Professional Documents
Culture Documents
Krishna Avtar Part-4 of 8 (Gurmukhi, Punjabi Meanings)
Krishna Avtar Part-4 of 8 (Gurmukhi, Punjabi Meanings)
Krishna Avtar Part-4 of 8 (Gurmukhi, Punjabi Meanings)
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
327
s[jkv gqfs fJe j'o pBsh th ejh, T[j ;[D' ns j'oBK rZbK ~ ;[N
fdU. i;'Xk B fJ; soQK s[jkB{` fejk fe ;k~ ;qh feqFB pj[s fgnko jB.
fJ; tk;s e'Jh d[fpXk B eo', ;kvk sK (fJjh) efjDk j? fe s[;hI ;kv gqw
eth fFnkw efjzd jB, wksk B s[jkv gqfs pBsh eo Gih j? i' pqigqdF dh okDh j?. T[; dk s[jkv gqfs pj[s gqw j?, n;hI nkgD wB ftu
skjh e' gqw xB' s[w ;' jw nkgB ih wfj gqhfs gSkBh.
sk s efjU sfi e? wE[ok fpqi nktj[ :k fpfX pks pykBh.
fJ:kB j[s sp wkBs E np ;:kB GJ sp Je B wkBh. 961.
(T[; dh) gqhs ~ gSkD fbnk j?. sd jh (T[; B) fejk fe wE[ok Sv fdU
ns pqi ftu nk ikU, fJ; soQK dh rZb T[; B ejh j?. (id'I) fJnkD
j[`d ;" T[d'I (rZb) wzBd ;"l j[D f;nkD j' rJ j', fJ; bJh fJe (rZb)
th
BjhI
sd
nT[o ejh s[w ;' jfo i{ fpqyGkB ;[sk s[w e' i'T{ g:koh.
ik fdB s fpqi s:kr rJ fdB sk eh Bjh jw j{` j? ;zGkoh.
nktj[ s:kfr np? wE[ok s[wo fpB[ rh np j'fJ fpukoh.
w? s[w f;T[ jfo wkB efo:' sfi nktj[ wkB np? jw jkoh. 966.
wz B d . 961.
sK
s[jk~
efjzdh
jK
fe
wE[ok
Sv
j[D
pqi
ftu
nk
ikU.
woh ejh f;fynk ~ wzB e, T[; ;EkB s fJe gb bJh th B mfjo'. fJ;
soQK r'ghnK B w?~ fejk j? fe (nk e) ;kohnK r'ghnK ~ ;[y fdU. s[jk~
T[j
rZb
G[b
rJh
j?
id'I
s[;hI
;kv
g?ohI
g?Id
;h.962.
pqi
;EkB T[s fYb B brkU. fJ; soQK efj e, g?ohI g? e ;kv tb'I efjDk
fe s[;hI T[E ikU. (T[E) ik e fJ; soQK efjDk fe (pqi ftu) nk ikUl
;k~
;[y
fdU
ns
s[;hI
th
;[y
gqkgs
eo'.963.
tk;Dk ~ ;[y fdU. efjDk fe fco pqi ftu nkU (feT[Ife) fJj ezw eoB
Bkb s[jkvk e[M BjhI xNDk. efjDk fe j feqgkb{! nk e nkgDk o{g
ftykU, fi; ~ ty e wB ih g?Idk j?. fco efjDk fe e[zi rbhnK ftu
nk
;kv
w[y
ns
efjDk
fe
ofjzdhnK
;B.
feqFB
j'mK
dk
o;
feqFB!
i'
s[jkv
Bkb
(s[jkvhnK)
ftu
ou
fwu
sK
FfjoBK
bt'.964.
rJ
eth
nZyK
fgnkohnK
jB
ns
pqi
pqi
ftu
dhnK
Ee rJhnK jB. j T{Xt! feqFB ~ fJ; soQK efjDk fe s[jkv fpBk ;kohnK
(r' g hnK) ftukohnK o' ojhnK jB.965.
j ;qh feqFB! j'o s[jk~ i' pj[s fgnkoh okXk j?, (T[; B) s[jkv gqfs
fJ; soQK fejk j?. fi; fdB d pqi ~ Sv e rJ j', T[; fdB s'I jh ;kB{`
e'Jh ;[os ;zGkb BjhI ojh j?. j[D jh wE[ok ~ fsnkr e nk ikU, s[jkv
fpBk (n;hI) ftukohnK j' rJhnK jK. j feqFB! w?I s[jkv Bkb @wkB# (o';k)
ehsk ;h, j[D s[;hI wkD Sv e ibdh nk ikU, w?I jko rJh jK.966.
328
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
329
ejh j?. nkg sK FfjoBK Bkb ou fwu rJ j' ns pqi dhnK ;kohnK BkohnK
wkB efo:' s[w ;' xN ekw efo:' np ;:kw jjk jw jkoh. 967.
~ wB s'I G[bk fdZsk j?. so Bkb wkD ehsk ;h, T[j wkVk ezw ehsk ;h.
jkfJ fFnkw! j[D w?I jko rJh jK.967.
nT[o eoh s[w ;' fpBsh ;'T{ ;:kw ej? fus d? ;[fB bhi?.
(eth) fFnkw efjzd jB, s[jkv gqfs fJe j'o pBsh th ehsh j?, T[;
fXnkB Bkb ;[D bt'. pB ftu s[jkv Bkb yvdh ;K, T[; nt;o ~
edh :kd eo'. s[jkv Bkb fwb e rkT[Idh ;K fi; dh ;[o s'I e'Jh skB
N[Ndh BjhI ;h. T[; dk efjDk j? fe ed sK T[; dh ]po bt' ns fco
sk e' efj:' fsj eh ;[fX e? pj[o' fpqi pkf;B e' ;[y dhi?. 968.
nT[o ejh fpqyGkB ;[sk jfo i{ ;'T{ pks np? ;[fB bJh:?.
:" efj:' s:kr s[w? wE[ok pj[o fpqi e[ziB Ghso nJh:?.
fiT[ jwo ;`fr ybs E fJj Gkfs efj:' fcfo yb wuJh:?.
ukj xBh s[fj dyB eh frqj nkfJ efj:' jw e' ;[y dJh:?. 969.
so fgy fpB[ j jfo ih fejh Gkfs efj:' Bjh w' wB Ghi?.
;{fe GJh g[soh ;h efj:' ejh :" jfo;' fpBsh ;[B bhi?.
pksB w'fj B j's gqshfs efj:' xB ;:kw fgyJh gq;hi?.
nkBB w? ;w uzd fBjkfo ue'o ;h rPkofB e' ;[y dhi?. 970.
(nk
e)
pqi-tk;DK
;[y
fdU.968.
j ;qh feqFB! okXk B fJe j'o rZb th ejh j?, T[j rZb j[D ;[D
bt'. (T[; B) s[jk~ fJ; soQK fejk fe wE[ok ~ fsnkr e fco pqi dhnK
e[zi rbhnK ftu nk ikU. fco fejk, fitI ;kv Bkb yvd ;h, T[; soQK
(fco nk e) yv oukU. (j'o) fejk fe s[jk~ tyD dh pj[s ukj j?, xo
ftu
nk
;k~
;[y
fdU.969.
(okXk B j'o) fejk fe j ;qh feqFB! s[jkv tyD s'I fpBk fe; soQK
wok wB fGidk BjhI j?. (fco) ;[e e g[sbh fijh pDh (okXk B) fejkj ;qh feqFB! T[; dh ejh j'Jh pBsh ~ ;[D bt'. (T[; B) fejk fe rZbK
Bkb woh s;bh BjhI j[`dh, ;qh feqFB ~ tfynK jh fsqgsh j[zdh j?. s[jkv
uzdqwk tor w[yV ~ ty e ue'o o{g r'ghnK (;[yh j[`dhnK jB), (T[BQK ~)
;[ y fdU.970.
T{Xt B uzdqGrk dk ;`dF fejk-;t?:k
:" s[w ;' efj:' uzdqGrk jfo i{ ngB' w[y uzd fdyJh:?.
@uzdqGrk# B s[jk~ fJ; soQK fejk--j feqFB ih! nkgDk uzdqwk tork
ftyk fdU. s[jkv fpBk ftnke[b j' rJh jKl T[; B jkfJ efj e
p:ke[b j'fJ rJh fpB[ sP? ;[ jjk efj:' Nfo jbhXo GJh:?.
w[yVk
j fpqiBkE efj:' Bzd bkb ue'oB rPkofB e' ;[y dJh:?. 971.
feqFB! j Bzd
fdU.971.
bkb!
ue'o
feqFB!
pqi
j fpqi BkE efj:' fpqi Bkfo jjk Bzd bkb Bjh fuo ehi?.
j id[ok nrqi i;[Xk ;[s oS[e XB[ efj:' ;[B bhi?.
;kg e BkE n;[o pXh:k no[ nktB r'e[b BkE B Shi?.
ez; fpdko np? eosko ue'oB rkofB e' ;[y dhi?. 972.
;qh
o{g
dh
r'ghnK
fJ;soh
(uzdqwk
(uzdqGrk)
o{g
B
w[y
ftyk
fejk--jkfJ
e)
Bzd
jh
;qh
;[y
bkb,
r'ghnK
(nkgDk
uzdqwk
o{g
w[yVk
ftyk
e)
;[y
330
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
331
;qh fpqiBkE ;[B' i;[Xk ;[s Gh fpB[ sP? fpqi Bkfo fpukoh.
(w?~) nkgDk o{g ftykU. j pqi BkE! j i;'Xk d g[Zso! ;[D', s[jkv fpBk
pqi dhnK BkohnK ftukohnK j' rJhnK jB. (w?I) ikD fbnk j?, ;qh
B wB s'I (pqi dhnK) ;kohnK fJ;sohnK ~ G[bk fdZsk j?.973.
ez; e wko ;[B' eosko pek w[y cko efj:' ;[fB b?.
feqFB
j ;qh feqFB! fpZiSNk ns w?B gqGk B s[jkv gqfs (fJ; soQK) fejk
j?, (fXnkB g{ote) ;[D bt'. fJBQK Bkb gqhs tXk e, j[D fsnkr rJ j',
d;', (fJ; dk) eh ekoB j?. j ;qh feqFB! nk ikU, do B eo' ns fco
T[; soQK dhnK ;kv Bkb yvK eo'. okXk B wkD ehsk ;h, (T[; ~ wBkT[D
bJh)
;k~
fi;
soQK
Gfink
;h
(j[D
fco)
T[;
Yzr
Bkb
(;kv
Bkb
yvK
eo').975.
j T{Xt! fFnkw ~ fJ; soQK efjDk fe id'I (n;hI) so T[E ofjD
nT[o ejh s[w ;' fpqiBkE ejh np T{Xt ;' ;[B bJh:?.
nkg ub' s[ Bjh efj:' BkE p[bktB rPkofB d{s gmJh:?.
i' e'T{ d{s gm' B e:' sp s' T[fm nkgB jh sfj iJh:?.
Bks[o rPkofB e' fdqVsk j{` e' ;:kw ej? np dkB fdtJh:?. 978.
(dh
wB
efjDk
okXk
fe
fco
ftF
yk
s[jkv
gqkD
wkD
fsnkr
(o';k)
fdnK
rhnK.
fJ;
fsnkr e nkgD
eo btKrhnK iK
bJh
feqFB
ih!
eorh.976.
fJ; soQK sK T[BQK B s[jk~ fejk, (j[D) okXk B i' e[M fejk, (T[j)
;[D bt'. (s[;hI) ;k~ pqi ftu fsnkr e (wE[ok ub) rJ j', (go w?I)
ikD fbnk j? fe s[jkvk wB g;hidk BjhI j?. j[D (s[;hI) wE[ok ftu p?m
rJ j' fJ; soQK T[j efjzdh j?, id'I (T[; dk) wB fyM iKdk j?. fiT[I
s[;hI ;k~ fgm fdZsh j?, (T[; soQK) s[jkvh fgq:k (@wB-Gkts#) (noEks
e[pik)
th
(fgm)
ftyk
dt.977.
j ;qh feqFB! (fJe) j'o rZb th ejh ;h, (T[; dh) ejh (j'Jh rZb)
j[D T{Xt s'I ;[D bt'. nkg (pqi gos) ub' (sK uzrh rZb) BjhI sK (T[BQK
B) fejk j?--j BkE! r'ghnK ~
GiDk B ehsk sd sK nkg jh
efjzd jB,
BjhI
sK
r'ghnK ~
oyD
dk
dkB
j[D/
jh
fdU.978.
332
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
333
fFnkw
:k fpfX dy d;k T[B eh nfs phfu pfY:' ih: ;'e jwko?. 979.
jh
fFnkw
fustdhnK
jB.
(so)
Bkw
nkXko
ihT[IdhnK
jB
ns Bkw d ej fpBk fSD Go ftu d[yh j' iKdhnK jB. fJ; soQK dh T[BQK
dh dFk ty e, wo wB ftu F'e pj[s tX frnk j?.979.
(T[j) wksk fgsk dh ;zr BjhI eodhnK ns w{zj s'I fFnkw jh fFnkw
Bkw T[ZukoB) eodhnK jB. fitI (e'Jh) BFJh Xosh T[s fvr g?Idk
wks fgskB eh ;ze eo? Bfj ;:kw jh ;:kw eo? w[y f;T[.
G{fw fro? fpfX ik wstko go? fro e? Xfo g? ;'T{ fsT[.
(dk
fpqi e[ziB Y{zYs j? s[w e' efp ;:kw ej? XB b'Ge fiT[.
j?, T[tI jh T[j (pj'F j' e) Xosh T[s fro iKdhnK jB. eth fFnkw efjzd
jB, pqi dhnK e[zi-rbhnK ftu s[jk~ bGdhnK fcodhnK jB, fitI XB dk
np sk s eo' fpBsh s[w ;' fgy e? fsB e' c[fB jT[ d[y fJT[. 980.
b'Gh (XB bGdk fcodk j?). fJ; bJh j[D s[jkv gqfs pBsh eodk jK fe
T[BQK
efp:' pku
;t?:k
;:kw efj:' w[y s fJj Gkfs feX" efp B? ;[ ;'T{ bfy bhB'.
T{Xt w? T[B rPkofB e' ;[ efj:' fdqVsk e' np? po[ dhB'. 982.
d'jok
fJfs ;qh d;w f;e`X g[okD pfusq BkNe rq`E feq;Bktsko r'gh T{Xt ;`pkd
fpoj BkNe poBB` Bkw X:kfJ ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s.
w?I
d[yh
j'
(fojk
jK).980.
fe fitI ib s'I fpBk wSbh dh jkbs j' iKdh j?, T[jh jkbs r'ghnK dh
j' rJh j?. (j feqFB! T{Xt) efjzdk j? fe iK sK T[BQK ~ ib j' e fwb'
iK T[BQK ~ Xhoi XkoB eoB dk to fdU.981.
eth B fejk-;t?:k
feqFB
ih
pqi-tk;DK
;kok
jkb
T{Xt
e'b'I
;[D
fbnk.
fiBQK
dh eEk ;[D e fus s'I j[bk; xN iKdk j? ns wB ftu d[y j[zdk j?. ;qh
feqFB B wB s'I fJ; soQK fejk i' eth B T[; soQK ;wM fbnk. j T{Xt!
w?I
j[D
T[BQK
to
fdZsk
r'ghnK
fdqVQsk
eoB
dk
(noEks
Xhoi
XkoB
eoB
dk)
ukBD
(gZy
d)
;[Xko
j?.982.
d'jok
;skoQK
ty
(d[yh)
i nkg (pqi ~) ub' sK fJ; s'I (j'o) uzrh rZb (e'Jh) BjhI, i nkg
fJT[I
p[ZXtko
;"
u[skbh
Bro
gkT[INk
(fpeqwh)
ftu
s[;hI
ftu
jh
;ktD
(fJ;)
(wjhB)
rzqE
dh
ouBk
ehsh
j?.983.
fi; d jZE ftu sbtko j? (@yVr gkB#), (T[; dh) feqgk Bkb ftuko
g{ote g'Eh ouh j?. fiE feE G[b ofj rJh j't, T[; ;G ~ j ethU!
;' X e gVQ B k.984.
fJE ;qh d;w ;ezX g[okD d pfusq BkNe rqzE feqFBktsko d r'gh T{Xt ;`tkd
d fpoj BkNe d toDB Bkw tkbk nfXnkfJ ;wkgs, ;G F[G j?.
334
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
gq;zB
;t?:k
fJe
T{Xt ih e[pik ;' ej? fBi[ gqhfs byh nfs jh s[woh w?.
jT[ nfs dhB nXhB nBkE B p?m ;eT[ ;w[jkfJ joh w?.
ekBQ gqskg sp? T[fm ghV eT[ dhB T[mkfJ e tkjh xoh w?.
g? fJsB' efo e? G{n p?fm ofj:' rfj gkfJB Bj Soh w?. 989.
T{Xt
Bkb
b?
e[pik
xo
nkJ.
(fJj
(T[;
dk)
T[&&Zuk
xo
pfDnk
j'fJnk
;h
ns
fitI
(T[;
pdb
T[s)
bkb
roiD
ozr
feqFB
fbnk
T[;
T[s
fpmk
ftSkfJnk (ns
e gqBkw ehsk
fdZsk.987.
d'jok
fco Grsh Gkt gqrN eodh j'Jh osBk Bkb ifVQnk ghVQk
ih ~ fJ; soQK fejk fe fJ; T[s p?m ikU. 988.
T{Xt
b?
nkJh.
ikD
fbnk
;t?:k
T{Xt
e[pik
fejk
fe
feqFB
Bkb
soh
gqhs
w?I
j?. w?I pj[s fBwkDk, nXhBrh ftu ofjD tkbk, nBkE ;qh feqFB d ;kjwD
(ghVQ T[s) BjhI p?m ;edk. sd ;qh feqFB d gqskg (~ do;kT[D bJh)
T[; tb T[m e ghVQ ~ u[etk fdZsk. fJsBk e[M eo e Xosh T[s p?m
frnk ns (nkgD
bJh.989.
i'
uoB-ewb
jZE
ftu)
FFBkr,
;qh
;jF,
feqFB
fJzdo,
uoBK
;{oi
ns
gqw
uzdqwk
dh
gqkgs
SVh
BjhI
geV
eo
;e. fiBQK uoB-ewbK dk td, g[okD nkfd ftfynkB eod jB, go (T[BQK
dk) frnkB gqwkD ;fjs B d ;e. fiBQK uoB-ewbK ~ f;ZX b'e ;wkXh
ftu ;kXd jB ns w[Bh b'e w"B j' e fXnkB brkT[Id jB. eFt (feqFB)
d T[BQK uoB-ewbK ~ T{Xt nkgD jZEK ftu b? e gb'; fojk j?.990.
(fijV) ;zs ;qh feqFB d uoBK ~ ;td jB, T[j wB ftu pj[s ][F
feqFB
;qh
Gkts#) ~ ty e ;ko ;[y gqkgs eo bJ. (fco) ;qh feqFB d d'jK uoB
ewbK ~ (jZE ftu) b? e (nkgDk) f;o oy fdZsk (ns T[BQK Bkb) fbgN
ns
d'jok
tko
335
j[`d
eo
336
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
337
FFBkr, dtsk nkfde y'i Ee jB, go e'Jh nzs BjhI gk ;e. T[BQK uoB
ewbK dh eh pokpoh j? (fiBQK ~) d'jK jZEK ftu b? e T{Xt gb'; fojk
j?.991.
fJs ;:kw gb'Ns T{Xt gkfJ T[s? T[B wkbfB ;ki ehJ.
;[G piqB e no[ bkb itkjo dfy fi;? ;[y j's ihJ.
fJsB gfj ekBQ g? nkfJ rJh fpzd[oh efj:' Jhro Gkfb dhJ.
fsj o{g fBjkfo j[bk; pfY:' efp ;:kw ej? id[pho jhJ. 992.
fJXo T{Xt ;qh feqFB d g?o gb'; fojk ;h, T[Xo T[; wkbD B
fFzrko eo fbnk j?. (T[; B) ;'jD jhfonK ns bkbK itkjoK (Bkb iVQ
j'J rfjD gkJ j'J/ jB) fiBQK ~ ty e wB ftu pj[s ;[y j[`dk j?. fJsB
se feqFB e'b nk rJh ns (T[; B) wZ&E T[s bkb ozr dh fpzdh brkJh
j'Jh ;h. eth fFnkw efjzd jB,
ftu j[ b k; tX frnk.992.
;fi ;kiB wkbfB nzrB w? nfs ;[zdo ;' jfo gk; rJh.
wB' d{;fo uzdqebk gqrNh wB' jos e? fJj o{g wJh.
jfo i{ bfy e? ih: eh fpoEk efp ;:kw ej? ;'T{ n?u bJh.
fsj T{gfo p?f; n;ze GJh wB eh ;G ;ze gokfJ rJh. 993.
wkbD
nzrK
ftu
;ki
T[;
;iktN
dk
eo
o{g
e
ty
ns
e
pj[s
;qh
feqFB
;[zdo
(j'
fjod
e)
;qh
feqFB gk; nk rJh. (fJzi gqshs j[zdk ;h) wkB' d{ih uzdq-ebk gqrN j'
rJh j't/, iK wkB' @ofs# dk o{g jh j' rJh j't. eth fFnkw efjzd jB,
;qh feqFB B T[; d wB dh nt;Ek ty e, T[; ~ (nkgD gk;) fyu fbnk.
T[; (gbzx) T[go p?m e fB;zr j' rJh ns wB dh ;koh ;zr d{o j'
rJh.993.
Bkb
wo
jZE
ftu
nk
frnk
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E e[pik e frqj ik wB'oE g{oB ;wkgs`.
;t?:k
j?
(noEks
;t?:k
338
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
339
G'iB nzB fis' frqj E' ;'T{ nkfB Xo' fjs pks byhBh.
dh
gqeowk
ehsh.
xo
ftu
fisBk
G'iB
ns nzB
;h,
T[j
;kok
e[M,
gqhs
E' wB w' ;'T{ pkSs fJS tj? i;[Xk ;[s g{oB ehsh. 997.
frqj nkfJ e? wzrB b'r p[bkfJ rtkts G:' fsj okr r:'.
fsB T{go ohfM ej? efp ;:kw xB' frqj s efY dkB d:'.
wB' sk i; s fwqs wzvb w? np e fdB bT[ fdB ;s G:'. 998.
neq{o f;nkw e Xkwfj nkfJ e? ;qh id[pho e gkfJB bkfrU.
ez; fpdkfo peh T[fo ckfo efj:' eosko ;okjB bkfrU.
nT[o rJh ;[fX G{b ;G? jfo eh T[gwk o; Ghso gkfrU.
nkBzd phu pfY:' wB e wB e' d[y E' fisB' ;G GkfrU. 999.
rhs rtkT[D brk. eth fFnkw efjzd jB, T[BQK T[s ohM e,
eY e pj[s dkB fdZsk. (fJzi brdk j?) wkB' T[; (fdB rkJ
s'I
wks
b'e
ftu
j[D
se
fdB
;\?d
j'
fojk
xo ftu'I
rJ) :F
j?.998.
dteh bkb r[gkb nj' Bzd bkb fdnkb fJj? ih: XkfoU.
j
ftu
wB
e,
;kv
;kfonK
gkgK
BFN
eo
fdZsk
j?.1000.
j fFnkw! sz{ u'o j?I (go) ;kXK d d[ZyK (~ u[okT[Idk j?I), ns ;[y
u'o j? ;kXB e d[y e' ;[y e' po[ dkfJe ;:kw T[ukfoU.
j? mr rPkofB uhoB e' GN j? fifB ez; ;' pho gSkfoU.
dk
j?I), (s{`) ;{owk j?I fi; B ez; tor F{otho ~ gSkV fdZsk ;h. (s{`) ekfJo
j?I, (feT[Ife) gkgK s'I pj[s (vodk j?I) ns (s{`) t?d th j?I fi; B ;kfonK
gzfvs j? efp ;:kw ej? fifB uko' Jh pd[ e' Gd ;tkfoU. 1001.
to
dD
tkbk
fejk
iKdk
j?I.
s{`
mr
j?I,
r'ghnK
p;sqK
b'eK ~ ihfts ofynk j'fJnk j?. eth fFnkw efjzd jB, (s{`
j?I, fi; B u"jK jh tdK dk Gd ;wfMnk j'fJnk j?.1001.
(~
jh)
mrdk
gzfvs
eth fFnkw efjzd jB, fJ; soQK efj e ns T[m e ;qh feqFB d
:" efj e? id[ pho e ;' efp ;:kw ej? T[fm gkfJ gfo:'.
jfo eh pj[ pko ;okj eoh d[y E' fisB' fSB phu jfo:'.
no[ sk Sfp e i;[ T[u wjk efp B fpfX :k w[y s T[ufo:'.
jfo Bkw[ ;`i'n eT[ g?fBQ sB? ;G gkgB ;`fr bfo:' B Nfo:'. 1002.
g?ohI g? frnk. ;qh feqFB dh pj[s tko f;\s ehsh fisBk th d[y ;h, fSD
Go ftu d{o j' frnk. (ns) T[; fdqF d TZ[u ns wjkB :F ~ eth B
fJ; soQK nkgD w{zj s'I T[ukfonk j?. (fJ; soQK gqshs j[zdk j?, wkB') jfo
Bkw d etu ~ Foho T[s gfjB e ;?IeV gkgK Bkb bfVnk, go fgS ~
B
jfNnk.1002.
fco fJ; soQK ;qh feqFB dh T[gwk ehsh--j jfo ih! s[;hI jh @w[o#
fcfo :" efo ekBo eh T[gwk jfo ih s[w jh w[o ;sq gSkfo:'.
ns
oktD
wkoB
bJh
xw;kB
:[ZX
ofunk
;h.
bzek
(dk
oki)
t?oh
340
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
bze dJh nfo Gqkso eT[ ;hn e' ;`fr b? fcfo nT[fX f;Xkfo:'.
s? jh ufosq ehJ ;G jh jw ikBs j? fJj Gkfs T[ukfo:'. 1003.
feq;Bktsko
;t?:k
;ko jh b'e so dk; pD j'J jB. j jfo ih! woh wwsk ~ jo bt'.
fJ; soQK dk fejk j'fJnk feqFB B GKg fbnk. (ns fco) T[; T[s wwsk
fdZsh
ns
w"B
Xko
p?m
fojk
j?.1004.
;t?:k
;qh feqFB efjD br--j ukuk! w?~ ;wM fpBk jh s[;hI @jfo# ;wM
fbnk j?. sK s (s[;h) wo Bkb bkv (dh rZb) eo' ns (T[jh) ej' fi;
Bkb wo wB ftu pj[s ;[y j't. w?~ p;[dt dh nkfrnk j? fe neo{o
~ t^vk eo e ikDBk (ns T[; bJh nfijk eo fdZsk) sK i' w?~ xBfFnkw
B ;wM'. fJ; soQK efj e ;qh feqFB j; gJ.1005.
fJj ;[D e ;{otho (neo{o) gq;zB j' frnk ns pbokw ns feqFB
~ rb Bkb brk fbnk. wB ftu fisB d[y ;B, feqFB d Foho ~ S[j
e ;ko G[b rJ. (T[BQK ~) S'N Gshi eo e ikfDnk ns irs d eosk
eo e BjhI ;wfMnk. fJ; soQK dh eEk T[; ;EkB T[s j'Jh, T[; d (:F
d) eth fFnkw B wzrb rkJ jB.1006.
fJE ;qh d;w f;ezX d pfusq BkNe d feqFBktsko d
neo{o d xo ikD dk gq;zr ;`g{oB j'fJnk.
T[j
j? . 1003.
gk
ekBQ i{ pku neq{o ;'
341
iK
d[y
T[;
fdzdk
dh
fJ;
j?.1007.
soQK
rZb
;[D
neo{o
gqBkw
ehsk
ns
ufbnk
frnk. o;s dh rZb feE'I se eoK, T[; B j;sBkg[o ftu ik g?o fNekJ.
eth fFnkw efjzd jB, ;to j'D s oki dh ;Gk ftu fJ; soQK ik e
fejk.
oki
gSkfVnk
fejk
fe
;h.1008.
w?~
T[j
fpqZsKs
d;
fi;
soQK
feqFB
ez;
342
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
343
(oki dh)
fdZsk) fi; Yzr
fdZsk.1009.
(neo{o
fJsB wfj fpd[o nkfJ r:' ;'T{ gkoE wkfJ e? gkfJB bkfr:'.
g{Ss G:' id[pho ;[yh neq{o eT[ sk o; w' nB[okfr:'.
nT[o rJh ;[fX G{b ;G? efp ;:kw fJjh o; Ghso gkfr:'.
tkj efj:' ;G jh j? ;[yh ;[B e? psh:k ;[y G:' d[y Gkfr:'. 1012.
e[zsh pku
;t?:k
n;P;Ekwk
ns
oki
d[Fk;B
;Gk
;{ow
ftu)
~
GhFw
tfynk.
fgskwk,
;{oi
dq'Dkukohnk,
g[Zso
(eoB)
feqgkukohnk,
ns
G{oFqtk,
gq k gs
(ns
ehsk.1011.
(gqw) o; ftu wrB j' frnk. eth fFnkw (efjzd jB), T[; ~ j'o ;koh ;[X
G[b rJh ns fJ; (gqw) o; ftu fGi frnk. T[; (neo{o) B fejk fe ;G
;[yh jB, (fJj) rZb ;[D e (T[; ~) ;[y j'fJnk ns d[y d{o j' frnk.1012.
e[zsh B fejk-;t?:k
T[j (feqFB) wE[ok ftu e"se eo fojk j?, w?~ feqFB B wB' feT[I
ft;ko fdZsk j?. w?I fJBQK b'eK s'I pj[s d[yh j'Jh jK--@xfB fFnkw# efj e
T[j g[eko T[mh. j neo{o! (wok) gsh wo frnk j?, g[Zso ni p^u jh
jB fJ; eo e pj[s d[yh jK. fJ; bJh w?I s?~ g[Sdh jK fe ed feqFB
;kvh
]po
d[yh
bJ r k.1013.
j'
(e[`sh)
neo{o
Bkb
(T[j
;kohnK)
rZbK
ehshnK
fiBQK
eo e nzBQk okik eq'X eo fojk ;h. j fwZso! ;[D, fFnkw ~ fJ; soQK efj
dDk, fe ;k~ (T[j) pj[s d[y fdzdk j?. (feT[Ife) noiB dk Gok (Ghw)
T[BQK
uzrk
BjhI
brdk.
T[;
(neo{o)
fejk
fe
(T[j)
fe;
soQK
Bkb
d[y fdzdk j?. fJj ;[D e (e[zsh) T[Zso fdzdh j? fe fitI nZy ftu eZy g?
ikJ (sK d[yh j'Jhdk j?).1014.
344
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
345
ihts j' efp ;:kw ej? s[fj nkfJ; gkfJ e? Bkw[ eJh jT[.
woh pBsh feqFB gk; fJ; soQK ejhI fe w?I pj[s F'e d ;w[zdo ftu
v[p rJh jK. eth fFnkw efjzd jB, soh nkfrnk gqkgs eo e ns sok
wkoB w' ;[s e" fBqg e ;[s e'fN T[gktB ;' eYJh jT[.
Bkw b? e ihT[Idh jK. wo g[ZsoK ~ wkoB bJh oki d g[ZsoK B eo'VK T[gk
efj :" fpBsh jwoh jfo ;' nfs ;'e ;w[zdq w? p{fv rJh jT_.
;:kw ;' fJT[ ejh:' psh:k s[wo fpB[ BkE nBkE GJh jT[. 1015.
eY j'J jB. feqFB gk; fJj rZbK efj dJhI fe j BkE! so fpBk w?I nBkE
j' rJh jK.1015.
:" efj e? fsj ;' psh:k nfs jh d[y ;Pk; T[;k; ;[ bhB'.
fJ; soQK dhnK rZbK efj e T[; B pV d[y Bkb j"ek fbnk. (fco
T[; B fejk) i' d[y wo fjod ftu ;h, T[j ;kok jh w?I s?~ efj fdZsk
i' d[y w'o fod wfj E' ;'T{ w? s[w g? ;G jh efj dhB'.
;' ;[Bhn? jwoh fpoEk ejh:' d[y eh id[pho jmh B'.
j fpqiBkE nBkEB BkE ;jkfJ eo' efj o'dB ehB'. 1016.
neq{o pku
;t?:k
j?. Ujh woh d[y Goh ftfEnk ~ ;[Drk, (ik e) ;qh feqFB jmhb ~ efj
dDk. j pqi-BkE! j nBkEK d th BkE! woh ;jkfJsk eo'l fJj efj e
o'D
br
neo{o B fejk-;t?:k
dfy d[yks[o gkoE wks e' :" efj:' sP? ;[s jh fBqg jP? j?.
;:kw eh gqhfs xBh s[w ;' fsj s s[w e' nfs jh ;[y d? j?.
soh jh Ufo jP? j? ;[G bSB s[fJ ;[s ;sqB e' d[y d? j?.
oki ;G? T[jh jh bfj j? jfo ;sqB e' iw b'fe gm? j?. 1017.
fejk fe so g[Zso okik j'Dr. s[jkv Bkb feqFB dh pj[s fBxh gqhs j?,
T[; eo e s[jk~ pj[s ;[y dtrk. so tb jh ;ko F[G bZSD jB, so
g[Zso jh t?ohnK ~ d[y
t? o hnK ~ :wb' e ftu
fJ;
g[o dfy ;Gk fBqg phu r:' ;zr ik fBqg e? fJj Gkfs T[ukfo:'.
okiB w'j s Bhfs ;[B' ej[ tkj efj:' fJB :k fpfX ;kfo:'.
gqhfs s[w? ;[s nkgB ;' s[fj gzv[ e g[sqB ;' fjs Nkfo:'.
ikBs j? fXqsok;No s? ;G nkgB oki e' g?v fprkfo:'. 1019.
i?; dq[i'XB g{s jP? sP? fJB eh ;w g[sqB gzv[ byJhn?.
sk s eo' fpBsh s[w ;' fJB s eS[ nzso oki B eJh:?.
oky[ y[;h fJB e' T[B e' fij s s[wo' ir w? i;[ rJh:?.
:k fpfX ;' neq{o efj:' fBqg ;' fij s nfs jh ;[y gJh:?. 1020.
rJh.1016.
soQK
T[;
dDr. T[j jh
G i Dr . 1017.
(e[`sh)
dhnK
rZbK
;kok
oki
neo{o
;[D
;zGkbDr
B
wB
ns
feqFB
ftu
ftuko
ehsk. @sok g[Zso okik j'trk# fJ; soQK efj e sd T[; ~ gqBkw eo e
ub fgnk. fe; Bkb b'eK dk fjs j?, fJj ;'u e (ns ikDB bJh) Bro
ftu (T[; B) g?o Xo. (T[; B) tfynk fe b'eK dh gqhs fJBQK (e[`sh g[ZsoK)
Bkb j?, T[; (sZE ~ ikD e) ;ko F'e d{o eo fdZs.1018.
neo{o B fXqsokFNo ~ fejk-;t?:k
nkgD
oki
dh
wo:kdk
ftrkV
bJh
j?.1019.
oki
fejk,
fi;
eo
(irs
ftu)
pj[s
;[y
gkJhdk
j?.1020.
346
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
347
wB ftu iu BjhI ojh. (s?~) fJ; soQK efjDk pDdk ;h fe gzv{ d g[ZsoK
nkfJ j? i' ih: ;' eo j? eS{ puBk Bfj wkBs so. 1021.
~
i'
d{s efj:' fBqg e ;zr :" jwo' i[ efj:' s[w ozu B wkB'.
(fco) d{s (neo{o) B oki ~ fJ; soQK fejk fe wok fejk s[;hI
}ok fizBk th B wzB'. (go i gzv{ g[ZsoK T[s j[`d }[bw dh rZb feqFB B
;[D bJh) sK T[j wB ftu eq'fXs j' e s[jk~ wkork. fJ; bJh (gzv{ g[ZsoK
Bkb) fjs eo'. (oki B fejk--) feqFB d G"I wo'VB Bkb (noEks-Bkok}
j' ikD Bkb) (n;hI vo ikJhJ), go n;hI ikDd jK fe s[;hI oki
(jfEnkT[D dk) pjkBk pDk oj j'. (neo{o B fco efj ;[DkfJnk) wo
wB i' (rZb) ;h, T[j w?I efj fdZsh j?. s[jkv wB ftu i' j? ns i' s[;hI
fejk j?, s[;hI (][d) ikDd j'.1022.
sT[ e[fg j? id[pho wB? s[w e' wfo j? fsj s fjs mkB'.
;:kw e GT[j wo'ofB ;' jw ikBs j? s[fj oki pjkB'.
i' ih: w? i[ j[sh ;[ ejh s[wo ih: eh ;[ efj:' s[w ikB'. 1022.
:" efj e? psh:k fBqg ;' sfi e? fJj mT[o sjk e' r:' j?.
ekBQ ijk pbGdq pbh ;G ikdt pz; sjk ;[ n:' j?.
;:kw e' uzd fBjkos jh w[y sk gr g? f;o e' M[fe:' j?.
i' fpoEk T[j mT[o GJh fBeN? jfo e efj Gd d:' j?. 1023.
s[w ;' fJw gkoE wks efj:' jfo dhBB eh fpBsh ;[fB b?.
nfs jh d[y g:' jw e' fJj mT[o fpBk s[wo B ;jkfJe e[n?.
ri e' fiw ;zeN ;hxq efN:' fsw w' d[y e' eNhn? jfo n?.
fsj s ;[fB b? ;[ efj:' jwo' efp ;:kw ej? fjs ;' fus d?. 1024.
fJfs ;qh d;w f;e`X pfusq BkNe rq`E feq;Bktsko neq{o c[ch e[`sh gk;
Gik ;wkgsw ;s[ ;[Gw ;s.
ty e
nktrh,
noiB dh wksk B s[jkv gqfs fJ; soQK fejk--j feqFB! n;K nkfi}K
dh pBsh ;[D bt'. ;k~ fJ; ;EkB T[s pj[s d[y j' fojk j?, s[jkv
fpBk(;kvk) e'Jh ;jkfJe BjhI j?. fitI jkEh d ;zeN ~ s[os efNnk ;h,
T[; soQK j feqFB! nk e wo d[y eN'. eth fFnkw efjzd jB, fJ; bJh
;kvh ejh j'Jh gqkoEBk ~ fjs Bkb fus d e ;[D bt'.1024.
fJE ;qh d;w ;ezX d pfusq BkNe rqzE d feqFBktsko d neo{o ~ c[ch e[`sh gk;
GiD dk gq;zr ;wkgs, ;G F[G j?.
348
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;'omk
feq;Bktsko
;'omk
Bzd
d
fjs
g[Zso
eo
T[s
pqi
dk
d[;NK
eo
fbnk.
ns
t?ohnK
(fco)
s'I
;zskg
c[b
toQB
fwN
br.
ewb
tor
B?DK
frnk.1027.
d{o
wzvb
eo
dk
;kok
oki
oki
T[rq;?B
;wki
(nfXeko
fdZsk.1028.
ftu)
;t?:k
nfs dhB ;[ ShB wbhB wjk wB e d[y ;' ;'Jh o's GJh.
;kok
wE[ok
nE i[X gqpzX
fJs oki d:' fBqg eT[ ip jh T[s ez; pX{ fgs gk; rJh.
nwo-b'e
d'jok
349
fJXo
id'I
jh
okik
(T[rq;?B)
(wE[ok
dk)
oki
fdZsk,
T[Xo
ez;
dh gsBh (nkgD) fgsk (ez;) e'b ubh rJh. T[j pj[s nkfi}, ew}'o,
wbhB t; ftu (fgsk e'b) nkgD tZv d[y ~ o'D brh. gsh ns GoktK
~ wkoB dk i' fpZqsKs wB ftu ;h, T[j efj fdZsk. T[; d w[y s'I (;kok
fpqZsKs) ;[D e iok;`X dhnK ewb torhnK nZyK, eq'X eo e sg rJhnK
(noEks
bkb
j'
rJhnK).1029.
iok;zX B fejk-d'jok
;?Bk
p[bk
fbnk.1030.
u"gJh
XB
fdZ s k.1031.
iok;zX B pj[s ;{ow p[bk bJ. (T[BQK ~) GKs GKs d F;sq pzBQtk
jkEhnK ns x'fVnK T[s }hBK (nEtk EV) gk fdZshnK. f;o T[s
;' B
dhnK
ebrhnK
;ik
fdZ s hnK.1032.
oki
pzBQ
db
ftu
;ko
ub
rJ.
gzeshnK
;'omk
;ik
okik
iok;zX
dh
fbnkl
GEk,
XB[F
fJ;
ns
soQK
pkD
us[ozrBh
b?
;?Bk
pD
oE
T[s
rJh.
uVQ
(T[;
B)
frnk.1034.
etu
350
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;t?:k
feq;Bktsko
;t?:k
dk ;ki
e T[Xo
T[ukoKrk.
ekb
i'
pbokw
Bkb
bV
jB,
T[BQK
dk
toDB
eo
Grs
iBK
gob'
(fJ;) ;?Bk db ftu i' pbtkB ;{ow jB, T[BQK d BK w?I nrbh eEk
ejKrk. i' eq'X g{ote feqFB Bkb bV jB, T[BQK d :F ~ w?I w{zj'I
;t?:k
wkB'
;h,
j'D. oEK d u^e (gjhJ) wkB' x[zwDxohnK (noEKso eS{) j'D, eth d
wB ftu (fisBh T[gwk) g?dk j'Jh ;h, T[sBh jh efj fdZsh. x'V wkB'
i' ;`fr ;:kw bo? fo; e? fsB e i; e' w[y s T[uo? jT[.
d'jok
t^v t^v jkEh wkB' gops j'D, ns T[; ftu g?db ;?Bk fco wSbhnK
s:kr ;G? frqj bkbu e' jfo e jfo e jfo e r[B r? jT[. 1037.
351
;G
fwb
oki
wjZb
ftu
;bkj
ehsh.1038.
;t?:k
sJh
nkfJnk.
nS'jDh
(T[;)
t?oh
;?Bk
d
b?
;kjwD
ns
j'
eq'X
e
Bkb
bV,
Go
j[D
(T[j)
;kv
T[s
fJ;
Bro
ftu
(nfijk)
uVQ
:'r (g[oF) e"D j?< i T[; dk pj[s vo wzB e Gi ikJhJ sK T[j eq'fXs
j' e ;G ~ wko dtrk. fJ; bJh fJBQK Bkb fB;zr j' e bVBk ukjhdk
j?,
fis
iktKr
sK
uzrk,
wo
iktKr
sK
:F
j'trk.1039.
sd ;qh feqFB B T[m e ;Gk ftu eq'X Bkb pb g{ote fejk. ;kv
ftu e"D t^vk pbtkB j? i' nr ik e ;?Bk Bkb bV. nkgD pb ~ ;zGkb
e d?IsK dk ;zxko eo ns Xosh s'I (T[BQK dh j'Id) ]sw eo. (ns) pj[s
G{sK, gqsK, fgFkuK, eKtK, vkeDhnK ~ gb Go ftu (;{ofwnK dk) wk; (ytk
e)
y[F
eo
dt.1040.
e'Jh
t?oh
;kjwD
BjhI
ikJrk.#1041.
352
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
353
:" jfo i{ g[fB p'fb T[fmU ri e' pfX e? fiw ejfo rkfi:'.
B th eq'X eo e XB[F pkD B ;ikfJnk. fco ;qh feqFB fJ; soQK p'b e
nT[o Gbh T[gwk T[gih X[fB e' ;[B e? xB ;ktB bkfi:'. 1042.
T[m yV's, fitI jkEh ~ wkoB bJh Fo rfink j?. (fJe) j'o T[gwk (eth
d wB ftu) g?dk j'Jh j? fe (T[; dh) X[B ~ ;[D e ;ktD dk pdb th
Fofwz d k
ekBQ i{ pku
;t?:k
j'
frnk
j? . 1042.
ekBQ ih B fejk-;t?:k
ik
G{wh
j okiB! wB ftu (fe; soQK dh) fuzsk B eo', n;hI d'tI jh Gok
e :[ZX eoKr. pkD, ewkB, feqgkB, rdk (nkfde F;sq) geV e oDftu
:[ZX
eoKr.
i'
;kv
T[s
eq'X
uVQ
nkJrk,
n;hI
n;sqK
voKr
fJT[ efj e? :" d'T{ mkY GJ ub e? fBi[ wks fgsk gfj nkJ.
fJ; soQK efj e d'tI Gok T[m e yV' rJ ns wksk fgsk e'b nk
rJ. nkT[IfdnK jh d'tI jZE i'V e (T[BQK B wksk fgsk d) g?oK T[s wZ&E
Gi
rJ.
wks fgsk eT[ gqBkw d'T{ efo e? sfi Xkw ;[ pkjfo nkJ.
nkts jh ;G nk:[X b? g[o pho fis ;G jh ;[ p[bkJ.
1
dkB xB fdi eT[ dJ1 ;:kw d[j{` fwfb nkB`d fus pYkJ.
nkf;y ds GJ fdi fJT[ frqj nkfJ j' ihfs xB nfo xkJ. 1045.
jo
th
eo
ikJrk
fitI
jtk
pdbK
T[vk
b?
iKdh
j?.1044.
~ jh p[bk fbnk. ;qh feqFB B pqkjwDK ~ pj[s dkB fdZs ns d'jK (GoktK
B) fwb e wB ftu nkBzd tXkfJnk. pqkjwDK B fJ; soQK dh n;h; fdZsh
fe (s[;hI) pj[s ;ko t?ohnK ~ wko e ns (:[ZX ftu) is{ j' e xo ~
gos'r.1045.
d'jok
d'jok
@dkB
dJ
pj[
fpgB#
tKr
oEtkB
efjD
br . 1046.
j oEtkB! wo oE ~ u`rh soQK ;ik e j[D T[; :[ZX (@sk oB#) bJh
(fsnko eo fdU). ns t?oh dh ;?Bk ~ BFN eoB bJh T[; ftu sbtko,
uZeo, rdk Xo fdU. ;ko :kdtK ~ nkgD Bkb b? e w?I t?ohnK ~ ;zxkoB
bJh ikDk j?. fe; bJh ub j'< (oEtkB d g[ZSD s feqFB B fejk--)
wo e'b'I ;[D b?, nkgD oki d d[y ~ ]sw eoB bJh (ikDk j?).1047.
354
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
feq;Bktsko
d'jok
fJ;
efj
e
B
;qh
feqFB
XkoB
eo
sd'I
fbnk
be
ns
Bkb
e[M
GZEk
pzBQ
:kdt
fbnk.
;{ow
jb
Bkb
b?
ub
;t?:k
d?IsK
wkoB
bJh
nkgD
Bkb
;ko
t^v
fdbkto
;{ow
b?
pbokw ih tor
ub jB.1049.
nfGwkBh
;{otho
sbtkoK (be Bkb pzBQ e), XB[F pkD (jZE ftu) b? e, oE T[s uVQ
soQK
ns w'jbk pbokw
bJ.1048.
355
;qh gqG{ d uoBK d Bkb jh jB. (T[; tb) jb ~ XkoB ehs j'fJnK pbokw
pb g{ote t?oh d db T[s N[N fgnk.1050.
uVQk
e)
fsy
ehs
pkDK
Bkb
jkEh
ns
x'V
wko
fdZs
fijV
iVkT{
;kiK
wB' fJzdq e piq br N[N e? XoBh fro f;qzr ;[wo go. 1051.
Bkb iVQ j'J ;B. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' fJzdo d piq d brD Bkb
;[wo gops dhnK u'NhnK N[N e Xosh T[s fvr ojhnK j'D.1051.
;qh feqFB d XB[F s'I pj[s sho S[N jB ns S[N e :'fXnK ~ wkod
jB. g?dbK ~ wkod jB, oEK tkfbnK ~ oEK s'I fpBk eod jB ns pj[s
;ko
:wb'e
ftu
Gid
jB.
nBeK
jh
oD-G{wh
ftu'I
Gi
rJ
gos
jB.1052.
:[ZXtho oD-G{wh ftu eq'X Bkb fJ; soQK Go j'J jB fe u"jK gkf;nK
jB ns i' bki (wo:kdk) tkb jB, T[j (bVB bJh) feqFB e'b fco gos
nkJ jB. T[BQK ~ ;qh feqFB d (nfij) jZE br jB fe fco xoK ~ ihT[Id
BjhI
t?ohnK
356
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
357
ftu fjoBK (~ wkodk j?). fitI gob' (tkb fdB) fFt eq'X eo e irs
d iht wkodk j?, fstI ;qh feqFB B t?ohnK ~ ;zxkfonk j?, fJ; soQK (wo)
wB ftu (Gkt) g?dk j'fJnk j?. fJe wko fdZs jB, fJe xkfJb j' e Xosh
fco ;qh feqFB pdb tKr ri ns pkDK dh (fJ; soQK) poyk ehsh
fitI fJzdo (p{`dK dh poyk eodk j?). us[ozrBh ;?Bk wko fdZsh, bj{ tfjD
br frnk ns oD-G{wh fFzro\ (bkb) ozr dh j' rJh. fes f;o fvr
j'J jB, (fes N[N j'J) oEK d Yo br gJ jB, fes jkEhnK d ;[zv gJ
jB ns fes x'fVnK d szr fvr j'J jB. ;qh feqFB B eq'fXs j' e i'
sho wko jB, (T[BQK d brD Bkb) feXo ;{otho fvr gJ jB ns (T[BQK
d eN j'J) nzr gJ jB.1055.
t?oh
XB[ pkB feqgkB rdk rfj gkfB fro oB phu fJsh efo e?.
fsj wk; frok; wtk; T[dk; j[fJ rhX ;[ w'B ojh Xfo e?.
;[ wB' p[Nhnk po phoB eh B guh T[o w? pfo e? cfoe?. 1056.
pj[s
;ko
;{ow
;qh
feqFB
Bkb
bV
pj[s
wo
rJ
jB
ns (eJh fJe) Xosh T[s (fvr gJ jB). XB[F, pkD, feqgkB, rdk (nkfd
jfEnko) jZE ftu geV e ns oD-G{wh ftu UVe dh bVkJh eo e
fvr gJ jB. T[BQK d wk; ~ yk e froMK T[dk; j' e u[g eo e p?m
rJhnK jB. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' ;{ofwnK dhnK p'NhnK guk BjhI
;ehnK
jB
ns
T[ j
eq'XtkB
(T[ B Q K
dh)
j'
oZE
Sksh
ftu
}' o
Bkb
cVe
geV
bJh
ns
ojhnK
jB.1056.
pbokw
ftu'I
sbtko
o';
Bkb
fiw sks Xok ;[ogfs bfo:' jfo Gqks pbh fJw i[X efo:'. 1057.
;qh
feqFB
Ghyw ;' wop ej[ j? bfop ej[ okw pbh pfo i' j?.
eq'X
:[ZX eoB ftu feqFB dk ;yk(pbokw) i[fNnk j'fJnk j?, (T_j) feXo
Bkb Gfonk j'fJnk d[o:'XB brdk j?. iK oktD T[s GhV pDB s
vfonk. jkEh, x'V, oEK tkb ns ;?Bk gshnK ~ wko e T[BQK ;{ofwnK dk
si jo fbnk j?. fitI G{wk;[o (@sks Xok#) fJzdo Bkb bfVnk ;h, T[tI
Gho go ofB oktB ;' ;[s oktB e' fsj eh ;w e' j?.
nEtk
fdqV e? pfb e'fg jbk:[X b? nfo e db Ghso XkfJ r:'.
ri pki oEh fpoEh efo e? pj[ g?db e' db[ e'fg S:'.
bV
jB{wkB
fojk
pbtkB
j?,
iK
Gok
:woki
(pbokw)
j?.
(fJzi)
:[ZX
eq'X
ehsk
j?.1057.
Gfonk
j'fJnk
pbokw
j? . 1058.
358
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
Bkod ns pj[s ;ko G{s fgFku ns fFt (fJ;) BtI :[ZX ~ ty e gq;zB
j' oj jB. t?oh fJ; soQK d[pe rJ jB fitI (Fo ~ ty e) fjoB (;fjw
iKd
jB).
(fJzi
gqshs
j[zdk
j?)
wkB'
pbokw
jh
Fo
j't.1059.
fJe gk; pbokw :[ZX eo fojk j? ns fJe gk; ;qh feqFB B sbtko
;zGkb bJh j?. x'V ;tkoK, oZEK tkfbnK ns jkEhnK d ;[nkwhnK ~ wko
fdZsk j? ns pj[s o'; Bkb Go e (t?oh) db ~ bbeko oj jB. pkD,
XB[F, rdk (nkfd jfEnko) geV e ns poShnK Bkb ;qh feqFB B t?oh
d M[zv ygk fdZs jB. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' ;qh feqFB B jtk pD e
poyk o[s d pdb o{g (t?oh) db ~ fyzvk fdZsk j?.1060.
;qh Bzd bkb ;dk fog[ xkb eokb fp;kb ;p? XB[ bhB'.
fJT[ ;o ikb ub fsj ekb sp? nfo ;kb fo;? fJj ehB'.
359
tZvk
t?oh
fvr
j?)
t?oh
XB[F
d[yh
gJh
wkB'
~ ;dk wkoB
geV fbnk j?,
ns eq'XtkB j'
j? ns ;kfonK
pqjwk B bkb
e t?oh
T[E ik
brk j?.
dzv B
j? ns
;{ow
frnk
rJ
ftu
Bkr
360
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
361
e'T{ i{fM fro e'T{ ohfM fGo fSfs dfy vo e'T{ XkfJ go.
jZE ftu b? e fJ; soQK bV jBl e'Jh bV e fvr fgnk j?, e'Jh gq;zB
wfB :" T[gih T[gwk oB dhg e T{go nkfJ gszr io. 1066.
fco
bfVnk
n?us :" jb ;' db e' fiw y?us d[fJ efo Mhto ikoh. 1067.
ns
t?oh
dh
;?Bk
ftu
tV
pj[s
;koh
wko
fdZsh.
fco
rdk
geV e (pj[s ;ko t?oh :'X) wko fdZs ns fco jZE ftu eNko geV
e wko fdZs. (t?oh d) db ftu'I jb Bkb (:'fXnK ~) fJ; soQK fyu b?Idk
j?
fitI
d'jK
jZEK
Bkb
Mhto
(Bdh
ftu'I)
ikb
fyudk
j?.1067.
i' t?oh ;kjwD nk e nVdk j?, T[; ~ pb Bkb ;qh feqFB wko e
fvrk fdzd jB. i' bki d Go j'J jB, T[j }'o d e :[ZX eod jB, T[BQK
g?fm sp? gqsBk nfo eh wfX ;:kw xB' g[fB i[X[ wuk:'.
;qh pbpho ;[ Xho rfj:' fog[ e' ;p jh db[ wkfo Grk:'. 1068.
d'jok
Bkb
t?oh
;koh
;?Bk
wko
Gik
fdZsk.1068.
d'jok
dh
;?Bk ftu
jh Xhoi
fbnk
brk.1069.
okik iok;zX B ;?Bk gqfs fejk-;t?:k
fiE feqFB :[ZX eo fojk j?, s[;hI ;?Bk b? e T[; gk; tb ikU.
pkD, ewkB, feqgkB, rdk (nkfde jfEnko) jZE ftu b? e ;qh feqFB d Foho
T[s
:" ip p?B ej? fBqg ;?B ubh us[ozr ijk oB Gko'. 1070.
ftu ik e wko fdU. id'I fJ; soQK Bkb oki B p'b ej, (sK) ;?Bk (T[Xo
~) ub gJh fiE pj[s Gkok :[ZX j' fojk ;h.1070.
oki dh nkfrnk fwbfdnK jh, pdb dhnK xNktK tKr ;{ow T[wv
e uVQ ub. pkDK dh p{zdK tKr toyk j' ojh j?, sbtko dh uwe fpibh
i[X eo? xfB ;:kw ijk s[w j{` db[ b? T[B Ufo f;Xko'.
pkBB p{`dB fiT[ poy ugbk nf; eh X[fB j's ;Nk ;N.
G{fw go fJe ;k; Go fJe i{fM wo ofB nzr eNk eN.
xkfJb Je go oB w? w[y wko jh wko g[ekfo oNk oN. 1071.
gqjko
eo'.
e'Jh
th
:kdt
ihT[Idk
pu
ikt,
T[BQK
oD-G{wh
torh j?. (sho ubD dh) @;Nk;N# (pdb dh roi dh) X[B tKr j?. fJe
Xosh T[s gJ jB ns dw s'V oj jBl fJe oD-G{wh ftu nzr eNk
e bV wo jB. fJe xkfJb j' e :[ZX-yso ftu gJ jB ns w{zj s'I @wko'
wko'#
dh
g[eko
dh
oN
brkJh
j'Jh
j?.1071.
362
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
363
;qh feqFB B jZE ftu XB[F b? e, t?oh d fisB ;{ow ;B, (T[BQK ~)
oD-G{wh ftu wko ;[fNnk j?. w;s jkEhnK ns u`r x'fVnK ~ wko fdZsk
;qh jfo g[zB e nrqi wkBj[ gkgB e pj[ g[zi gXko. 1072.
rJ
oD-G{wh ftu fesB jh f;o eN gJ jB, (go) T[j w{zj ftu'I @wko'
efps[
dt dy? yo rB iS i;[ oo
BG s g[jg Yo wx p{zdB fiT[ nkfJ e?.
es i{fM wo es ngSoB po
es rhXBB uo es fro xkfJ ykfJ e?.
ejfo fiT[ no es ys dfy vo
es bki Gkfo Go dT[fo go nfookfJ e?. 1074.
;t?:k
wo e Xosh T[s fvrdk j?, (T[j) jZE ftu'I sbtko Xosh T[s BjhI ;[Ndk
j?.1073.
efpZs
d'tI
XB[ pkB ip? efo ;:kw b:' bfy eks[o ys j{` s fpvo.
ozr G{fw e' wkB' T[Mko G:' ub eT[s[e dyBjko xo. 1076.
db
pj[s
eq'X
Bkb
Go
j'J
oD-G{wh
s'I
jNd
BjhI
jB
ns
y[F j' j' e ns Brko tik tik e bVd jB. dts (nkekF ftu) yV'
e ty oj jB, :eF (iZS) rD :F T[uko oj jB, nkekF s'I c[bK dh
poyk j' ojh j? fitI pdbK ftu p{`dK fvrdhnK jB. fesB jh bV e
wo oj jB ns fesfBnK ~ ngZSoktK to ojhnK jB, fesfBnK ~ froMK
yk
ojhnK
jB
ns
fesB
jh
}]w
yk
fvr
gJ
jB.
Fo
tKr
fesB
xkfJb j' e ;{ow Xosh T[s fvr g?Id jB, (go) fco T[m e :[ZX
eoB bJh s[o g?Id jB. fFnkw (feqFB) feE b[fenk j'fJnk j?, pj[s eq'X
Bkb Go e fJ; soQK g[ekod jB. T[BQK d w{zj s'I (fJ; soQK d) p'b ;[D
e ;qh feqFB sbtko ~ ;zGkb e (T[BQK d) ;kjwD nk iKd jB. fiBQK d
f;o eN rJ
jB.1075.
d"V fcod jB
th ;{owk fJBQK
Bkb nk e bVdk j?, T[; ~ ;qh feqFB ;wM e tko eod jB. i e'Jh
j' D .1072.
T[;
tb
jB,
(T[j
@wko'
th)
wko'#
BjhI
dh
jNd
g[eko
j[zdh
jB
ns
d"V
j?
ns
sbtkoK
feqFB
b?
tb
iKd
bbekod
j'J (:'X) e[d g?Id jB. feqFB ns pbokw ~ u"jK gkf;nK s'I xo fbnk
frnk j? ns (oD-G{wh B) wb-nykV dh ;'Gk XkoB eo bJh j?. T[; tb
;qh feqFB B jZE ftu XB[F pkD b? fbnk j? ns T[; ~ ty e ekfJo oDG{wh s'I Gi ik oj jB. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' oD-G{wh (dk yb) ]sw
j'
frnk
j't
ns
swkFphB
e"se
ty
xoK
ub
ik
oj
j'D.1076.
364
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
365
fwb
okfo eo? sp bT[ ip bT[ T[B eT[ jfo wkfo B G{fw frokt?. 1077.
efps[
rhs
rkT[Id
jB.
e'Jh
efjzdk
;qh
feqFB
fisDr,
e'Jh
efpZs
nVB
efjzdk
fdzd.1077.
fJT[I
tkb,
jB.
Bkb
ftu
w'ofunK
;?jEhnK
jB,
Xosh
T[s
fvr
g?Id
jB
ns
T[m
}]w
yKd
jB.1078.
;t?:k
eq'X Bkb Go e noVk e g?Id jB, ;qh feqFB s'I vod BjhI, (;r'I)
jfEnkoK dk tko eod jB. i]wK Bkb Go j'J jB, pj[s bj{ tr fojk
j?, (go) jZE ftu sbtko XkoB eo e i' pb g{ote nV j'J jB. T[;
tb pbokw B (jZE ftu) w'jbk b? e (T[BQK ~) oD-G{wh ftu uktbK tKr
SN fdZsk j?. fco jb Bkb tko ehsk j? (fi; eo e) wo e Xosh T[s
fvr
gJ
jB
ns
fe;
ftu
th
;Pk;
BjhI
jB.1079.
;qh feqFB d fisB th ;{ow ;B, jZEK ftu sbtkoK b? e t?oh T[s
~ ty e dts efjzd jB, T[j iDB tkbhnK wKtK XzB jB, fiBQK B fJBQK
g[ZsoK ~ iBw fdZsk j?.1080.
ftu
e
pj[s
:[ZX
wukfJnk
j?.
pkD,
ewkB,
feqgkB,
rdk
ns
poS
nkg;
ftu
pj[s ubkJ jB. :kdt thoK dh ;koh ;?Bk ~ uho e ;ko ;qh feqFB T[s
Xktk eo e g? rJ jB.1081.
j'o fisB th pbtkB ;{ow ;B, (T[j) pj[s eq'X Bkb Go e oDG{wh
nk rJ jB. fJXo'I :kdtK dh ;?Bk ubh j?, T[BQK (t?ohnK) Bkb fwb
jB
;{ofwnK B
ns sbtkoK
g[ekod
j'J
g?
jZEK
ns
rJ
jB,
bV
}]w
brkT[Id
jB
ns
pj[s
pb
tkb
366
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
Nbd BjhI jB. feqFB B T[BQK dh ;?Bk popkd eo fdZsh j?, (fi; dh eth
B) T[gwk fJ; soQK T[ukoh j?. wkB' oD-G{wh o{g ;o'to ftu tV e, (feqFB
o{g)
;qh id[BkE e pkBB nrq vo? nfo fJT[ fej{` Xho Xfo:' Bk.
pho ;p? jN e mNe GNe oB Ghso i[X efo:' Bk.
w{;b nT[ jb gkfB b:' pfb gfy Gi db e'T{ nfo:' Bk.
fiT[ fwqr e rB Skfv ub? pB vhm gfo:' fwqroki e' ST[Bk. 1083.
367
jkEh
ewb
c[bK
M[zv
BFN
eo
fdZs
jB.1082.
;qh feqFB d pkDK s'I vod jB ns fJ; soQK e'Jh Xhoi BjhI Xodk
j?. (t?oh db d) ;ko mmzpo e fgS jN rJ jB ns fyzv rJ jBl oDG{wh ftu (fe; B th) :[ZX BjhI ehsk. w'jb ns jb ~ pbokw d[nkok
jZE ftu bJ ty e, ;kok ;{ow/ ;?Bk db Gi frnk j?, e'Jh th (:[ZX bJh)
BjhI vfNnk j?. fitI pB ftu Fo d p^u ~ ty e fjoBK dh vko Gi
iKdh j? . 1083.
sd
oD-G{wh
ftu'I
Gi
fvrd
Yfjzd
okik
(iok;`X)
gk;
g[eko eod jB--j ;[nkwh ih! s[jkv ihT[Id ih, pbokw ns feqFB B
eq'fXs j' e ;ko (;?fBe) wko fdZs jB. nBeK wko rJ jB ns fJe th
pfunk BjhI j?l pj[s ;ko ;{ow oD-G{wh ftu fvr gJ jB. fJ; bJh ;kvh
pBsh ;[D', T[BQK dh fis j' rJh j? ns s[jkvh ;?Bk jko rJh j?.1084.
e'g efo:' sp ;`fX iok nfo wkoB eT[ pj[ pho p[bkJ.
nkfJ; gkts jh fBqg e? fwfb e? jfo e pXp ej[ XkJ.
;ko
T[; tb iok;`X B eq'X ehsk ns t?oh ~ wkoB bJh pj[s ;ko :'X
p[bk bJ. oki dh nkfrnk gqkgs eofdnK jh (;ko :'X) ;qh feqFB ~ wkoB
bJh Gi gJ. pkD, ewkB, rdk (nkfde F;sq) geV e pdb tKr T[wv
xkfJb nkg GJ GN ;' no[ ;;sqB ;' jfo e' sB[ xk:'.
soQK
d'jok
T[BQK
;t?:k
b'j
Bkb
b'jk
tikfJnk
j?.
T[j
;{ow
nkg
xkfJb
j'
rJ
d'jok
fijV
;kfonK
pbtkB
BK
th
oki
efj
;qh
e
feqFB
Bkb
;[DkT[Idk
:[ZX
j?.
wuk
wko
rJ
jB,
T[BQK
1087.
;t?:k
jB
ns
fJ;
soQK
fejk
j?
--
@oD
ftu
;kvh
jh
fis
j?#.1088.
368
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
369
fJ; soQK fJsB oki fJeso j' e ;qh feqFB T[s pkD ubkT[D br
rJ. fJBQK B eq'X eo e :[ZX ehsk ns feqFB Bkb'I d' edw nr tX e
j'fJ fJesq fJs fBqg :" jfo T{go pkB ubktB bkr.
(T[j) ;\?d egV gk e nkJ j'J ;B, (go) fSD Go ftu T[BQK d p;sq
bkb ozr d j' rJ.1089.
i[X efo:' fsB phoB ;:kw ;' gkoE i:' fo; e? eoB? ;.
T[BQK ;{othoK B feqFB Bkb (fJ; soQK dk) :[ZX ehsk, fi; soQK dk
noiB B eq'XtkB j' e @eoB# Bkb ehsk ;h. eq'X Bkb Go e pj[s ;koh
;?Bk wko fdZsh ns pbokw oD ftu fJ; soQK vN frnk (fitI) G{wh ftu
(yzGk rfvnk j[zdk j?). (i') ;?fBe jZE ftu poS b? e fcod jB, T[BQK B
pbdt
fe;
soQK
th B}kpodkoK
j?.1090.
xo
(noEks
fbnkl
Gkb
fitI
oyD
w;s
tkb
jkEh
}'o
gfjodkoK)
Bkb
d[nkok
;zrb
fxfonk
s[Vk
ofjzdk
:[ZX-G{wh ftu nfs :[ZX j' fojk j?, (T[E) fijV th ;{ow nkJ jB,
T[; tb wko rJ jB. ;qh feqFB B th pj[s :[ZX ehsk j?, T[Xo T[j ;{ow
th wB ftu eq'X Bkb Go j'J jB. ;qh Bo f;zx B fJe pkD ;qh feqFB
:" T[gwk T[gih ih: w? fit ;'ts f;zx irkts e'T{. 1091.
sk Sfp e' i;[ T[u wjk efp B efj e? fJj Gks d:' j?.
wkBj[ sSe e' bfoek yroki bfy:' rfj Bhb b:' j?. 1092.
jfo f;zx i[ mkY' j[s' fsj g? ;'T{ Gki r:' fsj gfy d;k.
wB' f;zx e' o{g fBjkos jh B fNfe:' i[ ufb:' ;NekfJ ;;k. 1093.
T[B j{` g[fB phu n:'XB e jfo e' bbeko e? fJT[ T[ufo:'.
np iks ejk fEo[ j'j[ xoh jwo nf; ekb e jkE gfo:'. 1094.
fdZsk
j?.1091.
fejk j?, wkB' sZSe (Bkr) d p^u ~ ty e ro[V B geV e fBrb fbnk
j't.1092.
;qh feqFB B XB[F b? e, eq'XtkB j' e pkD ~ fuZb ftu uVQkfJnk.
ri f;zx ~ nukBe jh pkD wko fdZsk, T[j Xosh T[s fvr fgnk, wkB'
;Zg bV frnk j't. jfo f;zx i' T[E yV'sk ;h, T[; T[s (fBFkDk ;kfXnk),
(go) T[; dh dFk ty e T[j Gi frnk. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' Fo
d o{g ~ tyfdnK jh ;fjnk (T[E) fNe B ;fenk j't ns fy;e ufbnk
j't.1093.
jfo f;zx ip? sfi ys ufb:' oB f;zx T[fm:' g[fB e'g Gfo:'.
XB[ pkB ;zGko e? gkfB b:' pj[o' pfb e' ofB i[X[ efo:'.
irk
j?. (T[;) pkD dk nkeko bj{ Bkb Gfonk frnk j?, (T[; ~) ty e feqFB
eq'X Bkb Go rJ jB. T[; d Sph dk T[&&Zuk ;qFm :F eth B fJ; soQK
;qh feqFB dh Sksh ftu (i') pkD tfink j?, T[j yzGK se X; frnk
Fo
Gfonk
ns fco pb g{ote oD-G{wh ftu :[ZX ehsk. T[; B fco oD-G{wh ftu
;qh feqFB ~ bbeko e fJ; gqeko fejk-- (j feqFB!) j[D iKdk feE j?I,
xVh
e[
yfVnk
ofj,
yVr
o{g
ekb
jZE
ftu
g?
frnk
j?I.1094.
370
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
fJj Gkfs efj:' oB f;zx ip? jfo f;zx sp? ;[fB e? w[;ekB:'.
371
B jfNnk. eq'fXs j' e ;qh feqFB ~ rZb ejh (fe) fJBQK bZSDK s'I (w?I s?~)
nkfJ e? i[X ehU jw ;' ;[ Gbh fpfX ekb e jkE fpekB:'. 1095.
gSkD fbnk j?. i' nk e s{` wo Bkb :[ZX ehsk j?, ;' (s{`) u`rh soQK ekb
d jZE ftu fte frnk j?I.1095.
fJ; soQK T[; dh rZb ;[D e ;qh feqFB jZE ftu XB[F b? e j;
jB. sd jh (t?oh dk) bzpk Foho ty e ns t?oh d f;o ~ se e pkD
Sv fdZsk j?. sd jfo f;zx ~ pkD bfrnk, (T[; dk) f;o N[N e fvr
fgnk ns XV yV'sk fojk. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' ;[wo gops dh u'Nh
T[so
wko b:' jfo f;zx ip? oB f;zx sp? jfo T{gfo Xk:'.
rJh
j't
nEtk
;{oi
nkED
gqkgs
j'fJnk
j't.1096.
id'I jfo f;zx ~ wko fbnk, sd'I oB f;zx B ;qh feqFB T[s jwbk
fdZsk. pkD, ewkB, feqgkB, rdk (nkfde jfEnko) jZE ftu geV e
eo
pB
ftu
fJe
;qh jfo ueq b:' eo w? G{n peq eoh fo; ;' nB[okfr:'. 1098.
fbnk
eq'X
eo
ns
G"nK
sd
oB
Fo
NvhnK
f;zx
eo
T[go
poSh
(jwbk
eq'X
b?
ftu
;qh
eo
e)
nkfJnk
bhB
j'
ubk
feqFB
wkoB
j't.1097.
fdZsk.1098.
bJh
ubk
fdZsh.
ikfJ brh jfo e' nBus dJh G[i c'o e? gkfo fdykJh.
(T[j) nuBus ;qh feqFB ~ ik brh ns pKj ~ gkV e d{i gk; fd;D
br rJh. ;qh feqFB d Foho Bkb brh ojh, T[; dh T[gwk eth B (fJ;
soQK Bkb) efj e ;[DkJh, wkB' rowh dh o[s ftu BkrB uzdB (d fpqS)
Bkb
fbgNh
;qh
feqFB
B T[j
id
ftu'I
fpibh
bzxh
e t?oh
j?,
iK
~
;{oi
wkoB
dh
bJh
ubk
feoB
fyuh
oB f;zx ip? ofD ;Kr jB:' XB f;zx sp? efo e'g[ f;Xkfo:'.
pdb
ftu'I fyu
pKj
fdZsh.
bJh
pkDK
poSh
fitI
j' t . 1099.
d{i gk;
~ wkoB
j' t . 1100.
oB
f;zx
oD-G{wh
ftu
poSh
Bkb
wkfonk
frnk,
sd
XB
f;zx
fvr
fgnk,
wkB'
ro[V
t^v
;Zg
wkfonk
j't.1101.
372
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
373
uko wj{os i[X G:' jfo xkfJ B j[fJ T[fj e' Bjh xk:'.
tko ~ puk e, ;qh feqFB XB[F b? e t?oh T[go nk gJ. uko wj{os
se :[ZX j[zdk fojk, (go) B feqFB xkfJb j'J ns B jh T[; ~ xkU brk.
o'; e? pkB jB:' jfo eT[ jfo j{` fsj y?u e? pkB brk:'.
dy ofj:' w[y ;qh jfo e' jfo j{` w[y dy ofj:' w[;ek:'. 1102.
T[; ~ pkD wkfonk. (T[j) ;qh feqFB dk w[y ty fojk j? ns (fJXo) feqFB
th (T[; dk) w[y ty e j; oj jB.1102.
;qh feqFB (dh ;?Bk dk e'Jh) pjkdo ;{owk jZE ftu sbtko b? e
XB f;zx T[go nk fgnk. nkT[IfdnK jh bbeko e g? frnk, wkB' jkEh Fo
~ vokT[Id
Xosh T[s
ik
BjhI
;edk.1103.
tkb
;qh feqFB dk d{ik ;{owk XB[F pkD b? e eq'fXs j' frnk j?. Xhoi
pbtkB XB f;zx tb fB;zr j' e pkD ubkT[D br frnk j?. ;qh
;qh XB f;zx bhU nf; jkfE efNU nfo wkEB vko d:' j?.
XB f;zx B jZE ftu sbtko b? e t?oh dk wZEk eN fdZsk j?. (fJzi gqshs
j[zdk j?) wkB' ekSh B ;o'to ftu fyV j'J ewb d c[b ~ s'V fbnk
ekSh fBjkfo ;o'to s gqc[fbU wkBj[ pkfoi s'o b:' j?. 1104.
j't.1104.
;qh feqFB d d'jK ;{othoK ~ wko e ns XB[F b? e ;?Bk ~ ty e
eo fdZsk. nkT[IfdnK jh jkEh ns x'V wko fdZs, oEK tkbh ns
jwbk
g?db (;?Bk) ~ wko fdZsk ns x'o :[ZX wuk fdZsk. sbtko u[nksh (@nbks#)
tKr fco ojh ;h fi; dh s/}h ~ (ty e) ;kD ns oki (d f;o T[go
nT[o Gbh T[gwk fsj eh bfy Ghyw eT[ jfo ueq Gqwk:'. 1105.
x[zwdk) SZso th Fofwzd j[`d jB. T[; dh fJe j'o T[gwk (;[M rJh) wkB'
GhFw fgskwk ~ ty e feqFB B (;[doFB) uZeo x[zwkfJnk j't.1105.
fco XB f;zx XB[F b? e ns eq'XtkB j' e t?oh dh ;?Bk ftu ik
fgnk. pj[s ;ko oE eN fdZs, jkEh ns x'V wko fdZs, (fiBQK dh) frDsh
BjhI ehsh ik ;edh, fJ; soQK bfVnk. :w b'e ~ fesB jh :'X Gi fdZs
ns pj[s nfXe eq'X eo e ;qh feqFB tb s[o fgnk. w{zj s'I @wko b", wko
b"# jh g[eko fojk j?, (fi; ~ ;[D e) :kdtK dk ;kok db xpok frnk
j?.1106.
d'jok
d'jok
eq'fXs
sd
;qh
feqFB
j'.
g?o
fgS
;qh
XB
jNk
f;zx
bJ
jB.
pkD
Fo
S[NfdnK
d
nr
jh
fitI
(s[;K)
;kfonK
peohnK
dk
oD-G{wh
fJiV
(Gi
ftu'I
s[odk
374
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
j?), T[; soQK (s[;hI) Gi j' ns F;sqK ~ th BjhI ;zGkfbnk j?. ekfJo j'
e T[; ~ ty e vo rJ j', (:[ZX ftu) B nkg wo j' ns B jh T[; ~
wkfonk
375
j?.1108.
fJ; soQK ;qh feqFB dh rZb ;[D e, ;{otho dzdK ~ ghj e eq'X Bkb
Go rJ. XB[F pkD ;zGkb e XB f;zx T[s N[N gJ ns (T[; s'I) fpbe[b
B vo. XB f;zx B XB[F jZE ftu b? e, d?IsK d f;o eN e Xosh T[s
;[N fdZs jB. (fJzi brdk j?) wkB' jtk d }'odko p[fbQnK Bkb br e
c[btkVh
ftu'I
N[ZN
c[b
MV
j'D.1109.
efpZs
f;o
tyo
eo
fdZs
jB.
(fJzi
gqshs
j[zdk
j?)
wkB'
Xosh
Xhoi
~ ty e fJzdo B nkg ewb d c[bK Bkb (T[; dh) g{ik ehsh j't.1110.
;t?:k
;qh XB f;zx B oD-G{wh ftu pj[s eq'X ehsk j? ns pj[s ;ko :'X
wko
;[N
jB.
j'o
th
fisB
pbtkB
nkT[Id
jB,
T[j
th
wko
fdZs
jB,
d xfonK
Xosh T[s
fJ; soQK x[zwoh yk e fvr gJ jB, wkB' fJzdo d piq d brD Bkb Gko
gops (fvr j' D ).1111.
eq'fXs
j'
ns
jZE
ftu
sbtko
b?
XB
f;zx
t?oh
t^v
t^v jkEh wko fdZs jB. j'o th fisB t^vhnK X[iK tkb jkEhnK d N'b
;B, vo wzB e Gi rJ jB. eth fFnkw efjzd jB, T[; dh Sph dh T[gwk
fJ; soQK ftukao e wB s'I ejh ik ;edh j?. wkB' fJzdo d nkT[D d vo
eo e gops yzG bk e T[v rJ j'D.1112.
XB f;zx B pj[s :[ZX ehsk, T[; d ;kjwD e'Jh ;{owk B nkfJnk.
i' eq'X Bkb oD-G{wh ftu nk fgnk, T[; ~ ikD BjhI fdZsk, wko e fvrk
fdZsk.
fi;
soQK
okw
uzdq
dh
;?Bk
Bkb
oktD
eq'X
Bkb
Go
pj[s
:[ZX wukfJnk ;h, T[; soQK pbtkB XB f;zx bfVnk j?, (i') us[ozrBh ;?Bk
wko e fco Gfink fcodk j?.1113.
pbtkB XB f;zx B bbekok wko e--j feqFB! ;[D', oD ~ fsnkr
e Gi B ikDk. fJ; bJh (][d ~) ;zGkb e (wo Bkb) nk e bV', ftnoE
376
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
377
b'eK
ftu
:F
yNhIdk
j?.1114.
pkb ewkB feqgkB rdk rfj e? id[pho j{` XkfJ gfo:' j?.
wB
geV e ;qh feqFB Xktk eo e g? rJ jB. XB f;zx :[ZX bJh fco gofsnk
j? ns XB[F b? e fpbe[b BjhI vfonk j?. pkDK dh poyk eo e (gfjbK)
pkBB eh poyk efo e? jfo f;T[ bfo e? pfb ;kE nfo:' j?. 1115.
;qh
feqFB
Bkb
fJXo'
bV
pbokw
r[^;
Bkb
i'
pbokw
Gfonk
j?.
Bkb
(tko
j'fJnk
jkEh
eodk
bVdk
j?)
j?
T[Xo'I
ehsk
j?
XB
f;zx
T[;
oks
sbtko
ns
}]wK
th
pj[s
Bkb
d'jK
j?.1116.
~
b?
puk
uzdqwk
ns
(XB
BV
d"V
f;zx)
nkgD
nkg
pb
g{ote
fyu
e pbokw T[go gqjko eodk j?. (fi; tb) ;qh feqFB B Gok T[s GhV
pDh tyh, sK :kdt ;?Bk ~ b? e t?oh tb ub gJ. sd (ik e) XB f;zx
fitI
ftu
:[ZX
jZE
B)
j?.1115.
~ xo fbnk,
jB).1117.
sd
(d'jK
j'fJnk
;zGkbdk
jkEh
vfNnk
d Foho bkb j' rJ jB. @wko'-wko'# dh g[eko j' ojh j?. t?oh wB dhnK
;^s ;[XK G[b frnk j?. (eth) okw efjzd jB, fJ; soQK bV jB fiT[I Fo
ns
j'
Bkb
Fo
eq'fXs
pbokw
sZsk
Bkb
j?.
(fco)
i[X eh:' fof; xkfJB ;' ;[ d[j{`B e nzr G:' ozr oks'.
okw ej? fJj Gkfs bo? jfo ;' jfo fiT[ ri ;' ri wks'. 1116.
j'fJnk
bZyK
sko
(fJe^m
j'J
j[`d
id'I XB f;zx ~ xok gk fbnk, (sK) ri f;zx i' (T[E) yV'sk j'fJnk
;h, T[j Gi e nk frnk. T[j T[; tb pbokw B ty fbnk ns oE T[s
uVQ
ftukfbUI jh pkDK Bkb T[bMk fbnk. ri f;zx T[E jh yV'sk fojk. (fJzi
gqshs j[zdk j?) wkB' jkEh d g?oK ftu ;zrb gk fdZsk j't.1118.
XBf;zx ;' ;qh jfo i[X[ eo efp okw ej? ej{` iks B wkfo:'.
e'g Gfo:' wX[ ;{dB i{ eo phu ;[ nkgB ueq ;zGkfo:'.
eth okw efjzd jB, XB f;zx Bkb ;qh feqFB :[ZX eod jB, e'Jh
(fe; s'I) wkfonk BjhI ik fojk. feqFB ih eq'X Bkb Go rJ ns jZE ftu
nkgDk
:" sofc:' Xo G{fw fpy? wB' whB ;o'to s rfj vkfo:'. 1119.
f;zx dk f;o eN e T[sko fdZsk. (XB f;zx dk) XV G{wh T[s fJ; soQK
sVg fojk j?, wkB' wZSbh ~ ;o'to ftu'I pkjo eY e ;[fNnk frnk
T[;
uZeo
tb
Gik
;zGkb
fdZsk.
fbnk.
T[;
pb
feqFB
g{ote
e'b
oD-G{wh
ftu
nkT[D
Sv
fdZsk,
fdZsk
ns
nZX
XB
j't.1119.
wkfo b:' XB f;zx ip? sp jh bfy ikdt ;zy pikJ.
sT[ bfr Gkrfb nkfJ efj:' i' oj Gfi e? s[wo gfj nkJ. 1120.
Gr"fVnK
jB.1120.
nk
fejk,
i'
(pu)
oj
jB,
Gi
s[jkv
gk;
nk
rJ
378
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
379
efp ;:kw fBjko e? okw eh Ufo XtkfJ sjk oE[ ikfJ gfo:'.
T[BQK d w{zj s'I fJ; gqeko ;[D e pbtkB ri f;zx pj[s eq'X Bkb
Go frnk. eth fFnkw (efjzd jB) pbokw tb ty e oE ~ Gik e T[E
sfi ;ze fB;ze j[fJ i[X efo:' id[pho ejk fsB :" T[ufo:'.
@feqFB feE j?#. T[j pbtkB XB f;zx ;{owk XzB j? (i') ;qh feqFB d ;kjwD
bV e Gt ;kro so frnk j?.1121.
gqw Bkb w[y s'I fJ; soQK ftukfonk fe b'e Bkb'I gob'e fetI ofj
fco gquzv si Bkb eq'X g{ote tZvk poSk jZE ftu ri f;zx B
nkJ.
ikj[ ejk pbGdq np? efp ;:kw ej? fJj Gkfs T[ukfo:'.
;zGkb fbnk. eth fFnkw efjzd jB, @j[D pbokw (s{`) feE iKdk j?I#--fJ;
soQK fejk. (fco) jZE d pb Bkb (T[j poSk) ;qh feqFB d Gok (pbokw)
Foho
T[s
fJ; soQK nkT[Id j'J poS ~ geV e pbokw B fJe T[gk ehsk.
sd jh oE T[s M[e frnk ns poS ~ Ssoh jmK eo e fJ; soQK nVk
fdZsk. (T[; poS dk) cb Ssoh ~ ckV e gko j' frnk, T[; dh T[gwk
eth B fJ; soQK T[ukoh j?, wkB' efbzdqh (iwBk dk gops-;q's) dh u'Nh
s'I
eq'fXs
j'J
;Zg
sko B nkgDk si
ri f;zx tb ubk
(wkoB
bJh)
ri
ri f;zx nBe T[gkfJ ehJ B pfu:' T[fo nkfJ bfr:' poSk pfo.
dk
cD
fBefbnk
j'fJnk
j't.1123.
eo
wkfonk.1122.
:woki
f;zx
gquzv
puD
tk;s
id'I
jh
ri
T[s
f;zx
nk
T[gk
t^v
bfrnk.
j't.1124.
ehs,
jkEh
;us
dk
j'fJnk,
;ko
go
pu
Foho
(sd'I
oki
(fvr
jh)
tyd
;fenk
ns
ns
f;o
X[Dd j'J jkfJ-jkfJ eo e jZE wbd jB. T[; ~ pj[s tZvk }]w bfrnk,
pj'F j' e (fvr) fgnk, go j^E'I pkD B Sfvnk. oE T[s ri f;zx fvr
gops
ftu
nBe
uwfenk
fitI
Sksh
vzvk
(T[j)
fgnk
poSk
dk
e
~
;qFm
g?Idk
gquzv
jB
j?).1125.
XB[F
;zGkb
e; fbnk. ezB se fyu e (ns ;kjwD) nk e g{o skD Bkb pkD ubk
fdZsk. (T[j pkD) fJe s'I nBe j' e ub, T[BQK dh T[gwk (eth) efj e
;[DkT[Idk j?. wkB' g"D ~ GZSD tkb (noEks ceD tkb) bZyK jh ;ZgK ~
Bkb
b?
sZSe
@n;she#
o{g
pbokw
dh
FoB
ftu
nkfJnk
j't/.1126.
pkB B Je bfr:' pfb e' ri f;zx sp? fJj Gkfs efj:' j?.
;; ;[o; XB; fdB; wj; fB;; yr; rfj:' j?.
fejk-- FF Bkr, fJzdo, ;{oi, e[po, fFt, uzdqwk, ro[V (nkfde) B (s?~)
geV fbnk j?. (;ko) ;[D bt', j[D se :[ZX ftu T[j ;{ow wko fdZ&s jB,
i' w?I wB ftu ukj jB. s?~ ty e w?~ fJe nuzGk j[zdk j? fe sok Foho
ihT[ I dk
fet I
fojk
j? . 1127.
380
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
fJ;
fdZsk.
:" efj e? psh:k pfb ;' poSk X[i ;zi[s y?fu ubk:'.
sT[ XB[ b? efo w? w[;bh ;'T{ nkts B?BB ;' bfy gk:'.
ubk
j'fJnK
381
ty
fbnk.
pVh
fjzws
Bkb
nukBe
pkD
Bkb
eN
Xosh
wkBj[ gzyB e' nfjtk yroki e jkfE gfo:' fof; xk:'. 1128.
e'g Gfo:' nfs jh ri f;zx b:' poSk nfo Uo ubk:'.
j?)
B)
jh
d[y gkfJnk. T[; dk gquzv cb gko fBeb frnk, T[; dh Sph dk :F (eth)
d wB ftu fJ; soQK nkfJnk. wkB' rzrk dh Xko ftu T_u T[m e eS{J
B
f;o
u[ f enk
j' t . 1129.
w[oMkfJ e? G{fw gfo:' B wfo:' ;[o fpqS frfo:' wB' i'fs wfY:'.
;[N
ip us G:' Gqw S{fN r:' T[fm mkY' G:' wfB e'g[ pfY:'.
oE jo e? XkfJ ufV:' po ;' frfo g? wB' e{d e? f;zx ufY:'. 1130.
brdk j?) wkB' ebg fpqS fvr fgnk j't i' (JhFtoh) i'fs Bkb wfVQnk
j'fJnk j?. id'I j'F nkJh sK Gow ]sw j' frnk ns T[m e yVk j' frnk
g[fB nkfJ fGfo:' ri f;zx ;' pho pbh wB w? Bjh B?e[ vfo:'.
frnk.
ns
efp ;:kw ej? pbdt wjkoB eh fSs s Bjh g?r Nfo:'. 1131.
pj[o' jb w{;b b? eo w? nfo f;T[ no e? nfs i[X wuk:'.
cb e' jb efN e?1 g[B G{fw frok:'.
t;
frnk.
brdk
j?)
wkB'
pbtkB
;{owk
nk
oE
ty
Fo
e[d
ri
f;zx
}'o
gops
Bkb
T[s
Bkb
Gi
uVQ
bV
T[go
frnk
fgnk
uVQ
j't.1130.
ns
wB
ftu
jZE
ftu
w'jbk
ns
jb
b?
t?oh
Bkb
vN
wjkB (;{owk)
j?.1131.
e
:[ZX
ehsk.
sT[ w;bh efo uow bh:' Xfo :" nfo eT[ pfb xkT[ puk:'.
Ykb e c{b g? Xko pjh fuBrko T[mh efp :" r[B rk:'.
(fJzi
eq'X
ftu
fco
XB[ pkB ;zGkfo feqgkB rdk fof; phu n:'XB i[X efo:'.
i'T{ nkts G:' ;o[ ;sqB e' ;`fr pkBB e ;'T{ ekfN vfo:'.
wB
f;zx
jZE
ftu
sbtko
geV
pbokw
(@nBzs#)
T[go
ubk
fdZsh. sd fco pbokw B jZE ftu Ykb b? e t?oh d tko ~ puk fbnk.
Ykb d cb T[s sbtko dh Xko tih (sK T[; ftu'I) fuzrkoh T[mh, fi;
dh
dh
oks
ftu
fpibh
t?oh dk xkU ;jko e, fco jZE ftu sbtko geV e t?oh T[s tko
ehsk. (sbtko dh) Xko t?oh d rb ftu tr rJh ns T[; dk f;o eN
e Xosh
T[s fvr
fgnk.
jhfonK
Bkb
iVQ j'J oE
ftu'I fvr
fgnk,
T[;
dk :F eth B fJ; soKj T[ukfonk j?. wkB' skfonK d b'e ftu'I, dtfsnK
d[ n kok wkfonk j' f Jnk ;{ o i o{ g f;o Xosh T[ s nk fvrk j' t . 1134.
382
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
383
id'I ri f;zx ~ wko fbnk frnk, (sd'I jh) ;ko ;{ow oD-G{wh ~
Sv e Gi rJ. bj{ Bkb bE-gE j'JhnK b'EK ~ ty e vo rJ, Xhoi
:" ;[fB e? dfb Xho S[fN:' fBqg jh:' cfN:' fo; w? nB[okr. 1135.
fJfs ;qh pfusq BkNe r`qE feq;Bktsko i[X gqp`X rif;zx pXj X:kfJ ;wkgs`.
Xo
;e,
wkB'
oks
(dk
;[gBk
ty
e)
ikr
j'D.
(id)
gzi
oki
wko
ns
eq'X
ftu
wrB
j'
frnk.1135.
d'jok
d'jok
okik
nBx
ns
f;zx
;t?:k
tzrkfonk.
wko fdZs
ns
jB.
fejk--ty', ni feqFB B
j[D s[;hI T[; Bkb ik e
Sv
;[D
jZE
nkfJ fGo' jfo i{ jw f;T[ np mkY' ejk fJj Gks T[ukfo:'. 1138.
b? e nDr f;zx B
yV's feT[I j'--fJ;
wo
Bkb
dh fJ; soQK
gJ.1137.
nk
bV',
rZb
j[D
tikT[Id
e eq'XtkB j' e gqjko eod jB. fJXo'I ns T[Xo'I ;{ow wko ik e Xosh
T[s fJ; soQK fvr gJ jB, wkB' BFJh j'D.1139.
T[; EK T[s pj[s Gkok :[ZX j'fJnk, ;ko dts (:[ZX tyD bJh)
fpwkBK T[s uVQ nkJ. eth fFnkw efjzd jB, oD-G{wh d e"se dyD bJh
j'J
ub
gJ.
i'
jZEK
ftu
gZ&N,
sbtkoK,
e[jkVhnK
ns
pzd{eK
b?
(nkJ jB ns) wB ftu nkBzd ~ tXkfJnk j?. ;KrK d/ brD Bkb ;{ow/
x'fVnK s'I fvr e/ Xosh T[s/ nk g?Id/ jB ns/ fco T[m e/ :[ZX eod/ jB.
T[BQK
d/
r[D
fezBo
ns/
rzXop
rKd/
jB.1140.
efpZs
384
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
385
Xosh T[s fvr gJ jB, fesB jh w;s jkEhnK Bkb bV oj jB, fesB
jh bV jB, T[j ;ko wo e Xosh T[s gJ jB. j'o d"V e g?Id jB, @wko'-
wko'# efjzd jB, jfEnkoK ~ T[bkod jB, ns (oD-G{wh s'I) fJe edw th
nDr; pbh sp e'fg Gfo:' wfB ikB fBdkB eh wko wuh ip.
;:zdB g? ufY e? efY e? ef; pkB ewkB sBkfJ bJh sp.
;qh jfo eh fgqsBk j{ e T{gfo nkfJ gfo:' fsB pho jB ;p.
Gkfi rJ sw ; nfo :" fBqg gkts G:' ofB ;{oi eh Sfp. 1142.
gqfo s[ozr ;[ nkr G:' efo b? nf; Yko pvh Xo e?.
eS[ ikdt ;' fsfB i[X[ efo:' B Nfo:' fsB ;' gr d[fJ vo e?.
id[pho e ;kw[j nkfJ nfo:' pj[ phoB gqkB fpdk efo e?.
frqj[ e' B ub' fJj w' gqB j? feX' gqkB siT[ fe sP? wfo e?. 1143.
:" efj e? nf; e' rfj e? id[pho uw[{ ej[ ikfJ jekok.
ikdt ;?B j{` s fBef;:' oB ;[zdo Bkw ;o{g ngkok.
gqfo s[ozr G:' ;w[j fBqg w[zv efN:' B brh eS[ pkok.
:" Xo s f;o S{N gfo:' BfG s N{N go' fSs skok. 1144..
g[fB dT[fo gfo:' id[th fgqsBk go ;:kw ej? nfs ehB o[;k.
T[s s id[pho fco fJem nfookfJ pYkfJ e? fus r[;k.
nrB;sq S[fN:' fBqg e eo s ior wB' gkte phu s[;k.
efN nzr go pj[ i'XB e wB' ir e wzvb wfX e[;k. 1145.
fgS
nZr
BjhI jNd jB. (@oD G{wh#) bj{ dk ;w[zdo j?, jfEnko pVtkBb dh
j?, shoK dk ubDk jtk j? ns (T[; ftu) ;{ow eZyK tKr ;Vd
jB.1141.
;t?:k
Gi
rJ
fitI
;{oi
dh
i'fs
ty
jBok
Gi
iKdk
wok
nk
fvrdk
j? . 1144.
(eth) fFnkw efjzd/ jB, fco pj[s r[Z;k eo e/ (nDr f;zx) :kdth
;?Bk T[s/ d"V e/ g? frnk. T[Xo'I :kdt :'X/ fJeZm/ j' e/ gos gJ/ jB ns/
fus ftu eq'X tXk e/ noVk e/ (nk gJ/ jB). oki/ d/ jZE s'I pzd{e ubh
j?. (T[; Bkb ;?fBe fJzi) ;V rJ/ jB wkB' nZr ftu eZy ;V iKd/ j'D.
pj[s/ :'fXnK d/ nzr eN rJ/ jB, (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' :Zr d/ wzvb
ftu e[ ; k (xkj) fgnk j' t / . 1145.
ezB se ewkB fyu e ns ;{ofwnK ~ fBFkBk pDk e pkD ubkT[Id
jB. i' pkD fJBQK T[go nk e g?Id jB, T[BQK ~ nZX ftukfbUI jh eN e
frok fdzd jB. sbtkoK (@b'j jEh#) ns e[jkV b? e feqFB d Foho T[s
;NK wkod jB. :[ZX tb Ee e ns ne e feqFB ~ tko ;zGkbD dh tkoh
jh BjhI nkT[ I dh.1146.
386
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
i' ;{ow fJBQK T[go nk e gJ jB, eq'X Bkb Go j'J ;{ofwnK B fJBQK
Gik fdZsk j?. pkD, ewkB, feqgkB, rdk (nkfde jfEnko) geV e oEK
pkB ewkB feqgkB rdk rfj wkfo oEh fpoEh efo vko.
tkfbnK
ej{` pki fro? ej{` ski fio rioko fxo ej{` oki go.
fEo[ Bkfj oj? fBqg e' oE G{fw wB' BN{nk pj[ fBqs eo. 1149.
;[ XtkfJ e? ;:zdB ikfJ gfo:' nfo pho j{` s Bjh B?e[ vfo:'.
nf; gkfB Xo oB phu d[j{` sj nkg; w? pj[ i[X efo:'.
wfB :" T[gih T[gwk pB w? ri ;' wd e' ri nkfB nfo:'. 1151.
j?,
fdZsk
j?.
eo'VK
xkfJb
(;?fBe)
:[ZX-G{wh
;Zg
fvr
gJ
j'D.1147.
wkB'
fjoBK
fco
jZE
pB
ftu
ftu
sbtko
Fo
F'Gdk
;zGkb
j't.1148.
;?Bk
wko
;[fNnk
ns
eo'VK
jh
oki wko rJ. gzikj j}ko x'V ;tko wko jB ns oEK ~ eN e oEK
tkfbnK ~ fpBk oEK d eo fdZsk j?. fes x'V fvr gJ jB, fes ski
fro
gJ
jB,
fes
jkEh
fvr
oE
G{wh
T[s
yV'sk
BjhI
ofjzdk,
gJ
jB
wkB'
ns
BN
fes
}'o
oki
Bkb
gJ
Bu
jB.
fojk
oki
dk
j't.1149.
fJe nikfJp ]kB BK dk feqFB dk pjkdo :'Xk ;h, T[; Bkb okik
nk e nV yV'sk. T[j jmh :'Xk oD s'I Gfink BjhI j? ns nDr f;zx
;{owk eq'X Bkb Go frnk j?. T[; B sbtko b? e tko ehsk j?, T[; dk
f;o efNnk frnk j?, (go) XV B pj[s :[ZX ehsk j?. fco T[j (Xosh T[go
fJ; soQK) fvr fgnk j? wkB' jBoh d ubD Bkb tZvk ;kok fpqS N[ZN e
T[ s
fvrk
j' t . 1150.
eo
T[; X[B ~ ;[D e pdb th bik frnk. t?oh ;?Bk ftu fJzi F'Gk gk fojk
Xosh
dfy nikfJp ykB d;k sp r?o yK wfB o'; Gfo:'.
fpBk
ehsk. wko e ;?Bk ~ popkd eo fdZsk, eth okw efjzd jB, okik
Bkb rfink. ;ko ;{ow T[; dh nktk} ;[D e G?-Ghs j' rJ ns
s'I
id T[; :'X B jZE ftu sbtko geV bJh sK :kdt ;{ofwnK Bkb
:[ZX
}'o
oEK
j'J
wkfo uw{z ;[ fpdko dJh efp okw ej? pb[ ;' fBqg rkfi:'.
387
jkEh
ra?os
Bkb
]kB
nV
B
yV's k
poSh
j?. 1151.
geV
}'o
Bkb
t?oh
;{ow
tb
ubk
fdZsh.
poSh
nkT[Id
j'fJnK
ty
pbtkB
oki
eN
Xosh
T[s frok fdZsh j?. nkgD jZE ftu poSh b? e oki B eq'fXs j' e ra?os
388
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
]kB T[s ubk fdZsh. (T[j poSh) T[; d w{zj ftu brh, bj{ tr fgnk,
(T[; dh) T[gwk (eth B fJ; soQK) fB;fus ehsh j?, wkB' eq'X dh nZr pj[s
tX
d'jok
i'fs
wko jh wko g[ekfo go i'T{ nkfJ nfo:' nfo ;' fsj wkfo:'.
j's G:' fsj i[X pv' d[j{` UoB s fBqg mkfY fBjkfo:'. 1156.
s'I
dkjB? gkfB feqgkB e' skfB ;[ikB e' ekfN e? ;h; T[skfo:'. 1157.
d'jok
;t?:k
pkjo
fBeb
nkJh
j't.1153.
;{oi
fvr
fgnk
j't.1154.
eo e fe; B th jZE ftu XB[F XkoB BjhI ehsk j?. fJ; bJh xoK ~ ikU
(feT[Ife w?I) tfynk j? fe s[jkv ftu'I pjkdoh ]sw j' rJh j?.1155.
id ;qh feqFB B T[BQK ~ fJ; soQK fejk, (sK) ;G B eq'fXs j' e XB[F
;zGkb bJ. ;ko fJeZm j' e :[ZX yso tb ub gJ (ns ;G B)
pkD
tfynk
j?.1156.
;[ikB (BK dk) fJe tZvk pbtkB jZE ftu sbtko b? e x'V ~ gqo
e b? nkfJnk. (T[; B nkT[IfdnK jh) gzikj x'V wko fdZs ns fco nDr
f;zx ~ bbeko e (T[; nr) ik vfNnk. (T[; B) Gi e oki T[s tko
ehsk, oki B yp jZE ftu Ykb b? e (T[; dh) UN ftu (tko s'I nkgD
nkg ~) puk fbnk. ;^i
e T[ s ko fdZ s k.1157.
jZE
ftu
feqgkB
fyu
;[ikB
dk
f;o
eN
d'jok
i' ukfjnk j?, ;{ofwnK ~ ty ty e wkfonk j?. w?I ikDdk jK, T[; d vo
;kV
eth fFnkw (efjzd jB), eq'X d Go j'J ;qh feqFB B oD-G{wh ftu
fJ; soQK fejk j?-- :[ZX ftu ;{ofwnK dh frDsh e"D eo, wB ftu T[; B
B
n;P guk; jB nfo :" nBr; pbh ej[ ik bbekfo:'.
;t?:k
fjod
(ra?os ]kB) fwose j' e G{wh T[s (fvfrnk) fgnk j? ns (T[; dh)
(noEks nkswk) ;fEo j?. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB' okj{ d vo'I
nkekF
;t?:k
ns
d'jok
389
:kdth
;?Bk
tfynk
ns
noVk
jwbk
eo
fdZsk.1158.
;t?:k
nf; Gkb rdk no[ b'j jEh poSh efo b? bbeko go.
j'J jB ns w[y s'I efjzd jB fe j[D fJ; ~ wko fdzd jK. sbtko, Gkbk,
rdk, b'jjEh, poSh (nkfde jfEnko) jZEK ftu b? e bbeko e g? rJ
efp okw GB? Bjh iks rB fesB po pkB ewkB Xo. 1159.
jB. eth okw efjzd jB, fesB (jh ;{ow i') frD BjhI
B) u`r u`r pkD XB[FK T[s Xo j'J jB. 1159.
ik
;ed,
(;G
390
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
391
nDr f;zx pbtkB B XB[F ns pkD geV j'J jB, o'; Bkb Gfonk
j'fJnk j?, ns nZyK Bkb x{o fojk j?. @wko' jh wko'# g[ekodk j'fJnk g?
frnk
nBr; pbh XB[ pkB rfj:' nfs o'; Gfo:' d'T{ B?B sukJ.
j?
ns
t?ohnK
dhnK
SkshnK
ftu
pkD
wko
jB.
fJe
wo
rJ
jB
jB ns eJh
(T[j th) nk
jB.
fsj phu fxfoU fBqg okis :" bfy ohM oj? GN skfj Sp?.
ub
wB :" T[gih T[gwk fos[ gkt; nGqB w? fdB oki cp?. 1161.
T[BQK
ftu
fxfonk
j'fJnk
okik
(nDr
f;zx)
fJ;
soQK
F'G
j't.1161.
pbokw B jZE ftu jb ~ ;zGkb fbnk ns t?oh d uko x'V wko
fdZs.
;ksfe ;{s e' ;h; efN:' fof; T{Xt pkB nBe ubkJ.
geV
N{fN gfo:' MNd? efN:' f;o sk Sfp e' efp GkT[ T[ukfo:'.
wkBj[ okj[ fB;k eo e' BfG wzvb s jfB e? fSfs vkfo:'. 1163.
Bkb
ubk
pj[s
pkD
;ko
geV
t?oh
wko
u`r
oE
gjhJ
eN
;[N
fdZs.
pkD
Ykb
fdZs.1162.
uzdqwk
nkek;
t?oh
Gkt
wzvb
oE
eth
ftu'I
T[s
e[d
wko
e
uVQ
(fJ;
e
soQK)
Xosh
frnk
T[ukfonk
T[s
ns
fvrk
T[;
tb
j?.
wkB'
fdZsk
okj{
j't.1163.
oEtkB
dk
f;o
tY fdZsk. XB[F, pkD, feqgkB, rdk, poSh (nkfde jfEnko) t?oh B jZE
ftu bJ j'J jB. (eth) fFnkw efjzd jB, nkg jh oE ~ gqo e :kdt
;?Bk ftu fi; tb fgnk, (sK) fJeBK ~ wko fbnk j?, fJe Gi rJ jB,
fJe
yV's
j'J
jB
ns
T[;
s'I
dpd
BjhI
jB.1164.
pdb
ftu
uwedh
j?,
XB[F
T[;
fdZsk,
p;[dt
;qh feqFB dk fJe ;{owk yV'sk j'fJnk ;h, T[; ~ nDr f;zx B nZyK
fojk
dzdK
Bkb
upkT[Idk
j?.
i'
e'Jh
fJ;
T[s
uVQ
nkT[Idk
j?,
T[;
t?oh
392
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
d'jok
ns
nV
oE
pbokw
tb
ubkT[Idk
j?.1166.
d'jok
;t?:k
393
(fJ;
~)
wko
bt'.1167.
;t?:k
pkB neq{o jB:' T[o w? fsj i'o bfr:' Bfj B?e[ ;zGkfo:'.
nzr gqfsnzr s'V ;[N. neo{o B T[; dh Sksh ftu }'o Bkb pkD wkfonk,
w{oS jP? oBG{fw frfo:' nf; b? efo T{Xt ;h; T[skfo:'. 1168.
(pkD T[; ~) bfrnk ns T[j fpbe[b ;zGb B ;fenk. w{ofSs j' e oDG{wh ftu fvr fgnk ns sbtko b? e T{Xt B f;o T[sko fdZsk.1168.
d'jok
nDr f;zx
d'jok
iok;`X
dh
;?Bk
s'I
uko
nfws
f;zx,
j'o
oki
ub
gJ.1169.
;t?:k
pbtkB
ub
jB.
pkD,
ewkB,
wjkB
feqgkB,
nub
t^v
f;zx,
poS,
nBx
e[jkV,
f;zx
rdk
ns
(nkfde
n;[o
f;zx
F;sq)
cV
e T[j nkJ jB. eq'fXs ;{otho fB;zr j' e bVd jB, e'Jh :'Xk (T[BQK
nr) fNedk BjhI ns pj[s ;ko :'X Gi rJ jB. (T[BQK B) nk e feqFB
~ xo fbnk j? ns wX[ (d?Is) ~ d[y dD tkb (feqFB ~) pj[s pkD wko
jB.1170.
xkUnK ~ ;fj e pqiBkE B XB[F b? e pkDK ~ (jZE ftu) ;zGkb
fbnk. n;[o f;zx dk f;o eN fdZsk ns nfws f;zx dh dj ~ BFN eo
fdZsk. nBx f;zx ~ eN e d' fjZ; eo fdZs ns w[odk j' e oE T[s'I
fvr e Xosh T[s nk fgnk. nub f;zx ih B pkDK ~ ;fj e fco vfNnk
fojk ns Gi e B frnk.1171.
(nub f;zx) eq'X eo e feqFB ~ fJ; soQK p'bD bfrnk fe oB
f;zx nkfd (s'I b? e) s{` ;{ow wko jB. eh s{` jh ri f;zx ~ wkfonk j?
ns
nDr
f;zx
Sb
Bkb
(wko
e)
fvrk
fdZsk
j?.
(s{`)
ikDdk
j?I
fe
394
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
395
wko
fdZsk.
(pkD)
feqFB
dh
Sksh
ftu
ik
bfrnk
(feT[Ife)
pkD
bbekodk
:" ;[fB e? pshnk nfo eh oE[ jkfe fcfo:' jfo e'g G:'.
t?oh e'b'I fJ; soQK dh rZb ;[D e ;qh feqFB B eq'fXs j' e oE ~
w'V fbnk. (oE T[s) ghb ozr dk tZvk Mzvk (fJ; soQK M[b fojk ;h) fiT[I
j't.1174.
pdb ftu fpibh tork o{g j[zdk j?. T[; tb ;qh feqFB B poyk dhnK
p{`dK tKr pkDK (dh MVh bk fdZsh) ns t?oh dh ;?Bk ~ wko fdZsk. eq'XtkB
j' e nub f;zx XB[F pkD geV e ;qh feqFB d ;kjwD nk yV'sk.1175.
d'jok
d'jok
;{ow
fpefN fBefN ofB ;[GN bfy jfo gqfs p'fb:' p?B. 1176.
ej.1176.
;t?:k
;t?:k
fijV irs ftu ihT[Id ofj rJ, (T[j) wo fJ; Gkoh :[ZX dh eEk
;[D b?Dr. T[; Sph dh eftsk eo e eth okw okfinK ~ gq;zB eoBr.
fi; pb T[s gzfvs eEk efjDr, (;o's nEtk oki) ohM e pj[s XB
i' pfb g? efj j? eE gzfvs ohfM xB' fsj e' XB[ d j?.
dDr. j feqFB! fJ; :[ZX d r[D rzXop b'e u"jK :[rK se rkT[Dr.1177.
t?oh
dhnK
;kohnK
rZbK
;[Dk
;qh
feqFB
eq'XtkB
j'
T[&&Zso
bV'--;qh
feqFB
fejk,
j[D
ehj
fYb
sok f;o
e fB;zr
j?.1178.
fJ; soQK d ekNtI p'bK ~ ;[D e nub f;zx ;{ow d wB ftu eq'X
ikr fgnk. (j feqFB!) feT[I p'b fojk j?I, e[M Fow eo, oD-G{wh ftu
yV'sk ojhI, ;[D b?, Gi e B ikJhI. id'I jh fJ; soQK dk T[&&Zso ;qh feqFB
396
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
397
bfrnk.1179.
nub f;zx i' th pkD ubkT[Idk j?, T[; nkT[Id pkD ~ ;qh feqFB
eN e fvrk fdzd jB. (T[j) ikDdk j? fe t?oh (;qh feqFB) dh dj ftu
(e'Jh) pkD BjhI brk j?, fco eq'X eo e j'o (pkD) ubkT[Idk j?. T[; ~
nkT[Id j'fJnK (feqFB) ftu'I jh eN fdzdk j? ns nkgDk (pkD) T[; dh Sksh
ftu wkodk j?. eth okw efjzd jB, fJ; e"se ~ ty e fJzdo (@;sfeqs#)
th ;qh feqFB d :F ~ rkT[Idk j?.1180.
(;qh
B)
oEtkB
fejk
fe
oE
s}
eo
ns
;qh
feqFB
(nkgD) jZE ftu sbtko geV bJh. (sbtko fJzi fbFe ojh ;h) fitI
pdb ftu fpibh uwedh j?l (T[; sbtko ~) eq'X eo e pb g{ote t?oh
T[s d wkoh. t?oh dk f;o eN fdZsk ns (f;o) s'I fpBk o[`v (XV) j' frnk,
T[; dk (:F eth B) fJ; soQK T[ukfonk j?, fitI ppo Fo B t^v pb ftu
pb
d'jok
feqFB
g{ote
wkB'
Fo
wko
fvrkfJnk
j't.1181.
d'jok
nvo f;zx, nip f;zx, nxN f;zx, pho f;zx, nwo f;zx, nNb f;zx,
noiB f;zx, nfwN f;zx (BK d) nZm wjk oEh ns Xhoi tkb :'X/ okfinK
B feqFB ~ nZyK Bkb tfynk. nZm oki nkg; ftu fwb e p'b ;KM eoB
br.1182-1183.
;t?:k
;t?:k
j okfiU! feqFB ;{ow ~ tyd j', fJ; T[s n;hI N[ZN e g? ikJhJ.
nkgD oki (@gqG#) dk ezw eohJ ns pbokw s feqFB s'I fpbe[b B vohJ.
XB[F, pkD, feqgkB, rdk, e[jkV ns fsy poS geV e (oD-G{wh ftu)
vN ikJhJ. ;G B fejk fe (;kvk) fJjh gqD j? fe ;qh feqFB ~ wkohJ
ns
fwb
:[ZX
eohJ.1184.
;ko F;sq jZEK ftu b? e ;qh feqFB T[go d"V e ik gJ. oEK ~
Gik e, nk e vN rJ jB fiBQK Bkb uko nS'jDhnK pjkdo ;{ow jB.
eth okw efjzd jB, pj[s tZvh :[ZX-G{wh ftu (yV's jB) ns gkgK dk
wB' rkfi gqb? xB XkfJ ufb:' fsw dT[o ;[ wko jh wko eo. 1185.
ftBkF eoB tkb (feqFB) s'I fpbe[b BjhI vod. (fJzi gqshs j[zdk j?) wkB'
gob' d pdbK
j'D.1185.
tKr
Gi
ub
nkT[Id
j'D
ns
wko'
wko
eod
nkT[Id
398
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
ekBQ i{ pku
;t?:k
:" efj e? psh:k fsB ;' ef; e? fJe pkB[ ;[ ;:kw ubk:'.
bkfr r:' nip; e pS ;[ bkrs jh eS[ yd[ B gk:'.
cfo jmh jfm e? jfo ;' fJw p?B wjk efo e'g ;[Bk:'.
Sv
xo
d"V
399
ik.1186.
ekBQ ih B fejk-;t?:k
fJ; soQK T[BQK dhnK rZbK ;[D e, ;qh feqFB B eq'fXs j' e fejkn;hI :[ZX eoKr. pkD, ewkB, rdk (nkfde F;sq) geV e d'tI Gok t?oh
dh ;koh ;?Bk ~ BFN eo fdnKr. ;{oi, fFt tofrnK s'I BjhI GiKr, s[jk~
wko
fdnKr,
BjhI
sK
(nkg)
bV
woKr.
nDj'DhnK
GktI
;[wo
j'
gops
ikD),
fjb
ikt,
th
oD-G{wh
sK
;w[zdo
ftu'I
T[;
e'Jh
d[y
wfj;{;
BjhI
ehsk.
fco
(T[;)
jmh
jm
eo
ek ejhJ fsj gzfvs e' fij s XB[ eh fpfX s{` gfV nk:'. 1188.
ns pj[s eq'fXs j' e ;qh feqFB gqfs fJ; soQK p'b T[uko-- T[; gzfvs
~ eh ejhJ, fi; s'I XB[F ubkT[D dh i[rs s{` f;y e nkfJnk j?I.1188.
wko jh wko ehJ w[y s efp okw ej? ih: o'; pYkJh.
pkB feqgkB rdk e br pj[ i{fM go efo d[zd bokJh.
ohM oj ;[o gfy ;p? g[jgktfb eh poyk poykJh. 1189.
j?
ns
s'I
@wko
b",
wko
b"#
g[ekod
jB.
pkD,
feqgkB,
rdk
(nkfd
w{zj
eod
jB.1189.
fJXo oD-G{wh ftu eq'X eo e ;{ow bVd jB, (T[Xo) nkekF ftu
pqjwk
nkfde
ns
;Bekfde
tyd
jB.
(T[j)
nkg;
ftu
fJ;
soQK
rZbK
fJe i{fM go fJe xkfJ Go fJe ;:kw ejk fJj Gkfs oo?. 1191.
jB ns eJh (w[y s'I) @wko b", wko b"# fJj' T[ukod jB. fJe bV w'J
jB, fJe }]wK Bkb Go j'J jB ns fJj p'b oj jB fe @feqFB feE
j?<#.1191.
400
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
fJe :[ZX bJh edw nr tXkT[Id jB. fJe (be dhnK) gNhnK ~ geV
e bV oj jB ns (eJh) eNkoK wko e d'tI bV w'J jB. eth fFnkw
efjzd
401
jB,
T[jh
bV
jB
i'
nkgD
e[b
dh
bki
Bkb
Go
j'J
jB.1192.
vo, fJ; soQK d p'b ;[DkT[Id jB. fco okfinK B XB[FK ~ jZE ftu b?
e ns fuZb uVQk e feqFB tb pkD ubk fdZs. ;qh feqFB B jZE ftu XB[F
b?
s'I xo fbnk. nkg; ftu fwb e XhoitkB :'fXnK B fJ; soQK fejk fe
pbpho :'X (feqFB) ~ wko fdU. fJ; B pbtkB XB f;zx, nub f;zx
ns j'o okfinK ~ wkfonk j?. fJ; soQK efj e sho wkoB br gJ, wkB'
fJT[ efj e? ;o wkos G:' ri g[zi wB' efo1 ejfo Sfo:'. 1194.
jkEhnK
pkDK
Bkb
pkDK
eN
frok
fdZsk.1193.
1H @pfe#
M[zv
Fo
xo
fbnk
j't.1194.
id'I T[BQK B ;qh feqFB ~ xo fbnk, sd'I jh ;qh feqFB B ;ko F;sq
;zGkb bJ. (fco) oD-G{wh ftu x[zw e eq'X Bkb t?oh d pj[s ;ko ;{otho
wko fdZs. fJeBK d f;o eN fdZs ns fJeBK ~ ihT[IfdnK jh e;K s'I geV
e (Xosh T[s) gNek wkfonk. fJe bV ns eN e Xosh T[s fvr gJ
ns fJe (T[BQK ~) ty e (fJsB) vo rJ fe fpBk wkfonk jh wo rJ
jB.1195.
nZmK jh okfinK B w[y s'I fejk--:'fXU! feE Gid j', (vN e) :[ZX
eo'. id se n;hI oD-G|wh ftu ihT_Id jK, sd se s[;hI feqFB s'I B vo'.
;kvh
fJj
nkfrnk
j?
fe
s[;hI
;qh
feqFB
;kjwD
ik
bV'.
:[ZX-G{wh
jB.1197.
;qh feqFB B XB[F b? e pj[s ;ko oEK tkfbnK d f;o eN e G{wh
T[s frok fdZs. fco nkgD nkgD F;sq b? e, eq'X d Go j'J (eJh) fJe
feqFB T[s Xk e g? rJ. ;qh feqFB B jZE ftu sbtko b? e, B GiD
tkfbnK ~
wko
Gi
rJ
ns
th
wko
:[ZX-G{wh
fdZs. fJ;
ftu
soQK
mfjo
402
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
feq;Bktsko
d'jok
oki
F;sq
u"gJh
(fco)
:[ZX
;t?:k
Yhm jP? p'bs G:' oB w? jf; e? jfo ;' psh:k ;[fB b?j'.
eq[X ehJ jw ;`fr fB;zr ejk np i[X ehJ cb[ g? j'.
nkJ.1199.
t?oh
f;o
eN
fdZsk.1200.
nvo
f;x
xkfJb
pj[s
j'
fsyk
frnk,
poSk
(sK)
geV
T[;
fbnk
wB
ns
ftu
pj[s
eq'X
feqFB
tb
;[N
d'jok
u"gJh
gos
u"gJh
u"gJh
bJh
d'jok
d'jok
eoB
br. ;qh feqFB B XB[F ~ ;zGkb e, t?ohnK d pkDK ~ (nkgD pkDK Bkb)
eN e Xosh T[s ;[N fdZs. T[BQK d tko s'I (nkgD nkg ~) fJ; soQK puk
feqFB
nip f;zx efo egN ygk:'. fJj ;G Gd jw' bfy gk:'. 1205.
:[ZX
:[ZX ftu eq'X eo e, ;kfonK okfinK B jZEK ftu F;sq ;zGkb bJ.
;zGkb
;t?:k
403
nxV f;zx B fJ; ;fEsh ~ ty e, (oD ftu) fgm BjhI fdZsh. ;qh
d ;kjwD nk e Yhmsk Bkb p'bD bfrnk. 1204.
;qh feqFB d ;Bw[y j' e fJ; soQK fejk -- s{` nvo f;zx ~ Sb
egN
eo
ygkfJnk
j?.
fJj
;kok
Gd
d'jok
404
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
sk s bo' Bjh w' ;`fr nkfJ e? j' bfoek oB dfy go? j'.
i' jm e? bfo j' wfo j' ng[B frqj wkofr ihfs B i? j'. 1207.
feq;Bktsko
d'jok
405
ns
nkgD
xo
wkor
T[s
ihT[Idk
BjhI
iktIrk.1207.
d'jok
fyu
fiT[I jh (T[j) jzeko Bkb p'b fojk ;h, fJXo'I ;qh feqFB B XB[F ~
fdZsk. pkD t?oh d w[y ftu wkfonk (ns T[j) w[odk j' e Xosh
T[ s
fvr
pbtkB
sd noiB f;zx B Yhm j' e feqFB ~ (fJj) rZb ejh. (w?I) wjk
jK, sok ni jh BkF eo fdnKrk.1209.
ubD
fgnk.1208.
Bkb
tZvk
;kok
fpqS
w[oMk
Xosh
T[s
fvr
fgnk
j't.1210.
;t?:k
(fi; tb) noiB f;zx sbtko Bkb wkfonk frnk, T[; tb okik
f;zx th wkfonk frnk. (fco) nNb f;zx ~ r[^; ftu nkfJnk ty
nwo
e ;qh feqFB B nkgD ;ko F;sq XkoB eo bJ. id (nwo f;zx) @wko'wko'# g[ekodk ;qh feqFB d ;kjwD nk e vN frnk. (T[; d) Foho T[s
;'B
rfjD
;i
j'J
;B,
fiBQK
dh
Sph
;kjwD
;{oi
th
dpedk
;h.1211.
fJe gfjo se (T[; B) xw;kB :[ZX ehsk, (T[j) pj[s pbtkB j'D
id
f;zx
pj[s
nfwN
;{ofwnK
(nv'b)
dk
j'
okik
e
nNb
:[ZX
dk
f;zx
T[gk
wkfonk
frnk,
sd
nfwN
ehsk.1213.
;t?:k
p'bs fJT[ jfm e? jfo ;' GN sT[ bfy j' ip w' ;' bo?r'.
w' e' ejk jfB okiB i:' Sb w{ofs j[fJ Sb ;kE So?r'.
wzBkrk
w' nfs e'g Go' bfy e? ofj j' Bfj nkjt j{` s No?r'.
j' e X'y Bkb Sb btIrk. w?~ pj[s eq'X Bkb Gfonk j'fJnk ty e (s{`)
:[ZX-G{wh ftu (yV'sk) BjhI ojIrk ns (fJE'I) Nb iktIrk. i ed wo Bkb
iT[ ep j{` fGo j' jw ;' fB;u? fBi dj e' fsnkr[ eo?r'. 1214.
bVIrk,
id
wo
(sK)
Bkb
fB;u
bVIrk.
jh
eh
nkgDh
w?~
dj
th
dk
fJBQK
okfinK
fsnkr
tKr
Sb
eoIrk.1214.
dk
;o{g
406
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
407
j feqFB! :[ZX-G{wh ftu j'oBK bJh fe; tk;s eq'X eo e :[ZX eodk
j?I. fe; tk;s Foho T[s xkU ;fjzdk j?I, ns fco fe; d ej s t?oh
Bkb bVB
j feqFB!
fco :[ZX-yso ftu pbtkB nfwN f;zx B eq'X Bkb fJ; soQK fejk(j feqFB! ) soh T[wo S'Nh j?, Feb wB ~ w'jD tkbh j?, eh bJIrk wo
Bkb :[ZX eo e. j feqFB! w?I s?~ ;u efjzdk jK, i s{` wB ftu e[M j'o
ftukfonk j'fJnk j? (sK Sv d/). iK sK vo dk fsnkr eo e wo Bkb
bV, iK nkgD ;ko jfEnko ;[N d.1216.
;wM
Svdk
jK,
;ko
nfwN f;zx d puB ;[D e, ;qh feqFB B wB ftu eq'X tXk fbnk.
F;sq jZE ftu b? e Gi e (T[; d) ;kjwD gj[`u frnk.1218.
;t?:k
408
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
409
iks ejk w[;bh Gfi e? efp okw ej? fJj Gkfs T[ukfoU.
fpBk
ekfN X[ik oE[ ekfN d:' nf; ukg e' ekfN i[dk efo vkfoU.
:" efj e? nf; e' rfj e? bfj e? db ikdt e' bbekfoU. 1222.
j'
ikD
ekoB
pbokw
Gi
frnk.
eth
okw
efjzd
jB,
(nfwN
f;zx
B fJ; soQK fejk--) j pbokw! feE Gi e ik fojk j?I< fJ; soQK efj
e, sbtko ~ cV e ns (fpibh tKr) uwe e :kdt db ~
bbekfonk.1222.
T[s ;[N fdzdk j?. ezB se XB[F ~ fyu e t?ohnK d sB ftu pj[s pkD
wkodk j?. T[; pbtkB gk;'I Ujh pudk j? i' Gi e nkgD gqkD pukT[Idk
j?. j'oK dh sK eh frDsh j?, i' t^v t^v :'X jB, (T[j th) ihT[Id ik BjhI
;ed.1223.
pbokw
j'o
w{;b
b?
fbnk
ns
oE
T[s
uVQ
fco
(:[ZX-G{wh
ftu) nk frnk. nkT[IfdnK jh pbokw B oki Bkb uko gqeko dk i[ZX wuk
fdZsk. j'o th fizB :'X yV's ;B, (pbokw B T[BQK gqfs) eq'fXs j' e, w[y
s'I fJ; soQK ;[DkfJnk. UfJ! t?oh ~ ikD B fdU--fJj ;[D e feqFB dh
;?Bk
eq'X
tXk
fbnk.1224.
pbokw B fJ; soQK eq'X Bkb fejk, sd ;ko :kdt ;{ofwnK B fwb
i' fJj ;kw[j nkfJ no frqj e' sT{ ihts ikfB B gkJ.
d'jok
d'jok
;?Bk
nfwN f;zx B pj[s eq'fXs j' e pfj;kp/ pkD ubkJ. ;qh feqFB dh
jBo tKr Gi rJh, (nfwN f;zx d) pkD wkB' ;{oi dhnK feoBK
j'D.1226.
;t?:k
oj j'. id se ;kv/ sB ftu gqkD jB, (sd se) oD-G{wh ftu fe; dk
th vo B wzB'.1227.
d'jok
d'jok
:[ZX
fejk
fe
yso
ftu
pbokw
nfwN
f;zx
xo
eq'fXs
e
s[;hI
j'
wko
;{ofwnK
fdU.1228.
bbekfonk
ns
410
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
efp:' pku
feq;Bktsko
eth B fejk--
;t?:k
;t?:k
pbokw
dh
nkfrnk
gqkgs
eo
T[;
tb
u"jK
gkf;nK
s'I
(:kdth)
;?Bk (nfwN f;zx) T[s bbeko e/ nk gJh. nkgD wB ftu eq'X Bkb pj[s
Go e nfwN f;zx d ;kjwD nk e vN rJh. eth fFnkw efjzd jB, :[ZX-
fBqg pho ;ok;fB b? eo pkB xBh fgqsBk fpB[ gqkB eoh. 1229.
G{wh
Gko XV G{wh T[s gJ jB. i' e'Jh ihT[Idk j?, T[j F;sq b? e ns fBvo
ftu
xw;kB
izr
j'Jh
ns
(:kdth
;?Bk)
fpbe[b
voh.
pbpho
oki B jZE ftu XB[F ns pkD b? e pj[s ;koh ;?Bk gqkDK s'I fpBk eo
fdZsh.1229.
j' e
FohoK
d'jok
(@fsqg[okfo#)
XkoB
;t?:k
ikB' ;jkfJ G:' jfo e' pj[o' id[ pz;fB e'g ifr:'.
nfwN; ;' XkfJ no oB w? fsj i'XB ;' Bjh Je Gfr:'.
rfj pkB ewkB feqgkB rdk nfs jh db[ nkjt e' T[wfr:'.
pj[ ;qT[B gr o`fr ;:kw ir wB' nkfr br rB ;kb dfr:'. 1233.
nk
ehsk
w{ofSs
fejk--oE
fco
fojk
j'fJnk
j?,
fi;
sbtko
b?
T[BQK
(nkgD)
nZX
Foho
ftu
gkopsh
j?.1231.
j'D
s'I
ubk.
fszB
fco
xVhnK
T[j
pkd
feqFB
izr
T[E
;us
w?dkB
j'
ftu
rJ.
nk
oEtkB
rJ.1232.
;t?:k
id'I fJj ikD fbnk frnk fe ;qh feqFB (;kv) ;jkfJe jB, (sK) fco
:d[pz;hnK dk eq'X ikr fgnk. oD-G{wh ftu Xk e nfwN f;zx nr vN
yV's
feqgkB,
rdk
(nkfde jfEnko) geV e, ;koh ;?Bk :[ZX bJh pj[s jh T[wr gJh.
Bkb pj[s fGi ikD ekoB ekb ozr (tkb Foho fJ; soQK) uweD
bj{
br
gJ,
fpfpXk:[X b? g[fB i[X[ ehU nfs jh wB w? GN e'g Go.
d'jok
1H @okw#
411
ns
wkB'
T[BQK
nZr
:'fXnK
brD
ftu'I
fJe
th
pko{d-]kBk
Gfink.
irwrkT[D
pkD,
br
ewkB,
fgnk
j't.1233.
pb
g{ote
t?oh
(;?fBeK
412
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
rJ.
th
;' fJj Gkfs ub Gfi e? fiw gT[B pj dq[w gks T[vkB. 1235.
413
mfjo
;fenk.
i'
pbtkB
nytkT[Id
jB
ns
i'
F;sq
;ik
pj[s
tko :[ZX-G{wh ftu bV jB. T[j fJ; soQK Gi ub jB fitI g"D d ubD
Bkb doysK d gZ&s T[vd jB.1235.
ik ;edk, pbtkB nfwN f;zx B eq'X Bkb BFN eo fdZs jB. x'V wo
rJ jB, jkEh fvr gJ jB ns fes oE ~ eN e G{wh T[s ;[fNnk fgnk
d'jok
dk
ekBQ i{ pku
;t?:k
fBfX pkfo fpy? nfs jh jm e? pj[ wk; ofj:' sg[ ikg[ ehU.
pj[o' sfi e? fgs wks ;[ Gqks ntk; sfi:' pBpk; bhU.
f;t ohfM sg'XB w? fJj e' efj:' wkr wjk po[ s'fj dhU.
w[fj ;kw[j e'T{ B ;sq oj? po[ dj[ fJj? w[fy wkr bhU. 1238.
;; ;[o; rD; fB;; fdB; j{` s Bjh ikfJ ;zxkfoU.
;' po gkfJ wjkf;t s nfo fpqzd Bfozd fJjh ofB wkfoU.
;{oB ;' pbpho sp? ng[B? w[fy s fJj Gkfs T[ukfoU.
jT[ fsj ;zro e ;w[j fwqs eh fpfX g{fS fJjh ih: XkfoU. 1239.
T[BQK
;t?:k
e'g jbh id[pho jh ;' fJj Gkfs efj:' ej' ikfJ ;zxko'.
iT[ f;t nkfJ ;jkfJ eo? f;t e' oB w? fsj ;zr gqjko'.
j').1236.
;qh
feqFB
fJ;
soQK
Bkb
T[&&Zso
fdZsk.1237.
ekBQ ih B fejk-;t?:k
fJzdo,
rDF,
uzdqwk
ns
;{oi
s'I
th
(sz{)
wkfonk
BjhI
ik
;eIrk. T[; B fFt s'I (fJj) wjkB to gqkgs eo e t?oh okfinK d M[zvK
(@fpqzd#) ~ oD-G{wh ftu wkfonk ;h. ;qh feqFB B T[; tb (nkgD) ;{ofwnK
~ w[y s'I fJ; soQK efj ;[DkfJnk. w?I :[ZX (@;zro#) ftu T[; d ;kjwD
j' e (T[; d) woB dh i[rs (T[; e'b'I) g[S btK, fJj(w?I nkgD) wB ftu
j? . 1239.
d'jok
oj
oD-G{wh ftu'I d[yh j' e nkJ :'fXnK B ;qh feqFB nr pBsh ehsh.
sd
Xkfonk
d'jok
ty
d'jok
BkF
j'
fbnk.
eq'fXs
;t?:k
pbokw B eq'fXs j' e ;qh feqFB ~ fJ; soQK fejk -- (i) ej' (sK
T[; ~) ik e wko fdnK. i fFt nk e (T[; dh) ;jkfJsk eo, (sK) fFt
~ th T[; d Bkb jh wko fdnKrk. j feqFB ih! s[jkv Bkb ;Zuh rZb
414
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
;ku ej' gqG i{ s[w ;' jfB j' nfwN; Bjh pb jko'.
gT[B ;o{g ;jkfJ eo' s[w gkte j[fJ fog[ ekBB iko'. 1241.
feq;Bktsko
;t?:k
d'jok
id so Bkb T[; (nfwN f;zx) B :[ZX ehsk ;h, (T[d'I s{`) g?o rv
e feT[I BjhI
j?I.1242.
;ko
;t?:k
;h.
j[D
wo
nr
eq'X
Bkb
jzeko
dhnK
(p;
etb
s{`)
jzekohnK
rZbK
eodk
:kdt
(;{ow)
Gi
rJ
jB,
tKr
p'b
fojk j?I. @ni t?oh ~ oD ftu wko fdnKrk#, j[D (s{`) wstkfbnK tKr
fe; bJh (fJj) efj fojk j?. T[; izrb dh nZr ~ S'jD Bkb s[os eZyK
dh gzv tKr ;V ikUr. ;qh feqFB B fejk fe T[j sK Fo j?, s[;hI T[;
s' I pbtkB jkEh tKr Gi ikUr . 1243.
d'jok
(fi; tb) feqFB B pbokw ~ fJ; Yzr Bkb (rZb) efj e ;[DkJh.
bfVnk
;t?:k
fdnKrk.1241.
415
(T[; tb) j"bh fij p'b e pbokw B fejk, fitI gqG{ ~ uzrh br, T[;
soQK eo'.1244.
;t?:k
:" pfb f;T[ efj:' o'; pYkfJ ufb:' jfo i{ jfE:ko ;zGko.
fJ;
soQK
pbokw
fejk
ns
feqFB
(nkg)
jfEnko
;zGkb
ns
pkB nBe jB T[B j{` jfo e'g j[fJ pkB ;' pkB fBtko.
;qh feqFB B eq'X eo e pkDK ~ pkDK Bkb ;[N fbnk. (fco ;qh feqFB B)
d'jok
nkgD
;t?:k
ftu
XB[F
fyu
pj[s
;ko
pkD
t?oh
wko.1245.
d'jok
pj[s ;ko pkD ubk e fco ;qh feqFB p'b -- j nfwN f;zx! (s{`)
jZE
fwN
ikJIrk,
sok
nfGwkB
M{mk
j?.1246.
;t?:k
(nfwN f;zx p'fbnk) j feqFB ih! w?I id'I :[ZX bJh ufbnk ;K, sK
@nekb# B w?~ fejk ;h. T[; tb T[; d ej ~ w?I ezB ftu gkfJnk. w?I
nkgDh ro} Bkb s?~ tyD nkfJnk jK. T[; eo e pbtkB oki B fejk(woh rZb) ;[D e ns ;zr ~ Sv e (n;hI) d'tI oD-G{wh ftu :[ZX eohJ.
Xqj b'e Nb ikt, ;[wo gops fjb ikt, sK th (w?I) so e'b'I (:Z[X ftu)
BjhI
NbKrk.1247.
416
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
ekBQ i{ pku
d'jok
feq;Bktsko
ekBQ ih B fejk-d'jok
feqFB B fejk -- (w?I) s?~ wkoKrk, s{` GktI eo'VK T[gk eo b?. T[;
tb
nfwN
i[X[ efo:' jfo i{ i[r ikw sp? fog[ ohM e? n?; g[ekfoU.
pj[s
eq'X
tXk
ns
p'fbnk.1248.
;t?:k
w?
peh
(g{sBk)
jK
jh
Bhu
prbk
(pek;[o)
jK,
jh
fpqyGk;[o jK, fi; ~ Sb Bkb wkfonk ;h. B w? e;h jK, B jkEh jK, B
XBe (d?Is) jK ns B jh fsqDktos jK, (fi; ~ s[;hI) fFbk T[s gNekfJnk
;h. B w?I nxk;[o jK, B uzv{o s w[;N jK ns B jh ez; jK, (fi; ~ s[;hI)
e;K s'I geV e gSkfVnk ;h. @pbokw dk Gok# (@Gqks pbh#) sok BK g?
j?,
d;
fejVk
pbtkB
s{`
pb
Bkb
wkfonk
j?.1249.
rDF,
fJzdo, e[po
;eDr. w?~
Bkb)
bV
;{oi
ns
uzdqwk
ty
u[g
XkoB
eo
b?Dr.
FFBkr,
to[D,
eh
cb
gqkgs
eoIrk.1250.
d'jok
j
ik.
w?I
b?.1251.
ekBQ ih B fejk-d'jok
nfwN f;zx d p'b ;[D e ;qh feqFB eq'X eo e p'b. w?I j[D (so
BK Bkb'I) @n# (@neko#) jNkT[Idk jK, (fJ; Bkb) nfwN f;zx T[gwk s'I fpBk
j'
;t?:k
f;zx
frnk
ek us[okBB w? pb[ j? i'T{ nkjt w? jw ;' fo; e? j?.
417
iktrk.1252.
;t?:k
pkbe j' no[ i[X gqphB j' wkr[ eS{ w[fy i' ih: XkfoU.
j't, T[j w{zj'I wzr b?. ;qh feqFB B fejk fe nkgD ftBkF d xks dh (i')
i[rs j?, T[j d; d. (T[; B fejk--) w?~ ;kjwfDUI j' e e'Jh th wko
BjhI ;edk. sd sbtko b? e feqFB B fgSb gk; s'I tko eo
fdZsk.1253.
418
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
419
(nfwN f;zx dk) f;o eN frnk, (go) T[; ;EkB s'I B jfNnk, (;r'I)
d"V e nr ~ jh g?o ofynk. T[; db ftu fJe jkEh ;h, T[; T[s ik
wkfo eoh jfB pho ufbU nf; b? efo ;qh jfo Ufo gXkfoU.
;h; efNU B jfNU fsj mT[o s dT[o e? nkr? jh e' gr[ XkfoU.
G{fw frfoU f;o[ ;qh f;t b? r[fj w[zv eh wkb e' wo[ ;tkfoU. 1254.
d'jok
@wo[#
nT[o fish fgqsBk nfo eh fsB j{` id[pho ;' i[X[ ehnk.
fpB[ G{gfs nkfB no B vo fo; e' efo e? nfs rkY' jhnk.
fwb XkfJ go jfo g? GN :" eft sk Sfp e' i;[ wkB bhnk.
wkB' okfs ;w? T[fv ehN gszr fiT[ N{fN go? nftb'fe dhnk. 1256.
d'jok
(;{oi
pDk
fdZs k.1254.
ftu
jh
fwb
iKdhnK
jB).1255.
;t?:k
t?oh dh j'o fisBh ;?Bk ;h, T[; B ;qh feqFB Bkb pj[s :[ZX ehsk.
fpBk oki d (T[j) nk e vN rJ jB, vo BjhI jB, eq'X eo e fdb ~
w}p{s eo fbnk j?. (T[j ;ko) ;{ow fwb e ;qh feqFB T[s nk gJ jB,
fi; dh Sph dk :F eth B fJ; soQK wzB fbnk. wkB' oks tb ehV ns
gszr
dht
ty
T[;
T[s
N[ZN
gJ
j'D.1256.
d'jok
jB.1257.
u"gJh
ftu
gq r N
j'
frnk.1258.
uko ikw fdB i[X ;[ ehB'. phoB e' pb[ j[fJ r:' ShB'.
d'T{ db nkg nkg fwb XkJ. fJs id[pho p;s frqfj nkJ. 1259.
wDek)
nfwN f;zx pj[s seVk ;{owk j?, (T[; B) pj[s jh :[ZX ehsk j?.
(T[; dh) i'fs fBeb e ;qh feqFB Bkb fwb rJh fitI oks ~ ;{oi dhnK
T[gobk
d'jok
feoBK
;t?:k
(noEks
d'tI
db
nkgD
nkg
fwb
ub
gJ
ns
fJXo
;qh
feqFB
xo
ftu
nk
fpoki.1259.
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d feqFBktsko d :[ZX gqpzX d nfwN f;zx
dk ;?Bk ;fjs pX nfXnkfJ ;wkgs.
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E feq;Bktsko i[X gqp`X nfwN f;zx
;?B ;js pXfj X:kfJ ;wkgs`.
d'jok
id
oks
tb
iok;`X
ftu
;kfonK
fJzdo
okfinK
;wkB
jB
p[bk
ns
fbnk.
;[zdosk
(T[j
ftu
oki)
ekw
420
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
p'bs G fBqg ;' sT{ :" fifB fuzs eo' jw ikfJ bo?r.
nkfJ; j'fJ s[ pkfX fbnktfj Bkso pkB ;' gqkB jo?r.
ekfb n:'XB w? nfo e? pb nT[ jfo ikdt ;' B No?r.
Je feqgkB e ;zr fB;zr T[B? fpB[ gqkB eo? B vo?r. 1264.
d'jok
ftu'I)
gzi
oki
T[BQK
efps[
ftu'I
gziK
(oki
fFo'wDh
dh)
jB.1262.
;Gk
ftu
T[m
jZE
i'V
gqBkw
ehsk.
;t?:k
T[j oki fJ; soQK p'bD br--(j okiB!) fuzsk B eo', n;hI (T[;
Bkb) ik e bVKr. nkfrnk j't sK pzBQ fbnktKr, BjhI sK pkD Bkb gqkD
jo
btKr.
eb
:[ZX-G{wh
ftu
t?oh
pbokw
ns
feqFB
:kdt
s'I
BjhI
voKr. sbtko d fJe' (jh tko) Bkb fB;zr j' e, T[BQK ~ gqkDK s'I fpBk
eo fdnKr ns BjhI voKr . 1264.
d'jok
iok;`X
nkgD
xo
rJ.
(pkeh
fJj
;bkj
eo
ub
rJ
ns
okik
;Gk
(iok;`X)
T[mk
B
fdZsk.
pj[s
(;ko
;[y
:'X)
nkgD
gkfJnk.1265.
fJe gfjo oks phs rJh, (sK) gzi oki (;Gk s'I) T[m e xo nk
d)
fszB
gfjo
th
;[s
BjhI,
MkefdnK
MkefdnK
jh
;to
j'
rJh.1266.
efpZs
;{ofwnK
X{w f;zx, X[i f;zx, wB f;zx, XokXo f;zx, XT[b (X"b) f;zx (fJj)
421
T[j
(id) ;to j'Jh, jBok ysw j' frnk, ;{ofwnK ~ r[Z;k nkfJnk ns
;ko oE ;ik e ub gJ. fJXo ;qh feqFB B pbdt ~ p[bk fbnk,
wB ftu pj[s ;[y gkfJnk ns u`r u`r :kdt ;{ophoK ~ Bkb b? fbnk.
T[Xo vo ~ fsnkr e, jfEnkoK ~ ;zGkb e ns ed B NbD tkb ;{ow
bbekod j'J nk rJ. oEK ~ Gik e, X"If;nK ~ tik e ns (d') BdhnK
tKr
;? B k-db
nkg;
ftu
fwb
rJ . 1267.
d'jok
ezwhnK
;t?:k
ikfDnk
j? . 1269.
422
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
423
wxtk XoBh jfo fiT[ jfoBh T[gwk poBh B eS{ ;qw j?.
fjoB)
fBi whsB whs jP? uhfs pf;U jfo ;sqfB ikfB:' wjk iw j?. 1270.
d'jok
tork
ikfDnk
j?
fi;
dh
T[gwk
dk
toDB
BjhI
ehsk
d'jok
pjkd[o
wB ftu pj[s
:'X oD-G{wh
eq'X
ftu
d'jok
i')
r[^; ftu nk e d' nS'jDh ;?Bk ;ws gzi wko fdZs. fJe d' (:'X
ihfts pu, T[j oD-G{wh ~ fsnkr e ub rJ jB.1273.
jB.
;t?:k
fJE ;qh pfusq BkNe rqzE d feqFBktsko d :[ZX gqpzX d gzi G{g
d' nS'jDh db ;fjs wko ikD tkbk nfXnkfJ ;wkgs.
;edk
fJfs ;qh pfusq BkNe rq`E feq;Bktsko i[X gqp]`X gku G{g d'
nS{ j Bh db ;fjs pXj X:kfj ;wkgs` .
;t?:k
ik
;t?:k
;koh
gzi
:[ZX
xVh
;?Bk
oki
eo,
Go
424
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
425
;kfjp f;zx e' ;h; efN:' ;[ ;dk f;zx wko e? G{fw frok:'.
T[BQK dh fJ; soQK dh rZb ;[D e, ;ko F;sq b? e ;qh feqFB ;kjwD
nk rJ. (oD-G{wh ftu nkT[IfdnK jh) ;kfjp f;zx dk f;o eN ;[fNnk ns
;dk f;zx ~ wko e Xosh T[s fvrk fdZsk. ;[zdo f;zx nZ&X'-nZX (eo e)
Xosh (T[s ;[N fdZsk) ns fco ;kiB f;zx Bkb :[ZX eo e wko fdZsk.
;pb f;zx ~ e;K s'I geV e Xosh T[s gNe fdZskl fJ; soQK (feqFB B)
: [ZX
d'jok
wukfJnk.1276.
d'jok
fco
f;zx
;cb
Nfbnk
BjhI,
gops
;wkB
oD-G{wh
ftu
;fEo
yV'sk
j?.1278.
d'jok
(T[;
(B
:[ZX
@oDyzGk#
B)
ehsk
:kdt
;h).
(rfvnk
;{ofwnK
okik
T[;
j'fJnk
j[z dk
Bkb
irQk
pj[s
T[s
:[ZX
ehsk
fitI
fJzdo
Bkb
izG
nub
yV'sk
fojk,
fitI
oD
ftu
j? ).1279.
;t?:k
fitI
fiT[ B jb? frfo ezuB e' nfs jkEB e' pb e'T{ eo?.
;[wo
gops
fjbdk
BjhI,
(GktI)
jZE
Bkb
e'Jh
fesBk
jh
}'o
no[ fiT[ X{q b'e ub? B ej{` f;t w{ofs fiT[ epj{` B uo?.
feT[I B brkJ. fit/I Xq{j b'e ed v'bdk BjhI ns fitI fFt dk ;o{g ed
po fiT[ B ;sh ;fs Skfv gfspqfs fiT[ f;X i'r w? X:kB Xo?.
fjbdk BjhI. fitI ;qFm ;sh ;s ns gqfspqs Xow ~ BjhI Svdh ns fitI
f;ZXK dk :'r ftu fXnkB fNfenk ofjzdk j?. T[; soQK ;qh feqFB dh ;?Bk
fsw ;:kw uw{z wfX ;tS Bo; jmh oB s Bjh B?e[ No?. 1280.
efps[
ftu
jmh
okik
;PS
f;zx
(vfNnk
j'fJnk
j?),
fpbe[b
BjhI
v'bdk.1280.
efpZs
(eth) fFnkw efjzd jB, fco T[; ;PS f;zx B eq'X eo e pj[s pb
Bkb :[ZX-G{wh ftu pj[s ;ko ;{ow wko fdZs. fJe ;" nfs-oEh, d' ;" wjk
oEh ns fJe j}ko jkEh T[E feqFB dh ;?Bk ftu'I wko fdZs. oD ftu
pj[s ;ko x'V wko fdZ&s ns g?db (db) th wko fdZ&s. Xosh bj{ Bkb
bkb j' rJh ns bj{ dhnK bfjoK T[Sb ojhnK jB. xkfJb fvr j'J
jB, wkB' BF ftu pj[s w;s j' e o{wh b'e bkb ns;bK ftSk e ;[s
j'J
j'D.1281.
426
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
d'jok
feq;Bktsko
d'jok
pj[s
frnk.
;t?:k
d'jok
;koh
feqFB
:kdth
gqfs
;?Bk
nkgDk
wkoB
nfGwkB
T[gozs
T[skofdnK
(oki
dk)
jzeko
ngko
eq'X
Bkb
efjD
brk.1282.
tX
427
s?~
Fo
frdV
wkoB
tKr
wkoKrk.1284.
;t?:k
fJ;
soQ K
T[Xo'I
;PS
GikfJnk.1285.
f;zx
;kjwD
nkfJnk
ns
fJXo'
pbokw
dk
Gok
eq'XtkB
j' e ufbnk. pkD, ewkB, feqgkB (nkfde F;sq b? e) d'tI nkg; ftu bV
oj jB ns pj[s Gkok :[ZX ehsk j?. @wko b", wko b"# g[ekod j'J nV
yV's jB ns oD-G{wh ftu Gid BjhI jB, pj[s Xhoi Xo oj jB. (;PS
f;zx) B feqFB gk;'I, B pbokw gk;'I ns B :kdt (;?Bk) e'b'I vfonk j?,
T[j pj[s seVk :'Xk uzrh soQK bV fojk j?.1286.
d'jok
id'I T[j pj[s :[ZX eo u[e, sd'I feqFB B ehj ehsk< yVr dh Xko
Bkb
ty
t?oh
dk
f;o
;PS
f;zx
id
vfonk
ty
eo
wkfonk
BjhI,
fdZsk.1287.
frnk,
sd
;wo
f;zx
Bkb
g?o
rv
fdqVQsk
r[Z;k
(yV'sk)
ehsk.
:[ZX
fojk.1288.
;t?:k
fitI
B)
;{ofwnK
nkok
~
ubdk
uho
j?,
e
d'
T[;
soQK
(;wo
d'
N'N
eo
f;zx
;[fNnk
dk
yVr
j?.1289.
ubdk
j?),
(T[;
428
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
429
T[j e' pj[ n;sq ;j? sB w? ngB T[fj T{go ;;sq eo?.
feqFB ih B tzrko e fejk fe ;?Bk ftu e'Jh ;{owk j? i' t?oh Bkb
bV. T[; d pj[s n;sq (nkgD) sB T[s ;jko ns T[; T[s nkgD F;sqK
dk
nkjt f;zx pbh jfo e' GN ;' fsj T[go e'g e? Xk:'.
;zxo f;zx jmh jfm f;T[ B jfN:' ;[ sjk nfs i[X[ wuk:'.
nkjt f;zx e' ;zxo f;zx wjk nf; b? f;o ekfN frok:'.
n?; gfo:' Xfo g? Xo wkBj[ piq gfo:' G{n ezg[ iBk:'. 1293.
efps[
tko
eo.
nkgD
jZE
ftu
gkB
(dk
phVk
bJ
yV's)
feqFB
(;'u
oj
jB fe) fJBQK ftu e'Jh th ;{owk bki gkbD tkbk BjhI j?. oD-G{wh ftu
:F dk fNek Ujh btrk i' ;wo f;zx Bkb :[ZX eoB' BjhI Nbrk.1290.
d'jok
pj[s pbtkB :'fXnK B (pj[s) :[ZX ehsk ;h, go T[j eod th eh.
(nkfyo fJe) nkjt f;zx (BK tkbk) :'Xk ;h, T[; B (feqFB s'I) gkB (dk
phVk) wz r fbnk.1291.
eth B fejk-d'jok
fJE e'Jh ;[nkb eo fe feqFB (T[; Bkb nkg) feT[I BjhI bVd. T[BQK
~ fJj T[&&Zso j? fe (:[ZX dk) e"se tyD bJh (nkg BjhI bV oj).1292.
;t?:k
;qh feqFB dk ;{owk nkjt f;zx, eq'X eo e T[; (;wo f;zx) T[go
Gi e fgnk. jmh ;zxo f;zx jm eo e (vfNnk fojk ns :[ZX s'I) B Nfbnk
ns T[; B T[E pj[s :[ZX wukfJnk. ;zxo f;zx B pj[s tZvh sbtko b?
e nkjt f;zx dk f;o eN e fvrk fdZsk. T[; dk XV Xosh T[s fJzi
fvr
efpZs
fgnk
wkB'
piq
g?D
Bkb
G{ukb
nk
frnk
j't.1293.
fFnkw e'b okik nBo[X f;zx yV'sk j'fJnk j?, ;qh feqFB B (T[;
ty e e'b p[bk fbnk. gfjbK T[; dk ;BwkB ehsk, (fco) feqFB B
~)
fejk--@s{` (izr eoB bJh) ik#. ns T[j oE ~ Gik e oD-G{wh ftu ubk
~ (wko b?Idk j?), T[; soQK ;wo f;zx B feqFB d ;{ow ~ wko fdZsk.1294.
eth
fFnkw
efjzd
jB,
fitI
e'Jh
f;nkDk
t?d,
n"FXh
pb
;zBgks (f;o;kw) d o'r ~ d{o eo fdzdk j?. fitI e'Jh uzrk eth, nBkVh
eth dh eftsk ;[D e ;Gk ftu d[y nB[Gt eodk j'fJnk T[; dh rZb
~ BjhI wzBdk. fitI Fo jkEh ~, ib nZr ~, yNk; okr dh ;[o ~ ns
fuzsk wB[Zy d Foho ~ BFN eodh j?. T[; soQK s[os feqFB d ;{ofwnK
~ wko ;[fNnk j?, fi; soQK b'G s'I T[sw r[D ns gqGks s'I jBok Gidk
j?.1295.
430
;qh
d;w-rqzE
;kfjp
feq;Bktsko
431
e (uko) nZr o{g j' rJ. T[j ;ko :[ZX ftu gqphB ;B, (T[BQK B) F;sq
;zGkb bJ ns feqFB d ;ko ;{ow u"jK gkf;nK s'I nk gJ. T[; tb pbtkB
(;wo f;zx) B XB[F ftu pkD ~ e; fbnk ns feqFB ih d u"jK ;{ofwnK
fSD
ekBQ ih B fejk--
;t?:k
ekBQ i{ pku
;t?:k
soQK
ftu
wko
fdZ s k.1296.
id'I uko ;{ow oD ftu wko rJ, sd feqFB j'oBK ;{ofwnK ~ fJ;
;`p'fXs j'D br--;kvh ;?Bk ftu j[D fejVk ;{owk j? (i') fJ; d
;kjwD ik e :[ZX eo. i' pj[s jh tZvk pbtkB j?, T[j Gi e ikJ, (t?oh
T[s) tko eo ns (]{p) bV, (fpbe[b) B vo. feqFB B ;G ~ fJ; soQK
g[eko e fejk--j? e'Jh i' t?oh ~ gqkDK s'I fpBk eo dt.1297.
feqFB dh ;?Bk ftu fJe okyF ;h, T[j ub e t?oh tb s[o fgnk.
T[; dk BK irs @eq{o X[ik# efjzdk ;h, T[; B ik e (t?oh ~) fJ; soQK
fejk--(j ;wo f;zx! s{`) ;zGb ik, w?I s?~ j[D wkodk jK. fJj rZb efj
e T[; B XB[F pkD ;zGkb fbnk. T[; B ;wo f;zx ~ pkD wkfonk, (fi;
d brD Bkb T[j) EK fojk, wkB' eJh fdBK dk wkfonk j'fJnk j't.1298.
d'jok
f;zx
eq{o X[ik B eq'X eo e ;wo f;zx ~ oD-G{wh ftu wko fdZsk. ;efs
wkoB bJh fco g?o rv fojk j?.1299.
eq{o X[ik oD-G{wh ftu gops fijk fd; g?Idk j?, eth okw efjzd
jB, T[j t?oh ~ wko dDk ukj[zdk j?. (T[; B fejk--) j ;efs f;zx! ;[D,
fi; soQK w?I ;wo f;zx ~ wkfonk j?, T[; soQK s?~ wko fdnKrk, s{` wo
Bkb feT[I yfjzdk j?I. fJ; soQK efj e (T[; B) nkgD jZE ftu t^v fpqS
fizBh rdk geV bJh ns j'oBK F;sqK ;fjs sbtko th cV bJh. fco
T[; d?Is B g[eko e fejk--j okik (Fefs f;zx!) ty, so ftu e'Jh xVh
gb
jh
ihtB
ofjz d k
j? . 1300.
d'jok
ese
Fefs f;zx t?oh d p'b ;[D e/ eq'fXs j' e p'fbnk. (w?I) ikDdk jK,
(d wjhB) d pdb roid (jB go T[BQK ~) toQB dk tb BjhI
nkT[Idk.1301.