitas et (;oae-
P. Schcfjg. Bibl. Archaeol. p. 230-2; /. G.
quahlas Filii cum
Pâtre praeclare ex-
Wrlzslciii ap. Frz. Delilzsdi. Das hohe
Lied p. 167 ss. G. lî. Po.s/ ap. ; /. Haslings. primitur, frequentissime in monu-
Dicl. of tbe Bible I. 6'.) s. mentis artis cliristianae adhibitum est,
pracsertim postquam ineunle saeculo
L. FONCK.
quarto lites arianae exortae sunt. Cl'.
Kvaus, Real-Encyclopaedie der
ALOHES rni'^n . . paler Sclluni F. A'.
chrislliclien Alterlhumer s. v. Aw.
principis tcniporc Neiiemiae (Neh. 3,12;
'AXXiotJ;;. Idom noiiien legitur inter si-
focdoris rcnovali (Neh. 10,24
ALPHAEUS ('AX«aroç). 1. Paler
g-naloi-os
Levi i.Malthaei aposloli (Marc. â,14).
e.
[25]; 'Mw-^i. 2- Paler lacobi ininoris aposloli (Malth.
ALPHA ET OMEGA. Christus ter 10,3; Marc. 3,18; Luc. 6,1.t; Act. 1,13;.
in Apocalypsi Alpha et dicit se esse lamvero iste lacobus minor l'ralrem ba-
Oméga Kgo suiii A et Q, principium et
: bebat loseph et matrem Mariam (cf.

linis, dicit Dominus Deus, qui est et qui Malth. 27,56; Marc. 15,40), quae erat
erat et qui vonlurus est, omnipotcns sofor (velcognata) matris lesu et voca-
(1,8; sim. 21,0; 22,13;. Ut tola vis locu- lur Maria Cleophae (loan. 19,25). A
apocalypticae perspiciatur, respi-
lioiiis nonnullis quidem haec Maria censelur
ciendi sunt loci Veleris Testamenti, esse lilia Cleophae {Theophjlactus, B. Al-
quibus ipse Deus se dicit primum et bert. M., S. Thom., S. Bonav.); sed quia
novissiraum (Is. 41,4; 43,10; 44,6; mulieres non secundum palrem, sed
48,12 etc.); quodsi igitur Christus se secundum maritum nominari consiieve-
Alpha et Omoga esse dicit sibique attri- runl (cf. Malth. 1,0; Luc. 8,3), a pleris-
buta adscribit, quae prophetae Deo ad- que uxor Cleophae habetur {Euthymius,
scripserunt, praeclare suam ipsius divi- Jansenius, Calrnet, Corlui/, Scherjg,
nilatein leslatur. Sensus idem est, qui Schanz, Vil lion , Knabenhaucr, H'ews,
habetur Hebr. 13,8 « lesus Christus : Keil).
heri et hodie ipse et in saecula » et: Unde sequitur, ul Alphaeus idem si!,
Col. 1,17 « Et ipse est anle omnes et
: qui loan. 19,25 Cleophas (KXoj::àç) au-
omnia in ipso constant ». dit. Tolum nominis discrimen originem
Loculionom apocalypticam Aurelius (lucere videlur exgraviore vel leniore
Prudentiuspoota (Calhemerinon 9,10-12) pronunlialione nominis apud Talmudis-
bis versibus exornat : tas quoque Irequenlis "ieSh. Ha pleru ni-
Corde natus ex parentis anle mundi que explicanl. Verum quidem esl hebr. n
exordium in inilio vocis apiidLXX plerumque non
Alpha et Q cognominatus ipse fons et exprimi vel reddi pcr /., X (cf. 'Ayyaro;,
clausula 'KjxâG elXa;ji, Xa&pdtv, XîSpwv, Xwpi^Ç, elc).

Omnium quae sunt, fuerunt quaeque Unde aliqui neganl KXtoTîà; ad iïhv\ rc-
posl futura sunt. ferri posse (cf. Wetzcl in Sludien und
Eandem verborum vim ullerius evol- Kriliken 1883, p. 620 s.). Al responden-
vil Terlullianùs : « Sic et duas Graeciae diim est etiajjiiiebr. nita et riDS graece
literas, summam et ultimam, sibi induit fieri xaSÉx et i^k/. atque vicevorsa grae-
 201 202

cam vocem -/.l^'l^ûopoi. ab Hcbraeis scribi In tabcrnaculo mosaico duo erant al-
NnosSn. taria, altare holocautomatum et allare
tliymiamatis; utrumque accurate ([uo-
ALTARE (niTa, euaiaaTrjpiov). Eri- modo fieri debeat describitur; illud quod
gebaiiUir altaria ad sacrificia et oblatio- in atrio vel vcstibulo collocabatur Ex.
nes Deo faciendas. Prima mentio al taris 27,1 ss. 38,1 ss., fiebat de lignis setim,
fit Gen. 8,20 aedificavit Noc altare
: quinque cubitorum per quadrum et
Domino et tollens de cunctis pecoribus trium in altitudine, quibus parietibus de
et volucribus miindis obtulit holocausta lignis setim includebatur altare de terra
super altare. Abraham quoque aedifica- vel lapidibus non sectis; pariâtes autem
vit altare, cum in eoesset lit Isaac filium lignei obducebantur laminis aeneis; ex
suum ofîerrct super altare (Gen. 29,9; quattuor angulis eminebant quattuor
lac. 2,21). Praeterea a patriarchis etiam cornua aenea. In sanctuario autem erat
erigebantur altaria iis in locis, ubi Deus altare thymiamatis, positum antc vélum
se illis singulari ratione manifestavit, quo sanctum sanctorum obtegebatur.
proindc ad Dei bénéficia commcmoranda Describitur Ex. 30,1 ss. et 37,25-28;
et ad aliquem locum Deo consecrandiim, erat etiam de lignis setim, per quadrum
i(a tamen ut de sacrificio oblato nulla habens singulos cubitos et in altitudine
ingeratur mentio; Gen. 12,7 apparuit duos, obtegabatur auro, unde aureum
autem Dominus Abram et dixit ei : se- quoque altare vocabatur (Ex. 40,4.24;
mini tuo dabo terram hanc, qui aedifi- Num. 4,11; cf. Hebr. 9,4). Utrumque
cavit ibi altare Domino; v. 8 pariter altare oleo sacro consecrabatur ad ser-
aedificavit altare ab occidente habens vitiiim divinum (Ex. 40,9. iam 10), sicuti
Bethel et ab oriente Hai ; cf. Gen. 13,4; patriarcha lacob unctione olei lapidem
aliud aedificat in Hebron 13,18; Isaac consecraverat in titulum, in memoriale
quoque aedificavit altare, ubi ei Dominus Dei Gen. 28,18 et 35,14. Occupata terra
apparuit Gen. 26,23, item lacob 33,20, Chanaantabernaculumfoederis et utrum-
qui a Deo quoque iubetur altare facere que altare primo erat in Silo (lud. 18,31 ;

Deo qui apparuit ei in Bethel Gen. 35,1-7, 1 Reg. 1,3; 2,12 ss. 1er. 7,12); postea
et de eiusmodi altari quasi memoriali in Nobe (1 Reg. 21,1 s.), et demum in
sermo quoque est los. 22,22-30. Nihil Gabaon (1 Par. 16,39; 21,29; 3 Reg.
autem nobis refertur de raateria et 3,4; 2 Par. 1,3). Uti Ex. 20,24 Deus dicit
figura horum altarium. Victoria de Ama- altare esse faciendum et holocausta of-
lecitis reportataMoyses aedificavit altare ferenda « in omni loco in quo memoria
(Ex. 17,15). Quomodo altare fieri debeat, fuerit nominis mei », ita invenimus va-
tandem traditur in legislatione sinaitica, riis locis quoque altaria esse erecta. Iu-
ex qua tamen, uti in aliis quibusdam, betur losue transite lordane in monte
colligere licebit nihil plane novi esse Hebal aedificare altare de lapidibus im-
statutum, verum morem antiquum esse politis et offerre holocausta (Deut.
confirmatum : altare de terra facietis 27,5) id quod praestitit los. 8,30. 31 ;

mihi et offeretis super eo holocausta et Gedeon ibi angélus Domini ei ap-

pacifica vestra in omni loco
moria fuerit nominis niei; quodsi altare
lapideum feceris mihi, non aedificabis
illud de scctis lapidibus; non ascendes
per gradus ad altare meum Ex. 20,24-26.
Reipsa iam exigebatur mensa ad ofîe-
renda sacrificia; ea autem non in quali-
bet mensa esse oblata, sed in
singulari ratione ab usu profano separata
et unice Deo consecrata, iam ipsa sacri-
ficii sanctitate et religione suadebatur.
Quare uti sacrificia, ita
ubique gentium reperiuntur.
ubi
in quo me- paret aedificat altare lud. 6,24. 26 etc.;
item Samuel propheta aedificavit altare
in Rama et sacrificia offerenda curavit
in Galgala (1Reg. 7,17; 11,15) etc. Nam
lex de uno sacrificandi loco Lev. 17,8
data erat pro commoratione in deserto
et postea cum in eo essent ut terram
mensa Chanaan ingrederentur, dabatur pro
tempore quo Dominus unum locum sta-
bilem elegisset Deut. 12,11-13. Talem
autem electionem stabilem non esse
altaria quoque factam ante aedificationem templi cer-
tum est; nam, uti modo vidimus, ipso
-ji>;{
201

.M<\vs(>s iiilicl iillaïc ol lidloeausla lien in |

ol por insidias, ab allari moo evellos
mollir llpl.al JdMil. 27.:i ; aii-.>liis Do- (Mun ul nioriatur (F-x. 21,14). Por altan*
inini iiilicl (mmIcoiumii allair acdilicaiv (>liani inraro solcl>ant ; qiiid voro sci-ibao
lud. (i.2*. 20; idoni al» codom anjrolo ol quid losus d(> tali iuramcnlo iudica-
iiiboUir liiM'i a l)a\i(lo in area Oman Ic- voril, vide .Maltb. 23,18-20.
luisaoi\l Par. 21.18: i-r. 2 Rog. 24,18\ Novi foodei'is allare encbarislicum in-
Doin idem i]n(>(|n(' indicaro videlur Dons ilicalnr llobr. 13,10 : habomus allare do
loquons ad Davidom 2 \W<j;. 7.;»-7 el in- quo odcro non babonl poloslabîm qui
dicans silii consqno slaltilcm donnnn non laboinaculo (losorviunt. Nam quod aliqui
esse oxslrnctani iM pi-aopiimis ;t Rog. id oxplicanl de allari crucis, in quo
8.l(> : a die qiia ediixi |)opuliiin moum (-brisliis sose obtulil, id plaiic impi'O-
de Aegyi»lo non elogi civilatem, ul actli- babilo Quis enim dicel nos edcro
(!8t.

ficaivlnr domns cl csscl nonion meum do cruco? In anieccdeiili versu aposto-

il>i; item 2 Par. (1,5.; <ieiiinm cum in 1ns loculiis est ûc escis Veloris Tosla-
sacris liUeris loties cum otnphasi olTera- mcnti (piac non profuerunt observanli-
lur Dominuni clegissc Sien, Icrnsaleni biis ol quibus cor non slabilicbalur
A Rog. 8,(1. 48; 11,13. M: 14.21 4 Reg. ; gratia, quaeoscae aperle inlellegi detiont
21,7: 23,27; 2 Par. H, fi. 34.38; 7,12, 16; comoslioncs sacrao, epulae sacriticalos.
12.13; 33,7\ nonno hac ropetilione adeo Quare omnino consequens est ul niinc
fnHinenli oxplicalur Dcut. 12,11 : in ex advcrso inférât opulas sacriticales
jocoipinn clogorit Doiiiiniis, ulsil nonien novi foodcris, oucharistiam, quam esse
iMUS in co? quae loUdcni vcrba do lern- vere epulas sacrificalcs aposlolus quo-
salem ariirmanlur. quc clare affirmât in tota illa ad Corin-
In lomplo salomonico allare holo- tbios argumenlatione i Cor. i0,{l^-2i,
causlorum altarc acrcum, 3 Reg. 8,64), qua ostendit iilos non possc mensae
allare acncum, nndlo maioi'is niolis cral, Domini, cucbaristiae, participes esse et
seil. Jongiludinis viginti cubilorum, lo- mensae daemoniorum, epularum sacri-
lidrin laliUidinis et dcceni cubitoruni licalium gentilium. Quod bic menso, Do-
alUludiuis (2 Pai-. 4, Il Accuraliiis non mini, ibi est allare. Nam mensa (^ITi^y,
dcscTii>itur, sed forlassc cogilari potest
TpaTceÇa)eliam dicilur codem sensu quo
eo modo quo Ezeohiol allare doscribil altare Is. 63,11; Ez. 4i,16; Mal. 1,7,
43,13-17. Allare Ihymiamalis, altare au-
sicuti profani quoque scriptores altare
rcuin ,3 Reg. 7,48) ccdro el aiiro cral
haud raro TpdTietav vocant (cf. Slephanns,
voslitnm 3 Reg. 6,20. 22; 2 Par. 4,19). In Tbes. loannes, cum esset in
s. V.). S.
lemplo herodiano allare holocanslornm spiritu, vidil allare aureum quod est
eliam mains eral; uli losepbns dicil ante thronum Dei (Apoc. 8,3; cf. 6,0;
Bell. iud. V. 5,6; cral 50 cubilorum
8,5; 9,13; 14,18); cum enim sanctua-
longiludinis el tolidom lalitndinis et 15 non
rium terrestre figura sit coelestis,
cubilornm allitudinis; sed in Mishna mirum est in visionc ecstatica coelesle
Middolh 3,1, altare fuisse dicilur qua- Dei templum sensibus obiici ad modum
•luaversum 32 cubitoruni. Altare — et formam sanctuarii terrestris (vide Ex.
eliam lamqnam asyhun habebalur et
25,40; Act. 7,44; Hcbr. 8,5).
quaei'cbalur contra persccutores; cf.
3 Reg. 1,50 Adonias auteni timens'Sa- I. KNABENBAUER.
lomomnn snrrexit ol abiil el tenuil cornu
labernaculum
altaris; 2,28 fugit ioab in ALTIIilA occurrit in Vulgala impri-
Domini et apprebondit cornu altaris et mis pro graeco ta atitaTi in parabola
1 Macb. 10,43 quicumque coni'ugerint in evangelica de nupliis filii régis (Matlb.
lemplum quod est lerosolymis obnoxii atque significat pecudes saginatas,
22,4),
omni negotio dimittantiir; verum
régi in quae pro cena nuptiali aiiisquc occasio-
no ista religio asyli in deirimontimi ver- nibus festivis spccialiler aluntur. Eodom
terelur neve fierel incilamontum crimi- fere sensudicitur in prophetia Ezecbielis
num, eliam statutum eral : si quis per '39,18,1 l'taltiliumetpingiiiiimomnium)),
induslriam occident proximum suum ubi in Hebraeo propric legitur omne ((
 AMAN. -00
205 ALT LIA.I

pecus sagiiialiim Basan » (l^xà^ la^m AMALEC (pSa;i, "A[^.aX/i/.). tiens

baec lemporc Abrahae Gen. 14,7 exsis-

tebat. Obscurior textus Num. 24,20.
De avibus altUibus, quae inler cibos Primi post Aegyptios Moysi restiterunt in
men?ae rcgiae Salomonis ullimo loco valle Raphidim Amalecilae Ex. 17 (cf.
nominanlur (3 Ueg. 4,23, hclir. 0,3;, v. Judith 4,13);quare ib. et Dcul. 25,17 ss.
AVIS. interimendi aliquando praenuntianluf.
L. FONCK.
Reperiebanlur postea prope tines lerrac
ALUS {'é'hii, AîXoû;) , una ex stalio- sanclae ad meridiem Num. 14,30 (29);
14,25. 43. 45; 1 Reg. 30 usijue ad Unes
iiibus Israelilarum, anlequam ad Sinai
Aegypli (1 Reg. 27,8). lud. 3,13 Moabitis
pervenirent, inler Daphca el Raphidim
et Ammonitis se iunxerunt ad oppri-
enumerata (Num. 33,13. 14); .omiltitur
mendos Hebraeos; item Madianitis 6,3.
Ex. 17,1 vel potius getierali Lantum ex-
33; 7,12 (cf. 10,12). Senlentiam a Moyse
pressione indicatur pcr mansioncs suas
latam exsequi coepit Saul 1 Reg. 14,48;
:

(scilicet Daphca et Aiiis). Nullum vesti-

pugnavil
(cf. 28,18). Contra eosdem
gium loci repeiiiim est. Id unum alfir-
Par.
David 1 Reg. 30; 2 Reg. 8,12 (cf. 1

mare Alus l'iiisse inler desertum

licel,
18^11). _ Cf. lud. 3,14 (ubiemendan-
Sin (planitiem el-Morkha) el Raphidim LXX cod. A);
dus textus cum Theod. et
[Wâdi FeirCm) vei forlasse in ipso dé- 2 Reg. 1,8. 13; 1 Par. 4,43. Ubi lud.
serte Sin.
12,15 Vulg. habet « in monte Amalec »,
ALVA (mSy, rtoXâ) ex poslcris Esau, ibi hebr. « in monte Amalecitae »
ergo :

dux tribus edomilicae (Gen. 36,40). Idem ab Amalecitis ei monti nomen erat; de
1 Par. l,ol vocatiir Alia ("^"^7, TtoXaSà). quo monte v. EPHRAIM 3. Nomen Ama-
lec in docu mentis aegypliis et assyriacis
AL VAN CîlSy, rwXâix), lilius primo- hucusque non est repertum.
genitus Sobal filii Seir Horraci (Gen. 36, AMALECH (Gen. 36,12. 16), fiHus
23). Idem 1 Par. 1,40 vocatur Alian Eliphaz, lllii Esau, eThamna concubina;
(71^37, 'AXiov). nomen dédit tribui Edomitarum. Hier.
scriptione eum distinguit a praecedente
AMAAD (TJÇy, A;j-i'i>^), urbs tribus
(Amalec-, ut diversum esse suggérât.
Aser inler Eimelech et Messal enumerata Scriptio in textu hebr. et LXX est utro-

(los. 19,26). Hodie l'ortasse Vmm el- bique eadem. Potuerunt uno eodemque
'Amed prope Beit Lahm (Betblehem la- nomine génies duae prorsus diversae
buion), ut van de Velde (Memoir p. 284) appellari, magna gens Amalecilariim el
et Legendre (Carte de la Palestine) in- parva aliqua tribus Edomilarum. Potue-
nuunt vel probabilius Khirbet cl-'Amnd runt etiam in hac tribu ila Amalecitae
ad seplemtrionem Accho nec procul ab commisceri Edomilis, ut tandem nomen
el-Zlb (Achazib) , ut aliis praeplacet. Amalech nacta sit tribus.

Cf. Riess, Bibel-Atlas éd. 3 s. v. ;

Survey AMAM (oax, SyÎv), urbs in meridie
of West. Mern. I. 153 et cf. 170;
Pal.
(Negeb) luda (los. 15,26). Est ignota.
G. A. Smilh, Hist. Geogr. of the Holy Land,
Plate I; D. Zanecchia, La Palestine d'au- AMAN iyori, 'Aixâv) , Medus ex pro-
jourd'hui 1899, II. 707. quam inscriptiones cunéi-
vincia Agag,
AMADATHI (xnjan, 'A[j.aoâ9oç), formes in Khorsabad invcntae parlem
Mediae fuisse Lestantur, unde dicilur
pater Aman (Esth. 3,1. 10; 8,5 hebr.
Agagites (vide s. v.), ab Assuero i. c.
;

9,10 hebr.; 9,24; 12,6; 16,10), Agagiles

Xerxe I. filio Darii super omnes princi-
(vide s. v.). Gesenius (Lexicon) supponit
pes regni elevatus (Esth. 3,1). Cum om-
nomen Medatha cum articulo.
nes servi regii coram ipso genuflecle-
AMAL ('^ay, 'Ajj.âl), filius Heiem de rent excepto Mardochaeo (3,2), Aman
tribu Aser (1 Par. 7,35); Helem idem est totum populum ludaeorum perdere sta-
tuit (3,6) et mense primo (Nisan)
anni
ac Hotham 1 Par. 7,32.
207 AMAN. 2()S

tliioilcciini A>sui'ii ^iT'O, i>osl(|iiaiii sor- Aasa^i, 1 Par. 2,17 'A[iEaaâe, 2 Par. 28,
liMii ,|tliiirim miserai lie (lie, (iiio liitlaei 12 "A[JLaa(a;\
periri' Assuero decroluin
(ieluM'enl, al> 1 l'ilius lelhra Ismaclitae lETIIEU 2
(v. '

impiMravil. ul die Icrlio decimo luensis cl Abigail sororis David ABKiAII. 2.

(v.

diiodoiimi Adar^ eiiisdein anni ludaci in Absaloniis rebellis assecla et al» eo

iiniverso vCjino occiderenliir ,'.\~i ss.'i. (lux super exereituni conslilulus traiecio
Sed impiiim eonsiliiiiii in (ajjnl aucloris loi'daiie casli-a posuil in sailu Ephraim
recidil. Non soluni Mardoriiaco rejoins 2 Heg. 17,2o. 20), sed plane devictiis
honores ipsc Aman iussiis del'erie a rege est a loab, qui rum Abi.sai et Etliai
est.sed ab Kstliere acciisains, (jund se copiis Davidis praceral (18,(5-8). Cum vcro
el ^:t>nlein siiam |)ordere vellcl, in ea- loab negleclo régis expresso manda lo
deni traite allissinia suspcnsus esf, qiiam Absalomcm intcrfccissct, David, qui iam
Mardorhaeo paraveial (fi,l-:jOh i»auIo dudum pnl(>nliam et arroganliam loabi
posl ciim novo decrelo Imlaeis l'anillas aegre luleral (8,29. 30). hae uccasioni'
coneessa cssel, ul dielerlio deoimo mcn- usus Atnasae et veniam el imp(>rium mi-
sis Adai- al» lioslibns se detenderenl, lilare i)roinisil (1<,»,13). Nova rebellioiie
eliani deceni (ilii Aman inlorlecti el SebaeBeniaminitae cxorla Amasa omnes
postulante Eslliere in palibulis suspensi viros luda iubente Davide convocalurns
sunl i*),;;-l4). abiil; sed cum iutra Iriduum conslitu-

AMANA V. AIÎANA. lum llierosolyma nondum revcrlissel,

Abisai cl loab cum copiis praescntibus
AMARIAS, AMARIA inn^N cl rebcllem slalim persequi a Davide iussi
'ni"ij2N, A[xap(aç, Aijiapêîa, eliam Zx[La- sunl. Quibus uhi primum Amasa cum
exercilu convocato obviam factus est
pt'a, AiAxôîa). 1. Ponlifex, fdius Mcraiotli
Acbilob Par. 6,7. o2).
propc (labaon, loab alloqucns eum :

et palet- ,1
« Salve mi fraler » d(!xlera inentum seu
Ponlifex Icmporo losaphal, lilius
2.
barbam eius prebendit in osculandi si-
Azariac el paler Achitob ([ Par. ()',li;
mulalionem, sinislra vero gladium in eius
2 Par. IIKII; Esdr. 7,:i). losephus (Ant.
lalus infixit; el dum ipse rebelles ulle-
IX. 1,1, eum appellal Aixaai'av tbv upéx.
riuspersequilur, cuslodeni iuxlacadaver
3. Levila, tilius Hebron filii Caalb Amasae rcliquit, qui mililes ti'anseuntes
1 Par. 2:{,l'.); 24,23; de Icxlu mcndoso urgeret, ul loabum duccni experlum (;l
2i,23 V. HEBRON 1).
dilecLum scquerenlur. Cuslos vero, cum
4. llnusex levitis, qui ab Ezechia rege omnis populus subsislerel ad videndum
consliluti sunl, ul levilico generi oblala Amasam in média via iacentcm, loabi
distribue'renl (2 Par. 31,15). ducis menlem recte intcrpretatus cada-
5. Unus de filiis Bani, qui Esdra prae- verde via in agrum amovil ac vestimenlo
cipientc uxores alienigenas repudiarunl coopei'uit (20,1-13).Facinorc hoc loab
lEsdr. 10,42;. inipcrium mililare sibi ademplum im-
6. L'nus ex maioribus Athaiae, incolae probe recuperavit (20,23). David occi-
lerusalem post inslauralionem, ex tribu sorem robore ac potentia pollentem ipse
luda, de niiis Phares (Neh. 11,4). non punivit, sed moribundus Salomonem
7. Sarcrdos el princeps cognalionis, admonuit de sanguine Amasae ulciscendo
qui cum Zorobabel e captivitale rediit (3 Reg. 2,5. 6). Tandem Salomonc iu-

(Nei). 12,2 . Idem nonien inler signatu- bente loab sanguine suo pro cacde Ama-
res foedei'is a Nohemia renovati recen- sae fratris sui consobrini iuslas pocnas
selur (Neh. 10,3:. luit (3 Reg. 3,31-34).

8. Nomcn familiae sacerdotalis, cuius 2. Filius Adali, unus e principibus

princeps erat lohanan in diebus loacim Ephraim, qui Israelilis ex bello conti'a
ponliticis ^Neh. 12,13).
Acbaz féliciter geslo redeinilibus aucto-
res fuerunt, ut captives Iribuum luda el
9. Pater Godoliae, avi Sophoniae pro-
Beniamin in Samariam non introduce-
piiolac Soph. 1,1; 'A[xoj)(aç).
rent, sed libertale spoliisque ablatis do-
AJMASA (xirC", "A-jLcaaaf, 'A,u.Eoaf,
nalos donium rcmillcrenl (2 Par. 28,12).
 209 210

. AMASAI (liuaï;). 1. Filius Elcana, gcstis diminutus supplebatur. Hune

exercituni in Iduinaeos qui rognante
Icvita de sUrpe Caalh (1 Par. 6,2.H.35[(), ,

foram a luda defecerant (4 Reg. 8,20;

10.20]; L.XX 'Ajj^eaaî, 'Aiioidi).
2 Par. 21,10), educturusa propheta quo-
2. LcviLa do stirpe Mcrari, filius Boni
in gencalogia Etiiaii cnunieratus (1 Par.
dam Domini iubotur merconarios dimit-
tere Deique adiutorio magis fidere quam
(),46[31 lyax]; 'A[i.sacyfa).
exercitus robori. Anirno magno obediens
3. Princeps inler Iriginla (cf. 1 Par. mercenarios dimisit, proelio in valle Sa-
11,11), qui Davidi fugilivo in Sicolcg linarum commisse Iduinaeos devicit, Pe-
vcrsantl seiunxiL ab coque lurmae prae- tram seu Selam urbem priniariam Ara-
fectus est (1 Par. 12,18; 'A[j.aaaO. Eius biae Petraeae instar nidi in scissuris
nomcn neque in catalogo iieroum (1 Par. petrarum exaltatam (Abd. 3. 4) expu-
II) ncquo in hisloria Oavidis rccurrit; giiavit urbisque nomen nnitavil in lecte-
iatn aatiqiiiores interprètes suspicati liol (\\np'' a Deo subactum), ut doniina-
sunt, euni idenlicum esse cum Aniasa
tionem suam symbolico signilicaret. In
filio Abigail, qucni loab intcrfecit.
belle hoc Amasiasdccciii millia Idumaoo-
4. IJnus e sacerdotibus, qui tubis
flangebant corani arca Dei, quando de
rum interfocit, alia decoiii millia de
suuimo praoruplae pelrae (uti videlur,
donio Obededom Hierosolyma doducta
urbis Potrac) in pracccps praoripilavit,
est (1 Par. 15,24; 'A[i.aaa().
ita ut potestas filiorum Seir ad nihilum
5. PaterMabatb levitae in cultu ab
fere redacta videretur. Cum voro victor
Ezechia reslaurando cooperantis (2 Par.
rex deos Idumaeorum allâtes adorarol
29,12; 'A[j.aaf); sed fortasse hoc loco
eisque incensum adoleret, a propheta
Amasai non vir intellegitur, sed familia
frustra correptus hoc rosponsum habuit
ab Amasi 1 deseendens. :

« quod cogitaverit Deus occidere le,

Scio
AMASIAS (niyaN, iniypX, 'A[;.ect- quia fecisti hoc malum (;t insuper non ac-
(j(a?, 'AfAaata;, 'Afjiaaia). Rex luda,
1. quievisti consilio meo ». Belli gerendi
tilius loas a coniuratis occisi; thronum avidus Amasias loas regem Israël pro-
regni luda ascendit anno secundo loas, vocavit; a ([uo cum frustra admonitus
régis Israël, 25 annos natus et 29 annos esset, ne suporbia elatus ipso sibi mala

regnavit (4 Reg. 12,21 14,1-21; 2 Par.

;
vindicaret, -apud Bethsames in confini-

24,27-26,1; d. Flav. los. Ant. IX. 9,1 bus Dan et luda clade affectus est. loas
s.). Statim ab inilio ordinem rerurn pu- victor Amasiam captum (riumphans
blicarum firmitate, prudentia, inodera- Hierosolyma adduxit, murum
urbis a
lione restituit, patris sui interfectores porta Ephraim usque ad portam anguli
morte puniens, sed fdiis corum parcens quadringentis culiitis extentum dcslruxit,
secunduni illud Deut. 24,16 « Non occi- :
aurum, argcntuni, vasa preliosa in tem-
dentur patres pro filiis nec filii pro plo et aerario regio asservata, obsides
patribus, sed unusquisque pro peccato quoque in Samariam abduxit, Amasiae
suo morietur »; aliter lehu in tilios fra- tamen et libortatem et thronum luda re-
trum Ochoziae égarât (cf. 2 Par. 22,8). stituit. Post mortem loas victoris brevi
Ut exercituni apte pararet, populum re- socutam Amasias quindecim annissupor-
censens trecenta niillia iuvenum ac viro- vixit.Tandem orta est contra eum coniu-
rum, qui arma ferre possent, invenit et ratio, quam sacer textus (2 Par. 23,27)
insuper centum millia mercenariorum haud obscure ipsius idololatria causalam
ex regno Israël conduxit centum talenlis eèse innuit; fugitivum satellites a coniu-
argenti solulis, quod preliuin per se ratis inissi in iirbe Lachis captum inter-
exiguum spoliis bellicis promissis auc- fecerunt. Nihilominus honorificonlissiino
tum fuisse recte supponitur. Hac prima funero in civitatem David reporlatus et
vice, in Scriptura mentio fit mercena- cum patribus suis sepullus est; eius
riorum, quibus exercitus bellis recenti- vero tilius Ozias sedecim annos natus
bus contra Arabes, Philislhaeos (2 Par. rex ab omni poi)ulo conslilulus est. In
21,16. 17), Syros (2 Par. 22,5; 24,23-26) S. Scriptura tum lande tuni vituperio
2[\ AMA.SIA^. 211

allifiliii- 2 l'ar. •j;i.2 : » KL'cilqiic Iioimiiii 1. loas, (|iii ai. Achab r.'ge Micliaeam
iii coiisiMvIii homiiii. vcniiiilamcii non pi-nplieiam in oarcere ser\are inssus est,
in loitli- pci-rctlo " v[ i llci,'. Ii,;?.i : us(|iicduni rex o bello contra Syr-os re-
" Kt IVoil rcclnni corani Ikiniino, vo- x.Ml.Mvhir 3 Keg. 22,2(i 2 Par. 18,2;i). ;

rurnlanit^n non ut l)a\iil paU'i' snns. loadiim rege Inda

2. leri'iniel, (]ni a
Iiivia ornnia, <|(iar l'ecil loas pal(M- suns, inssus os! leremiani proplielam el Ha-
IVi'il : nisi hor lanlmn (|noil oNcolsa non rncli scribani compreliendere ^ler. .J(),2(i).
altsinlil : adhnc (Miiiii popnliis initnolahat 3. Melcbias, possi^ssor larus lutosi, in
ol adolflial inriMisuni in cxcclsis ... quein leremias a pi'incipibus Sedeciar
2. Saci-nlos idololalia in R.'lhi!! (Ani. régis niissMs est (1er. 38, (i).
",H^-IT (|ni corani ItToltoani II. ivge
. Mis liibns nomen : filins régis atlri-
hiacl Anios propluiani accnsavit ipsi- biiilnr non sensu proprio, sed latiore :

(pie Anios siiasil, ni iivl prophotalnin in vir de slirpe regia. Cerle si 3 l\eg. 22,
li-i-rain linla. Anios voro saccrdoli inipio 2(); 2 Par. 18,2:i; 1er. :5»>,2(ï lilius ipsius
di\inis(|nt' nianilalis nM'alcilfanli alllic- i-egis inlcllegerelm',dicereluryï/(«.ssuMS;
lionos cl niorliMn In terra ciilln idolo- accedil qnod loaehim rex 1er. 36,26 tri-'

rnni pollula snhonndam piaodivil. ginla annos nalus (cf. 4 Reg. 23,36 el
3. Pah'i' losa r\ trilui Siniron (1 Par. 1er. 36,0) vix filinni habiiil, qui non essel
nimis iuvenis ad mnnus illud exsequen-
4. Lc\ila, llt'lciae (ilius, e\ i'ainilia dum.
Merari ,1 Par. 6,4:i; L\.\ oniiU.).
5. Filins Zcchri, qui regnanio losa- AMEN i7)2S\ àpiv vel cliam yâvotio)
dncenlis millibns viroruni
l)lial l'orlinni
vox vulgo nota Hebraeis, Syris, Cha)-
praceral (2 Par. 17,1 G np'2};)-
dacis, conservala quoque in versionibus
AMASSAI {^C'C'Q'J qnam scriplurain graeca et latina Veteris Teslanumii et a
scripturibus Novi Test, passim adliii)ila.
e\ dualuis l'oi'mis orlani esse suspicari
sacerdos in Est adiectivum verbale a verbo ]OS'
licct, 'A;j.a(jîa), filins .Vzree! ,

Icrnsalcni hahilans Icniporc Nchcmiae (fnicire, sustentare, firmnm esse) dednc-

(Neh. Il,l3i. Proltabililcr idem ac Maasai lum, significans : (îrmus, metapliorice
flliusAdiel 1 Par. 9, 12. fidus. In Vet. Test, scinel qua adiecti-
AMATHAEUS (^nan,
'

6 -\<m^l), vum Dcns amen (Is. 6o,16)

adliibetur :

i. Ueus verax, liducia dignus, in quo

e.
iiiKJi'iiiims c\ iiilinnis filiornm Chanaan
lidnciam iiabere possumns. Pari modo
(ien. 10,18 el 1 Par. I,ir., qno allci'o
('lirislns Apec. 3,14 dicilin- « Amen, tes-
loco Vulgala Icfiil llaniathaeusi. Ama-
lis lidciis el verus, qui est [.rincipium
lliaeiproçnl dnhio siint Cliananaei in
crealurac Dei ».
Kmalh ad seplemlrionern tcrrac proinis-
Plerumqne vero qua adverl)iuni adlii-
saehal.ilanles. V. EMATH I.
betur signilkans vere, in verilale, cerlo,
:

AMATHI (^-l^ZNS 'A[jLaO{), palcr lo- profccto atque band rare siniul oplio-
nar propiiclae (4 Hcg. 14,2o; Ion. 1,1). nem exprimons ulinam firmuni sil, uii-
:

nam fiai. Cf. Num. ;),22 (ubi etiain dupli-

AMATHITES ('A[j.aOrT[ç), rcgio iuxla
calnr) Oeut. 27,lo-26 3 Heg. ,36 1 l>ar.
; ; 1 ;
Lihanuin eirca nrbem Emalh sila, a
16,36; Neh. o,13; 8,6 ,'dnplicatnr); 1er.
qua nomen lialiel (1 Mach. 12,2;r,. In
11,5; 28,6 (àXy)Owç) et praeter(;a in Vulgala
liac regione exerciUis henielrii II. Ni-
Neh. 13,31; Tob. 9,12; 13,23; Is. 2o,l.
(•aloris lonaliian Macliahaenm obviant
Eodem sensu confirmandi cl apprecandi
iialiuil et timoré perterritns noctu terga
est doxologia finalis in qualluor primis
dedil. ni proelio cimi ludaeis coinniit-
liliris Psalmorum eaque duplicata inN
lendo se snlubiceret. V. E.MATII 1.
^72NT in Ps. 14; 71 [72], 19; 88
AMELECH Cf^t2r\ rcx, nomen cuni 40[41],

[89], 53, simplex ])2H in Ps. 105 [106],

Très sunt viri, qui in LXX filais
articule)».
régis, in Vnlgata filins Amelech (pro 48 (LXX qualtnor hisce locis -[i^ono, yÉ-
Hammelecli) dicunlur :
vo'.io et Vuly. fiai, fiai).
213 AMETIIYSTUS. 214

In Novo TcsL. iniprimis occurit' illiid ultimum fundamentuui miu-i civitatis

Amen i. e. in veritate dico tibi vel vobis, caelcstis in Apocalypsi constituit (Apoc.
quod a Chrislo Domino in initiis senten- 21 ,20). Nominc hebraico dicitur naSnx.
tiariim iisiirpari solet; legiliir28 vicibiis graeco à[xiOuazoi; iliud quidcui Rabbini
in Mallhaeo, Marco, 7 in Liica; in
i:5 in
a somiiiando (dSh) derivatum somnia-
loanne vero26 vicibusdiiplicatiir amen, :

l'imt, hoc (iraeci a non inchriando à. —

amen i. e. dico hoc in onini veritate.
Significalio fiât, iiti in Vetere Test.,
habetiir in Novo Test, freqiientissinie
Rom.l,2o; 9,5; ll,:i6; 15,33; 16,24.27;
1 Cor. 16,24; 2 Cor. 13,13; Gai. 1,5; 6,
18; Eph. 3,21; 6,24; Phil. 4,20. 23; Col.
4,18; Thess. 3,13; 5,28; 2 Thess. 3,18;
1
! Tim. 1,17; 6,21; 2 Tim. 4,18. 22; Tit.
3,15; Fhilem. 25; Hebr. 13,21. 25; 1
Petr. 4,11; 5,11. 14; 2 l^etr. 3,18;
5,21; ludae 25; Apoc. 1,6. 7; 5,14; 7,
12; 11,15; 19,4; 22,20. 21. Cf. Luc. 24,53
(xeOûoj) dictum censuerunt, quoniam la-
pillus iste et somnia procurare et ab
:
ebrietale servare supersiitiosc credeba-
tiir. Aliam nominis graeci oxplicationem
rofert Plinius (XXXVll. 9,12, cf. 124). —
Cum praeter nomen de hac gemma, sic-
ut de plerisque aliis, nihil iii Scriptura
commemoreliir, nec ratio ulla in conti'a-
rium habeatur, standum est auctori-
1 lo.
tali LXX interpretum et Vulgatae ver-
sionis. Duplex vero amethysti species
nostra aetate a rei perilis dislinguitur :

et ameyi quo Pater noster absolvitnr altéra pretiosior et puichrior,amethy-

Matlh. 6,13 (lectio ceteroqiiin valde dii- stiis orientalis quae proprie ad
dicta,
bia, ciim in praecipuis codicibiis iihid
korundum seu sapphirum pertinet, altéra
amen non legatur).
communier, nomine proprio amethystus
Usuin litiirgiciim, iiixla qucm plebs
vel etiam amethystus occidentalis dicta,-
episcopis vel presbyteris aut etiam pro-
quamvis et nunc et antiquitus etiam in
phetis et glossolalis preces praeeiinlibiis
Oriente reperta si t. Quaenam in Scrip-
Amen acclamât, ut eas approbet suasque
tura species intellegatur, cum certilu-
faciat, S. Paulus prae oculis habuil dine non videtur conslare. De priore scu
1 Cor. 14,16 et 2 Cor. 1,20; usus ille,
sapphiro violacei coloris v. SAPPHIRUS.
uti multi alii ritus, ex synagoga tran-
Amethystus vero communis est nobilis
sumptus est (cf. locos supra citâtes);
quarzi species, coloris ut plurimum vio-
eundem quoque post apostolicam aeta-
lacei vel etiam purpurci, « scalpturis
tem retenlum esse inter alios testan-
facilis » ac saepe in variis ornamentis
tur S. Hieroni/mus, Comm. in Gai. 1. 2
adhibita, quae antiquitus potissimum in
prooem. : " Ad similitudinem caelcstis
India, praeterea vero in Arabia Petraea,
tonitrui Amen reboat » et 5. lustinus
Armenia minore, Aegypto, Galatia,
M. Apol. 1,65 s.
Thaso, Cypro inveniebalur {Pli7i. 1. c);
Cf.Buxtorf, Lexicon chald. lalm. rabb., unde Israelitis in deserto facile praeslo
col. 114-116; Vilringa, De synagoga vetere erat. Nostra aetate multo viiior aeslima-
p. 1093s.; WeLslein, Novum Test, graecum tur, postquam maxime ex Brasilia ingens
II. ad 1 Cor. 14,16; Suicer, Thésaurus s. v.
huius mineralis copia allata est. V. LA-
àixiiv ; Wolf, Curae philol. in Nov. Test, ad
PIDES PRETIOSI.
Malth. 6,13 et 1 Cor. 14,16; ffogg, « Amen »,
Noies on ils signilicancc and use in bibllcal
Cf. S. Epiphaa. De 12 gptninis n. 9; Fr.
and post-biblical limes (Jcwish Quarlerly
Rucus, De gemmis 2,11; /. Rraun, Vestit.
Review IX. 1897, p. 1-23); E. Schurer.
Sacerd. Hebr. II. 16 n. 566 ss. ; F. C. Lesser,
Geschichle des jiid. Yolkes éd. 3 II. 453. 454.
Lilholheologie, Hamburg 1735, p. 348, p. 360;
458; F. Vigouroux, Dicl. de la Bible I. 474-
[. l. Bélier manu. Die Urini u. Thuinmim,
476.
Berlin 1824, 5".-58 E. F. K. noxenniuller,
;

A. DEIMEL. Allerth.lV. 1,39s. A'. E. h'iuge, Handb.

Bilil. ;

AMENTIA V. MORBI. d.Edelsleinkunde, Leipzig 1860,274. 377-80;

Nan-
Leunis-Senfl. Synopsis III. \>. 560;I

AMETHYSTUS in ratioiiali ponti- mairn-Zirkel, Minéralogie éd. 11, 346;

ficis ultimum ordine gem-
locuiri in tertio M. Douer. Minéralogie, Berlin u. Leipzig
marum occupât (Ex. 38,19; 39,12; cf. 1886, p. 309. 335 s.

Ez. 2-8,13 LXX); idem duodecinïum et L. FONCK.

Ji; AMICf 2H}

AMI V. AMON 1. meiidalur'ne cito iiiealiir aniicitia, s(>d

ul t|iiis probeiiu- sihie veri' amicus Eccli.
AMICUS. AMICITIA. l'iiUliorri- 6.t)-l(); maxime cavendum ne cum im-
iiMiin ainicitiae oxcinpliiiii (-•<rnilnr iii piis inealiir aniicitia Prov. 22. 2i; Eccli.
lonallian cl David l Iloji. iS.i-M; 1<),I- 20,17; 2«,11; cf. 2 Par. 10,2; qui coii-
T: -JO.l-tll; siimmo iiilor si^ainorc inncii viciatur amico dissolvil amicitiani Eccli.
cranl; aller alloriiis homiiii et comnio- 22. 2o;sed si amicus deliquerit, corri-
(liiin c[ ulilitalom pioiiiovei'C sluduil; piendus esl (Eccli. 10,13); amieum salu-
inimo lonallias ciiin apeilo siii ipsiiis dis- lare non confiindar el si inala mibi v\p-
ciimiui' DaxidtMii tiifri cl Saidcni ira- nerinl |)er illum suslinebo Eccli. 22,31
tiiiiiplacair coiiaUis est et ipso vilam (cf. Zschokke, Der dogmatiscb-etliisclK!
sorvavil Davidi ol sine ulia invidia lona- Lehrgeball der alllest. Weisbeitsbuclier
llias scivil el pi'ofessiis est irjiniiiu non p. 174-176).
sihi, liiio Sanlis reiris, sed Davidi a Dec Ceteruni in Viilg. liaud raro poniliii'
esse deslinaliim; qnod vcrae el sin-
amicus, ubi bebr. yi sensu latiore de
eerae in Davidem aniitiliae doeumenluni
proximo, de conlribuli accipi débet, et
est frravissiniuni (I llcir. 2!], 16. 17). El
eliam ubi inservil ut exprimaliir iiiter
(pianlopere David euni dilexerit, ex luctn
se; v. g. dixil vir ad amieum suiuii
(le niniie eius [»alel doleo super le l'ralcr
:

i. e. dixil aller ad allerum, inler se

mi lonatlia; siciit mater uniciim amal
locuti sunl. Praeterea dicilur in blanda
liliiim, ila ego le diligcbam etc. (2 lleg.
compellatione vcl admonitionc (Mattli.
1,17. 26).
In liltris sapienlialibiis pulcherrima 20,13; 22,12; 26,;i0; Luc. 14,10) el no-
conlinentur praecepla de veia inler ho- lione sodalis et eius qui cum aliquo
mines aniicitia; liaec niultis conimenda- agit familiariler, ci favel, ci se beni-
liir laudibus : amiciis lidelis prolcctio gniim exbibel, sed iis in conditionibiis
lorlis, qui aiiteni invenit illiim invenit
quibus aniicitia proprie non indica-
lliesaurum; amieo fideli niilla est com- tur; ita Christus dicilur amicus pecca-

paralio (Eccli. 6,11-17); bealus qui inve- lorum (Matth.' 11,10; Luc. 7,34). Amici
nil amieum verum (Eccli. 25,12). Com- régis, Caesaris ii dicunlur qui apud r(!-

mcndatur fidelitas in aniicitia : ne dere- gem gratiosi habcnlur vcl si agitur de

linqiias amieum antiquum (Eccli. 9,14), principibus regibus extraneis, qui
vel

ainicum tuum et amiciim patris lui ne socii sunl vel foederc iuncli; similiter

dimiseris ;Prov. 27,10). Describitur vc- Lamenl. 1,2. 19 dicunlur cari, amici,
nis amicus omni lempore diligit qui
:
quorum foedcra et opem reges Iiidaco-
amicus est et (ut) frater pro anguslia rum expetierant.
nascilur (Prov. 17,17 hebr.) i. c. in tri- Cum aniicitia non cxsistat nisi inter
bulationc amicus etiam maiorem osten- cos qui aliqua ratione pares sunl, pro-
dit amorem, amorem soi), fraternum; fecto maxiina admiratione dignum est
nam non agnoscilur in bonis amicus ([uod Deus inter se et homincs iuslos
Eccli. 12,8), amici enini diviUim mulli amicitiae rationem constituit. lia Abra-
(Prov. 14,20); verum fidem posside (11- ham vocalur amicus Dei (Is. 41,8; lac.
dclitalem serva) cum amico in pauper- 2,23), et quomodo homines in amicos
tate (Eccli. 22,28), et vents amicus (juan- Dei quasi transformentur, docelur Sap.
doque maiorem ostciidit amorem quam 7,27 sapientia enim illa quae est can-
:

Iraler Prov. 18,24). Porro veri amici

(cf. dor lucis aeternae et cmanatio quaedam
est amico opem Terre; nam qui toJlit ab clarilatis Dei se transfert in animas
amico miscricordiam, limorem Doniini sanclas, amicos Dei et prophetas consti-
dcrelinquit (lob 6,14, amicus débet esse ; tuit. Hac itaque sapientiae communica-
secreli lenax F^rov. H,13 débet caverc ne
; tione et inhabilalionc homo efficitur
amieum decipial, ne damnum inférât, ne nobilis adeo, ut Dei amicus vere censea-
aduletur (Eccli. 7,13; Prov. 11,0; 16,20; tui'. Id([ue qua rations fiât, ut quaedam
29, o). Qdomodo amiei inler se iuvari quasi aequalitasconstituatur inter homi-
possint, describitur Eccl. 4,9-12. Com- ncm et Deum, etiam clarius effert S. Pe-
21' AMICUS, AMICITIA. 218

Iras docens nos ca accipere quibus effl- Deus princeps (!; in nom. propr. pro
ciamiirdivinaeconsortes naturae (2 Pctr. Deo poni v. apud Fuerat)'. Magnificenlia
1 Idem efi'ert Chrislus dicens si quis
,4). :
igitur regia ipsaque divina natura islo
diligit me, sermonem meum servabit, et
nomine indicatur ». lidiGictmann in Canl.
Pater meus diliget cum, cl ad eum venie-
6,11; ibidem vide recentiorum opiniones
mus et maiisionem apud eum faciemus de Aminadab.
(loan. 14,23); quare vos amici mei es-
tis, si feceritis quae ego praecipio vo-
:

AMITAL (SlDlDn, 'AatidiX, 'A[j.etT<!taX),

bis; vos dixi amicos qiiia omnia quae- leremiae de Lobna, una ex uxori-
filia

cuinque audivi a Pâtre meo, nota feci bus losiae, mater loachaz et Sedeciae
vobis (loan. 15,14. 1o); en quomodo regum luda (4 Reg. 23,31 [B 'A|x£tTa{] ;

quaedam ratio aequalitatis etïoratur. 24,18 [B Mirâi, A 'A|j.tTci(0] ; 1er. 52,1;

AMINADAB (n^iDÎT, 'A[jLtvaoâ6). duobus ultimis locis Kethib S"aiDn).

1. Fiiius Ram
(Aram) ex tribu luda; AMIZABAD (ll"îiay, Zoi^Ah, B Aai-
élus fllia erat uxor Aaronis
Elisabeth 6aÇaO,A 'A[xtpa(^a9) filius Banaiae diicis
,

pontificis, eius filius Nahasson princeps

turmae tertiac, ([uae mense tertio David
tribus tempore Exodi (Ex. 6,23; Num.
régi a custodia erat; pâtre superstite
1,7; 2,3; 7,12. 17; 10,14; Ruth 4,19. Amizabad filius turmae praeesse solebat
20; 1 Par. 2,10). In genealogia Chrisli
(1 Par. 27,6).
enumeratur Matth. 1,4; Luc. 3,33.
2. Unus ex tiliis Caath et pater Core
AMMA (na*J. 'Apx66, A 'A^^â) , urbs
ex familia Levi 1 Par. 6,22 [7]. Sed loco tribus Aser (los. V. Guérin si-
19,30).
Aminadab exigi videtur nomen Isaar tum quaesierat in Khirhet 'Amme (vel
("inyï, 'Aaaaap). Codex Alexandrinus 'Ummiye, ut alii scribunt); sed hic situs
in vicinia Enhasor et Heleph urbium
1 Par. 6,22 legit 'baaap. Aliis locis (Ex.
Nephlhali vix urbi tribus Aser assignari
6,18; 1 Par. 6,2. 18 [6,3]) filius Caath et
poterit, ut animadvertit Legendre. Maiore
pater Core est Isaar; nullibi Aminadab
filiusCaath occurrit. Nihil remanet nisi
cum probabilitate Anima agnoscitur vi-
culus 'Almâ el-Sha'h orientcm versus
ut dicamus, aut Aminadab 1 Par. 6,22
ab oppido maritimo el-N^qiira {Legendre,
errori amanuensis deberi aut Isaar bi-
G. A. Smith, Zanecchia). Ex opinione
nominem fuisse; prius veri similius est.
F. de Hummelauer ad los. 19,30 Anima
3. Filius Oziel et princeps centum
duodecim fratrum suorum, levita ex fa-
mendum est pro Acco, cum codices qui-

milia Caath, a David rege missus, ut

dam LXX habeant A/.xwp et Axkw.
cum Sadoc et Abiathar sacerdotibus Cf. Guérin. Galilée If. 114; Legendre,

aliisque levitis arcam Hierosolyma trans- Carte de la Palestine; idem apud Vigou-
roux, Dict. de la Bible I. 484: G. A. Smith.
portaret (1 Par. 13,10-13).
Hist. Geogr. of the Holy Land, Plate f
4. Cant. 6,11 [12] « Anima mea con-:
;

D. Zanecchia, La Palestine daujourd'hiii

turbavit me propter quadrigas Amina-
1899, II. 706.
dab ». Sponsus divinus cum apparatu
insolilo venit ad sponsam invisendam.
AMMAH (HDN T\'J2À. « pouvôç 'Ap.-

Tantus autem est splendor appropin- p.«v, A 'A[j.p.a, Viilg. collis aquaeductus),
quantis, ut sponsa videns quadrigas Dei locus quo loab et Abisai post pugnam
cogitalionibus perturbetur. Ad construc- ad Gabaon Abnerum insequcntes perve-
tionem verborum notandum est propter nerunt (2 Reg. 2,24). « In acvo pastorali,
additum ergo post verba
in Vulg. esse ; : ubi nullus collis, nuUa paeue dixerim
'< Anima mea conturbavit me » sequitur arbor uomine proprio carebat, hic collis
in textu hebraico exclamatio « quadri- : certissime nomine proprio appellabatur
gae Aminadab ». Codices plerique legunt et hoc nomen propriuni certe li. 1. le-
m:-!^^, aliqui 2n:iEiy ; LXX 'ApLiva- gebatur » [F. de Hummelauer in 2 Reg.
2,24). Nomen propriiim exprimunt Syr.
ôâ6. «Pro Ueo nomen symbolicum usurpa-
et Arab. Gabaath maris (forte pro
tur ad rem pracsentem accommodatum
:
:

Aminadab seu ex hebr. Amminadib i. e.

nas» legcntes nC"') Targum lonathan : ,
-il' ^220

collis Amilia, Fhtv. loscjihus (Anl. VII. paler Ahiezer principis tribus Dan lem-
I.:r : Idciis "l)|AaâTov vooaliis {éd. Nifsc). pore Exodi (.\uni. 1,12; 2,25; 7, ('.0,71;
(".uni Viili/. atl alitiiiiMii a<niai^ (lucliim io.2:;k
allihliiiit Symiiiacliiis {^ir.r,) r\ TliiMulolion
AMMIUD (-'n'^Z'vV "EiJiioûù). 1. l'alcr
rjoca-^voyoç). S. llilM'iillMlMlS JM Ollollias-
lifo (('(/. «t7,6) .(mina in dosoiluili
Elisama priu(i|)is tribus Kpliraim tem-
L'ff/. :

omilibiis <;.il)aon. — lliinain oi'al hic

pore Exodi (Num. 1,10; 2,1S; 7,4S. 53;
10.22; 1 Par. 7,2(1; hoc ullimo loco
collisAnimal) ? Hosi.on.l.'l 2 \Uy^. 2,24 :

AjAioûo).
« e\ advorso vailis itincris dcserli in
(iabaon ». Aii silnin dolcrniinanduni pa- 2. Simeonila, palor Samuelis a Domino
niin ivIVrt, nlruni riini Vul;/., Symmacho, deputali, (|ui cum
familiarum prin-
aliis
cipibns tcrram promi.ssam sorte divide-
Theodotioiic 1(\i,ms : o\ advorso valiis
(X^;) an ciun L.\.\, Tar(/um lonaihan, rel Num. 34,20; ÏIsjjlioûo).

3. Nepiilhalita quidam, pater Phedael

Sijr., Aral», ex advorso Gia seu (Jiacii
a Domino deputali ad leri-am proniissam
st-n V,kh ;n^a in Icxln niassorclliico).
sorte dividendam Num. 34,28; Mau.ioûo,
Ouia nomen propi'ium (lia vel Giaoli nul- A 'AjjLtoûoj.

Iil»i alias recni-ril, suppoaamus vallcni. 4. Pater Tholomai seu ïholmai régis
Haec vailis accmatius describilnr ad- Gessur (2 Heg. 13,37; Kethih -nniQy-
dil(» : ilinerh (feserli in G((6aoH (ila Vulg. ; Qcri Tiniay).
aliaft vorsiiines (tinilluiil in). Collis Am- 5. Filius Amri de filiis Phares et paler
inah igiUir eral alicubi sccus viam Olhei inter liabilatores lerusalem cnu-
desiM'U (iabaon seu eam viani, qnae (la- merati (1 Par. 9,4; Sauioûô, A 'Ajxioûo).
baonc dirigobalnr versus desertuni Ga-
baonis; ulruni vero fuerit anle vel intra
AMMON ("{icy, 'Ajifiiâv, 'Aja^Sv^.

vel post desertuin,non expriniitur, quia 1. Filius Lot Gen. 19,38 ex incestuoso
soluni dicilur esse in via deserli, non in cum filia commercio prognatus. Sed viri
via ad desertuni. Ubinani eral illud de- nomen reliqui praeter LXX (it Vulg.
serlnni? A Gabaone oricnleni versus vel textus scribunt Benamvii ("iay-]3), Ab eo
forte iiiter sptemtrionem et orienlem; viro originem duxit
Abner enim Irans lordanem fugit et se-
2. Gens Ammonilarum, assyriace Bîl-
cunduni textuni hebraicuin 2 Reg^. 2,29 Ammân velAmmana. Colebant illi uti
Mabanaini versus, qui locus a Gabaone .Moabitae deuni Ghamos (lud. 11,24), qui
tst intei' seplenili-inuem e( orienlem.
forlasse idem apud eos postmodum au-
AMMANITIS, AMMANITES v. diebaleliam Moloch (3 Reg. H,5. 7. 33\
AMMO.N 2. Videntur illi primilus lotam regionem
AMMAUM (1 Mach. 9,50) v. EM- obtinuisse interiacentem thiminibus Ar-

MAtS I.
non et laboc, cum Moyses los. 13,25 di-
catur tribiii Gad concessisse dimidiam
AMMIEL (Sx^ay. "A.airjX). 1. Filius
parlem terrae Ammon, et rex Ammoni-
(Jemalli ex tribu Dan, unus ex duodecim larum lud. 11,13 enndem traclum sil)i
exploratoribns lerrae promissae (Num. vindicaveiil lamquam antiquo iure suum.
i4,i:J [12J. Sed tempore Moysis Amorrhaei obtine-
2. Pater .Machir in urbe Lodabar Ga- bant totum traclum monlanum (Num.
laaditidis (2 Keg. 9,4. 5; 17,27; hoc ul- 13,30) ad orienlem maris Morlui et lor-
(imo loco Vulg. : Ammihel). danis, ab Arnon usque Galaad (Deul.
3. Filius sexlus Obededom, levila ia- 3,12; cf. 2,24 et lud. 11,22), reieclis
nilor templi Davidis tempore (1 F^ir. orienlem versus Ammonitis, quorum
20,5). lum fines ad civitatem lazer pertinge-
4. Pater Belhsabee (1 l*ar. 3,5:. Idem baiit (Num. 2,24 secundum LXX; cf.
2 Re-. il, 3 legitur Eliani; v. ELIAM \. 21,32). Caput regionis eral Rabba seu
AMMIHEL V. AMMIEL 2.
Rabbath, postmodum appellala Phila-
delphia. Neqiie Amnionilas neque Moa-
AMMISADDAI nUTiOy, 'A(jLicîaSxO,
bitas, quod a Lot essent progeniti, belle
221 AMOMIM,

iig-^ressusestMoysps. ludiciini aevo Am- sel, Amnoneni inicrfecil (2 Reg. 13,1-39).

niuiiitao, iili aliae ((uaedam geiites, He- 2. Filins Simon cuiusdam ex tr-ibu
liraeos lacossiveninl : Iiid.3,13; 10,7 ss. luda il Par. 4,20).
Victi sunl iiiipriiiiis a Tcphle (Iiid. 11) et AMOC (piay, 'AfAÉx), princeps fami-
a Saul (1 Weg. 11; 14,47). Aminonita-
liae sacerdotalis, quae cum Zorobabel
nim vero rex Naas a Saul devicliis
ex captivifale rediit et in diebus loacim
(1 Reg-. 11,1 ss.), uti eliam Moabitae (14,
pontilicisHeber principeui babebat (Neh.
47 el cf. 22,3. 4) favcbat Davidi (2 Kng-.
(2,6. 20).
10,2), quem
Saul persequebatur. Cuius
tainen successor Hanon Davidis
lilius et AMOMUM (à[j.oj[j.ov) in texlu gracco

legatos indigne babuil :quamoi)rein plu- Apocalypseos (18,13) pleri([ue codices et

ribns procliis devictus et l{abi)a capta vcrsiones (cf. C. Tischendorfh. 1.) at(iue
est (2 Heg. 10-12 ;1 Par. 19,1 ss.). 2 Par. ediliones criticae (Gricshach, Lachmann,
20 Animonilac Moabitis et Seiritis iuncli Tischendorf, Weslcotl-Horf, JSestle) post
regem losaphat adoriuntur, sed orlo dis- inter merces pretiosas enu-
-/.tvv(i[iio;j.ov

sidio inviceniinlerimunl. FeliciLer contra mei'ant, quas negotiatores Babyloni

Amnionilas dimicaverunt Ozias (2 Par. opulentae altulisse exhibenlui'; a cor-
rectore codicis Sinailici, in uianuscriplo
26,7 s.), loathani (27,5), ludas Maclia-
Vaticano aliisque et iu texlu roceplo
baeus 1 Mach. Si, G s. Cf. 3 l\cg. 11,1;
atque a versions Vulgala oniitLitur. No-
4 Heg. 24,2; Esdr. 9,1 Neh. 4,7 ss. 13,1. ;
mine amomi auctores graeci et lalini
23; Judith 5. Tandem cf. Ps. 82,8; Is. 11,
fruticulum aromaticum, in uvae modum
14; 1er. 9,26; 25,21; 27,3; 40,11. 14;
convoi ulum, ex India vel Media vel As-
41,10. 13; 49,1. 2. 6; Ez. 21,20. 28;
syria vel Armenia vel Ponte provenien-
25,2. 3. 5. 10; Dan. 11,41; Am. 1,13;
tem désignant {Theophr. Hist. pi. IX.
Soph. 2,8 ss.
7,2; fragm. 4. de odorib. 32; Vergil.
In moniimentis Assyriorum repcriun-
Eclog. 4,25; Ovid. Heroid. 21,06; Slrabo
lur noniina regurn Aninionitarum Ba- :
XVI. 1,24 éd. Cas. 747 Dioscur. Mat. med.
:

sa (Cf. Nttyya 3 Reg. 15,33) aequalis ex-

1,14; P/m. XII. 13,48 s.; FI. los. Ant. XX.
régis Salmanassar [I. quem aequa-
stitit 2,2; Martial. 1,11, al.). A quanam planta
lem esse censent Achab régis Israël; nva ista aromatica oriatui', non salis
Sanibu (cf. 2x:u? Gcn. 14,2) aequa- vidctur constare. C. Sprengel cum Plu-
kneiio CissumvitigineamL\nné ex ordine
lis exstitit Theglathphalasar I[. ; Pudiel
Avipelidearum proposuit; sed etiam
(Cf. Sxms Num. 3i-,28) ae(iua]is fuit re-
Amomum Cardamomum Linné el Elet-
gurn Asai'haddon et Assurbanipal ; Aui- larUi Cardamomum White et Maton or-
minadab (cf. 2~:'<m' 1 l^ar. 2,10) aequa- dinis Zingiberacearum ex India vicinisque
lis régis Assurbanipal. Cf. E. Schrader- provinciis oriundae aroma salis pretio-
Wliitrhouse, Cuncif. Inscripl. and Old sum praebent, carduinomum dictum,
Test. I. p. 127. II. p. 40 s.; Beiitzsch, ([uod ferlasse nomine amomi simul
Paradies p. 294. Haec nomina, uti ea poluit conqjrehendi.
quae S. Scriptura habet, sunl semitica, Cf. C. Marliiiello, Raggionamenti sopra
confirmantque quae Scriptura nai-rat de i'Amomo e Caiamo aromatico novainente
originibus Ammonitarum. avuti di Malacca, Venezia 1G04 (cf.Giudizio
sopra Raggioii. di C. M., Mantova 1605);
i

AMNON Cîijas^, 'Â[jiv(iv). 1. Primo- N. Marogiia, Comment, in tract. Dlosc. el

genilus filins David, in Hebron de Achi- Plin.deAmomo, Basileae 1608; H. W. Krause.
noam lezraelilidenatus (2 Reg. 3,2); ada-
Decardamomis, lenae 1704; /. /^ S/iiP.liiKimt.
Caidamoml hist. el vindiciae, Argenlorali
mavit Thamar sororem Absalom eique,
1762; C. Sprengel in Theophr. Hisl. pi. IX.
quamsiinulalomorboadsevocaverat,vim 7; in Dlosc. l,l'i; H. Heyd. Gescli. d. Le-
inlulil violalamqiiecum odio et contem- vanlehandels II., Slutlgarl 187'.», 608 s.;
plu eiecit." Quare Absalom eum odio ha- /j'iniis-Fraidi, Synopsis M. 2 p. 771 ; Engler-
bere coepit et post duos annos,cum fllios l'ranll. Nat. Pflanz.^nfam. II. 6,26 s.

régis ad convivium in Baaihasor invitas- L. FONCK.

223 AMOintlIAl'I.

AMON l |V2NI . 1. I.I..I11111 l.>r. W,iVy P(.')Y^. Mare illud nc(|iiil .'s^r mare Medi-
liolii". : ceci* »\iro visilalio siipor Amon de lerranciiMi, eum scpiih 1 uni Gdg s(>cun-
,No i. e. snpiT idoliiin acirvptiacum Amon
dmn conlcvliun sine duliio extra lerrani
sanclani (|uacrenduni sil. Pleri(ni(> reccn
tl.XX A[i[A(ov tÔv utbv aùr^ç). AlIlOll-Uu.
liorcs inlelirgi eenseni marc Mnrluiun;
ili'iis Solaris, a Hitmanis liiftilcr Ainniun
Nocatiis, |naoci|tiit' Tlicliis
VhdltL inicrprelalur ad orienlem maris :

colelialiu' el
Genesarclb. Aceiu'alius auleni, ubi ci\i-
.V(j/ Anutn i. c. uilis Amon oral nna e\
appcllationibiis, (iiiiluis Tlicbae in siipc- tas illa sila l'ucril, inquircndum non est,

rioio Ao;^\ p(o tlfsiiriiaUanl nri^cl. J{r//f/Nc/(

eum non de civilate rêvera exsislente agi
videalur. sed de mère symbolica, qiiae in
Dicl. ir»''ogi-. (le l'ancienne KKy|)lc. 18"*.t,

Moy- sola imagine pioplietiea exslileril. Cf.

p. 2',M. Sicut olim Dcns dixeral ad
son ia cunclis diis Acj,'ypli laciam in-
:
s. V. M.XGUG.
dlciad-A. 12,12), ita mine |ici' ])ro|)lielam De valle vialorum scu Iranseuntium,

cladcm Aciiyptiis annunlians cladcm dco quam intciprcles varie eoncipiunl, vide
Knalt'iibauer ad h. I.
populari intliiicndam dicit. S. Ilicrony-
mns in Vulg. vcrtit visilabo super lu- :
A. DE M 1:1..
I

nuillum Alcxandiiae (cf. Ez. 30,14-10; AMORRHAEI (nas, 6 "Ajxoptaro;).

.Nah. :{,8 o( V. ALKXANORIA), ac si scii- Nomcu genlis l'orlasse dcrivatum est ab

plum essel V';2:^ cl No c\i)licandumcsscl i^72N', ei'go « incolae montium » (cl'.

de Alexandria [\. NO AMON,\ Num. 1.3,30), uli r'J22 « incolae Irac-

Do iilolo Amon Ra cï. J'icrrcl. Dicl. d'ar- ». Jn inscriplionibns eu-

tus liumilioris
clit'ologie cf^ypt., p. 35. 519; Revue ai- 270. neiformibus scribuntur Aniurrii eorum-
cliéol., juin Vigonrou.r. La
1873, p. 392; que rcgio Amurri; nomcn sumerieum
Bible elles déc. inod. éd. G, II. p. 513 s. Martu probabiliter est modificalio quac-
2. Filins .Manasse refais Tnda, rex luda
dam nominis Amurru (cl'. //. Wifickler,
Die Tliontafeln von Tell el-'Amariio,
qui 22 annos natus posl mortcm patris
Berlin 1890, num. 38,8. 15; 42,14 (?);
ro.unum capcssivit et per duos annos
re^iiavil; oral unus ex pessimis nijiibus
57,11 09,09; 75,03 et saepius; Fr. llom-
;

mel, J)ie Altisraelitischc Ueberlieferimg

luda, idololalriao summopere doditus;
insidiis struclis servi (miis eum inlerfe-
in inscliriftl. Beleucbtung, Miinclien

cerunt (4 Kej,-. 21,19-20; 2 Par. 3:5,2! -2:;; 1897, p. 34. 57 s. 171 s.). In monumciilis
LX.X Aaw;, 'AijLiov).
autem aegyptiis 19. et 20. dynasliac ap-
3. Princeps civilalis Samariac, ad
pellantur nomine Amor vol Amara, et vi-

qnom adduci iubel Acliab rex Micliacam dentur in valle lluminis Orontis sedes lia-

jjroplielam, ut eum niitlerel in carce-

buissc [W. M. Millier, Asicn u- Europa

rem, douce rtix, proul ipse sperabal,
Victor e belle eum
22,20; 2 Par. 18,25;' LXX S;[jiT]'p, 'E|A»5p).
4. Inter servos Salomouis, qui eum
Zorobabel de eaplivilal(î in lerusalem cl
nach altagypiisclien Denkmâlern, Leip-
zig 1893, p. 177 ss. 217 ss.). Scribuntur
Syris redirel (3 lleg.
Gen. 10.10 (cf. 1 Par. 1,14) fdii Clia-
naan. Tempore Moysis gcntium in teri'a
sanela hi erant Num. 13,30 fines « Ama- :

lec habitat in meridic, llethaeus el le-

ludàeam ascenderanl, reeensentur Neli.
Amon iidem busaeus el Amorrhaeus in montanis,
7,59 lilii ("["OX, 'lljjifjj.);
Cliananaeus vero moratur iuxta mare et
Lsdi-. 2,57 voeanlur lilii Ami CCN, '\\\i.ti).
circa lluenla lordanis ». Cf. los. 5,1.
Amorj-baei montes incoluisse item
AMONA (J\z\l27\ i. e. multiludo, co-
aflir-
mantur Deut. 1,7. 19 s. 44; los. 10,0. A
pia, LXX -oXjâv^ptov) appellatur nomine Mambre Amorrhaeo nomen habebat
symbolico civilas illa, prope quam Gog quercus prope Hebron (Gen. 13,18; 14,
ciun cxercitu suo sepeliclur [M/.. 39,40;
13). Chodorlahomor Gen. 14,7 vincebat
et. Apoc. 20,7-9). Pescribitur sila esse in
Amorrliaeos in Asason Thamar i. e. En-
vallo vialoruni, ad orientem maris, in
gaddi (cf. 2 Par. 20,2). Deus in ludaeae
valle mulliludinis Gog (Ez. 39,i1. \o;
monlibus Abraliamum alloquens Gen.
^*M 7"'2n N^i. lAX Pat xb zoXuivopiov toù
15,10 terrae promissae incolas uno no-
225 AMORRUAEI.
mine appellal Amorrhaeos. Incolehant
tiim Amorrhaci etiam prope Sichein
(Gen. 48,22), qui iidem Geii. 34,2 Hevaei
appellantur. Etcnim videtur noiïien
Aniorrhaei generalis exsti lisse appeila-
tio genlium a Chanaan orlarum, quae
montana, uli Chananaei earum, qiiae
planitiem incolebant qui enim 2 Keg.
: zer etc.; cf. 12,10 ss.), quae tamen an
21,2 Amorrhaei dicuntur GabaoniLae,
iidem los. 11,19 Hevaei audiunt; ut fre-
quens expressio « Amorrhaei, Hethaci,
Hevaei, lebusaei » idem fere sonuerit at-
que « Hethaei, Hevaei, lebusaei et reli-
qui Amorrhaei ». ïempore Moysis trans
lordanem Num. 21,13 flumen Arnon
dividebat Amorrhaeos a Moabitis, nions
Hermon a Sidoniis (Deut. 3,8 s.);
monilae vero ad orientem Amorrhaeo-
rum laboc et Arnon incolebant (v.
in ter
AMMON Primum Hcbraei de castris
2).
in Cadesbarne, Moyse minime consen-
tiente, Amorrhaeos inmontibus aggressi
(cum Num. 14,45 Deut. 1,44) et ab
cf.
eis devicti Pluribus annis post
sunt.
trans lordanem prostraverunt duos re-
ges Amorrhaeos (Num. 21,21 ss.) Se-
hon, cuius regni caput erat Hesebon
(Num. 26,33), et Og regem Basan, qui
regnabat in Astaroth (los. 9,10). Sfiepe
in Scripluris hae duae victoriae cele-
brantur Deut. 1,4 s.; 2,24s.; 3,1 s.; 4,
: tur Achab
4G ss.; 31,4; los. 2,10; 12,2 ss.; 24,8;
lud. 11,19 ss.; 3 Reg. 4,19; ludith 5,20;
Ps. 134,11; 135,19. Moysis opus traiecto
lordane continuavit losue. Incolae le-
richo an fuerint Amorrhaei nesciraus,
montes utique non obtinebant. Incolae
vero Hai (los. 7,5. 7) utique Amorrhaei
erant; qui propter sacrilegium Achan
primum permissi sunt Hebraeis cladem
inferre, post expiatum ilUid sacrilegium
per insidias victi et exterminât! sunt.
Qua strage omnes circum nationes ve-
hementer commotae sunt. Et Gabaoni-
tae quidem Amorrhaei, qui urbes item
Caphira, Beroth et Cariathiarim obti-
nebant, illud los. 9 doio impetrarunt,
ut incolumes servarentur, perpetuis
tamen angariis addicti sunt. Quinque
autem reges Amorrhaei (los. 10,5) to-
tum videntur tractum montanum obti-
nuisse, qui postmodum obtigit tribui
luda Adonisedec rex lerusalem, Oham
: usurpare coeperit quod ipsum anno 27
rex Hebron, Pharam rex lerimoth, la-
LEXICON DlBLinUM.
22()
phia rex Lachis, Dabir rex Egion iii ;
Gabaoncm recuperaturi prope urbem
castra metati, proelio fusi sunt atque
interempti, adiuvanle Deo losuen inau-
dito plane miraculo prodtictac diurnacî
lucis. Quorum urbes losue evertit, uli
et alias quasdam (Maceda, Lebna, Ga-
Amori'haeae fuerint nescimus. In agmi-
ne labin régis Asor los. Il erant etiam
Amorrhaei ex iis, qui in septemtrionali
parte terrae promissae habitabant; qui
omnes percussi sunt prope aquas Me-
rom.
ludicum aevo lud. 1,34 s. premebant
Aniorrhaei Danitas ila, ut non solum in
Am- planitiem descendere non paterentur,
sed in ipsis montanis coarctarent occu-
patis urbibus Bethsames, Aialon et Sa-
lebim; quos Ephraimitae tandem sub-
egerunt. A monlibus vero Danitarum
pertingebant tum Amorrhaeorum fines
meridiem versus usque Petram. Cf. lud.
3,5. Saul pacem habebat cum Amorr-
haeis 1 Reg. 7,14. Qui tandem supere-
: rant Amorrhaeorum latius dictorum (i.
e.Amorrhaeorum, Hethaeorum, Phere-
zaeorum, Hevaeorum, lebusaeorum), eos
Salomo fecit tributarios (3 Reg. 9,20 ss.;
2 Par. 8,7 Quorum idola veneraba-
s.).
Reg. 21,26. Imo Esdrae
3
temporeEsdr. 9,1 supererant Amorrhaei,
quorum fiHas Hebraei quidam ducebant.
Tamen a piis quibusque Israelitis hor-
rore habebantur, ut Ezechiel 16,3. 45
lerusalem praevaricatricem inclamet pâ-
tre ortam esse Amorrhaeo et maire He-
thaea.
AMOS. 1. Amos (Diay, 'A[i.tis) ter-
tius in ordine libri prophetarum mino-
ruin. Munere prophetico funclus est in
diebus Oziae régis luda et leroboam filii
loas régis Israël (1,1); additur quidem
accuralius ante duos annos terrae mo-
:
tus, qui quidem eventus valde fuit me-
morabilis cum eius Zacharias quoque
14,0 mentionem faciat, sed nos non iu-
vat ad tempus determinandum, nisi quis
traditioni ludaeorum fidem adiiccre vo-
motum co tempo-
luerit accidisse terrae
re quo Ozias ponliiicalem dignilatem
regni factum putant; quam traditionem
 ^2^28

omisso luncii aniio ii^ffriml losi'plius luda cveicilum iri ail. qui|)pe qui legem
^.\lll. IX. 10.4^ et S. Hicronymus (ad Am. Dei abiecerinl el beneliciis Dei abnsi
\,\y V.\ i'>J'.\ i(l soliini colliui polcsl oiim sinl. Deiiidc (cap. ;]-6) gravibus rejtre-
vaticinatiiMi esse |H)sl(|iiaiii Iei'(W)oam lieiisionibus singida scelera perslringil
ivstihiit lorminos Israël ait inlmilii elpoenam a Doo immillendam variu
Kmalh usque ad marc soliludinis (4 Uefjr. modo denunlial; luMieficia accepta in
i't.lW) i. t\ maiv Morlmnn. Yocaliis osl mcmoi'iam revocal, oslendil qiianlo co-
a Domino ad imiiuis iiroplioliciini ex con- nalu D(Mis sacpius eos emendare poenis
dilioiio salis liumili, uli ipso nos docol : iniliclis sludueril, el ruinam quam ipsi
cl Inlil me Domiiuis uni sc(|iierer gvc-
( sihi i)aranl plangil el dellel. Denique
ixcm qsïn "iinxa de |)osl prrogem), ar- (cap. 7-'.M visiones syndjolicas exponil

mcntarius ego siiin vcllicans sycomores (piibus Deus ei l'cs fuliu-as oslendil; at-

(7.14. lli), quilms \cri>is cxplicaliir tjuod

initio libri dicilur : Amos qui
storibus de Thcciic. Proinde
dives pecuarius, id quod ex voce ^p^J
;cf. 4 Reg. 3,4 hebr.) ferlasse qiiis
[2]
immcrito inferret, sed pastor qui vel
suura gregeni pascobal vel opcram ea in
re aiiis locabat; insnpcr velUcans si/co-
moros cibum indical pauperum. Fuit
Tliccne viculus in monîe silus, duode-
cim millibus ab HicrosoJymis separalus
et sex mil li bus ad meridianam plagam
dislans a Betblehem, ut S. Ilicronymus
dicil (in 1er. 6,1 el in prologo ad Ani.).
V[\ leroboam féliciter bella gessit, ita
Ozias quoque contra Philistiiaeos, Ara-
bes, Ammonitas et arces urbesquc mu-
nilaserexitet regni conditionem reddidit
prosperam (2 Par. 26,1-16). Verum in
utroque regno impielas idololatriae ser-
pebat; leroboam fecit quod est malum
coram Domino, non recessit ab omnibus
peccatis leroboam filii Nabat qui pec-
care fecit Israël (4 Reg. 14,24); Ozias
quoque excelsa non est demolitus; ad-
huc populus sacrificabat et adolebat in-
censum Reg. lo,4) el cum
in excelsis (4
roboratus esset, elevalum est cor eius
in inleritum suum et neglexit
(2 Par. 26,16); popuUim aulcm
tiis et cultui idololatrico fuisse
e\ libris Osée et Amos nimis clare palet.
In splendore ilaquc regni utriuscpie ex-
terno propbela fortiter ruinam el vin-
diclam Dei annuntiat et intrépide in
conlemplores Dei invehilur.
Et primum quidem (cap. 1 et 2) iudi-
cium Dei in génies vicinas populo Dei
inimicas annuntiat iis exprobrans varia
crimina in populum Del commissa; sed
idem Dei iudicium in Israël quoque et
que bis sua intercessione vindiclam iam
fiiil in pa-
imminenlem avorlil; al postea cernit
non cral duabus quoque visionibus Deum |irotcc-
lionem populi abiicienlom et iuslae eos
poenac Iradenlcm. Verum, uli apud om-
nes prophelas cernitur, Deus populum
suum non plane abiicit, sed ex ruina vA
excidio cxorielur regnum messianum;
labernaculum David quod concidit itc-
rum excilabilur, nova theocralia per
orbem propagala cminebit sanctitale el
prospcritale.
Scrmone imperitum quidem cum vo-
cal S.Hieronymus; al melius et reclius
de eo alii senlentiam ferunt. Ita S. Au-
guslinus excmplum promit ex 6,1 ad
oslendendam eloquentiam prophclarum
(De doctr. christ. 4,7; igné 34,96) et M
recentiores quoque eius sermonem lau-
dant; eum esse sensuum elationc el ma-
gniflcentia spiritus prope summis pro-
phelis parem et dictionis splendore et
composilionis elegantia vix quoquam in-
feriorem censet Low/h neque dissentiunt
Kaulen, ZschoJike, Vigouroux etc. Sat
multa in eius libro deprehenduntur, qui-
bus constat ei Pentateuchum omnino co-
gnitum fuisse; ea collegerunt Reinke et
Trochon. Rerum israelilicarum fuisse sa-
Dominum lis perilum paslôrem illum vide 1,3. 9.
et flagi- II. 13; 2,9-12; 9,7 etc. In sacris lilleris
dcditum Vel. et Novi Testament^ vaticinia eius
laudantur (cf. Tob. 2,6; 1 Mach. 1,41;
Act. 7,42) et mentione pracprimis dig-
num est S. lacobum in coneilio Aposto-
lorum ex hoc propheta demonstrasse
praedictam esse adraissionem gcnlium
in regnum messianum sine legis mo-
saicae observalione (Act. 15,15 ss. ex
Am. 9,11).
De eius vita pracler ea, quac in eius
libro continentur (1,1; 7,10-15) nihil
229 AMOS. AMPUI POLIS. 230

prophetarum (12),
ccrti constat. In vitis Huiiis nominis vestigium facile cernilur
qiiae sub Epiphanii nomine feruntur, in vico Qulôniye 6,5 km ad occidentem
legitiir curn ab Amartae filio inflicta in lerusalem sed in ea'^lem regione alterius
;

tenipora clava esse interfectum, quo- quoque nominis Moza seii Amosa vesti-
niam illum de fraude diiorum vitulorum gium prae se ferunt ruinae Beit Mizze
aureorum rcprebendisset (apud Migne dimidiae horae intervallo a Qulôniye
43,405; eadem habct S. hidorus Hisp. septemtrionem versus. Unde exploraio-
de ortii et obitu Patrum 43). Veteres Amosa est Beù Mizze (Sur-
rijjus anglicis
quandoque dicunt eum fuisse patrem vey of West Pal. Mem. III. 108; G. A.
Isaiae, dccepti quidcm nomine 'A[xci>;, Smith, Hist. Geogr. of the Holy Land,
quo modo graece etiam yi)3N* patci- Plaie I. IV).

Isaiae scribitur. Apud LXX legitur 1,1 :

In Qulôniye autem agnoscitur
vico

Aoyoi 'A[X(o; et Èy^vovio Iv 'Ax/cap£f|i. l/.

Culon (L.XX los. 15,59 KouX6v), una ex
illis undecim urbibus montis luda, ([uae
0£xou^; proin npi3 (in pastoribus)
apud LX.\ 1. c. leguntur, sed in textu
mutata littera 1 in i acceptum est ut
massorethico et Vulg. desunt. Insuper
nomen'proprium. Flav.Iosephus (Bell. iud. VII. 6,6) narrât
Cf. Loii'tli, De sacra poesi Hebr., éd. Ro- a Vespasiano locum Ammaus ('A[ji!jiaoyç)
senmuller, 245; ReinJce, Beitraege VllI.
p. triginta stadiis (editiones Oxford, Din-
p. 159; Trocfion, Les petits prophètes p. 137; dorf, Becker, Niese., versio latina Rufini)
Kaulen, Einleitung éd. 4, n. 404 s. ZschoJîke, ;
ab Hierosolymis distantem octingentis
Hist. sacra Antiqui Test. éd. 5, p. 254 s. ;
militibus incolendum datum
emeritis
Vigouroux, Manuel bibl. éd. 9, II. n. 1078 s.;
esse; atque haec quoque colonia Am-
Cornely, Introductio in S. Scrip. éd. 2, II. 2,
p. 543; Knabenbaner, Comm. in Proph. maus iuremerito in hodierno vico Qulô-
min. I. p. 249 s.; Schoepfer-Pelt, Histoire niye cernitur.
de l'Ancien Test. éd. 3, II. p. 180.
Cf. Schiffers, Amwas, Freiburg 1890,
2. Amos (yia>s*, 'ÂrjLwç), pater Isaiae p. 49-58, qui argumenluin pro Colonia :=
Mosa =
Amosa =
Ammaus evolvit, sed ne-
prophetae (4 Reg. 19,2. 20; 20,1 2 Par. ;
^AiQulôniye esse Culon los. 15,59; F. Buhl,
26,22-32,20. 32; Is. 1,1; 2,1; 13,1; 20,2; Geogr. des Alten Pal., qui ruinas Beit Mizze
37, 2. 21 ; 38,1). cum Amosa (losue 1 ,26) et etiam cum Mosa
3. Amos ('A[xco;), filius Nahum et pa- (1 Par. 9,36 s.) componi posse affirmât
ter Mathathiae în gcnealogia Christi (p. 167), sed negat Qulôniye. in quo nomine

(Luc. 3,25). colonia Romanorum lateat, ad Culon los. 15,

59 LXX referri (p. 166); cf etiam p. 186.
AMOSA (Hïa cum articulo nïQn, Vide praeterea Robinson, Palaestina II. 364 ;

Neuere bibl. Forsch. 207; Guérin, Judée I.

'A[jiw-'.rî, A 'AjjLwjà), urbs in parte occi-
257 s. 262 s. E. Schiirer, Geschichte des
;

dentali tribus Beniamin (los. 18,26). Ad jiul. Volkes éd. 3, L 640 s. in nota 142;
eam référendum videtur, quod Mishna, Revue biblique II. 1893, p. 223 s.; Sepp,
Sulcka 4,0 tradit « Locus erat prope
: Jérusalem und das heilige Land éd. 2, I.
lerusalem, qui vocabatur Moza; eo des- 5i s.; D. Zanecchin, La Palestine d'aujour-
cendebant et inde colligebant raraos sa- d'hui 1899, II. 350.
licis » (pro festo tabernaculorum); ad

haec notât Bartenora {Surenhusias, Mish-

AMPHIPOLIS ('A[A^{jioXiç), urbs

na I[. p. 274) « Vocatur Moza. In Ge-

Macedoniae. PauUis et Silas, cum in se-
:
cundo Apostoli itinere Philippis Thessa-
mara dicunt, quod nomen est N^jSp, uti lonicam proliciscerentur, Amphipolim et
ego etiam audivi nomen illius esse et ibi
Apolloniamvenerunt(Act. 17,l).Iter age-
invenitur salix estque locus parum dis-
bant in magna illa via Egnatia, quae Ma-
tans a Hierosolymis. Ceterum N"'jSp no- cedoniam ab oriente occidentem ver.«us
tât inimune esse a tributo et propterea permeat. Quod Philippos inter et Thes-
dicitur etiam nà^d exdusum. quia ex- salonicam i. e. ex trium dierum itinere
clusus erat locus a tributo régis propter solae Amphipolis et ApoUonia etTcrun-
salicem, quae inde sumebatur ». Talmu- tur, ratio forte est, quia Paulus et Silas in
dicis igitur Moza erat eadem ac Quionia. istis urbibus pernoctarunt. Amphipolis
231 AMIU. 232

nomon sdrlila ('>l a Stivinonc fliivio,qui AMRAPHEL i'^£-»'2N. 'Ajiapi^/ôX),

ex laoïi (ItMviniliilo (7'(ic/i//no^ t'irivssns ur- rex Sriiiia;ir (icn. Cinn regio
11,1. •)).

ln'in a S(>|)ltMiilrion(\ occidiMilf. mcridie circa Habelem (Jen. 11,2 dicatur Seii-
«•irciinilliiit cl imiiis leic lioiao intorvallo naar, non imprudeiiter hic rex Sennaar
ab uiltc in simiin Ampliiiiolilaïuiin cf- coniiiilni' fuisse Hai»elis rex. i)uod indi;
luiuliliir. Kral colonia Allu-iiioiisiiim ali
(•(tnlirmalur, ipiod sacer narralor aclo-
a. 4:n a. r.hr. In liisloria bclli Pelopon- riim tem|)us describal expi'cssione « in
nt'siaci oclebris lacla est illo proclio, in diebus Amrapbel elc. » assneverat se. :

quo anlo niuros cius |{ia:>iilas dux Spar- ipse, duin in C.lialdaea dcgcbat, lempoi-a
lanoi'iiin ol r.loon AliioniiMisis coriarins describere e\ numinibus regum aequa-
(.c.iilMieiunlThncyd. ;;,()-! h. Aetato linm nabelis. urbis sacrae. Cum poi'i-o
Konianoruni cval uvbs lihi'ra cl princi-
tempore C.iiodoi'laiioinor Babelc^ inipe-
|)alis Mact'doniao priniao Liv. 4o,29; raverit pcr quiiuiuaginla quinque annos
IHin. IV. 10.38\ Nunc viens Neochori llammuraiti, quo in iiomine rcix'riun-
son tiircico Imihoci i. r. nova urbs. tui-omncs nomiuis Amiaplici consonan-
Cf. hulzen. De Amphipoli, Breslau 1836; tcs, uno exccpto S, non imprudent(!r
Leake, Norih. Grecce 111. 183. 191; Cou- Amraphcl idem pronunliatur exstitisse
Voyage dans la Macédoine 1. 100.
sinéi'ii. alquc Hammurabi.
122 s.; P(iuhi-)Mssoira, Ueal-Encycl. der
klass. Allorl. 1. I".i49-H)52.
Codicem legiim a legft Hammurabi prô-
mulgalarum, quac Susls reperlae suni (inensc
AMPLI ATUS i
AjjLTzXIaç , "A;i.j:Xt'aToç, Decembri 1901 et lanuaiio 1902) vide apud
Westcotl et Hort Aa-Xiàtoç) clirisUanus ,
V. Hcheil, Textes clamilcs-sémiliques, Paris,
Ecclcsiac romanao, (jncni S. Panlus sa- 1902 ; cf. M. I. l.dgraïKje, Le code de Ham-
murabi in Uevue bibl. XII. 19o3, p. 27-51;
Inlal « tlilctlissinjuni mihi in Domino »
Civillà cattolica XVIII. (X.) 1903, p. 143-155;
(Rom. 16,8); ex (jna salutatione colli-
//. Wincliler, Die Geselze Hammurabis,
gitnr eum sludio Evangelii propagandi Leipzig 1903 Jercmias, Moscs und Hammu-
;

ilagrasse. Uomanum cnm fuisse nomen rabi, Leipzig 1903; Srun. OeUli, Die Geselze
proderc videUir. Hammurabis und die Thora Israels, Leipzig

AMRAM (aicy, "iW6p<i[Ji, 'A[xpâ[A).

1903.

1. Fiiiiis Caath, pater Moysis, Aaron

AMRI (nny abbrcv. ex nncy,
elMariae (Ex. 6,18-20; Num. 3,19; 26, 'Â[x6p(). Sextus rex Israël, fundator
1.

58. 59; 1 Par. 6,2. 3. 18; 23,12. 13; 24, dynastiae Amri, rcgnavit ab anno vigesi-
20 1. Mortuus est in Aegyi)lo annos 137 mo septimo Asa régis luda (3 Reg. 16,15.
naUis. Posleri Amram familiam Amra- 16) ustjue ad annum duodeqnadragesi-
milarum constituunl (Num. 3,27; 1 Par. mum eiusdeni régis (16,29) i. e. duode-
Atlamcn nota inter Amram pa-
20,23,. cim annos (16,23) vel rectius undecim
Irem Moysis el Caalii filium Levi for- annos et aliquot menses. Anlequam rex
tasse membra inlermedia gcncalogiae iieret, erat princeps mililiae Ela, régis
deficerc vol eliam duos Amram dislingui quarti Israël et forte iani Baasa régis
possc, allerum patrcm Moysis, altcrum tcrtii; cum Gebbethon urbem Philisthi-

filium CaaUi el inler istos duos Amram norum obsidcret, nunlius in castra al-
membra gcncalogica defieere. Hoc modo latus est, Ela rcgem et onmes propin-
quod inter Levi el Moysen
difficultas illa, qnos cius a Zamljri, duce mediae partis
in linea recta duo tantum membra ; cquitum, Thersae esse occisos et Zambri
Caath el Amram fuerint, videlur solvi regem se fecisse; Amri vero, ab exercitu
posse. Ceterum cf. F. de llummdauer, rex declaratus, de planilie Philisthino-
Comm. in Numéros p. 227 s., qui seriem rum in montana Ephraim progressus
generationum inter exodum et duodecim Zambri Thersae inckisum obsidebal ;

patriarchas complctam esse censet. Zambri post regnum septem dierum pa-
2. Unus de filiis Bani, qui tempore latium ingi'essus se suosquc sponte suc-
Esdrae iixores alicnigenas acceperant cendit (3 Reg. 16,9-18). Nihilominus
(Esdr. 10,34; LXX 'M^-pilh apud Swete Amri ab altéra tantum populi parle rex
B Mape{, A 'Au.Çpâ[j.). agnitus est et per quattuor annos cum
233 AMRI. 23'

Tliebni, filio Ginetli et adversariae factio- Khumrl (Amri), quippc qui fuerit condi-
de throno concertavil; Tliebni
nis capite, tor Samariae urbis et primac dynastiae
denique sive in proclio sivc pcr insidias Israël, quae Assyriis innotuerit; in in-
e vivis siiblalo Ant. VIII.
(cf. loseph. scriptionibus palatii Rinnirar seu Ram-
12,5) Amri ab omni agnitus est
Israël mannirar III. regnum Israël dicitur terra
anno trigesimo primo Asa régis luda Amri {mât Khumrl), in inscriptionibus
(.3 Reg. 16,21-23). Maximam gloriam eo palatiorum ïheglatbphalasar II. et Sar-
adeptiis quod in monle Samariae
est, gon terra domus Amri {mât hit Khumrî);
novani urbem capitalem Saniariani cx- cf. Vigouroux, La Rible et les déc. raod.

struxit. Ipse sex annis Tbersac, sex annis éd. 0, HI. 452. 455; Schrader-Whitehouse,
Samariae regni sedem lixit; abbinc Sa- Cuneif. Inscript, and OldTest. 1. 179-181 ;

maria erat caput regni et sedes regum Schrader, Keilinschriften u. Geschichls-

Israël (10,23. 24). —
Gloriam banc pol- forschung 1878, p. 5. 207. Amri sepultus
luit Amri nequitia tanla, ut regum prae- est Samariae et successorem habuit
cedentium scelestissimus dicatur, qui in yVchab filium suum (3 Reg. 10,28). Vere
omni via leroboam I. et in peccatis eiu?> iudicat P. /{ enard apud Vigouroux, Dict.
ambulaverit (16,25. 26). Eius vestigia de la Bible s. v. hune principem, eximiis
posteasecuti sunt Achab filius (cf. 1(5,31. donis elmagno animo praeditum, illus-
32) et Athalia neptis Amri, quae 4 Reg. trissimum regum Israël futurum fuisse,
8,26 et 2 Par. 22,2 cum emphasi quadam nisi oblitus csset veram magnitudincm
fîlia Amri vocatur. Unde etiam Micb. régis, imprimis théocratie!, a fidclitate
6,16 « praecepta Amri (LXX ZajjtCpf pro in servitio Dei separari non posse.
'A[i.6p0 et omne opus domns Acbab » in 2. Unus e filiis Bechor, filii Beniamin

eodem perversitatis ordine babentur. — (1 Par. 7,8; 'A[jiap{a).

Obiter tantum 2 Reg. 20, 3i mentio fit 3. Filius Omrai et pater Ammiud, de
belli cum Renadad I. rege Syriae gesti, tiliis Phares tilii luda (1 Par. 9,4; 'AjjlpO-
a que devictus Amri complures civitates 4. Filius Michael et princeps tribus
araisit, inter quas Ramoth Galaad (3 Reg. Issachar in regno David (1 Par. 27,18;
22,3 FI. loseph. Ant. VIII. 15,3), Syrisque
;
'A,a6pi).
in urbe Samaria plateas concessit pro
5. Pater Zachur opcm praestantis in
tabernis mercium Damasco importanda-
aedifi candis tempore Nehemiae mûris
rnm. Neque tamen trophaea bellica ei
Icrusalem (Neh. 3,2; nDN; 'A;j.ap().
videntur defuisse, cum 3 Reg. 10,27 di-
catur, in libro verborum dierum regum AMSI (lïnN, 'A[xa(it),saccrdos, fdius
Israël scripta esse praelia, quae gessit
Zachariae,faciens opéra templi Nehe-
(hebr. potentiam, quam acquisivit).
:

miae tempore (Neh. 11,12).

Praeterea supplcnt documenta historica
narrationem biblicam. In inscriptione AMTHAR, urbs tribus Zabulon. Se-
Mesa lin. 4-9 legimus, Moab per multos cundum Vulgalam los. 19,13 terminus
dies oppressum fuisse ab Amri, rege Zabulon cgreditur in Remuion, Amthar
Israelitarum et terram Medeba (urbem et Noa {r^'jjr} ^^niDr} ]ia-i, LXX IkI Tc[i-
munitamMoab) occupatam fuisse ab Amri piwvaà MaôapaoÇâ).Etiam Peshitta et
eiusquefilio per quadraginta annos; cf. Arab. nomen proprium Mathua pro Am-
4 Reg. 3,4. 5 « Porro Mesa, rex Moab,
:
thar Vulgatae reddunt; item Ononi. Eu-
nutriebat pecora multa et solvebat régi sebii et S. Hicronymi Amatthar ( 'A[ji[i.a03()
:

Israël (Achab) centum millia agnorum

in tribu Zabulon (e^/. Lag. 94,20; 223,53).
et centum millia ai'ietum cum velleri-
Sed Gfse^u'ws (Thésaurus p. 1491) iN'nGn
bussuis; cumque mortuus fuisset Achab,
interpretatur participium Puai verbi
praevaricatus est foedus, quod babe-
ixri et vertit « Et procedit terminus
bat cum rege Israël ». Inscriptiones quo-
:

que cunéiformes potentiam Amri célé- versus Rimmonem, porrecttis ille ad

brant. Salmanassar II. in inscriptionibus Neam ». Melius F. de Eummelauer ad
obelisci et palatii sui vocat lehu, quamvis los. 19, f 3 et egreditur in Rcmmon
:

hic dynastiam Amri deleverit, lilium et vergit (flectitur) ad Noa (vel forte
 AMvr.n.\n ti3()

aii>liuiii \(>imim: 1u'I»i'. n;T2"i NW leni, l,\.\ ,3axTr,piav xapulvrjvi el in descii-

plione seneclulis (Kccl. I2,"i. nbi
Syniinachus - (>t obdorniiel vigilaiis .)
AMYGDALUS 1. Arbor V^ ipia vel lenipus primi veris, quo amyg-
dicta. Amy.i^daliis (itioluis nomiiiihiis lu'- dalus senibus inlii-niis pericido-
lloi-et,

hiau-is clcsiirnaliir. fiS ol ipy*. Prius sum designatur, vel allxîscentes senis
eapilli cuni lloribus albidis amygdali
somol lantiiin in Sciiptiira occuitII in
CDniparanliM'.
liislofia lacobi, qni ovibns snis in .Mc-
{•raelert>a flores etiam aniygdalini voce
siipolaniia « virp^as ani.Vficialinas » pro-
ab eadeni radice dei'ivala signilicantur,
posuisse narratur ((ion." 3(),:n); LXX ex- cuni scyphi calamorurn in candelabio
prt>ssi(inc jrtMicralioi-»' usi ^âôoov /.apuîvrjv
sacro Dnpu^a i. e. inslar (lorum amyg-
cxpiicanl, sensu lanicn non nnilalo,
ouni <( xâpua
(huoos) cliani amygdalas dali facti dicuntnr(Kx. 2:1,33s.; 37,19 s.);
olim appcllavcrint » [Athen. 2,52), sicul lAX xatpui'axouç explical (2o,33 tantum) et
l.atinis nuccs graocae » dicobanlnr.
<<
pariter Vulg. « instar nncis », Irnctus
CiM'lo aniyjjfdalum ex online Hosacearum potins arboris rcspiciendo; Pesbitta
(It'siirnari luni ox vi vocis infinis ara- 1
yT2p (firmos) vertit, Aquila vero et
iiiaicac, arabicae, aelbiopicae cinii !)(>- 'ilieodolion reclc èÇr)auYoaXia[X£voi, ac si
braica conimnnis, tuin c\ auctoi'itale militer Symniacinis ÈvT£Topv£U[i.évoi (sive
aliaruni vcrsionuin constat, licol aliqiii èy.T£Tun(o[x£voi)
dtpiÛYgaXa et Graec. ven.

posteriores potins coryluni avellanam àauyoxXtotaf.Flores autem amygdalini

supposnerint intellegondam esse .cf. As- sine dubio Moysi ciusque artilicibns satis
saf ap. /. Low, Aiani. Pllanzennamcn noti erant sive ex arboribus in bortis

p. i9). Vaiiao aulein aniygdali silvcstris aegyptiacis cultis (cf. Ch. E. Moldenkc,
ppocieslocoGencsuos convoniro possnnt; Die in altaeg. Texten crwàbntcnHawme,
nam et Atnygdalus communis Linnei « in Leipzig 1887, 143), sive potius ex variis
rupestribus et dnmosis Mesopotaniiac >.
amygdali silvestris spcciebus.
ac vicinarum regionnm eliam nunc spon- Denique fructus quoque amygdali
tanea crescit, et aliae quoqne species, anpu; vocantur. Domino Aegypti « mo-
veinli .1. orientant; Alton, A. lycioides
dicum amygdalarum » ex Tudaea afferi-e
S|)ach, A. spart ioides Spacb, in eadem
isracîl filios suos iubet (Gen. 43,11 LXX ;

ditiono inveniuntur, cpiae lacobo facile y.ipxix, sed Aquila et Symmachus (i[j.ûy-
praesto esse polerant. oaXa; Vel. lat. nucesj. Amygdalarum
Portasse a frequentia buius arboris copia in Palaestina facile praesto erat,
urbs postea Bcthel dicta olini Luz {Vulg. ubi etiam nunc et culta et silvestris in
Luza) appellabatur (Gen. 28,19 etc.) alia- tota regionc communis est. E contra in
que item civitas ab incola Bctlielita » in Acgypto, licet fortasse amygdali cul tac
terra Hctthim » condita (Ind. 1,26). fuerint (Moldenke 1. c), tamen salis
2. lp'»r. — Frequentius alleium no- rarae videnlur fuisse, cum neque ro-
men ipy; liquiae fructuum aut ligni in scpulcris
in Scriptura usurpatur, quod
Aegypti inventae fuerint neque do no-
pariter in linguis ararnaicis amygdalum mine aegyptiaco certo constel (F. Loret,
conimunem sivc cognatam amygdali Flore pliaraonique éd. 2, p. 83; —
speciem désignât (cf.Low I. c. n. 319); Fr. Woenig, Die Pllanzen im ait. Aeg.
nomen « vigiîantis » (a ipy;) arbor Inde amygdalum penitus omiltit), neque au-
accepisse communilcr snpponitur, quod
ctorcs anti([iii de amygdale in Aegypto
verno tempore prius ceteris lignis flori-
loquantur praetcr Plinium, qui « oleum
bus ornata appareat. De significalione amygdalisamarisexpressum in Aegypto >.

noininis in Scriptura versiones alqiie in-

(•omm(;morat (XIII. 1,8), nec dcniiiiie
terprètes satis inter se consentiunt.
arbor in Aegypto spontanea crescens
Impriinis ipsa arbor ac virga ainygda-
inveniatur. Amygdalas autem etiam an-
ina ipc appellatur in visione prophe-
liquis admodum expetitas fuisse auc-
ca lerernlae (1,14 Yalçj. \irgatn vigiian- lorcs profani passim lestantur.
 237 AMYGDALUS. 238

easquc ope asinorum eo fei-e modo re-

Iriictus, ([iios virga Aaronis tulit in tes-
portas esse existimant, quo thermas
timonlum sacerdotii ipsi collati (Niim.
Karisbadenses canis venaticus Ca-
ille.

17,8 hebr. 23; LXX xsJpua,Pesh. NTlS).

roli IV. indicavit, qui cervum persecfuens
Celeberrimae huius virgae florentis
in aquas calidas incidit et ululatu suo
imago fréquenter in antiquis numniis venaloros ad thermas adduxit. Possunt
hebraicis iiixta communcni intcrpreta-
etiam intellegiaquae calidae in Wndi el-
tionem invenitur (cf. F. \V. Madden, Ham vel in Wâdi Hamad ad oriontem

Hist. of Jewish Coinag-e, London 180i-,

maris Mortui inferioris, de quibus cf.
p. 43 ss.; idem, Coins of the Jews, Lon-
Burckhardt, Reisen in Syrien, Palae-
don 1881, p. 67 ss.). slina, éd. Geseniua IL 674,
His praemissis variae obscurilates di-
Cf./. //. Vrsinus, Arboret. bibl. 384-92;
lucidandae sunt. Vulgata Gen. 36,23
M. Hiller, Hierophyticon I. 215-22; 0. Cel-
sius, Hierobotanicon I, 253 s. 297-303;
inepte verlit Habuitquc (scil. Ana 2 fi-
:

lius Sebeon, de quo 36,24 sermo orat)

E. F. K. RosenmuUer, Bibl. Alterth. IV.
1,263 S.; L. v. Schlechtendal, Betrachtun- fdium Dison et fdiam Oolibama. Verum
gen iiber d. Zwergmandel u. d. Gatlung textus hebraicus manifesto agit de Ana
Amygdalus uberbaupt, Halle 1854; H. 0. 1 filio Seir. Septem enini versibus 22-
Lenz, Bot. d. a. Gr. u. Romer, Gotha 1859, 28 septem filiorum Seir fdii ex ordine
705-7; P. CuKrera, Flora bibl, 348-51; enumerantur, unde v. 25 Ana filius
E. Boissier, Flora orienlalls II. 640-6;
quartus Seir intellegendus est. Hoc iam
Leunis-Frank, Synopsis éd. 3, II. 2 p. 147 .s. ;
innuitur ipso textu « Et hi sunt fdii :
A. de Candolle, Origine des plantes culli-
vées, Paris 1883, 174-6; //. B. Tristram,
Ana », quae verba Fî(/g.-omisit, Idem
Nat. Hisl. of the Bible éd. 8, 332 s. F. Behn, evincit locus parallelus 1 Par. 1,38-42.

Kulturpd. u. Hausthiere éd. 6, 379-86; G. E.

;

— Altéra obscuritas oritur ex Gen. 36,

Post. Flora of Syria, 301 s.; id. ap. /. Has- 2. 14 : Oolibama filia Anae filiae Se-
tings, Dict. of the Bible I. 67; Engler- beon; hoc loco Ana in Vulg. uomen
Prantl, Nat. Pflanzenfam. III, 3,53. mulieris esse supponitur. Verum textus
L. FONCK. hebraicus ita emendandus videtur, ut

ANA(nJS;, 'Âva). 1. Filius quartus

cum LXX, Samaritano, Peshitta pro r3
Gen. 36,2. 14 pnï-"|3 legatur. Admissa
Seir Horraei et unus ex ducibus Hor-
racorum in monte Seir; filium liabuit hac emendatione uxor Esau est Ooli-
Dison et fdiam Oolibama (Gcn. 36,20. bama fdia Ana 2 filii Sebeon. Et huic
25. 29; Par. 1,38. 40 hebr. 41),
i opinioni multum favet combinatio,
Sebeon tertii filii Seir (Gen.
2. Filins quam Hengstenberg (Beitraege IIL p. 273)
36,24; 1 Par. 1,40). De hoc in Vidg. proponit et Keil (Comm. in Gen. 36,2)
Gên. 36,24 legitnr « Iste est Ana, qui
: approbat Ana 2 ab isto eventu Gen.
:

invenit aquas calidas (aiain-nx, xbv 36,24 narrato cognominatus est Beeri
'lafxefv) in solitudine, cum pasceret asi-
(nNn i. e. putearius, germanice Brun-
nos Sebeon patris sui ». Versiones syr. nenmann seu Brunner, gallice forte
et arab. cum Vulgata consentiunt. Ali- sourcier); erit igitur idem, dequo Gen.
ter Samaritanus et Targum Onkelos : Ana 26,34 legimus Esau vero quadragena-
:

in deserto invenit i. c. superavit Emim rius duxituxores ludith fdiam Beeri etc.
gigantes (cf. Deut. 2,10. 11); iterum ali- In hac suppositione hidith seu Oolibama
ter rabbini : Ana in deserto invenit mu- uxor Esau es.t fdia Ana 2 seu Beeri fdii
los i. e.commixtione equorum et
ex Sebeon. Duplex nomen eiusdem mulie-
asinorum novam speciem animaliuni ris nuUam prorsus difficultalem movere
sibi procuravit. Verum hae interpreta- potest.
tiones omni fundamento carent. Mo-
derni interprètes plerique illas aquas ANA (Wn, 'Avâ), urbs ab Assyriis ex-
calidas agnoscunt in fontibus sulphura- pugnata, de cuius expugnatione Senna-
tis prope Caliirrhoe (Lésa Gen. 10,19) cherib gloriatur tum in proclamatione per
ad oricnlem maris Mortui superioris Babsacen legatum suum ad legatos Eze-
i3'J ANAMELli(.ll. :i()

iliiat> ^^ iiu-olas ItMusaloiii lacla liim in ropoli scx fcrc lioi-aimn iliiirri^ nu>ri-
opisliila ad K/.ocliiain ivjrt'iii li-ansmissa dieni versus abcsi.
,i lUy. 18,;ti; I9,i;i). lu Irxlil.iis allalis
Kundem siluin assignant rau de Vrhle.
Ana iiilcr Sepharvaiin ol Ava nomiiia-
.Mcnioir lo accompany llic Map of [\\c lloly
liir. Siliisacciiralior incorliis osl. Alii|iia
l.and 1858. p. 'iSi; nobinson, I>al. 11. 4:>'2;
niiu prohaltilitale Ana |)nlaUii' osso lio- tliess,Bibol-Atlas ci. 3; Survcn of West,
ilifina Ami simi Aiiat (ila iani Valmcl in l'ai. Mcm.
)II. 392; Lcgendrr, Carlo de la

» Ut>g. 18,3t ol rorcnlioirs IlaicUnsoii, Palestine; idem apud Vigouron.i, Dicl. de

TUe llvo Monarcliios II. p. 48;»,
{rreat la Bible s. v. F. Biihl, (".eogr. des Alton Pal.
;

Hiess, Hibol-Allas éd. 'M; haec in ulra- 1896, p. 164; ;!faHecc/ii«, La Palestine d'au-

(\uc lijta Kn|)hralis

jourd'hui 1899, II. 258.
sila csl qnaKiior
fore tliornni ilinoro a Baghdad inlor Hit ANAEL (AvaïjX), fralci' Tobil seu
c[ Hakka, liodii' (nio(|U(> nrlis iiaud o\\- Tobiae senioris (I.X.X Tob. 1,21). Clial-
i:ui\ eadcm apnoscilnf al(]ue AvaOtp
cl
daice Snot, liebraicc S><JJn (edilioJVcM-
apud hidonnn Characrnuin, Mansiones
briuer).
Padliicac (apnd C. Mùller, (Icographi
(Iracci Minoirs I. 240 cuin nota). \c- — ANAHARATH (niHZN, "Ava/epiO),
iiiMi atlonde assyriologos de siln nrbis urbs lrii)us Issacliar, inler Scon cl Ralj-
niilio Miodo consonlii-o; cf. Dsiiizscli, Pa- bolb cnumerata (los. 19,19). Ilodie vi-
radii's p. 270; Schrader apnd Biehm, ens el-Naum propc Zer'in (lezi-cel) inlei'
ISibl. HandwoiM-lerbncli (éd. 1 cl 2) s. v. se()tenitrioneni et orienteni. Ilunc siluni
IbMia; Schrader-Whilehouse, Cuneif. In- confirmai ipsa vicinitas nrbis Sunem
sciipt. and Old Tcsl. II. p. 8. 1».
{Snlem), quae les. 10,18 paulo an le
dcniqnc assyriolog'i Hena cl 'Awwa
Alii Anabaratb enumeralur duobus lantnni
(Vulg. Ana cl Ava) non noniina nibiiini, aliis noininibns inlerieclis.
scd noniina divina cssc volunl. F. Ilom-
Cf.Biess, Bibel-Atlas éd. 3 Surveij of
mel licna cxplical nomcn arabicnni slcl- ;

West. Pal. Mem. II. 85; G. A. Smith,

lac al-han'a cl 'Awwa slcllae al-'aw-
IJist. Geogr. of the lloly Land, Plate T. VI;
xmu. Cf. F. Hommel, Hcna and 'Awwa Lcgendre, Carte de la Palestine; D. Zanec-
in Exposilory Times, April 1898, et apud chia, La Palestine d'aujourd'hui 1899, IL
Ihc Bible II. 349 a.
lldstiiigs, Dicl. cf. 623. —
Aliqui propter lectionein 'AppavéO
Cod. A praeferunt vicum 'Arrânc inter Dje-
ANAB (2j", 'AvaSioô, 'Av(iv), urbs in /iln (Engannim) et Zer'Fu (lezreel). Cf. quae
monlanis Inda ab Enacim habitata, quos Kcil ad los. 19,19 de hac opinione adnotavit
et F. Buhl, Geogr. des Alten Pal. 1896,
losue cxterminavil (les. H, 21; 15,50).
p. 20 i.
Onomaslicon (éd.Lag. 93,12 cf. 221,14) :

« Anab in Iribu ludac, nune usque viens ANAIA (n^jy, 'Avaîa) rcccnsetur in-
in finibus Elenlheropolcos ». Vix lamen
ler principes, qui cum Nehcmia foedus
adinilli polcsl Anab propc EleuUieropo- l'enovatum signarunl (iNeh. Pu-
10,22).
lim (Beit Bjibrln) fuisse; enumeratur lant idem nomen quod Nch.
esse, 8,4 in
los. nna cuni Hcbron et Dabir (el-
11,21
Vulg. scribitur Ania.
Df'iharîye) cl los. lo,20 una cinn Islenio
SemiVa) el Anini (Glmwein). Unde in ANAMELECH (^Sd^;, 'X^r^iiélv/J

vicinilate harnni urbiuin quaercnda est.
Gwrin (Judée ill. 352; 36o-:i67) duas
ruinas describil, quaium alleia 18 mi-
nntis a Dabir occidenlern versus distans
vocatur Khirbet 'Anab el-Seghir i. e.
i-uina Anab minoris, altéra unius fere
borae itinere a priore inler nieridieni cl
occidenlern spcclans vocatur Khirbet
'Anab el-Kcbir i. e. ruina Anab maioris.
Allcrutra vel, si rnavis, ulraquc simnl
antiquae urbi correspondcl ab Klculbe-
idolum quoddam, post eversum regnum
Israël in Samariam a Sepharvailis, co-
lonis a Sargone ibi collocalis, inlroduc-
luni atquc una cuni Adramelech culluin
polissinium per sacrificia puerorum in
eius honorem cremalorum (4 Riîg. 17,
'M). Eoruiii senlentiae, qui Anamelccb
dicunl idem esse nurnen quud in inscrip-
lionibus cunciformibus vocatur Anu-
malku vcl Anunitu-malkitu aut dcani
; illani cui nonicn Aa vcl Malkitu, bac
241 ANAMELECIl. ANAMIM. 242

ralioncs suffragari videntur. Convonit 580; Revue bibl. IV.

Scficil. in 1895. p. 203;
E. Pannier apud Vigouroux, Dict. de la
fere iiomen, ut patet, cuius terrninalio
Bible s. v.
l'eminina facile sivc apud Hebraeos sivc
F. ZORELL.
apud scribas Gonvenit nu-
aniitti potuit.
niinis natura nam numen babyloni-
:
ANAMIM (''n^y), populus aegyp-
cum fuit numcn solare et cum deo solis tiacus secundo loco inter posteros Mes-
Siiamash ceu eius deiuxor colebatur, ita
raim nominatus Gen. 10,13 ('EvEp-ctefii.)
ut urbs Sippara («urbs solis Hippareno-
et 1 Par. 1,11 (A 'ÂvaiitEfji., B omitt.).
rum apud Berossum, « Heliopolis » apud
.)

Targum Ps. lonathan hune populum iii

Eusebium) parlim nominaretur Sippar-
nomo Mareotico, versio arab. prope
sha-Shamshu (Sippara Solis), partim Bochartus (Phaleg
Alexandriam ponit.
Sippar-sha-Anunitu (Sippara Anujaitis);
4,30)Anamios interprelatur Anunonios
Anamelecb quoque numen solare fuisse
seu eos nomades, qui fuerunt circa
probabile est, quod iisdem sacrificiis
lemplum lovis Amraonis et in Nasa-
puerorum, quibus dii solares Chanaani-
monitide. Calmet (Diction, bibl. s. v.)
taruni, Phoenicum et Poenoruni, coleba-
putat Anamios et Garamantas (qui me-
tur. Gonvenit nomen patriae numinis ac
diam Africam incolebant) ex pâtre Ana-
cuUorum eius : etenim Sepharvaim vi-
mim ortos. Gese^iius (Thésaurus 1052)
delur per formam dualem rel'errc illas
?uspicatur Benemtc nomen regionis in
duas Solis et Anunitis Sipparas et Se-
monumentis aegyptiacis occurrens, in
pharvaitae esse Sipparenses, id quod
quo B articulus esse possit, ita ut no-
per scriptionem graecam Ssîitpapouv, Se<p-
men regionis esset Eiiemet, quod ad
cpapouaificonfirmatur; altéra quoque pars
formam LXX accederet; addit alteram
naturam dei solaris
noniinis, -nielech,
I coniecturam Anamim fuisse Blemmycs
Moloch redolet. Minus placet alioruin
populum superioris Aegypti aegyptiace ,

opinio, quibus Anamelech est aut dea

Balmemmui. Alii aliter. Rccentiores {de
lunaris aut deus caeli Babylonioruni
Bougé, Maspero, Lenormant) Anamim
Anu; neque enim ista sentenlia cuui ra-
censent esse populum Anu in tola fere
tionibus supra dictis ita conciliatur ut
valle Nili dispersum, cuius nomen prae
altéra, neque haec numina Sipparae
se ferunt variae urbes e. g. Heliopolis
speciali modo
colebantur, ita ut ratio
(aegyptiace An), Hermonthis {An-res, An
non appareat, cur Sepharvaitae eorum Nubiam inter
australis) et cuius posteri
cultuni invexerint. Aliam etiam opinio-
Nilum mare Rubrum incolentes in in-
et
nem sequuntur, qui Sepharvaim ne-
ii
scriptionibus aegyptiacis vocantur Anu-
gant esse urbem Sipparam, ut Halévy,
Ke7is.
Jensen, Scheil (cf. s. v. SEPHARVAIM),
sed esse fortasse civitatem Syriae di- Cf. E. de Rougé, Recherches sur les mo-
cunt. Quorum si rationes solidae sunt, numents des six premières dynasties [Mémoi-
utique ab ils quae supra de Anamelech res de l'Académie des Inscriptions XXV. 1866,
p.228 s.] G. Maspero, Histoire ancienne des
diximus recedendum erit et dicendum, ;

peuples de l'Orient éd. 4, 1886, p. 14; jF. Le-

illud esse numen aliquod Sepharvaita-
normant, Histoire ancienne de l'Orient cd.
rum aliunde ignotum. Quae ludaei po- 9, 1881. I. 269; A. Legendre apud Vigou-
steriores de Anamelech fabulati sunt, reux, Dict. de la Bible s. v.
hoc nuuien habuisse caput asininum vcl
formam equi, pavonis, phasianae, co- Aliam coniecturam, quam F. de Hum-
turnicis, nunc pro deliramentis nullius melauer, MUlar, Biehm-Baethgen com-
valoris liabentur. mémorant, quin approbent vel rciiciant,
proposuit Ebers, qui Anamim eosdeni
/. Seldenus, De diissyris 1661
Cf. 1. p. 328;
esse putat, qui in monumentis aegyptia-
II. 308 et alibi; Buxtorf, Lex.chald. taim.
p. cis Aamu seu Naamu (an-aamu) i. e.
rabb. s. v. Ath. Kircher, Oedip. Ae;^. I.
-,

boum pastores vocantur, homines ruli

p. 372; Fr. DelUzsch, Paradies p. 210; Le-
coloris, Semitarum haud absimiles et
normont-Babelon, Histoire aricienne de l'O-
rient V. p. 251 et 259 Vigouroiix. La Bible
;
primo loco post Rutu vel Lutu descri-
et les découvertes modernes e(/. 6, III. p. 579. buntur.
iil ANAMIM. i'«'

Cf. Khers. Aejîxplfii uiiildio HiicIut Mose's 5. Ananias (^n^:3n. Avavfa;), unus o\
18«>8 I yH s.; F. dr Hiniimelnin'i (-oinm. in .

liliis luda qui simul

nobililuis do (ribu
C.oii. |). 3 H. 325; /. M il lu r apiul Naslings.
niil. of tilt' niblc I.90 l); liichm-linedigen. cum Daniel in aida Nabiicliodonosor i-o-
llamiwortcrhuch des bihlisrhen AUerlums gis lillcras el linguam C.lialdaeorum
I. 87. edoctus est. Ki nomcn Sidrach imposi-
tum est (Dan. i,6. 7). Kral pins legis mo-
ANAN \y.':. "llviaK umis i'\ priiu'i-
saicae cullor, undo cum Danicle, Mi-
pilms populi, qui una cmn
Noliemia toe- sacle, Azaria ipse quo(jue a cibis regiis
diis cum Domino roiiovaluin signarunt abslinuil. pro qua religionc Deus dédit
iNcii. I0,-2C.\ illis scicntiam et disciplinam in omni 11-

bro et sapienlia, ita iil ciun Icmpore

ANANI (";;>*. ".\vâv\ Poprniiu,s liliiis
slatuto ad regem iulrodiiceronlur, sa-
Kliocnai do rogia doino David descen- picntia in decuplum supcrarenl sapion-
dons poi- Znrobabel (I Par. 3,24). tes et mages babylonicos (Dan. 1,8-20).

ANANIA ^ry^iiV: N Avavîa.Hcmill.),

Cum Nabuchodonosor .somnii explicatio-
nem poona mortis proposita a magis
iirbs trilius l5t>niaMiin ipiae una cinii Ana- expelcrel, Daniel socios suos rogavit, ut
lliolli ol Nob a Roniaininilis posl exsi- 5ecum miscricordiam Dei implorarenl
liuni habilala rcrorlui'i.Noh. 1,32). Ninic
1
ne périrent quorum preces Deus exau-
;

\icus Ik'it Ihinhia a soptenilrione Icru- Hivil. Et cum Daniel somnium régis in-
salein siliis ialer 'Aw'dâ (Analholh) et dicasset, eo auctore et suasore Ananias
f'I-Djlb (Caltaon).
quoquc cum aliis duobus additus est ad
Cf. Gué) in. Judée I. 39i Surveij of West. ;
adminislraliiminn j)rovinciac Babylonis
Pal. Mem. III. 8; Rlesx, Bibel-Atlas éd. 3; quae Danieli commissa erat (2,49). Isli
Legeiidre, Carie de la Palesllne et apud Vi- 1res iuvenes non adorabant staluam au-
gouroux, Dlct. de la Bible s. v. ; F. Buhl, ream quam rex constituerai ideoque in
Geogr. des Allen Pal. 1896, p. 167; G. A. fornacem ignis ardenlis proiecti sunt;
Smith. Ilist. Geop;r, of Ihe Holy Land, Plate al scrvali sunt mcdiis in llammis inco-
\.\\\Liévin de Ha»i))ie,Ti'r\e Sainte 1897.
Iunies, ut Deus suam osb^ideret polcn-
III. p. 12; D. Zanecchia, La Palestine d'au-
liam régi qui dixeral quis est Deus qui
:

jourd'hui 1899, II. 352.

ANANIAS. 1. Ananias
qui erat ex
vîaçi, (iliiis piiinienlarii
coUegio pigmcnlarioruni (cf. 1 Par. 9,
30), unus ex iis qui sub Nehemia in
aedificando cl municndo muro Icrusa-
leni a poi-la velere usque ad portam val-
lis operam suam contulerunt (Neh. 3,8).
2. Ananias (H^^lj;, 'Avavfaç), paler
Maasiae el avus Azariae (Neh. 3,23).
3. Ananiae ('Avav(oj)
nomine Azariani se esse angélus Raphaël
forma iuvenis splendiHi et ad iter parali
se sislens Tobiae affirmai (Tob. 0,18).
Ipsis nominibus myslcrium celât, rem
lamen symbolicc déclarât scil. se esse
opilulalorem gralia Dei siimmi missum.
Nam Azarias explicari potesl
opem fert C\VJ) et Ananias
graliam praestal (cf.
4. .\nanias ludilh 8,1 in aliquibus co-
eripiet vos de manu mea? In fornacc
(H^^Jin, 'Ava- autem Deo laudes canebanl. Stupefactus
i. e.
rex polentiam Dei agnoscit, servos hos
Dei excelsi e fornace egredi iubet eos-
que in provincia Babylonis magno afîc-
cit honore (Dan. 3,1-97).
6. Ananias ('Avavt'a;) cum Saphira
uxore sua parlem pretii agri vGnditi re-
tinuit, Pelro autem se integrum pretium
aflferre et in commune bonum largiri
magni filiurn, affirmavit. Quod mendacium Petrus di-
vinitus cognoscens Ananiam non homi-
nibus sed Deo esse menlilum exclamai.
Quibus in verbis Ananias cecidit el ex-
spiravil. Eodcm modo el uxor eius men-
Uta et morlua est. Et factus est timor
magnus in universa ecclesia et in omnes
: Dominus qui audierunt haec (Act. 5,1-H). Sicul
: Dominus Deus veterem legcm manifcslis polen-
ni:;nt- liae suae documcnlis induxil, ila etiam
inilio novae legis auctorilalem et digni-

dicibus graccis recenselur inler maiores tatem legatorum suoruni signis manifc-
ludilh. slis voluit tueri.
 245 2^6

7. Ananias ('Avavfaç), discipulus l)a- tur hebraicum D^n. Verbo Qin com-
masci, quem Dominus iubebat
in visu prohibendi a commun!
petit signilicatio
quaerere Saulum Tarsensem. Abiit ad usu, Deo sacrandi, sacrum reddcndi, de-
ciiiii el imposuit ci nianiis dicens Saule :
vovendi. Unde Din est res a commun!
fraler, Dominus misit me lesus, ut vi-
usu prohibita et Deo dovota. Poterat au-
deas et implearis Spiritu «ancto. Et con-
lem res a commun! usu probibita esse
lestim Saulus visum recepit. Erat Ana-
vel propter sanctitatem vel proptcr pro-
nias vir secundum legem testimonium
ianitatem prior sonsus in lingua ara-
habens ab omnibus cohabitantibus lu- ;

bica, alter in hebraica eidem radie! af-

daeis (cf. Act. 9,10-18; 22,12-16). Ei Do-
minus iam annuntiavit qualis futurus sit
Saulus et ipse Saulo indicavit quia eris
Hxus est. Hinc intellegitur, cur Deut.
7,2. 6 (in textu liebraico) oppositio Hat
:

ad omnes homines eumque

teslis illius
interid quod sanctum (^L'ilD) et id quod
ut baplismum susciperet admonuit. anathema (Dtn) est. Quod sanctum est,
8. Ananias {'Avavtaç) ab Herode rege
Deo offerri ac veluti dono dari potcst,
Cbalcidis, qui losepho Camydi filio poii-
ut! 2 Reg. 8,11 David omnem praedam
lilicatum abrogavit, dignitatc pontifica-
sanctificavit seu cultui divino consecra-
tus donatus tempore procuratoris
est
vit. Quod autem anathema est, extermi-
Tiberii Alexandri anno 48 p. Chr. Man-
nandum est neque quisquam illud sibi
sit in ea dig'nitate usque ad pontiflcatum
acquirere potest, quin ipse malediclio-
Ismaelis Phabi i. e. brevi ante di-
filii
nem anathemati inhaerentem incurrat
scessum Ananias bic animuni
Felicis.
(cf. Deut. 7,56); unde prophetae quoque
ostendit hostileni in Paulum. Cum enim
iudicia divina exterminationis seu inter-
.

Paulus inciperet coram toto concilio ra-

necionis imminentis per niodum ana-
tionem reddere de sua vita, slatim prae-
thcmatis concipiunt (cf. Is. 34,2; 43,28;
cepit Ananias adstanlibus, ut os eius
1er. 25,9 hebr. ; Mal. 4,6 hebr. 3,24).
percutèrent (Act. 23,1 s.). Paulus igno-
Anathema igitur est dcvotio rei ad in-
rans eum esse pontilicem ei iniustitiam
ternecionem.
exprobravit. Idem Ananias post quinque
lamvero huic conceptui exprimendo in
dies cum senioribus quibusdam et Ter-
lingua graeca nullum vocabulum cor-
tullo causidico descendit Caesaream Pau-
respondebat; videntur autem LXX vocem
lum accusaturus coram Felice procura-
illam elegisse, quia apud cthnicos ana-
tore (Act. 24,11). De Anania cf. Flav. los.
thema erat donum idolis offerendiun,
Ant. XX. 5,2; 6,2.; 8,8. 11; 9,2; Bell. iud.
hinc vero Deo exosum, abominandum,
11. 12,6; ineunte bello iudaico occisus
exterminandum. Pro forma verbali Hi-
est (Bell. iud. II. 17,6. 9).
phil nnnn (i. e. exitio devovere) LXX
ANANIEL avusTobiae se-
('AvavujX),
nioris (Tob. 1,1 LXX); erat fdius Aducl novum verbum efîormarunt
àvaO£p.aTfÇîiv

et pater Tobiel patris Tobiae.

Sacrae Scripturae proprium, (Deut. 13,
15[16]; 20,17; los. 6,21 Mach.
ANATH (njy), pater Samgar iudi-
Idem deinde verbum et nomen in
5,5).
s.; cf. 1

cis Israël (Iud. 3,31; 5,6). LXX priore Novum Testamentum transierunt sensu
loco Aivdt/^, altero 'AvàÔ. aliquatenus mutato, ut infra dicemus.
ANATHEMA ((Jvsi9»i[Aa, à^i^z^ia). Vulgata subslantivuni anathema passim
Sensu proprio anathema (compositum adhibet, verbum
anathematizare bis
ex àvâ et t(6r,[j.t) signiPicat rem ex voto lantum :Mach. 5,5 et Marc. 14,71.
1

vel devotione in templo positam et Deo Erat imprimis anathema, quod a Deo,
consecratam ita apud auctores classicos
; a legc, a toto populo statucbatur. Ana-
et in S. Scriptura tribus locis ludilli : thema erant populi idololatric! quos ,

16,23 (graece 16,19); 2 Mach. 9,16; Luc. israelitae in terra promissa debellabant
21,5. Omnibus aliis locis Vet. et Novi et aliquae gentes vicinae, quibuscum
Test, sig'nifjcatio huius vocis est prorsus foedera inire vêtit! erant, ne in idoiola-
alla, remotc tantum cum sensu proprio triam Iraherentur (Deut. 7,1-6; 20,16-
cohaerens. Ea enim voce a LX.X verti- 18; cf. i5, 17-19; 1 Reg. 15,3. 18). A
:^47 ANATIIKMA. A.\- AT m; MA. :24H

rt^fjc Afiiii C.liiinaiiaoo «lc\ ictus Iscacl pins urbcs cai>lac vcl non dcslrucban-
volo si^ ol«li!,si\il ilici'iis Domino : Si Ira- tur vcl ilcrnni rcsliluebanliii', grcges et
ilidtM'is populinu istiiiu in manu moa, spolia pi-acdanlibus conccdebantui', solis
di'Iolio urlii's oins (Num. "21, '2^ cl Chana- hominibus intcM'foctis, ut in bcUis con-
naco »l(v\ii'lo vocavil nomcn looi illius, traSehon rcgcm Hesebon el Og regcm
qutt »Mnn dovioil. Ilornia analliema i. «>. Rasan (Heul. 2,33 s. 3,1 s.); idem lac-
(Nuni. •21,3V, cf. lud. 1,17 cl piaetcrea Uim csso videmus in expugnatione Pa-
1 Par. V.U (hcbr.'i. Simili moilo Mcsa lacslinae oisiordanicac seu occidenlalis,
ic\ Moab Cariathaim iirlx-m ccpil cl in- in ([lia practcr Iciiclio duac tantum ui--
colas liucithnil cgrc|;iiim spoclacuhnn
: bcs succcnsae sunt, scil. liai (los. 8,2.
oculis .Clianios dci Moab (Inscripl. Mcsa 24.28 ut esset lumulus sempilernus) el
lin. 11.12; cf. 2 Par. 20,23 hcbr.) et re- Asor(Ios. 11,10-15).
gcs .\ssyriae cl Rabyloniae in inscriplio- l*raetcr anathema, prout a Deo, a
nibns suis passim bella sua noininc dco- lege, a toto |)opnlo staluilur, est etiam
rMn\ pcsla esse iaclant armisquc deo- alterum anathema, quod a singulis sla-
rum victorias suas adscribiint (cf. toxlum tui poterat. « Omnc quod Domino con-
hcbraicum 4 Reg. 10,11; 2 Par. 32,14; secratur (hcbr. onnie quod dcvove-mn
Is. 37, in. —
Sed ipsi eliam Israelitae
bit vir lahwe) sive homo fuerit sive ani-
analhcmali subiacent. Si habilaiores ali-
mal sive ager, non vendctur.nec redimi
cuius urbis Isi-ael idololalriac se dcdunt,
poterit. Quidquid semcl fuerit consecra-
liunl anathema ipsi cl urbs et qiiaccun-
lum, sanctum sanctoruni eril Domino. El
que in ui-becontinenlur (l)cut. 13,15-17;
omnis consecralio, quae offertur ab bo-
cf. Ex. 22,20[19]). Alia quoque crimina
uline, non redimetur, sed morte morie-
iraiu Dei niultum provocanlia anatbc-
tur» (Lcv. 27,28. 29); cf. Lev. 27,21 :

malo punita sunl (Ind. 20,48; 21,5. 10).

" Sanctificalus anatiiemale
eril (ager
Insuper qui sibi obiectum analhemalc
consecralus) Domino cl possessio conse-
iclum appropriabat, ipsc anathema in-
crata ad ius pertincl sacerdotuni ». Hue
currit et cxlerminandus crat v. g. Aclian
speclant, quae Deus loquilur ad Aaron
proptcr i'urtum de anathemate Icricho
Num. 18,14: « Omnc (|uod ex voto rcd-
lapidatus (les. 7,1. 13. 25; cf. Dont. 7,25.
diderinl filii Israël, luum eril »; cf. Ez.
26; 2 Mach. 12,40).
Sunt aulem varii gradus analhenialis
i4,29 : « Et omnc volum (mn) in
dislinguendi. Secundum rigoi'cm omnia Israël ipsorum (i. c. sacerdotuni) eril ».

animalia, homincs et gregcs, erant ex- His locis docemur, anathema eliam ali-
lerminanda, urbcs cum opibus universis quam speciem voti fuisse, quo Israelita
succendendae, aurum, argentuni vasa , homines sues serves, captives, li-
(i. e.

aenea et fcrrea in aerariuni Domini con- bcros), gregcs et agros suos Deo ad in-
secranda, ut faclum est in expugnatione ternecionem devoverc poleral. Ex no-
Icricho (los. 0,17. 19. 21. 24); cum au- tione analhemalis semper supp.oncndum
lem Saul contra analheinatis rigorem est, personas vel res analhemalizandas
Agag régi Anialecitarum eiusque gregi- Deo exosas factas esse v. g. idololatria
bus ac vcstibus praestanlioribus peper- vel contaclu cum idolis (Dcut. 7,25. 20).
cisset, ob id Ipsum a Deo reiectus est Ignoramus quidem, secundum quasnam
neque populo licuil grèges caplos Deo régulas sive lege sive traditione slatulas
viciimas immolaie (1 Reg. 15,9. 21-23). homines privali suos serves vel libcros
Atlamen ipsa obligatio omncs homines analhematis supplicie alfecerinl; sed ex
Interimendi nonnunquam mitigata est; aliis legibus cerlo constat, neque paren-
servabantur e. g. virgiues Madianilarum libus ius poenae capitalis illimitatum in
(Niim. 31,18) et virgiues labes Galaad libères (Deul. 21,18 s.) neque dominis
(lud. 21,11. 12). Urbs anathemate caesa in serves (Ex. 21,20) "concessum fuisse;
non reaedificanda eral (los. 0,20; cf. ex Deut. 13,0-9 reclc concludimus nul-
3 R(;g. 10,34); hoc autem vctilum non lum homimîMi privalum analhemalis
de mera reaedilicalione, sed de muni- su|)pIicio affici poluisse sin(! intcrvcnlu
lionc urbis inlellegendum videtur. Sac- iucliciali. Quoad iumcnta cl agros in le-
2S49 ANATFIEMA. 250

gibus supra cilatis aliqua modificatio optât ipse anathema esse a Christo pro
anatheniatis conlinetur, scil. non inler- fratribus suis i. e. sua carentia IVui-
necioni devovebantur, sed potius sanc- tionis Christi, si fieri posset, fratribus
tuario i. e. sacerdotibus ita tradebantur, fruitionem aeternam procurare
Christi
ut nec vendi ncc redimi possent. vellet. — Substantivum compositum -/ai-
Conceptus anathematis in Vet- Test, av«0£[j.a auctoribus profanis ignoturn
usitatusapud ludaeos posteriores exte- legitur Apoc. 22,3 {Griesbach, Lachmann,
nuatuset in aliuni mutatus est. lam post Tischendorf y.aTdt9e[xa per contractio-
captivitatem bal)ylonicani tenipore Es- nem); sensus idem ac vocis dvdiôspia
est
drae anathema non amplius mortem in- scil. in lerusalem coelesti « malediclum
volvit, sed solum iacturam bonorum et non erit amplius » {Vulg.).

cxclusioneni e coetu fideliuni; est igitur Rabbini posteriores duos gradus ex-
excommunicalio synagogalis (Esdr. 10, counnunicationis synagogalis distinxe-
8). Hoc sensu in Evangelio S. loannis runt. Prier gradus dicitur Niddui {Bux-
usurpatur novus terminus a ludaeis hel- torf, Lexicon chald. talm. rabb. s. v. iiu)
lenislis adhibitus ànoauvdywYoç [Vulg. ex-
i. e. remotio, separatio abaliorum, etiam
tra synagogam lo. 9,22; c synagoga 12, uxoris et domesticorum societate ad ,

42; absque synagogis 16,2). Allusio ad quattuor cubitos; durât hic gradus tri-
exclusionem e synagoga habctur Luc. ginta dies, si delinquens resipiscat sin ;

6,22. minus, duplicatur ad scxagintaaut tripli-

Verum haec significatio exclusionis e
catur ad nonaginta dies. Si nec tum resi-
coetu lideliuni in lingua Novi Test, non puerit, altergradus infligitur scil. Cherem
stricte retenta est. Verbum àvaGefiait^Eiv
{Buxtorf s. V. ann) i. e. exconununica-
Marc. 14,71 significationem habet affir-
tio synagogalis diris maledictionibus
mandi cuni imprecatione assertum ve-
gravata; cum tali exconmiunicato nequc
rum esse; loco parallèle Mattii. 26,74
textus receptus legit •/.aTxv*0£[i.aTfÇw,
edere neque bibere licebat neque ulium
Grieshach, Lachmann, Tischendorf xa-
commercium cum illo habendum erat.
Tertius gradus, Shammatta
quidam
xaÔEfjLaxrCa) per contractionem, Vulg. de-
testari; in Act. 23,12. 14. 21 significat (xna\y) immerito asserebatur ab Elia
obligare se sub poenis gravissimis ad Levita grammatico iudaico saeculi 16.
aliquid faciendum {Vulg. se devovere). et multis aliis post eum; in suo Lexico
Substantivum dtvaÔEpia Luc. 21,5 sensuni Tishbi (a. 1525) s. v. Nnct,' dicit « Très :

suum primitivum retinuit scil. donum sunt species excommunicationis, Niddui,

Deo oblatum et in templo consecratum; Cherem et Shammatta. Niddui consiste-
Act. 23,14 iungitur cum verbo (àva6s- bat in segregatione quod si ita non re-;

[xan (Jva9£[i.ar(î^ctv) ad exprimendam obli- sipisceret, devovebant eum per Cherem.

gationem sub poenis gravissimis. Prae-
ter hos duos locos àvotôsua apud solum
S. Paulum legitur. Apostolus Gai. 1,8. 9
déclarât anathema i. e. maledictioni di-
vinae devotum, quicumque aliud Evan-
Quodsi autem nec tum resipisceret, de-
voverunt eum per Shammatta. Sham-
matta autem idem dénotât, ac si dicatur
nniD wé ibi mors, quae longe a nobis
absit ».Sed errât Elias Levita Sham- ;

gelium praedicaret, praeterquam quod matta enim apud Talmudicos idem est
ipse evangelizavit. Corinthiis scribit ac Niddui in Mishna.
1 Cor. 12,3 : « Ideo notum vobis facio,
quod nemo in Spiritu Dei loquens dicit Buxiorf, Lexicon chald. talm. rabb. 827
Cf.
anathema lesu » (rectius lesus) : i. e. s. s. 2462 s.
1303 Selden, De synedriis lib.
;

maledictio est (sit) lesu vel melius ma- :

1, De synagoga p. 729 s.;
cap. 7; Vitringa,
Bindrim, De gradibus excommunicationis
ledictus est (sit) lesus. In eadem epistula
apud Hebraeos {Ugolini, Thésaurus XXVL
1 Cor. 16,22 « Si quis non amat Domi-
:

p. 331 s.); Schurer, Geschichle des jiidi-

num nostrum lesum Christum, sit ana- sclien Volkes éd. 3, II. 434 s.; Vigourovx,
thema » i. e. aeterno interitui sit dévo- Dict.de la Bible I. 545-.i50; P. Scholz, Die
lus, quicumque non est verus amicus heiligen Allert. des Volkos Israël 1868, I.
Christi. Denique Rom. 9,3 Apostolus p. 92; II. p. 325 s.
231 ANATIIOTII. ANCIUSA. 252

ANATHOTH,p-n:y. nhrj;, AvaOi{)0). Palaestina M. 319 s.; Surrvu of Wrst. Pal.

Mein. III. 7. 8; F. Uiilif.Oo^r. des Allen
iirl>s Iriliiis HiMiiamin saccrdolihus al(ri- Pal. 18%, 17."); ZnncccliUi. La Pales-
p. I).
iMila los. -21,18; 1 Par. (•.,C.0[«]; 3 Uog. tine d'aujourd'hui 18'.»'J, II. 402-i6'» ; Lidviii
•2.-2ii. Doost in doscripliono sortis Bcnia- Mr /laininr. Terre Sainte 1897, III. p. Il;
niin los. 18.I-2--2S. —
Pliiros orant viri /. Falinujnilx'r. Nacii .lenisalein. cd. 2, II.
illiishvs (le Analh(»lii orimuii : Abio/cr p. li.5.

umis o\ (Jihboriin David {i \W'^.

lrii,'inta
ANATHOTH (nin:y, AvaOwO). 1. Fi-
2;i,27: Par. 11,28; 27,12), loliii qui Da-
I

vid in Sicolec: fugilivo se adiunxit (I Par.

lins Hochor Honiamin (1 Par. 7,8).
filii

12,3', Aliiatliar i)onlif(>x a Saloiiione of-

2. Signalor foederis lompore Nche-
ficio privaUis ol in urlicni palriain Ana- miae (Neh. lO.lît [2(1]).

Iholh rolegalus ol» auxiliiini l'actioni ANATHOTHIA (n^nh:y. "AvaOo'iO

Adoniac pracstitiini (3 Uctî. 2,26), illu- xa\ 'IaO(v\ lilius Sesac, Heniaminila (I
strissinuis dcniquc loreinias prophfla Par. 8,2 '0.
iltM". 1,1). Al) Isaia, ciini itincra cxcrci-
liis.\.ssiirlorusaIcni versus accelcrata de-
ANCHUSA. In libro lob 6,6 Vulgala
legil : « \id poterit comedi insuisum,
scribit,vocaUir paupercula Anatlioth Is.
quod non est sale conditum? aut potest
10.30. De uialitia viroruiii Analhotb edo-
aliquis gustare, quod gustaUim aiïert
ocniur U'r. 11.18-23; ipsi concives vali
morlem »'l Ubi texLus massorelbicus in
insidias striixcrunt, ut nionilorem ino-
altero membro habtît « Eslne sapor in :

lesluni perderont, doclrinain ab eo tra-

dilani abolerenl , ipsain oins nicnioriani
saliva maSn ». LX.X sensum potius,

delcrenl; propbi^la iniquitaleui banc in quam verba exprimunt : d 81 za\ ïonv

coruin caput verlendani esse praedicit :

^Eupia èv fiTJiAaaiv y.zvoTç (maie xaivoî"; codd.
ipsi peribunt, filii lillaequc niorle nio- N A). Sensum littcralem bifariam vete-
rienlui-, nieinoria eoruni delebilur. res exponunt : Targum chaldaicum
Tenipore obsidionis lerusaleni lercmias N:iaSrn xnyn iinSna m albumine ovi
agruni propinqui in AnathoUi eniere a et vitello (seu potius cum Gesenio
Domino iubelur; eniitur ager in signuni NJiaiTiT vitelli), aliudque Targum Nin3
terrani palaeslincnseni ludaeis cxsulan-
tibus a Domino non ablalum iri « Ad- :
S'JGSm in saliva vitelli inlerprctantur,

huc possidebuntnr domus et agri et vi- eisque ducibus doctores talniudici, at-"
neae in terra ista » (1er. 32,6-13). Im- que Saadias, Abulwalides, Kimchius, plu-
plelum est hoc vaticinium, cum ex cap- res recentiores albumen ovi intellegunt.
tivitate duce Zorobabel viri Anathotii Syrus vero succum herbae explicat,
centuni viginti octo redirent (Esd. 2,23; quam NnaSn vocat; quae herba inter-
Neh. 7,27). preti arabico et cum ipso etiani Gesenio
Nunc 'Amt'l vicus unius fere horae aliisque erat Portulaca,
recentioribus
itinere a lerusalem distans intev septem-
cuius species Portulaca oleracea Liimaei
trionem et orientem. Flav. losephus (Ant. in ditione orientali, sicut in tolo fere
.\. 7,3) dicit Anathotb ab Hierosolymis
orbe, communis est atque pauperibus
stadia viginti esse dissitam; scd hoc di-
olus vile praeslat. At nomen syriaciun
stanliae vici hodicrni a lerusalem non
potius Anchusam désignât, cuius species
plcnc satisfacit. Accuratius Onomasti- Anchusa officinulis L. pariler in Oriente
con Euscbii et S. Uieronymi [éd. Lag. frcquens invenitur atque etiam in cibum
222,34 et 94,1) in tertio ab Aelia mi-
:

pauperum et in medicinam adhibetur,

liario; S. Hieronymus in 1er. 1,1 (M. 24,
olim eliam nostris notam [Radix, Herba,
682) « Fuit de génère sacerdotuni, qui
:

Flores buglossi seu Lingulae bovis).

habitabant contra septcmtrioneni Jéru-
salem in tertio milliario et viculo Ana-
thoth ». Sunt autem tria mil. pass. 24
stadia (circiter 4,5 km).
Cf. Guérin, Judée II!.
Utraque expositio contextui conformis
est, qui cibum vilem atque insipidum
postulat. Vulgata autem aliam loctio-
nem hcbraicam sccuta est, ((uae varie
76-71»; Bobinson, a variis explicalur; commodior videtur
2S3 ANDRONICUS. 254

opinio Philippi Codurci, qui inlerprctcm dam Philippo dixisscnt domine volu-
:

lalinuni pro maSn im legisse suppo- nuis lesum videre, Philippus id dicit
nit maS nm[3] m esca ad moiicm. Andrcae et uterque dicunt lesu; unde
sequi videturAndream, elsi non esset e
De aliis opinionibus et expositionibus {lac
numéro trium maxime familiarium lesu,
co((gulatum, herba alUiaea, malva etc.) cf.
lamen a lesu prae reliquis octo aposto-
W. Gescnius, Thés. 480; Knabenhauer,
Coinm. in lob p. 98 s.; Paijne Smith, Thés,
lis familiariter esse habitum. — Haec
syr. 128i. —
De Portulaca v. E. Boissicr, sola de eo in evangeliis habentur; nihil
Flora orient. 1. 757; G. E. Post, Flora oC de eo refertur in Act. nisi quod cum
Syria 165 s.; Engler-Pranll, Nat. Pllanzcn- aliis apostolis in coenaculo dicitur ad-
fam. III. 1 b. p. 59 (F. Pax). De Anclnisa — ventum Spiritus S. exspectasse (Act.
(fam. Borraginaceae) v. /. Low, Aram. Pflan- 1,13). —
Narrât Eusebius (Hist. eccl.
zennamen n. 120; Boissier IV. 151 s.; Posl apostolorum ei obtigisse
3,1) in divisione
541; Engler-Pranll IV. 3 a, p. 114 s.
ad praedicandum Scythiam; eum prae-
{M. Gûrke); Lcuni.s-Franh, Synopsis cd. 3,
dicasse in regionibus Ponto Euxino
II. 2 p. 571.
adiacentibus etiam refertur in syriaca
L. FONCK.
Doctrina apostolorum; annuntiasse
ANDREAS ('AvBpâa;). frater Simonis evangelium in Graecia narrant S. Hie-
Pétri a Betlisaida (loan. 1,44), discipulus ronymus, Gregorius Naz., Theodoretus,
loannis Baplistae et postea apostolus Gaudentius; ad barbaros et Graecos eum
Christi. Cuiii eiiirn loannes videns lesuiii esse profectum dicit S. Alhanasius; eum
diceret: ecce agnus Dei, duo eius disci- mortem crucis obiisse refert Damasus
puli, loannes et Andréas secuti sunt papa; eius ossa iam sub' Constantio (356)
lesum apud ipsum nianserunt
et invitati ab Achaia Constantinopolim translata
die Andréas autem statiin nun-
illo. sunt (vide Lipsius, Die apocryphen Apo-
tiavit fratri suo Simoni invenimus lesuin
: stelgeschichten L p. 14. 63; Ergànzungs-
(loan. 1,36-42) eumque ad lesum ad- heft p. 182-184).
duxit. Erat itaque Andréas unus ex pri-
mis lesu discipulis; at nondum statini ANDRONICUS ('Avop6vi/.o;). 1. Pro-
ita lesu adhaesit, ut continuo relictis curator regius, quem Antiochus IV. Epi-
omnibus eum sequcretut-. Hoc demum phanes, dum ipse Tharscnses et Mallolas
factum est postquani lesus ex ludaea in Asia minore rebellantes in subiectio-
rediit in Galilaeam, cum eum et Simo- nem redigit (171 vel 170 a. Chr.), Antio-
nem dum piscationi operam darent in- chiae rébus publicis praefecit. Eo tem-
vitaret : venite post me et faciam vos pore Onias III. qui a lasone summo
ficri piscatores hominum. Tuni protinus sacerdotio urbatus fuerat, prope Antio-
relictis omnibus secuti sunt eum (cf. chiam in asylo Apollinis et Dianae apud
Matth. 4,18-20; Marc. 1,16; Luc. 5,1-11). Daphnem se continebat. Instigante Mc-
In eleclione apostolorum ctiam Andréas nelao, qui lasonem ex pontificis officio
ex numéro discipulorum vocatus est; in expulerat, Andronicus iuramento inco-
catalogis apostolorum semper recense- lumitatem spondens Oniam permovit, ut
tur in primo quaternione (loco secundo ex asylo prodirct eumque periurus oc-
apud Matth. Luc; quarto loco apud cidit. Veruni de nece tanti viri iniusta
Marc, et in Act.). Quae de potestate apo- magna Antiochiensium commotio exci-
stolis tradita, de eorum ad praedican- tata est. Antiochus IV. ex Asia minore
dum missione narrantur, de Andréa redux Andronicum purpura exutum per
quoque referri patet. Eius mentio fit in totam civitatem circumduci et in eodem
multiplicatione panis; nam Andréas dixit loco, quo Oniam interfecerat , sacrile-
Domino est puer unus hic qui habet
: gum vita privari iussit (2Mach. 4,30-38).
quinque panes hordeaceos et duos pi- — FI. loseph. (Ant. XII. 5,0 mortem
sces; sed haec quid sunt inter tantos? Oniae III. ante pontificatum lasonis (174-
loan. 6,8. 9; qua quaestione simul pan- 171 a. Chr.) obtigisse erronée affirmât.
dit se in eadem cum reliquis conditions 2. Alius dux, quem Antiochus IV. ex
fidei modicae fuisse. Cum gentiles qui- secunda in Aegyptum cxpeditione redux
 AMtHOMCUS. ANKTHUM. -iri(\

posl caeilcm Uiorosolymis factain i-opiis ;

Smith, llisl. (ieogr. of lb<- lloly Land.
V, ut plniiiiiiim
in nioiiU' Uarizim praelVcil ('1 Marh. IMati' 1. (pii se(|iiilin'
j
vi'sligia exploralorum aii-ilicni'uiii.

3. ludaoo-chiisliaiuis (Rom. 10.";. i

ANER OJV. Aùviv' AiiiniTliaeiis. IVa-
S. l'auliis salulaf Andronii-um ol luniam
ler Maiiibir et Escliol iCni. IV, 13. 24):
.|ii<>d prohaliilius est mn\n\ viri, non
bi Ires Aiiraliam in pcrseciilione exer-
Minli«'ns). coiriialos (i. c. prohabiliiis
eilns (",li(>di»rlaboiii(ir adiuveriinl.
conirilxilt's siios. Honiaminilas, non so-
Inni po|Hilan>s suos scn Imlaeos niHiiic ANETHUMtgr. 5vr,0ov, 7't'.s7i. Nn'l^T,
consani^Miinoos ï^trictiorc «cnsii) el con- sicul luislin. riu; et arab. sldliU) inler

caplivos suos (ulii. quando, qnamdiu con- lierbas a Pbarisaeis decimalas in Evan-

caplixi fniM'inU ignoi-anuis\ nobilos in gelio enumeialur (.Maltb. 23,23; cf. Luc.

aposlolis ^non latiore sensu aposlolos, 11,42, (jni anelluim omillil. sed « omne
sod proltabilius niajrni ab Apostolis ac- olus » adiungil'. Praesci-ipliim eniiii

sUmalost, converses ad ('-hristuni aille legis de dccimis « sivc de fi-ugibus sive

Pauli eonversioneni ,ac proplerca i)ii- de poinis arboruni » (Lev. 27,30j a Scri-

niiliis Ecclcsiaecum lionore adnunieraii- bis et Pbarisaeis, sicnt et postea a rab-

dos). Cf. Coniely ad h. 1. Androniciis — binis talmudicis, ad omne olus in borto

episcopus in Hispania (^Pseudo-Dorotheus ciiltum extendebatur; quam interpreta-
M. 02,1001) vel in Pannonia (Hippolytus tionem Dominus non reiicit, sed cuni bac

M. 10, 936) fuisse tradiUir.

minimorum observantia maxima, iiidi-

ciuiii scilicet et caritatem Dei, |)raeter-

ANEM (DIV, 'h"^ Aîvâv, A 'Avdtjji),
millenda non esse monet.
ui'bs liibus Issacbar (iiiis Gerson tradila Planta nomine graeco et latino desi-
(1 Par. 0,73 [58]). Dcsideratur loco pa- gnata est Anethum graveolens Linno; ex
rallèle los. 21,29 et in enumerationc ordine IJmbelliferarum (germ. et aiigl.
urbium Issacbar los. 19,17-23; pro ea Bill, gall. aneth, ilal. anelo), non con-

locis cilalis legiUir Engannini. Hinc dii- fundenda cum hcrba affini Pimpinella
biuni est, uUuni Aneni aliiid nonien sil anisum Linné (gr. âvioov, quod linguae
pro Engannini an lectio niendosa an germ., gall., angl., ilal. al. relinenl),
urbs distincta. Qui urbeni distinctani quam versio anglica et aliqui scriptores
esse pulanl, assignant vicuni 'Anîn inter minus recte pro anetho supposuerunl.
septeinlrioneni et occidenteni a Djenm Anelbi culluram et usiini monumenla
(Enganniin). aegypliaca et anliqui auclores profani
fréquenter testantur {Theophr. Hist. pi. I.
Cf. Surveyof. West. Pal. Mem. II. 44.51 ;
11,2; 12,2 etc.; ColumellaX. 120.314 s.;
n. Couder aip\id H astings, Dict.of tiie Bible
XI. Dioscur. Mat. nied. 3,60;
3,42;
1.93 b; G. /1.5Hii7/i, Hist.Geogr.oflhe Holy
Plin. XX. 18,196, al.), atque bodiedum
Land, Plaie I. VI; A. Legendre, Carte de
Riess. Bibel-.\tias éd. 3;
berba illa, cuius seniina condiendis cibis
la Palestine :

inserviunt, variis speciebus in Oi-iente

D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'liui
1899, II. 615. ac praesertim in Palaeslina culta et non
cnlta frequens invenitur.
ANER o:y, 'Avdép) , urbs tribus Ma-
M. Hiller, Hierophyticon II. 47 s.;
Cf.
nasse cisiordanicae , filiis Caath tradila 0. Celsius, Hierobolanicon I. 494-7;
(1 Par. 6,70[55]). Loco parallelo los. E. F. K. Rosenmilller, Bibl. Allerlh. IV.
21 ,25 pro ea Icgitur Thanach (vide s. v.j ; 1,103; P. Cultrera, Flora bibl. 190; F. Ifo-
bine Aner probabilius corruptioni textus millon, Botanique de la Bible, Nice 1871,
Nihiloniinus Conder 7; L. CL Filiion, Allas d'hist. nat. de la
origineni débet.
Bible p. 25; //. £. Trislram, Nat. Hist. of
[Su7'vey of West. Pal. Mem. II. 154 et
tiie Bible éd. 8,420; E. Boissier, Flora
apud Haslings, Dict. of Ihe Bible I. 93 b,
orienlalis II. 86G. 1026; Leunis-Frank, Syn-
suggerit vicum 'Ellâr inter meridiem et
opsis II. 2 p. 252 s. 261; G. E. T'ost, Flora
occidentem a Djcnin (Engannini); vide of Syria 318. 36'i; Engler-Prantl, Nat.
Conder and Kitchener, Large Map, sbeet Ptlanzenfain. III. 8, 195 s. 208 s.; V. Lorel

XI, Rcduced Map, shcet 10 et G. A. in Recueil de travaux VII. 1886, 106-8; tri.
237 ANETnUM.
Flore pharaonique éd. 2, p. 71; Fr. Woe-
nig, Pdanzcn im ait. Aeg. 225; P. Schegg,
Bibl. Archaeol. 100 s.
L.
ANGE mons, cuius nomen in sola
Vulgata ludilh 2,J2 (cf. LXX 2,2i) tradi-
tum est. Holofernes ex Assyria profectiis,
ul rebelles in Asia occidentali in diiio-
nern Assiirbanipal régis rcdigeret, venit
ad magnos montes Ange, qui sunt a si-
nistre Ciliciae i. e. ad septemtrioneni
Ciliciae secundum modum loquendi
orientalium. Sine dubio Ange est Ar-
gaeus nions Asiae niinoris altissimus in
Cappadocia (cf. Plin. VI. .3,8; Ammian.
Marcell. XX. 9,1), apud Graecos to 'Ao-
yarov ôpoç {Ptolem. V. 6,8 [éd.
'ApYaroç]; Str abo Xll.
Fischer 6,7 : 8 te
quem Strabo 1. c.
2,7),
nium allissimum montem cuiusque
tex nunquam nivibus privatur; de quo
conscenderunt (paucis vero
aiunt qui
contigit), sudo coelo utrunique cerni
mare, Euxinum scilicet atque Issicum ».
Hodie vocatur Erdjiâs.
Cf. W. Hamilton, Researches in Asia Mi-
nor 1812, II. 275 s.; Pelermann, Erg.
Heft XX. 38; H. F. Tozer, Turkish Ar-
menia and Eastern Asia Minor 1881; Puuly-
Wissoira, Real-Encycl. der klass. Allert. II.
08 i; Mess, Bibel-Allas éd. 3, Tab. VII.
ANGELUS (^xSa, à'yyeXo;). Nobilis-
sinmm angelorum officium certe
est quo in s. litteris nobis repraesentan-
tur tamquani throno Dei assistentes et
faciem Dci maiestatisque eius gloriam
spectantes; ita 3 Reg. 22,19 vidi Uo-
niinum sedentem super solium suum
omnem exercituni coeli assistentem
dextris et a sinistris, et 2 Par. 18,18; et
Dan. 7,10 miliia millium ministrabant
ei etdecies millies centena miliia assis-
tebant ei et Apoc. 5,11 audivi vocem
angelorum multorum in
et erat numerus eorum miliia millium
et 7,1 1 : et omnes angeli stabant in cir-
cuitu tbroni et Matth. 18,10
coclis semper vident faciem Patris nici.
In aula coelesli Deo laudes canunt Apoc.
5,11 (unde Ps. 28,1. 2 affcrte Domino
s. : ora leonuin (6,22); angclus docet Za-
filii Dei gloriam et honorem, afferte Do-
mino gloriam nomini eius, Ps. 90,7
adorate eum onines angeli eius), et opéra
ANGELUS. 258
Dei admirantur et célébrant; ita in opère
creationis iubilabant omnes filii Dei
(lob 38,7), per Dei providentiam su-
FONCK. pcrnaturalem quae in bistoria Ecclesiae
apparet iis innotescit multiformis sapien-
tia Dci (Eph. 3,10), quam summis de-
liciis contemplantur (cf. 1 Petr. 1,12
graecc). Verum in hoc ipso opère divino
ad salutcm generis humani omnes sunt
administratorii spiritus in ministerium
missi propter eos qui hereditatem ca-
pient salutis (Hcbr. 1,14). Quod minis-
terium quam vario modo exerceant in s.
litteriscopiose refertur. Apud Deum
pro hominibus intercedunt, lob 5, 1
:
ad aliquem sanctorum convertere, lob
33,23 si fuerit pro eo angélus loquens
:
Mûller-
unus de millibus; Deo offerunt preccs
describit « om- hominum Apoc. 5,8; 8,3. 4 et ascendit :
ver-
fumus incensorum de orationibus sanc-
torum de manu angeli coram Deo. Ho-
mines variis in vitae conditionibiis tuen-
tur; quod officium eorum gcneratim
enuntiatur Ps. 33,8; 90, H
et plurimis
exemplis illustratur; ita Lotservatur ab
excidio Sodomorum Gen. 19,7 et Sap. 10,
6; idem munus eorum symbolice osten-
ditur lacobo patriarchae, cum in somno
videatangelos Dei ascendentes et desceii-
dentes per scalam stantem super ter-
ram et cuius cacumen tangebat coelum
Gen. 28,12, quorum protectionem et
ipse agnoscit et filiis loseph apprecatur
illud Gen. 48,16. Populo ex Aegypto egredienti
praesto est angélus Ex. 14,19 et 23,
20 ecce ego mittam angelum meum
:
qui praeccdat te et custodiat in via et
: introducat in locum quem paravi etc.;
et cf. 32,34; 33,2; Num. 20,16; lud. 2,1.
ei a Et cum
terrain occupassent, saepius an-
geli monitu et ope liberantur ab hosti-
bus cf. lud. 6,11 s.; 13,3 s.; 4 Reg. 19,
35; 2 Par. 32,21. Uti toti populo, ita
: singulis quoquo consilium et auxilium
circuitu throni ferunt; angclus confortât Eliam eique
mandata Deidefert (3 Reg. 19,5; 4 Reg.
angélus descendit in fornaceni
1,3. 15);
: angeli in cum Azaria et sociis eius et excussit
flammam ignis de fornace (Dan. 3,49) et
Deus niisit angelum suum et conclusit
chariam prophelam (1,9. 14; 2,3 etc.).
: Postea quoque tempore Machabaeoruin
non semel angeli fprtiter opem tulerunt
LEXICON BIBMCUM.
2:i'J ANdKLlS. "im

if. 2 Macli. 10,2'J; 11,8; i:i,-2;«. l li aiiii- lamcn angclus Domini dicil Moysi cgi» :

cis Pci optMii IViiint, ila iii iiiiiiiicos Dci siim Deus patris lui Deus Abraham, ,

olUiiii siiiil oxsoi-iitoiv> iuslac viiuliclao; Dcus Isaac, Dous lacob etc. (v. fi.) Pa-
cl. l's. 3i.;i; Kz. 0.2; Sajt. 18, :i; 2 Maoli. ritcr dicitui' Dominus descendisse in
:\,ii. c>l potMiam a i)eo dccirlam inlli- Sinai cl legcm dédisse; al (|uomodohacc
pinl 2 Uoi:. 2'», II»; 1 Par. 21,15. apparilio explicari dcbcal, docemurGal.
l^)iiemaiiriiodum in Velcrc Tosfamonto 3,19 Icgcm dalam esse i)er angclos in
lulclaros aniroli nol)is (iiMiumsIrantm-, manum Moysis et llebr. 2,2. hV\\w pari-
ila in Novo quoque, qiiain iiotioncin ipi^e Icr olucet siC.cn. 18,3 conii»aravci'is ciiiu

hoininus l'onlirni.al Mallli. IH.IO; anj,'e- liebi'. 13,2, scil. non ipsum Dominuin
liis apt'iil iaïuias farccris cl cdiicil apo- sed angclos esse hospilio rcceplos. Atque
sldlos Ad. :i,ia; anjrelus niitlit Pliilip- idem quoque innuilur, cum Luc. 2,9 di-
puin Candacis reffinae
ad eunucliuni cilur : et ccce angélus Domini slclil iuxla

.\cl. 8,20; anjïclns loquitur ad Corne- illos cl claritas Dei circumfulsil illos.

liiim Acl. 10,3 s.; angelns Pclruni o Angeli quandoque vocanlur tilii Dci;

carccro cdncil Act. 12,7 s. any:clus Pan- ;

ila Ps. 29,1; 88,7 et in libro lob 1,6;

liini corliororn roddil ne liinivis de.:

2,1; ;{8,7 sunt scil. hi (pioqu(i (ilii Dci
;

Act. 27,23; angeli iiitcrsunl piis codi- ex ado[)lione, faciem Dci videules, ergo
biis1 Cor. 11,10; cl (iiiaiilopcre angeli ad inlimam gloriae Dei participalioncm
openi suani feranl Ecclc-^iae Dei, habelur evccti. Varios quoque ordines angelorum

Luc. 15,10 cl niagiiilice describiluc in exsislere neque eandem omnium esse

Apocalypsi. Porro ul in Velcrc Tcsta- dignilalem sed alios aliis esse excellen-
an- Liores indicalur nominibus quibus in s.
nicnto angélus advcnluin Mcs-^iae
ila angeli quani
lilleris ai)pellantur archangelus :
nunliavil Dan. 9,24 s.,

maxime tirca Messiam occupanlur; eius (1 Thess. 4,15; ludae 9), principatus, i)o-
Icslales, Ihroni, dominationes, virUiles
ninUianl conceplionem, dubilalionem
loseph dispellunt, naliim annunlianl pa- (cf. Col. 1,16; Eph. 1,21). Verum qua
ratione inler se différant quis dicel? « Di-
sloribus, insidias Herodis reddunl irritas,
canl qui possunt, si lamen possunt pro-
Messiae ininistrant (cf. Mallh. 1,20 s.;
bare quod dicunt, ego me ista ignorare
2.13 s.; 4,11 Marc. 1,13; Luc. 1,H s.;
;

confiteor « ila non minus vere quam

2,0 s. clc); eum in agonia confortant,
modeste sentit S. Augustinus (Enchirid.
resurreclionem annunlianl (Luc. 22,43;
cap. 58; M. 40,259) et ilerum « esse :

Mallh. 28,2; loan. 20,12 etc.). Demum

ilaque Sedes, Dominationes, Principatus,
in consummatione saeculi cum iudice
Polestales firmissime credo et diiferre
Chrislo venluri sunt cl vocaluri onines teneo;
inler se aliquid indubilala fide
ad eius tribunal (cf. Mallh. 13,41; 24, sed quo me contemnas quem magnum
31; 23,31; Marc. 13,27; Luc. 9,26; 12, putas esse doctorem, quaenam ista sint
8; 1 Thess. 4,16).
et quid inler se différant nescio » (ad
Peculiari ratione mentio ingerendaesl
Orosium contra Priscill. cap. 11; M. 42,
angeli Domini (mni "xSa), qui singu- 678). Dcin nolandum est illam distinc-
lari ratione personam Dei gcril et no- lionem quam aliqui Iheologi faciiint in-
mine Dei loquitur. IJbicumque cnim ler angelos assislenles et minislrantcs
Dominus apparerc dicilur, non ipse Do- non consistcre; nam alicui assistere
minus immédiate per se hominibus se 'coram aliquo slare Dan. 7,10) idem est
sislil, verum medianle illo angclo loqui- ex diclionc hebraica quod minislrare;
tur et apparel. lia haud pauci Patres et insuper explicite dicil angélus Raphaël
duce S. Thoma Iheologi scholaslici do- se esse unum ex seplem « qui adstamus
cenl Suarez, de Angelis 6,20 cl
(cf. anle Dominum » porro Is. 6,6 unus de
;

Kalholik H. 1882, p. 149 s.). Quae doc- Seraphim millilurad Isaiam; quare dici
Irina ipsis s. litleris plane continelur. nequit angelos assislenles non milti;
Nam Ex. 3,2 hebr. et graecc dicilur ap- insuper liuic opinioni omnino conlra-
paruisse angélus Domini Moysi in flamma dicil Hebr. 1,14 (celerum \ide Knalen-

ignis et Act. 7,30 idem affirmalur, qui bauer ad Is. 6,6 et ad Dan. 7,10).
261 2G2

In s. lilteris Lres aiigeli peculiaribus angélus Domini in nube apparuissc vi-

norninibus efferuntur : Gabriel, Michael, detur; veniam ad te in caligine uubis
Raphaël. Et Gabriel quidem (Sx^lia, vir Ex. 19,9 et 16,10 gloria Domini apparuit
in nube locutus est autem Dominus ad
Dei, FaSpir^X) Danieli explicat visionem ;

Moysen et 34,5 Dominus descendit per

8,16 s. et idem
annuntiat tcmpus ad-
ei

ventus Messiae 9,21 et qui in Vetere Te-

nubem et Moyses stetit cum eo; vide
;

Num. 11, 2.-;; 12,5; Deut. 31,15. Accura-

stamento iani missus erat nuntius Mes-
tius modus describitur Dan. 10,5 s. et
siae, eodem munere fungitur in Novo;
annuntiat nativitatcm praecursoris ap-
magna maiestatc quoque apparent an-
geli 2 Mach. 3,24; 10,29; 11,8 s.
parens Zachariae ad dexteraru altaris in-
Exhibentur itaque angeli quibus Deus
censi (Luc. 1,11 s.) et nuntium defert
utatur ad homines docendos et iuvan-
conceptionis Messiae ad b. Virginem
dos; sunt vero aliquo sensu mediatores
(Luc. 1,26 s.). Michael (SxDiD quis ut
inter Dcum et homines. Quam doctri-
Deus? Mi/arjX) M unus de principibus pri- nam esse adulteralam et maie exaggera-
niis » et « princeps vester » (Dan. 10,13. lam discimus ex epistula ad Colossenses,
21) cui scil. singularis cura populi Israël in qua falsa quaedam religio angelorum
demandala est. Eo enini Danielis loco reprehenditur invccta a doctoribus qui
docemur etiam régna et provincias ha- semina quaedam gnosticismi sparge-
bere suos angelos tutelares, sicut nomi- bant, esse angelos quasi Christo pares,
natur ibi princeps regni Persaruni (10, per angelos igitur ad verum Deum qui
13) et sicut Michael stare dicitur pro ncc cerni nec attingi possit esse appro-
liliis Israël (12,1). Et ut talis qui populi piuquandum.
Dei curam gerit etiam in epistula ludac Praeter angelos boaos existunt angeli
V. 9 nobis exhibetur, qui scil. obstitit mali (v. DAEMOiNES).
diabolo obstrepenti occultationi sepulcri Cum nomen ipsum TInSq, i-^ydoi si-
Moysis, ut periculum idololatriae quod
gnificet nuntium et haud raro de nun-
iileinducere voluit a populo averterel.
tio, legato régis adhibeatur (cf. lob 1,14;
Contra diabolum proelians eumque pro-
l Sam. 11,3; 16,19; 19,11; 3 Reg.
sternens etiam cernitur in Apocalypsi
eodem sensu etiam in Vulgata
19,2 etc.),
12,7-10; quare sicut angélus tutelaris
quandoque angélus usurpatur. Ita Mal.
erat synagogae, etiam Ecclesiae studium
2,7 dicitur sacerdos angélus Domini
suum devovet peculiare angelos malos cxcrcituum et 3,1 praecursor Domini di-
réprimons et regnum Christi del'endens.
citur angélus et pariter Matth. 11,10;
Rai)hael (Tacparj'X; Chron. 26,7
cl'-. 1
Marc. 1,2; Luc. 7,27. Neque aliter apud
1XD1 nomen viri, Deus sanat? et nomen Isaiam 18,2 ite angeli veloces et 33,7
:

loci S^SIi los. 18,27) unus ex septera angeli pacis (nuntii qui pacem petcbant
re infecta redibunt ideoquc) amare fle-
<( qui adstamus ante Dominum » (Tob.
bunt; 33,3 a voce angeli fugerunt po-
12,15) cornes et dux Tobiae in itinere in-
puli melius LXX oià ©wvrjv toù fôoou,
signi modo et exemple ostendit angelos ;

bebr. a voce strepitus; sed a voce an-

esse administratorios mini- spiritus in
geli i. e. nuntii explica secundum
37,7
sterium missos in bonuni eorum quos :

audiet nuntium et revertetur ad terram

Deus diHgit(cf. Hebr. 1,14). Sicut in Mi-
suam. Uti Mal. 2,7 dicitur angélus i. e.
cliaele, ita in eo quoque nobis documen-
qui sit nuntius inter Deum et homincm,
tum traditur daemones hominibus insi-
ilaApoc. 2,1 s. episcopi ecclesiarum ap-
diantes compesci ab angelis (Tob. 8,3).
pellantur angeli, quasi legati Dei ad ho-
In libris apocryphis etc. alla quoque an-
gelorum nomina referuntur Uriel, Ra- ;
mines et hominum ad Deum, cum epi-
scoporum et sacerdotum sit talc obire
guel, Serakiel (4 Esdr. 4,1; 5,20; 10,28;
munus quod in scala quam vidit lacob
lib. Henoch 20,4 etc.) de quibus hic non
per angelos ascendentes et descendentes
est agcndum.
figuratur.
De modo quo angeli se visibiles si-
stere solebant raro fit nientlo. Moysi I. KNABENBAUER.
i{\:\ AMUI.AlUs "iiW

ANGULARIS v. I,.\1MS AN(;ULARIS. belui- fore omniluis illis uiodis quibus

AN I (';•>, "l").t(o>;x, iivi), U'vilaex nu- U.'E:usurpaii solot. Notio pi-iniaria vocis
ludiracao, graocao, lalinao oxprimil spi-
iniTo imisiooium, qui arcam focileris do
i-arc. Id quod in vocabulo l)obr. ol
(lomo Obetloiloin llierosolMua comilali
graeoo oliauuium apparol Ex. 23,12 in
<iint {\ Par. 15,18-20).
loge de sabbalo tiJSJil xa\ Tva àva|ûÇri,
ANIA i.l^jy, "Avav{aO ex lUlincio 00-
ut rospli'ot {Valg. rofrigoirtur), sensu
nini, (lui Esdrac vorba Icjiis rocitanli a (\ facili Irauslatinno or'to ut reoroetur, :

lalore slolorunl (Neh. 8,4). Pulalur idoui a labore rospirol ; iloni Ex. 31,17 bcbr.
o.'îsc, qui Noli. 10,12 Anaia vocalur.
(d 2 Sam. 10,14. bebr. gi-., ul)i Vnlg. ro-
ANIAM (L:y"i:N, "Avtdtv), fdius Scmida l'ocillati sunl. Vocem animao quoque ad
Manassitao il Par. ",10). uotionom spiraudi, llandi l'oferri ol ori-
gine ol usu vocis palet; ita aurarum le-
ANIM (Diiy, MoiiL), uibs in inoiila-
vés animae, iinpellunl animae linb^a
nis luda (los. lo.oO). Nunc KhirbH Gliu- Tliraoiae, apud j)oolas; et anima pro
wfin ad moridiom Eslorno [Semn'a), lialilu poniliu'. lam quia spirare, bali-
quac Anini immedialc i)raocc-
lop. Ia,o0 lum ducere solis compelit viventibus
dft; V. Ilicss, Hibol-AllasTab. VI Fc cl X eslque signum vitae et conditio ad vitam
Ko. lUiius Kldrbet duao parles distingu- servandam plane necessaria, anima U?DJ
unlur Ghuwein el-fôfjû seu suporior cl
dicitur de ipsa vi vitali, de vita, de omni
:

Glimvein el-taljlfi sou inferior. Hue spec-

viventi ralione carenle cl ratione prac-
tant, quae OnomasUcon s. v. Anim ol
dilo; hoc ultimo modo saepe anima ad-
Anab tiadit; S. Hieronymus Eusebium
hibelur pro dcsignalionc hominis gone-
socutus {éd. Lag. 93,18 cf. 221,19) dicit :

ratim,ubi aliquis, quilibct adhibclur ra-

« Anim iu tribu luda; est vicus Anca
lione conminni loquendi. In oppositione
iuxta altcruni, de quo supra diximus, ad
ad corpus dicitur anima de spiritu im-
oriontalem plagani rcspicicns, cunclis
inoriali; et cum anima vel in se vcl in
habitatoribus cbristianis »; supra autem
coniunctione vitali cum corpore sedes
s. V. Anab (93,13 cf. 221, lli) dixcrat :

sit et principium cogitationum, decreto-

« Est et alia grandis villa ludacorum
rum, alTectionum, haec omnia ab anima
nomine Anea Daroma contra austra-
in
fieri dici possunt. lam pauca exempla
lem plagani Hel)ronis, novcm ab ca mili-
sufficiant ad haec illuslranda; vis vitalis
bus separata ». Tempère igilur Eusebii
designatur Lev. 17,11 anima carnis in :

et S. Hieronymi duo eranl vici, quibus

sanguine est; vita Ex. 21,23 sin autem :

nomen Anca, aller orienlalis, aller oc-

mors cius fuerit subsecuta reddel ani-
cidcnlalis. His correspondere videntur
mam pro anima, lud. 9,17 animam :

Ghuwein superior et inferior; Ghuwein

suam dare pcriculis i. e. vitam suam;
superior ab inferiore dccem minutis di-
3 Reg. 3,11 petere animas inimicorum;
:

stat inter aquilonem et orientcm.

4 Reg. 7,7 lugerunt animas tantum
:

Cf. Survey of Wesl. Pal. Mem. III. 403. suassalvare cupientes; immo Ion. 1,14:
408; Zeilschr. des Deuischen Pal.-Verelns
ne pereamus in anima viri istius i. c.
XIII. 1890, Tafel 2, C 6; apud Guérin, Judée
propter vitam ci creptam. Dicitur anima,
III. 191 s. Ghitircin superior appellatur Ghtt-
ueiiiel-Sharqiyc seu Gh. orienlalis, infe- ut latinum animans, de vi vente Gen. 1,
rior el-GhorOiye seu Gh.
aulern Ghuircin H creavit Deus cete grandia et omnem
:

occidenlalis; Legotdre, Carie de la Palestine animam viventem; los. 10,32 percussit :

et apud Vigourou.r, Dict. de la Bible s. v. ; omnem animam ore gladii; 10,35 per- :

G. A. Smith, Hist. Geogr. of Ihe Iloly Land, cussit ore gladii omnes animas quae
Plate I; D. Zanecchifi, La Palestine d'au- crant in Eglon. In praeceptis legis Lev.
jourd'hui 1899, II. 251. F. Buhl, Geogr. des
2.1 anima cum obtulerit oblationem;
:

Allen Pal. 189B, p. 163-164 monet non om-

nino cerlum esse, utrum G/zMwem antiquae 4.2 : anima quae peccaverit offeret pro
urbi Anim respondeat necne. peccato; 5,1 : si peccaverit anima etc.
i. e. si quis. Inde facile secjuitur dici
ANIMA (y?D3, 'i'o/.'î) in Vulgata adhi-
anima mea saepe eodem sensu quo alias
265 ANIMA. 266

ego, anima tua pro tu, pracscrtini in ca- terrani suam unde cral et spiritus rc-
sibus obliquis; lob 6,7 : quae noluil deat ad Deum
qui deditillum; Sap. 3,1
tangerc anima mea; 10,1 : laedet ani- s. 5,1 s.; Is. s. 26,19; 35,10; 51,6;
14,9
mani incam vitac meac; Ps. 6,5 cripo : 66,24; Dan. 12,2 etc.; vide H. Zschokke,
animaiii nieam; 7,6 perscquatur inimi- : Théologie der Propheten p. 594-617;
cus aniinam meam. De spiritu immor- Atzberger, Christ!. Eschatologie in den
tali lob 14,21 anima illius (morliii scil.)
: Stadien ihrer Ofienbarung.
super semetipso lugebit; Matth. 10,28 : Haec hic indicasse sufficiat. Geterum
timete eiim qui potest et animam et cor- hodie notum est ex plurimis documen-
pus perdere in gehennam. Atque cum tis Babyloniorum, Chaldacorum, Aegyp-
anima sit sedes affectuum etc. dicitur tiorum, quam alte iis gentihus persuasio
anima desiderare, gaudei'e, exsultare, de vita animae post mortem insederit.
odisse, cognoscere etc., dicitur quoque lam etsi nuUa habcremus documenta ex
anima esurire, sitire, saturari; a quo libris Vet. Test, quis iure possit opinari
usu non est alienum si anima ponitur filios Israël quorum patres venerint ex

pro ipso affectu, pro affectionibus, com- Chaldaea et qui ipsi diu inter Aegyptios
raotionibus animae; 1 Reg. 1,15 effudi : vixerint ea caruisse notionc?
animam meam in conspectu Domini ;
In libris Novi Testamenti usus vocis
Ps. 40,3 : non tradat eum in animam fere idem est qui cernitur in Vetere Te-
inimicorum eius (desiderio, vindictae ini- slamento; dicitur anima pro vita; ita
micorum etc.). animam ponere loan. 10,11 bonus pa- :

Animam liominis esse immortalem stor animam suam dat pro ovibus
clare quoque in Vetere Teslamento con- suis etc.; 13,37 animam meam pro te
:

tinetur. lam modo quo creatio homi- ponam; 15,13 etc.; item Matth. 2,20 :

nis narratur Gen. 2,7 satis indicatur defuncti sunt qui quaerebant animam
quantum homoab animalibus
distet pueri; dicitur omnis anima i. e. quivis
et animam eius quae quasi halitus sit Act. 2,43 : fiebat autem omni animae
Dei sortem communem animalium longe timor; 3,23; Rom. 13,1 etc.; similiter
debere superare; porro eo quod Deus in numerando : appositae sunt in die
pro inobedienlia mortem minatur et dis- illa animae circiter tria millia Act. 2,41 ;

solutionem corporis, eliam asseritur et 7,14; 27,37. Eodem modo affectiones,

ante peccatum hominem fuisse immor- cupiditates, appetitus etc. adscribuntur
talem (cf. Sap. 2,23) et post peccatum ani- animae Luc. 1,26; 2,35; loan. 10,24;
mam esse immortalem. Idem affirmatur, Act. 4,32 erat cor unum et anima una
:

dum de morientibns dicitur eos colligi ad i. e. multitudo credentium maxima inter

populum suum, idquod a sepultura om- se concordia vivebant etc. Ut anima op-
nino distinguitur; cf. Gen. 25,8; 35,29; ponitur corpori, spirilum désignât ho-
49,29; porro si dicitur descendam ad : minis immortalem ita sacpe in Christi ;

filium meum lugens in sheol (Gen. 37, sermonibus; Matth. 10,18 Deum timete :

35). Dein quoliescumque de slieol men- qui potest animam et corpus perdere;
tio fit, tôt etiam argumenta habentur; invenire animam Matth. 10,39, ubi agi-
nam sheol cogitatur locus quidam quo tur de vita animae in coelo beata; item
animae defunctorum congregantur nequc 16,25; Marc. 8,35 et Luc. 21,19 possi- :

unquam sheol dicitur de sepulcro. Om- debitis animas veslras; Hcbr. 10,30 ac-
nino valet argumcntum quod lesus op- quisitio animae. Si anima '}u-/^7Î opponi-
posuit sadducaeis Deus se dicit Deum: tur spiritui vel cum eo simul effertur, id
Abraham et Isaac et lacob, Deus autem fit ad oratoriam quandam ampiilica-
vel
non est Deus morluoruni, sed viven- tioncm, ut appetitus animae designentur
lium. Geterum eadem persuasio de secundum partem sensibilem et rationa-
anima post mortem superstite enuntia- leni vel ila ut anima concipiatur suis
tur Reg. 28,11; 2 Reg. 12,23; 3 Reg.
1 naturalibus viribus relicta, spiritus au-
17,21; lob 14,21. 22 (hebr.); 17,16; 19, tem dicatur anima gratia Spiritus sancti
25 s.; Ps. 15,10; 48,16; 72,24; Prov. 15, imbuta et roborala. Eadem enim ratione
24; Eccl. 12,7 : et revertatur pulvis in dicitur homo ^uyi)c6ç qui suis nalurali-
bus \iiil>us inh'lli.ui'iiliae cl voliinlalis asierisco).Ac primo (|uid(>m loco nomiua
est rrliclus, cl lioiiii» ;:v£ju.aTu6; qui di- generalia animalium, deinde ea cpiac
viiia irialia |hm' Spirihuu S. est ciloctus magis specilic.a sunl receusomus.
il roiuiralus (d". 1 (-or. 2,1 V) al(iue si-
Miili modo nions vou; cl spirilus nvsîiijia
1. NdMlNA MÎNKHAI.IA :

distinjruunlur (cf. Uoni. 7,-2:'.; 8,5. U):

(luarc si nominanlur corpus, anima, Anima vivons nin ttTSj; n>nn VJB:.
spirilus vol caro. nions. s|iirilus. nuUa- Animal r\^r\2: in: n^n : cliald. Nl^n :

Icnus assorilur explosa illa apiid idiilo-

Çwov, xvwôaXov.
soplios tricliolomia iuimanao nalurac
[C\\ 1 Thess. ii,23; llobr. i,l2), aequo
Animalia cl bestiae chald. N12 T)Vr\

parum ac si iuhomur Deum diligere o\ Dan. 4,9.

iolo coi'dc. in tnia anima cl in lola Animalia li>rrae yiNH nin (îon 9,2.
monte. Auimantia n?2n3; irii H'in; r\2j:)2.
I. KNAliKNIUUER.
Animantia lorrac y"iNn"Sy "lUJN nçnn ;

ANIMALIA. Qualluor animalium yixn n;in; n7t''nn')n.

classos notis ircncricis in Scriptura dis- Avis =^33; =]!!;; ïJ^îT; llDï; ^VJ"};
linguunlur : quadrupodia, aves, rcplilia,
"^"Cl 1J2; chald. Pliy; ISï; opvEov ; gpviç;
piscos (T.en. 1,26; 9,2; Lov. Il; Dent.
4.17 s.; lac. 3,7 de). Noiao autom dis- TÎÎTÔIVÔV.

linclivae non ex scionlifica, sed ex Holua (bolhia) Or^p; -/.tïtoç Eccli. 43,27
communi alqnc vulgari nalurae consi- (hebr. 25 niTlia).
doralionc desumplae sunt. Undc ad Bcstia rMpri2: nin; n^n r*s. 73 (74),i9;
quadi'upedia non ccnsenUir pcrtinere
nisi animalia maiora;quac vero minima
mcn rrri ;
O'îp; Or^pfov; i^wov; zvwôaXov;

cum TETpaTlOU?.
sunl, vclul mures el lalpac, lacer-
lis aliisquc inler replilia cnumeranlur Bcsiiae agri nTù'H n;in; nir inin;
(Lcv. 11,29 s.). Cum avihus vero locum chald. Nia nvn.
oblincnt onmcs aliles, volucrcs proprie
Hcstiae fcraeque chald. X"12 nvn.
diclao, vesperlilioncs, locustae, insecta
(juaocumquc alata 20 ss. etc.).(ib. v. Bestiae regionis htcH n^n
i'ariter inler pisces recenscntur anima- Bestiae salins (saltuum) n^t'H nin;
lia quaccumqueaquatilia (ib. V. 9 s. etc.).
yj^2 inin.
Numcrus animalium in libris sacris
mcmoratorum difficile polest exacte dc- Bestiae silvao yji inin.
lerminari, lum quia de significatione Bestiae terrae yiNn npnn; npnn
plurium nominum non salis constat,
rMt-n; y>N-inin; niun nin.
lum qi.iia aliis nominibus plurcs simul
animalium species significantur, Gene- Catulus p; ^^a Lam. 4,3; l)\
I

ralim vero loquendo fere 130 species in Cetera IvdXta lac. 3,7; v. PISCKS.
S. Scriptura videnlur commemorari, ex 1
Fera n^H; "C^'J; chald. NVn; nvn
quibus oclo fere in solis libris gracce
tanlum conservalis N'ia; 6r5pa Eccli. 36,21; Oripi'ov.
vol scriptis occur-
runl (aî/.oupoç, à\éy.zioç,, D.Éaaç, f/tôva, e^'Ç? Ferae silvarum lyi-inin.
zocoV//), xcjvwi, aTzôyyoç). 7i' Ps. 78(80), 14
Férus singularis nir ;

luvat brevcm hic calalogum anima-

lium biblicorum ordine alphabetico ad-
v. BESTIAE AGIU.
scribcre retentis nominibus alque expres-
'

Grex na-2; ^Wr\ 3 Ueg. 20,27;

sionibus Vulgalae versionis additisque i

hSdD; njpa; "WJ; àviXatot 2 Mach. 14,
vocibus hebraicis ac cbaldaicis et graecis
23; àféXri; 7io([i.vr] ; jiofjAVtov.
tcxtus pi'imigcnii, quibus nomcn in Vul-
lugalis laï 1er. 51,23,
gata adhibilum rcspondet, necnon voci-
bus in eadem versiono omissis 'addilo limientum nan2;liy3; n:pî2; y.xi^ioç.
269 ANIMALIA. ANIMALIA. 270

liiincnta silvarum iyi niDniMich. !1,8. Arics hin; 13; 2ÙJ3; Nnp; 1^<JÎ;

Pccus rM:2r\2; n^^n; n^pn; n^pp nil/; XÏJin; chald. -idt; zptô;.

nnnnn; "iiir; "[«y; l^Jp; ^wov; Orip(ov; Armcntum "'^Ss*; 1p2; pllÇ Am.
6,4; p6Eç; pou-/.6Xia.

Pecora canipi i-ur niann Ps. 8,8. Asellus linn; 6v(j(piov.

Pecudcs et qiiadrupedia xtîiva xezpi-

Asina ]inN*; lian; «vo;.
7:08a Bar. 3,32.
Pecudes terrae y^NH nin Gen. 9,10.
Asinus pnx lian; ôvoî.

Aspis aiujsy; ^ns-, i:i!;sï; Snu;

Pennatus t]JS ; =]J:i Syn Prov. 1,17.
Ps. 90[91],13; àaj^tç.
Piscis jnt; a"T; na"j; îx.9ûç.
Attacus DïSd.
Piscicidus lyjiùoiov.

Pulchriludo agri iiyj VI Ps. 49[50],

Aves altilcs D^Di:iN* nn^ll 3 Reg.

AGRI. 4,23[5,3].
11; V. BESTIA.E
PuUusniSN*; "|3; Sjia; tS;»; voaaîa; Avis discolor yilï Ta^î; 1er. 12,9.

voffatov vooaô;. Basiliscus "ins.

;

Qiiadrupedia TetpaTioSa. Behemoth niann.

Reptilia yiN nm Micli. 7,17; iypi ;

Besliae Qiiy Is. 13,21 ;

v. DRAGO ii. 5.

i2?pi; yiUJ-, IpTîSTa.

Bos 1^3X; =]1-?K; ï]Sn* (isSx); Ipa;
Volatile «IJD; ^VJ; ::£tsivov.
IS; mS', "likl^; pooÇÛYtov; pouy.6Xiov;
Volucris ï^js; =]DVa Is. 14,'i9; ^^V,
XT^VOÎ.
'o'^v; lisï; ^vjr} \nxà-, chald. r^iy; -133;;
Bruchus nniK; S"iDn; pSi.
ô'pvsov; ;i£Tsiv6v; Tit/ivôv.
Bubakis ipn; nam.
Bubo Dis Lev. 11,17.
II. NOMINA SPECIFICA :
Biirdo TID.

Gamelopardalis (-us) 1D7.

Absorbens ryw Is. 14,29 ; v. SERPENS.
Gamelus Saa; •/.(ijj.yiXoç.

Accipiter yj; nïj lob 39,13.

Canis 3,;D: xuvipiov ;
y.uwv.
Aerugo a) S^on Ps. 77(78), 46; v. LO-
*Ganis aurons \s (DiiN); "jn
GUSTA. b) a»içMatth. 6,19; v. TINEA.
Aethiopes Di^ï Ps. 74,14; v. DRAGO (D^sn). — hvw.
Caper 7ini?; l^2ï; Q^^y I^Sï; liyir;
n. 5.
Afflictio Qijn Ps. 43[44], 20; v. GA- Qi^ty -iiyiy; u?in;TpàYoç.

NIS AUREUS. Capra Ty; d^î; nil'; ony nTyir;

Ag-na nÙ712; 7\2XL^D Lev. 5,6. aiÇ.
cliald. "(3;;

AgQus hStd; ir22; 2\d::; nu23; id;

Gaprea Uï; n^^lif; ôop/.âç.
DDî?; niDiiL^p; Sni; nil?; chald. iDNt;
Gaptivitas Di^ï Is. 23,13; v. DRAGO
IDT; «iiJivdç; dcpvEç; àpvfov spi-^oç; r.po^ji-
n. ).
;

TIOV. Carrucac nil313 Is. 66,20; v. GAME-

Antiquus D''J"'J2 Lain. 4,7; v. MAR-
LUS.
GARITA. Catellus xuvâpiov.
Apei- inn. Galta al'Xoupo?.

Apis min; [i.£'Xtaax. Galulus Ta; ni:; 1^22; uS (n^^iS);

Aquila "lUJJ i
cbald. 1U?a ;
àetô;. NiaS; a/.ûpoî.
Araiiea UJ^D^; ^*y Ps. 38[39],12. Géra SiSlUJ Ps. o7[58],9 ;
v. GOGHLEA.
 ANIMAUA. 27'2

Galliis iXkTwp; ii; Is. 22,17; n^il*

Cor va nS^x; nS^x. lob 38,36

Omis Sv{ ; Syv

Galliis siicoiiicliis liinilios D'ina mi"
Prov. 30,31.
Cclc (ccliisl ]^jn; xîjto;.
Gemmac D':':D i' 20,i:;;v. MAR-
Chamaolcon nb.
GARITA.
r.liaradrius nE:x. (irr\ TXi*; ::p66aTa OVIS.
Choorofrryllus "jEr. Gryps DID.

r.iconia Tav. Hacdus (hocdiis) na; any na; iiny

Coccii? ^;u* ny^in; S^od; xixy.o;. 1er. 'o0,8; any -iiyiy Gen. 31,37; cbald.

•Cochlca S'SlÇ. 1Ï3X ;

è'p'?oç; èpf'^iov.

Coonomyia ihy. Ilaliaeliis ni:7î;.

Coinbor t*n:; y^T\; Syiç. Herinacius "JE^J.

Coluinba ^""3; nJV; 7repiaT£p(f. Herodiiis (llerodio) miDn; DÏD Deiil.

Cornicula xopojv/). 14,16.

Corvus ai'"; x6paÇ. Hinnulus nSy; lEir.

Colurnix l'^ÙT.
Hircus -îiTO; TiEiT; i^irr; nny i"'*;f :

chald. -|i2S; xpayo;.

Crabro nyiï; a?»";?-

Crocodilus 2S. Hircus caprarum "iiyùrn itEïn Dan.

8,21.
Culex xtivioi.
Hirundo D'tD 0^''», D1D Kethib; -\^yJ,
Cumis IDI 2 Reg. 10,18; v. EQUUS.
aipouOtov; /eXiowv.
Cursor ~-]22 1er. 2,23; v. GAMELUS.
Homo sanclus yizï (uatva) Eccli. 13,22
Cygiins ^^r:""; naïj:n. [17]; V. HYAENA.
Cymbalum aiarum D^'^p hli^'^i Is. IS, Hyacinthus nS^n.

1 ; V. LOCUSTA. *Hyaena yilï (uatva) Eccli. 13,22[17].

Daenionia c^îf Is. 34,14; v. DRACO lanlhina pellis urnn.

n. r;. n)ex S;;v

Dammula (damula) i^i*. Ibis '^w:i\; ^Svi2\\ nnuran.
Draco nx (D^nx) Is. 13,21; ]nilS; Iiigalis 3DT 2 Reg. 8,4Vv. EQUUS.
Diîiï; "jn; D"»:!!; y^T); opdîx.wv.
lumentum lian; v. ASINUS; XJï
Dromedarius 132 Is. 60,6.
Num. 32,24; v. OVIS; urDI; v. EQUUS.
Elephanlus Ddorç. luvenculus ^yj 1er. 31,18.
Eques, cquestris ri2; v. EQUUS.
Ixios nxi.
Equus DID; 33n; V:î;:oç.
Lacerta 12)3 h.
Ericius "T2p; r,2p. Lamia niSiS Is. 34,14; D'>3n 0«''t. ^''^n

Eruca D]a. Kethib Lam. 4,3; v. CANIS AUREUS.

Fauni ficarii D^^iX 1er. '>0,39; v. CA- Larus =]n;ir.

MS AUREUS. Leaena nx nS ; (nixiS) ; x^aS x^aS

; ;

Ferae arundinis nzp^ T\>n Ps. 67 [68].

Sn^iT; chald. ni"!X Dan. 7,4.
31 V. LEVIATHAN.
;
Léo nx; nnx; 1133; TiED; nS;
Férus XIS Gen. 16,12; v. ONAGER.
Formica hSg:.
x-f^S; là'h; chald. nnx; Xéwv.

Lepus n2:ix.
Gallina opvi;.
273 ANIMALIA. ANIMALIA. 274

Lepusculus "jS^J. Perdix xnp; Jt^potÇ.

Lcvialhan '\r\i'h.
Pilosus niyiir Is. 13,21; 34,14; v. CA-
PER.
Leunculus nx; nu; niSD; i^D3.
PorCUS yoipoq.
Locusla nilN; ilà ; lia; nij; Porphyrio Dni; nnni.
ijn. — «''•pf?-
Preliosissima ijiJS Prov. 8,11; v.

Lupus 2Nt"T; Xuxo;. MARGARITA.

Margarita iSn Prov. 25,12; [Aapyapt- Pulex ury"!2.

Pullus VV; TcwXoç; v. ASINUS.

Mergulus nxp; T]Sttr.

Purpura 1ia"lK ;
]79f1î<
;
chald. î<JiaiN ;

Tjoptpûpa.
Milvus HNïï; n^^T; ni-iDn.
Pulredo na") lob 7,5; 25,6; v. VER-
Mula 113; n-"1S.
MES.
Mulus lis. Pygargus "[ïJn.

Murex [xâpfxapo; Bar. 6,71. — ]9^"1'^' Quadrigae 1D-\ i Par. 18,4; v.EQUUS.
Ranayiisy; p<iTpaxoç.

Mus l2Dy; pç, Regulus nysN; !?2ï; lyj^'ji; ^lii'-

Musca ni-î; liy; [J.uî*a; axv(t{/. Rhinocéros dnI ; Dn.

Mustela iSn. Rubigo S^on; SsSy Deut. 28,42; v.

Mygale np^:x. LOCUSTA.

Sanguisuga HplSy.
Noctua DDnn; vuxTepf? Bar. 6,21.
Scabies lia; nnSDD.
Nycticorax DID Ps. 101 [102],7; -jSr
Sciniphes (Ciniphes) Q-i^D; D33; :::•
Deut. 14,17.
MARGA- Scorpio 21pî;; axopTtfoç.
Occulta DirJS lob 28,18; v.

Serpens ujnj; irai; =]1Ù;; Ip^^tév;

RITA.
Onager kIS; ni3; chald. Tiy; ôva- £-/ic; S<piç. — lEîr iSn'i Deut. 32.24.

ypoç. — liiy. Simia =]ip (D^sip, DiSp).

Onocentauri DiiK Is. 30,14; v. CANIS Sirènes Qi^n Is. 13,22; v. CANIS AU-
AUREUS. REUS.
Oaocrotalus nT'Dn; NPip. Spongia a-rcôyYo;.

Onyx nSn^ Ex. 30,34. Stellio nxipS; ninniiJ (mapiL^^.

Qeri, i'»JS Kethib Prov. Struthio njîr^l n3; Dir^i (}e?-t Lam.
Opes DijiJS
MARGARITA. 4,3; iJJI-
3,15; V.

Ophiomachus Sàin. Slupor urDi Mich. 1,13; v. EQUUS.

Ortygometra opTuyojxrÎTpa. Subiugale ûnoÇûy^o'''

Oryx ÎKn. Sus Tt"?n; 5ç.

Ovis U713; aiL's; ni2?i3; niiJis; "(xy: Talpa niisisn; nm^n.

n:ïPs. 8,8; mptùrp; Snr, nù7; 7:p66a- Taurus li3X ; =]Sx (D^eSxI; np2; IS;
TOV. liun—IS li^ ; ;
xaùpoç.
Pardus IQJ; chald. 1)2:; :i<ipoaXiç.
Tigris uriS lob 4,11.
Passer "liiT; liSï; axpouôfov, Tinea DD; U7î;; nai; Ppôijxa; p?w3tç;

Pavi nion; Dii3in.

Pellicanus nxp. Tragelaphus ipN*.

 AMMAI.I.V rAllfl.OSA. iJ/()

llio Bible London IS,S9; //. Caullns.

<(/. 8.
Zoology of the Bible, London 1876; /. C.
vai-i-a S;y; nSay; nis; pou;; ôâuaX'.;.
Wood, Bible Aninuiis, London 1876 (ed.
Vorincs rv: n^i; n*/^«n: nvSin: nova non mulala ib. 1892); /'. Citlfrcrn.
uxwXiTjÇ. Fauna biblica. Palermo 1880; /,. Cl. Fil-
Venniculus y'^'n: n"*^in. de la Bible, Lyon cl
lion, Atlas dbist. nat.
Paris 1884; A. KnrpcUcx, Die Tliicrwell
Vespa totJï. im Levilicus in Verband. d. Zool. Bot.
Vcsperlilio ^"C'J. Gesellsch. .W.W. 1885, 257-66; //. Cil. Ilnrt,
Animais of Ihe Bible (hy-Palhs ol Bd)!e
Vipora n"EN*; l/iôva.
Knowledge n. II), London 1888; V. Mor-
Vilula n^iV: ôâ;xaXt4. irood. Scripture Animais, ib. 1888; A. Ë.
Knighl. Bible Plants and Animais, ib. 1880;
Vilnius ]n: ^j:^-;!: ^-p^: ^^\ n)iV; .1. Zellor. Das Pferd, d. Eselund d. Hund
IS; "ivc; chald. inin-i:3; i^n; Sâi^a- in d. h. Schrift. (Progr.), Plauen 1890.
L'tililer consuluntur eliam libri de arcliaeo-
Xiç: [ioiryoç.
logia biblica, praesertitn /•;./•'.
K. Itoscn-
ntiini lines C':':2 Pi-nv. 31,10; v.
inùller, Ilandb. d. bibl. Allerthum.skunde,
.MAR(iA[{lTA. IV. 2, Leipzig 1831; /'. Sc/iegg, Bibl. A r-

Lilulae D^\X Is. 13,22; v. CANIS AU- chaeol., Freiburg 1887, 73-129; W. miracl;.
Lchrb. d. hebr. Archaeol., Freiburg u. Leip-
REUS. zig 1894, 1. 74-87; item Lexica anliquit.
Lngiila rnî) Is. 28,28; v. EQL'US. bibl., linguae liebr. etc.; deinde libri de —
Ingiila 5vjÇ Eccli. 24,21 historia natnrali animalium v. gr. A. F.
; v. ONYX.
Brehm, Tierleben ed. 3 Pechucl-Loeschc,
Unicornis dn"».
tO voll., Leipzig und Wien 1890-3; /. Leu-
Upupa nE'^n. nis, Synopsis d. drei Naturreiche, I. ed. 3
H. Ludicifj, 2 voll., liannover 1883-4;
Ursa 17.
Ph. L. Martin, Illustr. Naturgcsch. d.
17; 1"-; chald. 27;
l'rsiis àtp-iToç.
Thiere, 4 voll., Leipzig 1882-4, etc.; prac- —
Vlllpes '^"Vw*; àXto7:rjÇ.
terea //. 0. Lenz, Zoologie d. ait. Griecheu
Vnltur n\s. u. Romer, Gotha 1856; L. Lewi/.'iofin, Zool.
d. Talriiuds, Frankfurt a. M. 1858; F\ Iloni-
mel, Die Namen d. SSugethiere bel d. siid-
De singulis animalibus v. arlic. spec.
.sem. Volkern, Leipzig 1879; Wilhens, Grund-
Brevem addimusconspectiim praecipuorum
ziige z. Naturgesch. d. ail. Haustiere,
auctoruin, qui de animalibus S. Scriptural
Dresden 1880; O. Kellcr, Thiere d. klass.
Iraclarunt H'. Franz, Animalium histoiia
:

Allerlhums, Innsbruck 1887; A. Otto, Zur

sacra, Wiltebergae 1613; .S'. Boc/iart, Hie
Geschichte d. iilt. Haustiere (Diss ), Breslau
rozoicon.Londini 1663 éd. opt. E. F. K. Ro-
1889; V. Ifehn, Kullurpllanzen und Haus-
senmiillrr, 3 voll., Lipsiae 1793-6 (omnium
facile princepsj; /. /. Sc/wuchzer, Physica
Ihiere ed. 6, Berlin 1894; denique libri —
de animalibus regionum biblicarum tractan-
sacra, 4 voll., Augspurg und Ulm 1731-5;
tes, de quibus v. AEGYPTUS, ARABIA,
/. D. Micliaelis, Fragen an eine Gesellsch.
ASSYRIA, BABYLONIA, PALAESTINA.
gelehrter Mànner, Frankfurl a. M. 1762 (ed
gall. Amsterdam u. Utrecht 1774); id. Sup- L. FONCK.
plem. ad lex. hebr. P. I.-VI. (1784-92);
F. r. Schoder, Hierozoici Spécimen I.-III.. ANIMALIA FABULOSA in vei-
Tubingae 1784-6; S. Ocdmann, Vermischlc
sione giaeca et lalina pliiribus nomi-
Samml. aus d. Natur-Kunde zur Erkl. d. h.
nibus desigiiantur, quibus in tcxtu
Schrift, ed. germ. D. Groeninr/, 6 fascic,
Rostock und Leipzig 1786-95; t/i. M. Mar-
primigenio animalia vera plerumque
ris, Nat. llist. of the Bible, Boston 1820 rcspondent. Praecipua in Vulgata suni
(ed. 2, London 18:4); W. B. Carpenler. draco, fautii ficarii, lamia, onocentauri,
Script. Nal. Ilisk, London 1828 (ed. lat. in : ex
pllosi, sirene.H quibus draco ad de-
Scriplurae S. Cursus 3,i91-790j; F. C. Zed- signanda varia animalia, canes auceos
def, Beilrage zur bibl. Zoologie, Quedlin- (germ. Scluihal), felcs feras, serpente?
burg 1836; /. Duns, Biblical Nat. Science,
aliaque adhibetur (v. DHACO); fawii
2 voll, London s. a. (1863-5); Ad. Kinzler,
ficarii (1er. 50,39) et onocentauri (Is. 33,
Bibl. Nalurgesch. ed. 9, Calw und Stutt-
gart 14) pro hebr. D'"»N i. e. canibus aurei?
1884 H. B. Tristram, Nat. Hist. of
;
277 ANIMALIA FABULOSA.
poiiuntLir;pi/oi'MS(Is. 13,21 ;34,14)
liyir i. e. caprum seu hircum
lamiae iiiuno lextu (Lani. 4,3) et sirènes
(Is. 13,22) locum Qt^n tenent qui pari-
ter sunt canes aurai. In eadem vero
prophetia Isaiae (34,14) lamia pro hebr.
n^SiS legitiir, quod plerisque aucLoribns
est spectrum quoddam nocturnum, ab
aliisvero avis noclurna exponitur (v.
LAMIA). Alla noinina, uti gri/ps, trage-
laphus, unicornis etiam ex intenlione iu-
terprelis latini animalia vera désignant,
licet alias etiam pro fabulosis adbibean-
tur (v. sing. artic).
Cî.S. Bochart, Hierozoicon II.
Rosenmûller III. 800-900; /.
C.
Ûber die fabelhaften Thiere, Golha
P. CuUrera, Fauna biblica p. 430-42.
L. FONCK.
ANIMALIA IMMUNDA.
(er distinctioncm gencraleni animalium
supra indicatam in quattuor classes qua-
drupedum, avium, reptiliuni, piscium
(V. ANIMALIA) in Scriplura alia distinc-
lio legalis statuitur inlcr animalia
et immunda. Quae quidam mundorum
ab immundis separatio etiam antc Icgcm
apud popuUim electum in more erat,
sicut etiam pênes finitimas gentcs ante
et post Moysen vigebat Gen. 7,2 ss.;
(cf.
8,20; Lev. 20,24 s.); sed lege mosaica
usus iste divina auctoritate sancitus cer-
tisque regulis circumscriptus est. Prae-
cepla vero legis duabus recensionibus
in codice sacre referuntur, Levit. 11 et
Deut. 14, quibus imprimis elencbus ani-
malium mundorum etimmundorum pro-
ponitur et insuper principia quacdam
generalia ad dignoscenda munda ab im-
mundis ac regulae certae de esu et tactu
animalium exhibentur.
Ex prima quadrupedum classe
declarantur ruminantia ungulam divi-
dentia, immunda vero ruminantia un-
gulam non dividentia et non ruminantia
ungulam dividentia, quorum esus et
mortuorum tactus prohibetur (Lev. 11,
2-8. 26-28; Deut. 14,3-8). Ex hoc princi-
pio generali decem spedes mundae re-
censcnlur (Deut. 14,4 s.) Bos, ovis,:
capra, cervus, caprea, bubalus, trage-
laphus, pygargus, oryx, cameloparda-
ANIMALIA IMMUNDA. 278
vocem lus; quattuor vero nominantur immun-
explical; dae(Lev. 11,4-8; Deut. 14,7 s.): camclus,
choerogryllus, lepus, sus. Deindc ex
classe aquatilium dicuntur munda, quae
pinnulas et squamas habent, non haben-
tia vero immunda, quae comederc aul
tangere mortua pariter nefas est (Lev. 11,
9-12; Deut. 14,9 s.). De alitibus vero bi-
pedibus viginti species immundae avium
rapacium recensentur, principio gene-
rali aut régula de tactu non propositis.
luxta ordinem in elencho Levitici serva-
tum immundae sunt aquila, gryps, ha-
liaetus, milvus, vultur, corvus, struthio,
noctua, larus, accipiter, bubo, mergu-
lus, ibis, cygnus, onocrotalus, porphy-
809-88, erf.
rio, herodio, charadrios, upupa, vesper-
G. Riditer,
tilio (16,13-19). In recensione deutero-
1797;
nomica loco riNT milvus in textumasso-
rethico legitur nN"l ixios ac deinde post
— Prae- n^}< vultur additur nn milvus; at pro
nx"! legendum esse HNl tcxtus sama-
ritanus et LXX ostendunt et n^l ab hac
ave riNT non differre nisi varietate ac-
cidentali tum ex ipsa forma apparet, tum
munda ex textu parallèle Levitici et ex codice
samaritano ac versione graeca Deutero-
nomii suadetur, qui testes unum n.vT,
non vero nn agnescunt (v. MILVUS) ;
quare ixios, qui hoc tantum loco eccur-
rit, immérité in textum videtur irre-
psisse (v. IXIOS). In reliquis avibus am-
bae recensiones consentiunt, dummodo
nycticoracem in Deuteronomie lecum bu-
bonis tenere admittas atque ad mutatum
ordinem in Vulgata attendas. Alites au-
tem multipedes omnes proscribuntur
praeter quattuor locustarum species :
bruchus, attacus, ophiemachus, lecusta;
reliquerum, quae mortua fuerint tac- ,
tus immediatus ac raediatus prohibetur
(Lev. 11,24-25; Deut. 14,19). Doniquc
munda reptilia omnia, praecipue vero ecto spe-
cies mustela, mus, crocedilus, mygale,
chamaeleon, stellio, lacerta, lalpa, im-
munda declarantur atque de esu et cen-
tactu eorum variae regulae statuunlur
(Lev. 11,29-45).
Plura de lege animalium mundorum et im-
mundorum v. iu Commenlariis in Lev. 11
[F. de Hummelauer, A. Dillmann etc.).
De singulis animalibus v. arlic. spec. Cf.
219 A MM A LIA I.MMINDA. ANNA. 280

/. D. Mic/inclis, Mo<iais(lu\s Redit IV. § commendiilur 2,19-21 Annae |)iflas cl

201> ss. ; /. H. Fricilrcic/i, Zur llilicl, Niini- IVcunditas.
hcrg t.S48, 91-5; /.. /.rinj.'iofni, Uio Zoolof-ie
des Talinuds, Frankfuil a. M. 1858, 14-8;
2. Uxoi- Toliiao senidris, (|ui oam de
/. Uit-ncr in /Ischr. f. Ellinol. VIII. 187G, tribu sua Neplilliaii accepit et ex ea To-
97-109; /'. Srhfi/ij, lUId. Arcliacol. 107 s. biam iuiiiorcm genuil. Marito suo (idc-
527-30; M'. Xoiracii, Lolirb. d. Iiebr. Ar- lileradliaesitinaerunmis cxsilii assyriaci
cbaeol. I. 115-9. et persecutionibus proplcr opéra misc-
ricordiae ferendis (Tob. 1). Immo marito
!.. rONCK.
luminibus ad opus textrinum
orbato
quolidio i)roperal)at, ut pro familia vic-
ANNA Hjn gratin, "Avval. 1, Mator
lum (luacrerol 2,10). Indolem iri-ilabi-
Saiiiiiolis. Elcana o\ Iribii Lcvi uxores liorem manifeslavil cum a marito prop-
,

lialiobal IMicncnnain lihoris abundanlciii ler boedum acceplimi admonita, ut ca-

et Aniiam sloi"il(>m. Hocuri'onlc quolaii- veret, ne furtivns essct, eidem cleemo-
nis sari'ilicii dio. ([iio Klcana cuiii uxori- synas et fiduciam in Deum cxprobraret
bii.>sot liboris Sihmtcm
adoralurus. pcliil (2,20-23). IJlteriores querclas dolore ma-
Pbenonna acmiila occasioncm suinobal tcrno excusandas proferebat propter fi-
ni .Vimam slerilein acerbis conviciis lium ad itcr dimissum (5,23-25; 10,4-7).
alUipcrcl; undcanniia festiva soUemnilas Omnis vero tristilia versa est in gau-
cum et abslinenlia ab Anna transi-
liiclii dium, cum de supercilio montis filium
gebatiir. A niarito, qui eam praedilige- redeuntem a longe agnosceret (11,5. 0).
bal, blandis veibis demulsa prolem a Anna marito mortuo superstes a filin
Deo poposcit voto cinisso, quo filiiim eiusque uxorc usque ad mortem suani
exoplaliim in perpelmim proinisit Dci bonore laetitiaquc alTecla et in eodem
servilio consocrandiim cl nasiracuni sepulcro cum marito scpulta est (14,
constituenduin. Ad boc niatris votum 12. 14).
implemliini filins |tostmodum nasciluriis
3. Uxor Raguel consobrini Tobiae se-
non .^triclc obligabalur, sed ipso nati-
nioris et mater Sarae, quam Tobias
vilalis fado a Dco vocanlc invilabatur.
iunior uxorem poposcit ac duxit (Tob.
Dura bas preces mulier afflicta mulli-
7,2 s.) InLXX appellalur "Eova quod ex
plicat, Heli summus sacerdos ob precum
hebraico riZTJ voluplas, deticiae facile in
durationem et instantiam cam teniulen-
tam ratus verbis corripuit. Moderale Anna mutari potuit, ut Vulg. et Itala
quidem, sed firmiter respondit precum scribunt. Cf. Gutberlet, Das Buch Tobias
instantiam non ex tcmulenlia, sed ex p. 215.

afi'ectus intensitale provenisse, causam 4. Propbetissa, filia Pbanuel, de tribu

vero moeroris sui non patefecit. Quibus Aser (Luc. 2,36-38). Virgo nubilis, forte
auditis Heli mulieris sinceritale, reve- annorum quindecim, uti fere assolebat,
renlia, piolate perculsus pacem faustum- in matrimonium erat collocala; post
que evenliun ap|)recans illam diniisit. septem annos vidua facta est neque sc-
Rediit Anna Hainatbaim Sophim in do- cundas contraxit nuptias, quauivis esset
mum suam solatio plena et pontificis vidua salis iuvenis. Haec. usque ad an-
verba tamquam ex ore Dei profecta num 84. aetatis suae (non viduitatis)pro-
excipiens. Concepit Anna et pcperit vecla non discedcbat de templo, cultum
filium vocavitquc nomcn eius Samuel Deo exhibens religiosum ieiuniis et ora-
i. c. exauditum Dei, eo quod a Domino lionibus idque assiduilate maxima et
postulasset eum. Quando puer ablacta- constantia; aliqui tamcn illud : non dis-
lus est i. c. post très fere annos (cf. 2 cedefml de templo aliter interpretantur :

Mach. 7,27), Anna adduxit eum ad do- eam accolam templi fuisse et in exteriore
mum Domini in Silo euinque Deo in templi parte, ubi exedrae seu cellae ae-
perpetum consecravil. Inter adoranduni dificatae erant, habitasse. Commcndatur
Deo plena in canticum prorupit, quo mi- itaque a spirilu prophetico, ab aetatis
sericordiam et omnipolcnliam Dei plu- maturilatc, a continentia, a cultu divino
ribuseffert. His 1 Reg. 1,1-2,10 narratis assiduo, ab abstinentia. Eadcm vicissim
281 ANNA.
laudibus celel)rabal Oeiim de Mes- scil.
siac adventu et nunlium adco faustum
sollicita est cuni iis cominunicare, qui
eandem spem messianam fovebant.
Knabcnbauer in Luc. 2,36 s.
ANNAS (''Avvaç, apud loscphum
voç; crit nomeii idem qiiod pn,
1 Par. 11,43 et sacpius apud Esdr. Neh.),
filius Seth, a Quirinio Jegato Sjriae qui
[oazarum dignitate pontificatus privaviL
poiilifex nominatus est, quem honorem
salis diu retinuit (abanno 6-13 p. Cbr.).
Uli ab alienigena ad id munus evectus
est, ita a Valerio Gralo procuralore ite-
rum ea dignitate privatus est; ei scil.
suffectus est Ismael IMiabi lilius, huic
niox alius successit Eleazar Annae fiIius,
cui iterum post annum Valerius Gratus
sacerdotium ademit et tradidit Simoni,
cui successit post annum losephus Cai-
phas (cf. Flav. los. Ant. XVIII. 2,d. 2).
Vocatur itaque Annas princeps sacerdo-
lum (Luc. 3,2) non quod eo lempore rê-
vera esset in pontiticatu, sed quia olim
fuerat, uti moris erat, ut qui eo munere
functi erant titulum retinerent. Nomina-
tur auLem eo loco prinium propter auc-
toritatem qua poUebat et qua ex suo
arbitratu per Caipham fera omnia rege-
bat socer Caiphae. Quare eliam primum
ad eum adducitur lesus (loan. 18,13).
Unde nullo modo opus assumere cum
est
aliquibus eum fuisse praesidem synedrii
(X''Ù?J) vel pD vicarium pontificis, quae
sententia nullo indicio suaderi potest.
Cum et ipse satis diu gessisset pontifica-
tum et insuper quinque filios
qui omnes ad eam dignitatem evecti es-
seniorem hune feli-
sent, losephus dicit
cissiraum aestimatum esse(l. c.XX. 9, 1).
Verum cum pontificatus pro arbitrio
procuratorum romanorum Iraderetur et
adimeretur, res religiosae potius dicen-
dae sunt misère concidisse culpa sacer-
dotum.
ANNULUS. Varia annulorum gênera
distinguenda sunt. Annulus signalorius
portabatur vel in digito (Gen. 41,42;
Esth. 3,10; 1er. 22,24) vel lino appensus
ad pectus (Gen. 38,18 Sins). Portasse,
uli nunc solet, nomen ei insculptum
cf. Ex. 28,11 : opère sculptoris
ANNULUS. 282
tura gcmmarii sculpes cos (lapides) no-
minibus filiorum Israël. Certe ex figura
vel noinine insculplo cognoscebatur
Cf. cuius esset annulus; scripsit (lezabel)
litteras ex nomine Achab et signavil cas
annulo cius 3 Reg. 21,8. Annulo dato
"Ava-
dignitatcs et magistralus conferri sole-
'Avdtv
bant (ita Pharao tulit annulum de manu
sua et dédit eum in manu loseph Gon.
41,42) vel potestas nomine régis edic-
tum condendi (Estii. 3,10). Annulus si-
mul pertinet ad ornatum viri et est res
cara et pretiosa; quare intellegitur quid
sibi velit si rex thcocraticus quasi annu-
lus dicitur in manu Domini (cf. 1er. 22,24 ;
Agg. 2,24).
Inaures in usu crant satis communi ;
Aaron tollite inaures aureas de
ita dicit :
uxorumfiliorumqueetfiliarumvestrarum
auribus (Ex. 32,2); iam adhibebantur in
familia Jacob Gen. 35,4 et Gedeon acce-
pit ex praeda Madianitarum inaures pon-
dère mille septingentorum auri siclo-
rum (lud. 8,26). Eiusmodi inaïu^cs (hebr.
proprie guttae; uniones, preliosi lapilli
ex auribus pendentes) mulieres hiero-
solymitanae gercbant Is. 8,19 et circu-
lus auribus datus (Ez. 16,12; cf. Num.
31,50) perlinebat ad ornatum sponsae;
ludith quoque sese ornavit sumens inler
alla Toùç oazTuXîouç xa\ Ta ivoSna. Inaures
geri solebant etiam a viris inaui-es au-
:
reas Ismaelilae habere consucverani
(lud. 8,24) et inaures quoque cernunlur
in imaginibus Assyriorum; incertum
lamen est num ludaei habuerint; ex Ex.
32,2 sequitur eo tempore viros non ges-
haberet sisse; neque sequitur eos gessisse ex lob
42,11.
Mulieres praeter annulos in digilis (Is.
habebant ad or-
3,21) et inaures etiam
natum ï^NH IQTJ annulos narium, ex
naribus pendentes, vel ut S. Hieronymus
'ad Ez. 16,12) eos describit aureos cir-
culos in os ex fronte pendentes et nari-
bus imminentes. Iam servus Abraham
posuit eiusmodiannulum ad ornandam
llebeccam nSN* Sy (Gen. 24,47); cf. Is.
3,21; Ez. 16,12.
Praeterea gerebantur armillae, annuli
ex ebore, auro, argento qui ornabant
erat ;
brachia; servus Abraham iam dédit Re-
et caela- beccae armillas duas pondo siclorum de-
i83 A.N M LIS. ANNUS. 28 i

cem (ion. 2^22 l'I \\dc Is. 3,10; ivcon- anni leuqxui afligi prdesl; «jui aniuis
scnliir inlcr oniaineiila sponsae Kz. Iimaris duodecini vel tred(M'im mensinm
i(>,H: liidilh (|iiO(]iu< iiuloil dcxtraliola nominalur annus lunaris ligalus seu soli
^::£pt£OcT<^ Toi»; yXiôôiva; 10, IK Noliilcs viri accoimiiodalus, luciisis aulcm i\u\ in-
quoiiuo iilebaïUui- aniiilla; ila liicil Aina- tercalaUii' dicilur niensis intercalaris.
lotilos illo ad Davidcin : luli diadiMiia Pali'iarcliarum quideni annus ulrum
quod erat in capite l'iiis (Sauh et ar- solaris an lunaiis fuei-it, nidlo modo
millam de hrachio illius (i Wc^. 1,10). constat. De solo anno diluvii quacdam
Qiiod ornaUis ireiuis ma^ni esse aesti- traduntur (v. MENSISk Ex ils cnim ([uae
iiiatuni concludo ex Ecoli. 21, 24 oi-na- :
(ien. 7 et 8 narranlur, primuni clucet
iiiontuin amviiiii priidciili dociriiia et anniun iNoe a primo mcnsc incipere;
ijiiasi liiaoliialc iii bracliio doxtro. anni cnim Noe sexcentesimi postquani
Ad aniuilos qui ornalus causa habe- inenses comnicniorati sunt aller, septi-
baiitur a iiiuli^?ribus pcilinent quoque mus, decimus atque insuper quinqua-
perisceliiles i. e. annuli ciica ailicuios ginta quattuor dies, iiaec leginuis Gen.
pcduiii, qui annuli quandoquo cliam 8,13 « Igilnr scxcentesimo primo anno,
:

caliMiulis iuncli ei'anl
?nlum grcssus parvos l'acorc posscnt et
incedontes quoque soniluni (luendani
tinnuUuu edorcul (cf. Is. 3,16. ISIiebr.^,
quae catenulae quia grcssibus modoran-
dis inservicbanl ni~yï vocabanUw (cf.
Comm. in Is. 3,20 Eiusmodi ornanienla
1.
ila, ul nuilieros primo niense, prima die niensis inimi-
nulae sunt aquae super lerram ». Quo
lempore auleni coeperit annus, aliqiia
coniectura consequi possumus; ineunte
cnim anno cum Noe in arcani ingrede-
retur, ex omnibas escis quae mandi pos-
sunt (den. 6,21) secuni ferre iussus est;

exeunte autem anno columba ei ramuin

vel annules arliculorum peduni et apud
olivae virentibus foliis in ore suo attulit
antiquas ^'cntes orientales et apud tri-
(8,11), atque mense fere altero anni in-
bus récentes plurinias in nsu fuisse et
sequentis Noe arcani reliquit; quibus ex
esse pluriiuis constat (estimoniis.
indiciis auctunini tempore initium anni
I. K.NABENBAUER. fuisse constare aliquo modo potest (vide
s. v. MENSIS).
ANNUS. Ut gracca vox Iviauro? et la-
De mosaico autem anno quae tradun-
lina annus, ita vox hebraica njty sigui-
tur magis perspicua sunt. Qui cerlc non
ficat redituin, rolationem. Annoruni au- fuit annus lunaris liber seu solutus. In
teni duo sunt gênera, anni solis et anni lege cnim hacc statu uutur Observa :

lunae; quorum ilii singulis solis in coelo menscm novarum frugum et verni pri-
circulis, hi lunac circulis duodenis vel nium Icmporis (iJeut. 16,1) et Mensis :

ternis dénis constant. Annus solaris in istc vobis principium mensium, priinus
coinputationc ternporis seniper est annus crit in mensibus anni (Ex. 12,2); unde
tropicus i. e. Icnipus, quo sol a nodo fit probabile antea eum mensem non
verno ad proxirnuni nodum vernuni re- fuisse primum, nunc vero certe primus
vertitur; in calendario autem annus tro- mensis (Nisan) cum vere coniunctus erat.
picus 365 vel 366 integros dies sine frac- Quo primo mense Israelilae sacerdoli
turis continet et vocatur civilis annus manipules spicarum primitias messis ,

solaris. Annus lunaris liber seu sokitus tradere debebant (Lev. 23,o-H). Septem
isoli non accoinniodatusj ex duodecim hebdomadis post celebrabant « sollem-
inensibus synodicis constat et undccirn nitatem messis primilivorum opcris tui,
fere diebus brevior est (luani tropicus quaecumciuc seminaveris in agro »
annus solaris. Quaniobrein iniliuni anni Ex. 23,16), quo lempore ex omnibus
lunaris liberi seu soluti singulis sola- habitaculis panes primiliarum duos of-
ribus annis undenos circiter dies rccedit ferebant (Lev. 23,17). Feslum denique
et triginta tribus fere annis oinnia anni tabernaculorumincipitw a quintodecinio
tempera rctro percurrit. Quod si certis die mensis scptimi, quando congregave-
temporibus niensis decimus lertius in- ritis omnes fructus terrae vestrae »
tercalatur, iniliuni anni lunaris certo Lev. 23,39). Omnes igitur menses cum
285
messe ac pioinde eliani cura cursu solis
coniunguntur; aniiiis sacer mosaicus a
mease Nisaii initiuni sumpsit.
Praeterea adsunt indicia aiini oecono-
mici, qui ab auctumno ad auctumnum
computatur. De fesLo eaim tabernaculo-
rum, quod in scplimo nicnse fuit (Lev.
23.39) haec dicunlur « soUemnilatem:
quoque in exitu aiini (nj^^n nxïia)
quando congregaveris omnes fruges Uias
de agro » (Ex. 23,16). Anni aulem iubi-
laei iiiitium fuit septirao mense Lev. 25,9.
10 « Et clanges bucciiia mense septimo,
:
décima die mensis, propitiationis lem-
porc inuniversa terra vestra. Sanclifica-
bisque annum quinquagesimum elc. »
Annus quoque sabbaticus ab auctumno
romana aucto-
initium habuit. Ex aetatc
rem habemus Flavium losephum qui
Ant. 111. 10,5 pascha
« mense Xanthico, qui nobis Nisan vo-
catur et anni initium », sed iam Ant.
1. 3,3 adnotaverat « Moyses aulem Ni-
:
san, qui est Xanlhicus, in festis obser-
vandis mensem primum esse voluit, quod
in eo Hebraeos ex Aegypto eduxisset.
Ab eo in omnibus, quae ad honores di-
vines spectant, exordium fecit, in vendi-
tionibus tamen et emptionibus et
ceterarura administratione (xal
Bio(xr;aiv) primum ordinem
TrpwTov x6o[/.cv, éd. Dindorf
[Aîjva, primum mensem)
In Mishna (Rosh ha-shanali 1,1) ini-
tium seu neomenia mensis septimi ïisri
dicitur principium novi anni seu anni
civilis « Primo die mensis Tisri est ca-
: intercalatio hac ratione facta iuslo bre-
put anni ad figendos annos et intermis-
siones etlubilaca sinuilque novus annus
est plantationis omnium
herbarum ». Hic annus
1.mensis Tisri incipit, certe distinguen-
dus est ab anno oeconomico, qui ineunle
mensi Tisri nondum flnitus erat;
festum collectionis frugum quod die
15. mensis Tisri celebrabatur, in exitu
anni (oeconomici) fuisse enuntialur (Ex.
23,16; 34,22). Attamen cum uterque an-
nus ab eodcm mense Tisri, etsi non ab
eadem die mensis, inilium sumpserit,
omnino probabilc est inter annum civi-
Icm rccenliorem et annum oeconomicum
antiquiorem adfuisse-
AIVNUS. 28G
hisloricum. Quandonam iste annus civi-
lis a neomenia mensis Tisri inchoandus
inter ludaeos inlroductus fuerit, non
constat; in S. Scriptura ccrtc eius vesti-
gium nullum deprehendilur.
Annus igitur sacer cum apud populum
olectum legc sacra semenli ac messi ac-
commodaretur, aut solaris fuit duodecim
mensium arle distinctorum aut annus
lunaris ligatus (solis cursui accommo-
datus) duodecim vel tredecim mensium
naturalium. Alque huias generis annus
lunaris videlur fuisse eo saltem tempore,
quo Graeci in Palaestina regnabant
(vide s. V. MENSIS). Qui qualis conslitu-
lus fuerit, quamquam libri sacri non
Iradunt, ex aliis fonlibus conieclura as-
sequi possumus. Etenim determinatio
duodecim mensium lunarium et inter-
,
calatio mensis decimi tertii fieri possunt
celebrari dicil
vel ex ipsius coeli conlinua observatioue
vel ex cycli lege veluLroque modo.
Coelo diulius obscrvato facile inveniri
(lolerat longitude mensium quae dicitur
média. lia Graeci compererunt non plus
se quam unum diem a vero lunae cursu
discedere, menses numerarent alter-
si
nis vicibus 29 et 30 dierum atque post
decimum sextum vel decimum septimum
rerum quemque mensem binos menses 30 die-
ttjv dllriv rum interponerent. Praeterea iam anti-
{éd. Niese tôv quitus notum erat annum lunarem solari
tov jtpSJTov undecim fere diebus breviorem esse;
servavit ». qu£(,re ut annus lunaris solis cursui ac-
commodaretur, tertio quoque anno men-
sem esse intercalandum. Qui cyclus
apud Graecos trieteris audiebat. Verum
vior erat. Quam ob causani ut anni lu-
,
nares annos solares magis exacquai^ent,
arborum el non iamintra novenos, scdintra octonos
civilis, qui a die annos interponebantur menses terni, qui
cyclus erat octaotcris Graecorum. Sed
dura trieteris iuslo brevior erat, octae-
nam leris modum intercalationis requisitae
,
excedebat. Quamobrem Graeci maiorem
anni lunaris cum solari conformationem
eo effecerunt, quod binas octaeleridcs
cum singulis trietcribus coniungerent et
hac ratione novum cyclum 19 annorum
cum 7 mensibus inlercalaribus efficerent.
Atque is est cyclus ille Mctonis, quo
Graeci iamquinto a. Chr. saeculo uteban-
nexum qucndam tur, ex quo noslra orta est ratio compu-
tHl AN NUS. ANTICUJUSTUS. -IHH

tamli loinpoi-is pasdialis, ail (|iiain iiii- ANOB (li:y, 'Evt!)6), niius Cos de
tnenis diovi/s rcIVilm-.
Iribii luda (1 Par. 4,8).
lu i-i\ilil)us aiilom robiis cyclo opus
osl iiilojrroriim (lit>niiii sino iVacluris. ANTICHRISTUS (ivif/piaioî). In
Viiiio Melon oycin siio G940 ilics assifrna- coMi|insili(inibus àvif variam nolionem
vit. flsi in liac conipiilalionc plcna con- (>xpriniil; ita àvTiÇaotXcûç inlerrcx (cf.
foiniitas inler aiiiuiin solaivni i>l Inna- hioiijjs. llalir. 9,69) , ivTiatpaTriYàî dux
rrni non ohlintMin'. hoc nitMiduin
Si'd JKtsIiuin, i)ropraelor, uti <ivO'J7:aioç pi'o-

tanto (liminiiiliir, ipianto pliiries cyclus CDUsul, dtvTtOso; apud Iloiiici'uni is (pii
)'.• annoriini luiiltiplicatur, |»ritistiuani virlutc et venuslale quasi pro
dco liaberi
ilifiuni inti'gronnn numéro oxpiiinalur. jiossit; scd apud alios est dcus adver-
C.aliiipns igilur astronoinus jrraccus sans [Philo, de sonm. 2,27). Unde sola
['.VM a. C.hr.^ cycluin (iiiatlriipliconi sou voce considerata anlichristus is posset
poriiuluui 76 annoruni runi 28 incnsibus nominari qui vice el loco (Christi habca-
vm dk-s 27759
inlercalarihus conslituil, tur. Vcrum ea voce siirnificari adversa-
voro (150 a. Chr.)
assijrnavit. Hipparclius rium Cbrisli infcnsissimum docenuir in
onndoni Molonis cycluin sodccics coni- prima cpistula loannis lilioli, novissima:

ploxus novum ryciuin 304 aunorum cum liora est; et siciit audislis quia anticlii-i-
112 mcMisibus inlercalai'ibiis obiinuit, in stus venit, nunc antichristi mulli
et
([uo 10:U) (lies intcgros nunieral»al.
1 1 facti sunt Ex quo loco ehicel
(2,18).
Graecoruni ulruni ludaei
(,>uiliuscyclis Cbrisli fidèles iam imbutos esse doctrina
usi sinl nocne, nequo saciis lilleris ne- de advcntu antichristi. Simul autem in-
quo in Talnuide indicalur. At S. Cyrillus dicat iam exsistcrc qui praeoccupatione
Alexandiinus in Troiogo de i'esli pascha- quadam antichristum imilari eiusque
lis ralionc (n. 1) ludacorum cycii 84 an- opus peragere studcant. Hos pseudo-
noruin mentioncin facirns Illi otiam, : << doctores notât v. 22 quis est mcndax :

inijuil, qui coruni ^ludaeoruni) pravilati nisi is qui ncgat (pioniinus Icsus est

rcsponderc conati sunl cl 84 annorum Gbristus; hic est anlichristus qui ncgat
paschalem cyclum insUlucrunt, pcrfcclae Patrem et Filium. Loquitur loannos
ralionis circulum tonuisscnt, si in sup- (v. 19) de iis qui fide susccpla defecc-

niensium vol annorum non

|)utatione runt et qui Icsum iam non confitentur
luunanamscd divinam traditionem sequi esse Messiam; in qua ncgatione etiam
potuissont » {Migîie 77,383v S. Epiplia- maior altéra includitur negatio Filii :

nius quoque ludacorum cyclum 84 an- Dei, quoniam Messias ut Deus (Is. 9,6) et
norum commémorât, pro quo Christi ut Filius Dei crat annuntiatus (Ps. 2,7;
actale emendatior cyclus 85 annorum 2 Reg. 7,14) et lesussc ipsum talem pro-
sitconstitutus, inter quos fucrinl31 anni fcssus est; et qui negat Filium ncc Pa-
plcniores scu mensem intcrcalarcm con- trem habct (1 loan. 2,23). Porro 4,3 et :

linontes (Haer. 51,26.27 apud Migne
41,935). Cyclus 84 annorum non
composilio ex octaeteride et Calippi cy-
clo 76 annorum, qui Graecis iam ante
aetatem LXX inlerprclum notus fuit;
cum octaeteris annos plenioros très,
cyclus autem Calippi 28 hal)eret, ille 84
annorum cyclus ex ulroquc compositus
annos pleniores 31 habere dcbuit.
omnis spiritus qui solvit Icsum ex Dco
est nisi non est; et hic est anlichristus, de quo
audistis quoniam venit et nunc iam in
mundo est; scil. per eos qui secundum
cius indolem et naturam agiuit; est in
mundo per illos multos antichristos,
quoniam muiti seduclores cxierunt in
mundum qui non confitentur Icsum Chri-
slum venisse in carnem hic est seduc- ;

Haec sunt, quae de ratione interca- tor et anlichristus (2 loan. 7).

landi apud ludaeos usitata afferri pos- Huic dcscriptioni plane congruit quod
sunl; exquibusnihil ccrti de ludacorum Paulus apostolus habet 2 ïhess. 2,3 s. ;

anno lunari coUigilur. docel enim fore, ut rcvclctur homo pcc-

cati, filius perditionis, qui advcrseliir et

I. G. UAGEN. extollatur supra omnc quod dicitur Deus

aut quod colitur, ita ut in templo Dei
289 ANTIGURISTUS. ANTIOGIIIA. 290

sedeaL osLendens se taiiKiiiam sit Deus. appcllata, ad Oronlem fluvium sila in

Eiiis manifcstatio praeparalur magna regione amoena et fertili. Haec erat ci-
qiiadam apostasia; et uti loannes loqui- vitas regni Scleucidarum praecipua(cf. 1
tiir de nmltis antichristis quasi eius Mach. 3,37; 4,35; 6,63; 10,68; 11,13.
praecursorihus, ita Paiilus siniililer scri- 44. oG; 2 iVlach. 4,9. 36; 5,21; 8,.35;
bil : mysterium iaiii opcratur iniquitatis ;
11, 13,23. 26; 14,27j; prope eam
.30,-

solumexsistit aliqiiod iinpedimentumquo erat lucus Daphne, quare 2 Mach. 4,33

ipsiiis illius advcnlus nondiim lieri pos- scribitur AdcpvT) f] Tipbç 'Avxi6yeiav et e
sit. Hoc vero remolo « lune vero rcvela- converso apud Flav. losephuni (Anl.
l)itur ille iniquus, cuius adventus est XVII. 2,l)'AvTt6/£ia 7] ira Aticpvri (v. DAPH-
secundum operationem satanao in onmi NE). Multos ibi degisse ludaeos {Flav.
virtute et signis et prodigiis mendacibus los. Bell. iud. VII. 3,3), quos iam Se-
et inomni sodnctione iniquitatis iis qui leucus Nicator civitate donaverat (Ant.
pcreunt. Dominus autem lesus interficiet XII. 3,1), eliam ex Act. 6,5 discimus.
eum spiritu oris sui et destruet illustra- Stalim post persecutionem illam, qua
tione adventus sui (2 Thess. 2,7-10). Stephanus obiit, Antiochiae multo cum
Quid sit illud quod relinoat antichristuni, i'ruclu evangclium ludaeis et Graecis est
Paulus quidem Thessalonicenscs edocuit ;
annuntialum; ibi Barnabas et Saulus do-
at nos nescimus. Sententia satis coni- cuerunt turbam multam; ibi discipuli
tnunis est intellegi ordineui socialeni le- primuni nominali sunt Christiani; dis-
gibus civitatis niunituni, quo scil. impe- cipuli Antiocheni eleemosynas miserunt
diatur, ne corruptio moruni quasi in in urbem lerusalem (Act. H, 19-30). Ex
immensuni crescat; eo cniin limite re- Antiocbia, ubi Saulus et Barnabas ad
moto mysterium iniquitatis suam sum- opus désignai! sunt a Spiritu Sancto,
mam poterit explicarc foeditatcni. Honii- Saulus iter apostolicum suscepit et eo
nem illum Paulus quidem non nominal peracto Antiochiam reverlit (Act. 13,1-
antichristuni; verum cum ila describil 14,25). Antiochiae disceplatio de legis
ut idem sit cum de cuius
antichristo, mosaicae necessitate vehementer agitata
adventu fidèles teste loanne.edocti sunt. est (Gai. 2,11), quia ibi plurimi gentiles
— Ubinam in Apocalypsi de antichristo Christo nomen dederant; quare bis qui
sermo sit, interprètes non consentiunt; sunt Antiochiae, decretum apostolicum
sat multi eum vident delincalum in cap. primo loco inscribitur (Act. 15,22 s.).
i:i et 17. —
Si spectantur quae Paulus Ex ea urbe Paulus alterum quoque et
de antichristo docet, eius imago facile lertium lier apostolicum instituit (Act.
quoque deprehendelur in iis quae Dan. 15,35; 18,22. 23). —
Hodie vocatur An-
7,8. H. 20. 21 vidit de cornu parvo fnkiye, urbs 6.000 incolarum magnis rui-
quod blasphcmias loquilur et bellum nis circumdala.
faciebat adversus sanctos. Quasi typus
Cf. Reland, Palaestina 8. 119 s. 205;
antichristi describitur Antiochus Epi-
Eclihel, Descriplio numoruin Antiochiae Sy-
phancs(cf.Dan. 8,9 s. 23 s.; ll,21-4o; riae, 1786; ifî/^er, Eidkunde XVH. 2, 1147-
vide in hoc Cursu Comm. in Daii. p. 192. 1210; C. 0. Minier, Anliquitates Antio-
200. 300). chenae, Goettingen, 1839; E. Schûrer,
I. KMABENBAUER. Geschichte des jiidisclien Volkes éd. 3, III. 8.
39.74. 79. 83. 93. 117; Baedeker-Benzinger,
ANTILIBANUS (
'AvTtXi'gavo?)- v. LI- Palaestina iind Syrien éd. 5, p. 427 ss. ;

RA NUS. Paulij - Wissowa, Ileal-Encycl. der klass.

Altert. 1. 2i'(2 s.
ANTIOCHIA CAvTtoy^Eia) nonien est
complurium urbium asialicarum, quae 2. Antiocbia Pisidiae (Act. 13,14). In
saeculo tertio et secundo a. Chr. a Selou- primo itinere apostolico ibi S. Paulus in
cidis conditae sunt. In s. littcris duarum synagogapraedicavit; cum aulem ludaci
lit mentio; ulraque a Selcuco Nicalore vidèrent genlilcs quoque adniilli a Paulo
(310-281) est aedificala el in bonorem et Barnaba, repleti sunt zelo et blasphé-
Anliochi patris Anliochia vocala. mantes conlradicebant ac denuwn exci-
1. Antiocbia Syriae, eliam r] pyâXrj tata perseculione eos de linibus suis

LEXICON BIBMGUM. — T. I. — 10
 !t| AMlOClllA. A.NTK'iClUS. 29:

cioccriml Acl. l.'M '»-!il). Pcrsecnlionein Plo|(>maei Acgypio cl in Syria r-e-

et in
liaiu- fuisse salis alrooein indc (•(Hicliisi'- gnarcnl. Pacis igilur redimcndac causa
ris, (|ii(hI t'iiis intMninil Taiiliis iilliinn Aniiocbus II. nerenicou uxorem et con-
\itao suae loinporc 2 Tiin. :i,ll . Miii- sorh^n rogni accepil I.aodicea vern ;

lomiiins o\ omloii» piiino iliiu'ie Antio- pi-iorem suam uxorem, (juae ei duos
cliiain Syriao reilcuntos Paulus cl l^ariia- lilios Seleucum (Callinicum) el Anlio-

i>asetiaiii Anliofliiae Pisidiae commorali chum (Antigonum; cf. MuUcv, Kragm.

simt ad discipulos conlinnandos (Acl. Ilist. C.raec. III. p. 707 est Antiochus :

Hierax) genuerat, in concultinae locum

Stral»o (XII. 8,1 il cani ponit inPIiryp-ia deiecit. Sed quamprimum Ptolemaeus II.
Paroreia versus fines Pisidiae Ptolc- , Philadelphus anao 247 a. Chr. morlera
inaeus in Pisidia (V. 4,11 [éd. Mùller-Fi- obiit, Antiochus II. Laodicen uxorem
scher 4,9]) vel ia Phryfria Pisidiae (V. legilimam cum liliis suis in i-egiam re-
."),4; sed éd. Miillei--Fischei' h. 1. Anllo- duxil. Haec aulem ulciscendi cupida et
chiani omiltit), Pliiiius (V. 27,94) ia Pi- régis animum anibiguum meluens i])sum
sidia.Silum iii-his iiodie occupât vicus regem pei- ministros veacno interfecil,
Yalovâdj. Berenicencum filiolo, quem régi genue-
rat, Daphnae apud Antiochiam per Ica-
Cf. Hitter, EidkundeXIX. 468 '.73; Anni-
(lionem et Genneum principes occidit
(lell, Discoveries in Asia Mlnor, London
18:îi, I. 2(53 S.; Hamillon, Researches in et Seleucum Callinicum filium suum
Asia Minor 1842, 1. 472 s.; Mmsay, Hisl. maiorem in palrisloco regem constituil.
Geogr. of Asia Minor p. 396 Pauhj- Wissowa.
;
Spes igilur, ([uam Ptolemaeus II. Phi-
Roal-Encycl. dcr klass. Allert. I. 2446. ladelphus conceperat, fore ut filius Bé-
rénices regnum Seleucidarum obtiaerel,
ANTIOCHIS 'Av-to/t'ç), concuhina
per uxorem Antiochi IL elusa est.
Aniioclii E-pipliaiiis. oui rex donavit re-
ditus duariim nrhium, Tarsi cl Malli in M. 25,
Cf. S. Hk'ron. in Dan. 11,6 apud
Cilicia; quare Tarsenses et Mallotac id 560; apud Euseb. Chron. I.
l'orphyriiis

indigne ferenlos sedilioneni moverunl 40,6; M. 19,259 vel cd. Sc/ioene I. 249 s.
Cognomine Theos a Milesiis appeilalus est
(2 Macli. 4,:iO Ad rem nota cpiae dicil
.

Antiochus, quia illos a TImarcho tyranno

Cicero (in Verrera 11. :{. 43) solere :
liberavit (Appian. Syr. 65). Praeterea
aiunl barbaros rcges Persarum et Syro- V. E. Scliiirer, Geschichle des jiidischen
rum plures uxorcs habere; his aulem Volkes éd. 3, III. p. 80. 81 Drojjsen, Gesch. ;

uxnribus oivitatcs altribuere hoc modo :

des Hellenismus III. 1,310 s., qui suspicatur
haec civilas inulieri rediniicuhim prao- narrationem de veneno régi per Laodicen
beat, haec iacollum, haec in crines; ita dato esse invenlum factionis aegypliacae.
populos universos non solum
habent
2. Antiochus xMagnus, sexlus rex
III.
conscios libidiais suae, verum etiam ad-
Syriae (223-187 Chr.; aer. Seleuc. 90-
a.
ministres.
126). Antiochus II. Theos filium et suc-
ANTIOCHUS 'AvTt'o/o;), aomea com-
(
cessorem habuit Seleucum 11. Callinicum
plnrium regiimSelcucidarum. (246-226 a. Chr.); Callinico successerunl
1. Antiochus II. Theos, tertius rex eius duo filii : Seleucus III. Ceraunus
Syriae (261-246 a. Chr.; aer. Seleuc. Si- (226-223 a. Chr.), dein Antiochus 111.
ée), filius Antiochi I. Soteris (V.80-201 Huius régis brevis mentio fit i Mach. 1,M
a. Chr.),nepos Selcuci I. N'icatoris (312- [10]; 8,6-8. Eiusdcm beila et finalis cla-
280;. Nomen
Aatiochi II. ic S. Scriplura des praedicnniur Dan. 11,10-19. Primum
non occurrit, sed de eo agit Dan. 11,6 quidem Antiochus III. id egit, ut Ptole-
(cf. Knabenhnuer ad h. 1.). Bello diulurno maeis Coelem Syriam, Palaestinam,
implicalus cum Plolcmaeo II. Phila- Phoeniceneriperet. MorluoPtoIemaeoIlI.
delpho, rege Aegypti, magnam partem Euergete, qui Callinicum patrem An-
Asiae minoris ab Aegyptiis captam ami- tiochi III. dcvicerat et Syriam spolia-
sil. Dcmum Ptolemaeus II. ut molestum verat, Ptolemaeus IV. Philopator in
certamcn fmirel, filiam suam Bereaicen Aegypto regnabat. Hune anno 218 a.
Antiocho uxorem dédit, spcrans fore ut Ciir. aggressus Antiochus 111. Seleuciam
293 ANTIOCUUS. 294

<ad Oronteni cxpugnavit, Ty-

sitam lemaeo V. Epiphani
despondit et sex
rum qiioque et Ptolemaida occupavit annis post in matrimonium tradiditdala
{S. Hieron. in Dan. 11,10; Polybius V. ei dotis nomino omni Goele SyriaetPa-
42. 43. 45. 60-62). Deinde cuni Philopa- laestina et Phoenice. Voluit enim ministe-
tore indulias iniit pro lempore liiemis, rio filiae uti, ut Ptolemaeum in laqueos
sed bene adverlcns Aegyptios novas traheret, sed haec spes eum fefellit nam ;

vires parare, ineunte anno 217 a. Chr. Ptoleraaeus Epiphanes et duces eius sen-
belium instanravit, Aegyplios prope Si- tientes dolum cautius egerunt et Cleo-
donem iterum devicit, Plioenicen et palra magis viri sui partes quam pa-
Palaestinam occupavit ac stativa sua rentis fovit virique amorem et commoda
posuit in urbe munitissima Gaza. Tum paternis insidiis praetulit {S. Hieron. in
vero Philopator magnum exercitum col- Dan. 11,17; Flav. los. Ant. XII. 4,1;
legit et apud Rapbiam. quac urbs est Polyb. XXVIII. 17).
prope Gazam in foribus Aegypti, Antio- Antiochus anno 197 a. Chr. terra ma-
chum fudit fugavitque; caesis Syrorum nque expeditionem aggressus est in
fere decem milîibus et quattuor milli- Asiam minorem et insulas adiacentcs;
bus captis Antiochus ipso per déserta hac regione tota fere expugnata a. lOti
fugiens fere captus est. Aegyptii omnes Hellespontum traiecit, ab Hannibale
urbes ab Antiocho antea expugnatas exagitatus bello cum Romanis implica-
recuperarunt [S. Hier, in Dan. 11,11. batur (a. 192) et insigni clade a Sci-
12; Polyb. V. 63-87; lustinus 30,1). pione Asiatico apud Magnesiam devictus
Aegypto relicta Antiochus III. per tre- (a. 190) pacem petere coactus est. Pa-

decim annos bella gessit in Asia minore, cera Romani a. 189 bis legibus Antio-
Parthia, Bactria. Tum vero Ptolemaco IV. cho concesserunt ut Asia Romanis
:

Philopatore defuncto adversus Ptole- cederet, contentus Syriae regno esset,

maeum V. Epiphanem, qui puer quat- naves universas, captivos et transfugas
tuor annorum patri successit, rupto foe- traderet sumptumque omnem belli Ro-
dere exercitum movit. Simul foedus cum manis restitueret {Tit. Liviiis 33,19. 38;
Philippe V. Macedonum rege iniit, ut 35,13; 37,40. 43. 45. 55; lustin. 31,1,
regnum aegyptiacum inter se divide- 8; Appian. Syr. 33-39; S. Hieron. in
rent. Eodem tempore in ipsa Aegypto Dan. 11,18). Conditiones huius pacis
magnae erant perturbationes Agatho- ; etiam I Mach. 8,6-8 enumerantur se il.
cles enim, qui nomine régis pueruli re- prima tributum magnum illudque tam
gnum administrabat, tantae dissoiutionis ingens, ut anno 165 a. Chr. Antiocho IV.
ac superbiae fuit, ut subditae prius Ae- Epiphani duo millia talentorum tributi
gypto provinciae rebellarent ipsaque Romanis rétro debiti exsolvenda esscnt
Aegyptus seditionibus vexaretur. An- (2 Mach. 8,10.11), altéra obsidesRomam
tiochus brevi Goelem Syriam, Phoeni- mittendi, inter quos erat régis filius
cen, Palaestinam occupavit. Pro aliquo secundo genitus (1 Mach. 1,11 Antio-
tempore quidem in Asiam minorem chus IV. Epiphanes) terlia denique, ut
,

abiit, ut Attaluni Pergamenum debella- Eumeni II. Pergameno filio Attali I. et

ret,atque hac opportunilate usus Scopas Romanorum socio Indorum
regiones
dux copiarum Ptolemaei urbem leru- (lege loniorum), Medorum (lege My-
: :

salem cepit et Palaestinam recu])eravit. siorum) et Lydiorum ab Antiocho lïl.

Sed pacc cum Attalo composita Antiochus cederentur; ibidem (1 Mach. 8,7) legi-
per Goelem Syriam rediit, Scopam du- mus ipsum Antiochum III. vivum in po-
cem Ptolemaei apudPaneam(Caesaream testatem Romanorum incidisse. Rex a
Philippi) a. 198 a. Chr. devicit totam- Romanis victus duobus solum annis su-
que Palaestinam recuperavit (S. Hieron. pervixit. Gravi tributo pacis oneratus
in Dan. 11,13-15; Appian. Syr. 1; Po- inopia pecuniae compulsus esse videtur,
lyb. III. 2. XV. 20; Flav. los. Ant. XII. ut adhibitis militibus in Elymaide ali-
3,3; lustin. 30,2). Victoriis reportatis quod templum lovis spoliaret; re autem
Antiochus, ut regnum aegyptiacum sibi comperta concursu populi cum omni
acquireret, filiam suam Gleopatram Pto- militia interfeclus est a. 187 a. Chr.
205 ANTIOCIIIS. A NT OC 11 US.
I 2î)6

(lustiii. :»i».-2; Porphijr'nis apiul Kuseit. sui a Ilonianis inipeti'avil. Aniioclius

Cliion. 1. 40.12. 3/. I'.>,-201 vcl cd. donuim l'cdiens Allienis iain C()ni|)eril

Silmcnr 1. -i'ia; S. Ilicroii. in l);in. H, .Scleucnni ab lleliodi)ro, qui régi a negu-

!'.> apiiti .1/. iil.îiO'O. liis l'iieral, veneno inleiTecluni esse el

Anlioclius m. ludai'os non ost poi- lleliodoro pulsoi|)sese r(>geni consliluil

si'culus. Veruni qiiuleni ost ludaeos iAppian. Syi'. 4;)i. Hic pracclaro iinplc-
teinporo bolli aojivpliaci mulla dura tuin vidcnuis illud Dan. 11,21 « obti- :

suslinuisse; naiu cuiii Antiocluis III. iHdtil regnuMi in IVaiKhilenlia »; nain

Aeiryplios (icbcllarel « conlijrit liuiaeis, ope Kumenis et Atlali regnuin, ([uod

ut si is suporior fiieril arilij;orcntiir, si Denielrii» Seleuci tilio debebalur, pro se
inforior. plaiu» oadoiu palcivuliir, adoo ()i'cu|>avil, duni pro illo lanupiain tulor

iil liaud dissimilos esscnt navi in tcin- rem contra Ib^liodorum agere videbatur
peslalc tlnctibus utrimqiic voxalae, ni {Appian. Syr. 4o el cl', narralionem mi-
qui in niedio iacerenl, duni cl Anliocho nus accuralain loannis Anliocheni in
res prospère coderenl cl in contrarias IVagm. !)8 apud Millier, Fragin. Hisl. Gr.
partes innlarcnlnr » (Flav. los. A ni. Xll. IV. 5o8).

;{,3). Sed quoniain post pnjinain apud Quoad indolem Antiochi IV. cl". Polijb.
Paneani, qiia Acgyplii vicli sont, ludaci XXVI. XXVIII. 18,3; XXIX. 9,13;
10;
Anlioolio nuiltnm laverunt eiusquc excr- X.XXI. 3 ss.; Diodor. 29,32; 31,16; TU.
cilui cl clcpliantiL)US alimenta plurinia Liv. 41,20; Plolcmaeus VII. Eucrgetes II.
pararunt, Autiociius (ut rcfcrt losephus apud MwWcr, Fragni.Hist.Graec. III. 186;
1. Cl « acquuni esse iudicans ut ludaeo- lleliodor. apud MûUer, Fragm. Ilistor.
runi ciiia se sludiuin ac libcralitaleni (iraec. IV. 42;>. Eral rex, cuius arbitrium
reinuncrarclur, lilleras scripsit ad suos pro legibus habcbatur, hoino tcmera-
duces et aniicos testimoniuni periiibens rius, levis, incertus, vanus, magnificen-
ludaeis quam praeclare de ipso merili tiani et liberalilatem iaclans, tyrannica

luerinl siinulque sifinificans quac inu- crudclitate quam maxime conspicuus-.

nera illis vicissim dare decrcveral ». I*ropternimiam vchementiam, qua in res
Insuper losephus I. c. duas epistulas diversissimas abreptus Irahebatur, a Po-
Antiochi Mag-ni refert, quibusvai'ia cmo- lybio (XXVI. lOj cognoniine ioculari Itvi-

lumenta ludacis conceduntur. Inimo nar- furens pro ÈTiitpavTÎç appel latus est.
[Aavijç,

rât XII. 3.4 Anliochuni decrevissc, ut Ex bac indole régis facile intellegun-
duo millia rainiliarum iudaicarum ex tur, quae contra ludaeos agere conalus
Mcsopolaniia in Lydiam et Phrygiam est. Eius menlem non inepte depingil

suiiiptibus Iransferrentur pro-

publicis Tacit. Hist. 5,8 « Rex Antiochus de-
:

ptcr seditiones in his provinciis exortas, niere superstilionem et mores Graeco-

quac fidelitale ac studio ludaeoruni rum dare adnisus quominus taeter-
,

lacilius componi posse videbantur. rimani gentcm in melius mularel,

Parthorum bello prohibitus est ». Ele-
Cf. Flathe, Geschichle Macédoniens H. nim vanilati el ambilioni etiam in eo
225 ss. Ciiiiloii, Fasti hellenici III. 314 ss.;
;
satisfacere voluit, quod per totuni impe-
A'. B. Slarli. Gaza und die pliilislaeisclie
l'ium suum cultum splendidissimum deo-
KiJSle 1852. p. 372-406; 423 s. ; /'. Viyouroux,
T'iiin graecoruni propagaret; et quo
Dict. de la Bible s. v. (sed v. quae sub n. 3
dicemus). tidclius ludaeorum maior ac sanior pars
restitit, eo pertinacius rex crudelilali
3. Antiochus IV. Epiphanes oclavus instabal. —
Eo tempore caput fidelium
rex Svriae i7o-lG4 a. Chr. aer. Seleuc. ; ludaeoruni eral Onias III. pontifex, ca-
137-149), filius Antiochi III. Magni (223- put vero factionis hellenisticae, quac
187 a. Chr.) et f rater Seleuci IV. Phi- Graecorum moribus favebal, Oniae fra-
lopatoris (187-175 a. Chr.). SeleucoIV. ter lesus, qui graeco nominc lason ap-
régnante obses Roniae dcg-ebal, donec pellari nialebal (Flav. los. Anl. XII. 5,1).
Seleucus Denietriuni filiuni suum uiide- lam eousque aucloritas factionis helle-
ciin annos naluni obsidem Uomain niisil nisticae inler ludaeos invalucral, ut
alque hoc modo redituin Antiochi fralris lason magnani pecuniae sunnnam régi
297 ANTIOCIIUS. 298

promitterct, si ipsi summum sacerdotium térim cum falsus rumor exisset Antio-
couferre, ludacis gymnasium et ephe- chiun vita excessisse, lason assumplis
biam concedere, civibus liierosolyniila- mille viris et capta urbe lerusalem im-
nis honores et iuraAntiochensium spon- maiiem fecit caedem civiumqui Menelao
derc dignaretur. Annuit rcx, Onias pontifici adhaorebant; Menclaus in ar-
remotus est, lasoii summo saccrdotio cem refugit, lason vero, cum Anliochum
per très annos (174-171 a. Chr. utconii- victorem ex Aegypto reverti comperis-
cere licet) ita functus est, ut cultus set, iterum ad Ammonitas aufugit
religiosus ludaeorum magis magisque (2 Mach. 5,5-7). Quibus auditis Antiochus
moribus Graecorum contaminarctur redux, ut cives, qui lasoni favissent,
(1 Mach. 1,12-16; 2 Mach. 4,7-20). Of- graviter puniret, magnam caedem in
ficioprivatus est lason consiliis Menelai urbe fecit, templum diripuit, vasa sacra
adversarii, qui maiore pecuniae summa maxime pretiosa Antiochiam secum abs-
oblata ab Antiocho summum sacerdo- tulit(l Mach. 1,21-24; 2 Mach. 5,11-21;
tium sibi impetravit eoque abusus est ad Ant. XII. 0,3). Sed haec non erant nisi
spoliandum templi aerarium, ut avari- praeludia eorum, quae post ultimam
tiae Syrorum satisfaciens nmnus suum cxpeditionem aegyptiacam accidcrunt.
teneret (2 Mach. 4,23-50). lasou voro ad Anno enim 168 a. Chr. Antiochus magnum
Ammonitas se recepit. exercitum duxit contra fratres Ptole-
Hoc fere tempera Antiochus complu- maeum Philometorem et Ptolemaeum
res expediliones contra Aegyptum sus- Physconem, qui per duos fere amnos de
cepit intra annos 171-168 a. Chr., quas regno inter se concertaverant, sed sua-
Daniel (11,22-30) praedixerat. De prima dente Cleopatra sororc secum in amici-
expeditione S. Hieronymus in Dan. 11,22 tiam redierant, ut ambo Antiocho résis-
haec narrât « Cum post niortcm Cleo-
: tèrent. Hi igitur, ut narrât lustln. Histor.
patrae (sororis Antiochi IV.) Eulaius 34,3, « legatos Romam ad senatum
Eunuchus nutrilius Philometoris et Le- mittunt, auxilia pelunt, fidem societatis
neus Aegyptum regerent et répétèrent implorant; movere senatum preces fra-
Syriam, quam Antiochus fraude occu- trum. Mittitur itaque legatus Popilius
pavcrat, ortum est inter avunculum et (Laenas) ad Antiochuni, qui abstinere
puerum Ptolemaeum (Philometorem, fi- illum Aegypto aut, si iam incessisset,
lium Cleopatrae sororis Antiochi Epi- excedere iuberet. Cum in Aegypto eum
phanis) proeiium; cumquc inter Pelu- invenisset osculumque ei rex obtulisset
sium et montem Casium proehum (nam coluerat inter ceteros Popilium
<;ommisissent, victî sunt duces Ptole- Antiochus, cum Romae obses esset), tune
maei. Porro Antiochus parcens puero et Popilius facesserc intérim privatam
amicitias simulans ascendit Memphim el amicitiam iubet, cum mandata patriae
ibi ex more Aegypti regnum accipiens intercédant, prolaloquc senatus décrète
puerique rébus se providere dicens, cum et tradito, cum cunctari eum viderct
modico populo onmem Aegyptum sub- consultationemque ad amicos referre,
iugavit sibi et abundantes atque uber- ibi Popilius virga, quam in manu gere-
rimas ingressus est civitates. Fecitque bat, ampio circule inclusum, ut et ami-
quae non fecerunt patres eius et patres cos caperet, consulere iubet nec prius
patrum illius.NuUus enim regum Syriae inde exire quam responsum senatui da-
ita vastavit Aegyptum et omncs eorum ret, aut pacem aut bellum cum Roma-
divitias dissipavit ettam callidus fuit, ut nis habiturum. Adeoquc haec austeritas
prudentes cogitationes coruni, qui duces regem fregit, ut pariturum se senatui
pueri erant, sua fraude subverteret. Haec responderet » (cf. Lrâius 45,1 2; Polybius
Porphyrius sequens Sutorium scrmonc XXIX. HAppian. Syriaca 66). Romano-
;

îaciniosissimo prosecutus est, quae nos
ttrevi compendio diximus ». De secunda
«xpeditione (170 a. Chr.)narratur 1 Mach.
1,18-20 et 2 Mach. 5,1 Antiochus ma-;
gna cura praeda ex Aegypto rcdiit. In-
rum mandatis cedens rex, cuius arma
in Aegypto semper victricia fuerant, An-
tiochiam rcdiit atque iram, quam in
Ptolemaeos cfîundere non poterat, eo
acerbius in ludacos convertit.
^•t!) A.NTIOCIIUS. ANTIOCIIU? 300

Anlioiliiis Aupolloiiiinn principom eius inoi-lcni pracmaluram ludas .Ma-

Iributoiuin in liulaoaiu inisil, ((tii int-o- chabaous Mathalhiac lilius, cpii collcclo
las liMusaloin inorihus palriis lidclos exeicilu tidcdium ludaeonim pi-o a\ita
('\lenninai-t't et liahilaloivs ^M-aocos vol ivligioiic annis decerlarunt (v. MATHA-
(Jraocorum inorihiis Yivcnlc's in iirito THIAS cl ll'DAS 1). Duces omnos ab
iolloi-artM. Viri otcidcliaiiliir, niulicrt'S Anlioclio in ludaeam missi a luda Ma-
ciim liliis In caiïtivilatem ducebanlur. chabaeo |)roiligati sunt, primus Apollo-
Miilti liijra saluloiii <|iiai'ivbant. Minis ac nius, (loin Seron apud Helhoron, poslea
(lomii>ns urhis doslriictis velus livilas duin Anliocbiis in Pcrsidem prolicisci-
Davidis oporiltus oommuiiila lurribus- lur; l'toleinaeus,Nicanor, (lorgias in pu-
que lirniala esl el in hac arec lirmissiuia gna apud Emuuius (166 a. Chr.), denique
praosidinni Syrornm quod
positiim esl, Lysias apud lîelhsura (16oa. (^lir.). Duci-
loto toinpore belloi-uin machabaicorum bus Anliociii dcviclis lemplum purilica-
niinquani oxpugnai'i poluil, donec vi- tum esl ciusquc dedicatio celebrata die
irinti scx annis post il42/lil a. Cbr.) Si- 25. mensis Caslev anni 148 aer. Seleuc.
mon arc(> politiis iuguni Sciciicidarum = mense Decembri anni 165 a. Chr., id
prorsiis excnssit (v. SIMON
Tola aii- 3). est, ipso die quo tribus ante annis altare
leni hac Iiidaeoruni oppressions via pa- holocausti profanatum fuit (1 Mach.
rabatur ad oultnni idoloriim inducen- t, 36-59; 2 Mach. 10,1-8).

duni. Edicl'o régie observatio legum,
praesertini sabbati et circumcisionis,
suit poena niortis velita erat. Cultu veri
l»ei abolito in omnibus civitatibus diis
sacrificarc iubebantur.
Emissarii regii miltcbantnr, qui
datis exsequcndis invigilarent et singu-
lismensibus diligrnter de his omnibus
inquirerent. Ubiquc idola atque altaria
cxstructa, libri sacri combusti, sacrificia
fier!coepta sunt. Hierosolymis die 15.
mensis Caslev anni 145 aer. Seleuc.
(mense Decemb. 168 a. Chr.) ercctum est
abominandum idolum desolationis supra
magnum altare holocausti et die 25. eius-
dera mensis Caslev primum ibidem
Intérim Aniiochus Parthis hélium il-
lalurus usque in Elymaida provinciaiu
Pcrsiae progressus erat et cum in urbe
quadam nobilissima el opulentissima
lemplum Naneae, numinis persici, diri-
man- pere conarctur, vi armoruni repulsus
est el ex Perside in Mediam rediil. In
Persidis et Mediae confinibus non pro-
cul ab Ecbalanis nunlius a Lysia missus
regem de cladibus in ludaea acccptis
certiorem fecit. Quare accelerato cursu
Antiochus iter pressit, ut per Mediam in
SvTiam reverteretur et a ludaeis poenas
cxpeterel. Sed foedissimo morbo a Deo
correptus de iniustitia ludaeis illata do-
sa- luit, immo ludaeis epistulam deprecato-

crificium sceleslum oblatum est lovi riam simulalionibus plenam misit, ut

Olympio. In die natali Antiochi régis lu-
daei per vim ad sacrificia ducebanlur et
in festo Oionysiorum bedera coronati
bacchantium ritu circuire cogebantur.
Multi quidem ludaeorum iussis
eorum animos filio suo Antiocho V. de-
vinciret, tandem misera morte i)eriit in
provinciae Paraetacenes oppido, quod
trium dierum ilinere ab Ecbalanis di-
regiis per- stans Tabae vel Tabès appel aluni esl. I

fide obtemperarunl, vero multo plu-

aiii Moribundus vero Philippum, unum ex
.rcs fortiter restiterunl, vilam fugitivain ducibus suis, procuralorem regni ac tu-
in deserto et intcr feras egerunt, gravis- torem Antiochi V. Eupatoris imperio
sima supplicia cl morlem ipsam crude- nondum maluri conslituil (1 Mach. 3,31.
lissimam subierunt, ne participes in- 37; 6,1-16; 2 Mach. 9,1-28; .S. Hieron.
([uinationis lièrent (1 Mach. 1,30-67 [gr. in Dan. 11,44. 45; Polyb. X.XXI. 11; Qu.
29-64], 2 Mach. 5,22-7,42; Flav. los. Curtius 5,3.)
Ant. XII. 5,4;. Quomodo diversae de morle Epipha-
Resistentiam quietam brevi post ex- nis relationes concilientur, vide apud
cepit defensio activa Machabaeorum, qua Cornely, Introd. II. num. 158. Pauca hic
Antiochi Epipbanis superbia et potentia notenlur. Urbs illa, cuius lemplum Epi-
misère contusa est. Primus contra lyran- phanes spolialurus erat, dicilur Perse-
num surrexit Mathathias sacerdos et post polis; sed reclius forte non Pcrsepolis,
301 ANTiocnus.
sedes regam Persarum, quae ab Alexan-
dre Magno direpla et combusla est, hoc
loco intellegilur, sed polius « urbs Persi-
dis » eaque videlur esse Susa, tura quia
Siisa sila erant in Elam (Dan. 8,2) seu
Elymaide provincia, tum quia in urbe
iila 1 Mach. 6,2 relicti fuisse dicuntur
thesauri Alexandri Magni vqui thesauros
persepolitanos Susa transpor lave rat).
Quae de Epiphanis morbo et poeniten-
tia 2 Mach. 9,5 s. fuse traduntur, nullo
modo contradicunt hreviori relationi
i Mach, 6,8-13 traditae, sed eam com-
plent. Cum duabus bis narrationibus re-
latio epistulae (2 Mach. 1,13-16) eo modo
concilianda videtur, quem proponunl
Emmanuel Sa, Welte, Kaulen, Cornely,
scil. scriptorçs istius epistulae (populum
hierosolymitanum, synedrium iudaicum,
ludam Machabaeum) eatcnus errasse,
quatenus erroneum de ratione mortis
rumorem fratribusinAegypto degentibus
retulerunt i. e. velut testes- fidèles illa
retulerunt, quae eo tempore de morte
Anliochi vera credebantur. Aliam huius
difficultatis solutionem Vigoureux defen-
dere conatur scil. 2 Mach. 1,13-16 non
agi de Antiocho IV. Epiphane, sed de
eius pâtre Antiocho III.
Cf. lo. Chris/,. Conr. Hofmann, De
lis ab Antiocho Epipiiane adversus Ptole-
maeos gestis, Erlangae 1835; K. B. Starh,
Gaza uikI die philistaeische Kûste 1 852, p. 430-
435; loti. Fric'dr. Hoffmann, AnUochus IV.
Epiphanes, Leipzig, 1873; Wlederholt, An-
tiochus IV. Epiphanes nach der Weissagung
Dan. 11,21-12,3 und der Geschichte [Tubin-
ger Theologisçhe Quartalschrift LVI. 1874,
p. 567-631]; H. Weiss, ludas Mahkabaeus
1897, p. 11 s.; K. Schurer, Geschichte des
judischenVolkes éd. 3, I. 169. 179 s.;Menke,
Blbel-Atlas, Blatt IV Jiidaea und Phoeni-
:
zien zur Zeit des Anliochus Epiphanes;
Schoepfer-Pell, Histoire de l'Ancien Testa-
ment éd. 3, II. 400 s.; Vicjourouj; Dict. de
la Bible I. 693-700 et cf. 691-693 Monimsen,
;
Rom. Gesch. éd. 6, I. 773 s.; Pauh/-Wis-
sowa, Real-Encycl. der klass. Altert. ï. 2470-
2476, ubi ea, quae libri sacri (Mach. Dan.)
de Antiocho IV. referunt, declarantur esse
caricatura odio distorta et nuHius prorsus
valoris (.. natiirlich vôllig werllos») verba —
viro historico parum digna.
4. Antiochus V. Eupator, nonus rex
Syriae (164-162 a. Chr.; aer. Seleuc. 149-
ANTIOCUUS. 302
ISl) successit Antiocho IV. Epiphani pa-
tri suo puer novem annorum {Appian.
Syr. 49 et 66) ; vel si Porpliyrio (Enseb.
Chrome. I. 40,1'.> apud M. 19,261 vel éd.
Schoenel. 2:j3) fiderc licet, filiusduoden-
nis ab Epiphane superstite in societaleni
regni assumptus per annum et dimidium
una cum pâtre regnaveral, antequani so-
— annos thronum occupa-
lus per duos fere
ret.Epiphanes moribundus Phihppum
ducem copiarum quem secum in Pcrsi-
,
dem duxerat, regni pr-ocuratorem filii-
que tutorem constituit (1 Mach. 6,14. 15).
Lysias vero, quem Epiphanes in Persi-
dem profecturus regno praefecerat (1
Mach. 3,32. 33), simulatque Epiphanem
mortuum esse comperit, Antiocho puero
regnum ipsi a pâtre relictum statim de-
tulit (1 Mach. 6,17) hac ratione puerum,
;
quem hucusque educaverat, facile in-
duxit, ut is neglecto Epiphanis patris
testamento ipsum (Lysiam) Philippe sub-
stitueret (2 Mach. 10,11). Hinc factum
est, ut Lysias nomine Antiochi V. Eu-
patoris regnum administrant. Ac pri- —
mum quidem Lysias, qui post infelix
bellum 2 Mach. 11,1-12 narratum cum
luda Machabaeo de pace componcnda
convenerat (11,13-15), postulata a ïu-
daeorum legatis loanne et Abesaloni
bel-
Antiochiam allata Eupatori exposuit et
sibi prospiciens novum regem induxit,
ut illa postulata rata haberet (11,16-38
ubi quattuor documenta de hac pace
afferunlur).Nova belli occasio exorta
est, cum ludas Machabaeus praesidium
regium in arce hierosolymitana inclu-
sum oppugnaret (1 Mach. 6,18-27). Eu-
pator et Lysias magno cum exercitu in
ludaeam irruperunt; primum quidem
Syrorum castra a luda Machabaeo prope
Modin impetu nocturne perturbata sunt,
sed per Idumaeam progressi Syri Beth-
suram obsederunt, apud Bethzachariam
ludaeis haud infeliciter restiterunt,Heth-
suram per deditionem ceperunt, mentem
Sien oppugnaverunt. Victoria Syrorum
certa videbatur; sed quia eo tempère
Philippus, quem Epiphanes moribundus
regni procuratorem nominaverat, thro-
num eccupare conabatur, Eupator et
Lysias ludaeis pacem conccderc ceacti
sunt et ludam ducem Palaestinae con-
stitucrunt. Nihilominus rex, antequam
3(>;i ANTIOCIli; ANTIOCIIUS. •MH

(lisioilcn^l. riipto iiii-aiiii'nl<i iiiumlioiics lil.;;7-:i9 ludaci diicibus ionathau et

;

iiionlis Sioii (lt>striii inssit. llacc iyiliir Simone contra sivtalurcs Dcmctrii l'cli-
l>a\ liuiat'i^ lilttMiiin rcli^'ionis cxcrci- cia bella gesserunt (11,00-74; 12,2't-3ii.
tiiiiii, Su'is impiM'imu reddidil (1 Macli. Sed Tryplum, qui ipse re},'num ambiebal,
(1.28-63"; 2 Maoli. 13). Diiin liaoc iii lu- liuicbat ne lonathan ipsi advcM-satiirus
(laoa ircrimlur, Phili|)|)iis cuin oxrrcilu ('ss(>t; illum ij,Mlur amiciliaiu finfrens
Kpi|)liaiiiso\ Porsidt* irdiix Anliocliiam Ptolemaide dolo cepit et brevi post
(K-ciipaiat .^cd a Lvsia el Eu|)atorc dtv
; apud Bascama occidil il2,39-:i4; 13,23 .

\irlus iii Aojrypiiim aiifuirit ^1 Mach. (ï, Deinde inSyiiam reversus ipsum regeui
(13: i Madi. \K29; cf. Flav. los. AnI. XH. adolescenlem dolo inlei-fecit et sibi dia-
!i,T. qui aflinuat IMiilippum a Lysia in- dema Asiac inq)osuil (13,31. 32). De noce
lorlccluin osso, sed auctor 2 Mach. 9,29 Anliochi VI. narrai Livius (Epit. 00) :

la^onom r.yrenaoïiin tostom coacviim se- « Alexandri lilius, i-ex Syriae, decem
culiis tidc cliain liiimana intM-c diirniitr annos aduiodum habens, a Diodolo. qui
censLMidus est qiiaiu Flav. los., (pii in Thryphon cognominabalur, luloi'c sun,
hac parle Auliquitatiim ducem scquittir per fraudcm occisus est corruplis me-
1 .Mach. libruiii el e\ silenlio huius le- dicis, qui illum calculi dolore consumi
slis concludere videliir l'Iiilippiini occi- ad populum menlili, dum sécant, occi-
siiin esse; cctcriim v. PHILIIHHS 3). Ve- deriuU ». Cf. FI. los. Anl. XIII. :i,l s. 6,1
riiin Lysia? el Kupatoi- inox ab alio regni s. 7,1; Appian. Syr. 08; lu.stin. 36,1;
aenuilo sublati sunt. Demelrius (Soter), Diodor. Sic. apud Millier, Fragm. Hist.
(ilius Seleuci IV. Philopatoris, ab urbe Graec. II. p. xvii. n. 21 ; p. xix. n. 2o.
l\oma, Libi obses fuerat, clam aulugit, 6. Anliochus VII. Sideles, Syriae i-ex

exerciluin Eupaloris in suas parles Iraxit, (138-128 a. Chr.; acr. Seleuc. 174-184:,
Lysiani el Eupatorem supplicio punivit filius Demeirii I. Solcris, fraler nalii uii-
et reirauui Seleuci IV. patris sui, quod nor Demeirii II. Nicaloris. Sideles co-
Epiphanes el Eupator usurpaverant, oc- gnominatus est, quia in Sida urbe Paui-
cupavil Mach. 7,1-4; 2 Mach. 14,1. 2).
(1 phyliae educalus erat (Porphyrius apud
5. Antiochus VI. Dionysos, rex Syriae Euseb. Chron. I, 40,18; M. 19,262 vel
(i4o-cc. 142a.Chr.;aer.SeIeuc. 167-170:, éd. Schoene I. 25"i). Eo tempore quo De-
aemulus Ihroni conlra Deinelrium II. melrius IL a Mitbridale I. (Arsace VI. i

ISicatorem a Ti'yphone conslilulus. An- Parlhorum rege captus est (1 Mach.

liocho V. Eupalori successerant Deme-
lrius I. Soter (162-130 a. Chr.), Alexander
Balas (I0O-I4.Ï a. Chr.), Demelrius II. Ni-
calor (145-1 38 a. Chr.). Anliochus VI. Dio-
nysos erat filius Alexandri Balae el Cleo-
patrae filiae Plolemaei
Cleopatram ipse Philometor uxorem de-
deral primum Alexandre Balae, deinde
Alexandri aemulo Demelrio II. Nicalori.
Alexander Balas a Philomelore socero
suo apud Anliochiani devictus in Arabiam
aufugeral ibi(iue pcr insidias inlerfeclus
est (V. ALE.XA.NDEK 2).
crudelitate sua mox omnibus
erat. Quapropter Tryphon, qui Alexan-
dri rébus faveral,ad Emalchuel Arabem,
qui Anliochuin filiolum Alexandri nulrie-
bal, profectus esl, et cum reg'e adole-
scente Anliocho VI. Dionyso rcversus
14,2. 31, Sideles in Rhodo insula versa-
balur {Appia7i. Syr. 68) et slatim « ab
insulis maris » ad Simonem summum
sacerdotem lilteras amicitiae misit, qui-
bus omnia privilégia ante concessa lu-
Philomeloris; daeis renovavil et ius nummos cudendi
eis conlulit (1 Mach. lo,l-9). Paulo post
in Syriam advenit et Tryphonem Dorae,
loco munito Phoeniciae, circumclusil
i
15,10-14); ex hoc quidem periculo Try-
phon féliciter evasilel Plolemaida (Cha-
rac Pergtimenus apud Millier, Fragm.
Demelrius II. Hist. Graec. III. 644 n. 40) aulugit, deinde
perosus navi Orlhosiada, quaeesturbs maritima
Phoeniciae inler Tripolim et Aradum,
peliit .1 Mach. 15,37), denique Apameae
in Syria iterum a Sidete obsessus mor-
tem occubuit 'Flav. los. Ant. XIII. 7,2;
Strabo XIV. 5,2 Appian. Syr. 68 histin.
; ;

Demetrium II. Antiochia expulit (1 Mach. 36,1).Sedfavenle forluna Antiochus VII.

11,39. 40. o4-.ï6;. Tryphon et Anlio- contra ludaeos asperior factus privilégia
chus VI. foedus cum lonathan inierunt anlea concessa revocavit el pcr Alheno-
305 ANTIPATRIS. 306

bium legatum suum a Simone postiila- fidelis, qui occisus est apud non vos,
vit, ut iirbcs captas (loppen et Gazararn) negasti jidemmeam. Nov.
Cf. Tischendorf,
et arcem lerusalem omnesque urbes Test, graece, cd. 8 critica maior. Secun-
extra ludaeam occupatas Syris restitiie- dum traditioncm Antipas Domitiano im-
ret aut mille talenta argenti exsolveret. peratore in tauro candente martyrium
Simon centiini talcntapro loppe et Gazara consummavit (Acta Sanct. 11. April. t. II.
solvere paratus alla postulata reiccit p. 3-5).
(1 Mach. 15,2o-36). Antiochus VII. ut ANTIPATER ('A VTt::aTpoç), filius la-
armis rem decideret, Cendebaeum du- sonis, legatus a lonathan ad Lacedae-
ceni cum exercitn misit; Syri prope monios Romanos missus
et (1 Mach. 12,
lamniam castra posuerunt, sed a Sinio- 16; 14,22).
nis filiis luda et loanne fusi fngatique
sunt (l.-), 38-16,10).
ANTIPATRIS ('AvTiTOTpi';), iirbs lu-

Hucusqne de regibus Syriae in

daeae. S. Paulus a Claudio Lysia tri-

S. Scriptura refertur; liber I Mach. fini-

buno militibus traditus est, qui eum
nocte, ne a ludaeis occideretur, Hieroso-
tur relata morte Simonis (135 a. Chr.).
Pauca de Antiocho VII. ex aliis fontibus lymis Antipatridem duxerunt; inde ab
subiungenda sunt. Contra loannem Hyr- equitibus Caesaream ad Felicem procu-
canum Simonis filium et succcssorem ratorem ductus est (Act. 23,31. 32).

anno 135 vel 134 a. Chr. arma tulit et Fuisse Antipatridem in via, quae a Cae-
urbem lerusalem obsodit, sed post varia sarea versus Lyddam et lerusalem ducit,
certamina obsidione soluta Hyrcano pa- testatur etiam'f/. los. Bell. iud. II. 19,1.

cemconcessit, quae arduis conditionibus 9; IV. Ex losepho porro discimus

8,1.

non carebat (Flav. los. Ant. XIII. 8,2. 3; banc urbem in pulcherrimaplanitio Saron
cf. Euseb. Chron. I[. apud M. 19,511 vel loco irrigue condilam fuisse, fluviis et

éd. Schoene II. 130); aliter tamen Por-

phyrius apud Euseb. Chron. I. loco supra
citato rem narrât « ludaeos hic sub(^-
:
git (subigebat), per obsidionem muros
urbis evertebat atque electissimos (s. op-
timates) ipsorum (ex iis) trucidabat anno
tertio 162. olympiadis ». Anno 129 a.
Chr. contra Parthos prot'ectus est, sed a
Phraorte II. (Arsace VII.) devictus in
ipso proelio mortem oppetiit anno 128
a. Chr. {Flav. los. Ant. XIII. 8,4; lustin.
38,10; 39,1 IJv. Epit. 59; Appian. Syr.
;
68; Diodor. Sic. 34,15 s.i. Quanàiu
ratione difficuUates quaedam chronolo-
gicae solvi possint, vide apud Schûrer,
Geschichte des jûdischon Volkcs éd. 3,
I. p. 173.
arboribus divitem, montibus proximam,
ab Herode Magno exstructam et in hono-
rem Antipatris patris sui Antipatridem
appellatam; nomen vêtus urbis, quae
ante Hcrodem eodem loco floruerat,
fuisse Kapharsaba seu Chabersaba;
Alexandrum lannaeum ab bac urbe u.s-
que ad loppen per stadia centum quin-
quaginta fossam cum muro duxisse, ut
Antiochum XII. Seleucidani ab itinere
arceret (Bell. iud. I. 4,7; 21,9; Ant. XIII.
15,1 ; XVI. 5,2).
— Vicus Kefar Saba etiam in litteratura
rabbinica commemoratur (Neubauer,
Hamburger) et apud geographos arabicos
{Gm/ leStrange). Antipatris quoque com-
memoratur tinn in litteratura rabbinica

Numenii legati a
7. Antiochus, pater {Lightfoot,Neubauer, Hamburger) tum
lonathan ad Lacedaemonios et Romanos apud Ptolemaeum (V. 16,6), Eusebium
missi (1 Mach. 12,16; 14,22). (Onom. éd. Lag. 245,32; 246,75), Ste-
phanum Byzantinum (s. v.). Itinerarium
ANTIPAS V. HERODES 2. Burdigalensc (333 p. Chr.) Antipatrida
ANTIPAS ('Avxefna;) vocatur « testis vocat mutationem (Halte-Station), non
meus » (Apoc. 2,13). Excontextu
fidelis urbem, eamque distare dicit26mil. pass.
erat episcopus Pergami, antequam a Gaesarea, 10 mil. pass. aLydda; cum
S. loannes Apocalypsin scriberet. Sen- bis distantiis conferatur Flav, losephus,
tentia obscura videtur ita supplenda qui eam ponit 150 stadiis a loppe (Ant.
esse, ut pronuntiemus Et in diebus il-
: XIII. 15,1 ; éd. Niese legit 160) et monti-
lis, in quibus exstitit Antipas testis meus bus proximam (Bell. iud. I. 4,7). S. Paula
;{(>: ANTll'ATllb ;{()H

m peifi^iiualiono sua iOi) ;» C.aesarca Uir ulraquo manu jiro dcxlcra usus
3,i;;
l.ydilam cl lorusaltMii vorstis proliciscens pssc. Vidculur BcMiiauiinilac frcqucntt'r
\isilavii Antipatridam, siMuiiiitimi itppi- si> oxorcuisso, ul siuislia uianu ikhi mi-

tliiluin.In aotilxis r.oncilii Clialccdoiien- nus cvpcdilc (juam dcxlcra pui;uaieul :

sis^Vol p. Clir. i>piscopiis Anlipaliidos cf. lud. -20,10: "sepliu^cMli crani viii
leconsoliir yLe Qidcn, Oriciis clu-islia- l'orlissiini iBcnianiinilae), ila sinislra ul
niis III. :i7*.) s.). Eiusdciu iirl)is mentio- dcxlcra prneliantes et sic lundis lapides
iiiMU faciiinl llioroclis SyiiccdiMiiiis cl ad ccrluni iacienles, ul capilluni ipioquc
iNolitiao iiraccao opiscopaluimi [cû. Par- possonl ijcrculere ». udc Aod non di-
l

they [). 43. iVi cl sacculo orlavo Tlieo- cilur scaovus seu im|)cdilus manu dcx-
Itlianis Chroiio-iraphia ad aiiniiin 74:5 lcra, sed solilo expcdilior, ul etiain si-
1». Clir. ,ed. Bonn. I. doH). nislra dimicaret. Eicclus a filiis Israël,
Antipah'is esse viens
al» aliis oeiisctiir ul Eglon rcgi Moah, (fui regionem circa
Kefr Sâba inlcr seploiuliioncni et orion- Icrichuntem iam aunis duodevijïinli oc-
toiii a loppe [liobinson, EU Sniilh, Rau- cupavei-at, Iribulum quotannis pcndi so-
7nei\Sc/utrcr), alialiis Qal'tit Râs cl-' Ain lilum afFerret, Aod gladium ancipilem,
tucridiom versus \Conder, WUson,
iiiagi? latum, brcviorem i)aravit, qui facile sub
Smith, Fischer et Guthe, Legendre, Za- veste lateret eoquc se in dextero femorc
necchia, Fahmgniber addilo signo?), ab accinxit, ut praeter omnem régis exspe-
aliis ileruni uiagis moridiiMu vorsusMerfj- clationcm sinislra extrahi posset. Rej?c
del Ydbâ (Gurrin, BiUil qui vcl Qal'al in sccrelo alloquio interfeclo Aod in
hi'is el-'Ai)i vol Medjdel Yfibâ j)rao Kefr monlana aufugit Moabitis prae con-
cl
Si'iba praeferli. lurbalione cunclanlibus incolas rcgionis
Cf. Lighifoot. Centuria Mattliaeo
monlanae ad occupanda vada lordanis
praemissa
r. 58 ^Operall. :M4]; .-(. .\euf>aiier. Géogr. cvocavil. Moabilis insigni proelio dcviclis,
du Taiimid p. 86-90; 1. Uam()ur<j'('r, Real- quo circiler decem millia virorum ab
Encyclo|)aedio fur Bibel und Talinud II. p. Israelilis interfecli sunl, subsccula est
62 s. (S. v. .^ntipatris), p. 637 (s. v. Kephar quics ocloginla annorum i. e. status tran-
Salja); Cuii te SI range. Palestine under thc quillus ac florens rei publicae el inslau-
Moslems p. 471 Itinerariiim Jiurdigalense
;
ralio religionis legumque divinarum.
apud P. Geyer. Itin. hier. j). 25; S. Hiero-
Additamcntum LXX 3,30 Aod usque ad
nijinus, Peregrinatio S. Paulae apud Tobler
et Molinier, Itinera hiero.s. I. p. 31 Jieland,
morlem dignitatem iudicis obtinuisse,
;

licet genuinum non sit, ex aliorum iudi-

Palaestina p. 569 s. 690 Jlitter, Erdkunde ;

XVI. 569-572: liobinson, Palaestina 111. cum analogia coinprobalur. Perperam

256-260 et Neuere bibl. Forsch. p. 179-181; aliqui Aod ex ordine iudicum eximere
Raumer. Palaestina éd. 4, p. 147. 148; Gué- conali sunt, quod non asseratur in S.
rin. Samarie II. 132 s. 357-367; Survey of Scriptura iudicasse Israël nequc Spiritu
West. l'ntMem. II. 134. 258-262 Zeitschr. des ;
Domini fuisse impulsus. Sed sine dubio
Deutschen Pal.-Vereins XIII. tab. 2 {Fischer
veri nominis iudex fuit, qui 3,15 affirma-
und Guthe); Ebers und Gulhe, Palaestina II.
lur suscilatus esse salvalor Israël ; cf. 2,
p. 452; G. A. Smith. Hist. Geogr. of the
Holy Land, 165 et Plate I. V i4. Legendre,
16; 3,9. Idem indicant verba Aod 3,28.
p. ;

Carte de la Palestine; F. Buhl, Geogr. des

Allen Pal. 1896, p. 199: E. SchUrer, Ge-
APADNO (i:iSX) legitur Dan. H,
schiclitedesjudischenVolkesrf/. 3, II. 156-158; 4o. Vidgala Apadno pro nomine urbis
I. Fnhrngruber. Nach Jérusalem éd. 2, babuit verlens Et figet (Antiocbus IV.
:

II. 204; D. Zanecchia, La Palestine d'au- Epiphanes) tabernaculum suum Apadno

jourd'hui 1899, II. 442 s.
inlcr maria super montem inclytum cl

ANTONIA arx v. lEKUSALEM VII. 4. sanclum; et véniel usque ad summila-

tem élus et nemo auxiliabitur ci. In com-
AOD (IIHN, 'Awô). 1. Filius Balan ex menlario autem S. Hicronymus (in Dan.
tribu Beniamin, bellatoi- fortissimus el M. 2d,o74) notai « Apcdno verbum com-
:

princpps (1 Par. 7,10 . positum est, quod si dividas, intelligi

2. Filius Gcra ox tribu Beniamin, se- potesl Opôvo'j aÙToû, id est, solii sui. El
cundus ludcx Israël (Tud. 3,15-30). Dici- est sensus : Et figet tabernaculum suum
 309 AIMIAIKEMA. 310

etIhronum suuiii intcr maria super mon- censetur; cL Schûrer, Geschichte des jii-
tcm inclytum et sancturn. Hune locum dischen Volkes éd. 3, IL 139. Ex urbc;
Syinniaclius ita inlerpretalus est : zat Apamea oriundus erat Tryphon (vide
IxTavEÎ" xà; axrivà; toû iKKoaxaaio^ aùxoîj [xz- s. usurpator Ihroni Syriae, qui Apa-
V.) ,

•ua^l» Twv 6a}.aaŒojv quod in Latino so- meae. quoque ab Antiocho VIL (vide s. v.}
nat : et extendet papiliones equitalus sui caplus et occisus est. Arcem Apameae
inter maria Tlieodotio Et figet ta- : Pompeius funditus evertit {Flav. los.
bernaculum suum in Aphedano inter Ant. XIV. 3,2).
maria in monte Saba sancto et veniet Urbs ab Antiochia Syriae meridiem
usque ad partem eius. Aquila Et plan- : versus aberat, in colle posita « quem pe-
tabit tabernaculum praetorii sui in 'Aœa- ninsulam efficiunt Orontes et magnus
ôavôi inter maria in monte glorioso et lacus adiacens et in latas paludes pra-
sancto et veniet usque ad fuiem eius. Soli taque pascendis equis et bobus amplis-
Septuaginta omni se nominis quaestione sima se perfundens. Sic igitur in tuto
libérantes interpretati sunt : Et statuet sita est urbs, quae adeo eliant Cherso-
tabernaculum suum tune inter maria et nesus e re vocata est simulque regione
montem voluntatis sancturn et veniet et multa et ubere abundat, per quam
hora consummationis eius ». Editio Six- Orontes fluitcrebrispagisdistinctam. Hoc
tina cum Cod. Vaticano legil IcpaBavôi in loco Seleucus Nicator et posteriores
secundum textum Theodotionis ab Eccle- reges quingentos illos elephantes alebant
sia receptum. LXX auteni, ut nodum sol- et magnam exercitus partem » {Strabo
verent, reddiderant : tots, tune. — Variae 1. c). Haec urbs Seleucidis erat armo-
l'uerunt interpretum opiniones et conie- rum receptaculum, sedes exercitus pri-
cturac de situ Apadno urbis determi- maria, statio equariorum et hippodro-
nando. Vei'uni vocem hebr. nSN iam morum. Situm indicant ruinae Qal'at
el-Mudïq (i. e. castellum angustiarum).
Vatablus, Pagninus, Sanctius, Maldona-
tus, Mariana, Corn, a Lapide, Tirirms Cf. RUte/\ Erdkunde XVIL 1070; 1076-
explicarunt prtk^iMm eandemque inter- 1086; S. Sachan, Reise in Syrien und Meso-
pretationem recentiores (Fûrst, Gesenius potamien 1883, p. 71 s.; Baedeher-Benzin-
etc.) statuant.Unde Dan. 1 i ,45 vertendum rjer, Palaestina und Syrien éd. 5, p. 413.

est Et figet tabernaculapalatii sui inter

:
APELLES 'AraXr);)
( , Christianus
maria ad montem decoris sanctum et Ecclesiae romanae, quem S. Paulus pro-
veniet ad finem suum et non est ei adiu- bum inChristo salutat(Rom. 10,10)1. c.
tor.
probatum Christianum.
APAME A, urbs et rcgio Syriae, quam APER semel occurrit in Vulgala
Holofernes pertransiit 'Judith 3,14 Vidg.;
(Ps. 79 [80], 14) pro hebr. inn, quod alias
LXX omittunt). Nomen urbis primiti-
vum ante aetatem Macedonum erat Phar- ubique sus explicatur; v. SUS.
nace Seleucus I. Nicator eam amplifica-
;
APHAIREMA ('A(pa(p£[i.a), una ex
vit atque munivit eique nomen Apameae tribus toparchiis, quas reges Syriae a
indidit in honorem Apame uxoris suae; Samaria séparantes ludacae adiunxe-
a primis Macedonibus etiam Pella ap- runt (1 Mach. 11,34 graece). Vulg. omit-
pellata est propter Pellam il Iam mace- tit. Flavius losephus (Ant. XHI. 4,9)
donicam Philippi et Alexandri M. pa-
, 'Acpspstjjia. Eadem censetur esse urbs at-
triam (Eustathius, Comment, in Dionys. que Ophera tribus Bcniamin (los. 18,23),
Perieg. 918 apud Mùller, Geogr. Graec. Ephra (1 Reg. 13,17\ Ephraim (2 Reg.
Min. IL p. 379; Strabo XVI. 2,10 :^ 'A- 13,23), Ephron (2 Par. 13,19), Ephrem
j:â[X£ta, Tj 'AjrapiÉtov y^). Vcrum quidem (loan. 11,54). Flavius losephus (Bell. iud.
est Appianum,
Syr. 57 et Eusebium, IV. 9,9) refertduas urbeculas Ephraim
Chron. IL (M. 19,494 vel éd. Schoene IL et Bethela Vcspasiano Hierosolyma pro-
116) inter urbes a Seleuco I. conditas perantc expugnatas fuisse. Cum his apte
Pellam nominare praeter Apameam sed ; componuntur, quae Onomasticon {éd.
haec Pella eadcm atque Apamea esse Lag. 118,30 cf. 2:')4,o4) habct « Efron
:
;ni Al'llAUlKMA. AIMIIX, AI'IIECA. ahi

/liçfiôv^ iii liiliu liula; est ol villa por- alos in r(>fj:ioneni Samariac; scd llsdr.

jn'antlis KlVaoa Kopaîu.^ nomine contra 4,1» j;-cntcs rcccnscnlur iKiiiii-

illac suis

st'ploinliioiuMii in vicpsinio ab Aelia n»i- nibus, cum Rcum Samsai cpislnlam

cl

liario •. Ontnilnis locis cilalis salisfacoi-e scribnnt ad Artaxcrvcn rtî^M-m accusan-

\i(ltMur cl-T(iiyibe prnpc lieil'in (Bclhol^' Ics Indacos rebellionis, cni accusalioni
inttM- oritMiloni ol scplfintrionein. tpio mai^-^is addant pondus, novem earum
Diilùmn qnoddani niovi^haliir tic quac- pentinm vd tribunm nomina l'iicitanl

slioni'. silni' Kplircin iloan. I l.;i V) oliani addcntcs iiisiipcr : el céleri de },T.nlibus,
il)itloni collocaiuliiin. SetI tkibiuin hoc ipiasi Inlidciti tcsics conira ludacos. Pu-
solnluni \iiletiii' \)cv labulain f;oo<;raplii- laiiuil aliijui Apliarsaeos idem esse no-
cani .Mcdabac a. I8*,t() rcpcrlain super menquod nidiD cum n prosthetico i. c.
liaviincnlum Icssellaluni basilicao anti- Persae: sed id esse plane incertum alii

qiiac. In isla cnini (abiila ponilin- conlendunl icf. Schradcr-Whilehouse,

'< Kphron stni Ephrala, ([iio vcnit Donii- Cuncir. lnscri|)t. and Old Test, ad Esdi-.
nus batul itrociil scplornli'innotn versus
'> 4,9). .\ltcruni nomen Apharsatacliaeo-
a UtMntuon ^tiid. 20. t5. 47: 21,13), hn- ruMi aliiiui cxplicanl de Paratacenis (lla-
(licrno Hammftn, i[ni viens est ad orion- paTa/.r)vo( Hevod. 1,101), qui in finibus
teni Betlicl; iainvoro seplcnilrionem l'ersarum et Medorum incolebant; De-
versus a Ranmiûn brevi intcrvallo oorni- autem nomon refert ad urbes Me-
litzsch

tur el-Taiyibe. dorum, quas Asarhaddonin inscriplionc

commémorai Partnkka et Partukka (cf.
Hobinson. Palaeslina II. 333-318; Gur-
Cf.
Schrader 1. c.).
rin. Judéo III. 'i5-.51 Surrcij of Wcsl. Pal.
;

In Vulg. Esdr. 0,6 occurrunt Arphasa-

Mem. II. 293. 370 s.; E. Scliurer. Ge-
schiclilo des judischen Volkes éd. 3, I. p. 233 ;
chaei et (>,() Apharsachaei, sed aram. ap-
F. liiihl. Geoiir. dos Alteii Pal. 1896, p. 177. pellantur NIZDIDX. I^X.X 'Aaapaa/^aroi,
— Praelerea vide labulam >^eograpliicam Me- qui probabilissime iidem sunt, qui 4,9
dabae leproductam et notis illuslralaii» in
Apharsatachaei vocantur.
Revue biblique VI. 1897, p. 165 s. 172.

APHARA in-isn, 'I>apa, A 'Acpâp),

APHEC, APHECA ipSN, ciun He
locali npsx, lud. 1,31 piEN, los. lo,!>3
iirbs tribus Brnianiin ([os. 18,23). Enu-
nieralur ibidem in prima provincia ur-
liium Bcniamin, quae regioncm orienta- 1. Aphec ('O'fiÈx Trj; 'Apei/., A 'Aos/.), urbs
1cm et septcmtrionalem complectitur chananaea, cuius rex a losuc victus est
Nunc Khirhet Tell el-Fâra
(los. 18, 21-24;. (los. 12,18). Situs ignoratur. Videtur ta-
prope Wi'tdi Film seu inter meridicm et men fuisse urbs Ghanaan meridionalis
orientem a Macbmas. vel fortasse Chanaan mediae, ut e\ pa-

Cf. Van (le Velde, Memoir lo accompany rallelismo cnunicrationis los. 12,10 s.

thc Map of Ihe Holy Land 1858, p. 338. 339; cl 12,19 s. concluderc licet. Nam sicul
GmpVù», Judée III. p. 1\-~S; Surrey of Wesf. los. 12,19 s. enumerantur urbes regiae
Pnl. Meni. III. 174; G. A. .Smith, Hist. Geogr. in parte septemtrionali Palaeslinae ex-
of Ihe Holy Land. Platel. IV; F.Bulil. Geogr. pugnalae, quibus urbes aliquae anlea
des Allen Pal. 1890, p. 176; .1 Legendre. nominatae adduntur (cf.
non explicite
Carte de la Palestine et ai)ud Vigouroux,
los. 11), ita 12,10 s. enumerantur ur-
Dict. de la Bible s. v.
bes in Palaeslina mcridionaii expugna-
APHARSAEI N'::i£N, Ajapaxtoi tae (cf. los. 10); undc quattuor illac
urbes v. 17. 18 additae non immerilo
et APHARSATACHAEI (XipnD^EN, urbibus Chanaan meridionalis vel for-
'AoapaaOa/atoi; sunl cx illis quos Asar- Chanaan mediae accensen-
lasse rectius
haddon rex Assyriorum Israelitis in lur. Vide cliam SAHON 2.

exsilium abductisin civitalibus Samariac 2. Aphec ('AcpÉx los. 19,30; Naf, A 'Aœi/.

collocavil; 4 Rejr. l'7,24 narratur de Ba- lud. 1, 31), urbs tribus .\ser, ex qua
liylonc et de Cutba ot de Avah et de Chananaci non eiecli fueranl. Situs
Emath et de Sepliarvaim eos esse Irans- i.srnoralur.
313 APUEC, APUECA. APUEC, APUECA. 314

3. Aphcc urbs ubi Pliilisthaoi

('Aol!:),
caslrametali sunl ante proeliuin, (juo
arca t'oedcris ab illis capta est et duo
filii Heli occisi sunt (1 l\cg. 4,1). Hacc
Apliec non prociil aberal a Lapido adiii-
torii (Eben ha-Ezer), ubi Israclitac ca-
strametali sunt. lamvero Lapis adiutorii
1 I{eg. 7,12 situs esse dicitur inler Mas-
phath et Sen. Maspha seu castcllum
Sunam occidenlem versus in planitiem
Esdrelon descendisse usque ad hodier-
num vicum el-'Afâle (Aphec) ot inde me-
ridiom versus contra lezrahel asccndissc.
Eundcm vicum el-'Afûle esse nostram
urbem Aphec censent Van de Veldé,
Mcmoir to accompany the Map of the
Holy Land, 1858, p. 286; Guérin, Galilée
I. p. 109-110; Legendre apud Fî'g'OMroMa?,

montanuin, quod nomen erat coinplu- Dict. do la Bible s. v. Aphec 4.

rium locoruni, il)i sine dubio est Maspba 5. Aphcc Çkav/Â, 'Âcplz), urbs prope
Beniamin, nunc Nebi SamivU (?) duabus quam Benhadad IL rex Syriae ab Achab
horis a lerusalctn Gabaon versus di- (3 Rog. 20,26. 30) et Benhadad IlL a
stans. Sen putatur esse Deir Yâsln quin- loas rege Israël devictus est (4 Reg. 13,
que l\ni a Nebi SamwU meridiom versus 17. 25). In inscriptionibus assyriacis ap-
distans. Lapis adiutorii inter utrunique pellatur Ap-qu {Schrader- Whitehouse,
locuni ibi fere quaerendus erit, ubi nunc Cuncif. Inscript, and Old Test. I. p. 194).
est Beit Iksû. Deniquc nostra Aphec Aliqui existimant hanc Aphec eandem
censetur esse Qnstal, quod cum Deir esse ac praecedentem 1 Reg. 29,1 in pla-
Yâsîn et Beit Iksû trianguluni forraans nitie Esdrelon sitam (Keil in 3 Reg. 20,
paulo magis occidentein spectat. Cf. 26; Miihlaïc apud Riehm-Baethgen, Hand-
Palestine Explor. Fmd, Quart. Stateni. wôrterbuch s. v. Aphek). Permulti alii
1881, p. 100. 101; 1882, p. 262-204; vero maiore cum probabilitate eam cen-
1888, p. 263-26.0. Sed adverte rem esse sent esse hodicrnum vicum Fîq ad orien-
incertain. Praeterea alii Aplaec 1 Reg. tem lacusTiboriadis situm. De eodemvico
4,1 el 29,1 eandem esse censent et in dicuntEusebiusetS. Hieronymus (Onom.
planitiemaritimaprope Caesaream inter éd. Lag. 219,72 et 91,23) Usque hodie : <<

meridlem etorienteui quaerunt (F. Buhl, est castellum grande Apheca nomino
Gcogr. des Alton Pal. 1896, p. 212. 213). iuxta Hippum urbem Palaestinae » i. e.
4. Aphec tribus Issachar('Acpéz), prope in Decapoli. Ad meridiem vici est collis
quam Philisthaei castrametati sunt ante ruinis opertus. Planities ad orientem ot
pugnam ad montern Gelboe comniissain septemtrionem se extendens aptissima
(1 Reg. 29,1). Priuium quidem reiicienda erat tum castris ponendis tum proelio
est opinio, quam Onomast. Eusebii et committendo.
S. Hieronymi (éd. Lag. 226,28 el 97,3)
Aendor Cf. Zeilsclir.des Deutsclien Pal.-VereinsIX
Iradit Apiiec esse « iu.xta Iczra-
1886, p. 319-325; Legendre. Carte de la Pa-
Saul ». Erronea hacc
helis, ubi dimicavit
lestine etapud Vi(jouroux, Dict. de la Bible
opinio originem duxit e\ versione LXX,
s. v. Aphec 5; /. Falirngruber, Nach Jéru-
quae 1 Reg. 29,1 dicit Israelitas caslra- salem éd. 2, II. 195; D. Zaneccliia,Lsi Pa-
metatos esse h 'Aevôwp prope lezrahel, lestine d'aujourd'hui 1899, II. 726. 727; F.
dum Vu/g. recte vertit super fontem, : Bu/il. Geogr. des Alten Pal. p. 217. 218
qui erat in lezrahel. Designari videtur Aphec 3 Reg. 20,26. 30; 4 Reg. 13,17. 25
fons 'Ain DJâlûd, qui 25 minutis ad eandem esse vult alque Aphec los. 12,18 et
orientem urbis Zer'ln (lezrael) invenitur quaerendam censet iuxta viam mercatorum
inter lezreel et terram transiordanicam, sed
vel fortasse 'Ain el-Maite, fons urbi
negat vicum Fiq apud scriptores veteres
paulo propinquior. Verum ut situm
commeinorari praeterquam apud Eusebium,
Aphec accuratius delerminemus, in nic- Onom. éd. Lag. 219,72 [Bulit 1. c. p. 245).
moriam revocandum est primo Phili-
sthaeos bellum Sauli paraturos castra 6. Apheca ('Aos-/., A 'Açexâ, B Taçs'y.),

posuisse iuxta Sunam (1 Reg. 28,1. 4), urbs septemtrionalis Palaestinae (los.
nunc Sôlem ad meridionalem dcscensum 13,4), sita Maara Sidoniorum ex
inler
Hcrmon minoris [Djebel Dahl) et postea una parte terminos Amorrhaei ter-
et
lezrahel versus asccndissc (1 Reg. 29,11). ramquo Giblitarum ex altéra parte (si
Ex his recte inferimus Philisthacos a textus hebr. supponitur non corruptus).
Mo Al'IlEC, Al'IllXA. AIMS. :H(>

Maaia Sitloiiioiiiin a imillis ccnsoliir (^ssc (luodevicesimac classis saccrdolalis lem-

Mugi- Djrzzîn i. c. l'avcnia Djczzhi ad jmre navi<lis (I Par. 2 1,15).
tiiioiiloin Sitloni>;. Tcri iloi-iiiin (iiblila-
riim (llel>al. Hylilos) mine csl lijebail ad
APHUTHAEI ("n'Sn cum articule;

soptoiulrioiuMii IJtM-vti. A|>lit>ca iiriliir (•cii- l.W forriiptc Mi-^iOiu.}, nnmen familiac
sori poloril virus Afqô a Horylo iiilcr iii Cariathiarini (1 Par. 2,.-)3).

septiMnlrioiicm ol orionti'in speclans et

APIS 1. Textus Scripturae. nii2"T,
in dosccnsu occidenlali Djebel .Moneifira
(AéXioaa, intcr onuiiainsecla |)rincipatuin
situs, ulii Adonis lluvius {Nahr Ibrnhlm)
oriîîineni diicil.
et iure praecipuam admiralionem mé-
raro tantum in libris
rita {Plin. XI. 5,11)
À (Jrai'cis vocabatur xà "A-faxa ibidem- ,

sacris mcmoratur. Imjjrimis hostcs nia-

que célèbre Icmphim Aphrodite^; erat
gno impelu adversarium persequentcs
yZositnus, Hist. 1,58; Sozomenus, H. E.
apibus comparaiilur (Deul. 1,44; Ps. 117
2,5), quoil propler cuUum inboncsUun a
Conslanlino M. deslrucluin est {Eusebius, [118], 12; Is. 7,18). Practerea Samson
in terra Philistaeorum examen apum in
Vita r.onslanlini iî.oo): ruinae lempli
ore, seu potius in cadavcre (n"»"!;) leonis
Munc adbuc cxstanl ad nicridicm vici
Afk'l prope originem fUivii. Amoenilas occisi et favum mellis rcfertur invenisse
reprionis ab exploratoribus celel)ratur. (lud. 14,8), alquc Siracides postquam
nionuit « non laudes virum in specie sua
Cf. Seetzen. Reisen diircli Syrien, Palac-
ncque spernas hominern in visu suo »
slina etc. cd. Kruse I. \>. 2i5. 246; Rohinson.
Neuere blbl. Forsch. 1857, p. 788-793; RU- (11,2), excmplum addit de api : « brcvis
1er, Erdkunde XVII. p. 301 s.; Legendre in volatilibus est apis, et initium dulco-
apud Vhjnuroux. Dict. de la Bible s. v. ris liabetfruclus illius » (v. 3). Probabi-
Aplieca 1. AUamen F. de Hummelaue.r ad literetiam 1 Reg. 14,2() pro massorcthico
los. 13,4 contendil textum hebr. corruptione ÏTIT TjSn {Vulg. lluens mel) potius le-
laborarc et pio ]\Iaara Sidoniorum usque
:

Apheca emcndalionetn proponit a Gaza usque :

Apheca Sidoniorum; quae Apheca quaeienda
erit ibi, ubi terminus Aser attingit lerminum
Sidonis, hinc a meridie Sidonis.
Apbcca
7. (npEN*. *a/.oudt,
urbs tribus luda, in seconda provincia
raontis luda enumerata (los. 15,53). Cen-
sctur esse vicus Fukin occidentem ver-
sus a Bethlehem, septemtrionem versus
a Hebron {Legendre, Carte de la Pales-
tine et apud Vigouroux, Uict. de la Bible
s. V. Apbeca 2). Guérin, Judée III. p. 321
gendum est ilhl T]Sn " abierunt apes
eius » [Wcllhausen, Driveral.). Dcnique
graeca Proverbiorum (6,8 a-c)
in vci'sione
post exemplum de formica adduntur très
A 'Aoa/.â\ versus de api eiusquo laborioso, utili,
sapicnti opère.
2. Apes silvestres. Apes silvestres in
Palaestina atquc in reliquo Oriente fre-
quentissimae fucrunt et sunt. Unde et
mellis silvestris saepius mcntio fit in
Scripturis (Deut. 32,13; lud. 14,8; 1 Reg.
14,25-27 1er. 41,8; Mattii. 3,4), et salteni
;

ex parte etiam propter apium silvcstrium

bunc vicum describit et vestigia anti-
quae urbis deprebendit in sepulcris, abundantiam terra promissa lacté et
melle lluere dicitur (Ex. 3,8. 17 etc.
quae rupibus vico imminentibus incisa
sunt. Attamen hic situs pro Apheca ad- V. MEL). Atquc sicut Daniel, hegumenus
quoniam urbes in secunda rossus (c. ol. Itinér. russes éd. B. de
mitti nequit,
provincia mentis luda cnumeratae multo
KhUrowo, Genève 1889, p. 44), in rupi-
magis meridiem versus quaerendae sunt bus prope Hebron multas observavit
apes, ita nunc quoque plurima apium
(vide s. V. lUDA 2i.
silveslrium examina in omni Palaeslinac
APHIA (n^EX, A9É/.;, Bcnianiinita
parle inveniunlur. Plerumque in truncis
ex maioribus Saul (1 Reg. 9,1). arborum rupiumque fissuris habitant,
APHONITES V. SEPIIA.MOTH. « in torrentibus vallium et in cavernis
petrarum et in omnibus frutetis et in
APHRAH V. RETH LE APHRAH.
universis foraminibus » (Is. 7,19. Cf.
APHSES yy-in, 'A-fsc775 ,
princeps
Avistot. Ilist. anim. V. 19 al. 22,8; Ver-
317 APIS. APIS. 318

gil. Georg-. 4,42; Strnbo XI. 7,2, éd. Cas. XVIII. 2,1230; L. Lewyso/in, Zool. d. Tai-
509; Plin. XI. 18,:i9, al.), atque a tlon- iiuids, 301 s. Tristram I. c.
; Thomson, op. c.;

159. 199. 46i S., etc.; F. Hehn, Kulturpll. u.

bus mellifcris, quibiis Palacstina abun-
dat, cUilcissiini mellis copiani colligunt.
Species autem, quae hodie in Syria, Pa-
laestina atque Aegypto communiter in-
venitur, non est eadem omnino ac no-
straruni regionum Apis mellifica Linnei,
sed Apis fascinta Latreille, qiiam et apeni
aegypticain vocant. Licet magnitudine
apes nostras non aequent, ferôciores ta-
nien et iracundiores ipsis sunt atque
aculei punctione aggressoribus pericu-
iosiores, quibus proinde hostes infensi
optime comparantiir (cf. Homer.
Cf. H. B. Tristram, Nat.
Bible, éd. 8, p- 322-6; \V. 31.
Land and the Book, London
Ilausthiere éd. 6, 133 s. 565; Fr. Liévin de
Hamme, Terre Sainte éd. 4, 1897, 1. p. 55, al.
4. ApesSamsonis. Contra llistoriam
de examine apum a Samone in cadavere
leonis invento (lud. 14,8), obiciunt, apes
ab omni odore gravi atque a cadaveribus
abhorrere {Aristot. Hist. anim. IX. 27 al.
40, 14. Varro 1. c. Plin. XI. 18,61, al.);
quare aut historiam illani a rerum veri-
tate esse alienam, aut ex fabula illa or-
tam contendunt, qua veteres auctores
II. 2, 87;. profani apes ex bove putrefacto proge-
nerari somniabantur (F. Baethgen, Beitr.
Hist. of tlie
z. semit. Religionsgesch. p. 167 s.Riehm-
Thomson, The
Baethgen, Handwôrterb. éd. 2,1. p. 3).
1883,259. 591 ;

Leunis-Ludiing, Synopsis C(L 3. 1. 2 p. 215 s.;

Procul dubio fabula illa sat communis
.4. E. Brelim, Tierieben, éd. 3 Pechuel- est apud scriptores (Varro 2,5; 3,16;
Loesclie IX. 216-29; Ph. L. Martin. Natur- Cobm.. 9,14; Plin. XI. 20,70, al.); sed
gesch. d. Thiere II. 2 {E. Rey) 177-9. , autorem sacrum illam ullatenus respi-
cere nulle argumento probatur nuUoque
3. Apes cultae. Utrum praeter apes
probabiie est. Immo qui cadaver quod-
silvestres etiam urbanae ac cultae anti-
quis Hebraeis notae fuerint necné, ex
cumque sub sole oriental! per paucos
tantum dies avibus ac canibus aliisquc
Scripturae verbis non satis videtur con-
besliis proiectum consideraverit, procul
stare. Unicum pro affirmatione argumen-
dubio de leone occiso « post aliquot dies »
tum quod apud Isaiam
ex 60 deducitur,
quantum scil. temporis inter primam
(7,13) Dominus dlcitur sibilare CpiTîJ) api
petitionem et ipsam acceptionem mulie-
quae est in terra Assur (cf. 5,26; Zacb. ris conviviumque nuptiale intercederc
10,8); sibilo enim vel simili sonitu apia- par est (lud. 14,3-8), non iam carnes pu-
rii examen avolans ad alveum reduce- trefactas tetri odoris reliquas fuisse con-
bant vel ex eo eliciebant {Varro, De re sentiet, sed exsiccatum tantum et arefac-
rust. III. 16,7; Verg. Georg. 4,64 ss.; tum corpus cum ossibus a quo apes non ;

Colum. IX. 12,1 Plin. XI. 20,68; Ae/mn.

;
abhorrere etiam illud Herodoti exem-
Hist. anim. 5,13; S. Cyrill. Hieros. in Is.
plum de capite Onesili occisi ostendit,
0,26, al.). Graccis populisque vicinis
quod examen apum favis suis implevit
apium cura, quae prima vice in textu
(5,114).
Hesiodi (Theogon. v. 594 ss.) dicitur in-
dicari, tempore Homeri vix videtur nota Ex ape nomen habuit Debbora ( v. s. v.) ;

praeterea de labore apium v. CERA, MEL.

postea auctores rustici plu-
fuisse, licet
Cf. Sa)n. Bochart, Hieroz. II. 502-516, éd.
rima de apibus scriptareliquerint (Farro,
Rosenm. III. 352-373; Fr. Huber, Nouvelles
3,16; Colum. 9,2-16; Pallad. 1,37-39. Cf.
observations sur les abeilles 1792; Sam.
Aristot. Hist. anim. V. 18 s. al. 21 s. ; IX. Oedmann, Verm. Saraml. 6, 131-137; E. F.
27 al. 40. Plin. XI. 5-20, al.). Posteriore K. Rosenmiiller, Bibl. Alterth. IV. 2, i22-
hoc tempore etiam Hebraeis, atque inter 428; M.Bach, Die Wunder der Insekten-
eos maxime Essenis, acceptissimam fuisse welt éd. 2, Soest 1873, 86-92; 129 s. 155 S.;
alveorum curam Philo testatur (2,633. id. Studien u. Lesefriichte I. éd. 6, Kôln

Cf. Euseb. Praep. evang. 8,11); pariter 1878, 246-323; Frd. Delitzsch, Assyr. Thier-
namen 66 s.; P. Cullrera, Fauna bibl. 402-
in talmudicis fréquenter de ea
libris
11; F. G. IVood, Bible Animais 605-12; F.
sermo est sicut etiam nostra aetate ubi-
Th. Koeppen in Ausiand 1890, 1001-7 Alla.
que in Palaeslina et Syria exercetur. V. ap. Leunis 1. c. 216.
Cf. C. muer, Erdkunde XVI. 1,283. 290; L. FONCK.
ai!» Al'OSTASIA. 3-2{)

APOLLO l'AroUti;), liiiiariis alcx.iii APOLLONIUS (

'AwXX(.')vio;^ nomeii
(li-iiiiis. \ir ildiiiicns el potoiis in Sci'ip- eral cnuiiihiiibiis ducibus SeliMicidaruni.
pliiiis. qiiciii IMiscilla et Aqiiila K|)l»osi 1. I'iliii> Tliarsai'ae, pr-aefectus Coeles
ilorlrinain (".lirisli fdociieranl, Kpliesi el Syriae el Plioenicis tempore Seleuci IV.
C.oriiithimairna eum faciiiulia el ardenli Pliilo|)aloris, ludaeis infensus (2 .Mach.
zelo evanfrelium anminliavit. De eo dicil 3,1-7 ; 4,4).
aposlolus eij:o |ilaiilavi, Apollo ii;;a\it
: 2. Kilius Mneslhei, ab Anlinchd IV.
(1 l'.or. 3.t> . V,Uiaiitae rueril aiiclorilatis, 1^)11)1^^0 rego Syi'iao legaUis ad Plole-
palel ex eo (pioil pars qnaedam Chri- maeuui VI. Philomotorem misstis a. 173
stiaiioriim, sieiit alii Paiiluni et aliiCe- a. Cbr. (2 Mach. 4,21). Vix dubium esl,
pliani. ita Apollo taniqiiain i)raceii)uuin (juin hic sil idem A[)ollonius, qui ab An-
niatristruin ("oriiUhi elTen4)al (i Cor. liocho IV. posl qiiarlam in Aegyptum ex-
1.12 el quod apostohis sciiltil de eo : peditiononi princeps liibutorum in lu-
miiltiim roiravi eiim iil venirel ad vos cum daeam missus est et magna caed(^ facta
fiatribus iKi.lii el quod Tito scribit : Ilierosolyma diiipuil ac praesidio Syro-
Zenain leirisperiluin el Apollo sollicite rum munivit (1 Mach. 1,30-39 [gr. 29-37] ;

praeinifte (rp6-ctiiov. deduc,
dcsit. Vull ilaqiie aposlolus, ul Titus
ouuii sollicihidine provideat (Til. 3,13;
oelerum cf. Ael. Cor.
18,24 s.
4,6). F'arilcr manifestât Paulus quanti
aeslimel Apollo, duni scribit omniave-
slra sunt, sive, Paulus, sivc Apollo, sive
Cephas, sive mundus, sivc vita etc. (1
Cor. 3,22 Eum philosophia alexandrina
. luda Machabaeo composila,
linclum fuisse coinmuniler consent. Bel-
ser (Einlcilunj,^ in das Neue Test. 1901
p. 000 s.) et alii eum pulant fuisse scri-
plorem (concipientem, non auclorem)
epistulae S. Pauli ad Hi'braeos.
APOLLONIA ('ATToXXwvfa). urbs Ma-
redoniae Act. 17,1). In hac urbe Paulus
el Silas Philippis Thessalonicani profici-
scentes pernocLasse videnlur; cf. AM-
PHIPOLIS. ApoUonia sita oral in Mygdo-
iiia provincia Macedoniac (Plinius IV. 10,
38) inler Ampbipolin et Tbessalonicam;
dislabat 30 vel 32 mil. pass. ab Amphi-
poli, 37 vel 36 mil. pass. a Thessalonica
(Itinerariuin Anlonini 320 el 331) vel 31
mil. pass. ab Amphipoli, 38 mil. pasê. a
Thessalonica (Ilin. Burdig. 605' vel 30
mil. pass. ab Amphipoli, 38 mil. pass. a
Thessalonica (Tabula Peulinger. Segm.
VIII. 2.3). Hodie vicus Pollina a meridie
lacus Befsc/uA- Gol (lacus Bolbej. Distin-
ul nihil iis 2 Mach. 5,24-26). Cecidil in proelio vic-
iis lus a luda Machabaeo, qui gladio Apol-
lonii in pugnando ab illo tempore usus
19,1; 1 est (i Mach. 3,10-12).
3. Filius Gennaei, unus ex praefeclis
: l'Ogionum, qui in ludaeos saevire porge-
bant (2 Mach. 12,2), postquam Lysias,
tutor Antiochi V. Eupatoris, pace cum
in Syriam
rediil (12,1; cf. 11,1-15).
4. Praefoctus Codes Syriae rognante
Alexandre Bala. A losepho (Anl. XIII.
4,3) cognominatur ô Tao; {éd. Niese; 6
Aio; éd. Dindorf; Dahae, Dai erant po-
l)nlus in Sogdiana). Ubi prinium Deme-
Irius II. Nicator cum Alexandro Bala de
throno Syriae conbnidil, Apollonius De-
n)elrio adhaesil et lonalhan Machabaeum
Alexandri seclalorem ad cortamen pro-
vocavit, sedapud Azotum a lonatha eius-
que fratrc Simone turpiter devictus esl
a. 147 a. Chr. (1 Mach. 10,69-8.5). FI. —
losephus (Anl. XIII. 4,3.4) erronée rem
ita proponil, ac si Apollonius a parte
Alexandri, non Demetrii stetisset et ad-
dit Alexandrum audila clade Apollonii
ducis sui laotiliam simulasse, quod iste
praeter régis inlentionem lonalhan so-
cium et amicum régis aggrcssus esset.
APOLLOPHANES (
ArioXXoadtvrjç

guenda haec ApoUonia a compluri-

est Syrorum, qui simul cum Chaerea el
(lux

bus aliis eiusdem nominis, praesertim Timotheo occisus est, cum ludas Macha-
ab ApoUonia Thraciae Plinius l\. 10,37). baeus Gazaram, praesidium munitum
prope rs'icopolim, expugnaret (2 Mach.
Cf. Itinerariuin Anlonini Augusti el Hie- 10,37).
e(/. Paiiheij et Pinder p. 152
rosolymitanum, APOLLYON v. ABADDON.
et 157; P. Geijcr, llln. hier. p. 27; Cousi-
nénj, Voyage dans la Macédoine I. ll.ï. APOSTASIA dicilur defectio a vera
 APOSTASIA. APOSTOLUS. 32-2
321

rcligionc et ciiitu Dei cL defectio ab ob- l'ogni et proinde liuic regno

Cliristi

servatione legis; ita 1er. 2,19 LXX, 1 alios esse providendos principes. El in-
Mach. 2,i:j; ita Vulg. Ez. 2,3 Israelitae super lesus videns turbas misertus est
dicuatur gcntes apostatrices, hebr. rebel- eis quia erant vexati et iacentes sicut

les; similitcr los. 22,22 7ip rebollio, oves ]ion babentes pastorem (Mattli. 9,
36). Hisce itaque alios constituere pasto-
LXX dc7:oaTao(a et 3 Rcg. 21,13 viri ne-
res necesse erat. Eligit autem duodecim,
quam et testes falsi dicuntiir avops;. àm-
hebr. viri ut sicut populus Dei veteris foederis gc-
(Vulg. viri diabolici
<3Taiaia.ç, ;

neratione carnali propagatus est ex duo-

Belial). Item praevaricatio Achaz voca-
Accusatur a iudaizantibus decim patribus, ita populus Dei novi
tur dcTcoaTacfta.
foederis spiritualis spiritualiter condere-
Paulus qiiod doceat discessionem, apo-
tur a duodecim; ccterum veteres iam
stasiam, a lege Moysis (Act. 21,21 1. Prae-
monuerunt numerum duodenarium in
cipue aiitcm dicitur apostasia magna illa
sacra historia fréquenter reperiri (cf.
defectio, discessio, qiiae ante revelatio-
Knahenbauer, Comm. iniMatth. I. p. 371).
ncm hominis peccati i. e. antichristi fu-
apostolus docet 2 Thess.
Quaterenumerantur duodecim apostoli
lura est, uti
Matth. 10,2; Marc. 3,16; Luc. 6,14; Act.
2,3.
1,13. Ubique Petrus primum occupât
APOSTOLUS. loannesBaptista, prae- locum (et explicite Matth. : primus Si-

cursor Messiae, ut pararet Domino ple- mon qui dicitur Petrus) ; ei adiungitur
bcm perfectam (Luc. 1,17) Christo etiam Andréas frater apud Matth. et Luc, dum
paravit primos discipulos eosque suo de apud Marcum primo Petro adiungun-
fcsu tamquam Agno Dei testimonio ad tur Zebedaci, lacobus et loannes,
filii

fesum transniisit (loan. 1,36. 37). An- qui simul cum Petro reliquis a Domino
dréas addiixit fratrem Simonem ; lesus praefercbantur et quandoque aliis exclu-
invitât ad sePhilippum, Philippusadducit sis socii lesu et testes erant miraculo-
Nathanael (probabilissime Bartholo- rum (ita in resuscitatione filiae Lairi, in
maeum i. e. qui est filius Tolmai); cum transtiguratione); quarto loco ponitur
loanne etiam frater eius lacobus mox ad Andréas; similiter in Act. Uti in primo
Domini societatem adductus est. Et ita quaternione, ita in secundo quoque et
lesiini qiiam primiini vitam auspicatiir tertio ubique iidem enumerantur, etsi
publicam a discipulis circumdatiim vide- non semper eodem ordine. Nam dum
mus (et. loan. 2,2; 3,22), et pharisaei non apud Marc, et Luc. sequuntur Philippus
sine stomacho advertunt lesum plures fa- et Bartholomaeus, Matthaeus et Thomas,
cere discipulos quam loanncs fecerit ipse Matthaeus suum nomen post Tho-
(loan. 4,1). Cum his revertitur ex lu- mam ponit insuper addens pubticanus;
daea in Galilaeam, ibique quoque alios in Act. autem Philippus et Thomas,
:

sui coniitatui aggregat; nam ut Marcus Bartholomaeus et Matthaeus. In tertio

ait 2,15 erantenim qui et sequebantur
: quaternione Matth. et Marc, eundem or-
cum. lam ex hiscc discipulos quos per dinem praebent lacobus Alphaei et
:

longius tempus iam docuerat testesque Thaddaeus, Simon et ludas Iscariotes,

fecerat miraculorum omnis generis, in
secundo anno vitae publicae elegit duo-
decim quibus ipse nomen dédit aposto-
lorum (Luc. 6,13); hos elegit, ut essent
cum illo et ut mitteret eos praedicare
(Marc. 3,14). Hos comités suos nunc lia-
bet assidues. Electione eorum incipit
regni sui fundamenta ponere. Eligit eos
eo temporc" (juo iam duces, synagogae si-
dum Luc. et Act. Simon legitur secundo
loco, ludas (Thaddaeus) autem tertio.
Qui futurus erat proditor, ubique ulti-
mus ponitur. Qui sex prières recensen-
tur, eliam tempore priores Domino
adhaeserunt; unde aliqui concluserunt
alios quoque enumerari fere ex ordine
temporis quo a Christo sint vocati. Inter
eos reperiuntur tria paria fratrum Pe- :

inul cum Herodianis consilium inierunt trus et Andréas, loannes et lacobus,

quomodo lesum perderent (Marc. 3,6), lacobus et ludas (Thaddaeus) filii Al-
quo igitur manifestum erat principes phaei, qui fratres quoque Domini vo-
synagogae esse inimicos infensissimos cantur. Omnes erant Galilaci excepto

LEXICON BIBLICL'H. — T. I.
 APOSTOLUS. sn
liuhi Isiiuinlo i\iro scil. ox oppido Ca- in lorusalem et in omni Iiulaea cl Sama-
riolh iii tribu luda, los. 15,25); cf. Act. ria et usque ad ullinuun torrae (Act. I,
2.1 : noiiuo orco omnes isli (ialilaoi siinl? 8 .Qiiocirca ludaeis anniinliant evan-
Kloclioiii> aposltdonim lacla losus in ueiiuin prius; sod in ijjsa ludaoa iam
serinone qui dicitin- nionlanus rc^^ni sui docontur gonlc'squocjue eiusd(Mn gi-atiae
spirilualis Icjres et norinas exponil aUiuo osso participes sine média loge mosaica
deinccps siuiiulai-i modo erudil et odo- (^Âct. 10 s.), id quod contra iudaizanles

cot cos; variis iniraculis eoruin tidcni in concilio aposlolorum sollemni de-
expolil, provocal, auj^^ot; oxponil pa-
iis crolo stabilitur (Act. lo s.). Eo tempore
raltolas, inillit oos ad praedicanduni, do- circa annumlerosolymis moraban-
'U
cet eos de liumilitato, dt> pauptM'talc, do lur Potrus, lacobus, loannes ex numéro
cura parvuiorum et pcccalorum, repre- duodocim; alii itaqiio iam sccundum
luMidil connu dofcclus, roprimil zololy- Domini vcrlium in onmem lerram pro-
piam, anU)ilionom, iniuiifrit remissioncm fccti crant ad fundandam ubiquo Eccle-

iuiuriarutn etc., uti in ovangcliis narra- siam Ciiiisli. Verum praeter ca quae
tur. Praoterca, ul apti n'ddaiitur ad ic- in Act. i-eforuntui- et ex epistulis coili-
giincn Kcclesiae administrandum, ils guntur, fore nihil corlo constat nisi
cont'ort polcstatem legiferain et iudicia- S. Potrum romanam tundasso ccclcsiam
1cm, in oorum coilogio uuum constitnit et Uomae simul cum S. Paulo martyrium
piimatcm, lis promittit Spiritum san- subiisse. Quae in nudtis illis apocrypliis
clum qui eos inducat in omnem verita- Act. apostolorum narrantur (cf. Lipsius,
teni, dal polcstatem remittendi peccata, Die apocrypbcn Apostolgcschicbten und
celebrandi s. eucharistiam et antequam Apostellegenden, Braunschwcig 1883-
in caelos ascendat iubet eos euntes do- 1890), ad duo confirmanda inserviunt :

cerc omnos gcntes baplizanles ces et do- apostolos varias orbis terrarum partes
contes eos servare omnia quae ipso prae- peragrasse evangolium praedicanles se-
cepcrit. Ex evangelica narratione apostoli quentibus signis, et S. Potrum et princi-
nobis cxbibentur viri simplices, in intel- pem apostolorum (qui in iis xopucpaîo;
logcnda lesu doctrina tardi, qui notio- apostolorum, opiscopus totius Ecclesiae
nem do regno Messiae mundano diu appellatur et aposlolis suarn cuiqne pro-
rotinent, de passionc et resurrectione vinciam praedicalionis assignat) Komae
quam Icsus saepius praedicit nihil inlel- mortem obiisse.
legunt, losum tempore passionis derelin- Quae aulem propria sunt apostolis et
quunt, nuntium de eius resurrectione apostolatus dignitatem spccialom consti-
l)rius ut deliramentum spernuntet solum tuunt haec sunt quae a S. Petro indican-
documontis evidcnlissimis quae Chrislus tur (Act. 1,21 s.), cum in locum ludae
suis apparitionibus iis tradit ad firmam proditoris alius apostolus esset suftlcien-
de eius resurrectione persuasionem ad- dus : débet doctrinam ab ipso Cbristo
ducuntur. Ad munus autcm apostolicum accepissc, testis esse resurrcctionis, sin-
subeundum apti et fortes redduntur ad- gulari Dei vocationo ad eani dignitatem
ventu Spirilus sancli in die pentecostes. dosignari; cum oa vocationo qua ad
Ex 00 tempore quasi in alios viros mu- fundandam Ecclesiam mitluntur simul
tali videntur. Scientia Scripturarum in- coniungitur talis assistcntia divina qua
strucli omni forliludinc Icsum Cbristum in tradcnda doctrina ab omni errore red-
praedicant et testimonium reddunt de duntur imraunes. Eadcm quoque in
eius resurrectione, synedrislas et popu- S. Paulo deprehenduntur. Nam ut apo-
lum caedis Messiae accusant, omnes ad stolicamsuam auctoritatem reliquis ae-
poenitcntiam et fidem ampleclendam qualcm probet, in médium affert se do-
exhortantur, minis, carceribus, tlagellis ctrinam non ab homine didicisse, sod
minime terrentur, sod maiorc zelo ar- accepisse a Domino, se vidissc Christum
guunt, praedicant 2;loriantes et gauden- postquam resurrexerit a mortuis et se
tos quod digni habiti sint pro nomino nonab homine vol porhominem sed per
lesu contumeliani pati (Act. 2,1 ss.). lesum Christum et Deum Patrem esse
lussi erant a Domino esse testes ipsius apostolum (Gai. 1,1 s. H s.). Porro ipsi
325 Al'OSTOLUS. 320

quam maxime persuasum csL se sine ullo darano, diaconos elegerunt (Act. 6,2 s.);

errore tradere doclrinam Chrisli licet : ut paupcrum memores essent, in concilio

angélus de caelo evangelizet vobis prae-
ter id quod accepistis, auathema
(Gai. 1,8); habet potestatem destruendi
nmnitioncs, consilia omnemque
dineni quae sese efferant contra scicntiam
Dei et in captivitatem redigendi omnem
intelleclum in obsequium Cliristi (2 Cor.
10,5).
Ex Paulo tuto quoque discinuis quo
S.
modo aposloli inunere suo l'uncti sint.
Incipiebant singulis in regionibus prae-
dicare ludaeis et proselytis in synagogis;
ludaeis cnim primo nuntiiis messianus
ei^at deferendus; doin convertebantur
ad gentes. Stipem et victum accipiebant
ab iis quibus Itona spiritualia largie-
bantur (1 Cor. 9,4 s.); Paulus tamen
et Barnabas propter iiidaizantes gene-
ratini stipem a christianis non accipie-
bant, saltem non a Thessalonicensibus
et Corinthiis (accipiet)ant tamen a
apostolorum connnendarunt Paulo et
sit Barnabae, et quam sollicitus fucrit Pau-
lus hoc ipsum faccre et ipse testalur
altilu- (Cal. 2,10) et epislulae eius testimonium
rcrunt(Rom. 15,26 s. 1 Cor. 16,1 s. 2 Cor.
8-9). Ita in ipsis apostolis perfecta nobis
proponitur imago Ecclesiae Christi : do-
ctrina cum auctoritate sine ullo erroris
periculo proposita, potestas légiféra, iu-
dicialis, inflictio poenae, administratio
sacramentorum, cura pauperum.
Ceterum nomen Aposloli quandoque
latiore quoque sensu accipitur. Id qui-
dem non obtinere censendum erit Act.
14,4. 13, quibus locis Paulus et Barnabas
appcllantur apostoli; nam Barnabam
quo(iue vere aposlolatus dignitate fuisse
insignitum omnino probabile est (cf.
Act. 13,2; Gai. 2,9; vide Braunsberger,
Der Apostel Rarnabas p. 89 s.). Verum
Plii- notione alia vox usurpatur 2 Cor. 8,23 ;

lippcnsibus), sed labore maniium sibi dicuntur apostoli ecclesiarum ii qui ab

comparabant, ne qua in re cursus ecclesiis electi sunt ut legati et ab iis
evangeliiimpediretur neve adversarii missi (cf. 1 Cor. 16,3); item si Epaphro-
occasionem calunmiarum nancisceren- ditus appellatur apostolus i. e. legatus
tur (cf. 1 Cor. 9,(> s. Pliil. 4, lu s. 1 Thess. Philippensium. Dubium esse potest quo
2,9; 2 Thess. 3,8; Act. 20,34). Si in sensu Andronicus et lunias dicantur no-
aliqua urbe coetus fidelium erat col- biles in apostolis (Rom. 16,7), insignes
lectas, conslitucbant antequam ad alias inter eos qui apostolorum (sensu latiore)
urbes pergerent presbyteros, qui in do- munere funguntur, vel qui apud aposto-
mibus christianorum fractionem panis los magna cum laude noti sunt. Paulus
i. e. eucharistiam cclebrarent, doce- adversarios suos qui ecclesiam corin-
rcnl, religionem propagarent (cf. Act. thiacam perturbabant et auctoritatem
2,42; 5,42; 14,22; Rom.
16,5; 1, Tit. apostolicam Pauli impugnabant et falcem
5 etc.). In peccatores poenas decreve- in alienam messem mittentes de suis
runt, leges etnormas statueront quae in operibus in immensum gloriabantur, ideo
observandae essent,
coetibus religiosis vocat Touç unspXfav à:i:oat6Xou; mordaci
maxima cura invigilabant, ut pure ser- quadam ironia (2 Cor. 11,5); nam eius-
varetur doctrina, ut qui dissensiones et modi pseudoapostoli transfigurant se in
schisniata spargerent excluderentur apostolos Christi (2 Cor. 11,13).
(Rom. 10,17; 1 Cor. 1,11 s. 5,1 s. 6,1 s. Singulari ratione Christus dicitur apo-
11-14; 2 Cor. 13,2 s. Gai. 5,8. 9; Col. stolus (Hebr. 3,1) utpote legatus excel-
2,20; 1 Tim. 1,20 etc.\ In omnibus epi- lenlissimus a Deo ad nos missus; cuius
stulis apostolorum cernitur auctoritas appellationis ratio eo loco cernitur, quia
apostolica qua leges ferunt, doclrinam Christus cum Moyse legato comparatur
proponunt, récalcitrantes puniunt et se eumque dignitate longe superare de-
exhibent ut legatos et praecones Christi monstratur, uti Christus pontifox quam
qui pro eo legatione funguntur et per plurimum dignitateni Aaronis excedit.
quos Deus ad homines loquitur. lam a I. KNABENBAUER.
principio pauperibus quoque suam in-
tendebant curani; quibus quo melius
APPHAIM (niSK, 'Ar.fxb), fiUus

prospiceretur sine ullo pracdicationis Nadab do tribu luda (1 Par. 2,30. 31).
 .\Ol:a. ;{^28
327 Al'PlUS.

APPHUS l'Anoo:;), (•oj,Mioincii lona- gnanlin-; siniililer cnim .sei-mo infcrlur

Iha.' Macliul.a.'i d Macli. -i,"»). Ul ex Lt'vy, do cataraclis caeli (Gen. 7,11 Is. 2i,l8i ;

Nciiliolirat'isclu's Woerlorbuch 1. i:W ap- ol It'i'. 10,13 ad vocem suain dal nuilti-
:

part'l, vn\ laliiia po&lKiniis a ludaois in liidineni aquarnm in (-a(do, et nubes

C'^Z'CD'.SN rtiin Alcpli proslliolico lians- desci'ibunliir tanuiuam aquac in vcsli-
nuMito quasi coiligalae (Prov. 30, ii. undi-
lormala est. l ndo roiiiicere liccl 'An-
imbrcs ad instar gurgituni ollundunliir
oou; non t>sso nisi illiiis vocahnli iiuilila-
vlob 36,27). In regionil)Uscalidis ideoquo
tii>noin.lonaHiasiMiiiiuM'al natii luiiiimiis
saope ai'idis aqua niaximi aostimatur.
iiitcr fralres vo\ pustumus aiilom
siios;
Ui»i aqua planlae, gramina,
reiicrilur,
non euni soliini si'inilioat, qui paire
arbores aljundanl; ui»i dcest, desolalin
niorlno, ?od eiun qnoque, qui poslremo
et flesciluin cimcta occupai. Si iudx'r
loro nains osl. liane vocis Arraou; inter-
vel temporaneus vel serolinus delicil,
protaliont'in piiiniis proposuil i. K. Zen-
periit mossis; siccitale Dqus sae|)ius ini-
inr in Zoilsciir. lïir katli. Tlicolofric,
quilalem popnli castigavit (cf. .3 Heg.
Innsl.iuck, XVllI. 189i p. 701-762 si-
8,35; 17,1 s.; Is. 41,17; 1er. 14,1 s. .

nuilque ratiouos philologicas indicavit,

Inlcr neccssaria ad vilam iiominis primo
cur int(M'pirlatio l'oniinunitor adniissa :

loco Sapiens recenset aquam (Eccli.

dissimulator relinquonda sit.
29,28; 39,31); tam([uam potus ordina-
APPIA (An.iîa), niulier chrisliana et
rius niaximequc communis saepi; com-
S. Paulo snroi- carissiina, cui eliani cpi- niemoratur (Gen. 21,14; 1 Reg. 25,11;
sUila ad Pidlemoncni inscribitur (Phi- 30,11; 2 Reg. 23,15; 3 Reg. 13,8. 19;
Icni. 2). Aliqiii cuni S. Chrysostomo et 19,6 etc.). Quia qui sitit avide multuni-
Tlieodoreto oani Pliilemonis uxorcni esse que bibit, etiam bibere quasi aquam in
putarnnt; octcruin qiia rationc ad eius modum proverbii dicitur de iis quae
doniuni perlinuerit, deliniri nequit. fréquenter tiunt (cf. lob 15,16 qui bibit
APPII FORUM ('A-n(ou o6pov; orat quasi aquam iniqnitatcm; 34,7). Lsiis
statiu (iiiai^daiii in mcdiis
viae Appiao aquae ad lavacra sacra, ad eluendas im-
quam usque
paludibiis Punlinis sila, ad mundities levilicas praescriptus erat (cf.
iVatres ab urbe Roma S. Paulo captivo Lev. 14,8; 15,10 s.; 16,26; 17,15; 22,
occurrcrnnt (Act. 28,15). Nomen habe- 6) et quamscrupulose haec a pharisaeis
bat ab Appio Claudio Cacco, qui viani observata evangclia nos docenl
sint,
Appiam conslruxit. A Roma dislabat 43 (Marc. 7,3. 4; Matth. 15,2). Viclimae
mil. pass. (Itiaer. Antonini Augusti 107, quoque aqua lavandae erant, de qua lo-
éd. Parthci/ et Pinder p. 49); in Itine- tione plura praescribuntur Lev. 1,9. 13;
rario Burdigalensi 6H appcllatur niu- 9,14; vasa sacra pariter afpia ai) omni
talio (1. c. p. 287). Describitur apud Ho- contagione profana erant purganda (Lev.
raliuin (Sal. I. difTcrtum nantis,
."i,!) :
6,28). Ad quas lotiones ornnes in tcmplo
cauponibnsalqnc malignis. Eius inenlio- Salomonis praesto erant mare aeneum
ncm l'aciunt Cicero ad Attic. II. 10 et et luteres. Aqua lustrationis peculiari
PlimmUl. 5,64; XIV. 6,61. ritu praeparabatur Num. 19,2 s.; aqua
AQUA. In bisloria creationis terra sancla et pauxillum terrae de pavimento
primo nobis descrii)itur in conditione tabernaculi adhibebatur in exploration»'
quadam liquida iGen. 1,2. 9i, exquaper mulieris adulterae Num. 5,17 s.

verbum Dei terra in praesenlem statum Cum

est traducla; quare dicitur 2 Petr. 3,5
terra de aiiua et pcr aquani consistens.
Si sermo est de aquis quae super caelos
sunt ïDan. 3,60), veteres quidam quan-
doque putabant aquas etiam supra cae-
lum stelliferum eonstitui; at ex verbis
id portent! minime innuitur; regio enim
aëris etiam vocatur caelum (volucres
aqua fertiiitatem terrae largiatui-
: omnemque regioncm eflîciat llorfmtem
et virentem (cf. Ps. 1,3; 1er. 17,8; lob
29,19; Is. 35,7; 41,18), aqua aptam prae-
bet metaphoram ad benedictionem divi-
nam illustrandam; immo Dens ipse se
vocat fontem aquae vivae (1er. 2,13) i. e.
fontem continuo qui fluit et salubcrri-
mas aquas largitur; unde haurietis :

caeli); unde nubes apte co modo desi- aquas in gaudio de fontibus salutis (Is.
329 AQUA. AQUA. 3;îo

12,3), et ipsaefTusiospiritus Dci compa- Ici'.47,2 ecce aquae asccndunt ab

:

ratnr eiïLisioni aiiuae effundani aquas

: aquilone et orunt quasi torrcns inundans
super siliciileiii cl, fliienta super aridatn, et operient terram; cf. Ez. 26,19). Quare
effundam spiritum meum super scnien aquae quandoque pro gentibus ponuntur
tuum et benedictionem mcam super (Apoc. 17,1. 15 aquae ([uas vidisti po-
:

slirpem tuain (Is. 44,3). EfFusione aquao puli sunt et génies; cf. 1er. 51,13). Ad
Humdae ahlatum iri sordes peccatorum ultionem et vindictam Dcus aquis usus
Ezechiel vaticinatur 36, 2o (cf. Zach. 13,1) est in diluvio, in plagis aegyptiacis, dum
cl largissimaui Dci bencdictionerii in re- aqua Nili infecta computresceret, dum
giio messiano dandam Ezechiel 47,1 s. Aegyptii persequentes populum Dei aquis
dcscribitniutationc illa et fertililalc quae mcrgcrentur (Gen.7; Ex. 7, 17 ss.; 14,27
aquis e tcmplo protlucntibus efficitur. s.); quare denuo patel cur aquae multae
Qua comparaLione quoque usus est
lesus symbolum sint adversitatum. Sed quia
in colloqnio cuni muliere samaritana iisdem aquis alii servati sunt in diluvio,
dicens aqua ([uani ego dabo ei tîet in
: in transitu maris Rubri, et aqua maxi-
eo fons aquae salientis in vitam aetcr- mam habet utilitatem, etiam, uti vidimus,
nani (loan. 4,14) et Spiritum sanctuni aqua symbolum est salutis (Is. 11,9 :

eiusque dona fluinina vocat aquae vivae
(loan. 7,38. 39). Aquain autem Chrislus
sunimo affecit honore et typuni aquae
lustrationis sacrarunique lotionuni et
oracula prophetarum de aqua nuinda
implcvit, duni aquam constitueret matc-
riam sacramenti baptismi necessitato
iniposila ut renascamur ex aqua et Spi-
ritu sancto (loan. 3,o).
Uti in rcruni natura aquarum impetus
et inundationes honiinibus et regionibus
perniciei sunt, ita aquae in oratione
concitata ctiam comparatione adhibcn-
repleta est terra scientia Domini, sicut
aquae maris operientes).
Aliae quoque comparationes et sym-
bola petuntur ex natura aquae; qui im-
petu et aestu malac concupiscentiae
abripitur, ebullienti aquae confertur
(Gen. 49,4 hebr.); qui destituitur forti-
tudine, eius cor instar aquae liquefaclum
est (los. 7,5) vcl ad nihilum devcniet
sicut aqua decurrens (Ps. 57,8); interi-
tus comparatur effusioni aquae, quae
scil. cum effusa est iam non colligi po-
test (2Reg. 14,14 omnes morimur et
:

tur ad pericula, tribulationes, persecu- quasi aquae dilabimur in terram quae

tiones aliaque mala designanda; qui a non revertuntur cf. Ps. 21 ,2). Documenta
;

periculis eripitur dicitur assumptus de quoque vitae ex proprietatibus aquae

aquis multis (Ps. 17,17); qui a Deo pro- colliguntur. Ita dicitur in universum :

tegitur, in diluvio aquarum multaruin aqua profunda vcrba ex ore viri et tor-
ad eum aquae non approximabunt (Ps. rcns redundans fons sapientiae Prov.
Deum
31,6); quiafflictusestprecaturad :
18,4; sicut aqua profunda, sic consilium
salvum me fac quoniam intraverunt in corde viri, sed homo
sapiens exhauriet
aquae usque ad animam meam (Ps. 68, illud Prov. 20,5. Dein singula quacdam
2. 15. 16; cf. Ps. 87,18; 123,4. 5). Inde efferuntur. Quam periculosum sit iur-
exercitus regionem invadentes aquis gium incipcrc, illustralur Prov. 17,14 :

magno strepituinundantibus comparan- ([ui dimittit aquam caput est iurgiorum

lur Is. 8,7 ecce Dominus adducet super
: (i. e. qui iurgium incipit similis est ei
eos aquas fluniinis fortes et muitas, rc- (juiaggere perruplo exitum aperit aquis).
gem Assyriorum; et 17,12 vae multi- : Simili modo illustralur, quid valeat
tudini populorum multorum, ut muiti- nuntics bonus aqua frigida animae si-
:

tudo maris sonantis, et tumuitus tienti, et nuntius bonus de terra lon-

turbarum, sicut sonitus aquarum multa- ginqua (Prov. 25,25); quid eleemosyna
rum; cf. 28,2. 17. Unde qui foedus inire efficerc possit ignem ardentem ex-
:

studcntcum Aegyptiis et Assyriis, aquam stinguit a([ua, et eleemosyna resistit

turbidam, aquam lluminis bibere velle peccalis (Eccli.quam brevis sit
3,33);
dicuntur, dum regnum davidicum theo- vita longissimacoUata cum aelernitate :

craticum confertiir aquis Siloe quae va- numerus dierum hominum ul mulUim
dunt cum silentio (Is. 8,6; 1er. 2,18; oenlum anni; quasi gulta aquae maris
:vM AOl'A. AOIILA. ;{;i2

dt'imlati simt t>t siciil calciiliis ar.'nao, S. Paulum CdiMutlio prolicisrontom

sic iwijîiii aiiiii in «lie at>vi Ecrli. 18,8). .\t|uila ot Priscilla Epbosum comilali
Atlinonilio lit ut suis qiiisquc i-oiius sil ibiquo ab oo, cuni in Svriam ])orgerol,
conlciiliis ncc appt'lal illicila : bibc rolicli sunt lAct. 18. 18 ss.i; iiiidcni
aiiiiam tic cistcnia tua (Piov. 'l,t;»); vc- Apollo Alcxandriiuun, virum oloquoutem
toitli locuta est (nuiliiM- slulta' : a<|uao ot viam Do-
i)ot(MiltMn in scripturis, ipsi
lurli\at» (lulfior(>s sunl. Aniici qui spcni docuoruni idonenmqiio
M\ini diiiironlius
ainici lallunt ooinparanlur a(]uis cpiae roddidoruul Evaugelii minislrum, qui
(ioliciunt 00 lonipoir quo inaxiuic dosi- ccclcsiis Acbaiao multum prod(îssot et
• ii-rautur iloi) il, lb-t8i; undc lorcniias apud alios quoquc Evangolium ])ropa-
aniico «uni Doo rxpostulat : nuni cris ganlos olfecerunl, ut Paulus mox Epbo-
uiilii sioul rivus uipndax. aqiiae (|uae sum i'ov(M\sus anq)lissimam segolcm la-
non perdurant (iii.iS}? IH principiuui ot borum apostolicorum invonin^t (18,20
tons popidi considiM-atur luda; uiide : ss.). Toto triennio cum Aposlolo Epbesi
do atjuis luda exislis (Is. 48,1; cf. Ps. commorati sunt atque ibi quoijuc, uli
07,7; Dcul. 33.28). j>ostca Romao, suam ccclosiam domosti-

I. KNAUI-NIÎAI KK. cam baboiiant (1 Cor. 10,19) i. o. non

AQUAEDUCTUS v.
AQUILA (WxjXa; Ponticus jicnerc,
i. 0. oriundus ox Ponlo provincia Asiao
minoris, ludaeus, (jui cum uxoro sua
Priscilla sou Prisoa) Roniaui rcrnfuil
proptcr decretuiu Claudii (49 vol 50 p.
Chr.^ contra ludaeos latuni et Corintlii
sodein fixit. Ibidem Aquila et Priscilla
S. Paulum prima vico Corinthum adve-
nientcm hospitio exccperuul ac l)ionnio
fere integro oi in dojuo sua commoranli
opportunitalom praebuerunt Evangolium
inAchaia annuiitiandi; manebat autom
apud eos Paulus, quia oiusdèm orant
arlis ac ipse scil. arlis
(.\ct. 18,1 ss.), conficientes lentoria
nora portabilia ex corio, ciliciis pannis-
que lintois. Aposlolus igiliir bac ratione
sibi victum comparavit, siculi eliam rab-
binos saepe opjficium aliquod cxercuissc
notum est (cf. Scliûrer, Gcschichle des
judischen Volkes éd. 3, H, 318. 319).
Dubium movotur, fueritno Aquila iam
Cbristianus, ante([uam Ronia Corinthum
vonirct; rcs non liquot: vocatur quideni
Act. 18,2 ludaeus, sed ibi lorlasse origo
tantum etTertur, quae causa erat, cur
Romam reliquorit. NonnuUi (ut de Wettej
S. Lucam erroris arguere ausi sunt ex
eo, (|uod tompore Ciceronis Pontius qui-
solam familiam suam (Estius,Iustiniani)
PISCINA. ncque tutam ocdesiam ephosinam
(S. Chi-ysost., Theodoretus) , sed certum
fidclium numcrum ad sacra facicnda in
suam donuim congregarunt (Cornely).
Corintbo ad l\omanos s<ribons S. Pau-
lus salutat Priscam et Aquilam ot domc-
sticam occlesiam eorum (Rom. 16,3-')).
Prae ceteris cnim a Paulo et nomino
Pauli a tota ecclesia salutari morentur,
quia pro oius anima suas corvices sup-
posuerunl i. o. ad eius vitain tulandam
sometipsos vitac poriculo cxposuorunt;
ubi et quando hoc officium caritalis
praestilerint, Romanis fidolibus notum
sccnof'acloriae esse supponitur, nobis ignotiun est. Ro-
mi- mam igitur redierant Epheso, ([uando
post Claudii mortom eius decrelum in
desuetudincni abiit.
Roma doniquo S. Paulus in altéra sua
capti vitale brevi ante mortem ad ïimo-
thcum scribens salutat Priscam et Aqui-
lam (2 Tim. 4,19). Unde elucol eosdem
ali([uot annis post, saevienle Ncronis
persecutione, urbem itorum reliquisse
Ephesumque rediisse.
Paulus Rom. 10,3 et 2 Tim. 4,19
S.
i
acsimiliter S. Lucas Ad. 18,18. 20 Pri-
I scam ante maritum suum Aquilam nomi-
navit, alibi vero (1 Cor. 10,19: Act. 18,1)
',

Aquilam ante Priscam. Cur Prisca ma-

dam Aquila vixerit (Cicero, Epist. fam. rito antoponatur, non salis liquet. Opi-
niones antiquiorum et iuniorum ea de re
'

10,33; Sueton. Caes. 78j ac pi-oinde

A(|uila nostcr necessario fucril libcrtus 1
vide apud Cornely, Comment, in Epist.
illius orrorem a S. Luca
Pontii atque per
j
ad Rom. p. 772 in nota.
ex l^ntio in Ponticum iransmutatus; j
Acalholici in conciliandis locis cilatis
cf. Felten cl Knabenbauer ad h. 1.
j
magnam difficultatem experiuntur. Im-
333 AQUILA.
primis ex 1 Cor. 16,19 arguunt pcrico-
penRom. 16,3-5 non Romanis, scd Ephe-
siisdestinatam esse. Etenim inlerpriorem
epislulam Eplieso ad CorinUiios missam
et alteram Corintho ad Romanos scri-
ptam noveni vel dccem nienses tantum
interiacent. Unde negant Lam brevi leiu-
pore Aquilam et Priscam, quos Paulus
Corintlium pergens Ephesi reliquerat,
Romam transmigrare ibique ecclesiam
domesticam formare potuisse ac multo
minus intellogimt Paulum Corinthi haec
omnia iam rescivisse. Insuper ex 2 Tim,
4,19 constat Priscam et Aquilam aliquot
annis post Ephesi fuisse. Ergo conten-
dunt eos intermedio temporc Ephosum
non reliquisse. Sed hae rationes omnino
futiles sunt neque difficultas veri
nis adest in locis citatis conciliandis,
praesertini cum mercatores
ad lucrum faciendum fréquenter' ex una
civitate in aliam transraigraverint (cf.
lac. 4,13). Plura de istis obiectionibus
vide refutata apud Cornely ad Rom. 16,
3-5 (p. 773-775).
AQUILA. 1. Nomen.
Vulgata cxplicatur constanter hebr. yé:!
ac chald. ittjj et graec. àtzôi;
liter ubique àsTÔç interpretantur. Reli-
quae versiones orientales fere retinent
vocem hebraicam linguis semiticis com-
munem atque etiam Arabibus hodiernis
(nasr, vulg. nisr) sicut antiquis Assyriis
{nashru) usitatam. Etiam nomen
qiiod generatim avem rapacem
in textu Is. 46, 11 {Vulg. avis) aquilam
videtur significare, quae arma Persarum
decorabat (cf. Xenopli. Cyrop. 10,4).
2. Textus Scripturae. Avis haec
Scriptura primum inter alites
locum obtinet (Lev. 11,13; Deut. 14,12).
Describitur « grandis, magnarum
rum, longo membrorum (seu potius pin-
narum) ductii plena plumis et varie-
,
tate » (Ez. 17,3; cf. Apoc. 12,14), pen-
nis multis ac longis praedita (Dan. 4,30),
sed capite calvo (Mich. 1,16), oculis
acerrimis (lob 39,29), volatu céleri insi-
gnis (Deut. 28,49; 2 Reg. 1,23; 1er. 4,13;
Thren. 4,19), praesertini cum in altum
se extollit (lob 39,27; Prov. 23,5; 30,19)
aut in praedam se proicit (lob 9,26;
1er. 48,40; 49,22: Os. 8,1 hebr.; Hab.
AQUILA. 334
1,8). Quare saepe in locis citatis figura
est hostium magno impetu in adversa-
rium prosilienlium, atque etiam in vi-
sionibns prophcticis fréquenter spiritus
caelestes repraesentat (Ez. 1,10; 10,14;
Apoc. 4,7; 8,13; cf. Dan. 7,4); in artc
autem christiana imago aquilae pro sym-
bolo quarti Evangclistae frcqucns oc-
currit. Pennas ut reliquae aves quotannis
mutât, viribus quoque, quae tempore
amissionis plumarum aliquantum infir-
mantur et deficiunt, poslea quodammodo
renovatis (Ps. 102 [103], 5; Is. 40,31);
fortasse in textibus etiam longa
istis
aquilae vitarespicitur, scd nullatenus ad
fabulam veterum de aquilae renovatione
recurrcndum est. Cibum suum praeser-
nomi- tinietiam ex cadaveribus sumere dicitur
(lob 39,30; Prov. 30,17; Matth. 24,28;
et opifices Luc. 17,37) atque ipsi pulli « lambent
sanguinem », carnem scil. crudam.cuin
sanguine dévorantes (lob 39,30). Nidum
in arduis pétris atque inaccessis rupibus
ponit (lob 39,27 s. 1er. 49,16; Abd. 4),
inde cum magna cura « provocans ad
Aquila in volatum pullos suos» (Deut. 32,11) fes-
sosque super alas suas portans (Ex. 19,
ipseDoininus providentiam suam
4), cui
LXX simi-
populo consulentem comparare non de-
dignatur.
3. Monumenta antiqua. Similia de
nashru referunt inscriptiones cunéifor-
mes, quae praesertini volatus eius velo-
citatem atque impetum [Shamsi-Ramman
"avj, col. 2, 52; Sargon Khorsab. 1. 129), ni-
désignât, dumque in rupibus arduis posituni {San-
herib Prisma col. 3,68-70) ac cibum ex
carne trucidatorum commémorant {Asur-
bani'pal knwdX. Cyl. Rassam col. 4,74-76).
in Etiam in monumentis sculptis Assyrio-
immundas rum frequens est imago aquilae, prae-
sertini super exercitum locumque proelii
ala- volantis atque carnem occisorum devo-
rantis (A. E. Layard, Monum. of Ni-
neveh 1,14. 18. 20. 22. 26. 64; 2, 46.
62 etc.). Apud Aegyptios vero imago
aquilae in signis hieroglyphicis locum
(pro n) accepit atque etiam in sculpturis
repraesentatur {Wilkinson-Birch II. 113).
Scriptores vero graeci ac latini saepe
aquilarum robur ac magnitudinem prae-
dicant {Aristot. Hist. anim. IX. 22 al. 32,
1 ss. Plin. X. 3,6, al.), volalum altissi-
mum atque velocissimiim {ffomer. II. 22,
x):\ .\(.Hll.A. AOL'ILA. ;{;}(;

:»0S; Aiislot. 1. c. -2; /'///(. 1. c. 3. S. al.), desii^netur, liaud ila facile corlinu aliquod
onilonmi aciem (Hunier. II. 17.07* ss. ;
ri'spiMisuni liabcbit. Nomon rnim potins
.Ins/tif. I. c. 0; P/m. I. c. >. nidum in ar- genciale videlui', onnies nti-iusquc gcne-
duis ni|)il.iis (.Ar/s/. I. c. ii; /•//». ih. ;<,12 ris species palaeslinenses designans,
s., al.), ourain piilloiuiii (Arislot. il». 2; qnamvis fiulasse uni speciiù jjarticulari-
cf. /'/m. I. c; nisl. anim. 2,40,
.W'/t(i?i. ler accommodai uin fuerit. Ex génère
al.) aliaque (abiim aqiiilanim
imilta. aulcm aquilac sequentes fere species in
[)liM'iqin> (liciint ossc non cadavora oxa- î
Palacslina vivunt : Ar/uila chrysaetus
ninia, simI cariKMn aiiiinaliiun al) i|)sis l.inné; .1. heliacn Savignv; .1. lianga
orfisonini, ac ^;nlanl iicrcuoptcrinii cliain Pallas; A. rapu.r Temminck; A.pennata
niorlicinis vt\>;ci conleiulunl, iiuani licel (Jmelin; A. nipalensis Hodgson; A. Bo-
sit viillurinasi)ocie, aquilis tanion acccn- ne/// Tenmiinck; Circaetus gallicus Hoie;
sont {Aristot. I. c. Plin. 1. c. 3,8, al.). Pandionhaliaetus (Invier; l'oilasse ctiam
Talnnuie loguntiir (cf. L. Leivy-
Siinilia in Aquila pomarÙKt Hrebm. Vulturmn
solm. Zoologie des Talnuuls, p. iij'6 s.). vero species palacstincnses fere sunt :

4. Significatio nominis. De signilica- Gz/paetus bu7-balus (Uivier; Vultur mo-

tione iiomiiiis licliraici très potissinium 7iachus Linné; V. fulvus Cmelin; Neo-
opinioiu's pioposilac sunt alii aquilam :
phron percnopterus Gray. Variae igitur
tantuin inlelleiriint [Bochart), alii solum istae species nomine nesher, sicut lio-
vultiironi {Oedmann, Tristram, Wood, dierno Arabuin nisr indiscriminatim vi-
al.), alii tiini aquilam tuni vullurem (3fi- denlur designari, licet quaedam i>raelcr
chaeUs). Ex rooenlioribus plci-ique iuro nomon générale etiam spéciale liabeant
incrito sonlenliae tciiiae suiïrafianlur. [G. K. Post apud Hastings, Dict. of llic

Atque nonien quidoni solum litem non Bible I. 632, contra Tristram, Nat. Hist.

dirimil; niliil cnim prohibel, quominus p. 172 etc.). Gcneralis tamen hiiius no-
cliani nesher apud Hobraeos sive aqui- minis ususnon impedit quominus in ali-
lam sivo vulturem desifinavcrit, sicut quibus textibus ex adiectis notis ad spc-
iiisr apud Arabes hodiernos iuxta aliquos cialiorem significationem detcrminelur.
utranique avem (I. B. Bdot, (i. W. Frey- Ita verba Michaeae do calvitie aquilae

t(ig s. V.), iuxta alios aquilam {P. Forskal,
Descript. anim. p. 12), iterum ex alio-
rum opinione vulturem tantum significat
{Tristram, Nat. Hist. p. 172). AI in Scrip-
tura aliqui de nesher tcxtus certe aquilac
potins quam vulturi conveniunt, ut quae
de cura pullorum dicuntur (Ex. 19,4;
Dent. 32,11), aut cum cherubim, angeli,
iusti aquilis comparantur
40,31 ; Ez. 1,10; 10,14;
Alii aulcm textus vulturi potins proprii
videnlur, veluti verba Michaeae de cal-
praesertim vulturi monacho et vulturi
iulvo conveniunt.
Cf. Sam. Bocliart, Hierozoicon II. 161-85,
e,H. Kosenm. U. 739-70; Sam. Oedmann,
Verni. Sainml. 1,53-74; 3,164-73; 5,73-8; /.
D. Michaelix. Neue orient, ii. exeg. HIblioth.
3,43-8; id. Suppl. ad lex. hebr. p. 1695 s.;
E. F. K. Rosenmuller, Bibl. Alterlh. IV. 2,
(Ps. 102,5; Is. 272-9: H. 0. Lenz-, Zool. d. alten Griecher»
Apoc. 4,7; 8,13). II. Romer 275-90; Frd. Delitzsch, Assyr.
Tliiernamen 103. 105. 107 s.; J>. Cultrera^
Fauna bibl. 284-91 W. Iloughton in Pioc.
;

Soc. Hibl. Arcfi. IV. 1882, 58; id. Tian.sact.,

vitieaquilae (Micb. 1,1G), et probabiliter
Soc. h. A. VIII. 1884,58-61 II. Ji. Tristram,
ea quae de aquilis gregatim ad cadaver
;

Nat. Hist. oflhe Bible erf. 8.172-9; 182-6; irf..

convenientibus loguntur (Mattli. 2^,28;
Fauna and Flora of Palestine, 94-6. 98. 101_
Luc. 17,37), licet aquilac quoque vidtu- 107; id. in W. Smith, Dicl. of ttie Bible 1.2,
ribus intcrmixtac carne vescantur mor- ed.2, 815-7; A. Kinzler, Bibl. Natuigesch.
ticina. Quae vero de avis magnitudinc cd. 9,74-9-,/. G. Wood. Bible Animais 344-
ac robore, de eius pennis, de acie ocu- 54; Leunis-Ltidivig, Synopsis éd. 3, I. 1 p.
lorum, de volatus impetu ac velocitate, 422 s. 429-31; A. E. Brchm, Tierleben, e.d.
3 Pechuel-LoeschcW. 266-336; 415-62; Ph.
de nido dicuntur, indifferenter utrique
L. Martin, Nalurge.sch, d. Ttiieie J. 2,511-28.
gentM'i poterunt aptari.
539-46; G. Loreta, La Zoologia nclla Bibbia
5. Variae species. Quodsi quis ulte-
115-17. 306-10. 551.
riiis quacrat, quaenam species aquilac

vol vulturis nominc nesher potissimura L. FO.NClw

337 AQUILO ARA. 338

AQUILO V. VENTUS. vero Ar Moab in ipsa valle Arno-

Alii
nis quaerunt et omnino al) Areopoli,
AR, AR MOAB (iy Niiiii. 21,15;
Rabbat Moab, el-Rabba dislingui volunt
Doul. 2,9. IH. 29; INia "T<; Niim. 21,28; (liiess, Mûhlau, Delitzsch, F. de Humme-

Is. 15,1), urbs principaiis lerrae Moab. lauer, Macpherson). Haec opinio citra
Num. 21,15; 'Apoi^p dubium admittenda esset, si praeter lo-
LXX scribiint "Hp
Deut. 2,9. 18. 29; i'wç Mwâ8 Num. 21,28; cos supra citâtes etiam Num. 22,36 Deut. ;

f,MwaStxiç Is. 15,1; mirum est quod 2,30; Ios.13,9. 16ad ArMoabreferrentur.
Aroer cuin Ar courundant; ctcnini Ar lamvero hoc ncgandum videtur. Etenim
filiis Lot i. e. Moabitis in haeredilatcni illud iNÏa VJ Num. 22,36 LXX reddi-
tradita est (Deut. 2,9), quain invaderc dcrunt Tîo'Xtv Mwâ6, Vulg. oppidum Moa-
Israelitae vetitl sunt, dum e contra Aroer bitarum, ergo indefinile urbem aliquam
tribuiRuben atlributa est (v. AI\OER 1). Moabitarum super termine Arnonis. Si-
— ïempore Eusebii et S. Hieronymi Ar militer urbs ("|iyn), quae Deut. 2,36 et
Moab appellabatur Arcopolis et etiam média valle Arnonis sita
los. 13,9. 16 in
Rabbat Moab i. e. grandis Moab (Onom. cum Aroer, sed ut
osse dicitur et simul
éd. Lag. 276,59; 137,5); praclerca Ono-
urbs distincta (vide textum hebraicum)
masticon mentionem facit opinionis
int(>r termines méridionales Israël nu-
aliud urbis nomen fuisse Ariel, ut cum
meratur, non est Ar Moab, sed urbs •

Eusebio {éd. Hieronymus

Lag. 228,06) S.
aliqua ut omnes versiones testantur (LXX
(1. G. 98,15) refert s. v. Arihel « Hanc :

T] iToXi; Yi Iv T^ oapayvt vel t] £V [jlÉ'Jw tî];

putant esse quidam Areopolira, eo quod Arab. urbs
cpipayyoç, Chald., Syrus, :

ibi nunc usque Arihel idolum colant,

quae est in medio torrentis). Unde iure-
vocatum à-izo xou "Apstoç i. e. a Marte, concludit situm
merilo Legendre el-
unde et civitatem dictam suspicantur ».
Rabba, quem traditio indicat, retinen-
Areopolim civitatem nobilem Moabitidis
dum esse.
antea Ariel dictam esse etiam Tlieodo-
retus Cyr. tradit (Comm. in Is. 15,9 et Robinson, Palaestina III. p. 123:
Cf.

29,1; Migne 81,341. 376). Etymologicam Seetzen, Reisen durch Syrien, Palaestina etc.
éd. Kruse I. p. 411; Van de Velde, Menioir
illam nominis interpretationem S. Hie-
lo accompany the map of the Holy Land
ronymus (Comm. in Is. 15,1; Miçine
1838, p. 287; Wilsoti apud Smilli-Fuller,
24,167) reiicit scribens « Ar, quae ho- :
Dict. of the Bible s. v. Ar; G. A. Smith,
die ex hebraeo et graeco sermone com- Hist. Geogr. of the Holy Land, Plate I;
posita Areopolis nuncupatur, non ut Fischer et Guthe in Zeitschr. des Deutschen
pleriqueexistimant quod à'psoç i. e. Mar- Pal.- Vereins XIII. 1890, Tafel 2; Legendre
tis civitas sit »; sed animadvertit F. de apud Viïjouroux, Dict. de la Bible I. 814-

Saw^cy (Numismatique de la Terre Sainte, 817; liiess, Bibel-Allas éd. 3, p. 2 et cf.

Talj. m. Fe;Muhlau apud Riehm-Baethgen,

p. 355) in nummis Rabbat Moab cerni
Handwôrterbuch des bibl. Allerth. I. 101a;
divinitatem bellatricem, casside etlorica
Delitzsch ad Is. 15,1; F. de Hummelaver
indutam, gladium dexlera tenentem, si- ad Num. 22,36 et Deut. 2,36; /. Mncpher-
nistra lanceani et clipeum, unde vix son apud Hastings, Dict. of Ihe Bible I.
dubium est, quin sit Mars sive Ares, a 130 a.
quo urbs Areopolis vocabatur.
Cum traditio, quae usque ad saeculum ARA (XIX, 'Apd), lertius lilius lether

quartum p. Chr. ascendit, unam eandem- de tribu Aser (1 Par. 7,38).

que urbem Ar Moab, Areopolim, Rabbat ARA (Nin, LXX omittunt), rcgio in
Moab agnoscat, permulti exploratores et
interprètes eius situm assignant ruinas
quam Theglathphalasar, rex Assyriac,
transtulit Ruben, Gad et dimidiam tri-
liabba, quae mediae fere sunt inter el-
i>um Manasse (1 Par. 5,26). Ex opinione
Kerak (Qir Moab) et Arnonem fluvium
probabiiissima regioni Ara locis paralle-
et ipsi viac adiacent, quae ab el-Kerak
lis 4 Reg. 17,6; 18,11 correspondent ci-
septemtrionem versus ducit(cf. Robiiison,
vitatesMedorum (nn ny); ex eo aulem,
Seetzen, Van de Velde, SVilson, G. A.
Smith, Fischer cilîutlie, Legendre]. quod LXX hisce locis vertunt Soîq Mri'owv,
 3;}9 A HA. AHAIUA. :w)
coniicoiv licol ironniii.iin loclionom liiisso 14,23\ Doindo voro Araba oliani audil
*7*2 •'H i. 0. inoiitt's Mcdonim. In liac vallis lordanis intor mare Mortuum cl

siippositiono forma N-in ciil vol corrupla lacum (ionesarcth (Dont. 4,4î»; los. 8,14;
11,2; 12,1. 3; 18,18; 2 Reg. 2,29; 4,7;
px nn vol forlo forma aramaica vocis
4 Rog. 2r),4; lor. 39,4; 1)2,7); partibus
liohraicao "in ol donominatio viilfraris doniquo Palaoslinao, quas Fosuc sube-
iiumlimn Modiao, qui Arahilnis qiioqiic git, otiam .\i-aba acconsotur (los. 11,1(1;
aiidiiint cl-Djebal sou ro^'io monfana. 12, 8\ Nomon ini)lurali (niny) fi-oquon-

Cf. hi-il ad 1 Par. 5,26: Gcsenius. Thé-

ter coniungitur cum Moab et lericbo :

saurus p. 392; Legendre apud Vigouroux, cam|)ostria Moab (Num. 22,1; 26,3. 63;
Dicl. de la Bible 1. 818; M'. Ma.r MiiUcr 31,12; 33,48. 49; 35,1 ; 36, 13; I)eut.
apud Hasthigs, Dict. of llie Bible II. 301 a. 34,1. 8; los. 13,32), canipostria, plani-
— De opinionibus Jiocliarli (Phaieg 3,lij fies Fericho
(los. 4,13; ;i,10; 4 Reg.
otaliorum vide /}. Wiiier. Bibl. Realwtirter- 25,0 1er. 39,5; 52,8 j. Tota vallis lorda-
;

buth éd. 3. 1. /i64.

nis a mari Mortuo ad lacum (ienesarctb
ARAAS r'mn. 'Apot:) ox maioribus hodie vocatur el-Ghôr (v. lORDANFS).
Solliim
Qnoad Am. 6,15 v. TORRENS F)E-
Holdao prophetissao 4
marili
SERTI.
Rog. 22,14). Idem 2 Par. 34,22 vocatur
Hasra (niDri, '\piq). De Wâdi el-Wrnba v. liobinson, Palac-
Burchhardt, Reisen iu Sy-
stinalIF. 153 s.;
ARAB (ziN, Aip:[Ji), urbs lu secunda rien, Palaestina etc. éd.Cesenius 11. 731 s.;
Schubert, Reise in das Morgenland 1839, 11.
I)i-ovinciamontisIuda(Ios. l;;,o2).Eadem
p. 397 s. Ritter,
; ErdkundeXlV. p. 9i s. 131.
est patria Pharai liorois davidici (2 Kog.
16G. 175.228.292.300 s. 778. 908 S. 998. 101:5.
23,35); /'ulg. vorllt de Arbi pro Arabita
1059. 1062. 1097; L. de Laborde et lÂnant.
(in-iNH); LXXOipaioEp/ipro Pharai Ara- Voyage de l'Arabie Pétrée 1830, p. 50 s. ;

bita. Idem héros Par. Stanley, Sinai and Palestine 1866, p. Si s.;
1 11,37 vocatur
Naarai Palmer, The désert of the Exodus 1871, II.
filius Asbai; sed "t2~N-n sine
429 s. 517 s.; duc de Lui/nes. Voyage d'ex-
dubio meûdum est ex inixn. Ônom. ploration à la mer Morte
I. p. 213 s. Lor- ;

{éd. Lag. 119,4; cf. 2b4,C0) tet, La Syrie d'aujourd'hui 1884, p. 434;
« Ereb in :
E. Hall, Mount
Seir, Sinai and West. Pal.
tribu luda; est hodieque villa in Da-
1889, p. 75 S. 178 s.
roma. id est ad austrum, quae Hero- De formationc geologica v. Blancken'
niith nuncupatiir ... Hodie Khirbet el- horn, Enlslehung und Geschichle des Todten
liablyc inler Hebron et Bersabee. Meeres in Zeitschr. d. d. Pal. -Ver. XIX. 1896,
p. 24 ss.
Cf. Legendre, Carte de la Palestine;
Survetj of ^yest. Pal. Mem. III. .sii et cf.
360; B. Zanecchia, La Palestine d'aujour-
ARABIA, ARABS, ARABES.
d'hui 1899, 11.246.
1. Nomina. Arabia eo sensu que ho-
die nomen gcneraliter intellcgiinus, in
ARAB A v. BETH ARABA. S. Scriptura non videtur occurrere. Ea
cnim quae primo Machabaeoruni
in libro
ARABA (nniy) nomen appcllativum
(11,16) et in textu Vulgatae saepius no-
dicitur do deserto; quare in Vulg. vor- minatur Arabia, quamqiie S. Paulus bis
titur vox solitudo, campestria, planifies, commémorât (Apa6(a Gai. 1,17; 4,25),
desertum etiani ils in locis, ubi potius non totam paeninsulam arabicam, sed
nonien proprium geographicum ponitur. partem septemtrionalem tantum dési-
Vocatur cnim Araba (ninyn, LXX plo- gnât, ïextus vero hebraicus V. T. iis in
rumque 'Apaoa vol etiam r] "ApaÇa) vallis locis, ubi S. Hieronymus Arabiam inter-

a sinu Aelanitico usque ad maro Mor- pretatus est, propric non de terra, sed de
tuum (Dent. 1,1 2,8), cui hodie quoquc incolis regionis illius septcmtrionalis vi-
;

nomen est Wâdiel-' Araba. Pariter ipsum detur loqui; nam iiy (al. ITJ) propric
mare Mortuum appellatur nnyn ' incolam deserli [Beduinum) significat (2
(Dont. 3,17; 4,40; los. 3,16; 12,3; 4Rog. Par. 9,14; Is. 21,13, ubi pro allero yvj
341 AIlAIilA. 3^

cum LXX et Vulg. corrig. iiy ad vespe- lordanis eiusque continuationcm versus

Neque ex 2 sinum Aelaniticum {Wndi el-'Arabâ) si-

ram; 1er. 2:i,24; Ez. 27,21).
gnilicat. Antiquiore nomine graeco Ara-
Par. 21,16 recteconcliidividctur, ni!?"
bes 'Epqi.6of ab Homero (Od. 4,84) viden-
vocari etiain Arabes méridionales; nain tur nominari; apud Aegyptios generali
licet tcxtus hebraicus et syrus atquc la- appellatione Shasu comprehenduntur.
tinus de Arabibus qui confines sunt
« Alio nomine generali iidem incolae
Aethiopibus » loquatur, tamen ea expres- deserti arabici usque ad paeninsulam
sio imprimis etiam de incolis regionis sinaiticam et ad provinciam euphraticaiii
mediae inter Pbilisthinos et Aethiopes DTp 122 vocantur, quod Vulgata modo
partes Arabiae mediae et occidentalis
orientales vertit (3 Règ. 4,30 [3,10]; lob
incolentes optimc explicatur; praeterca
1,3), modo nationes orientales ye\ populos
versio graeca mcliorem videtur servare
orientales (Ind. 6,3. 33; 7,12; 8,10), modo
lectionem xou; "'Apa6aç 7.a.\ -cohç, 6[x6pou;
:

filios Orientix Is. 11,14; 1er. 49,28) vel

Tôiv AiOtÔTrwv; unde etiam hoc loco de
filios orientales (Ez. 23,4); similiter terra
Arabibus septemtrionalibus videtur ser-
mo esse. —
Idem nomen nj? probabi-
arabica nip yiN (Gen. 25,6; cf. Is. 2,6

et Knabenbauer comment, in h.
1. 1.;
liter legendum est pro UN (1er. 23,20;
DTp 122 VIN pro Mesopotamia Gen. 29,
o0,37; Ez. 30,o) et 2^y (3 Reg. 10,15;
1), montesque eiusdem regionis nin
1er. 23,24), quod a LXX aû[j.[xtxToç vel Ir.l-
[LV/.TQÇ, a S. Hieronymo semel Arabiae
mp (Num. 23,7; cf. Gen. 10,30) appel-

(3 Reg. c), alias vulgus (1er. 50; Ez.

1. lantur. Pari fere significatione generali
30), occidentis (1er. 23,24), generaliter iaterdum etiam Ismaelitae et fdii Cedar,
(1er. 23,20) redditur. Nomine derivato pro Arabibus sepLemtrionalibus videntur
eidem incolae inyn (Nch. 2,19; 6,1). et sumendi. —
Praeterea vero plurima in
S. Scriptura occurrunt nomina particu-
i2y (Is. 13,20; 1er. 3,2 Vulg. quasi la-
laria, quibus partes aliquae paeninsulae
tro), in plural. Qmyn (2 Par. 17,11 arabicae tribusque variae nomadum per
[DWaiyn]; 21,16; 22,1; 26,7 [Kethib desertum pascentium designantur (cf.
praesertim.Gen. 10,7. 22 s. 25-30; 25,1-
ii2i!;n]; Neh. 4,1 [Vulg. 7]) dicuntur,
4. 12-18; Ez. 27,19-23 etc.). Tribus et
quod etiam LXX (6 "Apa6t, 'ApaSsç; textus regiones praecipuae ad Arabiam perti-
Luciani éd. Lagarde 6 'Apai Neh. 2,19; nentes, quae in textu sacro commemo-
6,1) et Vulgata (Arabs, Ai'abes) plerum- rantur, sunt Agareni, Amalecitae, Am-
que recte vertunt. Eodem nomine graeco monitae, Amorrhaei, Asarmoth, fijii
et latino incolae in libris Machabacorum Cedar, Dedanim, Edomitae, Epha, He-
et Actuum designantur (1 Mac. 5,39, 11, vila, Madianitae, Minaei (a"'J1î?a, Vulg.
17. 39; 12,31; 2 Mach. 3,8; 12.10. 11;
tabernacula eorum 1 Par. 4,41 et Am-
Act. 2,11). Praeterea in LXX et Vulg.
monitae 2 Par. 26,7; cfr 20,1), Moabitae,
« reges Arabum et Saba » nominantur
Nabaioth, Nabataei (Na6axatoi, Vulg. Ara-
in Psalmo 71 (72), 10, ubi in hebraeo
bes), Ophir, Reema, Saba, Thema, etc.,
N1D1 NTky oSa legitur, ac similiter ib.
de quibus spéciales articuli videantur.
V. 13 « aurum Arabiae » pro liebr. 2n"i In praesenti notiones aliquas générales

Mach. 3,23 ac 9,33 Vulgata de universa Arabiae regione eiusque in-

aixà et 1
colis, quae ad illustrandum textum sa-
Arabes eos qui in textu graeco
dicit
crum videntur conferre, brcviter expo-
îNaCatatot appellantur. Idem vero cum nemus.
hebraeo nomen in lingua assyriaca oc-
currit {arabi, aribu., arubu), ubi pariler De nomine cf. Frd. Delitzsch, Paradies
Arabiae septemtrionalis incolas ac pro- 305 s.; E. Schrader Keilinschr. u. d. A. ï.

vinciam désignât. —
Merito nomen hebrai- éd. 2, 414; Ztschr. d. d. Pal. -Ver. VII.
Ed. Glaser, Skizze 2,315.
1884, 463 s.;
cuni cum voce nm^ componitur, quae
terram desertam ac specialiter vallem 2. Descriptio. Fines paeninsulae ara-
;n;{ \ii.\niA.

l«u-ai- iini\i'r-a'' Irilui- ex parlilms mari qiiani |)lanilii-bus quai* in sali> mailla
(iotonninaiitur :versus «u-cidonlom siiiu alliliidiui- se exlendunl ac valliluis mon-
araltiro si>n mari Hiibro ali AojiAplo di- tibustpie inler se dislinclae, uudique per
\i(liliir. in parlt' aiisli-ali liidico alliiiliir varies irradus ad man; desccndunl. —
(H'cano, (lui in itai-loscptcmlrionaii tMiam Mulli post Ptolemaeum geographum très
mare arahicum audil; oricutcm \tM-sus paeninsida(^ Ara-
parles dislinveiunl :

sinu IV'rsico a l'orsia distiiiiruilur. Kiuos iiiam l'ctraeam, Pelram urbrm

lirca
vent seplemlridualcs acciuale descrihi silam, quae pracseitim provinciam Ara-
vi\ possunt S. Scriptura ^eneralim om-
; biae occideutaiem et paeuinsulam sinai-
nem n'irionen» a lerminis Aegypli usque ticam compreliendil; drsertam, quae
ad KuphrattMU silam nomine Àraliiao vi- '
orienlaiem ac mediam paricm occupai;
dctiu' cnmpiviiendere ^(ial. 1,17; 4, 2.")), f'clicem denique seu ix^alam, aiislrab'.m
([uae iii parli" sup(M'iore ItMe linea a I)a- scil. regionem. in S. Scri|)lura nulla
masco ad Euplii-atem ducta dctcrmiuari lolius paeninsulae divisio indicalur; va-
possel. —
i

Fluvii maioros et pereunes in riac autem tribus arabicae, generatim

tola |)aeniusula vi\ iiiv(>niunlur; inaj;na I loquendo, ila dislriliuunlur, ul Ammoni-
enim eius pars deserla et ina-
terra (>st tae, Amorrbaei, Moabitae, Edomilae,
quosa (i)raeserlim soliludines areiiosa(> : Amalccilac, Madianilae, parles seplem-
Nrfud et lioba el-Khali dictae\ alque '

Irionales et occidentales inbabilanles,

eliani in rcliqua l'egionc ad
lemi)us tantum aquis torreiilium implen-
tur. qui post pluvias sacpc magna veiie-
mentia cunela inundant, scd eliam ve-
getalioni humidilalem neccssariam sup-
pedilant. Unde scriplorihus sacris simul
symbolum sunt tum benedietionis di-
vinac salulis(iue mcssianicac
vallos 1ère propius ad fines Palaeslinae accédant,
iilii Cedar et Agareni ac Nabaiolh re-
gionem versus Eupbratem occupent,
Cusbilac gcucralim médias alque occi-
dentales, Icclanitae vcro orientales et
australes parles tenoanl. —
Uodie parles
praecipuae appellanlur in ora occiden-
(I*s. 125 tali el-Hedjas cum urbibus Mekka et 3Ie-

[126], 4; Is. 3o,()), luin punitionis iudi- dina (olim Yathrib), Asir, el-Yemen; in
ciique caelesUs(Is. 30,28 Am. 5,24 etc.). ; ora meridionali Hadramaut, Mahra,
Vallès praecipuae, quae simul unicum Kara, Oman; in litore sinus Persici el-
lere iler nejrotiatoribus alifsque prae- Hasa; regio média nomine generali
bent, hodie appellanlur Wâdi Sirhân iVedjd vocatur partes regionis interioris
;

(el-Djôf) in parle septcmlrionali a mon- sunt Shammar, Kasïm, Yemûme etc.

tibus Hauran fere usque ad Eupbratcm,
W. Erinek a parle cenlrali (Nedjd) pari- Cf. E. F. K. Rosenmûller, Bibi. Alterlh.
III. 1-188; C. miter, Enikunde, pars 12. 13.
ter ad Euphratem, W. el-Dawâsir et
14; A. Zehme, Arabicii und d. Araber seit
AV. liumma a parle occidentali par me-
100 Jahren, Halle 187 j; A. Sprenger, Die
diam fere regionem versus sinum Persi-
allé Gcogr. Arabiens, Bern 1875; h'. Iteclus.
cum duos ullimos torrcntes Ed. Glaser
;
Nouv. Géogr. univ. 9,827-925 Ed. Glaser,
;

et Fr. Hommel ad fluvios paradisi (Gen. Skizze d. Gescli. u. Geogr Arabiens, II.
2,10-14) perlincre censent, scii. W. Berlin 1890; W. M. Millier, Asien u. Eu-
el-Dawnsir pro Phison sumenles et W. ropa nach allaeg. Denkm., Leipzig 1893,
liumma pro (leiion (Skizze 2,341-7. 354-6 piaesertiin p. 16 s. 46 s. 129-42; M. Jullien,

Fr. Hommel, Vicr neue arab. Land-

;

Sinai et Syrie, Lille 1893. —

Opéra geogra-
phica aucloruni arabiim el-Behri, lacut, Al-
scbaflsnamen etc., Miinchen 1901, 32G-
43 ). —
Ex montibus Arabiae ceieberrimus
Hamdànt, Abulfeda, llm Batuta aliorum-
(|ue atque itineruin descriptiones praecipiias
est mons Sinai, in paeninsula ab ipso
aliaque plura notata habes in indice Litte-
denominata prope Aegyplum situs (v. raturae apud A. Socin, ArabiscLe Grainmalik
SI.NAI). Praeterea in Genesi « Sepliar éd. 4, Berlin 1899.
mons orienlalis » in Arabia nominatur
(10,30), quem in parte raeridionali versus 3. Conditiones naturales. Arabia
orientem f'orlasse prope Mirbat, situm
, l'èremédia circule solstitiali a cancro
essemulti censent. Generatim paeninsula diclo dividilur; unde pars eius auslralis
non lam altis montibus insignis est. ad zonam quam vocanl torridam perlinel.
34::
tota([ue fero regio solis ardoribus vio-
lenlis lorrelur, licet noctes plerumqiio
satis frigidae Nihilominus qiiaodam
siiit.
provinciae in dorso moiitis porrectae
etiam in parte méridional i tetnperato
calorc ac fertilitate magna gaudcnt,
praeserlim in regioiie el-Yemen dicta, si
tamen incolae multo assiduoque labore
curam hortis campisqiie irrigandis im-
pcndant. —
Viatores in regione arabica
(iuobus incommodis gravissimis liand
raro perculiunlur, scilicct vento iirente,
qui saepius in S. Scriplura memoratur
(nisySî rni; ai-p "i; i^in
[H], 7 Vulg. spiritus procellarum; lob
27,21; Is. 27,8; 1er. 4,H ; 13,24; Eccli.
43,18[17] etc.), et phaenomcno fata mor-
gana appellato, cum singulari vaporum
commotione in deserto floridorum cam-
porum lacuumque species in aëre ex-
pressae apparent; quam deceptionem
plures interprètes verbo :nu;
49,10; cf. I. Knabenbauer in h. 1.) dosi-
gnari volunt, invitis versionibus anti-
quis et auctorihus recentioribus (cf. Ge-
senius-Buhl éd. 13 s. v.). Secundum
diversam regionum arabicarum naturam
animalia, plantae, mineralia diversa in
Ex anima-
variis provinciis inveniuntur.
memoratis Arabia
libus in sacris libris
praesertim nulrit camelum, donum fau-
stissimum ad pcrcurrenda déserta in-
colis caelitiis datum praetcrea inter do-
;
mestica animalia equos, boves, asinos.
canes, oves, capras, fêles, gallinas,
nes orientalibus occidentalibusqnc com-
munes, Arabia pariter novit; ex foris
praeserlim notandae sunt capreae, ibi-
ces, byaenae, vulpes, canes aurei, le-
pores, columbae, coturnices, vultures,
aquilae, serpentes, lacertae variae. In-
ler plantas biblicas solum arabicum
praecipuc gignit arbores célèbres bal-
sami, thuris, myrrhae, bdellii fcraccs;
praeterea palmae, acaciae (ligna Setim),
colocynthides, mandragorae, variae spi-
narum species, frumenta atque herbac
cultae in agris aliaque plura in vallibus
collibusque reperiuntur. Lapides quoque
pretiosi interdonacomraemorantur, quac
regina Sabae ex Arabia Salomoni attu-
lit (3 Reg. 10,2), paritcrque inter mer-
ces quas negotiatores ex Saba et Reema
340
in mercatu tyrio proposucrunt (Ez. 27,
22), ac licet merces illae ex India ad
portus Arabiae affcrri potuerint, niliil
tamen obstat, quominus in ipsa quoque
Arabia invenlae sint, ubi etiam nunc
variae gcmmae reperiuntur. Aurum vero,
quod inter cadem dona ac merces prae-
cipuum locum tcnet, pluribus locis in
ipsa Arabia inveniebatur, ac merito re-
giones auro célèbres Opbir (saltcm ex
parte) et Hevila ad Arabiam dicuntur per-
linuisse; pariter ferrum fabrefactum (Ez.
27,19) negotiatoribus arabibus aliunde
"i; Ps. lo quaerendum non cum domi habe-
erat,
retur. Praeterea aeris seu cupri fodinac
in paeninsula sinailica inde a primis lii-
storiae aegyptiacae saeculis notae crant.
De singulis plura in articulis particula-
ribus addemus.
Cf. /. D. Michaelis, Fragen an eine Gc-
sellsch. gelehrter Manner etc., Frankfurt a.
(Is. 3.j,7; M. 1762; P. Forskal, Flora aegyptiaco-arab.
ecl.C. Niebuhr, Hauniae 1775; id. Descriptio-
nesanirnalium, éd. C. Xiebuhr, ib. 1775; M.
Vahl, Symbolae botanicae I-IIl. ib. 1790-94 ;
Satn. Oedmann, Verm. Samml. a. d. Nalur-
— kunde, 4,1-22; 93-136; 5,108-40; 6.84-8; J47-
80; Ra fl'enau- De lile, F vagmenls d'une Flore
d'Arabie pélrée, Paris 18:i3; Th. Kotsclnj,
Plantae Arabiae, Wien 1865; E. Boissier,
Flora orient., 6 voli. Basileaeet Genevae 1867-
88; Fr. flommel, Narnen d. Saugelhiere bei
d. sùdsemit. Volkern, Leipzig 1879; H. Cli.
Hait, Some account of ttie fauna and flora
of Sinaï, Petra and Wâdy 'Arabah, London
1891; O. Rethge, Das Kliina Arabiens, Cas-
sél 1891; G. Schweinfurlh, Ueber d. Floren-
om-
gemeinsch. v. Siidarab. u. Nordabessinien, in
Verh. Ges. f. Erdicunde XVIII. 1891, 531-50;
A. De/lers, La végétation de l'Arabie tropi-
cale au delà du Yeinen, in Revue d'Égyple
I. 1894, 349-70. 400-30; G. E. Post, Flora of
Syria, Palestine and Sinai, Beirut 1896. -—
Praeterea multa de conditionibus Arabiae
naturalibus nolantur in variis itinerum ara-
bicorum descriptionibus a La Roque, C. Xie-
buhr. U. I. Seetzen, I. L. BurcliJiardt, W.
G. Palgrave, A. v. Wrede, H. v. Maltzan,
Cil. M. Doughty, Ed. Gloser aliisque scrip-
tis.
4. Incolae. .Vrabes in S. Scriptura
partim inter Cushitas et iîlios Cham (Gon.
10,7) partim inter Scmitas (ib. v. 26-30;
25,2-4. 13-1.'5) recensentur. Quod ex mo-
numentis liistoricis atque affinitate lin-
guarum omnino comprobatur. Constat
3i- .TiS

'

i-nim iinpiimis iiuillas inU-r .\i;il)»>s nU\uc lob l,i:i; ler. 3,2 V(//;/. quasi latio,clc. ,

Ciisliilas A(>llii»i|)i's liabi'iù ri'lalioncs, e! (|uemailmodum MoabiliU' et Madiani-

iinilla«|tu' A(<tliiopiii)i tiilms aiitiqiiitiis lae cullu suo idololatrico ad libidinem
in Arabia scilcs lialtiiisse. rarilcr vci-o el l'ornicationem indtii('i)aiitui' dNiini. 2!!,

lanta esl Araluiin ciiin n'lit|iiis Somitis I

l.(K n etc.), ila simile quid de aliis tri-

al'linilas, ul hainl iiniutM'ilo qiiis propriuin bubus linitimis sujjponere licel. E\ ritu
Somilaruin characloivin maviinc in Ara- quodam religioso, ad lioiiorandum prae-
bibns invcMiiri diveril. Liniriia aiitciu ara- serlim (buim solem, Arabes comam in
bica liiiH' (luidcin ciiiii ao(bi(q)ira quasi roUmduin altondisse peiliibcMitur (1er. «,»,

conununtMii quanuiain Iribuin crticil, il- 2G; 2:i,23; 4!),33; cf. Ilerod. 3,8), quod
linc vero siinul oiini aethiopica cl reli- |
ideo Israclitis in lege proliibitum erat
tjuis liniiuis somilicis occidcnlalibus in (Lev. 19,2'7}. Praeter ista de religione
j

coelu quiulani coniiiuini comprelienditur arabica vix quidquam nisi nomina quo-
alquo a Iribii orienlali iingiiac babylo- runidam deorum in Scriptura indi-
S.
nico-assyriarac dividilur. — Porro duae cantur. ita Baal et Cbamos a Moabitis,
in t^acris lillcris Arabuni classes disUn- i
Ammouilis, Madianilis colebantur ^Num.
«rnunUir, nomades oppidani;
scilicet et 21, 2i); 2:;,! ss.; 3 Reg. 21,7 etc.), pari-

nani pieruniquc incolae regionis arabi- lerque cultum soiis, lunae, yeneris
cae tamqiiam greguni paslores rcprae- Arabibus aliisque linitimis populis com-
sentanliir. qui in tabornaculis vivcnles ac munem fuisse scriptores veteres ac mo-
gregibus pascua quaorentes de loco in lo- numenla antiqua testantur. Ex nomini-
cumtranseuntds. 13,20; 1er. 49,28 s. etc.). bus propiiis Arabum in textu sacro
Al cum regina Sabae tanto comilatu tan- memoratis fortasse etiam plura deorum
toque splendore ad regcm Salomonem nomina erui poterunt, velut ex nomine
narratur venisse (3 Reg. 10), non tam Emalchuel Arabis 1 Mach. 11,39), quod
Momadum quorunidam quam regni opu- in codice alexandrino textus graeci S-.v-

lentissiini caput fuisse facile apparet. At- fxaXxour), in sinailico et veneto (23 Par-

i|ue re vera Arabum tribus lum anliqui- sons) I[iaX/.ou£,in textu recepto EtjjiaXxouat,

tus, tum hac nostra aetale aliac in tcnto- in versione syriaca {cd. Lag.) IdSd, in

riis per desertum nomadum vitam agunt, armena (éd. Venet. 1860) lmagh{l)kûs
quae cum linibus Palaestinae viciniores scribitur, atque nomen dei lunaris Sin et

sint, plerumque in libris sacris comme- dei I seu la in mcmoriam revocat. Si-
morantui-, aliae vero in oppidis atque militer in nom\nc Zabdiel Arabis (1 Mach.
regnis Hrmas rctinent sedes. Ltriusquc 11,17) nomen divinum videtur latitare.
autem classis duces ac principes nomine F. Hommel etiam Os. 5,11 in voce Ijf in-

regum Arabiae ler. 25,24 2yj
Ez. 27,21 1-p W'iL*:; designari possunt,
sicut etiam in inscriptionibiis cuneifor-
inibus sub Tlicglathpbalasar III., Sargon,
Asurbanipal aliisque rages et reginae
Iribuum arabicarum commemorantur
[It'omara rex Sabae, TJaitV rex Arabiae,
Âmmuladi rex Qedar; reginae Zabibi et
Samsi etc.). —
De moribus Arabum satis
pauca in libris sacris innuuntur. tmpri-
mis generatim sapientia orientalium (i.
Arabum; simul cum aegyptiaca cele-
e.
bris crat, quam rex Salomo superasse
laudatur ;3 Reg. 4,30 hebr. :i,IO); alqiic
etiam regina Sabae aenigmalum scicnlia
eminebat (ib. 10,1-10). At minus lauda-
tur indoles nomadum arabicorum ad ra-
pinam intenta (lud. 0,3 ss.; 2 Par. 22,1
''';hn; cf. dicatum videt nomen dei Dhu, apud Ara-
bes celebris, in inscriptionibus palmy-
renis et anliquis arabicis memorati,
quem deum lunae fuisse censct.
De moribus Arabum cf. d' Arvieux-Rosen-
muller, Sitten d. Beduinen-Araber, Leipzig
1789; /. L. Burch/iardt, Notes on Ihe Bé-
douins and Waliabys, 2 voll., London 1831;
Dom liap/iael, Les Bédouins; (1. JacoO, Das
Leben der vorislam. Beduinen, Berlin 1895.
Praeterea cf. itinera arabica variorum auclo-
ruin, quosex parte supra laudavimus. De —
religione arabica v. /. W'ellhausen, Reste
arabischen Fleidentums éd. 2, Berlin 1897;
F. Bnethgen, Beitriige zur semil. Religions-
gesch., Berlin 1888; M'. Koberison Smith,
Lectures on the Religion of Ihe Sémites, éd.
nova, London 1894; Fr. Hommel in Exp.
Times X. 1898-99, 48. 14i. 329 s. —
Libros
; de lingua et litleratura Arabum praecipuos
349 ARABIA. ARABIA. 330

enumeralil. ,S'ocmI.c.;cf.praeterea.l.iJaMm- 17); ac certe tum per Sargonem, qnem

gartner, WeUlileralur I. Frciburg 1897, 293- vatcs capite praecedente nominal (20,1),
416. tum per successores illius saepius variae
5. Relationes inter Arabes et Israe-
Arabum tribus devictae ac parti in m
Mcsopotamiam translatae sunt {Sargon
litas.Aralnim variae tribus iaiu in pri-
Khorsab. I. 27; Asarhaddon Prisma A et
mis S. Scripturaclibriscuin Israelitisle-
G, Col. 2,55 ss.; Col. 3,1 ss.; Asurbani-
guntur convenisse. Arabes Ismaelitao
pal Annal. Col. 7,82 ss. etc.). Etiam le-
seu Madianitae losephum in Aegyptum
dcpoiiarunt (Gen. 37,25 ss.). lideni Ma- rcmias (9,15 s.; 25,21. 23 s. 49,28-33)
iudicium divinum de Arabibus sumen-
dianitae ab Adad ex posteris Esau in re-
gione Moab percutiuntur (ib. 3G,35). Moy-
dum annuntiat idque praesertim per
Nabuchodonosor, regem Babylonis, im-
ses vero fugiens a conspectu Pharaonis
saccrdote terrae Ma- pletum esse (49,28) etiam traditio Ara-
a Ragiiel-Iethro ,

dian, hospitio receptus est, qui et liliam

bum retinet, quae regem Bachtanai^mr
(i. e. Nabuchodonosor) praecipuum Ara-
Sephoram in uxorem dédit (Ex. 2,
15
ei

ss.; 3,1 ss.) et consilio suo in consti- biae oppressorem désignât. Postea —
tempore Nehcmiae Gosem (ntiJa, inUJa)
tuendis iudiciorum magistratibus eum
postea adiuvit (ib. 18,13 ss.) et filium Arabs cum aliis inimicis ludaeis de ex-
suum Hobab ducem itineris per deser- silio redeuntibus difficultates multas
tum praebuit (Num. 10,29-32;
Israelitis créât (Neh. 2,9; 4,7 [1]; 6,1 s. 6); qui
cf. lud. 1\ At postea Madianitae
4,1 probabiliter ex illis Arabibus ortus erat,
Israeli in scandalum erant (Num. 25,6. quos Sargon, rex Assyriae, circa annum
14-18), idcoque iussu Dei a Moyse et po- 71 3 a. Clir. in regionem Samariae trans-
pulo devicti ac caesi sunt (Num. 25,18; tulerat {Sargon Cylindr. 1. 20). Aetate
31). Cum vero tenipore iudicuni fîlii Israël vero Machabaeoruni Arabes alii quidem
malum facerent in conspectu Domini, amicitia cum ludaeis coniuncti erant
iterum atque iteruni Deus « tradidit il- (JNa6axaîot Mach. 5,25; 9,35), alii au-
1

los in manu Madian et Amalec » cetera- tem ex parte inimicorum stabant et ho-
rumque orientalium nationum, donec stibus ludaeorum refugium praebebant
per Gedeon liberarentur (lud. 6-8; cf. (Zabdiel ib. 11,17; Emalchuel ib. v. 39;
Ps. 82 [83], 10; Is. 9,4; 10,26). Tempore cf. Aretas Arabum tyrannus 2 Mach. 5,8),

reguni David et Salomonis nullae nic- atque etiam in exercitu Syrorum milita-
niorantur cumArabibus iniinicitiae; im- bant (1 Mach. 5,39; 2 Mach. 12,10); unde
nio et regina Sabae cum magniflcis donis et Arabes Zabadaei a lonatha percussi
Hierosolynuun vcnit ac regiis muneribus (1 Mach. 12,31) et devicti a luda in foe-

dilata in terram suam revertit (3 Reg. dus admissi sunt (2 Mach. 12,11 s.). Si-
10,1-13), et negotiatores Arabes et Ophi- milia de posteriore aetate refort lose-
ritae omnesque reges Arabiae commcr- phus Flavius (Ant. XIII. 13,3 'ApÉra? ô
cio cum Salomonc coniuncti erant (ib. 'Âpd(6tov paaiXsûç; XIV. 1,4 etc.). Tempore

V. 10. 15; 2 Par. 9,10. 14). Similiter Ara- conversionis S. Pauli Arabum Nabataeo-
bes régi losaphat magnos pecorum grè- rum princeps Aretas etiam Damascum
ges adducebant (2 Par. 17,11), atque ab obtinuit, ubi praepositus eius civitatom
Isaia propheta incolae Madian, Epha, et custodiebat, ut Apostolum comprehen-
Saba cum camelis suis, aurum et tbus derct(2 Cor. 11,32; v. ARETAS). ludaeos
déférentes, et Cedareni ac Nabaioth cum autem sat multos tune in Arabia fuisse
gregibus suis ad gloriam Domini in Sion ex iis qui tempore pentecostes Hieroso-
properaturi describuntur ,60,6 s.). Mox lymis habilabant Arabibus (Act. 2,5. U)
vero Dominus iterum per Arabum tribus apparet.
impium loram punivit (2 Par. 21,16), Pluia de historia Arabum v. ap. G. Weil,
pium autem Oziam contra cosdem ho- Gescli. d. Clialifen, Mannheim 1846-51 ;

stes adiuvit (ib. 26,7). Easdem tribus, ac Cuussin de Perceval, Essai sur l'hist. des
nominatim Dedanim et filios Cedar, cum Arabes avant l'Islamisme, 3 voll., Paris 1847;
reliquis hostibus universali Dci iudicio A. Millier, Der Islam im Morgen -u. Abend-
comprehendi Isaias vaticinatur (21,13- land, 2 voll., Berlin 1885-87 {Onchen II. 4);
.r.i AlîAltlA. ARADUS. :\:\-i

Eil. Clasrr, Skuzo dcr ('.esch. Arali. I. t,

Munclini KSS'.i; II. Hcrliii IS'.tO; /(/, Die
Abessinier in Arabie» u. Afrika, Miinchcii
isyri; Fr. HoiHinel. Auls. u. Ahliaiidl. I.
ib. J892. I-T)!; 124-8; itl. Discovoiics and
|
Cf. fiicss. Hil)P.l-AllasTab. V. Dd; Driiizsr/i.
Paradics p. 321-323; G. llnirlinson. Tiie tivc
};n>al.Monarchies 1871. 1. p. 18; M. A. Lnftus,
Ciialdaca and Susiana 1857, p. 139 s. 100 s.
I

rcscarclips in Arabia. in //. 1. Ililprec/il. 1

ARACHITES v. AUGlli.
Hccent researcii in Hiblf Lands. Pliila(l*'l|>liia
18'.t7. 131-58; .1. /,((/(•;/<//•<' apnd \iijuiiioii.i.
|
ARAD {lyj, 'Apâô), urbs re^ia Ciia-
iianat'orum a losue l'xpujruala los.
j

8-28-4:>; /. Ilahu-ij ib. SiG-Cft: D. S. I2,l-'f;

Dict. 1. .

Mdrgolioulli apud HdstiiK/s. Dicl. I. 13i-(i; boc loco Vidg. licred, L.\.\ 'Fôip), in

Tli. yoldelie apud Clie!ine-/Slac/,,Enc. bibl. desei'to mcridionaii tribus luda sila (Iud.
1. 272-5. —
Alios bistoricos praccipuos ara- 1,10). De eadem urbe sine dubio ctiaiu
bicoset curopaeos lecensel .1. Socin 1. c. Num. 21,1; 33,40 sermo est; Israelilae
L. KONCK. cum a Cades perexploratoruni viam i. e.
per d(>sertuni Sin ail inontem Ilor pro-
ARACAEUS (*p"1"n, 6 'Apouzaroç),
j^rederentur. a legtî Arad clade
(urbis)
ranius familiae Chanaan (Gen. 10,17; affecti sunt, sed inox Cbananaeum re-
1 Par. IJ'i;». Apud Flaviuni losephmn pulerunt urbesquc eius analbemati de-
(Aiil. I. 0,21 urbs, qiiain AriicaiHis lia- voverunt (Num. 21,1-3); ceterurn iilo
bitabal, ilicitur Arce ("Ap/r]) in I.ibano tenipore terram Chanaan nondum ing-res-
sila; idem luenlionem facit Aicacac suri iter suurn ad montcni Hor et sinum
(ApxÉaç) ad delcrniinanduni siliiin lliivii Aelaniticum conlinuarunt. S. Hierony-
sabbatici (Bell iud. VII. ;),1). Nonieii mus cum Eusebio (Onom. éd. Lriy. 87,
urbis loiriUir apud Ptol. V. l'j,21 'Aoîia, :
22 cf. 214,55) dicit Arath ('Apa|xâ) esse
apud Pliii. V. 18,74 Arca, in inscripUo-
:
civitatem Amorrhacorum vicinam de-
nibu? assyriacis Arqaa {Schrado-Whi- serto Cades, 4 mil. pass. a Malatba (seu
and Old Tcsl.,
tehousc, (aineif. Inscripl. Molada}, 20 mil. pass. a Ilebron distan-
I. p. 87; Delilzsdi, p. 282\ in
Paradics tem in tribu luda. His satisfacit Tell
dociuncnlis Tell el-'Amarna: Irqata, ae- 'Arûd ad nieridiem Hcbron et prope
tate Antoninorum Cacsarca adLibanuni. Kh. el-Milh (Molada).
S. Hieronynius (Qnaesl. liebr. inGcn. 10,
Cf. nUler, Erdkunde XIV. 120-122: Ho-
17) Aracaeus, ([ui Arcas condidit, oppi-
:

binson, Palaestina III. p. 12 et saepius;

dum conlra Tripolim in radicibus Lil)ani H. von Schubert, Reise in das Morgenland
situin. Foiinam pkiralem Arcae ctiain 1839, il. p. 427; V. Guérin, Judée 111. 182-
tradunl llinoraria antiqua (Autonini 148 183;F. i5»///,AU.Pal. 1896, p. 96,182; .S^rtTjy
et Burdifr. :i83;, quac urbem inter Tripo- |
of Wesl. Pal. Mein. 111. 403. 415; F. Virjoii-
lini et Antaradum silam esse dicunl, roî^a;. Dict. delà Biblel. 869-870; G. ^. .Sh((7//.
j

.{2 mil. pass. ab Antarado, a Tripoli au- I

Hist. Geogr. of Ihe Holy Land, p. 277. 278-.
D. Zonecc/iia, La Palestine d'aujourd'hui
tem 10 (llin. Burdig-.) vel 18 (Itin. An-
1899, II. 251. 252. Etiatn in inscriplionibu-;
ton., mil. pas?. SimcJCell 'Arqa collis
aegyptiacis invenitur; cf. IF. Miitlfr, Mnx
ad seplemtrionem Tripolis situs et a li- Asien und Europa p. 170.
tore duabus circiler horis distans.

Cf. Itin. AntoninL Augusli, éd. Parthei/

ARADA (rmnn cum articulo, Xa-

et Pinder 68; P. Gvijer, llin. hier. p. 18;

p. paôaO), statio Israelitarum in deserlo in-
/. L. Burclilundl, Reisen, éd. Gesmins ter montem Sepher et Maceloth (Num.
p. .520; liohinson. Neuerebibi. Forsch. p. 754; 33,24). Situs ignotus est.
Miter, Erdknndtî XVII. 1,808 s.; Zeitschr.
dps Dentschen Pal-Vereins VIII. 1885, 18;
ARADUS, ARADON (mx, Apa-
Aeubauer, Géogr. du Tabnud p. 290. oo;); ARADIUS, ARADII (i-"ixn,
ABACH [TQH, 'OpÉ/J , urbs quae cuni 'Apâotoç, ''Apâôiot).Aradius estnomen gcn-
Baiiylon,Achad, Chalanne tetrapolini tilitiiim,quo ramus familiae Chanaan ab
Nemrod vcnatoris seu principium refini iino ex filiis Chanaan nominatus dcsi-
Ncmrod constituebat (Gen. 10,10i. Nunc gnatur (Gen. 10,18; 1 Par. 1,16); in in-
Warka ad ripam sinistram Euphratis scripl ionibus cuneilormibusscribilur-lr-
sila inter Babel et sinum Persicum. moda et Arurida (l)plitzsch, Paradies 281 ;
333 3oi

Zeitschr. fiir Assyr. II. 1887, 269), in 4. Filius Esron (Hesron) et i)ater Ami-
documentis Tell el-'Amarna : Arwada. nadab (Kutb 4,19; Matlb. 1,3.4; Luc. 3,
ApiidFlaviiim loscpluim(Ant. 1.6,2) Arii- 33); idem 1 Par. 2,9. 10 vocatur l{am
daeus ('Apouparo;) Aradiim insulam lia- /'"l, 'Âpoca).
buissclogilur. Aradii (hcbr. Incolae, filii
5. Filius Soincr e\ tribu Aser (1 Par.
Arvad) una cutn Sidoniis celebrantur Ty-
7,34).
riorum rémiges perilissinii ac defensores
6. Filius Disan (Gen. 3G,28) ; v. ARAN
egregii (Ez. 27,8. 11). Aelate machabaica
2.
Romani, cum Iiidacos sibi foederatos ce-
loris nationibus scripto comniendarent,
ARAM nomen rcgiouis, quam Vul-
eliam in Araduiii (Vu/g. Aradon) lilleras
gata semel tantum Aram (Num. 23,7),
dederunt (1 Mac h. lb,2:3). —
Aradus erat
aliasSyriam appeliat; v. SVRIA. Ali({uae
partes regionis Aram propriis nominibus
urbsPhoenicia in insidacosnoniinc hand
proculalitorc distant, a Tripoli septem-
designantur : Aram Belb Rebob, Vulg.
trionera versus sita; ci opposita in lerra
SyrusRohob (2 Reg. 10,6) v. ROHOB; —
continente crat Antaradus. lani Strabo
Aram Dammeshcq, Vulg. Syria Damasci
(XVI. 2,13) Aradiorum prosperitatem ac (2 Reg. 8, 5. 6) v. SYRIA DAMASCI; —
praesertim navigandi poritiam célébrât.
Aram Maacha, Vulg. Syria Maacha (1 Par.
Additquideni Strabo 1. c. Aradum a Si- 19,6) V. .MAACHA; Aram Naharaim, —
Vulg. Mesopotamia (Gen. 24,10 etc.)
doniis profug-is conditam esse, dum e
contra Gen. 10,18 et! Par. 1,16 Aradii a v.MESOPOTAMIA;— Aram Soba, Vulg.
fdio Chanaanorti esse leguntur sicut Si-
Syrus Soba (2 Reg. 10,6. 8) v. SOBA.
donii a priinogenito fdio Chanaan. Verba ARAMA (nain cum articule, locvs
Strabonis igitur intellcgenda erunt non éditas; 'AparJX, A 'l'«[JLâ), urbs munita
de prima urbis aedificatione, sed de no- Nepbthali (los. 19,36). Hodie vicuse/-Rr7wc
voriinicolonorum in Aradum deductione in ascensu montis situs 7 km a Safed et
{Movers, Phoenizier II. 1,99); ceterum médius ferc inter Accbo et lacum Gene-
Knobel (Volkertafcl p. 320) innuit Stra- sareth superiorem.
bonem forte Aradum insulam confudisse
cum Arado ad moridiem Carmeli sita Cf. Robinson, Neuere bibl.Forsch. p. lOt
s.; V. Giiérin, Galilée I. 454; W. M. Thom-
<iuam Scylax (Peripl. 104) coloniam Si-
son, ïhe Land and the Book, Central Pa-
doniorum dicit. Aradus nunc vocalur
lestine and Phoenicia, London 1883, p. '276-
Ruâd, Antaradus Tartûs. 180; Ricss, Bibel-Allas éd. 3, p. 27; Surrei/
Cf.Movers. Phoenizier IF. 98-103; Ritter, of West. Pal. Mem. I. 205; D. Zanerclna,
Erdkunde XVII. p. 39. 50 s. 868 s.; E. F. K. La Palestine d'aujourd'hui 1899, II. 713.
Hosenmiiller, Ribl. Alterthuinskunde 11.6-9
cum Meg-àllombua ex M
au lulrcll, Sliaiv,Po- ARAMA (1 Reg. 30,30), urbs in Ne-
cocke, Volneij; Bucdeker-Denzinçjer, Palae- geb sita v. HORMA 1.
stina iind Sj'rien éd. 5, p. 396. 397.
ARAN Cj-in). 1. Aran i'Appâv), filius
ARAIA vH^nin, 'Apx/io;),pater Eziel Tiiare, frater Abraham
Nachor, natu et
aurilicis (Neh. 3,8). maior quam Nachor etprobabiliter ctiam
ARAM (DIX, 'Apatj.) nomen viroruin.
quam Abraham. Aran très libcros ge-
nuit Lot filium et duas filias, quarum
:

Quintusfdius Sem, pater populorum

1.
altéra Melcha patruo suo Nachor nupsit,
regionemAram incolentium (Gen. 10,22.
altéra leschaprobabiliuseadem cstquae
23 ;1 Par. 1,17).
Sara. Mortuus est Aran ante Thare pa-
2. P'ilius Canuiel filii Nacbor (Gen. 22,
trem suum in Ur Chaldacorum terra
2\); Vulg. et L.XX dicunt Camuel patrem
nativitatis suac (Gen. 11,26-31); cf.
Syrorum, sed textus hebraicus : patrem
F. deHummelauer, Comm. in Gen. p. 342-
Aram.
347. 361. Sepulcrum Aran in Ur Chal-
3. Tertius fdius Icrameel primogeniti
daeorum adhuc ostendebatur, cum Fla-
Hesron ex tribu luda (1 Par. 2,2o); sed
vius losephus (Anl. I. 6,5) scriberet. Est
bic Aram ('Apa;/} in textu massorethico
antiqua traditio iudaica Abraham coram
]"1N vocatur.
Ncmrod in fornacem ignis immissum
LEXICOiy BIBUCUV. — T. I. — 12
 35:') ARAN. A H.MU. l.'i»i

esst\ «jnod idola adoi-aiv romiissel; lunr In \uli;ala tribus aiiis locis aranca
Aran adsIanltMU dixisso apud se si : legllur. lu propliiMia <'uim Oseae S. Ilii--

AlM-aliain suiuTol, tMiiS(>ro: si voro Noin- ronvuius \orlit <> in araneai-um telas cril

rod. ipsi adhaoïrbo; eroplo iicilur divi- Vilnius Samariae » (H,()), ubi in hobr. es!
iiilii? Abraliam Aran inl.'rropaluin, »> 'lit? alibi non occurrens. Ipse S. Do-
ruius paitiltns slarot, rcspondissc :
olor in commonlario se ah hcbraeo suo
Abraliao; »iuani ob causain in fornaccni magislro didicissc teslatur « D"12U;
coniocluin osso noc divinilus (M-riiliiin in
proprie nominari aranearum fila per
pot'uani liacsilalionis supplicio di;.Mia(>
aërem volantia ». Sed cuin in Hebraeo-
(S. llicroii. Qiiaost. in (".(Mii^siin ad li. 1.,
Iradilioni ansain
rum scriplis nihil laie occurrat, atcpie
Mignc 2:t,'.KU)), Unie
elynidlogia \ocis polius significalionem
piaebuil Tari^nni Ps. lonathan r.en. 21,
« fragmenta » conmiendare videalur,
28 viTlons Àran niortunscsl in i'ornacc
:

verendum sane cum Hocharlo, ne He-

ijrnis flN) Chaldaforiini. diini Vidg.
braeus isle vire niagno imposuerit, ([ui
vcclc vortil : in l'r Clialdaeornm. Alibi
haud scmel plus ae(iuo magistris iudaeis
lamon (Se\\. '.»,") Vnlfi:ala vcsiipinm illius
pretio scienliam suam vendeutibus lisus
labulae consorvavil Tu ipse Domine :
—
esse invoniatur. ï^raeterea in Psalnm
Deus, qui olcgisti Abram cl cduxisti eum
38 (39), 12 Vulgata cum LXX vertit « ta-
de igné Chaldacoruni.
bescere fecisti sicut araneam animam
2. Aran ('î"'>i, 'Apav), lilius Oisan de
cius », ubi textus hebraicus habct "àv^
stirpe Seir (fien. 30.28 Par. 1,42). ; 1

i. e. sicut tineam {Peshitta sicut stipu-

Vulfrala Gon. 30,28 Arani.
lam); fortasse in aliis codicibus 'kTiisyr
3 Aran Aâv B A'.oâv quasi xai Aâv [cf.

Swete], A 'Apav), unus ex filiis Semci, legebatur. Denique in Ps. 89 (90), 10 pn.
levita de familia Gerson Icmporc Davidis massorethico « pcregimus annos nostros
(1 Par. 23,9). veliit susplrium » (na.TÏcr) Vulgata

ARANEA (ï:''2r>) in texlu hebraico cum LXX anni nostri sicut arama
vertit «

cumin libro meditabuntur )>, ac similiter Peshitta

bis tanluni coinnicmoralur,
(sine « meditabuntur »). Ubi I.XX fortasse
lob liducia impii telis aranearum simi-
in codicibus suis vocem X^'iizv ante nan
lis habetur (8,14 "y nia, « domus ara-
legerunt, quo in casu pro nan forsitan
neac » et in propbelia Isaiac de operibus
forma alterius radicis nan « amotus
impiorum dicilur « telas araneae tcxue-
fuit » supponenda foret; aut verbis hc-
runl » (:iO,o). Telae enim islae, quas
braicis maie iunctis ac non intellectis
araneae sive ad capiendum cibum, sive
àpdt/vriv addiderunt.
etiam ad habitationeni sibi formandam
arte eximia contexunl, lum in se maxime Cf. Sam. Bochart, Hierozoicon II. 603-11,
fragiles sunt atque caducae, lum etiam éd. Rosenni. III. 198-508 ; L. Leirysohn,
hominibus inutiles atque molcslac. Quac Zool. d.Talmuds 299-301 P. CuUrera, Fau- ;

baercticis impiisque divitibus varie ap- na biblica 386; H. B. Tristram, Nat. Hist.
plicant Paires atque interprètes. Signi- — of the Bible éd. 8,303 s. /. G. Wood, Bible
;

Animais 643 s.; Lennis-LiidirUj, Synopsis I.

ficatio nominis bcbraici, quod « lexto-
2, éd. 3, 579-602 (Araneina); A. E. Brcinii,
rem agilem » explicant, quodque etiam Tierlehcn, f d. 3 Pcchuel-Lnesclie IX. 692-727
in lingua cbaldaica usTin:") et arabica Ph. L. Martin, Natuigesch. d. Thiere II. 2
Cankabût) araneam désignât, nuUatenus {E. Rey), 267-88; G. Lore/a. La Zoologia
dubia est. Aranearum autem ingens nella Bibbia, 2i66 s. 359 s.
omnino est numerus; species plurcs L. FONCK.
2.:i00 iamdudum notae erant, ex quibus
fere 700 in Palaestina vivere censet ARAPHAv. RAPHA 4 et RAPHAl.M.

H. B. Tristrum. De bis pluribus hic non ARARAT v. ARMENIA.

est agendum, cuni praetcr lelam omni- ARARI, ARARITES (nnn, cum
bus spcciebus communcm tcxtus Scrip-
articulo "iTi""), cognomen trium he-
turae primigenius nihil de ipsis com-
memoret. roum Davidis, quod fortasse signilicat

i
357 358

monta7ius, probabilius aiilein indicat lo- 66)c).1. Gigas de slirpe Enacim, a qun

cum originis Harar ceteroquin ignolum. Hebron, quam Enacitae Hethitis eripuc-
1. 2 Reg. 23, M Semma : filius Age de runt, alio nomine vocabatur pro temporc
Arari (ô 'Apou/^ato?) ; idem 23,33 Semma saltem civitas Arbee seu Cariatharbe
de Orori (6 'Apojohrj;). (Cariath Arbe) (Gen. 23,2; 35,27; los.
2. i Par. 11,33 [34] : lonatlian filius 14,15; 15,13. 54; 21,11; Iud. 1,10; Neh.
Sage Ararites (6 'Apapt'). 11,25). S. Hieronymus los. 14,15 vertit :

3. Par. 11,34 [35]

1 Ahiam filius :
<(Nomen Hebron ante vocabatur Cariath
Sachar Ararites (6 'Apap() idem 2 Reg. ; Arbe, Adam maximus ibi inter Enacim
23,33 Aiam filius Sarar Arorites (n"]Nn, situs est »; scd vertendum erat : (Arbd
SapaoupiTT);).
vir magnus erat inter Enacim.
2. Civitas Arbe seu Cariatharbe v. HE-
ARATRUM V. AGRICULTURA. BRON,
ARBATHITES OniIVri, ^ PapaSatOf)
ARBELA Vulg. in Ar-
((Iv 'Âpgy)'Xot?,
i.e. ex BeLharaba seu Araba in deserto
bellis) Mach. 9,2 ad detcrmi-
nonnisi 1
luda, cognomen Abialbon (2 Rcg. 23,31) nandum situm Masaloth urbis legitur.
seu Abiel (1 Par. 11,32) herois davidici. Syri Bacchide duce a septemtrione Gai-
ARBATIS (iv 'Apôdixotç, A ApSâzxoiç, gala versus progressuri Masaloth, quae
X 'ApSavoiç, Vulg. in Arbatis,
'Ap5â-/.Totç, est in Arbellis, occupaverunt et brevi
Syr. Ardbot), aliqua regio simul en m post ludam Mach. in pugna apud Laisam
Galilaea nominata, ex qua Simon Mach. interemerunt. Flavius losephus de eodem
ludaeos liberatos ac spolia multa in lu- Syrorum itinore loquens Arbelae urbis
daeam adduxit (1 Mach. S, 23). Ewald — Galilaeae mentionem facit (Ant. XII, 11,
suggerit rcgionem ad scptcmlrioncm 1). Haec Arbela losephi non longe a lacu
lacus Tiberiadis hodie quoque appella- Genesareth sita erat; in vicinitate Arbe-
tam Ard el-Ballha. Relandiis suppo- — lae erant spohmcae, quae furibus, latro-
nit pro Arbalis intellegendam esse lo- nibus, rebellibus latibulum praebebant
parchiam Acrebitenam seu Acrabatta et ab Herode Magno vi expugnatae sunt;
inter Sichom et lericho, de qua Flav. ipse losephus Arbelam munitionibus fir-
loseph. Bell. iud. III. 3,4. 5. Brusius — mavit (Ant. XIV. 15,4; Bell. iud. I. 16,2;
suspicatur "ApSaTta esse transcriptionem Vita37 et 60). Omnibus his indiciis satis-
graecam pluralis chaldaici NDSli? lacit Khirbet Irbid seu Arbed ad occi-
(= hebr. nillî? i. e. sensu primitive sa- dentem el-Medjdel (Magdala) sita iuxta
lictaseu prata salicum et sensu derivato Wàdi el-Hamâm. A lacu Tiberiadis Syri,
déserta) et nostro loco significare regio- ut montana vitarent, versus Gilgal {Bjil-
djidii/é) in planitie Saron et inde contra
nem depressiorem [ordanis ad meridiem
lacus Tiberiadis (cf. Grmm) etiam Schû- lerusalem progressi sunt. De bac enini
;

recinterpretaturvallem lordanis. Alii — Gilgal tantumtextus 1 Mach. 9,2 apte e.x-

plicatur, non de Galgala iDjildjîliû) inter
denique designari putant toparchiam
Narbatenen (Bell. iud. II. 14,5 NapSara, :
Bethel et Sichem in mediis montanis sita

et 18,10) 60 stadiis a Caesarea distantem,

ac multo minus de Gilgal iTell Djeldjûl)
hodie Narbatn 15 km a Caesarea inter prope lericho. Masaloth est prorsus
septemtrionem etorientem {Hitzig, Keil, ignota; Ibrtasse nomen est mera tran-
Riess). scriptio (MaiaaXa)9, A MeaaaXwô) hcbraici
ni?Da i- e. scalae; per scalas enim ac-
Cf. Ewald, Geschiclite des Volkes Israël
cessus ad speluncas Arbelae patebat et
éd. 4, IV. p. 410; «eianrf, Palaestina p. 192;
Flav. losepiuis lAnt. XII. 11,1) de occupa-
Grimm, Exeg. Handbuch zu den Apokryphen
ad tione Arbelae loquens ne mentionem ([ui-
Mach. 5,23; Sc/iùrer, Geschichte des
1

jiidischen Volkes etc. éd. 3, 1. p. 185 Hitzig, dem Masaloth urbis, quae 1 Mach.
facit
Geschichte des Volkes Israël p. 397 Keil ad
;

;
9,2 in Arbellis esse dicitur. Eusebius —
1 Mach. 5,23; lUess, Bibel-Atlas éd. 3, p. 23 b. et S. Hieronymus (Onomast. éd. Lag. 214,
72 et 88,6) très urbes nominis Arbelae
ARBE, ARBEE (î;2"IN, 'ApyiS 'Ap-
distinguunt Arbela ludae, Arbela in
:
:{:i!» AlUidU l'LL('.lli:milM.\. 'M]0

(Jalaail, Ailn'la iii planilit" Ksdrelon no- ritlcs M,it. nic.l. I.IC.G), /'liiiius iXII.
vtMu mil. pass. a l.oiiionc '
l.edji.ijûn . V.\ 3. i:i >.: Mil. IC..I03', alii, qui illaiii

his liilms sola Ailiola in (lalaati nota est, nuiliiiii ini'dioimpcrsicam \v\ asxi/nain
\i'l

lio»lio/W-/Winli'rP(>llaiin>l Kdrai Jh'r'ât ; appcilant, (pioniam |)ei' islas rcgioncs

liaoo anlPin aii itiiuMC Svrorum 1 Macli. ex palria indica in .Vsiam anleriotcm
l).-2 miilliini aluMal. el (ii'aeciam atque Italiam propagala
est; (|uod inde a lemporc Alexandri .Ma-
Cf. Guvrin. Galilée I. 198-201 .SH/rcy of
;
gni, qua aetab^ Tlieopliraslus opéra sua
ir«'.\7. Pnl. Mein. 1. ;{r.5. 3f)f.; /. Ftiliniijni-
coni^cripsil, paulalim l'actum esse aucto-
hff. Nacli Jérusalem éd. 2. li. 189; l.iviin
res graves liaud improbaldliler censeiil.
(Ir llniiniK-. Terre Sainte 1897, III. 13ô. 136;
n. Ztincrchid. La Palestine d'aujourd'hui Kx antiqua igilur illa ludaeorMin Iradi-
1S'.I9, 11. r.50. C.M. lione, uti bcne noiat Celsius, «non aliud
sequilur quam a multis relro saeciilis
ARBI V. AK.Vl?. coepisse eos Divinis institutis sponlaneos
ARBOR PULCHERRIMA dicitur assuere cullus ».
in Viil-;ila lieliiai. ^^- Uelicta cilro sal mulli auctores litt(>-
V" ralem explicationem de arboi-ibus spe-
catur, el fuius IVuclus in die l'oslo lal)cr-
ciosisgeneratini sumptis .sequuntur (fJr-
naculornni nna ciiin spalulis palniaruni
sinus, Celsius, Gesenius-Buhl cd. 13,
ot ramis ligni dcnsaium IVondiutn » ac
'<

Siegfried-Stade, lûiutzsch etc.). In con-

.^^alicibns de toricnle c\ pi'aesfriplo logis
israelilis sumondiis erat Lev. 23,40j. In
libro Nchemiac ulii ilerinn de hoc prae-
ceplo Leiris sernio est (8,IIi nnlla luiius
IViu-tni^ aul arhoris nicnlio occurril
gnniM eniin iiulclierrininni in Vuigala
ilii nienioralmn licbr. yC;Xi y" audil. Ex
versionibus antiquis LXX
wpatov), Peshitla sn-'St;
Graecus veneliis (/.aprbv ÇûXoj xaXXovriç),
Arabs lirpcnii liltei'alein cum Viiigala in-
Icrprelalioneni relinonl Onkelos ci Tar-
ginn aiitcni -jinriN n:S\\* vciiunt idem-
que in forma apiid Heliraeos cornmunioi-c
Ni'TiN eliam in texlii Pesbilla posl ci-
lala verl)a ac similitcr in versione ara-
bica Saadiae legitur. Atque hauc altérant
explicationem nsque nunc soqunntur He-
braei, speciom mali cilvl, quac ctiam
trarium autcm ol»servat Fr. de Humme-
lauer (n\ Levit. 1. c), sensnin illum
generalem esse nimis indetcrminalum
,
neque in lexlu legis l'crendum, el cimi
; li-
sccunda el ([uarta expressio in praescri-
plo legis adhibita speciem arborum de-
signet, probabiliter eliam prirnae el
(/.aoTibv ^ûXo-j tertiae specialem significalionem coni-
>s':tn* nxs) pctcre. At consideranti primani illam
expressionem solam de fructu arboris
loqui, l'orlasse sensus ille generalis minus
; intolcrabilis apparebit. Si quis lamen
nuUalenus eum censeat lerendum, no-
nien arhoris "pulcherrimae dicat adhibi-
tum ess(> lamquam appellalionem Israc-
lilisqiiidcni aetate Moysis notam atiiuc
assuetam, nobis vcro minus cognitam
pro arbore aliijua rructifcra el pulcbra
in Palaestina viciniscjue regionibus indi-

poma Adami vel poma paradisiaca appel- gcna. Portasse eliam consenliet, liane
lanl, in l'eslo tabernaculornm geslanles denominalionem appellalivam ex onmi-
quem usnm iam tempore Christi vigiiisse bus ai-boribus palaeslinensibus maxinu^
ex verbis I()s('|)iii Flavii apparcl fAnt. III. convenire malogranalis, nomine propcio
10,4 Tou aïjXo'j ToO tt]; Ilepaiaç îrpoaôvTo; ; :i'21 diciis, in Palaestina tempore Moysi
XllI. d3,.'i xfcpî'ov . tandem opinionem notissimis (Num. 13,23; Deut. 8,8 etc.),
nmllis del'endiml Bonfrerius (in Levit. quae proinde probabiliter una cum aliis
1. c. aliiqiie iiaiid pauci auctores. At nia- fruclibus pulchris intellegenda erunl.
Iiiin cilruni iam tempore legis mosaicae
Cf. /. H. Ursiaiis, Arboret. bibl. p. 47 s.
onniino inq)roba-
in Palaestina exstitisse
575-80; O. Celsius. Hierobot. I. 251 s.; H.
bile videtur; primus ex scriploribus an-
0. Lenz, Bot. d. ait. Griech. u. RiJmer 641-7 ;

liquis huius arboris ex India oriundac //. B. Tris-

P. Cnllrern. Flora bibl. 264 s. ;

mcminit Tlieophrastus llist. pi. IV. 4,2;

Imm, Nat. Hist. of Ihe Bible 347 s.; A. dt-
cf. I. 1.^,4; Caus. pi. I. 11,1; 18,:;; cf. Candolle. Origine des plantes cuit. 139-49;
Athoi. 3, p. 83 s.i ac po?l ip>imi Dioscu- r. llelin, KulUuj>:). ii. Ilauslhicre éd. 6, 420-
361 ARBOR PULCliERRIMA. ARBOR VITAE. 30-2

iO; V. Loret, Le Cédratier dans l'anliquilé, sentenliam Suarez hanc non fuisse
facit
Paris 1891 M. Gandoyer et E. Lcvesquc
; alicuius speciei illarum arborum quas
apud Vif/ourou.r, Dict. II. 371-4. liomines post lapsum extra paradisum
expert! sint, sed reconditae speciei et
perfectionis et maioris pulchritudinis
ARBOR SCIENTIAE BONI ET quam sint communes et usuales. Quo-
MALI planlata crat a Deo in medio pa- modo ipsum nomen arboris ansam dcde-
radis! (Gen. 2,9; 3,3). Nisi quis totani rit suggestionis et incilamentum inobc-
de paradiso narrationem et etiam divi- dientiae vide s, v. HEVA.
nuin praeceptum protoparentibiis impo- I. KNABENBAUER.
silum peccatum perperam
eoriimqiic
volucrit ad metaphoras trahere, faten- ARBOR VITAE a Deo producta
dum orit fuisse vere arborem. Nam ut dicitur in medio paradisi (Gen. 2,9). Quae
de aliis arboribus dicitur, ita de bac fuerit eius virtus, nobis indicatur tum
quoquc produxit Douiinus Deus de
: ipso nomine tum eo quod post peccatum
humo onine ligiium pulchrum visu et a protoparentibus commissum etiam ideo
ad vescendum suave, lignuni etiam vitac Adam dicitur eicctus ex paradiso, ne
in medio paradisi lignumque scientiae mittat manum suam et sumat etiam de
boni et mali (Gen. 2,9); porro ex omni : ligno vitae et comedat et vivat in aetcr-
ligne paradisi comede; de ligno autem nuni (Gen. 3,22). lisdem rationibus qui-
scientiae boni et mali ne comedas (Gen. bus arbor illa scientiae boni et mali
2,16. 17) et vidit mulier quod bonum es- agnoscenda est arbor vcra, etiam haec
set lignum ad vescendum et pulchrum arbor vitae non ad meram trahenda est
oculis aspoctuquc delectabilc et tulit de metaphoram; id elucet ex Gen. 2,9 et
fructu illius (Gen. 3, G). Idem evincitur 3,22 et insuper ex 3,24 quia via ligni vi-
ex tota suggestione scrpentis qua Heva tac custoditur ne homo ad eam viam ac-
decepta est (Gen, 3,5) eam autem dece-
; cedere praesumat. Verum difficilius est
ptam fuisse non solum ipsa dicit, veruui de eius arboris natura quidquam sta-
Dominus quoquc affirmât loquens ad tuerc. Hoc unum satis coUigitur fructuni
scrpentem quia fecisti hoc (i. e. ex lo-
: arboris illius aptum fuisse ad conferen-
cutionc Hevae quia eam decepisti) et
: dum homini vigorcm et renovationeni
idem bis S. Paulus asscrit (1 Cor. 11,3; ad vitam producendam, donec sine morte
1 ïim. "2,14 graece). Nomen autem ar- intermedia transiret ex Doi décrète in
bori inditum videtur ex eventu, quia vitam aeternitatis. Atque ex Gen. 3,22
homo comedcndo de illa experimento videtur colligendum esse efficaciam hanc
cognovit bonum quod amisit et malum fuisse arbori ciusque fructui connatu-
in quod incidit, uti fere dicit S. Chryso- ralcm et non per solam supcrnaturaleiji
stonius (hom. 16 in Gen. n. 6; -M. 53, virtutem ei coUatam ratio enim ibi
;

133) qui etiam addit mos cnim divinae

: enuntiata non consisteret, nisi fructus
Scripturae est a rébus accidentibus no-
minalocisimponere, ubi res contingunt.
In ea enim arbore ostensum est inobc-
dientiae malum et quantum fuisset obo-
dicntiae bonum (cf. S. Augustinus, de
Civ. D. 14,17; de Gen. ad litt. 8,6. 12).
Veteres aliqui putabant arborem illam
fuisse-ficulneam, inducti uti videtur pro-
pter Gen. 3,7; sed, ut notât Suarez (do
opère sex dicrum 3,21, 4) ficus non est
tam pulchra visu, ut illa describitur,
neque est verisimile assumpsissc proto-
parentes folia arboris in qua peccarunt;
nam potius tantum mali expert! ad illam
accedere perhorrescerent. Suam vero
per se ipsa comestione secundum cur-
sum ordinarium produceret effectum vi-
tae conservandae. Verum nescio possitne
quis explicarc qua ratione fructus qui-
dam medicinalis naturalis concipi queat
qui vitam ad tempus quoddam indefini-
tum possit producere eaque omnia ar-
cere vel reparare quibus corporibus
mortalibus inferri debeat post certum
temporis spatium dissolutio, cossatio
functionis vitalis, mors. Quare multo
magis de bac arbore statuendum erit
quod supra de altéra iam dictum est
eam minime esse potuisse ex iis spccie-
bus quae nunc extra paradisum habean-
3(;a AH 1)011 VITAK. AH BORES. ;{()1

liir. {)nAC. veleros de ea arbore disputa- inmiit ((ien. 1,11 s. 21»; Ex. !),2:'.; K),
verint, vide apud Suaroz I. c. 3,15 et 3, lii elc). Arl>ores igitur alque arbusta iu
I t n. 24 s. S. Scriptura commcmorata breviler bic
l'ro arbore vilae tali qiia \ila corporis recensiMuiis, retentis uominibus et or-
l'onsorvelur sacrae molapbora littcrac dine versionis Vulgatae; addimus voc-cm
obvia aliain nobis pandimt arborciii bebraicam vel graecam textus primigr-
vilae qiiae \itani spiritualcin, beatam genii, cui nomen in Vulgata adbil>iluiu
laririalur cl consorvel cl a (pia hoininos respondel, nec non eas Vulgatae expres-
minime arcoanlur, imnio ad quam maxi- siones, quil»us nomina iiebraica vel
me invilenliir. Talis arl)0r desoribilur graeca arborum seu fruticum explican-
sapienlia iiirnum vita est his qui ap-
: lur, alque ea nomina, quae in Vulg. dc-
prt'lienderinleam, et qui tcnuerit eam siderantur (addito*). De singulis singuli
bealus (Prov. 3,18; cf. 4 1,30). Simililer articuli consulendi erunt.
ea quibus animus recrealur et ad novum Abies, uriii.
viirorem evehitur, laii comparalionc el-
Absinthium njîrS.
fiTuntur spes quat> dilTertiir aniigitani-
:

inum, iigiuim vilae desiderium venions Aloe DiSnx et nibriN; àUr^.

i. quod re adinipletur (Prov. 13,12;
e.
Amaritudo njyS Deut. 29,17; v. AB-
et lingua placabilis (benigna) lignuiu
:

vilae, ipiae autem iinmoderata est (per- SINTHIUM; UTNI Os. 10,4; Am.
versa, conlerel spiritum (Prov. 15,4). Et 6,13; V. FEL.
cum Messias reparator generis humani *Amomum àu.w[i.o^ Apoc. 18,13.
dannia ab Adamo illala resarciat,
iila Amygdalus "iS ; Ipur.
omnino convenions erat, ut bona mes- Arbor pulcherrima nn y^Lev. 23,40.
siana eodeni arboris vilae symbolo adum-
brata nobis exbiberenUir. Et Ez. 47,12 Arceuthinum lignum urilia.

([uidem ubcrtas vitae salutisque a Messia Arma, armalus "jï Prov. 22,5; lob
bisce in terris largiendae describitur et
5,5 ;SPINA.
V.
simililer Apec. 2,7 vincenti dabo edere :

Aromala oif-n; DU?!: riNDJ.

de ligno vitae quod est in paradiso Dei
mei, dum Apoc. 22,2 fructibus ligni vi- Bahem pdit? 1 Macli. 13,37 ;'v. PAL>LV.
tae i)ona vilae caeleslis describi videan- Balsamum :IjS; àanâXaÔo;.

liir. Cum s. Eucbaristia a Cbristo sit

Bdellium nSin.
data, ut vilam babeant et abundanlius
Buxus -n^i'Nn; innn,
babeanl, prope adiacet in ligno vilae
agnoscere typum qucnidam huius sacra- Byssus yia ; tiJU; ;
puaaoç.

menti, vel etiam typum ipsius Salvaloris. Gapparis n;:iMN.

— Sacra quaedam arbor etiam in monu-
Caput XZ.rxT lob 20,16; v. FEL.
inenlis assjTiacis cernitur; adstant quo-
Carduus nin.
(|uc genii fructum manu olTercntes: vc-
runi quae sit significatio incertum est Casia nip; n^ïp.
(cf. Schrader-Whitehouse, Cuneif. In- Cedrus tin ; -/sBpoç.
script, and Old Test. I. p. 28 ad Gen.
Cinnamomum pa3p et-"5a3p; v-twa-
2,9).
I. KNABKNBAUER. IJ.WJXOV.

Clavi Diri' Num. 33,55; v. SPINA.

ARBORES et ARBUSTA. — Divi- Colocyntbides nVp2.
sioneni planlarum in Scriptiira expresse
Convallis "jiSiX; v.QUERCUS.
traditam non habemus multoque minus
scicntificam aliquam partitionem regni Cupressus -/.urApiacoq; niia.
vegetalis ex verbo Dei eruere possumus. Cyprus 1S-!.
Niiiilominus distinctionem aliquam ex-
Desolalorius an'i Ps. 119 (120), 4; v.
hinsecam arborum atquc arbustorum
ab herbis minoribus textus sacer saepius lUNIPERUS.
 365 ARBORES. 366

Dii DiSx; V. QUERCUS.

Electa plir; v. YINEA. Palmaian; "inh; pafov; ooîvi?.

ElonliSN; V. QUERCUS. Pinus d-'PIsSn'; l^x; -nu:Nn.

Ficetum D^apU?; n"'JN'n, Platanus "riaiîT; T^Xa-cavo;,

Ficus m"133; nJXn; au-/.^; au/.ov. Popuhis njiS.

Flag'clla a^piilT Is. 1G,8; v. VINEA. Practoriola DncKn Ez. 27,6; v. RUXUS.
Fortes D^Sw»; v. QUERCUS. Prinus Tcp^vo?.

Pyrus N22.
Frutetum nii^l ; Yli7^
Quercus ^Sn' et "[iSn; hSn' et n^X.
Galbanum njsSn; 7_a).6âvri.

Gutta niSnx; cjTa/.T7).

Résina nï
Rhamnus TQH.
Hebeninus "ijin.

Hedera 1Vp''p >'.'aa6?.

Robur nnx Soph. 2,14; v. CEDRUS.
;

Rosa p6Sov.
Herbae niSa.
Rota SaSj Ps. 82 (83), 14.
Hyssopus lÏTN ;
uaawTioç.
Rubus n:D Paro;.
Idola n^S\S' ; v. QUERCUS. ;

Saliunca yisy:.
iiex nnn.
luniperus on'l.
Salix niiy. — nEïSï.
Labrusca Schinus ay tvoç.
'kTNn.
Sentes Snn ; v. SPINA.
Lacrima N'p2 Ps 83 (84),7; v. PYRUS.
Sericum yil; v. RYSSUS.
Lanceae djijï Niim. 33, 55; v. SPINA.
Setim Dim.
Lappanin; yip. Siliqua xepâTiov Luc. 15,16.
Lignuni pDQ Is. 40,20; v. PALMA. Sinapis a(va7tt.

Lignuni densarum frondium T\TJ yV.

Spina .T^\sn; pin; nin; Snn; hdidd;
Lignum levigatum n£à yy. i^d; yip; nriv:; T\y^^y V'û'^';

àV.av6a; pa[j.voç.
IJgnum nemorosum ni2!7 V'J.
Stacte -aS; =]T2J; nip.
Lignum olivae (olivarum) VO'\3J VV-
Storax nN3:.
Lignum pulcherrimum T!2xâ yv.
Subversores Dij^Sd Ez. 2,6; v. SPINA.
Malogranatum, nialum granatiiiu, m.
punicum pai. Sudes Di::y los. 23,13; v. SPINA.

Malus ni2ri. Superficies nSÏSÎT Ez. 17,5; v. SALIX.

Man, manna "ra. Sycomorus napîT; auxofAopéa.

Morus napt' ;
[Aopov ; auxd^ixtvo;. Tabernacula DiSnxNum. 24,6 ;v. ALOE.
Myrica yJ^rJ, yjrj. * Tamarix S*iI?N.

Myrrha "la et lia ; a;a.ijp^a, Temporaneuni .11122 Is. 28,4; v. FICUS.

Myrtus Din.
Tcrebintbus nSx; i^'on; T£pé[j.tv6oç.

Nemus Stir.S' v. TAMARIX.

;
Thus njiiS et njiS; niï2p; nh'': nn;
Nux 7iax; in nucis modum nnpujîz. X(5avo;.
Offendiculum "çho Ez. 28,24; v. SPINA. Thyinum D-iauSN et DtaaSx; Ôûtvov.

Olea, Oliva niT; IXafa; xaT^XtlXato:. Tribulus i:pn3; IIIT; Tr)T];<^^àlo<\i;Tpl-

Oleaster àyptéXatoç Rom. 11,17.24. 6oXo;.

;i(t AHisoni: AIU:\ roKDKHIS. :K)S

Tiirl.o "<;•'; Is. iT.l.t; \. MiHa aspiMvilur cnnlra illiid o|)(MTidnm (>l ila

l Iiniis -^n-p.
in l'o cxpiaiiliM- Iransgicssiones populi
el Deus piopitialur (cl'. Le\. I(î,l i-|(>).
liiiLia C"'-!Ni* loi) iO.1t liol.r. -21 s.); Porro e\ utraquc parle |)r(»pitialorii vel
V. SPI.NA. opci'culi ai'cai' iiosila erani duo clieru-

Irlica ~2"iir; t*V2^. bini ex aiuo diiclili (piae alas extcnde-

banl ila ul pr^pilialoi-ium tcgerent sesc-
Val lis "{''^x; v. QIKUCL'S. qui» nniluu i-i tipercnlum res|)iciebanl.
Vopivs -j;r r'r De l'oi'ma biu'iiiii clicnibini niliil ccrii
: :
^l'Zf
pratMcrea slalui jjoIcsI. liaec eral sedes
ViiUM. vilis 11:;; 2 "»'r cl nptï e\ qua Dcus scse nianifeslabal: « inde
à-j-.zXo;. piaeci|)iani el loqiiar ad b- supra propi-
lialoi-iuin medio duoriun clieiii-
ac de
Alla in ad. HKUBAE cl PLANTAE, bim qui eranl super arcam leslinionii
iilii cliain aiictoivs de pjanlis biblicis
cuncla quae mandabo pei- te liliis Is-
a^'ciiles rccensonliir.
raël » (E\. 2:i,22). Ibi erat lin-onus Dei;
L. FO.NCK. nam « in nube apparebo super i)ropitia-

ARCA FOEDERIS. lorium » (n^Dp Lev. 10,2; vel, uli Vul-

Icsiaincnli Dei,
aica trsliiiioiiii, ana Doiuiiii, ai'ca Dei gala habet, sui)ei' oraculum (se. quia ex
eo loco Num. 7,S9 Deus sôlebat quoqur
responsa dare). Quae Dei in mibc luciila
manifeslalio sbeebina 'inbabitatio) vo-
aacTjpîoj;. Arca ex lignis
liacc erat cisla
cari solel (cf. Ex. 2i,lG el /uihitavitglo-
sclim i. c. ex lignis acaciae, longitudo
ria Domini) el nubf^s illa lucida gloria
cius lialtiiit duos et semis cidtitos, latifu-
Domini vel etiani faciès Domini. Inde
do ciibiliiin el dimidiiim, item altitndo;
qnbque apparel eur Deus dicatur sedens
auro niimdissimo crat bbiccta inliis cl
super cberubim 1 U(>g. 4,4; 2 Reg. 6,2;
foris el ciiicU corona anrca; per quat-
4 Reg. 19, la; 1 Par. 13,6; Ps. 79,2; 98,
liior arcae angiilos ponebantur qualtuor
1; Is. 37,16. Dan. 3,:Jo.
circuli aurei istis insercbanlur vecles
;

de lignis aiiro operlî, ila ut arca posset
Iransporlari. In hac area rcponcbantur
duac tabulae legis, qiiae Icslimoniiim,
tcslilicalio ;m-y) di(;unliir;cf. Ex. 25,10-
IG; 37,1 Antc'teslimoniiim i.
ss.
bulas legis (îTnyn ijeS ad faciem
monii) ponebatur vas cum gomor man-
na et virga Aaron quae florueral in
signuni ci esse sacerdotium a Deo colla-
tiim (E\. 16,34; Num. i7,2o bebr., 10
Vw/f/.;: ([uarc rccle dicitur Hcbr. 9,i-
in t|ua (ai'ca tcslamenti; urna aurea ha-
bcns manna et virga Aaronis ([uac fron-
dueral et tabulae leslamenti; tcinporc
posteriore ulique in arca soluni asserva-
bantnr duae tabulae lapidcae quas po-
suerat in ca Moyses in Horeb ^3 Reg. 8,
Arca foederis collocabalur in adylo,
in sanctosanctorum tabernaculi cl posl-
niodum templi. Vectcs illi quibus arca
porlari polcral semper remanebant in
circulis (Ex. 25,1 5). Quandoiiue arca
e. ta-
foederis Domini ex tabernaculo fereba-
tesli-
tur ad castra Israelilarum, qui ex cius
praesenlia peculiarem sibi Dei protec-
lionem promiltebant. lia lempore belli
contra Reniaminilas' gesli eral arca
in Belbel, ibique altare exslruebalur
:
et sacrificia otTerebanlur (lud. 20,26.
27; 21,2-4 bebr.; quod Vulgata habcl
domum Dei inlelbîge Relbel et in 21,2
perperam additur in Vulgata in Silo;
rite LXX in u troque loco BatOTÎX). Pariter
tempore Heli cum a Philislbaeis in
Aphec essenl devicli, dixerunt seniores :

9). Operculum arcae eral de auro mun- alTeramus ad nos de Silo arcam foederis
dissimo duoruin cubilornm et diniidii in Domini el vcnial in médium nostri, ul
longiludine el cubiti el semis in latitu- salvet nos de manu inimicorum (1 Reg.
dine. Vocatur m22, îXaaTrîptov, propi-
4,3). Verum nibilominus propter peccala
tiatorium, quia in die expiationis san- sua ilerum victi sunl et arca Domini
guis sacrifirii pro peccalis populi oblati capta est a Pbilislhacis, qui eam Azotum
369 AHCA FOEDERIS.
transtuleruni et in fano idoli Dagon col-
locarunl. Sed cum arca praesenle variis
modis arOigcrcntur (1 Reg. o,l ss.),
illam cum donariis Israelitis remiserunt
(1. c. 6,1 ss.) post sepLem inenses. Belh-
samitac auteni, qui irrcverenler arcani
Domini aspexerant, percussi sunt a Doo
septuaginta viri (de quo numéro vide
F. de Hummelauer, Comment, in libres
Sam. p. 83; spurium est additamentum
quinquaginta plebis). Inde arca
millia
translata est Cariathiarim, ibique
in
mansit pcr annos viginti in domo Abi-
nadab in colle (1 Keg. 7,1. 2; bebr. LXX;
Vnlgata in Gabaa nomine appellativo
pro nomine proprio explicato), in loco
qui magis sublimis et munitus ideo-
scil.
que magis dignus videbatur (cf. 1 Par.
13,5). Inde eam pompa aspor-
sollemni
tandam curavit David Reg. 6,2 s.); in
(2
via eam tetigit Oza et propter teme-
ritatem a Domino percussiis est; David
autem perterritus arcam divertit in do-
mum Obededom Gethaei; inde post très
menses adducta est cum gaudio in civi-
tatem David et collocata in
quod tetenderat ei David (2
1 Par. 15,1; 16,1); tabernaculum énim
mosaicum erat in Gabaon (2 Par. 1,3).
Exstructo demum templo arca reposita
est in sancto sanctorum
(3 Reg. 8,4 s.;
2 Par. 5,4 Inde postmodum, fortasse
s.).
a rege Manasse qui cultum idololatricum
maxime l'ovit, iterum i^emota est; nam
losias rex locutus est levitis ponite ar-
cam in sanctuario templi quod aedifica-
vit Salomon (2 Par. 35,3). In expugna-
lione lerusalem et in ruina templi per
Cbaldaeos facta arca quoque interiit ne-
que in templo post exsilium aderat; eius
loco in sanctuario coUocatus erat lapis
in quo pontifex die expiationis sacrum
reponebat incensum et sanguinem sa-
crificalem aspergebat. In epistula
ludaei palaestinenses post mortem Antio-
chi Epiphanis ad ludaeos aegyptiacos
miserunt narratur inveniri in descri-
ptionibus leremiae tabernaculum et ar-
cam foederis et altare incensi a leremia
in spelunca quadam montis Nebo esse
occultatum, locum autem fore ignotum
« donec congreget Deus congregationcm
populi et propitius fiât» (2 Mach. 2,1-8);
additur quoque et tune Dominus osten-
: templum Dei
AHCA l-OEDERI- 370
dethaec; verum boc repugnare videtur
iis quae leremias de tempore illo futuro
dicit 3, 16; quarc narrationem illam a
ludaeis in epistula relatam popularem
quandam opinionem fuisse existiman-
dum erit.
Arca foederis magnum est documen-
tum divinae in populum electum provi-
dentiae. Gum per desertum migrarent,
: arca foederis Dei praecedebat eos (Num.
10,33); coram ea steterunt aquae lor-
danis et ad instar montis intumescentes
apparebant procul; sacerdotes qui por-
tabant eam stabant super siccam hu-
mum in medio lordanis omnisque popu-
lus per arentem alveuni transibat (los.
3,3-17); coram ea conciderunt moenia
lericho (les. 6,4 s.) et ex Lev. 16,2 et
Ex. 25,22 ibi super arcam voluit Deus
suam specialem in populo inhabitatio-
nem manifestare et inde populum suum
docerc et regere. Cum autem vêtus te-
stamentum umbra sit et figura novi (Col.
-2,17), facile in arca et in bac Dei inha-
bitatione agnoscetur l'atio typica. Vere
tabernaculo enim Deus inhabitat in Ecclcsia et Ver-
:
Reg. 6,17; bum caro factum est et habitavit (la/.rjvoj-
aav) in nobis; ccce ego vobiscum sum
omnibus diebus; ad eum veniemus et
mansionem apud eum faciemus; prac-
primis autem in s. Eucharistia Deus in-
ter nos inhabitat. Sua dein et Spiritus
sancti praesentia Ecclesiam continue do-
cet et régit. Proinde quae in arca populo
: donata erant, nobis modo excellentiore
praesto sunt. Ideoque leremias pro tem-
pore messiano affirmât : non dicent
ultra : arca testament! Domini, neque
ascendet super cor neque recordabuntur
illius (3,16), quia scil. quae ibi in umbra
praebebantur, iam sublimiore ratione in
ipsa veritate possident. In lege mosaica
arca erat quasi centrum cultus eo sensu,
quam quia sacrificia omnia médiate vel immé-
diate ad eam tamquam ad Dei thronum
referebantur; quare iisdem verbis pro-
pheta simul indicat cultum illum ritu
mosaico iri abrogatum. —
Moyses cum
faceret tabernaculum iussus erat vide, :
omnia facito secundum exemplar quod
tibi ostensum est in monte (Ex. 25,40;
Hebr. 8,5); illud exemplar caeleste os-
tensum est loanni et apertum est
:
in caelo et visa est arca
:{7i A1U:A l'OKDKIU? AIU'.A NOIC 372

If.slamfiili t'iiis in lomplo eius (Apoc. I

j)oris humani iacentis. Korniam arcae,
11,1 '.M. rislae oblongae siiuiliorem quani navi
I. KNABKN'HArER. I
itaqiiidoiii, si lilli-raiu s. lexliis pi'(Muis),
fuisse oneribiis |)oi-laiidis a|)tissimam,
ARCA NOE. Navi.uiimi illiul iii},'ens,
[

!
Petriis Jansen Meniionila anno KlOV,
(liiod Nof iiissii Doi iiiiiuiiKMUc diluvio constrnclo Hooinii in llollandia aedili-
j

ad suae eonmiquo soploin e\ suis do- I cio ligneo minornni quidem diniensio-
mci^ticis. tiiios ipso Dons dosi{rnavoral,
!
luun sed eiusdem dimensionum projjor-
saliiti consiiliMidimi sorvandasquc spe- lionis, nenipe 120 X 20 X 12 peduni,
rios aninialiiiiii consliuxoral, dicitur in
deniousli-avit. lam cidiitum
supponis si
IcxUi iicbr. ~1T\ vocabnlo, ul proba- liabylonicum (.')2,;) cenlimelrorumi, ha-
bile est, aog-ypliaco, cislani, sarcopha- bes in uiiaqiiaque contignatione an^am
giun vel ratein dénotante; cl", apud LXX ampliiis 4.000 metrorinn qiiadratoi'um,
Ofôiî vel Or,or, fiscella Moysis infantis), in loloque aedificio spatium amplius
Targ. item xnisin, Sam. n:''2D (navis), 64.000 meirorum cubicoruin (riirsus siip-
posita forma arcae undique rectangii-
lAX den. larca, eista), Sap. 14,(1
xto(.)T6ç
lari;. (Juo spatio fecipienda erant omiiis
<T/£Ô(a inavi?tnmultnaria), Flav. lof:. Xâp-
generis animalia, volucres, pecora, rep-
vaÇ vcista, urna, sarcopliagus in rela- ,
lilia, et quidem innnundoiuni bina,
lionc assyr. clippu {— arani. nbSn na- mundorum septcna, .secunduni ali(|uos
vis, Vulg. arca. Facla erat ex 123 iTJ totidem animaiium paria. Olim cum
i.e. lignis arboruni coniferaruni, forte
universum orbem terrarnm diluvio inun-
datuni iudicarenl. quanto maior specie-
ciipressorum, quibiis Phoenices olim ad
riim animaiium numerus innolescebal,
naves, Aegyplii ad sarcopliagos facicni-
tanto difficilior in dies quaestio vide-
dos dicunliir usi esse. Constabat ex 3
batur, (jui lieri potuerit ut tôt besliae
contignalionibus (Vulg. «deorsuni, cena-
spatio lantillo conderentiir simul cum
cula, tristega ») multisque in singulis ea-
convcnienli ad aiinum nutrimento ele- :

riini « inansiunculis » ihebr. D^sp « ni-

nim solorum vertebratorum quac dicun-
dis » i. e. stabulis vel cameris). Ne aqua tur — ea ferc sola consideranda sunt —
irrueret, prohibebatur biluniinc, que in- 24.700 fere species numerant (v. Leunis,
trinsecus et exlrinsecus lini arca iussa
Synopsis der Thierkunde éd. 3, II. 1 173).
erat, et tcclo. Luceni procurabat incolis Atque ingenti studio et ingenio ad Jio-
arcae « fenestra » {inï). i- e. probabilius dum solvendum usi sunt (cf. v. gr. Ath.
non unica fenestra sed fenestrarum sé- Kii'cher, Arca Noë, Amstelod. 1675).
ries vel spatiuni pcr lotum arcae anibi- Nunc vero, cum inde a 100 fere annis
tum inter parietes tectumque relictum sententia de diluvio gcograpbice re-
(1 cub. altuin, si Gen. 6,16 ad ipsani stricto obtinuerit, talibus inquisilionibus
'< fenestram «refertur et non ad eleva- facile supersedcre possumus, cum pa-
tioneiii tecti supra fenestram), trabibus triarcbae solum regionis diluvio iniui-
redis interruptum ac fortasse clatris dalae animalia ueque ea omnia singula
(Gitterwei'k, grillage), ne avcs evola- servanda fuisse videantur; excipi pos-
rent, clausnm aperienda enim erat, ut
: sunl vel debent v. gr. pisces, aquatica,
ex textu sacro cognoscimus, fenestra, probabilitcr etiam ferae carnivorac. Ha
cum corvus emitterelur, lanua a latere restricto numéro animaiium, non iam
uno arcae aderat, quani ipse Deus, prius- improbabile aut impossibilc videtur, ea
qnam pliiviae inciperent, foris claudere in arcam cum niodico ad annum pabulo
dignatus est. Ut hacc priora, ita etiam recepta esse iisque ab 8 hominibus pro-
dimensiones arcae Deus praefixerat, et visum.
longitudinem quidem 300 ciibitorum, la- Finita igitur constructione initioque
titiidinem oO, alUUidinem 30; unde ima- diluvii indicto, ipse Noë in eam ingres-
ginari possiimus arcae et forniain et ca- sus est et cum eo animalia, quae colle-
pacitatem; S. Augustinus (Civ. Dci 1. lo) gcrat vel quae forLasse partim instinctu
adnotat arcae fuisse proportiones cor- periculum praesentientia ad eum vene-
373
rant. Miiltiplicatae deiii aquae « eleva-
verunt arcani in sublime a terra », sic-
que Dei « manu gubernata» (Sap. 14,6)
super undas natabal usque ad lUius aniii
diem 27. (hebr. «17.») mensis scptimi,
quo die, i. e. paucis posL diebus quam
diluviiun minui coeperat, « super mon-
tes Armeniae » constitit. Eo nomine apte
Vulg. rcddidit hebr. « Ararat ». Ararat
enim est in V. T. nomen regionis cuius-
dam (ut assyr. Urartu) 1er. 51,27, 4 Reg'.
19,37; significat regionem Armeniae
orientalem, Araratiam vel Airarat dic-
lam, sitam in valle Araxis fluvii ad ra-
diées Tauri montis. Vix in ipso summo
monte Ararat arca consedisse dicenda
sit aut maiore aut minore. Nam ille al-
tus est 5.156 metra ac sempiterna per
mille de vertice metra glacic ac nivc
rigens quomodo enim tune diluvium
: aquarum ac procellarum impetu fractae
non universale fuisset, aut quomodo, si
fuerit universale, descendere ab illa gla-
cie potuissent? Nec in Ararat minore
quaerendus est locus arcae subsistentis
nam etiam bic babet quidem altitudi-
neni tantum 4.000 fere metrorum, sed
ascensus est etiam multo magis arduus
atquc abruptus. Non tam procul a trac-
tibus montium Armeniae etiam narratio
cunciformis navem considcntem facit,
in monte [regionis] Nizir, i. e. fere ab
oriente fl. Tigris, trans fl. Zab. Berosus
substituit montes Gordyaeos, Tary. et
Syr. terram TTip Corduenen, i'. e. Kur-
distan seu sinistram ripani Tigris supe-
rioris versus fl. Zab. Postquam terra om-
nino arefacta est, Noë cum sociis et
animalibus iterum egressus est eamquc
suo fato reliquisse videtur. Quod quale
fuerit utique ignoramus. Flavius lose-
pbus (Ant. I. 3,5) refert sua aetate quo-
dam loco Armeniae, qui dicebatur àm-
6aTï|piov (exscensionis locus), quasdam
arcae reliquias oslensas esse, item Beroso
teste quosdam ad Cordyaeorum monteni
in Arraenia bitumen conquirere, quo in
sacrificiis piacularibus uterentur; sinii-
lia Hieronymus, Damascenus aliique te-
stantur.
Arca igilur, licet fuerit eùtsXèç EûXov,
vile « contcmptibile lignum » (Sap.
seu
10,4),tamen « benedictum est lignum,
per quod fit iustitia » (ib. 14,7) instru- :
mentum enim fuit, quo Deus servare vo-
374
luitNoë iustum ceteris pereunlibus. Ap-
tissima igitur imago et adumbratio h;ioc
Noë in arca salvatio fuit nostrae per
Chrislum salutis, aptissimusque typus
arca ca, <]uae non périrent, condens ex-
stitit Ecclesiac homines ad se congre-
gantis ut iis salutem praestet, arca
facta ex ligno ligneae Salvatoris crucis,
aqua arcam sustcnlans ac mundum cri-
minosum purgans oius aquae quac et nos
nuncsalvosfacit,baptismatis(l Pet. 3,21).
Patribus ecclesiasticis arca fuit symbo-
luin Ecclesiae, extra quam non esset sa-
lus; arca una imius ecclesiae, arca omnia
gênera animalium recipiens universalis
seu catholicae ecclesiae, arca munda pa-
riter et immunda animalia continens Ec-
clesiae ad quam tam iusti quam pcccato-
res pertinerent, mira denique arcae nulle
soliditas perennitatis Ecclesiae nullis
perseculionibus interiturae (cf. dissert.
« de arca Noë ecclesiae type patrum scn-
: tenliae» ap. Hurter, S. Patrum opuscula
selecta, tom. 3. pag. 217). —Ceteroquin
vide etiam art. DILUVIUM.
ARCES, MUNITIONES. Israelitac
cum terram palaestinensem occuparent
iam ubique reperiebant urbes mûris mu-
nitas. Ita exploratores referunt : terra
cultores fortissimos babet et urbes gran-
des atque muratas (Num. 13,29) et de
bello contra Og gesto monet Moyses :
cunctae urbes erantmunitae mûris altis-
simis portisque et vectibus (Deut. 3,5).
Quare occupata terra iam urbes moeni-
i)us protectasoccuparunt. David munivit
.Jérusalem, cuius arcem lebusaei expu-
gnari non posse putaverunt (2 Reg. o,6),
et aedificavit per gyrum aMello et intrin-
sccus i. e. totam urbem munivit inci-
piens ab ea parte quae Mello vocabatur.
In qua munitione urbis augenda Salo-
mon quoque laborabat, qui insuper
omnes vicos, qui ad se pertinebant et
erant absque muro, munivit et civitates
munitissimas aedificavit, civitates mura-
tas babentes portas et vcctes et seras
(cf. 3 Reg. 9,15. 17; 2 Par. 8,4 s.). Mul-
tas quoque urbes munivit Roboam; re-
censentur 2 Par. 11,6-10 urbes quinde-
cim; cumque clausisset eas mûris, po-
 :r AHOES. ARCliS. ;{7(i

siiil inris |>iiii(i|>es ciliormnqiie liorroa. dilarenlur i4 Reg. (>,2.")); quare aqnae-
Iioc f<l. .«Ici (>i vini .>l IVoit in siii^Milis duelus(|uo(iuedeslrueitanlur(Iudilli7,(') .

armaiiifiilariiim sciiloriiin cl liastaruin Contra urbem tiueeltanliu' aggeres sou

2 l'ar. 11,11. 12 . llaasa rox Israël imi- valla, ex quibus lajiides iiiacliinis iacie-
iiivit Uaiiia, iil non possel qiiisqiiain bantiM' in urbem cl moeuia urliis coiuu-
t'jrriMli vol injrrivli de parte Asa reiiis liula tiebanlur. Kiusmodi macbinae erant
^.l Hcfr. I.'J.IT .(iiiaiii arcem Asa destruxit arieles (liz. 4,2; 21,22), longae ac ixt-
otc\ oins lapidilms et Iij.Miis iniinivil Ga- ituslai* tralx's i|uil)us moenia vebemcnti
l>aa Heiiianiiii et Maspiia l.e. 22 .l»ra(<ler impulsu qiialii'lianlur, ballislai" e\ (pii-
nuiros eliain proiniirnacula sou aiilcmu- i»us laj)i(ies inaximo impctu contra nui-
ralé ad inaiorcin securilatem addideninl ros vibrabanlur (cf. Mach. 6,51), lurres
1

ici'. Is.2l)J; ;)4,12 nioenia tiiri-ihiis in- ; qua(> moenibus admovelianlur cl ex qui-
striieliantiir 1 Par. 27,2o;2 Pai'. 14,7; 2G, bus sagiltae et iacula miltebantur, PeXo-
i»; 27,4 , c\ qiiiltus liosics obscrvaltanliir •JTâaei? (IMacli. 0,20), ;:up66oXa i. c. cata-
'4 llog. '.),17 et lapides aliaquo iaciila in pultae quibus sagiltae ignilae, lanccae
lioslos iacieliantur oT. liid. O,.-)! s.). Tem- aliaque lela succtmsa milteliantur, scor-
père quoqiic .Macliahaooruiii urhes liaiid pion(>s (azop^Bioc) vcl maïuibailislae, mi-
paiicae firiuiter nuiniebantur (1 Macli. nores ballistae quae ab uno milite diri-
4,00.61; 12.38; 1S,33; i4,33i; praccipuc gebantur (cf Vrgetim 12,22 scorpion(>s :

sanotiiarium in lemisaleni niaxima arte dicebantquasnunc manuballislasvocanl;

reddehalur lirninni cl lulum eo qnod
nions teni|)li rolmsiis mnrls et Inrribns
insh-uelialnr 1 Maoli. G,li2; 10,1
«[uoque ui'bibus nuinitis arces tnunilis-
siinao reperioiiantnr; de arce videlnr in-
telligonduni quod lud. 9,ol refertui; arx
munita prope teniplumeratinlerusalcin,
nomina-
«[uae in bello niacbabaico saepe
idco sic nuncupali quod parvis subtili-
i)usque spiculis inlcj-antmortem). in 0|)-
i ). in ipsis pugnalione uri)isGazarae (1 Macb. 13,43;
loco Gazae legendum esse Gazara vide
s. V. GAZ.XRAi Simon usus est machina,
cui nomen ïKiKokiq, quae inventa esse
dicitur a Dcmelrio Poliorcète; descriiiit
cam Ammianus Marcellinua X.XIII. 4,10 :

tur il Maeb. 6,18 s. 9,53; 13,49 s.); de tesludo compaginatur immanis axibus
arec Sion inenlio fil tcnipore Davidis, ad roborata longissimis i'ei-reisque clavibus
quam nmnilionesMclloc;! Opbel (?) perti- aptata et contegitur coriis bubulis vir-
nebant cl". 3 Reg. 11,27; 2 Par. 27,3; garumque recenti textura alque limo ad-
32, o; 33.14 . sperguntur eius suprema, ut llammcos
Pro expngnalionc urbium cl pro leni- detractct et missiles casus. Conl'erunlur
porcobsidionis aliqualcge tnosaica prae- autcm eius Irontalibus trisulcaecuspides
scribunlur si quando accesscris ad ex-
: praeacutae ponderibus lerreis graves,
pugnandani civitalein,offeresci primuni qualia nobis pictores ostendunl fulmina
paceni : si receperil et aperiierit tibi por- vel ficlores, ul ([uidquid pelierit aculeis
tas, cnnctns populus qui est in ea salva- exerlis abrumpat. Hanc ita validam mo-
liilnrel serviel tibi sub Iribulo; sin mi- iem rôtis et l'unibus regens numerosis
nus, urbeexpngnata viri omncs occlden- intrinsecus miles languidiori murorum
tur; muliercsaulemclinfantesctiunienta parti viribus admovet concilis et nisi de-
aliaque in praedam erunt exercitni Deut. ( supcr propugnantium valuerint vires,
20,10-14 Tcnipore obsidionis non suc-
. collisis parietibus aditus patclacil in-
(ides arbores de quibus vesci polest nec génies.— Aliarum macliinarum descrip-
securibus per circultum debes vaslarc lionemeliam aflerl U(7oimMS,Thes. Antiq.
regionem; sed macbinae ad expugnan- XXVII. 272. —
c. macbinis moeni;i
Uli
j

dam urbem ex lignis non poniileds eranl evertere sludel)ant,ita quo(iue non vide-
confieiendae (Deut. 20,19. 20i. Poneban- tur fuisse ignoralum arlilicium eacuni-
tur circa urbem castra quae aggeribusseu culisactis subruendi et suffodiendi; taie
vallo muniebantur 2 Reg. 20,15; 4 Reg. enim innuitur 1er. 51,58 et compara-
10,32; 25,1; 1er. 6,6; Ez. 4,2j; qua con- lione Ez. 13,4 (hebr.) Urbes ilaque ra-
clusione comnieatus omnisprobibebatur, piebanlur impelu fado oppugnatorum
ut obsessi lame coacli deditionem nie- per ruinas mûri iacentis vel eliani, uli
377 ARCES.
in monuinentis assyriacis saepius corni-
tur, scalis ad niocnia appositis quibiis
milites asccndtinl et pi'opugnatores de-
vincunt.
Qui ohsidebanliir, sua parte
cLiain ex
iisdem lere machinis utebantur ad la-
pides, tela, sagittas succensas iacienda
(cf. lud. 9,o3; 2 Reg. 11,21). lam Ozias
hisceurbem raunivit : l'ccit
diversi generis machinas quas in turri-
bus collocavit et in angulis murorum,
ut mitterent sagittas et saxa grandia (2
Par. 26,15). Ita hosles prohibebantur ne
ad nuirum accéderont (cf. 2 Reg. 11,24).
Quae niachinis destruebantur quani ci-
tissiniereparabantur alio muro
nam prioris exstructo (cf. Is.
struxistis domos ad muniendum murum).
Obsessi eliam eruptionem lacère, oppu-
gnatores repellcre, machinas igné suc-
cendere ac destruere studebant (cf. 1
Mach. 6,31). Oppugnatio quandoque sa-
lis diu protrahebatur: Samai'ia ab Assy-
riis obsidebatur annis tribus (4 Fieg. 17,
5) per menses octodecim Nabuchodono-
;
sor oppugnabat Jérusalem (4 Reg. 20,1).
Torquebantur incolae urbis oppugnatae
saepe annonae penuria (4 Reg. 6,24; 1
Mach. 6,53) ita ut ad res nefandas per-
petrandas propellerentur (4 Reg. 6,28.
29; Lament. 4,10). Url)S vi expugnata
saepe destruebatur (lud. 9,45; 1 Mach.
5,51); alias opibus ablatis munitiones
solo aequabantur (cf. 3 Reg. 14,26;
4 Reg. 14,13), et incolae captivi abduce-
bantur (4 Reg. 24,13 s.). Ut significare-
tur locum urbis expugnatae et destru-
ctae esse maledicto devotum, spargeba-
tur locus ille sale (cf. Deut. 29,23; lud.
9,45; Soph. 2,9).
ARCEUTHINUM LIGNUM S. Hie-
ronymus semel vocal arborem
Par. 2,8 hebi'. 7j, retenta voee graeca
àpxEu8iva ÇûXa, (piae Latinis proprie ligna
iuniperi forent. At ceteris in locis
S. Doctor eandem arborem rectius abie-
tem dicit, quae eti'dm hic intellegenda
videtur (v. ABIES).
L.
ARCHANGELUS v. ANGELUS.
ARCHELAUS ('Ap-/iXao?), filius
l'odis et Mallhaccs samaritanae.
378
loseph cuni puero lesu et matre rediret
ex .\egypto, audiensquod Archelaus re-
gnaret in ludaea tiniuitillo ire (Malth.
Mortuo Herodc Augustus Archelao
2,22).
ethuarchacattribuitludaeam,ldumacam,
Samariam pollicitus regium titulum et
honorem, si dignam rege virtutem prae-
stitisset (Flav. /o.s. Ant. XVII. 11,4). Cum
in lerusaleni Matth. 2,22 de eo dicatur Sti paaiXEus-.,
non desunt qui cvangelistam erroris et
ignorantiae arguant, quippe qui Arche-
launi regem faceret; at paatXsûsiv uti re-
gnare latiore ([uoque notione adhibetur
de eo qui res publicas tamquamprinceps
vel dux administrât; porro quid proba-
post rui- bilius est quani ut populus successorem
22,10: de- Herodis régis etiam regem nominaret?
atque id solum indicat evangelista au- :
diens quod regnaret ! Atque eum a populo
esse regem appellatuni, inde quoque effi-
cilurprobabile, quod Archelaus in prima
sua ad populum oratione aperte dixerat,
se appcllationis regiae honorem conse-
culurum, si Cacsar (Augustus) testamen-
tum a paire conscriptum sua auctoritate
confirmaverit paritercomniemorat exer-
;
citum id studiosc egisse, ut diadema sibi
imponeret [losep/ws 1. c. 8,4). Et merito
timuit loseph; eratenim Archelaus etiam
morum patris, praescrtim crudelitatis et
luxuriae hères. Quare decinio principa-
tus eius anno fratres ipsius cum primo-
ribus ludaeorumetSamaritanoruui, eius
crudelitatem et tyrannidem non ferentcs
eum apud Caesarem accusannit. Augu-
stus audita accusatione eum Romam ve-
nire iussit (misse Archelao negotiorum
eius in aula romanaprocuratore) et post-
quam illum causam suam contra accu-
satores agentem audivit, eum in exsilium
abegit, Vienna Galliarum urbe in com-
uiorandi locum ei assignata, pecuniaque
^im (2
spohavit (1. c. XVII. 13,2). Vide s. v.
AUGUSTUS.
idem ARGHI (OINH cum articule, 'Ay^a-ca-
pojôîper fusionem Archi et Ataroth no-
uiinis proxime sequentis), urbs in confi-
nibus Ephraiui et Beniamin sita Clos. 16,
FONCK. 2). Forma hebraica non ipsam urbem,
sed potius incolam seu incolas urbis in-
dicat, cuius nomeu Arach seu Erech
He- fuisse supponendum est. Unde los. 16,2
Cuui melius vertitur : Transilque (terminus
375» AIIEA. ;{«(»

K|»liraiiir pcr \\nr< .\i;i(liil;uum versus ceps fauiiliae, cuius posleri Baltylone
Ataiulli. De liac iirlKM.riuiiilus frai Cliii- redienuil 77.") viri ^Esdr. 2,.)) vtd ():)2 viii
sai Aratliilos (i::"iNn, ô 'V''/.^ ' amicus Neli. 7,10 nus ev eius poslei'is appel-
. l

David iahu' Sechcnias Ncii. t.,iH ,soccr Tobiae

»M consiliariiis \Wg. 15,32;
rc^'is ,2
Amnionitae.
Iti.lC; 17,:). 14; 1 l»ar. 27,:i:n. Archi
lAracli, Erecir ceusclur csso viens 'Ain AREA, locus aperlus, planus, (>ditus
'Arlk inloi- Helliol ot Hollioron. qucui vtmtus perllarc possel ad abifrcn-
(las paleas. ('.oiuportabanlur nianipuli
Cf. Sitrrenof West. Pal. Mem
UI. 7; Le-
se;:etuin in areaui, ut ibi Itiliu-alidne
yeiulre. Carie delà Paiesline D. Zanecrliia.;

La Palestine ilatijourirhui 189'.>. 11.414; G. A. {ïrana excutcreniiuividc s. \. AGRKIUL-

siHilli. Hist. Geogr. of Ihe Hoiy Land, TURA'i, undc arca ad tcrenchun I)(miI. 2."i, i

Plaie 1. V. 4); a granis ila evcussis paleae erant

separandae, unde aiea ad vonliiandutn
ARCHIPPUS ["\y/^ir.r.oi), chrisiianus
(Rnth 3,2; Is. 30,24), ad (piod venlus in-
(liuMii S. l'aiiiiis Col. 4,17 adinonet :

servicbat; unde 1er. 4,11 venins ad ven-

Vide minislciiuin quod accepisli in Do-
lilanduMi et purganduni et Os. 13,3 pul-
mino, ut illiid iiiii)leas. Qtialc niinislc-
vis turl)ine raptus ex arca (Dan. 2,35).
rium hoc fiiorit, dolerininari non potost.
Ne nianipuli in arca collecli vel frumen-
Epislnla ad Philcniononi inscribilni" Phi-
tuni iani parlini excussum raperetui',
loinoni, Appiae cl Archippo conimililoni
etiain in arca solebantpernoctare (Rutii
no>li'o V. 2;. IJnde Archippns ad fami-
3,2). Frunumluni purgatum e.xarcacoui-
liani Philenionis i)crtinnisse aliquibus
portabatur in borrea, ccllaria (Dent. 28,
vidflnr. sfcl inimcrilo.
8; Rulii 2,23; 2 Par. 11,11) vcl ctiani in
archisynagogus v. syxa- prompluaria seu granaria subterranea
(;()(;a. abdebatur, uli 1er. 41,8 dicuntdeceni viri
architectura v. aktes. ad Ismahel noli occiderc nos quia lia-
:

beinus tliesauros in agro frumenti cl

ARCHITRICLINUS (àpy tTp(/.Xivoç) hordei et olei et mellis. Speciali modo —
lo. 2.N. 9 illecsl, cui laniquam pracfecto
alitiuac areae cfferuntur :
cura incunibil instrucndi et ornandi tri-
1. Area A lad (""aNH pà i. e. area
(linii, mcnsas lectulosque collocandi,
rhamni SXojv 'Atoco), ubi filii lacob ex
,
disponendi dapes, praegustandi cii)0s et
Aegypto pi'ore(;ti, ut corpus patris propc
vina. Est ig-ilnr prinins niinister convi-
Hebron sepclirent, in itinere constiteruni
viornin. Perperani censet Lightfoot (Ho-
et per septem dies cxsc([uias planctu
rae hebr. ad 1. ci eius soluni fuisse
bcnedictiones pronuntiare in talii)us
magno et veiienienti celebrarunt (Gen.
.^0,10). Dubium est, sitne Atad nomcn
conviviis haberi solitas, bcnedictiones
viri, cuius regio fuerit ut Vulg. et
illa
sponsi, bcnedictiones super poculum vini
etc. N('(jue eius numus conlundcnduin LXX supponunt, an potius nonien appel-
lativum area rhamni, id «[uod probabi-
:
est cuni inunerc niaj;istri convivii 'ituja-
lius videtur ex ipso nomine (cf. lud. 9,
zoaiip/rjç), (jui a convivis electus ceteris
14. 15; Ps. 57 [58], 10 ubi idem nomcn
ferebat leges Idbendi, cuius munus com-
rhamni reperitur). Aliud noraen eiusdem
niodo et bilarilali convivaruni inserviens
loci est Aboi Mizraim. Chananaei enim,
Sapiens (pio<iuc descriliil Eccli. 32,1-8;
qui testes illius planctus erant, diccl)ant :

l.\X:5:i.i ss. .

Planctus (SlNj magnus est iste Aegyptiis

ARCTURUS V. SÏEELAE.
et locum vocarunt anïD SllX i. c. pra-
ARGUS siî^nuni foederisj v. IRIS.
tum Aegyptiorum (Gen. 50,11). Vulg.
ARGUS V. ARMA. (Planctus Aegypti) et LXX (:r£vOo? Alyù--
ARDON y-lH, Apotiv^, filius Caleb Tou) supponunt aliam punclationem SzN
lilii Hcsron, ex Azui)a genitus 1 Par. 2, Diijîa et utranniue notionem (planctus
18).
etpratum Aegyptiorum) coniungunt. —
AREA :niN, "Aps:, "Ilpa, 'HpaÉ), prin- Area Atad v. 10 trans lordancm sita esse
 381 AREA. AKEA. 382

dicitur, item Abel Mizraini v. 11 in texlii Cf.Guérin, Samarie I. 58. 59; Hitler,
hebr. et graeco. Ex quo apparet filios Erdkunde XV. p. 5i4. 545; Raumer, Palaes-
lina éd. p. 177; Vi(jouron.r, Dict. de la
lacol» non via recta ah Aegypto Hebro-
'i,

Bible I. 1198.
nem proi'cctos esse, sed niaiorc circa
mare Mortuimi circnitu; hoc utique mi- 2. Area Chidon (^ÏTi^ pà, aXojv omisse
rum videri potcst, sed facile fieii potiiit,
ut propter rationcs graves v. g, propter nomine proprio sed A SXwv XctXcj) ap-
belhini vel propter hoslilia a populis in- pellatur locus, ubi in transportatione
fcstis timenda iter tutius per descrtuni arcae de domo Abinadab in lerusalem
eligendum fiierit. Verbis tmns lordanem Oza manu extensa arcam sustentavit,
nostro loco regionem a lordane occiden- quoniam boves calcitrantes eam paulu-
talem indicari variae rationes suadcnl. luni declinaverant; propter quam irre-

Primum qiiideni exsequiae celcbratac verentiam et detectum fidei, quo populus

sont habitatoribus terrae Chanaan spe- rudis maioreerga res sacratissimas reve-
ctantibus hi autem parteni occidentalein
;
rentia imbueretur, Oza a Domino percus-
incolebant; interpretatio, quam Franz sus ibidem iuxta arcam mortuus est (I
Delitzsch (Neiier Commentar ïiber die Par. 13,9). Unde nonien loci ortum est
Genesis, Leipzig 1887, p. 534-535) in h. Divisio Ozae(l Par. 13,11) vel Percussio

1. proponit Chananaeos ex ripa dextera

Ozae f2 Reg. 6,8), hebr. in utroque loco

spectasse exseqiiias in ripasinistra celc- yiE i. e. ruptura, clades. Eadem area

bratas, est satis coacta et contra sensuni 2 Reg. 6,6 appellatur Area Nachon
obviiim. Porro ipsa natura rei suadel (^bj aXoj; Naywp). Nomen utrumque
l^à,
filios lacob non extra lerram Chanaan
Chidon et Nachon loco videtur esse in-
exscqiiias patriarchae egisse, sed post-
ditum ex eventu. Nachon enim explican-
(fuani soliuii patrium ingressi sunl i. e.
dum videtur ex eo quod sequitur 1,13^1
in ripa dextera. Hune locum Moyses aii-
ctor Genesis trans lordaneni situm esse etpei-cussit; pTiD autem nomen est iaculi
merito dicere potiiit. Neque obstat, (pmd vel hastae (cf. lob. 41,21 hebr. ubi Vulg.
paulo infra v. 13 dicitur et portantes :
quoque hasta, dum alias fere vertit cly-
euni in terrain Chanaan sepelierunt (ex peus); alii malunt appcllationem dcri-
quo modo loquendi aliqui colligunt plan- vareaiis (lob 21,20, LXX a-^c^y-q, Vulg.
ctum non esse factinn in terra Chanaan) ;

nam haec verba reteruntur ad id quod interfectio). Utrumque igitur nomen loco
inditum est a sorte Ozae, qui vel iaculo
praecedit: lecerunt ergo fiUi lacob sicut
Domini transfossus vel ictu ab eo per-
praeceperat eis (v. 12); nempe Gen. 49,
cussus dicitur. Habenms igitur aream
30 praeceperat eis lacob , ut in terra
iaculi vel interfectionis 1 Par. 13,9 et
Chanaan ipsum sepelirent, quare in v. 13
aream percussionis 2 Reg. 6,6; quod no-
singula recensentur facta esse uti lacob
iusserat; nullo autem modo dicitur eos
men utrumque postea suppletum est
appellatione : Percussio (divisio) Ozae.
tum tandem terram Chanaan esse in-
gressos. Acccdit deni(iue antiquatraditio,
— Secundum contextum Area Chidon seu
Nachon erat in via inter Cariathiarim et
([uam S. Hierouyinus (Ononiast. éd. Lag.
lerusalem nec procul a domo Obededom,
85,15) testatur locum hune 3 mil. pass.
in qua post niortem Ozae David arcam
a lericho, 2 mil. pass. a lordane distare
collocavit (cf. 2 Reg. 6,12; 1 Par. 15,25).
et vocari Bcthagla. Reiicicnda quidem est
interpretatio etymologica S. Hieronynii :
3. Area Nachon v. AREA 2.

locus gyri, eo ([uod ibi more plangentuiii 4. Area Areuna, Area Oman. Nomen
circuierunt in i'unere lacob; haec eniin hebraicum legitur 2 Sam. 24,10 Kethib
supponeret lectionem nSiV ni::, dum n:mN, Qeri T\zr\i<, l Par. 21,15 ss.
constanter "jj-ix, unde LXX ubique 'Opva,
noster textus massorethicus habet ni3
Vulg. 2 Reg. 24,16 s. Areuna -et 1 Par.
nSan i. e. domus perdicis. Beth Hagla
21,15 ss. Oman. Erat haec area in
(vide s. V.) nunc est Qasr Hadlje inter monte Moria oo loco, ubi postmodum
lericho et ostiuin lordanis. templum est aedilicatum ac temporc qui-
as;{ A m: A. Alt). Al.LS. AH't

iloiii havi.li^ i-\lia urluMU. t. uni poli- (;. A. .smil/i. Ilist. Oonr. of llie lloly l.aii.l,

lonti;i in liidaoa grassarctur, anjrolns l'Iale I. V; l). Znne.cvliia, La Palestine

Doniini iu\la ai'oain Aivniia Ii'luisaoi I
d'aiijoiird luii 18'.)'.), II. W i.

Alii veri) (lui)ilaiil, ntiin Arceon cun» Tell

ciMUfliahir oxtondens iiianntu siiani su- I

I
el-lie(i<iiil C()in|ioni possil v. '^. h\ Jhilil,
per lonisalein, iil dispordorct cani; l)a- AU. Pal. IS'.Ki, l'jy.
! p.
\\d aiilcni vidons anuclnui dt-pivcalns
(>st Doniiiunn ac intx'iilc (iad propliola ARED n"1'>*, "Ap^Jô , (Irciiims liiiiis

(Miila al» Aroinia area ilThltMii altare con- Hcniamin ^(icn. 40.21).
stilnit olilulihiiM' holocaiisla cl pacilica;
v\ propiliatns osl Doniiiius lorrae et co-
AREE n^N, Aci). unus r\ (iliis Olla

hibita osl plaga ab Israol Wc^. 24,1:;- i de tribu .Vsor (1 Par. 7,3'.)).

i:\; 1 Par. 21,14-28). I.ociini hoc sacri-

ARELI v. AUIKI. 1.
licio sanclilioalum David toniplo ox-
slruendo assi}j:navil (,1 l'ar. 22,1 s.; 2
AREM (N.'h. 7,42) v. HAMIMl.
Par. 3,1). Discivpanlia deprchoiidilui' AREOPAGUS (ApEto; rcdtyo?, collis
iiiler 2 Hc?. 24,24 Emil ergo David
: Marlius) eral Athenis e regioiic
collis
areani ot bovos ar^renti siclis quinqua- ex quo aspcctus late patebat
.\.cropolis
irinta ol 1 Par. 2I,2"> Dedil ergo David : inurl)em, ubi cclcberrinuuii iudicium el
Ornani pro loco siclos auri iusUssimi apud exteros quoqiic
in tnla (iraecia et
ponderis sexcenlos. Si consideramus maximi habilum celcbrari solebal. Ad
Abraham pro loco sei)ulUirac 400 siclos (Muu locum ductus est l'aulus, non qui-
argeati solvissc Gen. 23,15. 10), iure dcm ut iudicibus illis roligiosissimi iu-
inferlur arcam prope nrbcin in loco con- dicii et sanctissimi consilii (uli vcteres
spicuo silarn vix emi potuisse exiguo illo illud iudicium appellabant) sisterelur,
prclio oO siclorum argcnli; ex altéra sod ut in loco Iranquilliore quam in loro
parte pecunia 000 siclorum auri videtur et ediliore facilius a pluribus audirotur.
esse maior. Portasse 2 l\eg. 24,24 summa Nam qui eum dcducunt in Areopagum,
oO siclorum argent! solum ad boves in collem illum, solum dicunt interro-
euicndos refcrtur, ita ut pretium areae gantcs possumus scire quae (>st haec
:

eo loco exciderit. Cetcruni notandum est nova doctrina etc., eosque quaercre non
permultasesse discrepanlias intortextum animo accusandi sed cupiditale novum
nialo ai» amanucnsibus habilum libro- quid audiendi, apcrtc indicat S. Lucas
ruin Rcguni et Paralipomenon. addens Act. 17,21 Athenienses autem :

omncs et advenae hospites ad nihil aliud

AREBBÀ (nzin cum articule : ?na~
vacabant nisi aut dicere aul audire aii-
gna scil. urbs ; Sw0ri6â, A 'Ape66â^\ urbs quid novi. —
Paulus itaque ibi sermo-
niontis luda enumerata cum Gariathia- ncni habuit illiuii summa prudcntia et
rim (los. lo,60). Nunc l'ortasse Kkirbet artc cminenlem quo Athenienses a deo-
hebba propo Beit Nettlf i^clopha.) inter runi cultu ad unius Dei et lesu Salvatoris
tncridicm et occidentem. cognitionem traduccre studet; est pri-
Cf. r. Gitérin, Judée III. 336; Surrey mus quasi senno apologeticus et dida-
of n>st. l'ai. Mem. III. 314; Riess, Bibel- cticus de vera roligione. Nec caruit
Atias éd. 3, p. Smilh, Hi.st. Geogr.
15; G. A. otTcctu; v. 34 quidam viri adhaerentes
of the Holy Land, Plaie I. IV; D. Zanec- ei crediderunt in quibus et Dionysius
cliia. La Palettine d'aujourd'hui 18W, II. Areopagita i. c. erat unus ex iudicibus
267 (addilo signo'O- illis qui in Areopago sententiam dice-

ARECON cum articulo; deest bant, erat arei iudicii {Tacitus, Ann. 2,55)
i'^^pm
assessor, proiu virnobilis; nam indices
apud L\.\ , urbs tribus Dan (los. 19,46).
illide rébus capitalibus gravioribus et
Ceusetur esse Tell el-Reqrjeit a lafï'a de sacrorum violatione iudicium fere-
septemlrionem versus iuxla marc. Vide bant. Narrât Euscbius (H. E. 3,4; 4,23;
oliani MEIARCON. M. 30,221. 385) tradcre Dionysium corin-
Cf. Survey of West. Pal. Mem. II. 262- Ihiacum fuisse Areopagitam. primum
263. 275; Legendre, Carte de la Palestine; episcopum ecclesiae atheniensis. Eum
385 AREOI'AGUS. ARGENTUM. 3H6

niarlyriuin pro Christo subiissc Iradimt intulit eumque devicit. Herodes auxilium
Niccphorus(H.E.3,ll M. 145,920) et mar-
; a Komanis cfllagitavit et Tiberius misit
tyrologia. Notum esteiiisnoinine inscribi Vitellium Syriae legatum, ut Aretam re-
libros (le caelcsti hierarchia, de ccclc- pellcret. Vcrutn Vitellius audito nuntio
siaslica hierarchia, de divinis noniinibiis, de morte Tiberii, cum assumptis duabus
de mystica Ihcologia, cjuos non esse eius legionibus in urbem lorusalem advenis-
salis constat; cf. Stiglmmjr, Dcr Neu- sot opom laturus Herodi et Petram ver-
platonikcr Procliis als Vorlage des sog. sus properaturus, ab incepta expeditione
Dionysius Areopag-. in Histor. lahrb.
, destitit et milites in sua quemque hiber-
1895 p. 353 et p. 721 s. nia dimisit, quod non amplius sibi eadem
quae antea bclli gerendi potestas esset
ARETAS ('Apsta;). 1. Aretas , ô xwv imperio ad Caium delato (Josep/uts, Ant.
'Apâ6wv Tupavvoç (2 Macli. 5,8), pi'imiis est XVllI. 5,3). Qua occasione usum esse
Nabataeoriim princeps, de quo aliquid Aretam multi putant ad occupandam
certi innotuit nobis. Ad oiun confugit Damascum. Aliis tameji improbabile vi-
lason pontifex anno 169 a. Chr. ; si leclio detur a Romanis iniuriam urbis sibi
I. c. èyxXsitjOsi; retinetur, tnnc lason prins ereptae non esse punitam. Unde proba-
ab Areta carcere inclusus est et postea bile censent urbem Damascum a Caligii-
fugit de civitate in civitatem; verum la esse Aretae donatam, cum Culigula
haiid immcrito recentiores censent£Y/.X7;- eiusmodi dona et favores conferre sao-
ôit; esse legendum; tum lason confugit pius soleret (cf. Schûrer \. c. ComeUj, ;

ad Aretam neque tamen al) eo receptus Comm. in 2 Cor. p. 311).

est, quia apud eum accusatus erat pro-
pter animuia in Antiochuin Epipbanen
hostileni.
2. Aretas, de quu 2 Cor. 11,32, est rex
Nabataeorum, eius noniinis IV. qui Ae-
neas vocabatur, sed mutato nomine
Aretas dictus est {Flav. los. Ant. XVI.
9,4); rcgnuni tenuit per 48
anno 9 a. Chr. usque ad40 p. Chr.,
uti ex compluribus nnnimis constat; vide
Schilrer, Geschichte des jiidischen Voi-
kes im Zeitalter I. Ch. éd. 3, 1. p, 736 s.).
Cum Paulus apostoluspostconversionem
suam ex Arabia rcdtix in urbem Dania-
scuni niulto magis convalesceret et con-
funderet ludaeos, ludaei ab ethnarcha
régis Aretae contra Pauluni id inipetra-
bant, ut ad coniprehendendum Paulum
portae civitatis custodirentur; quare
Paulus in sporta per murum dimissus
est. Eo itaque tempore Aretas Daniascum
quoque possidebat. Et nummi quideni
damasceni cum imagine Tiberii habentur
usque ad annum 33/34 p. Chr., nummi
cum imagine Neronis ab anno 62/63 et
deinceps; ex tempore Caligulae et Claudii
nummi cum imagine Imperatoris reperti
I. KNABENBAUER.
AREUNA (2 Reg. 24,16 ss.) lobu-
sacus, qui aream suam in monte Moria
sitam Davidi vcndidit. Idem appellalur
Oman 1 Par. 21,15 ss. et 2 Par. 3,1.
Vide Aroa Areuna s. v. AREA 4.
annos (ab
a.
ARGENTUM, hebr. ï]DD, gr. %"-
po; s. sccundum inter metalla
àpyiipiov,
nobiliora locum occupât. Nomen tum
hebraeum (a radice =]DD) tum graecum
(ab àpY6;) et latinum ab albido colore
dicitur accepisse. « Venarum suarum
principia» (lob 28,1) praescrtim inmon-
tibus Hispaniae (1er. 10,9; Ez. 27,12)
habebat, unde tempore posteriore per
nautas Tartessios Tyrum et in Palaesli-
nam afferebatur; sed antiquitus obtine-
batur ex regionibus vicinioribus, prae-
cipueexCilicia, undeAegyptiipotissimum
argentum suum accipiebant (W. M.Mùl-
ler, Asien u. Europa, 338 s. 344 s.);
praeterea in montibus Armeniae et Mc-
diae cum aliis metallis argentum (juoque
inveniebatur [A. H. Layard, JNiniveh
and its remains 2,417-9 cf. Asurnasirpal
;

non sunt. Quomodo Damascus
possessionem Aretae, non constat certo.
Herodes Antipas, ut Herodiadem duce-
ret, priorem suamuxorem, fdiani Aretae
repudiaverat; quare Aretas ei bellum
venerit in Annal. Col. 1,57. 78. 83. 95 etc.) atque
etiam Aethiopia et Arabia cum auro ar-
genti copiam, licet minorem, praebe-
bant. Inde ab aetatc patriarcharum sae-
pissime in sacris libris memoratur.

LEXICON BIBLICUM.
3S-; AHC.ENTl M. :\HH

liiipiiinis lofii |>i>cuni;ie insiMvicbal (Cicn. ~nx': hi duo igilur, Argob cl Aric in de
•20,16: -JiMil rlc), ila ul ipsiim noiiuMi
fensiono régis Phaceia interenipti vel oli
iaiii in'cuniam irom'iatiiii sif^iiilicarcl,
aucliiiitatem, (|ua poHebant, a Pliacec e
Hiiaiiuiiiam aririMiliim ni > iiidiifta jtii-
vivis sublati suni; salleni liaoc inlcrpre-
lilira >'
iistiuo posl i'\siliiiiu liabyloniciiiii lalio lexUis esl |trobaiiiiissima.
nominm Unmix si-riialum. scd nitli poii-
(Ifiv apponsum in preliiini ilalialur ((ien.
ARGOB ^jlX. lilNH, '.VpyôS, 'Ep-

•23,10; Icr. .12.10 oie). IM-aolrrca vcrn yâS , Iraclus regionis Miisan, (|ui sexa-
ad vasa varia sacra ri profana nu;tallinn ginta urbes miiris, portis vectibus(|ue
hoc proliosum nlilo cral (icn. 4t,2; munitas jM-aeler oppida innumera non
Exod. 12,3:'); Nuni. 7,13 de). Eliani nuniita haludiat Deul. 3,'i-. 5). Cum lola
tnbac tlnolilcs ad convocandani nuiltilu- Basan dimidiae triitui Manasse tribucre-

dineni argcnleac lieri inbenlnr (Nom. lur, rcgioniMU Argob occupavit et

laie

U),2), ac parilcr in labcrnacnio (Exod. a noininc suo sexaginta urbes vocavit

38,2t>-^2S) ol poslca in Icniplo bierosolv- Havolh lair i. (>. villas lair (Deul. 3,13.
niitan.. Wc^. 7,51;
,3 Par. 22, ii; l 14); v. lAlK 1 et 2. Salomone rcgo Argoi)
29, i. 7 etc. ad varia opcra ar^enlum in- eral praefeclura sexla a liengaber in
servicbat. Simililer idololatrae deos ar- Hamolh Calaad résidente administrala
genleos (Exod. '20,23; ind. d7,4; ls.2,20; (3 Reg. 4,13). — Ex diclis regio Argob
30,22 Acl. 17.2'.) olc. alque parvas aedes
:
non (>sllola Basan, ut aliqui putaveraiil.
drornni suorum (Acl. 1!),24) sibi lacic- .M(Tito eadem putatur ac Trachonitis
banl. Quanivis anleni argentnni in cnu- [Ledjâ); sed vix dubium est quin etiam
nierationo inolallorum auruni praceedat latins patueril. Nonien Ai'gob explicatui'
Jos. 22,8), siciil niaviuio in Acgypto accrvus lapidum (a radice inus. lai).
proptor inaioi-em auri copiani saepius Targum Onkelos : Trachona; Targum
lici)at, gencralim tanion viliiis auro aesli- lonathan : Targona, Tarcona i. e. haud
nuibatur (cf. 3 Kc^-. 10,21). Undc in dubie Trachonitis a graeco xpayoïv (regio
visione de qiialUior rcgnis
pioplielica petrosa) dicta, lamvcro omnes explorato-
caput qiiidcm ex auro, peclus auleiii et res [Burckhardt, Seetzen, Porter, Wetz-
bracbia de argento ac parles inferiores stein, Merrill, Rey etc.) Ledjtl de.scri-
ex aère, ferro, liito fuisse describiinlur bunt terram petrosam a Djebel Uaurfm
>l)an. 2,32) ad significand,uni secunduni Damascum versus forma ovata protcn-
regnuin, scil. P(!rsaruni, minus, inferius, sam, quac omnem circa planitiem 8 vel
humilius bal)yloiiico fuluruni ^ib. v. 39). 10 m supcrans nonnisi massas sulphuri-
Pariti'r S. I^aulus opéra bona quac quis cas aspeclui praebet scil. reliquias eru-
super fundamentum superaedificat, pri- ptionum monlis Hauran hinc etiam ex- ;

niuni quiden» auro, ac secundo tantinn plicatur abundanlia cavernaruni inter

loco argento as.siniilat (I Cor. 3,12), mi- rupes latronibus niultum favens et adi-
noreni indicans operis valorem. tus ad vicos in média Argob sitos diffi-
cillimus; inter petrosa solum fertilissi-
Plura V. in art. METALLA. Cf. E. F. K. — mum est et fontes limpidi prosiliimt.
Ro.scnmiiller, Hibl. Alterth. IV. 1,53-5; R.
Le/mus, Die Metalle in d. aeg. Inschr., Phi- Argob iam a Relando (Palaeslina p. 9.')8.
lol.-hist. Abtiandl. Beil. Akad. 1871, 49-52. 959) eadem esse putabatnr ac 'Pi-^a^a
54. 116 s.; Leunis-Senfl . Synopsis III. 1, Fluvii losephi (Ant. XIII. lb,5) et Ragab
p. .302-6;.»/. Raucr, Lelirb. d. Minéralogie, Mishnae (Menachoth 8,3). S. Hiero-
Berlin u. Leipzig 1886, 256 s. nynius cum Eusebio in Onomast. (éd.
L. FONCK. Lag. 88,34 cf. 216,97) s. v. Argob ad-
dit « Et est usque hodie viens circa
:

ARGOB (2ii"lX, 'ApTÔ6), dux vcl ma- Gcrasam iirbem Arabiae, quindecim ab
gislratus in aula Phaceia régis Israël, qui ea miiibus distans contra occidcntem,
Samariac una cum rege occisus est a qui Argas ('Eprii) appellatur; quod in-
Phacee 4 Reg. 10,2:;;. Yulg. verlit : tcrpretatur Symmachus mensuram »
iuxta Argob et iuxta .Vrie, LXX reclo (TOpî;j.£Tpov). Talis vicus hncnsque non in-

{Aâ-à tou '.VoyôÇ /.ai jjLîxà tou Apîa (heljr. notuit. Khirbet 'Arqub el-Rahua ad oricn-

I
389 ARGOB. 390

tem laciis Tiberiadis sitiis, quciii Schu- septimus intor filios Gad cnumcratus, a
macher (Across Ihc lordan 1880, p. 45) quo descendit famiiiaAricIitarum (Num.
siiggeril, ab aliis roiicitiir, luni quia 20,17). idem in Vulg. Gen. 46,16 voca-
idem nomen 'Avquh niidlis locis cis et tur Aroli.
Irans lordancm coiiveniL, tum quia scri- 2. Ariel (Sxnx, 'ApirJX), unus ex illis

ptio (Ayin inilialis et Qof medialis) a principibus quos Esdras misit ad Eddo
scriptione Argob nimium recedit {Legcn- (Esdr. 8,10. 17).
dre). Videntur tamen Erga (Arga) Euse- 3. Ariel, quam vocem communiter ex-
bii et S. Hieronymi,
lUigaba losephi, plicant Iconem Dei,etiam adhiberi vidc-
Ragab Mlshnac eadem esse urbs trans- | tur ad designandos vires fortes; ita 2
iordanica in vicinitate Gerasenorum Sam. 23,20 dicitur hebr. Banaias percus- :

sita, licct cum nostraregione Argob nihil sit duos Sî^lK Moab, duos leones Moab
commune habuerit.
{Fulq.), ubi tamen LXX oûo mol»? 'AptrîX :

Cf. Burckhanlt, Reisen in Syrien und tou Mwâ6; in loco paralJelo 1 Par. 11,
Palaestina, éd. Geseaius I. p. 121. 12G. 1'j5.
22 Vulgata quoque duos Ariel Moab et :

196; Seeizen, Reisen durch Syrien, Palae-

stina etc. éd. Kruse I. p. 34-134; /. L. Por-
LXX Touç ouo 'ApirjX MwàS. Dicitur quippe
ter, Five years in Damascus 1855 II. p. 271; 11N leo, quare iis in locis ea explicatio
Wetzstein, Reisebericiit ùber Hauran und non videtur a re aliéna. Eadem significa-
dieTrachonen 1860; Merrill, East of lordan tio leo Dei e. héros agnoscitur
: i. Is.
1881, chapt. 2-5; Reij, Voyage dans le Haou-
33,7 sed formam, quae in textu mas-
;
ran, Paris 1860; Legendre apud Vigouroux,
sorethico habetur, non omncs eadem ra-
Dict. de la Bible I. 950-953.
tione explicant (cf. Knabenbauer ad h.
ARIARATHES ('AptapdOriç), rex Cap- I.). Aliter utique videtur vox explicari
padociae, oui l^omani Simonem Macha- debere Js. 29,1 s., ubi lerusalem voca-
baeum et ludaeos sibi foedej-e iunctos tur Ariel. Sunt quidem hic quoque qui
per litteras commendarunt (1 Mach. 15, leoncm Dei rctineant; alii tamen expo-
22). Romae educatus [Liv. 42,19) Aina- nunt focum (altare) Dei, quod nomen
rathes V, Eusebes Philopator (163-130 a. urbis illustratur Is. 31,9 Dominus cuius :

Chr.) Romanorum semper amicus erat. ignis est in Sion et caminus eius in le-
Ab Orophcrne aeuiulo regni Cappodocia rusalem haec explicatio confirmatur eo
;

pulsus ope Romanorum et Attali II. Per- quod Ez. 43,15 altare Domini appellatur
gameni throno l'estitutus est {Polyb. 3, Ainel. Neque deest ratio explanandi de
3; 32,20 ,Appian. Syr. 47; lustin. 35,1). foco, igné Dei nam habet notionem ; mx
Attalo III. niortuo Romanis openi prae- ardendi unde fortassc leo quoque signi-
;

stabat contra Aristonicum regno Per- ticatur tamquam ardens, igneus, et ap-
gami potiturum, sed in proelio occubuit pellatio ea facile transfertur ad altare
{lustin. il, i. 2). Ariarathes V. a quibus- Domini, in quo ignis ad sacrificia ardet.
dam VI. numeratur, (juia Ariarathem I.
perperam in duos dispescunt e. g. West- ARIES. 1 . Animal sacrifîcale. lam
cott Smith-F aller, Dict. of the Bible,
in Gen. 15,9 aries recensetur inter animalia
I. 1,230 b. Cf. Pauly-Wissowa, Real- quae ad sacrilicium adhibentur et 22,13
Encycl. der klass. Altert. II. 818. offertur ab Abraham aries quem viderai

ARIDAI (nnx, 'Apoaro;), nonus inter vêpres haerentem cornibus et quem

ipse Deus ei praebuit offercndum in ho-
filius Aman (Esth. 9,9).
locaustum pro filio Isaac. Cum itaque in
ARIDATHA (Xmnx, Iiap6axa), sex- Genesi bis aries a Domino ad sacrificium
lus filius Aman (Esth. 9,8). mirum est quod in lege
designetur, non

ARIE (n"i"lNn, 'Apta), magistratus in

quoque mosaica ad varia sacrificiorum
gênera destinatur. Sacrificium prodelicto
aula Phaceia régis Israël et nna cum (D^N) ariete erat conficiendum Lev. 5,
Argob occisus a Phacee (4 Reg. 15,25);
15-6,6 (hebr. 5,15-25) et 19,21; pariter
V. ARGOB.
eiusmodi sacrificia fiebant in consecra-
ARIEL. 1. Ariel (iSnix, 'Aptr^X),
lione Aaronis in pontificem et filioruni
:{!ti AlUES.
oins in sanM-ilolosKx. ilM s,;
molaltanliir in liolocaustuin ol oliani
hoslias pacilicas; saniriiini"
inolali Aanm iM lilii ol V(>sliincnla sacor-
(lolalia asi.iTi:t>l>anlnr:(r.Lov. 8,2. IS-O,
l<). Kliani in sollonini (>\pialionis die aries
in lioiooansliinicrat niVorondiis Lcv. 10,3.
6. In sacriliciis iino(iue diornm leslornm
arictes ni olVoranlur pracsci-iliiUif Lov.
2:^,18 feslo ponloc-ostes, Nnm. 28.11 ca-
lendis, IDIVslo paschalis; •2',),'2. 8. \:\M
m variis solltMnnilalil>us nionsis seplimi.
l\irilcr aric? in hosliain pacilicani erat
olTorendus in coniplotione dicnuu qnos
nasiraous ex volo decivvcral Niiin. (i,14.
17, In consécrations talternacidi princi-
l)cs Iribuiimcuin aliis oblationibus eliani
arictes in liolocaustum adducebanlNum.
7,lo Praeter sacrilicia aricluni lcp:o
s.
praescripta uniisqnisque poterat arielem
in bolocaustum vol in hosliam pacificam
pro sua devotione oiferrc eo rilu qui pro
singulis sacriliciis simul cum ferto prae-
cipiUir (cf. Num. 15,3 s.).
2. Machina militaris. Dicitur aries
quoque machina militaris (lua crebris
ictibiis in oppufrnalionc
mûri urbiuni
concutiuntur et prostcrnuntur. Israelitis
eiusmodi machinas ad muros pulsandos
non deliiisse, inde iam concludendum est
quia urbes quas ingrcssi in Icrram pro-
missam expu.iruare debebant mûris allis
oranl munilac ^Num. 13,20; Deul. 3,o
cunclae urbes erant munitae mûris allis-
simis porlisque et vectibus); sed quales
fuerintistae machinae nescinuis. Ma-
cbinam similem ci quam vetcrcs arietem
vocabant videlur Ezechiel 4,2 designare
et 21,22 (anr arietes Vulg., ^{koi-i^m
LXX, sed 21,22 ^aXcrv yipxy.ix/,
machinam deprehendunt Ez.
plcrique
26,9, ubi fortasse vcrtendum erit et
percussionem arielis sui dabit in mocnia
tua; sed locus est valde obscurus et va-
riae interpretationes iam a LXX, Syro et
recentioribus sunt propositac. Appella-
batur autem a veteribus aries trabes illa
longa ope machinae impulsa contra mu-
rum non ideo dumtaxat, quia quidam
arictes militares ferreum arielis caput
praeferebant (erant enim alii (pioque qui
ferream cuspidem praeferebant), sed quia
eis vi magna summoque impetu mûri
AltlMATIIAKA. :5!)^J
ariolos im- concutioltantur. Ciun 1er. 3'.l,2 iiebi-. di-
in ( alur de expugnalione Jérusalem a (",hai-
arielis iin- daeis l'acla : i-iipla est civitas, Chaldaei
nuu'o civilatis luiicliiuis proslralo iri'ii-
pisse in cam eiimt diccndi. Cf. AUCKS.
I. KNAUF.NHAUER.
ARIMATHAEA 'AoiaaOa(a), civilas
ludaeae cl uiIk p.iliia bisepii uobilis de-
ciu-ionis et (liscipiili Icsu i.Malth. 27,:i7;
.Marc. i:i,'t3; i.uc. 23,51; lo. 10,38). Vi-
delur tamen Iose[»ii non Arimalhaoae.
sed liierosolymis sedcm lixissc; erat
enim mcmbrum syncdrii (PouXeuttî;) cl
liierosolymis (juoque sibi sepulcrum pa-
raverat.Arimathaea generatim agnosce-
batur in vico Jiamle 3 km a l.ydda me-
ridiem versus silo [Bonifacius liagus.,
Quaresmius, Relandus, Rnumcr, Guérin).
Obstat quod scriptores arabici (impri-
mis Abulfeda, Tabula Syriae erf. Koehler
p. 70) referunt Ramle urbem conditam
esse anno 71 G p. Chr. a Soliman filio Abd
el-Melek; sed hoc etiam de i-estitutionc
urbis aliquando dirutae intcllegi polcst.
Antiquam tradilionem de Ramle-Arima-
thaea everterc conatus est liolmison,
cuius argumentis Guérin rationes pro
Ramle-Arimalhaca opponit. A recentio-
ribus (Heydet, Zanecchla) Arimathaea
censetur esse Remis viens a Lydda (Dios-
poli) inter septemtrionem et orientem
silus volsi mavis, inter loppen et Silo.
Huic opinioni sine dubio multum favct
Onomasticon {cd. Lng. 14G,2i- cf. 288,
10): «Ruma quae est Ariina ('Ap^a)
quae nunc adpellatur Remfthis {'P^xolq);
est autem in fmibus Diospoleos et a pie-
risque Arimathaea nunc dicitur ». Alibi
Onomasticon (éd. Lag. 06,17 cf. 22b, 12)
eandem affirmât Arimathaeam esse eandem ac
Ramathaim Sophim patriam Samuclis in
: rcgione thamnitica iuxla Diospolim si-
tam, de cuius situ determinando iterum
variac sunt opiniones; v. RAM.\.THA.
Cf. Bonifacius Step/ianvs Ragusinus,
Liber de perenni cultu Terrae Sanctae, éd.
Cyprian. de Tarvisio, Venetiis 1875 Qua-
;
resmius, Terrae Sanctae Eiucidatio, éd. Ci/-
prian. de Tarvisio, Venetiis 1880-1881, 11.
p. 8 b. 9 a; lieland, Palaestina p. 579-581 :
Raumer, Palaestina éd. 4, p. 217-218; lio-
binson, Palaestina lll. 251-256 et Neuere
bibl. Forsch. in Palaestina p. 18i; V. Gué-
393 ARIMATBAEA.
rin, Judée 1. p. 34-55; L. Heidet, cuius la-
Uones referuntur apud Vigouroux. Dict. de
la Bible I. 959-961 D. Zanecchia, La Pa-
;
lestine d'aujourd'hui 1899, I. 97
ARIOCH Cqinx, 'Aptoj/J.
sopotamius foederc iunclus cum Chodor-
lahomor, Amrapliel, Thadai (Gen. 14,1.
9); hi postquam qiiinque rcgibus Penla-
poleos cladem inflixerunl, ipsi ab Abra-
liam c\ iniproviso oppressi et profligali
sLint. S. Hieronyniiis in Vulgala Synima-
clium secutus vertit Arioch rcx Ponti;
:
sed in Icxtu hebraico et LXX legilur
rex Ellasar. EUasar haud dubie est Larsa
{Larsav), url»s Babyloniae celeberrlnia
çlei Solis, quae
cultu et teniplo Shaniash
interEupbralen et Tigrim prope Ur
Kasdim paulo septeintrionem versus sita
erat; bodic Senkere. Arioch rex Ellasar
in inscriptionibiis cuneiformibus
scitur Iri-Aku seu Rim-Ahu, filiiis Ku-
dur-Mabug régis Ur et Siiinir et Akkad
i. c. régis priniarii, cui etiam regnum
Larsa subiecluni erat. Arioch erat ex
progenie babylonica Elamitarum, sicut
Cholorlahonior rex Elamitarum. Brevi
post cladem quattuor regibus foederatis
ab Abraham inflictam Elamitac ex Me-
sopotamia ciecti sunt a Hammurabi rege
Babyloniae. Arioch igihir erat ultimus
rex Ellasar.
Vide documenla in Schrader-Wliiteliousp,
Cuneif. Inscr. and Old Test., I.
301. Cf- de Ilummelauer. Comment, in
/•'.
Gen. p. 373 et de nomine Ponli i)ro Ellasar
p. 376 et etiam de urbe Ellasar p. 188.
2. Princeps militiae régis Nabuchodo-
nosor i. e. dux regiae cohortis (Dan. 2,
14. IT). 24. 25); is a rege iussus sapien-
les Chaldaeos, qui somnium régis con-
iectare non poterant, undique conqui-
rebat, ut interficerentur; idem Danie-
lem, qui somnium et interpretationem
divinitus edoctus erat, ad regem intro-
duxit. Nomen Arioch a nonnullis criti-
cis {Bohlen, Gesenius, Hitzig) ex lingua
sanscrit, explicandum esse dicebatur;
nunc vero noiuon omnino babylonicum
esse agnoscitur scil. idem ac ïri Ahu
[Rim Aku, Biv Akii) i. e. servus dei
Luni (Schrader-Whitehouse, Cuneif.
Inscr. and Old Test. II. 127).
ARISTOBOLUS. 394
ARISAI ("iplIX, 'l'ouaaîoç), oclavus
lilius Aman(Eslh. 9,9).
s. II. 433 s. ARISTARCHUS ('Ap{c7Tap-/_oç), Ma-
ccdo, ciirislianus Thcssaloniccnsis. Erat
l.Rexnie- conies S. Pauli in cius tertio itinere apo-
stolico; in seditioneephesina cum Gaio
Macedone theatrum raptus est (Acl.
in
19,29); deinde Paulum comitatus est in
Macedoniam et Graeciam eratque unus
ex illis septem, quos Paulus rediturus
Troadem praemisit, ut inde ipsum comi-
tarentur in urbem lerusaleni (Act. 20,4).
:
Cum apostolo captivo navim Adrumeti-
nam conscendit (Act. 27,2). Romae Pauli
concaptivus et adiutor fidelis erat (Col.
4,10; Philem. 24); sed ab eo discedere
coactus erat, cum 2 Tim. 4,11 solus Lu-
cas cum Paulo fuerit. Ex Coi. 4,10. 11
colligitur Aristarchum ex circumcisione
agno- fuisse.
ARISTOBOLUS ('AptcjTooouXoç).
1. Epistula quae 2 Mach. 1,10-2,19 a
synedrio populoqueludaeorum et a luda
in Aegyptum missa legitur, inscribitur
Aristobolo magistro Ptolemaei régis, qui
est de génère christorum sacerdotum et
his, qui in Aegypto sunt, ludaeis (v. 10).
Haec epistula recentem Antiochi IV. Epi-
phanis mortem commémorât, quae ru-
more vago statim in ludaeam aJlata erat.
Mortuus est Epiphanes anno 149 aer.
Seleuc. (1 Mach. 6,16) seu a. 164/163 a.
Chr. ludas igitur, qui cum synedrio epi-
120. II. 296-
slulam scripsisse legitur, est ludas Ma-
chabaeus, qui duobus vel tribus annis
post Antiochum IV. occubuit (a. 161 a.
Chr.) et bac epistiilaludaeos alexandrinos
invitât ad festum encaeniorum mense
Caslev celebrandum i. e. ad diem anni-
versarium agendum, non ad primam fe-
sti institutionem, quae iam mense De-
cembri anni 16o a. Chr. celebrata erat
(v. lUDAS l). Rex Aegypti in epistula
nominatus est Ptolemaeus VI. Philome-
tor (180-145 a. Chr.). Undc Aristobolus
niagister seu consiliarius Ptolemaei est
celeberrimus ille philosophus aiexandri-
nuSjde quo Eusehius, Chronic. II. {M. 19,
'JOo vel éd. Schoene II. p. 124. 125) re-
ferL « Aristobulus, natione ludaeus, Pe-
:
ripateticus philosophus agnoscitur, qui
ad Ptolcuiaeum Pliilometorem explana-
tionum in Moysen comraentarios scrip-
3o:i AlUSTOliOLl 39(i

sil ". De omli'iii |tl»il(>s<)|»lio Kusoliiiis noniinis gonuina videlur ess(> 'ApEÛç (apud
(Prat>|>ar. rvanj:. (t; M. il.f.i^fi) dicit : scriplores gracros et Corpus Inscriptio-
<( Illi' aiiltMii ipsc osl, cuiiis HIht Maclia- nuiii Alticdrum [. II. 1. n. 3:12). lamvero
liaooriim sociindiis sul> iniliimi inenlio- (bio l'iicrunt rcges Spartae, quibus iio-
iii'iii l'acil ». or. Sc/iùrcr, «u'scliichlo dos intMi oi-at Areios seu Areus, ut auctores
jiidisclien Volkcs iin Zeilallor iesu Cliri- profani et inscription(>s nummorum le-'
sli éd. :», 111. p. 38V-392. slantur Areus I. qui teste Diodoro Si-
:

2. S. Paulus Uom. 10,1 1[10] salulal culo (20,29) annos i-4 regnavit (scil. 309-
oos qui siint ex .\ristol>oli doiiio iloxtus 2G:'>) et Areus II., qui circa a. 2i5:i a. Cbr-.
reocplus 'ApiaToooûXoj mclius iil vidclur rt>gnavil, sed teste Pausaiiia (III. 0,0)
qiiam ".\pi3To66Xou). Non ipso .Vrislobu- iam puer oclo annorum mortuus est.
lus noquo oninia mcmbra lainiliao ari- Très autem ei-ant pontifices, quibus
stohidianac saliitantur, sod soli Cliri- nomen Oniae. Onias I. erat filius leddoa
stiani. Niiin Aristobulns idem sit, qui in et pontilicalum gcssit 21 annos (Cbron.
Martyroiogio Uouiano discipulus Apo- Pasch. M. 92,417); cum igitur leddoa
stoldriun dicilur, non conslal. Certt' ox aequalis Alexandri Magni codem fore
nobilioribus viris erat. Non iuiincrilo a tempore cum Alexandre mortuus sit
nonnullis rcconlioribus consctur esse [Flav. los. Ant. XI. 8,7), Onias I. ponti-
Aristobulus iunior, Herodis .Magni nepo?, fex erat circiter 323-300 a. Cbr. et fortasse
qui cuni IValribus suis Agri|)pa et Hc- ultra hoc lempus, siquidem clu-onologia
lode Roinac cducatus fuit et Iratribus l)ontificum ludaeorum multis dubiis iu-
suis ad regiaui dignitateni evcclis ibi- volula est. Onias II. tempore Ptolcmaci
dem privatus degebat Claudio inipera- III.Euergotis (247-222 a. Cbr.) munere
tori aniicitia iunctus (cf. Flav. los. Bell, pontificis fungebatur (Ant. XII. 4,1. 2).
iud. II. 11,0; Anl. XX. 1,2). Hoc suppo- Onias III. ab Anliocho IV. Epipbane
sitf» Arislobuliani a mullis intellcguntur anno 174a. Cbr. munere ])rivatus et aniio
servi libertique, qui prius quidcui Ari- 171 a.Cbr.a Menelao occisus est(2Macb.
stobuli fiierant, co tanicn teuq^orc quo 4,7-10; 4,34).
Paulus scripsil, iani ad Cacsaiis fanii- Ex bis satis certo colligitiu' epistulam
liam perlinebant, sicul e. g. Maecena- nostram ab Ario 1. ad Oniam I. scriptam
tiani, Agrippiani, Gernianiciani in Cae- esse circiter intra annos 309 et 300 a. Cbr.
sarum faniilia inveniebanlur; solebant
Cf. Clinton, Fasti Hellenici II. 225-271
cnini servi, qui per hercditalcui vel pcr .
;

Schurer, Geschichle des jiidischen Volkes etc.

confiscalioncni etc.) in alterius nianum éd. 3, 1.237; Paulij-Wissoira, Real-Encycl.
transierant, iuxta piistini doniini nomcn des klass. Altert. s. v. Areus.
appellari. Arislobuli igitur famllia i. e.

servi per iiereditatem in familiam Clau-
dii Caesaris transiisse putantur. Cf. Cor-
nely ad Rom. 16,11 Lightfool, St. Paul's
; defensiva, quorum etiam mcntionem fa-
Epistle to the Pbilippians p. il").
ARIUS rex Spartae, qui epistulam
1 Macb. 12,20-23 ad Oniam pontilicem
ludaeorum dedil. Nomen Macb. 12,7
legitur lapcto; sine dubio pro "Apeioç.
ARMA. Distingui soient arma ad pe-
tendum ad tegendum, vel ofTensiva et
et
cit apostolus commemorans arma iusti-
tiae dextra et sinistra (2 Cor. 0,7); nam
arma offensiva gladius, basta, telum
dextra vibrantur, defensiva clypeus,
1 parma tejicnlur sinistra. Gladius in va-
gina portabatur ad fémur sinistrum sin- ;

Paulo infra 12,20 legitur 'Ovtâpr]i; (Cod. gulari consilio Aod sese accinxit gladio
Sinait. ov.aapr,;), qiiod ex scriptione con- subter sagum in dextro femore, qui
tinua duorum nominum 'Ovi'a "Apr,ç cor- manu sinistra eum infixit in ventre Eglon
ruptum unde Vulg. recle verlit Et
est, : régis Moab (Iud. 3,10-21), ex qua narra-
boc est rescriptum epistula)um, quod tione etiam discimus gladios utrimque
miserat Oniae : Arius rex Spartiatarum babentes aciem non fuisse ignotos (cf.
Oniae sacerdoti magno salutcm. Cf. Flav. Hebr. 4,12 o(aTO[j.oç). Gladio et arcu iam
Jos. Ant. XII. 4,10 : "'Apsioç, XIII. 5,8 : usus est lacob (Gen. 48,22). Areus fiebat
jiapà 'Apéo>;, -M 'Aper [éd. 7\lese). Forma ex ligno forti vel etiam ex aero (2 Reg.
 397
22,35 componens brachia moa quasi
arciim aoreiim; lob 20,24); ncrvtis eius
manu tendebatur, dum pcde arcus cal-
catus firmiter tcncbatur; inde arcuui
calcarc (nxZJp T]TT 1 Chron. 5,18). Sagil-
lae portabantur in pbaretra; sagittas
ardentes i. e. quac alimentis ignis in-
structac accendobantur et accensae mit-
tebantur etiam quandoque adhibitas esse
Ps. 7,14 discimus. Lancea, hasta, iacu-
lum arma erant ad feriendum, sed quae
eminus quoque iaciebantur; ita 1 Reg.
18,11 tenebat Saul lanceain et niisit eam
putans quod configere posset David cum
paricte (19,10; 20,33). Hastilc erat li-
gneum, cuspis fcrrea vel aerea. I.ancea
V. g. Goliath ita describitur hastile ha-
:
stae eius erat quasi liciatorium texen-
tium, ipsum autem ferruni hastae eius
sexcentos siclos habebat ferri (1 Reg.
17,7; 2 Reg. 21,19). Funda quoque ad-
hibebatur, in cuius usu eminebant ali-
qiii ex Beniamin tribu scptingenti crant
:
viri fortissiini, ita sinistra ut dextra
proeliantes et sic fundis lapides ad cer-
tum iacientes, ut capillum quoque pos-
sent percutere et nequaquam in alteram
partem ictus lapidis deferrotur (lud. 20,
16). Quoniodo David iuvenis in funda et
lapide praevaluerit notum est (1 Reg.
17,40-50).
Arma vero ad tegendum erant scu-
tum, galea, lorica; ocreae aeroae ad te-
genda crura solum commemorantur in-
ter arma Goliath (1 Reg. 17,6), et quod
Is. 9,5 habetur "rÏND aliqui explicant de
calceo militari, sed res est dubia (cf.
Knabenbauer, Comment, in Is. I. p. 223).
Scutoruni duo gênera nominantur, maius
n^ï, et minus "[^D (clypeus). Erant, uli
coniicere licet, ex ligne corio obducta
et quo corium magis aptum esset ad
ictus enervandos oleo inuncta (cf. 2 Reg.
1,21); ita Is, 21,5 (iiebr.) surgile prin-
: contra reges regnum Dei oppugnantes.
cipes, ungite clypeum. Goliath autem
habebat clypeum aereum et loricara
squamatam (1 Reg. 17,5), Saul galeam
aeream etloricam (1 Reg. 17,38). At mi-
lites gregarios non habuisse loricas et
galeas saltem tempore antiquiore colligi
potest ex 2 Par. 14,8, ubi de exercitu
Asae solum scuta, hastae, clypei, arcus
nominantur; sed iam Ozias praeparavit
ARMAOEDON. 398
cuncto exercitui clypeos et hastas et ga-
leas et loricas arcusquc et fundas ad
iaciendos lapides. Salonion etiam in ar-
mis magniricenliam suam ostentavit :
fccit ducenta scula de auro purissimo,
scvcentos auri siclos dédit in laminas
scuti unius et trecentas peltas ex auro
probato, trecentae minae auri unani pel-
tam vestiebant; posuitque cas rex in
domo saltus Libani (3 Reg. 10,16. 17;
2 Par. 9,15. 16); quac non tam ad pu-
gnam quam ad pompam inservieliant.
Haec scuta aurea Sesac rex
abstulit
Aegypti anno quinto regni Roboam, et
Roboam pro eis fccit scuta aerea (3 Reg.
14,25-27). Ex lob 6,4 hebr. vidctur col-
ligi usum sagittarum veneno infectarum
etiam notum fuisse.
I. KNABENBAUER.
ARMAGEDON ('ApjJLaYeowv -ysoSiiv)
Apec. 16,16 appellatur locus, in quem
(postquam angélus sextam phialam effu-
dit) très spiritus immundi in modum ra-
narum, spiritus daemoniorum facientes
signa, congregabunt reges terrae in
proclium ad diem magnum omnipolentis
Dei. Nomen ibi dicitur esse hebraicum;
quare proxime adiacet ex forma quae
in graecis codicibus saepius reperitur
JTTiD in mons Megiddon, nions Maged-
do. Ea in regione, apud aquas Mageddo,
i. e. ad torrentem Cison, exercitus labin
régis Asor sub duce Sisara victus et
proslratus est (lud. 4,7; 5,19); Ochozias
quoque rex percussus fugit in Mageddo
et mortuus est ibi (4 Reg. 9,27) ibi lo- ;
sias rex quoque victus et occisus est (4
Reg. 23,29; 2 Par. 35,22). E re olim ge-
sta nomen petitur, ut significetur reges
illos victum ac prostratum iri. Sicut ita-
que exercitus Chananaeorum ibi miro
Dei favore victus est, ita Deus iterum si-
mili modo suam manifestabit potentiam
Nomine itaquc res gerenda, non regio
designari videtur, ac si diceres illis in-:
stabit altcrum Mageddo. Montis quidem
Mageddo non fit mentio, sed potius
campi Mageddo (2 Par. 35,22; Zach. 1^,
11). Celerum si vêtus Mageddo est ho-
diernum Ledjdjân (quae est plurimorum
sententia), prope Ledjdjûn csl etiam col-
i
lis Tell el-MiitescUlm et totus ille campus
."{•Mt AHMAGi:it(i.\. AltM(tN. m)
atliacol liadui colliimi, (|iii planilicin (2.8; 3,:i; s. 7); v. ROS. Ris etiam im»
Esthrliui a plaiiilie Saroii scpaial. p2ip ponilur.Am. (;,4; Mal. 4,2), quod
.\liai> tinoqno («xplualioncs tcnlalae
proprie" slaludimi » signilical.
sunl. e\ qiiihus diias coninKMUorare sa-
lis eril. Urcmrit cniin Dnu'^ius ad cly- ARMON (.-î:ia"inn ; eu tô «po? tô Toja-
iii<)l(»iriaiii ol consel iiomcn doclarari j>\
[lâv var. 'P£|jLiJ.d(v, 'EpjjLwvoc, 'Apjiavdt) le-
gilnr in Vidg. Am. 4,3 : cl proiiciemini
in Armon. Quid vero nai)2"inn signilicet,
singniao littiMae pro luiiuoris suiimnlm-
eundein minioruin oflicero qiiciii nail plane incerlum est. Insnpernon constat,
n'^"~:n Iloma magna i. e. a04; quarc utriun cum lextu massorethico njriDSu.*n

Uomani vertenduni sit proiicietis (forma Hipliili

acuijrmalice designari. Vrrum :

iilruiuquo niiiiis siilitilitor excojiilatuin

an proiiciemini (forma llopbali, ut LX.X
est iioqiie iiUiim ivpciilur in loxlu indi- Vulg. Syr. Cliald. Iiai)ent. Tcxliis origi-
cium de numéro nominis t'ss(> cogitan- nalis praebci n:ainn njimnn, etiam ,

dnm, neque ullo paclo id ab iis quiiius njC nnn, immo n:'l)2î;n; cf. B. Kennikotl,

lilior dostinalur dcprehondi polorat. Vct. Test, hebr., Oxford 1770-1780, II.

p. 264; /. h. de Hossi, Scholia critica in

l'num illud de Ma-cddo illis non igno-
tnm eral.
Parmae 1798, p. 8:i-86. Alii
V. T. libros,
voccm explicant iit nomen proprinm,
ARMENIA. (sed hcbr. 'CTIX) nomi- alii ut nomen appcUativum. LU nomen
natiir rcgio monlana, in qua arca post proprinm loci explicant LXX, Itala : su-
diluvium roquievit (Gcn. 8,4; lAX 'Apa- per montem Wemman {Sabatier), Aquila
pâi), et regio illa, ([iiam Araxes fluvius 'Apjxavà et Tlicodolioli :îç tô u'ir,Xbv fipoç
permeat (4 Reg. 19, .H Vulg. terra Arme- {Field, llexapla Orig.\ Si/mmachits zk
niorum, lAX y^ 'ApapâO; loco parallclo 'EpijLrjvîav {Field, Ucxai)la) vol et; 'Ap[i.£-

Is. a7,38 Vulg. terra Ararat, LXX 'Apixe- vt'av (Onomast. Eus. cd. Lag. 289,33),
vt'a; Tob. 1,21 ta ôprj 'ApapdtO). Eadem rc- S. Hieronymus in Vulg. Armon, in Com-
gio in inscriptionibus cuneiformibus vo- mcntario in locis Armeniae, quae vo-
:

catnr Urartu et tempère reguni Assyrio-
rum montana Ararat valleni(|uo Araxis
lluvii obtinebat; sed antiquissimis tcm-
poribus lorlasse latins palebat. Kius tor-
rae quoque mentio fît 1er. 1)1,27 Ara-
cantur Armona (apud .1/. 23,1024), Syrus:
ad montem Armeniac, Chald. ultra mon-
tes Armeniae, ex recentioribus Vater^
Mercier, Konig, Hartung : proiiciemini
:
versus Hcrmon (cf. Am. 5,27 migrare :

rat(LXX mendoso dtpaTs),Menni, Asccnez; vos faciam trans Damascum), ita ut ge-
Ararat et Menni ccnsenlur constituere neraliter indicetur, quo hostes eos in
Armeniam maiorcm vol orientaleni, As- exsilium traducturi sint. —
Ut nomen
cenez Armeniam occidentalem (cf. Lenor- proprinm personae explicat Eivald :
mant, Brunenf/o). Praeterea aliqui conii- montem Rimmonam scil.
proiicietis in
cinnt Thogorma referri oportere ad deam aramaicam, uxorem dii Rimnion
partent occidentalem Armeniac (v. THO- (cf. Geschichte des Volkes Israël éd. 3,
GORMA). III. p. 600 in nota); at Rimmona dea
aliunde non innotnit n(>(}ue ex cuUu dei
Sclirader-Whitehonse, Cuneif. Inscr.
Cf.
Rimmon cultus uxoris inferri polest; alii
and Old Test. 1. 5.3. il. 16; Lenormant, Les
recentiores vocem emcndalione facta in-
Origines de l'histoire H. 294; Brnnciujo,
terprelantur de ipso deo Hadad-Rimmon
Limpero di IJabilonia e di Nlnive II. 493;
Lnjarde, Armenisthe Sludien 100; Vùjou- {Baur, Sleiner), alii de dea phoenicia
rour, La Bible et les déc. inod. éd. 6, I. Chusarthis, apud Graecos 'Ap[Aov(a .

303 s. (Sc/ilottmann, Paul Boelticher); sed haec

ARMENTUM
explicat hebr. ipn, bos
vix attentionc digna stnit.
in Vnlgala plernnKiuo
Ut nomen appellativum explicant lu-
s. boves, inter-
daei interprètes [Rashi et larchi) :

dum etiam eius synonymum =]Sn, sicut r\:r2'\r\n =

chald. talm. NJann i. e. po-

in liliro Iiuiitb graecuni j^-js; et pouy.6).ta testas, auctoritas regia, liinc sensus :
401 402

abiicictis (Iliphil) polestatcm vcsLrarn ro- Ghuweite. Altcr est Wâdi. Enkeile, qui a
giani i. e. siipcrbiani; aliter Gesenius deserto orientali occidentem versus pro-
]iain i. q. "[iaix (a radice Din) i. o. duit et ipse ex duoi)us torrentibus (Seil
Ledjtan et Wâdi el-Bâlaa) prope Viam
arx, palalium, liinc sensus : abducemini
peregrinantium scalurientibus coalescit.
(Hophal) in arceni liosUlem; iteruiii ali-
Ibi i'ere, ubi Seilel-Salde et WâdiEnkeile
ter K. îlartung, qui praeler explicatio-
confluunt et coniuncti novùm nomcn
iiem localem versus Hermon etiam
:

alteram probabileiii esse censet proii- :

Wâdi cl-Môdjib assumunl, illaurbs Ruben
cientur ad multiludiueni (njian cf. Ez.
in média Arnonis (Deut. 2,36; los.
valle
13,9. 16) prope ruinas
fuisse censetur
39,11. 16) i. e. iii iiiortein ignominiosani
Muhatet el-Hadj ad meridiem fluvii (cf.
et oblivionem. dicta s. v. AR). Brevi antequam in mare
Plura vide apud K. Harfmig, Der Pro- Mortuum influit, Wâdi el-Môdjib a sep-
phet Ainos, 1898 p. 80-93; Vigouroux, temtrione rccipit Wâdi Heidân {Wâdi
Dict. de la Bible s. v. Ariuon [Lcgendre).
el-Wa'le).
A. DEIMEL. Arnon iuremerito Rubico Israelitarum
dici solet. Ubinam eum traiecerint, ex
ARMONI (ijaiX, 'Epu.ojvot) , fdiiis
S. Scriptura coniicere licet. Terrain Moab
Saillis et Resphae, a David Gabaonitis circumeuntes « castrametati sunt contra
Iraditiis etab illis in monte prope Ga- Arnon, quae est in deserto et prominet
baa Saillis suspensus (2 Reg. 21,8). in finibus Amorrhaei » (Num. 21,13);
ARNAN CjJIX, 'Opva') de posteris Da- ergo probabiliter traiecerunt Wâdi En-
keilehaud procul a loco, ubi ex duobus
vid; utriini etiam fiierit de posteris Zo-
torrentibus (Seil Ledjâm et Wâdi el-BCi-
robabei, non liquet (1 Par. 3,21).
hVa) coalescit. Hinc etiam dicendum erit
ARNON ("jiJIN, 'ApvSJv), torrens qui
nomine antiquo Arnonis comprebendi
ab oriente in mare Mortuum influit Wâdi el-Môdjib et eius quasi prolonga-
(Num. 21,13 22,36; Dcut. 2,24. 36;
s.; tionem orientalem Wâdi Enkeile, non
3,8. 12. 16; 4,48; tos. 12,1. 2; 13,9. 16; vero Seil el-Sa'tde, qui lotus quantus fi-
lud. 11,13. 18. 22; 4 Reg. 10,33; Is. nibus Moab continetur neque « prominet
16,2; 1er. 48,20). Erat terminus septem- in finibus Amorrhaei ».
trionalis Moabitidis separans Moabitas
Cf. Riller, Erdkunde XV. 564. 582 s.
ab Amorrhaeis, poslea terminus austra- 1194 s.; Seetzen, Relseii diirch Syrien, Pa-
lis terrae ab Israelitis occupatae (seu laeslina etc. éd. Kruse II. 364-367; /. L.
terminus australis tribus Ruben). Fré- Burckhardl, Reisen in Syrien, Palaeslina,
quenter de Arnone sermo recurrit ad éd. Gesenius p. 630-636. 1064; duc de Luy-
determinandum situm Aroer urbis, quae nes. Voyage d'exploration à la mer Morle I.
115-116.' 166-167; H. B. Trislram, The land
super ripam torrentis Arnon sita dicitur.
o( Moab 1874, p. 124-131 F. Bulil, Alt. Pal.
Mcsa rex Moab in sua celeberrima in- ;

1806, p. 124; Lecjendre apud Vi(jouroux,

scriptione I. 26 glorialur, quod viam in
Dict. de la Bible I. 1020-1023.
Arnone fecerit (tlumini pontem impo-
suerit). AROD. l.Sextus filiusGad. Appella-
Arnon hodie est Wâdi el-Môdjib, qui tur Gen. 46,16 Arodi (nilX, 'Apor,o£fç'),
regionem el-Kcrak ad austrum spectan- iNuin. 26,17 Arod (liix, 'Apoâo); unde
tem a regione seplemtrionali el-Belqâ
séparât. INomen Wâdi el-Môdjib tribui- familia Arodilarum Num. 26,17.
tur nonnisi illi parti fluvii, (juae ex duo- 2. Quintus filius Bariae ex génère Be-

bus aliis fliiviis coalescit. Prier est Seil

niamin 1 Par. 8,lo (iTi. '^p^iô)-
el-Sa'ïde, qui a meridie originem habet • ARODI V. AROD 1.
bàud procuJ a Qutrûne prope Fiampere- AROER ("liriTi, T/iy et semel lud.
(jrinantinm {Derb el-Hadj) et cursum suum
prosequitur inter septcmtrionem et oc- 11,26 niyiy, '.^m?).
cidentem, ad sinistram respicicns Djebel 1. Aroer urbs ad ripam dexteram Ar-
el-Tarfûye, ad dexteram Djebel el- nonis sita. Ab Aroer ut termino meridio-
W3 AHOI-ll. AlUiMATA. Wi
nali rotriuim Si'lioii Ainorrliaei o\ltMi(li>- trilms RuImmi: iamvcro tribui Gail atlri-
balur iisijuf ad IdirtMilcm lahoc los. 12, builur 13.2.1 diniidia pars tcrrae lilioium
2 Capta al> Israt;lilis oral oliaiu termi-
. Auuiinu iis(|uead Ai'oer, quac est conli'a
nus australis Israël Dent. 2,M\; ;i,12: italiba Rablialli Ammon,bodic 'Annnân)
-i.iS'.A tribu Gad leslaurala et niunila i. c. oricntem spcctans. Idem colligitiu-
\Ninn. :î-2.;M- .trîbiii Uuben assi^^iala los. ex lud. 11,33, ubi lepiilc Ammonitas dc-
i:{,9. Kl; Utei;-. 10,:{:{; t Par. :\,H\, poslea bellans viginti uii)es percussit ab Aroer
a Moabitisin |)oteslateiii redaelacsl Jer. usquc ad rcgiDUcni Mcnnilb cl Abcl Kc-
VS,I9 . ho eadeiii Aroer videlur sernio ramim: .Xmiiionilac enim in (ialaad ca-
esse 2 Reg. 2V,;); deseribilur ibi cireui- stra livcrant (lud. 10,17 ;liinc lepblc non
liis loab et principuin exereilus, cum ab Aroer Arnonis, quac loto tractu tri-
populum Israël nuinerareul; procedunl bus Ruben a Galaaditide scparata est,
ail Aroer scil.Araonisiper terrain trans- persccutioncm ince|)issc censcndus est,
iordanicani septemtrionoiu versus, indc sed ab Ai-oer (iad, quac in meridionali
(loscendunt per lerrani cisiordanicani Galaaditide sita non mullum a castris
méridien! versus usquc Hersabee, deni- Ammonitarum abl'ueril.In dclcrminando
tpie tribu Inda peragrata redcunt Hiero- situ exploratorcs non conveniunt ikm'
solyma. Non desunt lamen interprètes, plus pro ccrlo dici potesl, quam cam
qui 2 Heg. 24,5 de Aroer tribus (iad [\. alicubipropc Rabbatii Ammon l'uissc. —
inl'ra cxplicent. Mesa rex Mnab in sua Ambae urbes Aroer (Arnonis cl Gad)
inseriptione lin. 20 dicil Aroer a se esse indicari vidcnUir Is. 17,2 « Dcrclictacci- :

aedifieatam i. c. rcaedificatam. S. Hiero- vilatcs Aroer gregibus erunl «.Cf. Kim-

nymus (Onom. éd. Lag. 86,2;i} Eusebium benhauerm li. I.

l'ère seeutus [éd. Lag. 212,29) nrbem ita
desoribit «Ai-oer oppidum iVloabilarum,
: iina ex urbibus, ad quas David posl cla-
quod situm est super ripam torrenlis
-Vrnon, possessum olini a génie velerrima
Onunini cl postea retentuin a filiis Loi,
id est a Moabitis, cum priores adcolas
subvertissenl. Et oslendilur usque iiodie
in verlice monlis illius. Sed et lorrens
per abrupta descendens in mare Mor-
tuum Huit ».Moderni exploratorcs huic
descriptioni optime congrucre censent
ruinas 'AnlVr unius horae intcrvallo a
3. Aroer tribus luda (1 Reg. .30,28),
dcm Amalecilarum rcdux in Sicclegdona
de pracda misil. Cum urbcs simul enu-
mcratae ad meridiem lérrae cisiordani-
cac pertineant, haec Aroer non inepte
cademessepntalur acMr'^lra iuxta Wôdi
'Ar't'ira sila, quae a Bersabce inter me-
ridiem et oricnlem trium liorarum intcr-
vallo dislat {Rie.ss, Bibel-Allas). Eadem
forlassc subslilucnda est los. 15,22 pro
Adada (vide s. v.j.

\Yndi el-MôdJib ;Arnon) septemlrionem

versus sitas inxta viani romanam, quac
ab Areopoli Rabbat Moab} Hesebon ver-
sus ducit.
Bobinso», Palaestina III. 181; F. Biihl,
Cl.
Alt. Pal. 1896, p. 183; D.Zanecchin, La Pa-
lestine d'aujourd'hui 1899, caitode la Judée
inter p. 312 et 313 (addilo signo?).

Cf. Deulsclien Pal.-Vereins

Zeilschr. des
II. 1879, p. 9; Burchhardt, Reisen in Syrien,
AROMATA. — 1. Nomen. Aro-
Palaestina, éd. Gesenius I[. p. 633; H. B.
mata (àpfôjjLata), materiae scil. odorif'erac
Trislram, The land of Moab 1874, p. 129; maxime ex regno vcgctali dcsumplae,
Fdhriujruber, Nacli Jérusalem éd. 2, II. 133; hcbraice dicunlur Dtt^a etlrequcnlius in
F. Biihl, All.Palaeslina 1896, p. 269; D. Za- plur. D^aira, semel cliam DU?3 (Gant.
La Palestine d'aujourd'luii, 1899, II.
/(t'cc//ir/,

103; Legendre apud Vi(jouronx, Dict. de la 5,1; v. BALSAMUM), alquc in descri-

Bible s. V. ptione incensi seu thymiamatis sacri
CDD (Ex. 31,11; 35,15; 37,29; 39,37;
2. Aroer tribus (iad 'los. 13,25; Tud."
11,26. 33;. Haec est urbs distincta ab 40,25; 2 Par. 2,4. Cf. Lev. 16,13; Cant.
Aroer Arnonis, ut nunc plerique falen- 3,6). Eodem sensu Vulgata odoramenta
tur. Nam Aroer Arnonis dici-
los. 13,10
dicil pro hebr. Diato3 (Is. 39,2) et gr.

lur terminus meridionalis tribus Ruben, (Apoc. 5.8; 18,13). Praeterea

OjtxtâfxaTa
dum tribus Gad erat ad septemlrionem S. Hieronymus cliam hebr. nxiw (Gen.
405 AROMATA. ARORITES. 40()

37,25) « aromata » vertit, quod alibi me- rtin. XII. 21,100 ss.; XIII. 3,26 etc. De —
Graecis et Latinis cf. Herod.3,i07; Aristot.
lius storacem interpretatur (Gen. 43,11;
ap. Atlicn. 11, p. 464; Theophr. Hist.pl. IX.
V. STORAX). Pariter nhbJ ms (4 Reg.
'i-~/;Columella Dioscur. Mat. ined.
III. 9:,\\
20,13 [Qeri inbJ]; Is. 39,2) domum (ccl- 1,52 ss.; Plin. XII. 12ss.;XllI. Iss.; Alhen.

aromatum
lani) explicat, sicut Aquila et
15, p. 686 ss. etc. De —
hodiernis orientali-
bus cf. E. ir. Lane, Sitlen u. Gebr. d. heut.
Symniachus tôv oT/ov twv (Jpw[jL(itwv {Field,
Egypter, erf. jP. Th. Zen/ier 1,48.203; 2,8; G.
Is. 39,2) probabilius lamen conformius-
; Schweinfurlh in Berichle d. pharmac. Ges.
que contextui « domus thesauri » regii III. 1893, 219-21, etc. —De commercio an-
intellogiLur, quac simili nomine in in- li([uo aromatum cf, F. C. Movers, Phoenicier
scriptionibus ciineiforinibus satis fre- 111. 1,99-104; 220-32.

quenii bïtnakantiaud\t (cf. Frd. Delitzsch,

3. Variae species. In libris sacris
Ass. Handw. p. 462 b).
sequentes fore aromatum species comme-
2. C/sus. Usus aromatum praecipue du- raorantur Aloe, amonium, balsamum,
:

plex in. S. ScripLura indicatur, scil. ad

bdollium, calamus, casia, ciunamo-
praeparandum unguenlum (nnUJQn ]y^'à)
mum, fistula galbanus, gutta, ladanum,
et ad incensum (DinDH TTp'p) compo- libanus, myrrha, nardus, onyx, rési-

nendum (Ex. 25,6; 30,23 ss. 34 ss.; 35, na, stacte, storax, thus, ungula de :

quae iterum variis finibus sive sacris quibus plura in articulis particularibus
28),
sive profanis inserviebant (v. INCENSUM adduntur.
et UNGUENïUM). Simili modo frequentem De aromalibus in specie traclarunt Hero-
ac multiplicem aromatum iisum scripto- doL 3,107-112; Theophr asl. uîpt 6(î[x.à)v
res atque monumcnta totius antiquitatis (Opéra, rec. F. ]\immei\ IVagm. 4., t. 3,73-
passim testantur, tum de Babyloniis ot 94); alii (v. 11. supra cit.). Praclerea cf. Gar-

Assyriis, tum de Aegypliis, tum de Grae- cia ab Horto, Aromatum et simplicium ali-
cis et Latinis. Neque mirum sane, prae-
quot medicamentorum apud Indos nascenlium
historia, éd. C. Clusius (éd. 4 Antverpiae
sertim populos orientales usui aromatum
1593); Christophori a Costa, Aromatum et
et anliquitus induisisse et nostra etiam
medicamentorum in oriental! India nascen-
aetate indulgere, cum isti odores et sen-
lium liber, éd. C. Clusius [éd. 2 ib. 1.593);
sibus oblectamenta et incommodis nimii Nie.Monardis, Simplicium medicamentorum
caloris remédia, variisque malis medici- ex novo orbe delalorum historia, er/. C. Clu-
nam praebeant, et in regione oriental! sius (éd. 3ib. 1593); i. //. Ursinus, Arboreti

suavi Creatorisdispositione magna abun- bibl.Contin.L. III. (Hortus aromaticus), No-

dantia inveniantur. Unde iam antiquitus rimb. 1699; O. Berg, Pharmac. Waaren-
kunde, éd. 3, Berlin 1863 (pracseï tiin p. 563-
tum Phoenicibus tum Palaestinensibus
98) ; L. Haynald, A szenliràsi mézgàk es
atque Arabibus aromata commercium flo-
gyantàk lermonovényei (i. e. de plantis bibli-
rentissimum praestabant. cis gummiferis) [tingarice), Kolozsvârt 1879

De Babyloniis et Assyriis cf. v. gr. Asurna- (cum 13 tab. coloratis); R. Sigismund, Die Aro-
mata, Leipzig 1884; F- A. FUlckiger, Pliar-
sirpal Annal, col. 1,87; Sargon Khorsab. I.
Asarhaddon Prisma A et C, col. 3,23;
makognosie des Pflanzenreiches éd. 3, Berlin
181;
Merodach 1891.
Nabopolassar Inscr. de teraplo
col. 2,51 etc.; —cf. Aeschyt. Agarnemn. v. L. FONCK.
1312; Theocrit. 15,114; Alhen. 4, p. 131;
15, p. 692 etc. —
De Aegypliis cf. Wilkin- ARORITES cognomen complurium
son-Birch, Manners and Cusloms 3,482-6; heroum Davidis.
Fr. ^'oenùj. Die Pllanzen im ait. Aeg. 354- 1, 2 Reg. 23,33 : Asiam fdius Sarar
62; Ch. E. Moldenke, Die in altaeg. ïexten Arorites (niNn, Sapaoupf-rjç) ; idem i Par.
erwahnten Baume 20-5; V. Loret, La lloie
li,34[3o] Ararites dicitur (v. ARARI-
pharaonique éd. 2, n. 163; ùZ. Le Kyphi in
Journ.As. Ser. VIH. T. 10,76-132; G. Mas- TES 3).

pero in Revue de l'hist. des religions XXXV. 2. 1 Par. 11,27 : Sammoth Arorites
1897 1. 281 s. 294-6; —
cf. Tab. Tell el-Amar- (niinn, ô 'Apwpf); idem 2 Reg. 23,25
na,ed.H. Windcler, Berlin 1896, 16,44; 27, Semma de Harodi (nhnn, ô Touôaroç) di-
24. 50; 172,16 etc.; —
Homer. Od. 4,229 ss.,
et ex eo Theophrast. Hist. pi. IX. 15,1; citur; vide HARODI et ctiam SAMAOTH-
407 AllOIUTi:S. Aliril.WAl». .'lOS

3. 1 Par. I1,4V : Samma ol lehiol filii quae Gen. 11.10-13 liabcntur viruuï lii!-

lldlliaiii Arorih>s ("i"^"'iyn. lou 'Apap^ i. e. scriliunl, ciiius utique nonieu (vel deri-
tli" Akh'v liil.iis liiiia. lit vid.'ltir.
vatio (piacdarn ex cius vero nomine orta)
posica pnluil Iriliui r(>gi()iii(pic iriiponi.
ARPHAD ^-r^X. "Assiô , iiibs S>-
l'aletur Schrader ex inscriptionibus as-
riao iii S. Sciiptiira soiiii»cr iina cum swiacis niiiil posse eousque colligi diî
Kmath nominala (i- Uc-î. 18,34; 19,13; ea appellatione. Quod liocharto multis-
Is. lO.'.t; 37,l<.t; 37.13; 1er. 49,23). Sine que aliis piacuil designari regioncm,
(liibio opulcntior erat, quoniam
iirhs cui a|)ud Graecos nomen 'Appara/tTi;
Sennarlioril» do roiro Ai'pliad in scrvitu- (l'/ol. VI. I.2>, .S'c/o-fl^/er omnino reiicit;

U'in nnlailo ulorialiir. Sooiiiidiun docu- niliiloMiinusKaulzsch eam sententiam ut

menla assyriaca Arpadda iain a Tho- c<tmuHuiitcr iuicusque receptam retinet.
lilalliphalasar posl obsidioneni trium Probabilius est ex ultima vocis parte,
annoriiin 742-740 a. Chr.'i cx|)iip:nala ost; <[Uod iam Flav. losephus (.Vnt. I. 0,4)
a Sariron itatrc Soiinaclicril» dcIVcil iina liabet, designari i^TD Clialdaeos; arp
ciiiii Kinatli. Daiiiasco. Saiiiaria, scd iii autem ex arabico et aetliiopioo vallum,
poleslalciu Assyrioriim rcdacla est. aggercm terminaleui signilicat; unde ro-
Post Sargon nonicii Arpadda in in- gionein Chaldaeorum eo nomine desi-
script ionibus cunciroriniitui? non recur- gnari censet Sehrader. Aliam explicatio-
rit. Sennacherib i<.'itur iirbcin plenc siib- nem propbsuit Delitzsch vocem i-elerens
cgit. Uofrno Assyriae deleto Arpbad ad dictionem quatn lingit babylonicam :

itoriun s.ui iiiris videtiir fuisse, ut 1er. {mat) avba-klshndi i. e. (terra) quattuor
4'.i.2:! innuit. — Nunc Tell Erfad collis partium; contra quani opinionem mili-
ruinai'uni circitcr 20 l<in ab Alcppo sep- tât eam dictionem nullilii reperiri, ve-

lemlrionein versus distans. rum constanter legi in titulis regum ba-

byloniorum et assyrioruni kibrât arbn-i
Cf. Itiess. nibcl-AUas Tab. IV Bc; De- {Sehrader).
/ï^^.stA, Paradies |). 275; Schrader-Wliite-
liouse, Cuneif. Inscript, and Old Test. I. Cf. Rochart. Piialeg 2,4; Svhrader-Wln-
p. 21 i ; II. p. 8. 12. lO.}; Sficliau. Keise in Sy- lehoitse. Cuneif. Inscr. and Old Test. 1. p. 97.
rien u. Mesopotamien 1883 (tabula prima). 98; Kaulzsch apud Jtiphiit-Barthf/en, Hand-
vvorterbucli des bibl. Altcrluins 1. 116; De-
ARPHASACHAEI v. AIMIARSA- litzsch, Paradies p. 255 s.

CHAEI.
ARPHAXAD ('ApaaÇao) ludith 1,1. 5
ARPHAXAD (Ty;j21N, 'Ap?»^*^).
nominatur rex Medorum,
qui multas
lilius S(Miibicnnio post diluviuni genitus gentes suo siibiugaverat impcrio et a
H'.en. 10,22; 11,10.11; 1 Par. 1,17), pa- Nabuchodonosor in ditionem redactus
ter Sale (Gen. 10,24; 11,12. 13; 1 Par. est. Cum ibidem Nabuchodonosor voce-
l,18i. Sccundum textuin massoretliicum tur rex Assyrioruni regnans in Ninivc,
et Vulg. Gen. 11,12 Arphaxad 3.ï annos per se patet non posse iiitellegi iilum,
natus gcnuil Saie; verum secundum LXX de quo alibi in s. litleris narratur, re-
Arpiiaxad natus 130 annos gcnuit Cai- gem Babylonis. Nabuchodonosor ludith
nan, qui a LXX etiam 10,24 et apud Luc. 1,1 esse regcm Asurbanipal est sen-
s.

3,36 lilius Arpiiaxad recensetur, ita ut tentia a compluribus rccepta {Robiou,

Saie non filius scd ncpos Arpiiaxad fue-
ril. Vixit Arpbaxad, postquam genuit
primogenituni, per 303 annos (hebr. 403
annos, L.XX et/) TSTpav.data; et genuit fi-
lios et filias (Gen. 11,13). De nominis si-
gniticatione niliil
Gen. 10,22 recenseatur simul cum Ae-
lam, Assur, Lud, Arani etiam Arphaxad,
aliqui putabant nomen esse solum vcl
ethnographicum vel geographicuin. Scd
Vidouroux, Delatlre, Palmicri, FI. de
MÔor, Kaulen, Cornelrj; v. NABUCHODO-
NOSOR). Arphaxad regem Medorum non-
nuUi putant esse Deiocen (Delattre), ple-
rique autem Phraorten IL filium Deiocis,
ccrto constat. Cum qui apud Mcdos et Persas Pari-uvartis,
Pirruvartis appellatur. In annalibus suis
Asurbanipal narrât de Victoria, quam re-
portaverit de Mediae duce quodam Bi-.
rizluidri iBi-ri-iz-hfi-a'l-ri), quod nomen
409 ARiniAXAD.
Pliraortcn (Pliraazad seu Fravartis scu
Pirruvarlis) repraesentare censent.
Cf. Roijiou, Deux questions de chronolo-
gie et d'histoire éclaircies par les Annales
d'Assurbanipal 1875, p. 28-29; Vigoureux,
La Bible et les déc. inod. éd. 6, IV. p. 105-
Le Livre de Judith 1884;
106; Delattrc ,
Palmieii, De veritate hist. libri luditli
p. 22 s.; FI. de Moor, Le Livre de Judith
1895, p. 27; Kaulen, Einleitung éd. 4,
n. 265; Brunengo, Il Nabucodonosor di Giu-
ditta 1888.
ARRHA, ARRHABON, PIGNUS
(]i21î7, IDIJ!;, àppaSwv, Ivéxupov). Quae de
pignore accipiendo et retinendo prae-
scribuntur, mag-nam spirant erga paii-
peres clementiam et misericordiam. Qui
enim pro debito pignus a proxinio exi-
git, iubetur stare foris non ingrcdie-
:
ris domiim eius ut pignus auferas, sed
stabis foris et ille tibi proferet quod ba-
buerit; sin auteni pauper est non per-
noctabit apud te pignus, sed statim rcd-
des ei ante solis occasum, ut dormiens
in vestimento suo benedicat tibi et ba-
beas iustitiam coram Domino Deo tuo
(Deut. 24,10) i. e. ut Ex. 22,26 praescri-
bitur si pignus a proximo tuo acceperis
:
vestimentum, ante solis occasum red-
des ei; Ipsum enim est solum quo ope-
ritur nec babet aliud in quo dormiat; si
clamaverit ad me exaudiam eum, quia
misericors sum. Cavctur itaquc ne pau-
peres rébus ad vitam necessariis priven-
tur; quare etiam proliibetur ne pignoris
loco auferatur inferior aut superior
mola; mola enim ad panem praeparan-
dum singulis diebus necessaria erat,
quare dicitur Deut. 24,6 mola pignoris
loco ablata fore «t anima (vita) paupe-
ris pignori acciperelur; et singularis ra-
tio quoque habenda est viduarum nec :
auferes pignoris loco viduae vestimen-
tum (Deut. 24,17). Gravis illis infertur
accusatio qui eiusmodi praecepta ne-
glexerint et tamquam hominis facino-
rosi scclus declaratur : abstulisti enim
pignus fratrum tuorum sine causa (Lob
22,6) vel asinum pupillum abegerunt
: et Mediae, ([uas provincias régi Syriae
et abstulerunt pro pignore bovem vi-
duae (lob 24,3; cf. v. 9 hebr.) et Israe-
litasarguit Amos super vestimentis pi-
: exercitu congregato inMediam profectus,
gnoratis accubuerunt iuxta omne altare
410
(2,8) et Ezccbiclenumerat inter virtutes
pignus debitori redderc, inter scelcra
pignus retinerc (18,7. 12. 16; 33,i:j).
Tempore Nehemiae pauperes ita oppri-
mel»anlur ut agros et vineas (immo et
filios et fdias? v. 2) pro frumcnto ad vi-
tam sustentandam pignoris loco dare
cogerentur (Neb. 5,2 s.). Sapiens mo-
nct toile vestimentum. eius qui fideius-
:
sor exslitit alieni et pro extraneis aufer
pignus ab eo (Prov. 20,16; 27,13) i. e.
cave ne pro alienis exsistas fideiussor!
Porro pignus quoque dabatiir, ut firma-
rctur promissio, uti iam babetur Gen.
38,17; promittit ludas se missurum hae-
dum de gregibus et arrbabonis loco
débet relinquere annulum, armillam, ba-
culum. Quare obsides quoque hebr. ap-
pellantur nilTiTrin i22 2 (4) Rcg. 14,14.
In commercio arrbabo, arrba dicitur
pccunia quae in emptionibus datur pi-
gnoris loco, ut scil. intcrponatur fides
integri pretii postea solvendi. Inde sensu
ad rem sublimem translato apostolus vo-
cal Spiritum sanctum quem iusti acci-
piunt et qui in iustis inhabitat pignus,
àppaSôJva (2 Cor. 1,22; 5,5) et eum ap-
pellat pignus hereditatis (Eph. 1,4), quo
itaque dato futura bcatilas nobis a Deo
oppigncratur et cuius participatio et in-
habitatio hisce in terris est iam quae-
dam inchoatio futurae gloriae; unde
sensu baud absimili etiam (J;:ap-/7j, pri-
mitiac appellatur (Rom. 8,23).
I. KNABENBAUER.
ARSA 'Qaà), praefectus
(N'îflN*, pa-
latii regii in Thersa, qui Ela régi Israël
convivium paravit, inter quod Zambri
domum ingressus regem temulentum in-
tcrfecit sibique regnum arripuit (3 Reg.
16,9) ; videtur etiam Arsa coniurationis
complex fuisse.
ARSAGES ('Apadx/i;). Eo nomine re-
ges Parthorum vocari solebant (Sfrabo
XV. 1,36; Justin. 41,5). Qui i Macb. 5,
22; 14,1-3 nominatur, est Arsaces VI.
Mithridates I.; vocatur 14,2 rcx Persidis
Parthi eripuerant.Regnum tenuit 174-1 36
a. Chr. Anno 140 Demetrius II. Nicator
sed post variam belli fortunam ab uno
411 AKSAlIKS AUIKS. hi

e\ iliuiltii> Aisacis oapliis ol (I Macli. |iu> iiiiillis iciuuans cl Dcmimi (leprccaiis.

l4,l-:{: FInr. los. AnI. Mil. li.ll; /».s- Oui luclus simul (Idcumcnlo es! vrrlia
tin. 31). P. Arsaros capliviiiii siium iio- llanani non ad luinani illam oliiu
rolVi li

iiiniltiis allViil eiciue llliain suaiii in a Cbaldaois urbi illalam, sed ad rcccn-
malriinoniiiin detlit; Arsacis lilius el suc- lom, de qua Nebemias nunc cerlior fa-
cossor Piiraatos ncmotrimii tw caplivi- (tus laciimas luiidil. l'roin hacc verba
lalcdimisil {.\ppiati. Syr. 67. (iH; lustiii. oliam nos tloccnl (juid Ksdias redux ag-
3S,9. Il); apud Flav. 'los. Anl. XIII. 8,i gressussil lacère. Nebemias abArlaxerxe
legritur Dcinotrius per Arsacem libera-
: mense Ni.san anno vigcsimo regui eius
tiis a caplivitali'). impetravit veniam muros lerusalem re-
ARTAXERXES ix.nu'rnmx Ksdr. slitucmdi et epislulam ut ci a praesidi-
bus régis necessaria pracberentur (Neb.
i,s. 11. 2:i; xnru'nrnx 7,7; xnru'nms 2,1-10). Ipse Nebemias a rege conslilutus
4,7 ; "ApOaaaaOâ . Anno regui eius scplinio crat dux in lerra luda.
Esdras soriba velox in logeMoysis ascen- Est senlentia longe communissima et
(Ht a Rabylone in Icnisaloni ciim lurba vera baec onmia esse i-efercnda ad Ar-
Uidaooruni. Artaxerxes dodit ei de- laxerxen l.Longimanum, cuiusrcgni anno
cietuni quo edicitur, ut unicuiquc de septimo i. e. 458 a. Cbr. Esdras ascendit
Israolilis lii-cat iro in lerusaloni cl quo in urbem anno vigcsimo i. e. 44o Ne-
el
statuilur. ul Ksdrao quae nocessaria sint bemias. Solum iempore recentissimo
suppodilcului" do tlie:>auro et lisco régis aliae bypotbeses propositac siml; ita de
ad opus donui.s Doniini eodeni decrolo ;
Saulcy Arlaxerxcn II. 40d-.3o8vu1I inlcl-
twiniuuhu' sacerdotes aliique Icmpli nii- legi; item Havet et Imbert; quas opinio-
nislri a vectigalibus et tributis et Es- nes van Hoonackcr solido fundamcnlo ex
dras iubclur constituer»' indices etprae- parte carere demonslravit (Nebemie el
sides ad refrenduni populum lEsdr. 7,1- Esdras, Extrait du Muséon 1890; Zorol)a-
20). Potestate hac rcgia munitus Esdras bel el le second temple. Extrait du Mu-
in id incumbebat, ut legis niosaicac ob- séon 1892). Ipse vero una in re eliam
servalionem urgeret et matriinonia cuni ad parles illorum transiit contendens
alienigenis contracta repudiarel; quo Esdram venissc lerusalem anno septimo
nielius ludaeorum sccurilati consulcret Arlaxerxis II. Mnemonis i. e. anno 398 a.
et infestationes Saniaritanoruni repel- Cbr., sed lenct Nebemiam anno 445 (re-
Icrel. etiani urbeui lerusalem acdilicarc gni Arlaxerxis 1. anno vigcsimo) ad ac-
et mûris cingere coepil. Quod lanien dificandam urbem missum esse. Sed eam
opus mox impeditum est. Nain iniuiici de Esdra sententiam suslineri non posse
ludaeorum litteras dederunt ad Arlaxer- el solam senlcnliam vclcrem narralionc

xen accusantes ludaeos rebellionis re- s. lillcrarnm suaderi ostendit Ch. Hityghe

gemque monentes, ut si veliet ullani ea in periodico Revue des questions histo-

in regione doniinalioneui retinere urbem riques, juillet 1893 p. 5-48. De contraria
aedificari omnino probiberet. Eorum in- senlentia vide Revue biblique VIII, 1899
sidiae non carebant efï'ectu. Rex enim p. 162. Plura vide s. v. ESDRAS 1.

banc tulit sententiam prohibeatis viros :

I. KNABENBAUER.
illos, ul urbs illa non aedificetur, donec

a me mandalum ftierit; illi autem abie-

ARTEMAS ('Ap-£[i.à; quae forma
contracta ex 'Aptéfifôiopoç)
est , cornes
runl feslini in lerusalem ad ludaeos et
quidam S. Pauli (Tit. 3,12).
prohibuerunt eos in brachio el robore
(cf. Esdr. 4,7-2.3). Quomodo vero prohi- ARTES aedifimndi, sculpendi, pin-
buerint, coUigere possumus ex iis quae gendi, ex oerc fundendi. De arcbiteclura
Hanani refert Nebemiae de conditionc sacra s. v. TEMPLUM agilur; hic ea con-
ludaeorum lerusalem in afiliclione
in : spectui subiicienda sunl, quae de arcbi-
magna sunl et opprobrio, et murus le- teclura profana in s. libris deprehen-
rusalem dissipatus est, et portae eius duntur. Et anlc diluvium quidem iam
combuslae sunl igni (Neh. 1,2. 3). Qui- arlis aerariac mentio fil ; Tubalcain enim,
bus audilis Nehemias flevit et luxit die- filius Lamecb ex altéra uxorc Sella, fuit
413 414

rnallcator et faber in cuncla opéra aeris aedificia sinopide, ornabanlur ebore (cf.

el ferri; artein quoquc acdificandi iani 3 Reg. 7,2; 22,39; Ps. 44,9; ler. 22,14;
satis esse cultam- ex coustruclione arcac Am. 3,1.t).Domibus plerumque non de-
Gcn. 6,14 s. apparol. Posl dihiviiiin au- erat vestibulnm, ad cuius portam scde-
tcni videiiuis honiines caiii aedilicandi bat ianitor vcl aiicilla (cf. loan. 18,10;
ralionciii inSennaar adhibere, qiiac re- Ad. 12,13), ex vestibule ianua patebat
gioni plane convcnit et posterioribus ad aream undequaque lateribus aedilicii
quoque ternporibus usurpabatur facia- : domus cinctam', quac quandoque varie
mus lateres et coquatnus eos igni; ha- lapide erat strata et putcum vel balneum
buenuitque lateres pro saxis et bitunien quoquc habebat vel arboribus consita
pro caeniento. Et cuin turrim cogitarent locus erat excipicndis amicis aptus (cf.

erlgere, cuius culinen ad coeluni pertin- 2 Reg. 17,18; 11,2; Neh. 8,16). In qua
geret, in modo aedificandi satis iam exer- ar'ea etiam porticus erant columnis af-
vidcbantur. Tempore patriar-
citati sibl fabre faclis. Domus maiores secundam
cliarum varia recenscntur ornanienta, vcl elinin lertiam contignationem habe-

quibus servus Abraham Rebeccam do- bant (cf. 4 Reg. 1,2; Act. 20,9). Do-
navit inaurcs aureae et armillae, vasa
:
cumento quoque est quod tam saepe
argenteaet aLirea(Gen. 24,22. 53). Pauca menlio fil Hî^Sy coenajuli, cubiculi su-
quideni baec sunt, at nihilominus vitani
perioris, in quod sese recipere solebant
iam cidtioreni manifestant. Longe maio-
solitudinis aut orationis causa (cf. 2 Reg.
rem artium illarum expericntiam de- Sam. 19,1; Act. 1,13
hebr. 2
18,33,
prehendimusapud Israelitas ex Acgypto uTcspwov; 20,8), quod hospitibus offereba-
egressos. Neqiie id niirimi nam sane ;
tiir (4 Reg. 4,10) et ubi corpora quoque
milita didicerant in Aegypto praeterca ;
mortuorum ante sepulturam asservaban-
ea in regione Sinai, in qua versabautur,
tur (cf. 3 Reg. 17,19; Act. 9,37). Nobi--
dum sacra snpel]cxconriccrelur,Aegyptii liorcs etiam habcbant domum hiemalcm
ex antiquo tempore fodinas aerarias excr-
et domum aestivam, quae itaque et situ
cuerant; adluisse ibi fornaces aerarias,
et aedificandi ratione vel frigori vel ae-
officinas et fabricas certa vesligia testan-
stui arcendo aptiores erant (cf. lud. 3,
tur (cf. Zeitschrift fiir aegypt. Sprache
20; 1er. 30,22; Am. 3,15}. Tectadomuum
imd Alterthumskunde 1870 p. 137 Oct. erant plana; in iis commorari solebant
Nov.). Unde iis non deerat opportunitas
vel sese recreandi et purioris aurae hau-
omnia ea conficiendi, quae ad sacrum
riendae causa (2 Reg. 11,2) vel ad oran-
tabernaculum et reliqua sanctuarii vasa
dum (Neh. 8,10; Act. 10,9 i-Ki xh owjxa) ;

etinstrumenta requircbantar (vide s. v.

ibi quoque cultus idololatricus exercc-
TEMPLUM). Reg. 23,12; 1er. 19,13; Soph.
batur (4
De architectura domorum pauca inno- et coUoquia familiaria habebantur
1,5),
tescunt. Domus lapidibus exstructae
(1 Reg. 9,25), vel luctus institucbatur (Is.
erant; lapides enim in Palaestina minime
15,3), vel etiam dormiebatur (1 Reg. 9,
desunt et lege de lepra domorum sup-
20) etc. etc.; cf. los. 2,0; lud, 9,51 ; 16,
ponuntur (Lev. 14,40. 42); pariter nota
27; 2 Reg. 10,22; Is. 21,1; 1er. 48,38;
erat calx, trullisatio, opus tectorium (cf.
Matlh. 10,27. Cum tam frequens esset
Is. 27.9 Ez. 13,10 Am. 8,7), Trabes con-
; ;
usus tecti, statuebatur lex cum aedi- :

liciebantur communiter ex sycomoris

ficavcris domum novam, faciès muruni
(Is. 9,9). Sed ad aedificia maiora, ad
tecti per circuitum, ne effundatur san-
palatia, adhibebantur lapides quadri,
guis in domo tua reus labente alio
et sis
serra secti, imnio politi, marmorei (cf.
et in praeccps ruente Deut. 22,8 (npya
3 Reg. 7,9); unde dicunt contumaces illi
apud prophetam lateres ceciderunt,
:
margincm vel crepidinem faciès).

sed quadris lapidibus aediiicabimus sy-
comores succidcrunt, sed cedros immu-
labimus (Is. 9,9); cf. Am. o,12. Pariter
in aedificiis magnificentioribus trabes,
laquearia fiebant cedrina; pingebantur
; Hebraeos in arte aedificandi haud emi-
nuisse, inde quoque patet guod domus
Davidis ab artificibus tyriis aedificaba-
tur (2 Reg. 5,11). Atque idemassumen-
dum erit de palatio quod tredccim annis
41o AllTF.S. AHTKS. ii;

Salniii(>iu atHlilicaUim est (cl'. :\ \Wix. 7,14 sunl, cum de arcbilccliira sacra scrniu
ftH'il llirain oiiinc opiis ciiis). Oiuxl pa- li.'l (s. \. TKMl'LliM; v. eliam ARCA
laliimi coiii|)liiiilius cdiislaltal a^dificiis KOKDKRIS, CANDEl.ARRrM, (juac h..(
t"\ lai>i(lilm> (juadris liuniscuu* oedrinis; ioco paucis indicasse sufticiat. Ad arcaiii
ila domus salins Liliaiii. (|iiat' nomeii foedcris duo cbcrubim aurca clfoi'ma
lra\it ox quattuor ordiniluis (•oUunnanim hanlur; in b.Muplo Salomonis insupi-r
codrinaniin cl Iriluis conli;,'natioiiiliiis, duo grandia ciieiMibim (>\ lignis olivariiiii
conciaxia contiiiclial Vo Jielir. [IJ Wc^. :\ pitsila ci'anl. Parieles sancluarii oniali
T.:t'. Ki doiiiiii adiiincla cral porliciis co- cranl cbcrubim, palmis, colocvnlbidilms.
hininanim (,3 Koj.'. 7,0) el porlioiis solii Iloribus e lignis ccdrinis emincnlilnis
stMi llifoni, in qua forlasse orat lliromis auroque veslilis; in Iloribus quo(pic cbc-
Salomonis (qui 3 Ilog. 10,18 s. dcscri- rubim, paltnae caliccsque florum non-
Itilur . llaer porticiis non tam porticiis, dum apertorum sculpla cianl. Eliam
s(>d inai:niiniconi'la\o fuisse vidctur, cum columnae anlc porlicum sancluarii opère
addahii" : ol tcxit lii;nis cctlrinis a pavi- lilii el malogranalis oinalac erant. Marc

nienlo nsqiic ad suniinilalein iquam Ic- quoque acneum ornalu colocynlbidum

clioncin>7//'jel Vulg. tonendain esso con- non carebat et ipsum imposilum cral
tra le\himma.i=: The/iius oslendit ad 3 [1] duodecim bobus acneis. Rases vero la-
Reg. 7,7). Post lioc conclave sequebatiir vacrorum paritcr figuras leonum, iumen-
palatium Salomonis el palatium (lliac lorum, cbcrubim, i)almarum, coronarimi
Pliaraonis, << oinnia lapidihus prcliosis qui oslcndebant. Candclahrum aurcum or-
ad normam quandain alquo mensurarn namcntis calices amygdalinos floresque
lam iotrinsecusquain cxlrinsccus serrali refcrentibus instruclum crat. Moyses in
erant (i. cranl lapides intogri,
e. polili descrlo serpentem acneum crexil. Ad
ctiain illa pars in pariete ahsconsa' a Ihronum Salomonis duo leones grandes
fundaniento us(|UC ad summitatcni parie- el in sex gradibus cius duodecim leun-
tuni (usquc ad crepidincm tecti), ab culi cernebantur (3 Rcg. 10,19. 20).
atrio prioro usquc ad maius; fundamenla Praeterea confccla quandoquc sunl si-
auleni de lapidihus prcliosis, lapidihus niulacra et idola; ila iam in descrlo
niagnis deceni sivc oclo cubilorum cl Aaron vitulum aurcum opère fusorio for-
desuper lapides prcliosi aequalis inen- mavit (Ex. 32,4); leroboam duos vilulos
de codro »
siu'ae secli cranl similiterquc aureos fecil et posuil unum in Dan, alle-
v3 Reg. 7,9-H) i. e. parieles lignis ce- ruminBethcl (3. Rcg. 12,28). Propbclac
di'inis lecti cranl, lral)cs quoque erant quoque non raro invebunlur in cos
cedrinae. De istis aedificiis agit quoque cultorcs idolorum, qui de auro et ar-
losephus, Ant. VIII. 5,2. Praeterea Sa- genlo, de ligno sibi faciunt idola (cf.
lomon moenia urhis lerusalem cl muni- Is. 2,8. 20; 44,9 s.; 46, H; 1er. 2,27;
tioneni, cui Mcllo nomen, anipliavil, ur- 10,3 s.; Os. 2,8; 13,2). De palalio Sa-
bes exlruxil alque munivit (3 Reg. 3,1 ;
lomonis loftephus admirabile sculplorum
9,ib-19) aliaquc perfocit, quaccunque artificium rclerl, cxpressas fuisse arbo-
oplaverat et volucral (3 Rcg. 9,1), quac res ac omne genus slirpes opacas ramis
verba quasi explicala legunlur Ecole. 2, foliisque ab iis pcndenlibus cl lanla qui-
4 s. Cum sibi piscinas aquarnm exstruc- dem sublililale, ul agitari quodammodo
ret, ut irrigarcl silvam arborum feracis- viderenlur; parieles usquc ad lacunar
siniam, baud iuim<;rito opus quoque variis colorihus el picliiris (ypaçar?) esse
aquaeductus ad cum refertur. Aquae- dislinctos (Ant. VIII. Il, 2). Utique non esl
ductus, quo aquae in civitatem inlrodu- improbabilc in palalio Salomonis eius-
cebanlur, eliam l'actus est ah Ezcchia modi ornamenta fuisse. Tempore —
rege (4 Reg. 20,20; 2 Par. 32,30; cf. Is. Chrisli autcm ludaei omnes imagines el
7,3). simulacra abhorrebant; cum Herodcs in
Architeclurae comités sunl arlcs scul- tbealro Caesaris gesta et tropaca cxhi-
pendi et pingendi. Artis quam vocant berct, indignissime id ferebant(J<7ttî'. /os.
plaslicam pauca vestigia apud Hobraeos Ant. XV. 8,1); nolum est quanlos exci-
rcperiuntur cl pleraque dcscribenda lavcrint lumullus, cum Pilatus Caesaris
 417 ARTES. ARUNDO. 418
imagines iirbi inferre tenlaret (Ant. Abu Zafjura seu Nahr Lshmidenaïf (Llr-
XVIII. 3,1 ; Bell. iiid. H. 9,2) ; ne signa qui- vin de Hamme), ab aliis Nahr el-Fdleq
dem miliLaria i\omanoi'Lun lerebant, cum (Guérin). Aliis Wâdi Qâna,
praeplacct
milita essent simulacra in signis (Ant. qui 10 km Sichem originem ducit
infra
XVIII. Eo (iLiippe rigore interprela-
o,.'{). et per Wâdi Zakur cum ^klhr el-'Aiidjd
bantur niaudatum illud non faciès tibi :
colmc.rcl[Roljinson, Exploraloros anglici,
sculplile etc. {Ex. 20,4; Lev. 26,1Deut. ; Zanecchia, F. de Uummelauer) haec ;

5,8) neque considerabanl probiberi so- opinio tcxtibus allatis melius satisfacero
lum idololatriam neque cogitabant in videlur.
supellectili sacra imagines non defuissc.
Cf. Ricss, Bibel-Allas éd. 3 s. v. Kana;
De arte pingcndi nullum reperiri vidc-
Guérin, Samaiie II. 386; liobinson, Neuere
tur vestigium. Quod Ez. 8,10 liabetur, bibl.Forsch. p. 176; Survci/ of West. Pal.
solum in visione prophetae exhibctur; Mem. II. 299; D. Zaneccl'iia, La Palestine
videt scil. in visione et eccc oinnis si-
:
d'aujourd'hui 1899, II. 44.5; F. de Humme-
militudo rcptilium et animalium et uni- lauer, Comm. in losue p. 376, 377. 389; Lié-
versa idola domus Israël depicta erant vin de Hamme, Terre Sainte 1897, III. 255.
in pariete. Et idem propheta 23,14 non 256. —Cf. praelerea Bulil, Alt. Pal. 1896,
p. 101. 105.
de arte ludacorum loquitur, sed eas
imagines describit, quas palatiorum pa- ARUNDO, ARUNDINETUM,
rietibus apud Assyrios et Babylonios
ARUNDINEUS. 1. Haec nomina in
exhibitas esse constat; génère enim di-
Vulgala respondent hebr. n:p (cf. njp
cendi parabolico denionstrat sororem
los. 16,8; 17,9) et gr. xxXafxoç (zaXâ[i.»)
minoreni ipopidum ludaeorum) amore
ducum babylonioruni esse captam, quo- Sap. quas voces S. Hieronymus
3,7),
alias saepius calamus rcddil. Reliquae
rum imagines splendidas adspexisset.
versiones vel eandem vocom retinent
ARTIFICES V. OPIFICES. (Peshitta, Onkelos, Targum, Samarit.)
ARTIFICUMVALLIS v.s. v.ONO. vel cum LXX v.éXaixoc, vertunt. Neque
ARUBOTH regio v. EPHER terra. haec propria vocis njp significalio (cf.

ARUM (mn, 'lapfv), pater Abarebel ass. qanii, arab. Li; sec. F. Hommel idem
est cum sumerico gin s. gi [Semiten 1,
ex posteris luda (1 Par. 4,8).
407]) ulli dubio subiacel.
ARUNDINETI VALLIS (njj: Sii: :
2. luxta Scripturam iinprimis in aqua
LXX Xs^xavâ et (pâpayÇ Kapavdt) in confini- crescit (3 Reg. 14,15; Is. 35,7 Vulg. ca-
bus Ephraim etManasse(los. 16,8; 17, 9j. lamus), praesertim iuxta ripani Nili (Is.
Nom en cxplicatur vel torrens arundinis 19,6 Yulg. calamus), et omni vento fa-
V. x\RUNDO) vei fortasse torrens Qana cile agitatur (3 Reg. 14,15), cui proinde

ab aliquo loco Qana ita dictus. Locis ci- magnus Baptista, constantia ac firmitate
tatis terminus aquilonaris Ephraim seu insignis, ex sentenlia Salvaloris minime
australis Manassitarum cisiordani'Corum potest aequiparari (Malth. 11,7; Luc. 7,
describitur a puncto fere medio Macb- 24). Licet facillime, si lacsa fuerit, plane
methath c regione Sichem (cf. 16,6; conteratur neque utilitatem magnam
17,7) occidentem versus decurrens scil. praebeat, tamen mitissiraus corde Chri-
primum ad fontem Taphua, deinde se- stus Dominus « arundinem quassatam
cundum vallein seu torrentcm arundinis non confringct » (Malth. 12,20; Is. 42,3),
(Qana) ad mare Mediterraneum. His igi- Qui tam fragili baculo « innixus fuerit,
tur confinia inter Ephraim et Manassc a intrabit in nianum eius et perforabit
Sichcni usquc ad oram maritimam deli- eam.) (Is. 36,6; 4 Reg. 18,21; Ez. 29,6);
neantur; sed neque Taphua (v. TAPHUA qua comparatione propheta bene Aegy-
2) neque torrens arundinis certo assi- ptum désignât arundinctis abundantem
gnari possunt. A nonnuUis torrens Qana (cf. Fr. Woenig, Die Pflanzen im ait.
censetur esse Wâdi el-Sha'lr, qui prope Aeg. p. 131 s.; V. Lorel La flore pha- ,

Nâblus (Sichem) originem ducit {Ricss:, raonique éd. 2, p. 19), cuius .scriptura
ab aliis eiusdem vallis conlinuatio Nnhr littéras frequentissimas « et i iinaginc

LEXICON BIBUCIM.
 ilO 4l>()

aruiulini-^ expiimoKal, ciiiiis iiislirne iv- nis, Arundit plira<imites l.innc (s. l'/nn-
^'iiim, sallom \no rogione pcpicmirionali, (jinites cummiDiis Ti-iuiusl in aliipiibus
|)a|i\iii<, anmtliiii similis, oiat. rai«> lia- tcxlibus siiiud inlcllef^i potcril; sed dis-
ciilimi ariiinliiU'Uiii scopiriiiii l'ial in lii- Iriliulio Icxluum iiil(M- varias species,

ililiriiiin Cliiislo noiuiuo (latiiiu iMallIi. (piam aliqiii slatiuiiil non salis firmo
,

:27,2<J s.; Marc. i:..IO . Kliaiii ad cala- videtur niti fundamenlo. Varias aiilcm
iiuiin mensoriiiin ariiiulinc uloltanlur llo- anli(piis cofrnitas fuisse ai-undinis spe-
Iwaei, sinil Assyiii, oiiist|iit' loniriludo cies e\ aucloiilms profanis conslal
al> Ezechiolo piopluia C riil.ilornin ciiin Theop/tr. liisl. pi. IV. 11,1 ss. ; Uioscur.
() palinis tlicilur U'rc :{,!;; iiielia) Kz. Mal. med. 1,114; IHin. Wi. 36.156-173;
40,3. 5 s.; 41,8; 42,10. 17. 18; Apoc. 11, .\.\IV. 11,85-87, al.

I: 21,15 s.}. Tanla ahimdanlia, allitu- Cf. E. Boixsier, Flora orienlalis V. «

;

dino, densilale crcscoltal, iil IVrae ma\i- Leiinis-Fiank, Synopsis éd. .3, II. 2 p. 831 :
mao in oo lalilaivnl ilol» iO.lG liclir. 21 G. Sdiircinfurth in Veih. d. Ilcrl. Gos. f
bfhemot/i in secrcto calaini; l's. 67[()8], 31 AnlliiO|). 1891, 063; V. Hclui, Kulluipn. u.

fente arundinis i.c. crocodikis voliiippo- Ilausllùeic éd. 0, 297-301 KiKjler-Prnnll, ;

l)Olanius, tifrura Ac^ypli); parilor iiimo- Nalnrl. Pllanzcnfam. H. 2,68; G. E. PosI,

babylonico-assyriacis Flora of Syria 875.
mnncntis (.4. II.

Layard, Monunicnls of Mn.,
27. 28 etc.;* cl acfrypliacis (Toinplum
Amollis in Medhict llabii, Haïuses III.
cuin leone in arundinoto pujrnans; cf.
Woenig 1. c.) arundinela laniquani lati-
liida foraruni describunUir. Ex simili
arundineto forlassis vallis
nomen habobat 16,8; 17,9). Proba-
(los.
biiiter in Palaestina ([uoque iam antiqui-
tiis liaec arundineta eliam arle colcban-
lur, id quod de Babylonia Assyria
2,12. 25. 4. Eadcm vel alia arundinis species
ctiam ad scribendnm adhibebatur, sicut
usque ad nostram ferc aetatem Orienta-
libus calamum scriplorium, Arabibus el
Turcis qalam dictam praebebat. Hoc sen-
su xâXatxo; in tertia epistula S. loannis
n:p "^n: dicta commcmoratur (v. 13 Vulg. calamus. Cf.
3Macb. 4,20 ypaçi/.oy; /.aXcîfxouç). Scalpelli,
cuius ope arundo a scriba praeparaba-
lur, mentionom facit leremias prophela
et (36,23), In psalnio 44[45],2 ubi in Vul-

testantur inscriptiones ciineiformes Na- gala calamus scrlbae legilur, in licbraeo

buchodonosor 1. Inscr. 2, 1. 19; docu- est lEÏD "C", stilus scribae.

menta ex tempore Sinsharishkini in E. 5. l'raeter n:p etiam jiaix probabi-

Schrader, Kcilinsciir. Bibl. 4,1 74 n. 1. etc.,
literspeciem arundinis significat. Elenim
cf. Frd. DelUzsch, Entstfhiing d. ait.
culmi eius et materiam ignis praebent
Schriftsystems, p. 126 ss.) et de ludaea
(lob 41,20 hebr. 12; VuJg. atque ferven-
tempore posteriore Rabbini talmudici
tis)et vento facile llectuntur (Is. 58,5;
(cf. /. Lôw, Aram. Pflanzennamen p. 342
Vulg. quasi circulum) et in locutione
s.), quodqueetiam nnnc in Italia et alibi
provcrbiali "jiaaxl HS:: in comparalionc
videre licet. Forte de tali arundineto
culto ioquitur auctor libri Sapientiae (3, cum nobilibus ramis palmae satis bcne
1 sicKl scintilla in arundineto", cuin finita imaginem pauperis rcpraesentant (Is. 9,
messe arundinum leliquiae igné consu- 13; 19,15; Vulg. incurvantem et refre-
manliir. nantem). Nomen ipsum eidem significa-
tioni ex usu linguac arabicae (adjam) et
3. Species praecipua arundinis bibli- aramaicae ("[ICiN) favet.
cae probabiliter est ea quam \ÀnnéArun-
De aliis minus proprils vocis n:
do donax appellavit, quae in Syria, Pa-
laestina, Aegypto, sicut in aliis regioni- ficalionibus v. CALAMUS. De tribus nomi-
l)US mediterraneis abundat, allitudinem nibus, quae ad arundinem quodaininodo
vel 6 metroruni atlingens. Patria liuius
.')
speclant, v. lUNCUS (niD), PAPYRUS
spcciei censetur Syria, unde iam antiqui- (Xai, VIRECTUM inN . —Cf. L. Uin-
tus in Aegyiitum translata vidctur. For- niiis. Herl). bibl. explicatio 81-3; /. //. Ur-
tasse ctiam alia species niinor, in Oriente, sinus, Aiboreti bihi. Conlin. l'Os.; M. Ilil-
sicut in nostris regionibus satis conirnu- 1er, Hierophyt. II 199-205; 0. Celsius. Hie-
421 ARUNDO.
robot. 312-25; C. Sprenget, ïheophiasls
II.
Naturgesch 176-82; id. Comment, in Diosc.
1,114; E. F. K. JiosenmuUer, Bibl. Alteilh.
IV. 1,177-82; P. CuUrera, Flora bibl. 153-
60; H. B. Tristram. Nat. Hist. of Ibe Bible
cd. 8,437; /. H. Bal four, The Plants of the
Bible, éd. nova, 233 s.; /. Loir, Aram. Pflan-
zennamen n. 291 ; L. Fonck, Streifzuge durch
die bibl. Flora 32-35; /. Wimmer,
nas Boden 35 s.
L.
ARUSPICES V. DIVIN.VTIO.
AS V. PECUNIA.
ASA (NDK, 'Acjà). 1. ïicx luda
post scissionem regni, filius Abiae, dalus
a Domino propter David, ut esset lucerna
in Icrusalem (3 Reg. lî),4).
mo leroboam régis Israël
scendit et per annos 41 regnavit (3 Reg.
15,8-10) qiio tenipore in Israël reges
erant leroboam L, Nadab, Baasa, Ela,
Zambri, Amri, Achab. — Magno cum ler-
vore cnltuni divinum reslaurandum
scepit, idola, statuas -Baal, lucos Astar-
tbi consecratos (v. LUCUS) destruxit
praecepitque Iiidae, ut quaereret Deum
patrum suoruni (3 Reg. 15,11 s. 2 Par.
14,2 s.). Idololatriae fautrix validissima
erat Maacba, filia vel potius neptis Ab-
salomis et avia (non mater) Asae (cf. 2
14,27; 3 Reg. 13, 2. 10), quae omni
\\Q<^.
ope cultum Astarthis propagare conaba-
turin eiusque honorem in luco simula-
crum turpissimum Priapi collocaverat;
Asa vero simulacrum hoc in trusta com-
minuens combussit in torrente Cedron
et Maacham ex augusto iniperio depo-
sitam amovit (3 Reg. 15,13; 2 Par. 15,
IG). In eo autem indulgentior fuit, quod
non abolevcrit excelsa i. e. altaria prae-
lor legem in locis excelsis lahwe conse-
crala(3 Reg. 15,14; 2Par. 15,17!.
Nec minor erat Asae industria
bus bellicis per très
ac politicis. Cum
annos regni Abia bellum inter luda et
Israël fere continuum perdurasset (cf.
2 Par. 13,2), Asa per decem annos pacem
féliciter servavit(2 Par. 14,1).
tempore diligenter usus urbes munitas
exstruxit vcl a Sesac rege Aegypti de-
structas (cf. easque
2 Par. 12,4) restituit
mûris, turribus, portis, seris roboravit
(3 Reg. 15,23; 2 Par. \'i,(S. 7). Insuper
exercitum sibi comparavit 580000 viro-
422
rum fortissimorum, portantium
scilicet
scuta maiora et hastas de luda 300 000,
de Beniamin vero sagittariorum scutis
minoribus utentium 280000 (2 Par, 14,8).
Neque frustra tempore pacis bellum
parabat; nam Zara rex Aegypti et Aethio-
piae cum decics centenis millibus viro-
Paliisli- rum et curribus trecentis Marcsarti usqnc
in campestribus luda sitam progressus
FONCK. est; Asa vero acie in valie Sephata non
procul a Maresa instructa et auxilio Do-
mini invocato liostes fugavit, ad in-
ternecionetn concidit et usquc Gerara
tertius
persequens omnes per oircuitum urbes
diripuit, civitates Pbilistbaeorum cum
Zara conspirantium percussit, spolia
Anno vigesi- multa asportavit, pecorum et camelorum
thronum ad- infinitam multitudineni abduxit (2 Par.
14,9-15).
Asae e belle redeunti occuril Azarias
propheta, filius Oded, instinctu divino
pronuntians adagium illud foederis theo-
sii- cratici : « Dominus vobiscum, quia fuistis
cum eo;si quaesieritis eum, invenietis;
si autem dereliqueritis eum, derelinquet
vos » et simul prophetice di^pingens in-
lortunia maxima Israeli Deum verum
deserenti intligenda (2 Par. 15,1-7). Qui-
bus auditis Asa novo fervore reliquias
idololatriae cxstirpare conatus est în
luda, Beniamin et urbibus Ephraim ab
Abia pâtre suo expugnatis. Altare holo-
causti ante porticum templi denuo dedi-
cavit i. e. a pollutione idolorum purgavit
vel, ut aliis praeplacet, partes ruinosas
reparavit (15,8). Universum populum ad
foedus theocraticum renovandum con-
gregavit, cui invitationi non solum lu-
daei, sed multi quoque Israelitae viden-
tes Deumesse cum Asa oblemperarunt
(15,9). Mense tertio anni decimi quinti
regni Asa in Icrusalem celebrata est
in ré- magna festivitas, qua immolatis bobus
septingentis et arietum septem millibus
« iuraverunt Domino voce magna in
iubilo et in clangore tubae et in sonitii
buccinarum » (15,10-15). Etiam aerariuni
Quo pacis templi a Sesac rege Aegypti spoliatum
(cf. 3 Reg. 14,26) Asa locuplelavit iis,
quae voverat pater eius et ipsc (3 Reg.
15,15; 2 Par. 15,18), i. e. praeda bellica,
quam Abia pater eius a leroboam rege
Israël et ipse a Zara principe Aethiopc
fecerat.
\-i:i ASAIA. l'i

HiOM i»tsl rt'sti\il;ilriu illam liiorosoly- ad anuiMii (li'<iiiimu (|iiinlum regni Asa
niilaïKiiii Itelhini ciiiii Haasa n\i;e Israël (i;i,lO;, deiii(|U(' aniio diM'iiiiu (piinln pa-
cxai'sil. a quo Uaïua iirhs capla attiiie cilice peracto i lîi, 19) belliuii cum Baasa
Miimila est (3 \Ur- '•»«'•
^^SO-
l^'.l''. - anno dccimo sexto (16,1).
Asa voro Honadad Sjriae, ((ui
lo.^'cin 2. Pater vol unus ex maioribiis Bara-
liucusque l'oedcre oiiin l?ra(>l eoniuncliis cliiae levilac in Netopba (1 l'ar. 9,16).

luorat. donis ox aerario rt'i;io t>l kMnpli ASAA v. ASAIA 1.

nldalis pei-inovil, nt rciiom Israël afr}i:re-
doroliir; qiio l'aetuin est. ul lUiasa a Raina ASAEL ^Sxnry, Wcsx^X). 1. Kilius

disc(Hi(Mel opportunilale usiis Asa

; ea Saruiae sororis David, IVater loab cl
iiiunilionos Uaniac dolevil et ex lig-nis ac Abisai, velocitate pracclarus (2 Reg. 2,
lapidiltus a lîaasa cougeslis duo oppida, 18). In proelio pi'opc (iabaon commisso,
(uiltaa et Masplia, in Heniainin cxslruxil ([uo Abner a loab lugatus est, Asael l'u-
.\ Heg. i:i. 18-2-2; 2 Par. 16,2-6; cf. 1er. gienlem Abner insccutus est. Bis ab
41,0). \[ propler pacUnn tinn Benadad Abner monilus, ut a perscquendo desisle-
inilum Hanani prophcla regem corripuit ret, in proposito perslilit; Abner aulem,
pniedixil; rex vero
et Itellorinii flagella ci (lui vcrebatur, ne caede Asael is implaca-
veheincnler iiidignalus proplietam in biles loabi inimicilias in se provocarct,
nervuni niilti iussit alloscpie nuillos de eum quantumvis invitus interfecit hasta
populo nioili Iradidil (2 Par. 16,7-10). aversai. e. inferiore haslae extremitale,
Bel la praedicla non nisi post Asae mor:- ac si casu magis quam consulto nex
leni irruerunl; lanien pax cuin rcgno inflicta essel (2 Reg. 2,19-23). Asael, licet
Israël non onini ex parte videlur flrnia iuvenis, magni ab omnibus videlur aesti-
perniansisse (3 Ucg. 15,16; 2 Par. 17,2). matusessc; nam oïnnes Iranseunles per
Anno undcquadragesinio rcgni sui do- locum, in ijuo ceciderat, paululum ad
loribus peduni crucialiis in ipsa infirmi- videndum eum subsislebant (2,23); in
tate •
nl,^iri^^ niedicorum arte (inani Deo censu eoi'uni, ([ui de exercilu Davidis
conllsus est ;
post duos annos intîrmilaLis apud Gabaon c(>cidcranl, prae céleris
Miortuus et in sepulcro, quod in civilale nominalim elferlur (2,30); addilur eum
David sibi loderat, scpultus est; ei suc- sepultum esse in sepulcro palris sui in
cessil losapliat filius ipsius (3 Reg. 15, Bethlebem (2,32); viris fortissimis in exer-
23. 2i; 2 Par. 16,12-14 Asa erat tidelis .
cilu Davidis accensetur (23,24; 1 Par. H,
cultor laliwe, at a languore in suis erga 26). Sanguinem Asaelis ultus est loab
Deum oITiciis non excusandus, inimo Abnerum in Hebron dolose inlerficiens
dclicienle in Deum contidentia tani infir- (2 Reg. 3,27), et ineamnecem cum loab
nius, ut contra conslitutioneni theocra- eliam Abisai conspiraverat (3,30). Prae-
lieam loedus cum Syris iniret. terea 1 Par. 27,7 Asael (Asahel) honoris
Superest dilficultas chronologica bre- causa nominalur princeps turmae quar-
viter indicanda : 2 Par. 15,19 et 16,1 tae 24000 militum, cui Zabadias lilius
bellum inter Asa et Baasa reiicitur in eius praeerat; eo enim tempore, quo illa
annum trigesimuin sexluni regni Asa; divisio lurmarum in exercitu Davidis
sed quia Baasa iarn anno vigesimo sexlo facta est, Asael iarn dudum obicrat.
régis Asa mortuus Reg. 16,8), est (3 2. Unus ex quos losaphat rex
levilis,
inenduni in nuniei'is indicatis admittere luda misit, ut populiim luda in lege Do-
oportet. Coniiciunl plerique 2 Par. 15,19 niiui erudireal (2 Par. 17,8).
et 16,1 pro anno trigcsimo quinto et tri- 3. Unus ex levitis, <iui ab Ezechia rege
gesiino sexlo subslituendum esse annum primitiis et decimis templo volis prae-
decimum quinlum et decimum sexlum. posili sunt (2 Par. 31,13).
Quibus nuilatis omnia, ([uae cbronolo- 4. Idem nomen gerit, qui in Vn/g.
giain regni Asa spectant, boc modo coii- Esdr. 10,15 scribiliuAzahel, paler lona-
rilianlur primis decem annis rcgni Asa
: Ihan (Esdr. 10,15).
pax babebalur (2 Par. 14,1 ; hebr. 13,23),
|

ASAIA (rTiiuy, 'Aaaîx). 1. Consiliarius

deinde invasio Zarae .\ethiopis et post j

cain insiauratio cultus continuata us({ue in aula losiae, a rege cum Holcia sacer-
 ASAPII. 420

dote ad Holdani prophctissam missiis, ut Land, Plaie I; D. Zancccliia, La Palestine

d'aujourd'hui 1899, II. 257. 258.
Dominuni super libro legis reperto con-
sulercnt (4 Kog. 22,12. 14; appellatur
Asaa in Vulg. 2 Par. 34,20).
ASANA (nNJDn ; 'Aaivou, apud Swete
2. Unus e\ tredecim principibus co- B 'Aava, A 'Aaavoua), Beniaminita ex ma-
fiiialionum Simcon, qui Ezechia reg-e pa- ioribus Salo incolae lerusalem post cap-
sLores cliananaeos e pascuis uberrimis tivitatem (1 Par. 9,7). Idem nomen hebr.
teirae Gador expulerunt (1 Par. 4,36). (nxiJDn, 'Aaavâ) reccurrit in enumera-
3. Lcvilalemporc Davidis, princcps tione Beniaminitarum post captivitalem
familiae Mcrari, opem praestans in Neh. 11,9 (Vulg. Senua).
translaLione arcae de domo Obededom
in lerusalein (1 Par. 6,30; lo,6. M). ASAPH (=lDvS\ 'Aaacp). 1. Levita ex
4. Primogenitus alicuius lamiliae ex
familia Gersom, filius Baracbiae (1 Par.
génère Sela, filii lerlii luda, inlcr habi-
6,39), unus ex illis tribus principibus
Latores lerusalem enumeratus (1 Par.
cantorum, quos constituit David ad nii-
9,5; Vidg. de Siloni, sed pro ijSiiîrn
nistrandum coram tabcrnaculo Heman :

procul dubio legendum est ''l'^V^n i. e. cum suo cantorum choro stabat in nie-
etiam MAA- dio, ad eius dexteram Asapb cum suo
descendens de Sela). Cl', s. v.
choro, ad sinistram Ethan (1 Par. 6,32-
SIA 17.
47j. Hi quoquc cantum comitabantur
ASALELPHUNI (^^isS'^ïn, 'Ear.lz?.- cymbalis aeneis concrcpantes, cum arca
6wv) soror lezrahel, leseuia, ledebos de
Dei de domo Obededom transferretur in
ETAM civitatem David (1 Par. lo,17. 19) co-
stirpe Etam fl Par. 4,3 1; v. 4.
demque ministerio Asaph fungebatur
ASAN (]0. 'Âaâv et 1 Par. 4,32 At- coram tabernaculo (16,5). A Davide con-
oâp;, urbs in campestribus luda, in ter- stitutus est princeps ad confitendum

lia provincia Sephelae enumcrata dos. Domino (16,7. 37), quarc Asaph ante He-
15,42), postea vero tribui Sinieon assi-
man et Ethan (Idithun) nominari solct
gnata (los. 19,7; 1 Par. 4,32). Erat url)S (2o,i 2. 6. 8). Quod sacrum ministerium,
.

sacerdotalis 1 Par. 6,o9[44] sed loco pa-

;
quo Dei laudes canerentur, etiam pro-
rallelo los. 21,16 pro Asan legitur Ain phetia appellatur (1 Par. 23,1). Simul
("jiy), quod menduni videtur (L.XX 'Aad). cum Davide Asaph vidons commemora-
tur auctor psalmorum aliquorum (2 Par.
Censetur eadem urbs, quae 1 Reg. 30,30
29,30) et eius nomine inscribuntur psal-
appellatur lacus Asan (pro yév 112 for-
mi 49 et 72-82; qua inscriptione (=]DnS,
nax fiimans loco citatolegendum est
Itry 112 dsterna Asan cum omnibus ver-
uti mp "i^lS etc.) utique non evincitur
omnes ab eo esse compositos, sed etiam
sionibus et compluribus hebraicis codi- carmen ad cantum sa-
significari potest
cibus). —
Secundum Eusebiuiu et S. Hie- crum traditum esse alicui choro levi-
ronymum Asan in tribu luda est vicus tarum (quorum plurcs recensentur a
ipsorum aetate dictus Bethasan 16 mil. Cosma Indicopleusta quoque Chorus :

pass. S. Hieron. ['.')) ab Hierosolymis oc-
cidentem versus distans (Onom. éd. Lag.
221,9; 93,8); iidem ab Asan tribus luda
distiuguunt Asan in tribu Simeon (222,
49; 94, lo). Sed urbs in tertia ù. e. au-
strali) provincia Sephelae enumerata
multo magis meridinm versus quaercnda
est. A noonullis recentioribus innuitur
ruina Aseile iuxta 'Anab inter Bersabec
et Hebron.
Cf. Survey of West. Pal. Mern.
593; G. .1. Sinii/i, Hist. Geogr. of
Idithun, Core, Etam, Asaph, Mose; cf.
Zeitschr. fiir kath. ïheol., Iiiasbruck
1891, p. 362). In dedicationc templi sa-
lomonici Asaph, Heman et Idithun cuui
suis cantoribus ad orientalem plagam
altaris stabant cymbalis et psalteriis et
citharis concrepantes (2 Par. 5,12). Tcni-
pore quoque posteriore ordo ille canto-
rum, eut Asaph praecrat, nomine primi
suiprincipis insignitus permansit (1 Par.
III. 392. 9,lo; 2 Par. 20,14; 29,13; 35,15; Esdr.
tlie Holy 2,41; 3,10; Neh. 7,45; 11,17. 22; 12,45).
\-i: ASAl'U. ASARIlADDd.N. 4-2H

2. l'alrr loali(> lom|tiiic Kzccliiai' ro- i tnr [i'nxtcUio, Vatahlus, F. de Smilnj ;

gis ^i \Wg. iH,ls. ;{7; Is. :io.;«. 22'. sed \ix riedii)iie esl nomen notissimnm
j

3. Ciistos saillis rpgis sou silvarimi rc- \

ItM-usalem lanlo|)ere corriimpi poUiissc
ualitini. oui pcr t'|iislulaiii
Aita\oi'\os Alii suppmunit leclionem xiSa lïnn. in
luautiavil, ul Ncliomiao ligna ilanM. i[iii-
'ttrio Mcllo, (juod atrium (2 Wvy:. ;i,9; .{
Itiis i»orlas tuiiis doimis cl inuros ci\i-
Iteg. '.».i5. 2'K 2 Par. 32,5) eral |)ais
lalis le-vivl N,>li. 2.8).
quaedam l'ortilicationum civitatis David
ASARAMEL ^iv SapajAçX, N ot B èv '

(Grotius, Cdlmct, Hoicbigant); alii lirnu

'Ajapa|j.A l Macli. li,28; Vulg. lu Asara- ;

inel 1 '*,27Vpi'inio Inltiiln videtiir esso

Sx av, in ati'io populi Dei (Kcj7 ad h. 1.;
|

iiomoii l(»fi, in ((no liulaci congrogali i

FAvald); alii Sx 07 yj'C'2. in porta jto-

Sinioni Macliahaoo eiiisqm; |)Osl(M'is imi- puH Dei Winfr inter coniecluras a
(

iiussinniui sai-ordolis, ilucis ac priiu-ipis \Verns(/orf proposiias liane coiitexliii

ludaeoriiin tradidi>ruiit « in acternuni, conlormiorem esse dicit, sed i-em inccr-
donec surgal proplicla fidolis ». De ol)- tam relinqiiit). Pliires alias coniecUiras
sciiris vocibus in AsarainH opinioncs recensent ivetV cl Grimm in 1 Macli. 14,
interpiTluin siint variae. Sr/iiVrer ccrtuin 27. 28, quas recentiores comiiuiniter
esse iudicat illas vocos ad Uliilos Siinoni '

reliciunt.
débites referoudas esse. Titnii aiilein Si-
j

mollis 1res coinmeinoraiiliir sp/iepeûç, :

Cf. Schilrer, Gescliichle des judisclion Vol-
j

!iTpaTT)Yoç, i8vctp-//j; ^cf. 1 Macli. 13,42; 14, Ites elc. éd. 3, I. p. 249 in nota 17; Werns-
dorf. Comment, de (ide libr.
liist-. crit.
41. 42. 47; 15,1. 2). Unde Schfirer con-
Mach. 1747, p. Derenhourij. Essai
176; /.
ieclal aapaijiÉX esse Sx DÎT Tiy (1. e. prin- sur l'Iiistoire et la géograpliie de la Pales-
ceps populi Dei, ÈÔvdpyri;); iasuper ad tine 1867, p. 451 /''.
de Saiilcy, Histoire
;

e.xplicanduin h suspicatur primitus in des Machabées 1880, p. 276 in nota; Grolitis.

textu eliam adfiiissc ae^Jv po (i. e. = Opéra ttieologica 1079, [. 758; Jùrald, Gc-
scbiclite des Volkes Israël éd. 3, IV. p. 438;
praefeclus, piaetor, arpatriYàs); liis sup- W'iiier, Bibl. Realwôrterbucb éd. 3, II.
positis noslro loco 1res 111 i lituli in texiu p. 382.
primigenio adfuissent. Illos auteni litu-
los ab inilio document publici nomini i
ASAREL.A {nSxiiyx, 'EparîX), quar-
Simonis addilos esse nalura rei niultum tus filius Asapb principis cantorum, dnx
suadet. Apud Syrum deest (juidem pri- septimae classis cantorum davidicorum
mus lilulus àp/tspEÛç, sed legitur Kabba (1 Par. 25,2. 14). Nomen eiusdem in v. 14
Israël i. e. princeps Israël, que coniec- est Isreela (nSxTw'i, 'laspiT^X).
Uira a Schùrer proposita commendari
videlur. Eandem lectionem Sx DIJ lil.' ASARHADDON (]in"1DX, 'Aaop-

(vel Tcrn) inler alias dubitanler proposi- Sennachcrib, in inscriplioni-

?<âv), filius

bus cuneilormihus Asurahiddin, Tob. 1,

lasiam suggesseral Wernsdorf, quani ap-
probarunt Tremfelenburç/, Gaab, Scholz, 21 LXX 2a-/£p5ov6; appellalus. Poslquam
Grimm, Derenbouig, alii. Simili coniec-
Sennacheribadiiobus filiis suisAdrame-
Inra Serarius quoqiie legendum putabat
lech et Sarasar occisus esl, Asarhaddon
"'X a"lir2 in principe ipsoi'um Deo, ita
rcgnum obtinuit (4 Reg. 19,37; Is. 37.38);
de modo quo tbronum occupaveril, vide
ut Simon dicatiir sacerdos magniis in ADRAMELECH 2. Ex Esdr. 4,2 (ubi in —
principe ipsorum Deo; qnae explicatio Vulg. AsorHaddan scribitur) discimus ab
elsiadmittenda non esl lamen quam ,
Asarhaddon fuisse incolas illos niissos
maxime ad illam lectionem Sx U'J TÇ" a in regionem Samariae, de quibus 4 Reg.
rccentioribus approbatam accedil, qnae 17,24 adduxit autem rex Assyriorum de
:

obscuris illis vocibus in Asaramel lu- Babyione et de Cnlha et de Avah et de

ceni affundere videtur. Eraath et de Sepharvaim el collocavit eos
Ex altéra parte non désuni, qui Asa- in civitalibus Samariae pro filiis Israël.
ramel nomen loci esse putcnt. Aliqui Nomina illarum gcnlium recensentur
corruptionem vocis 'hpouaaXijjjL snspican- Esdr. 4,9. Etiam ex inscriplionibus eu-
/i20 ASAHIIADDON. 430

nciformibus apparel Asarliaddou génies ilTN~p mendum sitpro "imxn i. e. Ara-

ex ori(;nte Iranstulisse in terram Khatli, bila, de urbe Arab (v. ARAB).
quo nomine Syria inclusis Phoenicia et
Palaestina siguificalur; subegerat lotani ASBEL (Snu?N% 'A<s^X), tertius fi-

Syriam et Phoeniciam ac tituluni régis lius Beniamin (Gen. 46,21), a quo fami-
Aegypli sibi usurpabat; inler reges sibi lia Asbelitarum (Num. 26,38). Idem 1 Par.
triljiitarios ennuierai. Manassen regem 8,1 recensetur secundus filius Beniamin
luda; regnunilenuiL681-()68a.Chr.;anno omisso Bechor; v. BECHOR et etiam lA-
668 dignilateni regiam cuin filio siio Asur- DIEL 1. —
Ex iis,quac F. de Hummelauer
banipal (Sardanapallo) coniniunicavit et Comm. in Num. p. 185 s. exponit, Asbel
brevi post mortuus est in itinere contra idem acSabaraim (1 Par. 8,8) haberi po-
Aegyptnni suscepto. Praeterea v.ASENA- test.
PHAR et ASSYRIA n. 6.
ASCALON :"[iSpU,\SS 'AazaXwv), una
Cf. (i. Raii'llnson, The five great Monar- ex quinque urbii)us praecipuis Phili-
chies 185-200; Menant, Annales des
II. p.
sthaeorum A tribu luda capta
(los. 13, 3j.
rois d'Assyrie p. 239 s.; Schrader-While-
liousc, Cuneif. Inscript, and Old Test. II.
(lud. 1,18), sed mox
a Pbilisthaeis recu-
perata est; desideratur iam inter urbes
17-22. 40. 61; Lenormant-Babelon. Histoire
ancienne de l'Orient IV. p. 521 s. II. p. 268 s.; luda los. 15 recensitas et postea semper
jB/ wuertgro, Limpero di Babilonia edi Ninivc Philisthaeorum urbsdicitur; cf. lud. 14,
II. p. 72-110; Maspi'ro, Histoire ancienne 19 (facinus Samsonis) 1 Rcg. 6,17; 2 Reg.
;

des peuples de l'Orient éd. 4, p. 449 s.; Vigou- 1,20. Vaticinia prophetarum adversus
roux, La Bihle et les déc. mod. éd. 6, IV. 66 Ascaloniias aliosque Philislhaeos pro-
s.; E. Biuhje, Hislory of Esarhaddon 1880;
nuntiantur (Am. 1,8; Soph. 2,4; Zach.
Pannier apud Vigouroux, Dict. de la Bible
9,5; 1er. 25,20; 47,5. 7). In inscriptioni-
I. 1058-1060.
bus assyriacis tum nomen urbis Isqaluna
ASARMOTH (ni^^lïn; Zo^p[LojQGen. [Isqaallwm) legitur tum quattuor regu-
lorum eius (cf. Sc/)rr/r7er) in tabulis Tell
;

10,26; 'ApxatoO Par. 1,20) recensetur

1
el-'Amarna compluries commemoratur
loc. cit. inter filios lectan i. e. posteros
Ashqaluna (n. 103, 1. 14; n. 119, 1. 6;
lectan. lectanidae peninsulam arabicam
n. 121, 1. 6; cf. Revue sémitique II. 1894,
occuparnnt. Posteri Asarmoth habitabant
p. 310). Aetate Persarum urbs Tyriorum
in regione .\rabiae meridionali, quae no-
erat (cf. Movers). Post Alexandrum M. As-
men vêtus hodie qnoque retinet scil. Ha- calon omnis Pboenicia et Palae-
sicut
dramaut ad mare arabiciim sita inter ter-
stina Aegypto tributa solvebat [Flav. los.
ram Yemen ab occidente et Mahra ab Ant. XII. 5,4). Inde ab Antiocbi III. régis
oriente conclusa. Ad nomen idem rel'e-
Syriae regno Seleucidis subiecta erat;
runtur XaxpaiJiwTîTxa'., Xa-pajjLtjLuzt, Atra-
lonatbas Macbab. bis contra eam exerci-
mitae, tribus arabica, de qua mentio lit
tum movit, sed ab ipsis Ascalonitis hono-
apud Straboncm (XVI. 4,2), Plolemaeum exceptus urbem
rifice facili negotio sibi
(VI. 7,25. 26}, Plinium (VI. 28,155-. l.oo.
subiecit(l Mach. 10,86; 11,60; cf. 12,33).
161; XII. 14,52Astramitae). Sunt lamen,
:

Aetate romana Ascalon sua

iura suasque
qui Chatramotitas ab Atramitis distin-
loges habebat consentientibus Romanis
guendos esse putent. Regio est tbn- — [Pliniusy. 13,68 oppidum Ascalo iibe-
:

ris,myrrhae, aloes feracissima, sed ob

rum). Herodes Magnus, qui Ascalone
aeris insalubritatem famosa, unde nomen
oriuiidus merito putatur {lustin. Mart.
alrium mortù. —
Cf. s. v. ADORAM 1.
Dial. c. Trypb. ^2;Euseb. H. E. 1,6 apud
ASASONTHAMAR v. ENGADDI. M. 20, 85), Ascalonitis licct sibi non sub-
iectis balnea, fontes, peristylia exstruxit
AS6AI mTN; 'AÇo6a[,sedapudSw;e/e
(Flav. los. Bell. iud. I. 21,11). Idem Asca-
B 'AÇw6a{, N 'Aî^ojôj, A 'AÇ6Î) mendose Ic- lone aiilam regiam videturhabuisse; He-
gitur 1 Naarai filius Asbai,
Par. 11,37 : l'ode enini mortuo Salome soror eius re-
sed loco parallelo 2 Reg. 23,35 Pbarai giam Ascaloniam ab Augusto accepit, iu
de Arbi. Dubiinn non est, qiiiii illud qua resideret (Ant. XVII.l 1 ,5 Bell.iud.H. ;
 ià[ asi;i;ni,/. .'i.i-J

(i.:t . Ht'llo iiuiaico aniu» M p. Clii'. l'xorto 177 s.; Tohirr. Drille Wanderun- nadi Palae-
Asoalonilai' ot liulaiM invelcralas iulorse slina 1.S5'.»; p. 3:î s.; sepp. Jcrusalcin cd. :>.,

II. .V.ty 8.; (HK'riii, Jiidt"»; 11. l;$ô-17l Zi'il.schr.

iiiimicilias lïinoslt^ irdinlt'jrrarunt; lu- ;

des Dculsclion Pal.-Vcreins II. 164 s.; Sur-

ilai'i uritoin A namiuis vastanml \Ml.
vcii of ]\est. Pfil. Mein. lil. 2;J7-247 cl Cou-
iiul. 11. IS.I .\scalniiila.> liiilacoium
der and h'ilr/iencr, Lar^'e Map, slieel XIX,
.

apiui se lialiitaiilimn 2.)iH) iiilrrrociMuiil Heduced Map, sheet 13; G. .1. Siiiil/i. Ilisl.
I. c. 18, ;i . Uoinani \oro noviiiu in Asca- (îeogr. of llie Iloly Land p. 189-192; A'. Sc/iii-
lonominipt>tiini majriia Indaooi-uin slraj^ft' rcr, (leschichle des jùili.sdien Volkes etc.
ivpulerniit I. c. 111. 2,1. i). Koliqua l'ala éd. 3, II. <)2-96; linhl. Alt. Pal. 18%,
/•'.

iirliis lnrviter iiulicasso sul'liciel. A Mii- p. 189; Gî/.v le Slratuje. Palesliiie under llie

hainciii soolaloiibus Sponsa Syriao aj)- I

Moslems 1890, p. 'iOO-i03; /. lùdinigrubrr.
Nach Jérusalem éd. 2,11. 118 s.; Liévin de
|)ollala ost; mulUiin de eius posscssioiio
Ilaminc. Terre Sainle 1897, II. 217; /). Za-
a TiiiYis ot equililuis clii'islianis diinica-
nccc/iia. La Paiesllne d'aujourd'hui 1899, II.
liatiir; a Saladino a. 1191 dcslriicla, a 299; Schradcr- W'Inlelioiisc. Cuneif. Inscript,
Kichai'do Thymoleonlc a. 1192 rcacdifi- and Old Tesl. I. p. I.i3. loi. De distinction»'
cata, Saladino a. 1 19;{ rcddita, a Saladini inter Ascalon el Majuina Ascalonis vide .In-
I

f^iicccssovo Bibars Bondokdar a. 1270 fun- loninvs Martijr [AnonymusJ cap. 33 [éd.
diUis dcleta est. Gildemei.ster 1889) Ascalona civilas Ma-
:

Ascalon sita erat intcr Gazani et Azo- joina Ascalonilis; Ae Qiiien, Oriens chrislia-

tiini Flav, Ins. Bell. ind. IV. 11,5);

(cf.
nus III. 602 s.; Kit/in, Die sladlische und
biirgcrliche Verfassung des riiniischen Reichs,
distabat a lorusaleni ii20 stadiisd.c. III.
1864-1865, II. 3(;3.
2.1 a (iaza 10 mil. pass. (lUnerarium
.

Anlonini Augusti éd. Parthey et Pinder

ASCENEZ (-j;t,'N', 'Aa/aviÇ) rccen-

p. (itt a lamnia 22 mil. pass. (Tabula Pcu-

, sclur primus inter filios Gomer filii la-
tinger. Sogm. X. 1 vel 200 stadiis (Strabo i pbet (Gen. 10,3; 1 Par. 1,6). Rcgcs
XVI. 2j29i. Ptolemacus (V. 16,2) eam iir- Ascenez nominanlur 1er. r)l,27 simul
bem marilimam dicit; atlamen adhuc cum regibus Ararat et Menni, unde
saeculo sexto p. Cbr. Majwnas seu por- concludendum est Ascenez iioc loco
tas Ascalonis ab ipsa urbc distinguitur ;
designare genlem et regionem prope
iegiturenim in epistula synodali loannis Armeniam [Brunengo) vel Armeniam oc-
patriarchae bierosolymitani, quae Actis cidcntalem {Lenormant). Flav. loscpbus
Concilii Constantinopolitani fa. 518) in- (Ant. I. 6,1) inlerpretalur eos, qui a
serta est Stephanus Majumac Ascalonis
: Graocis 'PriyîvE; appellantur; verum (jui-
i. episcopus ab episcopo ipsius urbis
e. nam hi sinl, plane ignotum est. Talmud
distinclus; urbs igitur antiqua a litore hieros. (Mcgillah I. I) et babyl. (Yoma
panlo reniotior erat. 10 a) et Targumim (cf. Neubauer) intel-
Vinum Ascalonis celebralur abAlexan- legi volunl Asiam, ludaei medii aevi
dro Trallensi (8,3). Cyprus arbor, ex Germanos, quam opinionem Knobel
cuius floribus oleum odoriferum paraba- adoptans explicat Ascenez de Scandina-
tur V. CYPRUS Ascalone abundabat ,
via quae proprie vocabalur Scandia,
Plin. XII. 24.109 Praeserlim vero urbs . Scandzo, Scanzia, Scanza. Alii e receii-
peculiari ceparum génère celebris ei'at, lioribus interprelantur cum Bockarto
quae a Romanis Ascaloniae vocabantur « Bilhyniam, in qua est sinus Ascanius
(Plin. XIX. 6, 101-107), unde italicum et Ascanius lacus et amnis; et Troadom
Scalogno et gallicum escalole, /échalote. — et Phrygiarn minorem, in quibus Asca-
Ibidem colebatur Syroriim dea Derceto nia regio el urbs et Ascaniae insulae ».
(Atergatis), quae faciem l'eminae cum Animadverlil P. de hagarde terminatione
corpore piscis iungebat (Diod. Sic. 2,4; az in lingua (pbryg.) armeniaca formari
Herod. 1,103). Hodiernum nomen rui- — patronymica; unde, quia in Mysia, Hi-
narum urbls est 'Asqah'm. Ihynia, Phrygia incolebant Ascanii (cf.
Homer. II. 2,862 s. 13,793; Strabo XII.
Cf. Abulfeda, Tabula Syriae éd. Ko/der,
p. 78; Reland, Palaeslina 586-596; Riltcr, 4,0 s. XIV. 5,29; Plm. V. 31,138; 32,t44.
Eidkunde XVI. 70-89; lUtumer, Palaeslina 148; Steph. Bt/z. s. v. "Aay.avfa), DiUmann
éd. 4, p. 173-174; Moverx, Phoenizier II. 2, existimat Gen. 10,3 intellegendos esse
433 ASCENlîZ. 43^

Ascanios aiiliquos cl 1er. 51,27 illos 8,1; 10,12; 12,2; 1 Petr. 3,22. Est sen-
Ascanios, qui postca ex Phrygia in Ar- tcntia salis communis illos qui in morte
meniam occidentalem immigraverinl. In Christiapertis monumentis resurrexerint
inscriplionibus cuneiformibus Ashgàza etiam cum Christo glorificatis corporibus
seu Ishkûza cum Ascenez comparari posse ascendisse in caelum (cf. Knabenbauer,
censenl Frdr. Delilzsch, Schrader, Comm. iii Matlh. II. p. 538). In ascen-

H. fVinekler. sione Cliristi impletur illud Ps. 109,1 :

sede a dextris meis; in ascensione vide-

Cf. Bnnieiujo, L'impero di Babilonia e di mus lesum propter passionemet morlem
Ninive II. p. 494; Lenormant, Les origines coronatum (Hebr. 2,9;
gloria et honore
de l'hisloire II. p. 394 et cf. p. 388 s.;
A. Neubaucr, Géogr. du Tabinid p. 309.
4,14). Tamquampraefigurationem quan-
310; Knohel. Vôlkertafel 1850, p. 33-43;
dam eius ascensionis considerare licet
Bocharl, Phaleg 3,9; P. de Lagarde, Ge- quae de Henoch (Gen. 5,24) et Elia (4
sammelte Abhaiidhingen p. 254. 255; idem, Reg. 2,11) in s. litteris commemorantur.
Armenische Studien n. 143; DiUmann ad
Gen. 10,3; Frdr. Delitzsc/i apud .S. Baer,
ASCENSUS Acrabim (Scorpionis),
Adominiui, Betiioron, Gaver, Luith;
Librl Dan. Ezr. Neli. 1882, p. IX. Srlirnder- ;

Whitehou.se, Caneit. ln.script. and Old Test. vide ACRABIM etc.

II. p. 293; H. Wincider Altorientalisciie

, ASEBAIM V. PHOCHERETH.
Forschungen6,48i s.
ASEDOTH (nilUJX plur. fem. nomi-
ASCENSIO DOMINI. Glirislum ex nis r\i'éi< a radicc inus. -U7N* fudit,
morte redivivuin in caelos ascendisse
effudit; 'Aar]ôwO).
inultis locis Novi Testanienti asscritur. 1. Asedoth Phasga (los. 12,3; 13,20)
Et quidcm explicite Marc. 16,19 et Do-
seu radiées montis Phasga (Deut. 3,17;
:

minus quidem Jésus postquaui loculus 4,49); cf. etiam Num. 21,15 TON :

est eis assumptus est in caeluui et sedet

a dextris Dei. Ex Luc. 24,50 s. et Act.
DiSnJn, Vulg. scopuli torrentium, Gese-
1,9-12 discimus lesum e monte Oliveti nius : loca quo torrentes c montibus
ascendisse, postquam discipulis suis be- ferunlur. Asedoth si nomen commune
nedixit; « ferebatur in caelum; elevatus sumitur, significat effusionein torrentium
est videntibus illis et nubes suscepit eum seu loca humiliora in radice montium,
ab oculis corum ». S. Paulus dicit Eph. hinc radiées montis Phasga. Si cum LXX
4,10 eum ascendisse super omnes caelos, ut nomen propriuin sumitur, indicat lo-
Hebr. 6,20 praecursorem lesum introisse cum 'Aynn Mâsâ i. e. fontes Moysis, qui
in interiora velaminis i. e. in caeleste e rupibus Djebel JSebâ (Nebo) scaturiunt
sanctuarium; 7,26dicitur lesus excelsior etaquas suas per WâUi 'Ayûn Mûsâ in
caelis factus; 9,12. 24 introisse in sancta, mare Mortuum transmittunt. Eusebius
introisse in ipsum caelum ut apparcat (Onom. éd. Lag. 216,2) dicit Asedoth ur-
vultui Dei pro nobis. Idem indicatur Phi!. bem Ainorrhaeorum tribui Ruben tradi-
3,20 nostra autem conversatio in caelis
: tani et additum Phasga expiicat XaÇsuTTÎ
est, unde etiam Saivatorem exspecta- i. e. excisa, polita; sed haec minus féli-
mus, et 2 ïhess. 1,7 in revelatione Do-
: citer.
mini lesu de caelo idem indicatur quo-
; 2. Asedoth (los.10,40; 12,8) non ur-
tiescumque lesus dicitur sedere a dextris bem aliquani significat,ut Eusebius
Dei; id synedristis' praedixerat (Matlh. (Onom. éd. Lag. 217,27) supponit, sed
26,64; Marc. 14,62), idem discipulis generatim valles torrentibus irrigatas;
Matth. 24,30 videbunt Filium hominis
: in contextu enim enumerantur variae
venientem in nubibus caeli; idem conse- regionis partes naturales montana, :

quitur, cum ad discipulos loquatur de planifies, Negeb (meridies), soliludo et

multis mansionibus in domo Patris, in
quam iturus sit ut ipsis locum paret loan.
14,2. 3; item Col. 3,1 quae sursum sunl
qiiaerite, ubi Christus est in de.xlera
Dei sedens et vide Act. 7,.=j5; Hebr. 1,3;
Asedoth. Designari videntur voce Ase-
doth clivi abruple descendentes a monte
luda ad inarc Morluum et depressionem
lordanis (cf. F. de Hummelauer ad los.
10,40), sicuti .Vsedolh Phasga sunt clivi
AX* ASliDuill. .{(>

a Moal.ilido ad iiiaiv Moi'liiuin el dcpros- Vf. (..A. smilh. llisl. Geo^r. nf (lie lloly
situuMii lordanis dcscondciilt's; omuiiio Lainl, rlale 1. IV Li-gcndre, Carlo de la l*a-
;

li'Sliiic, addito si^no ?

piol>;iliilt' osl i(h<m nomt>n luisso rlivis
illi^ et ocoidiMilalilius ci oriciilalilms. ASENAPHAR ("<E;:DX, "AaoEvaçâp)

ASEL .SïN, KariX^, lilius Klasa (>\ dicitur Ksdr. £,U) mat;aiis et gioriosus,

postons Cis, Bi'iiiaminila I l'ar. 8,:{7. ipii Iranstulil varias tribus in Samariam,
:!S; '.t,i:^. tV. inter alias etiam Babylonios, Snsane-
chaeos, .Vclamilas. E\ tilulis mogni el
ASEM ZTJ, in pansa DÏV), urbs tri-
gloriosi, (piiluis bonoralnr, nomt;n ré-
lius liida incridiiMii versus prope fines gis elTei'ri vidclur. Asurbanipal (668-»)2())
Edoiu sita los. lo,29 Escm "A(j6[a), : , c regibus Assyiiorum primus, quantum
poslea tribui Simeon assigna la (los. ex inscriptionibus luicusque erui potest,
19, :i : Asem, 'laaiv et 1 Par. i-,21) : Asoui, penctravit in regionem aelamiticam et
\hiu. . Situs acciiratior ignoraliir, siciit Susa quoque occupavit; insuper ipso
eliaiu nrhcs los. lo,-2l-:V2 quoad
aliao narrai Aelamilas a se esse e regione Ac-
maioreni partcm detcrmiuari non pos- lam transporlalos (cf. Alden Smith,
siint. G. Smith, H. Gelzer). Quare in nomine
ASEMONA (y^2TJ, bisciim n locali.
Asenapbar latere Asurbanipal i. e. no-

men quadani corriiptione ortum

illud ex
'A3;[jLwvà, -cXawvâ), ui'bs luda
Iribiis
osse ])utant (cf. Schrader, Delitzsch).
•
los. lo,4), ad terniinuni imnidionabMii
Maior tamen pars populorum, qui Esdr.
lerrae proniissac pertincns (.Nuni. 34.4.
4,10 nominantur, iam ab ipsius paire
5). Describiliir terminus ab extremitatc
Asarliaddon (vide s. v.) vidontur esse
australi maris Mortui usque ad torrentem
Iranslati; qiiarc transporlatio adscribi
Acj;ypli cl mare Moditerraneum; ullimo modo
poleral modo Asarliaddon pali-i
loco ante torrentem .\cgypti {Wâdi el-
Asurbanipal filio neque cerlo dici potest,
'Arish) .\semona ponitur. Si igitur Ca-
utrius noraen sub voce Asenapbar lalcal
desbarne, ut plericpic scntiunt, est 'Ain
{Vigouroiix).
Qadîs, Asemona agnosci potest in Win
Qaseime (Wâili Qascime ad occidentem . Cf. Alden Smilh, Die Keilschrifltexle
Cadesbarne; huic opinion! favetTargum Assurbaiiipals , Leipzig Heft 1,
1887-1889,
p. 46. 47; G. Smith, Hislory of Assurbanipal
Pseudo-Ionalban .Num. 34,4 Dcp, pro :

p. 224 s.; //. Gelzer, Die Colonie des Os-

.Vsemona (cf. Tntmbull). Altamen Riess
nappar lu Zeilschr. fur aegyplische Sprache
praet'ert Djebel Hdal magis occidentem
XIII. 187.J, p. 81; Sc/irader-]]'hitehonsp,
versus. Praelerea v. HASSEMON. Ciineif. Inscript, and Old TcsL II. p. 65;
Delitzsch. Paradiez p. 329; Vigourou.r.
Cf. TrumbuU. Kadesh Barneap. 117. 289s. ;

Riess, Bihiil-Allas al.

DicL de la Bible I. 1080-1082; idem. La Bible
3, p. 4 b.
et les déc. mod. éd. 6, IV. p. li. 76 s.

ASENA (n:]DM, 'Auevâ), Natbinaeus,

ASENETH (njDN, 'Aaîvéô, apud Swete
cuius posleri duce Zorobabel e captivi-
tate redierunt (Esdr. 2,50).
'AocvvsÇi, filia Puliphare sacerdotis He-
leopoleos, quae a Pharaone loseplio uxor
ASENA (n:rx, "A^oa), urbs luda in data est eique duos filios peperit Manas-
prima jtrovincia Sepbelae (los, 15, 33); sen et Epliraim (Gen. 41,45. 50; 46,20).
enumeraturposlEstaol et Sarea. Corres- In uomine Aseneth' conlinetur nomen
pondere videtur apud Eusebium (Onom. deae aegyptiacae ^^eith, quae est socia
s. V. 'Ajâv, cd. Lfig. 221,9; cf. 93,8 Ammon, dea sapientiac et artium, quae
Bethasan viens 16 (S. Hier. 15) mil. etiam tamquam mater solis colebalur et
pass. ab Aclia occidentem versus distans. tamquam dea belli in urbc Sais venera-
Nunc ferlasse Kefr Hasan (G. A. Smith) tionem habebat (cf. Erman). De explica-
vel 'Axlin (f.egendre); uterquc, viens est tione prioris partis nominis variae sunt
in vicinia Eshû'a (Estaol) et Sai^'a (Sa- opiniones. Probabile est as dicere sedem,
rea). —
Alla urbs eiusdem nominishebr. habitalionem et Aseneth significare se-
in rulg. scribitur E«na (v. s. v.). dem Neitb (Vigouroitx, Levesque); cf.
Alil
similia iioiuina composita As Plali, As
Menti, As Halhor (apud Lieblein). Alii
aliter explicant : quae est (scrva) Neith,
quae ad Neith (cf. Gesenius,
perlinet
Brugs^ch, P. de Lagarde, G. Steindorffj.
Cf. Erinan, Aegypteii p. 49. 393; Virjou-
roux, La Bible et les déc. inod. éd. 6, H.
134; Levesqiie apud Vigouroux, Dict. delà
liible I. 1082. 1083; Lieblein, Dict. des
hiéroglyphiques n. 193. 241; Gesenius, s. v.;
Bru'jsch, Geschichte Ae^ypten.si). 248; P. de
Lagarde, Milteilungen 111. 229; G. Stein-
(lorf]'\n Zeitsclir. fur aegvpt. Sprache XXVII.
41. XXX. 51.
De historia apocrypha Aseneth cf. Vin-
cent. Bellovac. Specul. histor. 118; los.
Alb. Fabricius, Cod. pseudep. Vet. Test.
774-784; P. Batiffol, Studia patrlstica p. 1-
115; Revue des études juives XXII. 1891,
p. 87.
ASER ClUrX, 'Aarjp).
1. Aser oclavus lacolj ex Zelplia
filins
aiicilla Liae genitus et a lia exsultante
Aser appellatus (Gen. 30,13) i. e. ])eatus
vel etiam beatificator {Flav. los. Ant. J.
19,7). Ambo filii Zelphae, Gad prinio-
g-enitus et Aser, in Mesopotaniia Syriae
(Paddan Aram) nati sunt (Gen. 35,26).
Aser filios liabuit lamne, lesua, lessui,
Beria et ftliam Sara (Gen. 46, 17). lacob
moriturus ci benedicit Aser pinguis : scendentes permultas valles efformant;
panis eius et praebebit delicias regibus
(Gen. 49,20). Poster! Aser recensentur
1 Par. 7,30-40.
2. Aser tribus Israël.
termini Aser .los. 19,24-31 (cf. Flav. los.
Ant. V. 1,22). Ex quibus colligitur ter-
mines Aser ab occidente fuisse marc Me-
dilerraneuui, a meridie Manasse (et Is-
sachar"?), ab oriente Zabulon etNephthali,
a septcmtrione Phoeniciani. Producitur
enim terminus los. 19,26-29 a mari prope
Carmelum meridiem versus ad flumen
Labanath (Crocodilon, Nahr el-Zerqâ),
inde ad lerminum Zabulon; adhaeret
termino Zabulon occidentali et etiam sc-
pteintrionali (seu valli lephtahel inter
Galilaeain superiorem et inferiorem)
usque ad Sepbat {Safed), flectitur aqui-
lonem versus iuxla terminum occiden-
talem Mephthali, atlingit fines Sidonio-
rum prope introitum Emath {Merdj 'A^JÛn)
et occidentem petens ad meridiem Tyri
marc attingit. Hanc fininm descriptio-
438
nem praccedit elenchus quidam 7 ur-
i)ium (Halcatb, Chali, Beten, Axaph,
Eltncloch, Amaad, Messal) scquitur alius ,
clcncbus o urbium (Hclba, pro (jua Viilg.
de funiculo, Achziba, Anima, Aphec,
Uohob) additur unius provinciae summa
;
urbium 22. De bis cf. F. de Hummelauer
(Comm. in los. p. 428-435).
noms Aser praedicta
Fertilitas terrae tribui
erat a lacob morituro (Gen. 49,20) cl
iterum a Moyse « Benedictus in filiis
:
Aser, sit plaçons fratribus suis et tingat
in oleo pedem suum. Ferrum et aes cal-
ceamentum eius. Sicut dies iuvcntutis
tuae, ita et senectus tua » (Dcut. 33,24.
II.
25).Haec ad litteram impleta sunt. Nota
estabundantia Iritici, hordei cetcrarum-
que frugum terrae praesertim circa Ac-
cho et Tyrum. Olci feracissima erat tota
illa regio [Flav. los. Bell. iud. II. 21,2;
Vita 13). Ferrum et aes Deut. 33,25 ab
aliis cxplicatur de aniino bellico Aseri-
tarum (1 Par. 7,40), ab aliis de ftrmitatc
urbiuui munitarum, ab aliis de abundan-
tiametallorum tanta, ut Aser ferreis,
non ligneis utatur portarum claustris;
neque tamen Aser in suis finibus habi-
turus esse fodinas ferri dicitur. Fertili-
tas praesertim fluviis, rivis, torrentibus
debetur, qui de montanis ad mare de-
ex illis solus Cison torrens (Nahr Mu-
qatta'), qui in sinum Ptoleniaidis iniluil,
in S. Scripturanominatur. Planifies orac
Describuntur maritimae duobus montibusintersecatur,
Carmelo iuxta valleni Cison et Scala
Tyriorum média fore inter Accho et
Tyrum {Ràs el-Nâqàra et Djebel el-Mii-
shaqqah).
In bistoria Israelitaruni tribus Aser
raro partes egit. Princeps tribus anno
secundo egressionis ex Aegypto erat Pbe-
giel, filius Ochran (Num. 1,13). Apud
montem Sinai de Aser numerabantur
41500 viri, qui arma ferre poterant
(Num. 1,40.41), postea in campestribus
Moab 53 400 viri bello apti (Num. 26,47),
tempore Davidis 40000 bellatores, qui in
Hebron una cum aliis tribubus Davidi
rcgnum Saul contulerunl Par. 12,36). (1
In castris et pcr desertum
in itinere
Aser iuxta Dan et Nephtbali locum tc-
nebat (Num. 2,27; 10,26). OblationesPhe-
giel principis Aser in dedicationem alla-
430 440

jis Niim. ~.',2-'>~i it'ciMisi'iiliii'. Inl.r .Mariasse (ih Aser \^[of, 17,7) emend.aiulurn cs.se
(liioilt'cim o\|»loiatoros a Movsc in lor- pulal : l'uil<iu(> terminus Manasse reli(/uiis.

rain Clianaan misses eral de Irilui Ascr

5. Asor in j^raoco Tob. l,2;'.\aïip urbs
Stinir, lilius Mirhaol ,Num. 1;{.I4\ Inlor
Niqtlilliali probabiliiis est As(.r iiilis la-
\iros ad lorrain [u-oinissani sorte divi-
bin; V. ASOR 1.
diMidain oloclos cial t'\ Iril.n Ascr Aliiud
lilius Saloni Nnm. 3+.2: . l'osl iiij.M'es-
ASERGADDA (m; li'n pagus lind-
suin in lorrain promissain Asor ciiin Rn- (la, I;pi.A 'AaEOYaôoâ), urbs in parte me-
bon, (iad. Zaljultui, Dan. Noplilliali ina- ridionali tribus luda (los. lu,27}. Silus
lodictiiuKMn in inonio llolial proiUMiliavit accuratioi- ignoralMi-, nisi forte ex eo,
'Jos. 8.33. :\t ., ni Moyses inandaveral quod 1. c. siinul cnin Molada {Khirhet cl-
(Dcul. 27. 13 . Dislrilnilionc lorraeporacla Milh ad oriontom i{orsai»eo) noininatiir,
Asor lovilis liliis qualtnor civi-
CitM-son conieolura tiori pnssil. .\pud Eiisobiiim
latos Masal, Abdon, Holcalh. Uoiioh ciiiii (Onom. cd. Lag. 24!), 3.1) legitur Gadda :

subnrbanis Iradidil (los. -21,30. 31 1 Par. ; in li'ibii luda; est aiilom hodioquo villa
0,(12. 74. 75). Moiiitis Dobborao ol Barac. iii oxli'oniis fiiiilxis Daromae. Et addil
ut cnin Zabulon ol Nophtliali conlra ro- S. Hioronynuis (1. c. 127,38) ooiilra :

jJTom Asor pnirnarot, Asor obsccnndaro orioniciii imininons mari Mortiio. Quodsi
dclrecla\il, iindo incanlico Debltorao re- igitur Asergadda (pagus Gadda) eadem
prehondilnr .Vsoi-Jiabilabat in liloro ma-
: est cum Gadda Eusebii cl S. Hieronymi,
ris ol in itorlubns inorabatur (hid. o,l7U qiiaereiida oril inlor Molada et mare
Gcdoonoin lanien in porsequondis iMa- .Morluum.
diauilis adiuvii lud. 7,23). Tempore Sa-
ASHUR(linw*N, 'Aa/w), filius postu-
lomonis Ascr ad nonain praolccUiram a
Baanà filio adininislratam pcrlinc-
Htisi mus Hesion ex tribu luda et pater
bat Reg. 4,10'. Kzccbiao rcgi omnoin possessor) Thccuae (1 Par. 2,24). Idem
(3
Israël el luda ad IMiase in lerusalom co- l Par. 4,") vocalur Assur.
Icbraiiduin convocanli etiam viri qui- ASIA \r\.\\.nl7.). Uti apud scriptorcs
dam o\ Asor acquievorunt (2 Par. 30, 11;. profanes, ita etiam in s. lilteris noiio
In symbolica descriptione lerrac sanclac Asiae varia est. Nomcn in s. lilteris pri-
apud Ezochielem Asor locum smim oc- mum occurrillMach. 8,0; appcUalur An-
rupat ol uni ex portis occidentalibus no- tiochus 111. magnus rex Asiae, i. e. eral
vae lerusalem nomen suum indidil Ez. rex Syriac et partis maioris Asiae inino-
48,2. 3. 34;. Do tribu Aser est Amia |)ro- ris; sed victus a Romanis (189 a. Cbr.)
phçtissa (I^uc. 2,30). Ultinia deniquo regiones a Tauro occidentem versus si-
inentio tribus Aser fit Apoc. 7,0. las Romanis cedero debuil. Niliilominus
3. Aser filius Corc v. ASIR '2. ipse el succcssores eius titulum régis
4. Asor urbs in flnibus extremis tri- Asiae retinuerunl, quamvis praeter Sy-
bus Manasse cisiordanicae (les. 17,7). riam solum Ciliciam oocuparenl. Ita eius
S. Hieronymus cum Euscbio (Onom. éd. successor Seleucus IV. (187-170 a. Chr.)
Lag. 93,28 cf. Aser civi-
222,29) dicit : « appellatur rox Asiae (2 Macb. 3,3) et
tas tribus Manasse; nunc demonslratur 1 Mach. 11,13 Plolemaous imposiiit duo
villa descendonlibus a Neapoli Scyotho- diadomata capiti sno, Aegypti et Asiae
lim in decimo quinto lapide iuxta viam (i:>0 a. Cbr.); elTrypbon quoque i-egnare
publicam ». Gucrin, Samarie I. 3o5-3o7 .Vsiae cupiens Anliochum regem adolo-
asserore non duijitat Aser esse hodier- scentom occidit el imposuit sibi diade-
num \icum Teyasir circiter 22 km a ma Asiao (1 Mach. 12,39; 13,32). Anno
Neapoli (Sichem) distantem in via, quae voro 129 a. Cbr. posl mortem Altali III.

Beis('i7i (Scythopolim) versus diicit. régis pergameni el sedilione Aristonici

suppressa constiluta eslprovincia roma-
Idem censent Jiie.ss, Bibel-Atlas éd. 3, p. 3;
Lerjendre, Carte de la Palestine; F. Buhl,
na Asia, (jua comprehendebalur Mysia,
Alt. Pal. 1896, p. 204 (« inogllcherweise »]; Aeolis, Lydia, lonia. Caria. Hae regiones
Revue biblique IV. 1895, p. 72. 617. Sed F. vocabanlur quoque Asia propria. lia in-
de Hummelnuer textum Fuitque tenninus : loilegilur euunKn-alio Act. 2,9 s. ; qui
4 H
lialtilanl Cappadociain, PonUiin, Asiam,
riirygiam et Paniphyliarn; item G, 9 ([ui
crant a Gilicia et Asia; cl 16,6 s. : trans-
euiitcs autem Phrygiam et Galatiae re-
gioncm vetati sunt a Spirilii sanclo lo-
(jui vcrbuni Dci in Asia; ciim veuissent
autem in Mysiam, tentalDant ire in Bitiiy-
niam et non pcrmisit eos Spiritus. Sed
advei'ti débet ab anno 49 a. Chr. paiiciii
occidentalem Phrygiae attributam esse
provinciae vVsiae (ita Laodiceae, Apa-
meae, Synnadorum, Eumcniae regiones
ve], uti vocari solebant, dioeceses) et ab
anno 25 a. Chr. partem mcridionalem
Phrygiae cum Apollonia, Antiochia, Plii-
lomelio aliisquc urbibus attributam esse
provinciae romanae, quae tune consti-
tuta erat, Galatiae (et. Becker-Marquardt,
Handbuch der rômischen AUerthûmer
III. p. 130 s.). Quare Phrygiaiis in locis
inlellegenda erit Phrygia maior vel Asia
solum pars Asiae proconsularis. De Asia
proconsulari intellegendum erit, si dici-
lur Paulo per biennium Ephesi cotnmo-
rante omnes qui habitabant in Asia au-
disse verbum Domini ludaeos atque
gentiles vel potius notione quadam n)a-
gi^ indeterminata de provincia Asiae;
cf. Act. 19,10. 22. 26; 20,16; 21,27; 24,
19; 27,2; Rom. 16,5; et quia ex Epheso
evangelium propagatum erat in reliquas
regiones circumiacentes, apostolus scri-
bit 1 Cor. 16,19 salutant vos ecclesiae
: Asiarchas, fuisse hoc munus extraordi-
Asiae. Provincia Asia inlellegitur 1 Petr.
1,1 et Apoc. 1,4 et septcm illae ecclesiae
quae sunt in Asia, Epheso et Smyrnae et
Pergamo et Thyalirae et Sardis et Phi-
ladelphiae et Laodiceae (1,11) in provin-
cia Asia sitae erant.
Undo Asianus est ex Asia (notione ex-
plicata) oriundus; ut asiatici designan-
tur Act. 20,4 Tychicus et ïrophimus,
comités Pauli. Et Trophimus quidem
Act. 21,29 Ephesius, ex Epheso oriundus
appellatur; fortasse Tychicus quoque ex
eadem erat civitate oriundus; cf. Eph.
6,21; Col. 4,7.
I. KNABEiNBAUER.
ASIARCHAE, Asiae principes Act.
19, .31 (Ttvè? To)v 'AaiapyôJv) appellabantiir
magislratus singulis annis circa aequi-
nocliiun autumnale in praecipuis urbi-
bus Asiae proconsularis acivibus elecli,
442
quorum erat ludos publiées in honorem
deorum, Romae, Augusti instituere .suis
sumptibus. Erant itaque ex nobilissimis
ac ditissimis civibus. Qui seniel eo mu-
nero funcli erant, videntur tilulum reti-
nuissc. Etiam in aliis urbibus Asiae
praecipuis Asiarchas exstitisse tesUmo-
nio n-ruin scriptorinn et nummorum et
iiis(ii|»lionum constat. Similiter in aliis
provinciis nominabantur Bithyniarchae,
Galalarchae, Syrarchae, Lyciarchae etc.
Secunduni opinionem communem Asi-
a relies idem est, « qui etiam àp/iepel»;
TT); Aatac, magistratus quotannis ex di-
tissimis provinciae electus, qui et con-
ventui provinciae praeesset et templum a
communi Asiae Auguste Pergami dedi-
catum administraret ludosque cum eo
coniunctos ederet. Mox autem plura tem-
pla ab eodem communi in pluribus op-
pidis Caesaribus aedificata sunt exstite-
runtque plures àp/tepe^ et 'Aaiipyai »
(ila Blass; similiter Wetsteiii, Lightfoot,
Mommsen, Marquardt, P. Guiraud, Vi-
gouroux, E. Beurlier, Ramsai/). Quam
opinionem communiter reccplam impu-
gnat Brandis, qui multis argumentis
contendit Asiarchas fuisse députâtes sin-
gularum urbium ad xoivbv 'Aafa;, ad con-
cilium ordinum provincialium (députés
de la province, Landtagsabgeordncte),
potuisse complures ex eadem urbe esse
narium et accessorium ad alia munera
vel sacra vel civilia, quibus bene funcli
a concivibus Asiarchae eligerenlur.
Cf. Blass, Acla apost., Goeltingeii 1895, ad
19,31; Wetstein ad Act. 19,31; Lightfoot,
Apostolic Fatheis II. 2, p. 987-998 la appen-
dice The Asiarcliafe; Mommsen. Romische
Geschichte V. 318 s.; MarquardI,, Romische
Slaalsverwaltung I. 513; P. Guiraud, Les
assemblées provinciales dans l'emplie ro-
main, Paris 1887 F. Vir/ouroux, Le Nouveau
;
Testament et les découvertes arciiéolosiques
mod. éd. 2, 1896, p. 303. 301; E. Beurlier
apud Vigouroux, Dict. de la Bible I. 1091.
1092 \Ramsaii, Cities and Bishoprics of Phry-
gia I. p. 55-58; II. chap. 11; idoii in Clas-
sical Review III. 17i et apud Hastings, Dict.
of the Bible I. 172; Brandis apud Pauhj-
Wissowa, Real-Enc\clopaedic der klass. Al-
tert. I. 1564-1578.
ASIEL ('^Xi'C", 'AatTjX), pater Saraia
143 ASIKL. .\S1NLS. -iii

SimotHi; iimis o\ cius lisions Amab"cila>; Rog. (I;;,:); 27,9), Syros

1
e.\ Iril'ii

noinino lolm lomporc Kzoclnat' i'Oî.'is (4 Reg. 7,7. 10) aliasquc geiites (lob 1,
j

vi\it vl Par. 4.3;i). 3. 14; 42,12; 1 Par. 5,21). Asinorum

curam rox David s|)t>ciab conliilit prac-
ASIMA x*2*w'X, l'XX cnm lormina- i

l'eclo, qui inloi' » piincipos sulislantiac

tic. 110 IVininina 'AaitiâO) idolum est qiiod !

irgis » locum suuiii habobat (1 Par. 27,

viri do Email» r*2n) si'cuin in regionom 30). Niimerus aulciii asinorum mullitu-
Samariac Iraaslulorunl (V llep. 17,30), dini ovium nuiilo inlerior eraj ((Jeu. 32,

de qiio lainen idolo nihil notmii est nc- l'f s.; Num. 31,32-35; 1 Par. 5.21; lob
qno ivporliini est in inscriittionibus cu- 1,3; 42,12), atque etiam camclorum co-
noiforniiltiis. Talnuidislao ilind lonua piam ai)ud gentes nomades non ae([uabat
hoodi vcl aj^ni dicunl vopracsontari. Alii (1 Par. 5,21; lob 1,3; t2,l2).AI luimcro

deuni dosoili e\ voce syriaca oxplica- boum l'erc aequalis describilur (Num. 31,
runt, alii ad porsicnni asinnan (siniiliUM- 32-35; lob 1. c. Gen. 32,14 s.), et in
in lingua /endica açmano caelitm recur- possossione paupcrum exsuluni revcr-
rerunt. Ciini idolnni niillibi alia? occtu-- tentium minierum equoium et mulorum
rat satius l'st l'atcri nos niliil do eo sfire ; ac camelorum sexies Icre superal)at
vido Paul Scholz, Goetzondiensl imd (Esdr. 2,66 s.; Neb. 7,68 s.). Geiieralim
Zanbeiwosen etc. p. :<98. una cum adeo communis in posses-
Itove

ASINUS. 1. Asini gemis tribus no- sionc omnium -supponilur,

ut ne pupillis

ininilms bidtraici? in Scriplnra dcsigna-

Uii-. Inipiiniis lian. i. e. proprie « ru-
fu? », conimuniter asinnni donioslicuin
désignât; seinol etiani pro asina adbibe-
tnr (2 Reg. 19,20:. Idem asini nomen in
aliis lingiiis somiticis invenilui' aram.
quidem pauperibusvc deesset (lob 24,3;
cf.Num. 16,15; Is. 1.3; Zach. 9,9; Luc.
13,15; 14,5). (^>uaro etiam in lege mosai-
ca in mandato de non concupiscenda
proximi domo i)0vis et asini specialis
montio habetur (Ex. 20,17; Deut. 5,21)
:

ac varia de ipsis praecepla traduntur (Ex.

XtQn. assyr. inifru, arab. /t/mâr. Doindo
13,13; 21,33; 22,4. 9. 10; 23,4. 5. 12;
alterum nomon "jinN asinae proprinn.i
34,20; Deut. 5,14; 22,3. 4. 10).
est, sicut syr. "jnx, assyr. atmu, arab.
idem arabicnni 3. Usus asini multiplex in sacris liitris
at''in. ïertium -iiy, sicut
descril)itur. Imprimis maximam ad eiiui-
nomen ['ayr), propric pulium asini ^(ien.
tanduin praestat utililatem, praescvtim
49,11; 9,9\ sed etiam asinum
Zacb. in terra aspera et monluosa, ubi tirmi-
adultum iuniorcm signilicat (lud. 10,4; tate gressiis et incessus securitate equis
12,14; Is. 30,6 [Vulg. iiimentornm]. 24). longe antecellit; ac licct nobilitate et
(iraecis autom asiniis ol asina 6 el î] «voç, velocitate ipsis sil inferior, laboris ta-
pullus vero nûXo; audit; forma diininu- men et faillis sitisque ac caloris maxime
liva asellus ovaéptov dicitur (lo. 12,14 .
patiens, ncc non « plagarum
penuriae et

Cf. Fr. Hnmmcl. Die Namen der Siiuge- lolcrantissimus » atque " exiguoelquali-
Ihiere l)ei d. snJsemit. Volkern p. 117. 136- cnmque pabulo conlentus » {Colum. 7,
139; V. Hflni, Kulturpfl. u. Hauslliiere ^f/. 6. I), conditioni regionis orienlalis quam
p. 130 s. 134 s. 562 s.). maxime est accommodatus. (,)uare a di-
vitibus pariter ac pauperibus ad equitan-
2. Asinus ot asina sacpissime in codico
sacro commemorantui' atque indc ab
dum adhibebatur (Ex. 4,20; los. 15,18.
lud. 1,14; 19,3 ss.; 1 Reg. 25,20. 23.42;
aovo patriarcharum parlem substanliae
2 Reg. 17,23; 3 Reg. 2,40; 13,13 ss.),ita
niagnam apud Hebracos constituebant
tamen, ut asina mari praeponerelur
(Gen. 12,16; 24,35; 30,43; 32,:i. 15; .36,
(Num. 22,21 ss.; 2 Reg. 19,26; 4 Reg. 4,
i't; Deut. 28,31; los. 7,24^ lud. 6,4; 1
22. 24; Fob 1,3. 14; 42,12; Matth. 21,2.
Reg. 8,16; 9,3.5.20; 10,2. 14. 16; 12,3;
'6.1;.Principibus pracscrtim asinae can-
22,19; Zach. 14,15), sicut etiani apud
didae subrubrae acceptae erant (lud. 5, 10
Sichemitas (Gen. 34,28), Aogyplios (Gen.
niinï Vulg. nilcntes), filiique nobiliiim
47,17; Ex. 9,-3), Madianitas Niim. 31,28.
30.34. 39.45), Hicricbuntinos (los. 6,21) pullis asinorum insidebant (lud. 10,4;
445 ASINUS. 446

12,14). Loco vpro sollae jjrobabiliter vc- viae nota vidctur indicaii, praesertim si

stis lanliitn stragula clorso aniinalis iiii- cum F. de Hummelauer loco b"ia "n
ponebatur, uli etiam niinc Orienlalibus lectio codicis samaritani D^ia "n asinus
non est. insuclum. Licet auletn aliquibus
peregrinorum praefcrenda conseatur
gentibus asinus etiani operi bellico in-
scrviret (4 Reg. 7,7. 10; Is. 21,7. CL
(Comment, in h. 1.).

Herodot. 4,129; StraboW, 2,14, éd. Cas.
727; Lepsius, Denkni. III, lb4 etc.),
maxime tamen laboribus pacis natus cen-
sebalur, ideoque rex pacificus asinae in-
sidens regiam suam ingreditur (Zach. 9,
9; Malth.'21,2 ss.; Marc. 11,2 ss. Luc.
19,30 ss.; lo. 12,14 ss.).
6. Al licet ex ulilitate varia, quam
praestat, honorcm aliqucm asinus in
Oriente consecutps sit, nihilominus intor
animalia impura locum suum habet,
ideoque primogenitus asini ove mutan-
;
dus praecipitur (Ex. 13,13; 34,20) neque
in cil)um nisi gravissima urgente famé

4. Sicut aliis pacis laboribus, ita assumebatur (4 Reg. 6,25). Ad venerem

maxime etiam oneribus ferendis asinus
accommodatus erat (Gen. 22,3. 5 42,26
43,18. 24; 44,3. 13; 4ri,23; 49,14 s.; los.
9,4; 1 Reg. 16,20 [ubi tamen pro lian
pronus censebatur (Ez. 23,20; cf. 16,26),
; ;
ideoque apud paganos diis naturae sacer
erat (cf. F. C. Movers, Phoenicier I. 365.
383) immerito tamen eius cultus ludaeis
;

{los.FI. c. Apion. 2,7, al.) ac postea

potius lan yo[jLop legerunt LXX, mt?y Christianis imputatus est. Denique mor-
corrigunt Mellhausen, Driver, al.]; 25, tuus, sicut aliorum animalium cadavera,
18; 2 Reg. 16,1. 2; 1 Par. 12,40; Noh. extra portam canibus et avibus aliisque
13,15). Quare Siracida sorLem asini de- bestiis devorandus proicitur; quare Do-
scribcns ait « cibaria, virga et onus minus régi loakim imprecatur :« sepul-
asino » (33, 2o; cf. Prov. 26,3). Praeterea tura asini sepelietur, putrefactus et
in colendo agro asinus suam praestabat proiectus extra portas lerusalem » (1er.
opeiam 22,10; Is. 30,24; 32,20.
(Deut. 22,19). Talis asini secus viam iacentis
Cf. Gen. 49,11 Ex. 23,12), id quod pro
; maxillam invenit Samson eaque mille
Hebracis etiam losephus Flavius testatur Philistaeos percussit (lud. 15,15 ss.).
(c. Apion. 2,7) aliorumque pariter popu-
Ex dictis apparet, antiquis Hebraeis
7.
lorum usus habet Varro, De re ( rust. 2,6 ;
inde a prima patriarcharum aetate (Gen.
Colum. 7,1 Plin. VIII, 43, 167, al.). De-
;
12,16) asini usum domesticum notum
nique « molarum et conficiendi frumenti fuisse, cum apud Graecos et Romanos
paene sollemnis huius pecoris labor » aliasque gcntes posteriore tantum tem-
(Colum. ib.) in Evangelio supponilur, ubi pore memoretur (v. Hehn 1. c). Atque
de « mola asinaria » ([xûXo; ôvty.o;) sermo id quidem cum ils, quae ex scientia na-
est (Mattb. 18,6; Marc. 9,41 gr. 42). turali constant, omnino concordat. Au-
5. Propter magnàm quam praeslat ctores enini probabile censent, asinum
utilitatem asinus maiore in Oriente quam [Equus asi)ius Linné) ab Equo taeniopo
alibi honore ac cura dignus habetur; at-
Heuglin seu asino desertorum africano-
que etiam forma et habitu illic fratribus rum, qui regionum inter Nilum et ocea-
suis occidental ibus longe praestat. Verba num indicum indigena est, ortum esse,
igitur, quibus lacob moribundus Issa-
quamquam alii potius ab onagro deser-
char « asino forti » (Dia inn asinus os- torum Asiae centralis et Persiae ipsum
sium) comparât (Gen. 49,14), per se ni- dérivent. Certo
Aegyptiis fmitimisque
hil minus honorifici habent, sicut etiam populis notissimum fuisse domesticum
apud Homerum similis comparatio Icgi- asini usum, monumenta varia inde a pri-
tur (II. ll,5o8-56o) et apud Graecos mis saeculis testantur (Lepsius, Denkm.
('OvoaavBpoç), Romanos (Asina, Asinius), IL 9. 15. 43 a. 47
51 etc., 127. 131. 132
Arabes (Mervan II. « asinus Mesopota- etc. Cf.Tab. Tell el-'Amarna, éd. H. Win-
miae ») denominatio ab asino nihil dede- ckler2'6,29; 51,23). Apud Assyrios autem
coris habebat. Ex sequenti tamen de in monumentis quidem sculptis imago
Issachar versu aliqua saltem etiam in asini nondum videtur reperta esse; in
illa comparationc avaritiae atque igna- inscriplionibus vero cuneiformibus, sal-
 ASIK. \',H

Iriii piiïtcrioiilms, rroi|iUMis eiiis inenlio in nuMnoi'iani rcsocari, alli-ram pnii'o

occiiiril y:>(inion KluM'sal». 1. 1H4; Asar- clioniMU (h' niHiitc ilnr versus i:ialli cl

Imililoii l'iism. A ol C. ckI. l/iC»; i,l~; AsioiiKabci' non esse admit Icndam Vt- i

(.il oliam in anlitiuissiinis

»'lr.\ alqiio goiii'otix in Miel, de la \V\hW I. i(M»7 s.i.
iiisi-nplionilms asinus donioslicus noliis lu portuluis Asiongaberct Klalli Salomon
snpponiUii' (,/•'/•. llommeh l>ie semit. Vol- classtMii babebal el inde navcs eius in
kcr 11. Sprachon p. KK). i02 s.l. Kae- Opbir navigabaut i3 Heg. 1», 20-28; 2
tliMii insiripliono^ spcrialilm' rojiioucni Par. 8,1". 18; cf. 3 Heg. 10,22; 2 Par.
(lainasctMiaiii » leiTaiii asiiioniin •> (/««< •1,21 L Hem naulicam a Salnuione fclici-

imn-isfiH apprllanl iCl'. UAMASCIS;. K\ Ici- inauguralam losapbat re\ luda cum

istisaiilom n^ionibus, scil. sivocxAlrifa Ocbozia rege Isi'ael socialus instaurarc

sivc ex Asia ccnlrali, per Syriain niino- conatus est, sed eius classis in Asionga-
rom in Graeciam asinus vidotur esse ber Icmpestate confracta est, ut ci pro-
propaiialus illclm 1. c. 130; Hommel, piictaveral Eliezer quia babuisli foedus
:

Nanicn 137 cum Ocbozia, percussil Dominus opéra

d. Sanj:olii. s.'.
tua (3 i\cg. 22,49; 2 Par. 20,3o-3-j. —
Sam. liocliarl. Hieioz. 1. 181-228, éd.
Cf. Vestigium urbis nulium exslat, quaerehda
Rospinn I. 148-209; Fr. 1. Sc/ioder, Hieroz.
est propc 'Aqabn (Aelatb, Aila) in ter-
S|tec. 3,04-86; F. I\. Ro.scHiiiuller, Bibl.
/:".
mino boreali sjnus Aelanitici el proba-
AllerUi. IV. 2 41-54; //. O. Lcnz, Zool. d.
p.
biliusquidem iuxla Hlus occidentale, ut
ait. Griechen u. Romer, Gotha 1856, p. 208-
21 1 : Z. Lcirysolin. Zool. d. Talniuds, Fiankf.
urbs ab Aelatb dislincla cum porlu di-
a. M.I8.i8, |). 22 s. 140-142; H. B. Trislram, slinclo. Neque cnim cum lextu sacro suf-
Nat. Hist. of Ihc Bible éd. 8, p. 38-41; id ficienter Asiongaber
conciliari potcst
Fauna and Flora of Pal. p. 2; .1. hinzier, fuisse ipsum porlum urbis Aelatb [Eivald,
Hilil. Naturgesch. éd. 9,19-23; Leiinis-Liid- Gcscbichte des Volkes Israël cd. 3, III.
irig. Synopsis éd. 3, 1. 1 p. 271 A.E. Jirchm, meridiem
;
360) nequc Asiongaber fuisse
Tierleben, éd. 3 l>echuel-Loesche III. 68-75;
versus ab Aelatb cum portu intcrmedio
M'. Hoii(/l/loii, On UieMaminaliaof IheAssyr.
V. 1877, commun! iuxla lilus orientale [Kjieucker
Sculpt. in Trans. Soc. Bibl. Arcii.
48-50; Wil/iinson-nircfi, Manners and Cus- apud Schcnkd, Bibel-Lexicon 11. p. 256).
lonis 111. 300 s.; G. Ratriinson, Fivc greal Geograpbi quoquc arabici li-adunt ma-
Monarchies cd. 4,1. 233; A. Erman, Aegy- liuam pulcbramquc urbem 'Asiûn olim
pten 648 s. 652. 699; I. G. Wood, Bible Ani- prope Ailam silam fuisse (cf. Gesenius,
mais 264-79; Ph. L. Martin, Nalurgesch. d. Tbesaurus p. 1057; Vigoiiroux 1. c). Ex
Thiere I. 1 p. 4ii-8; .1. Zetler, Pfcrd, Esel C/iabas, Voyage d'un Égyptien au ([ua-
u. Hund in d. h. Schrift, Plauen L890; G.
torzième siècle avant notre ère, Paris
Schn-cinfurth . in Verh. Ges. f. Anthrop.
1866, p. 284discimus inpapyro bieratico,
1897, 209.
L. FONCK. quo illud Aegyptii itinerarium describi-
tur, urbem munitam. fJsttma memorari,
ASIONGABER (liaa-iVïy, Teaiwv qua voce primum elemenlum nominis
Fàoep, rootwv TaSÉp et in Cod. A 3 Heg. bebraici exprimitur. Eusebius et S. Hie-
22,49 'Aaswv Taosp), urbs Idiimaeae in ronymus Asiongaber agnosci ferunt in
termino aquilonari sinus Aelanilici, ut Atafa, Essia baud procul ab Aila iuxta
elucet ex indicatione generali 3 Reg. mare Rubrum fOnom. éd. Lag. 221, ii;
0,26 iuxta Ailath in lilore maris Kubri
:
97,21). Apud Flav. losephum Icgilur Ant.
VIII. 6,4 Paciwv râosXoçoù TOppw 'IXdtvso);
in terra Idiunacae. Ibi castramctali sunt
:

deserlum Sin Ca- r.àXttoi;, f, vuv Bspavf/.ri •/.aXsî'Tat (éd. Niese);

Israël itae cl Inde in
desbarncn profecti sunt iNum. 33,35). verum losephus portum classis salomo-
Annoquadragesimomigrationis de monte nicae confundere videtur cum Bérénice
Horiler meridiem versus direxerunti. e. urbe in lilore Nubiae sila, de cuius
versus Elalh et Asiongaber, ut montes ruinis vide liitter, Erdkunde I. 724.

Edom baud procul ab illis urbibus cir-

*
Ceterum v. AEIATH.
cumirent Deut. 2,8; cf. Nuni. 21,4);
sunt lanien qui putent Deul. 2,8 priorem
ASIR (TiDN, 'Aa!p, 'Ao^îp, 'Aaôîp).

illam castranietalioncm summario modo 1. Filius lecboniae paonullimi régis

449 ASIR. i:>Q

iLida (1 Par. 3,17). Sed dubium est, utrutn peccati (cf. 2 Petr. 2,19; 1 loan. 3,8i.

textus hebraicus verteiidus sil Filii Ic- : (juod autem angélus Raphaël daemonem
choniao fuerunt Asir, Salathiel etc. an expcllendum esse dicit incenso corde
forte : Icchoniae captivi (scW. Baby-
Filii (6,8) vel iecore (6,19) piscis et quod To-
lone) fuerunt Salathiel etc. bias angelo obsecundans parlem iecoris
2. Filius Core ex tribu Levi (1 Par. 6, adhibuit (8,2; textus graecus 6,8. 19 et
22[7]). Idem Ex. 6,24 vocatur Ascr; v. 8,2 de corde et iecore simul loquitur), ad
ASEH 3. supcrbiam daemonis j'etundendam spe-
3. Filius Abiasapli fratris Asir 2 (1 ctat, qui adhibita re tam exigua expelli-
Par. 6,23. 37 hebr. 6,8. 22). lur. Daemon utique non ipso iecore
ASLIA (iniSïN, 'EÇsXîaç), pater Sa- fugatur neque opus est dicere illam
actionem externam fuisse causam instru-
phan scribae tenipore losiae régis f4 Reg. mentalem, sicut in Sacramentis Eccle-
22,3). Idem 2 Par. 34,8 vocatur in Vulg.
siae causas instrumentales agnoscimus ;
Eselias ('EasXfa;).
sufficit actio symbolica. Illo igitur signo
ASMODAEUS (\\iay;N in textu exlaibito daemon appre-
virtutc angeli
chald. nay?N* in vcrsione hebr.
, cf. ;
hensus arcetur desertum Aegypti
et in
Neubauer, The book of Tobit, 1878, p. superioris relegatur (9,3). Cum non de-
6.23; 'AaijioSaroç), daemonium Tob. 3,8 trudatur in abyssuni inferni, idem ei ab
(graece etiam 3,17). Vocem plerumque angelo Raphaël conceditur, quod dae-
dérivant a l'D'é destruere, ita ut hoc mones a Christo petierunt, ne imperaret
daemonium eadcm notione designetur, iilis, ut in abyssum irent (Luc. 8,31), ne

qua in Apec. 9,11 Abaddon ApoUyon ,

se expelleret extra regionem (Marc.
seu Exterminans; alii ex lingua per- gregem porcorum mitteret
5,10), sed in
sica « vehementer appetentem » expli- Desertum autem Aegypti
(Matth. 8,31).
cant. Utrum Asmodaeus sitipse princeps Asmodaeo assignatur, tum quia ibi satis
omnium daemonum an daemon quidam remotus est a domicilio Sarae et populo
inferioris ordinis, non
Asnio-liquet. electo, tum quia commoratio in locis
daeum septem viros, qui Ecbatanis in desertis, aridis, vastis maxime ad indo-
Media filiam Raguelis deinceps uxorcm lem daemonum congruit (cf. Matth.
duxerant, ante consummatum matrimo- 12,43; Luc. 11,24; Apoc. 18,2).
nium occidisse ab auctore libri Tobiae Quae in libro Tobiae de Asmodaeo
3,8 explicite afflrmatur. Ab iis autem, narrantur, neque sunt persicae originis
quae sacer auctor clare dicit, distin- neque aliquid commune habent cum fa-
guenda sunt ca, quae Tobias iunior teste bulis Talmudicorum de Ashmedai prin-
s. auctore fando audivit. Tobias enim cipe omnium Shedim seu potestatum,
angelo Raphaeli comiti suo narrât, quid quem a Sammael principe omnium dae-
fando audiverit scil. illos septem viros a monum distinguunt.
daemonio esse occisos (6,14); insuper
Cf. Das Bucli Tobias 1877, p.
Giilberlet,
secundum textum graecum 6,15 fando 119 s. Theolog. Quarlalsclirift, Tii-
225 s.;
audivit Asmodaeum Sarae amore captum bingen 1856, p. 422 s.
ex aemulatione illos soptom viros occi-
disse. lamvero in longiore admonitione ASMONAEI V. MACHABAEl.
6,16 s. Raphaël priorem partem illius
rumoris confirmât scil. scptom viros a
ASNAA(nNJDncum articule, 'Aaavd).

daemonio occisos esse, reliqua de amore FiliiAsnaa post captivitatcui portampi-

et aemulatione mali spiritus nuUo verbo scium aedificaverunt ad septemtrionem
commémorât. Quare Deus talem potesta- urbis lerusalcm (Neh. 3,3). Asnaa haud
tem Asmodaeo concesserit, ratio reddi- dubie non est nomen viri, sed urbis
tur quia coniugium soia libidine susci- Senaa (nxJD) addito articule; cf. Esdr.
pere volebant Deum a se et a sua mente 2,35; Neh.'7,38.'v. SENAA.
excludentes (6,16. 17); idque omnino
congruit cum verbis Christi loan. 8,34 :
ASOM(ns;s. 1. Scxtus filius Isai

omnis qui facit peccatum, servus est patris David l

'Aaaji. i Par. 2,15).

LEXICON B'.BUr.UM.
 *:ii ASOM. ASOK. 45t

2. liliiis IcraiiuH'l i'\ |tosli'iis huhi Icin ad ixcidcnlem lacus llfde et iiic-

'A3»v I Par. 2,2:1^. ridicni Ctnles Nephthali. E contra GiK'rin

3. Noiucn ui'liis; v. ASEM. assignat Tell el-llarrmve s(hi Harrn col-
inler Cèdes et lacum Ui'ilc. Hic
ASOR 0*i'n '* '''^^'- "ï^'^- "'^'7 circuni-
li'in

aller situs (Guérin) a priore (/to/jinson)

dciftt, uiul(>. 'i'n si'/)tnm, pagus^ nomon unius liorae spatio dislat et lacui llûlc
\aiiaruni nrlMiiiii. Eadciu radix dcpiv- pritpin(iuior est; hinc inagis coinmonda-
lioiuliliir in nominibus Aserj;adcla , Baal- lur V(>rbis los. 11,13 et Flavii losephi
liasor, Enhasor, Hasorolh, Ilasersual etc. (Ant. V. 5,1), quibus Asor supra collem
et hodio qiioquc conscrvalur iu complu- lacui imminentem cvslructa fuisse sup-
rilius noininibuslocorum Hazlre, Had'irc, ponilur. Alii [Schiirer, Conder, Zunec-
lldztlr, Huzzûr. chia) nomen antiquinn conservatum vi-
1. Asor, Hasor, Hoser ;'Aawp), iirbs dent in MerdJ Ucu/lre et Djehel llaijlre
[(lincipalis ot iiumilissiina Chananaeo- ^C{\ planilics et nions Iladîrc nimiuni
riim sepleinlrionaliuin, quain losue la- occidenlem versus a lacu Ufilc absuni,
biu regi cripuil et incendio dclovit (los. quam ut documcntis allalis satisfacianl
11,1. 10. 12,10); Flavius losephus
13; et praelorca similitudo nominis non inul-
(Aiit. V. 1,18) dicit procliuin commissum luni valet, (luoniam huius nominis loca
esse prope Hcrotliain oppidum Galilaeae satis frequcntia sunl.
superiori? nonprooula Codcsa. Asoritae Cf. Jiobinson, Neucre bibl. Forsch. p. 479-
urbem niox rcsliluerunt, ut ex ulterio- 481; Gucrin.GalWée II. 363-368; Survey of
ribus nolitiis hisloricis patet. Asor tri- West. Pal. Mem. I. 204. 237 s.; Schiirer,
bui Nepblhali attribula est (los. 19,36). Geschichtedesjiidischen Volkes éd. 3, I. 236;
Teniporc Dcbboiae alter labiu rex Asor W. Mfix MUller, Asieii und Europa p. 173;
Israclitas scpleiutrionales in scrvituleiii
D. Zanecchia, La Palesline d'aujourd'hui
1899, II. 709-711; Buhl, Alt. Pal. 1896,
vigintiannoiuni redcgil, sed a Barac
p. 236; Lcgendre apud Vùjouroux, Dict. de
prope toiTenlcin Cison dcviclus est (lud. la Bible s. v., qui cum Guérin consentit.
4,2 s.; 1 Reg. 12,9 et v. lABIN); Fla-
vius losephus (Ant. V. 5,1) eundeni even- 2. Asor ("Aaopiwvdttv), urbs in parte
tuni reforens addit Asor sitam fuisse meridionali tribus luda Enu- (los. 15,23).

^uper Senicchonitidcm lacum (Hûlc). A meralur inter Cades et Icthnam. LXX

Salomone Asor t^'Eaip 3 Uog. 9,15) nui-
nita est una cum Mageddo et Gazer. A
Theglalhphalasar simul cum Cèdes ex-
pugnata est (4 Reg. 15,29; Flav. los.
Ant. IX. 11,1). Probabilius etiam
quae Tob. 1,2 LXX in vicinitale
(KuBîw;) Nephthali ponilur et in Vulg.
Naasson appellatur, est nostra Asor. Ul-
tima denique urbis menlio fit 1 Mach.
11,67 s. (ubi lectio erronea Naat&p, facile
explicatur c\ littora (inali praecodentis
nsofov); lonathas Mach. a lacu Gencsa-
reth summo manc prol'ectus in
Asor cum exercilu Dcmetrii II. Mcatoris
proelium comniisit et Victoria parla Sy-
ros usque ad Cades, ubi castra posue-
rant, persecutus est; cf. Flav. los. Ant.
XIII. 5,7. —
Ex his colligitur Asor inter
lacum Genesareth et Cèdes Nephthali
nec procul a lacu Ufde fuisse. De situ
accuralius determinaudo duae praeser-
tim opiniones in (juacstionem veniunt,
Rohinson assignat Tell cl-KImreibe col-
Asor et lethnam pro una urbc habuc-
runt. Situs ignoratur. F. 5m/i/, Alt. Pal.
1896, p. 182 suggerit Uudire inter Khir-
bet Ma'în (Maon) et Tell 'Arnd (Arad).
'A'^np, 3.Asor nova (nrnn "liyn, LXX omit-
Cèdes tunt), urbs in parte meridionali tribus
luda Vocatur nova, ut ab
(los. 15,25).
Asor V. 23 distinguatur. Notât Rosmmûl-
ler, Scholia in Vet. Test, ad hune lo-
cum « Sane: nmn
est chaldaicc pro
T\Wlp Quod autem hoc adiectivum
campo aramaicac est formae, factum est forsan
hinc, quod oppidum illud a Phoeniciis
aut Syris hue dclatis conditum fuerit ».
Eusebius (Onom. éd. Lag. 217,31) men-
tionem facit villae tribus luda Asor in
fmibus Ascalonis contra orientem sitac
eamque a Scriptura appellari dicit no-
vam ad distinctionem vetcris Asor re-
gni labin. His Eusebii verbis adductus
V. Guérin (Judée II. 67) vicum Yâsûr
ad orientem Azoti et ab Ascalone inter
453 ASOR. ASl'lUiNEZ. 454

scptcmtrioiu'in et orientem siliitn pro bubus, quae liabitent in Dnïn in parvis

nostra Asor nova liabet. Sed hoc admilti vicis. l'otuit igilur Hazor eam designare
iicqiiil; nam Asur nova non
iuxla Asca-
regionem, in qua aliquae tribus sedem
loncin Azotiim in Sephela, sed in
vel stabilem ac domicilium collocarant. So-
extremis parlibus luda iuxta tcrminos ient enim inter Arabes distingui ii, qui
Edom a meridio (los. 13,21) quaerenda nomadum more vivunt et ii qui certas
est. Situs acciiratior detcrminari ncquil.
sedes incolunt; illi hodiedum.appcllan-
A. Legendre apud Vigouroux, Dict. de la tur Wabarïf/e, hi vero Hadarîye, in qua
Bible I. 1110 Asor novam componere non voce lïn facile deprehendes (cf. De-
dubilat cum Aztbru, quam Sennacherib in
ll tzsch ad Is. 42,11).
expedilione contra Ezechiam regem luda ex-
pugnavit; cf. Prisma hexagonum Taylor col. ASOTH {T\yrv, 'AaiO) , filius lephlat
II. 66; Sc/irader-WliiteJiouse, Cuneif. In-
ex tribu Aser (1 Par. 7,33).
script, and Old Test. I. 281. 285; F. Vigou-
roujc, La Bible et les déc. niod. éd. 6, IV. ASPHAR (Xdtxxoi; 'Aacpâp, Vulg. lacus
p. 26. 34 n. 2. Asphar; rectius vertilur cisterna As- :

Vulg. Hesron, haec phar). luda Machabaeo devicto et occiso

4. Asor (los. lo,2o ;

est Asor; LXX 'Auspwv aurr) 'Aaiip) v.
UIOTH 1.
5. Asor ('Aowp), urbs a Beniaminitis
habitata post reditum ex captivitate
(Neh. 11,33). Enumeratur inter Anania
(Beit llanïna) et Rama {el-Mm). Cense-
tur esse Khirbet Hazzâr ad septemtrio-
nem lerusalem prope Beit Hanma nec
procul ab el-Rdrn.
Cf. Legendre, Carte de
apud Vigouroux, Dict. de la> Bible
CA- lonathas et Simon fratres eius cum suis
in desertum Thecuac se receperunt, ut
insidias Bacchidis Syrorum ducis etfu-
gerent et iuxta cisternam Asphar mora-
bantur (1 Mach. 9,33). Thecua {reqù'a)
est ad meridiom Bethlehem, desertum
Thecuae usque ad mare Mortuum se ex-
tendit. Undo aliqui (v. g. Guérln, Judée
III. 145) existimabant pro lacu Asphar
legendum esse lacuni Asphaltiten. Sed
la Palestine et ctiam Flavius losephus hune eventum
I. 1111; to uôwp to
referens dicit (Ant. XIII. 1,2) .

Survey of West. Pal. Mem. III. 8. 43. 114;

xaXoûtj.£vov Xâxxou Acïcpap, du m alias mare
G. A. Smilli, Hist. Geogr. of the Holy Land,
Mortuum ipsi est rj 'AacpaXTtTt? XîtjLvr]. Ac-
Plate I. IV.
Alii vero hanc Asor eandem ac Baalhasor
cedit quod Xdxxoç non recte vertitur la-

(vide s. V.) F. Buhl, Alt.

esse volant, ut cus, sed potius cisterna vel puteus. Riess
Pal. 1896, p. 177; Geseniu.s-Buhl, Hebr. puteum Blrel-Za'fa-
(Bibel-Atlas) innuit
Handworterbucb éd. 13, p. 117 a, 271 b; râni'.i km
ad meridiem Teqû'a silum;
Siegfried-Stade, Hebr. Worterbucb 1893, eidem opinioni favet Legendre apud Vi-
p. 218 a (addito signe?). gouroux, Dict. de la Bible I. 1123.
Asor (1er. 49,28. 30. 33). In oraculo
6. ASPHENEZ (7J3U;n, T/teocï. 'A acpaMÉÇ,

de Arabibus habitatores Asor admonen- LXX 'A6i£(jôpO, eunuchorum

praepositus
tur, ut fuga se abscondant, quia Nabu- (Dan. Nabuchodonosor commisit
cui
1 ,3),
chodonosor Deo inbente eos aggredie- curam et institutionem iuvenum nobiliuni
tur; groges eorum ab invasore rapien- ludacorum, qui etiaranomina babylonica
tur, ipsi in omnein ventum dispergentur,
Danieli eiusque sociis imposuit. Ipse su-
Asor erit déserta. LXX (30,G s.) pro per Daniel eiusque socios constituit Mala-
"liïn legentes lïn vcrterunt aùXi-i. Chal- sar, qui eorum curam haberet. Nomen
daeus Syrus cum Vulgatavcrtunt Asor.
et explicat Lenormant (Divination chez les
Unde aliqui Asor urbem vel regionem in Chaldéens p. 182) partim in auxilium vo-
Arabia quaerunt. Sed sine dubio commu- cans formarn a LXX traditam Ashpe- :

nier explicatio retinenda est, quam Kna- nazar i. e. Assa-ibni-zir i. e. domina (Is-
benhauer in 1er. 49,18 tradit Asor, Hazor : tar ninivitica) formavit gcrmen.
nullibi occurrit tamquam nomen regio-
Cf. Vigoiiroux, La Bible et les déc. mod.
nis arabicae; gcncratim nomcn expli-
éd. 6, IV. p. 279. Praeterea v. P. de La-
«ant Is. 42,11 D''iïn de iis Arabum tri- garde, Mittbeilungen 1. 225; Haléinj, Jour-
•irio ASIMIENEZ. 43i;

nal asi;ili.|uo Mil. 5,>S?.; Acsilc, Mar-ina- jeiunl viciMU cl-Sattiijc paulo niagis se-
lion :!S. pU'inlridnein versus ad Wi'idi el-'Amûd
siluui [Furre?-]. Dcscriptiononi lopogra-
ASPIS poniliir ii» Viil-;ila iiiipriinis j

dcsiiriial serpiMiloin
pliicaui vidt! apud ]lo/)in.son, (îuérin, .1.
pro lu'ltr. ins, .luod
i<Vet, /). Zonfcchia, (|ui Assediui ibidem
—
j

maxiino vononosum Dont. 32,33; loi» 20, fuisse gratis asseri censel. Veruinla-
II. IC. Cf. l»s. I3[i4].3 Vnl;/. ri l.W, ubi
j

I men F. de llummclaiiev ((inlenditlos. 19.

in U'xlii inassorolliiro omitlitur; Uom. 35-38 non esse elcnolunn lubiiun Nepii-
3,14 loi is-ioM-i), in roraminilius doi^'on-
I
lliali, sed polius arcium Tyrionun (vel
teni super (puMn incanlatoros
Is. ll,S ,
I
generalim Plioenicum") pcr (lalilaeam et
arloin suani oxtMrobant Ps. ;i7[:i8],"l).
regionem transiordanicam et 10,3)1 cius-
In Ps. •,»0[91j,33, ubi Vulg. l'um LX\ ver- ]
dem eienclii inscriplionem civitales :

lit super aspidom et basiliscuui anibu-

<<
munitissimac Assedim i. e. Tyriorum
labis », lexUis massorcthicus lc;i:il Sv (LXX;Syruspiïi.e.Sidonioruni).Heapse
înST ^ri'p i.o. super Iconeui et aspidem. primo loco cnumeralur Ser (lï), quani
Praelerea aspis in Vulgata cxponilur vocem LXX et Syrus interprclali siuit :

oliain hobr. 1"XZ'J, quod semel tanlum Tyrus. Nequo tamen affirmât F. de Hum-
et i:VEi' in melaiter illas urbes tolas fuisse in poles-
(Ps. 130[140],4 occurril,
latcPbocnieum (praeler Tyrum, quae
Icxlu Is. 59,0, quod alibi rcgulus cxpli-
primo loco bonoris causa recensetur),
ralur. sedPhoenices in illis liabuisse praesidia
De significaliono nominuni liobraico- inimila.
rum aliisquo v. SKRPENS.
FONCK. Cf.Surrey of West. Pal. Mem. I. 300. 305;
L.
A. Neuhmtcr, Géogr. du Talinud p. 207;
ASRAEL ^NlirN, 'EaEpïiX,B'b£par;X, Furrer in Zeitschr. des Deulschen Pal.-Ver-
eins II. 1879, p. 58; Bobinson, Palaestina
A 'EssparîX; unus ex Tiliis laleleel de
,
111. 496; Guérin, Galilée I. 193; ,1. Frei in
tribu llida >i l>ar. 4,16j. Zeitschr. des Deulschen Pal.-Vereins IX.

ASRIEL. Ôxnirx, 'KaptrjX ,

filiusGa- 1886, p. 142; D. Zaneccliia, La Palestine
d'aujourd'hui 1899, II. 660-662; F. de Hum-
laad lilii Manasse, a quo la-
Maciiir lllii
melauerad les. 19,35-38.
inilia Asrii'lilarum (Num. 26,31), quibus
sors cl possossio assignabalur cum aliis
ASSEM V. lASSEN.
ox Uibu Manasse in Chanaan (los. 17,2; ASSIDAEI ('AatSatoi) nomcn est idem
VuUj. filiis Esricl, LX\ toT; mot? 'hi:£iYiX;. quod aniDn i. e. pli cultores Dei, san-
Idem 1 l»ar.7,14(FH/(7.Esricl)nominatur cti,donati gratia; cf. Ps. 30,5; 31,24;
lilius i. c. pronepos)'Manasse. Verum ex 37,28 etc. Eo nomine appcllabantur, qui
opinione,quamF. de Hummelriuernu^cr- contra mores Graecorum obnitenles accii-
rime défendit, Asriel est priniogenitus l'atam legis mosaicae obscrvationem tue-
Manasse ex uxore l'orte aegyptia et proge- bantur et propagabant. Cum Machabaei
nitor sacerdotum praemosaicorum. palrios mores ac religionem contra An-
Cf. F. (le Ilummelouer, Coinmentarius in tiochum IV. Epiphanem defenderent, iis
Numéros p. 17(3 s. et Da.svormosaische Prie- sesceliam adiunxeruntAs.sidaei (1 Mach.
sterlhum in Israël, Freiburg 18'J9. 2,24, ubi in lextu quoque graeco lectio
auv^Y'-^T^ 'Aaioa(wv genuina est). Ncque
ASSEDIM lai-à'n cumarticulo;LXX
tamen nomen hoc idem est, quod omni-
Twv Tup(wv), urbs munita tribus Nephthali bus indatur, qui a partibus Macbabaeo-
los. l'9,3oi. lAX videntur legisse on^n rum dimicabant fidèles legis defensores;
i. c. Tyrii. Asscdim inTalniude hieroso- nam 1 Mach. 7,13 Assidaei cum scribis
Ivmitano .Megillah 1,1; vocatur Kefar exquirebant pacem a Syris, dum ludas et
Ùittaya, oui rcspondethodiernurn IlatHn fratres eius sermonibus Syrorum non
ab occidenlcTiberiadis et a septemtrione intenderunl, sed dolum subesse verbis
Cornuum UatJ'inQarn llaUln) situm (cf. pacificis rectc suspicati sunt. Et rêvera
Siuxefjof\yesL PaL^yeuhawr): Wïi prae- Alcimus, qui summus sacerdos a Dénie-
 457 458

trioI. Sotcvc consliLul.us eral

J,y), Assi-
dacos decepil et occidit ex eis sexaginLa
viros in iina die (7,16). Idem Alcimus,
qui voluntarie coinquinatiis crat lenipo-
l'ibiis coministionis (2Macli. 14,3), omnes,
ludaeos foedcris legisque observantes
apud DemcLrium accusât Ipsi qui di- : bellum aegyptiacum i. e. tertio anno re-
ciintur Assidaei ludacorum, quibusprae-
est ludas Machabaeus, bella nutriunt et
seditioncs niovent nec patiuntur regnum
esse quietuni (2 Macii. 14,6). — Aliqai
putant Assidaeos esse eosdcni, qui mox
de ea rcfcratur. Xerxes luxtii deditus sta-
tim ab inilio regni bcllo aegyptiaco, dein
pracparalione belli graeci occupatus
erat; (juare explicatur, cur do parva re-
gione ludaeorum liaud soUicitus fuerit.
Uti Herodotus (7,8) narrai, Xerxes post
gni sui, cum Graecis bellum inferre me-
ditarctur, concilium nobilium Persarum
célèbre convocavit (aûXXoyov l::(xXr)Tov
Hepaétov tCiv dtpbxwv InoiétTo) ; id quod om-
nino congruitcum Esth. 1,3 tertio anno :

postcapharisaeiappellabantur; cf. Schû- imperii sui fecit grande convivium cun-

rer, Gcschicbte des jiid. Volkes éd. 3, II.
404.
ASSON. 1. Urbs (rj 'Aaaoç, Vulg. in
Asson) et portus Mysiae exadversus Les-
bum insulam ad sinum Adramyttiuni
sita, ubi S. Paulus Corintho Hierosolyma
pro(iciscens S. Lucain aliosquc comités
clis principibus etc.; ad quod convivium
cum Vasthi regina apparere rcnueret,
repudiata est. Septimo anno regni cum
Xerxes e bellograeco redux esset, Esther
regina declarata est, quae anno duode-
cimo regni eius ludaeos ab interitu,quem
eis Aman intenderat, sua apud regem in-

sibi adiunxit (Act. 20,13. 14). Legitur tercessione servavit. —

in inscriptionibus
apud Pliniiim V. 30,123 Assos, eadem:
persicis nomenXerxis effertur Jv/is«2/(7rsa,
Apollonia. Distabat a Troadc 19 mil. apud Babylonios Khisiarsu; cf. Spiegel,
pass. (Tabula Peutinger. Segm. IX. 2). Altpersische Keilinschriften p. 194;
Sitiim urbis hodie occupât Behrnm Ka- Schrader-Whitehouse, Cuneif. Inscr. and
lessi 01 d Test. II. 63.

Cf. Quandl, De Asson, Regiom. 1710; ASSUERUS ('Aaûripoçl nominatur in

/. I. Amtu'll, De "Affffw, Upsal. 1758; /. F. lextu graeco Tob. 14,1") simul cum Na-
Clarke, Report on the Invesl. at Assos, Bo- buchodonosor, eisquc expugnalio Nini-
ston 1882; Papers of American School of
ves adscribitur. Hegnuni assyriacum
Classical Studies at Atliens I. p. 1-90; Paul/j-
Wissowa, Real-Encycl. der klass. Altert.
Medorum et Babylo-
concidit rebellione
I. 1748-1750; Le Camus, Notre voyage anx niorum i. e. viribus unilis régis iMedo-
pays bibliques, t. III. p. 169. rum Cyaxaris et régis Babyloniorum
Nabopolassar, patris Nabuchodonosor.
2. In Vulg. Act. 27,13 legitur cum :
Unde ille Assuerus erit Cyaxares I. —
sustulissent de Asson, legcbant Cretam.
Nabuchodonosor autem videtur omnino
Sed textus graecus vertendus est cum :
retineri posse. Nam nemo veterum nar-
sustulissent videlicet anchoras, propius
rât ipsum Nabopolassar expeditionem in
(aaaovcomparativus ad dtyx^t) legebant Mniven suscepisse, Polyhistor vero re-
Cretam quam proxime igitur ad oram
;
fert eum copias auxiliares régi Medorum
Cretae insulae cursum navis dirigebant. misisse;unde verisimillimum est copias
Fuit quidem in Creta oppidum nomine
bas esse missas duce filio Nabuchodo-
Asium (Asus, Asum), non tamen mariti- nosor (cf. Brunengo, L'Impero di Babi-
mum, sed mediterraneum {Plin.ïy. 12, lonia e di Ninive II. p. 221). Idem quo-
39).
que Cyaxares I. erit ille, qui Dan. 9,1
ASSUERUS («;i"n;i?nx, 'Aaaouripoç) nominatur Assuerus îTilVkTnx, 'Aaoûr,-
Esdr. 4,6 et in libro Estber (1,1 s., ubi po;), pater Darii Medi super regnum
LXX habent 'ApTa?Ép?riç) est Xerxes I. rex Chaldaeorum constituti.Etenim quis sit
Persarum. In initio regni plus, ergo hic Assuerus, ab altéra quaestione erui
mox post annum 483, scripserunt Sama- débet, quis sit Darius ille Medus. Secun-
ritani iterum accusationem contra habi- duni sententiam probabiliorem et me-
tatores lerusalem ;
quam tamen rex spre- lioribus indiciis nixam a multis veteri-
visse videtur, cum Esdr. 4,6 nibil ultra bus et recentioribus recte statuitur Da-
 459 ASSL'ERUS. ASSYRIA. 460

riiim Medorn esse Cyaxareiii II. filiuin ATOjpfa (Sirabo XVI. 1,1 ,<. ; rd. Cas.
Aslyagis Medorum régis. Cnde .\ssuerus 736 etc.; sed 'A3aup(a Herod. I.Ih;; etc.)
iiosïer non erit pater, sed avus huius profertur. Incolae regionis assyriacac
Oarii i. e. Cyaxares I. Neque obstat no- eodem nomine hebraico designantur,
inen filii ; nam in genealogiis saepe ne- quod hoc sensu in textu graeco plerum-
pos filii nomine inducitur. Insiiper pro- que 'Aaaûpio; (Eccli. 48,21 [24]; ludith 1,
habile est et ex nomine Achashverosh 1 etc.) et in Vulgata Assyrius (Gen. 2,

seqiii videlur, gcnus Darii non ad pa- 14 etc.) audit. Acceptio nominis varia
troin Aslyagen salis ingloriuni, sed ad est in variis S. Scripturae libris. Impri-
avuiii Cyaxarem I. regem potonteni et mis enim sensu stricto regionem Assyrio-
ceIol)rem referri. Cf. Knabenbauer. Com- rum proprie dictam a Babylonia et Me-
ment, in Dan. p. 170 s. et 223. sopotamia distinctam eiusquc incolas
,

ASSUR 'Aaapûp), urbs anti- désignât (Gen. 10,22; cf. 2,14; 10,
CnïTN,
M etc.). Dein vero sensu latiore rognujn
qiiissima, a qua Assyria nomen accepil,
quoque Assyriorum signihcat, quod
caput regni et sedos regia, antequam praeter provinciam propriam etiam re-
Ninive floreret (Gen. 10,11). Fortasso de gionem Babylonionun, Mesopotamiam
eadem sermo est Gen. 2,14 (Vulg. con- aliasque finitimas terras comprehende-
tra Assyrios, LXX xaxsvavTi 'Aaoupfwv).
bat (Is. 7,17 ss.; 8,4. 7 etc.); eodem
Hodie Qal'at Sherkat ad ripam occi-
sensu latiore regnum illud vocatur terra
dentalcm Tigridis meridicm versus a Ni-
Nemrod (Mich. S, 6 [a]; cf. Gen. 10,9 s.).
nive. Vide cliam s. v. ASSYRIA n. 2.
Denique post intcritum huius regni
ASSUR (1 Par. 4,j) v. ASHb'U. assyriaci etiam
rogna succedentia Baby-
ASSURIM (D11UN, 'AîooupiE{,u), tri- ioniorum seu Chaldaeorum (4 lieg. 23,
bus arabica, qiiae ab Abraham ot Cntura 29; ludith 1,5. 10 etc.; 1er. 2,18; Lam.
origincm duvitper lecsan eiiisque filium 0,6; Ez. 27,23) et Persarum (Esdr. 6,
22) eodem nomine appellantur. Sccun-
Dadan (Gen. 2o,3 et in Vulg. i Par. I

32). Assurim, qui cum Latusim et Loo-

,
dum aliquos etiam ea regio, (piae no-
mim mine ah Assyriis derivalo Syria audit,
inler filios Dadan recenscnlur,
nonnullis S. Scripturae locis nomine
quaercndi simt in ea Arabiae parte,
quae inter septemtrionem et occidentem Assyriae intellegenda foret (l's. 82 [83],
9; Is. 27,13; Zach. 10,10 s. Cf. Ztschr. f.
spcclat (V. DADAN 2); sed oins noniinis
Iribus nondum innotuit. Coniecturits
A. T. Wiss. II. 1882, 291-3). Practerea-
vero eodem vol simili nomine etiam re-
(|iiasdam vide apud Knobel, Vôlltertafel
gio omnino diversa in Araiiia septem-
(iorGencsis 1830, p. 209; Tlillmann ad
Gen. 23,3 et cf. SUR desertuni prope trionali prope Aegyptum sila videlur dc-

Angyplum. signari, quam tribus Assurim (Gen. 25,

Nota El. 27,23 non agi de Assurim. 3; 1 Par. 1,32 Vulg.) inhal>itabal, quae-
ut Knobel 1. c. coniicit, sed de Assur que nomine abbrevialo "ntt' Sur vocatur

(Vitl'j) i. e. Assyria. Neque de Assurim

(Gen. 16,7; 20,1 etc.). lam vero in prao-
agitur 2 Sam. 2,9 (Vulg. Gcssurii. senti tanluni de Assyria proprie dicta et
de populo ac regno Assvriorum agemus
ASSYRIA (ASSUR). 1. Nomen. de aliis v. ASSURIM, BABYLONIA, CHAL-
;

Regio Assyriorum liebraicc vocalur DAEA, MESOPOTAMIA, SUR, SYRIA.

nCN (s. nçx 1 Par. 0,6 -iTC'N
; yiN
Is. 7,18), eodem
nomine, quo nh
scil. De nomine cf. Frd. Deiilzsch, Paradies
252-5; El). Schrader, Keilinsclii-. u. A. T. éd.
Ashshûr appellaha-
incolis ipsis .4s/i«rs.
2, 35-7; P. /enseu in Ztschr. f. Ass. I. 188G,
lur, quodquc eadem forma ad Graecos
2-7; Eb. Schrader ib. 211-5; T/i. Nôlde/.r
et Latinos transiit (Hoooûp ludith 2,14; Ib. 268-73.
;i,l;6,l etc.; I.XX cod. A Gen. 10,11.
22 etc., A et B 1 Par. 1,17 etc.; Aooùp 2. DescTiptio. Assyria propric dicta
cod. E bodleian. Gen. 10,22 etc., Assur partem eius regionis comprehcndebat,
Gen. 10,11 etc.); alia pronuntiatione a quae hodie Kurdistan appcllatur. Fines
Sjris TiriN, sicut a scriplorihus graecis ciusseptemtrionales cranl montes Arme-
::^w M-w-^ J**/*^

V ^Jjar.'"

P u:THIKI.l£l3i.Edil«- /fe'*
 461
niae, praecipuc nions Masiiis; oricntein
versus tcrminabatur montibus Mediae,
polissimum Zagro; fluvium Zabam nii-
uorcni plures auctores tariujuaiii liniitem
australem désignant; versus occidentcm
vero anliqiia Assyria non ita multum
lluvium Tigriin cxcedebal, licet postea,
sicut in aliis partibus, angustos fines
primitives multo praetergressa sil. Ma-
ior Assyriae pars montibus et coUibus
traicitur, qui satis parvum planitiei lo-
cum relinquunt. Aquis provincia abun-
dabat, cuni tota Tigride atque minoribus
lluniinihus in ipsuni influentibus, prae-
serlim Zaba maiore et minore et Chusur
{Chôser) allueretur; Tigris vero Inde a
Ninive urbe navigiis aptus evadit. Urbs
Assur, a qua terra nonien accepit, ad
dextram Tigridis ripam sita (hod. Qa-
l'at Sherkat) in libris sacris multis qui-
deni auctoribus non videtur conimenio-
rari; at recte monet F. de Hummelauer
(Comment, in Gen. 139. 220), tum Gcn.
2,14, tum maxime 10,11 urbem
antiquissimam regnique exordium op-
lime intellegi posse. Praeterea qualtuor
partes, « civitatis magnae
»,
rod aedificavit, nominantur
Rechoboth 'Ir Fw/g. plateae
( civitatis) ac
Chale et Resen (Gen. 10,11
spec.) quibus per Sargoneni quinta pars
;
« Arx Sargonis
» addita est {Dur-Sarru-
kin, hod. Khorsahad). Insuper notandae
sunt urbes Arbela et Gaugamela prope
Niniven sitae, Alexandri Magni de Da-
rio Victoria célèbres (Kal.
Clir.). Situs « civitatis magnae
rumque Assyriao urbium, qui per multa
saecula prorsus in obiivionem abierat,
hoc nostro saeculo repertus est maxime
opéra Cl. I. Rich (1820), P. E. Botta
(1842-45), A. H. Layard (184o-47; 1849-
51), V. Place (1852), Uormuzd Rassam
(1852-54; 1877-82), G. Smith (1873-70)
aliorumque.
Cf. E. F. K. Rosenmullrr, Bibl. Alterlh.
I. 2,91-132; C. Ritter, Erdkunde
247. .583-681; A. H. Lai/ard, Nineveh and
ils lemains, London 1848 (éd. 6ib. 18.54); id.
Discoveries in Ihe ruins of Nineveh and Ba-
bylon, ib. 18.53; id. The monuments of Ni-
neveh, 2 voll. ib. 1849-53; F. Jones, Topogra-
phy of Nineveh, ib. 1855; F. Pince, Ninive
et l'Assyrie, Paris 1866-69; G. Smith, Assy-
ASSYRIA. AQ^-l
rian Discoveries, London 1875; Frd. De-
lUzsch, Paradies 259-62; Eb. Schrader, Kei-
éd. 2,96-102; A. I. Delatire,
linschr. u. A. T.
L'Asie occidentale dans les inscript, assyr.
Bruxelles 1885; É. Reclus, Nouv. Géogr.
univ. IX. 377-461 £/!>. A'c//r«de/-,'Zur Geogr.
;
d. assyr. Reiches, Silzungsher. Berl. Akad.
1890,321-44; H. Rassam, Assiiur and Ihe
land of Nimrod, Cincinnati 1897. Alia—
v. infra.
3. Conditiones naturales. Assyria a
Rabsace, duce exercitus Sennacherib,
appellatur « terra quae similis est terrae
(ludaeorum), terra l'ructifera et fertilis
vini, terra panis et vinearum, terra oli-
varum et olei ac nicllis » (4 Reg. 18,32;
Is. 36,17). Atque re vera satis magna
inter ludacam et Assyriam similitude
intercedit; maiorem utriusque provin-
ciae partem montes et colles occupant,
qui hicvalli lordanis, illic Tigridi locum
relinquunt; ambae regiones aquarum
copia fruebantur et sub eodem Icre
illam caelo sitae, aëre montibus aquisque
temperato gaudebant; praesertim vero
ferlilitate Assyria, sicut ludaoa, insignis
quam Nem- erat. Licet enini per maiorem anni par-
: Ninive et tem, exceptis 1ère mensibus hibernis,
pluvia careret, variorum tamen flumi-
s.; v. artic. nuni aquae tum valles inter montes sitas
tum agros in planitie, canalibus multis
distributae, fecundabant. Unde frumen-
tum, ac praecipue triticum et hordeum,
in agris, vineae et oleae in horlis et
collibus, praeterea fi ci, palmae, nuces,
Ocl. .331 a. mali granatae, aliaeque arbores fructi-
» alia- ferae, atque in montibus cupressi et
variae quercus pinique species et pla-
tani abundabanl, quaruni pleraeque in
monumentis anliquis fréquenter reprae-
sentantur. Praeterea reges Assyrii etiam
cedros Libani et Aniani aliasque arbores
e terris longinquis petitas in hortos sues
transtulerunt. Eadem monumonta atque
inscriptiones cunéiformes aniraalibus
quoquc variis Assyriam abundasse osten-
dunt. Doniestica animalia eadem fere
XI. 1- habebat atque Palacstina, boves praeser-
tim et oves caprasque et asinos ac ca-
nes, porcos quoque ludaeis interdictos
et praeclaros equos et camèlos, sitis la-
borisque patientes. Praeterea venatores
Assyrii in vallibus praesertim ac monti-
bus patriis uros {rimii DN'l), leones, ca-
ACù\ ASSVHIA. 4G4

preas et ilticos. ccinos, apros, ursos, bxioniain, atipie \h'v Syiiam (>t .\i'al)iaiii
panlos. Io|)oros. oloplianlos in Mcsopo- in Aeg.NpIiMU us(jiie diiïimd(>banliu'
tainia. unairrosiinlosorlo, aliasquo fci-as, J'\ Movirs, i»lioeniciei- H. 3,2iO s.;
('.

avi>s (iiioquo varias ac pii^cos in lliiviis R. U-psiKS, Mctalle, Abli. Berl. Akad.
piMîioquflianlur. Eliain inolalla vaiia. iS71, 72s. etc.\ —
At |)iaeler isla stu-
praoscilim ari^onliiin cl nipriiiii et ïc.v- dia pacis eliam operiltus bellicis Assyrii
l'iim ac pliiiiil)niii. lapidi'stjiio ad inafrna insignes crant, (|uae et in libris sacris
actlilicia ol statuas aptissiiui, maxime (4 Hcg. 15 ss.; v. infra), et testimoniis
in montibus oiientalibiis invcniebanlnr. veterum, et insciiptionibus atcpie scul-
pturis assyriacis passim celebrantur.
Cf. /'/•(/. Delitzsc/i, AssjT. Tliiornanien I
.Maxima vero pi-aeda ingcnliaque tribula
(Ass. Sliulien 1). Leipzig 1874 U'. Hongliton,
; !

ex populis deviclis accepta opulentiam

On tlie Mamniatia of
assyiian sciilpliires,
tiie
iilam comnicrcio atque industria fun-
in Trans. Soc. liibi. Arch. "v. 1877, 3-i-rA.
319-83: >(/. On liie Biitl.s of Uie a.ss. records
\

dalani supra modum augeltant, ila ut

proplieta praedatoribus metropoleos as-
|

and inonumenls, ib. Vlll. 188i, 4:?-142, et j

Proceed. Soc. Bibl. Arcli. IV. 1882, 57-60; syriacac mcrito acclamaverit « diripite :

T/i. <;. Pi licites, Assyrian names of domes- argenlum, diripite aurum : et non est
tic animais, in Journal Royal Asiat. Soc. tinis opibus, adest copia ingens omnis
XIX. 1887. 3i<)s. /;. Boissier, Flora orient.,
;
supellectilis pretiosae » (Naii. 2,10 hebr.).
6 volt., Masileae et Gcnevae 1867-88; F. lio-
navia, The sacred treesof Assyria, in Trans.
— Indoles gentis opulentac et bcllicosae
\

in sacris libris describitur superba, vio-

of llie IX. internat. Congr. of Orient., vol.
II., London 1893,245-57; /(/. The flora of Ihe
|

lenta, crudeiis, plena mendacio et dila-

ass. Monum. and its oulconies, Westminster ceratione et rapinis (Is. 33,1 Nah. 2,12.;

(Londonl 1894; A. Bois.sier. Liste de plantes
médicinales, in Rev. sémit. H. 1893. 135-15.
4. Incolae. Assyrii cum paire suo As-
sur inter filios Sem rccensenlur (Gen.
10.22 corumque origo pcr Nemrod a
, frugiferas excisas, mulla hostium millia
Babyloniis rcpetitur (ib. v. i [}. Utriimque
ex monumentis antiquis atque ex lingua
et littoris universaque cultura Assyrio-
rum abimde confirmatur, quae et cha-
r»acteiein prorsus scmilicumet origineni
babylonicam populi assyriaci clare ma-
nifestant. —
Occupalio praecipua incola-
rum toinpore pacis erat negotialio unde
Ninivc plures dicilur fccisse mercatores
siiosqiiam sint stellae caeli (Nah. 3,16
hebr.). Assyriaenim opibus variis abun-
dabat alqiie incoiariim industria arti-
busqiie, quarum monunienta ma-
testes
gnifica exsistiint, magna mcrcium copia
praeslo erat. Praeterea cum Tigris flu-
vius inde ab urbe Ninive maioribus na-
vigiis aptus evaderet, in civitate illa
14; 3,1 hebr. elc); atque eadem snper-
bia et crudelitas passim in trophaeis iv-
gum Assyriorum apparel, qui gloria-
bundi iterum atque
iterum relerunl
civitates innumeras devastatas, arbores
occisa, alios oculis privâtes, aliis vivis
cutem detractam, alios cruci afflxos,
alios catenis onustos cum porcis et ca-
nibus in portis Ninive servatos etc.
Praeterea luxuriae atque libidini deditos
Nahum propheta praesertim metropoleos
incolas describit (3,4-6), idque ex tur-
; pissima quae apud ipsos vig(»bat idolola-
tria, ac maxime ex cultu Astartes (Istar)
in urbe Arbelae atque in ipsa civitate
Ninive florente, quasi necessario fluebat
(cf. Bar. 6,42 s.). Nihilominus voce Do-
mini excitati atque culparum conscientia
monili verbis lonae credidisse et poeni-
tentiam egisse perhibentur (Ion. 3; cf.
J. Knabenbauer, Comm. in h. 1.). —
Ceterum de religione Assyriorum quae ,

merces variae undique coiilluebant, hinc simul cum reli(iuis ex Babylonia originem
«piidem aromata et gemmae atque ce- ducebat, praeler nomina quorumdan»
lerae opes Indiae atque insuJariim, illinc deorum satis pauca in S. Scriptura com-
vero metalia lapidesque pretiosi, inter memorantur. Princeps omnium deorum
quos imprimis lapis lazuli, aliacque saltem aetate postcriore habebatur Asur,
divitiae Scythiae ac provinciarum inle- quem aliqui .Mich. 5,5 intellegi volunt
riorum, quae ex magno illo empoiio in cf. Asai'haddon, assyr. Axhur-ach-iddin)
omncm Mesopotamiam et Asiam ac Ba- posl Ipsum lociim praccipuum obtine-
465
bant Anu (cf. Anainelek, assyr. Anu-
mallk), Bel fis. 46,1 etc.), Ea. Practerea
potissimuin sol (Shamash), luna {Sin; cf.
Scnnacher-ib, assyr. Sin-achi-irba), Venus
(Istar, « regina caeli ») ceteraeqiic pla-
netac, Mars {Adar s. ISinib [H^indar]
Adrarnelech, assyr. Adar-mallk), Mercu-
riiis (Nabo Is. 46,1 etc.), lupitcr [Marduk;
cf. Merodach-Baladan, assyr.
ahal-iddîn), Saturnus (Nergal; cf. Ncre-
g'el-Seresor, NergcU -shar-usur)
assyr.
colebantiir. Insupcr Nesroch deus Assur
in S. Scrlptura nominatiir (4 Reg. 19, .37
Is. 37,38), atquc eliam Anatli (cf. Beth-
Anath),Raman(Remmoncf. Tabremmoii)
ciim aliis multis locurn in Olympo assy-
riaco occupabant.
Plura de religionc Assyrioruni v. ap. W. v.
Baudissin Studieii zur semit. Religions-
,
gesch. 1. Leipzig 1876; /. X. SIrassmaier,
ïhe assyr. and bai)ylon. Gods, in The Month
1879, IF. 363 ss. (June), 558 ss. (August), III.
550 (Decembei) /. Halcvif, Documents re-
ss. ;
ligieux de l'Assyrie et de la Babylonie I.
Paris 1882; /. Oppert, Fragments mytholo-
giques (1883); .4. Jeremùts, Bab. -Assyr. Vor-
stellungen vom Leben nach d. Tode, Leipzig
1887; C. P. Tiele, Geschied. v. d. Godsdienst
in de Oudheid I. Amsterdam 1891-93; IF.
Robersion Smith, Lect. on the Relig. of the
Sémites, éd. nova, London 1894; /. .1. Knud-
Izon, Assyr. Gebete an den SonnengoU,
2 voll., Leipzig 1893; /. A. Crairj, Assyr. and
babylon. religious texts (Assyriol. Bibliolh.
13), Leipzig 1895-97; Morris Jasirou; The
religion of Babylonia and Assyria, Boston
1898. (éd. germ., Giessen 1902 ss.-, L. W.
Kino, Bal)ylonian Religion and Mylhology
of the Babylonians and Assyrians, London
1899; Bassi, Mitologia Babilonese-Assiria,
Miiano 1899; Fr. Martin, Textes religieux
assyr. et babylon., Paris 1900 et 1903; P. Jen-
sen, Assyr. -babyl. Mythen und Epen, Leipzig
1900 s. (keilinsch. Bibliothek VI.). De mo-
ribus Assyriorum cf. A. H. Sayce, Social life
among the .\ssyrians and Babylonians, Lon-
don 1893. Alla V. infra inter libros historicos.
5. Lingua et lîtterae. Lingiia assy-
riaca, quae eadem fere est alque babylo-
nica, ad idiomata semitica pertlnet atque
cum copia verboriiin radici-
eis luin in
busquc usitatis, tuin in forrnationibus
reguiisque granimaticis generatim ma-
gnam habet affinitatem. Itatainen ab
aliis linguis seiniticis distinguitur, ut
recte tamquam tribus orienlalis a reli-
406
quis in Iribn occidcntali convenienlihus
separetur. In S. Scrlptura Assyrii etiain
syriace s. ararnaice (niaiN 4 Reg. 18,26 ;
Is.36,11; cf. Esdr. 4,7; Dan. 2,4), loqui
perhibentur, atquc haec lingua syra,
; cf.
quain incolae lerusalem non intollege-
bant, a patria ipsoruni dialecte iudaica
(nnin'') distinguitur, non quasi nuUate-
Marduk-
nus afUnis, sed quia in multis diversa.
Quae lingua ararnafca in coinmercio in-
ter Assyrios populosquc finitimos occi-
dentales in usu videtur fuisse, eamque
;
in Assyria quoque praeter propriani in-
colarum linguarn adhibitam esse etiani
e\ duplici scribae assyrii atque aramaici
munere suh Asurbanipale apparet (cf.
I. Knabenbauer in Is. 36,11). Praeterca
lingua babylonica etiain « lingua Chal-
daeorum » anilTS "ÇlVl Dan. 1,4) appel-
latur, quae certe cum ea quae hodie
dicitur lingua chaldaca non est confun-
denda, neque etiani ad solam linguam
quam vocant sumericam videtur restrin-
genda, sed tum linguam babylonicam
recentiorem, tum veterem illam sumeri-
cam videtur comprehendere. —
Praeter
linguam illam semitlcam incolae anti-
quitus alla quam vocant sumericam vi-
dcntur usi esse, quae ad diversam om-
nino linguarum classem, fortasse tura-
nicam, pertinet. Atque ex hac lingua
anliquiore etiam signa illa originem
ducunt, quae nomine scripturae cunei-
formis velcuneatae appellantur, quaeque
ab Assyriis in omnibus fere inscriptioni-
bus ac monumentis adhibita sunt. Primae
signorum illorum formae manifeste cha-
racterom liieroglyphicum babcbant, qui
paulatim ita mutatus est, ut iam unico
1ère elemento, cuneis scilicet angulisque
— varie modo iunctis, constent nullamque
rerum quas désignant imaginem référant.
Usus vere scripturae cunoiformis multis
saeculis pcr totum fere Orientum ante-
riorem difïusus erat, ita ut non modo in
Assyria atquc Babylonia, verum etiam
in Persia,Armenia, Syria, Palaestina,
Aegypto monumenla istis characteribus
cuneatis ornata inventa sint. Saeculo
elapso scripturae illius assyriacae, syl-
labicae simul et polyphonae, aenigmata
solvi coepta sunt, praesertim opéra et
studio Georgii Friderici Grotefend, Eug.
 iC.7 ASSVKIA. 'J(i8

lUiriumf, Christ, /.asscii, llenr. Hdirlin- '

1897, 53-85. Ilistoriam explicalae .scriplurac
so)t, Krf. Hiiiifis, lut. 0/);h'*7 ;ilioiiiiin|tit\ cuneiformis brcvitcr narrant Kaitloi il). 112-
posi .[Mos cofrnilio linjriiao assyi-iacae 39; /•'/. Hniiniiel. Gescli. Babyl. u. Assyr.
[Onclien 1. 2) 58-146.
nioiuimonloniiiKnio litlcrarioiuin per i

pliiriinos aiuioirs in variis provinciis 6. Historia. Fontes lii.^loriae assyria-

porloola atqiio complola est. lain ex — cae praccipui sunt inscri|)liones illac cn-
inonuineiilisistisapparol. Assyrios prac- neil'ornies, quibns reges Assyrii annales
sorlim in sliuiio litlerai-iini oinnino a regni sui nobis reliquerunl; eat'deni
nali\loniis tlop('ntli>s(\ Maior (Miiin |)ars inscriptiones etiani bistoriani syncbro-
lexlimin in Assyria invenloi uni non nisi nisticain reginn Assyriae et Habyloniai'
apofrraplia snnt texlnuni itahyionicoi-iini, ! (fere ab a. 1400-1050 et c. 900-800 a.
quibns iM>jj:es assyrii ac niaxinio quideni i
Chr.) et Chronicon babylonicuni (a. 744-
Asnritanipal (Ascnapiiar Esdr. '»,10; a. G68 a. Cbr.) ac cataloguni eponyniorum
—
I

(•68-i)-28 a. (^.iir.) bibliolhecas snas orna- i assyriorum (893 c. OiiO a. Chr.), eun-

rnnl. Praeler apographade quibns isla demquc calalogum addito brevi praeci-
V. BAnYI.OMA) quaodam cliani opora I
puoruni factorum conspectu (a. 800-704
Assyriornm ))ropria nobis conservata a. Cbr.) aliaque de historia assyriaca
snnl.quac tanicn Babyloniis aciiuiparari documenta publica et privata servarunl.
nnllatonns possnnl. Rcs enini niilitaris i'racterea eîiam ea quae in libris sacris
apud Assyrios prinuini obtinoliat locuni, Uegum el in vaticiniis prophetarum
ideoque ot inscriplionos et nionunienla V. T. leguntur, rébus liisto-
mnltis in
Assyrioruni propria oninia ferc de robus riam Assyriae illustrant. Ea vero quae
Itellicis afiunt. —
Varii? anlem arlibus Ktesias, Diodorus aliiquc scriptores ve-
Assyrios insignes fuisse iam nionuimus; teres de iisdem narrarunt, mullis fa-
praesertiin in aedificandis palaUis rcgiis bulis permixia apparent neque magnum
templisque, et in sculpturis egregiis habent valorem praeter eataloguin re-
pcrficiendis facile finitinios suos Babylo- gum babylonicorum (inde ab a. 747 a.
nios superabant, cnni montes prope iNi- Cbr.) a Ptoiemaeo traditum. De pri- —
nivensitialabaslruniet marmoraaliosqiie mordiis regni assyriaci id unum con-
lapides aedificiis ac sculpturis aplissimos stat, quod iam ex S. Scripiura nolavi-
abundanler suppeditarent, solum vero mus, Assyrios ex Babylonia egressos
babylonicuni vix (inidquam nisi luUnn primum urbem Assur, postea Mniven
lateribus aptuni praeberet. condidisse (Gen. iO,H). Quo vero tem-
père id factum sit nescimus, neque aliud
Cf. C. Bezuld, Kurzjiçefasfilei Ùberblick ïiber
probabili aliqua coniectura assequi pos-
die assyr.-babyl. Litteralur, Leipzig 1886; A.
Amiaufl et L. Mcc/iineaii, Tableau comparé
sumus, quam primum regem ante a.
des écrit, bab. et assyr. arcbaïques et mod., 1800 a. Chr. vixisse. Quamquam autem
éd. 2, Paris 1902; /?. F. Briiiinoir. A classlfied Salmanassar I. (c. a. 1300 a. Cbr.; urbem
list of ail simple and coinpound cuneiform Calach (cf. Gen. I. c. fundasse referatur,
)

ideographs, Leiden 1887-8;) (Indices 1897); id nequaquam de prima fundatione ne-

Fid. DelUzsdi, Assyr. Grammalik, Berlin cessariointellegendum est. Primi vero re-
1889; id. Assyr. Lesestiicke éd. 4, Leipzig
ges, quorum nomina monumentis iradita
1900; id. Assyr. Handworlerbucli, ib. 1896;
id. Die Entstehungd. alleslenSchriftsystems,
accepimus, titulo patesi i. e. principis
il). 1896; Br. Mei.ssncr, Assyr.-babylon. .sacerdotalis designanlur, ac probabililer
Chrestomalhie, Leiden 1895; id. Supplément dominio Babyloniorum subiecti erant;
zu den assyr. Worterb., ib. 1898; 1'. .Sclieil, successores eorum, posiquam iugum ba-
Recueil de signes archaïques de l'écrit, ou néif., bylonicum excusserunt (ante a. 1500 a.
Paris 1898; Fr. Thurenu-Dnngin, Recher- Chr.) etiam reges Assyriae vocanlur.
ches sur l'origine de l'écrit, cunéif. I. ib. Inde a saeculo fere decimo quinlo cer-
1898; V. Scheil et C. Fnssey, Grammaire as-
tiora quaedam de historia assyriaca
syr., Paris 1901 C. Fossey, Syllabaire cu-
:

— nota sunt, quae tamen accuratius hic ex-

néif., ib. 1901. Tolius litteraturae assyr.
brevem conspectum habes ap. Fr. Katilen, plicare non iuval, cum vix quidquam ad
Assyrien u. Babylonien éd. 4, Freiburg 1891, illustrandum texlum sacrum conférant.
266-86; A. Boumgurtner, "Weltliteratur I. ib. Sufficiat breviter notasse, fere usque ad
469
a. 1400 a. Chr. reges assyrios c propria
regiono vix egressos cssc, deinde vero
paulatim in provincias vicinas auctori-
laLom siiani exercore coepissc. Iiiiprimis
satis magnam Babyloniac partem fru-
stra reluctantem suo imperio subiiiga-
rurit ac mox etiam Mesopolamiam sep-
tenitrionalcm partenique Armeniae sub-
ogerunt, ita ut liamman Nirâri I. et
Salmanassar !.. (c. a. 1300 a. Chr.) titii-
lum « rogisnationum » {shar klshshati
assumpserint Filius et siiccessor huius
Salmanassar, Tuklat-Adar (s. Tuklat-
Nindar), ipsani urbeiii Babylonem cepit
et par praefectos suos tolam Babyloniam
subiectani annis scptem adiniiiisLravit;
at post mortem eius violcntam Babylo-
nii iugLim assyrium rursus excusserunt.
— Poteiitissinius aiiteni ex illis regibus
antiquis erat Tbeglath-Phalasar I. (c. a.
1100 a. Chr.), qui Babyloniam septem-
trionalem denuo subiecit et se omneni
regioneni « a inagno mari occidentali
usque ad mare terrae Naïri » i. c. a mari
Mediterraneo usque ad lacum Van (s.
Thospitidem)in Armenia expugnasse glo-
riatur, atquc Amanum et Libanum mon-
tes ascendit cedrosquc indc in paradi-
sos suos transplantavit, in mari quoque
Mediterraneo navibus aradiis vectus, a
Pharaone Aegypti inler alia dona cro-
codilum et hippopotamum accepil. De — et Sabaei cum aliis Arabiae tribubus
successoribus eius nihil fere traditum
est; nominatur inter ipsos aller Theglath-
Phalasar (c. a. 920 a. V\\\\) itemque aller
Tuklat-Adar (T.-IN"indar) (c. 890-884 a.
Chr.), qui iterum terras septemtrionales
in montibus « ab ortu solis usque ad oc-
casum » se subiecisso refert. Successor
eius Asurimsirpal III. (884-860 a. Chr.)
iterum devictis Mesopotamia terrisque
septemtrionalibus et « filiis Eden » (Bit-
Adini circa médium Euphralem; cf. 4
Reg. 19,12; Is. 37,12), in Syriam pene-
travit, montes Amanum et Libanum
ascendit, tributa Tyriorum, Sidoniorum,
Bybliorum aliarumque urbium in ora
maris Mediterranei accepit, ligna ce-
drina de Amano in Assyriam transtulil
aliaque féliciter peregit. Ea quae pater
expugnaverat, filius Salmanassar II.
(859-825 a. Chr.) firmavit laliusque ex-
tendit, qui etiam regem Achab, fllium
Amri, et Benadad, regem Syriae ('Dama-
470
sci)cum decem aliis principibusfoed(!ra-
tis (a. 8o4) atque iterum loram, filium
Achab, cum iisdem focderatis (a. 849 cl
846) devicit. Mortuis Benadad el loram
idem Salmanassar denuo Syriam invasil
et Hazael, regem Damasci, praelio vic-
tum in urbe damascena obsedit, ab lehu
vero, quem ex nova dynastia oriundum
minus accurate vel sensu admodum lato
« fllium Omri » fuisse dicit, parilerque a
Tyriis et Sidoniis tributa accepit (a.
842). Successorcs eius Samsi-Ramman
lY. (824-812 a. Chr.) et Ramman-Nirâri
II. (811-783) contra Babylonios, Medos,
Armenos féliciter dimicarunl; atsub
Salmanassar III. {18-2-113), Asur-Dan III.
{112.-1 oo), Jsur-Nirâri II. (7o4-74o) prae-
sertim reges Armeni plures regni assy-
subegerunt. Mortuo Asur-
riaci provincias
Nirari II. usurpator Phul sub nomine
Theglath-Phalasar III. (745-727) thronum
assyrium occupavit feliciterque tum Ba-
byloniam, tum regiones septemtrionales,
tum Mesopolamiam et magnam Syriae
partem ac plures urbes regni Israël (4 Reg.
15,29) sceptre suo subiecit. Reges quoque
Israël Manahem (4 Reg. r6,19 s.) anno
738, Phacce (ib. v. 29) a. 733, Osée a. 732,
atque Achaz rox luda (ib. 16,7 ss.) a.
734 et 732 magno victori tribula mise-
runt; similitcr Samsi, regina Arabum,
dona oblulerunt. Quo facilius aulem re-
gionfes devictas a rebellione arceret,
incolas in provincias Assyriae transtu-
lil, aliis aliunde in locum eorum Irans-
latis, uti regibus assyriis in more eral
(cf. 4 Reg. 15,29; 17,6 etc.). Filius The-
glath-Phalasar magni, Salmanassar lY.
(726-722) iterum contra Osée, regem Is-
raël, ascendit, et ipso in carcerem misso
tribus annis Samariam obsedit (ib. 17,3-
)). Sed ante fmilam obsidionem anno
tertio mortuus, filio Sargon (722-705)
regnum et gloriam urbis capiendae re-
liquit; qui post aliquos menses Sama-
riam cepil (a. 722) et populum Israël in
Assyriam transtulil (1. c. v. 6), virga l'u-
roris Domini et baculus in populum rc-
bellem factus (Is. 10,S). Devicla Samaria
rex Sargon undiquc hostes tinitimos de-
bellavit, Armenos sociosquc eorum Man-
naeos (Menni 1er. 51,27) el Elamitas ac
Babylonios, quorum regem Merodach-
471 ASSVHIA.
Bala<laii a. 700 doposiiil. Kliaiii in Svria
et Palaoslina saopius provincias irhol-
1rs suln'iril no\os(iuc liosli>s
Kiiialli ol (iazain a. liO, Aialics et Ac-
irvplios {musri, qiiod Win'kh'r,
al. Iiic tic irijionp arabica inlolicfriiiil)
a. 7i:i. Azotiini ot (iatli a. 711
n. Roliiis in l»rllo loliciler j^cslis
sibi iv.uiaiii Dur-Sairukin (arccni
liein Sariionis, hodic Kliorsahad) propc
Mnivcn aiHlificavit, scd paiilo post a.
7(>oa sicario occisusesl. Scnnaclicrib li-
liiis oins ^70i-()Sl) inipi'iniis Habylonios
(icnno aggrossus csl, pcncs qnos Mero-
dach-Baladan itenuii rogno potitus oral,
qui nndiqnc subsidia conira oppresso-
res .\ssyrios qnaesivil et anxiliuin Eze-
chiae régis luda lillcris et nunieribns
expetiil Reg. 20,12-19; Is. 39); at
^4
post novein mcnscs a coepla rcbcllionc
baitylonica clapsos Sennacherib regeni
Meiodach-Baladan devictuni regno pri-
vavil a. 703. Nihilominus etiani sequcn-
tibus annis iterum atque iterum contra
Babylonios diniicare coaclns, deniqne
anno 689 nrbcni Babylonom caplani
evertit. Anlea vcio a. 701 expeditione
in Syriani et Palaestinam facla, univer-
sas civitales inunitas in terra luda ccpit
(4 Heg. 18,13); quo perterritus Ezechias
nuntios ad regeni magnum in Lachis
misit, vcniam prccaturus, ac Iributum
300 talenloruin auri et 30 lalealorum
argenti a rege imposituni solvil. At ni-
liilominus Sennacherib exerciluin ma-
gnum contra lerusalem misit regemque
Ezecliiam « velut avem in cavca » in ci-
vitate sua inclusit; sed re infecta rece-
dero coactus est, postquam Angélus Do-
mini in castris Assyriorum in una nocte
185,000 percussil (4 Reg. 18,17-19,36;
2 Par. 32,1-22; Is. 36, 2-37,37). Altéra
advcrsus Ezecliiam expeditio, quam
propter mentionem Tharacac, régis Ae-
tbiopiae (4 Reg. 19,9) aliqui adstruunt,
gratis videtur supponi. Sennacherib au-
tem in urbe Ninive in templo Dci sui
Nesroch a filiis suis Adramelech et Sa-
rasar interfectus est a. 681 (ib. v. 37);
parricidac in terram Armeniorum, lio-
slium Assyriae anli<iuorum alque po-
tentiuin, fugerunt, cuni fratri Asarhad-
don regnum eripere non possent. Qui
duodccim aimis (080-668) féliciter re-
/»72
gnavil ol praoserlim civitali cl provin-
j
1
ciao Babyloniao roslaui-andac mullam
siipt>ravil. curam impcndil. Periculn quod a C.im-
j
meriis a. (i7K immincl)al, féliciter su-
llommcl peralo, Sidonios ol Trrios atque .\rabcs,
!
ac domum Aogyptios sul)ogit et pharao-
(cf. Is. 20, nom Tharacam [Tirhaka) Aelhiopem a.
novani 673 el 670 us(iue in Niibiam ropulit;
s. ur- undc se rogom Assyriao, Babyloniae,
Acgypli, Palliros, Aothiopiao gloriabun-
dus appellavit. Probabiliter in hac ex-
peditione eliani Manasses, rex luda, cap-
lus el vinctus catonis atquo conq)edibus
in Babyloniam ductiis est (2 Par. 33,11},
ubi Asarhaddon iiabilare consuevit; qui
postea captiviim dimissum in rognum
patrium rcstituit (ib. v. 13). Idtîtn rex
Asarhaddon populos orientales in Sama-
riam transtulit, uti in libro Esdrae com-
mcmoralur (Esd. 4,2). Tertio in Acgyp-
hun profectus in itinere occubuit a. 668,
rcgnumque Assyriae 111 io suo Asurbani-
pal (probabiliter = Asenaphar Esdr. 4,
10) reliquit (668-626), fratre eius Samas-
aum-nkin rege Babyloniae conslituto.
Exercilus assyrii snb novo rege bis féli-
citer contra Aegyplu m dimicabant a. 668
et 663, atque saepius Babylonios inimi-
citias parantes et Elamitas aliosque ho-
stcs devicerunt, quamquam Medi et Man-
naei aliique iterum atque iterum Assy-
rios aggrediebanlur viresque rcgni in
dies magis dcbilitabant. Ipse vero Asur-
banipal potius lilterarum studio et cul-
lui deorum vivebat, atque in Itibliotheca
sua prctiosos babyloniae sapiontiae the-
sauros diligenter descriptos nobis con-
servavil. — Mortuo Asurbanipal succes-
sif Asur-itil-iblni, qui inde ab a. 62;J per
quattuor vel plures annos regnavit et
thronum uUinio régi Assyriae Sin-sar-
iskun {Gvaecovnm Sarakos) reliquit. Post-
quam Pharao Nechao II. Palaestinam et
Syriam Assyriis eripuit, Nabopatassar,
rex Babyloniae (625-60o), sinuil cum Mé-
dis conira Niniven ascendit, urbem bien-
nio obsedit, captani funditus evertit a.
607, adiutus magna Tigridis inundalione
(Nah. 2,6[7]; cf. Diodor. 2,24-27); Assy-
riam Médis reliquit, ipse Mesopotamiam
reliquasquc provincias occidentales, Ae-
gyptiis ereptas, occupa vit. Ita vastata est
Ninive, cecidit civitas sanguinum, et in-
colae oins quasi locuslae quae considunt
473 ASTAROTII. 474

in scpibus in die frigoris, dispcrsi siinl : minis m"nu?î7 dcae Sidoniorum, quae
sol ortus est et avolaverunt el, non est
3 \\Q^. 11,0. 33Âstarlhedicitur; V. BAAL.
cognitus locus earuni, ubi fuerint (Nah.
Domino irnplente ultioneni quam pcr
ASTAROTH (niinU,^!?, 'AatapaiO)
3),
prophetas suos pracdixerat (Nah. Soph. ;
urbs et sedes Og régis Basan (Deut. 1,4;
2,13). —
JNotanduin vero, ea quae in S. los. 9,10; 12,4; 13,12), tribui Manasse
Scriptura de rclatione in ter Assyrios et tradita (los. 13,31), urbs refugii et levi-
régna Israël ac Iiida narrantur, ex an- tica (los. 21,27 ubi Bosra, mnurys,
nalibus et moninnentis regiun Assyrio- BïEoeepx vocatur; et 1 Par. 6,71 [.")6]).
runi qiioad facta ipsa in omnibus pror- Praeterea Gen. 14,5 legimus a Chodor-
siis confirmata esse; quoad annos aiitem lahomor devictos ossc Raphaim apud
regum Israël et luda temporumque de- Astarothcarnaim (DtJlp nin"kyir, Asta-
terminationem in textum hodiernum S.
Scripturae plura irrepsisse menda et po-
rolh amhorum comuum, 'AcrtaptuG /.où Kap-

steriores falsas correcliones, quas diffi-

vafv, Cod. A 'AaiapwO Kapvafv). Denique
cile quis cuni certitudine emendarit;
i Mach. 0,26. 43. 44 legilur Carnaini
(Kotpvatv) et loco parallelo 2 .Mach. 12,
neque luiius loci est baec accuratius de-
clarare. 21. 26 Carnion (Kapv(ov) urbs munita et :

accessu difficilis, quam ludas Mach.

Cf. G. RawUnson, The five great Monar- l'ano celeberrimo Atargatis deae succenso
chies (Assyria 2° loco), London 1862-67 {éd. expugnavit; cf. Flav. los. Ant. XII. 8,4
4 ib. 1879, 3 voll.); G. Smith, Assyria froni
the earliest limes to the Fall of Nineveh.
(Kapvaiv éd. Niese in nota). S. Hiero- —
nymus cum Eusebio (Onomast. éd. Lag.
ib. 1875; G. Maspéro, Hist. anc. des peuples
de l'Orient, Paris 1875; ÙZ. Hlst. anc. d. peu- 86,32 cf. 213, 3.Ï) « Astaroth antiqua ci-
:

ples de l'Or, classique I. II. ib. 1895-96; Eb. vitas Og régis Basan regionis Bata-
Schrader, Keilinschr. u. Geschichtsf., Gies- naeae et sox milibus ab Adra {Ber'ât)
sen 1878 ; id. Keilinschr. u. d. A. T. éd. 2,ib. urbe Arabiae separata est. Porro Adra
i88'ô {éd. 3 H. Zimmern et H. Windder, pror- a Bostra viginti quinque milibus distat ».
sus niutala, Berlin 1903; éd. angl. 0. C Quae Onomasticon éd. Lag. 84,5 (cf.
Whitehouse. London 1889); id. Keilinschr.
209,61) tradit, sine dubio erronea sunt :

Bibjioth. I. II. Berlin 1889-90; F. Hommel,

« Astaroth Carnaim terra gigantum quon-
Gesch. Babylon. u. Assyr., Berlin 1885-89;
Ed. Weyer, Gesch. des Alterthums I., Slull- dam in supercilio Sodomorum, quos in-
gart 1884; Giua. Brunengo, L'impero di Ba- terfecit Chodorlahomor ». Ibidem vero
bilonia e di Ninive, 2 voll., Prato 1885 C. P. ;
addit : « sunt hodieque duo caslella in

Tiele, Babyl. -Assyr. Gesch. (Handb. d. alten Batanaea hoc vocabulo, novem inler se
Gesch. I.), 2 voll., Golha 1886-88; /. Menant, milibus separata inter Adaram et Abi-
Ninive et Babylone, Paris 1887 H. Windder, ;
lam civitates». Denique alibi (108,17 cf.
Altorient. Forschungen, Leipzig 1889; id.
268,98) : « Carnaim Astaroth. Carnaim
Gesch. Babyloniens und Assyriens, ib. 1892;
nunc vicus grandis in angulo Bata-
est
id. Keilinschr. ïextbuch zuin A. T., éd. 2,
naeae Carnaea trans fluenta
et appellatur
ib. 1903 id. AIttest. Untersuchungen, ib. 1892;
;

id. Altorient. Forschungen, ib. 1893 ss.; Ed. lordanis traduntque ibi fuisse domum
Kônig in N. Kirchl. Zlsclir. 11. 1891, 647-74; loh ».

P. Bost, Untersuchungen z. altorient. Gesch. Haec sunt documenta, ex quibus situs

(Milt. d. vorderasiat. Ges. 1897,
1897; C. F. /.e/^Hta/ut, Zwei Hauptprobleme
der altorient. Chronologie, Leipzig 1898.
Praeterea cf. varias dissertationes et lextuum
editiones in periodicis et collectaneis, quo-
rum praecipua enumerat Delitzsch, Gram-
mat. p. 74* s.; alia v. ap. Bezold op. c. et
F. Kaulen, Assyrien u. Babylonien éd.
Freiburg 1891 (litteralura p. 266-86).
L. FONCK.
ASTAROTH (nïiri'^yî?)
2), Berlin urbium determinandus est. Riess (Bibel-
Atlas s. v.) existiniat Astaroth régis Og,
— Astarothcarnaim (Gen. 14,5), Carnaim
seu Carnion machabaicam esse unam
urbem, hodie vel Tell el-Ash'arl vel
Tell 'Ashtara, priorem a Ber'ât (Edrai)
4, 10 18 km inler septemtrio-
km, alteram
nem occidentem; addil lamen in edit.
et
3 fortasse duas Astaroth distinguendas
esse. Alii {van Kasteren) consent Tell
,
pluralis no-
el-Ash'arl esse urbem regiam Og, Tell
47r> ASTAlumi. ATAllCATb i7(;

'Ashlant cssi' Aslarotli- (".at-iiaim scil. narrai 10 do Boldi-acono, variao pro-

ol

Astarolli i)io|u' (".ariiaiiu Sheikh Sa'd-, posila. unl ooni(Mlui'a(>, (|uas v. apud
oUMiim C.arnaim seti (".arnaoa Kiisobii ! Kiuibcitbauer, Connu, in Dan. \). 343 s.
iibi iloimis lob osleiidobattii- ^Onomasl. ,
'
In uiouuuMMilis cuneirorniibus Asiyages
liaïul dubic est viens Shcikii Su'd, apud !
scribilur l!i(uvegu.
t|iuMn aniiquao do U^b Iradilionos bodio
Cf. Tielc, Habj ionisch-assyrisclie Geschichlt»
([iioquo consorvanUir lob palriarcbao
p. 4C8; liruneuijo, L'iinpero di Habilonia e
coonobiiim, babuniin. Ions, aedos sacra, dl Miiivc II. p. 410 ss.
polra\ Alii [Wctzstcin) iirbiMii irgiam Oj;
reptMMiinl in Bosra uibe roleb(MTinia ad ASYNCRITUS .'AoûyicpiToO , cbri-
radiceni Djehcl llaun'tn propc Salkhad stianus occlesiao romanao, qiiem S. Pau-
sila. Alii yFuirer) dicunt,
Carnaiin ((icn. lus salulat Uom. 1(),14. Aliqua vorisimili
l't.S) Carnaini Camion) niacliabai-
cl ralionc suadelur ouiu aliosque 1. c. no-

oam esse hodioininn Krfn sou Djrrti, niinalos quasi socielaleni soparatam,
Djurrn in Ledjn (Traobonitide). Hoc ul- I
lorle ccclcsiam quandam doincslicam
limuni /. P. van Kasteren admillil pro constituisse (Corne/y ad h. 1.).
Carnaim niacbabaica, nofrat (juoad Car- ATAD (aroa Atad) v. AREA 1.
naini (ion. 14,0.
ATARA {7\'yQV. 'Arapa) uxor , allcra
Plura de hac iniricata quaeslione vide in
loraniool filii primogonili Hosron et ma-
Zeilschr. des Deutschen Pal.-Vereins XIII.
[

lor Onam (1 Par. 2,2G).

p. 42. Ut8. 213. -XIV. p. 142 S. XV. p. lî»3-
î

211; F. liulit, Alt. Pal. 1896, p. 248-250; /. ATARGATIS scu Dercelo, dea Phi-
P. ifin Kasteren apud Vigouroiu, Dict. de !
lislbaeorum, Phoenicum, Syrorum. Ipsius
la Bible 1174-1180.
I.
j
deae nomcn in S. Scriplura non legilur,
ASTAROTHCARNAIM v. ASTA- I
sed lexlus graecus 2 Macii. 12, 2G loqui-
UOTH. lur de Icmplo, quod in urbe Iransiorda-
nica Camion ipsi consecralum oral et
ASTAROTHITES seii de AslaroUi j

Alargaleion CAiapyaTeî'ov, A 'ATepYairsîovJ

oriundiis oral O/.ia lieros (v. OZFAS 3}.
1

vocabalur. Locus parallelus 1 Macb. 5,

ASTARTHE v. BAAL. 43. 44 (cf. Patrizi, Consensus ulriusquc
ASTRA V. STELLAE.
j

libri Macb. p. 224) de eodem fano eius-

ASTYAGES 'AaTuâyr);) ;
legilur apud I
dem urbis Carnaim (Camion) loquilur,
hanirlom in vcisu, qucm oxbibcnt Thco- nomen aulcm fani non expressil. Strabo
dolio, Vulg. (13, 6o) cl versiones syriaca (XVI. 1,27; 4,27) varia huius deae no-
et arabica, quo versu narratio de Bel et mina Iradil : Syria doa, 'AxapyocTiç, 'AOâpa

draconc inchoatur et rcx Astyages ap-

: et ex Clesia nomen apud
AepxeTci addit;
])Ositus est ad patres suos et susccpit PliniumY. 23,81 « Prodigiosa Alargatis,
:

Cyrus Perses regnuni eius. LXX eum Craecis autem Dercelo dicta ». Eius sla-
vcrsum non babent. Cyrus Astyagen de- luae et imagines faciem fcminao cum
vieil eunique caplivum lecit anno 550; corpore piscis iungebant, ul rcfert Dio-
ai cum Astyagcn in honore baboret, fa- dorus Sic. (2,4) de eius lemplo prope
cile intellegitur eum
Aslyagi quandam Ascalon loquens. Pisces el columbas
regni regiique splendoris umbrani reli- velul rem ei sacram Syri colebant {Diod.
quisse. Id Herodolus (l,130i ([uoque in- Sic. I. c. Lucian. de Syria dea 14; Athe-
;

dicat diccns Aslyagi nibil niali a Cyro nagoras, Légal, pro Christo 39 apud Mi-
esse illatum et ipsum apud Cyruni esse gne 6,960). Eius nomcn nnyinî; in in-
comnioratuin usque ad morlem. Unde .scriplionepalmyrenaetaliquibusnummis
ex opinione quadam populari dici potuit merilo composilum esse ccnselur ex dua-
Cyrum niortuo Astyage regnuin eius bus vocibus "iny i. e. Astarthe et nny
suscepisse, quia eius morte rêvera ces- i. e. tempus, lempus opporlunum. Est
savit ipsa illa species cxterna, qua Astya- igilur Alargatis foi-ma syriaca Aslhar-
ges aliquid doniinationis retinere vide- Ihcs cum alla quadam doa in unum con-
balur. Coterum cum non perspiciatur, fusae; idenlilatem Alargatis elAslarlhos
qua ralionc bic versus cohaereat cum iam suadet 'AOipa Strabonis et comnui-
 477 178

nitei^rccenliorcs affirmanl. Idem exnon- Ataroth 3; D. Zanecchia, La Palestine d'au-

nullorurn opinione iiUerius confirmatiir jourd'hui 1899,11. .505. 506.

eo, quod urbs inachabaica Carnaim (Car- 4. Atarotli Addar (l-TN-nil^sy), urbs
nion) eadein est cuin AslaroLhcarnaiin,
in confmibus Ephraim et Beniamin (los.
([uac ab AsLarUie iioinen habct; alii la-
16, 'AxapwO y.cà "Epiôx.; los. 18,13 Maa-
.'i

inen.Astarolhcariiaim a Carnaim (Car-

xapwS 'Opéx). Censetur ab aliquibus esse
nion), nbi Athargaleion erat, omnino
vicus 'Athûra in Beniamin inter Rama
distiiiguunt (v. ASTAROTH).
et Beroth {Raumer, Riess), ab aliis Khir-
Cf.Movers. Phoenizier 1. p. 584-600; K. B. bet el-Dariye ad occidentem Bethoron
Star/,-, Gaza und die philistaeische Kuste {Survey of West. Pal., Legendre, G. A.
1852, p. 250-255; P. Scholz, Goetzendienst
und Zauberwesen 1877, p. 244. 301-333 F. Vl- ;
Smith, Zanecchia). —
Cf. Onomasticon
{éd. Lag. 222,32; 93,31) : Atarotli civi-
gouroux, Dict. delà Bible!. 1199-1202; M.I.
tas tribus Beniamin; sunt aulcm duae
Layrange, Religions serait. 1903, p. 130-133.
Ataroth haud procul ab'Aelia.
ATAROTH ^niTCy, 'ÂTaptoO) , no-
Cf. Raumer, Palaestina éd. 175
4, p. ; Riess,
men complurium urbium. Bibel-Atlas éd. 3; Survey of West. Pal.
1. Ataroth urbs in terra lazer el Ga- Mem. 35; Legendre, Carte de la Pales-
III.

laad iNum. 32,3), Sehon régi Amor-
rhaeoruni crepta (32, 33^ a filiis Gad
reaedificata (32,34), postea vero una
cum Dibon et Aroer Arnonis tribui Ru-
ben tradila (los. 13,16. 17). Mesa rex
Moab de huius urbis expiignatione glo-
riatur ilnscriptio Mesa lin. 10-13). No-
men antiquum conservatum est in Khir-
tine; G. A. Smith, Hist. Geogr. of the Holy
Land, Plate I. IV. V; D. Zanecchia, La Pa-
lestine d'aujourd'hui 1899, H. 414. 415.
5. Urbs in termine orientali tribus
Ephraim (los. 16,7); in valle lordanis
quaerenda est, sed nominis antiqui ve-
stiginm nullum exstat. Onomast. {éd.
Lag. 221,26; 93,25) « Ataroth civitas :

bet 'Attârûs prope Djebel 'AttCnn'is ad tribus Ephraim; nunc vicus ad aquilo-
meridieni Wâdi Zerqâ Ma' m. nem Scbastae in quarto eius miliario
Attharus dicitur » sed vicus hodiernus
;
Cf. Riess, Bibel-Atlas; Legendre, Carte de
la Palestine; G. Smith, Hist. Geogr. of
.1.
'Attârû 6 vel 7 km a Sebaste (Samaria)
tbe Holy Land, Plate I; F. Biihl, Alt. Pal. aquilonem versus nimis abest a termine
1896, p. 267 B. Zanecchia, La Palestine
;
orientaU Ephraim los. 16,7 descripto.
d'aujourd'hui 1899, II. 100. 6. Corona donius loab (ni^ nilTO

2. Atrolh Shophan hebr., in Vulg. INV, 'AxapwO ot'/.ou ''lwâ6), quo nomine in
Etroth et Sophan (Num. 32,35); v. genealogia domus luda 1 Par. 2,54 urbs
ETROTH. vel régie quaedam nobis ignota indicari
3. Atarotli in confinibus Epbraim et videtur.
Beniamin dos. o6,2; LXX 'Ax_aTapw6t ATER (TCX, 'Arrlp). 1. Princeps fa-
corruptum ex Arebi Ataroth). Guérin
miliae ex posteris Ezechiae seu Heze-
suggerit vicum 'Athûra prope DjUdjïliû
ciae; ex hac familia cum Zorobabel 98
(Galgala) aquilonem versus a Bethel,
hiiic in tribu Ephraim. Sed est etiam al-
exsuies redierunt (Esdr. 2,16 Vulg.
ter vicus 'Athâra in Beniamin nec pro-
Ather; Neh. 7,21).
cul a confinibus Ephraim, intcr el-Blre 2. Princeps familiae, cuius filii cum

(Beroth) et el-Mm ^Rama) situs, qui Zorobabel reduces erant ianitores tem-
pli (Esdr. 2,42; Neh. 7,46).
textui los. 16,2 satisfacerc postest (Le-
Ceterum Ataroth nostra a 3. Princeps populi, qui cum Nehemia
gendre). inul-
Wilson, Zanecchia) cadem foedus signavit (Neh. 10,17). Vix dubium
tis [Riess, esse
est, quin hic princeps familiae Ater 1
putatur ac Ataroth Addar.
fuerit.
Guérin, Samarie II. 169; Legendre
Cf.
ATHACH (T]nn, 'AxpaOaroç), eunu-
apud Vigouroux, Dict. de la Bible s. v. Ata-
roth 3; Riess, Bibel-Allas éd. 3; Wilson chus in aula Assueri in ministerium
apud Smith-Fuller, Dict. of Ihe Bible s. v. Esther deputatus (Esth. 4,5. 6. 9. 10).
m 480

ATHACH ("jry. >o!AOE, A 'Kfiif), iiiia lias ludai'is iliatasmaioribus sanaret

David Ainalocilis (1(>- beiii'liciis promit lerel se ludaeos Allic-
o\ iiiiiil'iis, (iiiibus
uiensiltus l'acturum aet|uales. Pauliis
\i(|is (loua praoda iiiisil d Ucj;. ;U),
tlo
apostolus ex Beroea venit Athcnas Acl.
:t(>'. Est priMsns iiniota. Coterum jrt'-
17,15; ibi non solum cum ludacis cl
miiiia nomiiiis loi-ina lorlasso. imnin c\
proselytis in synagoga dispulabat, ve-
scnliMilia F. de llummclauer ad h. 1. |>ro-
l.al.iliiisost ElluT. ^T^'J \o>. IWM ('lOix),
rum eliam in loro, Iv Trj iyopà, pur om-
nes (lies iis (pii aderanl doclrinam c\-
l't,: I^OJi . Viil.< KTIlkll. ponebal. Forum celeberrimum .Mhenis
ATHAIAS (n'^T^'J, AOaîa), tilius erat r.eramicus (KtpajAsiy.à;) insignis pi-op-
ler mulla deorum templa cl allaria; hic
Aziain e\ Iribii Iiida, incola lerusalcm
el in vicino gymnasio Plolemaci eliam
post inslauralioncm ^Neli. 11,4).
philosophi versabanlur dispulaiiles. Pau-
ATHALAI f'TV. HxXi), iiims ex liliis
lum cum Epicui'eis el Sloicis philoso-
H.M.ai. «pii iixiires alionigvnas Esdva phis disseruissc discimus Acl. 17.18, (pii
iiiandaïUr diinisoniiil .Ksdr. 10,28). parlim eum deridebani, parlim eum Çî-
ATHALIA (.T'Sny, 'AO£X(a) ex po- vwv oai(Aovi'a>v aummlialoreiu esse dicc-
banl, cleos pcregrinos, alienos ab eo
sions Alain seu Elani; Isaias liliu? Alha-
annunliari. Cum iam a tempore belli pc-
11a cum 70 viris Esdra duce Babylone
loponnesiaci varii pcregrinorum deorum
rediil lEsdi-. 8.TK
cullus ab Alheniensibus suscepti essenl,
ATHALIA (n^Sn:;, ^|)'7nv^ roOoXt'a^ Paulo illam annuntiationem non verlunt
lilia Achab el Iczabel, uxor loram
régis crimini, sed quo commodius eum audi-
legis luda et maler Ochoziae, qui post rent, eum diicuntad Areopagum adquem
loram luio anno regnavil in Icnisalein. ex foro per scalas ascendebalur. Dicit
AUialia 4 Keg. 8,26 el 2 Par. 22,2 voca- Paulus se invenisse altare rui inscriplum
liir tilia (i. e. neptis) Amri régis Israël. erat ignolo Deo. Alque Pausanias lAl-
:

Haec nnilier iinpia effecil, ut ci niarilus lic. I. 1,4) scribit de anliquo portu Piia-

et filius ambularent in viis regum Israël lero prope Athenas èvraCOa /.at pw[i.o\ Oeôiv

el facerenl quod est malum in conspcctii TE (5voiJiaÇo[j.Évwv àyvwaiwv el Philoslralus

Domini (4 Ueg. 8,18. 27; 2 Par. 22,3. 4). (vila Apollon. 6,3) Athenis scribit poni
Postquam Oclîozias qui simul cum loram allai'ia xa\ ^yvcia^ov ôai;j.ôv(ov {-/.où ày^ûy-

rege Israël bellum contra Syros moveral, oTwv ôai(x6vtjDV p<«)[jLo\ 'topuvTai). Iam CX bis
p.T Ichu occisus est, Alhalia rognum locis salis elucct exstilisse P(o[jibv èv m
usurpavit el omnem slirpem rcgiam do- ÈzsyÉYpaTTo quoque ad
'AyvojdTw. Osw. Id

nuis loram régis luda inleri'ecit. Solum
loas parvulus annum unum natus a lo-
saba aosabetli), Qlia régis loram
rore Ocboziae clam caedi subductus est
et in domo Dei absconditus sex annis
quibus regnavil Albalia. Anno septimo
loiada ponlif<>x loas
Ochoziae unxil rcgem applaudente po-
superstilioncm qua génies tenebantur
plane congruit. Uli enim alias peste
et so- grassantc consilio obsecuti Epimenidis
cretensis Athenienses complures oves ex
Areopago vagari permittebant et ubi-
cumque una ex eis in urbe accumbebat
septennem filium Tw TtpoaT^/.ovTi Oew aram erigebanl (cf.
Biorjenea Laert. Epimenid. 3), ita aiia

pulo et Alhalia inlcrfecta est (4 Rcg. 11, occasione ne quod numen cultu omisso
1 >>.: 2 Par. 23,1 ss. . olîenderent vel ut ignotam infortunii
causam amoverent eliam ignoto deo
ATHANAI C^^nx, 'xVOavij, levila de
aram ponebant (cf. Felten, Die Aposlel-
familia Gerson inter maiores Asaph can- geschichle p. 331). Paulus ex Athenis
loris enunieratus ;i Par. 6,41 [26] .

misit Timothcum Thessalonicam ad con-

ATHAR uibs ETIIEU. v. firmandos christianos qui ibi variis Iri-
ATHENAE ('AOTJvaO, celeberrima bulalionibussubiecti erant 1 ïhess. 3,1 s.
illaurbs Atticae. Antiquae eius famac Ab Athenis profectus est Corinlhum
et gloriaelestimonium cliam exhibclur Acl. 18,1. Celerum vide s. v. AUEOPA-
2 Mach. 9,!o, cum Anliochus IV. ut iniu- GLS.
481 482

De topograpliia Alhenaruin W. M. cf. haclrico antarckhshathrai. e. qui in pro-

i.culic, Topography of Alhens, London 1821 ; vincia vices magni régis gcrit. E. Meyer
Topogr. of Alhens and tlie demi I. London censet vocem tarshatâ (participium per-
1841 P. Forclihammer, Topogr. von Alhen,
;
sicum) non esse designalionem muneris,
Kiel 1841; Betdé, L'Acropole d'Athènes, Pa-
sed tituluui honoris, sicuti Excellentia. :

ris 185'i; E. Curllus, Allische Studien, Got-

tingen I. 1862. H. 1865; T. H. Dijcr, Ancien^
Quo titulo eundem designari, qui alias
Alhens, London 1873; C. Wachsmuth, Die nns i. e. praefectus provinciae vocatur,
Sladt Alhen iin Alterl. \. 1874. H. 1, 1890; certe probabilissimum est (cf. I. Nikel).
.1. Mile h// oe fer, Alhen, Aliinchen 1884; G.
Cf. T/i. nenfcyel M. A. Slorn, Ueber die
E. Herlzberg, Alhen hist. -topogr. darge-
Monatsnatnen einiger allen Vôlker, Berlin
stellt, Halle 1885; /. Harrison, Mythology
183C, p. 196; Gesenius, Lexicon s. v. P. de
and monuments of ancient Alhens, London ;

Alhens and Attica;

Lagarde, Symmicta I. p. 60; II. p. 222;
1890; Wordsirort.h,
idem, Psalt. iuxla Hebr. Hier. p. 161 idem,
Mommsen, Alhenae Christianae; Pauly- ;

Armenische Studien n. 280. 1680; E. Meyer,

Wissoua, Real-Encycl. d. klass. Alterl.
Entslehung des Judenlliums 1896, p. 194; /.
Suppl. 1 (1903), 159-'il9.
NiUel, Wiederherslellung des jiidischen Ge-
ATHENAEUS Vidg. An-
('AOr]varoç, meinwesens nach dem babyl. Exil 1900,
tiochenus) 2 Mach. 6,1 a nonnullis iia- p. 81 [Bibl. Studien V. 2 et 3]. Vide etiam
betur nomcn proprium, sed probabiliiis Zeilschr. fiir Assyriologie II. 1887, p. 52,
nota 1.
designatur vir Atheniensis.
ATHENOBIUS C'Aer)v6Sto;) legatus, ATHMATHA (m2Cn, Ej[a(i, A Xa[x-
quem AnLiocluis VIL Sideies rex Syro- urbs luda in secunda provincia
[xa-râ),
ruiii in lerusalein misit postulans, ut
inontis (los. 15,54). Est ignota.
Simon Macbabaeiis urbes loppen et Ga-
zaraniarcemque hierosolymitanani Syris
ATRAMENTUM v. SCRIBENDI
ARS.
Iraderet aut pro quingenta talcnta
illis

argenti praeter alia quingenta lalenta ATTACUS (DySo) Lev. 11,22 v. LO-
Iributoruni solveret; cuni Simon pro CUSTA.
loppe et Gazara centum talenta offerret ATTAL.IA ('ATTdXsta), urbs maritima
et alia postulata rciiceret, Athenobius Pamphyliac (Act. 14,24). S. Paulus in
visis gloria et divitiis Simonis iratus primo itinere apostoiico cum Barnaba a
domumrediit (1 Mach. 15,28-36). Nuntio Perge descendit Attaliam et inde naviga-
acceplo Antiochus Cendebaeum in lu- vit Antiochiam. Ptolemaeus (V. 5,2) et
daeam misit; is autem a Uliis Simonis Stadiasmus (n. 215; apud Millier, Gcogr.
-clade affectus est. graeci min. I. p. 488) eam ponunt ad
ATHER (Esdr. 2,16) ATER v. 1. occidentem fluvii Catarrhactes {Duden-
ATHERSATHA (xn^iinn cum ar- su), Strabo (XIV. 4,1) ad orientem, ut
videtur. Hodie Adalia.
liculo, 'ASsptjaOâ) vox videtur esse dcsi-
gnatio regii praefecti alicuius provinciae, Cf. Rilter, ErdkundeXIX. 624 ss. 640 ss.;
•eiusdeni scil. notionis cum r^TB', nam Lnnclioronski, Staedte Pamphyliens I. 7 ss.
153 ss.
Zorobabel qui Agg. 1,1. 14; 2,3. 22
(hebr. 2,2. 21) dux luda (niin^ nns) ap- ATTALUS ('AtT«Xo;), rex Pergami
pellatur, Esdr. 2,63 et Nch. 7,65. 70 vo- (1 Macii. ad quem Lucius consul
15,22),

çatur Athersatha; eodem modo Nehe- Romanorum eadein scripsit, quae rcgi-
niias, qui Neh. 5,14. 18; 12,26 pariler
bus Aegypti, Syriae, Cappadociae, Par-
thiae aliisquQcivitatibusGracciae et Asiae
nns ludaeorum nominatur, Neh. 8,9 et
minoris scripla sunt, ne scil. ludaeis
10,1 (hebr. 2) Athersathac nomine insi- mala inferrentur. Senatus consultum,
gnitur. Unde vox Nn^nn desumpta sit, ([uo haec décréta sunt, factum est anno
incertumest; Benfey cl Stern eam expli- 139 a. Chr. (cf. Schûrcr, Gcschichlc des
cant ex zendico vocabulo thvôrestâ i. c. jiid. Volkcs éd. 3, I. p. 251. 252). Très
praefectus, dux ; Gesenius ex persico torsh autem erant regcs nomiiic Altali, scil.
i. e. severus, austerus; P. de Lagarde ex Attalus I. (241-1971, Attalus II. Philadel-

LEXICON BIBLICUM.
483 ATTAI.rS. AUCrSTUS. 484

pliii? (i:i'.i-i;mt. AII;iIiis m. IMiilomolor qui i-egnuin snum debuil ^ratiae el ajni-
i:{S-i;i;0. lilins Kuiiumus 11.. (lui (>ral eiliae (laesaris ()cta\iani Augusti; aiii
IVahM- natii inalor Atlali II. cl roj^navcral qmujue reges qui Antonium adinvcrani
I '.• 7 -i.'('.). Oimios livs oraiil socii el amici in ordinem regum icsiitulorum nnlige-
RoiuaniMiiiii; Allaliis 111. lloinanos anno banhir cf. Sucto7uus, Ocla\. W.
El, nii
1:!:î IumnmIcs ir^ui sui scripsil. Kpisliila Klavius Ios(>plnis narrai Aiit.XV. 6,0 cl
\'/iUiv illa \i(l(iiir scripla csso AUalo il. 7^ lleiodes Rliodum ad C.aesarem viclo-
Fieri taiiioii poluit, ut atl .VUaliini III. i rem profeelus diadeina deposuil, quod
pervenirol, qui anno 138 ref^Miuiu capes- ei poslquam apte suam luitus est can-

sivil. — Allalus II. circa annuiu i'M !

sam Oelaviannsi'uisum im|)Osuil enmqiic
Altwandro Râlas opoin ])racslilil, ul ro- I inler amicos l'ocepil. Eral ita([ue ex (m»
•j:\\o Svi'iac potii'ctur (Iiislin. Xui); v. Icnqiore Ilerodes rex, non iure proprio,
\l.K\ÀM>i:i{ 2. sed solum lilulo amici Caesaris. Et quan-
AUCEPS, AUCUPIUM. ^uoniodo tum imperio romano essel suitieelus,
avos captao sini, discinius ox variis coiu- etiam eo demonslrabatui-, quod ludaci
pai-alionilius ipso liberavit me de laqupo
:
iurare debebant se Caesaris regisque ré-
vouanliuin i^Ps. 00, :t) cl anima noslia :
bus esse fauluros (Aid. .WII. 2,4, quod
sicul passer cropla est de laqueo vcnan- nummi Herodis non inveniunlur nisi
tium ,Ps. 123,7) el de falso prophcta acrei; proin ius cudendi nunnnos aureos

dicit Oscc (0,8. euiii esse laqueuni aucu- cl argenteos ei non concedebatur, id
pis. Laqueus abscondebalur : absconde- tpiod documenlo est eum non fuisse sui

runl superbi laqueuni niiiii (Ps. 139,6); iuris, sed Cacsari subieclum, cuius num-
iuvenis a inulicrc procaci pellcctus est mi iudaici rêvera inventi sunt cusi annis
velut avis fcslinans ad laqueum (Prov. 7, 30. 33. 35 i. e. anlequam ludaea in for-

23); homines capi teniporc inalo ul aves mam provinciae i-omanae redigeretur.
laqueo ait Eeclesiasles i0,12). Omnibus Porro Herodcs suam subiectionem etiam
ns lestabatur vcneralione illa qua Augustum
bis locis n2, "xyfç ponitur. Praeler
etRomam proseciuebalur aedilicalis urbi-
eommcmoratur Am. 3,5 rpa tendicula;
bus, thealris, templis Auguste dedicatis,
lortassc significatur, ut co loco lextus
ludis in honorem eius instilutis, quae se
syro-bexaplaris babct, aucupium ope
non sua sponte, sed ex iussu et mandate
virjfarum visealaruni. — Rotia quoque
facere profilebatur. Insuper veniam pe-
adbibita esse docenuir Prov. 1,17 fru- :

tere debuit a Caesare, ut sibi liceret in

stra autem iacitur retc antc ocidos pen-
fllios rebelles animadvertere ne([ue eius
natoi-um et Os. 7,12 expandam super :

testamenlum per se valuit sed debuit

eos rete nicuni, quasi volucrem coeli
auctoritati Augusti committi ac subiici.
detraham eos. Similitcr caveae poneban- Proinde Herodes non erat rex socius.
tur, quae avem ad cibum capiendum
Hisce iam removctur una ex praecipuis
ingressam caperent (cf. 1er. 5,26). Aves
obiectionibus quae movetur contra L\u-.
iam captas adiiibilas esse ad alias alli-
2,1 ediclo Caesaris Augusti esse factum,
ciendas concludi videtur ex Eccli. 27,10 :
nt descriplio haberetur in ludaea. Uuae
volatilia ad sibi similia conveniunt et
obiectio inde iam enervatur quod Hero-
praesertim ex Eccli. 11,32[30] répotÇ :
des Iributum solvere debuit Auguste et
Or;p3JTT); Èv /.apTdÀÀo) "Vulg. perdix indu-
quod .\iigustus, cum audisset eum du-
citur in caveami.
xisse exercitiim, ei scripsit: se aliquando
AUGURES, AUGURIUM v. DIVI- eum in amicis babuisse, nunc pro serve
NATIO. (u;ir)xdw) babilurum. Et quantum operis

AUGUSTUS, Imperalor romanus, et laboris impendcre debuerit ut Caesa-

Ilerodi qui magnus
iudaicum concessit eique varias rcgiones
pro gratia adiecit, ita ut regnum Herodis
a Damasco usque ad Aegyptum proten-
deretur. Erat autem Herodcs qui a par-
tibus steterat Antonii rcx restilutus
diclns est regnum rem redderet sibi propitium, losepbus
narrât (Ant. XVI. 9,4; 10,8 et 9).
Refert itaque Lucas 2,1 exiisse edictum
ab Auguste, ut describeretur univeisus
orbis i. e. imperium romanum. Iam ex
i. e. documentis profanis ea colligunlur qui-
485 480

bus liacc (lesci'i[)li(i oimiiiio probaliir. ad nos; ((uare non mirum est si non
Eius pi'aeaiubulii quaedarn nraiit niensn- cuncla ex scr-iptoribus profanis demon-
i-ae regiomim ol agrorum, de ((iiibus sal strari possunt. Nihilominus pro re nostia
luulta refort Plinius (III. 1,16; 2,17; cf. documenta cxsistunt plane (luae suffi-
Marquardt, Haiidhuch dcr roemisclien ciant; Cornely, Introd. éd. 2 III.
cf.

Altcrlh. III. 2 p. 1(55); ita Balbus luensor p. 156 ss. Knabenôaucr a,d Luc. 2,1.
;

omnium provinciarum el formas civila- Praeterea v. CYRIISLS.

tum ot mensuras in commealariis contu- Post Ilerodis morlem filii eius Arche-
lit. Porro Tacilus (Annal. 1,11), Suetoniiis laus, Antipas, Philippus Romam profecti
(Octav. 28. 102), Dio Cassius (53,30; 56, sunt; unusquisque enim ut pro se impe-
33) referiint de rationario vel brcviario traret regnum ab Augusto optabat. Prae-
imperii qiiod Augiistus ipse conscripsc- terea Romam adierunt quinquaginta le-
rat, in quo teste Tacite « opes publicac gati populi iudaici qui pelèrent ut exclusis
continebantiir, quantum civium socio- a regno filiis Herodis ludaea provinciae
rumque in armis, quoi classes, régna, Syriae atlribueretur; adeo iis exosa erat
provinciae, tributa aut vectig-alia et ne- Herodis familia. Augustus autem regnum
cessitales ac largitiones; quae cuncta divisit; Archelaus, non ([uidem rex, sed
manu sua perscripserat Augustus ». Ve- ethnarcha constitutus est eique regii no-
rum claruni est liacc sciri non potuisse minis honor promissus, si dignam rege
sine accurata inquisitione in siugula. virtutem praestitisset; accepit ludaeam,
Porro praeter ccnsum civium romano- Idumaeam, Samariam. Antipas sortitus
rum quem egit ter annis u. c. 726. 746. est (ialilaeam et Peraeam Philippus au- ;

767, eliam in provinciis multis, immo tem Batanaeam cum Trachonitide et Au-
plerisque censum agendum curavit (cf. ranitidem (cf. Flav. Jos. Ant. XVII. 9,4 s.
Schûrer, Gescbichtedesjiidischen Volkes 11,4). Aliquae urbes. Gaza, Gadara, Hip-
etc. éd. 3, I. p. 524. 543). Itaque profecto pos, a ditione Archelai avulsae et Syriae
etiani dccietum edidit Augustus vel de- adiunctae sunt ab Augusto. Anno autem
crevit ut eiusmodi census fièrent ;
proinde decimo principatus sui Archelaus in ex-
merito dicitur eiusmodi decretum exiisse, siliuiu niissus et Iota eius ditio' provin-
ut describeretur orbis terrarum; neque ciae Syriae adiuncta est (Ant; XVII. 13,
ea dictione affirmatur uno eodemque 2. 5). At(|ue haec de Augusto Imperatore
tempore vel eadem ratione ubique cen- aliquo modo ad s. litteras pertinent.
sum esse actum. Eius descriptionis men-
tionem facit Cassiodorius {M. 69,608) et
1. KNABENBAUER.
eo quidem modo « Augusti temporibus
orbis romanus
:

agris divisus censuijue

AURAN (pin, AùpavtKç, 'QpavtTtç),

descriptus est , ut possessio

sua nulli regio qua Ezechiel (47,16. 18) terminum
haberetur incerta quam pro tributorum septemtrionalem et orientalem terrae
susceperat quantitate solvenda; hoc au- sanctae déterminât. Tali accurata finium
ctor Hyrummelricus (emendant Hygi- : descriptione propheta oraculo suo de
nus gromaticus) redegit ad dogma con- nova instaurationo pondus et firmitatem
scriptum ». Vides haec non e Luca esse addit. Terminus septemlrionalis definitur
hausta neque Lucam eius rei auctorem a mari magno i. e. Mediterraneo ; aqui-
allegari.Neque obstat quod scriptores lonem versus extenditur usque ad introi-
rerum romanarum de tali decreto non tum Emath; orientem versus ad confi-
faciunt mentionem. Sufficit enim quod nium Auran protenditur. Terminus orien-
referunt census actos esse et Augustum talis egreditur médius inter Auran,
rationarium imperii conscripsisse; si Damascum Galaad ex una parte et
,

enim census habiti sunt, etiam de edicto terrani Israël ex altéra parte secunduni
et voluntate Caesaris iam non dubitari lordanem, ut scil. lordanis terminum a
potest. Annales Taciti a Tiberio ducunt septcmtrione usque ad mare Mortuum
initium; ex libro 55 Dionis Cassil ea quae constituât. Auran igitur apud Ezçchie-
de rébus annis 748-752 gestis conscripta lem totam regionem complectitur a lacu
erant iniuria tcmporum non pervenerunt Tiberiadis orientem versus usque ad Djc~
'.s- AUIU 4SH

lirl llauriiii, a Uamasci liiiiltiis moriWioiu omnibus inclallis nobilissiiiuim , bc-

NtMsiis usiiiio ad (ialaail. niriiciliiis osl braicc communilcr m' autlit ,
(judil

liiu's proxinriao {rracco-roinanao Aiira- cbabiaicc zm pronuiilialiii' Ksdr. :i,l4;

iiilulisdolorminan'; a Klavio losppho ad
7.i:>. 1(1 etc. , l'i'aclci'ca pracsci'lim au-
soplomlrionoin (Jalaad (lualtiior ivi-io-
110? passim nomiiianlui- Aurânilis (llau-
:
rum iniruni variis aliis nominibus lic-
bra(>is d(>signatur : UT\2, quod Vulgata
r<(H^, Traclionitis {/.cdjd), Caiilanilis [hjo-
h'in\ lialaiiaoa {rl-lhiUinii/i'?}; Aurânilis explicat obriziim (lob 31,24; cf. Dan.
a Tiacijoiiilidc cl Hatanaea aporlo dislin- 10,;) i; linu onD tincturae nuindissimae
-iiitiir ^l{l'il. iiid. 1. 20,4; II. 17,4; Ant.
(lob 28,19); 1112.1 "Z coloroptimus(Lam.
XVII. 11,4); iina cum ïraclinnitide re-
pars lelrar- 4,1); IidÏn"^ tinclis Indiac coloribus
uioiio Auianilis cral eliam
cliiaelMiilippi tAnl. Wll. 1 1.^; l.iio. 3,1). (lob 28,11)), ciiciimamicla varielate
(^)iialliioi' illao rc|;ionos coiiiprcliendun- Ts. 44[4H],I0 niundoobrizo fis. 13,12);
,

liir nomine Basan. — llodie IJaun'in "S r aurum optimuni ((-ant. 5,11, ul»i
sensu slricliore ost regio nionlana Djehel cum LXX i)otius lcgendum"E1 "::) ;
—
lliuu-ihi (Alsadamus nions cl magna

Itlanilios i-l-yiiqni inlcr Djebel Ilaurûn

deinde ~S, quod in Fu///. dicilur aurum
cl Djoh'in ((iaulanilidcni ad orientem (lob 28,17; Is. 13,12), aurons (Canl.
iacus (Icncsaretii silani). Tota regio est 5,1 5), aurum priinum (Lani. 4,2),topazion
\ulcanica. Imprimis celcbris est propler (Ps. 118 [119], 1271, lapis prctiosus
cavernas et sul)lerranea domicilia, qui- (Ps. 18[19], M; 20[21],4; Prov. 8,19);
l)us vici adiUi difficiles hodieque a Dru- — iivsuper yiin, quod S. Ilieronymus
sis liabilati fornianUir. Inde eliam no-
fere semper aurum inlcrprctatur (Ps.
men hcbraicum a (;esçnio el aliis expli-
67[68], 14; Prov. 8,10. 19; 16,16; Zacb.
calur terra cavernarum ("lin caverna).
9,3; aurum prinium cl purissimum Prov.
Idem noinen conservatum est in Mishna — denique eliam lïi aurum rude
3,14);
(Hosh ha-sliana 2,4) el apud geographos
arahicos. —
In Auranitide secundum videtur designare, quod in Vulgata silex
plerosque recentiores erat etiam Ausilis (lob 22,24) et alia derivatione supposita

palria lob; v. HUS. contra hostestuos (Tinïnib. v. 25) expo-

De Hauran cf. imprimis Welz-sleiti, Rei- nitur. Ad signilicandas auri qualilates

scbericht iiber Hauran u. die Tiachoneu, eliam ZTM cum variis appositis legitur :

Berlin 1860; Schumncfier, Across Ibe lor- ni'C

""
aurum optimum (Gen. 2,12), au-
(lan, London 1886; Zeitschr. des Deutschen rum obrizum (2 Par. 3,5), aureus (ib.
Pai.-Vereiiis XII. 1889, p. 225 ss.
V. 8); "limD "T a. mundissimiim (Ex. 25,
AURICHALCUM legitur in Vulgata H. 31); TDia ""•
a. fulvura nimis (3 Reg.
imprimis pro hebr. tsnna riurn: 3 Reg. "~
10,18); nao a. purissimum (3 Reg.
7,45, quod laevigatum cxplicant.
aes
0,20; 7,49 [purum]. 50; 10,21; 2 Par.
Praeterea respondet gracco xaaaîxEpoç
4,20. 22; 9,20,\ pro quo eliam liaD sin(>
Eccli. 47,20il8), ubi lextus hebraicus
ferrum Denique in addito adhibctur (lob 28,15 Fw/g. aurum
b"")13 « sicul » Icgit.
obrizum) ;Tain^ ""a. purissimum (3 Reg.
Apocalypsi bis explicat graecnm -/aXxo-
).(5avo; (1,15; 2, 18), quod mixtionem auri 10,16), a. probatum (ib. aureus
v. 17),

cl argent!, elcclrum vcl aes corinthium (2 Par. 9,15 s.). Denique eliam ex locis,
vcl simile quid videtur designare. Vide unde praecipue afferebatur, cognomen
MFXVLLA. accepit (v. infra). Graece autem fere
ubique ypuaôç et ypuafov appcllalur.
AURUGO (mciius aurigo, uli cod.
2. Origo. In S. Scriplura quinque
amiat. Ag. 2,18 scribit) dicitur morbus
regiones auro célèbres laudaiitur He-
v. FRU-
:

segelum, hebr. ]ip"l^ de quo

vilalh (njinn- Gen. 2,12 etc.), Ophaz
MENTIM n. G.
Dan Yulg. obri-
AURUM — 1. Nomina. Aurum ex
("îSIN 1er. 10,9; 10,5
489 AVA, AVAII. 490

ztim), Ophir il^six 3 Heg-. 9,28 elc. ;

Alla V. in art. METALLA. Cf. E. F. A.
RosenmuUcr, IJibl. AllerUi. IV. 1,48-53;
7,18 [Viilg. oin.]), Parwaim
Sou-fsfp Eccli.
/. Duns, Bibl. Nat. Science 1 ,96 s. ; 2,357 s. ;

(QiTiS2Par. 3,7[6]Vu/g^.probatissimuiii), R. Lepsiu.s, Metalle in d. aeg. Inschr., Phi-

Saba{Kr^*3 Reg-. 10,1 ss. etc.; l>s. lol.-hist. Ahhandl. Berl. Akad. 1871, 31-43.
11.5 s.; Leunis-Senft, Synopsis III. 1, p.
71[72],15 Vulg. Arabiae). Ex liis Opliaz
308 s.; WiUiinson-Birch, Manners and eu-
prorsiis vidctur ignotiini, nec désuni qui
Stoms 1.1.54 s.; 2,232-45; Ad. Eriiian, Ae-
eius loco vel Opliir vel 73173, ut 3 Rcg. gypteii 613-20; M. Baae.r, Lehrb. d. Miné-
10,18 (v. supra) legendum censeant; ralogie, Berlin u. Leipzig 1886, 255 s.

Parwaim autein probabiliter in regione L. FONCK.

Ophir situm supponiUir, cum auctor ii-
brorum Paraliponienon idem aurum AUSITIS (Aùcjînç) seu terra Hus
(juod antea aurum Ophir vocavorat 1 Par. ( v. HUS.
29,4), inox nomine auri Farwaim (2 Par.
AUSTER v. VENTI.
3,6) videtur inteliegere; idque confirma-
tur ex eo quod in regione arabica, ubi
AVA, AVAH urbs. Avah ^Nli?, \^(<x)

satis probabiliter Opliir Scripturae sup- cnumeratur una cum Babylone, Culha,
ponitur fuisse, etiam Sâq el-Farwain in- Emath, Scpharvaim regionibus, ex qui-
venitur (Ed. Glaser, Skizze 2,347 s.; cf. bus Sargon incolas in Samariam trans-
,1. Sprenger, Alte Geogr. Arab. .S4 s.). tulit (4 Reg. 17,24). Ava {r\VJ, 'A6â) una
Manent igilur regiones Hevilath, Ophir, cuin Sepharvaim et Ana Icgitur in pro-
Saba, ex quibus Saba certe, aliae duac clamatione Rabsacis legati Sen.nacherib
salis probabiliter in Arabia silae erant
ad légales Ezechiae et in epistula Scnna-
(v. artic. spec). Atque rêvera in regione
cheribadEzechiamregemludalransmissa
arabica plurima fuisse auri metalla, tum
(4 Reg. 18,34; 19,13; Is. 37,13). Iiicolae
ex monumenlis antiquis, tum ex testi-
Avah, qui 4 Reg. 17.31 Hevaei (D''iy,
monio Arabum, tum ex invesligalionibus
recenliorum omnino constat (Glaser 1. c. Eùatot) vocanlur, sed ab antiquo populo
347-54). —
Praeter Arabiam aulem chauanaeo Hevaeorum bene dislinguendi
praeserlim Aegyptus superior et Aelhio- sunl, in Samariam cultuni idolorum suo-

pia anli([uis auri copiam praebebat. rum Nebahaz et Thartbac introduxerunl

3. usus. lam tempore Abrahae aurum (4Reg. 17,29-31). Ex locis citatis dubium

magnani possessionis partem constitue- oritur, Ava sint duae ur-

ulrum Avah et

bal (Gen. 13,2 etc.) atque ad varios or- bes an una. Generatim una cademque
natus, inaures et armillas (ib. 24,22), si-
esse censelur. Insuper non liquet, utrum

cut etiam apud Aegyptios et alias génies, haec urbs cum Arphad et Emath in Syria
ad torques (ib. 41,42), vasa (Ex. 3,22),. an cum Culha in Babylonia quaerenda
inaures (lud. 8,24. 2G; cf. Ex. 32,2) alia- sit. Séries enumerationis 4 Reg.
18,34;
que multa inserviebat. Praeserlim ad 19,13; Is. 37,13 Babyloniam suadet, ut
vasa sacra et supelleclilem tabernaculi plerique [Vigouroux, Schrader, Ratvlin-
(Ex. 2o,ll ss. 37,1 ss. etc.) et poslea
;
son, Riess etc.) admittunt. RawUnson
in lemplo salouionico (3 Reg. 6,22 ss.; suggerit urbem Hit ("I? apud Herodot.
7,48 ss. etc.) adhibebalur; simililcr ad 1,179) in ripa Euphratis silam. In bac
usum profanum scuta ac vasa et alla supposilione Ava (Avah) eadem esset
ex auro conficiebantur (3 Reg. 10,16 cum Âhava, quod vide.

ss. 2 Par. 9,15 ss. etc). Item in cultu

;
Cetcrum quoad Ava(4 Reg. 18,34; 19,
idololatrico, sicul vitulus aureus (Ex. 13; Is. 37,13) vide, quae iam s. v. ANA
32,4 ss.), ita et simulacra alla ex auro adnotavimus Ana et Ava a quibusdam
:

fiebant (Is. 2,20; 31,7 etc.) vel auro non noniina urbium, sed nomina divina
vestiebantur (Is. 40,19 bebr.). Prae- (slellarum) explicari.
terea in commercio pretium rei auro
Cf. Rawlinson, The (ive great monarchies
aliisque melallis solvebatur (1 Par. 21,
1871, I. p. 21; Sc/irader-Wliilehouse, Cu-
25) ,
quamquam nummi aurei signati neif. Inscript, and OUI Test. I. p. 269. 273.
posteriore tantum aetate cudebantur. II. 9: Riess, Bibl. Geogr. p. 76 (wohl ineso-
491 A VA, AVAll. avi:n. h\)'l

pol. Stiull oiUt Dislrikl ; Viiioiir oit.r. a ]

avariliaiii (l's. I is.:tc.i d hnniiiuis rla-
HiltU" »'t les liée. mod. i-d. V,. 111. p. 571. mal : caxclc ab niinii a\ai'ilia Luc. 12,
àT.î. à7;{-, l'oiniitr aputi Vii/diiroiu-. Dicl. I

!
15^ cl divilias esse dicil spinas (piibus
«le la Hil)lo 1. l2.Si. 12S:..
lionum stMncn suirocclur cl sine Iruclu
I

AVARITIA iiioda
;
ellicialur vMattli. 13,22': unde cl va(> di-
(co- plin'iiinqun
cil divilibus qui suam conso.ationiMu lia-
iiHltiidip yi*2 hirrum, rXsovîÇîa).
;

Hoiia
bcant in diviliis (Luc. 6,24), (Uun pau-
torrt'slria auiimim lioininis scnsiisqne, |)ei'cs bcalos pracdicel cl paupci-latcni
;

voluMiionlfr alliciuiil; ]»eciuiia aulciii viam as.signel ad pcri'cclionem ,.Mallli.

comparari jtossiinl ; insui)rr amor pe- ."),3; 19,21' ctanimum ab omni soilicilu-
ciiniae itossidcndae cl aiigiMulao l'acile dine esse absIraluMubuii (bxcat cl unicf
aiiiinos lioininum por se iaiii Dtcupat cl esse incumiicndum. ut tlicsauros sibi
caplival. Qiiareiil abavai-ilia cavoaimis, colligant caelcstes (Mallli. 6,20. 25). —
f.'1'avissiinis (lociimenlis in s. lillori.s ad- Praccipne iudices iubcnlur (juam ma-
inoncimir. iuliM- (piao paliuaic ac funda- xime sibi caverc ab avarilia, n(> mune-
inonlalc itiiid csl Doniini : non poleslis ribus se corrumpi sinanl: cf. E\. 18,21;
hoc >(M-\ii'o et Miaiiunonac Matlh. <),24; 23,8; Dent. 16,19; 27,25; Ps. 25,10;
l.nc. i().i:{\ Undo serviro nianunonae Prov. 17,23; Is. 5,23; Midi. 3,11 etc.;
i. 0. avarilia ab aposlolo vocatur idolo- qui aulem omnem a se amovenl avari-
laltia, siniulacroi'iini servitus, £?ôwXo- tiam, debilis laudibus ornanlur cl prae-
ÀaTost'a Col. 3,"), et avarus ;tXjov£ZTr); vo- cbira promissa sortiunlur : qui- odil
calin" îî^wXoXâxpri; Epli. amor
a,;j et munera vivet Prov. 15,27; qui odil ava-
pecuniae oiXapyupfa laniquam radix om- ritiam, longi fient dies eius Pi-ov. 28,16;
nium malorum designalur 1 ïim. 6,10 qui proiicit avariliam... in excelsis ba-
el ralio rcddiUir : nam qui volunl divi- bitabit, munimenta saxorum sublimilas
le? fiei'i, incidunt in Icnlalionein el in eius Is. 33,15. 16. Quarc apostohis mo-
laqueuMi diaboii et desideria multa inu- nel àcptXdtpyupoç 6 Tpàr.oi, sinl mores sine
lilia o( nofivaquae niei-jiunt homines in avarilia Hebr. 13,5.
inlerilum et pcrditioneni 1 ïim. 6,9.
I. KNABENBAUER.
Qui enim en morbo laborat, ad omne
peccatorum genus, ad omnem iniusli- AVEN inanitas, vanitas scu
CriN
tiam et oppressionem pronus ac paratus
inane, vanum). Haec vox in hebraeo ad-
est, duimnodo cupiditalem suam explere
bibetur de vanitale idolorum el rerum
posse sperel, et quia amans pecuniam,
ad idola pci-tincntium ^1 Sam. 15,23;
avarus, non satial)ilur unquam pecunia
(Eccl. ;j,y hobr.;, avarilia est causa per-
adeoque de ipsis idolis; v. IDOLOLA-
pétua scelcrum, unde Sapiens ait avaro TRIA. Sed quaerilur num forte Aven
:

etiam nomen proprium loconmi sil. Ti'ia

nibil est sceleslius (Eccli. 10,9,\ In quod
\ilium loca in quaesiionem vocanlur.
pi-opbelae quoqiie vebementer
invccti sunt Is. 5,8; 56,11 57,17; 1er. ;
1. Campus idoli CpNTlîTpl^, :i£o(ov

6.13; 8,10; 22,17; Ez. 33.31; Hab. 2,9. ^Qv) legitur Am. 1,5 in dcnunlialione iu-
Ipsi niii Sanuielis avarilia perversi et dicii diviniadversus Syros Damasci. Sen-
abrepli sunt ideoque acceperunt munera suni quem
Vulg. exliil)el nomine appel-
et perverlerunt iudicium (1 Keg. 8,3); lativo, vide apud Knabenbauer ad b. 1.
lamulusElisei prophelae, Giezi, avariliae Noraen appellalivum quoque reddunl
poenas lepra pcrcussus luit (4 Reg. 5, Aquila : inutile, Symm. et versio Quin-
26. 27;; pecuniae amore Iiidas fur ef- ta : inicjuitas. Nomen proprium praelei-
fectus est et proditor Domini quid vul- : LXXet Theod. etiam Chald. et Sy-
('Ovi
lis niihi dare et ego eum tradam (Malth. rus exprimunl. Recenlioresplcrique no-
26,15 ; loan. 12,4 s.), et inter eos qui re- men proprium agnoscendum pulanl, sed
^num Dei non
possidebunt apostoius ubinam sil ista vallis Aven, j)ro ccrto
avaros quoque recenset (1 (<or. 6,10). dicere nequeunt. Aliqui cam quaerunl
Uiiare merito postulat psalmisla inclina : prope Damascum (I. D. Michoelis in
<or meum in teslimonia tua cl non in nol.ad Am. 1,5; Keil ad b. 1.^ Pleriquc
 493 AVES. 494

aiiLeiu vallcni Coeles Syriac, hodic Be- uL cum aliis eas ansercs apud Aegyplios
qâ'a, inter nique Libanum praefe-
iilrii comnmnissimos, aut cum aliis gallos
runl, cuiiis urbs principalis est Ba'albek auL cum aliis alias aves dicamus fuisse.
seu HcliopolisGraecoruni et Romanorum 2. Species. Divisioncm avium secun-
(Calmet, RosenmûUer, Ewald, Hitzig, Fil- dum certas notas spéciales Scriptura S.
lion etc. cf. Trochon, Les petits Prophè-
) ;
non tradit ;
practicam vero statuit intci'

tes, Paris 1883, p. 143, qui varias seii- aves mundasimmundas distinclioncm
et
lentias refert; FUlion, La sainte Bible (Lev.ll,13-19;Deut. 14,ll-20.V.AMMA-
commentée VI. p. 410. LIA LMMUNDA). Praeterea nomine gene-
2. Excelsa idoli CpN nian, ^w-j-o^'i^v) rali i2''î7 aves rapaces a rcliquis discer-

Os. 10,8 sunt excelsa idolorum prope nuntur, atque etiam aliquae aves migra-
Bethel, quae 10, :> a vate contemptim vo- toriac specialiter nominantur 1er. 8,7;
cabatur Bethaven seu domus iniquitatis, cf.Gant. 2,12). De avium vita autem multa
non iam Bethel seu domus Dei est igi- ;
ab auctoribus sacris accurate observata
tur alhisio ad Bethaven Bethel. = etnotata invenies, praesertim in compa-
3. Aven in lextu massorethico Ez. 30, rationibus biblicis velut de volatu avi-
:

17 est On urbs Aegypti, ut contextas um cclerrimo atque oculorum acic (v.

suadet et versiones confirmant (LXX et AQUILA), de nido (Num. 24,21; Deut.
Viilg. Heliopolis); v. HELIOPOLIS. 22,26; Ps. 83[84]. 4; Prov. 27,8; Is. 10,
AVES. 1. Nomina. Aves variis no- 14; Matth. 8,20 etc.) curaquc tenera

minibus hebraicis designantur. Gcncra- pullorum (Ex. 19,4; Deut. 32,11; Is. 31,
tim volatiliaquaecumque, sivc avcs, sivc 5; Matth. 23,37; Luc. 13,34 etc.), de

insecta, vocantur =iiî7, cui respondet gr.

cantu (Ps. 103[104],12; Eccl. 12,4; Gant.
2,12) aliaque plura.
rsTEivov, et in Vulg. avis, volatile, volu-
cris; saepissime cum n^n'é « caelum » 3. Usus. Usus praccipuus avium mun-

coniungitur(« aves caeli »), sicut Assyrii

similiter ùsur shamee s. i^surat shamatne
fréquenter adhibent. Etiam liSï sensu
generali omnes volucres, sed praesertim
aves minores désignât; in Vulg. expli-
catur avis, volucris, passer (ult. Lev. 14,
4-7. 49-53; Ps. 10,2; 83[84], 4; 101 [102],
8 103 [104] ,17 123 [124] ,7) , Graecis ple-
; ;
darum erat, ut cssent in cibum (Deut. 14,
H. 20), ac certo etiam antiquitus, sicul
postea, non modo carnes, verum et ova
(Diyn) comedebantur (Luc. 11,12; cf.
Deut. 22,6; Is. 10,14; 59,5). Praeterea in
sacrificium a Noë quidem aves mundae
omnis generis (Gen. 8,20), ab Abrahamo
vero turtures et columbae offerebantur

runique est opvEov. Praeterca =1J2, quod
proprie alam significat, saepius pro alite
adhibetur et in Vidg. volucris seu vola-
tile exponitur(Gen. 7,14. Ez. 17,23 etc.).
Pulli avium appellantur (Deul. 22, msx
6; lob. 39,30; Ps.83[84],4; Fm^c^. pulli) et
Syii (Deut. 32,11 Vulg. pulli; Gen. 15,9
Vulg. columba]. Aliud nomen
prie aves rapaces Vulg.
significat, in
autem simpliciter aves seu volucres ex-
plicatur, sicut in versione graeca TisTetva
etopvsa (Gen. 15,11 ; lob 28,7; Is. 18,6;
46,11; 1er. 12,9; Ez. 39,4). Denique aves
altiles, DiDIlN* anms, dicuntur aves,
quae pro mensa reg:ia Salomonis spe-
cialiter alebantur (3 Reg'. 4.23 hebr. 5,
3) ; cuiusnam vero speciei istae fuerint,
non liquet, neque argumenta suppetunt.
(Gen. 15,9 s.). In Lege autem in minoribus
tantum offerendae praecipiun-
sacrificiis
tur praesertim turtures et columbae (Lev.
1,14;5,7-11; 12,6. 8etc.), sed etiam aliae
aves minores (Lev. 14,4-7. 49-53). Simi-
liter apud Aegyptios aves in cibum et in
sacrificia adhibitas esse monumenta pas-
sini testantur (cf. R. Lepsius, Denkni.
IL 9. 10. 12 etc.), atque etiam in inscri-
"Ci'J pro-
ptionibus cuneiformibus variae avcs in
cibum et in sacrificia oiferendae conime-
morantur {Gudca Inscr. G col. 4,6 ss.;
5,20; 6,1 ss. Nabuchodonosor Cyl. Grotef.
col. 1,19; 2,29; 3,13 etc.). Ad utrumquc
vcrousum aves a venatoribus vario modo
capiebantur, retibus, laqueis, caveis
{Vulg. decipula. 1er. 5,27); v. AUCEPS,
AUGUPIUM. Gaptae quoque vivac sivc
propter cantuni, sivc ob varies pcnna-
runi colores ac formae pulchritudinem
vx AVE< v.m

ad (IcIoclalioiuMii sorvalianliir (lob iO, MoiuiiiuMili civil! (11.) l,14G-00; A. Ermnn.

SHi.'lir. 20; Hanicli :t.!7. CI". :{ lie-. 10, AefiMilon 321-6. :>H~ .s. De avibus ap. Assy-
2-2 lios (f. 11. Uougliton in Piocecd. Soc. Hibl.
, il! (|iioil quoqiio {/.epsius
At\t:y|>liis
Aich. IV. 1882. 57-(iO; Tiaiisacl. wSoc. H. A.
11. 10. :»:i. i-2. no. OO oie.) .>l Assyriis
fonsueliuii fiai. -- Do snpiMsIilioso
Vlll. 1884, '12-142. Alla v. il) arl. AMMA-
LIA.
a\iiiiii il) aii-iiiiis nsii v. I)l\ IN.vrK.).
L. FONCK.
4. Textiis aliqui particulares. De
aliqiiibiis (t>\til»iis pauca in parlicii- AVIM iD^rjn cuiii arliciilo, Afsiv),
lari nolanda siint. Apud Isaiam 4(5,11
urbs tribus Reniamiii (los. 18,23). Enu-
avis ,12'"K (iiiam Doininus ab Orionic moratiir intor Rctliel (Beithi) et Apliara
vocal, qiiacquc lijiura ost n\2:is Persa- Tell el-Filrn) in série urbium, quae
(/v7(.

riim, probabilité' aciiiilao spocios intollo- orientem et scplomirioncm tribus Bciiia-

irtMitiaost, cuiiis iinai^ineiii cxerciUis
rtMsaiiim, sinit posloa Uoinanoniiii alia-
iiinique i:onliiiin. in signis suis pracfo-
lobaul ^c^. Xenoph. Cyrop. 10,4). Avis
discolor ("'2i* "C'y), cui doininus apud
min occupant dos. is, 21-24). Situs accii-
lalior ignoratur. Aliqui (Dillmann) pu-
lant Avim corruptionem vel variationcm
— nominis Ai (v. HAÏ). Kortasse vcstigium
alicuius ramiliac Ilcvacorum in iiomino

loroiniani haercdilatcm suani, populum Avim latel.

scil. comparât, conlra quam

elocluin, AVITH (niiy, retOaitA, reOat'iJ.), urbs
ccterac avos oinnes congreganlur ad per-
régis idumaei Adad filii Badad (Gen. 36,
scquendum (1er. 12,9), probabilitcr non 35; 1 Par. 1,46; hoc altero loco Kethif>
est hyaena,ut volunt H. B. Tnstram{'SAt cum Gen.
ViVS, Qeri 36,35 concordat).
hisl. or llie Bible éd. 8 p. 107 s.) aliiquc,
sed species quaodam noctuae, quae et A nonnullis alicpia similitudo nominis
deprelienditurcum J)je/>e/c/-^«7/?nt'^î<eseu
vai-ictate pennarum distinctae sunt,
iugo collium, quod ad orientem maris
quanique aves minores inagno strcpilu
perseqnunlui', sicubi interdiu apparuc-
Mortui inter duos iluvios, ex quibus Ar-
rit (v. NOCTUA). — VobUilia s. volucres
non coalescit, extenditur scil. inter Scil
el-Sa'Jde et Wûdi Enheile (ila Knobcl,
caeli, quibus carnem impioruin devoran-
cuius opinionem Delitzsch cl Dillmiinn
dain se dalurum Dominus saepc niinatur
referunl, quin approbcnt vel reiiciant;.
{•^VJ 1 Reg. 17,44. 46; 3 Reg. 16,4; 21,
24; Ps. 78[79],2; 1er. ,7,33; 16,4; 10,7; AVOTHIAIR i. e. HavoUi lair v.

34,20; Ez. 29,:); 32,4. r]J2-S3 IÏSj: — lAIR 1 et 2.

Ez. 39,17; cf. v. 4, etc.), e\ natura rei AXA(nDDy, 'Aoy», lilia Caleb filii

aves rapaces intellegendae sunt, ex qui-

lephone et comitis losue, quae OUionieli
bus praesertim vullures, ac maxime Vul-
iudici ob expugnationem Cariath Sepber
tur percnopierus Linné, carne delectan-
urbis munitissimae in malrimonium data
liir morlicinaet magno numéro ad quod-
est (los. 15,16-19; lud. 1,12-15). Cf.
cumquc cadavcr congregantur (v. AQUI- OTHONIEE. Portasse eadem est, qua
I.A, PORPHYRIO).In libro lob (5,7),— 1 Par. 2,49 scribitur Achsa filia Caleb
ubi S. Hicronymus vertil « avis (nasci-
filii Hesron, scil. filia sensu latiorc (v.
tur) ad volalun) », toxtus massorethicus
CALEB 2).
potius de scintillis flammae (!]ÙT 132)
AXAPH, urbs Aser v. ACHSAPH.
videtur intellogendus, quae ex igné in
alUiin emicant; sed I.XX (wzoioo\ y\j-6i s.
AZA (N^y, 'A!^(/), 'OÇ{j, princeps co-
yunôiv) loco r]'w*i vidcntur n;r: legisse; gnationis Natbinaeorum, qui duce Zoro-
Pesbilta quoque de « filiis avis » (iJ2 babcl e caplivitate babylonica reverlc-
NE"!;) lextum exponit, ac pariter Aquila runt(Esd. 2,49; Neh. 7,51).
Viot n-rjvou), Symmachus (Ta Tézva Twv AZA {r\^V, TiÇr]), urbs in termino se-
-îTî'.vwv Sexta (jtot ::Tr)vou), Vêtus La-
ptemlrionali tribus Ephraim occidentem
,

lina pulli viilturis).

versus (1 Par. 7,28). Putarunl mulli le-
De avibus ap. AoRvplios cf. 1. Rosellini, gendum esse ni", Aiah cum multis ma-
497
niisci-iptis et nonmillis edilionibus; scd
alia mss. Icgunt r\VJ, quam leclioneiii
LXX, Vulgata, Chaldaeus commendanl.
Vei'sionos auLem syriaca et arabica prae-
bent Anath. Unde concludit J. B. de
AZARIAS. \m
consiliar-ius Salomonis C! Reg. 4,2; 1 Par.
0,9[5,3a]). Ad eundcui referi'i videnUir,
(piac per errorem librarii, ut suppo-
nci'c licet, de altero (vide 2) Azaria pon-
lifice c\ posLci'is huius Azariae dicuntur

Rossi : In Lania ergo codicuiu dissen- 1 Par. (),10[;i,:i()] : « ipse est qui sacer-
sionc rctincndtim nT3/ (Variae LecL Vct. (lolio l'uuctus est in donio, quam acditi-
Test. IV. p. 17o). cavit Saloinon in lerusalem ».

AZAEL V. HASAEL. 2. Filius lohanan lilii Azariae praece-

dcntis Par. 6,10. 11 [5,36. 37]); recen-
AZAHEL V. ASAEL 4. (1

setur inter maiores Esdrae (Esdr. 7,3).

AZAL V. BETH EZEL. Videtur ponlifex fuisse tempore Asa ré-
AZANIAS (.T'JTX, 'Ai^avfaç), pater gis luda, qiioniam eius filius Amarias

losuc levitae inter signatores l'oederis l)ontifex erat tempore losaphat régis ;v.

enumerali (Neh. 10,9).

AMARIAS 2).
3. Ponlifex ille, qui Oziam (seu Aza-
AZANOTTHABOR (11211 nÏJTN i.
riam) regem luda frustra monuit, ne in-
0. aui'cs seu exti'eniaThaboris; 'AOOaStip) ccnsum adolere tcntaret (2 Par. 26,17.
legitiir in descriptions termini tribus 20).
Ncphthali (los. 19,34). Onom. [éd. Lag. 4. Ponlifex de stirpe Sadoc tempore
224,88; 95,23) « Azanoth terminus Ne-
:
Ezechiae (2 Par. 31,10. 13).
ptali. Est auteni et nunc viens ad regio-
5. Filius llelciae et pater Saraiae ul-
nem Diocaesarcae pertinens in canipc- timi ponliticis ante exsilium (1 Par. 6,13.
stribus ». Undequaeritnr iste viens inter
14[5,39. 40J; recensctur inter maiores
meridiem et orientera ab urbe Diocacsa- Esdrae (Esdr. 7,1).
rea (Sepphoris, Saffûriye). Attamen ex
6. Filius Nathan praepositus duode-
ordine descriptionis termini Nephtbali,
cim iilis praefectis, qui Salomoni régi
prouteam F. de Hummelauer a.d h. 1. in-
ac domui eius annonam praèbebcânt (3
terpretatur, Azanotthabor potius quae-
Reg. 4,3. 7) uirum eius pater fuerit Na-
;

renda est in Galilaea superiore ab Hu-

tiian propheta (2 Reg. 7,2 s.) an filius
cuca lordaneni versus i. e. in termino
David (2 Reg. 5,14), non constat.
australi tribus Nephtbali ex voce Tba- ;
7. Rex luda, filius Amasiae (4 Reg. 14,
bor nihil contra banc situs determinatio-
21; 15,1 s.; 1 Par. 3,12); ahas vocatur
nem argiii posse facile patet.
Ozias (vide s. v.).
AZAREEL (Sn'TîX) nomen sex viro- 8. Filius Ethan ex posteris Zara in ge-
rum, ex quibus très in Vulg. scribuntur ncalogia luda (1 Par. 2,8). Ex sententia
Azareel scil. 1. Vir de posteris Core et F. de Hummelauer (Comment, in Num.
socius Davidis in Siceleg fugitivi (1 Par. p. 198. 203) hic Azarias idem est atquc
12,6; LXX 'OÇpiTiX). Ezra 1 Par. 4,17.
2. Levita, lilius Heman, princeps un- 9. Filius lehu ex posteris Hesron per
decimae classis musicorum davidicorum leramecl (1 Par. 2,38. 39); enumeratur
(1 Par. 2o,18; LXX 'AaptrjX). septimus inter illos tredecim, qui ab
3. Levita et musicus tempore Nehc- Oholai lilia Sesan descendunl, quae lo-
miae (Neh. 12,3o[36]; LXX 'O^UiX). raa Aegyptio, servo Sesan, nupserat.
Alioruni nomina in Vulg. sunt Azreel 10. Levita ex maioribus Heman cele-
(Neh. ll,13),EzriheI (2 Par. 27,22), Ezrcl berrimi cantoris (1 Par. 6,:i(3[2l] .

(Esdr. 10,41); v. AZREEL et EZRIHEL. 11. Filius vel potius ex posteris Hel-
AZARIAS {T]'}ivj, ^r^1^^y, 'AÇapi'a?), ciae, pontifex (ijj) domus Dei in leru-
nomen valde frequens. Primo recense- salem post captivitatcm (1 Par. 9,11);
bimus pontifices eius nominis. postca idem loco parallelo Neh. 11,11 vocatur
reliquos ex ordine sacrorum librorum. Saraia, princeps domus Dei i. e. prin-
1. FiliusSadoc pontificis vel potius ceps illius classis sacerdotalis, quae tem-
filius Achimaas filii Sadoc, praecipuus pore Zorobabel, loacim pontificis et Ne-
40!) m)
licmiao |tiima inlcr familias sacenlota- dacii accusantes fugam in Aegvpliun
los iroonsolur [c{. Nch. 10,2[:r;; 12,1. contra l»ci mandalum esse suscipicn-
12). Vidolui' idemvncalur Esdr.
o*s»' <|iii dam icliipiis i)cr'suaserunl (1er. V3,2;
•J,i Saraia, Ncli. 7.7 A/arias ink'r eos, sed. V. IKZOMAS 1).

i|iii cum Zoroltaliol rodicriinl. 26. Unus e\ tribus sociis Danielis

12. Kiliiis Odod, i>io|du'la, qui rep:oin (Dan. 1,6s.; 2,17; 3,2:is.; 1 Macb. 2,:i'.)),
Asa |>ost vicloiiain do Zara rcjrc Ac- nominc iiabvlonico vocalus Abdenago
-yidi cl Aothiopiae ivporlatam admo- ;vidc s. \.);Vcli(nia vide s. v. ANANIAS
iiiiit. iil iii Domino collocarot tiduciani 1), quocuMi cadcm \ila(î condilione usus
cl locdiis llicocraliriiin servairt (2 Par. est.
l.i.l-S cl V. ASA l). 27. Azarias et losepbus filius Zaclia-
13. Duo fdii losapiial le^iis (2 l'ar. l'iae, duces populi, cum residuo exei'-
21. ^r. Aller in tcxtu liehr. scribiUn- citu a luda Macbabaeo rclicti simt in
Azai-ia, aller Azarialui; (juod idem no- ludaea ad cusiodiam, qui non ei-ant <le
nien esl. Undo aliqiii coniiciunt alleru- seminc virorum illorum, pcr cpios salus
Iruin nomen corrupUini esse (foilassc
fada est in Israël; cum enini contra
c\ .{nuirms), cuni liaud pi'obabile sit
niaudatum ludac cxpeditionem contra
diins IValrcs idem noiiion lial>ci'c.
lamniam susccpissent, a (îorgia victi et
14. 15. Filiu? loroliam cl lllius Obed, fugati sunt (1 Mach. 5,18. a6-62j.
diio o\ ccnliirionibu?, quos loiada pon- Nota denique in nonnullis codicibus
tifex socin? olegit. ul Athaliarn regno bebraicis 2 Par. 22,6 mcndose legi Aza-
'

piivarcl i Par. 2.^1).

rias pi'O Ochozias .cf. 4 Deg. 9,16).
16. Filins lolianan, unns de principi-
bus Epiiiaini lenipore Phacee régis Is-
AZARICAM (DpnTy, 'Eapixâix:,

raël, qui liortanle Oded proplieta capli- unus ex maioribus Semeia Icvilae posl
vns ludacos rcgi Achaz reinillendos esse instaurationeu) Hierosolymis babilanlis
liberos ccnsuorunl (2 Par. 28,12). (Neb. ll,lo). Idem appellatur Ezricam
17. 18. Intel' Icvitas, qui inonente 1 Par. 9,14. V. EZUICAM 3.

Ezecliia rege sanclilicati sunl, ut domum AZAU (i'n, 'AÇau), unus ex octo filiis

Dei expiarenl, recensenUir loel filius

Nachor fratris Abraham, quos Melcha
Azariae de stir|)e Caalli et Azarias lilius
illi genuit (Gen. 22,22).
lalaleel de stir|)e Merari (2 Par. 29,12).
19. Levita teuipore Ezechiac régis (2
AZAZ (T7jr, 'AîJoû^), filius Sainma de
Par. :U,13 . tribu Rubcn (1 Par. :i,8).

20. Filius .Maasiae filii Ananiae, acdi- AZAZIAS (inn7y. "OÇfaç), unus ex
firans paiteni niuri lerusalein contra do-
levitis, quidecimis, primitiis donisque
Muun suani (Nch. 3,23. 24).
in templo conservandis ex mandalo Eze-
21. Lnusex levitis, qui, ut Esdras le-
chiae régis praepositi erant (2 Par. 31,
gein Doinini praelegerel, silentiuni fa-
13).
ciebant in populo et ipsi quoqUe pracle-
gebant Neh. 8,7. 8 . AZBOC {p'\'2VJ, 'A^a6oû-/_ , pater Ne-
22. Sacerdos inter signalores foederis hemiae cuiusdam bierosolymitani, prin-
a Nebcniia reuovati (Neb. 10,2[3]). luxta cipis dimidiae partis vici Rethsur, in
cum 1. c. nominalur Saraias, qui idem mûris urbis Nchcmiae tempore aedifi-
censeri potest atque AZARIAS 11, ut su-
candis occupati (Neb. 3,16).
pra innuimus.
23. Inus e.v principibus luda teui-
AZEGA (npT:!, 'A^rjxa), urbs tribus

pore Nebciniae (Neh. 12,33;. luda in pi'ima provincia Sepbelac non

24. Azai'iac nomen sibi altribuit an- procul a Socho sita (los. i;>,35). Exsiste-
gélus Ra|)hael, cum se comilem Tobiae bat iam antequam Hebraei lerram pro-
pio itinere oflerret (Tob. 5,18; 6,7; 9,1 missam ingrederentur nam posl pugnani ;

cl V. ANANIAS 3). ad Gabaon losue quinque reges cbana-

25. Azarias filius Osaiae nominalur naeos perseculus est usque Azeca (!t
inter (!os, qui leremiam propbelam men- Maceda Dominusque misit super cos la-
 oOl AZOTI MON'S. 502

pides niafj;nos de caclo usquo Azeca (los. AZMAVETH, AZMOTH {T^riVJ),

10,10. M). Philisthaei cuin Saule belliiiii noincn propriuui virorum.
gérantes castra posucrunt inter Socho et 1. Azraav(!lh ('AapitLG) de Beromi scui
Azeca in finibus Donimim, scil. in colli- reclius de
Baiuirim tribus Beniamin,
bus, qui valii terebinthi ex una parle unus de Gibhorim David (2 Reg. 23,31);
adiacent; ex altéra parte vallis exercitus idem vocatur Aznioth Bauramites 1 Par.
Saulis stabat et interfecto per Davideni 11,32 ('A-CSciv, A 'AÇ|jL(i6).
Goliath giganle Philistbaeos fugavit eo- 2. Azmolh ("AajjiciO, 'AÇfxwG, TaÇiJitiG),
rumque castra cepit {1 Reg. 17). lioboam filius loada ex posteris Saul per lonathan
rex Azecam mûris instruxit (2 Par. 11,9). (1 Par. 8,30; 9,42).
Sedecia rege Azeca (Vulg. Azecha) co- 3. Azmoth Beniaminita, pater
('Aa[i.û)6)
piis Nabuchodonosor resistere conaba- laziel et Phallet, qui egregii pugnatores
tur Post captivilatem denuo
(1er. 34,7). et sagittarii Davidi in Siceleg fugitive se
a lîliis luda incolebatur (Neh. 11,30). — iunxerunt (1 Par. 12,3). Potest hic esse
Azeca quaeri débet haud procul a Socho idem ac Azmaveth 1 de Bahurim. Sed
et Dommim (rectius Phesdommim). Situs forte est nomen urbis, non viri, ita
accuratior nondum determinari potuit; ut laziel et Phallet dicantur filii Azmoth
coniecturas varias recenset Heidet apud urbis.
Vigouroux, Dict. de la Bible I. 1303- 4. Azmoth ('AdjiojO), filius Adiel,. prae-
130.5. Maxima cum pro
probabilitate positus super thesauros David régis (1
Azeca assignari videtur Tell Zakariye, Par. 27,25).
inter septcnitrionem et occidenteni a
Shuweike (Socho). AZMAVETH {T\yQVJ, ^\ÇHvti6), url)S

cuius quadraginta duo duce Zoro-

filii
Fahrngruber, Nach Jérusalem éd. 2,
Cf. 7.
babel e captivitate redierunt (Esdr. 2,24)
I. 89; G. A. Smilli, Hist. Geogr. of Ihe Holy ;

Land, Plate I. IV; Legendre, Carte de la enumeratacum Anathoth, Cariathiarim,

Palestine, additosigno? Mltteil. und Nachr.
;
Cephira, Beroth, Rama, Gabaasine dubio
des Deutschen Pal. -Ver. 1896, p. 2G; D. ad tribum Beniamin pertinebat. Eadem
Zaneccliio, La Palestine d'aujourd'hui 1899, simul cum Geba, effertur inter urbes, ex
II. 271. quibus cantores ad dedicationem mûri
lerusalem confluxcrunt (Neh. 12,29). Ex
AZER (17:;, 'Ai^oûp), levita, filius lo-
bis duobus locis colligere fas est, Azma-
sue, princeps Maspha, qui in aedifican- veth fuisse prope Geba (hodie Bjehâ') et
dis mûris lerusalem tempore Nehcmiae Anathoth (hodie 'Anntn); inter bas duas
operam praestitit (ÎNeh. 3,19). urbes médius est vicus Hizma, qui tum
AZGAD CTpy, 'AaydcS) ,
princeps fa- situ tum nomine Azmaveth urbi videtur
correspondere. Eadem Neh. 7,28 vocatur
miliae, quae Zorobabel duce ex captivi-
Bethazmoth (maTyTT'S, Br;Gaatx(i9).
tate rediit. Nunierus filiorum Azgad re-
vertentiuni Esdr. 2,12 exhibetur 1222,
Cf. Guérin, Judée74. 75; Survey
III. p.
Neh. 7,17 vero 2322. Esdram in secundo of West. Pal. Mem. III. 9; D. Zanecchia,
itinere hierosolymitano comitati sunt de La Palestine d'aujourd'hui 1899, II. 464.
Azgad centum et decem duce loha-
iiliis

nan (Esdr. 8, 12). Inter signatures foc- AZOR ('A^wp) in genealogia Christi
deris per Nehemiam renovati idem no- Matth. 1,13 : Eliacim genuit Azor.
menlegitur(Neh. 10,15).
AZOTI MONS(l Mach. 9,13,\ ad quem
AZIAM (r\^V, 'Ai; ta), patcr Athaiae usque ludas Mach. dexterum cornu Sy-
principis de tribu luda post captivilatem rorum persecutus est in pugna apud
Hierosolymis degentis (Neh. 11,3. 4;i. Laisam, in qua ipse occubuit. Ipsa lectio
Ewç 'AÇtGrou ô'pouç quibusdam criticis valde
AZIZA (X}ny, 'O'CiÇoJ) de filiis Ze-
dubia videtur, cuui vix probabile sit pu-
thua, unus ex ils, qui uxores alienigenas gnam procul a ludaea in vicinitate Azoti
in exsilio ductas mandato Esdrac adacti commissam esse.
eiecerunt (Esdr. 10,27j. Aliam rationem dubitandi créât lectio
r>03 A /.on M ON s. 50 'i

Flav. losophi (Anl. Ml. 11,2 : -isy.pi Aznjiun Assyriiscripuil.postquamperan-

'K^â i "A^à" ?pou;. Siis|)ic;intiir noiimilli nos 29 eam obsedil, ut llciodolus (2,i;i7»
IcotioiuMii lu'liraicain fuisse inn nnU?N rofiM'l: ai) bac evpugiiatione pioi-iciuc
i. 0. us«|U(> ad radifos moulis. — \^»uo(lsi
inliM prèles relicpiias Azoli li-r. 2;;, 20 e\-
plicanl. 'fevlus graecus liidilb 2,28 Azo-
Ifclio AzoU ivliiUMida csl. desi|j:iiari vi-
doliiioollis inttM'A/.oliim Esi/ild) cl oraiu
liuM inler urliesenumeral, (piibus .Nabu-
marilimain, luniic vl-liils dicliis. uli opi-
cbodonosor Asurbanipal ex opinione
(i.e.

uanlur (iucrin, Licvin de llamme, alii.

salis probabili)Asiam occidcnlalcm dc-
bellans lerrorcm iniccit. Ex tempore,
K ciintra i). Zanccchia ap:ii()scil Laisam
'
(pio Pei'sae in Palaeslina regnabani, id
\a Khirhcf U'asâ inlor Hcllioron siipoiio-
icni el inlerioi'om altiuo inonlcin Azoli
unum de Azf)lo Iradiliir Israelilas cum
\

in Bh' el-Zeil 2 km a Djifiin ^(iophna)

malrimonia iliegilima con-
incolis .\zoli
i

traxisse (Neh. 13,23;; ibidem v. 24 lin-

intor soplonilrionem et ocoidentein.
gua azotica seu Pbilistaeorum opponitur
Cf. Guéri». Judée II. 71 IJvvin de Haiit-
; \
linguae iudaicae i. e. bebraicae islius
me. Terre Saillie 1H07. II. '235; D. Zanecchia, temporis. Post Macedonum et Ptolcmae-
La Palestine d'aujourd'hui 18'.i9, 11. 501. 502. orum régna Azotus Seleucidis subiecla
oral. Anno 163 a. Clir. ludas Mach. ur-
AZOTUS -iTw'X: "A^wTo;), uiia ex bemdiripuitctidolorum altariadeslruxit
qiiinque urbil»us praecipiiis Pliilisthaco- (1 Mach. 0,68); anno 143 a. Ghr. lonathas

riini 13,3),abEnacitishabilala, quos

los. Apollonio Coelos Syriac praefecto apud
Israelilac oxpcllcrc non valueninl (les. Azotum devicto urbcm et temphun Dagon
M, 22 trihui luda assij^nala est (les. lo,
; succendit 1 Mach. 10,77-84; H,4).
40. 47), sod in potcslatc Philislhaeorum Alexandro lannaeo regnanle Azolus a
pcrniansit (Am. 1,8; 3,9; Soph. 2,4; ludaeis tenebatur {Flav. loseph. Ant.
Zach. 9,6). Tempore Heli pontificis Phi- XIII. lo,4); aPompeio provinciae Syriae
listhaei arcaui focdcris captam a Lapide attributa (Ant. XIV. 4,4; Bell. iud. 1.
Adiutoiii Azotuiu asporlaverunt, ({uae eo 7,7) et anno 55 Chr. a Gabinio Syriae
a.
tempore capiil pentapoieos fuisse cre- proconsule instaurala est (Ant. XIV. 5,3;
dilur, et in temi)luin Dajron intulerunt Bell. iud. I. 8,4). Herodes Magnus testa-
1) Reg. enim Dagon numen
.ï,!. 2); eiat mento suo Azotum una cum lamnia et
praecipuum Pliilisthaeorum, quod Gazae Phasaëlide Salomae sorori suac legavit
et .\zoti imprimis coIei)atur; cf. lud. 16, Ant. XVII. 8,1; 11,5). In N. Test, semel
23; 1 Mach. 10,83; 11,4. Sed propter tantum urbis fit mentio; Philippus post-

plagas Philistliaeis immissas arca Azolo
in Gelh, deinde in Accaron translata,
deni([uc Israelitis restituta est simul cum
anallieuuttibus ad avertendas plagas
oblalis (1 Reg. l), 3-6,18). Philisthaeis
Azotuni eripuit Ozias nonus post Roboani
rex luda eiusipie mûris diiulis oppida in
finibus Azoti exstruxit
([uamdiu urbs in ditione luda pernian-
serit, ignoramus. Kx Is. 20,1 discinius
Azotum a Tharlban i. e. duce bellico
Sargon régis Assyi'iorum captam esso;
inscriptiones assyriacae idem factum re-
l'crunt elregem Azoti (Asdudu. Asdudi),
(juem Sargon deposuit, nominant Azuri;
eliam successoribus Sargon (Sennache-
rib, Asarhaddon, Asurbanipal) Azotii
subiecti erant (cf. Schrader). Postea vero
cum Assyrii a Médis distinerentur, Psam-
melichus rex Aegypti anno 630 a. Chr.
([uam eunuchum Candacis reginae Ae-
thiopum baptizavil, a Spiritu Domini
raptus est in Azotum, ut indc pertrans-
iens evangelizaret (Act. 8,40). lllo tem-
pore incolae urbis ({uoad magnam partem
sine dubio crant ludaei, quare eliam
Vespasianus in bello iudaico eam subegit
(2 I*ar. 26,6); ac praesidia illic collocavil (Bell. iud.
IV. 3,2). Saeculis quarto, quinlo, sexto
p. Chr. episcopi ibi rcsidebant; cf. B.
Garas, Séries episcoporum, 1873, p. 453.
Hodic Eadûd est viens ignobilis, qui
1500-1800 incolas habet, médius fere
inter Gaza et lalfa, a lilore, maris Medi-
terranei 5 km distans. Ptolemaeus (V.
16,2) Azotum urbcm maritimam esse di-
cit, Flav. Iose|)hus modo urbem mariti-
mam (Ant. XIII. 15,4), modo urbem me-
dilerraneam (Ant. XIV. 4,4; Bell. iud.
I. 7,7). De finibus seu agris Azoli sermo
505 AZOTUS.
est 1 Macb. 4,15; li,3i; 16,10; vcruni
quousque fuies Azoli se cxtenderint, ex
his locis non liquet. Unius liorae spatio
ab Esdûd inter scpLemlrioneni et occi-
(ientein inveniuntur ruinae urbis niariti-
mae Minet Esdûd.
Cf. Reland, Palaeslina p. 606-609; R'Uler,
Erdkunde XVI. 94-100; Haiimer, Palaeslina
éd. 4, p. 174; Gucrin, Judée 11. 70-78;
Tabler, Drille Wanderung 1859, p. 26-32;
Survey of West. Pal. Mem. II. 409 s. 421
s. elvide Conder and Kilchener, Large Map,
sheet XVI, Reduced Map, siieet 13; F. Buhl,
AU. Pal. 1696, p. 88. 89; E. Schiirer,
Geschichle des jUdischen Volkes éd. 3, II.
p. 96-97. /. Faln-ngruber, Nach Jérusalem
éd. 2, II. p. 120; Liévin de Hamnic. Terre
Sainle 1897, II. 233 s.; D. Zaneechia, La
Palesline d'aujourd'hui 1899, II. 306 s. Schra-
der, Keilinschriflliche Bibliolhek H. 64-67.
90.94. 148. 2i0; Schrader-WItHelunise, Cu-
neif. Inscr. and Old Tesl. I. p. 150.
AZREEL (SxTîi?, 'EaBpiïîX), paler vel
unus ex maioribus Amassai sacerdotis
Hierosolymis post instaurationeni babi-
tantis (Neb. 11,13). Fortasse idem atque
Adiel 2 (1 Par. 9,12).
AZUBA (nil'i;). 1. Uxor Caleb
Hesron (1 Par. 2,18. 19; TaÇouSa).
2. Uxor Asa régis luda et mater losaphat
(3 Reg. 22,42; 2 Par. 20,31 ;
AZUR (Tl^y). 1. Princeps, qui
Nehemia foedus signavit
[18]; 'Â^o;5p).
2. Pater Hananiae pseudoprophctae
Gabaonitae (1er. 28,1 [35, 1]; 'A^wo).
3. Pater Tezoniae principis popiili tem-
père Ezecbielis (Ezecb. 11,1 "i^îT, "EÇep). ; ficiis panes azymi praescribantur, ratio
AZYMA (niïD, (ïÇu!J.a)
absque fermente. Dominus praecepit Is-
raelitis,ut die décima quarta mensis
primi vespere immolaretur agnus per
familias et ut nocte illa ederent carnes
assas igni et azymos panes, ^ septem
diebus azyma comedetis » (Ex. 12,6 s.).
Ita antequam Israelitae ex Aegypto egre-
derentur^ institutum est festum agni pas-
chalis et festum azymorum. Sanguine
agni iussi erant linere postes et superli-
minaria domorum, quo sanguine ab an-
gelo exterminatore redditi sunt tuti. In
memoriam élus liberationis et e^ressio-
AZYMA, 500
nis ex Aegypto singulis annis eodem n;-
cuiTcntc die agnum paschaleni im-
molarc debebant. Cum autem Dominus
percussisset omne primogenilum in
terra Aegypti nocte illa, urgebant Aegy-
ptii populum exire de terra velociter,
dicehtes onmes moriemur; quare filii
:
Israël panes iam non poterant ferinen-
tarc; « tulit igitur populus conspersam
farinam antequam fermentaretur et li-
gans in palliis posuit super humeros »
(Ex. 12,34) et fecerunt panes subcineri-
cios azymos. Ita necessitate coacti azy-
mis vescebantur. In cuius rei memo-
riam hebdomas illa azymorum instiluta
est; cf. Ex. 12,17-19; 13,3 s. ; 23,15; 34,
18; Num. 9,11 28,17 Deut. 16,1 s. Prae-
; ;
;
terea pro sacrificiis quoque omnibus
statuebatur non immolabis super fer-
:
menlo sanguinem victimae meae Ex. 23,
18; 34,25, et omnis oblatio quae ofîertur
Domino absque fermente fiet nec quid-
quam fermenti ac mellis adolebitur in
sacrificio Domino Lev. 2,11; 6,16. 17;
idque pro variis sacrificiis speciali modo
in memoriam revocatur; ita occasione
consecrationis sacerdotalis Ex. 29,2. 23;
filii Lev. 8,2. 26; item in sacrificiis quae pro
completione consecrationis nasiraeorum
offerenda erant Num. 6,15. 17. 19; in
'AÇougâi.
sacrificiispro gratiarum actione Lev. 7,
12 etc., in quibus panes quoque fermen-
cum tati requirebantur, non quidem ut in
(Neb. 10,17 altari et igné sacrificii cremarentur, sed
ut Domino consecrati sacerdoti cederet
unus panis, reliqui ad epulas sacrifica-
Ics adbiberentur (Lev. 7,13 s.; 23,17).
Cur in sollemnitate paschali et in sacri-
est ea quam tangit apostolus scribens
panes coeti
expurgate vêtus fermentum festos dics ;
:
agamus, non in fermente vcteri neque
in fermento malitiae et nequitiae, sed in
azymis sinceritatis et veritatis (1 Cor.
5,7.8). Fermentum enim y)2n i- e. aci-
dum, acre,acerbum facili modo trans-
fertur ad significationem symbolicam
eam qua Cbristus quoque monet caven-
dum esse a fermento pbarisaeorum
(Mattb. 16,6. 12; Marc. 8,15; Luc. 12,1),
dum nïD proprie dulcedincm, dulcitu-
dinem dicit, proinde ad integritatem,
candorem, suavitatcm et puritatem mo-
:i07 AZ\MA. A/.Zl 508

runi fai-ilo accoimnoilari i>olosl. -- lu AZZI ,'ny, 'OÇO noincn scploiii viro-
vila «iiioquo ooinnuini si sultilo i)anfs
l'uui iu l(>xlu h(>l»raico, cv (luihus Vul</.
«•oqiii'ndi iM-aiil. cl poiu'iuU anio hospiles,
qualluor vocal O/.i, lies A/.zi : 1. l-'iliiis
l»oiu'ltaiiliir a/vmi. quia lompus ad fcr-
Ifaiii. praoloclus Viilg. ('|)istopusi io\i-
iiuMitatiouiMii non siiporcral ; ila C%cn.
lariun in IcTusali'ui Icinpdri' N(>luMiiiai'
Oiiod aiili'in (Jodt'on liid. (!.l".» jia-
l«».-2.
(Noh. il,22).
uos a/.MUos olVcrt, loi-lasso non ad liane
2. Sacerdos tonqxtic Zorohalxd, in'in-
ralioncm ivroivndiim oril, sod potins ad
cops fauiiliao lodaia iu diel»us loaciui
nolioncm piiri sacrillcii. Notioiio ad iiio-
ponlilicis (Ncli. 12,1*.)).
ivs im|)ios translala riTinciitari iarn vi-
3. Lcvila, ipii curn aliis in ilodicaliono
dotur nsuipaluiii Os. 7,4; sensiis t>nim
mûri Icrusalem iNchemiae aslilil iNcli.
iTit : po|»iiliis poirnisil silti in^vri idolo-
12,il [i2]).
lali-iam cl inipiolatcm a prima quasi
Iniius l'ei-uienti aspiTsiouc usipio ad plc-
nain formonlationcni (|ua ounics ordinos
siiU aHocti t>l inl'ecli.

I. KNABKNBAUIiR.

BAAL et ASTARTE.
(hvz, BâaX) iil nomen appellaliviiin dé-
signât henini, doininuni, mariliun, pos-
scssorcm elc. Notione doniini anliqiiion!
tempore Baal ctiaiii dicebalur apud Is-
raclitas de vero Deo: ita 2 Reg-. 5,20
David postquam pcrciissil Piiiiistliaeos
dixit divisit Dominiis (mn'') iiiiinicos
; mus
nieos coram me, sicut dividuntur aqiiao;
propterea vocaliini est nomen loci illius
Baal Pharasim. Idem eliicet exnomini-
biis propriis; Saul appcllatiir Es-
liliiis
baal; filius loiiatlian fiiii Saul Meribaal
(1 Par. 8,33. 34; 9,39. 40); intcr eos qui
ad David in Siceleg venerunt etiam no-
minatur Baalia (1 Par. 12, o), et unus ex
filiis David appellatur Baaliada. Verum
postmodum nomen hoc quia potissimum
idolum significabat, iam non de vero Deo
usurpabatur; imnio videtur esse prohi-
bitum pcr 0sec prophetam et erit in :
die illa, ait Dominiis, vocabit me (,popu-
lus) Vir meus et non vocabit me ultra
Baali (2,16) i. e. Baal meus, dominus
meus. Cuius nmtationis documentum
etiam habetui', quia ille filius David
2 Sam. 0,16 Eliada vocatur et ex Esbaal
(SyiU.*N), quia Baal idolum in contem-
ptum appellabatur n*iIJ3, aîa-/uvr„ demum
factum est Isboseth (2 Sam.
Notatu dignum est in libro Par. formam
antiquiorem esse servatam.
Baal deus solaris erat apud Chana-
naeos,Phoenices, Syros,Carthaginienses
vocatur enim ^an Syi Baal chamman a
nœn nomine poetico solis i.
et WÛTS Sl?2 Baalsamem [Plautus, Poen.
5,2. 67) vel^T^'C; ^s;2 Baalsamen (5. Au-
gustinus, Quaest. in lud. 16)
caelorum, Baal caelestis. Ita in inscri-
ptionibus; cl'. Zeilschr. d. D. Morgcnl.
B
Vo\ liaal Gesellschaft XVIII. 1864, p. 104; et prae-
primis Corpus Inscriptionum semitica-
riun I. 1 p. 30. 183. 416 (Baal coelorum)
et frequentissime Tnn bî72,p. lo4. 155.
179. 194. 287. 291-308. 311-442 et in I.
Eundem in Chanaan cultum
2 p. 2 ss.
quoque produnt oppida "ttJaîZ? nil do-
solis vocala cl". los. 21,16. lud. 1,33.
los. 19,22 et fortasse 2 Reg. 23,5 hebr.
Bel solaris explicari débet(XI?attjS S^aS).
Israelitae ad idololatriam nisu fatali
proni cultum quoque Baal fréquenter
adoptarunt. Iam antequam Palaestinam
ingrederenlur, per mulieres moabiticas
et madianitides seducti sunt ad cultum
Beelphegor (liyD Syn, BesXoEywp) Num.
25,3. 5, et viginti quattuor millia idolola-
trarum gladio interfecta sunt Num. 25,9;
Deut. 4,3; los. 22,17; Ps. 105,28; Os.
cf.
cum Num. 23,28 mons Phogor
9,10;
liys nominetur, Baal Peor videtur esse
Baal qui eo in loco praecipue colebatur,
uti alias quoque ex loco cognomen acce-
dit idolis, uti Baal-Libanon (Corpus Inscr.
sem. I. 1 p. 25. 26); ita quandoque etiam
explicant Baalmeon vel Beth Baal Meon
(Num. 32,38; los. 13,17) et Baalzephon
(Beelsephon Ex. 14,2.9; Num. 33,7); si-
mili modo vocabatur apud Graecos Zeus
2,8 etc.).
olympius, dodonaeus etc. Alii tamen no-
men Beelphegor ipsum cultum obscoe-
num denotare existimant. Terra palaesti-
nensi occupata mox tribus chananaeas
;
imitati sunt in cultu Baal fecerunt filii:
Israël malum in conspectu Domini et
e. lervidi,
servierunt Baalim (lud. 2,11. 13; 3,7. 8)
ideoque tradifi sunt in manus Chusan,
donec ad Dominum rcversi post octo an-
i. e. Baal nos liberati sunt per Othoniel (lud. 3,9
s.i.Propter eundem cultum Baal, cuius
aram Gedeon destruere iussus est, op-
 >ll IIAAI.. .-.12

pres<i t>l \t'\ali stml a Moaliilis; (iedoono (2 Par. 28.'»; i Reg. 16, 3. 4}. lizfMliias
mortim iltM'iiiii l'oniicali siinl oiiin Haa- qnideni eam vigoi-ose repressil, at ulha
liiii <-l a>siiiu|)»Miinl silti HaaIlxMMili ( Haal onnieiii mixbun eam l'ovit Manasses fi-
r.MMltM'is. roilasM> Baal iil ciislos foc.lo- lius («ius erexit aras Baal sicut locerat
:

l'is» il) (loiiin; co iioiiuuc IJaalcdlobahir Atbab rex Israël (4 H(>g. 21,3 et omne
a SioluMuilis iliid. \\'t . Itenim post(\\ giMuis idololalriae et divinaliouis exer-
pcooatis voliM'ilnis iuni,M'nlos nova sorvie- niil. ^^)ui eum mox secutus est losias
runt Maalim, iilcirco Iradili siinl in nia- pnt vii'ili quidem adnisus est, ut exter-
nns Pliilislliiiin ol lilionnn Ainnion diul. minaret cultum illum abominabileru
lO.Oss.i. lltMu Samuel oxlioilaliir poim- (4 Reg. 23,4 ss. 2 i'ar. 34,4; So|)b. 1,4);
liim ut auloianl liaalini 1 K.'-. 7.:t). In verum idololatriam et cultum Baal tam
rcfrno israolilict* tullus Haal niaxinie jn-o- altas egisso radiées, ut pii l'cgis conatus
pajrabatur por Acliab, qui lozahcl liliani non nudtum elTicei'enl, documenta suni
Klliliaalivgis Sidonioruni in uxorcm apud leremiam i)ropbetani jegun-
(piae
duxei-al (3 Hoir. l(».3n; contra quani ido- lur: propbelac propb(>taveiunl in Baal;
lolatriani Elias proplicla niaxiino pui^na- (|Uomodo dicis : post Baaiim non andju-
vit ot post Ires annos siccilatis niiraculo a lavi? vide vias tuas in convalle etc. 2,8.
Ooniino iuijtetralo id efr(>cil. ut sacerdo- 23; incensumadolcbant Baal, secundum
tos BaalinlerliceronJurct populus clania- numerum viarum lerusalem aras pone-
ret lahwe est Dous i3 Reg. 18,39); co
:
bant Baal, per Baal iiuvabant; aedilica-
tompore in Israël solunimodo seplem mil- bant excelsa Baaiim ad coml)urendos fi-
lia virorum cranl, ([uoruin eenua non lios sucs igni in bolocaustuni Baal, in

sunt incurvata ante Baal, et quorum ora domatibus sacriticabant Baal (7,9; 9,13;
oum non adoravorunt, osculantcs eius 11,13. 17; 12,16; 19,;;; 32,29 etc.). Intel-
statuani ici". 3 Ueg. 19,18). Nihilominus legi deum caeli vel cultum stcllarum pa-
Ochozias filius Acliah servire et adorare tet ex 1er. 8,2; 19,13.

Baal perrexit (3 Beg. 22,34}. loram au- Apud LXX sacpe legitur rj BiaX. Quia
tem frater eius abstulit cippum vel sta- ciun deo Baal gencralim coniungatur et
luam Baal quam Achab patcr eius Ic- colatiu- dea Astarte (mhUJy) dea Sido-
cerat; lebu aulem insidiis slruclis in nrorum (3 Reg. 11,:;. 33; 4 Reg. 23,13 ,

Samaria cultores Baal interfecit et fa- sicutiin idololatria plerumque dcus et

num eius deslruxit |4 Bcg. 10,18 ss.;. dea vcnerationi proponuntur, aliqui exi-
Veruni Israelitas etiani subséquente tem- stimarunt tj BaaX significare banc dei co-
père iterum ad cultum Baal delapsos esse milem et sociam. Id quod probabile non
elucet ex Os. 13,1 et 4 Reg. 17,16; utro- est. Nam alibi etiam Astarles mentio et
que loco ruina regni Israël refertur ad nonien occurrit apud LXX (cf. Jud. 2,13;
banc idololatriam. 10,6; 1 Reg. 7,4; 31,10; 3 Reg. 11, Ij. 33;
Neque rcgnum luda immune mansit a 4 Reg. 23,13). Uti-iam supra annotatuni
cullu Baal. Hoc nialum invcctum est per est quandoque pro Baal ad liorrorem
Atbaliam, filiani Acbab et lezabel, uxo- idololati'iae declarandum usurpabatur
rem loram régis filii losaphat (4 Reg. 8, r\'é'2 conlusio (cf. Os. 9,10; 1er. 3,24;
18; 2 Par. 21,6 ipsa enim et ; filii eius
11,13), a?a-/ûvT);unde articulo t) indicai-i
res sacras templi Domini in bonorem
videtur non esse pronuntiandum idoli
Baaiim convertcrunt. Sed cum Allialia
nomen, sed eius loco ad detestationem
dcmum regno et vila essel spoliala,
idoli aiayûvr). Nequc probabile est quod
loiada sacerdos foedus renovavit inter
alii etiam suspicali sinit designari nu-
Dominum et regem loas et populum,
men androgynum, uti 'AçpdôtTo;, dcus
ingressusque est omnis populus terrae
Venus.
templum Baal et destruxerunt aras eius
Haud raro legilur numerus pluralis
et imagines eius ('"lîzSy) contriverunt et
Baaiim, cuius ratio esse videtur quia
Matban saccrdotem Baal occiderimt co- Baal variis locis variisque nominibus
ram altari '4 Beg. 11,17. 18; 2 Par. 23, honorabatur. Ita vidimus Baalpbcgor,
17 1. Idololatriam iloriun instauravit Acbaz Baalberilb, et Ocbozias rex millil ad
513 HAAL. 114

deum Accaron liaalzebiib (4 Rc^-. 1,2. 3; (

H2J Reg. 23,7). V(unuu saepius Aslicra
LXX BaaX jj-uta Osiç, Flav. loseph. Anl. et forma pluralis Asherim, Asiicroth non
IX. 2,1 'A-/.xaptov Ocb; [j-ur*). Miiiiis proba- deam, scd syndjolum deae vel cippum
bilc csl, dici Baalim propLcr varios cip- vel arborem vel imaginem quandam d(!-

pos vel statuas quibus Baal repraesenta- signat; dicitur cnim erigcre, concidere,
batiir et colcbalur. Alla qiioque sententia comburcre Asherim, apud LXX et in
proposita est esse Baalim, uti Elohim, Vulgala succidere lucos, couiburere lu-
:

pluraleia qucndain niaicstaticum, siciit cos, destruere nemus (cf. Ex. 34,13;
otiain Astaroth haiid raro concipitur v. iJeut. 7,5; 12,3; lud. 6,25. 28; 3 Reg.
g. lud. 2,13 scrvicntes Baal et Astaroth 14,15 facere lucos; 10,35 etc.). Dein uti
(cf. Zeitschr. d. D. Morgenl. Gcscllschaft dicitur facere, erigere aras, statuas, cip-
XXIV. 1870, p. 650). pos, ita eodem versu saepius additur
De deo illo Accaron Baalzebub, Becl- Asherim fecerunt sibi statuas et lucos
:

zebub 4 Reg. 1,2 ss. v. BEELZEBUB. in omni colle sublimi et subter omne

Praeterea v. BEL. lignum nemorosum 4 Reg. 17,10 et vide

Simul cum Baal coli solebat Astarte. 2 Par. 14,3; 31,1; 1er. 17,2; Is. 17,8;
Ita Iiid. 2,13 servicntes Baal et Astaroth 27,9 etc. Esse autem Aschera nomen
(LXXtar? 'Aatap-at;) ; item 10,0 servierunt deae eiusdem atque Astartem Inde con-
Baalim et Astaroth; 1 Keg. 7,4 abstule- iiciendum erit quod eodem modo et cum
nmt Baalim et Astaroth; item cf. 12,10 Baal et cum symbolis Baal "ijîsn (cip-
et 31,10 mcntio fit templi Astaroth apud
pis; cf. 2 Chron. 34,4; Is. 17,8; 27,9) con-

Philisthiim. Aliis in locis cum Baal iun- iungitur. Ceterum sunt qui id vel negent

gitur Ashera (Asherim, Asherolh) lud. vel in dubium vocent, sicut pariter ip-

6,25 : destrues arani Baal et
quam vocem'LXX plerum([ue àXcros, Vulg.
nemus, lucuni reddunt; lud. 3,7 servie-
runt Baalim et Asheroth (xotç à'Xaetnv);
4 Reg-.21,3 ercxit.aras Baal et fecit
Ashera (aXar;, lucos), 4 Reg. 23,4 vasa
quae facta fuerant Baal et Ashera; 2
Par. 33,3 Manasses construxit aras Baa-
lim et fecit Asherolh (Slci], lucos).
lam Astaroth esse Astarten, deani Si-
doniorum (3 Reg. 11,5 etc.), certum est.
Numerus pluralis eodem modo explican-
dus eritsicuti Baalim elfortasse propter
1 Reg'. 31,10 domus Astaroth et Gen.
nTù:\sn sius nominis explicatio (recta? erecta?
fclix? feiicitatem dans?) dubia est.
Cf. Selden, De diis syris I. 3. .5; II. l. 2
(éd. Movers, Plioenizier I. 160 ss.
1617);
254 ss. 385 SS. 559 ss. ; de Voyilé, Mélanges
d'archéologie orientale 1868, p. 41-76; 7\
Sdiolz, Goelzendiensl und Zauberwesen bel
den alten Hebraeern p. 137 ss. 197 ss. 247
SS.365 ss.; Vigonroux, La Bible et les déc.
mod. éd. G, III. p. 73-92. 597-601; idem in
Revue bibl. V. 1896, p. 227-240; Baelhgen,
Beitrage zur semitischen Religionsgeschichte
1888, p. 17-29; Jensen, Die Kosmologie der
Babyionicr 1890, p. 19-24. 8* ss. 117 ss. 135.
227 ss. Sclirader-Wliitehouse, Cuneif. Jn-
;

14,0 Astarolhcarnaim et Dcut. 1,4 Asta-

script. and Old Test. I. 161-168; M.-I. La-
(jramje, Études sur les reh'gions sémitiques,
roth pluralis maiestalicus haberi potest
Paris 1903, p. 83-99. 119-139.
hisce locis. In inscriptionibus Phoenicum
mn"*r'7 quoque reperitur (Corpus In- I. KN.\I5EXBAUEH.
script, semit. 1. 1 p. 14.21.33. 40. 93 etc.),
apud Assyrios et Babylonios Istar. Est BAAL (S"2) nomen proprium.
autem Astarte dea eiusdem generis at- 1. Rubenita filius Reia Par. 5,3;
(1
que Venus. Atque dubiuni vix esse potest 'Iwr^X, A BâaX).
quin Ashera nomen sit eiusdem deac. 2. Beniauiinita, quartus filius lehiel
Nam deae esse nomen iam ex eo elucet (Abigabaon) proavi Saulis (1 Par. 8,30;
quia dicitur servierunt Baalim et Ashe-
:
9,36; Bdta).),
roth; dcin prophetae Ashera nominan- Urbs
3. (1 Par. 4,33) v. BAALATH
tur 3[1] Reg. 15,19 eodem modo sicut
BEER RAMATH.
prophetae Baal pariter;
sermo infertur 4. Baal in Vulg. 1 Par. 5,23 commate
de vasiseius, de imagine eius (4[2] Reg. separatur a voce Hernion; sed legen-
21,7 hebr. SdE), de domibus pro Ashera dum est Baal Hermon.
LEXICON BIBLICUM.
 :ii3 IIAALA. HAAI.Alll.

BAALA, nomon oiijrinis clmnaiiacao [tarallelo los. 21,2i> logiliu- (iotbrcmmon ;

\i-\'. ha'alai Cefxil, Corpus inscriplionuni sed o>l orror librarii, qui ulliuMuu no-
st'iiiiticarmn I. i, 1881, ji. 4-8'. nion |tro|)rium ((ioliii-cmmon tribus Dan)
1. Haala •.nhv2, BaiX), urhs tribus o\ v(Msu pi-aecodenli denuo doscri|)sit;
vostigium genuinae l(Mlionis forlo adcsl
luda in conlinihiis Iiuia ol Bouianiin sita
(liodi(> Qnnjet el-'Kiuih); ait Israelilis
in lAX UoaOâ^A BaiOaâ). Baaiam vulgo oa-
(li'in osso censetur ac loblaam (vides, v.
vocala osl C.ariaUiiarim i. o. urbs silva- .

riiiu: oiusnoiin'ii cliaiiaiiaourn cral Baaia BAALATHCn'^V*-'-"^'^^ '"'''••'^ •>••»'

son oliam Cariallibaal Jn:;. 1:1,'.). I0. fiO;
a Salomonc ftporibiis munila. Appellatur
iS.l4. Viiietnr oliani ai)pollata esse
in Viilg. los. l'.K't't Balaalli (rsossXâv, A
Baala hula, nlcolligitiu- (>\ 2 Rog. 0,2 ol
BaaXiiv), 3 Meg. 9,18 Baaialli (B omill.,
IPar. 13,0; cl". F. de Hi(ni»ie/iii(cr iii i
A BxXdO), 2 Par. S,(i Balaalli BaXaiO,
Keg-. 6.2. Cotoruni v. C.\HlAriiIAUi.M.
apud Sireie B BocXai, A BaXadç); celerum
2. .Mons Baala (rT^ysn in. 8pia £;:\
eliani los. 19,4i complurcs codiccs Ic-
X(5a, A 3poç y«ç BaXdt), mons
qni ab Acca- gunL Baaialli (C. Vercellone, Variae Iccl.
ron CAfjir] lebnecl {Ye/»ia) versus se Vulg. lai. II. p. 63;. In cnumeralione
oxlondit ot Iribnni luda inlor septom- urbium danilicarum los. 19,44 ponitur
Irionemet occidenteni terminal (los. 15, inler Gebbellion ((îabatlion, liodie 0*^-
H). Situs accuratior ignoratur. Sunt biye?) et lud {el-Yehûdtye ad orientem
varii tractus colliutn, qui e regione laffae); in earum igitur vicinilale quae-
Accaron planilioni Philistbaeae sécantes ritur et a nonnullis agnoscitur Deir Bal-
paralleli ciun ora niaritima dccurrunt; lut in confinibiis Dan ot Ephraim
oorundeni collium dcclivilatem orienta- (Van de Velde; cf. Guérin). Obieclio
leni langit via, quae a Ramle Azoluni (juam Gu&rin movet ])eir Ballut iam
versus ducit. Mons Baala unus ex illis extra termintmi Dan in linibus lipbraim
tractibus collium esse censetur. fuisse, i-ecte ui-geri non videlui-. Maior
3. Urbs in regione australi tribus luda aulem difficultas ex eo oritur, quod leste
sita;, sed postea tribui Simeon assignata. Flav. losepbo (Anl. VIII. 6,1 ) duae urbes
Vocatur los. 15,29 Baala (nSî?2, BaXà, A a Salomone munitae Brir/f'jpa (Belhorou'
et BeXéÔ {éd. Niese) haud procul a Gazara
BaaXâ), los. 19,3 Bala (H^l, BwXdt, A BsX-
[Tell Djezer) aberant. Si hocveruin sup-
6wX(£), 1 Par. 4,29 Bala (nnSl BaXa<^). ponilur, Baaialli mullo magis ad meri-
>ion est dubium, quin his tribus locis diem sila ei'al in confinibus Epbraim,
una cadcmque urbs designetur; enume- Dan el Beiiianiin; unde a reccnlioribus
ratur enim omnibus tribus locis post censetur esse Belain prope Betboron in-
Hasersual ot ante Asem solum los. d5, ter septemptrionem et occidenteni.

29 aliisquibusdam urbibus interpositis'. Cf. Van de Memoir to accompany

Velde,
Situs nonnisi vago modo determinari tbe map of the Holy Land 1858, p. 291 ;

potest quatenus inter urbes simul enu- Guérin. Samarie II. p. 130; Survey of West.
jueratas duae tantuni sufficienter notae J'ai.Mein. II. 296; G. .i.SmU/i, Hist. Geogr.
occurrunt scil. Bersabee [Bh- el-Scha «) et of the Holy Land, Plaie 1. IV. V; Lerjen-
dre. Carie de la Palestine; D. Zanccclria,
Molada (Khirbet cl-Milh). Proponitur si-
La Palestine d'aujourd'hui 1899, II. 422.
tus KhirhetUmm Barjlile (Survey of West.
Pal. Mem. III. 261 cf. Conder and Kit- ;
BAALATH BEER RAMATH
chener, Large Map, sbeet XX; Reduced (los. 19,8) et brevius Baal
Par. 4,33;, (1
Map, sheet 13). urbs tribus Simeon meridiem versus sila.

BAALAM sivo BALAAM, ut com- Magna est variclas noniinis los. 19,8 :

Vulg. Baaialli Béer Uamalli contra aii-

muniiis lorunl edidont's Viilgatae (DvSn,
stralem plagam, hebr. na'i "1X3 nSy2
"huLoXaâv,A 'loXiaii, B omill.), urbs in
Manasse cisiordanica seu occidcn-
triliu
'2^2, LXX BaXÈ-/. (B Baplz) zopsuojiévwv Ba[i,£0

posteris Caath assignata cum

tali sita, zaTa X(6a, A BxaXOsprjppajjawO 7:opcUO[j.£va)v

suburbanis suis 1 Par. 6,70 [00]. Loco 'lapisO /.xTà X!Ça, Syr. Bcalb-beth-Bama
 517 lîAALAÏll. BAAL ]IAM0N. 518

<[iia(' csl in meridic, Targ. lonalhan Ba- BAALBERIT (n^i2 ^'J2, i. e. Baal
ghalalh Bcer-Hamatli ad aiislrum, Arabs foedoris; BaaX6ïpt6), idolum, quod teni-
Baal-bab el liaiiia ausli'alis. Texliis he- pore Abimelecb filii Gedeonis a Slche-
liraicus de una iii'bo lo([iii vidclur, mitis colebatui- (lud. 8,33 hebr. ; 9,4 cl
ciiius duo eran.l noinina scil. Baalath cf. 9,4G nnn Sx nin, Baiôr^xespt'o, Vuig.
:

Béer (Domina pulei) seu Ramalh Negeb

fanum sui Berilh). Cum noliono
dci
(Rama austri). Foiiasse eadem est urbs
Baal foederis comparari potesl Zeu; Sp-
ac Ramothadmeridiem (25J~niaT, 1 Reg.
xioç Graecorum, Deus fidius Latinorum.
30,27). Situs ignoralur; nonnullorum au- Baal foederis ab aliis aliter cxplicalur :

<'lorinn coniectiiras rcfei'L Legendre apiid Baal qui cum adoratoribus suis focdus
Vlgouroux, D'ici, de la Bible I. 1324-1326. pepigil (Movcrs, Vigouroux, Lagrange),
S ed for lasse lexlus los. 19,8 eniendan- Baal, apud qucm foedera panguntur vel
dus est usque ad Baalolh (= Baloth
:
sacrificia focderum offeruntur {Nol-
15,24) pergentibus (LXX iropsuofjivwv) in deke), Baal cuslos confoederationis ur-
RamotbNcgeb (seu Ramotb ad meridieni bium, quarum caput fuorit Sichem
1 Reg. 30,27); cf. F. de Hummelauer ad {Wolf Baiidissin), Baal custos urbium
les. 19,8. Phoeniciarum, quem Sichemitae, inler
BA'ALBEK, urbs Syriae, apud quos eranl Cbanaanitae, coluerint (P.
Graecos et Romanos Heliopolis , in Scholz), Baal Beryli urbis {Bochart,
S. Scripturanon nominalur. Sed brevis Creuzer), cui opinioni recle opponitur
eius mcntio bic facienda est, tum quia Stephanus Byz. Berylum oxplicans ur-
eius silusnobis saepius inservit ad silum bem puteorum (nilNZ; cf. Zcilschr. des
aliarum urbium indicandum, tum quia Deutscbcn Pal.-Vcreins XJII. 1890,
variae urbes biblicae apud varios au- p. 145).
clorcs cum Heliopoli (Ba'alhek) componi
Cf. Morers, Plioenizier p. 171; Vigou-
I.
posse videbantur. Sita est in média Coele
roux, DIct. de la Bible1336; Noldeke in
I.
Syria seu planitie el-Beqù 'a inter Liba- Zeitschr. d. D. Morgenl. Gesellschaft XLII.
num et Antilibanum ibi fere ubi aqua- 1888, 478; Wolf Baudissin Real-Encv- m
runi divortium est et Nahr el-LUûni clop. fur protest. ïheoi. ed. 3, II. p. 334;
P. Sc/wlz. Goetzendlenst und Zauberwesen
<Leontes) meridiem versus, Nahr el-'Âsi
bei den alten Hebraeern 1877, p. 149; Bo-
'
Orontes) septemtrioncm versus defluunt
chart, Chanaan II. 17 (ed. Francofurti 1674,
Huius iirbis non fit mentio apud aucto-
p. 859); Creuzer. Symbolik und Mytholo-
res saeculo 3. vel 4. antiquiores. Nomen gie ed. 2, II. p. 87; M.-[. Lagmnrje, Étu-
graecum innuit Deuui Solcm ibi cultum des sur les religions sémitiques, Paris 1903,
esse. Aliqui etiam Ba'alhek interprctan- p. 84.

tur urbem Baal inter Baal et deum So-

lis facile quidem nexus
;

perspicitur; dil-
BAALGAD (IJ '•^'J2\ BaXayâô, A
ficilior est aUerius niembri
explicalio BaXyaô, los. 11,17; 12,7; raXyiX los. 13,
hek. Sed plura de bisinvesligare anoslro 5), urbs cbananaea, terminus maxime
scopo alienum est. —
Urbes biblicae, scptemtrionalis, quem Israolitae post
quae cum Ba'alhek eaedem a nonnuUis victoriam ad aquas Merom reporta tam
putabantur, sunt Baalatii, Baalgad, Baal alligerunl. Locis citatis sita esso dicitiu'
Hamon, Tbcbalb, Aven (Am. l.oi; sed in canipo Libani sub mojite Hermon.
vide s. vv. Probabililer Bnniyûs (Caesarca Philippi .

Vide etiam BAAL HERMO.N.

Abulfeda, Tab. Syr. ed Kohler p. 103;
Cf.
Burckliardt, Reiseii in Syrien, cd. Gesenius, BAAL HAMON (^'DH '"^'Jl, BjçXa-
p. i9ss,.;Bosenmuller,Bib\. Alteit. I. 1,119; ;xwv, Vulg. OA (|uae habct populos), lo-
2,280; Volncij. Voyage en Egypte et en Syrie
cus ubi Saloraon vineam habuit (Gant.
1825, II. p. 111-123;^. Chauvet alE. Isaiii-
8,11). Conlextus ui'bem videtur postu-
herl, Syrie, Palestine 1887, p. 610 ss.; Bae-
deker-Benzinger, Palaestina iind Syrien ed. lare. Commuuitei' (euselur eadem esse

5, p. 359 ss; M. Jidlien. Ba'alhek, His- ac Belina (ludilb 7,3) o\ Bolamon (ludilh
toire et description, Beyrouth 1895. 8,3) prope Dolbain [Tell Thllhân) la mon-
51!» IIAAL IIA.MO.N. Il A Al. :ii()

liliii- Kpluaiin; iimi |.i(.<iil ;i Tril Uù- l.ilai-i ni'qiitUqiiin haec cavriiia -il illii.l

tlfin iiiliT M'iili'iiilrioMcin cl (•riciili'iii Viinium (Pinii'ion , (h' (iim Kia\. losephus
inv.Miiliir iiiiiif Un- IM'ame. \'u\<' W'M- Inqiiiliir AnI. .\V. 10,3; Bell. iml. 1. 21,
l.AA.M. ;t; III. 10,7. .\b lioc Patiio locus a (irae-

BAALHASOR ("^Vjfn '^V2, lUXaaiGp, lis et Uomanis vdcaliis <'sl Ptmcas. Snp-
ponendiun igilnr est ctiiliim Pau in isia
15 naiXiai')-;, \ IhXXaicSp), loiiis iibi Ah-
regione siiccessisse euiliii Baal, cpii lem-
saloin aiTi'Os l'I grcjros possiilebal ; ihi-
pore llevaeorum et .Vniorihaeorum (cf.
(l(>m AiiuiomMU fratirm siium inUM' coii-
Onomasl. (vL Lmj. <.I0,H. 21i ibidem llo-
vixiiim oocidi iiissil proplcr iiiccsliim
rebal. Mons. (|iii isti cavernae imminel
iiiiu Tliainar sororo coiniuissiiiii ci Wrtx.
(ducrin 1. c. p. 313), est nions Baal Hei'-
i:\,-2:V. Sacr lexliis tlirit Baalhasor
lipliraim haec ault«iu
mon (Ind. 3,3) ipsi iugo montium Her-
fuisse iiixla ;

coininuiiiler ciMiscliir
mon innctus. Planifies aiilem, quae a
Kpliraiin iirlts,
vico Bûniyâs mei'idiem et occidenteni
quae vocatur Ophci-a los. 1S,23, Ephra
vci'sus extenditur, los. 11,17 apte dosi-
1 Ro?. 13,17, Ephron 2 Par. i:?,10,
gnari potuil planities Libani subter
Aphairoma (p^rarcc,
Macli. \i.^^'^
l

Kplucm lo. 11,04; mine el-Taii/ibe ])io-

montcm Hermon. Ilis perpensis — Baal
Hermon seu Baalgad nequit eadem exi-
po Beitin ^nolhel); v. APHAIREMA. lam-
ac IJâ^beyû ad occidenteni montis
stinuiri
vero inlor septcmtrioiiom t>t otcidenlein
Hermon in Wâdi el-Teim sita et multo
ah el-Taiyibe luinc est rnons Tell 'Asûr
minus eadem ncBa'albek (Hcliopolis) in
(1011 m.), (iiii iureinerito Baalhasor oxi-
Coele Syria.
slimalur.

Guérin, Samarie I. p. 210; Surreij of

Cf.
Cf. Robiiison, Neuere bibl. Foisch. p. 532-
West. Pal. Mem. 11. 298; G. A. Smith. 536; Survey of West. Pal. Mem. I. 95.
96. 109 ss.; 7^ Viguiirovx, Dict. de la Bi-
Hist. Geogr. of Ihe Iloly Land, Plaie I. IV.
ble I. 1337. 1339; /'. Bu/d, Alt. Pal. 1890
V; F. Buhl, -Ml. Pal. 1896, p. 177; D. Za-
p. 239-240.
neccltia, La Palestine d'aujourd'hui 1899,
H. 504. 505.
BAALI (Os. 2,1G[18]) v. BAAL.
BAAL HERMON (p^2^n hv2: lud.
|
BAALIA (niSys, BaaXta) Beniami-
3,3 "Aspawv; A BaXaEçaÔi; 1 Par. :),23 BaàX
Priore loco
nila, qui Davidi in Sicelcg commoranti
'Ep[j.wv', B BaiXeîii., BaaXc([ji;.
se iunxit (1 Par. 12, 'j;.
Iiid. 3,3)Baal Hernioii explicite dicilur
inons eiusquc situs in nieridionali re- BAALIADA {Vy^'J2, EXtaoÉ, B Ba-
jiionc Libani esse indicalur. Allero loco XEyoàe, A BaXXtaodé) , unus ex tredecim
(1 Par. 3,23) Baal Hermon acciiratiiis in- filiis David, qui Hierosolymis nati sunt
ler rcgionem Basan et iiionteni Hermon
(1 l*ar. 14,7). Idem vocatur 2 Reg. 5,1 G
ponitur i.extremitate meridionali
e. in
Elioda ij-^a, 'EXioaÉ) et 1 Par. :i,^'
monlis Hermon; ulriim hoc loco nions
an urbs Baal Hermon indicetur, ex textu Eliada (îTTiSn, EXiaôi). Nomen geniii-
non liquet; si nions, Baal Hermon eril
nuui aliis videtur Eliada fuisse, aliis
pars auslrahs montis Hermon; si urbs,
Baaliada.
haec sine diihio sila erat in descensu
australi montis Hermon. Comniuniter BAALIM V. BVAE.
consent Baal Hermon esse Baalgad :

BAALIS (DiSyn, BcXsiaaâ, B Btl-:na,

nunc Bnniyds (Paneas, Caesarea Phi-
lippi). Ad "septemtrioncm vici Bnniyiln A BsXiaâ) rexAminonitarum, qui lerii-
invenitur caverna, propc quam Nahr salem a Nabuchodonosor deslructa
Bâniyns^ unus de tribus iordanis fonli- Ismael filiiun Natlianiac misit, ut Godo-
bus, origiuem ducit. Hanc cavernam deo liam reliquiis ludaeorum a Nabuchodo-
Pan consecratam fuisse ostendunt in- i nosor praefcctum occideret (1er. 40,14}.
scriptiones, quae ibidem in aediculis ex .Vpud Flav. losephum (Ant. X. 9,3) no-
rupe excavalis adhuc cernuntur; cf. men scribitur BaaXsfijL (éd. Dindorf),
Guérin, Galilée H. p. 309-312. Unde du- BadcXttioç {éd. Niese].
 .•)22
S21 BAAL SALISA.

BAAL.MEON seu Baalmaon, Becl- parla David exsultans in verba pi'oru-

meon, lîelhinaon (pV'a ^U'2, "[Vjn n^n, pit : « Divisit (yiS disrupit) Dominus

]iya Sy"! n''3; Bs£X[j.£t()v, iviesXCojo, Bee>.- inimicos meos coram me sicut dividun-
tur aquae (Qia yiES instar rupturac
MacivotEz. 2;), 9 £7:ava}7trjYTie),
{x.aaao')V,oT-/.oç

urhs in planitic Medel)a sila et regno

aquarum). Propterea vocatum est no-
Sehon Amorrhaei régis Ilesebon sub- men loci illius Baal Pharasim » (locus
iecta; a Moyse expiignaLa, a Rubenilis
rupturarum seu stragium). LXX 2 Reg.
restiiula et ti'ibui Ruben assignata est
0,20 pro Baalpharasim bis vertunt èravr.)
Staxorwv. Ad hune eventutn apta fit allu-
(Num. 32, 38; los. 13,17; 1 Par. 5,8). Pos-
sio Is. 28,21 « Sicut enim in monte di-
teriore temporc a Moal)iUs i^eciiperala
:

intcr praecipuas eoruni urbes reputaba-

visionum (fïisnn) stabit Dominus ». •

tiir (1er. 48,23 Ezech. 25,9)

; cf. Inscript. ; Hts verbis locus quidam editus indica-
Mesa lin. 9 et 30. lereniias et Ezechiel tur. Is quaerendus est alicubi prope
loc. cit. vastationeni et direptioneni vallem Raphaim seu planitiem el-Buqei'a
Baalmeon annuniiant propter odiuni et inter lerusalem et Bethlehem nam antc ;

inimicitias incolarum in populum Dei. pugnam cum David commissani Philis-

— De situ nolat Onomasticon Eusebii et thaei in valle Raphaim sese diffudcrant
S. Hieronymi {éd. Lag. 232,43 et 102,5) :
2 Reg. 3,18; 1 Par. 14,9.
« Beelmeon trans lordanem... est auteni
Cf. Uévin de Haninie, Terre Sainte 1897,
viens usque nunc grandis iuxta Baani in II. 136; E Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 91.
Arabia, ubi aquas calidas sponte humus
offert, cognomento Beelmaus, distans BAAL SALISA [T\Xlh'-à Syn, BxtOa-
ab Esbus (Hesebon) millibus novcm » piaa). Cum Elisaeus propheta in'Galgala
(Eusebius non habet iuxta Baaru, sed (Djildjilia ; v. GALGALA 3) esset, vir qui-
zXrjaîov Tou ôpou; xwv Ôspiiôiv uSàTwv). dam de Baalsalisa ei panes primitiarum,
Nunc vicus Tell Ma'm ad orientem ma- viginti panes hordeaceos et frunicnlum
ris Mortui superioris et meridiem versus novum in pera sua attulit, quibus cen-
ab Hesbân (Hesebon). Quattuor horis a tum discipuli pi'ophetae saturati suiit
Ma'în iuxta ripam dexteram WâdiZerqâ (4 Reg. 4,42). — Onomasticon [éd. Lag.
Ma'ln scaturiunt aquae calidae, hodie 239,92 ; 107,11) : « Bethsalisa (BaiOaapi-
Hammdm el-Zerqâ i. e. balnea Zerqd di- aaO)... est autcm villa in flnibus Diospo-
ctae, apud Graecos Callirhoe, apud Flav. leos quindecim ferme ab ea millibus
losephum (Bell. iud. Vil. 6,3) Baaras. distans contra septemtrionem in regione
Praeterea vide BEAN et BEON. thamnitica ». His vicus Kefr T/iiltk a
Tristram, ïbe Land of Moab p. .303 ss. Diospoli (Lydda) inter aquilonem et
Cf. ;

Survey of East. Pal. Mem. I. 176 ss.; F. orientem situs satisfacere videtur, ut
Buhl, Alt. Pal. 1896. p. 123. 267; D. Zanec- Conder cxistimat. Melius tamen alii (ut
cliia, La Palestine d'aujourd'hui 1899,11. 100; Riess, Marta) Baal Salisa componunt
liiess, Bibel-Allas éd. 3, p. 4; /. Fahrngru- cum Khirbet Sirisia, qui vicus Lyddae
&er, Nach Jérusalem éd. 2, 11.132; Zeitschr. propinquior est quam Kefr Tlidth;
des Deutschen Pal.-Vereins II. 1879, p. 5
ipsum nomen Sirisia huic opinioni mul-
atque etiam VII. 1884, p. 196 ss., ubi aquae
Callirhoe potius compoiiuntur cum fonlibus
tum favet, praescrtim si Icctiones grae-
calidis Essarâ, quae diinidia hora ad meri-
cac BaiOapiaa, BottôciapicâO respiciuntur ;

diem Wâdi Zerqû Ma'în scaturiunt et ri- distantias autem in Onom. indicatas
vurn in mare Mortuum eniitlunt. sacpc vel iusto maiores vel minores esse
abunde constat. Immerito autem Conder
BAAL PHARASIM, BAALPHA- duo loca distinguit Baal Salisa [Kefr :

RASIM (aiins-Sys, BaàX «I>apao(v, Thilth) et Bethsarisa iu Onomast. Euse-

Oapaaîv), locus ubi David brevi
AtaxoTCT) bii {Khirbet Sirisia). Insuper v. SA- —
post tertiam unctionem, qua rex totius LISA.
Israël unctus est, Philisthaeos devicit Cf. Riess, Bibcl-Atlas éd. 3; 31ar(a apud
(2 Reg. 5,20; 1 Par. 14,11). Huic victo- Vigouroux, Dict. de la Bible 1. 1342; Conder'
j

riae nomen loci debetur; Victoria enim ;

inSurvey of }yest. Pal. Mem. II. 298. 299.
 lAltVl.ON.

BAALTHAMAR y^^2r\ "^'JZ. BaàX uomiMi rccrnsclui' Neli. 10.27 inlcr ca-
Ha;Aaç), locus pinpe Bcniamin.
(liihaa pila populi, a cum Deo
t|uibus focdus
('.uni iiiitloiim li'iluis Israël propicr renovalum signabalur.
S(t>liis (ialiaoïiilarum contra (laltaa \Wn- 5. Pater Sadoc in acdilicandis mûris
ianiiii aciom insliiivisscnl ol diiobus dir- lerusalem occupai! (Neli. 3,'4; s:yn).
Itiis ropiilsi o.-seni, lorlio die propc Baal-

thaniar congreiiati insidiis ciroa Gabaa BAASA (Xry2 vcl ii'Z"J2. Baaaa),
positis RiMiiaininitas (Icviceninl (Iiid. -20. iiMliiis rcx Israël, condilor secundae
X\). ïtMiipoie lùischii cl S. Ilieronyini d.\nasliao, lilius Aliiae de domo Issachar
prope (iabaa eiat vicidiis Rr.OOajjLâp, Bc- (3 Reg. 15,27. 33;, ex genei'c baud nobili
Ihainaii ^Onoinast. éd. 238,73 et I.ag. nriiuidus, quamobrem lelui piophela
100.23). Vicum hum^ a Gabaa aquiloucin euni de pulvere exaltatum esse dicil,
versus abfuisse F. de Hummelaiiev ex (3 Reg. 10,2). Erat diix in exercitu Nadab
eonlexlu lud. 2(),2'.»-:{:; eruil; insidiae lilii leroboam; sed insidias insirucns re-
tMiiui ab occidtMile et ab ausiro circa gem, cum Geblielbon urbem Piiilistliaeo-
(iabaani dispositae oianl robur c\er-
;
rum obsidcrel, inlerlccit ac pro co 24
oifus via iani bis tcntata
infelioiter annis regnavit in Tliersa urbe regia
Gabaain fuiiam simulât; Hcnianii-
petit, ounienKiue domum leroboam pcrcussil.
nitae Gabaa dcscendunl, dein in profun- (3 Reg. i:j,27 ss.). Tolo regni sui lem-
duni delapsi versus Betlicl i. e. soptem- pore bella gessit cum Asa rege luda e(,
Irionem versus asccndunt et Haalthauiar eo usque progressus est, ut Ramam ur-
usque pelliciuntur; tum vero qui fugani bem caperet atque munirel, quo régi
siniulaverant. résistant et qui in insidiis luda omnem adilum ad terram septcm-
latuerant, urbem Gabaa adoriuntur; in- trionalem praecluderel; verum Bcna-
Beniaminitarum scquitur.
i:ens cladcs — dad rex Syriae, ([ui hucusquc foedere
L. Heidet apud Vigouroux, Dict. de la cum Isi'ael coniunclus luerat, donis ab
Bible I. 1343 situm agnoscil in ruina Asa oblalis permotus l'egem Israël ag-
quadam Gabaa [Tell el-FiV) inter aqui-
a gressus est ei([ue ei-ipuit urbes septem-
loncni ctorientem sita inxta Wâdi 7Mm- Irionales Abion, Dan, Abel Betb Maacba
ri, quo nomine antiqua vox Thamar et universam Ccnneroth, omnem scilicet
conservari videtur. terram Nepbthali; quo faclum est, ut
BAANA {-:'J2, Baavâ). 1. Fil i us Baasa a Rama discederet (3 Reg. 15,10-
22; 15,32; 2 Par. 10,1-6; 1er. 41,9).
UiMiinion de Beroth urbe tribus Benia-
Idololalriae deditus sicut leroboam fccit
min. Baana et Rechab frater eius, princi-
pes latronum seu duces turmarum,
malum coi'am Domino (3 Reg. 15,34) et
a lelui pi'opbeta edoctus est totam do-
ijuorum belli gerendi ratio a lalrociniis
parum aberat, Isboseth filium Saul su- mum suam ob ista peccata exstinctum
iri ipse quidem dignitate regia pollens
per slratum dormientem occiderunt ;

eiusquc caput ad David in Hcbron attu-

morluus est et sepultus in Tliersa urbe
regia, sed iam in Kla filio eius post duos
Icrunt. Rati quidem erant se gratum Da-
vid régi lacturos esse, sed haec spes eos
annos regni compléta est ruina a Ichu
praenuntiala (3. Reg. 10,1-13; 21,22;
fcfellit; iubente i^egc manibus pedibus-
4 Reg. 9,9).
que praccisis super piscinam in Hebron
suspensi sunt (2 Reg. 4,2.o.G.9).
Secundum Vulgatam 3 Reg. 16,7 Baasa
occidit eum, hoc est lebu filium Hanani
2. Pater Heled de Xetophalbi viri for-
tissimi in exercitu David (2 Reg. 23,29;
prophetam sed in Icxtu hebr. et LX\
;

deest illud additamentum Vulgatae hoc :

1 Par. 11,30).
est lehu filium Hanani prophetam; sen-
3. Filius Husi, unus ex duodecim
sus est Baasa occidit eum scilicet lero-
:
pracfcctis Salomonis, qui praeerat in
Ascr- et Baloth (3 Reg. 4,16; azyz).
boam vel potius domum eius.
4. Unus de iis, qui cum Zorobabel ex BABEL, BABYLON, BABYLO-
captivitate reduces primo loco enume- NIA, BABYL.ONII.
rautur (^Esdr. 2,2; Neb. 7,7). Eiusdem 1. Nomina. Babel et Babxlon hc-
 526

braicc et chaldaicc Sl2 et graecc Ba- quia in locum Assyriorum successit,

appcllationc
etiam nomine ^Wii designatur (4 Reg.
guXtov audit, iioininc ab
indig-cna bûb-ïlu derivalo, quac sicut al- 23,29; 1er. 2,18; Thren. 5,6; cf. Judith
téra Kn-dingir propric portam Bei etiam Cyrus et Artaxer-
1,5. 10 etc.). ita
signifioat; pro hac vero explicatione in xes, reges Persarum, (jui tiironiun ba-
Genesi (11,9) etymologia minime l'alsa a bylonicum occuparunt, titulum « régis
radiée hebraica SSl « confundere » Babylonis « habent (Esdr. 5,13; Neh.
substituiliu'. Vulgata fere semper Baôy- 13,6). —
Incolae autem urbis et provin-
lon vertit, Babel semel lantum (Gen. 1. c.) ciae Babyloniae semel Sll W2H viri
et Babi/lonia solum pro graeco Ba6uXwv Babylonii \oca.ni[jT (4 Reg. 17,30), et in
(Baruc'bl,l. 4; 2,22; 6, 1. 2. 3; 1 Macb.
textu chaldaico semel K^Sm (Esdr. 4,9),
6,4) et BaSuXowîa (2 Mach. 8,20). Nomen
sicut in graeco BaSuXoVnot (Bar. 6,1 Dan.
tum urbem Babylonem, tum regionem ;

Babyloniae, tum rcgnum babylonicum 14,2. 23. 28 Theod. [LXX o'i àTzb t% ywpaç]) ;

désignât. Urbs ab ipsis Babyloniis variis pariter Vulgata rex Babyloniorum vertit
aliisnominibus appellabatur {Ka-dingir, pro S22 -jSa (4 Reg. 20,12).

Babi-dingir, Tintir, Shu-an-na, E etc.) ;

W. Gesenius, Thés.
Cf. ling. hebr. 211 s.;
in S. Scriptura etiam filia Chaldaeorum
Frd. Delitzsc/i, Paradies 212-6; Eb. Schra-
(DiTirs T\1 Is. 47,1) et Sesach {r^^vi 1er. der, Keilinschr. und Alt. Test. éd. 2,118-20.
25,26; ol,41), quod ultimum varie expli- 127-9; F.Hommel, Semiten I. 238-40; F. de

carunt Knabenbauer in 1er. 1. c;

(cf. J.
Hummelauer, Comm. ia Gen. 3U» s. 337 s.

V. SESACH). Regio Babyloniae simplici-

2. Descriptio. Babylonia sensu stricto
ter S23 (1 Par. 9,1 ; Ps. 136[137],1 ;

ea fere regio est, quae hodie Irnk-Arabi

Micb. 4,10etc.;cf. chald. Esdr. 5,12 etc.), audit, circa inferiorem partem fluminum
vel plenius ^23 yiN (1er. 25,28) atque Euphratis et Tigridis fere inter gradum
in textu chaldaico Sia nJna provincia 30. et 34. latitudinis septemtrionalis
sita. Limites naturales ex una tantum
Babi/lonis (Esdr. 7,16; Dan. 2,48 s.; 3,1.
parte australi sinu Persico determinan-
12. 30 [Vulg. 97], communias vero tur, atque ne hic quidem iidem semper
yjT\2J appel! atur [Viilg. Sennaar Gen.
fuere, cum aquae maris quotannis magis
14,1. 9; Is. 11,11; Dan. 1,2) vel ynx (c. 22 metris) a terra recédant. Versus
occidentem Babylonia desertum arabi-
rjyà (Gen. 10,10; 11,2; Zach. 5,11), in
cum et syriacum tangit; in parte septem-
libris prophetarum autem Dni2?3 yiN trionali confinis est Mcsopotamiae et
terra Chaldaeoriim 23,13; 1er. 24,5
(Is. Assyriae; in latere autem orientali su-
etc.) vel aiTil7D siheaddito {Vulg. Chal- perius quidem paulo ultra Tigridem us-
que ad radiées montis Zagri excessit,
daealer. 50,10; 51,24. 35; Ez. 11,24; 23,
inferius vero Tigride terminabatur. Iota
16; Chaldaei Ez. 16,29). Praeterea a com-
provincia magna erat et est planifies,
mercio appellative etiam terra Chanaan
montibus et collibus carens; quare apte
i. e. terra mercatoruni vocatur (Ez. 16,
primi accolae « campiim in terra Sen-
29; 17,4), sicut Babylon urbs negotiato-
naar » invenisse narrantur (Gen. 11,2
rum dicitur (Ez. 17,4; v. infra). In tex-
nî?p2). Planifies haec duobus illis ma-
tibus cuneatis plura alla nomina regioni
Babyloniae vel partibus eius tribuuntur, gnis fluviis Euphrate et Tigride alluitur,
ex quibus praesertim Sumer potissimum qui hodie communi ostio Shatt el-'Arab
pro regione australi (v. infra) et Akkad dicto in mare descendunt, antiquitus
pro regione septemtrionali, atquc Kar- autem separata ostia traduntur habuisse.
dunias pro parte superiore notanda sunt. Quae narrante Phnio (VI. 27,130) ideo
Regnum babylonicum similiter S22 au- in unum convenerunt, quod longo tem- <(

pore Euphraten praeclusere Orcbeni et

dit, praesertim in titulo regum Sm TjSn;
accolae agros rigantes, nec nisi per Ti-
quemadmodum vero alibi idem regnum. grim defertur in marc » at praeter ;
OirlitMiosiliam i|Wf Kiipliralt's, mai:iiam (111111, III (iccidciilali llnvii iiarlr, qiKid
liMiat> ar liiliro|tiam uiidis suis alVcrcns, Nabiicliiidnriosor si" l'cpai'assc atijuc pei'-
paiilatim <\U\ ostium xidi'lur pracclu- leciss.' in inscriplion(> in liira .Mmrfid
sissi>, sk'iil eatltMU (le causa a(|iias sinus inventa referl; reliquiae liarinn aediiim
PiM'sici rliain nuiic qiiolannis roccdcro pi'oliabiliter in rnjnis liâbil (E-sagila) iM
facil. Alii lliivii in ipsa Halixlonia vix liirs Minn'ii/ K-zida' snpersunt, licelalii
invoninnlui'; ca tpiai> in S. Scripliira no- ruinas liâ/iil aliter explicent (v. infra'.
niinanlur Ihimina Iiub!/loin.< Ps. lie. Teiiipla antem illa, uti reliciua pleraqiie
[i:n],l') pitlius canalos arlo l'acti dici-ndi a|ui(l IJabyloniDS, pinribns gradibus,
siinl, u(i Chohar i''::: Kz. I.l .'le. et ut plurimnm scptcin, forma pyr'ainidali

Ahava (Ksdr. S.i?;. 21. :!h.Meso- v. 1 in

assni'gi^bant, uti in Bivs Nimrûd etiam
potaniia in Knphraleni inlhinnl. ni Ha-
nunc apparel. Unde rêvera lurres sacrae
anti(iuissimae sunl. et <qiinio illa ma-
Itor pi2n 4 Reg. 17,0; lS,il; Par. 1
gnam liabet probabililatem, (]iiae reli-
;i,26^ el lorlasse Ilala ^ Uc>-. 18, H (piias tuiris (jatit/hnicae ((ien. 11,4) in
Vidg.). ruinis allerutriiis templi, probabilius in
j

lrl>cs praoci]inao in liliris sacri» toni- liirs Niinn'id, servatas esse censet. Quae
mcnioratae snnt Habvlon, Ai-acii (lù'cch, qnidcm « tnrris Nimrud » in ripa occi-
Warkii), Aoliad (AkUad, A-adtM, Ciia- dcntali sita est, in i)arte nrbis oliin Boi'-
lanne foi-tasse = Ni|)pnr?i, Cnllia (for- sippa {Barsip] dicta, et scptcin gradus
lasse Tell Ibrahim), l r ^l'rn, el-Mughair;. babebat diis septein planctarum sacros,
Aliae potins ad Mesopolamiain (Ana, scil. inciplendo ab inferiore Adar-Sa-
Ava, Gozan, Haran, Hcscph) vcl Assy- lurno, Istar-Vencri, Mcrodacb-Iovi, Ncbo-
riam lïhalassari vel Syriani iSephar- .Mcrcurio, Ncrgal-Marti, Sin-l.nnac, Sba-
vaini vidcnlni- perlinuissc. E\ nionn- masb-Soli, septenniuc coloribus picta
incnlis anlit|nis praelerea célèbres suni erat, scil. eodmn ordine nigro, albo,
Sippar i.[fm Habha). Nippur (Niffer), lutco, caeruleo, coccinco, argenteo, au-
Eridn {Abti Shahrain), Upi (Opis, prope reo. Eae qnae bodie parent ruinae alti-
Ma)i'ijur Beled;, Sirgnlia (re//o), aliae. De tndinern 72 fere metrorum attingunt.
urbilius biblicis v. spcc. arlic.
Urbs Haltylon ex ntraqiie parle En- Nolanda tamen etiam est opinio ludaeo-

pliratis eo in loco sita erat, ubi bodie rum a LXX interprelibus cxpressa, qui in
lextu Isaiae 10,8 iiaec verba régi Assur sup-
pagns Mille exstal. Muro duplici vel tri-
ponunt : OOx ëXaêov ty)v /tôpav r/jv èTrdtvto
plici lalissimo (1er. .'il, 13. 58) elallissiniô
Baêu).(ôvoi; xai XaXavvï], o-j ô TfjpYÔç wxoSojirjOr,
circumdala erat, qui secnndnm descri-
(cod. BNAQ etc.); si Chalanne (Gen. 10,10)
plionem Herodoli il, 178 ss.) oO cnbilos cum traditione quadain bebraica esse Nip-
largus el 200 cubitos altns qnadrum pur supponanius, secundum opinio-
(A't/fi"?-)

magnum formabat. cuius singnia latera
in muro exleriorc longitudinem 120 sla-
diorum, stadiornm iiabe-
in inleriore 90
bant; unde ambilus totius civilalis 480
stadiornm erat. Origo nrbis in S. Scri-
plura ad prirnam generis bumani post
diluvium aetateni referlur (Gen. ll,l-9,\
atque eliara ex monumcnlis cuneiformi-
i)us eam antiquissimani fuisse apparel.
Illud etiam, quod lexlus
coctis laleribus l)itnmine iunctis
aedificatos esse, ex ruinis
nunc manent, manifestum
bris erat templis antiqnissimis, ex qui-
bus maxime duo laudantui', E-sar/ila,
Belo Merodach dedicalnm, in oriental
EuiiJiralis ripa et E-zida, deo .Nebo sa-
nern hanc ibl turris babylonica aedificata esse
dicenda foret, ubi nuperexpeditioamericana.
ducibus /. /'. P(ders et //. V. Ifilprcclit
suscepta, anliquissimum Bell lemphiin eflo-
dit; consequenter tune mentio uibis Babel
immerilo in texturn Gen. 11,9 irrepsisse cen-
senda foret. Quod lamen ex unicoillo textu
LXX inlerpretum non satis solide probari
palet. Cf. /'/•. Homiiicl apud /. Hastimjs,
Dict. of thc Biblt! I. 213 a.
sacer notât,
muros Praclcr duo illa aliaqiic plura Icmpla
quae ns(|ue in urbe Babylon etiam palatia magna
est. — Celc- regum cclebrantnr, praesertim a Nabu-
cbodonosor exstriicta, quorum reliquiae
bodie praesertim in arce el-Qasr dicta
supersunt. Insuper célèbres erant apnd
anli({iios borli pensilcs a Semiramidc
P.LETHIELLEUX. Editor ..ftuTir.
529
dicli, (|uos I. Oppert iiiruinis Arnran ibn
AU, alii ciini H. liassam, F. Dclitzsc/i etc.
poliiis in ruina Jiâbil, dicta exstitisse
censent. — Ex ipsis autem urbis ruinis
gloria alque opes vcleris Babylonis, tota
antiquilaie célèbres, satis elucent, pro-
pter merilo a propheta dicebatur
((lias
« g'ioriosa in rcgnis, inclyta superbia
Chaldaeoruin» (Is. 13,19), habilans super
aquas multas (Euphrateni scil. et canales
eius), locuples in Ihesauris (1er. 51,13;
V. infra). —
Ruinae istae Babylonis et
reliquarum antiquae Babyloniae urbiiim
nostra aetale magna ex parte perquisitae
sunt. Postquam iani saeculis praeceden-
tibus plures missionarii et viatores, prac-
cipue Emmanuel de S. Alberto 0. Carm.
(c. 1700), G. Niebuhr ,1765), /. de Beau-
champ (178o), ruinas illas visitarunt et
ex parte descripserunt, hoc nostro sae-
culo praeeuntibus CL I. Bich, lier Por-
ter aliisque potissinnim opéra et studio
Anglorum H. RaivHiison, W. K. Loftus,
I. E. Taylor (1849-o5) et Gallorum
F. Fresnel, F. Thomas, lui. Oppert (18ol-
Hormuzd Rassam Syri (1879-
54), postea
82) multi anti(iuitalis thesauri, praeser-
tim in situ Babylonis atque Ur et Erecb,
reperti snnt. Praeterea E. de Sarzec rui-
nas urbis Sirgulla {Tello) (1875-80), uni-
versit.is pennsylvaniensis aniericana du-
cibus I. P. Peters et H. Y. Hilprecht
thesauros Nippur (Niffer) (inde ab a.
1888), expeditio turcica duce V. Scheil
urbeni Sippar (Aiu Habba), societas ger-
manica (Deutsche Orient-Gesellschaft)
magnam partem urbis Babylon, alii alios
situs perscrutati siint.
Rosenmilller, liihl. Alterth.
Cf. E. F. K.
I. 2, 1-90; C. I. Narrative of a journey
Ric/i.
to the site of Babylon in 1811, London 1839;
C. Hilter, Erdkuntle XI. 682-1074; H'. K.
Loflus, Travels and Researches in Chaldaea
and Susiana, London 1857. /. Opperf, Expéd.
scientif. en Mésopotamie, 3 voU., Paris 1859-
63; /. Brilll, Herodots babylon. Nachrichlen
'l. II. Leipzig 1879-85; Frd. Delitzsch. Pa-
radies 39-41. 169-243; id. Babylon, Leip-
zig 1901 ;Eh. Schrader, Keilinsclir. und
Alt. Tesl. éd. 2, 121-7; E. de Sarzec, Dé-
couvertes en Chaidée, éd. L. Henzey, Paris
1884 ss. ; Fr. HomineJ, Gesch. Bab. u. Ass.,
Berlin 1885-89, 58-134. 180-236; C. P. Tiele,
E-sagila u. E-zida in Zlsclir. f. Assyr. JI.
1887, 179-90; iVZ. G/rtser, Skizze der Gesch.
30
u. Geogr. Arahiens II. Berlin 1890, 320-2;
Fr. Kaulen, Assyr. u. Babyl. éd. 4, Frei-
biirg 1891, 5-17. 72-111; //. F. Hilprecht,
Tiie Bab. Exped. of the Univ. of Pennsyl-
vania Ser. A, vol. J. Pars I. et II. Philadel-
phia 1893-97; id. in Récent Research in Bible
Lands, il». 1897, 45-93 id. Die babylon. Aus-
;
grahiingen im Bel-Tempel zu Nippur, Leip-
zig 1903; /. P. Peters, Nippur or explora-
tions and adventures on (he Euphrates I. IL,
New-York 1897: C. Bezold, Ninive und Ba-
bylon fsd. 2, Bielefeld 1903, p. 3-21.— Alla
V. infra et in art. ASSYRIA.
3. Condîtiones naturales. Conditio-
nes Babyloniae naturales similes sunt iis,
({uae in inl'eriore Assyriae parte haben-
tur; at cuni Babylonia niontibus careat,
niulto vehementioribus solis aestibus tor-
retur. Lapidibus pariter caret, sed ter-
rain latcribus aptissiniani multosqiie
bituminis puteos habet, quod optimc
caementi loco adhibetur. Fertilitas au-
tem soli, quod totum fere alluvio con-
stat,ve! maior est, quam in Assyria,
dunimodo aquae in lluviis abondantes
canalibus ad horlos et agros irrigandos
distribuantur. Quamvis enim uterque llu-
vius, Euphrates et Tigris, eliam natu-
raliter quotannis regionem inundet, et
praesertim antequam aggeribus contine-
retur, totam planitiem maris instar ope-
riret (Herod. 1,184), aqua tamen neque
ad omnes agros perveniebat, neque pro
toto anni tempore sufficiebat. Canalibus
autem per totam provinciam ductis tanta
soli fertilitas erat, utfrumentum in agris
sexagesimum et centesimum, immo si
Herodoto fides habeatur, ducentesimum
et trecentesimum fructum attulerit (ffe-
rod. i,i93; et Plin. XVIII. 18,170 etc.).
Arbores autem vix gignit praeter palmas
{Herod. ib. Xenoph. Cyrop. 7,5. 11 etc.)
;
et tamarices ac populos euphraticas
[D^2rj Ps. 130 [137], 2 etc. Vulg. saliccs),
in quibus ludaci in exsilio suspendebant
organa sua; licus vero ac vineae et oleac
aliaeque arbores non nisi in hortis cul-
tae inveniebantur; similiter schinus et
prinus in pomario Susannae a duobus
senioribus indicatae (Dan. 13,54. 58)
aliunde in hortum illum translatae illic-
que cultae esse poterant, neque neces-
sario pro arboribus indigenis sumendae
sunt (V. artic. spec). Animalia eadeni
 UAIJYI.ON. :;;{:>

rt'rotiiiaeinAïisyria orcm-rohanl, cvccplis eliam plurimam cullus et luimanitaii-

ildcibus iir>isi|iio ol aliis moiilimii iiico- al(int> ndigionis pai-tem a populo de
li^ \. ASSVIU.Vt. Ktiiios voloivslJaltylonii \i(|o accepeninl. —
l'osleiioi-e aetali'
-> asiaos orient is » \el » asinos nioii- tcriia ipiaethim nalio paulatim cum in-
timu » ai)pi'llaliant, oo quod probahililcr cidis Babyloniae videiui- j^M-mixla esse,
eos o\ roirionr iiioiilimn oiiciilalium ac- Chaldaei scilicel. (iiii primitus in re-
coperanl. gione australi mmus nian' sedes suas
habebani, iiide wvo idenlidem in Baby-
Cf. Ratrlinson, Vive sreal Monarchies
Ci.
loniam irruperunt. douce ibi lirmas
cd. 4, LonJoii 187'.i, I. 33-i'.); G. P. E. ber-
cum leliquis sedes partemquc maguaiii
l/iolvl. Sur (]uel(iuos inrlaux et minéraux
polestalis acquirerenl. Unde factum est,
provenanl de lant. Chaldée, iti Comptes
rendus Acad. Inscript. XIV. 1887. 472-81; ut Babylonii omnes in lil)ris prophela-
Rev. arcliéol. 1887
I. 10-7; P. Jensen u. If. rum sacpe Chaldaei appollarentur (v.
Zinimern, Namen u. Zeichen liir HausUiiere supra), et cum advenae isti prae céleris
bei Gudea, in Zlschr. f. Ass\r. 111. 1888, studiis asironomicis inciimbercut, etiam
198-210; Br. Meissner, BabyJon. Pflan/en- classis ([uacdam sapienliuni astrologo-
nanien ib. VI. IS'.M. 289-98; T/i. G. Pin-
rum nominc Chaldacorum designaba-
c/ies, Names ot Plants and Ihings niade the-
lur (Dan. 2,2. 4; v. infra).
refrom in Bab.. in Proceed. Soc. Ribl.Arcli.
XIV. 189i. 308-11. —
Alla v. in art. AS-
Babylonii in S. Scriptura im[)riinis
SYRIA. agri culluram cxercuisse perhibentur
(1er. ')0,16}, id quod indoli regionis om-
4. Incolae. Nomi-od, de Cliii^ filio nino conveniens erat. At vel magis ccle-
Cliain gonilus, in libro Geneseos princi- brantur ab anli(piis ob eximiam texendi
pinni rogni sni dicilur habnisso in Ba- arlem, polissimum quia « colores diver-
bylon et Arach, ol Achad el Chalanne in ses picturae intexere Babylon maxime ce-
terra Sonnaar (Gen. 10, iO). Primi igitur lebravit el nomen imposuit » {Plin. VIII.
Babylonii inxia S. Scriplurani non Se- 48, 19G) ;
quae quidem Icxlurae élégantes
mitis, scd Ciishitis scn Chaniitis adnu- et tenues Romae antiquitus lanlo in
inorandi siint. Atquc id (luideni ex mo- pretio eranl, ut Catonis tempère tricli-
numentis satis manifeste apparet, qnae naria babylonica « sestertium octingen-
incolas primilivos minime Semilas fuisse tis minibus venisse » dicantur (ib.).
flare ostendimt. Multi enim lextus aiili- Unde intellegimus, cur pallium illud
qiiissimi non in iinpua semitica, sed ea " coccineum valde bonum », quod in tex-
quam dicunt sumerica conscripli siinl, tu hebraeo « pallium de Senaar » (miN
alqiie etiam characteres cunéiformes ad
voces huius linguae non seinilicae e\-
yjW) appel latur, tantam pulchritudinc

piirnendas primitus inventi apparent. sua vim in Achan habuerit, ut eum ad

Ouinam vero fuerinl isti Sumerii, parum furlum de analhemale lericho pellicerct
constat; plerique oos Turaniis affines (los. 7,21). Atque eliam mullis saeculis

fuisse atque ex Asia central! in plani- postea panni babylonici varie picti in
tiem Sennaar descendisse censent. At- mercalu tyrio specialiter commemoran-
cpie etiam hoc verbis S. Scripturae satis tur (Ez. 27,24), et in ipsis imaginibus

consentaneum videtur, cum primos in- Chaldaeorum filii Babylonis accincli bal-

colas profectos « de oriente » campum teis renés et tiaris tinclis cooperti dc-
in terraSennaar invenisse référant (Gen. scribuntur (ib. 2.3,14 s.). Praeterea—
H,2;cf. F. de Ilwnmelauer in h. 1.). sicut Assyrii, ita vel magis Babylonii a
At praeter istos etiam Semilas iani re- commercio laudanlur; Babylon enim to-
motissimis temporibus in Babyloniam tius Asiae emporium erat, quo terra ma-
venisse, ex textibus cnneiformibus vetii- nque (Is. 43,14) merces ac mercatores
stissimis semitica lingua scriplis recto ex India et aliis dissitis regionibus cou-
concluditur. Qui paulatim priinis illis fluebant, omnes argentum et aurum
Sumeriis praevaluere, et permixli cum quaerentes (Is. 13,14. 17). Quare merilo
ipsis totius provinciae domininm adepli <<ui-bs negotiatorum » (Ez. 17,4) et terra
sunt; sed praeter scripturae characteres eormn « terra Chanaan » i. e. terra
S33 BABYLON. ri34

mercatoi'um vocaLur (Ez. 1G,29; 17,4; septem planclarum exslructa fuisse iam
cf. I. Knabenbauer in h. I.), t^t iiilor supcrius diximus. Cultui divino colle-
eos qui mercatiim tyriiim frequentabant, gium saccrdotum praeerat, quod in tem-
ctiam Babylonii ciun inercibus suis, pal- plo Bel babylonico septuaginta niinistris
liis byacintbinis et acu varie pictis ta- sacris, oxcepiis uxoribus et parvulis con-
petisque versicoloribus noniiuantur (Ez. stabat (Dan. 14,7 ss.). Oblationes autem

27,23 s.); naui Assur hoc loco, ul sac- qiiotidianae in honorera Bel dicuntur
pius alias (v. ASSYRIA n. 1), potissimuni fuisse « siniilae artabae duodecini et oves
de Babyloniis accipienduni esse luni ex qiiadraginta vinique amphorae scx » (ib.
terapore vaticiuii post eversuni Assyrio- V. 2), quemadmodum v. Na-
gr. etiam
rum regnum, tuni ex inercibus proposi- buchodoiiosor similia dona quotidiana
lis indicatur, licet fortasse etiam Assyrii « in niensam Marduk et Zarpanit domi-
devicti cum mercibus victorum ad nun- noruin suoruin » se obtulisse refert (Gyj.
dinas tyrias venisse intellegi possent. — Grotef. Col. 1,16-28). Etiara serpentes
Commei'cio illo florentissinio magnaqiie in cultu idololatrico apud Babylonios
totius provinciae ferlililate ac bellis fé- magno in honore fuisse (Dan. 14,22 ss.),
liciter gestis opes atque divitiae incola- ex monumentis et textibus cuneiformi-
rum in immensuni crcvere (1er. 50,37; bus clare apparet (v. DRACO).
;31,13). At simul, ut fere fit, mores per-
Praeter libres in art ASSYRIA notâtes cf.
versissimi, superbia magna atque libido P. Haupt, Die sumer. Familiengesetze, Leip-
irrefrenata, invaluoruuL; qui praeser- zig 1879; Fr. Hommel. Gesch. Bab. u. Ass.
tim cultu idololatrico turpissimo in dics 237-68; id. Der bab. Urspr. d. aeg. Kultiir,
magis corrumpebantur, maxime cum Miinclien 1892, 1-45; id. in Transact. of t,he
lege publica, quani Hcrodotus iure al'ay t- IX. internat. Congr. of Orient, vol. II., Lon-
oTov Tôjv vofjLwv appellat (1,199), mulieres don 1893, 218-44; II. Zimmern, Bab. Buss-
in honorcm deae Istar ad turpitudinem psalmen, Leipzig 1885; id. Beilr.z. Keniitnis
d. bab. ReUgion I. (Assyriol. Biblioth. XFI.),
adigerontur (Bar. 6,42 s.). Prophetae
ib. 1896; A. H. Sayce, Religion Lectures
saepius superbiam magnam Babylonio-
:

on its origin and growth as

rum(Is. 13,11; 14,11-14; 47,7 s.; 1er. 50,
24. 29.31 s.; 51,1 Vulg. etc.) et crude-
litatem atque scelera eorum (Is. 13,9.
11; 47,6; Hab. 1,6. 10; 2,:; s. etc.) vitu-
illustr. by Ihe
relig.of Ihe anc. Babylonians (Hibbert Lec-
tures 1887), éd. 4, London 1897; P. Jensen,
Die Kosmologie d. Babylonier, Strassburg
1890 F. E. Pei.ser, Sivizze d. bab. Gesellsch.
;

pérant, meritoque lereniias Babylonem (Mitt. d. vorderas. Ges. 1896, 3), Berlin 1896;

montera pestiferum vocat, qui corrum- Ed. Stucken, Astralmythen d. Hebr., Babyl.
u. Aegypter I., Leipzig 1896; C. Bezold,Ki-
pit universam terram (51,25; cf. I. Kna-
nive und Bàbylon éd. 2, 101-17.
benbauer in h. 1.); unde et typus factus
est illius meretricis magnac, quae cor- 5. Lingua, litterae, artes. Sicut in-
rupit terram in prostitutionc sua, ma- colae terrae Sennaar, ad duas classes
terque fornicaliomim et abominationum pertinebant, Sumerios atque Seniitas,
lerrae exstitit (Apoc. 17,5; 19,2; cf. 14, ita etiara linguas duas inBabylonia opor-
8; 16,19; 18,2. 10.21 ; 1 Pctr. 5,13). Ma- tet distinguere, alterara suraericara, se-
gna illa morum depravatio etiam ex mo- initicaraalterara. lis quae inart.ASSYRLV
numentis ac textibus antiquis manifesta de hac rc nolavimus, aliqua de litteris
est, in quibus v. gr. cultus Astartcs cum babylonicis addenda sunt. Maxima iam
scortis suis funestisque fructibus, uti in reperta est copia textuum cuneiforraium,
mytho de Izdubar-Nimrod, satis aperte in quibus saltom fragmenta plurima lit-
desci'ibitur; pariter crudelitas et super- teraturae chaldaicae nobis conservala
bia babylonica ex iisdem monumenlis sunt. Nunierus aulein textuum ita in
apparet. dies augetur, ut difficile ([uis vel bre-
Quoad rcligionem babylonicam iis vem omnium conspeclum dederit. Nequc
quae de assyriaca nolavimus (v. AS- ad illustrandos S. Scripturae libres hic
SYRIA n. 4) pauca addenda sunt. Templa pluribus de variis textuum classibus
maxima saepc formam pyramidalem ha- agendnm est. Magis ad libros sacros
buisse pluribusque gradibus in honorera spectant textus religiosi et raythologici,
 :^-s:\ iiAini.dN.

*|iii lii^lniiain crcalioiiis l'I «liliivii. acla discipMnan) in onini iiltro el sapicnlia "

lnM'oi>- .\i'ii:i-0(l, variasquo ticoriim l'alm- concfssil (Dan. 1,4. 17. 20).
las lurnia poolioa narrant, inullas cliani (Inni scicntiis anli(]iiilns ctiani actes
ilt'Hiuin iinocalioiics 1imuhos(|uc i'L psal- diligtMitcM' a lialivloniis coiebanlur; lied
nios ixuMiilciiliales conliut'nl. Maj^niis enini |>osteriore leiiqtore salis ncglectae
l"iafloroa niimoru? toxluiiin niagicormn aiq)af(>ant, tanien irlitiiiiac in ruinis ui--

ropcrliis l'sl. (|uibus incantalioncs variao binni anliqnissiniartun Nippnr cl Sicgnlla

lonmilao(|ii(' siiporstiliosao ad ciii-andos in\ entai-manifeste probant, (piai'lo et
nioihos aliaqiu' pliira oxhibiMitm-. (^Uii- lerlio ante (".brislum arles
mili(>nnio
hiisoiini sacpc ((niiimclao appaivnl ob- apud Habylonios magnopere lloruisse;
«iorvalioncs aslroK^iiicac l'x sliidio caidi staluae variaeque sculplurae et vasa
sidoiiiniqiio dt^siiinplao. Kx inuenli ta- pnlclieirime ornata aliaqne mulla id
liuin loxhiiini copia bcnc vcilia illa clare ostendnnt. Musicam pariler mi-
proplu'tiao Daniolis dcclaranlur, qiiac nime esse negledam, magnum psalle-
niatrnuni sapiontimn bal>ylonic(iniin lui- rinm dodecacborduni musicique varii in

morum i-oinincmoi-anl ac qniiKiiie salliMii monumento ex aelale Gudeae (c. a. 2800

varies CDriiiii ordiiics disliii^^iuiiil : ario- a.Chv.) repraesentali indicanl (v. figu-
los cv^lTIm. magos *î:;:-n, malcficos ram ap. Ilommel, (jCscIi. 15ab. p. 243).

C'£*»:*-*2.^ Clialdaeos a'~i:*2. aruspicos

Placier auctoies in art. ASSYRI.V notatos
y^"}^ (Dan. 2.2. 27 etc.; cf. /. Knahcn- cf. Fr. Lenormant, La magie chez les Chal-
décns, Paris 1874; id. La divinallon et la
Inmer in h. !.); unde siniiii apparcl, no-
science des présages cliez les Clialdéens, ib.
nion Clialdaconini iani aiictori liliri Da- 1875; Fr. 'Hommel, Die scinit. Vôlker u.
niclis sensnm appcllalivimi liabiiisse et Sprachen L, Leipzig 1883; id. Die Astrono-
classcni aliqnam sapicnliuni astroiogiae mie d. alten Chaldaer, in Ausland 18'.)1,221
deditani désignasse (Dan. 2,2. 4), qui ss.; 1892,5!» ss. ;Fr. Jieher, Ueber allchald.
nsns postea etiain apud scriptores grae- Kunst, in Zlsclir. f. Assyr. L 1886, 128-75.
cos et latines obliniiil. —
Somnia (|iio- 289-303; 11. 1887, 1-41; A. Jeremias, Die
HôUenfahrl d. Istar, Leipzig 1887; id. Jzdu-
que el evplicationes eoruni magno apiid
bar-Nimrod, ib. 1891; C. F. Le/iniann,
Habylonios in lionore fuisse (Dan. 2; 4) Ueber altbab. Maass u. Gewicht, in Ver-
ex iisdeni lrxlii)iis cuneil'ormibus appa- handi. d. Ges. f. Anthrop. 1889, 245-328;
ret (cf. epos de Izdubar-Nimrod etc.). — cf. ib. 630-48, el saepius ibid. annis seqq. ;

At simul cuni istis siiperslitionibns aslro- id. Das allbab. Maass- u. Gewichtssystem,
in Actes du VllL Congr. intern. des Orient.,
logicis Haljylonii eliam seriuni caeli si-
Leide 1893, Sect. sémit. b, 165-249; /. Epping
derumqiie sludiuni colebanl niagnam-
et /. I\. Stras.fmaier. Aslronomisches aus
que veri nominis scienliam rcnini Babylon (Slirnmen aus M. Laach, Ergiinzgs-
caeleslium acquisierunt. Ai)parcnle solis heft 44), Freiburg 1889 (cf. P. Jensen in
cursn verisqiK^ iiinac et pianclarum nio- Ztschr. f. Assyr. V. 1890, 121-33); iid. Neue
tionibns exacte observalis anni parles bab}l. Planetenlafeln, in Zlsclir. f. Ass. V.
seriesque tcniponim accuratc delernii- 189Ô.3il-66; VI. 1S91. 89-102. 217-44; /'. X.
nabant, alqiie etiani éclipses solis et lu- hugler. Die Babylonisclie Mondrechnung,
Freiburg ini Hrcisgau 1900; ù/e»i, Zur Erkla-
nae aliaqiie facta astronornica diligentcr
rung der babyl. Mondlafeln, in Zeilscbr. fur
investigabant. Ea qiia in bisce invesliga- Assyr. XV. 1900, 178-209; idem, Astronomi-
Uonibus indigcbanl scicnlia malhema- sche Masse der Clialdaeer, ib. 383-392; A.
tica magnopere cxcellebant, ac miran- Aurès, Traité de métrologie assyr., Paris
dnm in nioduni iam Irigiiita sacculis 1891; A. Laurent, La magie et la divination
ante Christum, ac probabilius etiam chez les Clialdéo- Assyr., Paris 1894; K.
L. Tallqoist, Die assyr. Bescliwoerungserie
priiis, niensuras onines accurato syste-
Maqiu 1. 11, Leipzig 1895; L. W. Kinrj,
niate ordinaverant. In bis et aliis ad sa-
Babylonian magie and sorcery, London 1896;
i

pientiam Babylonionim pcrlinentibus

'

C. Bezold, Ninive und Babylon éd. 2, 83-

littoi'is, in omni « sapicnliae el
vei-bo
j
138; //. Zimmcrn in E. Sclirader, Die Keil-
intelb^ctus », D<inir>l et socii cius instriicli inschriflen und das Aile Test. éd. 3, Berlin
}

Ifguntiir, quibns Deus « scienliam cl :

1903, 343-654.
 337 ISABYLON. lïLON. )3H

6. Historia. Fontibiis iii liisLoria potitus est magnumque regnum babylo-

assyriacu notalis pro historia JDabylo- iiicum fundavit. Communiter et satis
aica addenda siiiit inomitaeiita quae probabililer idem dicitur esse atque
ipsain Babyloniam spcctaiit, textus({ue « Amraphel, rex Sennaar », qui cum Cho-
de acLibus regum aiiis([ue Babylo-
varii dorlahomor, rcge Elamitarum, Arioch
niaerébus agentes. De chronologia (Eriaku) , rage Ellasar (Larsa; Vuîg.
etiam hic variae discuUiinlur qiiaeslio- Ponti), Thadal rege gcntium (Goiim,
nes quas pliiribus hic exponcre longum Gutif), dominantibus adhuc Elamitis,
est. Ex ultimis excavationibus in ruinis bellum contra reges palaestinenses sus-
Nippur aliarumque urbium factis vide- cepisse legitur (Gcn. 14,1 ss. v. spec. ;

tur constare, initia historiac babylo- artic. de istis regibus). Hac igitur aetate
nicae ad quinque milHa et plures annos (c. a. 2100 a. Chr.) Abraham de Ur Chal-

ante Christum ascendere. llniun totius daeorum ac postea de Haran in Mesopo-

provinciae regnnni autem tune nondum tamia iussu Dei egressus in terrani Cha-
exsistebat, sed variae urbes (Akkad naan transmigravit.
[Agade], Kish, Lagas, Ur, Erech, Larsa Primae dynastiae, quae c. 286 annos
etc.) atque principes snnierii et scmitae j
(c.2232-1946) régnasse cxhibetur, plures
variaeqne dynastiae de principatu inter [
aliae successerunt, a (juibus varia for-
se dimicabant. Celebris inter principes ! tuna cum llnitiniis nationibus dimicalum
illos veteres Babyloniae septemtrionalis '

est. Sub tertia dynastia, quae Kassitarum

erat Sargon {Sargnni-shar-ali), rex Ak-
i\ad, filiusqnc eius Naram-Sin, qnem
rex Nabonidus (o35-o38 a. Chr.) 3200
annis ante se régnasse refert (CyJ. Abfi
Habba Col. 2,57 s. —
Lehmann corrigen-
dum censet 2200 annis). In regionc vero
australi pluribus saeculis postea Gudea,
princeps sacerdotalis (seu patesi) in iirbe
Sirgulla (c. a. 2800 a. Chr.), totani fere
provinciam suc sceptro subiecit, atque
etiam in Syriani et Arabiam suas expe-
ditiones extendit, unde se ccdros de
monte Amano et lapides durissimos de
montibus terrae occidentalis
gloriatur (Inscr. B, col. o,28
6,3 ss. etc.).
Postea in urbe Babylon dynastia ma-
gna et potentissinia exstitit, cuius prin-
dicitur et amplius 500 annis regnum te-
nuit, reges babylonii cum Aegyptiis affi-
nitate coniuncti sunt atque fre({uens cum
ipsis commercium habuerunt (Tabulac
Tell el-'Amarna).Periculum maximum ex
parte Assyriorum regno babylonico ini-
minebat, cui saepius ad tempus succubuit
(v. ASSYPJA). At postremô Babylonii,
capta atque deleta Ninive (a. 607) victo-
donec ipsi regno Persarum
res exstitere,
locum ccdere coacti sunt (v. CHALDAEI).
Metropolis Babylon « inclyta superbia
Chaldaeorum » (Is. 13,19) régnante JVa-
retulisse honido (555-538 a. Chr.) a Cyro Persa-
ss. ; col. rum rege anno 538 a. Chr. capta, et
filius régis Baltassar {Bel-shar-umr) in-
terfectus est, rege ipso in exsilium misso
(v. BALTASSAR 2). Cyrus urbi pepercil,

cipes in primo catalogo regum babylo- quae tamen saepius rebellis a Dario
nicorum (A) enumerantur. Cum iuxta iterum capta atque ex parte deleta esl,
Berosum et Kallistiienem 1920 annis destructis praesertim moenibus latissi-
ante Seleucidarum aeram (312 a. Chr.) niis atque fortissimis (cf. 1er. 51,58).
dynastia illa prima initium dicatur ha- Iterum a Xerxe vastata ac praesertim
buisse, primus eius rex probabililer c. thesauris templi Bel privata (cf. 1er. 51,
a. 2232 a. Chr. thronura asccndil; 102 44), postea sub Alcxandro Magno per
annis post dynastiae initium, sexto in brève tempus ad novam gloriam sur-
eadem dynastia loco, regnum suscepit rcxit, cum Maccdo ipsam in caput regni
Hammurabi, qui ex catalogo citato 43 sui vastissimi eligeret. At mortuo post
annis regnavit (c. 2130-2087 a. Chr.). brève tempus Alexandre, urbs iterum
Postquam Elamitas, Babyloniae australi rebellis a Seleuco Nicatore denuo capta
et regioni occidentali dominantes, de- atque destructa est; qui nova haud pro-
vicit,totius Babyloniae septemtrionalis cul urbe Seleucia condita plcnam vete-
et meridionalis, atque etiam Syriae et ris Babylonis ruinam, saepius a prophe-
Talacstinae (regionis Martu), impcrio tis praedictam, paulatim adduxit (Is. 13;
539 ll.\HVL(>> liACciilhi:: 5i0
(1.1 S.; loi". 10; I : I);iii. Vuigala pi/ros, recculiurcs aiicpii moros.
5 vW. . — St'd i|ui(iquid est de iiis combinalio-

rr. C. Smith, of Babylon, éd. A.

llislory nibiis. vallis Haca in Pala(>stiua non
H. Saijce. Lnniloii 1S77; A.l. Delatire. Les inniduil. Coniectiu-ae de isla valle do-
Chaldéens jus(iu;\ la fornialion de l'empire lei'iuinauda non dcliciiml. GruveWlIson
de Nabucliodonosor, Loiivaiii 1877 (éd. nova el y. N. Aglen menlionriM faciiiul vallis
ib. 18891; C. lUinUtison, Tlie (ive greal lu regione monljs Sinai ab /. /,. Burrk-
inonarehies of tlie aiicienl eastern world, luvdt iv\)cv[ni\ cui nomen Wildiel-Iiekil
Cil. i.3 vol!., London 187>.) (Chaldaei 1»,
E. Hcnan vallem lacr.\marum agnoscil in
llab\lonii T
loio) Eh. Schradcr, Keillnschr.
;

'Ain el-Uarûmlfie \nWv Sichem el Jéru-

nibl'iolhek III. IV. V. Heriiii 18'.l()-9(); C. F.
Leinnann. Sainas>uinukin, Konig v. Bab.,
salem, Mllima piregrinantiiun slalione,
Leipzig 1802; id. Zwei llaiipt problème d. anlequam urbcm lerusalem a seplem-
allor. Clironol..-ib. 1898. N. /'/•. Hommel in Irione allingerenl; A. .S. Aglen iusuper
Kiichl. Zlschr. VII. lS9f3, 505-80 (-^ Expos. addil vallem .\clior vel valleni Itapbalm
Time? VIII. 10^-9;: /.. H. King, The lel- ciim valle lacrymaïuiu, si lubel, compo-
lers and inscriptions of Ilainmurabi King of
nendam.
Habylon I.. London 1898; //. ]\inr/,l('r in
/;". .Scltradrr. Die Keilinschr. und das Aile Cf. /. A. BuicUidrdl. Reisen Syrien,
in
Test. éd. .{.9-153; /. .\i/;el. Genesis nnd Palaeslina etc. cd. Gesenius II. 977 et cf.
p.
Keilst hriftforsciumg, Freiburg i. B. 1903. — 1081; Grove-Wilson apud Smilli-Fidlcr,
.\lia V. in art. ASSVRIA. Dict. of Ihe Bible I. 1. p. 333 a; /:. Keiioii,

L. FONCK. Vie de Jésus, 1863. p. 69; A. S. Aglen apud

Haslings. Dict. of the Bible I. p. 230 b. —
BABYLONICA TURRIS v. I5AI5V- De conlextu Ps. 83|8i],7 cf. Fillion, La
L(iN 2. Sainte Bible 1892. IV. p. :)59. 260; //. Lesè-
Irc, La Sainte Bible, le livre des Psaumes,
BACA N22n p2". Tj -/.îiÀàç toj zÀa'j-
1883, p. 401; 7. .1. van Sleenliiste, Liber
OuLÙivo;, Vulg. Vallis laci'vinai'nm), vallis Psalmorum 1886, II. p. 746-747.
pei- qiiain Isra<^litas ad nionlem Sioii
ascondentos Psalrnista in spii-itu contein-
BACBACAR np2pn, Bay.Saxdtp), le-

plaliir l's. 83[8'f],7. Dultiuiii csL uti-uin vita de slirpe Asapli, incola lerusalem
haca sil noiiien proprium an commune. post instaurai ionem (i Par. 9.15). In
Onmcs anliquac versioncs LX.X, Vui;.;aUi, Vulgala dicitur carpcntarius; in textu
SyriLS, Chaldaciis, Arabs nomen com- bebraicoaulemnonlegilur ^ijin i. ç". fa-
mune reddidcrunl, cui noUo planctuset ber, sculptor, scd u.*"in i. e. opus artifi-
lacrvmaruui insil. Gesenius (Thésaurus
ciosum, l'ab)-ile; probabilius vero tt?in
p. 205 interprclatur nomen proprium
vallis (juamcunque ob rationon) vocatae est nomen proprium (LX.X 'ApTJç' in Vul-
vallis fletus a radice inusitata N33 i. q. gala oniissum.
n22 cerlam quandam vallcm si-
flevit; BACBUC (p-npz. Ba-/.6oû/.), .Nallil-
gnificari conlcndil proptcr articulum
naeus, cuius filii duce Zorobabel ex
nomini praefixum. Idem auctor
reclo
caplivitalc redierunt (Esdr. 2,51; Neh.
I. c. addil « Contra staluerc possis val-
:

7,53.. Idem nomen liebralcum legitur

lcm nostram proprie ab arboribus Baca
forma pleniore Neh. 11 J7; 12,9. 2o
diclis nomen habuisse et nihilominus li.
(Vulg. Hecbecia; vide s. v.).
1. primai'iac flendi significationi allusum
esse )>; provocat ad forma'.n pliu'alcm BACCHIDES ;Ba/./{û7]ç), dux Syro-
C^N32 quac 2 Sam. 5,23. 2i cl 1 Cliron. rum l(;mpore Auliochi [V. Epiphanis el
Demelrii I. Soleris. Eo f'ere lempore, (juo
14.13. 14 significat arborem (|uandam a
ludas Machabaeus Nicanorem et Gorgiam
lacrymando dictam, arab. baka, balsa- ab Epiphane missos a. 166/165 a. VAw.
miferae similcm, fructu tamen maiore devicil ,1 Mach. 3,42-4,25; 2 Mach. 8,12
et rotundiorc ibliis(p)c longioribus di-
ss.). aller Syrorum exercitus, (jueiu
gnoscendam, e\ quibus resoctis lacri/ma Timotheus el iiacchides ducebant, a lu-
alba, calida et acris destillal lieljraci
;
daeis deletus est (2 Mach. 8,30). Dcmc-
interprelL-s aiN^n reddunl iuniperos,
triiisl. (162-i:)0 a. Chr.) Bacchidem in
 .41 o42

ludaeam ut Alcimiirn ponlificeiii

inisil,
fidelibiisludaeis invitis obtriideret; man-
datum vi et dolo exsociitus Bacchidcs ad
rcgcm rediit praesidio Syronim ad Al-
cimi defensionem relicto (1 Mach. 7,5-20).
Scdiain intra annuni, ciim Nicaiior, altor
dux Deiiictrii I., duobiis proeliis a luda
supcratns periisset{a. 161 a. Chr.), Bac-
chides iterum in ludaeam missus victo-
riam apud Laisam de luda Machabaeo,
(fui ipse in proelio occisus est,
vit primo mensc a. lo2 aer. Seleuc. seu
mensc Aprili a. 161 a. Chr. (1 Mach.
9,1-18;. Per duos fere annos Bacchides
in ludaea moratus simui cum Alcrmo,
pontifice perfido, ludaeos oppressit et
dum lonathas novus dux ludaeorum
Irans lordanem recedere coactus est,
varias urbes munivit, obsides ludaeorum
in arce hierosolymitana inclusit et Alci-
nio mortuoin Syriam rediit anno 160 vel
159 a. Chr. (1 kach. 9,23-57). Cum lo-
nathas paulatim vires factionis macha-
haicae restitueret, Bacchides a. 158 a.
Chr. tertio a Demetrio 1. in ludaeam
missus est; sed cum nihil contra lona-
tlian valeret, pace composita ludaeam
rehquit nunquani rcversurus (1 Mach.
9,58-73). Muita mala Bacchides ludaeis
inlulitdolo elcrudelitate; virtutis autem
bellicae hoc unum edidit facinus haud
BADAN (p2). 1. Vir, qiiem Samii.d
1 Reg. 12,11 in sermono ad popidiun
habito heroem célébrât; enumeratur in-
ter lerobaal (Gedeon) et leplithc. Cum
in libro ludicum Badan index non inve-
niatur, interprètes varia opinati sunt;
aliis Badan est Abdon (lud. 12,13) pro-
pter simililudinem nominis, aliis lair
Galaadites (lud. 10,3), quem 1 Par. 7,17
Badan appellari supponunl, aliis deniqiK^
reporta-
Samson Danita, cui cognomen Be-Dan
seu Ben-Dan i. e. filius Dan inditum esse
coniiciunt {Kimchi). —
Nostro tempore
plerique pro Badan legunt Barac cum
versionibus LXX, syriaca, arabica. Prae-
terea omissio nominis Barac satis mira
videri deberet, postquam 1 Reg. 12,9
nomen Sisara, quem Barac insigni clade
affecit, cum emphasi elatiim est. Insu-
per Barac simuI cum Gedeon, Samson,
lephthe inter heroas illustrissimes habe-
tur; cf. Hebr. 11, 32. Difficultas chrono-
logica, quod Barac post Gedeon nomina-
tiu% non est uUius moinenti; nam ordo
nominum in toto contexlu non est chro-
nologicus neque servatur proportio in
enumerandis victis et vicloribus.
Cf. F. de Hummelauer ad t Reg. 12,11;
Palix apud Vigouroux, Dict. de la Bible J.
1381.

praeclarum, quod cum 20000 pedilum

2. Filius Ulam filii Galaad de slirpe
et 2000equitum ludaui Machabaeum cui
Manasse (1 Par. 7,17; Baoâij., A Bxoâv).
nonnisi 800 viri fidèles remanserant,
proelio unius diei (9,13) superavit. BAGATHA (N'n32, Bapa^t), imus de
septem eunucliis in palatin Assueri (EsUi.
BACCHUS V. LIBER.
1,10).
BACENOR (Ba/.rjvfopî, dux e(iuitum
BAGATHA (Eslh. 12,1) v. BAGA-
in exorcilu ludae Mach. (2 Mach. 12,35).
THAN.
BACULUS V. VIRGA. BAGATHAN Cjnjs Eslh. 2,21 N:nan
B AD ACER [^p-\'2 Bxoîxâp), dux qui-
Esth. 6,2; X BayaOav, B et A omitt. ; sed
dam nobilior lehu régis Israël (4 Reg. 9, in prologo libri graeci legilur in v. 12
25); lehu ei imperavit, ut corpus loram ra6a6a, Vulg. 12,1 Bagatha). Duo eunii-
fdii Achab iu agrum Nabolh lezraelitae chi, Bagathan et Thares, qui erant iani-
proiiceret. tores in primo limine palatii Assueri
BADAD (112, BapàS) pater Adad ré- (LXX àpx.iaojaaToa)ij>.ay.£ç, praefecti custo-
dum corporis seu cohoilis regiae) in
gis cuiusdam Idumaeae Gen. 36,35; 1
caedcm régis conspiraverunl, sed a Mar-
JPar. 1,46).
dochaco reginae Estber denuntiati el
BADAIAS (nn^, Baoaia), uniis de iubente rege in patibulo suspensi sunt
filiis Bani, qui iubente Esdra uxores alie- (Esth. 2,21; 6,2; 12,1); v. MARDO-
nigenas conira legom duclas dimiserunt CHAEUS.
(Esdr. 10,35). BAHEM 1 Mach. 13,37 legilur pro
:\\'A HAIIKM.

i:racro Jiiv. «]iitul raiiiinii palmanim vi- biexinii orientali per W'i'idi d-l\inmbi
iU'hw -i-uilican' (cl". 1 Math. i:t,:il ; v. praetiderinl longiorem per lances \VV/(/(

IVVl.MA. Fùrd, quae uimiiuu aqnilonem versus

dellectil. l-'avet (piidem hypolhesi Khir-
BAHURIM .2'^riZ. C^-^-nZ: HaojptV,
bet 'Alniil Targiun lonatlian, qui 2 ili^g.
Ua;a/.t;ji). viens atl orHMilciii loriisalcm. 3,16 AliMulh. te,:; Ahualli, 17,18 Al-
Ciiin Miiliol lilia Saiil t>t u\or Plialliol lematii legil : unde Bahurim eadem vide-
al> Aimer de Callim Hebronciii ad David ri polesl ac Almon Jos. 21,18 cl Almalii
itMluceroliir. IMialliol ploraus iixoroiu se- 1 J'ar. (),60[i-:i]. Sederrorapud Jouaiiiau
tuliis l'sl Kaliiiiim ustiiic; iiule aulciii eo magis admitli polest, quod cl Bahu-
iul)Oiite AltiUT doiiiiim l'cdiil, forte (jiiia rim cl Alemelii \crli possunl iuventus
lialiiirim in coiitinihiis lieniainiti el liida sallem cum aliqua specic veri celcrum ;

sita ocat; sallein indieiuiii alitiiiod pi-n apud Fùrst, Lc\. iiebr. IJahurim vcrlilur
situ detoniiiiiando liie d(>|iieiiciiditiir ^2 locus dcmissus {Tiefgrwid), Alemclli ^~--
WciX. 3,1()\ E\ liahurim projircssus est Almon locus occultus [Schlupf'winkel).
Semei, vir do co-rnalioiie dormis Saiil; Practer Semei de liahurim oriundus
diim David fii^'icns de monte olivanim cral Azmavelh de Beroini (2 Reg. 23,31)
loidanem versus in valle descendit, Se- seu Azmoth Bauramites (1 Par. 11,32).
mei per ialus montis (liebr.; regem secu-
conlume- Cf. /. P. ran iûislcrcn apud Vig(>urou.r,
tus lapidibus iaclis et verbis
Dicf. de tu Bil)le 1. 1384-1386 et praeleroa
liosis vexavil ;-2 Reg. 16,5-13; cf. 19,16
generalim G. II. Schubert, Reise in das Mor-
el 3 llejr. 2,8). Semei erat Bcniaminila :

genland 111. 70; /. Schirarz, Das heiiige Land

altei-um indicium pro tcrritorio lienia- 1852. p. 98. 99; fiobiiison, Paiaestiiia II. 312;
min. Ineadem fuiia David re.iiis lonallias T. Tobler, Topograpliie von lerusalem II.
el .\chimaas nuntii fidèles a lerusalem 767; Guéri II, Samaric I. 160 ss. Liévin de ;

ad rej:em profugum miltunlurel ul spe- Hamme, Terre Sainte, 1897, II. 313; Schich-
culatores inscclanlos ell'ugerenl, de via Marti in Zeilschr. des Deulsctien Pal.-Vereins

defleclentes virum Bahurim infjrediunlur III. 1880, p. 8 ss.; Conder in Surrey of

West. Pal. Alem. III. 3.51; D. Zanecchia,
atiiuein puteo se abscondunti2 Ueg. 17,
La Palestine d'aujourd'hui I. 457, qui 1899,
18,. Cf. F/au. losepli. Ant. VII. 9,7 :

hypotliesin Alm Dis reiicit el Batiurim in

i/.Toa-ivT£i Tïi; ooou. — E\
coUigunl diclis
descensu orientali montis olivarum infra Be-
plericpic Bahurim fuisse vicum beniami- thaniam quaerendum esse dicit, sed certura
nilieum cl piobabilius Iribui luda conler- locum non déterminât.
minum; cf. F. de Hummelauer \\\ 2 Reg.
3,16. Ad situm accuralius determinan- BAICTILAITH plauilies ^Tb r.-Mo^
dum hypothesin, quae eelcris nuillo Bat/xiXafO) legilur in texlu graeco Judith
probabilior esl, proposuil /. P. ranKmfe- 2,21. Holofernes ex Assyria profeclus, ut
rcn in Zcitschr. des Deulsclien Pal.- rebelles inAsiaoccidenlali comprimerel,
Vcrcins XIII. 1890, 101 s*, scil. Bahurim posl iler Irium dierum in planiliem Baie
esse vel Khirbet liuqei'a Dhân vel Khirbet lilaith perveniL et inde progressus iuxta
cl-Zainhi, ([uae sunl duae ruinac in Wûdi monlein Ange ad seplemlrionem Ciliciac
nl-Havoi'ihi sccus viam romanam Jérusa- castra posuil(cf. Vulg. 2,12). MonsAngc
lem inler el Jéricho; atque allera ([uidem est mons Argacus Graecorum in Cap()a-
ruina el-Zambi magis eommendari vide- docia, hodie Erdjiâs (vide ANGE). Unde
lur eo, quod a via remolior esl; cf. Flav. Baictilailh inler hune montem et Assy-
los. supra. Van Kasteren loc. cit. a riam quacreiidus est. A nonnullis (v. g.

discussione de situ Baliurim excludil Riess) ccnsctur esse Baclaialla, Baca-

Abu dis {Schubert, (iwrin, Liévin de lailli (Bax.TataXXif]', Ba/.aTaVXXof) Ptolemaei
Hamme) et el-Muramis (Marti), quod (V. lo. 16 [éd. MûUer-Fischer 14, 12]) in

non Beniamin. Ubcrius

sint in terrilorio Syria Cassiolidc seu Bacataiali Tabiilae
disputai de Khirbet 'Almlt, quam Rabbi Peulinger. (Segm. X. 4) inler Antio-
r. Schwarz et Conder cum Bahurim com cliiam Syriae et Laodiceam urbem ma-
ponunl; difficile explicatur, cur David rilimam [LCidiqïye). Maiore aulem cum
luariens el duo illi nuntii fostinanles viae probabililatc ab aliis [Calmet, Vigou-
545 BAICTILAITU. BALAAM. 546

roux, Legendre) praelciiur plan! lies iuiungit solum faciat quod ipsi
ut id
Bagdania, BayaSavfa Slrabonis (II. l,lo; praecepturus sit. Balaam vero itinere
XII. 2,10) inter moules Argaeiiin et Taii- suscoplo slatuit desiderio Balac satisla-
rum in Cappadocia. cere captus avaritia. Id omnino sequitur
ex Num. 22,32, ubi angélus dicit per- :

Cf. Riess, Bibel- Atlas éd. 3; Calmet ad

ludith 2,21; Vigouroux, La Bible et les déc
mod. éd. 6, IV. p. 113. 114; Legendre apud
Vigouroux, Dicl. de la Bible I. 1538.
BALA nomen personaruni.
versa est via tua mihiquc contraria; id
quoque sequitur ex Deut. 23,5 et los. 24,9,
ex quibus locis patet voluisse Balaam
populo maledicerc; idem colligitur ex
2 Petr. 2,15. 16, Balaam amasse merce-

1. Bal a (nnSa, BaUd), ancilla Rachel dem iniquitatis et eo in itinere manife-

stam esse viri improbitatem et vesaniam.
(Gen. 29,29) et concubina lacob, cui pe-
Idcirco Num. 22,22 hebr. : et exarsit
perit Dan et Nephthali (Gen. 30,3-8; 35,
ira Dei, cum ille esset in itinere. Recte
2o; 37,2; 46,23; 1 Par. 7,13). Cum lacob
igitur habet Targum ad nialedicendum,
:

in Chanaan habilaret, Ruben primoge-

uti patet ex Deut. 23,5 et los. 24,9 quare ;
nitus lacob cum Bala incestum coramisit perperam alii de duabus narrationibus
(Gen. 35,22), qua de re lacob moribun-
inepte iunctis eo loco loquuntur. Ei se
dus verba maledicUonis in Ruben pro-
opponit angélus Domini; Balaam mentis
nuntiat (Gen. 49,4).
improbitate impeditus angelum non ad-
2. Bala (ySs, Baî^éx), filius Azaz Rube-
vertit;habuit correptionem improbitatis
nita, incola Aroer Arnonis (1 Par. 5,8). subiugale mutum animal, quod voce lo-
BALA nomen duarum urbium. quens prohibuit prophetae vesaniam (2
Petr. 2,16); scil. ut S. Augustinus dicit,
1. Bala (ySn. BaXax), urbs in litore
Deus quod illi placuit ex asina sonare
maris Mortui siLa, postea Segor appellata heptateuch. 4,50 qu.). Ei iterum
fecit (in
(Gen. 14,2); v. SEGOR. iniungitur ab angelo cave ne aliud quam
:

2. Bala (nSn, BuXa), urbs tribus luda, praecepero tibi loquaris (Num. 22,35).
postea Simeonitis tradita (los. 19,3). Atque id quidem Balaam fideliter prae-
Eadem est ac Baala 3. stitit. Ter enim rogatus a Balac ut male-

diceret, amplissimas benedictiones in po-

BALAAM BaXaajx) filius
pulum Dei pronuntiavit (Num. 23,1-24,
Beor, qui habitavit in Phctbor ad Euphra-
1 1 ) et ultra vaticinatus est de temporibus
ten (Num. 22,5 hebr. LXX; quod Vulgata
futuris, de slella oriente ex Lacob, de
habet : super flumen terrae Aliorum Am- sorte Moabitarum, Amalecilarum, Ci-
mon, mendum est interpretis; hebr. et
naeorum, Assyriorum, Hebraeorum.
LXX ad flumen terrae filiorum populi
:

In illis benedictionibus quas Deo iu-

sui; et qualis haec régie sit, declaratur
bente dederat, simul enuntiantur causae
Deut. 23,5 D^HJ DIN, LXX h. t% Meao-
et conditiones benedictionum populus :

TOxafjLta;). Ad eum misit Balac rex Moab sol us habitat et inter gentes non reputa-
(cf. s. V. BALAC) nunlios, ut veniret et tur (Num. 23,9) non est idolum in lacob
;

malediceret Israelitis, a quibus sibi Ba- .nec videtur simulacrum in Israël (Num.
lac timuit. Fama itaque innotuit benedi- 23,21 ss.). Intellexit itaque Balaam qua
ctionem et malediciionem Balaam esse ratione auferri possit benedictio Dei a
elTicacem. Veniunt ad eum seniores Moab populo. Quare tandem cessit desiderio
et Madian cum pretio divinationis. Ille Balac ei suggerens, ut Israelitas per fi-
vero consulte Domino prohibetur profi- lias moabiticas et madianiticas induceret
cisci cum eo idque nuntiis sincère décla- adcultum turpissimum Beelphegor et ad
rât. Balac autem secundo alios nuntios l'ornicationem (Num. 31,16). Quopessimo
mittit multo plures et nobiliores cum consilio multi Israclitarum peccarunt in
promissis magnificis honorabo te sum- : Deum et iusta ultione occisa sunt viginti
mopere et quidquid mihi dixeris faciam. quattuor millia hominum (Num. 25,1-18);
Balaam iterum Dominum consulit, qui at Phinees filius Eieazari zelo suo avertit
permittit ei ut eat cum nuntiis, verum ei iram Dei a populo. In pugna qua contra
I.EXICON BIBLICUM. — - 18
 547 IJALAC. 5/»8

Mailiaiiitas (iiinientinn csl iMiam Halaam Teslamenlo2Pelr. 2,1:;. 10, Uidac v. 11.

inlfrlcctiis est jrladit»; imde palcl ourn A|)oc. 2,14 tam(|uani homo sceleslus Ira-
iioii soliiin iviri Moaltilaniin possiinnni ducilur. Poenas perfidiae suae luit, quia
tiédisse consilinm. veruiii cliaiii in e\cr- !
siuud cum iis quos iuvare volebat iuter-
(ilii Madianitaniin consiliis, iiieaiilatio- iit (Niun. :n,K; b.s. 13,22). Proimie di-
iiibiis. aniiis daiiimini voliiisse inferre \initus iuqteditus est ne Mialedicerel et

l.opiilo hci Niiiii. :il. K; los. i;».22i. divinilus coactus, ul benedicerel, uli
K\ liisoe etiaiii de in()ril)iis cl indole S. (Jregorius Nyssenus et pleri(|ue rccte

Halaaiii eril iiidieiuiii rereiidiiin. Quae- concipiunl. Ko aulem qui apud Moabitas
ninl eniin fiieritne propliela Doinini an etMadianitas taula frueltalui' aucloritatc
ariolus. C.uni Halac ve\ Moahitanini ido- usus est Doininus, ul g(Milibus illis suaui
lolalra eiini ad se \ocel ut po]»uln cidlnri Mianifeslarel iioleuliaui (]ua onmes pi-ac-
\eri Dei nialedicat et oiim aii eiiis inale- sligioruni ai'Iesproslernerenlur et ut ois-
dietione exspeetet el'licaciaiii, cerle di- (leui leslaretui'a se populum Israël esse
tendiini erit Balaain noliini fuisse non eleclum cl protectuui neque ullam po-
ul propiietam Dei sed iil arioluin. lluic lestatem humanam quidquam efficert;
concordat qnod les. 13,22 DDipn voca- posse contra suam volunlat(!m, veruni
i'orc ut omnia régna concidant, Dei vero
lur; DDp aiitem dicilur de lalsis prophe-
regnum stcl inconcussum (Num. 23,21 ;

tis iDcut 18,10. 14; 4 Reg:. 17,17; Mich.

2V,8 s. 24).
3,6. 7. 11), de divinaloribus, de aiiguri-
Perperamexcogilalacstarecentioribus
biis Piiilistiiacorum, de ninliere necyo-
quibusdam triplex de Balaam traditio:
inanteam l'aeientc (cf. i Sam. G, 2; 28,8).
aniiqua, qua lamquani ariolus et malus
lîiiis divinandi arlcni eliam S. Grcgorius describatur,rcccntior,qua ut eius vatici-
Nysscnus vocat ofa)viaTiy.T5v cuniquc dicit nium ccderet in gloriam Israël prophela
daenionum ope polenlcni et censct Deum verus ac bonus exbibeatur,terliaquautra-
pcr asinam ei loculum esse quia hrulo- quc traditio coniungatar (inserta parte
nini animaliuni sonis coopérante diabolo illa Num. 22,22-35). Ratio praccipue af-
augurare solerct (de vila Moysis, }L 44, fertur, quia Num. 31.8. 16; los. 13,22 15a-
32o. 421). Utut liaec vere dici videnlur, laam solum vitupcratur, in qua re alla
lamcn ci simul \eri Dei notioneni non et antiqua habeatur traditio. Verumnum
defuisse, ipsa narralionc proditur. Cuni omnia singulis in locis dici et scribi de-
enini a legalis régis Balac invilaretur, benl?
respondit manete hic nocte et responde-
i>o
:

quidquidmihi dixeril Dominns (Num.

BALAAM (DV)2, 'l£[j:6Xd(av),' urbs

22,8. 19) et se paratuni exibet voci Dei tribus Manassc cisiordanicac Caalh filiis

obsequi vestram quia pro- Iradita (1 Par. 6,70[55]). Desideralur in

: ite in terrani
hibuil nie Doniinus vcnire vobiscum (v.
elencho urbium Manasse los. 17,11; sed
vi\ dubium est, quin ibidem eius locum
13)etpostea solum proficiscitur venia a
leneat leblaam (oySni, LXX omilt.); v.
Dec accepta (v. 20). Vcrum pariler cer-
lum est cuni in ipso itinerc animo niu- lEBIAAM. Item desideratur los. 21,2:i,

tato pravani gessisse voluntateni (v. 32) ubi eiusloco Gelhremmon filiis Gaatb
et cum esset apud Halac pro
cona- virili Iradita esse Icgitur; v. GETHREMMON.
tuni esse ut eius desiderioobsequens po- BALAAN ("inSn, BaXad((A), princeps
pulo Dei maledieerel. Id elucet tum ex
llorraeus, (ilius Eser filii Seir, habitans
lepetito conatu queni suadenle Balac le-
in monte Seir, antequani Esau montem
cit, tum etiam clarius ex Deut. 23,5
î

Seir occuparet (Gen. 36,27; 1 Par. 1,42).

noluit Dominiis Deus tuus audire Balaam
I

vertitque maledictionem eius in bcnedi-

j
BALAATH, urbs tribus Dan v. BA.\-
LATH.
clionem tuam co quod te diligcret; cf.

los. 24,9 et Nelî. 13,2. Dein pessima BALAC (pSs, BaXdl/.),rex Moab tern-

eius voluntas manifestatur consilio quod pore quo filii Israël duce Moyse ad ter-
dédit régi ad perniciem populi inferen- rani palaeslinensem occupandam iter
dam ^Nura. 31,10), quare mcrito in Novo instituerunt. Postquam regem Amor-
 S49
rhacornm, Selioii, viceriint, Tsraclilae
occuparunt terraiirelus ab Arnon usquc
leboc, quae regio antea ab Amorrliaeis
ditioni Moabitarum orat erepta; tune
etiam Og rex Basan ab Israelilis est de-
victus (Nuni. 21,21-33). Hisce Israelita-
rum victoriis Balac perterritus suam
ditionem quam Amorrhaei non occiipa-
rant ne perderet cavere voluit. Sed ciim
vidcret armis -Israelitas superari non
posse, quippe qui. duos reges adeo po-
tentes, Sehon et Og, devicissent, staluit
ad subsidia potentiora confugere ut se
a periculo quod sibi iinminere putabat
libcraret. Misit itaque ad Balaam ario-
lum, ut veniret ac malcdiceret populo;
" novi enim quod benediclus sit cui be-
nedixeris et maledictus in ([ucm male-
dicta congesseris » (Num. 22,6). Secunda
dennim legatione eaque nobiliore missa
acquievit Balaam. At a Domino
lus populo non maledixit, sed
Balac conabatur eum inducere
et frustra
ad maledictionem in populum Dei enun-
tiandam; « nam ad benedicendum ad-
ductus sum, benedictionem probiberc
non valeo » (Num. 23,20).
maledictionem quam Balac populo infli-
gere voluit convertit in benedictioneui,
cuius beneficii saepius in s. litteris men-
tio ingeritur; cf. los. 24,9.
25; iVIich. 6,5. Verum nihilominus
apud Balaam, ut docerctur
id efïecit
quomodo posset scandalum mittere in
populum Dei (Apoc. 2,14). Vide s. v. BA-
LAAM.
BALADAN v. MERODACH BALA-
DA N.
BALAN (-[hS:!, BaXac!v),filiusIadihel
ex posteris Beniamin, pater septem fi-
lionun, qui familias praepotentes pro-
crearnnt (1 Par. 7,10).
BALANAN qjn hvi).
Achobor, septiuius reguni Edom, ante-
quam regem haberent filii Israël (Gen.
36,38. 39 LXX BaXXsvciv; 1 Par. 1,49.50
LXX BaXasvvtop).
2. Praefectus, a Davide super oliveta
et ficela,quae erant in campestribus (in
Sephela), positus (1 Par. 27,28). Cogno-
minalur Gederites (vide s. v.).
BALDAD (nSa, BaXSdiS),
550
unus ex tribus amicis lob, ortus ex rc-
gione nw. Cuni eo nomine vocetur
unus ex filiis Ccthurae, qui cum ceteris
concubinarum Tiliis ab Abraham pâtre
« ad orientalem plagam » separatus est
(Gen. 25,6), ibi haec regio, ccterum
ignota, quaercnda erit. Portasse cogitare
licet de regione Saxxaîa cuius meminit
Ptolemaeus (V. 15,26 [14,20]) in orientali
parte Batanaeae, quae regio a patria lob
non adco distat. Ab assyriologis com-
memoratur regio Suhu, quam Delitzsch
(Paradies p. 298) ab ostio fluminis Bellkh
ad ostium fluminis Khnbnr extendi ceu-
set. In disceptatione illa de causa morbi
gravissimi lob Baldad ter loquitur (cap.
8.18. 25). Uti alii, Baldad quoque non
alias agnoscit castigationes Dei nisi ad
scelera punienda inflictas; quare in ver-
bis lob qui se a graviore culpa immu-
prohihi- nem declaravit acciisationem iustitiae
benedixit, divinae depreliendit. Animum lob eo
quoque laedit quod filios eius propter
scelera iuste esse punitos affirmât,
ipsum vero ut impium merito esse per-
culsum; at si pietatem instauraverit
Deus itaque oi superesse spcm felicitatis. Etiam ve-
heraentius in lobum invehitur oratione
secunda (cap. 18), in qua miseriam
et maledictionem omnis generis quae
10; lud. U, in impium devolvatur ita describit, ut
Balac sortcm lob se adumbrare haud dissi-
mulet et ullam de lob spem se fovero
iam neget. In tertia demum oratione,
postquam lob adeo explicite demonstra-
vit, impios saepe grassari impune, op-
primi bonos, quid opponat iam non
habet, sed repetit quae de divina maie-
state iam antea dicta erant et neminem
coram Deo a pcccato esse immunem
contendit. Sed hac ipsa brevi ad supe-
riora responsione satis ostendit et do-
ctrinam amicorum lob de una maloruui
1. Filius causa iam non posse defendi neque ul-
lam tamen repertam esse responsionem,
cur lob, vir prolnis, adco aftligatur.
Baldad quoque audit leprehensionem
Dei « quoniam non estis locuti rectum
coram me»; débet cum aliis duobus sa-
crificium offerre et a lob i)etere, ut lob
pro se intercédât ad Deum » ut vobis
non impatetur stultitia » (lob 42,7-9).
Subites,
BALE V. BELA.
srii JALOTH. 5ri^2

BALOTH (n^'^y2). 1. l'rl>s in au- I lius\ c\ (pia lanirn \i\. ni notai .W. Ilil-
'

/er illicropiiyl. 11. iil) Isiaclitac Tyriis

>liali pla^M liilMis lu.la nia ilos. i;;,-2V:
in ipsa Plioenicia liai»ilantil»us
IriliVuni
UaÀaaiviv. Ksl iirnola.
altulisse diccrcnliir. Ipsc Hillcrus, sicut
2. l'rlts vol rogiit, tiiiar nim Ascr cini-
antca iam /. II. Ursinus (Arborcti biblici
moralur ul pars pradVcliiraf saloruoni-
Gnntinualio p. 0".)}, ^33 esse niva.^ seu
cae a Haana filio Hiisi adminislralac (3
Reg. 4.10). lU'Inndiis iPalaostina II. 61"; ,
nâvaxEç, scil. iKM'bam « oinnia sanan-
pulal nV'^Vl" 1U,'î<3 vorlciidiim esse : in j
tcm » asscrit (1. c. p. îiO-'WJ); opinionem
'
iianc, quam Gesenius (1. c.) immeriti»
Ascr cl in Alolli. Versionos graoca (-/.(xi èv
taiiKiiiam ridiculain c.\pli>scral, l'rnincn-
BaaXwO), lalina, syriaca irpelunl prae-
lissinuis Gard. Ilai/mijd, rci lierbariac
posiliononi el in :Halntli. Iles dnl)ia
sacrac sludiosissimus, lamquam céleris
l'sl. Vorum si 2 non praolixinn est, sod
probabiliorem defcndil (De planlis bi-
ad ipsnni noinon Iraliilui-, HaloUi ulpolc
idicis gunimiferis, Kolozsvai-l 1879.
nomini regionis Aser sine nova prac-
p. 39-41), do succo rcsinoso herbac Opo-
posilione coordinaluin eril nomen regio-
'
panax orientale Hoissieri (E. Boissicr,
nis ouiusdam. Cetcruni doterniinari ne-
Flora orienlalisll. 1059) eam explicando.
quil, quacnani sil illa regio vel urbs. j

Loco aJS polius a3i"T i. c. ccram legen-

BALSAMUM. — 1. Hebraicum
I

;3S.
dumesse Cornill aliique coniciunl. In re
Halsanuun in Viilgala dicilnr iniprimis undequaqne dnbia ignoranliam nostratn
quod Israelitae cuni
I

liebi". i:2, Irilico, falcamui'.

melie, oleo, résina in nnndinis Tyriorum I 2. Graecum uanûXaBoi. Balsamum Ic-

proposuisse referuntni- (Ez. 27,17). Vox gilur praelerea pro gr. è.zr.i'ky.^oç in pi-ae-

iiebraica est ar.x^ Xsyoy.evov, pro qno ;

conio Sapienliae (Eccli. 24,20 gr. 15 wç
ias Icgunl i. )ctvv(ic[Jia)[Jiov xat àaTrdtXaOoi; àpio^xdÎTwv oiôu)-
1res codices apiid de Hoasi t

e.grossuli (cf. Gant. 2,43), atquc signi- xa 6a[xjjv cod. nB.V etc. ; sed éd. com-
ficalionein affinem scil. fici delicatae plut, xai we TraXaÔoç [wç ;:aXaGTj]). Peshilla

etiani pro ;:2 =

nas aliqni proponunt {éd. Lagarde) cum cinnamomo coniungit

(P. ScJiegg, Bibl. Arch. 191); LXX

p.
Nnon H-m'J, quod alibi (Ex. 25,0;
xalzaîia; oins loco 30,7 etc.) hebr. ni)2D mT2p rcspondcl.
xaataç, seu forle [A'jpwv
habenl; Peshilla NJ-ll i. c. rniliuin (seu Quacnam rêvera leclio hebraica fueril,
Panicum miliaceum Linnci, noniine per ex reliquiis lextus hucusque reperlis
accidens hcbraico simili) roddil; signa non elucet. Certe de aspalalho, fruticc
hebraica non intellecta rclinent Aquila spinoso odorifero auclores graeci el la-
(oeve'y), Symmaclius («pavây), Theodotion lini liaud raro loquunlur (P/a/o, De re-

(î-£V£v, fortasse osvs'y Field); Targum publ. 10,010; T/ieophr. Hisl. pi. IX. 7,3;
lônalban NiSlp explical i. e. vel. « adeps De odorib. 25. 33; Dioscur. Mal. med.
frumenli » (Levy, Cbald. Wôrterb.), vel 1,19. 24; Plin. XII. 24,110; XXIV. 13,
= xoXîa seu bellaria ex melle, rà Ix [lé- 111, etc.). In aromatibus aegyptiacis
Xito; -pojYâXia (cum Hesychio Sam Bochar- quoque sub nomine djâbi et djalma usi-

tus Geogr. S. p. 3i6 0. Celsius, Hierobot.

;
tatissima fuisse dicitur {V. Loret, Flore
I. 73 W. Gesenius, Thés. 1108), vel etiam
;
pharaonique éd. 2, p. 55). Sed quacnam
« olus agreste » {Kimchi ap. Celsium 1. c.). planta eo nomine designelur, non satis
De variis veleruni explicalionibus cf. constat. Aliis est Aspalathus cretica
Cornel. a Lap. in Ez. 1. c. Knaben-
cl I. Linné, minime odorifera (= Anthyllis
bauer in h. 1. Cum Vulgala balsamum in- Hennanniae \..,E. Boissier, Flora orient.
lerpretantur loseph ben Gorion (4,22) II. 156), aliis Genista acanthoclada De
aliiiiuc ap. Celsium (1. c.) qui ipse « satis Gandolle, non magis aromalica (Boissier
verosimilem » dicil aliorum rabbinorum ib. 39. — C. Fraas, Synopsis plàntar.
opinionem, Pannag regionem ludaeae florae class., Mùnchen
1845, p. 49), aliis
tritici feracem explicanlium. Alii, simi- Convolvulus scoparius Linné, Irulex in-
liludine vocis seducti, Phocniciam hanc sularum canaricnsium qui lignum et
regionem supponunt {hinius et Tremel- oleum rhodium praebet {Leunis-Frcmk,
553 ALSAMUM 554

Synopsis ad. 3, II. 2 p. WTt. — [.oret gnilicct, in lingua arabica bashnm plan-
1. c), aliis dcnique spccies alocs vcl lam specialcm balsamiferam désignât,
balsarni vel aliud (cf. C. Sprengel, Com- eundem([ue sensum plerique hebraico
ment, in Diosc. 1,19; Lôw, Arani.
J. Dirn, ac conformiter contextui etiam
PHanzcnnamen n. 290; Vigouroux,
F.
voci DÙJ3 in locis citatis tribuunt. Prae-
Diclion. de la Bible I. H 11-6). Mentionc
digna vidctur correctio loxtiis, quam terea probabilitatc sua non caret expo-
proj)osuit F. C. Movers (IMiocnicier III.
sitio eorum qui ex vctusta traditione de
celeberrima plantatione balsami propc
1 p. 226. not. 83 a), ([ui ex vcrsione Vul-

gaLa et lectione cotnplutensi pro imdloc-

Engaddi (v. infra) textus citatos Canlici
(cf. 1,14) interpretantur. Si quis autem,
6oç Icgenduni censet w; z^Xaa[j.ov (cf.
nullatenus balsamum in istis textus sacri
chaid. paoSs, Kaons, xodiisk lôio
verbis admittere nihilominus
voluerit,
1. c. n. 53). propter textum Siracidae locum ilii in
3. Eccli. 84,81. In eodern textu Sira- Scriptura concédât. Praeterea etiam no-
cidae iuxta vcrsionem Vulgatam ultinio mine la, quod communiter myrrha ex-
loco inter novem aromala iteriim coin- plicatur, balsamum intellegendum esse
menioratiir balsaniuni idquc non mix- G. Schweinfurth censet (Berichte d.
tum » (24,21). Textus graecus (v. 15 b), pharmac. Gesellsch. III. 1893, 223 s. v. ;

qui septem tantum aromata enumerat, MYRRHA).

nihil similc habct; Peshitta vero iilti-
mum ex octo aromatibus NllD NHIÏJD cé- Cf. S. Hieron. De situ et nominib. loc.

lébrât, cui alibi (4 Reg. 20,13; cf. Eccl.

hebr. éd. P. de Lagarde, Onom. sacra, 119,
12 ss.; Magister Thietmar 12, 4, éd. 1. C.
7,2) hebr. litîn ]p^ i. e. proprie oleum
M. Laurent p. 34; Biirchardus de monte
bonum respondet. Considerata bac le- Sion 7,53, éd. Laurent p. 61 Adrichomius, ;

ctione syriaca simul cum expressione Theatr. Terrae S., Juda n. 116 p. 47; Fr.
Vulgatae, quae in Ecclesiastico est ipsa Quaresmius, Elucid. Terrae S. VI. 3,10, éd.
Venet. 1881, II. 521 a; cf. 467 b; C. Mtler,
vêtus latina, in textu primigenio pro
Erdkunde XV. 1, 648; Movers, 1. c. p. 229,
3113,1 rcd^ forte legendum foret Diri
not. luO, ai.
».ini2, nisi potius ipsum « oleum bonum»
5. Planta balsamifera. Planta illa
cum expositoribus iudaeis, quibus as-
sentitur F. C. Movers (1. c. p. 227 not.
balsamifera multis veterum scriptorum
balsamum velis interpretari.
praeconiis tamquam insigne ludaeae ac
85),
speciatim regionis hierichuntinae decus
4. Hebr.. DiZ72, DÙ;3 et D^2. Prae-
celebratur (TAeop/ir. Hist. pi. IX. 6,1 ss. ;

ter textum Ecclesiastici citatum balsa- Diod. Sic. 2,48; 19,98; Strabo XVI. 2,41,
mum ter in Cantico videtur commemo- éd. Cas. 763; Diosciir. Mat. med. 1,18;
rari, ubi Vulgata cum LXX et Peshitta /^Zm. XII. 25, 1 il-r^3 ; XVI. 32,135 ; F/«v.
aliisque generalius aromata vertit. « Veni los. Ant. VIII. 6,6 XIV. 4,1 XV. 4,2 Bell,
; ; ;

in hortum meum, ait sponsus, soror iud. I. 6,6; IV. 8,3; Plutarch. Vita Anton.
mea sponsa, messui myrrham meam cum C.36; Tacit. Hist. XXXVI.
5,6; lustin.
aromatibus meisw (5,1 iail?3~D!?), i. e. 3,1; Pausan. IX. At immerito
28,2 al.).

probabiliter colligendo guttas balsami aliqui « uni terrarum ludaeae conces-

in horto crescentis ; similiter areolae aro- sum » balsamum contendunt {Plin., lu-
matum in horto regio, de
quibus loqui- stin-, 11. ce. Flav. los Ant. XV. 4,2) iam
; ;

tur sponsa (5,13; 6,2 DiZJnn niillî;), enim Strabo (1. c.) etiam in Arabia, quam
Sabaei inhabitant, et Bioscurides (1. c.) in
fruticibus balsamiferis videntur consitae
fuisse. Eodem etiam
sensu furtasse aro- Aegypto balsamum nasci recte asserunt,
et Flav. losephus reginam Sabae pri-
mata (Diaizrn) reginae Sabae praesertim
mum balsami surculum ex patria sua
depraeclaro balsamo arabico explicanda Salomorii attulisse refert (Ant. VIII. 6,
erunt (3 Re?. 10,10; i Par. 9,9). Licet In ludaea autem praeterquam in hor-
6).
enim Di271 et Diï73, sicut aram. xau71, tis regiis hierichuntinis, qui post tem-

plerumque sensu generaliore aroma si- pera Hadriani magna ex parte defccisse
 11AI.>AMIM. UALSAML'M. :\:a\

vidciiliir Morers I. v. m»l. ll)| ; sed cf. Iradilinne iam in Kvangidiis apiici'y|)liis
So/i;i. Collocl. n>r. nioin. éd. Th. Momm- narrala ad divinurn inl'an-
oi'ij.,'inoni eiiis

.v/'/i |>. 171 ss.; Yen. Brda, \)v Ti-na S., lom ,Evang. infantiao aial».
rcdiicciiaiit
.(/. 7oltlti-Molinii'i\ Min. lii(>rosol. 1. v.ii,rd. C. Tischrndorf, Kvan^. apocc,
li'.i), eliam propo Scvllioiioliiu ,-\ri.'ilid. rd. 2, Lipsiae 1870, p. I'.l3; Adricho-
Or. éd. Dimiorf 2. tHV ac magis\c\ miu.f 1. c. Quare.wiiu.'i 0. c. VIII. 2,8,
prope Enj,M(Uii el Scjjor iiuta luaro Mnr- od. Vend. II. 71 't s. elc.\ Anlicpiiscpioque
iuiiin lialsamiiin cololiatiir (l)iod. Sic. Aejiypiiis balsaminii notum acceplissi-
'J.f8: F/^N'. /o.s-. 1,2; Ewsci. Do
Aiit. I\. nninuiuc oral ;/'"/'. Woenig, Die Pllan/.en
niiiniiiili. loc. Lagnrdc Onoiii. S.
<'d. im ail. Aof,'., |». 301 s.; A. £rm«H, Aegy-
•2:11. i;i ss. ; N. Uicvon. De silii cl nom. plon 310; Ch. E. Moldenke, Dio in alta(>j;.
100,-2:i ss. 119,12 ss.; W.
loc. liohr.. ib. Toxton orw. Haume, p. 147-149; \'. Ln-
Quacst. liehr. in Gon., éd. Lar/iirde p. rct, Flore pharaoni(iue éd. 2, p. 90 s.),
23.10; id. Porepr. Paiilac 12,1", erf. To- paritenpioHabyloniisatque Assyriis illud
Ider-Molinicr, Itin. liicros. I. 1,33.\ il»i- iriiiotuisse textus cimeil'ormos tcslanlur
qiic iisqiic ad incdimn acMiin ptM-mansii (Ndhuchodonosor l, Inscr. 1, col. 1,!>0).
(Mnrhio Sanulo, Sccrcta lid. calh. III. 6. Al neque in Palaestina, nec in
14,0 in Uongars, (îesta Dei 2, 2ol); inde Aegyplo, noc in Mcsopotaniia, sed in
Ibiiassc Italsanium collectuni oral quod Arabia nieridionali et in opposite Afri-
N. ovstoUensis Episcopus,
Willibaldus, cae orientalis litore arbuscula balsaini-
Hierosolvinis émit, et iiuo egregie, ex fera indigena erat. Est enim ea quac
relalione sancliinonialis hoydcnheimen- Arabibus liodicniis beshnm (vel nomine
sis, piil)licanos lyi-ios fcfellit (Hodoepo- foi'lassis corrupto abu shâm« pater Ira-

ricon c. 28, éd. Tobler-Molinler, llin. grantiae » i. e. odorifera scil. arbor),

hieros. 1. 2,271). Poslea friitex ille pre- Africanis in lingua Bedja majôk vel
liosissimus ex Palaestina omnino videtur inVm^uà Somal dasseno el hagradd
ajokt,
dispamisse neque ilerum ihi roporlus audit, nomine aulem sciontitico nunc
csso; lialsamuin enim,qiiod 7. L. Buvck- Comfniphora opobalsamum Englor voca-
hardt prope Tihcriadoin nasci ex rc- tur (= Amyris gileadensis Linné, =
latione aliorum narravit (Ueise in Sy- Amyris opobalsamum Foiskal, = Balsa-
lien, Weimar 1824, H. ;)(i4 s.), non planta niodendron opobalsamum Kunth elc.).
illa celeberi'ima, sed alia similis erat, Arbor haec, sou polius frutex, ex ordine
proliabililer Momordica balsamina Linnei Burseracearum, altiludinem 5-6 melro-
^iHoiY/vsl. c. p. 231 nol. 110; L. Hai/nald, rum allingit alque inde ab infimis par-
op. cit. p. 26). In Aegypto vero, quo tibus plurimis ramis alque ramusculis
plantam a Cleopatra ex Palaestina trans- dilTunditur; tempore hiemali, cuni foliis
lalam aiunt Burchardus de monte Sion, caret, noslrae betulae {Birke, boideau)
Adnchomius,Quaresmius (11. ce.), hortiis l'rulicosae salis similis describilur. In
balsami prope Mntarieh haud procul Iota regione lilorali circa marc Rubrum
ab Hcliopoli silus eliam diuliiis pernian- infra circulum solslilialem sita, us((uc
sit, a perefîrinis saepe visitatus {S. Sil- ad allitudinem 600 melrorum su[)ra
vifi, Peregr. éd. F. Gamurrini, éd. 2, mare, abjue in regione Somali usque ad
p. 20; lac. de Vitriaco in Bongars, Gesta 1 600 melra fréquenter invenitur. Huius

Dei I. 1128; Mag. Thietmnr, Burchardus arboris solius succus resinosus verum
de m. Sion 11. ce. Mnrino Sanulo in Bon- ; baisamum (PaXaajJiéXaiov, ^;:ooâX(ja[j.ov

gars 0. c. II. 260; Basilins Hossiis in praebel, quod a mercatoribus arabibus

Itin. russes éd. B. de Khitroivo, Genève balessân vocâiuv. Succus ille in extremis
1889, p. 250; Breydenbnch, Ludo/fus de ramusculis exsudât, et vix eo ((uo scri-
Suthem, Frescobaldi, Félix Fabri alii- ptoros atiti([ui dicunt modo frulicibus
Movers\. c. not. 110; W. Heyd,
(pie. Cf. aculo- lapide vel cultro incisis haberi
Gosch. d. Levanlehandels 2,567), scri- potest; obtinetur autem probabilitor
ptoribus quoque arabicis notiis (cf. C. etiam ex decoctis cortice et lignis (ÇuXo-
Sprenrjel,Comment, in Dioscur. 1,18 ,
CâXnafjLOv) ac fruclibus (xap7;o6âXaa[j.ov)

et a Christianis religiose cultiis, qui ex quamquam etiam ranii et IVuctus in com-

557 BALTASSAR. 558

niercio veueant. Odor balsami, orienta- E. F. K. Rosenmiiller, Bibl. Alterlb. IV. 1,

146-51 C. Ritter, Erdkunde 12,799. 804. 908
libus gratissimus ac tôt laudibus cele- ; ;

13,143; H. 0. Lenz, Botanik d. a. Griech. u.

bratus, resinae tercbinthinae abietum
Romer, Gotha 1859, 212 s. 667-9; P. Cul-
odori salis similis est; vel magis autem
trera, Flora bibl. 357-60; H. B. Tristrain,
virtus mcdicinalis balsami celebris erat. Nat. Hist. of the Bible, éd. 8, 336-8; L. Haij-
Cum rarum magnique pretii anli-
satis nald, op. cit. 23-7; E. Boissier, Flora orient.
quilus extileril, haud ultimum in com- II. 2; \V. Hey d,
Ge&ch. d. Levantehandels
niorcio palaestinensi locum oblinebat II. Stuttgart 566-72; /. Lôw, Aram.
1879,
{Movers 1. c. 226-32), ita ut per exagge- Pdanzennamen R. Sigismund, Aro-
n. 53;

rationem magnas gentis iudaicae opes mata, Leipzig 1884, 13-7; G. Schivein fur/h
in Berichte d. pharmac. Gesellsch. III. 1893,
ex vectigalibus opobalsami derivarent
218-32. 237-52; Engler-Prantl, Naturl. Pflan-
(Justin. 1. c). Nil igitur mirum quod
zenfam, III. 4,251-6.
iam antiquitus ab avidis mercatoribus
L. FONCK.
succis resinisque vilioribus permixlum
alque adulteratum venibat, uti etiam BALTASSAR. 1. Baltassar
hodie moris est (Theoiphr. Hist. pi. IX.
("lïN^yiDSn, BaXiâaap) nomen, quod Da-
6,2; Dioscur. Mat. med. 1,18; PHn. XII.
praeposito eunuchorum in aula
nieli a
25,119 etc.). Quare merito de Sapientia
Nabucbodonosor régis Babylonis impo-
divina legimus « quasi balsamum non
:

situm est (Dan. 1,7; 2,26; 4,5 ss.;5,12;

mixtum odor meus » (Eccli. 1. c).
De balsamo ([uod dicunt gileadensi
10,1). Cum 4,0 dicatur Danieli id nomen
impositum esse secundum numen régis,
(nï) V. RESINA.
explicandum videtur Belit-sar-usur i. e.
:

Cf. Ahdallalif, Relation de l'Egypte 1,2, Belit regem protège (Strassmaier apud
éd. S. de Sactj. p. 20-2. 86-94 B. Albertus
;
Knabenbauer); Belit seu Bilat nomen est
M., De Vegetabilib. VI. 1,8, éd. C. Jessen uxoris Bel. Aliis praeplacet explicatio :

p. 354-8; Pierre Belon du Marfs, Observa- balatsu-usur compendiose pro Bel-ba-

tions 2,39, Paris 1588, p. 246-9; Nie. Monar- latsu-usur i. e. Bel, vitam eius protège
dus, Simplic. medicamentor. hibt. éd. C.
{Frd. Delitzsch, Oppert, Schrader, Vi-
Clusius, Antverpiae 1593, 326-9; Prosp. Al-
gouroux, Vannier). Adnotat Knabenbauer
pinus. De Balsamo dialog., Venetiis 1591 (ib.
1592; Patavii 1639 elc; etiam in Bl. UgoUni
ad Dan. 1,7 « Utrocunque modo expli-
:

Thésaurus 11,677-726); /. Pona, Del vero caveris, falso infert Meinhold (Das Buch
balsamo degli antichi, Venelia 1623; B. et M. Daniel 1889) ad 4,5 vocis explicatione
Campi, Parère sopra il balsamo, Lucca 1639 ;
ibi proposita ostendi tempus post rui-
id. Risposta, ib. 1640 id. Dilucidazione e
; nam regni babylonici scriptoremque lin-
confirmazione, Pisa 1641 B. Baldus, Opo-
;
guae babylonicae ignarum ».
balsami orientalis propugnationes, Romae
1640, ib. 1656);P. Castelli. Opobalsamum Cf. Knabenbauer ad Dan. 1.7 et 4,5;
examinatum etc., Veneliis 1640; id. Opob. Frd. Delitzsch apud S. Baer, Libri Dan.
triuniphans, ib. 1640; /. G. Volckamer, Opo- Ezrae et Neh. 1882 p. ix. x; Oppert, Do-
bals. orient, examen, Norimbergae 16i4 ;
cuments juridiques de l'Assyrie et do la
/. VesUng, Opobals. veteribus cogniti vindi- Chaldée 1877, p. 282; Schrader- White-
ciae, Patavii 1644; G. K. Kirchmaier, De house, Cuneif. Inscr. and Old Test. II.
Corallio, Balsamo et Saccharo, Wittebergae p. 125; Vigouroux, La Bible et les découv.
1661; /. //. Ursinus, Arboreti bibl. Conlin., mod. éd. 6, IV. p. 277. 278; Pannier apud
Norimbergae 1699, p. 231-4. 258-70; /. H. Vigouroux, Dict. de la Bible I. 1419.
Slevogt, Balsamum verum, Jenae 1705; id.
De Opobals., ib. 1717; A. Vater, Balsami de 2. Baltassar (lïN^Sn, BaX-râaap), ul-
Mecca natura et usus, Wittenbergae 1720; timus rex Babylonis, qui instructo con-
M. Hiller, Hierophyt. I. 419-24; Chr. Win- vivio vasa aurea et argentea, quae Na-
neken, Beschreibg. d. wahren Opobalsam-
bucbodonosor asportaverat, afierri ius-
baumes, Kopenhagen 1745; Fr. Hasstlquist,
sit et inscriptione in pariete apparente
Reise nach Palaest., Rostock 1762, 564-9;
C. Linné- W. Le Moyne, Opobals. declara-
lerritus Danielem, ut eam legeret et ex-
tum, Upsala 1764; /. B. Micliaelis, Supplem. plicarct, advocavit eademque nocte in-
ad lex. hebr. 2142-8; E. F. Th. Reche, De terfectus est (Dan. 5,1-30; 7,1; 8,1).
Amyridis speciebus olficinalib., Halae 1801 ;
Cum a veteribus traditum esset Babylo-
559 :i(iO

nom a (".u"o caplain esse rejrnanlc Na- '

suni (piaedam indicia. Cum Noriglissor

Itonido, qui Cyro obviam piofoilus cl vita excederof, eius filiolus Labosor-
pioclio vicliis fuirae so dodtM-il ixc poslca dacli (Laiiorosoarchodl per novem men-
l'.aniianiam suit C.vro ailmiiiislravoiil sos regnavil, qui» per cnniurationem
cf. Berosi ChaUlacoruni llist. qnac su- sublato Nabonidus a reliquis coniuralis
|»orsunt, éd. Richter 1825, p. r.8. 09). va- rex doclaralus est {Berosi Chald. Hist.
riao conioclurao do vc^e Ûaltassar libri 1. c; cf. F/av. los. Anl. .\. 11,2). lam-
Daniolis l'aclao sunl scil. euin ossc eiin- voro iili Darius I. nar-rat in inscriplione,
doin ac Nalionidum (Flav. /os. Aiit. X. oui a Befiistuii noinoii est, bis in Babylo-
H,-2 vol I.abosordacli liliiim N'ori^:lisso- nia robollio est excilala a duobus, qui
ris vol Evilmerodacli liliuin iNaliuchodo- aflirmaverint ego sum Nabuchodono-
:

nosor vol fralrom Evilmorodach vol
lilium Evilmorodach; ncque doCucrunl,
qui oxsislonliain HaUassar régis ac proin
auetorilalom hisloiicain libi'i Danielis
impniriiaroiit {IUtzig, Daniel p. 72-78;
Kuenen, Histoire critique de lAncien
Test. 11. 356 ss.). Sed ex inscriplionibus
cuneiformibus (Nabonidi et Cyri) disci-
nuis Nabonido fuisse lliiuni nomine Bil-
sar-itsur (i. e. Bel regem protège),
queiu rex vocat primogcnilum suum,
qui tempore belli cuni Médis cxercitui
praeerat, apud quem primores rcgni
versabantur, qui pâtre Nabonido in Bor-
sippam fugiente urbem Babyloncm de-
fendebat. Inde merito concluditur Bil-
sar-usur seu Ballassar in regni quasi
consortium fuisse assumptum a paire
Nabonido (cf. Eawlinson, Maspero, Me-
nant, Oppert, Lenormant Brunengo,,
sor liliiis Nabonidi (cf. Spiegel, Die
altporsischen Keilinschriften p. 10. 28).
Cum itaque isli eo nomine rcgnum usur-
pare conarcntur, cerlum vidclur Nabo-
nido fuisse filium nomine Nabuchodono-
sor. Ex his aulem valde probabile fil
Nabonidi uxorem fuisse unam ex filia-
bus Nabuchodonosor; tali enim coniu-
gio supposito commode explicatur, cur
coniurati eum prae aliis regem esse vo-
luerint, et cur ipse filio nomen Nabucho-
donosor imposueril. Quodsi Ballassar
eral filius ex filia régis Nabuchodonosor
natus, facile explicatur, cur ab iJlustri
progenie dictus sil filius Nabuchodo-
nosor.
Cuneif. Inscript, of West. Asia I.
Cf.
pi. 68,col. 2; V. pi. 35 et 64; Rairlinson,
The (ive great monarchies 1871, III. p. 70 ss.
et liawHnson, Herodotus I. p. 432; Mas-

Tiele, Schrader, Vigouroux, Deîattre, pero, Histoire ancienne des peuples de

l'Orient éd. 3, p. 519; Menant, Babylone et
Knahmhauer).
la Chaldée p. 258; Oppert, Le peuple et la
Inde quoque apparet, cur Baltassar
langue des Mèdes p. 168; Lenormant, Ma-
rex Danieleni tertium in regno suo prin- nuel d'histoire ancienne des peuples de
cipem feccrit (Dan. 5,16. 29) scil. posl l'Orient H. p. 27. 242; Brunengo, L'impero
duos reges palrcm Nabonidum seque di Babilonia e di Ninive II. 378. 384; Tiele,
filium. Babylonisch-assyrische Geschichte p. 46 i;
Supercsl difficullas solvenda, quonani Schrader- Whitehouse, Cuneif. Inscr. and
sensu Ballassar filius Nabonidi dicalur Old Test. II. 130-132; Vigouroux, La Bible
et les découv. rnod. éd. 6, IV. p. 351 ss.;
Dan. 0,2 ss. filius Nabuchodonosor.
Deîattre, Salomon, Assurbanipal, Balthas-
Adverlendum est sicut in s. lilteris ita
sar, 1883, p. 7 Knabenbauer, Coram. in
;

in monumenlis assyriacis quandoque

Dan. p. 156 ss.
regem quendam anlecessorem dici pa- Ex recentioribus contendit /. Fabre d'En-
lrcm régis successoris v. g. lehu vocari vieu (Le livre du prophète Daniel 1888,
lilium Omri, cum tamcn solum fueril p. 358-409) Baltassar esse Evilmerodach,
successor regum ex domo Omri, eodem- filium Nabuchodonosor qui ei in regno suc-
qufî modo Merodach Baladan vocari cessit. Quae tamea opinio sustineri nequil.

filium Iakin (alia exempla affcrt Schra-

Nam eum quoque nomine Baltassar appella-
lum fuisse nequit ostendi. Teste Beroso
der, Kcilinschriflen und (leschichlsfor-
Evilmerodach solum per duos annos regna-
scbung p. 207). Quae appellalio co faci- vil, Daniel autem anno tertio regni Baltas-
lius cxplicalur, si Nabonidus pater sar visionem se habuisse refert 8,1 (quod
habuil uxorem unam ex filiabus Nabu- Berosi testiraonium et canone Ptolemaei
chodonosor; pro qua opinionc non dé- confirrnatur et inscriplionibus ex primo et
561 BALTASSAR. 562

altero anno eius leperlis; titrassmaier.

cf. gendrc). determinando nonduni
In situ
Die babylonischen Inschriften im Muséum convcniunt interprètes. Ordo quo urbcs
zu Liverpool p. 5. 19; Tiele c. p. 424.
1.
Ruben los. 13,17 enumerantur, est :

464). Dein Uaniel incognitiis est régi Ballas-

Hesebon, Dibon, Bamotbbaai, Baalmaon.
sar, qui de eo solum audivit; post Evilme-
Onomasticon Eusebii et S. Hieronymi :

rodach nemoexgente Medoium regnum sus-

cepit neque post Eviltnerodach regnum Bamoth civitas Amorraeorum trans loi'-
Babylonis datum est regno medo-persico danem in Arnone {éd. Lag. 231,33; 101,
(Dan. 5,28). Cf. Knabenbauer I. c, p. 159. 22). Hisce adducti aliqui quaesierunt Ba-
mothbaal ad septemtrioneni urbis Dibon
3. Baltassar (BaXxâcîap) vocatur quo-
apud Wndi el-Wa'le, qui a septemtrione
qiie BarLichl,H. 12filiiis Nahuchodono-
in Arnonem f Wâdi el-Môdjib) inlluit
sor, pro quo uti etiam pro pâtre eius ul
(Irbi/ and Mangles, Ritter, Riess et cf.
preces funderent hierosolymitani, exsu-
Trochon). Verum quia inde planities
ies babylonici raonebanl, dum pecuniam
Moab videri nonponunt Ba- potest, alii
et vasa lempli quae Sedecias facienda
niothbaal magis septemtrioncm
multo
ruraverat et librum Baruch mitterent in
versus scil. in Djebel 'Atjnrûs ad meri-
urbem lerusalem. Habuisse Nabuchodo-
diem Wâdi Zerqn Ma'în (ila Keil). Alii
nosor filium Baltassar nomine aliunde
denique praeferunt el-Maslûhiye vicum
quidem ostendi nequit; ex modo quo
ad meridicm Wâdi Djedid non procul
Bar. 1,11 de eo scrmo fit, primogenitus
a monte Nebo {Survei/ of East. Pal.,
fuisse videtur. Eum post aliquot annos
Conder, Legendre). Hic situseo etiam
obiisse inde coniicitur, quod Evilmero-
commendatur, quod Bamothbaal est
dach Nabuchodonosor patri successit.
quarta statio in itinere Israelitarum ab
Contendit De Moor (Revue des questions
Arnone superiore (Wâdi Enkeile) aqui-
historiques, avril 1894) Bar. 1,2 pro anno
lonem versus; interiacent stationes
quinto esse leyendum anno quadrage-
Béer, Matthana, Nahaliel.
simo quinto et proinde Baltassar esse
eundem de quo Dan. 5,1 i. e. filium Na- Cf. Himpel Tûbinger Quartalschrift
in

bonidi. Verum tum nequit v. 11

dici :
LU. Legendre, Carte delà Pa-
1870, p. 627 ;

lestine; idem apud Vigouroux, Dict. de la

orateprovita Nabuchodonosor régis Ba-
Bible I. 1423-1424; Irby and Mangles, Tra-
bylonis, nisi hic quoque mendum scriba-
vels p. 461 ss. miter, Erdkunde XV.
;
rum statuere voiueris. Cetcrum rationcs
Riess, Bibel-Atlas éd. 3, p. 5 non
p. 1201 ;
:

allatas pro anno quadragesimo quinto procul a Dibon; Trochon, Les Nombres
esse satis inefficaces, vide s. v. BARUCH. 1887, p. 121; Keil ad Num. 21,19; Conder,
BAMOTH v. EXCELSA. Helh and Moab 1889, p. 144. 145; Pal. Expl.
Fund, Quart. Stat. 1882 p. 85-&9 Survey of
BAMOTH (nina, ha^idi^), statio Is- East. Pal. Mem. I. 176.

raelitarum in itinere anni quadragesimi

(Nura. 21, 19. 20); videtur nomen abbre-
BANA {ii^yz, Bava, A Baava, B Bxy./â ,

viatum esse ex Baniothbaal. filius Ahilud, unus ex duodecim prae-

fectis Salomonis, qui per singulos men-
BAMOTHBAAL ('lyn niD3, Bat[jiwv
ses domui régis singuli ncccssaria mi-
BaâX), urbs Moab tribui Ruben a Moyse nistrabant; praeerat regionibus Thanac,
assignata (los. 13,17). Eadem censetur Mageddo, Belhsan (3 Reg. 4,12).
esse Bamoth statio Israelitarum in iti-
nere anni quadragesimi (Nurn. 21,19.20). BANAA (1 Par. 8,37 :
nv:2, Baavà;
Practerea Num. 22,41 secundum textuin 1 Par; 9,43 : N573n, Baavâ, A Bava), filius
hcbraicum idem videtur esse locus, ex .VIosa, paler Rapha, ex posteris Saul.
quo Balaam tentoria Israël intuebatur ;
Litera prima in aliquibus mss. hebraicis
altamen LXX (Ijct Trjv aTTÎXrjv tou BadîX) cl est 3 pro 2, item in vcrsione syriaca et
Vnlgata (ad excclsaBaal) nomen propriuni
arabica.
non expriniunt. In inscriptione Mesa lin.
27 Beth Bamolh a Mesa rege ex ruinis BANAIA, BANAIAS (in^;2 , H^Jn,

restituta esse legitur; eam esse Bamolh- Bava(a, Bavafa^, nomcn deceni virorum
baal nonnulli coniiciunt [Himpel , Lc- in Vulgata. In textu hebraico duo alii
riti.s UA.XAIA. )6'(

einsdiMu noiuiiiis exslaHl. qui in Vulgata 2. linus ex (iibboriin Davidis, oriun-

;>ppoIlanlur Uaiioa Ksdr. I0,2:i) et Ba- dus de l'har-atlion liibus Kphraim, du\
ii.M^ i:s(lr. I0,;{:;); v. 15ANKA. UANKAS. undecimae Ini'inae vigiiili (pialluor mil
1. Kiliiis loiadac sacordolis (forto lium virorum, qiiae mense undecimn
(Musdeni, (lui I princpps do
Par. !-2,27 régi nùnislrabat (2 Reg. 23,30; 1 Par.
slirpo Aaion apprlialiii-), oriiiiulus de 11,31; 27,li\
C.abseol in liiiiluis liida ad nicridioin Iredecim piincipibns co-
3. l'ims ex
sila, a David irgc du\ coiiorlis praclo- gnationum Sinieon, qui in diebus Ezc-
rianac ('erolhi et riiclclhi conslilulus, chiac régis luda propter nimiam fami-
iiisiiptM- (iu\ liii'ma(> vit;inli qualliioi' liainm mulliplicalionem pascua tcrrao
iiiilliiun xiriti'uni. (iiiae (<ral leilia »>x (iador nccuparuiit Chananacis cxpulsis
diiodoi'ini divisiouibiis. qnaruni sinj^ulac (1 Par. 'f,3()).

pcr singiilos luenscs rogi niinislraBanl. 4. ex quatluordecim levitis,

l'nus
ilis duohiis mimoriltiis oodem tcmporc cantoribus socundi ordinis a David regc
insigfiiitus oral alquo haoc vidctui- ratio, pro translationc arcae clectis (I Par.
oiir Amizadab filius oius liirinae Icriiao 13,18.20; 10,5).
vices palris gei'ons pracfiicrit. Tria de 5. Sacerdos Icmporc Davidis, unus ex
cius forlitudine facinora narrantur. Ipse septem, qui lubis coram ai-ca clange-
duos looncs Moab i. c. probabilius duos l)ant, cum do domo Obcdedom ilicroso-
heroas Moab (Syr. giganles, Chald. ma- lyma transferrctur (1 Par. 15,24; 10,0).
iriiales) percussit; cf. F. de Hummelauer 6. Levita ex génère Asapii, avus lalia-
in 2 Hog. 23,20. Idem in oisternam aii- zicl tenq)ore losapbat prophetantis (2
dactei- descendit, in quani diebus nivis Par. 20,14).
leo ceciderat eunique interfecit. Ipse 7. Unus ex levitis, qui decimis, pri-
quoquc (forte in aliquo bello cum Phi- mitiis donisque in templo conservandis
listhaeis gesto) sola virga arniatus ag- ex mandato Ezcchiae régis pracpositi
gressus est Aegyptium virum quinque erant (2 Par. 31,13).
cnbitoium, qui habebat lanceam ut licia- 8. Unus ex posteris Plialath Moai),
toriuni texcntium euinquc ipsius lancea mandato Esdrae adactus, ut uxorem
vi exlorsa interfecit. Merito igitur glorio- alienigenam in exsilio ductam ciiccrcl
sus oral inler Slialisbim, locurn siniul (Esdr. 10,30).
cum Abisai occupans in secundo lieroum 9. Unus ex posteris Neho, mandato
teinario. Cf. 2 Rcg. 8,18; 23,20-23; 1 Esdra adactus, ut uxorem alienigenam
Par. 11,22-25; 27, "i. 0. Putant sat multi in exsilio ductam eiiceret (Esdr. 10,43).
interprètes eum Davidi a secretis fuisse, 10. Pater Pheltiae principis populi
(juia David fccit eum sibi auricularium a tempère Ezcchielis (Ezech. 11,1. 13).
secreto (2 Reg. 23,23; i Par. H, 25); sed
secundum aiios (v. g. F. de Hummelauer) BANE (et) BARAGH (pi2-iJ3 i. e.

potins intellegitur praepositus cohortis flUi Barach; BavaiSaxcxr, A Bavyi6ap(fx),

practorianac 'Cerethi et Plielethi). — urbs tribus Dan (los. 19,45). ïextus
Banaias in summum gradum amicitiae massorethicus et pleraeque versiones
régis acccptus est. Adonias cum coniu- ununi nomen compositum exprimunt.
j'ationem de throno sibi arripiendo para- Vulgata duas urbes distinctas supponit
ret, ne tentamen quidem fecit, ut Ba- vertendo Bane et Barach item Ono-
:
;

naiam in suas parles pertraheret (3 Reg. mast. Eusebii et S. Hieronymi « Bane in :

1,8. 10). Auditis Adoniae consiliis David Iribu Dan. Barac in tribu Dan; usquc
Ranaiam cum cohorte praetoriana Giho- hodic prope Azotum Bareca vicuhis
nem misit, quo securius ibidem Salomon appellatur » {éd. Lay. 236,48; 237,4'.);
a Sadoc pontifice et Nathan propheta in 103,24-26). Ceterum unius urbis nomen
regem ungerctur (3 Reg. 1,32-38. 44,\ esse confirmatur ctiam ex foi-ma assy-
Salomon rex dcniquc Banaia usus est, viacâBunaaibarqu, quam exhibet prisma
ut Adoniam, loab, Semei supplicio pu- hexagonum Sennacherib col. II. lin. 60
niret eumque loco loab toti suo exercitui in Museo brilannico asservalum. Ex
praefecit (3 Reg. 2,23-46 . eodem documento insuper discimus
565 566

tempore Ezechiae régis luda Bane-Barach 5. Pater Azzi principis levitarum, (\u\

urbem a Sennaclicrib caplam et dirc- Babylone reduces Hierosolymis habila-

ptam esse. —
Eiisebium seculus Guérin bant (Neh. 11,23; BavO-
(Judée II. p. 68-70) putabat Banc-Baracb
BANINU (1J1J3, BavouaO, Icvila, si-
esse vicuin bodicrnum Barqà prope
Azotiim. Sed vix dubium est, quin Ibn gnaler foedcris (Neh. 10,13[14]). LXX
Ibrnq 7 km ad orientem urbis loppe me- scribunt u'oi Bavouaf pro duobus noniini-
lius qiiadrel curn enunicratione urbium l)us Bani et Baninii.

los. 19//-1-46 et in prismatc hexagono BANNUI (Neh. 7,13) v. BANI 1.

Sennacherlb tradita.
BANRAMITES e. oriundus i. de
Cf. Riess, Bibel-Atlas éd. 3, p. 5; Le- BAHUUIM (vide s. v.).

fjendre apud Vigouroux, Dict. de la Bible

I. 1428; Survetj of West. Pal. Mem. H.
BAPTISMA, BAPTISMUS (pâ-

251; G. A. Smith, Hist. Geogr. of Ihe Holy

proprie immcrsio, dein
7:Tia[j.a, paTCTtapiéç),

Land, Plate I. IV. V; A. Aeubauer, Géogr. lavalio, lustratio. ludaeis lavationes va-
du ïalmud p. 82; /''. Bulil, Alt. Pal. 1896, riis in conditionibus praescriptae erant,

p. Zanecchia, La Palestine d'au-

196; D. ut acquirerenl munditiem illam legalem
jourd'hui 1899, 1. 91 Schrader-Whitehouse,
;
ac leviticam,quae populum Dei sanctum
Cuneif. Insciipt. and Old Test. I. p. 160. 282. decerel (cf. Lcv. 13,5 ss.); tali lolione
Aaron et filii eius ad sacerdotium prae-
BANEA, BANEAS (niJ3, Bava(a)
parabanlur (Ex. 29,4), eadem pontilcx
Cf. BANAIA, BANAIAS. — Banca de po- erat lustrandus antequam die expiatio-
steris Pharos (Esdr. 10,25) et Baneas nis ingrederetur sanctum sanctorum
de posteris Bani (Esdr. 10,35) mandate (Lev. 16,4); eam obire debebat sanatus
Esdrae obsecundantes dimiserunt uxores a lepra (Lev. 14,8) etc. Inde facillime
alienigenas, quas in exsilio duxerant. Huit translatus loquendi modus lava-
:

BANI {122) noinen quinqiie virorum
in Vulgata; in texlu hcbraico exstant
alii eiusdem nominis, quos Vulgata
Benni (Neh. 3,17), Boni (1 Par. 6.46[31];
Neh. 11,13), Bonni (vide s. v.) appellat.
1. Princeps familiae, cuius filii 642
cum Zorobabel ex captivitate redierunt
(Esdr. 2,10; Bavou(). Loco parallèle Neh.
7,15 vocatur Bannui (i1J2, Bavouî) et filii
eius leguntur 648 pro 642.
inter principes populi, qui
foedus renovatum signarunt (Neh. 10,14
[15]; LXX uîo( cum primo nomine versus
mini, mundi estote, auferte malum (Is.
1,16), lava a malitia cor tuum (1er. 4,14);
amplius lava me ab iniquitate mea (Ps.
30,4); effundam super vos aquam mun-
dam et mundabimini ab omnibus in-
quinamentis veslris (Ez. 36,23). Quae ca
ralione in Vetere Testamento praeparata
erant, in Novo ad perfectionem adducta
sunt. Ex aliqua parte id iam cernitur in
baptismo loannis, qui cum singulari ra-
Enumeratur tions Baptista vocetur et ab evangelistis
cum Nehemia et a losepho (Ant. XVIIl. 5.2), ritum ba-
ptismi novum induxisse censendus est.
Quae novitas quattuor rébus declaratur :

sequentis). Plures de filiis eius inventi immergebantur ab ipso loanne, « bap-

sunt inter eos, qui in exsilio uxores alie- tizabantur ab eo in lordane » (Mattii. 3,
nigenas duxerant (Esdr. 10,29; Bxvouî). 6), dum alias lotiones in se quisque et
Mirum est, quod Esdr. 10,34 iterum alii per se faceret; iste baptismus non adhi-
filii Bani (Bavf) eiusdem criminis rei enu- iDebatur ad immunditiem quandani lega-
merantur; vix dubium est, quin men- lem amovendam, sed erat baptismus
dum sit in textu hcbraico (10,34). poenitentiae inremissioncm peccatorum
2. Bani de filiis Bani (Esdr. 10,38; (Marc. 1,4; Act. 19,4); quare ad hune
LXX uîof cum nomine sequenti). ritum subeundum movebantur dolore
3. Levita lempore Esdrae (Neh. 8,7; de peccatis eumque dolorcm ipso ritu
9,4 et probabiliter ctiain 10,13[14]. LXX profitebantur; uude tali baptismo rêvera
duobus ultimis locis mof, primo loco animi praeparabantur ad remissionem
Bavat'aç). peccatorum accipiendam; dein ritui
4. Levita (Neh. 9,4. LXX uloî). adiuncta erat confessio peccatorum et
.)(. :\{\H

ailiiiinistialialur. iil nvilorciil in Mcs- De baplismo ûn:p tôiv VExpwv cf. Canidy,
I

siaiii vt'Uturum ^Acl. l'.»,4). lii(l(M]iioqiic Conuncnl. in Cor. p. 482-484.

I

i'IiutI liaplismo loaniiis snaiii constaro

1. KN.MJICNBAUEK.
ratioïKMii iiropriaiii. t'Isi (>o Icniport' iam
oxslilissot haptisiiMis pi'osclylDiMim
IV (lisi'optaliir).
(de
BARA (y-|2, IJaXXâ) re\ Sodomorum
• [lia l»isliiiiriiitiir aulcin
a haplisino Clirisli, qiKnl disrrinion ipsc
I

Gen. 14,2), qui ut alii regcs eiusdem

loaunes dotlaravil : ejro (|ui(lt'in l>apli/o
regionis postquam por annos duodncim
vos iii aqiia, ipst> aiilein (Clirisliis) hapli- subieclus eral rejii Elamilanmi Cliodor-
NOS in Spirilii sancto lahoiuor, contra oum rcbeilavit; verum
zal>il cl ij:ni (Mallli.
3.1 P i. 0. l>a|»lisimis Clirisli ost vcnim sa-
ips(> cum sociis l'euilms dcviclus est cl

rraïuoiiUim. quo lit rejreneralio lioininis fiigil; nudli aiilein caplivi cum praeda
in lilium adoptiviuii Doi pcr graliani san- nuilla aiiducli suni a vicloribus. Quibus
otilicanltMii t>l iniiabitaliononi Spirilus
cum Abraliam ciun suis ii'i'uens nocle
sancli. linnt' baptisninni Ciiiislns ad in- omncm subslanliam el captivos eripuis-

-rrcssnin inri'i:niini Dri necossacium de- sel, el obviam v(>nil rex Sodomorum et
claravil Joan. 3,5) el |)ost rcsnrreclionom
dixit : da mihi animas (captivos niilii
qiia forma esscl dandns insUliiil (Matth.
cède), cetera loUe libi; al Abraham a
•28,l!0; undc baptismus in Christuni, in
rege idololalra accipere quidquam noluil
nomino lesn Chrisli (Act. 2,38; 8,16; 10, (Gen. 14,10-23).

48; 10,5 ;Uom. 6,3; Gai. 3,27) a baplisnio BARA (K"li?3, ï) Baaoâ), una CX UXO-
loannis secernilur. BapUsmi Chrisli vis
loannc BapUsla
ribus Saharaim Beniaminitae, quam dimi-
el elTieacia, uli a et ipso
sit (1Par. 8,8) simul cum altéra Husim;
Chrislo exposita est (Malth. 3,11; loan.
dein Saharaim duxit uxorem Hodcsquae.
3,o), lia ab aposlolo declaralnr, dura di-
ei septem filios peperit in reglone Moab.
cit in eo veterem homineni mori, ex qua
liiusdem texlus emcndalioneni el inlcr-
nioiie ad novani vitam exsnrgat qiiae in
pretationem novam videapud F. deHum-
intima cum Chrislo coniunclione etcom-
melauer, Comm. in Num. p. 187.
planlationt', consislat, ita ul baplizalus
sil filins Del in Chrislo el Christuni in- BARABBAS (I$apaÇ6àç). Nomen hoc
dueril cf. Rom. 6,3 ss. Gai. 3,26. 27) et N2N 11 etiaiu apud Talmudicos est fre-
dum baplisjnum vocal lavacrum regene- quens; lia Samuel Barabba, Nathan Bar-
rationis et renovationis Spirilus sancti abba etc. unde aliud nomcn adiungi
,

Tit. 3,0 ; cf. Petr. 3,21); propter quam solet, sicul etiam Matlh. 27,17 aliqui
cum Chrislo coniplanlalionem apostolus lestes legunl lesum Barabbam. Verum
baplizalos esse in Chrislo saepe significat. ex leslimonio S. Hieronymi « islc in :

.Menlio pharisaeos varias luslra-

fil evangelio quod scribitur iuxta Hebraeos
liones et baplismata observasse Marc. 7, filiKS magistri eorum interprelatur » no-
4 a foro (redeunles) nisi bapUzentur
: nien potius référendum eril ad pi 12;
non comedunt mulla sunt quaeel alia sed testes graeci semper praebenl |Bapao-
tradita sunt servare, baplismata ca-
illis Çà?; duo codices Vulgalae Barrabban.
licum et urceorum el aeramentorum el Est nomen lalronis ex historia passio-
leclorum i. e.omnia hacc aqiia eluebant ns noti,quem simul cum lesu Pilalus
vel aspersione aquae (ita leclos Iriclina- populo proposuit, ut allerutrum lurbae
res) vel immersione (uli calices el vasa). sibi liberatum dari pelèrent ex consuc-
Cum itaque et legs mosaicael tradilione tudinc lempore paschali. Illi aiileni pe-
scribarum variae lavationes vel baplis- lebant contra spem et exspectationem
mata praescriberentur'Iudaeis, maxime Pilali « cum qui propter homicidium et
inlererat, ul ChrisUruleles de discrimine sedilionem missus eral in carcerem »,
bene edocerentur, quod intercédai in- ut ait S. Lucas non sine acri accusalione
ler illa baplismata et baptismum Chrisli; ludaeorum (23,25; cf. Matth. 27,16 ss.

quare apostolus inter prima doclrinae Marc. 15,7 ss. Consuelu-

loan. 18,40).
chiistianae elementa etiam recensai ba- dinem illam aliqui a Romanis ex more
plismalum doclrinas (Hebr. 6,2;. romano inlroduclam censent, ut ludaei
569 BARABBAS. 570

iiigiuiiromanuiii minus aegrc foi'i'cnl rio et C(ilmei^^\\\\\x\ cum Debbora Barac

{Origenes, Beda, Friediieb, Schegg alii), iudicis dignitatem liabuisse, licet id in
vero inaiore cum probahilitale ex vote- Scriptura non ila expresse habealur, si-
re ludaeorum consuetudine, quain Ro- mul saltcm tempore, in diversis lamen
mani prudenter relinuerint [Jansenius, tribubus.
Maldonatus, Arnoldi, Schanz, Fillion, BARACH V. BANE-BARACH.
Patriz-i, Knabenhauer ad Mattii. 27,16);
elenim iste mos refertur ad liberationem
BARACHA (nD"13, Bspy (a) , Benia-

ex Aegypto commemorandam et Pilatus miuita, qui Saule relicto sese Davidi in

dicit ludaeis est autem consuetudo vo-
:
Siceleg adiunxit (1 Par. 12,3).
his etc. (loan. 18,39). Praetcr evangeli-
BARACHEL (SndII, Bapayir^X) ,
pa-
stas nullus scriptor eiu5 consuetudinis
t'^r Eliu Buzitis (lob 32,2. 6).
mentionem facit.

BARAC Abinoem
BARACHIA, BARACHIAS
(pin, Bapx/.), filius
(.11013, inOinetls. 8,2 iniDl^l, Bapayja,
de Cèdes in tribu Nephtbali oriundus
Bxpa/^dx;).
(lud. 4,6-22; y,l. 12. 15). Eo tempore,
1. Unus de filiis Zorobabel (I Par.
quo regnum Asor, quod losue rege la-
3,20).
bin occiso subeg-erat (los. 11,10. 11), ré-
2. Levita, pater Asaph praefecli can-
gnante altero labin refloruit, Barac a
lorum davidicorum (1 Par. 6,39[24]; 15,
Debbora mandatum divinum accepit, ut
17).
cum decem millibus pugnatorum de tri-
3. Levita ex génère Elcana habitans in
bubus ZabulonetNephthali montem Tba-
Netopha tribus luda (1 Par. 9,16).
bor occuparet et Asoritas debellaret.
4. Levita, unus ex quatluor ianitori-
Barac initio exigua fide videtur aliqua-
bus arcae, cum ex domo Obededom Hie-
tenus peccasse; etenim cum se mandate
rosolyma transferretur duo praecede-
;

exsequendo imparem reputaret, Debbo-

bant arcam, quorum aller Barachias,
ram comitem poposcit verbis, quae con- duo sequebantur;ipsorum erat custodire,
ditionem obedienliae praestandae invol-
ne quis ad arcam accederet(l Par. 15,23).
vunt « Si venis mecum, vadam; si no-
:

5. Filius Mosollamoth, unus de prin-

hieris veniremecum, non pergam ». In cipibus Epbraim tempore Phacee régis
poenam diffidentiae a Debbora edocetur, Israël (2 Par. 28,12), qui raonente Oded
victoriae gloriam principalem non sibi,
propheta ludaeos captives libertate do-
sed mulieri cuidani reputatum iri. Prae-
uâtes Achaz régi remiserunt (28,12-15).
diclionem probavit eventus. A Debbora
6. Filius Mesezebel et pater Mosollam
conforlalus niagno animorem aggressus
in aedificandis mûris Icrusalem occupati
est; impetu nocturne de monte Thabor
(Neh. 3,4. 30; 6,18).
descendens castra Asoritarum prope tor-
7. Pater Zachariae cuiusdam ab Isaia
rentem Cison posita perturbavit et in- in lestem fidelem adbibiti (Is. 8,2).
genti clade afl'ecit. Sisara autem dux
8. Pater Zacbariae propbetae (Zacb.
Asoritarum ex clade aufugiens per manus
1,1. 7).
label uxoris Haber Cinaei interemptus
9. Paler Zachariae occisi inler tem-
est. Ex ore huius mulieris, cui victoriae
plum etaltare (Matth. 23,35). Communi-
summaobtigit, Barac Sisarampersequens
ter hic Barachias censetur esse loiada
audivit illud « Veni et ostendam tibi
:

pontifex; V. lOIADA 4 et ZACHARIAS 34.

virum, quem quaeris ». Haec erat poena
tardae fidei. Tarditatem autem longe
superavit magnanimitas. Unde fides Ba-
rac ab Apostolo Hebr. 11,32 celebratur.
Inter Uberatores popiili 1 Reg. 12,11 ce-
lebratur Badan, quod nomen probabilius
emendandiim est Barac v. BADAN 1 Ad-
; .
dit F. de Eummelauer (Comment, in 11.
ludicum et Rutb p. 93. 94) cum Bonfre-
BARAD (Tin, BapdS) locus ad meri-
diem Palaestinae situs haud procul a
Cades; dicitur enim Gen. 16,14 Puteus
Viventis et videntis me, ubi angélus
Domini apparuit Agar, esse inter Cades
et Barad. Cades communiter agnoscitur
'Ain Qadls. Inter septemtrionem et
occidentem ab 'Ain Qadts non mullum
altt'st Mm Muu'eile, qui ions est forlasso exenipliini (iitii|iie simiilaliim ac |i(>ili
\\\o pillons ,\ido s. V. VIVKNTIS t«l VI- (bnn) praebel loab iiarbam .Vm'asat!
DKNilSK K\ Mis siliis Haïad alniiio modo dexiera tenons quasi osculans eam (2
iniiiioi polosl. Sam. 20,9 Quare maximum cen-
iiobr.).

BARAIA n^^lZ. Bapa!a\ unus dv si>batiir oppi'oiirium, cum Manon rex

.\mmonilariim legalis iJavid dimidiani
iiovoin liliis Scini>i et de principibus co-
partem barbae abscind(Midain ciirarel;
irnalionnm lltMiiaiuin, (|iii lliorosolymis
David ois inandavil iil manerenlin iirbe
habilainnl vl Par. 8,21).
lericbo donec crescal barba vesira et
<>

BARASA (Bôaaopa), urlts iiiimila (Ja- lune revertimini » i. e. barba rasa non
laatl. in .[iia Imlaei a jï^nlilms \i oppri- decuissel oos pul)lice ingrodi. Pr-aelerea
iiit'haiiliir 1^1 Macli. il. -20). Adcsl magna iniiiriam legalis illalam David Itello Am-
pi'obabilitas oam non ditT(>ri-(> a IJosor, monilis illalo uilus est (2 B(îg. 10,4 ss.).
qnao luda Mat'lialiaoo oxpugnata
,>,
In luclii ornatus dcponilui'; quare in si-
esse Icgilur (vide BOSOR .{). Iinemerilo gnum luctus barba neglegitur (ita Miphi-
Barasa ag:noscilm- esse liosra in Uauran, lioselb inlonsa barba, i. e. liaud benc
Boslra Graeroiiim et Romanornm, inde cuila, obviam il Davidi 2 Beg. 19,24),
al> aniio 100 p. C\\\\ a Bomanis ^ova raditiirds. 15,2; 1er. 41,5); 1er. 48, ."^7 :

Traiana Bostra appellata; co cnim anno omnis barba rasa erit, annunliatur tam-
Ai-abia ad Petrani speclans (î) 'ApaSfa rj quam signuni maximac calamitatis in-
-phi TJ] tlizç^\ provineia romana facta gruentis et Is. 7,20 in illa die radel
:

esl,('ninsduac nrbespraecipnac,Pelra in Dominus in novacula conducla elc. prae-

parte nieridionali et Boslra in parte dicitur opprobrium cl luctus et miseria.
seplemirionali, ab eo Icmpoi'o novam Paiiler in signiim luctus et moeroris
aeram provinciab^m iiiciioaniiit. Ex in- Esdras evcllit capiilos capitis et barbae,
scriptioniitus appai-elBnslram ante illud cl Ezccbiel abscissione barbae ruinani
tcmpns regibus Nabataeis paruisse; sed urbis et populi eiectionem praefigurare
tempore, de quo 1 .Vlach. 5,26 agilur, iubetur Cum David se lîngere vel-
(5,1).
nondiim .\al)alacis subiecla crat (v. NA- lel amenlem, inter alla « defluebant sa-
BAIOTII). Apud geographos arabicos livae eius in barbam » (1 Reg. 21,13) et
Bosi-a uibs praefectnrae Hauran anti- iitproplieta demonstretdeos ab ipsissuis
quissima describitur constructa saxo :
sacerdotibus contcnmi, narrât sacerdotes
nigro, babens arccm firmissimae sub- eorum in tempiis sedere habentes bar-
structionis aediricatam ad instar arcis bam rasam (Bar. 6,30). Leprosus qui a
damascenae, distans quasi quattuor lepra mundatus crat, debuit radere ca-
mansioncs Daniasco. piilos et barbam. Ceterum severe Israeli-

Cf. Abulfcda, Tab. Syr., éd. Kôhlcr p. 99; lis interdicebatur more idololatrarum
Seelzrn, Re\sen,ed Kruse, ]. 61-13; Bure li- (Arabum?) cxtremum barbae abscindere
hardl, Reisen in Syrien, éd. Gesenins, 364 (Lev. 13,29; 14,9; 19,27 bebr. 21,5 ;

ss. 527 Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 251 ; E. Schil-

; hebr.) i. e. barbam in eandcm cum iis
ler, Geschichte des jùd. Volkes éd. .3, I. 743. formam el'fîngerc; qiiae foi'ma inlellega-
744 De Vogiié, Syrie centrale, Architecture
lur, dubium est.
:

civile et relig. 40. 63 s.s., Planches 5. 22-23,

Inscr. scinil. 103.
BARBARUS vocabalur apud Grae-
BARBA repulabalLir decus et orna- cos et iiomanos bomo alicnigena quivis,
nientum viri; quare moris crat barbam graecae ac latinae lingiiae et eruditionis
nutrire, bene disponere, ungere. Inde ignarus. Ea notione etiam apostolus di-
explicatur Ps. 132,1. 2 ecce quam bo- : cit Graecis et barbaris debitor sum i.
:

num et quam iucundum habitare fralres c. omnibus gentibus; dein dicitur vox de
in unnm, unguentum qiiod descen-
sicut iis quibus polilior ingeniorum morum-

dit in barbam, barbam Aaron. Cum que disciplina deeral; ita Col. 3,11. In-
barba in tanla esset aeslimâtione, in si- colae quoque Melitae insulae appellantur
gnum amoris et reverentiae osculum barbari erant cnim Melitcnses originis
;

quoque barbac imprimebalur, cuius rei linguaeque punicae atque eos solum ita
 573 574

vocari ob origincm lingiiamqiie pcregri-
nain patet, quia Acl. 28,1 narratur
barbari vero praeslabant non modicani
hunianitatem nobis. Eodemqiie sensu de
eo qui lingua utitur pcregrina apostolus
scribit si ergo nesciero virtulem vocis
: gium Paulum proconsulem Act. 13,7 ss.
ero cui loquor barbarus, et qui loquiUir
niiiiibarbarusCI Cor. 13,11). Qua noiione
etianiadbibetur Ps. 113,1 in exitu Israël :
de Aegyplo, domus lacob de populo bar-
liaro (7Î7S explicanl loqui lingua pere-
grina; in dialecto syriaca ea voce prae-
cipueaegyptiace loqui designalur).ludaei
bellenislae [3ap6âpo'j; vocabant ininiicos
Uim imporium romanum (cf. Horat. Od.
: I.11,2; Cicero, De divin. 2,42-47; luve-
nalis 6,fi62; 10,93; 14,248). Ipse sibi no-
mcn arabicum Elymas i. e. sapiens, ma-
gus imposuit, et vcrsabatur apud Ser-
Cum Paulus et Barnabas coram procon-
sulc verbum Dei annuntiarent, Elymas
quaerebat proconsulem a fide avertere.
Paulus autem plenus Spiritu sancto eum
reprehendit quod non desineret subver-
lere vias Domini rectas eique poenam
caecitatis annuntiat; « et confestim ce-
cidit in eum caligo et tenebrae et cir-

ludaoorum (cf. Ez. 21,31; 2 Mach. 2,22; cuiens quaerebat qui ei manum daret ».

Proconsul autem lidem amplexus est.

10,4).

BARED (T13, BapdS), filius Suthala

BAR lONA (Matth. 16,17) i. e. filius
lona (loan. 1,42) appellatur Simon Pe-
filii Ephraim (1 Par. 7,20). Vide etiani trus a lesu, vel simpliciter Simon loan-
BECHER. nis (SîpLoiv 'Iwavvou) uti loan. 21,15 ss.;

BARIA, BERIA (nvnn, BeptiJ, unde simul patet Bar lona nullatenus
esse explicandum cum multis filius co- :

Bapidt). Baria (Bsptdt), quartus filius

1.
lumbae, sed lona esse formam apocopa-
Ascr (1 Par. 7,.S0. 31); idem in Vulgata
tam pro loanne et nomen patris Pétri
Gen. 46,17 Beria, Num. 26,44 Brie scri-
nihilhabere commune neque cum co-
bitur, apud LXX ulroque loco Baptct.
lumba neque cum lonae prophetae no-
2. filius Ephraim
Beria (Bsptâ), eo
mine. Et rêvera 'iznv (nomen usitatum
tempore natus, quo Ephraim lugebat fi-
lios suos occisos a viris Gelh; unde no- loannes) redditur apud LXX 'Iwva et

minalus est Beria, eo quod in malis, 'Iwavav (v. JOHAiNAN). Ccterum vide s. v.

njrnn domus eius ortus esset (1 Par. PETRUS.

7,23). De eventu v. EPHRAIM 1.
isto BARNABAS (Bapvd6aç). Nomen eius
3. Baria (Bspia), princeps cognationis erat Joseph, ab aposlolis cognominatus
beniaminiticae; ipse et Sama erant prin- est Barnabas i. e. u'.b? 7:apazXrÎCT£w;, 12
cipes cognationum Beniamin, quae ha- riNIU filius prophetiae quatenus pro-
bitatores Geth (Gethaeos, Philisthaeos) phetia secundum apostolum inservit ad
ex urbe Aialon in confinibus Dan et Ben- aedificationem et exhortationem et con-
iamin expulerunt atque ibidem sedes solationem (ofy.o5o[Jirjv xa\ TrapaxX/ictv xa\
fixerunt (1 Par. 8,13). Eiusdem Baria 7:apa[xu6îav XaXsf,. 1 Cor. 14,3). Quarc
filii recensentur inter eos, qui tamquam nullo modo opus pro HN'inJ quae
est
capita familiarum et principes in leru- vox ad TcapaxXrjatv non apta sit, cum
salem habitarunt (8,16. 28). Klostermann et Felten ad explicandum
4. Baria (Bspiâ), quartus filius Semei nomen Barnabae accersere vocem ara-
levitae de stirpe Gerson (1 Par. 23,10); maicam Nmj, ex qua quomodo Bar na-
cum ipse eiusque frater laus non habe- bas oriatur non adeo facile fluit. Eral
rent filios multos, in unam l'amiliam lévites,génère Cyprins (eius consobri-
computati sunt (23,11). nus erat Marcus, ô à^E^ihc, Bapva6a Col.
5. Baria (Uil^, Beppf), filius Semeiae 4,10) qui cum haberet agrum vendidit
eum et posuit pretium ante pedes apo-
ex posteris David (1 Par. 3,22).
stolorum (Act. 4,36.37). Ipse Paulum,
BARIESU (Bapirjdou;), i. c. filius cui discipuli hierosolymitani se iungere
lesu (ywn^),
ludaeus, pseudopropheta, verebantur, cum primo in urbem venis-
magus, unus ex praesligiatoribus, qui set duxit ad Petrum et lacobum fratrem
lune temporis fréquentes erant per to- Domini et narravit eiusconversionem et
 HAHNAUA> 57(i

praodioalionom Damasci valido faclani ronl et labore maiiiuiin vicliim sil.i

tAcl. '.Ki6\ cf. (Jal. LIS. l'.»V Ciim Anlio- compararcnt.

iliiac inafTiuis iuiiium'us crodonlimii con-
riura in s. lilteris de Baniaha non refe-
vtM'siis ussol aii Doinimim , al» occlesia
runliir. Cetera quue
eo uliundc iinhentiir.
*le
liiorosolymitana IJaniahas Antiochiam
cliain de o|)islula Hainaliac vide apiid
siciil
missiisosl; ilii se i>raestilit \iruiii plénum Bidunsbi'rger, Dcr Aposlel Harnabas, cl
Spiritu sancio cliidc ot niiillos ad lidom lesslcr Patrol. 1. p. 181; Fiiiil,, l'alres
du\il el sociiim lalmruiu Sauliim accer- aposl. I. p. 1; Nirsc/il, Palrologie I. p. 51;
stMis pi'olVcliis est Tarsum ti oiim eo rt>- Cornch/, Introd. I. éd. 2, p. 233; O. Rardeii-
vortens Antiocliiain piM- aiiiuim ilii com- licircr. Gescii. d. allkirchl. Litcialur 1. 86

nioralii»; siiiiiil ciim eo dociiil tiiil)aiii
nuiltam AcI. 11. 21-20;. Teiiiporc faillis
sub Claudio Antioclicai niiseriint elee-
iiiosynas ad soniores in lernsalom pci'
nianus Barnabac el Saiili (v. :JOK \\c-
versi Anlinchiani Harnabas et Sauliis a
Spirilu saïuto ad mains opns aposloli-
ciim selienntnr ot missi a Spirilu sanclo
alii(MUiilScli'uciam et inde navig-arunt
Cypruuu inde venerunt Pergen Pamphy-
liàe, Anliocbiam Pisidiae; inde persc-
culione et odio ludaeorum ciecti Ico-
uiuin perrexcrunt inde in civitates
,
Lycaoniae; Lystris cuin claudus a Paulo
essel sanalus, incolae deos ad se descen-
disse damantes Barnabam loveni, Pau-
luni utpote duccni verbi Mercurium vo-
caverunt; inde Dcrben profecti sunt.
Revcrsi Antiochiam slrenue tuiti sunt
liberlatem t^cntilium quam quidam lu-
daei circumcisionem esse necessariam
ad salutem docentes tollere studebant.
Ad quam quaestionem
missi sunt ab Anliochenis ad apostolos
iPetrum, loannem, lacobuin, Gai. 2,9)
ol presbytères in lerusalem (Act. 13,1-
15,34), ubi narrabant quid iam in genti-
bus efTectum essct. Apostoli autem
dexteras dederunt Paulo et Barnabae
societatis et ipsi ab urbe reversi Antio-
chiae iterum praedicabant (cf. Gai. 2,
9 ss.). Cum aulem Paulus volens visi-
tare fratres, quos in primo itinere apo-
stolico Christo lucratus, erat, nollet se-
cum assumere cum Barnaba iMarcum
quoque, Barnabas ab eo discessit et cum
98. Quae variis tradllionlbus ei attribuunlur,
rcferl l.ipsius, Die apokryphen Aposlelge-
scliicliloii II. 2, p. 270-320.
BARSABAS (BapaaSàç) i. e. proba-
bilissiiHc liliusSabae.
1. Barsabas, qui cognomina-
loscpli
lus est lustus (McuoToç), cum agcrelur de
apostolo in locum iudae proditoris (di-
gondo, simul cum Matthia ad electionem
propositus est ab apostolis. Erat itaquc
ex viris « qui nobiscum sunt congregati
omni tempore quo intravit et exivit in-
ter nos Dominus lesus » (Act. d, •21-2:5).
i)uare liaud immerito cum Euscbio (Hist.
eccl. 1,12) censcri potesteum fuisse
iHium ex 70 discipulis. Praetoi' nomen
suum hebraeum habuit alteruin roma-
num (uti loannes Marcus); nam cum
graece quoque dicalur 'louaio?, nomen
non videtur esse appellativum (ôtV.atoç),
sed cognomen proprium. Electio vcro
sorte committebatur Deo et sors cecidit
removendam
super Malthiam. Perperam opinati sunt
aliqui eum esse Barnabam Cyprium, id
quod praeter discrimen nominis etiam
eo refellitur modo quo de Barnaba Act.
4,36 menlio fil.
2. ludas Barsabas, prophela in Jéru-
salem, qui inter viros primes in fratri-
bus connumcralur, quem apostoli et
seniores cum Paulo et Barnaba et Sila
ex urbe Antiochiam miserunt, ut Cliri-
stianis decretum in concilio apostolorum
conslitutum defcrret; cius quoque nien-
tio fil in ipsa illa apostolorum ad fratres

Marco profectus est Cyprum. Verum epistula. Quam egregie munere sibi
postea Barnabas iterum se Paulo apo- demandato funclus sil, testatur sacer
stolo adiunxit et eandem cum eo ratio- autor ludas autem et Silas, et ipsi cum
:

nein praedicandi tenuit, uli elucet ex cssentprophetae, verboplurimo consolali

1 Cor. 9,6; scil. non usi sunt iure quod sunt fratres et confirmaverunt (Act. 15,
habebant ad victum a Christianis postu- 22-32). Propter idem cognomen non de-
landum, sed suam gloriam in eo pone- fuerunt qui putarent eum esse fralrem
bant ut evangelium sine sumptu pone- Barsabae losepli lusti.
577 BARUGU. 578

BARSAITH (ni7ia Kelhib, niTIl notât S. Hieronymus Barsemia filius :

caecus, quod et ipsum corrupte quidam

Qeri; Bsp0a(6) legitur ingenealogia Aser :

Bartimaeum legunt (et. Onom. éd. Lag.

Melchiel est pater Barsaith (1 Par. 7,31);
06,11).
est vel nomen mulieris vel nomen urbis.

BARTHOLOMAEUS (BapOoXo[xaro; Longam de nomine disquisitionem videsis

apud Nestlé, Marginalien und Materialien
i.c. laSn l3filiusTolmai),apostoliis,qui
1893, p. 83 ss., qui tamen ad certam quaes-
in catalogo apostolorum eniimeratur cum tionis solutionem miaimepervenit. Praeterea
Philippe (Matth. 10,3; Marc. 3,18; Luc. cf. Lightfoot, Horae hebr. ad Marc. 10,46
6,14), in Act. 1,13 autem cum Matthaeo, (0pp. 1699, IL p. 450); Buxtorf,Lex. chald.

ubique in altcro quaternione. Valde

talm. rabb. col. 1494 s. v. iqd caecus.

probabile est et a plerisque hodie assu-

mitur euni esse Nathanael, de quo loan.
BARUCH (•^•1-13 benediclus, BapoiJ/.).

1,45 ss. et qui loan. 21,2 médius inter 1. Filius Neriae, socius leremiae eius-
aposlolos nominatur. Nathanael a Phi- que in scribendis oraculis amanuensis
lippe inventus et ad lesum adductus est. (1er. 32,12 ss. 36,4 ss.) et ipse quoque
Cum itaque in catalogo apostolorum propheta, ex libello eius nomine in-
uti

iungisoleantPhilippusetBartholomaeus, scripto patet. Cum leremias carcere

sicut iungunlur qui priores a Christo teneretur clausus, misit Baruch ut de
vocati sunt (Petrus, Andréas filii Zebe- ,
volumine quod ex ore leremiae scripse-
daei), plurimum probabilitatis ei sen- rat legeret populo in templo die ieiunii
tentiae accedit. Quae variis traditionibus (1er. 36,0 ss.). Quod cum nuntiatum esset

de eo referuntur, vide apud Lipsius. principibus, ad se advocarunt Baruch,

Scribit Eusebius (Hist. eccl. 5,10) Pan-
taenus ad Indos usque pénétrasse dicitur
ibique evangelium^ Matthaei apud quos-
dam Christi notitia imbutos reperisse,
quibus scil. Bartholomaeus unus ex
apostolis praedicasset et evangelium
Matthaei hebraicis litteris conscriplum
:
ut sibi quoque legeret quae populo l.e-
gerat. At cum audirent minas illas au-
daces quibus leremias omnem spem régis
se subducendi iugo Chaldaeorum repre-
hendit obstupuerunt et Baruch quidam
suadent, ut se abscondat ita ut nemo
sciât ubi sit, ne scil. irae et vindictae ré-

reliquisset. Id quod post Eusebium gis ad quem librum asportant exponatur.

S. Hieronymus, Rufinus, Eucherius iug- Rex tribus pagellis lectis librum scidit
dunensis aliique narrant. Praeterea v. et combussit et Baruch comprehendi

NATHANAEL. iussit; Deus vero eum protexit ne in ré-

Knabenbauer, Comment, in Matth. I.
Cf.
p. 374; Lipsius, Die apokryphen Apostelge-
schichten IL 2 p. 54-108.
BARTIMAEUS (Bapifi^iaioç)
Timaei, caecus prope lericho, qui a lesu
sanatus est (Marc. 10,46-52). In Targum
ad Esth. 3,8 nomen ia''"a vel ixaiia
reperitur quarc ad nomen explicandum
;
minime cum aliquibus recurrendum est
ad nomen graecum (ex Platone notum)
multo minus propter ayDlD (immundus
fuit) assentiendum est opinioni a Volk-
mar propositae nomen esse symbolicum
gis manusincideret. In locum libri coni-
busti leremias omnes sermones iterum
dictavit amanuensi suo et insuper addi-
dit sermones multo plures quam antea
filius fuerant (1er. 36,16-32). Baruch aleremia
magni fuisse aestimatum idque commu-
niter innotuisse elucet ex eo quod aliqui
viri nobiles leremiam accusant, eum
incitari a Baruch et ea vaticinari quae
Baruch suggérât (1er. 43,3). Ex qua ac-
;
cusatione simul patet Baruch quoque
odio illorum et persecutionibus fuisse
obnoxium; unde mirum non est eum
gemere vae misero mihi quoniam addidit
:

totaque narralione solum illustrari, fi-
lium quoquc immundi i. e. gentilem
gratia Christi lumine fidei donari. Si id
evangelistavoluisset, debuisset, utcetera
mittam, saltem nomen explicare! In li-
bro interpretationis hebr.
Dominus dolorem dolori meo; laboravi
in gemitu meo et requiem non inveni.
Eum nomine Domini solatur leremias eo
modo qui ipsi quoque leremiae proposi-
tus est (12,7 ss.) et insuper ei promitti-
nominum tur vitam eius ab insidiis iri servatum

LEXICON BIBLICUM. I. — 19
 570 ItAHUCQ. 580

(hH\ Coacliisosl Uariu-li (iiioii»o

io,l-:i). vios lalioc cl Yannûk
ad regnum.sila

riini loremia iirlic a ChaMaeis ia|tla) quideni Og, non lanicn ad Icrrani Basan
tlr-ioiuloro iii .\oj;.\|itimi ilor.. 43, 0\ portincbal a seplenilriono nions Ilci-
;

l'(>iio post ali(nu>l aniuis laiino (|iiinlo nion ctnn tiniiius Gessuri ri Machati, (pii
al» iirbo oxpui^nala) lUuiicli in haliylonia in \i(inilale monlis llornion fuisse ren-
U\i;il lilirimi siiiiin coraiii loclionia rcfrc senlur (l)eut. 3,3. 10. 13; los. 12,4. :i;

liida cl uoliililiiis et populo qui ibi in 13,11. 12. 31; 1 Par. 5,23).
l'xsilio deiiebani (de libro ijtso vido Cor- Terminus igitur scplenilrionalis crat
«<•/(/. Inln 1(1. 410 ?s.; Knubcnbauer,
II. -2
p. planilios Daniasci et nions Heniion, oc-
r.oiimu'nt. iii Dan. Lani. Har. p. 4431. cidenlalis lordanis, meridionalis fluvius
('.onlenilil ilc Moor (Uovuc dos ([iicslions Yarmfik {llmoniax, SherVatel-Menâdire),
liisloriiiucs;, avril 18041 annuni ([uinluin Djebel d-Zumt.e, desertum llamad; ad
Bar. 1,2 esse nicndutn scribariun pro orienlcm terra Basan eomploclebatur
aiino quadrageshno quinlo; pulat scil. niontana Auran (inontom Alsadamuni
lechoniam soniper in caroere c^se con- seu Djebel llaumn). l'rbos Bas'an princi-
clusunuisquc ad annuni 37. Iransniigra- paliorcs in S. Scriptura noniinanlur
lioais oius, aUpie id cxplicile affirmari a Astarolh {Tell 'As/itara vel forte Tell
leremia. Sod lercmias soluni narrai eum cl-Ash'arî), Edrai {Der'âl), Salecha
illo anno ab Evilmerodach cduclum esse (Salkhad) Golan seu Gaulon {Sahem el-
,

e carrcrc; id quod sane non impedit Djôlân). — ïempore antiquissimo Basan

piominus aditus ad regem sit pcrmissus, habitabalur a Raphaim seu stirpe gigan-
ita ul ei ([uoque Barucli librum légère tum, quos Chodorlahomor apud Asta-
posset. Ne([ue ex 3,10 sequilur eos iam rolhcarnaim devicit (Gon. 14,5). Og rex
lougissimo lenipore fuisse in exsilio; Basan, qui ipse erat de stirpe gigantum,
nam inveterare, 7:aXatoua9ai ((jua voce ab Israelitis in pugna apud Edrai devi-
LXX saepe reddunt .T'n adhibelur uo- ctus et inleremtus est (Nuni. 21,33-3:1;
tione tabescendi (cf. Knahenbauer I. c. Deut. 1,4; 3,1 ss.; 4,47; 29,7; los. 9,10;
p. 478) ncque 4,2'j : « cilo videbis per- Neh. 9,22; Ps. 134[135],11; 135[136],20).
ditionem eius » ila potesi urgeri, ul haec Omnis terra Basan dimidiae tribut Ma-
verba non potuerinl dici a prophcla nisi nasse in heredilalem cessit (Num. 32,
anno 543 anno scil. quinlo ante expu- 33; Deut. 3,13; los. 13,29-31; 17,1. o;
gnalionem Babylonis (cf. Knabenbauer 22,7); Gaulon urbs refugii et Astarotii
p. 494 ss.). levitis filiis Gerson traditae sunt (los.
2. Levila quidam (Xeh. 3,20). 21,27; 1 Par. 6,71). Tempore Salomonis
3. Sacordos inler signalores foederis Basan una cum Galaad et terra Sehon
(Neh. 10,6). régis Amorrhaei erat praefectura duodc-
4. Incola Jérusalem post caplivitatem cima a Gaber filio Uri administrata (3
fx posleris Phares (Se\\. 11,5). Reg. 4,19). Ultimo denique loco libri
sacri historici referunt, lehu in Israël
BASAIA (.T'iyîrn, Baaata}, levita de
régnante terram Basan ab Hazael rege
slirpc Gorson, ex niaioribus Asapli (1 Par. Syriac vaslatam esse (4 l\og. 10,32. 33).
6,40 [2:i]). — Quoad Basan Havoth lair Deut. 3,14
V. lAIR 1.
BASAN ("j^yzplerumquecum articulo
Aelate graeco-romana quatluor partes
j'tî^ian, Baaav, tj Baaxv, ô Ba-Jdtv, tj BaaavtTtç
Basan dislinguuntur Gaulanitis {Djô-
:

et Is. 33,9 ï) TaXil^lx
iis),pars septemlrionalis terrae Iransior-
danicae, regnum Og Amorrhaei. Nomen
Basan mollitiem et pjnguedineni soli
indicat, sicuti etiam nomen arabicuni
Bathanlye.
Limites Basan in S. Scriptura indican-
tur a mcridie urbes Edrai et Salecha
: Batanaea, de cuius situ auctores non
et dimidia pars Galaad, quae inter tlu-
i. e. forte Gaulani- lân) seu regio occidentalis ad lacus Ge-
nesareth et Hide sita, Auranitis {Haurân)
seu regio monlana orientalis cum plani-
fie el-Nuqra inler Bjôlân et Djebel Hau-
rân patente, Trachonitis (Ledjâ) inler
septcmtrionem et occidentem a Djebel
Haurân se extendens Damascum versus,
convcniunt. Flavius loscphus (Ant. IV.
581 BASAN. BASILISCUS. o8'2

7,4; IX. 8,1) nomine Balanaeae lotam Ilist.Geogr. of ihe lloly Land, p. 545. 549-
Basancoiiiprehcndcrevidetur; alil)i(Anl. 553. 575 ss. F. Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 79.
;

83. 84. 117. 118; Legendredi\>\\à Vigouroux,

XVII. 2,1 Bcll. iud. I. 20,4) Balanaeaia
;

Dict. de la BibleI. 1486-1490; D. Zanecchia,

ab aliis partibiis disccrnit eaiiique Tra-
chonitidi confinem esse dicil. Porter (Five
yearsinDamascus 1855, II. p. 52-54. 2G4-
267) Batanaeae assignat reg-ioneni Ard
el-Bathmiiyc ad orientem Trachonitidis
[Ledjn) el.adseptcrntrionem Djebel Ikiu-
nln; ita nuilti alii praesertim nomine to-
tiiis regionis et nomine urbis el-Buteina
adducti. Contradicit Wetzstein, Reisebe-
La Palestine d'aujourd'hui 1899,11. 723 ss.
BASCAMA (^ Baaxa;Aa, Flav. los.
Ant. XIII. 6,6 Bxj/.ct), urbs in Galaad, uin
lonathas Machabaeus a Tryphone occisus
est (1 Mach. 13,23). Simon Mach. ossa
lonathae fratris inde arccssita apud Mo-
din sepelivit (13,25). Vulgata 13,22 legit
quidem « Erat autem nix multa valde
:

richt liber Hauran 1860, p. 82-86. Unde et non venit in Galaaditim » sed lacu- ;

alii Batanaeam in média terra Basau uam supplet textus graecus où-/. ^XOe Stà :

collocant inter Ganlanitidem ab occi- Hierosolyma, quo tendebat

:r]v )(^iôva scil.
dente, Trachonitidem ab oriente, Aura- Tryphon, e?? tt]v FaXaa -
xa\ ànfipz xat fjXOsv
nitidem a meridie. Praeter bas qiiattuor Bfnv. —
Furrer in Zeitschr, des Deut-
partes regio Argob urbibus mimitiscele- schenPal.-Vereins XII. 1889, p. 151 ce n-
bris inipsaS. Scriptura nominatur; hacc set Bascama esse Tell Bâzûk in Djôlnn,
sinedubio Trachonitidem [Ledjn) et t'or- collem inter Wâdi Bjoramâya et Wûdi
tasse etiam alias quasdam partes Basan Bfizûk paulo supra locum, ubi in unum
complectebatur v. ARGOB.; Reliqua de — coniunguntur. Huic opinioni favent et
historia Basan ex Flavio losepho breviter uomen et situs coUis Bâzûk. Cf. descri-
indicamus. Ab Augiisto imperatore Ba- plionem in Zeitschr. des Deutschen Pal.-
tanaea, Trachonitis, Auranitis Herodi Vereins IX. 1886, p. 353 et rationes hune
Magno traditac sont (Bell. iud. I. 20,4; situm suadentes in Zeitschr. fur katb.
Ant. XV. 10,1; cf. XVII. 2,1. 2); postea Théologie XVIII. 1894, p. 756. 757.
eaedem provinciae ad tetrarchiam Pbi-
lippi spectabant (Ant. XVII. 11,4; Bell,
BASCATH (npï3; BaariBo'jÔ), urbs
iud. II. 6,3; cf. Luc. 3,1). Agrippa II. tribus luda in secunda provincia Sephe-
tria milliaequitum, qui Auranitae, Bata- lae inter Lachis et Eglon enumerata (los.
naei, Trachonitae erant, Hicrosolynia 15,39), patria Ididae matris losiae régis
misit, ut seditionem contra Romanos l4 Reg. 22,1 Vulg. Besecath). Flav.
;

exortam opprimeret (Bcll. iud. II. 17,4). loseph. Ant. X. 4,1 Boaxéô {éd. Niese),
:

Fertilitas Basan describitur Deut. 32, Onomast. Euseb. Lag. 235,13) Baa-
[éd.
14. Querceta Basan, pascua opimapecu- xtiO. Situs accuratior ignoratur, sed pro-
dumque ubertas cclebrantur Ps. 21 [22], pter los. 15,39 in vicinitate Lachis (Tell
13; Is. 2,13; 33,9; 1er. 50,19; Ez. 27,6; el-Hesl prope Umm Lnqis) et Eglon
39,18; Am. 4,1; Mich. 7,14; Nah. 1,4; {Khirbet 'Adjlfm) esse supponitur.
Zach. 11,2. Montes Basan, qui imprimis BASEMATH (nçir^; Baa£[jL^6).
basanite constant et fréquenter ignés
Elon Hethaei, secunda uxor
1. Filia
éructant, a Psalmista eliguntur ut sym-
Esau, mater Eliphaz (Gen. 26,-34). Eadem
bola hostium Israël potentissimorum,
Gen. 36,2. 4. 10. 12. 16 appellatur Ada.
qui montem Sion despiciunt (Ps. 67[68],
16). In montants Basan leones habitant
2. Filia Ismael, terlia uxor Esau, ma-
ter Rahuel (Gen. 28,9 36,3. 4). Nota Gen.
(Deut. 33,22) et si hostes Israël ibidem ;

se absconderint, Dominus exlatibulis eos

28,9 eam appellari Maheleth. —
De di-
excitabit (Ps. 67[68],23). —
Vulgata Ba-
versitate
in Gen. 36,3.
nominum v. F. de Hummelauer

san interduni voce pinguis vertit, bine

tauri pingues, nions pinguis, vaccae pin-
gues(Ps.21,13;67,16;Ez.39,18;Am.4,l).
Cf. Reland, Palaeslina p. 200 ss. 342
3. Filia Salomonis, uxor Achimaas
praefecti, qui in Nephthali praeerat (3
Reg. 4,15; BaaeiAiJLdtO).
/. ;

G. Wetzstein di^uà Fr. DeliizscJi, lob, Leip- BASILISCUS. In Ps. 90[91],I3 Vul-
zjf; 1876, Anhang p. 557, nota 1 ; G. A. Smit/i. gata cum LXX vertit « super aspidcm cl
 :is;{ BASILlSCrS. IIDKLLILM. is;

basiliscuin ainbulabis «.ubi Icxlus ho- uianna « xfî tôjv (ip(ofj.iTwv {ioiXkr^ « siniilc

biaicus hal>ot pE* ^nï? ^"J i. c super fuisse relerl.

2. Cum neque e\ ipsis Scripturac
leonoin ol aspidi'in: v. SKIU»ENS.
verbis nocpie ox tcsiimouio anli(|U()nuu
BATHUEL J'^XTIZ. BaOouijX), niilis
satis pateat, (piid sil n'^Tn, liinc diii
Nachor palor Laban el Re-
et .Mclchao, « inler dubia substitit coniecturis crudi-
beccae uxoris Isaac (Gen. 22,23; 2i,l."i torum tanuiuam nebulis involuta, ut
ss.; 25,20; 28,2. 5). Pillant aliqui (îon.
nusquam fore appareat, in cunctis licet
24,1;) ss. recenscri Balhiiel aliqucni I.a-
naturac regnis anxie fuerit quaesila »

Itani frativiii minorem. non palrcm La- (0. Celsius, Hioroi)ot. I. 324 s.). Ex regno
bani et Uebocoae: cf. F. de Hiimmelauei-, enim minerali proposuerunt carbuncu-
C.oinnieiil. in (len. p. ti8.
lum (LXX in Gen., Vol. lat.), beryllum
BATHUEL 1 Par. \,M ,
urb«; v. (Vers, pcrsica, Wa/il, Hartmann ., ci-y-
lu: nui.. stallum (LXX in Num., Rashi, Mbbi Saïo-
BAURAMITES v. R.MIl lUM. mon, Elias, Pomarius, Reland), achaten,
adamantem, lapidem Lazuii etc. Sed
BAVAI /"2. Bcvs!), lilius Enadad,
omnes lapidum pretiosorum species c\-
princcps diniidiae partis Ceilae, qui par- cluduntur a sacro textu, qui determina-
ton» mûri lorusalem aodificavit (Neli. 3, lionem lapidis (]iî«<) in Gen. ante vocem
18;.
sequentem antrn, non vero ante nS-T2
BAZATHA (Sn~2. BaÇdv), secundus
babet; eadem autem voce in libro Num.
ex septem cunuchis Assueri (Eslh. 1,10). aliam rem designari nulla ratione pro-
BAZIOTHIA (ninina) cum Haser- batur. Ex regno vero animali margaritas
in médium protulerunt plurcs versiones
sual et Rersabee inler urbes méridiona-
arabicae, Graec. ven., Kimchi, R. Benin-
les tribusluda enumeratur dos. 15,28).
min aliique Rabbini (cf. Targ. 1 Par. \
Verum LXX vertunt xa\ aî xw[j.at aùtôiv, ,

23), item Huetius, Bochartus (Hieroz. 11.

legerunt igitur nfni:n, filiae eius. Haec
674-C80, éd. Rosenmùller III. 392-600),
lectio videlur praeferenda, praesertim Gesenius (Thés. s. v.), alii. At impropiie
si confertur Neh. 1 1 ,27 et in Hasersual
:
tune Scriptura in terra Ilevilath r\i~l
et in Bersabee et in filiabus eius. inveniri diceret; praeterea nominis simi-
BDEL.LIUM (nS'T2) bis in Scriptura litude alteram polius opinionem com-
mendat.
occurrit, cum in terra Hevilatb inveniri
3. Praestat igitur in regno vegetali
dicatur (Gen. 2,12 1, et manna quoad
n'iTl quaercrc et cum S. Hieronymo ac
aspectum {Vulg. colorem) cum ipso com-
versionibus citatis multisque recentiori-
paretur Num. 11,7).
bus bdellium in utroque loco intellegerc.
1. Ex versionibus antiquis LXX lapi-
Nomine hoc a veleribus designatur arn-
dem pretiosum intellegunt, in priore loco
xpiaTaXXoç; similiter Vê-
matica arboris indicae et arabicae résina
dfvOpaÇ, in altcro
(Dioscur. Mat. med. 1,80; Plin. XII. 'J,3o,
tus latina in Genesi carbunculus vertit.
Targ. Hieros. vocem hebrai-
al.), quaein Bactriana erat laudatissima
Onkelos et
atque etiam in Media et Babylonia inve-
cam retinent (xnS~2 et xnS""n), idem-
niebatur {Plin. 1. c). Varia eius nomina
que de Peshitta et de lextu samaritano
(pSiXXiov, PoéXXr) , [jLiSsXxov, PoXyov [ai.
videtur dicendum, licet editioncs (Wal-
pXoyov, leg. |3o6Xyov], bdellium, brochon,
lon et Lee) NnS"!2 et rhll exhibeant. malacham, maldacon), quamvis corru-
Vorsio quoque samaritana in libro Nu-
pta, affmitate sua cum nSll opinionem
merorum nS~l legit, sed in Gen. nSp:s hanc satis pi^obabilem reddunt. Neque
(i. e. fortasse nSip2 gossypium, ut ex- obstat quod bdellium aroma maie inter
plicat Winerj habet. Aquila, Symniachus, aurum et gemmas commemorari dicunt;
Theodotion {Field utrobique oI Xo'.::oî) : nam etiam alibi aromata in aerario re-
iJôéXXtov vertunt, ut S. Hieronymus, pari- gio cum auro atque argento scrvantur
terque Flavius losephus (Ant. III. 1,6) (4 Reg. 20,13; Is. 39,2). Cum manna
585 BDELLIUM. liEATIïUDO. 386

quoque quoad cxternam speciem, sive Arab. 2,364-7; Engler- Prantl, Die natiirl.
colorem sivc potins luciditatem bene Pllanzenfam. III. 4,256.

comparari potuit résina illa, sine dubio

Israelitis vel ex commercio cum Aeg:y-
ptiis vel ex arboribus ipsis satis nota. BEAN (Baiàv) 1 Mach. 5,4 « et recor-
datus est (ludas) malitiam filiorum Bean
Opinionem hanc défendant /. H. Ursinus qui erant populo in laqueum et in scan-
(Arboreti bibl. contin. 202-6) 0. Celsius alii-
;
dalum, insidiantes ei in via ». Hos ludas
que quos ipse citât auctores piiores, Salma-
debellavit conclusos turribus in quas
sius, Hopkinsonus, Cappellus, Rivelus etc.
sese receperant cosqiie inccnsis turribus
I. c. 324-327); ex recentioiibus P. CuUrera

(Flora bibl., Palernio 1861, p. 239-242), Frd. delevit. Eos aggressus est postquam de-
Delitzsch (Paradies p. 16 s. 101 « valde pro- bellavit filiosEsau in Idumaea et ab lis
bâbile »); P. Sdmjg (Bibl. Arch. p. 159); transivitadfilios Ammon(l Mach. 5,3-6).
Fr. de Hummelauer (in Gen. 2,12), Gese- Cum omnino assumi possit in 1 Mach. 5,4
nius-Buhl (Handwb. éd. 13. s. v.) al.
expeditiones ludae enumerari ex ordine,
filii Bean habitabant in regione quae in-
Arbor autetu bdellium ferens recen-
4. ter Idumaeos et Ammonitas interiacet ad
tioribus est Commiphora Roxburghiana orientem maris Mortui. Hitzig eos esse
(Stocks) Engler (= Balsamodendron Thcmanitas opinatus est i. e. Arabes edo-
Roxburghii Stocks, =
Balsamodendron mitas (cf. Zeitschr. der Deutschen Mor-
Mukul Hooker fil. =
Commiphora Mu- genl. Gesellschaft XII. 1858, p. 32.3; alla
kul Engler) ex ordine Burseraceamm, sententia proponitur XXV. 1871, p. 565).
arbuscula 4-6 pedalis, quae in rupestri- Nota denique apud LXX Num. 32,3 legi
bus calidis Belutscbiae invenitur, et cuiiis Baiâv pro Beon (1V3), quae commuai ter
aream geographicam Scinde, Indiam
agnoscitur urbs Baalmcon; unde (ilii
boreali-occidentalem et probabiliter Ara-
Bean forte sunt incolac Baalmëon.
biam dicunt {Boissier). Vulgo gukl vel
mukl audit, qiio nomine Syri et Arabes BEATITUDO ([jLaxapia[i.6;). Quatenus
bdellium désignant. Assyriacum budilkhi haec vox in Vulgata legitur, notionem
i. e. hastile, quod aliquicum hebr. nS'in induit praedicationis beatitatis. lia Rom.
composuere, probabiliter ad lignuni alte- 4,6 David dicit beatitudinem hominis,
rius arboris refertur, cum frutex 4-6 cui Deus accepto fert iustitiam sine ope-

pedalis vix ad hastas apta inveniatur. — ribus : beati quorum remissae sunt ini-
quitates, e. cum praedicat beatum.
Alla species bdellii, in S. Scriptura vix i.

senegam-
significata, est résina arboris
bicae Balsamodendron africanum Arnold.
Ea autem, quam post E. Kdmpfer plures
recentiores {CuUrera, Schegg 11. ce, al.)
tamquam arborem bdelliferam propo-
nunt palma aegyptiaca Hyphaene thebaica
Item ibi V. 9 bcatitudo ergo haec in cir-
cumcisione tantum manet? i. e. num ista
praedicatio beatitatis solum valet pro
circumcisis? Item Gai. 4,15 ubi est ergo
beatitudo vestra? i. e. antea vos beatos
praedicastis, ubi est nunc haec vestrac

Delile (vulgo dum dicta) bdellium aut felicitatis praedicatio? Quod in Vulgata

aliam resinam similem non videtur habetur Gen. 30,13 dixitque Lia hoc :

praebere. pro beatitudinc mea, efîertur gracce :

tjiaxapfa lyw; cum enim Zelpha secundo

Cf. E. Kdmpfer, Amoenitates exoticae,

pepcrisset, Lia se feliccm praedicat id-
Lemgoviae 1712, p. 668; C. S. Sonnini, que sibi féliciter evenisse annunliat
Voyage dans la Haute et Basse Egypte, Paris (inde nomen filii Aser).
a. 7. (= 1799), 3, 116 s.; Chr. Lassen, Ind. Octo illae praedicationes in initio scr-
Alterlhumskunde I. éd. 2,339; E. Boissier, beati pauperes, beati
monis montani :

Flora orient. IF. 3; L. Haijnald, De plantis
biblicis gummiferis, Kolozsvart 1879, p. 23;
Leunis- Frank, Synopsis II. 2, éd. 3, p. 354
s.; Fr. Hommel, Gesch. Bab. u. Assyr. 328
n. 2. 613 n. 1; id. Aufs. u. Abhandl. p. 4:
Ed. Glaser, Skizze d. Gesch. u. Geogr.
mites, etc. etiam beatitudinesdici soient.
Et cum sermo ille habitus sit, cum lesus
ascendisset in montem (Matth. 5,1), ille
mons appellari quoque solet mons beati-
tudinum. Quo nomine ex traditionc au-
5ST iiKArniiio. IlEKLSKI'llON. .H.S

litjiia <lfsij.Mi;iliir illt- ciii liodie noiiion dum Bêcher Ninn. 2r),3;i cnin Snlli;il,i
est Qar)i l^at('in (^oormia IlalliiD, <|)ec- velnt lilius Ephraim coordinalnr.
lans intor occasiiiu linimaltMn et nioii-
BECHOR 'zn: Bo-/6p, Baytp) enii-
ab oslio lonkniis in laciim (icin'-
(iioiii

duas inonlis summitalcs vol

sarelli. Iiilor
iiiiMaliir MMimdus lilius Beniamin Tien.
rornua quae 400 passilms iiUer se di- 4fi,21: 1 Par. 7,()i; oins novem tilii re-

slanl oxlendilur oampiis, lorlasse lociis censentnr 1 Par. 7.8. Sed nomen Bochoi'
illo campeshis do I.uc. G. 17 seniio
dosideralur in eunnuM-alione cogna-
iiik»

est. Coloriim S. Hii'ioiivimis niliii cerli

tiomun Beniamin Num. 2(),38 s. et ui
de liof monte eonipcril:
scriltit enini ad
genealogia Beniamin 1 Par. 8,1. Ex eo
t[UO(l 1 Par. 8,1 legilur: « Beniamin ge-
Mattli. putannis esse vel Thabor
0,1) :

vel (inenilibel aliiunexcelsuni nionlem in nnit Baie prinu)genilum suum (11^,32),

(ialilaea. .Vsbel secundum » etc., nonnulli conii-

ciiuit eliam (Jen. 46,21 et 1 Par. 7,6 pi'o
De Qnrn I/nl/Jn vide Itobinson, Palae-
stina III. p. 48:? ss.; Hitler, Enlkunde XV.
licchor legendum esse primogenilus Lr-
1 p. 297. 328. 387; Cucrin, Galilée I. i;)3s.s.;
vesqiic apud Vigouroiix, Dict. de la Bi-
Lie'iinde Uainme, Terre Sainte 1897, III. blel. K)36, alii e contra opinanlurl Par.
173; F. Buhl. AU. Pal. 18%, p. 27-29; 8,1 non primogcnitum, sed Bcchor legen-
D. Zanecchia, La Palcsliue d'aujourd'hui dum esse /. A. Selhie apud Hastings.
1899, II. 660-662. nict.oflhc iJible I. 202).

BEBAI ri2., BaSat, Baof, BaS^t, B^?f, BECHORATH 'mi^a, B«yjp), uuus
cnins filii duce
Br,oa(), ])rinccps faniiliae, ex maioribus Cis palris Saul (1 Reg. 9,1 ).

Zorobabel ex caplivUatc redicrunl G2.3

iKsdr. 2,11; vel 028 (Neb. 7,1 fi. Duce
BEELMEON BAAL.MEON. v.

Esdra de Beliai Zacharias cum 28

liliis BEELPHEGOR ;Num.25,3. o;Deut.
viris rcdiil Esdr. 8,11). Qiiattuor de fi- 4,3; los. 22,17; Ps. 10:i[106],28; Os. 9,10;
liis Bebai uxores alienigcnas mandante seu idolum Phogor (Num. 2!), 18; 31,16)
Esdra dimiserunt (Esdr. 10,28,\ Idem vide s. V. BAAL et cf. PHOGOR 1.

nomen iegitur inter signatores fooderis BEELSEPHON (pEsSyn, Bttlitr.-

(Neh. 10,lo[10]^.
9wv), urbs acgypliaca. Posbiuam Isracli-
BEBAI Br.ôa!), nomen loci vel regio- tae egressi de Aegyplo et profecti de So-
nis auditb i;i,4 lAX Cod. A; Cod. B et coth castrametati sunt in Etham in
Vxilg. oinilt. . Régie Bebai est ignola. extremis finibus solitudinis), iussi sunt
Coniicit 0. Wolff (Das Buch hidith, Leip- a Domino reverti et castramelari e re-
zig 1861, p. 182) Bebai esse Beth Arbel gione Pbihahirolh, inter Magdalum et
lOs. 10,14), Arbela(i .Vlach. 9,2) scu Ir- mare Rubrum (Suphi, contra Beeisephon
bid in Galilaea. Est niera coniectura; ce- (Ex. 14,2. 9 et simililer Num. 33,7 : ve-
terum eliam adverte, Belh Arbel proba- nerunt contra Phihahirolh, quae respi-
bilins differre ab Arbela et trans lorda- cit Beeisephon); deinde profecti de Phi-
nem sitam esse. hahirolh transierunt pcr médium mare
BECBECIA (n^pnpa, LXX BA in solitudinem (cf. Ex. 14,9 ss.Num. 33,
8). Utrum castra dicantur fuisse inter
omilt.!. 1. Lcvita tempore Zorobabel
.Magdalum et mare Suph simubiue e re-
(Neh. 11,17; 12,9).
gione Phihahirolh an potins e regione
2. Levita, custos porlarum et vestibu-
Phihahiroth, quae ealiVulg.) inter Mag-
lorum in lerusalem (Neh. 12,25).
dalum et mare Suph, non satis liquet.
BECHER (n:2, LXX omitt.), lilius
Beeisephon certe erat e regione Phiha-
Ephraim, a quo familia Bccheritarum hirolh nec procul ab eo loco, ubi Israelilae
(Num. 26,3a). Sunt qui putent Bêcher mare transierunt; (luaeri débet in pago
cundem esse alque Bered, Vulg. Bared Socolh (r/mftM)propelacum T/»iS(7/nu\la
1 Par. 7,20 7. A. Sclbie apud Hastmg.>, Phihahiroth (vide s. v.), quae cum aliqua
Dicl. of the Bible s. v. Bêcher). Attamen probabilitatc in Pikeheret agnoscilur.
Bared est filins Suthala, lllii Epliraini, Vox "jSV nomen divinitatis cuiusdam
 BEELSEl'UON. BEELZEBUB. 390

esse censeLur. Reperitur in nominibus colebant et Ochozias rex Israël de morbo

propriis v. g. py 13, ; cf.
semit. (1881), p. 127. 128. 227. 306.
I. 1 6.16). Appollatur Baal muscae seu do-
342 (niim. 108. 16b. 207. 265). In inscn-
ptionibiisassyriaciscommemoratur iaxta
Antilibannm mons BaHl-sapuna scu
Ba'K-srtjoim«, forlasse Hernion; cf. Zeit-
schr. fiir Assyriologie
366; W. Max Mûller, Asien und Europa
nach altâgyptischen Denkmâlern 1893,
p. 315. —
Cuni pEy ab aliquibus expli-
caretur de deo Typhone Graecorum [Ge-
senius, Thésaurus linguae hebr. et chald.
p. 225 b), quaesita est urbs, quae Typho-
nis sedes putabatur v. g. Heroopolis (v.
PHITHOM). —
Alii melius interpréta ti
sunt Beelsephon dominum septemtrio-
nis (Dillmann ad Ex. 14,2; Brugsch).
Insuper vero Brugsch (Dict. géogr. de
Corpus Inscr. suo consulere satagebat (4 Reg. 1,2.3.
minus rauscarum tamquam deus musca-
rum averruncus, sicuti apud Graecos
Zsù? AnéjAuioç et apud Romanos Myiagrus
deus. In Novo ïcstamento Christus a
X. 1895, p. 365. ludaeis accusatur, quod Beelzebub ha-
beat et in Beelzebub principe daemonio-
rum eiiciat daemonia (Matth. 10,25; 12,
24.27; Marc. 3,22; Luc. 11,15.18.19).
Facile patet appellationem domini mu-
scanim apud ludaeos in risum et con-
temptum abiisse et ad principem daemo-
niorum designandum adhibitam esse.
In graecis et in aliquibus latinis -co-
dicibus Novi Test, legitur BseXÇeSoûX
(B££CI6oûX), Beelzebul (Belzebul, Beizebul,
Vclzebul Belzebud Belzebu etc.). De
, ,

l'Ancienne Egypte p. 916-918) aîcntio- explicatione formae Beelzebul varia pro-

nem facit Amon Ra vocari dominum ur- ponuntur. Uti iam Buxtorf (Lex. chald.
bis regionis septemtrionis, dominum talm. rabb. s. v. col. 334) et Lightfoot
urbis septemtrionis, quae appellatio (ad Matth. 12,24), ita recentiorum haud
congruat notioni pSï Sî?l, dominus pauci recurrunt ad SlT stercus, Siai"
septemtrionis eandemque dictionem scil.
stercoratio (BMj;^or/' 1. c. col. 641), quae
Bali-zapuna esse quoque a Goodwin in
voces talmudicae etiam ad sacrificia ido-
scriptura hieroglyphica repertam; eam
lis facta transferebantur; Talmudicis
autem urbem septemtrionis esse Dios-
pblin in Delta aegyptiaco (cf. I. c. p. 289.
enim Sl7 stercorationem facere idem
1199). Verum quantopere a vero aberra- erat atque idolo sacrificarc (cf. Levi/,
verit Brugsch, qui Israelitas non per Neuhebr. und chald. Woerterbuch I.
mare Rubrum, sed iuxta mare Mediter- 509. 510). Unde Beelzebul explicatur do-
raneum transeuntes supponit (cf. impri- minus stercoris. Sed animadvertendum
mis eiusdem L'Exode et les monuments est formam zebul neque ad zebel satis
égyptiens), egregieostenditF. Vigouroux congruere (exspectaretur enim Beelza-
(La Bible et les déc. mod. éd. 6, IL bel, sicut lezabel) neque ad zibhul, ut
p. 370-382; cf. p. 412 ubi Beelsephon facile patet. — Alii praeferunt Sl37
Djebel 'Atnqa ad occidentem maris Rubri
habitatio et explicant Beelzebub domi-
septemtrionalis ponitur).
num habitationis seu domicilii scil. do-
BEELTEEM (UlJp hv'2., BaXtajx) minum inferni vel generatim regionis
titulus, qui datur Reum magistratui re-
daemonum quam opinionem eo quoque
;

gio Artaxerxis régis in Samaria (Esdr. confirmant, quod Christus se vocet

4,8. 9. 17 et in Vulgata etiam 23). Vox o^xoSeanoiriv, ni3n Sy3, herum domesti-
WTO significat decrctum unde Beelteem
;
cum et ea de causa a ludaeis appellatus
est dominus decreti, vir decreti. Desi- sit dominus habitationis, i. e. nomine
gnari videtur praefectus minoris cuius- satanae. Verum hianifestum no-
est eo
dam partis provinciae. Cf. E. Meyer, mine nihil signiflcari, quo proprie dia-
Entstehung desJudenthums 1896, p. 33- bolus designetur, iiisi forte dixcris cuni
34. Holzamtnev (Kirchcn-Lexicon éd. 2 s. v.
Baal) ludaeos deum Accaron more Phoe-
BEELZEBUB (3137 SïS i. e. Baal
nicum etiam vocasse Beelzebul, dominum
muscae; BdéaX ^rav) est nomen idoli Baal domicilii scil. caelcstis, deum supremum
(vide s. V.), quod Philisthaei Accaronc et hoc nomen principi daemonum indi-
501 BEELZEBIB. BEUEMOTII. 502

dis^o. — Alilor ivm loncipil Nfudiiuev clamor eius. Quod

Bccr Elim esl il le
si

;Sludia biblica, (Kl'ord, Tlio dialocts in puteus, a (pio statio Boer nomen accepil,
Palestine, p. 39) "^11" esse foi-mam dia- silus s. v. BEER iam indicatus esl.

iecli pro m a/>is (hebr. niilT), cidlum

fuisse in aliquihus locis Hecizehuh. douni

BEERI inS'l}. 1. Pater ludilli uxoris
Esau Hethaeus, in LXX Bet.V/ appcllatus
nuiscanun. in deuni
aliis Heel/.elnd, (ion. 26,34); s(îd b. I. Beeri vidctur esse
aj>iuni: inqua explicalionc nonien idoli oognomen Anae (vide s. v. ANA 2).
ad daenionem Iransfertur contcniplus 2. Pator Osée propbctae, in LXX Berjpef
causa. —
-Mil denique niaxima oum pro- Os. 1.1 i.

liabilitateopinanlur Bceizeluil esse idem

qiiod Heelzebuli. simili scilicel mutalionis
BEGOAI, BEGUAIpi:^; Bayouaî

forma, qua Beliar dicitur pro Helial, B;dt BayouÉ, Bayouîa, Bayo'), priiiccps familiac;,
el-Mandel pro Bâii cl-Mandeb (cf. Wolf cuius filii 2056 (Esdr. 2,2.14) vel 2067
Bnudissiti in Realencycl. fiir prot. Theol. (Nch. 7,7.19) duce Zorobabel ex captivi-
ni. 3. II. 516). tale redierunt; duce Esdra de eadem fa-
milia redierunt Uthai et Zachur cum 70
BEER ("«N2). statio Israclitarum in
viris (Esdr. 8,14; Vulg. Begui). Idem
itinere, cum terram Moab circumcuntes nomen legitur inter signatores foederis
in fines Amorrhaeorum progrederenlur (Xeh. 10,16 [17]).
(Num.21,16-J8}.InVulgataetLXXnomen
appellalivuni puteus, tô «ppéap legitur.
:
BEGUI v. BEGOAI.
Praecedens statio fuerat contra Arnoncm BEHEMOTH. 1. iVomen. Behemotb,
(21.13)i. e. ad meridiem Arnonis sape- ni^zna, sccundinn formam nominis he-
rions seu W'idi Enkeile in descrto. Tex- braicam proprie animalia significal; in
lus hebraicus 21,16 pcrgit mx2 DUCl :
libro autem lob (40, 10-19, bebr. 15-2i)
et itide mBéer scil. profecti sunt; erat de singulari animali permagno tam-
itaquo Béer aquilonem versus a Wâdi quam pluralis excellentiae adhibeluc,
EnJifile in deserto vel saltem ad margi- LXX 6r]p(a, Chaldaeus item Nniyi, Pe-
neni deserti. Explicite quoque haec statio shitta et Vulgata behemoth, Saadias rhi-
in deserto coUoeatur 21,13 et ex deserto : nocerontem appellant. Nomen a pluribus
("laiO'D'') in Matthana , scil. profecti post lablonsky (Opéra 1,52) tamquam
forma ex aegyptiaco p-ehe-mau (seu
sunt; sed notandum est LXX h. 1. ha-
moût) i. e. bos aquae in hebraeum trans-
ltère àrb oplaxo; ac proin legisse inodi
lata exponitur.
ei a Béer, quam lectionem nonnulli prae- Sunt qui vocem behemoth etiam in
fcrendam censent (Houbigant, I. D. Mi- aliis texlibus hoc eodem sensu de ani-
chaelis, Ewald, Kuenen Nomen acce- .
— mali singulari interpretentur. Cum ali-
pit a puteo, quem Israelilae ibi foderunt; qua probabilitate haec cxpositio pro Is.
deest in catalogo stationum Num. 33; 30,6 proponitur, ubi propheta sub titulo
ceteroquin ignola est. Communiter hic onus iumentorum austri (ijj rian::i)
puteus idem esse censetur ac Béer Elim.
Aegyptum increpat, cuius figuram esse
BEERA (n"»N2, Bei^X), princeps in hippopotamum, sicut alibi crocodilum,
tribu Ruben, quem Theglathphalasar supponunt.
captivum abduxit 1 Par. 5,6). 2. Variae opinîones. Omissis pluri-
bus opinionibus, interprètes anti-
aliis
BEER ELIM (Q'Sn 1N2 ; Vulg. pu- quiores plerique {Calvinus, Vatablus,
teus Elim LXX tou spÉa-roç -ou A?).ï{;a)
;
i. e. Junius et Tremelliits, Drusius, Grotius,

puteus fortium vel terebinlhorum fis. Estius, Calmet, Gusset, Pfeffer, Schultens,
15,8; erat in parte septemtrionali regio- I.D.Michaelis, al.) elephantum intellexcre,
nis Moab et a vate opponitur vico Gallim sicut alteram bestiam Leviathan, de qua
in parte meridlonali Moab : circuivit texlus saccr in versibus sequcntibus, ba-
riamor terminum Moab, usque ad Gallim laenam interprétât! sunt, « hanc aquati-
ululatus eius et usque ad puteum Elim lium,illum terrestrium animalium maxi-
593
miim » {Sam. Bochart, Hieroz. II. 754, od.
Rosenm. III. 705). At merito recentiores
post Bochartum (1. c. 734-769, éd. Ro-
senm. III. 703-736), ad ununi fere omnes
Leviathan crocodilum, behemoth vero
hippopotamum interpretantur (Hippopo-
tamus amphibius Linné, ord. Artiodac-
tyla non ruminantia) (cf. 4 Esdr. 6,47-
51). Sentenliam hanc prae ceteris pro-
nam
l)abiliorem iurc admittunt auctores ;
et orationis contextus et omnis descriptio
animal hoc araphibium, maximum et ro-
bustissimum indicat, et ipsa nominis be-
hemoth origo a pluribus admissa isti
bestiae optime convenit. Bos enim aquae
hippopotamus multo aptius appellaretur
quam equus fluminis », atque etiam
<<
Aethiopes eodem nomine coptico-aegy-
ptiaco Bechë « bovem » beluam hanc ap-
pellant, quam Arabes etiam « porcum
aquae » norainant {Fr. Hommel, Namen
der Sâugethiere, Leipzig 1879, 358. 372.
381).
3. Hippopotamus in Aegypto. In-
gens iUud animal anliquitus quidem in
Nilo frequens erat (Herod. 2,71 Aristot.;
Hist. anim. 2,4 al. 7; Plin. VIII. 23,93 al.),
atque a regibus aegyptiis saepe venatu
capiebatur, uti haud raro in antiquis
picturis sepulcralibus repraesentatur
(R. Lepsius, Denkmâler IL 77. 130; cf.
106. Ergânz. Bd. 12). Ex frequenti autem
venatione numerus hippopotamoruni in
Aegypto adeo minuebatur, ut Ammïcmus
Marcellinus sua aetale eos iam non in
Aegypto, sed in meridionalibus tantum
Blemmyum regionibus inveniri asserat
(22,15). Nihilominus Abdallatif aliique
scriptores posteriores etiam in ipsa Ae-
gypto beluam hanc superstitem refe-
runt. Nostra vero aetale non nisi in flu-
viis atque lacubus Africae meridionalis
usque ad Abyssiniam et Senegambiam
frequens invenitur.
Contra idenlificationem cum hippopotamo
aiguunt, quod illud « stringit caudam suam
quasi cedruni » (lob 40,12) minus apte de
hippopotamo dicatur, et quod venatio huius
aniinalis, quam poeta sacer quasi impos^bi-
lem describit, Aegyptiis omnino consuela
erat {Chabas, Cheyne). Sed verba illa de
cauda non tam deeximio robore huius mem-
bri videntur explicanda cuius longitudo in
hippopotamo vix dimidiam metri paitem at-
BEL. 594
tingit, quam de facilitale et agilitate nervo-
rum in movendo omnes corporis parles, quae
in tanta ac tam vasta corporis mole utique
specialem meretur attenlionem. Venatio au-
non impossibilis,
tem in -verbis tcxtus sacri
sed valde difficilis describitur, atque hoc vel
ex ipsis venationis figuris apud Aegyptios
apparet.
Praeter auctores citâtes et interprètes li-
bri lob (v. praesertim Cornel. a Lap.,
I. Knabenbauci, K. Budde) cf. Abdallatif.
Relation de l'Egypte, éd. S. de Sacy, p. 143-
5. 165 s.; /. J. Sc/ieuchzer, Physica sacra IIL
546-54 et tab. 532 E. F. K. Rosenmilller, Bibl.
;
Alterth. IV. 2,230-8; H. 0. Lenz, Zool. d.
alten Griechen u. Rômer 184 s.; F. Lewy-
sohii, Zool. d. Talmuds p. 355; /T. B. Tris-
Iram, Nat. Hist. of the Bible, éd. 8,50-4;
F. Chabas, Études sur l'antiqu. hist., Paris
1873, 401 s.; Frd. Delitzsch, Assyr. Thier-
namen p. 56-8; WilJcinson-Birch, Manners
and Customs II. 126-31; III. 295-7; /. G.
Wood, Bible Animais 318-30; P. CuUrera,
Fauna bibl. 219-23; LeuaiS'Ludwig, Syno-
psis I. 1, éd. 3, p. 238 s.; P/i. L. Martin, Na-
turgesch. d. Thiere 1. l,b80-3; A. E. Brehm,
Tierleben éd. 3 Pechuel-Loesche, III. 537-
52; A. Erman, Aegypten 327 s.; 0. Relier,
Thiere d. klass. Alterth., Innsbruck 1887,
202-10. 413-5; T. K. Cheyne in Expositor
Ser. V. vol. VI. 1897, H. 27-35; G. Lorela,
LaZoologianellaBibbia,Torino 1901, 311-20.
L. FONCK.
BEL (Ss, BriX, BîjXo?, assyr. Belu,
Bilu). In inscriptionibus cuneiformibus
duo numina distinguuntur. Bel, qui post
El (llu) in prima deorum triade recen-
selur et nominatur exccisus pater deo-
:
,
rum, Creator, dominus regionum, idolum
est Assyriis ac Babyloniis commune. Bel
aller,qui Belu., filius Belu, nominatur,
apparet in S. Scriptura lamquam numen
praecipuum Babyloniorum. Nam urbe
Babel expugnata dicitur confractus est
:
Bel, confusus est Bel; visitabo super Bel
(Is. 46,1; ler. 50,2; 51,44); praeterea
V. Bar. 6,40 et Dan. 14,2 ss. Apud Ba-
bylonios quoquc diis esse parafa lecti-
sterniaHerodotus(l,183) etDiodorus Si-
culus (2,9) narrant, idquc etiam ex mo-
numcntis et inscriptionibus constat.
Nonien Sn contractum esse ex Syn et
plerum-
eiusdem ac Baal significalionis
([ue censent. Apud Babylonios Bel con-
funditur cum Marduk (Merodach); numen
quoque solare dicitur quamquam ei etiam
595 UEL. IIKLLIM. :i!j6

sidus lovis allribiiilur (Cf. Scl^radfr, l\cbi'. nomen illud est appellativii t

Sr/ioh. \Volf Daiuliswi^. Ah Hciotlolo ita a LXX et nudtis in locis cliam in Vul-

(1,181 ss.W'l nioiloi-o Siciilo ^2.9) appel- gala verlitur; ila e\|)rin)itur voce ::apiivo-
laturZEÛç, a Pliiiio XXXVIl. 10,14'.». 160) lioçlHnil.13,13; lud. 19,22; 2 Reg. 16,7;
sacratissinius Assvrionim dons, sanctis- 20,1; 23,6; Ps. 40,9; 100,3; lob. 3i,lS;
sinuis (Icoriim. 2 Par. 13,7; àvo[A(a 2 Reg. 22,1); è.^6\xr^^x
Dcul. i:i,9; Xotjxi; 1 |{(>g. 1,16; 2,12; 10,
Cf. Knabenlxnier, Coinin. in Dan. p. 34.");
27; 2''>,17; ;:ovr)p6; I Reg. 30,22; àaeoerç
E. Scfirailcr, Baal iiiul IJol, in Sludien und
lud. 20,13; £vavT(a Nah. 1,11. In Vulgata
Kritikcn 187i. p. 330 Scliradir- Whitehousc,
;

Cunoif. Inscri|>t. and Old Test. 1. p. 463;

iniquus Reg. 30,22; iiiii|uitas Ps. 17,
I

/'. Siliolz. Goetzendienst und Zauberwcsen :>;praevaricatores 2 Reg. 23,6; impius

l)ei den allcn Hebraeorn 1877, p. 365 ss.; Deut. 13,9; iniustus Ps. 100,3; apostala
Wolf liaudissin in Rcalencycl. fiir piolest. lob 34,18 etc.
Théologie erf. 3 II. p. 32 i. 338 ss.; M.-I. La- In Novo Testa mcnto Icgitur 2 Cor. 6,
grange. Études sur les religions sémitiques, 15 : quacconvcntio Christi ad Belial, vel
Paris 1903, p. *t4-96.
uti codiccs optimi gracci et uudti lalini
BELA {"jhl). 1. Filius Bcor, re\ et versiones .syr. copt. arm. aeth.habeni
Beliar; verum cliam Bcliar esse idem
Edom ,Gon. :16',32. 33). Idcin in Vulfrata
quod Belial (pronuntiatione solum lit- 1
1 Par. I,f3. Uvocatur Haie. LXX BaXix.
tera in r mutata) generatim tencnt. Hoc
2. Filius iirimogcnilus Bcniainin. a
itaque loco Belial (iniquitas, perditor)
quo fainilia Belailarum (Gcn. 46,21;
lamquam nomen proprium apparet eius
Muni. 26,38. 40). Idem in Vulgala 1 Par.
qui quasi caput et princeps est iniquila-
7,6. 7; 8,1. 3 vocatiir Baie. LXX Gen. 46,
tis (cf. Cornely, Conim. in 2 Cor. p. 189).
21 BaXâ. alias BaXs.
Alii Bcliar cxplicant ortimi ex "IV Si
BELAMON (LXXIiidilh 8,3) v. BKL- dominus silvae, quo nomiiie daemon vo-
MA. BAAL HAMON, lliBLAAM. cetur quia in descrtis soleal dcgere (cf.
BELGA HmS^). l.Princeps decimac Is. 13,21; Matth. 12,43); sed hoc est
longe petitum. Uti itaque p"T2X perdi-
quintao classis sacerdoliini ex viginti
quattuor a Davide dcsignalis, ut mini- tio nomen evasit in Apoc. proprium ré-
slerio in teinpio per vices fungercntur gis angeli abyssi,cui nomen hchraice
(1 Par. 24,14; BsX^d). Abaddon(Apoc. 9,11), ita idem factnm
2,. Princeps classis sacerdolalis, qui de Belial.

cuni Zorobabel e\ captivitatc rediit (Neli.

BELL.UM. Israelitae iussi eranl a
12,5; Ax BaXfâ?, B omitt.). Eiusdeni la-
Domino terram palaestinensem occu-
ita
miliao Belgae princeps in dicbus loacim
pare, ut veleres eius incolas horren-
pontificis crat Sainniua ;>'ch. 12,18; BaX-
doi^um scelerum reos interficereut;
ingrediuntur itaque terram lamquam
BELGAI c;^^, BsXYatjsacerdosinter vindices flagitiorum a Deo missi; porro
illos ctiam idcirco delcre iubentur ne
signatures locderis (.Neh. 10,8); videtiir :

idem nomen esse ac Belga 2.
BELIAL (S"!iSn, quam vocem com-
positam censent ex iSl et Syi i. e. non-
utilitas) reperitur in Vulgala quasi no-
men proprium salanae; ita filii Belial
dicunlur qui ad idololatriam incitant
Deut. 13,13, qui vitiis caniis indulgent
lud. 19, 22; generatim impii 1 Reg. 1,16;
2,12; rebelles 1 Reg. 10,27; et generatim
de nequitia, malilia, iniquitale cf. 1 Reg.
2j,17; 2 Reg. 16,7; 20,1; 22,o; 3 Reg.
forte doceant vos facere cunclas abomi-
naliones quas ipsi operali sunt diis suis
et peccetis in Dominum Deum veslrum
(Deut. 20,18; Sap. 12,3 s.). Quare hél-
ium internecionis quod lordane transilo
gessci'unt et ad quod Deus opem suam
pcculiarem promisit ca ralione iudicai'i
débet; illac enim naliones propter im-
pietates suas deletae sunt (Deut. 9,3-.5).
Promisit Deus : scies ergo quod Domi-
nus Deus tuus ip.se transibil antc te,
ignis devorans atquc consumens, (jui

21,10; 2 Par. 13,7; >ah. 1,15 In textu . conterai eos et deleal atque dispcnîal
597 BELLUM. rm
anle l'acieni luam velociter (l)eul. '9,3), iJabalur buccina, vcxillis in locis conspi-
cuius proniissionis beiieficium conscciUi cuis ereclis (cf. lud. 3,27; Is. 3,26; 13,2;
sunt quaindiu niandatis Dei eraiit dicLo 18,3; 1er. 4,5; 51,27; Ez. 7,14 etc.). Sed
audienles; at trangrcssione commissa eximebatur a mililia, qui aedificavil do-
percussi siint ab hosUbus (los. 7,5 ss.); iiium novam et non dedicavit eam, ([ui
facla expiatione victores exsUteriint plantavit vineam et nccdum fecil eam
(los. 8,1 ss.). Nam hanc legem Deiis sla- communem, qui despondit uxorcni el

luerat : si audieris vocem Domini Dei non accepil eam; hi domum reverli po-
lui, dabit Dominus ininiicos tuos cor- terant (Deut. 20,5-8) pariter remillen-
;
.

ruentes in conspeclu tuo ;

quodsi audire dus erat homo formidolosus et corde
nohieris, Iradet le corruentem aille pavido, ne scil. paverc faciat corda fra-
hosles tuos (Deut. 28,1. 7.2o; 32,30), trum suorum; id quod ludas quoque
cuius quasi comnientarius esl praepri- Machabaeus secunduin legem monerc
mis liber ludicum. Nam quoliescunique non omisit (1 Mach. 3,56; cf. lud. 7,3).
foedere inito curii genlibus idololalria Multitudo ila collecta dividebatur in tur-
earum quas non dcleverant inquinali mas hominum mille, centum, quinqua-
sunt, tradidit eos Deus in servitutetn ginta, quibus turmis singulis praeerant
Chusan, régis Mesopolamiae, Eglon ré- duces (duces super mille, centum, quiu-
gisMoab, labin régis Chanaan, Madiani- quaginla, uti elucet ex hebr. Num. 31,
larum, Philislhiim, Ammonitarum ve- ; 14. 48;1 Sam. 8,12; 2 (4) Reg. 1,9; H,
rum simul ac resipuerint et abieclis 15) sed aderant quo([ue duces qui multo
;

idolisad Dei legem servandam redierinl maiorem mulliludinem regebant (1 Par.

clamantes ad Dominum, iis misit libera-
tores et fauslissimis proeliis hostcs po-
tentes fugarunt. Haec itaque erat lex
belli theocralica, conformis Dei circa
populum providentiae. Quae lex tempore
quoque Samuelis et regum effectu suo
minime carebat. Inde quoque factum est,
ut antequam bellum susciperelur, ex-
quireretur Dei voluntas (cf. lud. 20,27;
1 Reg. 23,2; 28,6; 30,8; 3 Rcg. 22,7;
4Reg. 19,2; 2 Par. 18,4) et omnis viclo-
riae spes in Dei ope collocaretur in
nobis quidem non est tanta forlitudo,
ut possimus huic multitudini resisterc
quae irruit super nos; sed cum ignore-
mus quid agcre debeamus, hoc solum
habemus residui, ut oculos nostros diri-
27,11; 2 Par. 17,14); loti vero exercilui
praepositus erat summus dux militiae,
princeps exercitus, S^nn "W i2 Reg. 24,2;
3 Reg. 15,20; 4 Reg. 9,3; Neh. 2,9),
NlïliZ? (lud. 4,2; 1 Reg. 14.50; 2 Reg.
10,16; 19,14; 3 Reg. 1,19). Mentio quo-
que fit scribarum, qui ducibus additi
sunt, qui itaque viros bellatores in tabu-
las relalos habebanl cosque per cogna-
liones et familias legcbant et conscribe-
:
bant (cf. 4 Reg. 25,19 hebr.; 1er. 32,23;
2 Par. 26,11).
Ex singulis tribubus pro rei necessi-
late seligebantur milites; ita quando
contra Madianitas pugnandum eral,
praecepit Moyses armate ex vobis viros
:

gamus ad te (2 Par. 20,12). ad pugnam, qui possint ultionem Domini

Ab anno vigesimo et supra quivis Is-
raelita arma capere debebat et ad bel-
landum procedere (cf. Num. 26,2; 2 Par.
23,5); sed quamdiu militiae manseril
adscriptus, non slatuitur, nisi forte
expetere de Madianitis, mille viri de sin-
gulis tribubus eligantur ex Israël, qui
mittantur ad bellum (Num. 31,3. 4).
Conducebanliir etiam ex aliis genti-
pu- bus pugnatores ita David habebat le-
;

taveris eandem pro iis legem valuisse giones ex alieuigenis (Cerelhi et Phelolhi
quae levitis pro suo ministerio data esl, et Gethaei 2 Reg. 15,18) et Amasias rex
scil. usque ad annum vitae quinquage- luda mercede conduxit de Israël centum
simum (cf. Flav. los. Ant. III. 12,4); le- millia robustorum centum talentis ar-
vilae a eximebantur (cf.
lege militiae genti (2 Par. 25,6). —
Ordines exercitus,
Num. 2,33; 4,3). Convocabantur autem qui Num. 31,14. 48 et 1 Reg. 8,12 etc.
nuntiis missis in omnem regionem (lud. recensentur, eodem modo reperiuntur
6,35; 19,29) et etiam poena proposita tempore ludae Mach. 1 Mach. 3,55; con-
renuentibus (1 Reg. 11,7); vel signum stituit enim y_iXiâp-/^ouç x«\ lxaTovT(^px.ou5
599 uianM. ()0()

xa\ lîevTaxovTÎpjfou; et iiisiipor osxd^pjr^ouç. gae eius (Is.2,7; cf. Midi. ."i.lO). Eodem
Slipoiulioiiim menlio oxplicila \'\i tem- modo graviter cxprobranl prophetae, si
porc Macliabaeoniin (.1 Macli. 1V.:<2; cf. quamlo populus l)ei ul sibi consulerel
3,2S'. l'oediMM inilial cum alienigeuis cl ab iis
De viclii foclasse (luisnuo sil»i ipsi- auviiium c\speclal)al et ex|)ctebat. Qui
piovidere tlolmil cf. l lle^'. 17,1". 18); agendi modus onmino contrarius erat
veriiin alia ratione quandonue
([iiotiiio legi tlieocraticae neque periculo idolola-
pios[)eclum est; ita lud. 20.10 lieccm : triae carcbat; cf. Is. 28,15; 30,1; 31,1;
\iii eligantiire conUiin o\ omnibus Iri- Ici'. 2,18; Ez. 17, II).
luiliiisIsraël et oenluin de mille et mille Congrcdi autem solebanl ad dimican-
de deeem millions, ni eompoiienl v\cv- dum lubis clangenlibus et magna cum
eitui cibaria; vel amiei vieilli oldulerunt vocifcratione (cf. Num. 10,9; les. 6,10;
uecessaria [iWeg. 17,27. 28). 1 Reg. 17,52; 2 Par. 13,15; 1er. 4,19;
Ex leinpore regum nios invaluil, ul 6,1). Dolis ulialque insidias ponere iam
reiribiis seinper mililes praesto essent, olim in usu eral; vide los. 8,12; lud.
clsi bellum non jrereretur;ita iam Saul 7,16; 20,36; 1 Reg. 20,5; item adhibere
sibi elegit Iria millia de Israël (1 Ueg'. exploralores los. 2,1 6,25; 7,2; lud. 18,
;

13,2) et David praeter legiones ad sui
custodiam ita rem militarem disposuit,
ut siugulis mensibiis 24 millia mililum
sid» certis ducilxis oidrent militiam
(1 Par. 2~,l-lo). Eliam Salomou conti-
j
2; 2 Reg. 10,3. Propter rationem proe-
liandi qua vir virum percutere ac vin-
cere debcbat forlitudo viri et robur
nuiximi aeslimabalur, (juare eiusmodi
laudes pugnaloribus, regibus et militibus

nuo vires bellatores sibi praesto esse !

lrii)uunlur (los. 1,14; 6,2 ; 8,3 ; 10,2 etc.).
volebat (3 Reg. 9,22), item Asa (2 Par. i
Quando perseculio hoslium erat sistenda
14,8\ losaphat (2 Par. 17,13) etc.; cf. 4 |
vel a certamine recedendum, buccina
Heg. 11,4; 2 Par. 26,11. Antecpiam proe- j
clangebalur (2 Reg. 2,28; 18,16). Cladc
linm committerelur, quandociue sacrifi- '

accepta fugiei)at unusquisque in taber-

(iumofferel)atur(l Reg. 7,9; 13,9);lege |
naculum suum aut se speluncis el ca-
mosaica praescribitui', ul sacerdos ]
vernis abscondebant (1 Reg. 4,10; 2 Reg.
aciem adhortetur ad fiduciam in Deum [
18,17; 19,8; 4 Reg. 8,21; 1 Reg. 13,6).
liabendam (Deut. 20,2-4). Aliquando Victoria vero celebrabatur canticis, cho-
eliam arcam foederis Dômini in castra !
ris (lud. 5,1; 1Reg. 18,6; ludith 16,1),
|iortarnnt, que magis divinam baberent distributione praedae cum niaxima lae-
prolectioncm (cf. 1 Reg. 4,3). Ut ad pu- titia (Is. 9,5 lactabuntur, sicut exsullani
gnam procédèrent, exercitus saepius dl- victores capta praeda, quando dividunl
videbatur in très partes; ita Gedeon lud. spolia; cf. lud. 5,30; Ps. 118,162). Cae-
7,16. 20, Saul 1 Reg. 11,11, David 2 Reg. sis Madianitis ferlur Icx, ut praeda ex
18,2 fecisse refertur. Antiquissimo tem- aequo dividatur inler eos qui pugnave-
pore exercitus Israelilarum solis pcdili- runt el reliquam multiludinem; et ul
bus conslabat Num. 11,21 1 Reg. 4,10; ; pars quaedam separelur Domino (Nuni.
IH,4). Chananaei autem utebanlur fer- 31,27); simililer conslituit David, ut ae-
reis curribus (los. 17,16), curribus fal- qua csset pars descendenlis ad proelium
catis :iud. 1,19; 4,3.13;, pariler Philis- etremanenlis ad sarcinas; et faclum est
thiim 1 Reg. 13,oi, Syri (3 Reg. 22,31} hoc ex die illa el deinceps constitutum
et eorum exercitus etiam équités babe- el praefinitum et (juasi lex in Israël
banl 2 iieg. 1,6; 10,18); unde Israelitae 1 Etiam pauperibus, or-
l\eg. 30,24. 25.
quoque simili modo sibi providere coge- pbanis, viduis pars quaedam spoliorum
bautur. Ingentem equoruni numerum iluando(iuc tribuebatur (cf. 2 Mach. 8,28.
habuil Saloinon (3 Reg. 4,26), item cur- 30 Donaria pro dorao Domini repone-
.

ruum (3 Reg. 10,20; cf. 9,19). Ex eo banlur (los. 6,19. 24-); David gladium
Icmpore eiiuites in exercitu iudaico nun- Goliath lam([uam anathema iu sanctua-
quam deerant ; inmio prophetae nimium rio collocavil aliaciue spolia Domino sa-
eorum numerum reprebenduut : repleta crabal (1 Reg. 21,9; 2 Reg. 8,11 4 Reg. ;

e<l terra equis el iunumcrabiles quadri- H,IOi, qui inos eliam aliarum geutium
601 15ENABINADAB. 60-2

eral (cf. 1 Reg. ?),2; 31,8). De mulieribus compedibus et catenis mentioncm facil ;

bello captis Icge statuilur, ut bénigne 2 Par. 25,12).

habeantur (Deut. 21,11-13); caplivi po- Numcrus bcllatorum plerumquc sal
terant in conditionem scrvorum redigi ;
magnus perhibelur Num. 1,21 s. 2,32;
saepe autem occidebantur (cf. Num. 31, 26,1 ss. lud. 20,2.17; 1 Reg. 11,8 :

26 ss. ; Deut. 20,13 ; lud. 7,25 ; 2 Reg. 12, 300000 filioru m 30000 virorum
Israël et

31 et ad ulciscendas graviores iniurias luda; 15,4 : 200000 peditum et 10.000

eliam modo crudeliorc). Varia crudeli- virorum luda; 2 Reg. 24,9 dédit ergo :

tatis gênera qiiandoque referuntur; ila loab numerum descriptionis populi régi
Eliseus dicit de Hazael rege Syriae scio :
(David) et inventa sunt de Israël 800000
quae facturus sis filiis Israël parvulos :
virorum fortium, qui educerent gladium
eorum elides, praegnantes divides (4 et de luda 500000 pugnatorum; 1 Par.
Reg, 8,12); Menabem quoque interfecit 21,5; 2 Par. 13,3; 14,8; 17,14-18; 26,13.
omnes praegnantes et scidit eas (4 Reg. Verum etiam constat numéros minime
15,16); eandem abominationem commi-
incorruptos esse servatos (cf. v. g. 2 Reg.
serunt Ammonitae in Galaaditas (Am. 24,9 et 1 Par. 21,5 numerus Israël
:

1100000 virorum educentium gladium,

1,13; cf. Os. 10,14; 14,1; Nah. 3,10;
de luda autem 470000 bellatorum). De
2 Mach. 0,13). Qui in pugna ceciderant
numeris in libro Numerorum auctis et
sepeliebantur Reg. ll,lo); sepultura
(3
cxaggeratis agit F. de Hummelauer
enim carere, carnes hostiuni relin-
ila ut
Comm. in Num. p. 220-230.
querentur avibus etbestiis, maxima cen-
Sub imperio Romanorum res militaris
sebatur ignominia (1 Reg. 17,44) et ultio
more romano administrabatur, ut per
divinitus inflicta (3 Reg. 14,11; 16,4;
se patet et nominibus quoque satis indi-
21,24; 1er. 7,33). De viris praeclaris el
catur (cf. Matth. 8,2; loan. 18,3; Act.
fortissimis qui in proeiio occisi erant
10,1; 21,31 etc.).
luctus agebatur abomnibus ita praece- ;

pit David de Abner 2 Reg. 3,31 cuni ; BELMA (BjXôé^i.), urbs prope Rethu-
ils autem arma quoque esse sepulta, vi.v liam (ludith 7,3). Eadem est quae 4,4
ex Ez. 32,27 coUigi poterit. Reduces- BeXjxlv et 8,3 BsXaiJLtôv vocatur (Vulgata
proeiio et sepultura occisorum, ex legis his duobus locis nomen omittit). Qua ra-
mandate lustrandi et expiandi erant (cf. tione textus graecus 7,3 huius urbis situm
Num. 31,19 et 19,16 ss.). Praemia quo- determinet, vide s. v. BETHULIA et
que pro praeclaris facinoribus propone- CHELMON. — Belma seu Belamon eadem
bantur (1 Reg. 17,25; 18,17; 2 Reg. 18, esse censetur quae leblaam (vide s. v.),

11). Quamvis ludaei quoque non sine scil. Bïr BeVame

a Djen'tn (En-
2 km
crudelitate bcUa gesserint, tamen ra- gannim) meridiem versus.
tione habita iuris bellici et consuetudi-
nis aliarum gentium, reges eorum ab BELSAM, BELSAN ip)^, BaXaociv,
alienigenis clémentes erga victos habe- liaXadtv), princeps, qui cum Zorobabel ex
bantur; ita loquuntur servi ad Denadad captivilate rediit (Esdr. 2,2; Neh. 7,7).
regem Syriae ecce, audivimus quod re-
:

ges domus Israël clémentes sint pona- ;

BEN (p), levita tempore Davidis (1

mus itaque saccos in lumbis nostris et Par. 15,18; LXX omitt.); eius nomen
funiculos in capitibus nostris et egredia- deest 15,20 in enumeratione eorundem
mur ad regem Israël; forsitan salvabit nominum. Textus videtur esse corruptus.
animas nostras (3 Reg. 20,31). Et rêvera
quae atrociora infligebantur, vel iure ta- BENABINADAB (llJnN'-in, LXX
lionis (lud. 1,6. 7) vel ob insignem igno- unus ex duodecim prac-
uîb; 'A[xtva5(i5),
miniam populo illatam infligebantur (2 fectis a Salomone super omnem Israël
Reg. 10,4; 12,31; 1 Par. 20,3; sed no- constitutis, qui omnem Nephath Dor
tandum de hoc supplicio, uti intellegi (vide s. V. DOR) administrabat et matri-
solet, dubia esse mota aliasque explica- monio iunctus erat cum Taphelh filia

tiones propositas; iam Syrus de solis Salomonis (3 Rog. 4,11).

iK)3 (iOI

BENADAD (-Tn-p, utb; "AÔ£p) no- lebim, Botbsames, Klon cl Bclbanan^sed

Daiiiasci.
V. BKTIIA.NAN et KLON 3).
moii t'^t liiiiiii roLTiiiii

noiKidiul looderc iiiiicUis cral cuin

I.
BENEDICO, BENEDICTIO no-
Haasa repe Israël; sod arircnlo cl aui'O
liitne giMierali dicil aliidi fausla appre-
misso ab Asa ro};o luda recu'S;iit ab co
cari, eum reddore fclicem, aliquo aflicere
lot'dere et régi Israël maj:aaiu cladem
Itenelicio, vel otiam laudibus celebrare,
inliilil i^ lU"/. i:i. 18-20; 2 l>ar. lO.l-li).
vel si de reluis usuri)alur aliquid preci-
Henadad II., lilius prioris, eui in regno
bus consecrarc, ut rcddatur salutare.
puccessit. belliim Aehab rcfri inlulil, sed
Dei bonorum omnium laigitoris cumpri-
elade aceepla l'ugil. Altéra cladc anno
inis est benedicere i. e. eflicaci ralionc
setiiieiiti apiul Apbee exereilus eius pro-
bénéficia conferre ea (juibus res et ho-^
stratiis est; ip<e l'uiricns Ingi-cssus esl
mines ad boniuu ai» i])so intentum diri-
rivitaleni ot se in cubiculo quodani abs-
gantur et pi'omoveantur. lia Deus ani-
eondit \Flav. los. Anl. Vlll. li,4 : et?
malibus dicilur bcnedixisse dum ad ea
unÔYEiov oTjtov IxpûSr,). Acluib aulcni euni
lo([uens perbibetur : cresciln et nudlipli-
bénigne excepit , inimo se ei focdcrc
camini et replète acjuas maris avesque
imixit (3 Reg. 20,1-3'f . Proniiserat Bcn-
multiplicentur super terram ita homini- ;

adad se reddiluriun oivilatcs, (luas pater

bus crcscile et mulli|)licamiiii et replète
:

suus régi Israël abslidissel nenue tanieu

terram el subiicite eam etc. (Gen. 1,22.
;

reddidil Hamolli Galaad; tiiiari' posl 1res

28; 0,2; 9,1); pariler diei septimo bene-
annos belluni contra Benadad II. ab
dixil, dum eum sanclum esse habendum
Acliab simul eiini losaphat rcge luda
el religiose observandum constiluit (Gen.
instauratuni est; co in proelio Achab
2,3). Elcum singulari Dei gralia Abra-
occubuil 3 Reg. 22,1-38; 2 Par. 18). Syri
ham patriarcha populi clecli constiluere-
autcni contra lorani rcgem Israël belluni
tur, ei peculiari ralionc benediclio Dei
inslaurarunt, atinlelici e\ilu; ciiin enini
conferlur faciam te in gentem magnam
:

Benadad H. Samariain obsideret et in

et benedicam magnificabo nomen
tibi el
urbe iani magna faînes facta esset, Do-
luum erisque bencdiclus; benedicam
ininus sohituni audiri fecit in caslris Sy-
l)enedicentibus tibi, alque in te benedi-
l'iae curruuni et e([uoruin et exercitus
cenlur universae cognationes terrae (Gen.
plurimi, ita ut Syri reliclis omnibus
12,2.3) quam benedictioncm ipsi et Isaac
praecipiti fuga se proriperenl (4 Keg. 6,
et lacob haud semel asseruit (Gen. 17,
8-8,15).
16; 18,18; 22,17; 23,11; 26,3.24 etc.).
Benadad III., filius Hazael, ([ui post
Ouae benediclio cum in omnes gcntes
Benadad II. regnavcrat, ter proelio v ic-
debeat redundare beneficium dénotât
tus est a loas rege Israël et omnes civi-
manifestum est Abraham
spiriluale, quia
tates rcddere coactus est, quas Hazael
peregrinum intcr populos opibus et po-
loachaz régi, patri loas régis, iure belli
lentiaflorentes iis non posse afferre divi-
eripuerat '4 Reg. 13,22-23).
tias; aulem benedictioncm illam
es.se
Cum igitur plures reges Damasci eo saluleni messianam coUigitur tum ex
nomine vocarenlur, Benadad etiam gene-
oraculis praeviis (Gen. 3,13; 9,26), lum
ralim ponitur pro rege Damasci (cf.
ex subsequentibus (cf. Ps. 71,17; Is. 9,7;
1er. 49,27; Am. l,4i. Aliqui nomen legi
19,24; Mich. 3,7 etc.) tum ex doctrina
volunt Benhadar, quoniam LXX pracbent
Novi Testamenli (cf. Rom. 4,13; Gai. 3,
uîbç "Aocf (cf. Schrader, Keilinschriften
8.9). Sed in lemporalibus quoque Deus
und Geschicbtsforschungp. 3.57; Schra-
Abraham et slirpi eius benedixit et pro-
(ler-Whitehouse, Cuneif. Inscr. and Old
pler eam aliis etiam bénéficia contulit
Test. 1.191).
(cf. Gen. 17,20; 24,1.33; 26,12; .30,27;
BEN AMMI V. AM.MON 1. 39,0 etc.). Multiplicem benedictionem
Deus culloribus suis promiltit servie- :

BENDECAR (ipi-p, uîbç Ai/.ap),

lisque Domino Deo vestro, ut benedicam
unus ex duodecim praefectis salomonicis panibus luis et aqiiis (Ex. 23,23; cf.

f3 Reg. 4,9), praeposilus in Macces, Sa- Deul. 7,13; 14,24) el qui praccepta eius
 605 BENEDICO.
aiidiei'it, benediclus in civilale, in
oril
dgvo, benedictus erit l'rucLus ventris cuis
cl lerrae cl iumcntoriim, benedicla hor-
l'ca etc. (UeiiL. 28,2 ss.); intcr cidtores
siios ponet Deus tabernaculiini suum
cosque polenter prolegel (Lev. 26,11.12;
Deut. 30,3). Quare haec Dei benediclio
loties a piis pro se et populo efflagitalur
(Gen. 32,26; 49,2b; Dent. 26,15; 2 Reg.
7,29; Ps. 27,9; 28, H; 64,12; 66,2; 133,
3; 31,23 etc.). Ciiius benedictionis
1er.
lit quis sil particeps, Deo obedientiain
oxbibeat virtutemque ac misericordiain
colat necesse est (Ps. 5,13; 127,4; 1er.
17,24 ss.; Prov. 3,33; 10,6; 22,9, Eccli.
1,19; 7,36; 11,24; 32,18 etc.).
Porro illorum qiioque est benedicere
({ui auctoritate a Deo donata in alios
praediti sunt. Quare in ordine naturali
parentes filiis, reges subditis suis bene-
dicunt; benedictio patris firmat domos
liliorum, malediclio autem matris era-
dicat fundamenta (Eccli. 3,11); David
benedixit populo (2 Reg. 6,18), item Sa-
lonion (3 Reg. 8,14). Cumpriniis autem
eorum est benedicere qui speciali quo-
dam munere ad regnum Dei inducendum
vel stabiliendum ornati sunt. Inde Abra-
ham, Isaac, lacob, Moyses solleinni modo
benedicunt; inde Melchisedecli rex et
sacerdos benedicit; inde sacerdotis (jui
est mediator inter Deum et hominçs quam
maxime est aliis benedicere; quare ii
singulari modo iubentur forma prae-
scriptapopulo benedicere loquere Aaron : plura millia hominum saturentur.
et flliis élus : sic benedicetis filiis Israël
et dicetis eis : benedicat tibi Dominus
et custodial te; ostendat Dominus l'aciem
suam tibi et misereatur lui; convertat
Dominus vultum suum ad te et det tibi
pacem (Num. 6,23-26). Omnium denique
est aliis bona et lausta apprecari in salu-
lationibus vel si amicis valedicitur (cf.
4 Reg. 10,13) eo quoque sensu Lubemur
;
l)enedicere lis qui nos odio habent no-
bisque maledicunt (Luc. 6,28; Rom. 12,
14). Unde benedictus ille dicitur qui est
felix, fortunatus, qui Dei gratiam est
expertus etbeneficiis divinisornatus; et
quia talis merito laudatur et celebratur
benedictus etiam dicitur is qui laudibus
celebratur. Quare intellegitur idem dici
posse de Deo. Homo scil. Deo benedicit,
dum Deo summo bono gratulatur de bo-
BENEDICTIONIS VALLIS- 600
nitatc immensa, dum ei omuem gloriam,
cuitum, adorationcm, obsequium exlii-
l)ori cxoptal, dum Deum laudat, honorât.
Quare Dcus tolies dicitur benedictus,
qui scil. agnoscitur fous omnium bono-
riim, de cuius immensa ac infuiita beati-
tudine homo coiigaudet et qucm toto
cordis afï'ectu célébrât(cf. Gcn. 14,20;
24,27;Rutli4,14; 1 Reg. 23,32.39; 2 Reg.
22,47; 3 Reg. 8,56; 1 Par. 16,36; 2 Par.
2,12; ïob. 13,23; ludith 13,24 etc. etc.);
unde, sicut exemplis allatis patet, Deus
praeprimis in actione gratiarum nomine
benedicti salutatiir. Modum praeclarum
benedicendi Deum omnesque creaturas
ad eius laudes provocandi et adhibendi
nobis tradunt très illi in fornace ardenti
(Dan. 3,15 ss.) et aliqui psalmi (120,30;
148-130).
Dein ipsum quoque beneficium quod
alicui confertur, benedictio appellatur.
lia v. g. Axa potens a Calel) terram irri-
guam ait : da mihi benedictiouem (los.
15,19); item donum vel munus (Gen. 33,
11; 49,23; 1 Reg. 25,27; 30,26; 4 Reg.
5,15) vel aliquid boni (Is. 63,8); quare
ea quoque res qua emolumentum obvenit
benedicta dicitur (Sap. 14,7) et alicui rei
benedicere idem est atque precari a Deo
ut rem illam reddat salutarem et illa .
dona hominibus largiatur quae benedi-
cons ab ipso efflagitat. Chrislus pani, pis-
cibus benedicit et hac sua benedictione
efficaci fit, ut paucis panibus et piscibus
I. KNABENBAUER.
BENEDICTIONIS VALLIS (pay
n312, ô aùXwv T% sùXoyfaç, KotXàç eùXoyfaç)
prope desertum lerucl, quod est pars
quaedam dcserti luda inter Engaddi et
Thecue (2 Par, 20,20). Ammonitae, Moa-
bilae, Edomitae régi losaphat bellum
illaturi ab inferiore termino maris Mortui
iuxta litus occidentale usque ad Engaddi
progressi sunt (20,2); ab Engaddi per
clivum nomine Sis (yïn) a litore deflec-
tentes in desertum leruel ascenderunt,
ut inde per desertum Thecuae lerusalem
pelèrent (20,20). Providentia divina fac-
tum est, utipsi liostes luda niulua caede
inter se saevirent; cum igilur losaphat
pervenissel usquc ad speculam inexlremo
 BFNEnl(;T10M?> \Al.l.l>. ICNIIAU,. GOH

(Icserlo Tlifcuao silaiii 20.-2t ,

»'.\ «iiia bibl. IV. 1895, p. 256; Peregrinatio S. Pau-
in des^oiliim lorucl patt'Wal. lae 12, apud 7'oftZer c(^/o/»Hie7", Ilinera hic-
(•onspiHlii»
cadavorilms ros. 1. p. 35.
>i(lit oiunom laie ic^'ioiioin
De utroquc vico cf. Zeitschr. des Deul-
|il(Miain- Ingeiili piwotla l'aria liulaei ilic
schen Pal.-Vereins II. 1879, p. 144. 115.
([uaflo conprcjrati sunl in valle Boncdio-
hoc noniine csl.
tioiiis. qiiao iiisijrnila
BENEIAACAN l]pî;'' ^23 i. c.
'
filii
Hvioniain ilù Doiuiiio l>oi\e«li\criiul ^20,
magna Hioroso- lacan, Rava(*i, slalio Israelilarum (Nuni.
2(V; iiide cinu iatiilia

lyma reverlerunl. —
lier liosUuni luda
:V^:^[. 32), quac Deut. 10,6 appellatur
Berotb liliorum lacan ij3 n'iNS,
idem oral, tiuo hoilio •iuo«[uc Arabes (ipî;i_

regioneni inleslantes iitnntur scil. per : BrjpwO utôiv 'lax{[ji); undc palet intcllegen-
anguslias inter mare Morlmmi inlerius dos esse pideos alicuius tribus lacan.
cl monlana luda. dcinde al» Engaddi per Haec autem tribus l'ortasse nomen Iraxit
lauccs sallus in rcyionem monlanam, a lacan Hori-aco, qui Gen. 36,27 scribi-
(|iiam \y''i(li i/as'ls'7 i)aulo supra Engaddi lur Acan c^p'j, 'louxdjjL) el 1 Par. 1,42
ad mare Morluum lendens inlersccal. In lacan {]'pT, 'Axiv). Situs aliquo modo
liodierno nomine Ha^ôsn ferlasse latenl
coniici polest ex ordine slationum Num.
clivus vel rectius sallus arduus Sis (LXX
Asasonlliamar, ([uod erat nomcn
'Aaflcs) et
33,30-3'.) : Moscrolb, Beneiaacan, nions
primigenium pro Engaddi. Valiis Bene- Gadgad, lelebatba, Hebrona, Asiongaber
dictionis cum magna i)rnl)al)ilitale agno- eteliam ex ordine uonnibil invcr.so Deul.
vicum Bereikiit, qui 3 10,6. 7 : Berolb filiorum lacan, Moscra,
scitur regio circa
Gadgad, Ictcbatba. De conlradictione
km ad occidcnlcni Thecuae situs est
apparente horum locorum vides, v. MO-
prope viam, ([uae Hebrouc Ilicrosolyma
ducit (Van (/e Veldc, Robinson, Legendre,
SERA, MOSEROTH. Hic notare sufficit
Bulih.
Beneiaacan baud procul a monte Hor cl
statione Mosera, ubi Aaron mortuus est,
vero [Guérin^Zanecchia, Séjourné
Alii
el Reland] praeferunl vicum Béni
cf.
quaerendam esse, fortasse in ipsa vallc
el-'Araba inter mare Morluum el sinuni
No'îm ad orientem Hebron situm, ab
Aelaniticum. Idem suadetur ex lis, quac
indigenis bodie quoquo Kef?- Bereih ap-
pellalum, a S. Epipbanio (Mignc 47,078)
Eusebius el S. Hieronymus Iradunl, quam-
diclum KaaapÇapiy.a in Eleutheropolis et vis erronea admisceanlur « Beroth li- :

Hierosolymorum finibus 3 mil. pass. ab liorum lacim; locusin descrlo, quo obiil
Hebrone. De eodem vico kxpiitur S. Hie- Aaron; el oslenditur usque hodie in de-
ronymus in Peregrinaliono S. Paulac ;
cimo lapide urbis Pelrae in montis ver-
iam sole stetit (Paula) lice » (Onom. ed Lag. 233,61 102,21),
« Allero die orlo ;

in supercilio Caphar Barucha i. e. villae BENENNOM, vallis (2 Par. 33,6) v.

Benediclionis; ([uem ad locum Abrabam ENNOM.
Dominum prosecutus est ici'. Gen. 18,16.
22; 19,27.28). Unde latam despiciens
BENGABER (l3a-]3, utbç NaSép),

soliludinem ac terrani quondam Sodo- unus ex duodecim quos Salo-

praefeclis,
mae et Gomorrhae, Adaniac et Seboini, mon super Israël consliluit ad eius di- ;

contemplata est bortuni balsami et vineas tionem pertinebant Ramolb Galaad cl

in Engaddi ». omnis regio Argob, in qua sexaginla ci-
vitales magnas, muratas serisque aereis
pro priore opinione Van de Velde,
Cf. instructas babebat (3Reg. 4,13).
j

Memoir, 1858, p. 292; liobinson Palaesti- ,

na II.4l5.416et Neuerebibl. Forsch. p. 360; I

BENHAIL (Sin""[3 i. e. filius robo-
Legendre apud Vigonroux, Dict. de la Bi- ris; undc intellegilur versio LXX : touç
ble I. 1583. 1584; Survcy of West. Pal.
uîol»; TÔjv ôyvaTwv,\ unus ex nobilibusfprin-
Mem. III.Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 97.
311 ;
I

cipibus), quos losaphat rcx misit, ut si-

Pro altéra opinione cf. Reland, Palaestina I

I. 356. 11.685; Guérin, Judée III. 154-157;

'

mul cum levilis cunclas urbes luda cir-

D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui cuirenl et librum legis Domini secum
1899, II. 209-211; P. M. Séjourné in Revue ! babentes populum erudircnl 1,2 Par. 17,7^.
 609 BENUESED. BENIAMIN. 610
BENHESED ("rDM-p, u'tô; 'Ecjo{), inlVîrior. Beniamin erat minima ti-ibus
unus ex duodcciin praeleciis a Salomonc Israël (1 Reg. 9,21) i. c. una ex minori-
bus; scd notai Flavius losepbus (Ant. V.
super omnem Israël conslitulis; ipso re-
sidebaL in Ariibotli, ad ci us praefeclu- 1,22) sorteni Beniaminitarum fuisse an-
ram pertinebanl Socho el oinnis
guslissimam proptcr soli bonitatem, eum
terra
et planiliem lerichunlinam et Hierosoly-
Epber (3 Reg'. 4,10).
mitarum urbem acceperint. AccedunI
BENHUR (nin-|3, Bîsv uîb? "Qp) no- aliaerationes topograpbicac, quibus Ben-
niinalur primo loco inler duodecim prae- iamin prae céleris Iribubus cminebal.
fectos a Salomone coiistitutos ; eius prac- Maiorem partem territorii montana im-

l'ectura erat mous Ephraim (3 Reg. 4,8).

plenl, minorem planities. Pro re militari

Apiid Flavium loseplmm (AnI. VIII. 2,3]
vocatur Oup/j?.
BENIAMIN (]'ia'':2, Bsviafxfv,
|x£(v). 1 Filius lacob Palriarchae
. minimus
natu, de Rachel genitus, inler
filios lacob solus in Palaestina natus.
Rachel eum genuit propeEpbratam(Belh-
lehem) in via, quae a Bethel Ephratani
ducit et ex doloribus parlus moribunda
eum appellavit Benoni (i:iK'~p)
doloris mei, ut Vulgata addit. lacob au-
tem mutato nomine eum vocavit Benia-
min (Gen. 35,16-18), quam vocem Vul-
gata recte explicat filium dexterae, bine
fllium felicitatis, siquidem pars dextera
estomen relicitalis(Zeitschr. derDeutscb.
Morgenl. Gesellschaft XXI. p. 601-604;
erant maximi momenti permulta loca
editiora natura egregie munita ut Rama
(locus editus), Gabaa {locm editus et ro-
Bevia- tundm), Maspha [observatorium) etc.
Bethoron occidentem versus dominaba-
duodecim tur planitiei Philisthaeae et aditum in
montana Beniamin praecliidebal. lericho
média inter montana et lordanem erat
quasi ianua tribus Beniamin et Palaesti-
nae meridionahs, qua effracta aditus oc-
i. e.
cidentem versus patebat. Inler vias
maxime principalis est ea,
quae Hiero-
solymis recta septemtrioncm versus in
Samariam et Galilaeam ducebat. Ab hac
via principal! quattuor viae occidentem
versus discedunt in urbem maritimam
loppen convergentes, très orientem ver-
sus in planitiem lerichunlinam conver-
gentes ex bis celeberrima est via inter
;

Gesenius, Thésaurus p. 219. 599). In Co-

lericho et lerusalem (Luc. 10,30), me-
diceSamarilanoubiquelegilurBeniamim, diam elegit losue contra Hai et Bethel
iD''J3, filius dierum, quo adprovectam progressurus (los. 7 et 8), tertia termino
aetatem, qua lacob filium duodeci- Beniamin septemtrionali fere adiacens
mum genuit, alluderetur; hoc interpre- iuxta terminum meridionalem Ephraim
lamentum secuti sunt Philo, Abenesra, decurrebat. Quaenam fuerint Beniami-
Clericus, aliique pauci. lacob filium nitarum praerogativae in rébus politicis
suum minimum in terra palaestinensi et reUgiosis, satis manifestant huius tri-
natum prae reliquis undecim diligebal, bus urbes praecipuae Bethel, Nobe,
:

praescrtim amisso losepb similiter lo- ; Galgala, Masphath, Ramalha, lericho et

seph ex eadem matre Rachel genitus sin- imprimis lerusalem. Recensentur urbes
gulari erga Beniamin amore afîectus erat Beniamin 18,21-28 in duas dislribu-
los.
(Gen. 42,4. 36; 43,13 ss.; 45,12. 14). Hacc tae provincias, quae fere dividuntur li-
sunt, quae de ipso Beniamin S. Scrip- nea diagonali ab extremo austro et oriente
tura tradit. Genealogia filiorum Benia- ad extremum aquilonem et occidentem
min traditur Gen. 46,21 Num. 26, 38-40
; ;
ducta. De summa urbium 12 -f 14 (LXX
1 Par. 7,6 ss.; 8,1 ss. De genealogia 1 13) cf. F. de Hummelauer ad los. 18,24.
Par. 8,1 ss. v. F. de Hammelauer, Comm. 28. Urbes sacerdotales quattuor recen-
in Num. p. 184-188. sentur los. 21,17.18 Gabaon, Gabac,
:

2. Beniamin tribus Israël. Termini Ben- Anathoth, Almon.

iamin los. 18,12-20 describuntur. Sep- Historia Beniamin usque ad occupa-
temtrionem territorii Beniamin terminal tionem terrae promissae est simplicis-
tribus Ephraim, occidentem tribus Dan, sima. Princeps tribus anno secundo
meridiem tribus luda, orientem lordanis egressionis ex Aegyplo erat Abidan fi-

LEXICON elBUCUM.
(>11 iii:niamin. KKNIAMIN. 012

lins Ctnloonis Niiin. 1.1 Apiul moi\-

1 . liiliui luda |iriiiialuni cessisse; sc|ilci:i
Icin Sinai tlo lUMuamiii lumifialianliii' aiuios vi >c\ nieusos rognavil David in
;{:'. iOO viri qui arma \'vy\v polorant [i,'M. llcbron, antcquani ab univcrso Israël rc\
M , posloa lu oainposlribus Moal» 'tli 000 agnoscerctur;pciduos aniioslsbosoth li-
\iri Itollo apli -ili.U^. Honia-
In oasiris liiis Saulis Beniaiiiinitas cl tribus seplem-

iniii niin Epliiaiin et Manasse ad oci-i- Irioualosinsuas pailos lialiobal, donec a

(lonlaleni plairain laltornaciili cral (2,IS-
2:iV, rf. ordiiKMM iliniM-is 10. il. Oblatio-
uos Abidan priiu'ipis IJeiiiamin in dedi-
caliontMn allaris Nuni. TalO-Co recen-
scnlnr. Inlor dutulecini oxploratores a
Movsc in lerrani Clianaan nii>>o? ei-al de
liil.u Honianiin Plialli liliiis Maplui U3,
10. inliM' \iios ad lorrain
sorte dividondani cloctos Elidad filius
Cbaselou (Num. 34,21 \ l»osl ingrcssnni
in lerraoi proniissam Bcniamin cuni
nieon, I.eNi. luda, Issarhar.
lEphraim cl Manasse) benodiclionem in
nionle Garizini prominliavit dos.
34', ul Moyses niandaveral iDeut. 27,12).
— Maiorcs parles ejril Boniamin aetate
Uulicuni. Beniaminitao •Cliananaeos
lebusaeosuon exlerminanint (lud.l,2i
propler baec peccala inbeni pal-
ol alia
niaruni caplani videnint ab Eiilon i-egc
Moal), qui 18 annis filios Israël in servi-
tule detinebal dud. 3,13. 14); ad Domi-
num conversi per Aod Beniarainilani a
servilule libcrali sunl (3,15-30). Monilis
diiobus Boniamiiiitis sicaiiis inlerl'eclus
rsl ; inler quinciiuMuiium subscquons
omncs tribus scpleinti'ionalos paulatim
ad parles Davidis Iransierunl (2 Beg. 2,8-
5,5; cl". 1 Par. 12,29;. Vestigium lameu
inimiciliaruMi inloi- Benianiin et luda ite-
runi deprelienditur in historia Semei l)a-
|>r<>niissani vidi régi nialediccntis (2 Ucg. 10, .5-13) cl
Soba rebellioneni movcntis(2 Beg. 20,1-
22 .Post scissioncin regnorum luda ci
Si- Israël Boboain filius Salonionis congre-
losepli gavit tribum ludael Benianiin, ut regnuiii
Jsrael sibi subiicerel, scd a Deo monitus
8,33. bcllo dcstilil 3 Reg. 12,21; 2 Par. 11,1.
Unionem iianc tribuum luda cl Benianiin
haud dubie nuillum confirmabat urbs
el lerusalem utpote sedes regia el siniui
i; inlra fines Benianiin sita. Urbeni Bclliel
autem leroboain Iribui Boniamin cripnil
ibique vitulum aureum posuit, ([uo lei-
minum meridionalcin regni Israël dcsi-
gnarel (3 Beg. 12,29). Multas alias urbcs
Benianiin Roboain mûris opcribusque niu-
nivil et in eis principes ci borumquehorrea

Debborae et Barac, ul cuni Zabulon el constiluit(2 Par. 11,10. 11). Foedusintcr

Neplitliali conlra regem Asor pugnarel, luda Beniamin sollcmnilor consecra-
cl

Benianiin obsccundavil(o,14:. la idolola- tum anno dccimo quinto

Iriani relapsi Beniaminitae ab Amrnoni-
lis affligebantur (10,9), donec a lephte
liberati sunt. Ab hoslibus extcrnis libe-
rata tribus Benianiin paene a reliquis tri-
bubus Israël exlerminala est propler
ucfanduni scelus Gabailaruni; sexcenli
autem illi Beniaminitae, qui ex clade
superstiles erant, uxores acceperunt
400 virgines labes Galaad et 200 virgines
in festis Siluntinis vi abreptas atque hoc
est Hierosolyniis
Asa régis luda (2 Par. 15,9. 10). Ab hoc
tempore historia Beniamin cum historia
regni luda coalescit. Nihilominus eliam
post exsilium filii Beniamin a filiis luda
distinguuntur (Esdr. 1,5), spcciatim rc-
censentur (Esdr. 2 et Nch. 7) et scdcs
suas antiquas denuo occupant (Neh. 11,
31-35). De slirpe Beniamin erant Mardo-
chaeus et Eslhcr (Eslh. 2,5; 11,2), Simon
praepositus templi, qui tempore Oniae II I .

modo Iribum conscrvarunl (lud. 19-21 . pontificis tliesauros tcmpli Syris prodi-
Brevi tribus revalescebal. Cuiii Hcli in dit(2Mach. 3,4) el omnium Bcniamini-
Silo pontifex csset, nuntius de clade larum praeclarissimus Paulus apostolus
Israelitarum el de arca a Philislhaeis (Phil. 3,5). Praeterea v. Ez. 48,22-24;
capta ei allatus esl per militem Benia- Os. 0,8; Abd. 19; Apoc. 7,8.
minitamd Beg. 4,12). Ad fastigium 'ho- Indoles tribus Beniamin eral bellico-
noris el polcslatis tribus Benianiin evecta sissima. Describuntur Beniaminitae teii-

est eo, quod populo Israël primum re- dentes arcum et ulraque manu fundis
gem dedil Saul filium Gis (1 Reg. 10,21). saxa iacientes et dirigenlos sagittas (1
Pugnae posl niorlem Saulis secutac os- Par. 12,2; cf. 1 Beg. 20,20. 30; 2 Reg. 1,
tendunt Beniaminilas non facili negotio 22; 1 Par. 8,40; 2 Par. 17,17;; spcciatim

/
613 UENIAMIN. 61^

laudantLir 700 viri lortissiini ita sinistra lemini, bebr. utroque loco ''jin^ ttr\s\
ut dextcra praeliantes et sic fundis la-
pides iacientes, ut iclu lapidis in neu- BENNI (1:2, BavO, pater Rehum le-
tram partem deflexo etiani capillum vilae tempore Nobemiac (Neb. 3,17).
perculere possent (lud. 20,16). Clypeum
gladiumque Saulis ot sagittam lonatliac,
BENNO in Vulgata 1 Par. 24,26 est
levila, filius Oziau; sed bebr. ij3 potius
amboriiin velocitateni aquilinam et for-
tltudineni leoninam célébrât David plan- est nomen commune. Textus corruplione
gens (2 Rog. 1,21-23). Hanc indolem tri- laboral.
bus optime delineavit lacob in proplicUa BENNOI, BENNUI (l'iiZ, Bavouf,
Gen. 49,27 :« Beniamin lupus rapax;

mane comedetpraedametvespere dividet

Bavf) nomen proprium virorum.
1. Bennoi(Bava(a)paterNoadaia levilae
spolia », quam prophetiam interpretatur
tempore Esdrae (Esdr. 8,33).
F. de Hummelauer « Beniamin semper
:
2. Bennui, unus de filiis Pbahalh
eritaudax,turbulentus,saepepraedapas-
Moab, qui uxores alienigenas ex man-
cetiir, quandoque ut lupus utique retun-
dato Esdrae repudiarunL (Esdr. 10,30).
detur». Moyses aulem moriturus tribui
3. Bennui, unus de filiis Bani, qui
Beniamin protectionem Domini singula-
uxores alienigenas ex mandato Esdrae
rem praedicit Deut. 33,12 « Amantissi-
:

repudiarunt (Esdr. 10,38).

mus Domini habitabit confidenler in eo;
4. Bennui (Bavî), levita, filius Hena-
quasi in thalamo tota die morabitur et
dad, cum Zorobabel Babylone rediit
inter bumeros illius requiescet ».
(Neb. 12,8), partem moeniorum Jérusa-
3. Beniamin, filius Balan ex tribu Ben-
lem aedificavit (3,24), inter signatures
iamin, bellator fortissimus et numero-
foederis recensetur (10,9).
sae cognationis princeps (1 Par. 7,10).
5. Vide BANNUI et BANI 1.
4. Beniamin (2 Par. 31,15) v. MIA-
MIN 4. BENONI Gen. 35,18 v. BENIAMIN 1.
5. Beniamin, unus ex filiisHcrem, re-
BENZOHETH (nniT-n, v)!o\ Zwd6)
censetur inter eos, qui uxores alienige-
legitur in genealogia luda i Par. 4,20
nas duxerant et ex mandato Esdrae di- :

miserunt (Esdr. 10,32^. Zoheth et Benzoheth. Sed for-

Filii lesi

tasse Benzohetb vertendum est filius

6. Beniamin recensetur inter eos, qui
:

Zobetb.
partem mûri lerusalem contra domum
suam aedificaverunt (Neb. 3,23). BEON ip2, Bxidtv) Num. 32,3 est ea-
7. Beniamin nomen trium portarum. dem urbs ac Baalineon Num,
(cf. 32,38);
Prima est porta urbis lerusalem septem- v. BAALMEON et BEAN.
trionem versus respiciens (1er. 37,12;
38,7; Zach. 14,10); omittitur in enume- BEOR {')rj2, Briojp). 1. Pater Bêla ré-
ratione portarum Neb. 3; unde aliqui gis Edom (Gen. 36,32; 1 Par. 1,43).
interprètes opinantur portam velerem 2. Pater Balaam arioli (Num. 22, S; 24,
(Neb. 3,6; scu antiquam ::i2,38[29]) esse 3. lo; 31,8; Deut. 24,4; los. 13,22; 24,9
eandemac portam Beniamin. Secundaerat [2;£7:(pt&p] ; Mich. 6,5). Etiam 2 Petr. 2,1a
porta templi (1er. 20,2; 38,7. 14); hanc in codice Vaticano et aliquibus versioni-
Neb. 12,38[39]appellat portam custodiae; bus legitur BetGp, dum in plerisque ha-
de eadem fortasseloquitur Ez. 8,3. 5. 16; betur BaXaàfjLToù Bo(j6p [Vulg. Balaam ej
9,2. Tertia est porta urbis sanctae ab Bosor).
Ezecbiele (48,32) idealiter descriptae, ad
plagani oricntalem respiciens inter por-
BERA (mxs i. e. 1K2 cum lie locali ;

tas losepb et Dan. urbs ad quam loatbam filius Ge-

Batrjp),

BENIAMINITA (ij'ia''~13 vel cum deon ob metum Abimelech fratris sui

confugit (lud. 9,21), postquam in monte
articulo ijin^~i~7n; uibç 'I£[J.lvaîou)inVul- Garizim parabolam de arboribus regem
gata plerumque est : filius lemini; sed quaerentibus contra Abimelech Sichimi-
2 Reg.20,1 lemincus, Esth. 2,6 de stirpe tis proposuit. Eusebius et S. Hieronymus
Gi:i BERA. BEUNICE. (il(->

(Onom. t'd. L(ig. 238,7:i cl 10G,20: dicunl Furrer apud Schûrer, Gescliichtc des jiidi-
viciiiu Bera 8 mil. pass. al> Kloullioro- sclien Volkes etc., éd. .{, 1. p. 222. — De
texlu Flav. losephi cf. Zeitschr. des Deut-
poli (B»'j7 Djj6r7Ht s('|)toinliionein vorsus
scheii PaK-Vereins \L\. 1«9G, p. 225.
«lislaro; is csl vicu^ cl-lihr propo Ain
Shems (Bolhsamcs) nec procul a Wâdi BERENICE, cuius nomcn in S.
Surar (cf. hobinson. Pal. H. Ml). Notât SciipUiia non Icgilur, est illa filia régis
F. de Hummclaiter m Iiiii. 9,21 : » Plurcs auslri, de qua Dan. Il, G; erat fdia Plo-
looi Bt'er'i. e. putci noincn iorlas;JC liabe- lemaei II. Pbihuielpbi et iixoi- Antiocbi
l)ant, uti i)lures nonicn Rama vel Gabaa il. Tbeos (vide s. v. 1>T0LEMAEUS et
i. Sanc euin sclej^il locum loa-
0. (.ollis. ANTIOCHIS De altéra Bérénice, quae
1).
Ihani, ubi et al) Abimolech dogerct sc- in Vulgata scribitiu' Bei'nice, vide sub
l'urus el quae Slchimis ajieicutur, facili ea voce.
ope discerel ». —
SunI aliqui, qui Bera
BERI (112, Bapfvi, (piartus tilius Su-
(•uni altero vico el-Blre (v. BEROTH 1)

in Iribu Beniamin prope Belhol compo- pba de tribu Aser ;i Par. 7,36).

naiit. BERIA v. B.\RIA 1 et 2.

BERA (X1X2. BsTipà), undeciinus BERITH (lud. 9,46), nomen idoli

liliorum Supha filii Hclem de slirpe Aser Baalberit (v. s. v.).

(i Par. 7,37). BERNICE (B£pv(/.ri), filia régis Hero-

BERCOS iDipil. Bapx6î, Bapxoué), disAgrippae l.,soror régis Herodis Agrip-
pae IL (Act. 25,13. 23; 26,30). Primo
N'athinaeus, cuius filii duce Zorobabcl
nupsit patruo suo, Herodi, quo defuncto
ex caplivilalc redierunt (Esdr. 2,53 Neb. ;
per aliquod tempus apud Iratrem Agrip-
7,5o).
pam commorata est; dein nupsit Pole-
BEREA urbs haud procul a
iBEpéa", moni régi Ciliciae quem tamen mox re-
lerusalem (juani
sila, Bacchides
ad liquit ad fratrem suum rediens. De eius
mense primo anni 132 aer. Scleuc. vita iam antea mala percrebruerat lama
(mensc Aprili anni IGl a. Cbr.) castra {Flav. los. Ant. XX. 7,5). Cum Festus
posuit, ut cum luda Machabaeo, qui in esset dcsignatus procurator ludaeae,
Laisa castra posuerat, confligeret '1 Agrippa el Bernice descenderunt Caesa-
Mach. 9,4). Pro Berça aliqui codices rcam ad eum salutandum; ea occasione
praebent BEr;pÇd(0, BerjoeiÇ (cl'. Keil el usus Festus consuluil Agrippam de causa
Grimm ad b. 1.), Syt^us Birath, Flav. lo- quae a ludaeis contra Paulum acla erat
seph. Ant. XII. 11,1 Z/iOw {éd. Niese in et cum Agrippa ipsum Paulum audire
textu, sed in nota eliam B/ipÇrjGw, Bap- cuperet, Paulus adduclus est altéra die
^r,9w, Bip^y.ôw, Bripl^riôot). Situs Borcac ad eum et Bernicem quae cum" multa
ealenus determinatus est, qualenus ambitionc ([XE-cà jroXXîiç «pavraafaç) véné-
Laisa agnoscitur in Khirbet IVasâ inter rai. Ibi coram Festo, Agrippa, Bernice
Bethoron superiorem et inferiorem. aJiisque Paulus rationem reddidit lon-
Nonaulli (ut G. A. Smith Beream ean- giore oralione de se, de sua vita et prae-
dem esse volunt ac Beroth tribus Benia- dicatione accusationibus ludaeorum re-
min seu el-Bîre lli km a lerusalem sep- futatis; cf. Act. 25,13-26,30. Cum Paulus
ieratrionem versus. Consentit D. Zanec- lincm loquendi fecisset, iudicatum est
(;hia, in quantum Beream cum Berotb ab omnibus eum nihii morte aul vincu-
componit, sed utramque agnoscit in lis dignum fecisse. — Tempore belli
Khirbet el-Biar 8 km a lerusalem ad ra- iudaici Bernice iterum mala lama cele-
diées collis el-Djîb (Gabaon). Alii (Fiir- bris facta est tamcfuam concubina Titi
rer. Schùrer) praeferunt Blr eZ-Zeif prope (cf.Tacitus, Hist. 2,2), cui Titus ob in-
Goplma inter septemtrionem et occiden- signem eius amorem eliam nuptias pol-
tem. licitus ferebatur (cf. Suetonius, Tit. 7).

A. SmWi, Hist. Geogr. of ttie

Ipsa autem omnia, ac si esset uxor, ge-
Cf. G.
Holy Land, Plate I. IV. V; D. Zanecchia, rebal; sed Titus cum intellegeret popu-
La Palestine d'aujourd'hui 1899, IL 501. 502-, lum romanum id moleste ferre eam re-
 617 BERNICE. 618

pudiavit (Dio Ccssius OG,lo). Magnificcn- itinere terrcstri Athenas properavit Sila
tia munerum ipsi seni Vespasiano erat et Timotbeo intérim Beroeae relictis (17,
grata (Tacitus, Hist. 2,81); nihilominus 13-15). —
Beroeensis erat Sopater ille,
Titus eam dimisit, ut Suetonius ait, in- qui Paulum Corintbo in Asiam minorera
vitas iiivitam. Malae cius apud Romanos ex tertio itinere redeuntem comitatus est
famae testis quoque est luvcnalis ([ui (20,4) qui si idem est ac Sopater (Sosipa-
;

eam vocat incestam (Sat. 6,157j.
BERODACH v. MERODAGH BALA-
DAN.
BEROEA (BÉpoia).
{Plin. 23,82; Strabo XVI. 2,7), intcr
V.
Antiochiam et Hierapolin sita {Ptol. V,
15,13 [éd. Mûller-Fischer 14,10]; cf. Tab.
Peutinger. Segm. X. 5), ubi Menelaus
sacerdos impius iubente Antiocho V.
Eupatore in turrim cinerum deiectus
periit (2 Mach. 13,4; Vulgata nomen omit-
lit). Seleucus I. Nicator urbem oondidit
vel potius instauravit eique nomen Be-
ter) cognatus Pauli Rom. 16,21 comme-
moratus, ex ludaeis fuisse censendus
est. —
Beroea hodie est Verria, turc.
Karaferia. Cicero (in Pis. 36) Beroeam
1. Urbs Syriae vocat oppidum devium atque haec for-
tasse est ratio, cur S. Paulus a Thessa-
lonica discedere coactus non Pellam vi-
ciniorem, sed Beroeam remotiorem
petierit. Tabula Peutingeriana Segm.
VIII. 1. 2 Beroeam ponit 30 mil. pass. a
Pella, Pellam 27 mil. pass. a Thessalo-
nice.
CL Plin. IV, 10,33; Liv. 45,29. 30; St.rabo
Vil. Fragmenta 22 Le Quien, Oriens christ.
;

roeae urbis macedonicae indidit (Steph. II. 70 ss. Cousinéry, Voyage dans la Ma-
;

Byz. s. V.). Censetur cadem esse atque cédoine I, 57 ss. Leake, Northern Greece
;

Aleppo; cf. Notifia Dignitatum, éd. Boe- III. 290.

cking I. p. Beroea in Syria, quac
400 : «
Chalybon, Aleppo dici solet ». Unde con- BEROTH, nomen trium locorum.
cludere fas est nomen urbis antiquum 1. Beroth (niixn i. e. putei, cisternae;
fuisse Chaleb idque contra nomen grae- BrjptiT, Brjpœô, B£npw8dé), una ex quattuof
cum praevaluisse idem in multis aliis
; illis urbibus, quarum incolae simulatione
nominibus urbium accidisse cernitur longi itineris losue et principes Israël
V. g. 'Akkâ (Accho, Ptolemais), Beisân deceperunt, ut iuramento horum princi-
(Bethsan Scythopolis). pum interposito salvarentur, sed perpé-
2. Urbs in Emathia regione Macedo- tue famulatu caedendi ligna et com-
niae sita, in quam
Paulus cum Sila in
S. portandi aquas adstringebantur (los. 9,
secundo itinere suo Thessalonica relicta 17). Postea tribui Beniamin attributa est
se contulit (Act. 17,10). ludaei Beroeen- (18,25). Tempore autem davidico Beroth,
ses describuntur nobiliores eorum, qui quam losue incolis chananaeis percnni-
erant Tbessalonicae et ibidem seditio- ter concesserat, etiam incolas habebat
neni contra Pauluni excitaverant i. e. ex Beniamin prognatos scil. duos illos
generosiores, ingenio, indole, animi sen- sicarios Baana et Rechab, qui Isboseth
sibus praestantiores, melius ad evange- fllium Saul occiderunt (2 Reg. 4,2 : si-
lium audiendum comparati {Behlen, Pa- quidem Beroth reputata est in Benia-
et
trizi, Felten), unde ctiam cum omni min); notât F. de Hummelauer in h. 1.
aviditate verbum Dci susceperunt et illo tempore quo Saul iniuriam 2 Reg.
Scripturas scrutabantur, ut veritate co- 21,1 Gabaonitis intulerit, Beniaminitas
gnita roligionem christianam profiteren- aliquos in Beroth commigrasse et agris
tur (Act. 17,11). Multi ex ludaeis et Berothitarum ditatos esse. Praeter Baana
gentilium non pauci crediderunt (17,12); et Rechab eorumque patrem Remmon
ex quo colligitur Paulum Beroeae ali- Berothitas etiam Naharai armiger loab
(luanto diutius quam Tbessalonicae ver- erat Berothites (2 Reg. 23,37; 1 Par. 11,
satum esse. Cum autcm ludaei Thessa- 39). Babylone redierunt filii Gariathia-
lonicenses Beroeam venissent novas rim, Gephira et Beroth 743 numéro (Esdr.
turbas excitaturi, Paulus cura suis co- 2,25; Neh. 7,29). Onomasticon S. Hiero-
mitibus ad Jitus maris (probabiliter ad nymi {éd. Lay. 103,12) « Beeroth sub :

portum, cui nomen Dium) se contulit, sed colle Gabaon (u;:b ttjv ra6ai&v apud Euse-
Gl!) m)
liiiim I. 0. 2M3.8;t); oslendiliir lioilio- a. llerolb (Tliai, ni'i)S Adare/.er re^is
(|iio villa ait Aclia pcrjrcnlibiis Noapoliin Solia nominata cum Hôte, ex (luibus ci-
,i. e. Sioiioin, sed apud KiiscMum \ilatii»usDavid acs nnillum Ilicrosolyma
NixiîroXiv i. c. *Amivfis'^ in spptiiiio la- al)slnlil (2 Rcg. 8, S). Loco paraîlelo
pide ». Mis oonjTfueir vidclur viens I Par, l8,Hpro Herotli le;^itur Chnn (11:).
liodienuis rl-Iiln- i;> km a leriisalom lAX ntroipie loco noincn url)is licrolii,
scpleiuli'ioiuNii versus dislaiis in via, qiiao C.bun omiltnnlet vcrlunl èx lôjv IxXcxiôiv
dueit Neapoliin (Sieheni). lllud unb t/jv
T.oknù^ legenles l'ortasse Tnini (Vcrcel-
FaÔKiôv, ni l\elandns (Palacslina p. 019) lone).Inde sequi videtnr Herotli et Clinn
notai. e\ eollationc alioruni locornm esse candem nrbcm. .\ttainen duo oppida
Knseltii et S. Hieronynii veiienduni esl :
iiodierna in Coele Syria islorum nominuni
viens ad Galtaon ni nieliopoliin pciti- antiqnorum vestigia conservant Brei- :

nens; Gahaon iel-Djlb) a Beioth {pl-BJre) tûn a meridic llelio|)oleos (Bn'albek) nec
6-7 km altesl. Eiiat anlem Relandus in procnl ab el-Taii/ibe Belc, vide s. v.)
eo, «inod HeroUi inler lernsaleni et Ni- et Kuna scu Conna Uomanorum (Itincr.
eopnlin ([uaerendam esse evisUmat; vix Anlonini et Notitia Dignilatum; inxta
dubinin esse polesl. ipiin leelio S. Hie- Wadi Yafâfe sita. Unde Furrer pro certo
ronynii ]\'<'(i/)oliin praeferenda sit Insu- affirmât Beroth 2 Heg. 8,8 esse Brcitân,
per notandnm est dislanliani inter el- Chun 1 Par. 18,8 esse Kuna; idem auclor
Bh-p et lernsalcm esse i)aulo maiorem censet 1. c. Beroth non diflerre a Bcro-
(inani 7 mil. pass. (Onom.); hoc lamen tha Ez. 47,16; vide infra.
seriam diffienllatem contra el-Bire parère
Antonini Aug. 199, éd. Partheij
Cf. Itiner.
non potcst.
et Pinder, p. 90; Notitia Dignitatum, éd.
Viens el-Bîre est statio peregrinorum
Boeching, I. 382; Furrer in Zeitschr. des
Hierosolymis Sichem vcrsns proficiscen- Deutschen Pal.-Vereins VIII. 1885, p. 34.
tiuin. Inde fundaniento non caret Iraditio
ctii'istiana hune esse locum, ubi Maria et 3. Beroth filiornm lacan (Dent. 10,6)
loscph post iter diei puerum lesum in V. BENEIAACAN.
comitatn quaesierint iLuc. 2,44); iter BEROTHA (nniin; apud LXX no-
(liei non necessario maiorem distantiam
nienob corruptioncm textus erui nequil),
re([nirit, sed etiam signilicat iter primo
urbs quae cum Emath et Sabarim in
die confectum.
termino seplenitrionali terrae sanctae
Eundeni situm el-Blre pro Beroth iam a. definiendo enumeratur (Ez. 47,16). Ali-
1333 assignaverat Isaac Ctielo; v. Cannohj, ([uibiis eadem est ac Beroth urbs regni
Itinéraires de la Terre Sainte 1847, p. 249. Soba (2 Reg. 8,8); vide BEROTH 2. Alii
Praeterea cf. Bobinson, Palaestina II. p. 346-
v. g, Ewald (Geschichle des Volkes Israël
348; Guérin, Judée III. 7-13; Survéïj of
éd. 3, III. pntant Berotham Eze-
p. 207)
West. Pal Mem. III. 8. 9 et cf. 88. 89;
chielis esse Berytnm
[Beirût). Veruni,
F. Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 173; Liévin de
Hamme, Terre Sainte 1897, III. 14; Le- nt J. P. van Kasteren défendit, terminus
ijendre apud Yigouronx Dict. de la Bible ,
septemtrionalis terrae sanctae infra Li-
1, 1621-1625; Riess. Bibel-Atlas éd. 3, p. 5; banum et Hermonem maiorem quaeren-
G. A. Smith, Hist. Geogr. of the Holy Land, dus est et Bcrolha in vico Barish ad
Plate I. IV. V, qui el-Blre cum Beroth orientem Tvri agnosci polest (Revue
et etiam cum Berea 1 Mach. 9,4 componit.
bibl. IV. 189o, p. 30;.
Ab bac opinione communi recedit D. Zanec-
chia, La Palestine d'aujourd'hui 1899, II. BERSA (yuri3, Bapadt), rex Gomor-
354-356, qui Beroth (et Beream 1 Mach. 9,4) ihae, qui cum quattuor regibus foe-
aliis
agnoscere niavult in Kliirbel el-Biar 8 km a
deratis in valle Silvestri a Chodorlahonior
lerusalem septemtrionem versus ad radiées
devictus est (Gen. 14,2).
coUis el-Djib (Gabaon) i. e. sub colle Gabaon,
ul Onom. postulat, nisi explicatio Relandi su- BERSABEE (yiUT "IN3 i. e. putcus
pra dataadmitlitur. L. HeUIet autem in Revue
bibl. III. 1894, p. 321-356 comjjonere mavult
iuramenti; LXX siplap Spxou seu ôpxi<i[i.ou,

Tô cppéap Tou 8pxou seu 6pxiop.oî3 in Gen. et

el-Birecum Maspha Beniamin et el-Djlh (=
Gabaon ex opinione communi) cum Beroth. Am. 5,5; Br)p(Ta6£l in los. et libris iunio-

I
 621 022

ribus Vulgata Gcn. 21 ,32 46,1.5 pulcus

; ;
iuramenti, alias Bersabec), locus Palae-
stinae antiquissimus et maxime meridia-
iius, unde nolissima illa formula a Dan
iisque Bersabee, a Bersabee iisque Dan.
De origine nominis duplex narralio
biblica consulenda est.
puleum foderat et iuxta illum foedus
pepigit cum Abimelech rege Gerarae,
quod mutuo iuramento confirmatum est
insuper Abraham, ut foedus ratum fa-
ceret, régi Abimelech
obtulit in testimonium,
tcum fodisset (Gen. 21,31); ad ({uem
locum adnotat F. de Hummelauer : « yj.'W
: chas ibidem itcrato tenloria sua fixisse.
Post occupationem terrae promissae ur-
bibus luda maxime meridianis accensetui'
: (los. 15,28), postea autem Simeonitis
tribuitur (los. 19,2; 1 Par. 4,28). lUo
igitur tempore iuxta puteum vel potius
Abraham ipse puteos iam urbs adfuisse ccnsenda est,
cuius exstruclionem nulli certo lempori
adscribere possumus. Etsi haec urbs non
;
fuerit omnium maxime meridiana, tamen
propter situm historiée et etiam geogra-
septem agnas phicc celeberrimum, qui ilerin Aegyptum
quod ipse pu- facientibus puteos abundanles pi^aebebal,
abhinc in notissimam illam formulam
transit a Dan usque Bersabee (lud. 20,
:

iurare utique a yiUJ septem numéro , 1; 1 Reg. 3,20; 2 Reg. 3,10; 17,11 24, ;

sacro, derivatur. Tamen textus evidenter 2. 15 3 Reg. 4,25) vel

; a Bersabee usque
:

edicit, putei nomen proxime a iumndi Dan (1 Par. 21,2; 2 Par. 30,5) cf. 2 Reg. ;

verbo (LXX cppéap ôp)tia(/.oû) derivari, non 24,7. Eodem modo post regnorum scis-
a septem agim {Ps. Ion., Targ. Hier.) ». sionem termini regni luda indicantur :

Altéra narralio priori non absimilis, de Gabaa usque Bersabee (4 Reg. 23,8;
attamen rébus ac personis diversa legitur V. GABAA 1) et de Bersabee usque ad
:

Gen. 26,26-33; foedere inter Isaac et montem Ephraim (2 Par. 19,4); denique
alterum Abimelech (sed vide s. v.) per- etiam regiones, quas fdii luda post capti-
cusso servi Isaac venerunt annuncian- vitatem occupabant, a Bersabee usque
tes ei de puteo quem foderant, unde ad valleni Ennom extendebantur (Neh.
patriarcha appellavit cum r\V1x: (LXX 11,27. 30). —
Samuel senex duos filios
loel et Abia iudiccs in Bersabee consti-
Spzoç, Vulg. Abundantia) et nomen urbi
tuit (1 Reg. 8,1. 2), forte quia plures in
impositum est Bersabee. Vulgata suppo-
illa regione dissita erant difflcultates
nit lectionem nîTliU abundantia i. e. pu-
(alias rationes vide expositas apud F. de
teus abundans, sed recte animadvertit Hummelauer ad h. 1.). Elias fugiens a
F. de Hummelauer : « Sane secundum facie lezabel venit in Bersabee luda et
contextum et 21,31 praeferendus sensus inde servum suum dimittens solus in de-
8pxo? (LXX). Ceterum eadem vox et iura- sertum perrexit (3 Reg. 19,3). De Bersa-
mentum exprimebat et numerum septc- bee oriunda erat Sebia mater loas régis
narium, qui, quod sacer esset, omne luda (4 Reg. 12,1 2 Par. 24,1). Dignitas
;

genus excellentiae et abundantiae re- autem antiqua et sacra huius lociid apud
pi^aesentabat. Ergo etiam illa interpreta- populum superstitiosum effecit, ut cultu
tio abundantia vera censeri potest, sed superstitioso ornaretur (Am. 5,5; 8,14),
punctatio (Hier.) falsa ». Eandem inter- ({uod etiam aliis urbibus patriarcharum
pretationem tradunt Flavius losephus mora et pietate consecratis (v. g. Bethel)
(Ant. L Onom. [éd. Lag. 104,3;
12,1) et accidit.
cf. 234,4). Nomen hodiernum est Bîr el- Tempore Eusebii et S. Hieronymi
Seba'a i. c. puteus leonis vel puteus se- (Onom. Lag. 234,100; 103,32) erat
éd.
ptem; notandum est nomina antiqua vicus grandis 20 mil. pass. a Hebron
saepe non in suo valore etymologico, sed austrum versus, romanorum militum
in mera consonantia vocis conservata praesidio munitus. In Notitia Dignitatum
esse V. g. Bethlehem i.e. domus panis, [éd. Boeching I. p. 79) recensentur sub
ho die Beit Lahm i. e. domus carnis. dispositione viri spectabilis Ducis Palae-
Ad historiam Bersabee praeter locos stinae primo loco Equités Dalmatae lUy-
citatos referuntur Gen. 21 ,14. 32. 33
; 22, riciani Berosabae. Postmodum Birosabon
19; 26,23; 28,10; 46,1-5 ex quibus colli- erat sedes episcopalis ad provinciam
gitur Abraham, Isaac et lacob patriar- Palaestinae tertiae pertinens {Reland,
6i3 IIERSABEE. HKHZKLLAI. (L'i

Pahu'slina |i. 21 8^ Hodit^ atl so|>loinlrio- ex opinionomidtorum rolulil Plinius

noni Wôiii el-Srhn'a duo |MiU'i invcniiiii- iXXWII. :>,"<); eliain nuuc « India eos
liir at|ua piirissima abiindanlos et lai>i- gignit » sed iani non ita « raro alibi rc-
;

dilms modii'ao diiniMisiouis oonslnicli; pertos»; — « probalissiiui (>x iis sunt,

allor peripluMMaiii il m. altoriUM) passi- qui maris puri imitanlur,
viridilatom
l>us dislans miiKueiii i-ircuiliuin lialuM ; iii proximi qui vocanlur cbrysobcrulli »
utrotpie suitorficies aipiac cnra 12-11) m {\h.]. Propter colorem maris qucm imi-
inl'ia soliiin est ; a suporlicioaqiiao iisqiic tantur, eliam nomon Aquav marinae
ad riiiidmii piilei addcrc opor-
oirca o m accepcrunl, ac borylli sinq)liciler a geni-
lel. IMacter duos puloos beno conserva- mariis iam lapilli flavcsccnlis coloris
los. ijui vi'?tit:ia uiagnae auliipiitalis vocanlur. — gemmas
Etiam nuuc inler
piao se leruul. aquiloneru versus e\slaiil ])retiosas locum rctincnt, quamquam in-
ruinae pluriuiae douionun ac platearun» Icriorenî inlor illas gradum babent.
l'uudiUis disiectaïuni. Alii (luoipic pulei
in vieinia quondam adeianl. iiiii liodie
De aliis v. LAPIDES PRETIOSI. Cf. —
S. Epipkan., De nseminis n. 11 /V. Rueus. ,

obruli sunt. Braun. Vestit. Sacerd.

De gcmmis 2,8; J.
Hebr. II. 18 n. 593; E. F. h. Ro.soimiiUer,
Cf. Rohitmon, Palaeslina I. 337 ss. ; Riller,
Bibl. Alterth. IV. 1,42 s.; /. /. JieUer-
Erdkunde XIV. 105-107 etsaepius; Guérin,
mann, Die Urirn u. Thummim, Berlin 1824,
Judée II. 277 ss. Surveij of West. Pnl.
;
64-8; A'. F. h'huje Handb. d. Edelstein-
,

Meni. III. 392. 394 et Spécial Papers p. 33;

kunde, Leipzig 1860, 309 s. 318-23; Leunis-
Pdlmer, Wùstenwanderung p. 298 ss.
senft. Synopsis III. 1 p. 660-3; Naumann-
;

/. Fohrngruber. Nacli Jérusalem éd. 2, il.

Zirkel, Êlem. d. Minéralogie éd. 13, p. 710
106; F. Buhl. Alt. Pal. 1896, p. 70. 87. 88.
s.; M. limier, Lehrb. d. Minéralogie, Berlin
183; Liérin de J/amme, Terre Sainte 1897,
u. Leipzig 1886, p. 426 s. idem, Edelstein- ;

II. 146SS. Legendre apud Viyouroux, Dicl.

;

kunde, Leipzig 1896 p. 346-368 et Tafel XII.

de la Bible I. 1629-1634; D. Zanecchia, La
Palestine d'aujourd'hui 1899, II. 253-255. L. FONCK.

BERYLLUS in Vulg:ata respondet BERZELLAI (^Sn3, Bep-CeVaQ.

hebraico nEw*\ qui intcr duodccim gem-
Galaadites de Rogelim, vir valde
1.
mas ralionalis ullimum locum in quarto dives; is Davidi, qui fugiens filium re-
ordine tcnet Ex. 28,20; 39,13) atque bellem Absalom venerat Manaim (Ma-
etiam cum divitiis Tyriorum enumera- hanaim), et comitibus eius obtulit, quae
tur Ez. 28,13 Idem bcryllus, gr. pi^pul-
. neccssaria eranl, maxima cum liberali-
Xoî, dicitur octavum fundamentum civi- tate (2 Reg. 17,27-29; 19,31. 32). David
tatis caelestis in Apocalypsi (21,20). LXX cum Victor rcdiret, invitavit Bcrzellai,
interprètes in Ex. 28,20 pr,pûXXiov pae- ut secum lerusalem veniret; is au-
in
nullimo loco ponunt pro liebr. nnt?, tem, utpole iam octogenarius, favorcm
et ullimum n£U?% ^vû/ivov explicant. Ex non accepit pro se, sed regem rogavit,
ut Chamaam filium suum sibi comitom
aliis locis aliisque versionibus nihil ad
adiungerct (2 Reg. 19,33-41). Et David
determinandam speciem huius gemmae
moriturus Salomoni commendavil, ul
videtur babcri. lam vero nEUJ'' ex — filiis Berzellai redderet gratiam (3 Reg.

affinitate nominis a mullis reccntioribus 2,7). Nomen Berzellai servatum est;

jasplt exponitur, ac licet assonantia no- nam sacerdos quidam uxorom duxit de
minis fortuita esse possit, tamen prae- filiabus Berzellai Galaaditis el vocatus
sertim in rébus naturalibus, ubi alia est nomine Bcrzellai ; eius aulem jX)-
non suppotunt, bonum saepe indicium steri ex cxsilio reduccs, cum scripturam
verae expiicationis praebet. Beryllus — genealogiac suae non invenirent, de sa-
vero, qui certe in loco Apocalypseos, ac cerdotio eiecli sunt (Esdr. 2,61. (12;
fortasse eliam aliquo gemmarum Vete- Neh. 7,63. 64).
ris Testamenti nomine iiebraico desi- 2. Berzellai, patcr Hadrielis, qui fuit
gnalur, eandem aut certe similem »
<< de Molathi i. c. de Abelmehula (2 Reg-
cum smaragdis naluram habet, ut benc 21,8); V. HADRIEL.
623 626

BESAI (lïa, Baaaoij, BsaîE, Br]a(), BESODIA (nnion, BaawS(a), pater

princeps familiae, cuius filii duce Zoro- Mosollam temi)ore Nehemiae (Neh. 3, G).
babel ex captivitate redierunt 323 (Esdr.
BESOR torrcns (llilTin Snj, 6 yu-
2,17) vcl 324 (Neh. 7,23). Idem nomon
legitur inter signatures foederis (Nch. [Aappouç [to'j] Boa6p), apud quem David

10,18). cum 600 viris Amalecitas persequens

ducentos rcliquit, qui prae lassitudine
BESAI (1D3, Baal, B/jat), Nathinaeus,
torrentcm transire non poterant (1 Reg.
cuius filii duce Zorobabcl ex captivitate 30,9. 10. 21). Gesenius etymon interpre-
redierunt (Esdr. 2,49; Neh. 7,52). In tatur rivum aquae frigidae a radice ara-
Vulgata Esdr. 2,49 scribitur Besee. bica bamra i. e. frigidus fuit (Thésau-
BESECATH urbs v. BASCATH. rus p. 249). Ex contextu colligitur hune
torrentem fuisse a Siceleg meridiem
BESEE (Esdr. 2,49) idem est ac Be-
versus inde enim David Amalecitas do-
;
sai (Neh. 7,32).
mum revertentes insecutus est. lamvero
BESELAM (nSttJn, LXX h EÎpTÎvr,), Siceleg ab aliis putatur 'Asliulj in Wiidî
adversarius ludacorum, unus ex iis, qui 'Aslùdj 20 km a meridie Bersabee, ab
ex Samaria ad Artaxerxen rcgem Per- aliisKhirbet Zuheiliqa 6 km a septem-
sarum epistulam dandam curarunt, ne trione Wûdi el-SherVa, ab aliis deni-
ludaei urbem aediflcarent (Esdr. 4,7). que etiam magis septemtrionem versus
Tell el-Hefi inter Gazam et Eleuthero-
BESELEEL (^nSï^, BdcreXEriX). 1. Fi-
polim. Quodsi Siceleg agnoscitur Khir-
lius Uri filii Hur de tribu luda, quem bet Zuheiliqa, Besor merito agnoscitur
Dominas elegit et intelligentia sapien- Wâdi el-SherVa, quae vallis in VCâdi
liaque implevit ad excogitandum, quid- Ghazze desinit.
quid fabrefieri potest ex auro, argento,
Cf. Legendre apud Vigoureux, Dict. de
aère,marmore, gemmis, diversitate li-
la Bible I. 1641 Riess, Bibel-Allas éd. 3,
gnorum, qui simui cum Ooliab instru-
;

p. 5; F. Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 88.

menta sacra et sacram tabernaculi cul-
tusque sacrificalis supellectilem conte- BESSUR v. BETHSUR.
31,1-11; 33,30 s.; 36,1; 37,1-38,
cit (Ex.
23; 1 Par.2,20; 2 Par. 1,5). Beseleel
BESTIAE in Vulgata semel poni-
tur pro hebr. di^î: (Is. 13,21), quod
est principalis artifex, sed cum illo
operariis praeerat Ooliab. « Depingunt fortasse fêles feras vel alla animalia
haec apud Hebraeos aevum, quo arti- deserti significat; v. FELIS FERA.
ficesessent aliqui, sed non multi, si- BETANE urbs in textu
(BETavri),
mile iis medii aevi temporibus, quibus graeco ludith 1.9 post lerusalem et antc
prudens faber erat rarus atque magus Chellus, Cades ac torrentem Aegypti
fere a vulgo habebatur » {F. de Humme- enumerata. Cum enumeratio a septem-
lauer ad Ex. 41,1). De coniectura, quam
trione meridiem versus procédât, Be-
facit F. de Hummelauer (Comm. in Nu- tane ad meridiem lerusalem quaeritur.
méros 1899, p. 190) Uri et Beseleel Videtur esse vicus Bethennim (Brjïôavtv),
fuisse alienigenas, aetate iam provec- qui secunduni Onomast. s. v. Ain {éd.
tiores ad Hebraeorum sacra transiisse Lag. 92,22 et 220,96) 4 mil. pass. a He-
ei Hur esse adscriptos, vide
familiae bron et 2 mik pass. a terebintho Abra-
s. v.'CALEB 2.
ham distabat. Fortasse Betane eadem
2. Unus de filiis Phahath Moab, qui est ac Bethanoth (los. 13,39), hodie
uxores alienigenas mandante Esdra re- Khirbet Beit 'Enfin prope Hebron aqui-
pudiarunt (Esdr. 10,30). lonem versus (v. BETHANOTH).
BESLUTH (mbï3), BESLOTH BETE (ni23, M£i£6d(/.), urbs Adarezer
(niSyn), Nathinaeus, cuius filii duce Zo- régis Soba nominala cum Beroth, ex
robabel ex captivitate redierunt (Esdr. quibus civitatibus David acs inultum in
2,32; Neh. 7,54; LXX BaaaXt&O). lerusalem abstulit (2 Reg. 8,8). In loco
G-i: IIKTIIACIIAHAM. (liH

l>aiall.lo Par. IC.,8 |.ro Holo Icj^iUir

I BETHABARA v. BKTIIAMA ÏKANS
Thohatli vnniç, MaraS^O) et addilur Sa- I0IU)AM:M.
loinonein ox islo aerc l'ecisse mare ac- BETHACAD (7py nil. BaiOaxiO, A
ueuin, coluninas et vasa aenca. Lcclio BaiOaxâô,VuU/. caméra pastorum) erat
I Par. 18,8 vidodir esse praeft>roinla cl prope cislernam, apud quam lehu a lez-
•2 Reg', 8,8 n'C2>2 l'orriiplum pi'O nm'^, i-ael in Samariam pcrgens quadraginta

iilsuadont I-XX ot'Svi-iis [Toboch). Apud duos fralres Ochoziac régis luda uccari
Klavium Inseplmin (Aiil. VII. l\,:\) url>s iiissit {'t Ucg. 10,12-14). Nouien pro-
vocaliir HatTafa. Uicss Blbel-Allas) ciiin |tiiinn praeter LXX exprimunt Eusebius

aliis eius situm assiirnat ad mcridieni et S. HieronyMuis (Onom. éd. Lag. 239,
Holiopoleos Ba'albeky, iibi mine est vi- 00; 107,17) describenles vicuin in ma-
ens el-Taii/ibe ; sed hoc nonien vix ali- gno campo (Esdrelon) situm i:i mil.
quid commune habct cuni nomine an- pass. a Legione [Ledjdjftn). Ilodic viens
tiqiio. Cerli nihil slatui potest nisi ur- Beit Qâd inter Bjenln (Engaiinim) et

bcin in lOJino Soba ncc procul a Soba montem Gelboe.

fuisse. Aliqui cum Euald (Geschichle
Cf. Surveij of ^\est. Pal. Mem. II. 83;
des Volkes Israël éd. 3, III. p. 207) mo-
G. A. Smith, Hist. Geogr. of the Holy Land,
nent inler iilios Nachor fratris Abraham Plate I. VI; Riess, Bibel-Allas éd. 3, p. 6; D.
(ien. 22.24 noininari Tabee (nii:), unde Zanecchia, La Palestine d'aujourd'liui 1899,
inforunt Tebach nomcn tribus aramai- II. 587. 588; altamen F. Jiuhl, Alt. Pal. 1896,
p. 20 idubium de hoc situ movet, quippe
cae fuisse; sed ne hoc quidcm ad si-
qui nimium orientem versus abesse videalur.
tum urbis noslrae Tebach accuratius
determinanduni aliquid confert. BETHACHARAM, BETHACA-
BETEN (yc2., BaiOox), urbs tribus REM (iDnTi''::! i. e. domus vincae,

Aser (los. 19,2'ô). Eusebius (Onomast.
c(l. Lag. 236,40) dicit vicuiu appellari
Bethbeten et situm esse octo mil. pass.
a Ptolemaide contra orientem. Hodie
vicus el-Bane , quamquam non
circa 13 mil. pass. a Ptolemaide CAk/iâ)
orientem versus distans.
Cf. Survey of West. Pal. Mem.
C. Smith, Hist. Geogr. of Ihe Holy Land,
.1.
PlateI. VI; Legeadre, Carte de la Palestine;
D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui
1899, II. 695.
BETH (n;'2. status constr.
lingua hebraica propric est domus, spe-
cialim tentorium, palatium, arx regia,
aedes, templum, sepulcrum, habitacu-
lum, mansio, receptaculum (v. Lexica
hebr.}. Frequentissime praefigitur no-
B/jOaxyapfijL, BaiGayapfjLi; urbs in tribu luda
(Neh. 3,14; 1er. 6,1). S. Hieronymus in
1er. 0,1 [Migne 24,721) notât : « The-
cuam viculum esse in monte situm et
8, sed duodecim miliibus ab Hierosolymis se-
paratum quotidie oculis cernimus. Inter
hos alius vicus est, qui lingua Syra et
Hebraica Bethacharma nominatur et
I. 153; ipse inmonte positus ». Unde Pococke
hanc urbem sitam fuisse coniicit in
Monte Francorum inter Thecua et Bethle-
hem, qui hodie vocatur Djebel el-Fureidis
seu mous hortuli paradisiaci; is in fa-
n^n) in stigio suo conservât ruinas Horodion
castelli magnificentissimi ab Hcrode .Ma-
gno exstructi et in descensu occidentali
ruinas urbis Herodiae (cf. Flav. los. Ant.
XIV. 13,9; XV. 9,4; Bell. iud. I. 13,8;
21,10). Verum quidcm est neque a lo-

minibus propriis oppidorum et loco- sepho Herodiam ad Bethacarem referri

rum, modo inseparabilitcr (Bethlehem,
Bethel etc.), modo ita ut omitti possit
(Beth Baalmeon et solum BaaJmcon].
Nominibus cum Beth compositis, quae
secundum scriptionem Vulgatae
noque a S. Hieronymo Bethacarem ad
Herodiam. Unde nonnulU hune situm
pro Bethacarem assignape dubitant (Ro-
binson, Guérin, Buhl), alii tamen eu m
infra
defendunt (C. Schick).

ordine alphabetico rccensentur, etiam Cf. Pococke, Beschreibung des Mor-

R.
illa inserimus, quae in Vulgata speciem genlandes, Erlangen 1771, H. p. 62; Robin-
nominis proprii non habent. son, Palaeslina II. p. 397; Guérin, Judée
 629 BETUACIIARAM.
m. p. 131: F. Buhl, Alt. Pal. 1896, p. 157;
C. Schicii in Zeitschr. des Deutschen Pal.-
Vereins III, 1880, p. 92.
BETHANAN (pn-nin, BxjOavav),
urbs in praefectura saloiifonica a lioii-
decar administrata (3 Reg. 4,9). Enume-
ratiir cura Belhsames urbe danitica
eiiisdem praefecturae unde et ipsa in
,
tribu Dan vel saltem in eius confinibus
quaeritur. Riess suggerit Khirbet Hanune
8 km ad orientem Nehallat; Couder,
Legendre, Zanecchia praeferunt Beit
'Anân ad occidentem Nebl Samw'd. Ce-
terum mss. hebraica qiioad maioreni
partem iunginit Beth-Hanan cum Elon
ita, ut legendum sit EIon-Beth-Hanan.
Keil i. 1. de unica urbe sermonem esse
putat, alii de duabus. Inter Elon et
Bethanan LXX inserunt rwç, Vulgata et
(V. ELON).
Cf. Riess, Bibel-Atlas éd. 3, p. 6; Survey
of West. Pal. Mem. III. 16; Legendre,
Carte de Palestine; D. Zanecchia, La
la
Palestine d'aujourd'hui 1899, II. 381. 382.
BETHANATH (nJî; nn; Bai66a[xl,
Bateavây), urbs Nephthali munita (los.
19,38), ex qua Chananaei non sunt cx-
pulsi (lud. 1,33). Apud Eusebium (Onom.
éd. Làg. 236,45) dicitur esse Batanaea
15 mil. pass. a Caesarea distans et la-
vacris salubribus celebris. Pro Caesa-
rea hoc loco legendum esse Diocaesarea
(Sepphoris) notavit Relandus addens ra-
tioncm nam ceteroquin quomodo in
:
Nephthali esse possit non capio (Palae-
tina p. -629). Alibi Eusebius s. v. 'Avstp
tribus Aser (1. c. 224,71) de eadem Ba-
tanaea loquitur eamque 13 mil. pass. a
Caesarea orientem versus in monte po-
nit. Sed enumeratio urbium los. 19,38
potius partem septemtrionalem Neph-
thali respicit. Misso igitur Eusebio rc-
centiores plerique Bethanath agnoscunt
in vico 'Ainâta seu 'Ainîta, qui vicus in
montanis Nephthali situs est 9 km a dem exstructa demonstrat
Cèdes occidentem versus.
Cf. Riess, Bibel-Atlas éd. 3, p.
6; Guérin,
Galilée 374; Legendre, Carte de la Pa-
II.
lestine; G. A. Smith, Hist. Geogr. of the
Holy Land, Plate I D. Zanecchia, La Pa-
;
lestine d'aujourd'hui 1899, II. p. 716; sed
contradicit Bufd, Alt. Pal. 1896, p. 232. Prae-
terea v. F. de Hummelauer ad los. 19, 38.
BETUANIA. 030
BETHANIA (BriOavfa; apud Talinu-
dicos Icgitnr Beth-hene i. c. domus
dactylorum, qui vicus idem vldetur esse
cum Bethania nostra; cf. Lightfoot,
Centuria chorogr. Matthaeo praemissa
cap. 41), vicus ab Hierosolymis quasi
stadiis quindccim distans (lo. 11,18), ubi
erat castellum Lazari eiusquc sororum
Marthae et Mariae atque domus Simonis
leprosi (lo. 11,1; 12,1; Matth. 26,6;
Marc. 14,3). Ibidem lesus Lazarum mor-
tuum suscitât (lo. 11,17-44). A Bethania
lesus duos discipulos praemisit, qui pul-
lum asinac pro sollemni in urbem ingressu
adducerent (Marc. 1 1,1 Luc. 19,29); illuc
;
die palmarum vespere rediit (Marc. H,
11). Postridie a Bethania in urbem re-
diens ficul neae arefactae maledixit (Matth.
21,17-19; Marc. 11,12). In caelum ascen-
surus discipulos suos eduxit foras in Be-
thaniam (Luc. 24,30; graece Iw? et; vel
secundum aliam lectionem ?wç7upô?B/)0a-
vt'av) i. e. Bethaniam versus usque in
montem Oliveti (cf. Act. 1,12); aliis
•luoque modis illos duos textus Luc. 24,
30 et Act. 1,12 conciliari posse indicat
Guérin (Jérusalem p. 343) supponens
lesum ab urbe Bethaniam usque progres-
sum esse cum discipulis suis et inde in
montem Oliveti rediisse vel etiam terri-
torium seu fines Bethaniae a summo
monte initium habuisse, ita ut
Oliveti
totus descensus orientalis iam nomine
Bethaniae designari potuerit.
Ut ex locis citatis coUigitur, Bethania
iuxta viam inter lericho et lerusalem
sita erat et ab urbe quidem 15 fere sta-
dia distabat; quaerendaest in descensu
orientait montis Oliveti, siquidem nions
Oliveti ab urbe iter sabbaticum (Act.
1,12) seu 8 fere stadia aberat. Addit
S. Hieronymus « Bethania villa in se-
:
cundo ab Aelia miliario in latcrc montis
Oliveti, ubi Salvator Lazarum suscitavit,
cuius et monumentum ecclesia nunc ibi-
» (Onom. éd.
Lag. 108,3).
Cummuniteragnoscituressehodiernus
y\ç,\]\\\?> el-'Azarîye, quod nomen a La-
zaro depromptum (quasi Lazarium) inde
a saeculo quarto usurpatur (Peregri-
natioS. Silviac apud P. Geyer, Itin. hier,
p. 82).Ostenditur ibidem crypta, quae
sepulcrum Lazari esse creditur; etiam
631 liinilAMA TRANS lORDANRM. (V.i'i

ilonmi Siinonis loprosi a Iradiliono silus iioat (iim notliania.Ditunt autoin oslcndi
as?igiialiir. Diibium non est, qiiiii viruhis circa tumulns jordanis Bctiiabara, uiii
t'I-'Azdfhje circa ipsuin stipulcriiin La- liistiiriae diciuit toauncm baplizasse ».

/ari orliis sit. Sunl taiiifu,

.iiii putonl Addi polcst etvmologia nominis Bcllia-
sopulcruin Lazari a UtMhania ipsa stMi liara donius Iransilus, germanict!Fu/-<-
:

doino Lazari aliriiisst^ cl haiu- (loiiuiin liduscn, (|uo iiomine vadum aliquod ce-
inlcr vifum e/-'.-i :>in!/f cl verliocm nion- Iciuius apte dcsignari polorat.
fiM Olivoti iiiiaorendam ossc; immo Ex altéra vero parte, cum Belhania
/>. Zaneccitia Hclliaiiiani scu domuin La- lesteOrigene in onmibus fere exempla-
zari in do^con5ll orienlali iuxta verlicem ribus ponalur, lectio IJelhabara videri
inonli? haud procul a llollipliaiiv cl loco polesl teiilala ([uacdam emendatio, ([uae
ascensionis Doinini colku-al. Omniluis posl Origcnem propter eius auctori-
et

itritur consiiloralis Hcthaniac iiomcn fuiii taleiu inducla est Knahenhouer ad lo.
Gin'rin 1. c. non ad solani donunn Lazari 1,28).
reslringendum videlur, sed potins de Alia Icrlur opinio, quam Hics.s, Bibel-
territorio seu flnihus Bellianiae supra Atlas éd. 3, p. 6 défendit et Knabenbamr
indicatis accipicnduni. 1. c. haud spernendam vocal Betha- :

niam esse hebr. "^tdI ad quandam for-

Gucrin, Samarie 1. 163-181;/. Fahrn-
Cf.
gruber, Nach Jérusalem cd. 2, II. 15 ss. ;
inam graccam redactum, quo idem si-

Liévin de Ilamme, Terre Sainte 1897, II. gnincetur, quod apud Flav. losephum el
315 ss. D. Zaneccliia, La Palestine d'au-
; Graccos dicilur aùXwv, zoiXiç scil. vallis
jourd'hui 1899, 1. 445 ss. depressa lordanis seu planitics in ulra-
que fluminis parle, apud Synoplicos ri

BETHANIA TRANS lORDA- ::ep(ywpoî xou 'lopodvou, hodie el-Ghôr

NEM (Br,Oav!a répav toj lopSâvou;, ulji
dicta (cf. Gcn. 13,10; 2 Par. 4,17).
oral loannes baptizans do. 1,28). Texlus
Ex aliorum denique conieclura Belha-
receptus pro Belhania Icgit B7)ea6apdt.
nia est ni;s* ni3 c. domus navis, quo
i

Sed antiquissima niss. (Cod. B et Ai

certant pro Betliania, <[iiac Icctio in lex- nomine locus ad ripam lordanis apte
lum rostitula est a Lnchmann, Tischen- indicalur, ubi erant naviculae seu rates

dorf, Westcott-Hort, Gebhardt. S. Hicro- ad Iraiiciendum.

nynuis in Vulgata Betliania. Variao :
Quaecunque demum loclio eligitur,

rationes lectionem Belhabara conimen- silus loci ex eo delerminalur, quod om-

dant. Primuni quidem minus veri similc nis ludaea el lerosolymitae universi et

est nomen Bethaniae notissimum niuta- omnis regio circa lordanem (rj :ispf-/wpoç
luni esse a librariis in aliud minus no- ad loannem exibanl (Mallli.
Tou 'lopoâvou)

lum, l'acilius aulem mutatio Belbabara 3,5; Marc. 1,5); via aulem principalis a
in Bethaniam explicalur. Accedit Onom. lerusalem versus lordanem ducil in pla-
Eusebii Brj0aa6apâ et S. Hieronymi
: :
nilicm Jéricho. Unde Iradilio christiana,
Belhabara éd. Log. 240,12 el 108,6). De- quae ad priorem partem saeculi.quarti p.
nique Orig-enes in lo. 1,28 (M. 14,270) Chr. ascendit, hanc Bethaniam Irans lor-
notai « Quod in omnibus fere exem-
:
danem e regione lericho collocavil.
plaribus ponalur Haec in Belhania facla
:
In regione transiordanica contra leri-
sont, non ignoramus... Sed persuasi su- cho paulo remotior a lordane invenitur
mus non Belhania, sed Bethabam esse Tell Nimrln seu Belhnemra (vide s. v.;,

legendum, cum ad loca pervenissemus, quae a nonnullis pro Belhania Irans

ut lesu discipulorumque eius ac prophe- lordanem scu Belhabara habclur (v. g.
larum vesligia inspiceremus. Belhania Grove-Wilson apud Smith-Fuller, Dict.
namque, ut ipse inijuil evangelista, pa- of Ihe Bible I. 1, p. 416).

tria Lazari et .Mariac et Marthae 13 sta- L. Heidet apud Vigouroux, Dicl. de

diis a Hierosolymis distat, qua lordanes la Bible l. 1649 pro Belhabara assi-
fluvius lalo compulo abest sladiis circi- gnai caméras saxo conseplas, quae? km
ler 80 supra 100, sed neque locus est ab oslio lordanis iuxla ripam orienlalem
circa lordanem, qui nomen commune ha- cernunlur, quibus ab occidente lordanis
 633 BETIIANIA TRANS lORDANEM. BETUARAN. 634

e regione opposiliini est monasleriuni los. 15,61 (quae apud Talmudicos Biratii
S. loannis {Deir Mûr Yuhanna), quod a Araba, Biralh Malka audilj. Vide etiam
(iraecis appcllatur 6 np68po[ioç seu Prac- ABIALBON.
cursor, a Muhamedanis Qasr cl-Yehàdi
seu castellum ludaeorum. Cf. de hoc
BETHARAN (D^H n^l), urbsAmor-
castello Guérin, Samîlrie I. lH-116; rhaeoruni Gad
reaedificata (Num.
afiliis
Baedeker-Benz-inger, Palaestina iind Sy- 32,36, Batôapi^v) et tribui Gad assignata
rien éd. 5, p. 15:^. Voce Bethabara non (los. 13,27; 'OÔapfaf, A BriGapi^pi). S.
vicum quendam, sed vadum lordanis in Hieronymus (Ononi. éd. Lag. 103,16;
eadem fere regione designari ccnset cf. 234,87 textum Eusebii breviorem et
C. Mommert, Aenon und Bethania, Leip- mancum) « Betharam
: civitas tribus
zig 1903, p. 30-36. Gad iuxta lordanem, quae a Syris (7:apà
In tabula autem geographica Mada- 'Aaaupîotç) dicilur Bethramtha (Br)6pa[j.ç6ij

bae reperta ponitur Bethabara ad occi- et ab Herodc in honorem Augusti Li-

dentem lordanis ibi 1ère, ubi nunc est bias cognominata est ». Secundum Fla-
monasterium S. loannis; cf. Revue bibl. vium losephum (Ant. XVIII. 2,1; Bell,
VI. 1897, p. 171 « On comprend l'im-
: iud. II. 9,1) Herodes Antipas tetrarchiam
portance de ce renseignement ». suam occupans Betharamphtha urbem
Nimium
a vero aberrat Cotider {Siirvei; moenibus Iuliadem ab uxore
cinxit et
ofWest. Pal. Mem. II. 89), qui opinatur imperatoris appellavit. Eadem sine du-
Bethabara esse Makhâdet 'Abâra vadum bio est Betharamathus (Bell. iud. II. 4,
lordanis praecipuuni prope Bethsan; 2), ubi Herodes Magnus palatium hà-

locus, ubi loannes erat baptizans, non buit, quod Herodc M. mortuo a seditio-
tam longe a ludaea et lerusalem septem- sis combuslum est; loco parallèle Ant.
trionem versus aberat, ut ex Evangeliis XVII. 10,6 legitur nomen corruptum Iv
colligitur. A[X[;.a6ot? (éd. Niese). Nomine Iuliadis
BETHANITAE (lud. 1,33J, incolae
urbs praeterea insignitur Bell. iud. IV.
Bethanath (vide s. v.). 7,6; 8,2. Verum Livias (AtSidtç) Ant. XIV.
1,4 non urbs nostra, sed potins Lemba
BETHANOTH (ni:!; ni2, BatÛavctfA),
Ant. XIII. 15,4 inlellegenda est. losephus
urbs tribus luda in quarta provincia igitur constanter nomine Iuliadis utitur.
montis, enumerata inter Mareth et El- Nomen Liviadis apud alios {Euseb.
tecon (los. 12,59). Portasse eadem est Onom. ,Euseb. Chron., Plin.,Ptolem. etc.)
ac Betane (vide s. v.). Nunc Khirbet Beit praevalet. Cum Livia uxor Augusti non-
'Enûn hora et dimidia a Hebron aquilo- nisi testamento Augusti in gentem lu-
nem versus distans nec procul a Halhul liam assumpta et novo nomine Iulia ap- .

et Bessur (Bethsur), quae los. 15, o8 oc- pcUata sit {Tacit. Annal. 1,8), urbs sine
currunt. dubio primilus Livias et mortuo Augu-
sto Iulias vocabatur; nomen antiquius
Cf. Guérin, Judée III. 151 ss. Siirvey of
;

West. Pal. Mem. III. 311. 351; D. Zanec- autem simul cum novo perseverabat
chia, La Palestine d'aujourd'hui 1899, II. 218. (sicut V. g. nomen Caesareae Philippi,

BETHARABA, BETH ARABA

quae postea Neronias). Situm urbis —
bene describit Theodosius, De terra sanc-
{nnyn ri"'2), urbs in confinibus luda et
tca 19 Civitas Liviada trans lordanem,
:

Beniamin 15,6; Bai6apaoa;, quae

(los. distat a lericho milliaribus 12... ibi
los. 15,61 (0apa6aa[i) tribui luda, los. 18, aquae calidae sunt (saeculo 6.). Euse-
22 (Bai6a6apa) tribui Beniamin attribui- bius (Onom. éd. Lag. 213,48 et 216,6)
tur.Ex locis citatis etiam colligitur eam addit eam fuisse in via, quae a lericho
non procul a Beth Hagla fuisse versus versus Hesebon ducit. Nunc Beit Harran
montana, quae ex planifie lerichuntina prope Tell el-RCme (Riess, Bibel-Atlas
ascendunt. Situs determinari nequit. éd. 3). Sed Heidet apud Vigouroiix, Dict.
Riess (Bibel-Atlas éd. 3, p. 6) distinguit de la Bible s. v. negat nomen Beit Har-
Betharaba in confinibus Beniamin et luda ran ibi inveniri et Belharan cum ipso
los. 13,6 a Betharaba in deserto luda Tell el-Râme componere mavult.
(vs: IlETIl AUr.LL. liETUliESSEN. (i:{(i

BETH ARBEL "N^-'N P'^) legi- BETHBERA ,n^2r'2 pi'obabililcr

liir Os. 10.1 V : Oiiinos immiliom's liiae pro îy^lV n^2 i. 0. domus hansilus; Boti-

\;islabimUir s^iriil \asla\il Slialinaii \M\i

Orjpd;,locus ad mcridiem Brilisan. Ge-
Arltol in die bclli ^lioltr.'. Propliela
deon poslquain Madianilas in planilic
corle loquitur de oventu ivconlor fado, Ifzraol dt'xicit. nunlios in omnem mon-
omniltus noio. Oiiis sit Shalinan, dubi- l(Mn Eplii'aim nesccndile
niisit dicens :

laliir; noiiion poni pro Salinanassar in occursum Madian ocoupale aquas cl

plane est iniprobabile. Aliijnid luris al- usque Betbbera alque lordanem clama- ;

fcn-i videliir inscriplioniims cuncifor- vilquc omnis Epbraim et praeoccupavil

niibus. Fil onini in rébus a Thoglatiipha- aquas al(pic lordanem usque Belhbeia
lasar j.'05lis inonlio régis Moal)itarum,
l^Iud. 7.24). F. de Hummclauer in h. 1.
tiii nomen Salamanu,* qui regi solvit
dicil Bclhbera « locum ignotum, quem
Iributuni. Unde salis certuni vidctur tamen licet supponerc haud longe ab-
coninu'inoraii a propliela euni rcgcm fuisse a lordanis in mare Alortuum in-
Moabilarum. Belii Arbol \i.\ crit cadoiii
gressu is enim erat tractus fluminis,
:

abpie Aibeia Galilaeac (1
\. AIIBELA, sed polius Aibela Irans
lordaneni in linibus Pellac, Iv ôp(otç IIéX-
X»)î[Enseb. Onom. éd. Lag. 2li,73;, lor-
lasse hodiernuin Irhld inter Der'at
(Edrai) et ruinas Fûhil i^Pellam).
Cf. Schrader' Whitehouse, Cuneif. In-
script.and Old Test, II. p. liO; Knabcn-
hauer, Comni. in Proph. min. I. p. 139.
BETHAVEN ^-J'N P'I
vanitatis, d(iimis idolorum;
7,2; BaiOtGv los. 18,12; Bat8o)puiv
13,5; Baixtie 1 Beg. 14,23;, oppidum tri-
bus Bcniamin ad orienlem urbis Betbel
siluni propc Hai et Machinas (loc. cit.).
Unde desertum Belliaven (los. 18, i2)
agaoscitur in niontanis, quae a Djebel
Qorantal (Quarantania) occidenlem ver-
sus se extcndunt. Oppidi Belhavcn nul-
luni vestigium reperlum est. Nomen
Bethaven Os. 4,lo; o,8; 10, b contcmptim
Macli. 9,2 et qui suapte natura Ephraimilis defendcn-
dus obtingebat ». Vidctur ilaquc Belli-
bcra vadum aliquod praccipuum lor-
danis infra Bclhsan fuisse. Sed est eliam
î) km a Beis'Oi (Bethsan) inlcr septem-
trionem et orienlem vadum 'Ahâra,
quod recenliores cum Bethbera conipo-
nunt. Cf. Revue bibl. IV. 1895, p. 506.
507; 7). Zanecchia, La Palestine d'aujour-
d'hui 1899, II. 594.
i. c. domus Roccnlius M.-I. Lagrange (Le livre des
BaiOjjX los. Juges, Paris 1903 p. 141) componitBelh-
Reg. bera cum Bclhabara, quae in tabula
1
geographica Madabae reperta coliocatur
ad ripam dcxleram lordanis prope leri-
cho (vide s. v. BETHANIA TRANS lOR-
DANEM in fine); idem auctor L c.
vocem Bethbera, quae apud LXX, Sy-
rum, Vulgalam pronuntiationem bera
vel bira, non bara praebet, cum S. Hie-
ronymo (Onom. sacra éd. Lag. 106,12)
interprelatur : domus aquae sive putci

urbi Belhel inditur, quae propter idolo- (1N2).

rum culluin iam non domus Dei, sed BETHBERAI (1^13 ni2; oTxoç Ba-
domus iniquilalis, domus idolorum a
pou(j£cop([ji, apud Swete, B oTxoç Bpaoup.-
vate dicitur ; nominis Belhel
est igitur illa
aEtopE[[x, per fusionem cum nomine se-
transformalio, qua eliam Anios (o,o)
quenti Saarim; A discernit BapoufjL cl
ad cuitum idolorum Iraducendum usus
est. —
Desertum Bethaven est illa quo-
aecopsipi), urbs tribus Simeon (1 Par. 4,31).

Eadem videtur ac Lebaoth los. 15, 32 el

que solitudo, per quani 600 Beniamini-
Bethlebaoth los. 19,6; forte Berai ex Le-
tae ex clade tribus suae superslites a
baoth per corruptioncm lextus hebraici
Gabaa Beniamin ad petram Reinmon '

ortum est (v. BETHLEBAOTH. Belhberai

peigebant (lud. 20,45. 47 et v. REM-
censetur esse hodiernus vicus Bii^ein in-
MON 3).
lcr 'Ain Qadïs (Cadesbarne) et Khalasa
BETHAZMOTH urbs tribus Benia- (Elusa), 33 km ab Elusa {Riess, Bibcl-
min V. AZMAVETll. Atlas éd. 3,]). G).

BETH BAALMEON v. BAALMEOxN. BETHBESSEN (BatOSaciO, vicus in

637 BETHBESSEN. 638

deserto, qui a lonatha el Simone
bus Machabaeorurn munitus et a Simone,
quom lonathas ibi reliquil, efficaciler
contra Bacchidem defensus est (1 Macli.
9,62. 64); ex eo quod lonathas et Simon
diruta huius vici exstruxisse dicuntur,
colligitur eum iam antea munitum fuis-
se. Flavius losephus (Ant. XIII. 1,5) vi-
cum vocat Bethalaga, quo nomine Bcth
duci- Bedjan Badjun sunt inter Lyd-
el Tell
dam et loppen, non inter Lyddam el
lamniam, ut Onomasticon postulat; el
secundo, quod Belhdagon magis mei'i-
dicm versus quaerenda videtur, ut pôle
in secunda provincia Sephelae enumc-
rala.
Cf. Schrader- Whitehouse, Cuneif. Inscr.
and Old Tesl. I. 155. 281 Riess, Bibel-At- ;

Hagla (nunc Qasr Hadjle) prope lericho las C(/. 3; Guérin, Judée I. 30 s.; Liévin
innui vidctur. de Hamme^ Terre Sainte 1897, I. 131;
D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui
BETHCHAR (^2 nm, B«t6y_6p}, locus 1899, I. 91; Clermont -Ganneau in Pal.
non procul a Maspha Bcniamin versus Expl. Fund, Quart. Stat.
1874, p. 279 et
Philisthaeam septemtrionalem situs, quo- 1882, p. 21. 22; G.A.Smith, Hist. Geogr.
of the Holy Land, Plate I. IV. V.
usque Israelitae post victoriam ad Lapi-
dem Adiutorii reportatam Philisthaeos 2, Urbs tribus Aser prope fines Za-
persecuti sunt (1 Reg-. 7,10). Loquendi bulon (los. 19,27; BacesYeve'e, A B7]9§a-
niodus suhtev Bethchar indicat locum Yc&v). Onom. Eusebii et S. Hieronymi
editiorem viae imminentcm Targum {éd. Lag. 236,42; 105,16) memorat Beth-
Ion. legit Belh sharon, Syrus Beth ia- dagon locum, in quo duae tribus Zabu-
shan. Hanc ultimam lectionem secutus lon et Issachar habent confinia. Cum
Wellhaiisen intellegi putat lesana 2 Par. aliqua probabilitate putatur esse Tell
13.19; eidem lectioni adhaerens Houbi- Bauk inter meridiem et orientem ab
gant suggerit Sen 1 Reg. 7,12; F. de Accho.
Bummelauer (Conim. in libros Sam.
Cf. Legendre, Carte de la Palestine; G. A.
p. 89) coniicit attentis consonantibus,
Smith, Hist. Geogr. of the Holy Land,
quas diversae lectiones offerunt, fuisse Plate I. VI; D. Zanecchia, La Palestine
primitus in textu pin DU, Bethoron. d'aujourd'hui 1899, II. 696.
Flav. loseph. Ant. VI. 2,2 interpretatur
jx^/pi Koppafwv vel secundum aliam lectio-
3. Belhdagon idolum (BrîeSaywv xb
siSwXsrov) 1 Macb. 10,83 est templum Da-
nem Bsôywpou {éd. Niese). Varii situs ab
gon, quod eral Azoti (cf. 1 Reg. 5,2. 5;
auctoribus variis propositi sunt, sed sine
1 Par. 10,10) et a lonatha Mach. igni
sufficienti probabilitate.
succensum est cum omnibus, qui in il-
BETHDAGON (pi nU, ]31 ni2 lud fugerant.
i. e. domus Dagon). Urbs in campe-
1. BETH EDEN V. EDEN 3.
stribus luda, in secunda provincia Se- BETHEL (Sx nu e. i. domus Dei;
phelae enumerata (los. 15,41; BayaSii^X,
A Br)6oaY(j[)v). Eandem agnoscunt Euse- LXX plerumque ^a.l^\, sed Gen. 28,19
OTXOÇ OSOU, 31,13 TOTOÇ ÔEOU, 35,1 Ô t67UOÇ
bius et S. Hieronymus (Onom. éd. Lag.,
Bai87ÎX, 18,22 B/jaavti, Os. 10,15
los.
235,14; 104,14) in vico grandi Capher-
oTxoçTOu 'lorpar^X, 12,4 ô of/.o; "£2v, Am, 5,6
dago inter Diospolim (el-Ludd) et lam-
6 oT/.o; 'lapaï^X; Vulg. inlerduni domus
niani {Yebna). Prisma hexagonum Sen- :

DeiGen. 35,7; lud. 20,18. 26; 21,2), urbs

nacherib col. II. lin. 65, 66 memorat
Bit Baganna un a cum loppe et Banc-
barach. A plerisque Bethdagon cense-
tur esse viens Beit Dedjan inter Lyddara
(Diospolim) et loppen (ita Schrader,
Riess, GuéKin, Liévin de Hamme, Zanec-
chia), ab aliis autcm Tell Dadjun 3 km
inter meridiem et occidentem a Beit
Bedjan (ita Clermont- G anneau, G. A.
Smith). Sed obstat primo, quod Beit
antiqua chananaea (los. 8, 17). Eius nomen
primitivum fuerat Luza "»lS, AouÇ^^ semel
corruptum ex praecedente hebr. dSin'
« tamen » OijXa[j.XoijÇ (Gen. 28,19; 35,6;
los. 18,13; lud. 1,23). Abram bis ad
orientem Bethel tabernaculum suum te-
tendit et locum sanctificavit erecto altari
ac nomine Domini invocalo (Gen. 12,8;
3,3 quibus locis nomen Belhel per an-
03'.) uiniiKL. itKiuii,. 040

licipalionom usmpalur). His t|uoqin' la- liilum aureum in Bolhol inlaclum con-

coli urbein Domino lonsocravil oiquc no-

soi'vavil,4 Rog. 10,29). Ihule valicinia

Mim nonicn Bolhel iniposuil ^Gen. 28, Ainos ,3,14; 4,4; '6,'S. 6; 7,10. 13) ol
10; 3o,l. 6. T. i:i^ ol ipso Hcus palriar- Ospo ,10,i:j; cf. 12,4) frcquenlor prao-
iliàin all(>«niitur ('.«mu iU.i:» : Ej,'0 sum \aricaliones Belhel perstringunt \iA ad
nous Hotliol s»Mi ut C.lialdaous t'xplicat : o;is alludiinl; cf. lor. 48,13 els. v. BETH-
qui lil'i appaniil in Bolhcl. I.ocum uni- AVEN. l)(<slrii(to irgno Israël saccr-

versiiu latoli appollavit Bellicl, locum dos ille israeliticus, quem rox Assyriac

altaris XiJ Kl Hotiicl i. e. Deus Botliel, t>x captivitate remisil, in Bclhel habilavit

i|iio scil. nomine divino Deiis ad illiui ut colonos legilima Dei terrae docerct
allare invocandiis esset. Prope Bolhcl (4 Reg. 17,28); s(>d ox cius inslitutioni-
Ueboccae so- biis tanta cultuum conlusio cxorta est,
lacob Oeboram imtriocin
polivit sublor Oucrciiin llolus (35,8). In ul unaquacquc gens deum suum fabri-

divisiono torrao promissao tribui Benia- carct (17,29). losias denique rex piissi-
iniu altninila est (les. 18,22i; sed in
mus omnia excclsa abolcvit et allare in
continibus Bcnianiin ol Ephraim sila Belhel polluit ar dcstruxit (23,4. 15-20).
2; 18,3) ol a filiis loseph Duce Zorobabel ex captivitate redicrunt
(los. 16,1.
Manassc) cxpuj,-nala (lud. viri Belhel et Hai (Esdr. 2,28; Neh.
(Ephraim cl
1,22-20) de laclo pcncs Irihum Ephraim 7,32); utramque Beniaminitao post cxsi-
llum incolebant (Neh. Aetate
cral. Aetalo iiulicum Dcbbora
prophetis 11,31).

iudicabat sub palma, quac machabaica Bacchides dux Syrorum

lilios Israël
cius nomine vocabatur, inter Bcthel et praeter alias urbcs ludacae etiam Bethel
de gravissimis rébus mûris, porlis serisque firmavit (1 Mach.
Rama (lud. 4,b;;
l-^raelitae Dominum consuluerunt in 9,50; Flav. los. Ant. XIII. 1,3). Vcspa-
Bclhel ;iud. 20,18. 26; 21,2; Vutg.hh sianus postquam toparchias Gophniticam
domus Dei cl insuper addit 20,18; et Acrabatenam subegit, Bethel oppidum
locis :

in Silo); in cepit ibique praesidium collocavit (Bell.

21,2 falsum epexegema :

iud. IV. 9,9 quo loco B. Niese scribil

Bcthel arca foederis crat ad tempus
inBeth- B-^H^OL pro Br;9riXa).
(20.27). Samuel quotannis Israël
el iudicabat, sicut in
Galgala et Mas- Ex verbis Sacrae ScripUirao Bethel

phalh (1 Reg. 7,16); oblationes ad Deum sita erat monte Ephraim aquilonem
in
viri, quibus versus a Rama (lud. 4,o), austrum ver-
in Bcthel ferebant très illi
sus a Silo (lud. 21,19), iuxta viam quac
Saul obviam factus est ad quercum
Tha-
bor (1 Reg. 10,3). leroboam rex Israël
Sichimam tendit (Gen. 12,0. 8; lud.
sacerdo- 21,19), occasum versus ab urbe Hai (Gen.
in Bethel vilulum aureum fecit,
Reg. 12,29 12,8; los. 7,2; 8,9; 12,9), haud procul
tes excelsorum constituit (3
finem regni lero- a Gabaa Bcniamin (lud. 20,31), in vicinia
ss. 13,1 ss.). Versus
boam Bclhel ab Abia rege luda occupala Machmas(l Reg. 13,2). Tempore Eusebii
sedbrevi posl a Baasa et S. Hieroiiymi Bethel vicus erat 12
est (2 Par. 13,19),
rege Israël recuperata, qui Ramam
usque mil. pass. a lerusalem (Onom. éd. Lag.
ad dexteram euntibus
progressus reguo luda omnem aditum ad 230,9; 100,8),
Neapolim (Sichem), ut S. Hieronymus
regnum Israël praecludere studebat
Par. 16,1). Régnante 1. c. addit. Ibidem hodie cernitur vicus
(3 Reg. lS,t"; 2
Achab°Hicl de Bethel urbem lericho mu- Beitîn in descensu collis saxosi. Mons
Bethel 16,1; 1 Reg. 13,2) est ipse
nimentis firmare aggressus est, sed iuxta
(los.

imprecalionem losue graves huius faci- mons, in cuius descensu occidentali vi-
Elias cus Beitîn situs est.
noris poenas luit (3 Reg. 16,34:.
ante assumptionem suam de
Galgalis in
Cf. Bcland, Palaestina
p. 638; Bobinson,
propheta-
Belhel descendit, ubi schola Palaeslina II. 340 s. Raumer, Palaestina
;

rum norebat :4 Reg. 2,2.3). Pueri illi éd. 4, p. 178-179; Guérin, Judée III. li ss.;
quadraginta duo, qui ob irnsionem Eli- Survey of West. Pal. Mem. II. 295. 305,
sunt, erant
sei a duobus ursis lacerati 307; G. A. Smith. Hist. Geogr. of the Holy
qui
de Bethel (4 Reg. 2,23. 24). lehu, Land p. 119. 250 ss. 290 ss. 352; Zeitschr.
; ;

des Deutschen Pal.-Vereins XV. 1892, p. 32 ;

cultum Baal de Israël delevit, tamen
vi-
041 BETUEL. 13ET11GAMUL. 642
XVI. 1893, p. 21 ; /. Fahrngrvber, Nach Hadriani imperatoris ludaoi per très
Jérusalem éd. 2, II. 140; F. Bulil, Alt. Pal. annos et dimidium duce Bar Koziba
189G, p. 174 et etiam 71. 77. 81. 98. 100. 129;
(Bar Kociicba) Romanis restiterunt.
Legendre apud Vigouroux, Dict. de la
Bible I. 1G72-1G80; Liévin de Hammc, De Bether rabbinorum cf. Reland, Palae-
Terre Sainte 1897, ill. 17 ss. D. Zanec- ;
Hamburger, Real-Encyklop. fur
stina p. 639;
chia, La Palestine d'aujourd'hui 1890, II. Bibel und Talmud II. s. v. Bethar; A. Neu-
488 SS. bauer, Géogr. du Talmud p. 103 a., F. Le-
brechi, Bether, die fragliche Stadt... ein
BETHEL (los. 12,16; 1 Keg. 30,27) 1700 jahriges Missverstandniss, 1877; The
vide s. V. BEÏHUL. Jewish Encycl. III. 123. 124; E. Schurer,
BETHEMEC (pD^H FliH i. e. domus Gesch.d.jiid. Volkes éd. 3, I. 693 s.
De Khirbet Bittir iuxta montem Bitiir
vallis; Sacp9ai6a(0[jL£ per fusionem cum cf. Ritter, Erdkunde XVI 428 s.; Gnérin,
notninc 'Ajacpôâ, quod apud LXX immé- Judée II. 385-395; /. Fahrngrvber, Nach
diate praecedit, A BriOa£|j.£x), urbs tribus Jérusalem éd. 1, II. 50; Liévin de Hamme,
Aser (los. Nunc probabilissime
19,27}. Terre Sainte 1897, I. 117 ss. D. Zanec- ;

'Amqa non procul ab Accho inter se- chia, La Palestine d'aujourd'hui 1899,
I. 112 ss.; A. Schlatter, Zur Topogr. u.
ptemtrionem et orientem.
Gesch. Pal. 1893, p. 135 ss. Sepp, Jéru-
;

Cf. Guérin, Galilée II. 23; Riess, Bibel- salem éd. 2, I. 647 ss. F. Buhl, Alt. Pal.
;

Atlas; Legendre, Carte de la Palestine; 1896 p. 165.

D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui
1899, II. 704. Sed de hoc situ dubitant Ro-
BETHESDA v. BETHSAIDA (pi-
('n/i5o/t,Neuerebibl. Forsch. p. 134etF. Buhl, sciha).
Alt. Pal. p. 230. BETH EZEL (SïNH ni3, oTxo? h/^6-

BETHER montes (inn '^'\n i. c. aùi%, Vulg. domus vicina) Mich.

[isvo;

1,11 probabiJius est nomen loci, qucm

montes scissionis, opr; xotXwixdtTwv i. c.
aliqui in planifie Philislhaeae quaerunt,
montes vallibus discissi) Gant. 2,17. Ut
Gieimann in h. 1. notât, verbum « Bc- ahieundemesseputant, qui Zach. 14,5 vo-
ther » in hoc allegorico carminé sine
catur Azal (SïN, 'lacroo, A 'AcfaïJX, Vulg.
dubio ob aliquam significationem poni- proximum) hoc altero loco Azal exhibe-
;

tur et nunc ab omnibus fere vertitur tur ut terminus, ad quem vallis scissione
scissio, diruptio. Montes Betlier igitur montis olivarum exorta orientem versus
regionem montibus et vallibus dissectam pertinget, qua valle aperta Deus suis
significant. Hac interpretationesupposita praebebit absconsionem ab hoste urbem
optime difficultas et labor indicatur, dévastante. Unde Azal (seu Beth Ezel) a
quo Sponsus montes percursans et post multis putatur esse vicus quidam ab
brevissimum adventum in iuga montium oriente montis olivarum quaerendus. De
se recipiens Sponsam ad opus laborio- textibus satis obscuris et variis etymo-
sum in vineae cultura exstimulat. Ergo logicis interpretationibus cf. Knaben-
inter utrumque officia ita dispertiuntur, baiier in Mich. 1,11 et Zach. 14,5.
ut Sponsae sit domestica potissimum BETHGADER (Tr: nU, BseysScip:,
procurare, Sponsi etiam paulo longius
urbs tribus luda (1 Par. 2,51). Probabi-
excurrere. Sunt tamen auctores, qui
litcr eadem est ac Gader urbs regia Gha-
montes Bether référant ad urbem OeOtîp
nanaeorum Tos. 12,13 (v. GADER).
vel BaiOrfp (ut aliquae cditioncs legunt)
in quinta provincia montis luda (los. BETHGAMUL (Sica nn 1er. 48,23 :

15, o9 LXX; deesthaec provincia in textu LXX 31,23), urbs in campe-

oTxo; rat[a.wX
massorethico et Vulgata'. Eadcm urbs stribus (in planifie montana) Moab
ad
scribitur Baether a S. Hieronymo in Mich. orientem maris Mortui superioris. Nunc
îj,2 et a modernis agnoscitur in Khirbet Khirbet Djemail prope Dibon inter
se-
Bittir iuxta montem Bittir prope leru- ptemtrionem etorientem, non vero, ut
salem inter meridiem et occidentem; aliqui putaverant, Umm el-Bjemûl inter
censetur quoque esse ista celeberrima meridiem et occidentem î^Bosra (Bostra^
Bether rabbinorum, in qua tempore in Ilaurân.

LEXICON BIBLICUM.
«4:1 IIKTIU'.AMI 1. IIETIIIESIMOTII. Gii

Cr. liit'ss, nibel-Allas <</. J.rgendn;

3; Inuer, Gomment, in Nuin. p. 202 s. c\-
CaiU' tlo la ralostino; liuhl, AU. Pal. bibel : >- Eiiii Ezra Mered ri
: b'IhiT .1
18'.t6, p. 2<i8. qui lUihiuin iiiovtl, mm» Itelh-
Epbcrel lalon. (ienuil(|ue Meredo l$('Uii;i
^ainul a seploinlrione Ariionis quaorenda lilia Pbaraonis Maiiam el Sanunai cl
sil, cuin intor urbos isiaelilicas non
noini-
lesba i)alrcm Esibamo. Ili liiii Heliiiae
netur.
liliae Pbaraonis, quam acce])!! Mered.
BETH HA-GAN "j;.". n'2, BaiOyâv, El uxor eius iudaea pcperil lared pa-
GAVER et EiNGAN- lrem (MMJor cl Heber palrem Sociio el
Vutij. (lomiis horli; v.
Iculiiiel palrem Zanoe ». In bac quoque
MM J.
cinendalione duae uxores Mered reccn-
BETHHAGLA. BETH HAGLA senlur scil. Belliia (ilia Pliaraonis et
iloimis pordicis; Bx-.Oa-
,-S:~ n'2 i. i'.
uxor qiuiedam iinlaea, quibus v. 19 ter-
yXaaa, BiOsyaiw;, iirbs in coilliilibus luda lia uxor, quae eliam iudaea csl, accedit,

el UÔniamin sila (los. lo.O; 18,19), Iri- ut F. de llummelauer 1. c. interpretatur.

bui Boniamiu assi|iiiata 18,21). Siluni
urbis anliquac indicant Ions 'Ain lla-
djelc otruinac castelli 0"-<'" lladjle d\\\\\-
diac liorae spatio ab inviceni dislaulcs
intor lericho et marc Mortuum.
1 Idem auclor addil, llebraeis Acgyplo
egredicnlibus egressam esse etiam ipsam
Belbiam liliam Pliaraonis, quod alicui
llei)racorum essel iam lum malrimonio
— Prae- iuncta coniicit eam fuisse uxorem
cl

Icrca V. Arca Atad s. v. AREA. Hebraeorum praemosaici ano-

ponlificis
nymi cl post caedem sacerdolum prao-
Cf. Jiohinson, Palaestina II. 510 ss. ; 111. mosaicorum Ex. 32 narralam altéras
871; (;uérin,Sàmainel.ôG;Suriei/ of^\'csi.
cum Mered nuptias iniisse.
rai. Meni. III 172 ss.; 213 ss.; Zeilschr. des
Deutschen Pal.-Veicins XVI. 1893, p. 22; BETHIESIMOTH, BETHSIMOTH
f.Biihl, Alt. Pal. 18%, p. 180; /. Falnn-
i:nr2''r'n r^z, n^z'^'M n'iii rlis in
gruhcr, Naeh Jérusalem éd. 2, II. 75; lAv-
vin de Ilamme, Terre Sainte 1807, H. 293; campeslribus Moab, ubi Israelitac ante
D. Zanecc/iia, La Palestine d'aujourd'hui transitum lordanis caslrametali sunt
1899. II. i(i-i9. (Num. 33,49; Ai^ijAtôO primitus Selion
;

régi Amorrhaeorum subiecta (los. 12,3;

BETHIA (-"Tl^, B5T0(a, BeOOîa), filia
Iribui Ruben attribula est (los.
'Â(3si[AwO)
Pharaonis et uxor ^lered viri ex tribu 13,20; Bat-rOacfeivwe); postmodum a Moa-
luda .1 Par. 4,18). Textu? ibidem mani- bilis occupala inter inclylas urbcs lerrac
feste corruptus est. Legitur cnim Hi :
Moab recensetur una cum Beclmeon cl
autcm filii Bethiae filiac Pbaraonis, Cariatbaim (Ez. -25,9; BseaatpûÔ). ludi-
(juam acccpit Mered sed désuni nomina ;
cium ab Ezechicle :2o,8-ll) in Moal)itas
liliorum, immédiate praecedunt nomina el Ammonilas pronuntiatum exerceri
tiliorum ludaia alterius uxoris et v. 17 coeptum est anno quinlo post urbis
deest subiectum scil. nomen mulieris pro lerusaiem deslructionem, cum Nabucbo-
verbo gemdt. Obscurilas et confusio tol- donosor in Syria inferiore castrametalus
litur, si cum Bertheav., Keil aliisque ver- illas quoque tribus subigeret {Flav. los.
sus H et 18 fada transposilione verbo- Anl. XIl. 9,7). Apud Eusebium (Onom.
rum ita IcgunUir .: Et Ezra « filii :
éd. Lag. 233,81) BriOaaifioûO dicilur vicus
lelbcr el Mered el Epher ol lalon. Hi au- conlra lericlio 10 mill.pass. ab ea
tem filii Betliiac liliae Pbaraonis, quam dislans iuxtamare Mortuum. Cf. FI. los.
accepit Mered genuitque Mariam et Nunc Khirbel Smoeime
Bell. iud. IV. 7,6.
Sammai et lesba palrem Esthamo. Uxor et 'Ain Suweime propc marc Mortuum
quoque eius ludaia poperit lared pa- ab oriente lordanis seu 15 km a monte
lrem Gcdor et Ilcber palrem Socbo et Nebo occidenlem versus.
tculhiel palrem Zanoe ». Si lali modo
Cf. U. I. Seetzen, Reisen, éd. A/w.sc 11.
textus cmendatur, duae reccnsenlur
32'i. 373. De Saulcy, Voyage en terre
ss.;
uxores Mered cum suis fiiiis. sainte I. 320 ss. Survey of F.ast. Pal.
;

Ab bac text;^ emendatione non mul- Mem. I. 156; Neubauer, Géogr. du Talmud
tum differt illa, quam F. de llumme- p. 251; Trislram, Land of Moab p. 350 ss.;
 (î45 BETUIIÎSIMOTII. BETIILEHEM. 6 16

, Rless, Bihel-Atlas éd. 3, p. G; Zeilschr. des votabatur Ephrata (regio ferlijis? quai;
Deutscheii Pal.-Vereins II. 1879, p. 2. 11 ; appellatio rcgioni ulicjue convenit). Ibi
A. Heidet apud Vif/ouroit.r, Dict. de la Belidehem sepulta est
in via ([uae ducit
Hible I. 1G8(MG88; j). Zanecchia, La Pa-
Hachel (vide s. v. RACHEL). Cum Israe-
lestine d'aujourd'hui 1899, II. 98.
lilae Palacslinam occuparenl, Salma
BETH LE APHRAH (niSV'^ nn2, filius Hur ctnepos Caleb regionem Belii-

LXX âÇ ouou Vulg. in donio

/.axà ysXtdTa,
lehem cum sua familia incoluit; (piare
1 Par. 2,31 pater Bethlehem appellatur
pulveris) logitur Mich. 1,10 in plaga lu-
et V. 34 Bethlehem i. e. slirps ibi degens
(laeae annuntianda. Communiter ab in-
inler filios Salma enumeralur, et cum
lerpretibus agnoscitur Opliera (msy,
Salma esset fiIius Hur, Hur quoque 1 Par.
'EapaOa, B 'hopaOâ, A 'Aopa), urbs tribus
4,4 dicitur pater Bethlehem i. e. Belh-
Menianiin los. 18,23; cl'. Knabenbauer in lehemitae descendunt a postcris Hur.
Micb. 1,10. De eadem habet Ononi. (éd. Oppidum Bethlehem célèbre est hi-
Lag. 94,7; cf. 2?.2,40) : u Al'ra ('Aopa) in
storia Ruth Booz
et et familia Isai patris
tribu Beniamin; et est hodie viens Efrem David (Ruth 1,1 ss.); ibi David pascebat
('A(pp7)X) in quinto niiliario Bethelis ad grèges, ibi unctus est a Samuele in re-
orientera respiciens ». His respondet vi- gem (1 Reg. 16,4 ss.; 17,12. 13), ([uare
cus el-Taiijibe prope Beitln (Bcthel) in- Bethlehem etiam dicitur civitas David
ler septemtrionem et oriontem. Prac- (1 Reg. 20,6). Et sicut David paslor ex
terea v. APHAIREMA et BAALHASOI^. humili conditione et ex oppido illo pro-
BETHLEBAOTH (los. 19,6 diitrc\ elliberavil populum a iugo Phi-
rrixiS m, BaOaptôô) seu lebaoth listhiim et regnum condidit célèbre, ita
Messias (juoque filius David praedicilur
(los. 13,32 : niNlS, Aa6ti;), urbs in ex- a propheta proditurus ex Bethlehem
trema parte meridionali luda, sed tribui Ephrata (antiquo noniine soUemnitatis
Simeon assignata. Eadem videtur ac
causa addito, Mich. 5,2). Quo oraculo si-
Bcthberai 1 Par. 4,31 (v. BEÏHBERAI). mnl discimus civitatem fuisse satis par-
vara; erat scil. minor quam ut inter
Aliqiias coniecturas vide apud Reland, chiliarchasludae censeretur; at bac hu-
Palaestina p. 648 et Jahn, Jahrbucher fui-
mili conditione non obstante ob gloriiin
Philologie IV. p. 114 ss. Sed his coniec-
Davidis et Messiae merito etiam dici
tuiis vix quidquam eflici iam adnotavit
B. Wine)\ Blbl. Realwôrlerbuch éd. 3, potest nequaquam minima es in prin-
:

I. p. 172. cipibus luda (Matth. 2,6). Cclebris erat

cisterna bethlehemitica (2 Reg. 23,13;
BETHLEHEM (nnS pin i.e.domus
1 Par. 11,17); Roboamexstruxit i. e. mu-
panis; semel los. 19,13 Bai9[j.av),
BrjOXEÉji., nivit inter alias urbes etiam Bethlehem
nomen duarum urbium. (2 Par. 11,6). Ex incolis eius centum vi-
1. Belhlehem civltas David in sorte ginli très Babylone reversi sunt (Esdr.
tribus luda, in sexto ab Aclia miliario 2,21 cf. Neh. 7,26). Maximam auteui
;

contra meridianam plagani iuxta viam gloriam et memoriam immortalem ha-

quae ducit Chebron {S. Hier. Ononi. bet Belhlehem ex nato Salvatore. Cum
éd. Lag. 101,3; sed 117,29 quinto milia- Maria et Joseph neque in urbe neque in
rio ab lerusalem), ideoquc appellatur diversorio invenirent commorandi lo-
Bethlehem luda (lud. 17,7.9; 19,1; 1 cum, extra urbem in specum qui simul
Reg. 17,12; Matlh. 2,1. 3), ut distin- gregibus pro stabulo inserviebat se re-
guatur a Betblehem oppido eiusdem no- ceperunt(cf. 5. lustinus c. Try|)h. 18; Eu-
minis in tribu Zabulon (los. 19,13). In sebius, Vita Const. 3,41. 43; S. Hieronij-
textu massorethico los. 13,21 ss. ubi ci- mus, ep. ad Marcell. 46,12 5. Epiphanius,;

vitates tribus luda enumerantur, Beth- Haer. 31,9); sed cum magi advenirenl,
lehem desideratur quidem, recensetur in ipsa urbe in domo quadam divus
autem in codd. LXX post v. 59 cum aliis puerulus repertus est (Matth.. 2,11). —
urbibus quintae provinciae montis luda. Nomen hodiernum est De il Lahm i. e.
Uti ex Gen. 33,19 et 48,7 colligilur, olim domus carnis.
(w: urniLEiiKM. IIKril.NKMUA. (i'iH

rr. h'r. Qitaresmius, Terme Sanclne Elu- lleltiiidus. Mrui bodie alii admilUnil
ciilnlio, éd. C. dv Tarvisio, Vi-netiis 1881, [Dilhudiin , alii lu^ganl [MUhlmi . ^>utMl>i
II. ii7s*. 4G5 ss.; Fel. Fahri Kvagaloriuin, igilur Belbmarcliabotb a Modemena di-
,d. Unssltr 1843, I. |». 128 ss. Gurnn, ;
stiuguitur, poterit (cum Jiiess et Fillion]
Judfc I. lîo ss. Toblcr, netlil('h»>in in Pa-
;
el-Merqcb 21 km ab Arad Uf-
ai:ii()sri
lacsliiia 18 il»; Zfilsohr. des l)i>ulsclieii Pal.-
ridiom versus seu 4-i) iioris ab inlimo
Vereins XVII. IS'.U, 8'.» ss. Suiveyo/' West, ;

l'ai. .Mein. III. 28 ss. 8.1 ss. : /. FaUingru- mari Morluq occidenlom versus; si non
lier. Naih .lonisaleni cd. 'l, II. 24 ss.; Lié- dislinguitiM', aller situs pracferendus cri!
riii de Hamine. Terre Saiiile 1897, II. 3i- s. \. .MEhK.MKNA 1 indicandus.

ti."); D. Zanecchia, La r.ilesliiie d'aujour-

d'hui 1899. H. 143 ss. Cf. /f^/a/u/, Palaeslina p. 152; Dillinann
ad los. l.">,31 il/ii///aH apud IHehm-Baelh-
;

2. Bcllilchcm urbs tribus Zaluilon (los. gcn, Hanchvorlerhucii des bibl. Altcrtuins
19,1")); eadem probabiliiis est palria I. 221 a; Itic.ss, Hibel-Allas éd. 3. p. 6;
p.

.\be?an iudicis (lud. 12,8. 10). NuncBejf Fillion, Atlas géograph. de la Bible 1890,
Nazareth et montein Car- p. 12.
Lnljin iiiter
mol.
BETH HA MERKHAQ pn-^GH r\^Z\
Cf. Robinson, Neiicre bibl. l'orscli. 146;
Vulg. procul a domo; l.XX eundem le.\-
Giiêrin. Galilée 1. Géogr. du
SÇl^; Neiihaiter,
Terre
tum bis verlcntcs èv oi/.w xôj ^laxpâv el
Talmud p. 189; lÂèvin de Jlaiiiiiic,

Sainte 1897, III. 200; D. Zanecc/iia, La

T% âXa(a; èv zf\ ipritAw) videlur esse no-
i::\

Palestine d'aujourd'hui 1899, H. G77. men proprium loci inler muios lerusa-
1cm et monlem olivarum (juacrcndi
BETHMAACHA v. .\nEL BETH 2 Beg. 15,17), qui ab urbe propius abe-
MV.VCIIV. rat quam torrcns Cedron (cf. i;),23).
BETHMAON BAALMEON. v. Ulterioreni discussionem lexluum (>t in-
lerpretalionum vide apud F. de Ilumme-
BETHMARCHABOTH (los. 19,0 :

lauer in h. 1.
T^ZZ"^'-' n*2i. e. (louuis CLiiTuuni, BaiO-
BETH MILLO legilur lud. 9,20
|Aa-/,£pÉÇ; 1 Par. 4,31 : nizr^^Z T\^2. BarO- [Vulg. oppidum iMello) el 4 Reg. 12,21
iirbs tribus Siincon, in e\-
piapttxwO), {Vulg. 12,20 domus Mello); v. MELLO.
parte rneridionali PalaesUnac sita;
ti-enia BETHNEMRA (mnj n^B i. e. do-
utroque loco iinniediale sequitur url)S
Hasarsusini i. e. pagus e(iuorum. lam-
mus aquae limpidae el salubris, ut Gese-
nius explicat), urbs anliquaregni Sclion
vero notatu digiium est inler urbes mé-
pro Beth- Amorrhaei a filiis Gad reaedificala et
ridionales luda los. 15,31
munita (Num. 32,36; Na[j.poc[A), tribui Gad
marcbabolh et Hasarsusim nominari
tradita (los. 13,27; BaivOava6pd(). Nomcn
.Medcmena et Sensenna. Undc conclu-
brevius Nemra (niaJ, Najxpà) legilur
derc pronum est nomina urbium primi-
tiva fuisse Medemena et Sensenna, pro Num. 32,3. Apud Eusebium (Onom. éd.
bis aulem postmodum nomina recen- Lag. 232,42) eadem est ac villa Brfi-rx^-
tiora Domus curruum, PajJi:us equorum
: 6pts (S. Hieronymus Bethamnaris) ii mil.

substitula esse. Hiiic opinioni favet, quod pass. a Libiadc '(Beiharan) contra aqui-
actale salomonica iiienlio fil urbium lonem sita; cf. eliam 234,89. His salis-
(•urruum et urbium equitiun, in quibus facit bodiernum Tell Nimrln iuxla Wndi

«luadrigae et equi ex Acgyplo coempti Nimrln in depressione lordanis orienlali

congregabaniur (3 Reg. 9,19; 10,2G. 29; et monti Quaranlania {Djebel Qarantal
2 Par. 1,17; 8,6; cf. Mich. 1,13). Obii- e regionc oppositum. — A nonnullis
ciunt quideni nonnulli bacc nomina non Betbnemra eadem habclur cum Bcllia-

esse recenliora, sed antiquissima, utpoto bara seu Belbania Irans lordanem, ubi
iani los. 19, o tradita ;
rospondent alii loannes erat baptizans (lo. 1,28) et huic
Chananaeos quoque antiquos curribus opinioni favere existimanl Icctioncm
falcalis usos esse. Binis nominibus eas- LXX BaivGavaSpâ (ita Grove-Wilso)i apud
dem duas urbes designari ctiam sensit Smith-Fuller, Dicl. of the Bible s. v.);

1
 649 BETUNEMRA. BETIIPHAGE. 050

scd vide BETHANIA TRANS lORDANEiM. 1 l'ar. G,08[;j3]), in confinibus Ephraim et

— De. aquis Nemrim v. NEMHIM. Beniamin sita (los. 16,3. 5; 18,13. 14;.
Propter militari gcrcndae
sitimi rci
Cf. Zintschr. des Deutschen Pal.-Vereins
II. 1879, XVI. 1893, p. 1. 23; G. A.
]). 3;
aptissimum munilionibus firmata est a
Sinitli, Hist. Geogr. ofllieHoly Land, Plalc Salomouc (3 Reg. 9,17; 2 Par. 8,5), a
I; Siirrcii ofEasl. Pal. Mern. I. 237 F. Buhl, ;
iudaeis contra Holofcrncm (ludith 4,4
Alt. Pal. 1896, p. 2Gi; /. Fahrngrnber. graece), a Bacchide contra Machabaeos
Nach Jérusalem ff/. 2, H. 123. 124; D. Za- (1Mach. y,;JO). Per ascensum et descen-
neccliiu. La Palestine d'aujourd'hui 1899,
sum Bethoron losue quinque reges
H. 84; niess, Bibel-Atlas éd. 3, p. 6.
Amorrhaeorum apud Gabaon devictos
BETHORON, interdiim Reth-horon, persecutus est usquc Azeca et Maceda
iiotnen rcgionis transiordanicac et diio- Per viam Bethoron Phi-
([os. 10,10. 11).
iiiin oppidorum cis lordanem. Hsthaei Saulem debellantes ex castris
1. Beth-lioron (pirinn-Ss, LXX oXrjv apud iVIachmas positis ad praedandum
palabantur (1 Reg. 13,18). Prope Betho-
zri'i TrapaxEtvoucyav Beth-
, Vulg. omni
horon), regio ad orientcm lordanis (2 ron ludas Machabaeus Seron ducem
Reg. 2,29). Abner a loab propc Gabaon Syrorum fugavit (1 Mach. 3,16. 24), Ni-
iirbem Beniamin devictus lordanem tra canorem confecit (7,39). Ibidem post-
iecit et lustrata oinni Bithron venit ad
niodum Romanorum dux Cestus Gallus a

castra scu rectiiis in Mahanaim (hodier-

Iudaeis l'ère contritus est {Flav. loseph.
nuni Mahne?}. Addita.voce omni denota- Bell. iud. II. 19,8). De Bethoron fortasse
lur non urbs, sed pagus seu tractus oriundiis est Sanaballat Horonites; v.

rcgionis. Vadiirn qiio Abner tkimen tra- S.\iNABALLAï.

iecit, accuratiusdeterminari naquit. Scd
Cf. Guérin, Judée I. 338 ss. et 349 ; Sur-
etymologia aliqiiid lucis afTundit. Bithron vey of \Ve.sl. Pal. Mem. III. 17. 86; F. Btihl,
a Gesenio explicatur regio monti-
s. v. AU. Pal 1896, p. 169; W. Max Millier,
bus vallibiisquc dissecta vel vallis mon- .\sien und Europa p. 166; Liérin de
tes dissecans nnn dissecuit); poterat Hamme, Terre Sainte 1897, III. 12. 13;
D. Zanecciria, La Palestine d'aujourd'hui
igitur esse nomen vallis cuiusdam trans- 1899, II. 410 SS.
iordanicac, quac ex depressione lorda-
nis per montana, Mahanaim versus du- 3. Bethoron 1 Mach. 4,29 est men-
cebat. dum textus pro Bethsur (vide s. v.).
2. Bethoron, Beth-horon Cji-in r\''2

i. domus cavitatis, 'Qpwvt'v, Bxi6wpwv),

e.
BETHPHAGE (BriOcpayrf), vicus pro-
pe Icrusalem in monte olivarum silus
oppidum seu potius duo oppida tribus
iuxta viam, quae a lericho Jérusalem
Epliraim, quorum alterum superius, al-
versus ducit (Matth. 21,1; Luc. 19,29 et
terum inferius dictum est. Inter utrum-
in tcxtu graeco, quem codices plerique
que erat ascensus seu dcscensus angustus
pracbent Marc. 11,1). Nomen communi-
et Icniter acclivis. Duo oppida hodic ter explicant domum grossorum vel do-
quoque nomen antiquum retinent Beit :
mum ficorum; ficis non parum nobili-
'IJr el-fôqâ scu supcrior in monte posita
tatus erat nions Olivetus; quamvis enim
et 2 km occidentem versus dissita Beit
ab olivis nomen desumeret,
produxit
'TJv cl-tahtâ seu infcrior. Duo hi vici cir-
tamen palmas. Satis mirum
et ficus et
ciler 20 km
ab llierosolymjs distant inter
utiquc videri potest loco nomen inditum
septcmtrionem et occidentem, secundum
esse a ficu immatura; nas enim pro-
Onomasticon (éd. Lag. 102,29 et 2.33,71)
12 mil. pass. ab Aelia Nicopolin pergen- prie significat grossum seu ficum imma-

tibus, quod in idem fere recidit. Via turam. Ceterum scribitur apud Talmu-
antiquissimaabllierosolymis per Gabaon distas "i;n3 nu et us •n"i;a et notât

et Bethoi'on ducebat Lyddam et loppcn Buxtorf, Lexic. chald talm. rabb. c.

versus. —
Bethoron exstructa est a Sara 1692 « De etymologia a grossis nihil
:

iilia Ephraim (1 Par. 7,24); erat urbs apud Hebraeos legitur ». Verum aliae
refugii liliis Caath tradita (los. 21,22; quoque explicationcs sunt propositae.
CM iKTIll'IlOtiOH.

Kxpoiiilur Hr,0^x-jil ouoç Ir^ivj/lat; (Oiio- Bolbpliago perroxissc et a Bolbpliap'

masl. ^acia, et/. La(janie I7:i,:i8 et 182, iloruin in BoOianiam. Alii aucloros ipii
ii4 l'I 201, îiO), proimlc (inasi locus ocnir- Iraditionom anliiiuani de silu inbM'IJclba-
sus, fortasse lociis. (pio ooinplurcs viae uiain cl Mionli'ui olivaruni rolinonl, dil-

«onvorjrunl; ad qiiain oxplicalionom licullalonio\ Marc. 11,1 ol Luc. 19.29

iMiiiri-iiit. iiiiuil in Tlifsaiiro syi-iaco [éd. roindvere studenl. l'titrizi oxplical ad :

Wiync Smith WV
praelor oxplicalio-
p. Betbpiiage et Belbaniam i. 0. ad Belb-
noin coiiiiminoiii ((loiims liens, lociis cy- pbage Bclbaniae. seu in Bolbaniae agrn
pri licrltac) otiain additiir alia /nviiim. posilani. f.ii/hlfoot opinalur nomina liaec

Exponilur cliain 0Î/.05 aTojxaxo; ï^ oiax-ffoi non (K'signare i|)sos vicos, sed regionem
(Onuin. 1. c. n:>.S ot Tliesaur. svr. 1. c. .
el inlerpri'lalur (]brisluni a Belbania
Oriijcnnn lejrilur doimiiii inaxil- prol'eclum pervenisse ad Bethpbage ol
.\l>ud :

lariiin iiiloi'pi-olaiuluiii esse dicirmis, IJelbaniam i. <;. ad locum illuni ubi s(

niuluoconlingobanttractusisti mentis bis
ipiae villa cvi\[ sacerdoliim {M. 13,1421»;;
otxoç aia^oviov et OO, nominibus insignili. Verum bic modus
cf. Oûoni. 188, 70 :

inlcrprelalionis i-alionein lo(iuondi satis mirus et insolitus esscl.

2i-2G; culiis.

Buxtorf, Le\. 1. c. ex voce syriaca n:S Cf. I.hjhtfoot, Ccnluria cliorogiapliica

Mallhaeo praeinissa [0pp. 1099 II.
cp. :57
inaxUla repolit « »iiioniam rnaxilla pro-
p. 198-199]; J'atrizi, Coinin. in Marc. p. 150;
pria pars oral sacei'dolum ex Legc ».
idem, De Evangeliis 1. 11. p. 418; Knaben-
Alii domuin loulis cxplicarunl ex voce hmter Ai Mallb. 21,1 et Marc. lt,l; ]\'incr.
^m'£, quain ludaeigraecisanlesex graeco Bibl. Reahvorterbucli rd. 3, I. 17i; h'aidcn
-r^-^r^ onorinavorint. in Kirchenlexicon i-d. 2, 11. 5i5; Heidet apud

Bolhpliaire secunduin Talimidislas eral Viïjourou.i, Dict. de la Bible 1. 1700-1709.

viculiis pi'ope lerusalcni silus, iinmo ipsi Praeteiea v. /. l'dkrnyruher, Nach Jérusa-
lem éd. 2, II. 12 ss. Liëvin de lia m nu-.,
urbi accenscndus, ita ut iiitra ipsos urbis
;

Terre Sainte 1897, cd. k, I. 378 ss. ; I). '/.a-

inuros esse dicereliir; noiiiinabatiir quo-
neceliia, La Palestine d'aujourd'hui 189'J, I.
quc locus extimus iu urbo. Sententia 439 ss.
salis pervulgala est vicum situni fuisse
vol média via inter Uctlianiam el verti-
BETHPHALET BETHPHELET
inonlis olivaruni vel eo loco quo '["C^i: T\^2 i. C. doinus ovasionis; l)xi-.iaXâO
cctii
euntibus in urbcm a liclhania por iugum ios. 1o,27; B/iOodcXiNeb.. 11,26), oppidum
inter niDnlcni olivarnm et monlein scan- in australi parte luda. Kniimeratur inter
dali i)rinins uibis aspeolusotTortur; prier Molada et Bersabee. Silus accuralior de-
situs connnnnius admittilnr neque ta- lerminari ncquit. V. etiam PHALONl-
nien désuni rationcs pro altero cl'. Hei- TES.
dtt apud Vigouroux). Betbania ab urbc BETHPHESES (yïS n"'2 i. e. do-
sladia 15 (loan. 11,18;, nions Oliveti
mus dispcrsioiiis, Hrjpaa'.prîçj, urbs Issa-
sladia fere 8 (seu iler sabbaticum Act.
cbar (les. 19,21). Est ignola.
1,12 dislabat. Dii'liciillas anteni oritur
ex eo, qnod Luc. 11), 29 et in textu graeco
BETHPHOGOR (1173 nU, BatÔ^o-

Marc. 11,1, quando Cbristus versus
Botbaniam el nionloni olivarum ascendit
nrbem ingressurus, Belbphage ante
Botbaniam ponitnr. Unde multi relicta
Iradilione anlifjua conchidunt Bcth-
pbagc esse a Botliaiùa oi'iontcni versus
[Winer, Kaulen]. Hac sententia facillimo,
(luidein cxplicatur Marc. J 1.1 et Luc. 19,
29; atlanien restât difficultas pro .Mattb.
21,1 (cL loan. 12,1
censendum esset lesum a Betbania in
urbem i. e. occidentem versus tenden-
tcm prius ab urbc orientem versus in
ytip), urbs Moab tribui Ruben assignata
los. 13,20). Vallis contra Bctbpbogor
[Vulg. contra fanum Piiogor, LXX aûvsy-
yj? oi/.ou «^oywp) erat ullima castrame-
lalio Israelitarum in Moab (Ueut. 3,29;
4,45. Eadem videlur esse vallis, in qua
Moyses sepuUus est (Deut. 34,6). Euso-
bius (Onom. éd. Lag. 233,78) dicit Belb-
pbogor fuisse urbem Ruben traus loida-
ss.). ïum enim nem iuxla montem Pbogor contra lericlio
sex mil. pas.?, supra Libiadem i. 0.
orientem versus a Libiade (seu luliadt;,
Botbaran). Hinc a monle Nebo paulo
653 BiîrunioGOR. 054

scptemlrioncin versus sita eral. — Ipsii m lacuraTiberiadis silo omnino convcniens

nonien indieat ur'bein fuisse ciilLu Bcel- apparet; bis-/.(i[;ir) (Marc. 8,23. 26), secus
phcg'oi' (vide BAAL) famosani. rJAv; (\au-. 9,10 etc.) vocatur. Magna au-
tem inter rccontiores agitatur quaestio,
BETHRAPHA (XDT nU, tôv Ba-
Mtrum (huKî civitates an una tanlimi eo
Opxfav) in genealogia luda Par. 4,12
1
nomine intellegendae sint. Qui unani
pi'obabilissime est domus seu
familia solani admittunt, eam in orientali lorda-
Haplia, ({iianti Esthon g-onuil. Syriis prae- nis ripa, prope locum ubi in lacum Gc-
bot Rupha, Arabs Rapiia omisso Beth. nosareth intrat, sitam eandemque
esse
AIi({iii iirbetn designari putant eamque
censent, quam losophus Iuliada a te-
in riiinis Râfât (cl'. Baedeker-Benzinger,
trarcha Philippe appellatam refcrt (Ant.
Palacslina und Syrien éd. 5, p. 209) XVIII. 2,1); qui vero duas opinantur
Hieridieni versus a Semu'a (Esthemo)
fuissecognomines, ab illaurbe in orien-
agnoscunt. JNotandum est 1 Par. 4,12 tah plaga vicum in parte occidentali
cliani viros Rccha commemorari, pro
prope Capharnaum situm distinguant.
Reclia autem in aliquibus mss. legi KSI
Ai'gumenta praecipua pro priore de una
((-od.A Trjcpa), unde Rapha et Reclia
civitatesententia afferuntur primumquia
idem nonien censeri poterit.
in Evangeliis, maxime Marc. 6,4b; 8,22
BETHSABEE (jrittJTn et 1 Chron. et Luc. 9,10; 10,13, de Bethsaida nulla
distinctione indicata sermo
est iani vero ;
:{,î) yr^'-nn; Brip7ûi6£é),filiaEliain (2Reg.
Marc. 8,22 et Luc. 9,10 ex contextu (Marc.
11,3) seu Aniniiel (1 Par. 3,o), iixor 8,13. 27) et ex aliorum Evangelistarum
Uriae Hethithae, postea Davidis. Adulte- narratione haec Bethsaida pro Iuliade in
rium Davidis cuni Bellisabee et mors parle lacus orientali accipienda est ergo ;

Uriae a Davide auctore inducta narran- ncque Marc. 6,45, nequc Luc. 10,13, nec
lur 2 Reg-. 11,2 ss., vindicta divina et multo minus in aliis textibus (Matlh. 11,
mors filii ex adulterio geniti 2 Reg. 12, 21 = Lifc. 10,13; lo. 1,44; 12,21) aliani
1 ss. Postea Bethsabee uxor légitima supponendi Bethsaidam ratio sufficiens
Davidis quattuor fijios in lerusalem ge- habetur. Praeterea losephus Flavius pa-
nuit, Salomonem, Simmaa (Samua), So- riter nulla differentia indicata de una
bab, Nathan (2 Wcg. 12,24; 1 Par. 3,.^; Bethsaida loquitur quam Iuliada appel-
ci". 2 Reg. 0,14; 1 Par. 14,4). Cum Ado- lat c). Addunt hanc Bethsaidam,
(1.
nias tilius Davidis ex Haggith genitus quamvis in orientali lordanis ripa sitam,
ultimis Davidis annisregnnm afïectaret, nihilominus Bethsaidam Galilaeae vocari
ut Salomonem natu minorem, seda Deo posse (lo. 12,21), quia ex usu loquendi
clectum regno excluderet, Bethsabee a Ptolemaei geographi (V. 16,4 [eci. Muller-
Nathan proplieta nionita Davidem edo- Fischer 15,3]) et losephi (Ant. XVIII. 1,1
cuitdeconsiliis Adoniae(3 Reg. 1,11 ss.).
cf. ib. 6; Bell. iud. III. 3,1) Galilaea
Salomonc régnante Adonias per Beth- etiam ultra lordanem et marc Tiberiadis
.'^abee sibi Abisag Sunamitidem uxorem
se extendcbat.
cxpetivit; sed haec petitio, quam Beth- At pro sententia opposita arguunt im-
.^abee nihil suspicans protulit, a Salo-
primis ex bac ipsa denominatione Beth-
jnonc reiecta est et Adoniae utpote re- saida Galilaeae quae distinctionem liuius
gnuni appetenti poenam morlis attulit civitatis ab altéra eiusdem nominis in-
(3 Reg. 2,13 ss.). Duae geneaJogiae dieat, ac praeterea ex usu loquendi Evan-
<:iiristi reducuntur ad duos filios Beth-
g-elislarumlocum in occidentali parte
sabee, ad Salomonem Matth. 1,6 et ad lacus situm désignât; nam regio Gera-
Nathan Luc. 3,31. Ad peccatum Davidis senorum in ripa orientali contra Gali-
cum Bethsabee rel'ei'tur titulus Ps. oO lacam fuisse explicite describitur (Luc.
m. Herodes tetrarcha Galilaeae ex-
8,26), et
BETHSAIDA civitas (Br,9(jaioa) sae- hibetur (Luc. 3,1), cui Dominum eundo
pius in Evangelio commemoratur; no- in urbem Bethsaidam orientalem (ib. 8,

men proprie domum venationis vel pis- 10 £tç TtôXiv xaXoujJisvriv Bri6aat8a) se sub-
mtionis significat atquc pago prope Irahere voluisse in contextu innui vide-
g:.5 HETIISAIKA. IIKTIISAIDA. (;:)()

lui'. Insupor posi priinam miilliplicalio- ipsa palria oral apostoloruni l*otri,An-
utMU païuiin. qiiaiii in oriontali maris dreac, Pi»ilipi>i (lo. 1,44; 12,21) alquo
laliTi' oonli;;isse salis cointmiiiitcr aiimil- in traditiono posleriorc paruni probabili
tunt, tUirisliis <> coofril disoipultis ascen- eliain liliorum Z(>ltedaei, loannis ol la-
(l(M'onavim. ni i)iaecciU>rcnl Puiii tians naliva dicilur; cum |)rope
colii. civilas
livtiiin ad l?ollisaidam (Mair. 0,i:.); « C.apharnauMi, civilalom Domini, sila es-
ulii iain e\ sonsu obvio BiMIisaida o\ sol, Clirislus mullas ibi l'ecil virlulos,
opposilo maris lalere sila iiidicalur, id- sod nihilominus incrcdula inerilo ekpro-
quo vol mai;is ox eo confii-malur, quod bralur iMallli. 11,21; Luc. 10,13).
addilur in oodtMn conlexlu El ciim : <•

Unani civitatem IJethsaldam defenihint

translrolassonl, vencrunt in lorram iie-
praclor alios A'. Fiirrer, Zellschr. des Deut-
ncsarclli -> ib. v. 53; cl". Mallli. 14,34, scluMi Pal.-Ver. II. 1879,60-8; Ehcrs-Gidlir.
ol quod loannos narrât discipulos Palaestina 1. 33'». 503; G. A. Smith. Hisl.
« Irans mare in Capliarnaum » vonisse Geogr. of liie H. Land 457 s. et a|)ud Clieipir-
,0, 17; cf. V. -211. Atqiio hacc sentenlia Blacli. Encycl. hibl. L 565 .s.; /. Maria in
cliam lestiinoniis peregrinorum veleruni llev. bibl. III. 189'i, 445 s.; F. Jlithl, Ait.

Theodos. Pal. 1896,241-3; D. Zanecchia, LaPaleslina

2, éd. P. Gci/cr p. 138; N.
Willi/ialdus.
c.

cd. Tobler-Molinier, Itin.

d'oggi II. 459. 510-3. —
Duas dislinguunl
C. Adrichomius,TheailT. Teirae S., Manassc
iiieros. I. 2.201. 289 etc.; cl'. N. Epiph.
2,4'». 63;Zabulon 18; Fr. Quaresmiiis, Ter-
adv. Iiacr. 51, M. 41,916. Virgilius, — ne Venetiis 1881, 646. 651 s.;
S. Elucid. II..
qucm citant ox l'itra, Anal. V. 118, idem H. Jleland, Palaestina II. 653-5. 869; E.
est ac Theodosius) non minus conformis Itobinson, III. 544. 549 s. 566 s.;
Palacst.
videtiir. quam ])rior, licet certi quid ex id. Neuere bibl. Forscb. in Pal. 458 s. 470

eorum descriplionibus liac in re vix de- s.; K. Iianmei\ Palaesl. cd. 4, 122; C. mi-

duoi possit. ter. Erdkundc XV. 1,278-81; V. Guérin,

Galilée 1. 215-22. 329-38; Fr. Liévin de
E\ istis aliisque rationibus auctorcs in
Ifammc, Terre Sainte 1897, ML 136-40. 155;
liac quaestione magnopere dissentiunt,
I. Fuhrngruber, Nach Jérusalem cd. 2, II.
quamquam communem iam docliornm 189;/. P. van h'asteren,Rev. bibl. III. 1894,
paiaeslinologonnn scntcnliam pro una 65-70; W. Eiring apud Hastings, Dict. ol"
iicthsaida oriontali stai'C i D. Zanecchia) tlie BibleI. 282 s. —
Cf. etiam L. Ilei-
sine magna oxaggerationc nequit aflir- (let inF.Vigourou.r. Dict. de la Bible 1, 1713-
mari. Immo lortassis solidioro probabiii- 23; E. .Sclrurer, Gesch.d. jiid. VolkesP(7. 3,
II. 161 s.; L. Fonck, Wiinder des Herrn 1.
latc duas distingui civitatcs ex allatis
190. 290. 326 s. 415.
argimientis iiaud lemere quis dixerit.
L. FONCK.
Iam vero de situ civitatis Bethsaidao
sivc in ripa oriontali sive in occidentali BETHSAIDA piscina (BrjeraOi Cod.
iterunimagnus invenitur dissensus. Cer- N% Br,Oaatoa B, ^{k^iU D; BTjOEaox Syr.,
tum videtur,Bethsaidam oricntalem lulia- Itala etc.; d.'^Tischend. et Westcotl-Horl
dem diclam,in planilie liodic el-Batl/dia II. 70) cognominabalur hebraice, i. e. in
(al. el-Eht('kha) appel lata ([uaerendam lingifa vernacula palaestinonsi, piscina
esse, ubi alii ruinas el-Tell, alii el-'Aradj liierosolymitana, quae in Vulgala proba-
vel el-Mes'adh/e lamquam situm civitatis tica piscina dicilur, in texlu graeco au-
anti([uac désignant. losephus mulla de ea tcm 'i-i T^ jcpo6aTiy.^ scii. T.\ikr[) ex opi-
narrât (Ant.XVIlI. 2,1; 4,6; Bell. iud. II. nionc communiore polius iuxla portaiu
9,1; m. 3,5: 10,7; IV. 8,2; Vit. 71-73); ovium (s. portam gregis Neb. 3,1. 31;
in Evangeliis vero Christus se in doser- 12,38) sila indicalur, nisi forte curu
luni itrope civitatem récépissé refertur li. Riess (Bibel-Atlas éd. 2, p. 26) duac
Luc. 9,10) ac probabiliter ibidem cae- piscinae dislingucndao sunt, allera pro-
cum sanavit (.Marc. 8,22 fortassis etiam ; balica, altéra Bclbsaida prope priorem
reliqui texlus de ipsa intellegendi sunt. sila (It:\ ifl 7:po6aTixf), scil. x.ok\^^x^bpa!,
Bctiisaidaoccidenlalis auteni aliisinA^w aut cum I. vnn Bcbber nomen Belhsaidac
Zeine prope lordanem, aliis in Tell Hûm, de quinque porlicibus iuxla (Ir.l) pisci-
aliis in 'Ain el-Tabigha, aliis in Kliirbet nam explicandum est. Nomen varie ox-
Minye videtur sita fuisse. Probabiliter plicatur, vel lamquam domuspiscationis

J
657 BETIISAIDA. BETUSAIDA. 658

seii ])iscuiiii, vcl (lonuis olivae vel d. nova Mac., éd. P. Geyer, p. 108,10 s.; S. So-
vel graliac etc. PosL S. Hieronymiim
<1. phronius, Anacreont. 20, v. 80 ss. apud
eliam ipsa piscina saepe probatica ap- Migne, 87,3,3823), atquc banc ipsam S.
pcllalur, idque indc dérivant, quod Annae basilicam illi ecclcsiae S. Mariae a
oves ad sacrificiadestinatac ibidem lava- Tbeodosio et Anonymo mcmoratae suc-
bantiir (Euseb.-S. Hieron., Onoinast. cessissc. Atque rc vera paucis abbinc an-
s. V., éd. Lagarde p. 240,15; 108,9). nis(a. 1888) prope banc ecclesiam S. An-
Situs liuius piscinae ex verbis Evan- nae in latei-eoccidentalireliquiae magnae
gelii prope portam greg'is quaeren- piscinae geminae et quinque porticuum
dus est, quani pleriqiie in parte septem- cum sacello a crucigeris medii aevi
trionali templi fuisse censcnt. Ex rcla- erecto per cl. C. Schick repertae sunt,
tionibiis veterutn peregrinorum situs illc quae loco a percgrinis dcscripto satis
magis illustratur. Itinerarium Burdiga- conveniunt. Cum porta gregisiuxa com-
/ense (a. 333) loquitur de duabus piscinis munem acceptionem non ita multum
magnis ad latus templi, i. c. una ad
« indc remota fuerit, etiam verbis Evan-
dexteram, alia ad sinistram, quas Salo- gelii bac ex parte convenions inve-
mon fecit; interius vero in ci vitale sunt nitur. Aliqua vero difficultas in eo
piscinae gemellares, quinque portions fortasse babetur,quod ex verbis S. lo-
habentes, quae appëllantur Betbsaida; annis piscina in ipsa urbe bierosoly-
ibi aegri multorum annorum sanal>antur ; mitana videtur fuisse; istc vero locus
aquam autem habent piscinae in modum prope ecclesiam S. Annae satis probabi-
cocci turbatam » Min. h'ieros., ed P. Gei/er litertempore Domini nostri extra civita-
p. 21,3 ss.). Similiter Eusebius et Hiero- tem situs eral, cui demum per moenia
nymus in Onomasticoduas piscinas, alte- Agrippae adjunctus est (v. lERUSALEM).
ram aquisrubescentibus, commémorant, Nibilominus ex antiquis ruinis ibidem
quarum porticus destructae erant, et Eu- inventis multi recentiorcs huic loco ho-
cherius (c. a. 440) templo Betb-
: « vicina norcm piscinae probaticae tribuunt.
saida piscina gemino apparat insignis Alii eam potius prope Hammam el-

lacu » etc. [éd. P. Qeyer p. 127,3 ss.). Shefâ (balneum salutis) in immediata
Theodosius vero (c. 530) accuratius rc- templi vicinia in latere occidentali quae-
fert « de domo Pilati usque ad piscinam rendam consent, ubi etiam nunc piscina
probaticam passas plus minus ccntum ; antiquissima exstat, saiubri aqua cele-
ibi Dominus Christus paralyticum cura- bris. Nuperrime I. van Bebber opinio-
vit, cuius lectus adhuc ibi est. luxta pi- nem, quae natatoriam evangelicam ean-
scinam probaticam item est ecclesia Do- dem esse dicit cum piscina Siloe (q. v.),
minaeMariae» (n. 8, éd. P. Geye)-,y. 142, novis rationibus et auctoritate S. Ire-
Anonymus Placentinus (c.
3 ss.). Pariter naei (adv. haer. IV. 8,2) défendit. Alii
o70) revertentibus nobis in civitatem
: « improbabiliter Birket Isra'ïn aut fon-
venimius ad piscinam natatoriam, quae tem Virginis {'Ain SUti Maryam vel 'Ain
habet quinque porticus, ex quibus una Umm el-Deredj) aut alium situm pro-
habet basilicam Mariae, in qua multae
S. ponunt.
fiunt virtutcs. Nam ipsa piscina modo
redacta est in stercore, et ibi lavantur Cf. loli. Lightfoot, Disquisitio chorogr.
omniaquae sunt necessaria in civitate » loanni praemissa c.5 {ed.Levsden II. p. 587-
(c. 27, éd. P. Geyer, p. 177,14 ss.). Tex- 90); Fr. Quaresmius, TevmeS.Elucid.L. IV.
tus Breviarii de Hierosolymis (c. o90), peregr. 3, c. 9 {éd. 1881, II. p. 77-
Venet.

qui loquitur de « basilica, in tempore 80); I. C. Hottinger. De piscina Bethesda,

Tiguri 705 Hadr. Relandi, Palaestina p 856; .

ubi se lavabant infirmi et sanabantur »

1 ;

E. Ro/nnson, Palaestina 11. p. 136-8; T. Ta-

et mox ad basilicam S. Mariae in valle
bler, Denkblaltcr ans Jerusaleiii, p. 53-69;
losaphat transit, videtur corruptus esse
C. Schick in Zeitschr. des Deutschen Pal.-
{éd. P. Geyer,]). 165,11 ss.). Ver. XI. 1888, p. 178-83; V. Guérin, Jérusa-
Ex sequentibus itinerariis clarius ap- lem p. 282-4; /. Fahrngruber, Nacli Jéru-
parct, piscinam banc prope ecclesiam salem, cd. 2 I. p. 231-4; D. Zaneccliia, La
S. Annae in bonore fuisse (cf. Petrus Palestina doggi I. p. 2G1-3; Fr. Liévin de
o:.!) HETIISAIDA. HETHSAN. (>()()

Ilammr Teno Sainle KS'.iT, I p. ;t38-40, 1899, II. 323-32C,; ///rs.v, IViJK'l-Alias cd. 3.
A. Rnisr il) Sluil. und Krit. LXXV. Ùi{Yi, p. 7.
133-40; LWVl. 1903.153-6; /'. .\cxtle in
Kx|'. Times Mil. l«)OI-o>, 171 s. 332 s.;
2. l^rbs interniino septeuiii-ionali tri-
/.
Vdii /;(7»/>friiiTiiool. Qiiailalsciirifl LXX.W. bus Issacbar inter monlem Tliabor el
l'.)0.{.ic,i-'.>5. aciMi:. — V. oliam lEIlUSA- lordaueni sila los. 19,22 A nonnullis .

LKM 111. 5. ccusi^lur esse 'Ain el-Skeinsii/e inira

L. VONCK. Rclbsan.

BETHSAMES (U'^zr T\'2 1. e. doimis Cf. .Siirvei/ of West. Pal. Mem. II. 231;
G. .1. Smith, Hist. Geogr. of Ihe Holy Land,
soli.*, IA.\ plcniiiKiiit* IJxtOaaaj;, Vulg. Plaie I. V. VI; l.egendrc. Carie de la Pa-
{. Par. ('..oit IJclliseines). lestine, signo'?addilo.
1. l rlts in lonniiK» aquiionaii Irihiis
3. Urbs Iribus Nepbibali, in qua Cba-
Iiula sila (los. 15,10), Iriimi Dau allri-
nanaei babilabant, sed a Neplitbalitis
Imla dos. 19, H; Vid;/. Ilirsciiies i. c.
tribularii facii sunt ilos. 19,38; lud. 1,
l'ivilas solis, liebr. r^Zu.* "l-y), filiis
33). De situ aliquaui ronu'cturaui (cnla-
Aaron Iradita (los. 21, lO; 1 l>ar. (),;j9). vil liiirriii, (Jaliléc! 11. 37:') ss., quam im-
Proltahilissimo Bollisamcs eadcm ([iioque pugnat /•'. liuld, Alt. Pal. 1896, p. 232.
est ac Har Klicres (Din~^n i. c. nions 4. Lcgltur 1er. 43,13 Et conteret sta- :

Vulg. in monte Hares

.*olis, quod intcr- tuas domus solis ICar Din), quae in
pretalnr leslaceo, LXX h tC") Cpsi rôi terra Aegypti ; LXX tou; uiûXqu; 'IlXtou;t6-
63Tpa/.û)8£'.;, in qua Amoirliacus Danilas Xeojç tou; iv "ih. Inde noniine Reth Sbe-
coarctans iialtilavit (liui. l,3:i). Cclebris nicsb videtur On .'^cu Ilcliopolis urbs
f'acla est lîctlisanics eo pracsertim, quod Aegypti dcsignari. On, civitas solis, tem-
l'Ogiili Pliilislhaeoruni arcani Domlni ab plum babcbat soli dedicatum, in quo
.Vccaron nsquc in agriim losnc Bethsa- conslituti crant duo obelisci iHerod. 2,
niitae coniitati suni ; l)revi tcmporc apud ;J9.1M). Sed cum in conlcxlu genar'alini
Hethsaniitas aica sui)stilisse videtur; sermo sit de statuis in Aegypto, illae sla-
so|ituaginta Hotbsamitaruni prop-
viris luac donuis solis rectius forte intcllegun-
lei- irroverentem arcac aspect um a Deo lur idola et simulacra in templis consti-
percussis inde translata est in Carialhia- lula; fuerunt onini in Aegypto, ul referl
rini 11 Reg. 6,9-21; cf. F. de Humme- Brug.'ich (l)ict. géogr. de ranciennc
lauer in b. I.). Postmodum Betiisamcs Egypte p. 409), multa oppida et simula-
pertinebat ad pracfccturani salomoni- cra nomine Pi-Ra i. c. domus solis insi-
cam a iiendecar administratani (3 Reg. gnita, immo in quovis maiore templo
4,9). Apud candem urbem loas rc\ Is- videtur adfuisse adyton Ra deo solis de-
lacl Ainasiam rcgem luda devicit et cap- dicatum.
tivum in lerusalem sccum duxit (4 Reg.
14.11. 13; 2 Par. 2o.21. 23). Régnante
BETHSAN (j^<^^' nis et yé n"i2.

Acliaz a Philistbaeis occupala est (2 Par. BxiOcjâv), urbs tribus Manasse intra fines
28,18). —
Eusebius (Onom. éd. Lag. Issacbar sita (los. 17,11. 16; 1 Par. 7,
237,60; eani sitani
esse dicit 10 mil. 29;,ex qua Cbananaei non sunt expulsi
pass. ab Eleutheropoli versus Nicopolîm (lud. 1,27). Bethsan usquc Pbilislbaei
l'Amwns). Nunc Shems 24 km a Mm Saule ad montera Gelboe oppresso pro-
lerusalem occidentem versus (Riess). gressi sunt et cadavora Saulis ac fllio-
Vi'sligium nominis antiqui (domus solis rum eius afflxcrunt in porta urbis Belb-
— fons solis) idem suadet. san (1 Reg. 31,10. 12) seu in platea,
quae erat secus portam (2 Reg. 21,12}.
Cf. Robinson, Palacslina III. 224; N'cuere
L'niversa Betbsan i. e. regio a Betbsan
bibl. Forsch. p. 200; Cuèrin, Judée H. 18 ss. ;
iisque Abelmebula pertinebat ad prae-
.Snrvey of West. /'al. Mem. 111. 35. fiO;
F. Buhl. AH. Pal. 1896, Fahm- fecluram salomonicam a Bana filio Aiii-
p. 194; /.

(jrubcr, Nach Jérusalem

éd. 2, I. 88; Lié- lud administratani (3 Reg. 4,12). Judas
via de Hamme,
Terre Sainte 1897, I. 113 s.; Macbab. et lonalbas fratcr eius ex Ga-
D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui laadHierosoIyma rediluri lordanem traie-
661 BETIISETTA. GG2

ccrunl conlra faciem Bethsan (1 Mach. Ji, puas Decapoleos (Bell. iud. III. 9,7).
52; 2 Mach. 12,29). Poslmodum apud Sub initium bclli iudaici Scythopolitae
Bethsan lonaUias cum 40000 virorum ludaeos apud se habitantes ad tredecim
Tryphoni occuri'il, sed verbis eius paci- millia numéro trucidarunt (Bell. iud. II.

ficis deceptus excrcitum dimisit et brevi 18,3. 4; VII. 8,7; Vita 0). Toto temporc
post IHoleiiiaidc comprchcnsus est (1 belliScythopolis a parte Agrippae régis
Mach. 12,40. 41). et Ronianorum stabat (Vita 65). Sita —
Eadem iirbs est ac Scythopolis, S/.u- erat in tcrmino meridionali Galilaeae
Oô;:oX'.e, urbibus helle-
iina ex praecipuis (Bell. iud. III. 3,1), in campo magno
nisticis Palaesliiiae et ex urbibus Deca- iuxtaripam dexteram lordanis (Ant. XII.
^oleos Linica, quae ab occidente lordànis 8,5), aTibcriade 120 stadiis distans (Vita
sita erat. Vocatur S/.uOôiv r.6Xi? Judith 3, 65\ a lerusalem 600 stadiis (2 Mach.
iO; 2 Mach. 12,29 et in additantento 12,29). Nunc Beisnn inter lordanem et
LXX ad lud. 1,27. Origo huius nominis Djebel Fuqû'a seu montem Gelboe. No-
obscura est. Pleriquc cum Syncello {éd. men igitur antiquum praevaluit, ut v. g.
Biiidorf I. 40b) admittunt nomen urbi etiam nomen 'Akkâ pro Ptolemaide
inditum esse a Scythis, qui sacculo se- Graecorum. Flavius losephus interdum
ptimo a. Chr. in Palaestinam irrûperant, nomen biblicum adhibuit graeco nomine
quorum aliqui in Bethsan sedes fixerunt. siniul addito (Ant. V. 1,22 : ln\ ErjÔa-
PJinius (V. 18,74) nomen explicat a Scy- aâvwv, VI, 14,8 : B7i6aâv, XII. 8,5 : Beô-
this, quos Dionysus deus ad protegen- (jdtvr), XIII. 6,1 : BatOadév éd. Niese), fre-
dum sepulcriim nutricis suae illuc de- quentius tamen nomen graecum solum
duxerit. A Plinio 1. c. etiam appellatur usurpât. Nomen biblicum etiam conser-
Nysa; Nysa autem est nomen mythologi- vavit Mishna (Aboda Sara 1,4; 4,12).
cura loci, tibi Dionysus a nymphis edu- Fertilitas regionis circa Bethsan erat
calus fuerat; unde multae urbcs de glo- tanta, ut rabbini dixerint Si paradisus
:

ria huius nominis inter se concertabant sit in terra israelitica, Bethsan est os-
{cf. Stephanus Bijz. s. v.>. Antiquissima tium eius.
mentio graeci nominis Scythopolis for-
Cf. Abulfeda, Tabula Syriae éd. Ko/iler
tasse habetur in nummis quibusdam
p.Si.Sô; Lightfoot, Centuria chorographlca
Aiexandri Magni litteris SK insignitis Mallhaeo praemissa cp. 00 Reland, Palae- ;

{Militer, Numismatique d'Alexandre le stina [). 992-998; Robhnon, Palaestina III.

Grand, p. 304. .305). Saeculo tertio a.Ciir. 407-411; Neueic bibl. Forsch. p. 429-'i37;
Scythopolis Ptolemaeis regibus Iributa Ritter, Eidkuiiile XV. 1, p. 426-435 Guérin, ;

pendebat (Flav. los. Ant. XII. 4,5). An- Sarnarie I. 284 ss. Survey of West. Pal.
;

tiocho III. Magno, sexto régi Syriae, Mem. II. 101-114; G. A. Smith, Hist. Geogr.
of Ihe Holy Land, p. 357-364; A. Neubauer,
anno 218 in Palaestinam irrumpenti
Géogr. du ïalmiid p. 174 ss. Schiirer Ge- ;

sponle se subiecit [Polyb. 5,70) ; in ple-

schichle des jiidischeii Volkes éd. 3, H. p. 134-
nam autem Syroram ditioneni transiit 137 F. Buhl, AU. Pal. 1896, p. 205 /. FaJirn-
; ;

anno 198 cum rcliqua Palaestina. Ae- rjruher, Nach Jérusalem éd. 2, II. 163 ss. ;

tate machabaica commemoratur ut urbs Zeitschr. des Deulschen Pal.-Vereins XIV.

gentilis, sed ludaeis Mach. bcnevola (2 1891, p. 71; D. Zanecchia, La Palestine
12, 29-31). Exeunte saeculo secundo d'aujourd'hui 1899, II. 590-592.
(circa 107 a. Chr.) a loaniio Hyrcano
BETHSEMES v. BETHSAMES.
Syris erepta (Flav. los. Bell. iud. I. 2,7)
vel potius proditione Epicratis ducis
BETHSETTA (ntacn T\''3. i. e. do-

Syrorum ludaeis tradita est (Ant. XI II. musacaciac, BrjOasso), urbs quam Madia-
10,3). Unde etiam Alexandro lannaeo nitae a Gedcon in planifie Iczrael devicli
parebat (Ant. XHI. 15, 4i. A Ponipcio lu- in fuga sua transierunt (Iud. 7,22).
daeis erepta (Ant. XIV. 4,4; Bell. iud. 1. Aliqui putant Bethsetta fuisse in ipsa
7,7), a Gabinio instaurata (Ant. XIV. 5,3; valle lordanis a meridie Bethsan, prae-
Bell. iud. I. 8,4) in romanuni imperium sertim cum secundum textum hebraicum
cessit, sed legibus suis adminislra- et alias versioncs legendum sit fugien- :

hatur; recensetur- inter urbes pracci- Ics usque ad Bethselta Saredam seu
m)3 HKTIlSr.TTA. HF.TIISUH, IllCTIlSritA. G()i

Sarlliaii vtMsiis; Sailliaii aulfiii consoliir 1 Siuinn Machaijaeus anleru Belbsurani

esse (Jarn Sarfaba liaïul procul a loco, posl louffiorein obsidinncni denuo rc-
I

iilii laltor lUivius iii lonlanom inlhiit. cnperavil ac nninivill Macb. 11,65 s.
Soil inlor Hi^lhsan ri Sailliaii luilluiii j
14.7. 33: cf. Anl. XIII, 5,(1 nbi loscplnis
\ostigiinii nomiuis HtMlisclla luiciisquc caiu dicit locum lolins liidaoac minii-
ivpertuin est. —
Alii voro {Rotnnson, lissiinum).
Sc/nvnrz, Ouerin, Legendre. G. A. Smitli, Nunc vocal lu- Bi-il Sûr non procul a
Zanevchia) aLriiosciinl I^Mlisotla in vico Ilt>iirnn soitl('uitiMon(MM versus. Èusebius
Sliititi sou Sliutta son Siatta iulcr ur- et S. Ilici-diiymus (Onom. cd. Lag.i'Mi,
boin Itv.raol et RcUisau alqiio liiinc siliiin 'l.\ el 104,27) vicum BoMisoro dicunt a
coininoiulant luin notnon luin oliani i|ise lerusalem Ilebron versus 20 mil. pass.
loxliis; fiigoriinl onim Madiauitac e pla- dislare acmoncnl ab eo disliiifiiiendam
nilie le/.raol priimiiu Bcllisan versus. esse aiiam villam B(>llisur in Iribu luda
mille passibus ab Eleuliieropoli distan-
Cf. Kobinson, Palaestina III. 'if.l I. :

Sc/iwarz. Das hoiligc Lan(ll852, p. 133; Giie-

tem. lidem 1. c. ri^ferunl |)ropi' Bcllisu-
fin. Samarie I. 30l-30;{; Legendre. Carie de
ram ad radiées monlis cbullire iilum
la Palestine; G. A. Smitli, Ilist. Geogr. of lontem (liodic 'Ain el-hhirwe), in quo
tlie Holy Land, Plaie I. VI; D. Zanecchia, eunuchus Candacis reginae a Pbilippo
La Palestine d'aujourd'hui 1898,11. 607. l)aptizatus sil; cf. Act. 8,26 ss.
In Itinerario Burdii,^alensi (a. 333)
BETHSIMOTH v. KETllIESIMOTH. scribilur Belhasora, ubi est fons, in quo
BETHSUR, BETHSURA Hï nU Philippus eunuchum baptizavit; distantia
i. e. donnis nipis, BrjOaoûp, Batôaoûp, a lerusalem indicalur 4+2 + 14 mil.
BatOaoupa\ urbs in nionlanis luda inter pass. Eliam S. Paula in sua Peregrina-
Halhul et Godor sila (los. 15,58; Vulg. lione ^'a. 404) de Belhlehem « coepit per
Bessur), quam possidobat iMaon ex po- viam veterem pcrgere, quae ducit fia-
sleris Hebron t Par. 2,45) et Roboani rc\
(
zam... et tacilasecum volvcre, quomo-
luda niiinitionibus firmavil (2 Par. 11, do eunuchus Aelhiops, gentium populos
7; Flav. los. Anl. VIII. 10,1;. Posl exsi- praefigurans, mulaveril pellem suam el
lium Nelierniam in exslruendis mûris, dum velus relegit instrumentum, fon-
turribus ac porlis lerusalem adiiivit Ne- tcni reperit Evangelii. Alquc inde ad

hemias princeps (TC) dimidii tractus dextram transiil Bcîlhsiir, et inde venit
Escol iNec post longum spatium
(*]S3,\Belbsur. Aetate macbabaica niiil-
ascendil Hebron ». Accedit leslimonium
tuni circa Bolhsiirani dimical)atur. Ibi Thcodosii (c. 530) « De llicrusalem
:

anno 165/164 Judas Mach. Lysiani du-
ceni Syroruni fugavit (1
£v Bai630jsoi;, Vulg. in Bethoron; cf.
Ant. XII. 7,5' et postea locum munitio-
nibus novis lirmavit (1 Macii. 4,61; 6,7.
26; cl'. Ant. XII. 7,7). Non multo posl
Lysias cuni niulliplicato excrcitu redux
altéra clade apud Bcllisuram affectas
est ï2 Macb. 11,5 ss. cf. Cornely,\n-
; lismo eunuchi « in vicesimo quarto mi-
Irod. II. nuni. 157; Paf?-isi, De consensu
utriusque libri Macli. p. 214. 263). Anno
163/162 Antiocbus V. Eupalor Retbsura
potitusest(l Mach. 6,31. 49. 50; 2 Mach.
13,19. 22; cf. Ant. XII. 9,3-5; Bell iud.
I. 1,5). Syri quoque urbem munitionibus
lirniarunt eanique tenucrunl sicut et
arcetn hierosolymitanani, eliani post-
quam lonathas Hierosolyniis potitus est
(1 Mach. 9,52; 10,14; cf.' Anl. XIII. 1,3).
usque ubi baptizavit domnus Philippus
Macli. 4,29 LXX eunuchum, milia sedecim; inde usque
Terebinlum, quod appellatur ilex Mam-
bre, milia duo; do Terobinlo usque ad
speluncam duplicoin, ubi rcquiescunl pa-
triarchae, milia qiuilluor; de spelunca
duplice usque in Hebron milia duo ».
Eiusdem Iradilionis antiquae de bap-
liario ab Hierusalcm iuxta Ebron » men-
lioncm l'acit anno 1137 Petrus diaco-
nus, coenobii Casinensis bibliothccarius
eamquc ex recentioribus dcfendunl
Rfiumer, F. de Saulci/, Gu&rin, Zanec-
chia, Heidet.
Vix dubium est, quin anliqua haec
Iradilio praevaleal opinioni medio acvo
commuuissimae, quam Liévinde Ilamme
sequitui-, illum foutcm Acl. 8,26 ss. esse
663 BETUSUR, BEÏUSURA. 666

'Ain el-Uaniye inlcr Icriisaleni et Khir-
bct Biltir iuxla viaiii lerream, qiiae lio-
die a lerusalem loppeii decurrit. Obii-
ciunt enim coiilra priorem traditionem
Belhsur niiniurn abiïiissc a via, qiiae a
I(3rusalem pcr BeLlilclieni et Eleuthero-
pôlim Gazam versus diicebat [Riehm-
Baethgen). Censct Felten pcr illud addi-
iLim Act. 8,26 : haec (scil. via) est
viain celebriorem, quac a lerusalem per
Hebron Gazam versus ducebat, excludi
et aliam magis directam, etsi minus fre-
quentatam poslulari; simiiiter interpre-
latur fatrizi. Conccdendum est viam
per Hebron Gazam versus fuisse longio-
rem; sed non apparet, cur eunuchus
longiorem et minus directam sequi non
potuerit, ut iam Relandus bene animad-
vertit :Viac non lucre scmper recte
'<
'>km a Hebron occidentem versus. Eu-
scbius et S. Hicronymus(Onom. éd. Lag.
235,17; 104,17) loquuntur de vice quo-
dam Hclblaphu in confinibus Palaesti-
nac Aogypti site, qui neque cum
et
nostra Bethtliaphua neque cum aliis ur-
bibus Tapbua (vide s. v.) ex S. Scriptura
notis componi potcst. Pulant aliqui
déserta ïhopo 1 Macb. 9,50 a Bcththaphua non
esse diversam [Grimm ad h. 1.; Zanec-
c/ua); V. THOPO.
Utrum ilieTapbua, qui 1 Par. 2.43
intor lilios Hebron de génère Caleb filii
Hesron recensetur, aliquera nexum ha-
bcat cum nostra urbe necne, dici vix
poterit.
Cf. Robinson, Palaestina II. 700; Raumer.
Palaestina éd. 4, p. 181; Guérin, Judée III.

374-376; Survey of Wesi. Pal. Mem. III.

ductae per spatia brevissima nec opinor
310. 379; D. Zanecchia, La Palestine d'au-
isti traditioni (antiquiori) fidem ea rc
jourd'hui 1899, II. 263.
derogandam esse ». Eadem via recte
appellatur déserta, quac scil. per regio- BETHUL (Sina, BouX(i) , urbs tribus
nem solitariam et descrtam ducat {Kna-
Simeon (los. 19, 4). Eadem est, quac
benbauer). Minus féliciter Robinson bap-
tismura eunuchi transfert usque ad Tell
los. 15,30 Cesil (SiD2, BatGrîX), 1 Par.
el-Hasl inter Eleutheropolim et Gazam. 4,30 Bathuel (Sxirû, BaôouTÎX) vocatur,

Cf. Itinerarium BurdUj. apud P. Geijer,

ut suadent tum lectiones LXX lum ordo
Uinera hieros. p. 25; Peregrinatio S. Pau- enumerationis inter Eltholad et Harma.
lae 10. 11 apud Tobler et Molinier, Itiiiera Probabilius eadem quoque est ac Betbel
hieros. 1879, I. p. 25; Theodosiiis, De situ (Sx irtn), urbs chananaea a losue per-
leirae sanctae 5 apud P. Geijer 1. c. p. 139.
140; Petrus diaconus, Liber de locis sanc-
cussa (los. 12,16; LXX omitt.), ut suadet
tis apud P. Geyer I. c. p. 110; Reland, Pa- cnumeratio urbium los. 12,10 s. a me-
laestina p. 658-660; Robinson, Palaeslina 1. ridie septemtrionem versus (cf. dicta s.
360. II. 644. 747-749; idem, Neuere bibl. v. APHEC 1); eadem denique ac Bethcl
Forsch. 362; Raumer, Palaeslina e(L 4, p. 181. (S^-nia, BatOaoûp, A BatOrjX), cui David
182. 449-451; Guérin, Judée III. 287-295;
F. de Saiilcy, Voyage en Terre Sainte 1865,
post cladem Amalecitarum redux in Si-
I. p. 163. 164; D. Zanccchia, La Palestine
celeg dona de praeda misit (1 Reg. 30,
d'aujourd'hui 1899, II. 213-215; Liévin de 27), ut compluribus
aliis urbibus meri-
Hamme, Terre Sainte éd. 4, I. p. 119-120; dianis. — Denonnisi coniecturae
situ
II. 98; L. Heidel apud Vigonroux. Dict. de exstant. Opinio quac Bethul confundit
la Bible I. 1746-1749; Riehm- Baethgen, cum El usa (Khalasa) ad mcridiem Ber-
Handwôrterbuch des bibl. Alterlums I.
sabee propter cultum deae Khalasa ibi-
p. 224; Patrizi, Felten, Knabeabauer ad
Act. 8,26 S3.; E. Schurer, Geschichte des
dem exhibitum (Knobel), nunc communi-
jiidischen Volkes etc. éd. 3, I. p. 207 Sur- ;
ter relinquitur utpote sola combinatione
veij of West. Pal. Mem. III. 311 ss. 324 ss. ;
cum nomine Belli-El innitens (cf. Keii
Zeitschr. des Deutschen Pal.-Vcreins XVI. et Billmann ad les. Neque ad-
lo,3Cl).
1893, 24. mitti potcst situs Beit Via inter Eleu-
theropolim et Bethsuram, quem propo-
BETHTHAPHUA (m^ri ni3 i. C.
nunt Guérin, Judée III. 346-347 et
domus pomorum, BaiOay.oû, A BiOOaTzcpous), Surven of West. Pal. Mem. IH. 302, quia
urbs tribus luda in sccunda provincia tribus Simeon vix cousquc ad aquilonem
montis (les. 15,53). Hodie vicus Taffûh protendebalur.
(i('.7 BETIIIL. ninilZACllAHA. COS

Ailvcilc Belliel K». i;..li; a imiltis icr, Scliullz, Kfddcn, aliiquc Bclhuliam
intniirotilms oandom lialicii ac IW'tlicl invcniunt in lifil llfti iBclli llva = Betu-
rciflierrimam iii conliiiilius Mniiaiuiii o\ Xoûa) ad radiées monlis Fuqi't'a ((Jelboe)
Kphraini. in valle Dji'tliu/.
yJtVs.s Belhuliac assignat

Tril Kheihar 13 Ivui a Djeiihi (lùiganiiim)

BETHULIA lUrAoûa). i.alria IndiOi iiKMidiem versus et km a Dothaiu inler
'.)

cl urbs miinila. quaiu llulorornos, ut meridieui el orienlcm. llaud i)rocul a

ludaeaiii invatU>rot, oppiiguavit luililh
(1,7. 10::,1. Il: 8,3; 12,7; i:i,7-9; 10,
•2o. 2S Ail siliim (Icloiiiiinaiuluiii locos
. lludia
non ex Vul^ala, scd (>x Icxlu graeco ad-
diuonui?, qui plenior cl accuralior est.
Libs sila orat in niontt^ 0,10-13; 7,1.
7. 10. 12; 10,10 in vallc ad radiceni
; cinia eiusdem Tell Kheihar scplemtrio-
nionli? fous scalurieljat (7,3. 12; 12,7);
alii (juoquo fontes in url)is"vicinia oranl
0,11: 7.7. 17 Maxiuio vcro nolalu di-
. quacrilur occidentem versus a hjenîn in
gnuni osl. quod castra lloloroi'nis ad ra-
diconi uionlis iuxta fontoni posila o\-
londelianturlalitudine usquc ad Dolhain
et Helthcni (HoJuia, IJoIanion), longilu-
diue usquc ad Kyainon (Chelnion), quae
csl a facic (irâvn'i-i) Esdrelon (7,3); ex
tcxlu igiUir Dotliaiii Tell Dôthân), Bohna
[DJr Ecréme ., Kyainon iY<nnfin]
guluin lornianl, qun Heloferues urbem
ox tribus parlibus oppugnabal. Accedil
quod il le agcr, in quo Manasses mari-
tus ludilli scpullus est, inter Dolhain el
Belamon silus cral v'Srl, liaud dubie in
linibus ipsius Belliuliae (cf. 10,23
et 10,28 Vulrj.).
Aliqui nonicn Belhuliac fictuni esse
ex ipsa ratione etymologica eruere co-
nabantur explicantes voccin virgo lah- :
Tell Klieibar occidentem versus est vi-
ens Silnûr in colle silus, qucni pro Be-
habenl Raumer, Gucn'n, Misiin,
Licvin de Hamme, alii. liane liypothesiu
de Bethulia = Sânfir impngnal Couder
et ipse praeferl vicum Messilif/e in vi-
nem versus nec procul a Wir Bel'ame et
Tell D(')th('in. Becentissime vero Bethulia
montanis, quoruui duo cacuniina sunt
Djebel el-'Asl cl Sheikh Shibel atquc
agnoscilur vel in ruinis supra Sheikh
Shibel {Heidet) vel in Haraiq el-Malla ad
oricnleni vici Barid, ([uae ruinae a
Sheikh Shibel non multum absunt et
niagis ad Yâmûn (Kyanion) accedunt
Irian- {Khalil Maria, Brunengo), vel in vico
Barid [Zanecclda).
Cf. Theodosius, De Terra Sancta 3 apud
P. Geycr, Itin. hier. p. 138; Burchardus
de monte Sion, Descr. Terrae S. 6 apud
Laurent. Peregr. med. aevi quattuor éd. 2,
LXX p. 45; Adrichomius Thealrum Terrae S.
160, p. 137; mtter, Erdkunde XV. 423 .ss.;
SchuHz in Zeilsclir. der Deutschen Morgenl.
Gesellschaft III. 1849, 48. 49; Kaiden, Ein-
leitung éd. 4, num. 26G; lliess, liibel-Allas

éd. 3; Raumer, Palaestina éd. 4, p. 151;

\ve, virgo quae laliwe sacra et dedicata
est, ar.x inexpugnala, vel quod
cuit, domus ascensionis
(terra, regnum) Domini;
Commenlar zum Bûche Judith 1887,
p. 30. Sed cum nomen hebraicum non
liabeatur, etyniologia plane incerta est;
dein cum
sacer auctor alia adhibeat no-
niina locorum salis nota Esdrelon, Do-
lhain etc.;, probabile non est eum ur-
bem prlncipalem finxissc.
De situ geograpliico opinioncs fucrunt
cl sunl varias. Ab aliis quaerebalur in
tribu Simeon {Theodosius, Cabnet in lu-
dilli 6,7), ab aliis in vicinia Tiberiadis
duérin, Samarie I. 344. 350; Misiin, Les
aliis pla-
Saints Lieux III. 359-361; Lievin de Ham-
vel domus me, Terre Sainte 1897, III. 71; Surreij of
cf. Scholz, West. Pal. Mem. II. 156. 157 (Conder);
Heidet apud Vigouroux. Dict. de la Bible I.
1751-1763; Khalil Marta, Inlorno al vero
sito di Betulia in Terra Santa, Firenze 1887,
n. 9 et 10; Drunengo in Ci villa Callolica
1888, Série XIII. 9, p. 527-535; D. Zanec-
chitt, La Palestine d'aujourd'hui 1899, II.
581.
BETHZACHARA (BaiÔÇaxapfa), op-
pidum intcr lerusalem et Belhsur situm,
quo Judas Macb. a lerusalem progressus
est, ut Bethsuram ab obsidione Antio-

[lorninesWirceb. et Freteïlus apud Migne chi V. Eupatoris liberaret (1 Mach. 6,32.

i;;o,1071 et iOi4; Eiigesipims apud Mi- 33). Ex testimonio Flavii losephi (Ant.
gne 133,99o; Burchardus de monte Sion; XIJ. 9,4; Bell 1,5) locus erat
iud. I.

Adrichomius). Recentiore teinpore Rit- angustior inter fauces montium conclu-

669 UETJIZACUARA. 070

SUS cl a castris Syrorum anlc Bethsuram 15,5), urbs quae cuin Bethulia nomina-
positis 70 stadiis septemtrioneni versus tur et describitur fuisse contra Esdrelon
(Jislabat. Pugua
comniissa celebris
ibi et contra faciem campi (pii est iuxta ,

est egregio facinorc, quo Eleazarus fra- Dothain. His sine dubio indicatur situs
ler ludae Mach. elcphanlum regiis tho- aliquis prope Tell Dôthdn (Dothain) el
racibus loricatum, cui regem iasidere planiliem Esdrelon, aliis verbis in vici-
suspicabatur, inlcrfccit el pondère bel- nitate Djenîn (Engannim). Marta apud
luae oppressus intcriit. ludas autem, Vigouroux, Dict. de la Bible I. 1G98 as-
rum hostium multitudinein animadver- signat Khirbet Umm el-Bothme 3 km
teret, Hierosolyma se recepit et brevi infra Djenln situm, cuius descriptioncm
post hanc pugnam Bethsura conditiones vide apud Guérin, Samaric I. 342.
pacis ab Eupatore dictas accepit (t Mach.
BETONIM (Dijun, BoTavÉfx) , url)S
(i,43 ss.; 2 Mach. 13,23 et 'cf. Patrizi, De
consensu utriusque libri Machab. p. 287). tribus Gad (los. 13,26). Tempore Euse-
— His plene satisfaciunt rulnac Beit bii et S. Hieronymi appellabalur Botvî».
Zakarya in colle singulari inter duas vel etiam HoTesiv, Bothnin )Onom. ed. Lag.
valles posltae, quae a Bethsura circiler 234,85 et 103,14). Nunc probabiliter
10 km septemtrionem versus absunt; ruina Batne 6 km ab el-Salt inter mori-
losephus quidcm Ant. 1. c. 70 stadiascu diem et occidentem.
13 km indicat, sed alias quoque liberior Cf. Van de Velde. Memoir p. 298; Ro-
est in determinandislocorum intervallis. binson, Palaeslina 111. p. 924; Riess, Bibel-
Atlas ed. 3, p. 7 Legendre, Carte de la
;
Cf. Robinson, Neuere bibl. Forsch. p. 372;
Palestine.
Guérin, Judée III. 315-319; Survey of West.
Pal. Mem. III. 35. 108 [Beit Skaria); BEZEC (pîn, ^iÇiv.). 1. Trbs chana-
I. Fahrngruber, Nach Jérusalem éd. 2, II.

97 D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui

;
1899, II. 207 ;i^. Bultl, Alt. Pal. 1896, p. 159.
BETHZECHA (Brii^éO),
lerusalem situs, ubi Bacchides dux Sy-
rorum ex ludaca in Syriam abiturus
castra posuit et multos ludaeorum, qui
naea Adonibezec régis a tribubus luda
et Simeon expugnata (Iud. 1,4.5). Apud
Flav. loseph. Ant. V. 2,2 ed. kzese scribi-
vicus propc tur ZzUAf] (var. BsÇsxr)) et nomen regis^
'Aotovi^éôexoç (var. 'ASwvtSéÇsxoç). Bezec in
ipsa tribu luda sitam fuisse suaderi vi-
detur Iud. 1,3 « Et ait luda Simeoni
:

ab ipso defecerant aliosque de populo

fratri suo : mecum in sortem
Ascende
sibi suspectes mactavit atque in mag-nam
meam Sed his verbis etiam satisfit, si
».
cisternam proiecit (1 Mach. 7,19). Fla-
Bezec alicubi in itinere a tribubus luda
vius losephus (Ant. XII. 10,2) vicum vo-
et Simeon expugnata est. Ignoramiis
cal Brjpî^rjOw [ed Niese iii textu, sed in
quidcm, unde profectae sint tribus; li-
nota etiam Bri9ÇriGi&). Hic vicus a multis
cet enim losue in Sichem omnes tribus
{Ewald, Geschichte des Volkes Israël
Israël congregaverit (ios. 24,1) el filii
ed. 3, IV. p. 418; Riess, Bibel-Atlas ed.
Israël (in Silo) Dominum consuluerint
3, p. 7) censetur esse collis Bezetha
(Iud. tamen universum exercitum
1,1),
(BsÇeôà seu domus olivarum) a septem-
prope Sichem vel prope Silo congrega-
trione lerusalem situs, qui postmodum
tum fuisse non constat. Id ununi ex toto
urbi iunctus et inlra murum Herodis
contextu colligilur tribus luda et Simeon
Agrippae conclusus est (cf. Flav. Joseph. a septemtrione meridiem versus progres-
Bell. iud. II. 15,0 ; 19,4; V. 4,2; 5,8). sas Hierosolyma devenisse. Praeterea
Alii praeferunt Blr el-Zeit prope Beitm supponere possumus iisdem tribubus,
Bethel) inter septemtrionem et occi-
antequam meridiem versus proficisce-
dentem, alii Beit Za'ta inler lerusalem rentur, bellum cum Adonibezec geren-
el Hebron {Survey of West. Pal. Mem. dum fuisse. Unde negandum non est
111.312).
Bezec hanc ferlasse eandem esse ac Be-
BETOMESTHAIM (BsToiJiea9a([^. lu- zec 2.
dith4,6; BaiTou.aa9a([x 15,4; cf. in Vul- 2. Bezec (Bezech) tribus Issachar, ubi
gata, quae hoc nomcn omittit, 4,5 et Saul profectus de Gabaa Saulis viros
Cûl IIE/.IX. IILASIMIKMIA. (;7:i

l?r;u>l tl luda irconsuil. anloiiiiain lor- liniendam arcam (Gen. 0,14) et liscel-
• lauom Iraiiccrelel labes (ialaad al» lam Movsis 'Ex. 2,3) ac caemcnli loco
Aiiiinonilis oltscssain libt'rarol (I \\c^. iii aediticanda lurri babylonica (Gen.
Il, SU Haoc Bczoc liaïul ita miilluin al» 11,3) adhibebatur, nuiilifpie puici bitu-
lulx' transiordanica laix's (Jalaad aberal rninis in exlrema valie lordauis propc
il lli'i;. II. '.•-111; (iiiaoïviida i^iliir est Sodoinam el Goiuorriiain fuisse (>\iiiben-
lordaDt'in vt>rsiis. Teste EiiS(>liio (Onom. tui' I4.l()i. Idem duplex usus lum
(Gen.
éd. Lag. 237, 52) eranl duo viei Hezcc iii- ad navigiaaliasque res liniendas (cf. Le-
ter se vioiui cl a Neapoli (Sicheni^ 17 genda Sarçionis de Agane 1. li, Keilinschr.
mil. pass. dislanlos versus Scylhopolini Bibliolb. 111. 1,100 s. ; F/r/v. Jos('j>h. iidl.
Hetlisau). Nunc Khirbct Ibzlk inler Si- iud. IV. 8,4 .WXIV.
EÎ; 5tp[j.oviaî vEÔJv; Pliii.

choiu el Hellisan. 4,li); XX.W. 15,182 lum ad unien-

Cf. Survey of Wcsl. Pat. Meni. II. 231.
237; sed III. 36 innuilur pro Kezec 1 situs
liezha inler nieridiern el orienlem a Lydda-,
eosdem silus pro duplici Hezec indical G. A.
Smilfi. Ilist. Ceogr. of llie Iloly Land, Plaie
I. IV. V.
etc.),
dos in aediliciis la|)ides in monumenlis
antiquis frequentissime commemoralur;
poslerioreni usum praesei-lim in Baby-
lonia viguisse, ex inscriplionibus cunei-
formibus {Nabopolassar de templo Me-
rodacb col. 2, 1 1 s. de canali Sippar col.
;

2,10 s.; Nnbuchodonosor H. Inscr. East-

BIL.IBRIS. Hac Vulgata
voce
Apoo. C.O rcdditur y.ofviÇ, quae est nien-
sura aridoruni, duos sexlarios complec-
tens, cl censebTitur lanluin" frumcùti
capere, quanlum pro pane homini mo-
dicc viventi in ununi dicm suniccret.
Bilibris (bis-libra) mensura est duaruni
librarum.
BITHYNIA iBiOjv(a\
niinoris, aimo 74 a. Chr. ditioni roma-
nae allributa. Auguslus eam provinciani
proconsulareni consUluil ita ut septem-
Irionem versus exlenderetur usquc ad
Pontuni Euxinuni, orienlem versus Pa-
phlagoniam attingeret, occidcnlem ver-
sus Bosporuni thracium, Proponlidem
et Mysiam, meridiem versus Phrygiam et
Galatiam. Ceterum variis .temporibus
fines Bithyniae multum variabanl 'cf.
Pauh/-Wissou-a, Real-Encycl. der klass.
Allerl. 111. r)07 ss.;. Pauius etTimotheus
cuni venissent in Mysiam, lenlabant ire
in Bithyniam et non permisit eos Spiri-
lus lesu (Acl. 16,7). Al religionem chri-
in
India-Off. col. 4,11 s. 23. 33. 42; col. 5,2
s. 29; col. G,2. 31. 60; col. 7,63; col.
8,50. 56 etc.), testimoniis velerum (Hero^/.
1,179; J>lin. XXXV. 15,182 etc.), ruinis
ipsis superslilibus omnino constat. Prae-
terea biluminis usus mullus in medicina
veterum cral {loseph. 1. c; Dioscur. Mat.
med. 1,99; Plin. 1. c. 178 ss. etc.) atque
reg-io Asiae apud Aegyptios etiam in condiendis ca-
daveribus adhibebatur. Praecipuc autem
inveniebalur in locis illis quae S. Scri-
plura indicat, in Babylonia scil. [Herod.,
Dioscur., Plin. 11. ce), ubi etiam nunc
praesertim apud Hit magna bituminis
copia reperitur, el maxime in mari
Mortuo, quod ex abundanlia huius mi-
neralis nomen lacus asphaltitae accepil
et cuius magnam bituminis copiam
scriptores ac viatores omnes usque ad
nostram aelalem describunl (v. MAHE
MORTUUM).
Cf.E. Robinson, Palaestina II. 463-6;
III. 168. 781-8; C. RUter, Erdliunde XI. 749-
58 G. RawUnson, Five greal mcnarcliies éd.
;

slianam mox ea in regione quoque flo-

4,1. 38 s. 220; Wilkin.son-Birch, Manners
riiisse concludere licet, quia Petrus and Cusloins III. 482-5 Lcunis-Senft Syno- ;

priorem suam epistulam etiam eleclis psis III. 1 p. 895-7; Ncnimann-Zirlicl, Elein.
advenis Bithyniae dedicat(l Petr. 1,1). d. Minéralogie éd. 13 p. 770. 771; F. Zirkel.
Lehrb. d. Pétrographie cd. 2, III. G37-43.
BITUMEN hebraice -^Ei (Gen. G,14;
L. FONCK.
assyr. kupru) el l^n audit, el a Grae-

cis (îaiaXtos vocatur. Est maleria nigra, BLASPHEMIA in universum est

letri odoris, pici similis, quae vel in contumclia, calumnia, maledictio, op-
statu solido vel in forma liquida inveni- probrium quod alleri verbis iulertur;
tur. lu.xta S. Scripluram praesertim ad ita : noli timere op])robrium lioiuinum
073 BLASPUEMIA.
et blasphoniias coriim ne mcliiatis (Is.
51,7) et :dcdi Israël in blaspliemiani
Is. 43,28) aliis scil. gcntibiis; cl". 2 Reg.
21,21; 1 Par. 20,7; Ez. 5,io cris op- :
probrium et lilaspbemia,
stupor in genlibus (cf. Sopb. 2,8). Simili
modo accusatur Act. 6,11 Stephanus
dixisse verba blasphemiae in Moysen et
in Deum. Neque ab ca acceptionc alie-
num est quod apostolus de se dicil
blasphcmaniur et obsecramus (1 Cor.
4,13) et non (sicut blaspbemamur et si-
cut aiunt quidam nos dicere) faciamus
mala, ut veniant bona (Uom. 3,8) et
non ergo blasphcmetur bonum nostrum
(Rom. 14,16); si ego cum g'ratia parti-
cipe, quid blasphcmor (1 Cor. 10,30)?
Sed speciatim dicitur de eo quod maxime
impie et contumeliose contra Deum pro-
de opprobrio quo divina maie-
l'ertur,
stas lacessitur et proscinditur. De tali
facinore fertur lex qui blaspbemaverit
: scindere, praesertim audila in Dominum
nomen Domini, morte moriatur; lapidi-
bus opprimet eum omnis multitude, sive
ille civis, sive peregrinus fucrit (Lev.
24,16) et Core, Dathan et Abiron dirupta
terra perierunt quod blaspbemaverint
Dominuni (Num. 16,30. 32). Rabsaces
Dominum comparans cum diis blasphe-
mavit(4Reg. 19,6; Is. 37,4). Sceleribus
ludaeorum fit ut nomen Domini
bus blasphemetur (cf. 2 Reg. 12,14;
52,."); Rom. 2,24); ipsi impii
blasphemias in Dominum iactare non
verebantur; cf. Is. 1,4; 5,24; 1er. 23,17;
Ez. 20,27; Neh. 9,18; sed condemnati
erunt omnes qui blaspbemaverint te
(Tob. 13,16). Pii autem de tali iniuria
Deo illata indignati precantur ut Deus
sanctitatem suam et potentiam ostendat
blasphèmes puniens mémento blasphe-:
mias eorum et ne dederis eis ut perma-
neant (l Mach. 7,38) et invocabant
Dominum, ut memoraretur blasphemias
nomini suo illatas (2 Mach. 8,4). ludas
Mach. precatur nunc dominator coelo-
: causam ipsorum promoverel.
rum mitte angelum luum, ut metuant
qui cum blasphemia veniunt adversus
sanctum populum tuum (2 Mach. 15,23.
24).
Fidem Deo denegare est pariter
summa quaedam in eum iniuria. Quare
apostolus de suo conatu quem olim
adhibuit ut Christianos a fide averteret
BLASTUS. 074
dicil compellebam blasphemare (Act.
:
20,11) et se ipsum dicit fuisse prius
blasphemum (1 Tirn. 1,13) et hacreticos
tradil satanac ut discant non blasphe-
exemphim et mare (1 Tim. 1,20). Ciiristus autem vo-
cal blasphemiam in Spiritum sanctum
summam illam pharisaeorum malitiam,
qua opéra divinilus facta per diabolum
lieri calumniantur, ut lidem populi in
: lesum Dei legatum suffocent (Matth.
12,31 quod peccatum non iri remissum
;
aftirmat).A pharisacis et scribis Chri-
stusquoque accusatur blasphemiae, cum
: peccala remillit (Matth. 9,3), cum de se
ut Deo testimonium reddit (loan. 10,33),
cum se coram Caipha profitelur Messiam
etFilium Dei (Matth. 26,65); qua « blas-
phemia » audila ponlifex summum si-
mulans dolorem scidit vestimenta; erat
cnim moris ludaeorum ad significatio-
nem doloris et indignationis veslem
blasphemia; ita leg-ati Ezechiae régis
propter blasphemias Rabsacis scissis
vestibus redeunt ad regem (4 Reg. 1 8,37) ;
ipse Ezechias scindit vestimenta (4 Reg.
19,1 Is. 37,1). Bcstia illa in Apocalypsi
;
quac bellum facit sanctis Dei, habet no-
mina blasphemiae super capita septem
etaperit os suum in blasphemias (Apoc.
a genti- 13,1. 5. 6); homines autem pessimi blas-
Is. phémant Deum prae doloribus et vul-
ludaeorum neribus, quibus iusto Dei iudicio pu-
niuntur (Apoc. 16,9. H, 21}.
I. KNABENBAUKR.
BLASTUS BXaaxoç), praefectus cii-
biculo Herodis Agrippae I. nepolis He-
rodisMagni; quo usi sunt intercessorc
Tyrii et Sidonii apud Herodem, cum is
contra eosgereretinimicitias(Act. 12,20;.
Quomodo eum in suas pertraxerint par-
tes (TtefaavTs;), non indicatur; videntur
aulicum muneribus, ut fieri solet, in
suas partes adduxisse, ut apud regeni
Dicitur ille
ô ÈTît-coû xotTwvo; Tou ^(xatkiwi i. e. cubicu-
larius régis; nam haec est notio usitata
/.oitGjv'oç i, e. cubiculi, conclavis (cf. LX.\
lud. Reg. 4,7; 13,10; Eccle.
15,1; 2
10,20 etc.). Ita communiter; alii acci-
piunt vocem de gaza (cf. Dio Cass. 61,5) :
praefectus tliesauro, aerario regio. Quae
explicatio improbabilis est, quia etiam
LEXICON BIBUCUM I. — 22
(17.") ULASTl s. IIONII'OUÏUS (.71.

xoiT(oviâp/r,î. xoiTiovÎTr,; cliciliif ilc CUliifU- ToO). si'cundus lilius Asel ex poslcris

laiiu. Noinen Ilxiaro; oliam ii> inscriplio- Saui (1 Par. 8,38; 9,44). LXX Bochi'ii

iiilms i'Oi>oriliii' iCurps. lii-ir. allie. commune laciuiitv(>itonl('s li/.ri-

iiniiicn :

MYM s.K cam primog(Miilus eius et numerum sex

lilionim Asel eompient addcnles scxtum
BOANERGES hoavr.oYJç, UoavspYEç)
liiiiim'Aai, (piem Icxlus hcbraicus et
Mari', il.!"; : lilii lonilriii, «piod noiurn
Vulgala ignoi'anl.
Chiisliis liliis ZoluMlaei, lacoho cl loanni,
imittwtiil. Kiiis uoininis ralioncin iT\)C- BOEN \. ABKMiOEN.
liinl \ol ex iiKlolo ooruiu rervcnliorc
(cf. Marc. 9.37; 10,3o; Luc. 9,34; i
BOKIM (Dijiin cum articule ; Vulg.

loan. 2,22; 3,8; 2 loan. 7-11) vel ex clo- hicus llenlium sive lacrymarum, LXX
(luoutia tonalité ctpi-aedicalionc ardenli. Tov KXajOjAwva, KXxuO[xwv£;l locus igno- ,

Vo\ ip^a cxplicalur ex tt;a") i;!, cl mo- lus proi)e (lalgala (v. (iALGALA 1) ad
oricnloin lerielio situs, ubi filii Israël ab
rilo quidiMU. cum
sliwa mobile iani
angclo Domini de inobcdicntia repre-
apiid LXX in noniiniiuis propriis plena
bensi flcvcrunt et bostias Domino, immo-
vocali saope oxpriinalur (cf. Boadp, Zo-
et N7i*a legilur
laverunt (lud. 2,1. 3). LXX addunt locum
poSiôsX, roôo).(a5 olc.)
fuisse prope Betbel, Itù BaiOïiX, unde in-
Moaaaôa(apud Slrabo7iem XVI. 2,44). Ne- nucrc vidcntur alterum locum (lalgala
que opus est pro *i»;i cum aliquibus aquiloncm versus a Hetbcl noc procul a
aliam sultstituerc vocem (731 ira?) nam ;
Silo >. (iALGALA 2). Neiiue dcsunt in-
Ca-| iiodic lingua vulgari in
adliiic in
terprètes, ([ui locum flenlium prope Silo
Syi'ia adhibctur noiionc tonilru cf. Vo-
quaerant, ubi tum fuerit arca Domini.
cabulaire arabc-lVançais, Heyroulb 1883 Nominatiu^ autem isle locus iamlud. 2,1
s. V. quare ea notio in lingua populari
;
Bokim sive proleptice ab eventu nar-
exsislorc potuit lomporc Cliristi, elsi
rando sive quod nomen Bokim iain pri-
libri< nequit demonstrari; ceterum cf. dcm babucrit, sed eius ab illo facto no-
Knahenbauer, Connn. in .Marc. p. 99 s. vam acccpcrit intcrprctationcm (cf. F.

BOCCI (,'p2). 1. Filius logli, princeps de llummelaucr ad b. 1.).

ex tribu Dan, cum aliis principibus ex BONI {111, Bavf). 1. Levita de slirjtc

.«^inguli? tribubusoleclus, ullerram Cha-

Merari inter maiores Ellian enumeiatus
naan filiis Israël divideret (Num. 34,22; (1 Par. 6,46 [31]).
lAX Bx/.y.(p .
2. Levita, unus ex maioribus Semeia
Sacerdos, filius Abisue nepotis
2.
incolac Icrusalem post instaurationem
Eleazar (1 Par. 6,o. 31; iiebr. o,3i et 6,
(Ncb. Il, 13; B cl A omitt., N Bowaf).
36), inter maiores Esdrac enumeratus
(Esdr. 7,4); LXX Boxzî. Utrum fueritpon- BONIPORTUS (KaXot Xtaévsç) , statio

lifex necne, non constat; Flavius lose- quacdam portus in meridionali li-
vel

phus cum cnumerat inter pontifices torc Crelae insulae liaud procul ai) urbe
(Ant. V. 11,0 éd. Niese Bo/./.i), sed alibi Tliala.ssa situs, ubi navis, qua S. Paulus

(Ant. VIII. 1,3 éd. Niese Bo/.fa?) inter Homam vebcbatur, per aliquod Icmpus
eos, qui vitam cgerant privatam eo tcm- consislcbat; sed cum portus liic non es-
pore, quo ponlificalis dignitas in Illia- set ad biemandum aptus, centurio contra
mari domum translata ibi inansit. S. Pauli consilium statuil inde ad me-
liorem portum Pboenicen navigare ^Act.
BOCCIAU (Topz, Bo-j/.îa:, ,
levita,
27,8 ss.}. Narrât Pococke se invenisse
unus de filiis Heman, princeps sextae duobus milliariis gallicis orientem ver-
classis cantorum (1 Par. 23,4. 13). sus a promontorio Matala parvum quen-
BOCHRI (i"i33, Bo/opf), pater Seba dam maris sinum, quem Graeci vocarint
XiaÉvaç Atque sinus iste bodie
xaXoûç.
illius, qui seditionem in David movit
quoque vocatur Kalo-Limnioncs (rectius
(2 Reg. 20,1}.
'.s<MS Kaius Limniones) situs est a pro-
;

BOCHRU ('izi; LXX -oojkStozo; aù- montorio .Matala scu Lilbinos orientem
()77 BONIPORTUS. BORIÏU. GTS

versus, ab urbe Tbalassa seu Lasaca oc- a vcrbo "112 scparare, iruindarc. Ean-
<:identcm versus. dem origineni et significationem liabet
"lii nin). (pio item ad lavandum (lob
Cf. Pococke, Beschreibung des Morgen-
7?.
9,30, Vulg. velut mimdissimac) et ad
landes, Erlangen 1771, II. p. 361 /. Smith, ;

Tlie voyage and shifwreck of S. Paul éd. 3,

purganda mctalla utebantur (Is. 1,25,
Londoii 1866; F. Vujouroux, Le Nouveau Vulg. ad purum; liaud improbabiliter
Testament et les découvertes archéologiques P. de hagarde, Armen. Stud. 410, alii-
1896, p. 329-332; E. Jacquier apud VUjou- que coniciunt legendum 132 '< in for-
roKX, Dict. de la Bible I. 1847-1849.
nace »). Alias in gencratim munditiem
BONNI (ija). 1. Gadita, vir fortissi-
désignât (2 Reg. 22,21. 25 etc.). Ex ver-
nius in exercilu Davidis (2 Reg. 23,36; sion] bus antiquis LXX in Malachia r.oicn

LXX u'ib; raXaaS8î, Viilg. Bonni de Gadi). ::Xuv6vTojv et similiter in leremia T:o(av

Loco parallèle l Par. 11,38 corruptc le- vertunt, in duobus aliis locis autem y.a-

gitur Mibahar filius Agari; sedinia

: Gapat'5(Iob) et £?ç xaOapov (Is.), uti eliaiu

ad nomen pracee- Peshitta etVulgata; in Icremia et Mala-

corruptum ex m'ïa
chia textus syriacus Nnni: i. e. sulphur
dens pertinet de Soba et pro iian~"|a,
:
habct (cf. I. Lôw, Aram. Pflanzennamcu
legendum est nan ijn. p. 43), forte merainattentione, ut putat
Celsius (Hierob. L 453) ex confusionc
2. Vir ex posteris Phares de tribu luda,
Par. 9,4; LXX Bouvî), Kethib legit similium vocum; sed iuxta Payne Smith
(1
(Tlies. syr. 1673) et I. Brun (Lex. syr.
jaiJ3, sed ultima syllaba est praepositio
228) NniIlD etiam herbain saponariam
•ja ad sequeutia pertinens : de ("ja) filiis
seu plantam alcalinam significat (cf.
Phares. etiam Field, Hexapl. Auctar. ad 1er. 2,22),
3. Bonni (i^a, LXX ulrjç), levita tem- Cum LXX et S. Hieronymo (in 1er. 2,22)
père Esdrae (Neh. 9,4) ; idem nomen le- multi auctores talmudici et arabici (ap.
gitur inter signatores foedcris (Neh. 10, Celsium 1. c. 459-453) ac plerique reccn-
15 [16]; LXX 10,14 Bav!). tiores borith herbam dicunt, ex cuius
cineribus sal alcalinus (arab. qali) prae-
BOOZ {VJ2, Bo6Ç), filius Salmon ex
paratur, qui olim locum saponis antiqui-
Rahab (Matth. 1,5), homo probus et di-
tus ignoli tencbat atque nunc ad conti-
ves in Bethlehem, qui Rutb Moabitidem, ciendum saponem adhibetur. Eiusmodi
viduam filii Elimelech cognati sui, béni- autem hcrbae, quae auctoribus arabicis
gne adhibuit et uxorem accepit, ex qua pracsertim ushnnn et ghassnl audiunt,
genuit Obed. Ex Obed aulem descendit magna copia variisquc speciebus in
Isai pater David (cf. Ruth 2,1-4,22; Oriente crescunt, noniine generico Salso-
1 Par. 2,11. 12). Cum Booz dicalur ge- laceae seu Chenopodiaceae dictae; ex
nitus a Salmon de Rahab, tempus eius quibus ushnân Arabibus hodiernis esl
ad terram Palaesti-
initiunî ingressus in
Arthrocnemum glaucum Delile et Anaba-
nam erit référendum; undc quoque se- ds articulata Forskal {G.E. Post, Flora of
quitur inter Obed et Isai plura menibra Syria p. 686. 692; cf. E. Boissier, Flora
omitti, id quod in genealogiis satis fre-
orient. IV. 932. 970) ghassûl autem Sa-
,

quens est (sicut apud Matthaeum inter

licornla fruticom Linné {Post p. 686 cf. ;

lorara et Oziam très reges omissi sunt :

Ochozias, loas, Amasias).
BOOZ columna
BOREAS V. YENTUS.
BORITH (nna) in s.
Boissier IV. 932 s.), ac praeterea ex or-
dine Ficoidearum Mesembryanthemum
v. COLUMNAE. crysfallinum Linné et M. nodiflorum L.
atque Aizoon hispanicum L. (P. Forskal,
Flora aeg.-arab. p. 98; cf. p. 70 s. de
Scriplura si-
Suaeda monoica; Post p. 326 s. cf. Bois- ;

gnificat rem quae ad lavandum corpus sier II. 764 s.), benique nomine Qali,
(1er. 2,22, Vulg. iierba borith) et pan-
quod Liniié praesertim Salsolae Kali at-
num (Mal. 3,2 Q^Dn^n mil Vulg. herba
tribuit Arabes Salicorniam herbaceam L.
fullonum) adliibebatur; nomen derivatur désignant (Post p. 686). Alia praeterea
I
(ni» 680

MOinina oisilcm ac >iinilil>iis plaiilis lii- Ims piisccndis couvtMiii'nlioi'cs praodi-

lnuml Post il», '.lai ss.i, (juas ilili},^>nt(M' lanhir, uli iSasan ^N'uni. 32, i. Cf. Drul.

coniiuiriml v[ (ia/.ao, IlitM'osolvmis, Noa- 32.14; l»s. 21 122J, 13 Vulg. lauri pin-

poli Saliiilus) , Dainasci, alil>i sapona- gut'.';; \\n. 4,1 Vidg. vacca(> pinguos) cl

liis vondiint. Saron I Par. 27,29; Is. Ci), 10 VuIq.

(•anii)esliia; cf. S. Ilicron. Cominonl. in
de hoc iisii .\ralnim /.. Jttnnrollf,
Cf. h. l.,\ Praocipuc in i)ascnis snb divo
Reise. Kranklurl 158î. I. 3.-> .ss. /•'. Uns- ;
grcgcs pascobanlur (Num. 22,4; !s. 7,
sehiuisl. Rt^'ise, Rostock 1762, i9i) U. 1. Seel- ;
2.") etc.); hieniali vero leniporc in slabii-
zen, Reisen cd. /•'. h'iuse, I. 271» s. ; C. liil-
lis ad praesojjia nulriunlur '2 Par. 32,
lei\ Erakiinile XVII. 2.131)0-2; cf. XIV. 3'i4.

778. 8:r; XV. 1,514. :.5'.>. ,S92. 6<.)4 elc. De 28; Prov. 14,4; Is. 1,3; Luc. 13,15), ubi
varii* ]>lantis nominalis
praeler auct. cf. liorbas conicdunl ac foenum et « coni-
cit. Eiii/lt'i-rrantl. Naliul. Pllanzenfam. niistum inigma » (Is. 30,24 yian S"'Sn.
II. 1 a. p. 76 .s. 82 s. 85-7; III. t b, p. 38
— forlassc fiinnontuiu roccns cum sabî
43-51. De horilii generaliin v. /. //. Ursi-
vus, .\rboieU bibl. coiilin.. Norimbergae
mixtuni; cf. lob 6,:\ Vidij.praesepe plé-
1699.180 s.; /. M. l.anf/c. Disserl. bolanico- num; ib. 24,(1 Vulg. non suum).
thcol. de herba Borilh, .\lldor(i 1705; 01. 3. L'sus multiplex boum in Scriplura
Riiillx'c/,-. Do Borilli fullonum (Purpuram mcmoralur. imprimisad arandum adlii-
esse!), Tpsaiis 1722; ^f. Ifillrr. llicropJiyt. bcbantur, unde ipsum nomen -ipi " ara-
II. 67 s.; /. D. Micliaelis, Comment, soc.
scientif. Golling. a. 1758-62, praei. 6 et 7; id. tor » dicluin supponunt (Fr. Hommel,
Suppl. ad lex. bebr. 229-32 E. F. K. Ro- ; Namen d. Sàugetb. p. 223, al.) (Deiil.
seamiiUer. Bibl. Alterlh. IV. 1, 112-4; 22,10; 3 Reg. 19,19 ss. lob 1,14; Am. ;

/. Dunx, Bibl. Nal. Science H. 554 s.; P. 6,13, ubi loco anpsn [Vulg. in buba-
CuUrera, Flora bibl. 172 s.; H. R. Tri-
slmni, Nat. Hist. o( Ihe Bible éd. 8,480-2; lis) fortasse D"» 1p3n cum Michaelis aliis-

p. Schc'jg, Bibl. .\rcbaeol. 2il-3. que legendum Legc autcni

L.
BOS aliaque gcriRris bovin! animalia,
quae in Vulgala eliani armenlum, bubn-
lus (Am. G, 131, îuvenculus, taurus, vacca,
vitnta, vitulus appeliantur, variis nonii-
est; etc.^; in
FONCK. l)robibitum erat, cum bove simul et
asino arare (Deut. 22,10). Praeterea ad
Iriturandum (Deut. 25,4; 1er. 50,11;
1 Cor. 9,9 etc.), ad trabenda plaustra
(Num. 7,3. 7; 1 Reg. 6,7 etc.) alque ad
alios lal)ores utiles erant. Deinde grcges

nibus hcbraicis designanlur. lacetbutyrum ac forlasse (Uiam caseum

1. Imprimis">pn, nomen collcctiviun, ad victum ministrabant v. RUTYHUiVl,
(lASEL'S, LA(^). Deniiiuc in sacris hostiaiu
boves in gcnore, liu? (cliald. lin Dan.
praecipuam (v. HOSTIA et VlCïIMA;
4,22. 29; 5,21; et=lSN(seii potius, pliir.
cibumque gratum occasionibus festivis
D-sSnM singula animalia significat. Bos pracbebant. Nam carnis bovinae ac vc'l

l'orlis ac iiivenis "!2, iuvenca .TIS, vilulus magis vilulinac Israelitae satis amantes
vidcntur fuisse (Gen. 18,7; 1 Reg. 14,32;
S;" ac vitula rh"J nominanlur. Praeterea
28,24 etc.i. Vox autem bebraica 1SX2?N
in libris poeticis boves eliam l'nx et
(juam S. Hieronymus 2 Reg. 6,19 carnem
si-^Ss audiunt. In libris vero graece scri- bubulam et 1 Par. 10,3 camem bxihalam

ptis nomina ^oîiç, ^ojv.ôX-.sc, lîootjYwv, verlit, ignotae videtur significationis

oiaaX'.;, /.T>ivr, ,
|j.6'37.o; OCClUTUnl ; L.XX (V. P. de Lfigarde, Mitteiluugen I. 214).
praelerca -a-ipo; adhibet. 4. Hodic quoque in Palaestina boves
2. Magnum boum numerum iam pa- ul)iquc babcntur, licet grèges maiores
triarchae in gregibiis suis alebant (Gen. extra planitics maritimas, galilaicas, se-
12,10; 18," etc.; atquc etiani postca bo- plemtrionales et transiordanicas raro vi-
ves simul cum ovibiis magnam israeliti- deantur. Sunt autem generatim anima-
cae opulenliae parlem constiluebanl lia satis vilia tenuisque staturae, fortasse

Deut. 8,13; 2 Weg. 12,2; lob 21,10 etc.). ex eo quod incolae eis curam nimis ne-
Aliquac praeserlim regiones islis gregi- glegentem impendunl. Usus fere idem
C81
est, al([Lic in libris sacris descril)itur,
praesertim in colendo agro bos opcram
suam ulilissimam forlis, diligens, pa-
tions praeslat. Praecipue illud l)OS ad
arandum » etiam nunc valet, nec raro
contra Lcgeia asino iunclum invcnics.
At raris tantum occasionibus, ac vix ex-
tra tubes, incolae carne bovina vescun-
tur. Praeter bovem ordinariuni (Bos tau-
rus Linné) etiam Bos huffdus L. in
partibus I^alacstinae septemtrionalibus
adhibetur [H. B. Tristram, Fauna and
Flora of Palestine, p. 7; Leunis-Ludwig
Synopsis éd. 3, I. 1 p. 244 s.).
Cf. Sam. Bochcn\t, Hieroz. I. 274-416,
éd. Rosenm. I. 268-4*51 Blas. Ugolini, De re
rust. Hebr. II. 8-19 in Thés. ant. XXIX. 94-140
E. F. K. liosenmuUer, Bibl. Alterth. IV. 2
|). 59-72; H. 0. Lenz, Zool, d. ait. Griechen
u. Roiner p. 238-50; L. Leaysohn, Zool. d.
Tahnuds p. 129-34; H. B. Tristram, Nat.
Hist. of the Bible éd. 8, p. 67-73; /. G.
Wood, Bible Animais, London 1876, p. 101-
15; ^. E, Brehm, Tierleben éd. '3 Pechuet-
Loesche, III. 290-329 Fr. Hommel, Namen ;
d. Saugeth. p. 221-30. 353; P. Cultrera,
Fauna bibl. p. 84-108 0. Keller, Thiere des
;
klass. Alterth., Innsbiuck 1887, 53-65; P.
Schecjg, BibL Archaeol. p. 75-78; A. Otto,
Zur Gesch. d. tilt. Hausthiere, Breslau 1890,
p. 61-5. —
Praeterea de historia nalurali,
ac praesertim de origine bovis domeslici cf. L.
Riitimeijer, Fauna d. Pfahlbauten 130-49; id.
Versuch e. nalurl. Gesch. des Rindes, Zu-
rich 1867; var. dissert, auctoribus A. o.
Frantzius (Archiv. f. Anlhrop. X. 1877,
129SS.), /?. Hartmann
throp. 1878, 202 Nehriiu/ (ib. 1888, 222
ss.),
ss.), L. Riitimeijer (ib. 550 ss.) etc. De
bubus ap. Babylonios et Assyrios cf. A. H.
Laijard, Monuments of Nineveh I. 20.58;
II. 26. 35. 60 etc. W. Houghton in Trans. Soc.
; sed appellalivum in significalione cam-
Bibl. Arch. V. 1877, 42 s.. De bubus
aegyptiis v. /. Rosellini, Monum. civ. I.
240-81; R. Lepsius, Denkm. II. 9. 31. 91.
102. 131. 132 etc.; Witkinsoïi-Birch, Man-
ners and Customs II, 75 ss. 446 s. ; III. 305-
8 etc. ;R. Hartmann ap. /. Dûmic/ien,
Resultate I. 29 s. W. M. FI. Pétrie, Me-
; recensetur. Eandem Mesa rex Moab in
dum pi. 9. 12. 18.24.
Aegypten 579-84, cf. 334. 515 etc.
BOSES (yïil, Baasç)
aller ex ducbiis scopulis quasi in
dum dentium hinc et Inde praeruptis,
(lui erant inler duos ascensus vallis in-
GH2
ac tcrpositae ( Wndi Suweinll), pcr quos lo-
natbas cuni arniigcro suc transire nite-
baturadstationeni Piulislliinorum (1 licg.
<( 14,4); unus scopulus prominens erat ad
aquiloneni e.\ adverse Maclimas, aller ad
ineridiein contra Gabaa {14,.o). Boses
igilur, qui prior nominatur, erat ex
parte Macinnas (Makhmâs) aller qui
;
erat ex parte Gabaa {Djeba') vocatur ,
Sene.Guc/'m (Judée III. 64) referl ulrum-
quc asccnsum ex W'idi Suweinît inler
Makhmâs et Djeba' esse valde praeru-
pluni et ex utraque parle coliem saxo-
suin eminere. His narralio biblica optime
illuslratur.
; BOSOR est nomen trium urbium ter-
; rae Iransiordanicae. Praeterea in LXX
Bosor saepius legitur pro Bosra, ex que
dilTicultas non exigua exoritur varias
nrltes l^ene distinguendi.
1. Bosor (lï3, Boa6p), urbs refugii in
tribu Huben, levitis de slirpe Merari
concessa (Deut. 4,43; les. 20,8; 2i,36
LXX, Vulg., scd hic versus 36 deest in
multis hodiernis editionibus lextus mas-
sorelhici; 1 Par. 6,78 [63]). Describilur
Dcul. 4,43 et los. 20,8 sita in deserto
(ISTa), hinc iam magis orientem ver-
sus, altanien etiam in terra campestri
(ityic) i. e. in planitie montana Moab,
quae a deserto occidentem versus exten-
dilur; eadcni duplex indicalio silus los.
21,36 LXX, Vulg. deprehendilur, ubi
(Verh. d. Ges. f. An-
mendosa hodierna inlerpunctio corri-
— genda et distinctio commalis non ante,
sed post Misor (Miaô)) collocanda est, ita
ut Misor non sit nomen proprium urbis,
— pestris; cf. de Rossi, Var. Lect Vet. Test.
IL p. 96-106. Eadem probabilius est
urbs, quae 1er. 48,24 vocatur Bosra
(mïn, Boa6p) elcum Carialhaim, Belhga-
mul, Belhmaon inler urbes Moabitarum
28; A
27. Erman, inscriptione sua (lin. 27) gloriatur a
se exslruclam esse. Apud Eusebium et
L. rONCK. S. Hieronynium (Onom. éd. Lag. 232,55;
102,15) collocalur in deserto trans lor-
appellabatiir
dancm, in sorte tribus Buben, ad orien-
mo- talein plagam lericho. Quod aulem ab
iisdem auctoribus addilur « haec est
:
Bostra nietropolis Arabiac », haud dubie
(>s:{ HOSOR. {\H',

erroniMiin (>s( ; nain Hosira Craecorum cl sor proptcr addilum in descrtum esse
Honianoiinn in Anranitido /fauri'nv ni- caniicm cum Bosor Bubonilarum in dc-
niinni alirsl a linilnis lril>ns Riiltcn, iiniiu^ seiln sila.
l'oita^si" oUani a linilnis Moiili; iiisni>(>r 4. Bosor (2 I>etr. 2,i:ii non urbis, sed
«Inltiinn csl Bostrainill(tloni|)oroantii|iiis- viri noMien est scil. Beor jtatris Balaaiu;
Pro noslra Iktsor a
sinio iain ox^litisso. V. BKOU >.

nonnnllis proponilnrsilns Qasr cl-lksher

prope Dibi'm Dilion inler nici'idicni cl
BOSPHORUS Abd. 20) v. SKi'ilA-
UAI».
nccidonlom.
BOSRA in Vidgala (>si nomen Iriiun
Cf. D. Zaïiecchia, La Palostine d'aujour- urbiuni Iransinrdanicai-uin.
d'hui 1899, II. 102, qui hanc liosor cum
1. Bosra ,T<J»2, Boaôopa , ui'bs Mii-
Hosra Is. 3i,6 eandem esse coniicit; l.egcn-
(Ire apud Viijouroux, Dict. de la Ribie I. maeae, palria b»bab liliiZara et régis
Kdom post Behi iiliuni Beor (Gcn. 36,33 ;

1 Par. 1,44). Ut in aliis locis stalim expli-

2. Ho>or (Bo36p url»s nuinita
,
lordanoni (1 Macii. :>.2(). 30); cnm nuiiU
o\ Indaoi-i a iienlil>n? vi opprinici-onlnr
in Rarasa et Hosor et in Aliniis et in Cas-
phor ol Mai^olh cl Carnaini, Iiidas Maclia-
haeu? cl lonaliias Iratcr eius post iter
triuni diernm Galaad ad illas
pci' Icrrani
nrl>cs se conveilnnl casque expugnant.
Adcst qnidcin magna ol)SCurilas quoad
itcr ludac Mach. cl qnasdam illarum ur-
iiinnï. Legendro apnd Vigouroux, Dict.
de la [{ibic s. v. Rosor 2 et 3 cnni magna
|)rolialiilitalc ag-noscit iianc Bosor in
Busr cl-Harlrl regionis el-Lcdjfi propc
l(M"minnm mcridiaimm ciiisdem i^egio-
nis; idem suadct Hiesa, Bibcl-Atlas éd. 3,
p. 7. Aiii tamcn (l\eU ad \ Mach. 5,26;
Billmnnnnd Dent. 4,43) hanc Bosor ean-
dem esse dicunt cnni BOSOi\ urbc rcfugii
trans
candis versiones LXX et Vulgata rectc in-
tellegantur, notarc iuvatvoceni hcitrai-
cam a radiée lï2 cohihiiit, arcuit, inacces-
sum fecil explicari septum, ovile et locunt
munitum (Gesenius, Thésaurus p. 230).
Apud Is. 34,6 Bosra (L.\X Bo36p) una cum
terra Edom e.xhibetur vclul victima, cu-
ius inunolalione ira Dcîi est placanda el
iustitiae eiussatisfaciendum. Formam ac
lypum omnium inimicorum Messiae iidem
E(lomilae prael)ent ts. 63,1, ubi Messias
proponitur velut tiiumphator venions de
Edom, tinctis vestibus de Bosra (LXX
Roa6p). Deslruclio Bosrac ex stabiii Dei
décrète annuntiatur 1er. 49,13 (LXX pro
Bosi'a iegunt h [xéao) aÙTrjç, quo suppo-
nilur lectio nDinn) et imagine praedac
ab aquila ictu rapidissimo correptae de-
1

pingitur 1er. 40,22 (LXX pro Bosra «5/0-

tribus linbcn; sed liaec opinio videtnr
esse rolinqucnda, pracsertim cum aliae
pt6[AaTa aÙT^? i. c. munitiones eius); de
impletione huius oraculi cf. Knaben-
qnoqne urbcs a Inda Mach. expugna-
hauer ad Mal. 1,3. ludicium in Edomitas
tac multo magis septemlrionem versus
quacrendac esse censeantnr, ut Barasa denuntians Amos 1,12 praedicit igné dc-
iBostra?), Alimis Kefr el-Mn vcl forte
voratum iri acdes Bosrac (LXX ^z[xi\<.y.
Tsi/lwv aÙT^ç). De Bosra Idumacae recen-
llmo] Casphor {Khisfln).
.

tiores interpretantur Mich. 2,12 sicul :

3. Bosor Boaôp), nrbs munita Galaad,
oves Bosrae; sed Vulgata vertit quasi :
a luda Machaltaeo expugnata et succensa
(1 .Mach. .^,28. l.egendre ii\i\.\à Vigou-
gregem in ovili; LXX (5j;7ip66axa èv GXt'ici
legentes niÀ'2 i e. in afllictione; no-
roux, Dict. de la Bible s. v. Bosor 3 hanc
urbem censet eandem esse cum Barasa, men appellalivum nostro loco etiam
Bostra Graecorum et Romanoriun, hodie agnoverunl Syrus, Chaldaeus, Aquila,
Bosra in Haurân. Neque dcest probai)i- Symmachus et veteres interprètes id-
litashanc Bosor, quae prima omnium a ([ue ipso contexlu corroboratur; cf Kna-
luda expugnata esse legitur, esse ean- benbauer ad h. 1. —
Eusebius et S. Hic-
dem cum Barasa v. 26, quae primo loco ronyinus s. v. Bosor tribus Ruben ad-
inter urbes liberandas cnumeratur. Vc- dunt appellalur auleni et alia Bosor
:

rum l'atrizi De conscnsu utriusquc ii- civitasEsau in montibus Idumaeae, cuius

bri .Mach. p. 276; contendit nostram Bo- Isaias recordatur etc. (Onom. éd. Lag.
685 BOSKA.

232. î)8; 102,18). Hodie Bosraa pleris(|Lie Signilicalio nominis inlcrprelibus diu
agnoscilui" el-Busîre inler ineridieiii cL salis dubia visa esl, aliis bovcm silve-
orientem a mai'i Mortiio iiiferiorc. slrem, aliis onagrum,
caprcae vcl aliis
cervi genus praeferentibus. Omissis rc-
Cf. Robinson, Palaeslina III. 12.5. 126
liqiiorum opinionibus, cerlum videtur
{Busaireh); Legendre apud Vujouroux,
Dict. de la Bible I. 1859; Revue ijibl. VI.
imprimis, bubalum Vnlgatae et EXX ci-
1897, p. 2[I (Bseira); Riess, Bibel-Atlas éd. tatis locis non bovem silvestrem, sed

3, p. 7 [Desseira). capreae genus designare, id quod con-

textui omnino conforme apparet. Deinde
2. Bosra (los. pro qua loco
21,27),
cum vcrsiones orienlales nomen bebrai-
parallelo 1 Far.legitui' Asta-
6,71 ['iô]
cum retineanl, idemque nomen ctiam
rolh, non vidctiir alia esse quam Asta-
bodic Arabibus palaestinensibus notum
rolh (vide s. v.).
;ilque usitatum sit, magna sane proba-
3. Bosra (1er. 48,24) v. BOSOR I.
bililate y\y2T\i biblicum illud dicetur
BOTRUS, nomine ex graeco (porpu;
animal, (piod hodiernis Arabibus pari ter
Apoc. 14,18) desumpto, explicatiir Jiebr.
yachmûr audit. Quidquid vero alii auc-
Si2U,\S*, ipiod Imn ranium floridiim cypri lores de hoc staluerunl, ex recenliori-
Canl. 1,13), liim corymbum palmae bus videtur conslare, yachmûr Arabum
(ferlasse Gant. 7,8), tuin maxime iivam esse veram capream seu capreolum
(Gant. 7,9; Is. 65,8; Micli. 7,1; cf. Deiil. (germ. Reh, gall. chevreuil, angl.roeôîic/c;
32,32) significat. Vide GYPRUS, PALMA, scil. Cervus capreolvs Linné, ord. Artio-

Vins. dactyla) qui licel non sil admodum com-

[n Vulgata botriis etiam invcnUiir pro munis in Palaeslina, tamen baud adeo
raro ibidem invenitur.
ion (lob 15,33) ,
qiiod alibi accuralius

uva acerba exponitur (1er. 31,29 Ez. 18, ;

Cf. //. Tristram, Nat. Hist. of the
B.
2}. Praeterea Eccli. 39,31 botnis uvae Bible éd. 8, Fauna and Flora of
83-5; id.
Palest. 4; Cl. R. Conder, Tent Work in
habetur, ubi textiis graecus ar[Aa cTaï)uX%
Palcst. I. 172 s.; Leunis-Ludirig, Syno-
legit i. e. mnguinem uvae.
psis I. 1. éd. 3, p. 264; A. E. Brehm, Tier-

L. FONCK. leben éd. 3, III. 493-501 P/i. L. Martin, Na-

;

turgesch. d. Thiere I. 1, 484-6; G. E. Post,

BOTRUS (Torrens bolri) v. ESGOL 2. The roebuck in Palest., in Quart. Stat. 1890,
BRIE V. BARIA 1. 171 s.; C. R. Conder ib. 173. 187; 0. Kel-
ler, Thiere d. klass. Alterth. 102-5.
BRUCHUS V. LOCUSTA.
BUBALUS dicitur in Vulgata impri- Alio sensu bubalus dicitur bos silve-
niis animal hcbr. narT'appellatum, quod stris in Vulgata Am. 6,13 (cf. 5. Hieron.

inler animalia munda post ccrvum et Gomment, in b. L), ubi textus masso-
capream enumeralur (Deul. 14,5). Eliam
relbicus anpa « boves » habel; for-

ad cibum Salomonis praeler alia « ve- lasse cius loco cum I. D. Michaelis
nalio rervornm, caprearum alque bu- D] IpZ legendum eril ut sensus sit :

baloruni " pcrlinuisse referlur (3 Reg. « numquid arari polesl cum bobus mare » f
4,23, iiebr. 5,3). LXX in Deuteronomio — Deniquc caro bubala exponitur a
iuxla codicem Alexandrinum, Ambrosia- S. nici^onymo hebr. iD^irx 1 Par. 16,3,
num (E ap. Swete) aliosqae pou6a).ov ba-
benl, ul Vulgala, inlibris Regum nomen et similiter caro bubuîa 2 Reg. 6,19.
omiUunt, sicut cod. Valicanus aliiquc Veram buius vocis significalionem iam
t^tiam priore loco. Vcrsiones orienlales, antiqui Hebraei ignorarunt nec cerli
Onkelos, Peshitta, Targum bieros., ver- quidquam de ea statui potest (cf. P. de
sio samaritana variaeque versiones ara- hagarde, Milteil. 1,214).
bicae in Dculeronomio, el ex parle ctiam
De bubalo cf. ,S««t. Bocharl, Hieroz. I.
in altero lexlu, nomen hebraicum re- 910-915, éd. Rosenm. II. 280-9; .Sam. Oed-
linoat; graecus vendus aï? àypfa cxpli- mann, Verm. Sanimlungen I. 24-38 ; /. D. Mi-
cal. chaelis. Suppléai, ad lex .hebr. p. 83i ; E. F.
es: m itALi'!> ItLTVRUM.

A'. lUm'ininilIcr. \VM. Alloilh. IV. 2, 177-9; diuni (Houl. 14,l(i) et

ni/c(icorncem (l's.
/.. Liin/solin. Zool. d. Talmiiils 113; /. G. 101|i02J,7i dicil, cl qùae ad noctuac
lloo-z/lUblc Animais li:{C; Fr. Hommcl, sp.Mics vidcliir i.ri^liiieiv. Vi.lc NOC.Tl A.
Dit' aelli. l'ehers. d. lMi\siolo;;us, Lei|)zi};
1877, XXVI; idriii. Nanicii d. SlUifjolli. 33J BUCCINA vi.l." s. V. Ml SICA.
392; Cultrcid. Fauiia Palerino
s.

1880. p. 242
/'.

s.
bibl.,
BUGAEUS \. A(;AG, AliAlilTKS.

L. rONCK. BUL. iS'2, IJaiX), mensis oclavus

(:{ lleg. (i,;t8); v. MENSIS.
BUBASTUS Nvl IJiil.aslis ;nC2-iE,
BUNA inrz, Bavai), sccund us tilius
BojôaaTo;) , urbs pcranliqiia Acgypli
leramccl filii llosron ex tribu luda (I Par.
iiil'orioris propc ciiin lociim, cui nunc
•2,2:;^; eius mater est Achia (v. ACIIIA 2).
i>>t nomon '/jvjazig, sita, capnl nomi
nom-' Iloliopolilaiio vieilli. .Nonioii ae- BURDO cxplicaliir i l{og. :),17. hebr.
^^ptiaciini (M-al l*i-l{asl, quod Ez. 30,17, -^2 quod alias communiler mulus iu
i|iio uao loco ciiiïi iiienUo fit, hebr.
Vuigala audit. Proprie burdo forol iu-
Iraiiscriptiim oslnD2~'S ; siffnifical « do-
mentum ex ccpio mare el asina gcnera-
niiciliuiiiBast », deac illius aegyptiacae tjmi, mulus vero ex asino inaro et ecpia;
(iraocoriim Aphrodili vcl Artomidi simi- sed baec nominum dislincUo in Vulgata
lis, capilc Icoiiiiio vcl loliiio iu simula- non soi-valur. Vide MULUS.
cris oonspicuac aciridc et sistro,
atiiiio
ipiae maaibiis Icnct. Ksi vcro IJast l'orma
BUTYRUM in Vulgata, sioul jioÛTu-
pov pênes LXX, Aquilam, Symmaclium,
(piacdam niagnae dcae Isidis-Hatlioris
Theodotionem, rcspondet hebr. ns'cn,
personificatioque solis splendorc suo
imindum laelificanlis ac vegetantis. pro quo seniel nan occurrit (lob 29,6^.
dcac tcmplo Rubastensi niilliim
lliiiiis
Abraliam liospilibus suis caeleslibus
1
Herodoliis usquain inveniii censuit ma- dicitur « butyrum et lac » praebuisse
irnificentiiis. monumentis aegy-
Patet ex (Gcu. 18,8), ctsimilitcr in canlico Moysis
pliacis illiid iam ab cxslriictoribus py- inter doua praecipua populo ehiclo con-
lamidiim Chcope et Cliephreno (4. cessa cum mcllc et oleo « luti/rum dear-
dynasliae) aedificalum postea saepius mento de ovUms » laudanlur (Deul.
et lac
l'oslaiiratiim esse, maxime a rcgibiis dy-
32,14). Met et /ml i/riimn coimmcldinomi-
<(

iiastiae -iî., qui lîubasli residebant. "Vix

nantur inter donaria Davidi trans lorda-
(•redibile csl([uantus ibi deac, (juae erat nom oblata (2 Beg. 17,29), itemqiie bis iu
amoriim, coiiviviorum palrona,
lactiliae,
vaticinio Isaiac de Emmanuele occuiruiil
lionor babitus fuerit namque 700 millia :
(Is. 7, ni. 22) atque in librolob « torren-
liomiiium colannis ad festa religiosa tes melUs et bulxjri » commemoranlur
<-onlluobanl, (juae cum efTrenata laetilia (lob 20,17). Idem lob prisUnam suam
peragi consueranl, qualia fcre etiam- opuienliam describens pedes suos bu-
num Tanfae habenlur, inlerquc eos dies tyro se lavissc ail (lob 29,6); Debbora
plus vini bibebaul quam reliquo tempore vero lahelem, uxoreni Haber, Sisarae
anni univcrso. Fêles cum essent huic « aquam pctenli lac dédisse et in pbiaia
deac sacrae, in subtorraneis cameris principum obtulissc butyrum » praedi-
fempli multa millia cadaverum felino- cat (lud. o,2:j). Denique in Proverbiis
Iiim rite pollincta sancle asservabantur.
inter vcrba Agiir ultimo loco legilur :

l'rbis ruinas a. 1887-89 E. Naville Ge-

« qui forlitcr promit ubera ad elicien-
nebensis detexit ac patefecit; loco nunc dum lac, exprimit butyrum et qui vehe-
nomen est Tell el-Basfa.
menter enuingit, clicil sanguinem », scu
Cf. Herodot. 2,07. 138. 156; Strabo XVII, potius cum textu bebraico « pressura
1,27; E. Xaville, Bubastis, London 1891. lactis producit butyrum, et pressui'a
nasi producit sanguiiu^m » (Prov. 30,33).
2. Ex boc ultimo textu clarc apparcl,
BUBO cxponitur Lcv. 17,17 a S. Hic- vocem hebraicam vere et propric buty-
ronymo avis C'.2 dicta, quam alibi hero- rum significare, quod ab Orienlalibus,
689 690

niorc maionini, agilando et premendo computatione reccntiorum invcniuntiir.

lac iilre suspcnso inchisum oblinelur Nihilominus cliam in Scriptura potius
(cf. Rosenmûller, Rohinson, Thomson etc.). ((buti/rum de armcnto » praedicatur et
At non in statu solido ac firino, qiio in « lac de ovibiis » (I)eut. 32,14), quam-

nostris fcre regionibus, sed taniqiiain quam nibil obstat quominus etiam ex
materia liquida aut fere liquida ab in- lactc ovium et capraruni butyrum para-
colis Orientis asservari solet, (juae ferc tum cssc supponamus. De vario butyri
aspectum olci olivarutn frigore leviter in mcdicinas varias et unctiones usu
obrigescentis praebet. Quare etiam in profanis notissiino Scriptura nibil com-
vei'bis libri lob butyrum intellegi pote- mémorât (cf. Diosc. II. 81 ; Colum. VI. 12,
rit (cC JuUien), quod pariter plerisquc 5 ; Plin. XI. 41,239; XXVIII. 9,134 etc.].
aliis textibus satis convenit, si forte ve*--
In Psalmo 54, 22 Viilgala, una cum syriaca,
sum Debborae cxcipias in quo lacti in :

aethiopica, arabica versionem graecam se-

priore membre commemorato in altère
cuta, legit « divisi sunt ab ira vnltus
potius flos lactis (germ. Sahne, gall,
eius », ubi textus massorethicu? habet
crème) videtur rcspondere. Utraque igi-
V5 DNDriD IpSn i- e. polita sunt dulcia
tur significatio vocihebraicae compe-
tere videtur, quod pariter fortasse de
oris eius (de verbis blandis); pro quo forte
melius legendum erit 'ii^'Z HNCPID IpSn
assyriaco himêtu valet, cui sirnul cum
nielle, lacté, olco inter dona et sacriiicia i. e.moUior butjro est vultus eius, uti ver-
diis Marduk et Nebo aliis([ue oblata lo- lit Syinmachus (XetÔTSpa PouTÛpou ta <jt6-
cus tribuitur (Cylindr. Grotef. Col. 1,20; (jLaxa aÙTwv; cf. Targum : leviora pingue-

2, .33; Inscriptio Gudea G, col. 4,4 etc.;

dine caseorum rjlUT "['O'd p2).

cf. F. Delitzsch, Ass. Handw. 280 b). Cf. Sam. Bochart, II. 32,6 et IF. Hieroz.
45, éd. Rosenmilller I. p. 322 s. 525-527:
Proindc in variis textibus sacris nxnn
E. F. K. Rosenmiiller, Bibl. Alterth. IV. 2
a variis auctoribus modo pro butyro, mo- p. 66-69; U. I. Seetzen, Reisen I. 62; /. L.
do pro lactis flore sumitur, immo ab aliis Burclihardt, Reisen in Arabien p. 50 s.;
etiam lac coagulatum et acidum (arab. E. Rohinson, Palaestina II. p. 405; III.
lehen) intellegitur (cf. los. Ant. V. 5,4 de p. 574; Neuere bibl. Forsch. 88 s.; W. M.
Thomson, The Land and the Book II. (Centr.
lahele et Sisara), quod tamen non satis
Pal.), p. 221. 456; P. Schegy, Bibl. Archaeol.
videtur probari.
p- 84 s. V. Helin, Kulturpfl. u. Hauslhfêre
;

3. Butyrum populis maxime

antiquis, éd. 6, p. 153-7; cf. p. 566 n. 47; O. Sclira-
orientalibus, notissimum erat, quam- der ap. Hehn 1. c. 158 s.; M. JuUien, L'É-
gyple, Lille 1891, p. 258 s.
quam Graecis et Romanis vix diu ante
Solonem et fere unice tamquam niedi-
cina innotuit (cf. Olck in Paultj-Wissowa,
Realencycl. éd. 3, III. 1089-92). Sicuti BUXUS 1er in Vulgata occurrit in pro-
pbetia Isaiae 1. Is. 30,8 « scribe super
pênes Babylonios et Assyrios, ita etiam :

apud Aegyptios inter dona sacra in se- buxum », ubi textus hebraicus legit :

pulcris oblata butyrum enumeratur, at-

« scribe sui)er tabulam » (mS hv)- Talis

quc id quidem duplicis speciei, austra- tabula, quae cera cooperta ad scriben-
lis borealis (G. Maspero, La table
et dum inserviebat, cum non tantum ex
d'offrandes des tombeaux égyptiens, in lapide (Ex. 24,12 etc.), sed etiam ex
Revue de l'hist. des religions XXXV. ligne (3 Reg. 7,36), ac praesertim ex
1897, 288). Piinio butyrum est « barba- ligno buxi fieret utpole durissimo ac
rarumgentium lautissimus cibus, et qui minime nodoso et fere imputribili (5.
divites a plebc discernât )> (XXVIII. 9, Hieron. M. 24,334), etiam a
in h. 1.,

133). Qui recto addit, butyrum plurimum profanis scriploribus buxus appeUatur
c bubulo fieri, unde et nomcn
lacle {Pvopert. III. 23,8; Prudent. tziç\<szz'j^. 9,
(Poù; —
tup6ç), licet pinguissimum ex ovi- 49 etc.). Pariter S. Hieronymus hoc loco
bus habeatur (ib.); nam partes pingues, tabulam propheticam haud inepte
quae butyrum constituunt, in lactc bu- buxum nominavit.
buio 3,6, in oviilo 6,9, in caprino 4,8 ex 2. Ineodem libro Isaiae 41,19 et 60,13
(.!M lu XIS, ()î>-2

toxlus lioliraicus livs arbores emuncrat inferiore el média nutnlinni jiarlc cre-
Tw'Nr' "^TMn t"12. K\ versionibiis eliam allitudincm
scit, lici'l rariiis vcl ti

antiqiiis, iiiler quas Aqiiila et Tlioodo-

C. mi'lroiiim allin-al. Atque bacc ex- —
l-licalio de cuprcsso eliam textui Eze-
lion vooes Iiol)r. retiniiorunt (OaSaàp za\
cliielis pi'opbelae i27,6) oplime convenil,
Oaaaojp . si^riiilicalio varioniiu iioininum
ubi pro massorelbico QnuJX-na [Vulg.
non l'Iiiool. cuni pIoi'ao(ine aul aliuni I

loxUnn lialinoi'int aut ortlinoin Icxlusnui- 1

praeloriola) communiler Dn'C'xna le-
laxorint; Taii^iiin cliaklait-iini V>*'"1jU,*N tum in
giMiduiii consent; cupressi (uiim
vert il, qiiotl biixuni cxplicant (Low, consliuclione naviuin communitcr a ve-
IMlaii/.ennanion n. 'M). In Vulgata si or- leribus adbibebanliw, liun lini a pro-
(linom verhorum allcndas, prias pro pbcta indicalo (cbur in ligno cu|)ressino
"'"iCNi"', poslca pro "imn |)onitur buxus. inclusnm) aplissimae sunt. Vide CU-
Al pio ncutra poncnda videiur. Nani PRESSUS.
Ituxus inlor ari)ores nunicrari nequil, Cf. I. Liitr, Aram. PIlunzennamea ii. 333 ;

cuni sil liuinilislrnlcx, praeserliui inca- E. Boissicr, Flora orient. V. 705-707; G. A'.
liiliselsitcisorii'nlisregionibiisuniiiSMiP- Post, Flora of Syria 748 s. De alia voce —
tri alliliulincni vix supci-ans (G. JE. l'ost, imn V. ULMUS; de ï7i-|3 v. ABIES.
Klora Syria p. 72t')), nuilloqiie minus
ol'
L. FONCK.
ad niagniiicas Libani arbores dicenda es-
set porlinero, cum altéra huius iVulicis BUZ (-IS). 1. Secundus filius Nacbor
species, Btia^M-s- xem/iervirens L., iiuspiani fratrisAbraham ex Melcha genilus (Gen.
a Tauro usque ad Aegyptuin, altéra v(m-o, 22,21; LXX Baû?i. Ex eius posteris eral
Buxus lonyifolia Boiss., non nisi ad ra- Eliu de cognationc Ram, ullinnis in li-
et Amani et
diées niontis Casii prope bre lob iiilerlocutor, qui dicitur lîuziles
Antiocbiam Syriae invenialur [E. Bois- (lob 32,2. 6). Probabilius ad eundem Hii/.
sier, Flora orient. IV. 1144; Bost 1. c), referenda est tribus Buz 1er. 25,23 (LXX
neque antiquitus in iiio)itibus Libani ex- Tw?) una cum Detlan et Thema cnume-
stitisse ulla ratione proi)cliir. Inimo iain rala. Cum Dedanilac ceturaei et Thema
Theophrastus propler aci'is leinpcrieni sinl populi Arabiae septemtrionalis, Bu/,
ituxuni et liliani in hortis Habyloniae in eorum vicinia nec procul ab Idumaea
non sine multo labore crescerc asserit quaeritur (Knohel, Vôlkertafel p. 173; cf.
(Hist. pi. IV. 4,1 ; de caus. pi. II. 3,3) at- DUlmann ad Gen. 22,21). Allamen De-
que exi)resse buxuni ils quas «piXôi^/j/pa lilzsch (Paradies p. 307) Iribum Buz
i. c. frigoris amantes nominal plantis paulo magis aquilonem versus collocal
accensct (Hist. pi. IV. "^li.Unde V. Hehn in terra Bazu, quae in inscriptionibus
merito concludit, buxum non fuisse ter- cuneiformibus régis Asarhaddon mémo
rac semilicae ineolam et iani ex hac ra- ratur el ad mcridiem regionis Ilauraii
tione in cilatis Scriplurae locis non fuisse putatur; eandeni coniecluram
fuisse designatam (Kulturpfl. éd. 6, Ber- valde probabilem esse censet Schrader-
lin 1894, p. 224 s.). —
(,)uodsi aliam in- Wliilehouse , Cuneif. Inscripl. and Old
tcr arboi'es Libani vorbis sacri textus Test. I. p. 127.
convenientiorem quaeriinus, n;rxn vi- 2. iiuz in genealogiis tribus Gad (1

Par. :i,l4-, LXXBoti!:).'

detur potius cupressum desigiiare, quac
certe ad praeclaras Libani glorias per- BUZI (m::, Bou^d), palcr Ezcchielis
linet atque nomine secundum plures prophetae (Ez. 1,3 .

auctores liebraico affini assyriace shur-

mmu, aramaice N:''''1t^ et Nriti^ùS ara-
BYSSUS in Vulgata dicitur lum UT'iT,

tumyin. lum pûaao;; simililerLXX et Pc-

bice shevbm appellatur. luniperus oxij-
shilla aliiue Clialdaeusulramque vocem
cfdrus, quam alii dicunl sherbîn vocari
hebraicam (îûaao; et nïII vertunt.
t>t pro assyr. shurmPnu supponunt, po-
1. De îTï; (aeg. shs\ copt. shens) S.
tins 'ar'ar ab Arabibus vocatur, et ple-
rumque tamquam frutex prostratus in Scriplura rcfert, loseph a Pharaone slola

J
693
byssina indiiLuiii cssc (Gon. 41,42); inlcr
(lona Domino alj Israelitis in descrlo
oijlaLa cliam U^ur fuisse (Ex. 21), 4; 3o,().
23. 25. 33) coque Moysca usum esse ad
labcrnaculum cuni vélo et Lenloriis atque
atrio (Ex. 26,1. 31. 30; 27,9. 16. 18; 36,
8. 3o. 37; 38,9. 16. 18. 23), ad vestimonla
sacraAaronis(Ex. 28, o. 6. 8. lo. 39; 39,
l [oni. hcbr.]. 2. 5 [om. Vulg.]. 8. 22
[om. hcbr.]. 25) et filiorum eius (Ex. 39,
26. 27. 28). In Provcrbiis indunientum
Tnulieris bonac atque foiiis byssus et
purpura dicitur (31,22), sicut liomo illc
dives in parabola evangclica « purpura
et bysso induebatur » (Luc. 16,19 pûa-
aov). Simiiiter propheta inter bénéficia
ingratae civitati concessa lerusalem bysso
cinctain al(iiio vestitain describit (Ez. 16,
10. 13), atque urbi opulentissiniae Tyro
byssum variam de Aegypto ait tcxtani
esse in vcluni (ib. 27,7).
2. yin vero idem proplieta rcfert Sy-
ros ncgotiatores in niercatu Tyrioruni
cum purpura aliisquc mcrcibus propo-
suisse (Ez. 27,16), sicut ctiani Babyloni
apocalypticae inter alias merces prctio-
sas byssus (jîuaatvov) et purpura affere-
bantur (Apoc. 18,12. 16i. Inter posteros
quoque ludae, probabiliter Palaestinam
vel Syriam inhabitanles, « domus ope-
rantium byssum » recensetur (1 Par. 4,
21, ubiLXX retentis signis hebraicis
ynn mhy-rr'n corruptis icgunt £«ppaO
aBav. cod. B, £00x0 a5oou? A). Simiiiter Hi-
rani rex Tyri Salomoni artificem misit
srientem operari bysso, cuius ope Salo-
mon vélum templi fecit ex hyacintho,
purpura, cocco et bysso (2 Par. 2,14; 3,
14). Vestimenta quoque ornalusque fe-
stiviex bysso riebant,quibusindutilegun-
tur David (1 Par. 15,27), levitae atque
cantores (2 Par. 5,12), Mardochaeus
egrediens de palatio régis (Esth. 8,15
Vulg. serico pallio), in quo vcla funicu-
lis byssinis erant appensa (ib. 1,6); pa-
riter uxor Agni in Apocalypsi byssino
splendenti et candido tamquam symbole
iuslificationum sanctorum induta erat
(19,8 ^ûaitvov), exercitusque caelestes
sequebantur Verbum Dei vestiti byssino
albo et mundo (ib. v. 14).
3. De vera noniinimi illorum signifi-
catione salis magna inter auctorcs ve-
BYSSUS. C9i
tcrcsat([ue rcccnliores est (juacslio. Im-
primis facile palet ScripUu'am non de
berbis, undc byssus sumebalur, sed de
panno ac vestimentis byssinis loqui.
Deinde yi3, [îuaaov, byssum eandem esse
voccm communitcr admittunl, ila ut
solummodo de tnn et "éw' inquirendum
sit.Aliqua quidem inter haec duo vide-
tur indicari dilferentia, tum quia "d'à po-
tius Aegypto, yi2 vero Palaestinae ac
Syriae tribuatur (Ez. 27,7. 16; 1 Par. 4,
21), tum quod ex yil vestes levitarum
et cantorum (2 Par. 5,12), ex ^-q vero
vestimenta pontificis et sacerdotum lle-
bant (Ex. 28,5; 39,2 etc.); yin etiam in
posterioribus Scripturae libris frequen-
îius occurrit,atque aramaicae esse ori-
ginis asseritur. At bis exceptis admodum
similia de utroque in Scriptura praedi-
cantur, nequc differenliac allatae suffi-
cere videnluraddistinclioncnispecificam
inter yi3 et "étlj statuendam; quareple-
rique praestantia polius ac nobilitatc
haec duo differre atque aegyptiacum
ÏJU; excellentiorem syriaco yT2 fuisse
censuerunl.
4. Conlroversia vero praesertim circa
hoc versatur, iitrum nomina isla gossypi-
num potins an li7ium désignent; nam qui
sericum fuisse cum Luthero atque inter-
pretibus quibusdam antiquis (ap. 0. Cel-
sium, Hierobot. II. 172) dcfendat, aiit qui
cum paucis can?irt/ji potiusfavcat(cf I.H.
Balf'our, Planls of the Bible p. 162-164),
vix invcnietur. Gosst/pino multi auctores
antiquiores recentioresque suiïragati
?ii\ni Bonfrerius (in Ex. 25,4), Buxtorf
:
(Lcx. s. v.), Fr. Iimius et Tremellius (ap.
I.H. Ursinum,Xvhov. bibl. Contin. p. 176),
r. R. Forster (De bysso anliquorum, Lon-
don 1776, p. 49 ss.) /. D. Michaelis (Suppl
,
ad lcx. hebr. 161 etc.), E. F. K. Rosen-
7nûller {BM. Alterlh. IV. 1, 175-174 bis),
W. Gesenius(Thcs. s. v.), /. Rosellini (Mo-
num. civ. I. 341-61), G. B. Winer (Bibl.
Bealwôrtcrb. I. 142-4), D. B.v.IIaneberg
Die relig. Alterlhiimer 536-8), P. Cul-
trera (Flora bibl. 199-203 Riehm-Baeth-,
gen (Handwôrlerb. éd. 2,1. 192-4) al. Ex
adverse pi'o/mostant hici'obotanicianti-
qui J. //. Uvsinus (I. c. 172-80), qui ta-
menpro vclis lyriis (Ez. 27,7) etiam gos-
6o:i UYSSUS. UDO

sypiiio non rclVaj.'atiiri>l byssum in N. T. 10,10 solunimodo lana et pelles aninia-

latins aci'ipionduin ccnsol pro onmi iro- liuni alque linnin conumMuoranlur, ila

neri-siilililisîîirnarmnlolannn ,1. c.lTTs.), ut gossypino non

relin(|ualiu' locus. Sa-
M. HiUcr illicioi.iiyl. 11. I4l-:i), 0. (W- lis etiam supi)onitni" Moy-
i)robabilitor
sUis Ili.Mdliol. 11. i(H)-S0.2:'.<.t-6:V. quiluis srs iii pracccplis de vestibus sacris Ac-
addi polcrmil l'Iiilo, Flavius loscphus, Kyplioi'uin moioni praeoculis babiiisso;
(lorloit^s lalinudici Ai/en Hsra, Ahav- iain vcro liocl l'ortasse jiossypini usus
nalu'l. hirchi al. icl'. l. Braïut, Vosl. Sa- anliquis Aegypliis non oninino ignolus
i-erd. Ilcl.r. 1. G, ii. 82 ss.; H. :», n. 336; fueriticf. ^/./ittvs, DuitIi (iosen zuni Si-
Fofster 1. c. p. o; E. Schurer, (iescli. d. nai, Leipzig- 1872, p. 478s.; Fr. Woenif/,

jiul. Volkcse^/. 3, 282nol. 7\qiii nonnisi

II. Die PIlanziMi ini ail. Aeg'., Leipzig 1880

lintoas saccrdoUnn vcslos ex "d'à fadas p. 34G-348 V.; Loret, Flore pharaoni-
(|ue cd. 2, Paris 1892, p. 105) cl ccrte
ai:nosoiml, luullique reccnliores, qui
poslcriore teniporc salis invalueril Pliii.
XTC* el rizvelunicevelsaltoniplorumquc
\1X. 1,14; cf. XII. 10,38 etc.), usus ta-
ac pi'obabilius linum si^nificaro censcnl men sacer velerum AegypUorum linea
;//. /}. Tristram, Nal. hisl. of tlie Bil.k'
indumcnlaaul unico IVrrbal aut reliquis
éd. 8. p. 4(i5; I. Smith, Ilist. ot' Hibic omnino praelVrrbal iniii ad vestes sacer-
plants p. 243-245; L. Cl. FilUon, Allas dotum conficiendas lum adcorpora mor-
d'Iiist. nal. de la Bible, 41,122; P. tuorum involvcnda (v. LliNUM).
Schegg, Hibl. Arcliacol. 16a-170, al.).
Byssusigilur, quamvis auctoribus pro-
5. E.\ verbis S. Scripturac controversia
l'anis el linum et gossypinum designet,
otini cei'liludine vixdii'imi polcril; plura
in Scriplura tamen potius de lino videlur
tamen lino potius qiiam g-ossypino la-
inlellcgcndum.
vent. Nam vestes ex 12 confeclac, quac
omnibus lineae sunl, eliani ex UTîT con- Praeter auclores cilalos cf. G. ^V. Wedel,
Piogranima de Purpura etBysso, lenae 1706;
stare dicunlur ;Ex. 39,28 ; cf. 28,42), eae-
A. Bertoloni, De quibusdam novis planta-
denique vestes ex ir'C: factae Ezechicli rum speciebus et de Bysso antiquorum, Bo-
sunt ninrs i"î;n i. e. lineae (44,17 s.). noniae 1835; Dom. Viviani Del bisso degll
,

aulichi (ex Biblioteca itallana), Milano 1836.

Praelerea in praeceptis de lepra vcstium — Alla V. in art. CARBASINUS, LINUM.
vLev. 13,47 s.) et de vestibus ex diversa
niateria conloxtis (Dent. 22,11; cf. Lev. L. FONCK.
 CAATH (unp, K[a]i6), sccundus fi- quod, cum lanla essent dignitatc anti-
Nuin. 3,17), in terra quilus, a Davide quoqiie rege niagnis
lius Levi iEx,6,16;
Chanaan patri natus (Gen. 46,11), qui honorilîcisque muneribus cumulabantur
quattuor tiliis, singulis genliimi fuluris (1 Par. 26,26).

capitibus, genitis, Amram, Isaar, He- F. ZORELL.

bron, Oziel,iisque ad 133. aetatis anniini CABSEEL (SiSyip^ Neh. ll,2.o,

vitani egit (Ex. 6,18). Huiiis igilur viri
alias Snï^P ; a.iiz\t-f{k, KaSscsEriX, Ka6a-
posteri fuerunt Caathitae, (luorum com-
pluries iu S. Scriptura mcntio lit. Fami-
aarîX),urbs in meridionali plaga tribus
lia Aaron saccrdotalis cum ex Caath ori-
luda iuxta lerminos Edom sita (los. 15,
gincm trahcret, reliqui Caathitae inter 21), patria Banaia viri fortissimi ac ducis

levitas honoris locuni principcm te- cohorlis praetorianae Cerethi et Phele-

thi (2 \\Q^. 23,20; 1 Par. 11,22 et vide
nuere, solis sacerdotibus secundi. Qiii-
bus in movendis castris quale niuniis BANAIA post exsilium a flliis luda
1),

obtigcrit, Num. 4,lo ss. indicatur ete- :

denuo habitata (Neh. 11,25). Situs accu-
nim involula a sacerdotibus vasa sacra, ratior ignoratur.

arcani foederis, niensam propositionis, CABUL (7123, Xw6a[jiaaop.£À per fusio-

candelabrum, altaria aureum et aéneum nem cum sequenti Sxatra, A XaSwX àrà
etc.,ipsoruui erat Iransferrc; nuda ta-
urbs tribus Aser (los. 19,27).
àptaTspôJv),
men sive tangere
sive aspicere, indicta
Censetur esse Kdbûl inter Accho et lota-
mortis poena, vetabantur. Cunique cé-
pata (Khirbet BjPfât). Idem vicus apud
lerislevitis plaustra bovosque ad sua
Flavium losephum (Vita 43-45) dicitur
onera loco amovenda inservirent, Caa-
Chabolo (XaêojXw) in Ptolemaidis confi-
Ihitissuae rcs erant, utpote maxime sa-
nibus situs et a lotapata 40 stadiis di-
crosanclae, propriis baiulandae hume-
stans vcl rectius 50 stadiis, ut notât
ris (Nam. 7,1-9). In ipso itincre tribuum
Guérin. Yerum ex descriptione termini
Ruben, Simcon, Gad agmen sequeban-
Aser (cf. Hummelauer ad los. 19,
F. de
tur, et in novam stationem cum perven-
27) concludcndum videtur urbem Cabul
tum esset, sacra sua onera in
statini
potius quaeri oportcre aquilonem versus
praeparatum Merari-
iani a Gersonitis
a Sephet {Safed); quo supposito etiam
tisque, qui post prinium agmen incesse-
admitti potest ab eadem urbe Cabul no-
rant, tabernaculuni deponebant (Num.
men accepisse terram Chabul 3 Reg. 9,
10,2n, a cuius mcridionali ipsi castra
13 (v. CHABUL), quae ab urbe Chabolo
metabantur (Num. 3,29). Post ipsos sa-
cerdotes primi urbes leviticas sortiti
= Kâbûl satis longe distat.
sunt (los. 21,4. s.) Cum David arcam a De Chabolo = KabiU cf. Flav. los. Bell,
iud. III. 3,1 et eliam II.
18,9. quo loco pro
domoObededomHierosolymatranslerret,
Zabulon, quae Virorum cognomen habet,
iterum Caathitae eam bumeris subiisse
legendum est XagouXciv (cf. éd. Niese); Ro-
narrantur (1 P^r. 15,2-15). Panibus pro- binson, Neuerebibl. Forscli. p. 113; Guérin,
positionis curandis novisque per singula Galilée I. 422-424; Siirveij of ^yest. Pal.
sabbata parandisin s. templo praeerant Mem. I. 271. 308; Neubaver, Géogr. du Tal-

(1 Par. 9,32). Non est igitur mirnm. mud p. 205; Bnlii, Alt. Pal. 1896, p. 221.
GO!» CADKS. 700

CADEMOTH (r*'Clp. Ke5auiiôO, Kao- desoi'li parlem Aegvpb» conlei--

arabici
|A«ôO) sou C.odimolli lP'2^p. HaxEÔfiwO minan), inler Cades cl Harad, ila quidem
ut a puleo orientem versus fuerit Cades,
los. 13,18), urlts Aniorrliaooruin Iribui
nccidentem versus [larad locus ignotus.
Hubon assifrnala (los. 13,18», poslca Ic-
.Mirabam (pidipic a Mamlire in lerrani
vitis liliis Morari Iradita (i l'ar. tl,"<»[C.4J
aiisiralem itrolVciiis inlci- Cades cl Sur
cl loco parallelo los. 21,37 in plcrisquo
liabitabat (.Ccn. 20,1 i. P..st montem Sinai
codicibus boltraeis). Vulirala los. 21,3(1
(ladcs erat praccipua Israelitarum statio
mendosc Icjril letiison pro r.adoniolli
in itinerc quadi-aginla annomun. A
codiruin liobraooi'iim; cf. de liossi, Var.
monte lloreb abcrat itincre undecini die-
I.otl. Vol. Test. II. p. <»(> s. de aiilhenlia
lum per viam niontis Seir (l)cul. 1,2) i.
tliioriim \eisiuiin, qui posl v. 33 in niul-
viam quac inler scptemli-ionem et
e. |)er
tis liodi(>rnis odilionibns te\lus rnasso-
orientem spécial S(>u c rcgione montium
retbici desideranlur. Ab liac uibe nonien
Seir. Sita eral in septemlrionali parte
traxit solitudo C.adeniolii, ex qua Moyses magni Pbaran (B'idiet el-T'ih),
descrli
ad Sciion roi^eni Hcseiion verbis pacificis
(|Uod per montana Sinai, vallcm Araba,
nuntios misit, ul Israelilis terram Negcb seu meridiem Palaestinae, deser-
Anionbaeoruni Iransire licerel (Dcut. 2,
lum Sur cii'cumscribitur; ab bac statione
2(>,\ E\ conlexlu icf. eliam Nuni. 21,13 s.)
duodocim exploratores in terram Cba-
(".ademotb sita erat prope Arnoneni
naan missi sunt, ad candem post qua-
supcrioi'em in dexlera fluvii rcgionc, for-
dragintadies redierunt (Num. 13,26. 27;
lasse baud prooul a Qal'al Baliia sta-
32,8; Deut. 1,19 s. 9,23; ios. 14,6. 7).
tionc « viae peregrinorum ».
01) murmur populi ibidem concilatum

CADES. omnes praeler losue et C-aleb morti in

1. ('.ades seu Cadesbarnc
":"'2
deserto addicuntur, contra mandatum
w*~p. 'w^ip : Kâô/jç, KâÔT)? BapvTÎ,
Domini aquilonem versus progressi al)
Kd(Sr,ç Tou Hxpvr;), iirl)s in extreino limite bostibus caeduntur et usque ad Cades,
nieridionali terrae promissae dos. 10, ubi Moyses cum arca remansei-at, reii-
41; II). 3; Num.
34,4; Ez. 47,19; 48,28), ciuntur (Num. 13; 14; Deut. 1,19-46);
in deserto Cades (r»s. 28[29],8). Prima deinde a Cades in soliludinem per viam
urbis montio Gcn. 14,7 habetur; Cbo- maris Rubri abierunl, ut per 38 annos
dorlabomor eiusquc socii, postquam in desertis Arabiae Pctraeae migrarent
Ilorraeos inmontibus Seir inter mare (Num. 14, 2o; Deut. 1,40; 2,14). Reccn-
Mortuum et sinum Aelanitieum perciis- sentur Num. 33,19-36 luiius migrationis
seiunl, occidentem versus ad fontem stationes septemdecim, quaruni prima
Mispbat, ipsa esl Cades, vcnerunt et Rcmmonpbares, ultima Asiongabcr; de
omneni regionem Amalecitarum seu se- Asiongaber redierunt in desertuni Sin
plcmtrionaiem partcni peninsulae sinai- son parlem septemtrionalem deserti
lieae vastaruul, denique Amorrbaeum ad Pbaran et castrametati sunt in Cades
occidentem maris Mortui percusserunt; li)idem initie mensis primi anni quadra-
erat igitur Cades occidentem versus a gcsimi(?) Maria soror Moysis mortua et
montibus Seir, aquilonem versus ab El- sepulta est (Num. 20,1 cf. F. de Hum- ;

IMiaran seu Aeiatb porlu sinus Aelanitici melniœy âdh. 1.); eius sepulcrum tcm-
(cf.Gen. 14,6 bebr.,, nieridiem versus pore Eusebii et S. Hicronymi adbuc
ai) Amorrhaeis et in vicinia Amalecita- ostendebatur (Onom. éd. Lag. 269,7 108, ;

j'um; cius nomen antiquissimum erat 24); Flav. losepbus eam sepultani esse
Ions Mispbat, tons ludicii; a quonam dicit super monte quodam, qui Sin ap-
eventu iioc nomen inditum fuerit, igno- pcllatur (Ant. IV. 4,6); ulrum prope Ca-
l'amus. — Cades etiam legitur (ien. 16, des in deserto Sin nions eiusdem nominis
14 ad determinandum Puteum Viventis fuerit an losepbus ipso montem a deserti
et Videntis me, prope quem angchis Do- noniine appellaveril, nonjiquet. Ibidem
mini Agar Aegyptum versus lugientem populus de aqua déficiente conquestus
invenit; erat autem hic puteus (cf. 16,7 Mara et Rapbidim; ibidem
est, sicut in
et 24,62; in deserto, in via versus Sur Movses et Aaron ob diffidcntiam suani

i
701 702

ingrcssu tcrrao promissac privati siint causari a S. Hieronymo, qui in (,)uacsl.

ad Aqiias conlradiclionis (iNiini. 20,i3;
27,14; Deut. 32, ol). Inde Moysos legatos
ad rof^eni lidoni misit, ut per Lcrram
Edoni, in cuius extremis finibiis Cades
in Cen. 14,7 foittem iudicii, luiec est Cadci
interpretatui' locum apud Petram, qui
fons iudicii nominatur et in Onomast.
[éd. Lag. 145,2) scribit " Puteus iudicii
:

(Num.
iirbs sit, Israelilis Iransirc liccat us(iue in praesentem diem in regione
20,14. lG;lLid. ]i,16. 17).Edomitis aulcm geraritica; vocatur autem villa nomine
abnuenLibiis de Cades profecli suiit ad Berdan quod latine dicitur puteus iudi-
monlem Hor (Num. 20,22; 33,37). De — cii ».

palma exallata in Cades Eccli. 24,18
Vulg. vide s. v. ENGADDI; ferunt enim
aliqua mss. graeca èv ra58f, Iv TâSoiç, èv
'EYyâoooi;, éd. Sixtina èv atyiaXotç in oris
inarilimis. — Demum in textu
1udith 1 ,9 Kiôr]; reccnselur inter regiones,
ad quas Nabucbodonosor nuntios misit
Alios situs duodeviginti, qui pro Cades
a variis propositi fucrant, praetermitti-
mus; unus lantum ex iis cfïerri mcretur
scil. 'Ain el-Weibe in valle el-'Araba
graeco aquilonem versus a Djebel Nebi Hfirûn;
ibi Cades fuisse imprimis /{o6m.so?i (Pa-
laestina III. 141. 170 s.) defendebat, post

deditionem postulaturos ordo enume-

; cum de Luyncs (Voyage d'exploration à
rationis lerusaleni, Betane, Chcllus,
: la mer Morte I. 303-310), alii. Hodie haec
Cades, torrens Aegypli {Wâdi el-'Arhh) opinio derelicta est. Ampliorem discus-
omnino suadet Cadesbarne désignait; sioneni argumentorum pro 'Ain Qadh
cf. s. V. BETANE et CHELLUS. exbibet Legendre apud Vigouroux, Dict.
Cades bodie a plerisque agnoscitur de la Bible II. 16-20.
'Ain Qadis 80 km a Bersabee austrum
Cf. E. H. Palmer, The désert of the Exo-
versus, in descensu occidentali planitiei
dus II. 290. .350-353; H. Claij Trumbull,
montanae 'Azâzime, unde etiain Wâdi Kadesh Barnea, New York 1884; Zeitschr.
Qadîs occidentem versus decurrit. Est d. D. Pal.-Ver. VIU. 1885 p. 182-232; E.
oasis deliciis al'fluens, ficis et virgullis Hiill, Mount Seir, London 1889 p. 188;
varii generis consita. Cum boc situ sine Riess, Bibel-Allas éd. 3 p. 18; Fillion, Al-
difficullate conciliatur, quod Cades Num. las géogr. de la Bible 1890 p. 14; Jullien,

20,16 in extremis finibus terrae Edom
esse dicitur; erat enim desertum Sin
iuxta latera Edom Num. 34,3. Neque ve-
ram difficultatem parit illud Eusebii
Sinai et Syrie 1893 p. 161; D. Zanecchia,
La Palestine d'aujourd'hui 1899 II. 108; Re-
vue blbl. V. 1896 p. 440 ss. (describitur ^Ain
Kedeis).
:

Cadesbarne, desertum quod protenditur 2. Cades in tribu Nepbtbali, in Vulgata

usque adPetram urbem (Onom. éd. Lag. plerumque Cèdes; v. CEDES 1.
269,4); tota enim regio ab 'Ain Qadls 3. Cades (U?lp, KâSrjç}, urbs in Negeb
usque ad Petram vere déserta est. seu meridie luda (los. 13.23). Dubitant
Fuerimt qui duas Cades distinguèrent, silne distinguenda a Cadesbarne, quae
priorem in deserto Pharan, alteram in in ipsa descriptione termini meridio-
descrto Sin, quae distinctio eo potissi- nalis V. 3 enumeratur. Diversitas punc-
mum suadebatur, quod in priorc omnia lationis massoretbicae distinctionem
necessaria suppeterent, in altéra popu- urbium DiUmann in los. 15,23
innuit.
lus penuria aquarum laboraret. Respon- suspicatur eam esse Qadus, quam Muqad-
det Calmetin Num. 13,27 « Quid mirum,
:
dasi geographus Arabs in viamercatorum
si duobus diversis deserti eiusdem
in
inter Hebron et Zoar (Segor) collocat,
nominis locis bic quidem desint aquae,
ab utraque unius diei itinere distantem;
ibi vero abundenf? » Hoc responsum eo
estcadem, quam Wetzstein frustra de-
magis valet, quod Ps. 28[29],8 etiam monstrare conatus est esse Cadesbarne
deserti Cades explicita mentio fit. Neque
(apud Delitzsch, Comment, in Gen. éd. 4,
duplex Cades postulatur propter dupli-
p. 574 ss.).
cem castrametationera priorem anno
,

secundo post exitum de Aegypto, alteram

CADUMIM (Dl^np Sn:. yv-iii^poui

mense primo anni quadragesimi. Sed àpyatwv, Yulg. torrens Cadumim) in

fatendum est obscuritatem quandam cantico Debborae lud. 3,21 commémora-
 (O; CAPl MIM. f.AECUS, CAEC.ITAS. 7()i

tiii-. Viilj:ala aoiuoii pi-opiimii int(M-pio- noclurno cxcipiuntur. Lcgo mosaica pio-
lalur. qiiod alii vdliint osse lliiiiuMi a bibetur nec coram caero pones ollVn-
:

C.isone diversum, ubi scil. Dobbora di- diculum, cl maledictioni obnoxins de-
inicavoril, ciiin Harac ad t'/isoncm pu- daiatur qui errari> facit caecum in
iTiiarol. alii iiloin lliimiMi riun ('.isonc. ilinore (l.ev. 10,14; Deul. 27,18). Prac
l.W : (orirns anlitpiitatum i. c. anliiiiii- siMicctule Dculi caligavernnt Isaac ((icn.
tiis Tar.mim bmathan
nobilis. Simililcr : ;i Weg. 3,2; 4,113),
27,1), Heli sacerdolis
tUiviusiii qiiofaclasunl signa ol IbrliUidi- Abiae propiielac (3 Heg. 14,4). Tobias
nos Israi'li ab anliquis. Gesenius : torrens pater, cum ei dormienti calida slercora
aoltTUus. àsvvao; vcl aiiliquiliis nobilis. liiiundinum in oculos incidissent, cae-
Fiirst: Tbalt'bone ilor iiralteii Zcil, qiia- ciis l'actus est i. e. l-{iir]firi X£uxw;jLaTa Èv

lemis apiul Cisonem jientcs ab anliqiiis- Toî; i'yz,Oa.l[xoiq. Caecitate percussi suni
simis trinporibus pioolia lominiscninl. Sodomitae Sap. 19,1() ;quod
(hmi. 19,11 ;

Aliter Vata/tlus : loriviis antiquus i. c. 4 l\cg. 6,18-20 narratur, non videtur in-
ad hoc a Doo ordinatus ab inilio, lU in tellegeijdum esse de caecilate propria,
eo périrent Chananaci. Ad ladicis signi- .sed potius de quadam mentis oculorum-

fîcationem praevcniendi, occwrendi con- que stupelactionc, iia ut non adverte-

hig'mni J{abbi louas i\\md Rosenmû lier, : rent se duci ab Eliseo in Samariam. Vo-
torrens inimicc occurrens Cbananaeis, rum caecitate in poenam perculitur
Cassel : torrens ainice occurrens He- Elymas magus (Acl. 13,11; vide s. v.
braeis et nielius lortassc Bonfrerius : HARIESl). Saulus quoque in via ad Da-
torrens praeventoruni occupatorum et , mascum, cum eum lux de caelo circum-
ex inspcralo aquis obrutoruni. Has fulsisset, per 1res dies caecus l'actus esl
coniecturas recenset et hreviter discutit (Acl. 9,3-18). Pbilislhaei cum Samsoneni
F.deHummelaucr ad lud. 5,21 et addit : dolo et blandiliis Dalilae caplum appre-
« Ad vcrani solutioneni propius accessit hendissent, slalim eruerunt oculos eius.
^erarius .-torrens urientalis eaniquc crues Eadem pocna Sedecias pro rebellioue
ex Aquila /.audwvwv. Siquidcin -/.auawv
: afiUclus est a Nabuchodonosor, qui filios
dicit aestum ilob 27, 2t 1er. 18,17; Ez. ; eius occidil coram eo et oculos eius ef-
17,10 etc.) et a Vulgata recte vertitur fodit (4 Heg. 25,7; 1er. 39,7; cf. Ez. 12,
ventus urens, vcntus ab oriente i. e. a 6. 12. 13), quam poenam, uU in monu-
deserto arabico tlans, alibi scirocco ap- menlis quoque cernilur, reges Assyrio-
peilatus. Ergo sccunduni Aq. idem est rum intligere solebant regibus bello
DTîp quod Qi~p aut ferlasse Dianp victis.

primilus legebatur vel polius Dimp Sanalioncs caecorum multas legimus

in evangeliis a Christo factas; Christus
scriptione non plena. Pluralis vcntum
fide eorum explorata quandoque altactu
urenteni validissimurn designare vide-
eos reddidil videntes (Matlb. 9,29; 20,
tur.Nota Cisonem inlcr Thaborem et
34), semel saliva oculos caeci livit (Marc.
Tbanach fluere ab oriente occidentem
8,23), alium unclis oculis luto ex spulo
versus, Israelitas igitur eum ventum ha-
facto misit ad natatoria Siloc ut oculos
buisse a tergo flanlcm, Chananaeos ob-
lavaret floan. 9,6 s.). Sole clarius esl
tulum arena et pulvere praepedientcm ».
evangelistas haoc referre tamquam res
CADUS (~:,xiiooç) generatim signiti- vere geslas, quibus lesus suam poten-
tiam, missionem, benignitatcm manife-
cat hydriam; sed Luc. 16,6 : centum en-
staret et bominibus persuaderet; atque
dos ponitur pro batli
olei ixaTÔv {Jdrouç :

eo modo oculos corporis illuminans vo-

iXafoj. Est aulem batb décima pars chô-
mer vel cor (vide s. v. CORIJS) i. c. 36,
44 1.
CAECUS, CAECITAS,
in regionibus orientalibus frequentior.
Causam eius intcr alia ctiam co repo-
nuut, quod magni calores diurni frigore
luit oculos quoque mentium novo donare
lumine. Sed plane perversum, immo ri-
diculum esl, quod aliqui recentiores c\-
aogritudo cogitarunt iis narrationibus nihil aliud
contineri nisi lesu doclrina génies caeci-
tate mentium esse liberatas et ad agni-
lionem visionemque vcritatis adduci;

J
70Î CAECUS, CAECITAS. CAELUM. 706

cssc narrationes illas nihil nisi involucra Gen. 15,5 suspice caelum, numera stel-
:

et symbola eornm quae Icsus in mcnti- las; Gen. 22,17 sicut stellas caeli; Ex.
bus efficiat. 32,13; Deut. 28,02; Ps. 8,4; similiter de
Salis fréquenter voces liae sensu lirmamento caeli Gen. 1,20 et de nubi-
translate adiiibentur de mentis ad res bus caeli Gen. 9,14 cum obduxero nu-
:

divinas hebetudine, stupore, inertia;ita bibus caelum, 2 Reg. 22,12 cribrans

:

iam Is. 42,19; 50, dO; eodemque modo aquas de niibibus caelorum; quare cum
Chrislus pharisacos appellat caecos densae nubes in terram se demittunt,
(Mattb. 23,17 s.; loan. 9,41) et contri- Deus dicitur inclinare caelos 2 Reg. 22,
statur super caecitatc cordis eorum 10 et Ps. 17,10 et caeli dicuntur conte-
(Marc. 3,5) etPaulus caecitatem ex parte nebrati 3 Reg. 18,45; et quia nubes
conligisse in Israël affirmât (Kom. H, emittunt imbrem, pari modo sermo fit de
25) etc. cataractis caeli apertis Gen. 7,1 1 4 Reg.;

7,2. 19, de pluviis de caelo Gen. 8,2,

CAELATURA. Hac voce in Vulgata
de caelis et nubibus distillantibus aqiiis
rcdduntur ali»[ua verba bebr. ita ;

lud. 5,4; item si pluviae prohibentur,

DiplurnEx. 27,10. 11; 38,10,11. 12. 17.
caelum dicitur esse sicut ferrum Lev. 26,
19 ; iis tamen in locis a nonnuUis intellc-
19, claudi caelum, caelum esse clausum,
guntur perticae, quae in tabernaculo co- aeneum Deut. 11,17; 28,23; 3 Reg. 8,
lumnis atrii superne coniungendis inser- 35; 2 Par. 6,20; Luc. 4,25. Simili modo
viebant et ex quibus aulaea suspensa quod e regionc superiore in terram de-
erant (cf. Gesenius, Thés. p. 536; Keil ferri videtur vel defertur, de caelo ve-
ad h. LXX reddunt -iaXiSs?. Aliter
1.);
nire dicitur; ita Gen. 27,28 det tibi
:

F. de Hummelauer ad Ex. 27,9 « Intel :

Deus de rorc caeli; ita vox angeli de
leguntur laminae argenteaé aliquae caelo affertur ad Agar Gen. 21,17; 22,
circa coliimnas plexae, ornatus gratia». 11 Ex. 16,4 ego pluam vobis panes de
— Dein nnin inins caelatura gem-
; :

caelo; item lob 38,29 gelu de caelo,

marii Ex. 28,11 i. e. sculptura sigilli, 2 Reg. 22,14 tonare de caelo, 2 Reg.
qua scil. nomina filioriim Israël lapidi- 18,9 Absalom haerens in quercu dicitur
bus onycbinis inscribenda erant; cf. Ex. esse suspensus inter caelum et terram
28,21.^36; 39,6. 14; similiter 3 Reg. 6, et similiter Ex. 9,8 Moyscs iubetur cinc-
29; 2 Par. 2,7. —Item nisï mT2S caela- rem spargere in caelum. Inde quoque
facile huit dictio adeo frequens de volu-
tiirae eminentes
3 Reg. 6,18; sed hebr.
cribus, volatilibus, avibus caeli (Gen. 1,
explicatur probabilius serta florum;
26. 30; 2,19; 6,7; 7,3. 23; 9,2; Deut.
3 Reg. 6,29 vertit Vulgata picturas varias,
V. 32 anaglypha valde prominentia et
28,26; Reg. 17,44; 3 Reg. 14,11; 16,
1

V. 35 iterum caelaturas eminentes. — 4; 1er. 14,3; 19,7; Matth. 8,20 etc.). Ne-
que minus, uti apud nos, caelum quan-
Porro niySpn 3 Reg. 7,31, et uti textus
doque dicitur in locutionibus hyperboli-
hodiernus fert v. 35 nilV — René ver- cis urbes magnae et usque ad caelum
:

titur Ez. 40,37 DiTQn caelatura palma- munitaeDeut. 1,28; mons ardebat usque
ad caelum Deut. 4,11 cf. Deut. 9,1 los.
; ;
rum, quia ibi palmae arte factae et
8,20 videre fumum ad caelum usque
opère caelatoris effictae ad aedificium conscenderc, 1 Reg. 5,12; lob 2,12.
ornandum intelleguntur.
Qui sidéra colunt, militiam caeli ado-
CAELUM. Ad designandum mun- rarc dicuntur, i. e. ii qui soli, lunae,
dum universum adhibetur dictio cae- : planctis nomina idolorum attribuunl,
lum et terra; cf. Gen. 1,1; 2,1.4; 14,19; vel Baal ut deum solis, aliosque deos et
24,3; Ex. 20,4; 31,17; Deut. 3,24; 2,39; deas ut numen lunae et planetarum ado-
1 Par. 16,31; Esdr. 5,11; Estb. 13,10. rant; cf. 4 Reg. 21,5; 23,4. 5; 2 Par. 33,
Ceterum caelum generatim iisdem mo- 3; 1er. 19,13; 44,17 etc.
dis in s. litteris. dici solet, quibus nos Modo sublimiore caelum nominatur
quoque in sermone vulgari utimur. Ita habitaculum Dei, sedes Dei, non quasi
loquimur de caelo stellifcro; similiter Deus non considerelur praesens ubique.
LEXICON BIBUCCM. 23
707 :ai:li:m. 708

soil laoliiin ilii esse dicitup, ulti DtMis sancluiM cai'li 2 Par. :!(),27> et 1 Maili.
t'Molloiilissiilia ifloria ol maieslato st>, 3,50. (10 : >i( ni atili'iii Incrit volunlas in
aiij^elis ac hoalis vidtMulum oxhibol. Dcin caclo, sic liai cl 1 Macb. 4,10. 40; 9,46;
ad noslnmi coiicipicMidi modiim piano quoque ap|)arel, cur rcgnum
12,15. Inde
nerossariiim osl coiîilan' cmiiUMUissi- messianum. quo Dei doiniiiiutn in uni-
niiiin (iiHMiilam el luaximo spliMididiiiu vci'sa lei'ra coM>liluatMr cl buna Dei om-
IcHUiii, ulii llii'oiuis quasi sil cl palaliiiin nibus obvcniani, appcilcUir ri'guum Dei
divinac maieslalis. lia Deut. 26,15 re- : et rcgnum caelorum. (^>uam appcllalio-
spico de excclso cacloruin liabitaciilo; nem regni caelorum apud Mallb. co lor-
3 Rog. 8,ao ss. 2 Par. 0.21 ss. exau- : lasse eliam adbibcri ccnsendum crit,
dies in loco iiabilaculi lui in caelo, lu quo magis ludaci abslrabanlur a notione
oxaudios in caclo elc. ; lob 16,20 : eccejn regni Icmporalis. Appcllatur aulem re-
oaolo toslis mous; 2 Par. 20,6; Neh. 0,27. giuun messianum merito quoque re-
28. Ipse CbrisUis nos orarc docuil l'alcr : gmim caelorum ijuia eius absolulio et
noster qui es in caclis cl saope loquilur pei'l'ectio babetur rêvera in caelo et quia

de Paire qui est in caclis Malth. 5,16. ideo institulum esl, ut bomines ad cac-
45: 6.0; 7,11. 21 10,32 elc). Angcli qui
;
bmi, ad Dei visionem beatam adducan-
scniper vident faeieni l'aliis qui in cae- tiu'. Cum igitur vidcrc revclatam Dei fa-

lis esl, proptcrea eliam anjicli eacii nie- ciem constituai gloriain et bealitudinem
vocantur. angeli in caclo; id quod
l'ilo caelestcm, ipsum caeli nomen ponilur
iani adumi)rat iMicbaeas propbela di- pro summa et pert'ecta beatitudine. pro
oeus vidi Dominuin sedcnleni super so-
: cumule omnium bonorum, pro loco ubi
lium suum cl oninem excrcituni caeli bcati omnibus istis bonis divinis fruun-
assislenlcm ei a dexlris et a sinistris tur (cf. ^^M\. 5,12; 6,20; 8,11; 19,21;

(3 Reg. 22,19;. Cuni sermo inlcraUir de Luc. 6,23; 10,20; loan. 3,13; Act. 3,21;
caclis caeloruni (3 !\eg. 8,27; 2 Par. 2, 2 Cor. 5,1; Col. 1,3; Ilebr. 8,1; 9,24,
6; 6,18 etc.;, duae cxplicationes pro re 1 Petr. 1,4;.
nala olTcrunlur; nani, uti vidimus, cae- I. Ki\ABE.\BAlER.
luni dcsignalur quandoquc aëriuni ^aves
caeli. nubes caclis sidereuni, babitatio CAEPE (cèpe) cum allio porroque
angeloriun el l)ci; cum ilaquc plurcs et céleris Aegypti oleribus Israelitarum

caeli distinguantur, summum ac prae- desidcrium in deserlo excitabat (Num.

clarissimum cUelum vocari potest caelum 11,5). Vocem bebraicam DiSjfa, quae
caeli. Ad eandeni lere explicationem ad- hoc tantum loco occurrit, recte a S. Hie-
ducimur, si caelum caeli sublimissimum ronymo explicatam esse certum esl,
locum cl maxime gloriosum in ipsa ba- atque consensu recentiorum aeque ac
bitalione caelesli accipimus. veterum interprelum comprobatur, ex
Cum itaqiie caelum sit praeclarissi- quibus LXX xà x.poji.[xua babent, Peshilla
mum Dei opus et caelum sit sedes Dei, nSï^, Chald. id., Aeth. et Arab. similiter
Deus saepe vocatur Deus caeli Ps. 90,1 ;
Sï2. —
Designaturautem bocnomineallii
135,26; ludilb 5,9 s.; Esdr. 1,2; 5,12; species, AlHum caepa Linné dicta (gali.
(|ua appcllatione praesertim utuntur, ut oignon, germ. Zwiebel), quae spontanée
lahwe ab idolis distinguant; fit in exsi- crescens in Persia et Belutscbia invcni-
lio quasi nomcn proprium labwc, quare tur (E. Boissier, Flora orient. V. 250), sed
in decrelis quoque Cyii, Oarii adbibetur cum allio sativo et porro in Oriente et
(2 Par. 36,23; Esdr. "l,2; 6,9, et Dan. 2, Occidente inde ab anliquissimis tempo-
18. 19. 37. 44; o,23. Exindc usus ortus ribuscolitur (v. ALLIUM).
esl ut Ipsum nomen caeli pro Deo pone-
relur. Eius usus initium iam babetur praelerea 0. Celsius, Ilicrohot. II.
Cf.
83-89; E. Regel, Alliorum adhuc cognitoium
l)an. 4,23 : ex quo cognoveris esse do-
monographia (Petropoll 1875, p. 92, qui cae-
minantes caelos (aramaice) et cernitur
pis patriam ignolarn dicil); /. Low, Arain.
in locutionibus quoque ad caelum per- :
Pllanzennamen n. 54, al.
tingit crudelitas vestra ('2 Par. 28,9 et
feimiliter : pcrvenit oratio in habitaculum L. FONCK.
709 CAERIMONIA, <;aiîsarea. 710

CAERIMONIA. Ea voce in Vulyata eamque in lionoi'cm Tiberii Cacsaris

redduiiliir vcrba hebr., quac signiticanl Caesarcam appcllavil; sed ut al) altéra
statutnni, iiis vel quod legitiniutii est et Cacsarea Palacslinac distingueretur, ad-
legibus consentaneuni, praecepLiini, ob- dcbatur Philippi. Ea in rcgione lesus
servantiain. Frequentissinie ita reddilur posuit quaestioncm quem dicunl bo- :

Dipn Gen. 26,3; Ex. 18,20; Niim. 9,3. 4; mincs esse Eilium boniinis? et Petrus
revelatione Patris cdoctus respondit
praeserlim in Deut. 4,8.14.45; 5,1. 31;
ciiiue primatus est promissus et ipse
0,1. 17; 7,11; 8,li ; 10,13; 11,1. 32; 17,
19; 26,17; 28,13; 30,10. 16; ileni 3 Reg.
fundamentum Ecclesiae dcclaratus. —
Vide etiam BAALGAD et BAAL HERMON.
2,3 (nipn); 8,38; 9,6; 4 Reg. 17,13. 34.

37; 23,3; 1 Par. 29,19; 2 Par. 19,9; CLFlav. los. Ant. XV. 10,3; XVIII. 2,1;
33,8; Esdr. 7,11; Ncb. 1,7; 9,13. 14; XX. 9,4 Bell. iud. I. 21,3 II. 9,1 III. 9,7
; ; ; ;

10,29; Ez. 44,3. Etiani eo modo, sed VII. 2,1; Vita 13; Reland, Paiaestina p. 918-

raro vertitiir -asura Num. 13,24; 29,6; 922; Raumer. Paiaestina éd. 4 p. 245; Ro-
binson, Paiaestina III. 612 ss. 626 ss. Neuere
1 Par. 23,31; etiam mïQ 2 Par. 31,21 ; bibl. Forsch. 520 ss. Rider, Erdkunde XV.
;

195 ss.; Gucrin, Galilée II. 308-323; Sur-

quandoque "la'kL^a, niaura Neh. 13,14;
vey of West. Pal. Mem. I. 95. 96. 100 ss.
Ez. 44,13. 16; 48,11; semel qiioque 125.; Ebers und Guthc. Paiaestina I. 356-
r\'.n'i "lUN* Lcv. 7,33 et somel aninSs* 366; Neubauer, Géogr. du Talnnud p. 236 s. ;

/. Fahrngniber, Nach Jérusalem éd. 2 II.

Deut. 12,30, quibiis locis caeriinoniae,
ritiis sacri notions generali dicuntur pro
speciali significatione bebr. sacrificio-
nini (Lev. 7,33) et Deut. 12,30 ne re-
quiras deos eoriini. In aliquibiis locis
vox haec additur in Vulgata, ubi verba
bebr. liberiore modo reddunlur; ita Ex.
27,19; Lev. 3,13; 9,17; 10,19; Esth. 3,8;
192; D. Zaneccliia, La Palestine d'aujour-
d'hui 1899 II. 735-737; E. Sc/iiirer, Gesch.
d. jiid.Voikes éd. 3 H. 158-161.
:
Quoad ulteriorem historiam et inscriptio-
nes vide Clermont-Ganneau, Recupil d'ar-
chéologie orientale I. 1888, p. 242-261; Guy
le Sirange, Palestine under the Moslems
p. 418 ss. Duc de Luynes, Voyage d'explo-
;

mer Morte, Atlas pi. 62-63; De

ration à la
8,17; 9,28.
Saulcy, Voyage autour de la mer Morte,
CAESAR (Kaî'aap), nomen impcrato- Allas pi. 49; Zeitschr. d. D. Pal. -Ver. X.
romanis commune. Ex quo agno-
ribiis 1887, 188. 189.

men istud lulii Cacsaris ab Octaviano Quad nummos Eckhel, Doctrina num.
cf.
vet. III. 339-344 F. de Saulcy, Numismatique
Augusto adscitum est, apud eu m et suc- ;

de la Terre Sainte p. 313-324; pi XVIII.

cessores nomen appellativum cvasit. Di-
citur notione nominis appellativi red- :

2. Caesarea ad mare Mediterraneum

dite Caesari quae sunt Cacsaris (Matlb.
sita,olim turris Stralonis appellata, ab
22,21; Marc. 12,17; Luc. 20,23); dicitur
urbc Jérusalem 600 stadiis distans {Flav.
de Augusto Luc. 2,1 de Tibcrio Luc.;
los. Ant. XIII. 11,2; 12,2. 4; 13,4; XIV.
3,1; loan. 19,12. J3; de Claudio Act.
4,4; Bell. iud. I. 3,3; 7,7). Ab Augusto
17,7; de Neronc Act. 23,8. 10. 11 ss.
donata est Herodi Magno, qui eam im-
Phil. 4,22.
mensis sumptibus magnifiée exstruxit
CAESAREA (Kataapeia) nomcn est (ab anno 22 usquc ad 10/9 a. Cbr.) et
duarum urbium palaestinensium. in honorem Augusti Caesaris, cui tom-
1.Cacsarea Pbilippi (Mattb. 16,13; plum quoque in média urbe in colle late
Marc. 8,27), urbs ad radiées montis conspicuo aedificavit, vocavit Caesaream
Hermon prope fontes lordanis in Gaula- (Ant. XV. 7,3; 9,6; XVL 3,1; Bell. iud.
nilide sila, olim appellala Pancas, quia I. 20,3; 21,3-8; cL Plin. V. 13,69). Poste-

prope erat sanctuarium Pan (Paneion) riore tempore Caesarea Palaestinae ap-
baud procul a spclunca ex qua unus ex pellari consuevit (Onom. éd. Lag. 207,1;
fontibus lordanis scaturit. Nomen anti- 230,37; cf. 113,23). Herode L mortuo
quum in bodicrno Bûnii/ns servatuni est. simul cum omni ludaea Arcbclao cessit
Philippus tetrarcba filius Herodis M. ur- (AnL. XVJI. 11,4; BcU. iud. IL 6,3), quo
bem amplificavit anno 3 vel 2 a. Cbr. deposito procuratoribus romanis, dein
 "11 i..\i:s.\iii;a. AINA.N. 12

l.iv\i I.MIII'OIV lliModi A,-ii|.|.;ir \. \W- l'Oiiliriiiabaliir, neniiiiciii lorc (pii i|isMni

iiiiiKliu' prociiralorilxis loinanis i)ari'- inleriicial ((ini. 4,l-l(;; 1 In. ;{,12; cf.

liat ; iliultMii H(>ro(lt's Ai,'i-i|)|>a I., nopos Sa|>. 10.3 : ab bac [.><api(>nlia] ul recessil
ll(Modis Mai;ni. iiliiis Aristoltuli ol Hr- iniusius in ira sua, por iram bomicidii
renioos, proplcr siipoil>iam aii anj^clo fratorni de|)Ci'iil ludas apostolus dicit
.

perciissus o[ consuiuplus a vcMiiiiluis de baerelicis sui tcmporis vac iliis, :

o\>piravil Acl. I2,19-j:{ . Ad l'aiii iir- (]uia in via Gain abiorunt iv. 11) i. c.

hem sat>piiis vonit Paulws aposloliis (Acl. (MiMi imilanlur, duin odici et invidia alios

'.>.:t(): IS,-22; 2I,H-IG) il)iqiu> roratn prae- proseqnuntur, a doino i)aterna aufugiunl
sUlc Kolicc accusaliis causani suain cgil el odio l)(>i et desperalionc acli vitam

et biciuiio in l'uslodia dolcnlus corani agunl lurbuienlam solum rébus terrenis

Feslo pracsido Caesarem appcllavil inliianles. (Juo lenq)oie G,ain fralrem

uVcl. 33; 2:i,l-13\ Kral enim

r^,2^3. occidit, sorori aiicui malriinonio iunclus
Caosaiva sedcs procuralormn romano- iani plurimos iiabere polerat lil)eros ac

riim, qui soluiii qiiando(iU(^ lompore nepnles. Posleri G>ain rcccnsentur Gen.
inaiorimi solloinnilaliini ad coniprimon- 4,17-24 llenocli, b-ad, Maviael, Malliu-
dos tuimillus ])opularcs in ui-bcm leru- sael, Lamecli, qui ex Ada uxore gcnuit

salein ascendebaiU Anl. XVIII. 3,1; XX. label paslorem et iubal patrem canen-
[i/f. Bell. iiid. II. 0,2; 12,2; 14,4; 15,6; lium citliara et organo, ex Sella uxore
17,1 mule Taciliis dicit Cacsarcani lu-
;
Tubalcain fabruni ferrarium et Noema
daeac capul (Hist. 2,78). Hodic vocalur filiam. Erat Gainitarum genus insolens,
cl-Qai^i'iriye. lascivum, impium.

Cf. Reland, Palaestina p. 670-678; Rau- Cf. F. de Iliimmelaner ad Gen. 4,1-24 et

mei\ Palaestina éd. 4 p. 152 s.; Ritter,Erd- etiam 6,1-6; Schoepfer-Pelt, Histoire de
kunde XVI. 598-607; Guérin, Samarie II. l'Ancien Test. éd. 3 I. 70 s.; Vùjourovx,
321-339: Surveij of ]Vest. l'ai. Mem. II. Manuel biblique éd. 9 I. n. 293 s.

13 ss. Sepp, Jérusalem éd. 2 II. 573 ss.

;

Aeuhauer, Géogr. du Talinud p. 91 s. Gui/ ;

;
CAINAN (pip, Kaïvàv). 1. Filius

le Slrange, Palesline under the Mosleins Enos filii Setli filii Adam (Gen. o,9. 12.
p. 474 S.: Schurer, Gescliichte des judi- 13. 14; 1 Par. 1,2; Luc. 3,37).
schen Volkes éd. 3 II. p. 104 ss.; /. Fahrn- 2. Filius Arpbaxad filii Sem cl pater
gruber, Nach Jérusalem cd. 1 II. 205. 206; Sale (Luc. 3,36). Idem cnumeratur filius
Liévin de Jlamme, Terre Sainte 1897 111.
Arpbaxad et pater Sale apud LXX Gen.
236-253 D. Zanecchia, La Palestine d'au-
;

jourd'hui 1899 11. 447-453. — Quoad num- 10,24; 11,12; 1 Par. 1,18; sed in tcxlu

mos cf. Eclihel, Doctrlna nuui. vel. III. 428 boltr. et in aliis versionibus eius mentio
s. 491. 492; F. de Saulaj, Numismatique de non nequo apud Flav. losephum el
fit

la Terre Sainte p. 112-141; pi. VII. Pbilonem. Videlur itaquc nomen Gainan
primitus in textu bebraico, quein LXX
GAIN (rp, Kd'.v), priniog-enitus filius
prae nianii)us habebant, adfuisse, in
protoparcnlum, qui agricolac officia aliisvero nianuscriptis omissum esse (ita
exercuit. Cum ip.sc (juadam die de fru- Palis). Attamen sunt interprètes, qui
clibus lerrae mimera Deo ofîerrct el nomen Gainan inler Arpbaxad et Sale
Abel, fraler eiiis, pastor de primogeni- apud LXX p.liminandum esse censeant et
lis grogis sui, Deus ad sacrilicium Abel difficullatein, quod Lucas hune Gainan
respexit, quippequi fide bcstiam melio- progenitoribus Messiae adnumeret, sol-
rem offerrct Hebr. 11,4;; ad Gain vero vere sludeant. Gum Caietano et Petavio
cl eius oblalionem non respexit (cf. s. v. existimat //. Colombier nomen Gainan
abel;. Propter favorem divinum fralri textui Lucae insertum nihil aliud pro-
praeslituni Gain invidia, livore, ira exar- bare nisi hoc nomen infuisse codicibus
sil. Frustra oum Deus admonuit; Gain LXX, quos Lucas sequi voluerit. Gum
fralrem occidit nec poenilentiam egit a Cornelio a Lapide et Calmeto putant alii
Deô reprehcnsus. Recessil a regionc pa- nomen Gainan errore scribac in textum
rentum et commorabalur in terra Nod Lucae Irrepsisse idque eo faciiius, quod
accepta a Deo promissione, quac signo primi christiani textum LXX secuti Gai-
713 714

nan ad genealogiam Messiae perlincrc Dei. Et cum Chrislus affirmassot idquod

persuasLini habuerint. AdiicilP. de Hwn- lot niiraculis iaui antea luculentissime
meîauer : Quod practer codicern I)
'< pi'obaveral, Caiphas maximum quendam
(Bezac) codex nonien ignoret,
nidlus siuuilat dolorem et horrorem et luctum,
non elTicit absolutam probalionem no- (|uia Dei gloriae et maiestati ingens
men ab ipso S. Luca scriptum cssc, iniuria sit illata; scindit enim vosti-
cum quorundain in s. texlu mendorum mcnta. Sed cum statim addat quid ad- :

nos omnia iani vestigia lalcre possint ». huc egemus teslibus? prodit simulatio-
nem suam; gaudet enim, quod post
Cf. Palis apiul Vkjouroux, Dict. de la
longam exspectationem compos voli sit
Bible II. p. 41-43; Pelavius, De
doctrina
effectus; unde quid vobis videtur? At
:

teniporum IX. 17; H. Colombier in Étu-

Calmel ad Gen.
213
cum mors lesu antea iam esset statuta,
des etc. 1872 1. p. ss. ;

H u mmelauer, Comm. in Gen. tota scona ad turpem reducilur simula-

10,24; F. de
p. 345. 346.
tionem. Quae perversitas maximopere eo
quoque cernitur quod accusatio apud
CAIPHAS (Kaïâcpa;), losephus ('Iwar;- Pilatuui plane alla insigni mendacio
TToç 6 /.a'i Kaïâsaç, 'Flav. los. Ant. XVIII. proferlur Luc. 23,2. Uli in Christum
2,2), ad pontificaUnn evectus est a Vale- saeviit, apostolos quoque. Cum
ita in
l'io Grato, praeside ludaeae eamque di- enim Petrus sanasset claudum et ipse
gnitatem lenuit per annos scptenideciin et loannes docerentpopulum, missi sunt
(an. 18-36 p. Chr.), donce in eins locuin in custodiam et concilio coacto, cui An-
suffectus est Jonathan, Anani pontilicis nas et Caiphas interfuerunt, denunlia-
filius,a Viteliio {losephus 1. c. et 4,2). tum est eis, ne docerent in nomine lesu
Erat gêner Annae (Anani), qui auctoritatc (Act. 4,3 ss.). Mox iterum exsurgens
plurinuim valait, ita ut Caiphas ex eius princeps sacerdolum, zelo repletus inie-
arbitrlo pleraque administrare censere- cit manus in apostolos misilque eos in
tur. Erat Caiphas inimicus infensissimus carcerem et spreto consilio Gamaliel
Christi; is dederat consilium expedit : apostolos caedi iussit denuntians ne lo-
vobis, ut unus moriatur homo pro po- querentur ultra in nomine lesu (Act.
pulo et non totagenspereat(Ioan. 11,50), 5,17-40). Sine dubio Caiphas, princeps
quae verba Deo providente ita confor- sacerdotum, etiam auclor luit magnae
inata sunt, ut veritatem de lesu enun- persecutionis de ([ua Act. 8,1, ab eoque
tient; quare Caiphas prophetasse di- Saulus accepit epistulas in Damascum
citur. Honiinem fuisse superbuni, ira- ad synagogas, ut Christianos vinctos du-
cunduni, violenluni eo in concilio salis ceret in lerusalem (Act. 9,1. 2). In —
iam proditur, duni alios dure interpel- Mi^ina tract, de vacca rufa 3,o [Suren-
lât vos nescitis quidquam, nec cogita-
: husius VI. p. 276) reperilur nomen ali-
tis etc. Eius vafrities et inipietas satis cuius pontificis, qui filius dicitur Kajaph
declaratur in altero concilio quod in (îi^ip), quod nomen oslendere videtur
eius donio habitum est, ut lesum dolo etiam nomen Caiphae non esse derivan-
tenerçntet occiderent (.Vlatth. 26,3) et eo dum cum multis a nS''3 (depressio,
quod iuris ordine ncglecto in lesum saxum).
N'2''3
actum est et falsi testes conquisili et
conducti sunl contra lesum, nemo au- CAIUS Jiio;), hospes S. Pauli co-
tem accitus qui testimonium ferret pro rinthius (Rom. 16,23), quem apostolus,
accusato. Cum autem per falsos testes cum Corinlhi praedicaret, etiam bapti-
nihil efficeretur, Christus vero taceret, zavit (1 Cor. 1,14). Sine dubio erat unus
Caiphas ira et impatientia e sede surgens ex nobilioribus et ditioribus Corinthi
lesum interpellât, ut aliquid ex eius ore eivibus, quorum paucos tantum conver-
eliciat quo condemnetur. lesu tacentc ses esse ex 1 Cor. 1,26 colhgitur. In
Caiphas cogitur eam ponerc quaestionem codd. Fuld. et Amial. Rom. 16,23 legi-
cui responsum ncgari non posset, le- tur hospes meus et universae ecclesiae.
:

sumque sacramento iurisiurandi obte- « Universae autem Ecclesiae hospes vo-

statur : die nobis, si tues Christus Filius cari videtur non tam quia suam in do-
 fi:i CAUS. 7I()

muni litltMi's ;ulsacra relolii-anda oonj^TO- allirmcnl. Nam vel aetalc proplidaïuni
,iral>al. «{uaiii quia Clirislianos aliis e.\ calamus aromalicus nonduin in Sviia,
rivitatilius Coriiilluini ailvculaiilos lio- nisi lorlc in liorlis (Canl. 4,14) crèscc-
>liilalilor (>\i'i|»iol>al • Corncly lul li. 1.) bal, sicul cliani i)osl(>a iiule disparuit,
Coniiiiunl aliqui (iaiuin, oui loriia loan- vel arabico al([ue indico \ilior in un-
nis episUila iusoribilur et cuius hospita- gucnto ac sulTdu sacro non adliiitelial.ur.
litas celobialur, ouucicin esse ac hospi- Quare neciuc; bac neque alia ralione co-
loni liuuc coiinlhiuni ^v. GAIUS 3). ^imur, ul cum nonnullis calamum bi-

CALAMUS iilicum aut cinnamomum \el casiam (cf.

in;p. xaXaaoç^,. 1. Sijjni-
fislula \u\g. Cant. 4,14) aut f^rameu
in
aiinuiinem; v. ARL'MTO.
iical iuipiiniis indicum, Andropûgon schoenonthus lÀnnr
2. Praeli'reaeliam interaromatarecen- inlg'prelemur; sed cum opinione com-
selur, quao ad unctionis oleuni sanctum nnmi calamum aromalicum Scripturae
suuienda eraut {Ex. 30,2:5 afii n:p;. veleium dicimus radicem
scriploi'iunqut;

Thus de Salia ol « calamuin suave olcii-
toni de terra lonirinqua
leniplo liicrosolymilano ofTerebanl (1er.
0,20 2*"cn n;p). ac siniilitcr cuni lliure
al) Isaia noniinalur laniquani aronia ar-
genlo enienduni (Is. 43,24 n-p sine ad-
ditoK Eundeni calannim cuni casia ne-
iiotiatores ex Usai (v. MOSEL et UZAL,
Acori calami Linné ex ordine Arocea-
» Israelilae in
rum, qui in variis Europae ref;ionibus
inlroductus crescit, sed in Syria, Palae-
slina, Arabia non iam videlur invcniri.
Cf. E. Boissier, Flora orient. V. 45; G. E.
Post, Flora of Syria 81.") (Acorum non enu-
nieral); Leunis-Fran/i, Synopsis II. 2 éd.
3, p. 900 s. Engler-Prantl, Naliirl.
;

Pflanzenfam. 11. 3, 118. Praeterea cf. —

in Aiabia nieridionali Tyruni afferebant B. Albert. M. de Vegelabilibus VI. 1,15 éd.
,Ez. 27,19 njp). Etiani inter varias plan- C. Jessen p. 376-8; C. Marlinello, Rag-
glonamenti sopra l'amomo e Calaino aro-
tas odoriferas, ([uae in pracconio spon-
malico, Venezia IfiOi; Giudizio sopra rag- i

sae enumerantur in Canlico, calanuis gionain. di C. Marlinello, Manlova 1005;

commenioralur(4,14 r\2p, Fu/g'. listuia). Sam. Bochart, Hieroz. II. Rosenm.
687, éd.
— Idem aronia eodeni nomine kanna III.609;s.;/.
tin. 224-8; G.
//. Ursinus, Arboreti
W. Wedel, De calamo aronia-
bibl. Con-
saepissiuie in praeceptis aeg-yptiis ad
tico, lenae 1708; /. A. Wedel, De cal.
aromala conficienda occurrit. Pariter aroin., ib. 1718; M. y////er, Hlerophyt. II. 205-
scriplores giacci et lalini Irequenlcr
9; 0. Celsius, Hierobot. II. 325-30; P.Cul-
de calauio s. calanio aroniatico loquun- trera, Flora bibl. 83-5 F. Lorel in Recueil
;

tur taniquaiu de aromate in unguenlis de travaux I. 1870, 190; id. Flore pharao-
(Dioscur. Mal. med. I. 49. u7. 62 s. 6o. nique éd. 2, p. 31 s.; P. Schegg, Bibl. Ar-
07 s. 71. 74; Plin. XIII. 2,18; XV. chaeol. 228 s., al.

7,30, al.) et in suffilu adhibito {Dioscur.

1. 17). Patriam buius aroiiialis Arabiam
3. Ex quadam simililudinc calami
{Theophr. Hisl. pi. IX. 1,2; Plin. XII. 'DiJp) dicuntur etiam brachia candelabri

22,10i, al.) et Indiam d'icnnl {Theophr. sacri (Ex. 25,31-36; 37,18-22; Num. 8,4
ib. IV. ll,13;Dtosc. I. il ; Plin. 1. c.,al.), Vulg.), et ex alla similitudine n;3p voca-
sicul proplietae caJamuni ex Arabia et
tur etiam humerorum vertebra (lob 31,
de terra longinqua afTerii atquc argcnto 22 Vulg. cum suis ossibus). Calamus —
eiiii supponunt. Cum ijiilur nomen et
autem, cui sub cruce dominica spongia
usus et oi'igo optime convenianl, satis aceto plena imponitur (Marc. 15,36 ca-
coiumuniter adinittitur idem hoc aroma lamufi; Matth. 27,48 arundo) ex verbis ,

ab aucloribus profanis cclebratum in loannis (19,29i culmus crat hyssopi.

S. Scriptura conimemorari. Neque oJ)-
V. HVSSOPIJS. Simili modo njp dicun-
stat, quod Theophrastus (1. c. IV. 8,4;
IX. 7,1), Plinius [XU. 22,104-106; cf.
tur culmi frumenti, quos vidit loseph in

XVIII, 2,18 al. calamum islum etiam in somniis suis (Gen. 41,5. •22,Vulg. cul-
Syria propc lacuni emisenum (cf. C. lut-
mus^
ter, Erdkunde XVII. 2,1004 s., cresccre
717 CALCEDONIUS. 718

CALANO (illSs, XaXàvrj) Is. 10,9onu- quasi servis proiiciam calceum, ut euui
purgent ac portent, id quod ad niem-
meratur inler iirbcs quas Assyrii expu-
g-naninl; v. CHALANNE. brum praeccdens quoiiu(; congruit :

Moab est pelvis mea i. e. débet mihi

CALCEAMENTUM. Pcdibiis alli- pedes lavare. Ceterum calcei vol sanda-
gari solcbant sandalia, i. e. soloac li- lia etiam ut res minimi prctii conside-

gneae vel coriaceae, qiiae corrigiis ad rantur; cf. Am. 2,6; 8,6.
pedcm firmabaiilur et pediim plantas
CALCEDONIUS (Chalcedonius) di-
dumtaxat obducebanl, sed supcriorem fundamentum mûri
citur tertium civita-
pedum partem relinqucbant niidam. tiscaelestis in Apocalypsi (21,19), graecc
Calcei aulein calceamenla totimi
vel
/aXxrjSwv vocatum. Eo nomine, ab urbe
pedem tcgimt. Accedentes ad lociim sa- Calcedone (s. Calchedone s. Chalcedone)
crum quandoque iubentur solvere cal- in provincia Bitbynia Asiae minoris de-
ceanientum de pedibus; ita Moyses Ex.
rivato, hodie designatur varietas quarzi,
3,0, losuc item los. 5,16; est sane actio plerumque
variis formis et coloribus,
symbolica qua significatur ne qua itn- ad quam
lacteo, albido, fusco, distincta,
munditie atïecti ad sacra accédant; cum
etiam cbrysoprasus, onyx, sardius, sar-
enim calceis adbaereat pulvis et lutuni donyx pertinent (v. art. spec). Sed
ex itincre, calcei facile evadunt signum
gemma haec non nisi medio aevo no-
immunditiei. Corrigiam calceamentoruni
men calcedonii dicitur accepisse, et ne-
solvere et oalceamenta portare erat ser-
que a scriptoribus graecis, neque a
voriini; imdc loannes Baptista declarans
Plinioaliisve scriptoribus latinis com-
se indignuin esse qui istud officium prae-
memoratur. Piinius ab urbe Calchedone
stet Messiac insigne edit documentum smaragdos vilissimos ac niinimos baberi
et dignitatis summae Messiae et suae
refert (XXXVII. .^,72 s.) atque iaspidem
animi deniissionis. Ad luctum designan-
turbidam (ib. 8,115); praeterea achates,
dum nudis pedibus incedere solebant gemma apud antiquos celebris, potissi-
(2 Keg. 15,30; Is. 20,2; Ez. 24,17). Uti
mum ex stratis calcedonii ac iaspidis...
ex Ruth 4,7 discimus, solvere calceamen-
amethysti similiumque quarzi varieta-
tum etalteri Iradere actio erat symbolica, tum constat. lam vero smaragdus et ia-
qua quis possessioni renuntiaret eamque spis inter eadem caelestis lerusalem
traderet alteri. Unde istasignificatio orta
fundamenta praeter calcedonium enu-
sit, aliqui haud improbabiliter ex eo ex-
merantur(Apoc. ib.); quare fortassis po-
plicant quod is possessionem adiisse cen-
tius de achate (bebr. iiiT) nonien calce-
sebatur qui pedem in ea posuisset; nam :

omnis locus ({uem calcaverit pes vesler donii in Apocalypsi videtur explicandum.

vester erit; ipsi dabo torram quani cal-

V. ACHATES. —
Notandum vero, anti-
cavit (Deut. 1,36; los. 1,3). Simili modo
quis qui neque calcedonium neque x«^-

vidua leviro connubium detrectanti de-

/.rjotiv inter gemmas enumcrant, optime
trahebat calceum quod explicari potest notum fuisse carchedonium, carbunculi
;

vel ita, ut ille abdicare lus suum signifi-

scil. speciem, graece (ïv6paÇ nominati,
caretyr, vol etiam ut dedecus ei inferrc-
quae ex Carthagine (Kapy^rjBwv) in Italiam
et Graeciam afferebatur {Theophr. De
tur, quia nudis pedibus incedere erat
lapid. 3,18; 6,34; Piin. XXXVII. 7,
pauperum et servorum et lugentium,
92 ss.), cui principatum inler gemmas
dum contra calcei quandoque inter or-
e
Piinius tribuit (ib.). Portasse temeritatis
namenta rcferuntur (cf. Is. 3,18 aufe- :

ret Dominus ornamentum calceamento- notam non merebitur qui cum cl. Fran-

rum; Ez. 16,10; Gant. 7,1 ludith 10,3; ciscoRuco loco calchedonii ignoti car-
;

16,11). Quod autem legitur Ps. 59,10 et

chedonium cclebremsubstituendumconi-
107,10 in Idumaeam extendam cal-
:
ciat. V. GARBUNCULUS.
ceamentuin meum, non tam de posses- Fr. Rueus, De Gemmis 2,3; F. C.
Cf.
sione capienda explicandum erit, sed Lesser, Lithotheologie, Hamburg 1735, p. 351
potius verlendum ex hebr. super Edom : s.; K. E. Kluge, Handb. d. EdelsleinKunde
proiiciam calceum meum i. e. Edomilis 386-90 Leunis-Senft, Synopsis III. 1 p. 562 s.
-,
;
 10 l.ALCKDOMLS. CALKH. rlO

Mauinaini-Zirlirl. Elein. d. MiiuMalo^ie ((/. esse censonl. Nupcrrimo F. de lliinimr-

13. p. 177. laucr (Comm. in Num. |). 202) consuil
L. KO.N'CK. Cal(>l)n()n fuisse origine Hebracnnu, sed
o\ illa gonte (^.one/.a(><)ruui, {\\\\.w, lom-
CALEB Z^r. XâX:Ç, XaXÉg).
pore Abraliae i'alaoslinam incolcbal
1. Kilius leplioiic, do Irilm Iiula(l Par. (Gen. 15,19), itom a Caleb oxploralorc
4,l;>}, c\ oa Iriltu clecUis. iil ciim aliis dislinguondum esse Calob niiuorem,
viris priiu'ipilms ox siiij^iilis Irihiibiis IValrem Otboni.dis (v. CENEZ 2 et 3).
lorrain palaostinenscm oxplorarcl (Num. 2. Filius Hosi'on de stirpe luda, for-
i:<,7 . Ciim rolicpii oxploraloros pcricula lasso o\ maioribus Caleb filii lepbono,
oxpii};iialionis lorrac i)liiriiiuim exaggc- eliain appcllalus 1 Par. 2,9 Calubi
raront, ipsc ciiin losiic l'orlilor cis rcsti-
Ci^lSs). Eius uxor(>s erant Azuba, (pia»;
lil roin ox \orilalo oxponcns et ohtostans

populiim, 110 ossct reltollis in noniinuin. ci genuit leriotli (2,18), dein Ephrala
Qiiaro cinn lola illa frenoralio rol)cllis, quae ei genuit Hur (2,19). Hoc altonnu
omnos.a vii;inli annis ol supra, in ])Oo- malrimoniuin cum Epbrata Calob iniit
nam reboUionis niorlui osscnl in dcsorlo, post niorlem Hosron (2,24 Vulg. lex- ;

Caleb ol losiio inlrarunl in Icrram pro-
missani Num. 13,18-14,30; 20,03; 32,12).
Calel» (pioqiic electus est a Domino in-
ler principes, qui dividcrenl lerraui
(Num. 34,19). Possessionem suam acce-
tum massorelbicum huius loci nonnulli
quidem cxplicant de aliqua rogionc
Caleb-Epbrala, ubi Hesron mortuus ess(!
dicatur (cf Legendrc apud Vigouroux,
Dicl. de la Bible s. v. Caleb 5, ubi con-

pit in lorra Hebron nalus octoginta iecluris indicatis quaestio non resolvi-

quinque annos los. 14,0-14), ex qua tur); nobis lectio massoretbica minus

regione dclevil 1res fdios Iribus Enac el verisimilis vidctur. Posteri Caleb r-ecen-

cum OUioniel, fraler eius minor (ulrum
sensu proprio an remolo tanluni frater
dicatur, non consenliunt inlerpreles)
urbem Carialb Sepher percussissel, de-
dit ci A\am filiam suam in
15,13-19; lud. l,10-lo^. Ipsa quideni
urbs Hebron oral urbs saccrdotalis, sed
sentur 2,42-45 per filios, 2,46-49 per
duas concubinas Epba ol Maacba, 2,50
s. per Hur primogenitum Ephrata.
Eius filia 2,49 nominatur Acbsa; quodsi
uxorem (los.
Caleb filius Hesron ex maioribus Caleb
filii lepbone esse supponitur et vox filia
h. 1. sensu latiore accipitur, haec Achsa

agri et villae eius erant Caleb (los. 21,
il. 12; 1 Par. 0,50). Difficultas quaedam
in eo est, quod postmodum rcgio a
stirpc Caleb occupata 1 Reg. 30,14 ap-
pellalur meridies ;Negeb) Caleb; iam-
vero Hebron est in monte luda, Negeb
autem ad meridicm montis luda. Sed
advcrle i Hog. 30,14 agi do aetale mul-
tuni postcrioro et praelcrea Calebitas
iuxla Hebron incolentes poluisse nihilo-
minus pascua babere in
N'egeb proprie diclo. Laus Caleb cele-
bralur Eccli. 40,9 et a Malhalbia mori-
turo 1 Macb. 2,50.
Vocatur Caleb Cenezacus ^Num. 32,12;
los. 14,6. 14), siciil frater eius Olboniel
dicitur filius Ccncz. Unde Cenez quidam
alioquin ignotus erat e maioribus, pa-
ter vel avus iephonc patris Caleb. Atta-
mon sunt interprètes qui putent, Caleb
fuisse ex posteris Cenez Idumaci (v. CE-
NEZ 1;, quos populo Dei aggregatos
oadem censeri potcst atque Achsa {Vulg.
Axa) filia Caleb filii leplione. De génère
Caleb quoque erat Nabal (1 Reg. 25,3
Qeri, Vulg., Chald. et v. NABAL).
Pulaverant nonnulli huiic Caleb esse
eandem personam cum priore Caleb filio
lepbone et vocari lilium i. e. ex postcris
Hesron (ita c. g. Keil ad los. 14,0; olsi
ad 1 Par. 2,49 sontenlia mutata iani duos
Caleb distinguit). Sine dubio duos Caleb
meridie seu evincunl variae diversitates gcnealogi-
cae. Imprimls vero illud perpendendum
est, quod Bcseleel filius Uri filii Hur
primogcnili Ephrala, quae erat secunda
uxor Caleb filii Herson, est ille artifex,
de quo Ex. 31,2 agitur et quod Caleb
oxplorator filius lepbone eo tempore
quadraginla annorum erat (los. 14,7);
fieriaulem ncquit, ut vir 40 annos na-
tus liabeat pronopotem iam salis adul-
lum. —
Aliter rem proponit F. de Hum-
mclauer, Commenl. in Num. |). 202
721 CALVARIA. 722

scil. Caleb filium lephonc Conezaeum sicuti continens pro contente : hic est
Hebraeoriim sacris et familial Hesron calix novum testamentum in meo san-
ludaei acccssisse ac proinde eiindcm guine (Luc. 22,20; 1 Cor. 11,25) et: non
ossc, ac Caleb filium Hesron; difficulta- potestis calicem Domini bibere et cali-
tcm ex 1 Par. 2,20 « Porro Hur genuil : cem dacmoniorum (1 Cor. 10,20) i. e.

Uri, et Uri geniiit Beseleel » solvendarn non potestis cucharistiae esse participes
putat vel repudiando v. 20 lamquam etopularum sacrificalium idolorum.
adiectitiiim vel supponendo Uri et Bese- CALLISTHENES (KaXXiaOevr);), as-
leel aetate iam provectiores ex alla gente socia Syrorum, qui sacras ianuas atrio-
ad Hebraeorum sacra transiisse et fa- rum templi inccnderat et a ludaeis
miliae Hur esse adscriptos (1. c. p. 190). combustus est, cum post victoriam de
3. Caleb (llSs), frater Sua et pater Nicanore reportatam in urbe lerusalem
Mahir (1 Par. 4,11). festa celebrarcnt (2 Mach. 8,33; cf. 1

CALENDAE v. NEOMEMA. Mach. 4,38).

C ALITA V. CELAIA. CALPHI (XaXtpî), pater ludae prae-

fecli militiae in exercitu lonathae
CALIX. A more quo per patremfa-
(IMach. 11,70).
milias aut convivii moderatorem sua
cuique vini portio attribuebatur vel etiam CALUBI ("inSs, XaXIS), filius Hes-
a more in conviviis consueto bibendi in ron (1 Par. 2,9), qui alias vocatur Caleb;
gyrum altero alteri poculum praebente v. CALEB 2.
orta est metaphora qua calix dicitur pro
portione et sorte alicui obveniente. Ita
CALUMNIA nominatur in Vulgala
Gen. 26,20 puteus, de cuius aquis pasto-
urbs lerusalem hostibus tradita dicitur
res Cerarae et pastores Isaac inter se
bibisse de manu Domini calicem irae
contcnderunt, quamobrem Isaac nomen
(Is. 51,17) quem calicem Deus postca in
putei vocavit pt?î?, quae vox explicatur
manu eorum positurus est qui eam hu-
miliaverint (Is. codem modo di-
;)1,23j; iurgium, contentio, quia contenderunt
citur leremiae sume calicem vini furo-
: (Ipt'ynn) cum ipso ; cf.Lexica hebr. s. v.
ris de manu mea et propinabis de illo piyy. Apud LXX nomen putei est 'A5iy.{a,
cunctis gentibus, et bibent et turbabun- qua versione supponitur vox e.
p'kTj? i.
lur et insanient (1er. 25,15 s. cf.

Lament. 4,21; Ez. 23,31; Hab. 2,16). Et

violentia, iniuria, oppressio (maxime
Christus quoque passionem suam quam
pauperum). Apud Flav. losephum (Ant.
I. 18,2) puteus vocatur "Eaxov et additur
mandate Patris obsequens (loan. 14,31)
subiluru,s est vocat calicem quem ipsi
explicatio : ac si quis diceret pugnae
dederit Pater calicem quem dédit mibi
:
puteum.
Pater non bibam illum? dicit Petro qui CALVARIA (-/.paviov, cranium, calva)
ne comprebendatur impedire conatur legitur notione propria 4 Reg. 9,35. Alias
(loan. 18,11); item filios Zebedaei inter- calvariae locus explicat Golgotha. Cur
rogat potestis bibere calicem quem ego
: locus ille, ubi Christus cruci affixus et
bibiturus sum (Matth. 20,22; Marc. 10,38) mortuus est, nomen habuerit Golgotha
et similiter orat, ut si fieri possit trans- i.c. calvaria, seu cranium, veteres saepo

cat a se calix isto (Matth. 26,39; Marc. ex eo déclarant quod ibi Adam sepultus
14,36; Luc. 22,42). Eundem dicendi mo- fuerit (locos vide apud linabenbauer,
dum etiam sequitur psalmista; ignis Comm. in Matth. éd. 2 H. p. 524 s.) aliis ;

et sulphur et spiritus procellarum pars ex vetcribus placuit nomen derivare ex

calicis eorum (Ps. 10,7; cf. 74,9) et in eo quod ibi mortis rei occidcrentur, unde
bonam partem : Dominus pars hcredi- ex craniis eorum nomen sit haustum.
tatis meac et calicis mei (Ps. 15,5) et : Verum omnino improbabile est eo in
calix meus inebrians (calix meus abun- loco, ubi frequens erat via, ossa vel
dantia, Ps. 22,5; hebr. 23,5) et : calicem crania mortuorum iacuisse, cum ex lis
salularis (salulis) accipiam (Ps. 115,13). transeuntes facile leviticam immundi-
Alio metaphorae génère dicitur calix, tiem contraxissent ex gravioribus unam,
7-2:i lAI.VAHlA. C.AMKI.Ol'AHUALUS. 7-2 i

atl iiiiaiii vitaiulaiii celeroqiùn sopulcra cervum. ca|tr(>am, aliasquc ex cei-vo-

I

ralio (It'alhata noiabaiiliir cf. Mallh. 1 rum et doicadiun geiicr»> bostias onu-
2:t/2T . C.orta viiloliir rt'conlioriiin cvpli- [
Mieralnr. Scriplura nibil de illo Iradit
talio ni^iiuM» esse (lc|ii(>iii|)liiiii ex ipsa I

prarler iionien, ipidd illo unico loc(j

loci foiina qiiao aspocliii ollViolialiir; inviMiiliu- el n:in
a Pi>sbilta caper «

iUi cpr. ï^nr .huniorus^ liiciliii' <li' rc- silvestris », ab Onkelos et parapbrasi

i.'iono; Gcn. 48,2-2:

bierosolymitana siniiliter Ni*n « caprea
cf. Is. 11,14; et
silveslris » cxplicalur. Vcisioni graecae
••nS n'2'^ lii.l. i;;.l7. I.ocus calvariai-
el S. Hieronymo consenliunt aucbti' vei-
oral jinipo civilalcin, scd c\lra iirboiii
sionis persicae, el ex iiiterprctibus be-
.'(•r. loan. I'.),20. 17; UM.r. 13,12). Hodic bra(MS Uabbi lona ac Kimcbins, cuius
ulitpie irilra iirhtMn
.«iltis est, cuin post
glossam (Jraecus veneUis rcpt>tit (Çupdtjx-
por R.tinanos tlcsIi'iRiionem civi-
iirltis

las reocns nuilluin imilata a velcris situ

otov = riENT'T i. c. arab. zurâpit ap.
Kimchi; cf. 0. Gehhardl, Prolcgoni. eclil.
aodificala sit. Uo vcro situ calvariac loci
r.raec. vcnel., Lipsia(> 1H7.'), p. LXIIIi.
veconlioro Icnipore acris csl agitala doctores lalnuidici praelor uo-
Reliiiiii
conlrovoi'sia; ut unurn alTcratur cxem-
men "i^Z" nibil de boc animali videnlur
plimi. in « (^)iiarlpily Slatcincals » (Pal. novisse (L. Lcwysolm, Zool. d. Tabnuds,
Expl. Fiiiui a iiiensc Iulio 1873 ad la-
Frankf. a. M. I8:i8, p. 114 s.).
niiai-ium 181)3 de ea quaestione a variis 2. Cainelopardalim non satis apte in
aiicliatur iu diiodeliiginta disputationi-
calalogo Moysis locum babere bene vidil
bus. V(>rani nihil esl, cur serio dubile-
Sam. Bochart (Hieroz. I. 904-909, éd.
tur de t>o situ, quem tradilio anliquis-
Roscnm. II. 273-279}, cum animal boc
sima iili loco crucifixionis et sepulcri altissimum [Camelopardalis giroffa^chve-
assignat.
ber ord. Artiodacti/la ruminantia non
CALX bis in Vulgata mcnioratur, vivat nisi in Africa média et meridionali
cuni lapides in monte Hebal erigendi linler gradum 17. latit. septemptr. et
cake levigandi seu potius liniendi prac- 24. latil. inerid. quamvis a Strabone
,

ciitiuntur Deul. 27,2. 4 liebr. rniri in Arabia inveniri referatur (XVI. 't.iùed.

T* u'S ans gc. zovtiastç aÙToy; xovt'ot). Idcm Cas. 775). Reliqui auctores cameloparda-
,

lim raro tantum et tamquam animal

noraen hobraicnni duobus locis oc-
aliis
singulare et curiosum commémorant,
cuirit, ubi a S. Hieronymo cinis exponi- « dictatorisCaesariscircensibus ludispri-
tur Is. :}3,12; .\ni. 2,1 Significatio
.

mum visum Romae » [Plin. VIII. 18,69;

nominis, quod item in linguis aramaica
cf. //.O. Lenz, Zool. d. ait. Griecben u.
et arabica invenitur, dubia non est. Calx
Rômer p. 223 s.), eademque ralionc
aulem ex lapide calcario deaso, in igné
ctiam anti([uis Aegyptiis sub regina Ma-
purgalo, oblineUir atquc in Syria et Pa-
kerf (ex dynastia 18.) ex terra Puni
laestina facile ubique baberi potest.
(Somal) allata curiositalis causa mons-
L'nde imago fornacis calcariae (Is. 33,12
Irata esse piclurac templi Drr el-bahri
bebr. combustioncs calcis, Vulg. quasi
aliaeque oslendunt.
de incendie cinis; Am. 2,1 bebr. in
ealcem, Vulg. usquc ad cinerem) habi- Cf. 1. I. Sdieuchzer, Physica sacra I.

tautibus nolissima erat. Augspurg u. Ulm 1731, 622 s.; Et. Geoffroy
Suinl-Hilaire, Sur la Girafe, Paris 1827;
L. FO.NCK. N. Joly, Notice sur l'iiist., les mœurs et l'or-
CAMELOPARDALUS (meiius ca- ganisalion de la Girafe, Toulouse 18 i4;

inelopardalis, al. cami'jopardiis, al. ca-

Leunis-Ludwlg. Synopsis I. 1 éd. 3, p. 265;
A. E. Brclim, Tierleben éd. 3, III. 131-9;
melus pardalus. i'.i. Verccllone, Var.
Ph. L. Martin, Natargesch. d. Siiugeth.
lecl. Deul. 11,5). I. 1, 462-4; G. Loreta, La zoologia nclla
1. Camelopardalus dicitur a S. Hic- Bibbia, Torino 1901, p. I'i8-.51 (qui rêvera
ronymo sicut a LXX (>ca[j.rj)>o-d(poaXi;j ani- camelopardaliin in textu citato designari
mal na7 vocatum Dcut. 14,.>, in pausa censet). — Figuram ex pict. aegypt. v. ap.
^*2~ G. A. Hosliins, Travels in Ethiopia, London
, quod inter animalia niunda posl
183.5, 327 ss. (I. 3j; eadem ap. Wilkinson-
72:i CAMELOPARDALUS.

liirch, Manners and Custoins I. pi. II. B; ea omnia addas, quae ad quaslibet qua-
Lepsius, Denkmaler III. 118. De aliis cf. litates omnesque status et actus in ca-
I. Diimichensip. Brehiii 1. c. 133; E. Meyer melo et circa camelum contingentes
Cesch. d. ait. Aeg. 244; /. E. Quibcll referuntur. In Scriptura praeter dicta
in Ztschr. f. aeg. Spr. XXXVI. 1898, 83.
nomina aliud non occuirit.
3.Potiore iurc iuxta contcxtuni ali- 2. Cameli patriarcharum aetate ma-
quani generis cervorum vel dorcadum gnam opum ipsorum partem constitue-
speciem palaesiincnsem nomine laT de- bant (Gen. 12,16; 24,10 ss.; 30,43; 31,
signari plerique reccntiores supponunt, 17; 32,7) ac praesertim in regionc trans-
cui eliam nomen a salicndo dictum benc iordanica magno numéro alebantur, ita
convenit. At nullum vidcttir suppetere ut tertia ferc pars essent gregum lob
argumentum, qiio speciem illain accu- (1,3. 17; 42,12). Madianitis quoque et

ralius determinenuis. Amalecitis vicinisque populis « cameli

innumerabiles erant sicut arona quae
Cf. /•'/•. /. Schoder, Hierozoici Spécimen
iacet in litore maris » (lud. 7,12; cf. 6,
2,b-\Q,E.F. K. Rosenmuner,BM. AUerlli.
5; 8,21. 26; Gen. 37,25; 1 Reg. lo,3;
IV. 2 p. 186-8; H. B. Tristram, Nat. hisl.
27,9; 30,17; 1 Par. 5,21; Is. 60,6; 1er.
of the Bible éd. 8, p. 73 s.; I.G. Wood.
Bible animais p. 185-9; Fr. Hommel, Na- 49,29. 32; Ez. 2'J,5). Etiam in Aegypto
men d. Saugeth. p. 230 s:. ; P. Cultrera, (Gen. 12,10; Ex. 9,3) atque Arabia méri-
Fauna bibl. p. 250-2. dional! (3 Reg. 10,2; 2 Par. 9,1), in Syria
L. FONCK. (4 Reg. 8,9) et in regione Idumaeae (2
Par. 14, 15; Is. 30,6), in Mesopotamia
CAMELUS. 1. Animal hoc notissi- (Gen. .30,43; 31,17. 34; 32,7. 15; Iob9,6;
mum eodem fera nomine in plerisque 10,10; 11,18 ;ludith 2,8) aliisqueregioni-
linguis appellatiir, ciiiiis forma hebraica bus(ludith 3,3 ;Zach. 14,15) magni carae-
est Saj. graeca /.«[jLriXo;. Duo yel tria alia lorum grèges pasccbantur. Apud Israeli-
las vero, qui in Aegypto isto animali fa-
nomina in hebraeo idem animal dési-
cile carere potcrant, posteararo tantum
gnant, scij. 133, quo dromedarii Madiaû
commemorantur; fortasse etiam praece-
appcllantur 60,6, quodque proprie
Is.
ptum Legis, quo inter animalia im-
cameliim iuvenem significat; idem no- munda ponitur (Lev. 11,4; Deut. 14,7),
men in forma feminina ."1133, addito
in causa erat, cur rarius ab Israelitis
nSp « camela levis », in figura dicitur aleretur. Nihilominus David! in Hebron

de populo Israël Dcos alienos sectanle
(1er. 2,23 Vulg. cursor levis). Praeterea
nil313 appellantur cameli cursorii, qui-
bus fidèles ad monlem sanctum lerusa-
lem adducendi describuntur Is. 66,20
{Vulg. in carrucis). yiV'2. autem, quod
Arabibus alterum cameli nomen est, in
hebraeo pecus in génère désignât {Vulg.
iumentum). Plurima sunt alia nomina
quibus Arabes hoc animal vere suum
comitemquc sibi utilissimuni ac maxime
necessariuin tamquam epithetis ornan-
tibus appellant; sat magnum eorum
numerum explicat Fr.
der Siiugethiere, 139-208; at plus
p.
quam « decens veri elatio >>, orientalibus
non insueta, videtur affirmatio cuiusdam
lexicographi arabici, o744 cameli nomina
a variis Iribubus etiam in camelis ciba-
ria afferebantur (1 Par. 12,40), et ipse
David tantum camelorum numerum pos-
sidebal, ut praeposituin specialem ca-
melorum gregibus curandis praeficeret,
Ismaelitam tamen pascendis camelis as-
suetum (1 Par. 27,30). Etiam redeuntes
de exsilio babylonico salis magnum nu-
merum camelorum referuntur habuisse,
cum praeter 736 equos et 245 mulos ac
6720 asinos 435 camelos secum reduce-
rent (Esdr. 2,67; Neh. 7,69).
3. Ex iisdem vero regionibus, quae !n
Scriptura camelorum gregibus insignes
Hommel, Namen mcmoranlur, praesertim ex Syria et
Arabia, ver uni etiam ex Samaria, reges
Assyrii se plurimos camelos in tributum
accepisse vel praedalos esse saepe glo-
riantur [Teglath-Phalasa?- III. Nimrud 55 ;

in lingua arabica usurpaii (ap. P. Annal. A, 2,56 in Keilinschr. Biblioth.

Schegg, Bibl. Archaeol. p. 88), nisi forte II. 30; Sargon Ivhorsab. 27. 185; Asar-
 CAMELIS. i28

haddon Piisin. A ol C, col. :M(>. 22-.>f; lur i'\ aliis parabolis do Pbarisaois ca-
col. i,U»-18 olc.\ alque Asur/tanipal so mclum dcglulienlibus (.Matth. 13,24) et
o\ Kodaionis in Araltia oamolos iimiiinc- Irabom in oculo propi-io non videnlibus
rabilt's ([uasi ovt<s rclulissc narrai, ita ut (Maltli. 7,3 s.; Luc. (),4I s.) atque n\ (>o
proliiini canieli Assvria ad porlain
in (|uoiI in Talnnidi> similc do, forainino
iiritis sicii itnins ciini dimidio vcl cliani ;icus piovcrbiiiiii bahcaliii-, quod loco
diniidii tanlinn l'iKMil (Annal. Cyl. Ilas- caincli clrplianluin comnieniorat {/..
sani. col. 9,30-:i2; cf. i>o-67).' Eadcm Leivijnohn, Zool. d. Talmuds p. 148). Alii
ctiani inonnnicnlis scniptis Assyrioriun vero nomcn camcli in sensu proprio,
illnstranlur. Qnanivis vcro in inonnmen- foramen acus translate intellegunt de
li< aoiryptiacis liiinra Iniiiis aninialis vi- parva urbis vel domus poila ad latus
dcalur non invoniri, inscriptionos la- maioi-isfacta.quam eliam liodie foramen
men liieroglyphicao liand lai-o de co acus vocari innnerilo afiirmanl. Alii
loqiiuntur. denique foramen quidem acus in sensu
proprio, camelum vero de l'une ancora-
De camelis ap. Assyrios cf. .1. //. Laijard,
ria, iuxla Suidam ac postcriores •/.dtjxtXo;
Monuments of Nineveh I. 53. 5.'). 57. II. 22.
33. 50; G. Raiclinson, Five greal monarchies
dicto, interpretantur, quin nomen illud

éd. 4, 230-3; Il Ilougliton in Tians. Soc.

I. .
vero exslilisse satis probenl.
Bibl. Arch. V. 1877, iG-«. De aegypliacis— Cf. commentatores in Evang. 11. cit., prae-
cf. F. C/iahas, Éludes sur l'aiiliqu. hist.,
sertim Corn, a Lapide, 1. hnahciibauer etc.;
Paris 1873, 408-20; UiUcinson-Birc/i. Man-
praeterea v. /. G. Wetzstein in Silzungsber.
ners and Customs III. 301 s.; .1. Ermnn,
d. k. bayer. Akad., philos.-ptiilol. Classe, 5.
Aegyplcn652 ;/. Diiemiclienai\i. A. E. Brehm,
luli 1873, 581-96.
Ticrleben éd. 3, III. 142; II'. Houghtoa in
Proc. Soc. Bibl. .\rcii. XII. 1890, 81-4; G.
6. Nostra aetalc in Palaeslina atque
Se II ire in flirt h in Vcrii. d. Ges. f. Anlhrop.
1897, 2r,8 s. — Cf. eliam If. 0. Lenz, Zool.
camelus incolis arabibus
in toto Oriente

d. ait. Griechcn u. Rilmer 213-5; 0. Keller,

Tliiere d. klass. Alterth. 20-36. 327-33.
4. Usns camelornm praecipuus eral
ad onera portanda Gen. 37,25; 3 Reg-.
10,2; 4 Reg. 8,9; 1 Par. 12,40; Is. 30,
6 etc.); sed et veliendLs hominibus, viris
ac feminis, praeseiiiin in deserto utilis
orat (Gcn. 24,10. 34; 31,17; 1 Reg. 30,
17) atque ctiani in bello praesertim a
Persis adhibebatur (Is. 21,7; d.Xenoph.
Cyrop. 6,2. 8; 7,1 etc.; Herod. 7,86 al.).
l^raetorea ex pilis eius dura, sed et du-
rabilia vcslimenla fiebant
Marc. 1,G;. Cibiiin Israelitis, utpote ani-
mal imnunidnni, non pracslabat; sunt
lanien qui lac iiliid quo suinplo Sisara
sopore proCnndo in tonlorio label dor-
niiebat, lac cainelorum fuisse ccnseanl
(lud. 4,19; 5,2:i . praedita (Camelus dromedarius Erxleben)
5. Proverbium illud notissimum de
camelo per foramen acus intranle (Matth.
19,24; .Marc. 10,2b; Luc. 18,2b) Iriplici-
ter potissimum exponitiir.
sensu proprio intellegunt
luni tum foramen acus, et sic
manis viribus impossibilem desigoalam
vohint; atque baec explicalio confirma-
prac omnibus animalibus est ulilissimiis
in sarcinismagnis portandis, in arando
aliisque laboribus; praesertim vero ad
itincra per dcserlum facienda omnino
necessarius est, cum vilissimo quoquo
cibo aridisque ac spinosis desertorum
herbis contentus ac maxime sitis et ca-
loris patientissimus sit, pcdcsque accc-
porit ad calcaudam arenam aptissimos,
atque assiduitate, et si ad currendum
educetur, eliam velocilate cetera anima-
lia vincat. Merito igitur, « navigium ter-
rae » ab Arabibus appellatur summisque
uMatlh. 3,4; celebralur laudibus, equo superior uli-
litalc, licet nobililate longe inferior.
Carnem quoque et lac camelorum Ara-
bes bodicrni in deliciis babent, pilisquc
ad vcslimenla, pelle ad sandalia aliaque
utuntur. Sola autem species uno tubere
per Palaestinam hodie in usu est {H. B.
Tristram, Fauna and Flora of Palest.
p. 3 s.); altéra duobus gibbis ornala
Alii enini (C. bactrianus Erxleben) potins in regio-
tum came- nibus Asiae centralis habctur {Leunis-
rem hu- Ludwig, Synopsis, éd. 3. I. 1 p. 266 s.),
atque etiam in inscriptionibus cuneifor-
mibus praesertim pro rogionibus ad
 130

orientem Mesopotamiac sitis mcnioratur Syrorum vel potius Arani (Gcu. 22,21).
et fif?uris repraesentatur {Salmanas.sar Naclioridae pleriquo circa llaurân inco-
II. in obelisco nigro, ap. Layard, Mo- luerunt; sed gens a Camucl descendens
niini. I. o3. oii; id. Inscr. monolith. col. ignota est. Nomen gentis est Arani, quod
1,28; 2,62; Shamshi-Ramman col. 2, utiquc distinguendum est ab Aram Gen.
56 s. etc.). 10,22. 23 seu Aramaeis. Neque Aram
lilius Camuel idem censendus est ac
Cf. Sam. Bochart, Hieroz. I. 74-96, éd.
Rosenm. I. 2-31 ; /. /. Scheuc/izer, Physica
Ram lob 32,2 de stirpe Biiz filii Naclior
sacra 395-7
II. Fr. I. Schodcr, Hierozoici ex Melclia et fratris Camuel. Coniiciunt
;

Spécimen I. 32-46; Sam. Oedmann, \evm. autem aliqui Aram cognationi Buz se
Sainml. V. 1-11 /. D. Michaelis, Supplem.
; adiunxisse.
ad lex. hebr. 328-30; .1. Desmoulins in 2. Ephraimita,
unus ex viris ad ter-
Annales du Musée d'hist. nat. X. 1823 (20 rain promissam sorte dividendam a
pag.); E. F. K. Rosenmilller, Bibl. Altertb. Moyse electis (Num. 34,24).
IV. 2 p. 7-25; E. Robinson, Palaestina III.
3. Pater Hasabiae principis tribus
197-200; C. fiitter. Die geogr. Vcrbreit. d.
Levi tempore Davidis (1 Par. 27,17).
Kameels in d. a. Welt, Erdkunde XIII. 609-
759 L. Lewysohn, Zool. d. Talmuds p. 134-6;
; CANA (njp). 1. Torrens Cana, Vulg.
R. Hartmann, Zeitschr. f. Elhnol. I. 1869,
66-79. 232-51. 353-63; II. 1870, 123-8; W. G.
Vallis arundincti vide s. v. ARUNDINETI
Palgrave Encyclop.
in 9, II. Biilann. cd. VALUS.
242; H. B. Tristram. Nat. Hist. of Ibe Bible 2. Urbs tribus Aser (les. 19,28; Kav-
éd. 8, p. 58-66; G. Ebers, Durcb Gosen zum Oav, A Kava). Verba quae adduntur :
Sinai, Leipzig 1872, p. 104-109; //. /. van usque ad Sidonem magnam non indicant
Lennep, Bible Lands, London 1875, I. 234- Cana esse in vicinia Sidonis, sed termi-
45; /. G. Wood, Bible Animais, p. 216-247; num Aser a Cana Sidonem versus pro-
Fr. Hommel, Namen d. Siiugeth. p. 139-
Eusebius et S. Hieronymus ^Onom.
tcndi.
220. 352; P. CuUrera, Fauna bibl. p. 50-8;
erronée asserunt
éd. Lag. 271,50; 110,3)
A. E. Brehm, Tierleben, éd. 3, III. 139-54;
P. Scliegg, Bibl. Archaeol. p. 85-8. G. Lo- ;
Cana in tribu Aser cssc illam, in qua
reta, La zoologia nella Bibbia p. 432-8. 440-2. Christus aquam in vinum convertit, pa-
triam Nathanacl; animadvertit Guérin
L. FONCK.
Cana in Aser nimium a Bethabara seu
CAMERA PASTORUM v. BETHA- Bethania trans lordanem, ubi Christus
CAD. baptizatus eral, distare quam ut itinere
quattuor dierum (cf. lo. 1,29. 35. 43; 2,
CAMON ("jinp, TatAvwv), urbs in qua
1) usque ad illam urbem pervenirc po-
lair Galaadites, qui Israël per 22 annos tuisset. Urbi Cana tum nomine tum situ
iiidicavit, 10,5). Vix
sepnltus est (lud. correspondet hodiernus vicus Qnna 12
dubitari potest, quin urbs sit transior- km a Tyro inter meridiem et orientem.
danica; Flav. losephus eam in Galaad
fuisse dicit (Ant. V. 7,6). Videtur eadem Cf. Riess, Bibel-Atlas éd. 3; Guérin, Gali-
lée II. 390-392; Survey of West. Pal. Mem.
esse quain Polybius (V. 70,12) vocat Ka-
I. 51. 64; G. A. Smith, Hist. Geogr. of the
mun (Kajxouv) et cum Pella aliisque urbi- Holy Land, Plate I ; D. Zanecchia, La Pa-
bus transiordanicis coniungit. Eusebius lestine d'aujourd'hui 1899, II. 716. 717. Ali-
et Hieronynius in Onom. nostram
S. ter i^. de Hummclauer diAh. L, qui coniicit
Camon confundunt cum Kamniona seu urbem Cana corruptioni textus originem de-
Ciniona ( Tell Qaimûn) in planitie Esdre- bere.
lon (vide s. v. lECNAM). Vestigium no-
3. Cana Galilaeae (Kavà t% raXiXafaç),
miuis antiqui forlasse praebent locus
urbs in qua Christus ad nuptias invilatus
quidam Qumeim, Qimeim et ruinac Qamm
aquam in vinum convertit 11; (lo. 2,1.
inter septemtrionem et orientem a Pella
4,46); ibidem reguhis, cuius filius infir-
{Legendre apud Vigouroux, Dict. de la
mabatur Capharnaum, Christo obviani
Bible II. 93).
factus audire meruit illud : Vade, filius
CAMUEL (SNIDp, KafxouTJX). 1. Ter-
tuus vivit (lo. 4,46-54); Nathanael erat
tius filius Nacbor et Melchae, pater a Cana Galilaeae (lo. 21,2). Ex his locis
 31 CAN.MII, CIIA.NATII. :{^2

n|i|>ai-(M viuu liaiid prociil a Caplianiautn niendaul hun/iurdus de monte Sion,

aM'tiisso in ivfriono allioi-o, de (jua C.a- {drichomiiis, Hvbinaon, Hittvr, Srpj),
|)liariiaiim versus eral (lescendeiulimi Smend.
(xaTaSalvsiv 10.2.12; 4,V7. '.\[). Apiid Flav. Praeter duos sihis indicains l'ondcr
loseplmm K(J/i(j viens (lalilaeae eoniine- lerlium non minore cuni probabililatc
inoiatiir Ant. .\1II. I.i,!; Vita 16; Hell. pro Cana (ialilaeae assignari posse ojii-
iiid. 1. 4,7; 17.5. naturscil. vicum el-hcine pi-opc Nazareth

1)110 siinl situs. qui pi'o Cana (ialilaeae septemtrioncm cl orienlcm {Survey
inler
a variis inter|M'elibus halieliaiilni' : prior of West. Val. Mcm. I. 287. 2S8 Tcnt ;

Kefr Kcnm ad oricnlein Sep|)lioris et a Work in Palestine I. p. i:'>3); sed huir

Na/.arelh inler seplenilrionein el orion- novat^ opiniftui cei'te désuni tum simili-
lein. ila u\ Cana, Seppiioris el Naza- ludo nominis tum leslimonia Iradilin-
reth IriaiitruliiDi leie aeiiiiilateraleni l'or- nis.
iiienl et allei- Khir/n'l Qâwt seii Qrina
Cf. S. Paulae Peiegruialio n. 17 apud
el-hjelU (Qana Galilaoac; a Sepplioii aqui-
Tobler el Molinier, llincra hier. I. 38;
lontMii versus, haud procul a lotapata, Theodosius, De situ Tenae Saiictae apud
in niaiyine aquilonari planiliei Asochis /'. Gci/er. Ilin. hier. p. 139; S. Anionini
seu Zaliulon Sahel t'I-lianauf'), in conli- Plac. iliiierarium n. apud P. Ceyer p. 161
-4

iiibus Aser el Zabulon. S. Paula (inorlua el 19G; .S. nillibaldiis, Hodocporicon n. 13

a. 401) cito itinere percurrit Nazareth,
Cana cl Capharnaum; sed
tus in eins Peregnnationc non addilnr.
Theodosius circa a. o30 p. Chr. assignat
inillia quinque a Diocaesarea (Sepphori)
u>qiie in Cana Galilaeae,
niag-ispro altero situ Q'ina el-Djelll vide-
tur militare. E contra S. Antoninus
Martyr (vel potius Anonymus) circa 570
apud Toùler et Molinierl. 260.
indicatio si- Pro situ h'efr Kenna cf. 7. P/iocas, De-
scriplio Tcrrac Sanclae 10 apud Migne. 133,
933; loannes Wirceb. Descriplio Terrae
Sanclae c. 1 apud Migne 1.55,1057; Quares-
mius, Terrae Sanclae Elucldalio éd. C. de
(luae dislantia Tarrisio 1881 II. 641; Cuérin, Galilée I.
168-182; r. de Saulrij, Voyage autour de la
mer Morle H. 449-'i.j4; fiiess, Bibel-Allas
cd. 3; Legendre, Carie de la Palestine;

p. r.hr. assignat niilia tria a Diocaesarea

/. Fahrngruber, Nach Jérusalem éd. 2 II.
197; Liévin de llamme. Terre Sainte 1897
in Cana, qua indieationc magis prior si-
m. 179-183; D. Zaaecchia, La Palestine
tus Kefr Kenna comniendalur. S. Willi-
d'aujourd'hui 1899 II. 663. 665-667: E. Le
haldns circa a. 723-72(); a Nazareth per
1

Camus apud Vigouroux, Dict. de la Bible

villam Canani ad montem Thabor pro- II. 110-118.
fectus est; ordo itineris sine dubio Kefr silu QSna el-Djelïl cf. Burchardus
Pro
Kenna magis commendat. de moule Sion, Descriplio Terrae Sanclae 6
Ex scriptoribus niedii aevi eundcm si- apud Laurent, Peregrinaliones medii aevi
tum Kefr Kenna indicare videntur /. Pho- quatuor éd. 2 p. 44; Adric/iomius, Thea-
posl Plolemaidcni urbes Gali- Irum Terrae Sanclae 1600 p. 138 a; Robin-
cas, qui
son, Palaestina III. p. 443 ss. IHtter, Erd-
laeae Semphori, Cana, Nazareth enume-
;

kunde XV. 389; Sepp, Jérusalem éd. 2 II.

rat et loannes Wirceburgensis, qui dicit
p. 143 ss.; Smend apud liiehm-BaeUnjen,
:

« Quarto niiiliai'io a Nazareth, secundo

Handwb. des bibl. Allert. 831 a.
a Sephori Cana Galilaeae est ad orien-
teni ».Fr.Quaresmius (1616-20) auctoin- CANANAEDS cognominatur Simon
tatibus pro utraque scnlentia adduclis apostolus (Matth. 10,4; Marc. 3,18) i. e.
Cana Sephcr C-ana (i. e. Kefr Kenna]
in zelotes; cognomcn igitur cum urbe Cana
agnoscere mavult « Posterior haec sen-
:
nihil commune liabct. V. SIMON 0.
tentia mihi valde probabilis videlur (li-

cet alterain reiicerenon audeam) ». Ex

CANATH, CHANATH (n:p, n

recentioribus situm Kefj- Kenna tuentur KactO, KavâO) urbs in Palaestina oricn-
7)

Guérin, F. de Saulcy, Ricss, Legendre, tali sita, quam Nobe Manassita cum vicu-

Fahrngruber, Liévin de Hamme, Zanec- li.s circumiacentibus cxpugnavit et ex no-

chia, E. Le Camus (verba Quarcsmii 1. c. mine suo Nobe appellavit (Num. 32,42);
sua laciens). postmodum pagus Canath pro aliquo
Alternm situm Ijâna el-Djelll com- tempore saltem occupatus est a Ges-
733 CANATir, CHANATll.
siiritis, qiios filii Manassi; subigoro
potiierant (i Par. 1,23 el v.
Nonien urbis apud Flaviuin losephuni
est Kanalha (Bell. iiid. I. 19,2 IWvaGa,
Ant. XV. 5,1 Kâva-ra éd. Niese). Plinius
(V. 18,74) et Ptolemaeiis (V.
inter urbcs Decapolcos recensent. Eu-
sebius et S. Hieronymus provinciae eam
Arabiae adnumerant et in regione Tra-
chonitideiuxta Bostram collocanl(Onoin.
éd. Lag. 269,15; 109,1). Tabula Peutin-
geriana eam ponit 61 mil. pass. a Ua-
masco Bostram versus (Segm. X. 2. 3).
Episcopus Kanolliae conciliis epliesino
(a. 449j, chalcèdonensi (a. 451), con-
stantinopolitano (a. 459) intererat {Le
(Juien, Oriens christ. II. 867). Merito ca-
dem agnoscitur, quae Qanawât in de-
scensu occidentali Djebel Haurnn sita,
cuiiis riiinac, inscriptiones plurimae,
rudera lemplorum aliorumquc aedificio-
riim evincunt ibidem urbem quondam
npiilentissimam primis imperatorinn ro-
manorum saeculis fuisse.
Ex opinione quorundam recenliorum
{Waddingto)i, F. de Saulcy, Marquardt,
Rohdeti, Clermont-Ganneau, Retchardt)
haec Kanatha dislinguenda est ab altéra
urbe Kanata hodic Kerak 25 km a Qa-
nawât inter moridiem et occidcntem.
Sed fortasse haec altéra urbs ad fines
prioris pertinebat et ea, quac ex inscri-
ptionibus de Kanatha et de Kanata af-
feruntur, unam candcmque urbem Qa-
nawât =
Kanatha =
Kanata respiciunt
{Sckurer).
Cf. Ri'land, Palaeslina 681 s.; Raumer,
Palaestina éd. 4 p. 252 ; Scetzen, Reisen éd.
Kruse I. 78 s. IV. 40 s. 51 s.; Burcfchardt,
Reisen in Syrien éd. Gesenius I. 157 s. 504-
505; Ritter, Erdkunde XV. 931-939; Porter,
Five years in Damascus 1853 II. 89 s.;
MerilU East of the lordan 1881 p. 30-42-'
Schiirer, Geschichte des jiid. Volkes éd. 3
II. 129-134, qui auctores pio Kanata Ke-
raJi allegat.
CANCER. Hac voce in Vulgata 2 Tim.
2,17 vertitur ydYYpa'va, quod vocabulum
Stephanus (Thés. ling. gr.) ita explicat
Payypatva est « partis alicuius [corporis]
mortificatio et exstinctio provenions a
magnitudine inflammationis, quae nequc
digeri nequc in pus mutari poluit, sibi-
que coniunctas partes in affectionis con-
CANDELABRUM. 734
non sortium porlraheus et ne ab ossibnsqui-
(iESSUR). dem abstiueus, quai; vitioso humoi'C
perfusa iml)utaque quo caro circumpo-
sita madet, putrescunl emoriunturque.
Non est autem y. pcrfecta vÉ/tpwai; sed
15,23) eam adhuc fit, sic tanien ut, nisi opportune
succurratur, non modo pars ipsa quae
laborat, sed et aliac partes vicinac ipse-
quc lotus liomo denique intereat. Gum
vero sensum affcctae partes penitus ami-
serunt, non iam
y. sed asxixeXoç appella-
tur Distinguunt igitur lexicographi
».
veteresque medici gangraenam a cancro
(graece y.ap/ttvoç, xapxfvojfjLa) licet in con-
,
tagione qua pars partem afficil conve-
niant. —
Gangraenae itaque sive cancro
S. Paulus 1. c. sermones doctrinamque
eorum qui a veritate exciderint, maxime
Hymenaei et comparât. Est enini
Philcti,
haercsium talis natura ut debeant mem-
bra corporis ecclesiastici cultro anathe-
matis amputari, ne plura in dies mem-
bra inficiantur ac pcreant. (Modo haud
absimili Plutarchus, De discr. adul. et
amici 24,40 et gangraenam et cancrum
in comparationem vocat).
CANDACE (KavSaxr,), nomen regi-
nae Aethiopum (Act. 8,27). Regnare fe-
minas apud Aethiopes Eusebius quoque
de suo tempore testatur (Hist. eccl. 2,1;
Migne 20,137). Nomeri illarum regina-
rum commune crat Candace, ut Pharao
régis nomon apud Aegyptios olim et
postea Ptolemaeus, atque nomen Can-
daces multis iam annis ad reginas trans-
isse scribit Plinius (VI. 29,186; cf. Bio
Cassius o4,5). Mctropolis cius reginae
fertur Nahata in Dongola (cf. Mommsen,
Roemisclie Geschichte éd. 3 V. p. 593).
CANDELABRUM. Ad supellecti-
lem culticulo necessariam praeter leclu-
= luin, mensam, sellam perlincrc candela-
lirum mulier Sunamitis cuuntiat 4 Reg.
4,10, de cuius usu mentio quoque fit
Dan. 5,5; Matth. 5,15; Marc. 4,21 Luc. ;
:
8,16; ll,33.Praecipue commemorandum
est candclabrum aureum in sanctuario
(cf. Ex. 25,31-36; 37,17-24). Quod ita
describi potest e basi exsurgit truncus
:
seu hastile, quod in quattuor calices
(scyphos, florum calices imitantes) su-
 CANDKLAIllil M. cam>i;laiiiu;m. ;{(;

poi-[)osilos criloicsfil. K liilm- iii liiiiun j

nas desupei' aureas et forcipcs aui-eos »
scii hastili nodis iiascunlui lami sou (3 l{(>g. 7,49), ad qnae conlicienda iani

calaini lalcralrs hini. (jui sin^uili in lies David auriun |trai'pararat (I Par. 28,11; ;
j

calices sii|)or|)osilos cxcirsciinl; c sin- |

2 Par. 4,7. 20 l'ibe per (Ihaldaeos ex-
.

iriilis caliciltiis sphacrula. scu

cxsui-jril ]
pugnala candclabi'a quoque cum reliqua
iKulus. e spiiacnila tlos sou liliuiu. lia- Icmpli supcllcclilc asporlala siuil Haby-

inMiUir ilaciuc c\ ulraquo Irunci pailc louom (1er. .'rijP.t . In templo post e\si-
li'os calami seu ranii ; singuli (>\ iiisc(> lium reslilulo iiiuini candolabrum
sex calainis producunl trcs calices cum adruiss(> videliii', ciiiii in sacris lilleris

suis nrnauionlis (spiiaeiulis. liiiis I,ain- . soliun de caudelabi'o menlio liai; ita
padcs supreinis liiiis imponuiiltn- cl suul Eccli. 26.22 luccrna splendcns super
:

ouiniuo seplein; una scil. lilio Irunci, candelabruni sanclum 1 .Macli. 1,23 An-;

sex liiiis sex rainoruni suprcniis impo- liocbus inler alia candelabruni (juoquc
silae. Toluni candelabruni ex auro con- luminis accepitet comminuit, ludas Ma-
IVctuin eral; « universa dudilia de auro cliabaeus candelabruni resliluil Macli. I

pui'issimo: emunctoria quoque liant d(> 4,49. De candelabro in templo lo([uilur

auro purissiino; onine pondus candela- Flav. losephus quoipie (Ant. XIV. 4,4;
lui cuMi univcrsis vasis habebit lalenUuu Bell. V. ;),;>), qnamvis inler Icmpli Ihe-
auri pucissiuii » (Ex. 25,36-39:; Xjyv(alîc sauros cliani alia candelabra aurea si-
yp'jjoy xs/wvtuaévrj oiâx.svoç, aTaO[i.bv ïyouaa milia adfuissc commemoret; duorum
[xvà; iza-rév [Flav. los. Ant. III. 0,7). l'acit mentionem (Bell. VI. et cum
8,3),
Collocalum oral candelabruni in sanclo Vespasianus ac Titus agerent triumphum
ail laUis nioridianuni contra niensani de belle iudaico, de uno quoque cande-
panuni proposilionis. Sacerdotum erat labro narralio insliluilur (Bell. VII, :),i);,
mane componcrc lucernas lampades) et cuius similitudo expressa cernilur in
ad vesperani coUocarc (Ex. 30,7) ini- arcu triumphali Titi.
plendo cas olco de arboribus olivarum lani si de signilicalione candelabri in
purissimo (Ex. 27,20; Lcv. 24,2; Num. sanclo posili alque lucenlis quaerilur,
8,2. Cerlum est lampades per noctem ccrtc non eam ad id solum
sulïiciet

Cuisse accensas (Ex. 27,21; Lev. 24,3;
1 Reg. 3.3; 2 Par. 13,11); quid per diem?
tenebras fuisse in sanclo per diem as-
su mi nequit; nam in variis sacrificiis
debebat sacerdos v. g. sanguinem ponere
restringere, ne sanclum perpétua cali-
gine involvatur. Uliquc lumine ibi opus
erat idque praestabat candelabruni. Ve-
rum sublimius quid eo designari doce-
mur Zach. 4 cl Apoc. 1,20 candelabra :

super cornua allaris thymiamatis et
proin sanclum ingredi (Lev. 4,6 s.); in-
super iubcntur sacerdotes mane lampa-
des componere (ii:2''n Ex. 30,7) et Flav.
losephus quidem affirmât (forte ex usa
eiusclem tcmporis) très lampades Deo
tota die lucere, reliquas accendi sub
vesperam Ant. III. 8,3). Cura candela-
bruni transporlandi in itinere per deseï"-
seplem seplem ecclesiae sunt. Unde elucet
candelabruni illud symboluni esse vel
figuram populi Iheocratici, populi Deo
sacri. In sanclo posilum ac semper lu-
cens coram Domino apte désignât can-
delabruni, qualis esse debeat populus
Dei, lucens pielale atque in se expri-
mens imaginem Dei qui est lux et in luce
habitat, cuius lex est lux et lucerna et uli ;

lum incumbebat levitis ex cognatione populus ipse lux esse débet coram Do-
Caath (Num- 3,31); operiendum erat mino, ila quoque lucem cognitionis di-
pallio liyacintbino et insuper operimento vinae ad tenebras ignorantiae et iniqui-
ianlhinarum pclliuni (Num. 4,9. 10). lalis dispellendas aliis difTunderc débet.

In sancluario mosaico unum eral can- Ex auro eral confeclum purissimo, quo
delabrum. Magnilicentius vero uli alia, facile declaratur quanlo in prelio sit
ila candelabruni (juoque voluit Salomon ;
populus apud Deum, simulque perhibc-
decem scil. ex auro puro conficienda lur, quanta integrilate ac purilale debeat
curavit; « quinque ad dexlerain et quin- populus se conservare. Sacro septcnario
quc ad sinistram, contra oraculum ex numéro lampades babentur in candela-
auro puro et quasi lilii flores et lucer- JH'o variis inodis exornalo, qua re et
737 CANDELABRUM. l'.iH

sanctitas popiili ciusqiic ad Deum con- Sensu miuus contemptibili canis

2.
sccratio cxpriiiiituret multiplex virlLilum commemoratur, cum Gedeon scparare
evercilium (|uo ([uasi (mulliplici liice
,
iubetur seorsim eos milites, « qui lin-
sancUiin illustretiir. EL (jiiod in visione gua lambuerint aquas, sicut soient canes
Zach. 4peciiliari ratione efferlur, oleum aquas lauihere » (lud. 7,5). Atque cele-
i. e. opern divinam populo suppcditari ber est canis Tohiae, qui secutus
illo

per poleslalem sacerdotalcm et sacrum estdominum iter aggredicnteui (6,1 gr. ;

rcgimen cernitur (cf. Knnbenbauer, 5,17), et praccurrens rcvertenti « quasi

Comm. in Zach. 4,2-7). nuntius adveniens blandimento suae
caudae gaudebat » (H,9), ubi in graeca
GANIS. 1. Canis nomine hebraico,
V. 4 cod. Vat. et Alex, aliiiiuc, sicut et
scmiticis linguis commun! , iSs, graeco textus syriacus,nihil de blandimento
y.ucov Marc. 7,
et -/.uvaptov (Matth. 15,26 S. ; caudae commémorant.
27 s.; Vulg. Matth. lo,27 et Marc. 7,28 IJcet autem canis animal vile ccnsc-
catelli) appellatur. Quamquam in libro retur, utilitatem tamen satis magnam in
Geneseos non commemoratur, et quam- custodiendis gregibus praeslabat (lob
quam de prima huius animalis historia 30,1; Is. 36,10). Sed eum vere animal
nihil certi constat, vix tamen dubium vi- domesticum hominique familiare fuisse
detur, quin iam patriarcharum aetatc in S. Scriptura praeter verba libri To-
atque ctiain antea inter comités hominis biae(l. c.) et responsum mulieris chana-
fuerit, licet non adeo familiaris. Scri- — naeae de finibus Tyri et Sidonis (Matth
ptura ubicfue fere de cane tamquam de 15,27 Marc. 7,28) nihil videtur indicare.
;

animali contemptibili loquitur. Descri- Ad venandum etiam adhibitum esse ca-

buntur in vicis commorantes (Ex. 11,7; nem, aliqui ex verbis Prov. 30,31 Tm"?
ludith 11,15; Prov. 26,17) etcircaurbcs
Dijna (Vulg. gallus succinctos luuibos)
magno latratu per noctem vagantes
(Ps. o8[o9], 7. 15 hebr.). Extra castra concludere volunt, cum Fr. Delitzscli
carnes quae proiciuntur excipiunt (Ex. (Comment, in h. 1.) ea de cane venatico
22,31) et cum hyaenis de praeda sua interprétantes ;
quod tamen fundamento
rixantur (Eccli. 13,22 [18] graec); immo parum firmo videtur niti. V. GALLUS n. 7.

et cadavera humana in vicis vel agris ia-
centia dévorant ac sanguincm lingunt (3
Reg. 14,11; 1G,4;21,19. 23. 24; 22,38; 4
Reg. 9,10. 36;Ps. 67[68],24; 1er. 15,3),
et super haec ad vomitum suum rever-
tuntur (Prov. 26,11; 2 Petr. 2,22). Prae-
terea animal salacissimum censetur, a
quo scorta virilia denominationem
nis » acceperunt (Deut. 23,18; Apoc. 22,
15). Nil ergo mirum quod canis inter vi-
lissima animalia reputatur et
coniungitur (1 Reg. 17,43; lob 30,1;
Eccl. 9,4; Matth. 7,6), ita ut nomine ca-
nis etiam homo vilis ac contemptibilis
(1 Reg. 24,15; 2 Reg. 3,8; 16,9; 4 Reg.
8,13) impiusque inimicus (Ps. 21 [22],
17. 21) ac malus operarius (Phil. 3,2),
et generatim pagani (Matth. 15,26; Marc.
7,27) appellentur. Unde tantum nefas
foret oblatio canis in sacrificium'
66,3. Cf. C. Movers, Phoenicier I.
F.
404 s.), et sancta dare canibus maxima
esset profanatio (Matth. 7,6; 15,26;
Marc. 7,27).
3. Similiter atque in Scriptura, etiam
in inscriptionibus cuneiformibus canes
saepe in sensu contemptibili ac simul
cum porcis nominanlur [Jsarhaddon
Prism. A et C, col. 2,4 s.), quibuscum
cadaveribus vescuntur {Asurbanipal An-
nal. Cyl. Rassaui col. 4,74-76. 79-81).
« ca- Catenis alligati portas urbis custodie-
bant (Asurbampal ib. col. 8,11-13. 27-
29; col. 9,108-111 etc.). Eadem etiam
cum porcis locutio, ([ua v. gr. Hazael de se dicit
« servus tuus canis » (4 Reg. S, 13).
etiam apud Assyrios ad exprimendaui
maximam animi demissionem atque
humilitatem adhibebatur. At praeter
istos canes viles et communes Assyrii
varias etiam canum nobiliorum species
alebant quibus praesertim in venationi-
bus fréquenter utcbantur; luule imago
(Is. canis venatici saepe in sculpturis assy-
riacis occurrit. Pai'iter in momunentis
aegyptiacis variac nobilesquc canum,
etiam venaticorum, species passim inve-
niunlur.

LEXICON BIBUCU11.
;:ii) CAMS. CAMS AIHEIS. /lO

I)t< (aniltus assyriaris

cf. t'nl. Delitzscli. Ilrindo iiK'ihic iiiiiiaiiiiii incdiiiiinpir dc-
Ass\r. Thiernainoii Z:y-M »(/. Ass. Handwor- ; , scrtoriuu bcitraice a''''N* dicli, (pii in Vul-
tcrli. ;128 b; M Ilouglilon in Trans. Soc.
.

gala ululac (Is. i:i,22). (Uioccnlauri (iii.

Hibl. Ardi. V. 1877, .>>-G2; C Rawiinsou,
:{0,14), launi licaiii lier. ÎK), .!!)) exponun-
Fivc preal moiiarcliios fd. 4, 1. "234 s.
3.">6.

r.lO. 516 s. 5>:{. —

De aegypliis v. K. Lepsius, iteiiunoadciu ctinscnliu- csso aniina-
lui',

Denlkmhlor 11. 6. 'J. 3t; a. 'i7. r.2. 77. 131 etc. ; lia,a rancis clanioi-ihus ita appollata.
]yill,insoit-nircli. Manners and Customs Deniquc noniino 7FI. quod tanlum in plu-
11. «iy s.: 111. '.>73-6; /. Ihtcmichen, Resiillale
Erman. rali niiT) occurrit (Lain. 4,3 Kctliib y^n)
I. 8. 1(1; R. lUntmann ib. p. 29; .1.
Aegvplen 333 s.; W. M. FI. Peirie, Medum, i canes aurci dcsignanlur, quibus
|)ariter
London 1892, pi. 9. 17. 27; .1. Erman in
omnia quae de D'3n in sacris litlcris re-
Ztscbr. f. aeiî. Spr. XXXV. 1897, ,12; /. E. I

XXXVl. 1898. 83.

'

fcruntur, oplime convcniunl. Elcnini

Quibell ib.
ubiquc fere incolae desertorum ac soli-
4. Hodie ia Palaoslina cominunitor ludinis describunlur (Vulg. draco lob
una lanluin cani? species et vai'ielas lia- 34,13; 3:i,7; 43,20; icr. 9,11;
.30,-29; Is.
belur \Cania fnmUians Linné; //. B. 10,22; 14,G; 49,33; :vi,37; Mal. 1,3;
Tri!^tram, Fanna and Flora of Pale-^t. Vulg. alllictio Ps. 43[44],20; sirènes Is.
p. 21 \ quae non in statu
vere domeslico 13,22; lainiac Lani. 4,3), quibus ulularc
oum hoininilnis vivil, sed per vicos et et plangere proprium est (Mich. 1,8) ac
a^^ro? vagabunda ac nocles praesertini trahere ventum (1er. li-,6) i. e. hiante
clanioribus inquielans cibum sibi con- ore captare aerem. —
luxta aliquos
Hiiiril ac pi-aocipiif morlicinis delecta- etiam nomen Dinx, quod semel tantum
tur. liliani ad cuslodiondos grcges canes
in S. Sci'iptura occurrit (Is. 13,21) et a
adbil)cntur, atque ad venanduni, licet
Vulgata ((racones explicatur, de iisdeni
rarius, nobilior species persica aptis-
canibus anreis exponendum foret (Fr.
sinia repulalui'. Generatini vero eliani
Hommel Nanien d. Sâugethiere 292),
,

nunc canes in toto Oriente satis contem-

quod lamen etiani aliis animalibus ulu-
ptii)iles et viles, neque ea qua in Occi-
lantibus appiicari potest (v. DRACO).
denle cura digni habentur. nomine Canis aureus Lin-
2. Animalia
Sam. Bochart. Hieroz. I. 662-69.5 né designala frequentissime in Palae-
Cf.
éd. Rosentn. I. 759-803; Sntn. Oedmann, stina inveniuntur in locis desertis et
Verm. Samml. V. 20-45; E. F. K. Rosenmul- ruinis per diem gregatim cominoranles,
Ici: Bibl. Alterth. IV. 2,95-103; E. Rlaze,
unde noctu ad habitationes bominuni,
Hist. du chien chez tous les peuples du pagos et urbes ingratis raoieslisque cla-
monde, Paris 1842; H. O. Lenz, Zool. d. a.
luoribus pi'occdentes cibum sibi conqui-
Griech. u. Rom. p. 9'i-109. L. LewysoJin,
runt. Etiam in Aegypto et in Babylonia
Zool. d. Talmudsp. 82-89. H. B. Tristram, 1

Nat Hist. of the Bible éd. 8, p. 78-80. ac Mesopotamia lotaque Asia anteriore
A. E. Brelmi. Thierleben éd. 3 II. 73-172; ubique inveniuntur. Antiquis Graecis et
/ G. Bible Animais 39-49; F/-,
M oof/. /^ow- Romanis probabiliter nomine thos (Ôiô;)

mel, Naraen d. Sàugeth. 311-314. 385; nota eranl, sed rarius commemorantur,
P. Cultrern. Faunabibl. 149-159; P.Sdmjcj, quia in regionibus occidentalibus vix
Bibl. Archàeol. 73-75; A. Zeller, Das
Pferd,
apparent. Plinius Ihoes dicit « luporum
Schrilt, Plauen
d. Esel u. d. Uund in d. h.
Hausthiere, genus procerius longitudine, brevitate
1890; A. Otto, Zur Gesch. d. Ult.
crurium dissimile, velox saltu, venalu
Breslau 1890, 55-60; Gins. Loreta, La zoo-
logia nella Bibbia, 203-209. 527-30.
vivens, innocuuni liomini)) (VIII, 34,123),

FONCK. idque non maie canibus aureis conve-

L.
nit. Apud Aegyptios autem idem animal

CANIS AUREUS {Schakal], qui in deo Anuhis sacrum frequentissime in

Vulgala non noniinalur, variis nomini- picluris ac sculpturis repraesenlalum

ljus\el)raicis videtur designari. invenitur.

1. Imprimis voceni Tjrci non tantum

Cf. Sam. Bochart, Hierozoic. I. 842-9, cd.
vulpes, sed etiani canes auroos significare Rosenm. 11. 180-9; Fr. I. Sc.hodtr, Hiero-
communiter admittitur (v. VULPES). I
zoici spécimen I. 28-54 ; E. F. K. Rosenmiil-
741 CANIS AUREUS. 742

1er, Bibl. Alteith. IV. 2,150-3; //. 0. Lenz. 30,32; 31,38 etc.), et ubi al) ovibus no-
Zool. (1. ait. Griechen n. Romer 116 s.; H. mine particulari distinguunlur, primum
B. Tristram, Nat. Hist. ot llie Bible éd. 8, locum obtinent ac saltem eodem cum
109-11; id. Fauna and Flora of Palestine
ovibus numéro rccensentur alquo ita ut
21; Frd. Delitzsch, Assyr. Thiernamen
Hommel, Namen d. haugethiere
in decem capras unus hircus computo-
p. 61; Fr.
303-7. 399; Willdnson-Bircli, Manners and tur (Gen. 32,14). Simul cum ovibus pa-
CustomsIII. 157-62. 279;^. Ërman, Aegyp- scebantur (Gen. 30,32), scd caper grc-
ten 510 (exPap. Anastasl I); Leunis-Lud- gem ducebat (1er. 50,8 omniT, Yulg.
wig. Synopsis I, 1 éd. 3, p. 189; A. E.
haedi); uude hirci nomine etiam prin-
Brelim, Tierleben éd. 3, II. 41-5; Ph. L.
Martin, Naturgesch. d. Thiere I. 1,160; 0. cipes populorum appellantur (Is. 14,9
Keller, Thiere d. klass. Alterth. 185-95. Vulg. principes; Zach. 10,3 Vulg. hirci),
410-2; G. Lorela, La zoologia nella Bibbia et sub figura hirci in visione Danielis
179-81.— Alia v. VULPES. Alexander, Macedonum rex, designatur
L. FONCK. (Dan. 8;,.") ss.). Cum autem caprae ovi-
bus multo sint dissolutiores ac petu-
CANO, CANTOR v. MUSICA. lantiores, multoque minus dociles ad
CAPER. 1. Gaper, capra, hircus, vocem pastoris, facile intellegitur, sul)

haedus variis nominibus hebraicis ap- figura hircorum etiam impies, iustos
pellantur. Imprimis nomeii collectivum vero ovium nomine repraesentari, qui
jNi* et nomen unilatis nir, quod saepe in iudicioscgregabuntur, uti pastor,
cum in commune
ovile gregeni suum
g'cneri ip2 et "yyà opponitur, generatim
reducit, oves ab hircis séparât (Matth.
pecudes minores, capras siniul et oves 25,32 s. Vulg. haedi). Pili autem capra-
hi oppositione ad boves et alia pecora rum nigri describuntur coloris, quibus
maiora désignant, Ucet in Vulgata sae- nigri capilli Sponsi similes sunt (Gant.
pissime « ove& » tantum exponantiir {r^'i 4,1; 6,4; cf. 1,4; 1 Reg. 19,13. 16); ra-.
Lev. 22,21 1 Par. 5,21 etc. niZ7 Gen. 30,
; ; rius varii et maculosi sunt, quod ta-
32; Ex. 22,1 etc.). Capra vero speciali- men artificio speciali potest oljtineri

tor VJ nominatur, vel etiam WVJ nir (Gen. 30,32 Grèges vero caprarum
ss.).

praesertim montes et colles amant,

(Deut. 14,4) et an" nT^tt' (Lev. 4,28;
unde specialiler in regione clivosa ga-
0,6); caper et hircus y^XD audit sive laaditica commemorantur (Gant. 4,1).
any liyir sive lim sive ï/'in, postea 3. Tum ad usum sacrum, tum ad pro-
etiam -112]: sive Qi^yn TtSÏ (2 Par. 29,
fanum caprae utilissimae erant et sunt.
Imprimis enim lac saluberrimum prae-
21; Esdr. 8,33; Dan. 8,5. 8. 21); etiam (Prov. 27,27; cf. Is. 7,21 s. IKi',
stant
Is. 13,21 et 34,14, ubi S. Hieronymus Vulg. oves); unde « caprae ad lac >-

VV'ùj pilosum exponit, de capro intel- conditae dicuntur S. Hieron. in lovin.

(

legendum videtur. Haedus denique i":i 4,2). Praeterea cibum quoque gratissi-

sive D^Vi; i~Si nominatur. In graeco vero mum carne sua praebent praesertim
haedi (Gen. 27,9 lud. 6,19; 13,15;
ss. ;

nomen commune caprarum est ai'?;

praeterea hircus Tpayo?, et in LXX etiam
/j'(i.apoç, sicut capra yj[i.atpa, haedus è'ot-
90Ç sive èpfçtov (Matth. 25,33) audit.
De nominibus hebraicis quae ex parte aliis
linguis setniticis communia Fr. sunt, cf.
Hommel. Die Nameu de Saugeth., Leipzig
1879, p. 245-248. 389; de graeco aï| v. V.
Hehn, Kulturpll. u. Haustli. éd. 6, p. 564.
2. Caprarum grèges inde a patriar-
charum aetate cum aliis animalibus in
Scriptura commemorantur (Gen. lo,9;
Luc. 15,29 etc.). Insuper pili ad tentoria
aliaque texenda utilissimi erant (Ex. 25,
4; 35,6 ss.; 36,14; cf. Gant. 4,4). Pau-
peres paupertatisque sectatores etiam
pellibus caprinis ad vestitum utebantur
(Hobr. 11,37); eaedemquc pelles prae-
sertim ad utres magnam praebent uti-
litatem (cf. Num. 31,20). Praeter hos
usus profanes praecipuus erat usus ca-
prarum ad varia sacrificia in cultu sa-
cro (V. HOSTIA, VIGTIMA). Magnus igi-
tur quacstus ex vendit! one caprarum ac
-.\3 OAi'i:». CAI'ICH K.MISSAIUUS. 7 i4

liacticnim lialuui polciat {Vvow -iT.CO; •/6|jiEvo;, Synnnacluis Toiyo; àxEp/^ijiEvoi; el

Kz. il M). Ab bis \'/\[\\v vei'sionibiis sup-
à^i^iAcvoî.

4. llodio in l^alacsliiia i^ir^es caiJi'a- ponilur derivalio elNnioiojiica vocis ab

riiin miiiuM'o atquo ulililato oinnilms VJ cajtia (seu bircus?) el '^tî^ abire vel
aliis lu-aoslanl. Immo si-mper simiil cuiii
ai-ab. Sfi* l'onioviM'O, diinoverc, separare.
(iviliiis ait ooiioiu pasIoiT in i)asciia du-
Noinen occui-ril in descriplionc liliis diei
oiuUur, st>(l soirioi::ali ah iis inlra craies
eipialionis. Duo scilicol liirci slahiendi
pastorales sivc cavcruas per nocleni ser-
eraid coi-ani Domino el sorle iacla nnns
vanlni'. Ad onincs usus i)rofanos in
Domino, aller Azazcdi (|uasi sacer dcsi-
Sciiptura iiionioralos eliain nunc adhi-
i^nabaliir; i)iior oirerei)alur pro peccalo,
lionliir. Spofios aiilciu coinniunissima
aller veio, oui per confcssioncm summi
poi- lotani rci^ioiieni pilis longis nigri
sacerdolisomncsiniqnilales populi quasi
coloris et niagnis aurihus pcndcnlihus
imposilae suni, emitlilui' in de.serlum
insiirnis est [Capra hirciis mambrica\ si-
(i(>,21. 22) vci ul 10,10 liebr. dicilur
milis illi qnae nionumcnlis
in antiqnis
emitlilur Azazeli in deserlum. Ex bis
aoirvptiis el assyriacis figuralur; prac-
iam apparel intcrprelalionem illam mcrc
lorea in rcgionc seplcnitrionali eliani
elymologicam ad 16,10. 26 non con-
alia varietas i^Capra hircufi œigorcnsisj
grucrc; quomodo enim bircus eniillere-
haud raro invcnitur.
lur ad Azazclem scu bircum emissa-
De capiis apud Aegyptios et Assyrios v. i-ium? Unde el Vulgalaislos locos minus
R. Lepsius, Denkmalcr II. 9. 132 etc. /. Dur- ; accu raie verlit el LXX ad àr.or.oiLr.-/iv cl
iniclien ap. E. fire/im, Tierleheii éd. 3,
.1. oc'^Eoiv confugcrunl.
199 s.; ]yilliinson-Birch, Manners and Cti-
Exposilioni elymologicae Uabbini co-
slonis II. 90 lig. 356; p. 390 fig. 'i64; p. 4^7
pulavcrunt localem, (piam ubei-ius evol-
484; p. 452
fig. lig. 487; III. 303; .1. Erman,
Aegyplen 586; — A. H. Lai/ard, Monu- vit F. de Hummelauer, Comm. in Exod.

ments olNineveh I. 58. 60; II. 35; Frd. De- Lev. p. 402, scil. Azazel nomen a capro
litzsch, Assyr. Thiernainen 47 s.; W. Houg/t- eunte seu emisso pelitum evasisse nomen
Ion in Trans. Soc. Bibl. Arch. V. 1877, 45 s. monlis alicuius non longe a monte Sinai
— De hisloria naturali caprae cf. Leunis- dissili,quo caper emillerelur el cliam
Ludiciq, Synopsis 1. ec/. 3, p. 251;/1. E.
1
poslquam Hebraei a monle Sinai disces-
Brehiii, Tiorleben cd. 3, III. 190-21 1 Ph. L. ;

sissent, quolannis die explalionis detcr-

Martin, Naturgesch. d. Tljiere I. 1,515-20;
minatnm e>ise locum prope caslra, qui
H. B. Tristrnm, Nat. Hisl. of Ihe Bible
éd. 8, 88-95: id. Fauna and Flora of Pa-
primi illius Azazel parles ac nomen sus-
lest. 6; .1. Ollo.'/.uT Gescli. d. ait. Haustiere, ciperel, quoque caper ille emillerelur.
Breslau 1890, 65-70. —
De aliis v. Sam. Do- Atque l'alcndum esl in lanla rei obscu-
char l, Hierozoic. I. 620-61, éd. Hosenm. I. rilale et opinionum diversitale banc ex-
703-58: E. F. K. Kosenmiiller, Bibl. Alterlb. plicalionem prae reliquis commendari
IV. 2,8i-90; H. O. Lenz, Zool. d. ait. Grie- valut saniorcm ac simpliciorcm.
chen u. Romer 229-34; L. Lewijsolin, Zool.
Quamplurimis inlcrprelibus arridel
d. Talmuds 12.3-6; /. G. Wood, Bible Ani-
mais 189-202; Fr. Hnmmel, Namen
Sau- d.
sentenlia Azazel esse personam scil. ca-
gelhiere 221 s. 243-51. 389; P. Cultrera, codaemonem quendam (Gesenius, Eivald,
F'auna biblica 139-49; P. Scliegg, Bibl. Ar- Haneberg) vel Ipsum salanam principem
chaeologie83 s; G. Loreta, La zoologia nella daemonum {L. Remke, P. Scholz, B.
Bibbia 142 s. Schafer). Cuin deserlum alias quoque
L. FONCK. domicilium daemonum describatur (cf.
Tob. 8,3; Mallb. 12,43; Luc. 11,24;
CAPER EMISSARIUS le-iliir in
Apoc. 18,2) el ipsa deserli nalura ad
Vulgala l.ev. IGjS. 10. 20 pro hehr.
dacmonis indolem describendam apla
'"^-NTX, Azazel; LXX bis (vv. 8 el 10) vo-
sil, facile quidem intellegilur, cur caper

cein reddunt 6 à-o::oii.-aToç i. e. crnissa- peccalis quasi onustus et in deserlum

rius et bis (vv. 10 el 2()) pro voce sub- expulsus dacmoni mitli perbibealur.
sliluLint nomina abstracla : s?; Trjv Raliones conlra banc bypolbesin expo-
ir.or.o^-ri^i , £t; dcssaiv ; Aqilila Tpâyoç àTcep- nit F. de Hummelauer 1. c. p. 401, sed
74t CAI'ER EMISSARIUS.
mnuit qiioqiic p. 462 fortasse exposilio-
nem personalem ita emendari posse, iiL
asseralur Azazcl esse non daenionis
cuiusdam, sed ipsius Dei antiqiium ali-
qiiod brevique peniUisobsoleUim nomen
Sn7N7î? vel priinitiis haTî'J i. o. Deus for-
tis; quain nominis cfîormalioacm ac
scriplionem alii (ut Billmann ad Lev. IG,
non hebraicani rciiciimt.
10) veliil
Ceterum in controversa hac de Azazcl
disputatione certa dici nequcunl.
Cf. Gesenius, Thésaurus 10(2 s.; Ewald,
Altert. des Volkes Israël 1866 p. 479; Hane-
berg. Die relig. Allert. der Bibel 1869 p. 662;
L. Reinhe, Beitriige H. 278; P. Scholz, Die
heiligen Alterl. des Voliies Israël II. p. 95 ss.;
B. Scliafer, Altertùmer der Bibel éd. 2 p. 204.
203 Sc/ioep/'er-Pelt, Histoire de l'Ancien
;
Test. éd. 3 I. p. 270 s.; Lesctre apud Vi-
gouroux, Dict. de la Bible I. 1871-1876;
ScJiegg, Bibl. Archaeologie p. 587 s.
CAPHARA V. CAPHIRA.
CAPHARNAUM (Kacpapvaoûji), urbs
maritima i. c. adlacum Gonesareth sita,
in finlbusZabulon etNephlhalim (Malth.
4,13). In Vet. Test, non comménioratur;
60 celebrior est in Novo Testamento. Ibi
enim Nazareth lesus dici-
relicta civitate
tur habitasse, cum
post pascha ex lu-
daea in Galilaeam reverteretur; haec
urbs etiam civitas eius appeliabatiir
(Matth. 9,1). Erat qiiippe pro praedica-
tione eius peropportuna; nam propter
commercium ab alienigenis quoquc fre-
quentabatur et cum ad septemtrionalem
partem lacus haud longe ab ostio lorda-
nis in lacum sita esset, magna offereba-
tur facilitas in regiones vicinas itinera
faciendi, et ex ipso hominum in eam ur-
bem concursu fama lesu longe lateque
spargebatur. Synagogam ibi exstruxerat
centurio (Luc. 7,5) in qua lesus saepe
docebat, daemonium mutum eiiciebat,
sermonem de Eucharistia habebat (Luc.
4,31 s. loan. 6,24. 29 s.); ibi crat telo-
nium (Malth. 9,9; Marc. 2,14; Luc. 5,
27), ex quo Levi Matthaeum sibi vocavit
apostolum; ibi quoque insignia patravit
miracula, sanavit paralyticum, sibi esse
potestatem remittendi peccata demons-
travit, servuni centurionis laudata lide
centurionis sanavit, socrum Simonis sa-
navit, plurimosque aegrotos sanitate
donavit (Matth. 8,5 s. 9,1 s. Marc. 1 ,29
; ; ;
CAPHARNAUM. ^46
2,1), ibi quo(|uc homincm qui habebat
manutn aridam sanavit (Marc. 3,1). In
eadem urbe Potrus et Andréas domum
habebant, in quam lesus divertcre sole-
bat (Marc. 1,29; 2,2; 3,20; Malth. 13,1.
36; 17,24). Vcrum etsi Christus ibi ma-
gno splendore luccm messianam mani-
lestavit (cf. Matth. 4,15), tamen fruclus
praedi(;ationis et niiraculorum erat mini-
mus; obstabat superbia et opulentia
civium, id quod ex verbis Christi coUi-
gitur et tu Capharnaum, numquid us-
:
que in coelum exaltaberis? usque in in-
fernum descendes (Malth. 11,23). Atque
rêvera cito gloriaurbis ac fama interiit;
losephus solum semel xtiiAviv commémo-
rai K£oapva)[j.r)V Xeyopvrjv (Vita H. 72; éd.
Niese KEcpapvwzôv) unde eo iam tempore
;
viens erat satis ignotus; postea plane
oblivione urbs obruta est, ita quidem ul
etiam hodie adhuc disceptcnt ubi sita
fuerit, ubinam sint eius riiinae.
Quaeritur ulrum hodiernum Tell Hûm
an Khân Minye an forte el-Tnbigha locum
illius urbis désigne!. In ripa occidcntali
lacus Tiberiadis 5 km ab ostio lordanis
est Tell Hûm, deinde 2 km meridiem
versus el-Tâbigha cum 'Ain el-Tâbiglia,
demum 1-5 km indc meridiem versus
Khirbet et Khan Minye cum 'Ain el-Tîn
(i. e. fons ficulneac).
Ex opinione communiore ac probabi-
liore Tell Eam situm urbis Capharnaum
occupât. Ipsa loci conditio niagis con-
gruil iis, quae ex narralionibus evange-
licis habenlur; ea quoque, quae Flav.
losephus (Vita 72) habet, aptius ad Tell
Ifum conveniunt. Ibidem ruinac repe-
riunlur magnae synagogae in quinque
Geschichle
spalia divisae (cf. Schûrer,
des jiid. Volkes éd. 3 II. 446). Etiam no-
men Tell Hûm satis accedit ad Caphar-
naum (DiriJ 123 i. e. viens Nahum), vel
directe, si supponilur ïell pro Kephar
substitutum et Hum ex Nahum abbrevia-
lum vel melius indirecte, siquidem Tell-
hûm videtur corruptum esse ex Tenluim;
elenim Kephar Tenhûm seu Tanhûm in
itinerariis ludaeorum legilur pro Ke-
phar Nahum, ubi erat sepulcrum Nahum
Vetcris, rabbini cuiusdam talmudici, et
secundum quosdam etiam Nahum pro-
phetae (cf. Carmoli/, Itinéraires de la
 t AI'IIAIÎNAIM. f.AniTdlllM. lAH

'IVri'c Sainli' ]>. J.l'.i. JCiO. its.'i. liK. i7S: .sc/iiirer, Geschichte des jiidi.schen VolKes
Zoilschr. .1. 11. I\il.-V.>r. XI. IS8S, 219. éd. ;{, I. j). 217. 218; .Mii(/(iddasi, Descrip-
2-20 .
tion of S\riatranslaled hy (liiy le Slrdtuje.
London 188r., p. 60. (il vel ;;ermanice apud
Pro situ Ti'll HTiiit cf. Hitler, Knlkuiulc /. Ciildemeisler, Heitrii^^c /,ur Palaeslina-
\V. 338; lîurclihunH. Reisen in Syrien <</. kunde aus arahisrhen Quellen in Zcitschr.
Gesenius p.558; C. H'j'/.so/i, Rccovcry of d. 1). Pal. -Ver. VII. 1884, p. 170.
Jérusalem 375-387; Van <lc Velile, Me-
|>.

inoir 1858 p. 301. 302; liicss, Bihel-Allas CAPHETETHA (XassvaOdt, Syr. Kes-
f<l. 3; Cucrin, Galilée I. 226-239; /. Fahrn- plianillia vocalur .Mach. 12, .'{7 i)ai's
1

(jrubcr. Nach Jérusalem erf. 2 II. p. 190 Zeil- ;

Muiri lerusalem qua(î erat super lorren-
"schr. d. D.Pal.-Vcr. I. 1878, 216 ss.; II. 1879,
lem (Cedron) ab ortu solis; iiaec pars
(>:< ss. : A'. Faner Wantlerunijen durcli das
recidil, cum lonathas Mach. muros al-
hl. Land éd. 2 p. 374: IJc'rin de Hamme,
liori's facerel, si(|ui(lem fundamcnla no-
Terre Sainle 1899 III. 141-15'»; D. Zanec-
cliia. La Palestine d'aujourd'hui 1899 II. vae moli supcrsiruendae imparia erant,
654-658. aut ferlasse iani anl(!a corrucral; lona-
Pro situ hliâii Mimje cf. Qunresmitis, thas cam reparavit. Etymologia nominis
Terrae Sanelae Elucidatio, lib. 7, Peregr. 5, est prorsus obscura. Flav. losephus lioc
C-. 8; ('(I C. (le Tarvisio 1881 II. 653 a; Ro-
narrationis incisum omisil. Lightfoot (l)is-
hiiison. Paiat'slinalII. 5i2-5i9; Sepp, Jéru-
quisilio chorographica loanni praemissa
salem éd. 2 II. 239 ss. Keim, Jésus von
;
7,4) suspicatur aliquam partcm c.xtimae
Nazareth 1. 590 ss.
regionis urbis versus orientem Chaphc-
CAPHARSALAMA (XaoapaÀaudE, A natiia dictam esse propt(!r dactylos ibi
Xapsapaapajxâ, s *l>apaaXa[xâ ., vicus propc nascentes, pari ratione qua Bcthphagc
lerusaloiii , apiul iiuem Mcanor du.\ i. e. iocus grossorum ob ficus prope
Syroriiin anno 102 a. Clir. a luda Mach. nascentes in monte Olivelo; « nam Che-
superatus est (1 Mach. 7,31'); de c.ver- phanioth fretiuenter apud Talmudicos
citu Nicanoris cccidcrunt 5 000 vel pro- sunldactyli palmarum, qui ad maturita-
ahiliiis solum bOO viri (7,32; cf. Keil et tem imnquam decoquuntur Signifi-
Grimm in h. 1.), Nicanor in civitaleni catione cognata x^ "ijin Hene et ijiriN
David se recepil. Quoniaiii brevi post quae dactylos palmarum inunaturos dé-
Nicanor apud Bethoron castra posuit notât, unde derivatam opinamur Betha-
(7,391, concliidunl aliqiii {Michaelis, niam in monte Oliveto ».
Gi'imm, Keil in 7,31) Capliarsalama mé-
ridien! versus a lerusaleni abfuisse. At C APHIRA, CAPHARA, CEPHIRA
haec ratio rem non evincit. Unde alii tniissn cum articule et in libris Esdrac
praeferunt vicum quendam saeculo H. sine articule; Ksotpà, *tpà, Xatpipâ, Ka-
C.arvasalim nuncupatum et propc Ramle otpâ), urbs cum Cariathiarim et Bereth
septemtrionem versus situm (Schûrer) (v. BEROTll 1) Gabaonitis parons (les.
nec procul a finibus Samariae distantem 9,17), tribuiBenjamin attributa (18,2G);
[Ewald provocans ad 2 Mach. 15,1). Babylone redierunt viri Cariathiarim,
Cetcrum huius vici vestigium certum Cephira et Bereth 743 numéro (Esdr. 2,
non exstal. Flavius losephus (Ant. XII. 23; Neh. 7,29). Hedic Khirhet Kefîre \u
10,4) vicum vocat Ka'.papcîaXaji.a, sed miro occidentali parte tribus Beniamin nec
modo hallucinatur asserens ludaeos a procul a finibus Dan.
Nicanore devictos esse et in arcem hie-
rosolymitanam (({uam in Syrorum ma- Cf. Robinson, Neuere bibl. For.sch. 190;

nibus tune fuisse constat) confugisse. Surreij of We.^t. Pal. Mem. III. 36; Gue-
rin, Judée I. 283-285, cuius scriptio Qefire
Gemara hieros. (AvodaZara f. 44 col. 4)
cum voce hebraica minus convenit quam
commémorât locum Caphar Salam (cf. aliorum scriptio Kefire; I. FahrngruOer,
Reland), item Muqaddaal geographus "SdiCh Jérusalem éd. 2 II. 91 Riess, Bibel- ;

arabicus vicum magnum Kafarmllam ad Atlas éd. 3.

Qaisûriya perlincntem.
Cf. Reland, Palaeslina p. 690; Euald,
CAPHTORIM (Qnhsr; LXX Gen.
GeschichledesVolk.es Israël éd. 3, IV. p. 419; 10,14 racpOopietfj., I Par. 1,12 A Xaœoptefp.,
 749 CAPHTORIM. CAPILLUS. 750

B omitt.) recensentur inter populos a Color eius niger aestimabatur pulcherri-

Mesrairn descendentes (non a Chasluini, mus'(Cant. 5,11 cornac eius nigrac
:

ut locis citatis de solis Philislhiiin asse- quasi corvus). Insigni caesarie erat Ab-
ritur; cf. textum hebraicnm). De terra saioui semel in anno tondebatur, quia
;

Caphlor (ihSS) cgressi Hcvaeos, prinii- gravabat eum caesaries, et quando ton-
debat capillum, ponderabat capillos ca-
genios Philisthaeae incolas, cxpulerunt
pitis sui ducentis siclis (? at in numéro
(Deut. 2,23), undc ler. 47,4 Pliilisthaei
post cladcm superstites vocanlui' reli-
mendum merito suspicaberis;
subessc
2 Reg. 14,26). Capilli unguentis quoque
quiae insulae Caphtor (linss "iN litorale
delibuti sunt; cf. Ps. 22,5 impinguasti :

Caphtor) et Amos 9,7 Pliilisthaei de Caph- in oleo caput meum; 132,2; Eccl. 9,8 :

tor ascendisse dicuntur Viilgata hisce tri- ;

olcum de capite tuo non deficiat; Mattb,
bus locis et LXX duobus ultimis interpré- 6,17; Luc. 7,46. Studiosius autem et
tât! tur Cappadoces, Cappadociam, quam more feminarum comam nutrirc viro
interpretationem secuti sunt Eusebius, S. ignominiae esse ipsa natura docente ait
Hieronymus, S. Cyrillus, Theodoretus, apostolus 1 Cor. 11,14. Qui vero se vote
Procopius. Ex recentioribus aliqui Cy- nasiraeatus Domino consecravit, omni
prum designari putant (Michaelis) , quae tempore consecrationis novacula non
potius ad Cethim referenda est; probabi- transibit per caput eius; sanctus erit
lior autem est sententia, quam plerique crescente caesarie capitis eius (Num. 6,
tuentur, Caphtor esse Cretam [Calmet, 5); expleto autem tempoi^e voti radetur
Belitzsch, Ewald, Lenormant, Dill-
Keil, nasiraeus tolletque capillos et ponet
mann, F. de Hummelaiier). Aliam coniec- super ignem (jui est suppositus sacrifl-
turam proposuit G. Ebers Caphtor cio pacificorum (Num. 6,18; cf. Act. 18,
nomen fuisse ipsius litoris Aegypli se- 18). Samson nasiraeus, quamdiu signum
ptemtrionalis eamque regionem fuisse gessit voti sui et consecrationis, non est
coloniam Phoenicuni, appellatam Kaft destitutus fortitudinc; caesarie autem
-ur i. e. Phoeniciam niagnani; quam ablata recessit ab eo Dominus (lud. 16,
interpretationem exponit et F. de reiicit 20). Insignum luctus capilli evelleban-
Uummelauer ad Gen. Recentius 10,14. Quando de lepra iudi-
tur (Esdi-. 9,3).
vero P. de Gara ostendere conatus est cium erat ferendum, capillorum eorum-
Caphtor esse oram maritimam Phoeni- que coloris mutati plurima ratio erat
ciae sensu lato i. e. Palaestinae et Sy- habenda (Lev. 13,10. 30 s.); si leprosus
riae illamque regionem, cui nomen erat mundatus, debebat radere capillos
Kapht fuerit, aelate quadam remotis- (Lev. 14,9). Prohibiti erant in capillo-
sima a populis chamiticis occupatam rum habitu imitari idololatras; unde :

esse, postea Phoeniciam appellatam. ne tondcatis extremitatem capillorum

Ewald, Geschichte des Volkes Jsrael
Cf. capitis (Lev. 19,27).
éd. I. 353 s. Ebers, Aegypten und die
3 ; Ornatiorem capillorum habitum viros
Bûcher Mose's 1868 p. 127-252 P. de Car a, ; quoque quandoque assumpsisse nemo
Gli Hethei-Pelasgi, Roma 1894 I. p. 459 ss. ; negabit (ita Samcas verba facit prae- :

H. Marucchi apud Vigouroux, Dict. de la clarus autem iste Herodes, caedis reus,
Bible II. 211-213.
adstat iiic purpura amictus, /m ttjv xs-
CAPILLUS. Quia in signum luctus cpaî^Tjv y.£-/.oajj.rjij.£voç -^ auvOsCTet TÎjs >c6[jir]ç,

capilli tondebanlur (1er. 7,29; Mich. 1, losephits, Ant. XIV. 9, 4);. at ea erat
16), concludendum erit ludaeos capil- pr-aecipue umlierum cura 4 Reg. 9,
(cf.

los gessisse potius promisses, id quod 30; ludith 10,3 : discriminavit crinem
Cant, 5,11 quoque suadetur. Uti barba, capitis sui; 16,8 : ÈûT^aaio xàç Tpf-/açaÙT%
ita- caesaries quoque ornamentum et sv [JL{Tpa); caesaries sponsae comparatur
decus viri babebatur. Calvities namque gregi caprarum quae ascenderunt de
opprobrio vertebatur (4 Reg. 2,23) et in monte Galaad i. e. coma de-
(Cant. 4,1)
poenam et vindictam iri inductum sae- fluens describilur quasi grèges caprarum
pius prophetae minantur (Is. 3,24; 15, cingentium verticem montis Galaad et
23 ; 22,12 ; 1er. 47,.^ ; 48,37 ; Ez. 7,18 etc.). 7,5 comae capitis tui sicut purpura;
:
::a t;.\riLi.i s.

nain nuiliiMsi coiiiain niiliiat ^'loria csl magnani. alteriun ad l'nntiiin scii Pnii-
illi I Cor. Il.l.'i. Atlamcii ah ornatu lirain.Aetalc Srlciicidaniin regçs Caji-
oxqiiisitioro cliaiu ahslincndiun
illis paddciae in |)lenam libeiialem se vin-
rsso, iilein aposlolus iiiont>l Tiin.2,0; 1 dicanint; unus ex illis 1 Macb. 15,22
torlos crint'S ali abesso viilt (ar) èv
iis noininalur Ariaralbes (vide s. v.}. Mor-
nXsyaaaiv) ol aposloloriim piincops pa- tiio Arcbelai» ultiino ('appadciciai* ina-

rilor c\sulart> viill ali iis artiliciosaiii jiimo rege Tiberius eam in proxiiiciani
orinium in nodos rolloclioneni (nrj êario l'dinanam redegil aniio 17 p. Cbr. (cf.
6 ltx::Xoy.^î TOiyôjv xôojxoç, 1 Pclr. 3,3). Strabo .\II. 1,2-4; Tacilus, Ann. 2,42.
In loi'iiliono provcrbiali : non cadet :i(>; /)/o Casa. i)7,17) isque eral status
capillns tilii Inl snper Icrrani (2 Rcj?. C.appailociae Novi Testamcnli.
li.llMr. I Ucjr. 14, \:\; 3 llej;-. I,:i2) CAPPARIS. 1. Capparis vertiliir in
oxprimitur : ne minimum quidom dam- Vulgala el Vetcrc lalina S;:. Xsy. n^i^ix
num ci iri illaliini, siciil, ul iiivciies très
(Eccl. 12,;j), paritcrque a LXX alqiie
illi ex foniace ardonli plane ineolumcs
A([uila xâ;:::api; cl a Pcsbilta alquc ai'a-
cxiisse perhilit^anliir, dieitur : cl c^\pil-
bica versione ")£p: Syinmacbiis, lorle
lus oapilis eoriini non
est adiistus (Dan.
vocep^2N,paupn' pcrmolus,èn(;Tovoçred-
3.9> '
el Paiilns. ul nautas Irepidos con-
fortel, dicil : nuUius vestmm capilhis de FteW, Eccl. 12,o nol. 18;. Cbal-
dil (cf.

capile periltit (Acl. 2~,3i,\ Kodem modo daeus vero, « non magni in Ecclesiasle
quam immensa cura el solliciludine Deus uoniinis » (/. D. Mlchnclis, Suppl. 5)

saluleni suoruni cordi habeal, Cliristus N23y7a i. e. concubitum explical, elsimi-

déclarai : vesiri aulem capilli capitis liler sensu generalioro « appelilum »

omues numerati sont (Malth. \0, 30). (piemcuinque intcllegil Graecus vendus
(ôpsEiç) cum pliiribus rabbinis ac versio-
CAPITELLUM, cpislylium, quod nibus recentioribus, quibus assenliunlur
([uasi corouanii'iiluni colunniae imponi-
Hiller et Celsius, neque refragalur Bal-
lur. Duo eiusmodi e|)istylia pro niagnis
four. Al merilo cum anliquis versionibiis
illis colunulis Boo/ el lacliin describun-
1. H. Ursinus., Michaelis, Gesenins, Rosen-
tur 3 Rcg. 7,1(1-20; 4 Rej<. 20,17; 2 Par.
mHUcr, plerique interprètes recenliores
4,12; 1er. 52,22. Vide s. v. COLUMNAE. capparim intcUegunt; quae inlerprelalio
CAPPADOCIA ;Ka^;:aoo/.(a) in Vul- el voci el couLextui conformior videlur.
gata esl nomen tum regionis Caphlor Cf. /. H. Ursimis, Aiboret. bibl. I. 362 s.
(Deuf.2,23;Ier. 47,4;Am.9,7;v. s. V. CA- M. Hiller, Hierophyt. I. 220-2-, 0. Celsius,
PHTORIM) tum ])rovinciae in Asia minore Hierobol. I. 209-15; /. D. Michaelis, Suppl.
(Acl. 2,9; 1 Pelr. 1,1); ex ea provincia ad lex. Iiebr. 4-G; E. F. K. Rosenmiiller,

ludaei aderanl in lerusalem die penle- Bibl.Allerlh. IV. 1,196-8; W. Gesenius, Thés.
iing. hebr. s. v. J. If. Balfour, The plants
cosles el rem chrislianam ibi mox ra- ;

oflhe Bible 44 s.; /. Loir, Aiam. Pllanzen-

diées agisse S. Petrus 1. c. testis esl.
nameii n. 201 (cf. p. 406 n. 43).
Cappadocia variis lemporibus varias ex-
perta esl exlensiones ac divisioncs; Cap- 3. Ex variis liuius frulicis speciebus
padocum, qui eadem ulunlur lingua, maxime Capparis spinosa Linnei ex or-
lermini aSlrabone (XII. 1,1) défi niuntur : dine Capparidearum, Arabibus liodiernis
meridiem versus Taurus Cilicius, orien- in Syria cl Palaeslina kahar, in de-
tem versus Armenia el Colcbis, septcm- serlo sinailico el-dsâf dicta, cum variela-
Irionem versus Pontus Euxinus usque tibus suis ad muros el rupes regionis
ad Halyis oslia, occasum versus Paphia- oricntaliscommunissima est. Elus gemma
gonia el ea Phrygiae pars, quam Gala- baciformis, praeserlim aceto condila,
lae occupaveraul, usque ad Lycaoniam ad cxcilandam cibi appetenliam condi-
el asperam Ciliciam. — Cappadociam nienli loco comedilur; veleres vero cau-
Persae in duas diviseranl salrapias, les polius el fructus sale condilos el
quas Macedones passi sunl in duo régna coctos slomacbo utiles videnlur considé-
mutari, parlim sponle, parlim invili : rasse (Dio.sc. Mal. med. 2,204; cf. C.
alteriun Cappadociam ad Taiirum seu Sprengel, Conuncul. in h. 1. —Plin. XIII.

1
 '53 CAPPARIS. CAl'REA. 7:i4

23,127; XX. 15,163-7 « slomacho imili- CAPRA V. CAPE|{.

lem » (Jicit, fortasse crudani Diosc.
cl". ;
CAPREA. 1. Caprea dicitur animal
1. c). Ex gemniis a niense Maio usquc ad
bebi-aico nomine linguis somiticis com-
Iulium flores pulchri, candidi et rubi-
mun! Ui' (i. e. dccus) vei cliam n'ilS
cuiidi oriunLur, qui brcvi tciiiporc eva-
nescunl ac bacis fructuiim cedunt; hi (Gant. 4,5; 7,4) appellalum. Intcrpreta-
malurescentes rumpiinliir atquc grana tionem graecam buius nominis dat S. Lu-
exig-ua rubentia emiltunt. cas in Aclibus : Ta6i9à r^ ot£p[j.riv£uou.£vr)

cnim forma
XÉyeTai Aopxdtç (9,36); Ta6t9d
Cf. E. Boissier, Flora orient. I. 420; G. E.
aramaica est eiusdem vocis hebraicac
Posl, Flora of Syria 109; id. in /. Haslirujs,
Dict. of the Bible I. 350; Engler-Prantl,
niiy (cf. 1 Par. 8,9; 2 Par. 24,1). In
Natiirl. Pflanzenfam. III. 2,229-31; Letinis- eadem nominis interpretatione versiones
Fran/i, Synopsis II. 2 éd. 3 p. 420 s. vctcres satis conveniunt. Dammula (da-
mula) autem,quam vocem S. Hieronymus
3. Ex bis capparis proprietalibus va-
bis pro Uï adhibet (Prov. 6,o; Is. 13,14),
riae opiniones ortae sunt de sensu com-
parationis biblicae, qua in descriptione proprie hinnulum cervi vel capreae si-
gnificat.
senectutis auctor Proverbiorum ait
« dissipabitur capparis ». Sunt cnini, De nomine hebraico cf. Fr Hoinmcl, Na-
qui fragilitateni senis frutici ipsi compa- men d. Saugeth. 268r79. 389 s.
rent, qui floribus brevi evanescentibus
2. Describitur caprea in libris sacris
etbacisomnibusdissilientibusdecrepitac
animal velocissimum (2 Reg. 2,18; 1 Par.
aetatis imaginera prae se ferat {Harnil-
12,8; Prov. 6, S; Eccli. 27,22[20]; cf. H,
ton). Alii gemmas potins in compara-
32[30] Vulg., ubi in Graeco omittitur),
tionem trahunt, quae ubi tlorem emise-
timidum (Is. 13,14), quod inter animalia
runt, saporem illum acrem, cuius gralia
appetuntur, amittunt et simibtudinem
munda cum cervo aliisque feris nomi-
natur (Deut. 14,5) et cibum gralissimum
senis vigore ac suco carentis exhibent.
praestabat(Deut. 12,15.22; 15,22; 3 Reg.
Iterum alii gemmas tlorem emissuras vel
4,23[5,3]. Propter formae pulcbritudi-
etiam bacas maturas grana sponte proi-
cientes comparari volunt senectuti ad
nem, quam ipsum nonicn indicat, in
Gantico ex caprea hinnuloque cervorum
aliam vitam reflorescenti animamque
comparaliones ad dcscribendum Spon-
iamiam redditurae [Michaelis, Rosenmûl-
ler, Winer). Sunt etiam, qui in floribus
sum ac Sponsam derivantur (2,9. 17; 4,
5; 7,4; 8,14) atque etiam « per caprcas
albidis facile decidentibus canos seniles
cervosque camporum » liliac lerusalem
videant figuratos {Cidtrera). Alii denique
adjurantur (2,7; 3,5).
dissipari capparim in senectute ex eo
3. Nominis signilîcatio quoad genus
interpretantur, quod caulcs et fructus,
capreae, quae et gazella ex arabico dici
pariterque gemniae, vim amplius non
habeanl
consuevit, non est dubia. Ea autem ca-
in cibi desiderio movendo
preae species honorera capreae biblicae
[Schegg, Riehm-Baethgen, al.}, cui aliqui
iurc videtur obtinere, quae et in Palae-
libidinem in sene refrigescentem addunt,
stina maxime communis est et venustate
cuius excitandae vis cappari tribuitur
atque agilitate oniniura oculos in se tra-
{U/'sinus, Gesenius, Post).
hit dmniumque poetaruni arabicorum
Cf. Comment, in Eccl. I. c, praesertim laudibus cclebratur. Noraine scientifico
Cornel. a Lap., G. Gielmann, ai. praeterea ;
Antilope dorcas Lichtensteinsive Gazella
V. G. B. Winer, Bibl. Realwôrterb. erf. 3 I.
dorcas Linné appellatur. Praeter eam
650; P. CuUrera, Flora bibl. 199; F. Hamil-
alla species in regionc transiordanica
ton, Botanique de la Bible 13; P. Schegg,
Bibl. Archaeologie 241 Riehm-Baethgen, invenitur, cui aliqui nomen gazellae ara-
;

Handworterb. éd. 2 I. 832 s. L. Fonch, ;

hicae tribuunt. —
Variac item caprearum
Streifzijge durch die bibl. Flora 147-9. — species in nionuraentis aegyptiacis et
Alii etiam hyssopum biblicam capparim esse assyriis frequentissimc occurrunt, quae
censent; v. HYSSOPUS. a venatoribus anti([uis non minus quam
L. FONCK. ab hodiernis avide appetcbantur.
 CAl'HKA. CAI'TIVITAS. T.")!»

De Ai't;>|iliis ol Assyriis cf. R. l.cpsiiis. criidelilalis gênera Amos

expiobral Aiii-
Denkiniiler II. C. 12. 17. lît. H. 4« elc. ; /. inonilis il,i;j): Os. li,l; Nali. :i,l();
cf.
Diirniiclicu, Ui-suUalo I. lab. 3. 8. 0. 10.
2 Macli. praecipicbalur Israe-
:i,i:<. ]A'i:::c
12 etc. (cf. It. Hnrhiuinii. il), p. 2'.)); id.
lilis, ut muliiMcs itello caplae ijenignc
Ay.A. E. />'/•(•////(, Tiorlebeiw'J. 3 III. 335 ss.;
Wilkinson-ltinh, Maniicrs aiid Cu.stoins II. Irarlarentur ^Deut. 21,10-14); miilici'
83 ss.; m. 302 s. elc; .1. i:nit(in, Acjjsypicn captiva, quam capter llebraeus vohie-
586 s.; \V. M. FI. Pétrir. M.'diiin. Loiulon rit uxoreni ducere suaviter praepa-
,

1892. lab. <). 11. li. 27. 28. — .1. //. /.tnjarcl. randa est ad uxoris in domo ca[ttoris
MoniinuMils of Niiieveh 1. 43; II. 32. 60; Frd. ciiiidilionem el si jioslea dominus eam
Delitzscli^ Ass.
Tliiornaincii 48-54. 58; G. nolucril i'(>linri-e iixorcm, amicc in li-
Five great inonarciiies, e.d.
Itfiirlinsnit, I. 'i
berlalem dimittcnda est.
224 s. 522; \V. Ilouylitoii. in Trans. Soc.
In Ai'gyplo (juidcMU carceres ad faci-
nibl. Arcb. V. 1877. 3i5-7. 381. De hi- — norosos puniendos habebanlur ((ien. 39,
sloria nalurali ca|)roac cf. .V. H. K. Lic/ilen-
sti'in in Abiiaiuli. Herl. Akad. 1824 (cliani 20; 40,3 s.; 41,10; 42,19); apud Israe-
separ. lîorlin 1826,; //. B. rristrani, Nal. iilasprisco lempnre soltiin tradebanlur
llist. of Ibe Bible i-d. 8,127-31; id. Fauna in custodiam, donec iudicium de delicto
and Flora of Paiesl. 5 s.; Lexnis-LndwU/, laluin cssct; ita ille qui in deserlo bias-
Synopsis I. 1 éd. 3 p. 255; A. E. Brelini, phemavit, missus est in carcerem (datus
Tierleben éd. 3 III. 342-54; Pfi. L. Martin, est in cuslodiam), donec nosscnt quid
Nalurgesch. d. Thiere I. 1,493-5. De aliis — iuberet Dominus (Lev. 24,11. 12); item
cf. Sam. Bovlnirl, Hierozoic. I. 924-9, e.d.
factum est ei qui ligna collegil sabbalo :
Rosenm. II. 303-12: Sam. Oediiianti, \erm.
Samml. I. 1-15;/. D. Michaelis, Supplem. rccluserunt eum nescienles ([uid super
ad lev. hebr. 2061 s.; E. /'. A. Jioseiunllller, co facere deberent; dixit Dominus ad
Bibl. Alleilh. IV. 2, 171-7; //. O. f.eitz, Zool. Moysen morte moriatur (Num. l.o,34).
:

d. ail. Griechen
Rônicr 223. 226-9; /.. Leiry-
u. Verum clsi loge mosaica inclusio in
so/ni. Talinuds 113. 126; /. G.
Zool. d. carcer.'tn non lainqiiam poenae genus
Wood, Bible Animais 133-40; /'. CuUrera, enumeratur, tamen lempore regum eius-
Fauna bibl. 237-iO;G. Loreta. La zoologia
uiodi pocna haud raro inlligel)atur ita ;
nella Bibbia 143-5.
propler oraculuni Achab régi ingratum
L. FONCK.
\lichaeas propbela puniebatur mittite :

CAPTIVITAS. Qui bollo capti erant, virum istum* in carcerem et sustentate

addiceiianliir scrvitiili el dividebantur oum pane tribulatioiiis et aqua angustiae
Intel- victorcs (Xum. 31,20 s.); qiian- ,3 Reg. 22,27) el Asa rex iralus in viden-
doque autciii viris omnibus occisis solae Icm iussil cum milli in nervum (2 Par.
inulieros et infantes in servitutem rodi- 16,10), leremias quoque missus est in
gebantur fDcut. 20,14). Irbe quadam nervum (1er. 20,2), incippum; eliam ex
expujiuata el Victoria parla plerunKjue lob 13,27 genus lormenli pedum indica-
severc in vicies animadversum est; ita lur; plerumquecxplicant lignum duplex,
minatur Gedeon cum Iradideril Domi- : cui collum, manus, pcdes captivi ita
nus Zeboe et Salmana in manus meas, inserebanlur, ul curvus sedere cogere-
conleram carnes veslras cum spinis tri- tur ne(iue collum tollere, ncque manus
bulisque deserli (lud. 8,7, id qiiod fecit pedesque movere possel. Poslea quoque
V. 16); Abimelech expui^nata urbe inter- leremias caplivus tenebalur in atrio, ubi
fecit babitatores eius lud. 9,4"j); sub milites in palatio regio custodias agebant
Amasia decem millia Edomitaruni capta (1er. 32,2; 37,19. 20); dcmum odio nobi-
sunt el ex aitis inpibus praecipilata (2 lium missus esl in lacum lulosum, ubi
Par. 2b,12 Menahera ïhapsa expugnata
. immersus in coenum periisset, nisi Abi-
omnes interfecit et praegnantes scidit melech Aethiops eum inde extraxissel
4 Rog. 15,16), el ad Hazacl dicit Eliseus (1er. 38,6 s.). Apud Pinlislhaeos Sam-
liens : scio qiiae l'aclurus sis liliis Israël son vinclus catcnis et clausus in carcerc
niala : eorum munitas igné suc-
civitates molere coactus esl (lud. 16,10).
cendes et iuvenes eorum gladio intcrfl- Ab Esdra inclusio in carcerem enume-
cies et parvulos eorum olides et prae- ratur inler poenarum gênera consuela
giianles divides i4 Reg. 8,12). Eadem i7,26) cl tempore Novi Tcstamenli esl
757 CAPTIVITAS. 7o8

poena usitata in debitores (Matlh. 18,30; tristiimi afdictorum et desperantium

et
Luc 12,58) ; infligiturapostolis Ad. 5,18. (3 l{cg. 21,27; Lament. 2,10); caput
21 et ils qui Clirisliim confitenlur Act. 8, movcrc irridenlium est vcl admiran-
3 (cf. Act. 12,4; 10,23. 24; 22,4; 24,23; tium, dubitantium (4 Reg. 19,21; Job
2 Cor. 6,5; 11,23; Apoc. 2,10). Custodia 16,4; Ps. 21,8; Lament. 2,15), operirc
militari romana Paulus tenebatur per- : caput soient pudore et confusione affecti
missum est Paulo manere sibimet (scor- vcl etiam manus capiti imponere; codem
sum ab aliis captivis) cum custodiente modo luctus cxprimitur (2 Reg. 13,19;
se milite (Act. 28,10); catcna ei alligatus 15,30; 19,4; 1er. 14,3); caput pulvere
erat (28,20). vel cinere conspergere lugentes solêbant
Exsilium in quod abdiicti suiit fré- (los. 7,6; 2 Reg. 13,20; Esth. 14,2; lob
quenter quoque vocatur captivitas et 2,12; Lament. 2,10) item tondere caput,;

exsuies filii captivitalis in hebr. ponitur

; capillos capitis evellere, facere calvi-
eo sensu saepc nSia transmigratio, ab- tium (vide CAPILLUS).
s. v.
Usitata metaphora dicitur caput, ca-
ductio, ita ut ipsi quoque qui abducun-
pita de principibus, primoribus, prae-
tur, exsuies, boc noniine designentur
positis; Num. 1,16 capita exercitus
:

(cf. 1er. 28,0; Ez. 1,1; 3,11. 15; 11,24;

Israël ; Num. 7,2 capita familiarum etc. ;
Esdr. 10,8 etc.). Sed iSîT quoque quae
cui usuicognatum est dicere constituet :

vox potius ad notionem captivitalis acce" te Dominus in caput et non in caudam;

dit de ea abductione dicitur cf. 1er. 15, eris semper supra et non subter (Deut.
2; 20,6; 22,12; Esdr. 3,8; 8,33; 9,7; 28,13); constitues me in caput gentium
Neh. 1,2.3; 7,6; 8,17. Et merito quidem; (2 Reg. 22,44; Ps. 17,44); sunt hostes
nam belle victi et capti abducebantur; eius in capitc (Lament. i,o). Eodem
in Babylonia quidem carceribus non in-
modo urbs prima dicitur caput : caput
cludebantur (nisi loachin rex; cf. 1er. Syriae Damascus, caput Ephraim Sama-
52,31 et fortasse alii nobiles, praecipui ria (Is. 7,8. 9 et caput Damasci Ra-
rebellionis auctores), sed domos acdifi- sin etc.). Pariter id quod in aliqua rc
cabant, hortos planlabant (1er. 29,5 s.) summum est caput vocatur; ita episty-
et suis iuribus a suis iudicibus regeban- lium columnae, culmen montis (cf. Ex.
tur (cf. Dan. 13,5 s.); at cum iure belli
38,10; 3 Reg. 7,19 s.; 2 Par. 3,16;
in regione aliéna tenercntur a victoribus, Gant. 4,8); vel quod est initium, primum
vero aliquo sensu eoruin conditio capli- (Gen. 2,10; Lament. 2,19; 4,1 Ez. 40,1 ;

vitatis nomine potuit declarari (unde Is. hebr. caput anni etc.).
42,22 in domibus carcerum abscondili
:
Cum itaque caput sit primum ac prae-
sunt) nam libertate redeundi in patriam
;
cipuum, intellegitur quod apostolus di-
privati erant. Historiam exsilii vide s. v. cil volo autem vos scire quod omnis
:

TRANSMIG RATIO. viri caput Ghristus, caput autem mulie-

CAPUT. Adbibetur vox, uti alibi, ita
in quoque, pro ipso bomine,
s. litteris
pro eius vita; cf. Ex. 16,16 gomor per
singula capita; 1 Reg. 28,2 ego custo-
dem capitis mei ponam te cunctis die-
bus, ait Achis ad David; 29,4 quomodo
aliter poterit placare dominum suum,
nisi in capitibus nostris? dicunt Philis-
thiim de David; Ps. 05,12: imposuisti
bomines super capita nostra etc. Varii
quoque affectus variaeque conditiones
exprimuntur modo qiio caput geritur.
Caput alicuius exaltare est euui reddere
felicera, eura donare potentia, Victoria
(cf. Ps. 3,4; 20,0); efferre caput super-
borum est (Ps. 82,3), caput demittere
ris vir, caput vero Christi Deus (1 Cor.
11,3). Porro cum ab eo Ecclesia corpori
: comparetur (Rom. 12,5; 1 Cor. 6,15;
: 10,17; 12,13), eius corporis caput est
Ghristus (Col. 1,18; Eph. 5,23), qui in
: omnes dominatur, omnes suo spiritu
implet, omnes régit, omnibus continue
vigorem vitalem et gratiam largitur;
ipse enim est caput ex quo totum corpus
— per nexus et coniunctiofies subministra-
tum et constructum crescit in augmen-
tum Dei (Col. 2,19; cf. Eph. 4,15. 16).
Vir caput est mulieris, sicut Ghristus
caput est Ecclesiae; sed sicut Ecclesia
subiecta est Ghristo, ita et mulieres viris
suis (Eph. 5,23. 24); inde praecipit
 CAl'fT. lAItliUNCULi;." H'À)

aposloliis nt> vif oraiis volol captil siiiim; CARBONES. Carbones ignis conge-
miilioi- aiilt'in in sif^Muun suai' suUieclio- rere siiprr r;ipul alicuius, loculio est
nis «Icliot volamon lialu'iv' stipi-a caïuil priurrbialis de pu(ior(> et confusione
(I C.r. 11.10», \ir \i>ronon dt'lu-l volaro (jua afiiciliir ininiicus si ei lienelicia con-
rapiil siiiim. (juia iina,i;<> cl liloria Dci luleris (Prov. 2.;, 21. 22 el \Um. 12,20).
l'st ,1 Cor. M.: . In |iraesagiuni fore ut leriisalem incen-
dia destruatur, cei-nit Ezecliiel angeluni
CARBASINUS. 1. Vo\ carhasiniis
elfundenleni prunas super urbeni sinii- ;
semel Sn-iplura occurrit in li-
laiilmii in
liler denunlialur inipiis
su|)plieiuni :

iiro EsUior, ulti in ilescriptionc aulac

cadent super eos carbones Ps. 130,11.
iviriar lentoria aorii coloris et carbasini
«.

Ibi leginuis quaei-unt exstingucrc scin-

:

ac liyacinlhini » comnionioranlur ^1,0).

tillam nieam (liliuni incuni), ut non
Toxlns hcbraicus non de colore, sed de
nomen (2 Ueg. 14,7),
supersit viro nieo
panno carbasino {CDl^) videlur loqui,
babelur bcbr. exstinguere carl»onem
o\ qiio lonloria conlccla crant, licet Micum, i. e. proleni qiia niortua Iota
oliani talinudici colon<ni, oiinupic \iri- faniilia estexstincla.
diMii, desiirnariccnsoanl (cf. 0. Cehius,
Hierobol. II. Ib7-163). LX.\ Kxpr.ixahoii
CARBUNCULUS. 1. Eo nomine
appellatur in Vulgala gennna bebraice
vertil, PeshiUa N213 ICV, proprie, « lana
TjS: et graece à'vOpa; dicta, quae in ratio-
spinao > i. e.gossi/piniim reclc inl.crprc-
lalur. Vox cnini hebraica eadem osl al- nali pontificio primum locuni in secundo
que indica krn-pi'isa [Chr. Lassen, Ind. lapillorum ordinc occupavit (Ex. 28,18;
Alterlh. éd. 2 290 quae gossypinum
I. ,
39,11) ctab Ezecbiclc inter divitias régis
'gcrni. Baumivolle s. Knttun, gall. coton, Tyri enumeratur (28,13); atque a Sira-
arab qotn) désignât. cida in comparationcm rei gratissimae
2. Planlao unde lana ista xylina ha- adducitur geniniula carbunculi (aopayt;
«

bctur sperics. Gossrjpium herhaceum à'vOpazo;) in ornanicuto auri, et compara-

Linné dicla, in India orienlali indigcna tio nuisicorum in convivio vini » (Eccli.

est et inde iam anli(iuitus in regioncs 32,7; gr. 35,5). Praeterea ex Syria Ty-
vicinas erat translata (TZ/eop/zr. Hisl. pi. rum allata esse ab eodem Ezechiele rc-
IV. 7,7; Pliii. \U.s. al.). Atque
I(),:i8 fertur (27,16 Vulg. gemma; LXX toû cu[j.-
etianisi ipsa planta inPersiam tempore |j.tV.Tou aou). Ultimo textu excepto, LXX
Esthor nondiini introdncla fuisset, pan- interprètes, Votus Latina, Vulgata, nec
nus carbasinus sine diibio a mercatori- non loscpluis Flavius in dcscriptione
bus ex Indiac vicinis provinciis eo affe- rationalis (Ant. III. 7,5), in explicatione
rcbatur. Licet igitur carbasus auctoribus vocis hebraicae consentiunt; versio sy-
posteriori bus etiani sensu latiore lelani riaca xiny interprctatur, quod item
quamcumque aliani praeter gossypinum carbunculum explicant, atque in idem
designet, nuUa tanien videtur adesse fcre recidit expositio Targum hicrosoly-
ratio rolinqucndae in textu citato signi- mitani quod NinûlD et "[mDf^ (pro quo
,

ficationis propriac. n:id12 legendum apparct) i. e. carche-

donium, carbunculi speciem, reddit.
De gossypino praeter auctores in art. 2. Carbunculus auctoribus antiquis
I5YSSUS cilatos cf. C. Hitler, IJeber die geogr. notissimusctceleberrimuserat(r/teoî)/ir.
Verbreitung der BaumwoUe iin Allerlhum,
De lapid. 3,18 s.; Plin. XX.XVII. 7,92
Berl. Akad. d. Wissensch. 1851 p. 297-359;
ss. Gcneratim gemmas ignis colo-
etc.).
//. Brandes, Uber die anliken Namen u. d.

geogr. Verbreitung d. Bauinwolle (1866); reni et fulgorem habentes significat,

Fil. Pfirlfitore, Le spezie dei cotoni, Fi- praesertim rubinos et eas quas inedio
renze 1866; Leunis-Franli, S\nop.sis éd. 3 aevo gran'ttas appcllarunt. Etiam Pli-
II. 1 p. 833 s.; H. 2 p. 322-326; W. Heyd, nius varias carbunculi specics distinguit,
Gesch. d. Levante-Handels im Millel-Alter V. gr. indicam, aelhiopicam, garamanti-
II. .")72-5; A. de Candolle, Origine des plantes
cam (ex Africa interiore), carchedoniam
cultivées 323-30. —
Cf. etiam LINCM.
appellatam « propter opulentiam Car-
L. FONCK. Ihaginis magnae », quae regioni illi
761 CARBUNCULUS. 702

alricanac doniiiiabalur. necoiiLiorcs icctat, inccrtis omnino argumcnlis ni-

praescrlim spccicm
granali opliiiiani tuntur; cf. Zeitschr. d. D. Pal. -Ver. VlII.
Almandinus vocatam, vcl eliam alteram 1885 p. 207. 213.
pyropiis Werneri diclam, carbunculum CARCOR (ipipn, Kap/.âp, Vulgata
veteruni nominant; Alrnandinos prae-
loco nominis babet rcquiescebaut;, lo-
:

sertim vei^bis Plinii iiidicatos voliint, qui

cus transiordanicus orientem versus a
carbunculos optiinos dicit « amcthysti-
legbaa et Rabbath Ammon (lud. 8,10),
zontas, hoc est quorum cxtrcmus igni-
coteroquin ignolus; cf. F. de Humme-
culus in ainclhysli violam exeat » (1. c.
lauer ad. h. 1.
93). Rubinus vero ca quani pUires affo-
runt ralione excludi nequit, quod velercs CARDUUS bis in Vulgata occurrit
incisioncs in hac gemma facere propter pro hebr. nin (4 Reg. 14,9; 2 Par. 23,
eius duritiem nimiam nescicrint; nam 18). Cum eadem vox hebraica alibi a S.
nullo id argumento probatur, et sap- Hieronymo modo Iwp'pa , modo paliu-
phirus, qui paritor inter gemmas ralio- rus, modo spina, modo tribulus redda-
nalis, nominibus tribuum israeliticarum tur, de bis aliisque herbis atque fruti-
insignatas, locum lialjct, eiusdem est cibus spinosis in communi tractare pr.ae-
duritiei. stat; v. SPINA.
Cf. Epip/ian. De 12 gemmis n.
L. FONCK.
.S'. 4;
Fr.Rueus, De gemmis 2,14; /. 5rflîm,Vest.
Sac. Hebr. H. 1 n. 506 ss. /. /. Bellermanii
1 ;
CARECTUM, i. e. locus carice seu
Die Urini u. Tliummim, Berlin 1824, 42-4; calaniis ac iuncis plenus, in Vulgata
A'. E. Klurje, Handb. d. Edelsteinkunde duabus vocibus hebraicis respondet :

272 s. 325-9; Leunis-Senft,

Synopsis III. Ex. 2,3 « in carecto ripae fluminis )) in
1 p. 680-6; Naumnnn-Zirkel, Elem. d. Mi- hebraeo est îiid, quod S. Hieronymus
néralogie éd. 13 p. 644-7. W. M. Millier — alibi iuncus explicat (Is. 19,6); v. lUN-
in Orientalist. Litztg. II. 1899, 39-41 pulal
CUS. —
In altero textu lob 8,11 « aut
72i esse gemmam assyriace hipakku dictain
crescere potest carectum sine aqua »,
{Tell el-'-Amarna, éd. Winckler 208,14 ss.) textus primigenius iriN exhibet, quod
eamque viridis fuisse coloris, quales in pae-
alias (Gen. 41,18) virectum, rodditur; v.
ninsula sinailica inveniantur; quod carbun-
culo unanimi versionum veterum testimonio VIRECTUM.
comprobalo minime convenit. — Alia v. in L. FONCK.
art. LAPIDES PRETIOSI.
L. FONCK.
GAREE (mp, Kap/jO, Kapr-js), pater lo-
hanan lonathan principum in militia
et
CARCAA (yplp, cuni articule et Hc iudaica, qui partes Godoliae, quom Na-

locali nyplpn; LXX xaxà oucrrjià; K(ior]ç),

buchodonosor reliquiis populi praefece-
rat, tuebantur (1er. 40,8). Aliis locis solus
nrbs tribus luda in termino méridional Caree nominatur
lohanan filius (4 Rog.
terrae promissae (los. 15,3}. Sita erat a
25,23; 1er. 40,13 s.; 41,11 s.; 42,1. 8;
Cadesbarne occidentem versus inter Ad- Apud LXX quoque lonathan
43,2. 4. 5).
dar et Asemona vide dicta s. v. xVDDAR
;
Quarc omnino verisimile
nullibi legltur.
et ASEMONA. Praetermittitur in descrip-
est lonathan aliquo mendo ex litterarum
tionc terniinorum terrae promissae
similitudine cum lohanan lextui 1er. 40,
Num. 34,4 et in variis enumerationibus
8 esse insertum.
urbium luda (los. 15,21-32; 19,2-8; Noh.
11,25 s.). S. Hieronymus Eusebium se- CAREHIM legitur in Vulgata 1 Par.

cutus (Onom. éd. Lag. 92,6 cf. 219.86) 12,6 pro Coritis seu postcris Core (hebr.
dicit Accarca viens in deserto situs in
:
et LXX).

possessione tribus ludae, pro quo Sym- CAREM(los. 15,59 LXX Kaps» una ,

machus interpretatur pavimentum (tb ex undecim urbibus montis luda,

illis
k'ôaïïoç}. Quae de situ Addar et Carcaa quac apud LXX leguntur, scd in textu
accuratius delerniinando Clay Trumbull massorethico et Vulgata dcsiderantur.
(Kadesh Barnca, New York 1884) con- Agnoscitur hodiernum 'Ain Kârim 6 km
 ^03 CARKM. C.AIUATIIAIM. 7(1 'l

a ItMMisalt'in in-casuru versus. E\ auliqii.i D>"lVi |traosertini cnm iinniodiatc soqua-

lra.lili.>m>««si illa urlts Iiula 1.\h\ 1,30,
tur Dn> urftes: iniino siiggcril Dillinann
pallia S. loaiiiiis Haplislae cl liodic qiin-
i|ii(' noiniiio Chrislianis iisilalo audit ad los. 18,28 altorani nominis partoin
>'. lohamu's in descrto \t'l //( inonlr: fortasso consnlti) dolotain osse proplcr
aliam opiniont'in do iirlic liitia l.iic. I, 18,14 ot 15,00 : Cariathitaal iiaoo ost
vide s. V. IOTA.
;{'.• Cariathiarini. Obiicil (piideni Kcil (ad
los. 18,28) Cariatiiiarim illis aliis locis
Rohiiison. Nouere Hibl. Forsch. p. 355;
Cf. appeiiari urboiii trilms liuia, non Benia-
Gucrin. Judée I. 83 ss.; Suney of ]ycst. min; sod cMin liioril in conlinibus luda
l'ai. Mem. III. 10 s. «0 s.; Liévin de
ol Boiiiamiii, liaoc diflicullas non ni-
Hainmv, Terre Sainte 18i»7, III. p. G; 7.
i'iilnngnibi-r. Nach Jérusalem cd. 2, II.
mium nrgonda est. !*raetoroa status con-
."il -S.; /.. Heidct apud Vigouroii.r, Dict. de structus nnp poslulare videtur addilum
la Bible II. 2(jO->(;s, qui rationihus pro illa
aliquod; secus oxspectandum essct po-
antiqua Iraditione sujira mernorata e.\posi-
tis fatetur probleiua cuni omnimoda cerli-
tins nnp. Undo Dillmann défendit cor-
tudine resolvi non posse; /;. Zancccliio. La ruptuin esse ex Carialhiarim. Alii lainen
Palestine daujourd'liui 189'.». II. 331-341, qui contradicunt (v. g. Iliehm-Baethgen,
eenset Luc. 1.39 probabililer ad 'Ain Karim llandw. d. bibl. Allort., s. v. Kirialh).
relerri, sed quaeslioneni de los. 15,59 LX.\
Minus féliciter exploratores anglici pro-
in Miedio relinquit.
ponunt noslram Cariath esse Qaryat el-
CARIA Tvapfa pro\ incla Asiac mino- 'Enah et Cariatiiiarim esse Khirbet
ris inlor Lvdiani ot l.yciaiii sila 1 Mach. 'Erma (Survey of West. Pal. Mem. ill.

iDr23 rccoasetiii- inlor illas regioncs, 18. 43. 132).

quibus Romani anno 139 a. Chr. scri- F. de Ilummelauer (Comm. in los.

psorunt, no ludaois mala inferrentur. p. 409), qui in textu hebraico censcl

lllo teniporc Caria, quae pauloante Rho- fuisse Carialhiarim, oijiectioni banc ur-
diis «uljiocta oral, ox senalusconsiilto bem fuisse in tribu luda, non in tribu
liltorlato gaudebat Liv. 44,15); non mul- Beniamin, ila respondet « Recelé in :

lo posl Homani oam provinciae Asiae Carialhiarim substitisse arcam a lem-

adiunxorunl. Ex urbibiis Cai^iae in oo- pore Samuelis ad tempera Davidis, ha-
doni conlexlu 1 .Mach. 15,23 nominan- buisse ibi, extra et prope ipsam urbem,
liii- .Myndiis, Alicarnassus, Gnidus, ex suam requiem seu mcnucham (1 Par.
insiili- vicinis Coo (Cos^ et Rhodiis. 2,52. 54); (luando inde arca recesseril,
très familias bcniaminiticas banc menu-
CARIATH (nnp. 'Iapt'[i.), urbs tri-
cham suam fecisse (1 Par. 8,6 s.); cf.
ims Beniamin (los. 18,28). Enumeratur quae dicebamus in Comm. in Num. p.
posl Gabaath : Vulg. Gabaatli et Ca- 196 s. 186 s. Das vormosaische Priester-
;

rialh; heljr. nnp nV15; LXX ra6aoi6, Ihum in Israël 1899 p. 99 ss. Exslruc-
sed B raoawOiapsffJL, A FaSaàÔ xat
Iap(|j,
balur iam altéra urbis Cariathiariui
ibi

noXiç 'lapta. Cariath est ignola. Variae

pars, non iudaca, sed beniaminilica.
Erat iam Carialhiarim duarum tribuuin
anlem sunl opiniones de hoc loco. Eu-
sebius ot S. Hicronymus Onorn. cd. Lag.
urbs ». Insuper idem interpres coniicit
270,25 el 109,11) dicnnt Cariath fuisse summam urbium in olencho antiquis-
viciim sub Gaba (FaCxOà) metropoli. Ali-
simo los. 18,28 non fuisse 14, sed 12 el
qiii inlerprelanlur de una urbe, oui no-
nomen (iariathiarim in clenche primitus

iiicn Giboalh-Qirialli i. e. vol collis

non infuisse.

oirialh vol etiani urbs clivosa. Huic in- CARIATHAIM (Dimp i- e. urlts
lorprclationi quod
obstat, civitales in
gemina, KapaiôatyL, KaptaOârj., KaptaOî'[j.l.
liac provincia enumcralae explicite di-
cunturquattuordecim.Alii pulanl Cariath 1. Urbs transiordanica, quae primitus

corrnptum esse ex Cariatiiiarim (nnp populo Emim parebat, qui in planitic Ca-
riathaim a Chodorlahomor devicti sunl
C*1"^); facile onim excidere poleral
(Gcn. 14, .5; Vulg. SavcCarialhaim, hebr.
 765 CARIATIIAIM. CARIATJIIARIM,

planilies Car. post Eniiiii Moahilac,

;
coutulit. Fortasse eadem est quae Ca-
deiudc Sehoii rcx Aiiiori'haeorum cam riathaim [DiUmcinn ad Num. 22,39).
Icniieriint (cf. Deut. 2,9 cL Num. 2i,26).
Post<[uatn Israolitae regnuin Sehon vi
CARIATHIARIM(an:'innp; LXX
armisque occiiparunt, CariaUiaiiii a fi- KaptaOïapt'fx plerumquc, sed etiam t.Q.i; la-
liis Rubeii reaedificala (Num. 32,37) et p((x., TzôXiç, lapfv et alia) seu GARIATH-
Lribui Ruijen assigiiata est dos. 13,19). BAAL (^yi-nnp, Kapiio Bx(iX; . iii'i)s

Tempore exsilii babylonici a Moabilis cum Caphira et Beroth Gabaouitis pa-

reciiperata inler praecipuas corum ur-
rens (los. 9,17; vide BEROTH 1), tri-
bes repuLabatLir (1er. 48,1. 23; Ez. 2o,9i. i)ui luda attributa (los. 15,60), in tcr-
S. Hieronyinus cum Eiisebio (Onom.
uiino seplcmtrionali tribus luda sita
éd. Lag. 108,27 cf. 269,10) hanc urbem
(los. lo,9 ubi etiam Baala vocatur; v.
agnoscit|in vico christianorum Coraitha
BAALA 1) seu ubi terminus Beniamin
(Kapii^ôa) 10 mil. pass. a Medaba contra
occidentalis et meridionalis se tangunt
occidentalem plagam sito et vicino loci
(los. 18,14. lo); immo a multis Cariath,
Barc (Ijt't Bare
TÔv Baprjv). Vestig'ium loci
quae los. 18,28 urbs Beniamin appella-
non exstat. Medaba duabus fere horis a tur, putatur eadem ac nostra Cariathia-
Hesebon meridiem versus abest. Caria-
rini tribus luda; vide s. v. CARIATtl.
thaim hodie communiter censetur esse
Post tergum i. e. ab occidente Cariath-
Qâreyât infra Wâdi Zerqâ Ma'ïn haud
iarim orant Castra Dan, ubi scil. I)a-
procul a Djebel 'Aitârûs; sed adverte
nitae sexcenti in montem Ephraim et
quoad Onomasticon, Qarêyût a Medaba
terram Lais profecturi castrametati sunt
multo magis meridiem, quam' occiden-
tem versus abesse. Vide etiam CA-— (lud. 18,12). Postquam Philisthaei arcaui
Domini ab Accaronin agrum losue Beth-
RIATH CHUZOÏH.
samitae comitati sunt, viri Cariathia-
Cf. Biess, Bibel-Atlas éd. 3; F. Buhl, Alt. rim eam de Bethsamcs ad se adduxerunt
Pal. 1896 p. 267; G. A. Smith, Hist. Geogr. et intulerunt in domiun Abinadab, quae
of the Holy Land, Plaie I; Legendre, Carte in colle posita erat
i. e. in loco civitatis
de la Palestine; /. Falu-ngruber, Nacli Jé- sublimiore, qui arcae Dei religiosum ac
rusalem éd. II. 134; Tristram, Land of
2,
tutum praeber(ît hospitium ibique man-
Moab 275 D. Zauecchia, La Palestine
s.;
sit arca per viginti annos in custodia
d'aujourd'hui 1899 IL 101 W. Max Millier,
;

Asien und Europa p. 166. Eleazari filii Abinadab (1 Reg. 6,21 7,1. ;

2), donec David cam Hierosolyma re-

2. Urbs levitarum in Nephlhali filiis duxit (1 Par. 13,b. 6; 2 Par. 1,4; cf. 2
Gerson tradita 1 Par. 6,76 [61]. Loco pa- Reg. 6,2 ubi in hebraico Baala luda le-
rallelo los. 21,32 pro Cariathaim legi- gendum videtur i. e. Cariathiarim, ut
tur Carthan Cjmp, ©£[j.[j.u)v). Situs igno- F. de Himmelauer ad h. 1. demonstrat).
tus est. Ad eundem cventum allusio habelur
GARIATHARBE v. HEBRON. Ps. 131[132], 6 invenimus eam in cam-
:

pis silvae (Ip-nùr denominatio poetica

GARIATHBAAL v. CARIATHIA-
RIM. pro Cariathiarim). Nota ex eo quod
CARiATH CHUZOTH (Dïi'n nnp Eleazarus filius Abinadab 1 Reg. 7,1
sanctificatus esse dicatur ad arcam cu-
i. e. urbs pjalearum vel vicorum; LXX stodiendam, evinci non posse Eleazarum
7i6X£tç £::aûX£wv ac si legissent riiïn ;
fuisse levitam vel urbem Aiissc levita-
Vulg. urbs quae in extremis regni eius rum. Cur autem a Bethsamitis Cariath-
[Balac] finibus erat), urbs Moab (Num. iarim electa est, quo arca deferretur?
22,39), inter Arnonem fluvium et Ba- B'ortasse quod erat secus viam qua a
motbbaal, ut ex Num. 22,36. 41 colligi- Bethsamcs tendebatur Siluntem quod-
tur; ctenim Balac al) Arnone progres- que certum habebatur arcam tandem
sus et cpulis sacriFicalibus in Cariath Siluntem esse reportandam; fortasse
Chuzotb absolu tis postcro mane cum praeterca ob singularem urbis incola-
Balaam ad exceisaBaal (Bamolhbaal) se rum conditionem; erant enim hi orif-i-
:(;; AUlATlllAlUM. c.vnioiii. 7()S

nis non pure indaicao Jos. '.»,!" s-^i ol Mem. m. 43-52; G. A. Smith, llisl.

comlilionis paonc sorvilis, qni invilalio- (;eogr. of tbo llolv l.and, Plate 1. IV).

ntMn dovoluMulao ad so aroao doclinaro Pio silii Qnrijat cl-'Eiwb cf. Itohinson,
(M'Iicai-ilor vi\ poUiisscnt. Viri Carialhia- Palacslina Neucre bibl. Korscli.
II. .'>88 ss. et
rini plairis non Icirnnlnr esso aniicli, sod •fOi»; lîiller, Krakiinde XVI. 708-110; Rnu-

prol.aliiliiis l.iMUMlictionoin nacli snnt ; nicr, Palaeslina éd. 4 )). 198; T. Tabler

Flav. losop''- ^^nt. VI. -2,1) lolo To|)oi;r. von lerusalem II. 712 ss. 751; Scc-
narrai
lompore Israolilas undiiinf con- (zcii. Reison e</. Knise II. :V.il .'l IV. :{91;
illo
^Hc'/vH, Judée I.G^71 /. Fnhrugruher, Nacli
Ihixisso, ut corani arca in Cai-iathiarini ;

Jérusalem cd. 2 I. 90; Zellschr. d. U. Pal.-

sacrilicia ot vola olToironl. CA'.F. de Iluvi-
Liérin de Jlainme,
mehiuer ad I Uoii. 6,21 ; 7,1. — In jienca-
Ver. .\. 1887 p. 135 ss.
Terre Sainte 1897 I. 151 ss. D. Zanvcchiu,
;

loiriis liida nominahir Sobal paler li. c.

La Palestine d'aujourd hui 1899 II. ;}84-387.
pùssessor C.arialliiarini ; de cognalione Praelcrea vide //. A. J'oels, Le Sanctuaire
Carialliiarini e.mvssi snnt Icthroi, Aplni- de Kirjalh Yeariin, Lonvain et Gand 1894;
thei, Senialhei,Mascrci el ab liis qual- eiusdem aucloris Examen critique de l'his-
toire (lu sanctuaire de l'arclie, Louvain et
tuor genoralionibus praeloroaSai-aitao et
o2. o3i. Haby- Leyde 1897 et cf. de his libris aniinadversio-
Eslliaolitao l Par. 2,:-)0.
nes topographicas in Revue bibl. IV. 1895
loneirdierunt Carialhiarim, Cepliira
lilii
p. 97 ss. VI. 1897 p. 630 ss.
01 licrolb 7i:i numéro ilisdr. 2,20
ubi

a^^V n^^p Icgitur; Neb. 7,29). De Caria- CARIATHSENNA. CARIATH-

oriundns crat Urias filins Semei
SEPHER \. DAHIK 2.
lliiarini
prnpbota, qui iuxla onniia verba lere-
CARICAE dicuntur liens siccatac
quas pracsertim ex Caria mercatores
niiae contra Iciaisaleni proplietavit et a
loalvim rege luda morti traditus est (1er.
Uomam alferebant. Ex his massam cari-
carum, hebr. nilT et DiSlT, compinge-
20,20 nbi''a''"'>^n Ty\y Icgitur).
bant ludaei, graeco nomine palaihafti
Apnd Euscbiuni ;Onom. éd. Laf). 234,
describitur viens a
Carialbiarini
(LXX xraXdiOr)) diclam, scilicet « massa
94)
ficorum et" pingnium caricarum », uli
Ieru:^alem 10 mil. pass. dislans versus
>'

explicat S. Hieronymus, « quas in moreni

Uiospolim. iLyddamj vel solum 9 mil.
271,40). Hodie Qanial cl-
laterum figurantes, ut diu illaesae per-
pass. 1. c.
maneant, calcant atque compingunt » (in
'Enab [i. e. urbs uvarum), vicus olivctis,
consitus); notât Guérin Os. 1,3 s. cf. in Ezecb. 6/14; .V. 25,824.
;
ficetis, vinetis
62i. in cibum Davidi aliisque scr-
Quae
Judée 1. 67' bunc vicum a Terusaleni
igitnr ab viebant ;i lleg. 25,18; 30,12; 1 Par. 12,
2 4 boras dislare; dislantia
40, Vulg. palathas; ludilh 10,5 r.alâ^,
Eusebio indicata iusto maior est. Eidem
Vulg. palathas), el in remedium ulceri
vico inde ab anno 1820 nomen rocentius
Ezechiae imposila sunt(4 Reg.20,7, Vidg.
Abu Ghosh inditum est a praedone fa-
massam ficorum; Is. 38,21, Vulg. mas-
moso eius nominis, qui per multos an-
sedem fixerat. Nomen anli(iuum sam de ficis).
nos ibi
Carialbiarini a S. Hieronymo explicatur Cf. O.Celsius, Hierobot. II. 377-380. V.

urbs silvarum (Vulg. los. 15,9. 60) seu FICUS, PALATHA.

villa silvarum ^Comm. in Is. 29, 1 apud M. L. FONCK.
24,328; Onom. éd. Lag. 103,25), civitas
Onom. 109,27; cf. ctiani 26,3;
CARIOTH (n'.ilp). 1. Urbs in meri-
sal'lnnm
35,4; 53,22). Aliud nomen
Cariathbaai die (iNegeb) luda iuxla terminos Edom
videlur esse primitivum et propter cul- (los. 15,25), si accenUialionem massore-
luin Baal urbi inditum.
tbicain et Vulgatam sequimur. Sed pro-
Alium vero situm Carialbiarini explo- babilius cum LXX (at r.àlciç 'Aaspùv) et

ratores anglici assignandum esse con- Peshitta (Quriath Chesron) vox Cariotli

sent scil. Khirbet 'Èrma 6 km ab 'Ain cum sequentibus Hesronhaec est Asor in
Skems (Bethsames; orientem versus iuxla unum iungi débet : Carioth Hesron, alio
viam ferreani, quac bodie Hierosolymis nomine Asor. Porro interpretari poteris

loppen dccurrit [Survey of West. Pal. Carioth nomen appellalivum : urbes

I
769 CARITll TORRENS. 70

Hesron vcl forte mcliiis nomcii propriuni
compositum Cariolh Hesron, uti iam
: scendit de monte ». De uri)e Phasaelidc
Relandus (Palacslina p. 700 et 708). In
altéra hac explicatione respondebit ho-
diernurn Khirbet el-Qureitein 21
Hcbron austrum versus. De hac urbe
Cariolh ludas Iscariotes (vir
oriundus esse creditur.
Jieland, Palaestina p. 700. 708; Van
Cf.
(le Velde, Memoir 1858 p. 328; Riess, Bibel-
Atlas éd. 3; Giicrin, Judée 111. 180; Legen-
dre, Carte de la Palestine; G. .1. Smilk,
Hist. Geogr. of the Holy Land, Plate I;
Zeitschr. d. D. Pal. -Ver. XVI. 1893 p. 64;
D. Zanecchiu, La Palestine d'aujourd'hui
1899 II. 250. 251.
2. Urbs Moab, in quam iudicium
(Pliasael) casalc, iii)i torrens Carith de-
seu Phasaclo ab Herode condita et no-
mine fralris sui appellata vide Relandum,
km a Palaestina p. 953; ab ea nomen habet
Wndi Fasnil, qui paulo infra Qarn Sar-
de Carioth) tahe et 16 km supra lericho in lordanem
inthiit; hune esse torrentem Carith cen-
suit van de Velde cum Marino Sanuto.
Alii autem praeferunt Wfidi el-Qelt prope
lericho {Robinson, Mislln, Guérin, Le-
gendre); praeter similitudinem nominis
(Qelt = nns?) GuéiHn pro argumento
adducit Flav. losephum, qui (Ant. VIII.
13,2) asserit Eliani meridicm versus (eîç
ta îrpbç v6tov pispr]) aufûgisse et r.ixçA
divi- /EifjLappw Ttv( se abscondissc testimonium
;

num declaratur 1er. 48,24 (LXX KaptwO), igitur losephi et sacer textus se mutuo
48,41 (KapitiÇ, A 'AzxapKuô secundum he- videntur ita complere ut Elias prius ,

braicum niilpn cum articuio), Am. 2,2 orientem, deinde meridiem versus pro-
(tôjv TcdXswv aÙT%, de qua lectione S. Hie- gressus sit. Recentius demum Zanecchia
ronymus : Qnod nomen est civitatis,
torrentem Carith a Wâdi Famil aquilo-
licet Septuaginta urbium eius inlerpre- nem versus quaerit in Wâdi' Fnra et
tati sint) nomini iiebraico articiilus
ipsum vestigium nominis Corra, quo tor-
;

praeflgitur 1er. 48,41 et Am. 2,2. Certe rens Carith saeculo quarto designabatur,
disting-uenda est haec urbs Moab a Caria- agnoscit in Kerawan, quae ruinae cer-
thaim 48,23 neque minus clare in
1er.
nuntur in Wâdi Para aquilonem versus
inscriptione Mesa a Qarn Sarfabe; provocat Zanecchia ad
distinguuntur Qiria-
thaim (lin. 10) et Qiriath (lin. 13). Reliqua testimonium S. Silviae (sed v. infra).
coniecturis patent. Trans lordanem seu in sinistram Ou-
minis partem torrentem Carith reiiciunt
CARiTH TORRENS (nns Sn3, Eusebius et S. Hieronymus (Onom. éd.
/siaatppouç Xoppàâ), apud queni Elias pro- Lag. 302,69; 113,28) adducti, ut videlur,
pheta ab initio triennii siccitatis per ali- verbis contra (iJ3-Sy) lordanem
:
; haec
quod tempus delitcscebat et a corvis pa-
tamen verba non necessario significant
scebatur (3 Reg. 17,3. 5). Ex verbis :

Domini ab oriente lordanis, ut ex Gen. 16,12;

Recède hinc (i. e. ex ea parte
: «
18,16 etc. patet. Saeculo septimo loan-
Samariae, ubi Elias Achab régi siccita-
nes Moschus torrentem Chorath, ad
tem praedixerat vel ubi brevi post mora-
batur) et vade contra orientem (nDTp)
qucm missus est Elias tempore sicci-
tatis, ex adverse (seu ad orientem) lor-
et abscondere in torrente Carith, qui est danis esse dicit, ad laevam iuxta spelun-
contra (iJB-Sî?) lordanem », cum certi- cam S. loannis Baptistae, quae Sapsas
tudine evincitur lorrentem Carith in- appellabatur nec procul a ripa orientali
fiuere in lordanem et quidem ad orien- lordanis aberat. Inter torrentes autem
tem Samariae. Utrum a parte dextcra an ab oriente in lordanem influentes alii
a sinistra in lordanem influât, ex textu proponunt Wâdi Ke frein e regione Beth
sacro erui nequit et multum controver- Hagla, alii Wâdi Shaib Wâdi Nimrim) e(

titur. regione mentis Quarantania, alii Wâdi

Pro ripa dextera militât imprimis tra- 'Adjlûn e regione Samariae urbis, alii
ditio medii aevi. Burchardus de monte magis aquilonem versus Wâdi el-IIimâr
Sion de Sichem contra austrum ad lor- (Buhl), alii denique Wâdi Yâbes {Schujarz,
danem descendens indicat « duabus leu- Heidet).
cis a lordane in campestribus Phesech Ex testimonio S. Silviae Aquit. (sae-

LEXICON BIBUCUM. — T. I. — 25
TTl CAlUTIl torhens.
i-ulo i..\ ad quotl otiam //ei</t7
«•omiiidoinlum videlur, lorrcntom et val-
loin Corra son Caiilli os?c W'ôili Yôbcs;
dp ordiiu> itinoris. <\\wm S. Silvia per
valloin loidanis aquilonom vi>rsus ad l'i-
vilalom C.arncas socula est, cf. Zoitsclir.
d. 1). Pal.-VtM-. Xlll. 1890 p. 208.
Pro silii ad occidcnlera lordaiiis cf. liur-
chardus de monte sinn. Dcscriptio Terrae
S. cap. 7 apud Laiirvnl. Percgr. medii aevi
quatuor éd. p. .">7
'.>, Van de Vclde. Me-
:
inoir 1858 |). 339; Hobinson. Palacslina II.
j). 534; .Mislin. Les Saints Lieux III. 131;
Giicrin. Samarie I. 28-32; Lef/endre. Carie
de la Palestine; D. Zanecchia. La Palestine
daujourdliui 1899 II. 11-13; 514 s. Pro situ
ad orienlem loi-danis cf. .S. SUi'in Aquit.
Peregrinalio ad loca sancta apud 7*. Gêner,
Itin. hier. p. 53.59; loniines Mosc/ius. Pra-
tum spirituale cp. l apud Migne 87.2852-
2853 Dulil, .\lt. Pal. 1896 p. 121 /. Schwarz.
; ;
Das Id. Land p. 29 et v. eius tabulam Pa-
laestinao; Heidel apud Vujotiroit.i, Dict. de
la Bible II. 28.V288.
CARMEL , CARMELUS
S:213n; XspfxsX, 6 K!ipij.»)Xoç), oppidum
nions in montanis tribus luda (los. i:'),
oo), ulti .Nabai mariius Abigail groges
suos habel)at ,1 Itcg. 25,2. o. 7. 40). Sine
dubio liic est Carmelus, in quo Saul
deviclis Amalecilis sibi erexit fornicem
ti'iunipbalem cippuin seu lapidein
i. c.
instar mauus erecluin tamquam monu-
nieuluni victoriae d Ueg. lo,12}. Idem
est Carmelus, in quo Ozias rex luda
vineas et vinitores hàbebat (2 Par. 26,
10 .Duo viri Carmélites recensentur
Nabal Reg. 30,5; 2 Reg. 2,2; :i,3) et
(1
Hesrai seu Hesro vir fortissimus in exer-
citu Davidis (2 Reg. 23,35; 1 Par. 11,37);
Carmelilis cognominatur Abigail uxorNa-
bal et postea Davidis \\ Reg. 27,3; 1 Par.
3,1). Onom. (éd. Lag. 110,31 cf. 272,76]
« Carmelus, ubi Nabal ({uondam carme-
lius fuit; et nunc villa est Carmela no-
mine in decimo lapide oppidi Chebron
vergens ad orientalem plagani, ubi et
Romanum praesidium est posilum »
aliiii s. V. Xaptxa (1. c. 302,51) Euscbius
vicum Charmel in Daroma prope Hebron
mcridiem versus ponit idijue rectius,
quoniam bodiernus viens el-Kurmul a
Hebron magis inoridiem quam oriente m
• versus abcsl. S. Hieronymus in Ani. 1,2
(7-2
provocat, Sunt duo montes, qui vocaiUrtr hoc iio-
mlne aller in quo fuit Nabal Carmebus,
:
Miarilus .Mtigail, ad austialem plagam.
De praosidio iMo romano refcrt Nolitia
Digiiilatum I. p. 79 (éd. liOcking] : Kqui-
tos Scutarii Illyiiciani Ciiermulae.
Cf. r.iiêrin, Judée IH. 100-170; Stirrei/ of
Wesl. Pal. Mem. III. 312; liiess, Bihel Atlas
éd. 3 :hcrntel 13 km a llehron; D. Zanec-
cfiid, La Palcslitie d'aujourd'hui 1899 II. 248.
CARMELUS nions (Sa"12 i. c. hor-
tns, plcrum(|uo cuni articulo et etiam
plenius Sa"i2n "in, mons Carmeli ; 6
— Kdtp|iT)Xoç, TÔ ôpo; TÔ Kocp[j.T^Xiov), in fini-
bus australibus tribus Aser ad marc
Mcdilerraneum situs (los. 19,26) ot tri-
buni Zabulon ab occidente attingens
ilos. 12,22; 19, in. In Carmelo Elias
propheta ignem de caelo ad consnm-
niationem bolocausti prccibus impetra-
vil et pseudoprophetas Baal comprehendi
(Sai;, iussit, qui ad lorrentem Cison inlerfecti
snnt (3 Reg. 18,19. 20 s.). Idem in vei-
et
lice Carmeli plnviani a Deo impetravil
post Irionninin siccilatis (3 Reg. 18,42-
45); nnbcculani, qnaiii ea occasionc de
mari asctmdcntein conspexit, Sancti Pa-
tres interpretantnr syni])oium B. V. Ma-
riae, unde in Breviario Romano (16 lui.)
legiinus in eo montis Carmeli loco, ubi
Elias olim asccndentcm ncbulam Virgi-
nis typo insigneni conspexei^at, eidein
purissimae Virgini sacellum esse con-
slructum. Elia mortno Eliseus quoqno
: in Carmelo morabatur (4 Reg. 2,25);
ibidem mnlier Sunamitis ipsum adiit, ut
filium suum a mortuis resuscitarel (4
Reg. 4,25); ex eo quod huic mulicri vir
obiieiebat Quam ob causam vadis ad
:
cum? hodie non sunt calendae neque
: sabbatum (4,23), concludere licet soli-
tnm esse populnni diebus sabbat! et no-
vilunii adiré prophelas, ut ab iis erudi-
retur;illo igitur tempore ad Carmelum
populus fréquenter confluxisse consen-
; dus est. Saltus Carmeli 4 Reg. 19,23 non
de monte Carmelo explicandus est, ul
Vulgata supponit, scd intcllegitur silva
celeberrima cedrornm in summo Libaiio
sita prope vicnm Bsherre inter Bo'albeJi
et Tripolim. Gentes in Carmelo recen-
: sentur ludilh 1,8 inlcr illas, quae lega-
(73 /74

los Nabuchodouosor absqiio honore vorandos tradidit {^^:^:^. cn'tSv, Ità xr^,
remiseriint. Saloinon caput s|)onsae com- xopucprî; toî3 ôpou? ut LXX cl FhlV. los.
parai Carmclo (Gant. 7,5). Ab Isaia (10,
Ant. I.\. 2,1 interpretantur).
18) dcscribitur Assur corani populis ad- In Hicronymi in 1er.
commentariis S.
stans sicut Garni élus, qui maicslale Am. Garmelus
4,26 et 1,2) dcscribitur
quadam longe latequc doniinalur et iuxta Ptolemaidcm (Accho) situs, mari
amoenissima sua magnificentia rcgionem imminens magno, oleis consitus et ar-
exornat; vastatio autem, quam Senna- bustis vineisque condensus; et in Isai.
cherib illi région! inlulit, ex eo cogno- 16,10 notât S. Doclor Idioma Scriplu- :

scitur, quod Garmelus concussus oni- rarum est, quod semper Garmelum
nem arborum oriiatuni abiecit (Is. 33,9). montem opimum atque nemorosum, qui
Messiam vcnturuin anmintiat Isaias 3b, Ptolemaidi imminet et in quo oravil
2 : Gloria Libani data est décor Car-
ei,
Elias, fertilitati et abundantiae comparet.
raeli et Saron. A lereniia (46,18) depin- Apud Flavium losephum Garmelus desi-
gitur Nabuchodonosor Aegypto bellum gnatur olim quidem Galilaeorum, nunc
illaturus quoniam sicut Thabor in
:
autem Tyriorum mons (Bell. iud. III. 3.
montibus et sicut Garmelus in mari vé- 1), aPtolemaide 120 stadiis distans (1. c.
niel; idem proplieta ludaeos fidèles in II. 10,2); cf. etiam Ant. V. 1,22; Vlll.
captivitate consolatur Et reducam
:
13, .5. In Garmelo oraculum paganorum
ad habitaculum suum et pascetur
Israël fuisse, quod Vespasianus nondum impe-
Garmelum et Basan (50,19). Practerea rator de sortibus suis consuluerit, refe-
cf. Is. 16,10; 37,24; 1er. 2,7; 4,26; 48, runt ïacitus (Hist. 2,78) et Suetonius
33; sed nota vocem saepius appellative (Vesp. 5). Plinius (V. 19,75) commémo-
intellegendam esse de regione culta et râtpromontorium Garmelum et in monte
maxime amoena, quamvis Vulgata no- oppidum codera nomine, quondam Ac-
men proprium Garmeli posuerit. Apud — batana dictum. Nomen hodiernum est
prophetas minores descriptio Garmeli Djebel MCn^ Elyâs; nonnisi raro Kunnul
vaticiniis proponendis apte inservit. Ex- appellatur.
siccatio verticis Garmeli est index trc-
Cf. Quaresmins, Terrae Sanctae Elucida-
mendi iudicii divini (Am. 1,2). Eius tio lib. 7, Peregr. VIII. c. 3, éd. C. de Tar-
vertex silvis obsitus et cavernis specu- visio 1881 II. 671 ss. Reland, Palaestiiia
;

busque insignis est aplissimus ad refu-
gium et absconsionem locus (Am. 9,3).
Ex pascuis Garmeli montis amoenissimi
dcsignanlur pascua uberrima, in quibus
coetus theocraticus sanctitate illustris
erit constitutus (Mich. 7,14). Denique
languor Basan et Garmeli et floris Li-
bani Nah. 1,4 a nonnuUis interpretibus
historiée accipitur, de tempore scil.
Israelitae deletis vel eiectis prisais in-
colis regioncs illas occuparunt; verum
Knabenbauer in h. 1. sententiam aliorum
pracfert, qui ea exempla proverbiali
specie usurpari dicunt pro rébus uber-
rimis et speciosissimis, qiias Deus uno
ictu prosternere et fere in nihilum redi-
gere valeat. —
His locis S. Scripturac
addamus oportcl4 Reg. 1,9; probabilis-
sime enim Garmelus est nions ille, in
cuius verlice Elias sedens duos quinqua-
genarios principes cum quinquagcnis
p. 327-330; Mislin, Les Saints Lieux IL SI-
RS; Guérin, Samarie IL 260-273; Falirn-
gruher, Nacli Jérusalem éd. 2 IL 270 s.:
Liévin de Hainiue, Terre Sainte 1897 111.
204 ss.; D. Znnecchia, La Palestine d'au-
jourd'hui 189911. C82-692.
CARNAIM seu CARNION nrbs
transiordanica, quae fortasse distiii-
quo guenda ab Astarotli régis Og et ab
est
Astarothcarnaim; vides, v. ASTAROTH.
CARO. Omne quod movetur et vivit
erit vobis incibum; quasi olera virentia
tradidi vobis omnia; excepto quod car-
nem cum sanguine non comedctis (Gen.
9,3. 4). Ita post diluvium caro anima-
lium in universum homini datur in ci-
bum. Legc autem mosaica statuitur, ut
solum mundorum animalium caro come-
datur; pari ter interdicebatur caro ani-
malis mundi quod a fcris fuerit discer-
plum (cf. Ex. 22,31 Lev. 11,2 s.; 22,8;
;

militibus ad se misses igni caelesti de- Dent. 14,7 s.; vide s. v. CIBI VETITI). In
 :aro. 7(i

(Ic-crlo coimnoranlos in niiMnoriain sibi iodiclus qui ponil carnrm biacliiuni

l'iNocalianl ollas i-arniiim ad (luas se- suinn iquo sonsu oliam Is. 31,3 o(|ui :

(liM'iiil in .\oj,'yplo {V.\. t<"..4; cl dice- coinm Aogypliornni) caro cl nim spii-i-
lianl tpiis daliil
:
noliis ad vescondnni his vol do iis, (piao bomo, sii)i roliciu^
;

rarnos Nuni. H,i)? rro\idobanlur iis suis viribus sine speciali Doi ope \ol
pro Doi Itoni^'nilalecolurnicos; praclorea gralia perlicoro anl non perliccrcîpolesl.
lialtebanl i,M-t>;;os; tinodsi occidcrinl bo- Eo sensu dicilur Ismaol secundum car-
voin anl o\oni sive raprani, debobanl nem nains i. o. solo connnuni ordino
oirenr ad oslium labornaculi oblalio- naliu'ao in opposilione ad Isaac qui osl
ncni Domino (Lov. 17,4), ul scii. peri- secundum pi'omissionem nalus (Gai. 4.
cuhini idololatriao auiovorolui'. Cuin in 29); sic bomo
nascilur c\ volimtate car-
00 os?onl ul lorram palaoslincnscni in- nis (loan. 1,13); caro el sanguisnon po-
grcdercnlur, islud inandaluni aboliluni loi'at Pelro revelare qui ossot Gbrislus

(>s;t; mansil auleni prohibitio osus san- (Mallli. 1G,17); eo modo non qui lilii :

guinis iDout. 12,l;i. lOi. (Uiin in iiosliis carnis, lii Doi (Rom. 9,8). llnde sa-
lllii

pacilicis celobranMilnr opulac sacrifica- poro secundum carnem, cogilare se-

les,cfus carniuni \icUniarnin ovadobal cundum carnom vel est soiam bumanam
sacer el homine? quasi Dci convivae ad- prudontiam sequi et ca ob oculos lia-
bibili in islis epulis coram Domino pi- bcrc quao bomines spiritu Dei desliluli
gnus favoris divini Quae
accipiclianl. considcrare soient vel dénotât bumanam
cuni esset signilicatio opularum sacrifi- naluram peccato depravatam, dcl)ilila-
calium, ab idololliylis uliquc abstinen- laiii, malis concupiscenliis obnoxiam,
dum erat, quorum esus ctiain in concilie pronam ad tlagilia. Malac onim concu-
aposloloruni probibebatur (Act. 15,29), piscenliac sedom in carne quasi habero
uli apostolu? (jnoque scvcre vctuil ne ccnsentur cl quam maxime in carno
quis opulis sacrificalibus genlilium ac- manifestari. Undc non permanol)il
:

cumbcret {[ (".or. 10,20 Aliqui o cbri- . spiritus meus in liominc quia caro osl
slianis quos aposlolus vocal infirnios in (Gen. 6,3) et rccordalus est quia caro
fidc, ab onini esu carnium abslinebant sunt, idco non accondit omncm iram
et solum olus nianducabant, timcnles suam (Ps. 77,38. 39) et cogitavi a vino :

ne carnem comederenl vel diis oblatam abslrahere carnem meam, ut animum

vol Icvilice imnuindam. Horum consue- meum transferrem ad sapienliam (Eccl.
Uidinom. aposlolus non approbat, sed 2,3); spiritus quidem promptusest, caro
lamen permillil ([uia illi putant sibi ita autem infirma (Matlb. 26,41 Marc. 14, ;

agendum esse; ul cum mansueludine 38). Qua nolione caro fréquenter apud
ab aliis lolerentur nionet (Rom. 14,1 s.\ S. Paulum legitur, qui statum illum na-
Celerum vox caro varia nolione in s. turaelapsae, nondum per gratiam repa-
litlerisreperilur. Omnis caro, universa ratae, simplicilcr per carnem quandoquc
caro dicitur vel de omni vi vente vel de désignât cum essenuis in carne, passio-
:

génère humano Gen. 6,12-19; 7,21;

(cf.
8,17; Rom. 3,20; Gai. 2,16j. Dein spe-
ciatim adhibetur de homine quatenus
aflicitur variis commolionibus quae
eius corpore sentiunlur; ilacaro dicitur
cxsullare, retlorescere, timoré configi,
nullam habere requiem X'f.
3; 118,120; 2 Cor. 7,3).
ad bumanam naturam dcsignandam
dicitur Rom. 1,3; 9,5: ex (juibus est
Cliristus secundum carnem. Gui usui
prope adiacel, ut dicatur de boniine
quatenus est infirmus, dcbilis in Deo
speravi, non timebo quid facial mihi caro
Ps. o5,o; cf. Eccli. 28,5; 1er. 17,5
nes peccatorum operabantur in membris
noslris (Rom. 7,6); quarc eiusmodi
bomo dicitur carnalis, carneus, ambii-
in lare secundum carnem, desideria carnis
perlicere, secundum carnem esse, quao
carnis sunt sapere, in carne esse (Rom.
Ps. 27,7; 8.3, 7,14; 8,0 s.; Gai. 5, 16). Idcirco lex iii-
Vel usurpatur firmabalur per carnem (Rom. 8,3) i. (\
; sic malis concupiscenliis in hominem domi-
nanlibus faclum est ut norma virtutum
lege proposita non impleretur; ita caio
concupiscil advcrsus spiritum et opéra
: carnis sunt fornicatio, veneficia, inimi-
ciliae, bomicidia, ebrietalcs etc. (GaJ. o,
: ma- 17-21) et olim nos omnes conversali
 777 CARO. CARTIIAGINENSES. 778

eramus in dcsidcriis carnis nostrae, fa- sumi qua laie la gloriain caeiestcni, ve-
cienLcs voluntalein carnis (Epli. 2,3). ram iri iinmulatum in corpus immortale,

Scd qui Christi siint, carnem suam crii- spirituah! (1 Cor. 15,;jOs.).
cifixcrunt cum vitiis et concupisccntiis Demum notari oporlet dictionem :

(Gai. 5,24). carnem alicuius comcdere i. e. alicui

Cum caerimoniao sacrificia ve-
ritus, calumniam inferre, cum odio infestis-
tcris legis non veram
efficcrent purga- simo pcrsequi; lob 19,22 quare perse- :

tionem a peccatis, sed pcr se solum ex- quimini me et carnibus meis saturamini?
tcrnain quandam legaleni, leviticam Ps. 26,2 appropiant nocentes, ut edant
:

munditiem et expiationcm conferrent, carnes meas; 1er! 19,9 autem fit commi-
apostolus merito dicit eas esse iustitias natio famis et supplicii extremi. Alio
carnis, ad emundationem carnis (Hebr. prorsus sensu Christus carnem suam
9,10. d3) et qui eiusmodi eleinentis in- manducandam promittit (loan. 6,o4 ss.).
firmis et egenis aliquid boni spiritualis
I. KNABENBAUER.
impetrare velint, eos carne velle con-
summari et perfici affirmât (Gai. 3,3). — CARPUS (KapTîoç), christianus Troado
Ceterum multiplici modo apostolus voce degens, apud quem S. Paulus penulam
carnis utitur in carne ambulantes non
: libres et membranas reliquif, quae Ti-
secundum carnem militamus (2 Cor. 10, motheum rogat, ut sibi afïerat (2 Tim.
3); gioriari secundum carnem est glo- 4,13). Quandonam S. Paulus illas res
riari de iis quae apud homines magni Troade reliquit? Probabilius in illo iti-
aestimantur (2 Cor. 11,18. 22 s.). Mor- nere, quod ex priore captivitate ro-
l)OP, afflictiones varias, persecutiones mana liberatus in Orientem suscepit (cf.
vocatinfirmitatem carnis, stimulum carni Cornely, Introd. III. n. 107). Epistula
inflxum (Gai. 4,13; 2 Cor. 12,7); opéra enim 2 Tim. iure creditur Romae ex al-
sua et labores ad evangclium praedican- téra captivitate scripta esse (Cornely n.
<lum et promulgandum nominal adim- 193;. Unde facile intellegitur in ea men-
plere in carne sua ea quae dcsunt pas- tionem fieri rerum, quas brevi antea
sionum quare desiderat vivere
Christi ;
Troade reliquerat. Nuilo modo autem
in carne, permanere in carne ad utili- verba referri possunt ad tempus tertiae
tatem aliorum (Col. 1,24; Phil. 1,22. expeditionis apostolicae (5r3-o9 p. Chr.),
24). Uti ludaeos vocat cognatos suos se- in qua S. Paulus bis Troade commora-
cundum carnem, ita eliam simpliciter tus erat (2 Cor. 2,12; Act. 20,5. 6). —
eos dicit carnem suam (Rom. 9,3; 11, Carpus postea episcopus Beryti seu Ber-
14 si quomodo ad aemulationem pro-
: rhoeae in Thracia fuisse fertur (De 70
voccm carnem meam). Eodem modo Domini discipulis G2 apud Migne 92,
caro fréquenter dicitur de cognatis, de 1065).
liominibus eiusdem stirpis os meum es :
CARRUCA, i. e. proprie vehiculi
et caro mea, dicit Laban ad lacob filium
genus, semel occurrit in Vulgata Is. 66,
sororis suae (Gen. 29,14); caro nostra
20 pro hebr. ni"l3"lD, quod camelos cur-
est, dicunt fratres de loseph fratre (Gen.
37,27) ecce nos, os tuum et caro tua
;
sorias significat; v. CAMELUS.
sumus, dicunt tribus Israël ad David CARTHA (nmp, ri KdE8r]ç), uii)S tri-
,2 Reg. 0,1) et David maioribus natu bus Zabulon levitis assignata (los. 21,
luda nuntiari iubet os meum et caro
:
3i). Aliqui putant eandem esse, quae
mea vos (2 Reg. 19,12), et si admonitio los. 19,15 Cathed et lud. 1,30 Cetron
fit carnem tuam ne despexeris (Is. o8,
:
appellatur.
7), homo stimulatur ad misericordiam
exhibendam alteri propter eandem na- CARTHAGINENSES (^L^iUin, Kap-
turam humanam. Si vero Paulus dicit : /rjûévtoO Ez. 27,12dicuntur negotiatores
caro et sanguis regnum Dei possidere Tyri, qui a multitudine cunctarum divi-
non possunt, ex contexta oratione ma- tiarum,argento, ferro, stannoplumboque
nifestum est intellegi corpus hoc nostrum repleverunt nundinas Tyri. Vocem Thar-
corruptibilc quod nunc gerimus non as- shish S. Hieronymus versionem. LXX se-
770 Vr.INENSES. iHO

culiis lioc loro de ('.;u-llia}::inc iiilcrpre- coaguluni >iccalur. — lu bluo btb aliud
laliir; aliis loris ;c. ir. Ion. i,:V, Is. i.Ul; nomen iiebi-iicum occurril n:Ui iit:i

2;<,1 Yocoin Tharsis ivlinol. ('.omimmis

Baer; sed Ginsburg njna), (piod in ver-
rooMilioruin opinio oaquo satisccrUi est
oa \i>ct> (It'si^niari TarU>ssiiiii in llispa- sionibns anliquis tum graeca (ha. Tupt~>).
nia bactica; vide s. v. TIIAUSIS ol cl'. tiun syriaca (xnij), tum cbaldaica
KnabeiiOauer in Ion. \,'.\. iido sensiis l
("ji^n"!;;* pariler atque in lalina raiieus
Ez. 27,12 esl Tadcssii cianl nofrolia-
:
exponilur; qui sensus etiam ex arabico
lorcs Tyri propler inullitndincni bono- djidm, ca.tcus conlirmalur. Praelcrea —
ruMi ac prai'sorlim pro|)lor nictallonnn inter doua Davidi trans lordanem in Ma-
in llispania alnindanliani; liiscc Tartcs- hanaim oblala cum meile, bulyro, ovi-
sii onicitanl niercos Tyrionini i. e. ea eliam
lius in lexlu iiebraico lp2 n^St,*
inetalla ad nundinas cl l'oi-a Tyrioruni
cnumerantur (2 Reg. 17,29), cpiod S.
alloreliant.
Hieronymus pingues vitulos vertit, simi-
CARTHAN iirhs {lo^. 21.;J2) vide liler ac Tbeodotion yaXaOrjvà [j.orjy,âpta
C.VlUAlilAlM -2.
lactantes vilulos. I.XX nomen ignotum
CASAIA V. ClSl. r\^Z'd relinent, diccndo aa;p«pwO |Jowv 15

A cuius loco cdilio complulensis

CASALOTH .nrcr- ciini arlieulo,
etc.),
cum pluribus codicibus minusculis vcr-
\aaaXwO), tribus Issachar (les. 19,
uii)-^
sionem Theodolionis assumit (cf. IIol-
18;, probaijilius eadem ac ('.eselelblha- mes-Parsons et Field in b. 1.). Rectius
bor (les. 19,12) in confinibus Issachar l'orlasse Syrus fN-|im NJlia) et Chal-
etZabulon; v. CESKLETHTHAlîOR.
daeus ("jnin iSn" ^^:n:) caseos e lacle
CASBON vide CASPHOU. bubulo confectos intellcgunt, quod plii-
CASED nir-. Xa^âS , liliiis quartus ril)us recenlioribus placuit. Alii potius
flovem lactù {Saline, crème) designalum
Nacbor et .Melcbac 'Gcn. 22,22). Gesenius
volunt {Wetzstein inZeilschr. fiiralttcst.
Lexicon s. \.) notai qui ncscio an :

NViss. IH. 1883, 276 s.;, aut cum versio-

comnicnioratus sil h. 1., ut ab co Cbal-
ne arabica lac coagulatum (arab. leben)
daeoruni (anirr) origo duceretur. Pro-
praeferunt, aut textum corruptum suspi-
babilius tanien Cbaldaeorum parens est •ciunl.
Arpbaxad (vide ARPHAXAD I). Unde
('.ased reclius ab aliis {Keil, Delitzsch ad 2. Cascus polissimum e lacté bubulo,
b. 1.) pulatur esse parens rami cuius- ovillo,caprino conficilur. Simplici orion-
dam Cbaldaeorum eum génère Cased talium more ad caseum parandum coa-
permixli. gulum laclis sale conditur cl radiis solis
expositum siccatur; quamquam pênes
CASEUS. 1. \n Vulgala easeus com- Graecos et Romanos caseus, inde ab an-
menioraturinterdona,((uaeIsaiperfilium
tiquissimis temporibus nolissimus {Ho-
suum David tribuno millit (1 Rcg. 17,18),
mer. Od. 4,88; 9,219; 11. 11,639 etc.),
item intercibosquos Judith secum in cas-
variis generibus confeclus in usu erat
tra aflert (ludith 10,5; lob praeterea de ;
(cf. Flin. XI. 42,240-2; XXVIII. 9,131 s.).
formalione sui corporis loquens sicut
Licel aulem lac ovillum maiorem ba-
caseum coagulatum a Deo esse dicil
se
beal copiant materiae caseis aplae (5 o/o),
:iob 10,10). In lextu graeco libri ludith
quam bubulum (3,2 %) et caprinum
oniittitur casei mentio (exceplis codd.
(item 3,2 %), atque ideo assertio Arl-
19. y8. 108 holmesianis). Massorelhae
stotelis quoad hoc non onînino accurala
vero donum Isai dicunt iSnn "ijfnn i. e.
videatur (Anim. hist. 3,20), atlamen lac
proprie .segmenta lactis, quae LXX xpucpa- bubulum antiquitus cum eodem Stagy-
Xi'oaç Tou yilay.TOi appeliant, scil. T[j.rj|ia-a rita et Plinio « caseo fertilius quam ca-
Tcù âr.a.lo\J tuioj, uti Hesvcbius TputpaXîoa? prinum, ex eadem mensurapaenc altero
exponit. S. Hieronymus eadem formellas tanto praedicabalur (Aristot. 1. c;
>'

casei vocal a vase seu formcUa, in qua Plin. XI. il, 238) ac fortasse etiam apud
781 CASEUS. CASIA. 782

ludaeos magis caseis conficiendis inscr-
viebat (cf. 2 Reg. 17,29). Idem vero mos
utendi caseis in cibum praescrtim \ialo-
rium etiam nunc in Oriente vigel, iibi in
nundinis Arabum iibique ctiani casei
prostaat (cf. Thomson); atque Hierosoly-
mis antiquitus sat mullos incolas in con-
ficiendis caseis occupâtes fuisse, e\ valle
Tyropoeon (xupoTcotôJv cpâpaY?) concludere
licet, quam losephus in descriptions
urbis commémorât (Bell. V. 4,1, éd. Niese
136. 140); de qua v. lERUSALEM.
Cf. Sam. Bochart, llieioz.
Roseniti. l\l. 322-5; It. F. K. }tosenmiiUer,
Bibl. Alterth. IV. 2, «9; D'.
The Land and tlie IJook II. (Centr. Pal.)
p. 143. 404. 526; P. Scheyg, Bibl. Archaeol. 85.
L.
momum Cassia (Nées) Bhune (= Lawus
cassia Linné = Cinnamomum ceylanicum
var. cassia Nées ab Esonbeck) appella-
runt; praeterca etiam a Cinnamomo Biir-
manni Blumc dicitur haberi. Ceylanica
vocalur arbor ab insula patria Ceylon,
antiquis Taprobane dicta; ibidem et in
Coch inchina ac lava atque alibi impens(^
colitur.
Cf. praesertim Chr. G. et Th. Fr. L. Nées
ab Esenbeck, De cinnamomo, Bonnae 1823.
Praetcrea v. /. G. Dexbach, De cassia cinna-
momea et Maiabalhro, Marpurgi 1700; /.
II. 32,6, éd.
Frd. Cartheuser, De cassia aromatica,
Francofurli 1745; G. 11'. Fr. Riehl,De Cas-
M. Thomson,
siae speciebus officinalibus, Halae 1801; C.
Ritter. Erdkunde V. 823 s. VI. 1 23 ss. SI. End- ;
licher, Enchiridion botanicum 200-2; 0.
FONCK. Berg, Phaimaccut. Waarenkunde éd. 3,180
s.; Leunis-Franl,\ Synopsis II. 2 éd. 3 p. 490 ;

CASIA (malc cassia). 1 Casia explicat . F. A. FUickiger, Pharmakognosie des Pflan-

bebr.mp, quodadunctionisoleumsanc- zenreiches éd. 3, 592-610; Engler-Prantl,
Natlirl. Pflauzenfamilien 111.2,113 s., al.
tumsumendumpraecipitur(Ex. 30,24), et
niysfp, quo vestimenta regia fragrare 3. Cortex istius arboris, etiam casia
lignea dictus, licet cinnamomo odore ac
dicunlur (Ps. 44 [45], 9). In prophetia
nobilitate inferior, una cum ipso tamen
Ezechielis (27,19), ubi merces agentibus
apud antiquos et recentiores celebrem
arabicis Tyrum allatae commemoran-
inleraromata locum habet (Eerodot. 3,
tur, eandem vocem niû) S. Hieronymus
107. 110; T/ieop/i»'. Hist. pi. IV. 4,41; IX.
stacten \crVd. Una quoque ex filiabus lob 4,2; 5,1; 7,2 s.; id. Fragm. 4 de odo-
nomine ny^ïp, Casia appeilata est (42, rib. 30. 32. 34 s.; id. Fragm. 148; Colu-

14). LX.X in Exodo tp^wç interpretantur mella 10,301; Dioscur. Mat. med. 1,12;
eosque secutus est Flav. losephus (Ant. PUn. XII. 18,82-98; Athen. 5,198; 14,651,
al.). Plerique arborem etiam in Arabia,
III. 8,3); in psaimo autem et in libro lob
Y-aalx, in Ezecbiele pro duobus njpl mp unde mercatorcs corticem afferebant,
crescere rctulcrunl, id quod negat Pli-
Too/t'aç exhibent. Ex reliquis versionibus
nius (1. c), fabulisque originem pretiosi
antiquis Peshitta ubiqne x^Dp (= -/.aafa)
aromatis more phoenicio involvebant (cf.
reddit (sed inl. lob 1. c. xyiïp), simili- Herod., Plin. 11. ce). Etiam Aegyptiis
ter Onlvelos in Exodo TiT'^'pi sicut Tar- sub nomine qetti (mp; cf. x(ttw ap.
gum in psaimo. Texlus et versiosama-
BiosG. 1. c.) videtur nota fuisse atque in
ritana in Exodo signa massorethica mp
condiendis corporibus morluorum ad-
retinent. Aquila in psaimo xaafa vertit, hibita esse. Quanlo autem in pretio istud
itemque in Exodo AXXo; in Hexaplis aroma antiquitus fuerit, etiam ex eo
y.atjclaç (ap. Field). Omissis versionibus
elucet, quod in ter dona praeclara a Con-
posterioribus, ex quibus graecus vene- stantino Magno romanae ccclesiae sub
tus in Exodo, Saadias et Arabs Erpenii Papa Silvestro I data etiam aromata cas-
in Ezecbiele costum transtulerunt (i. e.
siae enumerantur (Liber pontificalis éd.
radix arboris Aucklandia cosfus Falco- Duchesne 1,177). At quaenam praecise
ner), auctores communitcr admittunt,
aromatum species ab antiquis nomini-
tum rTTp tuni niyiyp casiam significare. bus cinnamomi etcasiae designatae sint,
2. Eo nomine hodie designatur cortex difficile erit cum certitudine définira.
aromaticus arboris indicae ex ordinc Cf. /. H. Ursinus, Arboreti bibl.contin
Lauracearum, quam rccentiores Ctnna- 270 s.; M. Hilfer, Hierophyt. I. 440-8; O.
:s:i C.ASIA. 'H',

Celsius. Hioioliol. II. IS:.. 360-7 ; E. F. h'. in loira lla/i, (|tiao cliam CassioUs audil
Rose II m II lier, lUbl. MUtUi. IV. l, 208-70;
ol bodio cl-]}jifar vocalui', iiilor Pelu-
C. SprciKjcl, Com\\\cn{. in Diosc. I. 12; Chr. sium ol lorrouiom Aog\|)li sou Wihli el-
/.<i5i(H,Iiul. Mtorlliuinskunile I. el. 2.327-
'.\nsh:c\: Hirss, |{ib(>i-Atlas c(i. 3.Tab.
3!: ^y. //cyr/, C.esch. d. Lovanleliandi'ls iin
lu- ol II CDo. Sod vi\ (|ui(l(iuam corti
Mitlelaller 11. C.ii .s. ; /. I.iiir. .\rain. manzcn- 1

namon n. 2'.ij; Fr. iror»i»f/. Die IMIanzen iiii

slalid polosl, anl(>(|uamnomcn Casluim
allen .\en.. Leipzig 1886, 38i; Cli. E. Mol- in documonlisaogypliacis reporialur. In
(Icnlie. Die iii allao);. Texlon orwahiilen ro adoo obscura opinionom salis proba-
Hiimno, ib. 1887. 130-2; /'. Scliegg, Hibl. Ar- bilom bis vcrbis complcclilur F. df
«liaeolosio 22C-8. Alia v. in art. CINNAMO- lliimmetaiirr (Comm(>nl. in (i(;n. j). 324) :

MUM. « Ca|)blorim Crclam iiicoluero, Cbas-

L. FONCK. luim aul Crclam aul aliquem liloris
aogvi)lii Palaestinam versus Iractum.
CASIS vallis (y'ïp p^y, '\\xzy.%rs[0
E\ ulraque regione egressi Pbilislhaei
ima ciiin loruh<i et Helli Ilajrla iiiter oam, (juae ab eis app{'llala est l'bilis-
possossiones BiMiiamiii ciuimeratur (los. tbaca, subiugavore; eiânl aulem inPbi-
1S,-2I Ipsum nomeu oonscrvaUiin osse
.
lislbaeorum agmine Capblorim pluros,
pulalialur in ^yndi el-Kaziz ,
quae est probabilius item Cbasluim et fortassc
vallis soptemtrionc in me-
lateralis a alii ». Ceterum v. CAPHTOKIM.
diam vallcni Cedron desincns '^con de CASPHIN urbs firma pon-
(KâCTTiiv),
f'cldc, Menioii- p. 328; Guérin, Saniaric
libiis nuiris([uo circumscpla ol a lurbis
I. sod BiUmann in los. 18,21 ani-
l'io);
gontium promiscuarum babilala, quam
niadvertit ^^ndi el-Kaziz niinium versus ludas Macb. expugnavil ac lanla caed(>
occidontem et nioridiem abosse, quam alfecil, ul adiaccns slagnum stadiorum
ni trihui Beniamin adscribi possit. Eiiu- duorum latitudinis sanguine inlerfeclo-
nieralur inler Betli Hagla ol Belliaraba, rum tlucro vidcrelur (2 Macb. 12,13 s.).
o\ quo situs aliqualenus coniici potcst. Calmet ad b. 1. explical « urbs ponti- :

Apud Eusebiuin (Ononi. éd. Lag. 222,39)

bus munila oral, quibus el difficilis el
'Au.£y./.aat'; non est vallis, sed urbs vol
pcriculosus efficiobalur urbis accessus,
ojjpidum tribus Boniamiu. sive quod ii demiltercntur vel claudo-
CASLEU ("Sd:, XaaïÀEu ,
mensis no- rcnlurvel deniquo dofondorenlur »;sed
nus (Neh. 1,1; Zach. 7,1 ; 1 Macb. l,o7; nolandum est voce graeca yscpupouv (t\
4,52. 59; 2 Macb. 1,9.18; 10,5); v.MEN- tum pontom lum aggerem dcsi-
ys'-fupa)

SIS.
gnari posse. —
Piitaveral Patrizi (Do
consensu utriusquo libri Macli. 1850
CASLUIM, CHASLUIM D^nSD^,
ex conlexlu 2 .Macb. 12 Caspbin
p. 208)
Xa!3;jLtt)vt£(|jL, populus ab
XajXojvtsfrj.), cis lordanem inler lerusalem el lani-
Aegypliis origineni ducens, de quo Pbi- niam quaerendam esse; sed bodic pleri-
lisibiim egrcssi sunl (Gen. 10,14; 1 Par. (pic censcnl Caspbin eandem esse, quac
d,12). Casluim a niultis pulabanlur psse Casphor (1 Macb. 5,26) seu Casboii
Colcbi, quos Acgyptiorum colonos fuisse (1 Macb. 5,36) in (ialaad. Corresponderc
(radunincrodotus ;2,l04i aliiquc id'.Bo- videlur vicus KhUfm
ad oricnlem lacus
chm-t, Phaleg 4,31). At quomodo Philis- Tiberiadis iuxla viam romanam, ([uae
Ihiim de Colchis egressi sunt, cuni alias Damascum ducil; slagnum aulem illud
(1er. 47,4; Am. 9,7 bebr.i do Capblor agnosci polesl in palude profunda ac
pgressi dicanlur? Haoc facile conciliari poriculosa 'Ain el-Sfcra prope KhisfJn
posse putat Ke//:in Gen 10,14), si Pbi- inler meridiem et occidentem.
listhiim dicanlur coloni Caslucbici oram
Cf.iigot(roux,D\cl. de la Bible 11. 331 :

maris Medilerranei inler Pelusium ol

Zeitschr. d. D. Pal. -Ver. IX. 1880 p. 2i2.
Gazam occupantes, qui poslca nova de 264-266. Exploratores nonnuUi antiquiore.s
Capblor immigralione aucli sinl cl He- pro Kliisfin erronée scribebant Khaslin vel
vaois pulsis (Dcul. 2,23; cf. los. 13,3, Cliastein; cî. liitter, ErdkundeXV. p. 35.^).
fines suos extenderinl. — Alii vero auc- — Talmud hieros. (Demoï II. 1 ;
apud A.
tores populo Casluim scdein assignant Xeubauer, Géogr. du ïalmud p. 23) corn-
 CASI'IIIN.

memoral urbein rri^Dn =

Klinsfiija, quam lamvero Dioscuri Castor et Pollux inler
/. P. van Kasteren censct esse Kliis/in dcos nautarum tutelares potissimi ha-
(Revue bibl. IV. 1895 p. 33. 34). bcbantur (Preller, Gricchische .Mytholo-
gie éd. 2 II. p. 105-107). Unde navis,
CASPHOR (Xaacpo'jp, A Kaacpo'ip), iirbs
qua Paulus Romam navigavit, Casto-
S.
niunita Galaaditidis, in qua mulli lu-
rum insigne simulque tulelam habuisse
dacorum comprcheiisi lenobantur a Ti- existimalur.
inolheo duce Ainmonitarum (1 Mach.
5,26). Eadem ccnsetur esse Casbon (Xaa- CASTRA (njrra, LXX7:apE[x6oXïj),i.e.
90JV, A Xaaoojô), qiiae 1 Mach. 5,36 a
tentoria multa uno loco posita, in
luda Mach. expugnata esse Icgitur Syrus ;

de viatorum comitatu
S. Script, aut, ubi
utroqiie loco Kesphur exhibet, sed in
agitur, commemorantur (ut Gen. 32,21
V. 36 articuliim addidit. Casphor (Cas-
;

hebr. etiam 33,8 et 50,9) aut, idque

bon) fortasse eadeni est qiiao Casphin,
persaepe, ubi de exercitu militum bel-
hodie Khisfin.
lum gerentium (ut castra Aegyptiorum
Cf. Riess, Bibel-AUas éd. 3. p. 9; Zeitschr. et Israël Ex. 14,20; Madian lud. 7,1;
desDeutschen Pal.-Vereins XII. 1889, p. 151; Philistiim1 Reg. 17,53; Syrorum 4 Reg.
Legendre, Carte de la Palestine (Casbon,
7,5 Assyriorum ludith 16,13). Cuiusmodi
Casphor =
KJiisfin). Dubia, quae contra banc
;

opinionem (Caspbor, Casbon, Caspliin = castra pro opportunitate aut in vallibus

moveri possunt, indicat Buhl, Alt. (lud. 6,33) aut in montibus (ib. 4,12)
Khisfin)
Pal. 1896, p. 246. eoque loco fiebant, unde commode pos-
sent adaquari (los! 11,5; 1 Mach. 9,33).
CASSIA (nyi^p, Kaai'a), seciinda ex Securitati ac firmitati eorum partim loci
tribus filiabus, quas lob in pristinam situ, partim aliis adminiculis et artibus
prosperilatis conditionem restitutus gc- (Sayn l Sam. 17,20; 26,7; LXX arpoy-
nuit (lob 42,14).Ipsanomina conveniunt yûXwai;, aut vallum aut carros
XaijLjrrjvï]
filiarum pulchritudini (cf. Knabenbaucr
in orbem conexosexplicant) positisque
in h. 1.); cassia seu casia est planta aro-
custodibus prospiciebatur. Celeroqui de
inatica apud veteres maxiini aestimata; his non est quod hic fusius dicatur. Sta-
V. CASIA. tio quoquc militaris tribuni romani,
CASTITAS V. VIRGINITAS et MA- quae erat in arce hierosolymilana, sic
TRIMONIL.VI. appellabatur Act. 21 ,34 al.

CASTORES. Paulus a Melila

S. Castra populi Israël ab Aegypto in
insula Honiam vectus est innavi Alexan- lerram promissionis migrantis et viato-
drina, cui erat insigne Castorum (Act. rum et bellatorum castra fuerunt. Quae
28,11), scil. PoUucis, qui
Castoris et quia 40 annis habitatio populi electi
communi noniine Castorum coinprehen- erant et ab ipso Domino (Num. 2) certo
duntur; in textu graeco legitur per mo- ac doterminato modo fieri disponique
dum casus absoluti 7iapaar)'rj.oj Aioay.oûpoiç iussa erant, paucis hic adumbranda
i. e. insigni vel signo Dioscuris. Solebant sunt. —
Mediis igitur in castris, cum ea
nautae in prora insigne seu (::ap«ar)[jLov) locarenlur, a levitis sacrum tabernacu-
signum illud insculpere, a que navi no- lum erigebatur (Num. 1,50 s.), circum
Mien dabatur, in puppi vero imagines quod sacerdotes et levitae sua figcbant
deorum tutelarium. Sunt tamen veterum tentoria, sacerdotes ab oriente, Caathi-
Lestimonia, quibus constat tam proram tae a meridie, Gersonitae ab occidente,
quam puppim habuisse TiapdirjfAov deos- Meraritae ab aquilone. Porro pone ho-
que tutelares in proris etiam colloca- rum tentoria reliquus populus castra-
tos fuisse; immo eadem res sacpe et metabatur, a singulis tabernaculi late-
tutelae et insignis loco in navi erat, ribus ternae tribus, quae coniunctae
quoties scil. numinis effigies, in cuius rursum castra appellabantur eiusque
tutela navigium erat, pro insigni loca- tribus nomine insigniebantur quae inter
retur in prora, quod saepe factum est eas in agmine primo loco incodebat.
[Wolfii Curac philol. et crit. in h. 1.). Versus orientem enim erant castra luda,
ih: CASTWA. CATEClIl/ARli;. 7SH

i. (<. ti'iliiis liiiln, lï^sachai-, /alniloii; (Ci'. D(mU. 2:{,12), ita lovilicao sanclitali
vor>ii< aiislriim i-asUa lUilion, Irilnis cansulcltatur. Klenhn cxcUidcliantur (>\

UiiliiMi. Siinoon. (îati;mm-su? ocoulontom casliis Iciu'osi, ii (|ui S('iiiini< (lu\u lalto-
castra Kpliraiin, tiilms K|iliiaiiii, Ma- rabaul vol caiiaNcrum
taclu polluli
iiasso, Hoiiiainin; vorsus soplomtrionos oranl, doncc illi convaluisscnj, lii posi
(loni(iuo castra Dan. qiiao constaltanl o\ t(Mnpus Icyitiniuni oxpiati ossent 'Sum.
triluil)us Dan, Asor, Noplilhali. Vcxillis !'>,2K Educcl)antnr o castris qui propter

aliisqiie sijriiis inter se castra ol tribus criniina n)orte puniondi crant, lit liias-

ilisccrnoliantiir. Aliquo modo clausa |tliomilapidandi (Lcv. 24,14-;. Vicliina-

l'uisso castra nanuiiie portas
constat , ruMi in s. tabcrnaculo inimolataruni
liabebanl ,K\. Scvoris logil)Us
32,20'. carnes, coriuni, finius, pcllis, eae deni-
latis castroruni ut nuinditici ac sanilati quc j)arlcs quac Deo non olTerebanlur,

SEPTEMTRIO CASTRA

g I \ DAN Aser

Benjamin

oyses I

Taber-
ManasseiGersonitae Aaron ilssachar
naculum

EPHBAi / f^^^tl^^^^^
\ iZabulon

Gad Simeon RUBEN

MERIDIES : CASTRA RUBEN

extra castra porlata comburi solebant metationilnis Israelitarum in itinere

(E.\.29,14; Lcv. 4,11 s.; 8,17; 9,in; 40 annorum v. STATIONES.
ibidem cinercs aggercbantur (Lev. 4,12).
F. ZORELL.
Sacrificiorum pro peccato, maxime die
expiationis, ritus pars extra castra flo- CATECHIZARE. Hoc verbum Icgi-
bat secundum Lev. 16,27 « Vilulum et : lui noiiiiisi (ial. 0,0 : « Communicet au-
hircum, qui pro peccato fuerant immo- tem is, qui catechizatur verbo (6 /.a.-^iy/o-ô-

lali et quorum sanguis illatus est in ;j.£voç TÔv Xéyov) ei qui se calecbizat (tw
sancluarium, ut expiatio compleretur, /.xzr^-fowxK) in omnibus ])onis ». Ex sen-
asportabunt foras castra et comburenl tcntia plerisque tum veteribus tum i*e-
igni tam pelles quam carnes corum ac contioribus probala Apostolus catecbu-
fimum »; ad quem ritum S. Paulus Heb. mcnos omnia sua bona temporalia cuni
13,11 alludens dicit Cdiristum, nt sancli- suis magistris communia habere iubel.
licaret per suum sanguinem populum, Aliqui tanien moderni praeferunt inter-
extra portam passum osse. — De castra- pretationem in Ambrosiastri commen-
7H9 C.ATECniZARE. 790

tario proposilam el ab anticiiiiorihus
nonniillis repcUlam, qua /.oivwverv in-
transUive sumitur et bona intclleguntur
moralia, ut seiisus sit
l)onis moralibus discipulus partem ha-
beat cum magistro i. c.
perfecte Priorem cxplicatio-
imitotur.
ncm solam tenendam esse arbitratur
Cornely in h. 1. Idem intcrpres de verbo
catechizare haec animadvertit
bum graecum xaxTjxeî'v
sonare) a profanis classicis perraro, a
Vet. Test, interpretibus nusquam in
Novo Test, a solis Paulo et Luca usurpa-
tum, proprie, uti recte iam Hugo a S.
Viclore monuit, significat circumsonare,
sed inN. T. seniper de institutione, quae
viva voce traditur, adhibetur (i. q. viva
voce docere). Hoc sensu activum ver-
bum cum duplici accus, (personae et rei)
connectitur atque passivum rctinet ac-
cusât, rei; unde 6 xaxr;yoû[A£Voç tbv X670V
est is qui docetur (i. e. disait)
utique Dei (cf. 1 Thess. 1,8 etc.) seu
sacram doctrinam. Latinus interpres
istum accusativum retinuit atque in
iunioribus tantum Vulg. codd. in eius
loco invenitur ablat. verbo, qui tamen
eadem rationc explicetur oportet. Apud
scriptores ecclesiaslicos catechumenus
ille solus vocatur, qui ad
institutione doctrinae praeparatur; Pau-
lus autem nomen latiore sensu etiam de
iis adhibet, qui iam baptizati sunt, sed
aliqua institutione adhuc indigent; ba-
ptizatis enim scribit (3,27) suaque prae-
cepla tradit ».
CATETH, CATHED
caLti). Unde sciatis quia non sunt dii
(v. 20-22). Ex contexlu apparel, no-
minc cattorum animalia intcllcgenda
: in omnibus esse, quae domos intrant (v. 19 s.) el
corpus ac capul idoli in domibus servati
cum pleno ac transsiliunt; siquidem ex verbo volandi
alterum saliendi vel simile cattis aptum
videtur supplendum; versio syriaca (éd.
Lagarde) eius loco sedent (yjni) habel.
: « Ver- 2. Iam vero de cattis seu felibus do-
(za-ra el vix.sl'v mesticis verba vix videnlur inlellegi
posse, cum de islis in Babylonia et reli-
, quo Oriente, ac céleris pariter regioni-
bus praeter Aegyptum, pluribus demum
post exsilium babylonicum saeculis pri-
ma apud scriptores atque in monumen-
tis notitiahabealur, quamvis postea doc-
tores praesertim hebraei in Talmude (cf.
iam Sinn in Targ. chald. Is. 13,22; Os.
9,6) plurima de hoc animali fabulentur.
Cum autem nomen ai'Xoupoç etiam de fêle
fera domita atque de mustela (Wiesei.
verbum, et de mêle (Mustela foina Brisson,
Hausmarder) adhibeatur, quae domos
fréquentant quaeque in Oriente non raro
inveniunlur, haud improbabiliter isla
animalia erunt catti a propheta comme-
niorali. Quodsi epislulam leremiae cum
quibusdam auctoribus in Aegypto scri-
ptam supponas, etiam feli maniculatae
baptismum Ruppell vel feli domesticae Brisson (cum
Nehriiig), vel denique ichneumoni (fier-"
pestes ichneumon Wagner) honorcm istum
tribuere poteris.
Cf. H. 0. Lenz, Zool. d. ait. Griechen u.
Rômer 144-8; L. LeinjsoJni, Zool. des Tal-
(nr:p, Kaia-
muds 74-6; //. B. Tristram, Nal. Ilist. of
Ihe Bible éd. 8,66 s. id. Fauna and Flora ;

vdtO), urbs tribus Zabulon (los. 19,15). of Pal. 18. 22 s. ; G, RoUeston in Journal
Aliqui putant eandem esse quae lud. of Anatomy II. 1868,47-61. 437 s.; R. Hart-
1,30 Cetron, alii eandem etiam, quae mann in Ztschr. f. Elhnol. IV. 1872, 88 s.

los. 21.34 Cartlia appellatur. Varii situs 96-8; Frd. DelKz-sch, Assyr. Thlernamen
propositi sunt, sed nullus, qui sufflcienti 33-5; W. Houghton in Trans. Soc. Bibl.
Arch. V. 1877, 62-4; Placzeh-A. Lôivy ib.
ratione probetur.
IX. 1893,155-66; Tn//.m.soH-fi«ycft, Manners
CATTA. 1. Catta semel tantum in and Customs II. 97 s. 106-9; III. 34-9. 279-83;
Scripturamemoraturinepistulalcremiae /. G. Wood, Bible Animais 36-8; F. Hom-
(Baruch 6,21), ubi propheta populo intor mel, Namen Saugethiere 314 s.; Leunis-
d.

alia haec de vanitale idolorum adducit Lndwig, Synopsis I. 1, éd. 3. p. 194 s. ;^.
E. Brelim, Tierleben éd. 3 I. 417-43. 507-70.
exempla Nigrae sunt faciès eorum a
:

585-619; K. Sittl in Archiv f. lai. Lexikogr.

fumo, qui in domo fit. Supra corpus
V. 1888, 133 ss.; R. Vlrchow, E. Naville,
eorum et supra caput eorum volant R. Hartmann, H. Brugscli, al. in Ver-
(lϔ^iTaviaO noctuae et hirundines et aves handl. d. Ges. f. Anthrop. 1889, 458-63. 552-
etiam, similiter et cattae (oî aïXoupoi 72; 1890, 118-26; V. Hehn, Kulturpilanzen
T!)l 7!>2

u. HniisthitTO «</. 6,4i7-55. 588 s.; 0. Hdirti- Nomen liodiornum Caudae insulae est
(ler il). i5C.-8. — Cf. s. v. DRACO n. ."..
Cmvdlios, (iozzo. Dislingiienda est ab
altéra liozo ])ropc Mallani sita, cuius
uuMuinil Strabo ;VI. 2,11 : rauoo?).
CATUL.US i.kTiiiiKiiio atldilo .. k'O-
respontiot Cf. ]'i(joi(r<)ii.r, Le Nouveau Test, et ie.s
nis •> liohr. i^a ol T'S:. bis
liée, inoii. 1890 p. XVi. 3.Î4: Spnitl, Instruc-
oliam N'i'^ ,l»s. r.O,:;; loel 1,(). V. LEO. tions sur l'ile de Crète ji. 'ifi.

l'raoloiva in Vulirata oliam do calulis

CA-
CAVERNAE. Cuiii ubi\is inulla in
<< laniiaruin >> Tliirii. i,:{ ^nn^i v.
calco elVormalis
montibus o\ crola vol
MS AlUEl'S) ac - vihili ol ursi » Is. 1 1,7 antra solcanl inveniri aut natura lacla
^"1"'^*) adhibeliir, ol « iirsa raptis calu- aut arlo excisa, solito frequenlius repe-
riuntur in Palacslina. Unde haud pauca-
lis .) dioilur pro hcbr. Siri* lÎT (2 Rejr.
rum cavcrnaruni (vel co nomine in Vul-
17. S: O.-^. i:?,8-. V. UUSl'S." gala vel anlra vel specus vel speluncao
CAUDA (KXauôa. Kauôa), parva insula dicunlur) in S. Script, niontio lit, quaruni
ad nioiidicm Crolao Aol. 27,10). It iu utique ubi ([uacciue sila sil, de paucis
i-odioibu> iiraccis, ila oliain in versioni- certo constat. Elenim usi sunl antiquitus
lius majiiia cornilur variolas noniiiiis :
boulines speluncis inierdinn
syr. Kura, actliiop. Keda; S. Hievon. 1. ad sepelienda corpora morluo-
r.audon, Be(fa Claude etc. (cf. Thchen- rum, ([ui priscus mos iam prai^bisloricis
(lorf, Nov. ïi>sl. éd. S ad h. 1.;. Navis qua temporibus in Oriente incrcbuisse effos-
S. l'aulus Uoinaiii navig-abat, in portu, sis talibus speluncis scpulcralibus cons-
cui nomen Boniporlus, iuxla orani au- tat (v.Arnaud, La Palestine ancienne et
straloni Cretae insulao niorabalur. Cuni moderne 1808 p. 288). Itidcm in caverna
hic porlus ad hicmandnm aplus non es- « duplici » (= Machpela) ab Ephrone

set,nautae inde us(jne ad portum Phoe- Abrahamo venumdala Sara, Abrabam,

nicen, qui in litorc auslrali Cretae magis
occidentein versus al)est, pervenire co-
nabantur. Veruni niox navis venlo t\ pho-
iiico seu turbini^ arripiebatur, qui voca-
tiu- Euroaipiilo ;vide Caudani s. v. ',
Isaac, Reliecca, Lia, lacob humati esse
leguntur (Gen. 23,11 ss. 25,9; 49,29; 50,
13). Lazarus (juoque, teste loanne (H,
38), in spelunca positus est, et, ut tra-
et in ditio cbristiana tenel, ipsc Dominus fcf.

meridiem
insulani ferebalur, quae inter
et occidentem aHonisPorlubusest. luxta
litus meridianum Caudae decurrentes
scapbani vento iactatam, quani nâvissibi
alligalam trahci)at, intra navini sustule-
runl, ne vento abriperetur. Inde vcro
linientes, ne in Syrtim (maiorcm) inci-
derent, cursum versus Melilain insulani
direxerunt 'cf. 27,17 ?s.). Eiusdem insu-
lae prope Crelani nientionem faciunt
Plinius IV. {2,01 Gaudos, Ptolem. III. :
17, H
[éd. Mùller-Fischer 10,8] KXauooç,
Pompon. Mêla 2,7 Gaudos, Stadiasmus
maris niag-ni 328 (apud Mnller, Geogr.
Gr. min. I. 508; KXaûôia, Hkroclis Sy-
: habitacula latronuni (1er. 7,11; Malth.
necdemus 11 (éd. Parthen p. 14) KXauooç.
Addenduni est nostram insulani Kauôov
Matth. 27,00;.
2. Domicilia sibi talia antra intcrdum
oligebanl, ut Horraei s. (^horraei qui
anle Edoniitas cavernosos montes Seir
incoluerant, ipso nominis ctymo (in =
anlrum) cavernarum incolae design ari
putantnr (Gen. 14,0; Dcul. 2,12. 22).
Ipsos quoque Edomitas Abdias (v. 3) in
'< scissuris petrarum » habitasse dicit,
quibus in montibus S. Hieronymus suo
etiamtuni Icmpore homines in speluncis
: habitasse narrât (in h. 1.). Utique maxime
: pauperes « in cavernis terrae » habita-
bant (lob 30,0). Praeterea speluncae ut
: 21,13) ac ferarum Ps. 10,9; Nah. 2,12
al.) non)inanlur.

-rr, Kp7]'-nri; nominari in fragnicnlo palini- 3.Refugii ac praesidiiloco speluncae

psesto, quod ad Strabonis Geograph. boniinibus lempore bellorum aliorumve
XVII. 3,22 refertur et in bibliotheca Va- periculorum erant, id quod generatini
ticana anno 1888 a (i. Cozza sagaciter innuilur et supponitur v. g. Sap. 17,
invcstigatuni est. 4; Is. 2,19; Hebr. 11,38; Apoc. 0,15. In-
 793
super mulla in s. libris eiusmodi cxcm-
pla diserte habentur. Nam Lot, cuni in
Segor manere vereretur, cum duabus
filiabus se in speluncani inonlis abdidit
(Gen. 19,30). In spelunca iirbis Maceda,
dum Israël terrani proniissani occupât,
quinque reguli delitucrunt, ([uos invcntos
losue primuin occludit, dcin productos
ad se pedibus calcari iussit atque inter-
lecit (los. 10,16 ss.). Poslca timoré Ma-
dianitarum ipsi Israelitae antra et spe-
luncas in monlibus petierunt (ludic. 6,2).
In « spelunca petrae Elam » Samson
index latuit, ex qua vinctus a Philisthaeis
eductus dilï'ractis funibus arrepto man-
dibule asini mille viros percussit (ib. 15,
8 ss.). Célèbres sunt fatis David maxime
duae cavernae, spelunca Odollam (1 Reg.
22,1; 2 Reg. 23,13; v. ODOLLAM) et
spelunca deserti Engaddi (1 Reg. 24,1-4;
V. ENG.\DDI). Rege Achabo Abdias cen-
tum prophetas Domini, ne intcrficeren-
tur, in duabus speluncis absconditos
pavit (3 Reg. 18,4 ss.). Ipse quoque Elias,
cum et mortis timoré et vitae taedio
motus fugisset, se in speluncam montis
Horeb contulit, in cuius ostio stans man-
datum Domini audivit (3 Reg. 19,9 ss.).
Similiter tempore Machabaeorum Israe-
litae taies quaerere latebras coacti sunt,
ut aut vitae consulerent ([ Mach. 1,
56) aut, quantum fieri posset, sabbata
(2 Mach. 6,11) et festa (ib. 10,6) religiose
obirent. In spelunca denique eius montis,
« in quo Moyses ascendit et vidit Dei
hereditatem » (cf. Deut. 34,1), ab leremia
propheta recondita tabernaciilum et arca
et altare incensi reclusa latent; qui lo-
cus ignotus erit, « donec congreget Deus
congregationem populi et propitius fiat,
et tune Dominus ostendet haec », ut
ludaeorum hierosoly-
legitur in epistula
mitanorum ad ludaeos aegyptiacos missa
(2 Mach. 2,2 ss.). Ceterum v. LAPICI-
DINAE.
F. ZORELL.
CEDAR. (TTp, KrjÔâp), secundus
lins Ismael (Gen. 25,13; 1 Par. 1,29),
progenitor Cedarenorum, qui iuxta Na-
bataeos a Nabaioth primogenilo Ismael
oriundos praecipui sunt inter Ismaelitas.
Frequentius commemorantur in Vet.
Test, praesertim inde a sacculo octavo;
794
sunt sagittarii pcriti, in pagis deserti
habitant, incursionibus Assyriorum e£
Babyloniorum proxime exponuntur, ca-
melis ac gregibus divites cum Tyriis
negotialionem aguntds. 21,16 s.; 42,11 ;
60,7; 1er. 49,28 s. Ez. 27,21). A taberna-
;
culis Cedar, quae e pellibus subnigris
caprarum et camclorum confccta erant,
ut mos est Arabum, similitude ducitur
ad Sponsae pulchritudinem nigredine
non diminutam Gant. 1,4[5]. Psalmista
conqueritur, quod peregrinus habitare
coactus sit cum tenloriis Cedar (Ps. 119
[120], 5), cum his qui oderunt pacem.
leremias a lidelitate, qua gentes (Gethim
et Cedar) idolis suis adhaerent, argu-
mentum ducit, ut inlidelitatem populi
elecli perstringat (1er. 2,10). Vulgata
ludith 1,8 legit Cedar, sed LXX TaXaiÔ.
— Cedareni incolebant desertum inter
Arabiam Petraeam et Babyloniam
(S. Hieronymus ad Is. 42,11 :Cedar
quondam inhabitabilis fuit regio trans
Arabiam Saracenorum; Onom. éd. Lag.
111,19 regio in heremo Saracenorum).
:
In inscriptionibus cuneiformibus una
cum Nnbaiti (Nabataeis) nominantur
Qidrai (Cedareni), quorum idolum prae-
cipuum Atar-samain i. e. Atar seu
est
Astarte caeli; cf. Schmder-Whitehouse,
Cuneif. Inscript, and Old Test. I. p. 134.
Etiam apud Plinium (V. 11,65) Cedrei
iuxta Nabataeos commemorantur. Tar-
gumim interpretantur Cedar Arabes;
rabbinis nomen Cedarenorum sicuti Is-
maelitarum est nomen Arabum, lingua
Cedar est lingua arabica.
CEDES (urip). 1. Cèdes (Vulgata in-
terdum Cades, LXX KâSr];, Mqeç, KéSe;),
urbs antiqua, quae proprium habuerat
regulum chananaeum (los. 12,22), in
tribu Nephthali sita (19,37), civitas re-
fugii (20,7; 21,32), urbs palria Barac,
quem Debbora de Cèdes advocavit et
illuc ad convocandas tribus comitata est
(lud. 4,6. civitas levitarum (1 Par.
fi-
9),
6,76 [61]), postea a Theglathphalasar
capta incolis in Assyriam translatis
(4Reg. 15,29, LXX Kt^iÇ); inbellis contra
lonathan Machabaeum Dcmetrius IL rex
Syriae eandem Cades occupavit ac prope
illara castra posuit (1 Mach. 11,63. 73).
— Dicitur Cèdes Nepthlhali ut ab aliis ,
Tî).-) CÎCDKS (;i:i>M0NAi I.

(;ede> seii C.adosiiislinj^iiatur. ni a Cados Nacli .ItTusalcm cd. 2 il. 11)1 ; l). /inirccliui.
Irilius liula (los. i:t.2;]} el a Cadcs in La Palesline d'aiijourd'luii IS'.ti) II. 715; sod
idiMu aiictor Cedos Iud. i,ll agnosrit in
(lesorln Sin iNuni. 20. IK Kliani Noraliir
Khirbrl h'edis/i, quae ruinae in alto colle
C.i'ilos in (ialilaoa (iJalil); aniitjiia aulcin
iuxta lacum Tiheriadis circiter 7 km intia
(lalilaoa liinililms arolioi-ilius quani teni-
TibtM-iadem urbcin silae sunt. Ad casdein
Ijoir Chrisli circuniscripla eral; (ialil ruinas F. de IhimmvUuter referl Iud. 4,11
("'^'^m') propric est ciroulns. qui dicilur et ctiani los l'.t,37 (Comin. in les. p. \X!
442).
rirculus genlium Js. 9,1 [8,23]; cf. a
Hoc:. 9.11) i. 0. regio circa C.cdcs Neph- 2. Cèdes lletliaeorum ;2 lleg. 2i,0?)
lliali qnoad niairnani parlcin a gonlili- vide s. V. IIODSI.
Ims JMïoenicibns) habilala. Apiid — 3. Cèdes, urbs Issacliar; v. CESION
Flaviuni losephum [éd. Niese) eadeni ap- et nota eliam Cèdes los. 12,22 a de /•'.

pellalur KsÔiar, Anl. V. 1 ,18. 23 \ KÛStaaa Iliiiamelauc)- eoiuponi cum Cesion =

i^lX. 11.1 K^ôaaa quac Tyrioruni agruni
.
Cèdes Issacbar, piacserlim euni enumc-
el Galilaoam interiaccl (XIH. r»,!)), Imnio relur inlcr Thenac, Mageddo el laeiia-
sinipliciler Kâoaax ïvriornm (Rell. iud. nan Carmeli (Connu, in los, p. 271.272).
18.1). Kjoaadt vicus Tyriorum validiiP.
II.
CEDIMOTH V. CADE.VIOTIl.
(ialilacis somper inlVnsu?. Tvriis niiiiii-

tioneni opportunain contra (Jalilacos

CEDMA (TOip, K£0|jiâ), ullimus in-

praobons (Boll. ind. IV. 2.3). In Ono- — ter filios Ismaelis recensilus (Gen. 25,l!i ;

niastico Cèdes ab Eusehio dicilur Kuoicr- 1 Par. 1,31). Aliqui hoc nomen referunl
76ç, a S. Hieronynio Cidi?sus el ah ulro- ad deserlum Cademolh (vide s. v.), alii
(pio ponilur viginti miil. pass. a Tyro ad Cednionacos (vide s. v.).
iii\la Panoadein (éd. Lag. 271,53; HO, 8); CEDMIEL, CEDMIHEL (SNia-p.
error in iiac siliis dctcrminalione ex eo
Kaôij.tTÎX). levita ex stirpe Odoviac;
de-
facile deprelicndilur, quod hodierna
scendens, cuius lilii cum Zoiobabei Ha-
Cèdes sallcni viginti (luinque niiil. pass.
bylone redicrunl (Esdr. 2,40; iNcb. 7,43;
a Tyro distal ncquc iuxta Paneadem
12,8). Ubi primum inslauralio tcmpli
B''iniyiis scd niulto niagis meridieni
,

urgeri cocpla est, duo principes levila-

versus sita est. Quoad silum praelcrea
rum losue el Ccdmiel cum f'aniiliis suis
duo in S. Scriplura obilcr notantur :

constiluti sunt, qui operi invigilarenl

prinium, non procul a Cèdes abfuisse
(Esdr. 3,9). Ipso die quo populus in
valleni Sennini vel polius quercum Sen-
ieiunio el in saccis poenitens peccata
nini uti Icgenduin videlur Iud. 4,11 .

confilcbalur el ab alienigenis se separa-

ubi Haber Cinaeus tentoria sua extende-
bal, octo Icvitae, inler quos Cedmiel,
rat. alteruni a dexlris i. c. ad meridieni
voce magna ad Dominum et ipsi clama-
Cèdes fuisse Thisben Galilaeae, patriam
verunt et universo populo dixerunl :

Tobiae (Tob. 1,2 LXX KuofwçxîiçNetpeaXO. :

Surgite, benedicite Domino Deo veslro

Cèdes hodie est vicus Qadïs in pulcher-
ab acterno usque in aelcrnum (Neb. 9,4.
rima el fructifera regione cis lordanem
5). luter levitas, qui lemporc Nchemiae
non procul a lacu Hûle situs et paludi-
foedus cum Domino rcnovatum signa-
l)us,quae lacui ex parte seplemlrionali
runl, recensctur Cedmiel (Neh. 10,9).
adiacent, monlibus separatus. Ibidem
Denique Cedmiel inler princL{)es levita-
reliquiae sepulcrorum ex posteriore lem-
rum cnumcralur Nch. 12,24; legilui'
pore iudaico permultae cernunlur. Medio
quidem hoc loco losue lilius Cedmiel;
acvo sepulcrum Barac, immo etiam se-
:

sed ex comparatione cum locis supra

pulcra Debborae el label designari posse
citalis vix dubium est, quin illud fdius
credebanUw.
.(•[3) sit glossa delenda. Cedmiel igi- —
Cf. nobin.son, Neuere bibl. Forsch. 481 s. ;

355-362; SurveyofWesl. nomen proprium

tur crat personae, quo
Guérin, Galilée II.

l'ai. Mem. I. 20i. 226 s.; Carmoly, Itiné- poslmodum Iota classis levilarum ai»
raires de la Terre Sainte 1847 p. 264. 378. ipso descendens designabatur.
'i50; W. Max Miiller, Aslen und Europa
CEDMONAEI CanipH cum arli-
p. 173 (v. etiam p. 217); /. Falirncjrnber,
797 CEDRON. (98

culo, oî Keofxwvatoi) Gen. 15,19 inlcr vicus Qalra propc lamniaiii et Accarou
illosdeccni populos rcceiisentur, qiios meridiem versus et a finibus Accaron
Deus semini Abraham subigendos pro- pcr fluvium Mftïnseparatus.
misit. Ntisquam alibi comiiiemoranlur.
Cf. Surveij of Uest. l'ai. Mem. II. 'ilO;
Kautzsch piitat eos referri posse ad
G. A. SmUli, Hist. Geogr. of the Holy Land,
(ledma liliuin Ismaelis '(Gen, 25,15;
Plate I. IV; F. Bif/il, Alt. Pal. 1896 p. 188.
1 Par. 1,31). Alii (Grove, Eivald) ccnsent
eosdeni esse, qui alias filii orientis, CEDRON in libris sacris vocatur
Ip 1J3 appellantur; isti filii orientis a vallis in oriental! civitatis llierosolymo-

Madian Amalec distinguuntur (lud.

et
rum plaga sita, quae urbem a monte
Edom, Moab, Am- Olivcti seiungit (2 Reg. 15,23; 3 Reg.
(i,3. 33; 7,12) et iuxta
2,37; 1er. 31,40; lo. 18,1). Plerumque
inonnominantur (Is. 11,14; Ez. 25,4.10);
ioniens Cedron audit Crinp Snj; àyu^iip-
altamen non sunt una quaedam gens
arabica, sed potius Arabes orientales pouç tSjv KéSpwv [al. Tou Kéopou] lo. 18,1 ;

collective sumpti (1 Reg. 5,10; lob 1,3); item LXX, sed etiam /.£iiJ.d(ppouç Keôptiv).
Gedmonaei auleni reclius unus quidam Pars inferior et amplior infra fontem
populus esse putantur. Bochartus Ced- Siloe campi (niaTO) Cedron vocanlur
uionaeos eosdem esse dicit cum Hevaeis,
(4 Reg. 23,4; Vulg. convallis Cedron,
quippe qui montem Hernion partem ter-
etiam v. 6; cf. 1er. 31,39), ubi hortus
rae Chanaan maxime orientalem occupa-
rcgius erat (4 Reg. 25,4; 1er. 39,4; Nch.
verint ac proinde Cadmonim i. e. Orien-
3,15); atque in bac potissimum parte,
tales dicti sint sed haec coniectura solido
;
prope locum Tophelh cultu idololatrico
fundamento caret. A. Legendre et F. de
poUutum, pii reges Asa, losias, Ezechias
Huriwielauer aliquLd lucis afîundi existi-
abominationes idololatriae combusso-
inant ex monumentis aegyptiacis, quac
runl et cineres undique dispersorunt
mentionem faciunt regionis Qdm, Qdma
(3 Reg. 15,13; 4 Reg. 23,4. 6. 12; 2 Par.
ad orientem maris Mortui (cf. W. M. 15,16; 29,16; 30,14).
Miiller)
Eodem nomine vallis illa orientalis
Bochart, Plialeg 4,36; Chanaaa 1,19;
Cf. etiam in scriptis FI. losephi designatur :

lùuUzsch apiid Riehm-Bael/igea, Handwôr- 6 Ksopu'iv (Bell. iud. V. 6,1 ; 7,3 ; 12,2,
leibuch d. bibl. Alterl. I. 820; Grovc apud éd. Niese 252. 303. 504), ô x.£t!J-«Ppouç
.Smidt, Dict. ofthe Bible II. 5. d; H. Eicald, Keopwv (Ant. VIII. 1,5, ISiese 17), rj cpipa-y?
Gescliichle des Volkes Israël éd. 3 I. 364 ;
r) lûôpwvo; (Ant. IX. 7,3, Niese 151), tj
IF. Asieti und Eur'opa 1893
M. Millier, KeBpwv xaXou[JLÉvvi cpâpayÇ (Bell. iud. V. 4,2 ;
p. Leç/endre apud Vigouroux, Dict.
16; A.
io,[, Niese 147. 254; VI. 3,2, Nie.-ie 192),
de la Bible II. 370. 371; F. de Hummc-
lauer, Coinni. in Gen. p. 395. ï) çapayÇ f, KeBpwv (ov6[JLaai:ai (Bell. iud.
V, 2,3, Niese 70). Scriptores vero eccle-
CEDRON (Ksopwv) urbs Iiidaeac siastici eandem modo vallem C-edron,
(1 Mach. 10,9). ludas et loannes filii modo vallem losaphat (v. lOSAPHAT
Simonis Machabaei a Modin profecti et vallis), modo vallem Gethsemani {Ano-
torrentem quendam transgressi Cende- nymus Plac. Itinerarium c. 17.21. 24, et/.
baeum ducem Syrorum viccrunt; loan- P. Geyer p. 170,17 s. 173,10 s. 176,8 s.;
nes Syros fugientes usque ad Cedronem V. GETHSEMANI) appellant, immo et
et Azotum insecutus est. Eadem urbs est, vallem Ennom, quam vis immerito (v.

quac 1 Mach. 15,39. 40 appellatur Ge- ENNOM vallis). Bcne autem notât iani Eu-
dor (lùoptûv), quam Cendebaeus iubenlc cherius c. a. 440 (De situ hierosolimitanae
Antiocho VII. Sidete munitionibus con- urbis, éd. P. Geyer p. 127,11 s.) et posl
tra iudaeos firmaverat. Ex contextu Ce- eum S. Beda (De locis sanctis c. 5, éd.
dron sita erat inter Modin et Azotum nec P. Geyer p. 309,11s.), torrentem Cedron

procul a lamnia, ubi Cendebaeus casira tune solum per vallem losaphat decur-
posuerat (15,40 et cf. 16,4 s.). For- rere, « si quando pluviarum aquam reci-
tassenon difîert a Gadcroth (vide s. v.). pit » ;
quamquam Anonymus Placentinus
Omnibus requisitis satisfacere videtur c. a. 570 ex piscina Siloe « aquas multas
TîH) CKDIU'S. HdO

\wv valloin (JessiMuani us([uo ad lonla- iniliri< lin,-iii> piai-lor babyl.-assyr.

iioin lliivimn »loscoiulon> allirinal ^1. c. criint) cniiminiiriu l'ii.' r(>lincnl : syr.
c. 2i. p. 17('),8 ss}. Ilodif vallis, (juam N'iN, acili. cl arab. \irz, f,'rac-
cl (.•liald.

Aiabc? W'ult Sitli Marijam a Domina lac xéôpo; \(Mlunl 'cxc. "'AXXo; in llexa-
Maria a|ipollanl, solo liibonio pliivianim plis ap. Field ad I.cv. 14,4 xu;:âpiaaoî). :

lemport> l'iviilimi aipiao f\liibol, ncquc Kl j;racca (luidcni vox xéopoç varias ex
anru[uilus inullo altiiiulaiitioroin videlur nrdino Coni^crarum arbores scu fi'ulices
lialmisîîo. (luaiuio tonrnlis pro- al vous (lesi},nial, ac pracscrlini pi'o iuniperi
piiisad moonia
acoodebal cl 1 1 ferc
iirbis spcciobus adbibelur (cf. LX.X 2 Par. 3,5;
motris intra supcriicicm luHiioruain, lie- Kz. 27, :i; Is. 00,13. — Homcr. Od. "1,00;

rai is riiiiiis siipcriinpositain. iiivonicba- Tlicopkr. Ilisl. pi. 12,3; Diosc.

111.

liir. Miilliaiiclorosoliamvoeein '^n; sine Mal. nied. I,i0o), paritcrque lalina ce-
drus {Plin. XIII. :'),ii2). Simile quid de
addilaniento 2 Par. 33,14 {Vulr/. conval-
noniine bcbraico 71K diccnduru videlur,
lis) ci Ncb. 2,1:) [Vitlg. torrens) de valle

C.edron oxi>onunl ;
qiiod non salis nobis sicut eliau» de ar'abico 'arz cl de ara-
probalur: v. lEHLSALEM. — Sunt qui maico ntin.
eliani vollem Sare qiiae est , vallis régis
Cf. 0. Celsius, Ilierobolanicon I. 107 ss.
(Gen. li,17) liluhun
ubi Absalom sibi
;

C. Niebnhr, Description do l'Arabie, Co-

orcxeral 2 Keg. 18,18), de liac eadem
penhague 1773, p. 131; I. Loir, Aram. Pllan-
valle interprelentur, (juac sallom in zennamen n. 32; G. F. Post ap. I. Hasthujs.
parle inleriore nonicn pr2V, vallis lata Dict. of the Bible I. 305 a.

et plana, meretur; v. SAVE.

Altamcn in plcrisque Scripturae locis
De aliis v. lERUSALEM II, 2 auctoresque significalio noininis ex verbis ipsis satis
ibi cilatos. — Nomen Cedron (]''"np pleri- delcrniinalur. ca quae
Iinpriniis igilur

nkjram obxcuram um- in libris sacrisde cedro dicunlur, brc-

que vallein s. et
brosdin explicant, tiec cum cedris quid- vilcr exponcnda sunl alque ex teslirnonio
quain cominune babet, licet forte ex scriptorum profanorum illuslranda.
etytnologia popularl nomen cum arboribus 2. Cedrorum patria ex Scriptura
istis celeberrimis comparalum sit (cf. yei- et monumentis antiquis. lani in le^rc
[xàppo-^; Twv xsSpwv). —
De valle hac locis- mosaica lignuni cedrinum ("IN y!/) in
que ibi pie cullis parliculariter agunl Fr. Qua-
resmitis, Elucid. T. S. IV. per. 5, c. 1-13, niundationehominisleprosi (Lev. 14,4. (>)
éd. Venet. II. p. 117-32; /. Lightfoot, Centu- doniusque plaga infeclae (ib. v. 49. 51.
ria chorogr. c. 38; //. Helandus, Palaeslina ;J2) alque in paranda aqua luslralionis

p. 294-6; E. F. K. liosetimaller, Bibi. AI- adhibendum praecipitur (Nuni. 19,0). In

terth. II. 1, 206 s. 213; E. Robinson, Pa- codem libre Numerorum (24,0) Baiaani
laeslina II. p. 31-8. C. Rilter, Erdkunde
tabernacula lacob pulchra praedical
XV. 1, p. 598-605;
von Jérusalem II.
Tabler, Topographie
14-39;
T.
Liévin de p.
« quasi cedros (D^TIN) prope aquas ». —
Hamme, Terre Sainte éd. 4 I. p. .340-63; D. Istis locis exccptis S. Scriptura fere sein-
Zanecchia, La Palestina d'oggi I. p. 324-41 ; per sive expresse sive implicite cedruni
K. Baedeker-I. Benzinger, Palaestina und montibus Libani atlribuit magnamque
Syrien éd. 5, p. 92-100.
huius arboris copiani in rcgione libano-
L. l-ONCK.
tica baberi déclarai (3 Reg. 10,27; 2

CEDRUS, LIGNUMCEDRINUM. Par. 1,15; 9,27). Simile quid in inscri-

1. Nomen. (ledrus in Vulgala noniina- plionibus cunciformibus invenimus, in

tui'arbor, quae frequenlissinie in Scri- quibus rcges babylonii et assyrii Liba-
ptura occuriit cl in textu liebraico "IN, num et Amanum niontesquc Syriac se-
ptenitrionalis tamquam patriam cedro-
apud LXX -/.ÉSpoç s. ^jXov xÉôpivov audit
rum (bab.-ass. erinn) désignant [Gudca
(exe. lob 40,12 [hebr. 17] 7.u;:apta(ioç ;
B Col. 5,28; Agum-Ka/irimi Col. 4,10;
cf. Ez. 27,24 xuTîapbaiva pro oniN). Asurnasirpal Annal. Col. 3,88; Salma-
Consenliunl fere reliquae versiones ex nassar II. Annal. 29. 90. 99. 140; Sargon
quibus orientales vocem hcbraeam sc- Khorsab. 143. 103; Sanherih Prism. Col.
801 CEDHU.- CEDIUIS. H02

6,47; Asiu'haddon Prisiii. A et C (loi. ss.) designatur. Similia de cedrorum

o,lG;AsMr6rtnipa/ Annal. Col. 10,98; Na- praeslantia rcferunt auctores graeci et
buchodonosor, laser. Kast-India-Housc latini {Tkeophr. Hist. pi. V. 8,1 i cedri
Col. 3,22 clc ); iideni magnam cedrorum quas très bomines nequeant amplecti,
copiani ex illis nionlibus rcpoiialain nar- aliaeque longitudine 13 orgyiarum i. c.
i-anl {ISabonid Cy\. Abu Habba Col. 3,1 : 40 fere cubitorum; Plin. XVI. 39,197 :

iJOOO ing'entiiim cedrorum elc). In cata- « cedrus in Oeta, Africa, Syria lauda-
logo montiuni assyriaco specialiter Ama- tissima » etc.).
nus el duo alii montes vicini « shad Ob praeclaras quas habet qualitates
(mons) erini » dicunlur (Frd. Delitzsch, cedrus fréquenter in comparationibus bi-
Paradics 101). Paritcr Theophrastus blicis adbibetur. Ita « iustus sicut cedrus
Hist. pi. III. 2,6; IV. 5,5; V. 8,1) aliique Libani multiplicabitur » altitudine, fir-
scriptores profani Syriam et Ciliciam mitate, pulchritudine indefectibili (Ps.
Cyprumquc tamquam regionem cedro- 91,13); similiterque corona fratrum Si-
rum propriam indicant, quae iuxta ali- rnonem pontificem magnum circumdare
quos etiam in Africa, Arabia, India dicitur « quasi plantatio cedri in monte
Inveniebanlur {Diod. Sic. II. 49,4; XVII. Libano » (Eccli. 50,13), sicut e contrario
89,4; XIX. 58,3; Vitniv. II. 9,13; Dioscu- etiam superbia impii elevari dicitur sicut
rid. Mat. med. 3,1 Strabo XIV. 5,3 éd.
; cedrus Libani (Ps. 36,35, ubi pro masso-
Cas. 670. XV. 1,29 éd. Cas. Ç>m; Plin. rethico ]J!;-| m~N3 cum LXX et Vulg.
XIII. 5,52; XVI. 39,197). legendimi -jinS niNO. — Cf. Is. 2,13;
3. Cedrorum praeconia. Laudatur
autem cedrus praescrtim a celsitudine 1er. 22,7. 15. 23; Ez. 31,3-9; Am. 2,9).

(Is.2,13; Ez. 31,3. 8; Am. 2,9), pulchri-

Sponsa quoque in Cantico dilectum
tudine ramorum ac trondium (Ez. 31,3. suum eadem comparatione describit
7), nobilitate denique omnimoda, unde (5,15), quam Dominus etiam ad gloriam
ccteris arboribus ac plantis praeponitur
redemptionis annuntiandam (Ez. 17,22
(ludic. 9,15; 3 Reg. 4,33; 4 Reg. 14,9; s.; cL V. 3) et Sapientia ad coramen-
2 Par. 25,18; Ps. 28,5; 148,9; Is. 9,9; dandas laudes suas (Eccli. 24,17) assu-
mit.
41,19; Zach. 11,1. 2) et a Psalmista
<t cedrus Dei » et « arbor lahwe » decla- Cur in descriptione behemolh in libio lob
ratur (79,11; 103,16). Probabiliter etiam specialiter cedrus in comparalionem adduca-
'< gloria Libani » a propbeta appellatur tur [stringit caudam sucun quasi cedruin
(Is. 35,2; 60,13; cf. 10,18; 41,19), atquc
40,12 hebr. 17), non salis liquet; de robore
caudae non videtur esse seimo, cum in hip-
etiam ad odori>; Libani suavitatem (Os.
popolamo sit admodura parva ferlasse erec- ;
14,7; Cant. 4,11 hcbr. et LXX) praeter
lio in alluni et agilitas nervorum in movendo
varias plantas odoriferas cedri suam omnes corporis parles siinpliciter respicltur.
conferunt partem. —
Eadem fere cedro- V. BEHEMOTH n. 3.
rum praeconia in textibus babylonico-
assyriacis passini inveniuntur, qui spe- 4. Cedrorum usus. Multiplex vero

ciatim earumaltitudinemetpraestantiam celeberrimae buius arboris usus in Scri-

{Gudea B Col. 5,29 ss. cedri quarum
:
longitudo 70 et 50 cubitorum; Nabucho-
donosor, Inscr. East-India-H. Col. 2,30
ss.; Grotef. Col. 2,21 ss. etc.) odorisquc
suavitatem praedicant (ISaboiiid Cyl.
Abu Habba Col. 2,11 s.; Asurnasirpal An-
nal. Col. 1,87 etc.); atque haec sua-
vitas odoris iam in ipsa scriptura cu-
nciformi praefixo shim auto erinu, sicut
ante alla quaedam ligna, pariterque in
scriptura hieroglypbica postposito dc-
terminativo notem [Ch. E. Moldenke, Die
in altaeg. Tcxten crw. Baeumc p. 133
ptura exbibetur. Imprimis constructio-
nibus aedificiorum (Cant. 1,10; 8,9; Is.
9,9; 1er. 22,14; Soph. 2,14, ubi Vulgata
pro bebr. rniN, i. e. tabulatum cedrinum,
vertit robur eius), ac praesertim templi
hierosolymilani primi et secundi regiae-
quc Davidis et Salomonis inserviebat,
materiam praebens columnis ac laqueari
tabulatisque parietum ettectorum(2Reg.
5,ll;7,2.7;3Reg. 5,6ss.;6,9 ss.;7,2ss.;
9,11; 1 Par. 14,1; 17,1. 6; 22,4; 2 Par.
1,15; 2,3. 8; 9,27; Esdr. 3,7). Praeterea
in construendis navigiis ad inaUim (Ez.

LEXICOX BIBMCUM. T, I. — 2G
803 «O'é

2T,;i) ar prolialtililtM- oliain ad alias i)ar- l'uiuallihidinom 25- VO metrorum allingil

los utile eral. ArlilVx quoqiio lignai'iiis
prac céleris liîrnis « succidil codros... et
loril sciilplilc ))(!?. 4f,14).
Eostiem l'eio lii;ni {'edrini iisiis
liiradctores i>rolani, iiixia iiiios aiihibc-
Italur iii aodiruiorum conslruilionibiis
ijlomer. 2'»,192: Eurip. Alcest. v. 160;
11.
brosl. 13:i; Phocn. v. 100; Theophr.
V.
Hisl. pi. V. 1,'t; Polyb. \. 27.10; Vergil.
(looii:. 2.ff3: Dind'or. Sir. II. 8,.3; Vi-
tritv.U. 9,13; Plin. XVI. iO,2l3; Curtius
V. 7,0 Menander Ephca. ap. los. Flav.
;
el raniis suis ac frondibus adspoclum
pulcIu'rrimumpraebcl.Mguum eius con-
slriK'udis aodiliciis iniaginibusqiK» scul-
loslan- pcndis aplissinuiiu, i)raoserHui firmilale
(Mioris(|U('suasilale prac ccleris cxccjlil
ac pro[»lcr succi l'csiuaccjuc praeslanliam
nec liueam ncc cariem sentit. Licct ar-
bores illac annosae ramosacque, quas
pcr(\grini in « moule cedrorum » (djebel
eWarz) j)rope B.therrc IVecjucntant, vix
malis navium aplae vidoanlur (Ez. 27,5;,
alibi lamen in silvis vicinorum mouliinii

C-. Ap. 1,18; 17 cl Ant. VIII. 3,3;

cf. ib. plurimi inveniuntur ccdi-i lini liuic vel

P/iilostr. sophist. 2,5; Athen. Dci-

Vil. in nostris navigiis aptissimae. — Etiam-
pnos. V. 205; Procop. Aedif. lust. 5,6); num l"re([uens crcscit in montibus (la-

praelcrea ad acdificandas na\ es (T/ieo/>/(r. riae, Lyciae, Pisidiae, Isauriae, (latao-

llisl. pi. IV. 5,5; V. 7,1; Diod. Sic. 1. niae, Ciliciae, Syriae, praesertim in
57,5; XI.X. 5S,3; Slrabo XIV. 5,3; XV. Tauri,Amani, Libani regione subalpina
1,29; P/m. XVI. 40,203), ad imag-ines el 1000-2000 metrorum), al-
(in altitudine

simulacra (Theocrit. Epigr. 7; Vergil. que etiam in montibus insulae Cypri

Aeii. 7,178; Plin. XllI. 5,53; Pausan. (variclas bvevifolia). In ipsis Libani
VIII. 17,2) aliostjue varies usus {Eurip. montibus copia salis magna cedrorum
Alcest. V. 305 s.; Oresl. v. 1053; Troad. habelur prope El-Ma'âsir, Barûk, 'Ain
Y. 1141; Theocrit. Idyl. 7,81; 24,43; Zehalta, Hadeth, Bsherrc, Sir; in Tauro
Curliiis VIII. 10,8; Pausan. V. 17,5 etc.]. vero cilicico cedrus noslra cum Abicte
Pari modo textus cunéiformes multipli- cilicica et lunipero faelidissima silvas
cem ligni cedrini in aedificiis regiis extensas format.
usura, praesertim ad tecta el labulala
Cf. Pierre Belon, Observations, Paris
porlasque passim leslificanlur ac verba 1588, 368-70 (2,110); E. Boissier, Flora
Scripturae de rcgibus babyloniis et as- orient. V. 699; G. E. Post, Flora of Syria
syriis (4 Reg. 19,23; Is. 14,8; 37,24) 751 id. ; m
I. Hastings, Dict. of Ihe liible

aperle confirmant (cf. 11. ce. et alibi 1. 364 s.; //. B. Tristram, Nat. Hist. of thc
passimK Etiam reges aegyptii cedrum Bible éd. 8 p. 343 s.; id. in Smiih, Dict.
of Ihe Bible éd. 2,1. I,5'i9 s,; Leiinis-Fran/,,
ad usus varios e Syria asportabant.
Synopsis II. 2, éd. 3 p. 931 s.; Engler-Prantl,
Willnnson-Bircli, Manneis and Cii-
Cf. Naliirl. Pflanzenfam. II. 1,74 s. — Duae aliae
stoins 215; Fr. Woenig, Pllanzen im
II. 195. cedri species exsistunt, quae tamen a pluri-
ait. Aeg., Leipzig 1880, p. 280; Ch. E. Mol- bus varietates tantiun lii>anoticae dicuntur,
denhe. Die in altaeg. ïexton erw. Baeume, scilicet Cedrus deodnrn Roxburgh, in mon-
p. 1.33 ss.; r. Lorel, Flore Pharaonique erf. tibus Afganiae orientalis, et C. atlanticu
2, Paris 1892, p. 41 s.;Frd. Delitzscli, Ent- Manetti in monte Atlas Africac scplemtrio-
.stehuDg d. ait. Schrif tsystems Leipzig 1897,
, nalis. —
Descriplionem « montis cedrorum »
141 s. prope Bsherrc tradunt C. IHlIer. Erdkunde
XVII. 1, 632-49; Ed. Roinnson, Neuere bibl.
5. Arbor in Scriptura signifîcata. Forsch. in Pal. '66-715; Baede/ier-Benzin-
Ex diclis haud diflicile videlur dclcrnii- ger, Palaestina éd. 5, p. 367-369, al. Cedris
nare, quaenam arbor in plerisque Scri- varii auctores annos 2500 et plures tri-
illis

pturae locis nomine "ix designetur. buunt.

Omnes cnim huius arboris proprictates Arbor abista cedro Libani di versa dc-
quam maxime conveniunl ei ([uae rei signari videtur in pracceplo legis mo-
herbariae peritis est Cedrus Libani Bar- saicae superius memorato (Lev. 14,4 s.;
rel (seu C. libanotica Lamarck, s. Pinus Num. 19,6). Agitur enim de lege quam
cedrus Linné, s, Larix cedrus Miller). Ar- }< locutus est Dominus ad Moysen (et
bor haec nobilissima ex ordine Conifera- Aaron) », quaequc cuncto populo in ipso
805 800

tleserlo obscrvanda proponebaliir. Undc Ezcchiel proplicta in inaguifica cedri

neccssario specics ligni vidclur inlcUe- descriptione (31,3-7) aquas specialiter
genda, cuius etiani in dcserto Israelitis commémorât :
'< erat enim radix illius
copia praesto eral. lam vero unde cedri iuxta aquas multas ». Atque etiam Theo-
libarioticae licet exigiuim frustum ad phrastus in hortis cedros maiorcs et
Irequentem iisum in deserto Iiaberi po- pulchriores exsistere testatur (Hist. pi.
tuerit, non satis videtur explicari. LiceL V. 8,1). —
In reliquis autern Scripturae
igitur phircs cum Bonfrerio (in Lev. locis nuUa prorsus ratio nos cogère vi-
14,6) de cedro Libani verba legis inler- detur, ut aliam arjjorem praeter cedrum
pretentur (Cultrera, F. de Hummelauer, Libani voce hebraica designatam dica-
Wolff a\.),hehvaicum 71N in legibus ci- mus.
latlspoliuslatiore significatione de iuni- Ilaque omiiino relinquenda est opinio
pcri specie, puta de lunipero phoenicut 0. Celsii, vlri ceteroquin doctissimi et de

Linné (s. lycia) intellegendum videlur, re herbaria sacra optime meriti, qui "ÎIN
quippe quae etiam a profanis scriptori- non cedrum, sed pinum esse existimabal
bus propter siniiles ligni qiialitates saepc (Hierobotanicon 1. 106-3i); quain senten-
cum cedro componitur atque etiam ce- liam salis refutarunt Christoph.Jac. Trew,
drus nominatur (Theophr. Hist. pi. III. Observatio de cedro Libani, in Acad. Caes.
Nalurae Curiosorum, Nov. Act. Tom. 1.
12,3; Bioscur. Mat. med. 1,103; 5,45 s.;
Observ. CI. p. 409 ss quae etiam separatim
Plin. XIll. 5,52), quaeque hodiedum in
,

prodiit sub titulo Cedrorum Libani histo-

:

deserto Wâdi 'Arabâ invenitur (Boissier ria, Norimbergae 1757; id. Apologia et man-
1. c. V. 710; Post, Flora 749, etc.). Minus tissa observationis de Cedro Libani et Cedro-
recte plures (Tristram, Levesque, Smith rum Libani historiae, seu Ilistoriae pars
al.) luniperum oxycedrum L. proponunt, altéra, ib. 1767, p. 1-36; Sam. Oedmann,
fruticem humilem, a regione meridio- Verm. Saminl. a. d. Naturkunde lI.,Rostocl\
nali Palaestinae et deserto sinaitico et Leipzig 1787, p. 203-14, alii. Cf. prae- —
terea /. Chr. Biel, Exercitalio de lignis ex
prorsus alienum.
Libano ad templ. hierosol. aedif. petitis,
Cf. P. Cultrera, Flora bibl. 421; h. de Brunsvigae 1740; Gael. Savi,Sn\ cedro dei
Hummelauer in^Levil. 14,6; Ph. TVoZ^ap. Libano, Firenze 1818; /. L. A. Loiseleur-
Riehm-Baethgen éd. 2 I. 262 ;Zf. B. Tristram Deslongcliamps, Histoire du cèdre du Li-
ap. Smilli 549 a; E. Levesque ap.
1. c. ban, Paris 1837; Gius. Moretii, De Cedro
F. Vigouroux, Dict. de la Bible II. 377 ;
Libani, Ticini 1838 etc.
/. Smith, Bible Plants 121, etc. L. FONCK.

Quas vero arbores Balaam in vatici- CEELATHA (nnSnp, MaxeXXâÔ), sla-

nio suo (Num. 24,6) prae oculis babue-
tio Israclitarum in deserto inter Ressa
rit, aliquibus non satis videtur constare
et montem Sepher (Num. 33,22. 23). Si-
[Post ap. Eastings 1. c. 364 a); cedri
tus ignotus est.
enim libanoticae generatim omnes
et
coniferae arbores orientales situm prope CEILA (nS^Vp, nSyp; KstXaiJL, f]

aquas non amant. At cum Balaam eo- KsïXa), urbs in campestribus luda, in
dem vcrsu « hortos irriguos iuxta flu- tertia provincia Sephelae (los. 15,44).
vios » commemoret, cumque reges as- Eiusdem Ceilae mentio fit 1 Par. 4,19 in
syrii {Teglath-Phalasar I. Prisma Col. genalogia luda, de quo textu satis obs-
7,17) et probabiliter etiam alii principes, curo vide s. vv. ESTHAMO et GARMI.
quamvis ex regibus assyriis Theglatli- Aetate bellorum philisthaicorum Ceila
Phalasar primum se hoc fecisse glorie- eral mûris, portis, repagulis munita; a
tur, in hortis et paradisis suis cedros Philisthaeis tempore messis oppressa ac
plantaverint, fortasse non sine aliqua devastata, a Davide autem liberata est ;

probabilitate de vera cedro verba illa quibus auditis cum Saul Davidem obses-
vatis inlellcgas. Ex aridis enim montibus surus advolaret, hic applicato ephod
inhortos irriguos translata, etiam» prope admonitus Ceilitas ipsum tradituros
aquas » plantata cedrus Libani vatis esse urbe egressus est (1 l\eg. 23,1-13;
admirationem excilare poterat. Similiter Flav. los. Ant. VI. 13,1). Post cxsilium
81)- 808

llUM'ltias ot l?;i\ai, quni-iini iiltM(|iic cial lit iii publicii lectioue legis (Neli. 8,7),
l>riiiri>|)s (liinulii Iracliis Ccilac. Nclio- quo Inc. xiil.ilur Celita (Xt:iSp; lAX
iniam in iiuiris aedilicandis adiuvcruni 'iiiilliiul
^^l<ll. :i,i7. is:. — Ai) i:iisi>bio (>( s. iiio-
•

CELITA
.

(Ouom. V. CKI.AIA.
ronviiio c(l. Lug. '2'0,XA\ 100,10)
(".fila ai.Miosritur vicus Kr.Xi, Cela 17 (H) CELLON h XsXXalwv scil. yy) ludilb
mil. pas?, ad oritMiloiii Klt<idlicro|tolcos 2,23; Vulg.Cellon liulitli 2,i;{,
terra
llol>ronem versus, iiiqm» vico scpulcruin regio, a cpia austi-um versus filii Ismael
Haliaoïu- prophotao nionslrari loc. cil. f(>nlra faciom descrti babitabant, quos
asstM'unl: S. Hioronyimis 17 mil. pass. Ilolofernes praedatus est. Alii textus
Eusobii ad <S mil. pas?, roduxil. Huic praebeni XsXXewv, XsXéojv, Si/fus terra
distanliao leductao salisfacil viens Qllâ C.baldacoruui, Ilahi Cboleon terra Clial-
\i km a llebron inlcr srplomlrioneni et (laeoriuu. (Juodsi cuni bis lexlibus Icgi
«H'cidoiileiii. 111e autciii virus 17 mil. oporlel XaXoafwv, intellegi poterit Ilaran
pass. ab Elculheropoli dislans, quem regio Mesopotamiae septemtrionalis ad
Eusebius pro Ceila liabuil, in proxima occidentem vergenlis, a qua austrum
vicinitalo Hobroiiis ([uaerendus esscl versus utique ismaclitae babitabant.
iieque ad Sepliclam releiTi posset. Immo Supposita autem Icclione XsXXafwv desi-
conlra ipsum silum Çlli'i obiiciunl aliqui gnari videlur regio Chalonitis a tluvio
ul Mûhlau apud Riehm-Baethgen, Haiid- rdialos (XaXoç Xenoph. Anab. I. 4,9) irri-
wôrlerbuch s. v. Kcgilat, quod non in gala, poslmodum Cbalcidice dicta, inter
Sephela, sed nimium orientem versus (-iliciam cl desertum syro-arabicum.
in monte luda sit; sed mérite respon-
Cf. ^yolf}\ Buch ludilh 1861 p. 100; De
detur alias quoque urbcs, quae Scphelae Moor, Le livre de Judith 1895 p. 41.
adnumeranlur, in desccnsu occidenlali
montis luda iurc collocari (v. g. Esna, CENCHRAE seu Ccnchreae (Ksy-
Nesib, Achzib, Socho) ncquc Sephelam /oz%[; apud Thucydidem lisy/psiaf}, por-
ad sola campestria restringcndam esse. tus Corintbi ad sinum Saronicum maris
— Ad orientem vici Qlb'i est vicus Kha- Aegaci, (lorinlbo 70 sladiis orientem
ras, quo nomine saltus Haret (vide s. v.) versus dislans, emporium Coriutbiorum
indicari videlur. pro Asia, sicut Lechaeum ad alteram
li-bis Qlli'i iam in documentis Tell el- parlem Isllimi in sinu Corintbiaco eral
'Amarna videtur menlio fieri nomine emporium pro Italia {Strabo VIII. 6,22;
Kilti (ut coniiciunt Sayce et Zimmeni). Plin.AV. 4,10; Pausan. II. 2,3). A Cen-
cbris S. Pauius in secundo ilinerc apo-
Cf. Giiérht. Judée
341-343; Biess,
III.
stolico Antiochiam Syriae rediit (Act.
Hibel-Allas éd. 3; Surveij of WcsI. Pal.
18,18); ibidem ecclcsia a S. Paulo fun-
Mem. III. 314; G. A. Smii/i. Hist. Geogr. of
data erat (Rom. 10,1), cuius primus
Ihe Holy Land p. 23(» et Plaie I. IV; Legen-
dre apud Vi(/ouroux, Dict. de la Bible II.
episcopus ab Apostolo institutus in
387-389; Bitlil, Alt. Pal. 1893 p. 193; Const. apost. 7,40 Lucius fuisse traditur.
/. Fnlirnyrnher, Nach Jérusalem cd. 2 H. CENDEBAEUS(K£N/o£6aro;), dux Sy-
108; D. Zfineccliifi. La Palestine d'aujour-
rorum ab Anliocho VII. Sidcle contra
d'hui 1899 II. 2G5: Sdijcc in Proceedings of
ludaeos missus, a duobus filiis Simonis
Soc. of Blbl. Arcliaeology 1887-1888 X. p. 496;
Zimmeni in Zeilschr. d. D. Pal. Ver. .XIll. Machabaei prope lamniam fugatus
1890 p. 141. 142. (l Maeh. 15,38 ss. 10,1 ss.); v. ANTIO-
ClirS et SIMON 3.
CELAI C'^p. KaXÀx'), princcps l'anii-
CENERETH, CENEROTH v. GE-
liae sacerdolalis Sellai iNeli. 12,20. tem- NESAliETH.
pore loacim pontificis.
CENEZ {-izp, KsvÉC). 1. Quintusfilius
CELAIA ipse est Calita (xin n^Sp
Esau, dux in Idu-
Elipbaz primogcnili
N'C'Sp; KwXfcx, aù-b; lûoXîta;), levita qui maca, a quo tribus edomilica nomen ac-
ex mandalo Esdrae uxorem alienigenam cepit Gen. 30,11. 15.42; 1 Par. 1,30.
dimisit (Esdr. 10,23}; idem Esdrae adsti- o3).

i
809 810

2. Pater i. c. unus ex maioribus Ollio- ludaci accessisscfComm. in Num. p. 202).

nicl iudicis (los. lo,17; lud. 1,13; 3,9. CENI V. CINAKI.
Il; Par. 4,13), qui OUioniel erat frater
1

(Portasse sensu renioto tantum) Caleb

CENSUS. Adliibetur \ox in Vulgata
iis fcrc notionibus uli apud profanos.
exploratoris filii leplionc. Sicut Othoniel
filius Cenez, ita Caleb exploratordicilur
Solum Neh. ccnsus tabula est ge-
7,Gi-
nealogiae :hi ([uaesierunt scripluram
Cenezaeus (Num. 32,12; los. 14,6. 14).
lamvero in tribu luda, cui Caleb et
suam in censu (h(ïi)r. hi quaesierunt li-
Othoniel accensentur (cf. 1 Par. 4,13.15)
brum censorum i. c. eorum qui in ge-
nealogiis sacerdotum relati erant). Dein
alias iste Cenez progcnitor Cenezaeorum
Eccli. 30,15. 16censusnotionedivitiarum,
non invenitur. Proinde admittendus erit
facultatum usurpatur corpus validum
:

ignotus quidam Cenez ex tribu luda

(melius est) quam census immensus.
(fortasse ex posteris Hesron, soi), si Ca-
leb filius lephone a Caleb filio Hesron
Demum occurrit notione tributi solvendi
descendit). Huic opinioni utique adver-
(Matth. J7,24; 22,17. 19) : licet censum
santur, qui Caleb exploratorem et Otho-
dare Caesari? ubi in tcxtu graeco ipsa
vox x^vCToç legilur.
niel iudicom referunt vel ad stirpem Ce-
nez Idumaei vel ad gentem Cenezaeorum De censu Cvrini vide s. vv. CYRINUS
Gen. 15,19 tempore Abrahae Palaesti-
et AUGUSTUS'.
nam incolentem, ut s. v. CALEB 1 bre- CENTURIO, centum militum prae-
viter indicavimus. fectus, dux seu princeps centum. Occur-
3. Filius Ela filii Caleb exploratoris rit vox saepe in coniunctione cum tri-
(1 Par. 4,15). F. de Hummelauer (Coram. bunis i. c. ex hebr. cum ducibus mille,
in Num. p. 201) putat disiecta esse ge- qui mille mililibus pracsint, et cum du-
nealogiac huius membra et v. 15 versibus cibus super quiuquaginta; ita Ex. 18,21.
13 s. anteponit v. 15 Filii Caleb filii
: 25; iNum. 31,14. 48. 52; Deut. 1,15;
lephonc Hir et Ela et Nahani. Filii
: 1 Reg. 22,7; 2Reg. 18,1 4 Reg. 11,4 s.
; :

Ela Cenez. v. 13 Filii Cenez

: Otho- : IPar. 13,1 etc.; solum 1 Reg. 8,12 lo-
niel et Saraia etc. In hac supposi- gitur in Vulgata centurio, dum in hebr.
tione utique Cenez v. 15 idem est atque (si non adsit in tcxtu mendum) d-ux ha-

Cenez v. 13; Olhoniel filius Cenez non
est frater Caleb exploratoris minor, ut
ex los. 15,17 et lud. 1,13 communiter
interprètes putant, sed ex postcris Caleb
scil. a Cenez nepote ;Caleb exploratoris
genitus; postremo quia los. 15,17 et lud.
1,13 docemur Othonieli fuisse fratrem
alterum, Caleb minorent, distinguendus
erit Caleb minor, filius Cenez
Othonielis, a Caleb cxploratorc.
CENEZ AEI (n:pn, forma numeri
singularis cum articule; LXX
recensentur inter populos, qui
i^atou;)
tempore Abrahae terram a fluvio Aegypti
[Wndi el-'Arlsh) usque ad fluvium Eu-
phraten incolebant semini Abrahae pro-
missam (Gen. 15,19). Nolatu dignum est
Cenezaeos nunquam commemorari in-
ter populos ab Israelitis exstirpatos vel
subactos; unde F. de Hummelauer ^rohz.-
bile quoddam indicium haberi existimat
bctur super quiuquaginta. Pariter cen-
turio Ixaxév-apyoç hal)etur 1 Mach. 3,55,
et saepius in iNovo Testamento, Matth.
8,6 s.; 27,34; Luc. 7,2. 6; 23,47; item
Act. 10,1 ss. (Cornélius); 21,32; 22,
25 etc. 28,1 (Iulius). Apud Marcum ipsa
vox xEVTup{ojv servata est 15,39. 44 s.
CEPHAS V. PETRUS.
et frater
CEPHIRA V. CAPHIRA.
GERA, j^il, /-ripoç, apis sedulac la-
bor, non commemoratur in Scriptura
touç Kevs- nisi in comparationibus. Quia enim fa-
cillimc ad ignem liquescit, cum ca
comparantur improbi a Deo perimendi
(Ps. 67[68j,3^, montes et pelrae, quos
Dei omnipotentia facile destruet (Ps. 96
[97],b; Mich. 1,4; ludith 16,18), etiam
cor doloribus oppressum (Ps. 21[22],
15). Similes comparationes etiam apud
auctores profanos fréquenter occurrnnt
(cf. Sam Bochart^ Hierozoicon IL 530-532,

Caleb Cenezaeum ex ista gente originem éd. RosenmaUer IIl. 397-399). De aliis
duxisse et proselytam familiae Hesron cerae usibus lextus sacer tacet. —
su CF.UA. CERVUS, CEHVA. H\

aliud Pbilistbaeoruui notnen aiit nonien

alicMiius eius genlis tribus. 2 Reg. 20,23
iPs. :i7[:>8]/.M c<'rn ictldit, quod polius
(•ndiloain s. liniacom >iL:uilical. V. (".0- Pliclotliaeis ciipulantin- secundum Qcvi
(lll.EA. quideni Tn^, S(hI secundum }<ethib n::
L. KONCK. .t in aula .Mlialiae 4 Reg. 11,4. 19 ba-
beutur i-)2 et D'ïl ;'< cursores ») : po-
CERASTES siMih'l lantimi in lil.ris
luerunt iidem ab aliquo suo officio dici
sacris n(>cmrit, in valicinio lacohi mo-
« cursores », qui ab origine primitus
ricntis : « Fiat Dan colnl>i>r in via, cé-
raste-; ^"S^Ew*) in soinila, mordcns un-
dicobanlur Plieletlii. Secundum lios
textus videntur iidcni fuisse im^ atque
ffulos oqui, ul cadat ascensor cius rclro »
i"<r cave tamen ne, vocuni simililudinc
i(ien. iO,17 : lAX loco cci'astae ym^lli- :

vo; inlt'rprefanlur, Syrus xa"2"in vcrtit, pelloctus, alTu-mes aut Crclcmses fuisse
«inod basiliscum explioanl, parilerque aut Cares. Adverte item, qui c tribu ^nir
Onkelos (^w'^'^n) et (îraecus Venetus primuni seligcbantur piaeloi-iani, cos-
li.'iikhy.oi). Sed cérastes seu vipcra cor- dem ex alla poslmodum tribu nr om-
nuta, scionlifico uoniino Cérastes oegy- nino di versa poluisse conscribi. Illud
ptiacus DiinK'i'il et Hibron (Coluber cor- salis probabiliter affirmabis, fuisse illos
nuliis Hasschiuist =
Cero^tes Hossel- non Hebraeos, fuisscque unani colior-
'jidstii Stranch) dictus coniparalioni lox-
tem, non duas, cum unicus semper dux
tus sacri opliine cougruit. Praesertim eis adscribatur. tirant custodes corporis
in Aegypioel in deserlis vicinis frequens
régis,
iiivenitur iacens in arona viai-um, ar
licet animal pai'vnm, niorsu laincn vc-
GEROS (Dlp, Kâôri? Esdr. 2,44;
nenato cquis niaxinic pcricnlosa cvadit. D'-T-p, Kipaç Ncb. 7,47 Vulg. 48), Natbi-
Ciii parva triims Dan, a dolosis lielli
naeus, ciiius filii duce Zorobabel ex ca-
operibus -non aliéna ilnd. 18,27), benc ptivitalc rcdierunt.
comparatur.
CERVUS, CERVA. 1. Cervus et
Cf. Sam. Bochort. Hieroz. H. 416-'20, cd. cerva in bebraeo StN, nSiX s. nSw*
Itosenm. III. 205-11; Fr. Hassclquist, Rcisc
nach Palaest., Rostoclv 1762, 365 s.; II'. Ge- audiunl; in reliquis linguis semiticis
senius, Tliesaur. 1 i68 Leunis-Ludivif/, :
simili noniine designantui-, quod eliam
Synopsis I. 1 éd. 3 p. 578 A.J:. Jirehm, Tier-
; a versionibus orientalibus constantei'
leben éd. 3, VII. 430-3; H. fi. Tristram, retinetur. Vulgata ubiquecemwsexplicat,
Nat. Ilist. of the Bible éd. 8,274; /(/. Fauna exe. Lam. 1,G, ubi tamen pro massorc-
and Flora of Pal. 147; WiJIdnson-Birch, Ihico DiSiN melius cum LXX (xpiot) et'
Manners and Customs III. 339 (antiquitusin
Aegypto culta). — De aliis v. SERPENS. Vulgata (arietes) iS'iX videtur legen-

L. FONCK. dum esse. Pariter LXX fere semper ïXa-

çoç iaterpretantur(exc. Gcn. 49,21Hab. ;

CERETHAEI (2 RCK- 20,23 vel 1 CE- 3,19/.Ulraque versio graeca, et latina

RETHI Keji. 30,14; 2
1 Reg. 8,18; 15, eliam DiSy' in Ps. 103 104], 18 IXiœouç 1

i«; 20,7; 3 Reg. 1,38. 4'n 4 Reg. 11,4.

et cervos explical, quos S. Hieronymus
19; 1 Par. 18,17), ini:, XsXeOf. Cercthos alibi melius ibiccs dicit (1 Reg. 24,3;
habes 1 Reg. 30,14, undc colliguntur lob 39,1. V. IBEX). Hinmdus vcro cervi
fuisse tribus aliqua incolens ad meri- iS^sîn ns'y vocalur (Canl. 2,9.17; 8,
diem tribus luda, fortasse philisthaica.
14).
Secus copulanlur Phelethaeis vel Phele-
ffiis. Cum Ez. 23,16; Sopli. 2,.t ita copu- De nominibus bebraicis v. F. Hommel,
lentur Cerelhi 'DTIT; Vulg. « inter- Namen d. Saugelh. 279 s. 283. 391-393. Cf.
P. de Lfifjarde, Milteilungen I. 105; los.
l'ectores » , « perditorum » ; LXX Kp^Tc?)
Halévy, Journ. asiat. Sér. VU. T. 13, 388;
Philistbaci>, secus Pheletbaeis, ap-
uti TIt. Noldeke, Sitzungsber. d. Berl. Akad. d.
parat i)rol)abile Plielethi non esse nisi Wiss. 1882, 1190 etc.

i
 813 CERVUS, Cl'RVA.
2. Ccrvus in Scriptura inter aniinalia
munda receiisetui' (Deul. 14,5) alquc ci-
buiu cLiain Salomoni acccptum pracsta-
hal v3 l\eg. 4,23 hebr. 5,3 cf. Dcut. 12, ;
15. 22; 15,22). Describitur animal gra-
cile ac velox (Gen. 49,21 2 Reg. 22,34;
;
Ps. 17[18],34; Gant. 2,9. 17; 8,14; Is.
35,6; Hab. 3,19i, cuius pulcbritudini
pcrsonae dilectae comparantur (Prov. 5,
19), ac sicut per caprcas ita et per hin-
nulos cervoruni lîiiae lerusalcm in Can-
lico adiurantur (2,7; 3,5). De partu cer-
vac difficili ac mirabili Dominas lobum
interrogat (lob 39,1-4; cf. Ps. 28,9);
catulorum auteni amantissima exbibetnr,
quos non deserit nisi extrema inopia
coacla (1er. U,b).
3. De cervo currenlc ad fontes aqua-
rum (Ps. 41[42],2) Patres et interprètes
antiquiores, sicut et scriptores veteres
militas narrarunt fabulas ex Pbysiologo
baustas. At demptis factum fabulis
ipsum cervi (vel femininuni
cervae, si
nS\S propter formam in verbo adhibi-
tam Icgendum praeferas) ad fontes aqua-
rum properantis, in antiquis sculpturis
assyriacis figuratum (G. RaivUnson, Fivo
great monarchies éd. 4 I. 519), et vena-
toribus satis notum, nihil videtur ha-
bcre fabulosi, neque rationes criticae
relinquendum esse cervum convincunt.
— De titulo autem Ps. 21 [22] « super
cervam aurorae » (Vulg. pro susceptione
matutina) consulantur probati aucto-
res.
4. Nomine hebraico non cervum, sed
potius caprae silvestris seu ibicis vel ga-
zellariun speciem designari censuerunt
Rosenmûller (ad Bochnrt, Hieroz. II.
233 s.; sed cf. eiusd. Bibl. Alterth. IV.
2,165 s.), Hommel (1. c.) aliique. Veruni
auctoritas veterum interpretum absque
gravi ratione non videtur relinquenda;
quac quidem ratio in re praescnti indc
non potest desumi, quod hodie cervi in
i^alacstina nonadco fréquentes invenian-
lur. Nam imprimis licet rari sint, nibi-
lominus ibidem exsistunt, praesertim in
rcgione montis Thabor, ubi Hasselquist,
Tristram aliique cervum damam invcne-
runt {Dama vulgaris Brookes). Praetcrea
idem Tristram ex ossibus in dilione pa-
laesiinensi repertis pristina aetate très
CESELETOTUABOR. 814
alias cervi spiîcies ibi exstilisse conclii-
elaphus Linné, C. tarau-
dit, scil. CervH.s
das L., Insuper Aelianus cer-
C. alces L.
vos in silvis Syriae baud adeo rares
testatur (Hist. anim. 5,56), alque ex mo-
numentis antiquis tum in Bai)ylonia et
Assyria, tum in Acgypto cervos sal mul-
tos exstitisse apparet. Denique animal
venationi adeo obnoxium, praesertim
deficientibus silvis in regione paulatim
defecisse nil est quod miremur. Aliae
vero rationes pro significatione capreae
vel ibicis ex usu nominis arabici iyyal
pro gazellis, vcl ex textu Gant. 2,7 pc-
titac rem multo minus evincunt. Itaciue
nomine S\S' in Scriptura rêvera genus
cervi designari omnino probabile vide-
tur.
CL Sam. Bochart, Hieroz. 1.880-900, éd.
Bosenm. II. 233-264; Fid. Hasselquist,
Reise 342 Fr. I. Schoder, Hierozoici spéci-
;
men III. 47-63; E. F. K. fiosenmiiller, Bibl.
Alterlh. IV. 2,165170; H. 0. Lenz, Zool. d.
ait. Griech. u. R5m. 217-223; L. Lewijso/in,
Zool. d. ïainiuds 111-113; //. B. Trisiram,
Nalural Hist. of the Bible éd. 8,99-101; id.
Fauna and Flora of Palest. 4 /. G. Wood, ;
Bible Animais 208-215; P. Cidtrera, Fauna
biblica 231-237; Leunis-Lndicirj Synopsis I. ,
éd. 3 p. 261; A. E. Bre/im, Tierleben éd.
3 III. 430-5. 459-73; 0. Relier, Thiere d.
klass. Alterlb., Innsbruck 1887, 73-101. 3i8-
63; G. Lorela, La zoologia nella Bibbia 378-
81. —
De cervis apud Assyrios et Aegyptios
cf. H. Layard, Monuments of Nineveh
A.
I. Bawlinson, Five Great
35. 44. 50. 53; G.
Monarchies éd. 4 L 224-6; Frd. Delitzsch,
Assyr. Thi^rnamen 51 s.; W. Houghion in
Trans. Soc. Bibl. Arch. V. 1877, 342-5. 381 s.
— B. Hartmann ap. /. Diiemichen, Resul-
talel.SO; Wilkinson-Dirch, Manners and
Customs 11.90 (fig. 356 n. 9). 95; W. M. FI.
Pétrie, Medum, London 1892, pi. 27.
L. FûNCK.
CESELETHTHABOR (12n nSoD
i. e. lumbi vel fiducia Thaboris; Xaae-
XwOaîO) , oppidum in confinibus Issachar
et Zabulon prope radiées occidentales
montis Thabor, probabilius idem quod
Gasalolh tribus Issachar (19,18). Apud
Flav. los. Bell. iud.III. 3,1 vocatur viens
Exaloth i'EÇaXtiS) in Magno campo situs
i. e. in planitic Esdrclon; apud Euseb.
Onom. éd. Lag. 218,55 'EÇciXouç; 223,58
'A/^£CJ£Xti6, XaaXoû;; 302, 57 XscîîXaÔ ; 302,
Hi:. CESELETinilAItOH. CETLS. HIG
(>4 \a3£Xoi;, XiaaaXo'jç; locis fOiT(>spon- Ouaest. hidtr. inCJen. 10 «
: Celliiiu suiil
ilfiitilms apiid S. IlitM'oiiyiiuiin Cliasa- Cilii, aquibus uscpie liodie (luotiuc urbs
Iiis, Achasolulh, Clias.-laHi Kusol.ius ol : l'ypri C.itiuuiuomiualur . Sensu laliore
S. Hioronyimis vicmii |p(>iuinl S mil. pass. Cethiui a|)pellauliu' insidac maris Medi-
a Diocat'saira Scppliori oiiontcMU ver- lei-ranei oriontalis ^^.Num. 24, 2'^; Is. 2.').

sus, scd recliiis tliciMidimi cral : inter I. 12; 1er. 2,10; Ez. 27,0) et etiam le-
oricntcin cl moiidiom. Hodio viens vo- giones maritimae adiaccnles, siquidem
ealiii- IJisal ad oiciiloiiU'in inoiitis llia- I Mach. 1,1 .Mcxander M. egressus esse
Itor. terra Cethim
(licitiu- (le et 1 Mach. 8,5
Cf. (;iiciiu. Galilée lOS;
Maceilones vocanlur Celei (KiTter;). Immo
I. Siirreii of
HV'i/. Pal. Mem. I. 36,Vi 366 ; Zeitschr. il. D. Dan. I1,:U) naves Kiltim diehr.) intelle-
Pal. -Ver.\Vi. I8i)3. p. 'iG I. Fulirngruber, ;
gunlur naves Homanorum lA.X et Vul- ;

Nach Jfrusaletn vd. 2 II. 1G5; Hiess, Bibel- gata e\ rei c vent u Komanos textui inse-
Atlas cd. 3 p. 11; I). Zanecchia. La Palestine ruernnt; cf. Knabenbauer ad h. 1.
d'aujourd'hui 18'.t9 H. 627. 628; Leijcndre
apud Viijourouj-, de la Hible il. 32(;.
Dict. CETHLIS [X:'hT\2, Maa/tiç, A XaO-

CESIL iirbs Io.«. 15,30) Xwç), url)s tribus luda in secunda provin-
v. HETHUL.
cia Sephelar (los. 15,40;, hodie ignola.
CESION ("j'^rp, K'.ao')v), uri.s lril)us
CETRON {"[ITCp, Kï'ôpwv), urbs Za-
Issachar liliis (;cr.«on lovilici gencris
tradita los. 19/20;
bulon, ex qua Chananaei non sunt ex-
21,28,; loco paral-
pulsi (lud. 1,30). Non recenselur inenu-
lolo 1 Par. 6,72[57] icgitur Cèdes (u;np,
nierationeurbiumZabuloii(Ios.l9,10-16).
Ksôs; ad eandem urbem Issachar F. de
I

;
Eadem esse putalur quac Catcth seu.Ca-
HummeUnier ctiam los. 12,22 referri thed; legitur enim los. 19,15 Catcth :

een.set. Hodie est Tell Abu Qudeis inlcr et Naaiol, nostro autcm loco lud. 1,30 :

Ledjdjihi, Rionmâne et Zer'ïn. Celron et iNaalol. .Mutalo i in n el

Cf. Siirveij of nesl. Pal. Mem. II. 48. 6;); omisse p quod bis sibi succedebat prop-
Legcndre, Carte de la Palestine D. Zanec- ;
ter sequens bSnJ" nomen Cctron in Ca-
chia, La Palestine d'aujourd'hui 1899 II.
tcth mutari facile potuit {Keil; de Hummr-
GKi; Hiess. Hibel-Atlas éd. 3 p. 19 cum du-
bitatione.
lauer in lud. 1,30). Aliis etiam Cartlia
los. 21,34 eadem videtur. Cetcrum situs
CETEI (KiTtsrç ,
quorum rex Perses ignotus est.
iPeiseus) a Romanis vicliis est (1 Mach.
8,.T), siint .Macedones. Alias Vulgata ad-
CETTHIM V. CETHIM.
hibet vocem Cethim (v. CETHIM). CEIURA (nTl-cp, XsToû?pa),uxorseu
CETHAEA :ninn, X£TTa(a) legitur concubina Abrahae, quae ci sex filios
peperit Zaniran, Iccsan, Madan, .Madian,
patcr lerusalem Amor-
:
Ez. 10,:}. t."), iii)i

rhaeusel mater lerusalem Cethaea dici- lesboc, Sue (Gen. 25,1.6; 1 Par. 1,32.33);

tur seu reclius Hethaea. De sensu tex- ab illis descendunl Arabes, qui dicuntur
tuum cf. Knahetibauer in Ez. 16, .3. 4b; Ceturaei.
de populo V. HETH.\El S, IIETHAEL CETUS (al. cete). 1. Cctus dicitur in

OETHIM,CETTHlM, (ain3,Qi^n2; Vulgata hcbr. ym, quod varias habet si-

KTJTtOt, KfTlOl, KtTtcîÇ, XsTTUÎiJ., \£TT£l£t[X

gnificaliones(v. DHACO). AS. Hieronymo
etc.) est nomen populi, qui cum Elisa,
plerumque draco i. c. serpensexplicatur ;

Tharsis, Dodanim inter filios lavan pa- sed aliquoties, ubi de animalibus ingcn-
rentis loniorum recenselur (Gen. 10,4; tibus « quae moventur in aquis » scrmo
1 Par. 1,7). Sensu stricliore hoc nomen est, merito cetus reddilur (Gen. d,21 cete

désignai Cyprum insulam {Flav. los. Anl. grandia; Is. 27,1 lob 7,12, ubi fortasse
;

I. 0,1 Epiph. Cypri episcopus adv.

; S. crocodilus designatur [v. LEVIATHANJ.
haeres. 30,25 cf. Gesen. Thesaur. p. 726), Cf. Dan. 3,79 xr^xr), cete). Eodem sensu
;

in qua urbs Cilium (K(Ttov) vestigium no- in Ps. 148,7 "[ijn, videtur adhiberi, ubi

minis elfert, ut notât S. Hieronymus, in Vulg. draco exponitur; iuxta ali-

817
qiios eliam Lam. 4,3, iibi in lextu he-
braico Kelhib 1i3H et Qeri Qijn
(Vulg. lamiae) vera lectio DJiJn habuit,
cetos designaiis; sed probabilius ibi de
canibusaiireis feminis sermo est (v.
NIS AUREUS).
2. Nomine vero cetiiii Scriptura gene-
ratim niagnae beluac marinae cetaccac
significantur, ex quibus [praesertim Bel-
phinusdelphis Linné (longitudine duorum
metroruni), secimdum Tristram ctiam
U. tiirsio F ahricn, et Phocaena communis
Lesson (item longit. 2 metr.) in mari Mé-
diterranée, in Rubro vero Halicore Du-
gong Quoy et Gaimard (longit.
metr.) invenimitur. In historia creationis
praeter ista animalia etiam alia cetacea
muito maiora, velutbalaena, 16-20, immo
22-24 metrorum longitudinem attingcns,
aliaqiie « cete grandia » vocantur.
3. Etiam piscis ilie grandis, quideglii-
tivitIonamproplietam(Ion. 2,1), inEvan-
gelioz^Toç, ce<Msappe]latur(Matth. 12,40).
Quod sensu generaliore de magno
quo pisce maris Mediterranei intellegen-
dum est, v. gr. de Carcharia glauco Cu-
vier(Iongit. 3,0-4,5 metr.) vel do Zijgaena
malleo Shar (longit. 2,5-4 metr.). V. PI-
SCIS.
CF. Sam. Bochart, Hierozoicon éd. Jîo-
senm. III. 775-784; H. 0. Lenz, Zool. d. ail.
Griechen u. Rômer 252-254; L. Lewj/sohn,
Zool. d. Talmuds 153 s.; VV. Houghlon in
Trans. Soc. Bibl. Arcli. V. 1877, 351 s. 378;
Fr. Hommel, Namen d. Saugethiere 393 s.;
H. B. Tristam, Nat. hist. éd. 8,151 s.; Leu-
nis-Ludici(j, Synopsis I. 1 éd. 3. p. 278 s.,
A. E. Brehm, Tierleben éd. 3, III. 582-622;
P. Cultrera, Faiina hiblica .39-42; Ph. L.
Martin, Naturgesch. d. Thiere I. 1, 598-
622; 0. Thiere des klass. Alterlh.,
Keller,
Innsbruck 1887, 211-35. 416-30; G. Loreta,
La zoologia nella Bibbia 29 s. 266. 496-506.
L. FO.XCK.
CHABRI Vu/^. ludith 8,9; LXX 6,15
(
'A6p{:, 8,10 ^iaSpf?, 10,6 Xa5p[ç), lijius Go-
thonieI,uniis ex tribus principibus (à'pyov-
T£ç) seu presbyteris (TzpeaoÛTspot) Bethu-
liac urbis ab Holoferne obsessae.
CHABUL terra (Sl2D yiN, LXX
i. terminus, quasi hebraice legerint
e.
h^1^) est regio viginti urbium in terra
Galilaeae, quas Salomon Hiram régi Tyri
818
tradidit(3 iicg. 9,13).Sccundum contex-
Icgit tuni nomcn explicandum erit ex eo, quod
urbes Hiram régi non placuerunt; verum
genuina inlcrpretatio nondum innote-
CA- scit.Asscrtum Flavii loseplii (Ant. VIII.
5,3) Ghabalon in Phoenicum lingua si-
gnificare id quod minus placct (oùz (Jps-
axov) est niera coniectura solidis rationi-
bus carens. Melius foiiasue H illeru s (Ono-
mast. V. T. p. 435) Slins sicut id quod
:
evanuit, lamquani nihil. Neque maiorem
lucem afï'undunt coniecturae rccentio-
rum V. g. Ewald (Geschichtc des Volk.es
Israël éd. 3 III. p. 400), qui insuper affir-
3-3,5 mât nomcn regionis derivari a Cabul urbc
tribus Aser (los. 19,27), interpretationem
sicut nihil postea esse superadditam.
Alias coniecturas recenset Gescnius, The-
saur. p. 656. —
Sitae erant illae viginti
urbes in terra Galll. (3 Reg. 9,11 hebr.),
quae septemtrionalem partem tribus
Nephthali comprehendebat et circulus
gentium vocabatur (cf. 4 Reg. 15,29; Is.
ali- 9,1 [8,231 et vide CEDES 1) a Flavio lo-
;
sepho 1. c. dicuntur Tyro finitimae. Undc
dubium nonestquin fuerint urbes Chana-
naeorum (2 Reg. 24,7) i. e. magnani par-
tem a gentibus habitatac. Ex 2 Par. 8,2
discimus easdem a Hiram Salomoni red-
ditas esse, a Salomone melius exstructas
et filios Israël illuc translates ad incolen-
dum (cf. Keil in 3 Reg. 9,13 et 2 Par.
8,2). Consentit Flav. losephus 1. c. asse-
rens Hiram regem, cum urbes ipsi dis-
plicuissent, nuntiis ad Salomonem mis-
sisdixisse sibinon opus esse civitatibus.
Inepte itaque aliqui recentiores {Riehm-
Baethgen, Handwôrterbuch des bibl. Al-
tert. I. 251 2 Par. 8,2 deprehendunt
)
inversionem veritatis ex posteriore er-
ronea traditione explicandam. A re- —
gione Chabul distinguenda non videtur
urbs eiusdem nominis; v. CABUL.
CH AERE AS (Xatpsa;), praefectus mi-
lita^risGazarae praesidii muniti, frater
Timothei (vide s. v.); cum ludas Mach.
Gazaram expugnaret, ambo illi ducos
occisi sunt (2 Mach. 10,32. 37).
Sptov
GHALAL (SS;, XaXTjX) , unus de li-
liisPbahath Moab, qui in exsilio uxores
alienigcnas duxerant (Esdr. 10,30).
CHALANNE (njSs, HjSs, XaXâvvr)),
Si! cil ALAN m:. t.llAI.KAI'A, ClIALDAi:!. 820

iirbs Nomroil iii lorra Si-nnaar dtalivlo- XaXoa(a. XaXBaroi). Cbaldaeornin ine-
nia>. t'iuimcrala cum Habyloii, Aracli. niinil lob 1,17; sed bis birtasse nnmcii
Arliatl ((ion. 10, H»; (>l oiiin Kmalli (Aiii. est a Cased (ien. 22,22, ipuMii inclylar
t>,2i. l'lorit|UO coniu'iiinl ^antloiii csso genti Cbaldaeoruin iniinei'ilo liibinnil
ijuao Is. 10,'.) nominatur C.alano (i:Sr, aliqui ob solani noniinuni siniililudi-
nem. Abraham Cen. 11,28. 31 (cf. 15,
\aXavr, et addiiiU I.XX il»i liirrim babylo-
7; Neb. 9,7; ludith 5,6 s.; Ad. 7,4
iiicam aptlilit'alain cssoi. Kortasso csl
narratur egressus esse de l'r Chaldaen-
Kuluiiu. Kiillaiii mlis Haliyloniao incri-
(li.Mialisqiiao a Tliofrlallipl'ialasar III. o\-
lum (V. Ul{). Cf. etiam CHUS. Posl(>a de
illis silel Scriplnra us([ue ad lempora
pujrnata luit auno 738 in evpcditionc. in
Nabucbodonosoi-, régis ChaldaeoriuTi :

tiuaotiam a rcgo terrât' Hanialh lril)iiluin

i Hcg. 2V,2; 25; 2 Par. 36,0. 17; Esdr.
acccpil (cf. Schrofler-Whitchouse. Hom-
me}, Delitzsch. II. Sui/rc cadoni Kulunu 5,12; Is., 1er., Ez., Dan. passini; Baruch^
;

ciMnmoMKMatur in annalilms Sargonis, 1,2; 0,40; Hab. 1,0. Monumcnla assy-

quieam cc\n[ (d. Schrader-Wlu'tehouse). riaca practcr Babyloniam proprie dic-

Nomen urbis semiticiun Iratlilur l'iiissc tam seu regioneni Akkad norunl ad oram
Zirlab; cani autoni o?>o liodiornnni Zer- sinus Persici regioneni Kaldu vel Kaldi,
ghiil in Habylonia moridionali ad ripani cuius linibus continebatnr eliam urbs
orientalein Sfuit elllai alii affîmiant Ir [Mughair). Cum autem Assyrii sae-
^OppcrtK alii addnbilanl [Dclitzsch). pcnumero, ubi Babylonii utcbantur 11-
liohling et Viffouroux retinent opinioneni tera sibilanti, substiUierinL liquidant,
antiquiorern Calano scii Chalanne esso torma hebraea Kasdim probabilius
nrbem Ctosiphontem (Scloiiciani) ad proxime accedit ad nativam nominis in

orienteni Tigridis Elam versns (Targuni Babylonia forniam. Fines gcnlis bellico-
liieros.; S.Ephrem, Opéra omnia, iiomae sissimae septemtrionem versus disersis
lT:n loi; S. Hieron. ad Am. 0,2;
I. p.
lemporibus diversi exsliierunt. Quando-
Bochart, IMialcg 4,18), quae opinio e\ que nomen ipsam Babyloniam includit.
inscriplionibiis cuneiformibus neque im- Diuturna exstitit Chaldaeorum cum As-
pugnatur neque comnicndalur. Alii de- syrii* concertatio, quod utraque gens Ba-

nique ooniiciunt Chalanne esse hodier-
nuin yiffar, assyriacuni Nipuru (Rawlin-
NOJJ, Sprunev-Mem/e, Finzi). Vide etiam
CHENE.
CL Sc/irader-W/iitehouse, Cuneif. Inscr.
nndOIdTest.I.p./S 79.11. 74. 143; Hommel.
Die seniilischen Voelker I. 463 DelitzscJi,
Paradies p. 225. 226 H. Sotfce, Fresh Liglit
; provincia ab antecessore aliquo Iakin
from the ancient documents, p. 45 Oppert,
Expédition en Mésopotamie I. 269; Holding,
Der Prophet lesaia 1872, p. 69; Virjoiiroux,
La Bible et les déc. mod. éd. 6, I. 359;
G. Rairlinson. Biblical Topography 1887,
p. 29; Spruner-Menrjc, Atbis antiquus III;
/'. Finzi, Ricerche per lo
cliild Assira, p. 13.
CHALCHAL v. CHALCOL.
CHAL.COL (SiS;. XaXxdto) enuinera-
lur inter sapientes, quibus
jjientiorpraedicatur (ii l\eg. 4,31; hebr.
ii.lli; idem eral ex posleris Zare filii
[uda (1 Par. 2,6; Vulg. Chalchal, I.XX
CHALDAEA. CHALDAEI
byloneni suam facere niteretur. Theglalli-
phalasar (III.) II. (745-727), occasionc
sumpta turbarum Babylone exorlarum,
729 regnum Babylone ipse suscepit el a
regulis Chaldaeae tribula exegit, inter
quos crat Merodach Baladan, fdius Ba-
; ladan (4 Reg. 20,12; Is. 39,1), cuius
;
vocabatur Bit-Iakin. Sed, ubi morluo
Salmanassare IV. (727-723) Sargon II.
722-705) Assyriae rex factus est, Mero-
dach Baladan, a rex Chaldaeorum »,
Babylone potitus est et Chumbanigam,
studio deli' anti- regcni Aelam, sibi foedere iunxit. Contra
quos Sargon 721 incerto, immo fortasse
adverse proelio decertavil. Idem vero
710, fusis primum Aramaeis ac postea
Aelamilis, tanto terrore Chaldaeos per-
Salomon sa-
culit, ut Merodach Baladan Babylone in
proprios fuies se receperit. Sargon a
sacerdolibus Babylonis honorifice e\-
ceplus dcosque veneraUis regnum ipso
709 suscepit. Intérim .Merodach Baladan
^'t;:*-. in Chaldaea castris canalibus undiquc
821 CUALDAEA, CIIALDAEI. ClIALDAEA, CIIALDAEI. 822

cincUs (( vcliiti iii lalchris aliluin aquati- tem facile reprcssit, ornandae Babyloni
liuni » se conliiicbal. Scd magna siio- plurimam curam impcndil. Cuius lilius
runi strage fada in Dur
iirbeni suani Assurbanipal Babyloni fralrem Sanias-
[akin reiicitur, urbs incendio absumi- sumukin (668-648) praefecit, qui 652
lur, rcx cum suis captus esse affirniatur, coniuravit cum Nabubelzikri, Merodach
tamen brevi posl libertaLc riirsum frui- Baladani nepote, cum Ummanigas Aela-
lur. Scnnachcrib 704-681, ubi patri in mitariim rege, Psammelicho rege
.Vssyria successit, sollemni ritu Babylo- Aegypti, Phoenicibus, Arabibus, fortasse
nis regnum sibi assumere neglexil. Mox etiam cum Manasse rege luda. Verum
Hagises seu Marudukzikirsnmi rébus Aelamitarum res mox CoO belle civil
Habylonc politur, sed post mensem ce- pessum ierunt, Chaldaea ad obsequium
dit Merodach Baladano, qui tamen solis est rcvocata, cives Babylonis famé exa-
novem mensibus regnavit, dein proelio sperati Samassumukinum in flammas
ab Assyriis fusus cum sociis suis Ara- coniecerunt. Regiam Babylone dignita-
maeis et Aelamitis, captis nxoribus et tem iam ipse Assurbanipal suscepit as-
universa supcllectili, in paludes primum novo nomine régie
su mpto, uti videtur,
ac postea in Aelamitiden aufugit. Senna- Kandalaan 647-625. Eo aut superstite aut
clierib, ut Babylonios sibi devinciret, vix mortuo Chaldaei insurrexerunt, Na-
Belibum seu Belibni e regum Babylonio- bopolassar (Nabupalusur 625-604) cum
rum stirpe aliqua prognatum, sed in exercitu contra illos missus se eis iunxit,
Assyriorum aula educatum illis regem factusque est dynastiae chaldaeae ca-
concessit 702-699. Eundeni tamen mox put, quae dynastiae assyriacae Babylone
sive sive quod segnior
quod minus tMus successit. Anno 607 vel 606 Ninive a Mé-
Assyriam deportavit suumque
esset, in dis, opem fortasse ferentibus Babyloniis,
proprium filium Assurnadinsum regem destructa est. Babyloniis cesserunt pro-
Baiiylone instituit 699-693. Suzub, regii- vinciae omnes, quae inter Tigrin flumen
lus Chaldaeus, victus fuga se subduxit. Taurumque montem continebantur. Pa-
Vastato regno Bit Iakin, cui cognati Me- tri successit Nabukudurusur 604-562
rodach Baladani tum imperabant, de- (v. NABUCHODONOSOR), huic filiusAvil
crevit Sennacherib 694 antiquum hune Maruduk 561-560 (v. EVILMERODACH),

suum inimicum in ipsa Aelamitidis la- qui a sororis marito Nergalsarusur oc-
tibula persequi. Glassis per captives cisus est (559-536). In cuiu§ filii Labasi
Phoenices in sinu Persico exstruitur, lo- Maruduk adhuc locum suffectus
infantis
cus invaditur terra marique, tamen est Nabuuaid non regio san-
(534-538),
Merodach Baladan hostium manus eva- guine natus, vir ornandorum templorum
sit totaque expeditio in cladem versa perquam sollicitus, sed rei publicae ad-
est, ubi Challusu rex Aelam Assyrios ministrandae impar. Cuius filium etiam
tergo aggressus Babyloneque potitus Belsarussur monumenla commémorant
Assurnadinsumum captivum abduxit Su- (v. BALTASSAR 2). Cyrus a Babyloniis

zubumque, cui regium nomen Nirgalusi- veluti liberator videtur esse recoptus,
locum suffecit. Cui post oc-
zib, in eius paucisque diebuspostmoritur Nabunaid.
todecim menses proelio capto et in Is regni Chaldaeorum finis. — An Chal-
Assyriam abducto sufficitur aller Suzub daei aut gens aliqua eorum affinis scri-
Chaldaeus (Musizib-Marduk 692-688), pturae cuneiformis auctores exstiterint,
qui tandem et ipse captivus in Assyriam non liquet. (llis fortasse auctoribus Iri-
migravit. Quod Sennacherib post haec buendae incantationes, omina, observa-
neque quemquam regem insti-
alium liones astrologicae et astronomicae cf. ;

tuent, neque regnum ipse sollemni ritu
capessiverit, ideo h. 1. Canon Ptolemaei
scribit interregnum 688-680. Asarhad-
don 680 (in Assyria 681)-668 regium
Babylone honorem sibi reservavit,
filium Merodach Baladani, cuius nomi-
nis lectio anceps, sedilionem
F. Lenormant, La magie chez les Chal-
déens et les origines accadiennes, Paris
1874. Reapse astrologia et auguria Chal-
daeorum poslmodum ita propria habe-
bantur, ut apud antiques astrologi et
augures simpliciter Chaldaei audirent
attentan- (cf. Dan. 2,2. 4).
H-2:\ iiai.i>ai:a. i:iiALi>Ai:i. CIIAMAAM. H2'

Cf. C. /'. Uabylonisch-assYrisciie

/»>/«', iore, ul in prima .Noacliidarum patria
r.pschiclito, Gollia 1880 el 1888; Schrnder- Sein oblinueril monlana, C.liam Iraclum
U'Iiittlioiisc, Cuneif. liiscr. ami 0\d Test.,
iiircriorcin et calcnlcin, laplicldcserlum.
London 1SS:> ot 1888-, /eitsclir. fur Kcil-
Neqiic iiulc admiltcrc cogeris, nomina
sihriftforschmig, Leipzig 188» el 1885; Zeil-
>tlir. fur Assyiiolosie, Lcip/in 188G ss.; A.
primilus c lingua scmilica esse dc-
Ik'Idttrc, Los Clialiléens, in Uomic <ios quê- prompla, sed polucrunl in illam posl-
tions liistoritiues XXI. 1877 p. ôM ss. modiim vcrii, sono non vcro signilica-
tioDc mulala. Aegyplii anliquilus suain
CHALE (n'"^Z. Xali/\ una o\ i|iiat-
rcgioncm app(dlal)anl Keme-t i. e. ter-
luor iiiliibus assyriacis, quac a Nciiirod rain nigrain, ipiod nomcn liebraicae liu-
Baliylonio, lilio (".luis, coiulitac sunt cl guae adaptalum rcapse sonal an. Iiiii<'

livitaloin iiiai^nain Ninivo ctronnant; \egyplus Ps. J7[78],51; I04[10o],2:;.

(liialtiuir illae parles sunl Niiiivc sensu 27; lOo [100], 22 vocalur « lerra Cbani -,
slrirtioio aeoeitla, Kocliobolli Ir [Vulg. quod nomcn Hebraeis, polius quam vo-
plaleao civilatis), Chalc, Hcscii Gon. 10, cem Keme-t, in rncmoriaifl revocabal
11. 12 C.iiale assyriaco osl Kalach ad
.
Chain, palrem Mcsraim. Pcrperam indc
coiiniiiMilcm Tii;ridis Zah superioris cl inférât quis, aut ipsum Cliam aut eius
cl ad incridicm Niiiivc sila, nunc Nim-
poslcros colore cutis cxslitissc nigros.
rful. llc\ Assumasirhabal 885 « Anli- :
Gen. 9,20-27 irrevereutia r.bam in pa-
qiia iirbs Kalacli », inquit, « quam Sal- trcm Noe adinissa punilur in filio Cba-
manassar Salinanassar 1. c. 1300)
(i. c. naan. Qui Gen. 10,0-20 el 1 Par. 1,8-
Assyriae rcx, anlccessor meus, funda- IG recenscnlur poslcri Cbam, incole-
vcral, ea urbs concidcrat et depcrierat :
banl polissimum Arabiam, Aclhiopiam,
cain urbem ego reacdilicavi » !cf. Schra- Aegyplum, Gbanaaniliden, Phoenicen,
der-Wkitehouse). Ex lioc laincn cfTalo Syriain. Semcl tanluui 1 Par. 4,40 aliqui
concludcrc non licel, anlo 1300 eam ur- eius posteri non nomine genlilicio, i^od
bem nullatcnus exstilissc dicuntur re- :
univcrsaliore nomine Chain designan-
ges eas etiam urbes fundare, quas iam tur, nisi tamen ibi de altero quodani
exsislentcs amplificanl el muniunt {F. Cham agatur a priore distinguendo. —
dp Hummelauer iul li. 1.). Quod aliquando credercntur tribus fami-
liis gentium e Noe prognalarum corre-
De ruinis, situ et hisloria Chale v. Roir-
linson. The great Monarchies éd. 2 I.
five spondere très familiae linguariim, inva-
p. iOO ss. II. p. 57. 91. 196. 230. Praeterea luil linguarum chamilicarum appellalio.
cf. Delitzsc/i, Paradies p. 2G1 Schrader- ; An tota primilus posterilas Cham unica
Wlntehouse, Cuneif. Inscr. and Old Test. 1. locuta sil lingua a semiticis et iaphelicis
80 ss.
plane divcrsa, ignoramus. Poslmodum
CHALI oppidum tribus certc aliqui eius posteri loquebantur lin-
"Sn, 'A'-é'f" ,

guis cbamiticis (Aegyplii etc.), alii semi-

Aser (los. 19,25). Fortassc Khirbet 'Alla ticis (posteri Chanaan).
in média fera tribu Aser prope vicum
UaHia CHAMAAL. (Snan, Ba^ariX), unus ex
fiiiis Icpblat de tribu Aser (1 Par. 7,33).
Cf. Guérin, Galilée II. (12; Legendre,
Carte de la Palestine; D. Zfinecchio, La CHAMAAM (DnÇD ct 2 Sam. 19,41
Palestine d'aujourd'hui 1899 II. in tabula
geogr. Galilée p. 6i8;649; sed Biihl. AU.
"jnor; Xa;jiaâ[j.), unus de fiiiis Berzcliai

Pal. 1896 p. 231 hanc situs deterrninalionem Galaaditis Reg. 19,37. 38. 40, bebr.
(2
valde incertain esse iudicat. 19,38. 39. 41; cf. etiam 3 Reg. 2,7.

CHAM Apud Flavium losephimi scribitur 'Ay(-

;an, Xa[x), lUius Noe nalu
[xavoç, var. 'A-/d([iavoç (Anl. YII. 11,4
miuinuisGen. 0,10; 7,13; 9,18. 22;
:i,31 ;
éd. Niese). Ad cundem fortassc refertui'
10,1; 1 Par. 1,4. Si nomcn Wù) dérives 1er. H,17; v. s. v. seq.
ab altiludine et nomen ns"' ab expan- CHAMAAM (nnias Kcthib, sed iii

sione, nomen nn morilo explicabis a ca-

mullis mss. DnCD; cf. B. Kennicolt, Vel.

I
82^3 CUAMAELEOX. 820

Test, hebi'., Oxford 1776-1780 H. p. i:;i ;

laeslinensibus lacertilium speciebus,
LXX ragr(Gw/a[j.âa, scd cum niiiUis var.), quas //. B. Tristram in catalogo suo
lociis (luidam iuxta Belhlehem, apud enumerat Fauna and Flora of Pal.
quem ludaei per aliqiiod tempus substi- 148-154), honor ni biblici adiudicandus
terunl, anlequam a facie Chaldaeorum sit, et num
praeferendus sit ille quem
in Aegyptum emifirarenl (1er. 41,17). « cum optimis criticis »
ipse Tristram
Viilgata vertit et sederunt poregrinan-
:
aptiorem censet, Varanus arenarius Du-
tes (miJ^) in Charaaam; sed istud a;:aÇ méril et Bibron (Xal. hist. éd. 8,202) seu
XîYÔasvov nn;^ ex etymo ma = pere- Psammosaurus scmcus Morrem [Tristram,
grinari potins signifîcat in diversorio.
:
Fauna 148), qui secundum plures aucto-
res est vetcrum crocodilus terrestris
Unde iam Cclmetus et rccentiores com-
niuniter vocem intcrpretantur de publico (V. CROCODILUS), haud facile quis dixc-
rit, ac deficienlibus argumentis proba-
diversorio, qiiod Chamaam, liliiis Ber-
zellai, in comraunem utilitatem erexerit bilibus in medio praestat relinquere.
vel quod saltem a Chamaam proprieta- Cf. Sfim. Bochart, Hieroz. IV. .3, éd.
rio istiiis terrae nonien duxerit; insiiper Rosennudler II. p. 493-7; /. D. Micliaelis,
coniiciunt, Chamaam istara terram a Supplem. ad lex. bebr. p. 1221; E. F. K.
Oavide dono accepisse pro servitiis, Rosenmuller, Bibl. Alterlh. IV. 2 p. 260 s.:
quae Berzcllai Davidi praestiterat. L. Lewysolin, Zool. d. Talrauds p. 223-5;
Alii vero pro mia légère malunt Leunis-Ludv)ig, Synopsis I. 1 éd. 3 p. 549;
,4. E. Brehm, Tlerleben, éd. 3 Pechuel-
n""nj — caulae; quae coniectura fulci- Loesclie VII. p. 118-20; Ph. L. Martin,
tur tum ab Aquila, qui vertit Iv rof; Naturgesch. der Tbiere II. 1 p. 55-7; H.
Cil. Hart, Animais of Ihe Bible p. 56 s.;
i. e. in septis, tum a Flavio lo-
-jpaYiJLoî';
/. G. Wood, Bible animais, new éd. p. 539 s.
seplio,qui locum JMâvopa i. e. septum
ubi pecora includuntur seu caulam ap- 3. Charnaeleon, quem LXX et Vulgala
pellari refert (Ant. X. 9,5). intellegunt, est lacertae species ex sub-

CHAMAELEON. 1. Inter « polluta

ordine Vermilinguium seu Leptoglossa-
de his quae moventur in terra » chamae- rum (Chamaeleo vul(/aris Daudin), quae
praesertim in Africa septemtrionali, sed
leon a S. Hieronymo, sicut a LXX (-/atxat-
etiani in Palaestina, sicut in Arabia,
XÉiov) recenselur, ubi textus hebraicus
Syria, Asia minore atque in Hispania
ni nominal (Lev. M, 30). Ex reliquis
meridionali (per accidens etiam in Sici-
versionibus chaldaica et samaritana lia; P. Cultrera. Fauna biblica 341) fre-
vocem hebraeam retinent, Peshitta quens invenitur. Multa de eo mirabilia
N'-Sin i. e. talpam intellegit, eandemque nmltaeque fabulae a veteribus ac recen-
Arabes manuscripti (ap. Bochart), editi tioribus referuntur, quae longum est hic
vero magnaelacertae speciem (hirdaivn), enarrare, quamvis iam Democritus ani-
Graecus venetus denique aauoav i. e. malculum hoc curiosum « peculiari vo-
lacertam in génère explicant. Praeter lumine dignum existimaverit, mendaciis
nomen in Scriptura nihil de hoc animali Graeciae vanitatis pleno » {Plin. XXVIII.
habetur.
8,112; cf. VIII. 33,120-2). In S. Scriptura
2. Uti versiones, ita et auctores de
secundum plerosque auctores non no-
signiflcatione nominis n~) quam maxime mine ni, sed n?2U.^;n videtur designari,
nomi-
inter se dissentiunt. Etymologiarfi
quod S. Hieronvmus talpam exponit.
nis a robore dicti secutus Sam. Bochart
V. TALPA.
« lacertorum in Arabia maximum et va-
lidissimum », waral dictum, interpreta- Cf. .S. Bochart o. c. IV. 6, éd. lies
tur. Alii alias coniecturas praeferunt, p. 503-9; Hasselquisl
F. Reise in Pal.
,

quibus ostium apertum relinquitur. Id éd. C. Linnaeus. Rostock 1762, p. 348-51:

unum videtur certum, ni esse speciem Rosenmiiller, Bibl. Allerlb. IV. 2 p. 265-7:
//. 0. Lenz, Zool. d. alten Giiecben u. Rb-
lacertarum, de quibus in versiculo legis merp. 430-2; Tristram. Nat. llist. p. 262 s.;
citatosermo est. Sed cuinam ex 44 pa- id., Fauna p. 154; P. Cultrera, Fauna bibl.
827 IIAMAKLEON. H-2H

|). 3:{9-il ; J.eiiiiis-J.iuhriy I. c. p. 569 s. ; A. I t/ouroii.i\ l.a Bible et les tlt' mo(i. ctl. a
/;. linhm 1. c. p. 168-77. Pfi. L. Mardn 1. c. !
ill. 80.

p. 112-8; P. Aschcrson in Vcrhanill. d. Berl.

Ces. f. Anllirop. 1887 p. :<43 s.; A. hinzlcr. CHANAAN p-:r, Xavaâv), liliii>

Bibl. Naturgesch. éd. 0, p. 125 s.; //. (7/.

H art 1. c. p. 57-'.». /. G. Wood I. c. p. 53i-9;
Chaiii. \n isCcii. 10,0 .•! I Par. l,s idco
quai'lus roc(«us(';ilur. quod fiioril iVa-
G. I.orvlu. La /.oologia nclla Bibbia p. 136 s.
Irum minimus nalu, vol forlasso quod
L. lÛM.K.
u)a\imus natu eum csset (cf. Gon. '.>,I8),
CHAMOS '2:. X= nis Moa- ob jtali'is impielatem Gcn. 9,2;)-27 pri-
matu suo (^xcidcril, non liquel. Est pa-
bilarum ,Niim. 11,20; hui. I1.2i; ."i Rog.
Icrgcnlium (ion. 10,i:)-18 rcccnsilarum,
11,7. 3:<; 4 HCfT. 2:^,13; loi-. 48,7. 13.
quae per Syriam quidom mox aliis gon-
il"»'. Moaititae populus Cliamos appcl-
tibus miscobantur, conliuuam vero obli-
laiiUirNuin. 21,29, et (-liainos (licitur
ncbanl regionem a Sidone usque Co-
aliominandiiin illud 'uloliiiii qnod Moa-
moiTham ((ion. 10,19). Piioeniccs suam
bilao ooluiil i4 Hi\i;. 23.13 secnndiiin
regionem Chanaan, se ipsos Chananaeos
lichr. Fuisso doiiiii piimariuin iain ox
.

vocabant ;cf. Is. 23,11; Malth. i;i,22; ;

noniine populi (".liamos colligilur et in-
vox chananaeus ovasit nomon mercaloris
dicaliir otiain modo quo leremias loqui-
(lob 40,30 Yulg. 25; Prov. 31,24), (juod
lur : « ibil C.hainos in liansmigrationem,
Cliananaei seu Phoenices mercaturam
S'aoordolcs eiiis et principes eius sinml,
oxorceront. Aegyptiis Chanaan ad orien-
conriindetur Moab a Chaînes vae lil)i ;
tcm isthmi incipiebatcomplectebaturquo
.Moab; periisti populo Chamos » (48,7.
Phoenicen (W. M. Mùller, Asien u.
Apud Ainmonitas, quorum deus
13. 40).
Europa nach altagyptischen Uenkma-
Molocb dicitiir, eliam pro.Moloch
alias
lern, Leipzig 1893, p. 205 ss.). Assyrii
nomon Cliamos osso, usurpalum, eluccl vero hocnomen ignorabant, vocabantquo
ox lud. 11,24, ubi lephlc Ammonitis di-
condum curât per nuntios nonne ea :
lolum eum Iractum mal àkharri occi- —
dentem. Illumigitur tractum continuum
quao possidet Cliamos dcus luus tibi
promisit Deus patriarchis eorumque se-
iure debonliir? Et Chamos rêvera indo-
mini Gen. 17,8 etc., qui crat ad occi-
Icni Moloch prae se ferre (vol generalim
dentem lordanis (Num. 32, .30. 32; 33,
non esse pro Baal)
nisi aliud nomen
51; 34,2; 35,10. 14), Philisthaeam inclu-
eliam concluseris ex eo quod Mcsa, rex
debat et ad Sidonem usque pertingebat
Moab, in summa nocessilale conslitutus
(los. 13,3 ss.). Cuius fines Num. 34,3-12
" suum primogeni-
arripionscpic filium
et los. la ss. accurate doscribuntur.
tuin oittulit holocaustum super murum »
Consule articules, qui singularum tri-
(4 Rog. 3,27) et ad ciusmodi sacrificia
;
buum fines describunl et PALAESTINA.
etiam alludi Am. 2,1 aliquorum est opi-
Hanc terram somini Abraham pro-
nio. In inscriptione Mesac ctiani Chamos
missam incolebant aliquae etiam gén-
iU,**22) designalur, qui populum Moab,
ies, quae non essent Chanaanc ortao.
uli eum ira coinmotus Israelitis oppri-
Amalecitae vidontur a meridie péné-
mendum permisit, lia eum a subicc-
trasse in Negeb Num. 13,30(29), el
lione libérât; in eius iionorem Mesa in-
fortassc alibi eliam in valles aliquas
colas urbium Israël analhematopercutil;
14,25. Reliquiae aboriginum vidontur
ibi qnoque Chamos loquitur iubens re-
fuisse Raphaim, quos cis lordanom lan-
gem descendei'e et pugnare contra tum Ephraim (los. 17,15; sed
Horonaim etc. Uti apud Israelitas — cf.
in finibus
LXX) offondimus, et Phorezaei, qui in
noniina virorum componuntur eum no-
montibus rcperiebantur (los. 11,3; 17,15).
mine Dei El, lahwe), ita apud Moabitas
Ipsorum Chananaeorum variae distingue-
cnm Chamos; Chamosgad nomen est bantur familiae; montes incolebant Hc-
patris Mesae; Chamosnadab (in inscri-
Ihaei, lebusaei, Amorrhaei (Num. 13,30;
ptione assyriaca) etc.
los. 11,3) Hevaei circa fines Sidoniorum
;

Cf. P. Seholz, Goetzendienst und Zau- radicesque montis Hermon potissimum

berwesen, Regensburg 1877, p. 170-182; Vi- rcperiebantur (los. 11,3 ; lud. 3,3 ; 2 Reg.
 829 CUARACA. 830

24,7^; Gergesaei iibi liabitaverint ncsci- transire ad vos, non possint neque indc
mus; (^hananaei tandem, (juibus hoc hue transmearc », ut Abraham ait. Et
nomon arctiorc acceptione tril)ucbalur, yaajAa lioc magnum firmalum
Simul est.
planiticni oblinebant secus mare et circa ipsa locutione Al)raliam enuntiatur im-
Tordanis fluonta (Niim. 13,30; 14, 2o; nHilal)ililas et pcrcnnitas utriusqu(! con-
los. 17,16. 18; Iiid. 1,19), et ob pluri- dilionis.
mos currus forreos
11,4. 9; los.
lud. 4; 0,11. 28) Hebraeis terrori erant.
(ci'. 6.
CHARACA (eîç tbv Xapaxa), nomen
loci transiordanici in terra Galaad,quem
Horum omnium nomina propria, tam
ludaei, qui vocantur Tubianaei, incole-
qiiae in S. Scriplura quani quac in mo-
bant Censel P«f?'ùi no-
(2 Macli. 12,17).
niimentis sunt semitica;
reperiiintur,
men appcllativum (ô /apaÇ castra
esse
lingua Phoenicum linguae hebraeae eraL
nmnila, syrochaldaice N31D arx) atquc
perquam affinis. Morum magna erat
Characa non aliam esse, quam illam mu-
quare a Clia-
licentia (Lev. 18,3, 24 ss.),
nitionem Datheman (vide s. v.), cuius
nanaeorum Gen. 28,1. 6. 8)
conjug'iis (cf.
mentio fit loco parallelo 1 Mach. 5,9;
severe iuterdicebantur Hebraei (Ex. 34,
supponendum igitur crit Datheman ap-
16; Deut. 7,1 ss.), ne in siniilem luxu-
pellatione antonomaslica munitionem,
riam et in idololatriam pellicerentur
keraka appellari consuevisse idque ex
(lud. De Cliananaeorum superslilio-
2).
libro primo Mach. suadetur, in quo se-
iiibus cf.BAAL. Moyses devicit Chana-
mel tantum nomen Datheman profertur
naeum regem A.rad, qui habitabat in
(1 Mach. D,9), 1er autem appeliativum :

Negeb(Num. 21). Quoad sequentia bella

munitio,xb6x.ûpwp.a (o,11.29. 30). Alii la-
V. lOSUE. Quo viro mortuo tribus luda
men huic solulioni non acquiescunt et
et Simeon fines sibi a losue assignâtes,
nomen proprium urbis distinctae agnosci
excepta Philisthaea, occupaverunt; con-
volunt; eius autem situm coniiciunt ess(>
tra Phiiisthaeos ancipite marte plurcs
el-Harâk \nW('idi el-Ghar inter Djebel
regum luda dimicaverunt, donec illi
Hawân et Tell 'Ashtare (Astarolhcar-
tandem 323 a. Chr. regno Syriae absor-
naim); ila. Riess, Furrer. Haud procul ab
pli suntPHILISTHAEI). Permanse-
(v.
el-Earûk inter meridiem et orientem in-
runt praeterea lobusitae in lerusalem
venitur el-Kerak, quem situm pro Cha-
lud. 1,21), quos David expulit 2 Reg.
raca praeferendum cssecenset Legendre.
:),6-9. Plurcs urbes chananaeae in alia-
Contra utrumque situm [el-Earûk et
rum tribuum linibus factae sunt tribu-
el-Kerak) maxima difficultas est, quod
tariae (lud. 1 , 27-36), quod confirmavit
2 Mach. 12,17 Characa 750 stadia (circa
Salomon 3 Reg. 9,21 2 Par. 8,8.
140 km) iude i. e. a Casphin [Khisfîn?)
;

CHANAANA (njyj3, Xavaavà), pa- distare dicilur. Haec difficultas tanta est,
ter Sedeciaecuiusdam pseudoprophetae ut aliqui pro 750 legcndum esse conii-
lempore Achab (2 Par. 18,10). ciant 75 stadia (Furrer). Alia via sol-
vendi difficultatem pateret, si forte lex-
CHANANA (n:7J2, Xavavâ), Renia- tum graecum ita vertere liceret inde :

minita ex filiis Ralan (1 Par. 7,10). i. e. a Casphin, progressi 750 stadia scil.
a lerusalem, venerunt in Characa. Pote-
CHANANI (i::2, Xwvcvt), levitatem-
rat enim auctori sacro commemoratione
pore Esdrae (Neh. 9,4). LXXconiungentes dignum videri, quanto intervallo a leru-
aomcn praecedens Bani cum Chanani salem in illa expedilione transiordanica
intcrpretantur uto\ Xojvsvt.
abfuerint; quo admisse ccssaret difficul-
CHANATH V. CANATH. tas, quoniam ulenpie locus supra pro

CHAOS Characa indicatus circa 150 km in linea

Luc. 16,26 explicatur -/âajj.a
recta a lerusalem ai)est (I. P. van Kas-
i. c. hiatus, vorag'o. Inter locuni, ubi
teren).
l.azarus in sinu Abraham
recumbit, et
inter locum, ubi divos
helluo in ille
Cf. Patriz4, De consensu utriusque libri
flamma cruciatur, est intervallum seu Mach. 1856, p. 270; Riess, Bibel-Atlas éd. 3
iiiatus, vorago « ut hi qui volunt bine p. 9 ; Furrer in Zeitschr. d.D. Pal.-Ver. XIII.
S.îl t:ii.\R.\c.A. cil. vue. A Ml h:{2

iS'.to |>. 2i»t>; l.eyendrc apiul Vigoiiroiijr, Dicl. aegyptiacis ciiaradrii species inb-r alias
ili- la lUhle II. 577-57'.>; /. /'. ran hnxlvren aves agnosci polcsl (Wilkuison-IHrrh,
ii\ lilloiis ad oïlitorcm luiius Lcxici luissis.
Manners and Customs II. 114; III. 320 s.).

CHARA.DRIUS (al. clianulrios, al.

Cf. /,. Leiri/soliii, Zool. d. Tamulds 169 s.;
tliaïailrio; V. \\rccllonf,\nr. locl. Viil^. //. /S. Trislrani, Nul. Ilist. of Ihc IJiblc éd.

I.i'v. Il.l<>; D.'ul. li.iS). S, n\-2rA;i(l. Faiina and Flora of Pal. 1()'.>.
1. Iii cataloi^o avium iinimindai'iiin 128-31 ;/. G. iVood, Bible Animais 408-74 P. ;

rhai'adriiis Lis ooniincinoralur il.c'v. Cnllrera, Vauun i)iblica 323; Leunis-Lud-

(/•/jf. Synopsis I. \i'd.
11,1'.); Dciil. Ii,l8. Nom(M\ l'iiis iic- 3 p. i69; .1. K.lirehm,
Ticrleben éd. 3 VI. 6Î-72; Ph. Martin, Na-
liraiciiiii -s:x. quod S. llioronymus
lurgoscli d. Tliierc. I. 2,450-8; G. Loreta,
ciim l.XX yapaBpiôî cxplicavit, vcrsio sa- La zoologia nella Ribbia p. 120.
inarilana hinindinem, araliica in Poly-
L. KONCK.
^'lollis psittacum, alla arabica atiiiilae

iremis, Pcshilla n£:n ivienlis siiinis CHARAN. 1. Cliaran (]12. Xappâv;

hebraicis, Onkelos inx, Tarjr. Iiiorosol. unus ex Dison ducis Iloiraei (Gen.
filiis

xn'lix, (iraecus venetus -r^^ OujjLo-rpfSa 30,20; 1 Par. 1,41). Dillmann (ad Gen.
(f, OujxwTcia) inlorprolaulLir. 30,20, coniicitnomen explicandum esse a
2. C.iiin Scriptura iiiliil praeler iiomeu i: —
agnus, aries.
cl iuxta i^enus siuiin » de hac
addituin <>
2. Charan iirbs Mcsopolamiae (ludith
ave référât, ueque ex veterum auctori- :i,9; Act. 7,2. 4) v. HARAN.
late sijrnificaUo noininis constctjSatisdir- 3. Cbaran urbs quac est in medio
licile videtur specicin illius dcterminare. itinere contra Niniven (Tob. 11,1) i. e.
Nomenquidcm,at non signilicatio, eliani média fere inler Ecbatana et Ninive, sed
c.\ linguis assyriaca {anpatu
Frd. J)f- ; propinquior urbi Ninive et in confinibus
litzsch, Ass. Handw. 104b) et syriaca Mcdiae et Assyriae, ut Gulberlct (Bucli
(X£:n') noscitur. Sam. Bochart interpre- Tobias 1877 p.' 269-271) evolvit tuni ex
talioncm versionis graccac el latinae po- contextu luni ex comparationc divcrso-
tins lectioni nsaN tribuendam ccnset, rum textuum. Diversitas autem Icxtuum
cnm cbaradrius sit avis in ripis (=]aN) tanla est, ut ijjsum nomen urbis quale
degens, atque ipse ex etymo nominis fuerit, determinari nequeat. Itala scribit
(=];xj aveni aliquam valde iracundam Charam et etiam Caracha, cod. Sinait.
intellcgit, fortasse arabuin zummag, Kaaapfv, alii graeci codices XaïaapEia,
aquilac genus, oui ab ira nonien est (Hic- Peshilta Basri vel Kasri cod. Valic.
;

roz. II. 334-342, «/. Rosenm. 111.97-106). praetermisso nomine urbis legit : [i.^-/.ptç

Quac valorem coniecturae salis ingenio- o-j iyYiaat aùrou; Etç NivsurJ.
sao non excedere patct, licet eadeni ely-
mologia Graeco veneto atque interpreti-
CHARCAMIS (ttJiasiS; LXX 1er.

biis arabibus et talmudicis placuerit; 26,2 nomen non expri-

neque magis psittacum. alteram avem
irascibilein, inlellcgcndum esseprobabis,
quem etiam Pliysiologus cbaradrium vi-
detur appellare, nec deniquc ardeani,
quam ~iîas/«' phiresquo recentiores ana-
pliam ab irascendo dictani supponunt.
3. Charadrius interprelis gracci ac la-
tini (germ. Regenpfcifer, Charadrius
pluviaiiss. auratus Linnr) in Palaestina
satis communis est; praeler ipsuiii
tae aliae species ex familia Charadriida-
runi ibidem inveniuntur. Est avis cele-
bris praesertim in Physiologi f abulis, oui
inler alia aegris sanitalcm aut
pracnuntiarclribuilur. Etiam
Xap[jLst;, alias
munt), urbs fortasse maxime princi[)alis
terraeKhatli(Hetbitarum; v.HETH). Scn-
nacherib gloriatur de Charcamis dilioni
Assyriorum subiecta (Is. 10,9); expu-
gnalionem urbis et subiectionem terrac
Khatti factam esse anno 717 a regc Sar-
gon (722-705) annales assyriacae testan-
lur; veruin non nccessario liuius expu-
gnationis mentio Is. 10,9 ingeritur,
mul- siquidem Assyrii saepius cum terra
Khatti bella gesserunt et Charcamis iam
régi Theglathphalasar quotannis centum
lalenta solverc debebat (cf. Sayce, Alte
mortem Dcnkmaler im Lichte neucr Forschung
in picluris |). 130). Apud Charcamis iuxta Euphra-
833
tcrn publia illa coinniissa est, qiia aniio
quarto loakiin (Eliacim) rcgis iiida Piia-
rao Nechao fusus fiigatuscLuc est a Na-
biichodonosor duce copiariiiii Nabopo-
lassar palris siii (1er. 4tj,2; cf. 2 Par.
35,20).
Charcamis assyriace Garg-amis vel Kar-
, quae operationem Spiritus Sancti in ec-
gamis, ex iis quae inscriptionibus cunei-
forniibus docemtir, iam non potcst cen-
seri eadem ac Circesium iuxta conlluen-
teni Chaborae {Khabur v. HABOR) et
Euphratis, quod noniinis similitudine
quam maxime suadcrividcbatur(Boc/<ra'/,
Calmet) neque MabbOgh-\i[cvà\w\is {G.
Rawlinson, Maspero), quod Syrus et
Arabs 2 Par. 35,20 commendant, neque
Qal'at el-Nidjm seu castellum stellarum
{Noeldeke) a Mabbôgh-\i[era.])o\[ orienlem
versus in ripa dextera Euphratis, sed pro-
babilissime DJ(?r(l67s-Europos (Eupwrco;)
aquilonem versus a Mabbôg h-HiempoVi cl
a fluvio Sâdjûr in dextera Euphratis ripa
{G. Smith, Delitzsch, Sayce, Schrader-
Whitehouse, Vigouroux)
Cf. Bochartus, Phaleg 4.21 Calmet in Is.
;
10,9 et 4 Reg. 23,29; G. Rawlinson, The
(îve great monarchies 1879 II. 67; Maspero,
De Carchemis oppidi situ et historia anti-
quissima; Noeldehe in Goetlinger Nachrich-
len 1876, 11. 13 ss. G. Smith apiid
; respicimus, ex verbis Scripturae impri-
Delitzsch, Paradies 265 ss.; Sayce, The Aca-
demy 18" 6, 29 455 Schrader- Whitehouse,
1 . ;
Cuneif. Inscr. and Old Test. II. 74. 75;
Vigouroux, La Bible et les déc. inod. éd. 6
IV. 137-139; eiusdem auctoris Mélanges bibl.
éd. 1 p. 385-400.
CHARCHAS (D3")2, ©apaoa), septi-
mus ex septem eunuchis Assueri (Esth.
1,10).
CHARISMATA. I. De natura, tine,
duratione charismatum in génère. II. De
singulis charismatis in specie. III. De
dono linguarum et interpretationis ser-
monum.
I. De natura, fine, duratione charis-
matum in génère. l.JVomen. Charisma
(yâpiCTfjLa) in N. T. sensu latiore dicitur
omne donum divinum hominibus ex benc-
volentia (xapiç formaliter) datum (cf.
Rom. 1,11 Tl Cor. 7,7; 2 Cor. 1,11); prae-
sertim designantur hoc nomine benc-
iicia gratiae ad oeconomiam salutis per
Christum acceptae pertinentia (cf. Rom.
LEXICOIS BIBUCLM.
CHARISMA TA. 8;r<
5,16 s.; r3,23; 11,29) facuitatesque ad
vilam christianam et niuiuis ecclcsiasti-
cum necessai'iae (cf. 1 Cor. 1,7; 1 Tim.
4,14; 2 Tim. 1,6). Sensu vero slrictiore
et quasi teclinico cliarismata dicuntur
dona quaedam supernaturalia gratuita,
clesia manifestant, tril)uendo quibusdam
fidelibus facilitâtes ad varias operalionos
extraordinarias principaliter ad bonum
totius ecclesiae peragendas. Quae qui-
dem dona per loelem prophetam prae-
nuntiata (2,28 s.; cf. Act. 2,16 ss.) et a
Christo Domino credituris promissa
(Marc. 16,17 p.; cf. Matth. 10,1.8; Marc.
3,15; 6,7. 13; Luc. 9,1.6; lo. 14,12),
primum lamquam signum adventus Spi-
ritus Sancti Hierosolymis in festo pen-
tecostes in Apostolis et discipulis appa-
ruerunt (Act. 2,4-13). Saepius deinde
commemorantur in Actibus (10,44-46;
19,6; cf. a S. Pctro (1 Petr. 4,10
8,18),
s.) et praesertim a S Paulo (Rom. 1';.,
6-8; 1 Cor. 12-14; Gai. 3,5; Eph. 4,7-12),
qui eadem etiam spiritualia, 7:v£u[xaTtxa
(1 Cor. 12,1; 14,1) et spiritus, 7:v£Û[j.aTa
(1 Cor. 14,12. 32) appellat.
2. Conceptus. Ad conceptum charis-
matis in sensu strictiore, quem unice
mis pertinet, ut sit donum divinum su-
pernaturale. Negant hoc praesertim Ra-
tionalistae ahique recentioris aetatis
auctorcs, qui charismata aut oninino
naturalia dona autumant [Eichhorn, Pait-
lus,Schrader, al. apud Englmatin, Cha-
rismen, Regensburg 1848, p. 72 ss. item ;
criticirecentiorescommuniter), aut quae-
dam naturalia, quaedam supernaturalia
[Mckert ib.), aut ita supernaturalia, ut
vera indoles supernaturalis nimis debili-
tetur vel etiam fere destrualur [Baur,
Neander, Schulz ib.). Contra omnes istos
doctrinam catholicam apertc testantur
omnes lextus citati, eamque unanimisPa-
trum et theologorum consensus conlir-
mat.
Pariter certum est,charismata esse
donaprorsusg'm^Mito; non enim propter
aliquam exigenliam naturae aut meri-
tum aliquod personae, sed ex liberrimo
suae voluntatis bencplacito Spiritus
Sanctusdividit singulis proutvult (1 Cor.
12,11). Atquc haec quidcm nota licet
h:\:\ IIAKISMAIA. CIIAIUS.MATA. H3('.

omiiil>ii> gialiis snpeinalur;ilil>us com- occiesia fungcntes saepo diari smala

iminis sit t>l ex ipsa iiolioiif supornalii- tamon cliai-ismata per se
acce|»eiinl, ipsa
ralilalis sciiiialui', spocialilor laiiUMi urdinaria illa munora non rcspiciobanl.
(liari^matis Iriltiiiliir, ila ut a llinildjris De donis oninino cvlraoï'dinariis iuxia
por anlouninasiain (iraline (jratis ihtidc nnnii'S sornio osl apnd S. Mai'cum et
vuoari soleanl; non tMiiin ad propriam S. Lucam 11. ce; lalia cliam supponit
sam'lilicatùmt'in, ul };ralia tri-aliiin fa- aposlolus l'anlus. lilonim iam ipsa de-
oions. stnl ad iitililaltMii occlej^iae clia- scriplioquam do cliarismatis dat 1 Cor.
lismata prinoipaliler conferuiilur ('f. 12,7 inanifeslatio Spirilus ad ulilita-
«'

S. Thomas, Siim. tli. I. 2^"'

q. IM, a. I. lem •>. e\li'a(»rdinai'iam |)olius donorum
ad 3. inilolcuidcsignaro videtur. Praclerea
Porro graliae islae gratis datac non nullo discrimine indicato varia diaris-
omnilnis. ^^ed qitibusdam lanlum fulcli- mata enumerat, ex (|uibus pleraque
liu? Iriluuintur, (jui vc^l ununi vel plura iuxta onmes sunt dona omnino extraor-
dona accipiunl. Id i'\ tota Iractalionc dinaria; intcr quac si eliam ordinaria
praoserliin S. Pauli el o\ liisloria eccle- ministeriacoinmemorare voluissel, cerle
siac constat; cf. <".onsl. Apost. 8,1; 3/. praecijjua, de (piibus alibi agit, episco-
1,1001. ;Caput istud cum secundo cl patum el diaconatum, non debuit oniit-
parle tcrlii censetur magna ex parte tere. Denique quoad dona apostoli cl
desumplum ex opusculo Uippolyli, De doctoris, de (juibus pracsertim duliiuni
Cliarismalis, deperdilo: cf. Funk, Aposl. oriri posscl, exlraordinaria indoles ex
Const., Uottenl.urg IS'.M, p. 130; id. in anli<iuissimo post ss. libros scriplo
Tiih. Theol. Quartalsclii'. LXXV. 1893, chrisliano, Doctrina scil. duodecim apo-
K94). stolonim (de ([ua cf. cd. Funk, Pair,

Tribuunlur diarismata tum

auteni apost. éd. 2, Tubingae 1901, p. VI. ss. ;

iustip, tum pcccatoribus, uli apparat ex Mina.si, Roma 1891 ), salis dare apparet,
verhis Chrisli Mallh. 7,22 s. et S. Pauli uti ex dicendis patebil. Cf. R. Corneli/ in
1 Cor. 13,1-3; cf. Num. 22-24 (Balaam); 1 Cor. 12. 14.
lo. H,49-o2((:aipiias . Uationcmexplicat Ex diclis coUigimus, dona quae ad
Siiarez, De Grat., Proleg. III. c. 4, n.lO. muncra ordinaria in ecclesia gerenda
lamvero pneumatici, seu illi qui cha- per se pertinent, charismata in sensu
risniatis praedili sunt, hisce donis acci- strictiore iuxta mentem apostoli dici non
piunl facultates ad certas quasdam posse.
operaliones exlraordinarias in ccclesia Quodsi quaeritur, quaenam rclalio
peragendas. Quaenam sint istae opcra- intercédai inter facultates istas per do-
liones, ex dicendis de singulis donis pa- num acceptas et vires nalurales pneu-
teltit. Dicimus autcm onines illasopera- matici, cerle falsum est charismata nihil
tiones esse extraordinarias. xVlinus enim vel fere nihil superaddere viribus natu-
probanda videtur sentcntia eorum qui ralibus, vel tamquam condilionem ne-
aliquil)U> charisnialisab apostolo enu- cessariam praesupponere congruentem
meratis facultates ad ordinarium eccle- disposilionem el indolem facultatis na-
siae minislerinm vel niagisteiiimi per se turalis. Verum autem videtur, Spiritum

pertinentes tribuisupponunl. Itacensent Sanctura, sicut in aliis graliae donis

S. Thomas in Rom. 12 et in
1. 2'^e q. m, a. 4;Salmeron, Tôle t., Es-
lius, Imtiniani, Corn, a Lap., Rcithmayr,
Bi.'iping cXc; eliani Englmann, qui in
op. cit. de charisnialis ceteroquin multa
optinie tractât, itemque Seisenberger in
Wetzer u. Welte, Kirchenlcxicon éd. 2
IH. 81 art. ^<Charismen » adcxtraordina-
rium charismatum cliaracterem non sa-
lis videnlur attendere. luxta Scripluram
enim, quamvis munerc ordinario in
1 Cor. 12; cf. naturam perficil, ila in his quoque saepe
naluralem indolem respicerc el cha-
risma huic indoli conforme impertiri,
distribuendo lalenla « unicuique secun-
dum propriam virlulem » (Malth. 25,1"1).
Sed de his polius consulendi sunt theo-
logi, sicul etiam de alia quaeslione,
utrum istae vires ac facultates per cha-
risma acceplae per modum habilus per-
manentis in pneumatico fuerint, an po-
lius per modum aclu.^ transeuntis. Cf.
837 CliAHISMATA. CIIARISMATA. r.w

s. Thomas 2. 2^"^ q.171, a. 2, cl q. 178, comparatione inler propheliam cL do-

a. 1, ad 1; Bellarm. De Gral. et Lih. num linguarum instituta, ex inaiorc
Arh. 1,10; Suarez, De Grat. Proi. III. (luamccclesiaeaflfertutilitalc propheliam
ce. 4. î) etc. Notasse sufficiat, donis ostendit praestantiorem,cx fine sapicn-
propheliae, patrandi miracula similibus- tissime cunctadiiudicans. Idem in scrip-
que licel ratio habitus vere permanen- tis Patrum saepe inculcatur;cf. praeser-
lis ipsis noncompetat {S. Thom. 11. ce), tim S. Clem., I Cor. 48,5 s.; ep. l.De virg.
nihilomiiius iiixta iiientem apostoli ali- 11,10 apud Funk, Pair, apost. éd. 2 i.
quid de rationc habitus Iribuendiim esse, 162; II. 11).
f[ualeniis .motiones illae transeuntes Alque varia ea quidem ac multiplex
Spiritus Sancti, ad usum doni necessa- pro varictate donorum utilitas ecclesiae
riae, saepius in iisdem pneumaticis se ex charismatis proveniebat, siinul autem
niaiiifestabant et quasi ab ipsorum arbi- eadem una ex omnibus, quod indubita-
Irio pendebant; cf. 1 Cor. 14,18. 19. 27. bilis pracsentiae Spiritus Sancli mani-
28. 30. 32. festatio magnum fidelibus solatium ac
3. Finis. Ad finetn charismatum quod gaudium afferre debebat. Huius vero
spectat, apostolus illum ipso suae trac- solalii ac gaudii ipsi quoque pneumatici
tationis initio indicat dicens : <( unicui- profecto participes erant, et sic charisma
<[ue datur manifestatio (cpavépwatç) Spiri- praeter communem totius ecclesiae utili-
tus ad utilitateni (npoç tô auj^cp^pov) » (1 tatem iam aliquam ipsi recipienli pro-
Gor. 12,7). P^inis igitur omnium illoruni priam afferebat. Quod etiam illa compa-
donorum est imprimis manifestare Spiri- ratione cum corpore ciusque membris
lum, utique Spiritum Dei in singulis fide- innuilur, cum certe singula membra ex
libus operantem (cf. v. 3 '. Hune scopum eo quod munere suo recte fungantur,
proximum charismatum- indi-
largitionis ipsa quoque pro se utilitatem et fructum
cantipsa loelis praenuntiatio etpromis- percipiant. Verum haec utilitas propria
sio Christi Domini, hune cxcmpla inAc- nonnisi secundarium charismatis finem
tibus relata confirmant. Eundem Patres constituit. Cf. Suar. 1. c. 4 n. 7.
saepe déclarant, ex (jnibus 5. Chrf/sost. Infidèles autem charismala in Scriptura
relate ad varia charisniata « dabat gra- enumerata eatenus tantum respicere vi-
lia », inquit, « sensilc quoddam argu- dentur, quatenus vel tamquam sigilla
mentum illius operationis (Spiritus veritalis fidei eos adconversionem dispo-
Sancti)... et hoc externis notum faciebat nant (cf. Act. 2,12j vel incredulitatem
Spiritum Sanctum in ipso loquenteesse » corum manifestent (1 Cor. 14,21-23) at-
(in.I Cor. boni. 29,1; cf. De Util. lect. (jue confundant et sic ad conversionem
Script. 4, M. 61,239; 51,92). Simililer eos adducant (ib. 24 In bac autem
s.).

loquufitur Oecum., Theophyl., Ambro- relatione ad infidèles primarium el prin-

siaster et al., praesertim 5. Aug. (in Ps. cipalem finem charismatum non essere-
130,5; 147, 19; serm. 267-271; Civ. D. ponendum, merito colligimus ex saepius
18,49. M. 37, 1706. 1929; 39,1229 ss. ;
memorata de corpore humano compara-
41,j612). tione, qua S. Paulus doctrioam suam
Porro manifestatio illa Spiritus secun- illustrât, quippe cum infidèles ad corpus
dum S. Paulum dirigitur ad utilitatem. non pertineant.
ecclesiae
Haec autem utilitas primo et per se non 4. Buratio. Iam quoad continuatnm
est bonum illius, in quo fit manifestatio, charismatum durationem, certe in primis
sed illoruni quibus fit, i. e. tolius eccle- ecclesiae temporibus frequenliora erant,
siac. Quod apparet ex comparatione, quando arbor novellaatque tenera maiore
quam apostolus verbis mox citatis sub- optimi ag;ricolae cura indigebat {S. Chry-
iungit (1 Cor. 12,12 ss.) quamque sost. in inscript. Act. 2,3. M. 51,81). Non
etiam alibi agcns de charismatis repetit modo in libris sacris (11. ce), sed etiam
(Rom. 12,4 s.; Eph. 4,4. 12) de corpore a scriptoribuspriorum trium saeculorum
humano, cuius singula mcinbra vario satis fréquenter varia dona adhuc in ec-
munere fungunlur ad commune totius clesia vigentia commemorantur. Ita dona
corporis bonum. Item in 1 Cor. 14, prophetica atque visiones et discretîo spi-
«:i'.» :ilAKI>M.\TA. (IIMUSMATA. H'iO

riluum dorlaraiiliir in lioclr. duotl. apost. 8. 07; 8. 43. 4i-. 58 (M. 11,663. 708. 743.
10. T; 11; i:i; \oA. 2 (lunk. Pair, aposl.
808. 0i8. 908. 1423. 1432. 1316. 1381 bis.

c(l. 1. -Z't ss.): S. Hfl/H. op. IG.'.l (F. I.

-2 1003); S. Ciipr. Qiind idola dii non sini
S. Ch'tn.l Cor. 48,;). (> (il». 102); S. 7: ad Domc'tr. 13 ied. Ilarlel 1, 23. 361);
88;
Ijn. a.l Philacl. 7,2 (ib. 270 J/e/tn. ;
Aoral. Trin. 20 (.M. 3,044).
aliti donn ol miracula leslanlur
Varin
Pasl. inand. Il (ib. :>02 ss.^; S. CIcm.
Clem. (;<ir. 48 ;'!. c); .S. Jgn. op. ad.
,.p. 1. ne vil- 11,10 (F. II. H); .s\ .s\ I

J,^^•^ Dial. c. ïivpb. 7.

3'.). 82 M. 6,V92. Sniyrn. inscripl. {Fu7ik. I. 274;; S. Clnn.
\\{\{). C.O'.V ; N. //-en. a<lv. liacr. II. :12,4; op.l. 1)0 virj?. 1 1,10(1. c); S. hist. Dial.c
>'. Ilippol. De Ti-ypii. 82 (.M. 0,609); N. /ren. 11. ce;
V. G,l M. 7,820. 1137);
charism. Coiisl. Aj). 8,1 .V. 1,1005; ri', S.' Ilippol. 1. c; Orig.
1, 2. 40; c. Ccls.

sup.^; Orig. o. Ccls. 1,40 (.1/. il, 74a); 2,8; 7,8 : lom. 20,28 (M. 11,630.
in loan.

S. ri/pr. Do morlal. 19;cp. 11,3. 4; 16,4; 743. 808. 1432; 14,653); S. C/jpr. ad l)o-
30.1"; :i7,l.2; 00,10 (éd. llartcl. 1,300. nal. 3; De laps. 24-26; Do niortal. 10

407 s. :i20. 582. 031. 734); cf. ep. 75 (cd. Mortel 1,7. 254. 300); JVoia/. I. c ;

cf. Tertull. adv. Marc. 5,8 (M. 2,489);

(FirmUiani); Pont. Diac. in Vita Cypr.
12. 13 ib. 1,810; 2. CIL); Noval. Trin. Euseh. H. E. 3,37 (M. 20,203).
20 .)/. 3,044); cf. Tertull. Do an. (cd. Uarioni anloin saecnlis ])rocodenli-
lieiffcrscheid-Wissoua 1, 310). bus chaiMsniata fnissc cadoni toslimonia
oslendimt, ouni pracserlini Orig. sacpo
Sunt qui putent S. Irenaevm adv. haer. vesligia(7vrii lantinn donornm supercsso
V. c.l de tempore apostolico lantum loqui (cf. dicatic.GÔls. 1,2. 40 2,8; 7,8; 8,58 etc.). :

I-iii/l»uinn 160.296). Sed consideranli lum

Saocnlo voro (juaiio S. Chrysost., S. Aug.
ipsa verlta (àxoOoixev.. /a).oiJVTa)v)et usum lin-
Kuhner, aliiqucbaud semol diserte affirmant,
gua(^ graecae sivc classicum (cf.
charismata et miracula sue tomporc ces-
\usf. Giam. II. p. 629. § ''•84,1; Kriiger,
(Ir.

Grainm. cd. 5, § 47.10,11 ss.; Curtius-v. sasse in occlesia (cf. S. Chrys. De in-

Harlel éd. 17. § 229 H. Anrn. 2; Schmidt, compr. Dci nat. bom. 1,2; in inscripl.
Ssnon. 1, 12 p. 274 elc.)sive scripturisticum Act. 2,3; in Mat. bom. 32,7; in lo. boni.
Winer-Moulton, Gram. N. T. 3 p. 436; 48,702; 51,81; 57,387; 39,143;
itf 24,1. .1/.

.nullmann. N. T. Spr. p. 144. 258; JUass,

S. Aug. De verarelig. 23,47. M. 34,142).
Gramm. cd. 2 p. 10.5 ; Grimm. Lcx. N. T. etc.)
Sod eliam tune iemporis quaedam dona
sive recenliorein (cf. \V. Schmid, Der At-
oharismatica ecclosiac collata esse ox
licisinus in s. Hauptvcilr. v. Dionys
v. Hal.
Stuttgart 1887; aliis libris eorumdem Patrum et ex scri-
bis auf d. zweiten Philostr.,
of llie Rom. and ptis aliorum apparct. Gf. S. Chri/sost. in
E. A. Sophocles, Greek Lex.
Byzant. Periods from B. C. 146 to A. D. 1100, Ps. 110,4; in Mat. bom. 4,1; in Rom. bom.
Boston 1870), tum locos parallelos S. Irenaei 14,7 (M. 33,285; 37,41 ; 60,533); S. Aug.
(11.31,2; 32,4), lum le.stimonium
Eusebii{li.
Retract. I. 1 3,7; Civ. Dci 22,8 (M. 32,604 ;

(H. E.4,13.
E. 5,7. M. 20,4i8) et Nicephori 41,760); Arnob. adv. Gent. 1,44. 43 (éd.
M. multo piobabilius videbitur
145,1006!,
Reifferscheid 29); Lact. Div. inst. 2,16;
sanclum episcopum Lugdunensem de sua ae-
Zcitschr. f. Jiath. 4,27; 3,22 (éd. Brandi 1,170. 384. 477);
late testimonium ferre. Cf.
Eu.seb. H. E. 3,16. 17. 28; 6,11. 29. 40;
Theol. XIX. 1895,377-80.
7,7 etc. (M. 20,464. 473. 313. 541. 588.

Dona fiiciendi daemonefi et sanandi 601. 648); S. Hilar. Trin. 8,30 s. (M. 10,

morbos commemorantur a S. lust. Apol. 237); S. Basil, in Is. 3,102 (M. 30,284);
30. 76. 83- 121 (M. S. Cyril. Hier. Gat. 4,13. 14; 5,U 13,3.
II. 0; Dial. c. Tiyph.
;

Minuc. Fel. 23. 40 16,12 1 7,37; 18,23 (M. 33,472 bis.

6,4o3. 340. 633.^676. 737);
; ;

16 517. 773. 800. 821. 933. 1012. 1044) etc.

Octav. 27 (M. 3,325); Tatianc. Graec.
Plura ap. Englmann p. 170 ss.
(U. 6,841); Theoph. Ant. ad
Autol. 2,8 cf.

adv. haer. II. 32,4 Sicut autem in prioribus saecuHs, ita

(.V. 6,1061 s.); S. Iren.
De char.(]. c. M. 1, etiam in posterioribus nulle umquam
M 7 8->9); S. Hippol.
27.32. 37; ad tempore cbarismata verae Cbristi eccle-
1061); TerluU. Apol. 23.
700. siae defuisseostendunt Acta etVitacSan-
Scap. 2.4(3/. 1,413. 433. 447. 463.
(M. 2,92); Ong. H ctorum, de quibus cf. Bolland., Acta
703); cf. de cor. mil.
,-. Gels. 1,6.25. 46; 2,8; 3,24. 36; 7, 4. Sanctorum (Antwerp. 1643 ss.; nunc
 841 CIIARISMATA. CHARISMATA. 8'l2

continuanlur); Benedict. XIV. De serv. 8,23; 11,13; Apoc. 2,2; Boctr. duod. —
Dei hcalif. III. 42-48; /. Gorres, Chrisll. apost. 11,3-0 (Funk 1. 26); S. Ircn. adv.
Myslik, RegensI). 1837, II. 187 etc. iiaer. H. 21,1; Orig. in lo. tom. 32,10;
II. De singulis charismatis in spe- Euseb. Ilist. ocd. 1,12 [M. 7,779; 14,
cie. lam ad brevein descriplioneni siii- 785 s.; 20,1 19j. Praesertim ex Doclrinn
guloriini charismatuin veiiianius; de duodecim apostolorum clare apparet,
qiiibus cf. praesertim R. Corncly in 1 Cor. apostolos sensu latiore fuisse christianos
12-14. speciali charismate insignitos, qui abdi-
i . Numei'us. Ad numcruin
coriim quod catis iionis suis unice praedicando verbo
atlinct, apostolus Cor. 12,8-10 novcm 1 Dei etinstruendis ecclesiis recenter fun-
lantiini noniinat; sed inimerito haec dalis incumbebant. Cf. Funk not. in
eniinieratio supponitur esse compléta Doctr. 1. c; Minasi, La dottrina dei do-
(S. Thom. in 1 Cor. 12 lect. 2; 1. 2'"=
q. dici apostoli, Roma
1891, p. 31 ss. 229
111, a. 4), cum ex aliis locis alla dona ss. lam vero verbis D. Pauli isti
in
ilfisnoveni superaddenda esse paleat (1 evangelii praeconcs apostolis onmino ad-
Cor. 12,28-30; 14,26; Rom. 12,6-8; Eph. numerandi sunt (cum Thcod., Est. elc.i,
4,11), atque piura etiam praeter illa immo ipsi potissimum nomine « aposto-
dona in ss. libris nominata dari posse lorum » videntur intellegendi, cum S. Pau-
ex historia ecclesiae et vitis Sanctorum lus agat de donis extraordinariis qui- ,

appareat. Ex S. Scriptura aiitem haec busdam fidclibus collatis neque nunius

videntur inter charismata recensenda : aliquod ecclesiasticum per se respicien-
1. donuni apostoli, sernio sapientiae; tibus.
2. d. evangelistae; 3. d. doctoris, sernio Cum vero ex altéra parte isti apostoli
scientiae; 4. d. prophetac; o. d. discre- ab evangelistis et doctoribus distinguan-
tionis spirituum; 6. d. exhortationis tur et primum scmper locum obtineant
(xapccxXriat;) ; 7. d. psalmi; 8. d. lingua- (Eph. 4,11; 1 Cor. 12,28 s.), videtur cha-
rum; 9. d. interpretationis sermonmn; rismaliapostolicoampliusaliquidinprae-
10. d. fidei; 11. graliae sanilatum; dicatione evangelii praestandum fuisse.
12. operationes virtutum; 13. opitula- Alquc id quidem haud improbabiliter in
tiones; 14. gubernationes. De singu- — eo ponitur, quod apostoli vi proprii sui
lis quid in rc lam obscura (cf. S. C/iri/s. charismatis christianos, primis iam fidei
hom. 29 in Cor. M. 61,239) probabilius
1 elementis ab evangelistis et doctoribus
dicendum videatur, paucis exponamus. imbutos, in profundiorem mysteriorum
2. Apostolus. Sermo sapientae. Nomine cognitionem introducebant. Dicimus au-
aposlolorum, qui primum inter charis- tem vi proprii sui charismatis, quia
maticos locum oiitinent, non pauci in- nihil impedit quominus iidem apostoli
lellegunt exclusive ipsos duodecim apo- aliis quoque donis insigniti etiam officio
stoJos a Christo Domino electos (Ad. evangelistae vel doctoris dicantur funcii
Maier, Bisping, A. Schàfer; Meyer- — esse.
Heinrici 1 Cor. éd. 0, Meyer-W. Schmidt Explicationem datani innuere videtur
Eph. éd. 9.). .\d quam sententiam acce- 5. loannes Dam. (in Eph. 4,11. M. 9o,
dere videntur omnes (jui hoc charisma 841) « alius quidem apostolicum donuui
:

apostolicum explicant tamquam fontem accepit et arcanam dispensationis (otV.ovo-

et complexum omnium aliorum charis- sapientiam annuntiat». Sapicntiain

[At'aç)

matum {S. Chrys., Oecum., Theophyl., liane inter perfectos se loqui apostolus
S. T/iom.; Englmann 101, Seisenherger ipse profitetur, Dei scilicet sapientiam
1. c. 82). At constat imprimis, nomine in mysterio (1 Cor. 2,6 s.), eanique my-
« apostoli » tum in Scriptura tum in steriorum cognitionem a simplici scien-
scriptis primitivae ecclesiae designari tia et ea quam incipientes accipiunt fidei
non tantum duodecim discipulos, verum notifia distinguit (1 Cor. 3,1 s.; 13,2).
eliam latiore sensu comités illorum alios- Quare fundamento non caret sentent ia,
que insigniores evangelii praedicatores. secundum quam donum sermonis sapien-
Cf. Act. 14,4. 13; 1 Cor. lo,7; Phil. 2,2o ;
tiae, quod in prima cnumeratione primo
ITliess. 2,7(cf. 18);cf. Rom.16,7; 2Cor. ioco recensetur (1 Cor. 12,8), unum
s*.-} •.llAni>M.\ÏA. CIIAIUSMATA. HV
iiliMiitiiH' (licitui- ciiiii doiio aposlolaliis, et anle pro|)hetiam onunicrctiir, in aliis
qiitMl il) sociinda eiuimcraliono primiim locis S. Script ura(\ in (piilms magis ad
lociim occupai I. ('oi'. J2.2Ss.); alque ordineni et gradiim dignitatis iiilcr cha-
ila hcnc S. Chrys. ctiin suis. TheoiL, rismala attoudiliu'. doctoirs sem|)('r pro-
Oecittii., Theoph., stMiiionem sapionliao |)iu'tis posiponuntiu' (I Cor. 12,28 s.;
apostolispotissiinniiiallriltiuuil (in i Cor. Eph. 4,11; Act. 13,1 Hom. 12,6 s.) idem-
;

1-2,8^. 1)0 apostolatu cf. otiani /•;. Haupt,
Zuin Vcrslandnis d. Aposlolals ini N. T.
I. 11. Halle I89:i-<.»C.; //. Monnie); I,a no-
tion (!.' l'apostolat, Pai-is lOOM.
3. lù'tuii/clisla. (".Iiarisma
,Kpli. V.lt) in hoc vidctui'
apostolici viri gralia divina incensi « rc-
licla patria perejire
nus ohihanl evangelislarum, lis qui fidei
sermoneni nonduin audivisscnt, CAw'i-
stum praedicare satagenles (Enseb.
Uist. eccl. 3,37; cf. il).
3.O. M. 20,293. «5;
a|)Ostolos evangelistae majris praeparato-
riuui lal)oreni oltihanl,
slo nunliuin aHercntos, uti cliam ex nar-
raliout' Acl. 8.3-17 de opère Philippi
nangelistae (.Vct. 21,8)apparel. Adocto-
riluis autem distingui videntur evangeli-
stae CD quod
ipsi « circumeuntes praedica-
bant doctores vcro «pcr unamquamque
»,
civitalcm et vicum erant deputati » ibique
considobant, catcchumcnos et neocon-
versos instruentes Theod. in Eph. 4,11.
M. 82,533). Neque obstat quod Philip-
pus evangelista Caesareae doniicilium
(pieordo in Boctr. duod. apost. apparet
(13,2; 13,1. 2 apud Fun/;
I. 30 s. 34).
Quare doclorcs inferioiein prophelis
gradiim habuisse videntur; eos autem
evangelistae simul cum ipsis prophelis honore sal-
fuisse, quod tem episcopis et diaconis aequalos fuisse
vel etiam praeslitisse ex Doctr. 13,1. 2
i^roficiscenles nui- colligimiis; cf. FunJi in h. 1., Minasi,
p. 37. 42. 91. 234, (jui lamen nimis arctis
limitibiis officium doctorum circumscri-
>- bere videUir, reslringondo illud ad de-
'6,iO;Orig. c. Cels. clarationem valiciniorum et lyponun
11,931;. Relate ad Veteris Legis Novam l'cspicientium.
Ex iisdcm vero Doctrinae vcrbis inlel-
primuin de Chri- legimus, officium doctorum distinclun»
fuisse ab ordinario minislerio ecclcsia-
stico, quamquam etiam ipsis ordinariis
ecclesiae ministris miiniis docendi et
exhortandi fidèles incumbebat (cf. Hebr.
13,7; Eph. 4,11). Neque in omnibus ec-
clesiis doclores fuisse videntur, id quod
de prophelis Docirina 13,4 expresse de--
darat; ubi vero aderal « doclor verus >i,
a fidelibus sustentandus erat, similiter
ac « propheta verus » {Doctr. 13,1. 2;
cf. Funk in h. l.p. 31 Minasi I. c.\ Sicul
;

habuisse Icgatur lAct. 21,8; cf. 8,40); autem in Doclr. duod. afost., ila etiam
nam uti antea pertransierat civitates, ita in aliis scriptis primae aetalis christia-
cerle etiain tune non modo in illa civi- nae doctores saepc commemorantur,
talo, sed etiam in regionibus circum- praesertim in Paslore Hermae, sive soli
iacentibus evangeliuin pracdicabat, vel (Past. Mand. IV. 3,1. apud Funk 478),
etiam aliis donis instructus officium do- sive cumapostolis(ib.Sim. IX. 13,4; 16,3;
ctoris agebat. Cf. Felten in Act. 21,8. 23,2. F. 606. 608. 620), sive cum apostolis,
4. Doctor. Sermo scientiae. Charismatc episcopis, diaconis (ib. Vis. III. 3,1. F.
ffoctons instrucli probai)ilius facultatem 440 s.), atque ut adoctoribus ca-
falsis
accipiebanl explicandi apto modo cate- vcant, fidèles admonentur (S. Clem. ep.
chuinenis et neophytis veritales fidei 1. De virg. H. F. II. 9 ss.; cf. 2 Pctr.
christianae omnibus scitu necessarias 2,1 ss.).
'cf. Gai. 6,6). Haec autem cognitio vcri- 5. Propheta. lam ad donum prophetiac
tatum imperfecta ab apostolo nomine veniamus. Propiietarum in N. T. inunus
" scientiac » (Yvwai;) a « sapientia -> (ao- praocipuum hoc oral, ut fidelibus loquc-
çi'a; distingui et sic nomine « sermonis renturinspiritu, i. e. aSpiritu Sanctoin-
scientiae » facultas doctoris designari spirati, « ad aedificationem et exhorlalio-
videtur, uti ex dictis de sermone sapicn- nem et consolationem » (1 Cor. 14,3 cf. ;

tiae concludere licel; eadem facultas vv. 30. 32; 1 Thess. 5,19 s., 2 Petr. 1,21 ;

Hom. 12,7 doctrino (ôtoaa/.a).(a) vocalur. Doctr. duod. apost. 11,7 et Futik in h. I.

Cum autem donuin hoc in primo cata- p. 28;Minaiii p. 33;. Inlerdum vero S|)i-

logo (i Cor. 12,8)secundum locum leneat rilusS. prophetisetiam res fuluras coin-
8-4." CUARISMAïA.
municahal (cf. Acl. 10,10. 11,27
2; 16,6. 7. 9; 18,9; 20,23; 21,4. 10 s.;
22,17-21; 27,2.3s.; Gai. 2,2; Eph. 3,3.5;
1 Tim. 4,1. 14; 2 PcLr. 1,14) et
dita cordis manireslabat (cf. 1 Cor. 14,
24 s.; Act. 5,1-11 S. Iren. adv. haer. V.
; Ccdm., Bisp. al.); forte minus convenien-
6,1. M. 7,1137); unde ctiam nomine re-
velationis (à7i:oxd(Xu<]/i(:) (1 Cor. 14,0. 26)
hoc idem charisma propheticum desi-
gnari videtur. Per exhortalionem autem
suam inspiratam prophetae ad fidelium
profectum non modo in virtiitibiis, sed
ctiam in cognitione aliqiiid conferebant
(1 Cor. 14,31). hisuper secundinn Doctr.
duod. apost. in Eucharistia celebranda
precationibiis inspiratis devotionem fide-
lium excitabant, cum eis Uceret « gra-
tias agere quantas vellent », formiilis
scil.consuetis praetermissis impulsum
Spiritus Sancti tantum seqiiendo [Doctr.
10,7; cf. Funh 25; Minasi
in h. 1. p.
p. 30); praeterea ad obiectum exhorta-
tionis propheticac pertinebat inter alia,
excitare fidèles ad opora charitatis erga
pauperes (Dodr.. 11,9. 12. f. 28 ss.). In-
super ex 1 Cor. 14,24 s. patet, prophe-
tiam eliam ad arguendos et converten-
dos infidèles utilitatem praebuisse
Merito igitur S. Paulus propler multi-
pliccm banc utilitatem donum prophe-
ticum quam maxime fidelibus commen-
dat (1 Cor. 14,1 ss.) et praesertim pro
usu huius doni, quod frequentissinuim
inter fidèles videtur fuisse, practicas ré-
gulas statuit (ib.v. 29 ss.; cf. Rom. 12,6).
In Doctr. duod. npost. autem fidelibus
praecipitur, ut non modo sustentent pro-
phetas, verum etiam primitias de omni-
bus eis tribuant «ipsi enim suntsummi
:
sacerdotes (àpytEpst?) veslri » {Doctr. 13,
3. F. 32; Minasi]). 37 s.).
Sed « quoniam multi pseudoprophetae
exierunt in mundum » (1 lo. 4,1 cf.
Matth. 7,15. 22; 24,11. 23 ss.; 2 Petr. 2,
1 ss. etc.), monentur etiam christiani,
ut probent « spiritus, si ex Deo sint » (1
lo. 4,l)neve veros prophetas simul cum
falsis spernant (l Thcss. 5,19 ss.). Tam-
quam critérium autem ad dignoscenduui
verum prophetam a falso, imprimis valet
illud, quod S. Paulus iuitio suae tracta-
tionis pro omnibus charismatis proponit
(1 Cor. 12,3; cf. 1 lo. 4,1-3). Simile quid
pro prophetia speciatim indicare videtur
CHARISMATA. 846
s.; 13, Kom. 12,6, cum moneat illa utcndum
« secundum rationem fidei (xaTà rrjv i^x-
Xoyfav XTiznhxzMi) », ita scil. ut nihil in
abscon- prophelica exhortationc discrepet a ré-
gula et norma fidei (ita Est., lustin.,
ter plures àvaXoy(av sumunt pro mensura
et proportione (= [xs-rpov) fidei unicuique
datae (cf. A. Schdfer in h. 1.). In Doctr.
duod. apost. generatim statuitur iuxta
verbum Domini (Matth. 7,16), quod « ex
moribus cognoscelur pseudopropheta et
propheta » et aliqua criteria specialiter
indicantur (Doc/r. 11,8 ss. F. 28 ss.; cf.
Herm. Past. Mand. XI. F. 502 ss. Cf.
Minasi p. 33. 234. 248).
6. Discretio spirituum. Cum dignoscerc
spiritus res sit ardua viribusque naturali-
bus absque errandi periculo vix perfi-
cienda, auctor charismatum Spiritus S.
altero dono discretionis spirituum facul-
tatem tribuebat omnem errorcm in hac
probatione ope divina vitandi. Haec au-
tem facultas ordinarie simul cum dono
prophetico conferebatur, ita ut exhorta-
tione ab uno vel pluribus prophelis com-
pléta ceteri diiudicarent (1 Cor. 14,29;
cf. S. Clem. ep. 1. de virg. 11,10. F. II.
11). Quare discretio spirituum tamquam
complementum prophetiae consideranda
est ad praecavenda eius pericula.
7. Exhorlatio. Illud vero quod S. Paulus
Rom. 12,8 simul cum prophetia enumerat
donum exhortandi, ita videtur a prophe-
tia distingui posse, ut ille qui exhortatur
(6 7ïapay.aXôJv) argumentum et motiva in
exhortando ipse potius propriae mentis
operationc conquirat et seligat, a cha-
rismate suo nonnisi maiorem ad moven-
dum et instruendum efficaciam accipiat,
du m e contrario prophetia rêvera exhor-
latio inspirata dici possit (cf. Act. 13,15;
;
1 Tim. 4,13).
8. Psahnus. Aliquo modo ad propheti-
cum charisma accedere videtur etiaui
illud quodapostolus 1 Cor. 14,26 nomine
upsalmi » laudat quod existimamus illis
:
fidelibus datum fuisse, quibus Spiritus S.
canticum aliquod ad laudem Dei in lin-
guavulgari celebrandam inspirabat. Cf.
Luc. 1,46 (Magnificat). 67 (Benedictus) ;
Eph. 5,18 ss.; Euseb. Hist. eccl. 5,28;
7,24. 30; Tertull.Adw. Marc. 5,8 (31.20,
Si 7 CIIAHISMATA. JIAIUSMATA. S 48

:il2. (i".i;i. Ti;{; 2,i'Jl); Conr. I.aod. can. cletMnosynas pauperibus, el qui miscrctuv
I

;>9 (llunluin, Conc. 1,7'.)1). '

,6 èXeûiv) (Kom. 12,8; ol". i Cor. 13,3),

De <loiio linguanun v[ inti/prctationis scil. (|ui siilalio, consilio, auxilio miseris
^irinomnn, i\ui\c simililcr ar i>nt|iliclia l'I ac praestM'Iim infirmis succurril.
(lisrrolio spirituuiii intinio inlrr se con- (iu/)ernationfS{>:y6ioyiifi<3tii) 1 Cor. 12,2S)
lUH-tunlur, inox accmalids liaclaii.liiiii \i(lenlur fuisse dona exlraordinaria. (pii-
eiil. bus is qui praecst (6 7tpotaTni|j.£voç) (Kom.
9. Fidcs. Sdnitdlos. Virilités. Kx aliis 12,8) a(l adminisirandas res temporales
cliaiisiiialis liia spccialilor ad miraciila \el eliaui dirigcndas ecdesias in rébus
vidiMiliir porlinorc Iules, ^raliac sani-
: exlciMiis insiruebalur. .\deadem dona
laluiii. operatinnos virtiilum. Fides (I opiLulalionum gubernalionum eliam
et
Cor. 12,9) eniiii cmn Patrilnis {^raocis pcrliucre videtui' charisma ministerii
a pleris(iue iiUerprelibus inlcllef^ilur de (ôiay.ovfa) (Kom. 12,7), sivc de ministra-
lidc « sijrnorum, non dofiinalum » »[ua tione « in exercilio corporali » [Tolet.:
sc'il. ([iiis, siipposita fuie tlieologiea, simililer luslin.) sivc de alia quacumque
mm cerla lidutia eonlidit Ih'urii suli minisiralione in ccdesia inlellegilur;
dalis circuinslantiis miiaculura patia- non aulcm de nnmere ordinario diaconi
tunini. Alquo hanc fidem miracidoruiii cxplicandum videlur, quia inter charis-
ail aposlolo inlellcjri Paires illi reclo mata i)roprie lalia nominatur.
concluduiU ex 1 Cor. 13,2; cf. Matlli. II. Variae classes. Haec sunl quae de
17.20; .Marc. 11,22; l.iic. 17,0. rharismalis maiorem habere probabili-
(irotiae auteni sitnitatum (/apîaïAaTa talem videntur. Ex diclis aulem coUigi-
laiiâriov (1 Cor. 12,9. 28. 30) ipsonotninc mus, quid de distribulionc donorum in
salis manil'esle declarantur; crant scil. varias classes dicendum sil. Ex ipsa sua
varia charismata quibus certis fidelibus indolc charismata in quattuor classes di-
l'acullas confcrebaUir aegrolos variis stinguenda censcmus : quarum prima
inodis miraculosis sanandi. Op^raliones coniinel dona ad docendum polissimum
vero virtutum (ÈvspYrîjaaTa ojvâjiEwv) ( I data, scil. charisma aposloli s. sermonis
Cor. 12,10. 28. 30; siinilitcr eoiiipiec- sapienliae, evangelislae, docloris s. ser-
Uinlur vai'ia charismata ad omnia alia monis scienliae; ad alteram classem
opéra miraculosa variis modis patranda. pertinent dona ad exhortandum praeci-
Vidontur aiilem graliae sanilatum, ope- pue atque ad aedificandos fidèles el
ralioncs virtulum, charisma fidei tam- arguendos infidèles coUala, nempe cha-
quam spccie diversa iiiter se distin- rismata prophetiae, discietionis spir-i-
jfucnda, non inlellegendo scil. fidem ut tuum, exhortalionis, psalmi, linguarum,
genus, duo alia ul species eius. Incon- inlerprelalionis sermonum tertiam ;

veniens eniin videtur dicere, apostolum classem consliluunt graliae ad confir-

ineadem enumcratione genus el species mandam doctrinam fidei praeserlim con-
nuUo indicalo discrimine permiscei-e; el cessae, nimirumdonum fidei, charismata
celle Dei omnipotentia praeter fidem sanilatum, operalioncs virtutum; quartrr
miraculorum elTeclricem aliis eliam
illatn denique classis continet charismata
modis vim palrandi miracula fidelibus opitulationum et gubernalionum, ad
communicarepoluil(cf.Acl. y, lo; 19,12). curam rernm externarum specialilei-
10. Opilulationca. Guhernationes. Re- donala.
stant duo charismata nomine opilida- III. De donis linguarum et interpre-
tionum el gubernalionum designala. tationis. De donis linguarum el inler-
Opitulationes (àvnXrîjjuJ/Etç) (i Cor. 12,28) prelalionis cuni conlroversia maiore
videntur intcUegenda dona exlraoj-dina- studio agilala fueril erroresque per-
ria Spirilus Sancli, ([iiibus aliqui ad vulgali sinl maiore generalilale, exem-
curam infirmorum pauperumque specia- plum atque doctrinam aposloli secuti
liler inslruebanlur. Hisce donis probabi- aliquanlo accuralius de hisce donis age-
liler ornalus fuit is qui tribuit (ô [Aîtaoï- mus. Exponcndum eril imprimis, quid
ôoû; (Rom. 12,8; cf. Luc. 3,11; 1 Cor. de nalura el fine ulriusquc doni censeii-
13,3; Eph. 4,28), scil. qui dislribuit dum sil iuxla verba I). Pauli, quippe qui

i
 849 CHARISMATA. CUARISMATA. 850

soins inlor sacros auctores ex professe 14,10). Veram aulcni locutionem articu-
de liisce donis tractât; comparanda lalam postulant omuino exprcssiones
dcindc crunl vcrba aliorum libroruin X6yov ôio6vat (ib. 14,9) et Xoyouç iv yXticjar,

sacrorum; dcnique consulendae sunt (ib. 14,19), quibus apostolus usuni glos-
antiquorum Patrum scriptorunique ec- solaliae désignât; Xo'yoç enim numquam
clesiasticorum sententiae variorunique sonum inarliculatum significat, sed ve-
auctorum opiniones. ram dictionem quae ali(iuam cogitatio-
Doctrina S. Paidi. Apostolusdonuin
1. neni exprimit (cf. Grimm, Lex. N. T. s.
linguaruni vocat gênera linguarum (y^vt) V. ; Crcmer it. ;
Schmidt Synonym.
,

yXwdiywv) (1 Cor. 12,10. 28); linguas I. 1,20. 38. 44. 35). DilTicile etiam intel-
(yXôiaaai) (ib. 13,8; 14,22; cf. 12,10 lectu foret, quidnam interpreti post lo-
yXwaawv) Ibiguam {'{kStCQoi.) (ib.
lp[Ar)V£(a ; cutionem inarticulatam praestandum
14,19. 26). Usuni huius doni noniiiiat fuisset ad aedilicationem ccclesiac (1 Cor.
linguis logui (yXojaaatç XaXsTv) (ib. 12,30; 14,5. 13. 27. 28), et quomodo talis locu-
14,5. 6. 23. 39; lingua loqui
cf. 13,1); tio non iam humana, ad Deum tamen
(yX^aoT) XaXerv) (ib. 14,2. 4. 13. 18 [AU directa (ib. 14,2) « rationabile obse-
EFG It. Vulg.]. 27); orare lingua (Tipocj- quium » constitueret (Rom. 12,1). Prae-
sûyeaOai YXwaaïi) (ib. 14,14); orare spiritu terea oratio, psalmus, benedictio, gra-
(::poa£ux£<î6at tw 7:v£'j|i.a-ci) (ib. 14, lo); tiarum actio per donum linguaruni
psallere spiritu (AâXXsiv tw 7:v£u[j.aTt) (ib.) ;
peracta (I Cor. 14,14-17) veram locutio-
benedicere spiritu (EÙXoyerv 2v ::v£Û[j.aTi) nem expriinunl.
(ib. 14,16); gratias agere (EÙx^aptatEfv) 2.Ex iisdem autem apostoli verbis
(ib. 14,17; cf. V. 16); sermonem dure per cognoscimus, obiectum huius locutionis
linguam (Xo'yov ôiô6vxi ôià t% yXtôaar);) non fuisse praedicationem evangelii aut
(ib. 14,9; cf. v. 19). Donum auteui in- explicationem doctrinae christianae, sed
tcrpretationis scrmonum vocat £pii.rjv£(a oratlonem ad Deum directam, sive pre-
(A D * ôi£p[xr)Vta) yXwacrGJv (ib. 12,10; id. cando {r.poai\)y_i'sQixi) sive laudando (AàX-
add. 28 in Vulg. Clem., Syr. [codd.],
V. X£iv) sive gratias pro beneticiis agendo

Arm.); usuni buius doni appellat iiiter- (£ijXoycrv, £ij)(^aptCTT£rv) (ib.). Quod etiam

prctori (<î'i£p[xrjV£Û£tv) (ib. 12,30; 14,3. 13. primis huius capitis verbis exprimi vi-
27) atque euni qui hoc donum accepit detur « qui locjuitur lingua, non ho-
:

dicit 2/ito'p;'e/em (ôi£p(jLriv£UTïi;) (ib. 14,28). minibus loquitur, sed Deo » (ib. 14,2),
lamvcro ex doctrina apostoli imprimis praesertim cum ad talem locutionem
quoad naturam doni linguarum seu glos- alius fidelis convenienter respondere
solaliae concludimus illud fuisse verum , debeat « Amen » (ib. 14,16).
charisma Spiritus Sancti; quod pluribus Orationem vero suam glossolalus non
hic non est probandum. in statu (juielae reflexionis fundebat,
Concludimus praeterea glossolaliam neque duce ratione sua naturali verba
fuisse veram locutionem, audibiliter et praemcditala profcrebat, sed a Spiritu
articulate prolatam; quod pariter cer- Sancto modo extraordinario duclus ac
tum videtur. Nam quod fuerit locutio inotus, m
statu quodam ecstatico orabat
audibilis, apparet ex ipsa voce XaXEfv, atque magnalia Dei celebrabat. Quam-
quae propric sonum edere, voccm
<< vis igitur in illo statu altissimam quau-
emittere » significat [Grimm, Lex. N. T. dam de Deo rebusque divinis cognitio-
s. v.), in oppositione ad silere, oiyàv, nem acciperet, eam tamen non ita
quo non-usus doni designatur (1 Cor. intellectu suo attingebat, ut postmodum
14,281, ex comparatione cum instrumcn- sibi aut aliis[rationemde rébus cognitis
tis niusicis (ib. 14,7. 8) etc. Nec obstat reddere potuisset. Id ex verbis apostoli
quod ib. v. 2 dicitur nemo audit giosso- colligimus ad aedilicationem ecclesiae
: <<

lalum. Scnsus enim est, nemineni verba quaerite ut abundelis. Etideoqui loqui-
glossolali intellegcre, uli saepe verbum tur lingua, oret, ut interpretetur » (ib.
audiendi (ày.oÛ£iv) adhibetur (cf. Gon. 14,12 s.) i. 0. iuxta veriorem explicatio-
11,7; Matth. 13,i:; s.;.Marc. 8,18 etc.) el nem, donum interprctandi procibus a
hic ab ipso S. Paulo cxplicatur (1 Cor. Deo impetret. Itaque sine hoc dono glos-
 «ri I r.llAHlSMATA. C.IIARISMATA. s:i2

snlalii> nihil ad aotlilicalionom eoclosiao fortiludine et inlervallis distinclioncm

«•onlVi'ir poluil; i]U«m1 tMiam iiulicalur non dal idcoqne nullam melodiam dig-
il», vv. i-. ti. 0. et illa |)iohil«itioiic v. 2S : noscibilcni el inlelli<^Nbilem peilicil ;

u si auloiu non liuMit iiilorpies, tacoal vel \. S lubicini, (]ui lul)a signtnii caiiil
in ecclosia ». Kcstalioiini iiluiii jrlossolali militibus ignolum (ôcôtjXov). \i\ (piilius
staluiu oliani claiiiis iiidicant vorba j
V. 9 concludit : « ita el vos per linguam
ai)ostoli V. \t: «< Nam si oroni lin^'^ua, I
nisi manifestnm sermonem (euurniov X6-
spirilus niiMis oral, mens atitoni niea yov, qui cognitus sit audientij dederitis,
sine frnclu est ^xô Kvsufia iiou r.poatû-^tziti, I
([uomodo scictur (yv'oaOï^aeTai) id quod
6 oï voîj; uioj it.ctpr.6i iaiiv) ». SpiriUlS '

dicilui? eritis enini in acra loqucnles ».

proni distinjriiitnr contra nicn-

^^:;v£ujjia ;
l'tiex bac conclusione el ex ipsis verbis
tein (voj; est aninnis altiorc principio salis apparet, vis prioris comparalionis
spirilnali,cliarismatescil. SpirilusSancli (v. 7) est in hoc «[uod in illis instrii-
instrnclns, et per hoc charisma ab ipso nientis musicis indistincte sonantibus
Spiriln Sanctn motus et impulsus; mens i
nulla habeatur melodia quae dignoscd-
\ero est l'acultas inl(>Uecti\a naluralis, lur (yvwaOïîaeTat}, laclane sit an Irislis,
quae verilales cognoscit easquc et sibi huiusnc an illius canlus elc, el simiii-
et aliis cxpiicare potens est (cf. Grimm, ter glossolalus sine interpretatione lo-
op. cit. s. V.'. Glossolalus igitur per quens sonos lanlum aliquos proférât
ciiarisma suum a Spiritu Sancto impulsus auribus audienlium non dignoscibiles.
orat, sed ratio eius sine fructu est, quia Non videlur aulem comparalio illa ulte-
cessante illo impulsu iam non potest rius ur^eri posse, quasi maior quacdain
sine alio dono ea quae locutus est sibi nescio quae similitudo inler glossola-
aut ahis explicare (cf. 2 Cor. 12,'i-). Sive liam et islam musicam intercédai. Quod
igitnr ilhid àxapro; suniilur sensu passivo praeler alia dictis de vera per donum
(5. Chrijsost., Estius, etc.) sive active linguarum prolala locutione articulala
(Theod. integrum manet quod
etc.), onuiino l'epugnare videlur, praeserlitii
di.ximus ideo enim glossolalus audien-
: cum S. Paulus in eodem conte\4u usutn
tibus fructum afferre nequil, quia ipsa huius doni per « Xéyov 5ifi6vai » (v. 9) de-
eius mens scnsum verboruni non ita in- signet. Licet igilur /. Gorres, Christ!
tellexit, ut sibi aut aliis ralionem de lis Mystik. 2,149 ss. varia exempta lalis mu-
reddere possil. Quod vero haec ecstasis sicae myslicae afîeral, hoc ad donum
mentis in glossolalo non fuerit perfecta linguarum apud S. Paulum non videlur
amenlia, qualem v. gr. Tertull. deecstasi Iransferendum.
monlanistica descrlbit (De An. c. 9 éd. Verba aulem glossolali ab audiloribus
Heifferscheid-Wlssowa 1,310; cf. adv. non esse inlellecla insuper eliam osten-
Marc. 0,8. .]/. 2,491), sed cum cognitione dit alia comparalio quam apostolus ad-
rerum divinarum et conscientia sui dit de linguarum varietale (v. 10 s.),
coniuncta, apparet ex 1 Cor. 14,4 : qua déclarai glossolalum audiloribus
« qui loquitur lingua, senielipsum ae- esse lamquam bnrbarum, quia eum non
dilicat » et v. 28 « si non fuerit in- : intellegunt. Merilo igitur eodem sensu
terpres, taceat in ecclesia ». cxponimus illud v. 2 : « nemo eniu)
3. Eadejn autcm nécessitas interpreta- audit; spiritu aulem loquitur mysleria »

tionis ad hoc ut glossolalus ecclcsiam et explicalionem quam apostolus

ipse
aedificet, idemque apostoli praeceptum V. 16 subiungll : c quoniam quid dicas
V. 28 ulterius ostendit, sine interpreta- nescil ».
lione verba per donum lingunrum prolala 4. Iam veio
ralionem quaerimus,cur
si

ab nuditoribus non es.se intelkcla. Quod verba glossolali ab audienlibus non fue-
pariter S. Paulus supponit inlerrogando rint inlellecla, verbis apostoli nulla vi-
V. 6 « si venero ad vos linguis loquens,
: delur satisfacere nisi quod glossolali
quid vobis prodcro? », itemque conipa- vere linguis cdienin locuti sinl. Ralionem
rando v. 7 linguis loquentem musico hanc S. Paulus iam ipso nomine huius
libicini sive citharoedae, qui sonis in- doni indicat gênera linguarum (ylvr)
:

strumenti sui debitam in altitudine et yXwaawv) (1 Cor. 12,10. 28), cui parai-
 853 CUARISMATA.
lela est exprcssio gênera limjuarum [ji^ir^
•fwvwvi (ib. 14,10), quae ccrle varias
genlium linguas désignai; nani illis lin-
guis loquens " harbarus » vocatur (ib. v.
11); cf. Clem. Al. Stroiii. 1,21. J/. 8,880
« dicunt aulcm Graeci esse ([uinque apiui
se dialeclos,... inmimerabilcs autern
esse voccs (cpwvâ;) barbaroruin nec dici
dialectes, sed linguas (YXwacia;) ». Ver-
l»is auteni citatis (1 Cor. 14,10 s.) is qui
per donuni linguarum sine interpi^eta-
tione in coetu fideliura loquilur, cuiu
peregrino comparatur, qui incolis re-
gionis alienae, si ignoraret eorum lin-
guam suamque ipsis ignotani loqueretur,
certe barbarus foret. Quae cornparatio
aperte supponit, turn glossolalum, tuin
peregrinuin istuni lingua audientibus
ignota loqui, sed sub aliis omnino cir-
cumslantiis istum ex naturali sua
: foret veriim quod « nemo audit » (ib.
scient ia in terra aliéna, glossolalum vero
in coetu fideliuni ex charisniate ipsi col-
lato. Falso igitur ex bac coniparationc
arguunt aliqui (Baur, BUlroth, Ruckert,
Bisp.) contra linguas aliénas in glossola-
lia adbibitas.
Praeterea glossolalus ne audientibus
sit barbarus, iuxta consiliuin apostoli
petere débet donuni interpretationis (1
(-or. 14,12 s.); interpretari autem in
Scriplura uno loco excepto (Luc. 24,27)
_semper siguificat de lingua peregrina in
patriam transferre. Cf. Ipa7]v£u2tv lob 42,
17'^ (Swete); Esdv. 4,7; lo. 1,39 {Tischdf..
43; 9,7; Hebr. 7,2; 5i£p[j.r)V£UEiv 2 Mac. 1,
36; Act. 9,36; jjLEÔspixrivstSsiv Mattb. 1,23;
Marc. 0,41; 15,22. 34; lo. 1,39 (Westc-
Hort). 42; Act. 3,36; 13,8.
Insuper S. Paulus de dono linguarum
adducit verba Isaiae, in quibus prophela
Dominum describit per balbiilienles la-
biis et in lingua aliéna ad populuni
rebellem locuturum ad puniendam scil.
irrisionem prophetarum suorum per
Assyrios, qui lingua ludaeis ignota
utentes mox in captivitatem eos abduc-
turi erant (Is. 28,11-13; cf. vv. 7. 10).
Hoc vaticinium apostolus applicat ad
donum lingarum, vocans eos quos pro-
phela « balbutientes labiis » dixerat,
mutata expressione iTspo-yXaxjuouç, homi-
nes lingua peregrina utentes (1 Cor. 14,
21). lam si non supponeret, dono lin-
guarum vere linguas aliénas proferri,
CHARISMATA. 854
nulla apparel ratio, cur iiiud vaticinium
iiic attulerit concludcus e\ co ad hoc
charisma (wots at yXGJcjaat ib. v. 22) et
verba prophetae in particulari illa ex-
: pressione mutans.
Denique idem concludendum vidctur
ex verbis si Hnguis hominum loquar et
angelorum (ib. 13,1), ubi per aliciuam
hyperbolen summum qui excogitari pos-
sit doni linguarum gradum ponit, sicut
vv. 2. 3 alia charismata in summo gradu
commémorât. Ordinarium igitur donum
linguarum una vel altéra hominum lin-
gua uti supponit, eaque peregrina, cuin
ab auditoribus non intellegatur.
Nec obstat quod, si linguae alienae in
glossolalia adhibitae essent, sallem ii
homines quorum lingua adhibobatur,
glossolalum intellegerent, et sic iam non
14,2). Etenim apostolus sexto fere a
fundata Corinthiorum ecclesiaanno illis
scribens minime supponcre debuit, ali-
(luem forsitan ex auditoribus in coetu
fidelium linguas peregrinas glossolali
intellegere, quia tune praeter incolas
civitatis et regionis circumiacentis vix
alia membra in ea ecclesia erant; ideo
absolute dicit, neminem intellegere
glossolalum. Quodsi per accidens talis
peregrinus adfuissot, is certe verba glos-
solali intellegere potuisset.
5. Atque haec de natura doni lingua-
rum ex S. Paulo sufficiant. Finis vero
huius doni ex verbis eiusdem apostoli ge-
neratim erat idem atque in aliis charis-
matis,ut sitsignum manifcstativum prae-
sentiac Spiritus Sancti, ad utililatem
ecclesiae (ib. 12,7). Haec autem iililitas
ecclesiae obtinebatur directe quidem,
quatenus testimonium adeo evidens prae-
sentis inter ipsos Spiritus Sancti magno-
pere omnes consolari debuit et confir-
mare indirecte vero, quatenus accedonle
;
dono interpretationis excitabanlur ad
laudem divinam novasque de rcbus
divlnis cognitiones accipicbant (cf. ib.
14, 2. 5. 12. 13 etc.).
Praeterea secundario, sicut charis-
mata generatim, ita etiam donum lin-
guarum ad utilitatcm ipsius loquculis
dabatur; id nccessario colligimus tum
ex eo quod glossolalus semetipsum acdi-
ficat(ib. 14,2. 4. 14-17), tuni ex eo quod
s:; lillAUlSMAlA. CIIAUIS.MATA. 8:i(i

aiiosloliis |>ii\aliiii iioiiiiiic pracsonlo lY^ii^^au XaXrjXouaiv xaivaTî) (ib.\ Nova

luK- iloini iitaliir iiliMiique aliis luMinillal autiMU lingua alii|ua vocari ))otesl, non
il., w. is s. 2H). laiihiiii alisolule, si anica non cxsislebat,
\W>\)Ci[ii iiilidt'liiiiii aiiloiii doniini scd l'Iiain l'i'Iativc aii loipicuteni, si eaiii
liiijruaruin iii\la S. Pauliiin est <« m si- anii'a non iiovil. lia liuguac peregrinai-
;/nwn ^d; oT,^Ktio^] » (il», v. 22). Cum vci'O relate ad glossolaluiii novae dici possuni,
aposloliis in vaticiiiio Isaiao, e\ 4110 et sic concept us doni linguaruin »'\

liane l'onolusiononi tifdiicil, ma^Mia li- S. l'aulo evposilus scrhis evangclii con-
berlato seiisiiiii itropliclat^ pi(ti)riis suis roniiis csl.
veihis e\|)riiiial. atltloiido « cl noc sic Ncc minus hene idem concordat cuni
e\auili(MU inc » ^il». v. 21), vidclur iuxta dictis S. Lucae in Act. c. 10 et 19. Cum
luonloni ipsiiis signiiin hoc ita osso in- eadcin adhibeatur i;x|)rcssio al([ue in
lolIojiOQduiii, ut luanens qiiidein
veruni 1 C-or. 12-14, et circumstantiae omnos
sifrilluin vorilalis lidei, lanioa infidi'lcs idèntitatein doni suadeanl, iiulla appa-
11011 ad coiiversionciu addiuat, scd po- ret ratio banc idèntitatein in dubium
tins iiicivdiililaU'iii eormii iiiauilVstaiii vocandi.
reddal, iiiiino cliaiii ad irrisionoiu oos Sed quid ad narrationem de primo
excitet. Talis est cniiii offoctiis, qiieiii ex l'esto pcntecostes (Act. 2)?lniprimis cei-
iisii huius doni respoctu infidcliuin pro- tuni est, expressioue loqui varïis linguis
vonienteiii ipse aposloliis inox desorihit iXaXcrv iispatç yXtûaaaiçi (Acl. 2,4) signifi-
il». V. 2.5). riicpie usiiiii istiim, i'\ qiio cari donuin Spiritus Sancli, (juo disci-
talis friidus iiiiniiiie appeleiidus pro\o- puli et alii in coenaculo congregati vere
nit, non laiidat nequc approhal; iiiimo loqucbantur linguis diversarum gentium
jiravilor admoucl fidèles, ne suo modo (cf. ib. vv. 6. 8. 11). Constat etiam, ob-
agendi pucri eriiciaiilur sensibus (il», v. iectum liuius locutionis fuisse laudcm
20>. Sed verhis apostoli cerlo vidoUir Dci (ib. V. 11) ex inii)ulsu Spiritus Sancti
coiislare. finein aliqueiii huius doni di- celebralani (ib. v. 4 Insuper effcctus
.

recte conversioneui infideliiiin respi- huius locutionis erat slupor et admiratio

cienleiii alienuni esse a nienle ipsius audientium, et (luorumdam irrisio (ib.
(ib. V. 21 s.i; regulae eliaiii, quas mo\ V. 12 s.). Quare ex bac parte nihil iden-
proponil lib. vv. 26-28), unicc usum doni titati obstare videtur. Eundem etiam li-
intei- lideles respiciunt. Indirecte vero nem doni apud S. Lucam et S. Pauhim
signuiu hoc ad conversioneui infideliuiii invenimus; illud forlassc ex S. Luca
aliquid conlerre polerat, qualenus eos addere possumus, signum hoc multos
confusione afliciebat alquc ita huniilia- infidèles audientes admiratione et slu-
los inelius ad accipiendam veritatcni pore atfectos attentiores reddidisse inc-
disponcbat. liusque ad ipsam praedicationem verlii
Quoad domim interpretotionis ex diclis Dei audiendam dispositos fib. v. 12).
sequiliir, illud esse veruin compleinen- 7. Ncc obstat identitati charismatis,
tuui doni linguaruin et in hoc consistere, quod audientes Hierosolymis vcrba lo-
i[uod vel ipse glossolalus vel alius ex • luentium discipulorum intellegebanl.
praesentibus, dono extraordinario Spi- Nam cum Arabes et Graeci et Romani
ritus Saucli instructus, lingua vernacula alii<iue viri religiosi audirent glossolalos
ea exponat, quac in linguis alienis per (ib. vv. 9-11), nihil miruin ([uod Arabes
glossolaliani prolata fuerunt. intellcgcrent arabicos serniones et Graeci
6. Céleri textus S. Scripturae. lam ox- graecos et Romani latines; Arabes autem
posilani apostoli doctrinaiii cuni ceterin etiam graeca etlatina verba intellexisse,
locisS. Scripturae brevitercomparenius. et sic de aliis, gratis in lextum infertur.
Certe tuni S. Marcus (16,17) luin S. Lu- Sed fortasse glossolali in penlecoste
cas fAct. 2; 10; 19) agunt iiiiprimis de praedicabant"? At laudes Dei ex impulsu
vero charismalc Spirilus Saiicti. Deindc Spiritus Sancti celebrare (ib. vv. 4. 11

iuxta S. Marcum ad signa (cjrjasîa) quae non eslpraedicare evangelium, praeser-

« eos qui credidcrint se(|uentur » il. c. ,
tim cum iuxta verba textus omnes 120
pcrtinet cliaiii uL linguis loiiuantur iiovis praesentes vel saltein magna corum pars
857 CUARISMATA. CUARISMATA. 858

lingiiis loquerciiliir (ih. vv. '^

s. ; cf. l,i:'>), ioculinnis non intellcctac appiicat ad
cL cumincipereiU loqui anlequani imil- verba Pharaonis noc ab ipso noc a
tfludo convenisset (ib. 2,0). De pracdi- sapicntibus Aegypti intellecta. S. Cyrill.
catione S. Lucas agit ib. vv. 14 ss., Al. Glaphyr. 2; in locl. 35; in 1 Cor.
rclatis verbis Petnis adslanlos
(juibus 12. 14 (yl/." 69,79; 71,377; 74,885. 889);
allocutus est. Quae quidcm verba, in una Theodoret. in 1 Cor. 12. 14 {M. 82,320.
lingua sive graeca sivc syro-chaidaica 337); 6\ Léo M. serm. 75 (al. 73) in Pent.
(cf. Act. 22,2) prolafa, onmes pracsentes 2 (M. 54,401); S. Maxim. Taur. serm.
etiam absque dono linguarum et inter- 49.50 de Pent.; serm. 77 (M. 57,034.
prelalionis intellegere poterant, cum 636. 687); S. Greg. M. in Evang. hom.
omnes gentes enumeratae (ib. 2,9-11) 30,4 (M. 76,1222); S. loh. Dam. in 1 Cor.
inlra limites imperii Romani contincren- 12. 14 [M. 95,663); Oeciim. in Act. 2,4;
tur, in quo graeca lingua maxime erat 19,6; in 1 Cor. 12. 14 (M. 118,04. 248.
pervulgata, et omnes adstanles essenl 811. 841); Theophylact. in 1 Cor. 12. 14
« in Jérusalem habitantes (/.aToixowvTs;) (M. 124,709. 733).
ludaei » (ib. vv. o. 13 ; cf. vv. 22. 36). Aliam cxplicationem quod apostoli ,

Quare prorsus idem esse donum lin- sua lingua patria loquentes intellecti
guarum putamus, de quo in variis Scri- sint ab omnibus, ac si audicntium lin-
pturae locis sernio est. guis locuti fuerint, commémorant S.
8. Sententia Patrum de bac identi- Greg. Naz. (1. c), qui communem prae-
tate charismatis ni fallimur unanimis ferl, et V. Beda (in Act. 2,3; retract, in
est. Eundem fere Patrum consensum, Act. 2,0. M. 92,947. 999), qui utrumque
si unum alterumve excipias, in hoc in- charismatis modum apostolis tribuore
venimus, quod glossolalia sit loqui variis videtur.Aliam hanc explicationem tenent
gentium linguis. Cf. S. Iren. Adv. haer. Basil. Seleuc. (Or. 37,1. M. 85,389),
m. 12,1; 17,2; V. 6,1 (cf. sup. not.) (M. Ernald. Abb. Bon. (De op. Chr. card. M.
7,892. 929. 1137); Tertull. adv. Marc. 189,1075). Ab aliquibus ita etiam expo-
0,8 {M. 2,490); Orig. in Rom. 1,13; cf. nuntur verba cit. 5. Greg. Nys. [iM. 46,
in Exod.hom. 13,2 (M. 14,860; 12,388); 098).
S. Cyrill. Hier. Cat. 14,7; 17,16 s. (M. 9. Fidèles autem linguis locutos esse in
33,832. 987); S. Philaslr. haer. 104 {M. oratione ecstatica, sat multi Patres ex-
12,1217); S. Greg. Naz. Or. 44,1 (M. 36, presse affirmant S. Iren. Adv. haer. III.
:

608); 5. Greg. Nijs. or. de Spir. S. 17,2; S.Chrysost. (11. ce); Ambrosiaster,
{M. 46,698); Ambrosiaster Cor. 14 in 1 S. loh. Dam., Oeciim., Theoph. (11. ce);

{M. 17,253); ^S. loan. Chrys. Quod Chr. S. Max. Taur. (serm. 77); cf. Tertull.
sit Deus 7 De Pentec. hom.
; ,4 2,2 De 1 ; ; ]. c. Quoad finem vero doni linguarum
Util. lect. Script. 4; in Act. hom. 4. 24. multi Patres consentiunt cum D. Aug.,
40; in 1 Cor. hom. 29. 3o. 36 [M. 48, qui passim (11. ce.) repetit charisma hoc
822; 50,459. 467; 51,92; 60,43. 183. 284; esse signum praesentiae Spiritus Sancti
61,239. 295. 305); 5. Hieron. ep. 41 (al. etsymbolum unitatis ecclesiac catholicae
34) ad Marcel.; 120 (al. 150) ad Hedib. linguis omnium gentium locuturae. Ita
(M. 22,474. 993); 5. Aug. in lo. Tract. inter alios 5. Iren., S. Cyr. Hier., S.
6,10; 39,5; in ep. Io.tr. 6,3. 10; in Ps. Greg. Naz., S. Chrys., S. Cyr. AL, S.
18,10; 54,10 s.; 130,5; 147,19; serm. Greg. M. ce).
(11.

80,5; 87,7; 99,10; 175,3. 4; 266,2; 267- Respectu vero inlidelium 5. Chrys.
271; 352,2; Civ. D. 18,49; c. lit. Petil. (hom. cit. in 1 Cor.), 5. Greg. Naz. (or.
2,32 (M. 35,1429. 1683. 1991. 2025; 36, 41,15. M. 30, 449), Ambrosiaster (1. c),
161. 636; 37,1706. 1929; 38,497. 535. S. loh. Dam. (1. c.) aliique inculcant,
601. 940; 39,1225. 1229 ss. 1550; 41,612; donum linguarum non ad conversioneni
43,284). Quodsi idem S. Doctor uno in corum praecipue collatum esse, sed ad
loco (De Gen. ad Ut. 12,8 s. M. 34,400) confusionem et perturbationem [tk
dicit Pharaonem, cum somnia sua lose- £-/.7cXri?iv5. Chrys.).
pho narraret, linguis locutum esse, ve- Aliqui autem ex iisdem Patribus prae-
rum de dono linguarum conceptum ter finem istum symbolicum statuunt
s:i!t l llAIilSMATA. ( IIAHriA^ SGO

nompt* convorsioiicin {^(Miliiim \wv

aliuiii, catione in una lingua quae ab omnibus inlellc-
pracilicationom ovanjrolii, i»lt'inqii(> lt>- gatur uV. [i/irda. Mysl. civ. I). cd. Clanis
iitMit (iiiitlain alii Palros, liniMii smii- 198) eumdcm moduni saltem quoad alitpios
•).,
;
(iiii
casus et praescrlim quoad orationcm Pétri
luilinim non (Htnnnt'nioranl. lia rem
Act. :>, 14 ss. adinittunt .S/7r/i/.s aliiiiue in 2.
inlollo^-^oro vidcnlm- Oiùj. (11. or.\ S. 2" q. 176, a. 1 liriifd. .\IV. De serv. D. beat.
;

Clu-yaost. in inio loco (^)iiod ChrisUis sil 8,48 n. 8; lùtf/linniiii op. cil. p. 3i7, eumtjue
I)ciis7. .M. 'tS,S2i', S. Hier. [W. ce), Theod. SiKirrz dicil verisimilem. Pennulti aulem,
11. t'c.\ N. .)/(«.«'. Tiiur. (serni. il). iiO; si'd admit lentes linguas aliénas dono linguarum
scrrn. 77 id. tic (»ralioni' sinnil). ^)nani- .
adhibitas, |>ulant apostolos cl lideies etiam
viscorleeliani ad pracdicalioni'ui donnm iuxta S. Scri|)luram illo cliarismalo instruc-
tos esse ad praedicandum cl docendum (S.
liniruarnm aposlolis conleri'i polucnl,
Tliom. in 1 Cor. cl 2. 2»^' q. 176; cf. 1. 2"' ([.
siciilphiribus posica San(•li^;, S. Scri-
plura lanion hoc nt»n vidrliu' indicare.
m, Salmeron in Act. 2 et 1 Cor. 14;
a. 4;
Suar. n. 47 ss.; cf. De lid. d. 8, s. 2,
1. c.

n. 7; De
SS. Euch. d. 83, s. 1, n. 21; Corn.
10. Restât ut brcvi 1er aliquassallemo-Vf/- (I iMj». in Act. 1 et 1 Cor. 14; Bnwd. XIV.
riis n'centioniin nucfoniiii dctlono Unyud-
1. c, al.). Atque haec quidcm o|)inio, quam
ntm xeiiteniiis indicemus, de quibus facile
[ileriquc auctores ascetici (cf. Da Ponte
dit ex diclis indicare; plura si quis desiderat part. 5, med. 23, puncl. 6; Lolnnann, Betr.
inveniet apud Eiujlinunn (p. 359); A. Hil-
vd. 4. 1.582, al.), catechetici (cf. Sclimitt,
(jcnfeld. Die Glossolalie in d. ait. Kirche,
Erkl. d. Deh. Kat. éd. 1,408; Schuslcr- 4.
Leipzig 1850; li. Conieli/ (in 1 Cor. p. 411)
Ifolzammer, Handb. 2,.')06 e. a.), homiletici
aiiosqiie auclorcs infia cilandos. « Lin-
(cf. Poltgelsscr, Pred. éd. 3 p. 382; Sclierer,
guam » de nieinbro corporis inlellegentes Bibl. Pred. 5,987; Zollner, Kalech. Pred.
f.
plurcs praeseitim ex acatholicis donum ex-
1,498 m.) alque annolatorcs in Acl. et
e. a.
plicant de sonis confusis et inarticulatis
1 Loch elReisclil; Allioti) tuenlur,
Cor. (cf.
{liardili, Kiclilioni. Dar. Scliulz. If. A.
in mullis regionibus fere communis evasit.
W. Mei/er, Lie. h'. Sclniiidt Herzof/
in
Eandcm explicationcm tamquain alterum doni
Realcnc. cd. 2,17,570 e. a.;conlrahaucexplic.
linguarum gradum statuit Englmann (p. 341),
cf. eliam S. Clinjs. liom. 1 in Oziam. M. 56,
qui primum gradum de oratione ecstalica
Pauci « yhùadT. » de idiolismis, expies-
*,i9).
variis linguis ad Deutn facta, eo fere modo
sionibus ohsoletis, peregiinis inteiprelantur
quo in superioribus declaralum est, salis
[Bleel. in Slud. u. Krit. 1829, 3; 1830, 45;
accurale exponil. Sed uli plus semel diximus,
Bmir ib. 1838,618; Heinrui in 1 Cor 12; 14). huius secundi gradus seu glossolaliae ad
Longe i)leriqne « linguam « pro sermone
praedicationem collatae nuUum videtur in
sunuinf, scd charisma explicant vel de ora-
S. Scri])tura fundainentum haberi.
tione ecslatica in lingua vernacula divini
Sentenliae aulem nostrae superius decla-
Spirilus irnpulsu agitala et inllaminala [Her-
ratae plus minu.sve consenliunt praeter alios
der, Ifaxe, Keander, Olshauspii, Mach e.
Caietan. in Acl. 2 el 1 Cor. 12. 14; Eslivs
a.; similiter quoad Act. 10. 19 et I Cor.,
in 1 12. 14; Ad. Moicr il.; Dollimjer,
Cor.
non aulem quoad Marc. 16 et Act. 2, Giimm Christenthum u. Kirche, Regensb. 1860, III.
Lex. N. T. s. V. yXtôffaa, Gesch.
l'elten, Ap.
5, p. 333; Weinharl in Acl. 2,4ellCor. 12,
p. 76); similiter E. H. Plitmpire in Smith,
10; 14; Scisenhcrfjer in Wetzer u. ^\'elte,
Dict. of the Bible III. 153.") glossolaliain in
Kirchenlex. éd. 2 111. 81 art. C/iarismen; Le
omnibus texlibus expiicat, addens verba he-
Camus, L'<L'uvre des apùlres, Paris 1891,
braica et araniaica aliaque indislincta tali
p. 15; /. Knabenbaaer, Stimmen XLl. 1891,
oralioni exstalicae inlermixta fuisse; inler
582; M. Meschler, Gabe des h. Pfingstf. éd.
charisma Act. 2 descriptum el aliud Act. 10;
2. p. 198; IL Cornehj, Introduclio I. éd. 2,
19; 1 Cor. 14 distingucndum censet cum
p. 295; III. éd. 2, p. 445; in 1 Cor. 14.
aliis etiam /. BeUer (in Theoi. Quart.
LXXVII. 189.5, 85 ss. et Beitriige z. Erkl. d. L. KOiNCK.
Apostelgesch., Freiburg 1897, 17), donum Act.
2 de locutione in linguis alienis, alterum de CHARITAS (ila in Vnlf^ala; alias ca-
modo quodam miro loquendi in Spiritu,
ritas). Deiis cliarilas est; hisce loanncs
nunc intellegibili (Act. lOi, nunc non intel-
apostolus (juac sit habitude Dei erga
lecto (1 Cor. 14) explicans. Alii donum de
sermone in lingua aliqua universali el cen- genns huinanuin désignai (1 loan. 4,8.
trali exponunt {Billrotli in 1 Cor., Oswald 16). Quam Doi chafilaleni ipsa crealione
[ap. Englm. 373]; Bispinij in 1 Cor.; Kau- testatam esse doccniui- diligis orania :

len, Sprachverwirrung c. 19); vel de praedi- quae sunt eti nihil odisli eorutu quae
861 ClIARITAS. soi

fccisti; nec cnim odiens aliciuid consti- cit, sed pro nobis omnibus Iradidit il-
luisti aiit fccisti (Sap. 11,25); pusilliini lum, (luomodo non etiam cum illo omnia
et magnum ipso fecit et ae([iialiter cura nobis donavit (Rom. 5,8; 8,32)? et in :

est de omnibus (Sap. 6,8). Cernitur

illi hoc apparuit charitas Dei in nobis, quo-
charitas iiaec expressa ia horto volupta- niam Filium suum unigenitum misit
tis,in quo hominem posuit, in miscri- Deus in mundum ut vivamus pereum;
cordia protoparentibus peccantibus con- in hoc est charitas; non quasi nos di-
cessa, in promissionibus Abraham factis, lexerimus Deum, sed ({uoniani ipse prioi-
in singulari illa providentia qua popu- dilexit nos et misit Filium suum propi-
lum Israël protexil; haec dicit Domi- tiationcm pro peccatis nostris (1 loan.
nus : filius meus primogenitus Israël 4,9.10). Qua propitiatione efficimur filii
(Ex. 4,22), ([uibus verbis uti singularis Dei videte qualem charitatem dédit
:

praecellentia populi electi statuitur, ita nobis Pater, ut filii Dei nominenuu^ cl
quociue reliciuas nationes Deo caras esse simus (1 loan. 3,1 Deus enim, qui dives
) ;

significatur; cuni enim Israël sit filius est in misericordia, propter nimiani
primogenitus, alii populi quoque ut filii charitatem suam qua dilexit nos et cum
designantur. Id quod prorsus congruit essemus mortui peccatis, convivificavit
ei quod legimus 1er. 3,19 ego autem : nos in Christo et conresuscitavit et con-
dixi : quomodo ponam te in filios! i. e. sedere fecit in caelestibus in Christo
Deus statuerai prae reliquis filiis,
Israeli lesu (Eph. 2,4 s.; 3,19; 2 Thess. 2,15 1.
prae aliis populis, eminentissima quae- Porro eadem Dei in nos charitas oxcel-
([ue conferre dona et bénéficia. Quare lentissimo modo
manifestatur dono Spi-
patet falsum esse quod aliqui conten- ritus sancti,qui ut arrha et pignus sa-
dunt defuisse Veteri Testamento notio- lutis nobis datur charitas Dei diffusa
:

nem charitatis Dei in omnes gentes. Quod est in cordibus nostris per Spiritum
falsum esse ex vaticiiiiis quoque mes- "sanctum qui datus est nobis (Rom. 5,5;
sianis apparet quibus pax et salus et 8,23; 2 Cor. 1,22). Eadem quoque cha-
benediclio omnibus gentibus praedicitur. ritas elucet in tribulationibus et casti-
Utiquc singulari modo Deus populum gationibus quas Deus immittit : (jucm
electum diligere dicitur Ex. 19,5; Deut. enim diligit Dominus castigat; flagellât
4,37 quia dilexit patres tuos; 7,8
: (juia : autem oninem filium quem recipit iHebr.
dilexit vos Dominus; 7,13; Prov. 8,31; 12,6). Et charitatem Dei in omnes ex-
Eccl. 24,13; Is. 1,2; 1er. 13,11; 31,3. 20; tendi, uti iam patet ex creatione et re-
Os. 11,4 etc.; praeterea in universum demptione per Christum, ita quam
dicitur dominator Dominus Deus, mi-
: maxime clare enuntiatur, quia Salvator
sericors et démens, patiens et multac noster Deus omnes homines vult salvos
miserationis (Ex. 34,6; Num. 14,18); cf. fieri ad agnitionem verilatis venire
et
Ps. 145,8; Sap. 1,6 otXavOpwjiov 7rv£U[j.a; (1 Tim. 2,4). Eandem Dei in nos chari-
11,24 misereris omnium, quia omnia
: tatem docet Christus iam eo quod Deum
potes etc.; Ez. 33,11 vivo ego, dicit : constanter vocat patrein noslrum et nos
Dominus, nolo mortem impii, sed ut iubet orare Pater noster (cf. Matth.
:

convcrtatur impius a via sua et vivat; 5,45. 48; 6,1. 4. 6. 8. 9. 14. 15. 18. 26);
cf. 18,23. 32 etc. ipse Pater amat vos (loan. 16,27) et Pa-
Verum excellentissimum charitatis suae ter noster ([ui est in coelis solem suum
in homines documen'tum et testimonium oriri facit super bonos et malos et pluit
dédit Deus in novo foedere sic enim : super iustos et iniustos (Matth. 5,45).
Deus dilexit mundum, ut Filium suum Praeclarissime quoque Christi in nos
unigenitum daret, ut omnis qui crédit in charitas declaratur et verbis eius et
eum non pereat, sed habeat vHam ac- operibus et passione ac morte et insti-
tcrnam (loan. 3,16) et comraendat au- : tutione Ecclesiae sicut dilexit me Pa-
:

tem charitatcm suam Deus in nobis (in ter et ego dilexi vos (loan. 15,9); ego
nos), quoniam cum adhuc pcccatores sum pastor bonus; bonus pastor animam
essemus, Christus pro nobis inortuus suam dat pro ovibus suis (loan. 10,11);
est... qui etiam proprio Filio non peper- maiorem bac dilectionem nemo habet,
<(i;5 IIAIUTAS. HiWt

ut animam siiain [tonal nuis \n'0 ainicis val ea, ili(> est me; <|ui auleiii
qui diligil
siii>; (loau. i:i,i;r: losiis aulcin pio iioliis diligit ni(> diligotur a Paire meo; si cpiis

iiiipiis t>l pt'rcaloril)iis, ciiin iuimici cs- diligil m(> si'rnKtncm meuni servaitil cl

somiis. luoi'hins osl id'.Hom. t»,()-10^. Paler meus diligt>l eiim et ad rum v(>-
Kl «niali iliarilal(- omnos amplcclalur niemus el niansiuncm aputi eum l'acie-
paraholis (iiiO((iio dociiil (Luc. i:),4-:i2). nuis; qui non diligit me, sermones meos
rti Oi'i in nos rliariias ojrrcgie in s. non serval (loan. 14,21 s.; 15,10).
lilleiis (liMiionslralur, ita ([uoqno inoiil- Cbaritati in Deum
intime comiexa est
«•alur ipiani nooossario a l)»*o cxi;ïaliir al(|ue e\ neccssario conscquilur.
ea
nosira in mnn charilas. Ouod praccc- immo nnam cuni ea constituit virtnloni
pluni uiMvissiniis voi'his |)onilnr diiifivs : ciiarilas (>rga alios, charilas in proxi-
Doniiiuun Donni hunn o\ loto rorde luo nnun; nain si diligamus invicem, Deus
:

el ex tola anima tua cl ex Iota fortilu- in nobis manet et charilas eius in nobis

dinc tua (Deut. 0,r.; 10,12; 11,13. 22; perlecla est; el si sic Deus dilexit nos,
:

:U),('). tC). 20; los. 22, n), tiuod niandaluni el nos (lebennis alUuutrum diligere; si

("liristus prinnun ol niaxinnini esse do- (pioniam diligo Deum el fra-

([uis dixeril

claravif (Matth. 22.30 s.; Marc. 12,28 s.). Irem suum oderil, niendax est, el hoc
Dons quippc est summum
itonum in se, mandatum habenuis a Dco, ut qui dili-
sumnuim bonum (pioad nos; undc di- : gil Deum diligat et fratrem suum (1 loan.

ligam Domine, lortitndo mea, Domi-

le
nus lirmamcnlum menm et rofuginm
mouni ol liberalor meus (Ps. 17,2. .3) et
Dons meus es tu, quoniam bonorum
mcorum non eg'es (Ps. lo,2) et quid
4,11. 12. 20. 21). Quod mandaluni
Christus tamquam suum mandatum,
: lamquam novum mandatum quam
maxime nobis cordi esse voluit (cf. loan.
: 13,34 s.; 15,12), quod mandatuni dicil

enim mihi est in caelo et a te (juid volui secundum post primum illud de dile-

super tei-ram? dclecit caro mea et cor ctione Dei et siniile, atque in bis duo- :

meum; Deus cordis mei et pars mea bus mandatis universa Icx pendel cl
Deus in aeternum (Ps. 72,25. 26). prophelae (Matth. 22,39. 40; Marc. 12,31).
Quare : dili^ite Dominum omnes sancti Quae in proximum charitas etiam in vo-

eins 30,24,. Cuius dileclionis prae-

Ps. tere lege praccipitur; Lev. 19,17 : non
mium corona est ipsa Dei in nos di-
et oderis fratrem luum in corde tuo; non
leclio el protectio ego diligentes me
: quaeras ultionem nec memor eris iniu-
diligo ,'Prov. 8,17), ocuii Domini super riae civium tuorum, -/.oà àYa;c»5<î''? '^^^''
timenteseum, super iustos (Ps. 33,16; rXrjufov (jou w; asauTÔv, ego Dominus. Cum

Eccli. 4,13; 34.19) et diligentibus Deum Israelilae deberent esse separati et se-

omnia cooperanlur in l)onum (Rom. gregati a gentibus, istc proximus primo

8,28,\ et oculus non vidit nec auris au- et per se est contribnlis, est Israelita;
divit nec in cor liominis ascendit quae verum ibitamen nulle modo sistebatur;
praeparavit Deus iis qui diligunt illum nam : advenam non contristabis neque
1 Cor. 2,9; Is. 64,4). Deus quoque dili- affliges eum (Ex. 22,21) et : si habitave-
gendus propler bénéficia nobis collata, rit advena in terra vestra , non expro-
(|uam ralionem clficacissime et brevis- bretis ei, sed sit inler vos quasi indi-

sinic complectitur loannes nos ergo : gena et diligetis eum quasi vosmetipsos
fiiiigamus Deum quoniam Deus prior Lev. 19,33. 34). Quodsi iubenlur ingrcssi
dilexitnos (1 loan. 4,19). Haec est autem terram palaestinenscm delere gentes, id
charitas Dei, ut mandata eius custodia- fit in poenam scelerum illarum gentium,

mus; qui enim serval verbum eius, vere a quarum sceleribus ut sibi caveant
in boc cbaritas Dei pertecta est; si quis ipso hoc admoncntur supplicio quod in

diligit munduni, non est charitas Patris illasexsequi iubentur; quare perperam
in eo; haec enim est charitas, ut ambu- aliqui inde inferunt doceri odium in

lemus secundum mandata eius (1 loan. gentes (cf. Lev. 18,24. 25; 20,23; Deut.
2,:i. 15; 5,3; 2 loan. 6). Quae apostoli 7,1-8). Pharisaei quidem ac Icgis docto-

doclrina eodem modo a Cbristo est pro- res ex eo quod foedera cum alienigenis
posila qui habet mandata mea et ser-
:
lege probibebantur, quod Deus promit-
865 CUARITAS. 860

tcbal se fore inimicuru iniinicis Israël, itus servilc invicem ; 0,10 : operemur
(|uod paceni t'acerc cum Ammonilis cl bonum ad omnes, maxime autem ad do-
Moabilis vctabanlur (cf. Ex. 23,22; Niini. meslicos fidei (indicatur esse ordinem
2o,17;Deut. 7,2; 25,19) clc. coUigebant : quendamofficiorum charitatis); 1 Thess.
odio habebis inimicum tuum (cf. MaLlh. 1,3; Pliilem. 7; Hehr. 10,24; lac. 1,27 :

;i,43).Veriim id perpcram inferel)alur religio munda et immaculala apud Deum

legi plane contrarium. Nam ([uid obscr- et Patrcm haec est : visitare pupilles et
vari oporteat doceliir Ex. 23,4 si oc- : viduas in tribulationc eorum et 1 loan.
CLirreri» bovi ininiici tni aut asino ei'ranli, 3,17 qui liabucrit substanliam huius
:

reduc ad eiiin; si videris asiiium odien- mundi et viderit fratrem suum necessi-
iis te iacere sub onere, non pertransibis tatem habere et clauserit viscera sua ah
sed sublevabis cum eo, et in universum eo, quomodo charitas Dei manet in eo?
Lev. 19,17; quibus adde lob 31,29. .30 Charitatis est olfensiones ignoscere, aliis
et Prov. 21,17 cum occident inimicus
: déferre et scse accommodare, scdulo vi-
Inus, ne gaudeas et in ruina eius ne tare ne ils scandaluin vel offensio prae-
exsultet cor tuum, et v. 29 :ne dicas : bcatur; quem in fmem ea quoque ali-
(luomodo fecit mihi, sic faciam ei, et quando oportet omittere quae alias
2o,21 : si esurierit inimiciis tu us, ciba licite et nierito lièrent; charitas aedifi-
iilum; si sitierit, da ei aquam bibere; cat, non quaerit quae sua sunt (cf. Rom.
prunas enim congregabis super caput 14,1-20; 1 Cor. 8,1. 9 s. 2 Cor. 2,8 et ;

eius (cf. Rom. 12,20). Hisce adiungenda praeterea Rom. 12,10; 1 Cor. 16,14;
sunt exempla loseph Gen. 45,1 et David Eph. 4,2; 1 Thess. 4,9; 2 Thess. 1,13;
1 Reg. 24,7 etc.; neque obstant psalmi 1 Petr. 1,22 etc.).
([ui dicuntur imprecatorii, de quibus Huius charitatis naturam, operationes,
vide Cornely, Introd. II. 2 p. 120 ss. et laudes nemo melius descripsit ac cele-
cf. Sap. 12,19. bravit apostolo Paulo 1 Cor. 13,1-13,
Falsam illam scribarum illationem qui locus est iubilus et hymnus charita-
quam rabbini quoque recoquebant (cf. tis, reginac omnium virlutum, quae si

Knabenbauer, Comment, in Mattb. éd. 2 adest, nihil decst ornamenti, quae si

I. p. 252), Christus plane répudiât ego : abest, cetera ornamenla iam nihil repu-
autem dico vobis diligite inimicos ve-
: tantur, quae excellentior est aliis virtu-
stros, benefacite his qui oderunt vos et tibus Iheologicis, quae una nunquam
orate pro perseijuentibus et calumnian- dcsinit, sed in aeternum permanet. Quare
tibus vos, ut sitis filii Patris vestri, qui charitas merito appellatur lex regalis
solem suum oriri facitctc. (Mattb. 5,44; (lac. 2,8), vinculum perfectionis (Col.
Luc. 0,27; 23,34; Rom. 12,20) et addit 3,14, i. summa quaedam
e. in se conti-
rationem sublimissimam ex Dei natura nens omnem perfectionem et compre-
petitam, qua simul elucet quomodo hensio atque complexio perfectionis),
haec charitas ex charitate Dei oriatur et linis praecepli (1 Tim. 1,5), plénitude
una cum ea sit virtus. Quomodo haec legis (Rom. 13,10; Gai. 5,14), fructus
charitas exercenda sit docuit parabola Spiritus Sancti (Gai. 5,22). Cum itaque
de Samaritano (Luc. 10,30), docuit di- tanta sit eius et excellentia et nécessi-
cens amen dico vobis (juanidiu feci-
: : tas, non mirum est tôt inveniri in s. lit-

stis uni ex his minimis mihi fccistis teris admonitiones et incitamcnta, ut

(Matlh. 25,40) et qui recipit vos, me
: charitatem servemus, in ea crescamus
recipit etc. (Matth. 10,40 s.), docuit, atque Christum et apostolos conunen-
dum in ultime iudicio ex operibus cha- dare nobisque apprecari ut haec chari-
ritatis aut exercitis aut omissis negle- tas in nobis sit et augeatur manetc in :

ctisque aut ad vitam beatam vocaturum dilectione mea sectamini

(loan. 15,9 s.),

se dicit suosaut alios ad ignem aeter- charitatem (1 Cor. 14,1), clegit nos
num abiecturum (Matlh. 25,34-46). Quare Deus, ut essemus sancli et immaculati
ad opéra charitatis exercenda fre([uens in conspectu eius in charitate,... in cha-
est in s. litteris adhortatio; cf. 2 Cor. ritate radicati et fundali, ul possitis scire
8,8. 24; Gai. 5,13 : per charitatem spi- supereminentem scientiae charitatem
LEXICON BIBLICUM. — T. I.
80- S()H

Chrisli Epi». 1,4: 3,17. 19' el corpus nnus ex Iribus pi-incipilms (àp/ovreçi son
Ecclosiao aedilicaliir cl crcscil in clia- presbvleris (itpsooûrEpot) lielhnliac urbis
rilale (Eph. i.i6). cl hoc oi-o, ul clia- : ab lloloferne obsessae {Vulg. 6,11 8,0; ;

rilas voslta majris ac magis ahundol L\X6.i:i; H. 10; 10.6; in Vnigala. 6,1 1

Pliil. 1,0) ol volo vos scire ((iialtMii

: nicndose legilnr ('.harnii (pii cl (Jotho-
:

liahcain pro volus, ul

sollicitiiiliiuMii niel.
consoleutur corda inslrudi in ciiarilal»^ CHARSENA (N'j;yi2; LXX aliter Ic-
(Coi. 2.1. 2 el nos oporlol ess(> indulos
;

lorica lidoi et diaritatis (1 Thess. rt,8)

gunl), nnus e\ septem [)rincipibns in

el ap<islolus piocalur. ni Dominus diri- aula Assueri (Eslh. 1,14).

jrat corda noslra incliaritale Dci (2 Thess. CHASELON (]i'ip2, XaaXo'v;), patc.r
;<.o . praecipil Tiniollico, ut si( cxcm-
Elidad e\ liibn Renianiin (Nuni. 34,21).
pluin tideliiun in charitate, ni scclclur
.hanlalein {) Tini. *,12; (>,li ; 2 Tim. CHASLUIM v. C.VSLITM.
2.2-2 etc. elc. perfccla charitas eiicil
el
CHASPHIA (N'^SDp; LXX Iv apy^pi.,
limoreni I loan. 4,18).
Cnn» tanla excellentia charilatis,
sit
toû To'nou), pagns quidam haud longe ab
ab ca deticere daninocl accusalioni vcr- Ahava tluvio situs inter Rabylonem el

litnr gravi hahoo adversuni le qnod

:
lernsalem (Esdr. 8,17), sed hucnsqiie
charilatem tnain priniam reli(iuisli ignolus. Vide EDDO.

(.\poc. 2,4), et ratio cur homines credi- CHEBBON Cjias, Xa6pd(), nrbs in
Uni sinl signis ac prodigiis mendacibus
campestribns Inda (los. 15,40); recense-
antichrisli assignalur : eo qnod chari-
Inr in secnnda provincia Sephelae. Pro-
taleni verilatis non receperunt (2 Thess.
babilius eadem est quae 1 Par. 2,49
2,9. 10) et ipse Christus a psendopro-
Machbena (nJ13)2, Mayaorjvdt) vocatnr,
phetis mnltos iri seductnin ait : quoniam
abundabit iniquitas, refrigescet charitas cnius patcr (i. e. dominus) erat Snt\
nniltoiuni Matth. 24,11. 12. Qnare Correspondere videtnr viens hodierniis
snnnnopere desidcrandum est cum luda el-Qiibeibe in colle sterili et saxoso c\

aposloio : charitas adiinpleatnr (lud. 2). rninis anticpiis exstructns, nnius horac
spatio ab Elenlheropoli distans inter
I. KNABENB.\UER.
meridiem et occidentem.

CHARMEL legilnr in VuJgata Is.

Cf. Dillmann ad los. 15,40; Le(jendred,\)uà
29, 17; 32,15. 16 el appellalive intelle- Viyuuronx, Dicl. de la Bible II. 643; G. A.
gcndnni est de campo frngifcro vel regionc SmiUi. Hist. Geogr. of the Holy Land, Plate
culla et amoena; cf. s. v. CARMELUS. I. IV.

CHARMI CaiS; Xap[jL(, Xap[X£t). CHEBRON (1 Mach. 5,15) v. HE-

1. Filins ([uartus Ruben, progcnitor BRON.
faniiiiae C.harniitarnm (Gen. 46,9; Ex. CHELEAB (1nS2, AaXouîa), secun-
6,14; Nnm. 26,6; 1 Par. 5,3.
dns filins in Hebron, ex Abigail
David
2. Pater illins Achan qui turbavit
natus (2 Reg. 3,3); loco parallelo 1 Par.
Israël el peccavit in inrto anathematis,
3,1 appellalnr Daniel (Sn^JT, Aapivii^Xi.
filins Zabdi filii Zarc de tribn Inda (los.
7,1. 18; 1 Par. 2,7). Eius nonien Icgitur Aliqni consent Daniel esse verum nomen
inter lilios luda 1 Par. 4,1 sed probabi-
; et l'ormam Cheleab corruptione ortain
lius idem Charnii tilins Zabdi intellcgi- {Levesqiie apud Vigowoux, Dicl. de
tur, tuni quia filins Inda eins nominis la Bible s. v. Cheleab), alii vero putanl

non innotescit tum quia ex quinqnc filiis formam Daniel corruptione ortam esse
luda 4,1 recensitis soins Phares stricto ex vero noniine Cheleab {E. L. Cnrtis
sensu filins est, Hesron anlein genera- apud Hastinfjs, Dict. of Ihc Bible s. v.

tione secnnda, Hur quarta, Sobal sexla Daniel 1). Viruin illnm binomium fuisse
a Inda desccndnnt. snspicatnr F. de Hummelaucr ad 2 Reg.
3. Charmi (Xap;jL(ç), ftlius .Melchicl, 3,3.

I
869 CUKLMON. 870

CHELEUL legilur in LXX Iiiditii 1,6 recensetur inter emporia Mcsopotamiac

(XâXeoûX, A XeXcOÛô, X XEoXaiouoa, XsXatoûo, (Ez. 27,23). Bochartus vocem rcfert ad
llala Chclleuth, Vulgata omitt.). Uala urbctn magnam Mesopotaniiae Char-
vertit Et collegerunt se g-eiitcs inullao
: manden, de qua Xenophon (Anal). I. 5,
ad belliini filioruiii Chelleuth. Ex textii 10) et Sophaenetus (apud Stephanum
non apparct, utruni illae gentes multac Byzant. s. v. Xapixdvor)) idem censet Mo-
;

curn Nabuchodonosor sociatae fucrint an vers, qui Charmanden Xenophontis in

ciim Arphaxad neque apparet, iiLnini
filios Chelcul adiuvcrint an impugnave-
rint. Vix dubium est, qiiin lextus corru-
ptione laboret. Coniicit De Moor (Livre
de Judith iSd'.i p. 34) in textu originali
ripa Euphratis dextera ibi ferc ponit,
ubi via paimyrena ab occidente Euphra-
tem attingit. G. Smith et Delitzsch agnos-
cunt KilmadEzechielis in urbe Kalivadha
prope Baghdad assentit flicAvs. — De aliis
;

lïiisse iS^n i2'2, ita ut sensus sit multas explicationibus satis coactis, quae nomen
loci omnino non agnoscunt, sed mutata
gentes sese consociasse cum filiis exer-
citus sui (scil. régis Nabuchodonosor = punctatione massorelhica attributum vo-
cis praecedentis Assur efîormant (lo-
Assurbanipal).
seph Kimchi, Hitzig Cornill) vide ,

CHELIAU (imSs Kethib, imS^ Knabenbauer in Ez. 27,23. Mes ad Tar-

Qeri; XeXzfa),unus ex fiHis Bani, qui g'uni provocans legit na~S2 omnis Me-
uxores alienigenas duxerant (Esdr. 10, dia, Halévy Tinj Nimrod.
35).

CHELION CjiiSs, XeXait^,tiiiusEli-

nielech et Noemi, maritus
1,2. 5; 4,9).
Cf. Bochartus, Chanaan 1,18; Movers.
Phoenizier II. 3,251 ; G. Smilh in Transac-
Orphae (Ruth tions of the Society of Bibl. Archaeology I.
1872 p. 61 Delitzsch, Paradies p. 206; Riess,
;

Bibel-Allas éd. 3 p. 9; Mez, Geschichte der

CHELLUS (XsXXoûç, Vulgata omittit)
Stadt Harràn 1892 p. 34 Halévi/ in Rev. des
;

recensetur inter regiones trans lordanem

Études Juives XIII. 174.
(i. e. ab occidente lordanis si las), ad
quas Nabuchodonosor nuntios niisit de- CHELMON nomlnatur ludith 7,3
ditionem postulaturos (ludith 1,9). Enu- cum Dothain et Belma in descriptione
meratio a lerusalem meridiom versus itineris,quo Holofernes cum exercitu
procedit ad Betanc, Chellus, Cades et suo Bethuliam obsidendam cinxit vene- :

torrentem Aegypti. Ex opinione Relandi runt per crepidinem raontis usque ad

Chellus eadem est quae apud geogra- apicem, qui respicit super Dothain, a
phos graccos et ronianos Elusa inter loco qui dicitur Belma usque ad Chel-
Bersabec et Cadesbarne sita, cuius no- mon, qui est contra Esdrelon (i'w; Kux-
nien hebraicum HjlSn fuisse supponi- [J.WVOÇ T] Iœtiv à^iÉvavTi 'EaSprjXoJjx). Cum
ex textu graeco 7,3 Dothain (Te^bô^/to?*),
tur (cf. Neubauer), hodie Khalasa, Idem
censent Riess, Legendre. Nullo autem Belma {Bîr BeVame) etlvyamon triangu-
modo admittendum est, quod aUqui lum forment, quo Holofernes Bethuliam
a tribus partibus oppugnabat, insuper
{Winer, Riess, Wilson, Pinches) existi-
vero Kyamon a facie Esdrelon fuisse
niant, Chellus candeni esse ac terram
dicatur, merito tertius hic terminus
Cellon (ludith 2,13; LXX 2,23), ut ex
agnoscitur viens Yâmûn 6 km a Djenm
contextu huius loci clucet; v. CELLON.
(Engannim) inter septemtrionem et occi-
Cf. Reland, Palaestina p-717; Neubauer, dentem [Riess, Brunengo, Khalil Marta,
Géogr. du Talmud p. 410; Riess, Bibel- Fahrngruber, Lû'vin de Hamme, Zanec-
Atlas ecl. 3 p.9; Legendre apud Vujonronx,
chia, Legendre).
Dict. de la Bible IL 398. 647; Winer, Bibl.
Realwôrlerb., éd. 3 \. 224; Wilsx)n in Smith-
Cum de situ Bethuliae opiniones
Fuller, Dict. of the Bible \. 563 I. A. Pin-
;
maxime diversae sint, etiam pro Chol-
ches in Hastings, Dict. of the Bible L 375. mon seu Kyamon varii situs proponun-
tur : viens Qumiye inter Hermon mino-
CHELMAD (laSs, Xapfxav) in prae- i^em et montem Gelboe [Schultz, Ritter,
clara descriptione commercii Tyriorum Guérin), vel Tell Qnimân ab oriente
NTl Hl'i

Cisonoin lonviitom l'ubim angclos esse inlclicgcndoscerlnm

'

Cai-moli propt*
^Fdlinit/ruber, Ouerm\ esse débet. Neque cnim esse Cb. mera
ligmonla menlis ne(|uc mida syinitoia
Cf. Ritss. Bibcl-Allas c<l. 3 p. 20' ; Uni- \

' luli rcc(>ntiiiiiiMis i|uiiius(iam acalliolicis

nengom Civillà Callolica 1888, Série Xlll. 9
placel). iain eflicitur ex (icn. 3,22.24;
y. 53'i: Klialil Maria, Inlorno al vero sito
ialia enini non pnnunlur antc paradisum
(li BeUilia in Terra Santa, Firenze 1887 n. <) '

ad cuslodiciuiain viani ligni vilae el ad

el 10; Falirntjnihcr. Nach Jérusalem éd. 2
II. IGO ^vel yainii)t\p\ Tell QaiiiiKn); Lié- bominem arcendum, .si lorlc illam lepcv
lin (le llaniine. Terre Sainte 1897 III. 266; Icie lentarct viam. Inde quoque slalim
Zanvrrliia. La Palestine d'aujourd'liui 189'J consequilui' VA\. esse praedila inlelleclu
II. ia Tabula neogr. Samaric p. 408 i09; Le- el peilincre ad ordinem bomine supe-
(icndrc. Carte de la Palestine-, Scliulz in riorem; idem consequilur ex compara-
Zeitschr. d. D. Morgenl. Ces. III. 1849 p. 58;
lione ([uam adbil)cl Ezecbiel 28,14-10,
Hitler. Erdkunde XV. 'rM; Giicrin. Sama-
rie I. 307 (vel Qiiniiijc vel vl-Fulc), II. 243
qua pro ipsis asserilur ordo quidam vi-
(Tell Qaiiiuin).
lae sublimis ac praeslantissimus. lam
vero si exsislere dicunlur el ad ordinem
CHEL.UB (^T^r, ô \3ÀoûÇ), palor bomine superiorem perlinere,secundum
Ezri pracfccti agricolaruin Letnporc Sa- ea quae celeroquin in s. litleris nobis
lonionis(i Par. 27,26). olTeruntur, neccssario consequilur Cb.
angelis adnumerari debere, id quod cum
CHENE (nJ3, Xavadc) recensetur in
variis locis in Apoc. prorsus congruil
(iosciipliouecommercii Tyrioruni inter (cf. 4,0; 5,6. 8. 14; 0,1; 7,11; 14,3; 13,
cinporia Mesopotamiac (Ez. 27,23). Plc- 7; 19,4). Vocantur apud Ezecbielem
riquc ccnscnt esse oandom urbeni cum niin, viva, viventia; proin cum quadam
r.lialanne cl Calauo (vide s. vv.) et me-
cpilasi desigoantur vila eximia praedila.
rito (luidcm ; scribitur cnim in uno co-
Prope Deuni assislunl, gloriam Dei por-
apud de Rossi el ita rescriben-
!

dicc n:SD
tant apud Ezecbielem, iis custodia arbo-
dum esse censenl Houlngant el Cornill
I

I
ris vilae est deniandata, figuris quoque
ad b. 1. expriniebantur in lemplo cl super pro-
j

de llossi, Variae Lecl. Vet. Test. pitialorium i. c. eo in loco quo populus

Cf. /. Ji.

III. p. 147; Knabenbauer ad Ez. 27,23. Alias i

cum Dco rcconciliabatur el unde Deus
coniecturas v. apud Cenesius-Buhl, Hand- 1
mandata sua populo communicarc vo-
worterbuch éd. 13 p. 376. luil,ergoibi ubiDcusse tamquam Deum
viventem populo suo vitam largienlcm
et
CHERESH V. BACBACAR. exbibet. Quae omniasi consideraris, me-
CHERUB (2113, X£poû6,Xapoûg), urbs rito dixeris eos angelos et singulari ple-

cbaldaica, de qiia aliqni Israelitae duce nitudine vilae i. e. parlicipalionc vilae

Zorobabel in ludacam rcdicrunt, qui ori- Dei ornari el peculiarem quandam habi-
gineui suani israclilicam ex gencalogiis ludinem prae se ferre ad bominis vitam
denionslrare non potcrant (Esdr. 2,59; gratiae, ad eius immortalitalem et glo-

Neb. 7,61); v. ADON. riam.

Alque baec vilae vivorum copia symbo-
CHERUB, CHERUBIM (2113,
iice exprimilureomodoquo apudEz. de-
plur. '2112 vel ul plurinium in Penta- scribuntur. In eorum figura cernebatur
Nomen faciès iiominis, Iconis, bovis, aquilac;
teucho 0^212; y.spoûS, -/epouÇî;x).
omne corpus plénum eral oculis (Ez. 1,
bec ipsum ex bebraeo (in (luanlum no-
10; 10,12). Quid sibi vult lioc loco faciès,
bis servalum)cxplicari nequil. Abqui ex
132? Utique multi expiicanl de vullu,
Assyriologis conlendunt voceni assyriam
karubu significaro exceisum, magnum, de facie proprie dicta; sed certum est
benediclum (cf. Schradcr-Whitehouse, voce hebr. banc unam notionem minime
Cuneif. Tnscr. and Old Test. I. p. 39; exigi, Eius enim significatio lalius palet;
DeUlzsch, Paradies p. 1o4,î, quae ulique désignât partem visibilein el exteriorem
nolio angelis bene convcnit. Nam Che- rei vel iiominis, babilum, aspectum, dis-
873 CUERUB.
positionem, ngiiram, formani, iiLi iam
Pradus conicndit et rccentiorcs qiioqiic
affirmant (cf. Gcsenlus, Thcs. p. 1110;
Fûrst s. V.; Gesenius-Buhl , Handwb.
éd. 13 Quarc vi verbi minime
p. 667).
opus est in imo capitc qualtuor
fmgero
vultus aut quattuor larvas (uli nuper
voluit Schmalzl), vel quod niagis esset
portenlosum, in imo collo qiiatluor ca-
pita; sed, nt iam olim dixit Pradus,
unimKiuodquc unico tantum capite uni-
coque vultu erat praeditum, quaternis
autemformis animaliuminsignitum. At-
que ex qno tempore effossae sunt statuae
assyro-chaldaicae alatae, vultu humano
insignitae, ceterum leonis vel bovis fi-
gnram referentes (quas Kirub appellatas
esse Lenormant dicit asserens se nomen
hoc in aliqua tabula assyriaca legisse cf. ; luda occidcntem versus (los. 15,10).
Origines de l'histoire 1. p. 118), vix du-
bitari poteritquin descriptio prophctac
optime imaginibus illustrctur. in illa
iis
igitur symbolica repraesentatione con-
iunguntur, quaecumque praeclarissima
in quovis génère viventium reperiunlur;
qua coniunctione symbolice eximia illo-
rum virtus exprimitur. Illa enim quat-
tuor animantium gênera regiam intcr
suos obtincnl dignitatem; unde quadru-
plici forma insigniti Cherubim apparent
maxima vl intellegendi, summa potentia
et fortitudinc, mira celerilate et prom-
ptitudinc.
Quali forma imagines Cherubim supra
propitiatorium fuerint, incertum est. Id
solum scimus alas super propitiatorium
fuisse extentas operientes illudet vultus
inter se aspexisse (Ex. 25,20; 37,9)';
« inde praecipiam et loquar ad te supra
propitiatorium ac de medio duorum
Cherubim qui erunt super arcam testi-
monii cuncta quae mandabo per te filiis
Israël » (Ex. 25,22). Quibus verbis de-
claratur,cursaepiusdicaturlahwesedens
super Cherubim (cf. \ Reg. 4.4; 2 Reg. 6,
2; 1 Par. 13,5; Is. 37,16; Ps. 79,2; 98,1).
Ea autem locutione et repraesentatione
significatur Deo assistere angelos eosque
esse eius voluntatis exsecutores (cf. Dan.
7,10), et explicatur curthronus Dciapud
Ezechielem quattuor Cherubim vectus
exhibeatur. Quattuor illa animalia in
Apoc. quamvis formam ab Ez. descri-
ptam in mcmoriam revocent, tamen
87 i
ter dcscribuntur primum enim similn
:
leoni, alteriim vitulo, tertium habons
faciem hominis, quartum simile aquilae
volanti; singula habebant alas senas et
in circuilu etintus picnasunt oculis (cf.
Ez. 10,12); etiam in Apoc. throno Dei
assistunt (4,6).
De Clierubim vide j?ac/(o/i7.7', Théologie der
Prophelen /?. Sc/iaefei- in periodico Kalho-
;
lik I. 1880 p. 384 et in Kirchenlexicon éd.
2 s. v. ; NUpI, Lehre des A. T. ùber Cher,
und Seraphim; Knabenbauer, Comment,
in Ez. p. 36.; Schmalzl Des Buch Ezechiel
,
p. 27.40.
I. KNABliNBAUER.
CHESLON (pSoS, XaaXtov), oppidum
luda in termine septemtrionali ti'ibus
Transit termimis amonteSeir (v. SEiR3)
iuxta latus montls larim (v. s. v.) ad
aquilonem in Cheslon et descendit in
Bethsames ('Ain Shems). Nomen conser-
vatur in hodierno vico Keslâ inter Beth-
sames et Cariathiarim. Ab Eusebio po-
nitur in Beniamin, a S. Hieronymo in
luda, ab utroquc appellatur vicus per-
grandis in finibus Icrusalem (Onom. cd.
Lag. 302,47; 113,4). In enumerationc
urbium montis luda (los. 15,48 s.)
Hodiernum nomen ara-
praetermittitur.
bicum Keslâ formam hebraicam pSp2
vel potius "jibos supponere videlur.
Cf.Zeitschr. d. D. Pal. -Ver. XVI.
1893 p.
46; Bobinson, Neuere bibl. Forsch. p. 201;
Guérin, Judée II. 11; Surveij of West. Pal.
Meni. III. 25. 26; D. Zanecchia, La Pales-
tine d'aujourd'hui 189911. 389; F. de Hum-
melauer ad los. 15,10, qui texlum conigen-
dum censet.
CHIDON V. AREA 2.
CHIUS (XJo;), insula ui Archipelago
iuxla litus loniae. Situs optime clucet
ex ipsa narratione itineris, quo S. Pau-
lus Corintho Hierosolyma rediens ex or-
diue Assou, Mitylenen, Chium, Samum,
Milelum attigit (Act. 20,15). Chii insulae
ui^bs eodem noinine Chius
principalis
vocabatur; portum habebat amplum ac
maxime securum [Stra/jo XIV. 1,35). A
Romanis pro tempore saltcm, anlequam
ali- provinciac constituerentur, agnosceba-
ST5 i. Il lus. S7(i

tiir C.liios lihora [flin. V. :u.i:iO)- Hfxli*^ nien relinendum est cmn
proi>riuin
appollalur Sakiz. Aquila, Sytiimacho, Thcodolione. Vesll-
gium huius nrbis iioiidum reperlum esl
CHLOE .\Xôr,\ iKdiuMi inulieris 1
1

urbiuui e voce Tel (collis) Ibr-

;

at ndiiiiua
C.itr. 1.1 1^ S. PiUilus C.orinlliiis ilicil de
niala permuUa suni in iMcsopotamia,
o»tnnii conlcnlionilius se cortioiviii esse
Assyria, Syiia (.l.sscmrt/i/,Bibl.orienl. IH.
rodililiim i)ei- tesles tide digm.s scil. per

eos qui siiiit Cldoes^uTrô twv XX^r^ç). He- 2i». 784; cf. Delilzxrh, l»aradies p. 342 :

Til-abni, Til-barsip, Til-bari, Til-garim-

cenliores leiienl hoc noniinc desig-iiai'i
inu, Tilsandniri elc.) Hemanet igitur ad
t'aniiliam cliristianam Corinllio, ni vidc-
Epliesum venerat.
fluvium Chobar dcterniinanduni illud
tur, oi-iuiulain, «|uac
(".onieiluras vctcruni vide apudConje/j/
unum : in Icria Chaldaeoruni i. e. Bahy-
\o\\'\9. ylinabcnliimer ad. Ez. 1,3; Ilawlin-
in il. 1.
.soH, Delitzsck, Schrader-WIdtehouse).
CHOBA (Xw6â\ 1. Uil.s «inain hi- Qualis auteni lluvius vel canalis designe-
daei munitionibns lirniaïunl conira llo- tur, dirimi nequit. linmcngo probabilc
lofernem ludilii ». t f;raece Vuigala 4,3. ;
censet intellegi Nohr Malcha fluvium rc-
4 nonien (tniitUl). Synis |»ro Clioba sult- giuni, maginim illum canalem, quo Na-
slilnil circnitnni ii\il\l\ar) lordanis; con- bucliodonosor Eu|)hratcni et Tigridcm
feri'i polesl intexlu l>reviore Vnlgatac 4, coniunxit; tcmporc IMinii (VT. 2G,120i
3 oiiincm Samariam per circuitum ns-
:
traditio aliqua ferebat istum canalem di-
que leiiclio. IMoliabilius lamen Clioba ductum esse opère Gobaris praefccti pro-
eadem urbs Chobai (Xw6at), ad
est (piae vinciac. —
Celenim (luidquidcst de va-
quain Ozias priiiceps Belhnliae nnntios riis coniecluris,salteni hoc unum constal
niisil de ciatle Ilolorcniis, inipcrans nt Chobar fluvium non esse cuni Hitzig,
l'ugienles hosles perseqnerentnr (ludith Keil, lieuss aliisquc quaercndum in Mc-
lo.4graece: Vulgata i5,onomen omittil). sopotamia superiore et omnino distin-
Situs dclerniinari nequil. guendum a fluvio HaborfChaboras, Kha-
2. Lrbs ad qiiain usque exercitus Ho- biir), qui apud Circesium in Euphratem
lofernis lugiens a liliis Israël caesus est influit; v. HABOR.
(ludilh 1.3,0 graecc; Vulgala lo,G: ade\-
Ireniitalem fîniuni suorum). Haec Clioba Cf. Bochart, Phaleg 1,8; G. liawlinson.

a nonnullis suppoiiiliir esse Hoba (Gen.

The five great monarchies 1879 III. 56; De-
lilzsch, Paradies p. 47. 48. 184: Schi-ader-
14,1')\ qiiae est ad laevani i. e. ad se-
Whilehouse, GuneiL Inscr. and Old Test. H.
ptenilrionem Damasci (Wo/^, Das Bucli
119; Brunengo, L'impero di Babilonia e di
ludith 1861 p. 184'; aliqua confirmatio Ninive II. p. 264 fanmer apud VUjourou.r,.
;

huius opinionis in co cernitur, quod Da- Dict. de la Bible II. 709.

masci et finium cius nientio fit taraquani
terniinipersecutionis(Iudithl5,5graece). CHODCHOD est vox hebraica 1272,
.\lii eani haud longe a Bcthulia quaerunt.
quam S. Hicronymus in textu Ezechiclîs
Quodsi Choba 2 eadem est quae Hoba, (27,16) retinuit, iibi de gemmis ex Syria
merilo censebitur esse vicus Knbûn a Tyrum allalis sermo est. Eandem voccm
Damasco septemlrionem versus v. HOBA. ;
hebraicani in prophctia Isaiac (54,12),
CHOBAI V. CHOBA 1 ubi propugnacula gloriosae ecclesiae
CHOBAR XoSâp^, niessianicae ex ea gemma constare di-
n22, fluvius in
cuntur, Vulgata iaspidem cxplicat. Pari-
terra Chaldaeoruni, ad cuius ripas Eze-
ter LXX in hoc textu ïn'jr.i^, in altero
chiei inter exsuies degens caelestibus
autem iuxta codiccm Vaticanum et .Mar-
visionibus ad munus proplieticum voca-
chalianum (Q ap. Swete) yopyàp, iuxta
tus est (Ez. 1,1. 3; 3,15. 23; 10,15. 20. Alexandrinum xopyopuç exhibent. Sym-
22; 43,3). Ex Ez. 3,15nobis innotcscitno- machus in loco Isaiae xxpy^rjoovtov verlit,
menoppidi cuiusdani, quod exsuies iuxta atque haec explicatio Braunio aliisquo
fluvium Chobar incolebanl. Tel Abîb Ac primo asjjc-
satis probabilis visa est.
(2'2N Sn, Vulgata: acervus novarum ctunon omnino videtnr abicienda, ciim
frugum, LXX [leTÉwpoç?). Sine dubio no- eadem carchedonia gemma a para-
877
phi-asla Chaldaeo in libro E\odi njidid
etN:i"î3lD (28,16; 39,11; cf. Estli. 1,2)
appclletiir, qiiae oliam in Pesliitla no-
mine K^DID (E\. 28,19; 39,12; Ez. 28,
13) videtur designari, ncquc prorsus
absonum videri debeat, iam in IcxUi
Isaiaenomen geinmae occiirrere ab urbe
Carlhaginiensiuni dcrivatum, quae c. a.
850 a Chr. fundala supponiliir. Carche-
donius aiitem, cliam Tbeophrasto (De
lap. 3,18 ss.) et Piinio (XXXVH. 7,92 ss.)
aliisqiie notissimus, species nobilis car-
bunculi audiebal, quae ex regione gara-
mantica Africae interioris per Car-
Ihaginienses populis occidentalibus et
orientalibus afï'erebatur. At cuni ïyriis
ox Syria potins allata dicatiir (Ez. 27,10)
et nomen gemmae non iam intellectum
ab interpretibus posterioribus cuni simili
carchedonio notissimo facile confundi
potuerit, chodchod potius nomen semiti-
cum esse et nobilem gcmmarum speciem
designare dicamus antiquis interpretibus
nobisque ignotam. laspis non videtur
convenire, cum alio nomine designetur
(V. lASPIS ). Plures rubinum vel car-
bunculum vel similem lapillum arabica
karknnd dictum coniciendo supponunt.
Cf. /. Braun, De vest. sacerd. Hebr. II.
507; VV. Gesenius, Thésaurus 660 a;
11,
E. F. K. Rosenmilller, Bibl. Alterth. IV. 1,
46 s.; P. de Lagarde, Reliq. juris eccles. X.
(esse chalcedonium).
L. FONCK.
CHODORLAHOMOR (lavSms,
rex Aelam, reges Penta-
XoôoXXoyojjLo'p),
poleos (Sodoma etc.) duodecim annos
babuerat tributarios. Qui cum anno tertio
docimo defecissent, anno dccimo quarto
cum Amraphel rege Sennaar, Arioch
rege Ponti et Thadal rege gentium illos
bello devicit in Valle Siddim, capto otiam
Lot filio fratris Abrabam. Qui recedentes
insecutus et inopinantes adortus libcra-
vit Lot praedamquo recuperavit Gen. 14.
Nomina regum aelamitarum quorumdam
constant voce kudur, addito alicuius nu-
minis nomine v. g. Kudur Nachundi
: lione etiam « plcbs invalida » huius
vel Kudur Nanchundi, Kudur Mabug.
Aliquod vcro Aelamitarum numen ha-
bet nomen Lagamar, ut nomen Chodor-
labomor reapse sit nomen aclamiticum.
Aelaraitas antiquitus in Mesopotamia in-
CHOEROGRYLLUS. 878
feriore imperasse docent documenta.
iNarrat c. GoO Assurbanipal Assyriae rex,
anto 1635 annos, crgo 2285 regem
c.
Aelam Kudur Nancbundi ex Erecli abs-
tulisse simulacrum deae iNanae, quod
ipse rursum recuperavcrit. Praeterea
habetur Kudur Mabug, qui non soli re-
gioni lamutbal impcrabat, quae est
Aelamitidis pars Tigrin attingens, sed
etiam Martu, quo nomine venit Syria
cum Chanaanitide. Qui successorem at-
que sane etiam filium habuisse videtur
KudurLagamar regem lanuilbal alterum ;
vero filiuni Rivagu vel Eriaku (= Arioch)
instituit regem Larsae (= EUasar), qui
alias etiam urbes subegit, non tamen
Babylonem. Kudur Lagamar Gen. 14
narrari Pentapolitas, qui et ipsi regio-
nem Martu incolebant, habuisse tribu-
tarios, quis miretur? Eriaku tandem
devictus est a Hammurabi, qui quin-
quaginta quinque annis regnavit Baby-
lone. Is Larsam reduxit Siniddinam,
cuius familia ibidem ante Aelamitas vi-
detur régnasse. Porro hos reges fuisse
recentiores ({uam Kudur Nanchundi sug-
gerit ratio, dum hic simulacra deorum
abduxerit, illos regionis sanctuaria stu-
diose ornavisse, ut credi possint diutius
iam in ea regione consedisse. Quos si
recentiores esse admittas neque tamen
multo posteriores, poteris defcndere
Chodorlahomor régnasse inter 2250 et
2200. Cf. Revue bibhqueV. 1896 p. 600 s. ;
Vm. 1899 p. 487; IX. 1900 p. 128.
CHOEROGRYLLUS. 1. Eo nomine
vocatur in vcrsione latina et septuagin-
lavirali (yotpoypûXXtov) animal hebraice
'lE'é dictum, quod in Loge inter animalia
immunda recensetur, utpote ruminans,
sed ungulam non dividens (Lev. 11,5;
Deut. 14,7). Idem animal in pétris refu-
gium suum habere a Psalmista dicitur
(Ps. 103[104],18, Vulg. herinaciis), pari-
terque inProverbiis, ubi inter « quattuor
minima lerrae, et ipsa sapientiora sa-
pientibus » cum formica, locusta, stel-
animalis recensetur (30,26, Vulg. Lepu-
sculus).
2. Choerogi^yllus vcrsionis graecae et
latinae, quam vocem etiam Coptus et
Aethiops retinent, proprie hystricem
 CIKIEROC.RVLH >. ClIONKMAS. 8H0

(;;orni. Slticlielscliwi'in, ,i,'all. ftorc-épicK Cf. Sdiii. Hoc/ifirl, Ilicroz. 1,1002-17, t-il.

aliis vcro imirein iaciiliim vitlclur dcsi- Hosenm.U. 409-2'.t; /. /. Srheuchzer, Pln-
j:naro. IVsliitlaot Taiiriiin Pi-ovei-hionnn sica sacra ">, ;{'.)? -'.t ; Sam. Ocdiitann, Vcrin.
SainmI. i,'iH-r)G; 6,20-7 A". /'. A'. Hoseniiiiil-
NDin i. 0» liyracom (liritn) vol iiuirom
;

1er, lilbi. Allerlli. IV. 2,213-22; M dcscnivs, .

iaciiliiin (Li'vy) \v\ cuiiiculiiiu Jicsi'nius)

Tliosaurus ling. Iiobr. 1467; U. J. Seclzen,
vol ciinicuhim vol choorofrrylliiin (/V/j/hc lleisen éd. F. Knise, \l. 229 s.; A'. lUtter.
Smit/i}, Onkelos ol Tai-jiiim liiorosol. in Erdkundo XIV. 2*7. 333; XV. 1,396; li. Ito-
Ponlaloiuiio NtE':: (N'-iz) i. e. cunicu- hiiisoii, NeirtTo Itibl. Forscli. .507; A. Leirt/-
liiin, (iraoo. \on. i/Fvo; i. o. orinaceum solin, Zoologie des Talmuds 110 s.; J. G.

araliioa Saadiao
Wood. Hihie animais 312-8; Fr. Ifomniel,
[Igeh, vorsio in Pol.\-
Nainen d. Saugethiere 322. 384 P. Ciillnua,
glollis wabr i.o. hvraccm intcrprolantur. ;

Fauna biblica 22'i-7; Lcunis-Ludiiig, Syno-

lu Psalino 103 ootlioos vorsioiiis firaocao
psis I. 1 éd. 3 p. 232; A. E. nrehiii, Tiei-
Valioanii?, Sinaiticus. psallorium Voro- leben éd. 3 III. 120-8; Pli. L. Martin.
ucnsc /oipofpJ.Xtot;, Alcxanilriiiiis vorool Naturgesch. d. Thiere I. 1, 78-80 .'i ; G. Loreta,
psallcriumtiiriconso ac correclio codicis La zoologia nella Hibhla 102-6.
Sinailici Xaycâoi; i. o. leporiÔKs exhibent L. FONCK.
(ap. Sivete; cf. S. Hier. cp. lOG ad Su-
CHOLA (XwXâ, X Xu)6i) urbs, ad
niani et Fret. n. (io M. 22, 861 s.)
qiiain Ozias princeps Bethuliae nuntios
3. Siout vorsionos velcros, ita oliani
misit de clade Ilolofernis, impcrans ut
aiioloros anli([uioros ol c\ parte ctiam
fugientes hostes persequerenlur (ludilii
looonliores in divorsissimas de shafan
i:),4graece; Vulgata 10,5 nomen omittil).
liiblicoopiniones abierunt, alqne euni- Situs ignolus est. Rrlandus coniicil esso
culo, erinaceo, mûri iaculo aliisque pa-
urbem Culon dos. 15,59 l.XX) montis
Irocinati sunt. At reieelis islis candidalis,
urbem Holon (tos. 15,51
luda, Fritzsche
reoenliores pleriquc nierilo Hi/raci sy- in meridiana provincia montis luda,
rwco Schrober (gerni. Klippdaclm, angi. Wolffurhem Gaulon seu Golan (v. OAIJ-
Cône;/) ex ordine Ijiinmuiguium, nomen LONi, a qua nomen habet regio Gaula-
ol locuin noslri Slioffui adiudicarunl. nitis, liodic Djnlân ad orientem lacus
Hationes praecipuae sunl, quia liyrax, Tiberiadis et lordanis superioris; do cum
onniculo satis similis, ab Arabibus mé- persecutione hostium a Betliulia fugien-
ridional! bus eodem noinine tu fan desi- tium agatur, haec ultima coniectura sal-
gnatur (Frcsnel in Journ. asial. Ser. 111. tem conformior est contextui, <[uain
t. o [1838], p. 514); deinde incola est priores. Kautzsch solam coniccturani a
petraruni, in Palaestina maxime com- Fritzsche propositam memorat.
munis H. B. Tristrain, Nal. ilist. éd. 8, Cf. lielaadus, Palaestina p. 729. 731;
7')-77; id. Fauna and Flora of Pal., Fritzsche, Kurzgefasstes exeg. Handbucli
London 1884, 1 s.); praeterea gregatim zu denApokryphcnlI. 1853 p. 202; O. WoJff,
vivens « plebem » constituit, sed « inva- Das Buch ludilti 1861 p 183; Kautzsch,
Die Apokryphen und Pseudepigrapben des
lidam » neque viribus ad se defendendam
Allen Test. 1900 I. p. 162.
praeditam, callidam tamen, quae in
petras praeruptas secedens cubile suum CHOLERA (y.oXipa) Eccli. 31,23 et

accessu difficile reddit, et a cuslodibus 37,33 dénotât tormina seu colicos dolo-
in vicinia positis de quocumque periculo ros, (juibus homines gulosi torquentur
admonita, hostem prudenter vitare scit et ab intemperantia deterrentur. LXX
atque effugerc {Tristram ib.). Denique eandem vocein adhibent Num. ll,20pro
eliam ruminare sicut lepus sensu latiore NI" i. e. fastidium, Vulg. nausea.
dici polest licet enim stomachum sim-
; CHOLHOZA (n-n-Ss, XoXeÇÉ, Xa-
plicem habeat nec pi-oprie ac stricte
Xai^dt), nomen viri Neli. 3,15; 11,5;
ruminet, labiorum tamen et maxillarum
utnuu de diiobusande eodem viro liisco
motibus ruminantia imitatur, et secun-
non liquet.
locis agatiu',
duni externam speciem, quam Moyses
populo legem statuens respiciebat, a
CHONENIAS (n^^Jjr, '\r\\Z12\ Xwvî-

([uocumqde ruminare dicerelur. vt'a, Xo)V£v(a(;), princeps levilarum, qui

i
 881 CURONOLOGIA. 88 i

arcam de doino Obedcdoiii in [erii-

])ci quo quis accusatus poenas daret ncmo :

salem portabant (1 Par. 15,22. 27). LXX vestrum patiatur ut bomicida aut fur aut
(Him raciiintooncontiis inusici rnoderato- maledicus aut alicnoriim appetitor; si
rcm (iîpx,wv TÔiv (oôôjv) Viilgala interpre-
: autem Cbristianus, non erubescat;
ut
talur prophcliae pracerat ad praecinen-
: glorificet aulom Deum in isto nomine
dam mclodiam, princcps prophetiac. (1 Petr. 4,15. 16). Etiam b. 1. codex Si-

Verum quideni est vocem Ntra i. e. por- nailicus* praebet XprjaTtavoç. Atquo gon-

tatio sensu translate etiani oraculum et tilessaepe Cbrestianos dixissc, constal

cantum significare. Sed contextus polius ex TertuUiano (Apol. 3) et Lactantio
sensum propriiim portationis suadet. (Inst. div. 1. 1,4). lUis enim noraen Xpiaro;

Idem, ut videtur, Clionenias et filii eius ignotum erat, sed familiare Xprjaioç.

praeter minisleria sacra etiani officiis CHRISTUS (nitzrn) unctus (cf. Lev.
scribarumctiudicunifungebantur(lPar.
4,3. 16; 2 Sam. 1,21). Est
re- cognomen
26,29).
gum tbeocraticorum, qui Cbristi, uncli
CHONENIAS {Kethib ini::>, Qeri vocantur, cbristusDominijCbristusIabwc.
iniJJS vel in''::^. Xwvsvfaç). l. Levila Unctione enim a propbeta facta rex
quandoque nomine Dei constituebatur'
tempore Ezecbiae régis, praefectus bor-
et consecrabatur (1 Reg. 9,16; 10,1 :

rcoruni (2 Par. 31, 12. 13).

2. Levita tempore losiac régis (2 Par.
:]:i,9).
CHORRAEI V. HORRAEI.
CHORUS V. MUSICA.
CHRISTIANUS (Xpi<îTiav6;).
11,26 discimus, Barnabam et Saulum
Antiocbiae Syriae docuisso turbam mul-
tam, ita ut cognominarentur primum
Antiocbiae discipuli Cbristiani (Codex
unxit te Dominus super hereditatem
suam in principem; 15,1; 16,3; 16,13
ungitur David in rogeni; 2 Reg. 2,4;
3 Reg. 1,34. 39 Sadoc unxit Salonionem;
19,15 Elias ungit Hazael regem super
Ex Act. Syriam etc.). Ea unctione proin conse-
cratio, niissio quaedam a Deo et adiu-
torium divinum ad opus Dei peragendum
signiticabatur. Quare CyruS(iuoque cbri-
stus Doniini dicitur (Is. 45,1) et iam pa-

Sinailicus* XprjaTiavoû; praebet eo loco).
Nomen eodem modo formatum est a no-
mine Christi,uti Hcrodiani (Matth. 22, 16
etc.),Carpocratiani,Simoniani (cf. Hege-
sipp. apud Eus. Hist. eccles. 4,22), 'Atti-
x.tavà (àvTt'ypacpa) formatione et Romanis
triarchae, a Deo vocati, protecli, qui re-
velationcs divinas acceperunt, eo nomine
insigniuntur (Ps. 104,15). Modo autem
insigniore tribuitur ei qui est iure prae-
cipuo rex populi Dei a Deo missus, Sal-
vator, qui in bumana sua natura est

ot Graecis eo tempore usitata. Eo desi- unctus divinitale, qui est rex, pontifex,
gnantur asscclae Cbristi. Nomen inditum propbeta, proinde exiniio modo ratione
est a gentilibus; nam Christifideles in- munerum quoque Unctus est appella-
ter se vocabant discipulos, fratres. Bene tus. Ad bunc unum refertur nomen Ps.

scribit Blass : « vanissima ipsaque spe- 2,2 et Dan. 9,25. 26. Ceterum vide s. v.

cie argumenti destituta sunt, quae con- lESUS CHRISTUS.

tra fidem buius testimonii L'ucani a qui- CHRONOLOGIA. I. Chronologia
busdam sunt prolata; etenim ne poterat technica. In arte temporis compu-
quidem Antiocbiae secta novicia ex Grae- tandi omnes gentes sideribus duci so-
cis maximam partem composita com- ient secundum illud Gen. 1,14 : « Fiant
munem notitiam effugere, neque, cum luminaria firmamento caeli
in et sint
esset in vulgus nota, nomine apud vul- in signa et tempora et dies et annos >-.
gus carere » (Acta Ap., editio philo!., (Jiuo loco duae illac nominantur tempo-

Gôttingen 1895 p. 137). Eo nomine uti- ris mensurae, quae luce et calore solis
tur Agrippa quoque (Act. 26,28) non sine distinguuntur dies et anni. Atquc dies
:

ironia compollans Paul uni, quod brevi quidem, cuius labores nocte revertenle
tempore se velit rodderc Christianuin. terminati cum requie necessaria com-
Eo utitur Petrus eo modo, ut appareat mutantur, ad tempus metiendum non
hoc nomen ipsuni iam fuisse crimcn. adbiberi vix potuil. Quae autem dies bo-
8s:{ CIlHONOLOl'.IA. ;I1H<).\0L0GI.\.

minis torpori, oadiMii loti lerrae prao- circuilus, solis et annua cl qnolidiana
stat aiinus. Ilioiiis ciiiin rodions ouin convorsio ol lunac andiilns, commonsn-
arliorum lu'rliarmmiiiovijroromcoorct^al. rabiles non snnl. Quao dillioidlas oo
reriim naliiiao dobilam alTort qiiioloni. maior osl, quod calondarium usui vilao
<^)iiaproploroiinios jronlos cl indiosot in oivilis (>l occlesiasiicao accommodaluni
annos loinpus noijiie intei" so
di\idiint IVacluris mensium ac diorum carort-
iliscropanl nisi do dioi vel anni inilio. dobcl, ila ut oins monsis nonnisi inlogros
Alii onim a leniporc inalutino dieni, (liescontineat et annus nonnisi inlegros
anniini a voro, alii dicni a tcmpore vo- mensos diosquc; iamvoro annus aslro-
spoi'lino, al» aiiluinno anniini incipcro nomicus l'racluram monsis et fracluram
pidaliant. llodiorna toniporis lalio, qua dioi in st> conlinet, ilemquc monsis as-
no? a niodia ndclo diei ol al) liicmc anni tronomicus (lunalio) l'racluram diei. K\
iniliuni dneiinns et oa qua aslrononii bac incounnensurabililalo cITicilur, ni
principiiini dioi aslrononiici a meridie cl mcnses el dies intorcalari deboanl. Omi
principimn anni siderei suo modo defi- inlercalalione recle facienda tota lem- .

niunt. al» lioininiluis doctis sunt inslilu- poris computandi ars eaque dillicillima
lao, non ab antiqiiissimis lemporibus conlinelur. Ex historia calondarii ecclc-
Iraditao. (^inu aillent quanta sit inter siastici apparel, quam diflicile fuei-il
liieniein nocteinqne, inter ver et tenipus diem mensemque anno rite afligere, no
nialnlinuni, inter auluninuin et vespc- fosti dies paulatim omnes anni jjailes
runi similitudo, Ingère neniinem possit : pcrcurrerenl.
omnos 1ère ironies a partihiis siniilibus Israolilas quidem, qui cum excullissi-
diei et anni initia ducunt. mis quibusquc anliquilalis genlibus, Ae-
Mox anlen), ut el dies el anni in mi- gyptiis, Babyloniis, Graecis, Romanis,
nore? dividerentur tcmporis partes, né- frequens commercium habcbant illorum-
cessitas postulabat. Agrioolae enim non que iugo idenlidem subiccli Icnebanlur,
IJOtucrnnt quin varias anni partes com- ab ils in ipsa lemporis compulandi la-
putai-ent, primnm quidcm aestatem el tione aliqua acccpisse veri simillimum
liiemeui tuui ver el aulumnuni. Annus est. Quamobrem quac singularumharum
igilur in duas vol qnaUuor parles divi- genliûm raliones fucrint, brevissime vi-
debaUir. I^orro rêverions luna plena lum detur esse exponendum.
agricolis luni nantis breviorem lemporis 1. Veterum Aegyptiorum annus eral
mensuram praebebat et e\ variis lunae mobilis annus solaris 305 dierum, cnius
mutalionibns homines grata laboris in- initium milenis quadringenis sexagcnis
torstilia cepissc facile concipilur. lia annis triatcmpora inundationis, germi-
annns in menscs, inensis in hebdoma- nalionis et mcssis rétrogradions percur-
das dividi polnit. rebat (cf. A. Erman, Aegypten 1885 il.
Atqne ipsiusdioi partes tam manifeste p. 469). Annus duodecim menses trice-
percipiuntur, ut homines neque arte ad- norum dierum et cjuinquc dies ad sup-
hibita no(|uc consensu meridiem me- plemenlum inservienles (ÈTrayoïJiÉvat) ron-
diamqnc noctern, mane vesperumque tinebal. Hebdomas autem quam([uam in
distinxerinl. Postca aulem cum arlcs et vita commun! locum non babuit, apud
scientia hominum vilam ornarenl, ho- aslrologos tamen inusu fuit, qui singu-
mines el diem et duodenas
noctem in lis ciusdiebus singulas ex scplem spbae-

lioras diviserunt, quas gnomonis
innbra vel aqua arenaque effluente me-
tiebanlur; qua dierum in duodenas ho-
ras divisione utrum duodecim mensium
numerum imilali sunt an casu sint usi,
pro cerlo nemo dicerc potest.
Haec lemporis divisio natura duce in-
venta facillimafuit. Summa autem diffi-
cultate variae hae lemporis mensurae
inter se coniunguntur. Très enim illi
vel ris caelestibus illo tempore nolis prae-
fecerant. Diei initium solis orlu fuisse
videtur. Dies naluralis in duodenas mu-
tabiles horas oral divisus, similiter nox
naluralis. —
In veterum Aegyptiorum
monumentis nonnulli annorum cycli
commemorantur. Inter quos est Apis
cyclus viginli quinque annorum, quibus
expletis Apis l30s sanctus occidebatur;
peraclo cyclo viginli quinque annorum.
88o CDRONÛLOGIA. CURONOLOGIA. 88(J

quorum singuli 305 dies nunicrabanl, Oclaeteridem iam anteGraecorum aela-

luuae mulationos scu phases in eosdeni tem Babyloniis notas fuisse et ex utra-
ilcrum dies incidcrunt. Cyclus Sirii 1461 que eos cyclum 11 (3 +
8) annorum cutn
annos aegypliacos seu 1400 Iulianos 4(1 +3) monsibus intercalaribus com-
conlineliat, quibus peracUs orUim Sirii posuisse, quem cyclum poslea apud
licliacum ilerum in primum diem primi Graecos Meton ad maiorem pcrfectionom
mensis Tholh incidere opinabantur; as- adduxit. Verum ex recoutioribus inqui-
trononiice auteni haec periodus 1424 apud Babyionios tem-
sitionibus apparet,
annis conlicilur. De cyclo Phoenicis et pore Arsacidarum et probabilissinic
alioquodam diuturniore 30325 annoruin etiam Seleucidarum cyclum 19 annorum
nihil certi constat, lllud vero notatu di- in usu fuisse (cf. Fr. X. Kugler, Babyl.
gnum est, quod per decrelum Kanopi Mondrechnung 1900 p. 210). Luna —
die 7. Martii a. 238 a. Chr. editum statuc- prima apparente apud Babyionios men-
batur post ternos annos communes an- sis cepit initium, quod quam accuratis-
nus intercalaris 360 dierum (cf. R. Lep- sime computabatur, ut labellae ab Ej/-
sius, Das bilingue Deki-et von Kanopus, ping explicatae demonstrant. Periodus
Berlin 1866). chaldaica 18 annoium non calendarium,
2. De Babylonîorum arte temporis scd éclipses spectat praefiniendas.
computandi ex nonnuUis inscriptionibus 3. Graeci d'iem a solis occasu coepisse
cuneiformibus, prout a I. N. Strassmaier, videntur. Divisioncm diei in horas duo-
et /.Epping indagatae sunt, nova disci- decim teste Herodoto (2,109) a Baby-
mus quibus coniecturac quaedam anti- loniis acceperunt. Quae horae cum
quiores c medio tolluntur; cf. Stimmen semper inter solis ortum et occasum
aus Maria-Laach XXXIX. 1890 p. 225 ss. continerentur, erant mutabiles (wpat
et :Astronomisches aus Babylon, Frei- xaipiaxaf) seu alio anni tempore alla erant
burg 1889 p. 183 ss. Ut ex tabellis ibidem longitudine. Hebdomas seu periodus
explicatis intellegitur, et dies etnox ter- septenorum dierum astrologiae peritis
nas in partes, vigiliis similes, divide- forte abAegypto innotuit, in vita tamen
bantur, earum singulae in sexagenas communi sola periodus denorum die-
partes harumque singulae iterum in rum commemoratur. Menses erant duo-
sexagenas etc.; quae partes nostro modo decim, quibus alia in aliis Gracciac par-
computandi cum ([uaternis horis, qua- tibus fuerunt nomina. Dies mensium
ternis minutis, quaternis secundis con- alteruis vicibus (ut videtur) numeraban-
gruunt etpropter computum etiamultc- tur 29 vel 30.
rius in sexagenas partes eodem ordine Annus igitur erat 354 dierum seu an-
subdividebantur. Dies initium duxisse nus lunaris, neque vero annus lunaris
videtur a solis occasu, annus ab au- liber seu solutus, sed soli accommoda-
tumno. Annus erat lunaris soli accom- tus seu Iigatus, quippe qui intercalato
modatus seu iigatus, duodecim contincns suis temporibus mense tertio decimo
menses undetricenorum vel tricenorum etiam ad solem rcferebatur. Intercala-
dierum. Ad intercalandum mensem Icr- tio Solonis tempore fiebat trieteride
liumdecimura Babylouii,ut Epping ç.oi\- (ipt£Tr,ptç) cum cnim annus lunaris so-
;

iecit, cyclo utebantur undecim auno- lari brevior esset circiter undecim die-
rum seu 136 mensium, inter quos quat- bus, tertio quoque anno mensis inler-
tuor fuerunt menses intercalares. In hoc ponebatur. Verum cum hacc intercalatio
igitur cyclo compouuntur ïrieteris seu iusto minor esset, Cleostratus circa a.

cyclus trium annorum cum uno mense
intercalari et Octaeteris seu cyclus octo
annorum cum tribus mensibus interca-
laribus, de quibus cyclis statim plura
dicemus, quando de Graecis sermo erit.
Unde ex iis, quae Strassmaier et Epping
de cyclo babylonico protulerunt, con-
cludendum videbatur et Tricteridem et
536 Chr. octaeteride (ôxTarjTspîç) uli
a.
coepit; dum igitur per trietcridem tertio
quoque anno unus mensis seu .pro no-
venis annis terni menses intercalaban-
tur, Cleostratus iam pro octonis annis
ternos menses intercalabal; anni inter-
calares eiusmodi cycli octo annorum
erant annus tcrtius, quintus, octavus.
HS" t,H»ON0L0i;iA. CIIR0M)L0(;IA. SHS

1 cognovii s. IlORM. l»ro liclHlomadc octonos

V.
I

inleiralalioiiem por diias ortaottM-idos I

numoratos cssc dies c\ nundinis, quac

Uinh) fore iikhIuiu t'\(i'iiort\ quanlo iina j
nono quoque die erant, cognoscilur.
Iriolciis iusio luevior ossol. (Juainoliri'iii Menses et annus qual(>s initio regni
hiiias oclat>lt>riil(>5 cmn singulis triiMeri- romani ituMint, cerlmn non est. Numac
Itiis in iiiuiMi coniim^'ens celoltcrrimuni Ponipilii tem|)orc aniuis videtur fiiissi!
illiiiM. t|ui Mt'tonis vocaliir, cychiin 1'.» annus lunaris soli acconunodalus seii
anuoniin insliluil. Conliiu'ltal cychis
is ligalus i. e. duodccim menses lunares
2:i;i iiKMisos, (]iioniin 110 oranl cavi continens cum decimo tertio mcnsc iu-
(xorXoi) sfii -2'.) tli(MMim, iM'li(|ni 12:; ploni lercalari. Pai'(>s numéros f'uuestos esse
iTiXiipsiç) sive 30 dirnmi. K\ liis I'.) aiinis oi)inati aiuuiiii lunarem constiluerunt
cranl 12 anni roinimmos 12 mcnshim cl 35.') dieruin loco 3.')i uequ(î menses luna-

soplem anni inlercaiares ^èijiCiXtjjLoO 1:5 res alternis vicibus in dies vel 29 vol 30
nionsiiini: intercalants orant annus ter- diviserunt, sed potius in 29 dies, excc-
lius, 5.. 8., H.. 13., 10., 19. Est igitur ptis quattuor illis plenis voce mcmoriali
Molonis cycliis niliil aliiid nisi porroctior MILMO signilicari solitis, qui 31 dies
cvolulio cycli illiiis. quo le5til)us Strass- habebant, ultimo mense Februario
et
maicrel Epping iani Mahylonii usi erant. inferissacro 29dieruni. Annum a mense
Hic .Meiouis cycliis cum continoat Martio coeplum esse ex nominibus Se-
0940 dios, a sole difTerl 9i lioris, a lima ptembris, Octobris, Novembris, Decem-
7^ horis i. o. 91 horis lon'gior est quam bris cognoscitur.
19 anni solaros et 71 horis longior quam Intercalalio mensis decimi terlii non
23o menses (hmatiônes. Qnod mcndiim ex lege cycli cuiusdam fiebal, sed ma-
Calippus plus minusvc cognovit et cor- gis arbilrario modo quando cacb»
rigere conatus est; cyclo Metonis quater observato visum erat. Quam primuiii
adhibito diem omisil atque lia cycliim luna prima apparuerat, praeco publiée
76 annorum seu 27759 dierum inslituit. annuntiabat seu calabat, undc hic dies
Venim hic (pioque cyclus plus d4 horis Calendac vocabatur. Idus lunam signi-
longior luit quam solis cursus et scx ticabanl plcnam seu mensem médium ;

lore horis longior quam lunac cursus.
Itaque Hipparchus hoc proposait, ut
cyclo Calippi ([ualcr adhibito iterum
dies omitteretur; quod
cum lunac cursu fore
Calippi et Hipparchi
cyclo re vix ditferunt, cum easdcm men-
sium longitudines eosdcmque annos in-
lercaiares habeant. IJtrum id quod pro-
posuerant (Calippus et Hipparchus, ut
cyclo 19 annorum compluries repetito
dies omilterolur, laclum sitnecne, com-
periri iani non polest.
4. Apud Romanos noclem in qualtuor
divisam fuisse vigilias constat (vide s. v.
HORA). Diem totideni habuissc partes
pro ccrto probari nocpiit. Diem et no-
clem in duodenas horas dividendi morem
Romani a Graecis acceperunt. Horae au-
in mensibus plenis Idus erant die 15.,
in mensibus cavis non die 14., quippe
qui numerus funeslus esset, sed die 13.
si fioret, cyclus Nonae semper erant nono die ante Idus.
congrueret. Hi Deceni virorum tempore (circa 300
cycli a Metonis u. c), ut annus lunaris longitudine
solarem exaequarct, mensis Mercedo-
nius (a mercede solvenda dictus), qui
22 vel 23 erat dierum, secundo quoque
anno intercalabatur idque factum esse
videtur post diem 23. Februarii.
Iulius Caesar autem pro anno lunari
solarem substituit. Mense Mercedonio
sublato duodecim menses tam longos
fecit quam nunc sunl, dierum 36o;
quarto autem quoque anno post septi-
mum Kalendas Martias (23. Febr.) binos
instituit sextos Kalendas Martias (24. et
25. Febr.), unde illud bissexto Kalendas
:

tem, cum a solis ortu et occasu nume- Martias. Idus autem et Nonae suum lo-
rarentur, erant mutabiles secundum cum tenuerunt. Horae diei computa-
anni tempora, ut ex Vitruvio, qui multa banlur a média nocte ad mcdiam no-
solariorum gênera descripsit, coUigitur; ctem, sed usu populari et communi etiam
Vergilius quoque vere solum et autumno a solis ortu ad occasum, uti Plinius (II.
horas eadem dicit esse longitudine (vide 77,188) testatur : « ipsum diem alii ali-
889 CQRONOLOGIA. CHRONOLOGIA. ,00

ter observavcrc... Umbri a meridie in macedonica annum fuisse lunarem soli

meridiera, vulgus omne a luce ad lene-
bras, sacerdotes Romani et qui dicm
finiere civilem... a média nocte in me-
diam » (cf. Martialis, Epigr. 4,8
sitor, 4, séries, vol. IV. p. 396.
Knahenhauer ad Marc. 15,25). — Anniis
deniqiie computabatur a bruma (scu
solstitio hiemali)ad brumam.
5. ludaei cuni antc dispersionem siiam
praeter sacras nuUas habuerint littcras,
non satis constat, qiiid ex variis illis
tempiis computandi rationibus aliarum
gentium rcceperint. —
Horam partem
diei fuisse ex libris ante exsilium scriptis
coUigi non potest, quamquam
d20 ante exsilium solarium Achaz régis
commemoratur. Christi autem aetate
lempus inler solis ortum et occasum in
12 horas divisum crat, quae alio anni
tempore alia videntur fuisse longitu-
dine; hora tertia, sexta, nona orationi
tribuebantur. Nox ludaeorum ante aeta-
tem occupationis roinanae très saltem
\igilias, Christi tempore quattuor certe
habebat (v. HORA). Dies secundum
Moysis legem \espere incipiebat; quo
tempore cocperit patriarcharum aetate,
dubium est (v. DIES). Vcstigia hcbdo-
madis septem dieruni iam habentur in
Cosmogonia mosaicact in historia lacob
patriarchae; in lege mosaica hebdomas
quicte sabbatica servari iubetur (v. HEB-
DOMAS). Menses aetate Patriarcharum
saltem duodecim fuisse constat. Ex lege
mosaica non liquet, utrum annus fuerit
solaris an lunaris soli accommodatus
seu ligatus hoc tamen manifestum est,
; braeo, samaritano, graeco numerus an-
non fuisse annum lunarem absolutum
seu liberum, cum menses lege certa tem-
poribus anniaffigerentur. Aetate graeco-
accommodatum seu ligatum ex teslimo-
niis Philonis, Elavii losephi, Eusebii, S.
Epiphanii, Talnuidis colligitur. Mensis a
; Expo- luna prima cocptus est. Ceterumv. MEN-
397; SIS. — Anni initium semper au-
civilis
tumno fuisse videtur, annus religiosus
seu occlcsiasticus legis mosaicae a vore
initium duxit. Intercalalio mensis de-
cimi terlii secundum Talmudicos fiebal
arbitrario quodam modo, quandocunque
observato caelo opus videretur; altamen
S. Cyrillus Alexandrinus et S. Epipha-
nius cyclum apud ludaeos usitatum com-
mémorant 84 annorum ex Calippi cycle
circa a. 76 annorum et Octaeteride compositum,
qui annos intercalares 28 3 31 ha- + =
beret (v. ANNUS).
I. G. HAGEN.
II. Chronologia biblica. 1. Chro-
nologia Veteris Testamenti.
1) Chronologia patriarcharum. ïem-
pus a creatione Adam usque ad diluvium
Gen. 5,3 ss. spatio vitae decem patriar-
charum dcterminatur atque ita descri-
bitur, ut accuratc notetur quo vitae anno
quivis pater genuerit filium. Eodem
modo tempus a diluvio usque ad Abra-
ham Gen. 11,10 ss. annis generationis
singulorum positis exbibetur. Unde videri
posset temporis spatium a creatione
Adam usque ad Abraham sine magno
labore posse assignari. Attamen varia
obstant quoniinus ad certam annorum
rationem perveniatur. Primo enim in
textibus duorum illorum capitum he-
norum apparet alius et alius; quae di-
versilas numerorum iam conspectui
subiicitur :

hebr. sam. gr.

Genuit Adam natus annos 130 — 130 — 230
Seth 105 — 105 — 205
Enos —
90 90 — 190
Cainan / —
70 70 — 170
Malalcel 65 — 65 —
-
165
lared 162 — 62 — 162
Henoch 65 — 65 — KiS
Mathusala 187 — 67 — 167 (al. 187)
Lamech 182 — 53 — 188
Noc 500 — 500 — 500
usque ad diluvium .100 — — 100 100
Quare ab Adam usque ad diluv 1656 — 1307 — 2242
S'.U t.llUONOLOCilA. CIIRONOLOOIA. 802

Hioniiio aiid'in posl ililiiviiiin lioiir. sam m-.

iremiil Soin iialiis aimos 100 — 100 — "lOO
Arphaxail 35— 135 - 135
— — 130
Sale 30 — — 1.30 130
llebor 34 - — 13'» 13't

Phaleg 30 - 130 — 130

Reu 32 — 132 - 132
Sanifr 30 - 130 - 130
Nachor 29 — 79 — 179 (al. 79)
Thare 70 — 70 — 70
Egreditur Al»rahain île Harau natii* 75 — 75 — 75

lailc a biennio post diluvium usqiie ad

cgressum Abraliae de Haran 365 — 1015 — 1 245.

lam bac ipsa divcrsilatc cnasciinliir ceps; insuper Abraham annos 100 natus
variao quaestiones. Quisnani ex bisce genuit Isaac i. e. anno 392 post dilu-
loxlibus niiinei'os praebel sinceros? et vium; Isaac genuit lacob anno 4i)2 a
cuin (kio textus necessario debeant er- diluvio; undc tempore lacob ctiam su-
lores continere, si iiauiii dixeris genui- perstites erant Sem, Sale, Heber.
luim, facile tpiis ialuleril oinnes très Vcrum id ipsa narratione sacra exclu-
lexlus esse incerlos nullique esse fiden- ditur. >îulla enim in hisloria Abraham
diini.Alque ut ab eo iiuipianuis quod et filiorum eius mentio fit de anliquis
certum videtur, numenis annoruni qui illis patriarchis. Insuper in familia
a diluvio usque ad egressuiii Abrahae Abraham idololalria invaluil : trans (lu-
reocnsctur in tcxtu hebr. et consequen- vium habilaverunt patres vestri, Thare
ter in Vidgata certo est erroneus. Exhi- pater Abraham et Nachor servicrunt([ue
bentui' enim soluni anni 367, vel cum diis alienis (los. 24,2). Scd incrcdibile
Abiabain egressus sil annos 75 natus, est superstitibus Sem et Arphaxad et
usqiie ad nalivilatem Abrabae fUixerunt Sale et Heber invaluisse in stirpe elccta
anni 292. lam vero Sem vixit postquam ita idololatriam, ul Abraham anno a
genuit Arphaxad (luingentis annis; Ar- diluvio 367 debuerit egredi a cognatione
phaxad nalus biennio post diluvium vixil sua i. e. a Sem, Arphaxad, Sale, Heber,
438 annis; Sale natus anno 37 post di- Reu, Sarug; incrcdibileSem patriarcham,
luvium vixit 433 annis; Heber natus posl testem diluvii, ([uiete spectasse idolola-
diluvium anno 67 vixit annis 464;Pha- triam in sua progenie serpenlem ncque
leg natus anno 102 post diluvium vixit aliud eius tempore superfuisse remc-
annis 239; Reu natus a diluvio anno 131 dium, nisi ut Abraham relin(iueret re-
vixit annis 239; Sarug natus 163 anno a gionem illam et societatem patriarcha-
diluvio vixit 230 annis; Nacbor natus 193 rum.
anno a diluvio vixit annis 148. Und con- Neque tamen inde sequitur numéros
licilur liaec annorum séries :
graccosposse censeri sinceros. Id iam ex
Seni morluus est a diluvio anno 502 hisloria Abraham salis conchidiUir. Nam
Arphaxad 440 Abraham centum annos natus iam non
Sale 470 pulal se posse giguere pulasne cente- :

Heber 531 nario nascelur filius (Gen. 17,17)? item

Phaleg 340 censcl Sara :dominus meus velulus est
Reu 370 (Gen. 18,12) et saccrauclor quoque rem
Sarug 393 posilam esse praeler vires naturae indi-
Nachor 341 cal erant aulem ambo senes (Gen. 18,
:

Lnde cum Abraham nalus sit anno a 11); insuper fidem qua Abraham IJeo
diluvio 292, egressus de Haran anno a filium promittenli crédit summo|)erc
diluvio 367, eius tempore superstites laudal aposlolus : contra spem in spem
erant omnes eius maiorcs a Sem et dein- credidit.. nec consideravit corpus suum
89;} ClIRONOLOGIA.
einorlimni ciiin iaiii l'ère esset cenUiin
aiinoruin (Roin. 4,18. 19). Lain ex lexlii
^raeco Nachor aviis AJjraliani gciuiiL au-
nos 179 naliis, proavus Sariig genuiL
iialus 130annos; iain si avus et proavus
gcnerare polerant ea aclaLe, incredibilc
est apud iiepotein ceiisei'i rem talem
qiiae ccnleiiario solo niiro Dei intcrventu
contingere possit. Item dies vitae Ahra-
liae fuerunt 173 anni, et inortuus est in
senectutc bona provectaeque aetatis et
pleims dierum (Geii. 2j,7. 8); id ((uod
pariter haud recte diceretur; iiam ex
textu gracco pater oius actate 205 anno-
rum, avus 304, proavus 330 annorum c
vita decessit; unde aetas Abraham iam
non dici posset senectus bona etc.; vel
saltem nulla esset ratio cur mors ea
actate obita Iriplici modo tamquam in
senectute matura designaretur. A quo
incommodo ne textus ({uidem .samarita-
nus liber est, in quo Sarug proavus dici-
tur genuisse natus 130 annos et mortuus
actate 230 annorum, ([uac acias morlis
pariter in iiebr. ret'ertur.
Dein quaeri potest, sitne enumeralio
plena et intégra? Apud LXX cernitur in
genealogia post diluvium Cainan, cuius
etiam S. Lucas 3,36 menlioncm facit;
unde nonnemo dixerit verc fuisse Cai-
nan lilium Arphaxad, qui tamen in aliis
textibus deest. Num fortasse in ista enu-
meratione plures omittuntur? Id multis
non videtur improbabile. Nam in aliis ge-
nealogiis haud raro membra quacdam
oiuitti omnino cerlum est. Ita Subael
1 Par. 26,24 erat tempore Davidis prae-
positus thesauri eius autem genealogia
; con
refertur haec Subael filius Gersoui filii
: licisquoque primum regem Aegyptioruni
Moysi. Genealogia Esdrae, quae Esdr. 7,
1 s. refertur ab Aaron usque ad Esdram
praebet membra solum quindecim; sed
siconferturl Par. 6,3-14 ab Aaron usque
ad losedec i. e. usque dum Dominus
Iranstulit ludam et lerusalem per manus
Nabuchodonosor enumerantur membra
viginti et unum, et Saraias itUius Aza-
riae filii Helciae) qui Esdr. 7,1 lamquam
pater Esdrae cnumeratur, 1 Par. 6,14
pater est losedec; unde apparet in ge-
nealogia Esdrae mcuibra déesse haud
pauca. In genealogia Moysis solum recen-
sentur Levi, Caalh, Amram (Ex. 6,16 s.),
sed in genealogia losue multo plures
ClIKONOLOGIA. 80^
loscph, Ephraim, Beria, Thaïe, ïhaan,
Laadan, Ammiud, Elisama, Nun, qui
habuit filium losue 1 Par. 7,22. Unde
iterum palet in genealogia Moysis enu-
meralioncm minime esse completam. Id
quod ex eo qqoque liquet, (juia, dum
solum Levi et octo eius nepoles
très filii
recensentur, tamen numerus levilarum
asccndit ad viginti duo millia masculin i
generis in exitu ex Aegypto (Num. 3,39).
Legimus los. 7,18 Achan filius Charmi :
filii Zabde filii Zare de tribu luda; sed si
narratio ibi tradita inspicitur, videmus
Zare esse aliquam cognationcm tribus
luda, Zabdi autem nomen familiae vel
domus in ea cognatione; inirao losue 22,
20 Achan filius Zare solum appellatur.
Notum est in genealogia Matth. 1,8 legi :
loram genuit Oziam; et tamen vere ad-
verlit S. Hilarius loras Oziam genuisse:
scribitur, cum quartus ab eo sit. Quac
exempta facile possent augeri. Unde sunt
qui opinentur etiam Gen. cap. 5 et 11
assumi posse membra esse omissa et si
V. g. dicilur vixit Heber triginta quat-
:
tuor annis et genuit Phaleg, intellegi
posse genuit cum a quo postea descen-
:
derit Phaleg {Vigourov,x, Brucker, Pan-
nier, Genealogiae biblicae p. 242. 281);
vel quod aliis praeplacet, aliqua membra
decursu temporis et incuria scribarum
esse omissa. Haec sententia de membris
omissis admitti débet quicumque demum
numeri assumantur ab iis qui et dilu-
vium universale accipiunt et prinumi
regem Aegyptioruni ad annuni 3 892 a.
Chr. referunt (uti Kaule)i, in Kirchenlexi-
s. V. Aegypten; immo
ex catho- alii
anno 4157 a. Chr. attribuunt, uti Gûlt-
ler). Alius quoque modus excogitatus
est, ut inter diluvium et Abraham longe
maius acquireretur temporis spatium,
quaui textu hebr. concedi viderelur.
Nova haec explicatio ita proponitur Scm :
genuit Arphaxad et familia seu gens
Arphaxad vixit in linea recta per annos
dOO postquam Arphaxad est genitus gc-
nuitque fihos et filias; familia autem
Arphaxad exstincta linea recta exsistebat
in linea quadam secundaria per 35 annos
et genuit Sale qui factus est hercs pro-
missionis et familia seu gens Sale exsi-
: stebat in linea recta per 303 annos a
Si»:. CIIHO.NOLOGIA. ClIHONOLOcUA. 8! 10

nafiNitalc Sale; ol ila poiro. (,>iia latioiie kalli. Tliooldgio, InnsliiMick 187'.) j» 3it:»[.

iiilfi' ililiiviiiiii ol nalixilatfiii Alualiam Domuiii ctiani alla \ia inila est, ul
id Iciiiporis spatiuin o\siiri;il, ul oins oslendatur numéros toxluum belu-..
l'xplioalionis jtalroni |touanl diluvinm sam., graoci pro Uîuiporea ci-ealione us-
anno +29:1 a. Clir. et nati\ilatvin Abialiao (pie ad diluviiun iuter se plane congrue-
anno 1)2() a. Clir. (cf. Duma.v, Ilcvision
1 re exprimero scil. Icxlum liobr. annos
:

ol UeconslUiition do la (fliroiiologio bi- 10,'iG solarcs; annos aulem lextus graeci

blitiuo ol profane, douxièine époque, Pa- 22i2 esse annos religiosos novom mcn-
ris 1880, p. laT). sium ((luoruin quisipui 30 dios liabeal),
gnaositum qiKxiuo est, unde discri- undo officianlui' dies (io:'. 340 i. e. anni
iiicnilKui inlornuiuoroslexliuiinliobr. ol 10;>7; numerum aulem annorum textus
frraeoi oiiirinoin duxcril. Siinl qui opi- samarit. ila erui annos textus graeci
:

iiontur inlerpreles alcxaudrinos, ulpolc cssc habilos annos non novi-m, sed sep-
l(uii;a illa leiupora regum acgy|)liacoruui tem monsium; inde \c.vo ex mensibus
apud Manetlioncm haud ignoranlos nu- (2242 X *) »694 eflici annos solares
1

méros auxisse addilis fere in oinni geno- 1307 i. e. numerum lextus sam. Longius
ralione cenluin annis; idem Samarilanos quoque eius sentcaliae patroni, C/ieval-
quoque praoslilisse, sed solum pi-o lom- /(>>-, sunt;etiam perio-
/)w?naa; i)rogressi
porc posl diluvium. Hoc ulique modo dos illas longissimas quas Aegyptios Ba-
mains liabclur spatium i)Ost diluvium. byloniosquc prisco illi tempori assignasse
Al liaoo compntalio aliis premitur diffi- vcleres tradunt ad annos n>ducunt sola-
cultalibus. Nam e\ monumcnlis lum res 1 GoO hoc modo assignari apud Ae-
:

aogypliacis tum babylonicisclassyriacis gyptios periodos 31 900, quo numéro non

tempora anle Abraham aliquo modo annos exhiberi sed parvas periodos die-
innotescunt; noquc tameniis hominibus rum 19 (vel accuratius 19,07) inde vero ;

taie vilae spatium assiguatur, ul ullo
modo probabilo sil tempus generationis
usque ad annos vilae 130 esse dilatum.
Etsi enim omnino assumi polest fuisse
liomines multos longaevos nam ultra
conlum annos hodic quoque reperiuntur
— lamcn cos non générasse nisi 130
eflici aimos 1 (iGo solares; apud Chal-
daeos vero proferri numerum 43200,
ex quo niuncro secundum eundem mo-
dum elTiciuntur anni 2 256 vel 2242 so-
— lares (numerum vero 43200 enasci ex eo
quod 120 periodi magnae quae sari
appellantur auctac sint 360 vicibus nam ;

annos nalos incredibile videtur. — Alii saros consistit 360 partibus minoribus
numéros twv LXX primitus
c.xistiinarunl quae sossi vocantur; eodem modo ex 88
in textu quoque hebr. positos fuisse; ei saris ortae sunt 31900 periodi minores;
aulem computationi subesse opinionem saroa autem constare dicunt 231 mensi-
fore ut muadus per sex dies Dei i. e. bus lunaribus vel annis fere 18-^ vel die-
per scx millia annorum exsistal; quare bus 6 794 vel 6830; cf. Bumax 1. c. épo-
Phaleg (pars dimidia) vita esse functum que antédiluvienne p. 145 ss.).
anno 3000 a mundo creato secundum Verum consideratis liiscc omnibus dici

eam compulationcm Chrislum venisse débet cerlam quandam cbroaologiam de

anno .toOO a mundo creato et Christia- primis illis temporibus usque ad Abra-
nos contra ludaeos apocrypham illam ham slatui nonposse neque ex s. litteris
Dei ad Adam promissionem altulisse : neque ex monumentis aliis. Id unum ex
posl dies quinque cl diinidium diem ve- iis, quae recenti tempore ex aliorum po-

niam ad te redimendum; idcirco ludaeos pulorum monumentis repertasunt, sta-

adultérasse numéros, ut ostenderent tut potest spatium 4000 annorum ab
Messiam nondum venisse (ita P. de La- Adam usque ad Chrislum esse nimis an-
f/arde). Verum recle advertit Bickell gustum; atque nihil inveniri in s. litte-
tradilum de controversiis
iiobis nihil esse ris quo prohibeamur .spatium illud lon-

(juae primis saeculis de temporc adven- gius assumere.

lus Mcssiae essent agilatae et promissio- IS'unc inquirendum possitne ab
erit
nem illam solum legi in arabica quadam Abraham deinceps ccrla slatui tempo-
et
ad (lenesin catona (cf. Zcilschrift f. rum computatio. .\braham annos 7o na-

I
 897 ClIRONOLOGIA.
lus egressiis esl de Haran (Gen.
vir centum auuorum geiiuit Isaac; Isaac
natus erat GO annos quando Esau et la-
cob in luceiii editi sunt (Gen. 25,26);
lacob auteni Aegyptiini inf^rcssus dies
peregrinationis meae, inqiiit, centum Iri-
ginta annoruni sunt (Gen. 47,9). Unde a
nativitate Abraham usque ad ingressum
familiae lacob in Aegyptum anni nume-
rantur 290 vel a vocatione eius anni 215.
Porro Ex. 12,40 habitatio flliorum
: randi viro inesse affirmant usque ad an-
Israël quamanscrunt in Aegypto luit 430
annorum et 3 Reg. 6,1 factum est ergo : dici senex (cf. Gen. 18,11. 12)? et quae
480. anno egressionis filiorum Israël de
terra Aegypti aedificari coepit donius Do-
mino, qui annus erat (jLiartus regni Salo-
monis. Unde a nativitate Abraham usque
ad annum quartum Salomonis régis cffi-
ciuntur anni 1200. Utinam singuli nu-
meri sine conlroversia constarent! Ve-
rum ne unus quidem est qui non in
disceptationem vocetur.
lia Chevallier, Dumax tcmpus a voca-
tione Abraham usque ad exitum ex Ae-
gypto contineri dicunt annis 244 so-
laribus. Ad eiusmodi computationem
adducti sunt assumentes pro vita pa-
triàrcbarum et Moysis annum quem vo-
cant religiosum, abrahamiticum et qui
sit annus lunaris septem mensium. Ko
modo numerum 430 annorum quem cum
LXX accipiunt de commoralione in Cha-
naan et Aegypto imminuendum esse vel
potius explicandum esse aiunt de eius-
modi annis septem mensium. Verum
quidem est, si res in universum specta-
tur, annum aliter apud
putatum. Nam, uti Plinius refert (Nat.
hist. VII. 48, 155) , annum
determinabant et alterum
.quadripertitistemporibus, sicut Arcades
quorum anni trimestres fuere, quidam
lunae senio ut Aegyptii. Et Lactantius
quoque annum qualtuor mensium apud
Aegyptios in usu fuisse dicit (Instit. div.
2,12), item S. Auguslinus idque apud
plerosque scriptores historiae
additiCiv. D. XV. 12,1) et Acarnanas an-
num habuisse ait sex mensium. Atque
annum septem mensium pro historia
Abraham, Isaac, lacob esse assumendum
varia ratione probare conantur
max 1. troisième époque p. 53 s.).
c.
At isle modus computandi admitti nequit.
CIIHONOLOGIA. 898
12/i-); Nam secundum cum Abraham natus 50
annos iam nuUam haberc possct ex rei
natura spem gignendi, ita ut cum Deo
promiltenti(ilium crederel magnam,
: immo eximiam ostenderet fidem. Et
Abraham dicens putasne centenario na- :
scetur filius et Sara nonagenaria pariet
(Gen. 17,17)? rêvera miraretur quod vir
56 vel 57 annorum posset filium gene-
rare. Verum hodieduin potentiam gene-
num 70-75! Quomodo ea aetate posset
apostolus Paulus de corpore emortuo et
de spc contra spem dicit évadèrent plane
inania. Quare hoc unum iam sufficil, ut
annus ille septem mensium vel dierum
206 non admiUatur.
2) ChronologiaExodi, losue, ludicum.
Dubium movetur de tempore com-
morationis in Aegypto. Nam numerus
annorum 430 refertur apud LXX ad com-
morationem in Aegypto et Chanaan,
quam sententiam etiani Paulus aposto-
lus adoptasse multis videtur (Gai. 3,17);
unde putant ad commorationem in Ae-
gypto solum annos 215 pertinere. At-
tamen haec immerito statui videntur.
Textus enim LXX ita conformatus est,
ut suspicionem moveat; in codice Vat.
ita legitur : r\ oï xaTO{xr)Œtç tôiv utôôv 'laparjX
7)V y.aTc/r/.r)aav Èv
yf) AfyûirTw xat âv y^ Xa-
va«v etc. Verum ita textus est ineptus;
nam Abraham, Isaac, lacob qui in Cha-
naan habilabant ante ingressum in Ae-
gyptum, non possunt vocari fdii Israël;
alios esse com- et textus manet ineptus etsi in aliis
exemplaribus legitur t^v -/.aTw/.Tjaav aùtol
alii aestate 7:aT£pEç aùtwv. Dein inepte quoque
/.al ot
hieme, alii ponitur iv jf, Xavaàv ultime loco. Quare
textus hic corruptus esse videtur. Neque
pro eo merito adducitur Paulus. Dicit
enim 1. c. legem esse latam post 430 an-
nos; quae verba ex contexta oratione
ita intellegenda sunt, ut post promissio-
nes datas spatium illud lemporis fluxe-
reperiri rit eaedem autem promissiones repe-
;
tebantur usque ad ingressum Jacob in
Aegyptum; unde apostolus dicit periodo
promissionum transacta legem esse da-
tam post 430 annos (cf. Patritius, Com-
(cf. Du- ment, in Act. p. 47 Beelen, in Act. éd. ;
2 p. 161). Dein numerus ille 430 anno-
rum fulcitur Gen. 15,13 scito prae- :
LEXiroN nir.LicLM ,
— T. I. — 29
HW :ilHON(tl.O(iIA. CIlHONOLOr.IA. !)(I0

noscon? «luotl itcit>irriiuini sit scmuoii sini,tempus aliter ab aliis d(>terminalur ;

tiiiiii) in terra non sua t>l siibiuionl t>os piai>lerea non assignalur tenii)us scnio-
srivitiili l'I atniirfnl qnadrin^ionlis an- runi post losue ad (liuisan i,lud. 2,7; 3,
nis; v(>rniutaintMi ironlcni tui scrvilnri s . In tanla itaque opinionum varietate,
MMit (\i:o indiralio ri |)ost liaec cj^irilicn- quaruni niilla certis l'aliunibus firmari
lui- cuni niai:na snlistaiilia. Oiiao voilta |iiit('sl, o|)tiuuiiii erit numerum illum l'e-

(le counnoraliont' in C.lianaan non in- linere (pii in t(>vlii hobi-. (^flerlui-. Nequi'
lollcfri possunt; nani sonno est de 80- enim oslcndi polest eum esse arle (pia-
inino, (le posleris Ahraham; sermo de dauï consulto iMTictum. Opinali (piidciii
terra aliéna, sed terra dianaan iam eral sunt cum esse orluin e\ eo quod gcnc-
Altraiiani et S(>niini eins pi-omissa; (|iiud rationes 12, (piaiiun cuivis aimi 40 sint
tlicitur de servilnte, at'lliclione, de iudi- atlribuli, ab egrt^ssu usque ad Salomo-
eio in grenteni eui servituri sunl, de nem essent numcratae, Sed ostendi nc-
eirressu non potest dici nisi de posleri> quit pro eo tempore gcncrationes assi-

in Aeg:yplo coniinoranlilnis. Ncquc oli- gnari 12; nam ab Aaron usque ad Sadoc;
stat quod dicitui- v. 10 i:eneralione : qui unxit Saloinonem 1 Par. 0,3-8 nu-
autCMi quarta reverlentui'lnrc; cuin enim merantur 11 gcneiviliones (indene I.XX
Aliialiani vi\ei-it per annos 17;>, Ismael 440"?V, aliaseliampauciores recensenlur;
137, Isaac 180, lacol) 147, certe co loco ita a Nahasson principe luda (iNuin. 1,
Gen. 15,10 gcneralio sunii polest, imnio 7; 2,3 etc.) usque ad David solum nomi-
débet pro spatio annoruni ccnlum. Isla nantur Salma, Booz, Obed, Isai (1 Par.
long-ior coniinni-atio siiadetur quoquc 2,11. 12; Rutb 4,20). Quomodo singu-
genealogia losiic, in (pia Tosuc iccense- lis eius periodi eventibus lempus con-

tnr oclavus al) Ephraim ,1 Par. 7,22; cf. veniens adscribi possit et qui synchro-
supra Neque oniittendus esl nunicrus
. nismi tempore ludiciun apte statuantur,
filiorum Israël in egressu, qiio paritcr vide apud Cornely, Introd. II. 1 p. 227,
longiorconnnoralio suadclur. Quarc nu- Chronologia regum.
3)
merus 430 retinendus esse videtiir. Pro tempore regum in s. litteris anni
Quartus porro annus Salomonis dici- traduntur per quos quivis l'ex regnave-
tur esse annus 480 post egressum e\ rit. Sed traduntur semper anni integri

Aegypto ita in lextu mas.

;
apud LXX ; formula consuela v. g. quadraginta et
autem scribilur annus 440; aliter Fla-
vius losephus qui tamcn sibi minime
constat; nam pro tempore ab exitu ex
Aegypto usque ad acditicationem lenipli
bis assignat annos 592 (Ant. VIll. 3,1 et
X. 8,5), bis autem 012 (Ant. XX. 10,1;
c. Ap. 2,2) ; aliorum quoquc coinputa-
liones maxime variant. Hos v. g.
rat Lederer ;Die biblische Zcitrechnung
|). 31 Clemem Alex, slaluit annos 507,
: nem Samariae traduntur, reperiunlur
Emebius 010, luUxs Africanus 740, Theo-
philus Ant. 002, Si/ncellus 050, Philosfra-
tiis 713, Sidpicius Severus 588, Capeîlus
580, Pe/at-ms 520, Vigiioles&^tH, Sei/ffnrth
880, Roeckerath 580, Raska 540 etc. Va-
rielas liaec explicatui- exeo quod tempus
losue et ludicum aliter ab aliis compu-
tatur. De temporis losue duratione nihil
in s. litteris reperilur. In libro
quidem tempus oppressionum et singu-
lorum ludicum accurate tradilur; at
cum nesciatur qui indices eodem tempore
in varia terrae parte munere suc functi
unius anni erat Roboam cum regnarc
coepissel, decem et septem annos re-
gnavit (3 Reg. 14,21); solum de tribus
regibus Israël qui non per annum inle-
gruni regnarunt adnotalur Zambri ré-
gnasse septem diebus, Zachariam sex
mensibus, Scllum uno mense. Si itaque
enume- anni integri computantur qui ab anno
quinlo Salomonis usque ad expugnatio-
pro regno luda 295 anni, pro Israël 270.
Cum spalium illud temporis pro regno
ulroque sit idem, patet in numeris ali-
qua esse (juae correctione indigeant.
Sed statim (juisque videt reges nulla-
tenus semper per tolos annos 17,3, l-l,
25, 8 etc. régnasse; verum saepc de-
buisse quandam anni partem pro toto
ludicum anno esse computatam. Id v. g. statim
dcprebenditur in secundo post Salomo-
nem rege; qui in octavo decimo anno
leroboam coepit regnare et Iribus annis
regnavit et dormivit cum patribus suis
901 GllRONOLOtilA. C]lRONOLOGIA. îlOii

et Asa filitis oius rcgnaviL pro co et hic eponymo scil. Dajan-Asur). Paritcr iis-
regnavit anno vigesimo leroboani régis dem docemur lelui rogeni Israël anno
(3 Reg. lo,2. 9); iinde cvidens est Abiani 842 tributum solvisse eidem régi Sal-
non per très annos intcgros régnasse. manassar II. Cimi haec tamquam onmino
Unde siraul patet tenipiis a Salomonc certa statuantur, videndum erit qua ra-
usqiie ad cxpugnationem Samariae non tione tcmpus regum luda et Israël se-
posse delerniinari lacta siirama anno- cundum numéros in s. litteris traditos
rum, per quos reges regnarunt. Qua constitui possit. Si duo
ob oculos illa
animadversione iam aliqua in numeris habentur partem anni computari pro
:

discrimina disparero nenio negabit.
Atque fieri quoque potuit, ut pater
filiuni in regni consortium assumeret et
anni illi per quos simul regnarunt utri-
que attribuerentur; ita Azarias Icpra
percussus loatham filio administratio-
nem regni commisit (4 Reg. 15,5); unde
quaeri potest sitne duorum regum teni-
pus ex numeris 52 et 16 determinan-
duni. Porro interregna quandoquc esse
statuenda etiam non videtur iraproba-
bile; denumi, ut alibi, ita
aliquos numéros culpa amanuensium
esse corruptos facile quivis concesserit.
Insuper notant annum in luda inceptum
esse mense Nisan, in regno Israël raense
Tishri et partem anni utrimque in com-
putatione temporis regni pro anno intè-
gre esse numeratam. Hisce subsidiis ad-
loto, initium anni sumi in luda a mense
Nisan, in Israël a Tishri, satis commode
omnia congruunt. Scd adverti débet re-
gnum Amri computandum esse, ut 12
fere anni habeantur, a morte Ela, quo
lempore « fecit sibi regem omnis Israël
Amri;) (3 Reg. 16,16); veriim populus
occiso Zambri divisus esl in duas par-
tes; média pars sequebatur Thebni, sed
pars Amri demum praevaluit; quare
quod dicitur anno 31 régis Asa régnasse
iiic quoque Amri, id intellegatur oportet de regno
in univcrsum Israël devicto Thebni (3
Reg. 16,16-23). Porro assumi potest
Achab per 3 annos simul cum patro
Amri régnasse, ita ut annus 38 Asa ré-
gis luda computetur tamquam annus
quo Achab solus regnare inceperit (3
Reg. 16,29 loram autem cum paire
.

hibitis tempora regum luda et Israël losaphat aliquo tempore simul régnasse,
inter se componere alii utique aliter ten- s. litteris 4 Reg. 8,16 clare indicatur.

tarunt. Ad quae tempora delerminanda Hisce considerationibus adhibitis Ledc-

etiam consulenda sunt monumenta as- rer sine ulla mutatione numerorum bi-
syriaca; praeprimis canon vel latercu- blicorum periodum describit regum
lus qui eponymorum canon appellatur, utriusque usque ad lehu (1. c.
regni
in quo scil. pro annis singulis is inagi- p. 122-129). Singula prosequi non est
stratus adscriptus est qui anno quasi huius loci; computationem eius vide
nomen dédit, et laterculi regales; eos in tabellis adiectis.
descriptos loges apud Schrader (Keilin- Verum nolo tacere aliter ab aliis rem
schr. und Alt. Test. éd. 2 p. 470 s.). Ut proponi. A sententia communiter recopia
au^em certus annorum numerus ex illis Achab interfuissc pugnae apud Karkar
laterculis coUigi possit, inservit quod ad anno 854 et lehu anno 841 vel 842 tri-
nomen Purilsagati adscriptum ibi Icgi- butum solvisse régi Salmanassar II. rece-
tur :mense Sivan sol eclipsin passus dit FI. de Moor (Extrait de Muséon, 1893).
est. Quae solis defcctio evenit, uti artis Concedit utique quod negari nequit in
astronomicae periti repererunt, die 15. inscriplionibus illis Salinaiiassai' II. legi
lunii anni 76.3 a. Chr. Unde facile in illis AKHAB, legi quoque lAHOVA (Schra-
laterculis anni singuli pro nominibus der ita ex assyriaco nomina exhibet :

singulis et eventibus assignatis deter- A-ha-ab-bu, la-u-a). Atconteiidit incuria

minantur. scribae qui nomina peregrina ex aliis
Ex monumentis assyriacis docemur sibi notis efformarit Achab esse scri-
inscriptione Salmanassar II. in pugna ptum pro loachaz et lehu pro loas;
apud Karkar Achab regem Israël alios- proinde alios esse statuendos syncliro-
i[ue esse devictos, quae pugna ad an- nismos. Nomen scil. Achab scribae no-
num 854 calculo iustituto refcrtur i,sub tum fuisse ex inscriplionibus alicuius
 M o o
-= Ci ai

i.t tes
Ci
—
Ci
Oi
ih r^ «n

^ _ ,^ ^ oc Oî c C- 00

^2 ?2 S r 00 s ss
? r» ^ o o o o s
t^ a i-l. ^ 00 « — o 2
tS S o 30 jj "
'^•

_ ce

co C5
m o uo o CM <M Ci o
:S
# S 00 00
o oc
s
oo oo
o .n •^ CN iO ==:

i - Cî C-. cr. ^ '^

^ V* ^ o ^ o 00
a;
C". o ac 00 r^ 00 r^ I^
=r'
o o <s c
S -3< c c
OJ
ao oc
O ^ l^ t> ^ i c.
C5 C5 00 00
ce

..
C-.
,^ ^ c 2 ^ «
S ô^ 00 rr —^ oo C^ o «5
'î
lO

i - 2 eo — c
e^i oc
s s O i g
i (T. i i oc oc oc i^
<n
..

- £ c
.2
.2 É ^ 1 c J
£ o c OJ

£ O §
^ < c
O < <
< H s < J 1 1
_*_
^=^:= ==
00
<!f CO esi
s -o
^ %
g o « M 00
l.O
s 00 oç
Ci
Pî
lO
» Ift K CO o ^
1 'a

°°
1 é>
^-
00
^ 2
i
00
00
oo
^i
1^
oo
^o c'i

00
—
vT
CO
00
é
Ci
o
"
l^ lO
'^
eo lO
Â^ ji

-:

^^- -
^ _ _ Ci
_ oo o o o .- _l o 30 es c: — S
ci
^
Ci
Ci
oo oo
J ? % o s
1 i 2 i É i î^ [H
^Sï i
. S S Ci Ci Ci Ci CO Sb 00 oo 00 1^ <"^ ^
t^ i- s
-5
_=
s
IM M o O - 2 -.f
- '2
g s l;
»
In 2? es
^ S 5 S Ci .2 ? 00 CO 00 oo GO '^ s i^ 'p '^ "I* £;
é "O 00 Ci -i
— F Ci
o
Cî ^ Ci Ci "^ s o 00 00 00 oô oo ÔÔ
--0
r^ " '^ '^

1
g"
= o ^ o
;d
Ci
o
Ci
Ci
!o
CO 1.0 oo
Ci -*
00
S
CO
es

i — Ci 00 oo o ^ oo 00 00 !;- l^
^ 'j'
'T"
';~ r;~
?i
•f. Ci
6 oo o v-»l
r^ 5 CO
CO eo
ci 00 !» s 00 00 l^ »i
as

M
o 00 o o o v-«
œ c O
o Ci Ci es

C5
co s
Ci Oi 00
Ci
oo t^ t>
lO
1^
CO es
r^
>
^>
o '5 o o 1 tn
:S
r^
eo c^
L-5 M Ci oo f^
Ci
CO
00
tb
lO <•
-^ {^ ,1.
r^ §
o 4
lO 'k
eo
Ci Ci Ci Oi Oi Ci 00 00 00 S
9.
2
i-
ai
co Q ,^ o 1/î vx fo _ — r^ C--1 es C Oi o e^i s
^ Ci Ci
00
00 00
tn
.3d
00 =^
tO
=? =? ÔÔ
Oi
1- 1^ 1^ g f^ CO eo
r^ i^ ~s
o ^ 6 r^ -3 «i CO r-i ,1, CO rî. c^ -^ J. 6 oi
CO CO
s
00 Oi Ci y.
b o Ci co ^ 00 00 00 oo 00 ^ r^ '" '"

^.
ï
o — ôzS O O
Ci -* ~T oo
o M C^l
o r'
.:«! C5 Ci s Ci Ci Ci Ci Oi CO oo «'«'^ § •^ t^ 17- t^
!5
o Ci
o CO
CO o
es % Ci Ci
r^ S
.ï

O ~ s lO
X
Ci

_
Ci Ci Ci Ci Ci 00 00 t^ c^

~ t^
y.

S
^
S ^ ô;
^ oo o CO CO o Vf CO
00 s
oo
eo
es
Ci Irt
:S Ci ÇJ Ci Ci a>
^
Ôi ao 00 00 00
r^ jzl
'";• t^
6
i
-=
o oo -i> CO o o --Il
es CO
•5 C5
•

Ci
r>
~ Ci ^ Oi Ci
Ci Ci 00 -o -^-p

oo 00 r^ '" l^

9
_
~7
^,
o 3 o m o
o o ^f
o
M ^ lO
CO
lO CO
-o
es
eo
eo
g C5 Ci ci Oi oo op 1^ "5
r^ 7"
? ?
oô
Ci 00
^o C^l
=?
00
i";-

CO
s lô es
•"p

es
a o
Ci ^ Oi
CN
Ci
Ci to
oo
CO
" CO m O CO
C5 Oi Oi oo 00 oo

_
^
^:^;
«
M ro o
Ci
Ci
si- 00
m
,^ o
OI
CO o
Oi
o
^ 00
CO
^ ^ 10
S Ci ^
00 Ci t^
"5 00
?
o i Ci
^s oo
Ci
00 00 oo
Ci
g t^ à>
r;- r^ !£
^ M
o o» 00 io o Oi -!I'
"
Ci Ci 00 i oo oo ÔÔ 00 r- '^ t^ [^

^ ta i oc 1
._
^ 00 o o CO es C-
? ? oo 00 :ç 00 00 ôp
^
- '^ <
^ o
"5 CO
o CO
o i
5d
H 00 CO
eo eo
Ci Ci Ci 00 t^ GO 00 oo =o 00 ÔÔ " i^ t^ '"
î

=
s p
% OI es
5 S
i 3 o i
b 03
s -s CO 1
3 -< -< o o 1 o t3 1 1
!I0T ClllUt.NOLOGlA. (:ilRONOL()(;iA. !l()8

rojris i\nW Salinanassar. Vi'iiim quidem loas régis regnavilque ])cr annos 17;
osl nomina [loro^'i-ina a|»ii<l Assyrios non proinde nsque ad anniuii 4(». loas; et
accurali' oiTerri; ita li'i;ilur Sirlai lamcn lilius loachaz régis dicilur incp-
hraol ; al iit^scio situe opinio proposila jiisse regnare anno 37. loas régis (4 \\e<^.
aiulacior. Qiialem ilintiioloiriam FI. do 13,1. 10). LegiuHis 4Ueg. 14,19 dorini- :

Moor slaliial vide in lahollis. |

vit leroboam cmn pali-ibus suis regiiius
Ab ivuno Inda .1 ah Iclni
Allialia in j
Israël et regnavit Zachai'ias lilius eius
in Israël ad e\pui:nali<>nrin Sa-
iis(|ii(> |tioeo; ex quo consueto nai'randi modo
niariae >ati> dilTieile nnnieri anuorun» cerle non indicatur intercessisse longius
inlcr se eoniponunlur. Si anni inlc^M'i lenipus inter leroboam et lilium eius.
niuucranlur ellieiiintur pm eodcni teni- Attamen leroboam incepit regnare anno
poris spalio in reirno Inda anni IGij, in 15. Amasiae cl regnavit per annos 4!
Israël 143. E\ nionnmenlis assyriacis (4 Reg. 14,23) i. e. regiuivit usquc ad
doceniur, anno octavo ïhefilathphalasar annum 27. Azariae; nibilominus legimus
reiris Menahem ci sdlvisse Irihnlum eo- 4 Reg. 15,8 : anno 38. Azariae régis luda
denu[ue anno j. c. 738 a. ("dir. Azariani regnavit Zacharias fdius leroboam supei'
reireni Inda fuisse eliain snperstileni ; i
Israël; unde aiii statuunt intcrregnum,
anno dnodecinio TliCiilalliphalasar i. c. alii leroboam legi non 41, sed 51 annos
j

734 a. Clu'. noniinantur Achazel Phacee. '

regni adscribunt. Hisce exemplis iam

llaet- ipitur in ordinanda Icniporis ra- cernitur rem esse salis obscuram; quarc
lione considerarc oportcl. Nequc lanien alius ab aliis arripitur exitus. Ne(|ue id
id ab onniibus conccdilur; nani FI. de adeo mirum est lextu hodierno a si; ipso
Moor 1. e. p. 20 s. asserit quae in an- quandoque dissidente. Scribitur loa-
nalibus Tbeglatliphalasar de tribnto a tham regnass(! 10 annis (4 Reg. 15,33);
Menahem praestito lejianlur perlinere sed v. 30 coniuravit et telendit insidias
:

ad Assnrdan III. qui idem sit cum Phul Osée lilius Ela contra Phacee et percus-
et lolam illam de expeditione et victoriis sil eum regnavitque pro eo vigesimo
narrationein, quae ad Assnrdan referri anno loatham; sed 17,1 anno duode- :

debeat, esse pcrperani insertam annali- cimo Achaz régis luda regnavit Osée
bus Theglathphalasar. Si hoc constaret, filins Ela in Samaria; quarc alii censenl
utique aliter de ratione temporis ordi- ab anno quarto Acbaz (qui esset annus
nanda iudicandum foret. Eversionem 20. loatham, nisi ante 4 annos e vivis
Samariae evenisse sexto anno Ezechiae excessissct'O usquc ad 12. Osée debuisse
régis, nono anno 0sec régis Israël, anno pugnare, donec tandem rerum potirclur.
722 vel 721 a. Chr. conminnissime assu- Ab cxpugnatione Samariae us([uc ad
mitur. Verum quam vario modo séries expugnationcm lerusalem (722-588 vel
lemporis constituatur, vide infra. In 586 sccundum alios) i. e. ab anno sexto
numeris, uti nunc legimtur reperiri Ezechiae régis usque ad annum unde-
menda, es. illis ipsis quae in hodicrno cimum Sedeciae anni numerantur facta
textu leguntur facile ostcnditur. Ita fieri summa temporis regni octo rcgum cen-
nequit, ut Azarias regnare inceperit tum triginta quattuor. Ex monumentis
anno 27. leroboam II. régis (4 Reg. 15, i). assyriacis patct invasionem Sennacheri-b
leroboam enim regnare incepiL anno 15. evenisse anno 701 ;
proinde non anno 14.
.\niasiae, qui pcr annos 29 regnavit; eo Ezcjchiac, uti hodie legitur 4 Reg. 18,13
autem interfocto « tulit uni versus popu- Ccterum ex ipsa narratione
et Is. 36,1.
lus ludae Azariani annos nalum sedecim de morbo Ezechiae qui anno 14 eius
et constituerunt eum regom pro pâtre regni contingebat clare clucet invasio-
suo Amasia » ;4 Reg. 14,21 2 Par. 26, ; nem factam esse postea; nam ibi dici-
1 proinde Azarias incepit regnare anno
;
tur et de manu régis Assyrioruni
:

leroboam non 27., sed 15. vel aliter res ; eruam te et civitatem islam et protc-
est componenda. Filium a pâtre esse in gam eam (Is. 36,6) idque pariler ex eo
;

regni consortium assumptum, ex ipsis sequitur quod posl morbum Ezecliias

numeris quandoquc coUigilur. Ita loa- oslendit tJiesauros legatis babylonicis,
cliaz rex Israël incepit regnare anno 23. quos tamen thesauros postea impendere
-909 CURONOLOGIA.
debiiiL, cum Sennachcrib ci iiuUxisscL
300 lalcnla argenti et 30 talcnta aiiri
(4 Ueg'. 18,14; 19,13; Is. 38,6; 39, 2i.
Uiide explicar-i facile possit ordo inver-
sas duarum narrationuiu, dcpreheiiditur
ex ordine rei'iini in libro Isaiac (cf.
linabenbauer , Coni. in Is. \. p. "193 ss.).
Post Ezechiam regnaruntManasses annis
55, Anion 2, losias 31 annis, loachaz 3
mensibus, loal<im annis 11, loachin 3
tnensibus et 10 diebus (2 Par. 36,9);
nndecimo anno régis Sedeciac mense
(jnarto capta est civitas lerusaleni a propheticis tempus dosignabatur nomi-
Clialdaeis. Anno quarto loakim annun-
tiat leremias et servient omnes gentes
: minibus regum exterorum, ita in libris
istae régi Babylonis 70 annis (1er. 25,11).
Capta a Médis et Persis urbe Babylonis
Daniel intellexit numerum istuni esse
conipletuni (Dan. 9,2), anno scil. qno C/j-
rus dominationem in Babylonios acqui-
sivit (2 Par. 36,22; Esdr.'l,!). Unde 70
anni numerantur ab anno 606 usque ad
annum 538 utroqne terinino incluso.
Aliter tamen Zach. 1,12, ubi initiuni
capitur a ruina urbis (588-519, 518).
Quomodo tcmporareguni aliter ab aliis
computentur, vide in tabellis adiectis.
4) Chronologia ab exsilio.
Anno 537 mense septiuio reduces ex
exsilio aedificaverunt altai'o Dei Israël
(Esdr. 3,1. 2); anno 536 mense secundo
opus Domini coeptum ^st urgeri et
templi fundanienta iacta sunt; verum
mox insidiis Saniaritanorum effectum est
ut opus impediretur usque ad annum
sccundum Darii régis Persarum. Eo an-
leni anno per prophetas Aggaeum et
Zachariani opus templi aedificandi pro-
motum est, ita ut anno sexto Darii die 3.
mensis Adar lemplum
complcretur
(Esdr. 5,1 ss.; 6,15; cf. Agg. 1,1 ss.).
Anno septimo Artaxerxis I. Esdras a
Babylone novani duxit coloniam in leru-
salem (de eo et de quaeslione temporis
vide s. V. ESDRAS); anno vigesimo
eiusdem régis Nehemias se contulit in
Jérusalem eique tandem contigit ut mûri
Jérusalem restituerentur (Neb. 2,1 s.).
Anno 32. Artaxerxis reversus est ad re-
gem, sed post aliquod tcmpus (in fuie
dierum; post annum?) iterum rediit in
lerusaleni. Atque haec sunt quac de ra-
tione temporis usque ad aetatem Macha-
baeorum in libris historicis nolantur.
ClIRONOLOGIA. 910
Ultima temporis designalio in libro
Neliemiae continetur 13,6 anno 32. Ar- :
taxerxis régis i. e. anno 432 a. Chr. Al-
téra quae sequilur 1 Mach. 1,1 iam est
de Victoria qua Alexandcr Macedo per-
Darium Codomannum regnumque
cussit
Persarum evertil; id quod refertur ad
annum 331 a. Chr. ; sacer auctor narra-
quae populo Dei
tione sua festinat ad ea
sub Antiocho Epiphane acciderunt, qui
regnavit in anno 137. regni Graecorum
(1 Mach. 1,11). Uti in libris historicis et
nibus regum luda et Israël, postea no-
Mach. anni numerantur secundum epo-
cham vel aeram Seleucidarum, quae ori-
ginem ducit a Victoria quam Seleucus
iNicator reportavit de Nicanore anno 312 ;
unde primus eius aerae annus computa-
tur a die 1. Octobris 312; annus itaquc
137. regni Graecorum est tempus a l.Oct.
176 — 1. Oct. 175. Abominandum idolum
super altare Dei aedificavit rex die 15.
mensis Casleu anno 145 i. e. 168 a. Chr.
Malhathias defunctus est anno 146 i. e.
167-166 a. Chr. Sanctuarium a gentibus
profana tum iterum consecratum est 25.
die mensis noni i. e. Casleu anni 148
i. e. 165 a. Chr. (1 Mach. 1,57; 2,70; 4,
52). Antiochus rex mortuus est anno 149
i. e. 164 a Ch. (6,16) et ita in primo libro
Mach. plurimis locis secundum eandem
aeram anni computantur usque ad an-
num, quo occisus est Simon, ad annum
177 et mensem undecimum i. e. usque
ad Februarium 135 a. Chr.
Eadem aéra in secundo quoquc libro
Mach. adhibetur; ita 1,7 anno centesimo
sexagesimo nono i. e. 144-143 a. Chr. et
1,10 anno 188 i. e. 125-124. Sod in nu-
merandis annis discrimen dcprehenditur
inter primum et alterum librum. Priore
enim libro, qui hebraice erat conscri-
ptus, aéra videtur incipi more ludaeo-
ruma mense Nisan; altero qui graece
erat scriptus a mense Tishri (cf. Cornehj,
Introd. II. 1 p. 464. 466).
Chronologia Novi Testamenti.
2.
Plerumque in s. libris tempus generali
quodam modo designatur; ita in diebus
Hcrodis régis (Matth. 2.1; Luc. 1,5) vel
ratione habita rei anlea narralae in :
diebus illis (Matth. 3,1; Luc. 2,1; Ad.
!MJ .lllîtiNin.OC.IA. CIIHONOLOCIA. !»l-2

0.1 ; S.l ; 12,1 . Nfiliir laint'ii ticsiiiil (\u\ ' ludat'a detlaïahii' hic .lib'rum i)ascba.
l)U<; |(Mii|»nsimillo;u(ui;itiiis dorlaialiir: ([uod proiiabilis>iiiii' l'Iiani loan. ii,! iii-

ita I.nc. ;{,l amio lli. iiiiptM'ii Tihorii (",ae- dicalur. Tcrlium pasclia iinhibic liabcliu'
saiis etc.; loan. i.'iO (iiiadianinta ol so\ bian. (.,4 circa tcinpus mulliplicalionis
aiiuisaedilicalum fst Icnipliiin hoc; ita Itanum (Luc. '.(,12 s. cf. Mallli. IV, Cl;
iiomina feslorum din-um aliaquo pi-ac- Marc. Il, 34); quai-luiii est pascha pas-
sorliin iii Ad. Niliiloininus non inlt-r sioiiis.
oiniiPS tli* \i'ra liMiii)oris ralioiic convc- Senlenlia haec (b> vila pnbUca Cbristi
nit. IriuMi annni-um cl ali(|uol mcnsiuin! c\
11 (".ln'onolo;;ia oxaiiuolioriini. tompore lùiscbii et llieronymi cvasil
Si primo illa colli-i-imiis (piae t>x ipsis salis connnunis. Abi autem annos vilar
i'vanj;olicis iiarralioiiibiis conseqiunilnr, pulilicac statuant duos et ali(|uot men-
adventus inafronim saltoni uiio anno post ses. Velcrcs aUipii unuin solum pmti-
iialivitatoni losu ponciKiiis crit. Id so- tentur annum, noipieJamen ad ali((uam
(Iiiitur ex eo quoi! ilorodcs qui (iiIif,'-onl(>r Iradifioneni aposlolicam provocant, sod
didifil a inaj-MS lonipii? slcUat* ipiac ap- potius aliciiant " ut praedicarcm anniun
pariiit eis occidi iiissit piioros bolldclic- |)lacaltilem Domino .. (Is. 01,2) vcl Ic-
miticosa biniatu el inlVa sccinidiiiii Icm- sinn agnuni nomi-
annicuhim (Ex. 12,'))
pup quod ox(inisiorat a niagis (Matlli. 2, nant. liane sententiam de uqo anno dé-
7. 16l. Ciiin lesiis niinistorium suiiiiipn- fendit potissimum /. van Bebbrr. Vaw
blicuin iiiciperel oral quasi aniioriiin Iri- Chronologie des Lebens Icsu, Miinstci-
irinta. hoc conii)ulari vidctiir a
Iiiilimn 1898, eique adsiipulalus est Ikher Bi- i

bapUsino :),-23), (\uem suscepit

(l.iic. blische Zeitschrift 1903 p. 55. 100,.
I.

poslqiiani loaniics iani pcr aliquod tcni- Inter alia in id potissinnun incumbuiit,
pus, quod iieqiiit accuratius dcfiniri, ut loan. 6,4 dolendum esse contendani
praedicavit; incepil aiileni loannes prae- pascha; volunt legcndum esse îjv o\ iy- :

dicare anno i^). fiinpcrii (-i]<; TjyetjLovta;) y'u; -ti ÉopTr) Tôiv 'Iojôa(wv i. e. festuui ta-
Tibcrii Caesaris. l'orro (crlnni oiniiino bernaculorum. Scd iam ex ipso cvangc-
vidclur in vita lesupublica (inaltiior pa- lio hacc opinio refutatur. Nain post
schata esse niuneranda; proinde niini- niultiplicationem panis legimus 7,1 :

stcrium cius annos trc? aliqnanto cxcos- post hacc autem ambulabat (nepitr.dxti
sisse. Post baptisniuni enini versabatiir ergo diutius) Jésus in Galilaea, non onim
per 40 dics in dcserlo; luni uiio allerovc volebat ia ludaea ambulare, quia quac-
die vcrsabatnr pi'opc loaniieni Baptistani rebant eum ludaei interficere. Et nunc
et prinios sibi acquisivit discipulos; mox narrât evangelista, i. e. post longiorem
rovertiturin Galilaeam, die tertio factae illam in Galilaea commorationem : rjv

sunt nuptiae in Cana; postea descendit os i^flii 7) lopTT) Twv 'louôafwv, 7] ay.rjvo::/]-

Capharnaum ; ibi mansit non niultis die- Y^a; unde fieri ncquil, ut iam 6,4 idem
bus; tuin ascendit in urbcni ad pascha, tempus assignaverit. Acccdit quod e\
quod desif-natur ratione temporis qua- : Marco 6,39 discubuerunt èr\ tw yXojpô)
draginta et sex annis acdificatum est -/6pTa) super gramen viride, quod ea in

templum hoc (loan. 2.20-. Post pascha regione tempore paschatis utique inve-
versatur in ludaea, reverlitur autem in nitur, vero circa festum tabernaculo-
Galilaeam eo tcmpore, uti videtur, quo rum iam diu aestu aestatis exarueral.
in ludaea et Samaria dici potuit adhuc : Ouare haec hypothesis de uno anno
qnattuor menses sunt el nicssis vcnit nullam habet probabilitatem.
(loan. 4,33), qui reditus a synopticis rc- PonliusPilatuserat procurator ludaeae
fertur (Matth. 4,12; Marc. 1^4; Luc. 4. 26-36 p. Giir. eo tempore losephus Cai-
;

14), post(iuam loannes Baptista erat tra- phas erat pontifex. Haec inter omnes
ditus in carcerem. lam Luc. C,l ipsa re constant; cetera quae ad tempus accu-
— discipuii vellebant spicas et \o<^g — rate determinandum requiruntur ia con-
quoque (Lev. tem-
23,14) significatur Iroversiam vocantur. Sententia est satis
pus post pascha; unde ratione habita commuais Herodem regem mortuuai
(loan. 4,3b) longioris commoralionis in esse aaao ab urbe Boaiacondita 750 (cf.
913 CIIRONOLOGIA.
Schûrer, Geschichle des jud. Volkes im
ZeitaltcrI. Ch. éd. 3 I. p. 413) i. e. anno
quarto a. Chr. ; alli anno 3, anno 1 a.
Chr., anno 1 p. Chr. ;
quare de anno na-
livitalis Chrisli iain ex hoc capite varia
statunntiir (cf. lUess, Das Geburtsjahr
Chr. 1880 et 1883). Pkirimoriini senlcn-
lias a sacculo 2. usque ad 14. profert
Patritivs, de Evangeliis lib. 3 diss. 19 n.
245;aquibus nativitas lesu attribuitur
anno iniperii Angusti 40, 41, 42, 43, 44,
45 (sed frequcntissime 41, 42); ipse sine
ulla haesitalione assignat septinium an-
nuni antc aerani vulgarem, ab urbe con-
dita 747, alii statuunt 748 {Cornely, In-
trod, III. p. 28:1) alii 749 i. e. anno o ante
, 2) Chronologia Actuum apostolorum.
aeram vulgaretn (Schanz, Kirchenlcxi-
con III. p. 339). Neque res certo dirimi
potest ex aliis quae in sacris libris con-
tinentur. Nain disceptatur quoniodo Luc.
3,1 annus 15. intellegendus sit, ulruni
scil. de anno quo collega iniperii et con-
sors tribuniciae poteslatis pro provin-
ciis constitutns est, id quod anno 764
vel 765 vcl 766 u. c. factuni esse sta-
tuunt, an de anno mortis Augusti coni-
putatio sit instituenda i. e. 767 u. c;
quare annus iiJIe 15. eritvel annus 778
vel 779 vel 780 vel 781 Patritius tam-
; Paulus et Barnabas profecti sunt leru-
quani certuni statuit annum 778. Verum
etsi de eo anno omnino constaret, tamen
non adeo niulturn iuvaremur, quia ne-
scimus, quo tenipore post inccptam loan-
nis praedicationem lesus ad baptismum
venerit. Primo paschate vitae publicae
dicunt ludaei 46 annis acdificatuni est
: sancto, référendum erit ad annum 43.
templum hoc. lam Herodes anno 18 in-
ceperat templum magnificentius e\-
struere i. e. anno 734-735 u. c. 20-19 a.
Chr.; unde primum pascha ad annuin
780-781 erit référendum i. e. ad annum
27 vel 28 p. Chr. De anno emorluali
Christi neque veteres neque rcccntiores
consentiunl. Veterum opiniones refert
Patritius 1. c. diss. 19; iisque assignan-
tur anni imperii Tiberii 13. 16. 17. 18.
19. A recentioribus vero assignantur
anni p. Chr. 29. 30. 31. 33. 34. 35. Neque
quidquam certi colligi potest ex eo quod
dies mortis incident in feriam sextam,
in diem 15. Nisan. Nam novilunium vel
dies primus mensis determinabatur non
astronomice sed ex nova luce lunae con-
specta. Id quod etiam statim patol ex
CHRONOLOGIA. 91
variis recentiorum scntentiis, quanivis
aliistatuant diem 15. Nisa-n potuissc in-
cidere in feriam sextam solummodo anno
30 et 31 et 34 (cf. Kirchenlexicon) verum
;
ex computationo a Riens facta dies 15. Ni-
san incidit in feriam sextam solum anno
33 et 36 et 40. Sed nonne ex ipsa sen-
tenliarum varietate satis elucet compu-
tationem omnem esse satis dubiam? At
mortem Cbristi non potuisse incidere in
annum 34 et vix in annum 33, satis
ostendi potest ex iis quae in Act. et Gai.
referuntur, secundum quae omnino con-
stare videtur conversionom Pauli eve-
nisse anno 34 vel 33 p. Chr.
Post resurroctionem Christus per dies
40 se praebuitaposlolis vivum, apparens
eis et loquens de regno Oei (Act. 1,3);
tum ascendit in caclos; die pentecostes
i. e. quinquagesimo post pascha missus
est Spiritus sanctus (Act. 2,1) et evan-
gelium praedicari coeptum est. Certa
temporis nota in Act. non expriniitur
usque ad 11,28; famcs illa quam Agabus
praedixit facta est sub Claudio i. e. anno
44 vel intra annos 44-48 (v. AGABUS);
proinde eo anno vel aliquo tempore antea
salem; Herodes Agrippa qui lacobum
fratrem Domini occidit et Petrum diebus
azymorum misit in carcerem, mortuus
est anno 44 (Act. 12,23). Primum iter
apostolicum Pauli Act. 13, ad quod An-
liochiam reversus missus est a Spiritu
Ab Antiochia navigavit Cyprum, prae-
dicabat Salaminae in synagogis, per-
ambulabat universam insulam usque
Paphum; a Papho navigavit Pergen Pam-
phyliae et inde venit Antiochiam Pisi-
diae; ibi diutius praedicabat; nam per-
secutione a ludaeis concitata apostolus
quidem profectus est Iconium, sed An-
tiochiae reliquit discipulos optime in fide
institutos, quippe qui non obstante per-
sccutione replerentur gaudio et Spiritu
sancto (13,52i; dein multo tempore com-
moratus est Iconii (14,3); inde se con-
tulitad Lycaoniae, Lystram et
civitates
Derben universam in circuitu regio-
et
nem et evangelium praedicabat. Diutius
quoque eum ibi versatum esse ipsa nar-
ralione proditur (14,18 s.). Relegens
 i:illlON(»Ll)01A. CIlRONOI.OdlA. !)ir»

ilor k"iiii, Anli<u'liiaoconlinnal>at (lisci- Aniiochiam ; id cpiod aule aeslateni aniii

puliis, (onsliliiolial i»er sinufiilas ciclo- 51- vixiiei'i poluii. Aniiochiae aulem factn
sias piv>lnl(MOs. liausihal IMsidiaiii, aliquanlo lempore 18.23) prorcclus esl
l>rat'(liral)al in l'crirc; lin» dosceMulil iii |tiMainl)ulaiis e\ ordinc Galalicani regio-
Altaliain in(lo(|uo iia\i,u:a\il Anliocliiaiii. ncni et IMirygiam, conlliinaus omnes di-
l'iulc sallom Iros anni \idiMiLiii* ivqniri. scipulos et peragralis superiorijtus par-
litomnia liaec toiiun(>d(> liori poliKM-inl. lil>usvcnit lîphesnni, in qua nrbe per
Primo li.u- ilinere conloclo Anliocliiao liiennium et Ires menses ojjeri evange-
inoraliis (>>.| tempus non iiiodiriiiii cum lico incuiid)ebal (11), 8. 10). Tumultu ab
disci|)idi>. Timi ascriulil loiusalom ad argenlariis excilato Paulus per Maci;-
conciiiiim aposloloniin (cf. AcI. 14.27- doniam pi'ofeclus est in (Jraeciam; ul)i
lo,l s.». Hoc itiT idiMii ost de quo scri- cum fecisset tnenses 1res (20,3^, rever-
l>il Gai. 2.1 s.; undc simul «lisciiiiur^ ilor sus est Philippos; inde post dies azymo-
lioo lacliim esse annis scplemdeciiii posi rum navigavit Troadem et iter instiluit
conversioniMii ((Jal. 1,18; 2,1); conciliiim navale in Phoeniciam, et inde in leru-
anteinillud lialtiliiiii esse annool p.("lir. saleni. Ad cpiae spatium l'ère annoruiii
est sentent ia salis ccrla cl'. Corncly, In- qualtuor iusumptum (>sse certe non erit
Irod. III. j). 344; Felten, AposlcljiC- a verilale alicnum. Unde anno 58 in
schichle p. 40), qiiae etiani ex suhsc- Jérusalem tempore pentecostcs aposlo-
cliienliltiisconipiilationilius contlrniatur. lus in vincula coniectus et Gaesareani
Ue\ersiis Auliocliiani Pauliis nio\ se perductus est (23,33). Félix procurator
ad secunduni iter apostolicuni aecinxil ludaeae a Claudio nomihatus est anno
(15,36 ss.;. Peragravit Syriani, Cilicianï, :)2i ([uaro Paulus recte dicere poluit :

l.ycaoniam, Phrygiain, Galatlae regio- ex multis annis te esse iudicem gcnti

nem. Mysiani; deinde visione habita huic sciens etc. 24,10. At bionnio e\-
Troade transivit in .Macedoniani et per plelo accepil snccessorem Félix Por-
Neapolim, Philippos, Thessalonicani, liuni Festiuii; volens autem gratiam
Beroeani, Atlienas pervcnit Corintlmiii. praestare ludaeis Félix reli([uit Pauluui
Tenipns quo Corinlhi advenit, iadicatiir vinctuni (24,27). Quo tempore autem
18,2, cnni dicatur Aquilain et Priscillam Félix Romam redierit, ex duobus colli-
nuper -ooi-^i-oiç venisse eo ait Italia, gitur Félix reversus a primoribus Ju-
:

qiiod |)raecepissct Claudius discederc daeorum qui Caesarea Romam profecti

onines Iiidaeos a Ronia. Decreti hnius sunt accusatus est dedissetque pocnas
Sueloniusqiioquementioneniracit(C/rtuc?. iniuriaruni, uisi Nero fratris Pallantis
2o ; Orosixs illud edituni esse scribit precibus supplicibus multa indulsissel
anno 9. Claiidii (Hist. 7,6; M. 31,1075) {losephus, Ant. XX. 8,9i. Pallas autem
i. e. anno 49-oO;sed reclius allribuetur anno 62 veneno interiit. Jpse losephus
anno 51, quo scil. anno Agrippa II., qui post annum aetatis sextum ac vigesimum
amicitia Clau pcrmultum fruebatur, Romam vcnit, ut sacerdotes quosdam
Koniain reliquorat. Uiidc dici potestPau- (pios Félix Romam miserai causam suam
huu anno 52 Corinlhurn advenisse. Sedit apud Caesarem dicturos liberaret; iam
ibi per annuni et sex nienses docens narrât se natum esse primo anno Caii
verbum Dei (18,11 ); Galiione auteni pro- Caesaris i. e. anno 36 p. Chr. (cf. Vita
consulo Achaiae insurrexerunt ludaei in 1. 3); proinde Romam venil anno 62 vel
Pauluni etc. Sed lunius Annaeus Gallio, 63. Paulus autem mox a Festo Romam
Iraler Sonecae philosophi, temporc mor- missus est, ubi per biennium captivus
tis Claudii (13. Oct. 54; Roniae erat, eral; sed certe in libertatom vindicatus
unde eo lempore iani functus eral niagi- est, antequam anno 64 persecutio Ne-
stratu: unde quod Act. 18,12 narratur,- ronis in Chrislifideles erumperet. Unde
anno 53 accidisse probabilisslmuni est verno tempore 61 Paulus Romam perve-
(cf. Cornely, Felten I. c). Pauliis auleni nisse censendus erit. Tempus itaque Ad.
post accusationem dics uuiltos
illam extenditur a rosurrectione Domini usquc
moratiis est Corintliideinde pcf Ephc-
; ad annum 03-64 p. Chr.
sum, Caesareain, Jérusalem reversus est I. KN.4BEiNBAUER.
917 CriRYSOLlTKUS. 918

CHRYSOLITHUS. 1. Chrysolilhus chrysolitho veri nominis ([uae omnibus

dicitur in Viilgala f^emina hcbraice S. Scriplurae t(>xtibus salis bene conve-
Uri^yiri vocala, ([uae prima fuit in quar- nit, aliam gcnmiam substitucndi.

to ordine intcr lapillos ratioiialis iudicii Cf. S. Epiphon., De 12 gemrnis n. 10;

(E\. 28, 20; 39, 13); eadcni in dcscrip- Fr. Rueus, De geinmis 2,7; /. Braun, De
lione opulenlissinii rcgis Tyri ab Eze- vest. sacerd. Hel)i-. II. 17 n. 574 ss.; /. /. Bel-
fhicle comniemoraliir (28,13) alcjue sae- lermann. Die Urim und ïhummim , Berlin,
1824, 58-64; E. F. K. Rosenmuller, h\h\.
|)ius in visionibiis prophclicis occurrit
Alterth. IV. 1,40 s.; A'. E. Klurje, Handb.d.
(Ez. 1,16 Vulg. quasi visio maris; 10,9;
Edelsteinkunde 299. 354-6; Leunis-Senft,
Dan. 10,6), sicut eliain in Cantico manus Synopsis III. 1 p. 673-7; Xauinann-Zirhel,
dilecti dicuntur « lornatiies aureac, cinc- Elem. d. Minéralogie cd. 13. p. 633-35.
tae chrysolithis » {Vulg. plenan hyacin-
L. FONCK.
ungues in digilis
this 5,14), ubi l'ortasse
ciirysolithiscomparantur. Pariter in CHRYSOPRASUS, ypuaorpaaoç, in
Apocalypsi scptimuni civitatis caclestis Apocalypsi decimum caclestis Jérusalem
l'undamentum cbrysolilhus (ypua6XtGoç fundamentum vocatur (21,20). Nomen ab
21,20) vocatur. L\X interprètes ter item auro et porro (:ipdtaov) accepit, eo quod
)(^puo6XtOoçreddiderunt (Ex. 11. ce; Ez. viridem porri sucum in aureum colorem
28^13), bis vocem hebraicam rctinuerunt exeuntem referai. Plinius eo nomine la-
(SapaEfç Cant. 5,14; Ez. 1,16J, sicut Thco- pillum indicum describil, cuius genus
dolion in textu Dauielis, ubi LXX ôaXaa- vicinum chrysoberyllis appcllat, « sed
o/-,; vertunt (cf. Vulg. Ez. 1,16); semel pallidius et a ([uibusdam proprii gene-
carbunculum expiicant (avGpaxoç Ez. 10, ris existimatum » (XXXVII. 5,77; cf. 8,

9). Similiter losephus Flavius (Ant. III. 113 s.); cum huic gemmae eam ampli-
7,5) gemmam illani rationalis ypuoàXtôov tudinem Iribuat, « ut cynibia etiam ex ea
vocat. JNomen hebraicum ab urbc Tar- fiant, cylindri quidem creberrime » (l.c.

tesso derivatum multis liispanicam huius 8,113), multis auctoribus distinguenda

gemmae originem videtur innuere, ([uod videtur al) ea chalcedonii specie viridi,
tamen perperam urgeri bene notât fr. quani recentioreschrysoprasum appella-
de Hummelauer (in Exod. 28,13). runt, quae plerumque sat parvam habet
2. Chrysolithi a Plinio dicuntur ex amplitudinem ac praesertim in Silesia
Aethiopia mitti « aureo fulgore tralu- provincia invenitur. Quaenam vero spe-
centes » (XXXVIf. 9,126), id (jucd in no- cieseodem nomine ab anliquis intellecta
mine ab auro dicto indicatur idem vero fuerit, non satis liquet.
;

eandem gemmam etiani fumidam seu Cf.F): Rueux, De gemrnis 2,10; A'. E.
fumi colorem refcrentcm appcllat (ib. 7, Kluge, Handb.d. Edelsteinkunde 396-9; Leu-
101), easque in Hispaniaquoipie iiiveniri nis-Senft, Synopsis III. 1 p. 563.
refert (ib. 9,127). Mulli propter hune L. FONCK.
aureum fulgorem a Plinio in aethiopicis
chrysolithis memoratum eo nomine po- CHUB (213) legitur Ez. 30,5 in ora-
tius topazium, non vero chrysolithumre- culo contra Aegyptios et gentes eis vel
centiorum designari censuerunt. Atnullo subiectas vel foederalas. Qualis populus
id argumento solido probatur; immo isla voce signiflcetur, incertum est.
eliam chrysolilhus recentiorum, quae Fortasse textus mendo laborat et pro
est olivini specics, non modo viridem oli- Chub legendum est vel 31J Nubii, ut
varum colorem, verum etiam flavum auri Arabs habet vel nb Libyes, ut legissc
fuscumque et i^arius rubrum ostendit, haud improbabiliter censentur LXX ver-
at((ue eliam nunC in regione a Plinio tentes A(6uc:, etsi dubium remanet
designata, scilicot in Aegypto superio- quamnam vocem hebr. ita reddiderint.
re, et in aliis etiam provinciis, praeser- Syrus Chaldaeus retincnt hebr. Chub
et ;

tim in India, fréquenter invenitur locum- Aquila, Symmachus, Theodotion red-

([ue suum inter gemmas pretiosas reti- dunt Xou6a>, Cum in uno codice apud
net. Nulla igitur ratio videtur haberi pro de Rossi legatur 2u3 Chenub, Movers
91!) ibiO

(Plioi'ni/icr II. J I».

iS:r coniicil dosi- ntei-idiem versus el s kmali Aqralir oi-
piiari iv^MOUt'in Kinyps a lliivio Kinyps cidenlem versus.
ini^'alam, atl cuiiis osliiim in iitra(|iio
Cf Mo///; Das lUicii Iiidilii ISfil p. 1G3;
ripa erat coloiiia IMioiMiicmn Lcplis iiia-
Ilicss, Hihel-Allas éd. 3 p. 9; .Siirvcn of
uMia (Heroif. KIOS; Pliii. Nal. llisl. V. i. H>.s7. /»«/. Mi'in. II. .ÎS5. f.H(\,(;. .1. Siiiilfi,
-*T) intiM- Tripolim cl proinoiilorium Cc- llisl.Gcogr. of Ihe lloly Land, Plalc 1. V;
phalao sita. Alia!^ coiiiocliiras vide apiul Crovc-Wilsnii, Bible Allas 1900 p. 87;
KiHilicnltduer ad 1. c. Oiunilms porpoiisis D. Zancrcliid. La Palesline d'aujourd'hui
oiiicmlalio 2"^ l.ihu's (1A.\) iiiaxiiin" 1899 II. 5i:{.
coiiHiiciulatiir, (]iiain(|iiain niliil oorli
CHUSA procurai or (è-irpo-
(Xouî^à;!,
stalui polost.
7:0; llcrodis Anlipae, maritus loannac
CHUN urbs v. HEUOTll -2. piae mulici'is, quac Cliristo Domino mi-
nistrabat de i'acullalibus suis et siiuuno
CHUS l'CT. Xcûs), iiliu? C.iiam. ruins
manediei Hcsiu'reclionis una cum Maria
l)o?torilas cnarratur (icn. lO.d ss. (>l
Magdaienc el Maria lacobi ad sepulcnmi
I Par. V. .\KTH10PIA. Ex eo.
1,8 ss.
properavit (Luc. 8,:{; cf. 24,10).
quod Nomrod Cushila Habyloniao impe-
ravoril, iiala osl disquisilio de l^ushilis CHUSAI (i^piT], XouaO Arachites i. e.

Haltyloniae finiliinarumque rcgiomim, oriuudiis de Ardii urbe (v. AHCHI),

ciiiiis plurima ca|)ita liucusqiie solis amicus David régis el simulalus associa
iioininiiin aî;.>oiianliis constant. Tllud ta- Absalomis, (|ui apud Absalomem contra
tniMi etTeccrunl inonumenla cuncil'ormia. consilia Acbitophcl praevalcns Davidi
lonipore Sennaclicrib ad oricnteni As- Icmpus cogondi copias procuravit (2 Ueg.
syi-iae incoluisse genlem Kassi, iisdeni 15,32. 37; 16,16. 18; 17,3-15; 1 Par.
locis iibi scriptorcs graeci norunt Cos- 27,33). Idem probabilius est qui in Vul-
saeos. Apud Horod. 5,49; C,H9 Susiana gata 3 Rog. 4,16 vocalur Husi, cuius
audit Y"" vol "/.wp») Kiaa(r] etc. Aliundo lilius Baana unam ex praefecluris salo-

Kaldu\e\Kasdu (nirr)apud Babylonios monicis administrabat; certe nomon

'hebr. LXX,^ est prorsus idem.
nonien oral Cbaldaconim, qiios valdc
probabilc est oosdoui esse alqiic eos, CHUSAN RASATHAIM {y^^Z
quos modo diximus, Kassi. Quodsi igi-
DTiyyJI, Xouaapaa6at[jL) , rex Aram Na-
Inr in his noniinibns lat(>at nomcn Chus,
aegypt. Kesh, insignis habclur confir- haraim, qui brevi post mortem losuo
Israolitas per octo annos oppressil cl ab
malio eius, quod (len. 10,8 affirmatur,
C.ushitas antiquilus Habyioniac impe- Olhoniel primo indice Israël deviclus
rassc. Cf. C. P. Tiele, Babylonisch-assy-
est (lud. 3,8. 10). In Vulgata dicitur rox

riscbe Geschichlo, Golha 1886, 1. 02. 70 Mesopolamiae et rex Syriae. Sed notai
s. 48G s. 490. F. de Hummelauev ad h. 1. Aram : <(

Naharaim ncquaquam idem est, quod

CHUS, CHUSI A Xouisî) op- Xoû;,
vulgo Mesopotamia,... Babyloniam e\-
pidum iuxta torrentem .Mochmur nec cludebal... Midto magis excluditur As-
procui ab Ecrcbel inter meridiem et syria slrictiore sensu accepta, quae 110
orienlem Bethuliae situm (ludith 7,18 ad Mcsopolamiam quidem pcrtincbal.
LXX; Vulgata omittit nomina Chus, Aram Naharaim compleclebalur omnom
Ecrebel, Mocluuur; Ilala scribit Chus, regioncm ad occidenlem medii Euphra-
Etrebel, Maciiur; cf. P. Sabatier, Velus tis, ferc ad terram s. usque, et parlem
Ilalica I. p. 762). Ex opinione, quam regionum ad orienlem fluminis sitai'um,
Wo///' défendit. Chus est hodiernus vicus ferc ad Chaboram fluvium usque. Ergo —
Djârish, qui per Wdcli Makhfuriye seu nomen Chusan Rasathuim nequaquam
torrentem Mochmur ab '.l'/ra6e (Ecrebel^ inter reges Babyloniae aut Assyriac
separatur. Sed ab aliis {Hiess, Couder, quaerendum, immo ab horum nomiui-
Smith, Giove-Wilaon, Zanecchia), Chus bus prima fronle alienum dignoscilur ».
liaud im|)robabiiiter agnoscitur vicus
n('(za vel Kâza 9 km a N<'ibidus [Sichcmj
CHUSI (i-^'13, Xoya{). 1. Nuntius a
921 922

loali missus, qui David rcgeiii cerliorom (eui semen super terram et universa
l'ecil (lo clade el morte Absaloniis ligna (arborts) quae habcnt in seniet-
(2 Reg-. 18,21-32). Vocaliir semper cuin ipsis sementern generis sui (Gen. 1,29).
articulo "iu;iDn, si excipias v. 21 in fine. Carnes quidem explicite in cibum dan-
tur solum post diluvium (Gen. 9,2. 3);
Undc multi putant non cssc nomcn pro-
at cum etiam antc diluvium grèges ha-
prium, sed genLilicinni Cushitn, Ae-
:

berentur et vita nomadum et pastorum

thiops, fortasse mancipium aethiopicum
ageretur, vix probabile videtur eos om-
[Keil). Attamen versiones omnes et Fla-
nes sohun lacté greguni usos esse (cf.
vius losephus (Ant. VII. 10,4. 5) nonien
Gen. 4,20).' Manducare panem dicitur
propriuin reddiderunt. Eum fuisse alio-
notione generali et est idem ac cibum
nigenam aliqui ex circuinstantiis narra-
capere, coenam vel convivium agerc;
tionis inferunt, quia scil. Acliiniaas
si itaque denominatio a parle poliore
aller nuntius regione melius oognila
desumpta esse censeri potesl, recte dixe-
celerius ad regem pervenil; sed recte
ris pani partes praecipuas apud Israe-
notât F. de Hummelauer ad h. 1. aliain
litas esse attributas inter gênera esca-
viani per planiliem lordanis, qua Achi-
rum. Conficiebatur panis ex farina trili-
maas ususest, fuisse facilioreni quidcm,
cea et hordeacea. Grana quoque tritici
sed de se longiorem; hoc snpposito fa-
hordeique cum spicis tosta comedeban-
cile fieri potuit, iut Chusi etsi per bre-
tur (cf. hebr. "iSp^ Lev. 23,14; los. 5,
viorem currens taraen ab Achimaas
cursu faciliore praeveniri potuerit. 11; Sam. 25,18; 2 Sam. 17,28 etc.).
1

2. Chusi filius leniini (Ps. 7,1 iu f^ar quoque et milium adhibebantur ut

i. e. Benianiinita; alias non coni-
litulo)
memoratur, sed ex indole huius psahiii
alia cerealia (cf. Is. 28,5; Ez. 4,9). Come-
debantur legumina lentes (Gen. 25,25
: :

supponendus est associa Saulis et ca- lentis edulio Esau vendidit primogenita),

lumniator David régis. fabae (2 Reg. 17,28; Ez. 4,9); nominc

generali pli viride designantur olera
3. Proavus ludi principis in aula loa-
kim (Eliaciin) régis luda (1er. 3G,14). (cf.Deut. 11,10; 1 Reg. 21,2; Prov. 15,
Putant aliqui nouiina ludi (lehudi, lu- 17 hebr.) el quae Israelilae in deserlo
dacus) et Chusi (Cushi, Cushites) non desiderabanl in mentem nobis veniunt
:

esse propria, sed appellativa; conclu- cucumeres el pepones porrique et caepe

dunt enim ex loge Dent. 23,8[9] istum
virum vocari lehudi, quia ex progenito-
ribus cushitis descendons nunc demum
generationc lertia ludaeus sit effcctus.
Eex quidcm illa solum fertur de Idumaeis
et Aegypliis; sed quia Cushitae cum
Aegyptiis fere iuncti sunt, de iis quoque
applicari fortasse poterat. Ita simul de-
claratur, cur de isto principe genealo-
gia adco explicita afferatur (cf. Schoh,
et allia (Num. 11,5); haec in sua quoque
terra colebant (cf. Is. 1,8; quorum
mentio frequens est apud Talmudicos).
Inter alimenta praecipua lac connume-
rari débet, lac vaccarum, ovium, capra-
rum; iSn est lac recens et dulce;
lac spissum (butyrum?); David
T\ii.'12T\
affert fralribus suis in exercitu Saul de-
cem formellas casei aSnn lï^in i- e.

Hitzig, Graf) alii contradicunt {Naegels-

; segmenta lactis; njnS lac coagulalum,
bach, Keil). caseus (?) caseum nolum fuisse constat
;

4. Chusi pater Sophoniae prophetae quia in urbe lerusalem reperilur çàpay^

(Soph. 1,1); do maioribus Sophoniae xojv Tupo:ïoiGiv {Flav. los. Bell. iud. V.
vide s. v. EZECIAS. 4,1); vero camelarum interdictuni
lac
5. Chusi ludith 7,18 LXX v. CHUS. eral (Deut. 14,7; ceterum cf. Deut. 32,
CHUTHAEI (m3-''X:':îs% 01 (îvopsç 14; Iud. 4,19; 5,25; lob 20,17; Prov.
27,27; 30,33). Cum Palacstina haud raro
Xouô) v. GUTHA.
vocetur terra flucns lacté el nielle (Ex.
CIBI. Protoparentibus et in eis toti 3,8. 17; 13,5; 33,3 etc.), mel quoque
generi humano Deus dédit post creatio- inter delicias repulandum erit (cf. Gant.
nem in cscam omnem herbam afferen- 5,1; Prov. 25,27; Luc. 24,42). Variis
92;! CI m NKllTI.

IKiinonun irmoriluis rojiio aluindabal : |

eiusmodi non aliiinih^ peleiida (>sl, sed
(ili\is. Ik-uitus, aiboribèis piinkis, i

i'\ ipsis s. litteris exquirenda. Idque eo

annirilalis, moris, palrnis, iiii^landilm?, iiiagis quia simul cum illis probil)itioni-
|.ist"aciis .cf. CtMi. liJ.M; Dont. 'î't,i(): '1 Itus clare assi^nalur et ((uia ex illa ra-
U.'j;. i:i,:{0; 3 Uoi:. ^,2:i; Lccl. li.ii; Canl. iione proliibilioncs originem (biceri' ac
2,:;; ;i,l; lool 1,12; Am. 7.14 oie. etc.). deliMininai-i ostendi potcsl. Ralio aulcm
r.onliciebanliir plaocntac ex ticiuim ari- baec redditur ego enim sum Domiinis
:

(lariiin massa, iivao passao (d". 1 Uoji-. heus vester; sancii (^stote quia ego
;U), 1-2; 2 \U^\x. 1G,1; 1 Par. 12,40 etc. sanctus sum .Lev. 11,44); ego Dominus
Carniluisqiiociiio vesceliantur viluloi'um, Deus qui separavi vos a eeteris populis;
a.unoiuin, oapranim, hoodoruin, o\ium, erilis miiii sancti quia sanctus sum (Lev.
boum; oibus Salomouis nobis dcscribi- 20,24. 2:1 et siiuiliter Ex. 20,31 Dcut.
)

lur : per singulos dies docom liovcs pin- j

gués boves pascuab's et cen-
et vijrinti
lum ai'ielos excepta vénal ionc cervorum,
capirai'iun abpie bubalurum et a\Him
alliluiin',3 Hei;-. 4,23t. lain Uebecca novit
ai'tem carnes lioedorum parandi in luo-
dum carnis l'erinae ex venatione allalae
((len. 27,9;. Coluinbas et lurtures esse
in ciltum adbiliilas non meuioratur qiii-
dein; veruin vix polerit dubitai-i, quan-
doquidein etiain ad sacrilicia inservie-
bant. (iallinarum vero nientio non fit
nisi in Novo Testamento Mattb. 23,37;
in Vulgata quidem 1er gallus legitur lob
38, 3G el Frov. 30,31 et Is. 22,17; at
nulliiii in bebr. i. In escani inserviebant
pisces ([uoque (quorum recordatione in
descrto cruciabantur Num. ll,o); eos
suppeditabat lacus Tiberiadis et Tyrii
quoque eos inferebant Neh. 13,16;
Mattb. 14,17; 13,34; Luc. 24,42; loan.
(),0. H; 21,9;. Pauperes vescebantur
quo(iue locustis tostis vel aqua coctis et
sale condilis (cf. Lev. 11,22; .Mattb 3,4;
Marc. 1,6). Ciboruni condimentum erat
sal, sinapi, cyminum, coriandrum, men-
tba,anclbum, ruta \d. lob
14; Eccli. 39,31; Is.
13,31; 23,23; Lue.
acuendam appetentiam utilis erat
cilii
14,21. Quia itaque ipsi separati sunt a
i
genlibus et Deo consecrati, « scparate
ergo et vos iumenfum mundum ab im-
mimdo et avem iiuuidam ab imnmnda,
ne polhiatis animas veslras in pécore et
avibus et cunclis ([uae inoventur in terra
| quae vobis ostendi esse polluta » (hebr.
!
quae vobis separavi ud immundum, ut
ininmndum Lev. 20,2ii). Deus igitur dé-
terminât quae sint numda et immunda.
.Mundum est « omne (juod habet divisam
ungulam et ruminât in pecoribus; omne
quod habet pinnulas et squamas » (Lev.
11,3. 9; Deut. 14,6. 9); quae proinde
ex animalibus terrcstribus et aquaticis
uno ex bisce carent iiiununda sunt
ideoque non sunt comedenda. Munda
cnumerantur Deut. 14,4; immunda Lev.
11,4-8; Deut. 14,7. 8. Ex avibus viginli
species immundae declarantur Lev. 11,
13-20; Deut. 14,12-19. Pariter immundis
accensentur animab-ula quadrupcdia re-
pentia et quaecumque reptant super
. terram Lev. 11,20. 23. 41. 42; item im-
munda fiunt esculcnta et potulenta, si
cibi vel vasa morticinis immundorum
(3,0; Esdr. 4, tacta fuerint Lev. 11,32-34; « carnem
28,2o. 27; Mattb. quae a besliis luit praegustata non
11,42 etc.;. Ad comedctis, morticinum et captum a Ije-
stia non comedent nec poUuentur in

capparis (Ecci. 12,o; cf. Schcgg, Bibl. eis » (Ex. 22,31 Lev. 22,8); pariter pro-
;

Arcbaeologie p. 240). Parare cibos fe- bibetur caro bovis qui aliquem ita per-
cussit ut mors scqueretur Ex. 21,28.
minarum erat (cf. Gen. 18,6 s.; 27,9;
Alla praecepta dantur ut res Deo sa-
1 Reg. 8,13; 28,24; 2 Reg. 13,8); scd
crae pro reverentia Deo débita ab omni
([uandoque viri quoque escas coquunt
usu profane arceantur. Horum itaque
(cf. Gen. 25,29; 27,4; 4 Reg. 4,38 s.;
praeceptorum observatione bomo suam
Is. 44,10) sicul menlio est coqui 1 Reg.
erga Deum rcverentiam déclarât absti-
9,23 et Luc. 17,8.
iiendo ab iis quae aliquo modo Deo con-
Veruni non omnibus vesci licuit; vide
secrata sunt. Ita " nec sanguinem noc
s. V. CIBI VETITI. adipem omnino comcdetis » Lev. 3,17;
CIBI VETITI. Ratio proliibitionum 7,26; 17,10-14; 19,20; Deut. 12,16. 23;
925 CIBI VETITI. CIBI VEÏITI. 02(;

pariter carnctii cum sanguine comcdcre pii et rcligiosi ab omnibus carnil)iis

prohibelur Gcii. 9,4. Ratio autcm in eo
cernitur quia " ego dedi illuni (sangui-
neni) vobis ut super allare in eo expietis
pro aniraabus veslris el sanguis pro
animae piaculo sit » (Lcv. 17,11).
igitur sanguis spcciali ralione pcr sacri-
ex mensa idololatrarum quandoque
abstinebanl, ne periculum incurrerenl
comedendi vel diis immolatas carnes
vel carnes cum sanguine vel carnes im-
Quia mundas (cf. ïob. 1,12; Judith 12,2; Dan.
1,8 s.). Ter (juoque prohibelur non co- :

ficium ad Deuni refortur et quasi res
Dei efficitur, liomo in reverentiam roi
1)60 sacrae ab co débet abstinere. Ex
eadem ratione praecipitur « adipem
ovis et bovis et caprae non comedetis »
(Lev. 7,23). Haec enim animalia praeci-
pue offerebantur in sacrificiis et adipes
debebant creinari igné altaris; ergo
adipes speciali ratione tamquam res Dei
considerabantur; unde « si quis adi- :
pem qui ofïerri débet in incensuni Do-
inini comederit peribit de populo suo »
ques hocduni in lacle niatris suae (Ex.
23,19; 34,26; Deut. 14,21); quae prolii-
bitio cum Ex. 1. c. coniungatur cum
: mentione primitiarum frugum, videtur
esse data quia gentiles quandoque sole-
bant frugibus collectis hoedum in lacté
coquere et tali lacté inter magicas for-
mulas aspergere arbores, agros, hortos
ad fertilitatem confei^endam. Fuisse
usum quendam idololalricum etiam in-
dicari videtur eo quod in aliquibus codi-
cibus LXX additur ad Deut. 14,21 qui :

Lev. 7,25; cf. Lev. 3,4. 9. 10; 4,8. 9; enim hoc facit quasi talpam sacrificat,
7,3; 8, 16. 2o. Cum primitiae quoque et Samaritanus addil ad Ex. 23,19 haec :

Domino sacrae essent, ex messe nihil est abominatio Deo lacob. Praeterea —
licuit comedere antequam primitiae qui se voluit consecrare Deo peculiari
messis, manipulus spicarum, pro toto ratione, uti nasiraous, « a vino et omni
populo Deo essent oblatae Lev. 23,10- quod inebriare potest absLinebit » etc.
14 et simile praescribitur pro arboribus Num. 6,3; quod pracceptum quandoque
frugiferis, ita ut fructus unius anni Do- etiam ei datur quae mater futura erat
mino essent sanctificandi Lev. 19,23 s.; alicuius nasiraei (cf. lud. 13,4).
Alia abstinentiae praecepta spectant sa- lam si quaeritur quaenam sit ralio
crificia vel ex eis oriuntur, ut sacrificia distinctionis inter munda et immunda,
debito honore peragantur. Eiusmodi est aliqua coUigi possunt ex notione qua
abstinentia a pane fermentato in coena populus dicitur sanctus Deo. Gur san-
paschali et per septem dies sollemnitatis guinem et carnem cum sanguine come-
azymorum (vide AZYM.\) varia quae a ;
dere prohiberentur, vidimus; ex eo con-
sacrificiisderivantur solis permitteban- sequitur prohibitio morticini, animalis a
tur sacerdotibus Ex. 29,34; Lev. 6,26 s. bestiis discerpti vel bovis »iui propter
Num. 18,8 s. ex sacrificiis pacificis quae
;
percussionem horninis lapidandus erat;
usque in diem tertium supercrant igné praeterea cum morlicinum per se ingé-
debebant creinari et qui au s us fuisset rât notionem immundi, etiam patet po-
ea comedere « profanus erit et impieta- pulum Ueo sanctum haud decere illo
tis reus, portabitque iniqnitatem suam, vesci vel uti cibis qui morticino fuerint
quia sanctum Dei polluit et peribit anima infecli pariter dedecet eidcm quasi cum
;

illa de populo suo » Lev. 19,6-9. Abstine- feris accumbere mensae. Aliae prohi-
Ijantquoquo anervo ischiadico animalium bitiones dabantui' quia quaedam anima-
ob memoriam sacram, quia angélus lia gentibus vicinis cra-nt sacra et in
quocum lacob luctabatur pernoctem teti- sacrificiis idololatricis offerebantur (vide
git nervum femoris lacob et obstupuil ad Is. 66,17), aliae ut populus separare-
(Gen. 32,32). Llti omnis idololatria et su- tur a commercio
et mensis alienigena-
perstitio severc interdicebatur, ita quo- rum, enuntiatur Lev. 20,24
uti sepa- : <>

que prohibebatur esus carnium idolis ravi vos a ceteris populis«, aliae certc
immolatarum (Ex. 34,15), quia eiusmodi idcirco, ut obedicntia sua et observatione
carnes epularum sacrificalium comedere praeceptorum Dei Deo exhiberont dcbi-
significaret foedus inire cum diis (Ex. Uim obsequium et sibi continuo conseil
23,32; cf. 1 Cor. 10, 14-22). Quarc viri essent se régi a Deo et eius subiectos
l)-27 iiiti vmri. (Uil VKTITI. IhiS

os?e \uliiiitali. Pio|»l(>r fiiiii «niiii liiitMii lislai'nni inidif slaliinnt (>\ anajuj^ia niiii

Deus i;im in |»;u;uliso i)r(>l(>|»;ir.M\lil>iis aliquiliiis |t(>|tidis, |ir(iiiil>ili(iiirs di-i'ivaii

logiMii lulil dt' cilto (iiioilain \olito ((ieii. ('\ t iillu relijiioso detiincloiiuii iTolcniis-

IM: cl". .\U1U)U scifiiliac l.oiii l'I mali uuis. fiorni. Alnioikull, cnllus rclifriosus
l'I luu'c ralio (li\ini iloininii et limnanao niaioruni; ad id onim pro;;iodiunlui' ra-
olu'dioiiliao indicaliir, iliiin praocoplo tionalislac ni dicani, qnia noniina homi-
ilalo suliiuiifritur : o^ro siini laliwi^ [Le\. nnni saopins ab aniinalil)us pclanlnr.
•2-2. S: cf. 1-OV. 11.44. in: -20. 2k 20). — i(b^o tiibu.s (lorivari ab islis aniinabbus
Non ilcriuM'iuil tiiii alias raliones (>\co;,'i- cl oa animalia coli ut propcnitorcs cl.

laivnl, liaor mamlari Ixtnac xalrliidiuis inli'fdici ab csui.

causa vi'l ob naturaloni queiulani liorro- Qnoniani de csu carnium una cadem-
rcni, vel quia animalia prolùbila siiil ([iic le\ Lcv. i 1 cl Dcut. 14 Iradilur, sub-

quaodain naluralia quasi syml)ola ste- iuni;inHis sclicma niriusqnc Iciiis, qn<»
ItM-uin. Quao ration(>s otsi ad unaiu allc- cl conviMiicnlia cl divcr'sitas Icxhmm il-

i-amvo spofioin roft'iTi possuiil, lainiMi Inslralup; de (juacslioiic, uLcc Icxlus di-
iioquo ad oinnos cxltMidunlur neqii(> in ccndus sil antiquior, vide F. de Hummo-
s. littoiis ulio modo indieanlur. ParitcM- laurr, Comm. in Ex. Lov. p. 423 et

iviicienduni est ([ikm! i|uidain raliona- C.omm. in Dent. [). a22 ss.

SCHEMA L.EGIS DE ESU CARNIUM

I.KV. il. DEIT. 14.

legis positivus v. 2'^

Titulus : Titulus legis negativus v. 3 : « 'Se,

« Hacc sunt auimanlia, (juac comedere comedatis, quae immunda sinih).

dobctis ».

A. PECOHA V. 2i'-S. A. PECOHA V. 4-8.

[Deost.] Lex positiva particularis \ . 4-(i :

" Hocanimal (juod comedere dcbc-

est
lis Boveni et ovem et capram, ccrvuni
:

et caprcam, bubalum, tragelaphum, py-

gargum, orygem, camclopardalum ».
Lex positiva generalis v. 'A : >< Om- Lex positiva generalis v. (i : « Oni-
ne quod habet divisani ungulani et ru- ne animal, quod in duas partes findil
minât in pecoribus, comodetis ». unguiam et ruminai, comedelis ».
Lex negativa generalis v. 4« :
Lex negativa generalis v. ?' : « De
'< Ouidqnid auteni rumiiial (|uidem cl bis autcm, quae ruminant et inigulam
iiabet unjJTulani, sed non 'dividit cani... non findunt, comedere non dcbetis »...

non comedctis illud et inlci' immunda

rcputabitis ».

Lex negativa particularis v. 4'' : Lex negativa particularis v. 7'' :

« sicnt camclus et celei'a »... v. !i : " leporem, cboerogrilluni

ut cameliun, ;

« Chocrog-ryllus qui ruminai nngulam- bacc quia ruminant et non dividunt un-
((ue non dividit, immundus est »; v. : guiam, immunda erunl vobis »; v. 8 :

" lepus quoquc nam cl ipse ruminai, : « Sus quofjue, quoniam dividit ungu-

scd unguiam non dividit »; v. 7 « et : iam et non ruminât, inununda erit;

sus qui, cum unguiam dividat, non
:
carnibns eorum non vescemini cl cada-
ruminât »; v. 8 « Horum carnibns non : vera non tangetis ».
vescemini nec cadavei-a conlingetis, quia
immunda sunt vobis ».

B. AOLATILIA v. 9-12. B. AQUATILIA v. 9-10.

Lex positiva generalis v. 9 : « Hacc Lex positiva generalis v. 9 : <' Haec

929 CIBI VEÏITI. CIBI VEÏITI. 9;}0

sunt qiiac gigniintiir in aquis cL vcsci comedetis ex omnibus, quae morantui

licitum csl. Omno ([iiod habel i)iiimilas in aquis Qua(; habent pinnulas et sffua-
:

et squamas lam in mari quani in Ihimi- mas, comedile »;

nibus el slagnis, coincdelis.
Lex negativa generalis v. 10 : Lex negativa generalis v. 10 :

« Quidquid autoni pinnulas el S([uamas pinnulis et squamis suul,

« ({uae abscpie
non habet, eoinim quae in aquis movcn- ne comedatis, quia immunda sunt ».
tur et vivunt, abominabile vobis v. 1 1 -> ; :

« exsecrandnnique crit; carnes corum

non comedetis et morticina vitabilis » ;

V. 12 « Cuncta quae non habent pinnu-

:

las et squamas in aquis, polluta crunt.

G. ALITES V. i3-2o. C. ALITES V. 11-20.

[Dcest.] Lex positiva generalis de avibus

minoribus (liss) v. 11 : « Omnes aves
mundas comedile ».

Lex negativa particularis enu- Lex negativa particularis cnume-

merans 20 species avium rapacium v. rans 20 species avium l'apacium v. 12 :

13 « Haec sunt quae de aviljus come-

:
« Immundas ne comedatis aquilam : sci-
dere non dcbetis et vitanda sunt vobis :
licet et gryphem et haliaeetum » v. ; 13 :

Aquilam et gryphem ethaliaeetum »; v. « ixion et vulturem ac railvum iuxta ge-

14 « et milvum ac vulturem iuxta ge-

:
nus suum »; V. 14 :« et omne corvini
nus suum »; v. lo : omnc corvini
« et generis »; v. 15 « et struthionem ac
:

generis in similitudinem suam »; v. 16 :

noctuam et larum atque accipitrem iuxta
« struthioncm et noctuam et larum et genus suum »; v. 10 « herodium ac :

accipitrem iuxta genus suuni »; v. 17 :

cygnum et ibin »; v. 17 : « ac mergu-
<< bubonem et mergulnm et ibin » v. 18 ; :
lum, porphyrionem et nycticoracem » ;

« et cygnum et onocrotalum et porphy- V. 18 « onocrotalum et charadrium,

:

rionem -)
;
v. 19 : « hcrodionem et cha- singula in génère suo, upupam quoquc
radrion iuxta genus suum, upupam quo- et vespertilioncm ».
que et vespertilioncm ».
Lex negativa generalis de alitibus Lex negativa generalis de alitibus
polypodis V. 20 « Omne de volucribus,
:
polypodis V. 19 « Et omne quod reptat
:

quod graditur super quattuor pedes, et pennulas habet, immundum erit et

abominabile erit vobis » et repetitur v. ;
non comedelur ».

23 :Quidquid autcm ex volucribus

<(

quattuor tantum habet pedes, cxsecra-

bile erit vobis ».

Lex positiva generalis et particu- Lex positiva generalis de alitibus

laris de alitibus (s^iy) polypodis v. 21 :
(ï]iî?) polypodis V. 20 . « Omne quod
« Quidquid autem ambulat quidera super mundum est comedile ».

quattuor pedes, sed habet longiora ré-

tro crura, per quae salit super terram »
;

V. 22 « comedcre debetis, ut est bru-

:

chus in génère suo et attacus atque

ophiomachus ac locusla, singula iuxta
genus suum ».
Eadem lex cxplicatur v. 23-25. [DeesL]
Additamenta de pecoribus v. 26 : [Deest.]
« Omnc animal quod habet quidem un-
LEXICON BIRLICUM
l»31 !>32

^'iilain. sihI non (li\idil eam iioc lumiual,

immuiulum eiil; cl (iiii lolifforil illud.
lonlaininabitiir » 27 > Qiiod amhulal
; v. :

siipor inanus, ov tunclis aniniantibiis

qiiao inci'diint quadniixHlia. innnundinu
crit (|iii Irli^oril nitulicina ooruni. pol-
;

luolur us(juo ad \ ospoiiini » v. 28 « Kl ; :

(lui poi-lavcril luiiusconiodi cadaNcia.

lavabil voslinionla sua ol hnmundus oril
us(iuo ad vosperum; (piia nnuiia liaec
inununda sunl vobis (cf. v. :!9 s.). >

I). IIKI'TILIA \. :20-'i:i. [Docst.]

In liis (V. 24. 2;i. 28. ;U-40) l'use Irac- Lex negativa generalis proliilieiis
taliu' do morticinis. t[uoiiun non solum esuin mofticinorutn, sed |)('rniiltens, ul
(>sus prohiln'tur, sed laclus lain inuiic- a non-IIebraeis eomcdanlur v. 21-' :

dialus (juani niedialus. « Ouidquid autem morticinuni est, ne

vescaniini ex co. Peregrino qui intra
portas tuas est, da ut coniedat aul
vende ei ».
Subscriptio legis v. 46 : « Ista est Clausula legis v. 21'' : « Quia tu po-
lo\ animanlinni ac volucrum el oninis [)ulus sanetus Doniini Dei tul es» (cf.

aniniao \ivcnU6, (juac inovetur in aqua V. 2).

el replat in terra, ut ditîerentias nove-
rilis mundi et inunundi et sciatis quid
comedere et quid respuerc debeatis »
(cf. V. 44. 4o : monetur populus ut sil
.sanclus .

[Deest.] Appendicula legis v. 21 ^ : « Non

coques hoedum in lacté (adipc) matris
suae » (verbotenus idem Ex. 2.3,19; 34,
20).

CIBSAIM V. lECMAAM. iisque delcnduin est. De ^Sp v. i>0-

CICER FRIXUM enumcratur inter

LEMA.
cibaria bavidi l'ugienli eiusque mililibus L. FONCK.
ab amicis oblata 2 Reg. 17,28). Licol CIÇONIA seniel lantun! in Yulgala
cicer inter legumina veleriun bonorabi-
occurrit pro hebr. l^XJ, quod in texlu
leni locuin habucrit [cf. V. Hehn, Kul-
turpfl. u. Haustbiere éd. 6 p. 210-6;
de avibus migratoriis 1er. 8,7 cuin d>d

A. de Candolle, Origine des plantes cul- {Kethib D'D) (Vulg. hirundo) copula 1

tivées, 2!j8-60), in texlu sacro tamen ex unitum legitur. Idem nomen hebraicuni
solo errore locum videtur obtinuisse. cum eodem allero D>D (D1D) sine copula
In eodem enim versiculo bis iSp i. e. coniunctum habetur Is. 38,14, ubi ge-
frixum seu tostum occurrit; prima vice niitus Ezecbiac ad mortem aegrotantis
a S. Hieronymo ut alibi polenta, a LXX cum voce avis pipientis (s]ïS3fK) compa-
(ï/.ï/iTov explicatur; iteruni in fine, pro- ratur. In Vulgata boc loco jndlus hirun-
i)abiliter ex mero librarioli errore, re- dinis explicatur, apud LXX solummodo
pctitur atque cum LXX et Peshitta /eîaooOv, a Peshitta hirundo piiiiens, si-
 933 934

niililoi- in Targiim
chaldaico hirundo nSJïa (a rad. r|J3; obvolvit). Eadem vox
capta et pipiens, a Saadia g7ms. Apiid in Vulgata etiam vertitur tiara (Ex.
leremiam vero LXX pro na:n D''D ver- 28,37. 39; 29,6) et mitra (Ex. 39,26. 30
llinl /^îXiôùv iypoîj, a^pouOia (cod. B ^< AQ et Eccli. 4b, 14, de quo textu vide
elc.,\ forle retenlo posl /sXtScjv hebraico Cowley and Neubauer, The original
ayoup, quod postea qiiis arpouôta exposiie- Hebrew of a portion of Ecclesiasticus,
rit; Peshitta et Targuni grus et hirundo Oxford 1897 p. 24). LXX modo vertunt
cxplicant. [jLtTpa, modo -/.{ôapiç. Quae de cidari seu
2. De significationc vocis lljî; magna tiara pontificis dicenda sunl, vide s. v.
PONTIFEX.
habetiir inler auctores priores et recen-
tiores controversia. Probabilius videtur CILICIA (KtXi/.ia), provincia mari-
dici imprimis 1131? non esse ciconiam; tima Asiae minoris, occidentem versus
ea enini potkis hebraico nomine ni"'Dn contigua Pamphyliac, septemtrionem
versus contigua Lycaoniae et Cappado-
audit, quod in Vulgata plerumque hero-
ciae, orienteni versus contigua Syriae.
dius exponitur (v. HERODICS). Deinde
Recensetur inter regiones, quas Holo-
in textu Isaiac vox ']'\yj, quani LXX et
fernes subegit (ludith 1,7; 2,12. 15 [LXX
S. Hieronymus non agnoscunt, vix vi- 2,21. 25]; 3,1). Seleucidarum imperio
detur esse authentica, sed vel ex glossa parebat (1 Mach. 11,14; 2 Mach. 4,36).
propter 1er. 8,7 addita, vel ex altéra De Cilicia erant quidam disputantes cum
voce corrupta :'v. .4. KIostermann in Stéphane (Act. 6,9). Eius urbs praeci-
Theol. Stud. u. Krit. 1884, 161). In textu pua erat Tarsus ad Cydnutn sita, patria
vero leremiae Tiav probabilius videtur S. Pauli apostoli (^1,39; 22,3; 23,34),

gruem [Grus cinerea Bechstein, ordinis qui initia apostolatus sui cum Barnaba
Grallarum) designare, inter aves migra- in variis regionibus Syriae et Ciliciac

torias etiam in Palaestina imprimis exercebat (Gai. 1,21). Concilio apostolo-

conspicuam et antiquis
maxime Aegyptiis notissimam.
Cf. Sam. Bochart, Hieroz. II. 68-80, éd.
Rosenm. II. 614-32; I. D. Micliaelis, Sup-
plem. ad lex. hebr. 1832 s.; E. F. K. Rosen-
minier, Bibl. Alterth. IV. 2,342 s.; IF. Ge-
senius, Tliesaurus Ihig. hebr. 990 H. 0. Lenz,
Assyriis ac
rum Hierosolymis peracto decretum in
Ciliciam quoque sicuti Antiochiam Sy-
riae transmissum est ad ethnico-christia-
nos (15,23); deinde post separationem
a Barnaba Paulus cum Sila iter secun-
dum apostolicum aggrediens Syriam et
Ciliciam perambulabat (15,41). Caesarea
;

Zool. d. ait. Griech. u. Rom. 368-73; L. Lewij- Romam ad Caesarem iter faciens iuxta
sohn, Zool. d. ïabnuds 169; H. B. Tris- litus Ciliciae navigavit (27,5).
tram, Nat. Hist. éd. 8, 239- 'il; id. Fauna Ciliciae partes distinguebantur occi-
and Flora of Pal. 126 s. /. G. Wood, Bible
; denlalis, asperitate montium
quae ab
AnimaLs 474-8; P. Cultrera, Fauna biblica Tracheotis, Cilicia Trachea seu aspera
268-270; Leunis-Liidirig, Synopsi.s I. 1 éd.
vocabatur, et orientalis, quae raaiore
3 p. 477; A. E. Brehm, Tierleben éd. 3 VI.
saltem ex parte campis bonoque agro
506-28. —
De Assyriis et Aegyptiis cf. B.
abundans Cilicia campestris audiebat
Lepsius, Denkmaler 2,17. 50. 70; /. Due-
michen, Resuitate 1,9; B. Hartmann ib. [SfraboXlY. 3,1; 5,1; Plin.\. 27,91-93).
p. 30; Wilkinson-Birch, Manner.s and Cus- Cilices a principibus indigenis regeban-
toms 3, 325 s.; A. Erman, Aegypten 587 s. ;
tur, quorum' titulus erat Syennesis i. e.
ir. Houcjhton in Trans. Soc. Bibl. Arch. princeps nobilis, sed ex ordine imperio-
VIII. 1884, 88-90. — Cf. HERODIUS. rum orientalium pro tempore florentium
L. FONCK. Assyriis, Chaldaeis, Persis, Seleucidis
parebant. CoUabente Seleucidarum re-
GIDARIS, vocabulum persicae ori- gno Cilicia Trachea erat sedes praecipua
ginis, legitur in Vulgata Ex. 28,4; Lev. piratarum, qui mare Mediterraneum in-
8,9; 16,4; Zach. 3,5 pro tiara pontificis, festabant, Cilicia campestris aliquamdiu
Ez. 21,26 pro tiara régis seu diademate. regno Tigranis adiuncta erat. A Pompeio
Correspondet locis citatis vox hebr. denique Cilicia Romanis subiecta est;
|
93:) .iLu:i.\. Cl.NAKI. ÎKU)

altaiiuMi iioiinisi tempoir lladiiaiii iiii- ciNAEi Ci'pn, ':pn, oii^pn, ]"ip;
|u'ratoris propria pioviiuia idinaiia
Ksvaroç. Ktvaro; cl
Reg. 27,10; 30, 2W
j

i'uisso censfliii-; salloiii prolialtilissiiiiiiin

1 Vulgala : Ouimeiidios Ceni, urb(>s
scil.
osl cain auto llatlriamim liiisso provin-
,
Ceni, L.\.\ Tou K£V£Îi( populus, cuius lii-
,

ciao Syriac atlribulain. hulaoos iltidcm

sloi'ia indc ab .\liraliam us(|ur ad Davi-
fuisse, ut t>x Actis aposloloriun coUi-
dis at'lalem saepius cum liisloria populi
Lritur. oliani teslalur Philo J^ej^al. ad clecli coimeclilur. Cinaei nominantur
C.aium 1^. :{6 cd. Mangey II. 587).
primi inler ilecein illos populos, (jui
De Cilicia generatim cf. Hitler, Erdkundc lem|)ore Altrahae terram promissam a
XIX. I».
3-41i; liainsaii, llisl. r.oogr. of Asia lluvio Aegy|)li usque ad Eiipbralen in-
Minor p. 361 s. 383 s. et saepiiis; licurlier colebanl Mîen. l'),lflV In vaticinio de Is-
apiiil VirjoiiroK.rAYni. do laWlile II. 761-767. raël Ralaam vidil Cinacum quoque iuxta
Amalecilas el allusionem facit a nomiue
CILICIUM ^-pt, aâ/./.o;'. Vo\ lalina
populi colledivo Cin (]^p) ad eius ba-
significat tegumcnUun vcl slrapuluni
bitaculum in alla rupe instar nidi (ip,
ronlcxlum ex pilis caprcaruui clliciaruin
i. e. e Cilicia oriundai-uui, quac est LXX voajiâ) exstructum (Num. 24,21.
regio Asiae minoris nieridionalis inler 22). Ex lud. 1,16; 4,11 cl Num. 10,29-
Pamphyliam et Syriani. In Vulgala ea 32 discimus Cinaeos quosdam, filios Ho-
voce oxpriinitur pir, LXX aâ/.x.o: ot dc- bab cognati Moysis, in descrtoSinai iia-
bilasse, inde cum Israelitis velut duces
signatur genus ([uoddam vestimenti alri
per desertum profcctos esse et post in-
el asperi quod sacci instar corpoii
gressum in terram promissam sedes in
adhaercl el a lugontibus et poenilentiaiii
Negeb ad meridicm urbis Arad pracmii
agontibus in signuni luclus et doloris
loco acccpissc. Aliqui vero ex ils in Pa-
induitur. Est itaque vcstis lugubris; cf.
laestinam scptemtrionalem emigrarunl,
(len. :n,34 lacob morte loscph nuntiata
inter quos erat Ilaber Cinaeus, qui iuxta
indutus est cilicio lugens filium; 2 Reg.
Cèdes Ncphtiiali tabcrnacula fixerai et
21, iO; 3 Reg. 21,27 .Vcliab scidit vesli-
pace fruebalur non solum cum Israeli-
nienta sua et operuil cilicio carnein
tis, sed etiam cum labin rege Asorila-
suam;4 Reg. 6,30vidilqueoninispopulus
fum (lud. 4,11. 17; o,24). Etiam lemporc
quo vestitus erat ad carnem
ciiiciuin
Saulis Reg. 15,6) el Davidis (l \\e<^.
(1
intrinsccus; 1 Par. 21,1 G; Ps. 34,13;
27,10; 30,29) Cinaei sedes illas in cx-
()8,12 posui vestimentum meum cili-
tremo meridie seu Negeb acceptas ob-
cium; ludilh 4,9 inducrunt se sacerdo-
tinebant. Ex textu denique salis obscuro
tes ciliciis etc.; iteni apud propbetas,
1 Par. 2,55 aliqui coUigunl Cinaeos cum
1er. 4,8 accingite vos ciliciis; 6,26; La-
filiis luda matrimoniis permixtos fuisse
ment. 2,10. 1 Mach. 2,14 etc. et Matth.
et cum Recbabilis quoque nexum ge-
11,21 Luc. 10,13 olim
;
cincre in cilicio et
nealogicum babere; sed ])ro Cinaeis for-
sedentes poenilerent (Tyrii et incolae
tasse substituendi sunt lancearii (a "{ip
Sidonis, si apud eos factae fuissent vir-
lules quac factae sunt in Corozain et lancea; cf. F. deHummelauer, Comm. in

Bctbsaida). Num. p. 197).

Cuius originis Cinaei fuerint, non sa-
CINA n:ip, 'Ixâfji, A Kivii), oppidum
lis liquet, quoniam in tabula clbnolo-
in meridiana plaga tribus luda (los. la, gica Gen. 10 non nominantur. Hoc unum
22). Nomcn forlasse explicandum est a dici potesl ces Madianitis accensendos
Ceni seu Cinaeis, qui in Negeb sedcs esse; Hobab enim, qui phylarcha erat
fixerant et complures urbcs tonebant alicuius tribus Cinaeorum in deserlo Si-
(cf. lud. 1,16; 1 Reg. 27,10; .30,29;. Est nai habilantis, legitur Num. 10,29 Ma-
ignota. Onom. soluni nomen commé- dianila fuisse. Recentiores aliqui opi-
morai. F. Buhl, Alt. Pal. 1896 p. 162. nati sunt Cin seu Qain (pp) progenito-
163 Cina componit cum Yaqin inter He-
rem Cinaeorum eundem esse cum Cain
bron et ZJ/'iZiph); sed alii mclius Yarfni
("|tp) filio primogcnito Adam, Cinaeos
referunt ad Accain (vide s. v.).
937 CINNAMOMUM. 938

igilur cssc.Cahiitas, qui ex diluvio fcli- redigetur. Cum in luctu induantur vcsti-
ciLcr evaserint; sed ut hoc loco a quac- menta aspera et pro ornatu potius atra
stionc abstrahamus, sacer
de diluvio exquiranlur, eliam cincres ad luctum
textus coniecLiu-ae iili nulluni funda- exprimcndum inscrviunt. Lugentesenim
nicntum praebcL nisi mcram noniinis cinerem capiti aspergunt
(2 Rcg. 13,19;
siniililnditjcni. ludith 4,10; 7,4; 9,1; Eslb. 4,1. 3; 14,

CINGULUM. Cinguium sacerdotale 2; lob 10,10; Is. 118,:}; 01,3); unde qui

describiUir Ex. :i9,29 ceterum vide s.

ad poenitentiam et luctum admoncntiir,
;

V. SACERDOS, LUMBARE. Homo accinc- iubcntur accingere sese cilicio et con-

tus ad operandurn et ambulaiidutu ex- spergere se cinere (1er. 0,20; 25,34; cf.
peditus est; cinguium pertinet ad orna- Lament. 2,10; Ez. 27,30). Eius luctus
tum viri et cnm arcte corpori adhacreat, indicium et signum est etiam sedere in
symbolum quoque est arctac unionis cinere; ita secundum hebr. lob affiictus

(cf. 1er. 13,11). Rac triplici ratione ia- sedebat in cinere (2,8) rex Ninive agens
;

tellegitur, quod Isaias de Messia dicit :

poenitentiam sedit in cinere (Ion. 3,0;.
et erit iustitia cinguium lumhorum eius
Daniel rogat et deprecatur in ieiuniis,
et fides cinctorium renum cius (H, 5).
sacco et cinere; et lob ago poeniten-
:

Hisce enim et cxpeditus est ad operan- tiam, inquit, in favilla et cinere (42,0);

dum, hisce quam maxime ornatur, haec cf.Dan. 9,3 1 Mach. 3,47 Matth. 11,21;
; ;

intime animo eius inhaerent. — Cum Luc. 10,13 in cilicio et cinere poeni-
:

cinguium vestes diffluentes et sinuosas tentiam egisscnt Tyrii, si tôt miracula

constringat et coarctet, cinguium sym- Christi vidissent. —
Ut cineres ab altari
bolum quoque evadit coactionis, qua li- holocaustorum removerentur, parandi
bertas et agendi ratio coerceatur domi- erant lebetes ad suscipiendos cineres
nio allerius. Ea notione habetur Is. 2.3, (Ex. 27,3; 38,3) et cineres in certo loco

10 transi terram tuam quasi flumeu, 11-

.•
erant effundendi (Lev. 1,10; 4,12).
lia maris; non est cinguium ultra libi CINNAMOMUM, "IVJip, y.tvvâ[jLwaov
i. e. ex hebraeo coloniaTyriorum, Tar-
:

inter aromala ad oleum sanctum prae-

tessus, iam libéra est et sine ullo im-
parandum ordinata locum habet (Ex. 30,
pedimento pro lubilu agcre et posses-
23). Aromati huic prctioso Sapientia se
siones pro se acquirere potest, cum comparât (Eccli. 24,20 gr. 13), eiusque
Tyriorum dominatio conciderit, qua non
odore mulier maie fida domum suam
sibi, sed illis acquirere cogebatur.
dicitur implere (Prov. 7,17); atque etiam
GINIFES fciniphes) Ps. lOi [10o],31 in horto, cui Sponsa in Canticis compa-
:d-3D) V. SGIiMFES. ratur, cinnamomum cum alils optimis
aromatibusinveniebatur(Cant.4,14).Pa-
CINIS. Ad usum lustrationis adhibe-
riter inter nierces pretiosas erat, quas
l)atur cinis qui rcsiduus erat ex combu-
negotiatores Babyloni apocalypticae affc-
stione vaccae rufac cum ligno cedrino,
rebant (Apoc. 18,13). Versiones antiquae
hvssopo coccoque bis tincto (Num. 10,
in interpretatione vocis hebraicae salis
r/ss.); vide s. v. LUSTRATIONIS AQUA.
inter se consentiunt; LXX ubique /.tv-
De quo cinere cl iam apostolus loquitur
và;i.wuLov vertunt, Onkelos et Targum
(Hebr. 9,13). Cinis aptum est symbolum
ad fragilitatem vilitatemquo designan- pa^p et N'a:ip, pariterque textus et

dam; unde Gcn. 18,27 loquar ad Do- : versio samaritana "ja^p et Peshitta
minum, cum sim pulvis et cinis; Eccli. NDiJIp, neque In reliquis discrepantia
10,9 : quid superbit terra et cinis? 17, apparet. Simili consensu auctores anti-
31 omnis homo terra et cinis. Quare
: quiores et récent ioi'es, hebraeis qulbus-
quod nil valet, citissimc aufertur, cineri dam exceptis {R. lien Melech, Saadias,
comparatur memoria vestra compara-
: Maimonides île ligno aloes exponunt)
bitur cineri, dicit lob amicis suis ac- nomen de aromate veterum intellegunt,
cusatoribus (13,12) et Isaias et erunt : quod Graecis et Latinis eadem appella-
populi quasi de inccndio cinis (33,12) i. tlone a Phocnicibus accepta {Uerod. 3,
e. potestas Assur in cinerem, in nihil 111) zt'vvaiAov et cinnamum atque etiam
!•;{!• ClNNA.MitMlM. CIRCUMCISIO. \m)

xivviuK.iuLov cl cinnaniûiiiuin diciliir, el va- (umcidelur e\ voliis nmne masculum;

riis ^ptM'iobiis disliiutuin ciiiii cusia aliis- cl cii'cumcidctis caincn» praopulii vcslii.
(|iit> cololu'oni inlrr aromala looum occn- ul sit in signum locdcris inlcr nie cl
paliat aU\y\o in iiuKUtMilis i>l in sulTilu ad- vos... erilqne pactum mcum in carne
liibel.alnrvr/.<'Oj)/tr. llisl.pl. IV. ;,14;1X. vestra » (icn. 17,10-13. Ciiciimcideba-
i,2;li,l; ",2; Kra^rm. IV. De odorib. 4, lur infans oclavo die a nativilalc ((Jcn.

17; 6,28. :<0; 7.H2. U; H,X\; Dioscur. 17,12; Lev. 12,3; l,;)!); 2,21; Ad. 7,8;

Mat. mcd. 1, t:i Plin. \. ^3,07; .Xll. 13,

;
Phil. 3,;)), eliam si dics ille in sabbatum
ol; IS,82-itS Ole. l'.liain cinnamoinuni,
.
inridcrel iloan. 7,23). (lircumcisioni^ in-
sirul casia. in Araitia cl India, alquc l'ans l'oederis Dei parlicei)s populo theo-
sccunduin IMiniuni (Miani in Aclliiopia cratico insercbalur ideo(|ue simul cum
nasci ci-cilcliaUir oiiginemquc pari ter hac caerimonia nomen accipiebat (cf.

fabnlosam ex incndaciis phoeniciis ha- Luc. 1,;)9; mos aiiquo modo

2,21), (pii

bcbal {Herod., Plin. il. ce; cf. F. C. Mo iain cernilur eo quod nomen Abram

vers, Piiocnicicr 111. 1,105 s.\ Reccnlio-
ribus aroma cinii;unonunn dicluin est
cortex arboris indicac ex online Utura-
cearum, Cinnatnomum zeylnnicum Nées
ab Escnbeck diclae Persea s. Laurus i
cinnamomum Linné).
sed odoris suavilalc et nobilitate maiorc
videtur differre. Xum vero antiqui idem
prorsns aroma eo noniine designarint,
mutalur in Abraham lum, (piando a Do-
mino iubetur circuuuisioncm assumere
((icn. 17,4). Circumcisione assumpla
alienigenae quoquc populo Dci accensc-
= bantur et ad pascha celebrandum admit-
A casia non spccie, tcbanlur (Ex. 12,44. 48); ii postmodum
j
vocabantur proselyti iustitiac. Qui c\
frenere iudaico erant, ad eam legem sc-
vere tencbantur masculus cuius prae-
:

cuni cerliludino vix poterit definiri. pulii caro circumcisa non fuerit, delebi-
tur anima illa de populo suo (piia pactum
Cf. praeter aiic tores in art. CASIA lauda-
meum irrilum fecil (Gen. 17,14; cf. Ex.
tos Garcia ab Horto, Aromalum historia
4,24-20). AUiuc legem illam esse accu-
éd. C. Clusius éd. 4, I. 15 p. 55-64; J. H.

Contin. 219-24; rate observatam inde videmus, quod

Ursiiius, Arboreli bibl.
£al<l. etMich. Campi, Spicilegio bolanico, onines viri qui egressi sunt de Aegypto
Lucca 1654 Sclieiicinus, De Cinnamoino,
;
erant circumcisi qui aulem per 40 annos
;

lenae 1670; 1. H. Slevofjt, De Cinnamomo, migrationis in descrto nati erant, cir-

ib. 1707; G. ir. Wedel, De Cinnamomo, ib.
1707; CItr. L. Goeller, De Cinnamomo, Tra-
jecti ad Rh. 1709; M. IfiUer, Ilierophyt. I.
4 40-8; 0. Celsius, Hierobot. II. 350-9; /. de
Loureiro, Flora Cocblnchinensis éd. C. L.
WiUdenow I. Berlin 1793. 305
gtieira du Ganui, Memoria sobra o Lou-
reiro Cinnamomo, Li.sboa 1797; L. Th. Le-
schenaitU de la Tour, Notice sur le cannel-
lier de l'île de Ceylon, St. Denis (Bourbon)
1821; E. F. K. Rose iim aller, Bibl. Alterlh.
IV. 1.270-3; C. Spretujel in Dioscur. 1,13;
W. Heyd, Gesch. d. Levantehandels im Mit-
telalter, Stuttgart 1879 II.
Arain. Pflanzennamenn. 292; R. Sigismund,
Die Aromata, Leipzig 1884, 23-32; P. Schegg,
Bibl. Archaeologie 224 s.
L.
cumcidebantur simulac terram promis-
sam ingressi sunt (los. 5,2-9) et circum-
cisi demum ablala ignominia servitutis
aegyptiacac populus Deo sacer cense-
M. bantur. Quoniam circumcisio signum
s.; J. No-
erat foederis cum Deo, Antiochus Epi-
phanes qui ludaeos ad idololalriam
adducere conabatur, iussit Irucidari c.o^
qui pueros circumcidebant [i Mach. 1,03.
04); atque ex ipsis ludaeis haud pauci
duce etfautore ctimpulsore lasonc pon-
lifice mores graecos imitati gymnasio
059-65; /. Lbw,
exstructo ludis palacstrac sese dabant el
signum foederis Dei dclere cupientcs
faciebant sibi praeputia (1 Mach. 1,15.
16; 2 Mach. 4,7-17); cf. Flav. los. Anl.
FONCK.
XIL 5,1 hic est qui vocatur È^rianaajAé;,
;

CIRCUMCISIO. l)Qu> cum statuerct de quo vide Ugolini, Thés. Ant. XXIl.
pactum cum Abraham eumi[ue patrem p. 1168 s.; Studien uiid Ki-iliken 183:i
mullarum gentium fore poUicei^etur, si- p. 057; Friedreich, Zur Bibel II. p. 158.

gnum huius pacli institiiit « hoc est : Quantopere vero ludaei et pii cl suac
pactum meum quod observabitis inter gentis studiosi ritum hune retinuerini,
me cl vos et semen tuum post le cir- : elucct lum lempore Macliabaeorum
 941 CIRCUMCISIO. CIRCUMCISIO. ;)i2

(1 Mach. 2,40), tum inilio rei chrisiianac, (Rom. 6,3 s,}; quare in regno Christi
quando rilum eum gcntibus imponerc circumcisio iam nihil valet, ita ut aposlo-
rmilLiconteiidebant et Pauliis apostoliis lus dixerit Galatis si circumcidamini,
:

persecutionibus erat obnoxius quia cir- Cbristus nihil vobis proderil (Gai. 5,2).
cumcisionem non praedicabat (Act. 15, Metaphora usitata dicitur circumcisio
1 s.; 21,21 Gai. 5,11 6,12.13), quamvis
; ;
pro ludacis, sicut pracputium pro genli-
ipse tamenTiniolheunr circumciderit, ut bus; ita Christus dicitur minister cir-
scil. sine impcdlmento ludaeis posset cumcisionis i. e. esse missum ad edo-
praedicare (Act. 16,3). cendosludaeosiisquesalutemofferendani
Cuiu itaque circumcisio sacrum essct (Rom. 15,8); eodcm modo sermo fit de
signuni foederis cuni Deo et eo foe<lei'e evangelio praeputii i. e. ([uod gentibus

Israclitae sese merito considerarcnt po- annuntiatur, de apostolalu circumcisionis

pulum Dei clectum et regnum sacerdo- (Gai. 2,7 s.) immo apostolus quandoqut^
;

tale (Ex. 19,b), facile intellegitur, cur nomen hoc olim sacrum et ad populum
esse incircumcisum reputarctur ab iis Dei designandum factura ludaeis negal,
maximum opprobrium (cf. lud. 14,3; 15, eos vocans concisionem (-/.aTa-rojjLrîv) « nos :

18; Reg. 14,6; 17,26. 36; Ez. 28,10;

1 enim sumus circumcisio (-kb^ixoilt^) (jui
31,18; 32,19 s.). Porro, uti signum pacti spirituservimusDeo » (Phil. 3,2. 3); vera
cum Deo, erat simul symbolum iustitiac. enim circumcisio est cordis in spiritu
Nam Abraham Deus signuni hoc foederis (Rom. 2,29).
dédit, postquam ei dixit : ambula coram Dubium non est quin aliac quoquc
me et esto perfectus (Gen. 17,1) et do- gentes habuei'int circumcisionis morem.
cente apostolo in Abraham circumcisio Id de Aegyptiis monumenta luculentis-
erat signaculum iustitiae lidei (Rom. 4, sime testantur ipsis signis hieroglyphicis
11). Quani ralionem symbolicam prae- , (cf. Ebers, Aegypten und die Diicher
clare expositam legimus, dum sermo Fit Mose's 1868 p. 279). Idem refert Hero-
de circumcisione praeputii cordis (Deut. dotus, uti de Aegyptiis, ita de Colchis cl
10,16) et circumcidet Dominus Deus
: Aelhiopibus (2,104). Neque opus est as-
tuus cor tuum et cor seminis lui, ut serere Abraham primum eum morem
diligas Dominum Deum tuum etc. (Deut. induxissea Deo edoctum. Nam sicut Deus
30,6) et : auferte praeputia cordium alias res iam exsistentes adhibuit in signa
vestrorum, viri luda (1er. 4,4). Quare peculiaria (cf. Gen. 3,14; 9,13), i'ta potuil
qui scelesli sunt et Deo obedientiam de- usum iam alibi usurpatum ad particu-
trectant, rcprehenduntur tamquam incir- larem significationem evehere eumque
cumcisi mente, auribus, cordibus (Lev. singulari consilio Abraham praecipere.
26,41; 1er. 6,10; 9,20; Act. 7,51). Signum Sufficienter quoque Israclitae a vicinis
autem Deus quod ipsum vilac
taie elegit gcntibus dislinguebanlur; consue- nam
et propagationis generis humani fontem tudinem eam non habebanl Chanahaci
attingat eamquc vim ad cuius abusum (Gen. 34,15), Philisthaei, Ammonitae,
maxima concupiscentia vir sollicitatur Moabitae, Edomitae (cf. 1er. 9,25 hebr. ;

eventibus utique tristissimis. Unde Deus Flav. los. Ant. XIII. 9. 1 XV, 7. 9). ;

hoc pacto se custodem et vindicem vitae Circumcisionem factam esse cultris

reclique ordinis révélât hominemque ita saxeis discimus Ex. 4,25 et los. 5,2 : co
sibi devinctum exhibel, ut summa illa tempore ait Dominus ad losue : fac libi
libido legi quasi évadât
Dei subiecla cullros lapideos circumcide filios
et
pignus et documentum obedienliae in Israël (cf. dissert, de cultris circumciso-
omnibus Deo Domino praestandae. At- riis apud TJgolini, Thés. Ant. XXII. p.
que rêvera circumcisio erat sponsio sol- 1082 ss.). Cur circumcisio sit in morem
lemnis obcdientiae Deo facta; unde in inducta, variac afferuntur raliones ex
lege mosaica homo ea fiebat débiter sanilate, munditie corporis, maiore fer-
universae legis faciendae (Gai. 5,3). In tililale, imminutione libidinis pclita(;.
novo foedere filii Dei consecramur in Ita iam Philo ait ea averti morbum mo-
baptismo, quo velus homo peccati mori- lestissinuim, carbunculum quem vocant,
tur et novus ad vilam iustitiac surgit foverl corporis munditiem, haberi sym-
!»i:{ ClKCl Mi.ISlO. CISTEHNA. \)U

Itoliiin piiiilalis animi, prolom •/\'j:iV\ lorreules a(|uas suas ]»luviales deniilluul
lUiinoiosioroiu (Opéra cd. Mungri/ 11. uiontana Samaiiae, Canuelus, colles
2M ss.). Voriiin alii negani ulililalom mons Thabor. Hei-
(ialilaeae inl'erioris,
illain libidini?; iiumimitao v\ IVrtililatis mon minor, moules Celbde; praelerea
aiulao. aquas satis copiosas addunl peruuilli
1. K.NABEMJAlF.li. l'onles in mcridiana pracscrtim parte
planiliei Esdrelon scalurionlcs v. g.
CIS ri-'p. ivi;). 1. Vil' de Irihii Henia- prope Djenrii (EngaMiiiui) et Ledjdjûn
miii. paler Saul prinii re^'is Imiaeorum (Mageddo). Cison igilur non unam liabet
(l Par. 8.33; 0,3'.t; 12,1; 20,28; l Reji-.
originem, sed ex mullis rivis coalescit,
14,51). Ciiin asinae a ^n-ege tieerrassenl, quorum duo remotissimi sou primi in
inisit Cis filiuin Saul, ul eas qiiaererel; vicinia Djeum et iuxta montem Tliai)Oi'

qui eo itinere ad Samuel prophelaui ve- Ilieme aquis abundal, sed ae-
oi-iuiitur.

nil et ab illo re\ unclus est Reg. slale ([unque inlerdum magno iuipelu
(1 9,
1 ss. ; 10,1 s. . Si^puleruni Cis ciusquc inlumescit. {•crennilalem nonnisi se\ vel
launliae cral in Sela uilie Heniainiu 2 scplem km ab oslio acquiril, ibi l'cre ulii

Reg. 21,14 el v. SEL.V). Eiusdetu mea- planitiem Esdrelon relinquens anguslias

lio m Ad. 13,21 JûU). inler Carmelum el colles Galilaeae per-
2. Filius leiiiel seu lehuel, unus e\ rumpit.
iiiaioribus Said régis (1 Par. 8,30; 0,36). Cf. Itobinsim, Palaoslina III. 472-477;
De dirficuUale gencalogica v. ABIEI. 1. Sepp, Icrusalern cd 1 II. 89. 533 ss. /.
. ;

3. Levita e.\ stirpc Merari tcmporc Falinigruher, Nach Jérusalem éd. 2 II. 162.
214; Bvtd, Alt. Pal. 1896 p. 26. 28. 34. 106;
Da\idis, Irater Eleazari levilae '1 l»ar.
Lii'vin de llamme, Terre Sainte 1897 III.
23.21. 22), paler leranieel (l Par. 24,29 ;
87. 194. 285; D. Zaneccliia. La Palestine
cum Eleazar lilios non haberet, filii Cis
d'aujourd'hui 1899 II. 680.
cuni liiiabus Eleazari matrinionia inie-
runl. CISTERNA, l'ossa excavala ad
4. Levila ex stirpe Merari lempore aquaiii imbiium colligcudam. Cum fou-
Ezechiac régis (2 Par. 20,12). les aquac vivac, ideo(iue putei in Pa-
5. Unus ex maioribus Mardocliaei laestina jarius reperiantur, necessc erat
(Esth. 2,0 ; 11,2); cum Mardochaeus fue- cislernas fodere, in quas aquae pluvia-
rit Beniaminita, Cis ille lorlasse idem les ex tcclis domorum etc. colligebantui-

est ac patcr Saul. (Cf.Flav. los. Ant. XII. 14,6). Os cisler-

nae lapide claudi solebal (Gen. 29,2). In
CISON {'J"krp i. e. inflexus, tortuosus;
veslibulo domorum construi solebant (2
KiiôJv, Kiaaôjv, Kctaôiv}, torrens, qui pla- Reg. 17,18), praelerea in agris et cam-
nitiem Esdrelon percurrens ad sinum pis ad gregcs adaquandos (Gcu. 21,30)
Ptolemaidis f'ertur. Ad torrentem Cison et Ozias effodit cislernas plurimas eo
Sisara, dux copiarum labin régis Asor, (juod haberet multa pecora (2 Par. 26,
a Barac cl Debbora fusus fugaUisque est 10). Cislcrna erat operienda; si quis
(lud. 4,7. 13; 5,21 et v. CADUMIM); eam non opcruerit, ceciderilque l)Os
cuius vicloriae menlio quoque fit Ps. 82 aut asinus in eam, reddet dominus ci-
[83], 14 {Vulg. Cisson,. Ad eundem tor- sternae prelium iumentorum (Ex. 21,33.
rentem Elias interlecit prophetas Baal 34). Cislernae, nisi effarcirenlur cae-
(3 Reg. 18,40). Ex opinionc nonnullorum menlis, aquam haud bene servabant el
Cison csletiam ille torrens, qui est con- aqua illa, utpotc slagnans, facile cor-
tra leconain in termino Zabulon (los. 19, rumpebatur; quare inlellegitur quod ail

11; sed V. lECNAM). Eusebius el S. Hie- lercmias me dcreliquerunt (ail Domi-

:

ronymus torrentem Cison iuxta montem mis) fontem aquae vivae et fodcrunl sibi
Thabor esse dicunt 'Ononi. éd. Lag. 272, cislernas, cislernas dissipatas (i. e. per-
tiO; 110,22), unde antiqua opinio inva- foratas, lapidibus scil. diffractis et dis-
luit Cisonem ex monle Tliabor originem ieclis,quibus cislernae muniri solcbanl
ducero. Dubium non est, quin Cison sit ne aqua humo absorberctur^, quae con-
hodicrnus Muqntta'. Ad eum per mullos tinere non valent aquas. Quoniam aqua

I
945 CISTERNA. CLEMENS. 94G

laiilac ost iiecossilalis, i'acilc orii'baiiliir super clav(/iu diobr.), quoruui erat quo-
liles inlcr |)aslorcsde putois et cisleruis vis manc templi fores apci'ire. Leginuis
(Gcn. 21,25; 26,1b ss.)- Hosle appro- Cant. 5,4 s. dilectuni sponsac innnissa
|)inqiiante cisternae el foules obtiirari per foranu^n ianuae manu advenlus sui
solebant (4 Reg. 3,25 2 Par. 32,3) idem
; ; indicium cxhibuisse; ipsam surrexissc
quandoque vindiclae causa ficbat. (Gen. ut apei'iret; i|)sius autem manus et di-
26,15). Cisternae quae erant al)sque gitos slillasse myrrha Huente siipci- nia-
aqua, iaserviebant ad caplivos conclu- nubria repaguli (bebr.j. In ianua ila(pie
dendos; ita loseph in cisternani proioc- erat foranicii, ])cr quod clavis inlrodn-
lus est Gen. 37,22, paritcr lereniias, qui cerelur ad inieriorem veclem resol-
a servo Aelhiope inde ereptiis osl (Icr. venduin.
38,6 s.; unde cf. Lanient. 3,33 lapsa :
Ceterum cf. Loquet, Aperçu historique de
est in lacuni vila nica et posueruni la- la serrurerie 18B6,p. 10; i. //. de Ville-
pidcni super nie^. fosse, Notice des monuments provenant de
la Palestine 1876, p. 56 s.; Lortet, La Syrie
CITHARA vide s. v. MUSICA.
daujourd'hui 1884, p. 352.
CLASSIS V. NAVIGATIO.
CLAUDA V. CAUDA. 2. Clavis symbolum est poteslatis; ita
Is. 22,22 dabo claveni donnis David su-
:

CLAUDIA (KXauo(a), nialrona chri-

sliana, de qua scrihit Pauliis
theuni saluLat te Eubulus
:
Ijnus et Claudia (2 Tim. 4,21). Couse-
lur ab aliquibus Britanna et uxor Pii-
dentis (cf. Acta Sanctoruui, toni. IV.
Mail mensis p. 296).
GLAUDIUS (KXaûSto;). 1. Tiberius
Claudius Drusus Nero Gernianicus, Ro-
manorum imperator (41-o4 p-. Clir.) oni-
nes ludaeos Ronia discedorc iussit (Act.
18,2), qua occasionc Aquila et Priscilla
venerunt Corintbum. Eius decreti Site-
tonius nicininit bisce Tudaeos impulsore
: ves regni caelorum i. e. ei traditum iri
Chresto assidue tunuiltuantes Roma ex-
piilit (Claudius 2o al decretum hoc
; norum eius dispensalionem. Christus
non diu conslilisse clucel pariter ex Act.
28,17 ss. Famés, quae Claudio reg:nante
in Palaeslina facta est, praedicta erat
ab Agabo (Act. 11,28); v. AGABUS.
2. Claudius Lysias, tribunus cohorlis
romanae (Act. 23,26); v.
CL AVIS. 1. De forma claviuni
per humernm eius (Eliacim) et aperiel
ad ïinio-
cl non erit qui claudat, et claudet et
et Pudens el
non erit qui aperiat. Quia potestas tam-
quam ofiicium et onus bumeris incuni-
l>ere concipilur, clavis dicitur dari super
bumcrum (cf. Is. 9,6). Traditione clavis
conmùttitur potestas admittendi ad do,-
muni et familiani et cxcludendi, admi-
nistrandi et dispensandi ea quae in donio
sunt. Sicut eo loco statuilur oecononuis
qui donunn David administret el cuius
administratio omnino rata habetur, ita
Christus Pelro promisit se daturum cla-
regni messiani adminislrationeni et bo-
ipse habcre dicitur claves mortis el in-
ferni (Apoc. 1,18) i. e. summam pote-
stalem eripiendi ex morte et inferis vel
tradendi rens niorti et inferis; babel
claveni donnis David (Apoc. 3,7) i. c.
LYSIAS 2. siunmum in rcgno messiano impcrium.
Ipse autem supremam secuiulum se po-
et se-
tcstatem Petro concedit dabo tibi claves
Aod
:

rarum nihil traditur in s. libris.

egrcssus e cubiculo Eglon régis clausit
portam post se et obseravit (lud. 3,23
hcbr.). Quomodo clausorit,
narratur vero servos opus babuissc
clavi ad apericndum. Dicit S. Augusti-
nus taie clausurae genus fuit quod sine
:
regni caelorum (Mattb. 16,19). Apud
rabbinos quoque clavis symbolum erat
potestatis et auctoritalis, Inde quoque
non dicitur;
petita est loculio de clave scientiae (Luc.
deflavo pulei abyssi (Apoc.U,!;
ll,î)2),
20,1) e. de potestale (locendi, de po-
i.

testateaperiendiabyssum (piM'millcndi ut
clavi i)0sset claudi nec sine clavi apc-
inde egrediantur extcrminatores), clau-
riri; nam sunl quaedam talia, sicut ea
dendi (in abyssum proiiciendi ibi(iue re-
quae veruculata dicunlur (qu. 23 in In-
tinondi).
dices; M. 34,801). Conimemorantur 1
Par. 9,27 Icvitae zal oùtoi Itù tîôv xXîiowv, CLEMENS (KXr;;i.r,f laudalur lam-
 CLEMENS. CLYriU !)'l.S

tiuaiii qui lum l'aiilo laboiavil (ouvjJOXr^- lemaeus enim regnum AU'xandri doln
aav) in ovanirelio IMiil. i,3. lnlollof:i ublincre (|uacrcbal et Syriam ingrcssus
Cli'iiionloiu Uomanimi. <iiii poslca Poli-o Demcirid 11. Nicaloi-i Cienpalram nxorem
il) |irimalii siiccessit. ariiniianl ()ri<;incs dédit cf. riav. los. AnI. Mil. 4.7). Cum

iii loan. I. 6 n. M); M. li.'J'.t:r, Kuse- Demctiius in Mcdiam profectus ab Ar-

bius Jlist. ceci. 3.4. i:i: M. •20,221 . sace VI. rege Parlliornm caplivus deti-
Epiplianius Haer. 27.0; M. 11,372', Hie- neretur, Cleopatra coniugiimi simnl ai-
i-onynuis iDc vir. ill. Ci; M. 23.(131). Ro- regnum obtuIitAutioelui VII. Si(leli(AMl.
oonlioriiiii tainou liaud paiici. ("iiin iio- XIIl. 7,1 . Moiluus (>sl Sidet(>s a. 128 a.
inen hoc- valde Irtviueiis sil. vi'l diibilaiil Cbr. Dcmtîtrius vero |)0st auuos deccni
vel nc^anl. Kuiuicni (".lomcutcm fuisse ex captivitale rednx it(Mum rcgno |)oii-
quoquo scriploreni cpislulae ad He- lus est per annos qualluor, scd ab Ac-
braeos ita ut sonlenliae quidoni ad I*àu- gypliis viclu.s Plolemaidem confugil ad
luni apostoknn, forma voro gcnusquo Cleopalram cl ab ea non admissus Ty-
tlicondi ad ClenuMitcm référant ur opor- rum navigavil el na\i cgrediens inler-
toat. iani vcteros. uli Origenos. lînllia- fcclus es! Anl. XIII. 9,3). Sccunduni
lius. Tboodoretus. Ilieronynius cl niulli alios scriploi'es Appian. Syr. (18; Livius,
recentiorcs putarunt (cf. Cornet;/, Introd. E|)il. 00) ipsa Cleopalra insidias molila
éd. 2, III. )). 534). LausClcincnli cxiniia Demcti-ium II. interfecil. Eadem Seleu-
ab apostolo tribuitur co quod iuler eos cum V. filium, ipii statim posl pali'is obi-
rcccnsetur, quorum nomina sunt in li- tum sine matris aucloritale diadcma
l>ro vilac. sumpseral.sagilla sua manu cniissa cou-
CLEOPATRA (KXeoTiâTpa). 1. Filia lixil[Appian. Syr. 09; Iiistin. 39,1). So-
Antiociii lit. Magni, rcgis Syriae, u\or Icuco in regnum successil cius Ira 1er An-
IMolemaci V. Epiphanis, ad ([uam Dan. tiochus VIII. Grypus, ([ui poculum v(;-
11,17 allusio habetur, lied cius nomcn neui, (juod maler ci propinabal, ipsam
non exprimatur (v. ANTIOCHUS 2). cocgilcbibcre (AppiaiiA.v.; Justin. 'i\), 2).

2. Cleopatra regina simiil cuni Plole- CLEOPHAS (KXeor.aç), niuis ex duo-

maeo nominalur in subscriplionc libri bus illis discipulis, qui ipso rcsurreclio-
gracci Estiier (Vulgata 11,1). Quis ille nis dominicac die teudcbani inEinmaus
Plolemaeus l'ucril dilïicilc est dicere;
el ad quos Cbristus baliilu viatoris ac-
complures cnim fuerunt Ptoleniaei, (luo- cessit (Luc. 24,18;. Nomeu KX£6;iaç vide-
rum iixores nonien gcrebant Clcopalrae :
lur esse contraclum pro Kltàr.a.Tpo;, uli
Ploleniaeus V. Eiiiphancs, Ptolemaeus Anlipas pro Anlipalros. Euscbius cl
M. Philometor. Ptolemaeus Vil. Physcon, S. Hieronymus (Onom. éd. Lag. 257, 21;
Ploleniaeus VIII. SoterlI. seu Lalhurus.
121,0; supponuntcum dcEmnuuis oriun-
Al non désuni indicia, quibus suaderi po- d'um fuisse.
lesl inlellegi Pto.lemaeum VI. Philome-
lorem ;i8l-14oi; cf. Cornely, Inlrod. H.
CLEOPHAS iiawràç), maiilus Ma-
riae (loan. 19,25}, malris lacobi minori<
1p. 418 ss. Quodsi ila est, haec Cleopa-
aposloli etIoscph,cf.Mallb.27,50; Marc.
tra cral lilia illius prioris Clcopalrae
15,40). lam vero istc lacobus vocalur
et soror mariti sut Pbilometoris, ut ex
(filiusi Alphaei :Mallb. 10,3; Marc. 3,18;
scriploribus profanis elucel {Livius, Epil.
Luc. 0,15; Ad. 1,13).Uude sequiliu-
39; luKtin. 3S,S. 9; 39, 1. 2); cadem lu- Alpbaeum. Celerimi
Clcopbam esse
daeis mullum favcbal [Ftac. los. Conl.
V. ALPHAELS 2.
Ap. 2,5: Ant. XIII. 3,2;.
3. Filia Plolcmaci VI. Philomeloris cl CLYPEUS V. ARMA. Sensu ti-anslaln

Clcopalrae uxoiis ac sororis. dicitur Deus clypeum salutis

dédisse
Alexander Balas, usurpalor Ihroni Sy- (2 Reg. 22,30); et sermo Dei clypeus es!
riae, a Pbilomelore Cleopalram liiiain sperantibus in cum; vel Deus dicilnr
expelieral et cum ca nuptias Ploleniaidc sculum auxilii Israd (Dcul. 33,29), scn-
cclebravit (1 Mach. 10,:il-58!. Vcrum lum nieum, sculum est omniiun speran-
malrimonium islud posl ([ualtuor ferc lium in se 2 Reg. 22,3. 31), Deus nos
Chr.). Pto- sua gralia el benevolenlia ([uasi sculo
annos disruplum est(14G a.
949 CLYPEUS. 950

protegit el circuiiidiil (P^- 'iJ^O. ^ii;> vc- Dcsignuri \idetiu' ui'Ijs quaodam in

rilate nos lainquani sciiLo circuiiulaltil confmibus Acgypli et PalaesLiiiae {Vi-

(Ps. 90,5). ScLito fidei nos arniari vnU gouroux) Michaelis explicat do Ku AtVi-
;

aposlolus (Eph. (),16); cf. Sap. 5,20; cae interioris ab Aegyplo intcr meridiem
et occidentem, Winckler eu i\) Lenormant
do Kuc i. e. Cilioia orientali.
COA (3 Rcg. 10,28 mpa, ?/. Ocxoùî,
Cf. Gesenius, Thésaurus ling. hebr. III.
A e8xous([x; 2 Par. 1,1 G NIpD; Yu/gf. de
1202; Sam. Bocharl, Hierozoicon I. 2,9 éd.
Coa) secimdiim Vulgatani est nonien re- Ro.seninUller I. p. 136; Chanaan 1,7; Cal-
gionis, ex ([ua sicuti ex Aegyplo equi met in 3 Reg. 10,28; Michaelis, Mosai-sches
Salomonis coemebantur (3 Reg. 10,28; Redit III. 332; Berthe.au in 2 Par. 1,16;
2 Par. 1,16). Snpposita punctatione nias- Movers, Phoenizier II. 3 p. 333; Keit in 3
Reg. 10,28; Filrst, Hebr. Worterbuch s. v.;
sorelhica mpa stat. constr. mpn (= Lenormant, Origines de l'iiistoire III. 9;
agmen, caterva, grex) textus hebr. vcrli H. Winckler, Alttestam. UntersuchunKCn
posset cum Gesenio : agmen mercatonun 1892 p. 173. 174; Vigouroux, La Bible elles
regiorum petebanl agmen (cquorum) déc. mod. éd. 6 III. 362.

prclio certo solebanl equi gregalim

i. c.
COA 'V-/_ou£\ gens cum Babylo-
(i(ip,
a mercalorum calcrvis ex Aegyplo ad-
niis el Chaldaeis foederc iuncla contra
duci. Complures interprètes iiidaici apud
ludaeam et lerusalem (Ez. 23,23). Vul-
Kimchi allegali et alii (L. de Dieu, Le
= -gata nomcn commune praebcl princi-
Clerc) interpretati sunt n"]pa mpn :

filiim tenue lini aegyptiaci, ex quo texe-
batur byssus. Bochartus in Gcographia
sacra arbitralur Kimchium recte expo-
nere opus ex lino textile, sed in Hie-
rozoicon interpretatur mpa vcctigal
Pharaoni solvendum, ut oquos ex Ae-
gyplo educere liceret et a Salonione per
mercalores sucs certo pretio quotannis
redemptum simulquc addil « Nos olim
sermonis série nondum satis perpensa
sic reddebamtis Et educebantur equi
:
Snlomoni ex Aegyplo et Michoe i. c. ox
Troglodytica propc Aegyplum, quam
sed Synimachus
pes, Aquila zopucpatov,
elTbeodoUon, proul S. Hieronynms te-
slatur,nomina propria retinuerunt cum
LXX. Sicut nostro loco Coa et Shoa {T\L',
SouÉ) coniungunlur, ita in texlibus cu-
neiformibus nominantur tribus Qutû et
Sutû (vel breviore nomine Su) Babylo-
niis el Elamitis conterminae. Incolebanl
igilur in parte orientali Mesopotamiao
:
ad meridiem Assyriae; Delitz..sch eos
coUocat in ripa orientali Tigridis meri-
diem et orientem versus a Zab inferioro.
Cf. Schrader-Whitehouse, Cuneif. Inscr.
and Old Test. II. p. 120; Delitzsch, Pa-

priscos Michoen dixisse scribit Plinius » radies 233-237.

(VI. 29, iC)9).E-àqu3LQ Bochartus de vecti-
gali exponit, Calmet opUnia omnium in
COCCUM dicilur de colore rubro
splendenli |>urpureo, dein de lana eo co-
re praescnti iudicat, sed inter aliorum
lore tincta, de panno vel veslimento
opiniones etiam rofert « Sunt qui equos :

purpureo vivide rutilante. Requireban-

illos deduclos credant ex Coa, Arabiae
tur panni coccinci ad cortinas tabernaculi
felicis urbe (Ptol. VI. 7,42), alii ex Go
(Ex. 26,1), ad vélum sanctuariiet ad vé-
urbe Aegypti ac nietropoli provinciae
lum introitus tabernaculi (Ex. 26,31. 36^,
Cynopolitanae {Ptol. IV. 0,59; Steph. Byz.
item ad vélum atrii (Ex. 27,16) el ad
s. V. Kw?). t\cddi posset Hebraeus Edu- :

indumenta sacerdotalia (Ex. 28,5 s.; cf.

cebantur eqyn Salomoni ex Aegypto et
3o,6 s.; 39,2. 8). Lana coccinca quoquo
Michoe {Plin. 1. c). Cum Euscbio et
)>
opus erat in expiatione leprosi el in
S. Hieronynio (Ononi. ed.Lag. 273,86 :

emundatione domus (Lev. 14,6. bl fol- :

Kwo, Coa, (piae

Kk-/](zlov Al-^ùr.Tou, 111,8 :

let lignum cedrinum et byssopum et côc-

est iuxta Aegyptum)recentiores permulti
cum et passerem vivum cl linget onuiia
vocem explicant de ("ja) Coa urbe seu
:
in sanguine passeris immolati alquc in
regionc {Michaelis, Bertheaii,Movers,Keil, aquis viventibus et asperget domum sep-
Fùrst, Lenormant, Winckler, Vigouroux). ties), pariter in ritu parandi aquam lu-
9 il COCCIM. r.dClILKA. iKVi

slralionis 'Niim. 19,0). Ivulein iiioili» G. F. Post. Flora of Sxria 739. — De aliis
lalos païuii ;uiliiL)(<l)aiit(ii- a<l voluii) loin- V. art. PUIUM KA.
pli 2 Par. 3,14 . Voslinifiiliim. i>alliurii !.. KONCK.
coofiiu'iim ma^Mii aoslimalialiir; laii pal-
oliam .Vchan iiiduclus osl. iil pccoa-
lii> COCHLEA. Ih'l.r. *^iSau; scnicl U\n-
roi ooiilra maiulaliim lo>. T. 21». Colore linn occnn-it in Psabno 57[:>8],9, nbi de.
illonililaiilt> lil. ni labia sponsac roin-
iiidicibns iniiislis Irgilnr : .< sicut ^"hjV!
parenlnr \illae iioccincae. Lana si seinol
t\> colore inrecta csl non polosl
dilliisionis (velconlabesccndo) abil ». ila
iaiii

roiidi alita; inulo roiicipihii- vis et ri'li-

scil. pei'oanl. Vorba sal obscnraab iiiler-
prolibns anli(iiiis varie explicanlnr.
cacia illa (jna Doniinns proiniltil si fiu'- :

Viilgala \orlil : siciil ccra. quae Huit,

liiil peccata vestra ni coccinnn), cpiasi
aiiroreiilur, parilrr ac L.\.\ : wasl /.yipbç 6
ni\ (icalliabnnlnr, cl si Inerint rnbia
qnasi vermicnlus, vcUil lana alha orinit
ra/.s'tîàvTava'.psOrl'ïo-vTat; siniililer reddnnl
Pesliilla, Tlieodolion, versio arabica el
Is. 1.18 . ri roiiiac dij^nitali Chrisli in-
liM-rtMil liidibi'ia. clilainydo cocoinca enin
aelliiopica.Aqnila vero el cum ipso
S. Hieronyinns « (piasi vermis tabefactus
inducnnil (Mallli. 27/28 Color islr .

pcrlransiens » exponnnl, Synnnachns

rnbor saiiiinincin iiiiilalur; nnde vesli-
w7j:£p£t yôpiov (scciindae parlus; BiaXuOèv
niiMilnni ooccine.ini non sohun ad pom-
ôiaofDvsT; alii fluentem aquae oxplicanl.
pani el siiperbiam desijinandani adhibe-
Ueliclis islis iiil(>rpretalionibus, recon-
iui- cl". 2 l\og. 1.24; Ivv. 4,30; Nah. 2,3i,
tioros coclileam vol lirnaceni v(!rtunl cnni
vornni cliain ad sci-ioi-a aniininniiiic san-
interprète cbaldaeo, il. Salomo, Aben
giiinoloolmn ot alionnn ruinas silioniiMn
Ezra, Kimchio, Pomario pliiril)us(pieaii-
:cf. Apec. 17,3.4; 18.10.;.
ctoribus bebraeis (cf. Sam. Bochart, Hie-
Origo Imins coloris ipso noniinc iio-
rozoic. II, 040-50, éd. Rosenm. III. IkH-OS!.
braicoiiidicalur; nani coininnniterri"T,n — luxla banc vocis h'hz^V significatio-
•;*»1* audit, pro qiio iii liliro Paralipo- nein 1res potissinnini babentur inier|)re-

nienon ,2 l'ac. 2,7. \t; 3,14, S-'Di:: ad- tationes lextns citali connnnnius cnm
:

Rabbinis Psalinisla opinionein vulgarein

bibetur, quod ulrunique vermicuU spe- secnlus esse snpponitnr, iuxta quarn li-
cieni désignât. Etrnini color illo cocci-
maces diU'nndendo salivani suam per
niis, (pii nunc gorni. Schf/rloch vol
viam abonnies paulatim dcficere et qnasi
Kannoisiii appcllalnr, ex parvulo animali
toli li(iiiescere pulabanlur, qnae tamen
oblinolnr, quod in lingua persica Kirm vnlgaris opinio luiUa praelor Rabbinn-
alqnc arabico Kermès i. e. vermis andit rnni nititur anctoritale. Alii vero per
el nomiiie scieiilifico Lecanium ilicis byperbolcn i)oeticam locnlioiiem texius
Linné (oliin Coccus ilicis) vocalur. Vor- sacri exponunt, ut Umax dicatnr lotus
niiculus ille in spocie quadani qnercus, liqiiescere, sicut ocnlus lotus in lacri-
scil. Quercus coccifera Linni'\ in Graecia,
maseflundi dicilur !Gest'«m.s, Thés. 212).
Asia minore, Syria, Palaoslitia vicinis- Vérins tamen comparatiouom biblicam
quo regionibus vivil, in cuius foliis et videtur explicare H. B. Tristram (Nat.
rarnis cnlis aninialis morlui colore coc- Hist. of tlie Cible éd. 8, p. 295-7), qui
cino repleta renian(?l el ab incolis avide bene animadverlil, in omnibus Palaesti-
conquirilur, praesertim in Graecia. nae ])ariibus maximum iuveniri nume-
rum testarum cochleae, adhaerentium
Cf. Sam. Bochart, 62i s. cd.
Hieroz. 11. quidcm praesertim fissuris saxorum el
/fo.seftm. lII.52'i-9 ^. F. K. Bosenmilller,
; rnpium, sed animalia conlinentium ob
Bibl. Allerlh. IV. 2,4i7-9 H. B. Tristram, ;
solis ardorem et dcfeclum luimoris oni-
Nat. Ilist. of Ihe Bible éd. 8 p. 319 M'. Hei/d,
nino oxilia atquc deperdita, quae merito
;

Gesch. d. Levanlehandels, Stuttgart 1879, II.

609 s.; Leunis-Ludirig, Synopsis I. 3 éd.
3 p. 478; Le unis- Frank, Synopsis II. 2 éd.
3 p. .518; A. F. Brelim, Tierleben éd. 3 IX.
618-24: F. Boissier, Flora orient. IV. 1169;
difTusa seu liquol'acta posseiil appcllari.
Soient enim cochl(>ac in Oriente tolo
lempore aeslivn uijire ex locis aridis, ca-
lorcm fugienles et lestis inclusac in locis

I
 953 COCIILEA.
luimidis cL opacis doniiii'c cl, inertes rc-
maiicre, nbi pliiriniae iiiiiiloiiiinus solis
ardore percussae pcreunl. Quae aplani
videntur coniparalionis bihlicac explica-
Uoncni pracbero.
COCYTUS, apinJ poêlas nnus o qnal-
luor orci fluniinibiis. S. Hioronyrnns ea
voce verlit Sn: lob 21,33 dulcis fiiil
:
glareis Cocyli, duni LXX el llala habenl
dulces ei fueriiut lapides torrenlis. loi»,
qui eo ia capile oninia 1ère anima et
sensu donal,Iapidibus quoquo (iiiendain
obsequii sensum erga cadaver divitis
Iribuit; niitescunl quodammodo lapides,
ul niollius cubet. Fkiviuni orci exprimil
S. Hieronynius, ut dicatimpium bénigne
(juoque ac comiler in regione orci excipi
i. e. eum in ipso sepulcro honorari cl
proinde scelera bisce in terris minime
semper puniri.
COELESYRIA (^ Ko(Xr) ïupi'a) pro-
prie vocalur inde ab Alevandri Magni
tempore vallis illa l'crtilis et amocna in-
ter Libanum Antilibanum, hodic el-
el
Beqâ'a. Sed generalim sensu latiore ad-
hibetur et in libris Mach. etiam regionem
damascenam comprebendit; 1 Mach. 10,
96 Appollonius Coelesyriae praeesse dici-
tur; idem Appollonius vocalur 2 Mach.
3,5; 4,4 dux Coelesyriae el Phoenices,
quae regiones item distinguuntur et una
iunguntur 2 Mach. 3,8; 8,8 et 10,11
(graece; Vulgata h. 1. Syria). Celerum
quales regiones Coelesyriae sint pro-
priae, veteres non consenliunt. « Tota
quidem regio»,inquil Strabo (XVI. 2,21),
« quae supra Seleucidem versus Aegy-
plum el Arabiam perlinet, Coelesyria ap-
pellatur, proprie autem nonnisi ea, (juae
Libano deflnilur el Antilibano. Reliqua
regionis oi'a ab Orlhosia usque ad Pelu-
sium, Phoenicia vocalur, angusla ac ma-
l'ilimis obnoxia aeslibus, quae vero su-
pra banc est medilerranea regio usque
ad Arabes, inter Gazani el Antilibanum
ludaea nominatur ». Apud Ploleniaeum
(V. 15,22. 23) Coelesyriae atlribuunlur
urbes Decapoleos Heliopolis, Abila Ly-
saniac, Damascus, Gadara, Scylhopolis,
Gerasa, Pella, Dion, Philadelphia etc.,
item apud Stephanum Byz. Dion, Gerasa,
COKNA. 9o4
Pella, Scylhopobs, apud Klavium lose-
phum Scylhopolis (Anl. XIII. 13,2), (Ja-
dara (13,3) el lu-bs princeps Damascus
(15,2; Bell. iud. I. 4,8), ex teslimoniis
nummorum Gadara, Abila, Philadelphia
(cf. F. de Saulcy). hmno apud Diodorum
Sic. 31) lope (loppe), apud Polybium
(1.
(V. 80) Raphia iiiler Gazam cl Hhinoco-
luram, apud Th(>oplu'aslum (Hisl. plant.
IL 0,2) ostium lordanis Coelesyriae ac-
censenlur. Tolam denique regionem in-
:
ter Euphi\alem fluvium el Aegyptum
Flavius losephus désignât Coelesyriam
(Anl. XIV. 4,5), dum aliis locis practcr
Coelesyriam etiam Phoejiiccn, ludaeam,
Samariam partes Syriae meridionalis
enumerat (II. 4,2. 4).
Quoad nummos cf. F. de Saulcy, Numis-
matique de la Terre Sainte, p. 294 ss. 308 ss.
386 ss.; de Coelesyria generalim cf. Buhl,
Alt. Pal. 1896, p. 82. 83.
£OENA. Dies sollomnes sollemniore
quo([ue coenacelebrarisolebanl. Deepu-
lis sumptuosissime instruclis referlur
Eslh. 1,3 ss.; convivio Herodes celebra-
vil diem suum nalalem (Marc. 0,21);
sabbalis ludaci laulius coenare solebanl
cibis die antécédente paratis. Sabbato
ante hebdomadam passionis Chrislo fe-
cerunl coenam in Belhania (loan. 12,2).
Coena instrucla peculiaris honor exhi-
beri solebal; Ma honoratur Achior ab
Ozia, et Malthaeus eundem honorem Do-
mino impendit (ludilh 0,19; Malth. 9,10;
Marc. 2,15; Luc. 5,29). Chrislus invita-
tionem ad convivium a pharisaeis acci-
piebat usus ea opportunitale ad docu-
menta salutistradenda (Luc. 7,30; 11,37;
14,1). Ex ipsa quoque coena occasionem
capit doctrinae; ita monens ne in coenis
prout pharisaei faciunl (Malth. 23,0) pri-
mes recubitus affeclenl (Luc. 14,8 s.) et
commendans ul pauperes invitentur qui
non possint rclribuere (Luc. 14,12 s.).
Parabola coenae ad quam invilati nole-
bant venire explicat quomodo ludaei se
habcant ad regnum messianum, quod
tandem ab ils ad génies transferalur
(Luc. 14,10 s.). Imagine coenae ipsa quo-
que fruilio Dei quae bealis in caelo tri-
builur explicatur (Apoc. 19,9), cuius ul
demonstretur excellenlia omnem huma-
nam exspcctationem excédons, ipse Do-
!>:i:i COK.NA.
inimis ilicitur liaiisions ministratunis
Liir. 12,37).
Poiiiliari luonlioiioolVoroiula csl
[.aschalis, de ([iia Mattli. -2(1,17;
12; laïc. 22,7; loan. 13,2; 1 Cor. 11,23.
K\ iisii et Icge lolelicaiiila eial die 14. N'i-
san ad vesperam; tiiio die Cliiistiis quo-
que eam celeliralial, uli ev concoidi sy-
nopliciMiim iiarralione consequilur. lUe
iMiim liios vocaltaliir primas dies azyino-
nuii, quia eo die oiime fcnneataluin e
domibiisremovobatiirel incociiapaschali
iam |)anes a/,_\iiii adhiiieltanliir.
(pie die dicimt discipnli : id>i
mus comedere pasciia? i. e. eo die
lilti
quo itascha immolabant (uli Marc, ail,
sed hic die? aliiis non oral nisi 14. Ni-
san), in quo nccesse oral occidi pasclia
(Luc). El liora fada Icsus discubuit et
duodecim aposloli cuni eo. Ea in coena
coinedebantur carnes agni (absque ma-
cula, inasculi, anniculi assae ij^jni el panes
!
azymi cuni laclucis agreslibus; bibcba-
Uir viiuun, uli solebat, aqua lempera-
luin. Variae quidom caerimoniac descri-
biuilur in Mislina et Gemara (cf. Ugolini,
ïhcs. Anliq. XVII. p. 1127-1188) et eliam
in commenlariisrecenliorum conimemo-
ranlur (et. Schegg, Friedlieb, Archaeolo-
gie der Leidensgescbichle, Schanz, Fil-
lion, Poelzl etc.); verum nenio dicere
polest quid ex illis ritibus sil
excogilalum, quid iain tempore Christi
observalum. Neque illoruni riluuni ulla
HlnienUoinnarralioneevangelica. Quare'
inutile videUir illis enarrandis immorari.
Quod ca in coena praecipuum est, cerni-
lur eo quod Christus explela coena illa
lypica, se ipsum, carnem suam et san-
guinem, tamquani verum agnum pascha-
lem verumque sacrificium Dco Palri ob-
tulit et aposlolis tradidit sumendum
in sui memoriam idem celebrandum
commisil. Quae verbis Domini conlineri
liic non est probandum. Ccterum ad banc
Eucharisliae insUtutionem (Christus iam
anle annum animos discipulorum prac-
paraverat, ita ut eius verba stalim rite
percipcrent (cf. loan. 6,04 s.); verum
corpus et sanguinem in Eucbaristia adesse
rlarc docet apostolus dicens qui man- : fastum esse ostensum, leremias repre-
ducaverit indigne, reus eril corporis et
sanguinis Domini, non diiudicans corpus
Domini, et calix benedictionis nonne
: salem versus
COENACll.UM. 050
nimiiunncalio (paiticipatio sanguinis
Cluisli est etc. (1 Cor. 10,1(1; 11,27. 29)
coona et Eucbaristiac coiupelere indolem sa-
Marc. li. criticalem, ita ut eius sumptio sint epii-
lae sacrificales, in Iota sua argumenla-
tione qua probal Chrislianis non licere
epidis saciilicaiibus geulilium accum-
bcre lanupiam rem nolissimam supponil
il Cor. 10,1 t-22i.liaec celebratio Eucba-
ristiac vocalur in Acl. fraclio panis; ex
aposlolodiscimus ei ad imitationem pri-
mae inslitutioniscoenaui quandam com-
Eo ila- u\unem esse pracmissam, in (|ua laim-n
vis pare- iam aliqui irrepserinl abusus, ita id :
convenienlibus vol)is in unum iam non
sitdominicam cocnam manducare(l Cor.
11,20,, ul modus ille iam non prae se fe-
rai imaginem et imitationem coenae Do-
mini. — Quo discipuli evidentius de vera
Christi a morluis resnrrectionc conviii-
cerentur, Christus eliam cum iis man-
ducavit et bibit (Luc. 24,41 Act. 10,41) ;
et anlequam ascendcret in caelum, con-
vivio discipulis valedixit (Act. 1,4) more
humano coenae viaticaecum illis accimi-
bens.
1. KNABENBAUER.
COENACULUM adhibctur in Vul-
gata ea notione qua fere eliam apud
scriptores latinos reperitur. Significal
a rabbinis
enim non solum cubiculum vel conclave
maius in quo convivium instruitur, sed
eliam cubiculum in superiore parte do-
mus, in superiore conlignatione. Ad no-
tionem priorem vide Marc. 14,15; Luc
22,12. Plerum([ue autem usurpatur al-
téra notione. In superiore parte domus,
in coenaculo aestivo, Aod regem Moabi-
tarum Eglon occidit (lud. 3,20); David
ut fleret Absalom, ascendit coenaculum
;
in coenaculo manebat Elias habitans
el
apud viduam in Sarcpta ibique damans
ad Dominum puerum viduae mortuum
ad vitam revocavit (3 Heg. 17,19). Eo-
demque modo coenaculum ponitur pro
niSy uKspwov 4 Reg. 1,2; 4,10. H; talc
conclave in teclo domus cum lecluio,
mcnsa, sella, candelabro Elisco paralum
est. In eis exstruendis luxum quoque cl
hendit (1er. 22,13. 14). In coenaculo so-
lebat Daniel orare apertis fenestris Jéru-
ter in die (Dan. 6,10).
J
957 COENACULUM. COLOCYNTIIIS. 938

Cocnacula quo([uc vocanliir cubiciila ad lecta autcni sensu cliaiii apud profaiios
Iciiiplum adiccla (3 Reg'. 0,8; 1 Par. 28, usitato adhibctur 1 Cor. 16,1. 2, quo loco
11 2 Par. 3,9). Cocnacuhiin aiiguli (Ncli.
; apostolus Corinthios iuljet pecuniam col-
3,30. 31) prol)abililcr iiilcllegenduiu erit ligerc pro cgcnis in lerusaleni (cf. Rom.
de conclavi supcrioi-c liirris quae in ali- 15,26 coUationem aliquam facerc in pau-
i|uo angiUo niuri aedificata crat. peres sanctorum). Vult autem utsingu-
lis diebus dominicis, prout res illis ces-
COENOMYIA (Huv6[Jiuta) explicatur
serit, apud se seponant quod pro illis
iii Psalrais (77 lielir. 78,4.j et 104 hebr.
(lare velint.
105,31) hebr. iTiT. quod in Exodo (8,21

ss., hebr. 17 ss.) S. Hieronymns mt(scas COLLYRIDA (nSn a rad. SSn per-
inlorpretatur. V. MUSCA. forare; xoXXup(ç), placenta (2 Reg. 6,19),
COGNATUS vide MATRIMONIUM maxime in sacris adhibita (Lev. 24,5
PARENTES, PROPINQUUS. hebr. ). quae in oblatione pro gratiarum
actione requirebatur; pariter in conse-
COHORS proprie est décima
(a-cîpa)
cratione Aaron eiusniodi collyrida olei
pars compleclcns plus quingcn-
leg'ionis,
admixtione conspersa, uti in sacrificio
tos pedites. Veriim vox adhibetnr de qiio-
gratiarum actionis, tradebatur Aaron et
vismanipulo mililuni (Matth. 27,27;Marc.
filiis eius cnm aliis oblalionibus, ut ea
i:i,16; loan. 18,3. 12i. Duae cohortes
levarent coram Domino i. e. versus san-
nominatim efferuntur : ilalica (Act. 10,
ctuarium manibus sublatis exhibèrent
1 1 et cohors Augusii {amioa. IsoaaTr], co-
(Lev. 8,26). Ob voceni hebraicam putant
iiors augusta Act. 27,1). Quoniodo co-
placentam fuisse perforatam.
hortes in exercitu Machabaeorum consti-
tutae fuerint, ignoramus (cf. 2 Mach. 12, COLLYRIUM (xoXXÛpiov, var. lect.
20. 22). zoXXoûptov) medicamentum oblongi pani-
De cohortibus geneiatim cf. Marquardl,
culi (coUyrae) instarconglobatnm, ex sac-
Roemische Staatsvenvaltung II. 359. 441. charo,aqna rosacca, spuma argenti, ocu-
453 ss.; Schiirer, Geschicbte des jud. Volkes lis lippis salubre (Apoc. 3,18). Cf. Hor.

cd. 3 I. p. 458 ss.; Cichorius in PauUj-Wis- Sat. L 5,30; gênera multa commémorât
soica, Real-Eiicycl. d. klass. Altert. IV. 231- Cehm VI. 6,7.
356. De difficultate, quam Schurer 1. c. p.
462 s. contra cohoitem italicam circa an- COLOCYNTHIS. 1. Colocynthisnota
num 40 p. Chr. Caesareae constitutam mo- prophctae cum esset
est ex historia Elisei ;

vet, V. ITALICA cohors. prope Galgala inter Bethel et Sichem

« egressus est unus (de pueris eius) in
COLAIA (.T'Sip, KwXsfajjBeniaminita
agrum,utcolligeretherbas agrestes inve- :

ex maioribus Sellum incolae lerusaleni nitque quasi vitem silvestrem (mii* IDa)
post exsiliinn (Nch. 11,7).
et collegit ex ea colocynthidas agri (nVpB
COLIAS (n;Sip. KwXc'a;), paier Achab
miL') », ut coqueret inde sibi ac sociis
pseudopropiietae (1er. 29,21).
pulmentum, « cumque gustassent de
COLLECTA. Ita saepiiis redditur coctione, clamaverunt dicentes mors :

mïy, coetus sacer; is praecipuc qui die in oUa, vir Dei ». Propheta autem, missa
septimo paschalis et die octavo festi ta- farina in ollam, niox remedium coctioni
bernaculorum cclebrandus eral Lev. 23, parabat, « et non fuit amplius quidquam
36; Deut. 16,8 (et hebr. Num. 29,35}; amaritudinis in olla» (4 Reg. 4,39-41).
2 Par. 7,9; Neh. 8,18; LXX l^o'oiov. Sed Plantam hanc viti silvestri similera,
Is. 1,13 et loel 1,14 et Ani. 5,21 S. Hie- fructusque ad comedendum allicientes,
ronymus vertit coelum; 4 Reg. 10,20 sed amarissimos ferentem LXX ToXur.rjv
dieni sollemnem; LXX vero exphcant àypfav dicunt, quam Suidas colocynthi-
e£paTO(av loel 1,14 et 4 Reg. 10, 20; sed dem explicat, a fructus rotunditate to-
Ani. 5,21 :iavrîyupiv, qua voce pariter Xûrtriv, i. e. proprie glomus lanae s. lini,

feslivus ac solleninis populi conventus dictam ; Peshitta vcro et Chaldaeus vo-

et pLdjIicacel(ibritas significaliir. — Col- cem hebraicam retinent, quae fortassis
\):\:\ CUENACUI.L'M. l)o(i

minus dicitur liaiisions iniiiisIraUiriis (iiiuMumicalio (participalio} sanguinis

Lm-. 12, 37^ Cluisli est etc. (1 Cor. 10, Ki; 11,27. 29)

Pociiliari luenlioncoll'oroiula csl cocna et Kiicharistiac coiupclere indolem sa-

paschalis, de ([ivà Mallli. -itslT; Marc. 14. crilualem, ita ul eius sunqttio sint epu-
12; Luc. 22,7; loan. 13,2; 1 Cor. 11,2.3. hie sacrificaies, in tota sua ai-gumenla-
K\ usu et Icge tek'lirantia eial die 14. Ni- tiouc qua probal Chrislianis non licere
<an ad vesporani; «luo die C.lirislus quo- epulis sacrilicalibus geuliliiun accum-
t|ue eani lelcluahat, uli o\ eoiicoidi sy- berc lamquam rem nolissimam siq)ponil
nopliroiuiu narralione consequilur. lUe (1 Cor. 10,1 't-22).Ilacc celeiiratio Eucha-
fuim (lies voeabaUir |)i'iuuis dics azyino- ristiae vocatur in Act. fractio panis; e\
luiu, quia eo die onnie fenneulaluui o aposlolodiscimns ei ad imitationem pri-
domil)Usrcniovcbaturel incoenapascliali mac institulionis coenam quandam com-
iaui panes azyuii atlltiliebanUif. lio ila- munem esse praemissam, in qua lamcn
qu(> die dieunl diseipuli : ul>i vis pare- iam aliqui irrepserint abusus, ita ni :

nius liiti coniedcre pascha? i. e. eo die convenientibus vobis in unum iam non
quo pascha immolabant ,uli Marc, ait, sitdominicam coenam manducare(l Cor.
sed hic dies alius non oral nisi 14. Ni- 11,20 ul modus ille iam non prae se fe-
,

san), in quo necossc oral occidi pascha rai imaginem et imitationem coenae Do-
(l.uc). El liora fada Icsus discubuit et mini. — Quo diseipuli evidentius de vcra
duodecini aposloli cuiu eo. Ea in coena Christi a niorluis resurrectioue convin-
conicdebantur carnes agni (absque ma- ccrentur, Christus eliam cum iis nian-
cula, masculi, anniculi assae ij^ni et panes
; ducavit et bibil (Luc. 24,41 Act. 10,41) ;

azynii cuni laclucis agrcslibus; bibeba- etantequam ascenderct in caelum, con-

tur vinuni, uli solebat, aqua tempera- vivio discipulis valedixit (Act. 1,4) more
luni. Variae quidcni caerimoniac descri- humano coenae viaticaecum illis accum-
buntur in Mishna et Gemara (cf. Ugolini, bcns.
ïhcs. Anliq. XVII. p. 1127-1188) et etiam I. KNABENBAUER.
in conimentariisrecentioruni commemo-
rantur (cl. Schegg, Friedlieb, Archaeolo-
COENACULUM adhibetur in Vul-
gata ea notione qua fere etiam apud
gie der Leidensgescliichte, Schanz, Fil-
scriptores latinos reperitur. Signiticat
lion, Poetzl etc.); verum nemo dicere
enim non soluni cubiculum vel conclave
potcst ([uid ex illis ritibus sit a rabbinis
maius in quo convivium instruitur, sed
e.xcogitalum, quid iani tenipore Christi
etiam cubiculum in superiore parte do-
observalum. Nequc illoruni riluuni alla
mus, in superiore contignatione. Ad nn-
lit nienlio innarratione evangelica. Quarc
tioncm priorem vide Marc. 14,15; Luc
inutile videtur illis enarrandis immorari.
22,12. Plerum((ue autein usurpatur al-
Quod ea in coena praecipuuni est, cerni-
téra notione. In superiore parte domus,
lur eo quod Christus e.xpleta coena illa
typica, se ipsum, carneni suain et san-
in coenaculo acstivo, Aod regcm Moabi-
laruni Eglon occidit David
(lud. 3,20);
guineni, tamquam vcruni agnuni pascha-
ut fleretAbsalom, ascendit coenaculum;
1cm verumque sacrificiuni Deo Palri ob-
in coenaculo manebat Elias habitans
tulit et aposlolis tradidit sumendum et
apud viduani in Sarepla ibique damans
in sui memoriani idem celebrandum
ad Dominum puerum viduae mortuum
conimisit. Quae verbis Doniini conlineri
ad vitam revocavit (3 Reg. 17,19). Eo-
iiic non est probandum. Ceterum ad hanc
demque modo coenaculum ponitur pro
Eucharistiae inslitulionem Christus iam
ntSy u:ï£fàiov 4 Reg. 1,2; 4,10. 11; taie
ante annum animos discipulorum prac-
paraverat, ita ut eius verba statim rite conclave in tecto domus cum lectulo,
perciperent (cf. loan. 6,o4 s.}; verum mcnsa, sella, candelabro Eliseo paratum
corpus et sanguineminEucharistiaadesse est. In ois exstruendis luxum quoquo et
tiare docet apostolus dicens qui man- : fastum esse ostensum, leremias rcpre-
ducaverit indigne, rcus erit corporis et hendit (1er. 22,13. 14). In coenaculo so-
sanguinisDomini, non diiudicans corpus lebat Daniel orare apertis fenestris Jéru-
Uomini, et calix benedictionis nonne
: salem versus ter in die (Dan. G, 10).
î)57 COENACULUM. COLOGYNTinS. 958

Cocnacula quoque vocanliir ciibiciila ad lecta autem sensu etiaui apud profanos
teinplum adiccla (3 Ueg. 0,8; 1 Par. 28, usitato adhibetur 1 Cor. 10,1. 2, quo loco
11 2 Par. 3,9). Cociiacuhmi anguli (Neli.
; apostolus (<orinthios iubet pecuniain col-
3,30. 31) pi'obabililcr iiilcUegenduia erit ligere pro egenis in hM'usaIctn (cf. Rom.
de conclavi siipcriorc turris quae in ali- lî),26collationem ahquam l'accrc in pau-
i|uo angiilo mûri aedificata erat. |)cres sanctorum). Vult autem ut singu-
lis diebus dominicis, prout res ilJis ces-
COENOMYIA (y.uv6[xuta) explicaUir
serit, apud se seponant quod pro illis
in Psalmis (77 liehr. 78,4:j et 104 hebr.
(lare velint.
10;i,31) hebr. 2^!?. quod in Exodo (8,21

ss., liebr. 17 ss.) S. Hieronymiis muscat COLLYRIDA (n'^n a rad. SSn per-
inlerpretatur. V. MUSCA. forare; zoXXupf;), placenta (2 Reg. 0,19),
COGNATUS vide MATRIMONIU.VI maxime in sacris adhibita (Lev. 24,5
PAKENTES, PROPINQUUS. hebr. ). quae in oblatione pro gratiarum
actione requirebatur; pariter in conse-
COHORS (a;:sîpx) proprie est décima
cratione Aaron eiusniodi collyrida olei
pars legionis, complectcns plus quingen-
admixtione conspersa, uti in sacrificio
tos pedites. Vcruni vox adhibetur de quo-
gratiarum actionis, tradebatur Aaron et
visnianipulo mililum (Mattii. 27,27; Marc.
filiis eius cum aliis oblationibus, ut ea
i:i,16; loan. 18,3. 12). Duae coiiortes
levarent coram Domino i. e. versus san-
nominatim offeruntur : italica (Act. 10,
ctuarium manibus sublatis exhibèrent
1) etcohors Augusti (aTCiîpa Ssoaatr), co-
(Lev. 8,26). Ob vocem hebraicaui putant
hors augusta Act. 27,1). Quomodo co-
placenlam fuisse perforatam.
iiortes in exercituMachabaeorum consti-
tutae fnerint, ignoi^amus (cf. 2 Mach. 12, COLLYRIUM (xoXXûpiov, var. lect.
20. 22). zoXXoûptov) mcdicamentum oblongi pani-
conglobatum, ex sac-
culi (collyrae) instar
De cohortibiis generatiin cf. Marquardl,
Roemische Staatsverwaltung II. 359. 441.
charo,aqua rosacca, spuma argenti, ocu-
453 SS.; Schiirer, Geschichte des jiid. Volkes lis lippis salubre (Apoc. 3,18). Cf. Hor.

<'d. 3 I. p. 458 ss.; Cicitorius in Paulij-Wis- Sat. L 5,30; gênera multa commémorât
xotva, Real-Eiicycl. d. klass. Altert. IV. 231- Celsus ,VI. 6,7.
356. De difficultate, quam Scliurer 1. c. p.
462 contra coliortern Italicam circa an-
s. COLOCYNTHIS. 1. Colocynthisnota
num 40 p. Chr. Caesareae constitutam nio- prophctae cum essel
est ex historia Elisei ;

vet, V. ITALICA cohors. prope Galgala inter Bethel et Sichem

« egressus est unus (de pueris cius) in
COLAIA (rT'Sip, KwX£Îa),Beniaminita
agrum,utcolligeretherbas agrestes inve- :

ex maioribus Sellum incolae lerusaleni nitque quasi vitem silvestrem (mu "{23)
post exsilimn (Neh. 11,7).
et collegit ex ea colocynthidas agri (nVpS
COLIAS (ni'^ip. KwXÉa;), patcr Acbab
mil') », ut coqueret inde sibi ac sociis
pseudopropiietae (1er. 29,21).
pulmentum « cumque gustassent de
,

COLLECTA. Ita saepiiis redditur coctione, clamaverunt dicentes mors :

nisy, coetus sacer; is praecipuc qui die in olla, virDei ». Propheta autem, missa
septimo pascliatis et die octavo festi ta- farina in ollam, mox remedium coctioni
bernaculoruni celebrandus erat Lev. 23, parabat, « et non fuit amplius quidquam
36; Deut. 16,8 (et hebr. Nuni. 29,35); amaritudinis in olla » (4 Reg. 4,39-41).
2 Par. 7,9; Neh. 8,18; [XX l^oStov. Sed Plantam hanc viti silvcstri similem,
Is. 1,13 et loel 1,14 et Ani. 5,21 S. Hie- fruclusque ad comedendum alliciontes,
ronynius vertit coetum 4 Reg. 10,20 ;
sed amarissimos ferentem LXX ToXur.rjv
diein sollemnem; LXX vero explicant (ÎYpfav dicunt, quam Suidas colocynthi-
OepKTiefav loel 1,14 et 4 Reg. 10, 20; sed dem explicat, a fructus rotundilate to-
Ani. 0,21 Ttavrj'yupiv, qua voce pariter Xû:i/iv, i. e. proprie glomus lanae s. lini,

festivus ac sollemnis popuii conventus dictaui; Peshitta vero et Chaldaeus vo-

cl pubUca celaljritas significalur. — Col- cem hcbraicam retinent, quae fortassis
 i'.l (•.uI.O(:v.^TllI^ !M1(»

t'iiam in liiifrua assyriaca siib forma dendiun invitant, et prac'serlim Ecbnl-

piiiqi'ili invouiliir {Fret. DcUtzsch, Assvi-. liiim adco communis est in Palaeslina,
Ildwthcli. :k16 a). — l'Aplioalio iulcr vo- ul incolis etiam anli(|uitus salis cognila
loros ao reccnliorcs inliM'prolos comnui- Inissc ne(iue facile ad i)ulmentum col-
nior inerilo rivpi^ t'niii l,.\.\ ol S. Hie- lecta cssc supponenda sil.

ronvmo dicil tolocMiOiidas. Qiiae planta Cf. /. H. Vr.siniix, Arborcli hibl. Con(.
o\ orilino Cucnrbitaceanim, Cucumis co- 108-10; .V. Jlillcr. Ilierophyl. II. 218-22;
loci/iit/us Linné i= f'itntllu.'i coloci/a- O.Celsius, llierobol. I. 393-^i07; H'. Cese-
this SrhradiM- ot l'oliis atquo liaUilii sno Thésaurus 1122;
niiis. F. A'. BosenmiU-/•,'.

aliipiain cuni vili silvcslri rcfert siinili-

Icr, IJibl. Altcrlh. IV. 1,(26-8; G. B. Wincr,
Uealwtiilbcli éd. 3 I. 'l'û s.; A. lûimphuu-
tndinern, et fruclus specic ad ooinedon-
sen in E. /ûnitz-sc/i, Das aile Tesl. 4 Reg. 4,
scd esu amarissiinos
diun invitantes,
39; .SmiUi, Thésaurus 3221. Cf. Boissier —
tVrt. Neqno etymcdogia vocis difficulta-
I. c. 758. 760; Posl, Trislram II. ce; !..
leni croal. siquidein potins ciini mishnieo FoHck, Streifzùge 140-4.
"yp£ (jlomxs (cf. ToXûîrrj^ , quani ciim
3. In texlu hebraico similis vox '"pi:
VpZ s. vpz creparc videtnr coiiaercre.
Ohstare autem vidctnr qnod planta aliis duobus locis occurrit, nbi de orna-
illa hodie in Palaoslina lantum in iitoro mentis parietum tompli (3 Reg. 6,18) et
maris et prope mare Mortiium, atqnc maris fusilis (ib. 7,24) sermo est. S. liie-
etiam i)ropc Bersabec invonitur. At , ronymus in priorc loco iimcturas, in
ipsa nairatio sacra imprimis supponit altero sculpturam explicat. Multi verba
plantam coquo prophctico minns notam de ornameiitis cucurbitaccis, s. colo-
Inissc; ac praeterea non nimis ardnum cynthidis formam imitantibus, vel de
videtnr adinittere, Colocynthidem aetale calicibus (lorum arte factis, vel forte
Klisci etiam in regione aliquot lioris a l)robabilius de ornatu glomeriformi
campo iiierichunlino septemtriononi vor- (,nyp2 glomus) interpretantur (cf. Low
sns distante (iiiamqiiam rariorcm, cre- 1.c). —
Sunt etiam qui colocynthidem
visse. dicant hcrbam nominc ;iJil saepius in
Cf. H. B. Trislram, Nat. Hist. of Ihe Bi- S. Scriptura memoratam, quam Vulg.
ble éd. 8 p. 450-2 E. Boissier, Flora orient.
;
fel explicat. V. FEL.
11.759; G. E. l'osl, Flora of. Syria 324 /. ;

Lov, Arain.PIlanzennainen p. 332 s.; Leuni'î-

Exercitationum phytoplii-
Cf. G. Kirslen,

Franli, Synopsis II. 2 éd. 3 p. 664; Englcr- lologicarum, quarum secunda de colocyn-
thide prophetica et cocco, Stetini 1651 H.
Prantl, Nalurl. Pllanzenfam. IV. 5,26 s. ;

V. d. Uardt, nî?lp2 '^t'tp'Siît, Intybum sil-

2. .Minus probabiliter ab aliis auclori- vestre, wilde Endivie in Elisae mensa mors
bus aliac proponuntur explicationcs. in olla etc., Helmsladii 1719;/. H. Schulze,
Omissis iis qui cum Kimchio aliisque DeColocynthlde, Halae 1734; /. H. Moll.en-
fungos volunt intelleg-endos {M. Eillcr), boer, De Colocynthide, Lugd. Batav. 1840.

commemorandae sunl potins eorum opi-

nioncs, qui alias Cueurbitacearum spe-
cics pioponunt, scil. vel bryoniam cum COL.ONIA. Ea voce usus est in ver-
H. Lrsino, vol Cucumerem prophetarum sione Ex. 12,48 S. Hieronymus; in textu
Linné vel Ecballium elaterium Richard hebr. dicitur si peregrinus (alieni-
:

(= Momordica elaterium Linné), Ara- gena) habitat tecum, LXX èàv ôl Ttç ::po?-
bibus antiquis et modernis qittâ cl- ÉX9ri 7:pb; ujaS; rpoçr^^uToç is ut facere ;

hamâr, cucumis asini diclum. Hanc ul- possit pascha débet circumcidi. Dum
timam opinionem quae iam a S. Ephmem itaque S. Hieronymus vcrteret quod si :

commemoratur (Comment, in 4 Reg. 4), quis peregrinorum in vestram volucrit

post 0. Celsium haud pauci seculi sunt, transire coloniam, exprimere clarius vo-
pracscrtim origine vocis a radice ypE alienigenam circumcisione
luisse videtur
crepare considerata (Rosenmùller, Gesc- assumpla plane fieri de populo Dci. —
nius,Winer, Kamphausen, al.}. Scd fruc- Sensu proprio usitato reperitur vox
tus harum specierum minus ad conic- Act. 16,12, quo loco urbs Philipporum

i
961 962

appellatiir colonia. Eo coloniam dctluxc- quid est de istis explicationibus, salteni

ral eamque iure italico doiiaverat Ocla- Apoc. 6,2 colores seliguntur ad res dc-
vianiis; cf. Dio Cassius eos convonlus : signandas qui salutem affert et viclor
:

ILaliae qui Auloniircbus sluduisscnt ex- est gloriosus, albo insidct cquo; rufo
torres egerat mililibusque agros eorum insidct qui habens gladium caedem im-
donaverat; extorrium aulem plerisqiie mittit terrae; qui famé et miseria honii-
Dyrrhachiiim, Philippos et alla oppida nes affligit, nigro vchitur equo; pallido
habitanda concessil (oi,4). Pliniiis ([uo- autem equo insidet mors.Etiam Zacli.
que scribit : Philippi colonia (IV. 11,42). 6,2 varietas colorum varia Dei iudicia
variumquc agendi modum designarc vi-
COL.ONUS adhibetur in Vulgata detur; color ruber ad sanguinem et cae-
quandoque eodeni sensu quo advena dem, niger ad exitium et miseriam, al-
(vide s. V.); cf. Ex. 12,49; Lev. 18,26. bus ad victoriam et salutem, varius ad
Dicunlur Israelitae coloni Del Lev. 2o,23 varia pestilentiao gênera referri potest
(Di2;i?in, TOpoixot) quare iis non licet
, (cf. Knabenbauer, (lomm.
in Proph.
agrum vendere pcrpetuum. Coloni
in min. n. p. 283 Praeterea albus
s.).

quoque dicunlur non solum qui agros color, albae vestes describuntur in an-
colunL, sed vinitores quoque qui vineam gclorum apparitione, in transfiguratione
certis condilionibus conduxerant (Marc. Christi, in sanctis(cf. Matth. 17,2; Luc.

12,7; Luc. 20,9). Alias colonus idem 9,29; loan. 20,12; Acl. 1,10; Apoc. 3,5.
est ac percgrinus, qui in aliqua re- 18; 4,4; 6,11; 7,9. 13; 19,14). Color
gione ad victuni quaerendum commo- purpureusindicium est rcgiae maiestatis

ratur (Gen. 21,34; 1 Par. 16,19; Is. (lud. 8,26; ludith 10,19 ;Esth. 1,6; 8,15;

:>2,4). Dan. 5,7; 1 Mach. 10,20. 62; 11,58; 14,

43) et plurimarum opuni (cf. Ez. 27,7).
COLOR. Quattuor colores in cortinis Coloribus fulgidis ac splendidis expri-
et velis labernaculi sacri et in ornatu mitur laetitia (2 Heg. 1,24; 1er. 4,30);
pontificis apparent : liyacinthus, pur- qui vero trislis est appellatur -np (ni-
pura, coccus, byssus i. e. color hyacin-
ger, colore obscuro, sordido; cf. Ps. 35,
thinus (caeruleus, ex sanie conchylii
14; 38,7; 42,10; Mal. 3,14).
helicis ianthinae Linn. factus), purpu-
reus, coccineus, albus; panni enim GOL.OSSAE {KolocioLÎ, etiam KoXaaaaf,
hisce coloribus tincti adhibendi erant; de qua forma cf. Tischendorf a.d Col. 1,2
cf. Ex. 25,4; 26,1. 31. 36; 28,5 s.; et ad inscriptionemepistulae), urbs Phry-
3o,6; 36,8; 39,1. Cur hisce utendum giae maioris haud procul ab Hierapoli
fuerit, praeter rationem pulchritudinis et Laodicea sita (Col. 1,2). S. Paulus,
iam veteres inquirunt. Symbola mundi quamquamPhrygiambisperagravit(Act.
ibi deprehendit Philo synibolum terrae : 16,6; 18,23), tamen Colossenses iis adnu-
est byssus, ex ea enim oritur; aeris hya- merat, qui non viderant faciem ipsius
cinthus, aquae purpura, ignis coccus in carne (Col. 2,1). Ecclesia colossensis
{éd. Mnngey l. 536; éd. Lipsiae iSWlU. triennio illo, quo S. Paulus Ephesi com-
p. 94); eandemque explicationem affert morabatur (Act. 19,10), videtur condita
Flavius losephus (Ant. IIL 7,7); cf. Sap. esse per Epaphram Colossensem (Col.
18,24 in veste poderis quam habebat 4,12),cuius doctrinas apostolus Co-
1,7;
totus orat orbis teri^aruni. Alii in colore memoriam revocat contra
lossensibiis in
caeruleo caelum designari, album typum nonnuUorum iudaizantium errores (v.
esse lucis et sanctitatis, purpuram inia- EPAPHRAS). Colossis domicilium habe-
ginem vitae, coccuni imaginem gloriae bant Archippus (Col. 4,17; Philem. 2)et
volunt, vel etiam ad Dei attributa desi- Philemon, cui S. Paulus ex priore capti-
gnanda referunt, ita ut in colore albo vitate romana scribil, ul sibi hospitiuni
Dei sanctitas et hyacintho
gloria, in paret (Philem. 22). Plerosque neophytos
Deus legislator, Dei regia maiestas in eius ccclesiae fuisse ethnico-christianos
purpura, in cocco immensa Dei et infi- evincitur Col. 1,25. 27; 2,13; ludaeo-
nita vita adumbretur. Alii aliter. Quid- chrislianos non defuisse apparet ex er-
LEXICON BIBLICUM I. — 31
dVùl coi.ossAi: OOi

roiilius. «lui iiTcpsoraiil, iudai/anliuiii. parieloin ri iiKiiiical cinn coIuIxm' (.\m.

— Apuil Uerodolum (7,:{0i desrril>iliir :i.lO) i. »'. ulii iiiavinio so(ur\un se pulat
..
mairiia Plnyjriao ui'bs, in »[iia Iacus iiiqiius, iiti ccrlidr iiiuiiinct pci'iiicies. RI
amnis in loiTa»Moraj,'inoiu incideiiseva- qualissil niorsuscdubri doc(>liM'Cxeni|)ln
nesril ac (loiiiilt\ |>iisl(|iiaiii t'\ ([iiiiiqnc Isiai'iilaruMi iii dt>s(>rlo : morsibus cobi-
iVriiii' staciioiuiu iulcrvallo ili-i-iim com- liroruiu cxlt;riirmabanlur (Sap. 10,5; cl'.

paruil, in Mai'amiruiu ol i|ts(> inlliiil > Nuni. 21,0). i'roverbiaii luodo Isaias Pbi-
(cf. Xemph. Anab. 1. 2.0^ apiul Pliniuin listiiaois maiores pro teiiiporc futuro mi-

(V. 32.li;Vi iiiler oppida (•olcherrinia, nalur calamilalcs ([uani ([uas coiisiiue
apud Slrahonom XU. 8,i:V inler rroXîa- subicraul dicons de radiée colubri egrc-
:

{jLXTa rocensoliir. diolur rcguhis (14,29). Sidus quoddani

C.iira a. 1"200 p.Cilir. Nicelas Cliouialcs illuslre co noniinc voealur lob 2(),13,
;Hisl. G,l; apud J/iV/nc i;V.),'à2H IvoXaauâ; quod recentiores sidus draconis iuxta
alTinuat esse Chunas patriani suani,qiiae ursam minoremet polumîarclicum inlel-
o|)inio coniinuniler praevaluil. Sed re- Icgunl, dum alii decirculo lacleo, de v.o-
ceiiUoi-e tempoi-c 4 km a ('.iionis (liodio diaco, de siderc liydrac explicanl [cï.
Chonas) aiiiiiloneni versus ruinac Colos- Knaheiibouer, Commeni. in lob p. 317).
sarum airuilae sunt {HamUton, Ramsay, r.clerum vide s. v. SERPENS cl <|uoad
Le Cornus;. sidus s. v. STEIXAE.

Cf. llamiltoii, Researches in Asia Minor

COLUMBA. l.JVomen.Columba no-
1842 I. 507-51 'i; Ramsaj/, Cities and bishop- mine hebraico, Syris et Chablaeispariler
rics of Phrygia, cliap. Geogr. of
i. 6; Ilist. usitato nJÏi (arani. NJV) appellalur,
Asia Minor 1890 p. 61. 80. 135. 429; Fr. A.
graeco PuUi columbae bebr.
nzpiazzpi.
Henle, Kolossa unil d. Brief d. h. Ap. Pau-
audiunt, quod etiam aliarum aviuni
lus an dio Kolosser, Miinchen 1887; Le Co-
H"ii:i

rnus, Voyage aux sept Églises de l'Apocalypse pullos désignât. Nomen n2V alii ab op-
1896; idem apud VU/oiiroux, Dicl. de la Bi-
pressione {nzi), alii a Graccia (pi), alii
ble H. 860-8G(i.
a iibidinis ardore (rad. 1ii),alii lortasse,
COLUBER pleruni([ue respondel probabilius a gemendo (n:N*), alii dcni-
iicbr. ;:'": et i^v. ooiç, noniiui generali ([ue ab aliis radicibus dérivant.

serpentis. Bis cliani pro yzn ponitur Cf. Sa7n. Bochart, Hieroz. II. 1-8, cd. Ro-
Vulgata alias fere senm. II. 524-33; P. de Lagardc, Armen.
;Ex. 7,9.10), quod in

draco explicatur (v. DRACO). — Si Dan Stud. ô3; B. Stade, Lehrb. d. hebr Gramm.
1, Leipzig 1879, § 259 a.
Gen. 49,17 vocalui- cokil)or in via, in-
doles eius ad doium el iusidias prona, 2. Descriptiocolumbae in textibus
prout cernilur lud. 18,adum])ralur. Cum S. Scripturae. Textus sacer imprimis ,

homines naLurali ([uodam horrore ser- pulchriLudinempennarum columbae de-

pentes averscntur, optime inonet Sa- scribit « pennac columbae dearg-entalae,
piens quasi a l'acie colubri luge peccata
:
el posteiiora dorsi ejus (hebr. niniiix
21, 2\ Vcneiuim sorpentis quod
Eccli.
pinnae ejus) in pallore auri » (Ps. 67[68],
mortiferum est idem adhibet, ut quani
mulieris ostendat non 14). Color pennarum in aliquibus spe-
perniciosa sit ira :

-CTNI textus originalis certe

ciebus {Columha palitmbus Linné, C. oe-
estcaput (sed
vonenum; cf. Deut. 32, nufi L.) cum argenlo et auro bene potcsl
verli oporluit
caput co- comparaii, praesertim si etiam turturem
32; lob 20,16) nociuius super
mulieris nominc gencrali comprchendamus, nec
lubri, et non est ira super irani
Quarc cliani rnouetur : ne in- opus est ad varias columbae domesticae
(25,22).
sed specieshominis artiflcio donaturalistalu
luearis vinuni..., injneditur blande,
coluber(Pr'Ov. mutalas confugere. Dein oculis colum-
in novissimo mordebit ut
propheta iudiciuni barum'venustissimis Sponsae et Sponsi
23,31- 32) et Ainos
oculi in Cantico comparantur (1,14; 4,1;
iJomini terribile esse et inopinato de-
quomodo si ingrediatur 0,12). Praeterea vox columbae gerniUii
volvi déclarât :

innitatur manu sua super assimilatur, id quod tuni de reli(iuis

vil- domum el
965 COLUMUA, COLUMBA. 9G0

specielms, lum iiiaxirnc de columlja raea » ap|)cllalur (Cant. 2,10. 14; 5,2;
UirLurc valet (Is. ;58,14; 59,11 ; Ez. 7,1 G 6,8). In propbetia Sopbouiae S. Hierony-
Vulg. omne? trejàdi gementes]
[liebi'. uuis cum LXX nomen coliunbae etiam ci-
—
;

Nah. 2,7. Cf. S. Greg. N. in lob 32,4). vitati ïcrusalem tribuit; scd n:iin po-
Volatus columbae celer atqiie insignis
reddendum
describitur (Ps. 54[oiJj,G; Os. 11,11. — tius violenta (partie, a
videtur, similiter at([ue in
nj"i)

Cf. 5. Greg. Naz. oral. 17; Homer. 0<1.
12,62 s.; Plin. X. 36, 108 etc.),praesertlrn
properanlis ad nidiinivls.60,8). Habitare
diciintur columbae in convallibus (Ez. 7,
16), iibi a(iuas inveniiint (Canl. 5,12; cf.
Varro De re rusl. 3,7), et nidos in lissu-
ris petrarum sibi faciiint (Cant. 2,14;
ler. 48,28. —
Cf. Homer. II. 21,493 s.;
Varro 1. c. etc.). Scd practerea, salteni
aetate Isaiae, etiarnincolumbariis prope
domos nutriebantiir (Is. 60,8
proprie cancelli, Viilgata ad fenestraa
mas). —Genoratirn columbae descri-
veriiis lere-
miae, ubi S. Hieronymus ptiriter colum-
bam ponit (1er. 25,38; 46,16; 50,16). —
Gemitui columbae Ezecbias rex suspiria
sua ad Dominum compai'at (Is. 38,14;
cf. 59,11). Naves expansis velis advec-
tae columbis assimilantur ([uae ma-
gna celeritate ad columbarii fenestras
advolant (Is. 60,8). Qui clade accepta fu-
giunt et pavidi in montibus errant atque
in cavernis petrarum refugiumquaerunt,
anTilN, columbis pavidis ac timidis comparan-
tur (1er. 48.28; Ez. 7,16). Vcrba Osjeae
de Epliraim factus est Ephraim ([uasi
:

buutur ut aves muuditiei amantes (Varro columba seducta « non habens cor » va-
I. c. « permundao sunt hae volucres»); rie déclarant sicut columba pullosabla-
:

unde sane ea quam Noe ex arca emisit, ad tos non requirit, non dolet, ita Ephraim
ipsum revertit, quia non invenit ubi re- neglegens est suae salutis sicut columba
;

quiesceret pes eius (Gen. 8,7 s.), cum puUis ablatis iisdem in locis nidificat,
cacuniina monlium (v. 5) limo cadaveri- improvida futurorum, ac nihil suspicans
'

busqué cooperta reperisset (cf. Keilin- [

schr. Sintflutberichtap. A..Ieremias, Iz-
dubar-Nimrod, Leipzig 1891, 35 et in
E. Schrader, Koilinschr. u. A. T. éd. 2,
63). Postscptem vero dies emissa, foliuni
mali facile capitur, ila Ephi^aim caret
meute, prudentia (Os. 7,11). Sumnuun
vero honorem adepta est avis haec sim-
,
plex, nitida, pulchra, uberrimaeque fer-
tilitatissymbolum, cum SpiritusSanctus,
j

olivae recens in ore retulit (v. 11), uti so- « corporali specie sicut columba » bora
j

lent aves folia, ramusculos aliaque ro- baptismatis in Christum descendit, feli-
stro ad nidum suuni portare. Laudatur cioris pacis et reconciliationis humanac
etiam simplicitas columbae et mansué- nunlium afferens (Luc. 3,22 Matth. 3,16; ;

tude, quae nulli animali nocumentum Marc. 1,10; lo. 1,32).

afTerat,quamvis cum incolis eiusdem co- 4. Usus columbarum. Usus co- —
lumbarii haudrarorixetur; maxime vero lumbarum praecipuus erat in minora
turturi illa simplicitas et mansuetudo sacriticia. lam ante Legem Abrahamo
videtur convenire. Quare Dominus cum cum aliis animalibus mundis « turtur cl
prudentia serpentis simplicitatem monet columba » in sacrificium sumendae
uniendam columbae, ut discipuli alieni praecipiuntur (Gen. 15,8S"îiapro pullo
sint ab omni fraude, simulatione, insi-
columbino). Deinde in lege mosaica pro
diis (Matth. 10,16 à/ipaioi; cf. Os. 7,11
variis lustrationibus turtures et pulli co-
bebrO.
lumbini olfercndi iubentur (Lev. 12,6;
3. Comparationes biblicae de co- Num.
15,14. 29; praesertim a
6,10),
lumbis. Ex hac indole columbae intelle- pauperibus, quae maiorem hostiam of-
gitur imprimis, cur personae dilcctae in ferre non valent (Lev. 5,7 ss.; 12,8; 14,
S. Scriptura nomine columbae appcllen- 22. 30; Luc. 2,24); ac generatim ad ho-
tur. lia nomen primae ex filiis lob locausta voluntaria ex avibus turtures
r\)2''U'^ (lob. 42,14, Vulgata Diem) proba-
tantum columbae sumendae erant
et
ex arabica columbae appellatione
biliter (Lev. 1,14). Pro isto autem usu sacro
(yamâm) derivatur. In Cantico autem postea in templo inter alios praesertim
Sponsa saepius « columba mea^ formosa etiam vendenles columbas versabantur
 96' ^X)H MUA. citiA'MNAi:. !l(;s

(Mallh. 21.12; Marc. IM.i; lo. 2,14. IC). \crit Icnquirc usiis illc dnincslicariim
— Pracleroa otiam in (111111110011111111110111 (•(iliiiMbiiiiun inc('[)oi-il, non ci>nslal.
prooiil liubio iiulo a primis leniinxùbus Probabililer inde a primis tempnribns
coUiiiiliac atlIiilu'liaiiUii'. lu suiniiia aii- in slalu {piodam semidonicstico coluin-
lem rame eliam sloi-ciis columbarum ab bominibus do-
iiae colcl)anlur, ita ul
(.D'IVin) niagno prclio a Samariac in- nium ac rerngium ac(i|)ercnl ciitum ,

oolis obsidiono oppressis in cibiini oin-

vero in agris cl vallibus ipsae. sibi con-
qiiii-eronl.
pliini ossflU'iiiini narrai liisloria (4 Hcir.

0,2")). Qiiod liocliarlus doclissinia disser- Cf. .Sam. Bochart, Hieroz. II. 1-50 éd. Jlo-
tatione de {^eiiere ciceris explicaro cona- .senm. II. 2, .".24-89; £. F. h. BoseninUller,
tii? est, atquo oliain Tristrtim pracler lUbl. Allerlh. IV. 2,327-40; b\ Itobinsnu,
oxplicalioncin litloialoni aliain de spccic Palaestina I. 319; II. 433; C. Hitler, Erd-
sorglii vidotur adniillere. Al nicrilo i^in kundcXVI. 1,485; XVII. 1,135; F. Bogaerts,

ci. 01. Celsius aliiquc posl ipsiini obser- Hlsl. civ. et relig. de la colombe, Anvers
1847; H. 0. Lenz, Zool. d. ait. Griech. n.
nos coiiore ad rclinqiicn-
\ariint, niliil
Riim. 351-Gl /.. Lewysohn, Zool. d. Talm.
;

diim sensum lilleralom, qiiem LXX, Pc-

199-206; L. /{iitimeyer, Fauna der Pfahlbau-
sliitta, Vulgata tuentur, cunique aliis len, Basel 1861, 113; H. B. Tristram, Nat.
cxenipiis, v. gr. ex liistoria obsidionis Ilist. éd. 8 p. 211-20; id. Fauna and Flora of
liierosolyinitanae conlirniaii {Flav. los. Palest. 119-21; y. G. Wood, Bible Animais
Bell. iiid. V. 13,7). 408-21; Leunis-Ludwig, Synopsis I. 1 cd. 3
p. 437 s.; A. E. Brehm, Tierleben éd. 3 V.
Cf. Sam. Bochart, Hieroz. 11. 38-50, éd. 398-444; Ph. L. Martin, Naturgesch. d.
Rosenm. II. 572-89; /. /. Sclieuchzer, Phy- Thiere I. 2,381-85; P. Cultrera, Fauna bi-
sica sacra 253-7; 0. Celsius, Hierobot. II.
III. blica 258-67; V. Ifehn, Kullurpll. u. Haus-
30-4; H. B. Tristram, Nat. Hisl. of the Ihiere éd. 6 p. 329-40; 0. Sc/irader ib. 340-
Bible éd. 8 p. 443 s. —
Immerito ex verbis 2; Lorenlz, Die Taube im Altertum, Wurzen
Ps. .i4 (5.i), 6 et ex titulo psalini sequenlis 1886. — De columbis ap. Aegyplios et Assy-
interprètes quidam ludaei [Aben Esra etc.) rios cf. Wilkinsoii-Bircli, Manners and Cus-
usum columbarum ad portandas epistulas toms 3,320 s. ; Frd. Delitzscli, Assyr. Thier-
, apud antiques iudaeos viguisse ostendere namen 107. 110; W.Houghton in Proc. Soc.
Toluerunt (cf. Bocharl 1. c. II. 15 s., éd. Bibl. Arch. IV. «882,59; id. in Trans. Soc.
Hoseum. II. 542-'»;. Bibl. Arch. VIII. 1884, 83-5; Placzek-A.
Lôwy'm Proc. Soc. Bibl. Arch. V. 1883,111-13;
5. Coïumbae palaestinenses. — In .1. Erman, Aegypten 587 s.: F. Lorel in
Ztschr. f. aeg. Spr. XXX. 1892, 24-30.
citalis texlibus sacris ubique supponi-
lur, magnum colutnbariini numerum L. FONCK.
in Palaestina cxstilisse. Atquc rêvera
inipriniis iam ferarum columbarum in- COLUMNA nubis et ignis v. s. v.

gens etiam nunc ibi copia habelur. Ex NUBES.

variis speciebus praeserlim Columba pa- COLUMNAE lachin [yz], 'Ia/.oû|J.,
lumbus Linné (= Pahimbus torquatus
Ka-:6p6w3iç; et Booz Vjb., BoXoj!;, Ma/ûç).
Kaupi, C. oenas L., C livia L., C. turtar
L. == Turtur communis Selby), Turtur Duabus columnis quas Salomon in

risorius 5\vainson, T. senegalensis L. in porticu templi statuit, indidit nomen el

Palaestina inveniuntur ac maxime valles dexterae quidcm lachin, sinistrae Booz
profundas ac désertas turmis suis innu- ;3 Reg. 7,21 2 Par. 3,17), quae accura-
;

merabilibus repleut, unde plures vallis tius descril)unlur 3 Reg. 7,15-22 et 4

columbarum {Wâdî Hamnm) appollatae Reg. 2.0,17; 2 Par. 3,15-17 et 1er. 52,21-
sunt. Nomcn hebraicum probabililer 23. Columna quaevis altitudinis erat dc-
omnes istas species, etiam lurtures, ccm et octo cubitorum, funiculus duo-
comprehendit, quamvis hi etiam nominc decim cubitorum circuibat eam i. e.
speciali lin vocenlur (V. TURTUR).
— circuitus vel ambitus erat duodecim
Praeter columbas feras autem iam cubitorum; grossitudo eius quattuor di-
aelate Isaiae eliam domeslicae habeban- gitorum i. e. confectae erant ex aère 4
lur [Columba livia domestica); quonam digitos crasso ; intrinsecus autem cavae
969 CONCILIUM. 970

erant; impositum erat capiliiluni vcl

iis lOSAPHAT 2) explicat a commcntariis
:

coronamenlum quinque cubitos alturn (Ti37a i. c. in memoriam revocans;

(4 Reg'. 25,17 très). Ista capitella vel co-
ronae ornabantur opcre reticulato
iiialogranatis vel malis punicis cenUini,
«[uorum nonaginta sex erant
tum versus (1er. o2,23) i.
rant, 96 conspiciebantur, ({uia coluninac
in porlicu templi erectae ex aliqua parte
parlete templi obtegebantur. Alii co-
iuinnas concipiunt quadratas; deinde
censent 96 malogranata fuisse versus
quattuor ventos in 4 lateribus et singula
in quattuor angulis. Ex 3 Reg. 7,18 ss.
42 discimus in unaquaque columna duo
ordines centum malogranatorum exsti-
tisse i. e. in universum quadringenta.
Omnia ex aère erant confecta.
Altitude coluninarum 2 Par. 3,15 dici-
tur fuisse triginta et quinque cubito-
rum. Si non mendum scribarum assu-
merc volueris {rt^ 35; 18), posset co- w
LXX ô u;co[j.vr)[jiaT6ypacpoi;, 6 àva[xi|jLVï5a/.wv)
cl
multi explicant de cancellario, historie-
gi'apho, annalibus regiis praefecto, alii
nmi v(!n-
autem aeque apte de régis consiliario,
e- centiirn ado- qui regem de rébus agendis meneat.
Cf. Cornely, Introd. éd. 2 II. 1, p. 296.
GONAS (Kwva;, apud Swete B Kwva,
N A Kojvaç), urbs quam lu-
KioXa, Kwva';,
daei firmaverunt contra Helofernem
(ludith 4,4 graece; Vulgata omittil).
Coniiciuntaliqui (Wolff, De Moor) Conas,
quae 1. c. inter Samariam et Bethoron
nominatur, esse urbem Thamna, Tham-
natha, Thamnathsarc (v. THAMNATH-
SARE). Sed cum Fritzsche, Wace,
Kautzsch pro -/.a'i KtovdEç legendum vide-
tur xat xwtxas, uti aliqua mss. LXX et
nonnullae versienes habent. Itala utram-
que lectioneni coniungit ac simul no-
men Conas in Beccha transmutât « Et :

gitari columnis suppositam fuisse basin miserunt in omnem tinem Samariae et

12 cubilorum et statim quoque altitudi- in castella et vicos et Boccha et Betho-
nem capitellorum computari (12 X 18 X rom ».
5), quae deinde explicite quoque statua-
tur. Opus reticulatum vel retiaculuni Cf. Wolff, Das Bucd Iiidlth 1861 p. 729.
(n^lil?) explicat Flav. losephus Sîy.tuov 130; De Moor, Le. livre de ludith 1895 p. 62;
iXdtTr) •/_aX/.st'a r.zpir.îTzleyiié^ov (Ant. VlII.
Fritzsche, Kurzgefasstes exeg. Handbuch
zu den Apokryphen II. 1853 p. 146. 147;
3,4). Capitella autem opère lilii fabri-
A'autzscli, Die Apokryphen und Pseudepi-
cata erant i. e. formani habebant lilii
graphen des Altea Test. 19001. p. 151.
vel loti, attamen ita ut forma tloris non
nimium aperti vel expansi, se.d potius GONCHA notione phialae, paterae,
fere clausi repraesentaretur, quia alias qua apud profanes quoque adhibelur,
columnae nimium a pariete distare de- legitur lud. 6,38 Gedeon de nocte con-
:

buissent. Expugnata urbe a Chaldaeis surgens expresse vellere cencham rore

etiam hae columnae praeda factae sunt implevit. Ea voce eliam usus est S. Hie-
victorum et omne aes translatum est ronymus ad reddendum bebr. liiD 2 Par.
Babylonem. —
Dissertationem non inu-
4,6 : fecit quoque conchas decem, ut lava-
tilem de bis columnis scripsil Plesken;
rent in eis omnia quae in helocaustum
eontinetur in Ugolini, Thés. Antiq. X.
oblaturi erant et 2 Par. 4,16 bases etiam :

p. 6-1.^2. Ceterum vide Thenim, Kdl ad

fecit et conchas quas supcrpesuit basi-
1 (3) Reg. 7j:i ss.
bus. Unde satis apparel non parvas pbia-
COMMENTARIUS. Hoc nom ne i
las esse intellegendas. Atque alibi ean-
Esdr. 4,15; G,2; Eslh. 12,4; 2 Mach. 2, dem vocem idem vertit labrum (Ex. 30,
13 designatur liber historiarum; adhi- 18; 35,16; 38,8; 39,39; 40,7. 11. 28),

betur itaque vox ea notione, qua apud lebetem (1 Reg. 2,14; 3 Reg. 7,40), luic-
profanes quoque usurpatur de scripte, rem (3 Reg. 7,30. 38. 40; 4 Reg. 16,17).
que res memoratu dignae consignantur. GONGIL.IUM ponitur notione gcno-
— Dignitatem illam, quam S. Hieronv- raii cenventus, congregatienis, ceetuset
mus (2 Reg. 8,16; 20,24; 3 Reg. 4,3; refert hebr. --"irNum. 16,6; Ps. 1,5; 21,
4 Reg. 18,18. 37; i Par. 18,15; 2 Par.
17, etrjinîNuui. 16,2; ''^r^p Ps. 39,11;
34,8; Is. 36,3. 22; v. lOAHE, lOUA 3,
1171 «.ONCILll'M. COM'.lLll .M. !)7^

Pi'ov. 2(>,2(ict siinililcr liulith C,!'.) linito poshnodum ab Anano sym^lrio convo-
concilio (lu. Trji £xxXr,o(aç), 7^0 IV. SS,S; cato lacobus frator Domitii alii(|ue lapi-
110.1; lor. (5.11; i:i.l7. Qiio.l j Macli. dalionc inlorcmpti suni (Flar. Ins. Ant.
IV, 22 halu'lui-: dicta in oonoiliis popiili X\. h. Nairal Inscplius 1. c. aliquos
'.),

£v Taî; ^ouXaT; toO ôjjaou. fdrlasso rocliu;; ad All)inum pracsidcm dctulissc non li-
(ie oon^iliis captis. (le tiocirlis, plchisci- cuisse Anano absquc ipsius consensu
lis ox|»licaliir. synedriuni convocaro. Quarc ali(|ui dii-
ViM'iim 00 noinino pniprie iltisigiialur bia moveruni do veritatc narialionum
in liln-is iio\i loodoris svnotiriiim hie- cvangelicarum, eum nulla fiai menlio
rosolvmilaniun, consessus illc suninius convocationem synedrii esse a l'ilato
constans o\ 71 assossoribiis. qui orani pennissam. Scd aiteilum est, si iis licuit
sac(M"do(es j)onlilicosi. e. exillisl'aniiliis iudicaro do rcbus l'oligionis, ut Pilalus
t'\ (|uibiis |»ontifices scligi solobanl . affirmai, cliani licuisse conveniro ad iu-
scriltae vol loiiispcrili, soniores; |)roind(' dicandum. Insuper loan. 18,12 discimus
ox iis (|iii auciorilalo valolianl propler tiibunum r/iX(apyov) compreliensioni
roin rolii^ndsani, proplei- cof;niliononi ("Jii'isli inlorfuisso. Ergo eum consensu

logiïi. propler roriini civiliurn usiini cl (>l ope magislratus romani contra losum

cxpcriontiam. Quod syncdi-iiini appella-
tiii- in No\o Testaniento, piobabilissime
idem erif conciliimi quod in librisMach.
f) yspojafa noniinalur (l Macii. 12,6; 2
Mach. 1,10; 4,4i; 11,27 graece; in Vul-
gata sonioi-es, senalus) eo nominc etiam ;
ulitur Flav. Josophus in narratione rerum
eo tempore jroslarum (Ant. XII. 3,3 XIII.
0,8). Ad synedriuni criniina graviora de-
rerebanluc ;cf. xMatth. .ï,22) et antequani
a Romanis ius gladii auferretur, etiani
ab eo graviora niortis gênera, lapidalio,
suspensio staluebantur. Quanta eius fue-
rit auctoritas in rereligiosa ad legis nio-
saicae cacrinioniarumque observationeni
tuendam et urgendam, collige ex ipsis
<'-hrisli verbis super catliedram .Vloysi
: sola est, quia soli libri novi foederis ei
sederunt scribae et pliarisaei; oninia
ergo quaecunique dixerint vobis, servatc
et tacite ;Mattli. 23, 2. 3);
nebatur finibns Palacstinae; nam Saulus
accepil a principe sacerdotum epistulas
in Damascuni, utsiquosinvenisset huius
viae viros ac mulieres vinctos perduceret
in Jérusalem (Act. 9,2). Ex evangeliis
discimus synedristas sentenliam mortis
quidem tulisse, at eius confirniationem
actum esl, cl proinde, si eius opus fuit
venia ad synedriuni convocandum,
eliam iam data oral. Synedrium potuisse
convocaii etiam iussu tribuni, utique
cxemplo palet Act. 22,30. Exinde autem
minime consequiUir, alias non licuisse
synedristis convenire. Neque id ex eo
; consequitiir quod loseplius 1. c. referl
de tempore posteriore. Si enim id eo
tempore rêvera valuit, tum post Clirisli
lempus hidacisrebcllibus iterum aliquid
iuris et polestatis a Romanis ablatum esl.
Quamvis in evangeliis et Act. toi re-
periantur teslimonia de synedrio, lamen
ab aliquibus dubitatum est exsliterilne
eo tempore synedrium. Et ratio duhii
pro hoc tempore feraiil lestimonium.
Quam rationom a crilicis afferri utique
noque conti- nemo mirabilur qui eorum in sacros li-
bros modum agendi noverit. Sed Flavius
losephus qui Ant. XIV. 9,4 et XV. 6,2
tempore Herodis synedrii mentionem
facit, eodeni modo de eo loquitur tempoi'o
Albini (Ant. XX. 9,1) neque ulla vociila
innuit synedrium per aliquod lempus
exstinclum esse denuo revocatum prae- ;

et exsecutionem debuisse impetrare a terea referl epistulam Claudii Caesaris

magistratu romano; eos fuisse indices quae inscribitur magistralibus hiero-
:

in rébus legis et ])otuisse varias infligere
poenas pariter elucet ex verbis Pilati
accipite eum vos et secundum legcm ve-
stram iudicale eum (loan. 18,31) et ex
Act. 4,3.21; o,18. 40; apostolosenim in
carcerem miserunt et ilagellaverunl.
solymitanis, [iouXî] (Ant. XX. 1,2); iam
: vero pouXij etiam est designatio synedrii,
et losephus ab Arimathaea, synedrista,
appellatur jSouXeuT^ç Luc. 23,50 et ipse
quoque losephus modo auvéoptov, modo
jJouXr)' scribil (cf. Bell. iud. II. 13,6; II.

Quod autcm Stephanum lapidaverunt, 16,2; II. 17,1; V. 13,1; et ubi conveniuiil
actum est tumultarie, sicut simili modo pouXEuxrjpiov dicit VI. 6,3).
973 CONIFERAE. <J7

SynedriuiH (|uoc|ii(! desigiialur voce ex secta Pharisacorum, qui crcdiderunt,

zpEaSutïJpiov (Taic. 22,GG; AcÎ. 22,;)). Ce- postularent, ut légal ia gentibus impo-
leriim oadem vox : conciliuin, auvéSpta nerentur, « convenerunt Apostoli et
adhibetiir de coUeg-iis iudicum variis in seniores videre de verbe hec » (Act.
locis; indo : LradeiiL ciiiin vos in conci- 15,0); idem narrât (Gai. 2,2j ipse Apos-
liis, siçauveôpix (Maltli. 10,17; Marc. 13,9). tolus scribens « ascendi autem secun-
:

— Alio sensu diciliir concilium Act. dum revelationcm et contuli cum illis
25,12 Fcstus cuni conciiio loculus res-
: Evangcliuni ([uod pra(!dixi in gcntilnis,
pondit Cacsareni appellasti; ad Caesa-
: seorsum autem xofç So/.ouai (i. e. qui auc-
reni ibis; au[j.6oûXtov est scil. consessus toritate pollcbant). Ao-z-oùvisç modum
consultantiuni, quasi cum
quibuscum praedicationis S. Pauli omnine appre-
assessoribus praesides et procuratores nant Deeque pro successu habite gratias
deliberabant antequani ferrent senLen- agunt (Gai. 2,6-10), eamquc animi sen-
Uani. tentiain etiam coram multitudine pan-
ludaei in eo quod Doniinus iussit Mo v- dunt, Pelre quidem historice, lacobo
sen congregare septuaginta viros de so- scripturistice gentium a Icgalibus li-
nibus Israël, qui sustentarent onus populi bertatem propugnantibus (Act. 15,7-22;.
cum eo, cernunt originem et institutio- Sed que maier fierai facilierque ludaeo-
nem synedrii. Neque improbabile est l'um et gentium conciliatid et eonsuetudo
rnemoriara illam rei antiquae in consti- et ut simul gentes a periculis quibusdam
tutione synedrii ad numerumassessoruni arcerentur, legislatiene ecclesiastica lis
definiendu'm valuisse, ut in praeside syn- qui erant Antiochiae et in Syria et Cili-
edrii et septuaginta viris imago qiiae- cia praeccpta imponuntur, ut abstineant
dam Moysi et septuaginta illorum quibus ab idolothytis, sanguine suffocato et for-
Dominus dédit de spiritu Moysi revoca- nicalione {y.oà t% ropvsîaç). Quod decre-
rctur. Apud rabbinos ipsum nomen c tum conditum est a solis apostolis et
graeco forniatuni, Sanhédrin, iuvaluit. presbyteris (ita Act. 15,23 oi à;ï6aToXoi
Varias de eo opiniones et placita rabbi- /.al ot TipsaoÛTEpoi secunduni N
àSsXtpof
noruni videsis apud Ugolini, Thés. Ant. ABCD 13. 61. Vulg. vers.arm. sah. Iron.
XXV. Athan. Pacian. Orig. apud Tischendorf
éd. 8 critica maior ad h. 1. et sine ulla
CONCILIUM APOSTOLORUM. disceptationect iectione variante in locn
lam primis Ecclesiae temporibus a iu- [)arallele Act. 16,4) idquc, ut ipsa ins-
daizantibus, qui exemple Apostolorum criptiene patet, non pro universis genti-
inter ludaeos commorantium insistebanl, bus et teto orbe christiano, sed pro eccle-
quaestio gravissima movebatur de lega- siis Syriae et Ciliciae. De scope harum
lium observatioDe,adquam etiamgcntes legum cf. X. August. c. Manich. 32, 13.
obligare cupiebantrehgionis quidem ze-
lum praetendentes, sed magis superbia Generatim cf. W. Schenz, Historisch-
exegetische Abhandlung i)ber das erste all-
et vanitate nationali inllati (cf. Gai. 6,13).
gemeine Concil, 1869; Thomas, L'Église et
Eis Paulus et Barnabas acriter obsiste-
les Judaisants à l'âge apostolique in Revue
bant Antiochiae. Sed que efficacius re- des questions hist. 1889 II. p. 400- i60; Cor-
primerentur, Antiocheni statuerunt, ut nely, Comm. in 2 Cor. et Gai. p. 4l9 ss.
Paulus et Barnabas et quidam alii ad
Apostolos et presbyteros ascenderent in CONCUBINA, CONCUBITOR
lerusalem super hac quaestione (Act. vide s. V. MATRIMONIUM.
15,2), id quod divina revelatione facta CONCUPISCENTIA vide s. v.
vel constitutum coniprobatum fuit
vel GARO.
(Gai. 2,2). Ita primum quod vocant apo-
CONGREGANS Prev. 30,1 v. AGUR.
stolorum concilium celebratum est de-
cimo seplimo post Pauli conversioneni CONIFERAE arbores vel frutices
anno (Gai. 2,1 coll. l,18j. Narrant Pau- variis nominibus in S. Scriptura desi-
lus et Barnabas, quanta Deus per eos gnantur. Conmuniius occurrit 71X quae
in gentibus efîecerit; sed cum aliqui censlanter in Vulgata cedrus, in LXX y,i-
 CoMlERAK. CONSKCr.AHIC !)76

5poç an.iil ,v. CEDUrS). — Salis IVoqiien- scienlia. ('.flcrnm nsni'patnr conscientia,
lor inviMiiliir oliaiii *w'*'^2, iiiiain Viil^'^ala consueta de animo iu-
ajvsforjotî nolioni'

dicanle ipiidsil lioniun i|uidv(' mainni cl

pltM'iimqiio (i6<e.<. I.XX vaiii' oxplicaiil (v.
de aninio moncnle ad bonnni t'acicMidiun
.\mES\ Eatloiii arlioralia forma n^ll di-
cl ad malum \ilandnm, et repreliendcnle
cilurCanl. l,l(>.liol»r. 17). — Rariiisie|)(>- si qnid niali admissinn osl, approbante
periiiiiluiMjiialliioi'aliacdcnoniinaliones: et laudantc qnidtpiid benc gestuni est,
ivcrxn. qiiaui Vulg-ala Is. 41, iO buxum, de animo .snarum sibi rerum conscio;
al Is. (>(), i:{ pinum dicil. LXX voro hic cf. Sap. 17,10. Fréquenter usurpalur in

c. GO tiiiidom xe'opo;. vai'iaiile forlassis Nom» Ti'slamcnlo. lia aflirniat apostolus

loolioiic loxlus. illic veio CU-
Xeûxr.v ;v. giMitiliiins i|iioqiie conscicnlia sua tesli-

PKESSrS). Ibidoiii iiUorrnzel ^VC'Nn moniuni riuldi qnid sil bonum (luidve
malum (Hom. 2,1))); ipsead teslimonium
ponilur in~n et in Viii^ala c. 41 nlmus,
suae provocat conscienliae (Acl. 23,1 ;

«•. GO fnixus oxiilicahir; LXX aiilein in •24,16; Rom. 9,1 2 Cor. 1,12; Hebr. 13.
;

priori» loco. lexlii l'orli^ cnrrnplo, arbo- 18). Graviter monct ne quis contra con-
rcm hanc omitlerc videiilui', in altoro scienliam agal (Rom. 14,22; 1 Cor. 8,10).
verlunt (\. LLMLS: lUMPElU S).
nsûxr,
Pariter vult ut conscienliae alterius ha-
"lEJ seinel tanlunioccurritGen. 6, H. id)i bi-atur ralio, ne ei occasio offensionis et
\u\ga.[BLdelignistnevigntiseiL\X s/. ÇûXwv peccati praebcalur, ul si nondum ad fir-
TîTpaywviov cxplicant ;v. CL'PUESSl'S, mum de licite et prohibito iudicium per-
LIGNA LAEVIGATA\ Item semel in- veneril, ab aliis cum patienlia et caritatc
vt-nitur I^n, quao S. Hieronymoeslpmus, suscipiatur (Rom. 14,1 s.; 1 Cor. 8,11;
10,28). Conscientia aulem idoli est con-
sicut I,XX r.lzuiPINUS) lis. 44,14) (v. ;

scientia quae notione idoli alficitur et

iuxta aliquos hue rercrcndum est eliam
j-i'n = "jlNn malus, lïTo's (Is. 30,17; 33,
quasi regitur, i. e. timoré ([uodam sui)cr-
slitioso(l Cor. 8,7), uti conscientia Dei,
23 : Ez. -27,;)). — Praeterea ctiani yjyj quae a Deo regitur. Si apostolus dicit :

1er. 17,6 cl quaein Vul- nihil interrogantes proplerconscienliam,

"^'J'yj 1er. 48,6,
affirmât ea in conditione vcram normant
gata myrica explicatur, pluribus est
iusli et boni et proinde iudicium (jnod
luniperiis ex codem oi'dinc Coniferarum
ex ea formari oporteat non exigere, ut
(V. lUMPERl'S . S. Hieronymus hanc
quaestio ponatnr fueritne caro in ma-
iuniperum voce n" designatam censet,
cello immolata diis necne (1 Cor. 10,2b).
quae tanien potins est species genistae De sacriliciis veteribus ait apostolus :

(V. lUMPERUS;. Semel idem S. Doclor quae non possunt iuxta conscientiam
Diaïa'^N 'Sy ligna ynnea exponit (2 Par. perfectum facere servientem (Hebr. 9,9)
et quid hoc sibi velit, déclarât efficacia
2,8), quae melius alibi thyina ligna vo-
v. THYINU.M
sanguinis Chrisli proposita qui emun- :
cavit .

dabit conscientiam nostram ab operibus

mortuis (a peccatis; Hebr. 9,14).

CONSCIENTIA ponitnr Eccl. 7,3 CONSECRARE idem est ac pro-

pro heljr. z'i, cor : scit enim conscien- fane usui subtractam rem Deo dedicare
liatua quia ot tucrebromaledixisti aliis. vel cultui Dei addicerc. Ita iul)et Deus
Quandoque ponitnr por abundantiam ;
sibi consecrari omne primogenitnm
ita Gen. 43,22 non est in nostra con-
: (Ex. 13,2. 12. 15; 34,19) et egolnii :

(pecuniam in
scientia ([uis posuerit cani levitas a filiis Israël pro omni primoge-
marsupiis nostris;hebr.non scimusetc; nito qui apcrit vulvam in filiis Israël et
similiter Prov. 12,18 : esl qui promiltit erunt mei (Num. 3,12). Ex ipsis autem
et quasi gladio pungitur conscienliae et levitis Aaroii filiique eius peculiarius
Eccii. 13,30 (2'0 bona est subslantia,
: Dei cultui dedicahanlur tamquam sacer-
cni non est peccatum in consciontia, ubi dotes; (juare et ipsi et vestes sacerdo-
in tcxlu hebr. et graeco nihil de con- tales et sacra vasa ritibus sacris et obla-
977 CONSECRARE. CONSILIUM. 978

lioiiibus facLis et aspersione saiig-uinis pli impedii'cntur (Esdr. 4,5); regem

sacrifîcalis consecrabanlur (cf.
s.; 32,29; 40,11; Lcv. 8,2 s.), sicut le-
vitaequoqiieriLu spécial! (Niiin. 8,12 s.)-
Et. quia sacerdotcs Deo eivaiit consecrati,
singulari modo a contamiiialione iis erat
cavenduin (Lev. 21,7 s.)nequc ii qui ma-
j^-no (luodam corporis delectu labora-
Ex. 29,1 Pcrsarum septcm habuissc consiliatores
in dccrcto Artaxcrxis dicitur (Esdr. 7,14.
15) et Esdras Deo gratias agit, quod in
se inclinaverit misericordiani coramrege
et consiliatoribus eius. Ulililatem consi-
liariorum in universum commendat
Sapiens ubi sunt plures consiliarii, co-
:

bant, accédera poterant ad hostias Deo gitationes confirmantur (Prov. 15,22) et

offerendas. —
Homo dein qui vis sua 11,14 : salus est, ubi multa consilia.
sponle votis factis ex rébus suis Deo Vcrum in eligendo mulla opus esse cir-
consecrare potuit (Lev. 27,10. 16. 28 : cumspectione pariter inculcatur consi- :

omne quod Domino consecratur, sive unus de mille (Eccli. '6,6).

liarius sit tibi
homo fuerit, sive animal, sive ager, non Etsinon titulo, re tamen, optimi regum
vendetur ncc redimi poterit; sanctum consiliarii erant prophetae, quorum sen-
sanctorum erit Domino). Modus praeci- lentia a regibus expetebatur vel qui missi
puus se Deo consecrandi proponebatur a Deo quid agendum esset iis indicabant
in voto nasiraeatus, quod vel pro ccrto (cf. 2 Reg. 7,5 s.; 12,1; 3 Reg. 22,7;
tempore vel pro vita suscipi poterat, 2 Par. 19,2; 18,6; 20,14. 37; 25,7); qui
cuius normae habentur Nuni. 6,2 s. et si contemnuntur Deus débitas exigit
cuius exempta cernuntur in Samson (cf. poenas. Ita Amasias rex iratus ait pro-
lud. 13,3 s.; 16,17) et in loanne Baptista phetae num consiliarius i^egis es?
:

(Luc. 1,15). Quomodo voto consecretur quiesce ne interficiam te. Discedensque

homo ad cultum Dei, docet Anna votum : propheta scio, inquit, quod cogitaverit
:

vovit :si dederis servae tuae sexum vi- Deus occidere te, quia fecisti hoc malum
rilem, dabo eum Domino omnil)us dic- et insuper non acquievisti consilio meo
bus vitae eius et novacula non ascendet (2 Par. 25,10; 36,16). Ceterum vox —
super capuleius (1 Reg. 1,11). Bellis fé- notione magis général! usurpatur de
liciter gestis pars (luaedam praedae Deo viris prudentibus, de magistratibus
consecrari et in templi thesaurum inferri (Cf. lob 12,17; 19,19; Is. 1,26; 3,3). Re-
solebat(cf. Ios.6,19; 2 Reg. 8,11; 4 Reg. censetur quoque inter nomina quibus
11,10), cuius rci primum exemplum nobis Messiae indoles describitur Is. 9,6; est
exhibetur in Abram qui Victoria repor- scil. Messias servus illc Domini intelle-
tata dat décimas ex omnibus Mclcbise- genç ac sapiens, qui optima consilia et
dech, sacerdoti Dei altissimi (Gen. 14, ipsc concipit et aliis sua doctrina et
20). In cultu idololatrico filii consecra- gratiae illustrationc in omnibus condi-
banlur Moloch, dum per ignnm traduce- lionibus largitur.
bantur vel etiam igné cremabantur (cf.
4 Reg. 17,17; 16,3; 23,10; Is. .^7,3; 1er. CONSILIUM saepius dicitur de be-
32,35). Practerea vide s. v. ANATHEMA. nigna Dei circa homines eorumque salu-
tem dispositione et ordinatione et
CONSILIARIUS, Consiliaior, est generatim de divinis decretis (cf. lob
titulus eorum qui regibus a consiliis 12,13; 15,8; Ps. 32,11; Prov. 8,14; Act.
sunt et ab ipsis ad deliberationem ha- 2,23; Eph. 1,11; Hebr. 6,17). Unde Mes-
bendam accersuntur. Ita Achitophel sias apud LXX vocatur : magni consilii
dicitur consiliarius David (2 Reg. 15,12; angélus i. c. qui est nuntius (et effector,
1 Par. 27,33), item lonathan, vir pru- consummator) magni illius decreti divini

dens (1 Par. 27,32); propheta commé- de hominum reparatione et sainte. —

morât sapientes consiliarios Pbaraonis Ex alio eius vocis usu unum illud no-
dédisse consilium insipiens (Is. 19,11). tandum est adhiberi etiam de iis quac
Conqueritur Esdras quod inimici populi Deus arbilrio hominum relinquit. lam
Dei conduxerunt consilialores per quos in vetere legc praeter ea quac prae-
apud Cyrum et usque ad Darium cfTc- scripta erant aliqua proponebantur quae
ctum est, ui ludaei in aedificatione I em- homines sponte suscipere Deoque otTerre
979 r.ONSlLIUM. CONTINENTIA.

polorani Jla in ohlalinnilms o[ sacrili- CONSUL. Notione giMierali de viris

rii< K\. -25, 2; Lov. 1,2 ss.), idqiio pi-ae- nmneribus pu-
nnjiilibus, auclorilatc et
si'iliin l'eniilni- in siisceplidnc volormn vox adbibetur UA) 3,li.
blicis praeditis
l'I nasiraealiis. Eiusinodi consilia bono- Notionc propria de niagistialu sumnio
nini opiMinn otiaiii in ii(>\a Icg-e prn|»o- !
in repnblica roinana dicilur iMacii. i

sila sunl. lia (".hrisUis dicil iiivciii illi Ci, Lucius consul (u::aToç) Homano-
If) :

(piaortMili : qiiid adiiiic milii dccsl? si nuii. cuius ('itislula pro ludaeis scripla
vis pei'fedus esse, vado vende oinnia ibidem n'cilaliir. Vide CCCirS I.

qiiae haltes elc. (Matlh. 19.21^: qiiod

consilium opère exseculi siint aposloli :
CONTAMINARI idem est ac ma-
cula, iuununditie inlîci, reddi impiUMun.
ecec nos reliqiiiiiuis omnia, cl ad quod
Cum |»oi>ulus Dei debeat esse sauclus,
sponle seqnentliiiii C-iirislus mag-ailieis
ab onmi contaminalione cavcndum ci
proinissioniltus invitât (Mattli. 19,29'.
est. Contrahilur autem conlaminatio
Aliiid consiliiun datur de virginilale
I

vera per peccaluut. De peccalis (inini

sei'vanda: ad qiiani Clirisliis invitât : qui I

!
dicilur nec poUuamini in omnibus bis
:

potest eapere eapiat Matlh. 19, 12), et ,.

quibus contaminalae sunl universac
quod eonsiliutu plui-ihus apostolus com- \

génies quas ego eiiciam anle conspeclum

mendat iisiis niidliplici ciiis einoliinienlo
j

veslrum (Lev. 18,24i. Peccalis a populo

(\ Cor. 7,7. i'-K M.
40. Porro apos- 38.
commissis ipsa quo(|ue lerra et sanctua-
tolus gratis praedicans evangclium id-
rium Dei conlaminari dicilur (Cev. 19,29;
(pie sine suniptu ponens cliam hoc suo
1er. 2,7; 3,9; 10,18), quarc ipsum quo-
exeniplo oslendil, quomodo ultra prae-
que sancluarium die cxpialionis ab im-
ceptuni sponle lionio ali([uid boni possit
mundiliis cl peccalis filiorum Israël eral
adiiingei'e Cor. 9,10 s.1 .
1

expiandum (Lcv. 16,10; 20,3). Alio modo

CONSISTORIUM. Sedebat rcx As- sancluarium conlaminabatur tempore
suerus, cum Esllier regina ad euni ingre- Machabaeorum, dum in eo et super al-
derelur. super soliuia suutn in consisto- larc Dei idolis sacriticabatur (cf. 1 Macb.
lio palalii; ila veilil S. Hieronymus; iu 1,39. 49; 3,31 4,4;); 2 Macb. 0,2: 8,2),
;

liebr. autem solum habetur rex sedebal
super llironum regni sui in domo regni
(in rcgio palalio). Aecipe proin consisto-
lium ca notionc qua in latinitatc seriore
reperitiu' conclave régale; cf. Esth. 5,1.
: quam rem vilem cam habent. Cum po-
CONSOLATIO. Homo
tlicliis consolationem, confortationem,
opem a Deo exspectat et efflagilat; cuius
: Notione cognata mcnsa Domini dicilur
contaminala (Mal. 1,12), quia sacerdotcs
aram victimis malis variisiiue defccti-
bus laborantibus quasi maculant cl tam-
pulus ut peculium Dei debeat esse
miseriis af-
consecratus Deo, dicilur conlaminari, si
in polestatem genlium traditur; unde
conlaminavi principes
Is. 43,28 et :

exempla in l'salmis habentur (22,4; 70, conlaminavi

sanclos; idcm([ue dicilur :

22; 76,3. 4; 8;), 17; 93,19 etc.). Praeser-

lim autem populo in exsiliuni eieclo
Deus proniitlit consolationem cl instau-
rationcni tbeocratiac; summaque eius
bona taniquam consolatio a Dco beni-
gnissime danda describuntur; ita intota
altéra parle Isaiae 40,1 49,13; :>1,3. 12
beredilatem meam (Is. 47,0). Allerius
generis est conlaminatio, (juo losias
cxcelsa elvallem Tophelh contaminavil,
ul nemo consecrarcl filium suum per
ignem Moloch (4 livg. 23,11 s.).
Praetcr contaniinationcm veram quae
;
:

in ipso consislil peccalo (cf. Os. o,3;

ego, ego ipse consolabor vos; ')2,9;
6,10 etc.), alla conlaminatio mère lega-
01,2; 66,13. Pariler lei'. 31,13; Zach.
lis, externa conlrahi poterat, praesertim
1,17. Ouare miruin non eslMessiam esse
ex quatluor causis ex cadavere, lepra,
:

cxspeclatum et nominalum consolatio-

variis corporis prolluviis, cibis vetilis.
nem Israël (Luc. 2,2;>) cl apud rabbinos Vide s. v. IMMUNDITIA, CIBI VETITI.
([uoque Messias nomen consolaloris ge-
rere dicilur lempusque Messiae dics con- CONTINENTIA2 Macb. 14,38 hic :

solationis nominalur (cf. Schoettgen, (Razias; mullisIcmporibus continentiac

Hor. hebr. II. p. 18. 29). proposilum lenuil in ludaismo i. e. pio-
981 CONTINENTIA. 082

positiim sesc continendi, abstinendi a suam omrie gaudiuin existimant, cum in

commcrcio mofibusque alienigeiiarum. tribulationes varias incidunt. Cbristiis
•

Explicat autern (ial. o,23 voceni èy/cpâxeiav cnim beatos praedicavit quos homines
quac ad friiclum Spiritus S. perlinel cl perscquuntur malisque afliciunt propter
eam déclarât virtiitem qua coorcentur ipsum, iisque copiosam mcrcedem in
libidines et malae appetitus cupiditatcs; caclo repositam esse docuit (Mattli. ij,
quarc in Vulgata co loco praeler conti- 11 s.). Quam animorum dispositionem
nentiam explicationis gratia additur libri novi foederis saepc commcndant
castitas (uli iii codicibus graecolatinis (cf. Matth. 10,24; Luc. 6,22. 40; loaii.
àyvEfa). Alla significatioiie iegitur Sap. 15,19; Act. 13.52; Rom. 15,3;8,17s.;
8,21 : ut scivi quoniam aliter non posseni 2 Cor. ,1,5; 4,17; 12,10; 1 Pelr. 1,6;
esse continens, nisi Deus det etc., con- 4,1. 16; lac. 1,2 etc.).
tinens scil. sapicntiae, particeps sapien- CONVALLIS. Aliquoties S. Hierony-
tiae, utiex orationc conlexta et subsé- mus "îiSs' explicavit voce convallis. Ita
quente supplicatione patel, in qua solum
Gen. 12,6 pertransivit Abram terram
:

agitur de sapientia a Deo efflagitanda.

usque ad locum Sicbem, usque ad con-
Eodem sensu Iegitur continens Eccli.
vallem illusti^em bcbr. usque ad tere--
;

6,28.
binthum (quorcum) More; Deut. 11,30
CONTRADICTIONIS AQUA hebr. nominantiu- tcrebinthi More, Vul-
prope Cadesbarne, ubi iurgati sunt filii gata iuxta vallem tendentem et intran-
:

Israël contra Dominum (iNum. 20,13). tem procul (v. MORE vallis). Eodem modo
Cum venissent in desertuni Sin et de convalle i. e. terebintho Mambre, viri

apud Cades morarentur, laborahant Amorrhaei, mentio fit Gen. 13,18; 14,13;
aquae penuria; unde murmurare coe- 18,1 (V. MAMBRE). Aliis in locis ponitur
perunt contra Moysen rebelles et in- convallis pro hebr. u, N'U los. 15,8;
creduli (v. 10); cf. Num, 27,14; Dent.
4 Reg. 23,10; lob 30,5; 1er. 2,23; Ez.
32,51 33,8. Ea occasione Moyses quo-
;
7,16; 31,12; et pro paV los. 13,19; Ps.
que et Aaron defectu quodani tidei et
fiduciae peccarunt; quare in poenam 59,8 ; 107,8 ; Cant. 2,1 ; et pro Sm 4 Reg.

ipsi non introduxerunt populum in ter- 23,6; 2 Par. 33,14; lob 6,15; Ps. 103,
ram promissam (Num. 20,12; Ps. 105, 10; semel etiam pro n^a^î^* 4 Reg. 23,4.
32 et irritavcrunt eum ad aquas con-
:
CONVERSIO. Homo, utpotc pronus
tradictionis et vexatus est Moyses propter
ad malum, facile avertit se a viis Doniini
eos; Ps. 80,8). In descriptione flnium
et Deo
derelicto suis indulget et servit
terrae sanctae apud Ezechielem plaga
concupiscentiis. Quare si salutem attin-
australis a Thamar usque ad aquas con-
gerc vult opus est ut se convertat. Uti
tradictionis Cades definitur (Ez. 47,19;
peccatum dominationem quandam uni-
48,28; cf. Num. 34,4. 5).
vcrsalem in homines exercet, ita univer-

CONTUMEL.IA. Apostoli postquam salis quoque est conversionis nécessitas.

a synedrio flagellari iussi sunl, ibant Unde fréquenter in s. lilteris et admoni-
gaudentes a conspectu concilii quoniam ad conversionem et institutionis
tionis
digni habiti sunt pro nomine lesu con- ad eam mentio proponitur. Et primo
tumeliam pati (Act. 3,41). Hiscc simul quidem conversio maxime necessaria est
declaratur qua ratione Chrislo in carne illa quae fit ab idololatria ad cultum

passo opprobria et tribulationes a Chri- veri Dei; « annuntiautes vobis ab bis

stifidelibusconsiderari coepta sint. Dum vanis converti ad Deum vivum qui fecit
sancti veteris foederis variis afflictioni- caelum et terram » (Act. 14,14; cf. 17,

bus et persecutionibus obnoxii gemunt, 24) hoc enim est converti a tenebris ad
;

conqueruntur, quandoque fere cum Deo lucem, et de potestate satanae ad Deum.

exposlulare videntur (cf. lob 3,1 s.; ut accipiant remissioncm peccalorum et
Ps. 72,4 s.; 1er. 20,14; Eccl. 4,3), sortem inter sanctos (Act. 26,18). Ideo
sancti novi foederis edocli a Christo qui apostolus gaudel quod ïhessalonicenses
ipse per passionem introivit in gloriam convcrsi sint ad Deum a simulacris ser-
!»s;i DHi

virt> Doo \i\o Thcss. 1,9).

et vim-o (1 |
meu luum, Domine (Ps. 82,17) el ajmd
{\u,\ raliouo aiitoin vcra a peccatis ad ! Kzechii'lem lotiuitur Deus : el recorda-
|)(nim convorsio liori iloboal. opiimo '

bunlui" mei liberali vcsti-i, ijuia conlrivi

clt>sci'ibitur in orali»iiit> Saloiiioiiis (i? Ucjî. cm- eorum Inrnicaus cl l'cccdens a me
S. 47; 2 Par. i>,:n; 7JV); opiis esl scil. cl oculos connu fornicanles posl idola

ad Deuin oraliono lonfugorf, doloivin sua cl displicebunt sibimet super mala

fonciporo dt> iniqiiilate admissa, so remn quae fecertml et scient quia ego Donii-
a,irno>c(M'e : poccaviinii:^. iniqiii' l'ociimis, nus non frustra loculus sum, ut facerem
iiiiiisto ('jriimis, et revorli ail DiMim in
j
cis malnm hoc (Ez. 6,9. 10). Deus vias
loto cordf t>t in lola anima. I)('i(>lin([iiat '
peccatoris reddil aspei-as el impeditas :

inipius viani ?uani cl vir initiiuis coijila- ccce ego scpiam viam tuam spinis cl
lionos suas cl irvorlalur ad Doniinuin et I sepiam eam niacoria el semilas suas non
inisorobilur oins 'Is. Vt\\,~); converloro |
inveniel el sequctur amatores suos cl
ad Dominum ol relinquo peccala tua;
j
non appi-ehendet cos et quaerel eos el
revorU're ad Dominum cl avortci-e ah j
non inveniel, cl dicet vadam (!t revertar :

iniustitia tua et oofrnosco iiislilias et ad virum mcum priorem, quia bene mibi
iudicia Dei iKccli. 17,21-24); convciti- erat tune magis (juam nunc (Os. 2,0. 7).
mini ad nominuni cl dicite ei otnncm : Id quod Christus quam pulchcrrimc il-

aufer ini.iuilaleni 'Os. 14,2; cf. Tob. 13, lustrai in parabola de filio prodigo, qui
8: Is. 4o.22; lor. :?,14. 22; 4,1 X\,i:i etc.). ; ad cxtremam redactus miseriam in se
rti istis aliisque locis plurimis admo- reversus dicit quanti mercenarii in
:

nonlui- et stiinulanlur ad conversionem, domo patris mei abundant panibus, ego

ita aliis locis Deus dicitiir corda conver- autcm hic lame pereo; surgam et ibo
lere et Deus iniploralur, ut convertat. ad patreni mcum (Luc. 15,17).
(^>uare ex utroquc loquendi modo per- Quod habetur Ps. 18,8 lex Domini :

spicue coUigitur opus esse gralia et auxi- immaculata, convertens animas el Ps.
lio Dei et lioniincm cum gratta hac 22,3 :animam meam convertit etc. non
sedulo debere cooperari et cum tôt liant est explicandum de conversione, sed de
adhortaliones, pariter constat gratiani conforlatione, refocillatione, delecla-
Dei esse praesto et peccatoreni posse se tione animae.
convcrtere, dummodo serio velit. Ita I. KNABENBAUER.
tlagitat psalmisla Deus converte nos et
:

ostendc laciem tuam et salvi erimus, CONVIVIUM vide s. v. COENA.

couverte nos Deus salutaris noster (Ps.
79.4. 8. 20; 84,:), et propheta couverte :
COOS (K6to?, Kôjç), parva insula in
mari Aegaeo e regione Cnidi el Halicar-
nos Domine ad te et convertemur (La-
nassi. Epislula (|uam Lucius consul Ro-
ment. 5,21); et quantopere gratia indi-
manorum pro ludaeis scripsit etiam in
geamus, Christus docet nemo potest :

eam insulam missa est (1 Mach. 15,23).

venire ad me, nisi Pater traxerit eimi
Cum aposlolus navigassel a Milelo « recto
(loan. 6,44 Hanc vero a peccato conver-
cursu venimus Coum et sequenli die
.

sionem, qua houio veniam a Deo impe-

Rhodum » (Act. 21,1).
trat,esse simul infusione gratiae sancti-
licantis inlernam auimi innovationem COR. Frcquentissime in s. litteris

el intimam cum Christo coniunctionem mentio fit cordis. Ipsum corporis orga-
sacris libris novi foederis doccmur (cf. num lamen raro designatur, uli 2 Reg.
loan. .3,5; 14,23; Rom. 0,4 s.; 8,15 s.; 18,14 loab infixit lanccas in corde Ab-
:

Hchr. 6,4; 2 Petr. 1,4; 1 loan. 3,9 etc.). salom, 4 Reg. 9,24 egressa est sagitla :

Cum Deus nolit mortem peccatoris, per cor eius (loram); Tob. 6,5. 8; Ps.
sed ut convertatur el vivat (Ez. 33,11), 44,0 in corda inimicorum régis. Anima
:

peccatorem eliam immissis tribulalioni-
bus ad resipiscentiam adducere sludet;
nam saepe valet illud sola vexalio in-
tellectum dabit 'Is. 28,10); unde impie
faciès eorum iunominia et quaerent no-
carnis in sanguine est (Lev. 17,11), san-
guis aulem e corde per venas corporis
: miltilur et in cor redit eaque circulationc
: vila continetur; quare cor tamquam
organum cl sedes sanguinis etiam consi-
985
dcralur uL scdes cl (•(îiilrum viiac. Inde
anima, cor qiiandoqiie pro liorninc
siciit
poniliir, sic cibo cl poLu cor conforlalur,
irnpIeUir, cnutrilur (Gcn. 18,5; Ps. 103,
15; Act. 14,16; lac. 5,5), cor nocte
requiescit, vigilat (Ecole. 2,23
Canl. 5,2). Sod mullo frequentius cor
tamquatn sedes cl cenlrmii vilac intel-
lectualis adhibeliir; qiiare quaecumque
alias memoriae, menti vel inlellecliii
adscribimlur, etiam de corde enunliau-
lur ila cor habet cogitaliones, est sa-
: a Deo (Is. 29,13; Matlb. 13,8), cor mun-
piens, intellegens, allendil, novil, intel-
legil scienliam, recordalur,
viam suam, medilalur, est sibi consciura,
est docile, despicit homo in corde suc,
dicit in corde suo i. e. apud se cogitât,
celât in corde suo, cor decipitur etc. etc.
(cf. Gen. 6,5;
27,41; Ex. 28,3; 36,8;
Deut. 8,5; 32,46; 2 Reg. 6,16; 19,19; 3
Reg. 2,44; 3,9; Prov. 14,10; 16,9; Neb.
5,7; ludilh 10,8; Is. 32,4; 65,17; 1er. 3,
16; Luc. 2,51 verba in corde conservare;
3,15; 5,22; 8,12 etc.).Unde non miruin
est cor etiam poni promente, inlellectu
cf. lob 12,3; Prov. 10,13. Etiam cre-
brius cor désignât voluntatem et adhi-
betur pro sede affecluum, desideriorum,
commôtionum, perturbationum, cupidi-
tatum adeoquo ut virtutes et vitia cordi
attribuantur; ita cor dolel,
laetalur, exsultat, inclinai in
induralur, odil, amat, diligit, elevatur,
superbit, timet, formidat, est aversum,
dissolvitur timoré, affligitur, est audax
ut cor leonis, est depravatum, contur-
batum, petit, ira concalescit, est cor
contritum, bumiliatum, anxiatum (cf.
Gen. 6,6; 8,21; Ex. 4,14; 7,13. 14;
Deut. 1,28; 6.5; 8,14; 20,3; los. 5,1; 7,
5; lud. 5,9; 1 Reg. 1,8; 2,1; 28,5; 2 Reg.
6,16; 17,10; Ps. 36,4; 37,9; 38,4; 48,4;
50,19; Canl. 3,11; 4,9; Sap. 7,17; 9,3;
Eccli. 1.12. 40 etc. etc.). Similiter sernio
fit de cordis simplicitate, aequitate, pra-
vitate (Gen. 20,5; Deut. 9,3; 29,19), de
corde perfecto, de nequitia cordis, de
latitudine, duritia etc. (cf. los. 24,14;
1 Reg. 17,28; 3 Reg. 4,29; Matth. 19,
8 etc.). Eodem modo cor malum dicilur
cor incircumcisum, et praeputia cordis
ut auferantur praescribitur (cf. 1er. 4,
4; 9,26). ïoto studio atque conatu,
libenter aliquid faccre est ex corde, tolo
COR. 98(;
corde, ex loto cordi;, in omiii corde (Deut.
6,5; 10, 12; 13,3; 30,2; los. 22,5; Mattli.
18,35; 22,37; Ad. 8, 37 etc.). Cuni ita-
([uecorde signilîcetiu' mens ol voluntas
et totum hominis studium at([ue consi-
hebr.; lium, ex abundanlia cordis os loquilur
(Mattb. 12,34) et bene dicitur omni :
cuslodiaservacor tuum,(iuiaexipso vila
procedil (Prov. 4,23). Ex cadem ratione
tota hominis habitudo ac dispositio cordi
adscribitur; unde cor dicitur esse longe
dum, rectum, fidèle (3 Rog. 3,6; Ps. 50,
disponit 12; Neh. 9,8; Act. 8,21). Quare innovatio
hominis corde novo quod Dcus daturus
sit describitur(Ez. 11,19; 36,26) et Deus
legem suam scribet in corde (1er. 31,33)
et opus legis (notio boni et mali et notio
officiorum) scriptum est in cordibus
gentilium (Rom. 2,15).
Cum talis sit usus vocis et Deus eius-
que modus agendi humanis vocibus et
more hominum etiam in s. litleris de-
scribalur, mirum non est etiam de corde
;
Deiinferri sermonem cf. Gen. 6,6 lactus-
;
dolore cordis inlrinsecus, delebo, inquit,
hominem 3 Reg. 9,3 promiltit cor suum
;
fore in templo cunctis diebus et 1 Reg.
13,14 quacsivit sibi pro Saul virum iuxta
cor suum, et poUicetur dabo vobis
:
tristatur, paslores iuxta cor meum (1er. 3,15) et
malum, cogitaliones cordis eius in generatione
et generationem (Ps. 32,11) neque affli-
gil vel deprimil homines ex corde suo
i. c. quasi delectaretur poenis inflictis
(Lament. 3,33). Idem pietatis et miseri-
cordiae affectus declaratur, si de visce-
ribus sermo infertur(cf. 1er. 31,20; Luc.
1,77; Phil. 1,8).
De rébus inanimis dicitur cor modo
quodam translate, ut pars rei interior
significetur; ita Ex. 15,8 congregatae
sunt abyssi in corde maris (hebr.), Deut.
4,11 (hebr.); Absalom transfigilur lan-
ceis,cum adhuc palpitaret haerens in
corde quercus (2 Sam. 18,14 hebr.); non
timebimus, dum transferentur montes
in cor maris (Ps. 45,3); proiecisli me in
profundum in corde maris (Ion. 2,4).
Unde cum Christus dical se fore tribus
diebus in corde lerrae,id aplius intellc-
gitur de descensu animae Chrisli ad infè-
res (Matth. 12,40), quorum regio popu-
lari opinione in ima collocatur terra (cf.
 r.ORIANDRUM. •I8H

Niim. IG,;>2. M], vix (ir «epulcro. quia intor Ie\itas recenselur Core
lamilia
in conlo •> non polosl dici tlo siiporfi- (Num. 26,58^ cl lompore Davidis intor
cantores onumeranliir lilii Coro (1 Par.

I. KN.VHKMÎAI :i:R. 6,37) et intor ianitoi-es (1 Pai-. 9,10; 26,

1. 19). C<anlores aulem e\ liliis Coii;
CORBAN .'Si liclir. -jZ^j: qnod vcr-
eliaiii nouiinanttir in inscriplionilms
litui' lioslia, victima, oMatio, safrill- psalmorum doconi (Ps. il. 43. 45-48. 8:}.
liiim, nuinus. Mair. 7,11 : vos atilcm 81-. 86. 87\ Eliam sub rege losa|)liat b",-
ilicilis : si dixoi-il liomo pali'i aul niatri :
vitae de filiis Core laudabant Dominiiin
corl^an iqiiod ost doniiniK qiiodciini([ue Deum Israël voce magna (2 Par. 20,19).
e\ 1110 lil)i piofiiorit i. e. doniun eslo Oeo 3. Tniis ex filiis llebrondc geiiere Ca-
vol toiiiplo sacrum, id quo a me possis leb filii Hosron (1 Par. 2.43).
iuvari; tum e\ doolrina ral)i>inorum 4. Core iNip. xnip). patei- Sellum
parentes iain non poleraiil i-om illam
ri Par. 9,19) seu Mesclemiae (26,1;
ullo modo silii i)ropi'iaiii facorc nequc
B Ktoprj. A KwpTjé) ianiloris ex poslcris
liliiis leneitalur reddcre paronli-illiid
Core 2.
Ims. Iloc oxomplo dcmonsiral Christus
5. Core (xlip, Kopr^, B lvo)prf), filius
quomodo logis docloros pracccptum Dei
do parent ibus lionorandis rescindant lemna, levita lempore Ezechiae régis,
Iradilioiiiluis luimanis. ianitor portae orientalis, praepositus iis,

([uae sponte otl'erebantur Domino (2 Par.

CORBONA :-/.opoavàç) thésaurus sa-
31,14).
cer, aorarium Icmpli ; Mattii. 27,5 :

principes sacordotum acceptis

aulem CORIANDRUM. 1. Coriandrum in
arirenteis dixerunt non licot eos mit- : descriptionc mannae bis cominemoratur,
tere in corbonam. Turpe eniin lucrum cum manna dicilur « quasi semen corian-
in lemplo otferre votabantur ludaei dri album » (Ex. 16,31) et « quasi semen
,Dcut. 23,18). Eo noinine xôv Upbv O/jaau- coriandri, coloris bdellii » (Num. 11,7)
p6>i appcllatum esse Flavius losephus Quoad significationem vocis hebr. li (cf.
quo{iue Icslalur (Bell. iud. II. 9,4).
pun. Yo£o. schol. ap. Dioscur., Mat. med.
CORE (""'p. KopÉ). 1. Filius Esau ex 3,64 tum versioncs anti([uae (LXX
al. 71)

uxore Oolibania, qui ctiam princcps vel

Onkelos x-U,Peshitta NmiDID,
y.opfov,

Targ. ^2D*J, arab. kuzbarn, Graec. Yen.

dux maioris stirpis effectus csl (Gen. 36,
o. 18; 1 Par. 1,35). Recenselur quoque
xopfavvov), tum interprètes reccntiores
(;eii. 36,lfi Corc inlcr filios Eiiphaz filii
fere cum Vulg. consenliunt, licct qui-

primog-eniti Esau; sed 1 Par. 1,36 Corc

dam vel oryzam (versio samarit. ""1X3

undc '^'h'p oryza decorticata, quod Celsius cor-

non enumcralur inler eius filios ;

lorlassc Gen. 36,16 nomen Core delen- ruptum conicit ex m:''Sp !;Tî3 sicut ,se-

duin eril quasi perperam assumptum ex meii toriandrV., vel gWc s. nigellam iUi'-
V. 18. sinus,Hehn), \elpanicum {Aviapanus in
2. Core levita, filius Isaar filii Caath Emeb. Praep. evang. 9,27) exposuerint.
,Ex. 6,21; Num. 16,1), qui cum Dathan
Cf. J. H. Ursinns, Arboreti bibi. cont.
etAbiron dux erat rebellionis adversum
117 s.; 0. Celsius, Hierobot. I. 78-82; /.
Moysen et Aaron. Invidebant eniin Aaro-
Loew, Aram. Pflanzennarnen n. 155; V.
sacerdotium et praelerea aegre tu-
iiilis
Hehn, Kuilurpfl. u. Hauslhiere éd. 6,205.
lerunt Moysen exercere ducalum, unde
conquesti sunt cur elcvamini super po-
:
2. Sicut nostra aetate, ita eliam anti-
puhim Domini? Veruni iudicio divino quitus semen plantae, quam Linné Co-
très ilii rebelles hiatii lerrae absorpti riandrum sativum appellavit, ex ordine
sunt cum tabernaculis et univorsa sub- UmbeUiferarum, notissimum erat (Theo-
stantia sua; reliqui 250 qui incensum phr. Hist. pi. I. 11,2; VII. 1,2 s. 3,2 etc.; ;

olferre volebant igné absumpti sunt Dioscw. Mat. med. 3,64 al. 71; Plin.
Num. 16,l-3o~. Goreautem pereunte filii XX. 20,216-18 etc.) ac praesertim in
,

illius non perierunt (Num. 26,11); imde Aegypto, ubi hodic planta communis csl
 CDRIANDRUJVI. 9ÎK)

inter sogctes atqiio etiam in jigris coli- ciim per A(iiiilam cl I>riscillani (v.
tur, sicul in Palaeslina, Israolilis sac- AQUILA) lum pei- Apollo (v. s. v.) ex
pissiiiHi videndum se obtiileral, uli ex Achaia reducem et per fainiliam Cliloes :

irequenti eius commernoratione in tex- adesse divisionem quandam partium

tibiis hieroglyphicis (unshi, unshan) el ex (1 Cor. 1,11. 12 Ego quidcm sum Pauli,
:

monii-
reliquiis plantae ac seiniiiiiin in ego autem .\pollo, ego vero (]epliae, ego
nienlis aegypliacis inventis conciudere autem Cbristi) et aliquos parum chri-
licet (cf. Plin. 1. c. « praecipiiiim esse sliane vivere, cum et luxuriac indulge-
constat aegyptium »)• Est autem seraen rent et lites inter s(! et coram gentilium
parvum ovoideo-globosum
, ,
g-rani pipe- tribunalibus agercnt. Quibus permotus
ris magnitudincm fere non altingens, est, ut primam illam quae deperdita
,

colore subalbido flavescente, ciii manna est, Corintliiis scriberet epistulam (cf.
bene comparatur. , 1 Cor. 0,9 s.) et ïimothcum Corinthum
mitteret (Act. 19,22; 1 Cor. 4,17). Brevi
Boeder, De Coriandro, Argentorati
Cf. J.
post très Corinthiorum legati Stepha-
1739; Leunù- Frank, Synopsis II. 2 éd. 3
nas, Fortunatus, Achaicus eorum epi-
p.272; E. Boissier, Flora orient. II. 920 s.;
G. E. Post, Flora of Syria 334; Engler- stulam Paulo attulerunt, in qua de variis
Pranll, Natiirl. PHanzenfam. III. 8,158 s.; rébus eius consilium et doctrina requi-
Fr. Woenig, Pflanzen im ait. Aeg. 225; V. rcbatur. Per eosdem legatos de gravis-
Lorct, Flore pharaonique éd. 2, 72 id. in ; simo periculo, in quo ecclesia versaba-
Recueil de travaux VII. 1886,111-3. tur, accuratius cdoctus iisdem gravissi-
L. FONCK. mam epistulam (1 Cor.) tradidit, in qua
Corinthios severe reprehendit ob par-
CORINTHUS (KopivOoç), urbsgraeca, tium studium, ob peccatores non vitales,
saeculo 3. cl i. a. Chr. caput concilii ob lites coram gentilibus actas, ob for-
Achaeorum, lumen totius Graeciae {Ci- nicationem (1,10-6,20) et doctrinam ex-
cero p. leg. Man. 5), a L. Mummio a. ponit de matrimonio et caelibatu, de
146 destructa, a Caesare a. 44 restituta idolothytorum manducatione, de decoro
et Colonia Iulia Corinthus appellata, ab in coctibus sacris servando, de charis-
Augusto a. 27 caput provinciae Achaiae matis, de mortuorum rcsurrectione (7,
constituta (Colonia Iulia Augusta Corin- 1-1o,d8). Epistula 1 Cor. per legatos
Ibus}, opportunissime sita in Istiimo Pe- transmissa S. Paulus Titum misit Corin-
loponnesi inter duo maria lonium et thum, ([ui opéra sua id, quod Paulus
Aegaeum, unde à[Açt9aXaaao? (Poil. 9, epistula efficere voluit, promoveret ac
17), bimaris [Ovid. Metam. b, 407) vo- dcin rationem redditurus Troadem ad
cabatur. Instructa duobus portubus, Le- se rediret (2 Cor. 2,13). Sed Paulus in-
chaeensi versus Italiam et Cenchreensi terea Epheso expulsus (cf. Act. 19,23-40)
versus Asiam, eminebat et opulentia et de Corinlhiis Troade non
sollicitus
et luxuria; unde -/.op'.vGta^caÔat verbum substitit, verum Macedoniam profe-
in
erat pessimi nominis et ominis. In ctus (Act. 20,1) Titum Philippis, ut vide-
secundo itinere apostolico Corinthuni tur, obviam habuit (2 Cor. 2,12 s.; 7,
adiit Paulus apostolus et per octode- o s.) nuntios([ue ab eo audivit in uni-
cim menses ibi commoratus florentem vcrsum bonos. Nihilominus auctorcs et
tundavit ecclesiam i.\ct. 18,1-18). Ad duces schismatum non deerant, qui et
tempus Corinthum relinquens expedi- veteres in S. Paulum calumnias reco-
lionem in lUyriam (cf. Rom. 15,19) sus- querent et novas ex 1 Cor. conlicientes
ccpit, ex qua post paucos menses redux eum inconstantiae, gloriationis, avari-
iterum nniltos dies Corinthi connnora- tiae, timiditatis etc. traducerent. Quare
tus (Act. 18,18; cf. Knahenbauer , Felten, desiderans, ut ante tertium suum ad-
Blass ad h. 1. et Cornehj, Inlroductio III. ventum omnia optinie constituta essent,
n. 104, nota 4) per Ephesum Hieroso- ne durius in eos animadvertere cogere-
lyma reverlit. In tertio itinere apostolico tur (2 Cor. 2,1; lO,»); 12,20; 13,1. 10),
Ephesi commorans S. Paulus de statu Titum cum duobus fralribus Corinthuni
ecclesiae corinthiae ccrtior factus est redire et epistulam 2 Cor. déferre iussil,
991 (.(UUNTIU'S. r.OHNf. ÎM>2

proponil (cp. i-~\

in «[lia sui apolo.uiam quod poslmoduin et in concilio apn-
lolU'itas coinnuMidal icp. «-«.>. polomiro sfolonim asseruit '15,7 s.) el .\nliociiia('

i-ontia adwrsarios aj;il (cp. 10-1 :<) ol oiist>rvavil, duiii cuui ^mmiUIius edelial
sinus ac n'oossus iiilinios pan-
aniiiii soi (Cal. 2,12 .

dons C.orinlhioruiii aniinos silii pcnilus CORNICULA s(>mri occurril in epi-

devinciro sliidft. l'orlustralis doindc sliila ictcmiat" (iiarucli {\,:\:\), ubi ad
Macodoniao ocolosiis in tuMociam so (islcndrudarn idoloruin vanilalcm dii si-
conlulil il>iiiiu> por 1res inensos connno- niilos dicuntur « corniculis inter médium
ralus (Ait. -0.2. '^) pt^r Macedoniain in caeli ol lerrae » (gr. v. lii xopwvai). Prae-
Asiani rodiil. lorea vero oliam nomine generaii 21V,
De tribus illis factionibus rauli, Ai)ollo, COI-VUS cornioes sinnd comprehendi viden-
Cophae. (]uibiis quarla lesscia (E^o suin lur; V. C()l{Vl S.
Chrisli) a S. Taulo aul proprio nomine aut
noiniiu' t'oruin, ipii a scbisinate abhorro-
CORNU. *lli apud alias génies ila

baiil, opponilur, cf. Cornety ad 1 Cor. 1,10- ai»u<i llobraoos quoque cornua pro vasis
i,20; J. liolir. Paulus und die Genieinde I adbibobanlur. ilaSamueU dicilur impie :

v'oii KorinUi 1899 [Bibl. Sludlen IV. 4!, |

cornu luum oleo; cl Samuel tulit cornu
ji. 70-157, qui putal eliain Chrisllnos pau- i

olei et unxit Davidem in medio fralrum

latim in faclionein excrevisse. |
eius(l Reg. 10,1. 13). Item Sadoc sacer-
De urlte cf. /.'. n'agner, Rerum Corin- |

dos sumpsit cornu olei de tabernaculo el

tliiaruniSpécimen 182i //. Bartli, Corin-
;
\

uQxit Salomoncm (3 Reg. 1,39) et vide

lliiorum commercii et niercalurae bisloriae
lob 42,14 cornu i. e. vasculum pig-
slibii
parlicula 1844; W, M. Leake. ïraveis in the
Morea 1830 111. p. 229 ss. ; idem, Pelopon- menlarium; slibio pingebanl fominac
nesiaca 18i6 p. 392 ss.; E. Curlius, Pelo- supercilia oculorum. Hebi'. pp cornu
ponnesosll. 51iss.; ir Camus, Notre voyage eliam adliibetur pro tuba, cum rêvera
aux pays bildiques 111. p. 289-390; idon. cornua eum in usum adliibercntur el
Voyage aux sept Églises de l'Apocalypse etiam tubac ex métallo faclae similem
p. 00-(J8; J. HvJirL c. p. 1 ss. formam rcUncrent (los. 6,li). Cornua
CORNELIUS iKopvTJXioçi, centurio lignea quae aère obducebantur crant in
cohorlis ilalicae in urbc Cacsarea, vir quattuor angulis altaris bolocaustorum,
timens Dcum cum
relig'iosus ^sùasoT^ç) et ad quae sanguis sacrificalis applicabatur
oninidomo sua, eleemosynas
facicns (Ex. 27,2; 29,12; Lev. 4,30. 34); cornua
muUas plebi et deprecans Deum sempex^ quoque babebat allare thymiamatis auro
.\ct. 10,1. 2. Eius pietateni Deus remu- obducta(Ex. 30,2; 37, 2o; 38,2), ad quae
neratur; visione iul)clur accersere Pe- quoque in sacrificiis pro peccato quae
Iruni, qui ipse quoque visione edocetur pro sacerdote offerebantur sanguis sa-
ne dubilct inlrare ad homincm aiienige- crificalis applicabatur (Lev. 4,7), item in

nam. Petrus profectus Caesarcani edo- eo sacrificio pro loto populo (Lev. 4,18)
cet Cornclium aliosque multos qui apud et in sacrificio die expialionis (Lev. 16,
eum convcneranl. Adliuc eoloqucnte ce- 18). Cornu
altaris eliam langcbalur ab

cidit Spirilus Sanclus in eos qui eum au- eo qui, Adonias, morlem sibi immi-
uli

diebant et loquebantur linguis. Tune nenlem averlere vull (3 Reg. 1,50).

baptizali sunt ^Act. 10,3-48;. Cum Cor- Cornu etiam adhibebatur ad verticem
nélius dicatur non solum ^\^az^i, sed montis vel collis significandum ila vinea ;

etiam ooooûfAevo; TÔv 0£6v quac est desi- facta est in cornu, filio olei i. e. in colle
'

irnalio proselyti, videtur fuisse prosely- fertili ac pingui (Is. 5,1).

lus portae. Narrationis vis ac significa- Cum boves animalia robur
aliaque
lio habelur in co quod Petrus indicat : habeant in cornibus petanl
cornibus,
ostendit mihi Deus neniinem coramunem alios venlitentque et confodiant (cf. Ex.
aut immundum dicere hominom et quod 21,28; Ps. 21,22; 91,11), cornu sensu
cum alienigenis manducavil et apud eos translate adhibetur ad potentiam et glo-
bospitalus est; de qua rc ludaeo-chri- riam significandam. Frequens est loculio
sliani indignal^antur (Act. 11,2. .3). Pe- cornu aiicuius exaltarc, sublevarc (1 Reg.
trus autem divinitus edoctus id facit 2,1. 10; 1 Par. 25,5; Ps. 74,5. 6. H;
 993 CORNU. CORONA. 994
88,18. 2o; 111,9; 148,14: evaUavit cornu cjdcrit, « el bos lapidibus obruetur et
populi siii; Eccli. 47,6 etc.). Quare cornu, dominum eius occident »; si servujn
uti est symbohnn potentiae, ita quoque bos invaserit, triginta siclos domino da-
salutis; unde Deus dicitur a psalniista : bit; bos autem lapidibus opprimelui';
cornu salutis nieae i. e. salvator poten- cf. Ex. 21,36.
tissimus meus (2 Rcg. 22,3; Ps. 17,3) et
CORNUSTIBII (-]l2n ]1p, 'Aj^aX-
Luc. 1,69 et erexit cornu salutis nobis.
:

Inde fit, ut inimicos ventilare cornu, Oafaç y.épa;) nomcu est terliae fîliae lob,

confringere cornu, contererc cornu, ab-

quae ei post sanationem a morbo nata
scindere cornu usurpetur ad sig-nilican-
fuit. Nomen accepit, ut aliae duae, a

dum potentiam aliorum esse fractam et pulchritudine : cornu fuel, stibii (vide
ablatam (cf. Ps. 43,6; 74,11; Eccli. 47,
s. v. CORNU); dicitur itaque natura et

8; 1er. 48,25; Lament. 2,3); e contra :

forma tam elegans ac venusta, ac si
producam cornu David (Ps. 131,17), pul-
mulierum ornamenta arte et induslria
lulabit cornu doniui Israël (Ez. 29,21)
magna applicuisset. Et cum stibio id ef-
ficeretur, ut oculi pulchriores ac splen-
dicitur de potentia et gloria a Deo lar-
g'ienda. Cum haec sit cornuum signifi- didiores apparerent, laus eius ab oculo-
catip, Sedecias pseudopropheta ut suo rum pulchritudine potissimum petitur
vaticinio vim adderet, fecit sibi cornua
(lob 42,14).

ferrea et ait : haec dicit Dominus : his CORONA. Ad ornatum regium prae-
ventilabis Syriani, donec deleas cani ter sceptrum purpuram etiam requi-
et
3 Reg. 22,11 2 Par. 18,10). Inde quo-
;
rebatur diadema vel corona. Diadema
que apparet cur in visionibus prophcticis erat fascia telae pretiosae quae capiti
régna regcsque symbolo cornuum re- circumvolvebatur, quandoque gemmis
praesententur, uti apud Daniel cpp. 7. vel auro intexta(-|;r:); corona haud mul-
8; Zach. 1,18 s.; Apoc. 5,6; 12,3; 13,1. tum a diademate difterre videtur (mT2y).
11; 17,3. 7. 12 decem cornua quae vi-
:

Qui Saulcm occiderat, attulit diadema

disti decem reges sunt.
eius Davidi (2Reg. 1,10). Ammonitis dc-
Cornu, /.Épaç, dicitur quoque in re mili-
victis tulit David coronam Melchom de
tari de iatere aciei vel exercitus, de ala;
capite eius et invenit in ea auri pondo
ita 1 Mach. 9,1. 12. 16; 2 Macb. 15,20
talentum et prctiosissimas gemmas et
(graece). Quod in Vulgata 1 Mach. 7,46
iegitur et exierunt et ventilabant eos
:
fada est super caput David (hebr, 1 Par.
20,2; cf. Ps. 20,4 : posuisti in capite
cornibus /.at uTiEpexspojv aÙToû?, explica :

eos circumveniebant a Iatere, a corni-

eius coronam de lapide pretioso Reg.
et 2

bus, vel cornua hostiuni circumvenie- 12,30). Cum loas rexproclamaretur,

bant, cornua exercitus extendendo ho-
loiada posuit super eum diadema(4 Reg.

stem claudebant a tergo. Quod in — 11,12) et cum in Sedecia regia dignitas

prosterncretur, haecdicitDominus Deus
VulgalaEx. 34,29. 30. 3oliabetur de lacie :

aufer cidarim, toile coronam (Ez. 21,

Moysi cornuta (item Aquil'a) hebr. pp. ,

26). Alexander rex mittit lonathae pur-

reliquae versiones explicant de splen- puram et coronam auream, ut eum prin-
dore l'aciei eius, ôsoôÇaaxai LXX. Pariter cipem et amicum régis declararet
Hab. 3,4 splendor eius ut lux erit, cor-
(1 Mach. 10,20). Mardochaeus cum regio
:

nua in manibus eius, explicandum eril :

ornatu esset honorandus, coronam au-
radii e manu eius (hebr. cf. Knaben-
;
ream portavit in capite amictus serico
Ijaue?-, Comment, in Proph. min. II. pallio atque purpureo ^Esth. 8,15). Si-
p. 100).
mili modo, ut signiticetur Deum gratiose

CORNUPETA. De bovc qui cornu assumpturum essepopulum, iubeturZa-

charias propheta coronas ponere in ca-
petere et percutere solet homines et ani-
pite lesu, filii loscdec sacerdotis magni
malia, varia statuuntur Ex. 21,29 s. si :

(Zach. 6,11). Sacro diademate sacerdos

herus bovem esse cornupetam sciverit
noc damnum praecaverit, reus habebi- summus quoque insignitus erat (Ex. 29,6

tur; inimo si bos hominem liberum oc- Tî:; 39,30; Lev. 8,9). Imagines deoruni

LEXICON BIBUCUM.
MOri r.ORONA. COKO/.AIN. o«)(;

coronis oranl ornatae Har. 0,0

aiircis . ioannos geslantes coronas aureas cl ei
C.ontna docoris dalur lanuiuain orna- i|ui iidelis est promittitur corona vilae

montiiin sponsae [V/i. 1(1,12; d'. -23. 42: ol NJcIori dalur coiona cl alius admnnc-

Canl. H,11K qiianditqiu^ villa illa ijua hii' : l(>no (piod hal.i's, ut nomo acripial
tapiil oircuniliirabanl coroiia apinUaliii' foruiiam luam (Apoc. 2,10; 3,11; 4.i:
(i-r. Kz. 24,17. 23,\ Coronis viflimac sa- 0,2; 12,1; 14,14). — Ul regiae dignitali
crilicii^i ilcslinalao oniahanlur ,cf. Acl. opprobrium inlcrrcnt, milites
Clirisli

14.12), sertis scil. c\ lloril>u? conlexlis; coronam de spiiiis j)lectentes imposue-

oiiisniodi coronis oonvivao quoquc lio- runt capiti eius (Mattli. 27,29; Marc. lii.

iioralianUir; coroncmiis nos rosis, aiiinl 17; loan. 19,2); simili modo Alexan-
voliiptarii illi (Sap. 2,8). Coronao cor- drin!, ul Agrippam regem irridereni,
rupliitilis ([uac in stadio viclorilms prac- Carabae, lionuni Icviore insaïiia cor-
belur pro qua lanlum sudant, la-
et repto, imposueruntdiadema papyraceum
liorant. abstinoiil, niontionom lacil cumquc regem salutabant, ut narrai
apostolus, iil nos exstinuiiol ad inimar- Pbilo ludaeus (inFlaccum, ^6; éd. Man-
lescibileiii gloriac coronain capossendani geij II. 522; éd. Lipsiae VI. 45).

[1 Cor. 9,2:i; cf. 1 Pctr. :>,4

Arca quo- .

COROZAIN (XopaÇefv, Xwpai^EÎv.

qiie auroo liinbo scu niarîrine in nioduni
Xtopaî^fv, Xopo^afv, Xopa^nJ), urbs propc la-
ooronae cini^^ebalur ,")}'. : pariler nicnsa
cum Genesarelh, haud procul a Betb-
paniun proposilionis et altarelbymiama- saida et Capbarnaum sita, cui Christus
lis (cf. Ex. 25,25; 30,3; 37,2. 12. 27). vae dixit (Matlh. 11,21; Luc. 10,13).
Cum corona sit ornamentum, usus Apud Eusebium et S. Hieronymum dici-
vocis translatas facile palet. Ita lob lur oppidum Galilaeae, nunc deserlum,
conqueritur : abslulit coronam de capite et apud Eusebium quidcm 12 mil. pass.
ineo (19,9 at conscius siiae innocen-
; a Capliarnaum dislans, apud S. Hiero-
tiae,iibcUuni contra se acciisalorium non nymum autcm in secundo lapide a Ca-
modo non tinict, verum illuni lamquam pbarnaum (Onom. éd. Lag. 303,77;
coronam capiti suo imponere gestil (31, 114,7); in Commentario in Is. 9,1
3fi). Sapientia corona inclyta et diadc- S. Hieronymus Corozain coUocat in li-
mate gratiae donabil cum qui cam quac- tore lacus Tiberiadis i. e. sallem in vici-
sieiil (Prov. 4,9) et mulier diligens co- nia liloris. Ipsum nomen conservari
rona est viro, corona dignitatis senectus videlur in ruinis Ken'ize 3 km a Tell Uûm
quae in viis iuslitiac rcperietur, corona (Capharnaum) scptenitrionem versus
senum filii filiorum (Prov. 12,4; 16,31; sitis nec dubium est, quin verba S. Hiero-
17,6). Timor Domini gloria est et corona nymi huic opinioni omnino faveanl.
exsullalionis et corona sapientiae, co- Allamen non pauci auclores provocan-
rona senum multa perilia (Eccli. 1,11. tes ad Eusebium, qui Corozain 12 mil.

22;2o,8; 32,3; 47,7 etc.). Si Samaria pass. a Capliarnaum abesse dicil, cun)
destruilur, pedibus conculcabitur corona plerisque volerum pcregrinanlium el
superbiae ebriorum Ephraim (Is. 28,3), geographorum Corozain agnoscunl in

Dominus autem populo suo crit corona ruinis Qersa [Kersa] haud procul a li-

gloriae et scrtum exsullalionis et Messias tore lacus ab oslio

orienlali, 10 km
(labit lugenlibus in Sion coronam pro lordanis, 14 km Praetcrea
a Tell Hûm.
cinere, ila ul populus Dei quasi sponsus nolaodum est ex opinionc F. de Humme-
decoralus corona exsullet (Is. 28,5; 61, lauer (Comm. in los. p. 419. 420) Tha-
casin urbem in termino Zabulon (los.
3. 10) etUini populus eril corona gloriac

manu Domini (Is. 62,3,. Coronam 19,13) eandem esse atque Corozain.
in
suam et gaudium Philippenses vocal apo-
Pro situ Keraze ad occidentem lordanis
stolus Phil. 4,1). Ipsam beatitatem cae-
cf. Guérin, Galilée I. 241-247; J. Fahm-
lestem vocant s. litteraecoronam iusti- (jruber, Nach Jérusalem éd. 2 II. 191; Lié-
tiae, coronam vitae, immarcescibilem vin de Hamme, Terre Sainte 1897 III. 154;
gloriae coronam (2 Tim. 4,8; lac. 1,12; D. Zanecchia, La Palestine d'aujourd'hui
1 Petr. 0,4; ;
quare bealos in caelo videl 1899 I[. 658; L. Heidet apud Vigouronx,
997 COKOZAIN. 998

Dict. de k Bible II. lOlG-1020; iMjendre,
Carte de la Palestine.
Pro situ Qersa {Kersa) ad orientem lor-
danis cf. Sepp, Jérusalem éd. 2 II. 275 s.;
W. A. Neumann, Qurn Dscheradi 1894
p. 50 S.
CORPUS. De formaliolio corporis
Adam vide s. v. ADAM.
iLa corpus quoquc consideraiur lani-
quam sedes peccati et conciipiscentiae,
quia appetitus peccaminosi sentiuntur
in corpore et membra corporis subia-
cent Icg-i peccati (Rom. 7,23). Quare
apostolus loquitur de corpore peccati
quod destruitur gratia Christi (Rom. 6,6)
ita ut peccatum et concupiscentia mala
iam non dominetur in corpus, sed appe-
titus illi peccaminosi vincantur gratia
Christi (Rom. 6,12). Cum peccati stipen-
— Uli alias caro,
corpora vestra nicmjjra sunt Christi
(1 Cor. 0,15; 12,13). (Juia igitur fidèles
unum corpus constituunt ( unum cor- —
pus iiuilti sumus 1 —
Cor. 10,17), ex
similitudine corporis apostolus arguil
varia esse debcre ministeria et officia,
quae summa concordia ad unum conspi-
rent neque uUum membrum debere vel
contemni vel superl)e eflerri (Rom. 12,4
ss.; t Cor. 12,14 ss.). Uti corpus est
instrumentum animae et pleniludo ani-
mae, quatenus vires animae corpore
complentur ita ut anima suas operatio-
nes possit plcne excrcere, ita similitu-
dine quadam Ecclesia est corpus Christi
et plénitude eius (Eph. 1,23), qua Chri-
stus utitur, ut quod ipse in terris incepit
agere et meruit, obveniat omnibus
(cf. Eph. 4,12. 16; Col. 1,18. 24). Unde

dium et merces sit mors, apostolus cor- sermo esse potest de aedificatione cor-
pus quoque quod peccato sui)servit vo- poris Christi (Eph. 4,12). Haec autem
cat corpus mortis (Rom. 7,24) et corpus singulorum cum Christo coniunctio, uli
in quod spiritus dominium cxercet, ita efiicitur baplismo (cf. Rom. 6,3 ss. ;

ut corpus i. e. vires omnes et facultates 1 Cor. 12,13), ita etiam efiicitur et ma-
legi Dei serviant, vocat corpus mortuum nifestatur perceptione corporis Christi
peccato (Rom. 8,10). Uli alias apostolus in sacramcnto Eucharistiae unus panis, :

dicit caro concupiscit adversus spiri-

: unum corpus multi sumus qui de uno
tum (Gai. 5,17) et facta carnis spiritu pane participamus (1 Cor. 10,17); nam
esse mortificanda (Rom. 8,13i, itamonet panis quem frangimus participatio cor-
ut concupiscentiis fortitcr resistatur : poris Domini est et qui hune panem
castigo corpus meum et in servitutem manducaverit indigne, reus erit corporis
redigo (1 Cor. 9,27); obsecro, ut exhi- Christi violali et maie tractati et reus
beatis corpora vestra hostiam viventem, eriX iudicii quia corpus Domini non a
sanctam, Deo placentem (Rom. 12,1). cibo commun! discernit (1 Cor. 10,16;
Quae sint dotes corporis in resurrectione 11,27. 29).
beatorum, quattuor
apostolus modis Legalia veteris legis eiusque instituta
describit surget corpus in iucorru-
: sunt umbra fulurorum, corpus autem
ptione, in gloria, in virtute, corpus spi- Christi (Col. 2,17) i. c. corpus autem
intale i. e. quod quamvis verum sit illud quo talis umbra veteris legis efï'ecta
corpus, tamen ita a materia crassa re- et proiecta est pertinet ad
Christum;
motum est, ut potius indolem spirita- quia Christus, eius opus et inslilutio e
lem prae se ferat; cuius corporis spiri- consilio divino eo modo debuit consli-
lalis documentum et exemplum cerni- tui, ideo iam in vetere lege talia ordi-

nius in Christo résurgente qui clausis nata sunt quibus quasi umbra quadam
ianuis intrat, apparet, oculis subito ipsa rerum futurarum veritas delinectur
subducitur etc. (cf. 1 Cor. 15,42 s.). et innuatur; vel ut S. Thomas dicit (^ad
Intimam illam coniunctionem quam Col. 2,17) : veritas rei perlinot ad Chri-
fidèles cum
Christo ineunt, Christus stum, sed umbra ad legem.
declaraverat dicens ego sum vitis, vos:

palmites (loan. l;j,o). Simili modo eam
describit Paulus, cum Ecclesiam dicat
corpus cuius caput Christus sit (vide s. v.
CAPUT), cum fidèles dicat in
CORRIGIA, quae inservit ad soleas
pedibus firmiter adiungendas, locutione
provcrbiali usurpatur pro re minimi
unum cor- momenti ita dicit Abrani ad regem So-
;

pus esse baptizatos et : ncscitis quoniam I

domorum a filo subtegminis usquc
:
\)\)[) OOIUUC.IA. I(K)(>

ad coiiijiiaiii calif^ao e\ iKiii accipiain 1 gendum. Puili, quos parentes, ubi ado-
omiiilxis niiac tua sunl (don. 14.23). El lexerinl, de nido el ex regione expellerf
|

Isaias, iil dosi-rilial exoiriliim Ass.\rio- i

IVruutur {Arisl. llist. an- IX. 21 al. 31,3;
iiiiu oplime inslnu'liiiu ol aniialmu. di- l'Un. X. 11,31 i'U\), voce rauca cla-
rit. licol vcnlunis sil a linibus lorrao mando cilunn sibi quaerunt; ex quorum
\olooilor, lamen " iioo minpolur corri- exemplo saepins Dei providenlia coni-
iîia calccamonli eiiis » i^ls. r>,27). lil qui mendatui', quae ipsis vilissimis avibus
se profitelur indi^niuin sorvuin ol famu- dereliclis consulat (lob .38,41 ; Ps. 140
lum et altorius suinmain clTcrrc vult [147], 9; Eue. 12,21), sed pcr ipsas etiam
digailalom et cxcellonliam, ait : vcnit volucres voraces servo suo Eliac cibum
ruius non suin disinus
lorlior poi^t uio, ([uotidiaiunii provideat (3 Ueg. 17,4. 0).
proiundtens solvero lorrigiaiii calcoa- C.UMi volalu excellai, el cibum (piacrens
luentoruni eius (Marc. I,"; Luc. 3,i(); ([uacumque circumspiciat, patriarcliae
loan. I,2T). Noe aptus videri poluit nuntius. quem
prinuun de arca emitterel; at ciun mor-
CORTINA. Eo nominc designanlur
ticinis vescalur, cibum sul'licientcm la-
in Viii-ala vcla labeniaculi ; Ex. 2C.,1
cilc invenit ac volatu abeundo el red-
ss.; :50,8; vide s. y. COLOK, TABEltNA-
eundo in ipsain arcam non revertil
(.ILUM.
(Gen. 8,0; cf. Keilinschr. Sintflutbericlil
CORUS (/.Cipoç, Caurus}, nomcn venli ap. A. leremias, Izdubar-Nimrod, Leipzig
inter a.iniloncm et occidentem spiran- 1891, 35 et ap. E. Schrader, Iveilinscbr.
li>: 27,12 ponilur pro illa a qua
Act. u. A. T. éd. 2,63. — Cf. F. de ilumme-
\entus spiral regiouc, cuni dicatur por- lauer m Gen. 1. c). — In monumentis
tuni Plioeniconi respicerc ad africum et anliquis Assyriorum corvus liaud raro
ad corum; v. VENTI. liguratur, pracsertim de morlicinis ve-
scendo et oculos appetendo (cf. Prov.
CORUS (l5, x.6po;) nomen est, men-
30,17); etiam in sculpturis aegypliacis
surae aridai'um et fluidarum,
reruni
eiusdcni maguitudinis ac iQn i. e. con-
corvus occurrit. —
In Palaestina variac
inveniuntur corvini generis species,
linet deceni cplia vel halh. Sed quae praescrtim Corvus corax Linné, C. cor-
fueril magnitudo, ab aliis aliter tradi- nix L., C. agricola Tristram, C monc-
lur. Ita corum capcre 393 lit. alii dicunt, dula L. (= Monedula lurrium Brehm), al.
alii 201 lit. —
Secundum Flavium lose-
plunn (Anl. VIII, 2,9 bath continet 72 Cf. Sam. Bochart, Hieroz. II. 198-217, éd.
?i3Ta?, sexlarios. Vide MENSUIUE. Rosenin. 787-810; E. F. K. Rose ninill 1er
II.

Bibl. Alterlh. IV. 2,289-94; H. 0. Lenz,

CORVUS hcbr. 2T;, gr. xopaÇ ap-
Zool. d. ait. Gr. u. Rom. 303-11; L. Lewij-
pcllalur. bebraicuni, etiam rcli-
Nomen sohn, Zool. d. Talm. 172-5; //. B. Tri.stram.
Nat. Hist. of Ihe Bible éd. 8, 198-201; id.
quis linguis semiticis commune, generi-
omni corvini Fauna and Flora of Pal. 74-7; J. G. Wood,
cum est alque avi «
Bible animais 439-49; P. CuUrera, Fauna
gencris >. convenit. In Lege inter aves
bibl. 302-8; Leimis-Ludwifj, Synopsis I. 1
immundas rcccnsetur (Lev. il,lo DeuL.
éd. 3 p. 415 s.; A. E. Brehm, Tierleben éd.
;

14,14 Vulgata omne corvini generis in

:
3 IV. 427-48; Ph. L. Marlin, Naturgesch. d.
simililudinem suam), fortasse quia Thiere 2,345-55; 0. Keller, Thiered. klass.
I.

etiam cadaverihus vescilur, oculos prae- Alterlh., Innsbruck, 1887,179. 2G7. 446; G.
serlim appelens ::ProY. 30,17. Cf. — Lorela, La zoologia nella Bibbia p. 67-9.
Arist. Hist. anim. IX. 2 al. 1, 6; Livius
203-5. 424 s. —
Frd. Delilzsch, Assyr. Thier-
namen s. Wilkinson-Iiirch, Manners
102
7,26 etc.). Pennis eius nigris capilli ;

andCustomsII. 114;II1. 118s.; W. Hough-

Sponsi comparanUir (Gant, a, H). Vivere
lon in Trans. Soc. Bibl. Arch. VIII. 1884,
dicunlur iuxta torrentes (Prov. 30,17; 79-83.
3 Reg. 17,4), et in locis desertis (Is. 34, L. FONCK.
1 1) etiam Soph. 2,14, ubi textus niasso-
;

rcthicus 2"^n i. e. vastatio exhibet, cum COS (yip, KwÉ), pater Anob et Sobaba
I.XX et Vulgata potius 2y videtur le- de stirpe luda (1 Par. 4,8).
1001 COSAN. CK.XBRO. 1002

COSAN eiiumeratur iii go-

(Kwaapi) iSiy narranlur, coturnici optimc conve-
nealogia Christi inter posteros David pcr
niunt. Sunt enim aves migraloriae,
Nathan (Luc. 3,28).
quac tempore vernali Austro et Africo
COSMOGONIA vide v. MINDIJS. s.
liante (Ps. 77,26) ex rcgionibus meridio-
nalibus scptemtrionem versus avolant,
COTURNIX h(>br. iSir, bis Israc- ac lurmis innumerabilibus etiam regio-
lilis in descrto missa narratur (E\. 16, nem sinaiticam fréquentant, et vix tri-

13; Nom. 11,31 s.; cf. Ps. 77[78],
104 [105], 40). Idem Dei sing'Lilare bene-
ficium bis in libro Sapientiae laudalur,
ubi Viilgata voceni graecani ôpiuyofxr^xpa
ortygometra rctinet (Sap. 16,2; 19,12).
— Fuerunt praesertim ex anliquioribus
interpretibus, qui noniinc iSù? minime
coturnicem designari censuerint, sed
aut piscem volantem (Rud/ieck, Ehren-
27; bus a terra pedibus volantes atque iti-
nere fatigatae facillime capiuutur
cibumque gratissimum praestant. Anti-
quis eadeni avis notissima erat, atque
etiam in monumcntis aegyptiacis haud
raro ropraesentatur {Herod. 2,77; Ari-
slot. Hist. an. VII. 14 al. 12,5 s.; Vlin.
X. 23,64 ss., al.).
Cf. Sam. Bochart, Hieroz. II. 91-109, éd.

herg) aut locustam [Ludolf] aut ex avi- Rosenm. il. 648-75; 01. Rudhech, Ichtyolo-
giae biblicae pars I. de ave Selav, Upsalae
bus turdum (H. v. d. Hardt, Rathlef) vcl
1705 ; /. /. Scheuchzer, Physica sacra I. 245-
ficedulam et turdimi ac phasianuni
9 ; 548-53 Fr. J. Schoder, Hierozoici Spéci-
II. ;

(Rabhi Chanina) vel rallum (i. c. Crex

men II. 18-47 ;5«Hi. Oedmann, Yerm. Samml.
pi'atensis Bechstein) vel grueni vel cico- IV. 57-74 V. 78-80 VI. 116-8 E. F. K. Rosen-
; ; ;

niam vcl aliam denique volucrem ex miiller, Bih\. AlleTlh.lW .2,3iG-b2; H.O. Le7iz,
variis generibus. At merilo tum doctiores Zool. d. ait. Gr. u. Rom. 347-51; L. Lewy-
ex veteribus (Bochart, Oedmcmn, Roseu- sohn, Zool. d. Talm. 210 s.; H.
B. Tris-
mùUer, al.), tum recenliores auctores tram, Nat. Hist. of the Bible, éd. 8,229-33;
communiter coturnicem retinent [Cotur- id. Fauna and Flora of Pal. 124; /. G.
Wood, Bible Animais 430-8; P. Cultrera,
nix coinmunis Bonnet, ord. Gallinacei),
Fauna bibl. 272 s. .1. Kirtzler, Bibl. Natur-
;

id unum concedentes, ferlasse eodem

nomine etiam avem coturnici similem,
qatâ ab Arabibus dictam iPterocles al-
chata Gray) aliasve affines designari.
Sane ex veteribus interpretibus vix in-
gesch. éd. 9,111-3; Leunis-Ludicig, Syno-
psis I. éd. 3 p. 447; A. E. Brehm, Tierleben
éd. 3 V. 555-60; G. Loreta, La zologia nella
— Bibbia, p. 82-6. —
De Aegyptiis cf. Wilkin-
soii-Birch, Manners and Ciistoms II. 1 1 1 114 ; .

venitur qui de coturnice dubitavcrit :

III. 321 F. Loret in Ztschr. f. aeg. Spr. XXX.
;

1892,25 S.
versiones orientales nomen hebraicum
L. FONCK.
fere retinent, quod in aliis quoque lin-
guis semiticis coturnicem désignât ; Fla- COUS V. coos.
vius losephus expresse coturnices expo-
Ilf. l,o ôotu-jwv zXtJOoç), addens
nit (Ant.
COZBI ("inT^, XxŒof), lilia Sur prin-
id genus avium prae ceteris ali circa cipis nobilissimiMadianitarum, cum qua
sinum arabicum, eandemque avim etiaui in festivitale Beelphegor Zambri dux
LXX suo ôpTuyojxTiTpa videntur designare. de tribu Simconis fornicatus est. Ambos
Licet enim hoc nomine proprie rallus Phinees filius Eleazari pugione perfodit
iCrex pratensis Bechstein, germ. Wach- et occidit scelus illud ulcisccns (Num.
telkônlg, gall. roi des cailles) appelletur 25,6 s. 14. 15. 18).
et a scriptoribus profanis 6'pTu? et 6pxu- GOZEBA V. ACHÂZIB 2.
yo^AT^Tpa distinguantur, Rochartus tamen
aliique cum Hesychio haud improbabili-
CRABRO. 1. Creator, hcbr. nyiï,

ter supponunt, senioribus ôpTUY0[jLr5Tpa ante Israelitas miltendus promillitur a

nil aliud esse quam ô'ptu? uTîspfxeyierjç, co- Domino ad fugandos incolas terrae Cha-
turnicem permagnam. Auctoritati vete- naan (Ex. 23,28; Dcut. 7,20), caque pro-
rum accedit nomen arabicum saliva missio in libro losuc compléta narratur
hodie pro coturnice usitatum. Atque — in duobus regibus Amorrhaeorum, qui
etiam cuncla quae in S. Scriptura de non in gladio nec in arcu Israelilarum,
im»:; CHAHRO. r.n.\Tiri;i.A. KMIl

so<l crahronilius tlolocis suis oiooti crani incolae varionuu iocoiuiu uiuriltus, ra-
I<t«.-JV.I2 ;cliain iuSapieutia Saloinonis nis,serpenlibus. scor-piduibus, cuiicibus
ad nslondoiuiain Deidomenliamot lonp:a- iPfiusan. 7,2}, apibus(.lff//an. Mist. anim.
iiimUaloiu orira iuoolas poccaloros tcrrac 17,35), vespis lid. 11,28) aliisquc beslio-
proinissao faclnni illius implotionis inc- lis eiecti reforuntur; (piae fada a lot
inoralui' Sap. I-2.S isfjy.a;. Viikata vcs- itinniuiu teuïporuin sci-iptni'ibus iiai'rala
ptis). Sij;nilicaliii nominis lii>l)iaici liiiu (•uiuia iutei- duliia reicoie ouinino non
ox lioc lexlu Sapicntiao, tiiiii ox auctori- licet. Argunicnluiii aulem lîx silcntio
lale vclorum interprotiim (I.XX dçrjxîa; bistoriae sacrae facile illo responsn
Posliilta xr"i*2~. in Sap. Nn-^T : Onk. S. Augustini refulalur, quod non omnia

XP'Vy: Tarir. xn'""^'>': (irarc. Vcn. oportel conscripla esse, (|uae facta suut.
7ir5; etc.! salis conslal, ila ut oliani a Kacluni auteui proinissionis iuq)lelae
recoutioriluis invitis comuiunilor adinil- salis in texlibus citatis libri losue et
lalur. lia tauu^i uoincu vidotur intcilt>- Sapientiae iudicatui-, ex (]uibus quoinodo
ircnduui. ut sinuil variis rrabronis {Vespa K. Furrer sensum metapboricum prae-
rrabrû Liuné, ord. Hi/menoptero) atquo sertim probare velit, nullus capio. Cerlr
vospao Vespa vulgaris !.. etc.) spcciobus nomine crabronum et vesparum simpli-
convcniat; crahrouis aulcm quattuor citer magnuii) lerroi'cm signilicare nul-
specios vol varietates palaestinenscs re- latenus consucta dicenda foret meta-
l)eril Tristram. pbora. Quare potius sensui proprio et
J.eit)iis-Lu<liri(j, Synopsis I. 2 éd. 3
Cf.
obvio videtur adbacrendum.
p. 227; M. Bach, Sludieii ii. Lesefriichte 2,
Alio modo Fr. de Hummelauer \ocem lie-
éd. 6, 315-35, cf. 1. éd. 6, 166-72; .1. E.
braicam cxplicat de grandine (Comment, in
Brelim. Tierleben éd. 3 IX. 253-68; Ph. L.
los. 24,12, p. 506 s.);at eius rationes con-
Martin, Naturgesch. d. Tliierc II. 2 {E. fieij),
tra auctorilatem versionum rem non viden-
170 s.; H. li. Tristram, Nat. Hist. of Ihe
tur cvincere.
Bible éd. 8, 322.
Cf. .Snm. Bochart, Ilieroz. II. 534-44, c.<l.
2. Quaeslio unica est, ulrum crabro- Roxenm. III. 'i02-17; /. D. Michaelis, Sup-
nos seu vespae sensu proprio an mela- plem. ad lex. hehr. p. 2154 s.; E. V. K. lio-
phorico intellcgcudi sinl. Pro niotapho- senniiiller, Bibl. Altertli. IV. 2, 'i29-31 ;

rico, quasi acerrinii tiinoris aculei eo H. 0. Lenz, Zool. d. ait. Griech. ii. Komer
556-62; ïalm. 303-5;
L. Lewijso/in, Zool. d.
nomiue designentur, primum auctoreni
.r. G. Wood, Bible animais 613-6; /'- Cul-
citant Eusebium. Caesarienscm, quem
trera, Fauna biblica 412-4; G. Lorelu, La
cunctanlcr sequitur S. Augustinus (in zoologia nella Bibbia 170-3.
Exod. 2,0.3; in los. 27), eumque sensum
multi recentiores sine uUa cunctalione L. FONCK.
unice admittunt. At certe non nisi gravi
CRATES (Kpdirjç),
praefectus Cy-
ralione is sensus admitti potest; nam si
priorum seu cypriarches, qui ab Antio-
sine lali ratione « liccat metapboras
cho IV. Epipbane sufïectus est in lo-
fuigere in simplici narralionc, con-
.sibi
cum Sostrati praepositi arcis hieroso-
vellentur bistoriae omues », ut bene
lymitanae (2 Macb. 4,29 secundum
notât Bochartux Hieroz. II. 338, cd. Ro-
textum graecum; in Vulgala Craies
senm. III. 407}. lam vero ratio discedendi
deesl et Sostratus dicitur praelalus Cy-
a sensu obvie et pi-oprio multis in eo
priis).
videtur esse quod in narratione de pu-
gnis cuni Sebon et Og regibus (Nuni.
CRATICULA; ea voce explicalur in
21,24 s.; Deul. 2,31-3,8) aut de aliis
Vulgala bebr. n*ù*mD vas ad coquen-
expeditionibus bellicis nulla lit mentio
crabronum aut vesparum; praeterea dum (vas in quo aliquid ebullitur) Lev.
quod difficile quis credat, vespas incolis 2,7; 7,9. Saepius autem ponitur crali-
istis tam fuisse infestas, ut ex locis suis cula, alias reliaculum, pro opère reli-
migrare coacti sint. At ex Jiistoriis tôt culato ex acre facto quo altare holo-
suppetunt exempta similia, ut haec ul- caustorum ornabatur; simili opère quod
tima ratio omnino futilis appareat ita : auro obducebatur ornabatur altare Iby-
1005
miamalis (cf. Ex. 27,4. 3; 30,3; 3.t,16;
37,26; 38,4).
CREATOR, CREARE.
creare proiniscue adhibetur et pro cffec-
tione ex nihilo ot pro alicuius rei pro-
ductione ex materia praciacente et pro
immutatione vel Iranslatione in alium
statum et conditionem. In propria no-
tione creandi i. e. effectionis ex nihilo
nsurpatur Gen. 1,1 nam ex mente nar-;
ratoris historia caeli et terrae (eius ge-
neratio) incipit ab eo quod facta sunt a
Deo, ideoque ex nihilo producta. Idem
indicatur, dum dicitur dixit et facta : ferimur vocal novam crealuram 2 Cor.
sunt; mandavit et creata sunt (Ps. 32,9;
148,5), quia solum verbum Dei i. e.
voluntas Dei tamquam causa effectrix
indicatur. Notio creationis propriae
declaratur 2 Mach. 7,28 Stt iÇ oûx ôvxtov
l'ecit Deus caelum et terram
quae in eis sunt; pariter loan.
Hebr. 11,3 fide intellegimus aptata esse
saecula verbo Dei (et cur verbo Dei
docemur?) e?? ib [Xr) Ix
pXs;c6[j.sva censeamus
yeyovsvai ne scil.
ea quac videantur ex aliis quae iam
apparuerint originem ducere. Ceterum
notio creationis etiam in eo satis expri-
mitur quod Deus dominas ac gubernator
omnium, cui omnia subiecta sunt et cui
omnia ad nutum obediunt et a cuius
voluntate stat utrum sint vel esse ces-
sent, variis modis describitur. Hoc do-
niînium et haec summa in omnia pote-
stas Dei ins.litteris clarissimecontinetur
(cf. Gen. 1; 6,7; Deut. 4,19; 26,19; Sap.
1,14; H,18;Eccli. 1,8; 18,1 ;Is. 40,12s.
26; 42,5; 45,7. 18; Hebr. 3,4; Apec. 4,
11). Eodem modo notio creationis con-
sequitur eo quod quaecumque exsistant
dicantur divina potentia conservari et
portari (Ps. 103,27-30; lob 34,14.
Sap. 8,1; Col. 1,17; Hebr. 1,3).
Ceterum creare quoque de for-
dici
matione et productione ex re iam exsi-
stente, iam ostenditur Gen.
producant aquae... creavitque Deus cete
grandia et omnem animam viventem
quam produxerant aquae et quod habe-
tur Gen. 1,27 creavil Deus hominem,
: tis Dei, quae hominibus habetur, cuius
explicatur Gen. 2,7 formavit Dominus :
hominem de limo terrae et inspiravit
in faciem eius spiraculum vitae. Idem
1000
iisus vocis cernitur Eccli. 31,35 vinum :
in iucunditatem creatum est et non iu
ebrictatem (cf. Eccli. 38,1.4.12; 39,35;
Vcrbum 40,1), Am. 4,13 creans ventum. Prae-
:
cipue autem dicitur de effcctionibus Dei
ad hominum salutem in ordine super-
naturali; ita Ps. 50,12 cor mundum créa
in me Deus; Is. 4,5 creabit Deus :
super
omnem locum montis Sion et ubi invo-
catus est nubem per diem etc. et 41,20;
.43,1. 7;45,8; 65,17; 1er. 31,22; Eph. 4,
24; Col. 3,10 etc. Inde apostolus condi-
tionem regenerationis et statum super-
naturalcm in qucm gratia Christi trans-
5,17; Gai. 6,15; cf. lac. 1,18.
GREDERE usu valde frequenti dicil
alicui asserenti vel promittenti adhiberc
fidem, firmiter putare verum esse, sibi
et omnia aliquid persuadere. Ita statim primo
1,3 et quo legitur loco credidit Abram Deo
:
Gen. 15,6; Abraham scil. iam spem
omnem gignendi filium abiecerat; Deus
oatvojxs'vwv Ta autem dicit ei suspice caelum et nu-
:
mera stellas si potes; sic erit semen
tuum. Credidit Abram Deo (Gen. 15,2-6).
Proin Deus dixit ei rem quae ordine
naturae fieri non posse videbatur; Abra-
ham autem Deo dicenti fidem adhibuil
et contra id quod lege naturae verum
esse videbatur sibi persuasif fore quod
Deus affirmavit. Et id sibi persuasif quia
Deus dixit; proinde omnia hoc iam
primo exemple nobis offeruntur quae
ad fidem divinam requiruntur, adhibere
fidem Deo dicenti propter auctoritatem
Dei. Eius fidei firmitatem et excellen-
tiam quae in Abraham habeatur aposto-
lus pluribus laudat Rom. 4,17-22. Cum
Moyses diceret de populo Domino non :
credent mihi, sed dicent non apparuit:
13; tibi Dominus, Deus docet eum iubetque
signa lacère, quibus scil. tamquam mi-
raculis persuadeatur populo verum esse
quod Moyses diceret. Et signis factis
1,20. 21 : credidit populus (Ex. 4,1-31). Uti cre-
dere dicitur de fide quae Deo dicenti
adhibetur, ita quoque de fide quae
; Christo dicenti, quae angelis, quae Icga-
usus plurima ubique recurrunt exempla.
Inde elucet quid sit credere in aliquem
i. e. verum putare quod ille de se affir-
 1(H)7 IlEliEHK. lOOK

mal; ita i-redoro ia noum esl crcdere nerator sil (cf. 11,3. 7. S. H. 13 etc. .

hiHim oxsislore oiinuiue esso lalem ^^luare apostolus lirmam pcrsuasioneni.

qiiali'iu so noliis rovclavit. Uiido pronum ({ua quis sine ulla liaesilantia iudical
fsl, iil o\ liilc (Miascatur liiiiia tiiiaodain i|uid sil>i iiceat, etiam tidi'm et credei'c
tonlidontia c[ lidiicia, praosorliin >i appellat; Hom. 14,23, el alius crédit
ila :

promissis liabenda,
a^'ilur lie lido divinis se manducare onniia (Kom. 14,2;.
lit nvdere Doo saepc se Iota dcvo-
sil Praeterea credere, uti apud profanos,
lione Doo l'ominilloro, ci plaao ol)soqui adhibelur sensu concredendi, conunit-
\c\ linniorf quaiii antoa lido oi adhae- li'udi,tradendi in signum llduciae; cf.
irro. niaioro tiiiam antea porsiiasionc Cen. 39,4 losepb gul)ernabat creditam
:

oins proinissa aniplocli cl consoquenter sibi domum; Lev. 6,2 depositum <iuod :

inaiorc in Douin liducia ag-ore. lia dicilur lidei cius creditum tuerai; 1 Par. 9,29 :

populum ciTdidissc Domino, cum vidè- crédita haiteiiant ulensilia sancluarii;

rent Aegyptios niortuos super litus Sap. 14,5 exiguo ligno ciedunt bouli-
:

maris E\. 14. 3h el lalis lides descrii)i- nes animas suas; loan. 2,24 lesus non :

liic ail llanani propliota ([iii ail ad Asa credebal semeli|)Sum eis; Rom. 3,2 :

reirem liida nonne Aelhiopes cl Libyes

: crédita sunt illis eloquia Dei etc.
mnito plures eranl quadrigis etei[uitibus I. KNABENBAUliR.
el innlliludine nimia, qnos eum Domino
creilidisses tradidit in manu liia? Oculi CREDITOR. {)m pecuniam mutuam
enim Doniini oonleniiilanlnr nniversam dederil luii ex Israelilis, non polerat
terram el |»raeljenl loitiUidinem his qui exigere usuram (E\. 22,2'j; Lev. 2;>,35.
corde pcrl'eclo credunl in eum [i Par. 36. 37 pecuniam tuam non dabis ad
:

10,8. 9). Fides illa qua (juis crédit el usuram et fruguni superabundantiam
conlUlil cernilur potissimum in iis qui non exiges i. c. si Irumentum alteri
sanalionem a lesu efflagitant et talem i
dederis, non ab eo exiges plus (piam
lidcm Cliristus plerumque cxigit ante- dedcris). Sed al) alicno licebat usu-
quam precibus annuil. Si ieprosus dicil : ram vel fcnus exigere Deut. 23,19. 20.
si vis, potes me numdare, si Chrislus Ceterum iubenlur divites pauperibus
cenlurioni dicil : sicut credidisti, liai
;
mutuum dare (Deut. 15,9. 10); vetantui'
libi, fuies polentiam et Inde
in lesu \ autem pignus vel arrbam, vestimentum,
cnala confidentia firma et alacris decla- ! molam diulius retinere (vide s. v. AR-
lalui-. i,)uem nexum apostolus quoque in RHA^j et anno seplimo, anno sabbalico,
epislula ad Hebraeos praecipue efl'ert !
débita repelere (Deut. 15,1). Sed si quis
icf. Hebr. 6,17. 18; 10,:3o-39; 11,1; 12, debitum solvere non poterat, creditor
1 s.).Propter haereticos qui nolionem |)oterat exigere, ut debilor servitiis prae-
lideipraeprimis apud S. Paulum perver- stitis solveret et se in servilutem darel
terunl, nolare oporlelapostolum quoque (cf. 4 Reg. 4,1 : eccc crediloi- veuit, ul
lidem dogmalicam quam clarissime as- lollat duos filios meos ad serviendum
serere. Id luculenter iain palet quia sibi);debitor ille tamen anno iubilaei
lidem Abrabam lamquam exemplum et debuit libertati reslitui (Lev. 25,39-41).
normam omnibus proponit Rom. 4,3 s.; Ad débita solvenda non solum se, sed
(1,8;10,9 si ia corde tuo credideris
: etiam tilios et filias in servitutem ven-
•[uod Deus illum (lesum) suscitavit a dere poterat (Ex. 21,7; Lev. 25,41). Ad
morluis, salvus eris; J Cor. 15,11 sic : quod alhiditur Is. 50,1 quis est credi- :

l)raedicamus et sic credidislis (de lesu tor meus, cui vendidi vos? in iniquitati-
n'surrectione); Gai. 2,20 in fide vivo : bus vestris venditi estis. Ex Dei in
lilii Dei qui dilexit me et tradidit semel- omnes benevolenlia etiam creditori com-
i|»sum pro me; 1 Thess. 4,13 si enim : mendatur misericordia (cf.
pietas et
crcdimus quod lesus mortuus est et Prov. 29,13). Uuod Christus in parabola
resurrexil; 1 Tim. 3,16 pietatis sacra- : ponit debitorem tradi lortoribus, inciudi
mcnlum cieditum esl in mundo; Hebr. in carcerem (Maltb. 18,34), ex usu ro-
11,1. credere oportot accedenlem ad
: mano petitum esl; debitorem a crcdi-
J)eum quia esl el inquircnlibus se remu- tore ductum esse in ergastulum cl car-
1009 CREDITOR. 1010

nificinarn del)iloris([ue lerguin vcstigiis désuni corrigas el constituas per civila-

vcrberiim esse foedatuni Liviiis narrai les presbylei'os (Til. 1,5). Id (juod post
(2,23);debitores nervo cl compedibus priorem aposloli caplivilalem romanam
esse vinctos Gellius refert (Noël, allie. evenisse certum est; vid(; Cornely, In-
20,1 versus fmem). trod. III. p. 564. Cretensium mores satis
fuisse corruplos aposlolus teslimonio
CRESCENS (Kpi^axT^ç), socius Pauli,

qui cuni Paulus esset in secunda capti-

alicuius poetae cretensis(quem Epime-
nidem esse censent) comprobal quod
vitale romana, abierat in Galaliam (2
Tim. 4,10). Aliqui euin fuisse ex 70 dis-
vcrum esse testalur Til. 1,13; unde iu-
bet Titum Cretenses dure increpare ut
cipulis pulanl. lu Constilulionibus aposl.
sani sint in fide. In Crela ludaeos quo-
7,46 scribitur eum a Paulo ordinalum
([ue habitasse eosque divites, constat ex
esseepiscopum ccclesiarum Galaliae {M.
narratione apud losephum (Ant. XVII.
1,1056). Alii tradunl eum in Galliam pro-
12,1; Bell. iud. II. 7,1).
fectum et eccle.siae viennensis episcopuni
fuisse; alii aliter (vide Acta Sanctorum, CRISPUS archisynagogus
(Kp(anoç)
Jun. t. :; p. 250 s.). Corintbi, qui cum Paulus
ea in urbe
CRETA (Kp7)Tr)), insula magna in
evangelium annuntiarct, credidil Do-
archipelago maris .\Iedilerranei hodie mino cum omni domo sua (Act. 18,8),
,

Candia appellalur. Erat Romanis sub- quem Paulus etiam baptizavit (1 Cor. 1,
iecta a Metello, cui cognomen Crelici
14). Ex modo quo eius conversio narra-

datum est, et tempore Augusti Impcra- lur colligi potest eum magna illa seve-

ioris provincia erat proconsularis (cf.

ritale et confidentia perinotum esse qua
Tacitus, Annal. 3,38). Demetrius II. Ni-
Paulus ludaeos contradicentes et blas-

cator filius Demetrii Soteris, eum audis- phémantes coarguit (Act. 18,6. 7).

sel Syros aegre ferre .Alexandri Balas
régis inertiam et luxuriam, venil anno
147 a. Chr. a Crela in terram palrum
suorum (1 Mach. 10,67), ut regnum pa-
Iris sui recupcrarel. Ex urbibus Cretae
commemorantur in s. litleris Gorlyna,
ad quam urbem Lucius consul epistu-
lam misit de ludaeis (1 Macb. 15,23),
Lasaea (Act. 27,8 graece; v. THALASSA),
Phoenice, ubi et portus respiciens ad
Africum et ad Corum (Act. 27,8. 12).
Mentio quoque fit Salmones promonto-
CROCODILUS, scil. terrestris, non
vero niloticus (de quo v. LEVIATHAN)
vocatur a S. Hieronymo, sicut a senio-
ribus (-/.poxoosiXo; 6 /.sp^xto;) animal hebr.
lï diclum, quod inter animalia minora
immunda in Lege recenselur (Lev. 11,
29) nec praeler nomen quidquam aliud
;
de eo in S. Scriptura refertur, nisi quod
nomini addilur in:ic^ iuxta geniis
suum, ut generi potius, quam uni spe-
ciei convenire declaretur. Ex versio- — •

rii, Gnido et Rbodo obversi Act. 27,7.
Cum in feslo pentecostes Crêtes quoque
in urbe lerusalem testes essent effusio-
nis Spirilus sancti in discipulos
ble est illos prima rei cbristianae se-
mina in insulam attulisse. In itinere
quidem S. Pauli romane, cum adnavi-
garent Cretae iuxla Salmonem et veni-
renl in locum, cui nomen Boniportus,
non fit sermo de Cbristianis; ncque id
mirum esse polcst, cum in ipsam insu-
lam non videantur descendisse. Sed ex
epistula ad Titum elucet iam diutius
rem cbrislianam in insula esse pro-
nibus antiquis Onkelos vocem hebr. re-
tinet (Xlï); Peshilla (N^mn), Targum
(N*:mn), Samarit. (N:Tny), magnae la-
,
proba- certae speciem Arabibus hirdawn dictani
videntur designare; variac versiones
arabicae lacertam dabb vocatam expo-
nunt; versio coplica sequitur LXX, cro-
codilum silvcstrcm s. tcrrestrem ex-
plicando; Graecus aulem Vendus, ab
omnibus discedens catlitm (ô aiXoupoç)
interpretatur, probabihter ut mûri prae-
cedenti felis amica non desit. Interprè-
tes vero posteriores variis coniecturis
libère indulgent Hebraei plerique bu-
:

pagatam. Paulum apostolum ([uoque fonem sive rubetam (germ. Krole, gall.
in insula fuisse, ex eadem discimus crapaud), alii ranam , alii lestudinem,
epistula : reliqui te Cretae ut ea quae alii lacertac speciem praeferunt. — Cum
1011 CROCUS. 1012

praolor noinrii luilliiin siippolat argu- tistula ol cinnanioinuni >< ^C.anl. 4,iii.
moiilum, iuas:nain saiic siiatlondi viiii Vocenv. hcbraicam DD13 LX.X (xpdxoç),
lialxM idt>iii nomen eliaiii mine Arabilms Pcshilla (Nab")13) i)arilorqnf
r.liald. el
l>ri) cerla aliqua inai:iia(> lacorlao specic \orsiones arabicac. armeniaca, (Iraoca
iisilaUiin. iniain iam vorsiones aralùcae Vonol;i cinii Vulgala coiisonlioiilcs cro-
(losiirnaiiinl. habb (>iiim [mA (Jibb) ara- ciini oxplicanl. sou poliiis ipsuni nomcMi
l>ioo (lic'itur laotM'Ia iii doscilis Arabiae iicbraicuni |»aucis nmlalis rolincnt, no-
ot Iiulaoae. salis coinimmis, qiiae ab Ara-
cum paucis
(|uo iilla vidolnr ratio liabcri
liilms hodio lomcdUup, nnniinc scionli- rccenlioribus ab bac oxplicatione rcre-
lu'o ï'roiiiastLv spinipcs M^vvom dicta e\ dondi, lic(>l de origine nominis, (juod ali-
«•rdiiio Saurium. (iiiam rx piiorilms i|ui cum .sanskr. kunhuma componuid,
Afn'canus, Hasselquist,
scriptoi'ihiis I.co non salis vidoalui- conslarc.
Forskal, Seetzen aliique salif^ accurate

describunt. Sam. Bochnrt, qui hanc la- Cf. Liiw, Aram. Pflanzennamen n. 162;
/.

A. de CandnUc, Originedes plantes culti-

certani cssc biblioam 2i* i)luribus doc-
lissinie oslendit, insupor salis probabilc
i-oddohal, oandein speciem csso velenim
cioiodihim tei'restrein, de qun auctorcs
profani saopc 10((tiiintiir Herod. 4,192,
cf. 2,09; Aristot. Hist. an. V. 27
2; cf. H. 12 al. 17,9; Bioscio: Mat.
2.98; Plin. XXVIII. 8.U9
lioribiis vcro plures crocodiluni illum
lorreslrem censuorunt csso Varaiium
firenai'hitn Duniéril cl Bibron V ara-
nus s. Paammosaui'Hs scincus Merreni
Monitor terrestris Cnvicr), .Vrabibus Wa-
rnn el-ard dictuni. Cum noincn lï sit
potins gcnericum, uti e\ S. Sciiptnra
nolavimus, tiim lacerlani dabb, luin for-
lasso oliam waran el-ard designarc
vées, Paris 1883, 132; V. Hehn, KuIturpA.
u. Ilaustbicic cd. 6,255-61.
2. Nomine croci designalur planta o\
ordine Iridearum, Crocus saliviis Linnc-,
quac in Graecia et insulis vicinis, in
al. 33,
Troade et propc Smyrnam, in Thracia
med.
et Tauria spontanea crcscit alque etiam
etc.); ex recen-
in Palaestina et Syria, ubi aliae croci
specics sunt satis communes (Boissier,
= =
Post), anti((uitusextestimonio doctoruni
talnuidicorum in horlis et agris frcqucns
colebatur (Loto 1. c). Flores eius viola-
cei stigniata coccineo-aurantica osten-
dunt, quae materiam tum odore, tum
colore toti anti(iuitati celeberrimam at-
que etiam nunc ([uaesilam praebent (cf.
Homer. II. 8,1; 14,847 ss. Theophr. ;

pohiil, licot scienlifice ad di versa gêne- Hist.pl. VI. 6,10; 8,3; VII. 7,4; Gaus.
ra nnniercntur. pi. VI. 18,3 etc.; Colum. De re rust. 111.

Cf. Léo Africanus, Descriptio Africae 9, 8,4; Dioscur. Mat. med. 1,25; Plin. XXI.
h2: Sa)n. Bochart, Hieroz. I. 1043-63, éd. 0,31-34; 20,137 Etiam Aegyptiis
s. etc.).

Rosenm. H. 463-86; Frd. Hasselquist, crocum notum fuisse apparet ex Papyro

Reise éd. C. Linné, Rostock 1762, 353-6; Ebers de assyriaco croci nomine et usu
;

/'. Forskal, Descript. animal., Hauniae 1775, non satis constat nam de karkuma (Op-
;

13; A". F. K. Bosenmaller, BihI. Alterth.

pert, Muss-Arnolt) tacent Frd. Delitzsch
IV. 2,254 U. 0. Lenz, Zool. d. ait. Gr.
s, ,

el B. Meissner, qui aroma kirkirnnu com-

u. Rom. 428; L. Leuysohn, Zool. d. Talm.
230 s.; H. B. Tristram, Nat. Hist. of the mémorât (Supplem. zu d. assyr. Wôr-
Bible, cd. 8 p. 255-7.262; id. Fauna and lerb., Leiden 1898, 50 b.).
Flora of Palest. 148. 154; /. G. Wood, Bi-
/. F. Hertodt a Todenfeld, Crocolo-
Cf.
Iile Animais 505-13; Leunis-Ludwiy, Synop-
gia, lenae 1670; /. //. Ursinus, Arboreti
sis I. 1 éd. 3563; .1. E. Brehm,
p. 549.
bibl. Cont. 253-5 M. Hiller, Hierophyt. H.
;

Tierleben éd. 3. VII. 118-20; P. CuUrera. 3'é-6; 0. Celsius, Hierobot. II. 11-7; K. L.
Fauna Bibl. 336 s. G. Loreta, La zoologia
;
Goldbach, Dissertatio croci historiam bota-
nella Bibbia 135 s.
nico-medicam sistens, Mosquac 1816; //. O.
L. FONCK. Lenz, Bot. d. ait. Gr. u. Rômer 318-21 ;

P. Ciiltrera, Flora bibl. 171 s.; J. H. Bal-

CROCUS. Crocus semel in S. Scri-
1.
four, Plants of the Bible, nova éd., 165 s. ;

pliira comnicinoralurinter aroniatapre- H. B. Tristram, Nat. Hist. of the Bible.

liosa, quae in laudibus Sponsae in Can- éd. 8,479 s.; Leunis-Frank, Synopsis H.
tico enumerantur : « Nardus et crocus, 2 éd. 3 p. 779 s.; E. Boissier, Flora orient.

i
1013 CROCUS. 1014

V. 93-107. ll.'S. 755; G. E. Posl, Flora of tronibus, sicariis, seditiosis, per Roma-
Syria 770-2; W. Heyd, Gesch. d. Levante- nos ctiam in ludaea notum erat. Quare
handels, Stuttgart 1879,2,645 s.; Fr. Woe- Christus adillud alludens dicit qui non :

nig, Die Pflanzen im ait. Aeg. 395 F. A. ;

accipit crucem suam et sequitur me, non
Fliickiger, Pharmakognosie des Pflanzeii-
est me dignus ;.Mattb. 10,38; cf. 16,24;
reiches éd. 3. Berlin 1891,773-81.
Marc. 8,34; Luc. 9,23; 14,27). Erat crux,
3. Vulgata vei-ha leremiac Uim. 4,.') utCiceroait, exU-cmum, summum, crude-
in croceis vcstimontis vertit, uhi hcitr. lissinuim, teterrimum supplicium (c.
SrSin iSj? et LXX Im /ày.v.w^ habent.. Cma Verr. 5,64. 165 et 5,66. 169). Quare eo
nomine Christus gravissima quaeque pro
ybin certc coccum significet, quod S. Hie-
fide ac virtute esse subeunda docet et
ronymus alihi bene vidit, cumqiie e\- simul respicit ad morem quo damnati
pressio crocea pro vestimcntis coloris ad crucis supplicium ipsi portare debe-
crocei alias in tota latinitate vix invcnia- bant lignum ad supplicii locum; et cum
tur (cf. Forcellini, Georges), for tasse sine dicat et sequitur me, simul iam innuit
:

temeritate crocea errori librarioii tri- quo mortis génère ipse sit auferendus.
biiere et pro croceis coccinis substilucre Crux tripiicis erat formae, crux decus-
licebit, voceni et alibi saepius pro lie- sata X, crux commissa T, crux immissa
braico vh^'^\ de vestimcntis usitatam et f . Gbristi crucem fuisse immissam certo
concludi potest ex titulo super eius ca-
forma scribendi simillimam, prae-
alteri
pite posito. Eam formam testimonia
sertim si litteris maiusculis scribatur
et syllaba in pro more scribaruni anti-
quoque veterum describunt. Ita S. lusti-
([uornm lincola tantiini superna indice-
nus dicit snmmam partem crucis in cornu
V. COCCUS, PURPURA. attolli, Moysen expansis manibus oran-
ttir (coccJs).
tem crucis figuram exbibuisse (c. Trypli.
n. 91. 111), et crucem comparât vélo,
signis vexillorum et tropaeorum (Apol.
CRUX, CRUCIFIGERE. Vox hebr.
l,55j. TertuUianus corpus esse in modum
yy saepius in Vulgata vertitur crux, ubi
crucis dicit (de idol. 12) et ad nationes
tamen non de cruce cogitandum est, sed 1,12 sistatueris hominem manibus ex-
:

de ligne i. e. de palo ligaeo vel patibulo pansis, imaginem crucis feceris, et in

in quo quis suspenditur. Ita Gen. 40,19 Apolog. 16 in signis romanis cerni crucis
et 41,13 (LXX xpEjo-àasi az ivà Ç-jXou) ; los. formam pluribus effert. Eandem crucis
8,29 prias vertitur patibulum, dcin crux immissae formam déclarât S. Augustinus
(regem suspendit in patibulo... deposuc- (inloan. tract. 118,5) , cum dicat : « crux
runt cadaver de cruce) eodemque modo ; significari recte intellegilur quod ail
Esth. 5,14 iube parari excelsam tra-
: apostolus : quae sit latitude, et longi-
bem...; sed statim et iussit excelsa'm: tude, et altitude et profundum... altaest
parari crucem. Alias legitur in Vulgata in cacumine quo transvcrsum lignum
lignum, patibulum maledictus qui pen-: sursum versus exceditur » eam formam ;

det in ligne (Deut. .31,25). Neque quod indicat Nonnus vocans crucem 86pu -zz-cpi-
habetur 2 Reg. 21,6. 9 dentur nobis : Tzlzuçio^ lignum quadratum. In antiquis
septem viri, ut crucifigamus eos... qui picturis a saeculo quinto et deinccps
crucifixerunt eos, de crucifixione est in- modo crux immissa, modo commissa ex-
lellegendum, sed de suspensione in palo primitur Garrucci, tavela 84. 139.
(cf.

ligneo (LXX ICriXtaat.jjj.sv aÙToûç, xa\ âÇrjXf'st- 280. 432. 433. 446. 499; Kratts, Realen-
idem verbum (ïD"^
TOv aÙToûç), uti Vulgata cycl. dcr cbristl. Alterth. II. p. 240 ss.).
Hiphil) Num. 2o,4 reddit suspende eos : Cum veteres dicere soleant : in crucem
in patibulis. agere, tollere, ascenderc, cruciarius
In Palaestina Alexander Tannaeus cir- cruci ereclac affixiis esse videtur. Quem
citer octingentos captives in crucem tolli modum in Cbrislo quoque observatum
iussit làvaaraupôJaat; Flav. los. Ant. III.
I
describit Nonnus (ad loan. 19,18) :inli-
14,2; Rell. iud. I. 4,6). Supplicium crucis
I
gnum quadratum, altum, supra terram
apud Romanos infligi solitum servis, la- erectum extcnderunt adstringentes vio-
[01 : CIU X. CHUX. KIHI

li'nliii t'\|>liial;i> ulriiiniuo lonvo (luo- obilu riiend. M. H),liOi. |',();i

11. i7. 4".i:

«l;im \iMcuIo inanu^; in^ino aliter irin cl Uulinus cla\«is... portai ad lilium.
:

concepit S. Ainltrosius, cnm saopius di- ex quiitus ille lienns composuit... et ex

cal, C.hrisluin ascensnrum crncoin \os- aliis galeani fertur armasse (Hist. ceci.

liiiit^nladoposiiisse, ciirrum siiuin triiim- 1.8; -W. 21,177). OualtuordavosaS. He-

liliatorom ascendcro, considerandiiin lena esse repei'los etiam S. Tin'gorius
(jualis ascendat clc. (in Liu". Iil>. 10 n. liu'oncnsis ninunemorat (.Vlirac. lib. 1

lits s.). Et lia ploriqiio cf. Knabotb/mer, de gloi'ia marlyrum cap. 0; M. 71,710).
r.oinmont. in Matih. 11. [éd. 2 p. H27 s.). Alquo recentiorum pleriipic eandem
Maniis ol podos alTit;i clavis in cruci- senteiiliam sequimtur; cf. Krom, Der li.
lixionc voleres oninino docent. Viil;;atuMi I Nagel in (!('!• Domkircbc zu Trier. Neipie
tst illud apud Plauluni ego dabo ci ta-
: pro trilius clavis allcrri potest Nonnum
liMituni primas qui in crueem cxcucur- dicere (ad loan. 19,18) jiedes esse Irans-
rerit, sed ea lepc ut afligantur bis pcdes, lixos iJ^uyi Y*^!^?^'» 'l^^'àG diclio ccrte
bis bi-achia Moslell. 2,1. 13); affifii cxplicari débet secundum id quod idem
quippe pedes et nianus in usu esse sup- scrildt ad i'6 erectus hic pereat fer-
v. :

ponitur; bis ut afiigantur soium poslu-
ialur. ne mininia sitevadendi occasio vcl
suspicio. Eandem perforatioueni docent
S. luslinus, Tertullianus, llilarius,
prianus, Ephraeni, Euscbiuscaesariensis.
riferis a clavis extensus in ligno morlis
factaeT£ipâCuYtS£5[jLt~)([uadruplici vinculo.
Unde illud à^uyi yôp-çw explicari debebit
Cy- de uncino duabus cuspidibus instructo,
([ui cum duae cuspides vel duo clavi ex

Eusebius emesenus, Laclantius, Novatia- uno quasi capite progrediantur et uno

nus, quorum aelale supplicium crucis illo etiam uniantur, àtu? y'^!^?''? vocari

inllij^i solebat [d. Lanyen, Letzte Lebens- poterat.

tage lesu p. 317; Sepp, Leben lesu VI. Palo in média cruce posito pondus
p. 332; Knahenbauer 1. c. p. ")28 s.). corporis cruciarii sustinebatur. Inde di-
Perlorationeni pedum Chrisli negarunl ccbatur sedere' in cruce, equitare in
:

aliqui ralionalistae. Scd ea clare indica- cruce (cf. Seneca, epist. 101 versus li-
lur, cum Christus dicat : videte manus nem). Eius pâli mentio deprehenditur
meas pedes quia ego ipse sum (Luc.
et apud S. lustinum, ([ui crueem describil :

24,39;; Iransfixione scil. agnoscere de- I

rectum unum lignum est a quo summa
bent eum esse eundem qui in cruce pe- pars in cornu attoUitur... et illud quod
pendit; ridiculum enim est quod aliqui in média figitur, ut ei insideant qui cru-
oggerebanl pedes esse ostensos ne eum cifigiuitur ipsum etiam veluti (|uoddam
spiritum putarent; verum ipse dicit cur cornu eminet (to èv tw [Asaoi 7:riYvû[jL£vov w?
ostendeiil quia ego ipse sum! pedes
: xs'pa; /.ai aùib iÇlyov èoilv, è-f'
w Ir.oyowxo
ergo ostendit eadem ex causa qua ma- ot oTaupoûjj.£voi,Trypb. n. 91 M. 6,
c. ;

nus exbibet, ut agnoscant ipsum esse 693). Similiter apud S. Irenaeum ipse :

eundem ac gerere idem corpus ad quod
utiquc loca clavorum aptissima erant.
Manus et pedes quo commodius clavis
affigi possent esse loris adstricta facile
admiseris idque S. Hilarius clare asserit
(deTrinit. 10,13; .)/. 10,332)
; habitus crucis fines et summitates habel
quimjue; duos in longitudine et duos in
latitudine, et unum in medio, in quo
requiescit (jui clavis afflgitur (Adv. haer.
2,24. 4; M. 7,794-3); et apud TertuUia-
num nobis tota crux impulatur cum
:

Re ipsa exigi videlur, ut Christum
qiiattuor clavis affixam esse dicamus.
.Nuliibi enim apud veteres indicatur pc-
dem pedi imponi et ita utrumque uno
clavo transfigi insuper valdc dubitan-
;
dum erit possitne i<l ullo
profecto esset res difficillima.
dum clavos S. Ambrosius supponit, dum
duos illos clavos quos Helena misit Con-
slantino ferrum pedum nominat 'De
antenna scil. sua et et cum illo scdilis
excessu (Adv. nationes 1,12; M. l,o78;
cf. c. Marc. 3,18; Adv. lud. 10; M. 2,
34G. 626). Illi itaque quorum temporc
supplicium crucis infligehatur suppeda-
modo fieri; neum, cui pedes insistunt, non memo-
Duos pe- rant. Videtur tamen exhiberi in ludicra
illa imagine Alexamenos depingilur
(jua
adoranshominem capite asini instructum
(cf. GcarucciW. 483; Krnus, Realencycl.

J
 1017 CRUX. CUCL'MIS. 1018
II. p. 774). (iitis dciu iiiciilio (il lomporc (irctserus; e rccenlioribus Zastcrmann
poena cnicis iaiii craL abolila;
(1110 cl, (Die Krcuzigung bei den Alten), (jui etiam
palum in mcdio posituni non cxprimi in satis probabiliter ostendit falsam esse
imaginibus ([uac a saeculo (juinlo fieri opinioncm vulgatam, supplicium
satis
cocplae sunl facile intcilcj^iUir; pnie- crucis esse Constantino Imperatore
a
buisset cnini aspcclum roedinii. abolitum, verum supplicium hoc toto
[n evangelio apocryphe Nicodeini p. 1 saeculo ([uarto permanslssc et solum a
A cap. 10 narralui'Christiini lintco prae- tempore Theodosii M. in desuetudinem
cinctum esse crucifixiim. Neqiie aliter abiisse.
senliendum erit. Nam elsi varii loci ad-
diicipossunt quibiis cruciarios esse af-
CRYSTALLUS v. LAI>IDES PRE-
TIOSI.
fixos niidos slatuitur, lamenpariler ccr-
tiim est nudos eliam eos dici (iiii tamen CUBITUS, pars brachii anterior;
non carenl ali({Lio velamine. Ne(iuc Ro- adhibetur pro mensura, ulna. Ulna He-
mani tam facile, (piam Graeci, plenam braeorum vulgaris habebat sex palmos
nudilatem lolerabant, idenique de Iii- i. e. 24 digitos et a brachii curvatura ad

daeis erit dicendum (plura vide apud extrêmes usque digitos computabatur
Knabenbauer 1. c. p. 530 s.). Cruciatus— (cf. Gesenius, Thés. p. 110); cf. Deut.
huius supplicii fuisse plaïie horrendos 3,11 quattuor cubiti latitudinis in cu-
:

iam 60 palet qiiod vocabatur siippliciuni bito viri i. e. ad mensuram cubiti viri-
crudelissimuni, teterrimiun. Clavi in lis. Maior ulna commemoratur Ez. 40,5,

manibus pedibiisque adigebantur per quae scil. palmo maior crat quam ulna
nervos dolorum sumniopere impatientes, vulgaris, Haec ulna maior, de qua men-
haec vulnera magis pcr singula momenta tio quoque
fieri videtur 2 Par. 3,3, longa

inflammabantur; lotuni Chris! i corpus luitprobabilissime secundum hodiernam

tlagris discissum, cnm esset aëri exposi- mensuram 527 mm; altéra minor c. 450
tum, vehementissimacrucialiattirinflani- mm, uti Benz-inger, Hebr. Archaeologic
matione; iam sola mannuni adeo diu- 1894 p. 180 statuil. Ceterum v. MENSU-
turna expansione tormenta immania oriri RAE.
debebant; ea enim circulatio sanguinis
CUCUMIS. l.Interfructus aegyptios
impediebatur, unde dolores gravissimi
ab Israelitis in deserto desideratos cucu-
sufFocationis sentiebantur. Praeterea
mis commemoratur (Num. 11,5, hebr.
corporis affixi conditione mnsculi omnes
\S'^pn). Potières codices versionis sep-
saeve intendebantur, quare anlielitns
quivis et quaevis respiratio acerrimos tuagintaviralis, si differentiam formae
dolores afferebat; adde sitim intolerabi- atque significationis a profanis auctori-
lem quae profusione sanguinis accende- bus servatam urgere fas est in textu hu-
batur. Quibus in lormentis Christus per ius versionis, non cucumeres (auuouj B-"»''
ali(|uot horas pependit. Atque eos cru- ap. Swete, éd. sixt.), sed cucurbitae spe-
ciatus sustinebat sine uUa sensuum he- ciem (atx.uaç BAF ap. Swete) habent,
betalione. Nam vinum myrrhatum qiiod quibus Lutherus cum paucis aliis as-
ei ante crucitixioneni ofTerebatur noluit sentitur. Reliquae versiones vel vocem
biberc (Marc. 15,23; Matth. 27,34). Uti hebraicam linguis cognatis chaldaicae,
enim in Gemara babylonica ad tracta- syriacae, arabicae, aethiopicae, assyria-
tum de synedriis dicitur (jui educeba-
:
caecommunem, retinent, vel cucumeres
tur ut occideretur potabatur grano cum S. Hieronymo recte interpretantur
thuris in poculo vini, ut eius mens per- (Vet. Lat. cucumeres, graec. Yen. atxûwv,
turbaretur (cf. TJgolini, Thés. XXV. Onkeles N'Jiïll, cf. J. Low, Aram. Pfl.

p. 600), cruciariis offcrebatur potus ad n. 278 et p. 67).

scnsus sopicndos ne tormenta tantopere
sentirent. At Christus cum gustasset
noluit bibere, sed voluit cruciatus sentirc
sine alla sensuum stupefactione. De
cruce luculcnter scripserunt Lipsius,
2. Cucumeres, orientalibus hodiernis
pariter et antiquis gralissimi, magna
abundantia variisque speciebus et cole-
— bantur et coluntur praesertini in Ae-
gypto, ubi hodie Cucumis sativus Linné
loi'.t CLClMb 1 ():>(»

ol ('. Chalf \: comiminis-imi siinl. Mo- |

cator iegis derlaralur, quainvis inu,scani
numoiila anliqiia liim assyi-iaoa {(hidca casu in polu ropoidam, ipiasi ex ipsn
orlam, una cum eo sumeie licucrit.
j

('. fol. »>,1; SfiuKichciib IM'isma ool. [

t).2 clc.^ luin inaxiino ac^npliata cucii-

Cf. .Sam. BocJiarl, Hieroz. 11. 565, éd.
mores ciiin alii> ciuiirltilacois iVotiuen-
lioseniii. III. 445; L. Leinjsolin, Zool. d.
lor coiunicinorant eormunuo iina'jinos Talmuds 314. 316.
ivpracsonlanl. In Palaoslina iiuo(ino !

linita niosso friiiinMiti, pracsortim 2. Nouiine culicis Bochortus propric

mine,
maiilima, ina,-iii oampi tiicii- speciem pei iiliaiein vinarii culicis signi-
in planilio
fonsili (.onsiiuMunlur. .luoniiii licari consel. .\l argumenlis suis alias
inoi'iliiis

in niodio vilo liijrui-iolinii pro cuslotiihns culicum spocies non videlur excludei-c,
oxstrniUir. Tali ciislodiao in cucinncra-
quae pracsertim in Oriente frequenlis-
Isaias propiicla le- siniae et molcslissimac sunl. Aliqua fx
lio .nrp'22 nr'^ç; ;

islis speciebus eliam inlci' plagas A(>-

nisalem a Doniiuo derclictani comparai gypli videlur counnemorari nominc
Js. 1,8^. Neque rare ad niolum avibns D132, de quo v. SCIMFES.
al<iue bestiis lerrao incutieadum oliam
lonnido in isti;^ canipis slatuilur, cui la Cf. Bochart 562-71, rd. fios. 111.
o. c. II.
442-54; B. Tristram, Nat. Hist. of tlie
opislula leromiao dii inanes bene assi-
//.

Bible éd. 8 p. 327 s.; F. G. Wood. Bible

milanUir « Sicul in cucumerario for-
:

Animais 635 s.; /'. Ciiltrera, Fauna bibiica

niido nihil cuslodil, ila snnl dii eorum
396.
lignci el argenlci el inaurati » (Bar. 6,60
L. l'O.NCK.
Tipooaaxdvtov Iv aix-j/ipiio)).
CULON oppidum monlis luda (LXX
Cf. B. Baldini, Tractalusde Cucumeribus,
De plan- los. 15,59 KouX6v) vide s. v. AMOSA.
Florentiae 1586; Prosper Alpin. ,

tis Aegvpti c. 38; .1/. Hiller, Hieropliyt. CULTUS. De modo quo patriarchae
Celsius, Hierob. II. 247-51.
II. .58; 0. Dcum colebanl soluin pauca rcferuntur.
Fr. Hasselquist, Reise éd. C. Linné,
Cultum aulem Dei per nobilissimum mo-
Roslock 1762, 530; P. Culirera, Flora bibl.
Trislravi, Nat. Hist. of Ihe
dum, scil. per sacriticium, iam a primis
228 s.; H. B.
temporibus esse exercilum, oslendunt
Bible éd. 8 p. 4il-3; Lcunis-Frunli, Syno-
psis II. 2 éd. 3 p. 663 E. Boissier, Flora
;
tum sacrificia illa ab Abel, Gain, Noe
orient. 11. 759; .1. Braun in Ztschr. f. oblata (Gen. 4,3 s.; 8,21), tum ususille
Elhnol. IX. 1877,303 s.; Williinson-Birch, omnibus populis communis adorandi nu-
Manners and cusloms II. 461; .1. de Can- men per sacrificia, qui usus adeo univer-
dolle. Origine des plantes cultivées 210-2; salis ex uno fonte communi, a primaeva
Fr. Woenig, Die Pflanzen im allen Aeg. institulione generis bumani, merito de-
200-7; V. Loie(, pharaonique éd. 2
Flore
rivandus est. Sacrificiis precesquoque cl
e. Hausthiere
Hehn, Kulturpfl.
p. 74 s.; V.
supplicalionesesseadiunclasquibusactio
éd. 6 p. 304-14; Engler-Prantl, Naturl.
Pllanzenfam. IV. 5,27 s.; G. E. Post, Flora sacrificalis quasi animetur et proul de-

of Syria 324. —
V. etiam PEPO. cet ab homine concipiatur ccrlum est.
Et de Enos, nepole Adam dicitur coe- :

L. FONCK.
pit invocare nomen Domini (Gen. 4,26).
Culex semel in S. Scrip- i. e. coepit el nomtMi Domini praedicare
CUL.EX. 1.

tura noniinalur, cum Dominiis in Evan- et eius cultum pubiicum el sollcmnem

gelio Pharisaeis hypocritis inter alla propagare. El cum post diiuvium idoio-
improperal, quod duces sint caeci, « cxco- latria longe lalequc serperet, Deus. ele-

lantes culicem oiuX{^ovteç tov xwvwtix), git Abraham patriarcham populi Dei
cameliim autem glulicnles », minima eique praecepit ambula coram me el
:

scil. curantes et maxima neglegenles esto perfectus (Gen. 17,1), simuldocens

(Malth. 23,24). De more islo pharisaico qua in re verus Dei cultus consisteret,
cxcolandi culices, ([ui forte in vino aliove ut scil. loto animo Deo se subdens uni-

potu rcperti iuerint, saepius InTalmude vcrsam vilae rationem ad Dei volunlaleiii
sermo est (cf. eliam Am. 6,6 LXX), et componeret. Atque liane animi devoUo-
qui culicem talem comederit, praevari- nem Abraham eo quoque manifestavil
1021 CULTUS. 10±>

quod variis in locis altaria aedilicavit Do- fideie in vcrbis mendacii dicentes lem-
mino, proin sacrificia Deo obtiilit et mo- plum Domini... numquid spelunca latro-
numenta Deo vero sacra cxstarc ad roi num facta est domus ista? Os. 6,6; A m.
memoriam voIuil(Gcn. 12,7. 8; 13,4. 18). 5,14. 15; Micli. 3,11; 6,8 indicabo tibi, :

vicUinae cssent seligcndae ab

{)[ikc vei'o homo, quid sit bonum
quid Domi- et
ipso Domino edoctus est Gen. 15,9. Dein nus requirat a te utique facere iudiciuni
:

circumcisione instituta foedus illud ini- et diligero misericordiam et sollicitum

liatum est quo Deus sibi elegit stirpem ambularc cuni Deo luo. Ne scil. in sacri-
ad cultiim Dei in génère humano con- ticiis foedus cum Deo foederisque bona

servandiini. Epuias quoque sacrificales constitui arbitrarentur, loremias iis in

lempore patriarcharum esse habitas dis- memoriam revocat quod Ex. 19,5 s. clare
cimus Gen. 31,54 et 46,1. Uti altaria eri- continctur foedus non conclusisse Deum
:

gebantur iis in locis in quibus Deus se in sacrificiis, sed in obedientia et pic-

patriarchis manifestavit, ita lapides quo- taie quia non sum loculus cum patri-
:

que in titulum, qui oleo infuso conse- bus vestris et non praecepi eis in die qua
crabanturGen. 28,18; 35,14. Deum votis eduxi eos de terra Aegypti de verbo ho-
quoque coli et testem invocari iuramenti locautomatum et victimarum; sed hoc
et vindicem iani eodem tempore in usu verbum praecepi eis dicens audite vo- :

erat Gen. 28,20; 31,53; 24,3).

(cf. cem meam et ero vobis Deus et vos eritis
Inter bona ([uae Israelitis obtigerunt mihi populus et ambulale in omni via
apostolus etiam enumerat XaTpsfav i. e. quam mandavi vobis, ut bene sit vobis
cultum Dei eiusque ordinem divinitus (1er. 7,22. 23). Cum enim de foedere age-
iis esse traditum. Ipsa enim sanctuarii retur, ea solum conditio et animorum dis-
constitutio et ornamcnta, sacrificia quae posilio postulabatur : si vocem
audierilis
singulis diebus, quae
praecipuis anni meam et custodieritis pactum meum,
festis essent offerenda, ministeria sacer- eritismihi in peculium, in rcgnum sa-
dotum et levitarum loge mosaica deler- cerdotale, et populus respondit cuncta :

minabantur. Praeterea variis illis prae- quae locutuscstDominus faciemus et ea

ceptis de cibis, de munditie levitica tota sponsione facta foedus est conclusum
Israelitarum vita sub obedientia Dei (Ex. 19,5-8). Quae populo proponere eo
collocabatur. Qua autem mente et prae- magis necessarium erat, quo maiore,
cepta illa cultus et praescripta vitae pompa et sollemnitate cultus ille Dei
obeunda Deus vere colatur, ipsa
sint, ut extcrnus et ordinibus sacerdotum et mi-
legeinculcatur etperprophetas viva voce nisteriis levitarum a Davide constitutis
continue in memoriam revocatur; ita peragebatur (cf. 1 Par. 16,3 ss.; 23,2-
Deut. 5,29; 6,5 diliges Dominum Deum
: 26,24).
tuuni ex toto corde tuo etc. 8,3 s.; 10,12; Pro antiquo tempore valebat Icx ai- :

11,1; 30,16. 20 etc. Atque prophetae
summopere mènent ne externis rilibus
et caerimoniis rem constitui putent;
quare sine vera animi pietate ac religionc
illa Deo minime accepta esse graviter
tare de tei'ra facietis mihi et offeretis
super eo holocausta el pacifica veslra,
in omni loco in quo memoria fuerit no-
minis mei veniam ad te et benedicani
tibi (Ex. 20,24); quare in variis locis of-

docent ita Samuel

;
numquid vult Do-
: ferobatur, ubicumque aliqua Dei vel
minus holocausta et victimas et non po- angcli Dei manifestatio habebatiu' (cf.

tins ut obediatur voci Domini? melior lud. 6,18; 21,4; 1 Rcg. 7,17; 9,12; 14,
est obedientia quam victimae (1 Reg. 15, 35; vide s. v. ALTARE). Nam ut in uno
22); cf. Ps. 49,7-23; Is. 1,11 : quo mihi solum loco sacrificia olTerrentur, statu-
multitudinem victimarum vestrarum?... tum erat pro tempore quo Deus in una
lavamini, mundi estote, auferte malum tribuum sibi electurus esset sancluarium
cogitationum vestrarum ab oculis meis, (Deul. 12,14), id ([uod antc lemplum ae-
quiescite agere perverse, discite bene- dificatum non conligil; nam « per cuncta
facere etc. 2,5; 12,1 s.; 28,12; 55,3; loca quae transivi cum omnibus filiis Is-

58,5 s.; 66,2 et 1er. 7,3 : bonaa facile raël, numquid loquens loculus sum ad
vias vestras et studia veslra! nolite con- unam de tribubus Israël, dicens : quare
i023 CILTLS. 102i

nonacdificaslismihi doinum codrinain?.. Erclesiastici occurrit in coniparalione ad

•2 Hoir. 7.7 Ilacc oleclio liiin l'acla csl,
. landeni Sapientiae a(liiibita(24,17,gr. 10)
ciim ItMiipliim in IniisaltMii acdificaroSa- et similitcr in pracconio Simonis sacei--
l'iinoii a l>niniiio iiilxMi'lur. Qiiaro ro- dolis (:iO,l 1, utnxpie loco tex-
gr. lOi. In
(liifos oxe\silio.>ilalim oodom loco allare tus graecus xunâpiaaov liabel , Pesbitta
erexoriint, ul olleri-ont in co liolocauto- vero aiborein Nn02T x:S\S' appel lat
iiiala lEsdr. ^^,2' o[ ila
culUis Dci per sa- [éd.Lagardi'). »(uam I. IJtw dicil esse
crilîcia. qui foiuporc oxsilii excrceri non terebinthum alque in Sci'iptura '[yyé VI!
l»oluit. itci'iim iTslitidus est; doiiiio ces-
vocari (Araniaeische Pllanzennamen,
savitp(Mannostros, cuin Antiochiis Epi-
Leipzig 1881, n. 9o p. 138). Atquc haec
phancs sanctuariiiin Dei sacriliciis ido-
eadem exprcssio in textu bebraico Ec-
lolali-icis polliierol: sed Syris o monlo clcsiastici nuper reperto rêvera adhibe-
leinpli pulsis cultiis Dei reslilulus est
tur (cf. iV. Peters, Hebr. Text des Eccii
,rr. 1 Mach. 1,54. o9 ; 4,38 s.).
p. 291); de eius signilicationc v. LIGM'.M
l'ii ex Ez. el Bar. collifiilui'. Icmporo
PILCMERIUMUM, OLIVA.
exsilii saopiiis congregabaiitiir ad pro-
Certe arbor a Siracida significala in
plielas, a iiiiilms et veriiis admonchan- montibus, praesertini in Ilermone, qui
lur i>l k'olioiie lihri, siciit lereniias quo-
hic in Vulgata vocatur Sion (cf. Ueut. 4,
qiie libriiin inisil ad cxsulcs (1er. 29,1).
48), cresccbat, nobilis ac pulcbra visu et
Hisce initia «[iiaedani synagoj^aruni con-
« in altitudinem se extollens ». Talis
spici facile dixoi-is- Post cxsiiiuni enim
autem arbor tuni abies tum cupressus
paulalim idticiinKiue ludaei crant syna-
esse polerit. De abiete alibi dicta sufli-
fi-ogac exsisl(>iianl, imiuibiis diebus sab-
ciant. Cupressi orientalis duae sunt spe-
bali et festi? liidaei et proselyti orationc,
cies, seu potius duae eiusdem speciei
lectione legis et propbetarnm religionem varietates, scil. Cupressus sempervirens
pielatemque ro\ ebant. Lectioneni ab ora-
Linné (= C. fastigiata De CandoUe, seu
lione esse inceplainiam babelur Neh. 8,3
C. pyramidalis Targioni) et C. sempervi-
et oratione qiioque esse conclusam Neh.
rens var. horizontalis Linné (seu C. hori-
9,3 innuitur. Ipsam lectioneni excipiebal
zontalis Mill.). Utraque varietas regio-
explanatio vel adhortatio, uti Luc. 4,20;
nem mediam (1000-1600 metrorum)
Act. 13,1.^; 17,3 indicatur.
Libani aliorumque montium Syriae sep-
Pro Christian is nioduni Deuni colendi
tenUrionalis, Persiae, Ciliciae, Cypri,
lesus docuit loan. 4,23. 24 et illum insti-
Cretae incolit, et fastigiata ubique culta
fuit cultuni ([uo Deo rnaximus confertiir
crescit. Altitudinem 25 metrorum attingit
honor hoc tacite in nieam commemo-
:

et coma pyramidali ac sempervirenti ra-

rationeni(1 Cor. 11,24). Queni cullum a
misqne confertis pulchrum praebet ad-
primis temporibus assidue esse exerci-
spectum
tum videmus :Act. 2,42; 1 Cor. H, 20;
10, 16),idque praeprimis factum esse Cf. E. Boissier, Flora orient. V. 705: G.

die prima hebdoniadis iam cernitur Act. E. Post, Flora of Syria 748; C. Rilter, Erd-
20,7 et 1 Cor. 16,2 et pariter elucet ex
kunde XI. 567-582; V Hehn, Kulturpflan-
zen, éd. 6 p. 276-283. 577 s.; Engler-Pruntl,
Doctrina duodecim apostoloruni xaià :

Naliirl. PHanzenfam. II. 1,99 s.

/.upiax»iv oè Kupt'ou auvayOlvreç xXtiaaTe dcp-
Tov etc. ubi simid natura et
(cap. 14 ,
Reges babylonii et assyrii in con-
indoles sacrificii designalur, quia iidelcs slruendis lemplis ac palatiis suis fréquen-
iubentur accedere ad eucharistiam ^poç- ter cupresso (bab.-ass. shurmenu) ute-
i'zo[LoXo^(r^'ji[xi'io'. xi ;:apaî:T(j!>[j.a-a, 8::wç za- bantur, ([uani ex montibus Libano et
6apà Tj è'jjta 'j|jiôjv
fi
et explicite asseritur Amano aliisque vicinis sibi procurabant
in eucharislia impleri vaticinium Maia- {
A giim-Kakrimi, Col. 4,10; Asurnasirpal,
cbiae(l,ll). Annal. Col. 3,89. Sargon, Khorsab. 143
T. KXABENBAUER. etc.) in catalogo montium assyriaco spe-
;

cialiter Libanon duoque alii montes

CUPIDITAS V. CARO. shad shurmeni mons cupressi « appel-
(c

CUPRESSUS 'cypressusjbis in libro latur propter magnam cupressorum co-

1025 CUPRESSUS. CUSTODIA. 102fi

piani [Frd. Delitzsch, Paradies p. 101). 1 Par. 15,17 vocatur Casaia (iniujlp,
Similiter etiam regiis aegyptiis lignuin
Ktaafaç).
cupressinum ad varios usus inservicbal,
qiiamvis de noiniiic acgypUaco non sa- CUSTODIA notionc obvia dicitur
lis constct {Ch. E. Moldenkc, Uebor die Ex. 22,7 : siquis commcndaverit amico
in altacg. ïcxlcn orw. Baume, Leipzig pecuniaru aut vas in custodiam etc.,
1887 p. 135. 142). Auctorcs quoque itemque aliquem teneri in custodia i. e.
graeci et latini frequentissinie de prae- in carcere, tradere custodiam ;Gen.
in
stantia varioque iisu eiusdem ligni lo- 39,22; 40,4; 42,17; Neb. 12,38; 1 Mach.
quunlur (Theojjhrast.ttlsi. pi. 1.5,1 etc.; 9,53; 13,12 aliquem detinere, captivum
V. 4,2; 7,4 et al. saepissime; Diod. Sic. ducere; 14,3; Act. 4,3; 5,18; 8,3; 10,25;
II. 8,3; XIX. 58,3 Vitruv. II. 9,5. 12; 22,4) vel ita detinere, ut ab aliorum
Strabo XVI. 1,11, 741; Plin.
éd. Cas. p. consortio arceatur (2 Reg. 20,3); vide
XVI. 33,139 etc.; Arriaii. VII. 10,4 e. a. s. V. CAPTIVITAS. Obvium quoque est,
m.). ut custodia dicatur pro ipsis custodibus;
apud Hcljracos usuin
Licet igitiu' etiam ita Act.12,10 transeuntes primam et se-
:

iuiius lignimultiplicem supponere pos- cundam custodiam, custodes primo loco

simus, Scriptura tamen admodum pauca et secundo positos, vcl primam et alte-
de eo refert. Semel Vulgata cupressina ram stationem custodum; simili modo
laquearia commémorât (Gant. 1,16, adhibetur de militibus praesidiariis, do
hebr. 17), quae in hebraco sunt Diniia praesidio in aliqua urbe coUocato,
çpoup(i, 1 Mach. 6,50; 9,51; 10,75; 11,3.
i. e. potius abiegna (cf. ABIES). Proba-
Etiam de loco in quo custodia vel obser-
biliter autem isj iï5?, quibus Noe in
vatio habctur; ita Is. 21,8; Hab. 2,1 :

arcae fabrica usus est ^Gen. 6,14), quae- super custodiam uieam stabo; sunt
que a S. Hieronymo « ligna laevigata » ([uippe prophetae quasi custodes et spe-
dicuntur, rêvera cupressina crant (v. LI- culatores qui in alla veluti spécula con-
GNA LAEVIGATA). Praelerea nurxn stituti curam populi gerunt, hostem ap-

quoque Is. 41,19; 60,13. Cf. Ez. 27,6) propinquantem nuntiant, periculis pro-
cupressum videtur dcsignarc (v. BUXUS). spiciunt. Et siinVulgalaPs. 78,2 legitur :

posuerunt lerusalcm in pomorum custo-

Chr. Biel, Exercitalio de ligni.s ex
Cf. /.
Libano ad templ. hieros. aedif. petitis, Bruns-
wigae 1740; E. Fournier, Sur les noms an-
ciens des cyprès, Extr. des Actes du Congrès
internat, des botan., Paris 1867; Olck in
Pauly-Wissowa, Real-EncyclopadielV. 1909-
38. Alla V. in art. ABIES.
diam (LXX (5ji:wpoçuXa-/.iov) sensus est , :
redegerunt urbem quasi in tuguriolum,
in casam bumilem, ([ualis erigi solct in
agris et hortis ad fructus et poma cuslo-
dienda. De tcmpore ((uo custodia vel
vigilia agenda est usurpatur Ps. 89,4 :

L. FONCK. custodia in nocte, quarum olim très ba-

l)ebant (cf. lud. 7,19 hebr.), postmodum
CUPRUM V. AES, METALLA.
([uattuor (Malth. 14,25; Marc. 0,48), et
CURIA (pouXsuTTiptov) dicitur 1 Macli. pariter Ps. 129,6 in Vulgata eadem no-
8,19 et 12,3 de curia romana, de loco tione legitur. Fréquenter adhibetur cu-
in quem senatores Romani convenirc stodia de munere custodiendi, de mini-
solebant ad deliberandum; item 8,15 :
sterio comuiisso, quo scil. mulla custo-
curiam fecerunt sibi, ubi potius metony- dienda et ol)servaa(ia sunt; ita dicitur de
mice usurpatur collcgium viroruni ad
:
officiolevitarum quibus et custodia ta-
deliberandum et decernendum sibi fe- bernaculi sensu strictiore el minislerium
cerunt, senatores sibi crcarunt. sacrum cir^a tabernaculuin et templum
CURSOR Hie-
levis explicatur a S. dcuiandalum erat (cf. Lev. 8,35; Num.
ronymo liebr. nSp_ ni32, quod proprie 1,53; 3,32 s.; 8,26; 18,4; 31,30). Demum
eti-am vox traducitur ad illa ipsa desi-
camelam levem désignât. V. CAMELUS.
gnanda, quae custodienda, observanda
CUSI (lUJip, Kt«i^. Keidàv) levita ex sunt observa custodias Domini i^3 Reg.
:

familia \Ierari (1 Par. 6,44 [29]); idem 2,3) i. e. praecepta, mamlala: quaro

LRXICON BIBLICUM.
lo-j- Cl STOniA. 1028

Acl. 27,1. 42 ipsi qiiotiiic viiicti, oai)livi ï]1\yj> inlei-|)retanlur, ideoque ordo
oo noinino dosii^nantiii- : liatli l'auUim verborum videtur mulatus esse. For-
(•mil irliquis cuslodiis contiiiioiii ; mili- tasse xûxvov, quod Deul. 14, Ki pro
tiiiii consiliuiii t'nil ut ciistodias occido- P|1U*:'' liabcnl, el liic el in I,(>v. 11,18
it'iil; iiiacco in iilrotiiio loco SEajAiitaç.
pro nau;jn legendum ei-it, ut in Vul-
cuTHA (nn-:, n'.r; XouOi, XoûO)
gata. Onkelos xm2 expiical, (|iiam uo-
ciuimoralui- una oiiin Babylono, Avah, cliiae sjxMMem diciuil ; Paiapbrasla (".iial-
Ematli. Sopharvaim rojrionilms, ox qui- daeiis NTuS reddil ,
quam liochartus
bus Sarj^oii incolas in Samaiiain Irans- similiter avem noclurnam exponit (Hie-
Uilit (4 Heg. 17,24). Ab his colonis, qui roz. H. 28C), alii vero olidem vel alle-
cum Israelilarum roliiiiiiis inisocbantur, ram avem supponunl
(Lev//); Syrus
originiMU lUixorunt Sainarilaui. Colonos probabiliter ordo variai) 11313
(quia
aulcni e\ Ciillia Iraiislalos niuncrosio- verlil, quam nyclicoracem, lierodium,
rcs fuisse eo comprobalur, quod Samari- bubonem inlerprelantur {Pai/ne Smith
lani simpliciler Chulhaci vocantur tuin IGO'!; lirun 233); Graccus Venelus, si
apud Flavium losopbmn (Anl. IX. 14,3: ordinem verborum servavil, priore loco
XI. 4,4; 7,2; XIII. 0,1) luin apud Talmu- YXaùxa, allero ysXiowv reddil. Profeclo ex
dicos passiin {Mishna, Boraiholh 7,1; 8,
illis aliisque versionibus haud facile quis
,S;Tea 2,7 etc. etc.). Praolerca doccinur cerli aliquid crual. — Quarc cliam in-
4 Reg. 17,30 ('-uUiacos socuni in Sania- terprètes velcres el recenliorcs vix quid-
riam allulisse idolum Nergel (vides, v.). quam praeler coniecturas plus vel minus
Cullia ab assyi'iologis agnoscilur Kuti doclas, praescrlim ex clymo vocis
(Ivulir.'t urbs Babylouiao saepius in in- naCJn, proferunl. Bochartiis significari
scriptioiiibus cuneiformibiis una cum ceriset noctuam, quac aliquibus velcri-
Babel cl Borsippa enumerala, hodie bus alquc etiam mullis recenlioribus
Tell Ibrahim 28 km a Babel inler se- placel; Michaelis rmserem pracferl, Oed-
plemtrionem et orienlem. mann i)elecanum onocrolalum suadel el
Cf. Menant, Annales des rois d'Assyrie cl. Rosenmùller persuadel; Talmudislae
p. 262; Sclirader, KeillnschrifU. Bi-
102. hanc avem vespertilionem esse non dubi-
bliolliek I. 138 s. 186 s.; Proccedings ol lant (ap. Lexoysohn). Alii aliis candida-
the Soc. of Blbl. Archaeol. V. 1883 p. 84; lis patrociuanlur, quos loiigum est ex-
ïransaclions of Ihe Soc. of Blbl. Archaeol. ponere. Conlra cygnum S. Hieronymi
VIII. 188i p. 182-184; Delitzsch, Paradies
nihil habenl, nisi quod sil parum fre-
217. Sclirader- Wliileliouse, Cuneif.
218;
quens in Oriente at non lia rarus est,
Inscr. and Old Test. I. 271; Vigouroux, La
:

Bible et les déc. mod. éd. 6 III. 571.
CYGNUS inler aves
in legenominatur; si ordinem vocabu-
lorum attendas, primo loco (Lev. 11,18)
pro bebr. n^UJJn, altère (Deut. 14,16)
pro liebr. ni;yji poni
apparel, hanc ultimam '^W2i
Is. 34,11
S. Hieronymo esse ibin, ideoque in Deut.
pro « cygnuni et ibin » potius inverso
ordine « ibin et cygnum » sicul in Levit.
legendum esse. Praeler nomen S. Scri-
plura nil de hac ave referl. Ex ver-
ul Arabes palacslinenses non duas sal-
tem species (dyynus olor Linné, C. mu-
immundas bis sicus Bechslein) bene noscant atque dis-
tinguant; pariler etiam antiquis cygnus
oplime notus erat. Eadem vox he-—
braica nauJJn etiam inler replilia Lev.
videtur. At ex 11,30 recurrit alque a S. Hieronymo
talpa explicalur; a recenlioribus com-
muniuscAamae/eonexponitur. V. TALPA.
Cf. Sam. Bochart, Hieroz. H. 286-92, éd.
Jiosenm. III. 31-9; /. D. Michaelis, Supplem.
ad lex. hebr. p. 1692 s. Sam. Oedmann,
— ;

Verni. Samml. III. 48-57; E. F. K. HosenmiU-

sionibus antiquis LXX, si eundem suppo- ler not. ad Bochart 1. c. 39; id. Blbl.
Allerlh. IV. 2,313-5; H. 0. Lenz, Zool. d.
nas ordinem verborum in ipsorum texlu
ait. Gr. u. Rômer 384-401; L. Lewysohn,
bebraico fuisse, in primo loco na*iy:n
Zool. d. Talm. 102-5; L. RUtimeyer, Fauna
TTop^upfwva, in altère ?6iv vertisse dices; der Pfahlbaulen, Basel 1861,113. 115; /.
at ?6iv lum Lev. 11,17, lum Is. 34,11 Duemichen, Resultate I. tab. 8; R. Harl-
 1029 CYGNUS. 1030

mann ib. p. 30; H. B. Tristram, Nal. saepius in Talmude sermo est (cf. ANE-
Hist. of Ihe Bible éd. 8,249-51; id. Fauna THUM).
and Flora of Palest. 114; Leunis-LudwUj,
Synopsis I. 1 éd. 3 p. 487 s.; A. E. lirehm, Cf. /. //. Ursimis, Arboreli bibl. Cont.
Tierleben éd. 3 VI. 592-600; J. G. Wood, 119 s.; M.
//t//er,IIierophyt. II.48s.;0. Cel-
Bible Animais 485-90; P. Cultrera, Fauna sius, Hierobot. L 516-9; P. Cultrera, Flora
bibl. 318 s.; O. Keller, Thiere d. klass. bibl. 190; H. B. Tristram, 'Sàl. JlisLof Ihe

Allerth. 271. 450; G. Lorcta, La zoologia Bible ef/. 8 p. 4i3; /. Low. Arain. Pflanzenna-
nella Bibbia 123 p. men n. 152; Leunis- Frank, Synopsis II. 2
éd. 3 p. 251. 265; E. Boissier, Flora orient.
L. FONCK.
II. 1080; V. Ileha, Kulturpn. u. Hausth.
éd. 6 p. 203-6; Engler-Praiitl, Nalurl. Pdan-
CYMBALUM v. MUSICA.
zenfam. III. 8,184; G. E. Post, Flora of
CYMINUM, hcbr. "jàs, ab Isaia no- Syria 373.

minatur ciim gilh ac frumento licrbis- L. FONCK.

que, quas agricola in horto vel agro suc CYPRESSUS V. CUPRESSUS.
serit (Is. 28,25), semina eius sat fragiiia,
iibi maturuerunt, non rota plaustri sed
CYPRIARCHES (li^jr.piipxni) titulus
baciilo excutiendo (ib. v. 27) quo exem- ;
Nicanoris (2 Mach. 12,2), qui cum aliis

ple propheta ostcndit iudicii discretio-

regionum praefectis ludaeos pace cum
neni qua pro sua quidque indole tra- Lysia composita tranquille frui non si-
clandiim sitctadininistrandum. In Evan- nebat. Eius nominis niunus quale fue-
rit, inter doctos non convenit; alii enim
gelio quoqiie cyminum cum mentha et
anetho a Domino commcmoralur inter in eadem conditione fuisse cypriarchen

herbas, quas decimabant scribae et Pha- volunt, in qua Asiarchas, Lyciarchas etc.
l'isaei hypocritae (Matth. 23,2.3 y.u[j.ivov;
(v. ASIARCHAE), alii mère praefectum
cf. Luc. 11,42 decimatis mentham et ru-
Cypri insulac ab Antiocho IV. Epiphane
tam et omne olus), — Vox hebraica, occupatae eum fuisse existimant. Ex in-
quam vei'siones fere retinent (LXX x.û-
scriptionibus autem eftici videtur cy-
[xivov;Ghaldaeus et Peshitta NJiaD, ac- priarchen et praefectum fuisse insulac et
thiop. kemvn, armen. tshaman. arab.
pontificem, cuiuseratCypriorum nomine
kamun etc.; cf. assyr. kamunu ap. Frd.
certis temporibus rcgibus Ptolemaeis
Delitzsch, Ass. Hdwb. 436 a et pun. specialem cultum tribuere (E. Beurller).
X,a[xav ap. l. Lôw, Arani. Pfl. 410,83), ex Idem munus cypriarchac régnante An-
tiocho IV. etiam gerebat Crates, de quo
consensu communi herbam Cuminum
2 Mach. 4,29 (in Vulgata Sostratus; sed
cyminum Linné ex ord. UmbelU fer arum
V. textum graecum).
désignât, quae etiam nunc in Oriente
ubique colitur et hic illic etiam sub- Cf. E. Beurlier apud Vigouroux, DicL
sponlaneum invcnitur (Boissier, Post); de la Bible II. 1175; Corpus inscript, graec.
confundenda non est cum alia herba si- 2621. 2622; Le Bas et Waddington, Voyage
mili, quam Germani aliique eodem no- archéologique III. n. 2757. 2781. 2796; Jour-
nal of Hellenic Studies 1891, XII. p. 181,
mine (Kùmmel) appeliant. Antiquis cymi-
n. 16; p. 195, n. 52; Sakellarios, KuTtptaxà
num maxime ex eo notissimum erat, 1890, I. p. 69. 94-98. 100. 102. 125. 178.
quod semen condiendis cibis communi-
ler adhibcbatur atque etiam in remédia CYPRUS (Kû;îpo;), magna insula in
varia utile erat {Theophr. Hist. pi. I. 11*, parte oriental i maris Mcditerranci, quae
2; VIL 3,2 s.; IX. 8,8 etc.; Columella, non ita procul a litoribus Ciliciae et Sy-
De re rust. 10,245; Dioscur. Mat. med. riae extenditur. Ad cam quoque insu-
3,61 al. 68 s.: Plin. XIX. 8,160 s.; lam Lucius consul misit cpistulam de
Athen. 7 p. 293 al.). Etiam apud Aegy- ludaeis (1 Mach. 15,23). Doctrina chri-
ptios cyminum in usu fuisse docent fre- stiana in insulamiam perlata est ab ils
quens eius mentio in textibus hierogly- qui persecutione contra S. Stephanum
phicis seminumque reliquiae, quac in excitata dispersi fuerant (Act. 11,19);
museo monstrantur.
floreiilino De — Barnabas lévites erat génère Cyprius
decimando cumino et anetho ac reliquis (Act. 4,36). S. Paulus in primo itinere
1031 CYI'HUS. 1032

aposlolico nmi Harnal>a cl Marco in Cv- \eiielus buirum pal mac. (spoivlz-wv") cxpli-
priiiu a Si'loucia navif^^avil. [irutnliravit cal, sicul eliam .\ben £.s/vf alque liuic ;

Salaïuiiiac iii ludacoi-um ol

svaaf.'o^'is sensiii Mirhaclis (pioquc lavel. Al mc- —
|tcraiuliulavU iiniv»»rsaiii insulam iistiuc rilo commimilei' admillilur. ncc iivarum
Paplium. ll>i Scrgiiis Paiilus proconsul, uoc palmanim tloies aiil rruclus, sed l'ni-
iiiin viilis>ict Klymaiii iiiauiiin vides. \. licem Ijnrsoiiia alba Lamarck dictimi(rz;
UAIlIKSl'i irsislculcm lioclriiiac Chrisli L. iiicrmis EiiiiK') e\ ordinc /.ijlliraricd-
a l*aulo caccilalc csscpunitiun, citulidil rum cssc cyprum anliipiorum. Ai-buscula
admirans super doclrina Doinini (Acl. liaec, Aral)ibiis liodicriiis el-hcnna vo-
i:i,»-|-2i. Paiilus qiiidciii a Paplio INt- cala, in Acgyplo atipu; Palaeslina et
<;cn Painitliyliae se contidil. Coiiciiio Persia l'requenler in liorlis colilur at-
aposlolormn llierosol\niis iialiilo Paiilus que ibidem cl iii Arabia Peiraca sub-
altcniui ilei' aposlidicum susccpil cuiii ; sponlanea inveuiliir; al indigena videlur
atileni Uarualiae qui Marcum assumerc esse in Helulschia abpio iii parlibus In-
comitcin oplaltal non acquiescercl, Bar- diae orientalis, unde mediante Persia
nabas assurnpli» Marco àh Anliochia ile- at(jue finitimis n^gionibus in Aegyplum
ruin se conlitlil C.v|)iU!n (Act. 15,30). introducta censclur. —
Nomen latinum
riliuia insulae iiienlid fil in narralionc et graecum cum ipsa planta ex oriente
itinerisromani Acl. 27, i cl indc : a Si- acccptum idem est cum liebr. isi (ct.

donc) cuni suslulisseinus, subnavigavi-

copt. kuper, aeg. pitkrr, in Icxl. dcmol.
nius Cypruni, proplerca quod essent
venli côntrarii. —
Eral Cyprus sub Au-
h'xprn; ap. Niibios chofreh.

guste prius provincia iinpcraloria, (juac Cf. Prosper Alpin., De plantis Aegypli
ilaquc a praelorc adininislrabatur; al c. Fors/.al, Flora aegypf.-arab. LV;
13; P.
mox Auguslus cani populo reddidil, si- E. Boissier, Flora orient. II. 74^i; Leunis-
cut C(tdein Icnipore (ialliarn quoque Frank, Synopsis II. > éd. 3 p. 208 P. Ascfier- ;

Cassius son in Verh. d. bot. Ver. tl. Prov. Hranden-

narbonensem, quia, uli Dio
burg XVIII. 1876, XII. s.; A. de Candolle,
scribit (54, 4>, nibil armis suis indige-
Origine des plantes cultivées 109-11; G.
rcnl, abjuc ila proconsules eliam in Schweinfurth in Verhandl. d. Ces. f. An-
istas itrovincias missi sunl. (^)uarc rcctc throp. 1891, 658.
Sergius Paulu? appcllalur proconsul. —
Habitasse ludaeos in insula loseplius Flores liuius frulicis coloris albidi, in
quoque notai (Anl. XllI, 10,4) et Pbilo racemorum moduni cohaerentes, fortem
scribit celeberrimas insularuin, Eu- ac gratissimum odorem exhalant atque
boearn, Cyprum, Crelam esse plenas , ideo vcrbis Cantici optime conveniunt.
colonorum ludaeorum (Op. ecl. Mangey Antiquis nolissimi crant, ac spcciatim
H. p. o87; ctl. Lipsioe VI. 1829, p. 1311 Aegyptiis iam inde a regni antiqui ae-
Vide etiam CETHIM. tate-, tertio scilicet millennio antc
Christum, innotuere. Praeterea odorc
CYPRUS, lEi bis in Cantico noini- Uorum, praesertim eliam pulverc folio-
natur, cuin sponsa dilectum suum botro rum commendabatur, quo ad tingendos
cypri in vineis Engaddi coniparcl (Gant. capillos, faciem, digitos, ungues etc. at-
sponsus inter varia aromata pa-
1,13) et que ad varia etiam remédia utcbanlur.
quac in laudibus dilectae enu-
radisi, Pariter etiam poslea propter aroma et
merat, primo loco cypros (DnS^) cum propter colorem cyprus in honore man-
sit; in libris el legibus talmudicis atque
nardo commemoret (ib. 4,13). LXX x6-
com-
in auctoribus arabicis fréquenter
npo; reddunt, Peshitta retento nomine
memoratur el orientalibus hodiernis,
hebraeo N"i£"3; Chaldaeus propter vi-
sicut etiam Albanensibus, praesertim
neas Engaddi botros uvae 'V'Z.TJ) inler-
usus cyprini coloris gratissimus est. Sed
pretatur, ralione non oinnino cogenle,
de hoc aliisque cypri usibus (cf. Biosc.
cum wc eliam plantationem ol liorlum
Mat. med. 1,124, cf. 65 et C. Sprengel
quemcumquc designet (cf. lud. 15,5), comment, in h. 1.; Plin. XII. 24,109;
Ex versionibus posterioribus graecus XIII. 1,5. 6. 11 ;
XXIII. 4,90 s.; Flav. los.
 1033 l()3'(

Bell. iiid. IV. s,:{) S. Scriplura lareL, aliam autcm vocem videntur legisse Ain.
quariKiiiam alii|iii iiiinierilo verlja Deul. 1,5 iTify.XrjToç (xnp?) et 9,7
:
iV^Opoç "i^p : (

21,12 circumcidcl unqurs de lingendis fodere?). Praclereain lextu liebr'. Is. 22,6
unguibus pulvere cypi-ino explicaiit. 1"ipiungitur in membre paraliclo ciuu

Cf. /. H. Ursinus, Ârboret. bibl. 370-2;

Aelam eodem modo, quo Is. 21,2 Media.
AI. Miller . Hierophyt. !. 4.51 s.; O. Cclsiv.s, Vcrum ubi regio (Jîr quaeri oporteal,
Hierobot. I. 222-0; /. D. Michaelis, Sup- valdc dubium est. Barhebraeus ad Am.
pleiTi. ad Lex. hebr. p. 1333-5; Sam. Oed- 9,7 adnotat Kurus i. e. Cbaran. Alii
:

mann, Verm. Samml. 1,91-102; 6,102-5; E interprctantur rcgionem ad Cyrum am-

F. K. RosenmuUer, Bibl. Altcrtli. IV. 1,132' ncm, qui iunctis cum Araxe aquis in
6; P. Culirera, Flora bil)l. 332-1 H. B. Tri-
;
Caspium mare devolvitur {Calrnet, Mi-
slraiii, Nat. Hist, of Ihe Bible éd. 8 p. 339 s.;

J. H. Balfoui-, Plants ot Ihe Bible, éd. nova

chaelis), alii urbem Koupva (Piol. VI. 2,10)

113 s.; J>. Sc/iegy, Bibl. Archaeol. 211-3. — ad Mardum

fluvium sitam in Media au-
De aiiliquis Aegypliis cf. V. Loret, Flore slrali {Bochart, Rie.ss), alii Cyrrhesticani
pharaon, éd. 2 p. 80 Woenig, Pllan-
s.; Fr. inter Orontcm cl Euphratem (Furrer),
zen im ait. Aeg. 319-51; L. Borchardl in alii Babyioniam meridionalem (Halcvy),
Ztschr. f. aeg. Spr. XXXV. 1897, 168-70. — alii regiouem vel medicam vel forte baliy-
De usu hodierno cf. Fr. Hassel([uist, Reise
lonicam (Schrader). W. Max Mûller
502-4; E. \V. Laiic, Silteii u. Gebr. d. heul.
omnibus locis citalis emendandum esse
Aeg. éd. J. Tli. Zenlwr 1,33-5; H. J. van
pulat yip (vide COA), quac regio in in-
Lennep, Bible Lands, London 1875, KiS; Cl.
n. Conder, ïent Work in Palest., London scriptionibus cuneiformibus commemo-
1879, U.2i5;A.Arab in Al-Machriq I. 1898, ratur Qutû vel Qû ad meridiem Assyriae.
913-7.
L. FONCK. Calmel ad
Cf. 4 Reg. 16,9 et Ani. 1,5;
MichacUx, Spicil. II. 121. suppl. 2191; Bo-
CYRENE (Kup»5vrj), ui'bs florcnlis- charl, Phaleg 4,32; Bibel-Allas éd.
Jiiess,

siina Libyae pentapolitanae, quae ab ea 3 p. 19; Furrer apud Schenhel, Bibellexi-

urbe etiam Libya cyrenaica vocabaUir. con III. 534; Halévij in Revue des Éludes
juives XI. 60; Schrader apud Riehm-Baeth-
In ea urbe et regione multi ludaeoruni
(jen, Handwb. d. bibl. Altert. I. p. 845;
incolebanl (cf- Flav. los. Ant. XIV. 7,2;
M'. Max Minier apud I{astin(j,s, Dicl. of Ihe
XVI. 6,J) ad eatn quoqiie urbeni Liicius
;
Bible III. 1.
consul misit epislulam de ludaeis 1 Mach.
13,23. In lerusalem multi habilabanl CYRINUSdvupyivtoç, Kupt'vo;).?. Sulpi-
ludaei cyrenaei, qui ex urbe Cyrene cius Quirinus, praeses Syriae. Descriptio
oriundi in civilate sancta sedem fixe- imperii romani (de qua s. v. AUGUSTUS)
runt; habebant propriam synagogam dicilur prima facta esse Tjy£[^.ov£ÛovToç
(Act. 6,9). Ex iis erat Simon iile quem T% Sup(aç Kuptvou (Luc. 2,2l. Unde nota
angariaverunt ut portarct crucem post (contra leclionem Vulgatae a praesidc :

Christum (Mattb. 27, .32; Marc. 15,21).
Ex ea quoquc regione aderant viri re-
ligiosi in i'esto pentccostes (Act. 2,10)
et persecutione in S. Stephanum facta
viri cyprii et cyrenaei ex urbe Antio-
chiam profecli etiam Graecis annuntia-
bant Dominum lesum (Act. 11,20).
CYRENE (i"ip)
glathphalasar III. habitatores Damasci
urbe capta et regc occiso transtulit (4
Reg. 16,9), sicuti Amos (1,5) praedixeral.
Eiusdem regionis mentio
divino AmosiNumquid non ascen-
9,7 :
dere feci Syros (Aram) do Cyrene?
Syriae Cyrino; sed solum praeside
legunt codices boni, S. Ambr., S. Aug.,
Maldonatus) e lextu graeco non dici
eam factam esse a praeside, sed tan-
tum, cum ille csset Syriae praeses. Dici-
lur ea descriptio prima praeside Cyrino,
ut distinguatur ab altéra eodem praeside
facta, de qua Act. 5,37 et losephus, Ant.
regio in quam The- XVIII. 1,1. Quia igilur Cyrinus poslea
quoque censum pcragerét in ludaea et
legatione fiinclus esset in Syria, evan-
gelista eum utpote notiorem nominal.
fit in oraculo Neque ex modo narralionis necessario
sequitur eam dcscriptionem inceptam
esse praeside Cyrino sufficit ut eo prae-
;

LXX4 Reg. 16,9 voccm non cxprimunt, |

side sit ad linem perducta; lum enim
103^ CYRIMS. io:{(>

facile ab co acoipero poluil,

tiiiasi iionu'ii piendorum, censitores; ii autem inunen:
|traeserliin (iiiia posloa
iiioin alteraiii lungobanliir aucloritale propria a Cae-
porogit. Ha oporlct si ciiin
(Miiiu loqiii saro accepta icf. Yigouroux 1. c. p. 113).
tonipluribus assiiinilur Cyrimiin fuisse Sed cum dicalur Cyrinus TiYe[j.ov£ija)v t^?
pracsidoin Syriae posl Varum usqiie ad -up(aî, eliain censeri potcst eum Varo
anmiin 7)13. pro qiio teinpoi-o niilliis addilum fuisse legalum et quaestorcni ;

praosos moimiiuMitis n(ii)is proditiir. Va- iiam ea (pioquc voeem

signilicalidne
rum aulciii iiiunoiT suo funcliirn osso fjYEuwv adhiberi, exempla habcs apud
aliqno loinporc posl inorlem Hcrodis losephum, Anl. XVI. 9,1. 2; 10,9; XVII.
corliiin roddilur lesliinoniis Flavii lose- 9,3; Bell. iud. I. 27,2 (cf. Patritiits, De
phi (Ant. XVII. 9,3; 10,1. D-IO; 11,1: evangeliis diss. XVIII. cap. 2 n. 10).
Hell. iud. II. 3,1 s. b,l s.) et Taciti Unde satis explicari potest ([uod Lucas
(Ilisl. Cyrimiin aiiteni diii aale
0,9). dicit. Id soluni notari oportet, quod in
aiiiuini 7o9 ([iio anno eani siiscepil ad- rébus historicis defcctu documentorum
minislralionem Svriao de qua narrai haud raro occurrit, nos possc ostendere
loscphus, Anl. XVII. IS.iS; XVIII. 1,1 2, ; unum alterumve modum omnino proba-
I) in parlibus Syriae fuisse admitlunl bilem quo res narrata cvenire polueril;
coinmunilor. Reforl cnim Tacitus (Annal. qui modiis aulem rêvera fuerit, certo
3.48 consulalum sub divo Auguslo,
: dici non posse. Verum aequus rerum
niox expugnatis pcr Ciliciam Homona- arbiter concedet ea ratione satis consuli
dcnsium caslellis insignia Iriumphi ade- narrationi Lucae, qui asserit se diligcn-
ptiis datusquc reclor Gaio Caesari Arme- ter inquisivisse, ctsi indolem sacri libri
nianiobtinenli. Consulatuin autemgessil et inspirationis non in considerationem
anno 12 a. Chr., reclor datus est Gaio adhibemus. Alii quoque modi propositi
(".aesari anno 3 p. Chr. scd leste Tacito ; sunt, immo totus versiculus tamquam
post consulatuin et antcquam rector interpolatus ab ali(iuibus reiicitur, ab
esset datus, Homonadenscs devicit. lam aliis pro Kuprivfou ponitur KuivTt>v(ou etc.
lege roniana expeditio militaris erat etc. (quae simul cum aliis coniecturis
suscipiendaa praeside illius provinciae, et explicationibus vide apud Knaben-
ex qua bellum erat gcrendum; sed hauer, Comment, in Lucam ad 2,2).
Homonadcnses, incolae Tauri montiuni,
probabilissiine ad Ciliciam, partem Sy-
CYRUS (;i/ni3, etEsdr. 1,1 ss. U?13;

riae provinciae, accensebantur; unde Kupoç; in inscriptionibus persicis Kurus;

licet concluderc Cyrinum qui iis intulit cf. Spiegcl, Altpers. Keilinschriften p. 2;
arma, inprovincia magistratum gessisse. in babylonicis Kuras; cf. Schmder-WUe-
De qua re vide Zumpt, Gomment, epigr. honse, Cuneif. Inscr. and Old Test. 11.

II. 90 s.; Das Geburtsjahr Christi p. 43 s. ; p. o9; Zeitschr. Assyriologie VI. 1891
fiir

Revue des questions hist. II. p. 22; p. 170), rcx Pcrsarum qui regno suo
Schûrer, Geschichtc des jiid. Volkes iin Babylone constitulo ludaeis exsulibus
Zeitalter J. Ch. éd. 3, 1. p. 322 s. Vicjou- ; pcrmisit in patriam redire et templum
roux, Le Nouveau Test, et les découver- aedificare iisque reddidit vasa templi
tes archéologiques éd. 2, p. 125; Fried- Domini quae abstulerat iNabuchodonosor
//ei, Lehen Jesu p. 292; Cornely, Inlrod. (Esdr. 1,1-11). Cyrus Astyagcn regem
m. p. 1S7; Comment, in Lucam ad Medorum vieil eumque captivum fecit
cum locum Bisping, Schanz, Knaben-
: anno 550 et inde Médis quoque domina-
bauer. batur, ipsum vero Astyagen in honore
Alii negant Cyrinum bis Icgatum Sy- habuit eique aiiquam regnandi regiique
riae fuisse (cT. Kellner, Zeilschrift fiir splendoris partem reliquit; unde facile
kath. Théologie, Innsbruck 1888 p. 477) ;
explicatur cur Dan. 13,65 dicatur et :

nihilominus potuit cum imperio extra- rcx Astyages appositus est ad patres
ordinario in eam regionem quam bene suos et suscepit Cyrus Perses regnum
cognitam habebat mitli ad censura ibi eius. Nam ex opinione populari, cui
peragendum. Nam ad census peragendos aliquid veri suberat, Cyrus dici poteral
mitlebanturlegatiCaesariscensuumacci- mortuo Astyage demum plenissimo modo
1037
rcgnuni ciiis siiscepissc. Posl({iiain Na-
bonidus rex Babylonis in pugna ad Rutu
viclLis fiigam cepit, Ballassar filius eius
(vide s. V.) exercitui in urbc Babylone
praeerat eamque occupabat. Verum mox
Gubaru unus ex ducibus primariis Gyri
urbem obtinuit die 16. mensis Tammuz
et die 3. mensis Marchesbvan, igilur
post 3 menses ipse Cyrus urbem ingrcs-
sus est, uti ex inscriptionibus colligitur
(cf.Brunengo, L'Impero di Babiionia e di
Ninive II. p. 420; Hommel, Geschichte
Bab. und Assyr. p. 78b Vigouroux, La
; eodem modo, ([uo in ediclo apud Esdram
Bible et les découvertes mod. éd. 6 IV.
p. 34a ss. Schrader, Keilinschriltlicbe
; de Bel, Nebo, Marduk; deorum babylo-
Bibliotelv III. 2 p. 135). Quomodo urbs
capta sit ex inscriptionibus erui non
potest. Neque tamen silentio carum re-
l'utatur id quod veteres de Euphrate
fkimine diducto et de ingressu Medorum
et Persarum, dum Babylonii conviviis et
luxuriei indulgerent, référant. Nam ibi
eventus bellici satis obiter et succincte
potius innuuntur quam narrantur et cum
inscriptiones illae a Babyloniis et pro
Babyloniis conficerentur, siientium illud
de clade satis explicatur. Porro ex inscri-
ptionibus quas edidit Strassmaiei- indu-
bie constat Cyrum eodem anno occupa-
tionis urbis etiam titulum régis Babylonis
sibi attribuisse (vide Knabenbauer, Com-
ment, in Dan. p. 171), qui annus vocatur
annus accessionis, annus subsequens
autem annus primus. Et de hoc anno
primo narratur Esdr. 1,1 ss. et eo anno
coeptum est impleri quod Is. 44,28
dictum est qui dico Cyro pastor meus
: :
es et omnem voluntatem meam comple-
bis; qua appellatione pastoris Cyrus
declaratur instrumentum et minister eius
qui sicut pastor gregem suuni pascit (Is.
40,11). Eodem pastoris nomine saepius
designantur iudices et reges theocratici.
Cyrus autem populum in libertatem vin-
dicans et sacra templi vasa reddens et
aedificationem templi permiltens quasi
régis theocratici munus obit et ita in-
staurationis prima quasi
theocratiae
iaciensfundamenta praecursor et typus
evadit Messiae liberatoris, uti apud
Isaiam utraque libéra tio, per Cyrum facla
et messiana, exhibetur. Unde simul intel-
legitur, cur Cyrus unclus Domini vocetur
(Is. 45,1); Dci enim voluntatem de populo
io:m
exse(iuitur; a Deo erat electus ul rerum
babylonicarum potitus populo Dei red-
deret libertatem. Quarc Deus génies et
reges ei dicilur subiicere (Is. 45,1-3)
« propter servum meum lacob et Israël
electum meum et vocavi te nomine tuo ».
Verum optime et verissimc quoque ad-
dilur et non cognovisli me. Nam, uti
:
bene iam dicil ad cum locum S. Hiero-
nymus lu non cognovisli me, id est,
:
simulacra cognovisli, non Deum. Cyi'us
enim, uti ex inscriptionibus cernitur,
mentionem facil lahwe, eliam loquilur
niorum se profitelur culloreni eximium
ettempla eorum sedulo instaurai. Ideo-
que bene congruit quod dicilur Is. 45,3 :
dabo tibi thesauros... ut scias quia ego
lahwe qui voco nomentuum, et v. 4 et :
non cognovisli me; nam agnovil Deum
Israël, uti ex eius decreto Esdr. 1,2 s.
patel; sed cum similem honorem diis
quoque conferret eosque coleret, merito
dicilur non cognovisse Dominum quem
cognoscere est idola respuere et unum
confileri et adorare Deum. Narrai Fla-
vius losephus (Ant. XI. 1,2) Cyro esse
ostensum oraculuni Isaiae et nomcn eius
a vate praedictum, qua re motus fueril,
ut faceret imperata Taur' ouv àvayvôvTa
:
xat OaujAaaavra to OeÎov opjjLrJ ti? £Xa6s xat
aiXoTi[j.{a noi^CTat Ta jzypy.[X[i.iva ; id quod
improbabile non est; inde enim facile
explicatur cur Cyrus in decreto suo
dical omnia régna terrac dédit mihi
:
lahwe Deus caeli et ipse praecepit mihi
ut aedificarem ei domum in lerusalem
(Esdr. 1,2), quod decrclum poslmoduni
invenlum est Ecbalanis (Esdr. 6,1 s.).
Cyrus prudenter quoque egil rcdilum
ludaeorum permiltens; nam ul exsequi
posset occupationem Aegypti omneque
periculum averlere quod Aegyplii regno
suo creare vcl inferre possent, opus ei
erat gentibus sibi deditis in Palaeslina.
Apud Cyrum Danielem quocfue in
honore et auctorilale fuisse, indicatur
Dan. 6,28 et affirniatur 14,1 (ad quam
narralionem pertinet quod in Vulgata
legilur 13,65) erat autem Daniel conviva
:
régis et honoralus super omnes amicos
eius (verum LXX eam rem de alio quo-
dam Daniele, sacerdote, filio Abal nar-
1039 r.vnr CYRUS. lO'id

rari pii'liilMMih. Oiiac ilaiiiio Han. cap. sacrosancla ; niiare censel jn'ndcnlis
Il nairauliir. Cvro rcpc ((iiUiiît'ninl, esse non vim vi rcpcllerc ncipie aninios
dolerlio scil. l'raïuiis saccnloUim ïid ol cxulceralos eliani n>agis irrilarc, scd
occisiosorponlis. (;iillmnsor|)cnlumapii(l cedcrc irac populai-i ei([iie placanien
IJalulonios viiriiisso ctM'Iuin esl icf. Kna- i|noddani adliib(M'e. Insuprr ai» ininiicis
henbduer, Comiiu'iil. in Dan. p. .VM)) Danielis l'acib» putiiil legi insiniiaii Da-
a vorilalo alirniun est qiiod Baliy-
nt'«|iio nicleni régi stiiixisse insidias eiuâi|ue
Innii post(|iiain Daniel diis corinn illiisil auctoritalein sninnio obiecissc perienio, 1
*
n(»n soluni in own (nliuni concipoirnl, uti c\ magna Babyloniorum irrita-
illa

sod cliani in ipsuni rcjjt'ni rcbollioneiii lione cl sodilionc conslarcl; qnare qnac
minaronliir. Nan\ Habylonii valdc proni eo capile nanantiir non est eur in dn-
orani ad stNliliones nioviMulas; fiiroros binni vocenliu' alqiK^ eo facilins expli-
00 inajiis t-xcilari soient cpio (piis inagis canlnr, si inilio legni Cyii in iUibylonia
superstiliones aggredilur. laiu cas ag- accidcrunl. Ko rnini leinpore cl Baby-
grcssus est Daniel alienigena, qui pro- lonii facilius in alienigcnam cl irrisorcni
pler lionoreni cl aniioiliani régis silti deoruni liirorein ooncipicbant cl ipso
niuUonnn invidiani cl odiuni conllave- rex poliiis pronus esse debcbal ad cc-
ral auspice cl faulorc rege alienigena denduni luibis pulans salins esse ani-
—
;

eiusniodi iri-isioncs diis et Babyloniis inos sibi conciliai'c qnani cxasperarc.

iiTogavit; ([iiare minis in rcgeni iaetis Anno Icrlio Cyri régis babyloniei Daniel
niortcni Danielis expostnlanl. Ex co au- ullima sua visione donalus est (Dan.
lem lunuiltii perspicit Cyrus se egisse 10, 11. Alque haec de Cyro, quatenus
audacius (piod permillercl alicnigenani in libris sacris eius repcrilur menlio,
ea dcsli'Uere ([iiac Babyloniis csscnt sufficianl.
 o ^

HAGEÏ-, MARTIN, ED. BS

kko.
Lexicon Biblicum. .H26
v.l

IPONTIFICAL' INSTITUTE
OF MEDIAEVAL STUOîEiS
59 OUEEN-S PARK
Toronto 5, Canada