Keramet, kram ve Hikmet

Soru: 1) Eserlerde keramet ile beraber ele alnan ikram kavram hangi manalara gelmektedir? Keramet ile ikram arasndaki farklar nelerdir? Keramet istememe ile alkal mlahazalar ikram talep etmeme iin de geerli midir? -ciz brakmak, acze drmek mnlarna gelen icz szcnden tretilmi olan mucize kelimesi, nbvveti tasdik, dini teyid ve mmin kalblerde itminan hasl etmeye matuf, peygamberin eliyle Allahn yaratt harikulde hl, olaanst sz ve tavr demektir; bu hl ve tavrn nbvvet davasna iktiran etmesi de onun en nemli artdr. (00:53) -Vel; malik, sahip, mun, sadk, nsr mnlarna gelip, hak dostu, hak eri; dostluk hisleriyle Allaha ynelen ve Onun tarafndan dostluk muamelesi gren ermi insan demektir. Veliyyullah veya evliyullah dendiinde, bundan dullahn karl kabul edilen btn mminler anlalsa da -ki aslnda, Kurn ve snnette evliyullah szcyle anlatlan da budur- tasavvufta vel tabirine yklenen daha baka mnlar da vardr. Sofilere gre -stlh manada- vel; riyazet veya daha deiik mcahede yollaryla, beden ve cismaniyetini ap, kalb ve ruhun hayat mertebesine, dolaysyla da Hak yaknlna ulaan, derken ahs adna fen bulup yeni bir mn ile bekya eren Allahn husus iltifat, ihsan ve tevecchlerine mazhar hak eri demektir. (01:50) -Keramet; Allahn halk etmesiyle Hak dostlarnda grlen fevkalde hl, sz, davran, nazar, tevecch ve tesir demektir. Dier bir ifade ile keramet, Allah seven, Ona itaat eden ve Onun tarafndan da sevilen vel kullara bahedilmi ekstra bir ikram ve Cenb- Hakkn zel tevecchnden ibaret bir harikadr. (04:32) -Harikulde halleri kategoride deerlendirmek mmkndr: Peygamberlik davasyla alkal fevkalde hllere mucize; tezkiye-i nefis ve tasfiye-i kalbe muvaffak olmu bir velinin olaanst hllerine keramet denilegelmitir. Bunlardan baka bir de istidra vardr ki, o da, fask ve facir kimselerin eliyle ortaya konan ve onlar iin Allahn bir mekri, bakalar iin de bir imtihan olan, iman ve salih amele iktiran etmeyen harika hl, sz ve tavrlardr. (05:33) -kram; iltifat olarak verilen hediye, hesap d yaplan indirim, ba, Allah'n ltfu ve ihsan manalarna gelmektedir. Eserlerde, kulun hibir dahli olmadan gelen ilah ihsanlar ikram tabiri ile anlatlmaktadr. Geri kerameti, bir tevecch ve bir ikram- ilh olarak grp hamd sen vesilesi yapmak mmkndr; ama, mzekk olmayan nefisler iin byle bir eyin fahre, gurura bd olmas da her zaman ihtimal dahilindedir. zellikle de enaniyetlerin iyice kuvvetlendii gnmzde, aslnda Allaha yakn durmann bir semeresi saylan ikram ve ihsan baz ahvalde Haktan uzak dmeye sebebiyet verebilir. Bu itibarla da, Onun yaknl hatrna, mnev hazlar dahil Ondan gayr her eyden kalben uzak bulunmaya almak daha az hatarl olsa gerektir. (07:35) -stadn Snhtta verdii lye gre; hayat- itimiyede herkesin grmek ve grnmek iin bir penceresi vardr. Boyu uzun olanlar pencereden grnmek iin tekavvs ederler (kavis eklinde eilip bklrler), boyu ksa olanlar da grnmek

iin tetvl ederler (parmaklarnn ucuna basp balarn yksekte tutar, boylar uzunmu gibi dururlar.) nsann byklnn Allah indinde gerek emaresi yz yerde olmaktr. (12:00) -nsan, kendi ihtiyar haricinde fevkalde eylerle karlarsa, onlar -keramet deil- ak u evkinin artmas iin Allahn lutfettii bir ikram olarak kabul etmeli, ayn zamanda bir imtihanla kar karya olabileceini dnmeli; fakat, onlardan dolay asla caka yapmamal, kendi nefsine pay karmamal; onlar ahs faziletlerine kar bir mkafatm gibi grmemeli/gstermemelidir. Bir insann, keramet gibi eyleri bir stnlk vesilesi saymas ve kendi faziletine terettb eden bir ltuf eklinde kabul etmesi vesile-i haybettir, hsrandr ve aldanmlktr. (13:30) -nsan ahs ile alkal harikulade hallerin istidrac olabileceinden korkmaldr. Fakat, Cenab- Hakkn dier insanlara, hususiyle de bir cemaat, cemiyet ya da cmiaya olan ltuflarn istidrac olarak grmek su-i zandr ve gnahtr. (14:00) Soru: 2) kramn izhar, tahds-i nimettir. Onda kisbin medhali yoktur; nefis onu kendine isnad etmez. sznden maksat nedir? (14:53) -Nur Mellifi, Rehber-i Ekmel (aleyhissaltu vesselm) Efendimizin Allah (dilerse), slam dinini fcir bir kii ile de teyid edip kuvvetlendirir. hadis-i erifine istinaden, Sen, ey riyakr nefsim! Dine hizmet ettim diye gururlanma. Allah bu dini fcir bir adamla da teyid ve takviye eder. srrnca, mzekka olmadn iin, belki sen kendini o racl- fcir bilmelisin! diyerek bize mmince dncenin bir baka yann hatrlatmtr. Demek ki, bir insan, dine ve diyanete hizmet ediyor olsa bile, gurur, ucb ve riyaya dmemek iin ok temkinli hareket etmeli; hizmetlerinden ve mazhar olduu ilahi ihsanlardan dolay asla marmamal, gurura kaplmamal ve kendisini emniyette saymamaldr. Aksine, ahs itibaryla fsk u fcura ak olduunu hep hatrda tutmal, nefsi ile babaa kaldnda her halt kartrabileceine inanmal; dolaysyla Allahn ltuflarn bir istikamet ars ve yolda kalmamas iin kendisine bahedilen ak u evk vesilesi olarak grmelidir. (15:13) -Tahds-i nimet, Allahn nimetlerine kar kr duygusuyla dolmak ve Onun ltuflarn ilan etmektir. Bir baka ifadeyle, Allah tarafndan aczimize, fakrmza merhameten ve ihtiyalarmza binen, hem de karlksz olarak verilen nimetleri dnmemiz neticesinde onlar baheden Rabbimize kar iimizde minnet hislerinin comas ve bu hamd sen duygusunun kr nameleri olarak dudaklarmzdan dklmesidir. Ne var ki, -gnmzde enaniyet ok ileriye gittiinden, eytan ve nefis gibi iki azl dman en masum meselelerde bile tuzaklar kurduundan dolay- bugn tahds-i nimetin grl grl seslendirilecei yerlerde bile ok temkinli davranmak ve istidracdan korkmak lazmdr. (16:43) -Kfrn- nimetten kanmal, bir damla nimet karsnda bile yz defa krle grleyerek hep minnet hisleriyle oturup kalkmalsnz; ne var ki, meziyet, kemlt ve hususi iltifatlarn varln kabul etmekle beraber onlara sahip kmamal, kendinize mal etmemeli ve hepsinin Allahn ltuflar olduunu gnlnzde duymalsnz. Yerine ve artlara gre, zellikle gurur ve kibre kaplp irk aibesine bulamalarn sz konusu olduu demlerde cemaatin, cmiann, ahs- manevinin

mazhar klnd ilah iltifatlar grl grl ilan etmeli, fakat, bilhassa kendi ahsnza mteveccih ihsanlar hamd sen hisleriyle karlamann yan sra, onlarn istidrac olabilecekleri hususunda da endie duymalsnz. (19:30) -Cenb- Hakkn bir insan dinine hizmette istihdam etmesi de bir ikram- ilahdir. Ne var ki, baz kimseler bu ekilde istihdam edilmelerine kar tahds-i nimette bulunurken -iten ie fahirlendikleri halde- bakalarna estafirullah dedirtmeyi de mlahazaya alm olabilirler. Eer, tevazu grnml sklm pklm olmalar, eilmeler, temenn durmalar, tahdis-i nimet televvnl szler, ifadeler insann tabiatnn bir neticesi, gerekten inanmlnn yansmas ve samimi duygularnnn da aksedii deilse, bunlar irk imam eden estafirullah yatrmlar saylr. (21:13) Soru: 3) Btn din emirlerin bildiimiz ya da bilemediimiz pek ok hikmeti ihtiva ettiine inanyoruz. Akl ve teslimiyet asndan bakldnda, ibadetler ile muameleler arasnda farkllklar var mdr? badetlerde taabbudlii, muameltta ise hikmeti esas kabul etmek doru bir yaklam mdr? (24:14) -slamda amel hkmler, ibadetler ve muamelt olmak zere iki balk altnda toplanabilir. Szlkte, boyun eme, itaat etme, tapnma, kullukta bulunma manalarna gelen ibadet, Allah rzasn kazanmak iin yaplan, Allaha yaknlk kazandran ve ekli Allah tarafndan belirlenmi bulunan, namaz klmak, oru tutmak, zekt vermek gibi uurluca ortaya konan fiillere denir. Muamelat ise, evlenme, boanma, akit, ceza, miras, ahitlik, al-veri ve davalar gibi ibadetlerin dnda kalan ve insanlarn gerek birbirleriyle gerekse toplumla olan mnasebetlerini dzenleyen hususlar ihtiva eden hkmlerdir. (24:40) -Taabbudlik; ibadetleri sadece ubudiyet anlay ve kulluk uuruyla yerine getirme, ibadetlerin arkasnda emr-i ilahden baka deiik sebepler aramama, onlar zamanna, ekline ve keyfiyetine riayet ederek ifa etme ve neticesini de ahirette Allahtan bekleme demektir. (25:19) -Genel manada ifade edilecek olursa, ibadetlerde taabbudlik; muamelat alanna giren hkmlerde ise, hikmet ve maslahat esastr. Bununla beraber, her ibadetin pek ok hikmeti, her muamelenin de bir ksm taabbud yanlar vardr. (25:37) -badetler yerine getirilirken, -onlarn ifade ettii manalar ve hikmetler bilinsin ya da bilinmesin- deiik mlahazalara girilmeden sadece ubudiyet ve saf kulluk dncesiyle hareket edilmelidir. Allahn Hakm isminin muktezas olarak ibadetlerin bize kazandraca bir ksm dnyev hikmet ve maslahatlar olsa bile, bizim kulluumuzun hakiki sebebi emr-i ilah olmaldr ve ibadetlerimizin neticesi ve semeresi de bu dnyada deil ahirette olacaktr. (25:51) -Taabbudlik, kulluk vazifesinin arkasnda hibir ey aramama ve amelleri sadece Allahn emrine balama duygusunu, Allaha (celle celluh) halisne tevecch hissini meydana getirdii iin ok nem arz eder. Hatta sadece ibadetlerde deil; ferd, ailev ve ictima hayatla alkal vazedilmi esaslarda da bir taabbudlik vardr. nsan gnlk hayatnda yapageldii ilerde ve mumeltta da sadece emredildii iin yapma niyetini gzetebilir. diyt ve mumeltta akla, manta ve hikmete muvafk mnlar daha ok grlse bile, insan onlarn da emredilmi

olmalarn esas alabilir. Bylece ister ibadetlerini, isterse gnlk hayatta yapageldii eyleri, taabbudlik mlahazasna bal yapar ve kendisini hlisne kulluk ruhuna altrm olur. Bu cmleden olarak, Peygamber Efendimizin ardndan gitme ve Ona benzeme niyetiyle ortaya konan detler, rf muameleler ve ftr hareketler dahi ibadet eklini alr ve insana sevap kazandrr. Yeme-ime, oturup kalkma, alp satma gibi sradan i, det ve muameleler esnasnda ilah emirleri ve Allah Rasln dnp Ona tbi olmaya niyetlenen insan, detlerini dahi ibadete evirmi ve bylece her hareketiyle sevap kazanm olur. (29:48)