Συνδυαστικα Λογικα Κυκλωματα

Combinational Logic Circuits

• Λογικες Πυλες
• Βoolean Algebra
• Aπλοποιηση
– με Boolean Algebra και K-MAPS
• Yλοποιηση Kυκλωματων
– ΝΑΝD, NOR
– Two-level
– XOR
Συνδυαστικα Λογικα Κυκλωματα
• Ψηφιακα συστηματα επεξεργαζονται δυαδικες
πληροφοριες
• Συχνα αποτελουνται απο ολοκληρωμενα
κυκλωματα (integrated ccts) περιεχουν 100δες
εκτακομυρια xtrs και πολλα μετρα μηκος
συρμα (πολυ μικρο πλατος: nm! τριχα/10000)
– Τransistors και συρματα σιλικονης
• Βασικα κυκλωματα ενος ψηφιακου
συστηματος μπορουν να περιγραφουν με
Λογικες Πυλες (Logic Gates:
Gates ΑΝD, OR,
Συνδυαστικα Λογικα Κυκλωματα
• Αφαιρετικοτητα: δεν χρειαζεται γνωση
ηλεκτρονικων ιδιοτητων πυλων για
περιγραφη/σχεδιασμο ψηφιακων συστηματων,
μονο λογικες ιδιοτητες
• Μια πυλη εκτελει μια πραξη στα εισαγομενα
για να παραξει ενα εξαγομενο. Το εξαγομενο
χρησιμοποιηται στην εισοδο καποιας πυλης.

Πυλη Πυλη
Βοοlean Algrebra
• Mαθηματικη Θεωρια Λογικης (1850s)
• Χρησιμοποιηται για
– περιγραφη δυαδικων λογικων κυκλωματων με
μαθηματικες εκφρασεις
– επεξεργασια εκφρασεων
– αναλυση και σχεδιασμο
Δυαδικη Λογικη
• Δυαδικες μεταβλητες παιρνουν δυο διακριτες
τιμες: 0 και 1
• Μεταβλητες συμβολιζονται με Α,Β,C,..,Z
• 3 Bασικοι Λογικοι Τελεστες
ΑΝD Z=X.Y ή Z=XY
OR Z=X+Υ
NOT Ζ=Χ, Z = X’ (αρνηση, συμπληρωμα)
• Διαφορες δυαδικης λογικης και αριθμητικης...
Oρισμοι Τελεστων
AND OR NOT
0 .0 = 0 0+0=0 0=1
0 .1 = 0 0+1=1 1=0
1 .0 = 0 1+0=1
1 .1 = 1 1+1=1
Πινακας Αληθειας (Τruth Table)
• Περιλαμβανει ολους τους συνδυασμους τιμων
σε μια εκφραση και την αντιστοιχη τιμη της
εκφρασης
• n εισοδους, n στηλες και 2n σειρες. Καθε σειρα
ενα μοναδικο δυαδικο συνδυασμο (0 .. 2n-1)
Λογικες Πυλες (Logic Gates)
• Λογικες Πυλες: ηλεκτρονικα κυκλωματα με
ενα ή περισοτερα σηματα εισοδου και ενα
σημα εξοδου.
• Τα σηματα ειναι σε ηλεκτρικη μορφη
(ταση) με μια απο δυο τιμες
• Oι τιμες αντιπροσωπευουν πεδια τασης, πχ
– high ή 1: 3 με 5V
– low ή 0: -0.5 με 2V
• Πρεπει να συμπεριφερονται συμφωνα με
τον πινακα αληθεια τους
Λογικες Πυλες (Logic Gates)
• Γραφικα συμβολα βασικων λογικων πυλων:

• Χρονικο Διαγραμμα
Y:ταση(τιμη)
Χ:χρονος
AND και OR πυλες με
περισσοτερες απο 2 εισοδους
Βοοlean Συναρτησεις (Functions)
• F = X + Y ’Z

ονομα οροι συναρτησης

συναρ.

• F ειναι 1 oταν ο ορος Χ=1 ή ο oρος Υ’Ζ=1.

Το Υ’Ζ=1 οταν το Υ’=1 (Υ=0) και Ζ=1
Βοοlean Συναρτησεις (Functions)
• Mια Βοοlean συναρτηση αποτελειται απο μια
δυαδικη μεταβλητη (που δεικνυει την
συναρτηση), το συμβολο =, και μια εκφραση
που μπορει να αποτελειται απο δυαδικες
μεταβλητες, 0, 1, (,) και λογικες πραξεις
• Η εκφραση οριζει την σχεση μεταξυ
δυαδικων μεταβλητων.
• Η συναρτηση για συγκεκριμενες τιμες των
μεταβλητων παιρνει τιμη 1 ή 0
Βοοlean Συναρτησεις και
Πινακες Αληθειας
• Μια συναρτηση μπορει να οριστει επισης με
πινακα αληθειας, πχ F = X + Y’Z
– 3 μεταβλητες εισοδου, 23=8 σειρες
– coverage: 1 literal 4, 2 literal 2, 3 literal 1
Βοοlean Συναρτησεις και
Λογικα(Συνδυαστικα)Κυκλωματα
• F= X + Y’Z
Βοοlean Συναρτησεις
• Μια συναρτηση μπορει να περιγραφει με
πινακα αληθειας μονο με ενα μοναδικο τροπο
• Σε αλγεβρικη μορφη (και σε κυκλωμα) μπορει
να εκφραστει η ιδια συναρτηση με διαφορους
τροπους
• Ποιος ειναι ο καλυτερος τροπος;
– μικροτερος αριθμο πυλων και εισοδων σε πυλες
• Πως επιτυγχανεται;
– Αλγεβρικη επεξ, Κ-ΜΑP,Q-M, οχι παντοτε εφικτο
 Βασικες Ταυτοτητες της
Αλγεβρας Βοοle

Αντιμεταθεση, προσεταιρισμος;;;, καταμερ;;;

Δυϊσμος (Duality)
• Iδιοτητα αλγεβρας Boole: οταν μια
σχεση ισχυει, ισχυει και η dual της
• Το dual μιας σχεσης το παιρνουμε
με να αλλαξουμε το πιο κατωAND
↔OR, 0↔1
• Προσοχη δεν λεει (και δεν ισχυει)
οτι η σχεση και το dual της ειναι ισα
Βασικες Ιδιοτητες
• Σχεσεις ισχυουν και οταν μια
μεταβλητη αντικατασταθει απο μια
εκφραση, πχ
– Χ + 1 = 1, εαν το Χ = ΑΒ + C, τοτε
ΑΒ+ C + 1 = 1
– (Χ+Υ) (Χ+Ζ) = Χ + ΥΖ, εαν το
X=A, Y=B, Ζ = CD, τοτε
(Α+Β)(Α+CD)=A + BCD
DeMorgan’s Theorem
• Υπολογισμος συμπληρωματος μιας εκφρασης

Προσοχη στη σειρα αποτιμησης

DeMorgan’s Theorem
• Ισχυει για πολλαπλες μεταβλητες
• X1+X2+…+Xn = X1 X2 … Xn
• X1X2…Xn = X1 + X2 + …+Xn
Προτεραιοτητα Τελεστων
• ()
• NOT
– αν υπολογιζεται το συμπληρωμα μιας
εκφρασης πρεπει να αποτιμηθει και μετα να
υπολογιστει το συμπληρωμα της
• ΑΝD
• ΟR
• Ιδια προτεραιοτητα: αριστερα προς δεξια
Αλγεβρικος Χειρισμος (και
Απλοποιηση)
Aπολοποιηση
• F = Χ’ΥΖ + Χ’ΥΖ’ + ΧΖ =
X’Y (Z+Z’) + XZ =
X’Y (1) + XZ =
X’Y + XZ
Eπαληθευση
Στοχοι Απλοποιησης
• Kαθε ορος σε μια boolean εκφραση απαιτει
μια πυλη και καθε μεταβλητη σε ενα ορο
(συμπληρωμενη ή οχι) καθοριζει μια εισοδο
στην πυλη (literal)
• Στοχος της απλοποιησης ειναι να μειωθουν oι
οροι(terms) ή/και τα literals
• Aλγεβρικη απλοποιηση μπορει να πετυχει την
πιο απλοποιημενη εκφραση. Δεν υπαρχει
συγκεκριμενη διαδικασια (trial and error!)
Παραδειγματα
• Χ+ΧΥ
• ΧΥ+ΧΥ’
• Χ+Χ’Υ
• Χ(Χ+Υ) Προσοχη: Δυϊσμος
• (Χ+Υ)(Χ+Υ’)
• Χ(Χ’+Υ)
Consensus Theorem
(Θεωρια της Ομοφωνιας)
• ΧΥ + Χ’Ζ+ΥΖ = ΧΥ + Χ’Ζ

• ΧΥ + Χ’Ζ + (Χ+Χ’) ΥΖ =

• οταν ΥΖ=1 τοτε η το ΧΥ=1 ή το Χ’Ζ=1

• Dual: (X+Y)(X’+Z)(Y+Z) = (X+Y)(X’+Z)

• (A+B)(A’+C)=
Συμπληρωμα μιας Συναρτησης
• F’ απο το F
– πινακα αληθειας: εναλλαγη 1 και 0
– εκφραση:
• DeMorgan’s Theorem
• Demorgan και Δυισμος
– ΑΝD↔OR, 0↔1και συμπληρωσε καθε literal
– πριν τις αλλαγες προσθεσε παρενθεσεις για καθε ορο

• F = X’YZ’+X’Y’Z
• G= X(Y’Z’+YZ)
Προτυπες Μορφες
• Οροι με γινομενα/products(anded literals) και
αθροισματα/sums(ored literals)
– ΧΥΖ’
– Χ΄+Υ+Ζ
• Tυποποιηση
• Ελαχιστοροι και Μεγιστοροι
Eλαχιστοροι(minterms)
• Minterm:γινομενο με ολες τις μεταβλητες
• 2n ελαχιστοροι οταν εχουμε n μεταβλητες
– πχ με 3 μεταβλητες Χ,Υ,Ζ: 8 ελαχιστοροι
Mεγιστοροι (Μaxterms)
• Maxterm: αθροισμα με ολες τις μεταβλητες
• 2n μεγιστοροι οταν εχουμε n μεταβλητες
– πχ με 3 μεταβλητες Χ,Υ,Ζ: 8 μεγιστοροι
Ελαχιστοροι/Μεγιστοροι
• mj = Mj, mj = Mj
• πχ
– m3=X’YZ
– M3= (X’YZ)’ = X+Y’+Z’
Εκφραση απο πινακα αληθειας
• Το αθροισμα ολων των minterms που η
συναρτηση παιρνει τιμη 1(sum of minterms)

• F=X’YZ’+X’YZ+XY’Z+XYZ=m2+m3+m5+m7
• F(X,Y,Z) = Σm(2,3,5,7)
Συμπληρωμα Εκφρασης
• Εαν F = Σm(2,3,5,7) - μορφη αθροισμα γινομ.

• τοτε F’=Σm(0,1,4,6)

• και F=ΠΜ(0,1,4,6) - μορφη γινομενο αθροισμ.

Θυμασται...
• οποιαδηποτε εκφραση μπορει να μετατραπει σε
προτυπη μορφη μεσο του πινακα αληθεια της
• μια λογικη εκφραση με n μοναδικες μεταβλητες
εχει 2n ελαχιστορους
• μια συναρτηση μπορει να εκφραστει σαν
αθροισμα ελαχιστορων (γινομενο μεγιστορων)
• μια συναρτηση που περιεχει ολους τους
ελαχιστορους ειναι ιση με την τιμη 1
Παραδειγμα
• Εκφραστε την πιο κατω συναρτηση με
αθροισμα ελαχιστορων E =Y’+X’Z’

• E(X,Y,Z)=Σm(0,1,2,4,5)
Προτυπη Μορφη:Sum of Products
• Απλοποιημενη εκφραση απο sum-of-minterms

• F =Σm(2,3,5,7)
=X’YZ’+X’YZ+XY’Z+XYZ (SOM)
=X’Y + XZ (SOP)
Υλοποιηση SOP με 2-levels
• F = Y’ + X’YZ’+XY
Εκφρασεις οχι σε μορφη SOP
• Mπορουν να μετατραπουν με αλγεβρικους
χειρισμους ή μεσο πινακα αληθειας και απλοπ.

• Ποια ειναι η καλυτερη επιλογη;;;;

– 3-levels ή 2-levels
Προτυπη Μορφη POS
• F = X(Y’+Z)(X+Y+Z’)
Aπλοποιηση με πινακες
Κarnaugh Maps ή K-maps
• Γραφικη μεθοδος απλοποιησης
– καθε κελι ενας ελαχιστορος
– αναγνωριση ‘‘μορφων’’ σε ενα πινακα και απλοπ.
– απλοποιηση παραγει εκφραση σε SOP(POS) μορφη
που μπορει να υλοποιηθει με 2-levels
– συγκεκριμενη διαδικασια που παραγει την
βελτιστη(οχι απαραιτητα μοναδικη) απλοποιηση
– Απλοποιηση: ελαχιστους ορους και literals
• Αποτελεσματικη για μεχρι και 4 μεταβλητες
Κ-Μaps με 2 μεταβλητες

m1+m2+m3
K-maps με 3 μεταβλητες
Σειρα!

– Οι τιμες δυο γειτονικων (οριζοντια/καθετα)

ελαχιστορων διαφερουν μονο σε ενα bit position (πχ
100-101)
– covered row/columns (1 literal σε 4 minterms, 2 σε
δυο minterms και 3 σε ενα)
Βασικη Ιδεα Κ-maps
• Oριζοντια ή/και καθετα γειτονικοι ελαχιστοροι
μπορουν να απλοποιηθουν γιατι περιεχουν
literals σε συμπληρωμενη και μη
συμπληρωμενη μορφη (αυτα τα literals μπορουν
να απλοποιηθουν)
– πχ m5+m7 = XY’Z+XYZ = XZ (Y’+Y) = XZ
– ή m0+m1+m2+m3=X’Y’Z’+X’Y’Z+X’YZ’+X’YZ
= X’(Y’Z’+Y’Z+YZ’+YZ) = X’
Βασικη Ιδεα Κ-maps
• ενα κελλι:1 minterm
• δυο κελλια: ορο με 2 literals
• τεσσερα κελλια: ορο με1 literal
• οκτω κελλια:
Παραδειγμα: Σm(2,3,4,5)
Παραδειγμα: Σm(2,3,4,5)
• 1 στα κελια με ελαχιστορους της συναρτησης
• καθορισμος του ελαχιστου αριθμου ορθογωνιων
(με 1,2,4,8,… κελια) που περιλαμβανουν ολους
τους ελαχιστορους
• καθε ορθογωνιο αντιστοιχει σε ενα
(απλοποιημενο) γινομενο. το γινομενο
αποτελειται απο τα ελαχιστα literals που
περιλαμβανουν το ορθογωνιο
Κριτηριο Γειτονοτητας
• Οχι αναγκαστικα διπλα στο Κ-map, απλος να
διαφερουν οι αντιστοιχοι ελαχιστοροι σε ενα bit
position, πχ Σm(0,2,4,6)
Σm(0,1,2,3,6,7)
Δυο βελτιστες λυσεις:
Σm(1,3,4,5,6)

• F = X’Z+XZ’+XY’ ή F = X’Z+XZ’+Y’Z
Εκφραση σε SOP μορφη
F(Χ,Υ,Ζ)= X’Z+X’Y+XY’Z+YZ
Εκφραση σε SOP μορφη
F(Χ,Υ,Ζ)= X’Z+X’Y+XY’Z+YZ
• Ελαχιστοροι…

• F = Z+X’Y
K-maps με 4 μεταβλητες
K-maps με 4 μεταβλητες
• Ιδια μεθοδος οπως με με 3 μεταβλητες
– ενα κελλι: ελαχιστορος με 4 literals
– δυο κελλια: ορος με 3 literals
– τεσσερα κελια: ορος με 2 literals
– οκτω κελλια: ορος με 1 literal
– δεκαεξι κελλια: συναρτηση με παντοτε τιμη 1
• Κριτηριο Γειτονοτητας: ελαχιστοροι διαφερουν
σε ενα bit position
F(W,X,Y,Z) = X’Z’
F(W,X,Y,Z) = X’Z’
F(W,X,Y,Z)=
Σm(0,1,2,4,5,6,8,9,12,13,14)
F(W,X,Y,Z)=
Σm(0,1,2,4,5,6,8,9,12,13,14)

• F=
F=A’B’C’+B’CD’+AB’C’+A’BCD’
F=A’B’C’+B’CD’+AB’C’+A’BCD’

• F=
Συστηματικη Επεξεργασια Πινακων
• Prime Implicant (PI): oρθογωνιο με το μεγιστο
δυνατο μεγεθος σε ενα K-MAP που δεν
περιλαμβανεται σε πιο μεγαλο ορθογωνιο
• Essential Prime Implicant (EPI): PI που περιεχει
ελαχιστορο δεν που περιλαμβανεται σε αλλο PI
F(A,B,C,D)=Σm(1,3,4,5,6,7,12,14)

• PI: ,EPI: , F=
Essential και nonEssential PI
Σm(0,5,10,11,12,13,15)

• PI: , EPI: , F=
Eπιλογη για nonEPI
• Eπελεξε ΕPI
• Eπελεξε nonEPI που δεν εχουν overlap
• Eπελεξε nonEPI που εχουν overlap (τυχαια)
nonEPI επιλογη
Σm(0,1,2,4,5,10,11,13,15)

• PI: , EPI: , F=
F(A,B,C,D)=Σm(0,1,2,5,8,9,10)
F σε POS

• F’ = , F = (dual και συμπληρωμα literals)

Aπολοποιηση με POS
• F’: απλοποιηση 0 στο Κ-Μap - μορφη SOP
• συμπληρωμα F’ - μορφη POS
• Oταν εχουμε ενα απο F’pos, Fpos, F’sop, Fsop
μπορουμε να παραξουμε τα αλλα
Συνθηκες Αδιαφοριας
(don’t-care conditions)
• Συγκεκριμενοι συνδυασμοι τιμων εισοδου που
δεν συμβαινουν ή οταν συμβουν δεν μας
ενδιαφερει τι θα συμβει στην εξοδο
– πχ BCD 4 σηματα εισοδου μα μονο 10 απο τους 16
συνδυασμους συμβαινουν
• Δεικνυονται με X στα K-maps, και μπορουν να
υποθεσουμε πως ειναι 0 ή 1 (don’t care
minterms δεν χρειαζεται να απλοποιηθουν)
F(A,B,C,D)=Σm(1,3,7,11,15)
d(A,B,C,D)=Σm(0,2,5)
• Απλοποιηση με don’t cares

• Δυο λυσεις οχι ισες!

Βασικες Πυλες για Υλοποιηση
Ψηφιακων Συστηματων
Βασικες Πυλες για Υλοποιηση
Ψηφιακων Συστηματων
Universal Πυλη: ΝΑND
Αλλα συμβολα για NAND πυλες
2-level υλοποιηση SOP εκφρασεων
με NAND πυλες
• F=AB+CD
F(X,Y,Z)=Σm(1,2,3,4,5,7)
Διαδικασια Σχεδιασμου με NAND
• Απλοποιημενη εκφραση σε SOP μορφη
• ΝΑΝD πυλη για καθε ορο με τουλαχιστο δυο
literals (1st level)
• ΝΑΝD ή ΝΟΤ-ΟR πυλη με εισοδο τις εξοδους
απο το 1st level
• oροι με ενα literal χρειαζονται NOT πυλη στο
1st level
Μultilevel ΝΑΝD κυκλωματα
Διαδικασια για Multilelevel
NAND κυκλωματα
• ΑΝD με ΝΑΝD (and-not)
• OR με NAND (not-or)
• για καθε μονο bubble σε μια γραμμη insert
ΝΟΤ πυλη ή συμπληρωσε το σημα εισοδου
Universal πυλες:ΝΟR
Αλλα συμβολα για NΟR πυλες
Yλοποιηση συναρτησεων σε POS
μορφη

• Multilevel: παρομοια με NAND

Πυλη ΧΟR
• X⊕Y = XY’+X’Y
Χ
X⊕Y
Υ
Ex-OR Tαυτοτητες
• X⊕0 = X X⊕1 = X’
• X⊕Χ = 0 X⊕Χ’ = 1
• X⊕Y’ = X⊕Y X’⊕Y = X⊕Y
• X⊕Y = Υ⊕Χ
• (X⊕Υ)⊕Ζ = Χ⊕(Υ⊕Ζ)
ΧΟR υλοποιηση με πυλες NAND
ΧΝΟR
• X⊕Y = XY+X’Y’
Odd Function (XOR με >2 inputs)
• X⊕Y⊕Z = (XY’+X’Y)Z’+ (X’Y’+XY)Z =
XY’Z’+X’YZ’+ X’Y’Z+XYZ
• μονός αριθμος σηματων εισοδου με τιμη 1
Parity bit
• Πχ για ενα μυνημα με 3 bits (ΧΥΖ) με even
parity: P = X⊕Υ⊕Ζ (στο σημειο αποστολης)
• Στο σημειο παραληψης: C = P⊕X⊕Υ⊕Ζ
εαν το C ειναι 1 λαθος!
Ολοκληρωμενα Κυκλωματα
• Ιntegrated Circuits
– σημερα: απο transistors και συρματα σιλικονης
– περιεχεται σε ενα πλαστικο ή κεραμικο πακεττο.
– διασυνδεση με pins (10s-1000s)
– καθε ΙC μοναδικο κωδικα
• Eπιπεδα Ολοκληρωσης
– SSI ~10,MSI ~100,LSI ~1000,VLSI 104-108
• Λογικες “Οικογενειες”:
• RTL,DTL,TTL,ECL,MOS,CMOS,BiCMOS,GaAs
Xαρακτηρηστικα (ηλεκτρονικες
ιδιοτητες)
– FanΟut: ποσες inputs μπορει να ξεκινουν απο
ενα output
– Kαταναλωση ισχυος
– Χρονος Μεταδοσης (propagation delay)
tαλλαγη στο input - tαλλαγη στο output
Θετικη και Αρνητικη Λογικη

• Υποθετουμε θετικη λογικη

Περιληψη
• Δυαδικη Λογικη και Πυλες
• Boolean Algebra
• Προτυπες Μορφες
• Απλοποιηση με Πινακες
• Πυλες ΝΑΝD,NOR και XOR
• Επιπεδα ολοκληρωσης