ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

A-TEMEL TANI YNTEMLER

KANSER TANIMI:
Normal yaps deimi hcrelerin kontrolsz bir ekilde evre dokulardan daha hzl oalmasyla ortaya kan bir hastalktr. -doku/organda yapsal ve fonksiyonel bozukluk
Selim (benign ) tmrler > Ur (ilik) Habis (malign) tmrler > Kanser Malign: a) evre dokulara invazyon b) Uzak organlara metastaz
13.04.2012 1

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

Kanserin tedavisinde ERKEN TANI nemlidir. Hastann yks Fizik muayene lk deerlendirme leri tetkik >>>Laboratuar : -Grntleme yntemleri -Endoskopiler -Sitoloji -Biyopsi -Histopatoloji
13.04.2012 2

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

KANSERDE ERKEN TANI

1- Uzun sre kapanmayan yaralar

2- Uzun (20 gn/1 ay) sren ksrk veya ses kskl 3- Siil veya benlerin hzl bymesi, deiiklik gstermesi 4-Devaml hazmszlk veya yutma zorluu 5- Meme veya dier organlarda hissedilen ilikler 6- Beklenmeyen kanamalar 7- Dklama alkanlnda deime ( 8- Nedeni aklanamayan ate ve zayflama )
13.04.2012 3

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

ERKEN TANI YNTEMLER

Erken tan iin kitle taramas yaplr Erken tan yntemleri iin saha almalar yaplr Etken ajan belirlemek iin Kohort almas yaplr Erken tanya ulamak iin risk gruplar taranr Kitleler basn-yayn yoluyla bilgilendirilir Kendi kendini muayene medya aracl ile retilir Okul konferanslar ile yeni nesil eitilir Sigorta kurulular riskli kiileri peryodik muayeneye tabi tutarlar Zararl evresel faktrler elimine edilir Kimyasal ajanlara maruziyet nlenir

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

GRNTLEM YNTEMLER

Direkt grafiler Tomografiler Kontrastl grafiler Bilgisayarl tomografiler (BT) Magnetik rezonans grntleme(MR) Sintigrafiler

Ultrasonografiler Dopler sonografi Ekokardiyografi Bronkografi Kateterli kontrastl grafiler Termografiler PET(Pozitron emisyon Tomografisi)

13.04.2012

KANSERL HASTAYA YAKLAIM

ENDOSKOPLER

st GS endoskopisi Rektoskopi Kolonoskopi Rektosigmoidoskopi ERCP Bronkoskopi Artroskopi Sistoskopi Laparoskopi Torakoskopi
6

13.04.2012

KANSERL HASTAYA YAKLAIM

EVRELEME

0 In situ kanser nvazyon yok, metastaz yok 1 Snrl lokal kanser Erken lokal invazyon var, met yok 2 leri lokal kanser Snrl lokal invazyon var, LN+, met yok 3 lerlemi kanser Geni lokal invazyon var, LN+, met yok 4 Sistemik kanser Geni lokal invazyon var, LN +, met var

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

TMR SINIFLANDIRMASI

1) Epitelyal tmrler (KANSER) 2) Mezenkimal tmrler (SARKOM) 3) Hemopoietik malignensiler (LSEM, LENFOMA) 4) Germinal tmrler (TERATOM ve DERLER) 5) Snflandrlamayan

>200 malign tmr tanmland

13.04.2012 8

KANSERL HASTAYA YAKLAIM

TNM SSTEM

T: Primer tmr N: Blgesel lenf nodu M: Uzak metastaz pTNM > cTNM rTNM

TX, T0, T1-4 Nx, N0, N1-3 Mx, M0, M1

13.04.2012

KANSERL HASTAYA YAKLAIM

GRADELEME

G1: yi farkllam tmr G2: Orta farkllam tmr G3: Az farkllam tmr (Kt diferansiye) G4: Farkllamam tmr (Anaplastik)

13.04.2012

10

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

BYOLOJK BELRLEYCLER (TMR MARKIRLARI) Tedavi sonularn deerlendirmede Nksleri saptamada Prognozu belirlemede Hastaln yaygnln belirlemede kullanlr.

>>>Kesinlikle tan amacyla kullanlmaz ! >>>Kesinlikle tarama testi olarak kullanlmaz! >Hastaln takibinde nemlidir<
13.04.2012 11

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

BAZI TMR BELRLEYCLER

CEA: Kolorektal ca, mide ca, NSCLC Alfa-Fetoprotein: HCC, testis non-seminomatz tm Beta-HCG: Koriyokarsinom, testis embriyojenik tm NSE: Kk hcreli akcier ca, nroendokrin tm CA 125: Over ca. CA 15-3: Meme ca. CA 19-9: GS- tmrleri. CA 50: Pankreas tmrleri CA 72-4: GS- tmrleri. Alkalen fosfataz: Kemik metastazlar, karacier h. PSA: Prostat karsinomu. Calsitonin: Tiroid medller ca.
12

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

B-TEDAV PRENSPLER

Kanser tan ve tedavisi multidisipliner (ekip) alma gerektirir. Cerrahi branlar tan iin biyopsi yapar. Cerrahi branlar tedavi amacyla operasyon yaparlar. Cerrahi branlar palyasyon amacyla operatif yaklarlar. Tan amacyla gastroenterologlar, gs hastalklar uzman, kardiyologlar devreye girerler. Tedavi amacyla medikal onkologlar ve radyasyon onkologlar hastalarla sk ibirlii iinde olurlar. Hasta takipleri ounlukla medikal onkolojide yaplr.

13.04.2012

13

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

HASTANIN PERFORMANS STATS

ECOG-Kriterleri: (Kornofsky skalas1000). 0 Normal aktivite. 1 Semptomlu fakat ayakta, hafif i yapar. 2 Vaktinin %50 yatakta / oturarak geer, yardm gerekir. 3 Vaktinin %50 yatakta / oturarak geer, tbbi destek gerekir. 4 Yataa baml, tbbi tedavi ile yaar, pre ex.
14

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

TEDAV CEVABININ DEERLENDRLMES______

Tam cevap (CR): Bulgular yok olmu, met. yok, laboratuvar: N Ksmi cevap (PR): Bulgular %50 gerilemi, yeni bulgu yok. Sabit hastalk (SD):PR dnda kalan klme veya minimal byme ( %25) lerleyici hastalk (PD): bilinen lezyonlar %25 byr veya yeni lezyonlar ortaya kar.
15

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

TEDAV TPLER
1) CerrahiTedavi

4) Radyoizotoplar

Kratif Palyatif Tansal Primer

2) Radyoterapi
Neoadjuvant Adjuvant palyatif Primer Adjuvant Neoadjuvant palyatif

5) Hormonal tedavi
6) Brakiterapi

3) Kemoterapi

7) Biyolojik ajanlar
- DESTEK TEDAVS

13.04.2012

16

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

BAZI TEDAV EKLLER

nleyici cerrahi Aratrc (eksploratif) cerrahi Redktif cerrahi Reoperasyon Second look Kozmetik cerrahi Alternatif radyoterapi Tm vucut nlamas Tutulmu alan nlamas Mantl tipi nlama Ters Y tipi nlama

13.04.2012

17

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

KANSER TEDAVS Tedavi ncesi plan yaplmaldr Tedavi multidisipliner yaklamla planlanmal ve srdrlmelidir Kesin histopatolojik tan olmasna zen gsterilmelidir Tedavinin kratif mi, yoksa palyatif mi olmas gerektiine karar verilmelidir Genel durumu dk hastalara sadece destek tedavisi verilmelidir nceki tedavi protokollerinden yaralanmaldr nceden kazanlm tecrbelerden istifade edilmelidir Hasta takipleri iyi yaplmaldr Tedavilerin yarar ve yan etkileri mutlaka deerlendirilmelidir

13.04.2012

18

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

KANSER HASTASININ TAKB Hastalar belli aralklarla kontrole arlmaldr. Hastay deneyimli bir ekibin takip etmesi arttr. Hastalarn sosyal sorunlarna eilmek gerekir. Hastann psikolojik sorunlar zlmelidir. Tedavinim yan etkileri anlatlmaldr. Tedavi sonular ve yan etkileri kaydedilmelidir. Tedavisi baarsz olanlarda yeni rejimlere geilmelidir. Tedavi sonular deerlendirilmeli ve istatistiksel analizler yaplmaldr. Hasta tecrbeleri yeni hastalara uyarlanmaldr. Dnya onkoloji literatr ve yenilikler izlenmelidir. Hizmet ii eitime nem verilmelidir.
19

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

KLNK ALIMA

FAZ I: lacn maksimal tolere edilen dozunun saptanmas (farmakokinetii) FAZ II: lacn antitmr etkinlii ve yan etkileri FAZ III: Yeni ilacn klasik (standart) tedavilerle karlatrlmas FAZ IV: lacn primer tedavilere entegrasyonu ve uzun dnem yan etkiler
13.04.2012 20

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

BAZI KLNK ALIMALAR

Retrospektif alma: Geriye dnk olarak vakalarn bilimsel deerlendirilmesi Prospektif randomize alma: leriye ynelik olarak hastalarn rast gele seilerek incelenmesi Vaka takdimi: lgin ve nadir grlen vakalarn sunulmas, tbbi kamuoyunun bilgilendirilmesi
21

13.04.2012

ONKOLOJDE KANSERL HASTAYA YAKLAIM

KANSERDEN KORUNMA

Biricil korunma: Kansere neden olan maddenin bertaraf >rnek : Akcier ca.Sigara kincil korunma: Kanserin erken tehisi >rnek: Meme ca nn evre I ve II de tehisi ile kratif tedavi edilir, evre IV de prognoz ktdr, palyatif tedavi edilebilir ncl korunma: Tmrn en etkili yntemle tedavisi >rnek:- Over ca.Debulking cerrahisi - M. Melanom 3-5 cm emniyet snrn gzeten cerrahi rezeksiyon - Meme ca.-Aksilla LN diseksiyonu

13.04.2012

22

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

A) AKUT NEFES DARLII (Adult Respiratory Distress Syndrom=ARDS)

-Nonspesifik pulmoner reaksiyon -ok faktrl bir proes -Larinks ca. SEPSS Pnmosistis carinii Plevral sv Bron spazm Kemik metastazlar Kalp tamponad Yaygn asit Diafragma elavasyonu Akcier elevasyonu
23

13.04.2012

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR B) TMR LZS SENDROMU (TLS)

Kemoterapiye hassas byk tmrlerde (Bulky disease) grlr. -Burkitt lenfoma -ALL -KML-Blastik kriz -KLL -Lenfomalar -SCLC -Dier tmrler KT, IFN, Tamoksifen, Steroid, intratekal Metotreksat
13.04.2012 24

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

TLS - KLNK

HiPERRSEM HPERKALEM HPERFOSFATEM HPOKALSEM -rat nefropatisi -lmcl aritmiler -Tetani , aritmi Genel durumu bozuk uur bulank Dehidrate
25

13.04.2012

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

TLS - TEDAV

Hidratasyon, min. 2400 cc mayi/24 saat Allopurinol, 150-300 mg/gn oral, proflaksi 300-900 mg /gn oral, tedavide %5 Dextroz, inslin infzyonu Kalsiyum glukonat i.v., acil-aritmi Bbrek fonksiyonlarnn takibi, normal tutulmas (LDH> 1500U/L)
26

13.04.2012

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

C)NTROPENK ATE
En sk grlen KT yan etkisi -Kemik iliinin basklanmas Ntropeni>nfeksiyonlar nfeksiyon oda aratrlr Kltrler alnr -Emprik antibiyotikler kullanlr Sefalosporin+Aminoglikozid >5 gn ate srerse -kinolon grubu ajan eklenir >7 gn ate srerse -Antifungal ajan eklenir reyen etkene, antibiyograma uygun antibiyotik verilir.
13.04.2012 27

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

NTROPENK ATE KLNK
ATE: >38.5C ise kan kltr Atipik seyredebilir (Ate dahi olmayabilir) nflamasyon bulgular grlmeyebilir Ate dahi olmayabilir nfeksiyonlar dkmante edilir GENEL TEDBRLER: -Hasta izolasyonu -Pimi gda alm -Soyulabilen meyve -Hijyenik artlar gzetilir -Oda dezenfekte edilir -Ziyareti yasaklanr
13.04.2012 28

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

D) HPERKALSEM

En sk grlen endokrin acil sorundur %80 kemik metastaz %20 paraneoplastik sendrom -Multipl myelom -Meme c a -Akcier ca -Renal cell ca -Sarkomlar -Dierleri
29

13.04.2012

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

HPERKALSEM KLNK
-Poliri -Polidipsi -Bulant -Kabzlk -Kilo kayb -Yorgunluk -Adale zayfl -Hiporefleksi -Psiik bozukluklar -Koma -Bbrek yetmezlii
13.04.2012 30

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

HPERKALSEM KLNK EKG -Bradikardi -T genilemesi -VES, SVES -PR uzamas -QT ksalmas LABORATUVAR: *Serum Ca>12 mg/dl

13.04.2012

31

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

E) VENA KAVA SPEROR SENDROMU (VCSS) %75 Akcier ca %15 Lenfoma %10 Extragonadal testis tmrleri nadiren dier nedenler selim oluumlar da neden olabilir -Akcier grafisi p.a. -Toraks BT -Histolojik tan
13.04.2012 32

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

VCSS-KLNK
-Yz demi -Siyanoz -Boyun demi -Kol demi -Boyun venlerinde staz -Nefes darl, ksrk -Ba ars,ba dnmesi -uur bulankl -Koma
13.04.2012 33

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

VCSS-KLNK
Acil nlem ANTDEM TEDAVS -Deksametazon 8 mg i.v. Pue, balang 3x4 mg i.v./i.m., idame -H Blokrleri, antiasit -Loop diretikleri Acil radyoterapi (RT) Primer hastaln tedavisi -Tromboz tedavisi
13.04.2012 34

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

F) HPERVSKOZTE
*Paraprotein (gamopati) ile kan younluunun deimesi, *Hcresel elemanlarn art ile kan akkanlnn deimesi, -M. Myelom -Waldenstrm hastal -Polisitemia Vera -dier nedenler IgG, IgA, IgM nkomplet ar zincirler Hafif zincirler
13.04.2012 35

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

HPERVSKOZTE KLNK

Kan viskositesi normalin 3 katna karsa semptomlar balar.

Grme bozukluu Kanamalar Kramplar Nefes darl Baars uur bulankl, koma Kalp yetmezlii Bbrek yetmezlii

13.04.2012

TEDAV: Plazmaferez Esas hastaln tedavisi

36

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

G) BEYIN METASTAZI
KBAS BULGULARI: A. Tan: -Primer beyin tm -SCLC -NSCLC -Meme ca. -M.Melanom -Renal cell ca. -NHL -Sarkomlar -Dier ANTDEM TEDAVS: Acil palyatif nlama Primer hastaln tedavisi 13.04.2012 Tek lezyonun karlmas 37

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

H) SPNAL KORD BASISI - KOMPRESYON KIRII
-Vertebra metastazlar Akcier ca. Meme ca. Prostat ca. M. Myelom Renal cell ca. Sarkomlar Lenfoma ve lsemiler Dierleri
13.04.2012 38

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

KLNK
-Feller -Ar -drar inkontinans -Dk inkontinans TEDAV Antidem tedavisi Radyoterapi Laminektomi + RT Stabilizasyon Esas hastaln tedavisi
13.04.2012 39

ONKOLOJDE ACL SORUNLAR

I) DER ACL SORUNLAR
-Patolojik krklar -Kemik ars -GS-Obstrksiyonu -GS-Kanamas - GS-Mukozit -Hiperglisemi -Hipoglisemi -Tkanma sarl -Kanama diyatezi - Tromboembolik proes -Fil bacak -Uygunsuz ADH sendromu -Asit, plevral mayi -Kalp tamponad -Paraneoplastik sendromlar

13.04.2012

40

KEMOTERAP PRENSPLER
Tmr tedavisinin 3 temel unsurundan birisi Baz tmrler iin primer tedavi ou erikin tmrleri iin: -Adjuvan tedavi -Neoadjuvan tedavi -Palyatif tedavi -Konkomitan tedavi -Simltane (e zamanl) tedavi ounlukla sekuensiyel (ardk) tedavi olarak uygulanr
13.04.2012 41

KEMOTERAP PRENSPLER A - KRATF ETK

yileme> %80: Koriyokarsinom Burkitt lenfoma, afrika tipi ocuklarn testis tmrleri ocuklarn hodgkin hastal ocuklarn kemik sarkomlar yileme>%50: ocukluk a ALL ocukluk a yumuak doku sarkomlar Hodgkin hastal Non-hodgkin lenfoma, high grade Testis tmrleri
13.04.2012 42

KEMOTERAP PRENSPLER
B) PALYATF ETK
yileme<%30: Erikin tip ALL Over ca. Kk hcreli akcier ca. Osteosarkom Yumuak doku sarkomu iyileme beklenmez, geici cevap alnr, semptom kontrol: ou erikin tmrleri bu zelliktedir
13.04.2012 43

KEMOTERAP PRENSPLER
KTYE DREN GSTEREN TMRLER -Pankreas ca. -Safra kesesi ca. -Hepatoseller ca. -Renal hcreli ca. -Malign mezotelyoma

13.04.2012

44

KEMOTERAP PRENSPLER
SPONTAN REGRESYON GSTEREN TMRLER
-Malign melanom -Renal hcreli karsinom -Histiositozis X -Koriyokarsinom -Baz lenfomalar

13.04.2012

45

KEMOTERAP PRENSPLER
PREMEDKASYON Hidratasyon Antiemetik uygulama -Deksametazon 8 mg ve i.v. -Metoklopramid veya -Seratonin reseptr antagonistleri (ondonsetron, granisetron gibi) -H 2 reseptr blokrleri -Antihistaminikler
13.04.2012 46

KEMOTERAP PRENSPLER
KT UYGULAMA EKLLER
oral i.v: pue, ksa infuzyon, uzun inf. i.m. s.c. i.tekal i.plevral i.peritoneal i.vezikal rejiyonel arterden intratmral topikal
13.04.2012 47

KEMOTERAP PRENSPLER
KEMOTERAP UYGULANII Medikal onkoloji uzman order eder Deneyimli hemireler uygular KT, kapal kabinlerde hazrlanr Yan etkiler izlenir ve nlem alnr Ortaya kan yan etkiler ilenir Uzun yan etkiler takip edilir Hastann beslenmesi salanr Semptomlar kontrol altnda tutulur
13.04.2012 48

KEMOTERAP PRENSPLER
STOSTATK AJANLARIN ETK MEKANZMALARI-I
a-SKLUS SPESFK RNLER: Nitrozre grubu ajanlar (CCNU,BCNU) Mekloretamin -G0-faz etkilenmez -G1,S, G2 ve M faz etkilenir b- SKLUS NONSPESFK RNLER: Alkilleyici ajanlar Antrasiklin grubu ajanlar Aktinomisin D -aktif blnen hcreler etkilenir -G0-faznda istirahat eden hcreler etkilenir
13.04.2012 49

KEMOTERAP PRENSPLER
STOSTATK AJANLARIN ETK MEKANZMALARI-II
c- FAZ SPESFK RNLER Her bir faz ayr ayr etkilenir 1) S fazna spesifik ajanlar: Antimetabolitler 2) G2 fazna spesifik ajanlar: Antibiyotikler 3) M fazna spesifik ajanlar: Vinka alkaloidleri Taksoidler Podofilin deriveleri Topoizomeraz inhibitrleri
13.04.2012 50

KEMOTERAP PRENSPLER
STOSTAT AJANLARIN SINIFLAMASI A-ALKLLEYCLER
Busulfan Carmustin Klorombusil Siklofosfamid fosfamid Lomustin Melfelan Thiotepa Dakarbazin Streptozosin
13.04.2012

Prokarbazin Sisplatin Karboplatin

51

KEMOTERAP PRENSPLER
B-ANTBYOTKLER
Bleomisin Daktinomisin Mitramisin Mitomisin C Adriamisin Epirubisin Daunorubisin Mitoksantron (Antrasiklinler)

13.04.2012

52

KEMOTERAP PRENSPLER
C-ANTMETABOLTLER Sitozin Arabinozid (Ara- C) 5 Fluorourasil 6 Merkaptoprin Metotreksat 6 Thioguanin Hidroksirea Gemsitabin

13.04.2012

53

KEMOTERAP PRENSPLER
D-BTK ALKALODLER
1) Vinka alkaloidleri: 3)Taksoidler: Vinkristin Dosetaksel (Taksotere) Vinblastin Paklitaksel (Taxol) 2) Podofilin deriveleri 4) Dierleri: Etoposid (Vepesid, VP 16) Vindesin Tenoposid (VM 26) Vinorelbin rinotekan Topotekan (Topoizomeraz inhibitrleri)
13.04.2012 54

KEMOTERAP PRENSPLER
E-ENZMLER
L-Asparaginaz

F-DERLER
Sisplatin Karboplatin Prokarbazin

13.04.2012

55

KEMOTERAP PRENSPLER
KEMOTERAP NCES HAZIRLIK
-Hastann ruhsal hazrl -Tedavi ncesi premedikasyon -Tedavi ortamnn hazrlanmas -Ekibin hazr olmas

13.04.2012

56

KEMOTERAP PRENSPLER
TEDAV NCES DKKAT EDLMES GEREKEN HUSUSLAR-I Beyaz kre > 4000/mm Trombosit > 100 000/mm Karacier fonksiyon testi: N Bbrek fonksiyon testi: N Ate: N nfeksiyon: Bulunmamal Cerrahi sorunlar olmamal Radyoterapi sorunu olmamal
13.04.2012 57

KEMOTERAP PRENSPLER
TEDAV NCES DKKAT EDLMES GEREKEN HUSUSLAR-II
Bir evvelki tedavinin zerinden >10 (15) gn gemeli -Tek ajan nadiren kullanlr (5 FU) -Kombine KT protokolleri tercih edilir -KT, hormonal tedavi ile kombine edilebilir -KT, radyoterapi ile kombine edilebilir -Genellikle bu tedaviler ardk olarak uygulanr -KT protokolleri baz durumlarda alterne olarak verilir

13.04.2012

58

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

Hibir tedavi risksiz ve yan etkisiz deildir! KT nin yan etkisi yksektir !!!_________________ -Uzman doktor indikasdyonu kor. -Uzman doktor order eder. -Uzman tarafndan tarifesi verilir. -Yan etkiler hasta ve yaknna izah edilir -Yan etkiler gzlenir ve dkmante edilir. -Komplikasyonlara kar tedbir alnr. -Ortaya kan sorunlar giderilir
13.04.2012 59

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

a) Genel yan etkiler b) Organlara olan yan etkiler c) kincil malignensi riski (mutasyon) d) Teratotoksisite e) nfertilite f) Ekstravazasyon g) Ar h) Kanama i) Tromboz k) Anjina pektorisin agreve olmas k) Dier yan etkiler
13.04.2012 60

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KONTRENDKASYONLAR
Gebelik Emzirme Ntropenik ate Ar enfeksiyon Sepsis Ar trombositopeni Ar anemi Ar organ yetmezlikleri ( Gebeliin 2., 3. Trimestirinde kullanlabilir)
13.04.2012 61

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

GENEL YAN ETKLER
Bulant ve kusma
Sisplatin Deticene (DTIC) ve Aktinomisin D Nitrozrea grubu Siklofosfamid ve fosfamid Adriamisin Taksoidler Metotreksad Ara-C Prokarbazin Etoposid Bleomisin 5 FU
13.04.2012 62

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

BULANTI VE KUSMA
KT ncesi premedikasyon gerekir -Hidratasyon -Dexametazon 8 mg i.v. -Antiemetik Metoklopramid Ondansetron ve benzerleri -Antihistaminik -H2 blokrleri Yan etki nedeniyle tedavi sonlanmas olabilir. Beslenme sorunu ortaya kabilir.
13.04.2012 63

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

TAH KAYBI
Tmr kaeksisi (TNF) KT yan etkisi RT yan etkisi Tmral obstrksiyon Cerrahi sorunlar Karacier metastaz Beyin metastaz kter, remi Hiperkalsemi iddetli arlar
13.04.2012 64

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

HASTANIN BESLENMES
Antiemetik verilmesi Arnn kesilmesi tah ac gdalar Sulu gda alm Vitamin preparatlar Nazogastrik sonda Gastroenterestomi Parenteral beslenme z elementler Progestin verilmesi Primer hastaln tedavisi
13.04.2012 65

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

MUKOZT -5 FU -Metotreksat -Sisplatin -Bleomisin -Ara-C

13.04.2012

66

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

HEMORAJK SSTT -Siklofosfamid -fosfamid Mesna verilmesi Bol mayi Mesane tahliyesi

13.04.2012

67

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

AKCER FBROZS Bleomisin Busulfan Nitrozrea Klorambusil Deticene Melfelan

13.04.2012

68

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

OTOTOKSSTE Sisplatin Karboplatin

13.04.2012

69

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

HPERPGMENTASYON
Bleomisin Busulfan Sisplatin 5FU

13.04.2012

70

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

AIRI DUYARLILIK
Taksoidler -Paklitaksel (Taxol) -Dosetaksel (Taxotere)

13.04.2012

71

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

ANAFLAKS L- Asparaginaz % 5-40 Bleomisin % 2-10 Etoposid % 1-3 Sisplatin % 5-20 Karboplatin % 5-10 Adriamisin % 1-2 Daunorubisin (hzl inf.) Metotreksat < %1
13.04.2012 72

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

PERFERK NROPAT
VNKA ALKALODLER -Vinkristin -Vinblastin TAKSODLER -Paklitaksel -Dosetaksel SSPLATN KARBOPLATN

13.04.2012

73

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KARDYOMYOPAT
ANTRASKLN GRUBU -Adriamisin (Doksorubisin) -Epirubisin -Mitoksantron -Daunorubisin -darubisin 5 FU -Anginal ary provoke eder -Koroner arter spazm yapar
13.04.2012 74

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

VEZKAN ETKL STOSTATKLER
Adriamisin Daunorubisin darubisin Aktinomisin D Nitrojen mustard Mitomisin C Vinkristin Vinblastin Vindesin Vinorelbin
13.04.2012 75

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

BBREK TOKSSTES Sisplatin Metotreksat (Yksek doz) fosfamid Mitramisin Streptozotosin Amfoterisin B (Antifungal)

13.04.2012

76

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

SANTRAL SNR SSTEM

fosfamid

13.04.2012

77

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KEMK L BASKILAMASI YAPMAYAN AJANLAR L-Asparaginaz Bleomisin Vinkristin

13.04.2012

78

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KARACER FONKSYON BOZUKLUU YAPAN AJANLAR 5 FU (Bil.>5 mg/dl verilmez) Metotreksat (Bil.>3 mg/dl - %75) Mitoksantron (Bil.>3 mg/dl - %75) Adriamisin vb (Bil.>1.5mg - %50) Adriamisin (Bil.>3mg/dl - verilmez!) Vinka-Alkaloidleri (Bil.>1.5mg/dl - %50) Vinka-Alkaloidleri (Bil.>3mg/dl Verilmez)

13.04.2012

79

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KT Y SINIRLAYAN HALLER
Beyaz kre: >= 4000/mm- %100 3500-4000/mm- %75 3000-3500/mm-%50 <3000/mm-%0 Trombosit: >100000/mm-%100 75000-100000/mm-%75 50000-75000 /mm-%50 <50000/mm-%0 Ar infeksiyon Ar organ fonksiyon bozukluu
13.04.2012 80

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

BBREK YETMEZL
Kreatinin klirensi (ml/dk) >60 15-60 <10 <60 KONRTENDKASYONLARI -Sisplatin -Streptozosin -Yksek doz metotreksat Aminoglikozit grubu antibiyotikler Doz % 100 50-75 25-75

Parasetamol d NS-analjezikler
13.04.2012 81

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KT TOKSSTES (I) WHO ya gre 0,1,2,3 ve 4. Derece
-Hematolojik -GS -Renal -Pulmoner -Kardiyak -Deri ve -Sa dklmesi -Oto toksisite -Ate ve -nfeksiyon -Ar -Laboratuvar parametreleri

13.04.2012

82

KEMOTERAPNN YAN ETKLER

KT TOKSSTES (II)
Hemoglobin 0: >11 g/dl I: 9,5-10,9 II: 8,0-9,4 III: 6,5-7,9 IV: <6,5 g/dl Trombosit 0: >100000 I: 75-99 bin II: 50-74 bin III: 25-49 bin IV: <25 bin
13.04.2012

Beyaz kre >4000/mm 3000-3900 2000-2900 1000-1900 <1000 Mukozit Normal Kzarm-ar Hiperemi/kat gda yer-ar lser/sulu gda yer-ar Oral alamaz-ar
83

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
Hormonlarn tmr ve metastazlar tarafndan ektopik olarak sentezlenmesi ve endokrin yolla bunlarn neden olduu klinik tablo KRTERLER: 1. Kanda hormon seviyesinin ykselmesi, sirkadiyen ritmin bozulmas 2. Tmr dokusunda yksek konsantrasyonda hormon tespiti 3. Tmr giri ve kndan alnan rneklerde hormon seviyeleri arasnda anlaml fark bulunmas 4. Tmrn cerrahi yolla karlmas veya dier yntemlerle tedavisinden sonra endokrinolojik semptomlarn ortadan kalkmas 5. Tmr ekstresinin hayvan deneylerinde hormonal aktivite gstermesi
13.04.2012 84

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK SENDROM ETKEN HORMONLAR Cushing sendromu ACTH, CRH, POMC Uygunsuz ADH sendromu ADH Osteoartropati Vazoaktif maddeler Jinekomasti, galaktore, puberte prekoks Prolaktin, LH, h-CG Hipertroidi TSH Hiperkalsemi Parathormon, kolekalsiferol, TGF-alfa, TGF-beta, PG E2, IL-1 Hipoglisemi nslin, inslin benzeri byme faktrleri (IF-1, IF-2) _____________________ Bir tmr birden fazla hormon retebilir ve klinik tablo karabilir. Ektopik retilen hormonlarn yaplar farkl olabileceinden klinik tablo tamamlanmam olabilir, belirti ve bulgular silik olabilir. Tmr tans konmadan, tmrn kendisi belirti vermeden 13.04.2012 85 paraneoplastik sendrom ortaya kabilir.

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK CUSHNG SENDROMU I
Ektopik retilen -ACTH (Adrenokortikotropik hormon) -POMC (Proopiomelanocortin) -CRF (Kortikotropik releasing faktr) -MSH (Melanosit stimle edici hormon) -Big-ACTH (Bir prohormon) bu hormonlar klinik tablonun nedenini oluturur. -Aydede yz -Gvde yalanmas ve -Ense kalnl -Diabetes mellitus ve -Hipertansiyon -Osteoporoz -Stria rubra ve -Hirsutizm Vakalarn %50 de semptom bulunmaz
13.04.2012 86

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK CUSHNG SENDROMU II-TANI Cushingoid yap Glukoz tolerans bozuk Kan ekeri yksek dem var Hipertansiyon Hiperpigmentasyon Adale zayfl AYIRICI TANI -Deksametazon supresyon testi negatif -Gnlk sirkadiyen ritmin olmamas
13.04.2012 87

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK CUSHNG SENDROMU III Ektopik hormon reten tmrler -Akcier ca.(zellikle kk hcreli akcier kanseri (%22) -Timoma -Pankreas ca. -Troid ca. -Srrenal kkenli tmrler >>>llen ACTH dzeyi ile semptomlar paralellik gstermeyebilir.
13.04.2012 88

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
HPERTROFK OSTEOARTROPAT -Kronik iltihabi akcier ve karacier hastalklar -Akcier tmrleri -Plevral mezotelyoma >>>Vazoaktif doku hormanlar<<< erken dnemde dahi kabilir. >tmr rezeke edilirse reversibldr. omak parmak Arl eklem demleri Yumuak doku demleri Kemik arlar Tedaviye direnli periferik dem
13.04.2012 89

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
UYGUNSUZ ADH SENDROMU I Ar ADH retilmesine bal su tutulmas (SU NTOKSKASYONU) Hipervolemi -Akcier kanseri -Pankreas kanseri -M. Melanom -Beyin tmrleri Ba ars- ba dnmesi Bulant-kusma Oryantasyon bozukluu Epileptik nbetler, koma
13.04.2012 90

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
UYGUNSUZ ADH SENDROMU II
Serum: -Hiponatremi -Hipokloremi -Hipoosmolarite (<270 mosmol/l) -Aldosteron sekresyonu azalr -ADH seviyesi yksek Hipervolemi drar: -Hipernatriri -Hiperosmolarite (>700 mosmol/l) Sodyum filtrasyonu artar Bbrek ve adrenal fonksiyonlar: N >Tmrn metastatik dneminde kar 13.04.2012 Prognoz kt

91

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
UYGUNSUZ ADH SENDROMU III
Ayrc Tan: -Tbc -Santral sinir sistemi bass -Akut intermittan porfiria TEDAV:___________________________________________ -Tmr rezeksiyonu -Kemoterapi/Radyoterapi -Su kstlamas (ar susuzluk hissi) -Lithium tuzu verilmesi -Demeclocyclin verilmesi NOT: Vinkristin, Siklofosfamid, Morfin ile Clofibrat, Slfonilre grubu ilalar ve Barbiturat bu sendroma yol aabilir. 13.04.2012 92

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK HPERKALSEM I

TMRLER
* Multipl myelom * Akcier ca. * Bbrek tm. * Over ca. * Pankreas ca. * Dier kemik metastaz yapan tmrler
13.04.2012 93

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK HPERKALSEM II

KLNK:

-Poliri -Polidipsi -Dehidratasyon -Kusma -leus EKG: QT ksalmas -Adinami, hiporefleksi -Hafza kayb, koma
13.04.2012 94

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK HPERKALSEM III AYIRICI TANI -Primer/tersiyer hiperparatroidizm -Hipertroidi -Sarkoidoz -Vitamin D intoksikasyonu -St-alkali sendromu -Addison hastal -Tmrn kemik metastazlar -Multipl myelom

13.04.2012

95

PARANEOPLASTK SENDROMLAR
PARANEOPLASTK HPERKALSEM IV NEDEN VE TEDAV Ektopik retilen: * Parathormon * Parathormon benzeri maddeler * TGF-alfa, TGF-beta * PGE2 * Kolekalsiferol * IL-1 (Osteoklastik aktiviteyi artrr) TEDAV: Tmr rezeksiyonu Medikal tedavi
13.04.2012 96

AKCER KANSERNDE GRLEN PARANEOPLASTK SENDROMLAR

Sistemik: -Anoreksi, kaeksi -Dermatomyozit, polimyozit -omak parmak -Hipertrofik pulmoner osteoartropati Dermatolojik: -Akantozis nigrikans -Diffz hiperpigmentasyon -Eritema multiforme -Prirutus, rtiker
13.04.2012 97

AKCER KANSERNDE GRLEN PARANEOPLASTK SENDROMLAR

Renal: -Glomerulonefrit -Nefrotik sendrom Hematolojik:

-Anemi ve -Polisitemi -Eozinofili -Lkoeritroblastik kan tablosu -Trombositopenik purpura -Koaglopati ve -Tromboemboli
13.04.2012 98

AKCER KANSERNDE GRLEN PARANEOPLASTK SENDROMLAR Nrolojik: -Lambert-Eaton sendromu -Periferik nropati -Visseral nropati -Serebral ensefalopati -Grme kayb -Nekrozitan myelopati -Polinropati
13.04.2012 99

AKCER KANSERNDE GRLEN PARANEOPLASTK SENDROMLAR

Endokrinolojik: -Cushing sendromu -Jinekomasti -Galaktore -Hipertansiyon -Akromegali -Hipertroidi -Karsinoid sendrom

13.04.2012

100

AKCER KANSERNDE GRLEN PARANEOPLASTK SENDROMLAR (devam) -Hiperkalsemi -Hiponatremi -Hiperglisemi -Hipoglisemi -Hipofosfatemi -Hiporisemi -Uygunsuz ADH sendromu
13.04.2012 101

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS

A- ONKOLOJK ARI

B- GENEL DESTEK TEDAVS

13.04.2012

102

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Ar nemli bir semptomdur. Ar, hastann yaam kalitesini bozar. Ar, baka sorunlara yol aan bir faktrdr: -itah kayb, -beslenme sorunu ve kilo kayb, -uyku bozukluu, -kendi ahsi iini yapamama ve bakasna baml olma,
103

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

-bulantnn artmas, -hastann kendini iyi hissetmemesi, -hastann dzelemeyeceini dnmesi, -intihar dnce ve giriimleri gibi. * Ar, metastatik olmayan dnemde %15, metastatik evrede %33, terminal dnemde %60-90 orannda grlr. * Kanser hastalarnn %50-80inde hastaln her hangi bir dneminde kronik ar vardr.
104

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Ar hastay etkileyen ve yaam kalitesini kstlayan bir komplikasyondur. Ar nedeniyle analjezik kullanm had safhaya kar. Hastalarn %25i ars hafifletilemeden kaybedilir. Tmrl hasta ar ile yaamamaldr. Ar mmkn olan en ksa srede ortadan kaldrlmaldr. Bunun iin ncelikle arnn nedeni aratrlmaldr.
105

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ARININ ZELLKLER : -Arnn yeri ve muhtemel nedeni (karn, barsak obstrksiyonu gibi), -Arnn sresi (ksa sreli, bir-iki saat sren, devaml, gn boyu, gece, gnlerce sren gibi), -Ar ile birlikte bulunan dier semptomlar (bulant, kusma, daire, ate, arpnt, terleme, itahszlk, uykusuzluk gibi), -Ary artran faktrler (hareket, duru, s, yemek yeme gibi),
106

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ARININ ZELLKLER 2: -Arnn zamanlamas (gece, gndz, yemekten sonra, a karna, srt st yatnca), -Arnn karakteri (yanc, kesici, vurucu, knt, delici, kuak tarz, uyutmayan, kola veya srta yaylan ar gibi), -Arnn non-steroid analjeziklere cevap verip vermemesi gibi zellikleri belirlenmelidir.
107

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ARI OLUUMU :
Arnn nasl ortaya kt sorusunu sormak, baarl bir tedavi yapabilmek iin arttr. Ar, belirli rezeptrlerin (rnek: Nozizeptr) irritasyonu sonucu ortaya kar. Arnn %75i nozizeptr etkileimi ile olur. Nozizeptrler, ounlukla kemik ve yumuak dokuda bulunur. Sinir tutulumu, bass veya irritasyonu arya neden olur. Sinir kk, plexus veya periferik sinirler etkilenmi olabilir.
108

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Bununla ilgili fiziksel bulgular vardr. Aferent sinir tutulumu ar nedeni olabilir. Aferent sinirlerin ars tipik olarak vcut periferine projekte edilerek alglanr (Dermatomlar). Deaferensiyasyon arsnda, aferent sinirlerin merkezi sinir sitemine ilettii ar basklayc faktrlerin ortadan kalkmas (belirli sinir iletimleri zaafa urar) ile ortaya kar. Herpes zoster ars, deaferensiyasyon arsna tipik bir rnektir. Herpes zoster, hipostezi blgesinde ac veren bir arya yol aar.
Parankimatz organ ve ii bo organ tutulumlar da arya yol aar.

13.04.2012

109

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TMR ARI NEDENLER : >%80 tmre bal, %15-20 tedaviye bal, %10 tmr ve tedavisinden bamsz.

13.04.2012

110

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ARI TPLER : a)Akut ar: Akut arda ounlukla objektif fiziksel deiikler vardr ve otonom sinir sistemi aktive olur. Bu durumda hastann ikayet ettii subjektif semptomlara kar tedavi eden hekim hastada objektif bulular saptayabilir. Hekimin objektive edebildii bulgular: -karn arsnda rebaund ve karn duvar hassasiyeti pozitiflii, -kemik arsnda perkzyon pozitiflii,

13.04.2012

111

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

-nabz saysnn artmas, -kan basncnn artmas, -ter boanmas, -kot metastaznda derin nefes almada ar, -ar olan blgede saptanan ilik gibi. Akut arda, sebep olan mekanizma bilinir ve bu patolojik durum ortadan kaldrlnca (operasyon, radyoterapi gibi) ar iyileir. Nedene ynelik tedavi seilecek yntemdir ve baar getirir.
112

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

b)Kronik ar: Kanser hastalarnn %10 kadarnda grlr. Kronik ar haftalar ve aylardr var olan bir patolojik durumdur. Ac ekilmesi, arnn dinmemesi karakteristiktir. Otonom sinir sistemi bu duruma adapte olmutur ve bulgu vermez. Subjektif semptomlar objektive eden fiziksel bulgular yoktur. Kronik ar psikoljik ve sosyal deiikliklere yol amtr. Hayat tarz deimitir. Kronik arda nedene ynelik tedavi yetersiz kalr. Deiik tedavi denemelerinin baarszl anamnezde tipiktir. Kronik ary baar ile tedavi edebilmek iin onun yol at psikolojik ve sosyal etkileri de ortadan kaldrmak gerekir.

13.04.2012

113

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ARININ SINIFLAMASI : 1-Nozizeptiv ar: (Kemik ars, yumuak doku ars), 2-Nropatik ar: (Sinir bass, sinir zedelenmesine bal ar), 3-Visseral ar: (i bo organlarn gerilimi, tkanmas, mukoza ve duvar tutulumuna bal ar), 4-Deaferensiyasyon ars: (Tmrn sinir infiltrasyonu ile ortaya kar).
114

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ARININ TR : Arnn tr mmknse belirlenmeye allmaldr. NOZZEPTF ARI Kemik, yumuak doku arlar nozizeptif ar trndendir. Lokalizasyonu iyi, fakat knt ve delici tarzda bir ardr. VSSERAL ARI organlarn ars bu trden bir ardr. Derinde hissedilen, basnla birlikte olan bir ardr. Dermatomla seyri mmkndr.

13.04.2012

115

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

KOLKLER i bo organlarn arsdr. Kolik tarznda ar, kramplarla seyreder. NROPATK ARI Tmrn sinir invazyonunda veya bassnda grlr. Kalc zellikte ve vurucu karakterinde bir ardr. Beraberinde parastezi, disastezi olabilir. Yanc zellikte ve scak basmas ile birlikte olabilir.
116

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

PSKOSOMATK ARI Tm vcut ars eklinde ifade edilir. Ar yer deitirir ve lokalize edilemez. Alatc ve yok edici olarak vasflandrlan bir ardr. SEMPATK ARI Isy yanl alglayan bir ardr. Yanc tarzda, scak basmas ile birlikte olabilen bir ardr. Ar vcut hareketlerinden bamszdr. Son dnemlerde ciltte trofik bozukluklar ortaya kabilir.

13.04.2012

117

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TANI :
Ar durumunda aadaki parametreler dikkate alnr: ntensite: Vizel analog skala ile deerlendirilir. Lokalizasyon: Ar yeri, segmenti ve yaylm emas. Kalite zellii: Yanc, batc, delici, knt, kolik tarz gibi. Geliim: Sresi, ritmi, frekuensi kaydedilir. lgili sistemler: Kemik, yumuak doku, deri, karn, ba, gvde, srt gibi. Etiyoloji: Harekete baml ortaya k, s ile art, istirahatte azalmas, yrme ile gemesi, ne eilince hafiflemesi gibi.
118

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ZEL ARI TPLER (2): 1-Kemik ars: Ar patofizyolojisi: Nozizeptre tmrn veya metastazn bass Nozizeptiv ar nflamasyon, prostaglandin E, bradikinin, madde P, potasyum, pH deerleri ile ortaya konabilir. Ar karakteristii: yi lokalize edilir. Kalitesi, batc ve delici zelliktedir. Palpasyon ve perkzyon ile ar artar ve lokalize edilir. Ar hareketle ve zorlaynca artar, istirahatte azalr.
119

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ZEL TANI Laboratuar: nflamasyon bulgular, alkalen fosfataz art, kalsiyum art gibi. Grntleme yntemleri: Direkt grafi, kemik sintigrafisi, BT. zel tedavi: lokal tedavi ameliyat, radyoterapidir.

WHOya gre medikal tedavi:

non-steroidal antiflogistikler etkilidir : -diklofenak: Voltaren 50-100 mg oral 8 saat ara ile (maksimal 200 mg), -ibuprofen: Profen fort 200-800 mg 4-12 saat ara ileoral (maksimal 1600 mg), -metamizol: Novalgin 500-1000 mg 4-6 saat ara ile oral (maksimal 5 gr), -parasetamol: Parol 500-1000 mg 4-6 saat ara ile oral (maksimal 5 gr), -asetilsalisilik asit (ASS): Aspirin 500-1000 mg 4-6 saat ara ile oral (mak. 5 gr), Adjuvan steroidal tedavi: -dekzametazon: Dekort (tmr demi zlr). Bifosfonatlar: -pamidronat: Aredia, ve dierleri

13.04.2012

120

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

2-Yumuak doku ars:

Ar patofizyolojisi: Nozizeptre tmrn veya metastazn bass Nozizeptiv ar nflamasyon, prostaglandin E, bradikinin, madde P, potasyum, pH deerleri ile ortaya konabilir. Ar karakteristii: Kalitesi, batc ve delici zelliktedir. ounlukla lokal inflamasyon bulgular vardr. Bas ile ar ortaya kar ve iyi lokalize olur. Kzarma, ilik vardr.

zel tan:
Laboratuar: nflamasyon bulgular vardr. Grntleme yntemleri: BT ve zellikle MR tmr gsterir ve lokalize eder. MR ile komu doku ve organ ilikileri iyi saptanr. zel tedavi: Lokal cerrahi ve radyoterapidir. WHOya gre medikal tedavi yaplr. Fiziksel tedavi denenebilir. Kas geveticiler yararl olur.

13.04.2012

121

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

3-Nropatik ar: Ar patofizyolojisi: Aferenslerde ar zel kodlanr. Ar eii spinal iletide der. Ar karakteristii: Kalitesi, yanc, vurucu, batc ve spontan bir ardr. Hiperalgezi ve allodiin ile birliktedir. Harekete bal deildir. Nrolojik defisitlerle birlikte olabilir. zel tan: zel bir laboratuar bulgusu yoktur. BT ve MRda sinir ve plexus bass/invazyonu gsterilir. zel tedavi: Lokal radyoterapidir. Erken invazyonda ganglioner opiat anestezisi yararldr. Sistemik tedavi: Baarl deildir. Adjuvan: Karbamazepin: Tegrotol, Amitriptilin: Laroxyl, Saroten, Dekzametazon: Dekort.
122

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

4-Visseral ar:
Ar patofizyolojisi: Mekanik veya kimyasal nozizeptrlerin etkilenmesi ile ar ortaya kar. Aferent sinirler ve sempatik sinirler birlikte etkilenir. Spinal konvergenz olup dermatomlardaki somatik aferenzlerin etkilenmesi. Ar karakteristii: Knt bir ardr. Kt lokalize edilir. Hareketle ar azalr. i bo organa bal arda kramp-kolik tarznda ar olur. Vcut periferine Head Dermatom zonlar erevesinde projeksiyon vardr.

13.04.2012

123

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

zel tan:
Basnn klinik bulgular, Bozulmu peristaltizm, organ obstrksiyonu, subileus, ileus, Laboratuar: nflamasyon bulgular olabilir. Grntleme yntemleri: USG, BT ve MRda tmr invazyonu bulgular grlr. zel tedavi: leusta cerrahi palyatif giriim yaplr. Ganglium blokaji (Pankreas kanserinde ganglion zliakum bloke edilir). Sistemik tedavi WHOya gre yaplr. Adjuvan: Amitriptilin: Saroten, Kolik arlarda metamizol: Novalgin, Butyl-scopolamin: Buscopan 10 mg her 6-8 saate bir oral verilir.

13.04.2012

124

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TEDAV : Ar tedavi prensipleri aaya karlmtr: *Ar kmasn beklemeden belirlenmi saatlerde ilacn alnmas nemlidir. *Kiiye zel doz belirlenmesi arttr. *Hasta hi ar hissetmeyecek ekilde yeterli doz verilmelidir. *Mmknse oral ila uygulamas tercih edilir . *Yan etkiye kar profilaksi kanlmazdr (bulant ve kabzlk profilaksisi gibi).
125

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

*Belli dnemlerde ar iddeti ve karakteri tekrar belirlenir. *Tedavi etkinlii belli aralklarla gzden geirilir. *Lzumu halinde parenteral uygulama (yutma zorluu, bulant ve kusma hali, ishal gibi) *Ayrca transdermal, subktan, epidural, intratekal, intraventrikler, liak ganglion blokaj, tutulan sinirin uyuturulmas, intralezyoner uygulamalar yaplabilir.
126

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

WHOya gre basamak tedavisi : Basamak I: Non-steroidal antiinflamatuarlar (anti-flogistikler) + Adjuvanlar Basamak II: Hafif opiodlar + Adjuvanlar Basamak III: Kuvvetli opiodlar + Adjuvanlar Basamak IV: nvaziv yntemler
127

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Basamak I: Non-steroidal anti-inflamatuarlar: Etki: Prostaglandin sentez inhibisyonu, Spinal ve periferik analjezi, Ksmen antiflogistik, ksmen spasmolitik (metamizol ve butyl-scopolamin gibi) etkilidir. Hepatik ve renal elimine olur. Yan etki: lserojen, trombosit agregasyon inhibitr (ASS gibi), ate drc (infeksiyonu maskeleyebilir), hepatotoksik (parasetamol), nefrotoksik (diklofenak, ibuprofen) sitopenik olabilirler. Mide korunur (H2-blokrleri ile)-zellikle adjuvan steroid verilirse lser riski ok yksektir
128

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TABLO 1: WHO NUN BASAMAK TEDAVS

Analjezikler Doz (mg) Birinci basamak Parasetamol 500-1000 Diklofenak 25-50 Diklofenak retard 100 Ibuprofen 300-400 Metamizol 500-1000 Asetilsalisilik asit 2000 Doz aral (saat)
4-6 4-8 8-12 4-8 4-6 4-6

Azami doz (mg)

6000 200-300 200-300 2400 6000 6000

13.04.2012

129

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

kinci basamak
Parasetamol + Kodein 1-2 tablet Diklofenak + Kodein fosfat 1-2 tablet Dihidrokodein retard 60-120 Tramadol 50-100 Tramadol retard 100 Dekstropropoksifen 150 Tilidin + Nalokson 50-100 4-6 6-8 8-12 2-4 8-12 8-12 2-4 12 tablet 5 tablet 240 600 600 600 400

13.04.2012

130

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

nc basamak Buprenorfin 1-3 tablet 6-8 Morfin sulfat retard 10-200 8-12 MST 30 (balang) 8-12

20 tablet yok 2000

Drdnc basamak Basamak 3 n srekli verilmesi (rnek: infzyon pompas ile, transdermal uygulama ile) Not: Bu analjeziklere her basamakta periferik veya santral etkili adjuvan (nroleptik gibi) tedaviler eklenebilir.
131

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Basamak II: Hafif opioidler: Etki: Morfin rezeptr zerinden etkilidirler. -agonistleri olarak etkili olur. Etki derecesi: Morfin=1, dihidrokodin=0.3, dekstropropoksifen=0.07dir. Hepatik metabolize olur. Yan etki: Doza bal:Kabzlk, bulant-kusma, rtiker, miozis, kan basncnda dme, bradikardi, idrar retensiyonu, sedasyon, tremor, halsinasyon, solunum depresyonu.
132

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TABLO 2: HAFF OPOD TEDAVS ETKEN MADDE- LA DOZ- ETK SRES UYGULAMA- MAKSMAL DOZ Kodein 30-130 mg 4 saat oral 240 mg Dihidrokodin 60-120 mg 8 saat oral 360 mg Dekstropropoksifen 150-300 mg 8-12 saat 600 mg PentazocinFortral25-50 mg4-6 saat oral Tilidin +Naloxon 50-100 mg4-6 saat 400 mg Tramadol 50-100 mg 8 saat oral 600 mg
133

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Basamak III: Kuvvetli opioidler: Etki: Morfin rezeptr zerinden etkilidirler. -agonistleri olarak etkili olur. Etki derecesi: Morfin=1, buprenorfin=20, fentanil=100dr. Hepatik metabolize olur. Yan etki: Doza bal:Kabzlk, bulant-kusma, rtiker, miozis, kan basncnda dme, bradikardi, idrar retensiyonu, sedasyon, tremor, halsinasyon, solunum depresyonu. Antidot: Doz am ve solunum depresyonunda kullanlr. Naloxon 0.4 mg iv, 3-5 dakika ara ile tekrarlanr (solunum uzun sre stabil hale gelene kadar).

13.04.2012

134

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TABLO3: KUVVETL OPODLER ETKEN MADDELA DOZ ETK SRESUYGULAMAMAKSMAL DOZ /Gn Morfin sulfat retardMST,Vendal >10 mg8-12 saat oral Snr yok Buprenorfin Temgesic >0.2 mg4-8 saat oral 3.5 mg Morfin hidroklorr MSI, Morfin hidroklorid 2 mg/saat 4 saat iv,im -Ar kesilene kadar Petidin Dolantin, Aldolan 5-150 mg 8-12 saat i.m. -Ar kesilene kadar Fentanil Durogesic 20-100 mg 72 saat transdermal 600 mg Levometadon L-Polamidon 2.5-5 mg 6-8 saat
135

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TABLO 4: ADJUVAN ANALJEZK TEDAV ETKEN MADDE- LA -DOZ -NDKASYON Amitriptilin Saroten25-75 mg/gn Nropatik ar Karbamazepin Tegretol600-1200 mg/gn Nropatik ar Dekzametazon Dekort3-6 x 4-8 mg/gn KBAS, sinir bass, kemik metastaz Pamidronat Aredia 30-90 mg iv/3-4 hafta kemik metastaz Adjuvan tedavi olarak psikofarmaka kullanlabilir ve bir ok hastada gereklidir.

13.04.2012

136

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Sedatif etkili nroleptikler:

Oxazepam: Adrumbran, Prometazin: Atosil, Levomepromazin: Neurocil, Antidepressiv etkili psikofarmaka: Amitritilin: Laroxyl, Saroten, Klomipramin: Anafranil, Imipramin: Tofranil.
137

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Basamak IV: nvaziv yntemler: 1-Operasyon, 2-Anestetik yntemler. Cerrahi yntemler: Ameliyat ile sinir bass ortadan kaldrlabilir. Genel cerrahlar obstrksiyonu bertaraf ederek ar nedenini ortadan kaldrr. Ortopedik yntemlerle kemik krklar stabilize edilir. Beyin cerrahlar vertebra kmesini ortadan kaldrp hastay mobilize edebilir. Kordotomi, uygun indikasyonda %90 baarl bir yntemdir.

13.04.2012

138

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

Anestetik yntemler: Sempatik blokaj, liak blokaj, Epidural kateter yolu ile analjezik ve morfin uygulamas, Kateter ile plexus blokaj, Ventrikle kateter yerletirerek santral ar kontrol.
139

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

ADJUVAN TEDAV:
Reaktif depresyonun birlikte olduu ar: -Antidepressif tedavi: Tofranil 1 x 25 mg tbl , gerektiinde 3 x 25 mg veya 1 x 75 mg, Ludiomil 3 x 25 mg tbl Halloperidol (Haldol) 3 x 0.5 mg veya 3 x 1 mg, Laroxil 1 x 10 mg tbl, gerektiinde 3 x 10 mg veya 1 x 25 mg, Dier antidepresanlar (Psikiatrinin nerisi dorultusunda). -Sinir bassnn neden olduu ar: Medikal antidem tedavisi (Dekzametazon 4 x 0.75 mg tbl, veya 4 x 4 mg ampl i.v. )

13.04.2012

140

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

-Beyin demine bal ba ars: Medikal antidem tedavisi ve kraniyal radyoterapi. -Kemik ars: Non-steroid analjezikler, bifosfanatlar, radyoterapi ve ortopedik giriimler. -Aralkl sokucu tarzda ar: Antiepileptikler (rnek: Tegretol 2 x 200 mg, gereinde 4 x 200 mg). -Spastik, kramp tarz ar: Adale gevetici tbl veya ampul verilmesi (rnek: Baklofen 3 x 5 mg veya 3 x 25 mg tbl). -Visseral ar: Spazm zc ajanlar (Doladamon P tbl/ampul veya Buscopan tbl gibi). -Tek tarafl ekstremite ars: Kordotomi.
141

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

DER TEDAV YNTEMLER : a)Beyin cerrahisi: Radikotomi, rizotomi, ak kordotomi (anterolateral ve spinotalamik), perktan kordotomi, komissorotomi ve beyin ventrikllerine analjezik uygulamas iin kateter yerletirilmesi gibi, b)Sempatik blokaj (Giriimsel Radyoloji), c)Pleksus liakusun blokaj, d)Sinir blokajlar, e)Evde analjezik uygulamasnn organize edilmesi, f)Psikolojik tedavi (hasta ve yaknlarnn).
142

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - ONKOLOJK ARI

TEDAV BAARISIZLII : -Yetersiz doz, -kinci basamakta opoidlerin gereinden yksek dozda verilmesi, -ki kuvvetli opoidin kombinasyonu (rnek: Morfin ile parsiyel morfin antagonisti bir ajann kombine edilmesi, -Ar analizinin yetersiz yaplmas sonucu uygunsuz ar tedavisi giriimi.

13.04.2012

143

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS GENEL DESTEK TEDAVS

BESLENME: * Parenteral, * Nazogastrik sonda, * Gastrostomi, * Enterostomi, * Total parenteral besleme (TPN)

13.04.2012

144

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - GENEL DESTEK TEDAVS

KAN TRANSFZYONU * Tam kan, * Eritrosit sspansiyonu, * Trombosit sspansiyonu, * Demir replasman, * Eritropoetin tedavisi.

13.04.2012

145

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - GENEL DESTEK TEDAVS

PSKOLOJK SORUNLAR: * Uyku bozukluu, * Anksiyete, * Depresyon, * Deliriyum, * ntihar dncesi.

13.04.2012

146

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - GENEL DESTEK TEDAVS

MUKOZT: * Profilaksi, * Tedavi. Az ve Di bakm Gargara Lokal anastetikler RT ve KT

147

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - GENEL DESTEK TEDAVS

DARE: Kemoterapi Radyoterapi Diet Parenteral besleme Loperamid Antibiyotik

148

13.04.2012

KANSER HASTASINDA DESTEK TEDAVS - GENEL DESTEK TEDAVS

OBSTRKSYON: * Cerrahi tedavi * Dekompresyon (NG-sondas) * Rektal lavman

13.04.2012

149

SCOTTISH INTERCOLLEGIATE GUIDELINES NETWORK (SIGN)

tarafndan yaplan bilimsel kantlarn kalite snflamas (quality of evidence)

DZEY BLMSEL KANIT TP____________

Ia Randomize kontroll almalarn meta-analizi Ib En az bir randomize kontroll alma II a En az bir iyi dizayn edilmi randomize olmayan kontroll alma II b En az bir eksperimental alma III yi dizayn edilmi deneysel olmayan deskriptif alma ( mukayese almalar, korelasyon almalar, kohort, vaka takdimleri) IV ( I-III dzeyinde bilimsel kant yoksa) uzman komite raporlar, saygn otrlerin deneyimlerine dayal grleri
13.04.2012 150