MT THONG PH YN

WELCOME TO PH YN!

Bin son: Nguyn Ch Thanh

1. Li ng
Ph Yn l mt tnh duyn hi Nam Trung B, din tch t nhin 5.045 km2, c v tr a l thun li trong giao thng ng b, ng st, ng bin v ng hng khng, vi ng b bin di 189 km, nhiu danh lam thng cnh cng vi cc nt vn ha c trng ca ng bo cc dn tc thiu s. Ph Yn do bc khai quc ng thn Lng Vn Chnh khn hoang t cui th k XVI. y l vng t giu truyn thng cch mng, vi kh th sc si trong nhng nm hng ng chiu Cn Vng, 9 nm trng k khng chin chng thc dn Php v 21 nm chin u y gian kh, hy sinh chng quc M xm lc.

Hnh 1: Bn tnh Ph Yn

Khng ch bit n bi ch qut cng trong lch s dng nc v gi nc ca dn tc, vng t Ph Yn cn c cc nh u t, cc doanh nghip v du khch bit n bi chin lc pht trin kinh t - x hi ng n, chnh sch u i, thu ht u t thng thong nhm khai thc mi ngun lc cho pht trin kinh t - x hi. Ph Yn c nhiu danh lam thng cnh lm say m lng ngi nh: m Loan, gnh a, hn Cha, ni Nhn, ni Bia, cng vi s lng ng, an xen ca trm tch vn ha Sa Hunh, Champa, truyn thng vn ha c o v nhng l hi ca ng bo cc dn tc thiu s min ni pha Ty ca tnh. Hnh nh Ph Yn ngy nay l hnh nh ca mt tnh ang vn ln, ln mnh khng ngng pht huy vai tr ca ng quan trng ca hnh lang kinh t ng Ty, n lc khai thc tim nng v li th bin c m ngn i ca nhn dn Ph Yn c sng trong Ph cng Yn nh tr thnh hin thc.

2. Phong cnh Ph Yn
2.1

Ghnh a (hay cn gi l Gnh a) L mt to tc ca thin nhin tht k th. Gnh trng nh nhng chng

a khng l xp chng nghing ln nhau bn b bin xanh, tri qua ngn nm sng v...

Hnh 2: Gnh a

L danh thng thuc vng bin Tuy An kt ni nhiu im du lch khc. Mc d c cng nhn l danh thng Quc gia vo nm 1998, nhng ni y cn rt hoang s, thch hp cho nhng du khch a thch khm ph. ng vo ghnh ny khng xa lm nhng lm nn lng nhng ai ch thch tin nghi. Cn i vi nhng ai m khm ph, y l mt chuyn i y th v. S v tnh ca t nhin to nn mt kit tc m k thut hin i kh lm c. Xung quanh c kh nhiu o, ni nhng ch c Ghnh a c thin nhin u i tc to thnh. Nu ni y l nng con gi m miu trc bin tht khng ngoa. Ngi p ai chng ngm nhn. Ghnh a cng nhn cng thy p v hp dn. Bi Bng k cnh ghnh l mt b ct trng mn m ly dng nc bin xanh bao la. Ni y, mc kh nhiu cy bng t nhin nn tn gi c t .

Hnh 3: Ghnh a k b

2.2

p ng Cam ng Cam vi gn 200km knh mng tiu chy bt ngun t p ln

ng Cam c 2 nhnh knh b bc v knh b nam vi trn 1.200 cng trnh xy dng trn knh. ng Cam ti cho gn 20.000 ha rung la cnh ng Ph Yn. Cng trnh thy li ny c di thi gian gn 100 nm tui. Ht la Tuy Ha ngy ma vng ti, ng , nng sut ngy cng mt tng cao, ht ngha, ht tnh y mang nng ph sa ca dng sng Ba, c n su, ngha nng bao con ngi lm nn cng trnh k v p ng Cam. Tuy Ha mt thi l va la ca Vng t Nam Trung B, c c l nh dng nc sng Ba, nc mit mi chy qua nm thng, thi gian khng ngng, khng ngh

Hnh 4: p ng Cam

n nay, thnh thng l ngy mng tm thng ging hng nm l ngy l hi p ng Cam, dn quanh vng li n nc n d hi L hi tri n ngi xa lm nn con p k v ny, em li ngun li kinh t, ma mng bi thu cho ngi dn trong tnh. Ai mt ln n y lng khng khi thy vn vng, bi hi bi ci k v, diu k ca tri my, non nc v sc sng to ca con ngi, bn tay ta lm nn tt c. Cm nhn ni y thi gian trng tn v sinh lc kin to ca sc ngi, dng nc sng Ba cun cun chy hai bn p ni cao hng v. H thng van m ni knh Bc, nm st ni tn gi Tr Cc dng ng cao vt. Ma ny mai ni ang n r nh vng ti, khoe sc nng xun dng cao trn mi mt so vi mt nc, phng tm nhn theo con p di trn 688m qua pha b Nam, ta mi cm ht ci hng v ca cng trnh. Hoa phong lan rng n r, y nhng by chim bay ra t nhng bi cy cao, quanh dng knh y p nc sng Ba. Mt nc h ng Cam rng hng trm ha, phng lng thun li cho vic du thuyn c mc vo tit tri xun m .

Hnh 5: p ng Cam Sc ht khng g cng ni

2.3

Ni Nhn Sng Ni Nhn nm bn b Bc sng Rng, thuc a phn phng I, thnh

ph Tuy Ha. Ni Nhn cn c tn gi khc l Ni Bo Thp hoc Thp Dinh. ng cao 64 m trn nh Ni Nhn, du khch c th bao qut mt vng non nc Ph Yn vi ton cnh thnh ph Tuy Ho, lng hoa Bnh Ngc, ni Bia, Bin ng v hai chic Cu ng st v ng b di 1.100 m bt song song qua sng Rng. Trn nh Ni Nhn c Thp Chm c knh, cn c tn gi l Thp Nhn c ngi Chim Thnh xy dng vo khong th k 11. Thp c cu trc khi hnh chp vung vng chc cao 25m, gm tt c 4 tng thu nh dn khi ln cao.

Hnh 6: Ni Nhn Sng mi bn nhau d cho nc l c chia ct

Hng nm vo dp l, Tt, trn ni Nhn c t chc nhiu hot ng vn ho, vn ngh, vui chi gii tr .. c bit vo rm thng Ging m lch hng nm, ni y din ra m th Nguyn Tiu thu ht ng o vn ngh s v du khch gn xa. 2.4 Nhng Di Tch Sng Mi Theo Thi Gian 2.4.1 n Thn Thin Y A Na n thn Thin Y A Na nm di chn mt dy ni, thuc thn Ho Sn (x Ha Xun Nam, huyn ng Ha), cch Quc l 1A khong 4km v hng ty (ngi dn a phng gi l dinh B).

Hnh 7: V p ni tn nghim khin lng ngi trm lng theo ting n Ty Nguyn

Ngi Chm tn hiu b l A Na Din B Cha Ngc Thnh Phi, cn triu Nguyn th phong tng l Hng Nhn Ph T Linh ng Thng ng Thn. Nhng danh nhn xa tng n y c nhiu ngi dng bia, th k nim. n thn Thin Y A Na nm di tn nhng cy c th, quay mt v hng ng, pha trc l m Hi H (cn gi l bin H). Theo i Nam Nht thng ch th m Hi H c chiu di khong 120 trng, b ngang khong 13 trng, pha bc thng ra bin, nc trong m rt su v trong vt, c rt nhiu c su Ngy nay, m Hi H c nng dn a phng khai hoang lm rung nn din tch mt nc ca m b thu hp li cn rt nh.

2.4.2 Cha Bo Lm Cha ta lc thn Lin Tr, x Bnh Kin, thnh ph Tuy Ha, tnh Ph Yn. Cha cch trung tm thnh ph khong 3km. Cha thuc h phi Bc tng. y l ngi cha c do Thin s o Trung khai sn vo u th k XIX. Nm 1974, Thng ta Thch Nguyn T xy dng ngi cha nghim tnh. Trc ngi chnh in, cha t th tng B tt Quan Th m l thin ng trn i sen. Chnh gia Pht in tn tr tng c Pht Thch Ca ta thin. c bit, sau ngi chnh in, trn trin ni, cha c tn tr pho tng c Pht Thch Ca ta thin trn i sen cao 18m, an v nm 1998.

Hnh 8: Tng Pht tn nghim

C cnh tr thin nhin p, vi kin trc hi ha, khng gian thanh tnh, Bo Lm l ngi cha ni ting Ph Yn, thng xuyn n tip rt ng Pht t v du khch gn xa n chim bi.
2.5

V p Huyn ng Ha Qu Hng Ti ng Ha l huyn ng bng ven bin nm pha Nam tnh Ph Yn.

Pha Bc gip thnh ph Tuy Ha v huyn Ph Ha, pha Nam gip tnh Khnh Ha v Bin ng, pha Ty gip huyn Ty Ha, pha ng gip bin ng. Din tch:26.959 ha,dn s: 115.246 ngi. ng Ha, gm 10 n v hnh chnh trc thuc: Ha Thnh, Ha Tn ng, Ha Xun Ty, Ha Xun ng, Ha Xun Nam, Ha Vinh, Ha Tm, Ha Hip Trung, Ha Hip Nam, Ha Hip Bc. Trong Thn Ph Lc thuc x Ha Hip Nam chnh l qu hng yu du ca ti.

2.5.1 Ni bia Ni Bia (cn gi l Thch Bi Sn) cao 706m, sng sng uy nghi pha Bc dy o C. Trn nh ni l mt khi khng l cao 76m, c hnh th k l, sng sm hay v chiu thng c my trng bao ph chung quanh, khi n khi hin. H sinh thi c bo tn kh phong ph vi nhng loi thc vt v ng vt c trng ca rng nhit i. ng trn nh ni Bia c th hng tm nhn v nhng a danh ni ting nh: Vng R, o C, Bi Bng, Bi Mn Mi in, Hi ng, Ni Him, Bin H, p Hn, vnh Vn Phong (Khnh Ha)

Hnh 9: bia sng sng gia t tri

Trn nh ni c mt khi khng l, dng ng, sng sng uy nghi, vn thng ln tri xanh. Ngoi nhng gi tr v mt lch s, vn ha, ngn ni ny cn l ni c cnh quan thin nhin k th, a hnh a dng, mi trng t nhin trong lnh, h sinh thi phong ph v lin tc ti sinh, pht trin vi nhiu loi ng thc vt c trng ca rng nhit i ven bin.

T xa xa, ni Bia c xem l ngn ni thing vi tn gi l Lingaparvata (c ngha l Linga ng i sn thn, hin thn ca thn Siva trong tn ngng ca ngi Chm), trong cc sch c Trung Hoa phin m Hn t l Lng-gi-btbt-a. Ni Bia gn vi nhiu s tch, truyn thuyt. c bit l s kin nm 1471, vua L Thnh Tng trong hnh trnh m mang b ci v pha Nam, khi n ni ny cho khc ch vo khi ln trn nh ni. T ni c tn l Ni Bia hay Thch Bi Sn. Ni Bia c bi th ch Hn c dch ra nh sau: Mnh u non dng Tng cao ngt mt phng Chia b nu ct Hn ui gic tr xe ng Ch trin my lu nt Cng thn s di gng Chm bia ngi vng L khch chnh lng thng.

Hnh 10: V p Bia xa v gn

2.5.2 V p ven bin qu ti

Khi n vi qu ti, khng ai l khng bit n thng cnh bi mn, bi tin v mi in. Nu cc bn c dp no , mt ln gh qua mnh t ni y th ti tin chc rng bn v ngi thn ca bn kh lng m n ri xa mnh t ny. Vt qua nhng lng chi ven bin hay nhng con ng vng, cc bn s chim ngng c v p ca bi Mn nm yn di chn ngn hi ng Vng R".

Hnh 11: Hoa mung bin chy di xung bi bin

V p n s gin d ca loi hoa di bn ng cng lm lng ngi thm su lng, trm t.

Hnh 12: Hoa di bn ng

Hnh 13: ng vo bi mn - mt bn ni, mt bn bin

Hnh 14: Bi Mn trong vt mn mng nm di chn ngn hi ng

Hnh 15: Bin xanh mu ngc bch

Ngn hi ng m cc bn ang quan st thy chnh l im cc ng ca T Quc, ni n nh mt tri u tin ca t nc. Ngn hi ng sng sng gia t tri y vn l nim t ho ca qu hng ti qu hng ca c cy hoa l c ti mc ngt. Nu cc bn i xa hn, cc bn s bt gp di tch tu khng s. Ni y, t nm 1964 n u nm 1965 tip nhn 4 chic tu ch v kh t min Bc vo cung cp cho cc chin trng Ph Yn, Ty Nguyn v cc tnh Nam Trung b, to thnh nhng huyn thoi v con ng H Ch Minh trn bin.

Hnh 16: Di tch tu khng s

3. Li Kt
Ph Yn ca chng ti p v th mng th cc bn ah!. Chng ti tht t ho khi c sinh ra v ln ln mnh t thn thng ny. Hi vng sau chuyn i ny cc bn s bit nhiu v qu hng ca chng ti v nu c ai hi Ph Yn Nh Th No? th hy tr li rng Khng Bit Sao Na, Nhng n Th Khng Mun V !!!!. Ch cn mt cu ni thi th cc bn cng gp phn gip Ph Yn qu hng ti thm giu mnh ri . Xin cm n tt c cc bn!!!