Biomehanika Zglobovi-pokreti u zglobovima

1.Uvod
1.1Zglobovi i pokreti u zglobovima
Zglob ili spoj (junctura) predstavlja skup elemenata pomou kojih se kosti meusobno spajaju Zglobovi u ovjeijem tijelu omoguavaju kostima da se nesmetano pokreu u raznim pravcima, da se vri bezbroj kompleksnih pokreta u gotovo svim pravcima i to vrlo glatko i uz veoma malo trenja. Ovo se postie zahvaljujui tome to su krajevi kosti koje su meusobno povezane zglobom prekrivene hrskavicom koje se taru jedna o drugu. Osim toga, u zglobu se nalazi bijeliasta, tzv. sinovijalna tenost, gusta kao ivo bjelance. Ona ima ulogu "ulja za podmazivanje" kao kod maine, jer smanjuje trenje. Sinovijalna tenost se stvara kretanjem, pa ukoliko je ono onemogueno, stvara se veoma malo ove tenosti i zglobovi se oteno kreu.

2.0.Podjela zglobova

U ovjeijem tijelu ima etiri vrste zglobova: 1.kuglasti 2.jajasti 3.arkasti i 4.rotacioni. Zglob ramena, koji spada u kuglaste zglobove, najpokretljiviji je zglob. Zglob kuka je takoe kuglasti i ujedno i najvei zglob u tijelu, ali nema toliku pokretljivost. Jajasti zglobovi su zglobovi kod kojih jedna kost ima kraj jajast, oblog oblika, a kraj druge kosti je u obliku sedla. Kod ovog zgloba kosti se kreu samo u jednom pravcu.Jajasti zglobovi u tijelu su zglobovi kime koja moe da se savija samo naprijed i nazad. arkasti zglobovi omoguavaju kretanje spojenim kostima samo u jednoj ravni u kojoj mogu da se kreu naprijed-nazad. Takvi su zglobovi lanaka prstiju. Rotacioni zglobovi omoguavaju okretanje povezanih kostiju oko ose i takav zglob se nalazi na bazi lobanje ovjeka koji omuguava okretanje glave ukrug.

Druga podjela zglobova je podjela na: -NEPOKRETNE -POKRETNE

2.1.Nepokretni zglobovi
3

Nepokretni zglobovi su kosti vrsto srasle ili povezane hrskavinim ili vezivnim tkivom, kao to su, na primjer, kosti lobanje. Sinartroze nepokretni zglobovi prema vrsti potpornog tkiva kojim su spojeni dijele se na: 1.Vezivne spojeve junctura fibrosa Spoj omoguen tankim slojem vezivnog tkiva ili jakim fibroznim vezama Fibrozne veze spajaju kosti koje su meusobno na odreenom rastojanju i obrazuju sindesmozu syndesmosis 2.Hrskavine spojeve junctura cartilaginea Spoj kostiju omoguen hrskavicom Hijalinom synchondrosis Fibroznom symphisis 3.Synostosis okotali spoj hijaline hrskavice kod odraslih

Tipian predstavnik nepokretnog zgloba je tzv. av. Dvije susjedne pljosnate kosti se svojim zupastim ivicama uvlae jedna u drugu, okotavaju i iskljuuju svaki pokret (avovi na lobanji).

3.0.Pokretni zglobovi
4

Zglob predstavlja skup kotano-hrskaviavih materijala pomou kojih se kosti meusobno zglobljuju. -Sinartroza je kontinuirani spoj izmeu kostiju.Na mjestu spajanja elemenata skeleta itav prostor je ispunjen potpornim tkivom, koje moe biti vezivno ili hrskaviavo. -Diartroza je spoj sa prekidom kontinuiteta izmeu kostiju, do kojeg je dolo usljed formiranja upljine u dubini spoja. Diartroze ini grupa zglobova koje nazivamo sinovijalni zglobovi. -U sastav pokretnog zgloba ulaze: -krajevi (okrajci) kostiju od kojih je jedan ispupen - glava kosti, a drugi udubljen - aica. Krajevi kostiju su hrskavicom i odvojeni upljinom. obloeni zglobnom

U upljini se nalazi bezbojna sluzava tenost - sinovija, koja je obuhvaena sinovijalnom membranom. U sastav zgloba ulaze jo i zglobne veze - ligamenti.

Pri pokretima postoji trenje izmeu okrajaka kostiju.Povrina hrskavice koja prekriva okrajak kosti je glatka. Da bi se trenje dalje smanjilo, izmeu okrajaka kostiju u sastavu zgloba nalazi se sinovijalna tenost,koja "podmazuje" zglob. Koeficijent trenja u zglobu ima vrijednost manju od 0,01.

3.1.Rotacija pokretnih zglobova

Pokretni zglobovi mogu da rotiraju oko jedne, dvije ili tri ose (odnosno,praktino oko beskonano mnogo osa). -Jednoosni zglobovi mogu da rotiraju oko jedne ose. Zglobne povrine dvoosnog zgloba imaju elipsoidni ili sedlasti oblik, koji im obezbeuje veu pokretljivost pri rotaciji oko dvije uzajamno normalne ose. Loptasti oblik glave omoguuje rotaciju oko tri meusobno ortogonalne ose.

3.2.Podjela pokretnih zglobova

6

U odnosu na broj kostiju koje ulaze u sastav zgloba: -Articulatio simplex prosti zglob (dvije kosti) -Articulatio composita sloeni zglob (vie kostiju)

Prosti

Sloeni

Prema obliku zglobnih povrina mogu biti: -Loptasti -Jajasti -Sedlasti -Valjkasti -Ravni

4.0.Zglobovi trupa

U zglobove trupa spadaju: 1. Spojevi kimenog stuba 2. Spojevi kimenog stuba sa glavom 3. Spojevi grudnog koa

-Juncture Columnae Vertebralis(spojevi kimenog stuba)

Izmeu dva susjedna kimena prljena postoje: 1. Zglobovi izmeu zglobnih nastavaka 2. Fibroznohrkavini spoj izmeu tijela 3. Vezivni spoj izmeu lukova 4. Fibrozne veze izmeu miinih nastavaka Articulatio intervertebralis - pokretni spoj izmeu zglobnih nastavaka dva susjedna prljena koji orijentacijom i oblikom svojih zglobnih povrina regulie pravac pokreta kimenog stuba

-Spoj kimenog stuba sa glavom Glava je spojena sa 1. i 2. vratnim prljenom Gornjim Donjim zglobom Fibroznim vezama

4.1.Zglobovi grudnog koa

Spadaju :

1. Zglobovi rebara kimenim stubom 2. Zglobovi rebara grudnom kosti

sa

sa

3. Zglobovi izmeu rebarnih hrskavica

Zglobovi rebara s kimenim stubom

Zadnji kraj rebra spojen sa kimenim stubom Dva pokretna zgloba: -Zglob rebarne glave art.capitis costae -Zglob rebarne kvrice art.costotransversaria -Fibrozne veze

Zglobovi rebara sa grudnom kosti

9

-Klinaste zglobne povrine rebarnih hrskavica 2. do 7. rebra uvlae se u rebarne usjeke grudne kosti

4.2.Zglobovi glave
-Kosti glave spajaju se meusobno : 1.Hrskavinim nepokretnim zglobovima synchondrosae i 2.Vezivnim nepokretnim zglobovima avovima suturae Jedino izmeu donje vilice i slijepoonih kostiju postoje dva pokretna spoja ; lijevi i desni vilini zglob art.temporomandibularis

5.0.Zglobovi gornjeg uda

10

Dijele se u : 1. Spojeve ramenog pojasa 2. Spojeve ruke Zglob ramena art.humeri Zglob lakta art.cubiti Spojevi kostiju podlakta Zglobovi ake - artt.manus Spojevi ramenog pojasa
Spadaju : 1.Art. sternoclavicularis grudno-kljuni zglob spaja unutranji kraj kljunjae sa drkom grudne kosti

2.Art. acromioclavicularis kljuno-natpleni zglob spaja unutranji kraj kljunjae sa drkom grudne kosti

3.Lig.coracoclaviculare kljunasto kljuna veza; izmeu kljunjae i kljunastog nastavka lopatice.

snaan vezivni spoj

5.1. Rameni pojas(articulatio humeri)

11

Rameni zglob (articulatio humeri) je spoj gornjeg okrajka ramenice i lopatice. Zglobne povrine su na gornjem okrajku ramenice, glava (caput humeri), a na spoljanjem uglu lopatice je aina jama (cavitas glenoidelis). ainoj jami je kao pridodat vezivno-hrskavini prsten, aina usna (labrum glenoidale) koja proiruje i produbljuje zglobnu povrinu. Fibroznu opnu zglobne ahure pojaavaju kljunsko-ramenjana veza (lig. coracohumerale) i aino-ramenjane veze (ligg. glenohumeralia). Zglob ramena je najpokretljiviji zglob ovjeijeg tijela.

Articulatio humeri-Rameni pojas

Pokreti u ovom zglobu su: -pregibanje (flexio), -opruanje (extensio), -odvoenje (abductio), -privoenje (adductio), -unutranje obrtanje (uvrtanje) i s -poljanje obrtanje (izvrtanje). Povezivanjem veine navedenih pokreta mogue je i kruno kretanje u zglobu ramena (circumductio).

5.2. Zglob lakta (articulatio cubiti)

12

Zglob lakta (articulatio cubiti) je spoj nadlakta sa podlaktom. To ie sloen zglob (nn composita) koji povezuje tri kosti: -donji okrajak ramenice (humerus) -sa gorniim okrajcima bice (radius) i -lakatne kosti (ulna). U njegov sastav ulaze tri zgloba: -ramenjano-lakatni zglob (art. humeroulnaris) kod kojeg se spajaju kolotur ramene kosti (trochlea humeri) i koloturni urez (insura trochlearis) lakatne kosti, -ramenjano-bini zglob (art. humeroradialis) spaja glavicu ramene kosti (capitulum humeri) i jamicu glave bice (fovea capitis radii), -i gornji bino-lakatni zglob (art. radioulnaris proximalis) kod kojeg se spajaju obim glave bice (circumferentia articularis) i bini urez (incisura radialis) na lakatnoj kosti. Veze zglobne ahure su unutranja (lig. collaterale ulnare), spoljanja pobona veza (lig. collaterale radiale) i prstenasta veza bice (lig. anulare radi). U zglobu lakta izvode se pokreti pregibanja (flexio) i opruanja (extensio) i pokreti uvrtanja (pronatio) i izvrtanja (supinatio)

Articulatio radioulnaris distalis

5.3.Zglob ruja (articulatio radiocarpalis)

13

Zglob ruja (articulatio radiocarpalis) je spoj izmeu podlakta i ake. U ovom sloenom zglobu spajaju se donji okrajak bice i gornje strane prve dve kosti prvog reda ruja, unaste (os scaphoideum) i polumeseaste (os lunatum). Izmeu zglobnih povrina je vezivno-hrskavini kolut (discus articularis). Zglobnu ahuru pojaavaju, prednje zglobne veze, pobone veze i zadnja veza. U zglobu ruja izvode se pokreti pregibanja (flexio), opruanja (extensio), odvoenja (abductio) i privoenja (adductio). Povezivanjem nabrojanih pokreta mogu je pokret krunog kretanja (circumductio).

Articulatio radiocarpea
ahuru zgloba pojaavaju: -Sprijeda Lig.radiocarpeum palmare Lig.ulnocarpeum -Pozadi Lig.radiocarpeum dorzale

14

6.0. Zglobovi donjeg uda (articulationes membri inferioris)

Zglobovi donjeg ekstremiteta ili noge dijele se na: 1.zglobove karlinog pojasa (articulationes cinguli pelvici) i 2.zglobove slobodnog dijela noge (articulationes membri inferioris liberi). Zglobovi karlinog pojasa su zglob izmedu stidnih kostiju (symphysis pubica) i krsnobedreni zglob (art. sacroiliaca).

Zglobovi slobodnog dijela noge su: -zglob kuka (art. coxae), -zglob koljena (art. genus), -golenjano-linjani zglob (art. tibiofibularis), -gornji skoni zglob (art. talocruralis) i -zglobovi stopala (articulationes pedis).

15

6.1. Zglob kuka (articulatio coxae)

Zglob kuka (articulatio coxae) je spoj izmeu: -karline kosti (os coxae) i -gornjeg okrajka butne kosti (femur). Zglobne povrine su polumjeseasta zglobna povrina (facies lunata) na aici (acetabulum) karline kosti i glava butne kosti (caput femoris). Polumjeseastu zglobnu povrinu proiruje i produbljuje vezivno-hrskavini prsten, aina usna (labrum acetabulare). Zglobnu ahuru (capsula articularis) ini spoljanja, vezivna opna (membranu fibrosa) i unutranja, sinovijalna opna (membrana synovialis). Unutar zglobne ahure, u zglobnoj upljini, nalazi se veza glave butne kosti (lig. capitis femoris). Zglobne veze koje pojaavaju zglobnu ahuru su bedreno-butna veza (lig. iliofemorale), preponskobutna veza (lig. pubofemorale) i sedalno-butna veza (lig. ischiofemorale). Zglob kuka je dobro pokretan. U njemu se izvode pokreti pregibanja (flexio), opruanja (extensio), privodenja (adductio), odvoenja (abductio), i pokreti unutranjeg i spoljanjeg obrtanja (rotatio). Udruivanjem veine navedenih pokreta mogui su i ogranieni kruni pokreti (circumductio.)

Zglob kuka (articulatio coxae)

16

6.2.Zglob koljena (articulatio genus)

Zglob koljena (articulatio genus) povezuje natkoljenicu sa potkoljenicom. U ovom zglobu spajaju se: -donji kraj butne kosti (femur), - gornji okrajak golenjae (fibia) i -aica (patella). Zglobne povrine na butnoj kosti su kondili butne kosti (condylus lateralis et medialis) i zglobna povrina za aicu (facies patellaris). Na golenjai zglobna povrina je gornja zglobna povrina golenjae (facies articularis superior tibiae). Zglobna povrina na aici je njena zadnja strana (facies articularis patellae). Izmeu zglobnih povrina butne kosti i golenjae, umetnute su vezivno-hrskavine tvorevine, meniskusi, spoljanji (meniscus lateralis) i unutranji (meniscus medialis). Oni prilagoavaju nesrazmjernost izmeu zglobnih povrina ovih kostiju i prate pokrete u zglobu koljena pomjerajui se naprijed pri opruanju koljena i nazad pri pregibanju koljena.

Zglobnu ahuru (capsula articularis) pojaavaju, prednja, aina veza (lig. patellae), bone, spoljanja (lig. collaterale fibulare) i unutranja (lig. collaterale tibiale), i zadnje veze koje predstavljaju pojaanja tetiva okolnih miia.

U samoj zglobnoj upljini nalaze se snane ukrtene veze zgloba kolena, prednja (lig. cruciatum anterius) i zadnja (lig. cniciatum posterius).Zglobom kolena izvode se pokreti pregibanja (flexio), opruanja (extensio) i vrlo ogranieni pokreti spoljanjeg i unutranjeg obrtanja (rotatio) kolena.

17

6.3.Gornji skoni zglob (articulatio talocruralis)

Gornji skoni zglob (articulatio talocruralis) je spoj izmeu: -donjih okrajaka kostiju potkoljenice (tibia et Fibula) i -tijela skone kosti (talus).

Gornji skoni zglob (articulatio talocruralis)

Fibroznu opnu zglobne ahure po jaavaju unutranja pobona veza, oznaena kao deltasta veza (lig. deltoideum) i spoljanje pobone veze. Gornjim skonim zglobom izvode se pokreti pregibanja (flexio), pri kome se gornja strana stopala kree ka potkolenici, i opruanja (extensio), pri kome se gornja strana stopala kree u suprotnom smeru, odnosno udaljava se od prednje strane potkolenice.

18

7.0.Zakljuak

Glavna bioloka odlika zgloba je da svi njegovi pokreti zavise ne samo od oblika zglobnih povrina ve i od okolnih miia, koji rukovode pokretom Pokreti u zglobovima ekstrerniteta, njihova karakteristinost i individual-nost zavise i od torzije tjela drugih kostiju, koja se razvija postambrionalno. Hod i tranje postaju karakteristini, individualni, usljed postmbrionalne torzijo butne kosti (Benninghoff).

19

Literatura
1. KRIVOKUA ZDENKA ANATOMIJA OVJEKA 2000.god. 2. KEROS PREDRAG ANATOMIJA OVJEKA LOKOMOTORNI SUSTAV 1986.god. 3. Predavajna iz predmeta anatomija sa prve godine fakulteta DIF 4. Google pretraiva 5. Skripte prof.dr. Eldan Kapura

SADRAJ

20

1.Uvod ......................................................................................................... 2 1.1Zglobovi i pokreti u zglobovima ............................................................... 2 2.0.Podjela zglobova ................................................................................... 3 2.1.Nepokretni zglobovi ................................................................................. 3 3.0.Pokretni zglobovi .................................................................................. 4 3.1.Rotacija pokretnih zglobova ..................................................................... 6 3.2.Podjela pokretnih zglobova ...................................................................... 6 4.0.Zglobovi trupa ....................................................................................... 7 4.1.Zglobovi grudnog koa ............................................................................. 8 4.2.Zglobovi glave ........................................................................................ 10 5.0.Zglobovi gornjeg uda .......................................................................... 10 5.1. Rameni pojas(articulatio humeri) ........................................................... 11 5.2. Zglob lakta (articulatio cubiti) ............................................................... 12 5.3.Zglob ruja (articulatio radiocarpalis) .................................................... 13 6.0. Zglobovi donjeg uda (articulationes membri inferioris) .................... 15 6.1. Zglob kuka (articulatio coxae) ............................................................... 16 6.2.Zglob koljena (articulatio genus) ............................................................ 17 6.3.Gornji skoni zglob (articulatio talocruralis).......................................... 18 7.0.Zakljuak ............................................................................................. 19 Literatura ................................................................................................... 20

21