MAYIS/2011

11

DANS
Dr. Banu Pekol
bpekol@gmail.com

ETTREN
MMARLIK
2010 Oscar treninde en iyi film dln almam olsa da, sezonun en ok konuulan filmi Black Swan, danslarn sahne arkasnda kalan hayatn geni bir seyirci kitlesine tantt. Dans sahneleri yani daha ziyade seyirciler iin tasarlanm meknlar, ierisinde temsil izlenmeye gidilmese bile Sydney, Viyana veya Budapete gibi byk ehirlerde turistik olarak gezilebiliyor. Bu temsil salonlarnn mimarisi ou zaman ihtiaml, arpc ve yalnzca klar akken grlebilecek mimari bezemelere sahip. Peki, 2 saat sren bir dans gsterisinin kimi zaman 200 saatten fazla sren provalarnn meknlarnn tasarm ne kadar nemli? Meknlarn yaratcl tetikledikleri phesiz, herhangi bo bir odada dans provas yaplabilir ancak iyi ve kt tasarlanm meknlardaki provalar arasnda dnyalar kadar fark var. Prova salonlar, tahmin edilecei kadar basit meknlar deil, yani parke zemin, duvarda dev bir ayna ve bir mzik seti/piyanodan ibaret olmalar yeterli gelmiyor. Danslar iin tarafsz ve zelliksiz prova salonlar tasarlamak mmkn evet, ama, iyi bir mimari mekn, dans ve koreograflara ilham verebilir hatta onlar kkrtabilir. Nasl m? ngiliz dans/koreograf Siobhan Daviesin Dans Grubu, yllarca kiralk stdyolar kullandktan sonra eski bir okul binas buldu. Mimar Sarah Wigglesworth, danslar uzun sre gzlemleyip, ihtiyalar hakknda bilgi aldktan sonra, hem onlar heyecanlandracak hem de iinde barndraca yaratc sreci kstlamayacak bir mimari yaratt. Mimarna prestijli RIBA dl kazandran bu yapda, danslarn zamanlarnn

k noktamz Firuzaadaki eski bir demirci atlyesi olsun. Oradan Londradaki Siobhan Davies Dans Stdyosuna ya da Laban Dans Merkezine geelim. Dans iin, tasarm adna neler yaplabileceini dnelim
Londrann gneydousunda ryen apartmanlar ve depolar arasnda bulunan ve Herzog & de Meuron Mimarlk tarafndan tasarlanm Laban Dans Merkezi, Avrupann nde gelen bir ada dans mekn. Bulunduu evreye tezat oluturan kavisli bir cam giydirme cephesi olan yapnn cephesinden doal k alan ierideki stdyolarn hepsi farkl bir renk, ekil ve boyuta sahip. Gndz ierideki danslarn siluetlerini dardan fark edebildiiniz, gece ise parlayan bir cevhere dnen bina, mimarlarna Stirling dl kazandrd. Herzog & de Meuron gibi Pritzker dll Mimar Jean Nouvelin Lyon opera binasna yapt ada ekin en grnr ksm olan, eski binann zerindeki yar-silindir eklindeki kubbenin iinde prova meknlar var. Bu konum, AKMnin en st katndaki prova salonunun muhteem manzarasn da hatrlatyor. Edinburghdaki Dance Base de tasarmcs (kendisi de dans olan) Malcom Frasera RIAS dl kazandrm bir prova binasnn iindeki drt stdyonun her biri, , malzemesi ve lei ile farkl bir prova sekli iin hazrlanm, mesela byk gruplar iin geni bir salonun yan sra, solo danslar iin daha samimi bir oda var. Mimariyi dans ettirmenin mmkn olduunu dndren bu dll meknlarn hepsi nce danslarn mekn bedenleri ile nasl deneyimlediklerine deer verip bunu tasarmn ekirdeine yerletiriyor. Bedenle yaplan hareketli tasarmlarn, yap malzemeleri ile ortaya kan hareketsiz tasarmlarla birleimi, danslarn iyerlerini ilham verici estetik meknlara dntryor.

byk ksmn yerde geirdiklerini fark eden mimar sayesinde tavan, neo-barok baklas bir yzeye dntrlm. Black Swandaki prova salonlarndan farkl olarak, bu stdyoda ayna ve bar yok, zira kumpanyann yaratma felsefesine ters dyor. 3LHD Mimarlk tarafndan tasarlanan Zagreb Dans Merkezi de eski bir sinemadan modern bir dans meknna dntrlm, hatta prova salonundan artan yerlere ktphane, kafe ve video maazas yerletirilmi. Bu tr dntrme rneklerini Trkiyede de

grmek mmkn, rnein plak Ayaklar Kumpanyasnn Firuzaadaki stdyosu bir demirci atlyesinden adapte edildi. inli mimarlk ofisi Tsutsumi and Associatesin Beijingde tasarladklar dans stdyosu ise Wigglesworthun amacnn tam tersine gidiyor. Duvarlar kaplayan aynalara konulan kk gri noktalar, havada sis varmasna bir yanlsama yaratyor. Dans aynada vcudunun yalnzca alt ksmn net grebiliyor, gerisi sisin iinde kayboluyor ve tabii buna bal olarak dansnn hareketleri de deiiyor.