Rya, Keif, lham Deil, Esas Olan Uslddn

Soru: 1) Uslddn rehberliinde konuup hareket edenlerin yllar nceki sz ve davranlar ile seneler sonraki beyan ve durular arasnda asla tutarszlk olmayacan ifade buyurmutunuz. Uslddn tabirinden neler anlalmaldr; Uslddne gre konuup yaamak ne demektir? -Lgat manas itibaryla dinin asl kideleri, temel disiplinleri demek olan Uslddn; Kitap, Snnet ve bu iki ana esasa bal selef-i salihnin mtlaalar erevesindeki inan sisteminin addr. Dnden bugne Uslddn szyle genellikle Cenab- Hakkn zt ve sfatlarndan, nbvvet ve itikada ait meselelerden slm esaslar dairesinde bahseden kelam ilmi kastedilegelmitir. Bununla beraber, ilk dnemlerde isimsiz msemma eklinde daha sonraki devirlerde de sistemli olarak ortaya konan slam akidi ile alkal esaslarn btn hakknda Uslddn unvan kullanlmaktadr. (00:58) -Dinin temel kaynaklar Kurn- Mucizl-Beyn ve Snnet-i Sahihadr. Bu iki temel kaynakta imana dair esaslar, ibadet taatin zne taalluk eden hususlar ve muhkemta rci meseleler vardr. te bu esas ve disiplinler zerinde, nassn belirledii erevenin dnda, herhangi bir yoruma gitmek, bir tevile kalkmak sz konusu olamaz. Ancak hizmet-i imaniye ve Kurniye adna veya insanlarla mnasebet ve itima mevzular hesabna fruata ait bir ksm meseleler vardr ki tabiatnda tefsir ve tevile ak bu meselelerde artlar ve konjonktr sz konusu olduunda belli farkllklar ortaya kabilir. Yanl anlalmasn, sylenen bu husus, tarihselcilerin anlad mnda hkmn menatn artlar, konjonktr, maslahat gibi hususlara balamak demek deildir. nk hkmn menatnda aslolan emr-i ilhdir. Aksini dnmek, Allah korusun, insan alp hi farkna varmakszn deiik inhiraf vadilerine srkler. Ancak temel disiplinlere bal kalmak artyla tl derecede edille-i eriye olarak kabul edilen maslahat- mrsele, istihsan, istishab gibi delillerle tevil ve yoruma ak bir ksm fruata ait meselelerde farkl itihat ve istinbatlarda bulunmak her zaman mmkndr ve bu durum, topyekn insanla hitap eden en son ve evrensel din olan slmn bir hususiyetidir. (03:50) -Bir insann, bir problemle karlatnda, Kitab, Snneti, icma, kyas bilmeden ve bu mevzuda ktb-i fkhiyede, fukahann ne deyip ne demediini renmeden kendi bana hareket etmesi, sz sylemesi katiyen doru deildir. Doru olmad gibi, blpervzne byle bir tavr, ok ciddi tehlike arzeden bir bidatkrlktr: Dncede bidatkrlk, tavr ve davranta bidatkrlk, ibadet taatte bidatkrlk, Kurn- Kerimi anlamada bidatkrlk, Snnet-i Sahhaya bakta bidatkrlk, selef-i slihni yorumlamada bidatkrlk, Sahabe-i Kiram farkl telakkilerle ele almada bidatkrlk, Peygambere postac nazaryla bakmada bidatkrlk, Allah unu yapmaya, her iinde maslahata uymaya mecburdur. demek gibi, Mutezile ve Cebriyenin Zt- Ulhiyete yakksz isnatlar trnden szler sylemede bidatkrlk te bu bidatlardan uzak kalabilmek iin, zm aranan bir mevzuda sz sylemeden nce usl ve fruuyla temel kaynaklarn ok iyi bilinmesi gerekir. (06:22) -Uslddne bal kalmak artyla an artlarn ve zamann tefsirini de gzetmede bir mahzur sz konusu deildir; fakat, Kuran, Snnet ve Selef-i salihnin yorumlar erevesinde herhangi bir tetkik ve tahkikte bulunmadan, Burada yle de hareket etsek olur. demeye de hi kimsenin hakk yoktur ve olamaz. Evet, dine ait meseleler

yle ulu orta zerinde sz sylenecek konular deildir. Dediklerinizin mutlaka Kitaba, Snnete, mmhta ve muhkem disiplinlere uygun dmesi gerekir. (08:50) -Bugn dnyann drt bir tarafna gidilmi ve insanmz yeni inkiaflara, yeni almlara vesile olmutur. Tabi bu da farkl toplum ve corafyalarda yeni yeni meselelerle karlamak mnsna gelmektedir. te bu noktada adanm ruhlar baz tehlikeler beklemektedir: Bakalarna bir eyler anlatmaya alrken hi farkna varmadan dini deerleri grmyormu gibi davranma, muhataplara sadece zatlarndan dolay alka duyup onlarn rzalarn esas alma, onlar mslmanlara tercih etme ve irin grnmek iin o kltrn insanlarna benzer ekilde yaama gibi hatalar bu tehlikelerdendir. nanm bir gnln, bakalama yoluna slk etmek bir yana, deime ve bakalamann bir keresine bile msaade etmeme kararll iinde olmas ve temel disiplinler itibaryla hep sabitkadem olarak yerinde sapasalam durabilmesi ok nemlidir. nk deime veya bakalama temkinsizce buzda yrme gibidir. nsan orada her an kayp debilir. O hlde hi bir meseleyi kk grmeksizin giyimkuamdan ekil ve emaile kadar her hususta kendimiz olarak kalabilme yollarn bulmal ve o yolda kararl bir tavr sergilemeliyiz. (11:00) -Gnlller hareketi Afrikann derinliklerinden Uzak Dounun en u snrndaki lkelere, Gney Amerikadan Kanadaya kadar dilleri, dinleri, kltrleri farkl olan deiik toplumlarla beraber olmaktadr. O hlde bu tablo karsnda dikkat edilmesi gereken husus, meseleleri sunuta slup kusuruna dmemektir. Muhatap olunan toplum iyi okunmal; tek tip yaklamla deil de, farkl corafya ve kltr ortamlarnda bulunan insanlarn hissiyatlar hesaba katlmal ve ona gre hareket edilmelidir. Muhatap olunan bu insanlar neye evet, neye hayr derler; neye sinelerini aar, neye kapatrlar, btn bunlar hesaba katarak meseleleri sunma basiretle hareket etmenin ifadesidir. (14:27) -nsanlarn gnllerine girmek ve onlara irin grnmek iin onlarn byk grdkleri kimseleri yceltirken de ciddi bir hataya dme tehlikesi vardr. Evet, Rasl- Ekrem (sallalahu aleyhi ve sellem) Efendimiz de kendisini Hazreti Musa ile karlatrp yce kmetini ve stnln dile getirenleri ikaz sadedinde Beni, Musaya tafdil etmeyin. buyurmutur. Yine Baln yolda olan zt (Hazreti Yunus) gibi olma! (Kalem, 68/48) ayeti nazil olunca, ihtimal baz sahabiler, Acaba Hazreti Yunus ne kusur iledi? diye dnrler mlahazasyla, Rasl- Ekrem hemen Beni, Yunus b. Mettaya tercih etmeyin... demitir. Hazreti Mesihi yeni bir diriliin mimar olarak gstermitir. Fakat, Allah Raslnn beyanlarnn Kuranda, gerek hayatta ve onun esiz ahlaknda bir yeri mevcuttur. Ne var ki, Kuran, Snnet ve Selef-i salihn tarafndan faziletlerine iarette bulunulmam kimseler hakknda srf irin grnmek iin takdirkr ifadelerde bulunmak doru deildir. Muhataplarn damarlarna basmak hata olduu gibi, slam basit ve tbi gibi gstermek de byk bir yanltr. (16:57) Soru: 2) Uslddni bilmeyen mrid konumundaki bir insann -duyguda ve dncede samimi bile olsa- dine ve takipilerine zarar sz konusu mudur? Hidayet ve istikmet zere yaama hususunda -ilham, rya, keif ve kerametten ziyade- Uslddne bal kalmann nemini lutfeder misiniz? (22:00) -Umum mnda mrid; iradla alkal btn esaslar ruhunda toplam bir hakikat delll, bir mn kahraman ve gnllere Hak nefehtn duyuran bir peygamber vrisidir. Bir insan, atalarndan tevars ederek ya da baka yollarla bir irad makam

elde edip bir mrid, bir eyh veya bir dede olabilir. Fakat, Uslddni gereince bilmeyen bir insan -hangi konumda olursa olsun- her zaman eytann gdmne girebilir. (22:25) -Tpk khinlerin bir tane doru syleyip yz tane yalan yutturduklar, bir dorunun ardna yz tane kizb sakladklar gibi, eytanlar da dinin esaslarn iyi bilmeyen ve temel disiplinleri gzetmeyen mrit grnml kimselere nce bir doru fsldar, ardndan doksan dokuz yalana onlar inandrr ve kandrrlar. Byleleri kendileri aldandklar gibi takipilerini de artr ve saptrrlar. Niyazi Msr bu hakikati u ho szlerle ifade eder: Mrid gerektir bildire Hakk sana hakkal-yakn Mridi olmayanlarn bildikleri gman imi Her mride el verme ki yolunu sarpa uratr, Mridi kmil olann gayet yolu sn imi... (23:52) -Uslddne saygl bir insan yle dnr: Ben vahiyle meyyed birisi deilim. Kulama fsldanan veya gzme aksettirilen ya da kalbime duyurulan, ihsaslarma seslenen bir ey varsa, ben onu Kitap ve Snnet-i Sahiha ile test ederim. Allahn Kelamna, Peygamber Efendimizin Snnet-i Sahihasna ve selef-i salihnin bu esaslardan karp ortaya koyduklar kural ve kanunlara uyuyorsa, ba gz stne.. yoksa, ona itibar etmem. (25:10) -Muhammed Bahauddin Nakibend Hazretleri, bir gn ge vakitte evine dndnde, mbarek hanm, Efendi, bizim kz bu gece rtn idrak etti. der. Hazret, hemen kalkar, ders verdii veya mritlik mnasebetiyle kendisine bal bulunan talebelerin medreselerini dolar. Gece yars herkes uyurken, medresede Alaeddin Attar Hazretlerinin odasnn nn yandn grr. eriye girdiinde de onu gzel bir hl iinde bulur. Ona, Olum, benim kzm bu gece rtn idrak etti. Onu seninle evlendirmek istiyorum. der. yle bir sultann kerime-i muallasyla izdiva mazhariyeti, daha sonra silsile-i zehebin nemli halkalarndan birini tekil edecek olan Alaeddin Attar Hazretlerine nasip olur. (26:00) -Muhammed Bahauddin Nakibend Hazretlerine gre; bir insan, ulm-u liye (gramer, sarf, nahiv, belgat ve mantk gibi let ilimleri) ve ulm-u liye (tefsir, kraat, hadis, marifetullah, fkh, kelm, ahlk bilgileri gibi dini meselelerden bahseden ilimler)den mezun olmamsa, ona irat vazifesi verilmez. (27:33) -mam Rabban Hazretlerinin Ben, bn Mesuddan, Muavvizeteynin Kurndan olmadna dair rivayeti grnce, bu sreleri farz namazlarmda okumamay tercih ettim. Ne zaman ki, Efendimizden onlarn Kurndan olduuna dair ihtar aldm, ancak o zaman bu sreleri farz namazlarmda da okumaya baladm. szne dair deerlendirme.. ve ilham, keif, keramet meselelerinde Uslddnin belirleyicilii... (29:50) -orap zerine mesh eden iki ilahiyatnn grd rya.. orab mest olarak kullanmann hkm.. mest iin aranan artlar.. ve rya ile amel etmenin dindeki yeri... (32:32)