Wordsworth, White. Quattuor Euangelia: Secundum Editionem Sancti Hieronymi. 1889.

m0
LIBRARY OF THE
Alassacniisetts
Bible Society
Catalog No.A-<i^âi/F 6 /?*?*"
Family /Nj>OfcO RoT»e*VfJ

5uk-Fanuly''rAL^c
Bi-anclil-ATlN»Ar'
Group T<.<>'^'^^»<^^
Language /-'VT'I M/\

Dialect
'y
Localit
I
Contents FQop,^pjsi>..euji
Version â *%€""» W icroTiyWi
Place
LoKJ-pe^^
Date 'S'^'P'
Accession No. ^^HS (Uc<-r>.*X)
A-Ccession DateAffi' '^,
^^^^
Price ov^X-VoV Viet olfdr
NOUUM TESTAMENTUiM LATINE
OUATTUOR EUANGELIA
Pars I.
LONDINI ET NOUI EBORACI
APUD HENRICUM FROWDE

NOUUM TESTAMENTUM
DOMINI NOSTRI lESU CHRISTI
LATI N E
SECUNDUM EDITIONEM SANCTI HIERONYMI
AD CODTCUM M A NUSCRIPTORUM FIDEM RhX'ENSUIT
lOHANNES WORDSWORTH, S.T.P.

EPISCOPUS SARISBURIENSIS
IN OPERIS SOCIETATEM ADSUMTO
HENRICO lULIANO WHITE, A.M.

COLLEGII MERTONENSIS SOCIO
PARS PRIOR — QUATTUOR EUANGELIA
OXONII
E TYPOGRAPHEO CLARENDONIANO
M DCCC LXXXIX — M DCCC XCVIII
Primus fasciculus prodiit die vo mensis Iul. anno Salutis mdccclxxxix
Secundus „ „ „ XXVI" „ Mart. „ „ mdcccxci
Tertius „ „ „ XXX" „ Dec. „ „ mdcccxcii
Quartus „ „ „ viiio „ Mart. „ „ mdcccxcv

Epilogus „ „ ,,
xxo „ Sept. „ „ mdcccxcviii
OXONII
Exaidebat Horaliiis Hart
Typographtis afaJenium
VICTORIAE
REGINAE • ET • IMPERATRICI
SEXAGESIMO • REGNI •
ANNO • EXACTO
ANNO • MILLESIMO • TRECENTESIMO
POST • BAPTISMVM • ETHELBERTI • REGIS
PROPTER • SOCIETATEM • REGNI • ET •

ECCLESIAE
IN • FIDE • CHRISTI •
PROPAGANDA
GRATIAS • DEO • AGENTES
EDITORES
HVNC • SANCTORVM • EVANGELIORVM • CODICEM
DEDICANT
:
IN HOC PRIMO UOLUMINE INSUNT HAEC

PAG.
Praefatio editorum Prolegomenorum loco Euangeliis Praemissa . . . vii
Cap. I. De operis ratione et de difficultatibus eius vii
II. De editorum societate inter se et de illis qui nos adiuuerunt . . . viii
III. Codicum manuscriptorum elenchus quos in euangeliis perpetuo citamus . x
IV. De editione Ric. Bentleii, cum conspectu lectionis Bentleianae et elencho

codicum in eius usum in Euangeliis coUatorum . . . . xv
V. Codices alii manuscripti in notulis nostris subinde citati . . . xxviii
VI. Editiones praecipuae saepius a nobis uel perpetuo citatae . . . xxviii
VII. Editiones aliae, penes nos, in locis difficilioribus citatae . . . xxix
VIII.
IX. De
citati
textus nostri
............
Ueteris uersionis uel ueterum uersionum latinarum codices in Euangeliis
forma
x.\xi
xxxiii
X. De notularum nostrarum forma xxxiv
XI. Delectus notularum lectoris notatu digniorum xxxiv
XII. De orthographia codicis Cauensis xxxvii
Epilogus
Testimonia ipsius Hieronymi de opere suo ...... xxxvii
xxxviii
Epistula ad Damasum. '

Nouura opus facere,' etc I
Monitum Anonymum. ' Sciendum etiam ne quis ignarum,' etc
Eusebii Epistula ad Carpianum. ' Eusebius Carpiano fratri,' etc. ... S
Canones I-X 7
PROLOGUS ex COMiMENTARIO HlERGNYMI IN MaTTHEUM.

S. Plures fuisse,' etc. '
. II
Praefatio uel argumentum Matthei ignoti auctoris fortasse ex Graeco uersa.

'
Mattheus ex ludaeis,' etc. 15
Capitula in Euangelium secundum Mattheum in sex columnas diuisa : (i)
AUVY, (2) C Thomas., (3) BH0JT aur. Harl. 2797, (4) DS'GQ, (5) J
[breues), (6) K 18
Initium Euangelii secundum Mattheum ex codice Sangermanensi Par. Lat.

11553 (.?i) : item ex codice Sangallensi 49 40
EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM 41-170
Praefatio uel argumentum Marci ; 'Marcus euangelista,' etc. . . 171-173
Capitula in euangelium secundum Marcum in quinque columnas diuisa
(1) AHVY, (2) C0T Harl. 2797, (3) I J {breues) OX Par. lat. 10438,
DS'GJO (aur.), (c) K Harl. 2790 Nanc. Bamb
(4)
De canonum numeris in fine euangelii secundum Marcum .... 174-1S7
188
EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM iSg-268

::
vi INDEX RERUM.
PAG.
Praefatio uel argumentum Lucae ;

' Lucas Syrus,' etc 269-272
Praefatio Matthei e cod. Kenanensi (Q) 273
Capitula in euangelium secundum Lucam in sex columnas diuisa
(I) AHVY Harl. 2797, (2) C(T), (3) B0IJ ibreues) OX Par. hit. 10438,
(4) DIPGO aur., (5) J, (6) K Harl. 2790 Nanc. Bamb 274-306
EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM 307-483

Delectus notularum in Marco at Luca lectoris notatu digniorum . . . 484
Praefatio uel argumentum lohannis Hie est lohannes euangelista,' etc.
;
'
485-487
Aliae praefationes ex codicibus (i) HO, (2) T, (3) cod. Reginae Suetiae . 487-491
Capitula in euangelium secundum lohannem in sex columnas diuisa
(1) AHVY Harl. 2797, (2) fFCOIJ {hrcties) OTX Par. lat. 10438,
(3) Uat. Alex. 14, (4) D3>G0 aur. c, (5) J, (6) K Harl. 2790 Nanc.
Bamb 492-506
EUANGELIUM SECUNDUM lOHANNEM 507-649

Delectus notularum in lohanne lectoris notatu digniorum .... 650
EP-ILOGUS 651-779
Cap. I. De codicibus Graecis quibus S. Hieronymus usus fuerit
Summarium in lectoris commodum concinnatum 653-654
....
. . .
Pars I. De Hieronymi ipsius proposito 655-656

Pars II. De indole codicum Graecorum ex lectionibus 657-671
„ II. De nouis additamentis quoad codices 672-673
„ III. Capitula noua : in Mattheum 674-692
in Marcum 693-697
in Lucam 698-703
in lohannem 704-705
,, IV. De patria et indole codicum nostrorum .... 706-718
„ V. De textus historia 719-724
„ VI. De regulis a nobis in textu constituendo adhibitis . 725-732
„ VII. Miscellanea quaedam 733-738
1.De colis et commatibus codicis Amiatini et editionis nostrae
2. De stichorum numeris in euangeliis
3. De sectionibus Ammonianis in euangeliis

.....
....
733-736
736-737
737-738
„ VIII. Emendanda, corrigenda et addenda 739-743
„ IX. Indices uerborum et nominum propriorum ortho-
graphiae maxime causa confecti 744-779
I. Index uerborum 744-772
II. Index nominum propriorum 773-779
;
PRAEFATIO EDITORUM PROLEGOMENORUM

LOCO EUANGELIIS PRAEMISSA.
Cap. I. De operis ratione et de difficultatibus ems.
Undecim fere anni elapsi sunt ex quo editor huic labori, textum sc. Hiero-
nymianum Noui Testamenti ex codicibus antiquis eruendi, manum primam
adposuit. Opus sane ob multitudinem testium et uarietatem recensionum, ut
omnes docti sciunt, difficile est. In quo multa quidem per hoc tempus clariora
euenerunt, sed multa iam dubia sunt, praesertim cum pauci in hoc codicum
Latinorum labyrintho fidi duces exstiterint. Quid antecessoribus suis Des!-
derio Erasmo, Roberto Stephano, loh. Hentenio, Antonio Carafae, Lucae
Brugensi, lacobo Lelong, Ricardo Simon, Ricardo Bentleio, lohanni Walker,
D. Casleio, lohanni Martianaeo, Petro Sabatier, Carolo Vercellone, Constantino
Tischendorf, F. H. A. Scrivener, Brooke Foss Westcott et F. I. A. Hort, ceterisque
qui his studiis lucem attulerint haec opera nostra debuerit, partim in fasciculo
primo textuum ueterum Latinorum Oxonii editorum iam monstratum est^. Sed
nemo ex his, quantum scimus, codices in familias, quas critici uocant, distinguere
ausus est, nee forsan etiam nunc quae inter uarios fontes ratio intersit diserte
exponi potest ^.
Causae enim tres sunt ex quibus librarli in textu describendo hue illuc ab
archetypo Hieronymiano trahi poterant, praecipue in Euangeliis. Primum est
desiderium quo tenebantur unius cuiusuis Euangelii emendandi ad exemplum
aliorum, ut nihil quod ad sensum necessarium uel utile uideretur omitterent
'
unde accidit ut uerbis Hieronymianis utamur ut apud nos mixta sint omnia.'
'
'
Secunda est recordatio ueteris interpretationis, uel illius quae Hieronymo ad

manus fuisse credenda sit, uel alius cuiusdam quae scribae per se nota fuerit.
Huic etiam adnumeranda est recordatio alius uersionis Hieronymianae uel in
expositione perpetua Euangelii, ut in Mattheo subinde occurrit, reperiendae, uel
ex aliis operibus eius collectae. Tertia est correctio ex codicibus Graecis quae
scribis praesto fuerint, quae praecipue apud Anglo-Britannos et Hibernos di-
gnosci potest sed etiam in Euangeliis Ambrosianis (M) et alias subinde apparet.
Sed quibus et qualibus codicibus usi sint correctores, et quibus legibus in utendo
circumscripti, iudicare uix possumus. His et similibus de causis nobismet in
praesenti temperamus ne iudicium nostrum de codicum inter se ratione et de
'
Old Latin Biblical Texts: No. I. The Gospel according to St. Matthew frotn the St.
Germain MS. [g^ now numbered Lat. 11553 in the National Library at Paris, with intro-
duction descriptive of the MS., and five appendices containing some accowit of the Latin MSS.
used by Erasmus and R. Stephens, the Latin and Greek MSS. collated by fohn Walker, with
some notes of his life, and the chief defects of Martiatiay's collation. Edited by John Words-
worth, M.A. Oxford, 1883.
2Aliquid in hac parte bene temtauit Petrus Corssen in praefatione ad Epistulam ad Galatas
BeroHni 1S85, idem tamen recta scribit p. 4 [non] ignore quaestionem de quacumque parte Vul-
'
gatae institutam prius ad certum quendam finem perduci non posse quam universae ratio cognita
et perspecta sit.'
viii PRAEFATIO CAP. I. DE OPERIS RATIONE.
praestantia huius uel illius nimium fidenter proferamus. Prolegomena igitur
usque ad finem operis, si Deus uoluerit, distulimus speramus enim nos illo ;
tempore non solum pleniore consilio nostro firmatos, sed etiam aliorum uirorum
doctorum ingenio et prudentia adiutos, multa perspecturos quae iam nos latent.
Quid uero in hoc opere praestitum fuerit paucis exponi uolumus. Imprimis
cum permultos codices inspexissemus, paucos numero selegimus qui, uel diuersis
ex patriis uel diuersa ex origine ad nos per saecula longinqua traditi, satis
amplum spatium et loci et temporis comprehenderent, ut crederemus in uno
saltem aut altero textum uere Hieronymianum inesse. Non enim multitudinem
testium pro hac et ilia lectione quaerebamus, sed potius diuersitatem lectionum
ex codicibus qui uel scholae alicuius uel regionis, si ita dici possit, personam
gererent.
Horum codicum uarietates omnes uel ad apices iitterarum recensuimus et in
apparatu nostro fere semper edidimus, etiam eos codices numerando qui lectioni
in textum receptae fauent, nee minus eos qui tali lectioni aduersantur. Unde
euenit ut tarn philologis, qui historiam linguae Latinae perscrutentur, quam
tlieologis utilis fieri possit editio nostra.
Porro ueterem uersionem ex codice Brixiano adiunximus cum
in euangeliis
hie liber proxime accedat ad interpretationem quam Hieronymus in euangeliis
recensendis ad manus habuisse credendus sit. '
Italam '
dicunt hodierni, haec est
Itala recensio uersionis antiquioris, quae recensio teste Augustino {de doci7-ina
Cliristiana 15) ante Hieronymum exactissima credebatur.
ii.
Testes etiam Graecos plerumque ex Tischendorfii editione octaua, ubi operae

pretium uidebatur, citauimus, et saepissime Latinos ueteres quorum plures ipsi
separatim edidimus &z.g^,k n op «_, s t, q v, de quibus plura uidesis infra p. xxxi.
Cap. II. De editormn socictatc inter se et de illis qui nos adintiermit.
Restat ut de ratione laborum nostrorum inter se pauca dicamus. Forma

operis a lohanne Wordsworth tunc temporis in Collegio Aenei Nasi Oxoniensi
tutorismunus exercente, circa annum 1877 primis curis descripta est. Qui a
Delegatis preli Clarendoniani strenue adiutus' et ipse et per alios in bibliothecis
et domi et foris uisendis et codicibus manuscriptis inuestigandis confereiidisque
multum tempus ex sequentibus per se clarum erit. Anno demum
insumsit, ut
1883 Professor interpretationis Sacrae Scripturae Oxoniensis et Canonicus Rof-
fensis factus, manum primam notulis componendis et textui S. Matthei consti-
tuendo adposuit. In his primum ab amicis quibusdam iunioribus adiutus, ita
' Inter alia huius operis gratia suscepta Delegati a uidua C. Tischendorfii, intcrueniente
uiro amicissimo et eruditissimo C. R. Gregory, hbros quinque redemerunt, quorum tituli
sequuntur :
— (1) A cum uulgata Clementina a Tischendorfio facta: quo anno
Collatio codicis
non constat; (2) Collatio simili modo facta cod. I, cum lectionibus aliquot cod. T e.x Blanchino
ut uidetur haustis (3) Codex k Bobiensis nunc Taurinensis manu ipsius exscriptus
; (4) Cod. q ;
Frisingensisnunc Monacensis simili modo exscriptus (5) Fragmenta Sangallensia n (Mt.;
Mc), o,p, una cum aliis fragmentis, plerumque aliena manu scriptis. In his est collatio cod.
Paris Lat. 11955 (uide infra Walkeri n) et fragmenta Marci i. i-vi. 37, xiii. 29-xvi. 2 (sed «?«/.)
secundum uulgatani, cum aliis fragmentis uulgatae .Sangallensibus, praecipue epp. Paulinarum.
PRAEFATIO CAP. II. DE EDI TO RUM SOCIETATE. ix
progressus est ut a S. Mattliei capitulo primo ad S. Marci capitulum septimum

manu sua notulas componeret et exscriberet. Denique ad regimen ecclesiae
Sarisburiensis mense Octobri anni 1S85 euocatus, tempus sibi deesse ad quotidi-
anos calami labores mox intellexit et in operis societatem perpetuam Henricum
lulianum White mense Augusto anni 1886 adsciuit. Qui et ipse iam anno 1884
codicem Euangeliorum Harleianum (Z) contulerat et Professoris Willelmi Sanday
auspiciis rationem ueterum Latinorum inter se sedulo inuestigauerat. Is ergo
illo anno Sarisburiam migrauit et exinde maximam operae grauioris partem
sustinuit, et in notulis nouis componendis et in ueteribus recensendis emendan-

disque, et in schedis typographorum corrigendis. Priores etiam paginas (1-39)
quae praefationes et capitula continent (opus non parui laboris) ipse digessit, sed
omnia collegae senioris oculis subiecit. Omnes etiam loci difficiliores, uel ubi de
orthographia tantum agebatur, ab ambobus, coniunctis curis et studiis, inuestigati
sunt, ut ueram in omnibus societatem lectores agnoscere oporteat.
Amici uero qui in hoc opere parando nobis operam praestiterunt tot sunt ut
uix numerari possint nee quidquam iucundius recordatione est quam doctorum
;
hominum sine ulla inuidia in his studiis Christianis beneuola consuetude. Ex

Oxoniensibus praedicandi sunt Cancellarius noster Marchio de Sarisburia, qui, dum
Secretarii Regii ad res externas munus ageret, auctoritate sua in Hispania et in
Italia nobis f H. O. Coxe, Bibliothecarius semper deflendus, W.
uiam muniuit ;
Sanday optimus amicorum, F. Madan, W. C. Bell e coll. Aen.

in his ut in aliis
Nas. (qui coUationes Walkeri, Casleii et Bentleii, in Euangelia ex libro Tr. Coll.
Cant. B. xvii 5 huius operis gratia exscripsit), W. Marsh et J. C. Roper in priore
notularum parte componenda fidi adiutores, et praesertim G. M. Youngman tot
codicum acerrimus collator et libri Armachani exscriptor, et adiutrices in multis
beneuolentissimae E. et J. Johnson Manuelis filiae. Ex Cantabrigiensibus B. F.
Westcott^ qui haec studiatantopere excitauit, et F.J. A. Hort qui etiamnuncstrenue
etmagna cum doctrina fouet t H. Bradshaw dilectus quondam bibliothecarius,
;
Magister et Socii Collegii S. Trinitatis qui Bentleii libros humanissime commoda-

uerunt, S. S. Lewis et A. Streane ex CoUegio Corporis Christi, et Chr. Words-
W.
worth, Christophori Lincolniensis filius, Coll. S. Petri quondam sociuset Ecclesiae
Glastoniensis Rector. Ex Dublinensibus T. K. Abbott et J. Gwynn, Professores.
In Museo Britannico, E. Maunde Thompson et G. F. Warner, rei nostrae

semper beneuoli adiutores ; in bibliotheca Dunelmensi Willelmus Greenwell, in
bibliotheca Stonyhurstensi, W. H. Eyre, et Herbertus Lucas.

Inter Teutonicos Hermannus Roensch, librorum utilissimorum, '
Italaund Vtd-
gaia' et Noui Testamenti TertuUianei editor, Ernestus Ranke in his studiis ex
longo tempore impiger, et Petrus Corssen, qui simile nobis opus in manibus
habet, cui utiles nos fore ut ilium nobis ex corde speramus. Quibus adiungendi
sunt lohannes Belsheim, Norwegicus, tot codicum editor, nobis amicissimus ;
et bibliothecarii L. Sieber, Basileensis, et I. Idtenson, Sangallensis, humanissimi

hominum. Ex Parisiensibus Leopoldus Delisle, doctissimus bibliographus et
'
Conferendus est maxime tractatus eius Vtclgate in Smith's Dictionary of the Bible, torn,
iii. pp. 168S-1718. London, 1863. Multa etiam consilio et exemplo eius debemus, praesertim in
forma operis describenda.
b
;
X PRAEFATIO. CAP. HI. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS.

humanissimus, et bibliographi duo iam celebres Henricus Omont et Ulysses
Robert, alter etiam Pentateuchi Lugdunensis editor, Paulus Meyer Oxoniensium
amicus, C. Kohler, H. Trianon, ceterique in bibliotheca nationali et in aliis biblio-
theciscuram codicum manuscriptorum agentes, et praesertim Samuel Berger,

Theologiae inter Protestantes Professor, qui tantum de studiis Biblicis in Gallia et
alibi meruit. Ex Mediolanensibus Ant. M. Ceriani, doctissimus et dulcissimus,
et Fortunatus Uilla euangeliorum (M) diligentissimus exscriptor. Ex Floren-
tinis Nicolaus Anziani humanissimus. Ex Romanis Eminentissimus Cardinalis
I. B. Pitra, et loh. Bollig qui multum in bibliotheca Uaticana nos adiuuit Bar- ;
nabitae, Uercellonii amici, et praesertim G. E. Sergio et Carolus Stellati

lohannes Baptista de Rossi quern satis est inter doctos nominare ; G. Palmieri,
S. Pauli extra muros monachus
operam nostri gratia in codicibus con-
; et qui
ferendis uel exscribendis contulerunt A. Mau, loh. Gatti, losephus Masteri, et G.
Meyncke, qui codicem Reginensem Epistularum Paulinarum contulit et in biblio- ;
theca 'Vittorio Emmanuele' dicta praefecti uel uice-praefecti D. Gnoly, Ignatius

Giorgi et Martini. Ex Cassinatibus Prior Krug et alii. Ex Cauensibus Abbas
Morcaldi, nunc Episcopus, et de Stephano. Ex Matritensibus I. F. de Riano, in-
stitutionis publicae Director, et praefecti bibliothecis Nationali et Societatis Histo-
ricae et praesertim Manuel de Goicoechea, et I. Mufioz y Rivero. palaeographus.
Ex Legionensibus Manuel Ureiia et canonici S. Isidori et Ecclesiae Cathedralis.
Ouibus omnibus gratias et habemus et habebimus et nunc iterum ex corde
agimus.
Cap. III. Codiciini elcnchus quos in eiiangeliis perpettio citamus.
HORUM
codicum stemmata componcre, ut modo diximus, uix ausi sumus.
Optimam formam uidentur plerumque exhibere A, (A, S), Y, H*, U
uero textus ;
a'* F : ; M
O, X (X<^ fere= A) Z*. Codicis G scriba ut ipse ait de U. T. per
; ; '
omnes codices oberrans editiones perquisiuit. In N. T. cum lectiones optimas

'
Hieronymianas, turn correctiones ex graeco et ueteres lectiones immixtas habet.

Boni sunt B, I, J, W, P, sed uix quantum forsan ex antiquitatc colligi possit.
Ex una familia sunt D, E, L, O, R, uel ex Hibernia, uel ex Gallia, uel etiam ex
Britannia orta. In his correctiones ex graecis codicibus frequenter agnosci-
mus et lectiones magni pretii. Neque difficile fuerit recensionem Hibernicam
uulgatae Hieronymianae ex his similibusque codicibus componere. Sed a
quo uel quibus et quando facta sit uix inueniri potest, quamquam scribae
Hiberni et Anglo-Britanni de se loqui non adeo tardi sint. Recensiones
aliae duo, Alcuiniana (K, V) et Theodulfiana (H et H S 0), melius historicis
notae sunt. Quarum Alcuiniana melior uidetur, et saepe correctiones certas,
sed plerumque in rebus pretii minoris, exhibet^. Hispani autem codices (C, T)
textus formam singularem praebent, quam nos raro accipimus. Lectiones
tamen magni pretii in ambobus reperiuntur. Formae Amiatinae propior accedit
C qui codex mira cum diligentia, quamuis orthographia propria -, scriptus est.
Ultimus denique censendus est inter codices nostros W, sc. Willelmi de Hales, in
usum scholae ecclesiae nostrae Sarisburiensis conscriptus, circa tempus ipsius eccle-
'
De praestantia codicis Uallicellani inter Alcuinianos cf. Sam. Berger de rhistoire tie la
Vulgate en France, p. 6. Paris. 1887. ^ Uide infra p. xxxvii.
PRAEFATIO. CAP. 111. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS. xi
siaenouae dedicationis, quem exempli gratia ex codicibus medii aeui delegimus.

Sad textus formam non adeo deprauatam exhibet et interdum lectiones bonas et
singulares ostendit.
I. A. Codex Bibliorum^>«w^2«?«saec. VII exeunte uel VIII ineunte incoenobio

Wiremuthensi uel Giruensi, ut uidetur, iussu Abbatis Ceolfridi scriptus et ab
eodem sancto Petro Romae oblatus A.D. 775. Postea in coenobio mentis
Amiatae seruabatur, unde missus fuit in usum editionis Sixtinae, ut ex
codice Carafiano (q. u.) apparet. Nunc Florentiae, in Bibliotheca Lauren-
tiana. Nouum Testamentum ediderunt C. Tischendorf 1850 et 1854 et
N. T. Graeco) 1857
S. P. Tregelles (in etc. Euangelia iterum contulit, et
ordinem stichorum qui uocantur (quem in hac editione sequimur) descripsit
et menda noniiulla editionis Tischendorfianae correxit H. J.W. 1887. Con-
cordant niaxime A, H*, U, Y, et A, S in lohanne. (Confer I. B. de Rossi La
Bibbia ojferta da Ccolfrido Abbate al Sepolcro di S. Pietro Romae 1887,

Palaeographical Society II. tab. 65. 66.)
3. B. Codex Euangeliorum Bigotianus olim Fiscannensis, VIII uel IX saec, Paris.

Lat. 281 et 298. Contulit Bentleii gratia loh. Walker cui erat tt ; iterum
Matt. Marc. Luc. contulit I. S. 1883; lohannem denuo contulit G. M.
Youngman. (Cf. L. Delisle Cabinet des MSS. de la BibliotJicqiie Nationale,
atlas tab. x. 1, 2 Paris. 1881.)
3. C. Codex Bibliorum Caitensis, s. forsan IX, in Hispania ut uidetur septentrionali

uel mediterranea a Danila quodam scriptus (uide prologum ad Ezechielem)
litteris Uisigothicis minutis et rotundis. Maxime cum T concordat sed
formae Amiatinae propior est. Contulit I. S. 1878-9. Totus etiam ex-
scriptus est ab Abbate quodam de Rossi uersus huius saeculi principium,
qui liber nunc est Romae Uat. 8484. (Cf. Dom. Bernardum Gaetani de
Ar3igomdiin cod. diplomat. Caitensi torn. i. Neapoli 1873, SWu&stre. Palc'ographie
Universelle partem iii, L. Ziegier in SitzungsbcricJite der k. bayrischen
Akademie der Wisseiischaften pliil.-phil. klasse p. 655 sqq. Monaci 1876, Pertz
Archiv fiir deiitsche Gescliichtskzinde v. 542.) De orthographia uide p. xxxvii.
4. D. Codex 'ô\A 'Y e.st2snQXi\\ Djiblineiisis oXvm. Arinacha7ius (ôoV oi ArtnagJi)
s. VIII uel IX, in coll. S. Trinitatis. Huius editionis gratia exscripsit G. M.
Youngman 1883. Ex una familia originem trahunt D E L Q R. (Cf. National
MSS. of Ireland part. i. pp. xiv-xvii, tabb. xxv-xxix.)
5. A. Codex Euangeliorum Z>//«^//«£'«5w A. ii. 16, s. VII uel VIII, 'demanuBedae'

dictus, qui erat Bentleio K Euangelium
(in libro Tr. Coll. Cant. B. 17, 14).
lohannis contulit I.Willelmo Sanday adiutus. In lohanne cum
S. 1882 a
Amiatino maxime concordat in ceteris non adhibuimus.
:
6. E. Codex Euang. mus. Brit. Egertottensis 609, s. VIII uel IX, erat Maioris
Monasterii Turonensis 87, Calmetio aliisque dictus. Denuo contulit mm
G. M. Youngman 1884. (Cf. Catalogue of Ancient MSS. in the British
Mnscnm, Latin p. 30, Lond. 1884.)
7. 3^. Codex Euangeliorum IX ut uidetur saeculi, olim Epternacensis Ecclesiae
nunc Parisiensis Lat. 9389 ad finem libri habetur subscriptio
S. Willibrordi, ;
Proemendaui ut potui secundum codicem de bibliotheca etigipi praespiteri quem

b 2
;
xii PRAEFATIO. CAP. III. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS.

fcriini fiiissc sci liicroiiiiiti iiidictionc id p{ost) conisidatuiii) bassilii Ti c. anno
septimo dcciiiio = A.D. 558. Est uero saeculi VIII uel IX. Codicem contulit
H. J. W. 1 887. (Cf. Delisle Cab. dcs MSS. tab. xix. 8, Pal. imivcrsdle
tab. ccxxvi, Westwood Anglo-Saxon and Irish MSS. p. 58 tab. xxi.)
8. F.Codex Noui Testamenti Fuldcnsis A.D. 541-546 iussu Uictoris Episcopi
Capuae scriptus et ab ipso Uictore correctus. Edidit E. Ranke Marburgi
1868. Euangelia in unum ex quattuor' redacta sunt, quod ordinem
'
scctionum secundum Tatiani Diatessaron plerumque exhibet, te.xtu uero

Hieronymiano. Cf. Tii. Zahn Tatian s Diatessaron Erlang. i88x,pp. 298-313.
9. Get^j. Codex Bibliorum noni saeculi olim San-Gcrmanciisis 15 et 86 nunc
Parisiensis Lat.1553, qui erat Walkero [i, Roberto Stephano, Lucae Brugensi
1
et Bentleio Gcrinanuui latum. In Mattheo uersionem ueterem exhibet et

inter codices ueteres sub signo ^j adnumeratur in reliquis Euangeliis ;
est Uulgatae uersionis quamuis lectionibus ueteribus saepissime turbatus.

Codicem contulit I. Walker; Euangclium Matthei separatim edidit I. S.
et Marcum Lucamque denuo contulit, 1882-3. lohannem denuo contulit
G. M. Youngman. (De hoc codice pretioso uide Old-Latin Biblical Texts,
no. Oxon. 1883 cf. p. xxxii infra.)
i. ;
10. H. Codex Bibliorum H?ibcrtianiis noni, uel decimi saeculi. Erat olim in
coenobio Sancti Huberti Ardennensis, nunc est musei Britannici Add. 24142.
Codex magni pretii cuius manus prima cum Amiatino maxime concordat
contulit I. S. 1883. (Cf. Mus. Brit. Catalogue p. 5 tab. 45.)
11.0. Codex Bibliorum T/ieodnlJian?is S3.ecu\\ nom Parisiensis Lat. 9380. Erat
olim peculium Theodulfi, Aurelianiensis episcopi A.D. 788-821. Multum
inter se similitudinem habent huius codicis scriptura et Hubertiani ut facile
ab eadem manu exaratos credas ; textus Theodulfianus fere semper cum

correctione codicis Hubertiani concordat. Euangelia contulit uir reuerendus
Chr. Wordsworth, Prebendarius iam Lincolniensis et Glastoniae in Rutlandia
Rector. (Cf. Delisle Cab. dcs MSS. tab. xxi. 3, et Lcs Bibles de Tlu'odulfc,
in BibliotJdque de VAcole des Charles torn, xl, 1879.)
12. I. Codex JLudLngtWoYnmlugolstadicnsism bibliotheca Uniuersitatis Monacensis
seruatus ; est saeculi ut uidetur septimi ; in Mattheo multum mutilus. Contulit
C. Tischendorf, cuius collatione ipsi usi sumus, a Delegatis Preli Clarendoniani
cum aliis similibus Tischendorfii libris manuscriptis pro huius opcris usu a
uidua eius rcdcmpta. Uide supra, cap. ii, notam p. viii.
13. J. Codex PZuangeliorum Foro-Jidicnsis saeculi sexti uel septimi. Mattheum

Lucam
et lohannem edidit I. Blanchinus Eii. Qnadr. II, p. 473 etc. Romac,
Marci Euangclium c codice auulsum fuit et partim Uenctias, partim
1749.
Pragas delatum fragmentum Uenetianum uix aut nc uix quidcm legi potest;
;
fragmentum Pragense (xii. 21-xvi. 20) edidit I. Dobrowski Pragae, 1778.

14. K. Codex Bibliorum Karolinus saeculi noni, tempore forsan Caroli Calui
A.D. 840-876, musei Britannici Add. 10546. Euangelia contulit G. M.
Youngman. Alcuinianus est et cum V maxime concordat. Sed V melior est.
(Cf. Westwood Pal. Sacra. Pict. tab. 25, Mus. Brit. Catalogue p. i tab. 42, 43.)
15. L. Codc.x Lichfcldensis olim Landaucnsis. Matthei Marci et Lucae i-iii. 9,

;
PRAEFATIO. CAP. III. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS. xiii
saec. VIII ineuntis uel VII exeuntis in ecclesia cathedrali Lichfeldensi a fine
saec. X seruatus ; unde uulgo Codex S. Ceaddae dictus est. Codicis amplam
collationem edidit uir reuerendus F. H. A. Scrivener, Cantabr. 1887 erat ;
Bentleio £ in libro Tr. Coll. Cant. B. 17. 5. (Cf. Palaeographical Society I,
tabb. 20, 21, 0,^. Scrivener 1. c, Westwood A.-S. and I. MSS. pp. 56-58 tab.
23 et Pal. Sac. Pict. tab. 12.)
16. M. Codex Euangeliorum Mediolancnsis saeculi sexti, bibliothecae Ambro-
sianae Mediolanensis C. 39. Inf. Codicem exscripsit uir reuerendus Fortu-
natus Uilla Ambrosianus, huius editionis gratia.
17. KT. Codex Euangeliorum Martini-Tiironensis litteris aureis saec. VIII exa-
ratus, bibliothecae Turonensis 22 erat Walkero p. Codicem contulit G. M.
;
Youngman 1884.
18.0. Codex Euangeliorum Oxoniensis saec. VII, qui uulgo dicitur Euangelia '
Sancti Augustini,' sc. coenobii eiusdem nominis Cantuariensis, in bibliotheca

Bodleiana sub notis 857 et Auct. D. 2. 14, seruatus; erat Casleio \//. Con-
tulerunt I. S. et uir doctissimus F. Madan eiusdem bibliothecae uice-Prae-
fectus. Collationem recensuit G. M. Youngman 1883. (Cf. Westwocd Pal.
Sacra Pict. tab. ]i, no. 5.)
19. P. Codex Euangelii Sancti Lucae Perusimcs, fragmentum scilicet ex codice
purpureo saeculi, ut fertur, VI ineuntis ad capitulum ecclesiae cathedralis
Perusinae pertinens ; habet Luc. i. 26-xi:. 7, sed multis in locis mutilus.
Edidit I. Blanchinus Ejl. Qiiadr. uol. II. App. p. 562.
20. O. Codex Euang. Kenanensis (Book oi Kells), s. VII uel VIII, nunc Coll. S.
Trin. Dublinensis. Contulit T. K. Abbott et collationem edidit in editione
codicis ante-Hieronymiani Usseriani (;-j) Dublini 1884. (Pal. Soc. I, tabb.
55-58, et 88, 89: Westwood A.-S. audi. MSS. pp. 25-33 tabb. 8-1 1 et P. S. P.
tabb. i6, 17, et National I\ISS. of Ij'cland -p^ri. i, pp. x-xii, tabb. vii-xvii.)
31. R. Codex Euang. Rns/nvortkianus uel 'Gospels of Mac RcgoV, a scriba
Hibernico dictus, qui ob. A.D. 820, Oxonii in bibl. Bodleiana sub nota Auct.
D. 2, 19 seruatus. Euangelium Matthei uersionem lingua Merciorum exhibet
cetera Euangelia lingua Anglica Northumbrica glossata sunt, ut Lindisfar-
nensis noster (Y). Casleio et Bentleio erat x- Huius editionis gratia con-
tulerunt I. S.,
J. Johnson et G. M. Youngman. Textum uersionis, una cum
Lindisfarnensi, et collatione Latina ediderunt J. Stevenson et G. Waring (Sur-
tees Society, The Lindisfarne and Rushzvorth Gospels 1 854-1 865), et W. W.
Skeat, secundis curis, Cantabrigiae 1887 etc. (Cf. Westwood A.-S. and I.
MSS. pp. 53-56 tab. 16 et Pal. Sac. Pict. tab. 44, Pal. Soc. I, tabb. 90, 91.)
22. S. Codex Euang. lohannis nunc Coll. Soc. lesu Stonyhurstensis, saec. VII,
dim, ut fertur, peculium S. Cuthberti, quod in loculo eius uel saltem in eccle-
sia Dunelmensi usque ad Henrici Regis VIII tempora seruabatur. Cum
Amiatino et Dunelmensi (A) maxime, sed non semper, concordat. Contulit
I. S. 1879, (Cf. Pal. Soc. I, tab. 17, Westwood P. S. P. tab. 11 no. 6.)
23. T. Codex Bibliorum Tolctaims, saec. ut uidetur X, olim Hispalensis, deinde

Toletanus, nunc uero bib. Nat. Matritensis. Codicem pro reuisione Sixtina
contulit Chr. Palomares A.D. 1588, cuius collatio Romae seruatur in Bibliis
;
xiv PRAEFATIO. CAP. III. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS.

Hentenianis (Lugduni a Giil. Rouille A.D. 1569 impressis) sub nota Uat.
9508. Collationem impressit Blanchinus Uindiciae Canonic. ScripUirar. pp.

xlvii-ccxvi Romae 1740, ex quo apparet (p. ccxv) in Sixtina recensione ad-
hibitam non fuisse, dicit cnini sero nimis ad Card. Antonii Caraphae manus
'
peruenit.' Primo Romae banc collationem, denique codicem ipsum Matriti

contulit I. S. 1883. Huius libri '
auctor posscssorque ' Seruandus fuit episco-
pus Bastigitanae; qui concessit lohanni sodali suo posteaepiscopo Cordubensi
iscodicem Deoobtulit et ecclesiaeHispalensidecimokal.Ian.eraMXXVI = A.D.
988. (Cf. And. Merino EscnclaPaleographica tab. v et pp. 53-59> Matriti 780, 1
J. Muiioz y Rivero Palcografia Visigoda

dc los siglos v al xii, tabb. viii, ix,
Matr. 1881, Ewald et Loewe Excmpla Scriptitrac Visigoticae pp. 7, 8 tab. ix.)
34. U. Fragmenta Matthei (i. i-iii. 4) et lohannis (i. 1-21) Ultratraiectina, ad cal-
ccm Psalterii Cottoniani, s. VII uel VIII,ex schola ut uidetur Northumbrica,
Amiatino simillima. Exstant photographice dcscripta in Psalterii editione
notissima, quae prodiit anno 1873. In nostrum usum contulit uir reu. C. A.
Heurtley, Professor Oxoniensis Dominae Margaretae.
25. V. Codex Bibliorum Vallicdlanus B. vi, s. IX, Romae seruatus, ubi (in biblio-
theca Vittorio Emanuele gratia secretarii Regii) contulit I. S. 1883. Inter
' '
Alcuinianos quos uidimus locum primum obtinere uidetur et sic ctiam amico
nostro Samueli Berger placet sed neque codicem Uindoboncnsem a Lam-
;
becio II. p. 403 laudatum, neque Biblia Bambergensia inspeximus. (Confer

dc nostro codice Blanchini Eiiang. Qiiadntplcx II tab. viii post pag. 600,
Ecclcsia S. Mariae Uallicellana aliquando Ecclesia Nona, alias Oratorii uel S.
Philippi Neri dicitur. Blanchinus ipse sacerdos Oratorii fuit.)
26. W. Biblia mus. Brit. Reg. I. B. xii a Willebno de Hales, pro Thoma de la
Wile magistro scholarum Sarum, A.D. 1254 scriptus. Euangelia contulerunt
H. J. W. et G. M. Youngman.
27. X. Codex Euangeliorum coll. Corporis Christi Cantabrigiensis no. 386, saec.
ut uidetur VII, olim, una cum O, coenobii S. Augustini Cantuariensis. Bcnt-
leio erat B. Contulit nostri operis gratia uir reu. A. W. Streane, Coll. Cor-
poris Christi socius. Cum A fere concordat X<=. (Cf. Westvvood A.-S. and I.
MSS. pp. 49, 50, P- S. P. tab. II, 1-4 et Pal. Soc. I, tabb. 33, 34, 440
28. Y. Codex Euangeliorum Insulae Lindisfarnensis saec. VII-VIII ab Eadfrido
(qui in ea sede episcopus fuit annis 698-721 A.D.) aliisque conscriptus nunc ;
mus. Brit. Cotton. Nero D. iv et Bentleio, ut nobis,

;
Y. Codicem edidcrunt
Stevenson Waring 1 854-1 865,
et et W. W. Skeat, secundis curis 1887 etc.
Denuo contulit G. M. Youngman. Cum Amiatino maxime concordat, sed

manu Anglica non Italica scriptus est. (Cf. Westwood A.-S. atid I. MSS.
pp. 33-39 tabb. 13, 13 et P. S. P. tab. 45, Mus. Brit. Catalogue ut infra p.
15, tabb. 8-11, Pal. Soc. I, tabb. 3-6, 22.)
29. Z. Codex Euangeliorum Harleiamis, saec. VI uel VII, qui fuit olim bib. Reg.
Parisiensis 4582, nunc est mus. Brit. Harl. 1775. Fuit Bentleio, ut nobis, Z.
Codicem partim contulit Griesbach, cui fuit liarl. {Symbolae Criticae, uol. II,
Halae 1785.) Denuo contulit H. J. W. partim adiutus a Frederico Barone de
Hligel, 1884. (Cf Mus. Brit. Catalogue ut infra p. 14, tab. 3, Pal. Soc. I, tab. 16.)
PRAEFATIO. CAP. IV. DE EDITIONE R. BENTLEII. xv
Cap. IV. De cditione Bentleii, cum conspectu lectionis Bentleianae et elencJio
codiann in cuts iisum in Eiiangeliis collatorum.
De
opere Bentleiano confer Works of Ri. Bentley, ed. Alex. Dyce torn, iii,
pp. 475 Lond. 1836, Jacobutn H. Monk Life of Richard Bentley torn, ii,
sqq.,
pp. 118 sqq., 146 sqq., 239, 286-289, ed. 2 Lond. 1833, Art. Ayres Ellis Bentleii
critica The Correspondence of Ri. Bentley 2 torn. Lond.
sacra Cantab. 1862,
1842, ed. Chr. Wordsworth (postea Ep. Lincoln.), Westcott Vulgate I.e. pp. 1709,
171 1, R. C. Jebb Bentley pp. 164-168, Lond. 1882, Old Latin Biblical Texts,
no. L pp- V, xxiii-xxvi et App. ii-iv, Oxen. 1883, ed. L S.
In animo habuerat Bentleius nouam Noui Testament! Graece et Latine
editionem parare, in quo credebat ueram lecttonem Graecam cum uera Hierony-
miana, tam uerborum ordine quam sensu rerum, ita concordare, ut, cum ex
bonis codicibus et antiquis emendatae fuissent, uix dubitationi locus relinquendus
esset. Cuius editionis schema uel programma primum edidit in epistula ad Gul.
Wake Archiepiscopum Cantuariensem mense Aprili 1716 et postea Proposals ;
for printing anno 1720, quo anno lohannes Walker operis socius praedicatur.
Multos codices ipse pro hoc opere contulit, plures et accuratius loh. Walker, qui
Bentleii gratia in hunc finem laborare anno 1719 inceperat et certe usque ad
annum 1735 et ultra eadem studia impigre prosecutus est. Sed Walker die 9
mensis Nou. anni 1741 mortem obiit anno aetatis 49°° et Bentleius anno proximo,
aetatis suae 81"°, die 14 mensis lulii anno 1742. Nihil, ut constat, ex his labori-
bus a Bentleio aut Walkero in lucem editum est, nisi specimen Apocalypseos
cap. xxii, in programmate anni 1720. Quo modo hoc euenerit accurate omnino
iudicare non possumus. Conicit certe, quod uerisimile est, R. C. Jebb Bentleium
temporis progressu, et praesertim cum codicem Uaticanum (B) propius et accu-
ratius cognosceret, de absoluta concordantia textus Graeci cum uersione Latina
magis magisque dubitauisse. Sed potius in causa credimus fuisse mortem Walkeri
praematuram, Bentleii lites, et paralysin quae anno 1738, uirum ilium iam senem
occupauit. De discordia inter Bentleium et Walkerum orta nihil omnino constat,
immo nihil suspicandum est.
Quod ex hoc opere restat, quantum quidem rem nostram tangit, tribus potis-
simum uoluminibus comprehenditur, in Bibliotheca Collegii S. Trinitatis Can-
tabrigiensis seruatis, et signatis notis B. 17. 5j B. 17. 6 et B. 17. 14. Qui libri
Magistri et Seniorum dicti Collegii beneuolentia in huius operis gratiam per nouem
menses anni 1882, sub tutela Bibliothecarii Bodleiani, humanissime commodati
sunt. Ex his ergo, ut par erat, multa excerpsimus, multa etiam exscripsimus,
sed non omnia quantum uoluimus^.
B. 17. 5 quod est Nouinn TestamentJtm Graccuvi cum uersione Uulgata, in
folio, apud CI. Sonnium Lutet. 1628, continet Walkeri collationes codicum Parisi-
ensium signatorum notis ayh€i}6K\^voosec. it (p, anno 17 '9 factas, et Leonis

Cheualier codicum Turonensium [po-Tv) a Petro Sabatier Walkero traditas, item
Bentleii collationes codicum Harl. 2788, 2826, et Lichfeldensis (M H $), et D.
•
Nos in his collationibus Bentleianis exscribendis usi sumus editione N. T. nitida, sed non
in omnibus accurata, Tornaci Neruiorum impressa per Desclee Lefebvre et sec. 1878.
•
xvi PRAEFATIO. CAP. IV. DE EDITIONE R. BENTLEIT.
Caslcii sex codicum Oxoniensium collationcs anno 1721 factas, quos notis signauit
yx{?i)'^ C. Ex quibus eos qui ad Eiiangelia spectant infra plenius recensuimus.
Cf. etiam Old Latin B. T. no. I, Oxon. 1883. Hoc uolumen totum (quantum
nostra intererat) nostri gratia exscripserunt W. C. Bell, ct Elizabeth et Janetta
Johnson. De collationibus codd. Grace, in hoc uolumine comprehensis, cf. A. A.
Ellis Bcntlcii Crit. Sacra p. xxxix.
B. 17. 6 idem liber est, sc. N. T. Graeco-Latinum anni 1628, ad mentem
Bentleii correctum. Notulas etiam continet in chartis interpaginatis scriptas,
quarum delectum cdidit A. A. Ellis I.e. pp. 49-117. Tcxtus latini correetiones
nostri gratia beneuole exscripsit Eliz. Johnson mense lulio 1883. Sed neque cor-
reetiones graecas (teste idoneo Edwino Palmer, Archidiacono Oxoniensij neque
latinas ita Bentleio reuera et penitus placuisse credimus, ut ex eis, uti nunc ex-
stant, editionem suam in lucem proferre uoluisset. Operae uero pretium aesti-
mauimus Icctiones latinas omnes ex hoc libro typis mandare quod nunquam —
—
antea factum est ut pateat quantum Bentleius ille profeeerit in Clementina
editione corrigenda. In qua correctione hoc, ut constat, imprimis sibi proposuit
ut concordantiam graccae lectionis cum uera Hieronymiana ostenderet. Conieimus
ergo ilium, collationibus aliquot factis, ad conciliationem graecae ct latinae lectio-
nis hac ratione processisse. Si posset testes latinos, ucl pauciores numero, pro
hac concordantia adhibere, uulgatam sine ulla mora ad Graecae lectionis normam
corrigebat. Si tali autcm testimonio destitueretur, hamis rotundis in margine in-
clusit lectioncm, cum graeco concordantem, quam ueram credebat, ct pro ea testes
latinos quaerebat. His denique exquisitis uel oblatis hamos subinde deleuit, ut
ostenderet Icctionem iam codicibus confirmatam esse. Pro excmplis sunt : —
Matt. V. 8 [iniindi) cordc quod graecis uerbis 01 Kadapol t?] Kaphia respondet sed in
nuUis codicibus Hieronymianis Icgitur. Contra in Matt. xiii. 33 ubi hami per-
lineati sunt ([ > in spinis scviiuatiis csf^ pro inuersione testes (quamuis nostro
iudicio non satis fortes) postea detexit ; item ib. 47 ex omni genere ôm. pisciiini^
pro omissione testes inucnit ; et xv. 14 <\cadcnf^ pro futuro ( = 77eo-ofi'rat) similiter
testes adhibuit.
Bcntl. in notulis nostris ad huius codicis lectiones refert, nisi aliter notatur.
B. 17. 14 qui est Sancti Hicronymi Diniiia Bibliothcca, Parisiis in folio, apud
lo.Anisson 1693 (uolumen sc. ex Martianaci editione primum) continet collationes
codicum multorum et notulas Bentleii ipsius manu scriptas. Horum codicum
notitiam offert Ellisius 1. c. p. xl sq., quorum plurimi sunt ex Bibliotheca Regis,
cui Bentleius ipse praeerat, ceteri ex Angliae bibliothecis. Nos ex hoc
aliis
uolumine non adeo multa excerpsimus, cum cognouissemus Bentleium non ea

quae par esset cura codices conferre solitum. Notulas tamen magni pretii et
coniecturas in eo inuenimus, quarum delectum cum aliis cdidit Ellisius asterisco
signatas, nos pro nobis etiam delectum fecimus.
Conspectus lectionum Bentlcianannn in Eiiangcliis ex libro Tr. Coll. Cant.

B. 17. 6 cxscriptannn.
Notandum est Bentleium signo A pro additione uerborum, ^ pro omissione et numeris
arabicis i, 2, 3 etc. pro inuersione usum esse. Nos et >), ut cum nos-
signa nostra ( + om.
,
trarum notularum usu congruerent, hoc conspectu adhibuimus. Hami rotundi, ut (mundi),
in
(om. uos), ( > illam fccistis), indicant lectiones cum gracca ueritate conscntientes pro quibus
18 1;:; ;;
:
PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONVM BENTLEII. xvii
testes latinos Bentleius nondum inuenerat. Hami rotundi perlineaii, ut (f > in spinis seminatus
est), iom. piscium), {cadent), indicant, hoc testimonio postea inuento, tales lectiones a codicibus
confirmatas fuisse. Lectiones asterisco signatae ut, Zara* > in somnis apparuit ei* ont. ut — ; ;
impleretur miserunt sortem*

. . a nobis etiam in textum receptae sunt. Aliquando etiam
. ;
—
ubi commodum lectoribus uidebatur lectionem clementinam litteris indinatis uel italicis
praeposuimus cum semi-coli signo, e. g. Matt. viii. 20 nidos tabernacula* imperauit in- : ; :
crepauit*. (Hunc conspectum nostri gratia humanissime correxit F. I. A. Hort.)

Matt. i. 3 Zara*, Esrom* bis ; 7 Abia* his ;
sed postea deleuit; 9 o»i. constitutus* ; 13
15 Matthan* bis; 11 Hague: ergo*; 18 > in hora ilia*; 15 eis: (ei); 17 ojn.
Cum + {emm) uoluit sed postea deleuit; 20 nostras* Jfi".; 20 nidos: tabernacula*; 25
>in somnis apparuit ei*. om. ad eum discipuli eius* ; 26 om. lesus
ii. I Bethleem* et ler infra 5, 8, 16 {iion 6), imperauit : increpauit* ; 27 quia + et* ;
lerosolyma ; 6 regat : reget* ; 7 om. eis 28 [uenissent lapsu : uenisset ;] 29 om.

1 i?tueneru7ii : uiderunt ; 2 1 consurgens : lesu* ; 30 > porcorum multorum*
surgens*. 31 om. hinc* 33 eis his* habuerunt.
;
: ;
iii. 6 > in lordane ab eo* ; 7 a uentura ira : ix. 2 > in lecto iacentem 5 om. tua* an ; ; :
a futura ira* ; 9 potens est potest* : aut* ; 6 >

autem* 9 teloneo* sciatis ; ;
10 excidetur . . mittetur : exciditur. mit- . . 12 medico*; 18 om. domine* 28 > pos- ;
titur. sum hoc*; {om. nobis); 35 circumibat* ;
iv. 4 > pane solo* ; uiuet ; 5 assumpsit > ciuitates omnes* ; 38 rnittet eiciat*. :
prima uoluit adsumit, sed postea deleiiit [ties X. 5 (ciuitatem) ; 1 2 o?n. dicentes Pax huic
assumit*] ; 6 mandabit* ; 9 >tibi omnia* ;
domui* ; 1 3 om. ilia* ; ueniet : ueniat* ;
12 om. lesus*; 14 prophetam + dicen- reuertetur ad uos : > ad uos reuertetur* ;
tem ; 15 uiam ; 16 > lucem uidit* 18 om. ad sec; 22 om.usqae* ; 25 magis-

U7nbrae : et umbra* ; 18 om. lesus*; 20 re- ter + eius*; seruo : seruus* : 28 (>
lictis retibus : (relicta naui) primum, deinde timete eum ôtms primum utvidelur deinde
relictis naui; 25 om. de sec. ei tert*. timete potius eum) 30 autem ; + et*; 34
V. I om. lesus* ; 8 mundo : (mundi) [i. e. > uenerim mittere pacem*.
uoluit mundi sed testes latinos noti iniunit, xi. 4 audistis : (auditis) ; et uidistis : et
ut diximus in explicatione praeuia^ ; 1 uidetis; 8 uestiuntur : (utuntur) ; 19 >

{om. uos) priori loco ; 1 6 > uestra bona uini potator ; (> amicus et peccatorum)
opera*; 24 reconciliare* ; offeres : offer; 23 ha7ic diem: hunc diem*; 30 leue +
31 ei : illi* ; 32 > causa fornicationis est*.
45 qui solem ([quia]) solem > malos : ; et xii. I > sabbato per sata* ; 4 quos : quod ;
bonos; 46 diligatis* hoc: (sic). ; ( > sacerdotibus solis) ; 8 > est enim* ;
vi. 5 oralis . . eritis : (orabis . . eris), uoluit 14 > eum perderent* ; 25 desolabitur
privium, sed postea deleiiit; qui: quia; 6 desolatur* ; 27 > erunt uestri* ; 36 >
oraueris : orabis* ; ostio + tuo* ; 7 exau- de eo rationem ; 45 > secum septem
diantur : (exaudientur) ; 8 quid : quibus* ;
alios spiritus* ; 50 mens + et* pr. uol.,
\o adueniat : ueniat ; 13 > inducasnos; sed postea del.
14 {pm. delicta uestra); 15 om. nobis*; xiii. 2 > (in littore stabat) ; 4 om. caeli*
16 pareant* ; 21 est sec: erit; 22 om. 8 centesimum etc. : centum . . sexaginta . .
tui . . tuus* ; 23 om. ipsae* ; 25 om. triginta ; 1 4 dicentis : dicens* ; 21 ( > ra-
plus j(?f.* ; 31 quo: quid; 34 ipsi: ipse*. dicem in se) ; tribulatione et : trib. (aut)
vii. 4 dicis: dices; 17 > fructus malos*; 22 ([ > in spinis seminatus est ]) i. e. postea
1 > fructus malos* et fructus bonos* ;
hamis deletis ex codd. confirmauit; 23
19 exciditur* . . mittitur* ; 21 {pm. ipse centesimum etc. : centum . . sexaginta . .
intrabit in regnum caelorum); 22 > tuo triginta; 27 > tuo agro; 30 utraque ( +
nomine ter* ; 24 supra : super. simul); ea.o/?i. in*; 32 (> ueniant uolucres
viii. 3 om. lesus* ; eum + lesus pr. uoluit, caeli); 37 ait om. illis* ; 38 > sunt filii
2
1 1;:; ;;
xviii PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII.

nequam; 47 ex omni genere* ([o;«. pis- typ.): hominibus ;] habcbant: habent* ; 28
cium} 54 synagogis (synagoga).
;
: Homo om. quidam* ; in uineam meam 31 ;
xiv. 3 in carcere ; 6 (natali) ; 7 {om. ab eo) Dicunt om. ei* ;

praecedunt* ; in regno ;
1 attulit : tulit* ; 1 2 corpus om. eius* ; 33 (> ei circumdedit) ; 34 (acciperet)

IT, pedestres : pedestri ; 20 (>fragmen- prima uoluit, deinde deleuit; 38 habebimus :
torum duodecim cophinos) ; 22 om. (habeamus) 4 1 om. suam* ; ;

(reddent)
lesus* ; 27 (pm. lesus) ; 28 > uenire ad fructus.
te* ; 29 (> de nauicula Petrus). xxii. 4 occisa 0711. sunt*; 13 > pedibus
XV. 5 om. est 9 doctrinas ovi. et 12 uerbo
;
; eius et manibus* ; 1 7 ( > dare censum)
om. hoc* 14 sunt om. et ( > caeco si)
; ;
26 ad (septem) 30 n. nubunt neque ;
cadtini : ([cadent} ; 1 7 > quod (intrat in nubuntur sed sunt; om. Dei; 37 ex tola:
os) ; 31 ambulantes (+ et); 32 > iam (intoto*); 46 > respondere ei* (> in- ;
triduo ; 34 > panes habetis* ; 36 pisces terrogare eum amplius).

(ow. et) ; discipuli {pm. dederunt). xxiii. om. tiers. 14*; 15 circumitis* ; 23 qui:
xvi. 3 non potestis om. scire* ; 4 om. quia* ; mentam* ; 25 parapsidis* {ita el
prophetae* ; 13 quern + me ; 15 illis 26); eslis: sunt*; 27 (ow. hominibus);
om. lesus*; > dicitis esse ; 18 inferni ; 19 29 qui: quia; 31 (> occiderunt pro-
solutum om. et*; 20 cssd : est ; 21 oportet phetas); 37 noluistis ; 38 relinquitur*.
26 aut quam : aut (quid) ; 27 opus eius*. xxiv. 2 ?7Alr: eis*; (destruetur); denimpr.:
xvii. I assumit ; 3 apparuit* ; 4 tibi unum autem; if\ ad : in; 19 (nutricantibus)
+ et* ; 7 {om. eis) ; 10 oportet; ( > uenire 20 uestra om. in*; uel: (nee); 23 hie
primuni) ; 14 eum (+ et) ; 20 Dixit: qui om. est* ; 28 om. et* ; 32 > fuerit tener ;
dicil; o«. lesus; 24 didragma* fo>; o;«.ei*. 35 autem : uero ; 36 > Pater solus* ; 46
xviii. 7 om. illi* ; 9 unioculum [unoculum* (> seruus ille).
coni. B. 1 7. 1 4] ; 16 autem om. te ; > test- XXV. I lampadas ; 3 ( > secum oleum) 5 ;
ium uel trium ; 17 autem + et* ; 18 ligata (dormiebant) ; 6 {oni. uenit) 8 lampadas ;
;
om. et; soluta om. 23 (> et ; ponere 9 responderunt ( + autem) ; 1 7 similiter
rationem) ; 24 debebat om. ei* ; 25 om. om. et* ; 18 in terra* ; 19 posuit: (ponit)
eius; venum dari ; 26 orabat: (adorabat); 20 > mihi tradidisti* ; 22 > mihi tradi-
28 (> eum sufFocabat) ; 32 debitum ( + disti* 2^ metis: (metens) (congregans)
; ;
iUud). 26 scmino: (seminaui) 27 committere: ;
xix. 4 om. hominem*; 9 ( > duxerit aliam) mittere* 37 pauimus om. te*
; 38 collegi- ;
1 qui sec. + eunuchi castraueriint ; : mus {om. te) ; cooperuimus om. te* ; 40 ex
eunichizauerunt {sic'); 16 {om. bone); 17 his : de his*
43 cooperuistis operuistis* ; ;
:
bonus {om. Deus) 19 om. tuum tuam*; ; . . 44 respondebunt om. ei* infirmum uel. ;
20 om. a iuuentute mea* 26 illis: eis; ; xxvi. 2 fiet fit Iradetur traditur : 6 > ; : ;
28 (> duodecim sedes) 29 reliquit*. ; esset lesus* 10 07n. huic* 14 dicebatur ; ; :
XX. I est + enim* 4 > illis dixit* om. ; ; dicitur; 17 om. die*; 18 lesus: (ille);
meam* ; 7 omitti uoluit meam* sed poslea 22 (> dicere singuli) ; 23 parapside*
restituit; 9 (o/«. uenerant) ; 11 El: (At); 24 traditur*; 26 discipulis {om. suis)
15 facere (+ in meis) ; 23 meam uel: accipite {om. et) ; 21 effunditur; 33

meam et* ; dare {om. uobis) ; 30, 3 {om. Et) ; 36 dixit: dicit; 45 traditur;
omitli uoluit (Domine) sed poslea restituit; 46 tradit ; 47 co pr. : ipso* ;
{om. missi)
34 {om. eorum pr). 53 possum (+ mode) sed poslea dcle-
xxi. 3 dicite: (dicetis) ; 4 om. totum* ; 12 tum; 61 aedificare* ; 62 Nihil respondes?

nummulariorum (+ tuertit et adJin. ucrsus (quid isti) adu. te test.?; 63 (> nobis
om.) ; 1 3 ( >
illam fecistis) 1 6 dixit ; dicas) ; 64 om. Dei* ; 74 twm'sset : (noui)
dicit* ; 21 Telle te; 23 (> potestatem+ 75 quod : (qui).
banc); 25 Baptisma; 26 \omnihus {err. xxvii. 2 > eum adduxerunt ; 6 > mittere
;;
: 7;;
:
PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII. xix
eos; 15 > dimittere populo* ; 31 chla- deletimi ; > Dei filius ; 46 om. Et ; horam
mydem; 34 (> 35 om. ut bibere uinum) ; + uero ; lema* > me dereliquisti
; ; 47
impleretur miserunt sortem*; 36 eum
. . illic (stantium); 54 > Dei filius*; 5'j (om.
(+ ibi); 40 Va; templum oot. Dei* (aedi- ;
quidam).
ficas) ; 43 liberet + eum, sed postea xxviii. 6 uenite ôm. et*]).
In Euangeliis Marci et Lucae, nondum publici iuris factis, asteriscos adposuimus eis
lectionibus quas pro ueris nunc (Apr. 1889) habemus, sed ultimo iudicio de iis nondum late.
Mc. i. 2 om. ego* ; am. prima uoluit ante te, eum poterat uoluit prima, sed postea resti-
sed postea resiituit ; êiim: ilium*; ludaea; tuitôl. eum ; 5 > nocte ac die* ; 7 dicit* ;
lordane* ; 8 ego + quidem sed postea altissimi: summi* ; 9 > nomen mihi* ;
deleuit; uos bis + in sed postea deleuit; 9 1 5 mentis + qui habuerat legionem ; 1
> illis diebus ; > in ([lordanen) a > eum coeperunt* ; 21 rursus* ; eum:
loanne*; 10 > apertos caelos * ;
ôm. ilium* ; 23 manus* ; 24 eum sec: ilium* ;
etmanentem); z)ijo: (ipsum); i2expellit*; 29 quia quod* ; 30 > cognoscens in

:
13 om. et quadraginta noctibus ; 19 > in semetipso* de illo : de eo* ; 36 > uerbo

;
naui componentes retia* ; 24 scio (+ te) quod dicebatur audito* ; 37 > sequi se* ;
sis : es 27 quaenam quae* ; etiam et*

; : :
; 40 > erat puella*.
34 > loqui ea* prima sed inuenta auctori- vi. 4 > et in cognatione sua et in dome
taie restituii ea. \oqui ; 36 persecutus*; 39 sua* ; 7 uocauit conuocauit* ; 8 (in :
(om. et sec.) ; 43 am. est* ; statimqtie uiam) ;

(zonam) 14 > Herodes rex* ;
;
statim* ; 45 > in ciuitatem introire*. surrexit ; > operantur uirtutes \nos ino-
ii. 2 et sec. + confestim, sed secundis curis perantur uirtutes]; 21 natali suo* ; 23
deleuit; 8 dicit: (dixit) ; 9 surge + et*; quidquid (+ me) ; 26 am. est* ; 27 sed +
10 > potestatem habet filius hominis* ; 12 (statim) ; speculatore* ;
(om. in disco) ; 30
> ille surrexit*; i4Leuin*; teloneum* ; et sec. (+ quae); 31 rediebant* ; >
16 > peccatoribus et publicanis /r. uoluit ; manducandi spacium* ; 32 naui*; 34 >
et > pecc. et publ. sec. sed secundis curis multam turbam* > docere illos* 35 ; ;
rM/2'A///pubI. et pecc.; am. Magister uester; dicentes quia); om. hie; praeteriit:
(+
17 medicum* ;
ôm. enim); 18 quare: multa; 37 > denariis ducentis* ; 40 et
cur; 20 ilia die* 21 maior (peior);22 + per*
; : sec. 43 (am. reliquias) ; 44 man- ;
noutim : nouellum* ; disrumpit ; eff"un- ducauerant; 45 Bethsaidan; 48 super

ditur* ; 23 om. Dominus* ;
praegredi* ; mare* <>/ 49 5° (dicit) ; 52 intellexerant* ;
;
26 licet* ; dedit + et ; 27 et sec. om. uoluit 55 am. se; 56 aut in ciuitates*.

prima, postea restituit. vii. 5 interrogant* ; 6 eis + quia prima,
iii. I utnim > aridam habens manum an postea deleuit ; 7 > colunt me ; 0711. et* ;
2.x. man. hab. 7ion liquet; 5 illi: illius; 6 10 patri aut matri* ; 15 coinqiiinare
> statim Pharisaei* ; 7 lesiis autem Et : communicare ; 19 intrat: introit* ; am.
lesus* ; 1 1 dicentes + quia ; 1 6 Petrum ; uadit* ; 2 1 > cogitationes make* ; 22
22 Beelzebul ; 24 > stare regnum illud* ; impudicitia* ; 28 dicit ei* ; > sub mensa
26 consurrexit*
; 27 alligauerit* ; 29 ha- comedunt* 29 de tua*
; filia
; 32 depre-
bet*
31 ueniunt: ([uenit}; 35 07n. mea. cantur*
;
; yi fecit sec: facit.
iv. 4 om. caeli* ; 6 haberet* ; 8 triginta + viii. I > illis diebus* numeris in margine
(et); 10 erant + cum*; iscorda*; 20 bis positis semel hami ( ) adiciuntur, semel
triginta + et* ; 24 metietur ; 27 nocte ac desunt; 4 illos: istos; > poterit quis*
die* ; 29 cum + se* ; 31 in terram/r. 12 > quaerit signum* ; 13 ascendens*
38 illi: ei*. om. nauim*; am. et sec; 14 > sumere
V. 2 occurrit + ei* ; 3 > eum poterat* ; 4 > panes*; 15 am. et sec*; 17 > lesus
c 2
; 7.
XX PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII

ait illis* ; 19 millia + et; 20 panes dare; 15 (> illorum uersutiam) ; 16 {om.
ornitti uohiit prima, postea restiluit; ei*) ;
17 {om. igitur) ; 18 (ueniunt) ; 25
22 rogabant : ([rogant]) ; 23 interro- nubunt . . (nubuntur) ; 28 esset: est; 29
gauit: ([interrogabat]) ;
quid: aliquid* ;
tuus : Deus sec (Dominus) 31
noster* ; :
;
25 > uideret clare * ; 28 alii pr. + 0711. est pr.; 32 om. Deus* 37 > libenter ;
(autem) primo, sed postea deleuit autem ; eum; audiebat 42 > una uidua* (> ; ;
29 > dicitis esse*; î eos : illos* ; > minuta duo).

multa pati* ; 34 uult + post* ; seipsum* ; xiii. 2 ôm. omnes]) ; 3 montem* ; 7 om.
35 > earn faciei* primo, postea restituit haec* ; 8 contra : super* ; 1 1 > estis
fac. earn; 36 > facial animae suae*; 37 uos*; 12 insurgent; 20 (> Dominus
commutationem* ; 38 > confusus fueril breuiasset) primo, sed postea restituit breu.
me ; > mea uerba*. Dom. ; 21 Christus + aut ; 22 > potest
ix. 3 om. el sec* ; > super terrain non fieri* ; 25 > sunt in caelis*.
potest*; 5 (> tabernacula tria) ; 9 cui- xiv. 2 in populo : populi* ; 1 1 > opportune
qiiam : cui* ; 1 1 {pm. Pharisaei et) ; 12 Whim, primo, postea autem ilium opport. ; 20
(restituit); 14 (pm. suos) ; 15 lesum: om. manum* ; 21 (om. Et) ; traditur* ;
eum* ;
(pm. et expauerunt) ; accurrenles ; 24 effunditur* ; 25 quia: quod*; om.
i6 (> conquiritis inter uos) ; 18 illiim hoc*; 27 lesus (+ quia); 28 postea-
pr.: eum*; 19 dicil* ; > paliar uos; quam* ; surrexero* ; 29 om. in te* ; 30
21 > hoc accidit ei ; 22 eum pr. + et* ;
om. uoluit tu prima, sed postea restituit;
23 om. sunt*; 24 om. Domine* ; 25 (> > bis gallus uocem* ; 36 > possibilia
mute et surde) ; > tibi praecipio* ; 26 tibi; 38 am. est*; 40 ingrauati* ; 41
damans*; 31 antein: (enim) ; 32 > traditur; > trad, 42 filius hominis* ;
eum interrogare* ; 33 esset* ; 34 > inter tradit ; 43 ex*; 45 ofn. Aue*

^/i?:
47 ;
se in uia* ; eorum : illorum* ; > esset om. uoluit quidam primo, postea restituit;
maior; 37 me recipil el; > me misil* ; 49 (> tenuistis me) ; adimpleantur* ; 50
45 scandalizat te. Tunc : (Et) ;
(om. discipuli eius) ; 53
X. II ait: dicit* ;14 guos quod; > est : conueniunt* ; omnes (+ summi) ; 54 >
enim*; 22 > possessiones multas* ; 28 et calefaciebat se ad ignem* ; 55 > morti
om. Et* ad init.\ > Petrus ei dicere*; 33 traderent eum; 58 dicentem (+ quia);
ôm. et senioribus*]) ; 37 Ei pr.: Qui; dissoluo ; 59 non : (nee sic) ; 60 ad ea
dixerunt (+ ei) ; 38 (baptisma) ; quo: quae tibi abiiciuntur ab /lis : (quid isti tibi
quod; 39 (baptisma) ; i^^w : quod; 400m. obiiciunt) ; 61 dicit*; om.Dei*; 62 > a

uobis* 43 maior (+ inter uos); 46 (>
;
dextris sedentem* ; om. Dei*; 72 >
multitudineplurima); 47 > filiDauidlesu*. ilerum gallus*.
xi. I lerosolymae + et Bethphage primo ;
XV. 6 > dimittere solebat* ; 7 om. qui sec.
sed postea deleuit; 2 > est contra uos*; et erat ;

(fecerant) ; 1 6 eum + intro ; 1
ilhic : illud* ; 3 facitis (+ hoc); 6 eis purpuram ; 20 (purpuram) ; 28 adim-

sec: eos ; 11 (> uespera iam) ; 14 > pleta* ; 29 aedificas [nos aedificat] ; 33
quisquam fructum* ; 19 egrediebanlur ;
per: super; 34 Heloi, Heloi*: lema; >
21 dicit*; 23 > monti huic 27 (> in ; me dereliquisli.
templo ambularet) 32 Si: Sed; time- ;

xvi. 4 uident' ; 5 stolam candidam ; 14
7nus : timebant*. iis: his*; (surrexisse) ; crediderant* ; 19
xii. 9 facial; 12 om. banc; 13 (om.'m); 14 Of/2. lesus* ; sedil*.
\MCkN pro LVCAM.

Luc. i. I conpletae ; 3 adsecuto ; > Zacharias) ; 1 5 sicera* ; 1 7 Heliae* ; in-
a principio omn.* omnibus 5 :

;
illi credibiles* ; 20 (potens) ; 25 > mihi
10 erat popuH* 12 (> turbatus ; est fecit; 27 {am. erat); 29 audisset : uidis-
;; 2
;;;
:;
PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIQNUM BENTLEII.
set'; (> salutatio ista) 31 {{ €1 ad ;

V. I (turba irrueret) ; 2 autem + ex eis ; 3
rogauit ut reduceret 7 om. pene* 10
init); 32(domum); 35 nascitur; oot. ex . . ; ;
> mihi hoc; (Simoni) 1 1 eum ilium* 1 2 lesum

39 (montanam); 43
; : ;
te* ;
ei* 48 respexit + om. et ; 13 eum : ilium* ; 16 (desertis) ;

45 credidit*; libi: ; (
(sederat) (> sedentes Pharisaei)

in); 49 (magnalia) 50 in progenies et ;
17 ;
progenies*; 52 (sedibus) rî,recordaiiis: ; 19 {om. parte); (> inferrent ilium);

memorari*; om. suae*; 64 os eius > super ; 24 > potestatem habet* ; dimit-
illico; 66 Quid*; 67 impletus* ; 68 tere* surge + et ; 25 surgens*

;
om. ;
27 teloneum* 30 (> ad dis-

plebi*; 72 > sancti sui; 77 (in remis- lectum* ; ;
cipulos eius dicentes) 32 peccatores in

sione} ; 79 Inluminare*. ;
ii. 2 om. a*; 4 Betiileem* ; 12 om. tiolidi et poenitentiam* 35 dies + et ; 36 > ;
sec, sed postea rcsiituit ; 1 4 pax + in* ;

uestimento nouo* ; rumpet ; conueniet.
5 Bethleem* 1 8 om. et sec. ; 2 1 ovi. vi. 3 > dixit ad eos illo eo* ; 4 dedit ; :
1 ;
puer* + uocatum
;
> concipe- et ante ;
+ et uoluit pri?no, postea deleuit; 9 >
retur in utero 22 {pm. eum) 25 (> ; ;
lesus ad illos ;
(interrogabo) ; male +
erat homo uoluit prima postea repudi- facere; 10 omnibus + illis; eius + sicut
uoluit prima, pastea deleuit;

auit); 27 > parentes puerum lesutn om. ; et altera
eius ; 34 Hits : illos uoluit prima, postea 1 2 > diebus illis ; 1 3 ( > factus esset
deleuit > hie positus est) ; am. in ante dies); > duodecim
ex 14 quem
ipsis ;
; ([
resurrectionem* ;
contradicitur ; 36 pro- (+ et); 16 om.^t* ad init.; Scarioth*
phetis ; suo prima omitti, postea

uoluit qui + et sed postea deleuit et ; 17 [am. et
ante Tyri) (> tangere eum) 21 ( >
restiluit; 38 redemptionem in Hierusalem; ; 19 ;
42 illis + in*; 45 regressi: reuersi; 47 (> esmritis nunc) ; > fletis nunc; 22 estis ;
audiebant eum) 48 uidentes + eum 49 ;

; (> oderint uos) ; 23 a7ti. est*; 26 >
> 50 eos illos*.
quaerebatis me) ;
:
bene uobis dixerint*^ 28 om. et* 29 ;
([
(principe) Eomini Dei* 4 Esaiae* Et: {am) uel patius (ei) 32 (> gratia ;
iii. 2 ; : ; ;
7 exiebant* 8 quia potest Deus* ; 9 om. ;

est); 33 > benefaciunt uobis ; (> gratia
16 uenit est); 34 > uobis est; 35 uestros + et*;

bonum* ; exciditur* ; mittitur* ;
38 bonam orn. et*; 39 cadunt: cadent*

17 conburet; igni ; 18 populum*; 19 (>
quae fecit malis) ; 22 est + dicens prima, 40 om. si sit*; 41 (> tuo oculo) ; 45
postea deleuit; complacuit* ; 23 (> erat OOT. thesauro 46 (> me uocatis) Jff. ;
; 47
lesus). (> meos sermones) ; sit: est; 48 >

mouere eam 49 audiuit fecit* {am.
iv. i. agebatur in Spiritu* ; 3 (> es Dei) ; 4 ;
. . ;
lesus + dicens prima, postea deleuit ; > suam).
pane solo*; uiuet* 5 am. in montem ex- ;

vii. I intrauit + in; 2 (> erat illi); 6
celsum*; 6 sunt: (est); (illam) 7 ;
dicens ( + ei) 11 cum eo cum illo* 1
; : ;
(erit omnis) 9 supra*

. . ( > es Dei) ; ; ;
ciuitatis + et* matri* 16 (> timor ; ;
lomandabit*; 17 > prophetae Esaiae* ;

omnes) ; > uisitauit Deus ; 2 1 > curauit
> eratscriptum ; 18 om. sanare contritos multos*; 22 > uidistis et audistis* ; 24
corde* ; 19 (in remissione) ;

(om. et diem > dicere de loanne* ; arundinem ( + a)
retributionis) ; 21 ( > scriptura haec) agitatam: moueri* ; 28 (> illo est); 29

baptismo: (baptisma) 31 om. ait autem
22 filius est*; 23 (> similitudinem ;
banc); 25 omnem terram uoluit prima, Dominus* ; (> sunt similes); 32 (> in-
pastea deleuit; 27 Neman* ; 28 > ira in foro sedentibus) 38 eius (+ flens)

;
synagoga; audientes haec ; 29 supra* ; 34 unguebat ; > ung. unguento [nos ungento
qui sis* 35 ilium illi* eo

;
: ; : illo* ; 36 ungebat] ;
41 et alius : (at) alius; 42 (>
postea utrisque donauit) diligit: diligef" 45
omnes uoluit prima, sed deleuit; 38 ; ;
40 intraui.
w;z. lesus*; j,i)imperauit: (increpauit);
> sol autem* ; 4 1 Exiebant* : autem + et. viii. I ciuitatem et castellum* ; 2 > dae-
9;
;: ;;
xxii PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII.

monia septem* ; 3 Chuzae \iws Chuza] ;
quoniam : quia ; 22 qui sit his* ; 23 om.
ei: eis*; 4 conueniret* ; 6 j-«/;-(2 : super ;
uos* ; 27 adinit. (+ At); 38 (> castellum
1 2 om. hi* ; 13 supra : super ; radicem* ;
quoddam) ; > nomine Martha.
i6uaso; \i audiatis : auditis* ; ipadiret xi. I > loco quodam* ; > et loannes
+ ad*; 2Êlnauigantihus: Nauigantibus docuit* ; 3 hodie \ cotidie* ; 7 ( > in cubili
autem*; cessauit: (cessauerunt) 25 > di- ; sunt) ; 8 om. Et si ilie perseuerauerit pul-
centes ad inuicem* > imperat et mari* ; ;
sans* ; 11 petet; 13 (> data bona); 16
id Et nauigaiierunt Enauigauerunt au- : Et: (At); iûidit: (sciuit) ; desolatur*
tem* ; 27 daemonium iam : daemonia a ;
([cadit]) ; 1 8 eius : ipsius* ; > eiicere
uestimento: uestimentum; 28 tibi om. est;30 me*; 20 pcruenii: praeuenit* ; 22 fortior

intrauerunt 35 (> sedentem hominem) ;
illo*; aufert ; distribuit ; 2-^cantra: aduer-
eius: (lesu) 37 > timore magno* 38 ZV: ; ;
sum* 24 ambulat: perambulat*
; 25 ;
(At); 39 uoluil prima feceritt'/ > Deusfec. w«. cam* 26w«. secum*; 28w«. illud*; ;
poslea ulriimqiie deleicil; 40 redisset* ; 42 29 am. prophetae* 30 Nineuitis* ; 31 ;
>filiaunica*;«': illi*; ^},quaedam: (quae); Solomonis plus om. quam* ; Solomone :
46 exisse*; 48 «': illi*; > te saluam ; 49 [Salomone nos'\ ; 32 Nineuitae* ;

plus
a principe* ; ilium: (magistrum) ; 51 ue- lona* ; 33 supra super 34 lucidum :
;
nisset + ad; (> puellae et matrem) 52 ; (est) ; tenebrosum (est) 36 (tenebrosam) ;
est + enim ; om. puella* ; 53 quod: quia*. illuminat 44 parent* ; 45 > nobis con- ;
ix. I (pm. apostolis) ; 4 exeatis : (exite) ; 5 tumeliam* 46 portari* 48 > quidem ; ;
super ; 6 circumibant* ; 9 > audio ego ipsi* 53 cm. autem*

; 54 om. et > ; ;
talia* ; 13 > date illis uos; 14 aiiiem : capere aliquid* ; de : ex*.

(enim); 16 {ovi. suis) ; 17 (> et saturati xii. I suos + primum ; attendite ( +
sunt omnes) ; 1 8 > turbae esse ; 1 nobis) ;
quae est ; 3 dicentur : audientur ;
uero : autem ; > propheta unus* ; 20 4 quid : quod* ; 7 estis om. uos* ; 8 fuerit
> dicitis esse ; Simon : (autem) ; 23 -)- in* ; ilium : in illo* ; 9 denegabitur* ;
seipsum*; 24 propter me (+ hie); 25 10 dicit: dixerit ; 12 quid: quae* ; om.
(> mundum uniuersum) ; 26 (> eru- uos*; 13 > quidam ei* 14 illi: ei* ; ;
buerit me)
27 (stantium) ; ; 28 > loannem 16 > attulit ager i-jquia: quod*; 22 ;
et lacobum 29 factum* ; ; albus om. et* ; animae om. uestrae* ; induamini : uestia-
32 illo om. erant* ; Et : (At) 33 cum ; mini* 23 corpus am. plus; 27 uobis
;
dum* ; yi illis sec: illi*; 39 apprehendit + quia 28 > in agro est* 31 am.
: ;
ilium*; ^^cordibus: (auribus) ; 45 inter- primum* ; am. et iustitiam eius* ; 33

rogare eum* ; 47 (cogitationem) ; appre- ueterescunt* ; 35 am. in manibus uestris* ;
hendens \tios adp.] puerum statuit eum y)ue7iiret: uenit; perfodiri* ;

40U0s(-)-
secus se* ; 48 > omnes uos* maior ; : ergo); uenit*; 42 ([constituet])*; super*;
(magnus) ;
51 iret om. in* ; 53 euntis om. {om. illis) ; 43 > seruus ille ; inueniet
in* ; 55, 56 om. dicens Nescids cuius 44 quia super ; 45 scruos : pueros* ;
spiritus estis |
Filius h. non uenit animas 47 multas; 48 paucas ; 50 baptisma* ;
perdere sed saluare ; 58 Dixit Et ait* : ; coartor* ; 51 (terra); 52 in duo*; 56

60 uade om. tl* ; 61 >
primum permitte > terrae et caeli* ; 58 aute?n : ([enim).
mihi* ;
quae : qui* ; suam ad suam in* : ;
laii. 2 fuerint : fuerunt* ; 4 Sicut : (Aut) ;
respiciens : aspiciens*. (super) ; Siloam* ; fuerunt* ; 5 > non

X. 5 > domui huic ; 6 super iUam* ; 10 om. poenitentiam* ; 6 autem om. et* ; 8 dixit*
autem* ; 15 usque ad caelum : usque in c.*; 10 earum : (quadam) ; i 2 uidisset* ; om.
16 (> audit uos uoluit prima, poslea re- earn* ; 1 4 non om. in ; 15 Respondit . .
pudiauit) ; ( > spernit uos) ; > me misit* et dixit* ; 25 ostium /r. + et* ; Domine
1 8 satanan* ; 2 1 (sp. om. sancto uoluit (+ Domine) sed poslea deleuit; 27 dicet
prima, poslea ut uidctur sancto rcstituit) ( + Dico) 32 ite om. el* ; ; tertia om. die* ;
1;;; 1;
PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEIl. xxiii
33 sequent! om. die* 34 pinnis* (noluis- ; ;

dens + in; 30 in quo introeuntes; 37
tis) 35 relinquitur* om. deserta*.
; ; discipulorum : discentium*.
xiv. I om. lesus* ;
(principum) ; 2 > erat XX. 3 om. lesus* ; 4 Baptismum* ; 5 inter
( > (>
hydropicus ; 5 dixit ad illos sed resii- se* ; 7 nescire se) ; 14 inter se* ; 19
tuit) ; 7 autem om. et; 8 ab eo*; 9 (dicet) ha7ic : istam* 2 1 eum ; : ilium* ; > in
([incipies]) ; 12 > et ipsi te* ; 13 claudos ueritate uiam Dei*; 24 0771. ei* ; 25 >
om. et* 18 omnes (+ se) ; 2.(5 ([> cum ; Caesaris Dei sunt* 26 liberis
sunt . . ; :
eo turbae multae]) 26 > discipulus esse ;

; filiis* omnes); 34 > saeculi
; 31 {o77i.
28 (pm. qui necessarii sunt) habet* 34 ;

; huius*; 35 habentur ; nubunt* du- ;
sal sec. + quoque* 35 mittitur. ; cunt*; 37 Quod: Quia*; sgora.ei*; 40 >

XV. 4 earn : illam* ; 5 {o?n. earn) ; 1 4 > interrogare quidquam; 41 > Dauid esse*.
consummasset omnia ; 16 (> manduca- xxi. 5 lapidibus bonis* ; 8 eos : illos* ; 9
bant porci) ; 17 mercennarii* ; om. in oportet + enim ; no7idii7>i non* ; 2 :
domo* ; 19 mercennariis* ; 22 anulum* ; fugiant in monies*; 37 uoluit prima (>

pedes om. eius* ; 27 illi
( + quia) ; 2 9 in templo docens), sed postea restituit
aim/s : annos ; 30 suam : (tuam). docens in templo.
xvi. I uilicum*, ei infra ; 2 uil. (om. tuae) ; 8 xxii. 2 lesian : eum* ; Scarioth* ; 5 > illi
( > saeculi huius) ; 9 mamona* et infra ;

pecuniam ; 6 tu7-bis : (turba eis) ; 9 dix-
1 4 > haec omnia ; 1 5 quod ( + in) ; 18 erunt (+ ei) ; 10 om. quidam*; 12 >
> ducit alteram* ; 19 diues qui: d. et* uobis ostendet* ;
{o/n. et sec) ; 1 7 accipite
2\ ad i?iit. + Et; om. et nemo illi dabat* ; (+ hoc); 20 funditur ; 22 traditur ; 26

22 sepultus est +.Et; 23 eleuans om. mi7ior : iunior* ; 38 > gladii duo*; 44
autem; 24 aquam ut : aq. ([et]); 25 om. (decurrentes) 45 {o7n. suos) 48 illi: ; ;
illi; 26 chaos: chasma; > transire hinc ei* ; 49 percutiemus 55 igni* atrio; ; ;
28 > locum hunc* ; (tormenti). erat: (sedebat) ; 61 dixit* (+ ei).
xvii. 3 om. in te* ; 6 haberetis* ; diceretis* ;

xxiii. 2 > accusare ilium* ; ([om. et sec^
obediret* ; 7 aut + boues deinde tit uidetur 3 respondens ( + ei) ; Saudiret*; de illo* ;
oues ; dicet* ; 8 dicet* ; 9 {om. illi) ; 1 9 eum : ilium* ; 12 uoluit pri7no > Pilatus
transiebat* ; 17 {om. et); 18 rediret (ut) et Herodes, sed postea restituit Her. et
20 respondit eis et* ; 27 edebant {o??i. et) ;
Pil. ; 20 eos: illos*; 21 eum: ilium*;
ducebant {om. et) ; 28 {oni. et ter) ; 29 (> 25 {o7n. illis*) ilium 36 ei sec: ; 35 eum :
;
sulphur et ignem) ; ( > perdidit omnes) illi

; 40 eum48 om. sua ; 49 > : ilium* ;
erant eum*; 54 Parasceue ; 55 eo ipso*

34 nobis 07n. in* ; 37 illis : eis* ; om. et*. :
;
xviii. 3 {o?n. quaedam) ; 1 1 ueliit : uel ut uenerant*.

20 (> non moechaberis non occides) ; 24 xxiv. 1 1 credebant* ; 1 2 uidet ; om. sola* ;
> ilium lesus*; 27 illis: (ille) ; 31 {om. iSCleopas*; 20 > tradiderunt eum ; 24
lesus) 33 > die tertia*.
;
i7iue7ie7-u7it : uiderunt* ; 26 (ow. ita) : 29
xix. 2 Za.cchêv& et infra; > erat princeps*; intrauit + manere ; 32 loqueretur ( +
4 eum : ilium* ; 9 sit Abrahae Abrahae :
nobis) ; 33 illis : ipsis* ; 36 > haec
est; 13 eis: illis*; 14 eum: ilium*; 15 autem* ; lesus : (ipse) ; > lesus stetit* ;
quantum quisqice : quid quis ; 1 7 > 38 et sec. (+ quid); 39 > ipse ego*;
fidelis fuisti*; eris: (esto) ; 23 illam: 47 Hierusalem; 48 > estis testes* ; 49
illud* ; 26 0771. et abundabit* ; 28 ascen- uirtutem* ; 53 om. Amen *.
In EuaTigelio lokannis asteriscos non addidi7iius, cu7n de aliquot lectionibics nostris

nondu7n satis Hqueret.
loh. i. 9 0771. hunc ; 20 > ego non sum ; 21 29 uidet; ow. loannes; om. ecct sec; 30
dicit ; 23 Esaias; 26 7iescitis : non scitis; quo (+ ego) ; 31 om, in; 38 om. se; 39
1:;;;;; ;;;;
;
xxiv PRAEFATIO. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEII.

uenerunt (+ ergo); (w;;. autem); 40(7: > resuscitabo eum ego; 41 om. uiuus
ab ; 44 Bethsaida + de 51 super. ;
> descendi de caelo ; 49 > in deserto
ii. I tertio 4 om. est 6 uoluit prima
;
; > manna; 54habetis; 6ow«. 64 spiritus et:
hydriae lapideae scd postea resliliiit lap. (+ sunt) ; 65 > esset traditurus 66 (> ;
hydr. ; 8 {pm. lesus) ; g haurierant ; 10 datum ei) ;

(om. meo) ; 72 Scariothen.
OOT. autem; 13 lerosolyma ; > lerosolyma vii. I om. autem ; Galilaea ; ludaea ; 3
lesus* ; 1 6 om. et sec. ; 1 7 > uero sunt autem : (ergo) ; discipuli + lui ; 7 quod :
12 surrexisset. quia; 8 om. autem; 12 > de eo erat in

iii. 2 lestim : cum ; 3 natus ; 4 > senex sit turba; 18 eum: ilium; 25 lerosolymitis ;
renasci: nasci; 5 (natus); om. sancto 30 (nianum) 33 om. eis > misit me ; ;
8 nescis: non scis ; ant: et ; lo om. 34 > sum ego; 35 (gentilium .. gen-
in; > de caelo descendit 15 in
13 ; tiles) ; 38 dixit ; 39 nondum fuerat glor. ;
ipso; 16 > dilexit Deus 18 credidit; ; 41 > Christus uenit 42 primo uoluit >
;
20 mala agit 21 > eius opera; 22 > ; Christus uenit, nisi fortasse de uersu
ludaeam terram 23 adueniebant 24 > ; ;
errauit: saltern postea rcstituit uenit Chr.;
in carcerem Joannes; 25 autcm : ergo; 44 eum sec: ilium; 45 ilium: eum;
27 quicquam ( ;
> datum ei) ; 31 supra bis. 48 > aliquis ex principibus 50 Dicit ; ;
iv. I quod: quia; 2 quamquam (+ ipse); 51 > audierit ab ipso prius 52 ow. Scrip- ;
5 Sychar ; 6 super ; 9 o)n. ilia ; ( > a me turas > propheta a Galilaea.

;
bibere) ; 1 4 om. ego ; 17 ( > uirum non viii. 4 (dicunt) ; 6 terram ; 7 ergo : autem ;
habeo) ; 20 quia + in ; 25 {otn. ergo) 9 exiebant ; om. lesus ; 1 1 > amplius

(> annuntiabit nobis); 29 et primo iam; 12 ambulabit ; lumen: lucem; 20
uoluit om. sed postea hamos deleuit; 30 om. om. lesus; 22 dixit: dicit; 25 qui:
ergo; 32 dixit; 34 ut sec: (et) 37 {om. ;
quia; 26 > misit me; 27 (om. Et)
est tert) ; 38 (> non uos) ;
([laborem]) eius: eis; om. Deum ; 29 > misit me;
41 om. in eum 42 (> non ;
iam) ; 45 om. et sec; 33 dicis + quia; 35 o?>i.
fecerat + in ; 53 (om. erat). autem; 36 > Filius uos; 37 filii:
V. 2 lerosolymis + super ; 4 om. uoluit totum semen; 38 om. meum ;

42 et uenio
uersum ; > secundum tempus descen- neque ; 45 si: quia; 46 arguit ; om.
debat ; 6 > multum iam 7 enim ;
uobis ;
quare + uos ; 48 ergo igitur ; :
(autem) ; 8 grabattum et infra ; 9 om. 49 inhonoratis ; 50 quaerit . . iudicat
ille; > illo die; 10 est + et ; 11 > 52 ergo + illi

; 54 uestcr: noster ; 56
fecit me sanum ; 1 3 om. a ; 16 ( + i\. ad meum + et.
in it.); 19 >
facere a se ;
quod: (quid); ix. I ('/«. lesus; ciuspr.: sui :
5 > in mun-
22 > iudicium omne ; 26 > uitam do sum; 7 Siloae ; 8 uidebant ; 9 est ei:
habere; 27 ei + et ; 2%filii Dei: ([eius]); eius est; om. uero; 10 til)i: tui; 11
31 35
07)1. ipso; > exultare ad horam ;
uoluit primo >
meos oculos, sed postea
36 (pm. ego seci) ; > me misit 38 uoluit ;
rcstituit oculos meos natatoriam Siloae ;
primo > manens in uobis, sed postea resti- uidi ; 1 2 om. Et ; 14 uoluit > eius oculos
tuitm u. manens; 44 > potestis uos; > primo, scd postea rcstituit oc. eius; 15 +
est Deo; 45sperastis; 47 > meis uerbis. et ante Pharisaei ; > posuit niihi ; 16 qui:
vi. 5 dicit ; 9 inter : (in) ; i o faenum ; 1 quia: autem inter cos:
ora. ; in eis; 17
([> panes lesus]); 12 (dicit); 14 om. de illo: deeo; qui: (quia); 21 loquatur :
lesus: iêt: (ut) 19 super; 21 > fuit ;

(loquetur) ; 22 quoniam: quia; 07«. esse ;
nauis; 22 abissent; 24 om. in; 27 sed 2^ Dixit : (Respondit); om.eis; 27 iam,

(+ cibum); > uobis dabit; 28 (faciamus) et (+ non); 28 om. ergo; sis: es ; (>
30 ( > facis tu) ; 31 > manna mandu- sumus discipuli); 32 > aperuit quis
cauerunt ; 33 > descendit de caelo ; 35 34 peccatis(+ tu) 38 (om. procidens); ;
ei(err. typ) : eis ; 40 autcm : enim ; uidet 39 (> mundum hunc) 40 otn. quidam. ;
317;
;: ;;;
PR A EFA no. CAP. IV. CONSPECTUS LECTIONUM BENTLEIl. xxv

X. 5 sequentur; fugient; > alienorum ei (+ die); 25 ille + sic; super; 26
uocem ; % uenerunt : uoluil prima [+ dsAe. (Respondet) ; 27 buccellam + tunc; Et
me), sed postea deleuit; latrones sed non dixit: Dicit ergo; 28 dixit; 29 quod
9 pascuam ; 1 1 > (Pastor bonus) ; dat dixisset: quia dicit; 30 > buccellam
ponit; om. suis: 15 om. meis ; 16 (> ille; 31 dicit; 35 > mei discipuli; ad:
ouili hoc) ; om. et an/e unus pastor ; 1 in ; 36 uoluit prima > postea autem
> Pater diligit ; 1 8 meipso om. et 1 9 Bi's- ; sequeris sed postea restituit seq. aut.
setisio: tioluit prima ( + ergo), sed postea postea; 37 Petrus + Domine; 38 oot. ei;
deleuit;29 quod: (qui); (maior) 32 > ; (> gallus cantabit); (> negesme ter).
opera bona uoluit > lapidatis \nt prima, ; xiv. 1 ( > uestrum cor) ; 2 ( > locum uobis)
sed postea restituit me lap.; 34 (> est 3 parauero ; 7 > cognouissetis utique
scriptum) ; 38 etsi una ucrba ; > in me cognascetis : cognoscitis ; 9 cognouistis me :
est Pater; 40 {om. eum) ;

(primum bap- cognouisti; Philippe?; uidit bis; Patre77i
tizans) ; 42 in eum + ibi. /r. (-het); 10 credis; 13 Patrem 14
<?«. ;
xi. 3 ovi. eius; 4 (> haec infirmitas) ; 5 w«. me; 1 7 cognoscitis ; i8(uenio); 20
(pm. Mariam) ; 6 infirmatur ; 7 haec dixit iiohiii pri77io > cognoscetis uos, sed postea
hoc dicit item ([hoc]) ; 8 > lapidare lu- r«//A«'/ uos cognoscetis ; oî. sum; 22 >
daei >horae sunt; ( > mundi huius)
; 9 nobis manifestaturus es ; 24(auditis); 27
10 Si(+quis); 11 post hoc dicit eis; ( > uestrum cor) ; 30 ( > huius mundi
excitem: exsuscitem; 14 >dixit eis lesus; princeps).
18 quasi (+ a) ; 24 qui {err. typ.) : quia; XV. 2 tollit; 4 (> fructum ferre) ; 6 mitte-
27 om. uiui ; om. hunc ; 31 ergo: igitur ;
tur : (missus est) ; arescet : aruit ;
(colli-
33 fremuit; 37 > dixerunt ex ipsis; o?n. gunt) ; eum: eos; mittunt ; ardent; 10
nati ; ut + et ; 39 fetet ; > enim est; uoluit prima > praecepta Patris mei, sed
44 dicit ; 45 0771. et Martham ;
qiiae : postea restituit Patr. m. praec. ; 13 > quis
(quod) ; om. lesus 48 nostrum + et ; ; 49 ponat ; 1 5 dicam : dico ;
facial : facit
autem (+ quidam); om. nomine; 50 16 posui uos ut (+ uos) eatis ; 20 0771.
uobis : nobis ; > homo moriatur ; 5 mei; 25 impleatur ; > me habuerunt;

quod: quia; 52 (> pro gente tantum) 27 perhibetis.
ut + et 56 ueniat. ; xvi. 2 (interfecerit) > se obsequium 5
;
;
xii. I > fuerat Lazarus ; 3 > capillis suis eram At nunc ; > me misit 9 credunt ;
pedes eius ; 4 Dicit ; 7 Sinite : Sine ; 1 louidetis; 11 > mundi huius oot. iam ; ;
Osanna ; 1 6 Haec pr. + autem uoluit 12 > dicere uobis; \j,docebit: (deducet);
prima, sed postea deleuit; 16 (> de eo uos -h in ; 16 ([uidetis /r.]) ; 1 7 ([uidetis
scripta) ; 18 (> hoc eum fecisse) ; 19 /r.J); 19 aule77i: ergo ;
([uidetis /r.]) ; 20
(proficitis) ; 22 dicunt ;
25 (> mundo > in gaudium uertetur ; 22 habebitis;
hoc); custodiet; 26 Pater (o7«. meus); 27 tollit ; 32 0771. iam.
> hora hac ; 28 > tuum nomen ; 29 > fac- xvii. t > tuum Filium ; 3 ( > aeterna
tum esse; 30 > uox haec; 31 (> mundi uita) ; > uerum Deum ; 1 1 quos : (quo)
huius); 34 dicis + quia; 35 modicum 12 ex his periit ; 14 > odio eos; 15 eos
(+ tempus); > tenebrae uos; 40 > ex malo ; i8w«. tu; 20 eis pr.: his; 21
eorum cor; et intelligant 0711. non; 42 ut > mundus credat ; 22 sicut {am. et) ; 23
de synagoga 47 > mea ;
uerba. unum (ut) cognoscat ; 24 > ego sum;
xiii. I diem + autem; > eius hora; (> 25 iuste + et ; 26 qua : quam.
mundo hoc) ; 2 Scariothis ; 6 Petrus ? ; 8 xviii. 4 dicit ; 7 > eos interrogauit ; 9 eis :
> lesus ei habes 2 eorum om. et sua ; ; 1 ; ipsis: 10 > eius auriculam; dextram
+ et; 14 >uestros pedes; i5(oot. ita); 16 1 1 om. tuum ; 1 8 calefiebant ; 2 1 sivi :
om. est sec. ; 1 7 eritis : (estis) ; 1 8 implea- sum ; 22 ministrorum assistens uoluH
tur; leuauit ; 2'^ ergo: (autem); 24 dicit; pri77io, sed postea restituit ass. ministr. ; 26
1: ;
xxvi PRAEFATIO. CAP. IV. CODICES EUANGELIORUM IN
om.t\\ 28 manducarent c;«. ut ; 29 om. discipuli ; 12, 1 4 uidet /«> ; 1 5 ^j-jt/ : est
foras; 32 > esset morte ; 34 + Et ad 17 Patrem uestrum et Deum meum ; 19

init. ; > tibi dixerunt ; 36 > mundo hoc > esset ergo sero ; om. congregati
^" ; 37 > nieam uocem 38 dixi/ ;
dicit; 20 > hoc cum; 22 Haec : Hoc;
dicit; uoluit prima > causam inuenio in dicit;23 (+ Si ad init); et: (si); 25
eo sed postea resiituii ordinem Cleinen- Dicebant ; figuram ; 26 > intus disci-
tinum ; 40 om. ergo. puh eius ; 29 Dicit ; Thoma.
om.
xix. 2 uestem purpuream ; 4 Exiit ; ojn. xxi. 3 exierunt om. Et nauem 4 autem +
; ;
ergo ; > in eo nuUam causam inuenio ;

iam; 5 Dicit; 6 Dixit; (> illud trahere
5 Exiit ; > spineam coronam ; 6 cla- ualebant); prae: a; 7 Dicit; Simon ([ +
mauerunt crucifige om. eum 9 dicit 1
; ;
; ergo]); tunicam ; 9 uident ; 12 discum-
> esset datum > tradidit me 12 om.Yx ; ; ;
hentium: discentium; \j,{cim.YXadinit.);
w«. enim; (>regem se); iâulem: ergo; 14 om. suis ; surrexisset; 17 dicit ei
locum; 17 om. autem ; 18 > eum cruci- Domine; nosti: scis; Dicit ei Pasce ; 18
fixerunt ; 20 > legerunt ludaeorum ; 25 om. tu ; 19 > hoc cum dixisset ; 20
Cleopae ; 28 quia + iam dicit; 29 > ;
uidet; ([tradit]) ; 21 dicit; 22 Si: Si (ita
positum erat ; 35 > eius testimonium. Bentkius: iio/tt/atyortasse S'l sic); 23 iste
XX. I uidet ; 2 currit ; illis : eis ; 5, 6 uidet in fratres ; lesus + quia ; 24 om. ille ; et
bis ; 9 oportet ; i o > ad semetipsos qui scripsit ; 25 om. posse.
Codices Enangeliorum in usiivi cditionis Bcntlcianac collati.
Codices ab ipso Bentleio collati et maxima ex parte in libro Tr. Coll.

Cant. B. 17. 14 citati. [Codices nostri uncis includuntur.]
A. Mus. Brit. Reg. I, D. ix olim Regis Canuti (Westwood Anglo-Saxon and

Irish MSS. p. 141, PalacograpJiia Sacra Pictoria tab. 23). Cf. T. infra.
[B. Coll. Corp. Christ! Cant. 286 = noster X. Uide supra p. 14.]
C. „ „ „ „ 197 Fragmenta S. Lucae ex Bentleii <^ q. u. infra
(Westwood A.-S. & I. MSS. p. 49).
D. Mus. Brit. Cotton Otho B. ix ab igne paene consumptus.
E. „ „ Cotton. Tib. A. II saec. X ineuntis olim Regis Athelstani (M. B.
Catalogue of Anc. MSS., Latin, p. 35).
F. Mus. Brit. Add. 5463 ex Beneuento olim Ri. Mead. (M. B. Cat.
saec. VIII,
p. 18, tab. 7, Pal. Soc. I, tab. 236). Codex bonae notae, sed non optimae.
H. Mus. Brit. Reg. I, B. vii in Anglia scriptus saec. VIII. (M. B. Cat. p. 19, tab.
.6).
H. alter (in Tr. Coll. Cant. B. 17. 5). M. B. Harl. 2826, saec. IX-X. (M. B.
Cat. p. 32) quem codicem, no cum piimo confundatur, semper numero suo
citauimus.
[K. Feci. Cath. Dunelm. A. II. 16 de manu Bedae' dictus = A noster in S. '
Uide supra p. xi.]

lohanne.
M. Mus. Brit. Harl. 2788 (in Tr. Coll. Cant B. 17.5) circa A. D. 800 'codex
aureus' (M. B. Cat. p. 22, tabb. 39-41). Hunc codicem semper numero suo
citauimus.
O. Mus. Brit. Reg. I. A. xviii, saec. X olim S. Aug. Cantuar. ex dono Regis
Athelstani (M. B. Cat. p. 37).
P. Mus. Brit. Reg. i F. vi, saec. VIII exeuntis, olim S. Aug. Cantuar.. in Anglia
USUM EDITIONIS BENTLEIANAE COLLATI. xxvii
scriptus (M. B. Cat. p. ao, tab. 17, 18 ; Palaeographical Society I, tab. 7 ;
Westwood A.-S. &- I. MSS., tab. 14, 15).

R. Mus. Brit. Reg. i E. vii, viii Biblia, saec. IX.
T. Tr. Coll. Cant. B. 10. 4, eadem manu ac Bentleii A.
W. Mus. Brit. Harl. 1802 cod. Hibernicus, saec. XII ex Bibliotheca Parisians!.
X. Uniu. Cantabr. Kk. I. 34, Euang. Lucae et lohannis, cod. Hibernicus saec.
VIII? Cf. Westcott Vulgate in Smith's Dictionary of the Bible torn. iii. p.
1695 a et tab. II. fig. i ad p. 1712.
[Y. Cotton Nero D. iv = noster Y. Uide supra p. xiv.]
[Z. Harl. 1775 = noster Z. Uide supra p. xiv.]
i. Dunelmensis A. II. 17 saec. ut uidetur VIII, euang. lohannis Marci et Lucae
cum fragmento Lucae xxi. 33-xxiii. 44 (Westwood A.-S. & I. MSS. p. 47).
[$. Lichfeldensis = noster L a Bentleio in Tr. Coll. B. 17. 5. collatus.]
(j). Mus. Brit. Cotton Otho C. v. Matthei et Marci, ab igne iniuriam passus.
Confer C supra (M. B. Cat. p. 20, Westwood 1. c. p. 50).
Codices Euangeliorum a lohanne Walkero Bentleii causa collati A. D. 1719-

1720I (quorum collationes huius editionis gratia cum aliis e.x libro Tr. Coll.
B. 17. 5. exscripsit W. C. Bell).
a. Parisiensis Lat. 1 1955, saec. VIII ? aureo-purpureus, Matt. Mc. mutila. Exstant
Mt. vi. 2-xxvi. 42; xxvii. 49-fin. Mc. ix. 46-xi. 13; xii. 23-fin. (L.
Delisle Cabinet des MSS. de la BibliotMque Nationale Atlas tab. I. 2, Nou-
veau traiti de Diploviatiq2te torn. III. tab. xxxviii). Cf. etiam notam ad
cap. I, p. viii (5).
e. P. L. 2, Biblia Caroli Calui circa 876 A. D. (Delisle 1. c. tab. xxviii, i, 4, 5,
Silvestre, De Bastard, Jorand, &c.)

\y.. P. L. 1 1553 =G et gj. Uide supra p. xii.]
o. P. L. 262, saec. IX, Euangelia ; olim Puteanus.

[-IT. P. L. 281 et 298 = B noster, Bigotianus, olim Fiscannensis. Uide supra p. xi.]
^. P. L. 13171, saec. IX, Euangelia. Codex bonae notae.
Codices Turonenses quorum uariantes lectiones collegit Leo Cheualier et Walkero

tradidit Sabatier.
[p. Turonensis 22 saec. VIII = noster M". Uide p. xiii.]
(7. Turonensis 23 saec. IX, Euangelia.

r. Turonensis 25? saec. XII, olim Maioris Monasterii.
Codices Oxonienses a Casleio Bentleii gratia collati anno 1721, in eodem libro.
C. Coll. Corporis Christi Oxon. 122, saec. forsan XI, codex Hibernicus; nos cita-
mus Corp. oxon.
y. Coll. S. lohannis Bapt. Oxon. 194, saec. XI ; nos citamus s. ioh. oxon.
[x = R noster. Uide p. xiii.]

[x//- = O noster. Uide p. xiii.]
'
Plura uidesis Old-Latin Biblical Texts, no. I, .<4//^«rfz> II, p. 55.
d 2
xxviii PRAEFATIO. CAP P. V, VI. CODICES ET ED ITIONES CITATI.
Cap. V. Codices manuscripti alii in notiilis itifcrdiun citati.
and. = Euangelia S. Aiidrcae Auenionensia, a Martianaeo 1695, et Calmetio

Covimcut. lilt. torn. vii. 1726 interdum citata.
aJir. =
Codex aureus Holmiensis, saec. VII uel VIII, ed. I. Belsheim Christianiae
Cf. Westwood Ornanieiits of A.-S. and I. MSS., pp. 1-7, tabb. i, 3.
1878.
dtirmach. = Dtirmachensis (Book of Durrovv) saec. VI exeuntis, T. K. Abbott in
ed. codicis Usseriani (r) Dublini 1884.
cmm. = Euang. Enimeranii Ratisbonae, nunc Monacensia, A.D. 870. Contulit
S.
P. C. Sanftl Dissert, in anrenni et pertietnstiim ss.eim.cod.MS. Ratisb. 1786.
Jloriac. = codicis Floriacensis speculi [in) fragmenta Ashburnhamensia (cod. Libri
Uide Weihrich in Corp. Scr. Eccl. Lat. Uindob. torn, xii, p. xl.
16).
gat. = Codex Euang. S. Crt/Z^w/ Turonensis, postea Ashburnliamensis, saec. VII?
nunc Par. Nonvelles acquisitions franâises 1587 [Libri 14) a Calmetio citatus ;
Nonvclles Dissertations 1^^. a^jf^-A'^'^, Paris. 1720.

gig. = Gigas librorum Holmiensis saec. XIII, Actus Apostolorum et Apocalyp-
sin cum collatione cetcrorum librorum N. T. ed. Belsheim, Christianiae 1878.
legion. = Biblia S. Isidori Legioncnsis a Sanctioni presbytero conscriptus era
968 = 930 A.D., in usum recensionis Sixtinae collata. Quae collatio Romae
Uat. 4859 seruatur, ubi inspexit I. S. Hie codex in Nouo Testamento
codicis Carafiani quater laudatur ad Act. ix. 5 sqq., x. 6, xxiv. 6 sqq. Rom.
V. 16. Uide infra.
cor. uat. — Correctoriitni naticamnn saec. XIII, Romae Uat. 3466 (Verccllone N),
cuius partem quae ad Nouum Testamentum et Apocryphos libros spectat
huius editionis gratia exscripserunt Aug. Mau (S. Matt.) et loh. Gatti. Cf. C.
Vercellone Disscrtacioni Aecademiche No. III. pp. '^S~5^^ Romae 1864.
cor. uat. viarg. = eiusdem libri margo (Vercellone N*). In margine aliud correc-
torium nobis ignotum saepe laudatur et symbolo . . designatur.
cod. caraf. — Lectiones in margine Bibliorum Hentenianorum Plantin. Antuerpiae
1583, a congregatione Sixtina praesidente Cardinal! Antonio Carafa scriptae.
Cf. C. Uercellonium in libro dicto Uariae Lectiones Uidgatae Latinac torn. I,
pp. xxvii-xxxii, Romae i860, cuius peculium hie liber uidetur fuisse.
In hoc codice citantur codex Amiatinus (Matt. xxvi. 28, Marc. xiv. 24,
Act. XX. 29, Rom. iv. 5, v. 16, Heb. xii. 18, xiii. 2), 'codex Gothicus' Legio-
ncnsis, ut modo dictum est, et '
Graecus cod. Uat. uetustissimus et emenda-
tissimus ' (Matt, xxvii. 35, Luc. xii. 35, Act. iv. 5-7, x. 6, xv. 34, xxiv. 6-8,
Rom. V. 16, I Pet. ii. 23?, i loh. v. 7).
Cap. VI. Editiones saepins nel pcrpetno citatae.
Erasni. = Desiderii Erasmi Nonuni Testamentum Graece et Latine cuius fere

semper usi sumus editione Clerici in folio, quae est tomus sextus editionis
Lugd. Batauae 1705. Codices Erasmiani recensentur in Old-Latin Biblical
Texts, No. I, Appendix I, Oxon. 1883.
T = Editio Stephanica Parisiis 1538 in folio, quam citamus ex editione anno 1546
repetita, cum uariis lectionibus in margine quorum codicum uide elenchum :
PRAEFATIO. CAP. VII. EDITIONES ALIAE CITATAE. xxix
Old-Latin Biblical Texts, No. App. I. Haec editio Uulgatae Latinae pro
I,
fundamento est Huius libri (1546) exemplar penes nos est.

quantum scimus.
1^ = Editio Hcnteniana, primuni Louanii editaanno 1547 a loh. Hentenio, Mech-
linensi, et saepissime repetita. Citamus ex Bibliis magnificis Antuerpiae
editis, Plantin. 1583, quorum in margine lectiones congregationis Sixtinae
scriptae sunt (cf. cod. caraf.). Huius libri exemplar penes nos est.
^= Editio Sixtina, Romae i590-
(C = Editio Clementina, hodie in Ecclesia Romana usitata, Romae 1593. Huius
libri exemplar penes nos est.
vg. = concordantia harum quattuor editionum quas perpetuo in notulis citamus.

Bentl. = lectio Bentleii, quae, nisi aliter notatur, ex libro Tr. Coll. Cant. B. 17. 6
desumpta est.Citamus etiam aliquando coniecturas Bentleii in libro B. 17.
14 seruatas. Uide supra, Cap. IV.
Tisch. = C. Tischendorfii Nonuni Testanientum Latine ex triglottis. Lips. 1864,
quod fere solummodo citamus cum a lectione nostra disseniiat.
Tisch. uel Tisch. 8 in fine codicum Graecorum uel editionum refert ad editionem
eius octauam Noiii Testamenti Graece, Lips. 1872, ex qua codices graecos
citare solemus.
W.H. = N. T. graece a.B.'F.WestcotiQtY. I. A. Hort Cantabrigiae editum 1881.
Cap. Vn. Editiones aliae penes nos in locis difficilioribus citatae.
Cf. Elenchum Caroli Uercellonii Uar. Lect. I, pp. xcvi-civ, et II, xxi-xxvi, ubi editiones plus
179 ab anno 1471 usque ad annum 1599 recensentur. Uide etiam Westcott Vulgate
p. 1705, et Le Long ed. Masch, Bibliotheca Sacra, 1778-90.
1. Fr. d&Hailb7'!tn et Nic. de Frankfordia Uenet. 1476 in 4to maiore, qui secundum
Uercellonium similis est ed. Uenet. 1475, quae est prima inter uenetas et ac-
'
cedit moguntinae anni 1463.'

2. Leonard. Wild de Ratisbona Uenetiis 1481 fol. ' Non desunt singulares
lectiones '
Uerc.
3. Nicolaus Kesler. Basileae 1487 fol. Non est in Uercellonii elenchis.
4. Hieron. de Paganinis Brixiensis, Uenet. 1497 in 8° uel 4° minore, emendata

per Petrum angelum de monte Ulmi ordinis Minorum.
5. Id. Froben, Biblia cum glossa ordinaria, Basileae 1502 fol. Non est in Uer-
cellonii elenchis.
6. lacobus Sacon, Lugdun. 1515 in 8°.
7. lacobus Sacon, Lugdun. 1519 in folio cum tabb. ligno incisis expensis Antonii
Koberger Norimburgensis, cum uariis lectionibus in marg. Non est in
Uercellonii elenchis.
8. Nouum Testamentum Erasmianum (Latine tantum) Colmariae in aedi(bus) ;
Amandi anno M.D.XXIII, ex editione ut uidetur tertia anni 1522.

Farckallii
9. loh. Marcschal, Lugd. 1531 in 8°. De qua Uerc. Refert editionem Stephan- '
icam sub numero 58,' i.e. ed. primam Stephanicam, Paris. 1528 in folio; cf.
nos Old-Latin Biblical Texts, no. I, Oxon. 1883, p. 47.
10. In off. Luc§Antonii/«;//'(7(? Uenet. Ian. 1534. 'Testamentum nouum iuxta uetere
translationem & gr^ca exeplaria recognitiS ac diligentissime castigatum,'
XXX PRAEFATIO. CAP. VII. EDITIONES ALIAE CITATAE.
in forma minima. Emendationes non paucae ex graeco inueniuntur, e.g.

Matt. xii. autem blasphemia ;' xvi. 9, 10 qiiiiiqiic inilliuml et
31 'spiritus '
'qitattiior iiiillinni ;' Luc. i. i quae inter nosplciiissiiiiffidci sunt rerum;

' xv. 8 '
'euerrit domum;' loli. vi. 23 'gratias agcnte domino;' xxi. 12 'discipnlorinn\

ib. 22 si eum
;
'
Act. xxvii. 5 uenimus Myrani quae est Lyciae
'
'
Eph. vi. 13 ;
'
'
et omnibus pcrfcctis stare ;' Philem. 9 'cum sim talis; i Pet. ii. 23 'tradebat '
autem uindictain iudicanti iiiste iii. 8 In siimma autem ;

'omnes una- '
:
;
nimes 2 Pet. ii. 1 1
' non portant aduersum se apud doininmn execrabile
'
indicium;' I loh. iv. 3 et omnis spiritus qui iion coiifitctur lESVM

'
CHRISTVM in cartic tteiiissc ex deo non est.'

11. Thiclmann Vivian Paris Aug. i534' Nou. Test, eadem forma, quod item ex
graeco emendatum uidetur, quamuis nihil de hac emendatione dictum sit. Ex
locis citatis concordat cum Iiinta Matt. xii. 31, Luc. xv. 8, loh. xxi. 22 sed
non in aliis. Luc. xix. 37 et loh. xxi. 12 legit recte '
discentiiim^ et lac.
iii. 7 '
et ccfonini.'
12. Nouum Testamentum iam quintum accuratissima cura recognitum a Des.
Erasmo Roter. cum annotationibus eiusdem, Froben, Basileae, 1535 in fol.
13. [Rob. Stcphaniis, Parisiis 1545 in 4" minori. Biblia Latina cum uersione
Tigurina et notis Uatabli marginalibus.] Exemplar habeo uno uolumine
comprehensum cum hoc titulo '
Biblia Sacra ex omnibus orthodoxorum
lucubrationibus recognita |
Uenetiis apud Petrum Nicolinis de Sabellio anno
M.D.LI.' Liber tamen mere Stephanicus est.
14. Rob. Stephanus, 1546 ex optima eius 1538 repctita),

Parisiis in foHo (editio
quern librum hac editione semper citamus sub siglo t q. v.
in
15. lacobus Giunta Lugd. 1548 in folio, uel forsan potius anni 1.546 (excudebat
Theobaldus Paganus). Secundum Uercellonium refert ed, Stephanicam
Parisiis 1532.
16. Rob. Stephanus, 1555 in S*' (excudebat Roberto Stephano Conradus Badius,
anno M.D.LV. viii idus Aprilis). Biblia prima cum ucisibus hodiernis edita,
quorum numeros in hac editione sequimur. Lectiones uariae in margine
adduntur.
17. Apud loanncm /^;r//(J«/«w Lugduni i,55'5 in 8". luxta vulgatam editionem.' '
Typographus in epistola ad lectorem ait Dein quae ad sacrarum sensa liter- '
'arum pertinere visa sunt non omissurus, versus quoslibet notandos curavi.
'
Quod non sine Numinis nutu initio factum, atque in hanc vsque nostram
putarim prorogatum aetatem, quo videlicet sensa ipsa, certis distincta ver-
'
'sibus, verae Theologiae studiosis et clarius innotescerent, et memoriae

'facilius mandarentur.' De Roberto Stephano ne uerbum quidem. Typo
nitido et minuto excusus est liber et uersus hodierno more distribuuntur.
18. In officina haercdum Lucae Antonii Iiintac, Uenetiis i557> rnense lulio in
folio cum notis Isidori Clarii Brixiani Episcopi Fulginatensis ex secunda
eius recognitione (De prima editione Isidori Clarii Uenetiis 1542 in fol. apud
Petrum Schoeffer, dicit Uerccllonius '

usus est ed. sub n. 58 (i.e. Stephani
'
1528) at permulta temere nimis reformauit ').
19. Apud haeredes Carolac Guillard uiduae quondam Claudii Cheuallonii Paris.
PRAEFATIO. CAP. VIII. UETERIS VERSIONIS CODICES. xxxi
1558 in fol. ex recensione lohannis Benedicti, cuius editio princeps ex officina

Simonis Colinaei prodiit Parisiis, 1541.
20. Apud Guliel. RoiiiHii/iii Lugd. 1569 fol. Editio Henteniana, cum tabb. ligno
incisis. In hac editione Chr. Palomares coUationem cod. Toletani inscripsit
Uat. 9508 cf. T supra p. xiii.
;
21. Apud hintas Uenet. 1572 fol. Editio Henteniana.

23. Nouum lesu Christi Testamentum Plantin., Antuerpiae 1573, in forma mini-
ma. Ed. Henteniana.
23. Biblia per Thomam Guarimim Basil. 1578, 2 uoll. 8° cum tabb.
24. Biblia Henteniana Plantin. Ant. 1583 in fol. Uide supra |^, p. xxix.
25. Biblia Sacra Uulgatae Editionis Romae Ex typ. apost. Uat. 1592. Uide
supra ffi.
26. Biblia ad uetustissima exemplaria nunc recens castigata cum lie. sup. Uenetiis
excudebat Hieron. Pohts 1587. Cum praef. Hentenii. Cum tabb. ligno incisis.
27. Apud Damianum Zenarum Uenetiis 1599. Idem fere liber ac 26, sed titulo
nouo et colophone, '
Uenetiis Altobellus Salicatius excudebat M.D.XCIX.'
28. Biblia Sacra Uulgatae Editionis Sixti V et dementis VIII Romae typis S.
Congregationis de propaganda fide anno 1861, curante Carolo Vercellone, qui
liber editionum Clementinarum uarietates in praefatione recenset.
Cap. VIII. Uctcyis ncrsionis uel ueterum uersiomim codices in Etiangeliis citati.
a. Uercellensis saec. IV uel V, mut. Mt. xxiv. 49-xxv. 1

6, Luc. i. i— 12, xi. 4-25, xii.
37-59, Mc. i. 22-34, iv. 17-24, XV. 15-xvi. 2o(xvi. 7-20 ex vg. est). Ediderunt
I. Blanchinus Euangeliarinm Qjiadriiplex Romae i749 fol- et I. A. Irici
Mediolani 1748. Nos Blanchini editione usi sumus, quam repetiuit Migne
Patrol. Lat. torn, xii in ed. Eusebii Uercellensis.
b. Ueronensis s. IV uel V, imtt. Mt. i. i-ii, xv. 12-23, xxiii. 18-27; loh. vii. 44-
viii. I3erasi sunt ; Lc. xix. 26-xxi. 29 ; Mc. xiii. 8-19 ; xiii. 24-xvi. 20. Ed.
Blanchinus.
c. Colbertimis s. XI, Par. Lat. 254 ed. P. Sabatier O. S. B. Bibliortim sacrorum
latinae iicrsioncs antiqiiaescti itetus Italica 3 uoll. in folio Remis 1743-1749 ;
et denuo I. Belshcim, Christianiae 1888.

d. Cod. Bezae Cantabrigiensis (D) s. VI. latina uersio ed. F. H. A. Scrivener, Can-
tabr. 1864, mut. Mat. i. 1— n, ii. 2i-iii. 7, vi. 8-viii. 37, xxvi. 65-xxvii. i, loh. i.
i-iii. 16, xviii. 2-xx. i Mc. xvi. 6-20. Cont. etiam 3 loh. 11-15 et Actus.
;
e. Palatinus s. IV uel V, Uindobonensis Lat. 11 85, ed. Tisch. Lips. 1847. Exstat
tantwn Mt. xii. 49-xiii. 13; xiii. 24-xiv. 11 cum detrimento 12 lin. xiv. ;
22-xxiv. 49 xxviii. 2-Ioh. xviii. 12

; ; xviii. 25-Lc. 30 Lc. viii. ; viii. 48-xi.
4; xi. 24-xxiv. 53; Mc. i. 20-iv. 8; iv. 19-vi. 9; xii. 37-40;
xiii. 2, 3;
24-27; 33-36 i.e. uersus 2627, in quibus S. loh. fere totus, et S. Lucas
(uers. 38 exceptis). Exstat etiam Mt. xiii. 13-23 Dublini ed. T. K. Abbott
ad calcem cod. Z graeci Dubl. 1880.
f. Brixiamis s. VI, mut. Mt. viii. 16-26 Mc. xii. 5-xiii- 33 xiv. 53-62, 70-xvi. 20,
; ;
ed. Blanchinus.
ffy Corbeie7isis i Sangennanensis 21 nunc Petropolitanus Ov. 3 (D. 326) s. VIII

xxxii PRAEFATIO. CAP. VIII. UETERIS UERSIOXIS CODICES.
continet euang. Matthei. Ed. Martianaeus una cum collatione ^j Paris.

1695 et nuper loh. Belsheim, Christianiae 1881.
ff.^.
Coj-beiensis 2 Paris. Lat. 17225, s. V uel VI, mitt. Mt. i. i-xi. 6; loh. xvii.
15-xviii. 9; XX. 22-xxi. 8; Luc. ix. 48-x. 21 ; xi. 45-xii. 6 ; et uersus et
uerba aliquot in Mt. xi Mc. ix et xvi desunt. ; Ed. I. Belsheim, 1887.
g^. SangC7-inanciisis i, s. IX sc. Euang. Matthei in cod. Bibliorum Par. Lat.
1 1553 (cf. G). Ed. I. S. Old-Latin Biblical Texts, no. I, Oxon. 1883.
g„. S anger manensis 2, Euangelia s. X, Par. Lat. 13169, a Sabatier interdum cita-
tus, cf. torn. iii. p. xxxv. Codex mixtus.
//. Claromontanns s.IV uel V Matthei Euangelium ed. Angelus Maius Scr. net.
noiia coUcctio Romae 1828 torn. iii. p. 257 sqq., cetera euangelia uersionem
Hieronymianam cxhibent, codex hodie ut fertur in bibliotheca Uaticana
inueniri non potest ; viiit. Mt. i. i-iii. 15 ; xiv. 33-xviii. 12.
i. Uindobonensis Lat. 1235 s. VII Lucae et Marci fragmenta sc. exstant Lex. 6-
xxiii. 10, Mc. ii. 17-iii. 29 ; iv. 4-x. i ; x. 33-xiv. 36 ; xv. 33-40. Codicem
ediderunt Alter 1791 et Paulus 1795, et I. Belsheim, Lipsiae 1885, cuius
editionem nostri gratia cum codice denuo contulit Rudolfus Beer 1888.
J. Sarzannensis uel Sarctianus s. V. Fragmenta S. lohannis. Exstant loh. i.

38-iii. 23; iii. J,'i-\'. 20; vi. 29-49; 49-67; vi. 68-vii. 32 viii. 6-ix. 21. ;
Dissertationem de codice edidit Guerrinus Amelli Mediolani i872,sed usque

nunc fragmenta inedita manent.
k. Bobiensis nunc Taurinensis G. vii. 15, s. IV uel V, fragmenta Marci et Matthei.
Exstant Mc. viii. 8-1 1, 14-16 viii. 19-xvi. 9 Mt. i. i-iii. 10, iv. 2-xiv. 17
; ; ;
XV. 20-36. Ediderunt F. Fleckius 1837, C. Tischcndorfius 1847, et I. S. 1886

Old-Latin Biblical Texts, no. II.
/. Rhcdigcrianus s. VII
H. F. Haase, Budorigi (Breslau) 1865-6 miit. prae-
ed. ;
sertim in lohanne. Hie liber nobis praesto non fuit, sed interdum ex Tis-
chendorfii Testamento graeco citatur.
m. Lectiones e libro de diiiinis sci'iptnris sine Speculum qui diffcrt multum et
forma operis et textu a Specula S. Augustini. Ediderunt Angelus Maius
[Spicilegium Romanuni torn. ix. pp. 61-86 Rom. 1843) e codice Sessoriano,
etnuper F. Weihrich ex octo codd. una cum Specula S. Augustini Corp. Scr.
287-700 Uind. 1887. Qi.floriac. supra p. xxviii.
Eccl. Lat. torn. xii. pp.
n. Fragmenta Matthei lohannis et Marci Sangallensia saec. V. Ediderunt P.
Batiffol, Paris. 1884 et H. J. White Old-Latin Biblical Texts, II, Oxon. 1886.
Exstant Mt. xvii. i-xviii. 20 xix. 20-xxi. 3
; xxvi. 56-60, 69-74 ; xxvii.
;
62-xxviii. 3; xxviii. 8-20; loh. xix. 13-17 24-42; Mc. vii. 13-31; viii. ;
32-ix. 10; xiii. 2-20; XV. 22-xvi. 13. Cf. Pal. Sec. II. tab. 50.
a. Fragmentum Sangallense Mc. xvi. 14-20 saec. VII uel VIII. Ed. H. J. W.
p. Fragmentum Sangallense loh. xi. 14-44 saec. VII uel VIII manu Hibernica
ex cod. liturgico ed. H. J. W. : ibidem 1886.
q. Monacensis Lat. 6224 saec. VII olim S. Corbiniani Frisingensis, a quodam
Ualeriano scriptus. tI/z/A Mt. iii. 15-iv. 23; v. 25-vi. 4; vi. 28-vii. 8 loh. x. ;
ii-xii. 39, xxi. 8-20; Luc. xxiii. 23-36; xxiv. 11-39; Mc. i. 7-22; xv.
5-36. Ed. H. J. W. Old-Latin Biblical Texts., no. Ill, Oxon. 1888.
PRAEFATIO. CAP. IX. DE TEXTUS NOSTRI FORMA, xxxiii
;- uel ?-i.
Usscrianus i, Tr. Coll. Dubl. A. 4. 15 ed. T. K. Abbott, Dublini 1884 :
multum mutiliis. Cf. Pal. Soc. II. tab. 33.
r.,. Usserianns 2, Tr. Coll. Dubl. A. eiusdem collatus.

4. 6 in secundo tome libri
5. Fragmenta 'Lwc^.q Ainbrosiana Mediolanensia C. 73. Inf. B. saec. VI, cxstant Luc.
xvii. 3-29 xviii. 39-xix. 47
;
xx. 46-xxi. 22. Ed. A. M. Ceriani Mediolani
;
1 861, ex quo repetiuit I. S. Old-Latin Biblical Texts, no. II, 1886. Cf. Pal.
Soc. I. tab. 54.

/. Fragmenta Marci Berncnsia, no. 611, saec. VI ; exstant Mc. i. 2-23 ;
ii. 32-27 ;
iii. I Ed. Hagen Hilgcnfclds Zeitsclirift 1 884 ex quo repetiuit I. S. 1886.

i-i 8.
V. Fragmentum lohannis Uindoboneuse (Hof Bibliothek Lat. 502), saec. VII (.?),
exstat xix. 27-xx. 1 1. Edd. I. S. et H. J. W. Old-Latin B. T., Ill, 1888.
a,. Fragmenta Lucae C7iriensia, saec. V, exstant Luc. xi. 11-29; xiii. 16-34.
Ed. E. Ranke Marburgi 1873, rep. L S. Old-Latin Biblical Texts, II, 1886.
6. Codicis Graeco-Latini Sangallensis (A) latina uersio, saec. IX, ed. H. C. M.
Rettig Turici 1836.
Hi codices sic plerumque distinguuntur. Em-opaei sunt a (Matt.), a.,,b, i, n,
q (quoad Latinitatem) ; h,p, i\. Itali sunt/, q (quoad textum). Africani k, e;
m. Mixti a (Mc. Lc. loh.), cff^,ff.,, ^p (^,), d, 6. Prope-LIicronymiani I, {aur.).
Cap. IX. De textns nostri forma.
et uersuum numeros ex Bibliis Stephanicis anni i555adposui-

Capitulorum
mus, quae sunt prima Biblia cum uersibus hodiernis quae etiam in serie Oxoniensi
ueterum Latinorum secuti sumus. Prima enim Noni Testamcnti editio cum
uersibus, quae est Graeco-Latina Stephani, duobus paruis uoluminibus, anno
1551 prolata, in nulla, quod scimus, ex Oxoniensibus Bibliothecis inueniri poterat.
Plura de his uersibus uidesis in dissertatione Ezrae Abbot in Prolegomcnis Cas-
pari Renati Gregory ad Nou. Test. Tischendorfianum anno 1884 edita.
In sectionibus describendis, quae litteris maioribus incipiunt, et in lineolis
per cola et commata, distinctionum loco, diuidendis, codicem Amiatinum sequi-

mur, qui liber mentem saltem Cassiodorii senatoris, si non Hieronymi, de hac re
exprimere credendus est. In numeris canonum Tischendorfium fere semper
sequimur.
Uerba obelis inclusa ueram esse lectionem credimus, quamquam uel paucis
uel nullis in codicibus inueniantur. Talia sunt quinque f milium f hominum et ' '
'
quattuor fmiliumf hominum' Matt. xvi. 9, 10; bonum tibi est funoculumf '
in uitam intrare ib. xviii. 9, et 'feuerritf domum Luc. xv. 8.

' '
Uerba uncis inclusa a nobis pro glossa habebantur, sed cum in codicibus
'
inessent penitus deleri non poterant. Talia sunt '

stupefactus est [expauerunt]
Marc. ix. 15.
Orthographiam codicum sequimur, et quantum fieri potest in uno quouis
libro unam formam exhibemus. Sed normam nimis rigidam in rebus huiusmodi
nobis non imposuimus. Plura de his in Prolegomcnis referentur.
— :;
; — — ;
:
xxxlv PRAEFATW. CAP.X. DE NOTULARUM FORMA.
Cap. X. De notularmn forma.

In notulis quae ad ueram lectionis uarietatem pertinent litterae crassiores
('Clarendon type ') ad initium positae textiis lemma exhibent, quod interdum
sequitur lectio graeca, hamis I'otundis inclusa ;
deinde si lectio Hieronymiana non
omnino certa sit uel a uulgata Icctione discrepet sequuntur auctoritates nostrae ;
si fere certa sit sequitur codd. pl{iiriiui) uel tale quid ; si omnino certa sit nihil
additur. Deinde prima pars notulae coli hodierni signo, qui dicitur, semper clau-
ditur(:). In secunda parte sequuntur uarietates lectionis a nobis minus probatae,
ita fere ordinatae ut quae proximae uero sint, proxime sequantur, deinde quae
longius absint. Hae uarietates in classes diuiduntur signo semi-coli(;) qui dicitur.
Si uero uarietas lectionis mere orthographica sit, uel certe minoris momenti,
uelex uno tantum alteroue codice allata, saepissime textus lemma omittitur et
quae cum eo in prima notulae parte coniungi solent.
Porro his signis utimur in notulis :
> = inuertit uel inuertunt, signo quod certe saeculo dccimo sexto In
usu erat et fortasse antiquius est-
+= addit uel addunt.

0711. — Non utimur signo mathematico — (minus),
omittit uel oniittunt.
quod cum signo typographico facile confundi potest.
A*, A', A^, A" etc. = Lectio prima manus primae correctio facta ;
a prima manu ; correctio a secunda manu ; correctio cuius aetas

uel auctor distingui non potest. O"", O"', R" etc. = correctio
manus saxonicae uel glossatoris. 5P"°= lectio marginalis.
Cap. XI. Delectus iwtidannn in MattJico Icctoris notatu digniortim.
1. Notae orthographicae :
i. I de orthographia iierborum lesus, Hiesiis et Bcckelntl Ac; xxvi. 3 Caiaphas, Ca;)*/;a» etc.
Iliesus ii. 6 de orthographia uerbi Israhel
; 4 Seariotli, Scariot etc. ; 36 Gethsemaui,
cf. Eniinanuliol i. 23, Danihelo xxiv. 15 Gelhsaiiiani etc. ; xxvii. S Acheldemach etc.
viii. 4 Moses, Moyses etc. ; x. 25 Beelzebub, 46 heli heli lema sabacthaui.
2. Idem uerbum Graecum diuerse redditum :
vi. 1 1 iiTioiiawv ; supersubstantialem AB5P*H© xix. 10 yvvaixos muliere A3'*FHOQX'Y ;
JKMM'OQVXZi^RY) vg. Hicr.: cotidianum j

uxoreBCKa'"i'0JKLMM'RTV\VX»Zz/ô..ffiVr.
CDEiP""'LTW. 12 ivvoxixiaav castrauerunt AIPFHQMOW
\
16 dcfai/ifouffi!/ ; demoliuntur E!>PKO*RZ* XY vg. Hier. : eunuchizanerunt BCJKM'TVZ

exterminant ABCDFH©JMKrOi''TV\VXYZ*. (ELQR).
viii. 20 KaTaaKT]vujafts tabernaeula BD'IPLO
;
[xxi. 31 6 nparos ; primus DEH-QKMKTVW Z'
X*?Z aur. (F.]R Bentkii F) : nidos ACH0 vg. : nouissimus ABC3'FH*JLORTXYZ* scJ
KMKTVWX'Y vg. Hicr. (EQT) 6 €<rxaT05 D alii u voTcpos uel o Scuxepos.]
26 iniTniriafv ; increpauit AB*H*XY : imper- xxiii. 33 ffwrjuaTa ; genimina ABCDiFFBKLKT
auit rcU. sal ex ticlt. lait. QRTVWX<:YZ\EH) vg. Hier. : progenies JO
xii. 15 a.Vixlapr](!iv; seoessit ADE3?^z« scrie codi- X*Z*(M def.\
cum ad locum lapsu fl//«>jz«)FH0LOQRXY xxiv. 13 u h\ viroyLtiva'i; qui autem perseuerauerit
recessit BCJKMM'TVWZ vf. ABEa'FH0O(R)\VXYZ-': q. a. permanserit
xiv. 9 TOW upKov%\ iurameutum ACDE:^P""'FH I CDJKLM'QTVZ*.
©LMQRTWX'Y: iusiurandum Ba'*JKKrOV |
50 ^Slv pîBvljvjaiv ; ebriis ABDEFH0JMO':QT
"
X*Z. \VX'^Y(Ca'"'i'L): ebriosisa'*KNrO*RVX*Zz;^?-.
xviii. 26 iipoatKvvu; orabat Ai'FH0JO*WXY ,
xxvi. 75 ixKavafv; plorauit ABCH0X'Y : fieuU
Z : rogabat BCEKLMM'O'^QRTV. DEa'FI(?)JKLMM"OQRTVWX*Z vg
— ::: . ::
PRAEFATIO. CAP. XI. DELECTUS NOTULARUM IN MATTHEO. xxxv
3. Itacismus in codicibus recentioribus correctus :

—pauca exempla adhibentur,
e.g.
vi. 26 5ia<pepeTe ;
pluris estis CHGJKKrC'VWZ* xviii. 26 TTtauiv ; prooidens codd. plur. et vg.
vg. : plures estis ABDEa'FLMO*QRTXYZ*. procedens ABJPL*0*QRX*Y, cf. u. 29.
X. 18 dxSriaeaBf ; ducemini codii. phir. et vg. : xix. 5 KaToKthpH ; dimlttet codd. plur. et vg. :
ducimini AFOQY. dimittit AH*MY.

29 naKuTai ueneunt BF0JKKrOVWX*Z^ vg.
; xxiii. 34 SicuffTC CDE3PKLQRV'
;
persequemini
ueniunt ACDEa'HLMQRTYZ*. WXZ vg. ABFH0JKrOTV*Y.
: persequimini
xviii. 5 5exf TO! ; suscipit codd. plur. et vg. : sus- xxvii. 43 ninoSiv; confidit BEff©JKM"QWX"
cepit EHO*QX*Z*. vg Hier. confidet ACDa'FH*LMORTVYZ*.
:
Contra, itacismus hie illic in codd. recentioribus inuenitur, ut
vii. 19 (KicSwTfTm ; exciditur AB3P*MKrX':Y tradetur BDEa'H©JKLM'QRVWX*Z2 vg.

excideturCDEH>iFH0JKLOQRTVWX*Z«'^. Ilier.
PaWerai mittitur AB3'*FMRX«Y: mittetur
; 28 (icx'>vv6ixivov effunditur AFHMO Y effun- ; :
CDE3>iH0.JKLKrOQTVWX*Z vg. BCDEa>0JKLM'QRTVWXZ vg. Hier.

detur
xxiii. 38 atpieTUi reliuquitur AFOT*X°Y relin-
; : id b TrapaSiSovs jxf qui me tradit AHMXi^Y ;
qtietur BCDEH>H0JKLKrQRT'=VWX*Z vg. q. m. tradet BCDE3'F©JKLKrOQRTVWX*Z

'
Hier. vg.
xxvi. 24 irapaSiSoTat ; traditur ACFMOTX^YZ*
5. Interdum praesens per futurum in quibusdam uel in pluribus codicibus
redditur : e.g.
V. 47 iroieiTf ; facitis eodd. plur. et vg. : facietis 31 Trpoayovtjiv ; praecedunt BCEH'OJKLMM"
H©KKrO'^RV\VX*Z. 0*TVX*Z^^Hier. : praecedent ADa'FH*0»»»
xii. 25 epi]povTai ; desolatur H'MM"0*Z* : deso- QRWX'YTSffi.
labiturABCDEFH0JKO»"QRTVWXYZ*t'^. xxvi. II EXfTe ; habetis AiPFH0JV\VYZ*'^Cl:
xiii. 13 oiiK oKoiovai non audiunt codd. plur. et ; habebitis BCDEKLMKTOQRTXZ^S eodem ;
vg. non audient ABFH*QX*YZ*.

: uersu (x^T€ sec. ; habetis AiPMYZ*|§(I babe :
xxi. 9 6 fpxip^fvot ; qui uenturus est AB3?*H.JKL bitisBCDEFH0JKLM'OQRT'=VWX-^9,S.

MH'VXYZ^ : uenit CDEa"«i'F0OQRTWZ*»^.
6. Saepe indicatiuus elegantiae causa per subiunctiuum, uel in quibusdam uel in

pluribus codicibus uertitur
ii. 6 Troip.av(T; reget ABCDa"''9FH*KLM'QUVX': xxi. 16 Ti ovToi \fyovatv ; quid isti dicant ABC
YZ : regat E5P*H<=0JRTWX* vg. Hieron. H'""'FH©MM'ORVXYZ : quid isti dicunt DE
X. 26 -^vaae-qafTai ; scietur BCDE5PFH0.JKLM a'*JKLQTW vg.
]VrOQRVWX*ZpjSffl; : sciatur ATX'YT. 27 now; faoiam AFH*MO*Y : t'acio CDESH=
xii. 1 1 Ss ex^' I-*, Ss 'i^H rell. ;
qui habeat ABEH'= ©.JKLKrO»'QRTVWXZ vg.
©JLMM-QRWXYZ vg : qui habet CD3'H*K 41 diroSuiaovaiv ; reddant codd. plur. Sffi : red-
QTV. dent ERTPJ.
xvi. 20 oTi aiiTus iaTiv ; quia ipse esset codd. plur. xxii. 17 hoKii; uideatur AFH*MXY : uidetur BC
et vg. : quia ipse est 5P*TV. DEa'H=©JKLM-OQRTVWZ vg. Hier.
21 oTt Sef; quia oporteret codd. plur. et vg. : xxvii. 3 OTI KaTfKptOT] ;
quod {uel quia) damnatua
quia oportet EF0*RTVX*Z*. esset codd. plur. et vg. : q. d. est BCDLRX*.
xvii. 10 oTi 'HAe/av hu quod Heliam oporteat ; 1 3 fcarafiapTvpovutv ; dicant testimonia Aii'^F
codd. plur. ct vg. : quod Hel. oportet CEJLQ H JMXY dicunt test. BC(D)EH""»©KLffl'OR
:
RTWZ*. TVWZ vg. Hier.

Lectiones ab omnibus paene codicibus contra Graecum uel Graecos plures
firmatae—
xi. 4 audistis et uidistis codd. et vg. audistis et : xiii. 22 CIS Tos dicavBas anapi'i! ; > est seminatus
uidetis CR sed graeci aKovcTf xal ÂcVctc.
; in spinis ACFHKMKTVWX'^YZ > sem. est :
xii. 2 licet eis om/tes excepto ffi : sed gr. (^fcrnv in spinis DEa>JLQ(T) vg. ; ianttim B(0)RX*
sine avTois. cum graeco in spinis sem. est.
18 bene plaouit {uel compl.) animae meae 28 colligimus codd. plur. et vg. : coUigemus
codd. pi. et vg. : b. compl. anima mea DELQR DEJQ; graeci uariant inter crvWfâiifv et
cum gr. 7]vd6Krj(y€v ^ ^VXV Mo^- avWkÔfxiv
e 2
xxxvi PRAEFATIO. CAP. XL DELECTUS NOTULARUM IN MATTHEO.
xiii. 34 sine parabolis cotld. phir. cl vg. sine para- :
15 lucratus eris codd. pi. et vg. : lucratus es
bola DT* cti/zt gnieco X'"^'' -napaliuXris. CQKT cum gr. eK^pB^jaas [iKepSrjais D).
35 per prophetam codil. pacne oinn. et vg. per : xix. 10 causa homini codd. plur. causa hominis :
Esaiam prophetam Kcuiii gt: N* i. 13. 33. 124. By^"'''JLR vg. tU propiiis graeco tj aWia toO
253 Tisch. T. G. 8, scd am. 'Htrai'ou N'^BCD unc. dfOpioTTov respondeat.
13 et vii}i. pier. xxi. 41 qui reddant codd. plur. SC : qui reddent
xiv. 3 fratris sui codJ. pliir. et vg. : fr. sui philippi ERTp! cum gr. u.-noSuiaovrnv.
uel philippi fr. sui DE5P"'"H'-©QR cum graecis xxii. 24 non habens fllium codd. paene omn.
oinnihus e.xccpto D, sed Tiscli. 8 [îAiVttou]. et vg. n. h. filios F cum graeco pifj tx'""
:
XV, 31 loquentes sine add. codd. vg. cum X i : +

debiles sanos/^ g>'-pl- xxvi. 45 tradetur codd. et vg. : traditur FY et gr.
3 om. hypocritae ante faoiem codd. paene omn.

xvi. TiapaBidoTat.
et vg. + hypocritae QR citm graecis plur. (sed

:
xxvii. 8 Acheldemacli {de orthographia uide ad
om. CDLA mitt. Tisch. S). locum) codd. omn. et vg. : om. graeci.
xvii. I assumsit, assumpsit, ads. codd. pacne omn. 55 a longe sine add. codd. plur. et vg. : +
TS : adsumit (ass.) CN^Cl^ gr. napaAa/iliavei. nidentes uel aspicientes DEH'©(L)M(R) cum
xviii. 13 gaudebit codd. fere oinnes : gaudet W vg. graecis uttu pLaicpud^v deojpovaai.
cum graecis x°'P" (fantum A* xapil).
Notandum est codices BrUaiinos uel Hibcnios ex graeco saepius corrcctos

esse uideri.
8. Ubi idem uerbum plus quam semel in pericopa occurrit, uera lectio prime a
paucis tunc a pluribus deinde ab omnibus uel paene omnibus codicibus fir-
matur : e.g.
iv. 5 i^^ 8 assumit {TrapiKaîQavti). xxii. 37 in toto corde tuo et in tota auima tua
vi. 16, 19, 20 demoliuntur et demolitur (a.<^ci- et in tota mente tua.
I'iôvoi et atpavtîi). XXV. 31 et 23 serue bone et supra multa.
vii. 22 in tuo nomine ter (tS aSi ivS/j-ari). Contra cf. x.xiii. iS et 20 in altari ct xxvi. 11
habetis.
9. Additamenta in quibusdam codicibus uel editionibus notatu digniora :-
vii. 6 oonuersi + canes T codd. Sarum et cdd. multi. XX. 28 additamentum oos autem quaeritis de modico
X. 12 earn sine add. A3'*MO* + dicentes pax :
crescere H'""©©. etc.
huic domui BCDE3"»i'FH©JKLM'0""'QRTV xxiii. 14 Ucrsum omisimus cum codd. plur.: liabent
\A-XYZ vg. (F)H'"n0)QiR)T vg. Hier. et edd. antiqui.
14 de pedibus uestris sine add. CDEH'O.JKL xxiv. 36 caelorum sine add. codd. plur. et vg. :
KrOR*TV\VZ vg. Hicr. : + in testimonium -t-neque filius BJOX*.

eorum ABFHMQ(R»'»)XZ. 42 Uersum omisimus cum codd. plur. et |SJC :
xiii. 43 aures sine add. ACFJKMiTO"'-'T*VXYZ ; habent BEH'QORTXZTS.

+ audiendi BDEa'HQLQRT'W vg. xxvii. 32 oyreneum sine add. ACD5P*H*JKMK1"
47 ex omni genera CFH.JLMO* sine add. :
0*«' 2 TVWX' YZi'^.ZTwr.: + uenientem obuiam
+ piscium ABDESP0KiffO<-QRTVWXYZ vg. sibi BH"»»(H""'©)ILO'«"»»'CQ)RX*'"=Y<^Z; +
3 potestis sine add. ACEa'1^0*?JLMO*QX
xvi. uen. in ob. illis E.
Vf.U!: + scire HQ^KWO^VWZSffi + cog- ; 36 mittentes sine add. CD3'*H*IJLM0':RTV
noscere RT. S
+ ut impleretur quod dictum est per pro-
;
phetam dicentem) diuiserunt

4 qui fecit ab initio qui f. hominem ab in.
\uel pr. -F sibi
xix. :
uel qui fe. ab in. homines Z*^hominem)TS(!C uestimentamea et super uestem meam miscrimt
et edd. antiqui. sortem AL!Ea"•»H'0K.^TO*Q^VXYZ'nt^C.
20 custodiui sine add A(B«'6/.)CH'>H©.JK;LM 49 post liberaus eum addunt alius autem ac-
M'OQVXYZS: +a iuuentnte mea Eia'-'FR cepta lancea pupungit latus eius et exiit aqua
et sanguis DEii""»LQR.
10. Lectiones uariis de causis notatu dignae

V. 24 offers, vi. 33 regnum del. viii. 7 ait. prouolutus. xviii. 9 fuuoculumt. 19 de
x. 18 et ad praesides et ad reges. xii. 31 omni re quacumque. 27 dimisit bis, pro
spiritus xiv. 14 miser-
autem blasphemia. a-nkKvaiv et di^'Tjicey ;
specimen ignauiae
tus est eius. doctrinas mandata.
xv. 9 Hieronymianae. xxiv. id penetralibus. xxv.
xvi. 9. 10 quinque t milium f et quattuor 8 sapientibus. 24 et metis, xxvii. 40 de-
•(•miliumt. xvii. 5 complacui. 14 genibus struit . . . reaedificat. 41 dioebant etc. etc.
— ';
PRAEFATIO. CAP. XII. DE ORTHOGRAPHIA CAUENSIS. xxxvii
Cap. XII. De 07'thographia codicis Caiiensis.
HiC codex, quern saeculo nono tribuimus, summa cum diligentia scriptus
est, tot tamen in uocibus tamque constanter a Latinorum consuetudine abhorret,
ut uarietates praecipuas uno loco recensere facilius credamus, quam notulas his
minutiis perpetuo onerare. De patria codicis tantum constat in Hispania scriptum
fuisse quod etiam perspexit P. Corssen (p. la I.e.). Testantur enim (i) litterae
uisigothicae, e.g. Bibliis S. Emiliani, in Bibliotheca Soc. Historicae Matritensis
conseruatis, non adeo absimiles, sed minutiores ; (2) nomen scriptoris gothicum
Danila (cf. subscriptionem Concilii Toletani xvi A.D. 693,et Attila, Agila, Froila,
Oppila, Uigila, Uintila, etc.) ; (3) textus cum Toletano, i.e. Hispalensi, et Emili-
anensi, maxime concordans ; (4) orthographia ipsa. Scriptus est tribus columnis
in (ut H T V), lineis in unaquaque columna 55 uel 54.
pagina unaquaque
His formis fere semper utitur :
ad, adque = at, atque z.^vX in Euangeliis ; aextimare ?^r/extimare; babtizo,

;
babtista, babtismus dextruere, rarius destruere

; diae, sed die Rom. ii. 5 ;
eclesia uel aeclesia egomed, temed, semed etc.

; exurgo hii = hi his = is ; ; ;
;
homnis, hunus, hut ctivi multis siniilibus ; misterium, sed myst. 3 Th. ii. 7, Apoc.
xvii. 5 peribere, sed perh. loh. xv. %"]
;
poenitentia quero quod [de numerd),
; ; ;
rarms quot ;
quum (cf. H0T), nisi hiitio sectionum; rehquid, rarius rehquit;
sinixtra ; Srahel, Srahelita ; Symon
uolumptas et uolumtas (cf. T) ; Ysahac.
;
h addictissimus est praesertim in initio uerborum ut ex notulis

Litterae
apparebit. Cum c commutatur h in amihi Act. xix. 36, hamihi loh. xv. 14,
inimihi Luc. x. 19, 49, xix. 43, xxiii. 12, Col. i. 21, Heb. x. 13, Apoc. xi. la
(cf. T Rom. V. 10), homihidia Apoc. ix. 21. Formae istare, iscribere, iscire,
istatim etc., etc. non rarae sunt, neque geiuno, geiunium, magestas. Mirae sunt
sed non rarae kcaru.s, kcarissimus, kcaritas, kcapud. Uerbum Hispanicum era '
occurit in nota ad 2 Pet. iii. 2, ut uidetur pro numero sectionis, et puUus pro '
'
gallo in capitulatione Matthei xxvii. De ihesu et hiesu scripsimus ad Matt. i. i.
Ceteras de orthographia quaestiones in Prolegomena distulimus.
•
Restat ut uni sapienti Deo gratias quam maximas agamus qui operis pri-
mum fasciculum, post tot annos, in lucem prodire iam concessit ; et enixe Ilium
precemur ut in honorem Ipsius, et in ecclesiae Christi Catholicae commodum et
unitatem his laboribus quantuliscumque uti dignetur.
lOHANNES SARISBURIENSIS EPS.

HENRICUS I. WHITE.
Sarisbtiriae
Infesto S. Marci Euangelistae

a. d. M.D.CCC.LXXX.IX.
;
XXXVIU
Tcstiiiwnia ipsins Hicroiiynii dc opcre sua.
Epistula ad Daiunsinii quae saptitiir (p. i) anno saliids 383 scripta est.
Anno 384 ad Marcellam (Ep. xxvii) Post priorem epistolam ... ad

scripsit
me repente perlatum est quosdam homunculos mihi studiose detrahere, cur
aduersum auctoritatem ueterum, et totius mundi opinionem, aliqua in Euangeliis
emendare tentauerim responsum habeant. Non adeo me hebetis fuisse
... ita
cordis . . . corrigendum putauerim aut non

ut aliqiiid de Dominicis uerbis aut
diuinitus inspiratum sed Latinorum codicum uitiositatcm quae ex diuersitate
;
librorum omnium comprobatur, ad Graecam originem unde et ipsi translata non

denegant, uoluisse reuocare . . . Illi legant spc gaiideiites, tcnipori seriiicutcs ; nos
legamus spe gaiidcntcs. Domino scrnicntes (Rom. xii. 11, 12 sed clansulis innersis).
Illi aduersus Presbyterum accusationem omnino *non putent recipiendam nos ;
legamus adiiers7is Presbyterjini acc2isationevi ne 7'eceperis, nisi sub dnobns ant tribus
tesidnts: peceantes anteni coram omnibus argne (i Tim. v. 19 sed noli recipere et
cm. autem). Illis placeat Hitnianns sermo et omni acceptione dignns; nos cum
graecis, id est cum Apostolo, qui Graece locutus est, erremus : Fidelis sermo et
omni acceptione dignns (i Tim. i. 15, ef. iii. i).
Anno 398 ad Lneininm (Ep. Ixxi. 5). Nouum Testamentum Graecae

scripsit
reddidi auctoritati. Ut enim ueterum librorum fides de Hebraeis uoluminibus
examinanda est ita nouorum Graeci f sermonis normam desiderat.
;
Anno 404 scripsit ad S. Angiistimini (Ep. cxii. 20) ... si me, ut dicis, in
Noui Testament! t emendatione suscipis, exponisque causam cur suscipias quia ;
plurimi linguae Graecae habentes scientiam, de meo possint opere iudicare ean- :
dem integritatem debueras etiam in ueteri credere Testamento, quod non nostra
confinximus, sed ut apud Hebraeos inuenimus, diuina transtulimus.
De niris ilhistribns c. cxxxv. Nouum Testamentum Graecae fidei reddidi
Uetus iuxta Hebraicam transtuli.
* non putent Icgimiis cum cod. Regin. i\<;, et edititmc uc/e>i ap. UallarsiiiDi
; cf. Cypr. Test.
76 Aduersus maiorem natu accusationem noli recipere et 77 Peccantem coram omnibus
iii.
;
argue etc., et Ambr. ad toe. Aduersum presbyterum accusationem ne receperis, oinissis nisi sub
duobus uel tribus testibus.
t Uatlarsius Graecae tit 7iidciur ex- errore typographico.

X Hie inaxiine notanduiu est
Hieronymiim et uerbis suis et exemptis allatis totius Noui
Testamenii en!endatio?:em sibi uindicare, cum de Euangelio taiitum scribat S. Augustitius {Ep.
Hieron. civ. 6) Proinde non paruas Deo gratias agimus de opere tuo, quo Euangelium ex
'
Graeco interpretatus es, quia paene in omnibus nulla ofifensio est quum Scripturam Graecam
contulerimus.'
;
EPISTULA AD DAMASUM.
BEATO PAPAE DAMASO HIERONYMUS.
ERRATA
Page 512, note to ver. 3S, last line, for r. read gr.
JOT ',4, first line, for audimus read audimus

627, „ „ „ 2S, line 19, /w ederente. ?-tW ederent t'.
hieron. ad papa damaso beato dama hieron in xpo salutem aur. orditnr prologns canonnin
IIH euangelioram decim miuutatim distinctionum b. p. d. hiroiii salntem "S. incipit pro-
logns X canonum Y. incipit epistola hieronimi pffei beato p. d. h. 0. incipit praefatio
s. eusebii hieronymi in qimttuor euangelia. beatissimo p. d. li. Tisch.; om. G.
NOUUM opus facere me cogis ex ueteri, ut post exemplaria scripturarum

toto orbe dispersa quasi arbiter sedeam et, quia inter se uariant, quae
quidam
sint quae cum Graeca consentiant ueritate decernam. Pius labor, sed
ilia
periculosa praesumptio, iudicare de ceteris ipsum ab omnibus iudicandum, senis

mutare linguam et canescentem mundum ad initia retrahere paruulorum. Quis 5
enim doctus pariter uel indoctus, cum in manus uolumen adsumpserit et a saliua
quam semel inbibit uiderit discrepare quod lectitat, non statim erumpat in uocem,
me falsarium me damans esse sacrilegum, qui audeam aliquid in ueteribus libris
addere, mutare, corrigere ? Aduersum quam inuidiam duplex causa me conso-
latur : quod et tu qui summus sacerdos es fieri iubes, et uerum non esse quod 10
1. > me facere ©J?"; >• ex ueteri facere me mundo E, mundum + et C. retraere T. + et ante
cogis D. quogis T. netere EKV. post exem- quis E.
plaria ras. iinius lit. 3*. scribturarum EGT 6. quum qui T.
; mann sua K. assumpserit
om. D. DKT ; adsumserit A
(B ex sit.) ©Y. om. a H0.
2. quidem E. et : nt C(liut) T. saliba Y aur.
3. om. cum V. greca BDE!iP©VY aur. ; graeco 7. imbibit T. discrepare ctuod : discrepantem
G. dissentiantD. ueritates T. T. uoce EH©*.
4. periculossa D. praesumtio AGV, presump- D 8. clamitans KVT; clamaris H.
aur, DJT. ipsiim bis repetitutn in A.
caeteris 9. motare DiP. corregere D. + et a>ite adners.
pr. uice erastim. omnibus hominibns ET (h sup. :

E. aduersum ACGJKVY aur.: -sus BDEa-H
lin.'). >- iudicandum ab omnibus D. senis : i in @TT. > me causa D causam pro causa me E ;
ras. a", saenis C ; senes DET. consnlatur DS".
5. motare D3P. linguas H'S* (-am 3"). canis- 10. quod: quam H, quern ©*. «/«. et uerum
centem A (CG ex sil.) aur. c. + iam H0JKV5'. non esse E.
;
XXXVIU
Testivionia ipshts Hicronynii dc opei-e sua.
Epistiila ad 383 scripta est.

Daiiiasiivi quae scqiiitiir (p. i) aiiuo salnlis
Anno 384 scripsit ad Marcellam (Ep. xxvii) Post priorem epistolam ... ad
lega.nms aaner'sns r'7'es-r'j-tn-7rm incnMitcu,,t,„. ,n, , ^^^j , -
testibus: pcccantes anteui coram omnibus argue (i Tim. v. 19 sed noli recipere et
oin. autem). Illis placeat Humanus serino et omni aeceptione dignus\ nos cum
graecis, id est cum Apostolo, qui Graece locutus est, erremus : Fidelis sermo et
oi}i7ti aeceptione dignus (i Tim. i. 15, cf. iii. i).
Anno 398 ad Lucininm (Ep. Ixxi. 5). Nouum Testamentum Graecae

scripsit
reddidi auctoritati. Ut enim ueterum librorum fides de Hebraeis uoluminibus
examinanda est ita nouorum Graeci f sermonis normam desiderat.
;
Anno 404 scripsit ad S. Augustinum (Ep. cxii. 20) ... si me, ut dicis, in
Noui Testamenti J emendatione suscipis, exponisque causam cur suscipias quia ;
plurimi linguae Graecae habentes scientiam, de meo possint opere iudicare : ean-
dem integritatem debueras etiam in ueteri credere Tcstamento, quod non nostra
confinximus, sed ut apud Hebraeos inuenimus, diuina transtulimus.
Dc uiris illustribus c. cxxxv. Nouum Testamentum Graecae fidei reddidi
Uetus iuxta Hebraicam transtuli.
* non putent Icgiiniis emu cod. Regiii. 2 5 f / editione iieteri np. Uallarsium ; cf. Cypr. Test.
1
76 Aduersus maiorem natu accusationem noli recipere et 77 Peccantem coram omnibus

iii. ;
argue etc., et Ainbr. ad toe. Aduersum presbyterum accusationem ne receperis, omissis nisi sub
duobus uel tribus testibus.
t Uallarsius Graecae ut uidciur ex errore iypograpliico.
X Hie maxime notandum est Hieronymum et iierbis suis et exeinptis allatis totius Noui
Testamenti emendationem sibi uindicare, cum de Euangelio tantum scribat S. Augiistijuis {Ep.
Hieron. civ. 6) Proinde non paruas Deo gratias agimus de opere tuo, quo Euangelium ex
'
Graeco interpretatus as, quia paene in omnibus nulla ofFensio est quuni Scripturam Graccam
contulerimus.'
; ;
EPISTULA AD DAMASUM.
BEATO PAPAE DAMASO HIERONYMUS.
Epistula ad Damasum exstat ut uidetur sine lacuna in codd. nostris ABCDSPGHQKTVY aur. in
Z lineolis hie illic demrtatis ; item in edd. Hailbrtm 1476, Wild, de Ratisb. 14S1, Kesler
1487, Paganini 1497, Froben 1502, Sacon 1515 et 1519, Benedicti 1558, Tisch. 'ex Triglottis'
item in Mareschal 1531 et T usijue ad utfuerant (p. 3).
Deest autem in FL {ut udtur) MKTORWXZJgSffi.

Inscr. beato cum BEH0(J)KTV beatissimo ACDH* editt. plur. : pape H0T, papa K. damasso
DE5P, damasco V. hieronimus DEH0KV, iheronimus T.
Item. b. p. d. h. + salutem D, + salutem

in xpo E. praefatio sci hieronimi presbiteri in etraangelio incipit
V. incipit praefatio sci hier. pres. in euang. b. papa d. hieronim K. iucip. epis.
b. p. d. h.
hieron. ad papa danaaso beato dama liieron in xpo salutem aur. orditnr prologtis canonum
lin euangeliorum decim minutatim distinctionum b. p. d. hiroiii salutem SP. incipit pro-
logus X canonum Y. incipit epistola hieronimi pTtJi beato p. d. h. 0. incipit praefatio
s. eusebii hieronymi in quattuor euangelia. beatissimo p. d. h. Tisch.; om. G.
NouUM opus facere me cogis ex ueteri, ut post exemplaria scripturarum

toto orbe dispersa quasi quidam arbiter sedeam et, quia inter se uariant, quae
sint ilia quae cum Graeca consentiant ueritate decernam. Pius labor, sed
periculosa praesumptio, iudicare de ceteris ipsum ab omnibus iudicandum, senis
mutare linguam et canescentem mundum ad initia retrahere paruulorum. Quis 5
enim doctus pariter uel indoctus, cum in manus uolumen adsumpserit et a saliua
quam semel inbibit uiderit discrepare quod lectitat, non statim erumpat in uocem,
me falsarium me damans audeam aliquid in ueteribus libris
esse sacrilegum, qui
addere, mutare, corrigere Aduersum quam inuidiam duplex causa me conso-
?
latur : quod et tu qui summus sacerdos es fieri iubes, et uerum non esse quod lo
1. > me facere ©JT; > ex ueteri facere me mundo E, mundum + et C. retraere T. -H et ante
cogis D. quogis T. uetere EKV. post exem- quis E.
plaria ras. U7iius lit. 5P. scribturarum EOT 6. quum qui T.
; manu sua K. assumpserit
07n. D. DKT ; adsumserit A
(B ex sil.) ©Y. om. a H0.
2. quidem E. et : ut C(hut) T. saliba Y aur.
3. om. cum V. greca BDE!tP0VY auj: ; graeco 7. imbibit ?". discrepare quod : discrepantem
G. dissentiant D. ueritates T. T. uoce EH©*.
4. periculossa D. praesumtio AGV, presump- D 8. clamitans KVS" ; clamaris H.
aur. caeteris DJT. ipsum bis rcpetitum in A. 9. motare DSP. corregere D. -h et ante aduers.
pr. uice erasiim. omnibus hominibus ET (h sup. : E. aduersum ACGJKNY atir.: -sus BDEa-H
lin.'). > iudicandum ab omnibus D. senis : i in 0TT. > me causa D causam pro causa me E ;
ras. 2", saenis C ; senes DET. consulatur D3?.

linguas DiP* (-am 5P'). canis- 1 o. quod quam H, quem 0*. «;«. et uertun
5. motare DiP. :
centem A
(CG ex sil.) aur. c. -H iam H0JKVT. non esse E.
B
S. HIERONVMI
uariat etiam enim Latinis exempla-
maledicorum testimonio conprobatur. Si
ribus fides est adhibenda, respondeant quibus tot sunt paene quot co- :
dices. Sin autem ueritas est quaerenda de pluribus, cur non ad Graecam ori-
ginem reuertentes ea quae uel a uitiosis interpretibus male edita uel a praesump-
5 toribus imperitis emendata peruersius uel a librariis dormitantibus aut addita
sunt aut mutata corrigimus ? Neque uero ego de ueteri disputo testamento,
quod a septuaginta senioribus in Graecam linguam uersum tertio gradu ad nos
usque peruenit. Non quaero quid Aquila quid Symmachus sapiant, quare
Theodotion inter nouos et ueteres medius incedat sit ilia uera interpretatio :
lo quam apostoli probauerunt. De nouo nunc loquor testamento, quod Graecum

esse non dubium est, excepto apostolo Mattheo, qui primus in ludaea euange-
lium Christi Hebraeis litteris edidit. Hoc certe cum in nostro sermone discordat
et diuersos riuulorum tramites ducit, uno de fonte quaerendum est. Praetermitto
eos codices quos a Luciano et Hesychio nuncupatos paucorum hominum adserit
'5 peruersa contentio quibus utique nee in ueteri instrumento post septuaginta
:
interpretes emendare quid licuit nee in nouo profuit emendasse, cum multarum
gentium linguis scriptura ante translata doceat falsa esse quae addita sunt.
Igitur haec praesens praefatiuncula poUicetur quattuor tantum euangelia.
1. > testimonio maladicorum {sic) D. testi- uero T. interpraetatio BCE5FGG)Y<2!(r.

monium H0. conprobatur BDIPGJKTVa«r. : 10. prouauerunt C. quod quo G. : graecum
compr- ACEH0YT Tisch. ABH0JKTVY : grec- CGYSCaitr.
2. > adhibenda est G. adibenda CT. tot sunt 11. om. esse A. apostulo G. > math, apost.
paene (pene iPG) quot (quod G) codices edidi- E. mattheo ABCGHKTV Y et matheo ^'S®aur.
mns cum 5PG alii aliter cum ticrba facne in pro-
: matteo D matthaeo JT Tisch. iudea CVlSanr.,
;
ucrbitim abierint, t. enim paene (pene AB) q. c.

s. iudeam EG. aeuangelium E, aeuanguelium D.
AB Tisch,, t. s. paene (pene T) exemplaria quot 12. hebraeis AGH, et -eis BCiP©, ebreis T:
(quod C) c. CT, t. s. exempl. pene q. c. DJY hebraicis KVT, hebraecis Y, haebraeicis aur.,
am-., t. s. exempl. pene quod cotices sint E, sunt ebraicis E, ebreicis D. Uteris T. aedidit E,
exempl. paene q. c. H0, t. enim s. exempl. pene q. c. hedidit C. cum : dum H0 ;
quod DS'KV.
T, t. enim s. pene exempl. q. c. KV ; cf. Hicr.pr. 13. et -H in XyS. riuolorum VY: post riu. est ras.
in los. cum apud latinos tot sint exempl. quot c. 4 litt. B. trametes E. ducet G, gui etiam sic dis-
3. om. sin E ; n sup. lin. K. om. est DEG. que- tinguit ducet unio de fonte quaerendum, etc. uno
renda D anr. quur C0T aiir. grecam ABCD cnm DEH'H (uro) @{ut udtur)3KVY aur. T: nnio
E5PHTY, gregara aur. horiginem C. ABCGT. quaerendum Dvque-) H'GJKV quae- :
que E.
4. uitiossis D. interpraetibus C3PG0Y rendus ABC i,que-)EH0Ya«r., querenda T. pre-
aur. malae G; om. D. edita: ta sup. lin., 5P; termitto DV.
aedita DE, addita T (d sec. sup. lin.), redita J, 14. cotices E; om.T). lutiano E,lucanoD. hesy-
reddit^ T. aed. + sunt D. praesumptoribus codd. chio AJY Tisch. esychio KV aur. T, hysichio D,
:
pliir. (pre- D) : praesumt- ATVY. aesychioE; hesycio G, hisicio H', isicioT, ysicio C,
5. inperitis CEJP.TK. aemendata E, hemendata esicio B, esitio H0. noncupatos D, nuncupate E.
C; -fsuntD. dormientibus D. o/«. aut/r. BGV hominum: nominum/«/.t«G. asseritDEKTa/(r.T.
{fion A ; omisit lapsit Tisch. in cditione Cod. Am.). 15. contensio D. hutique C. in + toto T.
6. motata D3?. corregimus D. ueteie E. uetere E. instrumento codd. plur. testamento :
7. om. quod E. om. a D. l.xx BDEJPKTV. DiPOJ aur. Lxx DESPTV.

saenioribus C. graecam ABCGH0JKTVYT: 16. interpraetes BCEJP0. aemendare E, he-
grec- DEiPajH-. om. gradu D. mendare C. quod licuit E. aemendasse E, hem-
husque C. quero C. symmachus ABGJKV
8. C. quum 0T.
anr. T
simm- DIPY, simachus E, simmacus T,
: 17. scribturaEJYa;/r. > esse falsa G. que D.
symmacus C, simacus H, symacus 0. sapiat D. edita sunt E.
9. theodotion BCIPJKVYfl«)-. 5", item addiint 18. haec : hoc AH0KVY(T?"-. presens D.
-nfinalcm codd. omncs, viz. teodotion : — EH0, in- praefaciuncula K, prefatiuncnla D, preuat- T. pol-
teddotion G*, teudition T, teothotion D ; sedihto- licetur ex pnblicetur K. quatuorET; IIII DT
dotio A Tisch. medius om. A non Tisch.'^.
{cod., om. tantum DS'J, sup. lin. scr. C. aeuangelia E
incidat GH, incedit D. sit : sed K*j sid corr. aeuanguelia D ; euangelistas Yaur.
:; :;
EPISTULA AD DAMASVM.
quorum ordo Mattheus Marcus Lucas lohannes, codicum Graecorum
iste est,
emendata conlatione sed ueterum. Quae ne multum a lectionis Latinae con-

suetudine discreparent, ita calamo temperauimus ut, his tantum quae sensum
uidebantur mutare correctis, reliqua manere pateremur ut fuerant.
Canones quoque, quos Eusebius Caesariensis episcopus Alexandrinum 5
secutus Ammonium in decem numeros ordinauit, sicut in Graeco habentur

expressimus quodsi quis de curiosis uoluerit nosse quae in euangeliis uel eadem
;
uel uicina uel sola sint, eorum distinctione cognoscat. Magnus siquidem hie in
nostris codicibus error inoleuit, dum quod in eadem re alius euangelista plus
dixit, in alio, quia minus putauerint, addiderunt; uel duin eundem sensum alius 10
aliter expressit, ille qui unum e quattuor primum legerat, ad eius exemplum
ceteros quoque aestimauerlt emendandos. Unde accidit ut apud nos mixta sint
omnia, et in Marco plura Lucae atque Matthei, rursum in Mattheo lohannis et
Marci, et in ceteris reliquorum quae aliis propria sunt inueniantur. Cum itaque
canones legeris qui subiecti sunt, confusionis errore sublato, et similia omnium 15
scies et singulis sua quaeque restitues. In canone primo concordant quattuor,

Mattheus Marcus Lucas lohannes in secundo tres, Mattheus Marcus Lucas in ; ;
tertiotres, Mattheus Lucas lohannes in quarto tres, Mattheus Marcus ;
1. hordo C. cm. iste D; ista H. mattheus 10. dixit Y, dixerit H0. dum cum KV.
: eum-
codd. plur., et matheus DEaa;-. matthaens JT ; dem J {male Tisch. A ; sed cod. eundem). sensum
Tisch. marchus C. iohannis BCDE5P<?2(?'. secum aur.
coticum E. grecorum DEJPY, et greg- aur. 11. expraesit IPY, expraessit YGaur., exs- J,
2. collatione T. sed sine, addit. codd. plur. expresserit ©'"i'KV. hunum C. ae E, he C.
Sed+ et AKVY. que CDE {cum neterum coniunc- quatuor DE.
tuni). a (lect.) codd. paene omnes rf 9": e AY. 12. caeteros V>iaur. extimauerit C. aemend-
lectionis + et E, latine CEY. consuitudine D. andos E, hem- C ; em. + esse D. hut C. aput
3. discriparent D. temperauimus BDH'JKV BEGJTa?(r. sunt aur.
aur.{^\m.v&) cf. Hier. pr. iti It. Salom. cal. tem- 13. marcho C. plure E. luceE. atquae E, adque
peraui imperauimus A {cod., 7naie Tisch. temp-)
: CT. msXVci.&\ codd. plur. et'aa.'Cae\YSj®aur. mattei
C(in-) EGH©T(,in-) YT. hiis a*, que D. D : matthaei J Tisch. rursus G* -m G". mattheo
4. motare 03". reliquam H. hut C. Hie codd. plur., et matheo 'D'EGQaur. matthaeo J :
explicit T item ed. Mareschal (1531). Tisch. iohannis et raarci perlineatum in G.

5. canones quoque (j/iT. uncialibus et rubr. litt. 14. marchi C. om. in ante ceteris AB0Y.
scr. est in H, aureis litt. in 0. guos quod H. : caeteris DGJ ; ueteris {sic) E. que CD + in ;
euseyius B. caesarienses aur. caessariensis IP, CDEH0Ta;(?-. inueniuntur D. quum 0T. uti-
cessariensis D. aepiscopus CEIP. alaxandrinum que D.

D, alexandrinus E. 15. kanones attr. confussionis D3?Y, confus-
6. hammonium C ; ammonuit inepte E. decern : siones E. hominum T.
.X. DH*. hordinauit CT(-bit). greco DEiPKY, 16. queque D. inoanone primo;«/';-.H. aureis
grego aur. litt.®. quattuor: nil DES'T; q. + euangelia H0.
7. expraessimus BEIPG aur., expressumus Y. 17. matheus DEG©a;«-., matthaeus J Tisch.

habentuxpressimns V. quod cum BCEHTY<zi(r. : marchus C. iohannis TlKSaur. in + canone
quos GKV, quo ADIP. curiosis ex cor- G AG0(caa semper)Yaztr.Tisch.; omisimus cum
curiossis D. que C. euangelis IP, -ii E, aeuan- codd. plur. secundo: 11 D et sic in, IIII, V etc.
gueliis D. uel -H in Y. tres : in E {ijin. eras.) ±PT. matheus {et in 18)
8. distinctione t sec. sup. lin. G.
: cognoscant DE0ij;«(r., matlhaeus (J) Tisch. marchus C
3'*(a erasa) Y*(n expuncta) cognoscit K. ; m. -I- et aur.
9. coticibus E. herror C. inolebit aur. dum 18. + canons ante iertioAGQY aur. Tisch. tres:
quod (que H, que 0, aliquid D) . . . addiderunt III a?T; om. E. mattheus luoas iohannes
(added. G) codd. et edd. {ititellige scriptores codi- in quarto tres otnisit per ncgligentiam Tisch.
cum ; et minus y«« idem est ac si dixisset aliquid + et ante iohan. aur. iohannis DEH* aur. + ca-
deesse) : uoluenmt edd. ap. Tisch. corrigere in quod none attte quarto AG0Y ajir. (lean-), quarto :
dum ... in alio qui minus, putauerunt addi debere. nil DE. tres: III SPT, om. E. matheus DE©
ree E. alius + in E. aeuanguelista D. atir., matthaeus J Tisch. marchus C -K et aur.
B a
4 EPISTULA AD DAMASUM.
lohannes; in quinto duo, Mattheus Lucas; in sexto duo, Mattheus Marcus; in-
septimo duo, Mattheus lohannes in octauo duo, Lucas Marcus in nono duo, ; ;
Lucas lohannes in decimo propria unusquisque, quae non habentur in aliis,

;
ediderunt. Singulis euangeliis ab uno incipiens usque ad finem librorum dispar

5 numerus increscit. Hie nigro colore praescriptus sub se habet alium ex minio
numerum discolorem, qui ad decern usque procedens indicat, prior numerus in
quo canone requirendus. Cum igitur aperto codice uerbi gratia illud siue
sit
illud capitulum scire uolueris cuius canonis sit, statim ex subiecto numero doce-
beris, et i-ecurrcns ad principia in quibus canonum est distiiicta congeries,
10 eodemque statim canone ex titulo frontis inuento, ilium quern quaerebas nume-
rum eiusdem euangelistae qui et ipse ex inscriptione signatur inuenies, atque e
uicinia ceterorum tramitibus inspectis quos numeros e regione habeant adnotabis ;
et cum scieris, recurres ad uolumina singulorum, et sine mora, repertis numeris

quos ante signaueras, reperies et loca in quibus uel eadem uel uicina dixerunt.
15 Opto ut in Christo ualeas et memineris mei, papa beatissime.
EXPLICIT EPISTULA HIERONYMI.
1. iohannis ViSaur., ioahannes J. + canone 7. sint E. kanone aur. > canone sit 3*.
ante quinto AG0Ya«r. (lean-) Tiscli. duo : 11 requirendum E. quum 0T.

DEJP. matheus bis DE0iZ«»'. ( + et), matthaens 8. 'MntliisG. iscireC. canone V. om.ex'iP.
J Tisch. et in 2. + canone ante sexto AG0Y doceueris C, docebiris V.
atii-.{k.SLn-) Tise/i. duo: n E5P. marchus C. 9. principia + singulorum DiP. E uel distincti
2. + canone atite septimo AG (canoni) QYaitr. congeries ut udtur, uel distinctiamgeries habet.
(kan-) Tisch. duo 11 EH", iohannis XyiSGaur. :
10. statim bis repetitum in 3. quemque E.
+ canone ante octauo AGfc)Y car. (kan-) Tisch. querebat D.
octabo TV, hoctabo C. duo: II EH". lncas + 11. eiusdem -H esse D. aeuangelistae E, aeuan-
et aur. > marcus (-clius C) lucas CT. + ca-

;
guelistae D. ex inscribtione JYaur. ; scribtionis
none ante nono AG0Y a!ir.(k3.n-) Tisch. duo : E. .signatus ©. atque in ras. scr. 3^, adqne 3aur.
II S. 12. uitinia G, uicinio KV, uicino EH0, -na D.
3. lucas + et aur. iohannis DES*. -( canone caeterorum DJ. numerus aur. he (ante regione)
ante decimo AG0Y aur.yVa.n-') Tisch. hunus- C.
quisque C ; uniuscuiusque D. que D. 13. quum©. recurris a//)-., recurreris E, requae-
4. addiderunt E. -v in ante singulis D. singulis ris G. reppertis BC0T.

sijte addit. codd. plur. {et A quamquam male 14. reperries aur. repperies codJ. plur. et
Tisch. add. uero) : singulis -V uero BEJPH Tisch. loca: ealocaG, ad loca 'E.* ietsup.lin.oiid.corr.).
euangelis 3", aeuangueliis D. ad finem codd. 15. hopto CT. out. ut DiP. ut in xpo u. te :
plur. : in f. AiP Tiscli, in xpo ualere CT. et + ne E. om. et memineris
5. praescriptus A'G, pre- CD, prescribtus T : mei CT ; >

mei memin. BH0. pappa D, papae E.
perscriptus A*h^K.Yet -btus EJ Y, cf. superscribtus beatissimeae E; + amenE. om. opto. beatissime . .
T om. E, mineo 0. GJ, i/em litt. min. scr. est in A.

aur. abet ;
6. Humerus ««-. decim KV; X Da'. husqueC.
explicit epistula hieronymi fere cum BC(iher-)E(aept-)HJ aur. (epistula J, -ola CH,
Subscr. :
ceteri contractionem liabcnt) : explicit epistola tantum, ; explicit praefatio G (pre-) K, explicit hieronimi Y,
explicit V, finit prologus 3". nihil habent ADT
MONITUM ANONYMUM.
[INCIPIT ARGUMENTUM EUANGELIORUM.

Monitum hoc edidimus ex codice K, adkiuantibus editt. Uallarsii {Hier. Op. Tom. X. Ueronae 1740) et
Tho7iiasii {Op. Tom. i, id. Uezzosi, Romae 1747). Impressit Tho77i. e cod. Oral. B. vii et codd. Reginae
Suetiae. Inscr. inc. arg. euang. cum K : Hieronymus Damaso papae Uall. Thorn, codd. ap. eundem.
Sciendum etiam, ne quis ignarum ex similitudine numerorum error inuo-

luat, quod sicubi in subnotatione canonum distinctorum, in canone quolibet
tres euangelistae bis, uel ter, uel quater, aut etiam amplius eundem numerum
per ordinem habuerint adnotatum, et quartus e contrario discrepantes, quod id
quod tres illi in eo loco semel dixerint, quartus totiens in corpore uoluminis sui 5
ponat, quotiens diuersi numeri in eius canone positi sint, contra praedictorum
numerorum continuatas similitudines.
Item si in uno quolibet eorum aut etiam duobus, idem in canone numerus
bis, ter, aut eo amplius reperiatur in ordine conlocatus, et dispar inueniatur in
ceteris; dubium non erit quin id quod illius illorumue canonis numeris bis 10
terque repetitum ab his in uolumine semel dictum sit, alter! uero eorum totiens
in uno atque eodem sensu loquantur quotiens praetulerint in numerorum adno-
tatione distantiam. omnium nouem canonum conlatione seruabitur.
Hoc et in
Ceterum in decimo quoniam propria singulorum tantummodo continentur, non
potest contra id comparatio esse quod solum est. '5
EXPLICIT ARGUMENTUM.]
1. etiam : tamen K. qui signarum inepte K. distinguitttr K dispares inueniantur. In ceteris etc.
2. sicubi K Uall. : sicut Thorn, et Cod. Reginae 10. caeteris Uall. Thorn. quin id quod K
aptcd Uall. distinctionum cod. Palat. 49 ap. Thorn. Uall. : quod id Thorn, canones Thorn, nume-
3. om. uel ante ter K. quater quattuor cod. : ris Thorn. numerus K Uall.
:
Reg. ap. Uall. eumdem Thorn. 11. terque K Uall.: ter Thorn, repertitum K.
4. habuerunt Thorn, quod id quod cz{?ti Thorn. : dictum est K d. esse ostendit edd. ap. Uall.
;
qnod id K cf. Uall. in notiilis ;

quia id quod Uall. alteri uero eor. Uall. Thorn. alter alteriue eor.
:
in textu. K edd. ap. Uall.{ + alter alteriits). toties K.

5. dixerunt codd. ap. Tho7n. toties K. 12. otn. in ante uno K. sensulo quantus [itzepte
6. quoties K. sint K : sunt Uall. Thorn., item pro sensu loquantur) K. quoties K.
stant ' editi ' ap. Uall. 13. >et hoc K.
7. continuata Thorn. 14. caeterum Uall. Thotii. quoniam K Thom.
S. Iterum K. idem K Uall. (Text.): ibidem codd. ap. Uall. quo Uall. {Text.).
: in
Thovi., cod. ap. Uall. 15. conparatio K. soluum K. est + optoutin
9. ter : + quattuor K, quod e uulgatis additum Christo {Thorn., codd. ap. Uall., sed in perpetuo
esse (tut ant quater) iudicat Uall. repperiatvir Y. Uall.) ualeas et memineris mei beatissime papa
dispar Uall.: disparis Thorn., dispares K, codd. Uall. Thom. ; omisimtis cum K. om. explicit
ap. Uall. inueniantur K, edd. ap. Uall. ; item sic argumentum Uall. Thom.
FUSEB 11 EP IS TULA AD CARPTANUM.
[INCIPIT PRAEFATIO EUSEBII.

Epislulam Eusebii ad Carpianum edidimus ex codice Y, adhibitis ediiionibiis Thomasii (Op. I.
315 ed.
Uezzosi) qzii e cod. Orat. B.vu,codd. Reginae Suctiae,item Alex. 14, Pal.
49 et Uat. i,22\,illam
impresscrat et Uallaisii {Hier. Op. X. 666) ubi ex Fabricii Editione Bibliothec. Graec. Lib. IV.
,
cap. 4 epistula dcsumpta est ; Erasmus uero {Noii. Test.

1535) graecam tantuin iiersimiem exhi-
bet, et dubitant critici an iiersio latina ex Hieronynii iiiaiiu sit ; quod Uallarsius tierisimilli-
vnim esse iiidicat, pro certo asserere noil audet.
Inscr. Incipit praefatio eusebii Y: Incipit prologus eusebii episcopi de decern canonibns euangeli-
orum Tliom. Eusebii caesariensis epistola in subsequentcs canones euangeliorum Uall.
Eusebius Carpiano
Domino salutem. Ammonius quidcm Alexan-
fratri in
drinus magno unum nobis pro qiiattuor euangeliis dereli-
studio atque industria
quit. Namque trium euangeliorum sensus exceptos, omnes similes contextus
Matthei euangelio quasi ad unum congestos adnexuit ita ut eorundem, quantum ;
5 ad tenorem pertinet lectionis, sequens iam stilus interruptus esse uideatur.

Uerum saluo corpore siue textu ceterorum (hoc est euangeliorum), propria et
ut,
familiaria loca in quibus eadcm similiterque dixerint scire possis, ac uere disse-
rere, accepta occasione ex praedicti numero tibi uiri studio, alia ratione decern
titulos designaui. Quorum primus
numefos in quibus quattuor in se continet
losimilia ab uniuersis dicta sunt; Mattheo, Marco, Luca, lohanne. Secundus in
quibus Mattheus, Marcus, Lucas. Tertius in quibus tres, Mattheus, Lucas,
tres,
lohannes. Ouartus in quibus tres, Mattheus, Marcus, lohannes. Ouintus in
quibus duo, Mattheus, Lucas. Sextus in quibus duo, Matheus, Marcus. Septimus
in quibus duo, Mattheus, lohannes. Octauus in quibus duo, Marcus, Lucas.
15 Nonus in quibus duo, Lucas, lohannes. Decimus in quibus singuli dequibusdam
proprie scripserunt. Et quidem subiectorum titulorum id est argumentum clara ;
uero eorum narratio haec est. Etenim per singula loca euangeliorum quidam
Humerus uidetur appositus, paulatim incipiens a primo, deinde secundo, postremo
tertio, et per ordinem librorum ad finem usque progrediens. Itaque per singulos
2. magnus Thorn., sed gr. iToX\i)i/ . . . tpiXonoviai/ 10. matthaeo Thom. Uall. ioanne Uall.
. . . flaayT]ox<i'5. quatuor T/iom. derelinquit O'al/. 11. mattliaeus Thom. Uall. [bis). matheus
om. onmes Y T/iom. (text., add. in mg:).
3. [sec.) Y.
contextus contentusque Y Thorn.
: 12. ioannes Uall. matheus Y, matthaens T'/ôw.
4. mattliaei Thorn. Uall. congestos ; congre- Uall. iohannes : lucas Uall. contra graecum et
gatos Thorn, {text., non nig.), annexuit Uall. canones ipsos.
eorumdem Thorn. Uall. 13. matthaeus Thom. Uall. (bis). marcus :
c,. stylus Thorn. Uall. iohannes lapsu Y, uel cum canone scptimo con-
6. caetcromm Thorn. Uall. hoc est : hie Uall. fusus.
hoc est euangeliorum non est in graeco ; addi- 14. matthaens Thom. Uall. ioannes Uall. Sep-
turn ab intcrprete uidetur. euangelium Y, jng. ap. timus . . iohannes uidetur additum esse in Y, sed
.
Thorn., Uall. manu prima.

7. dixerunt mg. ap. Thorn., Uall. disserere : dis- 15. ioannes Uall.
cernere Thorn, (sed mg. disserere). 16. scribserunt Y. equidem Y.
8. occassione Y. decern numero {Sc/fa ruv 18. adpositusY. paulatim = Kari //epos. deinY.
dpi$ti6v) Y Thom. numerorum
: d. Uall. 19. tertio : tres Y et mg. ap. Thom. ad om.
9. > in se quatuor ;.r;V) Thom. Y et uncis includit Thom.
.
EUSEBII E PIS TULA AD CARPIANUM. CANON I.
numeros supputatio per minii distinctionem inuenitur inserta, significans cui de

decern titulis appositus numerus dignoscitur. Ueluti siquidem primum certum
est in primo si uero in secundo, et eodeni modo usque ad decern.
;
Si igitur
euoluto uno qualicumque de quattuor euangeliis cuilibet capitulo uelis insistere
et rescire qui similia dixerint et loca propria agnoscere singulorum in quibus 5
eadem eiusdem sensus quem tenes relegens propositum numerum,
sunt prolocuti ;
quaesitumque eum in titulo quem demonstrat tituli subnotatio, continuo scire

poteris ex superscriptionibus quas in fronte notatas inuenies, qui aut quot de his
quae Ueniens etiam ad reliqua euangelia per eundem
inquiris similia dixerint.
numerum quem contines uidebis appositos per singulos numeros atque eos in suis iq
propriisque locis similia dixisse reperies.
EXPLICIT PRAEFATIO EUSEBII.]

1. minei Y; lineae UalL: Gf. 6ia KiVvaPapeais TTpoKUiiivov apiSfiov, K.T.X. Uall. prolocuti eiusdem
ised 5id Tov iikXavos Krasni.). sensus quam tenes, relegens, etc. quem : quem-
2. decim Y. adpositus Y Thorn, dinoscitur quem Y.
Y ; assignetur Uall. primus certum est quod in 8. poteris (eiffj?) : potes Uall. superscribtionj-
primo Thorn, text, {non mg.). bus Y, suprascript- Uall. qui aut quot 6-niaot
3. si uero sec. in secundo Thorn, decim Thorn. Kcd TiVes) quia ut quot Y, qui aut quid Thorn.
:
4. qualiquumque Uall. de cum Uall. : 9. inquires Y. eumdem Thorn.

5. resoire: repperiri Uat. 4221 ap. Thorn. 10. contines (lirexf's) : contiuens Y alex. 14
6. prolocuti; eiusdem ita distingtiitur ap. ap. Thorn., continent Uall. uat. 4221 ap. Thorn.
Thorn. ci[?/i graeco t6ttovs ivpitv iv ols icaTcL tSjv adpositos Y.
auToJv Qv4\6T](TaVj^s e-n^x^ts TT€pticoiT7J^ dvaXa0wv tuv 1 1 repperies Y.
Subscr. explicit praefatio eusebii Y : nihil habcnt Thom. et Uall. Epistula post prologum ponitur in Y.
Canones contincntur in ACDESPFGHQKKTQT (j£i/ viaior pars deest) VYZ et in edd. Sacon 1519,
et Erasmi colmar. 1523, Tisch. Desimt in BJ {ut udtur) LMOPRWXTpJffi. Damus ex ed.
Tischendorfii '
ex triglottis' quam in hac re in textu sequimur. Discrepant nmltam codices, de quibus uide
in Prolegomenis.
CANON I, IN QUO QUATTUOR

Mt loh
59
35
49
17
74
100
21
77
85
88
141
146
20
48
96
98
122
55
63
C A NONES II— IV.
CANON II, IN QUO TRES
Mt
CA NONES V- VIII.
Mt
lO CANONES IX~X.
; :
PROLOGUS EX COMMENTARIO. II
INCIPIT PROLOGUS QUATTUOR EUANGELIORUM.

EX COMMENTARIO S. HIERONYMI IN MATTHEUM.
Prologus continetur in ABCEHGKKTTY et partirn in Z ; exstat et in T aliisqtie editiotiibiis antiquis ; et
ad init. commentarionim S. Hieronymi in Mdtthcum [ed. Uallarsii T, Vll).
Deest in D5PFGJLMOQ(?)RVWX5^S0; Tisch.
Inscr. ; {tiide et adjinem epistiilae ad Daviastim) inoipit prologus quattuor euangeliorum cum BH0T
(lill"'^), incipit praefatio elusdem EY aiir., inc. praef. euangelii seciondnm mattheum CKT, item
prologus sci hieronimi K, nihil haiet A. Prologum post Ep. ad Damasum pommt CET T ; et
editt. pier, habent Alia eiusdem praefatio (ex proremio commentarionim quos scripsit in
matthaemn).
Plures fuisse qui euangelia scripserunt, et Lucas euangelista testatur dicens

Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem rerum quae in nobis
conpletae sunt sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi uiderunt sermonem et
ministrauerunt ei, usque ad praesens tempus monumenta decla-
et perseuerantia
rant, quae a diuersis auctoribus edita diuersarum heresium fuere principia ut : 5
est illud iuxta Aegyptios et Ttioman et Matthian et Bartholomeum, duodecim

quoque apostolorum, et Basilidis atque Apellis, ac reliquorum quos enumerare
longissimum est, cum hoc tantum in praesentiarum necesse sit dicere, extitisse
quosdam qui sine spiritu et gratia dei conati sunt magis ordinare narrationem
quam historiae texere ueritatem. Ouibus iure potest illud propheticum coaptari 10
Uae qui prophetant de corde suo, qui ambulant post spiritum suum, qui dicunt
Dicit dominus, et domirius non misit eos. De quibus et saluator in euangelio
lohannis loquitur Omnes qui ante me uenerunt fures fuerunt et latrones. Qui
uenerunt, non qui missi sunt. Ipse enim ait Ueniebant, et ego non mittebam
eos. In uenientibus praesumtio temeritatis, in missis obsequium ueritatis est. i.«;
1. aenangelia E. scribsernnt EY, conscribs- CT aur. om. atque apellis E. apellis codd. plur.
aur. om. et T. eiianzelista K, aeuangelistae E. (app- ©KT) apelles AY aur. hac C. relinquorum
:
2. >multi quidem H0. multi + quidem T. aur. quos : quorum T. henumerare C.

quonati C. que C. 8. cum codd. paene omnes, et C praeter morem,
3. oonpletae codd. phir. : compi- AHY (-te) T A {male Tisch. quum) T quum BT
: Hier. hoc
Hier. haec T. impraesentiarum ttno ductu T. sit cum
4. perseuerentia Y. usque in T. presens anr. CEHKKTT aur. T Hier. : est ABY. exstitisse
monimenta T Hier. Hier., extetisse Y* (exst- Y'^l.
5. que E. ad diuersis E. ahuctoribus C, 9. om. dei AY. quonati CT.

authoribus T. editam Y. diuersomm
aedita aur. ; 10. istorie E, storie T. iurae Y. postest aur.
aur. heresium cu7}i ABCEH, et hereseum atir.^ ilium H. coabtari C, quoabtari T ; c. + et E.
haeres eum Y, haeresum T, heresum 0, eresnm T : 11. TJae etc. ex Ezec. xiii. 13 libere. om. qtxi Y.
hereseon KM", hsereseain Hier. fuere feruere Y. : dicunt + haec Y aur. T Hier.
principio E. om. ut E. 12. >
dominus dicit H0. aeuangelio E.
6. aegiptios E, egiptios T. thoman codd. plnr. 13. ioannis Hier. homnes C. om. fures B.
(toman T): -a.Ta®W^ Hier. mathian E0T m^r. 14. qui ante missi stip. lin. C. misi aur. ipsi
matthiam T Hier. bartholomeum codd. phtr. {et C. ovi. non ante mittebam E.
A, quamqnavi perperatn Tisch. -aeum), et barto- A {neglexit Tisch.).
15. inuenientibus 2ino ductu
T bartholomaeum anr. T Hier. duodecim
: : BET attr. T Hier. misis Y. ueritatis
praesumptio
XII E. cum ABC seruitutis EH©KKrTY aur. T Hier.
;
7. o»2. quoque AY. basilides AEY fl«r. adque

C 2
;
12 5. HIERONl'MI
Ecclesia autem quae supra petram domini uoce fuiidata est, quam introduxit
rex in cubiculum suum et ad quam per foramen descensionis occulte misit
manum suam, similis dammulae hinnuloque ceruorum, quattuor flumina paradisi
instar eructans, quattuor et angulos et anulos habet, per quos quasi area testa-
5 menti et custos legis domini lignis mobilibus uehitur. Primus omnium Mattheus
est publicanus cognomento Leui, qui euangelium in ludaea hebreo sermone
edidit, ob eorum uel maxime causam qui in lesum crediderant ex ludaeis et
nequaquam legis umbra succedente euangelii ueritatem seruabant. Secundus
Marcus interpres apostoli Petri et Alexandrinae ecclesiae primus episcopus, qui
10 dominum quidem saluatorem ipse non uidit, sed ea quae magistrum audierat
praedicantem iuxta fidem magis gestorum narrauit quam ordinem. Tertius
Lucas medicus, natione Syrus Antiochensis, cuius laus in euangelio, qui et ipse
discipulus apostoli Pauli in Achaiae Boeotiaeque partibus uolumen condidit,
quaedam altius repetens et, ut ipse in prohemio confitetur, audita magis quam
15 uisa describens. Ultimus lohannes apostolus et euangelista, quern lesus amauit
plurimum, qui super pectus domini recumbens purissima doctrinarum fluenta
potauit, et qui solus de cruce meruit audire Ecce mater tua. Is cum esset in
Asia et iam tunc hereticorum semina pullularent, Cerinthi Hebionis et ceterorum
qui negant Christum in carne uenisse, quos et ipse in epistula sua antichristos
20 uocat et apostolus Paulus frequenter percutit, coactus est ab omnibus paene tunc
1. eclesia 0. saperAY. petrum Y. > domini nequaquam BCEHKKT'T Hier.: nequidquam

8.
uoce supra petram T. Y, -icquam aur.,-iqur^m A. umbram C Hier.;

2. discensionis KM" aur., ct -tionis E. oc- umbra uel E, deindc omittit usque ad ecclesiastica
-t-
cultae E Hicr. om. misit E. narrat historia. secedente T; succedentem H.

dammuele E damulae
3. ; 0T Hicr. hinnu- ueritate CK Hier. seruauant B.
loque codd.pl. et edd. (-laque E, h}Tiuloque C, kin- 9. marchus C. interpraes Y aur. alaxandrinae
B, inn- HY aur., in- 0T, distiiiguit Y dammulah Y. 9, aecclesiae aur.
eclesiae
innulo que) ex Cant. ii. 9. i"], tf- viii. 14 Fuge 10. > audierat magistrum 9.
dilecte mi et assimilare caprae hinnuloque cer- 11. iusta fidem rtz<r. gestorum: testamentorum
uorum : liinnulorum A. ceruorum + que CT. C. hordinem C.
quatuor T, quadtuor C, quatuorum E. paradissi E. 12. antiochensis: n sec. sup. lin. W ; anthio-
4. eructuans H
aur, quatuor ET, quadtuor C, B0, antiocensis Y, antheocensis aur.
1111°'' T. Hie explicit collalio codicis T. om. et 13. > pauli apostoli H0. boetiaeque B0KNT
oH/t' angulos EKM'T angelos H. annnlos ^^Vr.
; a«<?-.(-thiae) ; boetique AY ; bithyniaeque T codd.
T. liabens aur., item. marg. in Hier. Uall. om. ap.Uall. {non text.); et sic edd. Haillirun n']6,lVild
quasi E. area citm BCERKKTaMr. '^ Hier. : per de Ratisbon 14S1, Kesler 14S7, Paganini 1497,
arcam AY. Sacon 1515 1519 {non autem Mareschal 1531).
et
5. CEYa/zr. legnis /»-o lig- E. mobi-

custus 14. altius t sup. lin. Y.
: proemio 0KY,
libus ABCEHYimouilibus) aur., item codd. ap. praemio B, prooemio T Hier.
Uall. : immobilibus KKTT Hier., codd. ap. Uall. 15. iohannis a«?-., ioannes //>iv-. quern: duemC.
emendatio esse iiidetur ut melius cum Exod, xxv. 15 16. super AC Y a?«-. : supra BH0KH"T/f/Vr.
quod haec ligna semper erunt in circulis
concordet, e Toll. xiii. 25.
. nee imquam extrahentur ab eis ct propterea Uall. ; 1 7. portauit Y. quum © Hier.
imm- in tcxtuiii rcccpit, ex auctoritate jMartianaci. 18. haereticorum T Hier. pullularent codd.
primum E. mattheus KKTY, et matheus ABCEH plur. (pulu- 0) 9 Hier. : -assent A. cerinthi
aur. : mattliaeus T Hier. (.cher- aur., cherinti T) codd. plur. : cerenthi A
6. aeuangelium E. iudea E aur. hebraeo YT ( Tisch.perperam -inthi) BY ; c. -I- et aur. heuionis
Hier. fro liebr. serm. edidit ob eor. uel max. B, ebionis Hier. caeterorum T Hier.
habet tanium ebreorum nomine uel maxime ser- 19. otn. ipse C. epistola 0K Y' aur. T. anti-
mone E. christos T Hier. et anti xpos codd., antixristos :
7. hob C. om. uel C. caussam Hier., causa anticristos ABY.

CY. qui que E. ihu E aitr. ihesum 0. crediderunt
: 20. coactus \pm. est) H. paene 0Y, pane
EH0. lapsu C : pene codd. rell. T Hier.
+ :
PROLOGUS EX COMMENTARIO. 13
Asiae episcopis multarum ecclesiarum legationibus, de diuinitate saluatoris

et
altius scribere et ad ipsum ut ita dicam dei uerbum non tarn audaci quam felici
temeritate prorumpere, ut ecclesiastica narrat historia, cum a fratribus cogeretur
ut scriberet, ita facturum respondisse si indicto ieiunio in commune omnes deum
deprecarentur quo expleto reuelatione saturatus in illud prohemium caelo
;
5
ueniens eructauit In principio erat uerbum, et uerbum erat apud deum, et deus
erat hoc uerbum hoc erat in principio apud deum.: Haec igitur quattuor euan-
gelia multum ante praedicta Ezechielis quoque uolumen probat, in quo prima
uisio ita contexitur Et in medio sicut similitude quattuor animalium, et uultus
1°
eorum facies hominis et facies leonis et facies vituli et facies aquilae. Prima
hominis facies Mattheum significat, qui quasi de homine exorsus est scribere
Liber generationis lesu Christi filii Dauid filii Abraham. Secunda Marcum, in
quo uox leonis in heremo rugientis auditur Uox clamantis in deserto Parate uiam
domini, rectas facite semitas eius. Tertia uituli, quae euangelistam Lucam a
Zacharia sacerdote sumsisse initium praefigurauit. Ouarta lohannem euangel- 15
istam, qui adsumtis pinnis aquilae et ad altiora festinans de uerbo dei disputat.
Cetera quae sequuntur in eundem sensum proficiunt. Crura eorum recta et
pinnati pedes, et quocumque spiritus ibat ibant et non reuertebantur, et dorsa
eorum plena oculis, et scintillae ac lampades in medio discurrentes, et rota in
rota, et in singulis quattuor facies. Unde et apocalypsis lohannis post expositi- 20
onem uiginti quattuor seniorum, qui tenentes citharas et fialas adorant agnum
1. 0711. asiae Y. episcopus KT. eclesiarum 0. abraam Hier. secundum EY, secundus Z* (-da Z')
cm. de AY aur. diuinitatem aur. atir. marcus Z* sed corr. in qua BHT Hier. mg.
2. iscribere C. ab ipsum aur. foelici T. 13. eremo T Hier., herimo aur. auditus H.
3. ut: et Hier., et ita distinguit prorumpere. in deserto in eremo Hier. mg.

;
5" quae qua Y. aeuangelis-

Et ecclesiastica etc. ; item eadem distinctione 14. domino aur. :
prorumpere. Unde et ecclesiastica etc. quod auc- tam E. om. a EKKTZ.

toritatc codd. ap. Uall. firmattim est. eclesiastica 15. zaccharia CKZ. zachariam sacerdotem E.
0. quum © Hier. cogeret E. sumpsisse BCE(-ise)0 aur. T summisisse Z* {sed
;
4. om. ut E. scriberet + se EKST, {et post mi improbatum'). praefigurauit ABYZ -rat CEH ;
facturum T Hier.) geiunio C. commone Y. > KM" aur. T Hier. quartam BE. ioannem Hier.
dm omn. atir. aeuangelistam E.
5. deprecarentur (depraec- B) codd. plur. : 16. adsumtis AWYZ''et ass- K Hier. : adsumptis
precarentur H0KM" a?;;-.(praec-) Hicr.{mg. depr-). BCEZ* aur., ass- T. pennis KKTT Hie?: om. et
que expleta E. prohemium ACHKT proem. ; post aquilae H. festinans sine add. codd. plur. et
B'^0KY aur., prooem. 9" Hier.; praem. B*E, T Hier. : f. 4- etABY aur.
e KKTT, + de E. 17. caetera aur. T Hier. secuntur EKKTY aur.
6. eructuauit Y attr. aput aur. et in 'j. eundem : n sup. lin. A ; eumdem Hier. sensu M".
7. hoe uerbum AB: ont. hoc CEHKKTY aur. T 18. pennati KW^ Hier. pedes sine addit. AB
Hier. ut concordet cuiti loh. i. 1. quatuor ET. CY^ Hier.: p. + eorum EKKTYZaz*?". quoquumque
aûangelia E. Hier. > ibat spiritus Hier.
8. multum ABCY : -to EH0KKr aur. T Hier. 19. oeulis + ante ac retro E. ae (/oj^ scintillae)
ezechielis AEY aur. T Hier., et hiezechielis KKT BC(hac)EKKrZ aur. T Hier. : et AHY. dis-
ezecihelis B, hiezecihelis C. curentes E. rotam B0H, in rota e Y.
in
9. uissio E. om. et post contexitur C. sicuti C, 20. quatuor T, quadtuor C, nn""' E. et om. Z*
cm. T. quatuor ET, quadt- C. ( + Z-). apocalipsis EZ*(«a' corr.) aur. ioannis
10. arf aquilae inc. cod. Harl. 1775 (Z). Hier. expositione E.
11 . matheum AE0 aur. ; matthaeum T Hier. 21. uiginti quadtuor C, uiginti quatuor T;
om. matt, significat Y. qui : quia A {pcrperam xxini AEKKTZ. cytharas Z*(cith- Z"), chitaras
qui Tisch.) Y. E. fialas ABCHY aur. : ph- EKKTZ^^phy- Z*)
12. de lesu uid. ad Mt, i. i. fili Ids EY aur. T Hier. adorabant Hier. sed -ant mg.
:
14 PROLOGUS S. HIERONVMI.
dei, introducit fulgura et tonitrua et spiritus discurrentes et mare uitreum
septem
et quattuor animalia plena oculis, Animal primum simile leoni, et se-dicens
cundum simile uitulo, et tertium simile hominis, et quartum simile aquilae
uolanti. Et post paululum Plena inquit erant oculis, et requiem non habebant
5 die ac nocte, dicentia Sanctus sanctus sanctus dominus deus omnipotens, qui erat
et qui est et qui uenturus est. Ouibus cunctis perspicue ostenditur quattuor
tantum debere euangelia suscipi, et omnes apocriforum nenias mortuis magis
hereticis quam ecclesiasticis uiuis canendas.
EXPLICIT PROLOGUS.
1. fulgura ABKZT Hier. : -ora CEM"Y(1 su/>. est cum CEHQKKTZ aiir. T Hier. ; om. et qui est
Izn.âur. tonitrua AKH'YZ<= <22(?-. T/?iV^.: thon- ABY.
BCEZ*. septem: vil EKTZ. sps + dei a;/^. 6. perspicuae C aur. et perspicue H. quatuor
2. quatuor ET. leoni ABCH0YZ" T Hier. ;
ET.
leonis KM" aur. ; hominis EZ* "\ 7. > debere tantum T. > euangelia debere
3. uitvaoABCHQKZ'a;;;-. T^/er.: uituliKTY; Hier. aeuangelia E. apocriforum codd. plur.

leonis E, leoni Z*''-'. hominis ABCKY fl«;-. (apogri- a;/n ) : apocryfomm KlfTZ; apocryphorum
homini H0M"Z- T Hier. ; uituli E, uitulo Z* " ". T Hier. naenias T Hier. ; uenena codd. ap. Uall.
4. inquid CE a;(r. >erant inquit T ///>;•. erat E. 8. haereticis WZ^THier. eclesiasticis ©. uiuis :
g. dicentes A* {neglexit Tisch.) Y. erat et qui niris K. canenda H ; -dis Y ; + amen EZ.
Subscr. explicit prologus ciitn CKT ; item ex. pr. quattuor euangelionim BH0. explicit praefatio KTZ.
+ incipiunt canones BH (+ lege felix ut sis felicior) Z; inc. c. nil euangeliorum C© (qutur).
Nihil habent AEY aur. T. Item canones post prologum ponunt CEH0T, post praefationem Z.
(Desunt in B.)
:'
PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MATTHEI. 15
[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MATTHEI.
Hoc argummtum continettir in ABCDE]PH©KM"TVYZ item in edd. Hailbi-un, Wild, de Ratisbon,

;
Kesler, Paganini, Froben 1502, Sacon 1515 e^ 1519- Impressenint etiam P. Sabatarius 'Bibl. Sacr.
Lat. Ue7-s.' iii. p. i, ex cod. Colbertino Parisicnsi 4051 ( = F. L. 254, qui nobis est c) cum uariis
lectionibus duorum codd. Turonensium, etc.; et A. Mains 'Scr. Uet. Nona Coll.^ iwl. ix in
operibtis Sedulii Scoti qui ' expositiunculam '
in hoc argumentum conscripsit {Migne 'Patr. Lat.'
ciii. Textus argumenti {Mai) a commentario {Sed.) hie illic differt. Ex nostris codd.
p. 274).
optitni, hoc loco,uidenturVi'S. Deest in au7: pjSffiTzVf/i. FGJLMOQRWX
nee uidetur ab ;
ipso Hieronymo scriptum esse. Sententiae tarn perplexae et corruptae stmt lit Hieronymo antiquius
facile credas et uno certe loco {Col. ii. 2), uersione Hilariana titi uidetur tioster, quisquis fuerit,
et forsan etiam Phil. iii. 12. Pro hoc argumento T, Mareschal, Uiuiatt, Junta, Benedictus habent
descriptionem ex Hieronymi '
de uiris illustribus ' desumptam matthens qui et leui . . . nazareus
tiocabitur.
Praeterea in edd. nonmillis {Hailbrun, Wild, Kesler, Sacon 1515 et 1519) est et alius ' prologus in
mattheum ' ex Walafrido Strabo desumptus {Patr. Lat. cxiv. 63) mattheus cum primo predicasset
. . . diuinitatis sacramentnm.
Inscr. praefatio A ; argTimentum mathei D ; incipit argumentum matthei Y ; item nunc argumentum
matthei incipit JP ; incipit praefatio iheronimi in euangelio matthei T, incipit praefatio hieronimi
©, incipit prologus matthei euangeliste H. Nihil habent BCEKffiTVZ.
Mattheus ex ludaeis, sicut in ordine primus ponitur, euangelium in ludaea

primus scripsit, cuius uocatio ad dominum ex publicanis actibus fuit, duorum in
generatione Christi principia praesumens, unius cuius prima circumcisio in carne,
alterius cuius secundum cor electio fuit ; et ex utrisque patribus Christus. 4
1. Mattheus BH'KKTVYZf/ math- ACDEH0: scribsit EKYZ. ad dominum DES* : ad deum

raatthaeus Mai. ex iudaeis cum D (-eis) a* cett., a deo c. puplicanis VilS. actus E. duorum
ex iudaea BCH0 Sedul. in iudaea A {perpcram
; + patrum, Mai., Sed.
ex Tisch.) YZ om. quasi dittographiam % EKKTV
; 3. generationi Y. sumens D*, pre- mg. cir-
T,""'., c. Mai. Claustilae ex iudaeis {i. e. filius cnmcissio DE ; circumcisionem Z* (ne erastwi),
Abraham et circumcisas) opponitur vocatio ad -cisione Y. in came ABCDH"!!© Sed. : carnis
dominum ex publicanis actibus ut filius Dauid EKKTVYZ c Mai.
secundum cor electus ; duo (patres) enim sunt 4. cuius edidimus cum DE3'H®KM"VYZ
Abraham et Dauid. por?na locutio7iis ex ludaeis (cuus*) c, Sed., Mai. : om. ABC. om. et E.
fere eadem est cum ea quae habetur in Canone '
utrique Z* {sed corr.). ex utrisque patribus
qui dicitur ' Muratoriano lohannes ex discipulis
' aim c (partibus) Mqii., Sed., id est, ex utraque
. , . Andreae ex apostolis. Cf. et argumentitm serie patrum ex Abraham et ex Dauid: ex utrisque
nostri auctoris in lohannem, lohannes euan- in patribus codd. rell. (t in patr. sup. lin. A,
gelista unus ex discipulis dei. ponitur + ita partibus H). christus sine addit. BCEafQKRT
C3?H. aeuangelium DE. iudea DE5P, iudeam Y. YZ c, Mai., Sed.: c. + est ADV.
2. > primus in iud. "SZ*. om. primus E.
:: :
;
i6 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MATTHEI.

Sicque quatemo denario numero triformiter posito, principium a credeadi fide in
electionis ex electione in transmigrationis diem dirigens

tempus porrigens et
atque a transmigratione usque ad Christum definiens decursam aduentus domini

ostendit generationem, ut et numero satisfaciens et tempori et se quod esset
5 ostenderet et dei in se opus monstrans etiani in his quorum genus posuit Christi
operantis a principio testimonium non negaret. Ouarum omnium rerum tempus,
ordo, numerus, dispositio uel ratio, quod fidei necessarium est, deus Christus
est qui factus est ex muliere, factus sub lege, natus ex uirgine, passus in carne,
;
omnia in crucc fixit, ut triumphans ea in semet ipso resurgens in corpore et patris

10 nomen in patribus filio et filii nomen patri restitucret in filiis, sine principio sine
fine, ostendens ununi se cum patre esse, quia unus est. In quo euangelio utile
est desiderantibus deum sic prima uel media uel perfecta cognoscere ut et uoca-
tionem apostoli et opus euangelii et dilcctionem dei in carne nascentis per
uniuersa legentes intellegant atque id in eo in quo adprehensi sunt et adprehendere
1. sioque ACDH>KV Mai. sitque BEKTZ,

: quod fidei necessarium est, deus christus
sit quae H0*y. qiiatemo denario CDiP: est ; ita distinguitur in A {perperam Tisch.
quatemario den. BEHSKiVrVZ Mai. Sed., et c r., q. f. n. est. Deus christus est) D'S A/ai. ;
sine denario ;
quaterdenario AY. Hanc sententiaiii H lapsu ut udtur habet ds exps est. Mystice ut
sic intelligo ; prima
ludaeus erat sicutItlatthctts uidetur dicit Christum 9iov Ki-ôv omnibus /usee
Abraham, Dauid, tertio a lu-
sectindo clectus sicut inesse et earum rerum substantiam esse; cf. ad
daismo in Christum transmigrauit. Sed non solum Col. i. 16 quoniam in ipso condita sunt uniuersa
uitam suam myslice ostendit sed perfectionem ordi- in caelis et in terra uisibilia et inuisibilia . . . omnia
nis in genealogia, ct opus Cliristi in singulis fer- per ipsum et in ipso creata sunt, et iterum ii. 2
sonis quorum nomina recensuit. possito DEiP. iibi cum Hilario legisse uidetur {de Trin. ix. 62)
praecipium E. ac credendi Y, ac reddendi E, in agnitionem sacramenti dei Christi, ubi Hieron.

reddendi sine ac 0. fidem H0* (m erasam). in agnitionem mysterii Dei Patris et Christi lesu
2. lectionis H0*YZ* (el- et Z<:). porregens et 14, 15 delens quod aduersus nos erat chiro-
D, corrigens Y ; + et ex electione in trans- graphum decreti . . . et ipsum tulit de medio
migrationis tempus porrigens H {sed exp. et del.) affigens illud cruci et exspolians principatus et
om. et A/ai. ex electione in ABCDS'H^lectione) potestates traduxit confidenter palam triumphans
©(ex sup. lin.iK A/ai.: electione in {om. ex) C; illos in semetipso, cf. ctiam ad Gal. iv. 4.
electio in E(electio. In)KrVYZ. post diem ras. qui factus qui natus BCD.
8. om. est D.
:
3 aut 4 litt. 3". om. diem dirigens atque a uirgine inceperat muliere scribere sed correxit
:
transmigratione Y. diregens D. sua manu A. om. in carne, omnia D.

3. atque ... ad christum om. IP* { + mg.). 9. cruci H. fincxit E. om. ut D3?. eas EZ.
om. a EZ*. ad Christum DEH'KKTYZ^ c A/ai. : in semet ipso resiu'gens bis rcpetitum 0. semed
in chr. ABCH0YZ*. difiniens IP (i pr. sup. lini) C. post ipso ras. in NT. corpori ut patris DiP.
K ; decursam ABDa'HV c Mai.
diff- DE. 10. om. in patribus filio et filii nomen c A/ai
-sum CE0KM"YZ. aduentus domini codd. patri: in patris H. restitueret c^w ABCDilPH :
faene omnes : > domini aduentus A. restituens E0]'CKrVYZ c A/ai. in filiis et filii ;
4. numero satisfaciens et tempori cum ABC EZ (,et filiis Z* \ et c ; et in filiis 0* (et erasa) V.
DSPH : n. satisfaccret et t. 0«K;tempore)»rV c, om. fine E.

11. esse cum patre IP. quia:>
Mai., Sed. ; numerositatis et temporis E0*YZ. qui aeuangelio D. utille D.
KKT.
et se ACa'0K»I"VZ* " ^ item se D : esse BEHY 12. est ABCIPOK; om. DEMTVYZ. dissider-
Z', et se esse c, et sic A/ai., Sed. antibus D. uocatio Y; uocitionem V.
ostenderet eu/n ABCDH'H ostendens E0 13. aeuangelii E, -guelii D. dilectione BY.

5. :
KH"VYZ c- Sed., A/ai. > opus in se c A/ai., Sed. carnem Z*.

montrans AT, monstra trans E; monstrasset C. 14. uniuersam E. intelligant A/ai. adque H
om, in his EYZ. possuit EJP. cap ;
quae E. id in eo in quo ADIP, et in eo in
6. quorum 5P. rerum omnium C. tempus > > quo V in eo quo BC(quod)EH(quod)©KM"Z c
:
rerum D. A/ai. adprehensi ADZ* et appr- VZ= A/ai.

7. dispossitio DE'jT, disputalio BCH. ratio, adpra - BCil'HW, apprae- EKM'Y adpre-
expetunt recognoscant. Nobis enim hoc in studio argumenti fuit, et fidem factae
rei tradere et operantis dei intellegendam diligenter esse dispositionem quae-
rentibus non tacere. 3
EXPLICIT.]
hendere ABDVZ* et YT? Mai. adprae-

appr- ; nobis ftiit in scribendo : > in hoc A; 0772.inCEKr
CEH'HQKr, appr- K. ad Philip, iii. 12 uU
Cf. VYZ c. stadium BCH.
tierha adprehensi et adprehendere {cum Hilario, 2. operatas H. intelligendam H Mai. ;in-
etc.) iiersiones antiqiias redolent. Hieronytmis enim tellegentiam EYZ c. dilegenter D, diligentem c ;
reddit seqaor autem si comprehendam in quo et om. E. cm. esse BCG'^KKTV. dispossitionem D
comprehensus sum a Christo lesu. E3'. quaerentibus {sine a) A {male Tisch. a
I. expednnt E, expeterant D. regnoscant E. quaer-) et al. pi. : a quaer- BVyl/a/., non quaer- D.
hoc in cnm BD3'H0K Mai., i.e. hoc propositum 3. taoere + amen EKTZ c.
Subscr. explicit AY, explicit prologus STZ, explicit praefatio 0T (pre-) ; e. p. euangelii matthei BC
(secundum mattheum) H, finit argnmentum 02" ( + euangelii matthei), explicit argumentum V^ Mai. Hie
sequuntur Canones in KTVZ.
D
CAPITULA IN EUANGELIUM
Capitula exstant in ABCDiPGHSJ {capitula et hraics) KQTUVY. Dcs:ait autem in EFLMKTORWXZ, et in
TJ^Sffi omnibusque quos iiidimiis edd. antiquis. Kcslcr 1487 habet ^ Rcgislruni in Euangeliit:ii !\la,tthci coitiinen:
uiginti octo capitula^ gjiae niodenia uidcntiir.

Inscrr. leariani niiiltum inter sc : incipiunt capitula in euangelio matthei K, incip, capitula lectio sec mattheum Y,
AUVY. C. BH0JT aur. Harl. 2797.

Edidimus ex codice A {ed. Tisch.) cu?n col- Cf.Thomasium, uol, I. p. 319. Cf.Thomas. I. p. 324.
latione codd. rcll. iis lectionilms omissis Edidimus ex Cod. Cau. adhibilis Edidimus ex Thom. adhibitis
quae tanhitn ad ortliographiam spectant, in no/ulis iiariantibus Thoma- collationibus codicum,
cf. Thomasinin, iiol. I. p. 297. sii lectionibus ; qitae tantuni Impresserat Thorn, ex codd. S.
ad orthographiam spectant Pauli, Or at. E. 16 et codd.
I. Generationum quadraginta dua- omisimus. Reginae Suetiae.
rum ab abraham usque ad chris- Litterae nigriores in cod. ruhri-
catae sunt.
tum ordo narratur.
II. Natiuitas iesu christi de maria I. Natiuitas christi. I. Natiuitas christi.
sponso eius ioseph angelo reue- ii. Magi cum muneribus Magorum munera.
lante praedicitur. ueniunt. Occultatio iesu.
III. Natum chrislum magi Stella sibi iii. Et ioseph ab angelo Infantes interficiuntur.
duce nuntiante oblatis muneribus per uisum admoni-
adorauerunt. tus. cum puero et
IIII. Angelo praemonente ioseph matre eius in egip-
cum christo fugit in aegyptum et tum fugit.
herodes occidit infantes. iiii. Infantes interficiuntur.

V. De praedicatione iohannis bap-
tistae quod uox clamantis sit paeni-
tentiam agite.
VI. De baptismo christi in iordane II. Regresso itu ex ae- II. Regressus Ihs ex aegypto
a iohanne et signo trinitatis patris gypto nazareth. in nazareth a iohanne in
scilicet eius in uoce et utriusque ii. De babtismate Iohan- iordane baptizatus est.
spiritus in columba. nis in Ihordane.

iii. De xpi baptimate.
VII. De quadraginta dierum ieiunio III. Ihs post ieiunium. III. Ihs temptatus a dia-
et diabolo trina temtatione deuicto. quadraginta dierum bolo uicit.
VIII. Relicta nazareth praedicat et quadraginta noc-

terrae zabulon et neptalim iuxta tibus tentatur a dia-
uaticinium esaiae paenitentiam bulo.
agere iubens.
Vim. Uocat petrum andream iaii. Petrum et Ihoannem Petrum et andream, iaco-
cobum et iohannem piscatores, piscatores congregat. bum et iohannem pisca-
cjui mox secuti sunt eum. tores conuocat et cir-
cumiens uarios languores

hominum curat.
I. Abraham : Adam A. I. iiii. interficiuntur + cum II. baptizatur B.

VIII. om. terraa Thorn. matre.
II. Regressio ... in nazareth.
iii. xpi baptismo.
III. noctium. ii. Petrum et

Andream lacobum et Iohannem.
congregat : uocat.
SECUNDUM MATTHEUM.
capitnlatio euangelii secundu matheum G, capitula euangelii secundum matthaeum, et breues secundum matthaeum J.
incipit breues eiusdem matthei enangeli H, inciput breues eiusdem euangl ©, incipiunt breues causae secundum
mat. D, incipiunt breues causae euaS secund mattheii Q, incipiunt (un erasac) breuis enumeratio euang. matthei H",
incipit elencus (hel- C) eiusdem BC, ei T { + Matthei). Nihil habent AV.
DIPGQ. J (^breues). K.
Rdidimzts ex codice D lectzofiilnts Edidimus ex ed. Blanchini. Kx codice ipso transcripsimus.
aliorum codd. in notulis ad-
hibitis ; its omissis quae ad ortho-
graphiani spectant.
I. Generationum nomina et
quod abraham caput fidei
sit et natiuitas xpi ex maria.
I. Natiuitas xpi secundum car- I. Natus est Ihs in Bethlem
nem in beth iuda. ciuitate Et interfectio paruu- II. Magi offerunt munera et
II. Magi munera offerunt et lorum. infantes interficiuntur.

Interficiuntur infantes.
II. Ubi loseph admonitus est
ut fugeret in Aegyptum et
regressus est cum lesu in-

fante in Nazareth.
III. Regressio ihu ex egip in III. Ubi lohannes coepit bap- III. Regressio ihu ex aegypto
natza. tizare et lesum baptizauit. in nazareth.
nil. Babtismus iohannis et IIII. De baptismo iohannis in
babtismus xpi in iordane. iordane et xpi baptisma.
V. Ubi zabulos temptat et IV. Ubi ihs temtatus est a V. Ubi ihs temptatur a diabolo
ieiunat xpc xl diebus. diabolo cum ieiunasset quad- et ieiunat quadraginta diebus.
raginta diebus.
VI. Ubi iohannis traditus est V. Ubi ihs tradito lohanne VI. Ubi iohannes traditus est
et secessit ihs in cafarnaum. Baptista coepit praedicare et et secessit ihs in galileam et
ubi uocauit Petram et An- petrum etandream et iaco-
dream et lacobum et lohan- bum et iohannem piscatores
VII. Petrum et And pisca- uocat.
tores uocat.
I. ovi. secundum camem IPGQ.

II. < infantes interficiuntur 5PGQ.
III. de baptismo ioh. 3PGQ. < in
iordane et xpi baptisma IPC-molGQ.
V. temptauit iP; + ihm JPGQ
ieiun.iuit JPGQ. VI. om. in G.
VII. + Ubi ad init. a'GQ.
D 2
20 CAPITULA IN EUANGELIUM
AUVY. BH0JT aur. Harl. 2797.
X. Per totam galilaeam praedicat iii. Et circumiens gali-

omnes sanando languores. leam uarios languo-
res hominum curat.
XI. In nionte discipulos docens sep- IIII. Beatitudo et cetera IIII. De beatitudine et de
tem beatitudincs et octauam perse- mandata. Id est, ceteris mandatis.
cutionis exponit.
XII. Discipulos sal terrae et mundi
lumen appellans praecipit in
splendore operum patrem glorifi-
candum.
XIII. Ob implendam legem uenisse
se dicens pharisaeorum docet ius-
titiam superandam, et homici- ii. De homicidio.
dium lege uetans etiam munus iii. De hoblatione.
offerendum fratris iubet reconcili-
atione differri.
XIIII. Consentiendum in uia aduer-
sario, non moechandum docens,
iubet uitia uel caros inemenda-
biles sub nomine oculi uel dextrae
scandalizantis abscidi.
XV. Quod adulter sit qui uxorem iiii. De hoculo et manu
excepta fornicationis causa demi- heruenda.
serit : prohibens etiam omnino V. De adulterio.
iurare, docet nee percutienti nee
expolianti nee angarianti nee pe- vi. Huxorem nisi hob a-
tenti uel mutuare uolenti resistere. dulterium non dimit-
tendam.
vii. De iuramentis.
viii. De hoculo et dente.
XVI. Amandum proximum lege fir- viiii. Inimicos diligendos.
mans etiam inimicos praecipit
diligendos.
XVII. Elemosynam docet in abscon- X. De helemosynis.
dito faciendam, quam sinistra
nesciat, id est appetitio laudis hu-
manae.
XVIII. Orationis formulam in sep- V. De horatione quo- V. Orationem docet et inter
tem petitionibus tradens ait pec- modo horetur. cetera mandata non esse
cata nisi dimittentibus non dimitti. cogitandum- de uictu et
XIX. Docet sine tristitia ieiunandum i. De geiunio. uestimento praedicit.
nee thesaurizandum in terra. ii. De thesauro in caelum,
XX. Lucernam corporis oculum ap- iii. Lucernam corporis es-
pellans nee duobus dominis posse se hoculum.
XII. praecepit Tltoni. de ad. ante

IIII. V. IIII. 0771. de sec. BH0.
XIII. uetatis Thorn. de ocnlo.
iv. V. praedicat BH.
XIIII. uia ira U.: V. {non IV. x.") De eleemo-
XV. mntuari Thorn. synis. Oratio . leioniom. iii.
oculum + et.
SECUNDUM MATTHEUM. 21
DaPGQ. J {breues). K.
VII. De predicatione ihu et in-
firmorum sanitates.
VIII. De beatitudine et Caetera VI. Ubi docet lesus discipulos VIII. De beatitudine et cetera
mandata ad discipulos loqui- suos de Beatitudine et dicit mandata.
tur. Uos estis lux mundi.
Villi, Non ueni soluere lea:em VII. Ubi dicit Non ueni soluere Villi. Quod non uenerit ihs
nl. legem et de iracundia fra- soluere legem sed implere
trum et de reconciliatione. et munus relinquendum ante
altare et fratri reconcilian-
dum.
X. Non mechandum. VIII. Ubi de moecatione et X. Non moechandum et si
oculo eruendo etmanudextra oculus uel manus scandalizat

et uxore non dimittenda et uxorem non liceat dimitti
et omnino non iurare. nisi ob fornicationem.
XI. De dilectione Inimicorum. Villi. De inimicis diligendis et XL Dedilectionem inimicorum

eleemosina et oratione in et orandum pro eis.
abscondito et de oratione
Dominica.
XII. De aelimoysinis nesciat XII. De helemosinis nesciat
sinistra quid faciat dextera. sinistra et in oratione non
multum loquendum.
XIII. IN ieiuniis non contris- X. De ieiunio et thensauro in XIII. In ieiuniis non contris-
tandum et in oratione non caelo et de oculo quod lu- tandum et de thesauro in

multum loquendum et de cerna corporis sit. caelo et quod lucerna cor-
tessauro in caelo. poris sit oculus.
VIII. discipulos + suos 5PQ.

Villi, non uenit ills H'GQ. legem
sed adinplere GQ.
XII. sinistra + tua G. dextera +
tua G.
XIII. +in ante oratione SPGQ.
et de tess. in caelo ad cap. XIIII
tonunt.
AUVY. C. BH0JT anr. Hail. 2797.
seruire nee sollicitudinem escae V. Nee cogitandum deesca

et uestis habendam sed regnum dei et uestimento uolati- •
omnibus praeferendum docet, nee libus et liliis agri •
debere sollieitum esse in cras- et sollicitudine diei.
tinum.
XXI. De mensura iudicii dicens, fes- VI. Non esse iudican- VI. Non esse praepropere
tucae uel trabis comparatione facta dum. iudicandum.

doeet prius propria et post fratris i. De fistuca et trabes in
uitia resecanda. hoculo.

XXII. Sanctum canibus porcisque ii. De margaritis ante De margaritis ante porcos
non danduni sed petendum quae- porcos. non mittendis petendum

rendum pulsandumue praeficit. iii. Petendum querendum quarendum et pulsan-
et pulsandum. dum.
XXIII. Per latam uiam multos, per
angustam paucos introire testatur
cauendos esse prophetas;
et falsos iiii. De pseudoprophetis. A pseudoprophetis cauen-
nomine quoque fructuum bonarum dum.
et malarum arborum docet quia
nee malum uoluntas bona nee
bonum opus potest facere uoluntas
mala.
XXIIII. Non uocantes nomen do- Quia non omnes qui dieunt
mini nee uirtutes in eius nomine domine domine intrabunt
facientes sed implentes uoluntatem in regno caelorum.
dei intrare dicit in regnum caelo- De domo aedifieata super
rum adhibita comparatione aedifi- V. De domo aedifieata petram uel arenam.

cantis domum super petram aut super petram uel
super Iiarenam. arenam.

XXV. Leprosum extensione manus VII.Deseendensde mon- VII. Leprosum mundat.
ac prolatione uerbi uolo mundauit. to leprosum curat,
XXVI. Centurionis puerum curans Puerum
i. centurionis Puerum tribuni paralyticum
iudaeos de regno in quo gentes paralyticum curat. curat.
promittit uenturos, asserit expel-

lendos.
XXVII. Socrus petri dominicae ii. Socrum Petri e febri- Soerum petri a febribus li-
manus tactu sanata ministrat et bus liberat. berat.
multi uaria infirmitate curantur.
XXII. praefigit UY, praesit Thorn. VI. iiii. fast pseudoprophetis VI. 07n. praepropere Harl.
XXVI. uenturas Y Thorn. + quia non omnis qui dicit mihi 2jg';. om. non mittendis BH0
XXVII. sanat U. multifaria ',/« multi domine domine intrabit in reg- Harl. 27(17. dieunt + niilii anr.
uaria) U
Tliom. num caelorum. introibunt B0 aur. regnum B
VII. curat mundat.
: aur.
VII. om. puerum tribuni J ;
centurionis pro trib. aur.

SECUNDUM MATTHEUM.
DiPGQ. J {hreuesj. K.
XIIII. Nemo potest ii dominis XL De eo quod nemo potest XIIII. Duobus dominis nemi-
seruire at de uolatilibus et duobus dominis seruire et de nem debere seruire et de
liliis et solicitudine diei. non cogitando quid opus sit uolatilia caeli et de solitudine
animae et corpori et de fes- {sic) diei et non iudicandum
tuca et trabe in oculo. de alienis.
XV. De fistuca in oculo et de XV. De festuca ettrabem in

trabe de margaretis non mit- Oculo et sanctum non dan-
tendis ante porcos. dum canibus et petendum
fideliter.
XVI. Intrate per angustam XII. De duabus uiis et de XVI. Per angustam portam
portam et cauete a falsis pro- falsis prophetis et arbore
et non per spatiosam intran-
fetis. bona et mala dum et quod arbor bona
fructus malos non facit.
XVII. Non Omnis qui dicit et quianon omnes intrant in XVII. Quod non omnis qui
mihi dne dne nt et de domu regnum caelorum et de do- dicit dne diie intret in reg-
super petram. mo aedificata super petram. num caelorum et de domo
aedificata super petram et
harenam.
XVIII. Discendens ihs de XIII. De paralytico mundato XVIII. Ubi docet ihs sicut po-
monte leprosum mundauit. et de filio Centurionis. testatem habens et descen-
dens de monte leprosum
XVIIII. Ubi Puerum Centori- mundauit.
onis ihs saluum fecit. XVIIII. In capharnaum ingres-
sus puerum centurionis san-
auit.
XX. Ubi socrum a febribus XIIII. Ubi socrum Petri a XX. Socrum petri a febribus
liberauit ubi quidaln dixit febribus liberauit et dae- sanauit et quidam dixit diio
XIIII. uolatilia G. et liliabus

Q ; caeli (/»-<? et 111.) G. + de ante
solid. G.
XV. >et de trabe {om. de G) in
oculo JPGQ de marg. etc. in cap.
'Xyiponit 2". > ante p. non mit. 3".
XVI = XVII in a" et sic infra.
XVII. diie intrabit in regnum
celorum a^GQ. domu aediticata
super petram et harenam H'GQ.
XVIII. + Et ante disc. iP.
XVIIII. cent. + ihs SPGQ.
XX. socrum + Petri 3PGQ ad ubi
quidam i?ic. XXI in GQ, XXII in
a*.
:
24 CAPTTULA IN EUANGELIUM
AUVY. BH0JT aur. Harl. 2797.
XXVIII. Dicenti sequar te, non ha- iii. De plurimis curis. De plurimis curis ; et ut
bere se dicit ubi caput reclinet mortui mortuos suos se-
et interrogantem discipulum a pa- peliant cuidam dicit.
terna uetuit sepultura. iiii. Et scribae uolentis

exequi dicit nn abere
filium hominis hubi
caput reclinet.
V. Adque alius relicto
patris corpore se-
quatur praecipit.
XXIX. In naui dormiens a pericli- VIII. In nam eum ex- VIII. Nauigans tempesta-
tantibus excitatus tranquillitatem citant dormientem tem sedat.
uerbo restituit. discipuli hut tem-

pestatem sedaret.
XXX. In terra gerassenorum sana- i. Et in terra grassen- In terra gerasenorum dae-
tis hominibus daemones ire per- orum daemoniaeicit. monia eicit.
mittit in porcos.
XXXI. In ciuitate sua paralyticum Vim. Ubi paralitieus IX. Paralyticus curatus lec-
curat prius dimittendo peccata. lectum fert. tum suum portat.
XXXII. Matlieum uocat, et mur- i. Wattheum conuocat. Mattheum conuocat.
murantibus de publicanorum con- ii. Hac fariseis murmur- In domo eius discumbens
uiuio pharisaeis ait male haben- antibus de conuiuio pharisaeis dicit non esse
tibus opus esse medico similitudi- publicanorum dicit opus sanis medico.
nem panni rudis ac uini uel utrium non esse hopus sanis
ponens. medicum.
iii. Discipulis Ihoannis in- X. Parabolam panni et
terrogantibus quare scissurae et utrium et uini

non geiunarent dis- ponit.
cipuli eius parabu-
1am panni et scissu-
rae et hutrium et
uini ponit.
XXXIII. Pergens ad resuscitandam iiii. Filiam principis mor- Mulierem a profluuio san-
filiam principis mulierem a pro- tuam dum uadit sus- guinis liberal et filiam
fluuio sanguinis sanat suscitans citare mulierem a principis cuiusdam mor-

et puellam. profluuio liberal. tuam suscitat Caecis ocu-
XXXIIII. Transiens duos caecos in- V. Caecis hoculi aperi- los aperit.
luminat et muto linguam eiecto untur.

daemone reddit.
XXVIII. netat U Thorn. VII. V. + se ante sequatur. VII. de pluribus c. BH ; pln-

VIII. > dormientem excitant. rimos cur.it aur.
IX. portat: bainlat BH0a«r.
om. in domo eius discumbens
BH(").) aur. Jlarl. 2797. >
dicit pharis. 0i,dicens)Ja;»-.
sanis ualidis BH0 aur. medi-
:
cis 0, -cus H, -cum aur.

X. om. et ante nini H aur.
om. ponit f I. + et ante muli-
erem H. om. sanguinis BH0
atir. Jlarl. 2797. >
cniusdam
principis H.
:
SECUNDUM MATTHEUM 35
DS-GQ. J ibreues). K.
magister sequar te et alio moniacos multo curauit et sequar te et alio dixit sequere
dixit ihs sequere me et In mari et uento imperauit. me et in nauicula dormiens
nauicula dormiens excitatur excitatur a discipulis.
a discipulis.
XXI. IN terra gerassinorum XV. Ubi in regione Gerasen- XXI. In terra gerasenorum
legionem demonium iecit. orum duos homines a daem- daemonia eiecit.
onio liberauit
et paralyticum
XXII. Ubi Paraliticum iussit lectum suum portare facit. XXII. Ubi paralyticum iussit
Ire cum lecto et matheum ire cum lecto.
uocat de tylonio. XVI. Ubi Matthaeum uocat de XXIII. Ubi mattheum uocat
XXIII. Non egent sani medico theloneo et multi publicani de theloneo et dicit non egent
sed male habentes. recumbunt cum eo et dicit sani medico sed male ha-
Non ueni iustos uocare. bentes et non ieiunant filii
sponsi quamdiu cum eis

est sponsus.
XXIIII. Non leiunant filii XVII. Ubi discipuli lohannis XXIIII. Ubi mulier a profluuio
sponsi quandiu Cum illis interrogant de ieiunio et de sanguinis liberatur et filia
sponsus. panno et utribus et ubi principis a morte resuscita-

XXV. Ubi mulier a fluuio san- filiam Principis Synagogae tur.
guinis liberatur et filia Prin- suscitauit et mulierem a

cipis A morte liberatur. sanguinis fluxu sanauit.
XXVI. Ubi caecis oculos aper- XVIII. De duobus caecis se- XXV. Ubi caecorum oculos
uit et sordum et mutum de- dentibus secus uiam et uno aperit et surdum et mutum
monium iecit. muto daemonium habente. demonium eicit.
XXVII. Messis quidem multa XVIIII. Ubi lesusdedit potes- XXVI. Circumiens ihs ciuitates
operarii autem pauci et dat tatem discipulis suis et misit infirmos sanauit ei potesta-
apostolis potestatem curandi. COS praedicare. tem curationis et nomina
Ad et in nauicula inc. XXIII in

3". disciptilis + suis 3P.
XXI. + ubi ante in terra 5P.
XXII. lecto + suo 5PQ. tylonio
+ suo a'Q.
XXIII. medicum SPGQ.
XXIIII. illis + est 5PGQ.
XXV. profluuio 5PGQ. om. san-
guinis 5P. liberatur : curatur
5PGQ. lib. sec. suscitatur JPG(^re-)
Q-
XXVI. liberauit ante aperuit D.
sed expunctum. om. et ante mu-
tum 'S.
XXVII. > curandi potestatem G.
AUVY. BH©JTfl;«-. Uarl. 2797.
vi. Surdum et mutum de- Surdum et mutum daemo-
monium eicitur. nium eicit.
XXXV. Omnem languorem curans, X. Duodecim apostolos Duodecim apostolos prae-
operarios pro multa messe disci- premittit eum om- mittit cum omni doc-
pulos uirtutibus et doctrina con- ni doctrina. trina et dicit quod non
:
firmat. uenerit pacem mittere

super terram sed gladium.
XXXVI. Sicut oues inter lupos missi

ut non timeant eos qui corpus
occidunt, clementer informal.
XXXVII. Gladium se non pacem
in terram mittere dicens nee amari
patrem aut matrem super se prae-
cipiens receptorem quoque iusti
mercedem iusti accipere mani-

festat.
XXXVIII. lohannes misit ad iesum; XI. lohannes de careers XI. Ihs testimonium per-
qui dimissis nuntiis multa de eo ad Hm

et Ifia de hibet iohanni quod maior
turbis enuntiat. lohanne ad turbas propheta ipso non sit
loquitur. atque increpat ciuitates
XXXIX. Increpat ciuitates quae i. Adque increpat ciui- quae credere noluerunt.
paenitentiam etiam factis apud se tates quia peniten-
uirtutibus non egerunt. tiam non egerunt.
XL. Confessio laudis iesu refertur ii. Confessio Ihesu ad Confessio Iesu ad patrem
ad patrem et inuitatio oneratorum patrem. et iugum domini leue esse.
et laborantium ad quietem. iii. Et iugum domini leue

est.
XLI. Discipulorum sabbato spicas XII. Discipuli spicas XII. Discipuli spicas uel-
uellentium reprehensores exemplo uellunt. lunt.
dauid et circumcisione redarguit.

XLII. In synagoga manum aridam i. INIanum haridam sa- Manum aridam habentem
sanat et pharisaeis consilium ad- nat. sanat.
uersus eum facientibus multos

curat, et prophetia de ipso com-
pleta memoratur.
XLIII. Caecum mutumque curans a ii. Hominem a daemonio Hominem a daemonio cae-
daemonio liberat et in belzebub caecu et mutu curat. cum et mutum liberat.
XLII. prophetiam . completam me- Vim. vi. eicitur + et in prin- X. om. duodecim BH0.
moral Tlioin. cipe daemonioriim id facere XI. Itis test, de ioh. dicit {pm.
dicitur. quod maior propheta ipso non
X. doctrina + ac dicit quod sit) BH0J aur. lene BH.
non uenit pacem mittere in terra XII. uellebant am-.
sed gladium.
XI. i. quia: quae. iii. leue
esse.
DSPGQ. J {brcues). K.
XXVIII. Nomina apostolorum XX. Ubi praedicit discipulis apostolora»2 dicit quos misit
dicit quos missit Cum omni persecutionem et quod cor- cum omni doctrina et ut (?)
doctrina. pus occidatur non anima. prudentes sint sicut serpentes
monet et quod frater fratrem
sit traditurus.
XXVIIII. Si uos persequentur XXI. De duobus passeribus et XXVII. Ubi dicit si uos per-
in unaciuitate fugite in aliam. dicit quia non ueni pacem sequentur in unam ciuitatem
mittere in terram sed gla- fugite in aliam et quod non
dium. uenerit pacem mittere super
terram sed gladium.
XXX. Qui Diligit patrem et

XXVIII. Ubi dicit qui amat
matrem plus quam me non patrem aut matrem plus
est me diarnus.
quam me non est me dignus
et qui uos recipit me recipit.
XXXI. lohannis de carcere ad XXII. Ubi lohannes misit ad XXVIIII. lohannes ad ihm
dnm mittit et ihs de iohanne lesum discipulos suos et mandat tu es qui uenturus es
loquitur ad turbas lex et lesus dicit de eo quod ipse an alium expectamus et ihs
profetae usque ad iohannem. est Helias qui uenturus est. dicit lex et prophetae usque
ad iohannemprophetauerunt.
XXXII. Ubi inproperat coro- XXIII. De pueris sedentibus XXX. Ubi proponit parabolam
zain et betzaidan ciuitatibus. in foro et ubi inproperat de pueris sedentibus in foro
ciuitatibus quia ei non cre- et improperat chorozain et
diderunt. bethsaida quod non egissent

XXXIII. Confiteor tibi pater XXIIII. Confessio lesu ad pa- paenitentiae.
caeli et terrae quia abscon- trem et de iugo eius quia XXXI. Ubi confitetur patri
disti haec a sapientibus et suaue est. quod reuelauerit se paruulis
reuelasti haec paruulis. et quod iugum illius suaue
XXXIIII. Ubi diseipuli uellunt XXV. Ubi diseipuli Ihu uelle- est et onus leue.
spicas sabbatis. bant spicas et de homine XXXII. Ubi diseipuli uellunt
in Synagoga qui manum spicas sabbatis et quod mis-

habebat aridam. ericordiam uult magis quam
sacrificium.
XXXV. Ubi manum aridam XXVI. De homine caeco et XXXIII. Manum aridam san-
sanauit et hominem a dae- rauto quem daemonium ha- auit et dicit licet sabbatis
XXVIII. dieit guos inponit et

:
G. doctrina si etc. in eodem cap. 5P.

XXVIIII. persequuntur 5PGQ.
iinam ciuitatem 5PGQ.
XXX. plus quam : super 5PGQ.
om.me Q.
XXXI. dnm : itm a'GQ ; > ad
ihm de GQ. > ad turbas
carcere
loquitur iPGQ. ad lex inc. cap.
XXXIIII a> et lex GQ.
;
XXXIII. 01)1. caeli et terrae G.

reuelasti ea ItPGQ ; + a sap. D scd
xpicnctum,
XXXIIII. > spicas uellunt IPGQ.
XXXV. om. et ante hominem Q.
E a
:
AUVY. C. BH0JT atir. Harl. 279^.
dicentes id facere responsione sua iii. Et in principe daemo- Et in principe daemonior-
destruit dicens blasphemiam in niorum id facere um id facere eum opinan-
sanctum spiritum non remitti opinantes dextruit. tes redarguit.
arborem quoque ex fructu posse

cognosci, et rationem de uerbo
otioso in diem iudicii reddi.
XLIIII. Piiarisaeis signum petenti- iiii. Phariseis signum pe- Ionae et nineuitarum sig-
bus ionae signum dari praedicit, tentibus Ionae et num pharisaeis promittit.
nineuitas et reginam austri com- nineuitarum signum
memorans et de spiritu immundo tradit.
septempHciter in homine redeunte

disputans.
XLV. Matrem et fratres discipulos V. Matrem et fratres Matrem et fratres spernit.
dicit uel omnem qui patris eius spernit.

fecerit uoluntatem.
XL VI. Sedens super mare parabo- XIII. Sedens in naui- XIII. De nauicula turbis
1am dicit fructus tricensimi, sexa- cula Its turbis pa- parabolas exponit.
gensimi, et centensimi, quam se- rabolas exponit id :
orsum exponit discipulis. est.
XLVII. Parabolam de zizaniis ponens i. De seminante semen

iungit de grano sinapis et fermento, centesiraum sexa-
postquam exponit zizaniorum pa- gensimum et tricen-
rabolam discipulis intra domum. simum.
ii. De zyzania in trittico.
iii. De grano synapis.
iiii. De fermento habscon-
XLVIII. Thesauri uel margaritae re- dito in farina.
pertae comparatione proposita si- V. Et exoluit discipulis
militer parabolam de saginae parabolam zyzani-
piscibus separandis exponit. orum.
vi. Parabolas de thesauro
in agro.
vii. De bona margarita.
viii. De retia missa in
mari.
XLIX. Mirantibus se prophetam viiii. Prophetam in patria Prophetam in patria sua
dixit honorem in sua patria non sua sine honore esse. sine honore esse dicit.
habere.
L. lohannis ab herode occisi caput XIIII. De Ihoannis ca- XIV. De iohannis capite in
datum refertur in disco. pite in disco. disco.
XLIII. > spiritum sanctum Thorn. XIII. i. de seminantis semine. XII om. eum atir. redarguit:
V. exsoluit d. parabolas. destruit BII0.opinantes de-
structione et nineu. aur. (de-
tructione lapsu, pro destrni
ionae, scripttini esse itidetur)
promittit: tradit BH (-didit)
© a?»-.(-det').
XIII. om. sua aur.
DJPGQ. J (breties). K.
monio Caecum et mutum bentem curauit et de Bel- bene facere et caecum et
curauit. zebu principe daemoniorum. mutum curauit et dicit quod

XXVII. De bono thensauro nemo intret in domum fortis
et malo et de Pharisaeis nisi ante eum alliget et quod
qui signum petunt et de bonus homo de bono the-

uiris Niniuitis et Regina sauro profert bonum et de
Austri et de inmundis spiri- uerbo ocioso.
XXXVI. Ubi scribae et faris- tibus septem. XXXIIII. Ubi scribae et phari-
sei signum petunt ab ihu. saei signum petunt ab ihu.
XXXVII. Mater tua et fratres XXVIII. Ubi mater eius et fra- XXXV. Et dicunt ad ihm mater
tua et fratres tui fores stant.
tui foris stant dicunt ad ihm. tres foris stant et de petrosa
et de spinis et terra bona XXXVI. Sedens in nauicula
XXXVIII. Sedens In nauicula parabola. parabolam exponit de semine
ihs turbis parabulas exponit
supra petram et in spinis et
reliqua et dicit uestri autem
et de semine super petram et
beati oculi quia uident et
spinas et bona terra semi-
natum. aures quae audiunt.
XXXVIIII. De setzanio in tri- XXVIIII. De zizania et tri- XXXVII. Parabolam de hom-

tico De grano synapis et tico et grano sinapis et de ine qui seminauit bonum
fermento. messoribus et consumma- semen in agro suo et inimi-
tione. cus superseminauit zizaniam.

XXXVIII. De grano sinapis
et fermento et quod iusti ful-
gebunt sicut.
XL. De tessauro in agro ab- XXX. De thensauro abscon- XXXVIIII. De thesauro ab-
sconso et de bona margareta dito in agro et de rete scondito in agro et de bona
et de rete misso in mari. misso in mare et consumma- margarita et de sagena.
tione.
XXXI. Ubi uenit Ihs inPatriam
suam et dicit Prophetam sine
honore esse in loco suo.
XLI. De iohannis capita in XXXII. Ubi dicit quod Deficit K usque ad cap. LXI
disco allato. Herodes audiuit famam Ihu iota columna ex codice abscissa.
et quomodo lohannem oc-
XXXVI. ifiu : eo G.
XXXVII. > stant foris SPQ. cidit et de capite eius in
item dicunt ad ffim stant foris Q. disco et quia discipuli
XXXVIII. om. et post exponit
eius renuntiauerunt ad Itim.
G. inspinisG. in bona terra JPGQ.
item unum cap.
in coniungit
XXXVIII et XXXVIIII 3".
XXXVIIII. frumento cod. D.
XL. > absc. in agro S'G otn. in :
agro Q.
:
3° CAPITULA IN EUANGELIUM
AUVY. C. BH0JT aur. Had. 2797.
LI. Quinque panibus duobus pis-
et i. De quinque panibus et De quinque panibus et du-
cibus quinque uirorum milia satu- duobus piscibus in obus piscibus in quinque
rantur. quinque milia uiros. milia uiros.
LII.Ambulans supra mare petrum ii. Ihijs supra mare am- Ihs super mare ambulans
mergentem leuat, et in gennesar bulat et petrum petrum mergentem le-
multi fimbriae tactu saluantur. mergentem alleuat. uat.
iii. Et in terra gennesar XV. Quod ea magis quae
multos languores de ore exeunt coinquinant
curat. hominem.
LIII. Quaerentibus de non lotis dis- XV. De manibus laban-

cipulorum manibus ea dicit homi- dis et de his quae
nem quae de corde exeunt inqui- de here exeunt.
nare. i. Quia coinquinant non
quae intrant in ho-
minem.
daemonio Filiam mulieris syro- Filiam mulieris syrophe-
LIIII. Cananeae filiam a ii.
laudata matris fide curauit. phenissae a daemo- nissae a daemonio sanat

nio curat, et multos alios sanat.
iii. Et secus mare galilae
clodos caecos et mu-
tos sanat.
LV. Multis in loco deserto sanatis, XVI. De septem pani- XVI. De septem panibus
quattuor uirorum millia septem bus et paucis pisci- in quatuor milia uiros
sunt panibus saturati. bus quadtuor milia

LVI. Item petentibus dari de caelo hominum saturat.
signum ionae potius dari prae- i. De signe Ionae pro-
dixit. phetae.
LVII. Fermenti nomine cauendum ii. De fermento pharise- A fermento pharisaeorum
praecipit a doctrina pharisaeorum. orum. cauendum christum dei
De uiui filium esse petrus

LVIII. Interroganti domino quem iii. episcopatu petri.
eum dicerent homines esse con- iiii. Quem increpat hac di- confitetur ;
quemque post
petri caelorum ab eo cla- citcrucem suam de- paululum christus dure
fessio
bere tollere hunum- increpat.
uibus muneratur.
LIX. Passurum se praenundans quemque qui uelit
contradicentem petrum increpat, dominum sequi.
et omnem uolentem sequi se docet V. Et non uisuros

dicit
abnegare se ipsum. quosdam mortem

donee uideant filium
hominis in regno
suo uenire.
XIV. (JOT. its aur. adleuat
LIII. > manibus discipulorum Thorn. XIV. i. uirorum.
BH0taIl-'i aur. (allebatl.
LIX. uolentem ; uoluntatem UY.
XV. liberal bis H, prima loco
B© Hart. 2797 Tlwm.
XVI. 07)1. esse Harl. 2797.
quemque atquc H. Petrus /«
:
Christus BH0
scd increpatur H ;
om. ct Petrus et Christus aur.

:
DH'GQ. J ijireues). K.
XLII. De -v- panibus et -ii- XXXIII. Ubi secessit Ihs in
piscibus in -v- milia homi- desertumet de quinque pa-
num. nibus duobus piscibus.

et
XLIII. Ubi Per mare ambu- XXXIIII. Ubi in monte orat

labat et petrum mergentem et super mare ambulat et
eleuat Petrum liberat.

[XLIII. In terra Gennesar
multi curati sunt tangentes
fimbriam eius G.]
XLIIII. De manibus lauendis XXXV. De manibus lauandis

et De his que de ore exeunt etnon maledicendum patrem
que coinquinant hominen aut matrem et quia quod
non que intrant. procedit de ore coinquinat
XLV. IN terra gerassinorum hominem, non quod ingre-
multi sanati sunt tanguentes dilur.
fimbriam uestimenti ihu.

XLVI. Filia mulieris a de- XXXVI. De muliere Chananea
monio curata est. cuius filia a daemonio uexa-
batur et sanata est.
XLVII. De -vii- panibus et XXXVII. Ubi Ihs sedebat in
paucis piscibus in -iiii- milia .monte, et curabat multos

uirorum et saducei signum caecos et mutos et de sep-
petunt ab ihu et de fermento tem panibus.
pharisseorum De episcopatu XXXVIII. Ubi in fines Mage-
petri super cathedram. dan Pharisaei signum ab eo
de caelo petunt et quia
discipuli eius obliti sunt
panes sumere et de fer-
mento Pharisaeorum.
XXXVIIII. Ubi interrogat Ihs
discipulos suos quaem eum
dicerent esse homines et
XLVIII. Ubi dicit ihs Si quis ostendit eis quae passurus e-
uult post me uenire abneget rat.
seipsum nl.
In tmum {s.n. XLII) coniungit

XLI et XLII G.
XLIII. per supra G, super Q.
:
XLIIII. (XLV in G) que pr.

loco : quia 3?GQ.
XLV. cm. G
curati SPQ. uesti Q.
;
eius ante illu expitnctiDu D.

XLVI. + Ubi ad init. G + De ;
Q. mulieris + qnam 5PQ, + Cana-

neae G. curauit GO.
XLVII. > petnnt ab ifiu signum
JPGQ. pharis. + et Q. ad de ferm.
inc. XLVIII in G. cathedram :
petram SPGQ.
XLVIII. abneget seipsum nf
tollatcrucem suam et sequatur me
iPGQ.
32 CAP I TULA IN EUANGELIUM
AUVY. BH0JTa?(?-. Harl. 2797.
LX. Dicens quosdam non uisuros XVII. In monte cum XVII. In monte transfigu-
mortem donee uideant cum ueni- Moyse et Helia ap- ratur.
entem in regno, mox refertur paret.

transfiguratus in monte.
i. Et uoxdecaeloadeum.
ii. Unde discentibus He-
liam iam uenisse et
non esse susceptum

manifestat.
LXI. Puerum lunaticum curat, et iii. Puerum lunaticum Puerum lunaticum saluat.
discipulis de sua impossibilitate sanat.

quaerentibus ait genus illud ora- iiii. Et de fide hut gra-
tione ieiunioque pellendum. nam sinapis dicit.
V. De istatere in hore De statere in ore piscis.
piscis.
LXII. Tributum caesari staterem in XVIII. De humilitate XVIII. Humilitatem docet

ore piscis inuentum dari praecepit, sieut puerum. conferendam puerilitati.
et eum maiorem futurum qui se ut De manu et pede et
i.
paruulus humiliauerit docens ait hoculo heruendo.

nee minimum scandalizandum, et ii. Et ne minimum de Et nee minimum fidelium
item membrorum nomine uitia credentibus scanda- scandalizandum quorum
uel caros incurabiles praecepit lizandum. angeli faciem patris in
abscidendos. iii. Quorum angelos fa- caelis semper uident.

ciem patris in caehs
semper uidere tes-
tatur.
LXIII. De oue erronea et correp- iiii. Correptiofratrumquod Corripiendos fratres : et
tione fratris enuntians et consenti- indulgeri debeat al- saepius indulgendum.
entibus dicit orata praestari et pec- terutrum usque sep-

canti septuagies septies iubet ig- tuagies septies.
nosci, adhibita parabola serui
debitoris qui negata conseruo
miseratione damnatur.
LXIIII. Cum rationem de libello re- XVIIII. Qui conseruum XIX. Similitudo de illo qui
pudii temtantibus reddidisset tria suum propter dena- conseruum suum propter
esse genera docuit eunuchorum. rios centum sufifocat. centum denarios suffocat.
LXV. Praecepit oblatos sibi benedi- i. Uxorem nondeberede-
cendos paruulos non repelli. mitti. EtdeEunuchis. De Eunuchis.
LXVI. Secunda domini responsione ii. Infantes non esse ar- Infantes non esse arcendos
diuite contristato, contemnentibus cendos Diuites diffi- a benedictione.
propter se temporalia centuplum cile intrare in reg- Difficile diuitem introire in
et uitam promittit aeternam. num caelorum. regnum caelorum.

LXVII. Parabola de operariis in uinea iii. Et centuplum accep-
tempore diuerso conductis adhibita turum qui homnibus
unam paremque dicit eos accepisse suis renuntiauerit.
mercedem. XVII. ii. descendentibus. iiii.
docet. XVII. curat aur.

LXII. praecipit Tltoiit. his. De statere in XVIII poniiiir. XVIII. Humilitatem doce
LXIII. consentibus Y, consensibus U. oin. XVIII. i. + et ante De manu. sicut pueri BH© aur. angeli +
septies Thorn. ii. om. de credentibus. eoruin aur, out. in oaelis aur.
LXVII. Parabolam A*U. XVIIII. ii. arcendos + a licne-
dictione. introire. iii. recepturum.
SECUNDUM MATTHEUM. .33
DSPGQ. J {breiies).
XL Villi. In monte Cum moy XL. Ubi in montem ascendit

et helia loquiiur. Ihs et Moyses et Helias
apparuerunt et de Heliae
aduentu dicit.
L. Puerum lunaticum curauit. XLI. Ubi puerum lunaticum

LI. Et De fide dicit granum sanauit et fidem dicit gra-
synapis. num sinapis.
LII. Et dragmam dicit petro XLII. De statere in ore piscis

reddere. et humilitate discipulorum.
LIII. De humilitate sicut puer XLIII. De manu et oculo
et demanu et pede et oculo eruendo et de centum oui-
eruendo et de oue erratica. bus et una quae errauit.
LIIII. De correptione fratrum XLIIII. De peccatore fratre
et indulgere alter alteri corrigendo et remittendo

septuagies septies.
LV. Qui conseruum suum XLV. De homine rege qui

propter denarios -c- suffocat. seruo suo dimisit debitum
et ille conseruo noluit dimit-
tere.
LVI. Ubi uxorem non debere XL VI. De uxore non dimit-

dimitti et de spandonibus. tenda et tria genera eun-
LVII. De diuite quod difficile uchorum.
intrabit in regnum caelorum. XLVII. De pueris quibus in-
ponebat manus et ado-
XLVIIII, L, et LI in tinum (L) lescente diuite et quod dis-
coniungit G. + ubi {ad inii.) 5PG
cipuli iudicentTribus Israhel.
Q. loquitur : apparet 5PGQ.
L. +et ad init. iPGQ. saliiat XLVIII. De operariis in uinea
JPQ, sanat G. qui singulos denarios ac-
et
LI. dicit + sicut G. >sin.gran. 'S.
LII. De dragraa a'Q, didr- G. ceperunt.
reddere + et de statere qui fuit in
ore pisci JPGQ.
LIIII. indulgeri debere alterutrura
G.
LVI. om. ubi JPGQ.
LVII. + ad init. De infant. . . es
quoram manus inposiiit et G. in-
troibit G.
34 CAP ITULA IN EUANGELIUM
AUVY. C. BH0JT aur. llail. 2797.
LXVIII. Praedicens se passurum XX. De primis nouissi- XX. De primis nouissimos

matri filiorum zebedaei petenti mos fieri. futuros.
negatis sedibus, ait uolentem fieri i. Parabulam hoperari- Parabolam operariorum in
primum debere potius esse ser- orum in uineam con- uineam conductorum.
uum. ductomm. De petitione filiorum zebe-
LXIX. Item alii duo caeci sedentes ii. De filiis zebedei Et de dei et de accubitu primo
secus uiam inluminati secuti sunt primis accubitis cae- caenae.
eum. nae. De duobus caecis secus uiam
iiii. De duobus caecis se- curatis.
cus uiam sedentibus.

LXX. Secundum scripturam pro- XXI. De hasina et pullo XXI. De asina et pullo
phetiae sedit super asinae pullum eius. eius.
et ingressus templum eicit uen- i. De hubi nummularios
dentes ; ubi sanat caecos et clau- eicit de templo.
dos clamantibus paruulis osanna ii. Clamantibus pueris
filio dauid. Osanna.
LXXI. Arefacta ficulnea uerbo miiii. De ficu que harida De ficu arefacta.
rantibus dicit omnia quae petunt facta est. Interrogatus in qua potes-
credentes accipere. iiii. Interrogatur in qua po- tate haec faceret, inter-
LXXII. Interrogantes in qua potes- testate haec faceret. rogat de iohannis bap-
tate mira patraret de baptismo V. Ipse interrogat de Io- tismate subiungens para-
iohannis interrogat, iungens para- hannis babtismate. bolam duorum filiorum
bolam patris in uineam filios mit- vi. Et subiungens para- inuineam missorum.
tentis, concludens in regnum dei bolam hominis qui
sacerdotes a meretricibus praece- filios duos in uineam
dendos. mittit.
vii. Et quod publicani et

meretrices in regno
dei multos sacerdo-
tum et scribarum
sint praecessuri dis-
cet.
LXXIII. Parabolam de uinitoribus XXII. Parabola de uini- XXII. Parabolam de uinea

ponit qui perimentes missos ad se toribus qui interfl- et colonis qui interficiunt
seruos etiam filium occiderunt. ciunt ad se misses. ad se missos.
LXXIIII. Parabolam de contemtori- i. Parabola hubi inuitati Parabolam de his qui inui-
bus ad nuptias inuitatis. contemnunt uenire tati ad nuptias uenire
ad nuptias. contemnunt.
LXVIII. uolenti U. XXI. iiii. hoc. vi. om. et. XX. operariorum nineari-
:
LXX. > super asinae pullum sedit Thorn. suos pro duos. vii. dicit. orum J. > filiorum petitione 0.
primis accubitis BH aur. om.
et de ace. pr. caenae 0. cae-
nae in caenis B.
: quos secus
uiam curat H.
XXI. asino B, Interrogatur
de loh. eti:, aur. \oin. int. in qua
p. h. faceret"). baptistae aur.
SECUNDUM MATTHEUM. ?,i
DH'GQ. J ibreues). K.
LVIII. Et erunt Primi nouissi- XLVIIII. Ubi Dominus prae-

mi et nouissimi primi. dicit passionem suam et
LVIIII. De filiis Zebe et de mater filiorum Zebedaei pe-
primis accubitis caenae. tit sedere eos cum ipso et
LX. De -ii- caecis secus uiam Dominus dicit non discum-
sedentibus. bendum in primo loco.
L. De duobus caecis sedenti-
bus in Hiericho et ubi
sedit Ihs super pullum
asinae et eiecit de templo
LXI. Ihs sedans super pullum uendentes et effudit aes
assinae nummularios lecit eorum.
de templo.
LXII. De arbore fici que arida LI. De ficulnea quae aruit et
facta est, et homo qui filios ubi requirit Ihs de baptismo

in uiniam mittit. lohannis si de caelo erat.
LXIII. Parabulam de pupli- LII. De duobus filiis missis in
canis et meritricibus dicunt. uineam quam locauit pater-

familias et de seruis et filio
quern misit.
LXIIII. De uinia locata colo- LIII. De homine rege qui fecit LXI. Ubi uinitores interficiunt
nis ubi interficiunt missos nuptias filio suo et inuenit missos ad se.
ad se et Inuitati contemp- ibi hominem non habentem LXII. De rege qui fecit nuptias
nunt uenire ad nuptias. uestem nuptialem. filio suo, et inuitati con-
tempnunt uenire ad caenam
LVIIII. om. de sec. SPQ. pro et deo (sic) qui non habuit
pri. aoo. eae. habet minimo maiores
uestem nuptialem.
fieri G.
LX et LXI. in mmm (LXI)
coniufigit Q.
LXI. +et ante ifis G, +et cum
a'Q. sedet G, sederet IPQ. +et
ante niimmularios G.
LXII. om. qui Q. Post LXIII
{quod est LXIIII in iP) capitula
non mrjiicj-antiir in 5P.
LXIII. Parabulam + dicit G.
item LXII LXIII in unum cap.
et
(stih iiumero LXI) coniiingit G et ;
om. dicunt ad fin.

LXIII et LXIIII. in unum con-
iungit (s.n. LXIII) Q. dicit /;(7
dicunt IPQ.
F 3
AUVY. BHWJTa;«n//i2;7. 2797.
LXXV. Temtantes de tributo cae- XXIII. De inscriptione XXIII. De denarioCaesaris.

saris dando suprainscriptionis et hymagine Cae-
uel imaginis interrogatione de- saris.
struxit. i. De muUere quae sep- De muliere quam septem
LXXVI. De uxore septem fratrum tem fratres habuit. fratres habuerunt.
temtantes inrisores resurrectionis ii. Temptatus a fariseis Ihs temptatus a pharisaeis
incredulos arguit sadducaeos. interrogat eos dexpo interrogat eos cuius filius
LXXVI I. De magno legis mandate cuius filius aesset. sit christus.
temtatus respondit dilectionis dei iii. Et discipulos hut quae

et proximi primum esse. farisei dicunt sed quae
LXXVIII. InteiTOganti domino cu- faciunt non faciant.
ius filius esset christus cum re- XXIIII. Increpat Scribas XXIIII. Increpans scribas
spondissent pharisaei dauid, audito Pharisees. dicit ; uae uobis scribae
centesimi noni psalmi principio De proselito de iura- et pharisaei.
tacuerunt. mento de camelo et culice
LXXVIIII. Non quae faciunt sed et calice et catino labando

quae dicunt pharisaei praecepit etmonumentis dealbatis
faciendum ; multipliciter increpat et monumentis profet-
pharisaeos de proselj'to, de iura- arum et aliis multis.
mento, de camelo et culice, calice
et catino, monumentis eos com-

parans dealbatis.
LXXX. Item arguit pharisaeos aedi- XXV. Iherusalem Iheru- XXV. Arguens inclamat
ficantes sepulchra prophetarum et salem. hierusalem.
ad hierusalem dicit lapidas eos i. De structura templi et De occisione prophe-
qui ad te missi sunt. signis nouissimorum tarum.
LXXXI. Discipulis interrogantibus dierum et diebus De signis nouissimo-
signum aduentus et finis saecuH breuiatis. rum dierum.
multa cauenda praecipit. ii. De pseudochristis et
LXXXII. Uigilandum praedicit ne- pseudoprophetis.

scientibus horam aduentus sui, sub- iii. De aduentu Saluatoris De aduentu saluatoris.
iciens parabolam de decern uir- et hoccasu elemen-

ginibus. torum.
LXXXIII. Parabolam dicit hominis iiii. De decim uirginibus De decem uirginibus.
tribus seruistalenta diuersi numeri De thalentis. De talentis.
commendantis.
LXXXIIII. Ex omnibus gentibus in V. De ouibus a dextris et De ouibus a dextris
iudicio positurum se praedicit oues hedis a sinixtris et et haedis a sinistris.
a dextris, hedos a sinistris. de operibus eorum.
LXXVIIII. facienda Thorn. XXIII. iii. diount + fiant.

XXIII. quae septem fratres
LXXXIII. numeri nummen Y, numcn item fiant pro faciant.
:
dicitur habuisse 0, quae septem
XXV. ii. de fio ct ante
fratres habuit BH aur. out. eos
pseudoproph.
Jlarl. 2797 aur. filius esset
BH0, f. est aur.
XXV. om. arguens inclamat
BII.J pro arg. incl. etc.
: in- ;
crepatio ciuitatis Hierusalem W

aur. {om. Hier.^ Hierusalem Hie-
rusalem BH. om. de occ. prop.
BH.r IParl. 2797. p. + et lapida-
tione 0. + et lapid. Hierusalem
hierusalem aur. om. a dextris 0.
D3>GQ. J {breites).
LXV. Reddite do que sunt di LIIII. De tribute Caesaris dan- LXIII. De inscriptione num-
et cessari que sunt cessans. do et de muliere quae mi et imagine caesaris.
septem uiros habuit. LXIIII. De septem fratribus
LXVI. De muliere que -vii- qui unam uxorem habuerunt.
fratres habuit et farisseos
Interrogates de xpo cuius
filius asset.
LV. De mandate primo et

secundo et interrogat de LXV. Discipulos interrogat de
Christo cuius Filius sit. xpo cuius filius sit.
LXVII. Que farissei dicunt ut LVI. Ubi dicit Magistrum et LXVI. Ubi dicit facite quae
fiant sed que faciunt non Patrem non uocandum super dicunt pharisaei et nolite
fiant. terram et de hypocritis et facere quae faciunt et ne
LXVIII. De prosilito De lura- de eo qui iurat in templo et uocemini magistri et qui
mento et De camello et cu- altare et mentha et anetho maior est sit minister.
lice et calice et catino et de et calice et parapside et LXVII. De proselyto et de
monumentis dealbatis et de monumentis. iuramento de camelo de
monumentis profetarum. culice de calice et catino
lauandum de monumentis
dealbatis de sepulchris
prophetarum.
LXVIIII. lerusalem lerusalem LXVIII. De hierusalem quod

que occidas profetas. prophetas occidit.
LXX. De pseodoxpo et proxi- LVIL De structuris templi et LXVIIII. De destructione tem-

mante die nouissima et de quod multi uenient dicentes pli de pseudoprophetis, de
breuitate temporum et 'i'eo- ego sum Christus et de nouissimis temporibus.
doprofetis et -x- uirginibus praeliis et de persecutione

et de tallentis. Christianorum.
LVIIL De aduentu Antichristi LXX. De tribulatione dierum
et tribulatione multa. et quod signum apparebit in
caelo de arbore ficu de die
LXXI. De segregatione ouium LVIIII. Ubi dicit De die autem et hora quod non sciatur
et hedorum. ilia et hora nemo scit et de de seruo quern dns inuenerit

seruo fideli et neglego quos sic facientem.
LXV. >
quae di sunt do et quae
constituit supra familiam
sunt Caesaris Caesari G.
LXVI. quem septem fratres suam.
habuerunt uxorem G- et discipulos
'ypro farisseos) interrogat G. filius
sit G.
LXVIL sed et H'Q. :
LX\"III. de pro et ante oalice G.

eatino + lauando G. oiii. et ante
de men. GQ.
LXVIin. interficis H'GQ.
LXX. oin. et GQ. proximare G
Q. diei 'S. om. et Q. oin. de ante
breuitate G. ad de \îion ef) decern
uirg. inc. LXX in Q, LXVIII in G.
38 CAPI TULA IN EUANGELIUM
AUVY. c. BHt")JT aur. Harl. 2797.
LXXXV. Praenuntiat pascha post bi- XXVI. De ludeorum XXVI. Iudaeorum consi-
duum seque tradendum ; refertur- consilio de compre- lium de comprehendendo

que consilium iudaeorum et de hendendo Ihesu. Ihu : et cetera quae in
alabastro ungenti quo mulier eum i. De muliere quae hung- caena domini gesta sunt.
deuota perfudit ; uel quod iuda uento perfudit Ihm.
triginta argenteis eum placuit ii. ludas premium petit
uenditurus. ut tradat Ihm.

iii. Caenans de traditore
suo ad discipulos
loquitur,
iiii. Oblatio eius.
LXXXVI. Series passionis ennara- XXVII. Petro dicit quod XXVII. Petro praedicit
tur, usque ad locum quo ait munie- tertio pullo eum ab- quod tertio eum negatu-
runt sepulchrum signantes lapidem negaturus esset. rus esset.
cum custodibus. i. Horationes Ihu adPa- Oratio Ihu ad patrem
LXXXVII. Resurrectionis similiter trem. et cetera cum traderetur.
ordo refertur a uespere sabbati [ii.] ludas Ihm hosculo tra-

usque ad locum quo ait et diuul- didit.
galum est uerbum istud apud iii. Et Petrus auriculum

iudaeos usque in hodiernum diem. abscidit.
iiii. Ihs falsis testibus con-
demnatur et inlu-
ditur.
V. Petrus tertio abnegat

et lacrimatur.
[vi.] Ihs pilato traditur.

vii. Et ludas laqueo se
suspendit.
[viii.] De agro figuli.
viiii. Judicium pylati et de

barabba latrone.
LXXXVIII. Undecim discipulis in XXVIII. Passio au et XXVIII. Passio Ihu et se-
monte adorantibus baptizandi for- sepultura et resur- pultura et resurrectio eius.

mulam tradit et suam eis usque in rectio eius. Itemque mandata et
finem saeculi praesentiam polli- i. Itemque mandata et doctrina eius de baptismo.

cetur. doctrina eius de bab-
tismo.
LXXXV. Promintiat Thorn, mulierem XXVI. iii. de lude traditore. XXVII. abnegaturus BH0.
Y \pro mulier eum) mulier U. trig. arg.
;
XXVII. > abn. eum. XXVIII. ilSu: dni.
promissis. lesum spopondit tradendum Siibscr. explicit elenchuseuan- Suhscr. explicit elenchus se-
Thorn. gelii scdm Matteum C. cund Mattheum B, explicit ©J.
I, XXXVII. oni. apud Iudaeos Thorn. lUihil hahent HT
aur.
Suhscr. expliciunt capitula lectionum AY, Nuiucratioiie caret aur.
expliciunt U.
A'ihil habct V.
Dc aliis capituloruin gencrltnis plura uiJchis in Trolcgomcnis iwsirts.

DSPGQ. J {Irenes). K.
LXXII. De unguento mulieris LX. De decern uirginibus et LXXI. De decem uirginibus et
que perfudit caput ihu. de tribus seruis qui accepe- talenta seruis tradita.
LXXIII. Et dicit ihs ad disci- runt talenta. LXXII. De segregatione ouium
pulos suos quod unus eum et hedorum.
traderet et de sacramento LXXIII. Ubi dicit dns dis-
corporis sui et sanaruinis cipulis quod pascha post

dicit. biduum esset et de muliere
quod unguento perfudit
caput ihm et quod iudas
pretium petierit ut traderet
saluatorem.
LXXIIII. Petro diict quod ter LXI. De muliere quae unxit
abnegaturus esset et oratio pedes Ihu et ubi accepit
ihu ad patrem. Ubi euro Iudas triginta stateres. LXXIIII. Ubi iussit discipulis
tradidit iudas et petrus tertio LXII. De Sacramento tradito saluator ut pararent pascha
abnegauit et lacrimatus est discipulis in Caena. et de sacramento corporis
et ubi iudas laqueo suspendit suis {sic).
et de agro figuli et de pas- LXXV. Quod scandalizaturi
sione dili ihu. essent discipuli in nocte ilia
et oratio ihu ad patrem.

LXXVI. Ubi dicit dns tam-
quam ad latronem uenistis ut
interrogatur si ipse esset xps.
LXXVII. Ubi iudas paenitens
pretium proiecit in templo.
LXXVIII. Ubi latro dimittitur
et innocens xps crucifigitur.
LXXVIIII. Quod ioseph sepe-

lierit dnm.
LXXX. Corpus ihu custoditur

ne a discipulis tollatur.
LXXV. De resurrectione diii LXIII. DePassione Saluatoris. LXXXI. Resurrectio dni ihu
et de mandatis eius et de LXIIII. De Resurrectione eius. et omnia mandata et de
babtismo. baptismo.
LXXII. De muliere quae un- Subscr. Explicuerunt capitulati- Subscr. Expliciunt capitula in
giiento G. ones. Emmanuel. Amen. mattheum.
LXXIIII. ills ante eiim sed ex-
punctuni D. ter eum abn. 5PQ, t.
eum neg. G. > iudas eum tradidit
3*Q. ont. ubi . . . iudas G. negat
. . . lacrimatur G. laqueo + se GQ.
oin. dii G.
LXXV. itiu pro dfii IPGQ. item
JP, item et Q, itemque G. mandatis
+ et de doctrina SPQ. mandata et
doctrina [,sine de) G. om. de sec 3?.
Siibscr. Finiunt breues causae eu-
angelii saecimdum mattheura Q.
Explicit capitulatio secundum mat-
Ihaeum G.
Nihil hahent ViS.
:
luithnn Enangdii scatitdmii Maft/ic?nii in Codicc Sangcrviaucnsi {g-êt (j — Par.

Lat. 1 1553, sacc. ix) sic est :
—
Initium Euangelii Secundum Matthr//m.
DS FECIT ADAM adam genuit seth seth genuit enos enos genuit cainan cainan genuit
maleleael maleleel ienuit gereth iareth ienuit enoch enoch genuit mathusalem matu-
sala genuit lamech lamech genuit noe noe genuit sem sem genuit aiTaxat arfaxat genuit
salath salath genuit eber eber genuit phalech palech genuit ragau ragau genuit seruch
seruch genuit nachor nachor genuit thara thara genuit abraham.
//(';;; in Saugallcnsi 49, sacc. ix, sic habctur, qnanuiis in aliis Codici Sangcnua-
ncitsi pariim si milis sit —
ds-
:
41
EUANGELIUM
SECUNDUM MATTHEUM
Mattheus in his codicibus sine lacuna exstat — ACHQJKLKTQRTVWXYZ, codd. scilicet xvi. In F
concordantiam habes ex quatUwr euangcliis. In G ex iteteribus uersionibits conglntinatus est
aliquot uitlgatae lectionibus hie illic inmistis^g^ quern separatim edidi Oxon. 1881. In ceteris
lacunae sunt ; in B ii. i8-iii. 7 xiv. 30-xv. 8 ; xv. 35-xvi. 9 xvii. 2-13 xviii. 8-18 xviii. 30-
; ; ; ;
xix. 7 xix. 19-39

; xx. 25-xxi. 5 xxi. 17-28
; in D xiv. 32-xxi. 4 in E xv. 1-28
; itz JP ii 8-
: : :
iv. 4 : in I i. i-xxii. 39 ; xxiv. 19-xxv. 14: in M i. 1-16 ; i. 25-iii. T2 ; xxiii. 25-xxv. 41 ; xxviii.
20 b : in O i. l-iv. 14 ; viii. 29-ix. 18.

Itaque in hoc euangelio codices uiginti quattuor nobis praesto fuerunt. Lectiones etiam addidimus ex
fraginentis Ejia7igelio7'uvi in Psaltcrio Cottoniajzo nunc Ultrat7'aiectino Matt . i. i-iii. 4 camelonim,
et littera U insigniuimus. Ordo stichorum, qui uocantur, ex codice Amiatino est.
Inscr. xpe fane in capite pag. A. Inc. euangl. eiusde B. Incipit sancti euangelii principium eiiisdem C.
Initium aeuangelii dni nfi ifiu xpi secundum mattheom. gloria tibi ds E. Incipit euangelium
secundu mattheii H
et similia !tP0. Inc. eug. matt. K. In nomine dni nostri itiu xpi incipit
euangelium secundum matlieum KT. Incipit euangelium secundum matheum R. Incipit
euangelium eiusdem T. Incipit euuangelium secnndii matheum V. Secundum mattheum X.
Incipit euangelii genealogia mathei Y. In DFJWZ nihil est. In U Incip. in nomine dni ifiu
xpi euangelia ini sec. mattheum sec. marcum sec. lucan sec. iohannem.
1. 1
(^- 3)
Liber generationis iesu christi filii dauid filii abraham
CODEX BRIXIANUS {/)*.

I. ^ Liber generationis iesu ciiristi fili dauid. fili abratiam. ^ abraham genuit isaach
* Specimen huius codicis uidesis in Blanchini Vindiciis Sacr. Script, p. ccclxxxi. Romae 1 740. Confer
Euangeliarium Quadruplex, torn. ii. p. dlxxvi. et tab. ii. post paginam dlxxxviii. obi quinque tantum lineae
exprimuntur. Textum manns primae ex Blanchino edimus, remotis litteris maioribus.
I. I. iesu christi vg. et edd. ui uidetur fere {ed.Ranke, Uindob. 1871) iHg, IHM, IHV imienies,
omnes post annum circiter 1500 : iiiu xpi codd, hie Exod. xxxii. 17, Deut. xxxi. 14, 23. Onwes quoqae
et infra nisi aliter notatur, et sic iSs xps, it[m in Luc. iii. 29 {exceptis iis qui iose legant, sc.
xpm, ihu xpo. De orthographia uocis xpi nemo dqS) fili iesu habent {sc. ab c efff.,_r, si fides
dubitat quin litterae rettera graecae sint et latine editionibus praebetida sit). Nos etiam eodem loco et
scribi debeant christi. Sed cum 'Irjaovs plene Act. 45 ex bonis codicibus Hieronytizianis iesu
vii.
scribitur uariant codd. latt. inter iesus, hiesus et edidimus, de quibus uide infra. Cf etiam ad Hebr.
ihesus. Nos iesus, iesum, iesu edimus, quamuis iv. 8.
et Rankius in codice Fulden si {!%(>%') et P. Corssen Secundo, quod magnimomenti est, codices Graeco-
in *Epistida ad Galatas"* (1885) ihesus, etc. edide- Latitii Bezae et Augiensis (D d et V f), qui prae-
rinf, et Tischendoifus in Prolegovienis ad Noutim cipue in tali re cojiszilendi sunt, Graece scribuni
Testamenttwi Amiatinum p. xiii. n. (1850) in IHC, XPC, et Latine per ihs xps i-eddunt, ut credos
eandem partem inclinet. Fatendum est etiam vie litteram h. Graecae tj responderc, cum sine dtibio P
ipsu7n, non ita pridem scripsisse: ^
In writing Graecam p referaf. C^'edendum est ergo codices
this name in full I believe ihesus to be the proper illos qici primum in Occidente innotuerint haec
form^ {Old-Latin Biblical Texts, No. II. /. clix. «. scLcranomina plenius per compendia expressisse,
Oxon. 1886). Sed argumentis utrinque rursus qttam ceteri qui IC XC tantum habeant, tU nABC
diligenter perpensis me, cum uiris doctis, errauisse cum Graeco-Latinis Lattdiano Actuitm et Claro-
censeo. montano Epistularum Paulinarum.
Primo e7iim ucteres Latini huic lectioni suffra- Fatendum certe est et hiesus et ihesus testimonio
gari uidentur cum in Pentatcucho et in libro lostte antiquo uel satis antiquo noti destittitos esse. Et
iesum naue («fl« ihesum) plermnque praedicent. facile credideris scribam, h littera praemissa uel
Sic certe semper scribitur in Pentateucho Lugdu- intcrposita, diaeresim uocalium exp7'imere uohtisse,
nensi ; in fragment is tatnen Wirccimrgen sibus 7ie i CU771 j C07ifu7idatur, Sic enim bo7iis codicibus
'
42 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [1. 2-7.
âbraham genuit isaac naasson autem genuit salmon

isaac autem genuit iacob 5 salmon autem genuit booz de
iacob autem genuit iudam ct fratrcs racliab
eius booz autem genuit obed ex ruth
îudas autem genuit phares et zara de obed autem genuit iesse
thamar iesse autem genuit dauid regem
phares autem genuit esrom ^ dauid autem rex genuit salomonem
esrom autem genuit aram ex ea quae fuit uriae
*aram autem genuit aminadab ''
Salomon autem genuit roboam
aminadab autem genuit naasson roboam autem genuit abia
isaach autem. genuit iacob. iacob autem genuit iudam. et fratres eius. ' iudas autem.
genuit phares et zara ex thamar. phares autem. genuit ezrom. ezrom autem. genuit
aram. aram autem genuit aminadab. aminabad autem. genuit naasson. naasson
*
autem. genuit salmon. ^ salmon autem genuit booz. de rachab. booz autem. genuit
obeth ex ruth, obeth autem genuit iessae. iessae autem genuit dauid regem.
' dauid autem rex. genuit salomonem. ex ea quae fuit uriae. ' Salomon autem genuit
scribi sold hierosolyma, etc. {etiam in Hispanis Hieron. de Paganinis Uen. 1497 plerumque
iherosolyma), iohannes, emmanuhel, israhel, habent iesus etc.
abraham ct siniilia niulta ubi in Hebraeo aiit filii . . . filii : filiscmel K, bis RZ* secundo ;
saltern in Grcieco aspiratio uel absit uel viinus recte loco <pV} =cfilii Y. habraham CE, abracham LQ,
scribattir. Hiesus forsan parem cum scriptura abraam D.
iesus aetatem Jiabet, cum in codice Bobicnsi {k) 2. habraham E {non C), abracham LQ, abraam
Marci et Matthei saepissime HI' et similia D + autem DLR. hysahac et ysahac C, isac
;
apparcant {scmel tantum IH" et mn), et semel in S'LRQ bis, issaac D bis, ysaae W his. Post
Monacensi Euangcliorum {q) in Luc. iv. i scribattir isaac om. autem HKM'XZ. Post iacob om.
HIS. Hiesns etiam interdum plene scriptus est in autem H.
Specula Augustini ed. Weihrich {Uindob. 1SS7). 3. iuda E. fares DH'R bis, fhares LQ {bis).
In codicibus nostris ad Luc. iii. 29 fill hiesu zara cutn graeco {(api B) BEFH0KKrTVX*Z
legitur in GHQMKTOX, et saepius in Cauensi, Bcntl. : zarad ACQUX'Y zaret J ; ; zaram
qui huic litterae, praecipiie in initio uerboruin, DiPLRW vg. L (h erasa) RT,
fares sec. pares Z*.
addictissimus est, e.g. Mt. xx. 30, 32, xxi. 16, om. genuit L* ( + Ii?). hesrom bis C, hesrom,
xxii. 20 ; et Act. vii. 45 cnm hiesu kgitur in F esros T, esron bis vg. haram CT.
{qui genealogiam Lucae ttoit habet). 4. haram T {non C), aras LQ. aminadap bis
Centra ihesus plene scriptus iiix ante saccuhim R, -daph bis E (h semieras.). naason bis EH {non
septimum inucfiitur, ut in cod. Actuum Laudiano ©) KM'QW, nason bis DiP /;•. L, nasson bis R,
{saec.v\\. ), in priori libri parte ; sedscriba interdum sec. L. Salomon J, salamon Q, salmo 7.^.
4 et 5.
uersHs medium librum in hiesus corrigit, qua 5. salmon autem booz {om. genuit) R. booz HL,
forma semper in secunda parte utitur, iit credas botz D. de ex [Ik hie bis et 3, 6) D et de W.
; ;
ilium, errorem dcdoctum, scripturam ihesus dam- raohab BDEH'FH0K1\TQVXZ ('Paxd/3): racab
nauisse. In Amiatino {circa A. D. 700) et assccla ACLRTUY, rahab JW (Traab) Tisch.
z'^. Cf.
eius Litidisfarnensi (\), ihesus semcl apparet Luc. '
De raab moderni, antiqui secundum grccum
iii. 29. Saepius habetur in Hispanis, e.g. in C rachab '
Corr. Uat. '
. . similiter habet de raab
IÎatt. iii. 15, iv. 7, viii. 4, 14, 20, xi. 2,s, xii. i, Corr. Uat. mg. \Signum . pro codice nobis in- .
xxvi. 64, xxvii. I, 11; Marc. ii. 15, v. 36; Luc. cognito ponitur.'] boz LR, botz D. Post booz
iii. 29 et alibi, et iyi T Matt. xxii. 20, xxvi. 64, om. autem ABC {non T) jPFH (no7i 0) U*X.
Marc. ii. 19, Luc. iii. 29 et alibi. obed bis cum BCEFH0JKKrRXZ vg. {Gr.
In codd. recenlioribus et edd. antiquissimis jion ii&i]Z uel lai07,5): obeth bis ADa>LQTUWY,
rarum est ut in W Matt. viii. 7, Jo. iii. 5, xx. 15, obed . . . obeth V. de ruth H. hiesse sec. CL.
xxi. 10, etc. et in editionibus quae mihi pracsto Post iesse om. autem BFLU*XYZ. dauit pr. H.
sunt Fr. de Hailbrun et Nic. de Frankfordia, 6. om. rex JKT. sala-
dauid [om. autem) T.
Uejiet. 1476, et Leon. Wild de Ratisbona, Uenet. monem DLQRZ. que EZ*. huriae C om. ex ;
1481, quae inter iKs (iUns etiam Hailbrun) et ea quae fuit ur. D.
ihesus Jluctuajit. A'ic. Keslcr, Basil. 1485 ct 7. salamon DLRZ. autem + rex R. robnham
I-7-i5-] EVANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 43
abia autem genuit asa ^^ et post transmigrationem babylonis

8 asa autem genuit iosaphat iechonias genuit salathiel
iosaphat autem genuit ioram salathiel autem genuit zorobabel
ioram autem genuit oziam 13 zorobabel autem genuit abiud
9 ozias autem genuit ioatham abiud autem genuit eliachim
ioatham autem genuit achaz eliachim autem genuit azor
achaz autem genuit ezechiam "azor autem genuit sadoc
10 ezechias autem genuit manassen sadoc autem genuit achim
manasses autem genuit amon achim autem genuit eliud
amon autem genuit iosiam 15 eliud autem genuit eleazar
^1 iosias autem genuit iechoniam et fratres eleazar autem genuit matthan

eius in transmigratione babylonis matthan autem genuit iacob
roboam. roboam autem genuit abiam. abia autem genuit asa. ' asa autem genuit
iosaphat. iosaphat autem genuit ioram. ioram autem genuit oziam. ^ ozias autem
^^ ezechias
genuit ioatham. ioatha autem genuit achaz. achaz autem genuit ezechiam.
autem genuit manassem. manasses autem genuit ammon. amnion autem genuit iosiam.
1"
iosias autem genuit iechoniam et fratres eius. in transmigratione babylonis ^*et post
transmigratione babylonis. iechonias genuit salathiel. salathiel autem genuit zorobabel.

^^
zorobabel autem genuit abiuth. abiuth autem genuit eliachim. eliachim autem
genuit azor. " azor autem genuit saddoch. saddoch autem genuit achim. achim
autem genuit eliuth, '^ eliuth autem genuit eliazar. eliazar autem genuit matthan. mat-
bisC, roboam roboas, ERW, robu L*, dei7tde

. . . niam Q, ieconiam J\V, ioconiam R*, iochoniam
robuas L"=. abia bis cum graeco Bentl. FUWY R":. in transmigrationem ABCDa'LQU*Y {ante
Tisch.: abiam . . . abia ABCiP*HICKrQVXZTf§, et fratres linea fere tota erasa in L; '
litera
abiam . . . abias E©* (s eras.) Sffij abiam bis JT, prima iiidctur esse J '
Scrivener').
abind bis D3'»'9LR. 11, 12. babilonis iw JPKQRTW, babillonis to
asa bis codd. pi. asam
7, 8. asa Q, assa bis : . . . E, babilonis . . babiloniae L, babyloniae bis D,
E, asaph bis DSF'"», assaph bis L, assafath bis R. babylonis . . babilonis KT. post transmigratione
8. iosaphat bis cum ABDIPFH0JICM'UWXY X*Z*. ieconias JKTW, autem ELR.
iech.
Z vg. : iosafat bis QT, iosaphad bis C, iosaphatli salathiel bis cum ADa>H0JLQRUVWXY vg.:
bis RV, iosapath bis E ; iosafad . . . iosafat L. salatihel bis EFKKT, salathihel bis C, salatihel
ihoram . . . ioram C, ioram . . . ioras B3?™''LQ, Z* (-thihel Z") dcinde salathiel, salathihel sala-
iuram . . . iuras R. thiel B, salatiel bis T.
8, 9- oziam ozias codd. fere outncs et vg. : 12, 13. zorobabel sorobabel D, zorobbabel
ozyam ozyas C ioziam iozias R, oziam oziam LTY.
, bis 3?, zorababel bis L, zorbabiel sorbabiel R,
g. ioatham bis codd. pier. iotham bis DL, : sorobabiel sorobabel Q. abiuth abiut T.
iotham iotiias R, ioatham ioathas H0J, ioatham eliachim bis cum ACDEa'FH0KLRrRUVWX
ioatha E, ioatham ioathan W, ioatham ioatha YZ^S : eliacim bis B.JZ*5"p!(!i;, eliachim T deinde
3?* (-as sec. 3"). acaz bis T, acham achas Q. eliciam T* (eliacim T"), heliachim C bis.
9, lo. ezeciam ezecias TZ*|§, ezeciam 14. agzor V*. sadoc bis cu?n graeco et EJK
ezechias 5P* (-chiam EP«), etzechiam etzechi D. LKTVZ* vg. : sadoc D, sadoch W, saddoc ABiP
ID. manassen manasses cum CEFHBKKTV FH©RTUXYZ^ saddoch C. achin bis T.
'WX*Z (manasse manasses A, sed -sem in edit. achiam achias B ; sed eliachim bis F.
mannassen mannasses D (-se,
Tischendorfii') vg.: 14, 15. heliud bis C, heliud heliut T.
-ses) R, manassem manasses BUY, manasen heleazar bis C, eliazar bis 5P, eliazar eleazar L,
manasses IP, manassen bis JT, manassem bis Q, eleazar aleazar X, eliazara eliaz D, elizar bis R.
mannes (L*) mannasses L. ammon bis a?H (jion matthan bis ctcm BCH'FHOJKM {ut uidetur)
©), amos bis DLQR. KTUVXYZT: matthan mattham A, mathan bis
10, II. iossiam iossias D, iossiam iosias H*. ERTW mathan mathas Q, matham bis D,
vg.,
11, Post iosias autem am. genuit E. iaec''o- matham matha L.
G a
44 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [I. 16-20.
iîacob autem genuit ioseph uirum (•^-

Cum esset desponsata mater eius
5)
mariae de qua natus est iesus qui maria ioseph

uocatur christus. ante quani conuenirent inuenta est
17 (2. 10) Omnes ergo generationes ab in utero habens de spiritu sancto.
abraham usque ad dauid genera- 19 (4. 10) Joseph autem uir eius cum esset
tiones quattuordecim iustus et nollet earn traducere
et a dauid usque ad transmigrationem uoluit occulte dimittere eam
babylonis generationes quattuor- ^''haec autem eo cogitante
decim ecce angelus domini in somnis appa-
et a transmigratione babylonis usque ruit ei dicens
ad christum generationes quat- ioseph fin dauid noli timere accipere
tuordecim. mariam coniugem tuam
quod enim in ea natum est de spiritu
^'XPI AUTEM GENERATIO SIC ERAT sancto est
than autem genuit iacob. '"

iacob autem genuit ioseph. uirum mariae. de qua natus est
iesus. qui dicitur christus.
" omnes ergo generationes ab abraham usque ad dauid. generationes quattuordecim.
et a dauid usque ad transmigrationem babylonis. generationes quattuordecim. et a
transmigratione babylonis usque ad christum generationes quattuordecim.
'* christi autem generatio
sic. erat cum esset disponsata mater eius maria a ioseph.
antequam conuenirent. inuenta est in utero habens de spiritu sancto. '°
ioseph autem uir
eius cum esset homo iustus, et nollet eam traducere, uoluit occulte dimittere illam. *°haec
autem eo cogitante ecce angelus domini in somnis apparuit t-i dicens. ioseph fill dauid ne
timueris accipere mariam coniugem tuam. quod enim ex ea nascetur de spiritu sancto est.
16. ihosephC. marie \V. uocatur; dicitur J. 18. Litteris capitalibus uel rtibricatis incipittnt
1 7. omnes ergo codd. pi. et cor. uat. omnes : Da'LKTQRVY. De lectione christi ttidcsis scrip-
igitur R, omnes autem W, omnes itaque vg. (T tores in Test. Graecum h. I. quum YiSd'Xet sic saepis-
J^SC) sed codicihus intiiiis. om. ab ante abraham sime. disponsata CDE*H'H©I.QRT (non V).
HTV. omnes ergo generationes sunt abracliam mater eius codd. et JijSfin : mater iesu T c/. '
cum
L, et cetera uerba huiiis iters, om. habraham E, esset desponsata mater eius graecus, anfiqui, lero-
abraam D, abracham LQ. husque et talia seinperC, nymus, l^' Origenes" sic mg.']. In ecclesia mater
de qiiibus uide in prolcgomeHts. generationes + ihu quod in illo cuangelio niliil praecessit ad quod
sunt DE=R. quattuordecim codd. pleriquc et Si, rclatio debeat rcddi. Itafit in pluribus locis '
{cor.
quatuord. ^JtjC xilll ter iPeM-RYXZ, bis KW,
: uat.) anteioseph ras. parua in T. iiutero C.
xinim semel T, quartdecim bis et .xiiii D, ante quam uno ductu ABDEJPFHJ KKTVW vg.
quattuordecem sec. A. et ad dauid R. usque ad iosep C.
19. esset + homo DEJPLR. et
codd. plur. et vg. : usque sine ad AQY. trans- nolet DEJPL' (et let L*) R, nolet {om. et) Q.
migratione X*. babilonis bis '3'R{seme/) TW, uoluit + enim E. hocculte C, oculte E. demit-
babillonis bis E. generationes + sunt DE'^R. ad tere U, demitere R.
transm. R. a transmigrationem Y. generationes eo sup. lin. T.
30. ece Y. anguelus D.
+ sunt DR. I/iiic uersui subinitgtint omnes sompnis Q^(ut solet)\N. BCDE
apparuit cum
itaque (ergo D) generationes ab abraliam (abraam H'H 0J
(apar.) (adpar.) KLMKrQRTVWXY»'Z :
D) usque ad xpm generationes sunt {om. sunt X*) paruit AFUY*. > app. ei in somnis R, app. in s.
XLII (quadraginta duas X*) DH0X*. Ante 11. ei vg., app. in s. ioseph T (cf. ad uers. iS). iosep
18 INCIPIT EVANGELIVM SECVNDVM MATTHEVM C. fili cum BDEWJKLMTVWXYZ e/^f. : filii
Y. In Z in ima pag. m. post. {s. IX uel x) add. ACa'FHMQRU. danitH. coiugem DL. inea:
genealogia hucusq; iNClP euangl secd matth. ex ea EiP^^LMV. natum est natum T* ( + est :
In 5P culpa ligatoris,foll. 19, 20 inuerso crdinc m. 2), nascetur KTV', nasceretur LV* uerba ea ;
ponuntur, itir ut xpi autem generatio usque ad ii. natum est in ras. K. est ad Jin. uers. om. L*
8 mihi ante liber generationis legatur. (+L-').
I. 2 1-11. j.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 45
^^pariet autem filium et uocabis nomen et uocavit nomen eius iesum.

eius iesum II. ' Cum ergo natus esset iesus in beth-
ipse enim saluum faciet populum suuni leem iudaeae in diebus herodis regis
a peccatis eorum ecce magi ab oriente uenerunt hiero-
^^hoc autem totum factum est solymam - dicentes
quod dictum est a
ut adimpleretur id ubi est qui natus est rex iudaeorum ?
domino per prophetam dicentem. uidimus enim stellam eius in oriente

^^ Ecce uirgo in utero habebit et et uenimus adorare eum
pariet filium et uocabunt nomen saudiens autem herodes rex turbatus
eius emmanuhel est etomnis hierosolyma cum illo
quod est interpretatum nobiscum deus. * et congregans omnes principes sacer-
^* Exsurgens autem ioseph a somno dotum et scribas populi
fecit sicut praecepit ei angelus sciscitabatur ab eis ubi christus nasce-
domini retur.
et accepit coniugem suam 5 (5. 7) ^t jiij dixerunt ei in bethleem
25 et non cognoscebat earn donee peperit iudaeae
filium suum primogenitum sic enim scriptum est per prophetam
^'pariet autem filium et uocabis nomen eius iesum. ipse enim saluum faciet populum
suum a peccatis eorum. ''""'
hoc autem totum factum est. ut adimpleretur quod dictum est
a domino per esaiam prophetam. ^^
ecce uirgo in utero habebit et pariet filium et uoca-
bunt nomen eius emmanuel quod est interpretatum nobiscum deus. ^* exsurgens autem
ioseph de somno fecit sicut praecepit ei angelus domini. et accepit coniugem suam ^* et
non cognouit earn, donee peperit filium suum primogenitum. et uocauit nomen eius iesum.
II. ^ Cum ergo natus esset iesus in bethleem iudeae in diebus herodis regis ecce magi
ab oriente uenerunt hierosolyma ^ dicentes. ubi est qui natus est rex iudaeorum
uidimus enim stellam eius in orientem et uenimus adorare eum. ^ audiens autem herodes
rex turbatus est. et omnis hierosolyma cum illo. ^ et congregauit omnes principes
sacerdotum et scribas populi. et requisiuit ab eis ubi christus nasceretur. '"
at illi
21. autem: enim D. salbum C. pecatis R. KRTUVWXYZ Bentl. : bethlem Da'H*LQRT,

22. adimpleretiiT : adinpl. CLR, inpl. D. id betlilehem vg. iudaeae eum UX"^, iudeae ABFH
quod mm ABH©KMQUY : quod (ptn. id) CDE JTYZ*: CD(-a:)KLKrQRVXZ'=T|§S, iude
iudae
a'FJLM'RTVWXZ vg. per profetam JP* ; per W,iudaEiPF0;. dibusL. erodisDRT. horienteC.
esaiam (is. Q, ess. R, iss. D) prof. Da"""LQR, cf. uenienmt D. hierosolymam cum ABFQJKKTU
Y qui habet in mg. litt. rubr. a m. p. IN ESAIA. VYZ* (hieru- m. 3), hierusolimam 3'h, hyerosoli-
23. om. uirgo L. hutero C. concipiet {pro mam H, hyeru- D, iherosolymam C, iherosolimam
habebit) E. uocabitur E*TS. emmanuhel cum T, ierosolimam W, ierosolymam vg.: hierosolyma
ABCFHeKMKTNUXYZ: emmanuel DEiPTVW X, ierosolyma Bentl. in hierusolimam ER, in
;
vg., inmanuhel J, emanuel LQ, emanel R. in- hyerusolimam Q.

terpvaet. EiPQLM'RZ*. 2. ubi eit . . stilam L*. 4- {pro est) in mg. R.
24. exsurgens BCFJTWZ
codd. plur. : exurg. iudeor. CDiPRTW. orientem J, horiente C.
vg. autem ergo J. cm. ioseph C. sompno DW,
: hadorare C. uenimus + cum muneribus E.
sumpno Q, surano "S*. precepit Y, praecipit D 3. uidens D. auchtem Q. hyeruodis Q.
(pre-)3'QR, praeciperat L. > ei praecepit W, herodis EL*R, D.
erodisrex sup. lin. H.
'
sicut precepit ei angelus greens antiqivi^ corr. omnes L*. hierosolsrma cum ABCFHQJKKT
uat. (preceperat mg.). hangelus C, anguelus D. UVZ* : hierosolima Y, hierusolima EiPLR,
accipit 3?Q {iioii R). coiugem Q. hyerusolima D, iherosolima T, ierosolima W,
25. cognoscebat {k'^'ivojaK^v') : cognouit (671'cu ierosolyma vg. cum illo cum : eo BiP'«^LR.
D) T mm tictt. eum L*. primogenitum : uni- 4. sciscitabatur: interrogabat J. hubiC. ubixps
genitum Q. uocauit uocabunt E. Def. : M adm.12. nasceretur atramento nigrion et litt. minoribus H.
IT. I . quum 0T. bethleem mm ABCEFH'QJ 5. ad C. om. ei CELM'«QRT. bethleem
::
46 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [II. 6-12.
s et tu bethleem terra iuda ncquaquam antecedebat eos

minima es in principibus ivida usque dum ueniens staret supra ubi
ex te enim exiet dux qui reget popu- erat puer
lum meum israhel. 10 uidentes autem stellam gauisi sunt
7(6.1(1)
fync herodes clam uocatis ma- gaudio magno ualde
gis diligenter didicit ab eis tempus ^1 et intrantes domum inuenerunt pu-
quae apparuit eis
stellae erum cum maria matre eius
* et mittens illos in bethleem dixit et procidentes adorauerunt eum
ite et interrogate diligenter de et apertis thesauris suis obtulerunt ei
puero munera aurum tus et murram
et cum inueneritis renuntiate mihi 12 et response accepto in somnis ne
adorem eum
ut et ego ueniens redirent ad herodem
" qui cum audissent regem abierunt peraliamuiam reuersi sunt in regionem
et ecce stella quam uiderant in oriente suam
dixerunt ei in bethleem iudeae sic enim scribtum est per prophetam. et tu bethleem ''
indeae non es minima inter principes iuda. ex te enim exiet princeps qui regat populum
meum sdrael.
"
tunc herodes occulte uocans magos. diligenter exquisiuit ab eis tempus quando
apparuit eis stella * et misit eos in bethleem dicens. euntes requirite diligenter de puero
et cum inueneritis renuntiate mihi. ut et ego ueniens adorem eum. ' qui cum audissent
regem abierunt et ecce stella quam uiderant in orientem antecedebat eos usque dum uenit
et stetit supra ubi erat puer. '"
uidentes autem stellam gauisi sunt gaudio magno ualde
^'
et intrantes in domum
puerum cum maria matre eius. et procidentes adoraue-
uiderunt
runt eum. et munera aurum thus et murram '"et
apertis thensauris suis optulerunt ei
admoniti per somnium ne redirent ad herodem per aliam uiam reuersi sunt in regionem
cum (be//leem H)
eodd. bethlem DiP0LQRT, : Q. audissent uenissent H.
: habierunt . . ho-
bethlehem vg. iudaeae aim B©X, ct iudeae riente . husque
. hubi C. . . ncce D. stella
AJQTU: iudaeCFHKLRTRVZ, iuda;D9, iudeW, quem L*. supra domum ubi erat puer uidetur
iudgl^C iuda EH^S. em.raszip.lin. E. scribtum JL. fuisse in codicc quodam ex corr. uat. marg. Ue-
cm. est TYZ*. prof. DiPLR, + dicentem BDER. ieres uariant supra puerum a h cdg,, super puenim
6. bethleem codd. bethlem DiPLRT, beth- : kg {cum D graeco) supra ubi erat puer^j^,.
lehem ?'^. nequaquam numquid CT. exiet : 10. uidens lapsu R*. gauissi DER.
exeat R. dux re.\ E iudex F. reget (Troi/xavet)
: ; 11. om. et ad init. Z*. intrantes + in D.
ABCDa'"'^FH*KLKrQUVX'=YZ forr. tiat.Bentl. inuenerunt codd. omn. (inuenierunt D) et vg. cum
regat E5P*H'0JRT\VX* cofr. uai. mg. Hieron. minusc. grace, aliquot et bcff^g^: uiderunt cum
vg. israhel codd. phirimi : hysrael D ct sic grace, plur., afk q Bcntl. cum maria matre
infra, iiel hisrael ; Israel vg. isrl A hie illic, (matri M"*) : et matrem Z* {corr. 77). eius : sua
X semper {nisi Mt. x. 6 tibi IRL), isrt W, srahel F. procedentes BDLRQX*. hador. C. thensau-
semper C, srtl hie et alibi T, iv.n'Lfere semper Z. ris JLZ*, tessauris D, thesaurib; T. obtulerunt
7. herodis LR, erodis D. clam + occultae Q. edidimus hie cum ABDEF0.IKLQRTWY vg.
//// uocatis L eraso in- uel re- ? uocauit magos (hobt. C) et sic infra iv. 24 optulerunt HKTVXZ
:
dilegenter et didicit D. dedicit (dein niarg.') R. et sic infra edidimus viii. 16, ix. 32, xiv. 35, xvii. i6,
hab C. om. ab eis M" * {sed -H in mg. colore diiierso;, tus thus CEJ WX* {non Y) vg.
xxii. 19, XXV. 20. :
> quae apparuit eis stellae R. stelle W. murram cum ABCFQUXY murra Z, murrham :
8. illos : eos D5PQR. om. in Z*. bethlem J, niyrram DHQKffVW, mirram ELR, mirra T,
DJPLQRT, bethlehem vg. ite {om. et) DS'LR. myrrham vg.
quum ©T. inueneretis EQR -niretis 5P*, ; (-neritis 12. sompnis QWY"'. erodem DT. +stAante
a>'); eum DE5P"'.fLQR. renuntiate
-I- codd. ct per aliam UELQ {non R). reuersi: regressi
TJt^ : renuiiciate WSC ut et in ras. K ; om. et L. BCT, regessi L, regresi Q. > in suam reg. R.
hadorem C, adorare Q. Deficit iF usque ad iv. 4.
:
II. 13—20.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 47
^^ qui cum recessissent ecce angelus esset a magis

domini apparuit in somnis ioseph iratus est ualde
dicens et mittens occidit omnes pueros qui
surge et accipe puerum et matrem erant in bethleem
eius et in om.nibus finibus eius
et fuge in aegyptum a bimatu et infra secundum tempus
et esto ibi usque dum dicam tibi quod exquisierat a magis
futurum est enim ut herodes quaerat ^''
tunc adimpletum est quod dictum
puerum ad perdendum eum est per hieremiam proplietam di-
i*qui consurgens accepit puerum et centem.
matrem eius nocte et recessit in " Uox in rama audita est
aegyptum ploratus et ululatus multus
^^
et erat ibi usque ad obitum herodis racliel plorans filios sues
ut adimpleretur quod dictum est a non sunt.
et noluit consolari quia
domino per prophetam dicentem ^^ Defuncto autem herode
ex aegypto uocaui filium meum. ecce apparuit angelus domini in somnis
^* ioseph in aegypto ^^
Tunc herodes uidens quoniam inlusus dicens
suam. " recedentibus autem illis. ecce angelus domini apparuit ioseph in somnis
dicens. surge et accipe puerum et matrem eius et fuge in aegyptum et esto ibi usque
dum dicam tibi. futurum est enim ut herodes quaerat puerum perdere eum. " ille autem
surgens accepit puerum et matrem eius nocte. et abiit in aegyptum. et erat ibi usque
'''
ad obitum herodis. ut adimpleretur quod dictum est a domino per prophetam dicentem.
ex aegypto uocabi filium meum.
"^
tunc herodes uidens quod delusus esset a magis. iratus est uehementer.
et mittens occidit omnes pueros qui erant in bethleem et in omnibus finibus eius a
bimatu et infra, secundum tempus quod exquisierat a magis.

" tunc adimpletum est quod dictum est per hieremiam prophetam dicentem. " uox in
rama audita est. ploratus et ululatus multus. rachel plorans filios suos et noluit consolari
quia non sunt. ^'

defuncto autem herode ecce apparuit angelus domini in somnis ioseph
in aegypto ^^ dicens surgens accipe puerum et matrem eius. et uade in terram israhel.
13. quum 0. recessissent: recessisent L, dilussusD. esset: est X*. magis H (a'j;//. /?'«.).
regressi essent CT, regressisent DR, regresisent Q. hoccidit C. pueros ; infantes Q. erat YZ*.
hangelus C, anguelus U. somnis (sompnis QW ) bethleem bethlem DLRT,
: bethlehem vg. Post
somnio B. M. Reg. i B. vii, somni A",
A*X«Y et beth. om. et X. finibus regionibus R. saecun-:
surge accipe om. et ,S. aegiptum ERT, aedum Q. tempus + stellae T m. rec. e.tqnisirat L,
geptum L, egiptum W. hnsque C. erodes T, exquessierat D.
herodis LQR, erodis D. querat ERW. puerum 17. adinpl. CLRY. hieremiam cum ABF©?
+ istunr DELQ B. M. Reg. i A. xviii. ad per- JKKTUVXYZ: hierimiam EH, iheremiam CT,
dendum om. eum L. heremiam Q, herimiam L, hirimiam R, here D,
14. accipit E*L*QR. matrem om. eius LR. ieremiam vg. W
prof. DLR.
recessit : secesslt DJLRW vg. [ei Bentlei DEF 18. rama: rhama B. hululatus C. rachel:
OW*], surgit E ; -t in ras. K. aegiptum ELT racheal L, racel T. consulari DELQRY.
{tion R), aegytum Y, egiptum W, aegypto J. 19. erode D. apparuit angelus domini aim
15. husque hobitum C. erodis DT, herodes
. . AC (hang.) D (anguelus) EFH0J(adp.) KLKTQT
H*. adinpleretur CDLR. a domino om. EL. UVXY : > angelus domini apparuit RW vg.
prof. DLR. aegipto DELT, egipto W. uocabi T. Tisch. {cf. dyy€\o^ iwpiov (paiveTai). sompnis W.
16. herodis L*QR, erodis D. herodens lapsti. aegipto LT, egipto EW.
pro herodes uidens C. quoniam + iam D. in- 20. israhel, cf. ad uers. 6. enim + omnes T.
lusus cocid. illususWz'^., inlussusR, dehissus L,
: querebant CDEHLRW.
;:
48 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [II. 20-ni 4.
surge et accipe puerum et matrem prophetas quoniam

eius nazareus uocabitur.
et uade in terram israhel III. ' *'• ^' In diebus autem illis uenit
defuncti sunt cnim qui quaerebant ani- iohannes baptista
mam pueri praedicans in deserto iudaeae
"'qui surgens accepit puerum et ma- '"
et dicens paenitentiam agite adpro-
trem eius et uenit in terram israhel pinquauit enim regnum caelorum.
"audiens autem quia archelaus reg- 3 (8- 1)
J4i(- est enim qui dictus est per
naret in iudaea pro herode patre esaiam prophetam dicentem
suo uox clamantis in deserto parate uiam
timuit illuc ire domini rectas facite semitas eius.
et admonitus in somnis secessit in 4 (0. 6) Ipse autem iohannes habebat
partes galilaeae uestimentum de pilis camelorum
23
et ueniens habitauit in ciuitate quae et zonam pelHciam circa lumbos suos
uocatur nazareth esca autem eius erat lucustae et mel
ut adimpleretur quod dictum est per siluestre.
defuncti sunt enim qui quaerebant animam " qui surgens accepit puerum et matrem
pueri.
eius. et uenit in terram isdrahel. ''^
audiens autem. quod archelaus regnaret in iudaea
pro herode patre suo timuit illuc ire. admonitus autem in somnis. secessit in partes
galileae. '' et ueniens habitabit in ciuitatem quae uocatur nazareth. ut adimpleretur
quod dictum est per prophetam. quoniam nazareus uocabitur. III. ' In illis autem
diebus uenit iohannes baptista. praedicans in deserto iudae " et dicens paenitentiam agite.
adpropinquauit enim regnum caelorum. enim de quo dictum est per esaiam ' hie est
prophetam dicentem. uox clamantis in deserto parate uiam domini rectas facite semitas
eius. * ipse autem iohannes habuit uestimentum de pilis camelorum et zonam pelliciam
21. qui surgens (0 ht iytpSfis) A (B. de/.) CF autem diebus R, In dieb. illis, om. autem DT
H0UXYZ: qui consurgens DEJKLKTQTVWzg., in illis diebus Q {cf. Cr.). iohannis CEL*RZ*,
exsnrgens autem ioseph R. accipit ELQR («»« ioannes SC. babtista CT, babtitzan D, bap L* (tis
D). in mg.). predicans CD. diserto D. iudaeae
22 . audiens au quod archilaus regnaret in iudea cum AH0JMTUXY, iudeae DKLQRVZ, mixx
scr. in D lapsn ante defuncti sunt sed cxpzinctiwi vg. : iudae EW (ae-), ydumeae C ; + penitenliam
et postea rcpctituin. quia turn AH0UXY : quod ut tidlur Q.
CDEFJKLM'QRTVWZ vg. archilaus L*QR, 2. om. et EL'T. penitentiam HLQRTW, poen.
D
archylaus arcelaus T. {see.'), iudea DLRTW, CD.T. adpropinquauit (ijyyiKfv) cum ACDEF
iudaeam F, iudeam E. heronde L*, erode D. H*JL*QRTUXYZ*, et appropinquauit Z- cod.
temuit L* ? illuc ADEFH0LQRT(illac ?) UX= caraf. l£ : adpropinquabit H'^0L'=, appropinquabit
Y: illo CJKKrV\VX*Zz'^. ire: irae LQ, uenire KM'VWTljS. recnum H*. celorum W.
T. admonitus ammon. DKKTTVXZ^, amon.
: qui dictus (quid E*) de quo dictum DTV
3. :
H ; + est T. sompnis W. galilaeae cum AF TS. quo dictum KT. esaiam cum AEFH0JR
KTQUXYZ vg. (-sere) : galileae CEKRV, galilee UXY^ esayam CT, eseiam Z, essaeiam L,
:
TW, galilaee H, galila 0, galilae L, gall D. esseaiam Q, isaiam KM'VltjSC issaiam D,

23. > ueniens et R*. ciuitatem EQ i^cf. th ysaiam W. prof. DLR. diserto D. domini
v6\tv). ciul D. adinpl. CDLR. om. per proph. diio E*.
T. profetas LR, proF D, propheta H {spatiolo se- 4. autem : enim E. iohannis DEQR, iohanis
quente, non rasura), prophetam Z* (</«;' etiani L* (iohannes habebant L*.
L-), ioannes SC-
scripsit in margine in isaia scribtum) prophetas ;
pillis L*QR, pylis E, pelis X*, pelle J. camel-
Z°. nazareus eodd. omn. (exc. J nazaraeus^ : lorum DJLQ, camillorum R. \Post hoe def. U].
nazarfeus zg. uocabitur uocauitur C, uocabit Q. : zonam sonam Y, tzonam D zona EZ*. pelli-
:
III. !. in diebus autem illis: > in illis ciam : pelliceam vg., pellicam L, pellicia Z*.
: : :
III. 5-Ji.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 49
5 tunc exiebat ad eum hierosolyma et de lapidibus istis suscitare filios

omnis iudaea et omnis rcgio circum abrahae
iordanen
^^
iam enim securis ad radicem arborum
et baptizabantur in iordane ab eo posita est
confitentes peccata sua. omnis ergo arbor quae non facit fruc-
7 (10. 5) Uidens autem multos pharisaetum bonum excidetur et in ignem

orum et sadducaeorum uenientes mittetur.
ad baptismum suum dixit eis n (11. 1) jTgQ quidem uos baptizo in aqua
progenies uiperarum quis demonstra- in paenitentiam
uit uobis fugere a futura ira .' qui autem post me uenturus est fortior
s facite ergo fructum dignum paeni- me est
tentiae cuius non sum dignus calciamenta por-

9 et ne uelitis dicere intra uos patrem tare
habemus abraham ipse uos baptizabit in spiritu sancto et
dico enim uobis quoniam potest deus is-ni.
circa lumbos eius. esca autem eius erat lucusta et mel siluestrae. ^ tunc exiebant ad eum
^ et baptizabantur ab illo in iordane
hierosolyma et omnis iudaea. et omnis regio iordanis.
confitentes peccata sua. autem multos pharisaeorum et sadducaeorum uenientes

''uidens
ad bapdsmum suum progenies uiperarum quis demonstrauit uobis fugere ab ira
dixit eis.
" et nolite praeferre uos dicentes quia
uentura. « facite ergo fructum dignum paenitentiae
patrem habemus abraham. dico enim uobis quia potens est deus ex lapidibus isris susci-
tare filios abrahae. ^" iam enim securis ad radices arborum posita est. omnis ergo arbor,
quae non facit fructum bonum excidetur et in ignem mittetur. " ego quidem baptizo uos
in aqua in paenitentiam. qui autem post me uenit fortior me est. cuius non sum dignus
pellitia E. suos : eius ADTYX'=. aesca DEK. 9. nellitis K*LiTQRY, uelletis E. inter HR.
Post autem om. eius C. luoustae czim ACEF0J abemus L. abracham L, abraam D, habraham
QTXY, locustae K^TRVZ= vg., locuste W BCE. dico autem E. quoniam quia DELR. :
lucusta HZ*, locusta DL. siluistre D, siluestrae potest cum ACDFH*LQRTV<X^YZ : potens est
CEFLQR, sylnestre i§. Cf. ' locuste et mel sil- BEH'^©JKKrWX*»^., potens {sine est) V*. om.
uestre grecus, antiqui, glossa, leronymzts '
coy. uat, deus J. de lap. : ex lap. DEFLQZ*. abrahae
5. exiebat: exibat DQ*W zi^.jexiuit Z* (-iebat cum HJKJTQRVXYZ vg., et abrahe TW,
Z^), exiebant EHT. eum + omnis E. hieroso- abrachae L, habrahae E, abrae CD : abraham
lyima Y, hierusolyma KZ", hierusolima ELR, ABF0.
hyerosolima H, hyerusolima DQ, ierosolyma vg., 10. radicem cum gr. et corr. uat. etc. : radices
ierosolima W. iudea DELQRTW. circa JKKT DLRTW. harborum C. possita DELQR. om-
E.TVX*\VZ vg. ; trans D om. L. ; ihordanen C, nis (,«;«. ergo) LR. quiE. excidetur .. mittetur
iordannen HX, iordanem F vg. > circa iordanen fere omnes et vg. (excedetur J): exciditur HV*Z*
et omnis regio E. . . mittitur FHV*Z*. in igne EY. Cf.gr. (k-

6. om. et bapt. in i. ab eo R {sed tradiiclor sax. Kuimrai Kai €i? TTvp âKKiTai.
habef) ; baptisz. L, babtitz. D. in iord. (ihord C) 11. uos baptizo fiÔT^n > b. uos D
Hgo D. :
ab eo : in ordine ab eo J ; > ab eo in DEK vg.\ i. ERTY vg. CDJ YZ, babtiszo R om. uos L.
babtizo ;
om. in io. XZ* ( + in io. Z''ing). in aquam H in paenitentiam plcriqiie (pen. L

.
7. uidiensL*. autem + iohannis D. multas R. RW, poen. CDJ vg^ in paenitentia ©Z, et :
phariseo. CW, pharisseo. D, fariseo. LR. sad- paenitentia E, paenitentiae B, paenitentiam H

duceo. C, sadducceo. E, saddoceo. L, saduceo. (BH om. in), uenturus est
om. post me R.
RW, sadii D {sic). baptis//mii H, babtismun DJ. uenit Yi, cf. o (pxaiîvos. calciamenta {omnes
. .
qui J. demonstrabit T. > uobis dem.E a futura cum i, caltiamenta KT) calceamenta vg. bap- :
ira : > ab ira futura ER, a uentura ira W vg. tizabit C2im gr. et BEH'-0KM-Q(?)RVWYZ vg.,
8. fructum dignum > dig. ER. : paen. fr. etiam babtizabit CT, babtitzabit D, baptizat J :
pen. LRW(-tie), poen. CDJ vg. baptizauit AFH*LX. in spiritu s. {sic) J.
H
;
5° EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [in. 12-iv. 2.
12(12. 5) Cuius uentilabrum in manu sic enim decet nos implere omnem ius-
sua titiam
et permundabit aream suam tunc dimisit eum.
et congregabit triticum suum in hor- 16 (14. 1)
Baptizatus autem iesus confestim
reum ascendit de aqua
paleas autem comburet igni inextin- et ecce aperti sunt ei caeli
guibili. et uidit spiritum dei descendentem
13(13. 10) Tunc uenit iesus a galilaea in sicut columbam
iordanen ad ioliannem ut bapti- uenientem super se
zaretur ab eo 17 et ecceuox de caelis dicens
'*iohannes autem prohibebat eum hie est filius meus dilectus in quo mihi
dicens complacui.
ego a debeo baptizarite IV. ^ Tunc iesus ductus est in de-
(I''' ^'
et tu uenis ad me } sertum ab spiritu ut temtaretur a

1^ respondens autem iesus dixit ei diabolo
sine modo 2(16. 5) gt cum ieiunasset quadraginta
calciamenta portare. ipse uos baptizabit in spiritu sancto et igni :

" habens uentilabrum in
manu sua. et purgabit aream suam. et congregauit tritticum suum in horreum paleas
autem comburet igni inextinguibili. "tunc uenit iesus a galilea ad iordanem ad iohan-
nem. ut baptizaretur ab eo. " iohannes autem prohibebat eum dicens ego opus habeo a
'^ respondens autem iesus dixit ei sine modo. sic enim
te baptizari et tu uenis ad me.
oportet nos inplere omnem iustitiam. tunc dimisit eum. "et baptizatus iesus. con-
festim ascendit de aqua, et ecce aperti sunt ei caeli. et uidit spiritum dei descendentem
sicut columbam et uenientem super eum. ^'et ecce uox de caelis dicens hie est filius
meus dilectus, in quo bene conplacui ipsum audite. IV. ' Tunc iesus ductus est in
deserto ab spiritu ut temtaretur a diabolo.

'
et cum ieiunasset quadraginta diebus et quadraginta noctibus. postea esuriit.
12. permundabit cum gr. et BCDH0-TK!\T tunc dimisit (dimissit DQR) eum om. L. :
Q(?)RTV\VZ2j;!,'., mundabit L : permundauit AE baptizatus (babtiz. EJ, babtitz. D)

16. +est :
FM {inc. et perm.') XYZ*. haream C. congre- R. iesus confestim cum gr. omn. {exc. 435) ôtt-
gauit EFTX. triticum (tritt. C0JZ) suum in Tweth 5^ V 'Iijff. (vBhs BDEHWKLM'-QRTWZ vg.:
horreum (orreum LR) — t^v oItov avTov us ttjv confestim {om. its) ACJM*KrVXY et S. ioh. 1,
diroB-fjKTjv, codd. fere omncs et cot-r, nat. et mg. et oxon. '

quidafu antiqtti '
in cor. nat., Syr. cu. has-
3§Sffi •
> tr. in horreum (orreum T) suum BT cendit C, ascendens J. Post sanX om. ei 'KT . celi
X*Z*5' cod. caraf. solus triticum suum in ; W W. om. dei C. discendentem + de caelo DLQR ;
orreum suum. comburet cum ADFHKRVXY : DEQ ; +et J. sicut columbam (col nraba .1 'I ;
conburet BCEWJLMM'QTZ. in extinguibili D. ut columbam F; + et BHKMKTVWZ- z;^. super

13. galilea CELRTVW, gali {ut antea ii. 22) se : ipsum a b g h.
in
D. iherdanen C, iordaiie T, iordanem LMX* 17. ecce om.

et om. L*. T ; Hcce D {ut saepc').
vg., ioliannen iohanem Q, ioh- D

FKM'Z, uox + facta est D. celis W, cjlo T. mihi :
iohannem ctiam TJt), ioannem Sffi. babtizaretur mici T ; +beneDE.JQW. complacui (;»« ADF
J baptisz. E*, babtitz. D.
;
WY vg. conplacui BCEHWKLXTRTVXZ : com-
14. > proli. autem enm iohannis R. prohebebat placuit M, conplacuit J. Cf. ad xvii. 5.
L*. iohannis DE*L*R, ioannes SC autem: IV. I. disertum D; deserto EFHJ. ab cum
enim D. Hgo D ; + autem W. ad te H ; ate AB.TLTXYZ : a CDEFHeRMM-QRVW vg.
©, ate E. baptiszari E*, babtitz. D. uenis temtaretur cum ACFLRTXYZ":: temptaretur
{JtpXV) ' Denies E*, uenisti J. BDEHWJKMKTQRVWZ*, tentaretur vg. ha C.

15. ihesus pkne C uidc ad i. i. decet (dicet diabulo BD.ILQRY.
L*) nos : > nos decet C. implere (inpl. CDLQ) 2. geiunasset C, ieunasset D. quadraginta
omnem {rr^ypuiaai Traaav) : > omnem implere R. ins cum ABCH^.TKMQYZz'^. : xrta to R, xi,a
::
IV. 2-10.] EUANGELIVM SECUNDUM MATTHEUM. 51
diebus et quadraginta noctibus mandabit de te

postea esuriit et inmanibus tollent te
^ et accedens temtator dixit ei ne forte offendas ad lapidem pedem
si filius dei es die ut lapides isti panes tuum
fiant ^ ait illi iesus
* qui respondens dixit rursum scriptum est non temtabis
scriptum est non pane solo uiuit
in dominum deum tuum
homo sed in omni uerbo quod pro- îterum assumit eum diabolus in
cedit de ore dei montem excelsum ualde
^ tunc assumit eum diabolus in sanctam et ostendit ei omnia regna mundi et
ciuitatem gloriam eorum
et statuit eum supra pinnaculum tem- ^ et dixit illi haec tibi omnia dabo si
pli ^ et dixit ei cadens adoraueris me

si filius dei es mitte te deorsum ^^ tunc dicit ei iesus uade satanas
scriptum est enim quia angelis suis scriptum est enim dominum deum
''et accedens ad eum die ut lapides isti panes fiant.

temtator dixit, si filius dei es.
*cui respondens iesus pane solo uiuet homo sed in omni

dixit, scribtum est. non in
uerbo quod procedit de ore dei. ^ tunc adsumpsit eum diabolus in sanctam ciuitatem. et
statuit eum supra pinnam templi. ^ et dixit ei. si filius dei es. mitte te ipsum deorsum.
scribtum est enim quia angelis suis mandauit de te. ut in manibus toUant te. ne quando
pedem tuum. 'ait illi iterum iesus scribtum est. non temptabis
offendas ad lapidem
dominum deum tuum. "iterum adsumpsit eum diabolus in montem excelsum ualde. et
ostendit ei omnia regna mundi. et gloriam eorum. " et dixit illi. haec omnia tibi dabo
si procidens adoraueris me. ^"tunc dixit ei iesus. uade satana scribtum est enim
bis T, XL bis DEFKLlffVWZ. hesuriit CE, es- de te + ut custodiant te E ut custodiant te in

: ;
suriit D, esurit L. omnibus uiis (uis R) tuis 3PR. et in manibus :
,^. accedens + ad eum DELQR. temtator ut in omnibus L*, ut in manibus DL'S- toUant
ctim AF0QTXYZ°: tempt. BCDEHJKLMKTRV DS. lapide Z*.
WZ*, tent. vg. 7. att H.
ait illi + iterum B.
: ihesus plene C
4. inc. a? a ii. 8 mutilus. dixit + ei DJT. tiide ad i. I. rursum codd. plur. et Z''X"= et vg.
scribtum EJYZ. est : + enim D2'"'9L + quia E. ; nirsus FX*Z*. ruTsum(-s) scriptum est sic
> solo pane WX" vg. uiuet BLZ*. omni C contra coniungunt AB [uide supra') BPHJYZ et T cod.
tnorem. uerbo + dei DJ . proceditur D. hore C. caraf., et corr. uat. '

rursus scriptum est lerony-
assumit {irapaXapiPayn, gr. fere omn.) FM,
5. mus, graecus, antiqui :
' rursum F) scriptum est
(-s •
ei adsumit H'*, Bentl*., cf. uersum 8 ubi ut solei sic distinguunt C(E)FMW ; rursum S sic D.
testes alii uerae lectioni suffragantur, saepe enim scribtum J YZ*. scriptum est: om.K; +enim
scribae quod primo loco pro nic7ido habebant sccundo DLR. temtabis AFQTXYZ": tempt. BCDEa'
pro uero agnosctmt assumsit AHX''Y*Z% assump-
: HQJKIMKTRVWZ*, tent. vg.
sit DKM'VWy: vg., adsumsit RX*, adsumpsit S. assumit AFMY* et adsumit BC {irapaXaiJ.-
BCE3"©JLQTZ* ; perfectum habent omn. ct

uett. P&vti cf. uersum 5) : assumsit XZ', assumpsit DKKT
Hieron. comm. hie et u. 8. diabulus CDH'ICL, VWY" vg., asumsit T, adsumpsit EH'HQJLQRZ*.
zabulus QR. super DH'WZ* {corr. Z') vg. pinnam diabulus CDSPKL, zabulus QR. monte Y. hos-
tendit CT. gloria"" T, gloriaeorum E.
6. > es dei Z* {cf.gr. tl toC 0«oC). deorsum T. 9. illi : ei vg. tibi omnia codd. pi. (ctoi vavia X
scribtum EJYZ. om. est R. qui" T. hangelis BC*, etc. ) : > omnia tibi EQRTWZ= vg. cadens
C, aggelis M, anguelis D. mandabit {IvTeXilrai) procidens J, procedens X*. adoraberis T.
£:«?«CH0JKMKrTVZ||J Bentl. etiam Turonenses 10. dixit ei CTW, dicit illi E, ait illi R. ihesus
Walkeri a t {Far. Lat. 13, 171) et ff^ {ed.
et <p plene "W. uade + retro DES'LQRX': {sup. ras.)
Belsheini) et gigas ut uidetur mandauit ABDEIP : Z*. satana MT vg., sathana W. scribtum EJL
FLQRWXYZ*^^® perfectum habent patrcs et
;
YZ*. est enim {ji-ipairrai lap) BCDEa''"''JKL
uetcres latini plurimi et Hieron. in comtii. KTQRTVWZ* 0^
i>* Walkeri, vg., abcdf: om.
H 2
:
5» EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [IV. 10-17.
tuum adorabis et illi soli seruies. esaiam prophetam

11 (17. 6j
Tunc reliquit eum diabolus terra zabulon et terra nepthalim
et ecce angeli accesserunt et ministra- uia maris trans iordanen galilaeae
bant ei. gentium
12 (18- 4) Qxxva. autem audisset quod populus qui sedebat in tenebris lucem
iohannes traditus esset secessit in uidit magnam
galilaeam. et sedentibus in regione et umbra
13 jTj-
(19. 7) relicta ciuitate nazareth mortis lux orta est eis.
uenit et habitauit in capharnaum 17 (20- 6) Exinde coepit iesus praedicare

maritimam et dicere
14 in finibus zabulon et nepthalim paenitentiam agite
ut impleretur quod dictum est per adpropinquauitenim regnumcaelorum.
dominum deum tuum adorabis. et illi soli seruies. " tunc reliquit eum diabolus. et ecce
angeli accesserunt et ministrabant ei. '^
audiens autem iesus quod iohannes traditus est
secessit in galileam. '^ et relicta ciuitatem nazareth. uenit et habitabit in capharnaum
maritimam in finibus zabulon. et neptalim.
" ut adimpleretur quod dictum est per esaiam profetam dicentem. ^•'
terra zabulon et
terra nepthalim. uia maris trans iordanen galilea gentium, "populus qui sedebat in
tenebris. lucem uidit magnam. et qui sedebant. in regione et umbra mortis, lux orta
est illis. '' exinde coepit iesus praedicare et dicere paenitentiam agite adpropinquauit
enim A'=P*FH0MXYZ*, 0* (^^^Ha/fo;-/, h aur.: KMKTVWZHjSffl;, issaiam D3>, ysaiam O'K prof.
dominum deum dm dm V : (^dnm dm sed dm in DH'LOQR + dicentem EiPLQR aur. Bentl.
;
ras. T). om. tuum D. {Ki-fovro'i) ; dicentem etiam habent cdf, sed plurimi
11. reliqiiidCTW. diabulus CDH'KL, zabulus uett. om.
QR ; + in scam ciui D sed exfunctum. angueli D, 15. zabilon L* (-ulon L°). ei terra, codd.etvg.:
hang. C. haccesserunt C, acceserunt M ; + ad om. terra AFY ct gr. D {et ct). nepthalim uide
earn E. u. 13. uiam X Bentl. dgji et gr. oiov. maris:
12. Uersunt totiim om. U.*,sed additur in marg. matris Q. iordanen cum ADH'F0KLM-ORTV
inf. a m. foi-tasse pr. ucl paulo rcc. quum (H')0. WYZ, et ihord. C, iordannen X, iordanan M
autem audisset + itis D (audiisset)EKLM"QR iordanem BE.J vg., iordannem H, iodanem Q.
(> aud. autem) VWZ vg. uelt.pl. et gr. C'EL etc. galilaeae (raXiAai'as) cum AHJMM"TT]I;S, et
quia E. iohannis DEa^'R, iohanis L, ioannes galileae BCDE0KLOQRXY, galilee "W: galilaea
5©SC esset: est E. seccessit Q. galileam EJP F cod. caraf. C. galilea H'VZ', galilae Z* nomina- ;
(H'=)0LQRW, gal! {ut solet) D. tiuum habent graeci D*L, et uet. ff^.
13. nazaret T, naszareth E; +et E. habita- 15. 16. gentium populus coniungunt &\J, et
bit ET. in : om. ©*JX* ; + ciuitate T. cafai- > populus gentium H.

naura BDLMQT, cafarnanum a'(u pi: expuncta 16. sedebat: ambulabat TS ex uet. Test, cum
ut semper) R. maritimam cum ABDEH'FHWK comm, Hieron. cf. 'populus qui sedebat grecus
LMPCTQRXYZ (ti's K. t^>/ TrapaBaXaaaiav) : mari- antiqui' corr. uat. lucem uidit magnam codd.
tima C.) TW vg. cf.

'
in chaphariiaum ciuitatem pi. ; > uidit lucem m. D vg. : lumen uidit magnum
maritimam iuxta grecum an. et glossa corr. nat., '
KTisch., et 1. u. magnam Y. in regione et
'quod in textu poncbatur ciuitatem canccllatum umbra (iv x'^Pf ""' o'Kia) cum AC(humbra)
est in '
corr. uat. mg.
. . zabilon L* (-ulon L<^). JKMM'QT*WXYZ Bentl.; in reg. et in umbr.
DiPFLO umbrae BH0V vg. cum comm.
13 («/ 15). nepthalim cum ABCEF0<=KMXY
: in reg.
(nept. tt. 15) Z/: nepthalin Z*, nephtalim Jjf„ Hieron. ; in regione umbra quasi in ras. ET'' in ;
neptalim Da'H0*(nepthalim u. i5)L»rQRTV reg. et urabre R. horta C.
(nepth. u. is) W
et O qui inc. u. 14 sec. cum ifi) 17. +et ad init. T. ex inde D. cepit TW.
ffl'^,, nephthalim S nephta- u. i?) iE-Tisch. cum predicare D. poenitentiam CUSvg., penit. L\V,
gr. ifiipeaXtifi cl k 5, nephthali T?0. penet. R. adpropinquauit {yi-^-fmiv) cum ABC
14. impleretur cum ABFHOT.X'^Y, ct inpl. DE-iPF.IL*OQRTYZ» et appr. MVWXZ'C cod.
CH'*Q: adimpleretur DE0.IKMM"V\VX*Z z/jr-, caraf., cor. uat. mg. : adpropinquabit E''H0L' et
adinpl. 3""''LR. esayam CT, essaiam QR, isaiara appr. KMIIJS,

IV. 18-26.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 53
^Âmbulans autem iuxta mare gali- patre secuti sunt eum.

laeae 23(23. 1) -£.t circumibat iesus totam
uidit duos fratres galilaeam docens in synagogis eo-
simonem qui uocatur petrus et an- rum
dream fratrem eius et praedicans euangelium regni
mittentes rete in mare erant enim et sanans omnem languorem et omnem
piscatores. infirmitatem in populo
19 (21. 2) £(- ^jj- ijjig uenite post me et 2*et abiit opinio eius in totam
faciam uos fieri piscatores hominum syriam
2" at illi continue relictis retibus secuti et obtulerunt ei omnes male habentes
sunt eum. uariis languoribus et tormentis com-
21 (22. 6) j;(- procedens inde uidit alios prehensos
duos fratres et qui daemonia habebant et lunaticos
iacobum zebedaei et iohannem fratrem et paralyticos

eius et curauit eos
in naui cum zebedaeo patre eorum re- 25 et secutae sunt eum turbae multae
ficientes retia sua de galilaea et decapoli et hieroso-
et uocauit eos lymis et iudaea et de trans ior-
22 illi autem statim relictis retibus et danen.
enim regnum caelorum. ^* cum autem transiret iuxta mare galileae uidit duos fratres.
simonem qui uocatur petrus. et andream fratrem eius mittentes retia in mare, erant
enim piscatores. " et ait illis. uenite post me. et faciam uos fieri piscatores hominum.
^°
at illi continuo relictis retibus secuti sunt eum.
^^
et procedens inde uidit alios duos fratres iacobum zebedei et iohannem fratrem eius
in naui. cum zebedeo patre eorum componentes retia sua et uocauit eos. ''îlli autem
statim relicta nauicula et patre suo : secuti sunt eum. ^^
et circuibat iesus totam galileam.
docens in synagogis eorum. et praedicans euangelium regni. et sanans omnem languorem
et omnem infirmitatem in populo.
" et abiit opinio eius in totam syriam. et optulerunt ei omnes male habentes uariis
languoribus et tormentis conpraehensos et qui daemonia habebant. et lunaticos. et paraly-

ticos. et curauit eos. ^^
et secutae sunt eum turbae multae. a galilea et decapoli. et ab
i8. hambulans C, ambtilanc D graedza/is. eum rep. D et procedens . . . cum zebe sed ex-
autem + its BDEJPR z{°-. iusta H. galileae CE pungit.
H-eKQRVYZS -lae LZ*, -lee W, gall D. duos : 23. circuibat H0KrW vg. galileam CEH'eL
• n- D. symonem CDW hie et alibi, uocabatur RW, gall D. sinagogis CEjPLRT (sinagogiis
iP"''QRX* ct corf. ox. handream C etfere scinpe?-, E*). pred. CD. heuang. E, aeuanguelium D.
and sic D. retia DE3""i'LMQRX*. in mare : sanans : curans E. langorem BPHLQTX*.
om. A* ( + ing.) ; in mari CE. 24. habiit hop. C, abit opinnio R ; post abiit
19. illis + itsDLQRT. et: nt T. > pisca- ras. triiim litt. A. oin. eius L*. siriam H'LQRT
tores fieri Q. (post ras.). obtulerunt (;hob. C) codd. et vg., cf.
20. at : ad C et alibi, relectis J . retibus + ad ii. II : opt. JSTORVZ. abentes C. uaris
suis R. > retibus relictis D*. sequuti SPHQX*. L*QR. langoribus DH'HLRTX*.
compre-
21. duo Z* {corr. Z'), .11. D; oin. 3. zebedei hensos ctim ABFJMWX^Y vg., et comprae. ©:
CiPLOQRW, zebaedei BM, zeb- D. ioannem conprehensos DKOTVX*Z*, conprae. CEa>H0<=
I^JSC DEiPHLOQRW, zebadeo X.
zebedeo LKTQRZ^'. deraonia DS'HLQRWZ*. abebant
refitientes V, refecientes L. uocabit T. C. paralit. DEH'LKTQRT om. et paralyt. W. ;
22. statim om. Z* ( + Z*). relectis J. retibus 25. sequutae H0X*, secute TW, saecutae Q,
+ suis DELQR. sequuti ®X*. om. eum V ; fast secuti R. turbe multe W. de a EiP'^QR. :
;
54 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [V.
V. ' (2*- 1"' Uidens autem turbas as- ipsi misericordiam consequentur.
cendit in montem * Beati mundo corde quoniam ipsi
et cum sedisset accesserunt ad eum deum uidebunt.
discipuli eius ° Beati pacifici quoniam ipsi filii dei
(25. 5) gj aperiens os suiim docebat uocabuntur.
eos dicens. ^"
Beati qui persecutionem jâtiuntur
Beati pauperes spiritu quoniam ipso- propter iustitiam quoniam ipsorum
rum est regnum caelorum. est regnum caelorum.
4(26. 1(1)
J5ej^|-i mites quoniam ipsi pos- 11 (30. 5) Beati estis cum maledixerint
sidebunt terram. uobis et persecuti uos fuerint
*(27. 5)
Beati qui lugent quoniam ipsi et dixerint omne malum aduersum uos
consolabuntur. mentientes propter me
6(28. 5)
Beati qui esuriunt et sitiunt ius- ^^gaudete et exultate quoniam merces
titiam quoniam ipsi saturabuntur. uestra copiosa est in caelis
7(29- 10) Beati misericordes quoniam sic enim persecuti sunt prophetas qui
hierosolymis. et a iudaea. et de trans iordanen. V. '

Uidens autem turbas ascendit in
montem. et cum sedisset. accesserunt ad eum discipuli eius. - et aperiens os suum
docebat eos dicens. '''
quoniam ipsorum est regnum caelorum.

beati pauperes spiritu.
^ beati qui lugunt quoniam beati mansueti quoniam ipsi hereditabunt
ipsi consolabuntur. ''
terram. " beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam quoniam ipsi saturabuntur. ' beati miseri-
cordes quoniam ipsi misericordiam consequentur. ' beati mundi corde quoniam ipsi deum
uidebunt. 'beati pacifici quoniam ipsi filii dei uocabuntur. '"beati qui persecutionem
patiuntur propter iustitiam quoniam ipsorum est regnum caelorum.
''
beati eritis. cum e.xprobrauerint uos. et persequentur. et di.xerint omne malum
aduersum uos mentientes propter me. '-gaudete et exultate. quoniam merces uestra
galilea CiPeLOQRW, gall D. et + a E. de- 5. quiqui O. lugTint A.{cod., Tisch. perperam

capoli codd. fen oinncs et vg. decapolim AXY, : -gent)YZ*(<-o>';-. Z') ; lucent L; + nunc DEiPLRY*'.
decapuli 'iP*LQR. etIcrt.-.ex'F; +deBDJKLQW consulabuntur DSPLR.
vg. hierosolymis aim AECFQJMKTOVXZ* : 6. hesur. C, essur. DQ. siciunt iusticiam W.
hierosoli. HY, hierusoli. ES'LR, hienisoly. KZ', saturabuntur : consulabuntur L.
hyerusoli. DQ, iherosoli. T, ierosoli. W, ierosoly. 7. misseric. DR. quoniam : quia BKMOZ*.
vg.; + et idumea {ex Mc. iii. 8) E. et iudaea missericordiam D. consequent Q.
cum BCEFH®LMM'OTX*Z (-ea ELMOT) : et 9. ipsi (aino'i BEA al.pl.^ AKKTVYZ"/^ S : om.
de iudaea ADiPJKQRVWY vg. (-ea DiPRW). BCDEiPFHe.JEMOQRTWXZ* vg.tieit.pl. fill O*.
et de (ante trans ior.) om. DLR et iom. de) M*. ; 10. persequtionem D. paciuntur , . . iusticiam
iordanen AC\ihnriDEF <:/(•. iordane KTZ'^, ior- : W. quoniam + ipsi saturabuntur D incpte, sed
dannen X, iordanem BJQ vg. iord. cum seqq. ; expiinctum. om. est O*. celorum W.
iungit E. 11. beti L. mated, uobis : maledixerunt uobis
V. I. et cum uidisset F. autem + its D3'"'i'L D, maledixerint uos EQ, > uobis maledixerint
QRTSC- hasc. C ; ascendet O. quum H0 aÔ; + homines DL'\hominis L*)MR\VTS. et
{non C). + cum Y. persequuti 0. fuerit L* + homines ;
2. et aperuit E(app.)LR. hos C. suum + et KT-. omnem malum MWZ*. mencientes W.

EIP™»L. om. propter me F.
3. celorum W. 12. gaudite L*Q*. exsnltate S'LQR. mercis
4. 5. Dc horum uersuum ordine uide Tisc/i. N. BL*QR. copiossa D, coipsa E. om. in caelis
T. Gr. et Ezra Abbot de uersihus ap. Gregory, E ; in celis W. persequuti 0. prof. SPLOQ
ProL in N. T. Lips. 1884./. 174. + et ante pro. D(7rpO(/>HTac)EH©LQ. qui f.
4. mittes E, mitis O*. possed. LO*, pobid. Y. ante (hante C) uos > qui ante uos f. D. :
V. r2— 20.] EUANGELIVM SECUNDUM MATTHEUM. ^S
fuerunt ante uos. soluere legem aut propKetas

13 (31- 2)
Uos estis sal terrae non ueni soluere sed adimplere.
quod si sal euanuerit in quo 13 (34- s) Amen quippe dico uobis
sallietur? donee transeat caelum et terra
ad nihilum ualet ultra nisi ut mittatur iota unum aut unus apex non prae-
foras et conculcetur ab hominibus. teribit a lege donee omnia fiant.
14(32.2)
Uos estis lux mundi 19 (35. 10) Qyj g^gQ soluerit unum de
non potest ciuitas abscondi supra mon- mandatis istis minimis et docuerit
tem posita sic homines
^^ neque accendunt lucernam et ponunt minimus uocabitur in regno caelorum
earn sub modio autem fecerit et docuerit
qui
sed super candelabrum ut luceat omni- magnus uocabitur in regno cae-
hie
bus qui in domo sunt lorum
^^ sic luceat lux uestra coram hominibus ^"dico enim uobis quia nisi abunda-
ut uideant uestra bona opera et glorifi- uerit iustitia uestra plus quam scri-
cent patrem uestrum qui in caelis est. barum et pharisaeorum

17 (33. 10) Nolite putare quoniam ueni non intrabitis in regnum caelorum
copiosa est in caelis. sic enim persecuti sunt prophetas. qui fuerunt ante uos. " uos
estis sal terrae si autem sal fatuum fuerit in quo salietur. ad nihilum ualebit ultra nisi ut
mittatur foras et conculcetur ab hominibus.
mundi non potest ciuitas abscondi supra montem constltuta. neque
^* ""'
uos estis lux
accendunt lucernam et ponunt eam sub modio. sed super candelabrum, ut luceat omnibus
qui in domo sunt.
"^ sic luceat lux uestra coram hominibus. ut uideant opera uestra bona, et glorificent
patrem uestrum qui in caelis est. ^^

nolite putare. quoniam ueni soluere legem aut pro-
phetas. non ueni soluere sed adimplere. '*
amendonee transeat caelum et
dico uobis.
terra, iota unum uel unus apex, non praeteribit a lege, donee omnia fiant. " qui enim
soluerit unum de mandatis istis minimis et docuerit sic homines minimus uocabitur in regno
caelorum. qui autem fecerit. et ita docuerit. hie magnus uocabitur. in regno caelorum.
^^ dico enim uobis. quia nisi abundauerit iustitia uestra plusquam scribarum et pharisaeo-
13. estes O. terre E. sal heuan. C, saluanerit uestrem L. in caelis (eel. EW) est : > est in c.
L*. sallietiir ADFMRXYZ cf. Mc. ix. 49 : BFH0Y.

salietur BCES'HejKLM'OQTVW vg. nihelnm 17. quoniam: quia CEQT. aut: et DLT.
R, nichilum 0»'W. ualebit D3"»i'LQ. 07)i. ultra prof. D5PL0R. non ueni soluere + legem D corr.
DEL. hultra C. mittatur proiciatur F. hab C. : uat. (non mg.) eztm patribus aliquot latt. et uett.
^dminibus T. Hie ticfsus in duo partes ditddihir c h q. admpl. CDSPLR.
in editione Henteniana ttf sit 13 uos salietur. . . . 18. om. quippe R. celum W. terra KT, terram
14 ad nihilum hominibus itaque disercpant

. . . : 'E.*{yQ.eras.). iota: ito L*. aut: uelR. apix C.
uersuu7?i nmneri usque ad tiers. 35 neque per ter- praeteriuit (pre- D) OZ*, a lege ex 1. FH.
:
ram : uide ad tiers. 34. donee : nsquequo L ; + ista T. fiant codd. pi.
14. lux + huius D. habscondi C. monte Y. et zg. : fiunt A.
possita DEH>LQR. 19. qui uero C, qui enim BDL corp. axon. ; si
ponont Z*. ea CZ*. supra DEiP™»LQR.

15. quis ergo R. om. istis X*. > sic docuerit R.
candellabrum DiPLQ, candillabrum R. ut luceant nocauitur COX bis. celomm W bis. fecerit sic
K*R, nt et luceat F, et lucet O'"!', et lucent Y. et doc. Q, f. et sic doc. R, fee. et doc. sic JP"'".
domu DK*fflrQRV, do L*( + mo L^). magnus: maximus R. Ceterum D oni. qui autem
16. uestra bona opera (hop. C) ctim gr. codd. fecerit usque ad finem tiers., et sic Walkeii t ct S.
pi., Bentl. : > bona op. uestra D, op. uestra bona ioh. axon.
ES'LOQTW w^. glorificent: magnificent ER. 20. Uersiim tottim om. C. enim autem EKTVT.
:
;;
56 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [v. 21-28.
^'audistis quia dictum est antiquis et uade prius reconciliare fratri tuo
non Decides et tunc ueniens offers munus tuum.
qui autem occiderit reus erit iudicio 25 (30. 5) jTgto consentiens aduersario tuo
ego autem dico uobis cito dum es in uia cum eo

quia omnis qui irascitur fratri suo reus ne forte tradat te aduersarius iudici
erit iudicio et iudex tradat te ministro
qui autem dixerit fratri suo racha et in carccrcm mittaris
reus erit concilio -"amen dico tibi non exies inde donee
qui autem dixerit fatue reus erit reddas nouissimum quadrantem.
27 (37. 10) Audistis quia dictum est anti-
gehennae ignis
*^si ergo offeres munus tuum ad altare quis non moechaberis
et ibi recordatus fueris quia frater tuus ^* ego autem dico uobis
habet aliquid aduersum te quoniam omnis qui uiderit mulierem

^* relinque ibi munus tuum ante altare ad concupiscendum eam
rum non intrabitis in dictum est antiquis. non occides

regno caelorum. "'
audistis quia
qui autem occiderit. ego autem dico uobis quia omnis qui irascitur
reus erit iudicio. "-
fratri suo sine causa reus erit iudicio. qui autem dixerit fratri suo racha. reus erit concilio.
qui autem di.xerit fatue. reus erit gehennae ignis. "'
si ergo offers munus tuum ad altare.
et ibi recordatus fueris. quia frater tuus habet aliquid aduersum te. ^* relinque ibi munus
tuum ante altarem et uade prius reconciliare fratri tuo. et tunc ueniens offers munus tuum.
'"*
esto consentiens aduersario tuo cito. dum es in uia cum illo. ne forte tradat te aduer-
sarius iudicii et iudex tradat te ministro. et in carcerem mittaris. '"'
amen dico tibi non
exies inde donee reddas nobissimum quadrantem.
"audistis quia non moecaueris. ''ego autem dico uobis quia omnis
dictum est
qui uiderit mulierem ad concupiscendum eam iam moecatus est eam in corde suo.
habund.DEJPKTRY. iusticia W. pluus L. plns- 0"'Q''TVWY vg. Tisc/i., cdk aur. !lren.), (Aug.)
quam uno verba D. phariseonim W, farisaeorum Hieron. comm., Auct. op. imperf., offeris Q*R,
T, fariseorum II'LR, farisseorum Q, faris D. in- offerres L. auferes gi ; Iviperatizium sic forma-
trauitis O. in regno BFJM et S. ioh. axon. tum liabcs ostende . . . et offers Mt. viii. 4, et
eel. W. pannulam . . . ueniens adfers 2 13 ambo in

Tim. iv.
21. hantem hocc. Ins C.

. . . occidis O*. Fuldcnsi ; et alibi. Tlpoaipepds in cod. C" ex
21. 22. +in ante iudicio 5P I'is {secitnda nice latino perperam traductum uidctur.
improbauit corr.). iuditio \V. ^5. consentiens beniuolus aut fidelis
: cf. M ;
22. irascetur YZ* (-ci- Z'). suo + sine causa bcniuolus - ivvowv d, (vvowv antem graecus dixit
'
BEO [improbauit glossator) cum iiett. dix D, hoc est beneuolens,' Ambros. in Luc. xii. 'pro eo
dicerit L*. fratri : patri R sed corr. gl. raca quod nos habcmus in latinis codicibus consen-
Z° vg. + in ante concilio iP sed crasum tiens, in graccis scriptum est iivoSiv quod interpre-
om. concilio F. faluae CELQRTZ. gehenne tatur beneuoliis aut benignus,' Hieron. Comm. hie;
ELOR iehennae W. '

esto aduersario tuo beneuolus ' {sed alibi consen-
23. offeres codd. pi. (hoff. C^: offeris DJPR, tiens"!, Aug. de sermone Dom.; ' benignus' Arnob.
offeres L, offers H'^VW vg. om. ad ante altare O. aduersari E. cyto Q, hes C, eis X'. in uia cum
abet T. aliquit Q. adiiersus R. eo : > cum eo in uia EW. iudicio D. in carcere
24. ante (tunpoaBev) cum EDEH0JKLMAT EFMT.
0«'RT':V\\X*Z vg. ct multis aliis: ad ACiPFO* 26. exies : exibis X* ? > quadrantem nouis-
T'X'^Y. adan Q. reconciliare {imWayqBi) simum "S.
codd. pi. Bentl. corr. uat.* ct cod. caraf. : re- 27. haut. C. moechaberis {jioixîaai) cum
conciliari a"FH''C-)ORW vg., et corr. uat. mg. EH'FH'êjKMVWYZ vg. Tisch. et moech.ibiris
(' . . reconciliari '). tunc ; tu E. uenies ELQ* M', et mechaberis DLQRW, et moecaberis O"':
+ et E («o« LQ). offers = npuatpipt (cf. Ronsch moechaueris ABH*X, moecaueris CO*, mecaueris
It. und Uulg. p. 294) AJO*XZ* a b f* q ; offer T.
BC (hoffer)a'FMZ'=/^jX-5: offeres DEH0K^T 28. quoniam : quia DELR. muliem Y*.
:
V. 2 8-36.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 57
iam moechatus est earn in corde suo ^^ ego autem dico nobis
^' quod si oculus tuus dexter scanda- quia omnis qui dimiserit uxorem suam
lizat te excepta fornicationis causa
erue eum et proice abs te moechari
facit earn
expedit enim tibi ut pereat unum dimissam duxerit adulterat.

et qui
membrorum tuorum 33lterum audistis quia dictum est anti-
quam totum corpus tuum mittatur in quis non peierabis
gehennam. reddes autem domino iuramenta tua
30 Et si dextera manus tua scandalizat te
^'*
ego autem dico uobis non iurare omnino
abscide earn et proice abs te neque per caelum quia thronus dei est
expedit enim tibi ut pereat unum 35neque per terram quia scabellum est
membrorum tuorum pedum eius
quam totum corpus tuum eat in gehen- neque per hierosolymam quia ciuitas
nam. est magni regis
31 Dictum est autem quicumque di- 36 neque per caput tuum iuraueris
miserit uxorem suam det illi libel- quia non potes unum capillum album
lum repudii facere aut nigrum
'"quod si eum et proice abs te.

oculus tuus dexter scandalizat te erue expedit enim
tibi. ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam.
^^ et si dextera manus tua. scandalizat te. abscide eam et proice abs te. expedit enim
tibi ut pereat unum membrorum tuorum quam totum corpus tuum mittatur in gehennam.
^^ dictum quicumque dimiserit.
est autem. uxorem suam. det ei libellum repudii.
ego autem dico uobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam. excepta fornicationis
'"^
causa, facit eam moechari. et qui dimissam duxerit moechatur. '^ iterum audistis quia
dictum est antiquis non periurabis. reddes autem domino iuramenta tua. '* ego autem
dico uobis non iurare omnino. neque per caelum quia tronus est dei. "* neque per terram.
quia scabellum est pedum eius. neque per hierosolymam quia ciuitas est magni regis,
""neque per caput tuum iuraberis. quia non potes unum capillum album facere aut
nigrum.
concupiscendum codd.pl. etvg. concupiscendam : bellum L, libram E. repudi E°R, repuadi L*.
DjPKTQRVX'YZ', concupescendam E. moecha- 32. hux. C. excepto CH©K. caussa D.
tus moecatus COX*, mech. DLRW. om. eam
: faciei ±P, feci' V. moecari CX*, mechari DLRW,
DL. mecari O. demisam EL, demissam O*. duxerat
29. si sup. lin. X. hoculus C. tus R. E*. hadnlterat C ; adulterium committit R.
(29 et 30.) scandaliszat bis E, -itzat bis D. heme 33. om. iterum F. dictum sit BZ. hantiq. C.
C. yroice lodd. pi.: proceB,proiece DEJPQRW, peierabis cum AF0JMVZ* et Aug. de Serm.
proiice J [tioti Y) I'g. Tisch. periat JP. .unum Dom. i1, cf. perierabis BO*, peiurabis H et uct. S :
una pars DL ; > unum membr. tuor. ut per. R. periurabis CDEjPKLlffO»'QRTWYZ^ vg et uett.
mittatur ; eat BIP"'i'W aim g^. gihenn. R, gy- plur. redens Y*, reddens Y'. domino deo T. :
henn. Q, gehenna Y + ignis T. ; + uota ante iuramenta Y.

30. dextra CJOTX*Z* vg. abscide codd. pi. 34. homnino C. celum EW. tronus ER*T,
et CT : abscinde TWT?§S, excide JPO*. proiece thronum L. Ue7'S. 33, 34 coniungit'^.
DE5PR. proiice J zg. Tisch. om. enim CJTX*Z. 35. scabillum EH'JMRl'RV, scabyllum F. om.
om. tibi DM'. periat iP. eat in gehennam est DR. peduum QRY. > pedum eius est E.
(geghennam R, gefi D, gehenna Y) : mittatur in hierosolymam codd. pi. (hierosoli. H, hierusoli.
gyehennam Q. ucrstim totitm om. W ctim D gr. EJPL, hierusoly. KZ^, ierosoli. W, ierosoly. vg.) :
31. autem: enim Q. quicunquell^. demiserit hierusalem R, hyerusalem D ;

graeci '\ipoauKvyia
0*{semel), dimisserit DEQR et infra, huxorem sed 'Upo. W.H. > magni regis est £.
C, uxorerem L*. det ei R vg. libellam D, illi 36. capud LQR. iuraberis 5PF, iurabis KKTZ".
I
: :
.58 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [V -46.
autem sermo uester est est non non

s7 sit *2qui petit a te da ei
quod autem his abundantius est a et uolenti mutuari a to ne auertaris.

malo est. 43(40. 6) Audistis quia dictum est diliges
^'Audistis quia dictum est oculum pro proximum tuum
oculo et odio habebis inimicum tuum
atdentem pro dente : **ego autem dico uobis
39 ego autem dico nobis non resistere malo. diligite inimicos uestros
I
(39. 5)
ggj gj qyjg ê percusscrit in dex- I benefacite his qui oderunt uos
tera maxilla tua praebe illi et et orate pro persequentibus et ca-
alteram lumniantibus uos
''"et ei qui uult tecum iudicio con- 45 ut sitis filii patris uestri qui in caelis est
tendere et tunicam tuam tollere qui solem suum oriri facit super bonos
remitte ei et pallium. et malos
41 (3;i. 10) Yx quicumque te angariauerit et pluit super iustos et iniustos.
mille passus uade cum illo alia duo [
*'' <*'• ^'
Si enim diligatis eos qui uos
" sit autem scrmo non. quod autem abundantius est horum.
uester est. est. non.
a malo est. ^* quia dictum
oculum pro oculo. et dentem pro dente.
audistis est.
''ego autem dico uobis. non resistere malo. sed si quis te percusserit in dexteram
ma.xillam praebe illi et alteram. et ei qui uoluerit tecum iudicio contendere, et tunicam
'"'
tuam tollere remitte ei et palleum. " et quicumque te angariauerit mille passus uade cum
illo duo.
* omni petenti te da. et uolenti mutuari a te ne auertaris. *' audistis quia
dictum est. diliges proximum tuum et odies inimicum tuum. ego autem dico uobis '•''
diligite inimicos uestros. benedicite maledicentibus uos. benefacite his qui uos odiunt.
"'
et orate pro calumniantibus uobis et persequentibus uos ut sitis filii patris uestri qui in
caelis est. qui solem suum oriri facit super bonos et malos, et pluet super iustos et
iniustos.
*"si enim diligatis eos qui uos diligunt. quam mercedem habebitis. nonne et publicani
poteris D. uniun : ullum C. capilliuu + tuum mile IP, millae L. passos H*, pasus IP*, cum
LQ. > capillum unum D. aut : uel R. eo J. + et ante alia DHKL(> alia et)OX*ZTSC
37. > sermo autem uestro R. ?t]. + et ««/(,• quod {lionWJ^). alio H". duo -li. D. :
E. hiis E*\V. abundantius ihab. CDEM'VY): qui f autem T. perit L*. ha te C.

42. qui
amplius Rac </ //. post abund. om. est DiP*L*. petit a te da ei omni petenti te tribue : ei R
38. est + antiquis Q. hocul. bis C. oni. et /; (om. te mutuari codd.pl. Sffi cod.
.-/ ei). caraf. :
DiPLQR. pro dentem M*. mutuare FT|^, motuari D5PLQ, mutari R.

39. a malo EQ. si qui O*. te Y. percuserit 5P, 43. est + antiquis E*H'"'»Q. dileges DQ, di-
percusseris W. dextera ! dextra COX*R) maxilla legis 5P, diligis CFO*RTX*.
pioximum ^1 lapsu.
tua (tua in mg. Bj : dexteram maxillam tuam odio tuum in nig. additur O. odio habebis
. . .
DEKLKTORVW vg. Tisch. prebe CD, praebae L. AC(hod.)a'*FH0OTTV(hod.)XYZz-'-. odies B :
> et illi KKTVZ" ; illi {0711. et) TZ*. altera YZ* DEa""i'JLMQR\V.
(-a Z"). 44. dilegite DirPL*Q. '"imicos V. uestros +
40. ei qui (odd. pi, ct vg. 1
> qui ei R^ : illi qui et DELQRT. hiis BE*, is W. hoderunt C.
AFH«X'Y7»<7;. tecum + in 'JWOb'WTIjS. > uos oderunt F. liorate C. perseq. et calum-
contennere X*. tonicam DELR. remitte ei niantibus uos codd. pi. (calumpniantibus EijW,
(a<(>et avToi) codd. pi. (et eras, ante ei L), ct -pnientibus D, -nientibus L; uobis D'iPO*Ql
remittes ( =diîjiT€is gr. Dl ei M ; dimitte ei EiP* > perseq. uos et calumn. M, > calnmpnientibus
QR(dem.)Wz'^. ; remitte «'«(?ei Kyxttsnp.Hn.^S*- uobis et perseq. uos R ;
gracci ct uett. uariant.
rjo*xY. 45. celis W. quia iP*Y. horiri C, orri R.
41. quicunque ^ll), qui EQ. angariauerit facit sup. lin. T. bonus L*Y*, > malos et bonos
(hang. C; codd. pi. et vg., angariaberit ATY BH. pluet BO*Z*.
angarizaueiit !3"LQK, angari//z. E, angaritz, D. 46. diligatis (dile- D} codd. pi. et vg. : diligilis
V. 46-vr. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 59
diligunt quam mercedem habe- sicut hypocritae faciunt in synagogis

bitis? et in uicis ut honorificentur ab ho-
nonne et publicani hoc faciunt? minibus
*êt si salutaueritis fratres uestros tan- amen dico uobis receperunt mercedem
tum quid amplius facitis? suam
nonne et ethnici hoc faciunt ? ^te autem faciente elemosynam ne-
Ai estote ergo uos perfect! sciat sinistra tua quid faciat dextera
sicut et pater uester caelestis perfectus tua
est. * ut sit elemosyna tua in abscondito
Yj_ I (42. 10)
Attendite ne iustitiam ues- et pater tuus qui uidet in abscondito
tram faciatis coram hominibus ut reddet tibi.
uideamini ab eis ^ Et cum oratis non eritis sicut hypo-

alioquin mercedem non habebitis apud critae
patrem uestrum qui in caelis est qui amant in synagogis et in angulis
"
cum ergo facies elemosynam noli tuba platearum stantes orare
canere ante te ut uideantur ab hominibus
hoc faciunt. *'et si salutatis amicos uestros tantum. quid amplius facitis. nonne el
gentiles hoc "estote ergo uos perfect! sicut pater uester caelestis perfectus est.
faciunt.
VI. 'Adtendite ne aelemosynam uestram faciatis coram hominibus. ut uideamini ab
eis. alioquin. mercedem non habebitis. aput patrem uestrum qui in caelis est.
^cum ergo facis elemosynam noli tuba canere ante te. sicut h3'pocritae faciunt in
synagogis et in plateis ut honorificentur ab hominibus. amen dico uobis. perceperunt

mercedem suam. '
te autem faciente elemosynam. nesciat sinistra tua quid faciat dextera
tua, * ut sit aelemosvna tua in absconso, et pater tuus qui uidet in absconso. reddet tibi in
manifesto. ^ et cum oratis. non eritis sicut hipocritae qui amant in synagogis et in
EH^QLt^Z'. eoso/«. J. dilegnntDQ. mercidem W. receperunt codd. pi. [-dp. R) perciperunt :
ELQR (non D). abebitis C. puplicani 3'QR ; DE(-cep. LQ. mercidem suam LQR, merce su D.
aethnici {sed expmtct.) et pupl. D. 3. facientem 0*Z*. elemosynam cum ABC
47. om. si L. salntaueretis J. quid amplius (hel-)F0JKMATOVXZ, elemosi. HTW, aeli-
(hamp. Ci facitis: om. F; q. a. facietis H0KM" mosi. E, elimoisi. L, elimosy. Q, aelymoysi. D,

0»!RV WX*Z. et ethnioi cum gr. et BCDE(aeth.) elimoysi. IPR, eleemosynam vg. aelemosyna Y. :
a""»FICL(aetin.)MKr(ethin.)0"'QT':Wzg. om. et : nesciat codd.pl. [et A, qiiamquam perperam Tisch.

AH0JRVXY. nesciat) et ^S.1: ne sciat {cum gr. ixt) ^vimoi)
48. hestote C. om. uos H. om. et FJLR. CrQ(?)TXT; Z duhium est. sii.ixtra C. qui
caelistis X. perfectus : misericors W. faciat Q. de'xlra Z*'?'.
VI. I. attendite codd. fl. adt. CDEa'.JLKTOQ

: J,, W. > elim. ttia sit Q.
ut : et elemosyna
RV. iustitam Y*. ut et F. uidiamini L*QR.
:
cum AC(ae-)F0JKMl\TOVXYZ ; elemosi. BH
hab C. mercidem EL*QR. abebitis L. aput T\y, elimosi. R, elimosy. Q, elimoysi. 5P, aely-
CJO*X*Z*. cells W. moysi. D, aelimoisi. L, aelymosi. E, eleemosyna
2. Hie inc. cap. in W. qunm H0. facies {gr. vg. in abscondito prima loco om. R.
pi. iroiSs") cum ADEFJLOQRVX^YZ* : facis 4. 6 ct 18. abscondito .Tevw/er^z^;;/ AB*^C(Iiab-)
(rroicrs LU a/.) BCH0KMKrTWX*Z" vg. ele- FHKKTOTVWXYZ {fiid. 18) f^Sff : absconso
mosynam ABC(ae-)F0JKMH'VXZ, elemosi. semper B*DJLMQR; ceterum iiariant © (ab-
HOTW, aelimosi. L, aelymosi. E, aelymoysi. D, scondito 4 et 18, absconso 61, E (absconso . . .
elimoysi. 5PQR, eleemosynam vg. elemosyna Y. :

abscondito sic alt. ter'), JP (absconso 4, sed 6, 18,
tnba his H*. hante C. te s^^p. lin. T. sicuti C. abscondito mp., absconso mg.), T (abscondito 4 et
hypocritae codd. pi. et vg. hipocritae Y, hypo- : 6. absconso iS) ; 07?i. et pater tuus qui uid. in
chr. DQ, ypocr. OZ", bipochritae JPW(-e'), hyppo- absc. L* hie et u. iS (suppl. L^). uidit R.
chritae E(-e)R, hyprochitae C, hipochite L. sina- 5. quum H©. horatis C, orantis Q* hypo-
gogis 3'LQ. om. in sec. C. iiici//s E. ab : ex critae codd. pi. {et Y) et vg. : ypocritae OZ',
I 3
6o EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [v.. 5- '3-
amen dico uubis receperunt merccdeni scit enim pater uester quibus opus sit
suam. nobis ante quam petatis eum
^ Tu autem cum orabis intra in cubi- ' sic ergo uos orabitis.
culum tuum Pater noster qui es in caelis sanctifi-
et clause ostio tuo ora patrcm tuum cetur nomen tuum
in abscondito ) adueniat regnum tuum
et pater tuus qui uidet in abscondito fiat uoluntastua sicut incaelo et in terra
reddet tibi. '
panem nostrum supersubstantialem
T i43. 6)
Orantes autem nolite multum da nobis hodie
loqui sicut etlinici 'et dimitte nobis debita nostra sicut et
putant enim quia in multiloquio suo nos dimittimus dcbitoribus nostris
exaudiantur '
et ne inducas nos in temtationem
* nolite ergo assimilari eis sed libera nos a nialo.
angulis platearum stantes oiare. ut uideantur ab hoininibus. amen dico uobis quia
perceperunt mercedem suam.
"tu autem cum eras intra in cubiculum tuum et claudens ostium tuum ora patrem
tuum in absconso. et pater tuus qui uidet in absconso reddet tibi in manifesto. ' orantes
autem. nolite multum loqui sicut ethnici. putant enim quod in multiloquio suo exau-
diuntur. *nolite ergo similare eis. scit enim pater uester quid opus sit uobis antequam
petatis eum.
' sic ergo uos orabitis. pater noster qui es in caelis. sanctificetur nomen tuum.
" adueniat regnum tuum. fiat uoluntas tua sicut in caelo et in terram " panem nostrum
cotidianum da nobis hodie. '-et demitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus
debitoribus nostris. " et ne nos inducas in temptationem. sed libera nos a malo. quoniam
hipocritae Q, hipochrite W, hypochiitae 3^, hyp- g. sio : si X ut 7iidetiir. on:, uos BH*. hora-
pochritae DE, hippochritae LR (-e\ hypocrytae C. bitis C ; + patrem H"0* 1. Orationcm domini-
hamantC; +stare Raicrf/i^. sinagogis EiPLR, cam totam litieris graccizantilms habet D ; c/ 1{« 171/
synago D ; + stare E. om. in sec. BD. hang. iitit. Y. es in caelis cum ADEJLO"'QT\Vicel.)
C. horare C. reciperunt DEL*Q, recipierunt R. X Yês)Z= vg > in : c. es BCa'FH0KMKrO*RVZ.
mercidem ELR, merce D. 10. adueniat cum ADEa""»Kra"QRVWX'^YZ»
6. orabiS(W(/.//. (hor- C')=7rpo(T«i;x!;: orabeiis vg. Hieron.: ueniat BCiP*FH0JMOTX»Z* ; et
T, oraueris EH^W vg. intra om. in C. clausso ueniet L. uolumtas CT. celo W.
D; cluso a'Ff"),JL*MO*QRZ*. hostio CDS'RW. IT. supersubstantialem ABiP*H0JKMKrOQ
om. tuo C'TZ* hora C.
vg. (non cod. caraf.). VXZ vg. Hier., super substantiale Y : cotidianum
abscondito absconso tn'de u. 4. Practerea R*
: CDE3""''LTW ; substantialem R ; superstantialcm
om. et p. t. qui u. in absc. {sed -^ in mg. m. p. et cotidianum F, Cf. cor. uat. ' pane nrm sr'stale
p. t. qui uidet uidet + te X*, abscondit// X*.

'. sic hahent g^c^ anti. gh. et lero. ;Lu. xi" cotidia-
7. horantes C. nolite om. L. sicuti C. aeth- num.' De hoc lectioue testatur ipse Hicionymus
nici E; + faciunt RY"'?"/;. quia codd. pi. (qui Coiiim. ad loc. '
Qjiod nos supersubstantialem
LY) : quod DERWZ' vg. mnlt. . . . loquio X. exprcssimtis, in Gracco hahctiir imovGiov '
c, q. s.
8. ergo enim E.
: assimilari ctim AKHK° odie L ; die V.
C'TWXYZ' vg., et ads. BCE'SPejMM'QVZ* 12. demitte BFHKKrO*VY; remitte a"''i'K.
(adsimulari O) ; cf. ixi) ovv ufioiaiSfiTt : assimilare sicuti C.om. et Y. demittimus B"KKrLO*VX
K*, adsimilare E*LR, adsimulare D. eis eris : Z^ ; dimisimus B*ir*JZ*, dimissimus D remitti- ;
Q*. enim namque KWO'-i'VZ. quibus uiv^

: (
mus R. deuitoribus OT.
<v»H ABE*FH0L*MX"Y quid CDE'=,IKL'=M"OQ : 13. inducas nos (> nos inducas F^^PHL) :
RTV\VX*Z vg. opus (hopus CI sit uobis > nobis : patiaris nos induci DR. temtationem c/^w A F'Q
opus sit D.JQR. antequam BDEH(-)JKMM"VW TXYZ, cf. teinptemtationem L : tempt. CDEJPH
vg. pet. eum ("ab eo DEQ) : os aperjatis /; cum 0JKMM"ORW, temptionem V, tent. B vg. liuera
D gr. avoi^f TO fTTOfja. O. ha C. Post malo add. amen cor. uat. (et mg.)
VI. i4-io.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 6i
14 (î- 0)
5i enim dimiseritis hominibus 1'
tu autem cum ieiunas unge caput
peccata eorum tuum
dimittet et uobis pater uester caelestis et faciem tuam laua
18
delicta uestra ne uidearis hominibus ieiunans
15 si autem non dimiseritis hominibus sed patri tuo qui est in abscondito
nee pater uester dimittet peccata et pater tuus qui uidet in abscondito
uestra. reddet tibi.
16 ('io. 10)
(3un:i autem ieiunatis nolite fieri 19 Nolite thesaurizare uobis thesauros in
sicut hypocritae tristes terra
demoliuntur enim facies suas ut pare- ubi erugo et tinea demolitur
ant hominibus ieiunantes et ubi fures effodiunt et furantur.
amen dico uobis quia receperunt mer- 20 (47. 5) Thesaurizate autem uobis the-
cedem suam sauros in caelo
tuum est regnum. et uirtus. et gloria in saecula. amen. " si enim dimiseritis hominibus
peccata eorum. autem non dimiseritis
dimittet uobis et pater uester qui in caelis est. ^^
si
hominibus peccata eorum. nee pater dimittet uobis peccata uestra. " cum autem ieiunatis
nolite fieri sicut hypocritae tristes exterminant enim facies suas ut pareant hominibus ieiu-
nantes. amen dico uobis. perceperunt mercedem suam. "tu autem ieiunans ungue
caput tuum. et faciem tuam laua. ''
ut non uidearis hominibus ieiunans sed patri tuo qui
est in absconso.
et pater tuus qui uidet in absconso. reddet tibi. "nolite thensaurizare uobis then-
sauros super terram ubi tinea et erugo exterminant et ubi fures effodiunt et furantur.
^^
thensaurizate autem uobis thensauros in caelo. ubi neque tinea neque erugo exter-
vg. ,i.e. Tf^Sffi ; sed delet cod. caraf. et ab omnibus exterminant quod in ecelesiasticis scripturis uitio
codd. nostris abest. Abcst etiam ab ab h k intetprctum tritum est, aliud multo significat quam
cff^ g^
codd. net. lat. Habent amen editiones antiquae tiulgo intelligitur. Exterminantur quippe exules
(et Fell) Cypr. de or. domiii. 7 sed omittit Hariel qui mittmitur extra tei-minos. Pro hoc ergo
cum codicibus quattuor. Hieronymiis in comm. sermone demoliuntur semper accipere debemus
post intcjpretationcm oi-ationis sic pergit : * amen. quod graece dicitiir dipaviôvat.' Infra 19, 20
Signacttlujn orationis dominicae est quod Aqttila codices habent demolitur = dcfavi'^'ei {cf. ad IV. 5).
interpretatiir fideliter, nos uere possumtis dicere.' Ccterum hie Cor. Uat. ' exterminant enim iuxta
anti(qtios) glo{ssa). leron. alii demoliuntur.' ap-
Doxologia?n sttbiungunt 5 {Sangallotsis) f et q et
Ambros. de Sacr. vi. 5 cu>?t amen. In g^ k doxo- pareant DWSC, pereant KT. geiunantes C.
logia est sine amen. quia : quoniam R. reciperunt DEL*
om. KTO"' ;
14 et 15. dimisseritis DE, demiseritis O et R QR. mercidem EL.

{scc>) VX(jC(r.), demisseritis E(j-f(-.)L; et demittet 17. ungue DE0W, hungue C, ungae L. capud
KlKrV, dimittit Q{sec.^. 14. eominibns C lapsu. L. laba X.
om. et post dimittet DLR. om. uobis F. cm. 18. ne ut non J.
: > hominibus uidearis R.
uester B. celestis W. dilicta u. cael. Q. > uideraris W; +ab E5P'''!'. om. hominibus C.
delicta peccata E, at peccata in mg. gl. O.
:
geiimans C ; ieiunasse X*(?) et X'Z*. abscondito :
15. si autem si enim D et autem sup. tin.

:
absconso ziide ad u. 4; absdito Z*, abscondito Z*.
> hominibus non dimiseritis 5P. dimis. homi- nidit R est D.

;
nibus : + peccata eorum W ; demis. peccata 19. thesaurizare (tes- T, tessauritz- D) thes- :
hominibus eorum R. p. uester + caelestis DL

: aurizate R, thensaurizate Q** + autem L*. ;
W ; + qui in caelis est R. dimittet + uobis : thensauros J, tes. T, tess. D. hubi C. erugo
DEJP^'LQRW vg. (her. C, aer. Y vg.) et tinea (tenea D) tin. et : >
16. quum H0. geiunatis CH. sicut om. D. erugo R. demollitur R. et ubi {xal ottov) cum
hyppochritae DER(-te), hippoch. L, hipoch. S'W CEQJKLMKTOs'QTVWZ vg. Tisch. : om. et AB
(-te). demoliuntur E3'K0*RZ*?,demuliuntur ex- DJPHO*RXY. om. et ubi f. eff. et fur. F. hubi C.
terminant Q: exterminant ABCDFH0JMKrO«' effodimt L. furentur Y.

TVWXYZ', tiett. Cf. Hier. in Comm. ' iicrbum 20. thensaurizate JQ, tess. D, tehs. R. then-
;
62 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [VI. 20-26.
ubi neque erugo neque tinea demoli- aut enim unum odio habebit et alterum
tur diliget
et ubi fures non cffodiunt nee furantur aut unum sustinebit et alterum contem-
21 ubi enim est thesaurus tuus ibi est et net
cor tuum. non potestis deo seruire et mamonae.
(49. 5)
22 (^T- 5) Lucerna corporis est oculus 2.5
ideo dico uobis ne solliciti sitis
si simplex
fuerit oculus tuus animae uestrae quid manducetis
totum corpus tuum lucidum erit neque corpori uestro quid induamini
^^'si autem oculus tuus ncquam fuerit nonne anima plus est quam esca
totum corpus tuum tenebrosum erit et corpus quam uestimentum ?
si ergo lumen quod in te est tenebrae -^ respicite uolatilia caeli quoniam non
sunt serunt neque metunt

tenebrae quantae erunt. neque congregant in horrea
24(48.5) Nemo potest duobus dominis et pater uester caelestis pascit ilia
seruire nonne uos magis pluris estis illis?
minant. et ubi fures non effodiunt effurantur. '^ ubi enim fuerit thensaurus uester. illic
erit et cor uestrum.

^' lucerna corporis
est oculus. si ergo fuerit oculus tuus simplex, totum corpus
tuum lucidum autem oculus tuus nequam fuerit. totum corpus tuum tenebrosum
erit.
^^
si
erit. si ergo lumen quod in te est. tenebrae sunt, ipse tenebrae quantae sunt.
^'
Nemo potest duobus dominis seruire. aut enim unum odiet. et alterum diliget. aut
uno obediet. et alterum contemnit. non potestis deo seruire et mammonae.
ideo dico uobis. ne cogitetis animae uestrae quid manducetis. aut quid bibatis.
'^'•'
neque corpori uestro quid induamini. non ne anima plus est quam esca. et corpus
quam uestimentum. ^"respicite uolatilia caeli quoniam non serunt neque metunt. neque
sauros JQ, tes. T, tehs. R, tes D. celo W. hubi sint 5P*. tenebrae cum graeco (to ctkcSto! iroaov)
C. aerugo vg. > tinea neque emgo R. tenea et AFMO'XY Bcntl. et {a)c k: ipsae tenebrae BD
DL*, tynea E. demollitur L*(«o« R); extenninat HyjKLKrVz'i'./;.f, h, et ipse CEO'TWZ bfq;
CT. OT«. et a«/« ubi J. hubi C. noTxinras.scr. > tenebrae ipsae JP, t. ipse QR. quante LO*W' Y.
C^ effudiunt R. nee neque DJP. forantur Q. : erunt BEiP"'»QRT.
: sunt
ubi fureb n effodiut n furantur sic \V. 24. > unum enim Q. om. unum C. hodio
21. hubi C. enim est: > est enim E, enim CEQ. abebit L. diliget aut un. sust. et alt. om.
fuerit Q ; om. enim T, thensaurus JQ, tes. RT, R*, add. R"' diligit. ct in mg. aut u. s. et alt.
less. D. ibi est codd. pi. et vg. et Hier. : ibi erit diligit FEZ* (-et Z'), dileget iP. sustenebit L.
DEiPLQR aiir. gat. Bentl. cum graeco ; erit cliam cotemnet O; conlempnet DEiPiCDKQRVW (con-
a b cfg^ g2 h k m q Tert. Cypr. test. Aug. Chrom. tempnet etiam lapsu ante diliget D). mamonae
22. corporis itoC awiiaros) cum ACJ-P*FJMV {ixaixaiva cum gr. plurimis) cum AEIPFHWMM"
X^Y Bcntl. f. : + tui BDEa'»'»H(")KLKTOQRT 0(-e)TVXYZ*: mammonae BCDJKQZ* vg., -e
WX*Z vg. i^sed delet cod. caraf. et tui et tuus', LRW.

abcffigxh kl q aur. om. est K. occulus R,
iiett. 25. soliciti DQ zg. anime uestre W. uestra
hoc.C oculus sine addit. AFH*JMRVX'=YZ
; L*. manducetes L*. neque : aut D. indua-
cum f et gr. NEG al. pi. + tuus BCDE5PH'^(=)K : mini : uestiamini E. > plus est anima R. hesca
LM'OQTWX vg. cctenim oculus tuus est D.
; > C, aesca DEK (ct corpus quam aesca D*). corpus
+ et ante si f. JP. hoculus C. > si oc. tuus fuerit quam uestimentum (to aihâ tov ei/Sii/xaros)
simplex tig., el > si oc. tuus simplex est R. CDiPJLRTVXZ* Bentl. a fff^ h {k) q corpus :
23. om. si autem o. t. n. fuerit L* ; si autem plus q. u. EKKTO'QWZ* vg. Tisck. corpus :
nequam fuerit L". hoculus C. > fuerit nequam plus est q. u. AFH©MO*Y Hieron. comm. et be g^.
vg.\ nequam est R. om. totum c. tuum t. erit Y*, 26. respicete I.*, uolatili" JP. cell W. quo-
+ in niaig. Y'. tenebrossum D. tenebre. bis W. niam ; quomodo E, quae T. seruunt Q. neque
:: :'
VI. 2 7-34-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 63
27 quis autem uestrum cogitans potest ^'

nolite ergo solliciti esse dicentes quid
adicere ad staturam suam cubitum manducabimus aut quid bibemus
unum ? aut quo operiemur ?
28 32 haec enim omnia gentes inquirunt
et de uestimento quid solliciti estis ?
considerate lilia agri quomodo cres- scit enim pater uesterquia his omnibus
cunt indigetis
non laborant neque nent '^quaerite autem primum regnum dei
^^ dico autem uobis quoniam nee Salomon et iustitiam eius
in omni gloria sua coopertus est sicut et haec omnia adicientur uobis
unum ex istis 3* nolite ergo esse solliciti in crasti-
^"si autem faenum agri quod hodie est num
et eras in clibanum mittitur deus sic crastinus enim dies soUicitus erit sibi
uestit ipse
quanto magis uos minimae fidei? sufficit diei malitia sua.
congregant in horrea. et pater uester caelestis pascit ilia, nonne uos magis plures
estis illis. ^'quis autem ex uobis cogitans potest adicere ad staturam suam cubitum
unum. '*et de uestimentum quid solliciti estis. considerate lilia agri quomodo crescunt
non laborant. neque neunt. ^° dico autem uobis. quia nee Salomon in omni gloria sua
coopertus est sicut unum ex istis. ^° si autem foenum agri quod hodie est. et eras in
clibanum mittitur deus sic uestit. quanto magis uos modice iidei. ^' nolite ergo solliciti
esse dicentes quid mandiicauimus aut quid bibemus, aut quid operiemur. "- haec enim
omnia gentes inquirunt. scit enim pater uester caelesds. quia horum omnium indigetis.
"'
quaerite ergo primum regnum dei et iustitiam eius. et haec omnia adicientur uobis.
^* nolite ergo cogitare in crastinum. crastinus enim dies de se ipse cogitauit. sufEcit enim
metunt om. DL, n. metuunt E. in horreo J. 26 ubi codd. fere omnes habcnt modicae.
celestis W. pascet H0L"=R. ilia+ ego autem 31. soliciti jy^ vg. manducauimus O. aut:
dico uobis E. uos magis : > magis uos IPJO*. at 3?* {sed co}t.). bibimus R. quo {et ©"'Z')
pluris estis {Sia^pepere) cum C(hestis)H0JKM" codd. pi. et vg. : quid CE3'""'JLMO*QZ*, quod F
0«'VWZ*t'^"-. acff^q: plures e. ABDEa'FLMO*Q (ti). operiemur (liop. C) : uestiemur L.
R(istis)TX YZ b f g^., plus e. /;, plurimum discatis k, 32. om. enim X. sit W. quia his (hiis EW)
praefertis S. omnibus : quid horum omnium R. indigitis R.
27. hadicere C, adiecere DQ, adiicere JO"' vg., 33. querite C. autem ergo DEQR. regnum
:
addicere E, adicire L. dei codd. pi. et vg. : om. dei AO*Z* cf. Tr)v
28. soliciti DLQR vg. hestis C. consyderate âaiKdav ical ttjv btfcawavvrjv airov ed. Tisch. et
neque codd. ft. et vg. nee JKL
T, siderate Q. : W. H. cum XB^, k m am. EusV^- '=. '« Ps. Ath. ' =".'
•
KTQRZ. nent {vijeovaiv) cum ABC3'*FHKL'' Sed g^ habet regnum dei, et k regnum et iustitiam
M"0!''T*VWXYZ vg. neunt DEJP'»»0* {expunxit ; dei. Uere did debebat g, (' a quo abcst uox dei
n corr. nolens forsan u improbarc) J L*QRT'^ Sah.) = Par. Lat. 13169 saec. x. In O nostra
metunt M, metent O*. suppleuit super lineam ?n. ant. di, et dei manus
29. amen dico autem R dico enim L. quo- ; sax., et dei Z'. iusticiara W. haec omnia (Tavra
niam quia DEL. salamon DQRZ. omnia B*.
: TTavTo) DE3'0»'RX'=Y vg. : > omnia liaec ABCFH
coopertus (opertus 3P*, cooperatus H) est : 0JKMM'O*QTVWX*Z. adiicientur J r/^. Tisch.:
uestiebatur Y, a cf. uestitus est h. prestabuntur D.
30. foenum DEIIFJ vg., fenum LQ
si enim T. 34. noli SP*, (-te add. corr. mp.) esse solliciti
RW. clybanum C. mittetur DiP'H
odie OT. (soli. D) : solliciti (soli, vg.) esse EFQRWX* vg.,
eLKTQVZ", mititur K, mittur R. quando Q. esse solliciti + esse O. in crastino J. sollicitus
minimae cu??i codd. pi. (-me C0O*WZ*) pj soli. D vg sibi ipse ABCDE*FH*0JLTX':YZ*,
modicae DELR(-ce ELR)T cod. caraf.%^ = if. > ipse sibi R : sibi ipsi E«H=KMia"0'''VWZ=
Ceterum uariant codd.
oXiyiinaToi. modicae
iiett. vg., sibi ipso ut uidctur X*. suffecit R ; + enim
abfg^km, minimae cff^l, pnsillae h. Cf. viii. DE'JPKQR. malicia W.
;
64 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [v„.
(oo- 2)
VII. i
Nolite iudicare ut non iu- 6 (52. 10) Nolite (jjji-e sanctum canibus
dicemini neque mittatis margaritas uestras ante
în quo enim iudicio iudicaueritis iu- porcos
dicabimini ne forte conculcent eas pedibus suis
et in qua mensura mensi fueritis meti- ct conuersi disrumpant uos.
etur uobis. '''' ''' Petite
et dabitur uobis
3 (51. 6) Quid autem uides festucam in quaerite et inuenietis
oculo fratris tui et trabem in oculo pulsate et aperietur uobis
tuo non uides ? 'omnis enim qui petit accipit
*aut quomodo dicis fratri tuo sine et qui quaerit inuenit
eiciam festucam de oculo tuo et pulsanti aperietur
et ecce trabes est in oculo tuo ? aut quis est ex uobis homo quem si
^hypocrita eice primum trabem de petierit filius suus panem numquid
oculo tuo lapidem porriget ei ?
et tunc uidebis eicere festucam de oculo '"aut si piscem petet numquid .ser-
fratris tui. pentem porriget ei }
diei malitia sua. VII. 'Nolite iudicare ut non iudicemini. =in quo enim iudicio iudi-
caueritis, iudicabimini et in qua mensura mensi fueritis. remedetur uobis. ' quid autem
uides festucam in oculo fratris tui. et in tuo oculo trabem non uides. * aut quomodo dicis
fratri tuo sine eiciam festucam de oculo tuo. et ecce trabis in oculo tuo. ^ ypocrita eice
primum trabem de oculo tuo et tunc uidebis eicere festucam de oculo fratris tui. " nolite
dare sanctum canibus neque miseritis margaritas uestras ante porcos. ne quando concul-
cent eas pedibus suis. et conuersi dirumpant uos. 'petite et dabitur uobis quaerite et
inuenietis. pulsate, et aperietur uobis. *omnis enim qui petit accipit et qui quaerit in-
ueniet. et pulsanti aperietur. 'aut quis ex uobis homo, quem si petierit filius eius
est
panem. numquid lapidem porrigit ei. '" aut si piscem petit, numquid serpentem porrigit
VII. ut non iudioemim et non iudicabimini

I. : eice Z* (eicere L'^Z") ; otii. D. et tunc uidebis
'i%. non iudicemini ^V anti.glo.
Cf. cor. iiat. 'ut . . . fratris tui bis repetitum W.
et lero. ; Lti. vi. et non iudicabimini.' + nolite ; 6. sanctam Q. sanctum dare J. miseritis E*
condemnare et non condemnabimini TS, e Liica ut iiid., niititis E''. margaretas DR. hante C.
vi. 37, etiam L graccus. eas : T codd. Sariim 74, 182"^, et
ea X*. et + canes
2. om. enim J. iuditio W. iudicaberitis FYZ, Hailbrun 1476, Wild 1481, Kesler
edd. mtilti e.g.
iudicaueretis O*. iudicabemini E*a'R ; iudicaui- 14S7, Pagaiiini 1497, Frobcn 1502, Sacon. Lugd.
mini O, iudicamini DL ; + de uobis E*. qua 1515, Frellonius 1565, Guarinus Basil. 1578. Cf.
mensura : -ra sup. lin. additur litt. min. A Krasmuvi adloc. Canes apud graecos non additur,
*
+ qua E*. fueretis J ; + in ea E. metietur ncc attingitur ab intcrprcte Chrysostomo, neque in

{iiiTp-qBiâiTaC) cum ACFH©JTVXYZ* : reme- eincndatioribus Latinomm exempt, ac nc in aureo
tietnr Ba'KMKTQWZ'z/^"-., remitietur ELO"', remi- qiiidem [sc. Mcchlincnsi nunc J£scoriatensi\'
tetur D, remittietur R. Glossa est {cf. corr. uat.) ab intcrpretatione .S. Aug.
3. uidis his R. fistucam DiPHL*QR, fystucam de Serm. Dom. I. 68. 69 forsan dcriuata. di-
E, et sic 4, 5. hoculo C et sic 4, 5, quiiiquics. rumpant 0°W vg., dirr. M.
fraeres L*. trabim D 7. querite RW. om. qu. et inu. X*. inucnietisr
4. dices DEO. tuo + frater IPR^'WrS. sine e. \V*. pulsante L*. haper. C.
f. de oe. t. om. R*, add. in mg. m. sa.-c. eiiciam JO"' S. querit DRW. pulsantia Q.
vg., ieciam DiP, aeticiam E. om. ecce T. trabes 9. quem si petierit f. suus : a quo si petit
cum ABCEKMO'J'VWXYZ : trabis DJPFH0JL filius eius E. nunquid 0''''5"(nu- et nun.)|I^ bis.
MO*QI.i, trabs T vg. > in oculo tuo est ER. 9, 10. porrigit semel B, bis FJZ^ scdo. loco O*,
5. hippoclir. L, hipochr.W, hyppochr. E3>R'-tel, porreget D bis ; dabit L bis.
hyppocr. D, hypoclir. 0"'. eiice JO"' vg., eicite 10. petet cuni ABCMTYZ* : petit DFHWJL
L*;eiee I.'-'), iece D. eiicere JO"' vg., eiquere ,*, I
0*\» ,v/OT abfff.gjiq, petierit EJPKJTO^QR
:
vir. ii-is.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 65
^1 si ergo uos cum sitis mali 15 (56. 10) Attendite a falsis prophetis
nostis bona dare filiis uestris qui ueniunt ad uos in uestimentis
quanto magis pater uester qui in caelis ouium
bona petentibus se.
est dabit intrinsecus autem sunt lupi rapaces
12 (54. 5)
Omnia ergo quaecumque uultis ^"a fructibus eorum cognoscetis eos.
ut faciant uobis homines et uos facite (57. 5)
Numquid colligunt de spinis uuas
eis aut de tribulis ficus?
haec enim lex et prophetae.
est 17 (58. 6) gj(- omnis arbor bona fructus
13 (55. bonos facit
5) angustam portam
intrate per
quia lata porta et spatiosa uia quae du- mala autem arbor fructus malos fa-
cit ad perditionem cit
et multi sunt qui intrant per eam 18 non potest arbor bona fructus malos
14
quam angusta porta et arta uia quae facere
ducit ad uitam neque arbor mala fructus bonos fa-
et pauci sunt qui inueniunt eam. cere
ei. "si ergo uos cum sitis mali nostis bona data dare filiis uestris. quanto magis pater
uester qui in caelis est dabit bona petentibus se.
'^
omnia ergo, quacumque uultis ut faciant uobis homines, sic et uos facite illis. haec
estenim lex et prophetae. " intrate per angustam portam. quia lata porta, et spatiosa uia
quae ducit ad perditionem et multi sunt qui intrant per eam. "^ quam angusta porta et arta
uia quae ducit ad uitam et pauci sunt qui inueniunt eam.
^'adtendite autem a falsis prophetis. qui ueniunt ad uos in uestitu ouium. intrinsecus
autem sunt lupi rapaces. '" a fructibus eorum cognoscetis eos.
numquid colligunt de spinis uuas aut de tribolis ficus. '^ sic omnis arbor bona fructus
bonos facit. mala autem arbor fructus malos facit. non potest arbor bona fructus malos '"*
facere neque arbor mala fructus bonos facere.
VWX'^Z* vg. Tisch. mm c. Variant graeci codd. arta cmn ABCFH0K etc. : arcta DEJQR" vg.
inter a\rr]<yQi et alrrjaTj hie et ners. 9. adJin, + aut Tisch. uia : est uia DLR, et > uia est T vg. ad
si petierit ounm nunquid porriget ei scorpionem W, itam L*.
€x Lue. xi. 12. 15. adtendite BCDESP'GJLKTOR ;+ autem
11. bona sine add. codd. pi. et Hieron. ccmm. uobis + nobis DiP"''LR.
Q ; prof. DS'LR. houium
cum gr. L, 48"" et ff^g,!: + data {cum gr. plur.) C, obinm O. rapacis L.
BEKKTOo'W vg., et ab cfg, li k q, Cyp. Aug. Auct. 16. a: ex BD. eorum: autem iP*. nunquid
op. impf. filis qui in cael. (eel. W) est
LR. |§. coUegunt DiP*. huuas C, ubas O. tribulis
caelestis E. + non ante dabit T. bona spiritum ; cum BCDEH'FHQJKLM'ORTVWXZ vg : tri-
bonum W, ex Luc. xi. 13 {lit supra). bolis AMQY. fieos Da'0*R.

ergo om. Q. quecumque E; quae cumqne
12. 1 7. fructus (-tos E*0*Y) bonos facit codd. pi.
D quaecunque T|t;. uultis + bona Q. homines
;
et vg. : >
bonos fr. fac. EH"R, fr. facit bonos >
+ bona ita ^'''I'LRW + ita BDEJQ (oiircusX ; MQ. mala autem facit om. DL.. .fructus
.
eisABCFH0JLMQTY: illis DEIPRKrORV (-OS OY*) malos : > males fructus E(-os*)QR vg.
WX*Z vg. hec W. enim sup. lin. M ; om. W. 18. fructus OY*) malos: > m.
(-OS fructus
cm. et W. prof.DH'LOR(te}, prophete W. QRz)^. fructus (-OS O) bonos > bonos
fructus :
13. intrate O m. ant., exp. gl. portam

+ ergo BRz/^. graecus praeponit se?nper nap-noiis. Uersuvi
;
in mg. T. quia quam LQ.

: lata + est X*. sic inuertunt {contra ueteres et graecum) non (num-
porta oni. JO*, spatiossa D. uia + est vg. quid D) pot. arb. mala bonos fructus facere {om,
imulti Z*. facere D) neque arb. bona malos fructus (-os E)
14. quam (ti) quoniam: (oti) W. hangusta C. facere DEL.
K
.:
66 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [VIl. 19-26.
19 omnis arbor quae non facit fructum ^êt tunc confitebor illis quia numquam
bonum exciditur et in ignem mitti- noui uos
tur discedite a me qui operamini iniquita-
2oigitur ex fructibus eorum cognoscetis tem.
eos. 24 (61. s) Omnis ergo qui audit uerba mea
21 "'• ^' Non omnis qui dicit mihi do- haec et facit ea
mine domine intrabit in regnum assimilabitur uiro sapienti
caelorum qui aedificauit domum suam supra pe-
sed qui facit uoluntatem patris mei qui tram
in caelis est "" et descendit pluuia
ipse intrabit in regnum caelorum. et uenerunt flumina
22(60. 5) Multi dicent milii in ilia die et flauerunt uenti
domine domine et inruerunt in domum illam et non
nonne in tuo nomine prophetauimus cecidit
et in tuo nomine daemonia eiecimus fundata enim erat supra petram
et in tuo nomine uirtutes multas feci- 26 et omnis qui audit uerba mea haec et
mus? non facit ea
" omnis enim arbor, quae non facit fructum bonum e.xcidetur et in ignem mittetur
'"'
igitur a fructibus eorum conoscetis eos.
^'
non omnis qui dicit mihi domine domine intrauit in regno caelorum. sed qui facit
''"
uoluntatem patris mei. qui in caehs est. multi mihi dicunt in ilia die domine. domine.
nonne in tuo nomine prophetauimus. et in tuo nomine daemonia eiecimus. et in tuo
nomine uirtutes multas fecimus. ^êt tunc confitebor illis quia non noui uos dis-
cedite a me qui operamini iniquitatem ^* omnis ergo qui audit uerba mea haec et facit
eam similabo eum uiro sapienti. qui aedificauit domum suam supra petram. et descendit
^''
pluuia. et uenerunt flumina. et flauerunt uenti. et inpegerunt in domum illam. et non
caecidit fundata enim erat su petram. ^^ et omnis qui audit uerba mea et non facit ea. simi-
19. omnis + ergo R. harbor C. fructus L*. EH*L*, iecimus D. uirtutemE*. facimus E*Q\V.
exciditur {iKKuTtTnai) cum ABa'*MM"X'^Y^f«//. 23. confetebor D ; iurabo EiF"'i' cum b q, Hil.
excidetur CDEa"FH6)J KLOQRTVW.VZ vg. in de trin. ix. col. 1027(2, Oros. c. pel. p. 452, Auct.
igne M"TX. mittitur ((3aAX(Tai) cum AB3'*F op. imp. nunquam W?". discidite L*R. a me +
MRX'Y Bcntl. : mittetur CDEa"H©JKLM"OQ omnes EQWTS. hoperamini C.
TV\VX*Z Ceterum iictt. lat. sic habcnt
vg. qui + quia Q.
24. om. mea F. hec W ; om. C.
exciditur mittetur a ; excidetur
. . . mittetur . . . assimilabitur cum AFKQTXYZ', -liabitur W :
b cfgi h q Amhr. Aug. Hieron. comm. excedetur \ . . adsimilabitur BCEiPHWJLMKTRVZ*, adsimula-

mittitur k exciditur ;mittitur^, [^Bchh.). . . . bitur DO. quaedificauit V^ qui ed. W. super
21. omnes L. michi o?ii. J. intrauit OX. W ; D5P*LQRZ*TJl!SfH//. supra petram firmam cor.
in regno FM. celorum, celis W. uolumtatem CO. uat. (' firmam iton est in .' mg.}. .
intrauit L*0. in regno B*M. 25. ow. etDKLM',X*Z*( + etZ'). discendit DE

22. dicunt mihi TZ* (-cent Z''^, > mihi dicent H'L'R. plubia OT, pluia D3>LQR. uenierunt D.
DEL, deindc pcrgit L tuo nomine prolitauimus iriuerunt M (et ff^ W vg. ; inpigenmt E i impege-
(profet. L') omisso in ilia die diie diie nonne in, runt ctiam cfk q) ; uenerunt L (offenderunt a bg,/i).
et D in ilia die nonne in nomine tuo profetauimus caecidit C, cicidit DLR*. fundamenta W* ^-ata
{om. dne diie). in tuo nomine (jw aSi ofoâri) corr.). super p. DH>*JLQR"" (supetram R*, i/.
/er cum K<^R Bciif/. cf. ad iv. 5, 8 tuo n., in n. t., : supra ^,)?§«r-
in t. n. L, in nomine tuo /;-., et in tuo n. lis BCSPF 26. audiuit Q. hec W. similis est BX* ; ad-
H0JKMM-OTV\VX=Z, nomine tuo bis et in tuo in similabitur E. uero L*. edif. M\V. super CDE
nomine tert. DTX*, in nomine tuo tcr AY vg. 3'.TKLM'RT\V''Zz;f. harenam «i/(/. //. : harena
Tisch. profet. iTOR. demonia D>PLR\V. eicimus Z*, haerenam O, arenam 1>1'.JLTV*\V vg.
'
VII. 36-viii. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 67
similis erit uiro stulto de monte secutae sunt eum turbae

qui aedificauit domum suam supra multae
harenam ^ et ecce leprosus ueniens adorabat eum
2T et descendit pluuia dicens
et uenerunt flumina domine si uis potes me mundare
et flauerunt uenti ^ et extendens manum tetigit eum iesus
et inruerunt in domum illam et cecidit dicens
et fuit ruina eius magna. uolo mundare
28 (62. 2) factum est cum
j?^ consum- et confestim mundata est lepra eius
masset iesus uerba haec * et ait illi iesus uide nemini dixeris
ammirabantur turbae super doctrinam sed uade ostende te sacerdoti
eius et offer munus quod praecepit moses
29 erat enim docens eos sicut potestatem in testimonium illis.
habens 5 (64. 3) Cum autem introisset caphar-

non sicut scribae eorum et pharisaei. naum
VIII. ^ <^^' ^' Cum autem descendisset accessit ad eum centurio
labitur uiro stulto. qui aedificauit domum suam super harenam. '"
et descendit pluuia. et
uenerunt flumina. et flauerunt uenti. et inpegerunt in domum illam et caecidit et facta
ruina eius magna, ^'et factum est. cum consummasset iesus uerba haec. admirabantur
turbae. super doctrinam enim docens eius. ^'
erat et non sicut eos sicut potestatem habens.
scribae eorum. Descendente autem eo de monte. secutae sunt eum turbae multae.
VIII. '
^ et ecce leprosus quidam ueniens adorabat eum dicens. domine si uis potes me mundare. ' et
extens manum iesus. tetigit eum dicens uolo mundare. et confestim mundata est lepra eius.
* et ait illi iesus uide nemini dixeris. sed uade ostende te sacerdoti. et offer munus. quod
praecepit moyses in testimonium illis. "post haec autem cum introisset in capharnaum.
27. OOT. etDEKLKrVX*Z*( + etZ*). om. Aeac. 2. liprosus R* ; + quidam DLQR. hadorabat
pluuia E. discendit DH'LR. pluia Da'L*QR. C, adorabit T. potis R.
uenierunt D. om. et ante flau. L. -unt uenti e- 3. om.et'K*,add.e\.'R.""^. extendiensR. manum.
perd. in O, et idx sfatium est. imienint vg., MVW tetigit eum itts (cum graecis plur.) ABEiP
inruntL*; +etE*. caecidit C, cicidit DEL*R='. (manum suam) FH©LMQ(maniuim et I5)WX'^Y
fuit iffv) facta est E cum a b cg^ h k q Cyp., Luc.
: Tisch. cf. > manum its tet. eum CJT
; > itis ;
cat., Auct. ad Noil., Arnob., Aug. facta f. eius ; manum tet. eum KKTO m. a. VZ vg. > iJis manum ;
codd. : illius vg. suam et tetegit eum R {om. iSsj manum tet. eum ;
28. qniim 0. its om. X"

+ sermones hos et DO*X*, cum graecis N BC* etc. Tisch. Treg. IV. II.
{sed expuncti) ante uerba haec. In E hie et viii. 3, 4 Omittunt etiam its t IValkeri et <l>*
(Par. 13171),
monogramma est fr. ammirabantur AFH0K et k et delet cod. caraf. ; Tisch. {T. G.) citat etiam
M]\TQX*YZ= et admirab. BCDEiPJLOTVWX'^Z* pro omissione am. et ffi : sed am. ex errore ; et
vg. Tisch.: admirantur R. + multae a«/f turbae edit. Belsh. quamuis Mar-
ffi, tetigit eum iesus,
a^. turbe W. doctrinam cum. ADE*SPH©LMO tianaeus^ et post eum Sabatarius. om. itis. et con-
QRXY : doctrina BCFJKKTTVWZ vg. Tisch. festim hie inc. u. 4 in 5§. mundatus R.
29. om. eos R. sicuti C. habens lysine et) cum 4. ibesus plene C, uide i. i. uide uade E. :
ABCDFHQKMKTORVWXYZ atir. corp. et S. uade + et R. hostende C. om. te R. offer fhofT.

Par. lat. 262, 11955
ioh. oxon. et + et (rw) EJP : C) ; offers Y
24) offert M. munus + tuum
{cf. v. ;
J LQ /&?/. 2826, Par. lat. 131 71*, vg. Tisch. T. D(pre.)IPLQR. moses cum ABFJ
praecipit
Ceterum omittunt Aa be g^k Aug. addunt fff^ h ;
MO*QTXYZ: moyses CDEiPH©KM'0!''RV*W
q Hieron. coinm. scribe W. pharisei CW, farisaei vg. Tisch., mosses L.
a'LOR (-ei IPLR), farls D. 5. cum autem
codd.pl. etvg. post haec autem :
VIII. I. quum 0. discendisset DiPLRY de- ; cum DLQ

cfg^ h q post haec cum autem R
b ; ;
scendit E; +!lls 5". saecutae E, sequu. © vg., post hoc autem cum autem E. introisset + ifts
.
secute LW ; secuti R. turbe multe W. OQ. cafarnaum LR, caphamauum 3? (u pr, ex-
K 2
68 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [viii.5-15.
rogans eum '^

et dicens amen dico uobis non inucni tantam
domine puer mens iacet in domo para- fidem in israhel.
lyticus et male torquetur 11 (65- 5) Dico autem uobis quod multi ab
''ait illi iesus oriente et occidcnte uenient
ego ueniam et curabo eum et recumbent cum abraham et Isaac
Set respondens centurio ait et iacob in regno caelorum
domine non sum dignus ut intres sub 1'-^
filii autem regni eicientur in tenebras
tectum meum exteriores
sed tantum die uerbo et sanabitur puer ibi erit fietus et stridor dentium.
meus 13(66.5) Et dixit iesus centurioni
9 nam et ego homo sum sub potestate uade et sicut credidisti fiat tibi
habens sub me milites et sanatus est puer in hora ilia.
et dico huic uade et uadit 14 (67- i) Et cum uenisset iesus in domuni

et alio ueni et uenit petri uidit socrum eius iacentem et
et seruo meo fac hoc et facit febricitantem
10 audiens autem iesus miratus est 15 et tetigit manum eius et dimisit eam
et sequentibus se dixit febris
accessit ad eum centurio rogans eum

domine puer meus iacet in domo paraly-
^ et dicens.
ticus, et male torquetur. ego ueniens curabo eum. ' et respondens ei
' et ait illi iesus.
centurio ait domine non sum dignus ut intres sub tectum meum. sed tantum die uerbo et
sanabitur puer meus. " nam et ego homo sum habens sub potestatem meam milites et dico
huic uade et uadit. et alio ueni. et ueniet. et seruo meo. fac hoc et facit. '" audiens autem
iesus miratus est. et dixit sequentibus se. amen dico uobis. nee in israhel tantam fidem
inueni. " dico autem uobis quia multi ab horiente et occidente uenient et discumbent cum
abraham et isaac et iacob in regno caelorum. '-filii autem regni huius expellentur in tene-
bras exteriores. ibi erit fletus et stridor dentium. ''et dixit iesus centurioni uade et sicut
credidisti fiat tibi et sanatus est puer in ilia hora. " et cum uenisset iesus in domum petri
uidit socrum eius iacentem et febricitantem. '' et tigit manum eius. et dimisit eam febris
pumta). ascessit K. ad eum + quidam DEL. se J ; seq. se + turbis E. non quia apud nullum
:
> ad eum accessit + quidam Q. centurio om. V* DL. tantum E*R. >tant. fidem non inueni R.
sed -Vint. lin. m. rcc. ; centorio DLQR. hisrael D ; de aliis iiide ad ii. 6. Israel vg. > in
dne in mg. D. puer mei L*. iactet R.
6. israhel tantam fidem JP.
domu DQRV + mea DL. paralit. DEa'LWR.
; 11. uobis om. E. hor. et hocc. C. et + ab D.
torcetur L. habniham ET, abraam D, abracham L. isac 5PLR,
7. ait AFMOY {Tisck. IV. H. T. Gr.') : et ait issaac D, isahac T, ysahac C, ysaacW. celorumW.
BCDE5PH(")JKLM"QRTVWX [sup. ras.) Z vg. 12. fili BE. regni + huius DEH'LQR. eiici-
\ties\xs, plene CW. entur J vg., iecientur D, eientur O. ibi codd. pi.
S. respondit B. centorio LR. ait + illi DLQR. et ^C : ubi RS ; illic iP'"". tenebris exteriores
nerbum H0. V.
9. homo sum sub pot. (sub pot. sup. lin. X") : 13. ihesus ^/f«(? C. centorioni DL*R. om. et
+ constitatus DE0QRT aiir. gig. cor. uat. {non DELWX. crededisti O. sanitus L*. in hora
viarg?, vg. ; > homo
sub pot. + constitutus sum L ;
ilia {iv rfi eum ABKMYZ*;
upa €K6iVt/) > in ilia
constitutus {raaau)Uvoi) ex Liica vii. 8 addita- hora CDEiPFH0,TM"Ql\ora)V\VXZ' vg.; ex
mcntum est, sed hahent etiam gyaeci XB 4. 238. 421 ilia hora LORT, etiam a b c g^ h q gat., forsan ex
q^" C/ir. (setnel),ctab e g^ hk q (iionf) carp, oxon., ix. 22; sed in ilia hora hahent fffi k aiir. Cf. '
in
nil. ; omittit Hicron. ad lac. sub me : > me ilia hora, ge^ anti. glo. hahent sic, non ex *
eor. uat.
sub W*. alio eiim ABCDFHMKLMKTOQRTV ' In . . priino erat \i) ex ilia hora, sed correetum
WX'-YZS icf. Riinsch It. and Uulg. p. 275 j : alii est in ilia hora ' 7ng.
EJ X* ? Tlljffi. meo + dico DELQk. 14. nenisct E. ihesus /Av/i; C. febricantem R.
10. autem <?/«. L. ihesus //i,-«i.' C. > dixit seq. 15. demisit LM'R, dimissit DiP. febri//s E.
:;
VIII. 15-35-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 69
et surrexit et ministrabat eis. filius autem hominis non habet ubi

'5 Uespere autem facto optulerunt ei caput reclinet
multos daemonia habentes 21 autem de discipulis eius ait illi
alius
et eiciebat spiritus uerbo domine permitte me primum ire et
et omnes male habentes curauit sepelire patrem meum
17 ut adimpleretur quod dictum est per ^^ iesus autem ait illi sequere me
esaiam prophetam dicentem et dimitte mortuos sepelire mortuos
ipse infirmitates nostras accepit et suos.
23
aegrotationes portauit. (6s). 2) jr^; ascendente eo in nauiculam
^^
Uidens autem iesus turbas multas clr- secuti sunt eum discipuli eius
cum se iussit ire trans fretum. 2* et ecce motus magnus factus est in mari
19(68. 5) £t accedens umis scriba ait illi ita ut nauicula operiretur fluctibus
magister sequar te quocumque ieris ipse uero dormiebat

20 et dicit ei iesus uulpes foueas habent 25 et accesserunt et suscitauerunt eum
et uolucres caeli tabernacula dicentes
et surrexit. et ministrabat eis. '° uespere autem facto
(Periit hie iniegra pagina codicis, qiiam fortasse recens compactor aut non habuit, aut extritam
neglexit magna poster iiatis danino. Sequitur autem, ut pagina sequenti legitur.)
ministrabat eis codd. iwstri omnes et Sffi (ainoh vg.Hieron. etD. + ubi requiescant EQT (-cunt EQ);
N^MLA 33 alii multi)
1. luin. ei 4l^ (ainw : nidos tabernacula D* sed nidos cxpunct. Conici
Graeci plarimi). Hicron. conim. Iiabet eis cum potest hie tres, potius quam duos, ucrsiones unius
a b c gijfi ii aur. sed ei q et gig. ministraxiit illi ti.
; ; zierbi KaTaffKrjvaffeis codicibus nostris subesse, sc,
16. uesperae C. optulerunt AFJKMM'QV nidos, tabernacula et ubi requiescant {ucl -cunt)
XYZ: ob. BDEH>H0L(obtull. L*jORTW vg, sed tieteres latini habent sic nidos ubi requiescant
hob. C et sic fere semper, multos daemonia abcliq {f def.) gig., nidos ubi requiescent _^,
(dem. DJPLRW) liabentes omnes male habentes : (Betshi), n. ubi
requiescunt gi, ubi requiescant
E. et eiciebat sp. uerbo om. J et 2tsque ad ;
simpticiter m. deuorsoria k Cypr. om. autem D.
habentes om. L. eiiciebat vg. Tiscii., ieci. DSP hubi C. capud LQRW ; + suum EJPQTTS.
M'R. spiritus (-os E*) uerbo spiritus + in- : 21. eius: suis L. ait illi: dixit ei E. me:
mundos uerbo BDESPKOm.a.Q (-dusQ*)Wa(5f A mihi L. prinum L. saepelire E et 22, sepilire D
q > uerbo sps + inraundos R. curabit BT.
;
et 22.
17. adinpl. CDiPLR. esaiam cum ABEFH© 22. ihesus //<;«« C. sequaereE*. demitteLOV.
JLOQXYT: essaiam 5P, esayam T, hesayam C, sepelire : sepeliant J, cf. sine mortui sepeliant,
isaiam KMM'VZl^SC ysaiam W, iesaiam R, a (w).
issaiam D. prof. D3PLR. die. + quia DLQ. 23. om. et D.eo ifiu E. in nauiculam (t/s
:
accipit IPLO*QR. aegrotationes cum BH©KM ri nKolov) cum ABCDJKKrOT(nab.;VWXZ vg.:

VXNZvg.ettgc. ACDEa>*FLMTW: aegritudines in nauicula EFHQLMQRY. sequuti ©X*.
J et egr. IP'^'QR + nostras B»"'DiPRX*TSffi.; 24. motus omnes fere codd. et vg. {crfi<Xft6s)
portabit LT. terra motus Z* {deinde terre erasum est) ; R sic
r8. iSs om. SP* {stifpl. mgi). circa DEa"""'LR. Iiabet et ecce tempestas magna facta est in mari.
iusit EJPLR ; + discipulos 5"^, + disc, suos BO Post mari + erat autem illis uentus contrarius R.
m.a. fretrum V. Post fluctibus + erat autem i,enim LQ) illis u. contr.
1 9. accidens L*, acedens R* + ad eum L.
; (> u. contr. illis Q) DELQ g.^ gat. ex Mc. vi. 48
nnis D ; ait ei ER. quoqunmque T. yeris C. '
erat enim uentus contrarius eis.' Habent etiam
20. om. et KWVXZ. dixit HLQ. ei : illi Jiic Graeci loS. 262 riv y^p 6 dvejxos Iv^vtios avTots.
jp*OTX''. ihesus//««C. ulpesDL*. foueas: Ceterum ita ut : ita in L*. hoperiretur C, opere-
u sup. tin. IP. celi W. tabernacula [KaTaaKfj- retur D, operetur R. fructibusL*. uero: autem EJ.
vui(X€is cf. Ezech. jtxxvii. 27) cum BD'IPLOX*? Z 25. etaccesserunt sine add., codd. fere omnes
avr., et t. + ubi reqniescant FR Bentleii F, t. + sua et cod. caraf. + ad eum |§
: + ad eum discipuli;
ubi req. J : nidos ACH0KMM'VWX''(z« ras.)\ eius DESP"'»R5'Sffi (koi irpoatxeivrtt + 01 paeriTui
:
EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [VIII. 25-3.'.
domine salua nos perimus saeui nimis ita ut nemo posset transire
"êt dicit eis quid timidi estis modicae per uiam illam
fidei? 29 et ecce clamauerunt dicentes quid
tunc surgens increpauit uento et marl nobis et tibi fili dei ? uenisti hue
et facta est tranquillitas magna ante tempus torquere nos?
^''porro homines mirati sunt dicentes soeratautem non longe ab illis grex
qualis est hie quia et uenti et mare porcorum multorum pascens
oboediunt ei ? sidaemoncs autem rogabant eum di-
-* Et cum uenisset trans frctum in re- centes
gionem gerasenorum si eicis nos mitte nos in gregem por-
occurrerunt ei duo habentes dacmonia corum
de monumentis exeuntes ^^ et ait ilHs ite
et mari. magna. ^ illi autem homines mirati sunt dicentes qualis

et facta est tranquillitas
est hie. quod mare oboediunt ei. ^*et cum uenisset trans fretum in regionem
et uenti et
gerasenorum. occurrerunt ei duo daemonia habentes de monumentis exeuntes. saeui nimis.
ita ut nemo posset transire per uiam illam. ^' et exclamauerunt dicentes. quid nobis et tibi
iesu fili dei uenisti hue ante tempus torquere nos. '" erat autem non longe ab eis grex por-
corum multorum pascentium. ^^ daemones autem. rogabant eum dicentes si eicis nos. iube
nos ire in gregem porcorum. 'êt ait illis ite. at illi exeuntes. abierunt in gregem porco-
Griesb. Scholz. Tisch. ed. 7 Laihm.) scd del. cod. 28. quum ©. ueniisset D, uenissent M"Z* ;
caraf. nos + quia DH'F"'«. + ilis TS. fretum + maris E. regionem codd.
26. dixit W. eis + ifis EHQRTWrSffl; cum pi. {et X"=Z'): regione BCEFKM"Q\VX*YZ*.
b c ffi h. timiti L. hestis C. modicae fidei = gerasenorum A±PFH«0JKMM'OQRVWXYZ*
6Ml6-nLaTOi, cf. ad vi. 30: modice fidei LOW. I'g. : gerassen. BH*TZ*; gerasin. DL, gerasyn. C,
surgens + ifis D. increpauit (eweTlixrjafv) cum gyrasen. E. hoccurrenmt C, accnrrerunt L. duo
AB*H*XY: imperauit B'CDEiPFH'0.TKLMM"O (II D) + homines DEil^LQR. habentes daemonia
QRTV WZ vg. Tisc/i.(inp.CH'=) c.r uctt. lat. a b g, h q (dem. Dil'LW) >

daem, habentes ER. monum.
:
(solus k corripuitj. uento (raJ dvi/jai N* i, 13, 22, + et F. saeui codd. pi. et z>g., et seui CiP"'9LW
124, 209 sail, syr."^- eus^""- '^
ei a b g^ h q) cum (XaXewoi) : periculosi 3'*0(sed m. a. in mg.
AD±P*FH0O* {m. a. u. l. indicat) X'Y : nentis indicat u. l. saeui) cum uett. a b c g^h q, jî/ saeui
BCE3""i'JKLM»rQRTV\VX*Z vg.Tisch. Uerbum /ffik{se\ie), pessimi d. ita ut : ita autem H"*
i-nniâv nicies octics in Euangeliis occurrit, et bis {sed ita ut mg.). possit DEL, posit 5F"'".
ultra. Ucrtitur per increpare octics decies, sc. hie et 29. et ecce clam. codd. pi. et vg. (ko! ibov
Jilt. xvi. 22, xvii. 18, xix. 13, xx. 31, Mc. viii. 32, iKpaâv) '. et ecce exclam. DL ; exclam. (om.
et
Lu. iv. 35, 41, viii. 24, ix. 21, 42, 55, xvii. 3, ecce) H''0 (et ec///clam. H'). [/oj-/ dicentes ad
xviii. 15, 39, xix. 39, xxiii. 40 et 2 Tim. iv. 2 ; fcr ix. 18 defuncta O.] tibi + illu BDKLM'QR
def.
comminari octics, sc. Mc. i. 25, iii. 12, iv. 39, viii. VZ' vg. BDEa'HWKLMM'WXYZ vg.
fili cum
30, 33, ix. 24, x. 13, 48; per praecipere bis, sc. filii ACF.IQRTV. uenisti hie W; om. hue F.
Alt. xii. 16, xvi. 20 per imperare bis tantuni,
; et uenisti + perdere nos ante tempus, hue ante tempus
Lu. iv. 39, et lud. uers. 9. In ttltimo horuin loco (sed exp. p. nos ante D. nos nus L*. hante C.t.) :
inciepet certe melius fuisset ; uide ibi annotata. torquere R*) perdere C, ex life. i. 24.
(torcere ;
Uctercs jnultujn uariant /;?/cr admonere {ksemel'\, 30. longue D. ab eis BDELQX*, et grex >
argiiere {r semel), comminari, comperire '..pro corpore, ab eis R. >
mult. pore. E vg. pascens
ripere k semel), corripere, emendare [d seinel), (ôaKOfiivri) pascentium DEiP"'''L''(p.ascentim
:
imperare, increpare, minari {h semel), obiurgare, L*), cum ab c dfg^ h q gat.

obsecrare {k semel), praecipere, prohibere. demones D5PLRW.
31. autem: uero T.
tranqiiilitas D. rogabant (-naîKkKovv) rogauerunt R. eiicis J :
27. homines + illi ©. et uenti (/tai oi av.) vg., iecis DR. nos + hinc B^SC grgem Y.
cum AK? HQJKMOYZ* : om. et BCDELM'QRT 32. at ad ? L*. habierunt
: habiit C. ecce . . .
VWX ? Z" vg. et a b cff^ g, h q. + in ante mare L. + magnoK?'S. inpetu CMRT, impletu V. abit
hoboediunt C, obediunt W^tJ^ffi. L*(^R. preceps DW.
:
viri. 32-ix. 6.] EUANGELIVM SECUNDUM MA TTHEUM. 7x
at illi exeuntes abierunt in porcos paralytico

et ecce impetu abiit totus grex per confide fili remittuntur tibi peccata
praeceps in mare tua
et mortui sunt in aquis Set ecce quidam de scribis dixerunt
^'^
pastores autem fugerunt intra se hie blasphemat
et uenientes in ciuitatem nuntiauerunt * et cum uidisset iesus cogitationes
omnia eorum dixit
et de his qui daemonia habuerant ut quid cogitatis mala in cordibus
3* et ecce tota ciuitas exiit obuiam uestris ?
iesu Squid est facilius dicere dimittuntur

et uiso eo rogabant ut transiret a tibi peccata
finibus eorum. aut dicere surge et ambula ?
IX. ^ '^^' ^' Et ascendens in nauiculam ^ ut sciatis autem quoniam filius hominis
transfretauit habet potestatem in terra dimittendi
et uenit in ciuitatem suam peccata
2et ecce offerebant ei paralyticum ia- tunc ait paralytico
centem in lecto surge telle lectum tuum et uade in
et uidens iesus fidem illorum dixit domum tuam
rum. et ecce impetum fecit totus grex. per praeceps in mari. et mortui sunt in aquis. "' hi
autem qui eos pascebant. fugerunt. et uenientes in ciuitatem. nuntiauerunt omnia, et de

his qui daemonia habebant. et ecce tota ciuitas ^*'
exiit obuiam iesu. et uidentes eum roga-
bant ut transiret a finibus eorum. Et ascendens in nauiculam transfretauit. et uenit
IX. '
in ciuitatem suam. ^ et ecce obtulerunt ei paralyticum. iacentem in lecto. et uidens iesus
fidem illorum. dixit paralytico. constans esto fili. dimittuntur tibi peccata tua. êt ecce
quidam de scribis dixerunt intra semetipsos. hie blasphemat. * et uidens iesus cogitationes
eorum dixit, ut quid cogitatis mala in cordibus uestris ^ quid estenim facilius dicere dimit-
tuntur tibi peccata tua. aut dicere surge et ambula. °
ut sciatis autem quoniam filius hominis
habet potestatem super terram dimittendi peccata. tunc ait paralytico surge. toUe lectum
33. hautem C. fugierunt CDH0. ueniunt W. TVWXYZ zig.: filii AQ wide i. 20, viii. 29 et
ciuitate EH + et W. nuntianint L, nunciaue-
; infra u. 27. remitentur R. cm. tua J.
runt WSH ; + haec ET. dae E. hiis EH'RW, 3. scribiis E. blasfemat DH'LRT, blasphae. E ;
hie B, lis T, eis %&<&. demonia Da>LRW. + quis potest dimittere peccata nissi solus ds D ex
habuerant codd. fere omnes {et D ct Z') ct vg. Marc. ii. 7, Ltic. v. 21. Similiter quis potest
(ra Tuiv Saiiioviôfiifcov) : habuerunt EJPJLMYZ* ;
remittere peccata nisi unus deus a h.
habebant QR, etim a b cfg^ h q. 4. quum H0. ihesus plene C. dixit + eis R.
34. tota in A sup. lin. exit LQR ; + in E. om. ut DL. cogitetis Z* {corr. Z*), cogitis L*.
hobuiam C. uisso D, uisu W. rogaunt L*, 5. quid; facilius dicere W. quid + enim DL.
roganerunt L<=D + eum CERTS- om.&l.
; facilius sup. ras. X. demittuntur LV, dimituntur
IX. I. et ascendens + iesus cor. uat. {delet mg.) R. peccata + tua DEH'"»H0KKrQTVTSffi.
TS {c. Gr. CT al. phis ", item C* at.* post trXoTov). aut : om. X* ; an BEL vg. surge//// ( = surgere ?)
in nauiculam {ds nXolov) in nauicula DEEM : 0. hambula C.
QRY. 6. sciatis autem codd. omn. cor. uat. : > autera
2. paraliticum EH seniel, DIPLRTW ter, hie
etc. sciatis cor. uat. mg. vg. quoniam : quia ELW vg.
et u. 6 paralitico Y /lie et u. 6, sed paralyticum.
; > potestatem habet D. dimittendi ^dem. LRV)
gacentem C. > in lecto iacentem BJPKM'VXZ ; dimittere iP*Q. paralit. DiPLRTWY uide u. 2.
iacentem in lectam M*. et uidens : uidens autem surge + et CDELQR. lectum : grabattum 3".
BJPKMTXZS. fili cum BCDEFH©.JKLMM"R

72 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [1X.7-T5.
''et surrexit et abiit in domum suam quare cum publicanis et peccatoribus

uidentes autem turbae timuerunt manducat magister uester ?
et glorificauemnt deum qui dedit po- 12 (73. 2) j^^ iesus audiens ait
testatem talem hominibus. non est opus ualentibus medico sed
9(71-2) Yx cum transiret inde iesus male habentibus
uidit hominem sedentem in teloneo '"euntes autem discite quid est miseri-
mattheum nomine cordiam nolo et non sacrificium
et ait iUi sequere me non enim ueni uocare iustos sed pec-
et surgens secutus est eum. catores.
If (72-2)
j7^ factum est discumbente eo in ^*Tunc accesserunt ad eum discipuli
domo iohannis dicentes
ecce multi publicani et peccatores quare nos et pharisaei ieiunamus fre-
uenientes discumbebant cum iesu et quenter
discipulis eius discipuli autem tui non ieiunant ?
" et uidentes pharisaei dicebant disci- "et ait illis iesus
pulis eius numquid possunt filii sponsi lugere
tuum et uade in domum tuam. 'et surgens abiit in domum suam. ûidentes autem turbae
admirantes timuerunt. et magnificauerunt deum. qui talem dedit potestatem hominibus.
"et cum transiret inde iesus uidit hominem sedentem in toloneo mattheum nomine
et ait illi. sequere me. et surgens secutus est eum. "et factum est discumbente eo
in domo. ecce multi publicani et peccatores. uenientes discumbebant cum iesu. et disci-
pulis eius. ^'
et uidentes pharisaei dicebant discipulis eius. quare cum publicanis et pecca-
toribus manducat magister uester. ^- iesus autem audiens ait illis. non opus habent sani
medicum sed male habentes. '^ euntes autem discite quid est misericordiam nolo et non
sacrificium non enim ueni uocare iustos. sed peccatores. '* tunc accesserunt ad eum discipuli
iohannis dicentes quare nos et pharisaei ieiunamus frequenter, discipuli autem tui non
ieiunant. 'êt ait illis iesus numquid possunt filii sponsi ieiunare. quamdiu cum eis est
7. habiit C, habit R, aiieuit L*. 12. ad L*. > audiens its R cf. audiens autem
8. cm. autem R. turbe W. glorificab. T, ills g^ ; nariant graeci 6 Si uKovaas Tisch. IV. H.
gloricauerant Y. > talam (sic) potestatem dedit cum NBD(.r?V)24S, sah. aeth., b Si 'Irja. aiiovaas
R. codd.pl. hopus C. ualentibus: sanis BHX*?,
9. Tofus uersus Hit. graeciâtitibits scr. est in D. ualentibus X*^ super rasuram. medico cum A(F
quum H0. inde sup.
transire R, transferal 3P*. (/ty:)3>,IMOQRXYZ*: medicus BCDEHQKLMT
lilt. T. in teloneo AB3PiFK:MQT':(-io)VXYZ= RTVW vg., medicis Z-. abentibus C.
vg. (telonaeo M"Z*, theloneo CHt-JRW, thelonio J, 13. euntes autem ////////// misericordiam E
thyloneo E, tiloneo DL") : ad telonium T*, in telo- sed m. recentior superscr. dicite. quid est fere
neum 3^*/i = €7ri tu TiKwviov. Cy. ad teloneum c g^, omncs et T* quid sit LT*^. missericordiam
: D!iPL.
super teloneum d. mattheum ACiPFHWKMM' sacrifitium W. iustus R. peccatores + ad paeni-
QTVXZ, matthii D, matheum ELRY: matthaenm tentiam (pen. HQ) H0Q.
B,J W vg. Tisc/t. sequaere E. > surgens el R. 14. accesserunt : uenerunt H. ioannis pJ^tT.
sequutns BH0X*, sceus L. om. est M\ pharisei W, farisei 5PLR, faris D. geiun. C ter
10. om. eo D. domu DMQRV ; + et DER. hie et 15. ieiunt L*.
puplicani H'R, plicani D. ihesu plcne C. et 15. ait (om. et) KZ*, et add. in mg. Z*. filii
discipuli DL*RY. discipulis suis J. sponsi {cf. 01 viol Tov vvvipiov D ^ colb.^ ap. Wet.H.y
11. pharisei CW, ph.aris D, farisei LR. publi- goth., sax., aeth.) codd. et vg. et uett.: cf. Luc.
caniis E*, puplicanis DJP et R qui iimertit quare V. 5, sed Mc. ii. 19 habetur f. nuptiarum. Inceie
magister uester cum pup. et p. m. cum b c g-^h q. H. quandin D3'*9^, quam diu A. quum 0.
manducat + E cum g.^ et graecis M a/.
et bibit '
aufferetur D, aufurtur OT. hab C ad fin. + in
fere'" Thcoph' ex Marco ii. 16. illis diebus DELQ.
1; ;
IX. 15-23-] EUANGELIVM SECUNDUM MATTHEUM. 73
quamdiu cum illis est sponsus ? sed ueni inpone manum super eam et
uenient autem dies cum auferetur ab uiuet

eis sponsus et tunc ieiunabunt. I'et surgens iesus sequebatur eum et
16 Nemo autem inmittit commissuram discipuli eius.
panni rudis in uestimentum uetus

"°
Et ecce mulier quae sanguinis fluxum
enim plenitudinem eius a uesti-
toUit patiebatur duodecim annis
mento et peior scissura fit accessit retro et tetigit fimbriam uesti-
" neque mittunt uinum nouum in utres menti eius
ueteres ^^ dicebat enim intra se
alioquin rumpuntur utres et uinum si tetigero tantum uestimentum eius
effunditur et utres pereunt salua ero

sed uinum nouum in utres nouos mit- ^ât iesus conuersus et uidens eam
tunt et ambo conseruantur. dixit
13 (74. 2) Haec illo loquente ad eos confide filia fides tua te saluam fecit
ecce princeps unus accessit et adorabat et salua facta est mulier ex ilia hora
eum dicens 23 et cum uenisset iesus in domum prin-
filia mea modo defuncta est cipis
sponsus. uenient autem dies, quando auferetur ab eis sponsus. et tunc ieiunabunt.
'" nemo
autem committit commissuram panni rudis. in uestimento ueteri. tollit enim plenitudinem
eius a uestimento et peior scissura " neque mittunt uinum nouum in utres ueteres alioquin
fit.
rumpentur utres. et uinum effundetur et utres pereunt. sed uinum nouum in utres nouos
mittunt et ambo conseruantur. " haec illo loquente ad eos. ecce princeps unus. ueniens
adorabat eum dicens. domine filia mea modo defuncta est. sed ueni inpone manum tuam
super eam et uiuet.
^'et surgens iesus. secutus est eum cum discipulis suis. ecce mulier quae san-
'" et
guinis fluxum patiebatur. duodecim annis accedens retro tetigit fimbriam uestimenti eius.
''
dicebat enim intra se si tetigero tantummodo uestimentum eius salua ero.
^"
iesus autem
conuersus et uidens eam dixit, constans esto filia fides tua te saluam fecit et salua facta est
mulier ex ilia hora. -êt ueniens iesus in domum principis uidens tubicines. et turbam
i6. autem : enim R. inmittit fere omnes, functa D, diffuncta E, defucta V. inpone fere
immlttit RZ* et vg. : committit (con. a'Q) DH'LQ ; omnes L una littera ad fin. erasa impone BJ
et :
mittit E. commissuram fere omn. et vg. : com- OWX vg. manum + tuam BDEH'LQR vg. uiuit
misuram JP©, conmissuram CTV. nidi Y. fetus F.
R. toilet DH©. plenitudinem fortitudiuem E. : 19. et surgens : exsurgens DQ {om. et). om.
ofu. a fost eius C. scisura EH'R. its L. sequebantur sup. lin. X".
17. mittunt I II I II I nouum in litres HI 11 20. et om. a?*, suppl. mg. que CE. > fluxum
ueteres E {sed al. m. add. uinvi in mg.). om. nouum (fluxsum L) sanguinis DL. patiaebatur E. duo-
W. hutres quater C. rumpentur LR. utres + decim: XII DEiPLRW. fimbriam (fynibriam
ueteres R. effundetur DEH^Ceffudetur H*)0LQ D) uestimenti fere omnes : uestimentum B cum g^.
{ii07i R). pereunt fere omncs periunt DH*, : 21. titigero D. uestimenta E. saluauero L.
peribunt EH=0LR. nouom E*. niittuntur W 22. ad L*0. salbam salba C. saluum L*
. . .
ponunt R. hambo C. conseruant L* {corr. m. a). {corr. V). > facta est salua R. ora LT.
18. haeo + autem M {cum graeco L al? cop.), 23. quum H©. ueniisset D. hiesus C qi/od
illo : eo DL. oin. ad eos Z* {add. Z^) ciwi graeco rarissimum est. principes R ; + cuiusdam E.
I al. ferc^" cop. Hil. eece L. unus om. D :
;
et + cum R. uidisset : audiisset D ; uidens L
unum L*. accessit et accedens L. adorabat AC
; + ibi BJ et X*. tibicines codd. pliir. et vg.,
(had.)DE±PFH©JKLMKrRV.X«YZ'^ vg.: adorauit tibiscines W : tubicines CDEJT, tuuicines R* {sed
BWX*Z*, adorabit T. dicens + domine BEIPH0 siiperscr. b co7-r. sax.), om. et JY. om. turbazu
KM"RVWZ vg. modo om. 3?*, suppl. mg. def- Y. tur. + multam T. tu multu antem L.
L
: :
74 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [ix. 23-34.
et uidisset tibicines et turbam tumultu- hoc facere uobis ?

antem dicunt ei utique domine
2* dicebat recedite non est enim mortua 29
tunc tetigit oculos eorum dicens se-
puella sed dormit cundum fidem uestram fiat uobis
et deridebant cum 30 et aperti sunt oculi illorum
^'êt cum electa esset turba et comminatus est illis iesus dicens
intrauit et tenuit manum eius et sur- uidete ne quis sciat
rexit puella 31 illi autem exeuntes diffamauerunt eum
26 et exiit fama haec in uniuersam terram in tota terra ilia.
illam. 32 Egressis autem illis
27(75.10)
£^ transeunte inde iesu secuti ecce optulerunt ei hominem mutum
sunt eum duo caeci clamantes et di- daemonium habentem

centes 33 et eiecto daemone locutus est mutus
miserere nostri fili dauid et niiratae sunt turbae dicentes num-

^* cum autem uenisset domum acces- quam apparuit sic in israhel
serunt ad eum caeci 3*pharisaei autem dicebant in principe
et dicit eis iesus creditis quia possum daemoniorum eicit daemones.
tumultuantem. dicebat eis. ^*

discedite. non est enim mortua puella. sed dormit. et inri-
debant eum. "^
cum autem electa esset turba. intrauit et tenuit manum eius. et surrexit
puella. ^'^
et e.xiuit fama haec in uniuersam terram illam. " et transeunte inde iesu secuti
sunt eum duo caeci. clamantes et dicentes. miserere nobis ueniente autem eo
fili dauid. "^
in domum. accesserunt ad eum caeci illi. et ait illis possum hoc facere
iesus creditis quia
uobis. dicunt ei utique domine. "'tunc iesus tetigit oculos eorum dicens. secundum fidem
uestram fiat uobis. ''"
et aperti sunt oculi eorum.
et comminatus est illis iesus dicens. uidete ne quis sciat. ^* illi autem. exeuntes diflia-
mauerunt eum in tota terra ilia. ^" egressis autem illis ecce obtulerunt ei hominem mutum
surdum daemonium habentem, "' et eiecto daemone. locutus est mutus. et miratae sunt turbae
24. recidite JL*, recidete E, recedete R. non > sup. lin. R' ; + at illi E, + et J ante dicunt. ei
mortua est enim p. R, non est enim puella mortua enim T. hutique C.
DL, om. enim L. dormiuit Q. diridebant DEH* 29 et 30. hoculos C, occulos O semel.
HLMOR. + statim R. illorum ACFH0KMOTV
30. et
25. quum H0. iecta DE*:>PL*R. intrauit + wk'-YZ eorum BDEiPJLKTQRX* vg illis
: :
in domum 3""i'R. manum eius + et dixit puella eis ER. om. ifis R. nequis nno ductu R.
surge TS- Hanc lectiotiem agnoscit cor. iiat. sed 31. exeuntes: exierant E. defamauenmt PE
refcrre iiidetur ad Luc. viii. Ale. [v] ; delct cor. SPLR. in totam terram illam {contra graecum)
uat. mg. Cf. et dixit puella exsurge //. BKLM"QRVX*Z^ in terram totam illam D, in
26. exit LQR.
huniuersam C. uniuersa terra ilia E, in uniuersam terram illam F,
27. transeuntes R. inde itu (itis LR 7ion Y) : per totam terram illam corr. uat. mg.
> itu inde T. sequuti Hi"), duo oaeei (ceci KW) 32. hegressis C. obtulerunt CDE5PWLORTW
•II. {om. oaeei) D, duo domum caeci Q. dicentes vg. mutum + et surdum D(sordum)EiP"'i'LQR
+ dne D.
misserere DiP. in nostri, -ostri sup. cum a b cf* g,. , h q. Contra d tantum habet
m. ut uid. pr. X. fili codd. plurimi: filii
lilt. surdum. ConJIatio est ex duplici interprelatione;
.ABC*(i eras)-S3qK (e def.) cf. uers. 2. dauit H. : tilde Hieron. ad h. I. demoniiim D( + et ante dem.)
quum H0. ueniisset D, ueniset R. ad-
28. 5PLW ; daemonia Y. hebentem L.
cesserunt MO. ad eum + duo Dvn)LRT. caeci 33. iecto DR. demone 3"* daemonio BE vg.,;
+ rogantes R. om. et ante dicit il'. dicebat D, demonio DIP'RW, demonia L. loquutus 5P.
dixit Q. creditis : credidisti H. >
hoc possum mirati sunt turbae D, mirate s. turbe \V. num-
W vg. > uobis facere D. uobis om. R* + iios ; quam codd. et SC nunquam WTIS.
: apparuit
IX. 3S-X. 3-] EUANGELIUM SECUNDUM A/A TTHEUM. 75
35 (76. 2) Yx circumibat iesus ciuitates pulis suis dedit illis potestatem

omnes et castella spirituum inmundorum ut eicerent
docens in synagogis eorum et praedi- eos
cans euangelium regni et curarent omnem languorem et om-
et curans omnem languorem et omnem nem infirmitatem.
infirmitatem. 2(80. s) Duodecim autem apostolorum
36(77.6) Uidens autem turbas misertus nomina sunt haec
est eis quia erant uexati et iacentes primus simon qui dicitur petrus
sicut oues non habentes pastorem. et andreas frater eius
37 (78. 5) -punc dicit discipulis suis îacobus zebedaei
messis quidem multa operarii autem et iohannes frater eius
pauci philippus et bartholomaeus
^^rogate ergo dominum messis ut eiciat thomas et mattheus publicanus
operarios in messem suam. iacobus alphei
X. '''• ^) Et conuocatis duodecim disci- et thaddaeus
dicentes. numquam apparuit sic in sdrahel. " pharisaei autem dicebant in principe daemo-
niorum eicit daemonia. '^^
et circuibat iesus ciuitates omnes et castella docens in synagogis
eorum et praedicans euangelium regni. et curans omnem languorem et omnem infirmi-
tatem. ^"^
uidens autem turbas misertus est eis quoniam erant uexati et iacentes sicut oues
non habentes pastorem.
^'
tunc dixit discipulis suis messis quidem multa operarii autem pauci. ^' rogate ergo
dominum messis. ut mittat operarios in messem suam.
X. *
Et conuocans duodecim discipulos suos. dedit illis potestatem. spirituum inmun-
dorum ut eicerent eos et curarent omnem languorem et omnem infirmitatem. ^ duodecim
autem apostolorum nomina sunt haec. primus simon qui dicitur petrus. et andreas frater
eius. îacobus zebedei. et iohannes frater eius. philippus et bartolomeus. thomas et
sio : paniit sic CTZ* (app. Z*) > sic appaniit ; R* {cory. m. sax.'), mesis 5P. hoperarii etc. C,
DR, et sic paruit B cum D gr. ueti. pi. hisrael D, operari iPR, oberari L.
srahel C, israel W vg. 38. ergo : autem L. eiciat [eKlSaKy) cum
34. pharisei CW, parisei L, farisei R, fans D. A3'(eie.)H*JKMKrO'QVX':YZ Tisc/i. (eii.) et d:
in principem CZ* ; in belzebnb principe DL, in mittat BCDH'»»©LO*RTX*WTSffl; uett. rtlL,
belsebud in principe Q, cf. b g^ h. demoniorum mitat E, emittat |§.

DiPLRW ; + liic FR. iecit DR, aeicit C, eiecit X. I. et om. J. cumuocatis R. dnodecm
EaÔ, eiicit vg. Tisch. demones a?RW ; dae- A*{corr. A}) ; -XII. DERW. dedit eis ES'î'QR.
monia BE, demonia DL. spirituum : spu Z*, spu""° Z^. immundorum
35. circuibat BH0JMM'VX*Z* vg. (circumi- BDEHW vg. iecerent D, eiecerent EiiP, eiicerent
bat X"Z»), circum ibat A. om. ffis BX* {add. X"). W vg. Tisch. langorem H'HLTXZ.
ciuitates omnes et castella {ya^ iroXfis maas aal 2. duodecim: .xii- DR (non W). apostho-
Tas Kui^tas) codd. fere omnes : om. etL; >ciuitates lorum C discipulorum BJOR*XZT.
; nomina
& omnes castella E* (omnia E*^), omnes ciuitates et sunt haec codd. pi. et vg. cum gracco nomina : >
castellaB vg. synagogiis E*, sinagogis 3'HLRT. haec sunt EQT, >
haec simt nomina W, nomina
predicans DO, aeuangelinm E, aûanguelium D. sunt ipm. haec) JL. symon CDETW. handreas
langorem CDJPLRT. imfirmitatem O + in ; C, andrias D.
populo cum c g^ gat. et graecis
a""''RT'= multis. 3. zebedei BCDQKTORWZ", zebaedei X, zebe-
36. autem + ihs DR. om. turbas L. missertus dei V>{ex corr.'!)'3'. iohannis T>Y.'S''RZ*{corr. m.p.),
DLR. om. eis L. quia quod F, qui CEQR, ; ioannes Sd. phylippus CE, filippus DT, philipus
quae L. hones C, obes O. L. bartholomaeus AFHJMQYz'^.: bartholo-
37. dixit 0. maesis etc. E, messes L*, mensis meus BCDESPQLKTOR'WXZ, bartolomaeus T,
L 2
76 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [X.
* Simon cananaeus înfirmos curate

et iudas scariotes qui et tradidit eum. mortuos suscitate
6(81.10) j^Qg duodecim misit iesus leprosos mundate
praeclpiens eis et dicens in uiam gen- daemones eicite
tium ne abieritis gratis accepistis gratis date.
et in ciuitates samaritanorum ne intra- " Nolite possidere aurum ncque argen-
ueritis tum
sed potius ite ad oues quae perierunt neque pecuniam in zonis uestris
domus israhel. lonon peram in uia
7 (82. 2) Euntes autem praedicate dicen- neque duas tunicas
tes neque calciamenta
quia adpropinquauit regnum caelorum neque uirgam
mattheus publicanus. iacobus alphei. et lebbeus. qui nominatur taddeus. ^ simon chananeus.
et iudas scariotes. qui et tradidit eum. ^ hos duodecim misit iesus praecipiens eis et dicens.
inuiam gentium ne abieritis. et in ciuitates samaritanorum ne introieritis * sed potius ite
ad oues quae perierunt domus israhel. ' euntes autem. praedicate dicentes. quia adpropin-
quauit regnum caelorum. * infirmos curate leprosos mundate. daemonia eicite gratis
accepistis gratis date. " nolite possidere aurum. neque argentum. neque pecuniam in zonis
uestris. '"non peram in uiam. neque duas tunicas, neque calciamenta. neque uirgam.
dignus est enim operarius mercedem suam.
bartholomes R*. tomas HT. mattheus ABjP0K dicens. in uia F. habieritis C, aberitis 5P. Cete-
MM'OQVXZt'/matheus CDEHLRTY: matthaeus riim L plane om. in uiam g. ne ab. et in, li?tca
JWz(j-. publicanus (pupl. D.) sine addit. BD0 forsan praetermissa. om. in ante ciuitates iP.
LTX cod.caraf. SC, (uni gr. oinn. et c dfff^g, likq ciuitatem E. intraueretis D ; introieritis R.
Satir.: publ. (pupl. SPR) +et ACEH>HJKMM'OQ 6. putius S'R. houes C, obes T. que D.
RVWYZTpJ Tisc/i., uett. [at) » "'» Or. •'••
b, et syr. perierant R. israhel : IRL X, hisrael D ; cetera,
alphei codd.pl, et alpei E*, albhei L, alfei CDH'R ztide ad ii. 6.
alphaei M vg., alfaei JM" ; cf. ad Mc. ii. 14 ; + et 7. e.veuntes Z* sed corr. m. p. erasis -xe-.
iudas scelutis E
(</ et iudas zelotes a b g^ h gat., predicateDW. om. dicentes DL. adpropin-
omissis et tliaddaeus). thaddaeus ABHKMNTQ quauit cum ABCDE5PFJLOQRXYZ* et app.
XZ vg. thatdaeus Y, taddaeus J, thaddeus O, tad-
: MM'VVZ^JijSffi adpropinquabit H0T, appr. K:
deus C5P0V, thadeus L, thatheus RW, tattheus T, VT. celorum W.

tatheus DE ; solus k iebbaeus = At^âios cum D 8. infirmos (infnmos R*) curate m. suscitate :
graeco (et d);ef.et lebbeus qui nominatur taddeus/". > mortuos suscitate infirmos curate J. Ccterum
4. symon CD. cananaeus euiii ABKQTVXY om. mortuos suscitate f et Hieron. in cotfim, cum
vg., et -eus HKTW : chananaeus J, chananeus graecis multisetc. leprosos (leprosus BL*OR.
C0MOZ, cannaneus D, channaneus E5PLR. laeprosos E) mundate : om. T. daemones (dem.
ABHMM"QTY
scariotes : scariothes CiP0JKL Da'LOW) ctim ACDEa'FHQJKLMM'OQTVW
ORVWXZ, scariothis DE, iscariotes zg. qui et YZ vg. daemonia (dem. BRX) cum graeco 5at-
:
codd. pi. et vg. cum graecis : om. et DELQRW /xuvta. eiecite ER, iecite D, eiicite vg. Tisch.
cum graeco V et b cff^g^ h k sah. cop. syr""- + quod ante gratis pr. Q. accipistis DESPLRY.
5. duodecim -xil- DEIPW. missit D.
: pre- date reddite T.
;
cipiens D. om. eis SP* suppl. mg. eis et codd. 9. possedere 3". peccuniam DL. zoniis E*
omncs et S i cum D graeco) : om. et cum graecis (i sec. eras.).
(T:apayyeiKas avTois \iyaiv) Îtjffi et
J'',.
In libris 10. in uia (ci? ubov) codd. et vg. sed in uiam
editis unde fiuxerit haec correctio nescimus, sed a hf h ; + neque panem F ; + neque pecunia E.
ex Erasmo credo, qui uertit '
quibus praeceperat duas : -ll. D. tonicas DELR. calceamenta J vg.,
dicens.' Editiones uett. cum codd. legunt prae- caltiamenta M\ uirgam (uirga Z*, corr. Z')
sc. ex vieis Hailbrun 1476,
cipiens eis et dicens; codd. et vg. et Hieron. [sed uirgas, cum graecis
Wild 1481, Keslcr 1487, Paganiiti 1497, Sacon pluritnis, manibus uestris QR cum
a k): + in
1515. Sed RIareschal 1531 et Uiuian 1534 iam a b c g^ h Hil. (in manibus q). enim est codd.
omitlunt et et lunta Uen. 1534 quibus praecepit pi. et vg. : >
est enim CE'jPHJKTY est (pm. ;
X. IO-I7.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 11
dignus enim est operarius cibo suo. i exeuntes foras de domo uel de ciuitate
11(83.2) quamcumque
jj, ciuitatem aut excutite puluerem de pedibus ues-
castellum intraueritis tris
interrogate quis in ea dignus sit iâmen dico uobis

et ibi manete donee exeatis. tolerabilius erit terrae sodomorum et
12 (84. s)
autem in domum
intrantes salu- gomorraeorum in die iudicii quam
tate earn illi ciuitati.
1^ et si quidem fuerit domus digna 16 (86. 5) j?c(-e ego mitto uos sicut ones in
ueniat pax uestra super earn medio luporum
si autem non fuerit digna estote ergo prudentes sicut serpentes
pax uestra ad uos reuertatur. et simplices sicut columbae.
14 (85. 2) jTj- quicumque non receperit uos Cauete autem ab hominibus
17 (87. 1)
neque audierit sermones uestros tradent enim uos in conciliis
" in quacumque autem ciuitatem aut castellum introieritis. interrogate, quis in ea

dignus donee
est. et ibi manete. exeatis. '"
introeuntes autem in domum. salutate earn,
dicentes. pax huic domui " et si fuerit domus ilia digna ueniet pax uestra super eam. si
autem non fuerit digna. pax uestra ad uos reuertetur. " et quicumque non receperit uos.
neque audierit sermones uestros exeuntes autem foras de domo uel de ciuitate ilia excutite
puluerem de pedibus uestris. ^'amen dico uobis. tolera,bilius erit. terrae sodomorum. et
gomorreorum. in die iudicii quam illi ciuitati.
'''ecce ego. mitto uos sicut ones in medio luporum. estote prudentes sicut serpentes et
simplices sicut columbae. " cauete autem uos ab his hominibus. tradent enim uos in con-
enim) LR. hoperarius C, operarios L* corr. in. 2. 14. reciperit DEJPLR. audie-
quicunque ^T^.
cybo E, ciuo O. rint sermones + meos 3" lapsu {sed expunc-
Y.
1 1 quamouniC|.ue codd. pi. et quamcunque vg. : tuni). uestros uos D. de domo (domu DQR)
:
ELMT; sine add. cum ABCDE5PFK

quacumque uel de ciuitate codd. fere omnes sed de secundum
LMKTOQRTVX YZ et a(d)g,q Hi + autem H© I. : om. WZ" vg. Tisch. : > de ciuitate uel de domo ©
Wzg-. Tisch. aim gr. its ^v 3' av toXij' et sic e/ff, hk ;
post ciuitate + uel de castello illo DL; + uel
fraeterea Jiabe7U enim bHieron.^ uero^j. ciuitate L castella {sic Abbott) illo Q, sic graecus ^ ^ TrdXeas
(ciuitate E, -tern MT cum ceteris), aut : uel E. 7] KuifXT]^, et uel de castello g2i uel ciu. uel castello
castella T. intraueretis J. quis : qui "S* {sed illo Corp. axon, excutite exeunte L. de pedi- :
corr.). in ea [Iv avTri) codd. pi. et vg. : in eam bus uestris sine additamento CDES'yjKLKTO
AH©Y(ea). sit : est BX. exiatis R, exeatus L R*TVWZ vg. Hieron. et graeco ut uidetur et
+ inde E. iiersionibusomnibus {et abc dfff^ k q): + in
12. salutate : salute F. earn sine addit. AJP* testimonium eorum ABFHMQXY' + in testi- ;
MO*, Walkeri (f>,

Hieron. cum itet. k et gr. {Tisch. monium illorum R™'; in testimonium illis^, h
-t- ;
IV. + dicentes pax huic (uhic D) domui

H.) : ex Marco vi. 11 et Lu. ix. 5.
BCDEJP"'i'FH0.JKLKrO'»»QRTVWXYZz'^.,««« 15. tollerabilius DJPRW, tollerapilius L* {sed
gr. multis (N*DL etc^ et ab c dfffi (pax domui p i?nprobat U'). terre HW, ter L* aa'_/f«. /2«., -t-e
hnic dffi)gi h q Hil. ; ex Ltica x. 5. L^. zodomorum L. gomorraeorum codd. pi.

13. et si q. f. d. digna forsan addita sunt in gomorreorum DE3PORZ gommorraeorum Y ;
Y, post m. primavi. siquidem EH©V. > domus gomoraeorum B gumorreeorum L gomorrhae-

; ;
fuerit F. domus sine addit. ACDH'FHQJMO* orum W

vg. ciuitate V* sed corr. m. p. ciuitati
RTY: ilia BEKKTOQVWXZ z-^. «««
otn. L; + -H uel domui DL.
(M al.^) et ab c f ff^ g^ h q. ueniat

graecis paucis 16. sicuti houes C om. L. in medium B.
;
(fXearo,) ACEIP*FH©JMOQTX<=YZ: neniet BD ergo + uos D. semplices DiP'. sicuti col. C.

SP'KLKTRVWX* vg. cutn abc (erit d)fff^ g^ h q. columbe ORWX*.
uestra digna D* sed corr. si sin H©K.VZ et
: : 17. cauete: hauete V. autem: ergo CT
S. ioh. ox. fuerit + domus Z'. reuertatur (Im- -f uos D. ominibus C. om. enim O. concilis
aTpacl>j]Tai) ACiP*FJMOTX°Y«//« kq: reuertetur IPLR. sinagogis E(-iis E*)IPLR. flagillabunt
BDH"H©KLIVTQRVWX*Z vg., cum a b c dfff.g, DiPLR.
h ; renerlitur E ; item > reuertetur ad uos vg.
78 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [X. 17-25-
et in synagogis suis flagellabunt uos eos afficient

18 et ad praesides et ad reges ducemini 22 et eritis odio omnibus propter nomen
propter me meum
in testimonium illis et gentibus. qui autem perseuerauerit in finem hie
19 (88. 2) Cum autem tradent uos saluus erit.
nolite cogitare quomodo aut quid lo- 23 {S9. 10; Cum autem persequentur uos in
quamini ciuitate ista
dabitur enim uobis in ilia hora quid fugite in aliam
loquamini amen enim dico uobis
20 non enim uos estis qui loquimini non consummabitis ciuitates israhel
sed spiritus patris uestri qui loquitur donee ueniat filius hominis.
in uobis 24 (90. 3) jsjqji
est discipulus super magis-
21 tradet autem frater fratrem in mor- trum
tem nee seruus super dominum suum
et pater filium ^^sufficit discipulo ut sit sicut magister
et insurgent filii in parentes et morte eius
ciliis, et in synagogis suis flagellabunt uos. '*

et ante praesides et reges ducimini propter me
in testimonium illis et gentibus. " cum autem tradiderint uos. nolite cogitare quomodo aut
quid loquamini dabitur enim uobis in ilia hora. quid loquamini. -"
non enim uos estis qui
^^
loquim.ini. sed spiritus patris uestri qui loquetur in uobis. tradet autem. frater fratrem in
mortem, et pater filium. et insurgent filii in parentes. et morte eos adficient. 'êt eritis
odio omnibus propter nomen meum qui autem perseuerauerit usque in finem hie saluus
erit. ^^ cum autem persequentur uos in ciuitatem ista. fugite in aliam. amen dico uobis
non consummabitis ciuitates isdrael. donee ueniat filius hominis.
^'
non est discipulus super magistrum. nee seruus super dominum suum. "^^
sufiicit
18. et ad praesides et ad reges {cf. koX tin H* sed + in mg. fllii om. J {inepte R filium pro
yy()i6vas Si Hal 0aai\(is, rcdditur enim h\ koX filii in), morti D0. afficient ABCFHJMKTQT
ampliori locutione et ad) cum ACFH0L(regis')M" WYZ' vg. : adficient DEiPQLOZ*, adficiant R.
QX*Y vg. et ad pr. et (om. adj reges BD(pres.)
: 22. hodio CE*. omnibus: + hominibus DE
a>JKM"OTVWX*Z Hicron., et > et ad reges et ©KKTRVZTS ; + gentibus iP-'-'L. perseuerauit
pr. EK (praess.) ex Luca xxi. 12; cf. nett., ante r. R; + usque BCDE'iPHQKlM'QRTVWZ'i'^. in
et pr. agi h m, apud r. et pr. be q, ante r. et magis- fine FO.
tratus k, sed ante pr. et reges fjf„ cf. Orig. I. 158 23.quum H0. persequentur (persquentur
CTTt Pa(Xt\€ojv Kal yytfiuvajv. ducemini {dxOyj(yfa6e) L* = Siwuaiaiv persecuntur R cum
corr. }n. 2) :
BCDEiPHQJKLMM'RTVWXZ : ducimini AFO gi-aecis DA et d {sed non 5). fugete L. in aliam

QY. codd. et vg. et 1} in alia KZ* + et cum in alia
: ;
19. quum }I0. aut quid : aut que E* (coyr. persequentur uos fugite in tertiam E ; + si autem
m. 2). loquamini (XaATyai/Tt) fere omiies et zg. : et in alia persecuti uos fuerint fugite et in
loquaemini Q, loquemini ELR*, loquimini D. tertiam Q. Simile additanicntum est in graecis
dabitur enim u. in i. hora (hara L, ora T) quid DL I. 13. 118. 124. 2og. 247 al. et in uett.
22.
loquamini (loquemini ER) om. QZ* {sed + in : a bfft gx. .ih k q gat. sed graeci f is T^f a.W-r\v et ex
,
mg. 7}) cum graccis DL

k floriac. al. phis^", d g^ latt. in aliam a b ff^ gi li q, in alteram g, k. amen
In Cypriano Hartclii qiiinqtiics hahcntur ucrba enim cum AF,¥WOX"'''Y Tisclt. et graccis pluri-
Testim. iii. 16, et Epp. 10, 57, 58, 76, sed in omnibus inis : amen amen M, amen {om. enim) BCDH*!!
uariant codd. exc. cp. 58 ubi clausula habciur sine ©JICLQRTVWX*Zz'^. uosbisO. consummauitis
omissionc. Optatus om. OT, coriiinabitis (cominabitis Stevenson) Y. is-
20. uos estis (hestis C) codd. et vg. : > estis rahel tiide ad ii. 6. ueniat : ueniet L* {corr.
uos W; om. estis 6'. ioh. axon, qui : quid CQY U).
S. ioh. axon, loqnaemini L, loquemini EQR. 24. nee : neque Y'3'Z'.
patres Y*. om. qui sec. C. loquetur EQ. 25. suffecit R. seruus (SoiJAo?) : seruo CDJT
21. tradat y. autem: enim E. fratrem om. vg. cum bfff^ g, k {non g, h q) ; serxius ut sit E. + et
X. 25-33-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 79
et seruus sicut dominus eius. animam et corpus perdere in gehen-

(91.10) patrem familias beelzebub
55 nam
uocauerunt ^^ nonne duo passeres asse ueneunt ?
quanto magis domesticos eius etunus ex illis non cadet super terram
ne ergo timueritis eos. sine patre uestro
26 (92. 2) ^^
Nihil enim opertum quod non uestri autem et capilli capitis omnes
reuelabitur numerati sunt
et occultum quod non scietur. ^'
nolite ergo timere
(93. 5)
Quod dico uobis in tenebris multis passeribus meliores estis uos.
dicite in lumine 32 Omnis ergo qui confitebitur me coram
et quod in aure auditis hominibus
praedicate super tecta confitebor et ego eum coram patre
et nolite timere eos qui occidunt corpus meo qui est in caelis.
^ânimam autem non possunt occidere 33 (94. 2)
Qî autem negauerit me coram
sed potius cum timete qui potest et hominibus
discipulo ut sit sicut magister eius et seruo sicut dominus eius. si patrem familias beelzebul
uocauerunt quanto magis domesticos eius ^^
ne ergo timueritis eos. nihil est enim opertum
quod non reuelabitur. et occultum quod non scietur. '^'

quod dico uobis in tenebris. dicite in
lumine. et quod in aure auditis. praedicate super tecta. ^'
et nolite timere eos qui occidunt
corpus, animam autem non possunt occidere. sed potius timete eum qui potest et animam et
corpus perdere in gehennam. nonne duos passeres asse ueniunt. et unus ex illis non cadet
^^
super terram. sine uoluntate patris uestri. ^^ uestri autem et capilli capids omnes numerati sunt.
^'
nolite ergo timere multis passeribus meliores estis uos. ^^ omnis ergo qui me confessus fuerit
coram hominibus. confitebor et ergo ilium coram patre meo qui in caelis est. qui autem ^'^
negauerit me coram hominibus negabo et ego eum coram patre meo qui est in caelis.
ante si 3". pater L ; patremfamilias uno DLR cum Clem. horn. Ir. int. Tert. (3) Lucif.
YT|§. beelzebub cam ABCFHOJKMIffVWX perdedere R*. in gehennam omnes
codd. fere
YZ vg. Hicron. ex 4 Reg. i. 2; cf. belzebub DH" (H'Z^) et vg. cuvi D graeco iU yhvvav et a b c d
O"': belzebul R et S. ioh. axon., uelzebul O* ^,^,(gehennem)hmq: in gehenna BC(geenna)H*
et c sax. fr. syr."^- ; beelzebud E, belzebud Q ;
LMZ* cum graecis fere omnibtis.
belzebu T. Graeci et iiett. latt. fere omnes mm 1 duo: diio L; -n- D. asse: ase R (^/.
29.
scribiint beelzebul afff^ q, belzebul dh k, uelze- him cumende !). ueneunt BFOJKKTO
uertit to
bul l>, beizebul g^ {cf. Betf^'/SouA. NB et W. H.). V\VX*Z- vg. (T ufen.) ueniunt ACDEIPHLMQ :
quando L. domisticos DLR. RTYZ*. illis : eis R. cadet codd. et vg. : cadit
26.ne non CRT nee DJPLO. timueretis J,
: ; DES'QR. super : in C. sine patre uestro
tueritis O* {corr. gl.). nihil (nichil W) enim codd. et vg. : sine uoluntate patris uestri 0, sine
opertum cnm ADa>FKMKrOVWX'YZ et b, cf. uol. patre uestro E, sine patris uestri uol. qui est in
nihil opertum C enim est opertum BEH0LQ
: n. caelis D, sine uol. dei patris uestri qui in caelis
RX* enim opertum est JT, ct sic
vg. Tisch., n. est L, sine patre uestro qui Q. Similia in caelis est
graeci et tictt. latt. habent est. non reuelabitur habent ztett. phir. {cf B. F. Westcott in SmitlCs '
(-lauiturC) et non reueletur neque T (^ cimi et).

: Bible Dictionary^ torn. m.f. 1694, not. k).
ocultum D, hoccultnm C. scietur {^vwu9i](!iTaC) 30. om. et LRS. >
numerati sunt omnes R.
cum BCDEH'FH0JKLMlVrOQRVWX*Zp!SC 31. nolite: nol in ras. scr. A.timere + eos
et ab dfh aiir. sciatur ATX'YT cum c g^ q.
: DELQ ctim graeco M al. multis multo magis
:
27. auditis (aKoi^Tt) codd. pi. et vg. : audistis DL. > uos meliores estis passeribus R. me-
Ea'LKT, audietis D, audisti H. predicate DW. lioris L.
28. hoccidunt . . hoccidere C. putius LR, po- 32. confiteuitur C, confitibitur O ; confitetur
cins W. > timete eum ER 7!g. animam
et et A'=TX''Y, confitebur L. est in caelis (-los H*
Corp. codd. et vg. cum graecis (N)BCDLXn et corr. m. p.) : > in cael. est DE3'LQRW(cel.)
fff-i k om. et ante animam et c. BEH°KT cum
: vg.
a b cg^h m q, (êt om. >
et) corpus et animam 33. Uersum totum om. V>. negauerit me
8o EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [x. 33- 42.
negabo et ego eum coram patre meo quitur me

qui est in caelis. non est me dignus.
34(95.5) 39 (97. 3)
Nolite arbitrari quia uenerim Q^,i inuenit animam suam perdet
mittere pacem in terram illam
non ueni pacem mittere sed gladium. et qui perdiderit animam suam propter
•^^
Ueni enim separare hominem aduersus me inueniet eam.
patrem suum 40 (98. 1)
Qjjj j-ecipj); uos me recipit
et filiam aduersus matrem suam et qui me recipit recipit eum qui me
et nurum aduersus socrum suam misit.
^^ et inimici hominis domestici eius. 41 (99. 10)
Qyi recipit prophetam in nomine
37 (96. 5) Qî amat patrem aut matrem prophetae mercedem prophetae ac-
plus quam me cipiet
non est me dignus et qui recipit iustum in nomine iusti
et qui amat filium aut filiam super mercedem iusti accipiet.
me 42(100.6) gj.
quicumque potum dederit
non est me dignus uni ex minimis istis calicem aquae
^* et qui non accipit crucem suam et se- frigidae
'* nolite arbitrari quia ueni mittere pacem super terram. non ueni pacem mittere sed
gladium. 'ûeni enim separare hominem aduersus patrem suum. et filiam aduersus matrem
suam. ™et inimici hominis domestici eius.
'"qui diligit patrem aut matrem plus quam me. non est me dignus. et qui diligit
filium aut filiam plus quam me. non est me dignus. '*et qui non accipit crucem suam et
sequitur me. non est me dignus. '^ qui inuenit animam suam perdet illam et qui perdiderit
animam suam propter me inueniet eam.
^° qui recipit uos.
me recipit et qui me recipit recipit eum qui me misit. *' qui recipit
prophetam in nomine prophetae mercedem prophetae accipiet. et qui recipit iustum in
nomine iusti mercedem iusti accipiet.
^" et quicunque
potum dederit uni ex minimis istis calicem aquae frigidae. tantum in
nomine discipuli amen dico uobis. non perdet mercedem suam.
> me necauerit R. cm. ego KTV. > in caelis plus quam me non L {cf. u. 36). patrem aut
est ES'LQR vg. cells W. matrem cum BDESF'"9H0JKKrO!''QTVW
graeco
34. nolite + ergo B. arbitrare D. quia: quod \Z zg.: patremet m. ACSP*FM(aet)RY. plus
BFX*. uenirim R ; ueni E. mittere pacem quam: super T. filium et filiam "S* (corr. mg.).
(panem H cf. nontibus pro noctibus xii. 40) : > super : quam JLQ. non est dignus dignus
plus
pacem mittere BDH'RX*. in terram om. BX* :
;
inepte B non me dignus Q.
;
in terra 'S*{j-orr. S^)WZ*{corr. Z') cum S. ioh. et 38. accepit B. sequatur DS'LQR.
(orp. axon. pacem uenerim mittere in ter. iig.
;
•
innenitD. sxaraaTasu&Ta. litleris miiiori-
39.
uenerim pacem in terram mittere est non ueni Ims X. perdet perdat MZ". illam eam DW.
: :
incptc L. sed gaudium Q. propter pro R. eam illam EL.

: :
35. seperare D ; sepe |

perare L. hominem 40. qui recipit et qui receperit F, qui reci-
:
filium hominem Q quae coiiflatio est ex v'wv gr. perit Q dcinde qui me recepit recepit
; recepit EF. . .
D. 42. 114** b [a dcf.) c d ffig^ h q et av6painov me recipit : >• recipit me DL. recipit (^recipet
gr. plur. f k. om. suum L. filiam : filium Z* O) eum : recepit ilium E uid. supr. missit DLR.
(corr. -am Z'). et nurum aduersus (-sum D) 41. qui recepit E. profetam . . profetae . .
socrum suam: om. Z* sed ^r ima pag. Z-.

in profetae D3'LOR (prophete W).
mercidem tcr
36. -^ non plus
inimici quam me L* (improhat ELR hie et 42. mercedem prophetae om. :
s. /«.). homines O^VY*. domistici DLR. prophetae KT.

37. patrem + suum O'. om, aut matrem 42. et om. Y* corr. m. r. quicunque Tjlj.
X. 42-xi.s.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 8i
tantum in nomine discipuli ® caeci uident

amen dico nobis non perdet mercedem claudi ambulant
suam. leprosi mundantur
XI. (101.10) g^. factum est cum consum- surdi audiunt
masset iesus mortui resurgunt
praecipiens duodecim discipulis suis pauperes euangelizantur
transiit inde et beatus est qui non fuerit scandali-
ut doceret et praedicaret in ciuitatibus zatus in me
eorum. ''
illis autem abeuntibus
2(102.5)
Johannes autem cum audisset in coepit iesus dicere ad turbas de io-
uinculis opera christi hanne
mittens duos de discipulis suis âit illi quid existis in desertum uidere
tu es qui uenturus es an alium expec- harundinem uento agitatam ?
tamus ? 'sed quid existis uidere hominem
* et respondens iesus ait illis moUibus uestitum ?
euntes renuntiate iohanni quae audistis ecce cjui mollibus uestiuntur in domi-
et uidistis bus regum sunt
XL Êt factum est. cum consummasset iesus praecipiens duodecim discipulis suis.
transiit inde ut doceret et praedicaret. in ciuitatibus eorum.

îohaniies autem. cum audisset in carcere opera christi. mittens discipulos suos. "ait
illi tu es qui uenturus es. an alium expectamus. * et respondens iesus ait illis. euntes renun-
tiate iohanni quae audistis et uidistis. ^ caeci uident claudi ambulant, leprosi mundantur
surdi audiunt mortui resurgunt pauperes euangelizantur. "^
et beatus est. qui non fuerit
scandalizatus in me. ' illis autem abeuntibus coepit iesus dicere ad turbas de iohanne. quid
existis in desertum uidere arundinem a uento moueri. * sed quid existis. uidere hominem
mimmis : minis E. calioem : potum D* (cal. audistis E(F) ex Luc. vii. 22 fi5cT€ koi ^KoiiaaTe.
tng^. frigide LWY. tantum : tatum H. dis- 5.W. clodi D, cludi R. hambulant
ceci C.
cipuli + tantum O. mundantur + et R. sordi D. audiunt + et
XI. I. est om. ut udhirV)* ( + D'). con |

con- DEJLR. resurgunt suscitantur D + ; ; et
sumasset L. iesus + sermones hos D + uerba

: ;
DJL. aeuanguelitzantur D, aeuangeliszantur E,
haec JP"'i'LQR + omnia uerba haec EW. prae-
;
euangelizntur R*.
cipiens (pre. DV) praecepit E. duodecim: C. om. est KTT. fuerit : erit W. scandalis-
.XII- DESPL^xpi L*)W. transiit {ixirier)) codd. zatus E. om. in me
> in me non fuerit sc. LR.
pi. et transiuit JP : transit ELQR uidc ad loh. v. 24. J. In D et B. in me cum seqttentibus iunguntur.
predicaret DW. 7. >
abeuntibus autem illis R. habeuntibus C.
2. iohannis EH"LR, ioh— D, ioannes 3s^. caepit DLO, cepit W. >
de ioh. ad turbas F.
audiisset D, audis^'' H. hopera C. duos (-ir iohanne ioh- D) + baptista Q, bab-
(loan. Sffi, ;
D) om. L cum a b c h k cf. per discipulos (j =

:
f ;
titza D, baptista L, baptiza R. exi'stis Zteri'j.S. 9)
8id Twv liaQriTwv Tisch. IV. H. de ex D. : sed i correctoris ter eras, in deserto EFLZ*. in
3. ait iUi codd. pi. et vg. ait illis DESP"'9JQR : desertum ? uidere etc., sic distinguunt (A)DJPO,
c«m graeco M., et d ; euntes dicite L. I'ost ait et in 8. g. arundinem ©.JRW vg. Tisch. agita-
illis + euntes dicite DR gat. ; + euntes dicite illi tam (agitata et ras. H, agitatum Y) : moueri FL
E ; + ite et dicite ei J. han C. exspectamus ctmi b dfgi h ; ex Luca vii. 24.
EiPKKl'Z'= {sed s pr. erasa.). 7, 8. > hominem mollibus uest. ecce q. m. u. in
4. oin. iesus A*( + cor7:)C ; > ait illis iesus R. d. r. arundinem uento agitatam W.
sunt sed q. e. u.
renunciate \V5. ioanni SC. audistis et uidistis 8. hominem moUibus + uestibus L gat. cum
contra graecos et iiersiones {uKov^n Kai ÂeTrere) graecis plm-imis. ecce (eecce L) qui mollibus
cum ABD±PH0J KMM"OQTVWXYZ zg. (audistis uestiuntur om. E. domibus : dominibus E* ;
inuidistis L) audistis et uidetis CR, > uidistis et

:
(n improbata). reguum R, rcgum Y.
M
8a EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xi. 9-18.
'sed quid existis uidere prophetam ? et uiolenti rapiunt illud.

i3|ioG. loj
etiam dico uobis et plus quam prophe- Omnes enim prophetae et lex
tam. usque ad iohannen prophetauerunt
10 (103. 2) yWq enim est de quo scriptum est ^*et si uultis recipere ipse est helias qui
ecce ego mitto angelum meum ante uenturus est
faciem tuam ^^qui habet aures audiendi audiat.
1(3(107.5)
qui praeparabit uiam tuam ante te. (^^; autem similem aestimabo
11 (104. 5)
Amen dico uobis non surrexit generationem istam ?
inter natos mulierum maior iohanne similis est pueris sedentibus in foro
baptista qui clamantes coaequalibus " dicunt
qui autem minor est in regno caelorum cecinimus uobis et non saltastis
maior est illo. lamentauimus et non planxistis
12(105. 5) A diebus autem iohannis bap- "ûenit enim iohannes neque manducans
tistae usque nunc regnum caelorum neque bibens et dicunt daemonium
uim patitur habet
mollibus uestimentis indutum. ecce qui mollibus uestiuntur in domibus regum sunt. ' sed
quid e.xistis. uidere prophetam. plusquam prophetam. etiam dico uobis et
'"
hie est enim de quo scribtum est. ecce ego mitto angelum meum ante faciem tuam
qui praeparauit uiam tuam ante te. " amen dico uobis non surre.xit inter iiatos mulierum.
maior iohanne baptista qui autem minor est in regno caelorum maior est illo.
'^ a diebus autem
iohannis baptistae usque nunc regnum caelorum uim patitur. et
uiolenti rapiunt illud.
" omnes enim prophetae et le.x. usque ad iohannem prophetauerunt. '''
et si uultis
percipere ipse est helias qui uenturus est. '"'qui habet aures audiendi audiat.
'^cui autem adsimilabo generationem istam. similis est pueris edentibus in foro et
clamantibus ad alterutrum " dicentes. cantauimus uobis et non saltastis. lamentauimus et
non plan.xistis. " uenit enim iohannes neque manducans neque bibens et dicunt daemonium
9. prophetam (prof. DS'OR) ; om. L. etiam C; om.'Sf. iohannen: -em DIJPJRZ, io.annem
om. C. uobis oin. L. om. et D. phisqii.tm Q. SC ; + babtistam L. profetauer. DH^LOR.
prophetam (prof. SO) : profela DE(propli.)LQR 14. et si codd. et vg. cum gracco om. et A2* :
{itoluit etiam iP corr.), H*0*Y(F (/<;/.). recipere (Se'facrflaO : percipere

enim
10. hie est [ovTo-i âp ianv gr. pi!) cum QRX* ut uid. ; scire B. Variant uett. accipere d,
ACFH.IMOX'^Y : > hie est enim BDEiP©KLM' scire a hg^ h, audire c, recipere^, aur. 5, percipere
QRTVWX*Z vg. ; hie est {ôm. yap Tisch. IF. H.) fk q. elias T vg.
E©JTVZ.
b gxk. scribtum eeoe ego <-/«« ACa'FJ 15. abet aurem F. audiet L /rd -at\
CT.
MOQRTWYZ'j(f.: om. ego BDEHeKLM'VXZ* 16. cui
Qui V(Qr«ii;-.\ simile H. estimabo
:
cum gr. Z, et uett. c ff, g,. hangehim C, anguel. LW, extimabo CT. ista T in rasura circa g litt.
D. hante his C. preparabit D, praeparauit BF om. qui F. coaequalibus codd. vg. Hieron. comm.
OX. uiam suam L. et ffi {g>-aec. rois tralpots) coequ. EW, quoaequ. :
11. amen amen M. > inter n. mul. non sur- Cfc),quoequ. T, coec. R, caec. L. Contra uett.
rexit E. ioanne &<S,. babtista DL, bapta KT. uarie expriviunt rots er^poi^ ttel dA\77Xoi? inuieem
in regnum R. celorum hie et 12 W. om. est a, ad inuieem h c ff,g^ h, in inuieem q, aliis d g„ k,
sec. Q. ad alterutrum f\ coaequalibus correctio uideturS.
12. iohanes O*, ioannis SC babtistae DLT^ Ilieronymi.
babtista T*, baptiste W. husque C. Post nunc 17. caecinimus CKO, cic. DL. o/n. uobis et
ras. 3 X. eaeloram L. uiuolenti H'QR, ui
litt. lamentauimus F. om. et n.
n. salt, s. lam. R.
uolenti D. rapiunt: diripiunt Ba'KM'OTVXZ lamentauimus lamentati sumus C : ; + uobis
cum a b c d gt h k I. illut Z* corr. T?. EiPLQ. et : ei L. plancxistis E, plancxisti R.
13. profetae DiPLOR, prophete EW. husque 18. om. enim E. iohannis BDE.'P'LRX,
XI. 19-25.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 83
iûenit filius hominis manducans et bi- ^ûerum tamen dico uobis

bens et dicunt tyro et sidoni remissius erit in die iu-
ecce homo uorax et potator uini dicii quam uobis
publicanorum et peccatorum amicus 23 et tu capharnaum numquid usque in
et iustificata est sapientia a filiis suis. caelum exaltaberis ?
20 (108.
5) "Punc coepit exprobrare ciuita- usque in infernum descendes.
(too. 10)
tibus in quibus factae sunt plurimae Quia si in sodomis factae fuissent
uirtutes eius uirtutes quae factae sunt in te
quia non egissent paenitentiam forte mansissent usque in hunc diem
21 uae tibi chorazain ^*uerum tamen dico uobis
uae tibi bethsaida quia terrae sodomorum remissius erit
quia si in tyro et sidone factae essent in die iudicii quam tibi.
uirtutes quae factae sunt in uobis 25 (110. 5) jjj jjjq tempore respondens iesus
olim in cilicio et cinere paenitentiam dixit
egissent confiteor tibi pater
habet. " uenit autem filius hominis. manducans et bibens. et dicunt ecce homo uorax. et
potator uini. amicus publicanorum et peccatorum. et iustificata est sapientia a filiis suis.
'"'
tunc coepit exprobrare ciuitatibus in quibus factae sunt plurimae uirtutes eius quia non
'^
egerunt paenitentiam. uae tibi chorazain. uae tibi betsaida quia si in tyro et sydone factae
fuissent uirtutes quae factae sunt in uobis olim utique in cilicio et cinere. paenitentiam
egissent. uerumtamen dico uobis. tyro et sydoni remissius erit in
^^ die iudicii quam uobis.
tu capharnaum quae usque ad caelum exaltata es usque
'''^
et in infernum descendes.
quiasi in sodomis factae fuissent uirtutes quae factae sunt in te. forte mansissent usque in
hodiernum diem. ^* uerumtamen dico uobis quia terrae sodomorum. remissius erit in die
iudicii quam tibi.
''^
in illo tempore respondens iesus dixit confitebor tibi pater domine caeli
ioannes SC dicunt + ecce R sax. ing. de- 22. uerum tamen {uno tierbo JY vg.^ uerump-
monium DiPLRW. tamen CW, ueruntamen T) amen R. tiro JPL :
19. uenit + etR. uorax: uolex L ; deuorator TW, thyro R. sydoni DEFR. remissus W, re-
R; om.^. puplic. DJPR. hamicus C. om. est misius ESPLR. diae C. iudici E. > quam uobis
KT* sed corr. m. p. filiis codd. pi. et vg. et filis in die iudicii L.
iJPLRY : sed Hieron. in coinm. 'In qiiihtisdam 23. chapharnaum C, cafamum L, cafarnauum
euangeliis legit ur . . operibus ' et sic Tisch.gr. W. JP*(j-frfcOT-r.)R.nunquid J^. husque C om. E. ;
H. (e'/)7aji/). ad caelum D(cel.^jP*LQR. celum W. exaltabiris

20. tunc in mg. O^. caepit H, cepit W ; +iSs V, exaltaueris BCHLO*TX {seq. ras. fere 2 tin.) ;
BH cum h (tunc ilis coepit g^. eius . . paeni- exaltata es Q + an Q {gr. ^ D, 17 L, uett. aut ah d)\
;
tentiam om. a** supplet. marg. incibus L. + et DE cum g^ \ + et si exaltata fueris B cum c.
facte W. plurime DRW. aegissent DEL, egre- Cf. Hieron. in comm. *

in altera excmplari 7-eperi-
serent R. penitentiam JP^'LR, poen. CDJ, peni- vtus et tu capharnaum quae usque in caelum ex-
tenciam '^ et ti. 21. altata es, usque ad infema descendes.' husque C.
21. om. uae tibi eh. LQ* (+ in mg. litt. in inf. : om. in E ; ad inf. DJLQ. discendes JPR,
miniatis). uetoRW. chorazain «(« ABMXY discendis DL. facte bis W, facta E. fuissent :
[^Xopa^fi" etc ) : corazaia ©KKTOTV, corazayn C, essent D. que DW. fortae E. mansisent EL.
chorozain Q'^R, corozain DEitPFHJWZ vg uae husque C, uque L. ad J. hunc codd. pi. : banc
tibi sec. : et R* (ue tibi coyr. sax?], bethsayda C, V^ vg.
bethzaida DJP, betsaida JAT, bezaida L. tiro IPL, 24. ueront. |§, nerumt. D ; cett. ut n. 22. terre
thiro R. sidonae \*{coir. L^'iR, sydone DEOV. W. remisius EIPL. diae C. iudici E. quam
facte bis.Wessent fuissent EiPFIVTR. : que W. tibi codd. vg. et f I: quam uobis DL cion grace.
holim C, ollim DL, ol)'m E. cylicio ER. et + in DM"'!' et abc dff^ff^ g^ hk q.
X':. cynere ER. penit. LR, poenit. CD3>J, 25. ihesus plene C, cf. ad i. i. respondit ilis
penitenc. W. aegissent DEL. dicens D. dixit : dit E. confeteor L, confitebor
M 3
84 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xi. 25-xii. 5.
domine caeli et terrae XII. <^"'^) In illo tempore abiit iesus

quia abscondisti haec a sapientibus et sabbato per sata
prudentibus discipuli autem eius esurientes coepe-
et reuelasti ea paruulis runt uellere spicas et mandu-
^''ita pater quoniam sic fuit placitum care
ante te. " pharisaei autem uidentes dixerunt ei
27 (111. 3)
Omnia mihi tradita sunt a patre ecce discipuli tui faciunt quod non licet
meo. eis facere sabbatis

Yx nemo nouit filium nisi pater
(112.3) •*
at ille dixit eis
neque patrem quis nouit nisi filius non legistis quid fecerit dauid quando
et cui uoluerit filius reuelare. esuriit et qui cum eo erant ?
28 (113. 10)
Uenite ad me omnes qui labo- ^ quomodo intrauit in domum dei et
ratis et onerati estis panes propositionis comedit
et ego reficiam uos quos non licebat ei edere
*' tollite iugum meum super uos neque his qui cum eo erant
et discite a me quia mitis sum et nisi solis sacerdotibus ?
humilis corde 5(115. 10) y\y(- lege

nQ,-j legistis in
et inuenietis requiem animabus uestris quia sabbatis sacerdotes in templo

^^ iugum enim meum suaue est et onus sabbatum uiolant et sine crimine
meum leue est. sunt ?
^"
et terrae. qui abscondisti haec a sapientibus et prudentibus. et reuelasti ea paruulis. ita
pater quoniam sic complacuit in conspectu tuo. "' omnia mihi tradita sunt a patre meo. et
nemo nouit filium. nisi pater, neque patrem quis nouit. nisi filius. et cui uoluerit filius
reuelare. uenite ad me omnes qui
'^^
laboratis et onerati estis. et ego uos requiescere faciam.
" tollite iugum meum super uos. et discite a me quia mitis sum. et humilis corde. et
inuenietis requiem animabus uestris. ^^ iugum enim meum suaue est et onus meum leue est.
XII. '
In illo tempore abiit iesus sabbatis per segetes. discipuli autem eius esurientes.
coeperunt uellere spicas et manducare. ''pharisaei autem uidentes dixerunt ei. ecce disci-
puli tui faciunt quod non licet facere in sabbato. ' ad ille dixit eis non legistis quid fecit
dauid quando esuriit ipse et qui cum eo erant. * quomodo intrabit in domum dei et panes
propositionis manducauit. quos non licebat ei manducare. neque his qui cum illo erant nisi
solis sacerdotibus. âut non legisds in lege quia sabbads sacerdotes in templo sabbatum
WX. o»i. pater D. cell et terre W. qui DET 2. pharisei CLW, pharissei D, farisei R.
WZ* {sed qviia Z'). habscondisti C. om. a T. uidentes + illos DLQ cum a b cff^g^ h. Post
oin. et post sapientibus R* ( + in mg. R'). dixerunt om. ei B. fatiunt W. sabbatis quod >
paruolis T. non licet eis facere R. licet eis omnes (contra
26. quoniam : quia EQR. hante C coram D.
; graecum ((((ttiv) cum b c gi h laur. gig. om. eis :
27. michi T. et ; t lapsu V. nissi D. quis : cod. caraf. C, Tisch. cum fd q {a def.) ; om. eis
qnisquam DLQ. nisi filium D* sed corr. uol. facere sabbatis ff^ (quod non licet facere k).
filius filius E sed exp. pr. facere + in T. sabbathis TJtJ-
28. honeratiCE5PO, honoratiDLQR. refficiam 3. ille autem dixit R. legistis + quia E.
DE. hesuriit C, essuriit D, esurit LR. eorant M.
30. suauae E. honus CDiP»'«LRT. est sec. 4. proposs. DR, praeposs. 5PL, propositiones X.
otn. CDJLRfj«/+ -f in mg.)T'W vg. cum ff-,. comedit W ; manducauit E. quos quod Z*
:
XII. I. abit Q. ihesus plenc C uide ad i. i. [corr. T?) a b dk anr. hedere C ; comedere R.
> per sata sabbato LR vg. (Tit; sabbatho). hiis EW. soli E.
autem : enim E. hesurientes CE, essurientes 5. non sup. lin. O. legitisT* (sed corr.) ; legis
DLR. caeperunt L, ceperuiit W ; om. D. C. in lege 0. quia : qui Z* (sed corr.). > sa-
XII 6->5.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 85
^dico autem nobis quia tempio maior ouem unam

est hie haec sabbatis in foueam
et si ceciderit
7 si autem sciretis quid est misericordiam nonne tenebit et leuabit eam ?
uolo et non sacrificium '^
quanto magis melior est homo cue
numquam condemnassetis innocentes itaque hcet sabbatis bene facere
dominus est enim filius hominis etiam 1^ tunc ait homini extende manum tuam
sabbati. et extendit
9 (116. 2) j7^ (-y^ \x\A^ transisset et restituta est sanitati sicut altera.
uenit in syiiagogam eorum 14(117.4) Exeuntes autem pharisaei con-

''"et ecce homo manum habens aridam sihum faciebant aduersus eum
et interrogabant eum dicentes quomodo eum perderent.
hcet sabbatis curare? 16 (118. 10) lesus autem sciens
si secessit
ut accusarent eum inde
^îpse autem dixit illis et secuti sunt eum multi et curauit eos
quis erit ex uobis homo qui habeat omnes
uiolant. et sine crimine sunt, ^dico autem uobis quia tempio maior est hie. 'si autem
sciretis quid est misericordiam uolo quam sacrificium numquam condemnassetis innocentes.
* dominus enim etiam sabbati filius hominis. ' et transiens inde uenit in synagogam eorum
est
"etecce. erat ibi manum habens aridam. et interrogabant eum dicentes. si licet sabbatis
homo
curare, ut accusarent eum. " ipse autem dixit eis quis est ex uobis homo qui habet ouem
unam et si caeciderit sabbatis in foueam. nonne tenebit eam. et leuabit de fouea. '- quanto
magis melior est homo one. itaque licet sabbatis benefacere. "tunc ait homini extende
manum tuam. et extendit. et facta est sana sicut et altera, "et exeuntes inde pharisaei.
consilium fecerunt aduersus eum ut perderent eum. ^^ iesus autem sciens. secessit inde.
cerdotes in tempio sabbatum quia sabbatis uiolant E cum D gr. ab c dfff.^ g, h k (ista q). > in fou.
D. sabbathis etc. T|§. uiuolant JP. cremine sabbatis R. laeuabit L, lebabit O, leuauit BRX ;
DSPL. eleuabit E, liberabit H"* (leuabit nig^. eum L.

6. quia qui Q. : > eam et leu. R.
7. autem : enim BD ^1 h. scieretis L, scieritis 12. Quae E, houe C. itaque licet sabbatis
DR. misseric. DLR. > uolo misericordiam 3P* (sabbato F, uobis D) bene facere (imo uerbo DJ
[sed improbahini). nunquam JTJ^. condemp- vg^ : om. L.
nassetis DE3?'(sj; contempn.)0W, condemnasetis 13. homoui O* {corr.). extendit + manum
R. suam DLR. est : otn. B ; + ei R. sanitati
8. > enim est J vg. Tisch. mm graeco. aetiam {iiyiTj^) : sana L. sicut: +et DEJPFJQZ*; -i-ex
E. > etiam sabbati fil. liom. R. sabbathi etc. L ; graeci oj? 77 oKK-q (wact oKXri L) et sic ttett. cum
T|§, etin 10, 11, 12. Hieroiiymo.
9. quum C©. transiset R ; transiret DEM. 14. exeuntes (t^cA.floi'TEs) ; et eunles R. post
sinagogam CBPRT, sinagoga E, synagogo M, autem ras. quasi 4 litt. X. pharisei C^'W,
snagogam L. pharissei DL, farissei R. quomodo eum ut :
10. ovi, et L. et ecce homo ;«ai Xhov avOpojiros): {om. eum) T", cum T* duo uerba omisisset per
+ erat DIPLQ et homo erat ibi R. m. habens
; homoeoteleuton. eum perderent {avThv cmoXkcai-
aridam (liar. CX) >
m. aridam habens Q.
: aiv) codd. omnes antiqui perderent eum : >
vg. W
liciet R. accussarent EJPY, accusarint R*. 15. secessit (drexw^';''"') cum ADEFH®LOQ
11. ipse: ille L. illis: o;«. T eis D. habeat ; RXY: recessit BCJKMHTVWZ z;^. ; avaxoifuv
ABEH'©J(>ovem hnbeat unanOLMKTORWX in Euangeliis uarie redditur sed saepius secedere
YZ vg. habet CDa'H*KQT(abet)V (Ss ex^' D
: 7it Matt. ii. 22, iv. 12, xiv. 13, xv. 21 Marc. iii. 7,
;
cefefi 8s têi), cum b c d fk q 5 aiir.

c^"'', obem O, et sic Act. xxiii. 19, xxvi. 31. Est etiam recedere
houem C. hunam C om. EKT cumff^ gi k.
; caeci- Matt. ii. 13, 14, ix. 24, xxvii. 5, reverti Matt. ii.
derit C, cic. DLR*. haac (tovto) hec : W ; ovi. 12, fugere Toh.\\. 15. v-noxapitv etiam uertitur
86 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XI 1. i6- -4-
^^ et praecepit eis ne manifestum eum donee ciciat ad uictoriam iudicium

facerent ^^ nomine eius gentes sperabunt.
et in
^^ ut adimpleretur quod dictum est per 22 (11.). 5)
Tunc oblatus est ei daemonium
esaiam prophetam dicentem habens caecus et mutus et curauit
1*
ecce puer meus quern elegi eum
dilectus meus in quo bene placuit ani- ita ut loqueretur et uideret.
23(120.7)
mae meae ]7(. stupebant omnes turbae et
ponam spiritum meum super eum dicebant
et iudiclum gentibus nuntiabit numquid hie est filius dauid?
non contcndet neque clamabit neque 24(121.
1^ 2) pharisaei autem audientes dixe-
audiet aliquis in plateis uocem eius runt
20 harundinem quassatam non confringet hie non eicit daemones nisi in beelzebub
et linum fumigans non extinguet principe daemonum.
et eum tuibae multae. ''et comminatus est eis ne manifestarent eum. " ut
secutae sunt
adimpleretur. quod dictum est per esaiam prophetam dicentem. ^'ecce puer meus quern
elegi. dilectus meus in quo bene complacuit animae meae. ponam spiritum meum super
eum. et iudicium gentibus adnundabit. " non contendet neque clamabit. neque audiet
quisquam in plateis uocem eius. harundinem quassatam non confringet. et linum fumi-
'"'
gantem non e.xtinguet. donee eiciat in uictoriam iudicium. et in nomine eius gentes
""^
sperabunt.
^^ tunc oblatus est ei homo daemonium habens caecus et mutus et curauit eum. ita ut
loqueretur et uideret.
'''
et stupebant omnes turbae et dicebant. numquid hie est filius dauid.
^* pharisaei autem audientes. di.Kerunt. hienon eicit daemonia. nisi in beelzebul. prin-
secedere Ltic. v. i6, ix. lo. sequnti 0, sequti R. confrincet Y, confriget E. linum lignum C,:
curauit (ISepiirret/ffec) ; curabat R. eos om. Z* limum L* {eorr. U). fumicans H, fumigantem
( + Z'). EJM. extinquet O, extinget L, extinguet' tit
i6. et praecepit: et praecipit D(pre.)3PHQR, uidetur D. eieciat M', ieciat DL, eiiciat vg. Tisch.
praedpiens (/. e. praccipieiis) L {om. et) ;
gracci + in c:nte iudicium R. iuditium W.
Kal infTt^rjaey ucl l-nittX-q^tv . ne manifestum 21. > sperabunt gentes L.
eumi : nemini manifestum D. 22. hoblatus C. om. est DE. est ei + homo
17. adinpleretur CiPL ; inpleretur Q. esaiam V){sine est)a^'"»LQ(> ei est)RW. demonium DS"
coddpl. (esayam CT) et T : isaiam KMKTVZJtjStl, LRW. cecus KW. mutus : + surdus R ; + et
ysaiam W, issaiain DiP, essaiam L. profetam surdus Q ; dtiplici uersioue uerbi Kojtpus cf. mutus
a-LR. a c d/ff2i\ 'h mutus et surdus b, surdus et mutus
18. puer meus + electus corr. tmt. ; sed marg. ff^ li, surdus k. curabit T. ut sup. lin. E. loquetur
' electus aiiucUatiim est in .
.'
. lielegi C. delectus V. uideret + et audiret R (/! et aud. et uid. /;.
LOR. bene placuit {r]vS6itr]aev) AFH0J cum 23. stubebant D, stupebant 0,m/-tupe- in ras.
MOY; bene conplacuit BCDES'KLM'QRTVW et sec. nunquid TJtj.
sup. lin. E.
\Zvg. (compl. KW
animae meae codd. pi.
2>g.). 24. phariseiCiiPW, farisei R, pharissei DL.
Wj anima mea [f] ^pvxq iJ-ov)
et vg. (animc mee : Post autem rasura in E. eiecit EM", iecit DL,
DELQR, corrigenlcs, ut sacpiiis, ex gracco, cum elicit vg. Tisch. demones DiiPRW, demonia LQ.
ab g,h q. iuditium W. nuntiabit codd. pi. et beelzebub ABCFW.JKMM'QVWXZt'^., belzebub
vg. (nunc. WS) = ima-^-itXil : nuntiauit O, ad- DJPHLOTY : beelzebul E, belzebul R* sed corr.
nuntiauit L ; adnuntiabit EQ, annuntiabit D. m.sax. Cf.ad\.2Ci. principe (apx""'") BDE3'J
19. clamauit BHOX. aliquis in plateis KLMOnRV\VZ''zi'. : principem ACH0MT.VYZ*
uocem eius {ris \vrah TrAarcmiy t^v (pajv^v avrov) (ra semierasa). daemonum cum AHJMOYZ"
> in plateis aliquis u. e. DJ, > aliquis uocem cum graeci duobus locis idem ucrbum habeant
eius in plateis R. (Sai/iwia . . Saiiioiioiv) : daemoniorum BCEWKKT
20. arundinem ©JLRTW vg. confringuet D, TVXZ* '' ""' vg., deraoniorum DiPLQRW.
XII. 25-31.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.
25 (122. 2) jegus autem sciens cogitationes ^*si autem ego in spiritu dei eicio
eorum dixit eis daemones

omne regnum diuisum contra se deso- regnum dei
igitur peruenit in uos
latur 2' aut quomodo potest quisquam intrare
et omnis ciuitas uel domus diuisa con- in domum fortis
tra se non stabit et uasa eius diripere

^*'
et si satanas satanan eicit aduersus se nisi prius alligauerit fortem ?
diuisus est et tunc domum illius diripiat.
quomodo ergo stabit regnum eius ? ^^ Qui non est mecum contra me est
"'
et si ego in beelzebub eicio dae- et qui non congregat mecum spargit.
mones 31 (123. 2) icjeo dico uobis
filii uestri in quo eiciunt ? omne peccatum et blasphemia remit-
ideo ipsi iudices erunt uestri tetur hominibus
cipem daemoniorum. ^^ iesus autem sciens cogitationes eorum. dixit eis omne regnum
diuisum aduersum seipsum. desolabitur. et omnis ciuitas uel domus diuisa aduersus se.
non stabit. '"'et si satanas satanan eicit. aduersus semetipsum diuisus est quomodo
ergo stabit regnum eius. ^'quod si ego in beelzebul eicio daemonia. filii uestii in quo
eiciunt ideo. ipsi iudices erunt uestri. ^*
si autem ego in spiritu dei eicio daemonia.
utique praeuenit in uos regnum dei. ^'

aut quomodo potest, quis intrare in domum
fortis et uasa eius diripere. nisi prius alligauerit fortem et tunc domum eius diripiet
'" qui non est mecum. contra me est. et qui non congregat mecum spargit. '' ideo
25. ieeus lapsu T. dixit ijl-niv^ : dicit E {sed {om. ego) b c gy. iecio DL, eitio W, eiicio vg.
-it in 7-as.). r°gnum E. diuissum
oiii. eis E. Tisch. demones DH'LRW ; daemonia Q. per-
DR. contra aduersus F. desolatur (ip-rjtiovTm)
: uenit codd.omncs et vg. = eipSaat jft/adpropiauit a b
ctim 5PMM"0*Z* et sic Durmachensis et Hieron. (adprip.?) c ff^. ^gi //, adpropinquauit m q, adcele-
{MSS. ap. Uallars.) Bentl. d : desolabitur ABCDE ranit k, et praeuenit d f quod ceteris melius uidettir.
rH©JKO»»'QRTVWXYZ* vg. Tisch. uett., deso- e<f>6a(Te hoc sensu gemino loco ab Hicronymo
lauitnr L0°. > domus uel ciuitas D [sed impro- reddititr praeuenit Luc. xi. 20 {sed u. I. peruenit)
baiuiti) ; om. uel R*( + R°). diuissa D. > contra et I Thess. ii. 16 et iv. 15. Alio sensu <p9aviiv est
se diuisa L. stauit O. peruenire Rom. ix. 31, 2 Cor. x. 14, Philip, iii. 16.
26. et si (KoX £i) codd., vg. etf: si enim DLQR 29. potest quisquam (quisqua K") = SvvaTai
cum bff2gi q \ cf. si a, si autem d (ci 6J Kai D), Tis : quis potest R ex graeco male intellecto tis
si ergo c ffi h, si et k. sathanas W. satanam J vg. iivaTai A quisquam potest 8 ; c/. quisque potest gz
eicit {(icIidWa) codd. vg. (iecjt DL, eiecit EH"R, {solum aut quis potest sine quomodo h). > in
elicit W vg. Tisch.') : eiciat J. diuissus DR, deuisus domo {sic) fortis intrare E, cf. eh Tt)v oiiciav toS
L. quoniodo qin D. ergo snp. lin. M 077i. 5P*
: ; iaxvpov et<T€\Oeiv A et S. uassa DE"! ? JPLR, ua*"
( + mg.)V^. stabit statuit ? O*, stauit O". : O. diri//pere A {ras, unizts lit.), deripere L.
27. o?n. et Q. ego ergo LT. beelzebub : adiigauerit D. fortem : forte H. domus E.
codd. et vg, belzebub DIPHLTY : belzebul QR, illius codd. plur. et vg. : eius DEK*W. diripiat
beelzebu E. iecio DL, eiecio R, eiicio vg. Tisch. [^diapvaoTj Tisch. ctim ^5DGK^* etc., StapTrdaai
demones DjPLRW. fill E. om. in quo ad fin. A) cum- ABFH,JKOXYZ : diripiet {Ziapnaan
uers. per homoeotelcutoti L. D, eieciunt W,
ieciunt gr. BCELMSUVXrn-T et W. H.) CDEiPeLMKT
eiiciunt vg. Tisch. iudices erunt uestri codd. QTVW vg. Tisch. ; eripiet R.
pl. = KpiroX eaovTai vfjiwf (NBD) cn//i a i>

d/fi'^. 2
qui
30. -I- enim
D5P"'''LR. mecum est W.
g^h k I q: > iudices uestri erunt DEQKT vg. cum congregat ; W, cf. goUigit d. om. meoum
coUigit
c g2 et gr. 1. 124; > erunt indices uestri RT; aliis sec.\j. dispargit ELQ. Hanc lectionem etiam frae-
modis graeci etiam uariant, et pluritni vttSiv ferre uidetuf- corr. uat. sed non marg.
effovTat KptTai. 31. blasfemia DjPLR, lilasphemie V* {sed corr.
28. ego in spiritu dei codd. fere omnes ct vg. V), blasphaemiae E, blasfemie T. remittentur
(di sine lineola. V) cum mimisculis qiiibusdam EL, remittitur H. spiritus a. bl. n. remittetur
graecis et f m syr^^ > in : spiritu dei ego LR cum om. JR( + sps blafemia non dimittetur corr. sax. in
maiusculis graecis et a d ff^. zh q\ ill spiritu dei mg.) cum graecis '>ial'' et agi I. Etiam hominibus
88 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xii. 31-38.
spiritus autem blasphemia non remit- ex abundantia enim cordis os loquitur.

tetur 35(125.5) Bonus homo de bono thesauro
^êt quicumque dixerit uerbum contra profert bona
filiuni hominis remittetur ei et malus homo de malo thesauro pro-
qui autem dixerit contra spiritum fert mala.
sanctum non remittetur ei neque in 3c ii26-io) Dico autem uobis quoniam omne
hoc saeculo neque in futuro. uerbum otiosum quod locuti fuerint
(124. 10)
33 ^y^ facite arborem bonam et homines
fructum eius bonum reddent rationem de eo in die iudicii
aut facite arborem malam et fructum 37 ex uerbis enim tuis iustificaberis

eius malum et ex uerbis tuis condemnabcris.
38 (12Y.
siquidem ex fructu arbor agnoscitur 5)
Tuiic responderunt ei quidam de
•''*
progenies uiperarum quomodo potestis scribis et pharisaeis dicentes
bona loqui cum sitis mali? magi.ster uolumus a te signum uidere.
dice uobis omne peccatum spiritus autem blasphemia

et blasphemia. remittetur hominibus.
non remittetur hominibus. '"
uerbum aduersus filium hominis. remit-
et quicumque di.xerit
tetur ei. qui autem di.xerit aduersus spiritum sanctum, non remittetur ei. neque in hoc
saeculo neque in futuro. '' aut facite arborem bonam. et fructum eius bonum. aut facite
arborem malam. et fructum eius malum, ex fructu enim arbor dinoscitur. '' progenies
uiperarum quomodo potestis bona loqui cum sitis mali ex abundantia enim cordis, os
loquitur. '^ bonus homo de bono thensauro cordis profert bona, et malus homo, de malo
thensauro. profert mala. dico autem uobis. quoniam omne uerbum otiosum quod locuti
^"^
fuerint homines reddent de eo rationem in die iudicii. " ex uerbis enim tuis iustificaueris.
et ex uerbis tuis condemnaueris.
'* tunc responderunt ei quidam. de scribis et pharisaeis. dicentes. magister. uolumus
sps. autem bl. non remittetur om t Walkeri. . spiri- T, tessauro D et sic omnes infra ; + cordis T
tus autem blasphemia (17 5c roy nveiifiaTO! PKaa- + cordis sui DER ; + suo T. Cf. t^s xapSias
<pr)iJLia) BFHQVWJiJlir, et sp. a. blasfemia DLR", avTov gr. L I. 32. 33 et T. R., et cordis /*_^ et
cum d fff, iif. qui autem in spiritum dei
[spm scm cordis sui gat. thesauro sec. + cordis sui QR.
b, spu SCO A] blasphemauerit, iici simile
I'ff^gi h m) 36. quoniam : quia E. hotiosum C, osciosum
spiritus autem blasphemiae ACE(-phaemie)3' R, otiossum D. quod : quodcumque 3""'». lo-
(-femiae)0KMKrOT(-femiae)XYZ9S eum c g, k quuti IP. > in die iudicii reddent de eo rationem
(-femiae) q. Cf. corr. iiat. sps autem blasphemia '
R, > reddent pro eo rationem in die iudicii E.
non remittetur grec' anlt. spiritus est genetiui et de eo : pro eo EJLQ ; do = deo BT. Cf. Hit. in-
blasphemia nominatiui casus sictit patet ingraeco ;' Matt, 673 b, Omnis otiosi, id est iiiepti
xii. col. '
et marg. in ' . . crat priino blasfemie scd correctum et imitilis, rationem deo esse reddcndam.'
dicti
est blasfemia.' remittitur F ; dimittetur R"'* ; + Uett. eius, pro eo, de eo = 7rfpi auToC. in diem C.
elE. 37. enijn autem D. : iustificaberis (-ueris
32. quicunque T3§. dixit L. contra aduersus : BCE*FHLOTX, -biris WV) . . condemnaberis
QR. ei + etQ. dixerit Ji-c. dix D. remittetur : (-demuaueris BCHLO=TX, -dempnaueris E*,
sec. : remittet W. seculo WTJB. future : furo L. -dempnaberis E=©RW, -demnabiris KTV, -temna-
33. bonam et om. L* sed notat s. m. bonum : beris IP*, -tempnaberis condemnaberis D) : > . .
malum D* (bonum corr.'). agnoscitur iîvw- iustificaberis J ; et ex

cond. om. O*, add. in u. t.
OKCTai) codd. pi. et vg. : cognoscitur BCEQW'X »ig. inf. corr. ex sec. int. lin. T uerbis sec.
; ;
agnoscetur R; cognoscetur a J^2 gi v-nus-),

cf. sermonibus E, cf. de sermonibus autem tuis iustili-
cognoscitur /> g, h m q, agnoscitur c d (adg.) ff^, caneris et de sermonibus tuis condemnaueris k. et
dinoscitur y"^. similiter Cypr. Test. iii.
34. progenies L. qunm C0. habundantia CD 38. tun"^ T. scribiis E*. phariseis W, pharis-
E3P, habundancia W. hos C, 6s V
+ eius T.
; seis L, farisseis D, fariseis IPRT: pharisaei O.
35. bonus+enim DLR. thensauro X, tesauro uidere : quaere L.
XII. .39-46-] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 89
39 (128. 5)
Qyj respondens ait illis et condemnabit eam
generatio mala et adultera signum quia uenit a finibus terrae audire sapi-
quaerit entiam salomonis
signum non dabitur ei
et et ecce plus quam Salomon hie.
nisi signum ionae prophetae 43 (129. 5) Cum autem inmundus spiritus
^''sicut enim fuit ionas in uentre ceti exierit ab homine
tribus diebus et tribus noctibus ambulat per loca arida
sic erit filius hominis in corde terrae quaerens requiem et non inuenit
tribus diebus et tribus noctibus. ^''tunc dicit reuertar in domum meam
*i Uiri nineuitae surgent in iudicio cum unde exiui
generatione ista et ueniens inuenit uacantem
et condemnabunt earn scopis mundatam et ornatam
quia paenitentiam egerunt in praedica- 45 tunc uadit et assumit septem alios
tione ionae spiritus secum nequiores se
et ecce plus quam iona hie et intrantes habitant ibi
*2regina austri surget in iudicio cum et fiunt nouissima hominis illius peiora
generatione ista prioribus
a te signum uidere. '^ iesus autem respondens ait illis. generatio mala, et adultera. signum
quaerit. et signum non dabitur ei. nisi signum ionae prophetae. *" sicut enim fuit ionas.
in uentre coeti. tribus diebus et tribus noctibus. sic erit filius hominis in corde
terrae. tribus diebus et tribus noctibus. *'
uiri nineuitae surgent in iudicio. cum genera-
tione ista.condemnabunt eam. quia paenitentiam egerunt. in praedicatione
et ionae.
et ecce plusquam iona hie. *^ regina austri. surget in iudicio. cum generatione ista et
condemnauit eam. quia uenit a finibus terrae. audire sapientiam salomonis. et ecce plus
salomone hie.
*^cum autem inmundus spiritus exierit ab homine ambulat per loca arida. quaerens
requiem et non inuenit. ** tunc dicit. reuertar in domum meam. unde exiui. et ueniens
inuenit uacantem scopis mundatam. et ornatam. ''^tunc uadit et adsumit alios septem
39. qui respondens ait : respondens autem penitentiam R. aegerunt L. predicatione DW.
dixit J. Graeci b h\ diionpidels il-ntv. ait illis : ione \V, ionee O. > hie quam iona R c, et h. q.
> eis ait R. adultra L, adulteria R. querit ionas a b h porro ionas vg. et corr. uat. mg.
;
DLRW. > querit signum D. ione W. profetae 42. regina austri regna iusti L. iuditio W.
:
DS-ORZ, prophete W, profete L. generatione ista uiriis generationis huius EW.

:
40. fuit bis lapsu H sed cxp. ceti BCFJM condempnabit E0RW, contempuabit D con- ;
TWZ" vg. : coeti A {in Test. Uet. uariat inter demnauit O condemnabunt L*Y'. eam eos E.
; :
coe. cae. et ce.) DEH=H0KOQV*XYZ*/ô-i h q, et ha finibus C. salamonis etc. DL, solomonis etc. R.
caeti LKTR. tribus : -III. bis D. nontibus H {cf. et ecce p. q. sa. hie om. Z* sed + in mg. T?.
panem fro pacem x. 34). sie erit etc. ad fin. > hie quam solomon R a ^ c ff^ h q.
uers. om. Da'*( + in mg.). erit : enim R*. tr. > 43. cum H*, qnm H°. inmundus (imm. BM
dieb. et tr. noct. in corde terrae R. corde uentre : vg. Tisch.) spiritus {^sup. lin. E') exierit : > Bis
L. terra EW. {sic) inmundus exieret L ; > exierit spiritus in-
41. nininitae H0J vg., ninuitae DLR, niniuite mundus R. exierit transierit Q. ambulant O*,
:
E*(niniuete corr.)V<l. iuditio W. et condemna- ambulans L, ambulabat Q. harida C. querens

bunt usque ad generatione ista u. 42 om. F per R querere D. requiam LR. inueniet CT.
;
homoeoteleuton, sed aliquid minus haberi notatur 44. ad domum J. hunde C. ex iui D, exibi O,
in mg. condempnabunt D°EiP0RW, condempna- exi Q, exii "S. inuenit {sine addit. cum graeco)
bit D*, contempnabunt L. ea H. quia paene- ACDiP*FH* JMOQY, uett. plur. abc dfff^ g^kq
tentiam {sic) egerunt in prgdicatione etc. usque ad 8 azir. + eam BEa"»3H'eKLKrRTVWXZ vg.,
:
condennabunt {sic) eam tursu 42 om. Y* sed + in cum cff^ h.uocantem L. scopiis E. hornatam C.
marg. sup. Y'. poenitentiam CDa^JLW vg., 45. assumit cum ADHeKMKTQVWX-YZ^
N
90 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xii. 45-x;n. 4.
sic erit et generationi huic pessimae. '" quicumque enim fecerit uoluntatem
46 (130. 2) _/Vdhuc eo loquente ad turbas patris mei qui in caeiis est
ecce mater eius et fratres stabant foris ipse meus et frater et soror et mater est.
quaerentes loqui ei XIII. *'^''^' In illo die exiens iesus de
*7 dixit autem ei quidam domo sedebat secus mare
ecce mater tua et fratres tui foris stant " et congregatae sunt ad eum turbae
quaerentes te multae
** at ille respondens dicenti sibi ait ita ut in nauiculam ascendens sederet
quae mater mea
est omnis turba stabat in litore
et
et qui sunt fratres mei ? êt locutus est eis multa in parabolis
^^ et extendens manum in discipulos dicens
dixit ecce exiit qui seminat seminare
ecce mater mea et fratres mei 'et dum seminat
spiritus. nequitiores se. et intrantes habitant ibi. et fiunt nouissima hominis illius. peiora
prioribus. sic erit et generationi adhuc eo loquente ad turbas. ecce mater
huic pessimae. *^
eius et fratres. stabant foris quaerentes loqui ei. " dixit autem ei quidam ecce mater tua. et
fratres tui. foris slant quaerentes loqui tecum. ** ad ille respondens. ait dicenti sibi. que
est mater mea et qui sunt fratres mei. *'
et extendens manum suam super discipulos suos
dixit, mea et fratres mei.
ecce mater quicumque enim fecerit uoluntatem patris mei qui in ''"
caeiis est ipse meus frater et soror et mater est. XIII. ^ In illo autem die exiens iesus de
domo. sedebat secus mare, ''et conuenerunt ad eum turbae multae. ita ut nauiculam
ascenderet sedere et omnis turba stabat in litore. êt locutus est eis multa in parabolis
dicens. ecce exiit qui seminat seminare. * et dum seminat. quaedam caeciderunt secus
•vg.,assumet F: adsnmit BCa"""JLORTX*Z, graeco A : + suos BDE3'FH'0,TKLM"R(suo)TV

adsummit E, sumit 5P*. secura septem (-vii- > WX*Z vg., gracci fere otnnes et a b c dfff^. , gi
D) alios spiritus DLQRX* (? i-as. c. 4 litt. post (discipulis suis) h k q. et fratres mei om. E.
assumit sed secum hahctitr post spiritus\ septem 50. et extendens manum ad init. D sed exp.
.VII- DEW. spiritos E*. om. seouiu E^,. quicunque T1§. om. enim R. fecerit L. nolum-
nequitiores DJP ; +quamEî/i. abitant (?)*. fiant tatem C. et frater cum ABCH'FHejMRTORV
R. > illius hominis R. sic erit et gen. h. pess. X*Y et minusculis graccis {e.g. 13) quibusdam et
om. X*Z* sed adJunt X"=Z'". om. et DELQ. b eff^ h {sed ordiiie inuerso e) om. et cum graecis :
pessimi B, pessime WX", paessime E. plurimis DEKLQWX^Z vg. Tisch. om. et frater ;
46. athuc MXY, aduc T. eo loquente + iliu E. ut udturT*\^ + corr.). om. etaute aoTorT. mater
fratris O + eius DiPL. stabant foris foriis E*)
; ! + mea Q.
= i\aTx)Kutia.v €fm: > foris stabant DLR, foris stant XIII. I. diaeC; tempore E. ex iens D. om.
Q. quarentes OR, querentes DW, quaerens V, its W. et exiens de domo sedebat etc. F. dede
quaeren (sic) L. ei eum T cum eo DLQ. : ; lapsu W*. domu DLQ. scus L.
47. eccce L. ow. tua Z* «i/ + Z*. fratris Y*. 2. ad et R*. turbe
congregati D, -te W. :
stabant W. querentes DR. te : loqui tecum multe W

om. multae R. in nauiculam (tir
;
DLQ. irXoiov): om. in TV*; in nauicula DEHWLQR.

48. ad CO. ille (6 Sc dnoapiBeii) cum ADF hascendens C. omnis turba {-nas 6 oxôs)
X»Y/, cf. illi H : ipse BCEa'QJKLMKTOQRTVW stabat omnes turbae stabant DEJQ corp. oxon.
:
X*Z vg. et be ICg^ /iîpse autem) q. respondens {et omnes stabant L), cum a b ff. h. litore codd.
dicenti (dicente H*Z*, corr. H'-Z') sibi om. Y. [et et 9 : littore |t)-S'C > in litore stabat uoluit
"Hgraecus om. t£ KtyoyTi). que est DW. et qui : Bentleius cum graeco, sed sine auctoritate codicum
ant qui T eum D graeco et a d ffi h k q, an qui ff.^
jneorum.
{ita Calinct sed aut qui Belsheim). fratris V. 3. loquutus 0. om. est KT. om. eis L. om.
> fratres mei qui sunt R. multa Q. in parabulis 5P, in paruulis R* om. L. ;
49. et X. manus iPJIvM"

om. E*L. exteniions om. dicens J. exit iPQR. seminare + semen
X'Z. discipulos sine additamcnto cum ACH*M suum QTS ex Luca viii. 5 ut ohseruat corr. uat.
OQX'^V Hieron. comm. (sed disc, suos in textti) et 4. s.ieminat C. quedam D, quadam L. caeci*
XIII. 4-13-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 91
quaedam ceciderunt secus uiam aliud tricesimum

et uenerunt uolucres et comederunt ° qui habet aures audiendi audiat.
ea ^^ Et accedentes discipuli dixerunt ei
® aliaautem ceciderunt in petrosa quare in parabolis loqueris eis ?
ubi non habebant terram multam 11 qui respondens ait illis
etcontinuo exorta sunt quia non habe- quia uobis datum est nosse mysteria
bant altitudinem terrae regni caelorum
*sole autem orto aestuauerunt illis autem non est datum.
quia non habebant radicem arue- 12(133.5)
et g^^j enim habet dabitur ei et
runt abundabit
T alia autem ceciderunt in spinas qui autem non habet et quod habet
et creuerunt spinae et suffocauerunt ea auferetur ab eo.
*alia uero ceciderunt in terram bonam 13 (133. 1) ideo in parabolis loquor eis quia
et dabant fructum uidentes non uident
aliud centesimum et audientes non audiunt neque intelle-
aliud sexagesimum gunt
uiam. et uenerunt uolucres et comederunt ea. ° alia autem caeciderunt in petrosa. ubi non
habebat terram multam et continuo exorta sunt quia non habebant altitudinem terrae. ^ sole
autem orto. estuauerunt. et quia non habebant radicem aruerunt.
autem ceciderunt ''
alia
in spinis. et ascenderunt spinae. et suffocauerunt ea. * alia uero caeciderunt in terram bonam.
et dabant fructum. aliud centesimum. aliud sexagesimum. aliud tricesimum. ^ qui habet
aures audiendi audiat '" et accedentes discipuli eius dixerunt ei. quare in parabolis loqueris
eis. ^âd ille respondens ait illis. quia uobis datum est nosse mysterium regni caelorum.
illis autem non est datum. ^^
qui enim habet dabitur ei. et abundabit. qui autem non habet.
et quod habet auferetur ab eo. " propterea in parabolis loquor eis. quia uidentes non uident
denint EZ*, cic. DLR. uenierunt D, uenenerunt Y. tricentissimum E, trigesimum St trigissimum L

uolocris O Lnca viii. 5) QR vg. cum
; + caeli {ex .x.\x- DR.
graecis sat multis et bff^ h et corr. uat. {sed non 9. audiat ; audiet L.
piarg.^ improbat caeli cod. caraf. commederunt
; 10. adcedentes O, accidentes L. discipuli +
E. earn H. eius H0R cum graecis aliquot ct abc dfg^ h (twti
5. alia uero X*. ciciderunt DLR. petrossa D. 2 q).
ffx. om. ei R. parabulis C5PLR, parapolis Z.
hubi C. om. non L. habebant cu7n. E3PJKL loqueris eis [ctim graeco) BDE:^"'!'FH<^©JKLM
KTRT'^W vg. cor. uat. mg. et b c g^, cf. habent k ^TO'!QRTVWXZ vg. om. eis AC5P*H*0*Y. :
habebat ABCDFH0MOQT*(abebat)VXYZ cor. 11. illis j>?-.: eis D. nose D. mysteria (mist.
uat.* et d f ff^ h q, cj. erat effi : Graeci cfx^" ^<^'^ IPLRTW cor. tiat.) misterium DEQ, mysterium:
post aiiTa. exorta : orta J. quia non habebant T ctim a c d fff^gi I q corp. et S. ioh. oxon., cf.
(StcL TO lifi txî-v) codd. pi. et vg. : q. n. habebat T* sacramentum k (jei/ mysteria e, mis. b, arcana _^, /;).
(ab.)Z*. terre X. celorum W. > datum est Q.

6. horto C
R, exorto ; mortuo Z*
ortu W ; 12. dauitur O. ei illi D.
: habundabit CLW,
(orto Z"). estuauerunt RW. quia int. tin. O ; abundauit E*0*. autem qui BX*
qui autem : ei
qui DH*R. non habebant (abebat T*) radicem : et qui E. abet bis C. et quod aetiam quod E. :
> radicem non hrit D. radcem L. haruerunt C. Pro et quod habet cor. uat. 7narg. et quod *
7. om. auterai L. caeciderunt C, cic. DLR. uidetur habere' si rem recte perspicio, ex xxv. 29
spine W. soffocauerunt L. {ut nionet cor. uat.). auferetur {dpSrjaiTai)
8. alia : alii D. uero : autem L vg. caecide- aufertur 0*, auferatur R. hab eo C ab eos W. ;
runt C, cic. DLR.Ca'*Z* dabunt EQ. aliut 13. + et ad init. uers. 3?. parabulis a"LR.
ter, Y semel. centensimum EZ*, centisimum Y, loquor eis : loqueris eis DE, loquor uobis corp.
centissimum H'L -c- DR. sexagensimum CEB'Z*,
; oxon. quia + non W* {sed expunctum^. uident
sexagissimum L ; -LX. DR. tricensimum CjPFZ* + & audie W* {sed exp.). non audiunt (ou/c
N 3
9a EUANGELIVM SECUNDUM MA TTHEUM. [xiii. 14-.9.
''et adimpletur eis prophetia esaiae di- 16 (134. 5) Uestri autem beati oculi quia
cens uident
auditu audietis et non intellegetis et aures uestrae quia audiunt
et uidentes uidebitis et non uidebitis i''amen quippe dico uobis
15
incrassatum est enim cor populi huius quia multi prophetae et iusti cupierunt
et auribus grauiter audierunt uidere quae uidetis et non uiderunt
et oculos suos cluserunt et audire quae auditis et non audierunt
ne quando oculis uideant 18 (135. 2) ygg gj-gQ audite parabolam semi-
et auribus audiant nantis
et corde intellegant 1' omnis qui audit uerbum regni et non
et conuertantur et sanem eos. intellegit
et audientes non audiunt neque intellegunt. " et adimpleretur in eis prophetia esaiae
dicentis auditu audietis. et non intellegetis. et uidentes uidebitis. et non uidebitis. " incras-
satum est enim cor populi huius. et auribus grauiter audierunt. et oculos suos cluserunt.
nequando oculis uideant et auribus audiant. et corde intellegant. et conuertantur. et sanem
eos. ''uestri autem beati oculi quia uident. et aures uestrae quia audiunt. "amen dico
uobis. quia multi prophetae et non uiderunt et
iusti. cupierunt uidere quae uos uidetis. et
audire quae uos auditis. et non audierunt. '"uos ergo, audite parabolam seminantis.
" omnis qui audit uerbum regni. et non intellegit. uenit malus. et rapit quod seminatum
aKovo\!ai.~) non audient ABFH*QX*VZ* tictcres

: ; est BX. auribus +
( + aiTwv DS'LQR
suis NO
plenimque ut uidentes non uideant et audientes non ctim b c audierunt (^Koucrai') au-
h {k ?).
g.^ :
audiant itel similia tit a b c d {et D ^r.) c ff^. 2 ^ ^ diebant J. hoculos C, occ. D. om. suos Z*
sed Hieronymus in conitn. et fq cum nobis. Lectio ( + ZO. cluserunt cum ACFH0JMO*YZ^ clus-
audient wide fluxcrit ncscio. neque nee Q. : serunt R, clauserunt BKH'0'~-TVWXZ* vg.Tisch.
intellignnt 0JW vg. ; intellegant E ; intellegent dfff'i, 2 : concluserunt DE3PL g^ It, conclussemnt
H* (-gunt H"). Q. hoculis C. > uideant oculis R vg. intelligant
14. et (koi graeci fere omnes, nai totc D) cui/i H0JKW vg. conuertatur Z*, lineolam deleuit
Ca'*FH.IM\V1t!C ; nt (sine atict. grace.) AEDE corr. sane R. Post hunc uersum + et iterum
a"»i'®KLKrOQRTVXYZ'r» gat., S. ioh. o.xon. ;
Incrasatum est cor populi huius et aures eorum
uett. iiel et uel tunc, sed et ut g^. adimpletur obstruerunt et oculos suos conpraeserunt ne
(di'a7rX7//)oi;ToO cum C(adin.).TMO*T*WJg«r, et quando conuertatur et sanem eos Q ex aliqua
inpletur 3", cf. adimpletum H (sine est): adim- ucrsione nobis ignota.
pleatur AFKMT^VX'YZTS ; adimpleretur BDE 16. hoculiC. quia (oTi) qui LQRTW. uestre
;
©QX*, adinpl. JP"'9LR ; adimpleritur O' sine aact. R. quia sec.: quae HLR, que T° (e in ras.);
grace. ; exprimitur ab im-
irhT^paiOrjaeTai (D'') qui D.
plebitur uel compl. c d ff^.
gi h k, impletur a, ^ 1 7. amen quippe {diiTjv yap gr. plurimi) om. :
completur q, adimpleretur f* om. b. eis codd. pi. ; quippe {cum NX gr.) CO*RT a b c fffy. 2 _f,. j h.
et a c g^: in eis Ca'"'!'FTWZ* vg. cum f ff^ gi ; > dico uobis quippe quia L. profetae itPLOR,
in illis bî It, super eos k\ om. a c g,. profetia profaetae D, prophete W. cupierunt : uoluerunt
DH'LOR, prophetiae E* (corr. m. p.). isaiae E. quae (/;-.) : que H ; + uos L. uidistisEJ;
DKMM'OVWZJ^Sa:, hesayae C, esayae T, audetis Q. uiderunt audierunt Q. audire :
iessaiae L, issaie 3*. dioens (ij \i-ôvaa) AC5P* quae + uos DL. audistis BCES'JOX*. om. et
rH0KMM'O*TWXYZ cum k: dicentis BDEJ and. q.aud. et non aud. R.
L':(-tus L*)0''(-tes)QRV(,-tes)T {sine auct. grace.) iS. ergo: autem DLQ. parabulam CU'LR.
cum a b cfff^.^g^ h q, dicentes d {Kiyovaa). et saeminantis C, seminantes O*.
non + audietis neque B in X etiam est rasura ; omnis + enim H'0R. audit: audierit F.
19.
fere unius lineae. non intellegetis (ou ^^ HOIKTWe"^. malus (c5 7ro;'i;f (5s) ma-
intelligit :
a\ivT)ri) codd. pi. et 0'Z*, non intelligetis W vg. lignus DLQR d h. rapuit R + illud Q. saemina- ;
non intellegitis B(neque)DJLORXZ*, -igitis H0*. tum et saeminatus C. hie est q. s. u. seminatus
nidentis H. uedebitis/;-. D. uideuitis kc. O. (-tum T) est om. J. > sem, est secus uiam
;
15. incrasatnm DER. om. enim T. enim > R.

XIII. 19-25.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 93
uenit mains et rapit quod seminatum ^^qui uero in terram bonam seminatus
est in corde eius est
hie est qui secus uiam seminatus est hie est qui audit uerbum et intellegit
2" qui autem supra petrosa seminatus est et fructum affert
hie est qui uerbum audit et facit aliud quidem centum
et eontinuo cum gaudio aecipit illud aliud autem sexaginta
^^ non habet autem radicem
in se porro aliud triginta.
24 (137. 10)
sed est temporalis Aliam parabolam proposuit illis
facta autem tribulatione et perseeu- dicens

tione propter uerbum simile factumregnum eaelorum est
eontinuo scandalizatur homini qui seminauit bonum semen
qui autem est semmatus m spmis in agro suo
hie est qui uerbum audit 25 cum autem dormirent homines uenit
et soUicitudo saeculi istius et fallacia inimicus eius
diuitiarum suffocat uerbum et superseminauit zizania in medio
et sine fruetu efficitur tritici et abiit
est in corde eius. hie est qui secus uiam seminatus est. ^^ qui autem supra petrosa semi-
natus est. hie est qui uerbum meum audit et continue cum gaudio aecipit illud. ^'non
habet autem in se radicem sed est temporalis, cum autem facta fuerit tribulatio uel perse-
cutio propter uerbum eontinuo scandalizatur. '"'

qui autem in spinis est seminatus hie est
qui uerbum audit et sollicitudo saeculi huius et fallacia diuitiarum suffocat uerbum. et sine
fructum efficitur. ^'

qui uero in terram bonam seminatus est. hie est qui audit uerbum et
intellegit. et fructum affert. autem sexagesimum. aliud

et facit. aliud centesimum. aliud
tricensimum. '* aliam parabolam proposuit eis dicens simile est regnum eaelorum. homini
qui seminabit bonum semen in agro suo. ^^ cum autem dormirent homines uenit inimicus
20. super SPLORW vg. petrosam X". semi- adfert DEH»"»JLMKrRZ; afferet F ; oni. V. om.
na///tus T, saeminatus C. uerbum + dei T. etfaoitE. aliut fe?-C3?*(-d^')Z*(-dZi). centum
> audit uerbum QR. cumtinuo C. accepit JO, ABFH*KMKrOVXYZ* (-c D): centesimum CH°
recepit E. illut Z* {corr. Z'). ©JTWZ' vg., centissimum LQR, -c-mum E.
21. abet C ; habens E. autem om, R + h' : ; alium E. om. autem EJ. sexaginta A etc.
L*. > temporalis est Q. tribulatio E*, +ne in (•LX- sexagesimum H<^©JTWZ' vg., sexa-
D) :
mg. E' ?. et : hac E, ac Q. persequutione © ; gensimum C, sexagissimum LQR, LXmum E.

persecutio E*, ne sup. lin. E"; perse sic R. porro aliud {contra graccum S Sj) ABDFH0JK
scandaliszantur E, scandalizantur W. LMKrORVXYZCaliut*) aliud(-t) uero CTWw^.
:
2 2. est sera, in spinis {contra ordincm grace?) Tisch. ; alium E, aliud Q sine aduerbio. triginta
cam AC(saem.)FH0KMKrVWX':YZ : > semi- A etc. (.XXX- D): tricesimum H«0JTW51^,
natus est in spinis DEiPJLQ vg., seminatvi est in trigesimum Z*SC tricensimum CQ, tricissimum
spinis T; in spinis seminatus est (eis rds aKovSai R, triginsimum L, trigeutissimum E.
airapets) BRX* ; est in spinis seminatus O. 24. parabulam CH'LR. proposuit {irapiSrjicfv)
uerbum + dei 'T. solicitudo R vg. ; sollicitudiues propossuit DEiFL ;

possuit R. illis : eis EIPLQ.
C. seculi C fg. istius : Iiuius J. fallatia EHK. simile {sequitur ras. unites lit. X + enim W)
;
diuitarum D. suffocant DELQ (cum pluralis in factum est {wixoiuiOr/) : simile est ER co7-p. axon.
qtiibusdam pracccdat e. g. uoluntates a, uoluptates b Hier. om. eaelorum C. >

homini regnum
forsan ex ayairaipro dnaTTj zeci aTrdrat) ; suffocauit eaelorum Q. qui seminauit (saem. C, seminabit
R. efSciuntur E. T) = OTrdpavTi : qui seminat {amipovTi) E czim
23. in terram bonam (ewt r^y icaKTjv yrjv) cum graecis multts, c/.semina.nti dhkSAug.
saemen C.
DH'FKLMKTOQRTVW vg. > in bonam terram ;
35. quum © {non C). dormierent R*, dormi-
E: in terra bona ABCH0JXYZ. saem. C. erunt R"', dorrent O. hominis O*. in imicus D.
audit : autem lapsu Z*, corr. Z'. om. uerbum superseminauit (super sem. AD, supersaem. C,
TW. > uerbum audit L. intelligit ©KJTW vg. superseminabit T) codd. et vg. = tTreffTreipfi' semi- :
94 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xiii. 26-31.
-8 cum autcm creuisset herba et fructum eradicetis simul cum eis et triti-
fecisset cum
tunc apparuerunt et zizania ^''
sinite utraque crescere usque ad mes-
2^ accedentes autem serui patris familias sem
dixerunt ei et in tempore messis dicam messori-
domine nonne bonum semen seminasti bus
in agro tuo ? colligite primum zizania
unde ergo habet zizania ? et alligate ea fasciculos ad comburen-
'"*
ct ait illis inimicus homo hoc fecit dum
serui autem dixerunt ei triticum autem congregate in horreum
uis imus et colligimus ea ? meum.
^'-let ait non 31 (137. 2) Aliam parabolam proposuit eis
ne forte colligentes zizania dicens
eius et superseminauit zizania in medio trittici. et abiit.

''^
cum autem creuisset herba. et
fructum fecisset. tunc apparuerunt et zizania. -' accedentes autem serui patris familias.
dixerunt ei. domine nonne bonum semen seminasti in agro tuo. unde ergo habet zizania.
'^^
ad ille dixit eis. inimicus homo hoc fecit, serui autem dixerunt ei uis ergo euntes colli-
gimus ea. ^^ at ille ait eis non. ne forte colligentes zizania eradicetis simul et tritticum.
™ sinite utraque crescere. usque ad messem. et in tempore messis dicam messoribus colligite
primum zizania et alligate fasciculos. ad comburendum ea. tritticum autem. congregate in
horreum meum. ^' aliam parabolam. locutus est eis dicens. simile est regnum caelorum.
nauit (taneipfv graec. mult.') uelt. e q. zizania fortasse 2,* qui habet ras. eradicetis (her.") simul
codd. pi. et vg. (zyz. CE, zez. DL) : zizania 0, cf.. cum eis et (om. et L) triticum (tritt. BC0T.KZ)
zizaniam c et notata u. 26. trittici BCfe)OX*Z. hoc ordine BCEa'0JKLMKrRTVWX*Z5{!S'C
habiit CT, abit R. Hier. cum graecis plurimis iicptîuffTjre a/ia avrois
26. quum {ftoii C). creuesset L. CT, erba [«ai] Tuu airov, sed uon liaboit gracci Kai ; similiter
haerba R. tunc: +etT; om.h. apparuerunt eradicetis cum eis simul et triticum D, et eradi-
(adp. J) : apparuit ER, apparunt L. om. et cetis simul (om. cum eis) et triticum ^ cum
DEiPLQR {sed + et J>ost zizania ER) em-p. axon. a 6 c / J^2 Sî ^' ?' > eradicetis simul et triticum
zizania vzyz. CE, zez. DL) zizaniae H'^0. : (tritt. Oi cum eis AFHOX'Y cum D graeco ct d
27. patris familias (jtno ucrbo J'TCD) patri : f. (^€Kpiû(TT]Te aâ Kai tov aetrov aw avTois) >• simul ;
DEQ, ad patrem f. LR (iini h sed sine auctoritate et triticum cum eis eradicetis Q.
graeca. saemen C. seminas" O ;
gracci nariant 30. + sed ad init. DELQR corp. ox. cum a b c
inter (ajreipas et laweipis. unde ergo i/s, lapsu, in gi-^h. senile R*, sinete 5P. hutraque C. ores-
D. hunde C. e''go V. zizania (zyz. CE, zez. cere usque in mg. addita H. crescire simul
D) : zizaniam BH°0, zezaniam L. (^GwavâvioQai quod nulltts alius, quod scio, Latin-
28. om. et ad init. J. facit R. serui autem orum exprimit) L. husqne C. mensem L, mesem
dixerunt ei codd. pi. et vg. (et ftirov gr. plur. cum H", missem R. mesis iPL, missis IVT. messoribus
sed Kifovaiv xBCD et dicunt a be cff,gi k): (msessoribus E) + meis DLQR cum h gat. corp. ox.
fff^ h q ;
> dix. autem ei serai R, cf. ordinem E) gracci ct a b collegite DJP, coUite L. zizania (zyz. CE, zez.
c eff.gi {li) k. uis imus codd. et vg. : uisimns R, DL) : zizaniam H'0. alligate (adl. J) : collegite
uissimus ? L* (uis//imus L°) ; uis ibimus J ;

gracci L. ea : earn H0 (forsan pro ea in) ; om. T.
contra paene omncs Se'Xeis ovv airfKBovrfs k.t.K. cum fasciculos sine in (cum graecis LXA i a/.) codd.
fq (ergo), sedom. ovv D gr. 252* et uis imus a b c e pi., uett. etiam fasciculis E a, fasciculo R + in :
ffi, uis euntes (/. euntes //, uis eamus /•. colligimus ante fasciculos (fi's Scir/ias) vg.cum ffi et cf. cam
cum ABF0KMM-ORTVWXYZ vg., coUeginius H0. comburendum cum ABFM.\TOQR\VX:
CH'H, cullegimus L: colligemus E.TQ, colleg. D. YZ» vg; cumb. J: conb. CE3'H0KLTVZ*,
Graeci uariant inter avWi^wîv ct avWiôfxiv. concub. D. tritticum BC0OTXZ. om. autem L.
29. ait + eis QR ; + illis E ; cum D graeco, congregat//e 5P [ras. iinius lit.) ; congrega L.
et similiter uett. a bfh k. coUegentes DIP*L. orreum LRT.
zizania ^zyz. CE, zez. DL) : zizaniam H"'0 et 31. + et ai/ /«2V. B. parabulam DJTLR. pro-
Xiii. 31-36.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 95
simile est regnum caelorum grano donee fermentatum est totum.

34 (139.
sinapis 6)
Haec omnia locutus est iesus in
quod accipiens homo seminauit in agro parabolis ad turbas
suo et sine parabolis non loquebatur
quod minimum quidem est omnibus eis
seminibus ^•'
ut adimpleretur quod dictum erat per
cum autem creuerit maius est omnibus prophetara dicentem
holeribus aperiam in parabolis os meum
et fit arbor eructabo abscondita a constitutione
ita ut uolucres caeli ueniant et habitent mundi.
ramis 36 (140. 10) uenit in
in eius. -punc dimissis turbis
33(138-5)
Aliam parabolam locutus est domum
eis et accesserunt ad eum discipuli eius
simile est regnum caelorum fermento dicentes
quod acceptum mulier abscondit in dissei'e nobis parabolam zizaniorum
farinae satis tribus aeri
grano sinapis quod accipiens homo seminauit in agro suo '^ quod minimum quidem est
omnium seminum. cum autem creuerit. maius est omnibus oleribus. et fit arbor, ita ut
uolucres caeli ueniant. et habitent in ramis eius. '' aliam parabolam. locutus est eis.
simile estregnum caelorum fermento. quod acceptum mulier abscondit. in farinae mensuris
tribus donee fermentatum est totum. haec omnia locutus est iesus in parabolis ad turbas.
"'*
et sine parabolis nihil loquebatur eis. ut adimpleretur quod dictum est. per prophetam
•''^
dicentem aperiam in parabolis os meum. eructuabo absconsa. a constitutione mundi.

^^ tunc dimissis turbis uenit in domum iesus. et accesserunt ad eum discipuli eius. dicentes.
possuit EH^R, praepossuit L (TTape8r]K€v graeci L) eis codd. pi. vg., a{li) c/ (nihil) jf", ^1 /; (illis) q
pluri7?ii, sed €Kd\7](X€v DL* i. 13. 124. 346 i/uod aur.ff^: et sine parabola (-bula Dj n. 1. eis DT*
seqitunHir a b c d e fff^ ^ ^ > ^^^ proposnit ffi g^ q. cum g7'aecis ut udtur 07nnibus, cf. sine parabolis uel
synapis DE, sinapit C, spinapis Y. saeraiuauit C, -a 5, sine parabola d, sine similitudine k, sine para-
seminabit T. bolas Z* ( + 2«
e, 0771. 77ig. 7} ut A etc.').
om. quidem Q. saeminibus C, seminb. L.

32. 35. adimpleretur cu77i AJWX-Y corp. oxoit.
maius maior KZ* yCorr. Z') cum D gracco etc.
: Harl. 2%2(>, et adinpl. DiPLR : impleretur BFH
est : fit EQ. seminibus m. est omnibus
e. a. cr. ©KMJTVX*Z vg. Hier., et inpl. CELOQT.
cm. F per homoeotel. holeribus cum ABCDEJP' dictum erat ACS'^FHLMTY vg. Tisch. d. est :
FH0KMRrQWYZ, holeribus J, horelibus V: BDEJP*(z<^ udtu7-)@JK]frOQRYWXZJIier. per

oleribus 'S*'L{sed puncto praemisso)OK'TX. vg. + esaiam R ««« gr. N* 1.13. 33. 124. 253 Tisc/t.
Tisch. et fit : effit Y. cell W. uenient L. Cf. Hie7'07i. ad loc. Legi in no7i7iullis codicibus
:
*
inhabitent LQ, habitant H'*RY. et sttidiosus lector forte rcpcriet idipsu7n, z'« eo loco
33. parabulam D5PL0R. loquntus©X*,loqutus ubi 710s posui77nts et uulgata habet editio nt imple-
L. eis sine addit. cum CFHOJKMM'OTVWX retur quod dictum est per prophetam dicentem, ibi
YZz'^.t + &Q.^ni KSGKS'Lq^Tisch. h q cum gr. scriptu77i per isaiam prophetam dicentem ;
' Ipse
NCLMUX 13. 124. 126. 243 Tisch. celorum W. credebat ueru7n esse per asaph prophetam. pro-
quod accepto DE*0 (quo accepto g^), cf. quod fetam DS-LOR. parabulis H'LR. 6s Y, hos C.
accepto (non a) q ad Lc. xiii. 19 quod accipit
(Zj ; hemctabo C, eructibo E, eructuabo BFH.IMKTV,
E-. abscondit in farinae oin. E. farine W ; cf Rmisch. It. U7id Ug. pp. 363, 467. absconsa
-na DQR. tribus : -in- D. fermentum est L. iP"'9LQR.
34. hec W. loquutus 0, loqutus L. 0171. iSs R 36. dimisis EL, demissis OR. 07n. in E.
et > ad turbas in parabulis R. DjPL, in parabulis dicentes + domine Q. dissere {((ipaaov) ABCD
in parabobis Y. et sine parabolis (-bulls SFL E*iP (disere) FHJKLMKTOQRVXYZ : edissere
0*R) non loquebatur (-quaebatnr E, -quaeuatur W@TWfvg., ft-f/enarra {Siaaa<p,]aov X*B /K H.)
96 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xiii. 37-46.
37 qui respondens ait et eos qui faciunt iniquitatem

qui seminat bonum semen est filius *êt mittent eos in caminum ignis
hominis ibi erit fletus et stridor dentium
^* ager autem est mundus *3 tunc iusti fulgebunt sicut sol in regno
bonum uero semen hi sunt filii regni patris sui
autem filii sunt nequam
zizania qui habet aures audiat.
^'inimicus autem qui seminauit ea est Simile est regnum caelorum thesauro
diabolus abscondito in agro
messis uero consummatio saeculi est quem qui inuenit homo abscondit
messores autem angeli sunt et prae gaudio illius uadit et uendit
*"sicut ergo colliguntur zizania et igni uniuersa quae habet et emit agrum
comburuntur ilium.
sic erit in consummatione saeculi *5 Iterum simile est regnum caelorum
*' mittet hominis angelos suos
filius homini negotiatori
et colligent de regno eius omnia scan- quaerenti bonas margaritas
dala *^ inuenta autem una pretiosa margarita
edissere nobis, parabolam zizaniorum agri. ''

ipse autem respondens dixit eis. qui seminat
bonum semen est filius hominis. '*
ager autem est hie mundus. bonum autem semen, hi sunt
filii autem sunt, filii maligni. "" inimicus autem qui seminauit ea est diabolus
regni. zizania
messis uero consummatio est saeculi. messores autem angeli sunt. sicut ergo coUiguntiu: '"'
zizania. et igne comburuntur. sic erit in consummatione saeculi huius. " mittet filius
hominis angelos suos. et colligent de regno eius. omnia scandala. et eos qui faciunt ini-
quitatem *êt mittent eos in caminum ignis, ibi erit fletus et stridor dentium. *'tunc iusti
**
fulgebunt sicut sol in regno patris sui. qui habet aures audiendi audiat. iterum simile est
regnum caelorum. thensauro absconso et prae in agro. quem inueniens homo, abscondit.
gaudio eius uadit omnia quae habet uendet. et emet agrum ilium. "* iterum simile est reg-
num caelorum. homini negotianti. quaerenti bonas margaritas. ^"qui inueniens. unam
a bff^gi h q, narra d k. parabolam (-ulam C5P paucis et e h. hangelos C, agg. M. colligent

LRj : + tritici et D3>»'»QRT;tritt. iW gat., corp. {avKXiôvaiv'), coUegent 5P coUiget 0*. :
axon., siiu atict. graeca. zizaniorum coJd. et L mittent [fiaKoxiaiv) codd. pi. et 7? vg.: mit-
42.
hie et infra : zyz. CE, zez. DR. tunt {eaKKomtv N*D.X.) EHMOX-'Y fa7« e et codd.
37. &\X,codd.o»incs sine add.: + illis z^^. «<;« cî a/>. Zflf/;«., mittet BRX*. ignumW; +ardentis
{Belsh.) g.igat.; +€\%fhq. saeminat <;? eaemen ER Aug. dc ciu. dci xxi. i. ibi illic R.
ttt ;
C. bonum in mg. Y. >

filius hominis est ER. 43. fulgebunt (€K\dî/'ot)(ni') fulgebant : R.
38. est mundus : hiemundus R, hie m. est E, > sicut sol fulgebunt E. patris sui ciwi AiP*F
est hie m. DiP'''i'Q. uero autem CD. saemen
: MOY et c df gi h k Hieron. comm. Tisch. : eorum
C. hii BCDES'HLORTWXZ*. sunt om. Z* BCDEH">"'H0JKLKrQRTVW vg. cum a bff^. ^ q
( + Z\ > filii sunt regni T. zyzania C, zez. {alii ipsorum ; mei 1;) ; om. X scd rasura est \
DR, zezani E*. autem + hii 5P. > sunt filii JP. lineac. abet CT. aures sine addit. ACFJKM
filii (-li £) suntnequam f. s. diabuli nequam Q. : KrO"T*VXYZ cum graecis X*B et ah e k: + au-
39. saeminauit C seminat E. earn 0. diabulus
; diendi BDEa'H0LQRT»W vg. etc. cum graecis
D3'*KR, zabulus a>'L ; > diabolus est E. maesis plurimis om. qui h. a. audiat O*.
:
E, messes L. seculi CWTpj, messeres D* (e «<-. 44. celorum ct 45. W

thensauro JZ*. ab-
expunct.). autem : uero EQ. hangeli C, aggeli sconso D, habscondito C. qui inuenit {fiipiiv) :
M, angueli D. inueniens E (q. inuenit K sed inin ras.). habsc.

40. siout : si R. colleguntur D. ziz. C hie, C. pre D. om. et ante uendit Z* ( + Z'). uadet
zyz. E, zez. D. comburuntur cf. u. 30,
igne S. et uendet CT. hmiiuersa quae abet C ; omnia
coburuntur O, conburuntur CH'H.JKLM"TVZ quae habuit R. emet CT.
conburentur DFR corp. axon. (comb.), erit + et 45. om. negotiatori K. querent! LRW. bonas
EL cum K gr. et e g^. seculi CTIt). margaretas RY, bonam margaritam D corp. ox.*.
41. mittet {ai!oaT(\ti): mittit H cum graecis 46. in uenta D. una pretiosa (praet. CEH^H
XIII. 46-54.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 97
abiit et uendidit omnia quae habuit ^' intellexistis haec omnia ?
et emit earn. dicunt ei etiam

*'
Iterum simile est regnum caelorum 52 ait illis ideo omnis scriba doctus in
sagenae missae in mare regno caelorum
et ex omni genere congregant! similis est homini patri familias
*8 quam cum impleta esset educentes et qui profert de thesauro sue noua et
secus litus sedentes uetera
elegerunt bonos in uasa 53 et factum est cum consummasset iesus
malos autem foras miserunt parabolas istas transiit inde.
*^sic erit in consummatione saeculi 64 (141. 1) Yx ueniens in patriam suam
exibunt angeli et separabunt malos de docebat eos in synagogis eo-
medio iustorum rum
^"et mittent eos in caminum ignis ibi ita ut mirarentur et dicerent unde huic
erit fletus et stridor dentium sapientia haec et virtutes?
praetiosam margaritam. abiit. et uendidit omnia quae habuit et emit illam. "iterum
simile est regnum caelorum. retiae missae in mari. quae ex omni genere piscium
collegit. "cum autem inpleta esset eduxerunt eam ad litus et sedentes elegerunt
bonos in uasis suis malos autem foris proiecerunt. "sic erit in consummationem
saeculi. exibunt angeli. et separabunt malos de medio iustorum ^°et mittent eos in
caminum ignis, ibi erit fletus et stridor dentium. "*'
ait illis iesus intellexistis haec omnia
dicunt utique domine. ^^
ei at ille ait eis propterea omnis scribae doctus. in regno caelorum.
similis est homini patrifamilias. qui profert de thensauro suo. noua et uetera. ^'
et factum
est. cum consummasset iesus parabolas istas. transiit inde. ^*
et ueniens in patriam suam
docebat eos in synagogis eorum. ita ut mirarentur. et dicerent unde huic sapientia haec et
LKTOZ) margarita (-eta L) = 'iva -noKvTifiov /lap- 50. et emittent Y* ; et mittunt T {cum N*
yapiTTjv, codd. ct vg. ; litteris niinoriHis X > una
: D«'-*X PaXXovaiv), et mittet Z*. eos: ignis A
marg. pretiosa (praet. QR) DQR corp. ox. habiit inepte. camminum X'', caminunum L. ibi ; uti
HT. uendit D3?V. omnia iiniuersa ER. que
; E.
D. abuit C. 51. + dicit eis ad initium D, + ait illis E,
47. sagene W, saginae DiPH*LKrRi(-ne)Y, + dixit eis Q corp. ox., sic \4yit avrois 6 iijaovs
sanguine ? R*. misse W, misae ELRY. in mari praemittitur in graecis pluritnis et et dixit a, ait
CDR. et cum BCDQJKLMKTTVWZ vg. et illis ifisy, dixit autem eis g.^, et ait illis ifis /;, dicit
graecis omnihis quae Q, que E. om.
: ; AFHOR eis ills q. intellegitis R. hec W. dicu"tH. om.
XY ; uett. per relatiuum reddunt quod etc. ex ei RZ* {corr. Z-). eciam W ; + dne D3'"'»QR
omni genere sine add. cum . CFHJLMO* dg.,_ k cum graecis piurimis ct ziett.
corp. ox.
durmach. et Walkeri e a <p Harl. 2826 : + 52. + et ad init. 3''"«0"'"Q. illis + ifis 3'.
piscium {sine auct. graeca) ABDEjPQKKTO'^QR omnes O. sciba L. ductus E. caelorum +
TVWXYZ vg. Tisch. ex uett. ab c effi ff.g^ h i///terum simile est regnum cte'.orum E. similis :
q r^. congregati QX* congregat D. ;

simile BY. om. est R. homini : om. B*
48. quam cum (î' ore) et cum {oti
Si D'') D, :
omni L. patrifamilias J(?)\V vg. proferet Z*.
cumque R, et similiter cum autem a b {c)/gi hff, tesauro LT. noba T.
{k) q S. impleta (inpl. CDjPLO) esset {inX-r]- 53. quum 0. om. its parabolas L. parabulas
piiiB-q) : B om. X*.
inplete essent R, conplessent ;
istas iP'R parabolam istam E. transiuit Q,
;
ducentes DR
porro eduxerunt ad litus et sedentes
; transit R. om. inde R.
Q ctim graecis X* " 'BDP etc. et uett. q, ed. eam ad 54. sinagogis E°iPLKrO*RW, sinagogiis E*.
etc. a b h, ed. id ad etc.ff,, educent eam ad etc.
f > ut ita H. dirent O*, dicernt L. huic : hie V.
d, posuerunt (impos. /') illud ad etc. e k, duxerunt sapiencia W. om. haec R. nirtutes (ai Sui/a/êis)
eam etc. g^. littus BpjSffi. uassa DEJPLQR ; + cufii BCDE3""''H''(uirtus + es)0JKLMM"QRTV
sua Q. misserunt DiPLQ. > miserunt foras R. WZ vg. Tisch. Hieron. cojnm. uett. omn. sed uir-
49. sic + enim J. erit + et E. seculi CT|§. tutem a : uirtus AiP*FH*OXY.
2ggsli M. seperabunt L. demidio D*.
O
98 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xiii. 55-xiv. 5.
^^
nonne hie est fabri filius ? des tetrarcha famam iesu
nonne mater eius dicitur maria ^ et ait pueris suis hie est iohannes bap-
et fratres eius iacobus et ioseph et tista
simon et iudas? ipse surrexit a mortuis
°''
et sorores eius nonne omnes apud nos et ideo uirtutes operantur in eo.
sunt? 3 (144. 2) Herodes enim tenuit iohanneni
unde ergo huic omnia ista ? et alHgauit eum
'''et scandalizabantur in eo. et posuit in carcerem
{142. 1)
lesus autem dixit eis propter herodiadem uxorem fratris sui
non propheta sine honore

est nisi in * dieebat enim illi iohannes non lieet
patria sua et in domo sua tibi habere eam

^'
et non fecit ibi uirtutes multas êt uolens iUum oecidere timuit popu-
propter incredulitatem illorum. lum
XIV. ''•'^-> In illo tempore audiit hero- quia sicut prophetam eum habebant.
uirtutes.
'"'•"
nonne hie est fabri nonne mater eius dicitur maria. et fratres eius iacobus
filius.
et ioseph et simon et iudas. nonne omnes aput nos sunt, unde ergo huic
^^
et sorores eius.
omnia ista. ''
et scandaiizabanlur in eo. iesus autem dixit eis. non est propheta sine
honore nisi in patria sua. '"'"et ideo non ibi fecit uirtutes multas propter incredulitatem
illorum. XIV. ' In illo tempore audiuit herodes tetrarcha. famam iesu. et ait pueris
''
suis. nynquid hie est iohannes baptista. ipse surrexit a mortuis. et ideo uirtutes operantur
in illo.
^ herodes enim tenens iohannem eum et misit in carcerem propter herodiadem

alligauit
uxorem philippi fratris sui. •*
dieebat enim ei iohannes non licet tibi habere uxorem fratris
tui.
'"
et uolens ilium oecidere. timuit populum. quia sicut prophetam eum habebant.
nonne hie est fabri filius X*Z*( + T?\

55. otn. HZ*, tetarcha C0OTV, tethracha W, tetracha
t. filius+ ioseph DH'QR filius fabri EW, ; > ELR*; cf. thetarcha ^1, tethrarchis k {e def.).
el + ioseph E. nonne sec. et L nonne et SP. : ; fammam E. de ihu Q.
mater eius + qui E* + que E'. > dicitur maria
: ; 2. pueris suis lus lapsii C. suis + numquid DE
[ + ioseph eras.'] mater eius R. et fratres {ical ol H'QR. iohannis DEiP'LR, ioannesSC- babtista
dSe\<j>oi) codd. (-tris O) et vg. et frater A.&t credo : CDR, babtiza L + quem decollaui R corf. ox.
;
;
T, scd diibiiim esf). iacobus codd. et vg. iacob : + quem ego (iecoUaui DE3'"'''QT et legion. ; et
a'*OR; poiro sic pergunt iacobus symon et : similiter grace. D5 et a b d ffi g^ h gat. Post ipse
iohannes et iudas D iacobus (iacob R) et iohannis
; ras. 2 litt. JP. operantur codd. et vg. et uett., et
et ( + ioseph E) simon et iudas ER iacobus et ; operatur L : inoperantur OY cf. Ale. vi. 14. eo :
iohannis et ioseph et simon et iudas a"»"Q. illo EW.

iohannes etiam pro ioseph hahent graeci N*DEFG 3. herodis BEJP'R, hirodis L, erodis D. enim
MSUVXr etc. symon CW. iuda Y. (7ap) : autem 0J. tenuit \KpaTi\av%) : timuit L.
56. soror T. am. omnes Z*( + 7?). aput CE M'ORZ, ioannem SlC- om. et posuit in
iohannen
3**0. > nonne aput nos sunt omnes E. orani" O. herodi L linea forsaii praetermissa. possuit
0. pr.
ista in mg. additiim T. EiPQR + eum QT. in carcerem codd. pi. et

;
57. scandalizabuntur Q, scandalitzabantur D, vg. : in carcere îv <j>v\aict!) H®QT cum d k (car-
scandaliszantur E. in eum E g^. dicit R. eis : care) S. herodiaden V, erodiadem DRT. huxorem
0111. R ; illis E. profeta EPLO, profajta K. o/ii. C ; + philippi H'-Q aur. gig. ; item post sui +
sua/?-. T. et (<j?«. in) domo H. domu DLRV. D, + philippi EQ, +pilippi iP"''R; graeci
filippi
suo {sec.) B. om. et in d. sua Z*( + Z'). omnes {excepto D) addunt post ywatKa et sic fh q 6,
58. et + ideo DEiPQR. illorum : eorum E,J post sui bffn g2 gat. corp. ox. ; Tisch. in textu graeco
QRT. omittendnm siispicatiir cf. Ale. vi. 17, Luc. iii. 19.
XIV. I. audiit cum ACH0JMO*XYZ* : -iuit 4. o?n. enim iP*( + mg.). illi iohannes iohan- 1
BDEH'KLH'O'QRTVWZ* vg. herodis ERL, nis DE5P'L, ioannes Sffi) codd. paene omn. cum
erodis tetrarcha (d jfTpaapxii XCZA, o
D. uctt. et gr. plur. [sed > 'Ituav. aimf N'BZ 251, el
TCTpapxv^ ^M-) "">> ABDa>.JKMyR«XYZ*t;f., om. avTui N* 24*. 28 al.) om. illi ioh. R. hauere L.
:
tetrarca Z- : tethrarca F, tethrarcha M", tetliarca 5. ilium: eum 1<I.H'(^)RVZ corp. oxon. hoc-
XIV. 6-14.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 99
6 (146. 6) autem
]3jg natalis herodis salta- et datum est puellae et tulit matri
uit filia herodiadis in medio et pla- suae
cuit herodi ^^ et accedentes discipuli eius tulerunt
ûnde cum iuramento pollicitus est ei corpus et sepelierunt illud
dare quodcumque postulasset ab eo et uenientes nuntiauerunt iesu.
13 (146. 3)
8 at praemonita a matre sua
ilia Quod cum audisset iesus secessit
da mihi inquit hie in disco caput iohan- inde in nauicula
nis baptistae in locum desertum seorsum
9 et contristatus est rex et cum audissent turbae secutae
propter iuramentum autem et eos qui sunt eum pedestres de ciuita-
pariter recumbebant iussit dari tibus
10 misitque et decollauit iohannem in 14 et exiens uidit turbam multam
carcere et misertus est eius et curauit languidos
^^ et allatum est caput eius in disco eorum.
•^
die autem natalis herodis. saltauit filia herodiadis in medio triclinio. et placuit herodi. ' unde
cum iuramento pollicitus est ei dare, quodcumque postulasset ab eo. '^
ad ilia praemonita a
matre sua. dixit da mihi in disco caput iohannis baptistae. ^ et contristatus est rex. propter
iuramentum autem. et propter simul discumbentes. iussit dari. '"et mittens decollauit
iohannem in carcere '^ et ablatum est caput eius in disco, et datum est puellae. puella
autem tittulit matri suae. " et accedentes discipuli eius. tulerunt corpus eius. et sepelierunt
illud. et uenientes nuntiauerunt iesu.
'âudiens autem iesus secessit inde in nauicula. in locum desertum seorsum et cum
audissent turbae saecutae sunt eum pedestres de ciuitatibus. '* et exiens iesus. uidit turbam
cidere C. profetam DSPLOR. eum : om. R iusiurandum B3'*JKKrOVX*ZS cum c d ff^ k.

meum Y* {^sed corr.). om. autem DEL. et + propter BEQX*. eos qui
6. diae C. natali O ; Latini libcrc uertunt, pariter recumbebant {jovs GvvavaKîy.kvovi) :
cum Graeci legant yev€(Tioi^ 5^ yevoptivois uel simul recumbentes E ctim a b c ff,gi h q cf.f; +
a/yoiiivoL^^ yeif€(TiQjv Sfi yevoiikvajv uel dyofj-evcvv {et eo R. iusit ESPLR + autem D. ;
sic fere d ff^ k 5), tiisi ex uarietate graecorum coni- DL. decolauit LR, dicollauit O.
10. missitque
cienduni sit yevtalois Si sine participio. erodis D. iohannen KKTOZ, ioannem |§SC carcerem EH
filiam E ; om. filia her. Q. erodiadis D, herodis OZ.
"X* (corr.l^ uel'^'^. in medio (ly ra /ifaa): + 11. adlatum CDEiP™»0JT, alatum O. capud
triclinio DESPH^QQRTW corp. ox. cum b c efff^ RW. puellae (puelle W) et + puella QR + : ;
g^ h J. erodi D. ilia BEJP"'!'?'. om. et tulit matri suae ^1 {sed

7. hunde C. om. est T*( +siip. liii. T^ uel T-). corrector add. puella autem adtullit m. s.). tulit
quodcunque T|^. postolasset L. hab C. (T\viyKiv) : attulit vg.. ad tulit Q, atulit J ; dedit
8. ad CO. premonita D. da mihi inquit LR. matris suae EO.
(inquid CE©*W) = 5<5s /loi iprjaiv, cum ABCH'H© 12. om. eius E. tollerunt LR* (tuU. R"').
JKLMM'O^VWXYZ" vg.: inquid da mihi R, corpus (to TTTwfxa uel awâ sine avrov) ABCFH
dixit da mihi DQ cum D gracco il-ntv 5i5s iioi et LMOVXYZ|JJffi + eius DEJP0JKM-QRTWTS.
:
similiter dixit da mihi a b c h k q. d /{ff^) ff-igi sepilierunt D, sepelierunt R. illud + in mono-

Utramqite lectioncin confundunt dixit da mihi mento E ex Mc. vi. 29 et sic F. nunciauerunt W.
inquit (inquid ET) E(09'jTZ*. hie (wSc) om. ; ihesu plene C, cf. adi. i ; ifis Y.
CDERT cum b cfff^ffzgi h scd hie in disco q, in 13. quum C0. audiisset et audiissent D. >
hoc disco a, hie (o/«. in disco) d, hoc in catino k. its audisset W. in nauiculam HORTS {sed graeci
>
caput ioh. bap. in disco Q. capud RW. h' ttXolm). desertum {}p-qôv) codd. pi. et X'^Z'-
iohannes O*, ioannis Sffi. babtistae CDLR, bap- vg. : secretum B forsan X*Z*, destum L, cf.
et
tiste W. destatum k. s'orsum O. tnibe W. saecutae

9. om. et RW. om. est R. rex :
Q herodis R, secute W, secuti iP, sequutae 0, sequtae L.
rex + herodis (er. D) DE. iuramentum ACDE pedestris BaPUL
jp»»FH©LMQRTWX<'Y9^(!r cum a bfff,g, h <f 14. ex lens D. missertus DQ. om. est Q.
o a
lOO EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xiv.
15 (14Y. 1) Uesperc autcm facto accesserunt acceptis quinque panibus et duobus

ad eum discipuli eius dicentes piscibus
desertus est locus aspiciens in caelum benedixit et
et hora iam praeteriit fregit
dimitte turbas et dedit discipulis panes

ut euntes in castella emant sibi discipuli autem turbis
escas ^"et manducauerunt omnes et saturati
^"iesus auteni dixit eis non habent ne- sunt
cesse ire ettuleruntreliquias duodecim cophinos
date illis uos manducare fragmentorum plenos
^''
responderunt non habemus hie nisi ci 21 manducantium autem fuit numerus
quinque panes et duos pisces quinque milia uirorum
^*qui ait eis afferte illos mihi hue exceptis mulieribus et paruulis.
^'
et cum iussisset turbam discumbere 22 (148. 6) Yx statim iussit discipulos ascen-
supra faenum dere in nauiculam
multam. et misertus est eorum. " uespere autem facto, accesserunt

eis. et curauit infirmos
ad eum discipuli et hora iam praeteriit. demitte turbas

eius dicentes. desertus est hie locus,
ut euntes in castella. emant sibi escas. ^"iesus autem dixit eis. non habent necesse ire.
date illis uos manducare. "ad illi dixerunt ei. non habemus hie. nisi quinque panes et
duos pisces. et ait illis iesus. adferte mihi eos hue. " et cum iussisset turbam discumbere
'-^
supra fenum acceptis quinque panibus et duobus piscibus aspiciens in caelum benedixit. et
frangens dedit discipulis panes discipuli autem turbis. '^"et manducauerunt omnes. et
saturati sunt, et sustulerunt reliquias fragmentorum duodecim cophinos plenos. "qui
'^'^
autem manducauerunt erant uiri quasi quinque milia. exceptis mulieribus. et paruuHs. et
eius (Itt' auToV L Orig.') cum ACH"FH©KLRrO 19. et cum quum C0. iusisset
bis lapsu E.
T'\\<YJ=\*ZHicron.,cf. \\\\ff,: eis BDEH'MMQ DiP, iusiset L ; turbam codd. et vg.
uidisset \V.
RX*Y''' vg. Tisch., cam graccis plurimis = W (xw o'xAoi' D, non d g.^ cum b c fff^. g^ hq\ a. .^
avroh ucl kir' aiiTovy, et uett. illis ci b c ff^ g\ /?, turbas i^rotis ox\ous) JV cum graecis fere omnibus.
e\i fffi •
solus D"' iripl aiiTSiv = Ae eis d, pro illis discumbere e fin. sup. ras. E discubere L*.
: ;
q ; om. T* cf.i.i. eorsum R. supra super JRWZ* vg. faenum codd. pi.
:
15. uesperae C. discipuli eius: discipulis L. fenum BKORWXZ*, foenum DEJPJLz»f. acciptjs
disertusDL, desurtus Y*. > locus est EL. ora E. quinque -v- DRW. duobus
: 11. D, 11'' E, : ;
O, horam H* {sed m cxp. ). preteriit D, praeterent duos H. haspiciens C aspicientes H. celumW. ;
L. demitte ORY, demite L. castell° E" sup. ras. Post fregit om. et L. discipulis + suis DEJLQR.
hemant sibi hescas C. > aescas sibi D* (aesc. om. panes B ctitn 242* h ff^ h. autem + dederunt
eiiam E). QT^'(-f«/- li".)A ; c/. + posuertmt /' cum syr. cu. et
16. eis: illis E5PFLR. o/«. habent D. neces- piesh. memph. turbas V*.
sire R. om. uos JPL* > uos illis iP"'" et forsan
:
20. om. et ad init. E. om. et ante tulerunt
D°. F. tullerunt R. duodecim; .XII- DEH'FRW.
17. responderunt {bis scr. in T*sedpr. erasutn) cop''inos 0, chophinos O, cofinos FLMR, coffinos
ei + dicentes Q, sed graeci ol 5e Keyovaty aitToi. DE ; sed >
coffinos xn E, fragmentorum duod. >
hiic 2" et E*. quinque -v- DEQRW et > panes : coph. plenos J.
•v. Q. duos -11. DE*(ll<'s E"). piscis O.
: 21. quinque: .v- DEFRW. millia vg.; T>r R.
18. eis codd. plur. et vg., et illis ELR (avrois mul. et paruulis (paruolis T, parbulis O)
P solus) : om. D cum graecis. adferte DEIPJEKT > pueris et mulieribus E cu)n V) gr. 1 abc {nonf)
ORTVZ. > hue illos mihi KM'VZ, mihi hue ffiff~g\ h ?, infantibus et mul. d.
illos D, hue mihi B, illos michi hnc T(?)W,
illos 22. statim iussit (iusit H'LR) discipulos AC
mihi illos vg., illos mihi \o>n. hucj X* graeci
hue ;
JPFH*LMTWXY ubi graeci tiariant: st. iussit
lioi (LSe avrovi et fioi avrovs Side, om. wSe D I ct d. + suos BHÔJKWORVZ et st. iussit discipulis
uett. pi. suis Q St. iussit + ihs discipulos 'jI^
; st. iussit + ;
XI V. 2 2-3 1 .] i:&'A NGELIUM SEC UND UM MA TTHEUM. lOI
et praecedere eum trans fretum donee ^^ statimque iesus locutus est eis dicens
dimitteret turbas. habete fiduciam ego sum nolite timere.
23(140.2) 28 (151. 10)
j7|- dimissa turba ascendit in Respondens autem petrus dixit
montem solus orare. domine si tu es iube me uenire ad te
(150. 4)
Uespere autem facto solus erat super aquas
ibi 23 at ipse ait ueni
2* nauicula autem in medio mari iacta- et descendens petrus de nauicula am-
batur fluctibus bulabat super aquam
erat enim contrarius uentus ut ueniret ad iesum
^^ quarta autem uigilia noctis uenit ad 30 uidens uero uentum ualidum timuit
eos ambulans supra mare et cum coepisset mergi clamauit di-
^6 et uidentes eum supra mare ambu- cens
lantem turbati sunt dicentes quia domine saluum me fac
phantasma est 31 et continuo iesus extendens manum
et prae timore clamauerunt adprehendit eum
statim iussit discipulos ascendere in nauiculam et praecedere eum trans fretum. donee dimit-
teret turbas. ""^
et dimissa turba. ascendit in monte solus orare. uespere autem facto, solus
erat ibi ''''
nauicula autem in medio mari iactabatur fluctibus erat enim contrarius uentus.
"^^
quarta autem uigilia noctis. uenit ad eos iesus ambulans super mare '" uidentes autem
eum discipuli eius. supra mare ambulantem. expauerunt dicentes. quia phantasma est. et
prae timore exclamauerunt. " statim autem locutus est eis iesus dicens habete fiduciam. ego
sum nolite timere. *"*
respondens autem ei petrus dixit domine. si tu es iube me uenire ad
te super aquas, ^"ipse autem dixit ueni. et descendens petrus de naui ambulabat super
aquam ut ueniret ad iesum. '" uidens autem uentum ualidum. timuit et cum coepisset mergi
exclamauit dicens domine saluum me fac. "'continuo autem iesus extendens manum adprae-
ifis discip. + suos E, ct > st. itis discipulos suos C cf.ad i.i. loqutus 0L. fyduciam E. > nolite
iussit D; st. corapulit (rjvayKaaiv gr^ omn., com- timere ego sum E.
pullit corr. Kat. nig., cf. coegit d, cogit e) itis 28. autem + ei DER cum graecis plurimis ; et
discipulos sen. hascendere C. in nauiculam > autem petrus + ei R. om. domine D. > si
(ct's TO TiKoiov) CDH0JIvLORTVWX':Z» vg. cum tu es domine J. si om. T*. iuue O*. ad > te
b/ffy. J 5-: in nauicula ABEa>FMM"QX*YZ acg^ h. uenire EiPMT vg. cum graecis miiltis ; sed uenire
et precedere DW ; ut praecederent Q. doneo + ad te cod. caraf. aquam T.
ipseDQR ex Mc. vi. 45, sine auct. gj-aec. sed cum 29. at : ad C ; et DR. discendens D5PL, dis-
abcff2gi h q {nonfff^. demitteret OR, demitter| cendiens R ; descendit E. om. de Y. nauicula T.
ret L. ambulauit 3'*(-bat mg?) ; ambulat D. supra E.
23. dimisa EJPL, demissa O, demisa R. monte aquam : om. R mare EQ. ifim : diim E.
FH. horare C. uesperae C. 30. uero + mg^
(Sf) ergo D.
: om. 3"* ( ;
midio R*. iactabatur D, iactauatur L

24. ualidum fere otnnes ( = iaxvftiv B'CD et grace,
uexabatur J. enim autem DEQR {sed gracci : cett.) cum uett. om. R cum graecis NB* 33 memph.
:
yip) + illis DQR + eis E ex Marco vi. 48.

; ; quum ©. caepisset L, cepisset W. mergi codd.
>• uentus contrarius EQR. pi. et vg. : mergeri AOXY, -iri 3"*. > saluum
25. om. autem L. nootis lapsu H. eos + itis me fac drie R. salbum C. Post uero deficit B
DR. hambulans C. supra codd. et % super : usque ad eorum xv. 8.
BLTWX*Z*T5l;ffi. 31. w«. its E. extendiensR. manum + suam
26. supra codd. ct S super hambu- : WT^C R. adprehendit cum DJMX*Z° : adpraehendit
lantem C. quia quod F. phantasma ABCF; E2PH©L0RZ*, adpraeendit C, adpraehendit Q ;
H0MQXYz)^»-. fantasma DEiPJKLKTORTVWZ.

:
ATVWX'=Y
apprehendit vg. Tisch., appraehendit
esset O". pre D ;

pro Q. FKKT. eum ilium E. : et (om. R) ait illi codd.
27. statimque : continuoque R. ihesus plcne et vg. : dicens 'S*0. modice FLOWZ*. duui-
tasti L.
103 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xiv. 31-xv. 5.
et ait illi modicae fidei quare dubi- XV. '^'''*" ^'^

Tunc accesserunt ad eum
tasti ? ab hierosolymis scribae et pharisaei
32 (152. 6)
Yx cum ascendissent in nauicu- dicentes
1am cessauit uentus - quare discipuli tui transgrediuntur tra-
^*qui autem in nauicula erant uenerunt ditionem seniorum ?
et adorauerunt eum dicentes uere non enim lauant manus suas cum pa-
filius dei es. nem manducant
34 (153. 2) jjt cun^ transfretassent uenerunt 3 ipse autem respondens ait illis
in terram gennesar quare et uos transgredimini mandatum
^êt cum cognouissent eum uiri loci dei propter traditionem uestram ?
illius miserunt in uniuersam regio- *nam deus dixit honora patrem tuum
nem illam et matrem
et optulerunt ci omnes male habentes et qui male dixerit patri uel matri
êt rogabant eum ut uel fimbriam ues- morte moriatur
timenti eius tangerent 5 uos autem dicitis quicumque dixerit
et quicumque tetigerunt salui facti patri uel matri munus quodcumque
sunt. est ex me tibi proderit
hendit eum et ait illi. modicae fidei. quare dubitasti. ''êt cum ascendisset in nauem
cessauit uentus. °'
qui autem in nauicula erant uenerunt et adorauerunt eum dicentes. uere
dei filius es. '*et cum transfretassent uenerunt in terram genesaret. ^'et cum cognouissent
eum uiri loci illius. miserunt in uniuersam regionem illam. et obtulerunt ei omnes male
habentes. ""
et rogabant eum ut tantum uel fimbriam uestimenti eius tangerent et quicumque
tetigerunt salui facti sunt. XV. 'Tunc accesserunt ad iesum scribae et pharisaei ab
hierosolymis dicentes. Square discipuli tui transgrediuntur traditionem seniorum. non enim
labantmanus cum panem manducant. ' ipse autem respondens ait illis. quare et uos trans-
grediminimandatum dei. propter traditionem uestram. * deus enim praecepit dicens honora
patrem tuum et matrem tuam. et qui maledixerit patri uel matri morte moriatur.
ûos autem dicitis quicumque dixerit patri uel matri munus quodcumque est ex me
32. cum ascendissent (quum 0, hasc. C) = 36. otn. et sec. Q. quicunque Tl^. titigerant
avaâvToiv uel i\i.&avTaiv, codd. pi. et T|§ffi : cum R*, tetigerant KTR-'Z'", tetigerint Z*. salbi C.
ascendisset E0RX*S Tisch. om. in iPO. nauicula XV. I. hierosolymis A0JMM'OQTVXY
EM. caessanit C. hyerosolymis H, hierusolymis K, hierusolimis
33. eratL. ueniernntD. adorarunt L, hadora- S'LR, ierosolimis W, ierosolymis Z vg., iheroso-
uerunt C. Post adorau. defidunt tria folia in 1) lymis C. scribe W. pharisei W, farissaei R,
usipK ad ucrba quod dictum est xxi. 4. filius farissei L, farisei CiP.
dei {cum D gracco et uett. plur., et Hicron. comm.') 2. traditionem (tî' itapaôaiv^ codd. |l?^
codd. fere omnes et vg. dei filius : > QW ctini traditiones KXTVWZ^'S cum g^ q Hicron. comm.
graecis etc. es + tu QR cum D gracco. Post saeniorum C. labant CO*X. > manus suas
autem def. E usque ad ait illi xv. 28. lauant Q. quum C0. panem : pam L. man-
34. transfretasset 0*Z*. terra IVTZ*. gennesar ducent V* (corr. V) = kaBlaiCLV cum graecis fere
ACHMOXY: genesar a>F0J KM'TVW »^., ge- omnibus.
nessar Z, genezar LQ, genessareth R. 3. JPLQR. mandata Z* (corr. Z^).
transgrediemini
35. quum 0. om. eum 3'*( + ?«o.)H*( + en sic patrem tuum i^tov war^pa) A3'"'''H0K3TO
4.
sup. lin.). uori L*. illius : + adorauerunt eum QRT'X'YZ': om. tuum C3'*FJLMT*V\VX*Z*
:
et R ; + uenerunt et adorauerunt eum et iP^'Q, vg. matrem + tuam a""»K<^QR.

: om. et (ante
cf.adorabant (-rauemnt ffy) enm zt a b c ffi. ^ Hil. qui) L. male dixerit codd. pi. : maledixerit A
misserunt R. huniuersam C ; omnem 5P*(uniu. (cod. non 7»i/i.)0J\VY vg. Tisch. morietur
mg."). obtulerunt iPLZ* vg., hobtulenmt C, obtul- H»JRX*.
lerunt R. om. omnes KT. malehabentes uno 5. uos antem dicitis uel patri uel matri suae
uerbo 0; m. abentes C. quicumque dixerit Q. quicunque matri
XV. 6-15.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 103
"et non honorificabit patrem suiim aut nat hominem.

12 (155. 10) Xunc accedentes
matrem discipuli eius
et irritum fecistis mandatum dei prop- dixerunt ei
ter traditionem uestram scis quia pharisaei audito uerbo scan-

' hypocritae bene prophetauit de uobis dalizati sunt ?
esaias dicens ^3 at ille respondens ait

^ me honorat cor au tern
populus hiclabiis omnis plantatio quam non plantauit
eorum longe est a me pater meus caelestis eradicabitur.
" sine causa autem colunt me docentes 14 (166. 5) Sinite illos caeci sunt duces cae-
doctrinas mandata hominum. corum
ô Et conuocatis ad se turbis dixit eis caecus autem caeco ducatum prae-
si
audite et intellegite stet ambo foueam cadunt.

in
13(167. Respondens autem petrus dixit
11 non quod intrat in os coinquinat lio- 6)
minem ei edissere nobis parabolam is-
sed quod procedit ex ore hoc coinqui- tam
tibi proderit. ^ et non honorificat patrem suum. aut matrem suam. et inritum fecistis man-
datum dei propter traditionem uestram. 'ypocritae. bene propiietauit de uobis esaias
dicens. * adpropinquat se mihi populus hie ore suo et labiis suis me honorat cor autem
eorum longe est a me. ^ sine causa autem me colunt. docentes doctrinas. et mandata
hominum. '" et conuocans ad se turbam. dixit eis. audite et intellegite. " non quod intrat
in OS coinquinat hominem. sed quod procedit ex ore hoc coinquinat hominem. '^ tunc
accedentes discipuU eius. dixerunt ei. scis quia pharisaei audito uerbo hoc. scandalizati
sunt. " at ille respondens ait. omnis plantatio. quam non plantauit pater meus caelestis.
eradicabitur. ^*
sinite illos. caeci sunt duces caecorum. caecus autem si caeco ducatum
praestet ambo in foueam cadunt. ''^
respondens autem petrus dixit ei edissere nobis para-
+ suae IP'"''(f/'. Q). monus L*R*, manus Y. quod- vg. Tisch. ab c (e) fff^ g\ Cypr. Hieron. et ad Tit.
cunque T|§. otn. est J. > ex me est Q. i. 14.
u. 6. inc. et non honorificabit edd. Hcnteniana 10. cumuocatis O*. intelligite CH0JKOTW
(?§) Steph. 1555 qncm secuti sumus, et aliae vg., intellegete Y.
ijiultae : inc. et irritum fecistis Steph. Gr. 1576, 11. >
in OS intrat Q. osY, hosC; + hominum
edd, Elzetiitianae. Lachm. Tisch. etc. : itid. Tisch. T. coinquinant R, quoinquinat C, quo inquinat
prol. in N. T. {Gregory') tiol. in. par. \, pag. 174. ©L. hominem : hominum L. hore C. hoc in
6. non honorificabit (ov ixfi Tiii-qafi) ©JMKT hominis mtitare ttoluisse uidetur T*-". coinquinant
TVX'^ vg. : non honorificauit ACH'FHKLOQR R*, quoinquinat C©L(quo in.)T, coincinat Y.
WX*YZ. aut uel Q
; et R. matrem sitte
; 12. om. ei L. pharisei CW, farisaei R, farissei
additamento Aa'*FHMO*QWY cum b ff, g^ et L, farisei iP. audito + hoc 5PQRW uerbo + hoc ;
graecis T' minusc. : +suam C:?'»i'0JKL»rO<'RT ffl'Z' vg. Hieron. hoc etiam est in iiett. pi.
\
VXZ vg. Tiich. cfffi q 5 aur., et gr. plur. et 13. ad CO. ille: ipseW. celestisW. eradi-
sec. om. J. inritum C2*JLRZ*. o^/i. dei L. cauitur O*.
7. hypochritae C, hipochritae a"L, hipocritae 14. sinete jFFR. ctci etc. semperVi. sunt + et
jF*, tiyppochritae R, yppocrite T, hypocrite W. TSC corr. tiat. [sed niargo delet et) codicibus
profetauit 3>LR. isaias KMKrVWZ|^S(I, essaias inuitis. cecorum T (cec. in rasura),
ducis O*.
R, issaias S'L, hesayas C. nobiit udtur
tit >
caecorum duces JP°. cecus R.
8. labis IPLR. honorat : horat V. longue L. si caeo. due. praestet 07n. O* sed-^ m. a. prestet
9. om. autem M". > me colunt iPQRT. doc- CLMZ*, praestat 0R, praeset Y. hambo C.
trinas (-naY*, doctrnas L) sine add, FHJO* fobeam T. cadunt : cadent {TnaovvTm )3"LQ.
(+ est 0'=)X*YZ* Par. lat. 2.262". 11955. 13171*1 15. ei : eis W. hedissere C, edisere JP, dissere
codd. Erasm.,ff«_q Bentl., etgr. ; cf. Es. xxix. 13 et LQ, disere R. parabulam B^'LO^R. om. istam
Mc. vii. 7: + et ABCaPQKLMNTQRTVWX'^Z' BX {cum graecis NBZ. 1 mcmph. Oi-ig.).
104 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XV. 16-26.
16 at ille dixit adhuc et uos sine intel- 22 et ecce muh'cr chauanaca a finibus illis
lectu estis? egressa clamauit dicens ei

^^
non quia omne quod in os
intcllegitis miserere mei domine fili dauid
intrat in uentrem uadit fiha mea male
daemonio uexatur a
et in secessum emittitur ? 23 qui non respondit ei uerbum
1* quae autem procedunt de ore de corde et accedentes discipuli eius rogabant

exeunt et ea coinquinant hominem eum
1^ de corde enim exeunt cogitationcs dicentes dimitte cam quia clamat post
malae nos.
24 (153. 5)
homicidia adulteria jpgg autem respondens ait
fornicationes furta non sum missus nisi ad ones quae peri-
falsa testimonia blaspheniiae erunt domus israhel.
23(i5n.
.^"haec sunt quae coinquinant hominem 6) ^t j]j^ uenit et adorauit eum di-
non lotis autem manibus manducare cens domine adiuua me
non coinquinat hominem. 26 qui respondens ait
^^
Et egressus inde iesus secessit in partes non est bonum sumere panem filiorum
tyri et sidonis et mittere canibus
bolam autem dixit, adhuc uos. sine intellectu estis. " non intellegitis quia
istam. " iesus
omne quod uentrem uadit. et in secessum emittitur. "quae autem procedunt
in os intrat in
ex ore de corde exeunt, et ilia coinquinant hominem. '" de corde enim exeunt cogitationes
malae homicidia adulteria fornicationes furta falsa testimonia. blasphemiae. "" haec sunt
quae coinquinant hominem. non lotis autem manibus manducare. non coinquinat hominem.
^^ et
et egressus inde iesus secessit in partes tyri et sydonis.
'''
ecce mulier chananaea a
finibus illis egressa. clamauit ad eum dicens. miserere mei domine fili dauid. filia mea
male a daemonio uexatur. ^' at ille non respondit ei uerbum. et accedentes discipuli eius.
rogabant eum dicentes. dimitte earn quia clamat post nos. "* iesus autem respondens ait.
non sum missus nisi ad ones quae perierunt domus isdrahel. at ilia ueniens adorauit eum
'''•'
dicens domine adiuua me. qui respondens ait. non est bonum accipere panem filiorum.
''''
16. ad CO. ille + respondens BX*. athuc XY, JPLT. sydonis 0W.
aduc T. chananaea ABKMMTQVXYZ^ltjSC cha-
22. :
17. + et ad init. R. intelligitis C0JTW vg., nanea ©"ÔW, cananaea J Z*T, cananea CFH0*T,
intellegistis 1., intellegis R. om. quia F. 6s VY, cannanea JPR, cannania L. illis: illius JO*Y.
hos C. in secessum (€(s a*pi^pwva) codd. pi. et hegressa C, egresa L. dicens ei {cf. (icpaîv avrSi
vg. (secesum Q) in secessu AMY. emittitur (,€*-

: Myovaa cum B«a'*H0JKL.xM.\TOTV\VX
gr. pi.)
;3a\A.CTai) codd. pi. ct vg., emittetur L : niittilur YZ vg., Hicron.,c gi et "> 3.A eum dicens 5P"'''QR
; :
0*R ; recessit mittitnr Q. dicens {sine ei cum gr. NBCZ etc.) K&CYTisch.
18. hore C. om. et ea usque ad exeunt u. 19 cum uett. a (b def.) d efffiff.,g,q. misserere 5PL,
R et interp. sax. et ea (out. ea J) haec Q {tj. D : miserire O.fili BiP=0JKMiTOTV\\XYZ vg.
gr. i«€iva) et c ff^, ilia d. quoinquinant C©T, quo AC5P*FHLQR. mala H. addaemonio H,
filii
jnq. L, coincinant Y. hominem litt. min. X. adaemonio 0, a demonio S'ORWY, -ia L*(-io
19. om. enim W. cogitationis O. male CK L«).
RW. homicid'aT. > furta /oj-/ bl.is.Q. fals" O. 23. om. non R. om. et aec. disc, eius L. om.
blasfemiac iPLQR, -phemie \\ \ item + auaritia eius T. dicentes + diie B. demitte LO.
nequitia doli Q. 24. respondens ait: respondait illis R. misus
20. hae FO*Z*. om. quae W. quoinquinant LR. houes C
perierant F. israhel uide ad ii. 6.
C0QR, coincinant Y. co incinant L (sed co ex 25. ad CO; et V. om. et post uenit Z*.
m. 2). manibus : hominem L. co inquinat sec. adorabit O"", adorabat LR. adiuba Z*.
L, quoinquinat CWRT ; coinquinant H1\*QX*, 25, 26. > qui respondens ait dne adiuua me W.
coincin.ant Y. 26. non est + enim F sed concordantiac causa
21. ihe^-wiC plene, uid. ad \. I. paitis O. tiri e.r i\Ic. vii. 27.
XV. 27-34-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 105
^^ at ilia dixit etiam domine clodos ambulantes

nam et catelli edunt de micis quae ca- caecos uidentes
dunt de mensa dominorum suorum et magnificabant deum israhel.
^* ^"
tunc respondens iesus ait illi Iesus autem conuocatis discipulis suis
o mulier magna est fides tua fiat dixit
tibi sicut uis misereor turbae
et sanata est filia illius ex ilia hora. quia triduo iam perseuerant mecum
29 (160.
Yx cum transisset inde
6) iesus et non habent quod manducent
uenit secus mare galilaeae et dimittere eos ieiunos nolo ne defi-
et ascendens in montem sedebat ibi ciant in uia
^^ et accesserunt ad eum turbae multae ^^
et dicunt ei discipuli
habentes secum mutos clodos caecos unde ergo nobis in deserto panes
debiles et alios multos tantos
et proiecerunt eos ad pedes eius et ut saturemus turbam tantam ?
curauit eos ^* et ait illis iesus quot panes habetis ?
^^ ita ut turbae mirarentur at illi dixerunt septem et paucos pis-

uidentes mutos loquentes ciculos
et mittere canibus. "at ilia dixit etiam domine. nam et catelli edunt de micis quae cadunt
de mensa dominorum suorum. ""
tunc respondens iesus. ait illi. o mulier magna est fides
tua. fiat tibi sicut uis. et sanata est filia eius. ex ilia hora.
^' et cum transisset inde iesus uenit iterum iuxta mare galileae. et ascendens in montem.
sedebat ibi. ^°
et accesserunt ad eum turbae multae habentes secum. clodos. caecos. mutos.
debiles. et alios multos. et proiecerunt eos ante pedes iesu. et curauit eos. 'Mta ut turbae
mirarentur. uidentes mutos loquentes. debiles sanos. et clodos ambulantes. et caecos
uidentes. et magnificabant deum sdrahel. '"
iesus autem conuocatis discipulis suis. dixit
misereor turbae huic quia iam tres dies sunt quod perseuerant mecum et non habent quod
manducent. et dimittere eos ieiunos nolo, ne forte deficiant in uia ''^
et dixerunt ei disci-
puli eius unde nobis in deserto panes tantos. ut saturentur turbae tantae. ''*et ait illis iesus.
27. ad CO. etiam (eciam W) utique CR. : > mutos surdos ( + et H) clodos caecos debiles
catelU: catuli iP*(catulli 3")LQR. hedunt C. de H'©. eos + omnes Q.
mensas Q. dommorum : demoniorum R* {corr. 31. itaut + etL. turbe turbaT. uidentes W ;
uobiit ni. sax.'). + autem T. mutos multos T*Y. locentes L :
28. tunc respondeBs ifis : et tunc F, cf. nal + et J. clodos: claudos EJKKTRVWZ vg.,
tJirev airfiMc. vii. 29. ait ei Q. om. o aiite cludos L. hambulantes C + et J. cecos LW. ;
mul. JR cum Dgr. 259 (iion d). mulien L*. deum dominum Q. israbel uide ad ii. 6.
:
sicut + tu JL. sanata : sana facta R. illius 32. uocatis Q. miserior LR, mesereor H*
ACFH©LMO"'»QRY : eius BH'JKK1"0*TVWXZ -i-huic R. turbe W
+ huic LQ. triduo iam ; :
vg. Tisch. ; om. E. > iam triduo E triduum est in quo L, triduum
;
29. quum C©. transiset EL. om. inde R. est iam quod QR. om. et post manducent Q.
uenit + iteium QR cum a b c f ff, gi. 2 {non demittere BRX*. om. eos E. geiunos C. diffi-
e ffx k q). galileae BEH-OJKORV, galilee ciant E.

CWX, galiliae L. in monte HY. ibi: illic hunde C. diserto L. om. panes E. tantos
33.
T. R om. E. ut saturemus (saciemus W)
adtintos ;
multe W. abentes C
30. turbe habens L. ; turbam tantam {ihoTi xopraam 0x^01/ roaovTov')
habentesecum Z*. mutos multos T*. mutos : codd. et vg. : ut saturentur turbae tante L, ut
( + et HR) olodos (claudos EKKTRVWZrzVÂ., saturarentur turbae tantae E, ut saturentur turbae
cludos L item + et R) caecos (cecos TW) debiles
; multae Q, ut saturentur tante turbe R.
cum ABCEJP(F a'6/.)H*KLMMQRTVWX"YZ 34. et ait illi W. > et its ait illis Q. om.
> mutos caecos claudos (clodos X) debiles JX* quot quod CLMO. habetes O.
illis a', : ad O.
vg. Hieion. ; > mutos caecos debiles clodos O, dixerunt + ei H. septem: -vii. ER.
io6 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xv. 35-xvi. 4.
3^ et praecepit turbae ut discumberet et uenit in fines magedan.

super terram XVI. 'iî" *)
Et accesscrunt ad eum
36 et accipiens septem panes et pisces pharisaei et sadducaei temtantes
et gratias agens fregit et rogauerunt eum ut signum de caelo
et dcdit discipulis suis ostenderet eis.
dederunt populo
et discipuli 2 (102. 5)
^^ jjig respondens ait eis
""^
et comederunt omnes et saturati sunt facto uespere dicitis serenum erit
quod superfuit de fragmentis tule-
et rubicundum est enim caelum
runt septem sportas plenas 3 et mane hodie tempestas
•"êrant autem qui manducauerant quat- rutilat enim triste caelum
tuor milia hominum (163-8'faciem ergo caeli diiudicare nostis
extra paruulos et mulieres signa autem temporum non potestis.
^'
et dimissa turba ascendit in nauicu- ^ Generatio mala et adultera signum
1am quaerit
quod panes habetis. at illi dixerunt septem et paucos pisciculos. ^^

et praecepit turbis
discumbere super terram. '*
et accipiens iesus septem panes, et pisces. gratias agens. fregit
et dedit discipulis suis. manducauerunt omnes. et

discipuli autem. dederunt turbis. '' et
saturati sunt, et sustulerunt reliquias fragmentorum septem sportas plenas. '* erant autem
qui manducauerant quattuor millia uirorum exceptis mulieribus et paruolis. '" et dimissa
turba ascendit in nauiculam. et uenit in finibus magedan. XVI. ' Et accedentes ad eum
pharisaei et sadducaei. temtantes rogauerunt eum ut signum de caelo ostenderet illis.
'at ille respondens ait illis. facto uespere. dicitis serenum erit. rubicundum est enim
caelum. ' et mane hodie tempestas. rutilat enim triste caelum, ypocritae faciem ergo
caeli diiudicare nostis. signa autem temporum non potestis.
* generatio mala, et adultera. signum quaerit et signum non dabitur eis. nisi signum
35. praecipit 3>LQR. discumberet ABCFH* 2. at : et V. responden" O. eis codd. pi. : illis
KMOVX'YZ*: discumberent EjPH'QJLi^'QRT Ej^.ai j,^ .

^,„ K.*\v aim D grace. \'" et uett.
WX*Z" vg. Tisch. graeci imaTtiattv. supra ;
multis. uespere O, -ae C. dicetis L. Post erit
H'©M. + quia rubicundus .=- celum R corr. sax. in mg.
36. accipiens + itis 0LQWZ'. septem: -vn- + eras ELR gat, corp. ox, {post erat et post
EFLRW. piscis O*. et gratias ageus bene- : ras.); + in eras Q. ruuicundum O, rubicundus
dixit Q gratias egit et R.
; om. et post fregit M\ H*. > enim est J ; om. enim Q. caelum + cum
populo dederunt L lapsu rep.
: nubibus Q et similiter a b c ff.gi gat. {non efffi
37. commederunt E. tullerunt R. septem g, q). De hac pcricope Hieron. comm. '
Hoc in
•vii- EFLRW. plerisque codicibus non /labetur,^ et omittunt oipias
38. autem : om. T ; enim W. qui mandu- usque oil bvvaaOe NBVXr.
cauerant A (B def. CEFHLMOQ ? RXY ) qui : 3. mane + dicitis Q. hodiae C, odie T om. R. ;
manducauerunt a'WJKH'VWZ et codd. IValkeri rutulat L. tristae O, cum triste R e.r ucteri lec-
ut udtur, vg. Tisch., et -berunt T. quattuor codd. tione cum tristitia b c (c)ff\ff2gi q. caelum +
pi.: quatuor iPL t'^. -un- ¥., -vn- lapstiKexlui.
; hipochritaeQ, + hyppochritae R cumgraecis multis
millia vg. hominum : uirorum {dvSpti) KTiui- et b efffi g'\ ex Luc. xii. 56. faciam L. diudi-
uorum)RZ'. paruolos M', paruulis J. mulieribus J. care J, iudicare LMQ(r')T=X* ; indicare T*.
39. demissa O, dimisa EL, demisa R. uenit > nostis + uos iudicare R > ;
nostis existimare E.
uenenint L. finis O. magidan L, mageda Y. 's^porum O ; et tempera Iv. potestis sine add.
XVL I. om. ad eum L. pharisei COW, ACES'F©* ? JLMO*QXY'51tJ cor. iiat. {' antiqzii
pharissei L, farisaei R, -sei iP. sadducei CIPO, nmi habent scire ') + scire HQ'KWO'^VWZSlI :
sadducae K, saducei LO'RW, > sadd. et phar. E. + cognoscere RT graeci plerumqiic omittunt,;
temtantes {ut iv. i) ACJQTXY: temptantes ceteri uariant inter bvvaaOe dotciâ^nv, Sw. yvwvai,
codd. rell. et Tisch., tentantes vg. om. et J, om. SoKtfLaêTf, avv'itTf qtiippe uariantiuvi copia in
;
et rog. T*, om. et rog. eum E ;

graeci iirr/piiTaiv hoc loco omissionem pericopae magtiopere con-
uel f-mjpiiTTjaav sine xai scd post participia duo. fir mat.
interrogauerunt J. ut ht C lapsu. ccio et : W 4. >signum et adultera R. querit HLW. dauitur
sic iujra 3, 4. LO. ione W ; + prophetae (piof. LQR, -ete E)
XVI. 4-12.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 107
et signum non dabitur ei nisi signum " nondumintellegitis neque recordamini

ionae quinque panum
et relictis illis abiit. quinque f miliumf hominum
° Et cum uenissent discipuli eius trans et quot cophinos sumsistis ?
fretum obliti sunt panes acci- ^^ neque septem panum
pere. quattuor f miliumf hominum

6 (164. 2)
Qui dixit illis et quot sportas sumsistis ?
intuemini et cauete a fermento phari- 11 quare non intellegitis quia non de pane
saeorum et sadducaeorum dixi uobis
7(i65.6)3(-
illi cogitabant inter se di- cauete a fermento pharisaeorum et
centes. sadducaeorum ?
Quia panes non accepimus ^^ tunc intellexerunt quia non dixerit

*
sciens autem iesus dixit cauendum a fermento panum
quid cogitatis inter uos modicae fidei sed a doctrina pharisaeorum et saddu-
quia panes non habetis ? caeorum.
ionae prophetae. et relictis illis abiit. ^ et cum uenissent discipuli eius trans fretum obliti
sunt panes accipere. " iesus autem dixit illis. uidete et cauete uos a fermento pharisaeorum et
sadducaeorum. ' illi autem cogitabant intra se dicentes. quia panes non accepimus. * sciens
autem iesus dixit, quid cogitatis inter uos modicae fidei quia panes non accepistis. non- '^
dum intellegitis neque recordamini quinque panes in quinque milia hominum et quod
cophinos sustulistis. '"neque septem panes in quattuor milia hominum. et quod sportas
sumsistis. ^'quomodo ergo non intellegitis quia non de panibus dixi uobis. cauete a
fermento pharisaeorum et sadducaeorum. "^
tunc intellexerunt quia non dixit, cauendum a
fermento panis sed a doctrina pharisaeorum et sadducaeorum.
EKLQR vg. cum graccis plurimis et uett. habiit V-M- cf. R ady.v^. 2 1 {jojv iT€VTaKi(Txtîojv) conicinnis
CE, abit L. ex Hicronyino q. panum et q. millium h. . . . septem

5. quum C©. tran M"*. hobliti C, obli X. p. quattuor millium h. cf. quinq'milium \ -bus 5,
accipere (Aa/3eiV) codd. pi. (accepere O) et vg. : et q. milium a, illorum q. m. i; : quinque (.V. R)
toUere H"'»©M, cf. toUere secum ff^^, emere e, milia ACH*MO*RXYZ* g^ ; et q. (-v- W) milia
sumere q, inponere k. WZ<:5"(millia)
in q. milia
^ ?B3'H'©JKM'0"TVLQ
; et q. milibus b
c ff^ Tisch.,
d {pm.
6. intuemini {opaTi) codd. et vg. et intuimini et) ;
O : adtendite uobis (uos R) QR ^1 ; uariant tieteres in q. millia ^SO!^ ; in V E. om. et R. quot

adtendite (att.) uobis a fermento a b c ff.^, uidete et quod COT ;
quae E. cofinos M, coffinos EiPLR.
cauete uos a ferm. fff^^ (pm. uos), uidete cauete a sumsistis Aa'*HTXYZ«: sump. BCEH"©.JKL
ferm. e, uidete et atendite a ferm. q. phariseorum MKTORWZ* vg. Tisch. om. et quot usque ad
CW et II, 12, fariseorum a?L, farissaeorum R. + milium + hominum tt. 10 V.
et saddueaeoruin (sadduce. CH'X, saducae. RY, 10. Ucrstun om. R + corr. sax. ; et de VII
saduce. LW, sadduccae. E, sabducae. J ; et sic panes nil milia hominum 7 q^t sporte accipistis.
infra 1 1, I2, sed ilii sadd. J) om X*( + litt. min. : neque + in E. septem -VII- LW. ; panium
X") a cum graccis U 115. 235. ys" sem Chrys. EJP'; panes LQR™. q. fmiliumf (T-Sr TfrpaKio--
Ambros. Ambrosiast. XiAioii') Hieron., q. milium t -bus 5 : q. milia ACH

7. ad CO. intra se ELRTWffi cod. caraf. ac- MYZ* e d et quatt. (quat. iPL) milia
; q. milibus ;
cipimus SPHLQR. a'LOQTWXZ*T(millia) abf,g,q; in q. m B?

8. ihesus C plene ; + cogitationes eorum L ©SKm Tisch. cff„ in quat. (quatt. Si) millia ]|jS«l;;
(eorum bis') QR carp. oxon. g,, cf. cor. uat. mg. et in IIII E. quod CLOVX*. sumsistis Aa"*
quibus cogitantibus dixit a b g^ ff, Lucif. dixit HLXYZ: sump. BCE3'i0JKMM'OTVW vg
+ eis H'0KKl'O'=V(ei H*) ct ait + illis E. intra ; Tisch.
uos R cod. caraf. modice HLOW. abetis C.
(S;. 11. intelligitis CE0.JKTW vg. ; intellegistis R.
9. nondum + enim LR carp. ox. intelligitis de panibus R. dixit H*R. cauetae E ; + uos R.
CQJKÔTW vg., intellegetis E. recordamini : pharis. et sadd. tiide u. 6 (saduc. 2"*, sadd. H").
meministis R. quinque (-v- EW) panum (panium 1 2 Uersus litt. minoribiis X. quia quod R. :
E5P*) : de q. panibus LQR. q. fmiliiimt tiel non + de panibus Q. dixit E. cauendo X

P a
io8 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XVI. 13-21.
13(166.1) Uenit autem iesus in partes quia caro et sanguis non reuclauit tibi
caesareae philippi sed pater meus qui in caelis est
et interrogabat discipulos suos dicens 18 et egodico tibi quia tu es petrus
quem dicunt homines esse filium et super banc petram aedificabo eccle-
hominis ? siam meam
'*at illi dixerunt alii iohannem bap- et portae inferi non praeualebunt ad-
tistam uersum eam
alii autem heliam iêt tibi dabo claues regni caelorum
alii uero hieremiam et quodcumque ligaueris super terram
aut ununi ex prophetis erit ligatum in caelis
'^dicit illis uos autem quem me esse et quodcumque solueris super terram
dicitis ? erit solutum in caelis.
'^respondens simon petrus dixit tu es 20(108.2)
"Punc praecepit discipulis suis ut
christus filius dei uiui. nemini dicerent quia ipse esset iesus
IT (167.101
Respondens autem iesus dixit christus.
beatus es simon bar iona ^^ Exinde coepit iesus ostendere disci-
" cum uenisset autem iesus in partes caesareae philippi. interrogabit discipulos suos
dicens. quem me dicunt homines esse filium hominis. '^
at ilH dixerunt. quidam iohannem
baptistam alii autem eliam. alii uero hieremiam aut uiium ex prophetis. ^^
dicit eis iesus.
uos autem quem me dicitis esse. " respondens autem simon petrus dixit tu es christus filius
dei uiui. " et respondens iesus dixit ei. beatus es simon bariona quia caro et sanguis non
rebelauit tibi. sed pater meus qui in caelis est. ''
et ego tibi dico. quia tu es Petrus. et
super banc petram. aedificabo ecclesiam meam. et portae inferni non praeualebunt
aduersus eam. ''
et tibi dabo claues regni caelorum. et quaecumque hgaueris super terram.
erunt hgata et in caelis. et quaecumque solueris super terram erunt soluta et in caelis.
^^ tunc praecepit discipulis suis. ut nemini dicerent quia ipse esset iesus christus. "' exinde
cauete LQR. panium E3"L, pauium R. adoc- fere omnibus: + ei BCEa""5jKLMM'0'^QTVWZ

trina 0, ad doctiina EH, de doctrina Q. farisseor. vg. Hieron. Tisch. ; + illi R. symon C. bariona
R, fariseor. jP, parisseor. L*. sadduce. JPX etc.. FLRY, cf. 'Bapiwva Tisch.., bar-iona vg. et int.
uid. u. 6. Wyf;«« + adtendere L(-dire)QR.
sibi tin. E. sangis L, saguis O*. renelabit RT ; + te
13. om. autem E. om. in partes M. caes- E* sed expunctum. cells W.
sareae E, cessariae ^P(-reae"iR, cessare L, cesaree 18. om. et W. > tibi dico J tit graecum cx-
W. pilippi R, pilipi L. quem + me BE*JLOR primeret aoi Ktya. quia ; qui R ; om. L. om, et
TZ* cum graecis plurimis et uett. sed cf. Hieron. ; sec. FY. edif. W. eclesiam CT, aecclesiam E,
in comm. Non dixit quem me dicunt esse
'
aeclesiam H'LZ*, aeclessiam R. porte EW. in-
homines sed filium hominis.' homines dicunt > ferni BEH'HQKLM'QRX'Z corp. ox., cum a f.
E. >
esse homines 3". esse, f. sic distinguit T. praeualebant M". aduersum ACH0JMOTYZ"=:
14. ad CO. om. alii EL cum D gi: a b e ff^ aduersus BE3'FKLlVrQRV\VX*Z* vg.
fff gi. iohannem cum BE5P0JKM"R\VXZTJ|?, 19. clabes T. celorum et infra, W
om. et
ioannem SC
-nen ACHOTVY, : -am L. quodcumque ligaueris usque ad prim, caelis
babtistam R, babtissam L. alii (deinde rasura F. quaecumque JQ. ligaueris i7i ras. T
E) autem heliam (eliam T vg^ alii heliam : > adligaueiis J ; solueris (in ras.) K'. erunt ligata
autem X* alii autem heremiam LR*(hier. R").
; .IQR ; + et E±P''"'H'0QRW vg. quaecumque sec.
Deinde hieremiam (iher. C, hyer. H, ier. \Vt<f.) loco JLQ, quaecunque R. superram O. erunt
heliam LR. prophaelis E, profe. 3PL0R. soluta + et E0O"QRW vg.
JLQR ;
15. illis: illi Q; + ihs BE3""!'0LO«RWXZ* ^PLOQ, precipit R. esset est

20. praecipit :
vg. cum C gr. al. pauc. b cfff.g^. , q [non a e

ff^. 3'*TV cum graecis omnibus, ifis xps codd.plur. et
> dicitis esse CLT. vg. et Hieron. diserte cum graecis plurimis '\ri<yov%
16. respondens + autem QRT. syraon CW. 6 Xptards et d f g, I q : xps (o Xpiffros NBLXTAn
nibi T. etc. et a b e ff^. ^gi) 0*R, et ills in ras. scr. SP.
1 7. dixit sine add. AH'*FH0O*XY cum graecis 21. cepit LW et 22. its tantum codd. latt.
XVI. 21 '] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 109
pull's suis quia oporteret eum ire ^^ qui enim uoluerit animam suam saluam
hierosolymam facere perdet earn
et multa pati a senioribus et scribis et qui autem perdiderit animam suam
principibus sacerdotum propter me inueniet earn
et occidi et tertia die resurgere. "^quid enim prodest homini si mundum
22 (169. 6) £(. assumens eum petrus coepit uniuersum lucretur
increpare ilium dicens animae uero suae detrimentum pa-
absit a te domine non erit tibi hoc tiatur ?
^^ qui conuersus dixit petro uade post me autquam dabit homo commutationem
satana pro anima sua ?
27 (171. 10) Filius enim hominis uenturus
scandalum as mihi quia non sapis ea est
quae dei sunt sed ea quae hominum. in gloria patris sui cum angelis suis
24 (170. 2) "Punc iesus dixit discipulis suis et tunc reddet unicuique secundum
si quis uult post me uenire opus eius.
abneget semet ipsum 28(172.2) Amen dico uobis sunt quidam

et tollat crucem suam et sequatur me de hie stantibus
coepit iesus ostendere discipulis suis. quia oportet ilium ire in hierosolymis et multa pati a
senioribus. et scribis. et principibus sacerdotum. et occidi et tertia die resurgere. '^^
et
adsumens eum petrus coepit increpare domine et non ei. dicens propitius esto tibi
erit tibi hoc. ^' ad ille conuersus dixit petro. uade post me satana scandalum mihi es quia
non sapis quae dei sunt, sed quae hominum. ^^ tunc iesus dixit discipulis suis. si quis
uult post me uenire abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me. ^^qui
enim uoluerit animam suam saluam facere perdet earn, qui autem perdiderit animam suam
propter me inueniet earn. ^^ quid enim proderit homini. si totum mundum lucretur. animae
autem suae detrimentum patiatur. aut quam dabit homo commutationem animae suae,
"futurum est enim ut filius hominis ueniat in gloria patris sui cum angehs suis et tunc
reddet unicuique secundum opera eius.
^* amen
dico uobis quia sunt quidam de hie adstantibus qui non gustabunt mortem.
omnes quos cognoui, sed 'Itjoovs XptaT6s N*B* cop. 24. > dixit ills HR. abnegat LR. semetipsum
hostendere C, ostendire L ; ostenderet Z* ; om. T*. uno ductu JWY vg., semed ipsum C seipsum ER, ;
oporteret (hop. C) oportet EF0*RTVX*Z* uf : se ipsum sibi LQ corp. ox. toilet L. sequar R.
graccmn Scr exprimat cum a b c d e f (iton ff^ 25. salbam C. facire L. perdat R. qui autem
ffi gi- 2 ?• o'"- evun K*. ire + in ELQRT cum sec. : et qui R. perdide R. me int. lin. O.
graeco eis. hierusolimam E5PR, -ymam Z*, hyero- eam : illam EL.
solimam H, hyera. Q, hiru. L, ieiosolymam (ihero. 26. enim autem Q. prodeest JO°Z*. mnndum
:
C) W vg. : hierosolymis Z*, hierusolymis K. saen. huniuersum C, uniu. mund. B5PKM"QVX*Z, >
C. et + a J, delude > princ. sac. et scribis J cum > totum mundum R. anime sue W. detri- . .
graecis fere omnibus Kat dpx. kol ypafifi. et hoc nentum L. dauit LT. commotationem 3'L
ordine d effi q ; solus A ex graecis uidetur cum commercium R.
latlnis facere. hoccidi C. tertiae L*, -ie L^ 27. filius enim: nam filius LR, filius autem
22. BFKMKTWXZ^ vg. ads. ACE
assumens : EO, fil. quidem C, filius tantum M. hangelis C.
S'HOJLOQRTVYZ* Tisch. iUum eum L om. : ;
om. et R. tu"" E. redet L, reddit H. hunicuique
E cum a b c fff g^. dicens et dicere ELR corp. : C, unicu'que E. seetrndum iuxta R. opus :
ox. cum D gr. 238 a c dff^gy. abssit B. tiui O*.

(5 (t^j' irpaîv gr. plurimi) ABC^hopns)iP(F def.)li
23. qui : quia L. post me retro me KTVZ', : KMKTOVXYZ Hieron. cor. uat. : opera (xd ip-â.
.S". loh. et Corp. oxon. \ retro post me a b, retro N*F I. 22. 28 etc) E0JLQRTW vg. cum uett.
Hieron. comm. satana ACH*JMKrO*TVX«YZ aliquot, eius : suum 3", sua R.
vg. : satanas BEa'FH»0KLQRW(sath.)X* corp. 28. de his L, de hiis Q. adstantibus LQT.
ox., satanan O". michi \V. sapis {om. ea) EJ. qui : quia L. gustabant L.
> sunt dei Q. sed ea quae + sunt HQ.
no EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xvi. 2S-XV11. 8.
qui non gustabunt mortem si uis faciamus hie tria taberna-

donee uideant filium hominis uenien- cula
tem in regno sue. tibi unum et mosi unum ct heliae
XVII. Et post dies sex assumsit iesus unum
petrum et iacobum et iohannem fra- sadhuc eo loquente ecce nubis lucida
trem eius obumbrauit eos
et ducit illos in montem excelsum et ecce uox de nube dicens
seorsum hie est filius meus dilectus
2et transfiguratus est ante eos in quo mihi bene complacui
et resplenduit facies eius sicut sol ipsum audite
uestimenta autem eius facta sunt alba c et audientes discipuH ceciderunt in fa-
sicut nix ciem suam
3 et ecce apparuit illis moses et helias et timuerunt ualde
cum eo loquentes ? et accessit iesus et tetigit eos
*respondens autem petrus dixit ad dixitque eis surgite et nolite timere
iesum 8 leuantes autem oculos suos neminem
domine bonum est nos hie esse uiderunt nisi solum iesum
donee uideant uenientem in regno syo.

filium XVII. ' Et post dies sex
hominis
adsumsit iesus petrum. iacobum et iohannem fratrem eius. et duxit illos in montem
et
excelsum seorsum ^ et transfigurauit se in conspectu eorum. et resplenduit facies eius
sicut sol. uestimenta autem eius. facta sunt alba sicut nix. ^ et ecce apparuerunt
eis moyses et helias. cum eo loquentes. ^ respondens autem petrus dixit ad iesum
domine. bonum est nos hie esse, si uis faciamus hie tria tabernacula tibi unum et
moysi unum et unum. ^ adhuc eo loquente ecce nubes lucida obumbrauit
heliae
eos. et ecce uox de nube dicens hie est filius meus dilectus in quo mihi bene con-
placuit. ipsum audite. "et audientes discipuli caeciderunt in faciem suam et timuerunt
ualde. ' et accessit iesus et tetigit eos dicens surgite et nolite timere. " leuantes autem
XVII. I. et + factum est ELQR cum Viyivero faciam 5P*MO*Y cum graecis SBC* et b ffi. om.
et uett. pi. W. assumsit
{lion f q). sex : -VI- hie JRZ*( + Z*) cum 2^2* gr. et ff^ g^. trea K
sec.
BFHMX, adsumsit ALOQRTVZ=, adsumpsit 3" LKrR*V. tauemacula O. > unum tibi Q. om.
©JOZ*, assumpsit EKM'VVTS {omnes contra aitct. et prim. H0TWX*. mosi AFMXYZ moysi :
graecam -napaKaiiPavii): adsumit CTisch., assumit CEHejKLKTORVW vg., moisi 3", molsi T.
V|^(fr ct cor. uat. {scd marg. assumpsit) ; assumens belie CW, elie T, eliae vg.
Hieron. Perfectuni uidettir ex Luc . ix. 2%Jltixisse, + et arf init. J. athnc X>^Y, aduc T.
5.
legitur enini in ucteribus a, b c e fff^..^g^q etc., loquente + et 0. nubis AiP*FHMOQTXY
etiam suscepit d. ioannem SC ducit : duxit nubes 0J KM"V\VZ 7g. nubs CEH"»i'LR. hobum- ,
QR"'(dixit R'')TSi cf. cor. uat. '

in ecclcsia assump- brauit C, obumbrabit T ; inumbrauit L. a e ffi n.
t>
sit .. . duxit.' illos : eos E ; illis W. sehorsum om. ecce sec. R*( + R""). uos Z* (uox Z').
C. om. est Z* (corr. Z^). om. bene L. complacui
2. Deficit B
usque ad finem ucrsiis 13. trans- {if. Iv £ evbuKTjaa ucl rivboKrjCf a) cum W llicron.
figuratus praefiguratus W. : hante C. re- vg., a h c ffi (de orthographia cf. Luc. xii. 32 et
splendeuit R, resplendidit Q. sunt sun M". : infra complacnit), et conplacui E JP J KLKTO'^QR

alba : om. R* ( + R'"-') ; Candida JP"'». sicut nix : VZ corr. uat. d ff.^ g^ S, cf. sensi e ; confer iii. 17,
uelut nix E. uii codd. fere omnes personam primam habent
3. om. ecoe R. aparuit L; appanierunt JKKT complacuit ACFH0MXY
<:/ conpl. 0*T g,* q, f
W vg. illis : eis KMORVX*Z. moses ACFM placuit m cf. Luc. iii. 22 in te complacuit mihi.
XYZ moyses EHWJKLM'ORVW vg., moises H",
: 6. et + ecce LQ. caecider. C, cicider. LR*.
molses T. helyas W, heleas L, elias T vg. cum faciam LR.
illo R. 7. eos : illos X. dixitque : et dixit Q. snr-
4. ihesum C. om. dne M cum s scriv. et syr. cii. gete O. om. et tert. CJKMTVX* ( + X").
nos : nobis EaPHeLCQR. hiic E. faciamus :
* 'locnlos C. uederant L.
XVII. 9-1 7 ]
EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. Ill
* et descendentibus illis de monte prae- sic et filius hominis passurus est ab

cepit iesus dicens eis
^^
nemini dixeritis uisionem tunc intellexerunt discipuli quia de io-
donee filius hominis a mortuis re- hanne baptista dixisset eis.

14 (174. 2) turbam
surgat. jTj.
(;yjjj uenisset ad
10 (173- 0)
Yx interrogauerunt eum discipuli accessit homo genibus
ad eum pro-
dicentes uolutus ante eum i' dicens
quid ergo scribae dicunt quod heliam domine miserere filio meo
oporteat primum uenire ? quia lunaticus est et male patitur
11 at ille respondens ait eis nam saepe cadit in ignem
quidem uenturus est
helias et crebro in aquam
et restituet omnia 1^ et optuli eum discipulis tuis et non po-
^^ dico autem uobis quia helias iam uenit tuerunt curare eum.
et non cognouerunt eum " Respondens iesus ait o generatio in-
sed fecerunt in eo quaecumque uolue- credula et peruersa
runt quo usque ero uobiscum ?
oculos sues neminem uiderunt nisi solum iesum. " et descendentibus illis de monte prae-
cepit eis iesus dicens nemini dixeritis banc uisionem. donee filius hominis a mortuis
resurgat. ^°
et interrogauerunt eum discipuli eius dicentes quid ergo scribae dicunt quod
heliam oportet primum uenire. ^^
iesus autem respondens ait illis. quidem ueniet
helias
primum et restituet omnia. " dico autem uobis. quia helias. iam uenit. non cognoue-
et
runt eum. sed fecerunt ei. quaecumque uoluerunt. sic et filius hominis passurus est ab
eis. " tunc intellexerunt discipuli. quia de iohanne baptista dixisset eis.
" et cum uenisset ad turbam. accessit ad eum homo genibus prouolutus. ^°

et dicens.
domine. miserere filio meo quia lunaticus est. et male patitur. frequenter enim cadit in
ignem. et aliquando in aquam. '^ et obtuli eum discipulis tuis. et non potuerunt curare
eum. " respondens autem iesus ait o. generatio incredula et peruersa. quousque ero uobis-
9. discendentibus 5PFLR, descentibus M". prouolutus (7ocvwt3i») EHJKLKTRVWZ vg. b c

motem O*. praecipit SPLQR ; + eis {cum graeco cf. Tac. Ann. xi. 30, xii. 18
fffi q r g. prouolntis :
avTors) W) LO'^RX'^S&iE: + illis ®. om. itss

; ABCa'FQMOQTXY (>p.g. e)ff.„ g.prouolutibus
dieens nemini J. uisionem + banc a""''R. ^j, g. prouolutans a, adgeniculans d. hante C.
homi {pro hominis) L. "mortuis T. 15. misserere L. Alio meo (701* v'wv) BCFH
10. > discipuli dicentes eum W. discipuli + 0KLMM'O''QRTVWX*Z< vg. : filii mei AE=(fili
eius R. ergo : enim Q. scribe ELW. quod E*)iPJO*X"YZ*. patitur {n&axî) : torquetur
quia F. eliam vg. oporteat oportet : = Set C R cu/n b. sepe a'LRW. om. et sec. JZ* ( + Z*).
(hop.)EJLQRTWZ* ; > primum oportet QT. in aqua M"Z*.

11. ait eis C5P0JKLMM'ORTVWXYZ zig. 16. optuU aim A (F (/c/:)HJKMM'QTVYZ'=
cum gi, ait illis EFQ Hieron. f aw., > eis ait L obtuli BEa'0LOWXZ*z'^., hob. CobtuUiR. «/:«</
ait tatitum AMTisch. a b c d ff^. 2, dixit e, dixit ii. II. om. eum KT. tuis : suis L. om. eum
illis ^ ; uaHant graeci. elias Tz'^. i7w. quidem sec. BL.
uent. cul helias ti. 1 2 propter homoeoteleitton L. + tunc ad init. J. respondens sine addit.
17.
12. quia: qnod £3!'"'". elias T vg. cognu- codd. et^: + autem ERTSd HiJiron.Tisch. cum
erunt R. in eum X*. quaecunque 'TJiJ. hab C. graecis. alt + illis E. quo usque A etc., quo
13. intellexserunt C. discipuli O. ioanne SC husque C, quousque 0.JWY vg. quoad usque O", :
babtista L, baptiza 3^*, -izta IP', dixisset: dixit usque quo R. Deinde usque quo codd., husque
CEIP»'»Q. 0??;. eis AH'*FH*JO*XY, quo C, usquequo J vg. W
quo usque M. quousque:
14. quum {lion C). ueniss L, turbam ©. paciar W. adferte BE±P0JLORZ* (aff. Z-) ;
ipy\Qv) codd. cf vg. : turbas JLQR. genibus + mihiQ. ow. hue L. > ilium hue EQR.
112 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xvii. 17-25
usque quo patiar uos ? ^'

hoc autem genus non eicitur nisi per
afferte hue ilium ad me orationem et ieiunium.
" et increpauit eum iesus 22 (176. 2) Conuersantibus autem eis in
et exiit ab eo daemonium galilaea dixit illis iesus

et curatus est puer ex ilia hora. filius hominis tradendus est in manus
19 (175. 5)
Tunc aeeesserunt discipuli ad hominum
iesum secreto et dixerunt "êt Occident eum
quare nos non potuimus eicere ilium ? et tertio die resurget
^° dicit illis propter incredulitatem ues- et contristati sunt uehementer.
tram 24(177. 10)
£^ (,yj^ uenissent caphamaum
amen quippe dice uobis aeeesserunt qui didragma accipiebant
si habueritis fidem sicut granum sina- ad petrum et dixerunt
pis magister uester non soluit didragma ?
^^ etiam
dicetis monti huie transi hinc et tians- ait
ibit et cum intrasset domum praeuenit eum

et nihil inpossibile erit uobis iesus dicens
cum. usquequo patiar uos. afferte hue ilium ad me. ^* et comminatus est ei iesus. et con-
festim exibit ab eo daemonium. et curatus est puer ex ilia hora. "tunc aeeesserunt
discipuli ad iesum secreto et dixerunt ei. quare nos non potuimus eicere ilium, '"iesus
autem dixit illis. propter incredulitatem uestram. amen dico uobis si habueritis fidem sicut
granum sinapis. dicetis monti huie. transi hinc illuc et transiet. et nihil inpossibile erit
uobis. ^' hoc autem genus in nullo eicitur. nisi in oratione et ieiunio. ''^
conuersantibus
autem eis in galilaea dixit illis iesus futuru est ut filius hominis. tradatur in manus
hominum "^
et Occident eum. et tenia die surget. et contristati sunt nimis. -* uenientibus
autem eis in capharnaum. aeeesserunt qui tributum exigebant ad petrum et dixerunt.
magister uester. non soluit tributum. '° et ait etiam. et cum intrasset in domum praeuenit
17. 18. cm. ad me et Z* ( + Z-). cibfff.,g^.,n q: conuocantibus L ; redeuntibus^,

18. eum: ilium BMW
eiCJTX*Z*. demo- j/g-.; reuertentibus c, cum autem regrederttur ipse e.
nium 5PLORW. prer incpte L. om. ex ilia hora R. eis : illis QR. galilaea AFHJMOTX'Y vg.,
19. aeeesserunt: + ad eum E +eiL. dis- ;

galilea CJPeKLM'RVWZ : galilaeam BX*, gali-
cipuli + eius E. > ad ifim discipuli W. secrete leam EQ. dicit T. illis: eis ELR. filius
R. > secreto ad ifim J. om. et RY. dixerunt hominis tradendus est : futurum est ( + enim R)
+ ei 2'"'''QR. quare nos: re nos int. liii. T. ut filius hominis tradetur sic QR corp. ox., futuium
potuemus H. eieeere EKTV, iecere LR, eiicere est ut f. h. tradendus est E ut sold duas lectiones
z>g. Tiscli. ilium eum E. : inefte componcns ; cf. futurum est ut f. h. tradatur
20. + et ad init. QR. dixit QR vg. illis eis : a b c fff.^g-^ n q r, incipiet f. h. tradi d e ff^.
Q + its BEFM'eKra"0'=X*Z vg. uestnim R.

; 23. hocc. C. tertio ACFLMOXYZ : tertia
om. quippe CT. si nisi L*. abueritis 0.
: BEJPHWJKM'QRTVWz'^-. rw/;. diae C. re-
sicuti C ut R {iit udtur).
; synapis E + et H'("). ; surgit F. contristatis {pm. sunt) L. neementer
> huie monti F. transi hinc si7ie add. ABCE T, uehimenter R, uechimenter L.
a-FHeJKMM'ORTVWXYZS cum gracco 33, 24. quum 0. uenisent L uenisset YZ* {corr. ;
Hieron. comm., g,, gat. I: + illuc {iicu graeci fere T?) + ad E + in Q. cafamaum Q, cafarnauum
; ;
omnes) LQ'J^CT/.fc^. et a b c fff^. ,g^ n q, transi W{sed corr.)UR, chamaum 0. dedragma ER,
hie illo (/, transi illoc e. didrachma H*(-a H')Y vg., didragmam 0. ac-
21. genus + daemonium F, cf. daemonii a c, cipiebant exigebant E cum a b c fff-> gi n q.
:
demonium b n. iecitur LR, eiecitur EKT, eiicitur dixerunt ^ ei B0KMM"O''RV\VX*Z» vg. om.
vg. Tisch. horationem C. > ieiunium et ora- uester T*. soluet ©. dedragma ER, didrachma
tionem R. geiunium C. HY vg., didragmam 0, detrama L.
22. -êi ad init. Q^. conuersantibus (ffuiTTpf- 25. ^<//h;V. H-etBQ; -fatilleX*. ait: an R
(pofiiywv NB. i) codd. fere omnes, vg. Hieron. cum lapsu. etiam (eciam W) utique ER autem L : ; ;
xvii. 25-xviii. 7.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 113
quid tibi uidetur simon ? êt aduocans iesus paruulum statuit

reges terrae a quibus accipiunt tribu- eum in medio eorum ^ et dixit
tum uel censum ? amen dico uobis nisi conuersi fueritis
a filiis suis an ab alienis ? et efficiamini sicut paruuli
26 et ille dixit ab alienis non intrabitis in regnum caelorum
dixit illi iesus ergo liberi sunt filii * quicumque ergo humiliauerit se sicut
^' utautem non scandalizemus eos paruulus iste
uade ad mare et mitte hamum hie est maior in regno caelorum
et eum piscem qui primus ascenderit ' et qui susceperit unum paruulum talem
tolle in nomine meo me suscipit.
6 (i7u.
et aperto ore eius inuenies staterem 2)
Qyj autem scandalizauerit unum
ilium sumens da eis pro me et te. de pusillis istis qui in me credunt
XVIII. ("*• ^) In ilia hora accesserunt expedit ei ut suspendatur mola asinaria
discipuli ad iesum dicentes coUo eius
in
quis putas maior est in regno cae- etdemergatur in profundum maris

lorum ?
''
uae mundo ab scandalis
eum iesus dicens. quid tibi uidetur simon rages terrae. a quibus accipiunt tributum uel
censum. a filiis suis an ab alienis. "-^
et dixit ei petrus. ab alienis. ait illi iesus. ergo liberi
sunt filii.
^'
ut autem non scandalizemus eos ... . uade ad mare et mitte hamum. et eum
piscem qui primus ascenderit tolle. et aperto ore eius inuenies in eo denarium. ilium
sumens. da eis pro me et te. XVIII. 'In ilia hora accesserunt discipuli ad iesum
dicentes. quis putas maior est in regno caelorum. êt aduocans iesus paruulum. statuit
eum medio eorum ' et dixit, amen dico uobis. nisi conuersi fueritis. ut efficiamini sicut
in
paruuli non intrabitis in regno caelorum. * quicumque ergo humilauerit se sicut paruulus iste.
hie maior erit in regno caelorum. ^ et quicumque receperit unum paruulum talem in
nomine meo me recipit. *qui autem scandalizauerit. unum ex pusillis istis qui in me
credunt expedit ei. ut suspendatur mola asinaria in collo eius. et demergatur in profimdum
maris. ' uae huic mundo. ab scandalis. necesse est enim ut ueniant scandala. uerum-
eam Z* (etiam Z"). quum ©. intrasset sine add. 2. Uersum ioium om. R* sed + in marg. [et]
ACFH©OT*XY : + in (eJs t^ oiVai-) BEiPJKL aduocans [i]lls paruulos [s]tatuit in medio eorii.
MlffQRT'VWZ vg. Tisch. preuenit W. ihesus oni. et Z* {sed+Z'^). aduocas O*. its paruulum
C. symon CEW. a quibus otn. 5P* ( + mg^. in ras. K. paruolum C, parabulum L et u. 5.
filis LR. han C uel R. alenis L. ; 3. dixit + illis E. paruoli Y. intrauitis O,
26. et ille dixit codd., vg. ct a bff-^gi atir., at intrabis R* (-itis cor. sax.), in regnum (us rrjv
ille d. c : dicente autem illo (eo R) LQR ; dixit ei 0aatXdav) B<^C3'©JKLMQRTVXZ vg. Hieron.
{om. X"^) petrus X*. cf. dicit ei p. q, et dixit ei p. cf. xix. 23, xxi. 31 etc. : in regno AB*E1 HKTOWY
f; dicit illi d, at ille respondens ait ff^^,
i.autem cum abed efffiff,gi n*
celorum
q. et u. 4. W
respondit e ; ziariant graeci. alenis L ; + et B3? 4. 0711. ergo R. paruolus Y. hie est {ovtus
HO. dixit sec. : dicit C, dixitque W. illi : illis imiv) hie erit Q
: ; hie tantum. R* ( + est cor. sax^.
E. its : dixi W ; 07n. E*R* ( + cor. sax.), ergo : > maior est KT.
autem ergo E ; ego L. liberii E, liueri O. 5. BSPLR, recepit E.
susciperit imum talem >
27. autem: ergo BQ, Scandalizemus O, scan- in n. m. paruulum R. paruolum FY, parabulum
daliszemus E. amum CHJM*0''QRT, chamum L. om. talem F. suscipit (Se'xcTai) suscepit :
Y* ; + tuum QR.
primum H'HR, prius 0J. EHO*QX*Z*.
hascenderit C, ascendit M. aperte L. hoie C. 6. scandaliszauerit E, -izaberit Z* {corr. Z^),
inueniens EL + ibi LQR. stateram LKT, starem
;
-dauerit H* (liza snperscr.'). om. unum L. pus-
O* (+ te m. rec^, staturam R. illam R. eis: sillis 5PRminimis Q.
; om. ei R. asynaria E*,
illis E. om. et te O* { + m. rec.) assy. E", assi. LR. in : om. J ; ad E. collum E.
XVIIL I. ora T. pu////tas E; om. X sed dimergatur 5P.
fasura est. celorum W. 7. otn, uae mundo ab scandalis W. uae :
Q
114 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xviii. 7-12.
necesse est enim ut ueniant scandala quam duos oculos habentem mitti in
uerum tamen uae homini per quern gehennam ignis.
scandalum uenit. 10(181.10) Uidete ne contemnatis unum

8(180.6) gj autem manus tiia uel pes ex his pusillis
tuus scandalizat te abscide eum et dico enim uobis quia angeli eorum in
proice abs te caelis semper uident faciem patris

bonum tibi est ad uitam ingredi de- mei qui in caelis est
bilem uel clodum ^' uenit enim filius hominis saluare quod
quam duas manus uel duos pedes perierat.
habentem mitti in ignem aeternum 12 (182. 5) Quid uobis uidetur ? si fuerint
^ et si oculus tuus scandalizat te erue alicuicentum oues
eum et proice abs te et errauerit una ex els
bonum tibi est f unoculum f in uitam nonne relinquet nonaginta nouem in
intrare montibus
tamen uae homini illi per quern scandalum ueniet. 'si autem manus tua uel pes tuus.
scandalizat te abscide eum et proice abs te. melius est enim tibi in uitam ingredi debilem
uel clodum quam duas manus uel duos pedes habentem mitti in ignem aeternum. ' et si
oculus tuus scandalizat te. erue eum. et proice abs te. melius est enim tibi. cum uno
oculo in uitam ingredi. quam duos oculos habentem. mitti in ignem aeternum. '" uidete
ne contemnatis unum ex pusillis istis. dico enim uobis. quia angeli eorum in caelis semper
uident faciem patris mei qui in caelis est. " uenit enim filius hominis saluare quod perierat.
'-quid uobis uidetur si fuerint alicui homini centum oues. et errauerit una ex eis. nonne
+ autem LQ + enim R. mundo + hnic LQR.

; unoculi,' et Solin. 15 (25) Arimaspi unocula '
hab C a BEH>KiyTRO*VZ* vg. scandaliis E*.

; gens.')edidimus cum Bentleio Tr. Cant. B. 17. 14,
ut ueniant {ixBfiv) todd. vg. et f: ut uenire solita coniectttra satisfacili: uno oculum H, unum oculum
incptia E uenire LR cum a b c d e ffi ff, gi n q.
; E*, cum unum oculum Z*, uno oculo A0LY ;
nerumtamen JYStlT, ueramptamen W, uenintamen cum uno oculo E'^^'JICMTOYXZ'' cod. caraf. SC
p), uerum'''men O. homini sim add. codd. plur. Hieron. corr. uat. Tisch.. et e f\ unum oculum
(etiam F), Hieron. et d g^ aur. + illi HLQRT vg.
: habentem Cihun. hoc.)MRTW corp. oxon T^
cum graccis BEGH al. pier, et uett. a b
c fff.,_ n qh
cum c ffi.oculum unum habentem a (n),
2 (^1^, cf.
(et illi > uenit scandalum iPQ.

horn, e ff^j. uno oculo habentem gat., oculum habentem b ;
8. antem enim E. uel ues Z*. om. tuus
; : unum oculum habere et Q luscum F {ex Mc. ix. ;
B. ab scandalizat V, scandaliszat E. abscinde 47) et 5. Bent!, coniecerat etiam unioculum cum

'Pis., eum earn BQ. proiece ELR, proiice vg.
: a quibusdam in Plauto legerettir uniocule, cf. 'cum
Tisch. habs C. est tibi QRX*. >
ad uitam comite unioculo Ditmar. I. iv. ap. Ducange. in
'
ingredi debilem (deu. CHT) uel clodum (uel uitam intrare (regnare F cf. Marc. ix. 45) codd.
clandum KMJTTVWX vg. Tisch., domum L) pi. et vg. : ad uitam intrare EL ; ingredi in uitam
ad uitam ingredi d. (pm. uel clodum) C.J Q. hoculos C. habentem : habere et Q ttid.
> ingredi debilem ad uitam uel clodum QR, sup. gechennem L.

> debilem uel claudum (a erasa) in uitam uenire 10. contemnatis (KaTa(;>pon7(Ti7Te),contempnatis
E. manus ue' V. habente H, habenti R. in 0W : condemnatis EiPLQX* (condempn. EQ)
(om. Y*) ignem (igne// H) aeternum (etemum corp. et S. ioh. ox., condempnamini R. ex his
CW) : >
aetemam (sic) ignem K"", uidetur
in (hiis W) pusillis (puss. H'LR) : de pusillis (puss.
fuisse in gehennam ignis ut uersn 9. Q) istis EQ ; + qui credunt in me LQR* {sed exp.)
9. Def. B ad u. 18. hoculus C. scandalizet Q, corp. ox. ; > qui in me credunt \L, cf.bc d ffy. 2 g,.
scandaliszat E. proiece ELR, proiice vg. Tisch. ;

(m). enim autem : E. quia : qui Q ; om.J. angeli
+ eum W. post bonum ras. 4 ////. X. > est tibi (hang. C) : oculi R* (.cor. m. sax.), in caelis
ffQR. "t-unooulumf (liovcKpSaXixov cf. Accium , (eel. W) : om. R*. mei : uestri R* (cor. m. sax.).
ap. Cell. iii. 11 de Cyclope uel maxime quod

' ca'lis O, cells W.
unocnlus y«?V,' Plaut. Curcul. iii. i. 392 'unocule 1 1 Post hominis spntium est in E.
sahie '
ex coni. Camerarii, et 394 7iain ei sunt ' 12. alicui (aliqui \V) + homini Q. centum:
xviii. 12-19.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. Hi
16(184.10)
et uadit quaerere earn quae errauit ? sj autem non te audierit ad-
13 et si contigerit ut inueniat earn hibe tecum adhuc unum uel duos
amen dico uobis quia gaudebit super ut in ore duorum testium uel trium
earn magis quam super nonaginta stet omne uerbum
nouem quae non errauerunt "quod si non audierit eos die ecclesiae
14 sic non est uoluntas ante patrem ue- si autem et ecclesiam non audierit sit
strum qui in caelis est ut pereat tibi sicut ethnicus et publicanus.
unus de pusillis istis. 18(185.7)
Amen dico uobis quaecumque
15 (183. s) Si autem peccauerit in te frater alligaueritis super terram erunt
tuus ligata et in caelo
uade et corripe eum inter te et ipsum et quaecumque solueritis super terram
solum erunt soluta et in caelo.
si te audierit lucratus eris fratrem 19 (186. 10) iterum dico uobis quia si duo
tuum. ex uobis consenserint super terram
relinquet nonnaginta nouem in montibus. et uadit quaerere earn quae errauit. " et si con-
tigerit. ut inueniat earn, amen dico uobis. quia gaudebit super eam. magis quam super
nonnaginta nouem quae non errauerunt. "sic non est uoluntas in conspectu patris uestri
qui in caelis est. ut pereat unus de pusillis in te frater tuus uade istis. " si autem peccauerit
et corripe eumipsum solum, si te audierit lucratus es fratrem tuum. '" si autem
inter te et
non te audierit adhibe tecum adhuc unum uel duos, ut in ore duorum testium uel trium
stet omne uerbum. ^''quod si non audierit eos die ecclesiae. si autem ecclesiam non
audierit. sit tibi sicut ethnicus et publicanus. ^' amen dico uobis. quaecumque ligaueritis
super terram. erunt ligata et in caelis. et quaecumque solueritis super terram erunt soluta
et in caelis.
*'
iterum amen dico uobis quia si duobus ex uobis conuenerit super terram. de omni
•c. FR. centuioues V. houes C. errauerit + et cum d Hil. eum in ras. T. te et : temet J0°
Q. relinquet {d<priafi BL 124. 157. 346) cum A(B XZ*. eris codd. vg. a b c ff^ aur. : es CQRT cum
de/.) CEa'HQKLMKTOQRTVXYZ abcdef graecis fere omnibtts {iKipSrjaas, sed D kxipS-qad)
gi n relinqnit {a.<pir\aiv
: Dff^ FJ vg. Hieron. ; et d efffi gih q r 5.
relinquid ;
W
graeci plurwii axpfis. nonaginta 16. non te codd. pi. : > te non R vg. ; om. te
(-genta LR ei ti. 13 3") nouem (nobem O) : J cum graecis fere omnibus et q. adhibe (adibe
nonaginta et nouem M ; .xcviiii. EF. montibus : CT, athibe X*) tecum adhuc (aduc T, athuc Y)
deserto E ex Luc. xv. qui Ongenem
4, cf. coir. uat. codd. et vg. : > adhuc adhibe tecum Q ; 07n.
de hac re laudat. uadet CEFKLKTQ cum e h gat. adhuc M". testium uel (aut C) trium codd. pi.
S. ioh. et Corp. oxon. {cf. CrjTriaft H 13. 124. 346 ci cmn graecis fere omnibus > uel trium testium :
pergens quaeret m) graeci fere omnes

d, ibit ; irjTiZ ESPeLC^QRW vg. cutn graecis N i et effi. ^g^. , h q.
querere LR. errauerit ER, -nerat Q. 17. aecclesiae EiP, aeclesiae L, aeclessiae R,
13. cotigerit O*, contingerit R. inueniatRV. eclesiae C, eclesie T, ecclesie W. si autem :
gaudebit yc« omnes (gaudeuit C) et Hieron. cum quod si R. et om. a'JLQWZ*( + Z*) vg. {sed-k-
:
A* {xapel) a b cfff^ff^ g^ h mn q: gaudet (xai>" cod. caraf) nee E. aecclesiam ES*, aecles. L,
;
fere omnes) W vg. Tisch. cum d e etPar. 13171'=. aecliss. R, ecles. C. sicuti C. ethnicus (aethn.
super eam {cf. JMc. vi. 34, viii. i, etc^ CE3>F0J H*) et publicanus (pnpl. 5PLM") codd. pi. et vg.
KXMKTO'QRTVWZ vg. : super ea AHO*XY gentilis et pub. Q gat. ;
pub. et gentilis R {cf. gens
Hieron. > magis gaudebit super eam R. nona- aut pub. e) ; ennucus et pub. W.
ginta et nouem ^tc. ut iters. 12. nonaginta ix W. iS. quecumqueW. allegaueritis H, aligau. O*,
14. nolumptas C, uolumtas T. hante C. alligab. Z* {corr. Z*). ligata et: ligata e F.
patrem uestrum (irarpos vîuv) codd. pi. : p. nos- celo bis W ; caelis bis EIP'"«Q, semel ad finem L.
trum ut uidetur Z*, p. meum R'""'. celis W. herunt sec. loco C.
pariat R. unum Z* {corr. Z"). pussillis iS'LR. 19. iterum: + a.Tae.n 'E'R cum gi-aecis plurimis
15. si autem quod si R. corripe: argue EQ
: et a b cfg^. 2 /« « ; + di.xit amen Q + audite e.
;
Q 3
ii6 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xviii. 19-27.
de omni re quacumqiie petierint fiet qui uoluit rationem ponere cum seruis
illis a patre meo qui in caelis est suis
-"ubi enim sunt duo uel tres congregati -*

et cum coepisset rationem ponere
in nomine meo ibi sum in medio oblatus est ei unusqui debebat decern
eorum. milia talenta
21(187.5) i"unc accedens petrus ad eum -5 cum autem non haberet unde redderet
dixit iussit eum dominus uenundari
domine quotiens peccabit in me frater et uxorem eius et filios et omnia quae

meus et dimittam ei ? habebat et reddi
usque septies ? 26 procidens autem seruus ille orabat eum

22dicit illi iesus non dico tibi usque sep- dicens
ties sed usque septuagies septies. patientiam habe in me et omnia red-
M{JS8. j(jgQ adsimilatum
10) est regnum dam tibi
caelorum homini regi -' misertus autem dominus serui illius
re quacumque petierint. fiet enim sunt duo uel

illis a patre meo qui in caelis est. -" ubi
tres. congregati in nomine meo. ad eum petrus et

ibi sym in medio eorum. " tunc accessit
dixit ei. domine. si peccauerit in me frater meus. quotiens dimittam ei. usque septies.
'^dicit illi iesus. non dico tibi usque septies. sed usque septuagies septies. ^-'propterea
adsimilatum est regnum caelorum. homini regi qui uenit rationem facere cum seruis suis.
''^qui cum coepisset discutere oblatus est ei unus qui debebat decem milia talenta. '''cum autem
non haberet unde redderet iussit eum dominus eius uenundari. et u.xorem eius et filios. et
omnia quae habebat. et reddi debitum. ^"procidens autem seruus ille rogabat dominum
suum dicens domine. patientiam habe in me et omnia tibi reddam. misertus autem ''"
om. quia ar'*( + nig^. si duo ex u. consenserint X-'YZ*, adsimul. HO*, assimil. FKVWX*Z= vg.
(-rent L) si connenerint duo ex nobis Q et sic

:
similatum IVT cum e, ceteri uett. uariant. celomm
fered\ ue/ei'es J>hirimi duohus et connenent. re: W.
reae quaoumgue (ou
E. iav) cum. BRTXZ 24. quum 0. caepisset L, cep. W. ponere +
quaecumqne A*EH0MO"^Y et quae cum que cum seruis suis E. hoblatus C. debat K ; -H ei
L; quamcumque A-C3'FJKM-0*QVWSffl;ruf/;., W vg. decim EL ; -x- FRW (decemilia Z).
quamcunque ^, et quamcuque Tj quacumque et millia vg. tallenta R, talentam Z* sed corr.
melius graeco respondet et lectio esse uidetiir ex quum 0. hunde C. rederet L, reddere F
25.
qua ei quaecumqne et quamcumque deriuari pos- ret CKT confusione orta ex -de in unde (hunderet
sint. petiuerint 5P (n expuiuta), > a patre meo C). iusit a'LR. dominus -h eius E vg. uenun-
fiet + cum illis Q et om. qui in o. est. cells W. dare H*. huxorem C.
filios -H eius R. que W.
20. hnbi C. om. enim duo
R. sup. lin. E. abebat C, habebant R. reddi (d7ro5oe^<"ii) sine
om. in pr. L. ibi + et ego EQR. cuidit. cum C'3'¥n@.ÛO*T\'^'\.*Z* vg. Hieron.
21. >
ad eum petrus EiPQM cum graccis et e, cf. restitui d: + debitum ABEKL»rO'"QR
plurimis. dixit + ei R. quotiens (-ies A0KM" X"YZ' cum ueterihus ceteris, reddere nel reddi
VZ^' vg. Tiscli. cj. xxiii. 37) peccabit (-nit BCFO debitnm 5. /"w/ debitum -H tantum R; f/i tantum
TX*Z*) in me codd. pi. et vg. > quotiens (-ies : absque debitum durinach.
5P) in me peccabit (-nit L) Eit'L quoniam (quod ;
26. procidens codd. pi. et vg. : procedens AB
R ^2) si peccauerit in me QR g2, cf. si peccauerit H'L*0*QRX*Y ce/-/. ox. om-. ille Z* {+ X').
in me uett. pi. et quoties QR om. W. de- ; ;

orabat codd. pi. et vg. : rogabat BCEKLMKTO'Q
mittam LKTV. ei: eius E. us que L*, husqne RTV Hieron. cum cf f, gi gat. ex uersu 29 ; ob-
C ; -I- in QR. secrabat e ; adorabat dq ;
gracci liabent npoafievvei,
22. Uersum totum in margine hahet Y. dixit quod uerbutn tredecies in Matttteo occurrit et
'T7t^ dico : dicam F. husque C {ct semper) ; om. semper alias redditur per adorare, quod melius hie
iP*(-l- OTo-.)W ; -în R. om. septies sed usque fuisset. dicens -H diie a'""'J ff., gi q. pacienciam
per lioinoeotcl. L. usque septuagies et septies LQ, W, patientia H. me + dne ELQRT= /i.
usque ad septies septuagies R. 27. missertus L; -hest iPLR. om. autem L.
23. adsimilatum cum ABCE3'0JLMO<^QRT om. dominus T* spatium longius inter dominus
;
XVIII. 27-xix. I.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 117
dimisit eum et debitum dimi- omnia quae facta erant

sit ei 32 tunc uocauit ilium dominus suus et ait
28 egressus autem seruus ille inuenit unum illi
de conseruis suis qui debebat ei cen- serue nequam omne debitum dimisi
tum denarios tibi quoniam rogasti me
et tenens suffocabat eum dicens redde 33 non ergo oportuit et te misereri con-
quod debes serui tui sicut et ego tui misertus
2'et procidens conseruus eius rogabat sum ?
eum dicens '^'et dominus eius tradidit eum

iratus
patientiam habe in me et omnia red- quoad usque redderet uni-
tortoribus
dam tibi uersum debitum
^°
ille autem noluit ^^ sic et pater meus caelestis faciet uobis
sed abiit et misit eum in carcerem si non remiseritis unusquisque fratri
donee redderet debitum suo de cordibus uestris.

^^ uidentes autem conserui eius quae fie- XIX. (18'- 6) Et factum est cum con-
bant contristati sunt ualde summasset iesus sermones istos
et uenerunt et narrauerunt domino suo migrauit a galilaea.
^* egressus autem seruus ille inuenit

dominus semo illi. dimisit
ei. eum. et debitum dimisit
unum centum denarios. et tenens eum. suffocabat dicens.
ex conseruis suis qui debebat ei
redde mihi quod debes. -"procidens autem conseruus ille ad pedes eius. rogabat eum
dicens patienriam habe in me et omnia reddam tibi. ^^ ille autem noluit. sed abiit et misit
eum in carcerem donee redderet debitum. ^'uidentes autem conserui eius quae fiebant.
contristati sunt ualde. et uenerunt et nuntiauerunt domino suo. omnia quae facta fuerant.
tunc uocauit eum dominus eius. et ait illi. serue nequam omne debitum dimisi tibi. qui
^'^
erogasti me. '^ non ergo oportuit et te misereri conseruo luo. sicut et ego tui misertus
sum. ^^ et iratus dominus eius. tradidit eum tortoribus quo ad usque redderet uniuersum
debitum. ^^
sic et pater meus caelestis faciet uobis. si non dimiseritis unusquisque fratri
suo de cordibus uestris peccata eorum. XIX. '

et factum est. cum consummasset iesus
et serui 3". serui illius : illi serao Q. dimissit de/.)^FilO*Y : fuerant CE0JKLMM'O'=QRTV
bis L, fr. loco IP. debitum (debetum JP) : praeni. WXZ vg. Hieron.
omne E. dimisit sec. (dimit H*, demisit O) 32. uocabit T. suus : eius Q. oni. et R.
remisit (d^^/ctv) R cf. a. 35, remissit Q ; distiiictio- dixit JP. illi : ille R. nequa .J, uide nos in pro-
nem inter diT€kv(Tev ct dtfiiJKei' sericant etiam uett.^ legomenis ad gi p. xxxix. sq. omnem JZ*. deui-
remisit ab c h, et donauitî ; sed non defff^ q {/). tum C. demisi ORX.
ei : illi E. 33. nonne EiP"«'JLRTWY vg. om. ergo J.
28. hegressus C, egresus L. > ille seraus L hoportuit C ; oportuerat R ; oportet 'S'". om. et
serui illius E. debat K* ut supra u. 24. centum ; te X*. missereri L. conseruo tuo QRT uett.
C- R. soffocabat EiPLR. debes : dabis L. {exc. q). om. ego R. siini T.

sicuti C.
29. procidens codd. pi. et vg. : procedens BE±P 34. iratus + est ER. eius + et JPR. quoad-
XX)*{corr. 0")RXY. rogabat (napeKaXei) : ro- usque uno duciu A5PFJ, quoad husque C, quous-
gauit B. pacienciam W, patientia H ut supra que W. huniuersnm C omne E. ;
n. 26. 35. celestis W. remiseritis dimiseristis J. :
30. B def. a noluit |

usque ad repudii |
et hunusq. C. om. suo X sed ras. fere 10 litt.
xix. 7. habiit CEMRT, abit L. missit LR. in XIX. I . quum ©, cun V. consummasset
carcere C. redderet + omne T; + uniuersum summasset Q. ser. istos : ser. hos Q ; uerba haec
a'mj, cum C grace. aP g^. deuitum O. E. migrauit : transtnlit se QR (-tuU.). galilea
3 1 . Post autem rasura est in E ubi erat forsan CES'QLORVW, galilaeam H. O*, finibus
finis
coDsemi dtipl. om.etpr.R. narrauerunt nara. f O™". iudeae CS'LO, iudee EW, iudae R iudaea ;
L) codd. et vg. narrantes Q nuntiauerunt KS""'

: ;
Y ; + et XZ* {sed exp.) cum a cffi h. ihordanen
JR. om. omnia Z* {sed+Z-). erant cum A^B C, iordanem M vg.
Ii8 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xix.
Et uenit in fines iudaeae trans iordanen " itaque iam non sunt duo sed una caro
2 et secutae sunt eum turbae multae et quod ergo deus coniunxit homo non
curauit eos ibi separet
3 et accesserunt ad eum pharisaei tem- '
dicunt illi quid ergo moses mandauit
tantes eum et dicentes dari libellum repudii et dimittere?
si licet homini dimittereuxorem suam *ait ilh's quoniam moses ad duritiam
quacumque ex causa ? cordis uestri permisit uobis dimit-
•*
qui respondens ait eis tere uxores nostras
non legistis quia qui fecit ab initio ab autem non sic fuit.
initio
masculum et feminam fecit eos 9 (190. 2) autem uobis quia quicum-

j)ico
s et dixit propter hoc dimittet homo que dimiserit uxorem suam nisi ob
patrem et matrem et adhaerebit fornicationem
uxori suae et aliam duxerit moechatur
et erunt duo in carne una ? et qui dimissam duxerit moechatur.
sermones istos. transtulit se a galilaea. et uenit in finibus iudeae. trans iordanen. ''et
sequte sunt eum turbae multae. et curabit eos ibi.

'
et accesserunt ad eum pharisaei tem-
tantes eum et dicentes. si licet homini dimittere uxorem suam. quacumque ex causa.
*iesus autem respondens ait illis. non legistis quia qui fecit ab initio masculum et feminam
fecit eos. ^ et dixit, propter hoc relinquet homo patrem et matrem et adherebit uxori suae,
et erunt duo in carne una. * itaque iam non sunt una caro. quod ergo
duo sed
deus coniunxit. homo non separet. ' dicunt ei quare ergo moyses mandauit dari
libellum repudii et dimittere earn. *ait illis. propter duritiam cordis uestri. permisit
uobis moyses dimittere uxores uestras. ab initio autem non fuit sic. * dico autem
uobis quia quicumque dimiserit uxorem suam nisi ob causam fornicationis. et aliam
2. saccule E, secute OW, sequtae L, sequutae J. adhaerebit cum H0JKMM'QVXYZ' vg.

©X. turbe miilte W. curauit yiiipixiiivatv^ adher. AEiPKLORWZ*, ader. CT*, hader. T«.
cur.ibat Q. huxori C. sue W. camae L.
3. CW,
pbarisei LR, farisei a', tem- farissei 6. iam : etiam L om. QR.
; caro + est E.
tantes ACFTXY;
tempt. E(temptatesîPH©JK ergo : autem E. dns T* ut uid. coniuncxit EF0.
LMKTOQRVWZTiVir/i., tent. vg. et dicentes: seperat R, separaret H*.
dicebant R. huxorem C. suam + nisi ob fnmi- 7. moses cum ACFMO*QXYZ uidc supra ad
cationem E. quacunque T|§. oin. ex M. viii. moyses E±PH0JKKrO'''RV vg. Tisch.,
4 :
qui resp. ait eis respondit et ait illis Q

4. ; : moises LTW. mandabit T. dari codd. pi. dare :
etiamillis E.J. oin. qui sec. T. qui fecit + : (Sowai) H0X zy. ; +illi Q. libelum L, librum
hominem TSC, + homines cor. uat.* {non mg.). MY. repudi R. demitteie L ; + uxores E ; -i-
ab initio + hominem Z* {sed tiotauit corr.

: ) ;
uxorem Q b c ff^.
+ ds R. Lectio hominem uel homines undc 8. + et ad init. BEH''0KKrO»'VZ. moses B
Jluxcrit nescio, sed cf. horn. Clem. iii. 54 (ap. Tisch.) etc. uide u. 7 moyses Y,{sed post nobis poiiitur)'^
:
o 'ycip KTiaas cltt' dpxris tuv dvOpojirov apaiv Km OijXv H0JKLM\«<;« 0*)RVW vg. Tisch., moises T.
etroiTjffei' avTov, et auct. op. iinpcrf. in Matt. horn. duriciam \V. permist R, permittit L. demittere
32 (ap. Sab.) qui fecit homines ab initio, etc. L. uxores uestras ////. minor. X ; huxores u. C,
Habent etiam hominem cditioites ueteres e.g. ux. uestros L. om. ab init. au. n. s. fuit E.
Hailbrtm 1476, ff'V/fl' 14S1, Kcsler \^%^ , Paganini sic fuit cum ABC3'FH0LMOQRY : > fnit sic
1497, Sacon 1515 et 1519, etiam Benedictus et {fk~joviv oCrtuj) JKKTTVWXZt'i'-. Hieron. Tisch.
Stephanus sed non Mareschal 1531 ncc Uitcian et
, , 9. om. uobis F. quicunque Tp). dimisserit E,
Junta 1534, ncque Hentcnius. ab initio rep. diserit \<* {corr. m. sax.), huxorem C. nisi ob
lapsn K. faeminam C. eos + ds R. furnicationem E ; nisi ob causam fornicationis Q
5. dimittet {HaTa\eii/,u) cum Ca'FH'0JKM"O CO) p.oxon.; sine causa fornicationis R. haliam I,,
QTVWXZ j<g. : demittet LR ; dimittit AH*MY ;

duxerit : + a marito Q ;
moccatur X*,
+ iam R.
relinquet E cum uett. b c defff.^g^ h m. am. homo mecliatur LRW. om. et qui dimissam duxerit
XIX. lo-iS.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 119
10 (191. M) Dicunt ^*
ei discipuli eius iesus uero ait eis sinite paruulos
si ita est causa homini cum muliere et nolite eos prohibere ad me uenire
non expedit nubere talium est enim regnum caelorum
^^qui dixit non omnes capiunt uerbum 1* etcum inposuisset eis manus abiit inde.
16 (193. 2)
istud sed quibus datum est unus accedens ait illi
j7^ g^(,g
^2 sunt enim eunuchi qui de matris utero magister bone quid boni faciam ut ha-
sic nati sunt beam uitam aeternam ? qui dixit ei
et sunt eunuchi qui facti sunt ab ho- ^''quid me bono?interrogas de
minibus unus bonus deus
est
et sunt eunuchi qui se ipsos castraue- si autem uis ad uitam ingredi serua
runt propter regnum caelorum mandata

qui potest capere capiat, ^* dicit ilh quae ?
s (192.
2) Xyiic oblati sunt ei paruuli iesus autem dixit
ut manus eis inponeret et oraret non homicidium facies
discipuh autem increpabant eos non adulterabis
duxerit. moecatur. et qui dimissam duxerit moecatur. '°et dixerunt ei discipuli eius si
ita est causa hominis cum non expedit nubere. " ad ille dixit eis. non omnes
uxore.
capiunt uerbum istud sed quibus datum est. ^^ sunt enim eunuchi. qui ex utero matris. sic
nati sunt, et sunt eunuchi. qui facti sunt ab hominibus. et sunt eunuchi. qui se ipsos
castrauerunt propter regnum caelorum qui potest capere capiat. '^
tunc oblati sunt ei par-
uuli ut manus eis imponeret et oraret. discipuli autem eius prohibebant eos. ^^
iesus
autem ait illis. sinite paruulos. et nolite eos prohibere uenire ad me talium est enim
regnum caelorum. '^^
et inponens eis manus. abiit inde. " et ecce unus accessit ad eum et
dixit magister bone quid boni faciam. ut habeam uitam eternam '^ qui dixit ei. quid me
dicis bonum. nemo bonus nisi unus deus. si autem uis ad uitam ingredi serua mandata.
^* ad ille dixit ei. quae, iesus autem dixit, non occides. non adulterabis. non furaueris.
moechatur T* {sed+ in mg. T") cum gr. NC'DLS chos fecernnt q, spadonauerunt m, desunt r r.^.
69 a/.i= Tisch. 8, W. H., ct ab d e ff^.^g^k I m r celorum W.

{non gat. et trim = E ut nult Tisch.) sed redduntur
; 13. hoblati C. parnoli Y. inponeret CiiPFO
uerba in c f q, dimissa H, dimisam JPL, de- KLKTOQTZ : imponeret ABEHJMRVWXY vg.
misam R, dimesam O*. dixerit L; + iam R. et horaret C; et curaret JR; om. L. autem +
moecatur C, mech. LRW; adulterium committit E. eins BRX<:. eos codd. pi. et vg. : eis BCELTZ*
10. homini cum AC3'*FH0KM»rOQTVWX {corr. Z^), eus W.
YZ Hieron. comm. : hominis (toC avBfa-nov) uero in ras. X autem EOR. sinite (sinn.
14. ;
BiP»"'JLR vg. Tisch. efff., ; uiri "S-ab c d g^hm qr. L) paruulos et nolite eos {om. eos W) pro-
muliere cum Aa'*FHOQX'=Y d uxore BCEa"'" : hibere (> proh. eos B) ad me uenire (> uenire
©.TKLMKrRTV\VX*Z Hieron. comm., vg., Tisch. ad me J) cum gr. d(p€Te tcL iraidia nal fx^ KaiXvfTC
{gracci ikto. t^s -jvvaiKui) et a b c «(uxorem)y_^,. {-ajjre, -rjTe) avTO. iXBuv Trpds ifii (ZÔj codd. pi. et
^1 h m q ("'ore) r. expetit H. vg. : > s. p. ad me uenire et nol. eos. proh. EJP,

11. qui dixit : + illis W vg. ; om. E. istut Z* > s. p. nenire ad me et nol. eos {om. eos Q) proh.
(-d Z') ; istum R. OQR cf. iMc. X. 14, Lc. xviii. 16. enim est LQX.>
12. om. enim HR. iunuchi tcr R. hutero C. celorum W ^< T int. lin.
07n. sic L. eunuci secundo loco et eunchi L. HT 15. quum ©. inpos. BCTtfTOQRTZ et inposs.
om.. qui sec. Y. ominibus T. Post eunuchi EH>L : impos. AFH0KMVWXY vg. om. eis O.
tert. + zauerunt in marg. inepte cor. sax. O. habiit C.
seipsos mio ductii JM
castrauerunt cum vg. 16. om. unus E. bonae L. abeam CO*. >
ABr'FHOMOWXY vg. Hieron. comm. bis, corr. uitam habeam J.
uat. marg. et uett. b c d e f ffi (excas.) ff.^ gi h S: 17. de bona L. unus est + enim E. > in-
eunuchizauerunt {eivovxiaav) BCJKM'T(-ciz.)VZ gredi ad uitam L ad uitam uenire Q, et
; > uenire
(eiini.) c07'r. 2iat.* Bentl. et a aur., eiinucliiau. E, ad uitam R. manda R* ( + ta m. rec).
eunuchau. Q, iunuchau. LR ; ueteres reliqui eunu- 18. dioit: di.xit FR; + ille Q. que W + sunt
130 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xix. 18-27.
non facies furtum 23iesus autem dixit discipulis suis

non falsum testimonium dices amen dico uobisquia diues difficile in-
1' honora patrem et matrem trabit in regnum caelorum
et diliges proximum tuum sicut te ^* et iterum dico uobis
ipsum facilius est camelum per foramen acus
2"dicit illi adulescens transire
omnia haec custodiui quid adhuc mihi quam diuitem intrare in regnum cae-
deest ? lorum
21 (]94. 2) j/^j)- jjjj iesus si ^,ig perfectus 2' auditis autem his discipuli mirabantur
esse uade uende quae habes ualde dicentes
et da pauperibus quis ergo poterit saluus esse ?
et habebis thesaurum in caelo '^âspiciens autem iesus dixit illis

et ueni sequere me. apud homines hoc inpossibile est
22 (195. Cuni audisset autem adulescens
2) apud deum autem omnia possibilia
uerbum abiit tristis sunt.
^^
erat enim habens multas possessiones Tunc respondens petrus dixit ei
non falsum testimonium dices. " honora patrem tuum et matrem. et diliges proximum
tuum sicut te ipsum. "" dicit illi adulescens. omnia haec. custodiui a iuuentute mea. quid
adhuc mihi deest. °'ait illi iesus. si uis perfectus esse, uade uende omnia quae possides. et
da pauperibus. et habebis thensaurum in caelo. et ueni sequere me. "^hoc audito adulescens
abiit tristis. erat enim habens multas possessiones. '''iesus autem dixit discipulis suis. amen dico
uobis. quia difficile diues intrabit in regnum caelorum. iterum autem dico uobis facilius est ca- ^''
melum per foramen acus transire. quam diuitem introire in regnum caelorum. '^ auditis autem
his discipuli. mirabantur ualde dicentes quis ergo poterit saluus esse. aspiciens autem iesus ^"^
dixit eis. aput homines hoc inpossibile est. aput deum autem omnia possibiha sunt. " tunc re-
R. dixit: +eiJ; +illiX. homicidium (-dum C) adolescens A JPJQRWY vg. ?"mc/!., adoliscens
E) facies occides F : + ut in denterouomio E et
; EKLM'V. uerbum : uerba R {non Q) ; + haec
cm. non aduUerabis. adulterauis O*. furtnm > QR. habiit C, habtit R. tritis L, tristes O*.
facies F, >• non falsum test, dices non furtum enim : > mnltas habens R.
autem QRT.
facies E. 23. dixit ait T. > disc, suis dixit Q. diuis
:
19. om. honora

matrem J. patrem p. et O*. > difficile diues E. > dificele est diuitem
+ tuum CFH(")KM"0«»'RTWXZ vg. Hieroii. intrare Q. deficele L, dificile R, diffi^'le O.
matrem + tuam ER vg. Def. B ad u. 2g. et intrauit T ; est intrare R. in regnum (cis t^k
diliges codd. fl. et Sffi (or. uat. om. et T|§ et : ;
I3acn\€'mv) codd. pi. et vg. ; in regno AHX'-Y
dileges H'L, et diligis CFX, et dilige O. teipsum cf. xviii. 3. celorum \V
uno ductu vg. 24. iterum + amen Q. uobis + et L + quia : ;
20. illi : ei L. adulescens codd. pi. (had. C") J. om. est H* {sed+m. reccntior'i. est + enim
aduliscens 3'*H, adolescens YDWi^lVK vg.Tisch., EQ. camellum iPJLR, camelum T. transire
adoliscens 3"KLV. hec VV.
omnia E. > haec o?n. O* ? sed add. m. sax. intrare om. E. in
custodiui sine additamento A(B n'(y!)CiP*H0JK regno FHZ. celorum W.
LMM'OQVXYZ cum
cor. uat. marg., cod. caraf. Si 25. audistis Z* ; audientes Q. om. autem E.
NBL I. 22 jf", ^,,2 /: +a
mea Ea''"»(>a iuuentute hiisW om. Q. discipulis H* {corr. H'). mira-
;
iuu.mea cnstodiui)FRTW^;i!r cor. uat* cum ahce bantur + et timebant irLQR(-bunt) corp. oxon.
fff%h q et graecis pluriniis, f/ a iuuentute d\
ex Mc. ualde {a(p6Spa) codd. pi. et vg. om. A*( + in mg.) :
aduc T, athnc MY. dest O*.

X. 2of('Z(r. xviii. 21. E. ergo ego T*. potest R. salbus C. esse
: :
21. ait: dicit R. uade + et EiPLR. uende: fieri iT"'!'.
+ omnia EH""«LQW9a' {non pjC) + omnia ; 26. haspiciens C. dixit : ait E. illis : eis
bona R. abebis O, habis Q, ha bis L. then- |
IP.JKM"OQVX*Z. aput COT /'?>, X /;-. imposs.
saurum JO, thesauro H. celo W. om. me R. tg., inposibile H (-li H*), inpossibele L. om.
22. quum 0. om. autem O* ut udtur. > autem sec. R* {sed + corr. sax.), posibilia H.
autem audisset JPO". adulescens codd. fl. (had. 27. respondit petrus dicens Q, respondit petius
XIX. 27-xx. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 121
ecce nos reliquimus omnia et uitam aeternam possidebit.

sumus 30(199.2)
et secuti te jvfuitj autem erunt primi no-
quid ergo erit nobis ? uissimi
28 (196. 10)
lesus autem dixit illis et nouissimi primi.
amen dico uobis quod uos qui secuti XX. (2°°- 1°)
Simile est enim regnum
estis me caelorum homini patri familias
in regeneratione cum sederit filius qui exiit primo mane conducere opera-
hominis in sede maiestatis suae uineam suam
rios in
(197. 5)
sedebitis et uos super sedes duo- ^conuentione autem facta cum opera-
decim iudicantes duodecim riis
tribus israhel. ex denario diurno

29 (198. 2)
£^ omnis qui reliquit domum misit eos in uineam suam
uel fratres aut sorores 3 et egressus circa horam tertiam
aut patrem aut matrem uidit alios stantes in foro otiosos
aut uxorem aut filios * et dixit ite et uos in uineam
illis
aut agros propter nomen meum etquod iustum fuerit dabo uobis
centuplum accipiet 5 illi autem abierunt
spondens petrus dixit ei. ecce nos reliquimus omnia, et secuti sumus te quid ergo
erit nobis.
'^^
iesus autem dixit illis. amen dico uobis quoniam uos qui secuti estis me in resurrec-
tione. cum sederit filius hominis supra sedem maiestatis suae sedebitis. et uos super
duodecim sedes. iudicantes duodecim tribus sdrahel. "et omnis qui relinquet domum.
uel fratres. aut sorores. aut patrem. aut matrem. uxorem. aut filios. aut agros
aut
propter nomen meum centuplum accipiet. et uitam aeternam possidebit. '"'multi autem
erimt primi nouissimi et nouissimi primi.
XX. '
Simile est enim regnum caelorum. homini patri familias. qui exiit prima mane
conducere operarios inuineam suam. ^ conuentione autem facta cum operariis. ex denario
diurno. misit eos in uineam suam. ' et egressus circa horam tertiam uidit alios stantes in
foro otiosos. *et ait illis ite et uos in uineam meam. et quod iustum fuerit dabo uobis.
°illi autem abierunt. et iterum exiit circa horam sextam et nonam. et fecit similiter.
et dixit R. relinqiiimus CLO'"QRY ; dimissimiis autem : enim O* {corr. O**). om. erunt M.
E. sequuti ©X*. om. ergo L. > nouissimi primi et primi nouissimi R.
28. ilUs : eis JKKTOVZ. sequuti 0X. hestis XX. I. om. enim CEJLQRX*( + ra)-r.)Z*(
C. in generatione iP"'i'LQR ; + a""9QR.
ista Z*) vg. cujji b c e ffigi. 2 sed addit enim cod. caraf.
qum H, quum 0. sederet H. sedem F. mages- celorum W. patrifamilias JY vg., patri familiae
tatis C, magis. O. sue W. dedebitis V (d rtibr.). M. exit R. hoperarios C. ueneam L.

supra T. duodecem bis jP* (-cim corr. mp.), 2. om. autem E. facto L. hoperariis C,
•XII- bis ERW, sec. L. israhel tiide ad ii. 6. operaris L, operarius R. danario T, dinario XZ*
29. omnes H'O. reliquit (a<pT\K(v) codd. pi., {corr. Z*). dierno L, deurno R. ueniam E,
reliquid CO : reliquerit E0JQR* vg., reliaquerit uiniam R. suam (airoC) codd. pi. et vg. : om.
R'""', liquerit L. domum aut R. huxorem C, AFY.
uxores L. uel filios J. agros + aut domos H"''0 3. egresus SPLR. oram OT. > otiosns in f.
JO. propter nomen meum : propter me et stantes Q. hotiosos C, ociosos W.

propter euangelium Q ex Marco x. 29, cf. F qui 4. > dixit illis iPOR vg. > et uos ite Q.
cum Lc. xviii, 29 sic componit propter regnum uineam sine addit. {rov afj.Trf\wva BD et codd.
caelorum et nomen meum et propter euangelium. multi) A(j;V)BEFKMVXYZl? + meam Ca>H0 :
accipet L ; + hie R. eternam W. possedebit L, JLM"OQRTVV cod caraf. TS«r. dauo O*.
possidebunt F. 5. ille ad init. H. 07n. autem sec. R. exiuit
30. Multi littera maiore L ad initium pericopae. O ; abiit E. circam E. oram T. nouam L.
R
122 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XX. 5-14.
iterum autem exiit circa sextam ct acceperunt singulos denarios

nonam horam et fecit similiter 1" uenientes autem et primi arbitrati sunt
^ circa undecimam uero exiit et inuenit quod plus essent accepturi
alios stantes acceperunt autem et ipsi singulos de-
et dicit illis quid hie statis tota die narios
otiosi ? 11 et accipientes murmurabant aduersus
7 dicunt ei quia nemo nos conduxit patrem familias^- dicentes
dicit illis ite et uos in uineam. hi nouissimi una hora fecerunt
* Cum seroautem factum esset et pares illos nobis fecisti
dicit dominus uineae procuratori sue qui portauimus pondus diei et aestus
uoca operarios 13 at ille respondens uni eorum dixit
et redde illis mercedem amice non facio tibi iniuriam
incipiens a nouissimis usque ad pri- nonne ex denario conuenisti mecum ?
mes i*tolle quod tuum est et uade

9 cum uenissent ergo qui circa undeci- uolo autem et huic nouissimo dare
mam horam uenerant sicut et tibi
"exiiens autem et circa horam undecimam. inuenit alios stantes in foro otiosos et dixit eis.
quid hie statis tota die otiosi. ' ad illi dixerunt ei. quia nemo nos conduxit. dicit eis ite et
uos operamini in uineam meam. et quod iustum est accipietis. * cum sero autem factum
esset dicit dominus uineae procuratori suo. uoca operarios et redde illis mercedem suam.
incipiens a nouissimis. usque ad primos. ° cum uenissent ergo qui circa undecimam horam
uenerant. acceperunt singulos denarios. " uenientes autem et primi. quod
arbitrati sunt,
plus essent accepturi. acceperunt autem et ipsi singulos denarios. "et accipientes.
'"
murmurabant aduersum patrem familias. dicentes. hi nouissimi. una hora fecerunt et
pares illos nobis fecisti qui portauimus pondus diei et aestus. 'ât ille respondens uni
eorum dixit, amice, non tibi facio iniuriam. non ne denarium placuisti mecum "tolle
> horam nonam QV*. oni. et fecit "S. simi- 9-23. In uersibus his mttlta in L ui.x aut ne tiix
militer V, similliter L. quidcm Icgi possiint.
6. circam O*. hundecimam C, undecim E, 9. quum 0. ergo : autem EQ. uenisent L.
XI- R. uero + horam R. inuenit [tvatv) uidit : hundecimam C, .xi."""™ R. oram T. nenerunt
R*(<romR""). allios K. stantes «'V. dixit MR. EH (</««« -riant)X'' ; +etO. 9 «/ 10. acciperunt
> otiosi tota die R. hotiosi C, ociosi HW. In his EH", accipierunt bis B. accipierunt accip- . . .
L omnia sic coiifundimtur inuenit alios stantes et erunt R.

dicit illis quid hie statis tota die circa undecimam 10. om. et pr. RW. plus : amplius J. om.
uero exiit et in otiosi. autem sec. LR. et ipsi int. lin. V ; et ipse
7. otn. ei L. uineam
conducit R* {corr. R""). H, et ipsis O*.
cum c ff^ m q
(uiniam R) sine addit. codd. pi. et It) : 11. accipieientes L. aduersum H*TZ» ; contra
+ meam BEa""i'&)LOQRT\VXTSffi cum graecis F. patremfamilias tino uerbo J Y vg.
multis et uett. Deinde pergit T et quod iustum 12. dicen'eslVT. hii BCEH'HL?ORWZ*. una
fuerit dabo uobis ciim syr. cur. et hierus. copt. (codd. hora codd. fere omnes (ora T) ct I'g. cum uett. fere
2) acth. arabb. ct auct. op. imp/, in Matt. horn. 34. omn. : unam horam (\Aav ivpav) LMR ^1, unam
ap. Sabat. ; e. q. i. f. accipietis _/' (est) h qi cum hora H'0una in ras. H).
(sed > nobis illos H.
graecis plur. nouis O*. qui quia L. pundus R bonus \V.
: ;
8. quum 0. > autem sero OQ, > autem serum aestus (cstus C!FT\\)codd. pi. et vg. cum iictt.pl.
R. om. factum T sed ras. est post esset quod bis et Ilicron. aestum (jov Kavaaiva) Q e /i n Corp. ox.,
:
scriptum uidetur. facsset L* (tum e in mg.). estum R.

dicit inter tin. O. uiniae LR, uinee W. pro- 13. ad C. amicae R. dinario R ; + diurno R.
curaturi E. suo improhauit R"". hoperarios C. uenisti iP*, conuen. Jf'"".
redde : trade JZ* (corr. Z'). mercidera ELR. 14. tolle repet. H.
ha C. nouissimo E. husqne C.
XX. 16-2 2.] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 123
^^
aut non licet mihi quod uolo facere ? ad deludendum
an oculus tuus nequam est quia ego et flagellandum et crucifigendum
bonus sum ? et tertia die resurget.
^^ 20 (202.
sic erunt nouissimi primi 6) "Punc accessit ad eum mater
et primi nouissimi filiorum zebedaei cum filiis suis
multi sunt enim uocati adorans et petens aliquid ab eo
pauci autem electi. 21 qui dixit ei quid uis ?
17 (201. 2) £(- ascendens iesus hierosolymam ait illi die ut sedeant hi duo filii mei
assumsit duodecim discipulos secret© unus ad dexteram tuam
et ait illis et unus ad sinistram in regno tuo.
1^ ecce ascendimus hierosolymam ^^ Respondens autem iesus dixit
et filius hominis tradetur principibus nescitis quid petatis
sacerdotum et scribis potestis bibere calicem quem ego bibi-
et condemnabunt eum morte turus sum ?
^^ et tradent eum gentibus dicunt ei possumus
quod tuum est. et uade. uolo autem

nouissimo. dare sicut et tibi. '^ haud non
et huic
licet meum quod uolo.
mihi facere de an oculus tuus nequam est. quia ego bonus sum.
'" sic
erunt primi nouissimi. et nouissimi primi. multi enim sunt uocati. pauci autem electi.
" et ascendens iesus in hierosolymam. adsumsit duodecim discipulos seorsum in uia. et
ait illis. '* ecce ascendimus hierosolymam et filius hominis tradetur principibus sacerdotum
et scribis et condemnabunt eum morti. ^' et tradent eum gentibus ad inludendum. et flagel-
landum. et crucifigendum. et tertia die resurget. ^"tunc accessit ad eum mater filiorum
zebedei cum filiis suis. adorans et petens aUquid ab eo.
autem dixit ei. quid uis. ait '^^
ipse
illi. die. ut sedeant hi duo filii mei unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram tuam in
regno tuo. -''respondens autem iesus dixit illis. nescitis quid petatis. potestis bibere
calicem quem ego bibiturus sum. aut baptisma baptizari quo ego. dicunt ei. possumus
15. mihi in ras. H, michi + in meis E W ; ;

limam O, iherosolymam T, ierosolymam vg.,
+ dare mea QR. quod uolo facere et quod : ierosolimam W
hierosolyma F, hienisolyma
: B ;
uolo in meis f. Q quodqne uolo f. R. facere +

;
hierosolimis H. trad tur L.
I condempnabunt E0
de re mea O* sed cxfunxit O", cf. ()K supra, han RW. om. eum E. morte codd. vg. Hier. uett.
C. hoculus C, oculos KT. tuos H*. nequa J. plur. Catonem ap. Sen. Ep. 71,15 omtie huma-
cf.
16. sunt enim ABiPFJLMKTRVXYZ >enim : num genus morte damnatum est: mortem H*0*,
. . .
sunt CEH0KOQTW vg. Tisch. autem codd. pi. morti dfg.^ {Grcteci plurimi Bavdrcu sed eis Odvarov
uero Ea^'^'sHO'^QR vg. Tisch. ; om. T. helecti X Tisch. 8, om. B aeth. et iincis incliidunt IV. H.).
C, ellecti JP (1 sec. expiincta). 1 9. deludendum codd. pi. : inludendum J,
17. "scendens T, accedens C; ascendit J. ifis illudendum K* ? vg. flagillandum H'R, flagillen-
+ in T. hierosolymam (eis 'UpoaoAv/ia) ©JMKT dum L. cruci ngendnm Y.
VX*Z*, iherosolymam C, iherosolimam T, hieru- 20. ad : ab L. zebedei CE5PHLRXW, zebae-
solymam ICZ^, hierusolimam iP'"9Q(hyer.)R, iero- daei F. LR.
hadoransC, adoran L?. hab C.
filis
solimam W, ierosolymam zig. : hierosolyma B, 21. dixitque JKSTVXZ* {corr. Z*). uis + et
hierusolima E
hierosolymis
; (F de/.) OX'Y, A Hi©0»»». ait: at R. die ut: dicunt H* ut ;
hyerosolimis H, hierusolimis 3"* ; +etJ. assum- {om. die) R. hii BCEH0*LORTWZ* ; om. S'.
sit cum AHQXY {cf. adW. 5), assumpsit KLMW om. mei D. dextram JZ*, dexterram O. unus ad
vg., adsumsit TZ", adsumpsit CESP©JM'ORVZ* sin. unus a sin. EJ
: unus et sin. R* {corr. ;
Tisch.: adsumit B (assumens F ex Mai-c. x. 22). R'"). sinixtramCT; + tuam ORTWXZ.

duodecem SP* (-dm 3"), .XII- EKTRW. diseip. 22. autem: + illis R. dixit: + illis 5PQ ;
+ snos BEH^QJOQRW. ait ; dixit 'S*{sed ait »'»). + eis F. > calicem bibere QR. uibitums O*.
18. hierosolymam ACQJMKTQVXYZ*, hie- dicunt ei {Kiyovaiv airi^ graeci D excepto) BCE
rusolymam KZ\ hierusolimam EJPLR, hieroso- iPFJKLMlVTOQRTVWXYZz'^. : om. ei AH0.
R 2
124 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XX. 23-30,
^•'ait illis calicem quidcm meum bibetis sed quicumque uoluerit inter uos maior
sedere autem ad dexteram meam et fieri
sinistram sit uester minister

non est meum dare uobis ""
et qui uoluerit inter uos primus esse
sed quibiis paratum est a patre meo. erit uester seruus.
24 (203. 2) j7^- audientes decem indignati 28 (204. 4) hominis non uenit
Si(;yt filius
sunt de duobus fratribus ministrari sed ministrare
2-5
iesus autem uocauit eos ad se et ait et dare animam suam redemptionem
scitis quia principes gentium dominan- pro multis.
(205. 2)
tur eorum - ' £(. egredientibus illis ab hie-
et qui maiores sunt potestatem exer- richo
cent in eos secuta est eum turba multa
-^ non ita erit inter uos 3^'
et ecce duo caeci sedentes secus uiam
^âit illis. calicem quidem meum bibetis et baptisma quo ego baptizor. baptizamini. sedere
autem ad dexteram meam uel ad sinistram non est meum dare uobis sed quibus paratum
est a patre meo. ^* et audientes decem indignati sunt de duobus fratribus. iesus autem ''^
uocauit eos ad se et ait. scitis quia principes gentium dominantur eorum. et qui maiores
sunt potestatem e.xercent in eis. ^^ non ita erit inter uos. sed quicumque uoluerit inter uos
maior fieri, sit uester minister. " et quicumque uoluerit inter uos primus esse erit uester
seruus. ^* sicut enim filius hominis non uenit ministrari. sed ministrare. et dare animam
suam redemptionem pro multis. ^' et egrediente eo ab iericho secuta est eum turba
multa. et ecce duo caeci. sedentes secus uiam. ut audierunt quod iesus transiret. excla-
^''
23. et ait O. illis + ilis QR. > meum qnidem recubueris in inferior! (feriori O*) loco et aduenerit
L. om. quidem E. bibitis R. om. autem B. humilior te dicet tibi qui te inuitauit accede adhuc
dextram BJ. om. meam R*. et sinistram codd. superius et {om. O* ; + <:. sax.) erit tibi hoc utilius
pi. et |§ : uel sin. cod. cai af. TSC ; et ad sin. locus notatiir, linea apposita in O ubi adscripsit
C3'*H^0T fsenis. IP*, sinix. CT, item a<" T) ; uel mantis saec. X ?. '
Mirum nnde
additum istud ;
ad sin. JKKTVZ' ; uel a sin. E ; aut ad sin. SP"'' cum lucas parabolam dead nuptias et inuitatis
(sinis.)LQR. sin + meam R. uobis nobis L. : primos accubitus eligentibus decimo canone, ubi
paratum datum Z* (corr. Z*).
: m(attheu)s sua non communia dicit, referat quod '
24. et audientes: and. autem J. aud. +illi referfur ad numerum in margine 1-clxxviii. Cf.
H>LQ*. decimEKL; -x-RW; + discipuli H^0O. Sahalarium ad h. I. et Tisch. IV. H. t. 2 ad loc.
sun' 0. dubus R [corr. R'«»). Exiat tanturn in D inter graecos, sed habetur
25. uocabit L ; conuocauit E. om. et R. ait aliquo modo in a b c d e ff^.-^g.^ (sed tantum uos
+ BO. quia
eis : quod E. > gentium principes autem quaeritis de pusillo crescere et de minora
LR. earum X ; in eos J. et qui mai. s. p. e. maiores fieri) g.^ {sed omissis quae in gi stmt') h m
in eos (eas et om. in X*) : et ctumaces potentantur (ut gi) n r, and., emm., B. M. Reg. I. B. vii {uide
eorum E sine atict. net. De/. B ad xxi. 6. Westcott,' Vulgate,' Smith, Diet, of Bible, p. 1712)
26. quiqumque T ; qui C. et Reg. I. A. xviii {Athelstani).
27. serbns T. 29. et om. R* ( + R»»"^). iUis AEHWX=Y »^.
28. animam// E. suam + in S. redemp- Hieron. eis Ca>F0JKLMi\rOQRTVX*Z. hab
:
tionem CiPFH©JKLMffl"OQRWZ vg.: redem- C. iericho 0*MW vg., ierico T, hericho L.

tionem A(B c'6y.)TVXY, reddeptionem E. > pro secuta (sequta ©) est eum {om. eum J) turba
multis redemptionem R. Post liunc uersum se- m. {cum graecis exc. D et paucis aliis) codd. pi. et
quitur additanientum in
hoc H""©©, nos vg. : secutae (secnte W, sequutae X, sequte T) sunt
autem quaeritis de modico crescere et de maximo eum turbae multae (-be -te \V) ROTWX* cum
minui quu (cum O) autem introieritis ad caenam effi g-^ 'I-
(cen. O) uocati nolite recumbere in superioribus 30. ecee L. ceci R\V. audientes E. quia
(ri sec. ex corr. O) locis ne forte dignior te super- quod 00. hiesus C uide ad i. i. om. et EJQ.
ueniat et accedens is qui te inuitauit dicat tibi exclamauerunt X*. nostri : nobis Q. fili EFH
adhuc inferius accede et confnndaris si autem ©JKMKTOTVWXYZ vg. : filii ACiPLQR.
XX. 30-xxi. 5] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 125
audierunt quia iesus transiret hierosolymis

et clamauerunt dicentes et uenissent bethfage ad montem oli-
domine miserere nostri fili dauid ueti
31 turba autem increpabat eos ut tace- tunc iesus misit duos discipulos ^ dicens
rent eis
at illi magis clamabant dicentes domine ite in castellum quod contra uos est
miserere nostri fili dauid et statim inuenietis asinam alligatam
32 et stetit iesus et uocauit eos et pullum cum ea
et ait quid uultis ut faciam uobis ? soluite et adducite mihi
s^dicunt illi domine ut aperiantur oculi 3 et si quis uobis aliquid dixerit
nostri dicite quia dominus his opus habet
3* misertus autem eorum iesus et confestim dimittet eos.
tetigit oculos eorum 4 (207. 7) Yioc autem factum est
et confestim uiderunt et secuti sunt ut impleretur quod dictum est per pro-
eum. phetam dicentem
XXI. '^°^- 2)
Et cum adpropinquassent * dicite filiae sion
mauerunt dicentes miserere nostri domine fili dauid. turba autem increpabat eos. ut ''^
tacerent. at illi magis clamabant dicentes miserere nobis domine fili dauid. '^
et stetit iesus
et uocabit eos et ait illis. quid uultis ut faciam uobis. ^Micunt illi. domine ut aperiantur
oculi nostri. ^^ misertus autem eorum iesus. tetigit oculos eorum. et confestim uiderunt. et
secuti sunt eum. XXI. Êt cum adpropinquassent hierosolymis. et uenissent in beth-
phagae ad montem oliueti tunc iesus misit duos discipulos suos. ^ dicens eis. ite in castellum.
quod contra uos est. et statim inuenietis asinum alligatum. et pullum cum eo soluite. et
adducite mihi. '^
et si quis uobis aliquid dixerit. dicite quia dominus his opus habet. et
confestim dimittet eos . .
* hoc autem factum est. ut adimpleretur quod dictum est per
prophetam dicentem. ''dicite filiae sion. ecce rex tuus. uenit tibi mansuetus. et sedens
31. turbe W. increpabant EW. eis CTX=Z*. graecis BC^ 33 g"' et h c e ff^.^hn qr. olibeti
taceren' ©. at : ad O. om. dne R. misserere OT, holibeti C, olieti R. tunc tunt lapsu H.
:
a'R. filii ACSPLC^QR. missit L. ««. duos R* (ii'(/+ R'"). discipulos

32. et : tunc X ; on. J. hiesu C. uocaiii Z* codd. (-us F) et vg. de discipulis L + suos EH""'
: ;
C+t Z*), uocabit T. eos + ad se Q. uultis: KKTT.

uis V. 2. dicens sine add. R* ; + illis R»". contra:
33. illi : ei R. om. diie X*. diie ut aperi- tra L. > "s'
contra uos T. inuenitis asiname
antur in rasura hi Z. apereantur H*. hoculi C. lapsu T. assinam ELR et sic infra, alligatam :
34. missertus L + ; est ER. eorum eis Q : ligatam J. pullum + eius X". adducete O*;
om. ET. hiesus C ti. i. i ;+ et R. hoculos C. + eum F.
uiderunt
post out. et R. sequuti X*. sequti 0. 3. qîs O. hiis EW. hopus C. dimittet eos :
eum itm E.
: demittet uobis R, dimittit (-tet X=) //uos X.
XXI. I. quum ; om. E. adpropinquassent 4. Hoc uersti incipit rursus O uerbis quod
CS-HQJLORX'Z* et appr. AFKiTTV\VYZ= dictum est.
vg. cum graecis plur. ijyyiffav : adpropinquasset autem + totum ERW cod. caraf. Sffi cum graecis
MQX* ; adpropinquaret K^TJ-yyiaev C^V'"" etc: plurimis et gat. g.^ q. impleretur AEH*)^^
hierosolymis ACEFQJMKTOQVXYZ*: hieraso- (impleritur 0*)YZ et inpl. CFLT : adimpleretur
lymis KZ', iherosolimis T, hierusolimis iPLR""^, H^QJKKTVWX vg. ; adinpl. 3'QR(adinplere R* '
hyerosolimis H, ierosolimis W, ierosolymis vg. + tur R""). per : + aeseiam Q, + esseiam R,

om. hiei. etnenissentK*scd+{-or/-.sax. uenisset + essaiam D. profetam DH'LR, profeta Q.
E cum graecis aliquot et gat.ff,*, uenit q; + in Q. 5. filie W. syon C. et sedens codd. fere omnes
bethfage ACE'jPHeKLMKTQRTVWYZ, beth- et J§ : om. et \^'iSi'S-Tisch. assinam ELR. om.
faget J bethphage FOX vg. ad in E = eis cum
: : filium A*QR* ( + R»"). subiugalem R.
126 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxi.s- '3-
ecce rex tuus uenit tibi mansuetus bcnedictus qui ucnturus est in nomine
et sedens super asinam et puUum domini
filium subiugalis. osanna in altissimis.
6(208.2)
Euntes autem discipuli fecerunt 10(210.10) Etcum intrasset hierosolymam
sicut praecepit illis iesus commota est uniuersa ciuitas dicens
1 et adduxerunt asinam et pullum quis est hie'
et inposuerunt super eis uestimenta iipopuli autem dicebant
sua hie est iesus propheta a nazareth gali-
et eum desuper sedere fecerunt laeae.
12 (211. X)
« plurima autem turba strauerunt uesti- J7J. intrauit iesus in templum
menta sua in uia dei
alii autem caedebant ramos de arbori- et eiciebat omnes uendentes et emen-
bus tes in tempio
et sternebant in uia. et mensas nummulariorum
9 (209. Turbae autem quae praecede-
1) et cathedras uendcntium columbas
bant et quae sequebantur euertit
clamabant dicentes 13 et dicit eis scriptum est
osanna filio dauid domus mea domus orationis uocabitur
super asinum. et pullum filium subiugalis . . "euntes autem discipuli. fecerunt sicut
praecepit illis iesus. 'et adduxerunt asinum. et pullum. et imposuerunt super eum uesti-
menta sua. et sedit super eum. * plurima autem turba. strauerunt uestimenta sua in uia.
alii autem caedebant ramos de arboribus. et sternebant in uia. ^ turbae autem quae praece-
debant et quae sequebantur. clamabant dicentes. osanna filio dauid. benedictus qui uenit
in nomine domini. osanna in excelsis. '" et cum introisset in hierosolymam. commota est
uniuersa ciuitas. dicens quis est hie. " turbae autem dicebant. hie est iesus propheta
a nazareth galileae.
'^ templum dei. et eiciebat omnes uendentes. et ementes in tempio.
et intrauit iesus in
et mensas nummulariorum euertit. et cathedras uendentium columbas. '^ et dixit illis.

scribtum est. domus mea domus orationis uocabitur. uos autem fecistis earn speluncam
6. praecipit S'LQ, prec. D. > ilis illis L ; eis ossianna R, hosanna vg. os. in altissimis : om.
its E. T* ; OS. in excelsis DEQRT^ r d/g^ h 5 aur.
1. assinam 'SXras. into- n
et a)LR. pullum + 10. quum H0. introisset R transisset X*. ;
eius inposuerunt AC(F fl'ty:)0JKMM"

BEff®. hierosolymam ACFH0.JMM"OQVXYZ* hie- :
OQTVYZ, inpossu. IPLR, imposu. vg.: HWX rusolymani BKZ-', hierusolimam DEiPR, ihero-
posuenint E, possuerunt D. super eis AC(F def.) solimam T, ierosolimam W, ierosolymam vg. ;
HMTY: super eos B(-).TOVWXZ* vg. c d g^ h hierasolimis L. commotata D. huniuersa C ;
Tisch. super eum DKM'(JZ' a h efff^.,^ h q; eis

; lota O. quis qui T*. :
3'L; ei ER. desuper: super L. 1 1. populi autem dicebant (oi 6^ o-ôi tK^yov
8. plurimae au. turbae DQR. alii : alia E. gracci fere omnes) codd. pi. et vg. : populus a.
cedebant EH'HLORWZ* {corr. Z'). de arbori- dicebat ABX'^Y. oni. ills H etforsan E"=. profeta
bus : arborum D. in uiam Y. DiPLR. naszareth E, nazarct TYZ. galileae
9. turbe W, turba H*R. precaedebant D, CE3>FH0KLM'ORVZ, D, galilee W.
galilieae
praecidebant H^Q, precedebant W ; cedebat R. 12. ntrauit sic inc. iters. D. tempio H.
sequaebantur L, sequib. O ; secebatur R. o sanna iecebat LR, eicebat IP*, ieciebat D, eiiciebat vg.
AF, 6s anna V, osan"a O, ossanna D, osianna C, Tisch. eiciebant Q.
; hementes C. nummolar.
ossianna R, hosanna vg. (hos.in-na T). filio : fill BV, numular. vg. DW
catedras T. uendenti m
DELWZ* icorr. Z\ filii iP*QR. beneditus Y. H*, uendentes m H'. columpnas W. heuertit C,
uenturus est ABH'*HJKLMlTVX(uentur est) et uertit Y, subuertit J.
YZ^ uenit CDE5P'"»(F)«OQRTWZ* " < vg uett.
: 13. et dicit : dicens Q, dicit R. om. scriptum
o sanna AF, 6s anna V, ossanna DL, osianna C, est E* sed-i-in mg. E'. scribtum BE'TZ. est +
XXI. 3-2 I.J
1
EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 127
uos autem fecistis illam speluncam 18 mane autem reuertens in ciuitatem

latronum. esuriit
14 (212. 10) Yx accesserunt ad eum caeci et 13 et uidens fici arborem unam secus
claudi in templo et sanauit eos. uiam
15 (213. 5)
Uidentes autem principes sacer- uenit ad eam
dotum et scribae mirabilia quae et nihil inuenit in ea
fecit nisi folia tantum
et pueros clamantes in templo et ait illi numquam ex te fructus na-
et dicentes osanna filio dauid scatur in sempiternum
indignati sunt ^^ et dixerunt ei et arefacta est continue ficulnea
audis quid dicant 20 uidentes discipuli mirati sunt di-
isti ? et
iesus autem dicit eis centes quomodo continue aruit.?
21 (215.
utique numquam legistis quia ex ore 6) Respondens autem iesus ait eis
infantium et lactantium perfecisti amen dico uobis si habueritis fidem et
laudem } non haesitaueritis
17(214.6) j7j- relictis illis abiit foras extra non solum de ficulnea facietis
ciuitatem in bethaniam sed et si monti huic dixeritis tolle et
ibique mansit iacta te in mare fiet.
latronum. "et accesserunt ad eum caeci et claudi in templo. et sanauit eos. ''ûidentes
autem principes sacerdotum. et scribae mirabilia quae faciebat iesus. et pueros clamantes
in templo et dicentes. osanna filio dauid. indignati sunt. " et dixerunt ei. audis quid isti
dicunt. iesus autem dixit eis. utique non legistis quod ex ore infantiym et lactantium per-
fecisd laudem. " et relictis illis abiit foras extra ciuitatem in bethaniam. et requiebit illic.
" mane autem reuertens in ciuitatem esuriit. '"

et uidens fici arborem unam secus uiam
uenit ad eam et nihil inuenit in ea. nisi folia tantum. et ait illi. numquam ex te fructus
nascatur in aeternum. et arefacta est continuo ficulnea. ™ et uidentes discipuli mirati sunt
dicentes. quomodo continuo aruit ficulnea. ^' quibus respondens iesus ait. amen dico
enim quia R. horationis C. uoca''itur O + ; fuerant"). Hoc additarnentum agnoscunt corr. uat.
omnibus gentibus R ex Mc. xi. 17. illam earn : et corr. apiid Tiscliendorjium ut '
in ecclesia '
i. e.
DEFIfrQRVZ. speloncam DLR. latronis D. iti lectionilms ecclesiasticis : sed cane. corr. uat.
14. ceci LW. clodi DE©. marg. Post abiit deficit B usque ad homo
principes sac. pharissaei Q. scribe HW.
ij. : ucrsu 28.
mivabililia L. que D. fecit + iiis DEQR. om. 18. hesuriit C, esurit D, essurit L.
et sec. T. om. in templo et dicentes om. M ; 19. uidens : uidit DLQR. ficus E, feci LW.
et dicentes Q. o sanna F, 6 sanna AK, 6s anna > arb. fici R. uiam + et LR. uenit : ueniens
V, ossanna DL, osianna C, ossianna R, hosanna vg. X* i^corr. X"). om. et X*. nichil W. om. in F.
filio :fill DELZ* {corr. Z^), filii JP^QR. eam E. > tant. folia J. tantam W. num'J""™
id. om. ei KlffZ*( + Z^). audi 5P. dicant H, nunquam |if harefacta C, are facta D, arida
,
ABCH"'"'KH®MM'ORVXYZ dicunt DEH>*JKL : facta QR. ficulnia R.

QTW vg. Tisch. hiesus C nide ad \. dicit \. 20. aruit + ficulnea DLQR(-ia).
codd. pi. (^Kf-f€i) dixit CES'LR vg. citm uett.phir.
: 21. om. autem E. om. ait eis R (jt'</ + ait illis
hutique C uos {J>ro utique) F. nunquam JT

: R'"*J ; om. eis DT. amen bis repet. D {sed sec.
non DQR. om. quia X*Z* ( + Z*). here C. expnnct.). abueritis T. haessitaueritis E, hesi-
lactantium codd. fere omnes et A quamqttam taueritis CSPKM'VZ, hessitaueritis DR, aesitaueri-
Tisch. perperam -entium. Cf. Dzicange s. u. lac- : tis J, ees. O, aessitaueritis L ; hesitaueristis W ( +
tentium W vg. perficisti L. in corAe7 sed ex Marco est), ficulnia R. facitis M.
17. illis: illi H; +ifisT. habiit C. foris J. om. sed R. om. si sec. D. tolle sine additaniento
uet''aniam O, betliania ET. ibique : et ibi R. cum codd.fhir. et vg.ffy. 2 /i qr: + te DEFLMQR
mansit + et docebat eos de regno dei E {in Z TW a efgx "^f- \ graeci apBrjrt ical fiKrjB-rjTi unde
rasura est 5 tiel 6 lift, qiiac in marg. additac tollere et iactare c, toUere et niittere />, toUere et
138 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [XXI.
22 (216. 4) j7(- omnia quaecumque petieritis haec facio

^^ baptismum iohannis unde erat
in oratione credentes accipietis. ?
23 (217. 2) £(. (-^^ uenisset in templum e caelo an ex hominibus ?
accesserunt ad eum docentem at illi cogitabant inter se dicentes

principes sacerdotum et seniorespopuli si dixerimus e caelo
dicentes dicet nobis quare ergo non credidistis
in qua potestate haec facis ? illi?
et quis tibi dedit banc potestatem ? ^"si autem dixerimus ex hominibus ti-
"* Respondens iesus dixit illis memus turbam
interrogabo uos et ego unum sermo- omnes enim habent iohannem sicut
nem prophetam
quern si dixeritis mihi 27 et respondentes iesu dixerunt nesci-
et ego nobis dicam in qua potestate mus
nobis si habueritis fidem. non solum de ficulnea facietis. sed et si

et non haesitauerilis.
monti huic dixeritis, tolle ''-et omnia quaecumque petieritis in

te et iacta te in mare fiet.
et cum introisset in templum. accesserunt ad eum docentem

-'
oratione credentes accipietis.
principes sacerdotum et seniores populi dicentes. in qua potestate haec facis. et quis tibi
dedit banc potestatem. ^ respondens autem iesus dixit illis interrogo uos et ego unum ser-
monem. quern si dixeritis mihi. et ego uobis dicam in qua potestate haec facio. ^'ba-
ptismum iohannis. unde erat e coelo an ex hominibus. at illi cogitabant intra se dicentes.
si dixerimus e caelo dicet nobis, quare ergo non credidistis ei. si autem dixerimus ex
'^'^
hominibus timemus turbas. omnes enim habebant iohannem sicut prophetam. '"et
respondentes ad iesum dixerunt nescimus. ait illis et ipse nee ego uobis dico in qua
potestate haec facio.
mitte te d\ et sic cor. iiat. 'tollere et iactare in comm., d. Ueteres plerumque baptismum (/Sdir-
mare fiet graecus sic habet et Mr. xi [23] tollere Tiana) et sic corr. uat. et marg. ex corrcctione, ubi
et mittere gr. et Lu. xvii. [6] de arbore tiioro fuerat utrinque baptismus. ioannis Sffi et sic
eradicare et transplantare ;
propter quod (?) male infra; hunde C. erat: fuit E;
iohannem R.
dicitur tolle [+ te int. /in.~\ nam r mutalur ras. 2 uel 3 litt. post erat H. de caelo EW
in t '
; sed marg. ' .
. tolle et iacta te in mare (celo) + erat E. han C. ad C. ille H. intra
;
fiet et tatnen in Mr. xi F dicit tollere et mit- DE0QR. de caelo EH*R""W(cel.)X* he caelo ;
tere. îaota te : mitte R. in marl CE ; in C. om. quare R. ergo: uos Q. credidisti illi
uia T. Y credidistis ei D ( + nobi ante ei sed e.xpunct.)
;
D, qucecunque J^. horatione

22. quecnraque
C nomine meo D. accipietis + a patre meo J.
; 26. om. autem Q. omnis W*. habent (tx"""'"'
23. quum ©H", qum H*, ueniisset D + diis ; fere omnes) codd. pi. ct p) et corr. uat. habebant :
ihs H. in templo H*Z*, corr. H"^Z^. om. do- DEH>0JLOQRT\VX*TS(I Hieron. comvi. et corr.
centem HR cum a b c effig^h I et graeco 44"'. uat. marg. cn?n gr. I al. pane. (Txov, a c fg, h q,
syr. cu. saeniores C. hec W. faci (-l-s co>-r.) f/! iohannem (iit iii. 13) cum DjPF
habuerunt ^, .
H*. aut quis a"''»L. > dedit tibi FR. HM.JKLNTO'-'QRWZTIi! iohannen ACMO* :
24. respondit M" ; + autem DRW. dixit illis TVX; iotam E; ioannen Y*, -nem Y'SC
ADEiPFHQLMRTX'Y, et dixit eis JKM'OQV sicut sunt R* ^.corr. R"""^). profetam DiPLOR.
:
WX*Z' tif. Tisch.: ait eis Z* ; dixit tantum C. 27. {et + et ante dixerunt) E.
responderunt
interrogauo O* ; interrogo FO'"*. sermonem hiesu itm H ad ilim DRWX* ei Q. nee
C ; ; ; :
queni : ucrbum quod E. Post sermonem + dicite non R. ego ergo Y. > uobis dico KTZ. quam
;
mihi R. om. si H*Y. di//xeritis H. om. uobis potestatem Y. hec CW. faciam cum AFH*M
T > dicam
; uobis H. in quam potestatem Z*, 0*Y: facio CDE3'ff0JKLM"O»'QRTV\V(fatio)
in qua potestatem II, in qua potesta L. hec XZ vg. Hieron. Tisch. et uett. sed faciam uerum
;
CTW. W. fatio credo, uix enim ex coniectura oriri potcrat

25. baptismum nt Mc. xi. 30, babtismum DLR : Graeci habent vom. In Mc. xi. 33 kgiinus faciam
baptismus TW vg. IHeron., baptisma Hieron. cum codd. plur., in Lc. xx. 8 facio cum codd. omn.
XXI. 27-32.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 129
ait illis et ipse ^^ quis ex duobus fecit uoluntatem pa-

nee ego dico uobis in qua potestate tris ?
haec faciam. dicunt primus.

28(218. 10) Quid autem uobis uidetur? Dicit illis iesus amen dico uobis
homo habebat duos filios quia publican! et meretrices praece-
et accedens ad primum dixit dunt uos in regnum dei
fili uade hodie operate in uinea mea ^^ uenit enim ad uos iohannes in uia
^^ ille autem respondens ait nolo
iustitiae
^"
postea autem paenitentia motus abiit et non credidistis ei
accedens autem ad alterum dixit simi- publican! autem et meretrices credi-
liter derunt ei
at ille respondens ait eo domine et uos autem uidentes nee paenitentiam

non iuit habuistis postea ut crederetis ei.
''^
homo quidam. habuit duos filios. et accedens ad primum.
quid autem uobis uidetur.
dixit uade hodie operari in uineam. "^ ille autem respondens ait nolo, post autem.
fili.
paenitentia motus abiit. ^^ accedens autem ad alterum. dixit illi similiter at ille respondens :
ait. eo domine et non ibit. ^^quis igitur ex duobus fecit uoluntatem patris. dicunt ei.
primus, dicit illis iesus. amen dico uobis. quia publicani et meretrices. praecedunt uos
in regnum dei. '^
uenit enim ad uos iohannes in uia iustitiae. et non credidistis ei. pub-
licani autem et meretrices crediderunt ei. uos autem uidentes nee paenitentiam egistis
autem Kr*(j«a' + Kri). uidefr 0. >

28. »?«. primus DEH=0KMKrVWZ' vg. Par. 13171 Harl.
uidetur uobis QR. homo sine add. ABJP*FH*J 2788. 2790. 2795. 2797. 2823. 2826, Add. 9381.
LOYZ* ct ip IValkeri + quidam CDE3""i'H=0KM : 11848. 1 1 849, Egerton. 873, Cotton. Tib. A. II,
KTQRTVWXZ' vg. Hieron. tiett. {exc. d) ; deinde + et gat. evini. c fq h cor. itat. : nouissimus (o etr-
qui E. habebant L. duos II- D. accidens : QR. XOTos D) ABCIPFH*JLORTXYZ* et B. M. Reg.
filiiAii'LRT. odie T, hodiae C om.K* {sed+ho- : I. A. xviii, I. B. vii, i. E. vi, Add. 5463 {i.e.
die R""") in rasura scr. K. hoperare C
; operari ; BcntleiiV) corp. axon, cum uett.plw. a b dc ffy, 2g,
WT. > operare hodie E. in uineam (-iam D) h r r, aur. ; ambas lectiones confundit dicunt primus
meam DEHJKMOQR«"^TWZ*, in uiam meam ei nouissimus Q. Hie maxime covferendus est
R*. Hiero7iymtts qtii 2« textic legit nouissimus dei}ide

29. ille autem : at ille E. ait : dixit IP* [sed pergit '
Scienduni est in tieris exemplaribus non
corr. mg.'). postea O. autemom. V. penitentia haberi nouissimum sed primum ut propria iudicio
CjPT, -cia W ;
poenitentia B vg. ;
paenitentiam cotidemnentur. Si atiteni nouissimum uohierimus
E*, poenetentiam L. habit L ; abit + in uineam legere manifesta est interpretatio, ut dicamtis in-
suam Q ; + in uinam et iiett. abed eff^. 2 h. telligere quideni ueritatetn ludaeos ,sed tergiuersari,
30. acecedens L. autem i7it. lin. 0. dixit + et nolle dicere quod sentiunt, sicut et baptistmim
illisQ. iuit codd. pi. (iit 3"*) ibit AZ. Hi : lohannis scientes esse de caelo dicere noluerunt^
uersus transponimtur ab RT" et cod. Usscriano 2 dicit : ait Q. puplicani DIPLR. meritrices DL,
{Tr. Coll. Ditb. A. 4. 6 = ?-,) cum graecis B 4. 13. meletrices O*. praecedunt {-npon-ôvaiv) EC
69. 124. 238. 262. 346 et uersionibtis aliquot, quern (praec. uos bis r«/eA)EHi0JKLMKrO*TVX*ZJ§
ordiiiem sequimtur etiam W. H. ; legunt aute77i Hieron.: praecedent AD±PFH*0'"*QRW (pre.)
sic illeautem respondens {pm. ?•,) dixit (ait T) eo X'YTSC Tisch. ; uarianl ueteres : praesentem ha-
diie et non iuit (iit R, habiit r^ accedens (accessit bent a c efff^gy q.futurum b d (antecedent) ^2 ^
r^ autem ad alteium (alium rj) dixit similiter at in regnum (ets r^r IBaatXdai/) ut v. 20, vii. 21,
ille respondens ait (ille autem res r.) nolo et xviii. 3, xix. 23, 24, cum EIP*KKrV1§Sffi//K in
postea (postea uero T«, et postea r.) paenitentia regno codd. rell. 'i Hieron. et uetl.pliir.
(penit. T", penet. r.) motus (ductus r,) abiit ( + in 32. enim int. lin. X; autem W. iohannis
uinia r^. DE*3'LQRX et ioannes PjSC- > iohan. ad uos
quis + ergo LT.
31. facit Q. uolumptatem C, BDKQ. iustitie E, -cie W. crededistis M", gredi-
uolunit. T. dicunt + ei BDE3""i'KM)ffRV vg. distis O, credistis K ; credidisti E. puplicani
S
13° EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxi. 33-40
33 (219. 2) Aliam parabolam audite alium uero lapidauerunt

homo erat pater familias ^îterum misit alios seruos plures pri-
qui plantauit uineam oribus
et saepe circumdedit ei et fecerunt illis similiter
et fodit in ea torcular ^^ nouissime autem misit ad eos filium
et aedificauit tiirrem suum dicens uerebuntur filium meum
et locauit earn agricolis ^^ agricolae autem uidentes filium dixe-
et peregre prefect us est runt intra se hie est heres
3* cum autem tempus fructuum adpro- uenite occidamus eum
pinquasset et habebimus hereditatem eius
misit seruos suos ad agricolas 39 et adprehensum eum eiecerunt extra
ut acciperent fructus eius uineam et occiderunt

35 et agricolae adprehensis seruis eius *" cum ergo uenerit dominus uineae
aliuni ceciderunt alium occiderunt quid faciet agricolis illis ?
postea ut crederetis ei. '' aliam parabolam audite homo quidam erat paterfamilias qui plan-
tauit uineam. et saepen circumdedit earn et fodit in ea torcular et aedificauit turrem et
locauit earn agricolis et peregre profectus est. '* cum autem tempus fructuum adpropin-
quasset misit seruos suos ad agricolas. ut acciperent fructus eius. '^^
et agricolae adprahensis
seruis eius unum caeciderunt. alium occiderunt alium uero lapidauerunt. ^"^
iterum misit
alios seruos plures prioribus. " nouissime autem misit ad eos
et fecerunt eis similiter.
filium suum unigenitum meum. '^ agricolae autem. uidentes
dicens. reuerebuntur filium
filium dixerunt intra se. hie est heres. uenite occidamus eum et habebimus hereditatem
eius. '" et adprahendentes eum eiecerunt eum extra uineam. et occiderunt. cum ergo '"'
DS'LR. cm. autem W. meritrices DL. OTn. cedenmt 3>HL0»R*Y et caed. A'^DM'Q. alium
ei D. penitentiam C5PR, poenit. D, poenet. + autem E. hoccid. C, accid. L*. alius uero
.
LW vg. abuislis C. post ea Y. > ut postea Q. lapidabant Q. > alium uero lapidauerunt et
credideretis B, crederitis X*. alium occidei lint R.
parabulam DiP'LOR. audite di in ras.
33. : 36. + et ad init. R. iterum + autem E. missit
a O. uiniam DR
corr. scr. + suain D. saepe ; DiPLR.
AFHX /', saepae Y, item sepe C©Z* q: saepem 37. missit D5PLR. dicens + forsitan EF et cor.
BEKM em cf. Mc. xii. i, saepen/, sepem DiPJL" uat.* sed non marg. reuerebuntur DQR + for- ;
KtORTVWZ' vg. Tisch. Hieron. cff^. ,gi h, septem sitan T + forte TSb sic etiam grace 16 add.
; ; .
L*Q. circundedit TliJ. fudit E, fodi F. torcolar iaais et b c e ff.^ h forte uel forsitan ex Luc. xx. 13.
E, turcular L. edificauit CLW. turrem + in 38. agriculae HL(-le)RT, agricoleWJ^. filium

medio eins E ex Esaia v. 2, cui lectioni etiam + eius E. intra inter LW. :haeres JTJJ!.
suffragatur cor. ztat.., sed non viarg. agriculis hoccidamus C. habebimus haereditatem JT|§,
BHLK. perigre IS* (pere. a«). habebim[us in mg^ heriditatem L; habeamus
HM. fructum EM'(R) fructus J.
34. quuin ; hered. DE ; nostra erit hereditas R ;
graeci ax'"M"'
adpropinquasset BCDEa'II0JLMO(R)TX':Z*, uel Ka7aoxiii\iiv
appr. AFKM'VWYZ^ vg. adpropinquaret QX*. :
39. adprehensum CDJMOTX*Z<^, adpraeh.
> adpropinquasset fructum + uiniae R. missit BEfPQZ*, et adpraech. L: appre. AKQVWX^Y
DLR. seruus O*. suos: tuos R; cm. KZ. vg. Tisch., et apprae. FHKT; adpraeso eo R* {sed
ad : Y.
et agriculas HLRT. accipirent O superscr. -'W&w.^^ ; ^ t\c\ViXa.yx%\y \sed exfitncttivi).
acciperunt Y. fructos O* fructum R. ; > iecerunt eum R. om. eum E*. iecierunt DL,
35. et agricolae om. et L et agricole W, et
: ; eicerunt FM, eicierunt iP, egecerunt C + eum M*. ;
agriculae HLR > ; agricole autem E ; + uenerunt > occiderunt et eiecerunt extra uineam E. uiniam
Q. adprehensis ACDJMOTVX? et adpraeh. DR. hocciderunt C ; + eum iF^'Q.
BEa'FRZ* et adpraoch. LQ: appreh. KWYZ^ vg. 40. quum 110. ueniret H*, ueniet X*. uiniae
Tisch., appraeh. H0KT. om. eius Z*. ceciderunt DR, uinee W. agriculis LR ; colonis F et E* {tiel
F0MO*R'"TV\V vg ct caecid. A*BCEJKXZ : coloniis'i.

XXI. 41-xxn. 4.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 131
*i aiunt malos male perdet

illi 45 (220. 1) Yx cum audissent principes sacer-
et uineam locabit aliis agricolis dotum et pharisaei parabolas eius
qui reddant ei fructum temporibus cognouerunt quod de ipsis diceret
suis "et quaerentes eum tenere timuerunt

t^dicit illis iesus numquam legistis in turbas
scripturis quoniam sicut prophetam eum habe-
lapidem quem reprobauerunt aedifi- bant.
cantes hie factus est in caput an- XXII. (^^^' ^) Et respondens iesus dixit
guli iterum in parabolis eis dicens
a domino factum est istud et est mira- 2 simile factum est regnum caelorum
bile in oculis nostris ? homini regi
*3 ideo dico uobis quia auferetur a uobis qui fecit nuptias filio suo
regnum dei êt misit seruos suos uocare inuitatos
et dabitur genti facienti fructus eius ad nuptias
4* et qui ceciderit super lapidem istum et nolebant uenire
confringetur * iterum misit alios seruos dicens
super quem uero ceciderit conteret dicite inuitatis ecce prandium meum
eum. paraui
uenerit. dominus uineae. quid faciet agricolis illis. *' dixerunt ei. malos male perdet et
uineam locauit aliis agricolis. qui reddant ei fructus temporibus suis. *^dicit illis iesus.
nunquam legistis in scribturis lapidem quem reprobauerunt aedificantes. hie factus est in
caput anguli. domino factum est istud.
a et est mirabile in oculis nostris. *' ideo dico
uobis. quia auferetur a uobis regnum dei. et dabitur genti facienti fructus eius. **
et qui
caeciderit super lapidem istum. confringetur. super quem uero caeciderit. conminuet
eum. *^ et cum audissent principes sacerdotum et pharisaei parabolas eius cognouerunt. quod
de ipsis diceret. ''êt quaerentes eum tenere. timuerunt turbas quoniam sicut prophetam
eum habebant. XXII. ^ Et respondens iesus. iterum dixit eis in parabolis dicens. ''simile
est regnum caelorum homini regi qui fecit nuptias filio suo. ' et misit seruos suos. uocare
inuitatos ad nuptias. et noluerunt uenire. ^ iterum misit alios seruos dicens. dicite inuitatis.
41. + et ad init. E. aiunt : dicunt EQ. male- 44. om. et D. caecideritbis CE, cicid. bis
perdet uno ductii 0. perdiit Z* ut uidetur sed DLR, cedderit W ?. istum (iustum L* + non R. )
corr. m. p., perdit F. iiiniam DO*R ; + suam confringuetur DL, confringitur O* ; infringetur J.
Ejpm50o*W vg., sed delet suam 0»°^ et cod. caraf. s. quem autem F.
locauit E':FH*OTXY«Z* {sed corr. ZM- alis LR. 45. et cum (quum CH©) audissent (uenissent
agriculis LR, agricoliis E. reddant codd. pi. et R*) : audientes autem J. pharisei CTW, farissaei
cor. uat. cod. caraf. Sd : reddent ERTpJ, ex graeco R, faris D, farissei L, farisei 5P. parabulas DS'LR.
a-rroSilxTovaiv ; reddunt K. ei : et 3"* ; ei et SP*"". Post eius ras. quasi 3 litt. X.
fructus BCT + in J. ; 46. querentes CDELR"°* uolentes R*. ; quo-
42. numquam (nunquam |§) : numquid non J; niam : quia EQ. propheta E, profetam D3'L0R.
quid non R. scribturis EJOYZ; +in psalmo E. XXII. I. dicit W. > eis in parabolis C.
edificantes W. > est factus '^ {corr. cod. caraf.). parabulis DJP'FLR. om. eis Q. om. dicens
capud ELRW. H*. factus sec. DH'^LQ
angili RW. > dixit {pro dicens) eis E.
'RX*cum ab h q {nonfg^, facta d. istut
c eff^., 3. om. factum DQRW. eaelorum L, eel. W.
Z*{corr. Z=), iste X*?. et est: hoc est DLQR. nubtias TY.
mirabilis F, ammirabilis X*, a mirabile X". 3. missit DL ; misemnt W. seruosuos T.
occulis R, hoculis C. inuitatores J. nubtias BXY. noluerunt DQRX*.
43. dauitur O*. Post facienti ras.fere "j litt. X. 4. + et ad init. R. missit DLR. alios + suos
fructos O* ; fructum DQR. E*. seruos + suos JKKTVZ. dicete 3P. om.
S 2
132 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxii. 4-13.
tauri mei et altilia occisa et omnia nuptias

'"
parata uenite ad nuptias et egressi serui eius in uias
* i!Ii autem neglexerunt congregauerunt omnes quos inuenerunt
et abierunt alius in uillam suam malos et bonos
alius uero ad negotiationem suam et impletae sunt nuptiae discumben-
6 reliqui uero tenuerunt seruos eius tium.
et contumelia adfectos occiderunt 11 (Li22. 10) intrauit autem rex ut uideret
''
rex autem cum audisset iratus est discumbentes
et missis exercitibus suis perdidit et uidit ibi hominem non uestitum
homicidas illos ueste nuptiali
illi amice quomodo hue intrasti
^'^
et ciuitatem illorum succendit et ait
* tunc ait seruis suis nuptiae quidem non habens uestem nuptialem ?
paratae sunt at ille obmutuit
sed qui inuitati erant non fuerunt digni '^tunc dixit rex ministris
' ite ergo ad exitus uiarum ligatis pedibus eius et manibus
et quoscumque inueneritis uocate ad mittite eum in tenebras exteriores
ecce prandium meum paraui. tauri mei et saginata occisa sunt et omnia parata. uenite ad
nuptias autem neglexerunt et abierunt alius ad agrum suum. alius uero ad negotia-
^ illi
tionem suam. ^ reliqui uero. tenuerunt seruos eius. et contumeliis affectos occiderunt. ' et
audiens rex ille. iratus est. et mittens exercitum suum. perdidit homicidas illos. et ciuitatem
illorum succendit. 'tunc ait seruis suis. nuptiae quidem paratae sunt, sed qui inuitati
erant. non fuerunt digni. ' ite ergo ad exitus uiarum et quoscumque inueneritis. uocate ad
nuptias. "et egressi serui illi in uias. congregauerunt omnes quos inuenerunt bonos et
malos. et implete sunt nuptiae discumbentium. "intrauit autem rex ut uideret discum-
bentes. et uidit ibi hominem non uestitum uestem nuptialem. ''^
et ait illi. amice quomodo
hue intrasti non habens uestem nubtialem. at ille obmutuit. " tunc dixit rex ministris.
alligate ei pedes et manus et toUite eum. et mittite in tenebras exteriores ibi erit fletus et
meum KT. om. et pr. D. altilia + mea R. 9. ad ex R* ad R"'). ex: 1 itns D. om. et Q.
occissa DEQR, hoccisa C + sunt QTSC ro^-
; ; quosquumque H. inuenieritis O ; inueneretis L ;
in T in qua inuitatis ut udtur scriptum erat. inueniretis Q. nubtias XY.

parata + sunt ©0""Q. nubtias XY, nupcias W. 10. egresi H'L ; egressis E* ; +sunt F. in uia
5. neclexerunt CT. habienint C. alii DQR. R. post uias ras. in E. om. omnes E. quos :
om. suam fr. R. alii DQR. uero : om. J qui T ;

quotquot V>¥.{ex quodquod)QR. innenie-
autem 3?R. negociationem V. runt D + et D. > bonos et malos E3'ORX*.
;
6. seruos ser lantum L. eius

: sues D.
|
: impletae (-teWY): inpl. CDE*H'FORT. nubtiae
contumilia DiiPLM'R contumeliis BH'0 vg. cor.
; CTXY ; W. discumbentibus DR.
nuptie
uat. nig. adfectos cum ADiPJLR""^YZ*, et 11. ibi hominem bis lapsu K. uestem H.
adfectus H ; affectos CFeKMKTTVWXZ^ vg. nubtiali BTXY, nupciali W, nuptiale Z* {corr.
Tisch. : adflictos BEOQR* ;
graeci tantuin vffpicrav Z').
Kal aTTtKTdvav. hocciderunt C. 1 2. amicae R. nubtialem BTXY, nupcialem W.

7. qunm H0. audiss tantum L. est + nimis at (ad C) ille obmutuit (hobm. C, omm. HKM
T. missis (misis EiPL) exerc. suis (Trt/iiâs rd KTVW, obmo. R) om. F. :
orpaTiviiaTa avTov fere omnes) codd. pi. et vg. : 13. dixit rex {om. rex R* sed+ R"") rex dicit :
missit exercitum suum ^t^ arpaTevfjia avTov T> gr. E. legatis HO* alligatis J alligate eum E. ; ;
I. 118. 209. 238) et DQR fere cum abed efff^. 2

pedibus eius et manibus codd. pi. pedibus :
hq (mittens <//). homicidias RY. illorum: {on:, eius) et manibus .)Q ; > manibus et pedibus
eorum R. succendit : subuertit T. eius B vg. ; > manibus et pedibus -ôm. eius) DE
8. nubtiae BY, nuptie \V. parate W. herant LR ;
pedibus eius T* ( + et manibus int. lin.) ;
C fuerunt : sunt DQR.

XXII. 13-24-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. ^î
ibi erit fletus et stridor dentium quid me temtatis hypocritae ?
1* multi autem sunt uocati ^

ostendite mihi nomisma census
pauci uero electi. at ilU optulerunt ei denarium
15 (223. 2)
"Pjjnc abeuntes pharisaei ^^ et ait illis iesus
consilium inierunt ut caperent eum in cuius est imago haec et suprascriptio ?
"^
sermone dicunt ei caesaris
1^ et mittunt ei discipulos sues cum hero- tunc ait illis reddite ergo quae sunt
dianis dicentes caesaris caesari
magister scimus quia uerax es et quae sunt dei deo
et uiam dei in ueritate doces ^2 et audientes mirati sunt et relicto eo
et non est tibi cura de aliquo abierunt.
non enim respicis personam hominum 23 In illo die accesserunt ad eum sad-
17 die ergo nobis quid tibi uideatur ? ducaei
licet censum dari caesari an non ? qui dicunt non esse resurrectionem
18 cognita autem iesus nequitia eorum ait et interrogauerunt eum "''dicentes
stridor dentium. " multi enim sunt uocati. pauci autem electi.
'^^
tunc abierunt pharisaei.
et consilium inierant. quomodo eum caperent in uerbo. ^^
et miserunt ad eum discipulos
suos cum herodianis dicentes. magister scimus quia uerax es. et uiam dei in ueritatem
'"
doces et non est tibi cura de aliquo non enim respicis personam hominum die ergo nobis,
quid tibi uidetur. licet censum dari caesari. aut non. " cognouit autem
nequitiam iesus.
eorum et ait. quid me temptatis hypocritae. "ostendite mihi denarium census, at illi.
obtulerunt ei denarium. ^" et ait illis cuius est imago haec. et superscribtio. ^^
dixerunt ei.
caesaris. tunc ait illis iesus. reddite ergo quae sunt caesaris. caesari. et quae sunt dei.
^^ '^'^
deo. et audientes. mirati sunt et relicto eo. abierunt. in ilia die. accesserunt ad eum
sadducaei qui dicunt non esse resurrectionem. et interrogauerunt eum -"'
dicentes. magister.
>• manibus eius et pedibus corr. uat. + et {ante etc:) cum AnQT-^XZ" (temtastis T*) : temptatis BC
mittite) EQ. mitte V*. ibi : ubi D ; illic R. DEaPFOJKLMKTORVWYZ* Tisch., tentatis vg.
14. autem enim RW vg. Tisch. om. sunt
: hypochritae CLY, hyppochritae DE, hippochritae
JR*. tioci R* ( + sunt et at R""^). aelecti C. R, hipocrite H'(-tae)T, ypocritae Z«, ypochrite W.
15. habeuntes C. pharisei CEW, phar'sei O; 19. hostendite C. nomisma codd. pi. et cor.
farissei DLR, farisei 5P. inieruut : fecerant uat. et corr. in marg. : numisma DJO^'^W vg.
DLQR. carperent T* (r pr. semi-erasa). eum : Hieron. ; nummisma E3PLR ; nouissima 0*X*
W
;
illm cor. uat. {post ras. eum). nominis T. censue T*. ad C. optulerunt {uide
16. immittunt X {ut propius reddat diroareWov- ad II) AFHJKMKTOQVXYZ'
ii. : obt. BDESP
aiv ?), cf. immiserunt ffi. herodianiis E, erodianis ©LRTWZ* vg., hobt. C.
D, hirodianis L. hes C. et uiam inuiam R. : 20. hiesus C, ihesus T cf. ad
i. hymago C,
i.
non enem T*?. respicis (-it L) + ad DLQR + :

; ymago W. > et hec W. suprascriptio AS'H*
in E. personas DQR. hominis JO. MY=Z* et suprascribtio FJO*Y* superscriptio :
17. uideatur AFH*MXY uidetur BCDE2P : BCDH'eKKrQRTVWz/^"-. Hieron., super scriptio

H-QJKLM-OQRTVWZ vg. Tisch. Hieron. Sed L ; superscribtio ©"""XZ*, super scribtio E.
uidetur credo esse correctionem, partim ex ueteribus, 21. cessaris etc. D3PLR, ces. etc. W. tunc ait
qui omnes sic legunt, partim ex graeco Zokh. illis red. ergo q. s. c. om. propter homoeoteleuton
censum dari similiter cum ACJPFH0JLMWX L. illis : eis E ; + JQR. > cessari quae
ills
YZ^ Hieron. comm. solui) et dari a c efff^. ^ q

{et cessaris stmt R. > quae caesaris (caesari T*) sunt
cf. Mc.sW. 14: censum dare (SoSrai) BDEKKTOQ caesari CT. que bis D.
TVZ* Tig. Tisch. b d g^ h, et dare censum R cf. 22. habiemnt C.
Lc. XX. 22. cesari TW, caessari R, cessari DiPL. 23. ilia QR. diae C. 07n. ad eum DR. >
an aut BCELQT. annon jmo ductu W.
: sadducaei ad eum Q. sadducei CJP, saducaei Y,
18. cognouit . . . nequitias T. quid me tem- saducei DLRW, saddnccaei E. om. et R.
tatis hypocritae int. tin. X. temtatis {ut iv. i. 24. moses cum ABCFMOQRXY*Z : moyses
134 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxii. 24-34-
magister moses dixit si quis mortuus ncscientes scnpturas neque uirtutem

fuerit non habens filium dei
ut ducat frater eius uxorem illius ^"in resurrectione enim neque nubent
et suscitet semen fratri suo neque nubentur
25 erant autem apud nos septem fratres sed sunt sicut angeli dei in caelo.
et primus uxore ducta defunctus est ^1 Deresurrectione autem mortuorum
et non habens semen non legistis
reliquit uxorem suam fratri suo quod dictum est a deo dicente nobis
32 ego sum deus abraham et deus isaac
2" similiter secundus et tertius usque ad
septimum et deus iacob ?
2vnouissime autem omnium et mulier non est deus mortuorum sed uiuen-
defuncta est tium
28 in resurrectione ergo cuius erit de sep- 33 et audientes turbae mirabantur in doc-
tem uxor ? trina eius.
34(224.
omnes enim habuerunt earn. e)
Pharisaei autem audientes quod
^' Respondens autem iesus ait illis erratis silentium inposuisset sadducaeis
moyses dixit, si non habens filios ut ducat frater eius uxorem

quis mortuus fuerit.
ilHus. et suscitet erant autem aput nos.
semen septem fratres. et
fratri suo. ''^
primus uxore ducta. defunctus est et non habens semen reliquit uxorem suam fratri suo.
similiter autem et secundus. et tertius usque ad septimum ^' nouissimae autem omnium et
'^
mulier defuncta est. ^* in resurrectione ergo, cuius de septem. erit uxor omnes enim
habuerunt earn. '^ respondens autem iesus ait illis. erratis nescientes scribturas. neque
uirtutem dei. ^"
in resurrectione enim. neque nubent neque nubentur. sed sunt sicut angeli
in caelo. ''
de resurrectione autem mortuorum non quod dictum est a deo dicente
legistis
uobis. ^'^
ego sum deus abraham et deus isaac et deus iacob non est deus mortuonim sed
^'^
uiuorum. et audientes turbae mirabantur in doctrina eius.
^*
pharisaei autem audientes quod silentium inposuisset sadducaeis. conuenerunt in
DEa":H©JKM"TVY« vg. ; moises a'*LW. dicit 2S. septem: -vil. DF.RW. huxor C. ea L.
T; mandauit nobis E, eypaêv ruMv Mc.
cf. xii. 19, 29. otn. autem Q. om. illis R. scribturas
Luc. XX. 28 ; etiam rasura est fere 4 tiel 5 litt. in BEJOYZ.
K post dixit, ubi potest fuisse nobis ; cf. scripsit 30. resurrectionem K. enim : ergo DLR ;
nobis e. fuerit 4- et E. hens R* (ab superset-^. autem T. sed sunt : sed ernnt DEJQRTSd,
filium <odd. et vg. : filios F ex graeco iiel ex Marco se I
derunt L ; erunt etiam e et pliires patrum ap.
xii. 19, cf. Erasmiiin ad h. I. 'non habens filium. Sabat. hangeli C, angueli D, angili L. om. del
Ita niagno consensu habent 07nnes latini codd. qiios EZ*( + Z"). celoW.
mihi uidere contigit, etiam uetusti ac manu 31. autem: ergo R; > mortuorum autem Q.
descripti^ cum graeci constanter habcant firj exojv legitis T*. quod quia : F. a deo : a diio DE5P
TcKva non habens liberos.' om. ut W. educat L. 0.JLR ; et > uobis a diio dicente J. dicentem O*.
fratrem LW. om. eius R. huxorem C. illis O* habraham E, abraam DT, abracham LR.
32.
(n superscr.). suscitat D. sen K* (em superscr.). hysahac C, issac D, ysaac W, isac iPL itetn > ;
25. erat D. autem bis, lapsu L. BC

aput et ds iacob et ds is. L. non est non dixit T. :
5P*T. -vn- DFRW. et primus : primusque W. uiuentium uiuorum YO*(corr. iajr.)X* + ds R.

: ;
uxore I'hux. C, uxorem H*) ducta defunctus : 33. om. et iP. turbae (-e \V) scribae E. :
uxorem duxit defuncta R. om. et R. om. semen admirabantur Q. om. eius D.

W. reliquid BCOTWX ; relinquit Z*. om. CH'W, farissei DLR(-aei), fharisaei
34. pharisei
suam J. V. om. autem E. audientes quod uidentes :
26. similiter + et ER. .11- et -III. usque ad quia F cum audientes quia Q.
;
imposuisset KW
•VII. D. husqne C. .VII- mum R. vg., inpossuisset DEiPY, inpossuiset L. >inp.
27. nouissimae B*, nouissima E.J. otn. et T. sadducaeis silentium Q. sadduceis CiPT, saduceis
defunctus R. DLRW, sadduccaeis E. conuenierunt D ; con-
xxii. 34-46]. EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 135
conuenerunt in unum. pendet et prophetae.

35 Et eum unus ex eis legis
interrogauit 41 (225. 2) Congregatis autem pharisaeis
eum
doctor temtans interrogauit eos iesus *^dicens
36 magister quod est mandatum magnum quid uobis uidetur de christo ?
in lege ? cuius filius est ?
37 ait ilH iesus dicunt ei dauid

diliges dominum deum tuum in toto '^'
quomodo ergo dauid in spiritu
ait illis
corde tuo uocat eum dominum dicens

et in tota anima tua *4 dixit dominus domino meo sede a
et in tota mente tua dextris meis donee ponam inimicos

28 hoc est maximum et primum man- tuos scabillum pedum tuorum.
datum 45 Si ergo dauid uocat eum dominum
39 secundum autem simile est huic quomodo filius eius est ?

diliges proximum tuum sicut te ipsum 46 (226. 2) jr^ nemo poterat
respondere ei
*oin his duobus mandatis uniuersa lex uerbum
unum ad eum. ^'^

et interrogauit eum unus ex eis legis doctor, temtans eum et dicens.
^''magister quod est mandatum magnum in lege, "ait illi iesus diliges dominum deum
tuum. ex toto corde tuo. et ex tota anima tua. et ex tota mente tua. '^
hoc est primum.
et maximum mandatum. ''
secundum autem simile est huic. dihges proximum tuum sicut
te ipsum. duobus mandatis. uniuersa lex pendet.
*" in his et prophetae.
" congregatis autem pharisaeis. interrogauit eos iesus ''^
dicens. quid uobis uidetur de
christo. cuius filius est. dicunt ei. dauid. *^
ait illis iesus. quomodo ergo dauid. in spiritu
uocat eum dominum suum dicens. ^* dixit dominus domino meo. sede ad dexteram meam.
donee ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. ^^ si ergo dauid in spiritu uocat eum
dominum. quomodo filius eius est. *" et nemo poterat ei respondere uerbum nee ausus fuit
gregauerunt R. in unum ex corr. E + ad eum ; mand. > primum

: et max. m. F, > mand. mag-
L; + aduersns enm Q bcdeff^ h cf. avvrixS'qoiv ; num et primum R ;
graeci tj {om. D) ij.(ya\rj Kal
in D, conuenerunt in unnm ad enmy.
aiiTov irpwTTj ucl npwTTj (^ irp.) Kal ixiyaXij.
35. unum T* quidam Q. ex ipsis Q. dotor
; 39. om. est ER. diligis CFHX,dilegesDa'LR.
Y. temtans {cf. ad u. iS) AH*LQTXYZ'= teipsum uno ductu J. Hie inc. cod. I.
temptans BCDEa'FH'0JKMM"ORVWZ*7'zW!., 40. hiis E*IW, is H. duabus E .11- D. ;
tentans vg. eum : cm. R* ( + corr. sax.) ; + et unnuersa L*; tota C(E)©R. pendit H*. >
dicens E ; + dixit R. pendet tota lex E. profetae DjPOR, profete L,
36. quod : quid DR. magnum : magum L ; prophete W.
mains + et primum Q. > m. mandatum C.
©JO ; 41. phariseis CH'W, farisseis DL, farissaeis R.
+ et ad init. R. diligis CXZ* {corr. Z')
37. 42. > est filius Y. dicnt Z* {corr. Z'). dauit
dilegesD5PR; dilegis L. \M.\raibis lapsti Q,. in L.
toto 0. BCD3>LQRT: ex t. c. AEFH0.JKM 43. ait : dicit E. om. ait illis W. illis + ilis
STOVWXYZ vg. Tisch. cm. et sec. L. in tota a. BEDH-0OQR cum graecis pluribus etfff^. quomo
BCDH>H®JKLMKrQRTVWZ vg. : ex t. a. AEF K. uocauit R. dominum : diis T*.
OX* ?Y canonem nostrum ad iv. 5. in tota
; c/. 44. adextris uno ductu Y ; a dexteris D. scab-
mente codd.plur. el vg. ex t. m. FO graeci tcr iv, : ; illum AE*H'FJIvLMKTVXZ' : scabellum BCD
sed Mc. xii. 30 cf unde ex in Matt, irrcpsisse uide- E«0OQRT\VYZ* vg. Tisch., scapellum H.
tur ; uariant hie tieteres in . . in . . in ^ r dff^. j peduum LR.
gih q\ in . . in inertia clausula omissd) g^.\ ex . . 45. dauid + in spiritu DEa^^^FQW. nocauit
ex . . ex y"; ex . . ex . . in . . in e (additur enim ORZ*. > eum dfim uocat J.
in omni iustitia). 46. potest L. >
ei respondere X vg. anssus D.
38. hoc est {sine add) BCDEa?FH0JLMO*Q > ex ilia quisquam 3'KM"0*(rerf corr. 0')V
die
RTV\VX*Z* vg. Hieron. + enim AKKrOcX-^YZ'. : X*Z. quisquam quicquam L* quis R* et
;
; >
maximum (magnum E) et pr. (pprimum T) quis fuerat {sic) R. illo W. diae hamplins C. . .
136 EUANGELIUiM SECUNDUM MATTHEUM. [XXII.46-XXIII.9.
neque ausus fuit qiiisqiiam ex ilia die digito autem suo nolunt ea mouere.
s (229.
eum amplius interrogare. 2) Omnia uero opera sua faciunt ut
XXIII. (227. 10)
xînc iesus locutus est uideantur ab hominibus
ad turbas et ad discipulos suos^ di- dilatant enim phylacteria sua
cens et magnificant fimbrias
super cathedram mosi sederunt scribae " amant autem primes recubitus in cae-
et pharisaei nis
^ omnia ergo quaecumque dixerint nobis et primas cathedras in synagogis
seruate et facite ^
et salutationes in foro
secundum opera uero eorum nolite et uocari ab hominibus rabbi.
facere 8(230.10) Uos autem nolite uocari rabbi
dicunt enim et non faciunt. unus enim est magister uester
4 (228. 5) Alligant autem onera grauia et omnes autem uos fratres estis
inportabilia et inponunt in umeros ^ et patrem nolite uocare uobis super
hominum terram
quisquam ex ilia die amplius eum interrogare. XXIII. ' Tunc iesus locutus est ad turbas.
et ad discipulos suos '
dicens. super cathedram moysis sederunt scribae et pharisaei.
'omnia ergo, quaecumque dixerint uobis seruate et facite. secundum opera uero
eorum. nolite facere. dicunt enim. et non faciunt. * alligant enim onera grauia. et inporta-
bilia. et inponunt super umeros hominum.
digito autem suo. nolunt ea mouere. ^ omnia
uero opera sua faciunt. ab hominibus. dilatant enim phylacteria sua. et
ut uideantur
magnificant fimbrias uestimentorum suorum. "amant autem primos discubitus in cenis. et
primas cathedras in synagogis. ' et salutationes in foro. et uocari ab hominibus rabbi.
* uos autem nolite uocari rabbi, unus est enim magister uester. omnes autem uos fratres
estis. ' et patrem. nolite uobis uocare super terram. unus est enim pater uester. qui in
> interrogare eiim amplius ex ilia hora Q. > 5. uero: om 3'*{ + mg.); ergo DQX. hopera
interrogare amplius E. C. om. sua LR. om. ut JP*( + SPM. uidiantur
XXIII. I. loquutus 0IX. om. ad sec. BJKM" R. hab C. ominibus T*. phylacteria BCEMI
0*(jir(/ + w. jGjr.)VZ. om, suos L. JKMKTVZ^ vg. phylasteria W, : philacteria AFH
2. catedram T, cadhedram R, cathedra XZ. 0""QXYZ*; fylacteria 0*T, filactiiia H'LR,
mosi ABCMOQXYZ: moysi DEJPHeiJKKTR filactyria D. om. sua F. magnificauit R. fym-
TVW vg. Tisch., moisi L ; mosis F. sedent R. brias D, fimfrias O ; fymbriam E; + suas DO""'R;
scribe LW. pharisei CW, farissaei R, farisaei a', + uestimenti sui E.
farissei L, farisei D
+ dicentes R""* in mg. inepte.
; 6. autem BCD0JKLMM"VWZ vg. Hieron.
3. om. ergo EW. que cumque D, qu^cunque cum graccis multis et uett. [graeci etiam multi rt) :
5^, inter quae et cumque ras. unius lit. A. enim AEiPFHOQRTXY cum graccis 157 a/.» et e.
dixerint + in J. obseruate OX. facite et > recubitus ABCH'0K]VTQVWXZ*z<j. -tosD'â' :
seruate JR. facete 3"* {scd con:), hopera C. FH*JLMO*RTYZ' accubitos D*E. caenis AD ;
> uero opera EHQRTW. eorum ; illorum E. aPHQIKLKTQVZ: cenis BCE<^FMORTWXY,

om. enim T. ipsi et Q, > et ipsi R. ceniis E* ; coenis J (sed dubito) vg. catedras T.
4. alligant coiid. pi. et vg. : adligant J ; alli- synago D, sinagogis S'HLW, synagogiis E*,
gauit Q. autem coild. pi. T cum a b c ff^. 2 gi- 2 snagogis R.
If. enim DE'jPILRIijSffi i'//' ; tiariant graeci. 7. salutationis E*. ominibus T. rabi W et in
honera CDEjPORT. inportabilia (Wa'./Z. : imp. u. 8.
MWX" vg. inport. et i. in h. hominum ex m. rcc. 8. autem uero E enim R. uocare EH*Z*.
: ;
ut udtiirVi. imponunt HIMW z;f. vimevos codd. enim est ABDOLMQXY: enim (o?«. est") R est ;
pi. :humeros CDH'eKLORTW.XY'^ zg. Tisch., {pm. enim) C; > est enim E5PFHI,JKffl"OTV
humero J numcros Z* + suos T*. degito L.
; ; 'SsXvg. omnes autem: omnes enim DiPORXY.
nonlunt H. Post ea ras. i tiel 2 litt. X. > om. estis K* [add. corr. sajc.).
mouere ea Q. 9. uocare : om, R* {add. corr. sa.r.) ; uocari D.

xxiii. 9-15] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 137
unus enim est pater uester quia clauditis regnum caelorum ante
qui in caelis est homines
10 nee uocemini magistri uos enim non intratis
quia magister uester unus est chris- nee introeuntes sinitis intrare.
tus. 15 (233. 10)

uae uobis scribae et pharisaei
11 (231. s) uestrum
Qyj maior est hypocritae
erit minister uester quia circumitis mare et aridam
12 qui autem se exaltauerit humiliabitur ut faciatis unum proselytum
et qui se humiliauerit exaltabitur. et cum fuerit factus
13 (232-5) Uae autem uobis scribae et phari- facitis eum fiHum gehennae duplo
saei hypocritae quam uos.
caelis est. '"

neque uocemini magistri unus est enim magister uester christus. " qui autem
maior est uestrum. erit uester minister, '^qui autem se exaltauerit humiliabitur. et qui se
humiliauerit. exaltabitur. " uae autem uobis. scribe et pharisaei hypocrite, qui deuoratis
domos uiduarum. sub optentu prolixe orationis. propterea sumetis pluriorem damnationem.
uae uobis scribae, et pharisaei hypocritae quia cludetis regnum caelorum ante homines,
uos enim non intratis neque introeuntes. sinitis intrare. -"ûae uobis scribae et pharisaei
> enim est ABCDF0IJLM

uobis uocare JP. omnes quot tiidimus edd. antiq. e.g. Hailbnm
X"Y : enim R*T > est enim ESPHKKT
{pni. est) ; 1476, Wildde Ratisb. i^'&y, Kesler 1487, Paganini
OQVWZ; >est autem R'""^? f/ X*?; + uobis 1497, Erasmus, Froben 1502, Sacon 1515 et 1519,
BO'-'X". celis W. Mareschal 1531, Uiuian itîiêt lunta 1534, i?fKf-
10. neq: R ne CT. uocimini HX. > unus
; dictus 1558 etc., cum b c fff^ h (r) r^ 8 et graecis
est uester magister Q. minusc. ztix mttltis (sed ante uers. 13 habent EFG
11. om. est uestrum Q; otn. uestrum K*. HKMA etc., at. pier.) ; legunt uero sic uae uobis
> uester minister DRW. seribae et (om. scr. et F) pharisaei (phariss. Q,

12. > se autem a'R. exaltaberit T. > exalta- farisseiR) hypocritae (hypuchr. Q, hippochr. R,
uerit se Q. liumiliauitur OZ* {cor7-. Z'). hu- ypocrite T)qui (quoniam QR^c,quiaz(f. Hieron.)
miliaberit Z ; hurailiat W. LO.
exaltauitur comeditis (coromed. R, comedatis Q deuoratis ;
13. ue W hie et infra, om. autem ER. scribe F//; om. 6 non A) domos (-us QZ Hicroti.)
;
W. pharisei CW, farissaei R, farissei L, farisaei uiduarum ( + et S) occasioue longa orantes

JP, farisei D. liypochritae CY, hyppochritae DE, (occass. longe or. R, orationis longae occasione or.
hippochritae R, hippocritae 5P, hippocrite L, leg., oratione longa or. T, orationes longas or. vg.
W, ypocritae T(-te')Z°. quia qui DK
hypocrite : Hieron., sub obtentu prolixae orationis ¥ f, occa-
M'QTWYZ". cluditis BCEIPFH*MR. celorum sione p. o- /;) propter hoc (propterea cfi, pro hoc
W. hante C. homines in ras. T hominis L ; h; om. F) amplius accipietis (> ace. ampl. QR
hominibus ®, deinde pergit uae uobis scribae et b c ff^ r, ace. maiorem F, sumetis
mains h, ace.
pharisaei hypocritae( -te H"'^') qui comeditis domos pluriorem y) iudicium (damnationem Yf) FQRT
uiduarum oratione longa orantes propter hoc ut (cf. H'""© uers. 13) Leg. vg. Hieron. b cfff.;, h (r)
amplius accipiatis iudicium et sic H'"' (eadem ?-j 8 ; om. q a uers. 13 usque ad u. 29; uerba
viami quae addidit uos autem etc. xx. 28 ; etiam A Tpo<pdcreL fiaKpci TTpo(7cvx6f.t€voi multum torscrunt
et f^ praepommt itersion 14 uersui 13. uos enim interpretes, cf.
'
Old Lat. Bibl. Texts; IL,pp. xciv,
(_vfius yap) : uos autem DE5PFLQR cum M graeco xcv.

et uett. ffi. 2. intrastis T*. neque D ; sed W. 15. ue W ; + autem 3"%'. scribe W. pharisei
sinetis L, sinites O* ; sustinetis J. introire EKKT CW, farissaei R, farisaei 3", farissei L, farisei D.
VX*Z. hyppochritae DE, hipochrite LW, hippochritae R,
14. Totunt uersuvi omisimus ctwi codd. phtj-. hippocritae iP, ypocritae Z". quia : qui DE0JK
et a d effigy. 2 (et graccis NBDLZ jninusc. Orig.) IffQTVZ* (corr. Z»). circumitis BCD3'FH0IK
corr. uat. {qtii notat hunc uersum inueniri in ' MO*QRT*Z et circum itis L, circumistis E cir- ;
canone viii in quo duo tantum concordatit Luc. xx cuitis AM'O'^T'VWXY vg., circuistis J. haridam
[47] et Mc. xii [40] ') cod. caraf. qui habet C aridum E. om. ut fac. un. pr. E. proselitum
;
' Sumptae ex cap. xx Lucac it7 fine uerstim ' : FWX*, prosilitum DH^LRT*, prosilytum H".
hahent (F) H"'^ et %{in medio uers. 13, ttide ibi qunm 0. faciatis SPR. gehenne lOW, gehenae
ajinotata) QR {post u. 1 5) T Legianensis S. Isidori^ R, gechennae L. Post uos pergit R uae uobis
vg. Hieron. (sed praeterit in commcntario) et scribae et farissei hippochritae qin commeditis
T
138 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxm. 16-23.
1''
Uae nobis duces caeci ^^ qui ergo iurat in altari iurat in eo et
qui dicitis quicumque iurauerit per in omnibus quae super illud sunt
templum nihil est 21
et qui iurauerit in templo
qui autem iurauerit in auro templi iurat in illo et in eo qui inhabitat in
debet ipso
'''
stulti et caeci quid enim mains est 22 et qui iurat in caelo
aurum an templum quod sanctificat iurat in throno dei et in eo
aurum ? qui sedct super eum.
^* et quicumque iurauerit in altari nihil 23 (234. 5) Ug^g nobis scribae et pharisaci
est hypocritae
quicumque autem iurauerit in dono quia decimatis mentam et anethum et
quod est super illud debet cyminum
'^ caeci quid enim mains est et reliquistis quae grauiora sunt legis
donum an altare quod sanctificat indicium et misericordiam et fidem
donum ? haec oportuit facere
hypocritae quia circuitis mare et aridam. ut faciatis unum proselytum. et cum factus fuerit.
facitis eum gehennae duplo quam uos. " uae uobis duces caeci qui dicitis. quicunque
filium
iurauerit in templum nihil est qui autem iurauerit in aurum templi. debitor est. ^' stulti et
caeci. quid enim maius est. aurum. an templum quod sanctificat aurum. ^' et quicunque
iurauerit in altare. nihil est. si quis autem iurauerit in donym quod est super illud. debitor
est. " stulti et caeci quid enim maius est. donum an altare. quod sancrificat donum. '"' qui
ergo iurauerit per altare. iurat in eo. et in omnibus quae super ilium sunt. ^^ et qui iura-
uerit in templo iurat in illo. et in eo qui habitat in ipso. -"'
et qui iurauerit in caelo. iurat
per trhonum dei. et in eum qui sedet super eum. ^' uae uobis scribae et pharisaei hypo-
domus iiiduarum occassione longe orantes propter JKLMM-OQRVXYZ. iurat j«. + et D. queW
hoc amplius accipietis iudiciu de quibus uide > sunt super illud J. illut Z* \^corr. Z"), ilud T.
supra ad 14. 21. et qui iur. in templo in ras. K. qui :
16. ne W. caecii E*, ceci LW. qui dicitis : quicumque iP"'"\VSC quicunque TJIJ. iurat + et
;
quid dicitis L ; om. 3. quicunque Ît]. per R. in illo in ipso D* {corr. D"").
: qui in-
templum ; in t. BDLQR. nichil W. in auro habitat (t^ KaToiKovvTi) ASPFMOX'Y e f ff\
EKM'QTVWZ' vg. : in aurum ABCDH'FH0LM qui habitat BCDEH©JKLM"QRT(abitat)VWX*Z
ORXYZ*. mil. templi Z*; +ZM. debet {i<p(i\i,) vg. Hieron. c ff, g^. , h r aur., habitanti d S, de/.
ABCJPFHftJKMTVWX'YZ'ltjSC debitor est : a b q.
DELKTOCdebetor O*, sed corr. m. raA-.)QRX*Z'5' 22. iurauerit R. celo W. trono LTZ* {corr.
Hieron. cum a c dfff^. ^ h r^. 3 {scd debet b e g^. Z^). in eum Z* (in eo Z'). sedit R. super
17. om. et R. ceci KLW, caecii E. mans L. eum : super ipsum E.
om. est Q. han C. 23. ue + autem, et scribe W. pharissaei C,
18. quiquumque H, quicunque 5^. in altari pharisei W, farissaei R, farissei L, farisei D.
BC3'FH0JMM'O'«"=TVWYZ= vg. (in alteri O*) hypochritae CD, hippochritae 3'(-critae)R, hyp-
in altare ADEKLQRXZ*. nichil W. quicumque pochritae E, hipochrite L, hipocrite W, ypocritae
A':BCD(qui cumque)iPKHJKL(qui cum que)MM' T(-te)Z^ hypochitae Y. quia : qui DFRVX^W
OQTVWXYZ vg. (quicunque TliJ) : qui A*E0R. TSd. mentam codd. pi. et vg. : mentham BJ
om. autem W. in dome W*. > quod super Tisch., men tern
menta H. anethum {avriBov)
L,
illud est Q. illut Z* (corr. 1?). debet : debitor ABJMQX'YZ vg.: anetum EH'FHQIKM-OTV
est DELQR, debetor est O. \YX*, hanetum C, anetam D* {sed a not. corr.),
19. caeci iP expimxit corr. scd nihil in mg. aretum L, annetum R. cyminum ABCFH0KM
addidit ; ceci LW, caecii E ; + stulti X. om. est M"OQVYZ*wf. ciminum T\VZ<=, cymminum DE,
:
T. han C aut E. ; cimminum 5PLR, quiminum J, cuminum X.

20. ergo autem V*. : iurauerit ER. in altari reliquistis (aipTiKarc) codd. pi. et vg. : relinquitis
CH^WTVYz^f. uid. ad 18: in altare ABDEa'FH* ©X*. que D. legis + et R. iuditium W. mis-
XXIII. 23-29 ] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 139
27 (237. 5)
et ilia non omittere. Uae uobis scribae et pharisaei
2* Duces caeci hypocritae
excolantes culicem quia similes estis sepulchris dealbatis
camelum autem glutientes. quae aforis parent hominibus speciosa
25(236.5) Uae uobis scribae et pharisaei intus uero plena sunt ossibus mortu-
hypocritae crum et omni spurcitia
quia mundatis quod deforis est calicis 28 sic et uos aforis quidem paretis ho-
et parapsidis minibus iusti
intus autem pleni sunt rapina et in- intus autem pleni estis hypocrisi et
munditia iniquitate.
^^ pharisaee caece munda prius quod in- 29 (238. 5)
u^g uobis scribae et pharisaei
tus est calicis et parapsidis hypocritae
ut fiat et id quod deforis est mun- qui aedificatis sepulchra prophetarum
dum. et ornatis monumenta iustorum
critae. quia decimatis mentam. et anetum. et cyminum et reliquistis quae grauiora sunt
legis. iudicium et misericordiam et fidem haec oportuit facere. et ilia non omittere ^^
duces
caeci. excolantes culicem. camelum autem gluttientes. " uae uobis scribae et pharisaei
hypocritae. qui emundatis. quod de foris est calicis et parapsidis. intus autem. pleni estis
rapina. et iniustitia.
'"^
pharisaee caece munda prius quod intus est calicis et parapsidis. ut
fiat et id quod de foris est mundym. ''''
uae uobis scribae et pharisaei hypocritae. quia
similes estis sepulcris dealbatis. quae a foris parent hominibus speciosa. intus uero. plena
sunt ossibus mortuorum. et omni spurcitia. ^° sic et uos. a foris quidem paretis hominibus
iusti. intus autem pleni estis simulatione. et iniquitate. ^^ uae uobis scribae et pharisaei
sericordiam D. hoportuit C. non omittere vg. ut fiat : et fiat R. et id : id (am. et) S"""
(horn. C, omm. V) : non ( + ras. quasi 7 litt^ Lp!5(3; ; et {om. id) D om. 3'*R.
; de foris
mitti X*. Tisch. ; defores L ; foris {om. de) E.
24. ceci W, caecii E. excolantes (excul. IPM", 27. ue W. scribe W. pharisei CW, farissaei
excnlentes EL) culicem (cal. T*) culicem : > R, farissei L, farisei D. hypochritae CD, hip-
exspuentes R ; item + et R""". camellum BDJPJ pochritae H'(-critae)R, hyppochritae E, hipochrite
LR. glutientes DE,JMOQTZ* vg. (glucientes L, ypocritae VZ<: et -te TW. Post hypocritae
W); glnttientes ABCFH©KLKrVXYZS deglu- dcf. M
vsque ad [an]gelis xxv. 41. quia qui V. :
tientes H'R. om. estis R. sepulchris codd. pi. etvg. sepulcris :
25. ue W. scribe W. pharisei CW, farissaei 'DO'Yybis scr. pr. erasu?nyfiZ. quae (que D)
R, farisaei JP, farisei D, farissei L. hypochritae aforis : quaea 0, quae a foris
foris J Tisch.,
CY, hippochritae 3'(-critae)L(-te)R, hyppochritae quae aforiis E*, quae foris FH*T. > speciosa
DE, ypocrite T, ypochrite Z', hipocrite W. quia hominibus Q. D.
speciossa intus autem D.
qui E'RVWTS \non uero S ut uersii 23). de hcssibus C. portuomm L. omnis D*Z*. spur-
foris Tisch. parapsidis {-napoifiiSos) ABiPFHOJ titia K, spurcicia W.
KMKTQVWX'^YZ CDEILO'»*RTX*,
: parabsidis 28. aforiis E* ; a foris "DS Tisch. quidem ap-
paratsidis O* paropsidis vg. ;
autem uero Q. : paretis DH'0R ; > paretis quidem JPL ; >
pleni sunt(7eVoi;m./)ABEa'rHIJKLMH"OVYZ apparetis quidem Q. hominibus iusti : hypo-
pleni estis CD0RTWX vg. Hieron., ctiam c ef chrite hominibus Q. intus : iustus inepte L.
ffi (b q def.) ;
pleni estis sunt Q. inmunditia hyporisi H*, hypocrissi R, hypochrissi D, hypochrisi
codd. pi. : imm. KW(-dicia) vg. Tisch. ; inmundia L, hippocrisi 5F. hippochrisi E, ypocrisi KTTVZ",
O*. ipochrisi W, hypocrisin H-0.
26. pharisaee FQKKTOQYZ vg. : phariseae 29. ue W. scribe W. farissaei R, farisei D,
JV, pharisee ABCEHMTW, pharisaeae X, pliari- farissei L, pharisei 5PW. hypochritae C, hippo-
sae 3?, farissaee R, farisee D, farisseae L. cece chritae ER, hippocritae 5P, hipochrite L, ypocritae
W, caecae E, caeci H* ; ecce L. parabsidis {e/. VZ" et -te TW, hipochitae Y ; om. DQ. qui
25) CDEILO""RX* paratsidis O* ;
paropsidis quia CE*W '?][§. aedificatis : similes estis W.
T %
140 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxni. 30-37.
30 et dicitis si fuissemus in diebus patrum et ex eis flagellabitis in synagogis ue-

nostrorum stris
non essemus socii eorum et persequemini de ciuitate in ciuitatem
in sanguine prophetarum 35 lit ueniat super uos omnis sanguis iustus
^' itaque testimonio estis uobismet ipsis qui effusus est super terram
quia filii estis eorum qui prophetas a sanguine abel iusti
occiderunt. usque ad sanguinem zachariae filii
32(239.10) j7j. ^Qg implete mensuram pa- barachiae
trum uestrorum quem occidistis inter templum et altare
^^serpentes genimina uiperarum 5^ amen dico nobis uenient haec omnia
quomodo fugietis a iudicio gehennae? super generationem istam.
34(240.5) ideo ecce ego mitto ad uos 37(241.5)
Hierusalem hierusalem quae oc-
prophetas et sapientes et scribas cidis prophetas
et ex illis occidetis et crucifigetis et lapidas eos qui ad te missi sunt
hypocritae. et ornatis monumenta iustorum. ^° et

quia aedificatis sepulchra prophetarum.
dicitis si non essemus socii eorum. in sanguine
fuissemus in diebus patrum nostrorum.
prophetarum. ^' itaque testimonium perhibetis uobis metipsis quia filii estis eorum qui
prophetas occiderunt. '"et uos impletis mensuram patrum uestrorum. ^'serpentes progenies
uiperarum. quomodo fugietis a iudicio gehennae.
'* ideo ecce ego mitto ad uos prophetas et sapientes. et scribas. et ex illis occidetis. et
crucifigetis. et ex eis flagellabitis in synagogis uestris. et persequemini. de ciuitate in ciui-
''*
tatem. ut ueniat super uos omnis sanguis iustus qui effusus est super terram. a sanguine
abel iusti. usque ad sanguinem zachariae. filii barachiae quem occidistis inter templum et
altare. '° amen dico uobis. quia uenient haec omnia, super generationem istam. " hieru-
salem. hierusalem quae occidis prophetas et lapidas eos qui missi sunt ad te. quotiens uolui
congregare filios tuos. quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alls suis et
sepulcra E*OTZ {71011 D). profetarum DSPLOR. (SiiuftTf) CDEa'KLQRV'WXZ vg. : persequimini
hornatis C. monomenta E, munumenta R. ABFH©JKrOTV*Y. de ciuitatem O* {sed m
30. et + qui T. dicetis BH* ; + quia DELQR. erasci).
fuessemus R. profetarum D3?OR. 35. uos int. tin. T. sanguinis Y* ;n sec. erasa).
31. itaque + in BH'fe). testimonium DLQR. effusus EiPLY. sanguine + enim E. abeli F.
oobismetipsis J vg. profetas DH'LOQR. hocci- > iusti abel R. husque C. om. a san. abel
derunt C. i. u. ad san. W. zacchariae CFH0JKOVZ,
32. implete ABHQJKKTQVXYZ vg. (inplete zacharie EW, sachariae L, zaccarie T. fili BFT*
CDaTLOT, cf. lii. 15 etc.): impletis E, inpletis XY. barachie W, baracie T. hoccidistis C
R. mensura Y. patruum R. uestrum O*. occiderunt SPO. in O* (ter siiperscr.).
33. serpentes + et T. genimina (yti'vriitaTa) 36. hec W. > istam generationem E.

ABCDH'FWKLM'QRTVWXtYZ' i/j . ffu-ron. aim 37. hyerusalem hyerusalem D, hierusalem ieru-
ff\ gi ^t gemina : EH
progenies JOX*Z* ctim cf; salem H, hirusalem taiitum L, ierusalem bis vg. W
sed gtnersiiio a b cleff,/i I] r. inditioW.
gehaennae iherusalem ihrslm quae occidis prophetas atramento
Y, gehenne DO*\V, geennae B, gechennae L. nigriori et forsan recentioriQ. que D. occides
JH.
34. ideo + dico nobis T (ante ideo \V* scr. do F. DiPLOR. ad te missi (misi 5PR)
profetas
sed cxp. corrector), om. ecce R. om. ego E*K sunt mittuntur ad te F et sic Iron. Liicif. Cat.
:
LZ. mitto misi R. profetas DiPLOR. om. et

: ap. Sabat. quotiens {cf. xviii. 21) BCDE*FH*I
/)•. X*Z* {corr. Z'). otn. et post scribas AFY JLORTWXZ et quotins ¥.' : quoties AJPH'QKM"
Tisch. lioccidetis C, occiditis O ; occidistis R. QVY vg. Tisch. congrege T*. tuos : suos Y
crucifigitis O ; crucificetis L ; crucifigistis R. e.t seijuitnr ras. 3 iitt. X. quemmadmodum KT,
illis iFL; om. E. flagillabitis 5PI^ ; flagellauitis quemammodum FKVXYZ' ; sicut DE ;
quomodo
O ; flagillastis R. sinagogis E'JPLT, sinagogiis J. alas + suas DE5PH0LQT ; alis + suis FR.
E*. oin. et post uestris D. persequemini om. et Z* ^coit: Z').
XXIII. 37-xxiv. 8.] EUA NGELIUM SECUNDUM MA TJHEUM. 141
quotiens uolui congregare filios tuos aecesserunt ad eum discipuli secreto

quemadmodum gallina congregat pul- dicentes
los suos sub alas et noluisti die nobis quando haec erunt
38
ecce relinquitur uobis domus uestra et quod signum aduentus tui
deserta et eonsummationis saeculi ?
39 dico enim uobis non me uidebitis * Et respondens iesus dixit eis

amodo uidete ne quis uos sedueat
donee dicatis benedictus 5 multi enim uenient in nomine meo di-
qui uenit in nomine domini. centes ego sum ehristus
XXIV. (2*2- 2) Et egressus iesus de et multos seducent
templo ibat 6 audituri enim estis proelia
et accesserunt discipuli eius et opiniones proeliorum

ut ostenderent ei aedificationes templi uidete ne turbemini
2 ipse autem respondens oportet enim haec fieri
dixit eis uidetis haec omnia ? sed nondum est finis

amen dico uobis non relinquetur hie ' consurget enim gens in gentem
lapis super lapidem qui non destruet regnum in regnum
atur. et erunt pestilentiae et fames
3 (2*3- 2) Sedente autem eo super montem motus per loca
et terrae
oliueti ^ haec autem omnia initia sunt dolorum.
noluisti. '*
ecce relinquetur uobis domus uestra deserta.
^"^
dico enim uobis quia non me
uidebitis amodo donee dicatis. benedictus qui uenit in nomine domini. XXIV. Êt
egressus iesus de templo ibat. et accesserunt ad eum discipuli eius ut ostenderent ei aedificia
templi. ^ iesus autem dixit eis. uidetis haec omnia, amen dico uobis. non relinquetur hie
lapis super lapidem qui non destruatur. " sedente autem eo super montem oliueti. accesse-
runt ad eum discipuli secreto dicentes. die nobis, quando haec erunt et quod signum
aduentus tui. et consumationis saeculi. ne quis uos * et respondens iesus. dixit eis. uidete.
sedueat. enim uenient in nomine meo. dicentes quia ego sum ehristus. et multos
''multi
seducent. " audituri autem estis proelia. et opiniones proeliorum uidete ne terreamini.
oportet enim haec omnia fieri, sed nondum est finis. exurget enim gens super gentem. et ''
regnum super regnum. et erunt pestilentiae et fames, et terremotus per loca. * haec autem
38. relinqnitur {d(pi€Tai) AFO"^ (relinquintnr ACiPFHMKLM'TVWY vg. + eius BDEH'0O :
O* ;T*X«Y aim b ff^ : relinquetur BCDE3>H0JK QRXZ cam chr et graecis satis jnultis. dicentes
LKrQRT=VWX*Z vg. Hicron. cum c efff, g^. ^ h + ei D. hec W. signum + erit T (cor. uat. non
q r^'i cf. demittetur d. diserta D. mg.). consummatione R, consiimatio T. seculi
39. enim : autem EQR. non me : nonne Cpjffi, saeci R* ( + -ul- cor. sax.), scti T.
inepie L. uideuitis C ; scqidtur ras. 1 2 fere litt. 4. dixit ait R. eis
: illis DE. quis qui Z*
: :
K. hamodo C, a modo Tisch. {corr. 2,"'). sedueat + ulIo modo E.

XXIV. I. om. et CZ*. egresus K, gresus O* 6. audituri enim estis aud. autem e. CDHL:
(e superscr.). ihesus plene C ; o?!i. R* ( + corr. OTX*Z audietis enim Q audietis R. prelia
; ;
sax.), accesserunt + ad eum CJPQ. hostenderent DT, prael. T. hopiniones C, opinniones R,

C ; ostenderunt Y. eis E*. aedificationem BCD opioniones E. preliorum DT, prael. T. uedete
EIQRTWX* (ed. TW). H*. turbimini H* ; conturbemini W ; timeatis
2. dixit eis codd. pi. : dixit illis ECELRTW J aur. hoportet C. hec W. est : statim W.
vg. ; ait illis dixit illis D {sed ait illis exp.). 7. consurgent O*. regnum in : regnum contra
uidetes O*. ""bis O. relinq'tur O. hue E*. F, r. super E. pestilentie E, -cie W ;
pestilentia
lapes E*. dextruatur C, distraatur DH'L. Z. terre EFW. terraemotus uno ductu DJ.
3. eo illo L eum Z*
: ; (eo Z') ; itiu E. olibeti 8. hec W. autem enim E : ; om. R. inicia W,
BT, hoUbeti C, olieti R. discipuli [sine add.)
143 EUA NGELIVM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxiv. 9-20.
8 (241. 1) Tuiic tradent uos in tribula- et tunc ueniet consummatio.

tionem et Occident uos 15 (247. 6) Cum ergo uideritis abominati-
et eritis odio omnibus gentibus onem desolationis
propter nomen meum. quae dicta est a danihelo propheta
10 (245. ]o)
j7t; tunc scandalizabuntur multi stantem in loco sancto
et inuicem tradent qui legit intellegat.
10 (248. 2)
et odio habebunt inuicem -punc qui in iudaea sunt fugiant
11 et multi pseudoprophetae surgent et ad montes
seducent multos 1''
non descendat
et qui in tecto
12 et quoniam abundabit iniquitas de domo sua
tollere aliquid
refrigescet caritas multorum IS et qui in agro non reuertatur
13 qui autem perseuerauerit tollere tunicam suam.

19(249. 2)
usque in finem hie saluus erit. u^g autem praegnatibus
14(246. 6) j7j- praedicabitur hoc euangelium et nutrientibus in illis diebus.
regni in uniuerso orbe 20(250.6) Orate autem ut non fiat fuga
in testimonium omnibus gentibus uestra hieme uel sabbato.
omnia, initia sunt dolorum. ' tunc tradent uos in tribulationes. et in conuenticula. et
potestatibus. et coram regibus stabitis. et Occident uos. et eritis odio omnibus gentibus
propter nomen meum. " et tunc scandalizabuntur multi. et tradent alterutrum. et odio
habebunt inuicem. " et multi pseudoprophetae insurgent, et seducent multos. '^
et quoniam
abundabit iniquitas. multorum. " qui autem perseuerauerit usque in
refrigescit caritas
finem. hie saluus erit. "
et praedicabitur hoc euangelium regni. in uniuerso orbe. in testi-
monium omnibus gentibus. et tunc ueniet finis. ^^ cum ergo uideritis. abominationem deso-
lationis quod dictum est a danielo propheta. stante in loco sancto. qui legit intellegat.
'"
tunc qui in iudaea sunt fiigiant ad montes. '' et qui in tecto est. non descendat tollere
aliquid de domo sua. '*
et qui in agro est non reuertatur tollere uestimenta sua. " uae
autem praegnantibus et nutrientibus in illis diebus. -" orate autem. ut non fiat fuga uestra
9. Cnnc V lapsu. uos : nos L. In tribula- matio ¥ saecnli R.

tionem («'s eA<>^) BCE3'H0JLKrQRTW z-^cr,; 15. quura H0. uideretis LR. abhominationem
in tribulatione ADFKOVXYZ. hoccident C. DEa'KKTRVW, ab hominationem L, habomin. C.
hodio CT" ; om. L. gentibus : hominibus D. desolationes V* ; desolutionis D ; om. E. dicta
10. o>«. etFL. scandalitzabuntur D, scandalisz. sunt DRT. a : in KTZ* \sorr. Z*). danihelo A
E; scandalizabunt C. inuicem + se DEJPH<:@ {cod. et sic Tisch. ed. 2»<'«) BCFH0IKTOQX:
QR. > inuicem hodio habebunt T* hodio ; danielo DEJPJLRTVYZ; danihele K; danieleW
etiam C. vg. profeta DH'LOR. stante W. leget B et ; -i-
pseudo prophetae Y, pseudoprofetae 5PO,

11. E. intelligat H©JW vg.
pseudoprophete W
seodo profetae DL(-te)R cf.
;
16. in iudea DEH'RW ; inuidia L. fugient
tiers. 24. insurgent R. D®LT. in montes FKLi\TR\VX*Z* (ad Z') ; in
12. OOT. et DR. »w;. quoniam J. habnndabit montibus J.
CDES-RW; abundauit MOZ*C, hab. L. in- 17. tecto -I- est BFH':0O'°'. discendat DJPLR,
iquitas + et DERX. refrigerescet DEL, re- descendet T, descendant E*X. > aliquid tollere
frigerescit R. charitas vg. J. domu DLKTQRV.
13. perseuerauit R; permanserit CD.JKLKrQT 18. reuertetur DH'0. tonicam DEH'LR,
VZ* (corr. Z') ; + in amore di R sine and. net. tunic • am A.
hnsque C. salbus CT. 19. ue W. praegnatibus AF(pre.)H0VX
O, predicab. D. aeuangelium
14. praedicauitur praegnantibus BCE.JL*QT\\'YZ' vg. Tisch., preg-
E, aenangu. D. in pr. om. D. huninerso C. nantibus DS'KKTOZ*, prignantibus R. nutrianti-
horbe C, orbi D, orbei V mundo E ; quod fuerit; bus R. in sup. lin. X.
in K* non liquet; +terrarum R i5 e. consum- 20. borate C. autem : ergo DR. ut non :
XXIV.21-30.J EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. U3
26 (255. 6)
enim tunc tribulatio magna
21 (251. 2) j^j-jj- gj gj.gQ dixerint uobis
qualis non fuit ab initio mundi usque ecce in deserto est
modo neque fiet. nolite exire
22 (252. 6)
ya nisi breuiati fuissent dies ecce in penetralibus
illi nolite credere.
omnis caro 27 (256. 5)
non fieret salua Sicut enim fulgur exit ab oriente
sed propter electos breuiabuntur dies et paret usque in occidentem
illi. ita erit et aduentus filii hominis.
28 (257. 5)
23(253.2) "Punc SI quis uobis dixerit ecce Ubicumque fuerit corpus
hie christus aut illic illuc congregabuntur aquilae.
29 (258. 2) Statim autem post tribulationem
nolite credere.
24 (254. 6) Surgent enim pseudochristi et dierum illorum sol obscurabitur
pseudoprophetae et luna non dabit lumen suum
et dabunt signa magna et prodigia et stellae cadent de caelo
ita ut in errorem inducantur si fieri et uirtutes caelorum commouebuntur
potest etiam electi 30 et tunc parebit signum filii hominis in
25 ecce praedixi uobis. caelo.
hieme uel sabbato. ^^ erit enim tunc tribulatio magna, qualis non fuit ab initio mundi usque
modo. neque fiet. " et nisi breuiati fuissent dies illi. non fieret salua omnis caro. sed
propter electos. breuiabuntur dies illi.
''^
tunc si quis uobis dixerit. ecce hie est christus aut
illic. nolite credere. ^*
exurgent enim pseudochristi et pseudoprophetae. et dabunt signa
magna et prodigia. ita ut in errorem inducant. si fieri potest, etiam electos. ^'^
ecce praedixi
uobis. ^* si autem dixerint uobis. ecce in deserto est. nolite exire. ecce in penetrabilibus
nolite credere. " sicut enim fulgur. exit ab oriente. et paret usque ad occidente. ita erit et
aduentus fili hominis. ^^ ubicunque fuerit corpus illic congregabuntur.

aquilae. statim autem post tribulationem dierum illorum. sol obscurabitur. et luna
"^"^
non dabitlumen suum. et stellae cadent de caelo. et uirtutes caelorum commouebuntur.

^^ et tunc apparebit signum fili hominis in caelo. et tunc plangent omnes tribus terrae. et
ne R. fiad T*. hieme [xujiSivo'i) hyeme CHJ, : W. penetralibus ACD (poen.) HJQTW<^X vg.
yeme T, cheme R; in hyeme T|§, in hieme Si(!E Hicron. et a bff^ g^ h : penetrabilibus BE(paen.)3'
(deht in cod. caraf.). sabbatho T||}. FQKLKrORV W*YZ et/B ; c/. cnbiculis e, cnbiculo
21. om. tune JZ* {sed+Z'). mundi: saeculi d, promptuariis e, hospitio_/^, domibus i^.
ER a be dff^. ,^hq r. husque + nunc D* {sed

C ; 27. sicuti C; si E; si ait L. enim; ergo L.
exp.'). nee D. oni uerstim yj^ sed -V
. ad calceni pag. fnlgor CDEH>H*JLORY ; fulgere Z* {corr. Z').
2 2. brebiati CLOX ; adbrebiati T; breâti H"; exit {fîpxerat) codd. pi. et vg. : exiit BEQRVX.
breniat W. fuiss |
nt L. fieret : fuerit D. salba horiente C. apparet DQR, aparet L. nsqne ad
C. omnes O*. helectos C. brebiabuntur H0O O*{corr. m. sax.ys,. occidente C(hocc.)FTZ*(c(7rr.
TXZ* [corr. Z-). Z^). occidente mitta erit L. o«. et i^c. DKKTQ ?
23. dixerit: dixernnt L. Mc + est BE©0'^(k;/. RVZ. fili X*.
lin. et ra.r.)TWX*Z* vg. aut + ecce E. 28. nbiquumque H0, tibicnnqueT|§,ibicumque
24. seodo xpi D, seodoxpi R, seudo xpi L, lapsii V. illic vg. LW
congregabuntur + et
pseudocristi JP.pseudo prophetae Y pseudoprof. : EH^0T vg. cor. mat. mg. aqnile LW.
3?0, pseudoprophete seodo profetae O, seudo-W ; 29. cm. illorum Z* ( + Z^). hobscurabitur C,
profetae R, seudo profetae L. om. magna E. obscnrauitur O. om. et Z* ( + T?). dauit O.
om. ut Q. in errore HY
merorem L in terrorem ; ; stillae B*, stelle LW. celo etc. W. mouebuntur
O*. '"dncantur ; D
induantur Q inducant multos ; E.
R. > potest fieri B. aelecti C ; ele<'tos R. 30. apparebit DEH'QR cor. uat. mg. ; paretiit
25. predixi D. O*. fili LX. celo W. plangent (-gtient D,
26. ergo : enim R. diserto D. in sec. sup. lin. -geret Q) : + se DEFL a c ff.^ q; + super se QRW.
144 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxiv. 30-38.
(259. 2) jr^ tunc plangent omnes tribus ^*amen dico nobis quia non praeteribil
terrae haec generatio
et uidebunt filium hominis donee omnia haec fiant
uenientem in nubibus caeli ^' Caelum et terra transibunt
cum uirtute multa et maiestate uerba uero mea non praeteribunt.
36 (260. 6)
^' et mittet angelos suos £)g jiig autem ilia et hora nemo
cum tuba et uoce magna scit
et congrcgabunt electos eius a quat- neque angeli caelorum

tuor uentis nisi pater solus.
37(261.5)
a summis caelorum usque ad terminos Sicut autem in diebus noe
eorum. ita erit et aduentus filii hominis
* Ab arbore autem fici discite parabolam ^^sicut enim erant in diebus ante dilu-
cum iam ramus eius tener fuerit et folia uium
nata comedentes et bibentes
scitis quia prope est aestas nubentes et nuptum tradentes
^* ita et uos cum uideritis haec omnia usque ad eum diem quo intrauit in
scitote quia prope est in ianuis arcam noe
uidebunt filium hominis. uenientem in nubib caeli. cum uirtute et gloria multa. " et
mittet angelos suos cum tuba et congregabunt electos eius a quattuor

uoce magna, et
uentis. a summis caelorum usque ad terminos eorum. ""ab arbore autem fici discite para-
bolam. cum iam ramus eius tener fuerit. et folia nata. scitis quia prope est aestas. '^ ita et
uos cum uideritis haec omnia fieri scitote. quia prope est ad ianuis. '^ amen dico nobis quia
non donee omnia fiant.
praeteribit haec generatio caelum et terra transibunt. uerba autem ^^
mea non praeteribunt. '* de die autem ilia et hora. nemo scit. neque angeli caelorum
neque filius nisi pater mens solus. ^' sicut autem in diebus noe ita erit et aduentus fill
hominis. '* sicut enim erant in diebus illis ante diluuium manducantes et bibentes. nubentes.
omnis Y*. et uid. : tunc nid. J. nnuibus C 36. diae C. illo EF. angneli D. celorum
nubus L. caelii E*, celi W. quum H. multa: W ; in caelo O'"' ; + neque filius BJOX* cum
magna EZ' ex Luc. xxi. 2^ cf. cor. uat. + et
; graecis N*'=''BD 13. 28. %(,.\2i, et a b c d efff^. 2 h I
gloria T". magestate C, maislate L ; + excelsa R. q r aur, In quibusdam Latinis codicibus

Cf. *
31. et + tunc F (ex Marco xiii. 27). mittent W additutn est neque filius qtntm in graecis et
mittit H*. anguelos D. cu™ O. tub// ras. 2 litt. maxime Adamantii et Pierii exemplaribus hoc
X*. am. et post magna Z* (+ 7?). congrega- no7i habeatur adscriptiim ; sed qtiia in nonnuUis
buntur E* ;
congregabit L". aelectos C. eius : legitur disserendum uidetur. Gaudet Arius et
suos QR. qiiatuor DEJPLRTJIJffi ; -1111. F. Eunomius quasi ignorantia magistri gloria
uentis + et H'QLOQZ* + caelis R
: ; ; + celi cor. discipulorutn sit,' etc., Hieron. ad loc. > solus
uat.* {non mg.). celorum W. husque C. pater CF vg.
32. ficus E ; fico BiPJ ; uici R. parabulam 37. siout : si D. autem : enim CEQRT ; +
3"LOR. quum H©. ramos 0*R. estasRTW; fuit DER.
om. erit usque ad diebus u. 38 L.
aestus EZ* (corr. Z'). ow. et KM-RVZ*( + Z=). fill BEO*X*Y. bonis E.
33. ita : sic E. quum 0. uideretis LQ. haec 38. diebus + illis ETX. dilluuium TZ', dilu-
omnia : haec (hec W) fieri E*W ; h. o. + fieri F bium O*, diluium H'LR. commedentes E. uibentes
{ex Mc. xiii. 29 toCtci 'îvdniva'). quia quoniam
; O* + et DLOQR""^. nubentes om. R*( + R'").
;
a", om. in R. et in ianuis cor. iiat.* non mg. et nuptum (nub. BCX*Y) : et nuptui JT vg.,
34. non int. I'm. O. preteribit D, praeteriuit cor. uat. mg. ; ad nuptium Q ;
post bibentes pergit
O*. > generatio haec ERW vg. om. haec pr. D. et uxoies ducentes usque, E. ad eum diem
etc. :
om. haec sec. JMRZ<^ cum bfffi ; hec \V. > haec ad ilium d. R; in eum E; ad eum in d. Q.
d.
omnia H'. fiat Y*. intrauit: introiuit BCiPF.TO*\VX*Z* (f«-r. Z«).

35. terram K*0\V*. > terra et Q. uero in archam CT; in area DHJZ*. > noe m arcam
autem BDER vg. preteribunt D. EQR vg.
XXIV 39-49-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 145
39 et non cognouerunt diri domum suam

donee uenit diluuium *^ ideo et uos estote parati
et tulit omnes quia qua nescitis hora
ita erit et aduentus filii hominis. filiushominis uenturus est.
40 (262. "Punc duo crunt in agro 46 (265.
5) 6) Qyjg putas est fidelis seruus
unus assumetur et prudens
et unus relinquetur quem constituit dominus suus supra
*^ duae molentes in mola familiam suam
una assumetur ut det illis cibum in tempore?
et una relinquetur. « (266. 6) Beatus ille seruus quem cum ue-
43 (263- 6) Uigilate ergo quia nescitis dominus
nerit eius inuenerit sic faci-
qua horadominusuester uenturus sit. entem
44(204.2) uiud autem scitote quoniam si ** amen dico uobis quoniam super omnia
sciret pater familias qua hora fur bona sua constituet eum.
*3
uenturus esset (267- 5)
gj autem dixerit malus seruus
uigilaret utique et non sineret perfo- ille in corde suo
et nuptum tradentes. usque in diem quo introiuit noe in area "^

et non cognouerunt. donee
uenit dilluuium et perdidit omnes. ita erit et aduentus hominis .... "" tunc, duo erunt
filii
in agro unus adsumetur et unus relinquetur. *'

duae molentes in mola una adsumetur et alia
relinquetur. '"^
duo in lecto uno. unus adsumetur et alius relinquetur. ''^
uigilate ergo, quia
nescitis. qua die dominus uester uenturus est. scitote quia si sciret pater " illud autem
familias qua hora fur uenit uigilaret utique et non sineret. perfodiri domum suam. *^ ideoque
et uos estote parati. quia hora qua nescitis. filius hominis uenturus est. *^quis nam est
fidelis seruus et prudens. quem constituit dominus eius supra familiam suam ut det illis cibum
in tempore. ^' beatus ille seruus. quem con uenerit dominus eius inuenerit facientem sic.
*°
amen dico uobis. quia super omnia bona sua constituet eum. ^' si autem dixerit malus
39. cogrraenint R. dillnuium Z^, diluium SPLR. J. u. esset : u. est JZ* {corr. T?) ; ueniret EF.
tullit R. post erit om. et QRZ* (+ Z"). fill uigelaret D. hutique C. siniret HOTX*. perfodi
BEX*. CTWX* vg.
duo
40. .II- D.: > erunt duo JRW. as- 45. ideo ideoque : BCD«ESPFH<:0JLQT corr.
sumetur DFHKKrVWX*Z= vg. ads. ABCEa' : uat.* {non mg.). et uos estote (stote H) : >
©JLOQRTX^YZ* Tisch. hunus sec. C; alter estote et uos Q. qua nescitis hora (qua expunct.
FT. relinquitur B, relinqtnr O* et in u. 41. H) : > nescitis qua hora DE©KLM'QRTVZ" corr.
41. Uersiim prorsiis ovi.'V'I aim ffi. in mola: ^. uat. ; > qua hora nescitis SPO'°*X*. uentura R.
///mmola/// E ad molam DR.
; una bis repetitunt est + filius D inepte.
H {pr. eras.). > una relinquetur et una assumetur quis putas quis nam LR, quis nam pntas
46. :
D. assumetur eU. ut supra, et una : et altera Q. X*. >

quisnam est putas Q. fidelis est L. mn. >
42. Uerstim sic habent duo in lecto unus adsume- et prudens D. constuit O ; constituet ER. om.
tur (ass. Z'^t'Ss) et unus (.alter X) relinquetur BEH'0 suus 3?*( + mg.)3. supra codd. pi. et cor. uat. :
ORTXZTS cum graccis T). i%. 6^ et a b c de {ante super BCDEa'HQJLQRTX* vg. Tisch. cor. uat.
uers. \\)fffi- {ambo omisso 41) hq gat. {non uero
2 mg. cybum E, ciuum C.
gx. .^l r ef'xn lecto uno cum graecis. De
r^ 8), tibi 47. quum ©. uenerit : inuenerit O*. dominus
his cf. cor. uat. Qiiidam moderni addant duo in
'
eius codd. pi. et vg. : om. eius A*H. > intienerit
lecto unus assumetur et alius relinquetur tamen ? dns eius sic facientem cum uenerit Q. inuenirit H
est Lu. xvii. [34];' sed codex qui in margiîe {sed primo uoltiit inuenit).
laudatur {. .) uidetur sic legisse. 48. amen : uere F. quoniam : quia E. supra
43. uigelate DL. ergo: itaque Q. nescitis + B. constuet O.
qua die uel DEiP""QR. om. hora L. sit est : 49. om. malus R. > ille seruus DER; > in
DJKTQRV. corde suo malus ille seruus Q. fecit FHR ; faciet
44. illut C. quoniam : quia E. paterfamilias T. 07n. meus E. uenire + ad me Q.

U
146 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxiv. 49-xxv. 8.
moram facit dominiis meus uenire ^ sed quinque fatuae acceptis lampadi-
^^ bus
et coeperit percutere conseruos suos
manducet autem et bibat cum ebriis non sumscrunt oleum secum
®^ ueniet dominus serui illius ^ prudentes uero acceperunt oleum in
in die qua non sperat et hora qua uasis suis cum lampadibus
ignorat 5 moram autem faciente sponso
^"
et diuidet eum dormitauerunt omnes et dormierunt
partemque eius ponet cum hypocritis ^ media autem nocte clamor factus est
ilHc erit fletus et stridor dentium. ecce sponsus uenit
XXV. ^^°*- -"''
Tunc simile erit regnum exite obuiam ei
caelorum decern uirginibus ' tunc surrexerunt omnes uirgines illae
quae accipientes lampades suas et ornauerunt lampades suas

exierunt obuiam sponso et sponsae ^ fatuae autem sapientibus dixerunt
2 quinque autem ex eis erant fatuae date nobis de oleo uestro
et quinque prudentes quia lampades nostrae extinguntur
seruus ille in corde sue. moram facit dominus meus uenire.

''"
et incipiet percutere conser-
uos suos. mandycet autem et bibat cum ebriosis.
'''^
ueniet dominus serui illius in die qua
'''
non sperat. et hora qua ignorat et diuideteum partesque eius. ponet cum hypocritis.
illic erit fletus et stridor dentium. XXV. Tunc simile erit regnum caelorum decern
'
uirginibus quae accipientes lampadas suas exierunt obuiam sponso. et sponsae. quin- '^
que autem ex eis erant prudentes. et quinque fatuae. ^ sed quinque fatuae. acceptis
lampadibus suis. non sumserunt oleum secum. * prudentes uero acceperunt oleum in
uasis suis cum lampadibus. * moram autem facientem sponso. dormitauerunt omnes.
et dormierunt. ^ media autem nocte clamor factus est. ecce sponsus uenit. exite
obuiam ei. ' tunc, surrexerunt omnes uirgines illae. et ornauerunt lampadas suas.
" fatuae autem. sapientibus dixerunt. date nobis de oleo uestro. quia lampadae nostrae.
extinguntur. ' responderunt prudentes dicentes. ne forte non sufficiat nobis et nobis ite
50. ceperit L\V coepit R. percuterit R. con-

; ace. lampadibus Q. sumserunt AFHTXYZ :
seraus H, conserbos O*. manducat 5PR. bibit R, sumpserunt BCDEa>0JKLKrOQRVW vg. Tisch.
bibet L. ebreis L, ebvis JP"'!", hebriis C ; ebriosis holeum C.
a>*Ki\TO*RVX*Z vg. 4. uero : autem R. acciperunt DE5PLR.
51. ueniet + autem R. diae C. quam bis T=. holeum C. uassis DEH'LRY. lampadibus +
om. et h. qua ig. J. suis DH"»i'Q.
52. diuidiuit R. om. eum DR. > partem 5. mora HXTZ. facientem X. dormitaberunt
eiusque R. ponat T. CD, hyppo-
hypochritis T. om. et dormierunt E"^. dormiuerunt Q.
chritis E, ypociitis TVYZ":, hippochritis LR, 6. factus (fatus Q) est + et DR. uenit uenit J.
hippocritis 5P, hipocritis W. illic ibi \V. : obiam LR. ei : ilU E.
XXV. I. erit codd. et vg. et corr. uat.*: est T 7. uirginis DR. ille ELW. hornauerunt C.
corr, uat. mg. celorum W. decim JP ; -x. DEL lampadas BF.
RW. qneD. lampades «;/« ACDiPH'0JKLH" 8. fatue L\V. post autem ras. 6 aut 7 litt. 'S.
QRTVWX'YZ'- lampadas BF
vg., et lapades E : sapientibus prudentibus D* (sed corr.) graeci
;
;
H*OX*Z*. exierunt + in E; + ad? A* {sed habent semper ippdvipioi etc. sed ueteres plerumque
erasum) ; + autem Q. hobniam C, obiam LQR. cum utilgata concordant cum habeant prudentes
sponse W. alibi et sapientibus hie sc. b c f g^ h q, sed pru-
2. quinque : -v- ERW. om. autem Q. fatue dentibus j[f^ ; contra d et r.^ habent ubique sapientes,
CHW. o?ii. et q. prudentes (a. 3) sed q. fatuae sapientibus. De textu Africano uix possumiis
per homoeotcUiiton F. quinque sec. : ¥• ERW ;
itidicare cum deficiat e, nee Cyprianus opcm
scqiiitur ras. 2 litt. A. praestet: sed credo duas fuisse hoc loco ucrsiones
3. quinque : -v- DERW. fatue W. lampa- quarum una habucrit sapientes et stultae (i/) et
dibus + suis nE5P"'i'R. > non s. oleum secum altera prudentes et fatuae. dixierunt L. date :
XXV. 9-19-] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. T-47
^ responderunt prudentes dicentes 15 (270. 5) Y,t uni dedit quinque talenta

ne forte non sufficiat nobis et uobis alii autem duo
ite potius ad uendentes et emite uobis alii uero unum
^^ dum autem irent emere uenit sponsus unicuique secundum propriam uirtu-
et quae paratae erant intrauerunt cum tem
CO ad nuptias et profectus est statim
et clausa est ianua ^•âbiit autem qui quinque talenta ac-
" nouissime ueniunt et reliquae uirgines ceperat
dicentes et operatus est in eis
domine domine aperi nobis et lucratus est alia quinque
^"at ille respondens ait amen ^''similiter qui duo acceperat
dico uobis nescio uos lucratus est alia duo
^^ uigilate itaque quia nescitis '* qui autem unum acceperat
diem neque horam. abiens fodit in terra et abscondit pe-
14 (269. 2)
Sicut enim homo peregre profi- cuniam domini sui
ciscens uocauit seruos suos 13 post multum uero temporis uenit do-
et tradidit illis bona sua. minus seruorum illorum
potius ad uendentesdum autem irent. emere uenit sponsus. et

et emite uobis. ^''
quae paratae erant. intrauerunt cum eo ad nuptias. et clausa est ianua. " postea
autem uenerunt relique uirgines dicentes. domine domine aperi nobis.' quibus re- ^'^
spondens dixit, amen dico uobis quia non noui uos. " uigilate ergo quoniam nescitis
diem neque horam. " sicut enim homo peregre proficiscens. uocauit seruos suos. et
tradidit illis substantiam suam. ^^
et uni dedit quinque talenta. alii autem duo. alii
uero unum. unicuique autem. secundum propriam uirtutem. et profectus est. ^^ statim
autem abiit. qui quinque talenta acceperat. et operatus est in eis. et lucratus est alia
quinque talenta. " similiter, et qui duo acceperat. lucratus est et alia duo. " qui autem
unum talentum acceperat. abiit et fodit in terram et abscondit pecuniam domini sui. '' post
da H*. olo R* {sed corr. m. sax.'), lampadas X. g^. proficicens E, profeciscens L. > prof, homo
nostre RW. extinguntur codd. extinguuntur : W per. 5P. uocabit T.
vg., Tisch. 15. quinque : -v- DEFRW. tallenta L. ali
g. responderunt : respondens L ; + autem E l>is ; alteri D. om. autem Q. duo -II- DE. :
DLQ. dicentes + dixernnt X* +non DELR.: ; uero autem Q. unum

: : •!• E + et a""''Q.
;
suffiat D, suficiet L. piitins H'LR, pocius W. hunieuique C, uni cuice L. propr. uirtutem
ad + eosL. emitte LV*. opera sua L. > statim profectus est X. > pro-
ID. hemere C. que D. parate LORW, partae fectus est. statim '* autem abiit R. istatim C.
H ;
preparatae D ; 07n. Y. intranmnt L* in- 16. R Hide supra 15. habiit C, abit LQ. om.
traberunt T. nubtias BY. claussa D. qui Y*. quinque : .v- DERW, quinta KT, cumque
11. nonissimae BQX, nonisime L, nonisseme L. tallentaLjthalentaC. acciperat ESPR, acciperet
O* graeci varepov 5e, scd codices nostri plerumque
; L. om. et operatus est usque ad acceperat uersu
non reddunt Si; + autem DEQR / + uero W^j vg. ; 20 per homoeoteleiiton 0*, sed + in mg. inf. O'.
Hicron. Tisch. ueniunt uenerunt ±PO^RW, cf. ; hoperatusC. o/«. estiiP*( + 7«^.). eis:eaT. alia:
Tl\eov D gr. c df. am. et JTZ<:. relique DORZ ;
+ in Q ; + duo qui L. quinque ¥• DEFRTW.
:
relinque LY*(-quae). apere R. 17. similiter: + et DHLQW z^^. + autem et ;
12. ad C ; et E. a't O ; eis C. amen amen D. R. duo : -II- bis DE. acciperat E3?R, acciperet
uobis :R + quod DL.
+ quia ; L. est + et O* tit udlur, sed erasum.
D, vgilate L. itaque + et orate T"
13. uigelate 18. autem uero R. unum -i- E + talentum
: : ;
cor. uat.^ non nig. horam neque diem Q. > Q. EJPO, acciperet L.
acciperat acceperat >
hora H + qua dns uester uenturus est HQ {ex
;
unum R. abiens: habens L. o/«. in X*( +X°).
xxiv. 42). terram EHJLO*TWX vg. paecuniam E.
14. siout : si E". om. enim LR. h.onio + 19. tempus O*. post seruorum rasura est in
quidam W. perigre a>R ; CFH*JXZ*( + Z^)
om. E. possuit JPLR ;
posui O*.
u a
148 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxv. 19-24.
et posuit rationem cum eis ^Âccessit autem et qui duo talenta ac-
^"et accedens qui quiiique talenta acceperat
ceperat et ait domine duo talenta tradidisti
quinque talenta dicens
optulit alia mihi
domine quinque talenta mihi tradi- ecce alia duo lucratus sum
disti ^"ait dominus eius
illi
et ecce alia quinque superlucratus euge serue bone et fidelis

sum quia super pauca fuisti fidelis
'^'ait illi dominus eius supra multa te constituam
euge serue bone et fidelis intra in gaudium domini tui.
quia super pauca fuisti fidelis Accedens autem et qui unum talen-
supra multa te constituam tum acceperat
intra in gaudium domini tui. ait domine scio quia homo durus es
multum uero tempus uenit dominus seruorum illorum. et posuit raditionem cum eis. ™ et
accedens qui quinque talenta acceperat. obtulit alia quinque talenta dicens. domine quinque
talenta mihi tradidisti. ecce alia quinque superlucratus sum. ^' et ait iUi dominus eius. euge
serue bone et fidelis. quia super pauca fuisti fidelis super multa te constituam intra in
gaudium domini tui. '''
accedens autem et qui duo talenta acceperat dixit, domine duo
talenta tradidisti mihi. ecce alia duo talenta superlucratus sum. -'
ait illi dominus eius.
euge serue bone et fidelis. quia super pauca fuisti fidelis. super multa te constituam. intra
in gaudium domini tui. ^*
accedens autem. et ille qui unum talentum acceperat ait. domine.
scio te. quia homo durus es. metis, ubi non seminasti. et congregas ubi non sparsisti.
20. accidens O*. quinque : -v- quatcr DEF alter et L, accessit et alter R ; accedens autem et
RW. thalenta hie et alibi C, tallenta L bis {sed KKTVZ ; a. autem + ad eum et OX*, duo: -li-
tert. et 22, talenta). acciperat EjPR, acciperet L. DE (sed duo sec. D). thalenta C, talentu Z*(-ta
optulit AFHJKM'OQVY : obtulit BDEH'QTW Z'). acciperat BEiP, acciperet L. et ait {pm. et
XZ vg., hobtulit C, obtullit LR ; + ei T. cm. KM'VZ) : dicens R. dua Z* {corr. Z"). thalenta
talenta R. om. dicens D*. om. dfie L. quinque C, tallenta R. > mihi tradidisti CDERT"
teii. : quiqiie L. > tradidisti mihi H'RTW vg. ; (mihi tr. mihi T*) delude + et R*. eoce + et
;
> dedisti mihi Q. om. et CDEH0KLQR""(««* J. > duo alia R. superlucratus RT, super
j'«/;)TVWX*Z vg. Tisch.; om. et ecce R*( +ecce lucratus Q.
tantumK""); >ecceetj. quinque + talenta J. 23. + et ad init. JQ. dominus deus W. :
super lucratus D. serue bone [Soi\e dyaSe uid. ad u. 21) BC(seruae

21. +c:t ad init. QK. eius: meus R*. serue bonae) DEf FOJKLJTOQR (>s.b.euge) VWXZ
bone {SovKi ayaSe codd. gr. omn.) cum DEHLO vg. uett.pl.: bone serue AHTY ciim uett. h (bene) r.
QRWzi^., et cdfff^ ff,giqrh; cf. u. 23 ubi hum super pauca (eni b\iya) codd. pi. et vg. supra p. ;
ordinon f lures sequuntur codd. >

bone serue ABC : HX. supra multa (liri -noKKwv) ABFH*KOTX
(bonae seruae)a'F0.; KMTVXYZ
a bh aur. fideles YZ Bentl. : super multa CDEa'H'^WJLKrQRVW
X*. super pauca yi-nl o\iya codd. et vg. supra ) : vg. Tisch., cf. uers. 21. multe L. domini + dei
p. X*. paucae L. fidelis fuisti Q. >supra BLOR. ttui W.
multa (cm noWuiv) cum HKH"X*Z et Bentleio 24. om. et R. tallentum L. acciperat BES'OR,
{Tr. Coll. B. 17. 14) ex B. M. i B. vii, i E. vi, acciperet L; +etEH'=0W. om. quia E. durus:
I E. vii, viii, add. 5463 {Bentleii F), Cotton. Tib. austerus W, cf. austeris b {ex Luc. xix. 21). es et
A. ii ; legunt etiam sic Walkeri o {Bar. F. L. 262) Aa'FH0OQY: es {om. et) BCDE.JKLlffRTVW
(p { F. L. i^x'ji) et S. ioh. oxon. super multa ABC : XZ vg. Tisch. ; graeci $tpi((uv quod non ittepte
DEiPF0.JLOQRTVWY vg. Tisch. Cf. tiers. 23 redditur et metis, quod, qui corrigebant, non satis
ubi plures huic lectioni nostrac suffragaiilur, et perspicieutes delebant et ut graeco propius accede-
uersionem Turicensem 'in paucis fuisti fidelis multis rent ; Bentleius uoluerat metens sed non repcrittir
te praeficiam,' «^ ^n^/;Va«ir?« A. I). 1603. paucae nisi in d. metes Z* {corr. Z^) cum c q. hubi C
L. domini + del BOR*. bis. saeminasti C, semen. O ; seminas JL. om.
22. accessit autem et : et accessit Q; acces ubi nou sparsisti D. sparasti L.
XXV. 24-33-] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 149
et metis ubi iion seminasti ei autem qui non habet

et congregas ubi non sparsisti et quod uidetur habere auferetur ab
25 et timens abii et abscondi talentum eo.
tuum in terra 30 (272. 5)
J7J- inutilem seruum eicite in
ecce habesquod tuum est tenebras exteriores
26 respondens autem dominus eius dixit
ei ilHc erit fletus et stridor dentium.
31 (273. 10)
serue male et piger Cunrj autem uenerit filius homi-
sciebas quia meto ubi non semino nis in maiestate sua
et congrego ubi non sparsi ? et omnes angeli cum eo
27 oportuit ergo te mittere pecuniam tunc sedebit super sedem maiestatis
meam nummulariis suae
32
et ueniens ego recepissem utique quod et congregabuntur ante
1
eum omnes
meum est cum usura gentes
28 itaque ab eo talentum
tollite ab inuicem
et separabit eos
et date ei qui habet decem talenta. ab haedis
sicut pastor segregat oues
2j (271- 2) Omni enim habenti dabitur 33 et statuet oues quidem a dextris
suis
et abundabit haedos autem a sinistris
"êt timens abscondi talentum tuum in terram. ecce habes quod tuum est.
abii. et
'"'respondens autem dominus dixit ei serue male et piger. sciebas quod meto ubi non
semino. et coUigo ubi non sparsi. '' oportuit ergo te. committere pecuniam meam
nummulariis. et ueniens ego. cum usuris utique recepissem quod meum est. -*
tollite
itaque ab eo talentum et date ei qui habet decem talenta. ^'omni enim habenti
dabitur et abundabit ei autem qui non habet et quod uidetur habere auferetur ab eo. '" et
inutilem seruum proice in tenebras exteriores. illic erit fletus et stridor dentium ^'
cum . . .
autem uenerit filius hominis in maiestate sua. et omnes sancti angeli cum eo. tunc sedebit
et congrabuntur ante eum omnes gentes. et seperabit eos
^"^
super sedem maiestatis suae.
ab inuicem sicut pastor segregat oues ab haedis. '' et statuet. oues a dextris suis haedos
35. timens + ego DLQR (et ad tal. tuum habundabit CDLKrR(-nit), abundauit OZ*{corr.
at7-amcnto pallidioj'e D). habii C, abui L. oni. V). abetC. (;ot. et E. uidetur habere (abere
et EH*, abscondit L*. thalentnm C, tallentum C) habet R. auferatur B, aufertur T. om. ab
:
L. in terra (om. T*) : sub terra O {m. rcc. '

of in '). eo ™et inutilem seruum L.
om. est adJin. L. 30. et inut. > inutilem autem DQ. : iecite DL
26. om. eius DL. malae C, seniae
seruae R, eiecite Q, eiicite vg. Tisch. ; mittite Td; + foras
male L. scibas F. quia + ego Q. hubi C bis. Qaie dff^.^, foris /i q. illic : ibi E.TW ubi ; Q.
saemino C, simino O*. 31 cum (quura H©) autem : et cum DR. >
27. hoportuit C. otii. te 0. mittere {fiaXetv) fil. hom. uenerit W. uenerat E. magestate et -tis
ABCE3'HJK5a:TX"Y : conmittere FO*, comm. D C. hangeli C, angueli D ; + eius 3). sedet R*
©LO°QRVWX*Z vg. paecuniam E, peccuniam + is J. sede 0*. sue W.
DR. nummularis a?LY(-is), numulariis vg., JW gentes + terrae Q. seperabit D separauit
32. ;
nnmmolariis C. >
ego ueniens KR. recipissem BFOTX + ante V. hab C bis. abinuicem tmo
;
DiPLR", requipissem R*. hutique C om. T. ; dudu T. sicnti C. obes OT, hobes C. haedis
menm erat J. usuram Z* husura C ussura ; ; AD3'0QXYZ= hedis BCEFHKLKTORVWZ*, :
DLR usuriis E* et -ris E"Q.

; cum usuris quod > T hoedis J vg.
edis ;
meum est Q. 33. statuit OR. oues (hones C) quidem (-dam

28. toUete JPO. itaque : utique X ; out. R. F) : > q. oues DQR. dexteris D. om. suis R.
hab E. thalentum et -ta C, tall. LR. ei : illi haedos ADa'FHQLQRXYZ : hedos BCEKKTO
W ; om. R. abet T. decim KL -x- DEFRW. ; VW, edos T ; hoedos J vg. ha C. sinixtris CT;
29. enim ; autem ? X* om. L. dauitur O*.
; + suis D.
I50 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxv. 34-41.
^'tunc dicet rex his qui a dextris eius 2' quando autem te uidimus hospitem et
erunt. collegimus te
Uenite benedicti patris mei aut nudum et cooperuimus?
possidete paratum nobis regnum a ^'aut quando te uidimus infirmum aut
constitutione mundi in carcere et uenimus ad te ?
^' esuriui enim et dedistis mihi mandu- *" Et respondens rex dicet iUis
care amen dice uobis
sitiui et dedistis mihi bibere quamdiu fecistis uni de his fratribus
hospes eram et collegistis me meis minimis
'^'
nudus et operuistis me mihi fecistis.
infirmus et uisitastis me " Tunc dicet et his qui a sinistris
in carcere eram et uenistis ad me. erunt
^''
Tunc respondebunt ei iusti dicentes discedite a me maledicti in ignem ae-
domine quando te uidimus esurientem ternum
et pauimus qui praeparatus est diabolo et angeh's
sitientem et dedimus tibi potum ? eius
"*
autem a sinistris. tunc dicet rex his qui a dextris eius erunt uenite benedicti patris mei.
possidete regnum paratum uobis a
constitutione mundi. '» esuriui enim et dedistis mihi
manducare. me. hospes eram. et collegistis me. '^ nudus. et cooperuistis
sitiui. et potastis
me. infirmus fui. et uisitastis me. in carcerem fui et uenistis ad me. ^' tunc respondebunt
ei iusti dicentes domine. quando te uidimus esurientem et pauimus aut sitientem et potaui-
mus. ^* quando autem te uidimus hospitem. et colleximus aut nudum et cooperuimus.

'' aut quando te uidimus infirmum
aut in carcere. et uenimus ad te. *° et respondens rex
dicet illis. amen dico uobis quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis.
"'
tunc dicet. et his qui a sinistris erunt. discedite a me maledicti in ignem aeternum. qui
34. dicit O*. hiis CE*a'RW. dexteris D. cum BCDE3""i'H'0JKLT\VX*Z vg., Hieron., et
LR, possedete DIP, possidite O*.
possedite > collig. QR: colleximus Aa'*FH*RrOVX<:Y. om.
regnum palatum uobis L*Q, > regnum quod n. aut D. CO operumus L cohoperuimus C ;
paratum est DR;paratum est u. r. inepte E. a operuimus H*T + te BCDEa'QJKKTOQTVW

;
const. : ab origine DER(oreg.) c d ff^ 5. XZ vg., contra graecum.

35. aesuriui C, essuriui DL, esuriu"! 0, essurii 39. quando quante E*. aut in carcere (^
:
a**, om. mihi EO*. dedisti sec. HLO*T*Y; Iv <!>.) ED0JK;LM-ORTVWX*Z vg Hieron. : et
didistis R. michi W.
EDH>OR, opes T*,
hospis ACEIPKHX-^Y;
in c. uel in c. Q. carcerem BCF
ospesT'-. collegistis BDEIP'"i'H'WJKQTWX*Z H,ILOXYZ*.
v«., et collig. CLR: colIe.\istis AIP*FH*KrOVX'Y. 40. dicit LO. quandiu DH'LO*R'5'. de ; ex
> Clausulas sic inuertit J infirmus
me, et u. QRTW vg. hiis CE*QW. > ex minimis his fr.
hospes eram et c. me {om. nudus et op. me), in meis R, > ex hiis minimis fr. meis Q. om. fr.
carcere eram et u. ad me. meis T* ; om. minimis O* + O').
^
36. out. nudus et op. me .JX*; nudus + eram 41. dicent Z*. et his : rex et his H"^© ; rex
QR; +fui 3". hoperuistis C ; cooperuistis ES""" hiis R ; his {pm. et) LQTZ ; om. et his J. hiis
©KM"RVZ*S. uissitastis D ; uisitasti L. carcerem CE*RW. ha C; ad A*Y. sinixtris C, senistris
0*Z*. in c. eram [iv <pv\aKfi fiix-qv) cum BCEH' a'*L + eius DEQR. dicedite V*, discendite Y.
;
©,eam)JKLM'OTV\VXZ vg., Hicron. in c. fui : ame ©, ama H. etern. aeternam L*. qui W ;
QR in c. taitltim, ADa'FH*Y. om. ad KW.

; praep. est Aa'FHKLKTO'^QTVXYZVpre.l /f«
37. ei : om. + et HQKT + ms. 4 ttel 5
H*M' ; ; cum q: qui paratus est BCDE0JO*\VZ*7'.^.///t^rf7«,
litt. K. C, essur. DL. pauimus
hesur. + te :
f\ quem praeparauit pater meus R fere
corr. uat.
BYS; +te aut Ea""i'QR. sitientem (sic. W) cum D gr.
et a b c dff^ .^gihr r^, sed plurimi ex
+ et pauimus D* sed expiinctum. his parauit. diabulo BCiPLRVZ*. ang. D.
3S. om. autem D. ospitem T. collegimus an]gelis inc. rursus M.
XXV. 42-xxvi. 5] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 151
42 esuriui enim et non dedistis mihi man- *^ et ibunt hi in supplicium aeternum

ducare iusti autem in uitam aeternam.
non dedistis miiii potum
sitiui et XXVI. Et factum est cum con-
(2'-'-
^>
*3hospes eram et non collegistis me summasset iesus sermones hos om-

nudus et non operuistis me nes
infirmus et in carcere et non uisitastis dixit discipulis suis
me. ^ scitis quia post biduum pascha fiet
4* Tunc respondebunt et ipsi dicentes et filius hominis tradetur ut crucifi-

domine quando te uidimus esurientem gatur.
aut sitientem 3 (275- 6) Tunc congregati sunt principes
aut hospitem aut nudum sacerdotum et seniores populi
aut infirmum uel in carcere et non in atrium principis sacerdotum qui di-
ministrauimus tibi ? cebatur caiaphas
45 Tunc respondebit illis dicens *et consiHum fecerunt ut iesum
amen dico uobis dolo tenerent et occiderent
quamdiu non fecistis uni de minoribus 5 dicebant autem non in die festo
his nee mihi fecistis ne forte tumultus fieret in populo.
paratus est diabolo et angelis eius. *^ esuriui enim et non dedistis mihi manducare. sitiui.
et non dedistis mihi potum. *'
hospes fui et non suscepistis me. nudus et non cooperuistis
me. infirmus et in carcerem et non uisitastis me. *''
tunc respondebunt ei et ipsi dicentes.
domine quando te uidimus esurientem au sitientem. au hospitem. au nudum, au infirmum.
au in carcerem et non ministrauimus tibi. ^^ tunc respondebit illis dicens. amen dico uobis
quamdiu non fecistis uni de minoribus his nee mihi fecistis. '"'
et hibunt hii. in suplicium
aeternum. iusti autem in uitam aeternam. XXVI. ^ Et factum est postquam consum-
masset iesus sermones hos omnes. dixit discipulis suis. ^ scitis. quia post uiduum pascha
fiet. et filius hominis tradetur. ut crucifigatur.
'tunc congregati sunt principes sacerdotum et scribae et seniores populi. in atrium
principis sacerdotum qui dicebatur caiphas.
* et consilium fecerunt ut iesum dolo tenerent et occiderent.
''
dicebant autem non in
die festo. ne forte tumultus fieret in populo.
42. hesuriui C, ess. DL. 07Ji. non W. dedisti 46. et : tunc D ; et tunc a""s. ibun' ©, Ibunt
HO*Z*. sitibi T.potum : bibere R, beire Q. K. BCDE*iPLRTWZ*.
hii suplicium DL,
43. hospis BDiPOR, ospes T. collegistis BC supplitium W, etem. bis W.
DEH'®JKOTWX*Z vg.,Hieron., et collig. a'-'-fL XXVI. I . et factum factum est autem
est :
QR coUexistis Aa'*FH*MM'VX=Y. nndu X*

: DR sed inuitis iieteribus. + omnia uerba haec
ifis
(add. s Jin. corr.) ; + eram DQ; + fui a"', 'K*{sed exp.) r r,. sermone M. om. hos J. om.
hoperuistis C. cooperuistis Ea'"'''QRS Uf. iters. disc, suis R* ( + its disc, suis R""^).
36). carcerem O*. uisitastis (uiss. D, uissitasti 2. uiduum OX, bidum D. pasca DO. trahetur ?
L) me : uenistis ad me Q. O*, traditur 0°. crucificatur L. Ab hoc uersu

44. respondebunt + ei CH<^©TW vg. Hieron. usqtce ad u. 1 5 adscribuntu}' in mg. subinde litterae
dicenes ©*. om. dne L. te om. S'* ( + 3P'). S et C ( = Saccrdos et Chorus ?) in E inanu pos-
hesur. C, essur. DL. aut sitientem O* oni. teriori.
( + O'). sicientem W. ospitem T. aut nudum 3. saeniores C. in atriis J. principes L. dici-

bis E* om. R. uel in c. codd. omnes aut in c.
; : batur O, decebatur L ; dicitur E. AF caiaphas
vg. carcerem EHOZ*, carcem L. ministrabimus MQY cum graeco: caiphas BEH0JKLKrOVW
FT. te D* (tibi D«\ XZ vg., caifas DiEPR, cayfas T, chayphas C,
45. respondebit (-uit C) illis : resp. et illis W; chaiphas I.
respondebitur ipsis X*. amen dico uobis

om. 4. om. etp7'im. H. om. et occiderent propter
M. quandiu Da'LMO*RT. uni etc. uni ex his : homoeotelcuton L. hocciderent C.
fratribus meis ambulantibus in nomine meo mihi ,5. autem : enim R* (corr. sax.), diae C. >
nee fecistis Q. hiis CE*W ; om. J. fecististis R. in pop. fieret R.
152 EUANGELIUBI SECUNDUM MATTHEUM. [xxvi.6-15.
6 (271;. 1) Cum autem esset icsus in beth- " nam semper pauperes habetis uobis-
ania in domo simonis leprosi cum
'accessit ad eum mulier me autem non semper habetis.
habens alabastrum ungenti pretiosi 12 (277- 4) Mittens enim haec ungentum hoc
et efifudit super caput ipsius recum- in corpus meum ad sepeliendum me
bentis fecit
* uidentes autem discipuli 'âmen dice nobis ubicumque praedi-
indignati sunt dicentes catum fuerit hoc euangelium in toto
ut quid perditio haec ? mundo
^potuit enim istud uenundari dicetur et quod haec fecit
multo et dari pauperibus in memoriam eius.
losciens autem iesus ait illis
n (278. 2)
Tunc abiit unus de duodecim
quid molesti estis mulieri ? qui dicebatur iudas scarioth
opus bonum operata est in me ad principes sacerdotum '''
et ait iliis
^ cum autem esset iesus in bethania in domo simonis leprosi. ''

accessit ad eum muleir
habens alabastrum unguenti praetiosi. et effudit super caput eius recumbente eo.
" uidentes autem discipuli eius indignati sunt dicentes. ut quid perditio haec. ° poterat
enim istut uenundari multo praetio et dari pauperibus. " quod cognito iesus ait illis quid
molesti estis mulieri opus enim bonum operata est in me. " nam semper pauperes uobis
habetis me autem non semper habebitis.
'-
mittens enim haec unguentum hoc super corpus meum ad sepeliendum me fecit.
" amen dico uobis ubicunque praedicatum fuerit hoc euangelium in toto mundo dicetur
et quod haec fecit in memoriam eius. " tunc abiit unus ex duodecim. qui dicitur iudas
scariothes. at principes sacerdotum ^^
et ait illis. quid uultis mihi dare et ego uobis eum
6. qunm H0. essed T*. om. iHs R*( + corr. LMKrOQRTXZ'5. om. me ant. n. s. habebitis
sax^. > iesus esset vg. sed corr. cod. caraf. T* + in mg. m. rec). habetis sec. (ex*''"*)
{scd
betania O*. domu DL, domnm RZ* (-mo Ts-^. AS'MYZ*1g«!r habebitis BDEFHejKLKTOQR
:
symonis CDETW. laeprosi E. T«V\VXZ=9S, et abeb. C.

7. adcessit O*. > mulier
ad eum B. abens 12. > haec autem mittens unguentum hoc R.
C. alaba//strum H, alauastrum R* {corr. sax.), mittiens L*. om. haec T. ungentum AEFHM
olbastrum L. ungenti cum ABD( F y)/c-.)H0MY RZ": unguentum BD5P0JKLRrOQTVWXYZ*
Z': ungTienti EJPJKLMOQRTVWXZ* vg.TiscIi., vg., hunguentum C. > hoc unguentum T. saepel.
hungiienti C. praetiosi BEH>He*JLKrOR, pre- E, sepell. O, sepil. D, sepelendum Y.
tiossi D, preciosi W. infudit DR cum a h, perfudit 13. hubicumqne C, ubicunque TPj ubicumque, ;
d. supra SP"'". capud LRW. ipsius : eius E* et pred. D. om. hoc F. aeuang. DE. mundo :
3^""LQR. recumbentis : recumbente ipso DE* orbe QR. dicetur ; narrabitur QR r.^. > fecit
LOQR*X*, et rec. eo a""!', cum a h c/(rec. eo) ff^ haec EQ. haec + narrabitur 'K* {sed exf.). me-
h q r r,^ (recumbentib ; E"). moria MTZ*. eius : ipsius Q i c A q r,.
8. R; +eiusQ. per*':"" R. hecW.

discipuli 14. habiit C. de ex 0. : dxiodecim : -xii.
9. om. enim W?". stud Z* (istud
potui Q. DEH'FRW. dicebatur AHJ dicib.)Yt)^. Hieron.
Z'); hoc QT. uaenundariWj'^'. multo (iroXAoC) ff, r (cf. uocabatur <")
: dicitur BCDE3'F0IKLM
praetio magno SP^^QR pretio multo DL multo
; ; H'OQRTVWXZ cod. caraf., a b d ff, g,. ,h q.
pretio BY'', m. praetio EJ multum O, add. glosi. ; scarioth BCEJPFHOIKL'^MOQRTVWXZ a b gi
ptii? r S : scariot AY ff^, scharioth KT, scariotha
10. molestis estis M
BEH«©KM"Oi''V ; + hnic L* c, carioth h {hie), scariota q ; isscariotha
WZ' vg. {post mul. X*?). hopus C; om. R* ; D ; scariotes J d Tisch., iscariotes vg., is-
+ enim R""-VZ"p)S(>l; (e erasa post opus in A). cariotis Hieron. > ad pr. sac. qui dicitur iudas
> bonum opus DEJPLQ. hopcrata C. scarioth Q.
nam Q. habetis (,ex"€) AJPFHQJV
11. om. 15. quod Z* (quid Z'). mi V. dari Y*. aw. eum
WYZ*Tp)C corr. uat. miirg. habebitis BCDEK : D. > tradam eum R. at illi ait illis O* {sed :
XX VI. I s-24.] EUA NGELIUM SEC UND UM MA TTHEUM. 153
quid uultis mihi dare et parauerunt pascha.

et ego uobis eum tradam ? ^^
Uespere autem facto discumbebat cum
at illi constituerunt ei duodecim discipulis.
triginta argenteos 21(279.4) E^ edentibus illis dixit amen
16 et exinde quaerebat oportunitatem ut dico uobis
eum traderet. quia unus uestrum me traditurus est.
1' Prima autem azymorum accesserunt 22 (280. 1)
Et contristati ualde
discipuli ad iesum coeperunt singuli dicere
dicentes ubi uis paremus tibi numquid ego sum domine?
23 (281. 2) ^j. jpgg
comedere pascha ? respondens ait
18 at iesus dixit ite in ciuitatem qui intingit mecum manum in parap-
ad quendam et dicite ei side hie me tradet
magister dicit tempos meum prope 2* filius quidem hominis uadit
est sicut sciiptum est de illo.
apud te facio pascha cum discipulis (282. 6)

Uae autem homini illi per quem
meis filius hominis traditur
19 et fecerunt discipuli sicut constituit iUis bonum erat ei si natus non fuisset
iesus homo ille.
tradam. at illi statuerunt ei xxx. argenteos. ^^

et exinde quaerebat opportunitatem ut eum
traderet.
"prima autem
die azimorum accesserunt discipuli ad iesum dicentes ei. ubi uis
paremus manducare pascha. ^'at ille dixit
tibi ite in ciuitatem quemdam et dicite ei.
ad
magister dicit. tempus meum prope est. aput te facio pascha cum discipulis meis. "et
fecerunt discipuli. sicut praecepit illis iesus et parauerunt pascha. ^"uespere autem facto
discumbebat iesus cum duodecim discipulis. ^'
et edentibus Ulis. dixit amen dico uobis.
quia unus uestrum traditurus est me. '^^
et contristati ualde. coeperunt singuli dicere num-
quid ego sum domine. ^'
at ipse respondens ait qui intingit mecum manum in parapside
hie me tradet.
"^
filius quidem hominis uadit sicut scribtum est de eo. uae autem homini
illi per quem filius hominis traditur. bonum erat illi si natus non fuisset homo ille.
corr.). trigenta L ; -XXX- DS'FKTRVWZ, xxx'" Z') ; + dns D* {sed exp.). ihesus C. paraberunt
E, XXX a T. T, praeparauerunt EL.
16. om. et E*. querebat CDILR ; quaerebant 20. uesperae C. discubuit LR ; + its T".
X*. oportunitatem codd. pi. (hop. C) : opport. duodecim : -xii- DEFRW ; om. J cztm syr. sch.
FZ vg. occansionem
; E. eum + morti EH. Or. int. 3. 896 {ap. Tisch.). discipulis sine add,
traderet + illis R. ADa-HMQRY : + suis ECEFQJKLKrOTVWX
17. prima autem sitie addit. ACH*IMTVY*Z Z vg. Hieron. J
sed graeci fifra ruiv dwditca iiaOrjTwv.
Bentl. cgiff^q (r) + die BDESPFHêjKLKTO
: 21. aedentibus CD ; comedentibus E ; mandn-
QWYc zig, Hieron., et pr. die autem cf. > RX ; cantibus L. dixit + its E. uestrorum O*.
cor. uat.* '
Graeciis non habet die ; '
sed nig. aliter traditurus (tradeturus X*) est tradet LQ. :
habet. azimorum FHJTVWX, azemorum DH" 22. contristati + sunt DEiPLR + sunt : ; et Q.
LR, aziemorum E. ihesum plene C. > ad itim ualde nimis L: + et DR. caeperunt L.
; num
discipuli W. hubi C. om. tibi L. > pascha quid Y, nunquid Tp).
(-ca D) comedere DR
manducare pacha Q. ; 23. inc. quibus ille respondens dixit L. at : ad
18. dixit; + eis E + ei R. quemdam Bffi. ; O. intinguit CES'QLT* ; intinget J, -guet D ;
dicete 5P, dicit° D. magister d. t. m. p. est intigit O*; tingit Z* {corr. Z'). in om. A*( +
lapsu repet. O et dicet pr. loco, aput JFFZ* {corr. corr.). parabside CDEIRTX*, paropside vg.
T?"). fatio W. pasca D ct in 19. papsidem O*.
19. discip. + eius D. sicuti C. constituit 24. + et ad init. DEQ. > hominis quidem X.
praecipit QR* (constituit R'°*_) abfhr. illi Z* {corr. uadet J. sicuti C ; om. EST. scribtum EJOY*Z.
154 EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxvi. 25-31.
26 (283. 10) Respondens autem iudas qui in remissionem peccatorum

eum dixit
tradidit ^^ dico autem uobis
numquid ego sum rabbi ? non bibam a modo de hoc genimine
ait illi tu dixisti. uitis
26 (284. 1) Caenantibus autem eis accepit usque in diem ilium cum illud bibam
iesus panem et benedixit ac fregit uobiscum nouum in regno patris
deditque discipulis suis et ait mei.
accipite et comedite hoc est corpus 30 (286. 6) Yx hymno dicto exierunt in
meum. montem oliueti.
27 (2a6. 2)
£j accipiens calicem gratias egit 31 (287- 4)
"Punc dicit illis iesus
et dedit illis dicens omnes uos scandalum patiemini in me
bibite ex hoc omnes in ista nocte.
28 enim sanguis meus (288. 6)
hie est Scriptum est enim percutiam
noui testamenti pastorem
qui pro multis effunditur et dispergentur oues gregis
°' respondens autem iudas qui traditurus erat eum numquid ego sum rabbi, ait ilH
dixit
""
iesus. tu dixisti. caenantibus autem panem et benedicens fregit et dedit
eis accepit iesus
discipulis suis dicens. accipite et edite. hoc est enim corpus meum. ^''et accipiens calicem
gradas egit et dedit illis dicens. bibite ex hoc omnes '^ hie est enim sanguis meus. noui
testamenti qui pro multis effundetur in remissione. peccatorum. ^^ dico autem uobis quia
non bibam amodo ex hac generatione uitis usque in diem ilium, cum illud bibam uobiscum
nouum in regno patris mei.
^''
et ymno dicto. exierunt in montem oliueti. " tunc dicit illis iesus. omnes uos scan-
de eo LQR*(forr'. sax^'X. ue W. uae autem commedite E, comidite O*, comedeteiP; edite Q;

nemmtamen nae R. cm. homini L. > illi manducate LR + ex hoc omnes Q cum b. hoc
;
homini uoluil Z* sed in scr. cornxit. traditur est + enim DE5PJQR. meum + quod confringitur
(irapaS.'SoTaO ACFMOTX<^YZ* cod. caraf. cum pro saeculi uita Q ex i Cor. xi. 24 et loh. vi. 51.
a b dfg, : tiadetur BDE3>H0JKLM"QRV\VX* accipiens + IHS X. egit + et benedixit F.
27.
7} vg. Hicron. c ff^. ^h q r t . Millius laitdat lec- diciens R*, dices T. biuite R, bibit Z* (corr. Z").
tioncs Udcsianas et Sabatarius MS. i pro uapaSoOri- 28. om. enim 3'*( + »if.). »/«. meusW. nobi
acTat ; sed de his nihil adnotat Tisch. ; Uelesianae L. pro + uobis et F. >
qui effundetur pro uobis
ex latinis codd. sunt, bonum + enim S'M*. Post et pro multis Q. effunditur {ixx^vviîvov) AFH
erat pergit non nas homiQem L, et non nasci ille MOY a d: effundetur BCDE3'0JKLffl-QRTV
homo R* {expunctis non nasci ille et superscr. ei WXZ vg. Hieron. uett. plur. Cf. cod. caraf. omnes '
si natns non fuisset . . . ille R") ; deinde ei : illi codd. grae. et ex lati. cod. mot. amati. legunt effun-
EX* ? ; + homini J. >
non natns 3>Q. Cf. ditur.' remisionem LR ; remissione CEa^'FT.
bonum erat homini illi non nasci b c ff.,, 29. autem uobis + quia DEiP"'<'LQ
: enim K.
25. respondit QR. tradidit eum : traditurus R. amodo
vg. o»i. J. de hoc geniminae L,
;
erat eura DQR > eum

J > tr.
;
traditurus erat ; d. h. gemine Z* {corr. 7/), d. h. degenemine 5P.
eum erat L; >tr. esteumE. eum + etQ. dixit: husque C. in diem ilium BCDEH'FH<-0KMM'
om. DR* ( + corr. sax.) + ei Q. num quid Y, ; OQRTVWXZ vg., Hieron., et > in ilium diem L
nunquid ^. rabi E\V + et H<:©. ; ait : at E. in die illo J in diem {om. ilium) AH*Y repug-
:
illi + ifts DEJLQR cum H a b cfff.^ h q. dixistis tiantibus graccis et uett. quumC0T; quoLQX*?
Y*. (qum X<^) ;
quod R. illud codd. pi. ei vg. (illut
26. caenantibus CDEHaiJKKTOQV: cen. Z*) : ilium AH*MT*XY gi ; om. L. nobum O ;
ABS'FMTWXYZ, cann. R, coen. vg. > ipsis om. T*.

antem manducantibus L. accipit iPLQR, accaepit 30. imno LRT, ymno DSPWZ". holiueti C.
D. om. et impost panem) Z* ( + Z'J. hac CT. olibeti OT, olieti R* [corr. sax.).
deditque: et dedit DL; dedit T. o/«. suis 5PM. 31. dicit illis ills : dixit ifis discipulis suis L;
et ait : dicens LQR. accipete 5P. om. et Q. ait disc, suis R. omnis K"^. patimini O*, pacie-
XXVI. 32-39-] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 155
*2postquam autem resurrexero praece- 36(291.1) Tunc uenit iesus cum illis in
dam uos in galilaeam. uillam quae dicitur gethsemani.
33(289.1) (292. 6)
Respondens autem petrus ait Yx dixit discipulis suis
iUi sedete hie donee uadam illuc et
etsi omnes scandalizati fuerint in te orem
ego numquam scandalizabor ^' et assumto petro et duobus filiis zebe-
3* ait illi iesus amen dico tibi daei
quia in hac nocte coepit contristari et maestus esse.
38 (293. 4j
ante quam gallus cantet June ait illis
ter me negabis. tristis est anima mea usque ad mor-

36 (290. 6) Aj|. ill; petrus etiamsi oportuerit tem
me mori tecum non te negabo sustinete hie et uigilate mecum.
39 (294. 1)
similiter et omnes discipuli dixerunt gt progressus pusillum
dalum patiemini in me in hac nocte. scribtum est enitn. percutiam pastorem. et dispar-
gentur cues gregis. '^ sed postquam resurrexero. praecedam uos in galileam. .
^'
respon-
dens autem petrus ait illi etsi omnes scandalizati fuerint in te. ego numquam scandalizabor.
'* ait illi iesus amen dico tibi quia in hac nocte. antequam gallus cantet ter me negabis.
*" ait illi petrus. etiam si me opportuerit mori tecum non te negabo. similiter et omnes disci-
puli dixerunt. ^'
tunc uenit cum eis iesus in locum qui dicitur gethsamani. et dixit discipulis
suis sedete hie donee uadam illuc orare. ^' et adsumpto petro. et duobus filiis zebedei.
coepit contristari. et maestus esse, '"tunc ait illis iesus trisds est anima mea usque ad
mortem, sustinete hie et uigilate mecum. '' et progressus pusillum procidit in faciem suam
miniW. om. in ista noote Z* ( + 7?). scribtnin uadam : eam L. > et illuc E. et orem (hor.
EOTYZ. om. enim L. percuciam W ; om. D* C) ; orarem Q ; adorare R ; orare L.
( + m!^.). dispergentur BCDEH'FHQKLMM'O 37. assumto HKTTXYZ-: adsnmtoACFQIQZ*:

QRVW vg. : dispargentur AJTXYZ. obes T, adsumpto BDEJPJLOR Tisc/i.; assumpto KM
houes C. gregis + sni EL. VW v^. et: de Z* {corr. Z'). duobus: -li- D.
32. postquam autem: cum sed L. surrexero filiis o, fills L, filins Y. zebedei CEH'HLORW,
D. precedam D, praecidam R* {corr. sax.). zebe D ; [ + iacobum et iohannen F ex Mc. xiv. 33].
galileam CE3>0KLRVW, galeam O*, galiliam caepit L, eepit W. maestus BH(0= ?)IKM'VXY
0% galilaea KTZ*, gall D ; + ibi me uidebitis H=0 ZjiljSffi: mestus ACDE3'F©*?MORTW, metus
. {ex cap. xxviii. 7) cum a. L, moestus [J ^/ Q ?] T Tisch. aesse C.
33. ait iUi dixit L ; dixit : ei R ; ait ei W ; ait 38. ait : dicit L. animam meam O* j + ualde
tantum, JP. DJ. et si scandalisz. bis E {pr. loco T ut redderet nipiKviros, cf. xxvii. 23. husque C.
corr.). ntmquam "J^ ; num T. morte H, mor L. snstinite J. hiic E. uigelate
34. ait : dicit L. om. amen dico tibi R* DL.

( + in mg.). quia : quod L. om. in DF. ante- 39. progresus L, progessns KT. posillnm H*,
quam FJVY vg. negauis O. pussillum DS'R. post illo J
om. L. procedit
;
35. etiam si J, aetiamsi C, eciamsi W. > me DESPLOX. faciam R. horans C. pater si>t£
oportuerit 0"'. hoportuerit C, oportet. T. om. add. {cum graecis LA, i. 209 al}" Tisch. 8) AFL
me R. mor' O. dixierunt L. R*X* ? Y emit a 5 : pater mi BH'HJKKTOQR'""^
36. > ihs uenit D. om. iBs EH"* ( + mg.). in VX<^Z vg. [Hieron.'\ ff, mi pater CDE0IMTW
;
uilla HJZ* in agrumLrf// (agro). quae dicitur

; Hieron. comm. gi ;
pater meus b c dfff^ h q r.
(qui d. DEFER, quae ditur O*) otn.J. gethse- : possibile est : fieri potest L. transeat a me
mani cum BC©M WX<^Z- vg. ffxgi-i'. gethsamani codd. pi. et vg. et Hieron. comm. cum gr. et uett. :
QRZ*y", gethzamani E ; getsemani J, getsamani d* om. a me A3?*H*Y. uerumtamen CJ istae E.
ff^ r; getzemani D ;
gedsemani V, gedsamani Tab; Yffi, uemntamen T|§, uerumptamen W; sed tamen
gessemani KKTO'X* 7 q, gessamani c h ; geszemani R* {corr. sax.), siout pr. quod D. sieut tu :
0«' ;
gesemani A3'FH0*Y ;
gezamani L ; -(- hie (ois- <rv) sine add. AC3'*(F)H*JKMM'VWY*Z=
: O"'. et dixit :et dicit JL ; ait R* {corr. sax.). vg. Hieron. comm.fffi g^q: + nis BDEH>™i'H<K=)
om.suia '^*{+ mg.)H.*. sedite LR. hiic ER. LOQRTXY^Z* abcffig^hr.
X 3
procidit in faciem suam nisi bibam ilium fiat uoluntas tua

43 - . - . 1 •
orans et dicens pater si possibile est et ucnit iterum et muenit eos dormi-
transeat a me calix iste. entes
(295. 1)
Uerum tamen non sicut ego uolo erant enim oculi eorum grauati
**
sed sicut tu. et relictis illis
40(206.2) £^. iterum abiit
uenit ad discipulos et inuenit et orauit tertio
eos dormientes eundem sermonem dicens.

et dicit petro sic non potuistis una hora 45 (299- 4) -punc uenit ad discipulos suos
uigilare mecum ? et dicit illis
*' uigilate et orate ut non intretis in tem- dormite iam et requiescite

tationem. ecce adpropinquauit hora
(297. 4)
Spiritus quidem promtus est et filius hominis tradetur in manus pec-
caro autem infirma. catorum
42(298.0) *^ eamus
iterum secundo abiit et orauit surgite
dicens ecce adpropinquauit qui me tradit.
47 (300. 1)
pater mi si non potest liic calix tran- Adhuc ipso loquente
sire ecce iudas onus de duodecim uenit
orans et dicens. pater meus. si possibile est transfer a me calicem istum. uerumtamen non
sicut ego uolo sed sicut tu. '"et uenit ad discipulos suos et inuenit eos dormientes. et
ait petro. sic nonuna hora uicilare mecum. *' uigilatte et orate, ut non intretis in
potuistis
temtationem. spiritus quidem promtus est caro autem infirma.
^^ iterum. secundo abiit. et orauit dicens. pater meus si non potest, hie calix transire
uoluntas tua. *' et uenit iterum et inuenit eos dormientes.
a me. nisi illud bibam. fiat
erant enim oculi eorum grauati. " et relictis illis. abiit iterum et orauit tertio eumdem ser-
monem dicens. " tunc uenit ad discipulos suos et ait illis. dormite iam et requiescite. ecce
adpropinquauit hora. et filius hominis tradetur in manus peccatorum. *''•
surgite eamus.
ecce adpropinquauit qui me tradet. *' et adhuc eo loquente ecce iudas unus ex duodecim
uenit et cum eo turba multa cum gladiis et fustibus missi a principibus sacerdotum. et
40. uenit : inuenit L*. discipulos + suos BD 44. om. illis R. iterum : om. J ; + et E.
EH'FI»9JLM"*0RX« vg. dixit Q. sic ? nS JJJ ;
habiit CT. horauit C, orabit T. tercio W.
sed cod. caraf. TSU sic non et sic codd. potuisti euntem L ; sequitur ras. 3 aut 4 litt. 3".
QR. ora T. nigelare D. 45. dicit : ait C'R. om. iam F. requiestite
41. uigelate D. horate CL. huti non C ; ne O*. om. ecce F. adpropinquauit BCDiPFJL
LR. intratis Z* (cory. Z'). temtationem AH MOX*, et appr. AH*QTX»YZ2 vg. Tisch. : adpro-
LQTXYZ: tempt. BCDEa-FWUKMiVTORVW pinquabit E0IRZ* ; appropinquabit H'lCWVW.
Tisch.; tent.z'^. promtus AFHOQTXY: promp- ora LT. tradetur codd. et vg. et Hieron. a c df
tus BC0JMWZ* vg. Tisch. ;
prumtus LZ= ffi' zSi '/>' ^ attr., graecis inuitis : traditur (irapaSt-
pramptus DEa'KKTRV. o?«. estCMT. autem: SoTai) FY b h. Cf. ad uers. 24 ; hie ctiam lau-
nero Q. dantiir Uel. et MS.i. manus + hominum QR*

42. iterum secundo: iterum autem sec. L^ {sed exp.).
mg. ; iterum autem {pm. sec.) D. habiit CL. 46. adpropinquauit ABCDE3>FIJLMO*RT
horauit CL. pater meus VJ' (corr. R') cum b df X* et H*QX<^YZ=|l!Stt7zWi.
appr. adpropin- :
pater mihi L.potest potui W. hiic E. quabit 0O'^Z*T et appr. H'KJfl-W appropinquat ;
ff^ q
:
;
> calix hie F. calix transire in ras. scr. JP item ; V. qui me tradit (o jrapaSiSovs /jt) AHMX'Y:
cm. calix ut udtitr \. transire + a me DQR citin q. me tradet BCDEaPFQJKLaTOQRTVWX*
gr. mult, etfff,, q. nisi + ut R. illud O. > ilium Z vg.
bibam D5PIQR cf. a b d/ff.^ Ii q S. uolumptas C. 47. +et a</ ;«;•/. FJ. athuc CFMXY, aducT;
43. '"uenit O. hoculi C, ocli R* {corr. sax.), + autem E. ipso : eo BQR vg. ipse M. de ; :
om. eorum T*. grauati + a somno E. ex Q. duodecem "S* ; -xii. DERW. gladis LR.
XXVI. 47-56-] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 157
etcum eo turba multa extendens manum exemit gladium

cum gladiis et fustibus missi suum
a principibus sacerdotum et percutiens seruum principis sacer-
et senioribus populi. dotum
48 (301. 2) Q^j autem tradidit eum dedit illis amputauit auriculam eius.
signum dicens 52 (303. 10)

Xunc ait illi iesus conuerte gla-
quemcumque osculatus fuero ipse est dium tuum in locum suum
tenete eum omnes enim qui acceperint gladium
*^ et confestim accedens ad iesum gladio peribunt
dixit haue rabbi et osculatus est eum ^'an putas quia non possum rogare pa-
6" dixitque illi iesus amice trem meum
ad quod uenisti ? et exliibebit mihi modo
tunc accesserunt et manus iniecerunt plus quam duodecim legiones ange-
in iesum lorum .?
^* quomodo ergo implebuntur

et tenuerunt eum. scripturae
51 (302. 1) jjt ecce unus ex his qui erant quia sic oportet fieri ?
cum iesu 55 (304. 1) jjj jjja^ hora dixit iesus turbis
senioribus plebis. ^'

qui autem tradebat eum dedit eis signum dicens. quem osculatus fuero
ipse est tenete eum. ^^
et confestim accedens ad iesum dixit, habe rabbi, et osculatus est
eum. °" dixit autem illi iesus. ad quod uenisti amice, tunc accesserunt et manus iniecerunt
in iesum. et tenuerunt eum. ^'et unus ex eis qui erat cum iesum. extendens manum.
exemit gladium suum. et percussit seruum principis sacerdotum et amputauit auriculam eius.
^"^
tunc ait illi iesus. conuerte gladium tuum in locum suum. omnes enim qui peremerint
gladio gladio peribunt. '*'
an putatis quia, non possum rogare patrem meum et exhibebit
mihi plusquam duodecim milia legiones angelorum. °* quomodo ergo implebuntur scripturae
prophetarum quia sic oportet fieri.
^^ in ilia hora dixit iesus turbis tamquam ad latronem existis cum gladiis et fustibus
missi codd. (misi EiPLR) vg. Hieron. \ om. FM 51. hunus C. hiis CE*R\V. qui erat W. ex
cum graecis et d g^. saenioribus C. tens L, extendit? X*. manum + et ELY'^"'- ""^.
48. tradebat F. eum : ilium DE. dederat F. eximit om. suum LR*.
DR. percuciens W
illis :Q, el D. dlclens R*. quemcunque ||J,
eis E0QRX*Z. sacerdotum + et EH':©Q
percussit
quencunque T. hosculatus C, ocniatus L, onscu- 0*RX*'"Z. hampntauit C abscidit R. auricolam ;
latus ? X*. evun ilium E. : D. eius + dexteram R ex loh. xviii. i o.
49. Post confestim + ras.fere 8 K con in Htt. ; 52. omnis JC'R*. acciperint gladium EDE
ras. H>. accidens R. haue ADEH'HMQRXY JPLY ; acceperit gl. J ; accipiunt gl. QRX* ;
per-
habe BCFO*TZ aue ©JKLJTVW ; vg. Hieron. cusserint gladio O"'. + in ante gladio DE3'"'i'L
rabi W. hosculatus C. om. est L. QR* {sed gaudi R* corr. VS). peribit J.
50. dixitq.ue illi ifis : et dixit illi its E ; its 53. han C om. 3P. pussum O* possim JR
; ; ;
autem dixit illi J. illi : om. R ; illis H*. > ad + ego E + me Q. et exibebit CELT et exibit
; ;
quod u. am. Q^cum D gr. a (c)f. ad quod («c^' o) R* {corr. sax^ ; ut exhiberet Q cf. uett. aliquot
codd. et uett. et cor. uat* : ad quid TW vg. Hieron. posse me rogareHieron. in Is. c. 50
et lib. xiii. ad
cum mg. amice
c ff^ cor. uat. + fac Q; + fac : Jin. . . ut exhiberet om. modo
. . . DR* {corr.
D diffictdtas oritur ex uocihis ambiguis 1^'
; ; sax.), plusquam D|§S(!D. duodecim A .xil- ;
codices nostri per relatiuum exprimunt, quod BDEFLRTW; + milia BJOXZ cum b efff^gi
glossa indigeat tiel ea quae in (D)Q est {cf. loh. h r. hangelorum C.
xiii. 27 6 TTOier? irolijoov rdxtov) uel simili e.g. 54. quomo L. om. ergo T. inplebuntur CD
'
Hoccine est ad quod uenisti ? czim DQ inter- '
; iP(inpe.*)LO. scribturae BEFJOYZ* (<-or?-. Z^),
pretantur Euthymius Zygadenus, Meyer, Field, scripture W. sic: si Q. hoportet C; oport«2t?

(' Otium N'oruicense''), et Keuisio Anglicana A. D. X*.
18S1. ingecenmt C, iniecierunt D, inierunt X. 55. ilia + autem R* sed exp. ora T. ifis +
eum om. a'*( + mg.)!^. discipulis D* sed exp. tamqu L tanquam TJ§ ; ;
tamquam ad latronem existis usque in atrium principis sacerdotum

cum gladiis et fustibus comprehendere et ingressus intro sedebat cum ministris
me ut uideret finem.
5j (308. 2)
cotidie apud uos sedebam docens in Principes autem sacerdotum et
templo omne concilium
et non me tenuistis. quaerebant falsum testimonium contra
56(305.6) Wqq autem totum factum est iesum
ut implerentur scripturae prophetarum ut eum morti traderent
tunc discipuli omnes relicto eo fuge- ''"et non inuenerunt
runt. cum multi falsi testes accessissent.
57 (306. (300.6)
1) ^(- j|]j tenentes iesum Nouissime autem uenerunt duo
duxerunt ad caiaphan principem sacer- falsi testes ''^
et dixerunt
dotum hie dixit possum destruere templum
ubi scribae et seniores conuenerant. dei
58 (307- 4)
petrus autem sequebatur eum a et post triduum aedificare illud
longe *^ et surgens princeps sacerdotum ait illi
conpraehendere me. cottidie apud uos sedebam docens in templo et non me tenuistis.
"^ hoc autem totum factum est ut adimplerentur scribturae prophetarum. . tunc discipuli
omnes relicto eo fugerunt. " at illi tenentes iesum, duxerunt ad caiphan. principem sacer-
dotum. ubi scribae et seniores conuenerant. ^"
petrus autem sequebatur eum a longe
usque ad domum principis sacerdotum. et ingressus intra sedebat cum ministris ut uideret
finem rei. ""
principes autem sacerdotum et seniores et omnes concilium quaerebant falsum
testimonium aduersus iesum ut eum morti traderent. ^''et non inuenerunt.
et cum multi falsi testes accessissent. non inuenerunt culpam. nouissime autem
uenerunt duo falsi testes *'
et dixerunt hunc audiuimus dixisse possum destruere templum
dei. et post triduum aedificare illud ^êt exurgens princeps sacerdotum. ait illi nihil
quassi R {scd s exp^. existis (eîy^flcrc uel -aTf, farisei T. conuenerunt ELR.
gr.) : uenistis (ÂSarc D) BDE3'"'i'L abed ff^h jS autem; om. Q; uero 3P0. a longue D,
q-¥h\ uenisti R ; + ad me D* {scd exp.). gladis alonge T. husque C. in : ad Z* {corr. 7?).
JPLR. comprehendere AM QWX vg. : compraeh. principes W. intro

L. in atrio L.
ingresus :
HIY; conpreh. BFJORTZ ct conph. KV, conpraeh. finem + rei EH>"'»H':0LQTXZ* b d (rd Ti\os D)/;
E3^"''©Kr, conpraech. L, conpraeendere C ; adpre- + eius rei R* similiter exitum rei aff.;, h n q r.
;
hendere D, adprae. S'*. cotidie codd. pi. : 59. princeps T cum a n. omne uniuersum E. :
cottidie HXZ, cotidiae C, cottidiae O ;

quotdidie coneylium E, consilium TY*. querebant DLRW.
0, quotidie Vi vg.\ + autem Q. aput JPFLO. contra : aduersus E. > nt morti tr. eum Q.
> in templo docens ER. > tenuistis me D. accessisent SP.
56. om. autem Z* ( + Z'). cm. totum F. > f. ()o. inuenierunt D ; + et ER ; + eum et L.
est totum X. implerentur ABFH*ILMQTWY, quum CH(''), cum K. accessisent DR, accesserent
inplerentur C : adimplerentur H''0(u sup. /m.)!^ L. > cum m. f. testes ace. non inuenerunt in eum
OVXZ° vg., adinplerentur DEJPJR, adimpleretur quincam (sic) Q. nouissimae BX*. nenierunt D.
KTZ*. scribturae BEFOXYZ, scripture W. duo : -ll- D.
prophaetarum E, piofet. DH'LOR. om. tunc L. 61. distmere + hoc QR
DSPLR, dextmere C ; ;
discipuli + eius EQR*. omnes om. R* (super et post templum +

hoc DEJP'"". et post triduum
eius scr. omnis R""). relecto O. eo illo J. : (et post tri in mg. O") et post tertium diem E. :
fugiernnt CH0T ; abierunt D* {corr. mg.). aedificare (ed. T): reaedificare Da'™i'H'=©0"'W
57. iBm ; eum R. adduxemnt R duxerun O*; ; (reed.) vg. ; resuscitare E ; aedificabo R. ilhit Z*
+ eum EQ. caiaphan AMQY cum graeco {corr. Y/).
caiphan BEH*IKKrOVWXZ= caifan a>*LT, ; 62. om. et LR* ( + corr. sax^. exsurgens R.
cayphan C caipham H'QJZ* vg., caifam Da?""'R.
;
princens O*. nichil W. respondis ACF0MT
hubi C ; quo KIVrVX*Z. scribe W. senores E*; respondens HQY ; respondeas V. que D. isti ;
X XVI. 62-7 1
.]
EUA NGELIUM SEC UND UM MA TTHEVM. ^59
nihil respondes ad ea quae isti aduer- ^^ quid uobis uidetur ?
sum te testificantur ? at illi respondentes dixerunt

^3 iesus autem tacebat reus est mortis.
et princeps sacerdotum ait illi 67 (313. 1) Tunc expuerunt in faciem eius
adiuro te per deum uiuum et colaphis eum ceciderunt
ut dicas nobis si tu es christus filius alii autem palmas in faciem ei dede-
dei runt
64 (310. 1) jjj(.jj. jiii iesus tu dixisti. ®* dicentes prophetiza nobis christe
Uerum tamen dico uobis quis est qui te percussit ?
a modo uidebitis filium hominis se- 69 (314. 1) Petrus uefo sedebat foris in
dentem a dextris uirtutis atrio
et uenientem in nubibus caeli. et accessit ad eum una ancilla dicens
65(311.6) Tunc princeps sacerdotum sci- et tu cum iesu galilaeo eras
dit uestimenta sua dicens '" at ille negauit coram omnibus
blasphemauit ^^^^^ ^' quid adhuc ege- dicens nescio quid dicis.
mus testibus ? 71 (316. 1) Exeunte autem illo ianuam
Ecce nunc audistis blasphemiam uidit eum alia
respondes ad ea. quae isti aduersum te testificantur. "' iesus autem tacebat. et respondens
princeps sacerdotum ait illi adiuro te per deum uiuum ut dicas nobis, si tu es christus filius
dei. "dicit illi iesus. tu dixisti. uerumtamen dico uobis amodo uidebitis filium hominis
sedentem ad dexteram uirtutis et uenientem in nubibus caeli. .
"''
tunc princeps sacerdotum
conscidit uestimenta sua dicens
blasphemauit. quid adhuc egemus testibus. ecce nunc audistis blasphemiam eius
^''
°^ quid uobis uidetur. at illi respondentes dixerunt. reus est mortis. tunc expuerunt in
faciem eius. et colaphis eum caeciderunt. alii autem palmas in faciem ei dederunt ''*
dicentes
prophedza nobis christe quis est qui te percussit. *'
petrus uero sedebat foris in atrio. et
accessit ad eum una ex ancillis dicens. et tu cum iesu galileo eras. '" at ille negauit coram
omnibus dicens. nescio quid dicis :
''
exeunte autem illo ianua uidit eum alia et ait his qui
om. + dicunt Q. aduersus F. > testificantur

D ; 67. exspuerunt BKT. colafis BMTTVZ, colophis
(-atur L*) aduersum te LR. DR*. ceciderun ©*, caeciderunt EFJVXZ*
63. et princeps princeps autem DE. nobis: : caederunt BLKTYZ^ cederunt DiPIR. in facie
nobis Q. dei + uiui CDQRT(uibi) cum graecis JZ*. ei; eius DEFL(Q)R vg.; om. T. > de-
multis et ff.^. derunt in f. eius Q.
64. dixit ©. uerum-
illi : ei R. ihesns CT. 68. profetiza nobis D5P(ti exptinct^lXi^ ;
pro-
tamen CFJYSffi, nerumptamen W, ueruntamen phetizabis C. est + iste F. otn. te F. percusit 3?.
?'|§. amodo JY. uidebitis sedebitis D. om. :
69. uero : autem EQ. foras K + cum minis-
;
sedentem R* ( + sax.), a dextris (-eris D) ad : tris S"™". ancella DH'LR. dicens dixit E.:
dexteram a""''LR + dei ? X*. mrtutis + dei

; : galileo CDEJPQKLORW.
FT vg., ex Lac. xxii. 69 + altissimi Q. nuuibua ; 70. ille in rasura H. nenegauit O. omnibus
C. cell W. hominibus E. nescio quid codd. et vg. et uett. :
sacerdotum bis lapsu L. dicens ait L.

65. : nescio quod A*, dicitis V.
blasfemauit DS'LR, blasfemabit T, plasphemauit 71. illo + in H. ianua IR. alia sine addit.
V + hie D. aduc T, athuc Y, ahuc E. egimus
; (a\A.7?) ACD3'H*JLMRTX*: + ancilla BEFH<^fc)K
OR, hegemus C. audististis L audiuimus E. ; ^©(^(ancella) VWX^Z vg., cum Dgr.ai cjf^ h n q
blasfemiam DH'LQRT, blasphemia Y + eius ; r r„_ ; ancilla (om. alia) Y. hiis CERW ; eis BQ.
DEQR*. > ibi erant Q. om. ifiu L. naszareno E, nazareo
66. om. at illi L. respondentes : responderunt L, nazoreno X.
et R ; + omnes F. morti B©T.
i6o EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxvi. 71-xxvii. 4.
et ait his qui erant ibi et egressus foras plorauit amare.

et hie erat cum iesu nazareno XXVII. (317. 2) Mane autem facto
72 • • •
et iterum negauit cum luramento consilium inierunt omnes principes

quia non noui hominem sacerdotum
'êt post pusillum accesserunt et seniores populi aduersus iesum
qui stabant et dixerunt petro ut eum morti traderent.
2(318-1)
uere et tu ex illis es jTj. uinctum adduxerunt eum.
nam et loquella tua manifestum te facit Et tradiderunt pontio pilato praesidi.
'* tunc coepit detestari et iurare quia non 3 (31,1. 10) -punc uidens iudas qui eum tra-
nouisset hominem didit quod damnatus esset
et continuo gallus cantauit. paenitentia ductus rettulit triginta ar-
75(316.2) gj. recordatus est petrus uerbi genteos
iesu principibus sacerdotum et senioribus
quod dixerat prius quam gallus cantet * dicens
ter me negabis peccaui tradens sanguinem iustum
erant ibi. et hie cum iesu nazareno erat "êt iterum negauit cum iuramento dicens quia non
noui hominem. " post pusillum autem accedentes qui ibi stabant dixerunt petro uere et tu
ex illis es. nam et loquella tua manifestum te facit. " tunc coepit detestari et iurare. quod
non nouisset hominem. et continuo gallus cantauit. " et recordatus est petrus uerbi iesu
quod dixerat ei. prius quam gallus cantet. ter me negabis. et egressus foras fleuit amare.
XXVII. Mane autem facto consilium fecerunt omnes principes sacerdotum et seniores
'
popuU aduersus iesum ut eum morti traderent. ° et uinctum adduxerunt eum et tradiderunt
pondo pilato praesidi. ^tunc uidens iudas qui eum tradidit quia ad iudicium ductus est.
paenitentia ductus, reuocauit triginta argenteos principibus sacerdotum et senioribus
* dicens. peccaui tradens sanguinem iustum. illi autem dixerunt. quid ad nos tu uideris.
7a. negauit regnauit L*.:iuramento + seme/,i2,ili) et seme/Here (xx.ii); in locis parallelis

dicens Da""''LQR*. om. quia V^ {scd ¥ sax.). Marc. xiv. 72, Lite. xxii. 62 codices nostri non
nouisset EKM'V. itariant, ex quo colligo fleuit hie ab iis deriiiatum
73. posillum DIPL. > qui

T, pussillum esse.
stabant accesserunt R. qui + ibi Ea'âQX*. XXVII. I. autem: om. T; iam R. inierunt
stabant erant a""'",:om. et post uere DLY. [iXa&ov') : fecerunt 'S\Jd*{corr. gi.)QR, cum T> gr.
loquella codd. pi. : loquilla O, loquela DS'KM'V {enoiTjaav) a c f r^. om. omnes J. saeniores C,
\VZ" vg., Tisch. seniorib;O* omnes L. aduersnm OZ* (corr. Z*).

;
74. tunc + ras. 3 liti. T. caepit L, cepit W. ihesum /i/eKt' C iiide ad i. i. om. eum L.
deteetare MR ; deuotare E. nouissent L*, nouisse 2. >
adduxerunt eum uiuctum F uinctum ; >
O* {corr. gl.). cantabit T. eum duxerunt E. tradederunt O* ; + eum
75. OT«. estE®. dixerat + quia JT. priusquam DH0. pylato DR. presidi DT, praessidi W*
utio diictu AJ. negauis FLO. egressus + petrus (s eras.) R.
F(fj; Luc. xxii. 34) W. fcris X*. plorauit amare 3. uidens uidit L. > iudas uidens Q. qod
;
{iKXavatv mapws) ABCHaX^Y IValkeri et h c ©*; quia BCDa>LQRT. dampnatus DE©RW.

_^j(//)</: fleuit am. DEiPFI? JK(L)MM'0(Q)RTV esset ; est BCDLRX* ut gr. KarfxpiSri propius
\VX*Z vg. Hieron. Tisch. f gi ; fleuit amarissime reddant, cum b c d f {Â iudicium ductus est) g^ h
DR* S ; > amarissime LQ(-ae) ff^ r^
fleuit ;
(iudicatus est), paenitentia codd. pi. (-am E):
K\ai.(iv his tantum occurrit in Mattheo hie et penit. KRW, penet. L, poenit. DH" vg. ductus :
ii. 18 rachel plorans filios suos ; in Marco bis, motus E. rettulit cum ABIMOTXZ ; retulit
V. 39 = ploratis, et xiv. 72 = flere in Liica fiouies, ;

C'D'E.'SVnmKlMQVWY vg. Tisch., retuUit R.
uhipaene semper est flere (vi. 21, 25, vii. 13, viii. 52, trigenta 3>L -xxx. DATRVWZ, xxx»» ET.
;
xix. 41, xxii. 62, xxiii. 28) sed scmcl vii. 32 non saenioribus C ; + populi R.
plorastisf/ ib. 38 non redditur; in lohanne contra 4. peccabi T ; + diie D. tradens + ras. 3
septies est plorare (xi. 31, 33 bis, xvi. 20, xx. 11 litt. L.
XXVII. 4-12,] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. i6i
at illi dixerunt quid ad nos ? tu uideris ^ et tunc impletum est quod dictum est
s et proiectis argenteis in templo per hieremiam prophetam dicentem
recessit et abiens laqueo se suspendit et acceperunt triginta argenteos pre-
6 principes autem sacerdotum tium adpretiati
acceptis argenteis dixerunt quem adpretiauerunt a filiis israhel
non licet mittere cos in corbanan ^"et dederunt eos in agrum figuli sicut
quia pretium sanguinis est constituit mihi dominus.

T consilio autem inito emerunt ex illis
11 (320. 1)
lesus autem stetit ante praesi-
agrum figuli in sepulturam peregri- dem
norum et interrogauit eum praeses
8 propter hoc uocatusest agerille achel- dicens tu es rex iudaeorum?
demach ager sanguinis usque in ho- Dicit ei iesus tu dicis
12 (321. 4)
diernum diem g^ zwvn accusaretur a principibus
' et proiectis argenteis in templo recessit et abiens laqueo se suspendit. * tunc principes
sacerdotum acceptis argenteis dixerunt non licet eos mittere in corban quia praetium san-
guinis est. ' consilium autem accepto emerunt ex illis agrum figuli ad sepulturam peregri-
norum * propter hoc uocatus est ager ille ager sanguinis, usque in hodiernum diem.
° tunc adimpletum est. quod dictum est per hieremiam prophetam dicentem. et acceperunt
triginta argenteos. praetium adpraetiati. quod adpraetiauerunt filiis rael " et dederunt eos
in agrum figuli. sicut praecepit mihi dominus. " iesus autem stetit ante praesidem. et
interrogauit eum praeses. dicens tu es rex iudaeorum. dicit ei iesus. tu dicis.
^'^
et cum accusaretur a principibus sacerdotum et senioribus. nihil respondit. " tunc
5. pro iectis D ;
proiectus H. > in templo sine add. ACDFH*X'Y; + hoc est BHtG.JKMKTO
arg. T. om. in R. om. arg. i. t. r. et ab. laqueo VWX*Z vg. (hoc y.^)adffi; + quod est EH"'"'QR
L linea tit uidetur perdita ; sed potest fuisse lectio bcff^g^.^hqrr^; + LT. hagger C. husque
id est
proiectus se suspendit; cf. Act. i. 18 npTjyfjs yevS- C. odiemum LT, hordiemum E*, hodiemom 0'=.
/jfcos ikaKTjiTiv fiiaos. secessit DE. om. et F. 9. et tune AH0MO*Y cum gr. N* tunc (pm. :
habiens C. suscpendit D*. et) BCDEH'FJKLRTO'QRTVWXZ vg. Hieron.

principes autem princeps autem H* tunc
6. : ; Tisch. cum graecis et ceteris, inpletum DiPLR
principes LR tunc autem princeps Q.
; accaeptis adimpletum E. hierimiam E, hyerimiam H,
R. dixunt H*. eos mittere J LQT zg'.> eos ; > heremiam DL(Q)R, ieremiam BW vg., iheremiam
mitti DR. corbanam CTJt^ corbonan KM"
; CT. profetam D5PLO(Q)R. > prof, heremiam
corbonam S(!C ; corban DH'LR* (twv. ja.r.> ; Q. acciperunt E5P, accipierunt R ; accipiens D.
curban Q. praetium CEJPFH*0*JLKrOXY, triginta: -xxx- DFORVWZ ; xxx'" EffiTT
precium W. > est sanguinis QR. tringenta IPL. praetium BCE±PFHJH"0*. ad-
7. initio LR ; + inter se J. aemenmt C. om. pretiati cum DE(adpt)0IKMTX*Z, et adpraet.
figuli R* (+«?-?-. sax.), saepult. E; sepultura BCa'FJLKTOR: appret. AQVX^Y vg. Tisch.,
HKKT. DH'L.
perigrin. appraet. H, apprec. W. quem quod EQ. : ad-
8. hoc «</. /2«. K. uoe. est + et H". agger C. pretiauerunt cum. D0IKMTV(adpt.)X*Z=, et
ille + lingua eorum T gracci legtint sitnpliciter ;
adpraet. BCESPFJLKTORZ*, ad prec. W : appret.
hib €K\7]0r] o dypos fKftvos dypos aifxaros eojs rr/s AQX'^Y vg. Tisch., appraet. H. a filiis {aith
arjfxepov [sedT) deficit) ; iatt. omties exc.fi addmit M'mv) : filii CDH"'"'LQT':, filiis R*T*. israhel iiide
acheldemach (ticl tale quid) et multi etiam hoc est ad ii. 6, hisrael D.
uel quod est etc.^ ex Act. i. 19 oftrTe /(\t]9i}vcu to 10. figuri Y* (-li corr.). sicuti C. mici T.
)(wpLov iK^tvo TTi Ibia btaXeKTw avTwv AiceKSafxdx, ' 1 1 ihesus plene C ttide ad i. i . presidem D.
tout' eoTii/ ^^(vpiov at'âros. Uariant autem sic ;
interrogabit T. praesis ELR, preses D, praesens
acheldemach ABCDJPFH0IMKrOQRVWXY O*\corr. gl.y^. dicens ns in ras. scr. JP om.
: ;
Hieron. cum b c ff. g^. .^li r.,: acliel demach EL, "&.*{ + sax.), iudeorum 3'LW +et R. dicit ei ;
acheldemac a, acheldemagh Z, acheldemas r ;

codd. : dicit illi WJ^Sffi, dixit illi 'j Hieron.
achedemagh K aceldemach jf^ {Belsheini), acel-
; 12. qum 0*, quum C0". accu?saretur ES'LY
demac T, aceldemae J, aceldema q echeldemach ; -rentur D*. principus D. saenioribus C. nichil
d; hacel-dama T, haceldama |£;5C- aoheld. W. respondebat EQR.
Y
i6a EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. [xxvii. 1
2-
19 (324. 10)
sacerdotum et senioribus nihil re- Sedente autem illo pro tribu-
spondit nali
^^tunc dicit illi pilatus misit ad ilium uxor eius
non audis quanta aduersum te dicant dicens nihil tibi et iusto illi
testimonia ? multa enim passa sum hodieper uisum

^*et non respondit ei ad ullum uerbum propter eum.
20
ita ut miraretur praeses uehementer. (32.5. 1)
Principes autem sacerdotum et
15 (322. 2) pgj. (jiem autem sollemnem con- seniores
sueuerat praeses dimittere populo persuaserunt populis ut peterent ba-
unum uinctum quern uoluissent. rabban
18 (323. 4)
Habebat autem tunc uinctum iesum uero perderent.
insignem qui dicebatur barabbas ^^ Respondens autem praeses ait illis
iTcongregatis ergo iilis dixit pilatus quem uultis uobis de duobus dimitti ?
quern uultis dimittam uobis at illi dixerunt barabban.

barabban an iesum qui dicitur christus } 22 (320. 1) Dicit illis pilatus quid igitur
i^sciebat enim quod per inuidiam tradi- faciam de iesu qui dicitur christus ?
dissent eura. dicunt omnes crucifigatur
dicit illi non audis. quanta aduersum te testificantur. " et non respondit ei ullum uerbum.
ita ut miraretur praeses uehementer. "^
per diem autem sollemnem. consueuerat preses.
dimittere populo unum uinctum quem uoluissent. " habebant autem tunc uinctum insignem
qui dicebatur barabbas. " congregatis autem illis. di.xit pilatus. quem uultis dimittam uobis.
barabban an iesum qui dicitur christus. "* sciebat enim quod per inuidiam tradiderunt eum
^' sedente autem illo
pro tribunali. misit ad ilium uxor eius dicens. nihil tibi et iusto illi.
multa enim passa sum hodie per uisum propter eum. ^° princeps
autem sacerdotum et .
^'
seniores persuaserunt populis. ut peterent barabban. iesum uero perderent. respondens
autem pilatus preses ait illis. quem uultis ex duobus dimittam uobis. at illi di.xerunt.
barabban. ''-
dicit illis pilatus quid igitur faciam de iesu. qui dicitur christus. dixerunt ei
13. tu"" T; om. L. illi; ei R. pylatus D. 1 7. ergo uero EJ autem R. pylatus DR.
: ;
te + testificantur et E. dicant testimonia AiP* demittam LO. barrabban R, barraban W. han

FHJMXY: dicunt test. BCEa""»0KLTfrORTV C ; aut Q.
WZ vg. Huron. Tisch., et > test, dicunt D per inuidia Z* {corr.
18. T?). sciebat . . . tradi-
testificantur Q. dissent repet. lapsu T*.
14. om. ad T.
hullum C unum E. miretur ; 19. illo: eo R. missit DLR ; accessit E.
E. IP*LR, presis D, preses FTW.
praesis iUum eum EIP*OQRWX* vg. nicil T, nichil
:
uehimenter Di^R, uechementer L, nechimenter D* W. tibi (ffoi) + sit DS""'*, et > sit tibi BELQ.
:
multum Q. et iusto de iusto Q. pasa E, passas R.

: hodiae
15. sollemnem codd. pi. et SC : sollempnem CO, odie T. uissum DjP. propter ilium ER* , p.
DWLRW, solennem T, sollennem 1^ ;
[festum F illo R") ;
per ilium L.
ex li/arco]. consuerat DiPLQT ; constituerat R. 20. principes etc. (01 t\ dpxifpi'i) BDEH'H"©
preses DFT, praesis LR. demittere R. > populo JKLKTOQRTVVVZ vg. : princeps ACFH*MXY
dimittere J vg. om. unum X*. uintum X. cum f h q. saeniores C + populi DS". per- ;
quemcumque H*. uoluisset T. suasserunt D5PLR. populo E*R om. L. barab.in ;
i6. habebant EQKLM. ow. autem KTV. tunc: L, barrabban W, bamaban Z*. uero autem D. :
om. EQZ*( + Z-); + unum BEK.\TO«RV\VX'Z g.,, 21. preses DFW, praesis L, praessis R ; om. T.
sed sine aiictoritate graeca ; cf. Luc. xxiii. 1 7, loh. uultis + dimittam T)* sed cxp. duobus: -ii- U.
xviii. 39. uinctum + quem uoluissent L. > in- demitti LZ ; dimittam QX*. barrabban W.
signem uinctum D. barrabbas R, bamabas Z* 22. dixit DLT. pylatus CDR. igitur: ergo
{corr. 7?') ; + qui propter homicidium missus EF. faciemus E. + qui ante dicunt 5P. cruci-
fuerat in carcerem H^'QW ex Luc. xxiii. \<), cf. figetur R. Secundum Clem, et Tisch. lat., tiers. 23
Mc. XV. 7. inc. ad dicunt omnes ; nos Stcphanum sequiiiuir
xxvil. 33-29.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 163
23 ait illis praeses quid enim mali fecit ? iesum autem flagellatum
at illi magis clamabant dicentes cruci- tradidit eis ut crucifigeretur.
27(329.4)
figatur. Tunc milites praesidis suscipi-
24 (327. 10)
Uidens autem pilatus quia niliil entes iesum in praetorio
proficeret congregauerunt ad eum uniuersam co-
sed magis tumultus fieret hortem
acceptaaqua lauitmanus coram populo ^^
et exuentes eum
dicens clamydem coccineam circumdederunt
innocens ego sum a sanguine iusti ei
huius uos uideritis -'

et plectentes coronam de spinis posu-
25 et respondens uniuersus populus dixit erunt super caput eius
sanguis eius super nos et super filios et harundinem in dextera eius
nostros. et genu flexo ante eum inludebant di-
26 (328. 1) Tunc dimisit illis barabban centes liaue rex iudaeorum.
omnes crucifigatur. ^'

ait illis praeses. quid enim mali fecit, illi uero uehementer clamabant
'^
dicentes. crucifigatur. uidens autem pilatus quia nihil proficeret sed magis tumultus fieret.
accepta aqua, lauit manus coram populo. dicens innocens ego sum. a sanguine huius iusti
uos uideritis. " et respondens uniuersus populus dixit, sanguis huius super nos. et super filios
nostros.
''^
tunc dimisit barabban iesum autem flagellatum tradidit eis ut crucifigeretur
illis . .
" tunc milites praesidis susceperunt iesum in praetorio et congregauerunt ad eum uniuersam
cohortem. ^ et exuentes eum. induerunt eum tunicam purpuream. et clamidem coxineum
circumdederunt ei. "' et plectentes coronam de spinis. posuerunt super caput eius et harun-
dinem in dexteram eius. et procidentes ad pedes eius inludebant eum dicentes. habe rex
1555, Hentenium et Tisch. g?:, ed. 8. etc., cum (e.iccuentes E*, excuente E", exsuentes ut uidetur
quibus ucrsus inc. ad ait illis. X* et X") : pxeuntes D*a"lLQRT*V, Tisch.
23. Ulis : illi V*. praesis L, preses DW lapsu. Post eum
pergunt induerunt tonicam
pylatus ER. Graeci uariant 6 Se ^yeytiov itpr] purpuream et clamydem c. c. ei. Q, clamidem et
codd. pi. ; A€7et o-vtoI^ ,b ^7, DL i tit nos ; 6 Se ind. eum timicam p. clamydem c. c. ei Y*.
i<^n NB 33. 69. 102. male E*H*M*R»««. iUi clamydem cum ABIJKMOXYî;. clamidem :
illis E* ; + multo T, ut propius reddat irfpiaaws E3'FH*KrTVWY/r. clamide H«® clammidem ; ;
cf. xxvi. 38. clamauertmt Q. C chlamidem Z*, chlamydem TJ^ vg. calamidem
; ;
24. nidentes H*. pylatus CDR. quia nihil DLR. coccyneam E, cocineam DR, coccinea
proficeret (-it H*, profec. O*) : nihil proficere E. H":©":.circunded. T|§. ei eum M" +etuestem : ;
tumultum fieri E. tumultus + in populo JP"'''R, purpuream E5P"'''(-iam). Additamenta haec in

lauauit a""''R ; kbit X. manus + suas EH"""!!, Eg>ia5QY ex loh. xix. 2 sunt «oi ifiariov Troptpupovv
coram + omni C(homni)EQ. >
ego innocens TrfpLfHaXov avrSv. Ueteres ab c d ff^ q pro exuentes
Q. ha C ; <nn. L. sanguinem Z*. om. habcnt induerunt {ctim N^'BD 157), et D gr. 157
iusti E. > huius iusti W. uideretis jP*LO ; a b c dfff.^ h gat. addunt de ueste purpirca ; uide
uidetis R. Tischendorfium ad locjini.
25. respondit Q. huniuersus C ; omnis LR. 29. flectentes "S* {sed corr.) ;
plec'entes O.
populus + ei J. dixit : om. R* ; dicens R"""^. choronam C. spinis + et E. possuerunt SPL ;
eius : huius LT. nostros : uestros Q. inpossuerunt Q. capud BRT.

harundinem
26. dimissit D5PLY. barabbam pjC baraban codd. pi. : arund. 0JLORTW vg. Tisch. in +
L, barrabban W. itu 7tt uid. H*. autem : uero caput D* sed exp. dexteram DiP'JLQR dextra ;
Q. flagillatum D5PLR ; flagellis caesum FJ ex MT. om. eius R. flexu BFH0RTY. hante C.
Marco -sM.i^. crucifigetur ER. > inlud. ante ut itdtur Q. illudebant W vg. ;
27. om. tune F. presidis DT ; om. J. sus- + ei D vg.j Hieron., corr. uat.*, non ing. = kviiratâv
cipierunt DR. in praetorio codd. (pre. CTYW) aiiTw gr. fere oinnes et 7tett. plur, {sed om. cum
in praetorium D(pre.)E vg.
(ets t^ vpaLTojpiov) codd. tiostris gr. niimisc. 7 et uett. b ff^ g^. 2). haue
congregaberunt T. huniuersam C. coortem L. codd.pl. : habe BCHO*T, aue D0JKM'RVW»^.
28. exuentes {iMaavT(s) codd. pi. et vg. iudeorum CD^-LRW.
Y a
164 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxv 11. 30-37.
3u (330. 6j £^-
expuentes in eum golgotha
acceperunt harundinem quod est caluariae locus.
34 (333- 4)
et percutiebant caput eius j7|. dederunt ei uinum bibere
31
etpostquam inluserunt ei cum felle mixtum
exuerunt eum clamyde et cum gustasset noluit bibere.
35
et induerunteum uestimentis eius (3:'.4. 1) Postquam autem crucifixerunt
et duxerunt eum ut crucifigerent. eum diuiserunt uestimenta eius sor-
32 (331. 1)
Exeuntes autem inuenerunt homi- tem mittentes
nem cyreneum nomine simonem ^^ et sedentes seruabant eum.
37(33.5.1)
hunc angariauerunt ut tolleret crucem £j. inposuerunt super caput eius
eius. causam ipsius scriptam
33(332. 1) jT). uenerunt in locum qui dicitur hie est iesus rex iudaeorum.
iudaeorum. ^^ et eum acceperunt harundinem et percutiebant caput eius. " et

expuentes in
postquam illuderunt eum exuerunt eum clamidem et induerunt eum uestimenta eius. et
duxerunt ut eum crucifigerent. ''êxeuntes autem. inuenerunt hominem cyrineum nomine
simonem. hunc angariauerunt. ut tolleret crucem eius. '' et uenientes in locum qui dicitur .
golgotha quod est caluariae locus. '* dederunt ei bibere. acetum cum felle mixtum. et cum
gustasset noluit bibere. ^^ postquam autem crucifixerunt eum. diuiserunt uestimenta eius
sorte mittentes. "^ et sedentes seruabant eum illic. " et imposuerunt super caput eius. cau-
30. expuentes codd. fere omnes et vg. : ex- E ; ad 1. Q. golgota T ;

golgoltha X ;
golgatha
spuentes on. in F. accipervmt DEH'LO*,
A. W ;
golgoltha etiatn A gr. {non 8) et syr. hierus.
accipierunt R, acceperun ®*. arundinem 5P0JL cf. ad loh. xix. 17. quod: quae B. est:
ORTW vg. Tisch. percuciebant W ;
percutierunt nominatur Q. caluarie MTW, locus + nominatus
R. capud BERWY. LR cum ffi.
31. inlusserunt DLR ; inluxenint Z*, illuserunt 34. > bib. uinum EQ. fellem O. mixto .T ;
W vg. eum OR. exsuerunt 0*X. om. eum

ei ; mistum quum C0. custasset M.
vg.
R* ( + sax:), clamyde AKMOXY clamide CH : 35. om. autem Z* ( + Z^). diuisserunt DL
©NTTVW clamydem IJ, clamidem BEiPP'QRS
; + sibi BQX. mittentes sine additamento {cum
calamidem DLR*, chlamidem Z*, chlamydem Z*= gr.plur. et uett. dfff^.^g^ I) CDa'*H*IJLMO'=RT
vg. om. eum E. uestimenta eius E ; uestimentis VS cor. uat. marg., cod. caraf. '
Graecus cod. Uat.
suisD3'*Q. adduxerunt R induxerunt L (graeci ; uctustissimus et emendatissimus, omizesque lat. MS.

enim d-rrriyayot') crucifigerint H* ciiicifigeretnr
. ; non habent uerba uirgula signata habentjir autem
LQR ; paiicnte gracco th to aravpaiaai scd iiiuitis lo. 19': +ut impleretur (adimpl. E, inpl. 5P'"!') quod
uett. dictum est per prophetam (profetam SP^sQ

32. +e'iad init.T. exuentesCM". inuenierunt + dicentem BEiP»"'0KKrOQWXZT|lj(!l; Hieron.)
D. cyreneum (cf. mattheum etc.) cum ABC0IK diuiserunt sibi [om. KTO*) uestimenta mea (> u. m.
MKrOVXYZ : cyrineum DEFR, cyrin
Q, ci- eum s. BO'X, s. mentimenta menea Z*) et super uestem
reneum HTW, cirineum iP, cirenium L, cyrenaeum meam (uestimenta mea BO, uestimentum meum X)
J vg., Tisch. cyr. sine addit. ACD5'*H*(H':0 miserunt sortem ABEa"»»H':0KKrO*QWXYZ7
tilde /«/'ra)JKMM'0*"-TVWX'Y* vg. Hicfon. |§(JD cor. uat. Hieron. (ex loh. xix. 24) cum graecis
cum fffi + uenientem obuiam (obiam RY",
.fi ? : A I etc. et a b c g^h q r r., 5.
obbiam X'O sibi Ba'"'"ILO""»«^RX*" n'<^Z + ; 36. Uersum om. H*T* c. serbabant O ob- ;
uenientem in obuiam illis E + uen. in obiam sibi ;

seruabant B. [eum + iicii graeci fere omnes, et
Q + uenientem de uilla corr. uat.* >ion mg. [ex.
; illic f solus latinortim.']
Luc. xxiii. 26) simile addltamentum habet D

; 37. imposn. BHJKWZ vg., inpossu. IPLR.
solus ex graecis ety a.TiavyT)aiv avrov et ex uett. capud BR. eius caput T*. > caussam DJtJ,
uenientem obuiam sibi a h c ff.^ h (> o. s. u. d), cusam T*, causa E. om. 0. ips. scr. L. scrib-
uen. ob. ei^2- symonem CDE.TWX* + uenientem ; tam BEJOTXYZ. hec -=- hie est R* (hsec
obuiam sibi © ct tale quid H"". hangariauerunt R', dcin lima per medium se ducta est), ills :
C, angarizauerunt DiP'LQR, angariszau. E. tol- om. DEiP""HQW cum graecis multis ct a b

lerent R. fft q, cf. Ale. et Luc. ; + xps LR. indeorum
33. uenerun 0*, uenierunt D. in locum : om. CDH'LRW.
XXVII. 38-45-] EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. 165
38 (336. 1)
Tunc crucifixi sunt cum eo duo *- alios saluos fecit
latrones se ipsum non potest saluum facere
unus a dextris et unus a sinistris. si rex israhel est descendat nunc de
39 (337. c)
Praetereuntes autem blasphema- cruce
bant eum et credimus ei
mouentes capita sua *" et dicentes *^ confidit in dec liberet nunc eum si uult
qui destruit templum eum
et in triduo illud reaedificat dixit enim quia dei filius sum.
44(339.2)
salua temet ipsum J J ipsum autem et latrones qui
si filius dei es descende de cruce. crucifixi erant cum eo inproperabantei.

41 (338. 45 (340. 2)
2) Similiter et principes sacerdotum p^ sexta autem hora tenebrae
inludentes cum scribis et senioribus factae sunt super uniuersam terram
dicebant usque ad horam nonam.
sam eius scribtam. hie est iesus rex iudaeorum. '" tunc crucifixissent cum eo duos latrones.
unum a dextris. et unum a sinistris. '^ praetereuntes autem blasphemabant eum mouentes
capita sua *° et dicentes. qui destrues templum dei et in triduo illud reaedificas. salua temet-
ipsum. si filius dei es descende de cruce. " similiter et principes sacerdotum inludentes
eum. cum scribis et senioribus. et pharisaeis dicebant.
' alios saluos fecit, se ipsum non
potest saluum facere. si rex sdrahel est descendat nunc de cruce. ut uideamus. et creda-
mus ei. " confidit in deum liberet nunc eum si uult eum. dixit enim quia dei filius sum.
** idipsum autem. et latrones qui crucifixi erant cum eo inproperabant ei . .
*^ a sexta
sunt
38. crucifixi crncifixerunt DH'FLR, : inludebant Q ; + eum E. scribiis E*. saenioribus
crucifixerant XRi Q. cum eo eum L*. duos : C ;
pharisaeis cum a b ff.^ q. dicebant {^X^'ôv')
ESPLQR, -n- D. unum bis E. dexteris D. E3'*FJKMffOVWXZ cum abcdf

vg. Hieron.,
hunus sec. L. a senistris H", ha sinixtris C. ff,.^h q rr^: dicentes ABCDa'""'H0I-QRTY et
39. pretere. D. blasfemabant DJPLRT blas- ;
gi. cum graecis D 71".
2
phemauerunt Z* blasphemant Q. ; 42. salbos CT. seipsum zif. > sal. f. non p. W
40. dicentes sine add. AC3'*H*JMQTXY E. salbum CT. israhel uide ad ii. 6 hisrael :
+ ua BD3'»'i'(F ex Mc. xv. 29)ILO'=QR ; + uah D. om. est E* ( + E' ). discendat DJPLO'^R, dis-
EH«©KM'0*VZ vg. Hieron. ; + uath W. de- cedat O*, discebat E*, discendebat &. credemus
struit (dext. C, dist. DitP) . . . reaedificat (reed. C DEQ.
W) cum BCDa'*FH*IJKMKrOVWZ corr. iiat., 43. confidit BEH'0JKKrQWXZ» vg. Hieron.
cf. dissoluit . . . aedificat d. destruet . . . reaedificat c fffi.2 q et si conf. b d (^gr. Trîrotdev, pauci (I
gi = 6 icaraXvwv o'tKobo^v destniebat . .reae- . : . . . iriTroiBiv) : confidet ACDH'FIPLMORTVYZ*

dificabat AX^Y Tise/i. cum ac ff^ q r Hit. Ambr. ap. aur. et si conf. a h. in deo in diri DH'R in dno
: ;
Sab., lectio forsan ex ueteribus dcriuata tit alia hoc CEQT ; + et LQR ; + ideo F. > nunc lib. LQR.
loco in A ; destruis . . . reaedificas H'®T(redif.) z)g. nunc eum si uult eum BFMY cum graeco et a
Hieron. corr. uat. nig., g.^ ; distruebas (destr. X et bc d {Xmerei) fff.^ [om nvcac) g* h q rS,c/. Fs. xxii,
.
uett.) . . . reaedificabas E (raced.) SP-'i'LQRX* 4^1/; 5 9 Heb. et LXX, et nunc si uult eum 'X'^&iE, et ita
deinde destrues . . . reaedificas _/", distruas . . . redi- grace, cod. et unus ex lat. ap. cod. caraf. nunc eum :
ficabas r^. templum sine addit. BCFH0JLMO* siuultACDEH'H0IJK(L)RrO(QR)TVWXZ?ll§,

RTX*Z* ctim g,h: + dei ADE3'IK»rO'''QVW .tf, gi" aur. > fil. dei BDS'M'ORTW vg.
X<^YZ' vg. Hieron. Tisch., a b c ff^. j g.^ q. triduo 44. idipsum JW vg. om. id O*. om. autem
triduum 0*X* tribus diebus ; W. illut Z* (-d Z") E. crucifixi erant: fixi erant A*CH*T*«""X
om. W ; + iterum J. > reaedificabas illud Q ;
YZ* (co}-r. Z') ; crucifixerant L, crncifixerunt R,
> redificas illud T. salba O ; + autem Q. crucifixi sunt 3?. cum: eum L*. inpoperabant
temetipsum JWY vg. ; te ipsum DLQR ; temed H*, impr. XW vg., inproperant R.
ipsum T. es + ras. O ; hie interpungit W ut sit 45. Ad init. + et (pm. R) postquam crucifixus est
salua te. si filius dei es. decende A* ; discende (^crucifixerunt L) L*QR ctim ab c. om. autem Q.
DEa'LR ; + nunc BQR ex uers. 42. tenebre facte W. huuiuersam C. husque C. ad
41. et : om. 3 + omnes R. illudentes
; W vg. ; in ER. Oram T.
i66 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxvii. 46-52.
4G (341. 6) j7^. horam nonam

circa et dabat ei bibere.
clamauit iesus uoce magna dicens ^^ Ceteri uero dicebant sine uideamus an
heli hcli lema sabacthani ueniat helias liberans eum.
hoc est deus meus deus meus 50 (343. 1) Jesus autem iterum damans uoce
lit quid dereliquisti me ? magna emisit spiritum.
*" 51(344.2)
quidam autem illic stantes et audientes j7(. gj,j,g uelum templi scissum
dicebant est in duas partes
heliam uocat iste. a summo usque deorsum.
48 ,342. (345.
Yx continuo currens unus ex eis
2) 1(1)
j£t jgj-ra mota est
acceptam spongiam impleuit aceto et petrae scissae sunt
et inposuit harundini ^êt monumenta aperta sunt
autem hora tenebrae factae sunt, super uniuersam terram usque ad horam nonam. "circa
horam autem nonam clamauit iesus uoce magna dicens. heli. heli. limasabacthani. hoc
est. deus meus. deus meus. ut quid me dereliquisti. *' quidam autem. illic stantes. et
"*
audientes. dicebant. quia helian uocat iste. et continuo adcurrens unus ex eis. accepta
spongea impleuit aceto. et imposuit harundini. et dabat ei bibere. " ceteri autem dicebant.
sine uideamus si uenit helias saluare eum. '*"
iesus autem. iterum damans uoce magna,
emisit spiritum. ^^
et ecce uelum templi scissum est in duas partes a summo usque deorsum.
et terra mota est. et petrae scissae sunt. *êt monumenta aperta sunt, et multa corpora
46. et circa horam BCEIPFH0JKLMI\TOR 47. illio St. : milites stantes J. om. et Z*.
T(oram)VWX*( + uero X'^jZ vg. Hieron. cum ff^ eliam T zg. ; helaam V*.
gi, 2 : horam uero AY(X'^) Tisch. quae lectio
circa 48. occurrens QR. ex illis Q ; +etJ. accepta
praeferenda uidcretur si pbirium codicum auctori- spongia spongeam EK,
J. spungiam 0*T,
tati ni/eretur, et > circa uero horam D r^ circa ;
spungeam JPL, sponguiam D ; + et R. inpleuit
autein horam Q c circa hor. autem a d f ff., h
; ;
CDH'F; implebit T. acaeto L, acoeto BDE,
circa autem {cm. horam) y, circa horam {om. acceto CR. om. et T. inposuit codd. pi. ; imp.
autem) h. nonam X* et X": (X' deleuerat no), BWX vg., inpossuit H'LR : posuit J. arnndini
exclamauit H*0*R. heli heli cum ACH""''FH*I a'QJLORWz'ô-. Tisch.; harundinem E".
JLMQRTWXY. et hel i hel i D, eli eli vg. : heloi 49. caeteri DILR vg. uero + se D*. han C ;
heloi BEH'QKKTOVZ, heloei a**, lema sabac- si E + uidiamus an lapsu L. ueniet L. elias T
;
thani cum AF&l*J*(u»i> ductu)MOX*Y l.amma : vg. liberans: et liberans J*; et liberat R, et
sabacthani z;^. (uno ductu '^), lema sabactani H, liberaret Q ; liberare DEJP"''. Post e\aa pergtmt
lema sabachtani BZ, lemasabacdani C lama ; sic alius autem accepta lancea (-cia R r^l pnpungit
sabacthani iPRX', lama sabactani D, laba sabac- (pupunguit D, pupugit Harl., popungit a""") latus
thani Q lamath zabacthani E
; lemazeptani J", ;
eius {pm. eius 5P»'») et exiit (exiuit Reg., exit L)
lama zaptani KWtûiw ductu)\, lama zabthani T, aqua et sanguis (-gis Q) DEa''»i'LQR r^, Harl.
lama zabatani W, lamasabatha L. Graeci uariant, 1023, B. M. Reg. 1 E vi, corp. axon., et alius
Tisch. 8 legit fi\el rjXd Xe/id aaâxâvd, W. H. autem accepta lancea pepnngit et aperuit latns
'EKoj't eXwi \ffia uaâxOavil et mg. "HKi'i ^\(i \afjici eius et exiuit sanguis et aqua gat., fere cum
^cupOavei. Uarietas oritur ex duplici traditione, graecis XBCLÛir 5. 48. 67. 115. 127* quod ex
aramaica sc. et hebraica ; aramaica fuisse uidetur lohanne xix. 34 dcriuatum uidetttr, praecipue cum
'jnijac nnV 'rijN 'n'jN {cf. Ale xv. 34 qui tradi- hoc loco ante mortem Saluatoris trad tur factum.
tioncm aramaicam propius seqtii uidetur') ; hebraica Ex Tatiani Diatessaron plcrumque ortum creditur,
noS '.« 'bM; seduide IV. H., ' .Select A'otes,'p. 22 et Ciasca, p. 93.
est Ps. xxii. 2 "3!?31S lama et
50. exclamans QR'"', exclans R* ; clamauit L.
zaptani, zabatani etc. uerba hebraica no')
Tx et onT ais
_ _:
:
aemisit C, emissit DLR.
propius sequi uidentur. Cf. (a<peavei D* gr.
61. scisum ES'LRY. est: & H* ; e & H'.
zapthani d A, zaptani /', sapthani ^2' tioc quod •
ha s. husque dehorsum C. petreIW. scisae Ea*
JKKTVZ. oni. meus primum JQ\*. utquidF;
LO*R; scisse T=W ; fissae CT*?.
quare ERT. > me dereliquisti EJLO»'RT, et me 52. monomenta E. sun 0*. qui dormiemnt
diril. D, me direl. Q. dereliquis me Z* (corr. Z') ;
ELC'R-'nV* ; dormientium D3'0*QR*X*. re-
reliquisti me F. oi/i. me X.
surrexerunt BCJO«'TX.
XXVII. 52-61.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 167
et multa corpora sanctorum et mater filiorum zebedaei.

qui dormierant surrexerunt 57 (348- 1)
Cum sero autem factum esset
^^ et exeuntes de monumentis post resur- uenit quidam homo diues ab arimathia
rectionem eius nomine ioseph
uenerunt sanctam ciuitatem in qui et ipse discipulus erat iesu
et apparuerunt multis. °^ hie accessit ad pilatum
64(346.2)
Centurio autem et qui cum eo et petiit corpus iesu
erant custodientes iesum tunc pilatus iussit reddi corpus.
(319. 1) j?(-
uiso terrae motu et his quae fiebant .59
accepto corpore ioseph
timuerunt ualde dicentes inuoluit illud in sindone munda
uere dei filius erat iste.
''"
et posuit illud in monumento suo nouo
65 (347. 6) Erant autem ibi mulieres multae quod exciderat in petra
a longe et aduoluit saxum magnum ad ostium
quae secutae erant iesum a galilaea monumenti et abiit.
ministrantes ei 61 (350. 6) Erat autem ibi maria magdalene
^* inter quas erat maria magdalene et altera maria
et maria iacobi et ioseph mater sedentes contra sepulchrum.
sanctorum, qui dormierant. surrexerunt. ^' exeuntes de monumentis. post resurrectionem

et
eius. introierunt in sanctam ciuitatem. et apparuerunt multis . .
^"^
centurio autem et qui
cum eo erant custodientes iesum. uiso terremotu. et his quae iiebant. timuerunt uakle
dicentes. uere dei filius est iste. ^''
erant autem ibi mulieres multae. a longe uidentes. quae
secutae erant iesum a galilea ministrantes ^*
ei. inter quas erat maria magdalene et maria
iacobi. et ioseph mater et mater filiorum zebedei. "cum autem sero factum esset uenit
quidam homo diues ab arimathia nomine ioseph qui et ipse discipulus erat iesu. '"'
hie
ad pilatum corpus tunc pilatus iussit dari corpus. ^^
accessit et petit iesu. et accepto corpore
iesu ioseph. inuoluit illud in sindone munda ""
et posuit eum in monumento suo nouo. quod
exciderat in petra. et aduoluens saxum magnum ad ostium monumenti. abiit. "' erat autem
53. et exeuntes: et euntes L; exeuntes {om. autem erastim 3". factom H*. hab C. arimatMa
et) Z* (corr. Z*) ; exeuntes autem J. uenerunt codd. pi. et S> -atia CHTZ*, -ahia O*, -athaea
:
abierunt D. adparueruiit O, apparunt L, aparue- T|^C iosep T, iosph O. erat : fuerat E. > erat
runt (a pr. in ras.) H". > multis app. DQR. discipulus L.
64. centorio DLR, centhurio C, centori Y. 58. pylatum CDR. petiit {-^-rljaaTo) CH'0K
ilim + et R. uisso D, uisu BH. terraemotu M'TVXZ- vg. Hieroti. et petiuit L, peciit W
D©J vg., terre motu FIKrWZ, terrimotn O. hits petit ABDEa'FH*JMOQRYZ*. pylatus CDER.
CE*W ea R. ; que D. uere + dt Z*. dei Alius iusit JPL. reddi {anoioBrivaC) dari DELQR :
e. codd. pi. : > fil. dei e. DH'ORW vg., > dei erat cum f g.,_ h r r^ S gat. corpus; +eius BO"';
fil. Q. iste : ipse D. + ifeu R*.
55. ovi. mulieres L. mnlte W ; + uidentes 59. et aooepto corpore ioseph et cum acci- :
LR. a longue D, alonge 6"; + uidentes hoc loco pisset ioseph

ioseph corpus i6u L. iftu QR :
;
DE a be dfff^ h q r-î ; + aspicientes H'0M + i6n et E. om. inuoluit illud Y. illut JZ*
cum Graecis airo fiaKp66cv Biaipovaai (opSjGai 300). {corr. X'). syndone DEW. miindo L.
om. quae H*. saecutae E, sequutae 0IX*Z, 60. possuit 3'LQR. illut Z* {corr. Z'); eum
sequtae L, secute W. fuerant CDEQRWX. LQ. monoment. bis E. om. suo SP* ( + mg.).
galilea CDEiP0KLORVW. QR. ei : illi om. nouo J. ad {ante ostium) et QR* ab : ;
56.magdalene AHJLMO*QTWXYZ* vg.: K""=. hostiura CDSPILOT. habiit C, abit Q;

magdalenae BCDEa'F0KKrO!''VZ« magdalena ; discessit L.
R. om. mater pr. R. et mater sec. oin. L : BH'0Oi''X {graeci tjv). om. autem
61. erant
+ quae E. zebedei CESPLRW, zebe D. D. > m.
magd. ibi E. magdalenae CD5P0IK
57. quiun H©. > autem sero CDELQRT vg. H'Oa'VYZ; magdalena LR. sepulcrum TZ=.
i68 EUANGELIUM SECUXDUM MA TTHEUM. [xxvii. 62-xxviii. 5.
62(351.10)
Altera autem die quae est post chrum
parasceuen signantes lapidem cum custodibus.
('"^-i)
conuenerunt principes sacerdotum et XXVIII. Uespere autem sabbati
pharisaei ad piJatum ^-'dicentes quae lucescit in prima sabbati
domine recordati sumus quia seductor uenit maria magdalene
ille dixit adhuc uiuens. et altera maria uidere sepulchrum
" et ecce terrae motus factus est magnus
Post tres dies resurgam
''îube ergo custodiri sepulchrum usque angelus enim domini descendit de
in diem tertium caelo
ne forte ueniant discipuli eius et fu- et accedens reuoluit lapidem
rentur eum et sedebat super eum
et dicant plebi surrexit a mortuis 3 erat autem aspectus eius sicut fulgur
et erit nouissimus error peior priore etuestimentum eius sicut nix.
*'ait illis piiatus habetis custodiam * Prae timore autem eius exterriti sunt
ite custodite sicut scitis custodes et facti sunt uelut mortui.
^îlli autem abeuntes munierunt sepul- 6 (353. 2) Respondens autem angelus dixit
ibi maria magdalene et altera maria sedentes contra sepulcrum. ''âltera autem die. quae est
post parascedem, conuenerunt principes sacerdotum et pharisaei ad pilatum ^^ dicentes.

domine recordati sumus quod seductor ille dixit adhuc uiuens post tertium diem resurgam.
"' iube ergo custodiri sepulcrum usque in diem tertium. ne forte uenientes discipuli eius
furentur eum et dicant plebi. resurrexit a mortuis. et erit nouissimus error, peior priori
*^ ait illis piiatus. habetis custodes ite et custodite sicut scids. ^
autem abeuntes munie-
ilh
runt sepulcrum signantes lapidem cum custodibus. XXVIII. 'Uespere autem sabbati
quae lucessit in prima sabbati. uenit maria magdalene et altera maria. uidere sepulcrum.
° et ecce terremotus factus est magnus angelus autem domini descendit de caelo et accedens
reuoluit lapidem ab osteo. et sedit super eum. ' erat autem aspectus eius sicut fulgur. et
uestimenta eius Candida sicut nix.

prae timore autem eius exterriti sunt custodes et facti sunt uelut mortui. ^ respondens
OOT.postFH*Y. queD. parasceue

62. diaeC. cum D*gr. fxeTci. ruiv (pvKaKojy [graeci cetcri ii. ttjs
J, parascuen D, parascheuen KZ, parascefen T. KovaraiSiai) : om. D ; + et discessemnt DEQR*.

conuenierunt + omnes D. pharissei C, pharisei XXVIII. I. uesperae CE, uespera iP*. sabbato
W, farissei LR, farisei 'S, faiis— D. pylatum F ; sabbathi T|g bis. que DEW. lucessit EW ;
CDER. lucescet Z ; luciescit R. uenit en t>i ras.

: iP.
63. recordati rememorati LR. quia quod
: : magdalenae BCDEa?0IKLH'VYZ, -lena R.
EIP""'LQRZ* (corr. Z"). sedoctor KT. dixerit J. sepulcrum DTZ"^, saepulchrum CE.
athuc FMY, aduc T. niuiens R. otn. adh. uiu. 2. terraemotus DyJ vg., terre motus 0{uno
B. tris dies "S tertium diem ELQR, .III- diem D

;
ductu)WZ, terrimotus E. aggelus M, anguelus D.
cum a bfff,^ h q [f) gat.
enim autem ES'V. discendit DH'LQR ^/ > de
: ;
64. custodire H* g^. sepulcrum DTZ'=, saepul- c. disc. Q. celo OW. reuolbit T. eum : earn Y".
chrum E. husque C. in : ad J. diem tertium 3. autem : enim ABX'^Y contra graccum et
(-n™ 0) : diem .ill- D ; hodiernum diem L. ueteres. haspectus C. sicuti bis C. fulgor CDE
uenient L. dicant (fiVwffii') : dicent iipavaw 5PH*IJLQR. uestimentum (to iviv)xa.\ cum
D"' </ (/) R* ; dicunt R'. om. plebi L. resurrexit ABCF0JMOQWX<^V1t)C#,. cf. uestitus de ues- :
T. priori BDH"H'0JLO'''. timenta DEa'HKLia'RTVX*Z9'S, a b c//:,g,. ^

65. ait : at lapsu |tj. pylatus DER. custodiam h qr gat. atir. eius sine additamento codd. omnes
(«ou(TTwS(ai/) ; custodes ((ûXaway D*) J ciun a b c {exceptis britannicis) et vg., cum c ff^ g^. j aur. :
d fff„ g, q milites DLQR* h r gat.

; ite + et J. + Candida DEiP"'»L a bff.^ h q r gat. ; + candita
66. habeuntes CO euntes D. ; muniem 0. R ; + candidum Q S ; + albns d e.
> cum custodibus mun. sep. s. lapidem QR* (cC + 4. pre DW. exteriti KLY. uelud BILRW,
c. custodibus itcrtim ad Jin. R""). sepulcnim ueluti C.
DHTZ', sacpulchrum C. cum custodibus lalini 5. aggelus M, anguelus D ; +diii BEH'0OXZ*.
XXVIII. S-X3.] EUANGELIUM SECUNDUM MA TTHEUM. 169
mulieribus illae autem accesserunt et tenuerunt

nolite timere uos pedes eius
scio enim quod iesum qui crucifixus et adorauerunt eum
° tunc ait illis iesus nolite timere
est quaeritis
* non est hie surrexit enim sicut dixit ite nuntiate fratribus meis
uenite uidete locum ubi positus erat ut eant in galilaeam
dominus ibi me uidebunt
''et cite euntes dicite discipulis eius quia ^' quae cum abissent
surrexit ecce quidam de custodibus uenerunt
et ecce praecedit uos in galilaeam in ciuitatem
ibi eum uidebitis etnuntiauerunt principibus sacerdotum
ecce praedixi uobis. omnia quae facta fuerant
8 (354. 2) jT^ exierunt cito de monumento 'êt congregati cum senioribus consilio
cum timore et magno gaudio accepto
currentes nuntiare discipulis eius. pecuniam copiosam dederunt militibus
9 (355- 10) £(- g(,(-g iesus occurrit illis dicens 1^ dicentes
hauete dicite quia discipuli eius nocte uene-
autem angelus. dixit mulieribus. nolite timere uos. scio enim quod iesum qui crucifixus est
quaeritis. '^non est hie surrexit enim sicut dixit, uenite et uidete locum, ubi positus erat
dominus. ' et cito euntes dicite discipulis eius quia resurrexit a mortuis. et ecce praecedit
uos in galileam eum ibi uidebitis. sicut dixit uobis. * et exierunt cito de monumento cum
timore et gaudio magno currentes nuntiare discipulis . . ut autem abierunt nuntiare disci-
pulis eius. êt ecce iesus occurrit illis dicens. habete. illae autem accesserunt et tenuerunt
pedes eius. et adorauerunt eum. " tunc ait illis iesus. nolite timere ite nuntiate fratribus
meis. ut eant in galileam et ibi me uidebunt. " quae cum abissent ecce quidam de custodibus
uenerunt in ciuitatem et nuntiauerunt principibus sacerdotum omnia quae facta fuerant.
'êt congregati cum senioribus. consilio accepto tollentes pecuniam copiosam dederunt
militibus " dicentes. dicite quia discipuli eius nocte uenerunt et furati sunt eum nobis, dor-
timere : timore W. ifim + xpm EL gat. queritis S. ex ierunt D

+ mulieres E. monomento E.
;
CDL'W, quiretis L*. maguo gaudio AFHMY

quod praefercndum
6. hic + sed Q. uenite uidete (SeSre iStrc) uidetur cum ostendat magno cum gaudio tantum
ABS-JMOVYZ ^1 q uenite : et uid. CDEFH0KL iungi lion cum timore : >• gaudio magno (xapas
M'QRTWX vg. Hieron. cum ab c ef ff^.^hr gat. ^C7(iX7;s)BCDEa'0JKLKrOQRTVWXZi?^»-.rM^/i.
aur. hubi C. possitus DiPLR. Hieron. cum uett. quod scio omnibus, curren'es 0,
7. scitoW. eunteY. discipuli E*. eras sup. lin. nunciare WSffi. discipuli T*. e'us O ; suis Q.
add. O". surrexit codd. pi, et vg. Hieron. resur- : 9. ifiu L. hoccurrit C, occurit L. auete D0J
rexit CTy"; sur. sine addit. cum codd. plur. et vg. KIVTRV vg., aue te W; habete BCa"''»HOT
Hieron., et T) gr. 7i"-', uett. a b d e ff^ gy hi: + a habetae L. illae: ille LRW. adoraberunt T;
mortuis (otto rav viKfav graeci) DFJLQR cum c f adoraunt L. eum F.
om.
10. timere + sed DELR. nunciate WSC-
cum D gr. p^'^r et ab cff„ h. praecedet H0JLTTS, galileam C3'0KLORVW, gali D +etJ. ;
precede! D (-dit D* ?) ; praecidit OR. galileam 11. que W. quum C0 ; om. L. habissent C.
CDESPKLORWZ. + et ER*T* ?.
uideuitis O ; abiissent DJL vg.\
+ et H. qui dam {.ras.
ecce praedixi (pre.W) codd. plurimi et vg. Hieron. 9 litt^ E. uenienmt D. nuntiaberunt T, nunciau.
g^ q ecce dixi (i5oi) etirov) CEILR*T<= c?im abed
: WSffi adnuntiau. DR. que D quaecumque X*.
; ;
effi.^h Sgat., Harl. 27S8. 2S26 et IValkeri ao ut 12. saenioribus C. consilium Y. peccuniam
et cod. caraf. ; sicut dixit DQ / corp. oxon. ex D, paec. E. copiossam D.
Marco xvi. 7 ; om. ecce praedixi uobis 3". 1 3. >
uenierunt nocte D. sun' ©.
Z
170 EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM. [xxvm. i3-:!o.
runt et furatl sunt eum nobis dormi- quidam autem dubitauerunt

'*
entibus et accedens iesus locutus est eis di-
i-i
et hoc auditum
si fuerit a praeside cens
nos suadebimus ei data est mihi omnis potestas
et securos uos faciemus in caelo et in terra
^ât illi accepta pecunia iêuntes ergo docete omnes gentes

fecerunt sicut crant docti baptizantes eos in nomine
et diuulgatum est uerbum istud apud patris et filii et spiritus sancti
iudaeos usque in hodiernum diem. ^^ docentes eos seruare omnia quaecum-

'^ Undecim autem discipuli abierunt in que mandaui uobis
galilaeam in montem ubi constituet ecce ego uobiscum sum omnibus
erat illis iesus diebus usque ad consummationem
^"
et uidcntes eum adorauerunt saeculi.
EXPLICIT EUANGELIUM SECUNDUM MATTHEUM.
mientibus. '''
et si hoc auditum fuerit a praeside. nos suademus ei. et securos uos faciemus.
'''at illi accepta pecunia fecerunt sicut erant docti. et diuulgatum est uerbum istud apud
iudaeos usque in hodiernum diem. " undecim autem discipuli abierunt in galileam in
montem quo constituerat illis iesus. '' et uidentes eum adorauerunt. quidam autem
in
dubitauerunt. " et accedens iesus. locutus est eis dicens. data est mihi omnis potestas in
caelo et in terra. " euntes ergo docete omnes gentes. baptizantes eos in nomine patris- et
fill et spiritus sancti. docentes eos seruare omnia quaecunque mandaui uobis. et ecce ego
''"
uobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi. amen.
14. preside D. suadebemiis E suademus TZ* ; 20. docente E, oni. eos KT. obseruare DEJPL
{corr. Z*). faciamus R [cum graccis multis QRX* gat. quecumque DW, que cumque V.
TTOiTjacunei/'). mandabi T. om. ego E. husque C. saeculi
peccuniam O* ?, peccunia W, paecuniam E.
15. (sec. W?"J|j; sine additamenio BCDEH'iF;©KM'
om. erant Q. docti coM. fere omnes edocti Q : TVWZ* vg. Hieron. : + amen AH.JOQXYZ^ {de-
vg. iustructi L.
; deuulgatum BDEiPOR deful- ; ficit M post mandaui uobis^ ; + finit finit L ; +
gatum L. istut Z* {con: Z^) hoc D. aput H'LT ; finit amen finit amen finit R.
WZ* (corr. Z') + omnes B. iudeos D2PLRW.
; Siihscr. explicit euangelium secundum
husque C. mattheum cum JiEai/ireii. ct matheum)H0,J
16. undecim: -xi- DiP. discipuli + eius DE (matthaeum) Y..WY\ {abbreu.) X {abbrcu.) Z (exp.
LR. habierunt C. galileam CDiPKLORVW. enang.J euangelium secundum mattheum explicit
:
hubi C. illis : eis KM'VZ. Y finit euangelium secundum mattheum amen

;
17. eum bis lapsu L. hadorau. C, adorab. T. do gratias littcris cursiuis 5P, deinde litt. capi-
dubitauerunt : adorauenmt Z* (corr. 7y). talibus et rubris 'i\tiiT euangelium secundum
18. oin. its Q. loquutus IXZ, loqutus ©. MATTHEUM ; expt A \cod. ;
perperam Tisch. in
omnes ORY. celo W. om. in sec. ©*. proleg. p. xvii explicit euangelium secundum
19. ergo + nunc DELQR. baptizantes (bab. mattheum) ; exHAiKiT AevANrveAiwN kata
DiPLRT) eos (eas DRj : om. V*. fili EFLY. MATTHVM CPinTVM ATKV6 *INriVM IN 'I'HRIA
spu LY. matthi. D ; nihil habent tit uidetur CLOQRW.
PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI. jyi
[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI.

Praefatio haec continetur in codd. «oj/?-/j ACDEJPH0KKTOQTVWXYZ I am:, cditionibusque mitiqiiis
Hailbrim 1476, Wild de Ratisbon 14S1, Paganini 1487, Froben 1502, Sac07i 1515 et 1519,
Benedicti,Par. 1558 cf. et Thomasium tiol. i pp. 303, 328, 329 impressemnt etiam Sabatarius
; ;
vol. III./. 185 ex codice nostra ueteri c cum uariis lectionibus codd. Turonensium, et A. Mains
hi operibits Sedjtiii Scoti qui Explaiiatiunculam conscripsit {Migne ^Patr. Lat^ ciii. p. 379)'
^
'
Deest autem in BFGIJLM I^Sffi.

In '7', Mareschal it,î, Benedicto 1558 {ante praefationem nostratn) et Erasmo {graece tantiim kotoL
:Sa<pp6viov) habetur alia praefatio ex Hieronymo 'de uiris illustribiis desiimpta Marcus discipulus '
et interpres petri . . . succedente sibi aniano.

Item ante praefationem nostram habet codex noster T. Incipit praefatio euangelii scdm marcum.
Marcus qui et colobodactilus est nominatns ideo quod a cetera corporis proceritatem digitos
minores habuisset hie discipulus et inter pretes fuit petri quem seqntus sicut ipsum audierat
;
;
referentem. rogatus rome a frib hoc brebe euangelium in italie partibus scribsit quod quum
; ;
petrus audisset probabit eclesie que legendum sua auctoritate firmabit uerum post discessum ;
petri. assumto hoc euangelio quod ipse confecerat perre.xit egiptum et primus alexandrie epi- ;
scopus ordinatus -xpm annuntians constituit illic eclesiam ; Xante doctrine et uite continentie fuit.
ut ones sectatores xpi ad suum cogeret imitari exemplum. Explicit prologus.

Inscr. incp— praefatio A, marco H, incipit praefatio secundum marcum E, incipit
incipit praefatio
marco 0, incipit prologus secundum marcum O, incipit prologus
praefatio sci hieronimi pfb in
in marcum c, incipit prologus cod. apiui Sabat., incipit prologus secundus T, incipit argumentum
Y, argumentum marci D, argumentum in marcum Sed., incipit argumentum marci euang 3*,
incipit argumentum in euangelio marci K, incipit argumentum euangelii secundum marcum
KTV cod. apud Sabat., incipit secundum marcum G3 {sed praefatio deest)Z, incip. praeph. euang.
secun. marcum aur., nihil habent CWX ?.
Marcus euangelista dei et Petri in baptismate filius atque in diuino sermone

discipulus, sacerdotiuni in Israhel agens, secundum carnem leuita, conuersus ad
fidem Christi euangelium in Italia scripsit, ostendens in eo quid et generi suo
deberet et Christo. Nam initium principii in uoce propheticae exclamationis
instituens ordinem leuiticae electionis ostendit, ut praedicans praedestinatum 5
lohannem filium Zachariae in uoce angeli adnuntiantis emissum, non solum
1 marchus CT. euangegelista attr., aeuangelista DIPQ. prophetice 0*, profeticae D2PQ; pro-
E, aeuanguelista D. dei sine addit. cum ACDE* phetiae Y, -cie W ;
prophetica HZ".
iPH*OTWXYZ* c I Sed. : + electus E^Cetlectus) hordinem CT. laeuiticae JP, leueticae D,
5.
H'SKKrVZ- aur., edd. et + beati ©. petro E O. helectionis C lectionis A.*{praemisit
leuitice ;
+ apostoli 0, + et apostoli H'. babtismate DT. eA^; neglexitriscA.)B.'OXYl. hostendit C. ut

adque COQZ*. am. in E. cum ABH&WOYWXYl edd.: etSP; ot«. CEKTZ.
2. sacerdotiu 0* (m superscr.). om. in israhel predicans D. praedistinatum EiPM'Y aur., et
M"V. semper D, srahel CT.
hisrael ut agens : pred. D.
om. iP* {suppl. mg.) fungens H0. saecundum H".
; 6. iohnem O* ; am. I. > ioh. praed. KJTVWZ'c
carne /. laeuita 3?, leuuita aur. Sed. om. filium atir. zachariae AiPX, et -rie E :
3.aeuangelium E, aeuanguelium D. hytalia C, zacharia M\ sachariae D ; zacchariae CH0KV

ithalia E italiam Z*/. om. in italia D.
; scribsit YZ, zaccariae O, -rie T. uocem DiPOQ/. hangeli
ETYZ aur. conscripsit H>0O, et -bsit X. hos-
; C, angu. D. adnuntiantis AJPKTWc et ann. D
tendens C. quid codd. plitr. et A' et edd. quod : WXVSed., edd.: enuntiantis C(hen.)EH'0OXYZ
A*OX aur. om. et pr. aur. suo am. D5P sui
: ; (enunc.) aur. ; nunliantis H*; et nuntiis I. emis-
H* {corr. H'). sum codd. plur. {et A, quamqtiam Tisch. perperam
4. deberetur CT. om. et H*(+H'). uocem immissum) et edd. : haemissum C, emisum 3PQ.
A a
172 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI.
'
uerbum caro factum sed ' et corpus domini per uerbum diuinae uocis animatum
initio euangelicae praedicationis ostenderet, ut quis haec legens sciret cui initium
carnis in domino, et dei aduenientis habitaculum, deberet agnoscere, atque in se
uerbum uocis, quod in consonantibus perdiderat, inueniret. Denique perfect!
5 euangelii opus intrans et a baptismo domini praedicare deum inchoans non
laborauit natiuitatem carnis quam in prioribus uiderat dicere, sed totus in primis
expulsionem deserti, ieiunium numeri, temtationem diaboli, congregationem
bestiarum et ministerium protulit angelorum, ut instituens nos ad intellegendum,
singula in breui conpingens nee auctoritatem factae rei demeret, et perficiendo
10 operi plenitudinem non negaret. Denique amputasse sibi post fidem pollicem
1. caro: camem EK]VrWX*Z^ edd. ot (um praed. deum EH*, dum Q. incoans OXYZ*,
ADSH'SKKrVW/: om. CEH*OTXYZo/»-. do- incohans T, inquoans C inuocans H.
;
mini sine adJit. ACEH*KM'OVWXYZ / aw. :

6. lauorauit O. prioribus(priobus Q) : operi-
+ omnia DjPH'fiQTr Sed., edd. per uerbum
in bus D. uiderat ACEKATOTVWX c Sed. : uicerat
om. H* ( + H'). uerbum diuinae uocis uer- : DiPHYZ aur.;
/; uincerat Q. di- didicerat
bum caro factiimis lapsu C. diuine E. anniraa- cere : totus codd. plur. c Sed., qui in
diceret O.
tum O. c.-cplanatiuncula sua habet totus itaque dicitur uel '
2. initio codd. plur. : initium 5PH0QX. euan- plenus uel perfectus quia plena et perfecta de
geliae E diuinae D. predicationis D. liostenderet
;
domino rclulil totius H'®W edd. ; totum AY. ' :
CT. ut quis edidhnus cum DitPW aitr., ct ut si in primis codd. paene omnes c Sed. qui addit in '
quis H' : ut qui AEH*©KlVTOVXYZ c ISed., edd. ;

primis dicitur 7/el in principalibus euangelii sui
'
om. CT. legens codd. el H* : legere nt iidtiir H' locis ; exprimens 0*O\VX edd.
legeret / ma}g. in Sacon 1515 et 1519. cui 7. expulsionem DQ (/ /. \'jâdJin.,fitPaX\fi
initium etc. = cui gratiam referre deberet lector de cnim Mc. i. 12 =expellit uel expulit
explosionem :
'
Tncarnatione et icaTaffK-qvuiOn '
dei aduenientis A*5P, expositionem A' rell. (exposs. E) et edd.
certior factiis a Mai'co qui lesiun Christum filium Credimus, monente Woeljfflin, hos errores ex scrip-
Dei initio euangelii praedicaret et sic lohanni tura expolsionem deriitatos esse, diserti D aur. ;
Euangelistae {si ita did fas sit) uiam ostenderet. -h a sed expunct. H. ieiunium numeri codd. (gei.
3. carnis -f- crederet Q. in domino : in deo C, muneri Q) c I Sed., qui notat * quare ieiunium
EKKTVWZ" c Sed. ; a deo H*. et dei cum numeri et non potius numerum ieiunii dixerit, nisi
ACDS'T et : iliu EHQKNTO" WXYZ c aur. Sed. quia eminentior est numerus quam ieiunium. Non
et in itu 0*V /. aduenienti EH. abitaculum O. enim numerus propter ieiunium sed propter sacra- ,
hab. sine addit. AY : + caro codd. cell, c I Sed. , edd., turn numerum ieiunium illud tot dierum et noctium
sed glossa uidetur, cf. loh. i. 14 uerbum caro factum fiierittransactum^ numerum ieiunii p. 173, : >
est et habitauit in nobis, deueret O*. hagnoscere edd. Hailhrun, Wild, Sacon 15 19, el ieiuniii (sic)
C. adque CiPOQZ*. se + per DQ(semper Q*). numerum Sacon 1515. temtationem ATVYZ"
berbum O*. quod quae /. in consonan-
4. : temtatione X temptationem rell. diabuli D5P aur.
:
tibus om. in H in consequentibus /. De hoc

: ;
8. uestiarum O. anguelorum D, liangelorum C.
* nodo inexIricahilV
cf. Sedulium, qui explicat /;/ ' ut instituens et instruens CT. intelligendum H :
;
Maitheo et Luca quos synoptistas uel awoTrTinoiis

' intellegenda D ; intelligentiam jP ; -h ac H c Sed.,
iam uocamus; idem coniecisse uidetur prodiderat non autcm edd. >
ad int. nos T.
pro perdiderat sed ift codicitnts suis tton inuenisse ;
9. brebi O ; breuiaYZ*. conpingens CEH0K
perdiderat forsan = incassum quaesiuerat, in ATOVXZ / aur., et -guens DSP : compingens ATY;
Mattheo sc. et Luca, qui neque filium dei habcnl in configens Q. ahuctoritatetn C. facte E ; facti
initio Euangeliorum neque Esaiam el Malachiamin XZ*; factori /. rei demeret: retdimeret H;
hoc loco referunt, qui uerbum uocis /(/ est prcu'dica- rei adimeret D3*Q aur.^ redimeret /.
tiojietn Baptistae naticinantur. perdideret at Q. 9-10. perficiendo operi cum AC(hop.)D3PT

denique sine addit. CDH'KMTVZ*: +et AEH c Sed.: perficiendi operi YZ* ;
perficiendi opens
©OXYZ^ c I aw. Sed. ; + cum W edd. perfeclio EH0KKrO\VXZ^ / aur. edd. ;
perficiendi (om.
HOYZ*. operis) V Sicque ;
'
suo operi euangelico perficiendo
5. aeuangelii E, -guelii D ; euangeli 3'Z*. plenitudinem non negatiit, dum plenum opus ex
hopus C, intrans (intransi W ; + monstrans in omnibus quae scribere coeperat, licet breui sermone,
se Q) et : intrans D ; intrasset EHZ* aur. a : om. perfecit' Sed.
QY ; in ras. scr. H ; in O. babtismo D ; bap- 10. necaret O. deniquae O*. hamputasse C.
tisma OX. predicare D ;
praedicans OX. om. fidem : idem O*. policem D, pnllicem IP. Marcus
PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM MARCI. 173
tantum consentiens fidei praedestinatae

dicitur ut sacerdotio reprobus haberetur.sed
quod prius meruerat in genere,
potuit electio, ut nee sic in opere uerbi perderet
nam Alexandriae episcopus fuit. Cuius per singula opus scire et euangelii
in se dicta disponere et disciplinam in se legis agnoscere et diuinam domini in
carne intellegere naturam quae et nos primum requiri, dehinc inquisita uolumus
; 5
agnosci, habentes mercedem exhortationis, quoniam qui plantat et qui rigat unum
sunt, qui autem incrementum praestat deus est.
EXPLICIT.!
a Marclone KoKoôdaKTvXos tddetur dictus {ap. 4. > dicta in se D. disponeret OZ*, et om. seq.
Hippolyl. hacr. vii. 30) utpote ignauns (Act. xiii- et Z*. disciplina /. agnosceret CH*OY; a cog-
13? XV- 38)) sed hie ad uerbu?n reddiiitr, et sic noscere est Q. et sec. sup. tin. O.
colobodactilus in T p. 171. 4-5. domini in carne cum ADS'K > in :
T. pollicen|di dicitur /. dicetur H* {corr. H'). came domini CH^QO^'TV^Xc Sed., edd. in carnem ;
ut : et Q. reprouus O. praedistinata EiPQ deum O*; in carne {om. dfii") EM'VZ"/ aur., et
(-des.)Y et pred. D. in carnem YZ* in came iliu H*.
;
2. lielectio C. hopere C. perderet. Quod 5. intelligere HT c Sed., edd., intellere lapsu W

prius meruerat in genere nam sic disliiiguit M". intellegeret Y. et nos cum A*DJPKKrV : in
perdiderat Q. nos A=CEH0OTWXYZ<:/i'«a'., edd. primi D;
3. nam + et KM'VVZ. halexandriae C. aepi- + oportet KVW. requiriri E ; nequiri WY
scopus CJPQ. cuius (cui munus,
E) scilicet erat requiri oportet edd. feloqui op. Paganini). de-
tiel tale quid subaudiendiiin monet Hortius. per hinc: dein CT. inquaesita DQ ; inquisitam H;
et aur. liopus C ; + est D ; + fuit W edd. ; cf. Sed. + qui sitaQ.
'
his sententious omnilms uerbuin quod est uolumus 6. hagnosci C ; agnoscere / aur. mercidem 3'Q
per zeugma subnectendtiui est, ut sit seusus cuius am: exortationis CKr*OQZ/, exorationis E. plan-
per singula opus scire uolumus' etc., sed incpte. tant O. rigant HO ; inrigat DQ.
scire et ACD3?TWXZ^ aur. edd. et scire tantum 7. prestat CD; dat H©0/. om. est Jin. €3";
YcSed.: sciret EH0K»rOVZ*/. heuang. C, cf. I Cor. iii. 6, 7, 8, sed Hieronymus legit qui
aeuang. E, aeuangu. D. incrementum dat deus.
Subscr. explicit A, explicit praefatioCEH'V, explicit prologusHOX, explicit argumentum K, exp praefatio
euangelii marci Z, expl. praep. secund. marcu aur., finit argumentum raarci C nihil habent H'QQTWY. ;
Deinde sequitur in Item alia praefatio.
Petrus apostolus secundum historiae fidem claudii temporibus de orientis partibus adueniens rome
xpm praedicare coepisset uniuersonim mentes placido inlustrauit aduentu ut quotdidie
Ita sermo eius
audientibus eum nulla umquam satietas fieret Unde neque auditio eius sola suffecit sed marcnm eiusdem
petri discipulum omnibus precibus exorant ut ea quae ille uerbo praedicabat ad perpetuam eorum com-
monitionem habendam scripturae traderet ut domi forisque in huiuscemodi uerbi meditatione permaneant
Nee prius ab obsecrando desistunt quam quae orauerant inpetrarent Et haec fuit causa scribendi huius
quod secundum marcum dicitur euuangelii Petrus iiero ut per spm scm religiose se spoliatum comperit furto
delectatus est fidem illorum per haec deuotionemque considerans factumque confirmauit et in perpetuum
legendam scripturam eclesiis tradidit Huius marci in prima epistola sua idem petrus quam de urbe roma
scribit meminit In qua tropice romam babylonam nominat quum dicit Salutat uos ea quae in babylone
eclesia est et marcus filius meus Hie enim marcus secundum carnem de genere sacerdotali descendens leuita
conuersus ad fidem xpi petri in baptismo filius erat Qui postea ad egyptum pergens inibi euangelium
praedicauit et ipse primus eclesiam apud alexandriam constituit in qua et primum ipse episcopus fuit Hie
igitur secundum locum in euangelistarum ordine tenens leonis figuram gerens Quia statim in euangelii sui
principio quasi leo in heremo exclamat dicens Uox clamantis in deserto .Scilicet quia de excelsis accipiens
spm uniuersa in mysterio sublimia xpi gesta contexuit Omissa enim camali eius generatione statim a bap-
tismi generatione exorsus Expulsionem deserti Numerum ieiunii Temptationera diaboli bestiarum congrega-
tionem et ministerium protulit angelorum Ut xpm sequi uolentibus et originem primae natiuitatis obliuioni
tradendam monstraret et renuntiantibus saeculo nullis cedendum diaboli temptationibus edoceret.
Explicit praefatio.
A a
174
Capitula exstant in ACDJPGHQJ (capitula el hreucs) KOQTVXY.
Desunt autem in BEFILMM'PRWZ, et vg., omnibusqtte quos uidimus edd. antiquis. exc. Keshr 14S7 in quo
habetur regislnim capita xvi lontinens.
hiscr. : incipiunt capitula lectionum A, incipiunt capitula marco H, incipiunt tituli scdm marcum V, incipiunt
capitulae secundum marcum : incipiunt capitula lectionum Y, incipit aelencus C, incipit capitulatio parabolarum
AHVY. Z&1 Harl. 2797. J (.Irenes) OX Par. Lat. 10438.

Edidimtts ex codice A {ed. Tisch.) cttm col- Cf. T/iomasium, uol. I. p. 330. Cf. Thorn. I. p. 328.
latione eodd. rell. cf. Thomasium, uol. I. Edidimus ex codice C cuihibilis Edidimus ex codice O uarianti-
P- 303- in notulis tiarianlibus leclio- biis lectionibus, nisi ad meram

nibits, exceplis its quae ad ortliographiani spectantibus, in
orlhographiam spcctant. Lit- notulis adhihitis.
terae nigriores in codice rubri-
ciitac sunt.
I. Esaiae testimonio iohannes an- I. De lohanne babtista I. De iohanne baptista et
gelus id est nuntius appellatur et aet uietu aet habitu uictum et abitum eiusdem
praedicatio eius baptismusque re- aeius. baptizatus ihs et temtatus
fertur. De babtismo Ihu et temp- uicit.
tatione aeius.
II. Chrislus praedicans baptizatur

ubi trinitatis panditur sacramen-
tum.
III. De uocatione petri andreae ia- Pelrum andream et la-
cobi et iohannis piscatorum. cobum et lohamien
sequi iubet.
nil. In synagoga de homine spiri- De homine qui spm in- II. Petrum el ceteros sequi
tum inmundum metuentem et con- mundum habuit sanato. iubet hominem ab spiritu
fitentem expellens sua ab homini- inmundo eripit
bus potestate laudatur.

V. A socru petri febre uerbo tactuque II. De socru petri a socrum petri a febribus li-
depulsa uaria cunctos infirmitate febribus liberatam. beral et alios multos curat
curauit. iacobum alphei sequi iu-
bet et iudaeis dicit non

esse opus sanis medicum.
VI. Leprosus uerbo quo ait uolo De leproso.
mundatur et curatio paralytico De paralytico.
cum remissione tribuitur pecca-

torum.
VII. Leui qui et mattheus de teloneo lacobum alfei sequi iu-
uocatur et pro publicanorum con- bet aput quem cum

uiuio querella uel obiectio phari- publicanis conbibit.
I. testimonium Y. I. > ct andream Thorn, oin. I. et uictuet habitu 0'^(ab.)X
III. petri + et Thorn. sanato Alex. 14 ap. 'Thorn.

cl Thorn.; de uictu et hab. J. ifis :
V. socrum H. factuque Y. infirmitatem II. liberata (tam ©) + et aliis dominus Thorn.

11. niultis quos ihs saluauit () I/arl., II. > inmundo spiritu JX
VI. ULTO que ait II. 'Thoifi., sed Alex. 14 cum C con- Tliom. medico J.
VII. pharisaoorum + adhibita II (-habi- cordat, lacobum : Lcuin 0.
ta H*). > iubet sequi ct + qui W©.
conuiuit fe) Alex. 14. conbibat
Thotn.
SECUNDUM MARCUM.
eiusdem 0, secundum marcum T, capitula euangelii secundum marcum et breues secundum maraim
incipit elencus
J, inc tituli incip breues causae secundum marcum DQ, incipit capitulacio secundum marcum
secundum marcum O,
G, incipit breuis disputatio cata marcum JP, incipiunt capitula in euangelium marci K, iiic capituli Z (capitula
desunt, incipiunt capitula X).
DH'GJ {capitula) Q {aur.). K Harl. 2 790 Nanc. Bamb.

Edidimus ex codice D lectionilms aliorum codd. in noiulis ad- Ex codice K transcripsinnts, lectionibus cod.
hibitis exceplis lis quae ad orthographiatn tantum speciant. Harl., Etiangeliarii Nancaeani, saec. ix ex.
et cod. Alcuiniani Bambergensis A. i. 5 in
notulis adhibitis.
I. Et erat iohannis babtizans ihm et uenit super eum I. De baptismo iohanne de dno ihu bap-
sps dni et fuit ihs in deserto temptans eum zabulus. tizato de eius ieiunio in deserto.
II. et Postquam traditus est iohannis predicauit ihs et II. De predicatione diii ihu. De apo-
uocauit discipulos et hominem a spu inmundo cu- stolorum uocatione de homine ab in-
rauit. mundo spiritu liberato.
III. Socrum petri a febribus liberauit et querebant III. De socrum petri febribus relaxatam
eum turbae ut saluarentur. de his qui a uariis saluati sunt lango-
ribus.
IIII. De predicatione dni ihu in deserto
de emundatione leprosi.
IIII. Et rogauit ihm leprosus et curauit eum Et sanans V. De paralytico sanato per tectum sub-
paraliticum di.xit ei Tolle grabatum tuum et uade. misso.
V. et lacobus secutus est ihm. VI. De iacobo alphei ad apostolatum

uocato de discipulorum iohannis et
pharisaeorum disceptatione.
om. et ad init. J aur.

I. eum itim J aur. dni dei iPQ
: : I. iohannis Aânc. Bamb.
scs aur, om. J. om. fuit aur. om. ills. G aur. temptans
; II. hominem . . . liberatum Harl.
eum zab. temptatus
: iPGQ aur., et temt. in des. J. > III. saluati : sanati Aânc. Bamb.
II. om. et ad init. aur. praedicabat atir. discipulos + suos IIII. om. Ifiu Harl. Nanc.
J aur., et >
tU udtur disc. s. uocauit J. eurauit sanauit JPGJ :
aur.
om. a febribus JP*. om. eum aur. saluentuv aur.
III.
IIII. et om. aur.\ ubi -T. curauit: mundauit iPGJQ aur.
:
om. eum Q. inc. V et sanans iPGJQ aur. ei et aur. gra- :
batum; tectum G. om et uade G.

V. om. est aur. itm eum G. :
176 CAP I TULA I.V EUANGELIUM
AHVV. C0T llarl. 2797. J ybreucs) OX Par. Lai. 10438.
saeorum panni ueteris et uini uel ]Murmurantibus iudaeis
utrium comparatione refellitur. dicit non aesse hopus

sanis medicus.
De geiuniis discipulorum
et filiis sponsi.
De hutribus et uino.
VIII. Pro spicarum in sabbato uul- III. De spiels quas III. Discipuli uellunt spicas
sione reprehensoribus increpatis discipuli uellebant. manum aridam habentem
sequitur manus aridae restitutio. De eo qui manum hari- sanat
Vim. Consilium contra eum faciunt dam habuit.
pharisaei deseruiente sibi nauicula Et hubi daemones Ihm

tangentes eum diuersis infirmitati- confitentur.
bus egroti sanantur.

X. Duodecim discipulos ad praedi- Duodecim apostolorum duodecim apostolorum elec-
candum uerbo conlatis uirtutibus aelectio. tio de behelzebub prin-
mittit et in beelzebub eum posse De behelzebub principe cipe demoniorum.
dicentes redarguit inremissibilem daemoniorum.
esse dicens in spiritum sanctum Et fortiore ligando.
blasphemiam et matrem ac fratres Et peccantibus in spm
eos uocat qui patris fecerint uolun- scm non remitti.
tatem.
IIII. De matre aet fra- IIII. Walrem et fratres sper-
tribus eius. nit parabulam seminantis

XI. Docens proponit parabolam se- De parabola saeminanlis. dicit
minantis et suis earn seorsum ex-

ponit clara manifestatione disci-
pulis.
XII.Lucernam sub modio non po- Luchernas sub modio.

nendam uel dormiente homine De bona mensura.
sata eius crescere et de grano De parabola herbae spi-
sinapis dicit. cae et plenum fructum.

De synapis grano.
XIII. Tempestatem uerbo compes- Hubi in naui dormit et nauigans tempestatem sedet
cens et daemones eiciens ire con-

exurgens tempestati daemonum legionem ab
cessit in porcos. imperat. omine expellit.
X. om. et post mittet {sic) Y. fecerit Y. II. medico © ; + sed male ha- III. > spicas uellunt X et
XI. soorsiim + discipulis TItoin. bentibus codd. ap. Tliotn. sponsi 3 sed lacuna a sp. nsijiie ad ma-
+ et Thorn. trem c. IIII. sanat: + sup. /in.
III. de duodecim Harl. et de demonum confessio O"^. behel-
fort.Thorn, peccanti © Harl., zebub be sup. tin. add. O'.
:
Thorn. IIII. sedat JO-X Thorn, de-

IIII. de
lucerna © TJiom. monium X. homine JO-X Tliom.
plenu fructu Thorn. ;
pleni fru-
menti © et codd. ap. Thorn.
SECUNDUM MARCUM. 177
D^GJ {capitula) Q [aur.\ K Harl. 2790 Nanc. Bamb.

VI. Non est opus sanis medicis sed male habentibus et
non possunt filii sponsi leiunare sponso presente.
VII. Discipuli uellere spicas sabbatis coeperunt. VII. De discipulis sabbato spica uellen-
tibus.
VIII. In synagoga hominem manu arida sanauit. VIII. De hominis manum aridam sani-
tati restitutam.
Vim. Omne regnum aduersum me non stabit et qui Vim. De populorum conuentu et in-
dixerit In spu sco non remittetur ei. firmorum curationes duodecim apo-
stolorum nominibus.
X. et hii sunt fratres mei qui faciunt uoluntatem patris X. De iudaeorum blasphemia et de ma-
mei. tre diii uel fratribus.
XI. ecce exiit qui seminat seminare et dum seminat nt. XL Parabolam seminantis et seminum
diuersorum.
XII. homo missit semen et cum dormit et exiit semen XII. De hominis seminantis semen et
et fecit spicam et missit falcem. metentis et sinapis similitudinem
grani.
XIII. Et dormiens In nauicula ihs facta tempestate ex- XIII. De discipulorum in mari periculo.
citatus conpiscuit uentos et mare.
VI. sanus G. >

sanis opus J. medicns 5PGJQ aur. ie- > Vim. curationes + de ôwi.
iunare filii sponsi GJ Ifiin. sponsi) aur. Q
VII. + ubi ad inil. G. uellentes sp. sab. raanducabant iPJQ
aur., euellentes sp. sabbato iom. mand.) G.
VIII. + ubi ad init. G, + et J. liominem habentem raanum
aridam 3?Q aur., tiominis manum aridam J, manum aridam \om.
hom.) G. sanaiiit + ihs aiir.
Villi, et cum (ubi G) multos infirmos sanauit (-ret anr. sal-
uauit J curauit 3?^G
; + et G) apostolos nominatim uocauit (uo-
;
cat J) H'GJQR aur. Et inc. X

170' omne regnum jPGJQ aur.
aduersus se diuisum 5PGJQ aur. om. sco G.J.

X. om. hii sunt J
XL + et ad init. GQ
X e/ XI in unum {sub titulo X) con-
;
iungit J. seminat /r. + et Q. om. dum

seminat G.
XII. + ubi ad init. IPJ. 07n. et post dormit GJ aur. semen :
seminans inepie D.
XIII. et om. aur.; ubi J.
: > ihs in nan. J. om. facta
tempestate G. excitatur et G. uentum G aur. increpauit
uento et mavi et sihiit J.
AHVY. C0T Hai-l. 2797. J [breues) O Par. Lai. 10438.
Et de daemone cui no-

men legio fuit.
XIIII. Uadens mortuam suscitare V. Archisinagogi filiam V. Archisynagogi filiam
filiam iairi mulierem a profluuio dum iret resuscitare mortuam suscitat
sanguinis sanans suscitat protinus mulierem a profluuio

et puellam. sanguinis liberat.
Puellam suscitat.
XV. Mirantes doctrinam et uirtutes Prophetam in patria sua prophetam in patria sua sine
fabri filium dicunt audientes ab eo sine honore aesse. honore esse dicit
non esse prophetam sine honore
nisi in patria sua.
XVI. Mittens duodecim praedica- Duodecim discipulis pre- duodecim discipulos prae-
turos praeceptis instriiit conlata cepta dat aet premittit mittit cum praeceptis
gratia sanitatum. aeos.
XVII. Herodes tenens iohannem die De capite lohannis. de capite iohannis.
sui natalis occidit caputque eius
saltationis praemium in disco filiae
tradit.
VI. Regressi discipuli ad VI. Regressi apostoli ad

am. ihm de quinque panibus
XVIII. De quinque panibus et duo- De quinque panibus aet et duobus piscibus quin-
bus piscibus quinque uirorum milia duobus piscibus. que milia uirorum saturat
saturauit. ihs supra mare ambulat
XIX. Quarta noctis uigilia uenit ad Ihs hambulans super mare
discipulos ambulans supra mare. uenit ad discipulos.
XX. Accusant pharisaei discipulos De diuersis languoribus
non lotis manibus manducantes et sanatis et manibus.
increpantur ab eo de parentum Et quod non quae intrant ea magis coinquinare ho-
inspretione uel de ceteris expo- in hominem quoinqui- minem quae exeunt de
nente quae possint hominem in- nant hominem. ore.
quinare.
XXI. Mulieris syrophenissae filiam a VII. De fllia syrophe- VII. Filiam syrophenissae
daemonic liberat. nissae a demonic a daemonic liberat sur-
saluatam. dum et mutum curat di-
cens ei epheta
XXII. Muto surdoque uocem resti- Ilubi surdum aet muium
tuens dicit efFeta. curauit.
XV. om. H*, + z« mg. H'. nil. >

fuit legio 0. V. + ad init. mulierem a pro-
XVII. tradet H. V. honore esse + dicit Thofn. fluuio sanguinis liberat O".
XIX. iieniens H. super Thont. {non aitU/n Alex. 14). om. duo- VI. regressis apostolis JX
XX. sprelione M 7/ioni, quae: +sint decim 0. et praemittit eis TV/OOT. apostolorum 0-. milibus
quae H. possent A'-'. Tlioin. om. 0.
; O^ saturauit Thorn, ambulat +
XXI. niulieri H. VI. discipuli apostoji ©
: de diuersis languoribus sanatisO^
Harl., Thorn, om. et duobus VII. filia O*.
piscibus ("). piscibus -t quinque
milia uirorum saturantur Alex.
14 ap. Thorn. de diuersis
praem. et Thorn, de manibus
; + et uasculis lauandis Thorn,
inhom'me //a?-/., Thorn, ad fin.
+ sed quae exeunt de homine
eodd. ap. Thorn.
VII. saluata Hail., Thorn. ;
liberata 0.
DSPGJ {capitula) Q (a«;-.). K Harl. 2790 Nanc. Batnb.

XIIII. In regione gerasinorum hominem a legione XIIII. De homine a daemonum legione
mundauit. liberate.
XV. Et cum filiam principis a morte saluaret et mulie- XV. De filia archisynagogi uel de mor-
rem a profluio sanguinis sanat. tuosa muliere.
XVI. Non est profeta acceptus in patria sua. XVI. Dns ait propheta honorem in sua
patria non habet.
XVII. Et missit xii discipulos suos ut predicarent et XVII. De discipulis ad predicandum a

curarent infirmos. diio missos.
XVIII. Et herodes decollauit iohannem et uenierunt XVIII. De obtruncatione iohannis.

discipuli ad ihm et refficit eos.
XVIIII. De -u- panibus in -u- milia hominum. XVIIII. De apostolorum refectione et de

quinque panibus piscibusque duobus.
XX. Ubi super fluctus ambulauit et infirmos curauit. XX. Dns super aquas discipulis adue-
nisse.
XXI. INLotis manibus manducare non coinquinant XXI. Quaestio manuum inlotorum dili
hominem. quae responsio.
XXII. Non licet tollere panem filiorum et dare canibus XXII. De syrophenisse mulieris filia a
et mundata est puella a demonio. daemonic liberatam.
XXIII. Hominem sordum et mutum curauit ut audiret XXIII. De surdo a dno mutoque sanato.
et loqueretur.
XIIII. + ubi ad init. G. legione + daemoniorum GJ. mun- XIIII. daemonum + rK.
dauit : liberauit G. XV. archisynagogis Harl. emoruosa Harl.
XV. et cum filiuni D ; de post prin. + quam G.
filia et mor- Aânc.
tuis JPJ mir. saluaret : snscitat G. om. et sec. a^JQ. sananit XVII. ad no inepte disiunctum K.
J ; salnat Q, -auit mir. XXI. manum K Harl*. inlatorum K Nanc.
XVI. + ubi dicit ad init. G. Bavib. dnique Harl. Nanc. Bamb.
XVII. et om. aur. ubi G.
: ; misit + ills J
aur. om. suos
JPGJ. predicare et curare G. > infir. cur. aur.
XVIII. et om.avr.; ubi GJ. : herodes: ioli D. ad ilim >
disc a? + eins) Q. reflBcit curauit D*.
( :
XX. fluctus + maris G.J aur. curauit sanauit aiir., -at GJ. :
XXI. + ubi ad init. G. non lotis H'GJQ aur. manducare :
edere GQ aur.
coinquinant communicat GJ aur. :
XXII. tollere: sumere a?GJ. dare: proicere J. mundauit

puellam GJ aur.
XXIII. +-a\y\ ad init.i . > mutum et surdum G. sanauit G.
aur.
B b
i8o CAPITULA IN EUANGELIUM
AHVY. CQT Hail. 2797. J {breucs) OX Par. Lat. 1043S.
XXIII. De septem panibus et paucis De septem panibus in de septem panibus in quat-

pisciculis quattuor hominum milia quattuor milia liomi- tuor milia hominum
saturauit. num.
XXIIII. Pharisaeis signum quaeren- Phariseis querentibus liab monet cauere a fermento
tibus dari negat et doctrinam eorum eo signum monet ca- pharisaeorum
praecepit sub fermenti nomine ueri a fermento pliari-
praecauendum. seorum et herodiano-

rum.
XXV. Caecum paulatim curat et ut De sputo caeco hoculos de sputo caeco oculos aperit
nemini diceret imperat. haperuit.
XXVI. Interrogantibus quem eum Petrus confitetur ipsum petro post confessionem
dicerent petrus christum dei con- hesse christum. suam dure increpat
fitetur et mox quia domino pas- Et eidem petro dicit sa-
surum se dicenti contradixerit ar- thanas liac negantem

guitur. se negaturum.
XXVII. Qui perdit inquit animam Et quosdam non uisuros

suam propter me inuenit earn nee mortem nisi uiderint
gustaturos quosdam mortem donee regnum dei.
uideant eum in regno eius sta-

timque transfiguratus inducitur et In monte cum moyse aet in monte transfiguratur
iohannem heliae passuri ipse si- helia conloquitur.
milia passum dicit. Unde descendens inter-
rogatus de heliae ad-

uentu dicit aeum uen-
turum sed et iam ne-
nisse.
XXVIII. Omnis populus uidens do- Non aeici posse spiritum non posse spm inmundum
minum pauescens occurrensque inmundum nisi per eici nisi per ieiunium et
salutat et filius cuiusdam incredu- horationem et geiu- orationem dicit.
litatemsuam iuuari precantis a nium.

daemonio liberatur.
XXIX. Tradendum se praenuntians VIII. Ut qui uult primus VIII. Humilitatem docet
et discipulos quid in uia tractassent aesse flat nouissi-
interrogans docet primatum non mus.
esse quaerendum.
XXX. Uirtutem in eius nomine fa- Et non aesse prohiben- et non esse prohibendum
cientes non sinit prohiberi et de dum qui in nomine nomine eius uirtu-
qui in
abscisione membrorum scandali- aeius uirtutem facit. tem facit
zantium figuraliter docet. et de calicae aquae frigidae. Et de calicae aquae frigidae
XXIII. pisciculos H. VII. in quattuor aet quin- :

VII. caueri J Thorn, caeci
XXIIII. praecipit H. praecauendam Y que lapsu C. >
oculos caeco Thom. aperuit Thorn, petrum
Thorn. Thoni. ipsum : ilium
Thotn. lO' Thom. > non eici posse
sp. imm. JX Thom.
XXVI. dei : om. H ; dici cod. ap. Tlio/ii. uiderent ©. > iciunium et
contradicii A'HY Thorn. orationem Ilarl., Tliom. VIII. om. et post facit Thom.
XXVII. inueniet Thorn, nee gust. etc. VIII. uirtiites C").
negatur quosdam mortem uisuros Thorn,
ad fin. dicitiir Thorn.
XXIX. pronuntians Thoni.
SECUNDUM MARCUM. i8i
DJPGJ {capihild) Q {allr^. K Harl. 2790 Nanc. Bamb.
XXIIII. De -uii- panibus in •mi- milia hominum Cauete XXIIII. De septem panibus cauendum-
a fermento farisseorum et saduceorum et caecus dixit que a pharisaeorum fermento.
uideo homines ut arbores.
XXV. Et dixit ihs quern me dicunt homines esse Et XXV. De caeco inluminato.
Dixit qui uult me sequi tollat crucem suam.
XXVI. Et In monte uissi sunt cum ihu moy et helias. XXVI. Quem dno propheta homines
aestimarent.
XXVII. Puerum a demonio curauit quem discipuli le- XXVII. De transfiguratione dni in
cere non potuerunt. monte et a daemonio cuiusdam filio
liberate.
XXVIII. Dixit ei iohannis uidimus quendam iecentem XXVIII. De sua passione dris resurrec-
demonia qui non sequitur nobiscum et De manu et tionemque apostolis antedicit.
pede et oculo eruendo non debere dimitii uxorem et
suscipere regnum ut puer.
XXIIII. panes G. hominum + ubi dicit GJ et ad ubi d. ;

XXIIII. pharisaeorumque Harl.
inc. XXIIII J, inc. XXV SPG aur. om. et saduc. SPGJQ am-. XXVI. dominus Nanc.
siciit JPGJ aitr. arbores + ambulantes GJ ain: XXVII. om. in monte A'anc.
XXV. ubi dicit J dicit simplicitey aur. ubi interrogat G.
; ;
> essehomines G, >

esse dicunt homines aur., esse me >
dicunt homines J. ad dixit {om. et) inc. XXVII 3? dicit G. ;
XXVI. Et ubi J om. am:

: ;
XXVII. demonio + immundo J. curauit: mundauit lEPGJQ

anr.
XXVIII. + ubi ad init. J. om. ei aur. + diie attr.
ioliannes
>eicientem quendam G. out. et pede GJ. ad non debere iiic.
Bb 2
l82 CAP ITULA IN EUANGELIUM
AHVY. C0T Hail. i~t<)l. i ibreues) OX Par. Lat. 10438.
Hac de oculo manu et
pede heruendo.
Etbonum est sal.
XXXI. Pharisaeos de uxore dimit- Huxorem non debere di- uxorem non dimittendam
tenda quaerentes mosi testimonio mitti.
conuincit et infantes a se uetari Infantes non arguendos. infantes a benedictione non

prohibens benedicit. esse arcendos
Uenditis omnibus aele- uenditis omnibus elemosy-
mosynam dandam. nam dandam
XXXII. De difficultate diuitum in- Et difficile diuitem in- et quia difficile diues in reg-
trandi in regnum dei mirantibus trare in regnum dei. num caelorum sit ingres-
discipulis ait contemtores bonorum surus.
saecularium centuplum cum per-
secutionibus recepturos.
XXXIII. Item praedicens se occi- Vim. Quae aei hessent Villi. Et uentura sibi prae-
dendum sedes petentes iacobum uentura praedieit. dieit petitio filiorum zebe-
increpat et iohannem de principatu De filiis zebedei. daei
gentiles prohibens imitandos humi-

litatis exemplo monstrato.
XXXIIII. Bartimaeus caecus men- De caeco mendicante cu- de caeco mendicante curato
dicans inluminatur et sequitur. rato.
XXXV. Mittit adduci pulium asinae De puUo hasj'nae. de puUo asinae.

cui sedans audit a turbis osanna.
XXXVI. Egressus de templo ficul- De nummolariis de tem-
neae maledicit regressusque uen- plo hegectis.
dentes eicit arefactaque ficulnea De ficulnea quae harida
mirantibus ait orantes credendo facta est.
accipere postulata. De peccatis fratrum re-
mittendis.
XXXVII. De potestate percontanti- X. Interrogatus in qua X. Interrogatus in qua po-
bus iudaeos ipse de baptismo io- potestate haec fa- testate haec faceret para-
hannis interrogando conuincit et eeret bulam de uinea et colonis
de uinea colonisque pessirais para- de lohannis babtismo in-
bolam ponit. terrogat.

Parabola de uinea et co-
lonis.
XXXVIII. Temtantes de reddendo De denario caesaris. et denario caesaris
XXXII. saeculariorum Thorn. VIII. o»i. de ante oculo Ilarl. VIII. dimittendam + nisi ob
XXXIII. de principatum H. exempla bonum esse sal Thorn, regnum fornicaliouem X
Thorn, a bene-
cod. ap. T/iom. nionstrando llioni. caelorum 0. dictionis se archendos O*. essar-
XXXV. adduci puUuni ad discipulnm:
Villi, hasynae + et claman- cendos Thorn, om. in ante reg-
H* {corr. H') Y. cui cuius H. audet
:
tibus Osanna Thoni. {non autcm num JX Thorn, et difficile di-
H ;audiuit Thorn. Alex. 14). quae arefacta est uites inire in r. cael. O^.
XXXVI. eiecit Thorn, out. uendentes Thorn. Villi. cuentura.JX77/(7w, in-

eic. arefactaque Y. terrogatus c. q. s. in IX ponit
X.KXVII. perconlantes H Thorn. Thom, et ine. X non XI ad de
pseudo christis.
X. interrogatur OX. parabola
Thorn, uineam OX*, colonis
agricoUs J. de denario Thorn.,
et de den. J. caesaris l>is scr.
O*.
D3PGJ {capitula) Q (a«r.). K Harl. 2790 Nanc. Banib.
XXVIIII. Si licet uxorem dns interro-

gatus dimittere debere.
XXVIIII. Qui pecuniam habent difficile intrabunt in XXX. Et quia diues difficile saluabitur.
regnum.
XXX. Qui uoluerit In uobis esse primus erit omnium XXXI. Suam secundo dns discipulis in-
seruus. dicat passionem petitionemque filio-
rum zebedaei.
XXXI. quendam Caecum barthimeum secus uiam se- XXXII. De caeco nomine barthimeo.
dentem inluminauit ihs.
XXXII. sedente ihu super pullum assinae turbae cla- XXXIII. De pullo asine dno adducto.
mabant ossanna.
XXXIII. Cum maledixisset arborem ficus et uendentes XXXIIII. De fico arente uendentes
ieciebat de templo. ementesque templo arcenti.
XXXIIII. Babtismum ioh de caelo an ex hominibus. XXXV. In qua potestate haec dns face-
XXXV. De uinia et colonis qui occiderunt heredem. ret a sacerdotibus arguitur dni uero
responsio.
XXXVI. De parabolam uineae locate
cultoribus.
XXXVI. reddite do que di sunt et que cessans cessari. XXXVII. De interrogatione pharisaeo-
XXVIIII JQ, inc. XXX G am:, inc. XXXI SP. om. debere XXXIII. + a ante dno Bamb.
SF. uxor aur. et + debere GJ aur. suscipi J aur. regnum XXXV XXXVII lapsu
: K.
+ dei5PGJ aur. XXXV. om. a Nanc.
XXVIIII. pecunias GJ aur. regnum : + caelorum S'GJQ ;
+ dei aur.
XXX. in nos IPGJ. XXX et XXXI in umiin {sub titulo
XXXIII) cap. coniungit "S.
XXXI. + ubi ad init. GJ. otn. barthimeum GJ aicr. se- >
dentein secus uiam JPGJQazw. oin. its J.
XXXII. sedentem ilim H'GQ, sedentibus atir., ubi sedet ifis . .
et J. cm. assinae aur. clamant G. ossanna + in excelsis J.

XXXIII. Cum maledixit its 5PQ, aur. (-dicet), ubi male dixit
ills J ; >
ubi arborem ficus maledicit G. et ubi J ; otn. aur. :
hie iiK. XXXV J. eicit G.

XXXIIII. + et ad init. J. ita habet G ubi interrogat baptisma
iohannis e. q. s.
XXXVI. +ubi dicit ad init. J. > quae dei sunt {om. sunt
G) deo a'GJQ aur. om. que sec. G. cessaris + sunt "Si.
1 84 CAP ITULA IN EUANGELIUM
AHVY. C0T Harl. 2797. J ij>i-eiies) OX Far. Lai. 1043S.
caesaris tributo consequenter ex

suprascriptione iiel imagine con-
futauit.
XXXIX. Sadducaeis de muliere sep- De muliere quae septem de muliere quae septem fra-
tem fratrum uxore temtantibus ob fratres habuit. tres habuit
incredulitatem resurrectionis ex-

probral.
XL. Scribae de mandato legis in- Et scribae dicit non aesse et quendam scribam dicit
terroganti geminum dilectionis os- longe a regno dei. non longe esse a regno
tendit et cuius sit filius christus Adque interrogat quo- dei
interrogans docet ex principio modo dicitur xps filius
psalmi centensimi noni salutatio- dauid. adque interrogat quomodo

num quoque eorum in foro am- [Monet cauendum a scri- dicatur xps filius dauit
bitum notat. bis.] cum sit dfis
XLL In pauperem
gazophilacium De uidua et gazophyla- de uidua et gazophilacio
uiduam duo minuta mittentem chio.
cunctis dona iactantibus praefert.
XLII. Aedificationes templi nion- Et de templi structura. de templi structura.
strantibuS praenunliat ruituras et
de diuersis ultimi temporis tem-
tationibus futuris prolixius dispu-
tans seductiones ammonet prae-
cauendas.
XI. De pseudochristis. XI. De pseudoxpis
Et passione martirum. et passione martyrum
Et commotione saeculi. et commotione saeculi
Et aduentu xpi. et de aduentu xpi.

De arbore ficus parabola.
XLIII. Diem aduentus solum patrem Et quod diem iudicii nemo
scire dicens nescientes cam seruos sciat.
uigilare praecipit et orare. Propter quod docet uigi-

landum.
XLIIII. De alabastro ungenti uel XII. De hunguento su- XII. De ungento super ca-
proditione iudae traditoris ac prae- pra caput itu aeflfu- pud ihu eiTuso
paratione paschae refertur nee non so.
et cenae eius mysticac pandilur ludas sacerdotibus domi- et de proditione iudae qua
sacramentum. num prodet. dnm tradidit et cetera.
Adparatus paschae.
Dominus dicit ab huno
eorum tradendum.
XXXVIII. caesari H. amputauit tit X. > non longe esse Thorn. ; X. Dinlierem O*. cuidam scri-
udtiir H*. non longe es 0. dauid dei : bae 0-. adque utque O". dns
:
XL. dilectionis + praeceptum Thorn. lafsit C. monet 0. a scribis 4*cauendum a scribis O'^ struc-
> filius sit H. ambito 11. oju. C. om. et ante de templi tura scriptuia O
: iiicptc. de
XLI. uidua H. © Thorn. pscudoprophetis i^j/c) in X ponil
XLIII. praecepit H. XI. et de
passione Thorn. J. pseudoxpi O. commotioncm
XLIIll. paschae: parascheue II. parabolam ©
Harl., Thorn. O, -nesX*.
XII. super W Thorn. om. XII. iXI .] Thorn.) supra J.
aeffuso ©. + et ante adparatus qua: quia J. />osliuda,e lanium
I/arl. eorum + se Hail., Thorn. et caeteris mandatis X.
DH'GJ (capitula) Q {aur.). K Harl. 2790 Nanc. Bamb.

rum si licet censum caesari dari re-
sponsio uero diii.
XXXVII. De -uii- fratribus qui unam uxorem habue- XXXVIII. De septem fratribus unam
runt et dilegere dm et proximum. habentibus mulierem et alterius in-
terrogationem quod esset primum
mandatum in lege.
XXXVIII. Et Cum interrogaret de xpo cuius filius XXXVIIII. Interrogatio dni quomodo
esset dixit Cauete a scribis. scribae dicant xpm filium esse dauid.
XXXVIIII. Et laudauit ihs uiduam que quadrantem XL. De muliere duo minuta in dei do-
in gatzofilacium mittit. nario iactanti.
XL. Et Cum diceret de lapidibus templi designauit no- XLI. De templi destructionem.
uissimum tempus. XLII. De signis nouissimi teraporis.
XLI. Et muHer quaedam Cum perfunderet ihm unguen- XLIII. De muliere effundentis ungen-
to abiit iudas ut traderet eum. tum diii capite et iudae traditum.
XLIIII. De diii caena et caetera quae

in ea acta sunt de diii oratione et
iudae traditione iudaeorumque inlu-
sione.
XXXVII. fratres G aiir. habuerunt et : + de hero J + de-

; XXXVII. dare Harl.
bere G aur. XL: XXXVIIII /<T/f« K. minita K*
XXXVIII. om. et ad init. aur. interrogaretur inepte D + et ;
G. esset sit 3?GJQ aiir. + et J.

: ;
XXXVIIII. et: ubi 5PGJ; om. aur. > miserat (misit aiir.^
quadr. in gazophylacio 3?GJQ aur.
XL. et eum diceret ubi dicit G. lapides aur. templi et
:
designat G.
XLI. et ubi GJ. : om. quaedam G. cum perfunderet
quae perfudit J perfundit tantum, G. unguento + et G. ut
;
traderet et tradidit 'Si. XLI et XLII in unum coniiingiuit

:
SPGJQ aur., ut sit XLIII iu iPG, XLII in JQ aur.

[86 CAPITULA IN EUANGELIUM
AHVY. C0T Had. 2797. J (^breues) OXPai: Lai. 10438.
Hoblatio.
Petro praedicit negatu-
rum.
Orationes Ihesu.
Traditio ludae ludaeis.
XLV. Traditionis ac passionis eius XIII. Principes interro- XIII. ludicium principum
gesta narrantur. gant ifim et condem- quo condemnant ihm
nant aeiun.
Petrus tertio negat.
Ihs pilato traditur.
Pilatus dimisso barabba
Ihm flagellatum cruci-
figendum tradit.
XL VI. Resurrectionis eius perinde Passio ihu et sepultura et passio ihu et sepultura et
breuiter ueritate monstrata quo- resurrectio eius ex mor- resurrectio eius.
rundam incredulitas clementer ar- tuis post resurrectio-
guitur et ascensio atque a dextris nem mandata et has-
dei consessio uel discipulorum censio aeius in caelis.
praedicatio signis sequentibus in-
dicatur.
XLVI. ovi. eius Thorn, concessio H. hoblatio + ilin (r). praedicit Sul'scr. Alleluia amen explicit
Subscr. explicit capitula H, explicit sese T/iom. breuib secundum marcum J, expt
cundum marcum Y ; iii/u'l hahet A. XIII. om. ex mortuis post capitula niarci O explicuernnt
;
resurrectionem ("). ad caelos capitula inc ipse lib. X.

0.
C, ex-
Suliscr. explicit aelencus
pliciunt capitulaparabolarum 0,
explicit elencus secundum mar-
cum T.
SECUNDUM MARCUM. i87
DH'GJ {capituld) Q fa;;?-.). K Harl. 2790 Nanc. Bamb.

XLII. Et Cum discipulis manducauit ihs pasca.
XLIII. Et dixit ihs hoc est corpus meum et sanguis qui
pro multis effundetur.
XLIIII. Et Cum dixisset petro ter me negabis ait orate
ne intretis in temptationem.
XLV. Cum duceretur ihs ad caifan quidam sequebatur
amictus syndone.
XLVI. Et ductus est ihs ad passionem. XLV. De passione dni et eonim quae
in ea gesta sunt.
XLVII. Post resurrectionem apparuit apostolis et dixit XLVI. De resurrectione dni et ubi ma-
qui crediderit et babtizatus fuerit saluabitur et qui riae uel discipulis apparuit.
non crediderit contemnabitur et receptus est in caelis
dfis.
XLII. >
et manducauit itis cum discipulis pascha H'GJQ a7ir. Subscr. expliciunt eapitnla in euangelio
XLIII. et dixit dixit aiir. ubi dicit G. om. meum G. san-
: ; marci K ; explicit capitul. Nanc. ; expliciunt
guis + meus GJ au>: fundetur J. om. qui p. m. effundetur G. capitula Bamb.
XLIIII. et cum d. ubi dicit G. negabis + et G. intretis
: :
ueniatisJPGJQ a2(r. om.i'o.lS*.

XLV. cum ducebatur 3P ubi ducitur ; G. sequebatur + eum
"S. XLIIII, XLV, et XLVI in unuin coniungit aur. sub tit.
XLIIII XLV et XLVI in
: unum coni. a'GJQ, at sit XLVin
J,XLIIII in a>GQ.
XLVI. om. itts iP*G.
XLVII. apparuit + ilis GJ aur. baptizatur f. incpte D. om.
et te7-t. Q aur. damnabitur JPGJQ aur. >
ilis in caelum GJ.
Subscr. expt. secundum marcum G, expliciunt capitulationes
secundum marcum J. nihil habent Da??Q? aur.
C C
i88
DE CANONUM NUMERIS IN FINE EUANGELII

SECUNDUM MARCUM.
Duas, ut iiidettir, diuersas traditiones Canonum tiumeri in Codicihiis nostris inscnpti repraesentant
quarum una non ultra ucrstim 8 capitis xvi canones exhibet ita ut ultimas duodecim ucrsus uel
nescire uideatur {de quo uide Tisch. T. G. 8 ad loc. p. 406), uel uno tenors, ut alii credunt, cum
praecedentibus in Ecclesia legendos proferre ; altera ca/iones usque ad Jinem euangelii adnumerat.
Ambae autem traditiones parem antiquitatem sibi uindicant, F enim, licet pericopen Marci integram
non seruet, singulos tamen uersus hie illic retinet numeris usque ad uersum 20 in margine adpositis.
Ita aulem legiint codices quos scrutari potuimus.
xvi. I. et cum transisset . . .

189
EUANGELIUM
SECUNDUM MARCUM.
Marcus in his codicibtis sine lacuna exstat :—MiV)'SG{qtii in Matt. «?-o^î)H0IKLM"OQRTVWXYZ,
codd. scilicet xx F habet concordantiam ex quattnor euatigeliis, ideoque ex hoc euangelio uersus
;
integros non plus LXXV. In J euangelium Marci auulsiim fuei-at et pat-tim Pragam partim
Uetietias delatum ; quae fragmenta Pragae sunt, a cap. xii. 21 scilicet usque ad Jinem euangelii,
edidit I. Dobrowsky, Pragae 1778 ; quae Uenetiis sunt uix aut ne tux quidem legi possunt.
Ceteri codices nostri lacunas habent: —B i. 27-43, iii. 7-22, vi. 56 ad Jinem
vii. 20-34, x. 15-27; E
euangelii; M vi. lo-viii. 12. Itaque codices uiginii qttinque in hoc euangelio nobis praesto sunt.
Inscr. incipit euangelium secundum marcum CS'HQKMM'RVXY. incipit secundum marcum G
(post loliannem et Lticam)3Cl. item i
nunc ; orditur | aeng ; lium \ iSu xpi \ sec | marcum ; E.
incip. euangelium eiusde OT. nihil habent ut uideiur Aijta ex notulis nostris apparet, sed Tisch.
prol.p. xvii. et euangelia et praefationes euangelioriim praepositum habere solent incipit ')BDLWZ.
'
I 1 (1- 2)
Initium euangelii iesu christi parate uiam domini
filii dei rectas facite semitas eius.
(3- s)
^sicut scriptum est in esaia propheta * Fuit iohannes in deserto bap-
ecce mitto angelum meum ante faciem tizans
tuam qui praeparabit uiam tuam. et praedicans baptismum paenitentiae
3(2- 1) Uox clamantis in deserto in remissionem peccatorum
CODEX BRIXIANUS.
I. ' Initium euangelii iesu christi filii dei. ''
sicut scribtum est. in esaia propheta.
ecce mitto angelum meum ante faciem tuam. uox
qui praeparabit uiam tuam ante te. '
clamantis in deserto. parate uiam domini. rectas facite semitas dei nostri. fuit iohannes *
baptizans in deserto. et praedicans baptismum paenitentiae in remissionem peccatorum.
N.B. Corb. I {Sabatier) citatur ad c. v. 1 1 sub nota ff^ , sed haec folia hodie exstare noji uidenfur si
reuera ex eodem codicefuerint.
1. I. Uersutn primum liite^'is 7nagnis habent nunqttam enim alias Marcus ipse ad nomina
EKKTR. initium et uett. : principium W cf.Hieron. prophctarum prouocat, cf. ad xiii. 14, (2) uariant
Ep. LVII Pammachio de opt. genere interp. {t. i, multuni codices graeci et uersiones in hoc loco, ( 3)
/. 311ed. Vallars^ 'Marcus discipuhis Petri ita priora itcrba non sunt ex Esnia sed ex Malachia ;
suum orditur euangelium Principium Euangelii cf. Edd. ecce sine additajtiento codd. latt. quod
Iesu Christi sicut scriptum est in Isaia propheta scio fere omnes et T cum graecis BD 28: + ego
e. q. s. aeuangelii E, -guelii D, heuangelii C, WJ^SC anguelum D. hante C. preparabit
euanglii L, euangeli JP ; +dninn ViY.gat. om.V&a. DEV, praeparauit GI*0'''Z*. uiam tuam + ante te
xpi Z*( + Z'). fill BGH*Y: flii ut uidetur L*. DEG0KQVWZ vg. aim graecis multis et fff.^
2. scribtum EGO*XYZ*. 07n. est E*. in esaia (uiam meam ante te).
(ess. L, is. DHKMKTZJISC, ys. W, aesia E, iesia 3. + et iterum ad init. G. clamantes O"'.
Q, esaya CT", ISAI V) propheta (prof. D±P™i'LO) diserto D. eius : di nostri EM" ctwi D^^ 34 nig.
codd. fere omnes et vg. cum gr. NBDLA 33. al. 25 Tou Bôxi vtiSiv et a b c fff^ t ; cf. et DE ad u. i.
fere et uett. a b d fff., I q aur., [in a]esie et in pro- 4. iohannis DE3"LO*R, ioannes SCT. babti-
phetis r : in profetis JP* cum graecis AEF etc. ; zans DJPLR, baptiszans E. predicans D. bab-
om. T* quae lectio magnopere praeferenda uideretur tismum DISLRT. poenitentiae CDL vg. pen. 3',
si atutoritati codicum graecorum niter ctur, (i) penitencie W. remisionem L, remissione 0*.
C C 3
190 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [I-S-n
'et egrediebatur ad ilium omnis iu- * ego baptizaui uos aqua

daeae regio ille uero baptizabit uos spiritu sancto.
et hierosolymitae uniuersi 9 (5. 1) jTt factum est in diebus illis
et baptizabantur ab illo in iordane uenit iesus a nazareth galilaeae

flumine confitentes peccata sua. et baptizatus est in iordane ab io-
* Et erat iohannes uestitus pilis cameli hanne
et zona pellicia circa lumbos eius 1" et statim ascendens de aqua
et lucustas et mel siluestre edebat uidit apertos caelos
''
et praedicabat dicens et spiritum tamquam columbam
'' ^' uenit fortior me post me descendentem et manentem in ipso
cuius non sum dignus procumbens '^
et uox facta est de caelis
soluere corrigiam calciamentorum tu es filius meus dilectus
eius in te complacui.
^ et egrediebatur ad ilium omnis regio iudaeae. et baptizabantur ab et hierosolymitae.
illo in iordane flumine. autem iohannes. uestitus ex pilis

confitentes peccata sua. " erat
cameli. et zona pellicia. circa lumbos eius. et lucustas. et mel siluestre edebat. ' et
praedicabat dicens. uenit autem fortior me post me. cuius non sum dignus. pro-
cumbens soluere corrigiam calciamentorum eius. * ego quidem. baptize uos in aqua, ille
autem baptizauit uos in spiritu sancto. ^ et factum est in diebus illis uenit iesus. a nazaret
et baptizatus est a iohanne. in iordane. '" ascendens de aqua,
galileae. et statim. uidit
apertos caelos. et spiritum tamquam columbam descendentem super eum. " et uo.x uenit
5. egrediebatur ((^crropeveTo HABT) etc.) coM. o?n. D 28. 256. 2I"' a be

procumbens GM' cum gr.
pi. et uett. f ff-i I r^'. egrediebantur (efciropcu- ffit. solbereC. corregiamDE, corigiamS- calcia-
'ovTo EFHLSVr etc.) BCG*T*Z* et ijrtiae.); mentonim «(j</. (-arum G*) calceamentorum zy. :
ueniebat MV. ad eum DH'W z'^. iudeae BCDH" S. ego + quidem cum gi: ADPrAII etc. etW
G'Kl.iJfT'liO'^RVZ', iudee W, iudaea XZ* Bevt/., a d f ff^ r. babtizaui DjPLR baptiszaui E; ;
-ea E, indae G*0*Y. 0/1/. regio E. > regio iudaeae baptize BGM', babtizo CDT {pracsens cum gr. D
m:*. hierosolymitae ABGHM(Kr;OQVXZ* d f I r t). aqua codd.pl. et vg.: in
al.paiic. et b c
hierusolym. KZ', hierusolim. DjPR, hierosolim. aqua cum a b c d f g.^ I r t gat.
DE'^SPî'G'^KI'
©Y, hierosolam. E, hyrusolim. L, iherosolym. C, aur.; inaquamG*; om.K*. ille: ipse KT. uero:
iherosolim. T, ierosolymitae v^., ierosolimite W. autem GKT; om. D. baptizabit (babt. DH'LR,
hier. uniuersi (hun. C) : > omnis hier. W. baptizauit BGM'0*Z:i uos uos baptiszauit E* : >
babtiz. DJPLR, baptisz. E. hab C. in iordane (-bit E"). uos + in DEa""i'GMYjQR"" om. uos .
{(V Tw 'lopSavT)) coiid.pl. et cod. caraf. (ihord. C^: in spu SCO R* ( + »ig.). om. spu sco L.
in iordanis DER vg. om. flumine KT cum D''- 9. et factum est factum est autem M'. :> in
et a b c d ff^ q t aur. pecca R* (con: sax.). illis dieb. M'T Bcntl. uenit et uenit M" inuenit : ;
6. et erat : > erat autem M". iohannis DEH" G. om. a T. nazaret T, naszareth E. galileae CD3P
LR, iohaninis O*, ihoaunes C, ioannes SC ; + ipse G0KM-ORV, -lee EW, -lae L. baptisz. E, babtiz.
KT. uestitus: iudutusKT. pylisCE=(piliis? E*) DH'LR. in int. lin. R'. iordanem G, -nen Beiitl.
R, pellis Q, pilos G. camelli B'^DH'LQR, camilli ab a KOR*VW vg.
: iotiane O"', ioanne Sffi.
B* ; camelorum ^'S- om. et zona p. 0. 1. eius et >a (ab E^ io. in iordane E vg,
M' cum D''. a h d ff^r t sed habent et sec. zona 10. et statim asc. ascendens autem GKT/i, et :
pelliceat/^., zona pillicia HR*, zonam pelliciam M. ascendens a d (tcai dfaPaivaiv T)"''). "scendens T.
lumbos suos EQ ; lu tantum O* {corr.gl.). lucus- apertos caelos (eel. W) caelos apertos vg. : >
tas ABJP(-JLMOR*XYZ (lucusta X*): locustas spiritum + scm H'^QOR^ZTS
: + dei B. tan- ;
CDHIKM-QR'-'TVW vg. Tisch., locastas E*, lo- quam JtjC discend. DEIPLR*. et manentem
caistas E', locusta G. silbestre C, siluestrae EGKTY, {Kal liivov X 33, 262 al. lo) cum codd. fere omn.
syluestre 9!t! • aedebat CDGL. vg., b ff.2
I t aur. : om. KT Bentl. cum graecis
7. et:quiM\ pred. DH,praedicat L. dicens plur. et a c f r. in ipsum G ; super ilium KT.
quoniam G. ueniet WWTS/;. (?w.me/r,DE*iPH. u. facta est (hyiviTo N=BLP c/c.) codd.pl. vg.
om. post me H" cum graccis A p park, so: et jf.^ et uctt. pi. : om. GKT d g'.^ t cumgraccis N*D ; -^ ad
I. 12—19.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 191
12 (6. 2) £(- statim spiritus expellit eum ^^ Et praeteriens secus mare galilaeae
in desertum uidit simonem et andream fratrem
^•^
et erat in deserto quadraginta diebus eius
et quadraginta noctibus mittentes retia in mare
et temtabatur a satana. erant enim piscatores.
(7. 6)
Eratque cum bestiis 17 (10. 2) jTj- (;jjxit eis iesus
et angeli ministrabant illi. uenite post me

14 (8. 4) Postquam autem traditus est io- et faciam uos fieri piscatores homi-
hannes num
uenit iesus in galilaeam. 18 et protinus relictis retibus
(9. 6)
Praedicans euangelium regni dei secuti sunt eum.
19 (11.
1^ et dicens quoniam impletum est tem- 6) g^ progressus inde pusillum
pus uidit iacobum zebedaei et iohannem
et adpropinquauit regnum dei fratrem eius
paenitemini et credite euangelio. et ipsos in naui componentes retia
de caelis dicens. tu es filius meus dilectus. qui mihi bene complacuisti. '" et statim
spiritus eduxit eum in desertum. ^^
et erat in deserto. quadraginta diebus. et temtabatur
a satana. et erat cum bestiis. et angeli ministrabant ei. " postquam autem traditus est
iohannes. uenit iesus in galileam praedicans euangelium regni dei " dicens. quoniam
inpletum est tempus. et adpropinquauit regnum dei. paenitemini. et credite euangelio.
^*
et praeteriens. secus mare galileae. uidit simonem et andream fatrem eius mittentes
'"
retia in mare, erant enim piscatores. et dixit eis iesus uenite post me. et faciam uos
fieri piscatores hominum. ^^
et protinus relictis retibus suis. secuti sunt eum. ''
et pro-
gressus inde pusillum. uidit iacobum zebedaei et iohannem fratrem eius. et ipsos in naui.
eum LQ. de celis WY* de caelo X* + dicens ; ; 15. om. et G, om. et dicens Wi cum gi'. ^c.
KTX* + audita est G. dileetus carissimus KT
; : impletum (inpl. CDEiPEORT) tempus
est
ff^. in te in quo G cum gr. :etc. b in quem Am ; impleta (adimpleta MT) sunt tempora GH" cum gr.
d; + bene DGQ. complacui ABMWYZ vg. ; ab c d ff. r t. adpropinquauit BCDH'H'M
T> et
conpl. CDESPGHeKLKTOQRTVX. KrO*RTZ*, et appr. AY.O^QYZ'vg.Tisch. adpro- :
12. statim: protinus M" a ff-i.

expellit (in- pinquabit H*® I VX , appropinquabit KW ; adpro-
ABa'H*LMOQX<:YZ*: expulit CDEGH'
;3a\\ei) piauit G ; propinquanit L. penitemini KW
©IKia'RTVWX*Z'' vg. b c 15 am:, duxit a, ed. /, -etimini O* et -itimini O" ; poenitemini 'D'SWvg. ;
tulit ffi, eiecit d. eum : ilium EG. in deserto paenitoemini E. creditaeZ*; +inFG. aeuangelio
DEG om. L.
; E, aeuangu. D.
om. et erat L. out. et e. in deserto G*.
13. 16. preteriens DV. secus int. tin. T. galileae
in des. ibi Q.: quadragenta semel L XL bis ; CDa'CKKTORV, galilee EW, galilae L. symonem
DERTVW Y. >
dieb. quadr. M' et om. et quadr. CDEW. handream C, andraeam 0, andriam L.
noet. KTjfj {cf. t) Bentl. temtabatur AHQT mittens R* [corr. sax.), recia W. in mare codd.
XYZ: tempt. BCDE3'G©IKLMKrORVW7'wi-/i. et vg. : in Ty daKatrarj gr.fere omnes) L
mari (tv r.
tent. vg. sathana CW, satanan G. eratquae L* ;

Forsan etiam mare ablatiuus est ni infra v. 13.
et erat GW. quum T. bestis SPLR, besteis O*. 17. ««. eis R*( +MJ:.). ««. iesus D. fatiamG.
hangeli C, angueli D. illi : ei CDEGLKTRT. 18. Versus est in ras. in K. protenus V.
+ et ad init. 5P. postquam autem om.
14. : retibus : retiis suis G ; omnibus a b c d ff.^ r et
autem R* sed postquam G et factum est post-
; ;
Vf'. sequuti 0IXZ, secute R.
quam KT c. iohanes O"', iohannis DEJP'GLR, 19. progresus jPL. inde : in R* (-(-de sax.) ;
ioannes S<I + in carcerem L. galileam CEH'G

; om. G. pussillum a>LR. zebedei BCEiPGHLO
KLH'ORVW* (ea W-:), gali" D. predicans DE. RW, zebaedaei VZ, zeb~ D. iohanen O*,
aeuang. E, euuang. W, aeuangu. D. regni dei iohannen Y, ioannem SUT. componentes codd.
regni {pm. dei) D5P* ( + dei '"") aur. ; dei {om. et vg. conp. CDEa^GHSLORZ. recia
: > W ;
regni) W cum N'BL etc. h c ff.. t. sua ER. > componentes retia in naui vg.
ig2 EUAyQELIUiM SECUNDUM MARCUM. [1.30-2;.
^"et statim uocauit illos quid nobis et tibi iesu nazarene.'
et relicto patre suo zebedaeo in naui uenisti perdere nos?

cum mercennariis secuti sunt eum. scio qui sis sanctus dei
21 (12. 8) j7^ ingrediuntur capharnaum 2setcomminatus est ei iesus dicens
et statim sabbatis ingressus synago- obmutesce et e.xi de homine
gam docebat eos. -6et discerpens eum spiritus inmundus
22(13.1!)
Yx stupebant super doctrina et exclamans uoce magna exiit ab
eius eo
erat enim docens eos quasi potestatem 2''et mirati sunt omnes
habens ita ut conquirerent inter se dicentes
et non sicut scribae. quidnam est hoc ?
23 (14. 8) jT)-
gj-^t in synagoga corum quae doctrina haec noua ?
homo in spiritu inmundo quia in potestate et spiritibus inmun-

et exclamauit ^'•dicens dis imperat et oboediunt ei
componentes retia.
""
et statim uocauit illos. et relicto patre suo zebedaeo in naui cum
mercenariis secuti sunt eum. ^'
et ingressi sunt capharnaum et continuo sabbatis. ingressus
in synagogam iesus docebat eos. " et stupebant super doctrinam eius. eratenim docens
eos. quasi potestatem habens. etnon sicut scribae eorum. ''*
et erat in synagoga eorum.
homo qui habebat spiritum. inmundum. et exclamauit ^* dicens. quid nobis et tibi
""'
iesu nazarene. uenisti perdere nos. scio te qui sis sanctus dei. et comminatus est ei
iesus dicens. obmutesce et exi ab eo. ^^
et discerpens eum spiritus inmundus. et ex-
clamans uoce magna discessit ab eo. '
et mirati sunt omnes. ita ut conquirerent inter se
dicentes. quidnam est hoc. quae doctrina haec noua. quia cum potestate. et spiritibus
20. uocauit : conuocauit L. illos : eos EiP"'»Q. Iren. Tcrt. Aug. cum ^?LA ; + te ( + ce gr. omn.')
> illos uocauit T. relecto O*. patri C. zebedeo Eb e'^

/ g.i q 5 {non d 1 r.^. qui sis (n's tt, cf.
CDEJPGLORW, zebaedaeo XZ^-deo). mercen- Mt. .X. 19, Act. xiii. 25) CEa>'»i'G0IKT*VZJ!?et;
nariis ctim codd. plur. : mercenariis D3'*GH vg., h c d efg^ I i' Tert.Aug. Vigil.-Taps., et qui scis
mercinnariis Y, mercinariis EH'"'", -ris LR. se- M, quisis KT, quis sis R* quis es AB3'*H0R""':
quuti ©10*. XY 8* ;
quia sis DJP-LT^W r.^ aur., quia sic Q;
21. ingredietur R; egrediuntur L. cafarnaum quod sis T.S. Conicimus cum Bentleio Hieronymum
BL, caphaniauum a"R. statim sabbathis |§ noluissc te qui es quae lectio est Ircnaei
iv. (>,p. 234
> sabbatum statim G. ingresus JP ; introgressus Mass. scimus te qui es sanctus dei et q quis es ;
E ; om. L aim graecis NCLA elc. ; + in {ante syn. 1 latine did uix potest, sanctus scis L. :
CGKLO*QRTVWXZ' vg. Tisch. cum gracco els 25. om. est Q. om. ei T*. om. ifis G b cum gr.
Tf/y aw. sinagogam H'LQRW synagoga G, synago ; D 142*. obmutesce codd. plur. et vg. :hobm. C,
D; +et Q. do||icebat E. obmutisce G, -tuesce R, obraotesce L : ommutesce
22. doctrinam Da'GeLMOQRTVZ. om. eius M'cOVWXY*; ommutescere KT* ut melius pas-
L. erant KT. sicuti C. scribe W. siuum (pt/iiiBrjTi cxprimerct? et exi (-ii R, -hi
23. om. et CK. sinagoga EIPLR. eorum G) de (ab EG) homine -Hsps inmunde DS'^'G :
iudaeornm E om. G. liomo in synago— eorum

; > R et exiit spiritus inmundus Q.
;
D. in spiritum EG. immundo MZ' vg. Tisch.. 26. et discerpens (-iens R) eum spiritus in-
inmundum G*, -du G", immundum E. mundus (imm. EM vg. Tisch.') et exclamans
24. nouis O. om. et E*. itis L. nazerene K, (exclamauit EW) : discerpens eum spiritus in-
nazarenee E. uenisti + ante tempus TS et cor. musdus et exclamauit Q. uocem G. exiit cum
uat. \tion mg.), cf. Aug. in loh. i. Tract, vii (uol. DIPL vg. tantum, sed ttide Mt. viii. 34, ix. 26 etc.,
iii, pag. 343) et Eus. dcm. eiiang. p. 272, ed.
f. 2, Mc. iv. 3, vii. 29, ix. 26, xiv. 68, Lc. i. 9, ii. i, iv.
1688 T)\6fs 7T/)o Kaipov ex Matt. viii. 29 cotifiisione 14, 35 etc. : exiuit codd. plur., exibit B, exuit G.
orta inter hutic et daemoniacos Gadarenos. scio 27. conquererent quae codd. C ; + eum L. :
codd. nostri et vg. et iiett. bed efff.^ g, q r^ [.def. quaenam vg. que )- est W. om. haec DV.
;
a r) 5 lion A) aur. cum graecis plurimis : scimus > noua haec XT. noua + est DH'LR. quia qua :
I- 28-35.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 193
28
et processit rumor eius statim in ^^ Uespere autem facto cum occidisset sol
omnem regionem galilaeae. afferebant ad eum omnes male ha-
29 (15. 1) £(- protinus egredientes de syna- bentes
goga et daemonia habentes
uenerunt in domum simonis et an- ''et erat omnis ciuitas congregata ad
dreae ianuam
cum iacobo et iohanne 3* et curauit multos qui uexabantur ua-
30 decumbebat autem socrus simonis riis languoribus
febricitans et daemonia multa eiciebat.
(16. 8)
et statim dicunt ei de ilia Yx non sinebat loqui ea
31 et accedens eleuauit eam quoniam sciebant eum.
adprehensa manu eius 35 (17. 8) g^; diluculo ualde surgens
et continuo dimisit eam febris egressus abiit in desertum locum
et ministrabit eis. ibique orabat
inmundis imperat. et oboediunt ei. ^' exiit autem rumor eius statim. in omnem regionem
galileae. ™ et protinus. egrediens de synagoga. uenit in domum simonis. et andreae.
cum iacobo. et iohanne. ^" socrus autem simonis iacebat febricitans. et statim retulerunt
ei de ilia.
^^
et accedens adpraehensa manu eius eleuabit eam. et continuo dimisit eam
febris et ministrabat eis. ^^ uespere autem facto, cum occidisset sol. adferebant ad eum.
omnes male habentes. et daemonia habentes. ^^ et omnis ciuitas conuenerat ad ianuam.
^*
et sanauit multos male habentes uariis languoribus. et daemonia multa eiciebat. et non
sinebat loqui daemonia quoniam sciebant eum. '^ et diluculo ualde surgens egressus.
D. potestate : + est Q ; + et nirtute T. et 32. uesperae C ; uespera O*. quura C0. hoc-
(ante sp.) : etiam Wf^SC ; + in K om. GT. ; cideret C ; decubuisset G 7ion autem iiett. affere-
immundis MWX vg. Tisch,, inmundiis E*. Ab bant codd. pi. et vg. : adferebant DEiPILCR,
iinpe|rat usque ad finem u. 42 def. B. inperat offerebant W, etferebant Z* (aff. Z-). abentes C ;
CO"', hoboediunt C, obediunt XA^Y vg. -I- uaris langoribus LQ, + uariis languoribus G,
28. rumor eius statira : iterum tantttm G. cum D"'' et icctt. b c deffn q r. et daemonia (dem.
eus L. onmem uniuersam ER. galileae CEiP :
DiPORWX'^Y) habentes {jcaX jom iaifioviô-
GHKKTORV, -lee W, -lae L gali- D. ;
/liuovs) et demoniacos L
: om. X.* ut uidetur ei Z*. ;
29. protenus V 07n. G. egredientes (tf eXflo'i'-

; 33. om. erat G. > omn. ciu. erat L. er. con-
TC NACLe/c.) codd. (heg. C) vg. 5 : egrediens (l^fA.- grigata L ; conueniebat G c_ff2, conuenerat /; sed
ea;i'B/««mif.)E(aeg.)ffirTX*//, egressus Gb cff.,, q
graeci '^v . . . l-nifyvvq^îvrj ucl eiritr. ^y iiel rjv
i2«;'., procedeDS(/e r. sinagoga EIPLR. uenienint am-qyixhr]. ianuam + eius
d ff„ q. G cum gr. Dc
D ; uenitEGKTX*. symonis CDEKTRWX, semonis 34. multos + iPHet E. uaris LR. langoribus
L. handreae C, andraeae ("), andriae DL, andrea LRTV. daemonia (dem. DiPLOWY) multa:
E, andree W. iacob R. iohane O*, ioanne ,SC qui daemonia habebant G d ff^. heiciebat C,
30. discumbebat H''"''HL»(-bant L*)W ?, recum- ieciebat DL, eieciebat M', eiiciebat O"' vg. Tisch.
bebat T. symonis CDEKTRW. statim dicit T* : et non sinebat loqui ea (> ea loqui DEGR vg.')
nuntiauerunt;tf?«. statim) G. ei:illiT. deipsaZ". quoniam (quia KO'''QVZ) so. eum (xpm eum
31. accidens LO*, accendens nt udtur Y*. esse G /, eum xpm esse 053") om. Y* sed-^ in mg. :
heleuauit C, eleuabit RTT, leuauit ER, laeuauit L. Y^ ;

gr. ijSetaav avTuv XpifXTov [uei ruv Xp.) ilvai
eam + et DH'LY. adprehensa ADEGHMOQ uel Xp. aiTOV ejuai N^BCGLM.
X*Z* : adprae. CS'ILKT, adpraech. R, appre. KV 35. deluculo D5PGLO*Z. uw. ualde G. surges
WX^Z^ Tisch., appreensa T, et praehensa Y, ad O* ; exsurgens G ; + et ELQR. hegressus C,
praehensam + autem T. manum 0. ; ad- > egresus L ; om. EG ; + et CE, + est et T, + est ifes
prehensa m. eius eleuauit eam G. demisit GKT, et W ; graeci pi. e(rj\Bfv /to! iTi^K6(V, abit L.
dimissit DJPL. om. eam L. febriis E*. horabat C.

194 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [i 36- 44-
2êt persecutus est eum simon si uis potes me mundare

et qui cum illo erant *' iesus autem misertus eius
•'"
et cum inuenissent eum dixerunt ei extendit manum suam
quia omnes quaerunt te et tangens eum ait illi uolo
^* et ait illis eamus in proximos uicos et mundare
ciuitates ^"et cum dixisset statim discessit ab eo
ut et ibi praedicem lepra
ad hoc enim ueni et mundatus est
"' et erat praedicans in synagogis eorum ^''et comminatus ei statim eiecit ilium
etomni galilaea ** et dicit ei
et daemonia eiciens. uide nemini dixeris
4n (18. -1)
J7J. yg,-,!)- a J gjjni leprosus de- sed uade ostende te principi sacer-
precans eum dotum
et genu flexo dixit et offer pro emundatione tua
abiit in desertum locum, ibique orabat. ''''

et consequti sunt eum simon. et qui cum eo
erant. " et cum inuenissent eum dixerunt ei. quia omnes te quaerunt. " et ait illis.
eamus in praedicem ad hoc enim ueni. " et erat

proximos uicos et ciuitates. ut et ibi
praedicans in synagogis eorum per omnem galileam. et daemonia eiciens. "*

et uenit ad
eum. leprosus. deprecans eum et genu flexo dixit, si uis potes me mundare. " iesus
autem misertus eius. extendit manum suam. et tetigit eum. et dixit ei. uolo mundare.
"'
et cum haec dixisset statim discessit ab eo lepra, et mundatus est *' et comminatus est
ei. et statim dimisit ilium. " et dixit ei. uide. nemini dixeris. sed uade ostende te
36. persecutus est (tfaTcSioiffi/ SBMV etc., -av G uett. {exc.f) ; + ei W zg. ; + dne EHONTOQ
ACDLFA'n etc.) cum CVMqK*VX' 5 Bent/., per- (ex Aft. viii. 2).
sequutus e. jP*IX*Z*, persequutus {cm. est) T 41. ifis autem misertus (miseratus Y) eius
secutus est AHOR""WY aur., sequutus e. Z^, se- ( + et 0*, + di.xit T* sed del.') extendit (et ex-
qutus e. ; prosecutus est K v^'. Tisch. ; consecutus tendens E) m. s. et tangens eum (Ins lapsu H)
est H'™i'L /; subsecutus \om. est) E ; consecuti sunt ait (di.xit T) : et exlendens m. s. iSs et tangens
Qad{f)ff.i q r\ persecuti sunt IVT, sub.=ecuti s. h, eum ait G ; ilns autem misertus est et ait Q : graeci
secuti s. c e. symon CDERW. illo : eo R. pt. aT^Xa'^yVLGQiX'i 5^ b i? iKreivas ttiv Xîpa Tjlfjaro
37. cum in ras. H" ;

quum C0. inueniissent avTQV Kal \iyet ; sed D ofyyiaOîs et iratus a dff.^ r*.
D ; uidissent W. eum + et Q. quia + ergo L. om. illi T. om. uolo L.

qnerunt CDII ;
qua//eiunt L (.quacherunt ? L*). 42. quum C0. dixiset L. om. cum dixisset
38. Ulis : ad illos E ; + ffis H"'"'LQR. ut (unt G. dixisset sta in ras. A. discesit L, dicessit
R*) et i. pr. et ut ibi pvedicem DE : ad> ; W. laepra E. om. et L.

praedicandum G^, (/ n ad hoc et hoc Y. om. : 43. Post uersum 42 pergit et inspiciens ilis austri
enim E. ueni (J^TjKvSa A0^ niin.') sed XliCL 33 ; ( = austeri) uultu eicit eum Q duplicem sc. uersionem
(ifiKBov et ADrn cic. iêK-riKvea. ncrs. 43 KoX €^0pifnj(jdfx€vos avjiv fv9vs tîâXiv
39. predicans D. sinagogis E''(-iis E*)3'LR\V, ainv. conminatus O', cominatus LO* + est BC :
sinagogys Y. et + in GHOW vg. omni galilaea DE3>'""G0IKL»rOQRWXZ= 7g. om. el R.statim

(-lea CDJPWRW, -leae L) : omnis gal. E ; totam cum AiPH*IMYZ* Bent/.: et statim KV statim ;
galileam G. demonia DiPLOW. ieciens D, et BCDEGLK^QRTX<^Z^• statimqiie H'0O\VX*
ieieciens L, eieciens '.•V, eiiciens O"' t'^. Tisch. ;

vg. eiecit (Iff/SaXexl BEIKMM'OTVWZ, egecit
eicieiitcs Kl". C, iecit DL : eicit A'jPHOQRXY dimisit G a df ;
leprosus + quidam D. depraecans CJPGH

40. ff^ g r. ilium : eum T.
ILNTORXY. genu flexu H0QR om. G cum ; 44. dicit (A.«'7€i) dixit NTT. ei illi W.
: iiede :
a b c ff.1 raur. et gr. BDGr«/<r. dixit codd. et C : pr. D. nemine G. hostende C. sacerdotum >
dicit TltVS dicens (cum gr. Kiyaiv uel icat Xiyaiu
; principi D. hoffer C. hemund. C, aemund. E,
1. 44-II' 6-] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 195
quae praecepit moses in testimonium êt uenerunt ferentes ad eum para-

illis. lyticum
45 (19- 10)
At ille egressus coepit praedi- qui a quattuor portabatur
care et diffamare sermonem *et cum non possent offerre eum illi
ita ut iam non posset manifeste in prae turba

ciuitatem introire nudauerunt tectum ubi erat
sed foris in desertis locis esse et patefacientes summiserunt grabat-
et conueniebant ad eum undique. tum in quo paralyticus iacebat
jj_ 1 (20. 1) £j- iterum intrauit caplaar- 5 cum uidisset autem iesus fidem illo-
naum post dies rum ait paralytico

et auditum est quod in domo esset fili dimittuntur tibi peccata.
2 et conuenerunt multi ^ Erant autem illic quidam de scribis
ita ut non caperet neque ad ianuam sedentes et cogitantes in cordibus
et loquebatur eis uerbum suis
sacerdoti. et offer pro emundatione tua. quae praecepit moyses in testimonium illis.
" at ille egressus. coepit praedicare. et diffamare sermonem. ita ut iam. non posset
palam iesus in ciuitatem introire. sed foris in desertis locis esse, et conueniebant ad eum
undique. capharnaum post dies, et auditum est quod in domo
II. * Et iterum intrauit
et confestim conuenerunt multi. ita ut non caperet usque ad ianuam.
''
esset. et loque-
batur eis uerbum. et uenerunt ad eum. portantes in grabato paralyticum.

''
inter
quatuor. •
et cum offerre eum non possent prae turba. nudauerunt tectum ubi erat iesus.
et patefacientes. submiserunt grabatum. in quo paralyticus iacebat. ° cum uidisset autem
iesus fidem illorum. ait paralj'tico fili dimissa sunt tibi peccata tua. ° erant autem. illic.
que D
emunt. D. donvim quod Q. precepit ;
© vg. > ad eum offerentes L. paraliticum DE5P
;
W ;
D(pre.)5PQRY, pracipit L. moses
praecipit HLRWY. qui a = quia D. quatuor DES* : cj.
ABGHMO*XYZ: moyses CESP0IKLM-O''QRV LRTpJ nil""- T. fcrebatur X".

;
vg. Tisch. ; myses D ; moises TW. illis : illi 3?. 4. quum C©. offerrere E, hofferre C, offeie R ;
45. at : ast Z*, et WY^. illae Y* ; om. T. accedere G (et om. eum illi) cum gr. multis et
egiesus L ; ingressus K. cepit RW.

predicare D. fere a b c e ff„ g,q r. eum offerre iPO. otn. >
defamare DE3'R*(difam. sax^j. ut iam etiam? ;
illi D. pre D. nntauerunt Q. hubi C. erat +
Dj ut etiam 5P, ut {oni. iaml G. > non iam L. ifis EH'QKTQ. patefacientes {iôfvâvTfs\ codd.
possent E* ;
possitDa'ILM"0*Q. in ciuitate i. et vg. cum- f I (rj) om. G cum gr. V) et a b c d e
:
EFZ* ; in ciuitem i. O* > introire in ciuitatem

;
ff^qr. submiserunt 3?LW vg. ; submisierant R, sub-
QW vg. foriis E. lociis E*. esse i^v sed oin. misserunt D
inmiserunt G. grabattum {et infr.
;
B102): esset O z"^. cumueniebant O. undiquae 2(. 9,ii,i2,vi. 55,7(7//. V. 8 ,;/c.) BGIKffl"0»'QXZ* :
G. crab. MYZ" ;
grau. L grabatum AES'H©0*RW
;
11. I. otii. et L. intrauit introit L + in Z*. : ; i;S(I, grauat. CDTW Y, grabb. T et sic infra, in
cafarnaum L, capharnauum "Si^sed u pr. expimcia) quo {i(p' q> ACEG etc.') codd. et vg. : ubi (oVou
R. post dies om. E + octo W?"S cor. uat.
: ;
.SEDL) G a. paraliticus D3PLRWY, paralicus E.
{non mg.\ In Clementina qttatn secutus est Tisch. iacuerat {^v 6 it. KaTaKiifj.ivos D, erat . . . iacens d) L,
uersus 2 incipii et auditum est. domu DQRV, 5. cum (quum H©) uidisset autem codd. pi. :
domum G. > cum autem uidisset vg. ; > et cum uidisset Q.
2.+ confestim G cum graecis multis et uett.

et om. i6s D. ait : dixit DL. paralitico DE5PLR
confestim c d fff„ q (r), continuo e, protinus a. WY. filii AiPGLQR. demittuntur V ; dimit-
conuierunt D. multi + ad eum L. caperent H0 tentur L ; didimittuntur lapsu W. peeoata + tua
KTW, graeci enini x'^puv fi-qbk rd. -rrpos rrjv Bvpav ;
BDEGLOR™"^ vg.
+ domus DELQ corp. oxon. neque + ante Q. 6. illic quidam codd. et vg. > quidam illic
:
loquebantur ? Y*, loquibatur O*. (tu'es tSjv 7p. l/cer) E ;

quidam (pm. illic) D.
3. adferentes ad eum BG ; > ad eum ferentes scribiis E*. suis : om. D ; + dicentes Qabc de r.
D d -
196 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [11. 7-14.
'quid hie sic loquitur? " tibi dico surge tolle grabattum tuum
blasphemat et uade in domum tuam
^'^
quis potest dimitteie peccata nisi et statim ille surrexit
solus deus ? et sublato grabatto abiit coram omni-
8 quo statim cognito iesus spiritu suo bus
quia sic cogitarent intra se ita ut admirarentur omnes
dicit illisquid ista cogitatis in cordibus et honorificarent deum
uestris ? dicentes quia numquam sic uidi-
^quid est facilius dicere mus.

paralytico dimittuntur tibi peccata 13(21. Yx egressus est rursus ad mare
2)
an dicere surge et tolle grabattum omnisque turba ueniebat ad eum et

tuum et ambula? docebat eos
'" ut autem sciatis quia potestatem ^*et cum praeteriret uidit leuin alphei
habet filius hominis in terra dimit- sedentem ad teloneum
tendi peccata et ait illi sequere me
ait paralytico et surgens secutus est eum.
quidam de scribis sedentes et cogitantes in cordibus suis. ' quid hie sic loquitur blas-
phemat. quis potest dimittere peccata. nisi solus deus. * quod statim. cognoscens iesus
spiritu suo. quod ita cogitarent intra se. dicit illis. quid ista cogitatis in cordibus uestris.
' quid est facilius dicere paralytico. dimittuntur tibi peccata tua. aut dicere surge tolle
grabatum tuum et ambula. " ut autem sciatis. quia potestatem habet filius hominis super
terra dimittendi peccata. ait paralytico. " tibi dico surge tolle grabatum tuum et uade in
domum tuam '-
et statim ille surre.xit. et sublato grabato. abiit coram omnibus, ita ut
admirarentur omnes. et honorificarent deum dicentes. quia numquam sic uidimus. " et
egressus est iterum iuxta mare, omnis turba. ueniebat ad eum et docebat
et eos. " et
praeteriens uidit leuin alphei. sedentem ad theloneum. et ait illi. sequere me. et surgens
7. locitur L. blasfemat DIPLKTR. quis quid : EH'QLMKTQR. grabattum ut supra crabat- :
W. poterit Q. demittere HV. om. peoeata T* tum MZ", grabatum EG*0W vg., grauattum D,
(sed+ in mg. T'). grauatum CLTY. tuum + et ambula D. domum
8. om. statim DG cjim gr. D 28. 64. 2?" et ab c tuum G.
ff.^ q r. ills + in GKXZ. suo : sancto ELW g.^ 12. iUe surrexit et BCDEiP»'»GH':0IKLMM'
gat. quia : quod G, qui O*. sio : si T* ; om. OQRTVWXZ et > surrexit ille et vg. : ille surrexit
G cum gr. B. 102 a r. intra se {iv iavroh) codd. (om. et) Aa'*H*Y. crabatto MVZ= ;
grabato
pi. et vg. : inter se ABY. dixit G cum gr. pi. EHQWz-^"-., grauato CLTY. habiit C. abit L;
quid ita B ; quid sta O* {corr. gl.). + inde TS. omnibus + tulit E. admirarentur
9. paralitico DE5PHLRWY. demittuntur V. ECE3'GKr0i''TZ* et amm. ADHt)IKO*VXYZ=:
pecca E; + lua EDE'jP"'i'LM"0'QRT. an: aut mirarentur LMQRW vg. deum : dominum Q.
CEH'"'i'GILQTW. > surge et ambnla tolle nunquam CTJ^. sec W.
grauatum tuum L. surge et telle (iy. «ai apov 13. egresus L; regressus D. rursum GR"".
ABWTAQ'n etc.) codd. et cor. iiat., Bcntl., a dff.^ r et omnisquae RY. omnesque turbae
mare Y.
aiir.: surge tolle 'Hôrn. surge B*);P*( + et 2")H ueniebant H" et omnes turbae quae ueniebant Q.
;
'L{uide suprajTW vg. Tisch. grabattum codd. 14. quum C0. preteriret D. uidi D. leni
pi.: crabattumMYZ":; grabatum EG*H©\V1^SC DG"W vg., leuini V, leuim iacobum G* cum M ;
grauatum CLTY, grabbatum RT. ambula uade : gr. D 13. 69. 124 te.xt., et a b c d e ff^ >'• alphei
B + in domum tuam BL(/iw^ gr. tuum uid. siipr.)
; codd. pi. : alfei DiPC'LT ; alphaei vg. Tisch.
Q cum aff.^ g^ r et graecis D 33. teloneum codd. plur. : tlieloneum BCGR"""'WX,
10. > til. hominis habet potestatem Q z;;'-. telonium vg., telonum R*, tiloneum L, tyloneum
dimittenti E. paralitico DH'LRWY. E, toloneura T. sequere {cm. me) B. sequutus
11. surge tolle codd. pi. et vg. : surge et tolle CÎX. om. est T*.
II. I5-20.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 197
(22. 2)
J7J. factum est cum accumberet non enim ueni uocare iustos sed pec-
in domo illius catores
multi publicani et peccatores simul ^^ et erant discipuli iohannis et pharisaei
discumbebant cum iesu et discipulis ieiunantes
eius et ueniunt et dicunt illi
erant enim multi qui et sequebantur quare discipuli iohannis et pharisae-

eum orum ieiunant
^êt scribae et pharisaei uidentes quia tui autem discipuli non ieiunant?
manducaret cum peccatoribus et 1^ et ait illis iesus
publicanis numquid possunt filii nuptiarum quam-

dicebant discipulis eius diu sponsus cum illis est ieiunare ?
quare cum publicanis et peccatoribus quanto tempore habent secum spon-

manducat et bibit magister uester? sum non possunt ieiunare
IT (23. 2) ^° uenient autem dies cum auferetur ab
Yioc audito iesus ait illis
non necesse habent sani medicum eis sponsus et tunc ieiunabunt in

sed qui male habent ilia die.
sequtus est eum. cum discumberet in domum eius. multi publicani. et

^^
et factum est.
peccatores. cum iesu et discipulis eius. erant enim multi qui et secuii
simul discumbebant
sunt eum. ^^
et scribae et pharisei. uidentes eum. manducantem cum publicanis. et
peccatoribus. dicebant discipulis eius. quare cum publicanis et peccatoribus manducat et
bibit magister uester. " hoc audito iesus ait illis. non opus habent sani medicum. sed
^'
qui male habent. non enim ueni uocare iustos. sed peccatores. et erant discipuli
iohannis. et pharisaei ieiunantes. et uenerunt. et dixerunt illi. quare discipuli iohannis

et phariseorum ieiunant tui autem discipuli. non ieiunant. " et ait illis iesus. numquid
possunt filii sponsi. quamdiu sponsus cum ilHs est ieiunare. quanto tempore secum
habent sponsum. non possunt ieiunare. ^" uenient autem dies cum auferetur ab eis
quum C0, cm O*. adcumberet CT, acumb.

15. ioannis bis SC pharisei JPW, farissei DL
Y* accumberent £•= cum graeco D Karaxfifievav
; pharisaeorum GMT cum gr. EFGHL etc. et aff^ I.
avTojv et uett. discumbentibus eis iiel illis, recum- geiunantes C. ueniunt et : uenientes X*. illi
bentibus illis etc., ab c d e ff^ r. domu D5PQV. ei HL. quare cum AG0ILMWX«Y vg. : cur BD
illius : eius G. puplicani D5PLR. discumbebat E3'HICKrO'^QRVX*Zj5'c«//., quur CO*T. phari-
E*. ihesu plene C, cf. Mt. i. i. eius suis QW. : seorum W, farisseorum L, fariseorum a", faris~ D.
enim : autem E. qui et (ot Km gr. D b fff^ g^) geiunant bis C.
codd. fere omnes et 5§C qui om. et [sine auct.
: 19. ihesus 1 plene, cf. Mt. i. 1. num'!"''' X;
M'QV'75 cum ace ffo I q aur.
gr. sed gr. pi. om. 01) nunquid O^'TpJ. nuptiarum codd. et vg. ct b ff„
16. et scribae (-be W) scribae G* > scribae : ; aur., nubtiaram BCTY, nupciarum W : sponsi
autem G". pharisei CKTW, pharesaei G, farisei GKTQ a c d efffi gii I q S. Cf. Aug. de Consensu
DS", farisseiuidentes dicentes 3=*.
L. : > Euang. lib. 2 § 63 'Item illud de sponsi filiis quia
uidentes scr. F. manducare O*. cum
et phar. non ieiunabunt quamdiu cum eis est sponsus
peccatoribus et ( + cum D) publ. (pupl. DS'L) similiter interposuertmt Mattheus et Marcus,
codd. fere omnes cum gr. BDL 33. i^" et a b c q r nisi qtwd Marcus filiosnuptiarum appellauit qiios
aur.: >
cum publ. et pecc.W z/^._/"_^2'^5. dixerunt ille {Mt. ix. 1%) sponsi quod ad rem nihil
^S- cum publ. (pupl. DS'IL, -nils E*) et pecc. interest' quandiu 3*. > cum illis sponsus est D,
codd. et vg. >
cum pecc. et pupl. Q. om. et
: > cum illis est sponsus EG. geiunare C, iunare L.
bibit D. bibat G. om. magister uester YBcntl. quanto tempore habent (abent C). s. sponsum
17. IHU X. illis G. non + enim W. n. p. ieiunare (gei. C) : om. BDFG ciwi graecis
medicum medico DS'LM'QRW vg. mele E*.
: DU 33 etc., et a b d e ff-i i I et r ut uidctur.
I.
abent C. om. enim 'LBentl. peccatores + in om. autem G. quum C©. ab ipsis L. tunt
20.
paenitentiam EG ex Luc. v. 32. Z* {corr. 7?). in ilia die {Iv kKeivT] tt} yfiipa.
iS. erunt G. iohanis bis O*, iohannes pr. Y, NABCDA etc.) AD3'*H©MQXY czim d ff., i I q
D d 2
198 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [u. -26.
"'
Nemo adsumentum panni rudis 23(21. J)
Yx factum est iterum cum sab-
adsuit uestimento ueteri batis ambularet per sata
alioquin auferet supplementum iiouum et discipuli eius coepcrunt
a ueteri praegredi et uellere spicas
et maior scissuia fit "''
pharisaei autem diccban-t ei
-et nemo mittit uinum nouellum in ecce quid faciunt sabbatis quod non
litres ueteres licet ?
alioquin disrumpet uinum utres ^^ et ait illis numquam legistis
et uinum effunditur quid fecerit dauid
et utres peribunt quando necessitatem habuit
sed uinum nouum in utres nouos mitti et esuriit ipse et qui cum eo erant ?
debet. -"quomodo introiit domum dei
sponsus. et tunc ieiunabunt in illis diebus. -'

nemo additamentum panni rudis. assuit
uestimento ueteri. ne auferat supplimentum nouum. a ueteri. et peior scissura fiat.
^^
et nemo mittit uinum nouum. in utres ueteres ne dirumpat uinum nouum utres. et
uinum effundetur. et utres peribunt. sed uinum nouum in utres nouos mittunt et ambo
"^
conseruantur. et factum est. ut sabbatis ambularet per sata et discipuli eius iter facientes
"^
coeperunt uellere spicas. pharisaei autem dicebant ei. ecce quid faciunt discipuli tui
sabbatis quod non licet. ^^

et ait illis. non legistis. quid fecerit dauid. quando necessi-
tatem habuit et esuriit ipse et qui cum eo erant. ^"^ quomodo introiit in domum dei. sub
Bentl. : in illis diebus BCEH'""'GIKLKrORTVWZ effundetur D'^(dismmpetnr D*)

cod caraf. Bentl. :
vg. cum graecis plitrimis ef a be e fff^ g.^ ['''/) S aur. EH'GC-)IKLM"0<''RVWX vg. Tisch., et > effundetur
21. nemo + enim DE3'"'"LK1'QR. adsumen- uinum Q. peribunt {aTroKovVTai) omnes. nobos
tum cum BCDH'*r.0ILMM-O*Q (adsumentum B. mittidebat L ; + et utraque seruantur E3""'W
commessuram)RZ* d ff.^ i qaur., et ass. AHKC'^T QR r^ gat. ; + et utraque conseruantur D+ et
;
VVVX^YZ' j/^. c : additamentum X*/; commis- ambo conseruabuntur GH«© cf. et ; ambo ser-
suram E'(comis. E")?! '"» ^, cf. Q; iniectionem e, bantur e, et ambo conseruantur f = Kal df^purfpoi
insumentum a, plagulam /. pannis T*. rudis : awTTjpovyTai gr. 1 1 8™". 36'" ; ex Mt. ix. 1 7 gr. lat.
noui E h. adsuit ctim CDE(t sup. /;'«.)3'G0ILM' et Luc. V. 38 gr. ? lat.
OQRTX'Z* deff., iq aur.: assuit AHâssuis H*) 23. om. est E*. quum 00 + dominns TSC ;
KMVWX*YZ'^t/^. *(•/; adsuet B insuit ; 8, mittit sabbatliis TJ^. > sabbatis

cum W. hambularet
a, superconpraehendit /. uestimento : uesti L. C. abularet L; ambularent Z* 4- itis DIPLQRr,. ;
Ab alioquin hoc uersu usque ad alioquin scquenti o;«.et/flj/sataLQ5. ceperuntLW; coepissent0Z.

om. G* sed + in ima pag. auferet (apu H ut praegredi (pre. Z* corr. Z') et {uhov Troitiv) pro- :
udtur solus) cum ADEH'HeMORX'Y corp. oxon. gredi et DW vg. ; om. G. >
praegredi coeperunt E.
d{ipH D) i: aufert {alpei fere omnes) BCFG'IKL 24. farissei L, pharisei DW. quid + discipuli
M-QTVWX*Z vg. Tisch. q S aur. ; tollit a beef,, I, tui W ; et faciunt (fatiunt G) + discipuli tui BG
ne auferat yi/zi) alioquin auf. i ; + et L. suppli- H'WKLM'OQVXZTS cum graecis DM i. 13 etc.,
mentum B*LY/, subplementum E, suplementum et a b c d (non

(g.^) i q r {iton r.^ t, sed ttarie
e I) f
Z* {^corr. Z^l. nouum {icmvliv') : nobum T. ha C. ponimt sabbathis TpJ, salbatis lapsu C.
uett.
netere K. scisura EG. licet sineaddit. (t((arLv) codd. plur. vg., et efilqt
22. mittit iâAAfi) : mittet H'0O. nouellum S aur. : -H eis G cum D graeco et b c d ; + illis
[ut discrimen inter vkov hie et Katvov u. 21 ponanf) "ffi '"' + eis facere Q.
codd.plur. (nob. 0*)cum djf, g^ I gat. Bentl. : nouum 25. otn. et Z. illis + itis E. nunquam 0"'Y
FGWX vg. cum a b cfff.. i q r aur. hutres quatcr TJtJ ; nee hoc G e.r Luc. vi. 3 oiiSe toOto. quid :
C c/ uteres quatcr 'L. disrumpet (^liffi NBCDL quod G. fecerit : fecit L, graeci enim t-no'ij]Giv et
33) cum ACDiPH0KMidirr.)M'O*RTVW'XYZ, sic a. qando ©* ; cum EG. nee. habuit et

et dirumpet Qs'TSffi cf. bff^ iqr, rr.mpet EF aur.: esuriit (essuriit DH", esurit R, essuit L, esuriret G
disrumpit [fifiaau plurimi) BILQ^* jSt-w//., dirum- E)
(/^ ; > esuriret et nee. habuit E. ipse in mg.
pitp;,disrumpiet G. uinum /t'rt. ipsud F. effun- : D. eo : ipso D, illo G.
ditur {(KxuTai gr. fl.) cum ABCFHMO*TYZ 26. introiit ABCDiPGHeiKMM'ORTVYZ
II. 36-III. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 199
sub abiathar principe sacerdotum ut accusarent ilium

et panes proposiiionis manducauit êtaithomini habenti mamim aridam
quos non licet manducare nisi sacer- surge in medium
dotibus *et dicit eis
et dedit eis qui cum eo erant ? sabbatis bene facere
licet
27 (25- 2) g^ dicebat eis sabbatum propter an male?
hominem factum est animam saluam facere
et non homo propter sabbatum an perdere ?
-'itaque dominus est filius hominis at illi tacebant
etiam sabbati. 5et circumspiciens eos cum ira
III. Et introiit iterum in synagogam contristatus super caecitate cordis

et erat ibi homo habens manum eorum
aridam dicit homini extende manum tuam et
^ et obseruabant eum si sabbatis curaret extendit
abiathar sacerdotem. et panes propositionis manducauit. quos non licebat manducare.

nisi solis sacerdotibus. et dedit eis qui cum eo erant. '"
et dicebat eis sabbatum propter
hominem factum est. non homo propter sabbatum. "^^
itaque dominus est fiHus hominis.
etiam sabbati. III. * Et intioiuit iterum iesus in synagogam. et erat ibi homo, habens
manum aridam. "^
et obseruabant eum. si sabbatis curaret. ut accusarent ilium. ' et ait
iesus homini. qui habebat manum

medium. ^ et dixit ad illos. hcet aridam surge sta in
sabbatis benefacere. an male, animam saluam facere. an perdere. at illi tacebant.
" et circumspiciens eos cum ira. contristatus est in caecitatem cordis eorum dixit homini.
WX vg., introit E intrauit LQ. domum

introiuit ;
in") A3'*H*LMV''(in expunctiim)Y . sinagogam
AJPH*MRrO*Y / Hieron. Ep. Lvn § 9 (ingressus S'LQ. abens C. >manum habens E. haridam CO.
domum): in domum (th t. oTk.) BCDEGH'^@IK 2. hobseruabant C. eum + etiam G. sabbathis
LO'QRTVWXZ vg. Tisch. uett. abiathar : abia T^. > sabbatis si Q. accussarent D3PLR, ad-
in ras. 5P ; abiatar T, abithar R. principi KT, prin- cusarent G. ilium eum D*GKRZ. :
cipem G©*XZ*. panis O*. propossitionis L, pre- 3. habentem V. haridam C. in medio KZ*
possitionis D±P(prae.'). quos : quod Z* (,cor>-. Z^). (coi-r. Z^).
licet {iifUTiv) AiPO*Y Bcui/.: licebat BCDEGH 4. dicet E ; dixit G cum gr. T) et ab c d efi q r.
©KLMKTO'QRTVWXZ vg. cor. uat. cum abcdc eis : illis M" ; ad G ab c dfff., i q r; + si
illos
fffi- ii I q I'l^ '''"'I'- Hieron. I.e.; + ei DE. nisi GKKTOZ*. sabbathis TJg + aliquid G. bene ;
sacerdotibus {et /i^ tovs Upeis ucl roh Upeuaiv gr. facere+ animam suam D* scd exp. ban C bis.
_?>/.) cum A(s''cerd.)a'*H0KMVWXYZJ^(<i; et a d
animam + suam D. salbam CT. tacuerunt G.
nisi solis sac. CDE(soIi)a"»('GLKrQRTTS 5. circuminspiciens Yi.{di uisum)T'K.Z* circum-
ff, i
;
:
cum gr. D minuse. satis multis ii6vois t. Up. et uett. speciens L. ira : indignatione G, cum uett. ff.^ i
b cfffig,l qr rît) mtr.; nisi sac. solis BO 5; ex q r aur.', et D^'' ^ct opyjji avvXvn. uertitur
JMattheo xii. 4 €i /i^ t. I. fidvois, uet Luc. vi. 4 et y.^ cum ira indignationis d. contristatus + est IPQ.
fiovov Tom UpHs. eis : hiis E ; ei V ; + et ^ super caecitate (liri ttj naipojafi gr. pi.) AT vg.
> et eis Bentl. eo ipso E om. L. : et dedit ; > (c/. Ps. cxiii. I s. misericordia tua et ueritate tua et
e. q. c. eo erant quos n. licebat m. nisi solis sac. G. Draeger Syn. § 300) cf. in caecitate b : s. caecitatem
27. sabbathum bis TJ§. popter Y. homines G. BCDEGQIMKTQRVXYZ, et s. cecitatem H>HKL

om. est DIP. om. et sec. ±P. 0\V, cum a e (in c. f)l q aur. 5 (supra)
ziett.
28. itaque dico autem nobis G ad e ff.^ i. om.

: uett. rel. s. emortua corda eorum d (cordis) i (r),
est JP* + mg. ). sabbathi 'TpJ. s. emortua illorum corda f, s. ilium et emortua
{
III. I. introiit ADH'*GIMY cf. ad ii. 26 : illorum corda _^ ; sed yfKpojaci in graecis codd. non
introiuit CEIP^'HeKUTRTVWXZ vg. ; introibit inuenitur. eorum : illorum M" ; om. T*. dixit
EO, introuit Q. iterum in {-naKiv fU) BCDE G©. rest, est : + statim G + ei L. manus
;
H'»»GH'0IKM'OQRTV*WXZ ig. : iterum {om. illius KL0QT*VXZ Bentl. ; manus eius G.

200 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [111.5-
et restituta est manus illi. audientes quae faciebat uenerunt ad

c(:;6. 4)
Exeuntes autem statini phari- eum.
saei cum herodianis ° Et dixit discipulis suis
consilium faciebant aduersus eum quo- ut nauicula sibi deseruiret propter
modo eum perderent turbam ne comprimerent eum
' et iesus cum discipulis suis ^^ multos enim sanabat
secessit ad mare. ita ut inruerent in eum ut ilium tan-
(27. 1) £(. muita turba a galilaea et gerent
iudaea secuta est eum quotquot habebant plagas " et spiritus
*et ab hierosolymis et ab idumaea et inmundi
trans iordanen cum ilium uidebant procidebant ei.
et qui circa tyrum et sidoncm '-*• ^)

Et clamabant dicentes
multitude magna tu es filius dei
extende manum tuam. et extendit. et restituta est manus eius. ''

exeuntes autem con-
tinue, pharisaei cum herodianis consilium faciebant aduersus eum. quomodo eum
perderent. ' iesus autem. secessit cum discipulis suis ad mare, et multa turba. a
galilea. et iudaea secuta est eum. ' et ab hierosolymis. et ab idumea. et qui erant
trans iordanem. et circa tyrum et sidonem. multitudo magna, audientes. quanta
faciebat. uenerunt ad eum. " et dixit discipulis suis ut nauicula sibi deseruiret. propter
turbam ne comprimerent eum. " multos enim sanabat. ita ut inruerent in eum. ut
ilium tangerent. et quodquod habebant plagas. " et spiritus inmundos. cum uiderent
6. oin. statim GLKTR. pharisei DW, farissei sec. D. idumea Ea-KKrORWXZ, edumea L,
L. > phar. statim T vg. herodianiis E*. fatie- ydumea C, idumia D, idomaea G. et de trans
bant G. eum pr. : om. L ; ilim EGKV. Deficit lord.Q. iordannen O, ihordanen C, iordanem
"& post perderent usque ad descenderant u. 22. GMX vg. deindc om. et O*. qui + erant W.
;
7. et {bis lapstt D) ifis codd. et cod. caraf. : itis tirum 5PLT. sydonem CDEKTXZ* (corr. Z').
autem G vg. quum CH. a mare H. > turba que D. fatiebat G, faciebant T*. uenierunt
multa Q. CDEa'GKLWTORW delude et
galilea ; D.
+ a LQ + de R. iudea DEH>LOQRW. sequuta
; 9. et dixit + iesus TS. ut nauicula (iVa
est 0IX ; secutae sunt C. AHeKMM'OQVYItJd: ut in uau.

TiXompiov')
8. om. et ad init. AiPH0XY. hierosolymis CDEa'GILRTWXZ^S. deseruirent E"GH°®IK

{\.(po<joKv\xaiv) codd. pi. : hierusolymis EK, hieruso- \VXY=Z-V5. conprimerent DEIPGLKTO, com-
limis DS'LM'R, hyerusolimis Q, hierosolimis Y, prem. Y, compraem. H*, conpraem. R.
ieros. W, ierosolymis vg. Nomen clultatls tilpllcl 10. sanauit EH""" cum d ff, et graecis plurimis,
forma graece et latlne exstat. Craece kpoaoKv/m inruerent {iTri-miTTov) : irr. KW vg. ; inruerunt L
{uel Upo(j6\vim IVestcott et Hort^ neuti'o plurali ruerent 5F. tanguerent T>, tangarent L. quot-
et feinlnino slngularl, et iipovaak-fip. (iep. W. H.), quot : quodquod CGOTX. qu. sine addit. cum
latine hierosolyma, (-orum), -is, et -a, -ae, et CGWILMQTVWZ vg., et uett. et graecis fere
hierusalem. Matthcus forma prima et secunda omn. + autem coniungentes cum uersu scqtienti
:
utitur, et semel tantum tertla in uerbis Sahiatorls ADH'HKKTORXY + enim E c/ et quodquod

; ;
laincntantis hierusalem hierusalem quae occidis habebant plagas et spiritus inmundos f xal iiaoi
prophetas cap. x.xiii. 37. Marcus et lohannes K.T.\. gr. A 28. haberent T. plagas: flagella
forma plurali 'tfpoa6\vfia, -tav fere semper uti M, cf. Fs. xc. 10, et uerbera a.
uidentur, cui usui codices nostri plurimis locis 11. inmundi (imm. vg.): inmundos DE HM
respondent, sc. hie et u. 22, vii. i, x, 32. 33, xi. (i). (imm.)2'"'i'KRrORZ* ? (inmundi Z sed i in rasura)
II. 15. (27), (XV. 41), et loh. i. 19, ii. 13. 23, iv. 20. fS, imm. e; immundis X; inmundus r,. quum
21. 45, V. I. 2, X. 22, xi. 18. 55, xii. 12. In Marco C©. om.iUumK. procedebant DIPQOQRZ*
tamen xi. i ,
fluctuant gracci inter Upovaakr))!. et proiciebant se E, cf. superruebant e. ei : ante
ifpoaiKv/ia, nostri inter hierosolymae, hierosoli- cum©/, et exclamabant GKV.
dicentes + quia
mam, et hierosolymis; cf etiam xi. 27, etyis. 41. O Bentl. filius : fius Y. Hentenius et Clou. inc.
Lucas fere semper scrihit UpovaaKrjfi cf. ad Luc. ; tiers. 12 tu es f. d. scd Stcpkaniim ut semper
ii. 22, ubi de usu eius plitra eollegiiuus. om. ab sequor 1555.
III. 12-21.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 201
1^ et uehementer comminabatur eis ne et inposuit eis nomina boanerges quod

manifestarent ilium. est filii tonitrui
13 (29. 2) gj- ascendens in montem uocauit ^* et andream et philippum et bartholo-
ad se quos iioluit ipse meum et mattheum et thomam et
et uenerunt ad eum iacobum alphei et thaddeum et
^* et fecit ut essent duodecim cum illo simonem cananaeum
et ut mitteret eos praedicare ^^ et iudam scarioth qui et tradidit ilium.
^''et dedit illis potestatem curaiidi infir- 20 (31. 10)
£t ueniunt ad domum
mitates et eiciendi daemonia. et conuenit iterum turba
ic (30. 2)
Yx inposuit simoni nomen pe- ita non possent neque panem
ut
trus '" et iacobum zebedaei manducare
et iohannem fratrem iacobi ^êtcumaudissentsuiexierunttenereeum
ilium procidebant ante eum. clamabant dicentes. quia tu es filius dei '- et multum
et
comminabatur eis. ne manifestarent ilium. " et ascendens in montem. uocauit ad se

quos uoluit ipse, et uenerunt ad eum. " et fecit duodecim ut essent cum eo. et ut mit-
teret eos. praedicare euangelium. " et dedit illis potestatem curandi infirmitates. et
eiciendi daemonia. '^
et imposuit simoni nomen petrus. " et iacobo zebedaei. et iohannen
fratrem iacobi. et inposuit eis tonitrui. " et andream. nomina. boanerges. quod est filii
et philippum. et bartholomeum. iacobum alphei. et tad- et mattheum. et thomam et
deum. et simonem cananeum. " et iudam scariothen. qui et tradidit eum. ™ et uene-
runt in domum. et conuenit iterum turba. ita ut non possent. neque panem manducare.
et cum audissent de eo scribe et ceteri. exierunt tenere eum. dicebant enim. quoniam in
""
12. ueementer T, nechim. DL ; om. G ctmi bee nomna Y. boanarges W, boanaerges Z*, boar-
ffi i q r. conminabatur O
comminabantur X. ; nerges 3", -gis Q, boar-nergis R, barnarches L.
om. ne L. ilium EJPR
eum + quoniam : ; fill V. thonitrui CGR.
sciebant eum (ilium T) GT b g.^q + quoniam sc. ; 18. andriam 0, handream C, andram L.
eum xpm esse {cum gr. C) a I; + sciebant enim CH,
pliilyppum philipum Y, pilippum L, filippum
ewmff^, cf. i. 34 et Lttc. iv. 41. DOT. bartholomeum codd. plur. : bartolomeum
13. ascenditE*. > ipse uoluit D. uenierunt D. OT, tholomeum L, bartholomaeum Y<^ vg. Tisch. ;
14. essent : n in ras. iP. duodecem JP* .xii- ; deinde om. et 3P ; + indas e. mattheum codd. plur. :
DERW ; om. M. eos : illos H. praedicare matheum EH'LRT, matteum D, matthaeum vg.
sine addit. {K-qpiaativ gr. pi.) cum CEIKMQRTW Tisch. thomanZ*. alphei("C(/(!'./&?-. alphiL,alfei :
(pred.lZ vg. a I S azir., et apredicare V : + euan- DIPT, alphaei vg. Tisch. thaddeum KLOVXZ
gelium ADlpred. aeuanguel.)a'GH0LH"OXY«/« taddeum CiPGH0M'W,thatheumEQR»»% tatheum
gi-aec. D et uett. b d efff.^ i q r r„ t. DT, taddaeum AY, thaddaeum MR* vg. Tisch.
15. poteste curandum G''. imfirmitates L
O. lebbeum a b{-a.tus]d ff, i q r cum gr. D; om. e.
ualitudines E* dff.^ q r t. ieciendi DL, eieciendi symonem CKTRW. cananeum GO, cannaneum
SPM'V, eiiciendi vg. Tisch. demonia DiPLOW ;
DjPLKTR, chananeum EWZ, channaneu V, chana-
+ et ut circumeuntes {diuidtmt LT) praedicarent naeum ©"^(h sup, lin.)I.
(pred. D) euangelium (aeuang. E, aeuangu. D) 19. scariothEGHQIKlVIKrOQTVWXZ: scariot
DELQT et sic fere a c e g, gat. sine auct. graeca. AY, scharioth CR, scarioh L; scariothis DH"
16. inposuit DGKTOTVZ et inposs. a'LR iscariotem vg. qui et (&s Koi gr. fere omnes) AG
imp. codd. rell. et vg. ;
posuit W ; + N E. symoni HQKMKrVXYZ^ vg. qui (om. et) CDESPILOQ :
CDRWY, simone G. petrus codd. pl.,vg. et uett. RTWZ* C7im graeco M. ilium eum G. :
i c dfff^ i I r: petrum {virpov graeci excepto A) 20. et uenerunt Q. ad in G om. E + eum : ; ;
DEiPLQR ctim aeff„g^q Bentl. D*. conueniunt + ad eum D. turbae D. om. Ita M.
17. zebedei CDH'GLORVW. ioannem CSC possintER; + iterum manducare D*. neque: nee G.
iacobi : eius G g2 cum graecis G 2S. 69. 271 al. 21. quum C0, audiissent D. sui (01 Trap' airoC)
10; deinde om. et G. inposuit DE0M"OTVZ, discipuli E ; discipuli sui DW gat. ; sui discipuli
inposs. H'LR : imp. codd. ;r//. et vg. ; inposui : G. 3""" ; de eo scribae et ceteri G cu7n graeco D (rai
202 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [ni.
dicebant enim quoniam in furorem potest stare regnum illud

uersus est.
"^
et si domus super semet ipsam dis-
22(32.2) £(. scribae qui ab hierosolymis pertiatur
descenderant dicebant quoniam non poterit domus ilia stare
beelzebub habet ^^
et si satanas consurrexit in semet ip-
et quia in principe daemonum eicit sum dispertitus est
daemonia. et non potest stare sed finem habet
23 (33. 2)
Yx conuocatis eis in parabolis ^^ nemo potest uasa fortis ingressus in
dicebat illis dcmum diripere
quomodo potest satanas satanan ei- nisi prius fortem alliget
cere? et tunc domum eius diripiet.
28f34.
"*et si reenum in se diuidatur non 2) j\nien dico uobis
furorem uersus est.

''-
et scribae qui ab hierosolymis descenderant. dicebant. quoniam
"'
beelzebul habet. et quia in principem daemoniorum eicit daemonia. et conuocans eos
in parabolis. dicebat illis. quomodo potest satanas. satanan eicere. -*
et si regnum.
aduersus se diuidatur. non potest stare regnum illud.
"-'"
et si domus. aduersus semet-
ipsam disperdatur. non potest domus ilia stare. -" et si satanas. consurrexerit in semet-
ipsum dispertitus est. et non potest stare, sed finem habet. "' nemo potest uasa fortis
ingressus in domum eius diripere. nisi prius fortem alligauerit. et tunc domum eius
diripiet. ^' amen dico uobis. quia omne peccatum dimittitur filiis hominum. et blasphe-
076 Tjnovaav -nepi avTov oi ypafifMireis Kai oi Xonroi) LR. stare regnum illud (illut Z*, ilium B) =
et iteii. d fff-^ g., i q r, de illo scr. et cet. a h, de eo (jTa$TJvai jy âd. €K€ivt] codd. et uett. : st. reg. illins
scr. et pharisaei c, > de eo exienmt detinere eum AHOY ex Mt. xii. 26 > regnum illud stare vg.;
scr. et ceteri ab hier[usalem

e ;
pcrgit r qui semed ipsam T semetipsam Y vg. semet
25. ; ;
ascejnderant exierunt te^nere eum]. exeunt L. ipsa G semet in ras. A. dispartiatur Z, dis-
;
> quoniam dicebant enim G. in furorem (furore perciatur W, dipertiatur W. poterit (Sui'TjfffToi
EKZ*) uersus (conuersus SP) est : demens factus NBCLA'i cum BCDEa'GHQIKLMSTORTVXYZ
est G, sed uett. exsentiat eos b ff^ i, exentiat eos et a i: potest (Swarai gr. pi.) AQW vg. Tisch. et
a d q cum D e^cffTarai awTous i. e. attonitos facit uett. pi. domus {om. ilia) 5P* ; > domus
ilia JT'"!'.
poptths {cf. Alt. xii. 23 iîoravTo vavn^ oi oy\oi)\ stare + sed finem habet X.
in extasi est 5 ; ntiti nulgata concorda7it f I aur.\ 26. om. et si s. ad potest stare E, et sed finem
cum uersti sequenti confundutit beelzebub habet habet quasi recentius additum. om. si DL*.
etc. c e; + et expauit Q. CW.
sathanas consurrexit {avimrf) ADJPMKT
22. scribe W. hab C. hierusolymis K, hieni- OQRTX'YZ*: consurrexerit BCH(-)IKLV\VX*Z"
solimis DE5PM', hirusolimis LR, iherosolymis C, vg. Tisch. senicd CT. disperditus R. cons, in
ieros. "vg., ierosolimis W. discenderant CDE5PI semet ad stare satanan eicit diuisus est super
ip. :
MTR ;descenderent V*, discenderent Q, discenderunt se et non poterit stare regnum eius G cf. uett. sat. ex-
L. dicebant + insanit T. quoniam om. L :

;
pellit diu. super se regnum eius non potest stare sed
+ in W
ct a beelzebub ad eioit in rasura. f. h._^2, sat. eicit disp. est super se non potest stare reg-
beelzebub ABCiP0KMMOV\\'XYZ vg. et num eius sed finem habet q {r) et d (dispertitur), sat.
belzebub DHRT : beelzebul GQ, beelzebnd E, eicit dispertitus in se n. poterit st. r. eius /'. potest
bel zephb L. ovi. et D. principem G. daemonum ihvvarm omites ut udtur) cum BCFKLQRTVX*Z
cum ABCGJtiM, demonum JPY cor. uat. mg. etacfaur.: poterit ADEH'GHWIMM'OWX'-Y
daemoniorum E©IKM"ORVXZ vg. Tisc/i., dem. vg. I Jisch. stare : istare C. habet habere KT.;
IILQTW C, eiecit M"R, eicet O,

cor. uat. heicit 27. uassa DEiPLR. ingresus LR. om. in
iecit DL, eiicit vg. Tisch. dem. DiPLWV. A''M"T. fortem alliget irtiv la\vpov Sti(Tt)) codd.
23. parabulis C'iP'LK. illis eis LQR + dns : ; pi. et vg. : i. alligauerit Da ""'O Bentl. ; > alli-
ihs G. quomodo quo : L. otii. potest L. gauerit fortem R ; alliganerit( om. fortem) E. do-
sathanas CW. satanam X, sathanan CW, satan mus sec. C. deripiet ACT, diripet H*, diriperet V.
L. eiecere 5PRV, iecere DL, eiicere vg. Tisch. 28. dimittuntur G. fills L. blasfemiae CDH'
24. diudatur L. potest {^vvajaC) : poterit DE LT, -phemie W, ''""phemiae O ;
quibus bias-
III. 28-IV. 2.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 203
quoniam omnia dimittentur filiis ho- "^ et respondens eis ait

minum quae est mater mea et fratres mei ?
peccata et blasphemiae quibus blas- 3* et circumspiciens eos qui in circuitu
phemauerint eius sedebant ait
2^ qui autem blasphemauerit in spiritum ecce mater mea et fratres mei
sanctum 35 qui enim fecerit uoluntatem dei
non habet remissionem in aeternum hie frater mens et soror mea et mater
sed reus erit aeterni delicti est.
(36. 2)
^^ quoniam dicebant IV. 1 jTj.
iterum coepit docere ad
spiritum inmundum habet. mare
31 (3d. 2)
j^t ueniunt mater eius et fratres et congregata est ad eum turba
et foris stantes multa
miserunt ad eum uocantes eum ita ut in nauem ascendens
32 et sedebat circa eum turba sederet in mari
et dicunt ei et omnis turba circa mare
ecce mater tua et fratres tui foris super terram erat
quaerunt te ^ et docebat illos in parabolis multa
miae quibus blasphemauerint ^'

qui autem blasphemauerit in spiritum sanCtum. non
habet remissionem in aeternum. sed reus erit aeterni iudicii.
'"'
quoniam dicebant. spi-
ritum immundum habet. ''
et uenerunt mater eius. et fratres eius foris stantes. miserunt
ad eum uocantes eum. ^"^
et sedebant circa eum turbae multae. et dicunt ei. ecce mater
tua. et fratres tui. et sorores tuae stant foris quaerentes ^' et respondit eis dicens.
te.
quae est mater mea. aut qui sunt fratres mei. ^* et circumspiciens eos. qui in circuitu
eius sedebant ait. ecce mater mea et fratres mei.
''^
qui enim fecerit uoluntatem dei. hie
frater meus. et soror et mater est. IV. '
Et iterum coepit iesus docere ad mare, et
congregata est ad eum turba multa. ita ut in nauem ascendens. sederet in mari. et
omnis turba. in litore stabat. " et docebat eos. in parabolis multa. et dicebat illis in
phemauerint {oaa &v ^Xanrprjixijawaiv) : q. blas- etc. Tisch. S. quenint D ;

quaerentes Q. te + uidere L.
femanerint D5PL q. blasphemauenint
; BCVWX 33. et respondens ( + itis BKTO) eis ait (ei O*,
Z*r, -cemanerunt E, -emaberunt T ; om. G cum > ait eis BKTWX, eis dixit Q) qui respondens
:
a b c e ff-i i q r Cypr. Test. ni. 28, Ep. XVI. 2. dixit illis G. que DW. mea et + qui sunt BEMT
29. blasfemauerit DH'L, -femaberit T. om. in OTWX.
pr.'E. habet: habebit 9'Sffi«(/« r; habebit in se 34. circnminspiciens T{sed in ras.)^.. ei^s O.
L. remisionem LRY. otn. in aeternvim G cum sedebant ait : sedebant eis Z* {sed correxit T?).
graecis D
i. 22. 28. 209. 2P^ et a b e
ff^ q r. eteni. om. mei Q.
bis. W. delicti (afrnpT-q^taTos NBLA etc.) codd. 35. uolumptatem C, uolumt. T. > meus frater
pi. (dilicti DL, dilecti O) vg. tiett. : iudicii (Kpiatas G. om. mea EG. mater : pater H. > mater
gr. pi.) If. mea et soror est D.
R + enm G. inmundum ABC
30. diciebant ; IV. I. iterum coepit (caep. IL, cep. W) :
D3>GH0LKrOQRTVXYZ: immundum EKMW > coepit iterum G. ad et R. : congrigata L.

vg. habet: habere G. otn. est D. ad eum + omnis D* {sed exp.). ut
31. ueniunt {tpx^^'^^ S^ P^-) ôdd. etvg. : uenit {om. E*) in nauem (-im DTW) codd. cum gr.
{ipXiTai NDG etc.) S'^G etabdeff^qr; uene- ut nauem V, ut nauim vg. {om. in) ;
pergit G
runt sine atict. gr. 'X. c f. fratres + eius DQ. ascenderet et sederet et omnis turba stabat in litore.
foriis E*. missenmt D5P. uocantes + ad R. hascendens C ; ascenderat L. om. sederet L.

32. sedebant c. e. turbae {eKaOrjvro A) L, cf. et in mare 5P* (-ri 3?').
uenerunt ad eum turbae e. fratris G ; om. tui R ;

2. om. et L. illos : eos EGLQRZ* vg. ; ill in
+ et sorores tuae abc dfff.^ q (tui) et<m gr. ADEH ras. A. pavabulis DSP'GLR.
E e
204 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [IV.,
et dicebat illis in doctrina sua ''audite. ' et aliud cecidit in spinas

Ecce seminans ad seminandum
exiit et asccndcrunt spinac et suffocaucrunt
* et diim seminat iilud
aliud cecidit circa uiam et fructum non dedit
et uenerunt uolucres et comederunt ^ et aliud cecidit in terram bonam
illud ct dabat fructum asccndentem et crcs-
* aliud uero cecidit super petrosa centem
ubi non habuit terrain multam et et affercbat unum triginta
exortum est
statim et unum sexaginta
quoniam non habebat altitudinem et unum centum.
terrae ^
Et dicebat qui habct aures audiendi
'^
et quando exortus est sol exaestuauit audiat
et eo quod non haberet radicem ex- '"et cum esset singularis interrogauerunt
aruit eum hi qui cum co erant
doctrina sua. ' audite. ecce exiit. seminans. ad seminandum. "

et dum seminat. aliud
quidem cecidit circa uiam. et uenerunt uolucres. et comederunt illud.
'•'
aliud uero.
cecidit super petrosa. ubi non habuit terram multam. et statim. exorium est. quia non
habebat altitudinem terrae. sole autem orto. extuauit.
"^
et eo quod non haberet radicem.
exaruit. ' et aliud. cecidit in spinis. et ascenderunt spinae. et suflFocauerunt illud. et
fructum non dedit. ' et aliud cecidit in terram bonam. et dabat fi'uctum ascendentem et
crescentem. et afferebat. unum tricensimum. et unum sexagensimum. et unum centen-

simum. " et dicebat. qui habet aures audiendi audiat. " et cum esset singularis. inter-
3. audite bis X. ovi. exiit L. saeminans ad MWY. asc. spinae (-ne W, -neae Q) et sufifo-
saeminandum C et sic infra. cauerunt (soff. il', subf. L, offocauerunt M) illud
4. et />;-. + factum est LQ a czim graccis fere omn. (-t HZ* corr. Z") : increscentibus spinis suffocatum
Kttl iyiviTo. dum cum : 5P. seminaret L. aliut est G cvm ff.^ q r. > non dedit fructum L.
CiP'GHT. caecidit CEZ*, cicidit DL, decidit R. Ca^*GH. caecidit CEZ*, cicidit DL.
8. aliut
circa : secus Qi c ff.^

ex lilt. xiii. 4 ; super D* {scd bonum G. fructum + bonum Q. hascendentem
circa in mg.) ; iuxta a e. uenierunt D. uolucres C nascentem H, cf. ascendem q. afferebat BC
;
4 caeli vg. cum gr. paucis ct a ffi g.j. i cj r cor. iiat. KMM'QTVWXZ^ vg. cf. i. 32, Mt. xvii. 17 etc.:
[scd non mg.) ex Luc. viii. 5. commedcrunt E. adf. ADE3'G(-ant)H0ILORYZ'. hunum ter C.
GHZ*.
illut trigenta Y, tringenta L ; xxx.DRW; tricensimum
aliut H"GHZ*.
.1;. om. uero EQ. caecidit CG, trices. BT, treces. O, triges. TS, xxxmu E.
CEZ*, cicidit DLR. supra BEa"»!'GM"X ; + loca om. et post triginta |fcjSC. sexagenta 5PLY ;
G d. petrosam © cuvi g.,,petrosam terram a

i, ;
•LX- DRW sexagensimum C, sexages. BOTTS,
;
petrossa D. hubi C. habuit habebat lerxff)

: ses.iges. G, Lxmu E. centum: 'C- R; centesimum
y,* (sed corr.') cwm ffi. i37«. multam R. exortum BCGOT5"S, cmum E.
(om. est) L. quoniam quia 0MQ. habebant
: 9. habet aures : babes lapstc Z* (corr. Z^).
E ; habuit C. audiat : audiet L sed non infra ; + et intelligens
6. exhortus X ; exortum E*. exaestuaiiit intellegat G cum uett. b dff^ i r [tit iidtur), etiam
codd. pi. (exeaes. G) et vg. : aestuauit {iKav/jiaTiaBr) et qui intellegit intellegat a, cf. gr. D Km avvfuuv
omnes ut Mt. xiii. 6) BEOX*Z* {corr. 7J\
haestuauit C, estuauit T, extuauit L. et eo codd. 10. quum C©. singularis -h et I* ? Z. eum +
pi. et vg. : eo {om. et) AHW*OXY ; et ex eo R. dicentes Q. hii CDE5PH'^^0*ILRT\VZ*. om.
habuit EGL, habebat vg., habueret K {scd hab qui eoW. : om. E ; illo D. erant : fuerant T ;
in ras.). exarauit L. + -xn- D. cum duodeoim [,avv tois SuiSexa gr.

7. +et ad init. @' {sed postea dclctiim). aliut pi.) ABDHiquum H*)LMOQRY cod. caraf. (-xn.
CH'*GH. caecidit CEZ*, cicidit DL. in spinas DL) de duodecim T duodecim {om. cum) CE
; ;
UU rds aKavSm) codd. pi. ct vg. : in spinis ACH*I a>(duodecem*,0H<.M'V\VXZz'.?-. (-xii- EVWZ).
IV. lo-iS.] EUANGELIVM SECUNDUM MARCUM. 205
cum duodecim parabolas '^ hi autem sunt qui circa uiam

11 et dicebat eis ubi seminatur uerbum
uobis datum est scire mysterium regni et cum audierint confestim uenit sa-
dei. tanas et aufert uerbum quod semi-
(37. 1)
autem qui foris sunt
jujg natum est in corda eorum
^^
in parabolis omnia fiunt et hi sunt similiter qui super petrosa
^^ ut uidentes uideant et non uideant seminantur
et audientes audiant et non intel- qui cum audierint uerbum statim cum
legant gaudio accipiunt illud
^^
ne quando conuertantur et non habent radicem in se
et dimittantur eis peccata sed temporales sunt
^3 et ait illis nescitis parabolam hanc deinde orta tribulatione et perse-
et quomodo omnes parabolas cog- cutione propter uerbum confestim
noscetis ? scandalizantur
14 (38. 2)
Q^jj seminat uerbum seminat 1' et alii sunt qui in spin is seminantur
rogauerunt eum. hi. qui cum eo erant. cum duodecim dicentes. quae est haec parabola.
" et ait illis. uobis datum est scire mysterium regni dei. illis autem qui foris sunt, in
parabolis omnia fiunt '^ ut uidentes uideant. et non uideant. et audientes audiant. et
non nequando conuertantur. et dimittantur eis peccata.
intellegant et ait illis. nescitis ^''
parabolam hanc. et quomodo. omnes parabolas cognoscetis. " qui seminat uerbum
seminat. hi autem sunt, qui circa uiam seminati sunt,
^'•'
qui neglegenter uerbum sus-
cipiunt. et cum audierint. continue uenit satanas. et aufert uerbum. quod seminatum
est. in cordibus eorum. '"
et hi sunt similiter, qui super petrosa seminantur. qui cum
audierint uerbum. statim cum gaudio suscipiunt illud. "
non habent radicem in se.
et
sed temporales sunt, deinde orta tribulatione. et persecutione. propter uerbum con-
festim scandalizantur. *' et hi sunt, qui in spinis seminantur. qui uerbum audiunt.
parabulas S'LRZ ; de parabolis E gat. ; quae est 14. saeminat bis C, et sic hifra.
parabola hec T ;
parabolam W vg., parabulum D ; 15. hii CDESPGLORTWZ*. > simt autem L.
+ exponere W cor. uat. {sed non mg-) sed interro-
; hubi C ;
quibus G. seminantur E. et cum
gauenint eum discipuli eius quae esset parabola equQm C, et quum 0. audieri''t O, audirent Y.
ista Gfere aim a (b) c dff.^ i q if). sathanas CW, satas Z* {corr. Z^"). auferet 3'KL
II. dicebat eis: ait illis G. uobis + autem M"OZ c diq raur.. auferat G. in corda e. ABD
a>. scire ABDiP*H0IMKrOVWXYZ cor. uat.f: EH0ILMKrOQRX'=YZ* cmn dff^ aur. : in corda
nosse CEH'»'('KLQRT vg. c ff^ aur. ex Mt. xiii. e. CGKTX*Z^ I'lff'^g^q r gat. in cordibus e. ; VW
II, Ltu. viii. 10 ; cognuscere G a b di q; graeci vg. cor. uat. cum gr. pi. ev rats /capSiais avru/y et
pi. ^voivai, sed aliqjti oviithtnt czim ff^. misterium afi ; in eis (iv ainoh NCLA, eis airoiis B etc.) c S.
CDEiPLOTWY. om. autem Q. foriis E*. 16. hii CDEIPGLORTW. similiter qui:
sunt + non est datum sed G + omnia Y. in
: ;
sim. et qui E > qui similiter D
; ;
qui sim. qui L.
parabulis SP^GLR. omnia &xat codd.pl. (-ant E) supra BEJPGOKTRT. petrosam O, petrossa DH'.
et vg. : dicitur G ctim graecis D 28. 64. 124. 2^" et > et hii qui supra petrosa seminantur hi sunt G.
b c dff^ i r,omnia dicuntur a q. quum pr. 00. accipiunt suscipiunt E. illut :
13. +
init. JP.
etut uidentes uid. et non
ad GZ* {corr. Z-).
uideant (audiant T*Z* sed corr. Z", aspiciant G) 17. om. nou T. horta C. persequtione D0,
ut et uidentes uideant D. intelligant vg. H0W persequu. I. confestim statim CT" {post rasuram :
demittentur V, dimittcntur L; dimittam G cum 9 litt.) continue E.

;
scandaliszantur E, scandali-
d i q r, remittam^,. peccata + sua H. zentur M".
13. parabul. bis DH'GLR. hunc W. cognu- 1 8. alia K*. spinis + sunt V*. hii CDE3PIL
scetis G. ORTW.
E e a
2o6 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [IV. 18-25.
hi sunt qui uerbum audiunt nonne ut super candelabrum pona-

If et aerumnae saeculi ct deceptio diui- tur?
22 (40. ]vjq^
tiarum 2) enim est aliquid abs-
et circa reliqua concupiscentiae intro- conditum quod non manifes-
euntes suffocant uerbum tetur
et sine fructu efficitur nee factum est occultum
20 et hi sunt qui super terram bonam sed ut in palam ueniat
seminati sunt '^si quis habet aures audiendi
qui audiunt uerbum et suscipiunt et audiat.
fructificant 24 (41. 2) £^ dicebat illis uidete quid au-
unum triginta diatis
et unum sexaginta et in qua mensura mensi fueritis
unum centum. remetietur uobis et adicietur uobis.

(39. 2) 2fl (42. 2)
j7|. cjjcebjjt numquid uenit
ilHs Q^j g,^jj^ habet dabitur iUi
lucerna ut sub modio ponatur aut et qui non habet etiam quod habet
sub lecto ? auferetur ab illo.
" et per sollicitudines saeculi huius. et inlecebras diuitiarum et ceterae concupiscentiae.

introeuntes suffocant uerbum. et sine fructu efficitur. -"
et hi sunt, qui super terram bonam
seminati sunt qui audiunt uerbum. et suscipiunt. et fructificant. unum tricensimum. unum
sexagensimum. et unum centesimum. -^ et dicebat illis. numquid accendunt lucernam.
et ponunt earn sub modio. aut sub lecto. nonne ut super candelabrum ponatur. " non
enim est aliquid absconditum. quod non manifestetur. nee factum est occultum. sed ut
in palam ueniat. "^
siquis habet aures audiendi audiat. -*
et dicebat eis. uidete quid
auditis. in qua mensura mensi fueritis. remetietur uobis. et adicietur uobis credentibus.
"^
qui enim habet. dabitur illi. et qui non habet. etiam quod habet auferetur ab illo.
19. erumnae Ca^'^KTR*, erumpnae LR""', unum tert. aliut G. : centum •€• R cen- : ;
erumpne W
aerumna H0MO, erumna "S*,
; tesimum BGOT^S, centensimum C, cmura E ;
aerupna E, erumpna D aerumnas Y rf e fin. in ; ; om. L. + adfin. qui habet aures audiendi audiat 0.
ras. scr. est in A. seculi vg. aerumu. saec. CW 21. nunquid 5'|tJ. uenit accendilur G (D :
(ai iiipiiivai ToC aluivoi) : sollicitudines uictus et aTTTfToi) cum c deff., ir, cf.f. lucenna ut uidctur Y,
errores mundi G, cf. ueft. d q, item soil, uictus et s. m. poniatur L. lecto lectum G. supra DEH" :
delectationes m. ^, sollicitudiiiibus uicti et de- H'WLM'QRX*. candalabrum R, cantell. L, can-

lectationibus m. c, per sollicitudinem uictus et in dell. D.
errore saeculi b, prae sollicitudine uictus et errore 22. >
est enim L vg. >enim absc. est ali-
mundi i {a def.). deceptione T. diuiciarum W, quid W. aliqni'* H {in liturd) aliud D. habsc. ;
diuiarum R. circa reliqua : reliqu^ G, circa C. non Slip. lin. H. non manifestatur D noni- ;
reliquas T. concupisceucie W, concupiscentias T. festetur L. hocc. C, ocultum L. sed ut quod :
introeuntes : introentes K ; simul incidentes G. non '^%. in palam (pallam Gl ueniat {tx% tKB-ri <{>.
soffocant SP. fructo O. efficitur {-fiviTm gr. pi.) An etc.) palam ueniat
: MWY >
u. in p. T cum ;
AB3>H»IMV\VXYZzg-.: efficiunturCDEGH'QK gr. NCDLA etc.
LlffORT, officiuntur Q. 24. audiastis Q, auditis M". in qua 4- enim G.

20. hii CDESPILORW. om. sunt G. supra remecietur W ; remitietur LORY ; remici. H,
BCEGQKLNTOQRTVZ* Uorr. Z<). seminati remitti. D. om. uobis pr. E. et adicietxir
sunt : seminatur E* ? {corr. E') ; + hi sunt G, ladiecietur M", adiecitur L, adiicietur vg. Tiscli.,
+ hii sunt D3'"'''LQR. > uerbum audiunt L. dicetur T) uobis (uos R) : om. DG h e gat. {cum
hunum /iv C triagenta . 5P (a pf. in ras. ) ; -xxx- graecis DG 114. 7'". 2P'').
DLRW ; tricesimum BGOT, tricens. C, triges. 25. quis? X*. abet C{ter)\ 4-et Q. dauitur
'z&, xxxmu E; deindc om. et JPX* vg. unum sec. O. illi : eiDEiP*Q. om. non D. eciam W.
aliut G. sexaginta : -Lx- DLRVW ; sexagesimum aufferetur D. ab illo: ab eo GL vg.\ ab "eo
BGOTTS, sc.xagens. C, LXmu E b'««(/i; o/«.etiP. ab " illo E sic.
IV. 26-33.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. aoy
2G (43. 10)
j;^ dicebat sic est reginim dei aut cui parabolae comparabimus
quemadmodum si homo iaciat semen- illud ?
tern in terram ^^ sicutgranum sinapis

^'
et dormiat et exsurgat nocte ac die quod cum seminatum fuerit in terra
et semen germinet et increscat dum minus est omnibus seminibus quae
nescit ille sunt in terra
^* ultroenim terra fructificat ^^
et cum seminatum fuerit ascendit
primum herbam deinde spicam et fit maius omnibus holeribus
deinde plenum frumentum in spica et facit ramos magnos

^^
et cum se produxerit fructus ita ut possint sub umbra eius
statim mittit falcem quoniam adest aues caeli habitare.
33 (45. 6) jjt talibus multis parabolis lo-
messis.
30 (44. 2) Yx dicebat cui adsimilabimus quebatur eis uerbum
regnum dei pr ut poterant audire
^ et dicebat illis. sic est regnum dei. quemadmodum si homo, mittat semen in terram
°' et dormiat. et exurgat nocte. ac die. et semen germinet. et increscat. dum nescit
ille. ^'
ultro enim terra huctificat. primum herbam. deinde spicam deinde plenum granum
in spica. ^°
et cum quoniam adest messis.
produxerit fructum. statim mittit falcem.
™ et dicebat. cui adsimilabimus regnum
comparabimus illud. dei. aut cui parabolae.
'^ sicut granum sinapis. quod cum seminatum fuerit in terram. minus est omnibus, semini-
bus. quae sunt in terram. ^''et cum seminatum fuerit. ascendit. et fit maius. omnibus
holeribus. et facit ramos magnos. itaut possint sub umbra eius. aues caeli habitare. "' et
26. dicebat : + eis DX ; + illis ESP'"", reg- sis C ; > messis adest BH'O ; adest tempus mes-
num dei caelorum Q. quemammodumlKYZ".
: r. sis H'0.
cm, si T cuvi graecis MBDLA etc. bomo iaciat 30. dicebat (bant L*) : +eisKr. adsimilabi-
{avBpanros 0a\T) gr.p/.) AH'0MWX vg. I, et liomo mus ABCESPFGHeiMRTQRX'YZ*,
cimi et -aui-
FH*IY > iaciat homo BKTVZ', > ieciat
iaceat : mus OT adsimulabimus D, -auimus L
: ; assimi-
homo W, > iaceat homo C, homo iactat EL(iec.)Q labimus KVWX*Z^ vg. cui parabolae (-bole
( + et), h. iactet GR i r et homo semen iactet d, EW, -bulae DiPLR) : in qua parabola G, cum d
> iactet homo q, > adiciat homo mtr. homo fa- ; (-uola) e ; in qua similitudine b, in quam parabo-
cial D, > facial homo 3POZ* homo mittat a h ; c 1am c ff.^ i q. comparabimus cum AB(-au.)FG
f. sementem (sae. C) = O5riSp0!' codd. vg. et I: HIMQXTffi: cumparabimus 0(-au.")Y; conpara-
semen GLQ uett. ; + iaceat D. in terra ESPKT. bimus CDEa'eKKTRTVWZJ^S ; conpauimns L.
obdormiat G. exurgat CMO*TWZ vg.
27. et illut a'GH.
nocte ac (hac C) n. et G vg. et semen (sae. C) : 31. siout {iisgr. pi.') : sicuti C ; sic est enim si-
— K.b <XTr6pos ac s. E. germinat Q. increscat

: cut L ; sic est ut (o/xoia ecrrtv D) DiJPKTQR g.2.
crescat BKT. nesciat C. om. ille E. granum: enim T. synapis CDE, senapis Z.
28. Hultro C. enim + in H. erbam T. spi- quum C0 om. ; Q. saem. C. fuerit in terram
cam spinam Y. plenum e zn ras. A. fru-
: ; BOR Bcnil. om. minus est ad in terra L. mi-
mentum : triticum G b c e\ fructnm B ;
granum nus : minor B, minimum ESP^'R. que D. sunt
dfq. in spicam KM*GQZ. in terram GO*.
29. et cum se produxerit fructus (orai/ Se quum C©.
32. saeminatum C ; natum TS.
7ra/3a5a; 2iel -napaZoi 6 icapiros) codd. pi. {om. fructus om. fuerit DR. hascendit C, ascendet V; -în
D*) |§ ffi aut: : et cum pr. friictus {om. se) (S, /; arborem TS cor. uat*. {non mg.). fit maius
et cum pr. fructum G dfq et cum sero pr. fr. X,
; (maior L, magus H*) : statim maius est Q. homn.
et cum ex se pr. fr. T S, et cum fructum fece[rit] a, C. oleribus LT vg. Tisch. possint sint L.
:
et c. fructum ediderit /', et c. mutauerit fructum c, humbra C, uumbra W*. celi W. habitare in- :
cum autem produxerit fructus S, cum tradiderit habitare G h c d ei q.
fructus e. mittit [airoaTiXXti cf. loel iv. 1 3 Heb. 33. talibus : aliis G. parabulis DjP'GLR. lo-
et Lxx) : mittet GH'0=VW ; om. L. hadest mes- quaebatur L. om. eis G. prohut C. poterant R.
3o8 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [IV. 34-V. 2.
^*sine parabola autcm non loquebatur et excitant eum et dicunt ei
eis magister non ad te pertinet quia

(46. 10) perimus?
seorsum autem discipulis suis
^^
disserebat omnia. et exsurgens comminatus est uento
35 (47. 2)
j7t ait iUis ilia, die cum sero et dixit mari tace obmutesce
esset factum et cessauit uentus
transeamus contra et facta est tranquiliitas magna
^"^
et dimittentes turbam adsumunt *"et ait illis quid timidi estis ?
eum necdum habetis fidem ?
ita ut erat in naui et timuerunt magno timore

et aliae naues erant cum illo et dicebant ad alterutrum
3' et facta est procella magna uenti quis putas est iste quia et uentus et
et fluctus mittebat in nauem mare oboediunt ei ?
ita ut impleretur nauis V.' Et uenerunt trans fretum maris

^^ et erat ipse in pupjji supra ccruical in regionem gerasenorum
dormiens ^ et exeunti ei de naui statini occurrit
talibus multis parabolis. loquebatur eis uerbum prout poterant audire. '* sine parabola
autem non loquebatur seorsum autem. discipulis suis. disserebat omnia. ^* et ait illis
eis.
in ilia die. cum sero esset factum, transeamus contra. ^^ et dimissa turba. adsumserunt
eum. itaut erat in naui. et aliae naues erant cum illo. " et facta est procella uenti magna,
'* puppe. supra cer-
et fluctus ascendebant in naui. itaut inpleretur nauis. et erat ipse in
uical dormiens. et excitantes eum. dicunt ei magister. non ad te pertinet. quia perimus.
"' et exurgens comminatus est uento. et dixit mari. sile obmutesce et cessauit uentus. et
facta est tranquiliitas magna, '"'et ait illis. quid timidi estis. quomodo nondum habetis
fidem. et timuerunt timore magno et dicebant ad alterutrum quis putas est iste. quia et
uentus et mare oboediunt ei. V. Et uenerunt trans fretum in regionem gerasenorum.
^
* et exeunte eo de naui. statim. occurrit ei homo de monumentis in spiritu inmundo. ' qui
34. parabula DJP'GLR. sehorsum C autem + nauis L; +a.'D*{scilcxpunc/.). super EFH*OW

tamen G om. E*. ; diserebat 'S ; loquebatur E. vg. Tisch. domiens Z* (corr. 7?). et e.\citantes
homnia C. eum {delude om. et) die. 0. dicant G*. dicent Z*
cum sero esset factum ait {corr. TF). ei codd. pi. illi E vg. Tisch. quia
35. Inc. in ilia die illis :
ihs G. ilia die ABCEH*MTY: > die ilk Da'* quod X'=.
Corp. ox. ; in ilia die H'0ILQRWX vg. Tisch. in ; 39. exurgens MOTWZ z;^. ; exiensC. tiicesine
die ilia 3"KH"OVZ; gracci enim Iv exuvri rp add. codd. pi. ct vg. cum graeco : + et AFLT. ob-
flliipq.quum ©. om. sero T* {corr. T'). mutisce G, ommutesce FH0MWXY, omotesce L.
36. dimittens DT. turba E. adsumunt AB et cessauit (caess. C) : eccessauit T. trancillitas
CEH'GHOILM'OQRX'^YZ* ass. DKMTVWX* : L, tranquilitas G.

Z^ vg. om. eum R. ut erat (ws î') in naui 40. qui'' Y.magno timore codd. paene omn.
BCEGILQRTW vg. uett. pi.: ut erant in n. {et A, perperam Tisch. tim. majjn.) > timore :
AH0MXY Iq am: > ;

ut in n. erat KVZ, > ut in magno {<pu0ov fieyav) W vg. Tisch., et sic Par. Lai.
n. erant Da'KTO. alie OW. nauis erant G. et 1 31 71, Ilarl. 2S26 > iste est W.
et add. ant.
aliae n. erant om. D. quia {om. et) BCGT. uenti KW. > et mare et
37. factus G*. mittebat coJd. pi. vg. el iiell. uentus D. hoboediunt C, obediunt LWY vg.
raittebant EX aur. ex gr. rh tcvfâra (TreâWfv ;
V. 1. uenierunt D; ueniunt LQ. in regione
ascendebant /. in nauem cotld. pi. : in nauim D BQZ. gerasenorum codd.pl. (a in ras. H) etvg.
vg. ; in naui Z. impleretur codd. pi. et
itta R. et uett. cf. Ml. viii. 2S : gerassen. BH*, geresen. W,
vg. inpleretur CD3'LM'0(-itur'R.
: naues B. gyrasen. E.
38. >
ipse erat E. in pupi DiT, in puppim G 2. exeunti iêxeunt Z*, exeunte B} ei (IfeA.floi'rt
V. 2- •] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 209
ei de monumentis homo in spiritu eum

cucurrit et adorauit
inmundo ''
et damans uoce magna dicit
'qui domicilium habcbat in monu- quid mihi et tibi iesu fili
mentis dei summi ?
et neque catenis iam quisquam eum adiuro te per deum ne me torqueas

poterat ligare ^dicebat enim illi exi spiritus inmunde
*quoniam saepe compedibus et catenis ab homine
uinctus ^ et interrogabat eum quod tibi nomen
disrupisset catenas est?
et compedes comminuisset et dicit ei legio nomen mihi est
et nemo poterat eum domare quia multi sumus
^ et semper nocte ac die in monumentis 10 et deprecabatur eum multum
et in montibus erat ne se expelleret extra regionem
damans et concidens se lapidibus ^^ erat autem ibi circa montem
"uidens autem iesum a longe grex porcorum magnus pascens
domicilium habebat in monumentis. et neque catenis iam. quispiam poterat eum ligare.
* quoniam sepe compedibus et catenis alligatus disrupisset catenas, et compedes comminu-
isset. nee quisquam poterat eum dominare. ^ et semper nocte ac die in monumentis. et in
montibus erat. damans, et concidens se lapidibus. * uidens autem iesum a longe. cucurrit.
et adorauit eum. ' et damans uoce magna, dixit, quid mihi et tibi. iesu fili dei summi
adiuro te per deum. ne me torqueas. * dicebat enim illi. exi spiritus inmunde. ab homine.
° et interrogabat eum. quod tibi nomen est. at ille respondit. legio mihi nomen est. quia
multi sumus. '" et depraecabatur eum multum. ne expelleret eos extra regionem. "erat
dLTToJ An etc.") codd.pl. et vg., I: exeunte eo (c£c^- TVWX*Z vg. cum gr. et bf S aur. : et damans
fiiij/Tos oCtoC t<BCLA etc.) T>/, cf. exeunte ipso b, ADJPHMIVTO'»!'X«Y/ ; uett. exdamâs c dj'^tq r;
exeunte 7'2 ; cum exissent e, descendentibus illis c, potuit et damans ex exclamans fluxisse. > lap.
exeuntibus illis rf («<;« Di"')^2- de naue V*. om. se cone. E.
statim R czmi gr. B et b c eff^ i. hoccuirit C. 6. a longue D, alonge 6^. > a longe ifim O.
om. ei KVWZ" vg. cor. uat. mg. > homo de men. concurrit ; Y
cocurrit L ; occurrit FH'WZ* {corr.
KT; homo {om. de mon.) D. in: et Z* (corr. z^v

Z^). inmundo codd. pi. immundo : EMXW zg. 7. damans : exclamans GQ. magna + et Q.
om. D. dicit yKk-^fi gr. pi.) codd. plur. et I h aur. dixit
Tisch.
W
:
;
3. Post domicilium ras. 3 litt. K. nque L. DES'KTQRTW vg. cum al. pi. et b c d efff,
cathenis {et ii. 4) iam

W, canis O* (te superscr.). ei H'QKVXZ.
q r; + mihi in ras. O. tibi + est
eum E {et ruryus eum infra) om. {cum AC" ; W mulier D {sed mulier expunctum). ilis G. filii
n al. pi.) i q r. eum poterat codd. pi. eum po- :

ACDLQRT. summi codd. : altissimi W vg. ex
tuerat © > poterat eum M vg. Tisch. cum gr.
;
Luc. viii. 28. deum +uerum W. om. me D.
illi +ihs iP'"»L. exii LR.
4. quoniam: quia Q. sepe DiPLQRWY. com- dicebant D.
8.
pedibus cum ABCEHIKMTVWXY vg. cump. : spirite Y. immunde E\VX*Z^ vg. Tisch. hab C.
R, conp. V,'SY0%\M:0<:)Z \ et > conp. sepe Q. homine : + isto TS + et exiit JP'"". ;
> catenis et comp. E. disrupisset codd.plur. : di- 9. interrogauit 3""»G*. quod : quid QW. di-
rupisset \V vg. ; dismpitset H* ; dismmpisset BD dt ei: dicebat ei R ; dicit illi SP* ; dicunt illi D ;
5PKMO ; dirrumpisset M ; disruptas L. catinas dixit (om. ei) G. nomen mihi est codd. pi. :
R, catheuas W. conpedes D2PFGH'0LKrOR. > mihi nomen est LQZ*? vg. ; > nomen est mihi
conminuisset FG, conminuiset R, communuisset EG. om. quia multi sumus E.
O*. poterat codd. et uett. pi. (posset d ff^ i q, 10. om. et L. depraecabatnr EH'HLORYZ*,
posse e1 : ualebat (icrxue) /', ualeret c. > eum diprecabatur D ; deprecabantur G (deprae.) TcS.
poterat L. domare dominare : E. om. multum G. se : eos G ; om. F.
5. semper + in L. hac C ; et E. diae C. 11. pascens pascensium Q cum x°ALA b d q;
:
> die ac nocte vg. om. in monum. et F. monom, D + in agris TS cor. uat*. {non mg.) sine
;
tibus in ras. Z. damans BCEFG©IKLO*QR auct. P'r.

aio EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. \y-
'- et deprecabantur eum spiritus dicen- et uident ilium qui a daemonic uexa-
tes batur sedentem uestitum et sanae
mitte nos in porcos ut in eos intro- mentis
eamus et timuerunt
^êt concessit eis statim iesus iêt narrauerunt illis qui uiderant qua-
et exeuntes spiritus inmundi introie- liter factum esset ei
runt in porcos qui daemonium habuerat et de porcis

et magno impetu grex praecipitatus ^''
et rogare eum coeperunt
est in mare ut discederet a finibus eorum.
ad duo milia et suffocati sunt in mare 18(48. 8) Cumque ascenderet nauem
^^ qui autem pascebant eos fugerunt coepit ilium deprecari qui daemonic
et nuntiauerunt in ciuitatem et in agros uexatus fuerat ut esset cum illo
et egressi sunt uidere quid esset facti ^ et non admisit eum

^'et ueniunt ad iesum sed ait illi uade in domum tuam ad tuos
autem ibi iuxta montem grex magnus porcorum pascens. '-

et deprecabantur eum demonia
dicentes. mitte nos in porcos. ut in eos introeamus. ^êt concessit eis statim iesus. et
exeuntes spiritus inmundi. introierunt in porcos et magno impetu grex praecipitatus est in
mari. erant autem quasi duo milia. et suffocati sunt in mare. '^ qui autem pascebant eos.
fugerunt. et nuntiauerunt in ciuitatem. et in agros. et egressi sunt, uidere quid esset
factum. '^
et uenerunt ad iesum. et uident ilium qui a daemonio uexabatur sedentem ues-
titum. et sanae mentis, et timuerunt. 'êt narrauerunt illis qui uiderant. qualiter factum
esset ei quidaemonium habuerat. et de porcis. " et coeperunt rogare eum. ut discederet a
finibus eorum. " cumque ascenderet in nauem coepit eum deprecari. qui a daemonio
uexatus fuerat. ut esset cum illo. " et non dimisit eum sed ait illi. uade in domum tuam.
12. depraec. EGHI*LOYZ*, diprec. D' ; di- 15. uenenmt H"»''QRT. uidenmt Q. ha C.
praec. H'R. + immundi E.
spirit! in eos introue- demonio DiPLR""^W. uexabantur O*. sane EI
amus R* ; > eamus in eos Q. OY. mentis sine additavtento codd.pl. et vg. et
13. et o. e. s. its oin. T* \sed add. T rec^. con- uett. cum gr. D i'j.*2'j: +qni (quae B) habuerat
cessit {lirerpei/'*!/) : praecepit G, permisit a b e i q. legionem (tî' InxqKOTa rbv Xtyiwva) BH^0KrO
eis : ei ffi. > itis et statim G. inmndi G* immundi; Bentl. cum Dunclm. A. 11. 16 et A. II. 17, M. B.
EMWX vg. Tisch. > in porcos intr. B. introye- Cotton. Otho C. V, .4dd. 5463.
runt C ; intrauerunt L. inpetu CLOT ; impetum 16. qui: quid D ;
que T. esset: est DL. ei :
H; +habiit E ex Mt. viii. 32. grex; gres X*. om. D ; +et iP"'«Q ; et (sine ei) BM ; et de eo L.
precipitatus D\V, praecipatus Z* ;
graeci iiipurjaiv demonium DiPLOR'"'W, daemonio G. abuerat
i] dy^Xr] ttarci Tov Kprjfivov. om. est Z. mare pr, : C. porciis E*.
man Z* ; + erant autem BJPM'O cum graccis A 17. ceperunt W. > coeperunt eum vg. disce-
Cn al. pi. et uett. afg, i I; + erant enim X. ad dereret L, descederet IVT. a finibus (0770 gr. pi.)
codd. pi. et vg. : quasi ; lus) BJP0O ; et G. du" O. ADES'GKLM'QRVWXYZ : de finibus {in A) BC
millia vg. ad duo milia om. D. om. et GQ. H0IMOT 2g. eorum u~ : in ras. scr. A.
soffocati L. inmare ABFGHKMQX*Y: in ma i8. quumque H0. ascenderimt Y; +in CL
L ; in mari CDESPSIKTORTVWX'Z vg. Tisch. ;
QR. nauim D vg. cepit W. depraecari BEiPIL
ablatitais mare etiam poetis notus est ut Lucr. vi. ORYZ*, diprec. D ; deprecare M ct depraec. G ;
69s, Ottid. Trist. v. 2. 20, et Pont. iv. 6. 46 {Ister rogareCT. daemonio (dem. irLli""X, daemo-
In caput Euxino de mare ucrtit iter) et gram- nium H*) uexatus (Sai/ionaefi's) codd. pi. et "S* :
maticis\ uide supra ad\. 16, iv. i. a daemonio (dem. D3PT\V, daemonia IVT) uexatus
14. fugierunt CD0T. nunciau. W, nuntiab. T. CV)¥.W"mKm'T\\SZ'vg. uexatus fuerat: uexa-
in ciuitate CD3'*FLT. om. in L. agris CT. batur B.
egresi R , gresi L. factum v ut expr. gr. to yiyovu%) 19. et : itis autem ©KVZ cum D"' etc., et b de
'^">y^\\%<&. > facti quid esset L. ^2 * {non I) q r, ilis uero c aur. admisit : ammi-
19-28.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 2X1
et adnuntia illis quanta tibi dominus ueni inpone manus super earn ut salua
fecerit et misertus sit tui sit et uiuat
20 et abiit et coepit praedicare in de- ^* et abiit cum illo
capoli et sequebatur eum turba multa et

quanta sibi fecisset iesus comprimebant ilium.
et omnes mirabantur. -^ Et mulier quae
erat in profluuio san-
21 (49. 2) g(- j^yj^ transcendisset iesus guinis annis duodecim
""'^
in naui et fuerat multa perpessa a complu-
rursus trans fretum conuenit turba ribus medicis
multa ad ilium et erogauerat omnia sua
et erat circa mare nee quicquam profecerat
22
et uenit quidam de archisynagogis sed magis deterius habebat
nomine iairus °'
cum audisset de iesu
et uidens eum procidit ad pedes uenit in turba retro
eius et tetigit uestimentum eius
23 et deprecabatur eum multum dicens ^* dicebat enim. quia si uel uestimentum
quoniam filia mea in extremis est eius tetisfero salua ero
ad tuos. et adnuncia illis. quanta tibi dominus fecerit. et misertus est tui. ^''
et abiit. et
coepit praedicare in decapoli, quanta fecisset ei iesus. et omnes mirabantur. ^'
et cum trans-
fretasset iesus. in naui rursus. conuenit turba multa ad eum iuxta mare. ^'^
et ecce uenit
quidam archisynagogus. nomine iairus. et uidens eum. procidit ad pedes eius. ^'
et de-
precabatur eum multum dicens. quoniam filia mea. in extremis est. ueni inpone manum
super eam. ut salua sit. et uiuat. ^^ et abiit cum illo et sequebatur eum turba multa et
comprimebant ilium et mulier quaedam quae erat in profluuio sanguinis, annis duodecim.
^'
quae multa fuerat perpessa. a plurimis medicis. et erogauerat omnia sua. et nihil profe-
^''
cerat. sed magis. deterius habebat. '"

cum audisset de iesu uenit in turba retro, et tetigit
uestimentum eius. ^"dicebat enim. quia si uel uestimentum eius tetigero. salua ero.
sit FKMVZ^ admissit DSPL ; dimisit EX*//; 23. depraecabatur BEGILORYZ*, diprec. D, di-
permisit c ff.^ ; simiit b. annuntia DKTVX*Z^ praec. 5P. om. eum R. quoniam quia Q. ex- :
S^, annuncia WSCC, adannuntia Y. > fecerit LRY. impone WX° zg. imponere Q.
trimis ;
diis tfT. fecerat H*. missertus DL. .sit ; est manus manum GWTSffi manuum Q + tuam
: ; ;
BCEFG*T. tui : tibi D. GTS. ut : et H. salba C.

20. caepit D, cepit W. predicate DW. de- 24. ont. illo L. o?n. eum R. comprimebant
capuli DH'*R, decapilli L, diecapoli V decapo-
; ABC0IMQTWXY vg. : conprim. Da'GHK*LKr
lim F, decapulim G. sibi : tibi sibi D* (tibi OVZ, conpraem. E, compraem. R ; conprimebat K".
expunct.) \ illi F. homnes C. ilium eum vg.
:
21. Inc. cum ascendisset autem its in naui et 25. que D. profluio D5PLTY, profuio R. duo-
uenisset trans fretum iterum conuenit G. quum etc. decem JP* ; -xn- DERWZ.
C0. transcendisset (trasc. K, trans sc. E) as- : 26. o?n. et L. fuerat : erat T. perpesa Y. con-
cendisset GX*TS. om. its L. nauem X, nauim pluribus E5PG0IKLKrVZ ; cumplurimis Q, con-
T. >
rursus in naui Q. rursum vg. tuba Y* W plurimis R. mediciis E*. aerog. C. nee om. L :
{superscr. rY'). ilium: eum E vg. cir O* ( + ca ne E. quidquam CORS. proficerat BDEH'GIL
MKTORVZ. om. magis ER.
2 2. quidam + uir E. archis3m. CGH'©IK 27. quum H0. audiisset D. in turbam QZ*.
MQRVWXZ vg. : archisin. D3PL {duobus verbis) uestimenta X*.
W, arcissin. T, archesyn. ABH*OY, archi syna- 28. enim + intra se LQ. quia: quodF. ot/i.
gogiis E*. n. iayrus CT, nomin iarus L. procedit uel T*. uestimenta DE. salba ero C ; saluaro
BDS'LQRX* ;
procidens K. L, saluauero R.
F f
312 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [v. 29-3S.
^' et confestim siccatus est ^*ille autem dixit ei filia fides tua te
fons sanguinis eius saluam fecit uade in pace
et sensit corpore quod sanata esset a et esto Sana a plaga tua.
plaga ^® Adhuc eo loquente ueniunt
^°et statim iesus cognoscens in semet ab archisynagogo dicentes
ipso uirtutem quae exierat de eo quia filia tua mortua est
conuersus ad turbann aiebat quid ultra uexas magistrum ?
quis tetigit uestimenta mea ? 3^ iesus autem uerbo quod dicebatur
^> et dicebant ei discipuli sui audito
uides turbam comprimentem te et ait archisynagogo noli timere tantum-
dicis quis me tetigit ? modo crede
32 et circumspiciebat uidere
""
et non admisit quemquam sequi se
earn quae hoc fecerat nisi petrum et iacobum et iohannem
33 mulier autem timens et tremens sciens fratrem iacobi
quod factum esset in se ^^
et ueniunt in domum archisynagogi
uenit et procidit ante eum et uidet tumultum et flentes et heiu-
et dixit ei omnem ueritatem lantes multum
'"et confestim. siccatus est fons sanguinis eius. et sensit in corpore. quod sanata esset a plaga.
^^ et statim iesus. cognoscens in semetipso. uirtutem quae exierat de eo. conuersus ad turbam
ait. quis tetigit uestimenta mea. *' et dicebant ei discipuli eius. uides turbam. comprimentem
te. et dicis. quis me tetigit. '^
autem circumspiciebat uidere earn, quae hoc fecerat.
ipse
°'
mulier autem timens et tremens, quod factum esset in se. uenit. et procidit ante
sciens.
eum. et dixit ei. omnem ueritatem. '• iesus autem dixit ei. filia. fides tua te saluam fecit,
uade in pace, et esto sana a plaga tua. ^^ adhuc eo loquente. uenerunt ab archisynagogo.
dicentes. quia filia tua mortua est. quid ultra uexas magistrum. -™
iesus autem. audito hoc
uerbo. ait archisynagogo. noli timere. tantummodo crede. " et non ammissit quemquam
sequi se nisi petrum et iacobum. et iohannem fratrem iacobi. ^* et uenit in domum archi-
29. siccatum C. fonsangiiinis L. eius : illius uenerunt R + nuntii TS(-cii). ab archisyna-

;
L; om. D. corpori BCGIKTXZ. quod: quia gogo CEG0IMOQRX*Z (-ga Z*) coJ. caraf. ffi,
vg. om. a DEiP*

+ mg^. ( et ab archisin. V)A^\j[duohis uerbis)W, ab arche-
30. cognnscens G. semed CT. > in semetipso syn. ABHX'Y, ab arcissin. T* (s del.') ab archi- :
cogn. vg. que D. de eo ab eo D5P; de illo vg. : synagogi V sensumexpi-imens; ad archisynagogum

om. conuersus D. aiebat agebat C, ayebat T"; : KWJTIjS ffi {ef. Luc. viii. 49 Jtbi nonnulli ad
ait L ; dicebat G. stetigit L ; tetigerit V. principem synagogae Icgunf) ; cf. ad archisynagogo
31. sui: eius BEG; illius CS'-'sKLQRTVZ. q, ad principem synagog.ie b. hultra C.
conprim.BCa'""'G©IKlVrORVXZ, conprem. DiP*, 36. ihesus C uide ad Mt. i. i. uerbo q. d.
conpraem. EL. quis qui D. : audito codd. omnes et Bcntl. : > audito uerbo q. d.
32. circum spiciebat A, circunspic. T, circum- vg. Tisch., graeci enim aKovaas ucl irapaKovaas
spec. Q, circuminspic. TXZ* ; + ills Q. uidere Tov \oyov \a\ovfi€vov. archisyn. BCEGH'QIK
sup. ras. Q. que D. facerat R. > feceret hoc Q. MQRVWX*Z(-ga Z*) vg. : archisin. B'tPLiduob.
33. autem: uero vg. tremens et tremens C uerb.)W, arcissin. T, archesyn. AH*OX''Y. ti-
lapsu. o»i. et tremens G. sciens ; insciens Z*; mere + et 3""".

+ ob hoc quod fecerat absconse a cum D g)\ min. 37. ammisit FKMVZ^, admissit DJPL; dimisit
+ quod fecerat occulto (/(-turn) jf.,
i r; esset : est X. quenquam GZ. sequi se omnes el Bcntl.
codd.
H. procedit DH'LRQ. hante C. homn. C. uiri- > se sequi vg. Tisch., graeci enim pronomen prae-
tatem Z*. mittufit aiirS aicoKovBrjGai tiel similia, ioannem
34. Ule : ihs DiP*eM'0. saluuam L. SCE. fratrem -H eius D scd cxpunct.
35. athuc X, aduc T. eo : illo T. ueniunt 38. in: ad 0M\ archisynagogi CEH'OIK
V. 39-VI. 2.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. ai3
*^ et ingressus ait eis et obstipuerunt stupore maximo

quid turbamini et ploratis ? *^ et praecepit illis uehementer ut nemo
puella non est mortua sed dormit id sciret
*" et inridebant eum et dixit dari illi manducare.
ipse uero eiectis omnibus VI. ^ <^^- ^> Et egressus indc abiit in
adsumit patrem et matrem puellae et patriam suam
qui secum erant et sequebantur ilium discipuli sui
et ingreditur ubi erat puella iacens ^ et facto sabbato coepit
*^ et tenens manum puellae in synagoga docere
ait illi et multi audientes admirabantur in
talitha cumi quod est interpretatum doctrina eius dicentes
puella tibi dice surge unde huic haec omnia et quae est
*- et confestim surrexit puella et ambu- sapientia quae data est illi
labat et uirtutes tales quae per manus eius
erat autem annorum duodecim efficiuntur ?
synagogi. et uidit turbam flentem. et heiulantem multum. '^ et ingressus. ait eis. quid tur-
bamini. et quid non est mortua. sed dormit. ^^ et inridebant eum. ipse uero
fletis. puella
eiectis omnibus, foras adsumpto patrem et matrem puellae. et eos qui cum eo erant.
introiit ubi erat puella iacens. ^^ et tenens manum puellae. ait ei. talitha. cumi. quod est
interpretatum. puella. tibi dico. surge.
^"^
et confestim surrexit puella. et ambulabat.
eratautem annorum xii. et obstupuerunt omnes stupore magno. " et praecepit illis uehe-
menter. ut nemo hoc sciret. et iussit illi dari manducare. VI. ^ Et egressus inde. abiit
in patriam suam. et secuti sunt eum discipuli eius. ^ et facto sabbato. coepit docere in
synagoga. et multi audientes. admirabantur in doctrina eius dicentes. unde huic haec
omnia, et quae est haec sapientia quae data est illi quod uirtutes tales per manus eius efld-
MQRVX*Z vg. : archisynagogo BG ; ceteri ut comi DLQ, cumii R, cliumi G. oiii. est T. in-
W. uidet
supra, sed archisin. : uidit EiP(j«(^ it terprae. BCEH>0IKrORYZ*. oiii. -terpretatum
in ?-ar.)GH'0KLQRTVWX=^ f ff„ I = iBtiifii ;
puella L.
uident H*. cumuultum Q. cm. et iânte flentes) 42. hamb. C. duodecem SP*; -xn. DELRW.
D. om. et hei. multum et G. heiolantes E, obstipuerunt ABFGH0IMKrOTVXZ et hobstip.
hieiulautes L, eiulantes CQRTVWZ vg. Tisch., C obstupuenmt DEH'KLQRWY vg. Tisch. ;
: -I-
iulantes D. parentes eius E ex Luc. viii. 56 + omnes L cum ;
3g. ingresus LR. eis : illis BEO vg. dor- Di''- cfff.^ g, i q. stupore {eîaTrjaav . exara- . .
miuit Q. aei) timore B. maximo (magx. D*, g expunct.)

: :
40. irridebant DW vg. ipsae D*. egectis C, magno (graeci enim fi(ya\ri) GR vg.
iectis DL, eiactis Q. homn. C. adsumit etc., 43. praecipit D(pre.)5PLQR. eis D. uechi-
cum gr. codd. et vg. (ass. KMVWX*Z* vg^ ad- : menter D, uehimenter L, ueementer T. liuti C ;
sumet 0* ; adsiimpsit (ass. T, adsnms. 0Z*) DB? et K*. dixit (erire!/) : iussit WX*TS. dari
G0LTZ ; assumto patre et matre F. piielle W. dare EG.
> erant secum E. om. et post erant Z*( + Z-). VI. I . om. et pi: Z* { + Z'). egresus L. abit L ;
ingreditur ((iffTro/jfiJeTai) codd, plur. et cod. caraf. ibat E. sequaeb. EL. ilium eum D5P*W vg.
:
SC: ingrediuntur DEHi0IKKrORVWZT||. hu sui : illius BCEOTZ ; eius '^'"'{sed in ra^.)GLQR.

bi C. > puella erat vg. sabbatho TJ§. caepit L. sinagoga 5PLKI";
2.
W) eius F +etE. > puel-

41. puellae (-le : ; synagogam C. ammirab. DIP*IKMKTTVX*Z^
lae manum V. talitha ABH*KMOX*YJgS(>i; in : super X*. doctrinam GO. huic : 0711. R
thalitha FGnTyXoZ", thalita Z*; tabitha CDH" hie V ; hui Z*. > omnia haec G*. ovi. et LQR.
H'0LW9, thabitha EQR, tabita "S^T. .cumi. A, que ter D. illi : ei R. manus eivis : m. illius T.
F f 2
2T4 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [VI. 3-:
^ nonne iste est faber filius mariae frater 7 (53. 2) J7J. conuocauit duodecim
iacobi et ioseph et iudae et simonis ? et coepit eos mittere binos
nonne et sorores eius et dabat illis potestatem spirituum in-
hie nobiscum sunt ? mundorum
et scandalizabantur in illo. *et praecepit eis ne quid tollerent in
4 (51- 1) J7(- dicebat eis iesus uia nisi uirgam tantum
quia non est propheta sine nonperam non panem neque in zonaaes
honore nisi in patria sua ^sed calciatos sandaliis
et in cognatione sua et ne induerentur duabus tunicis.
et in domo sua 10(54. 2)
Y.t dicebat eis quocumque intro-
êt non poterat ibi uirtutem ullam fa- ieritis in domum
cere nisi paucos infirmos inpositis illic manete donee exeatis inde.
manibus curauit 71 (55- 2)
Yx quicumque non receperint uos
^ et mirabatur propter incredulitatem nee audierint uos
illorum. exeuntes inde excutite
(52. 2) £(. circumibat castella in circuitu puluerem de pedibus uestris
docens. in testimonium illis.
^ nonne iste est faber filius

ciuntur. mariae frater iacobi et ioseph et iudae. et simonis.
nonne et sorores eius hie nobiscum sunt, et scandalizabantur in illo. ^ et dicebat eis iesus.
quia non est propheta sine honore nisi in patria sua. et in cognatione sua. et in domo sua.
^ et noluit ibi uirtutem ullam facere. nisi paucos infirmos curauit. inponens eis manibus.
*et mirabatur super incredulitate illorum. et circuibat iesus castella. in circuitu docens.
' et conuocauit duodecim. et coepit eos mittere binos. et dedit eis potestatem. spirituum
immundorum. * et prohibuit eis ne quid tollerent in uia. uirgam tantum. non peram.
nisi
non panem. neque in zona aes. " sed calciatos sandaliis. et ne induerentur duabus tunicis.
" et dicebat eis. quocumque introieritis in domum illic manete. donee exeatis inde. " et
3. nonne hie X* vg. est + ioseph G. faber 6. mirabanturPE. incrudulitatem T. illorum:
filius mariae (o tiktoiv u vlus t^s M. KABCDL eorum BDE3'©KLMRVX*Z vg. circumibat
An e/<:.) ACH*IKMM"0*V\\\marie)X'YZ v^./l ACDH"H0IL(,/k»(5. ?(c;-i5m,QRTXY circumiebat :
q: fabri filius et m. BD3'G©0<^QRT(marie)X* B, circuibat EJP*GKMIWOVWZ vg. ; + ilSs G.

cicm a b mimiscuKs graecis fabri
c e {g,) i r et ; castellam Q. dodcens L, do//cens E.
filius m. E faber filius et m. H"
; filius fabri ; > I.
conuocauit {jTpo(Tfca\itTai plur. sed npoa-
et m. L. iosep Y* iosetis a d cum gr. BDLA(«o«
; KaXeadfxejws pauc.') : uocauit vg. duodecem iP* ;
S) etc.; om. cff.i. iude W, iudeae R. symonis .XII. DELRW. om. et EH*, cep W. eos : ille
CDE. nonne [_om. et) LQR. om. eius LR. om. D. illis: eis 3""i'LQR ; eis illis E; illos V*.
hio E. in illo : in eo DR. spiritum Y. immundonim ELMX* vg. Ti-Kh.
4. els: om. R; illis L vg. non: nemo E. S. D;pre.)3PLQR. in nia, codd. pt. el
praecipit
profeta DJPL. > in sua patria T ; in patriam vg.: uiam (eh 656v) &T'"[^Be>it/.). nisi uir-
in
suam G. et in cognatione cognitione QZ*) sua
:
gam (-ga GM") om. T*. in zona (ziona E) in
: :
{iv TTi avyyevfia avTov tantum K* z^*^^' : cett. ovy- zonam (€($ ttjv ôjvrjv) G {Bent/.).
yevivatv ucl avyyevfaiv) : om, M cum gr. ti* c. 9. set H. calciatos codd. (-tus L) calceatos :
et in domo (-n DQRVZ) sua : om. e. > et in vg. sandalis DE'S'L'^Y; scandalis L*Q*(-is)R.
dom. s. et in cogn. s. KTW" vg. duabus -il- D. : tonicis DE<^5PLV, toniciis E*.
5. et + ideo DES". uirtutem ibi : illic E. quocunqne
10. ?^. om. in T. domo H.
uUam {oiyijumi hvvayiv') cum ABC(hullam)JPH* exiatis SP. /« M dccst quatcrnio xv post quo-
(-es H')0IM-O'-''QRT\VX':Yj'o-./(/) > ulam uirt. : cumque usque ad viii. 1 2 generati oni isti. |
G nirtutes ullas O* uirtutem multam DELM i q,

; ; I I . om. et S. + locus L. reci-
quicunque T ;
uirtutesmultasKVX*Z f^^?', r. paucus G. imfir- perint BDE5PLR receperit YZ*. neo (neque DE
;
mosL. inpossitis DEjPLR, impositis KX J'^j,'. ; ut JP™oR) audierint (-rit Z*) uos {om. ?") om. G. :
possi//tis Q. manibus + illis t). excule Q. pulberem C, pulueren Y. peditibus D*.

VI. 12-17.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 315
12 (56. 8) j7(; exeuntes praedicabant 'âlii autem dicebant quia

ut paenitentiam agerent helias est
13 et daemonia multa eiciebant alii uero dicebant propheta est quasi
et ungebant oleo multos aegrotos et unus ex prophetis.
16 (58. 2)
sanabant. Q^Q audito herodes ait
14 (57. 2) Yx audiuit herodes rex mani- quern ego decollaui iohannen
festum enim factum est nomen eius hie a mortuis resurrexit.
17 (59. 2)
et dicebat Ipse enim herodes misit ac tenuit
quia iohannes baptista resurrexit a iohannen
mortuis et uinxit eum in carcere
et propterea inoperantur propter herodiadem uxorem philippi

uirtutes in illo fratris sui quia duxerat earn.
quicumque non receperint uos. nee audierint uos. exeuntes inde excutite puluerem de
pedibus uestris. in testimonium illis. amen dice uobis. tolerabilius erit sodomis. aut
gomoris in die iudicii. quam illi ciuitati. '^
et exeuntes praedicabant. ''
et unguebant oleo.
multos aegros. et sanabantur.
"Et audiuit herodes rex. manifestum est enim factum nomen eius. et dicebat quia
iohannes baptista. resurrexit a mortuis. et propterea. operantur uirtutes in illo. ^âlii
autem dicebant quia helias est. alii uero dicebant. quia propheta est. quasi unus ex pro-
phetis. "^ quo audito herodes dicebat. quem ego decollaui. iohannen. ipse resurrexit a
mortuis. " ipse enim herodes. misit et tenuit iohannen et alligauit eum. et misit in carcere.
12. om. et DE5P*( + i'«^.)H*LY. exeuntes + auToi fjv iv-qpyrjiTiv iv t£ xP^ctZ k.t. X. et Hieron.
illi QR. predicabant DW, prad. L*, praedi|bant Horn. Origen. in Ezech. I. x. i, t. v. p. 969 ed.
Z* {corr. Z'). poenitentiam CDL vg., pen. S'RW Uall. '
saepe et hoc malitiae artifex inoperatur ne
paenitentia Z* (corr. Z-). peccator ad paenitentiam redeat '
{Riinsch '
It. und
13. demonia D5PLW; daemoni O*. ieciebant Uulg.' p. 194, Goelzer ' Latiniti de St. Jerome' p.
DL, eieciebant M", eiiciebant vg. Tisch. \in.%&- 183). om. in RT*.
\sa,vA codd. pi. et vg.: unguebant C(hung.)]DG0K 15. om. autem E. om. die. q. h. est R. quia :
LKTORX ; unguentes E. holeo C. aegrotos D qui D. haeliasH, elias T vg. uero om. E :
FH0XY, et egrotos Aa'*(G) q : aegros BEIKKT autem CD3'*T. dicebant sec. + quia S"'"!!'©
QVZ vg. Tisch. abc dfff, r S, egros 3""9L0RTW M'V*WZ' vg. Tisch. profeta D2PLR. est : + et
aur., hegros C ; infirmos /. sanabantur 0WX5"S. Z'. profetis DJPLR, prophaet. E.
> et multos egrotos sanabant G. quo: qua R. herodis EH^'R, erodis D,
16.
14. audiit Z. herodes (er. T, herodis EJPR, hirodis L. om. ego R. decolaui BJPR om. L. ;
erodis D, hirodis > rex herodes W" vg.

L) rex : iohannen ABTVXYZ, -e COJ^, -em Da'GH0K
Tisch. rex + ait 00. > est enim factum L. dice- LKTQZ-T, ioannem Sffi: iohannis (oSros'Iiuai'j'ijsS)
bat dicebant (cum graec. BD 6. 271) B\T a b d ff,.
: ER. hie A. surrexit DLQ resuxit T resurgens ; ;
quia quod R. iohanes Y, iohannis BDEa^'LOR,

: E* {corr. m. mttlto rec^,
ioannes S2D. babtista C5P, babtiza DL. surrexit 17. enim: autem L. erodes T; cctt.utu. 16.
DELQW Bentl.; resurrexisset RZ* [corr. Z'). missit DH'L. hac C et DH'KM'OVZ. iohannen
;
inoperantur [ivep-ôvaiv) uirtutes JP*Z* et in- AHOTXYZ -em BCDEa'G0KLKrQRV9U

:
opinantur u. AX"Y, cf. Mt. xiv. 2 : operantur u. C Tisch., ioannem SH. uincxit EU'M'OR ; inclusit
(hop.)E3":H0IKLKrOQRTVW*X*Z<://i«'«/.FM) G sine aiict. uet. in carcerem CDGRTWTpjS.
Bentl. Tisch., et > uirtutes operantur BDGW' vg., herodiadem cimi BDEiPH0IKL(hir.)»rOQRT
a{i)SexMt.xiv. 2; efficiuntur u. r rf_^2 2V '' inope- (er.)VWXZ vg. herodiadam ACGY. huxorem C.
:
rari pro (vtpydv legiiiir Tert. adu. Marc. v. 1 7 in- '

phylippi C, pilippi DRT, philipi L. > fr. sui p. E.
operatus est in Christtiiii ualentiatn «/a/«' = Eph. om. p. fr. s. usque ad uxorem u. 18 Q*. earn :
I. 19, 20 ward TTiv ky^pyetav tov Kparovs ttjs lox'ô^ eum H*Y.
3l6 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUJM. [vi. iS- 25-
^' Dicebat enim iohannes herodi et saltasset et placuisset herodi si-

non licet tibi habere iixoreni mulque recumbentibus
fratris tui rex ait puellae
^^
herodias autem insidiabatur ilH et uo- pete a me quod uis et dabo tibi
lebat occidere cum nee poterat ^^ et iurauit illi quia quicquid petieris
-"herodes enim metuebat iohannen dabo tibi
sciens eum uirum iustum et sanctum licetdimidium regni mei
et custodiebat eum -* quae cum exisset dixit matri suae
et audito eo multa faciebat et libenter quid petam ?
eum audiebat. at ilia dixit
21 (60. 6) oportunus accidisset
]7^ j-yp-j jjigg caput iohannis baptistae
herodes natali suo caenam fecit prin- -^ cumque introisset statim cum festina-
cipibus et tribunis et primis galilaeae tione ad regem
-'2
cumque introisset filia ipsius herodiadis petiuit dicens
propter herodiadem. uxorem philippi. fratris sui. quia duxerat earn. ^^

dicebat enim iohannes
herodi. non licet tibi habere uxorem fratris tui. '"
herodias autem. insidiabatur illi. et uo-
lebat eum occidere. et non poterat. ^^ herodes enim. metuebat iohannem. sciens eum
uirum iustum. et sanctum, et custodiebat eum. et audiens eum multa faciebat. et libenter
eum uidebat. ^'
et cum dies oportunus accidisset. herodes tempore natalis sui. cenam fecit
principibus. et tribunis. et primis galileae.
^'^
Et cum introisset filia herodiadis. et saltasset. et placuisset herodi. et his qui simul
cum illo recumbebant. ait rex puellae. pete a me quod uis. et dabo tibi. ^' et iurauit illi.
quia quidquid a me petieris. dabo tibi. usque ad dimidium regni mei. -* exiit autem puella.
et dixit matri suae, quid petam. et ilia dixit, caput iohannis baptistae.
^^ et ingressa continue, cum festinatione ad regem. petiuit dicens. uolo. ut des mihi
i8. iohannis DEJP'LR, ioannes Sffi. hirodi L, BE:?FGKRTWXYZ', coenam vg. galileae BCE
erodi D, herodis R"" illi E. > erodi ioh. T.
; S'GKTOR, galiliae DL, galilee W.
habere + earn L. hux. C. 22. quumque Y{<^&, qumque H*, introiisset D,
19.herodias: herodis EBP'FQR, erodis D, introuisset JP* (u improbat cor.), herodiades BOZ,
herodes JP*, herodi H*, erodiadas T, hirodiadis L. erodiadis DT, hirodiadis L. placuissset Y. herodii
insidiabatur {iviixiv) (odd. ct uett. insidiebatur : R, erodi D, hirodi L. simul et L. puelle W.
D, insedieb. R. illi ilium R. uolebant Q. hocc. : petite R. om. et dabo tibi D.
C. >eum occ. Q. nee: etnon T. 23. om. et iurauit dabo tibi Z*( + T').
. . .
20. herodis f/f. ut it. 17. enim: autem ERT. illi + multa LQR. quidquid CFGHORXYSffi.
iohannen ACHTXYZ* -em BDE3:^G©KLM-0 ; petierit T* ?. licet si X* ; + etsi G. dimedium
:
QRVZ-TJ5 Tisch. ioannem om. iustum

; SC DS'KV, demedium ELRY.
et L. et pr. + quod R. sanctum et + ideo X. 24. quae (que W) om. T* et T'''"". quum
: ;
eo + quod D5PLQ. multo DE. fatiebat G. C©. exiisset D. sue W. at ilia (^ 5e) cum
21. qimra C0. hoportunus C, oportunos G; DEH'0(ad)WX'= vg., M. B. Reg I. E. VI. Cotton.
opportunus vg. accedisset BEGLQ, accedesset O, Otho B. IX, Add. 5463 {Bentleii F) et Dunclm. A.
accessisset DH". herodis BCEJP'RZ^ erodis T, II. 16, / atir., ad ilia b q r, ilia uero cff,, ilia autem
hirodis L ; o;«. D. natali suo (,Tors7fi'c<rioisauToi;), a: et ilia ABCFGH©IKLATQR(illam)TVX*YZ
V {ex correctimielit uidctur Alniiniana) Z* cum a dfi. capud ELRWY. ioannis Sffi ; iohannes
Par. Turon. a t M. B. Hai-l. 2S26, Cotton.
lat. 2, OX. CDiPR, -te L, baptiste W.
babtistae
Tib. A. n, Reg. I. E. VI, codd. Victor, ap. "T, Bentl., 25. quumque H'(qnum H*:0 quaecumque E ;
a b d, et tempore natalis sui / {dcf. M) natalis : (quec.)R. introiisset D. confestin. uiio verbo ER.
sui ABC(ow. sui C*)DE5PFGH©I.[KLKrOQRT otn. cum T*. ad legem L*. om. ut Z*( + V).
'Wa.Y vg. ff-i I (J 5, (natalis herodis c i atir.), cf. cor. protenus V. om. mihi E. om. in disco A*(+ A'),
tiat. nig. 'non dicituriw natali ^no' et similiter Luc. capud ELRWY. ioannis 5(1. babtistae CDiP,
caenam ACDIIWILM'OQVZ* ; cenam te L ; baptiste W. > cap. iohannis b. in disco Q.
VI. 25-32.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. J17
uolo ut protinus des mihi in disco et posuerunt illud in monumento.

30 (61. s)
caput iohannis baptistae J7J. conuenientes apostoli ad iesum
^^ et contristatus rex propter iusiuran- renuntiauerunt illi omnia quae ege-
dum et propter simul recumbentes rant et docuerant.
31 (02. 10)
noluit earn contristare Et ait illis
27 sed misso speculatore praecepit adferri uenite seorsum in desertum locum et

caput eius in disco requiescite pusillum
et decollauit eum in carcere erant enim qui ueniebant et rediebant

28 et attulit caput eius in disco multi et nee manducandi spatium
et dedit illud puellae habebant.
32 (63.
et puella dedit matri suae 6) jr^- ascendentes in naui
20 quo audito discipuli eius uenerunt et abierunt in desertum locum seor-
tulerunt corpus eius sum
in disco, caput iohannis baptistae. ^^

et contristatus est rex. propter iusiurandum autem.
et propter simul recumbentes. noluit ei negare. "sed confestim misit speculatorem. et
praecepit afferri caput eius. isque abiens decollauit eum in carcere. "^^
et attulit caput eius
in disco, et dedit illud puellae. puella autem dedit illud matri suae. quo audito discipuli
"'^
eius uenerunt. et tulerunt corpus eius. et posuerunt illud in monumento. et conuenientes ^''
'^
apostoli ad iesum renunciauerunt illi omnia et ait illis iesus. quae egerant. et docuerant.
uenite seorsum. in desertum locum, et requiescite pusillum. erant enim qui ueniebant. et
rediebant. muld. et nee manducandi. spatium habebant. ^- et ascendentes in naui. abie-
26. contristatus shieadd. (jTepiXviros yiv6jx(vof) 29. ueniernnt D. tuUerunt LR attulerunt T. ;
cum Aa'*HOX<:YZ«&7z^/. bil: + est BCDEa>"'i'F corpus: caput E*. om. corpus eius 3?*( + ?//j; ).
G0IKLKrQRTVWX*Z* vg. c dfff, r S atir., cf. possuerunt SPLR. illut GX*{coi-r. Z-). monomento
tristis factus est rex a, contristatus f. est rex q. Post E monumentum
; G.
rex distinguiint TpjU 1593 etc., non autem cod. conuenientes
30. cnm uenissent F etiam ;
caraf. & et iZ 1^9^- '^s iurandum A {male Tisch. nuntiauerunt illi omnia quaecumque fecerant.
uno ductu) D ; iuramentura F {ex Alt. xiv. 9") renuntiauerunt (renunc. Sffi) enuutiau. R, :
iurandum L. et propter simul : sed pr. sim. S- nunciau. W. illi : ilia Y ; ei DiP vg. que DW.
recumbentes : discumbentes vg. ; recumbentibus aegerant E ; egerunt L. et docuerant GL ; om.
X*Z*CfW/-. Z'). noluit uoluit RY ( + uel noluit : D quae doc. {Bentl.).
; et
fJig.'). contristare {aBirrjaai) incautms redditur 3 1 Illis + ills H""". uenite + uos R.
. seorsum
cum eodcm uersu habeamus contristatus alio sensu ; (seh. C) + eamus BKTO". in disertum 1. D > ;
sed sic est etiam dff^_ I q r\ con||[tristare T con- : in 1. des. E. et requiescite (recies. L et forsan
tristari KTW i (5) ; earn spemere a, ei negare b c iP™', sed scriptura partim abscissa esf) pusillum
{oiii. ei)/. > contristare earn L. (pos.O, puss. Dai'LR) om. X*. enim autem : :
27. sed : et S ; + sibi L ; + statim B {Bentl.). E. nenebant L. et rediebant (redibant vg. ) om. :
miso ER ; + confestim H-0LR. speculatore (cf. F. multi et BCEGIKLKTOQRTVWXZ vg :
ciTioaTeiKas â(T. amnovXaropa) codd.pl. spiculatore : multi (£?;«. et) ADiPH©Y. manducandi spatium
C3*KV vg. c qttasi a '
spiado^ cf. Goclzer '
Lat. de codd. nostri omnes : > sp. mand. W"= vg. contra
S.Jerome 'p. 51 spiculare W. praecipit 3?LQR,

; gr. ouSe (payeTv tvnatpovv.
precepit D. adferri ABEGHLRY(ad // f.)Z* : 32. ascendens Q. in naui ABDEH>GH0LO
afferriCiPQKlNTOQTVWXZ^z'ô-. Tisch.; aufferriD. QRX"YZ* a c d f ff^ i I q h Bentl. : in nauem
capud LRWY. om. et deooU. tisque in disco 11. CIKM:TVWX*Z= r Tisch., in nauim vg. ;
graeci
28 Z*( + in disco cjim gr. CA al. pauc. {om.
Z^). : habent sic Koi a.Tn\\Qov {nel -6ey) fiy '^p-qpLov tottov
Bentl.'). decolauit R, deolauit L. in carcerem G. rS} {uel Iv Tai 2tel Iv) nKolai codd. pi., fcal 6.i/aPdvT€s
28. Inc. uers. 28 et decollauit ||). attulit ds TO irKotov airriXBov els t/J. Tonoy D 66*"^'. Lectio
AHQKQTVWXY'-Z vg. : atulit Y*, adtulit BCD nostra uidetttr ex tteteribus latt. Jliixisse, sed ab
Ea'GIKTOR, adtullit L. capud ELRY. illut Hieronymo sine correctione relicta, cum graeci
GHZ*(irc«-. Z-). puelle W. dedit sec, : dicit Y. plnrimi datiuum haberent. habierunt C. disert.
matris suae Q, matri sue W. D. seorsum: s sec. eras. Q; sehorsum C.

2l8 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [ V I. 3 3-39-
23 et uiderunt eosabeimtes uillas et uicos emant sibi cibos quos

et cognouerunt multi et pedestres manducent
de omnibus ciuitatibus
^"^
et respondens ait illis
concurrerunt illuc date eis uos manducare

et praeuenerunt eos. et dixerunt ei
** Et exiens uidit multam turbam iesus euntes emamus denariis ducentis panes
et misertiis est super eos et dabimus eis manducare
38
quia erant sicut oues et dicit eis
non habentes pastorem quot panes habetis.'

et coepit docere illos multa. ite et uidete
35 (C4. 1) jr(-
(.yn;^ iani hora multa fieret et cum cognouissent dicunt
accesserunt discipuli eius dicentes quinque et duos pisces
desertus est locus hie. 33 et praecepit illis ut accumbere facerent
Et iam hora praeteriuit omnes secundum contubernia super

36dimitte illos ut euntes in proximas uiride faenum
runt in desertum locum, seorsum. '^ et uiderunt eos abeuntes. et cognouerunt eos multi.
et pedestres de omnibus ciuitatibus concurrerunt illuc. et praeuenerunt eos. et conuene-
runt ad eum. '* et exiens iesus. uidit turbam multam et misertus est super eos. quia erant
sicut oues non habentes pastorem. et coepit docere illos multa.
Et cum iam horae multae fierent. accesserunt ad eum discipuli eius. dicentes. quia
^''
desertus est hie locus, et iam hora praeteriuit. "^ dimitte illos. ut euntes in proximas uillas.
et castella. emant sibi panes, quia quod manducent non habent. " et respondens iesus. ait
illis. date illis uos manducare. et dixerunt ei. euntes. emamus panes denariis ducentis. et
dabimus eis manducare. ^*

et dicit eis. quod panes habetis. ite et uidete. et cum cogno-
uissent dixerunt ei quinque panes et duos pisces.
'' et praecepit illis iesus. ut facerent eos
discumbere. omnes secundum contubernia super uiride faenum.
33. habeuntes C. cognuenint L. multii V*. iam ho C* i,ra superset:'^, praeteriuit coJd. plur. :
pedestris H* ;
pedestrae Q, -tre B ;
pestri R. de praeteriit BG(L X* vg., ct preteriit DW ; praeter-
{ciimgraeds omnibus) BEGKTRTWX* vg. et dflq ibit HITX<^ ; > praet. hora L ; hora multa Bentl.
r 8 aur. et de ACDa>H©IKLOQVX=YZ(;)/orOT«
:
36. demitte 5PV, dimittite X. illos: eos E.
ex conjiatione pracpositioniim ex de co7-recta in et euntes in + castella D* sed e.xpunctum. proximos
de cetcii uett. ex a. ab b c ff,. om. ciuitatibus L.

;
L*. cybos E, ciuos T ; escas H""'. manducarent L.
concurrerunt : cucurrerunt LRWT ; et curreiunt 37. respondentes V* + ihs EiP™'. ait illis
;
D occurrerunt Q. illuc u in ras. so: IP. et

;
: (eis ViS*) + ifis H'©R. date eis AHQKKTWX'Y
praeu. (peru. R, preuemer. D). eos {cum XBLA {recte ut discrimen personarum ostendant) : date
15 aur.) et uenerunt ibi a {om. ibi) o'(^,; illuc);
:
BCDEa>G'-(-os G*lIL0QRTVX*Z!7j-. Tisch.
illis
+ KOI a\ivr)\Sov avTOv D min., et connenerunt illuc uos BEG0KM"ORTVXZ|^SC ctitn p-aecoetbcd
b; + et conu. ad enm/y cum gr. Am, etc. fff^ I q 5 aur. : om. ACDiPHILQWY?". et sec.
34. om. et 3'*( + vig. )L. exiens + inde EiP"'i'. illiautem G. dixerut Y. exeuntes Q. emimus GT,
> uidit itis turbam multam KOVXZ; >u. turbam ememus T* eamus W, emeamus R. denariis
;
m. ilis L vg. et sic G (sine ifis); > u. turbam ilis m. (-ris IPLR) ducentis (-es O -cc- R) panes >duc. ; :
W \
turbam multam DIP et sic E (i/«f
> ihs uidit denariis (din. E*) p. DEW vg., > panis denariis
multam). missertus D5PL. om. est super T. docentis G. dauimus OX. eis codd. pi. : illis vg.
quia: qui EGLQR. erat L. sicuti houes C. Tisch. ; ei V>*{corr. V)"'\.
caepit LR, cep. W. doceret illos R ; docere eos 38. eis + ifis Q. quod panes CG(-is G*)OR.
EV > ;
illos docere vg. quum C("). cognouisset G*. dicunt + ei E0LQ
35. quum C0. hora: mora TY. horae multae RT":. quinque: -u. ER + panes DiiPLQ. duo
;
fierent R. + quia Bentl.

dicentes : + est R ;
Z; -il- DE.
disertus Y. >
locus est E. locus hie om. hie : 39. praecipit D(pre.)5PFLQRY. illis : eis D ;
Bentl. cum gr. hora iam DE iam mora X'^, > ; + ilis BH'QKTO. accumbere (disc. X*) facerent
VI. 40-48.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. aig
45 (05.
^''et discubuerunt in partes per centenos 6) jr^.
statim coegit discipulos suos
et per quinquagenos ascendere nauem
*^ et acceptis quinque panibus ut praecederent eum trans fretum ad
duobus piscibus
et betlisaidam
intuens in caelum benedixit dum ipse dimitteret populum.
46 (66. 2)
et fregit panes Yx cum dimisisset eos abiit in
et dedit discipulis suis montem orare.
47 (67. 4) jT(. ^xixn.
ut ponerent ante eos sero esset erat nauis
duos pisces diuisit omnibus
et in medio mari
^êt manducauerunt omnes et ipse solus in terra
et saturati sunt *^ remigando
et uidens eos laborantes in
*2et sustulerunt reliquias fragmentorum eratenim uentus contrarius eis
duodecim cophinos plenos et circa quartam uigiliam noctis uenit
et de piscibus ad eos
** erant autem qui manducauerunt quin- ambulans super mare
que milia uirorum. et uolebat praeterire eos
Et discubuerunt per contubernia. plurimi per centenos. et per quinquagenos. *' et ac-
*°
ceptis quinque panibus. et duobus piscibus aspiciens in caelum, benedixit. et fregit. et dedit
discipulis suis. ut ponerent ante eos. et duos pisces diuisit omnibus. " et manducauerunt
omnes. et saturati sunt. •' et sustulerunt reliquias fragmentorum duodecim cophinos. et de
piscibus. " erant autem qui manducauerunt panes, quinque milia uirorum. " et statim
coegit discipulos suos. ascendere in nauem. ut praecederent eum trans fretum. ad beth-
saidam. dum ipse dimitteret populum. *" et cum discessisset ab eis abiit in montem orare.
^^
et cum sero esset factum, erat nauis in medio mari. et ipse solus in terra.
"* et uidens
eos laborantes in remigando. erat enim uentus contrarius illis. et circa quartam uigiliam
accumbent L. homnes C. saecundum L. contujj nos H. plenos ¥ plenos plenos {sic) G. pise. -H
bernia G,-uernia O, -bemio Z*, -errnia W. niridem similiter E.

OZ*. -ae E. fenum IvLRWZ*(«?-?-. Z^), foenum 44. oni. autem T*. qui manducauerant X
DSPG vg. Bentl., cf. ad viii. 9. quinque : -u- DERW.
40. discnmbuerunt L, discumbenint 'S. iu millia W vg.
partes (irpatriat TTpaaiai) codd. pi. et vg. et b d ff.^g~i 45. statim coegit (quoegit C, cogit LR) : -H ilns
IS : per partes X ;
per singulas arias L ; eas sic R, E ; > coegit statim X°. > suos disc. L. hascen-
sed reliquiae sunt credo hae littcrae lectionis per dereC + in 5PLQ. nauim D vg. preced. D. beth-
;
areas {êl huitis-nwdi) in apographo, qua7n etiam saydam C, bethz. D, bets. G, bez. L. demitteret
uoluit Bentleius {Tr. Coll. Cant. B. 17. 14); G"(-reG*)OV, dimiserit R.dimittet Z*{corr.Z').
ceteri ueteruin habettt sic plurimi c, per contu- 46. quum 00 + ipse D. demisisset V, di-
;
bernia f, conuiuia r, conuiuia per contubernia i, mississet DEY, dimisiset R, dimissiset L. habiit
areas et areas q ; cf. diuisi in uiridaria Erasmus. C, abit R. montem -1- solus ©. horare C.
per cent, et per {om. EGKT zi^f. ) quinquagenos 47. quum €0. saero C. esset + iam QR
centeni et quinquageni X*. b, et cf. iam erat nauis a dff.^ i> <^' s''- enim longe n. b ;
41. quinque : -u- DEW. et duobus (-li- D) r^v Tra\ai to -nkotov D min. naues O. midio R. mare
piscibus (piisc. E, pic. O); 07n. R. intuens: et in- G' cf. adv. 13.
tendensR. ot«. inKT. celumW. «??. dedit L.hante 48. rimigando O. eis : illis G. et circa codd.
C. duos -II- D. diuissit DL
: 4- in O. homn. C. ; omnes TJ^ffi et dfff, I q quamuis praccedat uidens
42. mand. -F et R. liomnes C. oni. et ^ ;
graeci aaX Wciv . . . ircpl uel Kal eJSey . . .
43. cm. uoluit reliquias Bentl.

sustullerunt L. nal quartam -liil- D. ad eos + ifis R-
Trep'i. :
frgmentoium L, fram. O*, frangm. G. duodecem ambulans (aub. L; otii. C) super (-ra DEJP'"^
SP*; -xii- DEW. cofinos JPLR, coff. DE, cophy- WTSC) mare > s. m. amb. Q. preterire D.
:
G g
220 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [VI. 49-56.
*' at illi ut uiderunt eum runt in terram gennesareth et adpli-

ambulantem super mare cuerunt
putauerunt phantasma esse °* cumque egressi essent de naui con-
et exclamauerunt tinue cognouerunt eum
^''omnes enim eum uiderunt ^êt percurrentes uniuersam regionem
et conturbati sunt illam
et statim locutus est cum eis et dixit coeperunt in grabattis eos qui se male
illis habebant circumferre ubi audiebant
confidite ego sum nolite timere. eum esse
51 (68. 6) J7)- ascendit ad illos in nauem ^^ et quocumque introibat in uicos uel in
et cessauit uentus uillas aut in ciuitates in plateis po-
et plusmagis intra se stupebant nebant infirmos
^" non enim intellexerant de panibus et deprecabantur eum ut uel fimbriam
ei'at enim cor illorum obcaeca- uestimenti eius tangerent
tum. et quotquot tangebant eum salui fie-
63 (63. 2) Yx cum transfretassent peruene- bant.
noctis. uenit ad eos iesus ambulans super mare, et uolebat praeterire eos. " at illi uidentes
eum ambulantem super mare, putauerunt phantasma esse, et exclamauerunt. °°omnes
enim uiderunt. et conturbati sunt, et continuo locutus est ad eos. et dixit eis. constantes
estote. ego sum. nolite timere. et ascendit ad illos in nauem. ''^
et cessauit uentus. et
plus magis intra se stupebant et mirabantur. non enim intellexerant de panibus. erat "^^
enim cor illorum. obcecatum. '^êt cum transfretassent. uenerunt in terram gennesareth,
et adplicuerunt. ''*
et egressis eis de naui continuo cognouerunt eum. '"^
et percurrentes. uni-
uersam regionem illam. coeperunt in grabatis. eos qui male habebant. circumferre. ubi
audiebant eum esse ^"et quocumque introibat in castella. uel in ciuitates. aut in uillas. in
plateis ponebant infirmos. et deprecabantur eum. ut uel fimbriam uestimenti eius. tange-
49. ad CO ; et E. om. ut E*Z*( + Z'). super VWSffi, genez. D?^, geniz. L ;

gennasereth ;
mare (me R*, corr. R™"^): supra mare (E)TSC- genesar ET(genn.). om. et sec. R. adplicuerunt
> supra m. amb. E. put. + eum T. fantasma EiPCeLKTOZ* / et AHIKQVWXYZ- vg.
appl.
BDE'iPGQKLRTVZ, fastasma C. Tisch. : adplicauerunt BCDR / 5, appl. T om. et ;
50. homnes C. onim : qui LR ; enim qui E. adpl. a b c d jf^ i q y (lur. cttm gr. D. I. 28. 209.
eum {om. B*, + B^) uiderunt : > uid. eum vg. 54. quumqueCH©. hegressi essent C ; egressus
loquutus ©IX. om. est C. cum eis (as R) es. W* ; egressissent E, egressent L. om. de naui
cum illis H. dixit (dicit noluit Bentl^ illis Z*( + Z''). cognuerunt L. eum + uiri loci illius
dixit eis H vg. confidete 3'GHLR*T=X*. ego Q c.xMt. xiv. 35.
sum + et Q. 55. huniuersam C. caeperunt DR, cep. W.
51. nauim DW vg. plus magis {X'lav Ik nepia- grabattis {ut cap. ii. 4, 9, 11, 12) ABDH'HGKX^ :
<rov) codd. et vg. : magis {am. plus) E. >stup. crabattis V, grabbattis KT, grabbatis QR, grabatis
intra se G. stup. + et mirabantur R h dfq r atir. EGWX*Y vg. ; grauattis L, grauatis CTZ*, cra-
tumgr. ADXrn etc., stupebant cum admiratione a. uatis OZ=. om. se H'*RTX* Bcntl. abebant CL
52. intellexerant {avv^Kav') ABH'QOWXY habent E*. ubi : ibi W. > eum audiebant E. aesse C.
Z*"i Bentl.bdflqraur. : intellexerant CDE^'G 56. quoquumque CH ;
quocunque TJ§. intro-
H*IKLNTQRTVZ' vg. a cff, i, intellexeft 5. de iebat X* ; introeat E. in uillas : et uillos R.
manibus R*. erat autem L. illorum eorum SP"'" : aut ciu. CKKTRTVWZi'^"-. eiuit. + et BEOQ.
GT vg. hobcaecatum C, obcec. IPLOWY, ob- in plateis itv rats nXarfiais DQ'") : in foro et in
cic. R. p\. a, sed gr. p/. €v punebant O. deprae-
T. dyopats.
S3- qunm C0. fretassent G. praeuenerunt E; cab. BEGILORYZ*,diprecab. VtP. tangueret D*
uenerunt G vg. in terram + gerazenorum sed D {nsupcrscr.) quodquod COG, tanguebant D. salui:
exp. gennesareth codd. pi. : genesareth JPKR sani B. Post eum deficit E usque ad Luc. vii. 24.
VII. 1-6.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 2,21
VII. ^ ^^"^ ^°' Et conueniunt ad eum phari- baptismata calicum et urceorum et
saei et quidam de scribis aeramentorum et lectorum.

uenientes ab hierosolymis 5(71-6) j^^ interrogant eum pharisaei et
2 et cum uidissent quosdam ex discipulis scribae
eius communibus manibus id est non quare discipuli tui non ambulant iuxta
lotis manducare panes traditionem seniorum
uituperauerunt sed communibus manibus
spharisaei enim et omnes iudaei nisi manducant panem ?
crebro lauent manus non manducant ât ille respondens dixit eis
tenentes traditionem seniorum bene prophetauit esaias

* et a foro nisi baptizentur de nobis hypocritis
non comedunt sicut scriptum est
et alia multa sunt quae tradita sunt populus hie labiis me honorat
illis seruare cor autem eorum longe est a me
rent, et quodquod tangebant eum. salui fiebant. VII. ' Et conuenerunt ad eum pharisei.
et quidam de scribis. qui uenerant ab hierosolymis. ' qui cum uidissent. quosdam ex
discipulis eius. communibus manibus. idest non lotis manducare panes, uituperauerunt.
' pharisaei enim. et omnes iudaei. nisi crebro lauerint manus. non manducant. tenentes
traditionem seniorum. * et redeuntes a foro nisi baptizentur. non comedunt. et alia multa
sunt quae tradita sunt illis seruare. baptismata calicum. et urceorum. et erameniorum. et
lectorum. ^ deinde interrogauerunt eum pharisaei. et scribae. quare discipuli tui non se-
quuntur traditionem seniorum. sed non lotis manibus manducant panem. ^ at ille respon-
dens. dixit eis. bene prophetauit esaias de uobis. hypocritis. sicut scribtum est. populus
VII. I. cumueniunt L; conuenerimt QT, cum- 4. a foro : + redeuntes BO(/)S ; + uenientes

uenerunt R, conuenierunt D. om. eum L. pharisei TS + quum (cum H) uenerint W<?>Tfere cum D"''
;
W, pharesaei G, parisei R*, pharissei R", farissei orav i\9aiaiv et a b c d ff^ i I q r aur. de publico ;
L, pharisaeis H, pharis D. scribuis L. hieruso- redeuntes X. babtizentur CDH'LR. commediuit

lymis KZ^, hierosolimis KTX, hierusolimis DH'Y, W. om. sunt iaTVX*Z sun' L. que DW. ;
hirusoUmis LR, iherosolimis T, ierosolymia vg:, babtismata CDH'LR. calicem R. urcaeorum R,

ierosolimis W. orceorum DTX", urcheorum KTO, horceorum C.
3. quum C0. nidisset V*. discipuli Z*{corr. eramentorum CS'LTWY.
Z'). eius: suis Q; + et Z*. conmunibus O, 5. interrogant (kwepcuTuatv) ABCH*K*?QY
cummunibus R, commonibus DjP'LQ, communis cod. cam/. Bentl. interrogabant S'GH'eiK'^LM"

:
T. lotis + manibus D. panem H'©KrX. uitu ORTVWXZ vg., -gauerunt D. pharesaei G,

perauferunt Xi^diwbus uerbis), uiturauerunt O*; pharisei DW, farisei H'R*, -issei LR"". scribae
+ eos B0M'. (-be W) + dicentes H'QLOQRX*. disc, tui non
3. DH'W, farissei L, pariei R*, pharissei
pharisei hamb. C ; > non. amb. disc, tui D. traditiones
R"^. enim autem DiP"''OZ om. R. omnis H.

: ; X*; tradionem L. saen. C. commonibus D3»
iudei CS'LRW. nisi + prius G. crebro codd. omn. LQ, commimis T. > mand. manibus L. man-
et vg. = TivKva et sic gr. N et f g~ I aur. gig. ueteres : ducant + il sed exp. D.
plerumqiie redd^mt Trvyfifi {uel momento
artyfj.Tj?') 6. ad C et G.
;
dixit eis + quia R. profe-
a, subinde l>, pugillo ej^2 i 1 ''> prime [vvKjirj D) d tauit DS'LOR, prophetabit T. isaias DH*KVZ|^
lauent cum BDSPFGHeiKKTQRVWZ^ S.ffl:, esayas CT, eseias L,
esseias R, ysaias W.
(om.S).
cgdet labent CLOTXZ* / lauerint A vg. Tisch. ; > de uob. esaias B. hyppocritis iP, hippocritis R,
cum a b dfff« i r r^, et lauerent Y sed haec lectio : ypocritis OTVWZ", hypochritis M", hypochrytis
ex uett. manus + suas L.

derivata uidetttr. C, hyppochritis D, chippochritis L. scribtum OZ.
manducant + panem BOX", traditiones KVWXi^ lauiis O, labis a'LR. me : meis R. honorant T
Z. saeniorum C. iSa.^\.abceta.-ia-naVi. longueD. est abest BIKT. :
G e 3
222 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [VII. r-i5-
"^
in uanum autem me colunt si dixerit homo patri aut matri corban
docentesdoctrinaspraeceptahominum quod est donum
* relinquentes enim mandatum dei te- quodcumque ex me tibi profuerit
netis traditionem hominum 'êt ultra non dimittitis cum quicquam
baptismata urceorum et calicum et facere patri suo aut matri
^^
alia similia his facitis multa rescindentes uerbum dei
" et dicebat illis per traditionem uestram quam tradi-
bene irritum facitis praeceptum dei ut distis
traditionem uestram seruetis et similia huiusmodi multa facitis.
^^ moses enim dixit honora 1* Et aduocans iterum turbam
patrem tuum et matrem tuam dicebat illis
et qui maledixerit patri aut matri audite me omnes et intellegite
morte moriatur ^° nihil est extra hominem introiens in

^^ uos autem dicitis eum quod possit eum coinquinare
hie. labiis me honorat. cor autem eorum. longe est a me. ' sine causa autem me colunt.
docentes doctrinas et praecepta hominum.
* Relinquentes enim mandatum dei obseruatis ea quae ab hominibus sunt tradita.
baptismata urceorum. et calicum. et alia his similia multa
' et dicebat illis. bene
facitis.
inritum mandatum dei ut

facitis traditionem uestram statuatis. moyses enim di.xit. honora '"
patrem tuum. et matrem tuam. et qui maledixerit patri. aut matri. morte moriatur. " uos
autem dicitis. si dixerit homo, patri aut matri. corban. quod est donum. quodcumque ex me
tibi proderit. " et ultra non dimittitis eum quicquam facere patri suo. aut matri. " rescin-
dentes uerbum dei. per traditionem uestram. quam tradidistis. et similia huiusmodi multa
facitis. " et conuocans omnem turbam. dicebat eis. audite me omnes. et intellegite.
'^
nihil est extra hominem. introiens in euro, quod possit eum comquinare. sed quae pro-
7. o?«. autem T. > colunt me X* ^f«//. doc- quodcunque T|§ -H ; est R. ex me : -1- est W ;
trinas sine add. ABH*IOYZi||) b d ff, I q ct gr. cf. exeme L. profuerit : proderit BJP LR.
Mt. XV. 9: +et CDH'GH'eKLM-QRTVWXTSia; 12. hultra C, nltro Y. dimittetisLQT; dimittis
cum a cf i mtr. ; + in (?'. e. in praecepta = iv raK- G*H ; dimittas R. eum : eam R. quidquam
/mra !) 5. precepta D\V, praeepta L; mand.ita Q. CZ*SC aut : uel G. matri h- suae X*.
8. enim : DX* eum R. mandatum
autem ; 13. rescendentes OR, rescidentes D ; rescinditis
{TTiv kvToK-f,v) BCFGH'0ILH'OQRTVWX*Z vg. L. per propter W. uestram stultam XZ abc

;
•(•
mandata ADiPH*KX''Y. tenetis QcpaTeire) AB diqrelTs^". tradistis R. similia -h uestro L. >

C3'*FGHIKM'OTVWX'=YZJ vg. tenentes D3'"'i' : facitis multa G.
©LQRX*Z*. tradicionem H, traditionem W; 14. aduocans {^poOKO.Kâay.iVo'i) ; uocans L.
traditione3iP'X*T3§S. babtismataC3'L,babtisma 'terum Z. turbas T. om. dicebat illis KT.
D. urcaeorum R, orceoruni D, ureeorum L, hor- homnes C. intelligite CGH0TW zg.
ceorum C. cal. et urc. I*X. > his similia G. > 15. nichil W. <;«. est Z*( -h Z^). hominum Y.
hiis CL. om. similia T*. facitis facietis T : introyensC. posset LQT. coinquinare (Koifiierai)
factis D ; faciunt F ; facientis X* ; fecistis TS ;
codd. plur. et vg. et quoinqu. C0RT, coinc. L
+ similia D* sed exp. cum a b fI q S aur. : inquinare K, communi-

9. inritum D3'GLORZ*. ^S. prae-
fecistis care c d ff^ (Bentl.),
communem facere i. sed
ceptum : mandatum M"OQ ; mandata D^*. tra- que DH. > procedimt de homine G. sunt que
dicionem H. seruitis R ; teneatis DiP* ; statuatis DW. communicant {Koii/ovi'Ta) cum AC3^"!'H
a b cfff^ i q r, tradatis d, arrjarjre D miu. ©Iffl'TVVY'n^ffi cor. uat. mg. cfff^ i I S aur.
10. moyses CJPQKLlVrQVW vg. Tisch., moises et conm. G, common. R. conmon. Q, commun-
RT, mois D. patri aut ; patri uel RW vg. cantX=: coinquinant BD3'*KOVX*ZS cor. uat.*,
11. patri -H suo R. matri -H suo R. coruan L. a b d q confuse legit L procebant hominem ilia
\
oni. quod est donum R. quodquuraque CH, sunt quae comonicant coinent.
VII. 15-25.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 233
sed quae de homine procedunt ilia ab intus enim de corde homi-

sunt quae communicant hominem num cogitationes malae proce-
^^si quis habet aures audiendi dunt
audiat. adulteria fornicationes homicidia ^^ fur-
17 (72. 6) j£^ c\rcs\ introisset in domum a ta auaritiae nequitiae dolus inpudi-
turba interrogabant eum discipuli citia oculus malus blasphemia su-
eius parabolam. perbia stultitia
'*Et ait illis 23 omnia haec mala ab intus procedunt
sic et uos inprudentes estis ? et communicant hominem.
non intellegitis quiaomne extrinsecus 24 Et inde surgens abiit in fines
introiens in hominem non potest tyri et sidonis

eum communicare ? et ingressus domum neminem uoluit
19 quia non introit in cor eius non potuit latere
scire et
sed in uentrem et in secessum exit 25mulier enim statim ut audiuit de eo
purgans omnes escas cuius habebat filia spiritum inmun-
20 dicebat autem quoniam quae de homine dum
exeunt ilia communicant hominem intrauit et procidit ad pedes eius
cedunt de homine ilia sunt quae communicant hominem. ^°

si quis habet auras audiendi
audiat. " et cum introisset in domum. eum discipuH eius. parabolam
a turba. interrogabant
istam. ^'
et ait illis. sic et uos inprudentes estis. nondum intellegetis quia non omne quod
extrinsecus est introiens in hominem non potest eum communicare. '^ quia non introit in
cor eius. sed in uentrem. et in secessum exit, purgans omnes escas. ^''
dicebat autem quia
quae de homine exeunt, ilia communicant hominem. -' ab intus autem de corde hominum.
--
procedunt cogitationes male, adulteria fornicationes. homicidia. furta. auaritia. nequitia.
dolus. liuido. inpudicitia. oculus malus. blasphemia. superbia. et stultitia.
''^
omnia haec
mala, ab intus procedunt. et communicant hominem.
^^
Et exsurgens inde abiit in fines tyri. et sidonis. et ingressus in domum neminem
uoluit scire, et non potuit latere. ^^ sed continue cum audisset mulier de eo cuius filia
1 6. si quis : qui G. > aures habet Q. DSP*, conmun. G) : commnnicat T coinquinant ;
17. quum CH*0. introuisset '3'*{\i expuncid), 3'"''S, quoinqu. Q, coinc. L. homin L, ominem R*.
introiset T, -ssent Q + its 0. in domom ad ; 21. male RWY ; om. D. > malae cog. vg.
turba G. aut ^litt. inter turba et interro.
ras. 3 adultera R.
A. turba + et sed exp. I. om. eum R. parabulam 22. furta + falsa testimonia Q ex Mt. xv. 19,
DSP'GLR, parabola X". cf. Orig. ap. Tisch. hie {u. O, 21). abaritiae
18. illis eis R. inprudentes codd.
: impr, : W auaricie W.
nequitiae (necitiae L, nequicie W).
vg. ;
prudentes L. estis + et T. non : nondum dolus (dolos L). inpudicitia (imp. Y', inpuditia
R. intelligitis CGHQTW 5^^. homne C ; +qnod © inpudicitie T, impudicitiae
; vg.") om. Y* W :
GOQ. extrinsecus (intrinsecus X°) introiens ( + Y'); + inuidia G. hoculus C, occulus R.

a foris intret G, cf. z. foris introit a. om. in B*. blasfemia DiPR blasphemiae KTO, blasfemiae LQ;
;
om. eum R. commonicare DIP'QR coiucinare ; phtralem habent D"'- etc., et uett. b c g,^. superuia
commonicare sic L coinquinare S. communi-
; > L. stnlticia W.
care eum GW. homnia C. > mala haec Q. comunicant
23.
19. qma : quoniam DLQ ;
quod O. introit W, commonicant Da"LQ coinquinant &. ;
{eiavopeverai) codd. pi. : introiit BDGH'©IX ; 24. Inc. et exsurgens inde its abiit G. et ad
M"0'R; intrat
introiuit Q vg.; intrauit L. in init. bis lapsu D. QVX*,
abit L. fines : finibus
corde D0 ? uentrem + uadit H»'i'0K,TX*Z vg. finiesX'; finemR. tiri IPLRT. sydonis CD©,
{sine auct. gr."). {om in) L. exiit DH'©IL.
et ingresus L egressus Q; + in CQT. latere ; :
homnes C. aescas IK, hescas C. late R.

20. dicebant QR. que D. om. de X. post 25. mulier enim : m. autem KTO + quaedam ;
ilia deficit B ad u. 34. communicant (common. G. om. enim statim usque ad mulier u. 26 D.
234 EUANGELIVM SECUNDUM MARCUM. [vii. 26- 34-
26erat autem mulier gentilis ^"et cum abisset domum suam

syrophoenissa genere. inuenit puellam iacentem supra lectum
(73. 0)
£^ rogabat eum ut daemonium et daemonium exisse.
eiceret de filia eius 31 (74. 10) ^'^ iterum exiens de finibus tyri
27 qui dixit illi uenit per sidonem ad mare galilaeae
sine prius saturari filios non est enim inter medics fines decapoleos
bonum sumere panem filiorum et ^êt adducunt ei surdum et mutum et
mittere canibus deprecantur eum ut inponat illi
28 at ilia respondit et dicit ei manum

iitique domine nam et catelli sub ^^ et adprehendcns eum de turba seorsum
mensa comedunt de micis puerorum misit digitos suos in auriculas
29 et ait illi et expuens tetigit linguam cius
propter hunc sermoncm uade exiit •"êt suspiciens in caelum ingemuit et
daemonium de filia tua ait illi
habebat spiritum inmundum intrauit ad eum. et procidit ad pedes eius. erat autem mulier '"'
gentilis. syrophoenissa genera, et rogabat eum. ut daemonium eiceret de filia eius. ^' iesus
autem ait illi. sine prius saturari filios. non est enim bonum. sumere panem filiorum et
mittere canibus. ad ilia respondit ei dicens. utique domine. nam et catelli sub mensa.
'^*
comedunt de micis puerorum. uade propter hunc sermonem. exiit daemo-^' ad ille dixit ei.
nium de filia tua. ™ et cum inuenit filiam suam iacentem supra

abisset in domum suam
lectum. et daemonium exisse. '' et iterum exiens de finibus tyri. uenit per sidonem. ad
mare galileae. inter medios fines, decapoli. °'
et offerunt ei surdum. et mutum. et depre-
cabantur eum. ut imponeret ei manum. °'

et adsumens eum a turba seorsum. misit digitos
suos. in auriculas eius. et expuens tetigit Hnguam eius. " et aspiciens in caelum, ingemuit.
> cuius filia habebat spiritum inmundum statim DiPLRW. GZ* {corr. Z=) vg.
de filia : a filia
ut audiuit de eo G. de eo : ab eo L. cuius : 30. quum C0. C abiisset DY vg.

habisset ;
huius R. habebat (habet L) filia : > fil. habe- abiset G. ad domum LQ. om. suam RT. super
bat X* vg. spm immundum inin. litt. X. RT. demonium DIPLRWZ. exiisse D vg. ;
immundum KWXZ= vg. Tisch. in'""i« « O e.\isset L + de ea OKT -H ab ea X.

; ;
introiuit et JP^sX*. procedit iPOQRX*. 31. tiri iPLRTW ;

4- et Q. sydonem CDS ;
26. autem enim LMTQW vg. {iwn cod. caraf.).

:
sodonem H ; sidonia R ;
(5id 2i6£ros NBDLA 33
syrophenissa CD0KVX*, sirophen. Kl'W, syra- 2P* cum a b c d fff, i I n r r^ S aiir. sed tyri et si-
phoenissa Z* {corr. Z'), syrophynissa O, sirophi- donis uenit q). galileae CH'GQKM'ORZ, -ee W,
nissa IP, -isa R, sirofenisse T, sero poecisa L. genera galiliae L. gall D. medio R. finis R. decapuleos
O* ;
gere R. rogabant T*. demonium DH'LOR 3P*, decapolis R, decapuHs L, decapoli T.
WY; daemonio H. ieceret D(L), eieceret H'KT, 32. .-idducut G, adducent F. eis F. sordum DH".
eiiceret vg. Tisch. > de fil. eius ieceret D. deprecantur {iTapaKaXovaiV gr. fere omnes) cum
27. qui dixit illi (illis Y; oin. F) : et ait ad AH*QX" Bentl. et depraec. FY /, cf. rogantes a,
illam G. sine sene Q. otn. prius D. saturari

:
deprecantes r {om. b) : deprecabantur H'0I*KKr
+ in om. enim T. sume™ O accipere G.
R. ; TV\VX*Z vg. et depraec. CIPGLOR aur., diprec.
28. resp. et dicit (dixit vg^ ei (illi vg. om. ; D, cum c d/ff. i q {r.^ 6 = TrajXKaXovv gr. 33 non
D) respondens ait G respondens dicit illi X*.

: ; autem DA. inponat (imp. WX' vg.) : inponet
hutique C ; om. b c dff.,i{r) et sed et ; ice aWa xai L, inponeret GRTX*, inponant Q.
D min. catuli D3'QR, catulli L canes X* + in ; ; 33. adprehendens ADFHKTZ* et adprae.
R. messa D ; mensam GO + dominorum suorum ;

CiPG0I*ORY, adpreendens T, adprahendens L:
Q, ex Mt. XV. 27. > comedunt sub mensa vg. contra apprehendens KQVWXZ^ vg. sehorsum C
ord. gr. > de micis coraederunt R. deorsum Q ; eorum L. missit DH'. degitos 3P.
29. et ait : tunc X* at [am. ait) R. illi

ait ;
auriculas + eius GSKLKTQVW vg. Tisch. et
illis GO ; + ifts Da"»i'GH'0OQX. > propter expuens (exsp. G) ; expuensque OV(exsp.)Z

serm. hunc uade Q, > uade pr. hunc serra. G. expuens tantum, K. tegit 0*R. om. eius R.
uade + et DT. exiet RT ; exit L. demonium 34. et suscipiens RY. om. in D. celum W ;
VII. 34-vin. 6.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 225
effetha quod est adaperire nee habent quod manducent

35 et statim apertae sunt aures eius 2 et si dimisero eos ieiunos in domum
et solutum est uinculum linguae eius suam deficient in uia
et loquebatur recte quidam enim ex eis de longe
^^ et praecepit illis ne cui dicerent. uenerunt
(76. 8)
Qîanto autem eis praecipiebat * et responderunt ei discipuli sui
tanto magis plus praedicabant unde istos poterit quis hie

37 et eo amplius admirabantur dicentes. saturare panibus in solitudine?
(76. 6)
Bgjê omnia fecit 5 et interrogauit eos
et surdos fecit audire quot panes habetis ?
et mutos loqui. qui dixerunt septem

VIII. ^ In illis diebus iterum cum turba êt praecepit turbae discumbere supra
multa esset nee haberent quod man- terram
ducarent et accipiens septem panes
conuocatis discipulis ait illis gratias agens fregit
2 misereor super turbam quia ecce iam et dabat discipulis suis ut adponerent
triduo sustinent me et adposuerunt turbae
et ait illi. eppheta. quod est adaperire. ''

et statim apertae sunt aures eius. et solutum est
uinculum linguae eius. et loquebatur recte. ^^
et praecepit eis. ne cui dicerent. quanto
autem eis praecipiebat. tanto magis illi plus praedicabant. ^^ et eo amplius ammirabantur.
dicentes. bene omnia mutos loqui.
fecit, VIII. In illis autem
et surdos facit audire. et '
diebus. iterum cum turba multa esset. et nee haberent quod manducarent. conuocatis iesus
discipulis ait illis. misereor turbae huic. quia ecce iam triduo mecum sunt, et non habent
'^
quod manducent. " et si dimisero eos ieiunos in domos suas. deficient in uia. quidam enim
ex eis. de longe uenerunt.
* Et responderunt ei discipuli eius. unde istos hie potest quisquam saturare panibus in
solitudine. ^ et interrogauit eos quod panes habetis. at illi dixerunt. septem. " et praecepit
turbae. discumbere super terram. et accipiens septem panes, et gratias agens. fregit et
+ et QR. 07)1. et ait D. effetha {i<p<pa0a uel quid iP'"". discipulis + suis ©^^{litura post disc .)
iipfedd) cum A0<^VXY Far. Lat. 13171. 13174, T. o?n. illis LR.
uett. c I, epphetha ephphetha TcSffi, ephphe-
Z'-, 2. miseor K, misserior DL. super turbam B
thah J§, in 3 latinc non redditur tantum graece CGIKLMTOQRVWXZ" vg, turbam D
et s. terri
enipaOd : effeta D3'FH©*ILTW coi-J>. axon. (terri cxpunct.) : super turba A5PH0YZ* ; turba
Harl. 27S8. 2826, /) r, efpheta G, epheta R cor. T; deinde + isisira GQ cf. turbae huic gat. ecce
uat. aur., ephpheta C q, eppheta BKM"OQZ*/2, iam etiam L. manducarent D*.
:
cf. epita a, effecta d. adperire R ; aperire D5P 3. dimissero D5P, demissero L. geiunos C.
QW. domus D, deficiant GR ne de-
suas Q. defficient ;
35. om et R. aperte W ; adapertae C*. om. ficient V. >

quidam ex eis enim T quia qui- ;
et sec. L. om. est D. lingua W. loquibatur O dam ex eis Q quidam ex eis tantum, DK* ttt
;
quebatur X*. rectae CR. udtur. longue uenierunt D.

36. praecipit SPQRY ;
precipit DL. quantu H'. 4. sui eius G. hunde C. istos ipsos L
: illos : ;
precipiebat W ;
precipit D. predicabant D. %g. > quis hie poterit DG ;
quis poterit hie vg.
37. ampliuis hi ras. W. ammirab. DFIKTV 5. om. eos G. quod CGO*.
interrogabit T.
XZl facit bis LR gat.; sec. CD3PFQ Bentl. panis G. septem .un. DRT. :
sordos D. 6. praecipit JPLQRY, precipit D. turbe W.

VIII. I. > diebus qiium CO. > multa
illis J)^. supra ABCGHKKTOXY super DS'QILQRTV :
turba esset F; > turba esset multa T. esset: +et WZ Tig. septem -uil- DRTW. panis G. agiens:
L; +cum ihu O'WTS cor. uat.* '

graecus anti. L. et dedit Q deditque L. adpon.
; . . . adpos.
glo.'' ; n-nlli autem codd. gr. ap. Tisch. quod: ABCDGH0M-OQYZ* et adposs. H'LR: appon.
226 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [VIII. 7-
^ et habebant pisciculos paucos quaerentes ab illo signum de caelo

et ipsos benedixit et iussit ad- temtantes eum
poni 12 (78. 6)
g^ ingemescens spiritu ait.
* et manducauerunt et saturati sunt Quid generatio ista quaerit signum ?
et sustulerunt quod superauerat de amen dico nobis si dabitur

fragmentis septem sportas generationi isti signum.
^ erant autem qui manducauerunt quasi ^* Et dimittens eos ascendens
quattuor milia iterum abiit trans fretum
et dimisit eos ^''
et obliti sunt sumere panes
1" et statim ascendens nauem cum disci- et nisi unum panem non habebant
pulis suis uenit in partes dalma- secum in naui.
nutha. 15(70.2) jr^ praecipiebat eis dicens

11(77.4) £(. exierunt pharisaei et coepe- uidete cauete a fermento pharisaeorum
runt conquirere cum eo et fermento herodis.
dedit discipulis suis. ut turbis. ' habuerunt autem et

apponerent ante eos. et apposuerunt
paucos pisciculos. manducauerunt et saturati sunt,
et ipsos benedixit. et iussit adponi. * et
et sustulerunt quod superauerat. de fragmentis. septem sportas. ' erant autem qui mandu-
cauerunt. quasi quattuor milia. et dimisit eos. " et statim ascendit in nauem cum disci-
pulis suis. et uenit in finibus dalmanutha. " et exierunt pharisaei. et coeperunt disceptare
cum eo. quaerentes ab illo signum de caelo temtantes eum.
'-
Et ingemescens spiritu sue ait. quid generatio ista signum quaerit. amen, dico
uobis. si dabitur generationi huic signum. '' et relictis eis ascendens iterum nauem. abiit
trans fretum. " et obliti sunt sumere panes, et nisi unum panem. non habebant secum in
naui. '" et praecepit eis dicens uidete et cauete a fermento pharisaeorum. et a fermento
. . . appos. IKTVW vg. Tisch. ; apponerunt . . . DL. ab ilium X'(ab illo X*); ab eo DH'*G.
appos. T? ut udtur, apponerent . . . adpos. X. dae Y. celo W. temtantes AHOQTXYZ
turbe W ; om. R. tempt. BCDiPGeiKLM-RV Tisch. ; tent. W vg.
7. abebant C, habebunt Y. pisciculos : disci- 12. et + ipseG. ingemiscens HIKWz'^. Tisch.
pulos lapsu R*. iusit S-LY. adponi ABCSPGH spiritu sancto L ; in spiritu sue G. querit CDLR".
©LKTOQRYZ* : app. DIKTVWXZ- vg. Tisch. ;
> signum quaerit G 7;^. si : non LQ. danitur O.
+ illis LQ. generati oni |
inc. rursus M. siignum sec. D.
8. manducauerunt + onines W. sustuUerunt 13. demittens DKT; dimittiens LR. ascendens
LR. superauerunt T ; super erat L ; superfuerant iterum sine addit. AC(hasc.;5P*GHRTYZ ff^
DiP(-rat). septem: -un- DRTW. sportas + Corp. oxon., aur. Bentl., et gi\ NBCLA; et ascen-
plenas JP^kLQR. dens tantum, D
+ nauem JP"i'0IKLMlVTOVWX'=
:
9. qui manducauerunt (01 0a7oi'Tfs) cum A Harl. 278S, omn., > nauem
cor. uat. et tiett.paene
(j?V cod. ; Tisch. male -rant) BCDIPGH0IKLM" iterum B; ascendit nauem iterum et X*, et ascen-
QTVX'YZ cor. uat., codd. ap. Walker, et Bentl., dit iterum nauim et vg., cf. d; ascendit iterum in
afi k I q r r-i manducanerant
aur., f/! vi. 44 : qxii nauem {om. et) Q ; graeci rell. iraXiv ln^cis its
ORWX* vg. Tisch. cum b c dff^,fo}-san ex Mt. TTkoTou uel rh tt\, habiit CQT, abit L.
XV. 38 ubi phtsquaTn pcrfectum meliori codicum 14. hobliti C. sunt -f discipuli eius ©LMQR.
auctoritati nititur. quassi L. quatuor jP*'5"S ;
sumire L. > panes sumere vg. (panem T).
•Illi- T; -UII- T>(tit udtur^R. milliaz'^. +homi- ; habent Q. secumo?n. F. in uia lapsu G.
num LQ. dismisit G dimissit D5P. ; 15. precipiebat D; praeciebat L*. uidete
10. hascendens C. nauim DW vg. ; in nauem cauete igraec. plur. opare ^Xi-nne) ABCDH'H*!
GKLQ. post suis spatiu?ii 6 litt., non ras. K. MRWYZ* gat., cor. uat. mg., et caxiete {om.
dalmanuth B ; dalmattutha W. uid.) T a(cauate)^, uidete [om. oau.) b dff, i r 5:
11. etinmg.O. phansei W, -sae H, pharesaei uidete et cau. GH'QKLKTOQVXZ^ vg., cor.
G, farisaei R, farisei DJPL, farissei Q + ad eum ; uat.*, c f I aur. firmento L. phariseorum

LQ. cepenint W ; caepemnt DR. querentes DW, pharissae. R, farise. L, farrisseorum 3"*
VIII. 16-23.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. •iij
16(80.6)
-£i cogitabant ad alterutrum dicunt ei duodecim
dicentes ^" quando et septem panes
quia panes non habemus in quattuor milia
1''
quo cognito iesus ait illis quot sportas fragmentorum tulistis ?
quid cogitatis quia panes non et dicunt ei septem

habetis? 21
et dicebat eis quomodo nondum in-
nondum cognoscitis nee intellegitis ? tellegitis ?

22 (81. 10) Et ueniunt bethsaida
adhuc caecatum habetis cor uestrum ?
^ôculos habentes non uidetis adducunt ei caecum
et
et aures habentes non auditis et rogabant eum ut ilium tangeret
nee recordamini ^^ quando -^

et adprehendens manum caeci eduxit
quinque panes fregi eum extra uicum

in quinque milia et expuens in oculos eius inpositis
quot cophinos fragmentorum pianos manibus suis interrogauit eum si

sustulistis ? aliquid uideret
herodis. "^
et cogitabant inter se inuicem dicentes. quia panes non habemus. '^ quo cognito
iesus. ait illis. quid cogitatis. quia panes non habetis. nondum cognoscitis. nee intelle-
gitis. adhuc caecatum habetis cor uestrum. ^'oculos habentes. non uidetis. et aures
habentes non auditis. nee recordamini " quando quinque panes fregi. in quinque miba.
ô
et quod cophinos fragmentorum plenos sustulistis. et dixerunt ei duodecim quando autem
et septem panes, in quattuor milia. quot sportas plenas fragmentorum tulistis. ad illi dixe-
runt septem. ^^
et ait illis. quare ergo nondum intellegitis. " et uenerunt in bethania. et
obtulerunt ei caecum, et rogabant eum ut ilium tangeret. ^' et adprehendens manum caeci.
eduxit eum foras extra castellum. et expuens in oculos eius. impositis manibus suis. in-
terrogauit eum si aliquid uideret.
ut udtur. et sec. + a FGQ. om. fermento sec. sportas : dispossitas L. om. fragmentorum X''
L. erodis DY ; erodianornm T, herodianorum tulistis {j,paT() ABCH0ILMKrO(tulestis*)QR

ik. ftullistis)TWXYZ'= vg., c dfff, I q5 aur. : sustu-
i6. alterutrum ; alterum Z*{corr. T?"). listis {tit cum u. ig concordct) DJPFGKVZ* a i,
17. > ait illis iesus vg. cogitatis + in cordibns abstulistis *. om. et sec. CDIPT. septem: .UII.
uestris LQ. panem LT. non + habemus D sed DFRT ; ^-qBaviav D gr. 262 et a dfff^ il q r.
exfunct. LQR cognuscitis G. nee

cognoscetis ; 21. intelligitis CGH0TW vg.
BCGH'QIKLMKTQRTVWZ vg. neqiie ADS'H* : 22. L; + in Q. bethsayda C, beth-
uenerunt
OXY. intelligitis CGH0TW vg. athuc MY, zaida DL
bethsaidam vg. caecum
; QW
aduc CT. cecatum W. > caecatum adhuc L. caelum Q, centum W. rogant "SULBentl. cum
18. hoculos C. uidentes LQ. om. et DR. graeco ; rogat uel -ant Yi*{correxit H'). ilium >
audientes LQ. neque Y. ut eum T eum ut eum SP^fR. tangerent H*,
;
.19. .0. bis DRW, uq. T; .u- sec. BF. om. in tanguerent D.
\*{-¥mg.). millia D* vg.; + hominum GLQ ;
23. adprehendens manum ADHMOQ.adpri.
+ uirorum JP™" + et {cum gr. NCDM A etc.) ADI
; m. G, adprae. m. 5P0RY, appre. m. X" et sicfff, ;
WY vg. Bent I. dfl S aur. ; + ex quibus abc r\ C2im ( + etV: adprehensa mann KTV, adprae. manu BI*
nosiris consentiunt ff^k q. q.uot quod CGMOT. ; LZ*, apprae. m. KTWZ- vg., adpraeensa m. C, cum
cofinos FLT cophynos C. otn. fragmentorum
;
a c k S aur. ; adprehens mann X* ; adprehendit
DMKTO. om. plenos DJP*M. sustulistis manum . . et 1^ (d) i q r\ + eius L. caeci eduxit
(rjpart) codd. et vg. et a c df i Ih aur. sumpsistis : (ceci W ; hednxit C) : caeceduxit Q ; ceci deflens
C; superfuerunt .^ ; tulistis ^^2 51 ; cf. u. 20. duo- eduxit L. eum : ilium X*. expuimsL. hoculos
decem jF* ; -xil- DFR. C. eius in mg. O'. impositis KMXW vg., in-
20. om. et fr. BKVZ. septem : .Uli. DFRT possitis DJPLR. interrouit KT; interrogabat
W. quatuor H'LTS •nil- DFRT. ;

millia vg. ;
(liTTjptiTa) Bentl. eum sec. suf. lin. H. aliquid
+ hominum L ; + hominum et Q. quod CGOV. quid D vg.
Hh
228 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [vin. 24-32.
^* et aspiciens ait iohannem baptistam

uideo homines uelut arbores ambu- alii heliam alii uero quasi unum dc
lantes prophetis
^"deinde iterum inposuit manus super 2^ tunc dicit illis
oculos eius uos uero quem me dicitis esse ?
et coepit uidere Respondens petrus ait ei
et restitutus est ita ut uideret clare tu es christus

30(83.2)
omnia g^ comminatus est eis ne cui
^*et misit ilium in domum suam dicens dicerent de illo
uade in domum tuam et si in uicum 31 et coepit docere illos
introieris nemini dixeris. quoniam oportet filium hominis multa

27 (82. 1) jT^ egressus est iesus et dis- pati et reprobari a senioribus
cipuli eius in castella caesareae et a summis sacerdotibus
philippi et scribis et occidi et post tres dies
et in uia interrogabat discipulos suos resurgere

dicens eis 3-et palam uerbum loquebatur.
quern me dicunt esse homines ?
(84. 6)
J])- adprehendens eum petrus
^'qui responderunt illi dicentes coepit increpare eum
°^ deinde iterum imposuit

^*
Et aspiciens ait. uideo homines, uelut arbores ambulantes.
manus super oculos eius. et fecit eum uidere, et restitutus est ita ut uideret omnia clare.
'*et dimisit eum in domum suam dicens uade. in domum tuam. et si in castella introieris
"" in castella caesareae philippi. et in
nemini dixeris. et profectus est iesus et discipuli eius.
uia interrogabat discipulos suos dicens eis. quem me dicunt esse homines. ^ illi autem
responderunt dicentes. iohannem baptistam. alii autem heliam. alii uero quasi unum ex
prophetis. ^'
tunc dicit discipulis suis. uos uero quem me respondens autem
dicitis esse,
petrus ait ei. tu es christus. '"

et comminatus est eis. ne cui dicerent de illo. " et coepit
docere eos. quoniam oportet filium hominis multa pati. et reprobari a senioribus. et a
summis sacerdotibus. et ab scribis. et occidi. et post tres dies resurgere. ^'et palam
uerbum loquebatur.
24. om. ait L. uelud ©LW, uellut G, ueluti C. dicentes + alii D'TS cor. uat*.
28. ioannem
harbores C, arbore R. hambulantes C. Sffi,iohannen ABH(-)V iohannes Y. babtistam ;
25. deinde et L. om. iterum R.

: imposuit iPL, babtizam D. eliam T vg. uero + heremiam
KMWX vg., inpossuit JPLR. manum R. hoculos Q. qnassi L. de ex KT. profetis DIPLOR.
:
C. cepit W. restituta KT, restutus R, restitus L. 29. ad init. dtiae litt. (sn ?) erasae O. om. illis
ut int. lin. T. > clare uideret GW" vg. W. > esse dicitis KTQ vg. respondens + simon
26. missit DS" ; dimisit T. ilium : eum R. in R. om. ei D*( + «;^.)L. christus + filius D sed
uico GM. nemine G, uide IV. H. Introd. § 140. expiuict.
27. egresus L, ingressus BOT. om. est CH* 30. conminatus G. om. est LR.
( + H'). om.i-a.pr.'^. ca.stella,{-eln'V*) codd.J>/in: 31. cepit W. illos ; eos G vg. cor. uat.
et vg. : castellum W ; castello AX'Y ; uett. aliq. quoniam : quia Q. hoportet C. > pati multa
om., viz. — caesaream a i q r, caesarea b ff,, caesa- vg. saenioribus C. summi'' O. hoccidi C
riam d cum D"' ; sed in castella c. c fk I (5) aur. deinde om. et L. post (t sup. lin. O) tres (.HI.
et gr. (h Tas KWfias k. caesareae : caesaraeae M, D) dies (dieis R) tertia die G cum d.
:
cesareae VZ, cessareae 3PM", cessariae DLR, ces- 32. uernum loquibatur O*. adprehendens
aree W. philipi DY, philipphi iP, phylippi C, ADHLMKTOTX*, adprae. BCH'GIRZ*, adprae-
filippi T. interrogauit X*. dicentes R ; scquilur hindens G: apprehendens KQVWX<'YZ'z<f. Tisch.
litura 3 litt. 0. om. eis DS'T. om. me 0. esse petrus c. i. eum Us X. cepit W, caepit D. eum
homines : > homines esse T ; + filium hominis + dicens domine propitius (-eius H) esto tibi nam
BH'©0 ex Mt. xvi. 13. hoc non erit H"© cum a b n ex Mt. xvi. 22.
viii. 33-lX. I.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 239
^^ qui conuersus et uidens discipulos suos ^^ quid enim proderit homini
comminatus est petro dicens si lucretur mundum totum et detri-
uade retro me satana mentum animae suae ? faciat
^^
quoniam non sapis quae dei sunt sed aut quid dabit homo commutationem
quae sunt hominum. pro anima sua ?
34(85.2) £(- conuocata turba cum disci- 38 (86. -2)
Qyj g^jjj^ j^g confusus fucrit et
pulis suis dixit eis mea uerba in generatione ista adul-
si quis uult post me sequi tera et peccatrice
deneget se ipsum et filius hominis confundetur eum cum
et toUat crucem suam uenerit in gloria patris sui cum an-
et sequatur me gelis Sanctis.
^° Et dicebat
qui enim uoluerit animam suam sal- IX. 1 (39) (87- 2)
illis
uam facere perdet earn amen dicouobis quia suntquidam de hie

qui autem perdiderit animam suam stantibus qui non gustabunt mortem
propter me et euangelium saluam donee uideant regnum dei
earn faciet ueniens in uirtute.
Et adprehendens eum petrus. coepit increpare eum. '' iesus autem conuersus. et uidens
discipulos suos. comminatus est petro. dicens. uade retro me satana. quoniam non intellegis
quae dei sunt, sed quae sunt hominum. '* et conuocata ad se turba cum discipulis suis.
dixit eis. si quis uult post me sequi. abneget semetipsum et tollat crucem suam. et se-
quatur me. '* qui enim uoluerit animam suam saluam facere. perdet eam. qui autem
perdiderit animam suam propter me. et euangelium. saluam faciet eam. '" quid enim pro-
derit homini. si lucretur totum mundum. et detrimentum faciat animae suae. " aut quid
dabit homo commutationem pro anima sua. '* qui enim me confusus fuerit. et mea uerba in
generatione ista adultera et peccatrice. et filius hominis confundet eum. cum uenerit in
gloria patris sui cum angelis Sanctis. IX. i (^') Et dicebat illis. amen dico nobis quia sunt
quidam de hie stantibus, qui non gustabunt mortem, donee uideant regnum dei. uenientem
33. corauersus G. dicipulos R. conminatus 37. quam D. dauit O*. commotationem

quid :
GO. retro + post D. om. me Z. salhana CWj DS'LR commutationis KM"VWX*Z vg. cor. uat.
;
satanasDiPIKKrOQRX*â^., satenas L. sapis + pro animam suam O*, pro animam sua G.
ea QW.que sec. D. > hominum sunt D(suis 38. enim autem iP''. om. me D. confusus
:
pro sunt)KOVZ. {k-nawxvvSri) ABC3'*FG0IMOV'=XYZP)(ir Par.

34. cumuocata O*, conuoca G*. post me sequi Lat. 13171, codd. antiq. ap. Erasm., cor. uat., et
ABCa'H0I*LMOQRTX«Y cod. caraf., Bentl. d a b cfff, (z) « q et confussus confessus 3P"' DLR :
fiffi) q sequi post me b, post me uenire

i : G gat. c i (-esus)HKKrQTV*WTS corp.oxon. cum d k Irr^.
aur., post me uenire et sequi 5 me sequi ; DKKTVW > confusus fuerit me Bcntl. > et uerba mea Q
X*Zt{f. Tisch., > sequi me a n. deneget : neget vg. ; om. D. peccatricae CI. confundetur {i-n-
\i.O{_foiiasse negat)VX*Z* cor. itat.* ; abneget LQ. aiaxwBiiaiTai) cum ABCH':0KMM'O*VXZpJ(!i:

seipsum uno uerho BGM"Y ; semet ipsum H'0T(se- Par. Lat. 131 71 d i k n, confundet DItPGIQR a
med)W vg. Tisch. ; +
t. cr. suam. R.
sibi Q. om. et b cfff2 q r, confudet L confitebitur H*?0""»TW?'S
:
35. hanimamsalbam C. peidat 03**0.

C. Corp. oxon., confidetur Y, confitetur /, confidet ?-j.
perdiderit i pr. in ras. O. et inueniet lapsu

: : quum C0. angelis (hang. C, agg. M, angu. D)
V> sed expunct. + propter L. aeuanguelium +
; Sanctis codd. plur. et H* et vg. : angelis suis KV,
meum D. saluum G sal ua T. faciet eam G
; > angelis suis Sanctis H'0.
vg. Tisch. IX. I. Incepimus ad et dicebat illis cum
36. 0711. enim R. homini : -mini Hit. min. O. Stephana 1555 et T^ Tisch. Note. Test. Graec. ed.
lucreatur L. > totum mundum DI*R. faciat 8 etc. : inc. ad et post dies sex (E vg. Tisch. ad-
(cf. lucretur) D3'G(fatJat)ILMKrOQRVWXYZ stantibus T. uidiant L. uenientis W. cor. uat. mg.
vg., tietl. plur., facit /: faciet ABCH0KT r.,. uirtute + sua LQ.
> animae suae faciat vg. anime sue W.
H h 3
23° EUAXGELIUM SECUNDUM MARCUM. [IX.: -9-
2(ix. ') Et post dies sex adsumit iesus 6 (') non enim sciebat quid diceret
petrum et iacobum et iohannem erant enim timore exterriti
et ducit illos in montem excelsum 7 (6) et facta est nubes
seorsum solos obumbrans eos
et transfiguratus est coram ipsis et uenit uox de nube dicens
3 (2) et uestimenta eius facta sunt splen- hie est filius meus carissimus audite
dentia Candida nimis uelut nix iUum
qualia fullo super terram 8 ••'')
et statim circumspicientes
non potest Candida facere neminem amplius uiderunt
4(3) et apparuit illis helias cum mose nisi iesum tantum secum
et erant loquentes cum iesu 9(*' et descendentibus illis de monte

5 (*' et respondens petrus ait iesu praecepit illis ne cui quae uidissent
rabbi bonum est hie nos esse narrarent
et faciamus tria tabernacula nisi cum filius hominis a mortuis
tibi unum et mosi unum ct heliae unum resurrexerit.
in uirtute. 2 ('='• ''

et post dies sex adsumsit iesus petrum. et iacobum. et iohannem. et
duxit illos in montem excelsum seorsum solos, et transfiguratus est coram ipsis. 3 (^) et
uestimenta eius facta sunt splendentia Candida nimis. uelut nix. quaha fullo. super terram
non potest Candida facere. 4 (^) et apparuit eis helias cum moyse. et erant conloquentes cum
iesu. 5 (*) et respondens petrus. ait ad iesum. rabbi bonum est nos hie esse, et si uis
faciamus tabernacula tria. tibi unum. et moysi unum. et heliae unum. 6 P) non enim sciebat
quid diceret. erant enim timore exterriti. 7 (') et facta est nubes obumbrans eos. et uenit
uox de nube dicens. hie est filius meus dilectus ipsum audite. 8 P) et confestim circumspi-
cientes. neminem amplius uiderunt secum nisi iesum tantum. 9 P) descendentibus autem illis
de monte. praecepit eis, ne cui enarrarent quae uiderant. nisi cum filius hominis a mortuis
2. sex .UI. D septem Q. adsumit (TrapaXa;/-

: ; graecum) ABH0MORX<^YZ et nobis hie nos esse
jSa.'eOABCHQM-X'^Y/, ass.IMX*Z^S(!l:, adsumet 3" : > nos hie esse {rjiijis a5t iivai) CDGIKKTV
O adsumpsit DJPGLQRZ*(-msit)â<., assumpsit
: \VX* vg. Tisch. cum c dfff.^ i q S aur. ; hie esse
KT(-msit)VWT cum iiett. rell. qui pcrfectum L ; nobis hie esse T a b{k) I r; nobis esse hie Q
habcnt. ioannem Sffi. du.\it W. exelsum T. dcinde om. et QT cor. uat. mg. faciamus + hie
sehorsum C. solos {gr. Kar" Wiav fidvovs) CU7H \V. trea 3"GL; .III- D. tauernacula O. uoluit
BGKMVW left 1% cf. solus cum
vg. solis k : > tab. tria Bentl. cum grace, pi. om. et ante mosi
solus ACD3PH0ILKrOQRTXYZ gat., cod. ap. Ss. mosi ABMORXYZ, mose G moysi a'H0I
:
Erasm., a dff^ I* n q 5 (non A) aur. KLSTQ vg. Ti'sc/i., moyse CV, moisi TW, moy D.
3. eius ipsius S'î'R.
: factas (om. unt) L helie W, eliae T vg.
facta (oin. sunt^ 3^* sed + mg. splendentia: ent 6. scieb.antT*. quid: quod Z*(cor?'.Z'). enim:
j« ras. T splendencia; splendida '£*G + et W ; ; o/n. L ; autem AX.
GHt'QW vg. Candida + nix D sed exputict. 7. nubisH'*H*MY; nnhsTi'^'îiGL.Tctahdf.n.
splend]entia . . . qua[lia min. so: K. neluti
Hit. hobumbrans CobbransO. est sec: om.L,; esZ*.
C, uelud LW, uellut G ; sicut \\.*{coi-r. K'). om. karissimus M"T\V, kcarissimus C, charissimus vg.
uelut nix F. terra G0 1. > non potest super S. circunspicientes TJiJ, circum specientes L,
terram vg. circumspiciens O*, circuminspicientes TZ. om.
4. T vg. cum mose ABG
aparuit L. elias secum D.
MOXYZ c. moyse CSPHQIKM-QRVW vg. Tisc/i.,
: 9. discendentibus D3'LO*?R. de montem G.
c. moise L, c. moisi R. c. moy D ; et moises T. •
aecipit 5PLQR, prec. D. cui : cniquam vg. b.
5. om. respondens L. post petrus ras. /ere 3 que Z* quod T. narraret X* dicerent G c r.
; ;
h'ti.H. >ait petrus LQ ;

petrus dixit X*. iesu: quum C0. fillius L. ressurexerit D resurrexit ;
om. L; ad iesum QX*. hie nos esse {contra T, ct > resurrexit a mortuis Q.
IX. lo-iS.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 331
10(0) (88.10) Et uerbum continuerunt suos uidit turbam magnam circa eos
apud se et scribas conquirentes cum ilHs
conquirentes quid esset 15 (14) g^ confestim omnis populus uidens
cum a mortuis resurrexerit. eum stupefactus est
11 (W) (89. 6)
Et interrogabant eum dicentes [expauerunt] et accurrentes salutabant
quid ergo dicunt pharisaei et scribae eum
quia heliam oporteat uenire primum? 16 (15) e(- interrogauit eos quid inter uos
12 (11)
qyj respondens ait illis conquiritis ?
helias cum uenerit primo 17 (16) (91. 2)

2t respondens unus de turba
restituet omnia dixit
et quomodo scriptum est in filium magister attuli filium meum ad te
hominis ut multa patiatur et con- habentem spiritum mutum
temnatur 18(17) qui ubicumque eum
adprehenderit
13 ('2) sed dico uobis quia et helias uenit et allidit eum
fecerunt illi quaecumque uoluerunt et spumat et stridet dentibus et arescit
sicut scriptum est de eo. et dixi discipulis tuis ut eicerent ilium
14 (13) (90. 10) £^ ueniens ad discipulos et non potuerunt
resurrexerit. 10 Wet uerbum continuerunt aput seipsos. conquirentes quid esset cum a
mortuis resurrexerit. 1 1 W et interrogabant eum dicentes. quid ergo dicunt scribae. quia
heliam oportet primum uenire. i2(")qui respondens ait illis. helias cum uenerit primo
restituet omnia, et quomodo scribtum est in filium hominis. ut multa patiatur. et contem-
natur. 1 3 (") sed dico uobis. quia et helias iam uenit. et fecerunt illi. quaecumque uolue-
runt. sicut scribtum est de eo. i4('')et ueniens ad discipulos suos. uidit turbam multam
circa eos. et scribas altercantes cum
15 (") et confestim. omnis populus uidens eum.
eis.
stupefactus est. et adcurrentes adorauerunt eum. 16 (^=) et interrogauit illos. quid inter uos
conquiritis.
1 7 P") Et respondens unus de turba dixit, magister attuli filium meum ad te. habentem
spiritum mutum, 18 (") qui ubicumque eum adprehenderit. allidit eum et spumat. et stridet
10. Versus lis scr.pr. ttice eras. T. uerbom H* factus est [expauerunt] =graec. iîOajifii^Briaav
(-um W). aput CH'GORZ*. quid est Z quod
;
uel îSanP-lieri, ex duplici ut liquet ziersione, sed
esset hoc T. quum C©. non facile est iudicare in quam parievi inclinauerit
11. interrogauerunt G. quidergo (on _f?-.//.) Hieronymus; cf. stupefactus est/^Bentl.), expaue-
codd. vg. et a/ 1 S our. : qui euim L ;
quia b dff^ i ; runt d c dff^ i r, expauit q aur. ; codd. nostri st.
quid utique c\ quare k q dicent AH'*FH*Y st. est et
est expau.
r. C. uoluit : expau. BCD
oiii. phar. et Bentl. pharisei W, farisei DJP, IP"'i'GH'©IKLM»rOQRVWXZ vg Tisch. I 5;
faiiss. L. scribe W. eliam T vg. oporteat stupefacte (-ti coi-r.) sunt et expau. T. et adcur-
(gr. 8et) Aa'HQIMKTOWXY?', ef. ML xvii. 10: rentes a"L( + ei)R ; et occurrentes DKTW gat. ;
oportet BC(hop. )G1CLQRTVZP!S(S; "^ c

dfff, k accurrentesque KLO*VXZ ; et gaudentes c dff^ ik
I q r 5 aur. oporterit D ; om. i.
;
> primum {i.e. Tipoax^povTis T) pro TTpoarpix-), ^t cadentes l>,
uenire DSKOVZ et uett., sed aduenire pri- cf. O. L. Bibl. Texts, 11./. 116. saluabant R.
mum /. 16. interrogabat L. conqueritis H. > conq.
12. illis : eis M". elias T vg. ct u. 1 3. quum C©. inter uos twluit Bentl.
pnmuO*. restituitG*(j5OT;'/.). scribtum DLOYZ. 17. adtuli BCGM'OR, adtulli L; attulit Y.
de filium O*, de filio 0«'. paciatur W. con- meum sup. lin. X. > ad te filium
T. meum
tempnatur D±PG0LM"WY; condempnatur QR. abentem C. mutum {aXoKov) codd. plur. et vg.
13. om. et DH'*RTW. quaecunque TJ§ d fff„ k 18 aur. inmundum D3'LQR gat. a
:
b q,
quanta G. scribtum GOVZ. mutum inmundum i, > inmundum mutum c.
14. saa&oviitterc uoluit Bentl. magna magnam 18. qui: sequiturras. unins litt.K. ubicunque
lapsu v. scribes K, sribas Y*. conquereutes T. WTpJ, hubicumque C, cumque L; ubique D
15. eum : ifim IH'W vg., cor. uat. mg. stupe- adprehenderit cum ADHMH'QX et adprae. BC
23 a EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [IX. 19-25.
J9 (18)
qyj respondens eis dicit sed si quid potes adiuua nos
o generatio incredula misertus nostri
quamdiu apud uos ero ? 23 (22) Jesus autem ait illi
quamdiu uos patiar? si potes credere omnia possibilia cre-

afferte ilium ad me dent!
20 (19) et attulerunt eum 24(23) g(. continuo exclamans pater pueri
et cum uidisset ilium statim spiritus cum lacrimis aiebat
conturbauit eum credo adiuua incredulitatem meam
et elisus in terram uolutabatur spumans 25 (2"*)
et cum uideret iesus concurrentem
21 (20) patrem eius
g^ interrogauit turbam
quantum temporis est ex quo hoc ei comminatus est spiritui inmundo di-
accidit ? cens illi
at ille ait ab infantia surde et mute spiritus

22 (21) g(. frequenter eum et in ignem et in ego tibipraecipio exi ab eo
aquas misit ut eum perderet et amplius ne introeas in eum
dentibus suis et arescit. et dixi discipulis tuis. ut eicerent ilium, et non potuerunt. igC'et
respondens eis. dixit, o generatio incredula. quamdiu aput uos ero.quamdiu uos patiar.
adferte ilium ad me. 20 ('') et attulerunt eum ad ilium, et cum uidisset eum spiritus in-
mundus. statim conturbauit eum. et cadens in terram. uolutabatur spumans. 2 1 (^°) et in-
terrogauit iesus patrem pueri dicens. quantum temporis est. ex quo ei hoc accidit. at ille
ait. ab infantia. 2 2 (-') nam frequenter eum. et in ignem misit. et in aquam. ut perderet
eum. sed si quid potes adiuua nos. et miserere nobis. 23 (^-) iesus autem ait illi. si potes
credere, omnia possibilia sunt credenti. 2 4(-')et continuo. exclamans pater pueri cum
lacrimis dixit, credo domine adiuua incredulitatem meam. 25(°'')cum autem uidisset iesus.
quia concurrit turba. comminatus est spiritui inmundo. dicens illi. surde et mute spiritus
5P0ILORY, adpreen. T, apprehen. KVWZ' vg. M"QRTV\VZ cor. uat. diI ; cadens in terram a c
Tisch. : adprehendit FGi,adprehin.*) ; depiehen- fff^ ; concidit super terram et k. uolutatur C.
> adpr. eum C. allidit
derit Z*. D5P {p-qaat.C) 2 1 eius + dicens BiVTO. quamtum H. ei >
eiKMRTVWXZV et adl. ABCH'LOQYZ* ?: hoc ace. vg., >
hoc ace. ei Bentl. om. hoc TX*. ;
allidet Wa b i et adiidet GH*, zutt. rell. elidit c, om. ei DIP. accedit 3P, acccdit L*(W corr.).
elidet / aitr., colludit k, applontat d, om. b; et > at et LYS- hab C. infancia W.
:
eum allidet F. eum : ilium z'g. stridit CKO*RTV. 22. om. et ante in ignem CKOTV\VX*Z vg.
harescit C. dLxit HR. iecerent DL, eiecerent ignes X* ut zidtiir. om. in sec. L. aquam DGT ;
5PM", eiicerent vg. Tisch. eum D. poterant D. aqua Z*{corr. Z') quas L. missit DL. om. si
;
19. dixit GLQRX*Y vg. > dicit eis BW, dixit L. adiuba TX. mesertus miserere T et M ; ;
eis Q, G. generatio + mala L + praua

dixit ei : ; miserere L. potes usque arfilli si u. 23, om. D.
et cor. uat. om. quamd. ap. uos ero D. quandiu 23. om. autem T. possebilia L +sunt BH" ;
Hs LPJ, sec. DiPT. aput CiPGORZ*. hero C. ©M'OTWXzg. cflaur.

> ero aput uos G. paciar W. patiar uos G > om. continue F. la hrymis ?^, lacrymis
24.
Bentl. afferte (cf. i. 32, iv. S, Mt. xiii. 23, xiv. S(£. G agebat O. credo sine adJif. ACDSP
ait ;
18 r0KMQVWX*Z"z'.y.
etc.) : adf. ABCDH'GHI GH*LMRY Betitl, d i k I r et gr. NABC*DL :
LM-ORTX=YZ*. + domine BFH'êiKKTOQTVWXZ vg.,abcfq

20. attulerunt {cf. u. 1 7, ct vi. 28) DS'HIKM dom. credo) 5 aur., gr. plur. adiuba Z.
VWXZ vg., attuU. Y, atull. R : adtulerunt ABCG 25. quum C0. uidisset 5". ihesus C. cuncnr-
©L(adtull.)M"OQT. quum C0. iUum eum L : rentem O*, currentem L. conminatus FV. spu
vg. conturbabit T, conturuauit O. eum sec. ilium : KTR. immundo M vg. Tisch. om. illi> mute
R.
vg. puerum F.
;
elisus (-iss. DR) in terram et surde uoluit Bentl. precipio CDW. > prae-
(Tiiniiv km T§f yijs) ACDHTGHePMOXY vg. cipio tibi vg. exit R. hab . . . hamplius C. ne :
codd. Walkeri, b q rb aitr. : elisus ia terra BIi^KL non GMZ*. introias L.

TX. 26-35.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 233
26 (25) clamans et multum discerpens
gj- nee uolebat quemquam scire
eum exiit ab eo 31 (30) docebat autem discipulos suos
et factus est sicut mortuus et dicebat illis quoniam filius hominis
ita ut multi dicerent tradetur in manus hominum
quia mortuus est et Occident eum
27 (26) iesus autem tenens manuni eius ele- et occisus tertia die resurget
32
uauit ilium et surrexit. (31)
ignorabant uerbum
g^^ jjjj,
28 (27) (02. 10)

£^ (,yjj^ introisset in domum et timebant eum interrogare.
discipuli eius secreto 33(32) (94. 10) jT). uenerunt capharnaum
interrogabant eum qui cum domi esset interrogabat eos
quare nos non potuimus eicere eum ? quid in uia tractabatis ?
29 (28) g^ dixit illis hoc genus in nullo 34 (33) (05. 2)

^^ ;iii tacebant
potest exire nisi in oratione et siquidem inter se in uia disputauerant
ieiunio. quis esset illorum maior
30 (23) (93. 2) £|- jj^jjg profecti praetergredie- 35 (34) g^ residens uocauit duodecim et ait
bantur galilaeam illis
ego tibi praecipio. exi ab eo. et amplius ne introeas in eum. 26 (-"')et clamans et multum
discerpens eum. exiit ab eo. et factus est sicut mortuus. ita ut multi dicerent. quia mor-
tuus est. 27 (-^) iesus autem tenens manum eius. eleuauit eum. et surrexit.
28 ('') Et cum introisset in domum. discipuli eius. secreto interrogabant eum dicentes.
quare nos. non potuimus eicere eum. 29 (-*) et dixit illis. hoc genus in nullo potest expelli
nisi in oratione et ieiunio. 30 (-')
et inde profecti iter faciebant per galileam. et non uolebat
quemquam scire. 3 1 P°) docebat autem discipulos suos. et dicebat illis. quoniam filius
hominis tradetur in manus hominum. et Occident eum. et occisus. tertia die resurget.
32 ('^)at illi. ignorabant. hoc uerbum. et timebant eum interrogare. 33 ('^) et uenit in ca-
pharnaum. et domum ingressus interrogabat eos. quid in uia cum alterutro tractabatis.
34 (2^) at illi tacebant. inter se enim conquirebant. quis esset illorum maior. 35 (''')et resi-
dens uocauit. xii. et ait illis. si quis uult primus esse, erit omnium nouissimus. et
26. om. et O*. clamans et multum discer- horatione C. ieiunio: eiunio jP*(jea' «?•;.) R*
pens {Kf>iiâ% real iroWd. airapaâs gr, fei-e omjj.') [sed corr.) ; ienio K ;
geiunio C ; ieiuniis T ; ieiu-
«<«.BCGIKLM(>cl. multum et d.)M"TVZ tlfil nium H.
{q) aur. Bentl. : exclamans et m. disc. DOR(desc.) 30. praegred. X*, pretergred. DHL, praetergrad.
WX vg. Tisch. ; excl. multum et disc. (^gr. A et al. T. galileam Ca'GKLKTORWY, gal! D. nee :
pane.) H'0 5 ; excl. et disc. [om. multum) F et ne L. uolebant QT*. quenquam T.

multum
excl. disc. {otn. et) A3PH*Y, et clamans 31. autem : iio/uit enim Bentl. traditur B.
multum disc. Q ; variant uett. rcll. clamauit (excl. hoccident C. hoccisus C, occissus DiP; om. G.
c) et dissipauit c k, e.xclamauit et multum discer- tertia: .III- D. diae C.
pens exclamans cum multum conlisisset a,
ff^, 32. ad O, c? usque uerbum litt. min. am.
exclamans autem ille spiritus immundus discer- uerbum timebant R. > interrogare eum vg.
et
pens /'. exiuit R et exit Q. hab C. eeo Q.
; 33. uenierunt D. capharnauum SP*R cafar- ;
27. om. tenens T* manum eius tenens T"°.

; > naum L. quum CH*0. esset (Yerci/tEj/os) ctim
aeleuauit C, et leuabit T. ilium eum DSP^sFH" : AFGH*KMKrOVXZ|l! Erasm. Bentl. (a) cd{/) i
RY vg. Tisch. surrexit + et reddidit ilium patri qS : essent BCDiPHi0ILQRTWYT5C b k I aur.
suo T ex Luc. ix. 42. interrogabant T*Y, interrogat C. quid : qui O*.
28. quum C©. introiisset D, introuisset 3?*(u tractabitis M" et -uitis O*.
exp^. o?«. in LR. i^w. eius DSP. eum/?-. + di- 34. at : t tantum, lapsu V. tacuenmt O. intra
centes H'=0M. om. nos T. eiecere KT, iecere DL, G. > in uia inter se BT vg. disputauerunt CL
eiicere vg. Tisch. ilium R. KTOQRT. > quis eorum {sic') maior esset vg.
29. dicebat ®. illis ~ ihs DLQ. potens Y. 35. resedens DO, residiens R ; respondens 3?.
234 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [IX. 35-43-
si quis uult primus esse et possit cito male loqui de me

erit omnium nouissimus 40 (39) qui enim non est aduersum uos pro
et omnium minister uobis est.
36(35) g^ accipiens puerum statuit eum in 41 (40) (98.0) Quisquis enim potum dederit
medio eorum uobis calicem aquae in nomine meo
quem ut complcxus esset ait illis quia christi estis
37 (3C)
unum ex huiusmodi pueris
qiiisquis amen dico uobis non perdet
receperit in nomine meo me recipit. mercedem suam.
(:i6.
1) j7^ quicumque me susceperit 42 (41) (99. 2) jjt quisquis scandalizauerit
non me suscipit unum ex his pusillis credentibus in
sed eum qui me misit. me

38 (37) (97- 8) Respondit illi iohannes dicens bonum est ei magis si circumdaretur
magister uidimus quendam in nomine mola asinaria collo eius et in mare
tuo eicientem daemonia qui non se- mitteretur.
quitur nos et prohibuimus eum 43 (42) (100. 0) Yx si scandalizauerit te manus
39 (33) iesus autem ait nolite prohibere tua abscide illam
eum bonum est tibi debilem
nemo est enim qui faciat uirtutem in introire in uitam
nomine meo quam duas manus habentem
omnium minister. 36 ('''êt accipiens puerum. statuit eum in medio eorum et conplexus
eum. dixit illis. 37 ('") quisquis unum e.x huiusmodi pueris. receperit in nomine meo. me
recipit. et quicumque me recipit. recipit eum qui me misit. 38 P') respondit autem illi
iohannes dicens. magister uidimus quendam in nomine tuo eicientem daemonia. et pro-
hibuimus eum. quia non sequitur nos. eum. nemo 39 (™' iesus autem di.xit nolite prohibere
est enim qui faciat uirtutem in nomine meo. et possit cito male loqui de me. 40 qui (•'^'
enim non est aduersus uos. pro uobis est. 41 (") quicumque enim. potum dederit uobis.
calicem aquae frigidae in nomine meo. quia christi estis. amen dico uobis non perdet mer-
cedem suam. 42(")et quicumque scandalizauerit unum e.x his pusillis. credentibus in me.
bonum est. illi magis. si circumdaretur mola asinaria collo eius. et in mare mitteretur.
43 (")et si scandalizauerit te manus tua. abscide illam. bonum est tibi debilem introire in
uocabit T. duodecem 3"* ; .Xll. DLRW. primu K. quemdam Gffi. iecientem DL, eiicientemz'^.
L. otn. esse R. erit : fiat L. om. omnium sec. Tisch. demonia DIPLW. proibuimus CLXZ. De
F. uett. uide W. H. Introd. § 141.
36. puerum+etD. que O*, quem O'. utAD 39. proibere CGT. nemo non : T. fatiat G ;
H'HQMOY: cum BGIKKTQVWXZ vg. Tisch., facit BDH>*H*LQW. uirtum R*( + te R'»»). om.
quum CT om. L(quem cum plexus)R ttett. una
; ; in nomine {ad fin. pag.) L. posit GL, posuit D,
iioce cum ut tiide/ur ancndatio Huronymiaua
; posset T. mala 1. T ; maleloqni D.
esse, complexus ABH(L uide iK/r.)MQWX':Y 40. aduersus L.
vg. : conpl. CDa'G0IKKrORTVX*Z. esset : est 41. OOT. > dederit potum 5P. aque
enim W.
se et Q. W ; + B'7S gat- cor. uat.* hf, et frigide
frigidae
quisquis + enim G. unum
37. autem T. : OT fj;il//. X. 42. uobis j<?c. + qxiia QR â/. nier-
;
cuius modi L. reciperit BDH'L(rerecip.)QR ; et cidem LR, mercem Q.

> in nomine meo reciperit Q. ovi. in nom. meo 42. quic quis L ; si quis T. scandalizaberit TZ'.
usqtie ad me susceperit D. recipit recepit Z'. : hiis RW ; ovi. D. pussillis DiPLKTR. om. est
quicunque \\'S?tf susciperit BJPLRY. suscipit D. ei : illi a'"«'QR. circumcidaretur W. assina-
suscepit H*0. missit DJPR. > misit me vg. ria DS'L. +

ante collo Q. in mari G.
in
Tisch. 43. scandalizaberit TZ. habscide C, abscinde

38. respondens H<^0 ; respondet G":. iohannis B vg. earn 5P"'9L. introire introre L, ingredi :
CDa"LRXY*, ioannes SC om. dicens W R. ad uitam DKV. duasi-ll-D. ire : iure R.
sequitur rasura forsan ei 5P. magister in ras. gehennem Y, gechenam L, gj'chennam Q. ovi in
IX. 43-x. I.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 235
ire in gehennam in ignem inextin- quam duos oculos habentem
guibilem. mitti in gehennam ignis
44 C*3) (101. 10) ubi uermis eorum non mo- 48 (47) y]-,j uermis eorum non moritur et
ritur et ignis non extinguitur non extinguitur
Ignis
45 (44) g|. gj
pgg ^yyg ^g scandaHzEt 49 (48) omnis enim igne sallietur
amputa ilium et omnis uictima sallietur.
bonum est tibi claudum 50 (49) (102. 2)
Bonum est sal
introire in uitam aeternam quod si sal insulsum fuerit
quam duos pedes habentem in quo illud condietis ?
mitti in gehennam ignis inextingui- habete in uobis sal
bilis et pacem habete inter uos.
46 (45) y^; uermis eorum non moritur X.i (103.6)
et jTt; inde exsurgens uenit in
ignis non extinguitur fines
47 (46) quod si oculus tuus scandalizat te iudaeae ultra iordanen
eice eum et conueniunt iterum turbae ad eum
bonum est tibi luscum et sicut consueuerat iterum docebat
introire in regnum dei illos
uitam. quam duas manus habentem. mitti in gehennam in ignem inextinguibilem. 44 (*') ubi
uermis eorum non moritur. 45 (") et si pes tuus scandalizat te. abscide eum. bonum est tibi
clodum introire in uitam. quam duos pedes habentem
gehennam in ignem inextingui- mitti in
bilem. 46 (*^)ubi uermis eorum non moritur.
non extinguitur. 47 (") quod si oculus et ignis
tuus scandalizat te. eice eum. bonum est tibi unum oculum habentem introire in regnum
dei. quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis. 48 ("") ubi uermis eorum
non
moritur. et ignis non extinguitur. 49 W
omnis enim igne salietur. et omne sacrificium sale
salietur. 50 (") bonum est sal. quod si sal insulsum fuerit. in quo condietur. habete in
uobis salem. et pacem habete inter uos. X. 'Et inde exsurgens uenit in fines iudeae trans
iordanen. et conueniunt iterum turbae ad eum. et sicut consueberat. iterum docebat eos.
ante ignem H*( + Hi)QRVY. ignis inextinguibilis et omnis (homnis C, omnes O) uictima + sale
(
Q. ignem
cm. in moritur et u. 44 L.
. . .
FGW cor. uat.* vg. Tisch. Ambr.) sallietur (sali.
44. hubi C, Ibi V. morietur GKM"'R. ex- BCG©IKKrOV vg. Tisch.) cum codd.fere omnibus,
tinguetur KKTQTZ ; extintingiiitur L.
'"S-
^t graecis flurimis etc. omnis enim ACNX :
45. 45-6 om. tiersiis JFGKTD. > scandalizat te igne salietur D

omnis enim uictima salietur
/ S ;
W Beiitl., scandalizauerit te L. hamputa C. T c ff.^; omnis hostia insalabitur a; omnia autem

eum G. > tibi est KKTOVZ. clodum G©, cln- substantia consumitur k [i. e. ovaia pro Svffia, et
dem L. introirae Y. eteraam CW, aeterna O. avakai. pro a\i aAia.), et omnis enim nictima sale
abentem C. gechenam L.. inextinguibili K ; non salietur b {i), omne enim sacrificium sale salietur
extinguibilis Q. (/; omnis enim igne salietur et omne sacrificium
46. hubi C. morietur KM'RZ. ignis + eoram sale salietur/, omnis enim ignis allietnr et omnis
O. extinguetur KKTTZ, extingur L. nictima salis allietur y cf. iras yhp irvpl aXiae-qaiTm
;
47. Uers. om. Z*, suppl. in marg. Zl

47-48 (X)BLA I. i6i. Tisch. 8, IV. IT. (uide Westcott
otn. si Q. hoculus C, occulus R. eiece KT, iece et Hort ' Introdtiction'' § 142).
DL, dice vg. Tisch. tibi est iPM" tibi in> ; 50. insalsum DH'H gat. illut GZ*. condietnr
mg. D om. est R. luscum caecum R. intro-
; : M. om. habete in uobis sal 5P*( + mg). sal
irae Y. duos:-ll.D. hoculos C. o;«. mitti L. salem BC5P»'i'LQRTX*Z*. > inter uos habete D.
gehennem Y, geennam T?. X. I. inde : exinde a"''»QR. exurgens CMOT
48. hubi C. morietur GKKTRTV. ignis + Z surgens DSP*KrW.
vg. : finis O. om. uenit in
eoium JP^fR. stinguitur G ; extinguetur KMTV. fin.D. iudeae CJPILKTO^RVZ, iudee W, iudae D.
49. omnis (homnis C, omnes GO) enim {pm. hultra C. ihordanen C, iordanem GJPMRTV vg.
L) igne (igni BL, ignis a'^R gat) sallietirr conuenerunt L. turbe W. ad enm turbae Q. >
(sali. BC0IKOV âA vg. Tisch., examinantur G) consuerat Da>LO*QR. illos : eos ^'"wGLQR.
I i
236 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [x. 2-1
êt accedentes pharisaei et adhaerebit ad uxorem suam

interrogabant eum 8 duo in came una
et erunt
si licet uiro uxorem dimittere itaque iam non sunt duo
temtantes eum sed una caro
ât ille respondens dixit eis ^ quod ergo deus iunxit
quid uobis praecepit moses ? homo non separet.

*qui dixerunt moses permisit libellum 10 (104. 10) -£,\ in domo iterum discipuli
repudii scribere et dimittere eius de eodem interrogauerunt
^quibus respondens iesus ait eum.
11 (105. 2)
ad duritiam cordis uestri scripsit uobis Et jicit illis
praeceptum istud quicumque dimiserit uxorem

" ab initio autem creaturae suam et aliam duxerit
masculum et feminam adulterium committit super eam
fecit eos deus. 12 et si uxor dimiserit uirum
' Propter hoc relinquet homo patrem suum et alii nupserit
suum et matrem moechatur.
''et accedentes pharisaei. interrogabant eum. si licet homini uxorem dimittere. temtantes
eum. '
at ille respondens. dixit eis. quid uobis praecepit moyses. *
qui dixerunt. moyses
permisit libellum repudii scribere. et dimittere. '^
et respondens iesus ait illis. aduersus
duritiam cordis uestri. scribsit uobis moyses. praeceptum istud. * ab initio autem creaturae.
masculum et feminam fecit deus. ' propter hoc relinquet homo patrem suum. et matrem
suam. et adhaerebit uxori suae. "

et erunt duo in carne una. itaque iam non sunt duo sed
una caro. "
quod ergo deus iunxit. homo non separet. " et in domo iterum discipuli eius
de eodem sermone interrogauerunt eum. " et dixit illis. quicumque dimiserit uxorem suam
et aliam duxerit. adulterium committit super eam. ''^
et si mulier dimiserit uirum suum.
2. et ad init. om. Q spatio tamcn rclicto. propter hoc G. relinquit 0*,relinquid B. om. homo
accidentes LM". pharissaei R, pharisei D3PW, L. om. suum LVW. matrem + suam D0Q.
farissei L. eum : ilium CT. liceret Z*(corr. Z'). adhaerebit cum H0KMVYZ<^ vg. adher. ABC :
huxorem C ; + snam 0. demittere KTY. tem- D5PGILM"QRT(ader.)WZ*(-redebit) adhereuit ;
tantes ABTXYZ: tempt. CDa'GHQIKLMH'O OX. ad uxorem (hux. C) suam (om. Y) uxori :
QRVW Tisch., tent. vg. suae 3^»i'LM'QRT^sue) gal. cf. Hatch Essays in '
3. ad O. precepit D, praecipit 3'QR, prec. L. Bibl. Gk: p. ISO.

3. 4. moses Ills codd. plur. moyses bis
: C3'H0 8. duo: .11. foV D. ow/.iamDL. > caro una D.
KMKTQV vs.,pr. W ; moises bis T,pr. L, sec. W 9. iunxit ABCGH*IMO*QTXY cfl, et iuncxit
moy bis D. 3'*0'Z : coniunxit DH'KW vg. Tisch., cor. uat.
4. (;«.quidixeruntmosesLR*( + R'). permissit cum ff^ q, coniuncxit H"»i'0LM"RV abdk{r),

JPLR, premissit D. libelum repudi L. repudii forsan c.x Ml. xix. 6. separat Q.
ser. et dimittere litt. min. in ras. K. demittere 10. domu DLQV. om. de eodem Z* ( + Z').
W. > interrogauerunt eum de eodem QR. om. eum
5. duriciam W. scribsit GOZ*, scrip- D. L.
uobis + moses G. preceptum D. istut Z*, istum 11. di.xit KM'OVZ; ait Gqui cumque D,
vg.
H ; illud a'*QW hoc a'"'i'R. ; qnicunque?^. dimisserit D5P. huxorem C. et

6. oni. creaturae L. faeminam CO*Y, foemi- sec. in mg. H. conmittit CG, comittit L com- ;
nam "j^. mittat D*(-it corr.). super ea B.

7. propter hoc [ivimv Toirov gr. plur.) huxor C. dimisserit DiPL, demiserit H*.
12.
ACDa>HIMQRTVY codd. ap. Walker, vg et a alii :T- ali W(spalio lamen rclicto). nub-
alio ;
fkl:tl dixit propter hoc B0KLKTOWXZ b c dff, serit CIMTXY, nubs erit L. mechatur L\V, moe-
q rgat. (dicens) cum gr. DN miiiusc. ; et bene dixit catur C, mecatnr T, moecha&ur G.
X. I3-20.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 237
13(106.2) Et offerebant 17 (107. 2) jTj-
illi paruulos (-îjj., egressus esset in uiam
ut tangeret illos procurrens quidam genu flexo ante
discipuli autem comminabantur offe- eum rogabat eum
rentibus magister bone quid faciam ut uitam
i*quos cum uideret iesus indi'gne tulit et aeternam percipiam ?
ait illis ^^ iesus autem dixit ei

sinite paruulos uenire ad me et ne pro- quid me dicis bonum ? nemo bonus
hibueritis eos nisi unus deus
talium est enim regnum dei 1' praecepta nosti
15 amen dico uobis ne adulteres ne occidas ne fureris
quisquis non receperit regnum dei ne falsum testimonium dixeris ne
uelut paruulus fraudem feceris
non intrabit in illud honora patrem tuum et matrem
16 et complexans eos et inponens manus -" et ille respondens ait
super illos magister haec omnia obseruaui a iu-

benedicebat eos. uentute mea.
et alio nupserit moechatur. " et offerebant illi paruulos. ut eos tangeret. discipuli autem
eius' comminabantur offerentibus. '^
quos cum uideret iesus. indignatus est. et ait illis.
sinite paruulos uenire ad me. et nolite prohibere eos. talium est enim regnum dei. '^
amen
dico uobis. quicumque non receperit regnum sicut paruulus. non intrabit in illud. '"
et
conuocans eos. inponens manus super illos benedicebat eos. '"
et cum egressus esset. in
uiam procurrens quidam genu flexo ante eum rogabat eum dicens. magister bone quid
faciam. ut uitam aeternam possideam. ^*
iesus autem dixit ei. quid me dicis bonum. nemo
bonus, unus deus. " haec praecepta nosti. non moecaueris. non falsum testimonium
nisi
dices, non fraudem facies. honora patrem tuum. et matrem tuam. ^° at ille respondens ait
13. hoff. bis C, auferebant G, cf. Mt. v. 24. bant Q. eum sec. sine addit. ADiPGH*IMQR
paruulus G. tangueiet D. eos DH'GW. YJîS; cor. uat.* 5 cum graecis plurimis : + dicens
14. quos : quod Bentl. quum C0(u sup. lilt.). CH'QKLM-OTVWXZTS Par. Lat. 11955 cor.
uidisset G. senile G, sinete 3*. parulos O*{_corr. uat. mg., cum a b {c) dfk I q r aur. et gr. 13. 69.
O'). ad exptmxit Z<=. ne :non 3""". prohi- 121. \2/^ et al. pane, bone in ras. 'K.,fuerat forsan
buertis R, proibueiitis L. > enim est Q vg. dei bonum. qui R*( +d R"""). Aemam C{ut saepius)
caelorum L gat^. W uit. aet. recipiam Q ; > habeam uitam aeternam
15. def. B ad 27. amen
ii. dei litt. min. scr. . . . L ex Mt. xix. i6.
X. quisquis H©IKM"0<'VWXYZ vg. ff, I i\ 18. dicit L. bonum : u dubium G. nemo :
quisque A(quis que)CDa'LMO*QRT b d {sic non est T. ds litt. min. V.

etiam viii. 35, 38 quisque enim confusus fuerit me DW. om. ne ad. ue occidas L.
19. precepta
a n, cf. Flautmn Apuleium,
ct recentiores ne non G semper, adulteris A*(-es A^)3r'H*(M/
:
Atirelium Uictorem, Sidonium, Ausonium, Pru- zidtur)OYZ* adulteieris KT, adulterabis G, adul-
;
dentium, ap. Draeger. Hist. Syntax der Lat.

'
terbis Q. hoccidas C ; occides GH'©Q. furoris
Sprcuhe^ p. 84. Lips. 1874) qui G c aur. cetcri ; ; L ; furaberis G. dicas L. ne fraudem feceris
tictcres quicumque a
f k q. reciperit DH'LR. (facias T) : om. L. matrem + tuam DLR.
uelud LW. parbolus C, paruus L. intrauit OX ;
20. et ACGHQLMKrORTY : at DJPIKQVW
introibit TZ*. CGHZ*.illut XZ vg. Tisch. ait sine addit. Aa'GMO*VXY
16. conplexans CDa'SLKTORT; complectens cum ckqaiir. CDH(-lli sup. /zh.)0IKLM"
: + illi
G. imponens I*Z vg. manum GL. benedicebat C^QRTWZ cum bdflr{5); +ei a.
vg. Tisch.
eis GM. magister: + bone KKTOZ +bonaV. > omnia ;
17. quum C0. egresus L, hegressus C in- ; haec D3'KIL0QVZ cor. uat., omnia hec TW,
gressus K cor. uat. nig. uia IKVWZ5"pJ^ cor. homnia haec C. seruaui DM'Q conseruaui C, ;
uat. non autem cod. caraf. quidam + in L. flexu. conseiuabi T. iubentutc O. mea : litt. min. V
FGH0QR cf. Mt. xxvii. 29. rogatbat G, roga- me D.
I i 2
238 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [x. 2i-:9.
(108. 2)
Jesus autem intuitus eum dilexit filioli quam difficile est
eum et dixit illi confidentes in pecuniis
unum tibi deest in regnum dei introire
uade quaecumque habes uende et da "'
facilius est camelum per foramen acus
pauperibus transire
et liabebis thesaurum in caelo quam diuitcm intrare in regnum dei
et ueni sequere me. 2^ qui magis admirabantur
i::i(io9.
2) Qyj contristatus in
uerbo dicentes ad semet ipsos
abiit maerens et quis potest saluus fieri ?
erat enim habens possessiones multas -' et intuens iilos iesus ait
23 et circumspiciens iesus ait apud homines inpossibile est sed non
discipulis siiis apud deum
quam difficile qui pecunias habent in omnia enim possibilia sunt apud deum
regnum dei introibunt '"'^
coepit petrus ei dicere
"*discipuli autem obstupescebant in ecce nos dimisimus omnia
uerbis eius et secuti sumus te.
at iesus rursus respondens ait 2u (110. 2)
illis Respondens iesus ait
illi. magister haec omnia obseruaui a iuuentute mea. iesus autem intuitus eum. dilexit ''^
eum. et dixit illi. unum tibi deest. uade uende omnia tua. et da pauperibus. et habebis
thensaurum in caelo. et ueni sequere me. ad ille contristatus in hoc uerbo. abiit tristis. '^-
erat enim habens diuitias multas. "^ et circumspiciens iesus. ait discipulis suis. quam diffi-
cile qui pecunias habent. in regnum dei introibunt. " discipuli autem eius mirabantur in
uerbis eius. at iesus. iterum respondens. ait illis. filioli quam difficile est confidentes in
pecuniis. in regnum dei introire. ^^
facilius est. camelum per foramen acus transire. quam
diuitem intrare in regnum dei. -"
ad illi eo amplius mirabantur. dicentes ad semetipsos. et
quis potest saluus "'
fieri. et intuens eos iesus. aput homines impossibile est. apud deum
autem possibile est. omnia enim possibilia sunt apud deum. ^*
coepit autem petrus dicere
ei. ecce nos dimisimus omnia, et sequuti sumus te. ^^ quibus respondens iesus ait. amen
21. intuitus : intuens T ; +estL. dilexit eum pon add. coy. illis om R eis SP. iilioli fi in: ; :
{i]~iaTn]a(v arnhv) codd. et vg. et uett.pl. {iiel ilium) ras.NT -li sup. lin. add. H"
; + o Y. dificile 3*0 ;
on. L ei DX*(07«. d. eum b q

e. et) ; osculatus est KTR. confitentes R, confidestes L. peccuniis D;
(ilium), cf. Field 0. N. ad loe.
uade + dixit ei vg. pecunis JPLR ; deinde om. in CKLTX*Z.
et D. quae cumque D, quaecunque ^'J^, cumque Y. + enim 3". camellum DJPLOR. foremen
25. est:
abes C. uinde G, unde R. tessaurum D. celo L. transire: intrareW. intrare :ew.L; introire X*.
W caelum G*i -lo corr.). ueni + et D. oin. me
; 26. ammirabantur KTVX*Z^, mirabantur QR.
L*( +forsan m.p.). semed CT. quis qui Z*. salbus C. :
22. in uerbo: + eius T; + hoc L: om. D. 27. intuens illo i6s O* et intuens in illos ihs cor.
habiit C, abit L. maerens AHBIKMTVXYZ' : iUos : eos DG. > its illos T. aput /;-. ORW.
merens CDS'LKTORWZ*
moerens vg. Tisch.; ; homines ; 4- + quidem LQ.
hoc li{sup. lin.)@ ;
tristis G. om.enim L. abensC. possesiones Y, pos- impossibile vg. M

aput sec. CJPORZ*. om. om.
sissiones O*. >
multas possessiones DXTR vg. en. poss. s. ap. deum C. om. enim X*. posibilia
23. om. et Z*. circum spiciens AO, circun- O. aput /tv-/. GORZ*. apudm L*. dm iu mg.Y.
spiciens ?ll! ; circuminspiciens FHTX. dificile 28. +etadi/iit.VGW&KhV\VZ'vg.; +tuncX*.
©LKTR, def. JP, difficicile O. peccunias D. om. cepit LW. > ei petrus dicere W vg., > petrus di-
in W. introire D. qui pecunia.? ad quam cere eiQ. om. ei G dicere : ow. di 0*(+ O'"*).
diflBoile u. 24 om. X^ pyoftcr homocotel. dimiss. DJP relinquimus G, reliquimus k q cf. a
;
24. dicipuli R. hobstupescebant C ; admira- (relictis omnibus), sequuti ©IX. te + quid erit nobis
bantur G k, mirab./. eius : om. D; suis C. at Q ; + quid ergo erit nobis gat., ex Ml. xix. 27.
iesus : iesus autem G. rursum It'©, res dens X*, 29. + et ad init. T. respondit L. > ait iesus
X. 29-34] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 239
32 (112. 2) Erant autem

amen dico uobis in uia ascendentes
nemo est qui reliquerit in hierosolyma
domum aut fratres et praecedebat illos iesus
aut sorores aut matrem et stupebant et sequentes timebant

aut patrem aut filios et adsumens iterum duodecim coepit
aut agros propter me illis dicere
et propter euangelium quae essent ei euentura
^^ quia ecce ascendimus hierosolyma
3" qui non accipiat centies tantum nunc in
in tempore hoc et filius hominis tradetur

domos et fratres et sorores et matres principibus sacerdotum et scribis
et filios et agros cum persecutio- et damnabunt eum morte

nibus et tradent eum gentibus
et in saeculo future uitam aeternam. ^*et inludent ei et conspuent eum et
31(111.2) Multi autem erunt primi no- flagellabunteum
uissimi et nouissimi primi. et interficient eum et tertia die resurget.
dico uobis. nemo est qui relinquat domum. aut fratres. aut sorores. aut matrem. aut
patrem. aut uxorem. aut filios. aut possessiones propter me. et propter euangelium.
^^ qui non accipiat centuplum nunc in tempore isto. domos et fratres. et sorores. et mairem.
et filios. et agros. cum persecutionibus. in saeculo futuro uitam aeternam. '^ multi autem
erunt primi nouissimi. et nouissimi primi.
'''Erant autem in uia. ascendentes in hierosolymam. et praecedebat illos iesus. et
tnirabantur. et sequentes eum timebant. et adsumens iterum duodecim coepit illis dicere.
quae essent ei uentura. '''

quia ecce ascendimus hierosolyma. et filius hominis tradetur
principibus sacerdotum. et scribis. et condemnabunt eum morte. et tradent eum gentibus.
^* et inludent eum. et conspuent in eum. et flagellabunt eum. et interficient eum. et tertia
die resurget.
D. relinquerit KTO. matrem : m pr. in ras. A. et setj. timebant L. timebant + eum BQKTO,
> patrem aut matrem BDJPGKTOW vg. cum. gr. > eum timebant GX*. ovi. et LZ*. assumens FK
i<ANX etc. {/>) /?-j. om. aut patrem Z*( + Z-). TVWX*Z-zy. iterum + illos L. duodecema"*;
aeuanguelium D. •XII- DRW. caepit L, cepit W. que DT. > ei
30. accipiet GLQTTJ§ ; recipiat X*. centiens essent T. euentura ABC'DSPHeiMXn^Z'pjSffl;
Z, cenciesW. tatum H*(n sup. lin.). >.hoc aff^ I 5 : uentura C*GKM'OQRTVWX"Z*T gat.
tempore F. hoc + qui autem reliquerit a M ^^^ cor. uat. h c dfk q r aur. : futura L.
et D gr. domus GL, domo R. domos . . . perse- 33. ascindimus G. in cum ABH0LMOYZ
cutionibus et <?;«. Qc k et gr. a.*, cuia in M. : am.CDa'GIKKTQRTVWX vg. hierosolyma
persecutionibus ci?a'fl'./&r. (persequu. DB'QIT) : AHMOXZ*, -lima Y, hierusolyma BZ^ -lima
persecuti omnibus R persecutoribus AY. om. et ;
3PR, hirusolima L hierosolymam G0V Tisch.,
:
MR. seculo CTTI^

om. F. futuro saeculo W.
; > hieru. K, hierosolimam CM", hieru. Q, hyerasoli-
futuro uenturo Q. eternam
: + accipiet KT W ; mam D ierosolymam vg., -limam W, iherosoli-
;
a b c dff.2, consequetur k cum gr. D + qui autem ; mam T. traditur O*. principis L. scribis sine
reliquerit domum et fratres et sorores et matres addii. ABDJPGH*MRXY cod. caraf. Bentl. uett.
et filios et agros cum persecutionibus et in futuro plur. et gr. -H et senioribus C (saen.)0IK:LM"OQT

nitam aeternam accipiet Q. W^Zvg. cor. uat. c latir. \post scribis in H est 'I',
31. herunt C. primi /r. in ras. m. 2. T. sed adnotatio si qua erat, non apparet. dampna-
32. om. in sec. KV vg. hierosolyma {'lipoao- bunt D0M"RW ; condamnabunt I*(con expunct.).
Xvna) ACGHOQTX<^YZ*, et hierusolyma BZ', eum morte (morti BCGTXZ) : multi eum L
hierusolima DiPLR, hierosolimaKT: hierosolymam inepte. tradunt V. gentibus ¥ ad deludendum D.
©IV Tisck., hierusolymam K, ierosolymam vg., 34. illudent W vg. conspuunt B conpuent L.
;
ierosolimam W ; hierosolymis MX*, precedebat eum/?-. : oni. KM'RVX*Z ; eineum W(z. e. ei W*,
illos D ;
praedicabat illis L. stiibebant L. om. in eum W), flagillabunt DLR. eum sec. om.
240 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.
35(113- 6) jT^.
accedunt ad eum iacobus '"
at illi dixerunt ei possumus
et Johannes filii zebedaei dicentes iesus autem ait eis calicem quidem
magister uolumus ut quodcumque pe- quern ego bibo bibetis
tierimus facias nobis et baptismum quo ego baptizor bap-
=" at ille dixit eis quid uultis tizabimini
ut faciam uobis ? ^"sedere autem ad dexteram meani uel
^'
et dixerunt da nobis ut unus ad sinistram
ad dexteram tuam et alius non est meum dare
ad sinistramtuam sedeamus in gloria sed quibus paratum est.
tua 41 (114. 2) Yx audientes decem coeperunt
38 iesus autem ait eis nescitis indignari de iacobo et iohanne
quid petatis •^ iesus autem
uocans eos ait illis
potestis bibere calicem scitis quia hi qui uidentur principari
quern ego bibo ? gentibus dominantur eis
aut baptismum quo ego baptizor bap- et principes eorum potestatem habent
tizari? ipsorum
'^^
Et accesserunt ad eum iacobus et iohannes. filii zebedaei dicentes. magister. uo-
lumus ut quodcumque a te petierimus. facias nobis. ^'^
autem dixit eis. quid
iesus uultis ut
''
faciam uobis. autem dixerunt ei. da nobis, ut
illi alius ad unus ad dexteram tuam. et
sinistram tuam. sedeamus in gloria tua. '* iesus autem. ait eis. nescitis quid petatis.
potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum. aut baptizare baptismum. quo ego bap-
tizor. "' at illi dixerunt ei. possumus. iesus autem ait eis. calicem quidem quem ego bibo.
bibetis. et baptismum quo ego baptizor. baptizamini. sedere autem ad dexteram meam. '"'
aut ad sinistram non est meum dare uobis sed quibus paratum est. " et audientes decem.
coeperunt indigne ferre de iacobo et iohanne. *^ iesus autem uocans eos. ait illis. scitis
quia hi. qui uidentur praeesse gentibus. dominantur eis. et principes eorum potestatem
KKTVXZ. et interfieient codd. plur. om. et : cem quem ego bibo aut babtismo quo ego babtiszor
AH*Y. diem M"*. babtizari autem ait eis D. om. quidem BD.
ills
35. eum: ilium BCKLOTVZ. iacob LX*(-us quem ego bibo in ras.V... quem: quamD*. bibo :
sup. lin. X'). iohannis DS'LOR, ioannes Sffi. bibiturus sum G. babtismum CiPLY; baptismo
fill G. zebedei CDiPGHLRTORZ. dicentes ©MKTWTSC, bab. D; baptisma {Bcittl.). ^
post ras. G. uolinius {Sic) L. om. ut Y. quod- quo quod CT Bentl. babtizor CDIiPL, baptiszor
:
cunque T^. fatias G ; facial W. O babtizaborT. babtizabimini CD,baptizabemini

;
36. dixit : ait BDiPH'O. om. eis G. fatiam iP(babt.)M'R baptizamini O, babtizamini L.
;
G, faciem L. 40. dexteram codd. plur. et vg. dextram :
37. et ad illi/.: qui BWX* £ent/. dixerunt AGHMX. om. meam LX. sinixtram CT + meam ;
+ ei T {Bentl.). dexteram codd. plur. et vg. cf. L. meum mecum L. dare sine addit. (cum
:
Mi. XX. 21 dextram : Tisch. AHMQ om. tuam graec. omn.") AH*MYZ cod. caraf. Bentl. a h d ff^
pr. G. unus DR gat. sinixtram
alius : CT. om. i q aur. : H- uobis BCDa'GHiQIKLM'OQRTVW
tuam sec. GO. gloriam tuam H*M*T. X vg. cfk (nobis) / r S.
38. eis illis H. petatis putatis R.

: : bibere decim 5P'L; .x- DRW. coeperunt ^cep.
41.
libere inepte Q. calicem bibere R. > quam D. iPW) indignari (indiginari L) indignati sunt D :
bibo aut b. q. e. baptizor om. L. bibo : bibiturus TS gat. I], om. de JP*( + mg.). et sec. + de T.
sum GW gat. babtismum CD5P* baptisma iohanni H'*, iohannen Z*, ioanne ^ffi.
{Bentl.y, baptismo iP'»"(,bab.)0MM'QR quo; 42. uoca"s G ; conuocans B. quia : qui L*
quod GZ Bciitl. bablizor C, babtitzor D. babti- (+aL"). hii BCDSPGRTW. principari gen-
zari CDLZ*. tibus : principes gentium esse G. dominantur
39. ad O ; om. G. possimus H. ait : dixit Q. partim in ras. T ; -entur L. eis : eonim D.
ait eis + nescitis quid petatis potestis bibere cali- ipsorura : eorum D.
X-43-SI-] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 341
*" non ita est autem in uobis *"

qui cum audisset quia iesus nazarenus
sed quicumque uoluerit fieri maior erit est coepit clamare et dicere
uester minister fili dauid iesu miserere mei
** et quicumque uoluerit ** et comminabantur ei multi
in uobis primus esse ut taceret
erit omnium seruus. at ille multo magis clamabat
(115. 4)
4.3
jvj'am et filius hominis non uenit fili dauid miserere mei
ut ministraretur sed ut ministraret *^
ei et stans iesus praecepit ilium uocari
et daret animam suam redemptionem et uocant caecum dicentes ei
pro multis. animaequior esto surge uocat te

46(116.2)
Et ueniunt hiericho ''"
qui proiecto uestimento suo
et proficiscente eo de hiericho exiliens uenit ad eum
et discipulis eius et plurima multi- 5' et respondens iesus dixit illi
tudine quid uis tibi faciam ?

filius timaei bartimeus caecus sedebat caecus autem dixit ei
iuxta uiam mendicans rabboni ut uideam
illorum habent. " non ita est in uobis. sed quicumque uoluerit maior esse in uobis. erit
uester minister. " et quicumque uoluerit in uobis primus esse erit omnium seruus.
^ Nam et filius hominis non uenit ministrari. sed ministrare. et dare animam suam
redemtionem pro multis. ^^ et uenerunt in iericho. et proficiscente eo inde cum discipulis
suis. et plurima turba. ecce quidam caecus filius timei. bar-timaeus. sedebat iuxta uiam
mendicans. " qui cum audisset. quia iesus nazarenus est. coepit clamare et dicere. iesu fili
dauid. miserere mei. " et comminabantur illi multi. ut taceret. at ille. multo magis clamabat.
fili dauid miserere mei. " et stans iesus iussit eum uocari. et uocauerunt caecum, dicentes
ei. bono animo esto. surge uocat te. "" qui proiecto uestimento suo. exiliens uenit ad iesum.
"et respondens dixit illi iesus. quid uis faciam tibi. caecus autem dixit ei. rabboni. ut
43. > est autem ita KTO ; est ita T{om. autem) ;
YZ vg. Tisch., et barlhimaeus 0. cecus JPW.
enim ita est G. in uobis : inter uos Q. uobis : > uiam iuxta Q.
om. T ; bobis O. quicunque T5§. om. uoluerit qum ©*(u superset-. &). audii<;set D.
47.
fieri ad et quicumque 21. 44 D. > fieri u. T. quia qua C lapsu
: + cum G. nazareus DiP. ;
> maior fieri X. maior + internes cumgr.

{Beiitl.) esset KTO transiret G. ; caepit L, cepit W. filii
44. et quicunque '51^ ;

quicumque autem L. Aa'LQR. dauit H. iesu plene GZ vg. et illu
primus esse + in uobis primus esse Q. B'CDJPH'QIKMRTVWX : iesus AH*LOQY ;
45. ut ministrare Y. dare R. redemptionem om. B*. > iesu fili dauid G vg. misserere DIP
CDIPGH0IKLMOQVW vg. : redemtionem ABM" L.
TXYZ, redtionem R. 48. GV, cumminabanfur R
conminabantur
46. uenerunt LQ ; + in 3""". hiericho pr. comminabatur X*. ei AIP™i'GH©IMRWX=Y vg.
DH""i'GH0ILMffl"Z=', iher. cor. uat., lier. Q, ier. W illi BCDa'*KLKTOQTVX*Z. multi om. KTX" :
vg., in hiericho R : hierichum ABCa'*KOVXYZ*, multitudo OX*, ad O ; et G. post ille ras. 4 aut
iher. T, cf. Uerc. " Uar. Led." ad Nutii. 5 Hit. T. clamauit AH ; clamat 5P*. filii AD*
xxvi. 3. de hiericho BCDiPGHQIK (sed a'LQR. H. misserere DL.
dauit
de ill ras.) MT (iher.) VXZ, ei de hericho 49. om. et ad init. R. praecipit 5PLQR, pre-
LQR, de iericho W vg. : hiericho (<??«. de) cepit DW
iussit G. cecum 5PW
; om. X^ ;
AKrO(-co)Y. discipuli A*M'*QY(fOT-;-. A'KTi). animequior C3PGTW, animiquior animae M ;
om. et post eius X. multitudne R; muUitudo L. quior H, animae equior R, anima equior L, animo
uoluit > mult, plurima Bentl. + cuiusdam ante aequior Q.
tim. Q, et post tim. L. timei LQRWZ, thimei 50. uestimento: operimentoX*. exsiliens KKT.
D thimaei BG© deinde bartimeus {cf. mattheus
; ; 51. respondens: +illi D; + ei Q. illi: ei
cum ABCa'HILMORTX, et barthimeus
etc.^ DG D ; 07)1. Q. > illi iesus dixit BC^'KLH'ORTVZ.
RTW, barthimeas Q bartimaeus ciii/i g>-aeco : KV > tibi uis \\ vg. uis ut tibi B»rO<iX*. fatiam G,
24i EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [.\-..s2-xi. r.
^-iesus autem ait illi uade fides tua te " et si quis nobis dixerit quid facitis ?
saluum fecit dicite quia domino necessarius est

et confestim iiidit et sequebatur eum et continue ilium dimittet hue
4(118.2)
in uia. g(. abeuntes inuenerunt pullum
XL' (ii'-^)
Et cum adpropinquarent hie- ligatum ante ianuam foris in biuio
rosolymae et bethaniae ad montem et soluunt eum

oliuarum Set quidam de illic stantibus
mittit duos ex discipulis suis dicebant illis
- et ait illis quid facitis soluentes pullum ?
ite in castellum quod est contra uos 6 qui dixerunt eis sicut praeceperat illis
et statim introeuntes illud iesus et dimiserunt eis
inuenietis pullum ligatum '^

et duxerunt pullum ad iesum
superquemnemo adhuc hominumsedit et inponunt illi uestimenta sua et sedit
soluite ilium et adducite super eum
uideam. ''^
iesus autem ait illi. uade fides tua te saluum fecit, et confestim uidit. et seque-
batur eum in uia.
XI. 'Et cum adpropinquaret hierosolyma in bethfage. et bethania. ad montem oliueti.
misit duos ex discipulis suis. '

et ait illis. ite in castellum. quod est contra uos. et statim
introeuntes in eum. illic inuenietis pullum ligatum. super quem nemo adhuc homiiium sedit.
soluite ilium et adducite. ' et si quis uobis di.xerit. quid soluitis pullum dicite quia domino
necessarius est. et continuo ilium dimittet hue.
^ Et abeuntes inuenerunt pullum ligatum. ante ianuam foris. in biuio. et soluerunt eum.
* et quidam de illic stantibus dicebant illis. quid facitis. soluentes pullum. ''
at illi dixerunt
eis. sicut praeceperat illis iesus. et dimiserunt eos. ' et adduxerunt pullum ad iesum. et
cecus W. dicit C. rabbi GL q, domine rabbi (a) 2. om.eipr. V. om. ite Q. > contra uos est
b dff^ i D gr. DLKTRW z;^. introentes 0*( +u O'). iUud {tU
52. ait : dixit KM"ORVX*Z cff^kq aur. illi ai/T^v) ADiPWMOQRX'Y gat. Bentl., et kS:
cum
ei KM"(!'« OT^.)OVX*Z. salbum C saluam Q. ; illuc BCGHIKLKrTVWX*Z vg. cor. nat., cum
iiiam AY. f I aur.; uett. rell. om. pulum Q + asinae ©L, ;
XI. I. quum CH. adpropinquarent ((771'fou- -) ass. Q. ligatum : turn sup. Hit. D ; alligatum
a>v NABCL etc.') codd.phir. et r 5, appr. KTVZ^ X*. nemo : ne G. adiue out. : G ; aduc T,
vg. Tisch., adpropinquassent a : adpropinquaret athuc MXi^Y. > adhuc nemo DLR. > sedit ad-
('?77'f"' "^^ """' D '^^-

i*"'"'.)
M'X* d fff-_ k I q, huc hominumX'. soluteR,soluete5P. adduceteH*.
appr. W c i, adpropinquasset G, adpropiaret b. 3. quis: quiZ*. facitis -H hoc LQâ/.(i?«!//.).
hierosolymae cum ACHQIMOQTVXZ* et dicete 3"; om.Vi. diisT. o»/. ilium L. dimit-
hierusolymae BKZ', hierusolimae jPLR, hyeruso- tet dimittit GQ, demittet X tY
: dim. ilium G ; > ;
liniae D, hirosolymae Y, ierosolymae vg., -lime remittet acq cf. itoXiv NBC'DLA. cm. hue L.
W : hierosolimam M" hierosolymis ; G ;
graeci 4. habeuntes C. inuenierunt D. alligatum G.
l€povaa\T]fi et Upoa^>-viia, cf. ad \\\. 8. et betha- ianua L. om. foris T. uiuio O ; transitum G
niae codd. phir. (bithaniae R, bethania G), vg. ffil, -\ms c,-X-a bd q. soluerunt CTX*. ilium C.
cum uett. et bethania a h, et bethaniam c ff^ i r, et 5. adstantibus X.
in bethaniam </, in bethania k, et graeco D 6. eis eos X* illis R om. JP.
: ei T* ; sicuti ; ;
Orig. diserte in bethphage (-gae O, -geth X) et

: C. BH'M'R, prec. D, preciper L.
praeciperat
bethaniae GOX*, in bethphaiae et beth. B, ex Luc. dimisserunt DH'L, dimisierunt R, demiserunt F.
xix. 29 tit udtur, cum ^c/A /(bethania) 5 (betha- eis sec. : eos TS Bentl. {a.<fiT\Kav auroi/! .
niam) q (et bethpage et bethania) / (et bethph. et 7. om. et ad init. Q. adduxerunt DH'QX. et
bethaniae) et graecis plur. bethphage
\ cum
et W inponunt codd. fltir., et imp. M zg. : et inpos-
gr.y scr.,sah. montam Q. olibarum BT, holiuarum suerunt DQR; et inponentei KTOZ inponentes ;
C; olineti L ^fl/., olieti Q. mittet O. duos: .ii- V, imponentes KX*. om. et tert. Z». eo BKZ*
D. ex : de (J.
\corr. 7?).
XI. S-..S.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 243
* multi autem uestimenta sua strauerunt '-et alia die cum exirent a bethania
in uia esuriit.
alii autem frondes caedebant de ar- 18 Cumque uidisset a longe

boribus et sternebant in uia. ficum habentem folia
9 (119. ]) Y,\. qui praeibant et qui seque- uenit si quid forte inueniret in ea
bantur clamabant dicentes et cum uenisset ad earn
osanna benedictus qui uenit nihil inuenit praeter folia
in nomine domini non enim erat tempus ficorum

10 benedictum quod uenit ^* et respondens dixit ei
regnum patris nostri dauid osanna iam non ampHus in aeternum

in excelsis. quisquam fructum ex te manducet
u (120-6) £( inti-oiuit hierosolyma et audiebant discipuli eius.
in templum ^° Et ueniunt hierosolyma
(121. 1)
et circumspcctis omnibus g^ (.yj^j introisset templum
cum iam uespera esset hora coepit eicere uendentes
exiuit in bethaniam cum duo- etementes in templo
decim et mensas nummulariorum
inposuerunt illi uestimenta sua. et sedit super eum. ' multi autem uestimenta sua strauerunt
in uia. autem frondes cedebant de arboribus. et sternebant in uia. ' et qui praeibant.
alii
et qui sequebantur. clamabant dicentes. osanna. ^^ benedictus qui uenit in nomine domini.
benedictum est regnum quod uenit. patris nostri dauid. osanna in excelsis. '' et cum in-
troisset iesus hierosolyma in templum circumspexit omnia, et cum iam sera esset hora. exiit
in bethaniam. cum duodecim discipulis. 'êt alia die cum exirent a bethania. esuriit.
"et cum uidisset a longe arborem ficus habentem folia, uenit quasi aliquid inuenturus
in ea.
Cum autem uenisset ad cam. nihil inuenit in ea nisi folia, non enim erat tempus
ficorum. " et respondens dixit ei. numquam amplius in aeternum quisquam ex te fructum
manducet. et audiebant discipuli eius. '°
et uenerunt iterum hierosolymam. et cum intro-
isset iesus in templum. coepit eicere uendentes. et ementes in templo. et mensas nummu-
S. istrauenint C ; substrauerunt X*. alii : ali CGHM*TZ*. duodecem H'* ; -xii- DLR ; + dis-
L. fronde G ; fondes R* ; frindones L. cedebant cipulis suis LQ.

DH®KM"OWZ; cedenint 3= ; scidebant GQ 12. aliam H* (m expuncta). quum C0. exi-
+ ramos R. erent H* (e sec. erasa), exiret CKTTW ; irent A.
9. et pr. : e euamiit X. preibant DL ; praece- a : o?n. T ; de a''"''R. bethania + cum -xii- DIP
debant GR. seq°ebantur A. ossanna DR, os (c. duodecem* -cim')Q. esurit W, essuriit DQ,
anna LV, hosanna vg. hesuriit C.
10. benedictum: benedictus L. quod: qui 13. quumque HO. longue + ihs D. ficulneum
Q. > dauid patris nostri DIP. ossanna DR, o X*. uenit + uidere D('fuidere)LQâ/. inueneret
sanna H, os anna LV, hosanna C vg. L. in earn Z' ; + fructum O. quum C©.
11. introibit O, introiit DSP, introuit Q; intrauit uenisse' O. om. ad eam G. nichil W. preter
G. hierosolyma AMOQXZ*(r«OT graecis, cf. u. DH ; nisi X*. non : nondnm F.
15) et -ima KTY, hierasolyma BZ^ et -ima 3", 14. hamplius C. etemum CW. > ex te
herosolyma I, hirusolyma R, hyenisolima D fructum quisquam vg., > ex te q. fr. Bentl., > quis-
hierosolymam CGH0V
Tisch., hierusolymam K, quam ex te fructum GL(fractusR). om. fructum Z*.
iherosolimam T, ierosol\Tnam vg. el -imam W ; 15. ueniunt + iterum BKTOTS. hierosolyma
in hirusolimam L. in templo GK. circum spectis codd. plur., et hieru. GKRZ', hierosolymam KTY
A, circnnsp. T ; circuminspectis X*Z*. quum Tisch., hieru. 5PL, ierosolymam
vg., rusolimam D,
CH©. uespera codd. et vg. : uespera AJP*HIX ierosolimam W : hyerasolimam Q, in ierosoli-
in
(-ae)Y. uoluit > uesp. iam Bentl. exiuit codd. mam cor. tiat. ;
graeci itt supra UpoaoXvua et sic
plur. (hex. C) : exiit D3'*M vg. Tisch. bethania uersu 27. quum C©. introiset Q, introuisset 3'*(u
K k
244 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XI. ,5-24.
et cathedras uendentium columbas -" et cum mane transirent

euertit uiderunt ficum aridam factam a
16 et non sinebat ut quisquam radicibus
"'
transfeiret uas per templuin et recordatus petrus dicit ei
1" et docebat dicens eis rabbi ecce ficus cui maledixisti aruit.
non scriptum est quia domus mea 22(iii4. 6)
Yx respondens iesus ait illis
domus orationis uocabitur omnibus habete fidem dei

gentibus ?
^'
amen dico nobis
uos autem fecistis earn quia quicumque dixerit huic monti
speluncam latronum. tollere
18 (122.1)
Q\xo audito principes sacerdotum et mittere in mare
et scribae quaerebant et non haesitauerit in corde suo
quomodo eum perderent sed crediderit quia quodcumque dixerit
timebant enim eum quoniam uniuersa fiat
turba admirabatur super doctrina fiet ei.

24 (125. 4)
eius. Propterea dico uobis
19 (123. 10) £(. (,yj^ uespera facta esset omnia quaecumque orantes petitis cre-
egrediebatur de ciuitate dite quia accipietis et ueniet uobis.
'^ et non sinebat ut quisquam transferret

lariorum. et cathedras uendentium columbas euertit.
uas per templum. " nonne scribtum est. quia domus mea domus
et docebat dicens eis.
orationis uocabitur. omnibus gentibus. uos autem fecistis earn speluncam latronum. " quo
audito principes sacerdotum. et scribae quaerebant quomodo eum perderent. timebant enim
eum. quoniam uniuersus populus admirabatur super doctrina eius. " et cum uespera facta
esset egrediebatur de ciuitate. ^°
et cum mane transirent. uiderunt arborem ficus aruisse a
radicibus.
"^^
et recordatus petrus. ait illi. rabbi, ecce arbor ficus quam maledixisti aruit.
'"^
Et respondens iesus ait illis. habete fidem dei. ^'
amen dico uobis. quia quicumque
dixerit monti huic. tollere hinc. et mittere in mare, et non haesitauerit in corde suo. sed
crediderit. quia quodcumque dixerit fiat, fiet ei. ^^ propterea dico uobis. omnia quae-
exp.") ; + in W
vg. caepit L, cepit W. eiecere KT, 19. ad init. uersus et e L cetera desuiit. quum
iecere DL, eiicere vg, Tisch. templum sec. CGX* CH0. nespere JP*X*. factum X*. hegrediebatur
Z*. messas D. numulariorum vg. catedras T. C, egrediebantur Bentl. cum gr. ABKM* etc.
heuertit C. 20. quum C0. transierent R ; transiret GLM"
16. non 0*( + w/. ant.)W. senebat H*
om. transissent T ; transfretasset gat. haridam C
(sia.corr.^. ut quisquam transferret uas AG >a radicibus factam G.
GHQIMKTRWX'^Y vg. : > ut q. uas transferret 21. recordatus: redattis L ; +est NTR. dixit
BCD3'KL(trans ferret^ OTVX*Z ;
quisquam ut 0MW vg. cui : cum Q*R. haruit C.
uas transferet Q. 23. om. quia BC5P(quiacumque* sed a erasa ita
17. > eis
Z* eos dicens
dicens dicens; GW ; ut quicumque sine quiayfa/)KRTVZ. quicunque
illis L dicens tantum D.
; non AC3'*H*IMQX': 6",quicum H. dixit L. monti huic BDaPKKT >
Y*Z*/: nonne BDa""i'G0KLM"ORTVWX*Y'>Z' G\T,Sentl. (tS opu rouroj^ huic monte H. tolle et ;
2g.a/q\ ceteri jieft.om. scribtum GZ* ; scibtum mitteteKTO. raariCDT. haesitauerit BC0IKM"
Y*(r add. cor.^. qu'a B. liorationis C ; ras. QVXY vg. hes.AGHMOWZ, hess. Da'L, es. R,
:
inter et n iP. uocauitur O. omnibus : cunctis esitaberit T, cf. JMt. xxi. 2 1 . credederit O. quodcun-
H. speloncam DR. que TJtJ. (7;«. fiatD. fiet: uw.R; fiat L. o/«.eiG.
18. scribe 1^(^-3.6 /brsan tn. p.y^ . querebant L. 24. propter ea D. om. omnia Y. quaecunque
>quomodo eum perderent quaerebant D. quoni- TJ§, quecumque DW. petetis LM"; petimus Q;
am: quia Q. huniuersaC. >admirabatur turba \V. petieritis G ; f^ > petieritis orantes X*. credere
ammirabatur IKMVX*Z" mirabatur R admira- ; ; D, credire Q. ueniet AB*Da'GHLMQRY
bantur D, ammirabautur T, mirabantur Q {ras. uenient B°C0M"OTX euenient IIvWZ vg. ; cor.
ante m). doctrinam Da^'GLOQRZ. uat., euaenient V (?i perlin. cor.), out. uobis D.
XI. 25-32.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 245
25 (120. 6) Et cum stabitis ad oran- et quis tibi dedit hanc potestatem ut

dum ista facias ?
"^
dimittite si quid habetis aduersus iesus autem respondens ait illis
aliquem interrogabo uos et ego unum uerbum

ut et pater uester qui in caelis est et respondete mihi
dimittat uobis et dicam uobis in qua potestate haec
peccata uestra faciam
26 quod si uos non dimiseritis ^^ baptismum iohannis dc caelo erat an
nee pater uester qui in caelis est ex hominibus ?
dimittet uobis respondete mihi
s^ cogitabant secum dicentes
peccata uestra. at illi
27 (127- 2) dixerimus de caelo dicet

jTj. ueniunt rursus hierosolyma si
et cum ambularet in templo quare ergo non credidistis ei ?
accedunt ad eum summi sacerdotes et 2^ si dicemus ex hominibus

scribae et seniores timebant populum
28 et dicunt illi omnes enim habebant iohannem quia
in qua potestate haec facis ? uere propheta esset
cumque orantes petieritis. credite quia accipietis. et uenient uobis. ^^ et cum stabitis ad
orationem dimittite si quid habetis aduersus aliquem ut et pater uester qui in caelis est.
dimittat uobis peccata uestra. ^'^

quod si uos non dimiseritis. nee pater uester qui in caelis
est dimittet uobis peccata uestra. "et uenerunt iterum hierosolymam. et cum in templo
"^
ambularet. uenerunt ad eum summi sacerdotes. et scribae. et seniores. et dixerunt ei.
in qua potestate haec facis. et quis tibi dedit hanc potestatem. ut haec facias. '^^
iesus autem
respondens ait illis. interrogo uos et ego unum uerbum. respondete mihi. et dicam uobis
in qua potestate haec faciam. ™ baptismum iohannis. de caelo erat. an ex hominibus.
respondete mihi. "'
at illi cogitabant intra se dicentes. si dixerimus de caelo. dicet nobis,
quare ergo non credidistis ei. ^^ si autem dixerimus ex hominibus timemus populum. omnes
25. quum C0. stauitis O*. adorandum 0M; 29. om. respondens G. interrogo KT. om. et
ad horandum C. dimitte T ; demittite LV. sec. G. respondite CLORT. mihi ut dicam L.
aduersum AHX'Y. et inter lineas G ; om. KV. hec W. fatiam G, facio DLM'W.
> et ut 0*Q. celis W et 26. > est in caelis O. 30. babtismum CDL ; baptismus WX* vg.
demiltat KV, demittet L. ioannis Sd. W. ban C.
celo ominibus T.
26. Totum uersum om. \^^pyopter homocotcleuton. respondite CH*(-ete H')LORTX. mihi + et
uos om. T*{stippl. cor.), non om. Z* lapsu
: ;
dicam uobis qua potestate haec facio D.
in
+ Z'. demiseiitis SPRVX, dimisseritis DQ 31. at : ait Y. ille O* ut udtur, sed corr. se-
+ hominibvis Q. demittet KV, dimittat R, dimittit evun : inter se GQ. de caelo (celo W) de terra :
M. uobis uos T. : D* (corr. mg.) \ om. C. dicet sine addit. (kpit
Ad init. ras. unius lift. O. uenerunt G.

27. gr. plur.) AD5P*GHIMRWX=YP;(!r f, I (dicit)
rursum BCT iterum G. hierosolyma (gr. Upo-

; 8: 4- nobis (fp« 57/'"' ^^ minusc.,Xi-)(i v/aii' D* ;
aoKviia ut supra 11 et 15) legimus cum graeco, et e Mt. xxi. 25) BC3'""'0K(L)ia'OQTVX*Z Far.
hierusolima JP*, cf. ad iii. 8 : hierosolymam codd. lat. 13171, Reg. 262, i'. ioh. et corp. axon.,
plur. et Tisch., hierusolymam BKZ-', hierosolimam TS abc dfi q r aur. gat. om. k. dicet ergo
; >
KTY, D, hiru. L, ihero. T,
hiern. H'"«'R, hyera. uobis (sic) quare non L ut tidtur. om. ergo QT.
iero. W,
ierosolymam vg. quum C0. hambularet crededistis GV, gredidistis O, credistis D.
C ambularent DZ*(n exp.). templum QR.
; in > 32. si (tav D
plus 15) codd. et 7} et vg.
al. ,
templo ambularet (Bentl.') cum gr. accesserunt sed (oKKa gr. plur.) Z*k* Bentl. dicemus BCJPG
RW, acciserunt Q. scribe HW. saeniores C. H0IKLMM"QTVZ Par. lat. 2 et 13171, Reg.
> seniores et scribae aÔ. 262, .S. ioh. et Corp. oxon., et k S: dixerimus A
28. dicunt ei vg. inuitis codd. hec W. > dedit RWX'Y vg. a b dfff^ ilqr aur. ; dicimus OX* c,
tibi W vg. ista : haec JP'-'R. dicamus D, hominbus Y, ominibus T. timemus

K k 3
246 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [xi. 33-xii. 7.
^'^
et respondentes dicunt iesu * et iterum misit ad illos
nescimus alium seruum
respondens iesus ait illis et ilium in capita uulnerauerunt et
neque ego dico nobis in qua potestate contumeliis affecerunt
haec faciam. êt rursum alium misit
XII. 1 (128. 2) Et ^Qgpjt jjjjg jj^ parabolis et ilium ceciderunt
loqui et plures alios quosdam caedentes
uineam pastinauit homo alios uero occidentes
et circumdedit saepem âdhuc ergo unum habens filium caris-
et fodit lacum simum
et aedificauit turrem et ilium misit ad eos nouissimum
et locauit earn agricolis dicens quia reuerebuntur filium
et peregre profectus est meum
2 et misit ad agricolas in tempore seruum ' coloni autem dixerunt ad inuicem hie
Utah agricolis acciperetdefructuuineae est hares
3 qui adprehensum eum ceciderunt et uenite occidamus eum
dimiserunt uacuum et nostra erit hereditas
enim sciebant. quia uere propheta erat iohannes. ='

et respondentes dixerunt ad iesum.
nescimus. et iesus di.xit illis. neque ego dico nobis in qua potestate haec facio. XII. ' Coepit
autem illis in parabolis loqui. uineam plantauit homo, et circumdedit saepe et fodit lacum.
et aedificauit turrem. et locauit cam agricolis. et peregre profectus est. ^
et misit ad agri-
colas in tempore seruum. ut ex fructibus uineae darent illi. ' qui appreensum eum caeci-
derunt. et remiserunt uacuum. et iterum misit ad illos alium seruum. et ilium in capite
uulnerauerunt. et contumeliis adfecerunt. et rursum
D3'GLM'QRW5',»ei;. c?«.populumD. abebant 3. adprehensum ADHM(adprehenso)M"OX*

C. iohannen Z, ioannem profeta DJPLO. SC Z*, adprehinsem G*f-sum cor.), adpraehensum
33. dicunt (X6'7oi«ni'U;(/« AGH0IMWY jYu?-/. BC5P0ILRY: apprehensmn KQTVWX'-Z'= vg.
2-j%%, vg. q i : dixerant BCDiPKLKTOQRTVXZ Tisch. eo M. ceciderunt AiP*H0KO\VX vg.,
S.ioh.etcoip. oxon.ab c di k I râtcr. iesu: 7'isck. caec. BCGIMVZ : cederunt iP^LKTRTY, caed. Q ;
tnjiolulis ad cod. A (/. loixin) perperam '

in codicc occiderunt D^(cecid. in nig. juanii tnodernd).
iEu : lineola altera errotica csC ; ipse codex tanticm dimisserunt DS*, dimisierunt R, misserunt L ; re-
iliu habet ; ad iesum CKMTVXZ ; ad iesu O. miserunt G
+ eum DL.
;
> ad iesum dixerunt KT. respondens : et resp. 4. missit DSP. om. in BCKLO*TX*Z*. in
B0M"OW vg. Tiscii. ; resp. autem G ; respondit capite (ca expunxit Z-) uulnerauerunt («««-
Q. fatiam G ; facio QT gat. câAaiWai') recte, cf. Field O.N. inloc: multauerunt
XII. I. caepit DL, cepit W. om. illis G. c; decollauenint/!'; ceciderunt jf. contumelis JP*R,
parabulis Da>'LR. uiniam DLR, uinea G. contumiliis D±P'(-lis). afficerunt BMKTX* ; ad-
pastinauit: plantauit DiPR ; + quidam H'^©. fecerunt C5PGH*IORZ*, adficerunt D. om. et
circumdedit saepem (TT^pii6Tj/(€u tppayfxov) hoc contumeliis ad misit u. 5 L.
ordine codd. plur., vg. et a b c d/ff.^ i I q r I et 5. nirsus Y. missit DiPQ ; ¥ seruum Q.
c. uallo ,4 : > s. circumdedit D2PKK-rOVX( + ei)Z hocciderunt C. pluries M. cedentes D3PH0KL
aur. ; sed diuerse scribunt circum dedit A, circund. KTOW. hoccidentes C.
Tf^ S, et saepem AH0IMORXY a b d r 5 : athuc MX^Y. vmicum X*.
6. habens nnum >
sepem BD^'GKLH'QW vg Tisch. c ffî q; D. karissimum Y, kcarissimnm C, kf m T, km W,
saepe CVZ / sepe T edificauit W, aedificabit /. cliarissimum vg. et ad R. missit DH". ad:
T. turrim DVV vg. ; om. Y*^ + ma?g.). agriculis eos: om. D; ad illos V*(corr. V). quia + forte
LR, ag'icolis Y. perigre L. W. reberebuntur T, uerebuntur GLOQRW.
2. missit DH>. ad: et Q. agriculas BLO*R. 7. om. est L. haeres vg., cres L. uenit {sic)
LRY, agrigolis
agriculis O. acciperit G. uiniae L. hoccidamus C. haereditas vg.
DLR, uinee W.
XII. 8-i8.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 247
* et adprehendentes eum magister scimus quia uerax es

occiderunt et eiecerunt extra uineam et non curas quemquam
9 quid ergo faciet dominus uineae ? nee enim uides in faciem hominum sed
ueniet et perdet colonos in ueritate uiam dei doces
uineam aliis
et dabit licet dari tributum caesari
1° nee scripturam hanc legistis an non dabimus ?
lapidem quem reprobauerunt aedifi- 15 qui sciens uersutiam eorum ait illis
cantes hie factus est in caput anguli quid me temtatis ? adferte mihi de-
11
a domino factum est istud narium ut uideam
et est mirabile in oculis nostris ?
" at ilU attulerunt et ait illis
12 (129.
gt quaerebant eum tenere
1) cuius est imago haec et inscriptio ?
et timuerunt turbam dicunt illi caesaris
cognouerunt enim quoniam " respondens autem iesus dixit illis
ad eos parabolam hanc dixerit reddite igitur quae sunt caesaris cae-
et rehcto eo abierunt. quae sunt dei deo
sari et
13 (130. 2) £(. jnjttunt ad eum quosdam ex et mirabantur super eo.
pharisaeis et herodianis ut eum IS Et uenerunt ad eum sadducaei qui
caperent in uerbo dicunt resurrectionem non esse
1* qui uenientes dicunt ei et interrogabant eum dicentes
8. adprehendentss DMffl"0(-tentes*)TXZ*, et {avSpamav gr. fere omn:) BCSP»«G©Il,MKrOQR

adprae. BCSPHQIR, adpraehindentes G, adpra- TWX* vg., a c dff^ i k I q r S atir. hominis {a.v- :
hentes L : apprehendentes AKQVWYZ'' vg. Tisch. SpaiTTov GK

minuic.') K£iS*'&*{twluit homini
hocciderunt C. eicerunt iPH°, eicierunt OR, co?-.)KVX"YZ b. ueritatem HMO. dei (flfoC)
iecierunt D, iecerant L, egecerunt C. uiniam D. Ba'GIKLKrQRTVWX*Z vg. abcffJlqS aur.
G, faciat L Bentl.
9. fatiet uniae DL, uinee domini ACDHGMOX^Y d\eiov 'D)k r. docens
W. om. et fr. LX*. colonus G. dauit BO. O ; + DLQT gat.
die ergo nobis dare GTS Bentl.
uiniam D, niniam Q. alis 3?L. > trib. dari BKT. cesari KTTW, cessari DiPLR.
10. scribturam GOTZ. ha"c K. legistis + A > caesari trib. C. han C. dauimus O om. GX* ;
inepte V. lapis L. quam D*(-em cor.), repro- a b c dff^ i I r aur. T)«' demus aut non demus q.
;
brauerunt Q, reprobaueruerunt 0*(-uer- erasit cor.). 15. sciess 0*f-ns ("»/.). uersuciam W cor. uat.*;
hedificantes C, edific. W. capud W. hanguli C, uersutias LQ cor. uat. mg. ; simulationem a c aur.,
angnlo G*(o erasa). slctam pronuntiationemi;^?-. uircKpiirii'. illorumCT

11. factus a'^cLRX*. istut HZ* ;
iste L; hie yi* vg. >illorum uersutiam (jê/;^/.). illis + iesus
G ; om. X*. om. et G ; om. et est D ; et iioc est Q. temtatis AHTXYZ : tempt. BCDSGÎKL
Q. mirabile BDH-HIKLM-QRTVWYZ^ vg^ I, MKTOQRVW Tisch., tent. Tpjffl: ; + hyppochritae
-lis GZ* a Cahrut) q r.,, -les O* ad-
b c ff^ {teste : D, + chipocritae Q. afferte KMVX*Z' zi^. TzVc/i
mirabile ACMX' ff^ {teste Belskeim), amm. 0, michi W. ut: et BG. uidjjeam O, uidiam L.
ammirabilis X* i, admirabilis k, admirabiles O' d. 16. at sup. lin. D ; ad O. attulerunt (rivt-îcav)
occulis R, hoculis C. sine addit. k.Q,\iQWY {Bentl.) et attuU. a'*Y :
12. et ad om. 0*(+0^j. querebant DL.

init. + ei Dn<;QVWXZ5^SC et adt. + ei BCKTO,
et sec. 07n. L. timebant S""'". cognuerunt LR. attuUerunt + ei R, adtuU. + ei a^w ; obtulerunt ei
quoniam : quia Q. parabulam DIP'LR. om. T, obtuU. ei L. om. etpr. G. ymago W, hymago
hane Bentl. > hanc parabolam W. dixerat BDJP* C. hec TW. > hec imago est T. inscribtio T
LX*; dixisset KVZ^ cor. uat. {^ modernV). hab. C. YZ, scriptio O, superscriptio GW ; + et Q. illi : ei
13. mitunt "Sî^-i-t cor. m. p.). >ex phariseis ©MW vg. R, cesaris WW, cessaris D3?L.
caessaris
q''ndam W. ex : et L. farisaeis L, fariseis DiiP. 17. om. iesus D. redde M". igitur: om. G
erodianisOT, hirudianisL. iTiomittereuohiit Bentl. {Bentl.); ergo CDLQT, cor. uat. mg. caess. bis R,
14. quia: quoniam BDKLKTRTVZ. es est : cess. DJPL, M"W.ces. que sec. D. om. sunt sec.
M. quenquam TpJ de quemquam B. uidis O ; ; L. super eum GLQ.
aspicis G c dff^ i, respicis X
q accipis a b r aur.,
; 18. uenierunt D, ueniunt {Bentl.) cum gr.
lapsu forsan pro asp. ;
gr. Qxkiait non flue tuat. in IpXovTai. saducei DLW, sadd. JP. aesse C ;
faciem: personam X.* {cf. a c q). hominum > non esse resurrectionem Q. interrogauerunt CT.
148 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [xii. 19-29.
'' magister moses nobis scripsit ut si non ideo erratis non scientes scripturas
cuius frater mortuus fuerit et dimi- neque uirtutem dei ?
serit uxorem ^^ cum enim a mortuis resurrexerint
et filios non reliquerit neque nubent
accipiat frater eius uxorem ipsius et ncque nubentur
resuscitet semen fratri sue sed sunt sicut angeli in caelis
^"septem ergo fratres erant ^^ de mortuis autem quod resurgant non
et primus accepit uxorem legistis in libro mosi super rubum
et mortuus est non relicto semine quomodo dixerit illi deus inquiens
21 et secundus accepit eam ego sum deus abraham et deus isaac
et mortuus est et deus iacob ?
et nee iste reliquit semen "''non est deus mortuorum

et tertius similiter sed uiuorum
22 et acceperunt eam similiter septem et uos ergo multum erratis.
28 (131.
non reliquerunt semen (i)
£j. accessit unus de scribis
nouissima omnium defuncta est et qui audierat illos conquirentes

mulier et uidens quoniam bene illis responderit
23 in resurrectione ergo cum resurrexerint interrogauit eum quod esset primum
cuius de his erit uxor? omnium mandatum
septem enim habuerunt eam uxorem. 29 iesus autem respondit ei
^* Et respondens iesus ait illis quia primum omnium mandatum est
19. moses cum ABGMORXYZ : moyses CJP 24. non (^gr. AC3?GH*MR
ov 5id rovro K.r.\.)
HOIKKTQVW vg. Tisc/i.; moises LT, moy- D. Y ,/ /* ,/ : nonne BDH'eiJKLIWOQTVWXZ vg.
nouis O. scribsit GOTXYZ*. > scr. nobis DLT. b i' aur., uett. rell. om. ; Hieronymus uidelur non
om. ut R. frater : fr in ras. D. demiserit L, di- . . . erratis in eodicibus inuenisse nee mutauisse.
misserit D5P, diserit R. huxorem bis C. et ante non scientes quia non scitis
: nescientes LQW ;
filios dupl. L. G. relinqueiit DIPG0LM"

filius X*. GJOTYZ.
scribturasdei domini Q. :
+ ut BC(hut ;a'»"'GH'©QRT. frater eius acci- > 25. quum CH0. a (ha
C) mortuis mortui :
piat G. suscitet T cor. uat. saemen C. DiP. resurrexeri"! G. nubunt BJLORZ Bentl. qui
20. sedtem 0*(ut udtur) -UII- DTW. erant: ; postea nubuntur uolttit. post nubentur ras. 2 uer-
fuerunt Q, fuerat L ; + apud nos DH'LQ gat. borum L. sunt erunt 3''""L(sederunt uno ductuQl :
prius G. accipit BJPGLQY. huxoiem C. est TW gat. &. hangeli C, aggeli M, angueli D + ;
+ et H. relicto : re in ras. A ;
relecto O. sae- dei ^S. celis ^V, caelo Da>"'i'G*.
mine C semen
; Y. 26. de mortuis post ras. G. resurgnnt H"R.
21 . Hie incipit J in fragmento Pragcnsi a I. moysiCH'HQIJKM'QTV vg. Tiseh., moisi LW,
Dol)rowshy a. d. 1778 Pragae edito. accipit BJPL moy~ D. supra X*. rubum in ras. rubrum H. ;
QRY. eam : om. G ; eum D. et sec. + ipse BD dixit Q. deus : dominus Y. inquiens om. F :
KTO et > ipse et a>. et tcrt. om. QR. nee iste : b aur. ; dicens G a d ff, i i q r. abraam DTW ;
nee ipse M'R ; non CT. reliquid CJOTW. sae- abracham L*R. et pr. sup. tin. D ; om. et bis F.
men C. tercius GW. isac SF, issac DL, ysahac C ; dcinde om. deus L.
22. acciperunt D5PHLY, accipierunt R. sedtem 27. deus : om. L do
; G. mortorum L. sed +
O* ; -UII- DTW. reliquierunl R, relinquerunt D, deus Q. uiborum T ; uiuentium Q gat.
relinquerent G. saemen C. nouissima + autem 28. de : ex L. illos : illis G. > quia respon-
GLW. et mulier {koI 71/1/17) CGH'WIKTVW 77 derat bene Q. om.
illis illis C. eum ¥ dicens
XZ vg., cor. uat., a b dff^ i I'] r5 aiir.: om. et ABD L ; + dicens magister Q ; + magister gat. est
iPH*JLMM'OQRY; et mulier relicta est sine filiis DLM'Q Bentl.

cui enim manebit uxor munda c, et m. sine f. cui 29. iesus autem . . . mandatum est om. D
remanet mulier munda k. bis repetitum X*. om. autem G. srahel C,
DR. hiisRW,eis
23. resurrexerit J.surrexerint hisrael D, Israel vg., isrl O, isl uid. ad GM ; Alt.
Q. > cuius erit de his uxor cum surrexerint D. ii. 6. noster (fmSiv gr. pi.) codd. plur. et cod.
septimD; -uii-RTX. > eam habuerunt DG. hux.C. caraf. abd gr^kl qS: tuus DGQIKLTVWX* z'^.
XII. 2 9-4°.] EVANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 249
audi I'srahel dominus deus noster ^* iesus autem uidens quod sapienter
deus uniis est respondisset dixit illi
30 et diliges dominum deum tuum non es longe a regno dei.

ex toto corde tuo et ex tota anima (133. a) jT(-
jêjjjo iam audebat eum in-
tua et ex tota mente tua et ex tota terrogare.

35(134.2) Et respondens iesus dicebat
uirtute tua
hoc est primum mandatum docens in temple
21 secundum autem simile est illi quomodo dicunt scribae
proximum tuum
diliges christum filium esse dauid ?
tamquam te ipsum 3" ipse enim dauid dicit in spiritu sancto

maius horum aliud mandatum non dixit dominus domino meo sede a
est. dextris meis donee ponam inimicos
32 (132. 10) Et ait illi scriba tuos scabellum pedum tuorum
bene magister in ueritate dixisti 3"
ipse ergo dauid dicit eum dominum
quia unus est et non est et unde est filius eius ?
alius praeter eum et multa turba eum libenter audiuit.
38(135.2) Et dicebat
33 et ut diligatur ex toto corde eis in doctrina sua
et ex toto intellectu cauete a scribis qui uolunt
et ex tota anima in stolis ambulare et salutari in foro
39 et in primis cathedris sedere in syna-
et ex tota fortitudine
et diligere proximum tamquam se gogis et primos discubitus in caenis.
ipsum 40 (136. 8) Qyi deuorant domos uiduarum
maius est omnibus holocaustomatibus sub obtentu prolixae orationis
et sacrificiis hi accipient prolixius indicium.
c our., uester i. deus sec. : om. DW ; dominus J + amplius KZ* cor. uat. ff, et > amplius eum
{BentL). > unus est deus Q. H'© (a c mtri). > interrogare eum X*.
30. diligis CDHOTX; dileges DH'LR. oiii. 35. respondiens L*(i erasd). om. docens L.
deum T. tuo : too H*. mentae H(menta*). scribe W ; om. R. > scribae dicunt JP.
31. om.estpr. CG® JlMOqRBentl. > illi est 36. enim : + eum BO.
autem D. dixit X* ;
BDH=*KVZ; huic est diligis CHOTX,

a'»'i'. om. sancto JP. D0. scabil-
a ad G.: dexteris
dileges JPLY. tanquam |^ ; sicut 'S""«. horum + lum MRV, -byllum GJ. pediim Y peduum T*. ;
omnium Q. aliut GHZ*, alium J. 35'. dicetO. om.e-axapr.'L. > eum dominum
magister + et M. uiritate L; uirtute D.
32. uocat {pro dicit) W. dominum : dti~ A. hunde
est : SP*
oni.+ deus a'"'"GffrOQRTV vg. et
; > C. > filius est D. > libenter eum BGX* Bentl.
deus unus est W. hnuus C. otii. est sec. DF. om. Ubenter T. audiebat BGeLKTOT cor. uat.
preter DW. ilium D3'*(eum mg-). (-bant) Be7itl.y gr. tjkovsu (Mr at. paicc. TJKOvfrev).
33. om. et Q > ut et SP.

; dilegatur DiP*. corde Y.
38. docebat illis 5P™»M\ doctrna L.
+ et ex tota mente W. cm. ex ante toto Intel. L. cabete O. ab GM"VX*Z. ambulare in stolis >
dilegere DS'LRY ; dilige F. proximum : xi F. stholis J. hambulare C.
sup. lin. T. tanquam WT ; sicut CT. se : te D* 39. om. in pr. J. primas GJ. atedris T
(eoiy.). est: seq. ras.^mius holocausto-
lit. K. cathedras GJ. sinagogis IPLKTRWY, et > in sin.
matibus codd. plur. <S, et holocausto matibus LR, sedere KT. discubitus ACHi0IKKrQVWX*Z vg.,
holocaustamatibus Q, holochaustomatibns D, ir (T^ accubitus c : discubitos BDiPG(-bitos in ras.)
holocaustomatis CT : holocautomatibus JM* ut H*JLMORTX2Y a d ? S aur., cubitos d, dis-
udttir, Q ut tidtur, TJ^fiE Tisch. sacrificis LR, cu-'bi cenis BGHJLRWXY.
/.
sacrifitiis G. 40. qui : ui V. deuoraret W. domus DLR.

34. autem . . . res[pondisset] litt. min. scr. K. post uiduarum ita pcrgit Q et pupillorum occas-
uidiens L*(i sec. erasit cor.) ; audiens X. res- sione longa orantes isti accipiaent (accipient Q')
disset 0*(pon +ei GX. dixit ait
sup. lin. O') ; : maius indicium, y^r^ ctmi a b i q r. hobtentu
uett.
DiiPM'O. est G. longue D. ha C. otn. iam C, optentu OW. HVV, prolexae JP+OR.
prolixe
5P*T. haudebat T, audiebat R, eum ovi. R : horationis C. hii BCD3'0*LMORTW + autem ;
250 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [xii. 4,-xin. f..
*' Et sedens iesus contra gazophylacium magister aspice quales lapides et

aspiciebat quomodo turba iactaret quales structurae
aes in gazophylacium "et respondens iesus ait illi
multa
et multi diuites iactabant uideshas omnes magnas aedificationes?
*^cum uenisset autem una uidua pauper non relinquetur lapis super lapidem
misit duo minuta quod est quadrans qui non destruatur.
3 (138. 2)
*' et conuocans discipulos sues ]7^ j-yj^ sederet in montem
ait illis amen dico uobis oliuarum contra templum
quoniam uidua haec pauper interrogabant eum separatim petrus et
plus omnibus misit qui miserunt in iacobus
gazophylacium et iohannes et andreas
*• omnes enim ex eo quod abundabat ''die nobis quando ista fient
illis miserunt et quod signum erit quando haec
haec uero de penuria sua omnia incipient consummari ?
omnia quae habuit misit ^ Et respondens iesus coepit dicere illis
totum uictum suum. uidete ne quis uos seducat
XIII. 1 (13'- 2) Et cum egrederetur de * multi enim uenient in nomine meo
templo ait illi unus ex discipulis dicentes quia ego sum
suis et multos seducent
D. accipiunt DH'GJLKTR cor. itat* prolexius ( + m. ant.), suis : eius G. lapides + sint BRTO
a'*R. X*Z. quale' sec. T ;
qualis DSP. structure TW,
41. gazophylacium (ya(o<l>v\iimov) cum ACH structura DtP b r, structum L ; + templi B0LM"
©KMZ" vc-. : gazophil. L(gazo phil.)KrORVYZ*, OQTX*Z gat. b dff.^ I r, et structuras templi q,
gazofil. a'lQTX*, gazofyl. X^ ;
gazofilachium B, aedificia templi c k cuvi graeco D ; sed aedificia
-filatium W,
-fhilacium J, -philatium G, gatzofilo- tantum a ; S aur. cum vg.
cium D. aspiciebat ad gazo. sec. litt. min. X. 2. om. iesus KV. illi + nonne BM'OZ. uide
aspiciebant K*. iectaret D + et L. es TW. ; \{ma/e Tisch. uides)HY uidetis FX*. ; om.
gazophylacium sec. AC0KMOZ' vg. : gazophil. omnes L Bentl. > magnas has omnes KV.
GHJKTVYZ-, gazofil. SPIQTX*, gazofyl. X^ > omnes has Z*. magnas sup. lin. X. aedifica-
gazophilatium W, gatzofilocium D, gazium phila- tionesO, hedificationes C, edific. W. aedif. >
cium R, agozofilaciii L*( a pro ad notatuin L^), magnas D. lapes R. dextraatur COT, distruatur
gazofilachio B, -philacio Z*. iectabant D. > et DL +et post triduum (p. triduo e, p. tertium
;
multi diuites iactabant multa. aspiciebat quomodo diem d, in triduo b c ff, i r) aliud (alius a n, alium
turba iactaret aes in gazoph. M\ ut k) resurget (resuscitetur b d ff^, excitabitur e k,
42. quum H0. ueniisset D. > uidua ana vg. > resuscitabo aliud c) sine manibus abcdeffîk
paupera NT ;
paupercula D0LQ gat. missit DiP ;
n r et Cypr. cum gr. D; cf.
'
O.L. Bib!. Texts ' II.
+ aera IP'"»LR, aerea D, era Q. doo H*(u corr.). //. XCV, CLXXXII.
minnti.i D. iioliiit > minuta duo Bentl. quadran 3. quum H0. sederent QR. in montem (ci's to
Z*(-ns V). Spos) A*CGJMQT\VYZ Par. Lat. 11955, 5. ioh.
43. cumuocans O. hec CW. paupera etc. ut u. oxon., cum a (ad m.) b c i k I* n q aur. Bentl. :
42. to 03",^^ > m. plus omnibus D. gazo-

miss, in monte A'BDH'H©IKLM"ORVX vg. cor. uat..
phylacium ACHQKMOZ'z;^.: gazophil. GJKTQ Par. Lat. 1 3 1
71 <?/ Reg. Lat. 2 et 2(12, cum dff, I' r, 8.
RVYZ*,gazofd.a'ITX*,gazoryl,X%gazofilachium holiuarum C,olibarum TX; oliueti GL. templum
B, -philatium W, gatzofilocium D, gaio filacium L. + et BTO. separatim CD3>0IJMOQRTV\VXYZ
44. omnis RX. om. ex eo L. habundabat CD vg.: seperatim ABGHKLKT. uot. et /ci.f/ petrus
3'RT(unda in ras.), habundabant L, habundababat G. iacob D. et iohannes : om. T*( + cor. rec.) ;
KT; abundauit G. miss, bis DJPL. hec W. et iohannis DH"LRX, et ioannes SC ; iohannes
penuria S'GI.TKM'OQRWZ z'^., penn. D: pae- {om. et) O*. handreas C, andrias D, andraeas O*.
nuria ABH0LMTVXY, poen. C. que DW. 4. fiunt OR; fiant D, fiat L. om. quod D. hec W.
abuit C. uinctum R. 5. et ad init. : om. JP ; -h coepit T>*{sed exp.) ;
XIII. I. quum H0. hegrederetur C, egredi- deinde cepit LW, caepit D. uidete + autem L.
retur iPM\ -dietur R ; + ihs F. illi sup. lin. T. qui I
suos Q; qui uos Z*iquis u. Z').
ex : de KV cor. uat.* discipulis : lis om. O* 6. quia: quod CT. sum 1^ christus DH'H0QâA
XIII. 7-I5-] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 251
' cum audieritis autem bella non enim estis uos loquentes sed
et opiniones bellorum ne timueritis spiritus sanctus
oportet enim fieri sed nondum finis

^^ tradet autem fi-ater fratrem in mortem
^ exsurget enim gens super gentem et pater filium
et regnum super regnum et consurgent filii in parentes et morte

et erunt terrae motus per loca et fames adficient eos
initium dolorum haec. iêt eritis odio omnibus
9 (130. 1) Uidete autem uosmet ipsos propter nomen meum
tradent enim uos conciliis qui autem sustinuerit in finem hie
et in synagogis uapulabitis saluus erit.
et ante praesides et reges stabitis

14(142.6) Cum autem uideritis abomina-
propter me tionem desolationis
in testimonium illis. stantem ubi non debet
10(140.6) j7^ Jq omnes gentes primum qui legit intellegat.
(143. 2)
oportet praedicari euangelium. "Punc qui in iudaea sunt
11 (141. 2) £^ (-JJJJJ duxerint uos tradentes fugiant in montes
nolite praecogitare quid loquamini
^' et qui super tectum ne descendat in
sed quod datum nobis fuerit in ilia domum
hora nee introeat ut tollat quid de domo
id loquimini sua
7. quum H0. audieriti^ K. > autem aud. D KTOX*. quid

qui L. > fuerit nobis DM"R.
:
LR > ; autem uideritis Q. hopiniones C, opiones ora T. id :KrOX*Z. loquemini iPKLKTRV.

ilUid
R, opinionis L, bellarum L. hoportetC. enim > id loquimini hora Y. estis eritis LQ. :
+ haec C^^SfiC- nondum + est LQR cor. uat. > estis enim B. uos estis DH'STRTW vg. >
8. CJMOZ vg. exurgens W. enim
exurget ;
loquentes qui loquimini G a c i k n r. sancttis
:
(7(ip) DKTOWZ vg. ac dnS aur. autem codd. cett. : + qui loquitur in nobis LQ /.
12. frater fratre X*. insurgent Dj5(;?2//. morti
et b ik I q {def. efr). super gentem (Itt' iBvos
gr. fere omnes, cf. infra im ;3aaiX6iac = super T>0{sequitur rasiira). adficient ADJPGH0IJL
regnum) C0IJKLMORVWX*Z &nt/., a ff^ ik n RTX"YZ* : aff. BCKMKrOQVWX*Z-' vg. Tisch.
atir. (supra /) : contra gentem {cf. Luc. xxi. 10 et >• eos adf. DT.
d.vT\ ievov hie A*) ABDa'GHKTX'^Y vg. Tisch. b 13. hodio C. omnibus: + hominibus BD
c d h; in gentem QTrj ; aduersus gen. q. terre cor. uat. ; + gentibus C. nomen : sequitur ras.
DGOWX, et terrae «cl terre m. uno ductu codd. 3 litt. O et+ in mg. meu O m. ant. sustenuerit
;
pier, loqua R. famis CG*RT + et turbele q

; JKTRY ; + usque Lffl'Q gat. om. hio D.
cum gr. AXrn etc. hec W + omnia Q.
;
14. quum CH0. autem auem L. uideretis :
9. autem enim D. ; uosmed CT. enim LR. habominationem C, abhom. DJPKKTRVW.

autem X*. conciliis {sic melius uertitur ds desolutionis DIP + qnod dictum est a danielo ;
ABCiP*H*JTY
awiSpia) in conciliis DH"G : (-helo 0) propheta H0 cf. itett. c k I n" q S aur.
H'eiKMfflTOVWXZ vg. Tisch., in concilis LR, et graec. AXFA stantem etc., ex Mt. xxiv. 15. :
in concylis Q ; in conciliis uett. plur., in concilia n, traditam L. ubi (hubi C) non debet in loco :
in conciliabula k. om. in ante syn. LX. sina- sancto G ex Mt. leget G. intelligat H*0JW
gogis a>LKrQRTWY ; + suis Q. ""pulabitis V, vg. iudea DIPLKTORW. fugeant L fugient D. ;
bapulab. X, bapulau. O. presides DW. regis G. ad montes H^'-^QR.

stauitis O. 15. supra QR. tecum Y. ne : non DSPGH'0
gentes om. B
loi + sed constanter estote T.
: ;
I*LRX*Y. discendat IPGIKTR, descendant H*
primum + autem L. predicari praedicare DW ;
(-dat corr.), disce''dat O, descendet L, discendet D.
GKV*. henang. C, euauang. L, aeuanguelium D ;
nee ne VZ.
: introeant H*(-at ôr.). ut tollat:
+ omnibus gentibns T. toUere G ; ut tollant H*(-at «;-.) sequitur ras.
;
II. quum H0. dixerint T*. tradentes: ante S litt. T. aliquid H'™»GH0LQRX. domu DL
praesides KTO. precogitare DWX' ; cogitare 0*QV.
L 1
252 EUA NG ELI CM SEC UXD UM MA R C UM. [XTII. i6- 28.
'''et qui in agro erit non reucrtatur retro ad seducendos si potest fieri
tollere uestimentum suum. etiam electos

IV (144. 2)
u^g autem praegnatibus '^
uos ergo uidete
et nutrientibus in illis diebus. ecce praedixi uobis omnia.
18(145.6) Orate uero ut hieme non 24(150.2)
fiant. 2gj jj^ jijjg diebus post tribula-
10 (140. 2)
Erunt enim dies illi tribulationes tionem illam sol contenebrabitur
tales quales non fucrunt ab initio et luna non dabit splendorem suum
creaturae quam condidit deus usque ^*et stellae caeli erunt decidentes
nunc neque fient. et uirtutes quae sunt in caelis moue-
20(147.6) ]T(-
,.,jgj dominus dies
breuiasset buntur.
non salua omnis caro 26(151. 2)
fuisset j7j. (-y^^- uidebunt filium hominis
sed propter electos quos elegit breui- uenientem in nubibus
auit dies. cum uirtute multa et gloria
21 (148. 2)
£j x.\w\z si quis uobis dixerit -^
et tunc mittet angelos suos
ecce hie est christus ecce illic et congrcgabit electos suos
ne credideritis. a quattuor uentis
22 (141.
Exsurgent enim pseudochristi
6) a summo terrae usque ad summum
et pseudoprophetae caeli.
et dabunt signa et portenta ^* A ficu autem discite parabolam
i6. erit : sunt G. reuertetnr D5P*M. 07n. 22. +et ad init. D. exurgent CJMOTWZ vg.
retro QR. seudoxpi G, seodo. DL"^, sebdo. L*, pseudoxpo K*
17. praegnatibus {cf. Mt. xxiv. 19) A
ue W. (-xpi K'). pseudo prophetae A, pseudoprophete
H0Z: praegnantibus 803=01.; KMKTQRVWX WY, -fetae IPO, pseodoprofetae D, seudo prof L,
vg. Tisch. pregn. LOTY, prign. D. ; seudoprophaetae G. pseudochristi et pseudopr.
18. Erate ineptc V. uero: autem Da'*GM"0 his scriptum X*, eras. X'. portentia H ;
prodigia
QT. hyeme CTJ§, hiemae L, yeme T, hi<'me O. et Q {sed cor. uat. ' portenta non prodigia '). > fieri
fiant sinecuidit. codd.plur.mm uctt. et gr. N*B(D): potest DR 7>g. > etiam fieri T. aetiam ael. C.
fiant haec BGM'X ; fiet fuga uestra L ; fiat fuga predixi D.
23. omnia om. T*( + m. rec).
uestra uel sabbato iPCuel sab. eras, deindc iteruin oOT.inLX*. post: potest ?«^//i; D. illam:
24.
scr. et iteruin improl>atii!ii)Cfii. ; > ut ne fiat f. u. istam B dierum illorum R.
; contenebmuitur B,
hieme uel sabbato gat. ; > ut ne fiat hieme f. u. cumtenebrabitur D. dauit O. splendorem /dj/
uel sab. D. ras. G. suam G.
19. enim : autem KTOW. diebus illis W. 25. Uersum sic habet G stellae cadent de
cm. illi KT. tribulationes {gr. BKiipis uel -eis) B caelo et uirtutes caelorum commouebuntur.
CH0I.ILMQRWZ* vg., Bentl., Par. lat. 13171. stellae caeli erunt {oX aartp^s iaovrai Ik tov ovp.
Harl. 2788 cum a b d n q r: -onis ADH" et 2826, uel Ik tov ovp. €U. uel tov ovp.fff.) hoc ordine cum
GKIffOTVXYZ' gat. cum c ff^ i 1 S aur. non : ADH0IMQRW(celi)X'(«^ udtur)Yvg.5: >erunt

numquam NT. fuerant DiiP. creature \V. crea- stellae (stillae BO) caeli BCa^JKLKTOTi eel.) VX*
turae nunc in mg. et inter tin. scr. G. quam
. . . Z aur. discendentes L. que D. cells W, aelis
condidit : quando condidit ea X*. hufque C. L. om. in caelis D. > in caelis sunt vg. mobe-
neque ne Q. fiant D.
: bnntur T, commouebuntur D, conmouebuntur Q,
20. et + ncqae V) sed exp. brebiasset
: COTX, mouentur O.
briniasset R. ds T)*{deinde dns inter scrihendum 26. in (cum D) nubibus (nubimus Y") om. G; :
correxit)^. dies + illos BGKTOT. salba C. + caeli DL cor. uat.* magna Q. multa :
aelectos C. brebiauit COT; breiuabit DS'JKL 27. mittit J. hang. C, agg. M, anguelos D.
KTRVZ ; gr. fico\60a>a(v. oni. suos D. congregauit BGOTZ*(-bil Z') con- ;
2 1 . post quis ras. 2 litt. Y. cm. est K. christus gragabit L; congregabimt Q. helectos C. suos
sine add. codd. plur. vg., k I 5 {non A) aur. et gr. + et congregabunt Q*. quatuor 3'*ILRT5t!,
NLU ininusc. : + uel X* b c ff, i; + aut a d q quator D. assummo L. terre W. celi \V.
Bentl. cum gr. ADX etc. ; + et J ?• cum graeco B. autem SPM'ORX^; fici aut. arbore L
28. fico
> chr. est tfT. ne (nee R) cred. : nolite credere fficii)X*; ficulnea autem D; ficulnia aut. arbore
D Q. parabulam a"LR. quum CH0. tener:
Xiii. 28-Xlv. I.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. ^5?>
cum iam ramus eius tener fuerit et et dedit seruis suis potestatem cuius-
nata fuerint folia que operis
cognoscitis quia in proximo sit aestas et ianitori praecipiat ut uigilet.
^'
sic et uos cum uideritis haec fieri sci- 35 (165. 2)
Uigilate ergo
tote quod in proximo sit in ostiis nescitis enim quando dominus domus
^"amen dico nobis ueniat
quoniam non transibit generatio haec sero an media nocte
donee omnia ista fiant an galli cantu an mane
SI caelum et terra transibunt 36 ne cum uenerit repente
uerba autem mea non transibunt. inueniat uos dormientes
32 (152. 6) "^
]3g (Jig autem illo uel hora quod autem uobis dico omnibus dico
nemo scit neque angeli in caelo ne- uigilate.
que filius nisi pater. XIV. ^°^' ^' Erat autem pascha et azyma
33 (1S3. 6) Uidete uigilate et orate post biduum.
nescitis enim quando tempus sit.
(157. 6) jT);
quaerebant summi sacerdotes
34 (154. 2) Sic^t homo qui peregre pro- et scribae quomodo
fectus reliquit domum suam eum dolo tenerent et occiderent
nemo scit. neque angeli in caelo. neque filius.

nisi pater. " uidete ergo, uigilate et orate, nescitis enim quando tempus sit. '* sicut homo
peregre profectus. relinquit domum suam. data seruis suis potestate. cuiusque operis. et
osteario praecepit ut uigilaret. '^

uigilate ergo, nescitis enim. quando dominus domus ue-
niat. an media nocte. an galli cantu. an mane. ^° ne cum uenerit. repente inueniat
sero.
uos dormientes. " quod aulem uobis dico. omnibus dico. uigilate. XIV. ' Futurum
autem. erat pascha. et azyma post biduum. et quaerebant summi sacerdotes. et scribae.
terner Y, deinde et nata fuerint sup. lin. Y. {om. gre) V. profectus + est Q. reliquid BCGJ
> folia n. fuerint LQ. cognoscetis H0JKLQ. in T; relinquit L. om. suam H. om. suis C. om.
prope J. sitaestas H* {cor. mvi pcrperavi sita potestatem D. hoperis C. ianuatori JLQR.
estas legissit, addidit sit, uolens sita sit estas !), s. praecipiat ABCFGH0JMRYZ Par. lat. 13171*
estas W, s. liestas C, s. aetas R ; est aestas J. et11955, Seg. lat. 2 et 262, Harl. 2788 et 2826,
29. o»i. sic J. uos + et D. uideretis LQ ;
cum ff„i I q aur. ut discrimen ponat inter parti-
uideatis D. hec ; W
haec omnia LQ. quod cipia a<pus, doiis et iierlnim hfTeiKaro : praecepit
quia DGW. om. in CT. proxima D*(-o cor.') IKKTOTWX vg. Tisc/i., acd/kS, praecipit 3'L
sit : est G ; + et BDH>M"X. in osteis O-^T, in QV, pre. D. ut: om. Q; aut L. uigilaret QX.
ostis DY, in hostiis CiPST in ;
ianuis Q ; ostes O* 35. ergo : omnes V*{sed corr.) ; + quia G.
estas W. om. enim DGT. om. domus FL. ueniat + utmm
30. transiet BCH'»"'KLOQRTVZ cor. tiat.* L. han ter C ac prima loco W. media dupl.
;
transit J. iiec W. om. ista G. fient R. K. canto M ; cantum G ;

gallicantu uno ductu
31. calum {sic') + autem L. et dtipl. W*(«j/. m-
cor.'), terram . . . meam H* (m cxp. bis cor.), om. 36. ne codd. paene otnnes et vg. : et AY. quura
mea D. H0. ueniret L. om. repente R.
32. de: Me inepte V. diae C. autem sup. 37. quando }i*{corr. in quod H'.). om. omni-
liti. V. ilia BCKKTQTVWXZ cor. uat.* uel bus dico Q*. uigalate G.
et CH"FGLffl'QRT. era T. aggeli M. in celo XIV. I. pasca DLT. et azima GHIJKTWXZ* ;
W ;caelorum G. neque (nee Y) filius : om. J ;

et azema D5PL azyma {om. et) O azemorum R
; ;
+ hominis DJPLQ. pater + solus T. gat. pos' O. uiduum X uiduo O. qnerebant DL ; ;
33. uidete + et D. uigelateDL. et orate «</. + eum KT. sace''dotes O. scribe W. eum
lin. m. rec. T et hor.; C ; et orateque D. quando : itm W. > dolo eum T. tenerent in marg. D.
qua ora uel Q. liocciderent C. > ten. et occ. dolo R. gat. (eum
34. sicut + enim KTO. om. qui Da*, pere dolo).
L 1 2
254 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XIV. 2-9.
2 dicebant enim non in die festo et dari pauperibus

ne forte tumultus fieret populi. et fremebant in cam
3(158. 1) Yx cum esset bethaniae in domo iesus autem dixit sinite earn
simonis leprosi quid illi molesti estis ?
et recumberet bonum opus operata est in me

uenit mulier habens alabastrum un- ''
semper enim pauperes habetis uobis-
genti nardi cum
spicati pretiosi. et cum uolueritis potestis illis bene
Et fracto alabastro effudit super caput face re
eius me autem non semper habetis.
8(159.4)
* erant autem quidam indigne Quod habuit liaec fecit
ferentes intra semet ipsos et dicentes praeuenit ungere corpus meum in se-
ut quid perditio ista ungenti facta pulturam

est? 9 amen dico uobis
^poterat enim ungentum istud uenun- ubicumque praedicatum fuerit euan-
dari plus quam trecentis denariis gelium istud
quomodo eum dolo tenerent et occiderent. " dicebant enim. non in die festo. ne forte
tumultus fiat in populo. ' et cum esset iesus in bethania. in domo simonis leprosi. recum-
bente eo. uenit mulier. habens alabastrum unguenti. nardi pistici multum praetiosi. et
frangens alabastrum. effudit super caput eius. ^ autem quidam indigne ferentes intra
erant
semetipsos et dicentes. ut quid ista perditio unguenti facta est. poterat enim uenundari "'
unguentum istud. plusquam trecentis denariis. et dari paupenbus. et fremebant in eam.

'
iesus autem dixit illis. sinite eam. quid illi molesti estis ? bonum opus operata est in me.
'
semper enim pauperes habetis uobiscum. et cum uolueritis. potestis illis bene facere. me
autem non semper habebitis. * quod habuit haec fecit, praeuenit enim ungere corpus meum.
in sepulturam. ° amen dico uobis. quod ubicumque praedicatum fuerit hoc euangelium in
2. enim: a:a.tixa. iS^ cod. caraf. diae C. populo datio Hieronymiana uidctur, cum melius injini-
C, in populo DiPGHKTRVTSffi, in populos Q; titto npaffrjvai respondeat, cf. Mt. xviii. 25, xxvi. 9
ex Mt. sed aoristum iirpaOr] loh. xii. 6 uertitur ueniit.
3. quumH0. aesset C ; + ffisBKIffOTVWXZ plus quam : amplius G. tricentis DS'JLM", trae-
cfff^ g2 i q et gr. D. bethanie W, bethania G in ;

centis O*. denaris 3?LR. >den. tree. G. in ea CT.
bethaniae Q, in bethania DIPKrOX*Z, in betha- 6. dixit : dicit C ; + illis LQ. sinete 3P.
niain X'=. domu ; DLQV

domum G. symonis > molesti estis illi Q. bonum op. op. est in me
DRW. o/«. et J. recumbente eo Z* (recvunberet om. T*( + ?«. riTc).
Z^). ueniens L. abens C. alabrastrum 'V*{corr. 7. nam semper F. habetis (Ix^Tt) ABFG0IK
V). vmgenti ABFH0LMXYZ : unguenti DH* RVYZ Par. lat. 17171 pjSffi eum a e dfi klr:
GIJKM'OQRTVW vg. Tisch., hungu. C. nardis habebitis CDSPH.JLMM'OQTWXT corp. oxon.,
picati M ; nardi pistici T â^, n. pystici D ; nardi gat., q. >• me autem n. s. hab. et cum u. p. il.
tanttim L, pistici tantuin G. praetiosi BJPGHJL benefacere D. quum H0. habetis i^x"^'^ con-
OQRYZ*, prec. W. > praet. nardi spic. Q. tra canonem nostrum Alt. iv. 5, cum AG'IJKM
facto X*. alabrastro G, alabstro Y ; otn. F. RVYZ Par. lat. 171 71, Harl. 27SS et 2826, vg.,
capud LRW. eius om. O* tU tidlur, + 111. ant. et d i k I: habebitis BCD±PFG*?H0LM'OQT
4. om. autem 3". indignae C. inter Q. semet- WX Corp. axon., gat., b c fq ;
futurum correctio
ipsos T vg. ipsos +de discipulis LQ. om. et scribarum uidetur quia Christus nondum erat
a'KVZ. quid : quiq D. ista ; haec GLT. mortuus.
unguenti BJPGIJKM'OQRTVWX vg. Tisch., 8. hec W;
hoc KV('haec non hoc' cor. uat.).
hungu. C. preuenit + enim GQ
D ; + enim ungento L. ;
5. unguentum ut supra sed Y et non B. istut HZ unguere D0I.JM'O(unguer 0*)R, hungu. C. in :
om. D. uenundari {irpaefivai.) BDiPGeiKLRTOQ ad R. sepultura ILXZ.

TVWX*Z vg. (uaen.) cfff, I r r,: ueniri ACH(ue- 9. hubicumque C, ubiquumque H ubicunque pj. ,
nire)JMRX<'Y Tisch. a d i k q; uouund. cmen- predicatum DW. aeuanguelium D. istut GHZ* ;

XIV. 7.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. •^ô
in uniuerso mundo ite in ciuitatem et occurret uobis homo

et quod fecit haec narrabitur laguenam aquae baiulans sequimini
in memoriam eius. eum
10 (160. 2) Yx iudas scariotis unus de duo- 1* et quocumque introierit
decim abiit ad summos sacerdotes domino domus
dicite
ut proderet eum illis quia magister dicit
'1 qui audientes gauisi sunt ubi est refectio mea ubi
et promiserunt ei pecuniam se daturos pascha cum discipulis meis man-
et quaerebat quomodo ilium oportune ducem ?
traderet. 15 et ipse uobis demonstrabit

^^ Et primo die azymorum cenaculum grande stratum
quandopascha immolabant dicunt ei et illic parate nobis
discipuli 1" et abierunt discipuli eius
quo eamus et paremus
uis et uenerunt in ciuitatem
tibi ut manduces pasctia ? et inuenerunt sicut dixerat illis
13 et mittit duos ex discipulis suis et et parauerunt pascha.

dicit eis 17 (101. 4) Uespere autem facto
uniuersum mundum. et quod fecit haec dicetur in memoriam eius. " et iudas schariothe
unus de duodecim abiit ad principes sacerdotum. ut eum traderet eis. " ad illi audientes.
gauisi sunt, et promiserunt ei pecuniam dare, et quaerebat quomodo ilium oportune tra-
deret. ^' et primo die azymorum. quando pascha immolabant. dixerunt ei discipuli eius.
quo uis eamus et paremus tibi ut manduces pascha. " et misit duos ex discipulis suis. et
dixit eis. ite in ciuitatem. et occurret uobis homo uas aquae baiulans. sequimini eum.
'*
et quocumque introierit. dicite domino domus. magister dicit. ubi est refectio mea. ut
cum discipulis meis manducem pascha. '^
et ipse uobis demonstrabit. cenaculum grande
stratum paratum. et illic praeparate nobis. " et abierunt discipuli eius. et uenerunt in
ciuitatem. et inuenerunt sicut dixerat illis. et praeparauerunt pascha. " uespere autem facto
uenit cum duodecim.
hoc B, et >
hoc euang. B. uniuersum mundum C omn. : occurrit AGH*OI=JMOXY/. om. homo
(hun.)GJLQRTX'-'; luiiuersum mundo Y. om. D. languenam G*(«i' !idtii7-')\, lagoenam BS'JM"
feoit iP*( + ?«^.). >
haec fecit M'OW. memoria OT, lagenam W
vg., lagonam DL, lagynam R,
JT etforsan &*. lagnnam X. aq°ae A. baiolans DM", boiolans L
10. scariotis AHMY, -tes TX Tisch. cor. uat.*, portans IvVZ- cum a c d ff.^ k q aur., ferens 2.
schariotes Z*{tit udtur), -tis J, iscarioles vg. : sequemini SPKTR.
scariothes BCiPGIKM-OQRVZ', -this D0LW .fa;'. 14. quoqmimque H, quocunque .JT. introieret
duodecemSP*; dudecim L ; .xii- DRW. habiit C. H*(<ro?-r. H'). om. quia m. dicit D. hubi bis
11. gauissi D. promisserunt DL, promisierunt C ; ibi sec. mea codd. flur. {et X°)
Q. refectio
R. pj|ecuniam ©, peccimiam L. daturas H'. et vg. diuersorium meum X* q diu, meum re-
: \
et sec. + ex eo LQ. querebat DKTY ; querebant fectio mea Z, diu. meum et ref. mea BH0H"O qucie
Q. ilium eum GKTQR. opportune O vg.,
: est conjiatio ex Luc. xxii. w et hoc loco ; 2iett. rell.
hoportune C, oportun L. oportune eum G. > habait refectio cum nostris, sed refectorium ff.^,
12. prima B. diae C. azimorum GHIJTWZ*, hospitium k. pasca LT.

azem. 5PLR, atzem. D. pasca 0*T. inmolabant 15. demonstrauit BJ*«"OTXZ*. caenaculum
C, immolabat X*, immolab L
immolant Y. om.
; CDJPGKRV Tisch., coen. vg., cin. O. grandem
ei JL. uis + ut GX. heamus C, iamus L. tibi GJO ovi. L. praeparate JP, prep. D.
;
om. cod. caraf. cum gr. flur. huti C om. GZ* ; 16. habierunt C. eius in mg. Y'. et uene-
( + Z^). manducares Z* {corr. Z"). pasca sec. T, runt (uenier. D) in ciuitatem (-te MY) : om. F ;
phascha JP. >• pasclia manducare G. bis scr. X. et tert. sup. lin. T. inuenierunt D. dixit
13. duos: .11. D. eis: illis Q. ciuitate MY. F. praeparauerunt BCD(prep.)JPM'ORX*Z, pre-
occurret (diravrricrii) cum BC(hoc.)DiPH'I*(;(^ parab. T, praeparaunt L. pasca L.
«i/i(a;-)KLKrQRTVWZ vg. Tisch., uett. paene i>7. uesperae C. duodecem 5P* ; -xii- DRW.
256 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XIV. ,7-25.
uenit cum duodecim natus homo ille.

22(165. £(- manducantibus
'* et discumbentibus eis 1) illis
et manducantibus ait iesus accepit iesus panem

amen dico uobis et benedicens fregit
quia unus ex uobis me tradet et dedit cis et ait
qui manducat mecum. sumite hoc est corpus meum.

23(1110.2)
I'l (162. 1) _/^(.
iHi coeperunt contristari j7j. accepto calice gratias agens
et dicere ei singillatim numquid ego ? dedit eis
20 (163. 2) Q^,i ait illis et biberunt ex illo omnes
unus ex duodecim qui intingit mecum 2-iet ait illis
in catino hie est sanguis meus noui testamenti

*^ et filius quidem hominis qui pro multis effunditur
uadit sicut scriptum est de eo 25 amen dico uobis
uae autem homini illi per quem quod iam non bibam de genimine uitis
filius hominis traditur. usque in diem ilium cum illud bibam
(164. 6)
Bonum est ei si non esset nouum in regno del.
" Et discumbentibus eis. et manducantibus. ait iesus. amen dico uobis. quia unus
ex uobis me tradet. qui manducat mecum. at illi coeperunt contristari. et dicere singuli. ''*
numquid ego sum. et alius, numquid ego. ^^ quibus ipse ait. unus ex duodecim. qui
manum mittit mecum in catino. '^ uerumtamen filius hominis. uadit sicut scribtum est de
eo. uae autem homini illi. per quem filius hominis tradetur. bonum ei erat. si natus non
fuisset homo ille. "
manducantibus illis. accepit iesus panem. et benedicens. fregit et
et
dedit eis. et ait. sumite. hoc est enim corpus meum. " et accepto calice. gratias agens.
dedit eis. et biberunt ex illo omnes. "* et ait illis. hie est sanguis meus noui testamenti.
qui pro multis eflfundetur.
"'"
amen dico uobis. quia non adiciam bibere de generatione uitis
18. discumbentibus eis codd. et vg., disc, elus bonum + enim L. est cum ABa'H0MM'OQX"=Y :
V : discumbentibus cum eis AH0Y

cmo-forsan ;
esset GX", erat 1KLT(.> ei erat)VWZ vg. Tisch.
uestigitim leciionis discumbens cum eis est, quae cor. uat. {'ant., gloss.') a dfk (fuit) et gr. plur. ;
in nullis codd. nostris inuetiitiir, sed liahd aur. om. CDJR cum cff., i I q aur. et gr. BL. ei si :
discubuit cum eis. ait + illis QX. ihesus C. eis Q. si non e. n. h. ille : non nasci L. esset
> tradet me KZ* vg. Tisch. manducet D*LX''. aesset C, esse O, fuisset W. > natus non fuisset
19. caeperunt DL. ei eis H*; oni. CDFJK : W. > natus esset D.
0*TVX*Z. singulatim LT vg., siggilatim J-, 22. accipit IPLQR. benedixit et L {om. et) Q.
singil. J'; singuli J*, nunquid |tj. ego + sum simite L, sumete S.
BDH0Q gat. ; + sum domine Y{ud iidtiir)!^. 23. agiens L.
20. qui . . . duodecim : quibus ait F. illis : 24. noui + et aetemi LQ. testamento G*(-ti
eis IW. ex : de Q. duodecem "S* -xii- DLRW. ;
cor."),multis uobis 'S*{corr. mg.) r^, multis
:
intingit (intinguit CiP*R) sine addit. = 6 iiiâ-nTi- uobis D. effunditur {inx^vviiKvov cf. ad Mt.
^Livoi gr. pi., rt»«ACiPGH0IJMRTYZ* Par. lat. xxvi. 28) cum AB*G'MQY, M. B. Reg. I. B. vil,
11955 13171 Reg. lat. 2 et 262, iiett. d i k I i,

et Bentl.,dkl: effundetur B"'CDiPG*H©I.JKLM'
cor. uat. mg., cod. caraf. Bcntl. intingit (-guit D, :
ORTVWXZ, M. B. Cott. Tib. A. u, Otho B. ix,
-get L) manum (o 1^/3. t^v x^pa A)BDKLM"OV Reg. A. XVIII, et Bentleii F, Dunelm. A. II. 16 c/
I.
\\'XZ^ Corp. oxon., a cfff.^ q, et inting. > mecum 1 7, vg. et uett. a c fff. iqr + in remisionem pec-;
manum FQ aur. cor. uat*, vg. Tisch. catorum Q.

21. et ad init. omittere uoluit Bentl. om. 25. quod quia L vg. qui J(qui iam in ras.).
:
;
quidem DL. uadet H0O. scribtum G.TOTYZ*. om. iam L. de hoc genimine cor. uat.* WTSC
dec 0*^de eo ((;?-.). ueTW. homni L. traditur de genemine IP*X*, de ginimine L, de gemine Z* ;
(Ti-apaSiSoToi) ACGMTYZ Bcntl., aikl aur. cf. u. de generatione QR c d fff, i k I q, de fructu a,
41 tradeturBDIPH0IJKM'OQRVWX(«/;«fl'<;/!<r)
:
husqueC. quum H0. illud illut GHZ*, ilium O; :
zg.i ' a' C""" D)/7f; q r r, 5 {non A) tra|tur L. ;

+ nobiscnm Q( + uobisc. gat.), nouum + eum I,.
XIV. 26-3^.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. ^57
26 (107. 6) £|- iiyiiino dicto exierunt prius quam bis gallus uocem dederit
in montem oliuarum. ter me es negaturus.
27 (168. 4) 31 (171. 6) ^(.
£^ ^J(- gjg Jesus jijg amplius loquebatur
omnes scandalizabimini in nocte ista. etsi oportuerit me simul commori tibi
Quia scriptum est non negabo te

percutiam pastorem similiter autem et omnes dicebant.
32 (172. 1)
et dispergentur ones. j7^ ueniunt in praedium
28 (169. 6)
gg(j postea quam surrexero cui nomen gethsemani
(173. 6) ^-^ 3j(-
praecedam uos in galilaeam. discipuiJs suis.
29 (170. 1)
Petrus autem ait ei Sedete hie donee orem
33 adsumit petrum iacobum
etsi omnes scandalizati fuerint sed non et et et io-
ego hannem secum
^"et ait illi iesus et coepit pauere et taedere.
34 (174. 4)
amen dico tibi Et ait ilHs
quia tu hodie in nocte hac tristis est anima mea usque ad mortem
usque bibam nouum in regno dei.

diem et hymno dicto. cum "''
huius. in ilium, illud
exierunt in montem oliueti. ait eis iesus. quia omnes scandalizabimini in me. quia" et
scribtum est. percutiam pastorem. et dispargentur oues. ^^ sed posteaquam resurrexero.
praecedam uos in galileam. ^^ petrus autem ait ei. et si omnes scandalizati fuerint. sed
ego non.
'"Et ait illi iesus. amen dico tibi quia hac nocte priusquam bis gallus cantet. ter me
negauis. '^
at ille amplius loquebatur. et si oportuerit me mori tecum, non te negabo.
similiter autem et omnes dixerunt. 'êt uenerunt in locum, cui nomen est. gethsemani et ait
discipuHs suis. sedete hie donee orem. ^^
et adsumsit petrum. et iacobum. et iohannem
secum. et coepit pauere et taedere. et anxiari. ^* et ait illis. tristis est anima mea usque
26. ymno DKTRWZ, imno JPLT. exieriint gallus uocem bis vg. ; > uocem gallus ; > gal-
. . . eis His h. 27 iiz ras. lift. miit. K. olibarum lus dederit bis {om. uocem) L. om. es L.
T, holib. C ; oliueti GL. > negaturus es a'GKT ; negabis D.
27. eis: illis DiPKTOQR. its: + quia Et V. amplius: magis Q; tanto magis
31.
{Bentl.) ; + et DSP o»i. G. omnes + uos Q.
; X*. loqueb. dicebat X*. hoportuerit C.
: om.
scandalizabemini !EPH", scandalizauimini O gat. ; simiU D. conmori GIJR, cummori O mori W. ;
scaiidalizamini BGX* ; scandalum patiemini LQ tibi tecum JiTOW.

: omnes + alii W. dixerunt
a c i k I q, so. habebitis aur., scandalizari habetis LQ ; /liat Q nsqtie ecoe u. 42.
dffi. in : om. Q* ; + me KTO afik I aur. ; + 32. uenerunt X* â^. predium DL. nomen
me in ICLVVVZ vg. c, cum gr. ACÊF etc. > ista est BL gat. gethsemani CG©IM"OVVXZ vg.
nocte LQ gat. ; om. uett. phir. scribtum GJOTYZ. {gr. plur, reBariiiavei) /Id aur., et gethsamani
percuciam W. dispergentur {cf. Mt. xxvi. 31) JR(tf;«. e*, + m. sax.) T : getsamani B a, getz. D,
B««CDIPGH0J*KM-OQRVW vg et c : dispar- getzem. L, gedsem. ff.^ ;
gessemani JPKV c i q
gentur AB*JiLMTXYZ uett. plur. houes C (-amani c), gese. AHMY(gesa. d). sedite L.
+ gregis Q cor. uat.* ; + gregis mei L. horem CO* tit udtur.
28. quam) B; postquam JQ vg.
postea {om. 33. adsumit cum ABCI.JOTYZ* et ass. 0KM
surrexero ADiPG(surresero)H0LMOWY Beiitl. VZ^ vg. adsumsit G, -psit DH'HLM'R, assump-
:
cum adiS: resur. BCIJKKTQRTVXZ vg., cfff^ sit WX- ; assumens X*. iohannem BDiPGJKL
I ^2 aitr. precedam D. galileam CDGKLISTO MKTORWZTIg, ioannem Sffi : iohannen ACH0
RW ; callilaem H. TVXY. caepit D, cepit TW. pabere T ; deinde
29. autem : uero Q. ei : om. CQR ; illi vg. et dupl. O. etaedere G, et taederi Z*, et tedere
fuerint + in te SC otn. sed DG. > ego non + DiPMKrOTW, et thed. J ; et taedicere R ; cedere L.
scandalizabor G. mea|[usque H. om. usque ad mortem D.
34.
30. ihesus C. odie HT. ac W ; hanc G. om. husque C. mor](o?«. tem) L. sustenete iPKr'.
bis iO*'i*{stippl. in OT m. rec.) ctim a c dff^ i k ct uigelate D ;
-^ mecum cor. uat. cum q r gat. et gr.
g/: D. dederit: det G. > gallus bis GT" ; > G. I. 28 al. pane.
25« EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XIV. 34-43.
sustinete hie et uigilate. eundem sermonem dicens

35 (175. 1) Yx cum processisset paululum *" et reuersus denuo
procidit super terram inuenit eos dormientes
et orabat ut si fieri posset transiret ab erant enim ocuH illorum ingrauati et
eo hora ""et dixit ignorabant quid responderent ei.
abba pater omnia tibi possibilia sunt 41 (ISO. 4) Y\. uenit tertio et ait illis
transfer calicem hunc a me. dormite iam et requiescite

(176. 1)
ggjj j^Qj^ quod ego uolo sed sufficit uenit hora ecce traditur fih"us
quod tu. hominis

37 (177. 2)
Yx uenit et inuenit eos dormi- manus peccatorum
in
entes et ait petro ''^surgite eamus ecce qui me tradet
simon dormis ? prope est.
non potuisti una hora uigilare ?

43(181.1) Yx adhuc eo loquente uenit
^* Uigilate et orate ut non intretis in iudas scarioth unus ex duodecim
temtationem. et cum illo turba muita cum gladiis et
(178-4) Spiritus quidem promtus lignis
caro uero infirma. a summis sacerdotibus

39(179.6) Yx iterum abiens orauit et a scribis et a senioribus
ad mortem, sustinete hie et uigilate. ^'et cum processisset paululum. procidit super terram.
et orabat ut si fieri posset, abba pater, omnia possi-
transiret ab eo hora ilia. ^^ et dixit,
bilia tibi sunt, transfer calicem hunc a me. sed non quod ego uolo. sed quod tu uis.
" et uenit. et inuenit eos dormientes et ait petro. simon dormis. non potuisti una hora ui-
gilare. '* uigilate et orate, ne intretis in temtationem. spiritus quidem promtus. caro autem
infirma. ^^
et iterum abiit orare eundem sermonem dicens. "* et reuersus denuo. inuenit eos
dormientes. erant enim oculi eorum grauati. et ignorabant quid ei responderent. " et uenit
tertio et ait illis. dormite iam. et requiescite. adest finis, uenit hora. ecce traditur filius
hominis in manus peccatorum. " surgite eamus. ecce adpropinquauit qui me tradet.
" Et confestim adhuc eo loquente. uenit iudas scarioth. unus ex duodecim. et cum
35. quum H0. procesisset M", processiset Y. illorum ABCH0IKXYZ eorum DH"
hoculi C. :
procedit DJPLOR ; + in faciem L gat. horabat C, FGJLMKTORTVW ig. ingrauati AFH*LM

adorabat DJP. possit DR, posit L. YZ Bentl. cf. degrauati a : grauati BCDa'GH'01
36. tibi possibilia sunt cum AFGH0IMWY JKBTORTVWX vg., c d ff^ kq r.,h aiir. ; + a
vg. I: > poss. tibi sunt BCJKKTORVZ ^f«;/., sumno L gat. ignorant D.
omnia 41. sufficit (dirc'xfi) suffecit H'R adest
f q r et g>\ hivaTo. aoi cf. p. tibi sunt d ff, i \
: ; cf. iiett.
> poss. sunt tibi DH'LTX* > tibi sunt poss. X^ ;

finis uenit hora /"(;?), sufficit linis et hora d q, adest
ha C. > a me calicem lumc J. sed uerum- :
enim consummatio et hora c, ad. e. c. et uenit
tamen F. tu + uis LR. hora^.. consummatus est finis aduenit hora et a ;
37. uenit + ad eos D. ayt T abiit (bi ; W confuse legit k et uenit tertio et ubi adorauit dicit
exptinct.). symon RW. domis L. potuistis L. illis. dormite ia nunc ecce adpropinquauit qui me
uigelare D + mecum; cor. uat.* gat. W tradit et post pusillum e.\citauit illos. et dixit iam
38. uigelate D, uiglate L. borate Irati C. non : ora est ecce etc. ; X)'^^ aTrcx*' ''o TeAo? Kai tj wpa,
ne ±P"'oL. temtationem ABTXYZ : tempt. CD traditm- (jrapaSiSorai) ACH.JMORTX<-YZ cod.
iPGH0IJKLMffl'ORV\V Tisch.,tent.vg. prom- cai-af, codd. ap. Erasm. Bentl. tradetur BDiPG© :
tus AOTXYZ:promptns BCH0IJMRW vg IKLKTVWX* vg. > filius hominis tradetur vg.
Tisch., proptus G, prumptus DH'KM'V, prumtus om. hominis M.
L + est D-^V™i'LM'OR vg. uera G*(-ro corr.)
; ;
42. surgete JP. tradet codd. et vg. : tradit A
autem BD(uero »;^.)JP5.TO\VX*; nero autem L. CY Bentl. Tisch. cod. caraf., et gr. -napaSiSov^.
39. habiens C ; abiit G. orabit T, horauit C ; 43. om. et J. athuc MX*Y, aduc T. iuda Q.
om. G. eumdem ffi. soariotli codd. pi. et mg. in AB, scariot HY, isca-
40. de nouo DJPLR. enim : autem DKTO. rloth D, iscariotes vg. : om. A*B*. ex de D ;
XIV.44-5I-] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 259
44 (182. 2) Dederat autem traditor eius 48 (184. 1) j7(. respondens iesus ait illis
signum eis dicens tamquam ad latroiiem existis cum

quemcumque osculatus fuero ipse est gladiis et lignis
tenete eum et ducite caute comprehendere me
*5et cum uenisset statim accedens ad *'cotidie eram apud uos in templo do-
eum ait rabbi cens et non me tenuistis
et osculatus est eum sed ut adimpleantur scripturae.
*" at illi manus iniecerunt in eum et tenu- 50 (185. 6)
Xunc discipuli eius relinquentes
erunt eum. eum omnes fugerunt.
47 (183. Unus autem quidam de circum- 61 (186. 10)
1)
Adulescens autem quidam se-
stantibus educens gladium quebatur eum amictus
percussit seruum summi sacerdotis sindone super nudo
et amputauit illi auriculam. et tenuerunt eum
illo multitudo. cum gladiis et fustibus. a summis sacerdotibus. et ab scribis. et a senio-
ribus. "dederat autem eis traditor eius signum dicens. quem osculatus fuero ipse est.
tenete eum. et ducite firmissime. '"'
et cum uenisset. statim accedens ad eum. ait. rabbi,
et osculatus est eum. " at illi. manus iniecerunt in eum. et tenuerunt eum. " unus autem
de circumstantibus. euaginato gladio. percussit seruum principis sacerdotum. et amputauit
illi auriculam dextram. " et respondens iesus ait illis. tamquam ad latronem uenistis cum
gladiis et fustibus conprehendere me.
" Cottidie eram aput uos. docens in templo. et non me tenuistis. sed ut inpleantur
scribturae.
^^ Et relinquentes eum omnes fugerunt. " adulescens autem quidam sequebatur ilium.
vg. duodecem 2P; .xn- LRW. cnm eo DQR {iticpte)} ; ait ad eum DS".
accessit L. ait >
vg. om. multa JKLVX*Z. gladis 5PL. lignis : aue L aue TSCE ait habe T.
; ait hosculatus ;
fustibus GLQX* fustibus et lignis D dcindc +

; ;
C, obsculatus O.
missi EKTOVS gat., et > lignis a s. sac. et a scr. et 46. ad O. inicierunt D, iniecierunt L. in
a sen. missi H© c ff4J) gr. minusc. i

\
al. plus^" iesum TS- timuenmt L*(m in n corr). om. et
habent dniaTaXneyoi. a (ab TX) scribis ABCDa* ten. eum H".
HeiMC^QRTXY : om. a ¥{ssd ex Mt.)G3KLm: 47. circunstantibus TJ§. aeducens C. percusit
0*VWZ vg. Tisch. a seuioribus codd. pi. om. :

L. seruum : r sttp. tin. HL ;
per unum sic R
a C(saen.)F(j<;(f «.«ilft.)GJ»rO*TW vg. Tisch. + principis Q ; + suum V. om. et Z. bampu-
dederat tauit C, amputaui L. illius B. auricolam D,
44. : dedit Q ; Sederat V. eius : eis
L ; om. WT. om. eis J. >
eis traditor signum auricula Y ; + eius Q.
W. > eis signum T. om. dicens D. dicens > 48. > ait illis iesus Q. tanquam TJ^. existis
eisGQ. quemqunmque H, quemcnnque JJ§ nenistis 'D*{corr. mg.) ; + ad me D. gladis 5FLR.
quem cum quem cum que L. hosculatus C. lignis: fustibus Til^corr. mg.)Ui* a c dfff^k q
|
tenere L. eum : ilium 3" ; om. T. ducite atir. comprehendere AHJMQWX'^Y vg. et
caute (di7d7£T€ iaipaAws) DJP(ducete)H©IM vg. S comprae. B0K : conpre. M"OTVX*Z, et conprae.
(cauete) et adducite caute W > caute
: ducite C^'GILR ; adpre. D. me om. 0*( + O').
AX"'»Y ; ducite eum caute GV, d. cum omni 49. cottidie HÔX, quotidie D0T vg. apnt
sollicitudine M"OX*, d. cnm monitione L ducite ; GJORT. > apud uos eram FIW. > docens in
eum tantum, F, et ducite simpliciter BCJKQ(ad- templo F. uoluit > tenuistis me Bentl. o?n. ut
ducite = aur.)KTZ; uett. d.

^' diligenter c ff^ r, d. W. adinpleantur CS", impleantur 3QKZ*{corr.
eum diligenter a d, abdncite diligenter q, ducite Z^) vg., adinpleatur T, inplerentur L. scripture
firmissimey! Ex his colligi potest in antiquis et HW, scribturae GJOYZ, scribture T (e impro-
forsan aniiquissimis exe^nplaribus per ho7noeoteleu- bata).
lon caute omissum fuisse, quod cum scribae ani- 50. tunc : uoluit et Bentl. [xal dipevTfs gr.
maduerterent addiderunt uel ante uel post ducite, plur.) ; et uoluit disc, cum graeco.
eius omittere
uel ex graeco ipsi trajistulerunt, 2it cum omni relinquentes A. > omnes relinquentes eum R.
sollicitudine in RTOX* et cum monitione in L. omnes + et Q. fugierunt CDH'OT.
45. quum H0. ueniisset D. accidens Q ; aiens 51. adolescens 'iP'JLW vg. Tisch., adoliscens
M m
26o EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XIV. 52-62.
^^ reiecta sindone 57 (100. 6) j7|. quidam surgentes falsum

at ille tes-
nudus profugit ab eis. timonium ferebant
53 (187. 1) jTj-
adduxerunt iesum ad sum- aduersus eum dicentes
mum sacerdotem 58 quoniam nos audiuimus eum dicentem
et conueniunt omnes sacerdotes et ego dissoluam templum hoc manu
scribae et seniores. factum
54(188.4) Petrus autem a longe secutus et per triduum aliud non manu factum
est eum usque in atrium summi aedificabo
sacerdotis ^êt non erat conueniens testimonium
et sedebat cum ministris illorum
et calefaciebat se ad ignem. ^"et exsurgens summus sacerdos in me-
55 (180. 2) Summi uero sacerdotes et omne dium interrogauit iesum dicens.
concilium Non respondes quicquam ad ea quae
quaerebant aduersus iesum testimo- tibi obiciuntur ab his ?
nium ut eum morti traderent 61 ille autem tacebat et nihil respondit

nee inueniebant rursum summus sacerdos
58 multi enim testimonium falsum dice- interrogabat eum et dicit ei
bant aduersus eum tu es christus filius benedicti ?
62 (191. 1)
et conuenientia testimonia non erant. lesus autem dixit illi ego sum
amictus sindone. sicut erat nudus. et tenuerunt eum. *^ ad ille relicta sindone. nudus fugit
ab eis. ^^ et adduxerunt iesum ad principem sacerdotum. et conuene
°° autem
lesus dixit illi. ego sum. et uidebids filium hominis sedentem ad dexteram
uirtutis. et uenientem. cum nubibus caeli.
DKRV, adnliscens GKT. eum : aianuit in X ;

Bcntl. manufactum lino dnctu AM manufesto G. ;
ilium CiP'»»GJKLM'ORTVZ. hamictus C. nuper triduum (5i<l rpiHiv Tjfiepai') cum codd. plur.
dum G. super nudo in ras. m. 2 X. om. et R. IgC et S, codd. ap. Erasm. post trid. FH'0 :
tinuerunt L. eum + iuuenes q cum gr. A etc. W5'S gat. c ff.^ k I q aur., et post tertium diem a
52. ad O. electa Q; relicta CGT ; reiecto D. d; in triduum L cf. uett. ad xiii. 2. aliut GH*
syndone D. fugit C*(pro sttp. lin.)(^. hab C. JZ*. non FL. factom H*(U«//f«cr.)
<;«. ; facta
53. iesum : eum W. conue ueniunt lafsu B,| G. hedificabo C, edificabo W.
cumueniunt O ; conuenerunt Ca'*GTWX* vg. 59. non uohiit nee sic Bcntl. erit T*.
:
{non uat* ( + in unum), et > omnes

cod. caraf. 1 cor. 60. om. et QT {uide infra'), exurgens CJMOT
conuenemnt W. omnes + summi {Benfl.). scribe WZ vg. cor. uat. ; surgens R ; + autem T. summis
W. saeniores C. H*(u corr.). sacerdo' Y. medium
in : om. J ;
54. autem : nero X. a louge : om. D ; + stans in medio IM"X*Z ; + et Q + eomm ; et G.

L. > secutus est eum a longe Q. sequutus 0IX. > interrogauit in medium R. respondis G^HLOT
usque si7ie addit. {contra graeciim) cum AD5PGH XY. quidquam COZSC ad ea quae (que D)
LMQWXY Corp. oxon. a d k I: usque (husqne C) tibi obiciuntur (hobic. C, able. H*, obiec. D5PH",
+ Intro (?a>s iaa) BC©IJKlVrORTVZ vg. Tisch. obiic. zg. Tisch., obieiuntur L ; dicuntur T) ab his
g^ S gat. ; usque + intus (c) jftg r aur. sacerdotes (hiis RW; eis BDH'M'O): ttoluit quid isti tibi
L. > ad ignem et cal. se vg. obiiciunt Bentl.
55. om. ueroomnes T. consilium 3>*(conc.
Z. 61. nichil W. resp. + et F. rursus RX*
w^.)HQ. LOW. aduersum A{male
querebant itemm G. summus T* in unus male correctum.
Tisch. -snsiBH0JMTX-Y. morti traderent: interrogauit CT, interrogat WX*. dicet O ; dixit
perderent J. > morti tr. eum Bentl. om. ut 0MW vg., sedgr. Xifu. benedicti {-rov ei\oyi]Tov
eum morti ad testimonium u. 56 L. gr. plur.) ACDJPGH»IJKM\'XYZ cod. caraf.,
56. > falsum testimonium GW. aduersum BJ. Bentl. cum a c d k I q aur. Hil. : dei benedicti
et conuenientia |
et testimonia Z. test. + illorum F. BH'©LM'OQRT\V vg. cor. uat. cumff^ Ambr. et
57. om. et SP. gr. AKn ffl/.'=.
58. om. nos Z*. dicentem + quia {Bcntl.'). 62. illis G; ei 0MQ. nidenitis C. hominis
dissolbam C, desoluam DiPQ ; dissoluo KOVZ partim erasum X. > sedentem a dextris L(seden
XIV. 62-71.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 261
et uidebitis filium hominis "^ et cum uidisset petrum calefacientem se

a dextris sedentem uirtutis aspiciens ilium ait
et uenientem cum nubibus caeli. et tu cum iesu nazareno eras
63 (192. 6)
Summus autem sacerdos scin- 68 at ille negauit dicens
dens uestimenta sua ait. neque scio neque noui quid dicas.
(193. 2) (196. 1)
Quid adhuc desideramus testes ? jT(- exiit foras ante atrium
**audistis blasphemiam et gallus cantauit
quid uobis uidetur? •^^rursus autem cum uidisset ilium an-
qui omnes condemnauerunt cilla coepit dicere circumstantibus
eum esse reum mortis. quia hie ex illis est
63(194.1) j7^
coeperunt quidam conspuere ™at ille iterum negauit
eum et uelare faciem eius et co- et post pusillum rursus
laphis eum caedere et dicere ei qui adstabant dicebant petro
prophetiza uere ex illis es
et ministri alapis eum caedebant. nam et galilaeus es
66 (195. 1) jr(- j,^^ esset petrus in atrio de- '1 ille autem coepit anathematizare et
orsum iurare quia nescio hominem istum
uenit una ex ancillis summi sacerdotis quern dicitis
^^ Princeps autem sacerdotum scindens uestimenta sua ait. quid adhuc egemus testibus.
" audistis blasphemiam. quid uobis uidetur. et omnes condemnauerunt eum esse reum
mortis. °^ et coeperunt quidam conspuere in facie eius. et colaphis eum caedere. et dicere
ei. prophetiza nobis, et ministri. eum caedebant.

libenter alapis
"^
Et cum esset petrus in atrio deorsum uenit ad eum una ex ancillis summi sacerdotis.
^' et cum petrum calefacientem se aspiciens ilium
uidisset ait. et tu cum iesu nazareno eras.
•^^
at ille negauit dicens. neque scio. neque noui quid d
Et exiit foris ante atrium et gallus cantauit. "''
rursus autem cum uidisset ilium ancilla
coepit dicere circumstantibus quia hie ex illis est. ™ at ille iterum negauit. et post pus . . .
laJ>su)Q vg. dexteris D. > uirtutis sedentem D. /, cum noluntate_^2 q) : gr. NABCDG i . 1 3. 6g. a/.'",
uirt. + dei WTSC cor. iiat. ex Luc. xxii. 6g. cum : cop. syr. p. iXaPov uel ikaiifiavov. > caedebant
in Q. caeli in mg. Y' ; celi W. eum Q.
63. om. autem L. scidens D, scendens J*[sed 66. quum et u. 67. atrium G. dehorsum C ;
corr.) ; scidit LQ.

uesmenta R. sua + et Q («o« seorsum iP»"'GQR. ancellis Da'LKT. summi D.
L). athuc MY, aduc T. disideramus K*(de 67. uidisset + una 'D{sed exp.). califacientem
cor.), dissideramus D. testis Y. O*, caleficientem J. haspiciens C, aspicens O ;
64. auditis Y. plasphemiam I; blasphemia + in D3?. nazoreo Z.

Z ; blasfemiam D^PLlffT + eius DiP^fLKT gat. ; dicens KT. neque scio nescio JM.
68. 07H. :
condempnauerunt ©KLKTRW, contempnauerunt om. neque noui F. dicis MT. exiuit R. hante
DIP. raeum C. >
reum esse G. morti T'^(s C ante Ms scriptum O. et sec. + statim cor.
;
eras.). uat.* om. et g. cant, c cum NBL.

65. cepernnt W. om. quidam C. conspumere 69. rursus codd. fhir. (et X*) vg. mrsum BC :
X, e/ + et inridere L. fatiem G. om. et iert. L. FGKTVX=Z. qnum ®. ilium eum X. han- :
colophis DL, colafis T. cedere BIPJLKTW cilla C, ancella DH'STR. caepit D, cepit W.
cecidenint 0*(ci cxfunct.). ei : om. C ; ras. circum stantibus A, circunst. "Tl^. quia + et X*.
2 litt. X, sed ei X"' ; et R. prophetisa Y, pro- 70. at et W. negabit T. pussillum a'LKT
:
fetiza DSLO ; + nobis xpe T ; + nobis xpe RY. rursum 0. astabant vg. es pr. + tu WZ
quis est qui te percussit gat. ex Mt. xxvi. 68. GM. om. et sec. D. galileus Da'GKIffOR;
alaphis L. caedebant [lliaWov nel e$a\ov EHM gallieus tit udtur gallileus L H
gallua leus ; ; |
al.pcrmzc. 33. 157 etc.) codd. plur. vg. et ced. B3P.J W.

LWOW uett. onin. (percutiebant k, add. libenter 7 1 caepit D ; cepit W ; + eum G. anathe-
M m a
262 EUANGELWM SECUNDUM MARCUM. [xiv. 72-XV. 1 1.
'2 et statim iterum gallus cantauit. uide in quantis te accusant

(197. 2) j7^ recordatus est petrus "•iesus autem amplius nihil respondit
uerbi quod dixerat ei iesus ita ut miraretur pilatus.
6 (202. 2)
prius quam gallus cantet bis pgj. diem autem festum
ter me negabis dimittere solebat illis unum ex
et coepit flere. uinctis quemcumque petissent.
7 (203. 4)
XV. '^'*' ^^ Et confestim mane consilium jT j.^(.
autem qui dicebatur
facientes summi sacerdotes barabbas
cum senioribus et scribis qui cum seditiosis erat uinctus
et uniuerso concilio. qui in seditione fecerat homicidium

(199. 1)
Uincientes iesum duxerunt 8 et cum ascendisset turba
et tradiderunt pilato. coepit rogare sicut semper faciebat
2 (200. 1) jT)- interrogauit eum pilatus illis.
tu es rex iudaeorum ? ^ Pilatus autem respondit eis et dixit

at ille respondens ait illi uultis dimittam uobis
tu dicis. regem iudaeorum ?
3 (201. 4) jr^ accusabant eum summi sa- i^'sciebat enim quod per inuidiam tra-
cerdotes in multis didissent eum summi sacerdotes.
4 pilatus autem rursum 11 (204. 1) Pontifices autem concitauerunt
interrogauit eum dicens turbam ut magis barabban dimit-
non respondes quicquam ? teret eis.
matzare D, anati mazare L. iurare : dicere W. XYZ d I q. quidquam CZffl; ;

quiquam L. uides
nescio non noui F. dicis L.
: DL. accussant DJPLR.
73. > 07«. iterum M. >gallus iterum zô-. /«z«- 5. ow. autem 3P. hamplius C. nichil W; non
tis codd. cantabit T. r''cordatus G. dixerat illi O. V. mirarentur L*(n improbatiit L^), miretnr Q.
iliesus pleite C. > uerbi
quod dixerat ei Q gat. ifis 6. om. autem L. >
solebat dimittere L vg.
cm. bis G, negabis n in ras.
c ff, 1 1] 5, NC*A. : iUis: om. T*(+«(/. lin. T''")Z. ex uinctis:
A scquitur ras. ft litt. K. om. et sec. H. coepit
; uinctum R cion c k (reum) et gr. eva htapLiov ex ;
(cae. DH, ce. TW) flere codd. vg. a c d k I q h cum illis quemcunque |§, quencunque T, quecum-
D.
D TjpâTo xXaiftv cf. Euthym. ad Mt. xxvi. 75, ; que W, quaecumque R.
ewiâXwi' avrX ToC dpâfifvoi et Thcophyl. ^ dpâ- 7. autem + in carcere L gat. (erat nam i. c.l.
fifvos rj ^(rd atpoSporijTO^ ; et sic interpretantur dicibatur O. barrabbas RW, barbas Q ; seqiiitur
(TTiâXuiv Syr. philox. et pesh. ; cf. Field ad loc. rasura satis longa A. qui sec. om. Bentl. sedi-
XV. I. concilium W, concylium Q, saeniori- tiossisD5PGQ. erat: om. Bentl. ; fuerat J. si-
bus C. huniuerso C, uni uersa L* (o superscr. m. ditione GQ. fecerant H(n exp.)M.O(Bentl.).
2.). consilioH. uincentes LQW(i iK/i;rr«-.), lin- > fecerat in s. Q.
cientes V inepte ; ninctum DH'M'O cum a c d ff.^ q 8. quum C0. cum ascendisset turba (-sent
r^ aur. duxierunt L, dixerunt H* (u sitp. lin.). turbae Z* sed corr.) codd. plur. etvg. et cff„liaur.,
tradederunt O* (e sec. in i corr^ ; + eum Q; + accensa tota turba a, ascendit tota turba et d, tota
pontio R. pylato CDQR. turba tantum k :cum accessisset t. MOX^. Ita
2. pylatus CDR. iudeorum DS'LW, indeaorum distinguit 5P cum ascendisset|turba caepit etc.
Y. respondiens L. > ei {sic") ait QR. caepit D, cepit W. rogare + eum KTOX. iUis
3. accussabant TfSyex acuss.)LR. multis + + per diem sollemnem (sollempn. Q, solempn.
ipse uero nihil respondit LQ cum a (autem a c) et
c gat., per diesfestos T) ut dimitteret ( + eis T)
gr. NUA. 13. 33. 6g. etc. ; ex Luc. xxiii. 9 tiel Mt. unum uinctum {om. Q) \X^*{Jimprobat T°) gat.,
xxvii. 12. cf. k rogabat ilium quot faciebat in singulis diebus
4. pylatus et tt. 5 CDR. rursus DKVZ ; iterum festis ut dimitteret unum custodiam.
G ; om. L. KJLKTOQVZ. respon-
interrogabat 9. pylatus CDR. respondens BCT. om. et
des {d-noKfivx)) BCDiPGH'ei.IKMKTQRWt'o-., a c BCOT. iudeorum CDa>LW.
ff^
^' ^ <ûr. et respondens V (n sec. expuncta) gat. 10. enim: autem T. tradiderunt Q.
cf. respondiens r.^: respondis AH*(k/ udtur)\X)'X: 11. + et an' init. (^. barabbam JifSC, banalian
XV. 12-23.] EUANGELIUM SECUNDUM MAR CUM. 263
12(205.1) pilatus autem iterum respon- ^^ et coeperunt salutare eum

dens ait illis haue rex iudaeorum
quid ergo uultisfaciam regi iudaeorum? ^^ et percutiebant caput eius harundine
'ât illi iterum clamauerunt et conspuebant eum
crucifige eum et ponentes genua adorabant eum.
20 (208.
1* pilatus uero dicebat eis 6) £(- postquam inluserunt ei
quid enim mali fecit ? exuerunt ilium purpura

at illi magis clamabant et induerunt eum uestimentis suis.
crucifige eum. Et educunt ilium ut crucifigerent
15 (206. 1) Pilatus autem uolens populo eum.
21 (209.
satisfacere 1) £^ angariauerunt praetereuntem
dimisit illis barabban quempiam simonem cyreneum ueni-

et tradidit iesum flagellis caesum ut entem de uilla
crucifigeretur. patrem alexandri et rufi
16 (207- 4) Miiites autem duxerunt eum ut tolleret crucem eius.
22 (210. 1)
in atrium praetorii gt perducunt ilium in golgotha
et conuocant totam cohortem locum quod est interpretatum cal-
17 etinduunt eum purpura uariae locus.
23 (211. 4)
et inponunt ei plectentes spin earn co- j7(. dabant ei bibere murratum
ronam uinum et non accepit.
W, baraban JL gat., barban Q. demitteret G purporam L. imponunt KMX^ vg. plextantes

dimittere B gat. > dimitteret eis bar. W. > bara- L. choronam CT.
spiniam R.
ban peterent dim. eis gat. iS. caeperunt D, ceperunt W. eum dicentes -I-
12. pylatus CDR. om. iterum DJ. respon- Q. haue ADH'MQRYZ et habe BCJOTX aue :
diens L. > respondens iterum B. uultis + ut GHQIKLKTYW vg. iudeorum CDiPLW.

jpmsLQR gat. regem G + illi quem dicitis L. ; 19. percutierunt L. capud RW. arundine L
iudeorum H'LW. vg. Tisch. harundinem G. et ponentes ad fin.
;
13. clamabernnt T, clamabant JTOQ + di- ;

uersus om. X*(-Hz« ima pag. X'). genu CGJ.
centes L gat., et > cl. iterum dicentes Q. hadorabant C, adorabunt G.
14. pylatus CDR. uero
autem BG'H\ dice- : 20. inlusserunt DJPL, illuserunt vg. exuentes Z*
bat ; ait M" J vg. Tisch. male
cor. ttat. eis : illis (-emnt Z^). ilium eum DiP*I*R. porpura D,
:
Y""" (ex mail), clamauerunt Z* {corr. Z*). om. purpora L purpuram BCGJMT (i?««</.). eum
;
eum G'. Tottim uersum om. G*L ¥ in ima ; pr. : ilium IWX*Z* ; om. L. suis eius L. edu- :
pag. GK cant G, educent cor. uat. ducunt J /, duxerunt c

;
15. pylatus CDH'R. autem : uero IP'^^GR. dff^ aur., abduxerunt k.
uoliens L +
; pro Q. satisfacere : ti eras. G. 21. hangariauerunt C, angarizauerant D5P'0
dimissit DiP, dimittit Y. eum itiepte illis : D. QR, angarizaunt L + eum D. praetereuntes R
; ;
barraban W, barrabban R, barabbam J^^d, bar- om. D. quempiam quendam C3""''GJM"RT

:
;
ban Q. tradidit reddidit gat. + eis }s.(deinde

: ; quempiam quendam D. symonem BCDRW. cyre-
ras. 2 litt.)YZ + illis X* gat. flagillis DH'LR.
;
naeum ^vg. Tisch., cyraeneum ©, cyrinaeum KT,
caessum R, cessum DiP, cesum Lffl'W. cyrineum DJR, cirin. S'LT, ciren. W. uillam G.
16. om. autem R. in atrium (Ham t^? aiiA^t alaxandri DSPL. rufti DL. ut u in ras. O. :
gr. //.) AD3'*GH0MOXY vg. uett. intro in : tollere O,forsanfuit attoUere. cruoem eius om.
atrium (luoi eis Trjv aiK-qv DP a/, pauc. )BC3"'''1J 0%^mg.).
KLM"QRTVWZ Par. tat. 11955, Jieg. tat. 2, 262. 22. perducantG. ilium : eum SP'"". golgota H,
M. B. Harl. 2788, 2826, 5. ioh. et corp. axon., golgoltha X, golgatha cor. uat. om. locum GJ.
gat., cod. caraf., Bentl., et d (intus). pretorii D. quo O*(quod sax.), est interpraetatum FGH0IJ
conuocat O, conuocauit D. cohortem R, cohortim M"OR ; interpraetatur L. locum T. caluarie W.
D, chartem L. myrratum DKV (y exp.), mirratum W, ma-
23.
17. om. et ad init. L. induunt: induxerunt ratum L, myrrhatum vg. uinum m. D, m. > >
Q*. porpura D ;
pnrpnram BCGHJQRX(v5'e«^/.), uinum bibere L. haccepit C accipit DJPLQR. ;
164 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XV. 24-34.
24 (-12- 1) jTt crucifigentes eum diuiserunt descendens de cruce.

uestimenta eius 31 (218- 2) Similiter et summi sacerdotes
mittentes sortem super eis quis quid ludentes ad alterutrum cum scribis
tolleret. dicebant
25 (213. 10) jrât autem hora tertia alios saluos fecit se ipsum
et crucifixerunt eum. non potest saluum facere
26(214.1) jT)- 32christus rex israhel descendat nunc dc
g^^(- titulus causae eius
inscriptus rex iudaeorum. cruce
27 (215. 1)
£^ (.yj^ gQ crucifigunt duos laut uideamus et credamus.
(219. 2)
trones jTj-
qyj (,yjj^ gQ crucifixi erant
unum a dextris et alium a sinistris eius. conuiciabantur ei.
28 (216. 8) 33 (220.
jT^ adimpleta est scriptura quae 2) j£^ facta hora scxta tenebrae
dicit factae sunt per totam terram usque
et cum iniquis reputatus est. in horam nonam.
29 (217. 6) jr^ 34 (221. jTj- hora nona exclamauit
praetereuntes blasphemabant 6)
eum uoce magna dicens

iesus
mouentes capita sua et dicentes heloi heloi lama sabacthani
ua qui destruit templum quod est interpretatum
et in tribus diebus aedificat deus mens deus mens ut quid dere-

^''saluum fac temet ipsum liquisti me ?
24. crufigentes Z*( + ci cor!), dinissernnt DH'L, reaed. ©TSffi, cum c ff.^
aur., aedificabas SE^"";
diuisert W. super ea L gat. > quid quis W. graeci 6 KaToKvtai' ad Mt. xxvii. 40.
. . . oiKoSofiSiv, cf.
25. ora T. tercia W. et : cum X*tcOT-?-. X'). 30. salbum T. temed CT te Qfaciei DiP*. ;
crucifigerent X*, crucifixerent X^ ; crucfixerunt O* semet DjP. >

te fac ipsum Q. discendens DiP,
( + iO"). eum + et cnstodiebant eum Q cf. dff.^ k n r. discendiens L discende R. cracem G.
;
26. et erat om. et G erat autem DR. cause

: ; 31. >
et similiter Q. ludentes cum ABCH'*
W, caussae D. inscribtus JOTXYZ ; scriptus D* HIJKMTVWYfo/-. ttat.* Ear. lat. 11955, 13171
(+ in /«ô'.)HM'\V, scribtus G. iude. DS'LW. Reg. lat. 2, 262, M. B. Harl. 27S8, 2826 etl: inlud.
27. ciucifixerimt BW ; crucifigerunt gat. duos Da>mi7©Lffl'OQRXZ, illud. vg. cor. uat. mg. om. G ;
{cf. vi. 38, ix. 45. 47 etc.) a-IKLRTRTVWZ vg. inridentes uctt. rell. scribis : scribebant incpte
duo ABCGH0JMOQXY ; -ii. D. dexteris D + ; D. dicentes V. salbos Cscquitur ras. 5 aut 6
;
eius G. alium unum cor. : iiat. mg. ha C ad V. ; litt. T. > facere fecit se ipsum n. p. saluum L.
sinixtris C.««.eiusK. Addtint nomina zoz.'Cazn et salbum C, saluam Q. > facere saluum 3".
chammatha c {et ad Mt. xxvii. 38 zoatham et camma 32. ad init. D. hisrael D ; + est DW.
f si
cf. ad Luc. xxiii. 32; pliira ap.

Thilo. ^Cod. Apoc. discendat DiPLM'R. crucem G. ut et F. ui- :
N. T! pp. 143,580, et Tisch.'ActaPilati' A. 9. 10. diamus LR. credamus + illi D + ei SPâLQ. : ;
28. et : ut QV. adinpleta Ca"'"»JLH" ; inpleta crucifixerant DLRY. conuiciebantur H, conuiceb.

DjP*k, impleta vg. GJOYZ. que D.
scribtura Da*, conficiab. L, conuitiab. vg. KW
repotatus J ; deputatns DH'GKQRTV, cod. caraf, 33. ora T. sexta: 'UI. D. tenebre W. facte
cor. uat* c ff^ I attr., aestimatus n {r) ; ueritas \VY. per super B0'(su step. /?«.)MQW gat.
:
deputata om. uers. d k cum graecis NBC*D etc.

L ; Bentl. totam uniuersam gat. :husque C. W
29. pretereuntes D. blasferaabant DiPLMT. in: ad Q. oram T. nonam: •UIIII- D.
mobentes T. uah 0KVZ vg. uath Oa G. ; W ; 34. ora T. nona: -uilli- D ;+ et O. excla-
destruit codd. plur. (destrui||t O, distr. DH"*, mabit T. >
dicens ihs [om. uoce magna) L.
dextr. C, destruet GJ*) '^. gat. cor. uat., cf.dk 15 heloi dis, codd. plur. (heloy C, helio Q, heloy
et Hieron. qui in Esai. citat pers. tcrt. ; distruebat heloi W) /, Bentl. cum gr. iXait Tisch. ed. 8, et ita
R : destruis H'0X*TS(!I; BeiitL, dextr. T, distrues minusc. 69 al. permult. ; eloi bis vg. 8, eloy T, et
L, distruebas JP"*", cf. cff^ n aur. templum + i\m IV. H. ; cXcoi habent graeci HABCh al. plur. :
dei JTffi cor. uat. tribus : -III- D. aedifioat heli bis LX* cum tiett. c dff^ i k n et gr. D 2P»
codd. plur. (ed. W, reaed. H', + illud Q) yi\,gat. 131. T]Kfi. Cf. ad Mt. xxvii. 46. lama codd.
cor. uat. cf. dk I h et instaurat Hieron. in Esai., plur. cum gr. BD et uett. d ff^ n, et lamma vg. :
aedilicauit M" : aedificas LX* Bentl. «, ed. T, lema CJi,leba)MX*Z 5f«//. c 8 (lemach), laema
XV. 36-43.] EUANGELIVM SECUNDUM MARCUM. 36:
^5 Et quidam de circumstantibus de longe aspicientes

audientes dicebant interquas et maria magdalene
ecce heliam uocat. et maria iacobi minoris et ioseph
36 (222.2) Currens autem unus et implens mater et salome
spongiam aceto
*i et cum esset in galilaea
circumponensque calamo sequebantur eum

potum dabat ei et ministrabant ei
dicens sinite uideamus et aliae multae quae simul

si ueniat helias ad deponendum eum. cum eo ascenderant hierosolyma.
37 (223. 1) lesus autem emissa uoce magna 42 (227. 1) jjt cum iam sero esset factum
exspirauit. quia erat parasceue

38 (224. 2)uclum tcmpH scissum est in
-£x quod est ante sabbatum
13 uenit ioseph ab arimathia
duo a sursum usque deorsum.
39 (225. 2)
uidens autem centurio nobilis decurio
qui ex aduerso stabat quia sic da- qui et ipse erat expectans regnum
mans exspirasset ait dei
uere homo hie filius dei erat. et audacter introiit ad pilatum et petiit
40 (226. corpus iesu
6) Erant autem et muheres
I /, A.ffjd NCL etc. ; helama W, (lamana i). sa- et)MORTWY vg.; emisisset spiritum B. cf.ff.;, (emi-
bacthani codd. plur. et vg., et c I, sabactani Z*, sit spiritum). > hie homo vg. > erat dei Q.
sabachtan -i- D, sabbachani R (-tani R<^), sabethani 40. om. et pr. W. a longe S'LKTG ; a longue
L, sabaethani Q (lamasa baeth.), zabacthani G, D. h aspicientes C, aspiciens R ; aspiciebant Q.
sabathani H(a sec. super rai.)L(lebasa bath, et qua= O. et sec. {xai sine ^v NBL) cum ABC5P""
lebasa in ras?), zabathani âA zabatani W, sabach-

, H*MRTVX'^Y emendatio Hieronymiana ut udtur
tha 8, cum graecis plur. aaPaxSnvei uel -v'l : sab- exgraeco: erat GH'0IKM'OQ\VX*Zz'^., f i^/i??
tani T, zaptani KV cum graecis D (a<p6avei et B aur., fuit k, cum gr. Dr etc. ; erat et L S cum gr.
faâcfSai/fi, cf. tiett. zaphani k, zapthani d, sap- AC*A etc., erant et /; om. D3'*J. magdalene
thani_^2, izpthani z* ; uidc ad Mt.y.xvn. i^d. om. AGHMQRTWXZ* vg. magdalenae BCIP0IJL
:
est L. interpraetatum BCJPQIJLM'ORYZ*. om. KTOVYZ', magdalena K, magda D. salome {cf.

TcievLBpr. 'S*{ + mg.)Q. diriliquisti DR, direl. Q, magdalene) cum DG0LMQWXZ* z;^., cdff.,lq5
dirilinq. L ; exprobrasti c. > me der. DKOQRVZ et gr. 'S.aXdfoj, solome H'L, same O* salomae AB :
Beiitl., cum tiett. dff.^ k In 5 atir. et gr. ACPA etc. CFHIJKO<^TVYZ' n aur., et solomae KTR.
35. circunstantibus ^. o?«. ecce C0TX*. eliam 41. quum C0. aesset C. galilea CDSPHKTO
T vg., helcani gat. uooat + iste LQ gat. RW, galilia L; galileam G. sequeba"tur DG,
36. + et ad init. Q. imus : + ex eis Q ; + est sequibantur 0*(i in e corr.). om. eum Z. alie
(t\i,gat. o?«. etGM. inplens CDSPGLKTO. sphon- multeW: + mulieres OfWier m rax.), que D. om.
giam GKX, sphongeam Z spungiam SPJL, sfung. ; cum eo KT. hascenderant C ; ascenderunt R.
CT, spongeam R. acceto CT, acoeto D. circum- hierosolyma cum BGIJMOZ et graeco ut xi. 11,
ponesque X*{corr. Z') ; et circumponens DH'G, 15, 27, cf. ad iii. S, et hierosolima Y, hiern. iPR,
circumponens L. sinete 3". uidiamus L. si + hyero. H, hyeru. DQ: hierosolymam ACTVX
hue L. nenit GR, neniet L. elias T vg. adepo- Tisch. et © post ras., hierosolimam M", hierusoly-
nendum G, ad depunendum O. mam K, hierusolimam L, ierosolymam vg., ieroso-
37. ihesns C. emisaLKTR. > magna uoce V. limam W.

expiranit Ca'eiJKLMORTWYZz;^. ; emisit spiri- 42. quum CH0. > sero iam T. > factum
tum '&{ex Mt.). esset 0. qui K( + a sup. Hn.)V. parascheue CK
38. et + ecce L. scisum IPGLOR, cissum W. VZ, parascaeue G, parascephe T, parasciue L, para-
duo : duas partes LQ gat. sursum ABC±P'"''G sue D. OOT. quod est W. hanteC. sabatum L,
H*IJ(sors.)MRXY / 6 : snmmo D5P*H'0KXM"O sabbathum Tp).
QTVWZ vg.,cti)n c d ff.,
i nq aur., ex Mt. husque 43. iosepli : ills inepte D. arimatia CO, ari-
dehorsum C. mazia T, arimathaea TJ^ffi. nobillis L, nubilis Q.

39. uidiens L. centorio DLR ; + et DiiPL. ex decorio L, decuria W.
quia R'!(qui 'R.*)Z*{sed
o;«. 3'*(+ a>i). stabant 3'™»L ; erant DH"*. ex- corr.). exspectansH'KTRX*/,^. audaciter DHX"".!
spirasset ABSPHKTQVXZ exp.CDG0IJKL( x : LM'R gat. introiit (fiffÂfler) codd. plur. et 3?*
266 EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [XV. 44 -XVI. c.
** pilatus autem mirabatur si iam obisset ut uenientes ungerent eum.

et accersito centurione 2 (231. 1) Yx ualde mane una sabbatorum
interrogauit eum ueniunt ad monumentum
si iam mortuus esset orto iam sole
•*5 et cum cognouisset a centurione do- êt dicebant ad inuicem
nauit corpus ioseph. quis reuoluet nobis lapidem
46 (::28. 1)
Joseph autcm mercatus sindo- ab ostio monumenti.'
nem et deponens eum inuoluit sin- * et respicientes uident reuolutum la-
done pidem
et posuit eum in monumento erat quippe magnus ualde
quod excisum de petra
erat 'et introeuntes in monumentum
et aduoluit lapidem ad ostium monu- uiderunt iuuenem sedentem in dextris
menti. coopertum stola Candida
47 (229. 6)
Maria autem magdalenc et obstipuerunt.
maria ioseph aspiciebant ubi po- 6 (232. 2) nolite expaues-
et Qyj ^\c\\ illis
neretur. cere
XVI. Et cum transisset sabbatum
(^^"- *'
iesum quaeritis nazarenum crucifi.xum
maria magdalene et maria iacobi et surrexit non est hie
Salome emerunt aromata ecce locus ubi posuerunt eum
H*X'=, intromit H"H10QRWX* z'.f. : introit L. matha C. unguerent DQIJKTORZ*, hunguerent

CDR ct 44. petiit {r,Tr,aa.TO) CDH'QIKT
pylat. C, nnguerunt K. eum iesum zg. cum graecis
:
VWXZ* vg. petit ABiPGH*JLMNrOQRYZ= et

: K^MX minusc.
iiett. omn. e.xccpioc; cf. Luc. xxiii. 52 etadloh.v. 24. 2. una: prima DJPGOX cum k q. sabbatho-
44. mirabantur L* {improbat n L"). si : se L. rum T5§. uenerunt iP, nenierunt D. ad monu-
iam/r. + cum L. Iiobisset C, obiisset J vg. ar- mento J. orto horto C, horteL) i&ra. ao\e codd.
cersito M"; arcessito DQRT I r^, arcesito L, aduo- omn. et vg., I cum gr. dvare'iKavTos tov ^\iov ori- :
cato k, uocato^,, uocans c d aur. centorione DL ente s. 2ictt. c d n q et gr. D acareXXoi/Tos t. t)., cf.
M"R. interrogabat ^''''I'QR. eum om. cor. uat. Aug.de cons. cuang. III. 1 34. c. hoc intelligitur Mar- '
mg. esset : est T. cus dicere ualde mane oriente iam sole,' et Tichon.
45. quum C0. coguuuisset R, cognouissent Z* Reg. v.p. 61 b 'Marcus dicit oriente sole non orto'.
(-set Z'). otn. a L. centorione DLM". corpus 3. reuoluet (uTOKuAi<rei) cum ABCD*H0KMV
+ iesu QT gat. \VY vg. reuoluit D':SPGIJLKrOQRT(-bit)XZ d

:
mercatus + est DS'î'QR

46. ; > mercauit au- I. nobis bis scr., pr. erasum J. ab a J. :
tem ioseph L. syndonem BDJ ; sindone GKZ hostio ostium Q, osteum G sequitur
CDJPLM"© ; ;
et -H mundo G. om. et pr. X. inj|uoluit O ¥

; rasura in 0. momenti O*, monomenti L -H erat ;
in CDH>M"OQX*S. syndone BDJ; sindonem autem magnus nimis LQ cf. c dff, n uersu 4.
L]Vr*:m erasa,OC^. possnit Da'LR. otn. in O* 4. uident cum ABCD3'*FGH*JLMTX':Y cod.
( -I- O'). monimento R monumentum

; GL. ex- caraf, Bentl. cum k I* et graeco : uiderunt SP™"!!'
cissum D. > excisum erat Q. in petra D*(de 0IKKrOQRVWX*Z vg. cum /" q S. reuoluum R.
mg.)& cor. uat. iiig. aduoluit : adpcsuit C0T quippe autem CT cf. u. 3. Uerstt?n sic liahent c d
:
(app.1. hostium CDiPLKTOR. monumenti :

-1-
ff, n cum D"' 2I"' erat enim magnus ualde et ueni-
et abiit Q ; + abit autem L {quod Scrivenerus ad unt (-eruntâ) et inueniunt (-erunt ^j) reuolutum
uersiim 47 huigit'). (amotum n") lapidem.
magdalene AGHMOQTWXZ*?'^. mag-
47. : 5. in monumentum {il'iro fivrjfiftoy) cum BC
dalenae BCa-WIJ ATRV YZ^ gat. -na KL, magda- ; D3'G©IKM"0*T\VX^z'.f., et uett. cdff.Jh aur.:
D ; -^ et maria iacobi \V gat. iosep C. hnbi C. in monumento AHJL(mono.)MO'=QRVX»YZ nq.
XVI. I . quum C0. transiisset D, transiset 5PL. uident L. iubenem T. dexteris D. cohopertum
sabatum D, sabbathum f|§. mariae L* (e erasa). C, cooperto H, co opertus L. sthola J, stolam
magdalene AHL*MOQTWXYZ*z'^"-. -nae BC : GZ*(m perliti. cor.) Bentl. candidam G Bentl.

ffGeUKL'STRVZ' magda- D. salome B3P :
obstipuerunt BC(hobst.)a'G0IJMKrRTXZ: ob-
(sol.)G©L(sol. MOQWXZ* z<?-. : salomae ACDF stu. ADHKLOQVWY vg. Tisch.
HIJKRTVYZ^ c/ solomae KT. aemeruntC. haro- 6. di'it X ; dixit . illi L. queritisL. > cru |
XVI. 7-1 6.] EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM. 267
' secl ite dicite discipuHs eius non crediderunt.
et petro '^ Post haec autem duobus ex eis ambu-
quia praecedit uos in galilaeam lantibus ostensus est in alia effigie
ibi eum uidebitis sicut dixit uobis. euntibus in uillam
8 (233. 2) ^j. jjj^g exeuntes fugerunt "et illi euntes nuntiauerunt ceteris
de monumento nee illis crediderunt.
inuaserat enim eas tremor et pauor >* Nouissime recumbentibus ilHs undecim
et nemini quicquam dixerunt apparuit
timebant enim et exprobrauit incredulitatem illorum
9 surgens autem mane prima sabbati et duritiam cordis
apparuit primo mariae magdalenae quia his qui uiderant eum resurrexisse
de qua eiecerat septem daemonia non crediderant.
iîlla uadens nuntiauit his qui cum eo " Et dixit eis euntes in mundum uni-
fuei'ant uersum
lugentibus et flentibus praedicate euangelium omni creaturae
11 et illi audientes quia uiueret 16 qui crediderit et baptizatus fuerit sal-
et uisus esset ab ea uus erit
cifixum natzarenum D. > nazarenum non est hie 13. heuntes C. nunc. Wd; enuntiauerunt L.
crncifixura surrexit Q. hubi C. possuerunt 3'LR. caeterisDS'LR^H; + sed LQ. ;
7. %t&\\.f:u}iotierboY; + et BDa'ejKLKTRXZ. 14. nouissimae BCI + autem DGKTQTS c ff^. ;
dicite : om. C ; sequiiur ras. T. om. eius D. q aur. cum gr. AD al. 10. undecem IP, hua-
> ite discipulis eius et dicite et petro Q. quia decim C .xi- DW, -xii- R. apparuit
; + iesus :
+ ecce LQ. praecidit LOR, precedit D ; prae- DH^0Q ; + illis iesus cor. uat* exprobrabit X,
cedet H0\VT^. galileam CIPG0M"ORTVW, exprobauit LM. incredulitati X. illorum : eorum
galiliam DL. uideuitis CO. dixi W. DS'MQY vg. duriciam W, durit am L ; duritiae
8. ille GOW. fngierunt DH>©. de monu- X*Z. cordis : + illorum LQY ; + eorum D.
mentum G. innasserat DiPL. > pauor et tremor his : hiis RW, eis vg., is J. uiderunt KKTOVZ*
DiPOKT timor et tremor X* tenior et pauor gat.
; ; (corr. Z') sine auct. net. ; uidederant F graeci
;
quidquam CZSffi. di.\erant G, dixerint W. time- Toh flcaffo/itVois avTuv.resurrexisse surrexisse :
bant enim ' surgens autem prorsus nno tcnore uoluit Bentl. ; + a mortuis cor. uat.* + et ;
L. De clausula cod. k, etc. uide paginam sequetitern. nuntiantibus illis '&{om. et^M'OX*^0OT. et)Z, uide et
9. autem sine addit. ACD*JP*H*IJLMY|§(!!; LQ infra, non litl. min. B. crediderunt DH'LKT
cum uett. (/) n q d ct gr. fhcr. : + iesus BD'ip= QR vg., credider B + nuntiantibus L(-entibus)Q.
;
i^snp. A'«.)GHi0K.M-OQRTVWXZTS, gat. (nam Additamentum aliud nee in nostris nee in uett. luc
iesus mare), cum c ff^, gr. F" 13. 28. 69. 124 a/. in graecis codicibus imientum commemorat Hieron.
sabbati bb in ras.
: sabbathi T|§, sa|bati H :
contra Pelag. ii. 15 'In quibusdam exemplaribu
L. apparuit + ilis LQ. marie W; om. Q. et maxime in graecis codicibus iuxta Alarcum in
magdalenae BCH>G0IJKLM'RZ='51I§: -ne AHM Jine eius euangclii scribitur postea quum accubuis-
(-6ne)OQTVWXYZ*Sffi, magda-D. 'egecerat C, sent undecim apparuit eis iesus et exprobrauit incre-
iecerat DS'LIVT, eicerat GMR ; eiciebat Q.
" septem dulitatem et duritiam cordis eorum quia his qui
uil- DRTW. demonia Da>LRWY. uiderant eum resurgentem non crediderunt. Et illi
10. + at ad init. LQ. uadens uidens J. : satisfaciebant dicentes saeculum istud iniquitatis et
nunciauit Wffi, annuntiauit M. hiis W. eo ea : incredulitatis substantia uod. uat. sub satana) est
WX. lugentibus : loquentibus L. quae non sinit per immimdos ueram dei
spiritus
11. om. et ad init. DH'X. uiuerat DJP; uiuus apprehendi uirtutem. Idcirco iam nunc reuela
L. uissus DS-. aessetC; est T. babC. credi- iustitiam tuam.'
der"nt H ; + eis F.
15. eis + iesus BKKTOVZ o=. heuntes C. huniu-
12. bee W. duobus: -ii- D. cm. ex 0*( + ersnm C ; om. gat. ; > uniuersum mundum DH'O
sup. lin.). eis his iF'^LR'^hiis) vg. hambul. (uni sup. lin.). predicate D, praedite G.
;
euan-
hostensus C. ostensus euntibus om. G* + guelium D.
. . .
craturae Y*(H-e j-cjc.) creature W. ;
in ima pag. G'. om. in alia eff. F. effigiae 16. babtizatus LRY, baptitzatus (tus itcrum in
JY. eutibus L; + els CT ; + iUis L. uilla J. mg.) D. salbus C, salus L. condempnabitur a?G
om. in uillam F. HOKTRW, contempn. DL, condemnauitur O.
N n
268 EVANGELIUM SECUNDUM MARCUM. [xvi.
qui uero non crediderit condemna- super aegrotos manus inponent

bitur et bene habebunt.
17 signa autem eos qui crediderint haec 1' Et dominus quidem postquam locutus
sequentur est eis adsumtus est in caelum
in nomine meo daemonia eicie it et sedit a dextris dei

linguis loquentur nouis "°illi autem profecti praedicauerunt ubi-
1^ serpentes tollent que
et si mortiferum quid biberint domino cooperante et sermonem con-
non eos nocebit firmante sequentibus signis amen.
EXPLICIT EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM.
17. crediderunt D, crederint O. hec W. de- 20. autem illi Q. predicauernnt D. hubique
monia DH'LWV; daemones J. aeicient C, eie- C. quohoperante C. sermone GJZ. om. con-
cient M", iecient D, iecent L, eiicient vg. Tisch. firmante L. sequetibus R. signis + finit DL.
nouis : nobis LMOZ*. > loquentur Unguis amen adJin. ABi^/itt. graecis)FGH.JMOX c ct
nouis Q. grace. C*EGKL al.pl. : ovi. BCSPeiKLKTQRTV
iS. stoUent L. liberint /wf/'/c R, biber'rint W ;
WYZ vg. Tisch. q aur., gr. AC, i. 33- al. mu. ;
biberunt L. eis HeKVWX*?.^ vg. supra GJ. om. totum uersum I.
aegrotos {cf. vi. 13) FGHMXTX-^Y et egr. AC explicit euangelium secundum mareum 'SS
aêygr. «;-.)LT aegros BJOQVX* vg. Tisch.,
: (+ amen)IM( + feliciter)M"OTZ: eu.ingelium se-
egr. DIKRWZ. manus Y. imponent BKMWX cundum mareum explicit G explicit eugtm scd ;
vg. >
inponent manus Q. habebant L, abebunt C. mareum. V IDCC [i.e. uersus mille septingentos
19. quidem sine addit. cum ACDiPGH*IJM cum gr. K al. acth.^Y et expt. euangtm seed
,
QRY Par. lot. 1 3171 , Harl 2 78S, / Bcntl. et

J/. j5. marcvi hab 11. iDCC K,de his iiersuum numeris hie
gr.flur. : + iesus BH'0KLIVTOT(quidam)V\VXZ et alibi uide epilogum ; in Mattheo casu omissi
Par. /at. 2 et iGi, Harl. 2S26, vg. [non cod. carafe sunt; explicit liber marcus Y, finit euangelinm
cum c q 5 aur. et gr. C*KLA minusc. loquutus marci R; expt A[simpliciter quamuis Tisch. in
©I. adsumtus AGRTXYZ*(a5s. Z') adsumptus : prol.p. xvii explicit euangelium secundum mareum)
BCSPIieULMlNTOQ Tisch.; assumptus DKVW H ; niliil hahcnt CD0JLQWX vg.
vg. celum W. sedit yiKaSiaev) sedet BKLW^ :
Sffi. ad G. dexteris D.
Finem euangelii ita habet k 'illae autem cum exirent a monumento fugerunt. tenebat enim illas. tremor,
et pauor. propter timorem Omnia autem quaecumque praecepta erant et qui cum puero erant breuiter ex-
posuerunt usque in orientem. misit per illos.
posthaec et ipse hiesus adparuit. et ab orientem usque,
sanctam. et incorruptam. praedicationis salutis aeternae. amen, corrige Omnia autem quaecumque prae-
cepta erant et qui cum petro erant breuiter exposuerunt. Posthaec et ipse hiesus adparuit et ab oriente usque
in occidentem misit per illos sanctam et incorruptam praedicationem salutis aeternae. amen. Simile
additamentum habetur in graeco parisicnsi L et 2'j^'"^<i;plura uidcsis ap. Tisch. T. G. 8 ad loc. et 0. L. Bibl.
Texts, II. p. 115.
PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE. 269
[PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.

Praefatio haec continctur in codd. nostris AB(C)Da'H©IKM"OQ(T)VWXYZ / aur. {sed CT tanium
tmriant ut separatim imprimi curauerhmts), editionibtisqiie antiquis Hailbrun 1476, Wild de
Ratisbon 14S1, Paganini 1487, Froben 1502, Sacon 1515 et 1519, Benedicti Par. 1558; cf. et
Thomasium uol. i pp. 305, 334, 340 ijiipresserunt etiam Sabatarius uol. III. p. 253 ex codice
;
nostra ueteri c, subnexis iiariis lectionibus codicis aurei Turonetisis, et A. Maius in operibus
Sedtilii Scoti qui Rxpositiuncidam conscripsit (^Migne ^Patr. Lat^ ciii. p. 285) olim ipsi HierO'
' '
;
nymo adscripta erat^ sed inter scripta supposititia poszcit Uallarsins uol. XI. p. 833.
Deest autem in EFGJMRJ^Sffi.
In T, Mareschal 1531, Bcjicdicto 1558 [dfite praefationem nosiram) et Erasmo {graece tanttim Karci
âi(pp6vioi') habettir alia praefatio ex Hieronymo de ^
uiris illustribus'' desnmpta Lucas medicos
Antiochensis, ut eius sciipta indicant .... ossa eius cum reliquiis Andreae apostoli translata sunt
de Achaia ; cf. et Thomasium J. p. 339.
De praefationibzis in CT tn'de infra p. 271; item aliam in & et in T/wmasio J. p. 340; zi.p. 273.
hiscr. inc~ praefatio A, incipit praefatio lucae HY, inc. secund. luca X, praefatio B, argumentum
lucae D, incipit argumentum in euangelio lucae K, incipit argumentum euang. sed lucam IQ,
explicit interpraetatio nominu eb~ incipit argumentum eiusdem
: IP, incipit prologus euangelii
secundum lucam M"V Turon., prologus in euang. lucae c, prologus Z, inept praefatio hieronimi prb
in luca ©, incipit praefatio beati Hieronymi presbyteri in euangelium secundum Lucam edd. nihil ;
habetit OW / aur.
Lucas Syrus natione Antiochensis arte medicus discipulus apostolorum
postea Paulum secutus usque ad confessionem eius seruiens domino sine crimine.
Nam neque uxorem umquam habens neque
filios septuaginta et quattuor annorum
obiit in Qui cum iam descripta essent euangelia

Bithynia plenus spiritu sancto.
per Mattheum quidem in ludaea per Marcum autem in Italia sancto instigante 5
spiritu in Achaiae partibus hoc scripsit euangelium significans etiam ipse in
principio ante aha esse descripta cui extra ea quae ordo euangehcae dispositionis ;
exposcit ea maxime necessitas fuit laboris ut primum graecis fidehbus, omni
1. natione cmn ADJPHQKQVX c Uall. edd. {et / aur. qui : igitur H©. quum H®. descripta
> natione syrus c Mai.) om. BOYZ / aur. anti-
: codd.plur. (-bta Q) : scripta KM"0 VW el aur. edd.,
ochensis ©KKrQ(ante.)VZ^ c edd., antiocensis scribata Y, sciibta XZ. asset Z*{corr. Z'). ae-
XZ*: anthiocensis AB5PH(-ses*)0 / aur.; anthi- uanguelia D.
ocensiae Y, antiochensionis D. discipulus + fuit 5. matheum DQW, matthaeum Mai. Uall. {non
W. apostulornm aur. autem edd. ant.), quidem om. DiP : ; inquid /.
2. postea + uero H0W

c Mai. {non Sed.). se- iudea DH'QW ; iudaeam I aur., iudeam Y. italiam
quutus jPH©X. confessionem passionem KM' ; /. instigatus H (ininstigantus H*) ; inscicante /*,
WZ c Turon. Mai. Sed. consummationem edd. ; insticante l".
ant. et Uall. domino deo DQ. : 6. spiritu + sancto A. achaie W. scribsit O

3. unquam OW edd. habens : habuit H© c QX{ras. 3 litt. inter b et s)YZ descripsit A'^. ; >
Mai. {non Sed.) >
habens umquam D. f. > n. scripsit hoc /. aeuanguelium D. etiam et W. :
habens Q. Alios + procreauit H®. sept, et quatt. 7. ante + suum edd. plur. {non autem Froben).
BW/ aur. et sept, et quat. c Mai. Uall. etc. sept, : describta OXYZ, discripta D. que H. euange-
quattuor KOX ; .Lxxini. ADS'KTQYZ, -lxx- & lice expositionis W ; aeuanguelicae dispossitionis
quattuor 0, -LXX- et tres H*, & quattuor H"'". D.
4. obiit : abiit X. bithynia M" c Mai. edd., by- 8. maxima OXZ* ; -mae Q. necesitas 3^ ; nec-
thynia B, bithinia D©WY, bythinia AKVX, bit- necess. Q. fuit laboris ABDiPQV: >laborisfuit
thinia H" bythiniam Z*, bithyniam
: 7?, bythyniam HKRTOWXYZ c I aur. edd. graegis B ;
grecis
ut udtur O ; bethania H'Q, bitthania H*, bethaniam A':?D3'KKrOQVWXZ* / atu:
O O
270 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.
perfectione uenturi in carnem dei manifestata, ne iudaicis fabulis intenti in solo
legis desiderio tenerentur neue hereticis fabulis et stultis sollicitationibus seducti
excederent a ueritate elaboraret ; dehinc ut in principio euangelii, lohannis nati-

uitate praesumta, cui euangelium scriberet et in quo electus 5criberet indicaret
contestans in se completa esse quae assent ab aliis inchoata. Cui ideo, posts
baptismum filii Dei, a perfectione generationis in Christo impletae, et repetendae
a principio natiuitatis humanae potestas permissa est, ut requirentibus demon-
straret in quo adprehenderat, per Nathan filium introitu recurrentis in deum
generationis admisso, *indispartibilis Dei praedicans in hominibus* Christum suum
perfecti opus hominis, redire in se per filium faceret qui per Dauid patrem lo
uenientibus iter praebebat in Christo. Cui Lucae non inmerito etiam scriben-
dorum apostolicorum actuum potestas in ministerio datur, ut deo in deum pleno,
1 perfectione edidimus cum A*D5P : propheta- manifestata ne iud.iicis fabulis intenti . . . e.xcederent
tione codd. rcU. (prof. O) et A'"' et edd., propheta- a ueritate elaboraret.
tionem / praefatione profectione Q. came AH0
;
6. babtismum DY. om. in cbristo W. inpletae
V. >in camem uenturi /. dei citm AD3^Q : Bli'Q aur., implete / ; completae cod. ap. Sabat.,
dei christi codd. rcll. et edd. christi (om. dei" ©. ;
complete W. et repetendae ABD(repp.)JP0K
xnauifestata (omni perfectione manifestata abl. abs. KTQV Turon. (repet. dupl.^ Froben : om. et HOW
sc. per nuntiutn angeliet sanctarum 7nulicriim pro- (-tente)XYZ / -de) aur. edd.
phetatioites) ADjPQ manifestata humanitate c edd. : 7. humane W/; om. D. permisa Q; missa DO*.
flur. manifestata humanitas KiTVZ Tiiron., mani-
; S. quo quod H. adprehenderat D adpre-
: :
festa humanitas BH0O.\Y laiir. ; fieret manifestata hendens erat codd. rell. (adprae. B5PH0QY /, appre.
humanitatis W ; manifesta esset humanitas Froheii KKTVWZ* f (</(/.> ; cf. Sed. 'turn per Salomonem
1502 cf. Sed. '
quatenus graecis fidelibus uenturi in quomodo Maitheus sed per Nathan filium Dauid
camem dei christi manifestata esset humanitas.' ne : introitum recurrentis in deum generationis ap-
neque aur., nee H. intenti cum ADiPQQV : at- prehenderat '
cf. Phil. iii. 12. om. per BH0OW
tenti codd. rell. et edd. (adtenti BY l\. om. in "S. XyZlaur. natan H'O natham a'YZ natum ? H*, ; ;
2. legis : regis I*, dessiderio D. detenentur Q. natam Q. filium + dauid edd., cf. Sed. introitu
neue ABQXTV Turon. : ne uel HKOXYZ c I aur. (-turn OXZ cf. Sed., introtu K) recurrentis (resc.
Mai. ; et ne uel W ; uel ne Ti'S'^êdd. haereticis OZ', H, raec. Q, -tes O) : introiture . currentis / j/c diui-
eret. Q, erraticis D; hereticonim(->. fnbulis /. stul- sum, introire currentis Y.
tis +et0. Y.
solicitationibus D ; sollicitudinibus 9. generationis congregationis O. : > gene-
3. exciderent OQ c edd. uritate O. elauoraret O, rationis in deum aur.* sed corr. ammisso KKTO
elaboret aur. et laborarent elaborare K om.
; H ; ; VXZ-, admiso JPQ ; admissum H'0 ; -^ et 5P.
I; item cum seqq. coniungiint KV. om. euangelii indispartibilis .A.DH'Q Sed. (et infra 'ipse pater
XZ*( + Z^) aeuangu. his D. ioannis Uall. Mai.
; a filio inscparahilis est. Alii nam que et loco et
«fc. ; iohannes O natiuitatem K. . tempore afiliis stiis stint dispertibiles ') indispara- :
4. praesumpta JPHKKTOQV c I aur. edd., pre- bilis codd. plur. edd. aliq. ; indisper. O edd. ; in-
sumpta DW. om. et in quo el. scriberet desper. edd. ; inseparabilis aur. Uall., insperabilis
atir. eletus Q, electos H ; electis cod. ap. Sadat. edd. Locus* corruptus est et fortasse legendum
scriberet : om. B + et Y. ; indicauit /. praedicans ut indispartibilis Deus in hominibns^/f.,
5. contestificans D3'Q; + et Y. completa cf. lectiones codd. DS'Q. deus D3PQ aur. ; + ut
AH0KVY edd. : conpleta BDH'.XrOQXZ / aur. DQ Mai. et Sed. et edd. aliq. predicansDY. in
om. in se 3". conpl. esse in se D. >
que D set/. ; om. OXZ*( -^ 7?] ; -v omnibus Q. om. hominibus
ras. I. om. essent Q. ab aliis /. e. pseudoeuan- . hominis Y. om. suvun H.
. . > suum chr. Q.
gelistis, a quibus non erant perfecta sed praue in- > chr. suum in hominibus aur.
choata, ita explicat Sed. mcoata HXY + sunt Q. ; 10. om. hominis .V*. + A"). > faceret per filium
Ordo uerhorum ut uidetur turbatus est ; forsan hu- aur.

iusmodi fuit ea maxime necessitas fuit laboris ut 11. iter praebebat preb.DHW.praebebant/):
primum cui euangelium scriberet et in quo electus
|
interprebebat V, interpretabat Y; iter praebebat
scriberet indicaret contestans in se completa esse
\
interpraetabat aur. H0Q\VZ*,corr. Z% im-
luce
quae essent ab aliis inchoata ; |
dehinc ut |
graecis merito WZ-c edd. ; merito Z*. etiam et \V. :
fidelibus |
in principio euangelii lohannis natiuitate 12. apostulomm aur., apostolorum edd. et >act.
praesumta omni perfectione uenturi
|
in camem Dei apost. edd. aliq. om. in pr. Y. ministerio D3'QY
PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE. 271
ac liiio proditionis extincto, oratione ab apostolis facta, sorte domini electionis

numerus compleretur, sicque Paulus consummationem apostolicis actibus daret
quem diu contra stimulos recalcitrantem Dominus elegisset. Quod legentibus ac
requirentibus Deum etsi per singula expediri a nobis utile fuerat, scientes tamen
quod operantem agricolam oporteat de fructibus suis edere, uitamus publicam 5
curiositatem, ne non tarn demonstrare uolentibus Deum uideremur quam fasti-
dientibus prodidisse.
EXPLICIT.]
edd., ministerium c : mysterio codd. rdl. Sed., mist. S-Q : sciens n@KMOW{sdes)WXYZc laur. edd.
W aur., moest. /. in sec. : et X. quod quo Mai.
5. : agriculam SÔ. oportet
1. ac ADIPOQ: et BHeKfflTVWXYZ cl aur. DiPQ + primum edd. ; om. suis ¥i; cf. 2 Tim. ii.
edd. perditionis DK. exstincto Sabat. Mai. ora- 6, sed Hieronyvius legit laborantem agricolam
tionem OZ. ab om.
: Y ; + ipsis Froben, Uall. etc. oportet primum de fructibus percipere, et Graece
factam H*. sortem H*. domini : dominicae legitur liiTaXanPaneiv. aedere Q. uitamus AB
Frobeji. DIPH0Q;uid.) : uitauimus K.VTOVXYZ c I aur.
2. conpleretur BJPKTOQVXZ ; om. Y. sicquae edd. puplicam DiPQ.
0(c sup. lin.)Q)i*, sitque Z* {sed corr.). consum- 6. curiossitatem D. noitam H. demonstrare
matione H /. daretur azir. ADa'Q edd. : om. BHOKiVrOVWXYZ c I aur.
3. quem {om. aur.) diu: quamdiu Sacon 1519, Mai. Sed. > uolentibus deum demonstrare Q
Uall. etc. stimulum W c edd. > recalcitrantem edd. ,eta.d. demonstrasse Kesler, Sacon 1 5 1 9, Uall.
stimulos {otn. contra) aur. recalcitrancem H*. nideamur DQ.
eligisset O. quod + et edd. ac : aut Y. 7. prodidisse BHproded. H*)0KJVTOQVWZ
4. om. deum aur. etai : et D*K ; si O aur. ;

c I aur. edd. cf. prodisse ADS'XY^-ssae) prodesse :
haec Q.
si sincula O ; seq. ras. unius lit. tS. ex- Thorn. Mai., et cf. Sed. qui explicat utilitatem con-
pediari Y. utili H. fnit Q ; fuerit /. scientes ABD ferre. ad fin. + amen H.
Subscr. explicit A explicit praefatio KKTZ, explicit praefatio lucae H, praefatio secundum luca exp
:
O, expl. praep. euan. lucae aur., expl. praefatio euangelii secundum lucam B, explicit
praefatio
argumentum secundum lucam B, explicit prologus X c /, incipit praefatio V, incipit argumentum'
lucae D ; nihil habent QWY.
\_Praefatio ita habctur in CT ; edidimiis ex codice C, lectionibus cod. T in notulis adhibitis.

Inscr. Incipit prefatio euangelii secundum lucam T ; nihil habet C.
Lucas Antiochensis Syrus arte medicus discipulus apostolorum postea uero

Paulum secutus est husque ad confessionem eius seruiens domino sine crimine
. . .
huxorem numquam habuit filios numquam procreauit hoctuginta quattuor . .
annorum obiit in Bytinia planus spiritu sancto hygitur quum iam descripta .
essent heuangelia per Matthaeum quidem in ludea per Marchum autem in

. .
5
Hytalia sancto instigante spiritu in Acayae partibus hoc descripsit heuangelium
.
.
significans per principium suum antea alia esse descripta sed et sibi maximam
1. antiocensis sirus. medicus + ut eius scribta 7. suum: ipsiusf? + euangelii. ante, describta;
indicant greci sermonis non ignarus fuit. ita pergit T et a quibus audierit apostolis ipse
2. sequutus. usque. declarat dicens : sicut tradiderunt nobis qui a
3. uxorem. nnnquam bis. Ixxxiiiior. principio ipsi uidenint et ministri fuerunt ser-
4. bitinia. igitur. describta. monis : de quo et apostolus ait : missimus cum
5. euangelia. matheum. illo fratrem cuius Inus est in euangelio per omnes
6. Italia, acaie. describsit. euangelium + quod ecclesias et ad colosenses salutat uos lucas ka-
non tantum ab apostolo didicerant qui cum domino rissimus. hoc euangelium sicut audierat
Igitur
in carne non fuit sed a ceteris apostolis magis qui ipse composnit significans per principium eius
cum domino fuerunt. maximam necesitatem eie.
002
27 2 PRAEFATIO UEL ARGUMENTUM LUCAE.
necessitatem incumbere . Graecis fidelibus cum summa diligentia homnem dispo-
sitionem xpi in carne uenturi narratione sua exponere . Propterea ne iudaycis
fabulis adtenti . in solo legis desiderio tenerentur . neue hereticis fabulis et stultis
sollicitationibus seducti . exciderent a ueritate . Itaque per quam necessariam
statim in principio sumpsit . ab lohannis natiuitate quae est initium euangelii .
praemissus domini nsi iftu xpi et fuit socius ad perfectionem populi . Item induc-
tionis baptismiadque passionis socius Cuius profecto dispositionis exempluni .
meminit Malacihel propheta unus de duodecim Deinde ipse Lucas scripsit

. . .
hactus apostolorum Post hunc lohannes Euangelista scripsit Apocalipsin in

.
insula Pathmos deinde euangelium in Asia.]

.
1. grecis omnem ueritatem gestorum domini 6. nfi itiu xpi. induotionis : introductionis.
eonim dispositionemque sue narrationis exponere. 7. babtismi atque disposicionis.
2. propterea ideo.
: indaicis. 8. malacias. scribsit.
3. attenti. neue; neuel. fabulis: questionibus. 9. actus, apostolorum + in urbe roma. euar
4. itaque : ita. necessarium. gelista : euangelium. scribsit.
5. statim: statnit. sumsit. ioaiiis. que. 10. deinde : post.
Suhscr. explicit praefatio C ; nihil habet T.

Deinde sequitur in Item alia praefatio {cf. et Thoni. \. p. 340, e Cod. Oral. E. 16).
Lucas euangelista syrus genere arte medicus discipulus apostolorum postea panlum usque ad confes-
sionem sequutus est Scripturus euangelium suum cansam quur (cum Thorn.) scriberet indicauit Uidelicet
qnoniam multi alii {om. Thorn.) temere praesumpserant narrare his quae slbi magis erant ad liquidum com-
pertae Uolens ergo abstrahere nos \^ nos abstr. Thorn.) a ceterorum narrationibns fidem facit per se con-
scriptae ueritati (-tis Thorn.) Certus quod ea uel paulo exponente, uel aliis apostolis qui ab initio ipsi
uiderant et haec sibi tradituram {sic ? tradiderant) consequutus sit et haec nobis per (om. Thorn.) proprium
;
Euangelium tradat Interpretatur autem Lucas ipse leuans (eleuans Thorn.) siue ipse consurgens {cf. Sed.
Unde et Lucas eleuans uel consurgens interpretatur) Quia Christi gesta a perfectione idest a baptismi rege-
neratione in mysterio conpraehendens, generationem quam Matheus secundum carnem descendendo per
Salomonem perduxit ad Christum Ipse a Christo secundum adoptionem per Nathan reuocans in Adam
reducit ad Deum Qui tertins in euuangelistarum ordine uituli figuram gerit Quoniam a Zaccharia sacerdote
atque a sacrificio inchoans sic effatur (aff. Thorn.) fuit sacerdos quidam nomine Zaccharias.
Suhscr. expl prf 0, explicit prologus Thorn.

PRAEFATIO MATTHEI E COD. KENANENSI (Q).
Cum mense lunio anîi mdcccxc Dublinium uisitaremus, et praecipue codices Biblicos Bibliothecae
CoUegii S. Trinitatis prophis scjîaremur, experti stumts editoreni codicis Kenanensis (Q) prae-
fatzones etiangelioriim praetermisisse. Addidimtts ergo praefatiomtm istaruni collationes in
fascicule nostra secundo et sequentibus^ sed eiiangelium Matthei iani publici iuris facttwi erat
Itaqtie nunc, occasione data, et 7te haec pagina tiactia maneret,praefatio7iem kanc typis mandaui-
mus. Lectiones miiltis in locis cum D3* concordajzt, quos codices prae aliis in hac re, quamuis
momenti minoris, sectiti suvtus.
[INCIPIT ARGUMENTUM EUANGELII SECUNDUM MATTHEUM.

Mattheus ex iudaeis primus ponitur in ordine ita euangelium in iudia
sicut
primus scripsit cuius uocatio ad dominum ex pupJicanis actibus fuit duorum in
generatione christi principia praesumens unius cuius prima circumcisio in came
secundum cor electio fuit et ex utrisque in patribus christus. Sicque
alterius cuius
quaterno denario numero triformiter posito principium a credendi fide in lectionis
tempus porrigens et ex electione in transmigrationis diem dirigens adque a
transmigratione usque in christum desiniens decursam aduentus domini ostendit
generationem ut et numero satisfaciens et tempori et se quod esset ostenderet et
dei in se opus demonstrans etiam in his quorum genus possuit christi operantis a
principio testimonium non negaret. Ouarum omnium rerum tempus ordo
numerus dispositio uel ratio quod fidei necessarium est deus christus est qui factus
est ex muliere factus sub lege natus ex uirgine pas"s in carne omnia in cruce fixit
ututriumfans ea in semetipso resurgens in corpora et patris nomen in patribus fih'o
et filii nomen patri restituereret in fiHis sine principio sine fine ostendens unum se
cum patre esset quia unus est. In quo euangelio ut ille est desiderantibus deum
sic prima uel media uel perfecta cognoscere ut et uocationem apostoli et opus
euangelii et dilectionem dei in carne nascentis per uniuersa legentes intellegant
adque id in eo in quo adpraehensi sunt et adpraehendere expetunt recognoscant.
Nobis enim hoc in studio argumenti fuit et fidem factae rei tradere et operantis
dei intellegendam esse diligenter dispositionem quaerentibus non tacere.
Finit argumentum euangelii secundum mattheum.]
-^74
Capitula exstant in K'&ZV)'SQVi%iycapitida et <i/vf««)KOQTVXY aitr.
In W habitur tantum brcnis capitulatio lit scqtiititr De uisioiie zacharie qui uerbnm angeli quia non credidit
obmutuit ; Elisabeth uxor eius concepit. maria quando de spu sco concipiens salutauit elisabeth ; elisabeth salutata
prophetauit et peperit ; et ut nomen filii sui iohanuis zacharias scripsit ; locutus est.
Desunt capitula in EFLMM'RZ, et vg., cditionibusque antiquis exc. Keskri\%'j quae post praefationcin ita habel
Incipit registrum in Lucam cuius sunt uiginti quatuor capitula ; deinde sequiintur capitula.
AHVYJ/arl. 2797. C(T) Thorn. L p. iii,. '&®Z {breues)<y^ Par. Lat. 10^1%.
Edidimus ex codice A (ed. Tisc/i.) cum col- Edidimus ex codice C adhibitis Cf. Thorn. I. p. 340.
latione codd. rell. ; cf. Thoinasium uol. I. in notulis iiariis Icctionibus Edidimus ex codice X et uarias
p. 305, ubi ex V nostra impressit. exceptis quae ad meraiii
iis lectiones exceptis iis quae ad
orthographiam spectant. Lit- orthographiam spectant, in
terae nigi'iores in codice rubri- notulis adhibuimus.
catae sunt.
I. Praefatione lucas theophilo euan- Collatio capituloruTii codicis T

gelium indicat per ordinem de- nobis non praesto erai.
scripturum.
II. Sacerdotium iusti zachariae re- I. Zaceharias uiso an- I. Zacharias angelo non
fertur et uisio in itmplo qua ei gelo quia non cre- credens obmutuit
filius angelo reuelante promittitur didit hobmutuit.
nasciturus cuius etiam conceplio Aelisabeth huxor eius ac posteaquam elisabeth
memoratur. concepit. peperit locutus est zacha-
III. Missus angelus ad mariam nas- Maria quoque de spiritu rias et prophetauit
citurum loquitur saluatorem quo SCO quum concepisset
mox concepto salutatur ab elisa- salutauit helisabeth.
beth exultante in utero iohanne Aelisabeth salutata pro-
unde post iii menses reuersa est phetauit et peperit.
in domum suam.
IIII. Nato iohanne uox eloquii muto Et hut nomen filii sui
redditur patri ilico prophetanti lohannis zaceharias
puer in deserto est usque in diem scripsit locutus aest hac
ostensionis suae ad israhel. filium praeiturum ante
dominum prophetauit.
V. Refertur edictum caesaris et na- Posteaquam peperit Ma- natiuitas itiu ab angelis
tiuitas christi pastoribus ab angelo ria Ihm infantem in pastoribus indicata
nuntiatur cum quo caelestis multi- praesepio posuit.
tudo canit gloria in excelsis deo.
VI. Angelis descendentibus pastores Quem pastores iuxta han-
profecti saluatorem in praesepio gelorum indicia inue-
positum reppererunt deum super niunt.
his quae uidebant conlaudantes.
I. praefatio H. I. Zaceharias + offerens al. ap. zacharias

1. credens om.
. . .
111. oin. ab Hail. Thorn. salutata

aelis. ilia : O. zach. + uiso B0 Thorn, et
V. et I/arl. TJiom.
Dili, caelestis + mi- salutata Alex. 14. lohannes + posteaquam O. elesabeth O*.
litiae YiY Harl. Thorn, deo + et in terra esset Thorn. angelo J. indicatur B0J Thorn.
pax etc H.
VI. discedentibus H Harl.""- Thorn, ui-
derant H.
a75
SECUNDUM LUCAM.
tnscr. Item indicia siue capitula lectionnm euangelii sec lucan A, incipiunt capitula in euangelium Incae K,
incipiunt capitula XY, inclp elencus eiusdem B, incipit aelenckus C, incipit elencus T, INcip~ breues interpretatio
secundum Lucanum D, incipit nunc breuis disputatio lucae euang H", incipiunt breues eiusdem euangel ©, incipit
breuis eiusdem H aur., expl secundum marcum incipit secundum lucam GZibreues), inci secundii luca inc tituli
eiusdem O. nihil habent QVW,
DS'GQ aur. J {capitula'). K Harl. 2 790 Nanc. Bamb.

Edidimus ex codice D uariantibtis Ex codice K transcripsimus ttari-
leetionibus, exceptis iis quae ad or- antibus lectionibus in notulis aj-

positis.
thographiani spectant^ in noUilis
adhibitis.
I. Incipit capitulatio secundum

lucan de initio euangelii.
I. Zachariae sacerdoti apparuit II. De natiuitate sancti iohan- Uisio zachariae generandi
ang Annuntiauit ei filium nis et adnuntiatione christi iohannem et beatae mariae
iohannem et idem mariae et sanctae mariae. uisionem
annuntiauit anguelus ihm
filium.
II. Natiuitatem ihu annuntiauit III. De natiuitate christi ubi II. Natiuitas dni ihu xpi
pastoribus anguelus. post dies octo adtulerunt in
templum et circumcisus est.
om. apparuit aur. ang diis

I. :
D*; +et iiPQ +gabriel et G aur.

;
iohannem + et iohannes praecederet

diim in spu heliae Gaur. angelus>
adnunt. mariae G aur. >
filium itim
jPGQ aur.
II. adnuntiat GQ aur. et > ang.
past. adn.itPG, >adn. ang. past.Qrt/^;'.
kWW Haii. 2797. C(T). B0J( !-eiies)OXPar.Lat. 101,1?,.
VII. Octauo die circumcisionis eius Quique ad hoctaua diae quique die octaua circum-
prophetiapraesentis symeonis iusti circumciditur. ciditur.
uel annae prophetissae narratur. II. Symeon iustus xpm II. Symeon iustus xpm par-
manibus sumptum uulum benedieit
benedieit.
Anna prophetissa uidua
multa de xpo praedicit.
VIII. Duodennis ipse remansit a suis Ihs annorum duodecim ihs annorum duodecim in
in templo quaerenti matri dicens in in templo cum Doc- templo cum doctoribus
his quae patris mei oportet me esse. toribus legis inuentus legis disputat.
in Patris se hopere
aesse hoportere pro-
nuntiat.
Vim. Anno xv tiberii caesaris iohan- III. Anno quinto deci- III. Anno XV tiberii caesaris
nis orta praedicatio dicitur qua mo tiberii caesaris iohannes ihm baptizat
cunctos ad paenitentiam cohorta- curante pylato lo- quem aestimabat filium
tur et calciamentis domini se hannes babtisma ioseph qui fuit filius heli.
fatetur indignum. praedicat dicet et

X. Herodes carceri dat iohannem et fortiorem xpm uen-
XXX annorum baptizato domino turum designat.
trinitatis in baptismo mysterium Quo babtizato columbae
declaratur generationum Ixxvii a figura spiritus supra
christo sursum uersus ad deum descendit uox hetiam
ordo conlexitur. de caelo filium dei in-
dicat quem putabant

filium ioseph.
XI. xl dierum ieiunium et trina IIII. Ductus in deser- IIII. Ihs temtatus a diabolo
temtatione diabolus superatus os- tum quadragin-
Ifis uicit
tendilur. ta diebus geiunauit

et a diabulo temp-
tatum dicit.
XII. Fama regressi in galilaeam re- Reuersus in Galileam reuersus in galilaeam et
ferlur et quod Esaiae librum docet. ingressus nazareth in
VII. prophetiae AHY. I.quiqne octauo die Thorn. I. quique que eras. O. oc-
:
VIII. matri patri H. mei + sunt Thorn.

: II.praedicit al. prophetat
: tauo VA'iS Thorn.
X. uersusque //a;-/. uersus usque 7V;o?«.
; ncl prophetizat ap. Thorn, om. III. XV + imperii
; Thorn.
XI. trina trinita H*.
: hopere Thorn. pronuutiat aestiniabant Thorn. existimabat
;
praenuntiat Oat. 4221. B0J.

III. tiberii imperii Thotn.
:
curante pylato pilato iudaeam

:
procurante Thorn.; pilato curante

iudaeam Alex. 10. babtisma
praed. baptista poenitentiam
:
praed. Thorn, dicet = dicit sc,

eiiaiigc-lisla, IIII, </.
iit c. c. A
Villi, babtizato + in Thorn.
om. uox Uat. 4221.
IIII. temptatus uicit Tliom.
SECVND UM L UCA M. 277
DSPGQ aur. J {capitula'). K Harl. 2 790 Na7ic. Bamb.

III. De circumcisione ihu.
III. Accepit semion puerum

ihm et benedixit diim et
dedit annae profetiae.
nil. Anno igitur -xii- ihs in V {sic). Ubi remansit iesus a IIII. Ubi ihs annorum duo-
templo docebat seniores. parentibus in templo et do- decim docens.
cebat.
V. Ubi iohannis babtizat popu- VI. De baptismo iohannis et V. Ubi iohannes baptizat et
lum babtismo Poenitentiae. doctrina et ubi baptizauit ubi ihs baptizatur genera-
VI. Babtitzatus ihs ab iohanne iesum. tiones patrum.
fuit fere annorum xxx qui
putabatur esse filius ioseph
et generatio usque adam qui
filius dl fuit Et in diserto
agebatur a diabulo tempta- VII. Ubi ieiunauit iesus et VI. Ubi ihs temptatur.
tus et leiunauit xl diebus. temtauit eum diabolus.
VII. Et In natzareth legit ihs VIII. Ubi uenit in templo et VII. Ubi ihs nazareth librum
librum issaiae et dixit non legebat prophetam et dicit legit.
III. + et ad init. GQ. accipit Q. IIII. >duodecim annorum Nanc,

dttm : deum Q mtr. de anna
et
profetissa i*PQ ; et anna erat pro-
phetizans G, et erat anna prophetissa
aur.
IIII. annorum 5PQ aur., ubi an-
norum G. om. igitur a?GQ aur.
> docebat in templo G. seniores :
sermones lapsu D.
V. om. ubi aur. baptismum Qaz(?-.
VI. + et ad init. iPGQ. babt. +
autem aur. qui pr. quod G aur. :
filius fr. filium aur.

: generatio
+ Kfm. 3*. usque o?«. JP + ad Q.: ;
pro generatio etc. legimt sic G aur. ;
enumeratio generationum in supe-

riores patres usque ad adam et filius
di in deserto etc. G. in supereriores
;
patres usque ad adam et filium di et

in deserto etc. aur. > fuit filius dl
IPQ. om. e\ ante iem.n.'SGfâur.
Pp
A.\l\Y Harl. 2797. C(T). 'B@J{ireues)OX Tar. Lai. 1043S.
accipiens de se impletum dixerit Sabbatis synagogam in- synagogam esaiam legit
nee habere prophetam honorem gressus Ysayam se sig-
in patria sua relata etiam uidua de nare hac nullum pro-

serapta uelneman syri
leprosi phetam in patria sua
mundatione quod per medium dicit acceptum.
eorum qui eum de monte prae- De qua electus aput cade qua eiectus hominem a
cipitare uolebant transient indi- pharnaum hominem a daemone sabbatis liberat
cator. daemonic sabbatis li-
XIII. Confitentem in synagoga dae- berat.
monem pellit ex homine. Et socrum Symonis a et multos alios curat

XIIII. Socrus petri et multorum in- febribus.
firmorum turba sanatur et con- Et multos male habentes
fessio daemonum prohibetur. curat.
XV. Duabus nauiculis captura pis- Et daemonia se confiten-

cium in uerbo domini repente com- tia increpat.
pletis timor pauescentis petri so- De naui adloquitur. de naui alloquitur

ciorumque eius edicitur. De qua pisces multos qua pisces multos capi fecit
XVI. Leproso mundato multi uirtute capi facit.
domini curantur infirmi. Ubi aetiam petrum lo- et petrum iohannem et iaco-
hannem et lacobum bum elegit
heligit.
Leprosum mundat. leprosum mundat

In deserto horat. et in deserto orat.
XVII. Paralyticum nudato tecto di- V. Paralyticum dimis- V. Paralyticum dimissum

missum ante se et a peccatis et a sum per tectum per tectum curat
paralysi curat. Ihesus a peccatis
aet hab infirmitate
liberat.
XVIII. Leui qui et matheus de te- Leui publicanum sequi leui publicanum sequi iubet
loneo uocatur murmurantes de iubet.
publicanorum conuiuio uel de Aput quem murmuranti-
ieiunio adhibita sponsi et uestibus pharisaeis cenans
menti ac uini noui comparatione dicit sanis non aesse et pharisaeis dicit non esse
redarguit. hopus medicum. opus sanis medicus
De geiunio disputans pa-
rabulam panni et hu-
trium ponit.
XII. mundationem H. quodque V Harl. IIII. sabbatis + in Thorn, se IIII. synagoga J Thorn, legit
XIII. daemonem + potestatis iure H. signare at. legit ubi de eo pro-
: + prophetam J. daemonic ©.
XV. dicitur V y%;-/. phetauerat ap. Thorn, electus : nauicula J. loquitur J + de
;
XVI. uirtutis H. eiectus Thorn, heligit elegit: B@ Thorn.; +e J. facit B0J

XVII. peccati Harl. curat + solita Thorn. Thorn, petrum + et BOJ Thorn.
H.
iussione V. Leuin Thorn, et de ieiunio COT. et/oj/ iohannem O. eligitJ.
XVIII. raurmurante Harl. + quoque H.; Thorn. V. tectum lectum lapsn X.
:
> noui ac uini V Harl.'"'- curat + et J. medicum BWO

Thorn., medico J.
SECUNDUM LUCAM. 279
DH'QR atir. J {capituld). K Harl. 2790 Nanc. Bamh.

est Acceptus profeta nisi in de multis uiduis sub helia
patria sua. et de leproso sub helisaeo.
VIII. IN synagoga hominem Villi. Ubi in synagoga homi- VIII. Ubi in synagoga dae-
habentem demonium mun- nem daemonium habentem monem pellit socrum petri
dauit. curauit et socrum petri a uel alios multos sanat.
febribus liberauit et alios
multos sanauit.
X. Ubi in stagno gennesar in Villi. Ubi de nauicula docet

nauicula sedet et de captura populum et captura piscium.
Villi. Ubi apostolis dicit ihs piscium et simone et
de
Uenite post me faciam uos iacobo et fratribus eorum.
fieri piscatores hominum. XL Ubi leprosum mundauit. X. De emundatione leprosi.
X. Ubi leprosus rogauit ihm et
mundauit cum.
XI. Paraliticum Curauit dns XII. Ubi paralyticum curauit XL De paralitico sanato.
qui toUens grauattum suum qui et lectura suum portauit.
abiit in domum suum.
XII. Et secutus diim puplica- XIII. Ubi leui uocauit de te- XII. De euocatione leui mat-
nus nomine leui et dixit ihs lonio et cum publicanis ede- thei apostolatum.
Nemo mittit uinum nouum bat et ubi requirunt quare

in utres ueteres. discipuli eius non ieiunant
et pannus et utres ueteres.
VII. >
proph. acceptus am-, G XI. sanato curato Nanc. Bamb.
:
oni. nisi S'GQ atir. XII. uocatione Nanc. apostolatu

VIII. mnndat G. Nanc.
Villi, om. ubi Gaur. om. its
Q. (J«. post me H'GQaa;-. fieri:
uiuificare G ; om. Q.
X. ovi. ubi aur. et > rogauit ifim
leprosus. leprosus : incepit apos
scribere D scd corrcxit. Ita legit G
quod leprosum mundauit ills.
XI. + nbi ad init. G. curauit
mundauit G. toUeret aur. domum
suam SPQ aur.
XII. et ad init. om. aur. ubi G.
: ;
seoutus + est 3PGQ. dnm diis :
lafsu D ; ilim Q.
P p 2
28o CAPITULA IN EUANGELIUM
KnWHarl. 2797. C(T). B&J{dreues)OXPar.Lal. 10438.
XIX. Quaerentes de euulsione spi- Spicas uellentibus disci- discipuli spicas uellunt
carum in sabbatis relate dauid pulis panes proposi-
exemplo conuincit. tionis commemorat.
XX. In synagoga manum aridam Hominem manum hari- manum aridam habentem
sanat repletis insipientia pharisaeis. dam abentem sabbatis sabbatis curat
curat.
XXI. Pernoctans in oratione mane In horationem pernoctat.
duodecim apostolos nominat tan- Apostolos heligit. apostolos eligit
gentes euni sanantur egroti. Turbas alloquitur beati- turbis beatitudinem aliorum
XXII. Pauperes esurientes flentes tudinem aliorum et et aliorum infelicitatem
persecutionem patientes beatos aliorum infelicitatem cum parabolis praedicat
uocat uae diuitibus ac ridentibus promittens. et mandatis.
dicens etiam inimicos praecipit Parabulam praeferens de
diligendos et percutienti uel nu- ducatu caeci.
danti minime resistendum. Et magistri aet discipuli.
XXIII. De festuca et trabe arbore Et festucae in hoculo uel
quoque bona et mala atque domo trauis.
aedificanda parabolam ponit. Et arboris boni fructus
uel mali.
Et hominem qui domum
super petram uel super
harenam hedifichauit.
XXIIII. Centurionis seruum curat VI. Centurionis puerum VI. Centurionis puerum
••ogantibus pro eo senioribus et curat. curat
amicis.
XXV. Filius unions uiduae matris Uiduae filium resuscitat. uiduae filium mortuum re-
mortuus iam ciuitate elatus de suscitat
feretro suscitatur.
XXVI. Regressis iohannis nuntiis loahnnes discipulos mittit ihs testimonium de Johanna
multa de eius magnitudine loquitur ad Ihm. dicit cum similitudinem
et pueris sedentibus in foro genera- Et xpus de lohanne lo- puerorum in foro seden-
tionem comparat iudaeorum. quitur subnectens si- tium
militudinem puerorum
in foro sedentium.
XIX. nulsione Y. spicatoram H. V. heligit codd. Alex, ct

: V. euellunt O. elegit BO.
XX. arida H. Uat. elegit, praeferens pro- : + et anle turbis B0J Thorn.
XXI. orationem H. mane : manet ferens Thorn. trauis + oculi praedicit J. et mandatis: om.
Harl.""' apostolis Harl. Uat. 4221. hominem: de ho- ; +de ceco et trabe et festuca
XXII. praecepit A*HY Harl. percu- mine Thorn, supra petram Thorn. O' ; + quod non sit iudicaudum
tientes Y. VI. centurionis . . resus-
. de festuca fratris cum trabem
XXIII. festucae H. oni. et pr. H. citat: de centurionis puero et conspicit proprii reatus Tar. Lat.
parabola Y. uiduae filio resuscitato Alex. 10438.
sedentium : al. ludentium ap. VI. Tesuscitat farlt'm in ras.
Thorn. X. iesus christus 0.
: > de
ioh. test, dicit B0JO Thorn, si-
militudine B0JO" Thorn, am.
inO.
SECUNDUM LUCAM. 38i
D3'GQ aur. J {capitula). K Harl. 2790 Nanc. Bamb.

XIII. Die sabbati discipuli XIIII. Ubi discipuli uellebant XIII. De spiscis sabbato uulsis
uellebant spicas et manduca- spicas et manducabant et de uel de arida sanata manu.
bant Et in synagoga ihs homine qui manum aridam
hominem curauit manum habebat.
aridam habentem.
XIIII. Ubi discipulos elegit et XV. Ubi in monte orabat et XIIII. De duodecim apostolos
nomina eomm signat et do- de beatitudine docebat et de electionem et de doctrina
cet beatitudinem. inimicis diligendis et non beatitudinis.
iudicandum de ceteris.
XV. De fistuca et trabe et XVI. Ubi dicit non esse dis- XV. De non iudicandum de
oculo eruendo. cipulum super magistrum et festuca et trabae et domum
XVI. De dorau aedificata super de festuca et trabe et arbore petre areneque constructa.
petram et harenam. bona et mala et spina et rubo
et de domo aedificata super
petram-.
Ubi centorionis seruum curauit XVII. De filio centurionis. XVI. De seruo centurionis
ihs. curato.
XVII. Mortuum unicum filium XVIII. De filio uiduae susci- XVII. De filio uiduae resusci-
uiduae resuscitauit ihs et tato. tato.
matri restituit.
XVIII. lohannis de carcere XVIIII. Ubi iohannes discipu- XVIII. Ubi iohannes ad ihm
ad dRm mittit discipulos tu los ad iesum mittit et iesus de mittit.
es qui uenturus es. iohanne ad turbas loquitur.
XIII. om. its G aur. > curauit XIII. spiscis {f. e. spicis) : pisces
hominem 5'G(homini)Q aur., el ¥ Harl. Nanc.
dexteram atir. > habentem man. XV. petra Natu.
arid. iPGQ. Inc. XIIII et in syn.
Q et XV ubi disc. etc.
XIIII. ubi + diSs Gaur. signat
designat 5PQ a;(?-., designauit G. et
nomina eomm signat dis scripttim
D. om. doeet mir.
XV. fistucae Q, festucam atir.
trabera aur. et oculo de oculo
:
H^GQ aur.
XVI. + et adhtit. GQ aur., et om.
de aur. de domo etc. in XVI co7n-
prehcndit Q {ft. ad XIII) et in XV
aur.\ inc.ubi cent. XVIa?«-.,XVII
5PQ. curauit sanauit aur.
:
XVII. mortuum unicum ubi :
tantum G. > filium unicum JP.

om. uiduae aur. resuscitat a'Q.
om. et matri restituit G.
XVIII. +ubi ad init. G. inc.
D mortuum unicum sed expunxit.
d&m ilim iPQ aur. et mittit ad
: >
ihm G. discipulos dicens SPQ aur.;
;
om. G. om. tu e. q. u. es G.
a8a CAPITULA IN EUANGELIVM
Kii\Y Harl. 2797. C(T). 'Sfdi{bnms)0)!iPar. La/. 10438.
XXVII. Discumbentis domini pedes Mulier peccatrix lacrimis mulier peccatrix lacrimis
mulier lacrimis rigat et pharisaei pedes xpi lauat et hun- pedes xpi labat
cogitatio parabola duorum arguitur guet propter quam pa-
debitorum. rabulam dicitur credi-

toris qui parum uel
multum concedit.
XXVIII. Euangelizanti domino et In itinere sequentibus se in itinere sequentibus se

discipulis eius mulieres de suis turbis et mulieribus uiris ac mulieribus para-
dicuntur facultatibus ministrasse quae curatae erant si- bolam seminantis dicit
parabolani quoque seminantis fruc- militudinem saeminan-

tuumque proponit atque exponit. tis dicit cuius saemen
in bonam terram uel
petrosam caecidit.
XXIX. Lucernam sub uase non po- VII. Lucernam non sub de lucerna super cande-
nendam et eos matrem fratresque uase sed super can- labrum
uocandos ait qui patris fecerint delabrum poni.
uoluntatem. Matrem et fratres repu-
diat.
XXX. In naui dormiens excitatur Nauigans post somnum nauigans tempestatem se-
a periclitantibus et tempestatem tempestatem sedat. dat
maris uerbo compescit.
XXXI. Hominem a daemonum le- Hominem a maledictione de eis qui uerbum dl faciunt
gione curauit quos in porcos ire liberal. de legione daemoniorum in

concessit. porcos.
XXVII. pedis H. VI. parabola dicitur Thorn. VI. >

labit pedes christi {om.
XXVIII. om. atque exponit V. cred. cni p. uel m. conceditur lacrimis) B. dioit + mater et
XXXI. demonium H. legiones Harl. Thorn, {sed Alex. \o et Uat. 4221 fratres uenerunt J. ine. vii ad
concedit). petrosa al. ap. Thovi. de lucerna B0JO Thorn, et po-
Thorn, inc. c. vii ad lairi filium nunt nauigans t. s. ( + et de
etc. sub uas Thorn, maledic- legione J) ante de lucerna s. 0.
tione :legione Thorn. ; et om. BWJ Thom. uarie Icgît Par. I.at.
liberat Alex. 10. 1043S de eo quod lucerna supra
candelabrum poni debeat. de
fratribus et matre ad ihm uenien-
tium. de eis qui uerbuum dei
audiunt et faciunt. de eo quod
nauigans tempestatem sedat.
eis: his 0J. in porcis J; ho-
minem liberatum/;o in p. 10.138.
SECUNDUM LUCAM. 283
DH>GQ aur. J {capitula). K Harl. 2790 Nanc. Bamb.

XVIIII. Et ihs ad turbas de
iohanne loquitur.
XX. recumbens ihs in domu XX. Ubi in domo pharisaei XVIIII. Ubi pedes ihu lacrimis
farissei quaedam mulier in- mulier peccatrix pedes iesu mulier rigauit.
gressa lacrimis lauit pedes unxit unguento et de duobus
eius et capillis turgens oscu- quibus debitum dimissum
labatur et unguebat unguen- est.
to.
XXI. Pro Ponit parabulam se- XXI. Ubi praedicabat regnum XX. De doctrina seminum
minantis et adaperit earn dei cum discipulis et de eamque apostolis suis ape-
discipulis et Annuntiabatur semine uerbi dei quod cecidit riens de lucernam uel de
ei mater et fratres eius qui in terram bonam et malam. matre ad eum fratribusque
foris stant. uenientium.
XXII. De lucerna sub medio

et ubi mater eius et fratres
quaerebant eum et ubi dor-
mit in mari et imperat uento.
XXII. Et dormiente ihu in XXI. De tranquillitate maris.

nauicula facta est tempestas
et rogatus a discipulis con-
piscuit mare et siluit.
XXIII. In regione gerassino- XXIII. In regione geraseno- XXII. De daemoniaco liberate
rum legio ihm ut
rogauit rum legionem daemonum in terra gerasenorum.
transeuntes de homine eant eicit qui introierat in porcos.
in porcos.
XVIIII. in unum cum praece- XVIIII. mulieri Nanc.

dente sub numero XVIIII conipre- XX. aperiens : aperit ihesus
hendit Q, sub numero XVIII aur. {semper plene scr. ) Nanc. ad eum
XX (XVIIII in G). inc. ubi re- fratribusque uenientium in cap.
cumbenti ibu etc. G. in domum Q. XXI ponit Nanc. post maris.
OCT. quaedam G. >ingressa mulier
G. lacrimas G. eius osciil. . . .
om. G. unguebat om. Q; un.Nit G.

;
XXI. + ubi arf /nz'A G. proponit

+ dns aur. aperit iPG. disc. + suis
3PQiJ!«?-. nuntiabatur JPQ, nuntia-
bantur aur., -tiantur G. ei et lapsii :
D. fratres sui foris stantes G. quia

f. starent aur.
XXII. ubi dormiens in nauicula

excitatns a discipulis conp. tempes-
tate et mare et sil. ita G. oin. et ad
init. aur. om. est aur. coup. +
uentum et aiir. om. et siluit aur.
In XXIII, XXIIII, XXVI,
XXVIII, + ad init. G.
ubi
XXIII. legio + daemonum G, et
> daemonum legio 3", daemoniorum
legio aur. rogat iiPGQ aur. exe-
untes GQa2«-. eant: irent aur.,
intrent G.
C(T). '&(dZ{breues)Oy.Par. Lat. 10438.
XXXII. Pergens ad filiam iairi sus- layri filiam dum iret re- VII. De profluuio mulieris
citandam mulierem a profluuio suscitare mulierem ha de filia principis cuius no-
sanguinis saluat resuscitatae puel- profluuio liberal. men erat iairus resusci-
lae dari praecipit manducare. Puellam uiuificat. tata.
XXXIII. Conlatis uirtutibus mittit VIII. Mittit discipulos VIII. Mittens discipulos
duodecim praedicaturos praeceptis praedicare dat eis praedicare dat eis omnem
salutaribus institutes. homnem potesta- potestatem
XXXIIII. Famam eius audisse he- tem
rodes refertur et apostoli dicuntur quibus herode mirante
quae fecerant rettulisse. reuersis.
XXXV. Quinque panibus et duobus In deserto quinque pani- quibus reuersis quinque
piscibus quinque hominum niilia bus duobus piscibus
et milia uirorum satiat
saturat. quinque milia uiros
satiat.
XXXVI. Interroganti discipulos Interrogans quem se di- a petro xps declaratur.

quern eum dicerent homines petrus cerent turbae a petro
respondit christum dei at ipse prae- xps declaratur.
nuntiat se passurum. Et monet abnegatis hom-
XXXVII. Docet ut eum quisque nibus crucem tolli et
secuturus abneget semetipsum et se insequi.
quosdam non uisuros ait mortem Designans aesse illic qui
donee uideant regnum dei mox mortem non gustarent
infertur transfiguratus in montem. ante uisionem gloriae
eius.
Vim. In monte ad- Villi. In monte transfigu-

sumpto petro lo- ratur puerum lunaticum
hanne et lacobo liberat et humilitatem
xps transfiguratur inter docet
moysem aet heliam
uisus hubi tria taber-
nacula petrus debere
fieri dicit et nube hob-
umbrantur hac uox
XXXII. praeccipit A*. manducari/fe>-/. caelestis filium decla- VI. de fil. pr. poiiit J ante
XXXIIII. >herodes (-dis Y) audisse de profluuio et post mulieris +
rat. tactu fimbriae itiu sanato 10438.
A'HVY //<!>/. retulissent H.
Inc. VII. de filia pr. Thorn.
XXXV. > saturat quinque milia homi-
cuius cui JO.
num Harl. VIII. data eis omni potestate ;
XXXVI. interrogat Harl.""- christi Y. Alex, ttterque et Uat. uirorum VIII. discipulos + suos BO
XXXVII. monte HV Harl. Thorn, et se insequi et sequi: Thorn, reuersis + quinque pa-
se Alex. 14. nibus et duobus piscibus B0J
Vim. ia montem Alex. 10. Thoni. a petro om. aO. Ita:
petro et ioiianne Thorn, obnm- legit 1043S Ubi duodecim dis-

bratur Uat. 4221, cipuli ad predicandum mittuntur
quibus dedit omnem potestatem.
Ubi herodes comperit famam
iiu eumque uidere quaerit.
De quinque panibus et duobus
piscibus quinque milia hominum
satiat.
Ubi suos interrogat diis dis-
cipulos quem eum populi dicerent
et petro declaratur.
Ubi diis iu monte transfigura-
turcoram discipulis.
Vim. in montem O*.
SECUNDUM LUCAM. a8^
DS'GQ mir. J {capitula). KHarl. 2790 Nanc. Bamh.

XIIII. Filiam principis re- XXIIII. Ubi filiam principis XXIII. De filia principis sus-
suscitauit ihs et mulierem a synagogae resuscitauit et citata et emoruosa
quae
profluio sanguinis saluat. mulierem a profluuio san- fluxum sanguinis patiebatur.
guinis sanauit.
XXV. Potestatem dat ihs dis- XXV. Ubi duodecim apostolos
cipulis demonia expellere et misit.
languores sanare.
XXVI. De herode tetrarcha et XXIIII. Ubi herodes comperit
quinque panibus et duobus famam ihu eumque uidere
piscibus. quaerit uel de saturitate
XXVI. De -u- panibus et -iipopuli.
piscibus in -u- uirorum.
XXV. Ubi duodecim ad predi-
candum mittit.
XXVII. Qui uult post me ue- XXVII. Ubi interrogat dis- XXVI. Ubi suos interrogat
nire ni. cipulos suos quern eum dns quem eum populi dice-
XXVIII. Interrogat ihs dis- homines dicant et de pas- rent.
cipulos quern esse dicerent sione eis praedicit.
et dicit.
XXVIIII. In monte loquebatur XXVIII. Ubi transfiguratus est XXVII. Ubi dns in monte
cum ihu moy et helias. in monte et helias et moyses transfiguratus est et a dae-
apparuerunt cum eo. mone cuiusdam filium li-
beral.
XXIIII. resuscitat JPGQ aur. XXIII. emoruosae Harl. om.

ills : diis Ga;(;-. de profl. 5P. om. quae . . . patiebatur Harl. flu.xu
sanguinis G. saluauit aur. Nanc.
XXV. dedit G its
aur. dns : XXV ante XXIIII ponunt Harl.
!3'GQa!(r. disc: om.G; + suis Q. Nanc. Bamb. fama Harl.
sanare + et cetera aur. XXVII. om. est Harl. Nanc.
XXVI. pisoibus + satiat G. om. Bamb. daemonio Harl.* sed corr.
in G.
XXVII et XXVIII hoc ordine
D, inuerso ordine in
scribunttir in
JPGQ aur. item omnia usque se-
;
quebatur itm itt una cap. XXVII

comprehendit Q ; aiireus includit
XXVII, XXVIII, XXVIIII in una
capite XXVI, et cap. XXX nostrujn
in caput XXVII facit inc. XXVI :
ubi its interr., XXVII desoen-

dens G ; inc. XXVIII in monte,
XXVIIII deseendens, XXX de
quodam H".
XXVII. om. post me uenire iP
GQ a2ir. post uult + toUat crucem
et
suam (om. aur.'] et sequatur me {om.
et s. me G") H'GQ aur.
XXVIII. > its interr. G. inter-
rogauit aur. esse : eum 3?Q ; eum
esse aur.G dixit aur.
XXVIIII. ad init. + et ( + tunc
OK?-.) inmutatns G aur. om. cum
mu JPGQ aitr.
Qq
286 CAPITULA IX EUANGELIUM
K\\\\ Harl. J797. CCT). B0.J((^r«/c-j)OX Par. Lat. 10438.
XXXVIII. Cuiusdam filiam a dae- Puerum lunaticum liberal
nionio increpata generationis in- hac se tradi debere pro-

credulitate curauil. nuntiat et cogitantes
XXXIX. Iterum dicit se passurum discipulos quis eorum
fore et de primatu cogitationes maior esset instruit.
eorum statute in medio puero Hac non proibendum qui ac non esse prohibendum
uetans humilitatem docet et non in nomine suo uirtuiem qui in nomine eius uir-
prohiberi uirtutes in ipsius nomine facit. tutem facit
facientem.
XL. Ignem de caelo super contem- A samaritanis non reci- a samaritanis non recipitur
tores petere uolentes discipulos pitur.
increpat et dicenti sequar te uulpes Et uolentes apostolos

foueas habere testatur iubens se- ignem super eos de-
quenti dimittere mortuos et te- scendere increpat.
nentem aratrum non respicere Sequi uolenti se non re- sequi se uolenti similitudi-
retro. cipitur. nem
Alterum tamen ipse ae- aratoris retro respicientis
tiam patris morte inter- interponit.
missa adsequenda he-
ligit.
Et alio uolenti suis pri-
mum nuntiare figuram

ponit et retrospicientis.
XLI. Designatis et aliis Ixx duobus X. Helegit septuaginta X. Septuaginta elegit quos
dat praecepta quibus debeant prae- duos quos mittit ad mittit ad praedicandum
dicare mox incredulas increpat predicandum.
ciuitates Ixx duobus reuersis atque Ipse uero increpat ciui-
gaudentibus praecipit non de sub- tates.
iectione daemonum sed de suorum Et reuersos discipulos ex
in caelo nominum scriptione gau- eo dicit feliciores quod
dere. eorum nmna in caelo
aessent scripta.
Hob quam rem gratias
agit patri quod bona
sint paruulis reuelata.
XXXVIII. increpatam Harl. Vim. debere pronuiitia,t ^Î^. qui in :qnin X. facit
XXXIX. primatoHY. prohibere V//ar/. habere pronuntiat ^/i'.r. 10; pro- + dicit B0JO Thotn. >respi-
XL. iubens : iunens HY*, ianeois Y"^ nuntiat tantum Alex. 14. facial cientis retro B.
ioneni V Harl. Thorn, non recipitur non ; + duos B Thorn, cf.
X. sept.
XLI. praecepit H Harl. habere ubi capnt reclinet prae- /. 376arfX. I. eligit B. praed.
dicit Thorn, ad sequendum ele- + ubi diio refenmt quod in
git {al. eligit) Thorn, nuntiare : nomine eins daemonai subi-
renuntiare TXoOT. proponit^/t'-i-. ceientur 10438.
14. retro respicientis (om. et)
Thorn.
X. eligit Thorn, om. feli-
ciores Uat. 4221.
SECUNDUM LUCAM. 287
DH'GQ aiir. J {capitula). K Harl. 2 790 Nanc. Bavtb.

XXX. Discendens de monte XXVIIII. Ubipuenmi ab
puerum a demonio curauit spiritu inmundo curauit et
et docebat humilitatem sicut discipulos monet.
pueros fieri De quodam pro- XXX. Ubi discipuli cogitabant
hibeto qui non sequebatur quis eorum maior esset.
ihm.
XXXI. Dixerunt lacobus et XXXI. Ubi discipuli in samaria XXVIII. Ubi diis a samaritanis
iohannis si uis petemus ig- non sunt recepti et uolebant non recipitur.
nem ut petit helias de caelo ignem de caelo petere.
et ait quidam ad ihm se- XXXII. De eo qui uolebat XX\aiII. Ubi dicit quidam
quar te et alio dicit sequere sequi iesum et alio dicit se- sequar te et annuit aliumque
me sine mortuos sepilire quere me. cohortatur.
mortuos suos et designauit XXXIII. Ubi misit septuaginta XXX. Ubi alios Ixxii dns ele-
ihs Ixxii discipulis et man- ad praedicandum et de prae- git et ad predicandum mittit
data eis dedit Inproperat ceptis datis. et ciuitatibus exprobat.
ciuitatibus.
XXXII. Et reuersi Ixxii Cum XXXniI. Ubi reuersi sunt XXXI. Ubi dno quod
referunt
gaudio et dixit eis ihs gau- discipuli ad iesum nomine
et dicit in eius daemonia
dete quia nomina uestra eis de satana et confessione eicerent confessio ihu ad
scripta sunt in caelis et Con- eius ad patrem. patrem.
fessio ihu ad pattern.
XXX. descendente eo monte aur. XXXIII. septuaginta : cf.p. 376 XXXI. iiu: eius Harl. Nanc.
puerum + iRm aur. docet aur. G ad X. I. Bomb.
fieri + et G. prohib. + a curis G.
om. non lapsu D.
XXXI. ubi dix. G, et dix. aiir.
uis + diie a>Q aur. petimus iPQ aur.
> ign. de c. siciit petiuit h. G. et
ait quidam inc. XXVIIII G (ubi
ait) Q aur.. inc. XXXII 3". dicit
dixit G
aur. ; + its aur. me -i- et
3'Q aur. mortuos pr. ita pergit :
aur. et nemo retro respiciens ponit

manum super aratrum. sepeliunt G.
suos : + et cetera a'Q ; + et nemo
retro adtendens ponit manum super
aratrum G. et design, iiu. XXX
Q>(âur. (om. et inc. XXXIII S". ,
ita legit G
ubi ilis iterum designat
Ixxii alios, om. disc. JPGQ aur.
eis illius G.
: dedit + et aur. G
inprop. innumerat G aur.
;
XXXII. et pr. ubi G. cum :
gaudio gaudentes : aur. om. et G

sec. G
aiir. in caulo aur. Q
q 2
MiVYHarl. 2797. C(T). R0.J((5«?«j: OX Par. Lai. 1 0438.
XLII. Confessio laudis in gaudio Et homnia sibi a patre

refertur ad patrem postquam infert tradita manifestatquem
priores iustos quae uident dis- neminem nisi filium
cipuli non uidisse. nosse declarat.

Beatosque hoculos qui
uiderint id quod pro-
phetis non contigit.
XLIII. Legisperito de uita aeterna A legisperito temptatus a legisperito temtatus dat

quaerente et quis eius esset proxi- mandata dat quae fieri parabolam a latronibus
mus sciscitante inducit parabolam praecipit dominus. uulneratum quem samari-

uulnerati cui conlatam a saniari- Parabulam uulnerati quern tanus misericordia motus
tano misericordiam praecipit Jmi- leuita et sacerdote prae- colligit
t and am. tereunte samaritanus

colligit.
XLIIII. Querellam ministrantis mar- Aput martam partem con- apud martham mariae par-
thae de sorore non earn adiuuante laudat. tem conlaudat.
optimam earn partem elegisse di-
cendo compescit.
XLV. Normam orationis quinque XI. Post horationem XI. Orationem docet cum
petitionum rogatus a discipulo propriam docet ho- parabola importunae pa-
tradit. rationem. nis a uicino postulantis
XLVI. Amici tres panes media nocte Et parabulam ponit eius

petiti parabolam ponens petendum qui propter tedium dat
quaerendum pulsandumque per- postulanti panem.
suadit. Petendum esse queren-
dum et pulsandum ex-
emplis adserens.
XL VII. Mutum daemoniacum resti- Daemonium aeiciens in daemonem eiciens in prin-
tute curat eloquio et in belzebub principe daemonio- cipe daemoniorum id fa-
talia eum posse dicentes de armato rum id eum facere cere dicitur
fortiore deuicto et de spiritu im- phariseos destruxit.

mundo septempliciter in homine
regresso redarguit.
XLVIII. Exclamanti mulieri bealum Beatosque dicit qui au-
esse uentrem qui eum portasset uerbum dei.
diunt
respondit esse eum beatum qui Dans signum ionae. et dat signum ionae
seruauerit uerbum dei et de signo E reginae austri.
ionae dicens reginam austri com- Et nineuites dicit in iudi-
memorat. cio fore beatos.
XLII. > edicetur {sic) in gaudio H. X. uiderint; uiderent Thorn. X. a legisp. temtatus : ubi
iustos + uoluisse nidere H. non nee H.
: temptatus temptatur Tho?H.
: diis a legisperito temptatur
XLIII. qnaerenti . . . sciscitanti Harl." om.AaX Thorn, praetereunte 10438. uulnerati B0JO Thorn.
snscitante V. praeeepit Harl. H praetereuntibus al. ap. Thorn. motus commotus 0. collegit
:
XLV. a {i. e. ad) discipulos sed male. HY martam + mariae Thorn, B0.J Thom.
trad id it H. XI. exemplis : exemplum XI. parabolam BO*, panes
XLVI. petiti petenti Harl." persnasit
: Alex. \oct Cat. id eum facere 0.TO77;cOT. auicino( + SUO J)
H, persuadet V Harl. idem fac. Thorn. id (s.c.Alcx. 14.
; postulantis (postulanti O) ab :
XLVII. eloquio oin. A*. phariseos destr. opinanteg : amico non postulantis 0. dae-
XLVIII. > eum esse V ; > beatum esse des. Thorn, fortasse recte, cf. xi. monium B. eicit O. principem
respondit eum H. 15; pharisaeos glossa est; et O*. daemonum J.
Alex. 10 hahet idem pharisaei
opinantes destruxit. om. dei
SECUNDUM LUCAM. 389
DiPGQ aur. J {capUuld). K Harl. 2790 Nanc. Bamb.
XXXIII. Hominis parabula XXXV. De legisperito qui XXXII. Parabolam uulnerati
discendentis ab ierusalem in quaerebat uitam aeternam et in latronibus incidenti.
lericho et incidit in latrones de homine qui incidit in
Diis dixit marthae Mariam latrones.

optimam partem elegit. XXXVI. Ubi dominus uenit XXXIII. De martha et maria
in domum mariae et mar- sororibus.
thae.
XXXIIII. Et Petitus dfis do- XXXVII. Ubi docet discipulos XXXIIII. Ubi dns discipulos
cuit discipulos orare et pro- suos orare et ubi inpensus orationem docet uel trium
ponit parabulam petentis -in- oremus dicit et de tribus panum figura.
panes et dicit petite et acci- panibus parabolam.
pietis.
XXXV. Et Cum Diceretur XXXVIII. Ubi mutum dae- XXXV. Ubi mutum hominem
quod in belzebeb iecit demonium eicit et dicit de forti a daemone liberans in beel-
monia dixit Omne regnum armato et inmundis spiriti- zebub facere iudaei blas-
diuissum aduersum se non bus septem. phemant.
stabit.
XXXVI. Ubi mulier ihu cla-

mitat beatus uenter qui te
XXXVI. De signo lonae pro- XXXVIIII. De regina austri portauit et de lucerna.
fetae et lucerna corporis tui et uiris niniuitis et de lucerna
oculus tuus est. et oculo quod lucerna cor-
poris sit.
XXXIII. + ubi dicit ad init. G.

parabulam 5PGQ aur. ab de G.
XXXV. liberans + et Harl.
ierus. + discendentis lapsti D.
:
XXXVI. iliesum pletie Nanc.
et
qui aur. dns dixit inc. XXXIII
G(ubi d. dns)Q(dixit its) aur. (dixit
dns;, inc. XXXVI S (dixit iSs). ad
martliae aur.
XXXIIII. et/r. nbi G; : ovi.aur.
XXXV. ubi dicitur G. belzebnb
G, beelzebub JP, beelzebnl Q. eicit
atir. ovi. aduersum se G.
XXXVI. de signum G aur. om.
tui G atir. > est oculus tuus {om.
tuus G aur.") IPGQ aur.
\n\N Harl. 2797. C^TI. B@J(i>-eues)OXTar. Lat. 10438.
XLIX. Luceniam dicens non esse Et lucernam super can-

sub niodio poni oculum docet sim- delabrum poni.
plicem esse debere. Et quod hoculus sit lu-
cerna corporis.
L. Apud pharisaeum prandere roga- Aput phariseum inuitatus lauandum potius quod intus
tus cogitantem de iudaico baptis- lauandum potius quod est elemosinis pronuntiat.
mate notans et uaepharisaeis sexies intus aest aelemosinis

dicens multa eorum mala coarguit. pronuntiat increpans
multos pharisaeos aet
legis doctores.
LI. Discipulis praecipit et a fermento XII. Pharisaeis uolenti- XII. A pharisaeis monet ca-
hypocrisis cauere et eos qui corpus bus cum aeo con- uendum ac nontimendum
occidunt non metuere nee in per- tendere eos qui corpus occidunt
secutione quid locuturi sint cogi- discipulos palam docet
tare. hut eorum fallaciam
caueant et eum timent
qui potest post mortem
in geennam mittere.
Et plures aesse discipulos
quinque passeribus di-
pondio uolantibus.
Et negantem se negatu-
rum.
Et peccanti in spiritu sco
non remittendum.
Et non cogitandum quid
adprehensus loquatur.
LII. Petenti quodam inter se et fra- Petenti respondit non petenti respondit se non esse
trem suum diuidi hereditatem para- aesse diuisorem here- diuisorem hereditads cum
bolam ponit de diuite auaro njox ditalis. similitudinem diuitis cui
et discipulis sollicitudinem cibi Similitudinem eius cui multa bona nata fuerant
uestisque qua carent aues prae- multa nata sunt cuius
cipit euitandam. anima eadem nocte
peteretur.
XLIX. ponendam V Harl. Alex. 10; et-\-adfin. et custo- XI. praenuntiat O

L. cogitante Harl. pharissaei H omN
; diunt Thorn, et reginae Thorn. XII. occidunt + pro diuisione
LI. praecepit HY. oin.etpr.W. cauete > in iudicio dicit fore Thoni hereditatis rogatus 1043S. he-
H. cogitarunt V. increpat I7al ' 4221. red. + ubi iubet dns pro uictn et
LII. oiH. qua Y. praecepit H. XII. potest + animam Thorn, uestitu non habendam curam
{sed om. al.) uolantibus ua- :
1043S. similitudine B0JO"
lentibus Thorn. in spiritum Thom. nata fu euanuit in X.
sanctum Thorn, cogitandum om. nata O.
cogitari dum Thorn. adpre-
hensus : corapraehensus al. ap.
Thorn, respondit + se Thont. si-
militudinem + proferens Thorn,
non auiciii Alex. 14 ci Uat. 4221.
expeteretur al. ap. Thom.
SECUNDUM LUC AM. 291
DS-GQ aur. J (capiiula'). Y^Harl. 2790 None. Bamb.
XXXVII. De calice et catino XL. Ubi apud pharisaeum XXXVII. De calicis exprobrat
mundatis farisseis de foris. prandet et dicit de calice et et catini pharisaeos.
XXXVIII. De prima cathedra catino et de elemosyna et
et monumentis profetarum mentha et anetho et monu-
inproperat di5s farisseis. mentis et claue.
XXXVIIII. Dicit discipulis XLI. De quinque passeribus et XXXVIII. Ubi uitandum do-
adtendite A fermento faris- de confessione et negatione cet dfis pharisaeorum fer-
seorum et qui dixerit in spu eius. mentum et nihil esse oper-

SCO non remittetur ei et notum nee timendum eos qui
lite cogitare quid loquatnini. corpus occidunt.
hominis diuitis uberes fructus XLII. De homine diuite cuius XXXVIIII. Pro diuisione he-
attulit possessio. uberes adtulit ager. reditatis rogatus eis simili-
XL. Nolite solicit! esse ani- tudinem diuitis exponit.
mae quid opus sit et lilia agri.
XXXVII. mundantes G aar.

pharisaeos G, pharisaei Q mtr. a
foris S'Q aur.
XXXVIII. de primas cathedras
GQâur. monumenta GQ «?<?-. in-
prop. innumerat aitr., inprobat G
; ;
+ inproperat inproperat
dfis farisseis
D sed exp. > faris. dns
G.
XXXVIIII. + ubi ad init. G.
dioit + diis aur. om. adtendite D.
et qui (quid Q) dix. inc. XLII 5P.
:
loquemini Q. hominis inc. XL G

(ubi h.'lQ aur., inc. XLIII SP, >
possessio adtulit aur.
XL. nolite inc. XLI Q, cumprae-
cedcnte in XL itul. G aur., et in
XLIII W. + et dicit ad init. G.
hlW'Y Harl. 2797. C(T). 'W)5{breiies)<y^ Par. Lai. 10438.
LIII. Pusillo gregi regnum promit- Hac docet exemplis non

tens possidenda uel possessa prop- cogitantunide crastino.
ter elemosynam uendi lumbosque Faciendumque haelimo-
praecinctos et lucernas ardentes sinam homnibus uen-
esse debere iubet uigilandum quo- ditis.
que serui boni malique mentione Et uigilandum.

Dicenspetrofelicem aesse dicens petro felicem esse
facta praecipiens seruum scientem
uoluntatem domini multis igno- bonum dispensatorem. bonum dispensatorem.
rantem uero paucis uapulare con-

firmat.
LIIII. Ignem in terrain se dicit neces- Inde dicit ignem mittere
situdinum diuisione missurum et super terram non pa-
faciem caeli probantes debere tem- cem.
pus intellegere manifestum atque Turbis quoque dicit quod
consentiendum aduersario in uia faciem caeli cogno-
pronuntiat. scerent tempora non
intelligerent.
Quos monet hut dum in
uia aessent conciliare-

tur aduersario ne re-
non exirent donee
clusi
nouissimum quadran-
tem redderent.
LV. Nuntiatis quibusdam a pilato XIII. Quum et annim- XIII. Sub exemplo gali-
Decisis ait omnes nisi paenitentiam tiatum fuisset gali- laeorum occisorum monet
agant similiter perituros uel sicut leo8 hoccisos agendam paenitentiam
illi decern et octo ruina turris op- monet agendam poeni- parabolam ficulneae in-
press! parabolam quoque de sterili tentiam. fructuosae subiungens
arbore fici ponens indicat paeni- Parabulam ficulnae sub- quae superuacuae terram
tentiam differentes et mulierem ab iungens quam dominus occupat mulierem decem
annis decern et octo curuatam eri- quum infructosam uel- et octo annis curuam
gens de cura sabbati murmurantes let aexcidere cultor sta- erigit
exemplo bonis adaquandi refellit tim postulauit.
gaudente populo de eius miraculis Quum mulierem annis
gloricsis. decem act hocto cur-
uam haerexisset in-
dignantem archysina-
gogum increpat.
LIII. om. uel possessa V. soieBtem : XII. cogitandum Thorn, fa- XII. dispensatorem + de eo
facientem iiicpte V. ciendamque Thorn, ignem + ubi dns dicit ignem ueni mittere
LIIII. necessitudinem Y*. diuissionem uenisse se Thoin. non aiiteni MS. in terram 10438.
Y. Uat. reconciliarentur Thorn. XIII. subiungens subiugans :
LV. nuntiati //aW. perituri //ar/. turn XIII. cum ei nuntiatum Thorn. O. ooeupat : detineret B0JO
Harl. arbori Y. de galilaeis occisis al. ap. Thorn. Thorn.
aexcidere excidi Thorn, cur-
:
uam : curuatam Alex. 14.

SECUNDUM LUCAM. 293
DS-GQ Mir. J {capifula). K Harl. 2790 Nanc. Banib.
XLI. Nolite timere pusillus XLIII. De pusillo grege et XL. Ubi iubet dns pro uictu et
grex et seruo quem consti- saccule et thensauro in caelo uestituram non habendam
tuit dfis super familiam suam et hominibus expectantibus uel de uigilantibus seruis in-
ut det eis cibaria. dominum et de fidele seruo terrogatio petri dnique re-
et dispensatore. sponsio de seruis dni sui
uoluntatem scientibus.
XLII. Non ueni pacem mittere XLIIII. De igne et gladio XLI. Ubi dns dicit ignem
in terrain sed gladium et ig- quem uenit mittere iesus in ueni mittere in terram et
nem et da operam liberari ab terram et nube et nimbo et dandam operam ab aduer-
aduersario dum es cum illo facie caeli. sario liberari.
in uia.
XLV. De aduersario in uia et

de galilaeis et turre in siloa
et de arbore ficus et cophino

Et uenitad arborem ficus stercoris.
plantatam in uinia que non

fecit fructus per annos •iii-
XLIII. De sanguine galileorum XLII. Ubi dno nuntiatur de

quem miscuit pylatus cum galileis a pilato extinctis et
sacrificiis Mulierem ab in- XLVI. De muliere quae habe- ficus infructuosae.
firmitate annorum xviii sabat spiritum infirmitatis cu- XLIII. De muliere xviii anno-
nauit ihs Iterum de grano rata sabbato. rum infirma saluata.
synapis et fermentoabsconso XLVII. De grano sinapis et
in farina.
horto et uia angusta et de
ianua et herode uulpe.
XLI. nolite in XL incl. Q aur. XL. > dns iubet Bamb. de de

+ dicit ad init. aur. et de {sic)
seruis K.
seruo inc. XLI
aur. oni. suam aur. XLI. teram K.
cibaria escas aur.
:
XLII. a pilato : om. a K Bamb.
XLII. + ubi dicit a(/ z«zV. G. om,
in terram et et iguem et iPGQaz*?-.
owz.abD. (7;«.duiu. .InuiaG. es: .
eis aur. cum illo bis scr. D. in >

uia cum eo aiir. et uenit et cum :
nenisset atir. inc. XLVI iP

; ita ;
legit G de arborem fici in uineam

et
quae non etc. fici aur.
XLIII. >
pilatus misc. attr. mu-
lierem inc. XLIIII G(ubi m.)Qa!<r.;
inc. XLVIII 3". annis G. iterum
item aur. ; et G ; inc. XLVIIII 3".
R r
A.\l\Y Ilarl. 2790. C^T). B@J{iretiesjOX Tar. Lat. 1 0438.
LVI. Regnum dei grano sinapis com- Unde similitudinem grani
parans et fermento de angusta synapis subiungit ex
quoque uitae uia paucorum lo- quo arbor maior ho-
quens erunt inquit primi nouissimi leribus nascitur.
et nouissimi primi. Et fermenti quod hab-
sconditum mulier in
farina.
Et hut introeatur . . .
LVII. Herodem uulpem appellat et Et pharisaeis aei dicenti- herodem uulpem designat.
hierusalem increpat alis eius probus quia herodes aeum
tegi respuentem. uellet hoccidere dicit
aeum uulpem.
Et prophetam extra Hie-
rusalem non perire.
Et increpat hierusalem. XIIII. Sabbatis hydropi-
LVIII. Hydropicum sabbato curans XIIII. Sabbatis curat cum curat
uelut de umoris puteo liberatum hydropicum.
murmurantes pharisaeos asini uel Discumbendi dat hordi-
bouis in eo cadentis extractione nem.
confundit humilitatem quoque sec- Inuitantem hortatur pau- hortaturque inuitatorem
tandam docens in conuiuio primum peres pascere. pauperes pascere cum
accubitum praecipit non quaeren- Similitudinem iungens parabolam excusantium
dum nee diuites sed pauperes qui hominis qui excusanti- ad cenam
non retribuant esse pascendos. bus inuitatis caecos
clodos debiles uocauit
LIX. Ponit parabolam de inuitatis et turbas de plateis
qui se excusarestudentes cena non hortatur.
fuerint digni. Omnem affectionem et omnem affectionem
propter se relinquen- propter se odiendam di-
LX. Odituris necessitudines insuper dam. cit cum parabolam turrem

et animam suam et assumta cruce Parabolam ponens turrem aedificare uolentis et re-
secuturis similitudinem aedifican- hedificare uolentis. gis.
dae turris et de bello regum duorum Et regis.

exponit neue sit quis sal infatuatum XV. Sal fatuatum aesse XV. Sal fatuum esse non
sed aures habeat audiendi. non debere. debere similitudinem pas-
LXI. Murmurantibus de peccatorum Murmurantibus phari- toris unam ouem perdi-
conuiuio parabolam ouis et drag- saeis de conuiuio pec- tam requirentiset mulieris
mae ponit inuentae commendans catorum similitudinem dragmam inuenientis
LVI. regno //a/-/. conparatH. angusta XIII. subiunxit^/i'jr.i4. hab- XIII. designat ; adsignat O
+ porta H. sconditum :abscondit Thorn, (ass. O").
LVII. aliis H. om. ut Alex. 10. introeatur + XIIII. curat + et de parabola
LVIII. sabbatum Harl. om. de H. per angustum ostium nee clauda- recumbentinm ad nuptias 0'=.
extractatione H. praecepit H. non nos :
tur Thorn, {sed Alex. 14 ne clu- cum parabola BSJC^ Thorn.
H. retribuunt V Harl. datur). om. et ante pharisaeis. a caena 0. om. et ante omnem
LIX. > de inuitatis parabolam ponit H. increpat: increpatio ^/?.r. 14. B0.I Thorn, odieuda 0. cum
fuenint HV. XIIII. discumbenti Thont. ac parabola sec. ©JC^ Thom.
LX. secutiiri Y. similitudines Harl. debiles Thorn. XV. debere + dicit Thotn.
om. de H. regum regnum Harl. sint V
:
XV. fatuum Thorn, pecca- similitudinis O* i,-es O'). pas-
Harl. et om. quie. habeant V Harl. torum publicanonim Thorn.
: toris + ponit Thom.
pastorum Alex. 10 et Uat. 4231
deinde + dat Thorn.
SECUNDUM LUCAM. 295
Da'GQ aur. J {capitula). K Harl. 2790 Nânc. Bamb.
XLIIII. Parabolam sinapis et
fermenti.
XLIIII. filii regni expelluntur

et erunt nouissimi primi.
XLV. lerusalem lerusalem que XLV. Ubi dns pergit hieruso-

occidas profetas. limis et ubi pater familias
ingressus ianuam claudit et
quod cuin uelit herodes oc-
cidere et ubi exprobrat ciui-
tati.
XLVI. Ubi hydropicum cura- XLVIII. Ubi apud pharisaeum XLVI. Ubi dns hydropicum
uit ihs et dilegere primos manducat et docet de liumili- sanat et uocatos ad caenam
accubitos. tate et dicit non pascendos excusant.
diuites et de inuitatis ad
cenam.
XLVII. Ad caenam non diui-

tes sed pauperes uocari.
XLVIII. De eo quod qui Uo- XLVIIII. De eo qui uoluit XLVII. Ubi diis dicit omnia
lunt turrim aedificare et bo- aedificare turrem et rege qui post ponenda et turrem
num est sal. uadit ad helium. aedificanti sal esse honum.
XL Villi. De oue errante uel L. Parabola de centum ouibus XLVIII. De ouibus centum et
que errauerat de -c- et mulier et una quae errauit et de unius perdite decenique
que perdiderat -x- dragmas. dragma. dracmarum.
XLIIII. + iibi dicit ad iiiil. G. XLV. cum eum Nanc.

:
expellentur G aur.
XLV. occidis SPQ aur.
XLVI. om. ubi atir. > ilis cu-
rauit '^Qaur. et + docet non Gaiir.
XLVII cicm fraecedente in iinum
cap. sti/i nuniero XLVII incl. G(2 ai(r.
+ et ad init. GQ aur. uocari ro- :
gari 3? ; inuitandos G attr.

XLVIII. om. quod a?Q aur. uo-
G.
luit JPQfflKr., uoluerit
XLVIIII. om. errante uel H'GQ
aur. que qui bis aur.
: de cen-
tum (dicentisQ?): om.aur.; iu }uar-
gine D scriptuin est iiide librurn
centum forsan non est haec causa ut
decet.unam de dec. dragmas G ;
imam dragmam aur.

R r i
XHWY Harl. 2797. C(T). B0J(i>-(;»«)OX Par. Lat. 10438.
gaudium de paenitentum salute pastoris propter hunam

futurum. houem nonaginta et
nouem relinquentis.
Et mulierem quae hunam
perditam inueniens
gaudet.
LXII. Parabolam ponens de frugi et Set aet homnisquiduobus et hominis qui duobus filiis
luxurioso filiis reuersionem pro- filiis suis substantiam suis substantiam diuisit
digi ad patrem salutem indicat diuisit ex quibus iunior

paenitentum. prodigae hegit pro quo
uitulus hocciditur.
LXIII. De uilico iniquitatis ex dis- De dispensatore prodigo de dispensatore prodigo

similitudine qui debitum domini qui sapienter fecit, et qui sapienter fecit.
sui astu sollertiore minuerat intro- ideo e.xemplis hortatur

ducit. hoperandum.
LXIIII. Non posse deo seruire quem- Et deridentes aeum phari-
quam manionae auaros increpat
et saeos increpat.
pharisaeos legemque dicens uel Legem et prophetas us-
prophetas usque ad iohannem que ad iohannem di-
baptistam et quod dimiltens quis cens.
uxorem moechetur. Hac maecari aeum hos-

tendit qui suam di-
missam alteram accipit

huxorem.
LXV. Inrnisericordem diuitem pur- XVI. Parabola de diuite XVI. De diuite et lazaro
puratum et pauperem lazarum et heleazaro.
introducens ostendit qualia sint
passuri raptores si sic merentur
puniri tenaces.
LXVI. Uae dicit scandalizanti paeni- Et nee minimum de cre-
tenti uero fratri etiam septuagies dentibus scandalizan-

septies praecipit remittendum. dum.
Adque homnia accepta
fratri remittenda.
LXVII. Augeri sibi petunt apostoli Et quod fides hut granum
fidem et audiunt de translatione synapis transferal ar-
arboris facultatem positaque simili- borem mori in mare.
tudine de seruo arante uel pascente Hac seruo quoque serui- et quod seruitium sit exhi-
docet ut inutiles se etiam implentes tium debitum exiben- bendum
quae praecepta sunt fateantur. dum.
LXI. paenitendum H, -tium Harl. XV. hunam + dragmam XV. > diuisit substantiam ©.
LXIII. iniquitatis + parabolam H. Thorn, sed et hominis Thom. de disp. prod, partim. in ras. et
astutn Harl* diuisit: dimisit tW. 4231. sua inter lin. X.
LXIIII. poase + dicens H. moechatur dimissa Thoin. huxorem + aut XVI. seruitium + debitum B
Y ;moechatus sit manifestat H. ab alio dimissam ducit Thorn. 00 (diuitum) Thom. decern
LXV. om. si AY. punire H. XVI. aooepta . . . remitten- leprosi m. ante et quod seru.
LXVI. om. septuagies H. praecepit H. da : peccata dimittenda
. . . ete.ponit i
Thom. non autcm Alex. 10 ct
Uat. 4221. hao seruo etc.:
quodque seruitium debitum sit
exhibendum Thom. quique ser- ;
uitium exhibendum Uat. 4221.

SECUNDUM LUCAM. 297
DSPGQ aur. J {capitalcC). K Harl. 2790 Naiw. Bamb.
L. Homo quidam habuit -ii. LI. De homine qui duos filios XLVIIII. De duobus filiis
filios et diuissit eis substan- habuit et de stola et anulo. suarft unus dissipans portio-
tiam. nem.
De uilico iniquitatis quod pru- LII. De homine diuite et uilico L. De uillico ex iniquo pru-
denter fecit. et debitoribus et mamona. denti.
LI. Nemo potest duobus do- LIII. Non posse duobus do-
minis seruire. minis seruire et de lege et
prophetis usque ad iohan-
Qui Dimittit uxorem et aliam

ducit mechatur.
LII. De quodam diuite et LIIII. De homine diuite et de LI. De diuite purpurato et

latzaro. lazaro paupere et patre lazarum.
abraham.
Per quern uenit scandalum

bonum erat ei non nasci.
LII. De scandalis imminen-

tibus et fratri semper esse
parcendum paenitenti.
LIII. Si peccauerit In te frater LV. De peccatore corripiendo
tuus corripe eum et di.xerunt et ubi petunt discipuli fidem
discipuli Auge nobis fidem sibi augeri et de seruo
et dicit de seruo arante. arante.
L. quidam : qui G. eis : illis G. L. ex in quo prudentes K.

de uilioo : inc. LVI H", inc. LI GQ LI. purpuratum Nanc.
aur. (uilicum).
Lit. latzaro + et H'Q aur. per
quo aur. ei illi H'G, et
: illi erat >
Q aur.
LIII. om, in te Qi(âur. fr. >
tuus in te 3P. eum ilium aur. :
adaugf; aur. orante lapsu D. et

de senium arantem dicit aur.
a98 CAPITULA IN EUANGELIUM
KBNYIfarl. 2797. C(T). B0J(*r«a«)OX/'<7r.Z<7/. 10438.
LXVIII. X leprosis mundatis unus Decem leprosi curantur decern leprosi mundantur
tantum et hoc alienigena ad gratias ex quibus hunus reuer-
reuertitur referandas. sus Ihm sequitur gra-
tias agens deo.
LXIX. InteiTogatus de tempore Intra nos aesse regnum intra nos esse regnum di
regni dei respondit non cum obser- dei.
uatione uenturum eumqiie fulgori Ipsum autem regnum
comparans occupandos eos dicit iuxta exemplum noe
homines sicut in diebus noe et loth uel Loth subito uenire.
et de binis in tecto in niola et in Hac tunc alium adsumi
agro singulos assumendos et sinet alium relinqui.
gulos pronuntiat relinquendos. Et hubi fuerit corpus illic
aquilae.
LXX. Ad semper orandumparaboiam Similitudinem uiduae ro- similitudo uiduae rogantis
deuiduaponit ultionem de aduersa- gantis aet iudicis ini- et iudicis iniqui
rio sue ab iniquo iudice postulante. qui.
LXXI. Oratione pharisaei in templo Et duorum in templo et duorum in templo oran-
et publicani proposita docet non horantiutn. tium.
iactanda merita sed confitenda
peccata.
LXXII. Paruulos a se uetari pro- Et infantes non prohi-
hibens humiHtatem sub eorum bendos.
nomine significat optinendam.
LXXIII. Interrogans diues de possi- Similitude diuitis et ca-
denda uita aeterna secunda respon- melli facilius per fora-
sione tristis abscedit et relinquen- men achus transture.
tibus propter nomen suum tempo- Et homnia hie relin-
raHa dominus aeterna promittit. quenda.
LXXIIII. Tradendum se hierosoly- XVII. Quum diseipulos XVII. Cum discipulis ad-
mis passurumque praedicit. aduentura sibi indi- uentura sibi indicaret
LXXV. luxta hiericho caeco mendi- caret
canti lumen in praesenti restituit. caecum mendicantem cu- caecum mendicantem cura-
rauit. uit
LXIX. regni regnum V. occupandus

;
XVI. > regnum autem ipsum XVI. dec. lepr. a dno mun-
H. in molat Harl* [sed t eras.).
Thorn, similitude pr. Thorn. dantur et ab uno glorificatur
LXX. postulante + qui index regula transituri Thorn. similitudinem O*. om.
10438.
dissimilitudinis adhibetur H. XVil. discipulis 7y/ow. euen- et ante duorum O*. orantium
LXXL iactandae Harl.
tura Alex. 14. + difficile diuitem introire in
LXXin. abscidit Y. nomeu + eius j^-i/
regnum dei B0J 1043S Thorn.
expunct. V.
XVII. Ila legit 1043S de eo
LXXV. om. in Harl.
quod discipulis uentura praedixit
de caeco cui diis hiericho tribuit
uisum. aducnturam O {et + pas-
sioncm O"^).
SECUNDUM LUCAM. 299
DiPGQ aur. J {capiitila). K Harl. 2790 Nam. Bamb.

LIIII. -x- uiri leprosi mundati LVI. Ubi decem leprosi mun- LIII. De decem leprosis mun-
sunt quibus unus gratias egit. dati sunt. datis.
LV. Sic ueniet regnum di sicut LVII. De aduentu christi sicut LIIII. De regno di quod non
fuit in diebus noe. fulgor et de diebus noe et ueniat cum obseruationem.
loth.
LVI. Ubi fuerit corpus uenient

aquilae.
LVII. De iudice Iniquitatis et LVIII. De iudice qui deum LV. De iudice iniquitatis et
ueniet filius hominis putans non timebat et uidua et de uiduae.
Inueniet fidem. duobus hominibus qui as-
LVIII. Duo homines Ascen- cenderunt in templum orare. LVI. De pharisaeo et publi-
derunt orare in tempio cano.
Ad accipiendum regnum di LVIIII. De pueris quibus ma-

sicut puer. nus inponebat et de adoles-
cente diuite et de eo qui
LVIIII. Facilius camellum per relinquit omnia.
foramen acus intrare.
LVII. De pecuniis habentibus.
LX. Aduentum passionis et LX. Ubi LVIII. De

discipulis praedicit uentura sibi omnia
Caecum secus uiam seden- passionem suam et de caeco diis discipulis antedicit.
tem inluminat. inluminato in hiericho. LVIIII. De caeco cui diis
hiericho tribuit uisum.
LIIII. sunt + e H'GQ mir. egit LVIII. discipiilus K.

(agit G) + do "iPGQ aur.
LV. noe + nubebant et aedifica-
bant ait7'.
LVI. ubi fuerit ami praecedente

sub nuinero LVI incl. aur. et + GQ
et ad ueniunt 5PQ aur.
init.
LVII. iudicem aur. et cum ue-
nerit JPGQ aur. (om. et). putans :
om. Gajir. putas Q. fidem + iii

;
terram aur.
LVIII. >
in tempio orare 'S in ;
templum orare pharisaeus et publi-

canus G
aur. ad et 5PQ aur. di :
sicut puer dinitiae G. :
LVIin. facilius + est a>GQ. per

foramine G. intrare transire JP :
GQ aur.
LX. cu7n praecedente sub niimcro
LV cotiiungit iP. passionis + dicit
3PGQ aur. inc. LX et caecum
GQ. inluminat : + ihs G ; + diis
KWSY Hai-l. 2797. B&J(ireues)OX Par. Lat. 1043S.
LXXVI. Perambulans hiericho zac- Zacchariam conlaudat di- zaccheum conlaudat
cheum publicanum absoluit qui midiam substantiam
uenit saluum facere quod perierat. pauperibus hofferen-
tem.
LXXVII. Parabolam ponit seruorum Et similitudinem de illo et decem narum similitu-
accipientium a domino suo decern qui decem minas hu- dinem ponit
mnas ut negotiarentur ex eis et rus ad regnum seruis
inimicos regni sui pronuntiat peri- suis distribuit et de
mendos. exitio eorum qui aeum
regem recusauerunt.
LXXVIII. Super pullum asinae sedit Super pullum asynae super pullum asinae sedit
cunctis dicentibus pax in caelo et sedit.
gloria in excelsis et de increpandis

discipulis suis ait si hi tacuerint
lapides clamabunt.
LXXIX. Uidens ciuitatem fleuit su- Et super Ihrlm fleuit et hierusalem fleuit
per earn praenuntians euertendam uentura aei praedicit.

de templo uendentes eicit scribis Ibi de templo mensas
insidiantibus a populo libenter euertit et uendentes
auditur. columbas aeiecit.
LXXX. Sciscitantes de potestate eius Pharisaeos interrogantes interrogatus in qua potestate

uicissim ab interrogante de iohan- in qua potestate haec haec faceret interrogat et
nis baptismo conuincuntur. faceret de babtismo ipse cum similitudinem

Ihoannis interrogat. eius cuius filium cultores
LXXXI. Parabolam dicit de cultori- Parabulam subiungens in uineam occiderunt.
bus uineae qui domini sui et seruos aeius qui cum seruos
et filium occiderunt. misisset ad uineam
postea filium misit.
Et de lapide ab homini-
bus reprobato.
LXXXII. Temtantes de tribute cae- XVIII. Temptatus de XVIII. Temtatus de tributo
saris reddendo denarii inscriptione tribute respondit de respondit
conuincit. muliere
LXXXIII. Sadducaeis de septem quia septeni uiros habuit.
fratrum uxore quaerentibus resur-
rectionem etiam mosi testimonio
firm at.
LXXVI. publicanum : principem pub- XVII. et similitudinem XVIT. ponit aperit 10438.
:
licanorum H. simililudo Thovi. non aittcjn -I-et ante hierusalem B0JO
LXXVII. ponit seruorum accipien- Alex. 14. illo eo Thorn.

:
Thorn, haec faceret popu- :
tium in tnar«ine scr. Y. liurus iturus Thorn, ad regem

:
lum docerct et signa faceret
LXXVIII.' increpantis Harl. Alex. 10. tribuit c/to- ^/t'.t 10. 10438. cum similitudine ©JO''
LXXIX. H.
ciuitate eiecit HV Harl. otn. regem Alex. 14. accusa- Thorn, in uineam in uinea
:
LXXX. om. ab H. interrogati H. uerunt t'a^. 4231. aeiecit: eli- O"' uineae ©J Thorn.
:
LXXXIII. resurrectione H. cit Thorn, non antcm Alex. 14 et

Uat. 42 2 1 seruos + sues Alex.
.
14. hominibus : aedificantibus

Thorn.
SECUNDUM LUCAM. 301
DS'GQ aur. J {cafitulti). K Harl. 2 790 Nânc. Bamb.

LXI. De sacheo puplicano LXI. Ubi zacheum uocauit. LX. De zacheo publicano.
statu minimo.
LXII. Homo diues Abiit acci- LXII. De homine qui abiit LXI. De decem mnas.
pere regnum et dedit seruis accipere regnum et de seruis
•X- mnas. quibus dimisit bona sua.
LXIII. De assina et pullo dicit LXIII. Ubi dominus iesus LXII. De pullo asinae dno
ihs Si hii tacuerint Lapides sedit super pullum et eiecit opus et ubi flet ciuitati et
clamabunt de templo uendentes. ementes uendentesque tem-
plo repellit.
Et Fleuit super lerusalem de

templo iecit Uendentes.
LXIIII. Et interrogauit ihs LXIIII. Ubi interrogatus a LXIII. In qua potestate ista
babtismum iohannis unde pharisaeis in qua potestate faciat a iudaeis dns interro-
asset. et uirtute faceret et dicit gatur.
parabolam de uinea locata
LXV. Ubi Coloni occiderunt et colonis qui occiderunt LXIIII. De uinea et cultori-
dnm uiniae et dat uiniam filium. bus.
aliis reddite cessari que sunt
cessans et que sunt di do.
LXV. De tributo et denario. LXV. De tributo temptatio.
LXVI. Septem fratres qui LXVI. De muliere quam sep- LXVI. De muliere et fratribus
unam uxorem habuerunt et tem habuerunt uxorem. septem.
xpc si filius dauid interrogat.
LXII. seruis + suis G.

LXIII. de asynam et puUum et
aur. dixit 5PGQ aur. clamabant
D. et fleuit inc. LXVIIII H".
ierus. + et Qâur.
LXIIII. 07?i. et ad init. aur.
esset : erat JPQ atir.
LXV. data est uinea az<r. reddite
inc. LXVI GQa«r., inc. LXXII H>.
> quae cess, sunt cessari SPQ aur.
om. et sec. 'S. > dei sunta?Q
aur.
LXVI. + &e ad init. G aur. om.
bIQ. dauid: dJG; + fuit GQ(7«?-.
interrogat : in terris G.
S s
3°- CAPITULA IN EUANGELIUM
KBNY Harl. 2797. C(T). B@,J(înues)OX Par. Lat. 043S. 1
LXXXIIII. Quaerit quomodo chris- Addit de se interrogans

tus filius sit dauid cum dominus ab quomodo xps filius
eo uocaretur psalmo centesimo

in dauid aesset quum
nono elationem quoque scribarum aeum ipse dnm dicat
arguit uiduam in gazophilacium Et monet a scribis ca-
duo aera mittentem plus omnibus uendum
misisse confirmat. Uiduam laudat quae in uiduam laudat quae duo
donario duo minuta minuta in donario misit
misit.
LXXXV. Laudantibus aedificium De templi et structura

templi praedicit ocius destruendum
De futura persecutione
et interrogantibus de fine respondit
De exitu Ihierusalem
mala plurima praecessura nee prae- De fine saeculi et de fine saeculi atque ad-
cogitandum quid traditi loquantur
uentu suo praedicit
sed in patientia sua possideant
animas suas.
LXXXVI. Circumdandam ab exer-
citu hierusalem et uae praegnanti-
bus gladium quoque et captiuitatem
signaque caeli futura seque uen-
turum in nube cum potestate De aduentu xpi in mages-
magna et maiestate praedicit. tate.
LXXXVIL Respicite inquit quia ad- Et similitudine ficulneae.
propinquat redemtio uestra ab
ebrietate quoque et curis huius
uitae prohibens uigilandum prae- Et monet uigilandum.
cipit et orandum.
LXXXVIII. ludas paciscitur pretium XVIIII.Deazimorumdi- XVIIII. ludas tradendi
parant discipuli pascha mysterium ae adpropinquante dilm tempus ponit
caenae dominicae celebratur. ludas daemone repletus
de tradendi tempus
paecunia ibi promissa.
LXXXIX. Contentionem discipulo- Et discumbendibus secum ihs sacramentum panis et
rum se ipsum illorum ministrum discipulis sacramentum calicis ostendit
panis aet calicis hos-
tendit.
LXXXIIII. domino Y. uocetur H. XVIII. addidit Alex. 10 et XVIII. misit + et de saddu-

elatione H. nidua H. U<it.\i2\. in donario : in ga- caeis. de septem uiris fratribus
LXXXV. ocius: o cuius HY; pocius zolilacium al. ap. Thoni. out. et qui unam mulierem habuerunt
Hai praecessura praes5ura H.
I. : fast templi Thorn, tt de futura uxorem. quomodo dicunt Chris-
LXXXVI. circumdanda H. praegranti- p. et de ex. h. et de fine s. Thorn. tum dauid filium esse J. atque
bus A. et sec. in H. captiuitate H.
: et ammonet Alex. 14. + At® Thorn, aduentu: euentu
LXXXVIL resipiscite A. praecepit H XVIIII. tempus: al. tempore O. praedicat B Thorn.
Harl. ap. Thorn. ibi sibi
: Thorn.
LXX.WIII. paciscitur pascitur
: H promissa + ponit al ap. Thorn.
Harl. pretium + cum iudaeis V Harl. hostendit + ac traditorem de-
discipulis Harl. dominicae celebrantur Y; signat Thorn.
domini caelebrantes H.
LXXXIX. contentione H.
SECUNDUM LUCAM. 303
Da>GQ aur. J {capitulo). K Hari. 2 790 Nam. Bamb.
LXVII. Ubi interrogat de
christo cuius filius sit et de
uidua et duobus minutis.
LXVII. Et respiciens uidit eos

qui mittebant munera sua in LXVII. De duo minuta uiduae.
gatzafilacium diuites uidit et
quandam pauperculam mit-
tentem aerea minuta -ii-
LXVIII. De templo salamonis LXVIII. De bellis et fame et LXVIII. De templi ruina

distruendo. De signis iu- persecutione. consummationis mundi.
dicii. De iectione manuum
in dfim. De petro et gallo
et pylato. De signis in sole LXVIIII. De signis in caelo et
et luna. luna et de ramis fici et de
die iudicii.
LXVIIII. De arbore fici Dis-
cite similitudinem.
LXX. INTrauit satanas in cor LXX. Ubi in monte oliueti orat LXVIIII. De proditione iudae.
iudae ut traderet ihm. et iudas cogitat eum tradere.
LXXI. Et missit diis discipulos LXXI. Ubi misit discipulos LXX. De dominica caena.
et parauerunt pasca Dixit parare sibi pascha et tradit
sacramentum corporis et eis sacramentum.
sanguinis sui.
LXVII. o^n.etadiiiit.aiir. uidit

quae mittebantur in gazophylacio
3'G(-cium',Qflar. om. diuites. . .
minuta duo iP.

LXVIII. Pro hoc capitulo legunt
ponite in cordibus uestris non prae-
meditari in ilia hora quid loquamini
3'GQrt«?-,(inmed./;-ii nonpraemed. ).
LXVIIII. ex fi. arborem aur.
ficus a'Q. simil. + quia prope est
in ianuis 3?GQ aur.
LXX. introiuitQa«r. incordea'.
LXXI. otn.Qt adinit.aur. pas-
ca + et G
aur. dixit inc. LXXVIII
iP.
S .s
PCAVX Harl. 2797. C(T). '&<dZ{J>reues)O^Par.Lat. 1043S.
astruens tollit quibus regnum pro- Certantibus de gradu

mittens ait post aliqua petro con- aeum praeficit qui
firma fratres tuos. ministrat.
Et petro dicit quod aeum
aesset negaturus.
Hac monitis discipulis ac dicit discipulis ut uendito
hut uendito uestimento uestimento emant gla-
haemant gladium. dium.
Perget ad montem holi-
ueti qui quum horasset
discipulos excitat dor-
mientes.
XC. Passionis gesta narrantur ubi XX. Antecedente iuda XX. ludas tradidit ihm pas-
inter cetera etiam auriculam quam uenit turba et oseu- sio ihu et sepultura et
puero petrus absciderat ipse manus lo tradite xps. resurrectio eius et reliqua.
suae tactu restituit. Et petrus auriculam seruo
habscidit.
Ducto ihu ad domum
principis sacerdotum
xps deluditur.
XCI. Crucifigentibus ueniam a patre Interrogatus a iudeis a
deposcens etiam unum ex latro- pylato et ab herode

nibus crucifixum confitentem ab- hac tunc in amicitiam
soluit. pylatus et herodes re-
deunt.
Barabbas dimittitur et ihs
Iudeis suflBgendus tra-

ditur.
XCII. Resurrexisse eum mulieres Qui plangentibus aeum

angelica reuelatione cognoscunt mulieribus hut sese
et petrus ad monumentum currens magis plangerent dixit.
ac uidens quod factum fuerat am- Et inter latrones fixus
miratur. acceti potum accepit.

Titulo rex designatur. XVIIII. discipulis + suis J.
XC. cetera : celera H. auricula HY. XX. iSm dnm B©J Thorn.
XCII. reuelatione : relatione H. om. A quo hunus ex latroni-
+
:
autem fere hora sexta J.

erat
;
factum H. bus credens ad phara- et reliqua om. © Thorn.

: et ;
disum ducitur. cetera J.

Ita legit 1043S De oratione
XVIIII. praefecit Thorn, per- dlii et iudae traditione
git Thorn. De dni passione
XX. traditur Thorn, chris- De sepultura et resurrectione
tus : iesus aL ap. Thorn, ui pro eius
seruo 6'aA 4221. sacerdotum De eo ubi duobus discipulis
+ petrus ibi ter negauit Thoiii. tertia dieuiuus in peregrin! specie
iesus christus al. ap. Thoiii.
: in uia apparuit
iudeis sufl&gendua a iudaeis
: De eo ubi dns ianuis clausis
crucifigendus Thorn, (sed alii co- introgressus in medio discipulo-
dices cum nostra C congruunt). rum apparuit et scripturas de se
traditur + cnicem iesu simon praedictas aperuit et numeral:
cyrenensis portat Thorn, ct om. capitula LXXX non .XX.

qui (iton aiitcm Uat. 4221 ct Subscr. expl. elencus euangelii
Alex. 10). designatur defigu- : lucae B, expliciunt breues euangt
ratnr Uat. 4221. 0, expliciunt breues euangelii
lucae J, expt capituli lucae O,
explicuerunt brebes X.
SECUNDUM LUCAM. ?Ph
DH'GQ aur. J {capitulcC). K Harl. 21 go Nanc. Bamb.
LXXII. Qui uult In uobis esse LXXII. Ubi docet discipulos

maior erit omnium seruus. de humilitate etministratione
et de sacculo et pera.
LXXIII. Qui habet sacculum
toUat et peram et qui non
habet emat gladium.
LXXIIII. In monte solus LXXIII. Ubi orat et angelus LXXI. De oratione dni et tra-
orans dixit discipulis Orate confortat eum et iudas traditione.
ne Intretis in temptatio- didit eum. LXXII. De dni passione.
nem.
LXXIIII. Ubi petrus interro-

gatur ab ancilla et passio
iesu.
LXXV. Et Dixit ihs iudae Os-

culo filium hominis tradis.
LXXVI. Dixit ad ihm prin- LXXV. Ubi resurrexit a mor- LXXIII. De resurrectione sea
cipes sacerdo Si tu es xpc tuis. et de duobus discipulis et
die nobis et obtulerunt eum LXXVI. Ubi apparuit duobus ubi subito medio discipu-
pontic pylato et erodi. discipulis in uia. lorum dns apparuit.

LXXVII. Ubi apparuit dis-
cipulis omnibus.
LXXII in unum cap. sub mwiav Subscr. deest. LXXIII. sancta : non escam
LXXII cum praecedente coniungit Nanc. > discipulis et de duobus
Q. iioluerit aur.
erit : sit atir. G K*. om. ubi Bamb.
omnium seruus minister jPQ
:
Subscr. expliciunt capitula in
minimus et minister aur. omnibus ;
;
euangelio lucae K expliciunt ca-
;
minor et minister G. pitula Harl. Bamb. ; expliciunt ca-

LXXIII. habet + et aur. non pita Nanc.
habet + uendattunicam et iFGQâ/-.
LXXIIII. + et ad init. a?Q. in
m. cum solus orasset G aitr. cum ; in
m. solus orasset Q.
LXXV. 0711. et aur.
LXXVI. et dixerunt ad iSmH'Q;
ad ilim dixerunt G attr. oni. pontio
(âur.
3o5 CAPITULA IN EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.
KRYY Harl. i-jij'j. CCT). DH'GQ am:
Ab hora sexta husque ad
nonam dies hobscu-
ratus aest.
Et ihm spm hemittente
uelum templi scissum
aest.
Quibus uisis centhurio et

qui aderant dfim raag-
nificant.
Joseph postulat corpus
aet sepelit.
Quod mulieres relinquen-
non inueniunt.
tes
XCIII. A duobus id est cleopa et XXI. Niintiant mulieres LXXVII. In passione dixit ihs
socio eius cuius nomen tacetur angelorum uisio- pater dimitte illis quia ne-
euntibus in castellum quod tunc nem. sciunt et uni latronibus dicit
emmaus uocabatur post confabu- nee credunt discipuli. hodie mecum eris in para-
lationem prolixam in fractione Euntes duo ad castellum dise.
panis agnoscitur. in panis fractione xpm
agnoscunt.
Quibus ihs apparuit et
plagas non credentibus

hostendit et piscem
hac fauum aedendum
accepit.
XCIIII. Conloquentibus discipulis Adloquitur apostolos et LXX VIII. Post resurrectionem
adstans in medio dicit pax nobis cor aeoruni aperit ad apparuit ihs -ii- euntibus in
et adhuc pauentes spiritumque intelligendumquod hoc uillam et apostolis et bene-
putantes ostensione transfixarum compati hoportuerit. dicens eos ascendit in cae-
manuum pedumque confirmat Et hut illic aessent donee lum.
edens coram ipsis partem piscis in eos ueniret uirtus.
assi fauum
et mellis instruit Tunc benedixit aeos et
eos promissum patris missurum recessit relinquidque
se dicens ascendit in caelum. laudantes deum in
templo.
XCIII. emmaus + nunc iiicopoli H. XX. iesu T/wm. magnificabant LXXVII. -I- et ad init. iPGQ.
uocitatur H. al. ap. Thoiii. relinquentes uni de latr. (âiir., uao de latr. G.
XCIIII. ostensionem H. transfixuram requirentes Tliom. {non aiitem dixit G aur. > mecum eris hodie
Hart, eos + ac H. Vat. 4221 et Alex. to). G atir.
Suhscr. expliciunt capitula IIV ; expli- XXI. agnoscunt: cognoscunt LXXVIII. duobus + apostolis
ciunt capitula secundum lucan Y ; nihil Thoni., ct + et reuersi discipulis aur. ct postea om. et apostolis. ad
habcnt A Harl. indicant Thorn, qxiibus + subi- uillam Q. in caelis iPGQ aur.
to Thorn, ijwn antcnt Uut. 4221 Suhscr. finit de lucano D, expt
et Ale.x. lo"). ac piscem Thorn. captT scd lucam G, explicit brenis
ad edendum accipit Thorn, hoc disputatio euangelii secundum lucam
eum pati Thorn, ct hoc eum com- (dciniie sc(]uiturmcif\t interpraetatio
pati 6â/. 4221 tV^/t-.r. 10. uir- nomi eiusdem) 3" ; nihil habent ut
tus + ammonuit Thorn, deum uidetur Q aur.
doniinum Thorn.
.Suhscr. explicit elenchus euan-
gelii lucae C.
3<^'!
EUANGELIUM
SECUNDUM LUCAM.
Lucas in his codicibus sine lacuna exstat -.Âîuide H;/)-a)CD2PGH©KMM"0QTVWYZ, codd. scilicet
XVIII F
concordantiam ex quatttior euangeliis. Fragmertta Peritsina (P) ex Blanchini
; iiabet
editione adliibuimiis sunt autem haec i. 26-39 75"^'- ^6 29-45 iii. 4-16 iv. 9-22 ag-v. 36;
, : — '1
; ; ; ;
"î- 11-33 38-vii- 5 20-viii. 13 24-53 ix. 11-54; ^- 6-xii. 8 uide praefationem nostram p. xiii.
; ; ; ; ;
Codd. BEIJLRX lacunas hahcnt: B iii. 1-12 v. 19-30 vi. 4-15 26-38; vii. 9-21 32-43 viii. 5-16— ; ; ; ;
;
;
47-ix. 13 ; 46-58 ; X. 1 1-31 ; xi. 36-48 ; xv. 30-xvi. 9 ; xvii. 27-xviii. 4 ; E i. i-vii. 24 ; I x. 7-xiii. i ;
J i. i-viii. 13 ; L def. post iii. 9 ; R iv. 29-viii. 38 ; x. 20-3S ; xv. 13-xvi. 25 ; X i. 17-33. Itaque
codtces utgtnti septem per hoc eiiangclium nobis praesto stmt, in uno autem altcroue loco non
plus titgititi Porro monendus est lector nos in hoc euangelio collationem
quatttior aut quinquc.
codicis Beneucntani,
vni, nunc Mus. Br. Add. 5463 quifuit Bentlcio F, stib signo ff addidisse
saec. ;
uide praefationem p. xxvi. Lectiones etiam ex interpretationibits tieteribiis saepius qtiam antea
citauimus.
Inscr. incipit euangeliura secundum lucam H'JKKTVYZ et lucan H0M. incipit secundum lucam G.
euangelium lucae R. incipit euangelium eiusdem
incipit BCOT. incipit textus EF. secundum
lucanum D. nihil habent ut uidctur AILQWX.
1 (1- 10) OUONIAM quidem multi conati diligenter ex ordine tibi scribere op-
sunt ordinare narrationem time theophile
quae in nobis completae sunt rerum * ut cognoscas eorum uerborum de qui-
'sicut tradiderunt nobis bus eruditus es ueritatem.
qui ab initio ipsi uiderunt ''
Fuit in diebus herodis regis iudaeae
et ministri fuerunt sermonis sacerdos quidam nomine zacharias de
^ uisum est et mihi uice abia
adsecuto a principio omnibus et uxor illi de filiabus aaron
CODEX BRIXIANUS.
I. ' Quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem rerum quae in nobis
conpletae sunt. ''
sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi uiderunt. et ministri fuerunt
uerbi 'placuit et mihi adsecuto a principio. omnibus diligenter e.x ordine tibi scribere.
optima theofile ^ ut cognoscas. eorum uerborum. de quibus eruditus es ueritatem. ^ fuit
I. 1-4. uncialibus scripti C ; quoniam . . . 3. uissum D. om. et GT*( + sup. lin. m. rec.y
conati tcncialibus K ; quoniam . . rerum
. litt. mihi + et spiritui sancto BGO b qgoth. adsecuto
rubr.Z quoniam ; conati sunt rubr. M quo-. . .
;
BCDH'GJL»rO*QRT(d sup. lin.)'X.<:Z*, et adse-
niam quidim {sic') litt. magnis L Q perpulchre ; quuto n&lX*'T gat. : assecuto Aa^FKMO"' VWY
exarata in B scd uoniam omissum spatio tamen re- Z-pjSffi- omnibus {c/. irap-qKoXovBriKOTi dvadiv
licto ; (^VLO perpulchre exaratutn "S. Traffic) omn. KT) et X*Z*
codd. plur. i^liomn. C, de
1. Hieronymi commentai-ios in Lucam raro ci- Bentl. b df I q 5 ut graecum ad uerbum reddant :
tauimus quoniam non sui sed Origc7iis sunt latine omnia AKX'-YZ^ K'l'g-') Tisch. c eff^ r aur. Ambr. ;
redditi : et uerba euatigelistae ex Graeco translata et >
omnia a principio zg. dilligenter X*, dile-
uideniur. genter D. ordinae G, hordine C. obtime LRT,
om. quidem V. quonati C. ordinare a : liobtimae C, et >
obtime scribere Q. theophile
minute scr. ad latus L hordinare CT. narrationes ; ffGHQI.Jffl'QVWXY vg : theophylae C, theofyle
T. in bis scr. X. completae AEFH0IKM(-ta) F, teophile DK, teofile T, theofile AB5PLM0RZ.
QW(-te)XY vg. : conpl. BCDiPFGJLHORTVZ 4. cognuscas G. ueruonim O*. om. de D.
Bentl. om. rerum W. > rerum (re tantum G) haeraditus C.
quae in nobis conpl. sunt OR. 5. Versus uncialibus scr. magna F initiali in C ;
2. tradederunt O*. uiderant F. taii perpulchre exaratus in 3*. erodis D. iudeae

308 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM.
et nomen eius elisabeth " secundum consuetudinem sacerdotii
6 erant autem iusti ambo ante deum sorte exiit utincensum poneret in-
incedentes omnibus mandatis etin gressus in templum domini
in
iustificationibus domini sine que- omnis multitude erat populi orans
et
rella hora incensi
foris
'et non erat illis filius eo quod esset "apparuit autem illi angelus domini
elisabeth sterilis stans a dextris altaris incensi.
et ambo processissent in diebus Et zacharias turbatus est uidens
suis. et timor inruit super eum
^ Factum est autem cum sacerdotio fun- ^^ aitautem ad ilium angelus
geretur in ordine uicis suae ante ne timeas zacharia quoniam exaudita
deum est deprecatio tua
in diebus herodis regis iudae. sacerdos quidam nomine zaccharias. de uice abia. et uxor
illius. ex filiabus aaron. et nomen eius. elisabeth. ^ erant autem iusti ambo. in conspectu
dei. incedentes in omnibus praeceptis. et iustificationibus domini. sine quaerella. ' et non
erat illis filius. eo quod esset elisabeth sterilis. et ambo progress! essent in diebus suis.
* factum est autem. cum sacerdotio fiangeretur. zaccharias. in ordine uicis suae ante
deum. ^ secundum consuetudinem sacerdotii. sors exiuit. ut incensum poneret. ingressus
in templum domini '" et omnis multitudo populi. erat orans fiDris. hora incensi. " apparuit
autem illi angelus domini. stans a dextris altaris incensi. ^^ et uidens zaccharias. turbatus
est. et timor cecidit super eum. " dixit autem ad ilium angelus. ne timeas zaccharia.
ffCaPGIKMO*VXZ, iudae DFL, iudee W, iudiae (e q cum f) Tisch. ex leciione A tU

: forte ex. d
R. zaccharias ffCFHQIJOZ, zaccarias T. de : putahat cura L. van Ess hahetur,
; forte in cd. Clem,
di bis R. fice LR. auia FXZ, abiae 'S*{corr. deinde in Fleckii editioncm irrepsit ; et Tischen-
fug.), hnxor C. illi illius vg. eins cor. tiat. : ; dorjius cum, pro editione sua codicis A, codicem
mg. aharon Z, aron LY. eius ei R, illi D. : ipsiim non transcripserit sed tanium cum editio?ie
elisabeth f»«'r/./&;-.rii'^.,helis.fFC, eliz. LKTQR, Fleckii contitlerit, forte lapsu ut lectionem Amiati-
elizapheth D : elisabet AMY Tisch. nam typis mandauit. poneret + et MQ. ingresus
autem enim T. > ambo iusti JM". deum
6. : : R. teplum K.
dominum CGKRT. incidentes 'DO*{corr. sax.). 10. erat populi (> pop. erat Z* vg.) orans
omnibus ni or/i. X*( + m. 2). mandatis + eius
: (horans CL) foris : orabat G. ""ora©, ora G.
Z*{sed improbatzim). domini : dei G. querella 1 1 . apparuit bis scr. Q. > autem W.
illi
ACGH0MT : quaerella BffFILORXYZ ;

querela hangelus C, anguelus D. > ang. domini illi Q.
a'JKTQVW vg. Tisch., quaerela DK. stans : adstans 3". a : ad DG. dexterara D.
7. illis super ras. O. q°od A. aesset C. altarii G. incensi: snpplicationis ^(Z/.
elisabeth ffCO, elizabeth LKTQR, -pheth D ;

12. zaccharias !F3^'HJK0Z, zaccar. JP*. est
elisabet AM Tisch., -bhet H. sterilis {cf. xxiii. in ras. a*. > uidens zac. turbatus est GM" b c ff.,
29)ai'Ca>FH0IJKLO(ri snp. //«.)QTWXZ vg, (I) q aur. ; uoluit turbatus est z. uidens Bentl.
stirilis D : sterelis ABGMM'RVY. amho lapsu T. cum gr. €Tapdx07j Z. iSuv. irruit KO*Y vg. ; ce-
processisset R, praecessisent L processierant G, ;
cidit KT /' c fffi I q r aur.
processeruunt Q ;
processerant aetate gat. 13. ait autem: et ait KT. om. ad ilium DQ.
8. quum C0 ; + zacharias G. fungeretur sine hang. C, angu. D ; + dicens LKTQ ; + domini
addit.{cum graeco)h.'>S'S'?G{sed uide supra:)Vi*<d^\ dicens G. > angelus ad ilium R. zaccharia £FC
VYJtjer codd. ap. Erasm. d: + zacharias BCDH'I FHIJKZ, zaccaria 3** ; zacharias BDQR, zaccha-
JKLM"OQRT\VXZ(funguerD, fuger.R; zaccharias rias JP"'"©. quoniam : quo Iff non qm tit alibi ;
CIJKOZ, zaccarias T)Par.lat. 262, i%il\*,Harl. quia D5P"'''R gat. ecce audita L ; ecce exaudita G
278S, TS ctitn b cfff, I q aur. hordine C, ordi- gat. depraecatio 5"a>FGHILIffORYZ* ; dipre-
nem LT. ui<:'s O, ficis R. sue W. catio D. om.etpr.S:. huxor C. b elisabeth :
9. saecundum L. consuitudinem D ; 07n. G. in ras. iP, helis. ffC, eliz. LKTR, elizapheth D;
sacerdoti LRY, sacerdotis D. sorte exiit (cAoxe) elisabet AHMOQY Tisch. > elis. uxor tua I*.
codd. (sorte M" al.nian., sortem GM/*) vg., nctt. om. nomen eius C. iohannen BZ, ioanncn S(JC.
1. 13-22.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 309
uxor tua elisabeth pariet tibi filium

et
nomen eius iohannem
et uocabis et uxor mea processit in diebus suis.
^*et erit gaudium tibi et exultatio et 1' Et respondens angelus dixit ei
multi in natiuitate eius gaudebunt ego sum gabrihel qui adsto ante deum
15 erit enim magnus coram domino et missus sum loqui ad te
et uinum et sicera non bibet et haec tibi euangelizare.
et spiritu sancto replebitur adhuc ex 2" Et ecce eris non poteris

tacens et
utero matris suae loqui usque in diem quo haec fiant.
16 et multos filiorum israhel Pro eo quod non credidisti uerbis
conuertet ad dominum deum ip- meis
sorum quae implebuntur in tempore sue
17 et ipse praecedet ante ilium 21 et erat plebs expectans zachariam
in spiritu et uirtute heliae et mirabantur quod tardaret ipse in
ut conuertat corda patrum in filios templo

et incredibiles ad prudentiam ius- 22 egressus autem non poterat
torum loqui ad illos
parare domino plebem perfectam et cognouerunt quod uisionem uidisset
^8 et dixit zacharias ad angelum in templo
unde hoc sciam ? et ipse erat innuens illis
quoniam exaudita est deprecatio tua. et uxor tua elisabeth. pariet tibi filium. et uocabis
nomen eius iohannes. "
gaudium tibi. et exultatio. et multi in natiuitate eius gaude-
et erit
bunt " erit autem magnus coram domino, et uinum et sicera. non bibet. et spiritu sancto
replebitur. adhuc ex utero matris suae. " et multos filiorum sdrahel. conuertet ad domi-
num deum ipsorum. " in spiritu et uirtute heliae. ut con-
et ipse praecedet ante ilium,
uertat corda patrum ad prudentiam iustorum. parare domino plebem
in filios. et ineruditos
perfectam. ^* et dixit zaccharias ad angelum. unde hoc cognoscam. ego enim sum senes.
et uxor mea. processit in diebus suis. " et respondens angelus dixit ei. ego sum gabrihel.
qui adsisto in conspectu dei. et missus sum loqui ad te. et haec tibi euangelizare. ^° et ecce
eris tacens. et non poteris loqui. usque in diem quo haec fiant pro eo quod non credi-
disti uerbis meis. quae implebuntur in tempore suo. " et erat plebs. expectans zacchariam.
et mirabantur. quod tardaret ipse in templo. ^^ egressus autem. non poterat loqui ad
14. > tibi gaudium L. exsultatio X*, exsultio L. 18. post dixit ras. unius lit. D. zacch. ffC
1 5 erit enim : et erit MP. om. et pr. &. 3"FHIJK0VZ, hangelum C, anguelum
zacc. "S*.
binum Z*(corr. Z'). sicera (t6 amtpa. gen. neutr. D. hunde C. senes G. huxor C. praecessit
in gr.) cum ABffFLMO*XY Bentl., adfl*q: a>LQ. suis O.
siceram CDa-GHOLIKKrO^QRCsic eram)TVWZ 19. respondit L. hangelus C, anguelusD. ga-
vg., b c ff^ P r 8 mir. repleuitur O*{corr. sax.) ;

briel Ca'QTW vg. ;
grabrihel M". asto 0"'WZ
Te'pVebitux dtcpHcattim L. attiuc MY, aduc T ; om. vg.; adesto R. hante C. diim DG. missusum
G b. hutero C. sue W. L. om. loqui F. > ad te loqui KT. hec W.
16. srahel C, hisrael D, israel vg., isral Y, isri aeuanguelitzare D.
G. conuertit F. 20. 0711. et sec. 5P. poteris : tiohtit potens Bentl.
1 7. precedet D, praedet L praecedit CGQR.;

husque C. fient cor. uat. mg. credisti BG, crede-
ilium ; eum DKT. om. spiritu et R. haeliae G, disti O*. inplebuntur CDa'GLO*RY.
helie W, eliae vg. incredibiles {a.Tru8iii) cf. 21. pleps R, pies H. exspectans BS'LM'Z'.
Roensch. I. und
U. p. 332, incredibilis R, ingredi- zaccb. ffCaP'"»FHJKOTVZ, zacc. 3"*. > ipse
biles Y*(incre. Y') incredulos IP»'i'KO'-"W vg. r
: tardaret G.
aur. non consentientes d, contumaces e. pru-
;
22. hegressus C, egressus O ; + est T. porat
denciamW. parate îz^. DQ

pleuem C. perfecta M"*( + te cor>j; poteret G. loqui sup. lin. T.
H, perfectum R. Deficit X ad u. 33. cosnuerunt O. uissionem DLR. uiderat D.
T t
3IO EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [1. 22-30.
et permansit mutus cui nomen nazareth

^êt factum est ut impleti sunt dies 2Tad uirginem desponsatam uiro cui
officii eius abiit in domum suam nomen erat ioseph
24 post hos autem dies concepit de dome dauid
elisabeth uxor eius et nomen uirginis maria
et occultabat se mensibus quinque ^8 et ingressus angelusad eam dixit
dicens haue gratia plena dominus tecum
^*quia sic mihi fecit dominus benedicta tu in mulieribus
in diebus quibus respexit auferre ob- 2!' quae cum uidisset turbata est in ser-
probrium meum inter homines. mone eius
^*
In mense autem sexto missus est et cogitabat qualis esset ista salutatio
angelus gabrihel a deo 30 et ait angelus ei ne timeas maria inue-

in ciuitatem galilaeae nisti enim gratiam apud deum
illos. et cognouerunt. quod uisionem uidisset in templo et ipse erat innuens illis. et
permansit mutus.
" et factum est. ut impleti sunt dies officii eius. abiit in domum suam. ^^
post hos
autem dies, concepit elisabeth. uxor eius. et occultabat se. mensibus quinque dicens.
'°
quia sic mihi fecit dominus. in diebus quibus respexit. auferre obprobrium meum inter
homines. '"'
in mense autem sexto missus est angelus gabriel a deo in ciuitatem galileae.
cui nomen nazareth. " ad uirginem desponsatam uiro. cui nomen erat ioseph. de domo
dauid. et nomen uirginis maria. ^* et ingressus ad eam angelus. dixit habe gratia plena.
dominus tecum benedicta tu in mulieribus. ^'
ipsa autem ut uidit eum. turbata est in
uerbo eius. et cogitabat qualis esset haec salutatio quod sic benedixisset eam. '" et ait ei
annuens GQ gat. c ff.^ q, adn. b d c I. illis : eis haue AffDa'MO'^QRYZ, habe BCFO*T ; aue G
go^sKTQR. HeiJKLKTFVW vg. ; deiude + maria DT»'».
23. factum est codd. et vg. : facti sunt AC plaena F. in mulieribus (li/ -yivaiîv ACD etc.')
{exsilcntio). inpleti sunt CDS'G.ILR ; implerentur codd. et vg. et fh gat. ( + et benedictus fructus uen-
OZ. hofficii C. abit L. domom H*(,-um H'). tris tui gat. cum gr. 47) : inter mulieribus CJO*Q
24. om. autem D. concoepit M" ; coepit V. RT ; inter mulieres D0LMP cum {a) b c d ff^ I qr
helisabeth fF, eliz. R, elitz. L, elizapheth D aur.
eUsabetAClhel.)HMTYr/ic/i. huxor C. eiO*( + 29. que W. cum uidisset {îôvaa gr. pier, scd
us sax.), hocc. C. quinque : .u- DW. dieens L. om. f BDLX etc. Tisch.) BC(quum)D3'*FGH0
25. qui" H ;
quidQ*(a correct tiett. ab. mihi (quum)KMO*TVZ Par. lat. 262*, i'. ioh. oxon.,
d Bentl. cum autem ut uidit a b/ff^ q

fecit {yjsi imrotTjufv) codd. pliir. a f S aur. et
e c e {cf. ipsa
mihi sic fecit bff^lq : > fecit mihi AIKQRWY aur., ipsa autem quae cum uidisset gat., i. a.
om. dominus J. aufferre D. obpro-
vg. Tisch. uidens r), Ambr.: cum audisset Aa='a'"''IJLKr
brium AffD3'GH0IJKLM"O(obrium O*, + bpro 0""PQRWY Par. lat. 13171, Harl. 27S8. 2S26,
MX.)R(-oprium)TVZ opprobrium BCFMWYz;^. : vg. Tisch. contra graecum, sed S quae autem
Tisch. audiens. sermone : introitu G cu7n a b ff^ q r
26. Hie incipit cod. Perusinus (P). mhnce aur. et -tum e I* ; 7ion graec. cogitabant D.
graecis litt.T). sexto: UI°W, -ui-D. misus R, salutatio : locutio a:'*L ; > salutatio ista {Bentl.) ;
mussus L. hangelus C, anguelus D. gabriel DB? + et quodbene dixisset eam G/{om. et) et
sic ;
PTW vg. a deo : out. D ; a domino CT. galileae post introitu uel -tum (eius) pergunt et erat cogitans
B£FCDiPFGH©KKrOZ, -lae L, -lee W, -liae R. quod sic benedixisset eam [a) b ff^ I q r aur., et
nomen + erat DKT. nazai~D. recogitans quia sic benedixit eam e.
27. disponsatamffCDiPFGHQLORT. uiro: 30. hang. C, angu. D ; +domini O gat.\ et >ei

om. Z ; uirgo Y. erat omittere uoluit Bentl. de angelus G. ei + qualis est ista salutatio D* sed ex-
domo in mg. T de domu DRV. mariam FHY. punctum. maria + et ait angelus ei ne timeas
;
38. ingresus L. hang. C, angu. D. > ad earn maria ipsa autem cum uidisset mirata est introitu
angelus KNT. dixit: benedixit L; +ei M. eius Et er.1t cogitant {sic) quid sic benedixisset
I- 3I-39-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 3"
^^ ecce concipies in utero ideoque et quod nascetur sanctum
et paries filium uocabitur filius del
36
et uocabis nomen eius iesum et ecce elisabeth cognata tua
^^hic erit magnus et filius altissimi et ipsa concepit filium in senecta
uocabitur sua
et dabit illi dominus deus sedem dauid et hie mensis est sextus illi
patris eius quae uocatur sterilis

"êt regnabit in domo iacob in aeter- ^'quia non erit inpossibile apud deuni
num omne uerbum
non erit finis.
et regni eius ^' dixit autem maria
^* Dixit autem maria ad angelum ecce ancilla domini fiat mihi secun-
quomodo fiet istud quoniam uirum dum uerbum tuum
non cognosce ? ab ilia angelus.
et discessit
^^
35 et respondens angelus dixit ei Exsurgens autem maria in diebus illis
spiritus sanctus superueniet in te abiit in montana cum festinatione
et uirtus altissimi obumbrabit tibi in ciuitatem iuda
angelus. ne timueris maria inuenisti enim gratiam apud deum. ^^

et ecce concipies in utero
et paries filium et uocauis nomen eius iesum. ^'^
hie erit magnus et filius altissimi uocabitur
et dabit illi sedem dauid patris eius. '^ et regnabit super domum iacob
dominus deus.
in aeternum. et regni eius. non erit finis. ^* dixit autem maria ad angelum. quomodo
erit hoc. quoniam uirum non cognosce. ^^ et respondens angelus dixit ei. spiritus sanctus
superueniet in te. et uirtus altissimi. obumbrabit tibi. ideoque. et quod nascetur sanctum
uocabitur filius del. '"
et ecce elisabeth cognata tua. et ipsa concepit filium in senectute
sua. et hie mensis sextus est ei. quae uocatur sterilis. " quia non est impossibile apud
deum. omne uerbum. '*
dixit autem maria. ecce ancilla domini. fiat mihi secundum
uerbum tuum. et discessit ab ilia angelus. ^' exurgens autem maria in diebus illis. abiit
earn. Et dixit ei angelus dni noli temere marie L. (nascitur') Tert.prax. 26, Cypr. + ex te BDGH :
aput GT. ©MKTO'^PT'^W vg. gat. (nascitur) ctun a c c r el

31. + et ad init. uctt. [exc. e) et Bcntl. cum gr. ;
graecis C* minusc. Tert. marc. 4. 7. Iren Nil. Ambr.
+ et concipiens ad init. L. concaepis D*(-ies cor.') uocauitur O*(corr. sax.), uocatur G( + bi snp. tin.).
concipiens Y. hutero C. 36. om.et adinit.'S*{ + mg.). eliza.LRY.helisa.
hio:haecL. nocauitur
32. C. dauit 0*(^c>-/-. aFZ, elizapheth D: elisabet AC(hel.)HMQT
sax^. dominus deus («upios o 5eos) codd. plicr. Tisch. om. et ipsa D. concaepit D, concoepit KT.
etvg.etbcdefff.^lqaiir. Cypr.Iren. 18c, {Mass.) senecta AffS'GHQLMPQRYZ' ab c lr5 aur.
POT. deus AFHY?-/r«/. 205. oot. dauid B. eius: senectute BCDFIJKKTOTVWXZ* vg. d f ff^ q.
sui L. mensus GW. > sextus est CT vg. Tisch. illi
33. regnanitBMO*(-bit jax.)Z*(-bitZ'). domn iUe R. sterilis {cf. 11. 7) S-CD(stir.)iPFH0IJK
DV ; M
domum Bentl. iacob dauid B. etemum :
MO^PQTWZ vg. : sterelis ABGLM'0*RVXY.
impossibile MO"""^ vg. imposibile
CW. 37. erat Q. ;
34. hang. C, angu. D et 35. istut Z*{corr. Z"). P. CG. omnemerbum 'ii*{corr. H').
aput
cognoui G / aur. et noui ad q. 3S. maria + ad angelum H0K. om. eoce R.
35. respondit ang. et dixit 5PL. ei : ad illam ancilla (banc. C) ancella ADSPLRV. domini
:
W. > dixit obumbrauit D*(-bit

ei angelus P. + sum D. saecundum L. hang. C, angu. D ;
«?-.)GO*(-bit (r(?n),ubumbrabit Y*, hobhumbrabit + domini M.

C. ideoquae Y. om. et tert. DR. quod nascetur 39. exurgens arCFJMOPTWYZ vg. habiit C,
NABC'DLXrA ctc.)sine addit.cimi abit R. montana {sc. loca, cf. u. 65) : monta-
(t^ -îvvuiiiiivov
AffCiPFIJKL (nascitur) 0*Q(nasceretur)RT*VX nam {Bentl.) = eis rijv opeiv/jv. cum fest. ; con-
YZ Erasm. Bcntl. (nascitur) b d fff^ I ql aur. festinatione Q. ciuitate SFH. iudae KKTV.
T t 2
3ia EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [i- 40-55°-
*"
et intrauit in domum zachariae et salu- ^^ et beata quae credidit quoniam per-
tauit elisabeth ficientur ea quae dicta sunt ei a
*êt factum est ut audiuit salutationem domino
mariae elisabeth exultauit infans ^s et ait maria.
in
utero eius Magnificat anima mea dominum
et repleta est spiritu sancto elisabeth 47 et exultauit spiritus meus
*^ et exclamauit uoce magna et dixit. in deo salutari meo
Benedicta tu inter mulieres ^^quia respexit humilitatem ancillae
et benedictus fructus uentris tui suae
*3et unde hoc mihi ut ueniat ecce enim ex hoc beatam me
mater domini mei ad me ? dicent omnes generationes
^^ ecce enim ut facta est uox salutationis ^^quia fecit magna qui potens
mihi est
tuae in auribus meis et sanctum nomen eius
exultauit in gaudio infans in utero soet misericordia eius in progenies et
meo progenies timentibus eum
in montana cum festinatione. in ciuitatem iudae. " et intrauit in domum zacchariae. et

salutauit elisabeth. " et factum est. ut audiuit salutationem mariae. elisabeth. exultauit
infans in utero eius et repleta est spiritu sancto elisabeth. " et e.xclamauit uoce magna, et
dixit, benedicta tu in mulieribus et benedictus fructus uentris tui. " et unde hoc mihi. ut
ueniret mater domini mei ad me. **
ecce enim. ut facta est uox salutationis tuae in auribus
meis. exultauit in gaudio infans in utero meo. *^ et beata es quae credidisti. quoniam
perficientur ea quae dicta sunt tibi a domino. " et dixit maria. magnificat anima mea
dominum. ' et exultauit spiritus meus. in deo salutari meo. ** quia respexit humilitatem
ancillae suae, ecce enim. ex hoc beatificant me omnes generationes. " quia fecit mihi
magna, qui potens est. et sanctum nomen eius. '" et misericordia eius. in progeniem et
40. zacharie W ; zacchariae a^C3"FIJKOVZ, DIP^'GHQJKOQTSC abc e fffj qraur. Ambr.

zacca. a"*, salutabit T, zalutauit R. Aug. ; om. afM^TVXZ.
40. 41. helisabeth ter a>'C, elizab. LRY(elisa. 46. ait: dixit (t'/ criTfi'^.) Grf^/?. ra&x\s,codd.
y tert.'), elizapheth D ; elisabet KW^Tiseh. et vg. et cd efff^ yl' ?) >" 5 aur. : elisabet a ^^-bel)/*
41. marie W. exultabit T, exsultauit JPLMRX. (-beth) et sic codd. clarom. et iioss. Iren. haer. iv. 7.
hutero C. ( = 235 Mass.). codd. ap. Orig. Jiom. in Luc. vii (if.
42. exclamabit T ; clamauit D3'*L ; exultauit iii. p. 2ô = Hieron. ed. Uallars. vii. 265) cf. W. H.
B. nocem G. et dixit : dicens G. om. tu L. 2 p. 52. magnificat an. m. dominum rubr. litt.
inter V ; in W. mulieris R ; mulieribus W. be- C. magnificet D, -canitâ^. domino G /*.
dictus R*(ne superscr.). fruentris R*(fr. exp.). 47. exultabit TZ*(-uitZ^), exsultauitMRX(-bit).
43. hunde C. michi W. > mihi hoc Bentl. salutare G.
{ôO^v ixot Tovro). 48. respexit + in J iJi-'H//. humi|talemL. hancil-
44. + et ad inii. B. om. enim L. om. ut Y. lae.C,ancilleW,aiicellaeDiPLR. sueW. beataHZ*.

uox : uos lapsu L. W. meis + et
tue R. exul- 49. magna (fieyaKa NBD*L) codd. et vg. et tictt. :
tabit T, exsultauit LMRX*. hutero C. >m uohiit magnalia Bentl. cum gr. /leyaXfia fi'^'A
utero meo infans in gaudio R. CD'Â etc. cf. Act. ii. 11 ; sed S hie habet magna.
45. quae credidit (j) ViOTivcaaa cum aiiTy > magna mihi 'S.
infra non Jluctuet) AB*?ffCIP*FILMTWY|^ 50. missericordia D. in progenies et proge-

d cor. tiat.* '
grace us antiqui^ Erasm. Bentl.: nies (eis yti'fds Koi ytvfa'i BC*LH) codd. longe plur.
quae credidisti B(sti ad calcem pai;. litt. min.)T) (progeni||eset proginiesO*): a progenie in progenies
a""5Gvcreded.)H0JKHOQRVXZTS(!i; cor. tiai. cor. uat. mg. vg. {tion autem cod. caraf.),efa. progenies
mg. a h c i,c'\f ff^ I q r aur. Ambr. Aug. {de cons, in progenies H cum gr. A {in liymnis ad fine m
euang. col. 35). perficiuntur G. ei (aurp) ACS'* psalter ii, 2 P" sah. aTrbyfVias th-jiveav; in generatione
FILRTWY]^ (/Sê/axw. Bentl. : tibi B(ariius scr.) et generatione G rf(-nes), in progeniem et progeniem
I.S1-6I.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. i^'h
«i fecit potentiam in brachio suo dis- et peperit filium

**
persit superbos mente cordis sui et audierunt uicini et cognati eius
^^deposuit potentes de sede quia magnificauit dominus miseri-
et exaltauit humiles cordiam suam cum ilia
^êsurientes impleuit bonis et congratulabantur ei

^' factum est in die octauo
et diuites dimisit inanes et
^* suscepit israhel puerum suum uenerunt circumcidere puerum
memorari misericordiae et uocabant eum nomine patris eius
65sicut locutus est ad patres nostras zachariam
^°
abraham et semini eius in saecula et respondens mater eius dixit
^6 mansit autem maria cum ilia nequaquam sed uocabitur iohan-
quasi mensibus tribus nes
et reuersa est in domum suam. ^^ et dixerunt ad illam
^' Elisabeth autem impletum est tempus quia nemo est in cognatione tua qui
pariendi uocetur hoc nomine
progeniem timentibus eum. "fecit potentiam in brachio suo. dispersit superbos mente
^'
cordis ipsorum. ^^
deposuit potentes de sedibus. et exaltauit humiles. esurientes satu-
rauit bonis, et diuites dimisit inanes. " protexit sdrahel pueram suum. memorari miseri-
cordiae suae, '"sicut locutus est ad patres nostros abraham. et semini eius in saecula.
""mansit autem maria cum ilia, quasi mensibus tribus. et reuersa est in domum suam
"'
et elisabeth. impletum est tempus. ut pareret et peperit filium "*'
et audierunt uicini.
et cognati eius. quia magnificauit dominus. misericordiam suam cum ilia, et congratula-
bantur ei.
^' et factum est in die octauo. uenerunt circumcidere puerum. et uocauerunt
eum. nomine patris eius. zacchariam. "" respondens mater eius
et dixit, non sed uoca-
bitur iohannes '^'
et dixerunt ad illam. quia nemo est in cognatione tua. qui uocatur hoc
fff-i I q r (om. et prog, r*) , in progeniae et progeniae (husque &/<.V;««)DGQRX attr. secula C"ÔWTJ§;
aztr., cum gr. €is '^^vâv «. '^^vâv NFM min. ; in saeculum R8, et seculum C* aetemum d e. ;
progenie et progenies gat. ; in generatione uel pro- 56. cum ilia : apud illam gat. quassi LR.
genies generationum 5, in saecula saeculorum h c, in tribus : -III- D.
saecula saeculorum saecula a, in saecula c, cf. ds 57. helisabeth ffCKT, elizabeth DL ; elisabet
yevi^s yivioii' A(///V in iextu')Q~T) etc. M Tisch. inpletum CDiPGLRV ; impletus X.

51. potentia FZ*((ror;-. Z-). bracchio 5PHMXZ, peperit : genuit G /', genuit uel peperit S. filium
bracioT. dispersit + supersit R. superuosZ. sui: + suum F.
ipsorum G bfffi I q aur., eorum ad ? b, illorum e. 58. magnificabit T. missericordiam-DLR. om.
52. depossuit 3PLR. de sede : iioliiit de sedibus et tert. B. gratulabantur D*( + con mg.).
Bent I. ctimfS, et a sedibus d e {airb $p6vusv). et 59. diae C. octabo C(hoc.)0*RT; -uin- D.
sup. tin. D. exaltabit T. uenierunt D ; ut uenirent et R b ff„ I q r. circun-
53. hesur. C, essur. DJPL. inpleuit CDiPGLO* cidereTJ§ circumciderent; R b (-ret ff^ I q r.
RT(-bit) deinderas. uniuslit. R. demisitBKO*;
; uocabant {iKoKovv) codd. et d e uocaue-
vg. et c :
dimissit DL. runt G bfff.i I q r aur. gat. AY. eum

; uocant
54. suscipit 5PLQR. srahel C, hisrael D, Israel -H in G i5 dff^ I q. patris eius ABCa"'"'FGH0J
vg. memorari {nvrjaSrjvm) codd. plur. (memer. MQRX<^Y b c efff^ Iqr: patris sui ^Da'*IKLKr
M) et '7, et memorare G /: memoratus BO; OTVWX*Z vg. d S aur. Bentl. zacchariam ffC
recordatus 'WX*3§S(I cor. iiat. moderni,' aur. et' H'i(zacca. iP*)rjKOTZ ; zacharia X*, -rias X".
forsan a ; memoria c, commemoratus est e. mise- > zac. nomine patris sui {ttel eius) DS'LOX"
ricordiae (lAe'ous) sine add. AC3'*FIQR*Z* b (d) contra uctt. et gr.
/*, / q Erasm. Bentl. : + suae Bai'D(miss.)a""»G 60. eius -h elisabet T. om. dixit T*( + m. rec).
H0JKLMKrOR<=T (.sue) VW (misericordie sue)X naquaquam L. uocauitur O* (corr. sax.), iohannis
YZ^ vg. cfff^ r Erasm.

S aur. codd. latt. ap. JP'LR, ioannes SfiT.
55. sicnti C. loquitus HX*. abracham LR, 61. ilium R. o?«. quia DH'*( + ?«.f.)GLR. om.
abraam DW. saemini C. eius + usque BEFC* tua FL. qui : quia W. uocatur G.
314 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [l. 6a-69.
*înnuebant autem patri eius uulgabantur omnia uerba haec

quem uellct uocari eum sêt posuerunt omnes qui audierant in
63 et postulans pugillarem corde suo dicentes
scripsit dicens quid putas puer iste erit
iohannes est nomen eius etenim manus domini erat cum illo
at mirati sunt uniuersi 6'et zacharias pater eius impletus est

oâpertum est autem ilico os eius et spiritu sancto et prophetauit di-
lingua eius cens.
et loquebatur benedicens deum ^' Benedictus dominus deus israhel quia
65 et factus est timor super omnes uici- uisitauit et fecit
nos eorum redemptionem plebi suae

^^ cornu salutis nobis
et super omnia montana iudaeae diet erexit
nomine. ^'^
innuebant autem et patri eius. quomodo uellet uocari eum. " et postulans
pugillarem scribsit dicens. iohannes est nomen eius.
et mirati sunt omnes. ^*
apertum est autem illico. os eius. et lingua eius. et loque-
batur. benedicens deum. ^'

et factus est timor. super omnes uicinos eorum. et in uniuersa
montana iudae. diuulgabantur omnia uerba haec. ^* et posuerunt omnes qui audierunt. in
corde suo. dicentes. quid putas erit puer iste. etenim manus domini erat cum illo. " et
zaccharias pater eius. repletus est spiritu sancto. et prophetauit dicens. ^ benedictus
dominus deus sdrahel. quia uisitauit. et fecit redemtionem plebis suae. " et ere.xit cornum
62. + et ad init. R. adnuebant G, ann. B, cum 65. factum LR. super omnia in uniuersa G :
ab c eff^ I aur. om. autem LR. patris R. uo- b {c)fa2ir. montana cf ii.2,<). iudaeae GJKMY
cari eum /;/ ras. T. om. eum D. vg., iudeae ABEFDiPFHeiKrOVXZ, -dee W:
63. postulans (u sup. lin. M) pugillarem iudae CLR, -de T ; -H et B. deuulgabantur DS'LR.
(pugilarem AY) == gr. ah-fjaas nivanibwv : accepit hec W. >haec uerba G.
(postulans accipit R) pugillarem (-mm R) et GR 66. possuerunt H'LR. audiebant Q audierunt ;
b c ff-i (pugillares") / q r, petit pugillares et e ; cum CG*{sed cor>:)LK\a.<ieT\int R*) dfr. quid (quis
petisset tabulam d; + dixit sed exp. D. scribsit I vg. non autem cod. carafe putas (ri apa) quid :
^¥0*icorr. ja;c.)TXYZ. iohannis 3"LR, io- utique G b d ff<i I q {r) aur., et qnidnam a e. erit >
annes Sffi. mirabantur X*. huniuersi C omnes ;
puer iste G b c fff.^l q r aur., et erit infans iste d
R (cf. G infra), post nomen eius + et continuo (hie) e. etenim : et erit Y. om. erat R. cum
(confestim a d) resoluta (resolutus G, soluta d) est coram Y. ilia Z*{corr. V).
lingua eius et omnes mirati sunt (> mirati sunt 67. zaccharias ffCa"FIJKOTZ, zacca. H"*.
omnes d) apertum est autem os eius et loquebatur inpletus CDH'GLO*R(-tum)Y repletus ; W vg.
benedicens deum G a b d cum gracco D «ai irapa- cum ff-i. om. est D. sps scs R. profetanit DS
yj}y]\i.a {\v$r] rj yXojaaa avTOV f<ai tOavûKXav -navT^^ LOR ;
prophetabat gat. di {om. cens) R.
av((vx^l ^* "^^ <^'ôfxa avTov Km fkoKet (vXoycijv tov 68. uersiis rubr. litt. scr. C. dominus deus
et ; de uctt. rell. vide infra. (.Kvpios 6 0(07) BffD5F"»©IKLMKrOQRVWXY
zeugma aper- vg. d efq 5 aur. Iren. Aug. cf. u. 32 om. domi-
64. Uaric reddunt uctt.forsan
:
ttt
tum est ... OS eius et lingua eius uitcnt ;

ita nus AC5P*FGH.JTZ a b c ff^ I r Cypr. Ambr.
autem habcnt ; et continuo resoluta est lingua eius srahel C, hisrael D, Israel G vg. quia : quoniam
aur., apertum est autem OS eius /; continuo autem J. uissitauit DLR. redemptionem «a'</. ^/ z*^.
resolutum apertum est os et lingua eius c, et

et redemtionem AFHTYi(/. Mc. x. 4?). plebi suae
(toJ Kaa abrov) AB3'*FGH0IMO«TYZ et pleui s.
continuo resoluta est lingua eius et apertum est os
eius^^ r Ambr. ef q h fere cum vg.
;
CO*, cod. caraf. Par. lat. 2. 262, Harl. 278S. 2826°"-,
apertum aptum W. om. est R. ilieo codd. et ad e IS codd. uett. lat. ap. Erasm., Cypr., (populo
^
:
CT tua R. suo) Bentl. plebis suae S'DJP-'sJKLM'QRVW

; illico QRSffi Tisch. ; statim ^ ;
4- :
hos C. >os eius illico Bentl.cumgr. t& arSâ outoS (sue)X vg., b cfff„ q r aur. Ambr.
uapaxpjjâ. eius sec. om. R*( + m. rec). om. et 69. comum F'GJO*Y. salatis M. domu DH'L
see, R, sed ras. duarum litl. dm sine linea L. QRV.
1. 69-80.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 315
"^
in domo dauid pueri sui et tu puer propheta altissimi uocaberis
'"sicut locutus est per os sanctorum qui praeibis enim ante faciem domini
a saeculo sunt parare uias eius.
prophetarum eius ''Ad dandam scientiam salutis

'^ salutem ex inimicis nostris plebi eius in remissionem
et de manu omnium qui oderunt nos peccatorum eorum
'âd faciendam misericordiam "8 per uiscera misericordiae dei nostri
cum patribus nostris in quibus uisitauit nos oriens ex
et memorari testamenti sui sancti alto
'îusiurandum quod iurauit Ts inluminare his qui in tenebris et in
ad abraham patrem nostrum umbra mortis sedent
'^''daturum se nobis ad dirigendos pedes nostros in uiam
ut sine timore de manu inimicorum pacis
nostrorum liberati 80 puer autem crescebat
"*
seruiamus illi in sanctitate et confortabatur spiritu
et iustitia coram ipso et erat in deserto usque in diem os-
omnibus diebus nostris tensionis suae ad israhel.
salutis nobis, in domo dauid pueri sui. '"

sicut locutus est. per os sanctorum prophetarum
suorum. quae a saeculo sunt. " dare salutem ex inimicis
et de manu omnium, nostris.
qui nos oderunt. " ad faciendam misericordiam. cum patribus nostris et memorari testa-
menti sui sancti. " ius iusiurandum quod iurauit abrahae patri nostro. '* daturum se nobis,
ut sine timore. de manu inimicorum nostrorum liberati. seruiamus illi " in sanctitate
et iustitia. coram ipso, omnibus diebus nostris. '*
et tu puer. propheta altissimi uoca-
beris. praeibis enim ante faciem domini. parare uias eius.
'^ ad dandam scientiam salutis plebi eius. in remissionem peccatorum eorum. ''
per
uiscera misericordiae dei nostri. in quibus uisitauit nos oriens ex alto. '' inluminare his
qui in tenebris et in umbra mortis sedent. ad dirigendos pedes nostros in uiam pacis.
'" puer autem crescebat. et confortabatur spiritu. et erat in desertis. usque in diem
70. loqnutus ©X. es Z*(zB et deinde in est 77.adandam S"*D et dand. R. pleui CO*; ;
corr. om. est 3P*( + ?«^.). hos C.

Z') ; ha C. plebis J gat. remissionem codd. et vg., remisi.
seculo T|§. profetaram DiPLOQR. > pr. suo- RY remissione F©*KKrTVZ'' Bcntl. cum gr. iv
:
rum qui ab aeuo sunt DGQ(ino)R(euo) cf. {ff,^) q r, dijiead. meorum RW nostrorum P om. T. ; ;
et pr. su. qui a saeculo sunt a {d) f aztr.^ qui a 78. misericordie W ; missericordiae DLR(-dia).
principio sunt c, q. a pr. temporis sunt e, q. ab initio uisitaui' O ; uisitabit T, uissitauit D(-bit)LR.
sunt /. horiens C. alta R.
71. salutem ex (de T) : et liberauit nos ab DG 79. + et ad init. 5PL. illuminare 0=P vg. hiis
QR gat. b c ff^l (de) q r attr. oderunt nos codd. LW; eosG. om. in sec. D5PJLMQ. humbra C.
plur. (hod. C) et vg. : > nos oderunt AGLQRX. ad : et R. dirigandos R. nostras R. nia ©JK
72. missericordiam 3'IjR. et memorari in YZ".
ras. Z ; et memorare G* (-ri co7-.). > sancti sui 80. confortebatur Y. in spiritu DJPLQR gat. ;
CGT Bent I. + et cum

gratia dei erat illo gat. in deserto AD
73. iusiurandi J. iurabit RT. abraam DTW, (dis.)SPFGH©MOPXY & aur. cf. ad v. 16 infra
abracham R, abrcham L, habraham G. ubi codd. nostri habent in deserto uel in desertuin,
74. manibus DIPILQR gat. liuerati O*. et u. 52 huius cap. a-no Qpovaiv uertititr de sede : in
75. iusticia W, iustitiam R. desertis itv toTs ^prjîOLS gr. omn, hie et v. 16 et viii.
76. profeta D3PLOR. a|tissimi H. uocabiris 29, nee alibi in N.T.) BaFCIJKXKTQRTVWZz'^.
KT ; uocaueris fFCFO*QR. praehibis F preibis ;
Tisch. a c dfff^ I q rr^êt solitudinibus e. husque
DW, peribis R sed+ r super p cor. sax. hante C. C. in : ad QRW.
hosten. C. sue W. ad : om.
nia D*j + s sup. /in. eius : eris inepte D. HW ; et QR. isfl. G, hisrael D, israel vg.
3i6 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [II. 1-9.
II. ' Factum est autem in diebus illis exiit desponsata sibi uxore praegnate
edictum a caesare augusto " '-• ^> Factum est autem cum essent ibi
ut describeretur uniiiersus orbis impleti sunt dies ut pareret

2haec descriptio prima facta est prae- ' et peperit filium suum primogenitum
side syriae quirino et pannis eum inuoluit
Set ibant omnes ut profiterentur singuli et reclinauit eum in praesepio
in suam ciuitatem quia non erat eis locus
* ascendit autem et ioseph a galilaea de in diuersorio
ciuitate nazareth 8 (3. 10) g^ pastores erant in regione eadem
iniudaeam ciuitatem dauid uigilantes et custodientes uigilias
quae uocatur bethleem noctis

eo quod esset de domo supra gregem suum
et familia dauid ' et ecce angelusdomini stetit iuxta illos
6 ut profiteretur cum maria et claritas dei circumfulsit illos
ostensionis suae ad sdrahel. II. '

Factum est autem in diebus illis. exiit edictum a
caesare augusto. ut describeretur uniuersus orbis. ^ haec describtio prima facta est.
praeside syriae cyrino. ^ et ibant omnes ut scriberentur singuli. in suam ciuitatem.

* ascendit autem. et ioseph a galilea. de ciuitate nazareht. in iudaeam. ciuitatem dauid.
quae uocatur bethleem. eo quod esset de domo et patria dauid ^ ut profiteretur cum
maria desponsata sibi. quae erat pregnans. " factum est autem cum essent ibi. impleti
sunt dies ut pareret. ' et peperit filium suum primogenitum. et pannis eum inuoluit. et
posuit eum in praesepio. quia non erat eis locus in diuersorio. * pastores autem erant in
eadem regione uigilantes et custodientes uigilias noctis supra gressum suum. ' et ecce
II. I. > illis diebus DQR. aedictum CDL. a Si<S, Tisch. cum abed eff^ I q r et gr.plur. ek Trjv
cesare DTWY, ha caes. C, a cess. S'R ; accessare 'lov5. (IS TtoXiv K,T.\. uocabatur D5P*. bethlem
L(-esare)Q. agusto LQRTY, agus~ D. ut di- CDa'HJLPRTY, bethlehem vg. eoquodaessede-
scriberetur BD(diss.)3'LTV; ut censum profiterentur domo C. domu DV. familia patria gat. ab c :
Q gatS> r cf. tA profiteretur a bff.^ I q aitr., profiteri

fff., I q r et d (eo quod etc. post a. 5).
d e { + unusquisque suam ciuitatem cl om. u. 2 ).
in 5. profeteretur DLO ;
profeterentur R. dispon-
uniuersus orbis: +terrae G ^^^ /^; +terrarum sata aFCDa'GHQLQT ; sponsa R*, difsponsata
bd\ uniucrsi per orbem terrae Q, un. in orbe terra- cor. sax. >
sibi disp. Q. uxore (hux. C.) praeg-
rum r. nate (preg. B, praegnante S"H>H0IJKLMQVWZ
2. hec W. describtio ffO*YZ*(««-. Z'), di- gat. vg. Tisch., pregnante FGOT, prign. D, prig. R,
scribtio T, discriptio D(diss.)3PLH'V professio R ; pregnantae C, prenante O* Mt. xxiv. 19, Me.
cf.
b c dffi I qraur. praeside AS^FG JMPX cod. caraf. xiii. 17) : cum esset in utero habens P cum ff.^ I q
f I* q r Bentl., ducatum agente s. c. rf a praeside : aur. ; + de spiritu sancto LQ gat.
BCDipres.jJPHeiKLKTO: pres.) QRTV\VY(prae- 6. quum C0. aessent C. om. ibi L. > ibi
sidae)Z vg. b c {sic ; Bdslieim lapsu. om. a) ff„ /" essent Q. inpleti CD5PGLR. pariret D3'*LR.
S aur. siriae DiPLM", sirie T, syrie W. quirino 7. pannis eum inuoluit ; obuoluerunt ilium e.
(KVftivov B*) ctim !tPL(quirno)Z cl Hieron. Chron. reclinauit (avinXiviv') posuit : GP b cfff^ Iqraur.,
MS. Bodl. A.D. I qnamuis nomen rcctins,ciim graccis conlocauit a, coUauerunt e. eum sec. + et possuit L.
plurimis {nvf-qviov), scribi uidelur quirinius, ut e.g. Tpvaese-pio codd. plur. (pre. CT, praesipioA*)6-/z'^.:
in Revisione Anglic. A..l>. iS8i,(/; A/ommsen Mon. praesepe KVX*Z (praesepi). erat : est D* {corr.
Ancyr.p. iw sq.: cyrino ABarCDFHeiJKMKT mg.^. eis (a^Tors) : ei EFDIPKLWTS ; et M. >lo-
OPQVXY vg. a b cfff-^ I q r i aur. gat. Hieron. cusei D. diuorsorio CT, deuers. OR ; stabu- {sie)e.
{Orig.) in Luc. xi. /. 278, cirino RTW, cyreno G, 8. et pastores («ai Troiiiivis) : pastores autem G
cyreniorf; + nomine H'LQRâ/. >c. s. CT. a b d efff.2 I q r aur. cum graeco D iroi/xei'cs 5e.
3. profet. D3'LR. ciu. regionemâ/.,patriama'. : > eadem regione Q ; ilia regione Gab c ff^ I q r
4. ««. et/;-. LQR. galilea BCDa'CKTO, gali- aur. et reg. ilia d e. uigelantes D. uigilias :
lia R ;
galiliae L. c'uitate R. nazaret G. iu- uigilantes lapsu R. super BDa>*LP vg. W
daeam (-deam DH'GLORWY) sine addit. codd. ct 9. om. ecoe G cum gr. NBL3, ef. angelus autem
T|§ eum fh aur. et gr. A 122* in cod. caraf. : -i- e. anguelus D. circa illos Q, circa eos gat. cir-
II. 9-i6.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 317
et timuerunt timore magno laudantium deum et dicentium

i''et dixit illis.angelus "gloria in altissimis deo
nolite timere pax in
et in terra hominibus
ecce enim euangelizo uobis gaudium bonae uoluntatis.
magnum quod erit omni populo ^^ Et factum est ut discesserunt
îquia natus est uobis hodie ab eis angeli in caelum

saluator qui est christus dominus pastores loquebantur ad inuicem trans-
in ciuitate dauid eamus usque bethleem
'êt hoc uobis signum inuenietis infantem et uideamus hoc uerbum
pannis inuolutum quod factum est
et positum in praesepio. quod dominus ostendit nobis
^^ Et subito facta est cum angelo multi- 16 et uenerunt festinantes
tude militiae caelestis et inuenerunt mariam
angelus domini. adstitit illis et claritas domini circumfulsit illos. et timuerunl timore
magno. " et dixit illis angelus. nolite timere. ecce enim adnuncio uobis gaudium
magnum, quod erit omni populo. " quia natus est uobis hodie saluator qui est christus
dominus in ciuitate dauid. '^
et hoc uobis signum inuenietis infantem pannis inuolutum.
et positum in praesepio. '^
et subito facta est cum angelo multitude militiae caelestis.
laudantium deum et dicentium. '* gloria in excelsis deo. et in terra pax. hoiuinibus
bonae uoluntatis. '"'
et factum est. ut discesserunt ab eis angeli in caelum, pastores
loquebantur ad inuicem. transeamus usque bethleem. et uideamus hoc uerbum.
quod factum est. quod dominus ostendit nobis. " et uenerunt festinantes. et inuene-
cunfulsit T|§, circufulsit W. illos sec. : eos DQ. celsis D3P*GLOPâ^. aflq r S aur. Iren., secundum
timuenunt R, om. timore D*( + mg'.). usum Liturgicuni. in hominibus [iv avOpw-nois)
10. illis : eis Q. hangelus C om. D. ; om. ABCFGI.JMOVXZ dSBentl.: om. in ffDiPHQK
nolite timere M'. heuang. C, aeuang. L, ae- LM"PQRT(ominibus)Wy vg. ah c efff„ I qr aur.
uangu. D; rwrnWo gat., adnuntio e f Cypr. Test. ii. bonae (bone KTW) uoluntatis (uolumpt. CT)
7 ; fua77fXt^cu apud Af^-icanos plerttmque redditur bone {cor<\ bene) uolentiae S ; consolationis d.
adnuntio uel bene nunUo. cf. et Cypr. Ep. xxvii. 3. 15. descesserunt LO*(!:orr. jajr.), dicessenmt W.
11. uobis {h\i.iv nonflucttiat') : nobis D''G\VX*Y hab C. hang. C, angu. D. caelum celum W,
cor. uat.(' nobis qiiidam uobis '), . . . Ambr. dc fid. lafstt L. pastores + uero BffOZ atir. loque-
iii. hodiae C, odie T. salbator C, saluatur Q'
8. bantur ad iêt L) inuicem {i\6.\ow npos dWrjKovs
ut udtur. >
hodie saluator uobis J. dominus : NB etc.): +dicentes Gl^ ( + êyovrfs H), ct + ei
domini L r et syr. hr. ; iesus d Cypr. Test. ii. 7, dixerunt a b ff^ I; dixerunt ad inuicem c d (altem-
iesus dominus c. ciuitatem 0*Y. dauid + quae trum) e q r et tl-nov np. d\\. ADLPFA etc., dixerunt
uocatur bethlem L. alloquentes inuicem eamus L. husque C
S. trans
ad init. + cuius G, + liuius a b ff„ I q.
12. &% : + in DIP»"'JOQRXYZ q rS aur. + ad a>'»»(in uel ;
hoc + est BSFOX*Z. > signum hoc uobis G. ad) S + fis P 245. 258, ys<". bethlem ACDJPJ
;
> signum uobis D. inueietis L. possitum D5PLR. PQRtbetl.)T, bethlehem vg. uidiamus R. om.
praesepio codd. pi. (pre. D, pra. O*, praesipio A) quod factum est L. quod(6icut Qâ c e r, quod
el vg. : presepe KV cor. uat. ,
praesepi fFZ. sic /') dominus ostendit nobis (8 mpios iyviipiaev
13. sibito L. est + autem G* scd eras, cum hang. fllxTv) cum BffC(hos.)DH':©IJiTOQRTVX*Z/'a/-.
C, curt) angu. D, cum angelisâ/.: om. R. militiae lat.13171, J^CC abed (demonstrauit) e (notum
(-tie W) caelestis (eel. W) codd. et vg. et fhaur. cf. nobis fecit) yô I q r 5 (innotuit uel ostendit) aur.
militiae caeli d: exercitus caelestis GR a c ff,_l q r Bentl. Erasm. (apeniit) quod fecit (faecit G)
:
gat., exercitus caelestium b e ; militiae caelestis domimis {in mg. K') et ostendit nobis AB'FGKL
exercitus DL(> exerc. cael.), cf. cor. uat. *
milicie MPWX'-Y i'. ioh. et corp. oxon., TS et unns graecus
graecus antiqui ; in antiphona dzcitur exeTCitus ;
cod. ap. Sabat. quod dominus et ostendit nobis
; H
sunt qui utrosque ponuKt.' deum: dominnm J. (^sed et perlineata), uestigium ut tidtur lectioiiis
14. Versus rubris litt. C. altissimis (s fin. Amiatinae,
sup. lin. R»»*.) codd. et vg. et b c cff.^ et altis d: ex- 16. etadinit.om.'D. uenieruntD. festinanter
U u
3i8 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [II. 16-23.
et ioseph et infantem "' Et postquam consummati sunt dies

positum in praesepio octo ut circumcideretur
^'
uidentes autem cognouerunt de uerbo uocatum est nomen eius iesus
quod dictum erat illis de puero hoc quod uocatum est ab angelo
^* et omnes qui audierunt mirati sunt prius quam in utero conciperetur
et de his quae dicta erant ^^ et postquam impleti sunt dies purga-

a pastoribus ad ipsos tionis eius
19 maria autem conseruabat omnia uerba secundum legem mosi
haec tulerunt ilium in hierusalem ut sis-
conferens in corde sue terent eum domino

2" et reuersi sunt pastores 23 sicut scriptum est in lege domini
glorificantes et laudantes deum in quia omne masculinum adaperiens
omnibus quae audierant et uiderant uuluam
sicut dictum est ad illos. sanctum domino uocabitur
runt mariam et ioseph. et infantem positum in praesepio. ^' uidentes autem cog-
nouerunt de uerbo quod dictum erat illis de puero. " et omnes qui audierunt mirabantur
de his quae dicebantur a pastoribus ad ipsos. '^ maria autem conseruabat omnia
uerba haec conferens in corde suo. ^'' et reuersi sunt pastores magnificantes et laudantes
deum in omnibus quae audierant et uiderant. sicut dictum est ad illos. ^' et post-
quam consummati ut circumcideretur. uocatum est nomen eius iesus
sunt dies octo.
quod dictum priusquam in utero conciperetur " et postquam impleti
est ab angelo.
sunt dies purgationis eius secundum legem moysi. addu.xerunt eum in hierosolyma. ut
sisterent eum coram domino. " sicut scribtum est in lege domini. quia omne masculinum
e gat. om. festinantes et inuenerunt R. in- QRTW cor. tiat* Tig. r, f/ + infantem d e, cum gr.
uenierunt D, inuenint LO(ne sup. lin.) ; uiderunt DEGHMV + et etc. ante uocatum Bctitl. cf. L
e. possitum JPLR. praesepio (pre. DK, prae- supra, iesus : iesu ff. otu. est sec. DO*, hang.
sipio A*Y) ; presepe V, praesepi fFX. C, angu. D. pr'us O. hutero C. concoep. D,
1 7. uidentes autem : et uidentes G. cognoue- concoepit R. > conciperetur in utero Bctitl.
runt ((yvuipiaav NBDL Û. cf. oh •yvcopiâ} = ignoTO 22. postquam: seqtiitur rasura in 0. inpleti
Phil. i. 22) : cogitauemnt J ; retulerunt {hu-^vwpi- DIPFGLR, conpl. OX. purgat. purificationis
:
aav APRrA etc. ) f ; + eum gat. A. erat : d. est R b. eius (auToS D al. 6, aur^? min. pauc^ :
JRT b c e I q,A. fuerat O, d. est erat D ; factum marie W mg. eonim q h et aiiTuv gr.
cor. tiat. ;
est d r. ad illos T. plur. saecundum L. moysi CiPHeiJKLKTQRV

18. aud'erant D; audierant Yl'^ cor. jiat* om. vg. Tisc/i., moisi TW, moy D. tullerunt R.
et sec. G cod. caraf. Bentl. cum a b cfff.^ I qrh aur. hierusalem (hyer. H, ier. W vg.) : graeci hie
et gi: Ms is W. om. a X. pa'toribus M. et
: tfpoau\vâ, sed haec forma rarius a Luca usurpa-
de his . . . omnia u.\() partim nigriora cffccta titr qui fere semper scribit \ipovaa\Ti\i, cf. tamen ad
partim addita in nig. T'". u. 42, xviii. 31, xix. 28, xxiii. 7 ubi hierosolyma et
19. seruabat X ; conseruat R ; obseruabat e, in- hierosolymis cum paiicioribus sane sed bonis codd.
tnebatur r. om. uerba 3P*( + mg.). hec W. legimus ; in ceteris uiginti sex locis hierusalem
> haec uerba L. conferent Y, conuerens R com- ;

cum graecis et latinis edimus : cf. ad Mc. iii. 8.
mittens a d. om. ut sisterent eum domino Y. adsisterent
20. laudantes dominum LKI"QZ(.jf(/ corr.) gat. iP"''LR ; adsignarent Q, offerrent a r (offerre 5,
(past, laudantes et benedicentes d.). audierunt et ostendere c), statuerent ff^ l\ gr. irapaairjaai.
uiderunt R a d. sicuti P. dicta sunt G a l> cff^ I q. eum : ilium JP'RZ* ; om. uohiit Bcntl.
21. postquam : quam exp. H. hocto C, .UIII. 23. scribtum iFO*XYZ. omnem M. masculum
D\V. circumcideretur (circunc. TllJ 1 sine addit. DRT gat. h c ff,t^ I q, masculns e r ut udtur.
codd. plur. et uctt. plur. cum gr. NAKFKLA etc. unlbam BO*T, uluam 5P. sanctam R. uocabiitiir
Tov 7repiT€//fi> avTuv : + puer Da'"'H0L(puer et^ M, uacabitur G.

II. 24-33.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 3^9
^^
et ut darent hostiam secundum quod ut facerent secundum consuetudinem
dictum est in lege domini legis pro eo
par turturum aut duos puUos colum- 2* et ipse accepit eum in ulnas suas et
barum. benedixit deum et dixit

25 Et ecce homo erat in hierusalem cui -^ nunc dimittis seruum tuum
nomen symeon domine secundum uerbum tuum in
et homo iste iustus et timoratus pace

expectans consolationem israhel et 30 quia uiderunt ocuH mei
spiritus sanctus erat in eo salutare tuum
^''et responsum acceperat ab spiritu 31
quod parasti ante faciem
sancto omnium populorum
32 gentium
non uisurum se mortem lumen ad reuelationem et
nisi prius uideret christum domini gloriam plebis tuae israhel.
^''et templum
uenit in spiritu in 33 Et erat pater eius et mater
et cum inducerent puerum iesum pa- mirantes super his quae dicebantur
rentes eius de illo
^* et ut offerrent pro eo sacrificium domino,

adaperiens uuluam sanctum domino uocabitur.
secundum quod dictum est in lege domini par turturum aut duos pullos columbarum. '' et
ecce homo erat in hierusalem. nomine symeon. et homo iste iustus. et timoratus.
expectans consolationem isdrahel. et spiritus sanctus erat in eo. ^^ et responsum acceperat

ab non uisurum se mortem nisi pnus uideret christum domini. -' et uenit in
spiritu sancto
spiritu in templum et cum inducerent puerum iesum. parentes eius. ut facerent secundum
consuetudinem legis pro eo. ^*

et ipse accepit eum in manus suas. et benedixit deum et
dixit. ^'
nunc dimittis seruum tuum domine. secundum uerbum tuum in pace. '° quia
uiderunt oculi mei salutare tuum. '^
quod praeparasti in conspectu omnium populorum.
="*
lumen ad reveladonem gentium et gloriam populi tui isdrahel. *' et erat ioseph. et mater
24. hostias QR a aim ; sacrificium d ef r. se- Tiaiifvoi 5e rjv D, resp.enim ace. e. ab ABffCF
cundum quod scriptum J ; sicut (sicuti C) scriptum GH0OTXZ: a D5P»'sIJKLMM'QRVWY vg.;
CT in lege domini {iv tZ
ex uersti 23. v6âi om. IP*, uissurum D, uisuram R. prius ut iidtur
Kvpiov) Bai'Ca'™i'H0IKLM'OQRTVWX*Z v^. et ex primam corr. H.
omn. om. domini ADiP*FG(legem)MPX'^Y
iielt. : 27. inuenit H*(in exp.). om. in spiritu T.
om. in 1. d. J mm
gr. V i^'. turtoium R. aut quum C0. introducerent Kb. > parentes eius
et JPG b. duos : -n. D. columbarum : om. Y; puerum iesum R ; > parentes (oni. eius) iesum
columbines B e ^. puerum Bentl. huti C. facerent + ea quae L.
25. >erat homo CJP Bentl. hyerusalem H, saecundum L ct ti. 29. consuitudinem D.
hieriasD, ierusalem vg. W
cui nomen + erat : 28. accipit IPLQR. ulnas (ullas R) manus :
DH'LR b cl rt\ nomine gat.f. simeon IPHIJL CT c efl q aur. manibus GJ b r, alas d, am-
;
TY vg., semion D, semeon R, symon M. iste + plexum a.
erat D, et > iustus erat ff.^. timoratus (euXa/Sj'/s 29. dimittis codd.phir. (dem. K) ct vg.: dimittes
phir. sed N*KriI etc. liae^ris) timens f, metuens : H©Z*(-tis X') ; dimitte r)jP«'i'LQR gat. b e r.
d, timens deum r. exspectans BIPKTXZ'^. consu- pacem O.

lationem D±PLR(-nes) ; exortationem a, redemptio- 30. hoculi C. salutarem Gb e ff^.
nem aur., praece e, hisrael D, Israel GP vg. in 31. parasti in /-as. Z; praeparasti JPH'QQR,
eo in eum G(c/. super eum ad); eo H in ipso
: ; prep. DLT. hante C.
a""»R b c qr, cum ipso /. > sp. erat in eo sanctus 32. gentium: om. d et D»''. ; oculorum b e
e cum gr. plur. Iren. haer. iv. 7. i {^

= Mass. 235) Codd. Uoss. et al.
26. et responsum acceperat (accip. IPLO*R, 4. pleuis O*[corr. sax^. tue W. hisrael D,
acceperit VV) = «at tjv outg) K^xfir]ii.aTi.o y.kvov re- : Israel P vg. et 34.
sponsum autem ace. G b c d ff., Iq r aur., iii\pr)fKa.- 33. erant TX. pater eius et mater codd. ^C
U U 2
330 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ii. 34-40.
^* et benedixit illis symeon octoginta quattuor

et dixit ad mariam matrem eiiis quae non discedebat de templo
ecce positus est hie in ruinam ieiuniis et obsecrationibus
et resurrectionem multorum in is- seruiens nocte ac die

rahel ^'
et haec ipsa hora superueniens con-
et in signum cui contradicetur fitebatur domino
'®et tuam ipsius animam et loquebatur de illo
pertransibit gladius omnibus qui expectabant

ut reuelentur ex multis cordibus cogi- redemptionem hierusalem
''
tationes. et ut perfecerunt omnia
^^
Et erat anna prophetissa secundum legem domini
filia phanuel de tribu aser reuersi sunt in galilaeam
haec processerat in diebus multis in ciuitatem suam nazareth
et uixerat cum uiro suo annis *" puer autem crescebat et confortabatur
septem a uirginitate sua plenus sapientia
^'
et haec uidua usque ad annos et gratia dei erat in illo
eius mirantes de his quae dicebantur de illo.

^^
et benedixit illos symeon. et dixit ad mariam
matrem eius. ecce hie positus est in ruinam. et resurrectionem multorum in isdrahel. et
in signum quod contradicetur.

'''"
et tuam ipsius animam. pertransiet gladius. ut reue-
lentur ex multis cordibus cogitationes. '" et erat anna profetissa. filia fanuel. de tribu aser.
haec processerat in diebus multis. quae uixerat cum uiro suo annis septem a uirginitate
sua. " et haec uidua. usque ad annos octoginta quattuor. quae non discedebat de templo.
ieiuniis. et obsecrationibus seruiens nocte ac die. ™ et haec ipsa ora. stans confitebatur
domino, et loquebatur de illo. omnibus qui expectabant redemptionem hierusalem. '' et
cum perfecissent omnia, secundum legem domini. reuersi sunt in gaHleam in ciuitatem
suam nazareth. *" puer autem crescebat. et confortabatur spiritu. et inplebatur sapientia.
et df cum gr. 6 it. ovtov kql tj ft. BD min. : pater husqueC. e/«. adY. octogenta 3'L, octingentaW,
eius et mater eius R(e'us scc.)'^ cum gr. i<*L etc. ;
hoctuginta C. quatuor 3'*LP vg., .LX-XXllii-
oc.
pater et mater eius S ; ioseph et mater eius GL, a DHR^LXXXlu)Ti,LXXXlill or)VZ. quatt ob-
b c e f ff^ I q h aur. cum gr. AEGHKM etc., secrationibus litt. min. in ras. scr. K. descede-
ioseph et mater iesu r ; parentes eius T. hiis W ;
bat Y, discendebat DH'î'LR, desc. fFM discebat ;
om. L. que W. dicebatur R. G. a templo JP"'"R. ieiunis IPLO( + i «//. //«.)

34. iUis: illos BGIJMQR. simeon 3'ILWY R. hobsecr. C obseruationibus FR b, orationibus
;
wj'., semeon D. maria H. possitus SPLR. >hic a d e q. seruiens + deo VTSisup. Hit. in ras.)
:
pos. est i.ovTO'i /carat) GL a b c d e f r Bentl. LRô/. + domino f. hac C.

;
ruinam et : + in G vg. c d I cor. uat* om. in 38. 'ora T. neniens G adsistens gat. cf. in- ;
sec. J. om. in tert. QR. contradicitur L Bentl. stans d, stans a bfff.^ I q r, adsit e, orans c ; gr.
[a7]fi€tov dvTt\fyufi€vov). imaraaa. confetebatur D, confitebantur R. lo-
pertransibit cot/d. plur. et JP*X", vg. r Z et quib. O, loquebantur Y. que D. exspectabant

35.
-iuit MO : pertransiet BffCiP^'GJKQRCpertransi Ba'*KLMM"Z-. redemptionem codd.plur. et vg.
et)TVX*Z S. ioh. axon, bed e f ff-,
I q aur., et -iit redemt.ACHMTXYZ + in Bentl. cum gr. AD ;
a. ex in ras. JP. LXA etc. et d 8. hierusalem (hir. R, iher. C,

36. erat : t sup. tin. m. rec. Y. profet. OT, pro- ier. W) : Israel G vg. a r, israhelem 'L cf. Iv rtf
DH'LR, prophetesa G, prophetes Z*(-tessa 'lapaiiK al. aliq. Const. 3. 1. 2, 130 lat. ap. Tisch.
fetiza
Z-),prophetis j5c«//. tiia. bis scriptumC. phanuel T. G. 8.
(<paTOui;A) AH'LOQY ig., et fanuel DF.JRV pha- : 39. hut C ; om. F. perficerunt G. saecundum
nuhel ff HIWX, fanuhel BCGQKMMTZ fanuelis ;
L. galileam CD3'GLOR(i sup. lin.)\V. suam
T. azer D. hec W <; 37. 38. debus A*( + i A'). om. T*( -vcor.). nazaret T, naza D.
septem: UII- DRTW. 40. confortebalur L, confortobatur D ; + aetate
37. uidua + QS
erat r, el > erat uidua gat. P ; + spiritu / </ 5 aur. et gr. AXFAAH etc.
-4S.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 331
41 et ibant parentes eius per omnes annos et requirebant eum inter cognatos et
in hierusalem notos
in die sollemni paschae. et non inuenientes regressi sunt m
^ Et cum factus esset annorum duo- hierusalem
decim requirentes eum
•^
ascendentibus illis in hierosolyma se- et factum est post triduum
cundum consuetudinem diei festi inuenerunt ilium in templo
4^ consummatisque diebus cum redirent sedentem in medio doctorum
remansit puer iesus in hierusalem audientem illos et interrogantem.
non cognouerunt parentes eius
et 47 (4. 2)
Stupebant autem omnes
« existimantes autem ilium esse in co- qui eum audiebant
mitatu super prudentia et responsis eius
uenerunt ** ammirati sunt.
iter diei et uidentes
et gratia dei erat in illo. ^'

et ibant parentes eius per omnes annos in hierusalem. in die
solemni pascae. *- et cum factus esset annorum duodecim. ascendentibus illis in hiero-
solyma secundum consuetudinem diei festi. " et consummatis diebus cum iam redirent.
remansit puer iesus in hierusalem. et nescierunt ioseph. et mater eius. " existimantes
ilium esse in comitatu et uenerunt iter diei. et requirebant eum inter cognatos et inter
notos. '^^
et non inuenientes eum. reuersi sunt in hierusalem requirentes eum. *^ et factum
est post triduum inuenerunt ilium in templo. sedentem in medio doctorum. audientem et
interrogantem illos.
" stupebant autem omnes qui eum audiebant. super prudentiam et
responsis eius. *' et uidentes eum. admirati sunt.
> conf. et cresc. b c ff„, conualescebat et cresc. d, cum consummassent a, e. c. consummati essent r,
corroborabatur adcrescebat e, et D"''. sapientiae oum(quum C0)redirent (n sup.
e. c. fecissent e.
Z*{sed corr.). gratia: gloria M. cum illo D* lin. H) cum reuerterentur L d, et reuerterunt e,
:
(in ;«^.)H'*OQX* gat. cum iam reuersi essent r, reuertentibus illis a.

41 parentes eius ioseph et maria G cum a b c
. ; hyerus. H, iherus. C, ierus. vg. om. non R.
ff'^{
+ mater eius)/ r. in pr. om. 2P*( + mg^. cognou. -f eum D. parentes ioseph et mater ;
ihenis. C, ierus. vg. diae C. sollempni DJP0L G b cfffi /(mater eius neque ios.)(/ r 5 et gi: ACX
(-Dis)R, solemni JKTPY, solenni T?l?. pasce TW, TAetc.
phascae D, phaschae jP(h^r. exp^). 44. exestimantes H'©, aesti. J ;
putantes d, arbi-
42. quum CH0. factum H. es|llset X*; fuisset trantes e, arbitrati a. om. ilium F. aesse C om. ;
iPFHLX^Y 5 ; iiarie iiertunt uett. cum (pm. l) Q. > esse ilium R. uenierunt D. die H. et
facti (om. a) essent (sunt d I) illi (ei d) anni etc. a notos : om. D ; et natos FKT ; et adnotos Y ; -t- in
b d I q \ + iesus LT c ffn atir. duodecem 3?* R.
XII- DFGRW. ascend, illis : et ascendissent G 45. innenierientes D*(ieri ^j;^.). regresiiP; re-
b cff^ r, et ascenderunt a, ascenderunt d e, et cum uersi GLY Bentl. a dfr S. om. in J. hierus D,
ascendisset /. om. in GKKTVWSC hierosolyma ierus. vg.
(tepoa6Kviia ACXFA etc. sed om. NBDL min.) 46. et fao. in ras. A. iuuenierunt D, inuerunt
BX*, ierosolima R c/. adu. 22 : hierosolymam AiF Y*( + ne Y'). ilium : eum DiP"'*. illos : ilium
FGQIJMKTQVX^Z P vg., ieroso- et ihero. C, iero. Z'. et sec. + testificantem Z*. interrogantem
limam W, hierusolymam HKO, -imam DJPLY sine add. codd. plur. et a I contra graecur?i : + eos
iherusalem T. saecundum L. consuitudinem D. CTW vg. Tisch. cor. iiat. b c dff^ S aur. ;
-(- ilLos
AttiN*{e pr. exp.). festi : fecisti R. secundum BDQRZ* e f (I
r cf. gr. k-ntpojrwvTa avTovs.
etc. ita habent dehabentes ilium (eum d) secun- Deficit P ad iii. 4 et infra multis locis tniitilus
dum morem (consuetudinem d) per diem festum est.
(diei festi d) azymorum cum gracco D *;ôrTcs avrov 47. > audiebant eum uoluit Bentl. cum gr. 01
Kara to eôy t7;s ioprr)^ tojv a^vp.wv ; et -(- azymorum dwouorTes aiiTov. prudentiam ffCDH'FGOQRTW
adJin. a c. (-ciam) ; intellecto d, sapientia a. respon||sis A ;
43. oonsumm. . . . redirent om. 5P*( + mg.). responsiones 5P* cf. responsionibus d S.
consummatisquae R ; et consummatis G d
f S, et 48. uidentes; -1- ilium G; + e\im a d Bentl. cf
322 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [11.48- iii.
(5.10) j7|. (lixit

mater eius ad ilium omnia uerba haec in corde suo
fill quid fecisti nobis sic ? *" et iesus proficiebat sapientia
ecce pater tuus et ego dolentes quae- et aetate et gratia apud deum
rebamus te et homines.
^^ et ait ad illos III. 1 ^<'- 3) Anno autem quintodecimo
quid est quod me quaerebatis ? imperii tiberii caesaris
nesciebatis quia in his quae patris mei procurante pontio pilato
sunt oportet me esse ? iudaeam
^"et ipsi non intellexerunt tetrarcha autem galilaeae
uerbum quod locutus est ad illos herode
*êt descendit cum eis philippo autem fratre eius
et uenit nazareth tetrarcha itureae
et erat subditus illis et trachonitidis regionis
et mater eius conseruabat et lysania abilinae tetrarcha
et dixit ad eum mater eius fili. quid fecisti nobis sic. ecce pater tuus et ego dolentes
quaerebamus te. " et ait ad illos. quid est quod me quaerebatis. nescitis. quia in his
quae patris mei sunt oportet liie esse. ^^ et ipsi. non intellexerunt uerbum quod locutus
est ad illos. ^^
et descendit cum eis. et uenit nazareth. et erat subditus illis. et mater
eius. conseruabat omnia uerba haec in corde suo. °* et iesus. proficiebat sapientia. et
aetate. et gratia aput deum et homines.
III. ' Anno autem quintodecimo imperii tiberii caesaris. procurante pontio pilato
oiso illo b c ff^lqr aur. ammirati sunt (cf. Mt. aetate uel etate facile omitti posset, aput F. om.
vii. 28 ) ADFeiKMWTVXYZ" : admir. sunt Bff' deum L. omines H, omnes R hominem
; L.
CH'GHJLOQRWZ* vg. Tisch.; expauerunt ab c III. I. oin. autemquintodecimo:pr. T.
ff„
I q r mir., de meote facti sunt d; + et cum ui- •xii- D. WT, tiberi BL,
inperii C, imperi R. tyberii
dissent eum expauerunt L. cm. eius Y. ad tiberis R. cesaris W, cessaris DiPLR. procurrante
ilium: ad filium Q. AJPLQRY. sic (oi/rcus) filii R. poncio W. pylato CDLR; + in a'*FGLMOX*.
cum BffD3"«''GH0JKM'QRVWXZ vg.bcdcf iudeam DiP"'i'OR\V ; iudaea FGHMY, iudea 3'*L.
ff.lqS aur. cm. AC3'*FI(?)LM0TY a r. ecce
: tetrarcha//-. ABfflKMKTQVWXYZz;^. : tethrar-
p. t. et ego om. G a b ff.f I; ecceenim r nam et

: ; cha CF", tethar. H, tetar. 0, thetar. G, tethra. L,
propinqui tui et ego e. dolentes + et tristes D'"" tetra. DR; tetrarca jP, thetarca O, tetharca J,
GL gat. a d e ff, I q r et D"'' o5wai/j«yoi koi \vnoti- tetarca T. autem sec. . . . tetrarcha sec. om.
fjifvoi. querebamus CRW. G*( + in ima fag. G'). herode tetrarcha . . .
49. quer. Ca^^'R ;

quaeribatis O, quaeritis IP*. sec. om. D. om. autem see. Q. galileae EF'CiPG
> quaerebatis me G d e Jf.j,
I h aur. Bentl. ctim HKOZ, -lee W, -liae DR, -lae FLQ. erode O,
ordine gracco. nescibatis iP*L, nescitis gat, quia : H|rodeL. > herode gal. GQ. pilipoR. tetrarcha
quoniam QR. hiis LW. patres Y. hoportet C. sec. ABff aÎKMKTQVWXYZ z:^. : tethr. CF,teth.
esset R. H, tet. 0, G, detharacha L, tetracha DR
thetr.
50. ipse R. om. non D. loquutus CGKTX. ad tetharca J, thetarca O, tetarca T. itureae (cf.
eos D vg. mattheus etc.) Aff CGIMVYZ, ituree T (it o;«. T*),
51. discendit AD3>FH©KLRY. cum illis DT. ituriae DH'0KW(-ie), ityriae X', iturae a>FLR,
uenit + in L. nazaret C, natzareth D. erit G. ityreae X*: ituraeae BH*J M"0(-aee)Q vg. Tisch.
conserbabat O ; seruabat 2P. om. uerba "S* cf. u. et gr. T^s 'iToupai'at. traconitidis ilPLRl'ORT, thra-
19. hec W ; +conferens cor. tiat.* conitidis EF, traconitidi H. regiones Z, regionibus
52. ihesus C. proficiat R ;

profiebat L. sa- O; om. D. usque u. 13. lysania A£F
Deficit '2,
pientia et aetate {troipia Kal yKmia NABCXFA F0IKLMQVWX vg.: lysaniam Z* (m eras.),
etc.) cum BDa'IJKrORT(etate)\VX=Y Par. lat. lysaniae 0,lysiniaeG lisania CDIPJM'R,Iisaniae
;
13171* vg. y 8 > aet. : et sapientia \. a b c d e H, lissaniae Y, elisania {pro et lis.) T. abilinae
_^2(-tiam :/ q r aur. et gr. DL ; sapientia aetate AfF codd. plur. (abilinie W) etvg. e 8 et gr. CMVA etc.
CFGH(-am et -em)0KMQVX*Z ; scd et avic afii\iVT]s: abilenae KKTO (n sup. iiii). VXZ q
in.2-s.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 323
2 sub principibus sacerdotum ^ omnis uallis implebitur

anna et caiapha etomnis mons et coUis humiliabitur
factum est uerbum dei et erunt praua in directa
super iohannem zachariae filium in et aspera in uias planas
deserto. ® et uidebit omnis caro salutare dei.
3 (V. 1) jr^ uenit in omnem regionem ior- 7 (8- 5) Dicebat ergo ad turbas
danis quae exiebant ut baptizarentur ab
praedicans baptismum paenitentiae in ipso
remissionem peccatorum genimina uiperarum
*sicut scriptum est in libro quis ostendit uobis
sermonum esaiae prophetae fugere a uentura ira ?
uox clamantis in deserto ^ facite ergo fructus dignos paenitentiae

parate uiam domini rectas facite se- et ne coeperitis dicere
mitas eius patrem habemus abraham
iudaeam. et tetrarcha galileae herode. philippo autem fratre eius tetrarcha itureae. et
traconitidis regionis. et lisaniae abiliane tetrarcha " sub principibus sacerdotum. anna
et caipha. factum est uerbum dei ad iohannen. zacchariae filium in deserto. ' et uenit in
omnem regionem iordanis. praedicans baptismum paenitentiae in remissionem peccatorum.

* sicut scribtum est in libro sermonum esaiae prophetae dicentis. uox clamantis in deserto.
parate uiam domini. rectas facite semitas eius. ^ omnis uallis implebitur. et omnis mons et
collis humiliabitur. et erunt praua in directum et aspera in uias planas. " et uidebit omnis
caro salutare dei. ' dicebat autem ad turbas quae ueniebant ut baptizarentur ab eo. pro-
genies uiperarum. quis ostendit uobis fugere ab ira uentura. ' facite ergo fructus dignos
paenitentiae et ne incipiatis dicere intra uos patrem habemus abrahaam. dico enim uobis.
(-aenae) aur. ct gr. NÊGHKL etc. a&i\T]vr]t ;

KMM'VZgSffi c, issaieae L, isaie AV. profetae
abilianae CDIPJLR et abiliane QT, ablianae ^2, DIPLOR. clamantes L. diserto D. saemitas C.
czim gr. 'D*a0i\Kiavr]! et a b e f r, abilianetis d. 5. omnes nalles O. inplebitnr CDJPL, imple-
tetraroha tert. AfflPFIKMKTQVXYZ vg. : tethr. nitur O, inplebuntur G ; replebitur RZ*. omnes
C, tetli. GH0, tetraciia DR ; tetharca J, ttietarca sec. O (o sup. lit!.), colles R. humiliauilur O.
O, tetrarca TW
{z.pr. sup. lin.), tetliraca L. erunt + omnia L. derecta H, dirta L*( + ec in
2. Uoluit principe Bcntl. cum gr. km apxifpcais. nig. L') ; deserta lapsu Z*.
asperas 0*\s Jin. exp.).
caiapha (ica'ia<pa XABLXrA etc.) cum AFH6Q planas + et uidebitur niaies domini r (maies- Q
g aur. (caiaplia) et caiafa caipha {Ka'iipa CD M : tatis.)
tanium) ffC (caypha) Da'-'G.JKLKTOVWXYZ 6. uideuit O. nis caro in ras. K. salutarem

vg., a b c d e (caplia)_/"^2 5 (super xaiacpa), caifa GX a b d e ff^ r aur., cf. ad ii. 30. dei + nostri
SP*RT, cliaipha I. dei {rod fleoC) ACFMOQTZ T.
a 6 e / 5 Bentl. domini DSPGHeiJKLM'RV
: 7. decebat L, dicebant R. exibant W vg.,
WXY vg. c d {non Tf) ff,q r aur. Ambr. iohan- exiebat R ; exierant G. babtizarentur LR, babtitz.
nem ff Da'H0JKLM^TOQRVX^, ioannem Sffi D. ab ipso : coram ipso bl* qr, in conspectu eius
iohannen ACFGTYZ. zacharie zacchariae W ; de; evojTnov avTov genemina H"*!!*
'D<"' ; +oDQ.
a!'CFHJKO(zacca.)TZ; + et R. diserto D. (corr. JP'H^)X generatio GLQ bff, Iqr; progenies
;
3. regionem iordanis iordane T. predicans D.

: J a c d ef. quid V, quod L. hostendit C. fugire
babtismum DL(-timum)R. poen. DR vg. pen. ;
GOY. uentura: fntura D5P"'»L(futra)QR, non
5PL et penitencie W. remisionem RY remissione ; autem uett. correctio forsan ex graeco t^s yaX-
;
JZ. XoiKTTjs opy^s uel ex Matt. iii. 7-

;
4iiox;clamantis1§. sicut: -HscntR.

4. z«r.?K7'j'. 8. fmctos G*HOX. dignus LY ; sequitur ras.
scribtum arGOTXYZ. sermonemR. esaiae AffF in P. poen. D zg. pen. JPLR, penitencie W.
(eMat.) GHOIJOXYT uett .paene otnn .,hei3.yae C, coeperetis Y, caeperitis D, cep. W ; incipiatis df;
aesariae Q*, essaiae R, esayae T: isaiae DJP(iss.) ueletis T, uellitis a, So^-qoBf T 252, So^rjTe L; ex
324 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [ill. 8-14.
dico enim nobis quia potest similiter faciat.

^^
deus de lapidibus istis Uenerunt autem et publicani
suscitare filios abrahae ut baptizarentur

3 iam enim securis ad radicem arborum et dixerunt ad ilium
posita est magister quid faciemus?
omnis ergo arbor non faciens fructum '3 at ille dixit ad eos
exciditur nihil amplius quam constitutum est
et in ignem mittitur. uobis faciatis

10 (<>. 10) jr^ interrogabant eum turbae ^*
interrogabant autem eum
dicentes quid ergo faciemus ? et milites dicentes
11 respondens autem dicebat illis quid faciemus et nos ?
qui habet duas tunicas et ait illis neminem concutiatis

det non habenti neque calumniam faciatis
et qui habet escas et contenti estote stipendiis uestris.
quia potens est deus de lapidibus istis suscitare filios abrahae ' iam enim securis. ad radices
arborum posita est omnis ergo arbor, non faciens fructum bonum excidetur et in ignem
mittetur. "et interrogabant eum turbae dicentes. quid ergo faciemus. "respondens
autem dicebat illis. qui habet duas tunicas, det non habenti. et qui habet escas. similiter
faciat. '= uenerunt autem et publicani. ut baptizarentur. et di.xerunt ad ilium magister. quid
faciemus. " ad ille dixit eis. nihil amplius. quam quod constitutum est uobis exigatis.
^*
interrogabant autem eum. et milites dicentes. quid faciemus et nos. et ait illis nemi-
nem concutiatis neque calumniam faciatis. sed contenti estote stipendiis uestris.
Matt. iii. 9 et neqne peritis Q K_pro et ne coep.)

; 10. eum : oiii. P*( + ntg.). turbe W. fatiemus
abemus C. abracham LR, abraam rjTi,habr.)W. G ; + ut uiuamus G gat. b q + ut salbi simus d
dioo + et M. enim autem GL. uobis quia : cum gr. D et syr. cu.
in ras. K. quiha V quoniam T. potest codd. ; 11. abet C bis. duas: II- D. tonicas DS'R.
plur. b S atir. Bentl.: potens est H0KMX vg. det + unam G (f. syr. cu. det nnam ex eis. abenti
{non cod. caraf.) ac d e fff^ I q r hen. {ter) Amln-. C, benti R. hescas C, aescas D.
de:exW. fiUus G. abrachae R, abraheCT^habr.) 12. uenierunt D. oJn. autem et T. puplicani
W, abrae D ; abracham L. Da'R. hnti C. babtiz.irentur DH'R.
9. securus G. radicem {t^v piâv) codd. plur. 13. at(ad Oiille dixit ad eos(illos D* corr.
vg.abdffJgS: radices CD3'™''GLRTV i^. ioh. mg.) : quibus ipse ait M' a. nichil W. hamplius
et corf. axon, cum c e f r aiir. arborum codd. C. nihil ampl. quam inter lin. M. quam sine
plur. JgC: arboris KXZ^S. possita D3'LR. add. AJPFH0OQY S gal. : + quod (cf. ri, S.are-
ergo : enim KOZ. arbor : + bona Z* + quae; raypiivov) Bff(«o« C)DGIJKMMTTV\VXZ vg.
DL. fatiens G ; facit D. fructum sine add. uett. (aduersus quod d); + est C; om. R. costitutum
AGH*MOPQXY a ff,* aur. Bctttl.
Orig. 4. 1 2S, H praeceptum d faciatis exigatis D/gat., et
;
e. :
129, //-, Mass. 279 MSS. : + bonum (xapirbv koKov) > nihil amplius exigatis quam GW b c d ff^ etc.
arCDH'H'eiJKLKrRTVWZ vg. b cdefff^'lq (amplius + quod) I q r, n. a. egeritis e, n. plus exe-

r d bonum ex Matt. iii. 10 irrepsisse uidetur
; ; geritis a D'^'* fx-qSey
; irKfov npaffaerat irapa to
cf. Tisch.ad loc. exciditur (xSnrfTai) AGLMXZ 5iaTeTayp.€vov vpLnv.

d Bentl.: excidetur a^CDa'H(-)IJKKTOPQRTV 14. interrogauerunt G i r 1/^2 / 17 r. ««. autem
WY vg. a b c d cfff.^ I q rh aur. Ircn.l. c. in fFC FT. >• autem interrogabant R. eum sup. lin. R
DH'I.J KMOPQWXYZ vg. uett. plur. om. AG
: ilium fFiP*KOVXZ cor. uat.* b e q S. >
nos {om.
HQKTRTV b (igne), sed in facile ante ignem et) quid faciemus IVT a S. illis om. T*( + mg. m.
excidere posset, mittitur (fiaKKiraC) AGMOX rec). concuciatis W. calumnia Z*!corr. Z-),
YZ* d Bentl. : mittetur ffCDJPHQIJKRrPQR calumpniam \\ ; calumpniatis D. fatiatis G. et
TVWZ^ vg a b c efff. I q 8 aur. Iren. I. c. Ad tert. : sed S> f I- contenti : sufificientes a d.
hunc uersum explicit L. stipendis 3*, -tis R.
in. 15-21.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 325
^^ Existimante autein populo et congregabit triticum in horreum
et cogitantibus omnibus suum
in cordibus suis de iohanne paleas autem comburet
ne forte ipse esset christus igni inextinguibili
16 (10. 1) respondit iohannes dicens omni- '' multa quidem et alia exhortans euan-
bus. gelizabat populum.
,
Ego quidem aqua baptizo uos 19 (12. 2) Herodes autem tetrarcha
uenit autem fortior me cum corriperetur ab illo
cuius non sum dignus de herodiade uxore fratris sui

soluere corrigiam et de omnibus malis quae fecit he-
calciamentorum eius rodes
ipse uos baptizabit ^''adiecit et hoc supra omnia
in spiritu sancto et igni. et inclusit iohannem in carcere.
17(11.5) (^yiug uentilabrum in manu eius 21 (13. 1) Factum est autem cum baptiza-
et purgabit aream suam retur omnis populus
'°
sperante autem populo. et cogitantibus omnibus in cordibus suis de iohanne. ne forte
ipse esset christus.
^''respondit iohannes dicens omnibus, ego quidem baptizo uos aqua, uenit autem fortior
me. cuius non sum dignus soluere corrigiam calciamentorum eius. ipse uos baptizauit in
spiritu sancto et igni.

" habens uentilabrum in manu sua. et purgauit aream suam. et congregauit triticum in
horreum suum paleas autem comburet igni inextinguibili. '* multa quidem et alia exhortans
euangelizabat populo.
" herodes autem tetrarcha. cum argueretur ab eo de herodiade uxore fratris sui. et de
omnibus malis. quibus fecit herodes " adiecit. et hoc supra omnia, et inclusit iohannen in
carcere. ^^
factum est autem cum baptizatus esset omnis populus. et iesu baptizato et orante
15. existimantis R ; arbitrante KT a, sperante f, T'""; in repositionem d. suum /itt. min. R.

cum speraret e ; expectantes d, gr. npoaSoKwvTos. paloas R. comburet {cf. Mt. xiii. 30. 40) HMV
cogitantibus : cogitationibus R. om. omnibus WX-Y vg. : conburet rclt. ; om. D. inextinguibile
J. ioanne Sffi- fortet D [tyin. exp.). esset + et D. M", inextinguiuili O.

16. respondens D. iohannis H"K'OR ; ioannes 18. exortans CS'GHRTYZ. euangelizaba' G ;
Sffi ; om. KT. dixit D. om. omnibus KT. om. aeuanguelizabat D. populo CGSOQTW vg./l' S.
aqua V. babtizo DR ; baptizaui V. > baptizo > populum euang. M".

uos aqua Q > uos
aqua baptizo
;
+ in
in W ; 19. herodis/r. DJF'GR. ietr&Tcha, codd. plur.:
paenitentia G(-am)KrQ(pen.1R gat. ctim abed tethr. C, teth. KT, tet. H0, thet. G, tetracha DR
ff-il q r, in aquam paenitentiae e + f is jxiTavo'iav ;
tetrarca T, thetrar[ca] O, tetharca J. quum C0.
CD. uenit (epx"aO BDH>G©IJKMKrQRVZâ/. illo eo KT. hrodiade R, herodiadae BY, herio-
:
cod. caraf. cor. uat.* Bentl. et uctt. a d e f ff* I diadem X. huxore C, uxorem X. ot>i. et M".
r^ B : ueniet ASfCHOTWXY vg. Tisch., b c fff q r faciebat gat. zwluit > quae fecit malis Bcntl. cf.
aur. Erasm. om. me D. corigiam Si, corregiam D. propter omnia quae fecit nequissima e. de omnibus
calcimentorum R, calceamentorum J vg. om. eius quibus f. malis d. et gr. {exc. S*) jtc/ji -aianrnv av
S ct lunta 1 534. ipse + autem D. babtizabit DIP tttol-qaiv wov7]fwv. herodis sec. R gat., erodis D.
baptizauit BMKrOR(babt.)X. oi?i.iiiK igneWS. 20. et pr. om. KT. super DGKTR vg., supera
1 7. cuius : et
q G_^ ; habens M: a b ef I r, et 0*(e exp^) et sec. litt. min. sup. lin. R om. Q. ;
ferens
c. eius sua DRT a c efl r.
bentilabrum O. : inclussit D. iohannem codd. et 'T'J^, ioann. .Sffi
om.etpr.W. purgabit ffCDH'GHQIJKRVW iohannen ABCTVZ. in carcere {kv ttJ <pv\aKy)

XZ= vg. purgauit ABMKTOTir sup. lin.) YZ*
: ;
Aff C2PH0MTXYSffi cod caraf. b dfff^ IrSaur.:
mundabit Q (emundet e). haream C. congre- in carcerem BDGIJKKTOQRVWZ'SltJ a c e q.
gabit codd. plur. et vg. congregauit BMKTOT : 3 1 . om. est pr. D. babt. DR, baptizarentnr Y*
YZ*. tritticum afCI*JOTXZ tritljicum ui zidtur ;
(n exp.). omnes O*. ihesu C. babtizato D, babtizati
M + suum R. in horreum om. DT*; in orreum

: : R. horante C. opertum R. celum W.
X X
336 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ill. 2I-2fi.
et iesu baptizato et orante qui

apertum est caelum
-^ et descendit spiritus sanctus
corporali specie
sicut columba in ipsum
et uox de caelo facta est
tu es filius meus dilectus
in te complacuit mihi.
23 (14. -i)
Yx ipse iesus erat incipiens
quasi annorum triginta
ut putabatur filius ioseph
qui fuit hcli
^*
qui fuit matthat
UL 26-32] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 32;
qui fuit ioda qui fuit leui

27 *"
qui fuit iohanna qui fuit symeon
qui fuit resa qui fuit iuda
qui fuit zorobabel qui fuit ioseph
qui fuit salathiel qui fuit iona
qui fuit neri qui fuit eliachim
28
qui fuit melchi 31 qui fuit melea
qui fuit addi qui fuit menna
qui fuit cosam qui fuit matthata
qui fuit helmadam qui fuit nathan
qui fuit her qui fuit dauid
29 qui fuit iesu 3- qui fuit iesse
qui fuit eliezer qui fuit obed
qui fuit iorim qui fuit booz
qui fuit matthat qui fuit salmon
r 2 3
filii iudae filii nerim filii her filii leuui filii eliachim filii dauid
'''' ""^
filii iohanna ^* filii melchi filii iesu '"filii sjTneon '
filii mele ^"^
filii iesse
filii resa filii addi filii heliezer filii iudae filii mainan filii obed
filii zorobabel filii cosam filii ioram filii iosef filii matthata filii booz
filii salatiel filii elmodam filii matthat filii ionae filii nathan filii salmon
JKT. ioda (ioiSa NBL eu:) codd. plur. el iP*0* : mattad G mathae D, mattha b, mathathiel R,
;
ixidaBDa"""KO<^(iudae)RT(-de)VWX vg. acq, matal e; matthatae a, matthatam c, matthim _^,

iudae b e f ff.^ I r; deinde additum est in C matthan q cum gr. T i al. patic. jxaTBav,
manu recention qui fuit melee qui fuit mainan 30. Simeon H'HQKM'TW vg., semeon DQR,
qui fuit matha. symae b. iosep T. eliachim Affa>GHI*JRW
27. iohana W, ioanna ZSfiT, iona KV, ionae b, XY ct hel. OZ, hael. C : heliachin ffl\ eliachi B
ione q. ressa Q, rassa R, resae a b, sarec e. eliacim ©KMQTTJ^, hel. V
eliakim Sffi Tisch.
;
zorobbabel iP, sorobabel Y, zorbba Q, iorobabel D, cum gracco eMafcei/ji. om. qui fuit el. bisque ad
hiorababel R et contra u. 29 soiim uel zorim 3" qui fuit menna a. 31 D.
QR fro iorim; om. I*, salatiel 0"=(-theilO*)T, 31. melea (fitAea) : melcha 5P*JQRTTp!S
salathihel BCVZ, salathel D. aur., melea (I cod. caraf., mecha gat. et Chron. 458
R. addi dadi D, ado J, asdi e.
28. fu't sec. : ap. Tisch. T. G. S jia'Kx'^''- \ melsiuae ff^. om. qui
cosan I JKTSffi, cosa cusam SF, chosam CiPKOZ, H , fuit melea a b e I* r. menanmennae Z
q, ; KW
cosae b q r, chosae /, caese e. helmadam {(Xftadan enara a e I* r, enan b cum
r minusc. gr. litvav ;
NBL etc.) GIJUTT, -da X*,

codd. phir. et -dan maenan V, cf. C ad. u. 26, mainan f, aenam ff.^
elmadam DS'QR I^SfiE ffi, -dan ^ a, etmadam c, cum gr. fuxivav EGHK etc. matthata Aai'a'*HM
thelmadam B, hermadam a, elmedae r helmodam : KTOXY, matata W, mathatia T, matthatiae G :
{(KfiaiSa/i AXAAII etc.) aur., elmodam CV KW matthatha &ZT^

mattatha (^gr. plur. \iaT-
Tisch.,
_fqS; deinde fu't R. her codd. plur. et vg. er : Taei) BIK, mathatha Sffi, mathtatha C, mattathi
BJKOQR*TVWZ a b c ff„l q r 5,kt e; et gr. tjp V, matthathia J, mathathia iP'Q, mathathiae R,
EHKSrA etc. + filius zoses^j. ; mathathiam D. natham D3""''Q; natha a**;
29. iesup/ene BDH'JKQVWZ vg.abc efff^ r : mattan q. nathan gesse in ras. T. . . .
ihesu ACTY ; hiesu a"GH0IMM"OX / anr. ; iessu 32. iessae B, gesse T, eseiae e\ hie sequitur qui
R ; iose q S cum graecis AEGHKM at. plur. ; uide fuit ianne . . . menan in W ; uide adu. 24. obedh
ad Mt. i. I. haeliezer C, heliezer WO, heliazer C, iobed c obeth ; DGRT a bff^ I q aur., iobeth S.
G, elizer R. iorim ioram I", sorim R, zorim
; booz {&oo^ EGHK etc.) codd. plur. (bohoz C) et
JP'Q, zoris r. matthat {iiarBaT B'^GHM al. phir.) vg. : boos DQ, bos R cum gr. Poos NÂBDL etc.
BJKOVZTH /, mathat QTWSffi, mathtath C, qui fuit naasson in mg. B. nahasson C, naason
matthath IX, mattath SP ; matthad AarH0MM"Y, iPIiOWY, nason R.
X X 2
328 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. III. 32-38.
qui fuit naasson qui fuit sale

23 qui fuit aminadab 36 qui fuit cainan
qui fuit aram qui fuit arfaxat
qui fuit esrom qui fuit sem
qui fuit pliares qui fuit noe
qui fuit iudae qui fuit lamecli
37
"'*
qui fuit iacob qui fuit mathusalc
qui fuit isaac qui fuit enoch
qui fuit abraham qui fuit iared
qui fuit tliarae qui fuit malelehel
qui fuit nachor qui fuit cainan
'^'^
qui fuit serucli qui fuit cnos
qui fuit ragau qui fuit setli
qui fuit phalec qui fuit adaiii

qui fuit eber qui fuit dei.
I 2
IV. I -9-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 3^9
IV. ^ (1^- ^' lesus autem plenus spiritu sed in omni uerbo dei.
sancto *Et duxit ilium diabolus
regressus est ab iordane et ostendit illi omnia regna
et agebatur in spiritu in desertum orbis terrae in momento temporis
^ diebus quadraginta " et ait ei
et temtabatur a diabolo. tibi dabo potestatem banc
(16. s)
ya nihil manducauit in diebus uniuersam et gloriam illorum
illis quia mihi tradita sunt
et consummatis illis esuriit et cui uolo do ilia
3 dixit autem illi diabolus '

tu ergo si adoraueris coram me
si filius dei es die lapidi huic erunt tua omnia
ut panis fiat ' et respondens iesus dixit illi
*et respondit ad ilium iesus scriptum est dominum deum tuum

scriptum est quia non adorabis et illi soli seruies.
in pane solo uiuet homo ^ Et duxit ilium in hierusalem
IV. '
Iesus autem plenus spiritu sancto regressus est ab iordane et agebatur in spirilu
in desertum - diebus quadraginta. et tentabatur a diabolo. et nihil manducauit in diebus illis.
et consummatis illis diebus postea esuriit.

'^
dixit autem iUi diabolus. si filius dei es die lapidi
huic. ut panis et respondit ad ilium iesus dicens. scribtum est. quia non in pane solo
fiat.
*
uiuet homo, omni uerbo dei. ' deinde duxit iUum in hierusalem. et statuit eum super
sed in
pinnam templi. et dixit illi si filius dei es mitte te hinc deorsum '° scribtum est enim. quod
angelis suis mandauit de te ut conseruent te. " et quia in manibus tollent te. ne forte offendas
ad lapidem pedem tuum. '^ et respondens iesus ait illi. scribtum est. non temptabis dominum
deum tuum. ^ et duxit ilium diabolus iterum in montem exceisum. et ostendit illi omnia
IV. I. ihesus //t'KS C. plenus: om. V; +ab autem d e ff«5: a ita habet ti. 5 adduxit eum
X* ; + in X=. sancto : itaA non saucto ut legit hierusalem et statuit eum supra pinnam templi,
Tisch. regresus a>R. hab C ; a WO'^QRW vg. deinde pergit nostro ordine, et itemm u. 9 et
om. O*. ihordane C. aiebatur B. in pr. : hab adduxit ilium in hierusalem et statuit ilium super
C, a D. in desertum (fis t^v iprjjiov gr. pluj-.) pinnam templi. otn. ilium R. diabolus (diabulus
ABffD(dis.)iP"'»JKMQRVWYS(!i; cod. caraf. et 03"*, zabulus DiP'QR) sine additamento codd. pi.
c e(eremum) f I %= : in deserto C3'*GH©IM"0T cumbazcr.etgr. HBhBetitl.: + inmontemaltissimum
XZ(dis.)T|^ a b d ff, q r h* aur. et gr. iv rp H©M c (r) Hil. in Ps. 2, Ambr. luc. + in montem
;
£p7jii<i> NBDL. exceisum W vg.f I {\n exc. m. nimis)^ S( + ualde)

2. + in ad init. Q. quadragenta 3P j -XL- DOR + in montem altum d ff^, + supra montem e;
VWZ. temtabatur AKTTXYZ : tempt. Bgi'CDa' + ih opos vxprjKov ucl b^f-rjXdv Xiav gr. plur. ex
GH0IJKMOQRVW Tisch.; tent. vg. diabnlo Ml. iv. 8. hostendit C. illi : ei W. horbis C.
BCD:?IRY. nichil W. manducabit HZ. illis terre W.
pr.: his Q. consumatis G. hesuriit C, essuriit D, 6. ei : illi DKVWXZ vg. ; ad ilium G gat., et
essurit R. + diabolus G. huniuersam C. illorum eorum :
3. illis R. diabulns CDliP*, zabulus JP'Q, sabulns ©* (sed corr.) W. michi W. sunt uoluit est :
R. > es dei (tf toC 6.) Bentl. die ut hii lapides Bentl. uoluero iP"'»QR gat. do R. illam T
panis fiant T et d. ut lapides isti p. fiant d r aur. {Bentl>).
cum gr. D 31'". 7. ergo (uero Q, ero R) sine addit. codd. plur.
4. et om. G. respondens "Y d c. ad ilium : illi |§C c di aur. cum graeco : +procidens AYTS ;
T. scribtum ff'GOTXYZ. est + enim R. > solo et si + procidens Gab e (prostratus)y_^2 1 qr Jren. ;
pane ©T vg. uiuet {C,r)aiâl. omnes hie et Matt.") si + cadens Q. hadoraueris C. om. coram G. me
ABaF3'*GHIKMOVXYZ*|§ Bentl. a b c dfff.,1* + et R"'". om. tua D. erunt tua omnia : uoluit
q r aur. : uiuit CD±P»0JKrQRT\VZ"rSffl; « A S erit tua omnis {cf. u. 6) Bentl.
(^^jtrerm A). 8. scribtum Ba''X*YZ. est + enim D. hadora-
5. versus 5-8 post 9-13 ponunt G bcflqr bis C, adouis O* (ra superscr.').
Ambr. luc. ut cum Matthei ordine concordent, non 9. dixit R. ilium: eum R. om. in. '3'*{ + mg.).
33° EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [iV. 9-1S.
et statuit eum supra pinnain templi et fama exiit per uniuersam regionem
et dixit illi de illo
si filius dei es mitte te hinc deorsum ^'^ct ipse docebat in synagogis eorum
'"scriptum est enim et magnificabatur ab omnibus.

16 (18. 10) jTj.
uenit nazaretli ubi erat nu-
quod angelis suis mandabit
de te ut conseruent te tritus
11 et quia in manibus toUent te et intrauit secundum consuetudinem
ne forte offendas ad lapidem pedem suam die sabbati

tuum. in synagogam
1-Et respondens iesus ait illi et surrexit legere
dictum est non temtabis 1''

et traditus est illi liber prophetae
dominum deum tuum esaiae
iêt consummata omni tcmtatione dia- et ut reuoluit librum
bolus recessit ab illo usque ad tern- locum ubi scriptum erat.
inuenit
pus, 18 Spiritus domini super me propter quod

u (17- 1) ya regressus est iesus in uirtute unxit me
spiritus in galilaeam euangelizare pauperibus misit me
regna niundi. in momento temporis. " et ait ei. tibi dabo potestatem hanc uniuersam. et
gloriam illorum. quia mihi tradita sunt et cui uolo do ilia ' tu ergo si procidens adoraueris
me. erunt tua omnia. et respondens iesus dixit illi. scribtum est dominum deum tuum
adorauis et illi soli seruies. " et consummata omni tempdone. diabolus recessit ab illo usque
ad tempus. " et regressus est iesus in uirtute spiritus in galileam. et fama exiit per uni-
uersam regionem de illo. '^ et ipse docebat in synagogis eorum. et magnificabatur ab omnibus.
"=
et uenit nazareth ubi erat nutritus. et intrauit secundum consuetudinem suam die sabbatho
in synagogam. et surrexit legere. " et traditus est illi liber hesaiae prophetae. et ut reuoluit
librum inuenit locum, ubi scribtum erat. " spiritus domini super me propter quod unxit me
hierus D, iherusalem C, ier. W vg. super D3'*HW apud Sabat. iesus + a V>* {sed. cory.). galileam
vg. pinnaculum RW cor. iiat. mg. von uctt. ;
CDH'GHORW, galilaea Y. per: in DiP'-'Q.
fastigio e. iioluit > es dei Bcntl. cf. u. 3. mitte huniuersam C.
te : mittite M ; mit|te D. om. hinc W. dehor- 15. sinagogis iPR, synago~ D. magnifi-
sum C. ca''°tur T, magnificabantur R. hominibus Z*,

10. scribtum ffGX*YZ, scripsitum R* (si cxp.). corr. Z".
quod quoniam W. hang. C, angu. D. mandabit

;
16. nazaret TZ. hubi C. consuitudinem DR.
cf. Mt. iv. d) ACHOKTY
(fVTiKi'nm cod. caraf. om. suam T. diae C. sabbathi T|§. synagoga
bd Bcntl.: mandauit BffDa'GC-uidllJMffl'OPQ GZ, synago" D, siuagogam IPR. lugere Z*
KVWXZ vg. a c efffi I q rh {non A) aur. om. {corr. Z").
de te R* { + saxi). post te pr. ras. trium litt. O. 17. prophete W, profetae DJPOR. essaiae R,
conseruen' T ; custodiant Ti a d ql (custodire uel esayae T, esahyae C, isaiae DH'Ciss.) KMVZ|§S(!E
seruare). et > isaiae proph. W (ysaie prophete) vg. (es. T).
1 1. et ad init. om. DQR. manibus + tuis QR ;

om. ut QRTZ*( + Zi). reuolbit CT. loco Y ;
+ suis SP™'. toUant DZ. lapide CGT. librum lafsu C. hubi C. scribtum EFGOXYZ.
12. ait: dixit X*. illis G. temtabis AO(-uis) erit G, est R, est erat D. erat scriptum >
a c W
TXYZ : tempt, rcll. (tept. K) Tisch., tent. vg. d c r d Bcntl. ct gr. ^v yfypafifiivov.
13. omnia W^*{sed corr.Yi. temtatione AK iS. propter: eo gat. hunxit C uncxit JPRTR ;
TXYZ: tempt, rcll. Tisch., tent. vg. diabulus VZ. aeuanguel. D. missit DJPR. me yf«. +
BDa>IR. discessit KT. illo : eo R. husque C. sanare contritos corde GQVW vg. cor. nal. f (8)
14. regressus est (vTriaTpcipfv) codd.pacnc ontn. Ircn. ct gr. laaaadat rois avvTfrpijiiiivovs Tr\v
et vg. : egressus est h'Qiom. cst)RY b r Ambr. Itic. Kapiiav AW'TAAn clc.
IV. ,9-25.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 331
'' praedicare captiuis remissionem et filius est iosepli ?

23 (20. 10)
caecis uisum Et ait illis
dimittere confractos in remissionem utique dicetis mihi banc similitudinem

praedicare annum domini acceptum et medice
diem retributionis cura te ipsum
^^
et cum plicuisset librum quanta audiuimus facta
reddidit ministro et sedit in capharnaum
et omnium in synagoga oculi fac et liic in patria tua.
24
erant intendentes in eum (21. 1)
^jt autem amen dico nobis
21 coepit autem dicere ad illos quia nemo propheta acceptus est in
quia hodie impleta est haec scriptura patria sua.
25 (22. 10)
in auribus uestris. jj^ ueritate dico uobis.
22 (19. 1) j7(- omnes testimonium dabant illi Multae uiduae erant
et mirabantur in uerbis gratiae quae in diebus heliae in israhel
procedebant quando clausum est caelum
de ore ipsius annis tribus et mensibus sex
et dicebant nonne hie cum facta est fames magna
euangelizare pauperibus misit me sanare contritos corde '' praedicare captiuis remissionem.
et caecis uisum. dimittere confractos in requiem, praedicare annum domini acceptum et
diem retributionis. ^°
et cum plicasset librum reddidit ministro et sedit. et omnium in syna-
goga oculi. erant intendentes in eum. ^'
coepit autem dicere ad illos. quia hodie impleta est
haec scribtura. in auribus omnes testimonium perhibebant iUi. et mirabantur in
uesti'is
"'^
et
uerbis gratiae quae procedebant de ore ipsius. et dicebant. nonne hie est filius ioseph.
^^
et ait illis. utique dicetis mihi banc similitudinem medice cura te ipsum. quanta audi-
uimus facta in capharnaum. fac et hie in patria tua. ^* ait autem amen dico uobis quia nemo
propheta acceptus est in patria sua. "^^
ueritatem autem dico uobis. quia multae uiduae
ig. +et ad predicare bis D, pr. T.

init. ff. 23. hutique C. dicitis ffDS'HKQRX e; sed
captibis C, cabtibis T. remisionem fr. 'S. cecis gr. omn. ipftri. michi W. uo/uU > simil. hanc
W. uissum D, diuisum ineptc R + restituere ;
Ben//,cum gr. curatum R* (suferscr. te sax.).
GQ e. demittere FKR. in remissione {BeniL') ipsum + dixerunt pharisei ad iesum cor. ua/.* nan
cum. gr. Iv atpiatt ; in requiem GQ a e fffi I. om. mg. audi^'mus O. chaphamaum Z, cafarnaum M,
annum domini G. retribuitionis R ; redditionis caphamauum iP*, caf. R. > hie et Q. in sec. :
b q, redemptionis a. et diem retr. om. d S n in ras. A. patriam tuam G e.
{Ben//.) cum graeco ; sed + koi riinipav avra-no- 24. ait : dixit G a b d {e e/ om. quia nemo
Siiaâis 229** cum ex Esai. Ixi. 2.
nos/ris, usque dico uobis u. 25). autem + eis T; + iesus
:
quum H0.
23. cum plicauisset JPO, c. plicasset Z* {sed. corr.). profeta H'GR om. D. patriam
;
EFMXy; c. plicasit G, c. conplicuisset DQ; reuol- suam Gff^.

uens a, uoluens d 5. reddedit O* (corr. sax.) 25. uidue W. iuermitG b c efff-i I qr. haeliae
reddit DX. et sec. om. R* ( + J3j;.). omnia R. GO, helie W, eliae vg. isral Y, hisrael D, Israel
sinagoga SPR, synagogam X* (m erasa), synago D. vg. om. in isr. T. quanto R. clausum SiFDJPG
hoculi C . > erant oculi G b. HeiKffiTQVWXZ clusum ABCFJMORTY.
vg. :
21. caepit W. quia: quod F. hodiae

D, cepit om.estpr.W. >
celumW. tribus; -ni. D. tribus
C. inpleta CDSPGOR. hec W. scribtura EFGI annis H. sex: .UI. D +et EFD. qnumCH0; ;
OX*yZ. > scriptura haec (Bent/.) = ypatpri avT-q. 7/ om. D; + cvi sup. /in. R""'. facta est {i-^kvuo)
2 2. illi : illud D. dabant : reddebant G b c {e) cum ACDFGH0JMQRTY abdeff^/qr: facta
_^2 /
J perhibebant/
?-; gratie W; + illius a", que BffS'IKKrOVWXZ vg. cfS aur. famis Bff
esset
RW. horeC. ipsius ; illius O. > est filius DJPGJ C3PFG0RT. omni terra omnem terram J : ;
KTQT Tg. b cfff., q r mir. om. est R* ( + sax.). terra ]

ni terra iapsji C.
332 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [IV. 25-34-
in omni terra erat aedificata

-°et ad nullam illarum ut praecipitarent eum
missus est helias ipse autem transiens
nisi in sareptha sidoniae per medium illorum ibat.
ad mulierem uiduam. 31(23. s)
Yx descendit in capharnaum
-'
Et multi leprosi erant in israhel ciuitatem galilaeae
sub helisaeo propheta ibique docebat illos sabbatis.
et nemo eorum mundatus est nisi ne- 32(24. 2)
Yx stupebant in doctrina eius
man syrus. quia in potestate erat sermo ipsius.
-* Et repleti sunt omnes in synagoga ira 33 (2o. s)
Yx in synagoga erat homo ha-
haec audientes bens
-' et surrexerunt et eiecerunt daemonium inmundum
ilium extra ciuitatem et exclamauit uoce magna ^^dicens
et duxerunt ilium usque ad supercilium sine quid nobis et tibi iesu nazarene ?
montis uenisti perdere nos?

supra quem ciuitas illorum scio te qui sis sanctus dei
fuerunt in diebus heliae in israhel. quando clausum est caelum annis tribus et mensibus sex.
cum facta asset famis magna in omni terra êt ad nullam earum missus est helias nisi in
sarepta sidoniae ad mulierem uiduam. -"et multi leprosi erant in israhel sub elisseo pro-
pheta. et nemo eorum mundatus est nisi neaeman syrus. ^* et repleti sunt omnes furore in
synagoga audientes haec. ^*et exsurgentes eiecerunt ilium extra ciuitatem et duxerunt
iUum usque ad supercilium montis. supra quem ciuitas iUorum erat aedificata ut praecipi-
tarent eum. ^^ ipse autem transiens
per medium iUorum ibat. ''
et descendit in caphar-
naum in ciuitatem gahleae et erat docens eos sabbatis. '-
et mirabantur in doctrina eius quia
in potestate erat sermo ipsius. et erat in synagoga homo habens daemonium inmundum.
^^
et exclamauit uoce magna ^* dicens. quid nobis et tibi iesu nazarene uenisti perdere nos.
26. eonun Z*, in illorum deinde in iUarum ad R. snper cilium Y,'supercilicinm QR"^. super
corr.T}. misns RY. <?/«. est R* ( -i-jajr.). elias 3>"»JPz'^., superaO*. quem: quod T". illorum:
vg. sareptha ABffGIKMOVWXYZ, saraptha eorum G b d q, ipsorum a c ff..l r. hedificata C,
HJ : sarepta DHT.NTQ vg. Tisch. et gr. plur., edificata W. precipitarent D. Deficit R usque
sarapta C, sarabta T, serepta G, sirepta R. viii. 38.
sidoniae cum BffH'FGH<ÎJKMi\rORT(-ie)VW 30. transiit . . . et abiit G b q, et transiit . . . et

XZ vg., it syd. CDH'0Q : sidonae Y, sydonae A. ibat c I r.
ad : et R. uiduae G* (-am corr."). 31. discendit DiiPIOY. om. in Q. caphanaum
27. hisrahel C, hisrael D, istl G, israel O, capharaauum 3**, cafarnaum MZ ; + in D.
vg. ; hierusalem gat. helisaeo ABFHJK^^CY, galileae ffCD3'GKOVYZ, galilee W. illos :
elisaeo vg. : heliseo ffCH'G&IM'.XTWZ-, eliseo eos M. sabbathis Ti§.

OT, eleseo Q, helesio R, helisio Z* helesseo ; 32. doctrinam GX ; doctrinis H*"'. eius + et J.
D, helisseo M°". profeta DH'OR. eorum: ipsius : eius H'"»PQ b d e ff^l q aur.
illornm 3". neman codd. plur. et nema Y 33. sinagrga JPHW; + eonun D. demonium
neeman T cum gr. EFMSUVA etc. fif/jLoy ;
DiEPW. immundum vg. Tisch.
neaman H*, naaman II'QW vg. sirus 34. om. sine DGQT ctim abed efff, Iqr aur.
3>TY. et gr.V) min. iesns Y. nazarenae CY, natzarene
28. sinagoga 3'R. hec \V. > ira in sjii. D. om. te a^DOX*Z cor. uat. qui sis (ti's tX cf.
audientes haec Bentl. cum ord. graec. ad Me. i. 24) codd. et vg. et a c fI aur. : quia sis
29. eicerunt F, iecenmt R, iecienint DS*, ege- KTT'^ (qui T*) ; quis sis J, (/ qnis es d S, quis es tn
cerant C. ilium: WmATi* {sed ccrrr^. ew. extra ^fiî', qui sis tn es G i r; quia tu es D, qui es q.
ciu. et dux. ilium P. husque C om. T. om. ; sanctos G : christus D.
IV. 35-4 1 •] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. iZl
^'et increpauit illi iesus dicens tenebatur magnis febribus

obmutesce et exi ab illo et rogauerunt ilium pro ea
3^
et cum proiecisset ilium et stans super illam imperauit febri et
daemonium in medium dimisit illam
exiit ab illo nihilque ilium nocuit et continuo surgens ministrabat illis.
36 pauor in omnibus
et factus est *" Cum autem occidisset
sol
et conloquebantur ad inuicem dicentes omnes qui habebant infirmos uariis
quod est hoc uerbum languoribus

quia in potestate et uirtute ducebant illos ad eum
imperat inmundis spiritibus et ex- at ille singulis manus inponens curabat
eunt ? eos.
37 et diuulgabatur fama de illo 41 (2-. 8) Exiebant autem daemonia
in omnem locum regionis. a multis clamantia et dicentia quia
38 (26. 2) Surgens autem de synagoga tu es filius dei
introiuit in domum simonis et increpans non sinebat ea loqui
socrus autem simonis quia sciebant ipsum esse christum.
scio te qui sis sanctus dei. '"

et comminatus est ei iesus. dicens. ommutesce et exi ab illo.
et iactans iliumdaemonium in medium exiit ab illo. nihil ilium nocens. '^ et factus est pauor
in omnibus conloquebantur ad inuicem dicentes. quod est hoc uerbum. quia in potestate
et
et uirtute imperat inmundis spiritibus et exeunt. " et diuulgabatur fama de illo in omnem
locum regionis. °*
surgens autem de S3'nagoga introiuit in domiun simonis.
rogauerunt ilium pro ea. ^'
socrus autem simonis tenebatur magnis febribus. et et stans
super illam increpauit febri. et dimisit illam. et confesdm surgens ministrabat illis. *" cum
autem sol occidisset. omnes qui habebant infirmos uariis languoribus ducebant illos ad eum
iUe autem singulis manus imponens curabat eos. ^'exiebant autem et daemonia a multis
clamantia et dicentia quia tu es christus filius dei. et increpans eos. non sinebat ea loqui quia
35. ilium H>""'H'0MW z'^»-. WXoBentl. ob^n- ; cod. caraf.'j aur. cf. avaaras Se diro T^y gvv. u 'Irjffovs
tesceBffCD3'G(-tisce)©IJKM"0P(-te5cere)Vt;^.: AMn a/, plus 15. sinagoga S'Y. introibit BO,

omm. AHMQTWXYZ. om. et sec. Z*( + Z-). introiit 3"*. sj-monis/r. CDQ\VY; +et andreae
exii gat. de illo CT ab eo vg. ; ab homine Z*
; GQ;^-drae) b c d {e uide supra) ff,^ Ir Ambr. luc. et
(forr. 7J') gat*, et cum exiit ab illo om. V*,
. . .
gr. D. symonis sec. CDHTWXY. roganertbulum
+ iti mg. cor. quum CH0. iUum illud AK. : ut tidtur V* sed corr. V'.
demonium DiPW. otn. in medium D. exiuit 39. inperauit C, imparauit Q"'; increpauit <//"
OQX". illo sec. eo G. nichilque W. ilium

: {Beiitl.'), corripuit e. febribus P. demisit BV,
sec. illi CDT cor. uat. mg.
: ei X* eum KKTOV ; ; dimissit D, dimisernnt P. illam sec. sup. tin. Gj
X'Z cor. uat.* noeenit D. eam P. contenuo JP*.
36. factum Z* (corr. 7?'). pauor (admiratio «•) 40. quum CH0. > autem soXvg.f. hoccidisset
+ magnus GP gat. b d r et gr. D 253. coUoque- C. omuis O. uaris Y. langoribus 3PTX, anguori-
bantur JPW vg., conloquaebantur M. quia quod :
bus G. deducebant B. ad eum manus inp. («'«- . . .
DH^'sQ + di D'"''. in sec. step. tin. G. potestate

;
clusiue) om. G. manibus lapsii H. inponens EFC
et + in CKTY. inperat C. inmundis spiritibus DH'0JKH"OPQ\'^'Z: imp. ABHIMTWX »^cr.
(Tors CiKaSaprois irvevfjLaaiv) codd. phtr. (imm. X vg. 41. +t\ ad init. S". exibant CDIP*HOQT'=
Tisch.) et vg. et ab c df I q rt aur. : > spiritibus (e eras.) W vg. autem BCDGIJKM'TVWX*Z
inmundis AH0Y e ffn. vg. ab defff,lqrhaur.: etiam AHOMOPX'^Y
37. deuulgabatur
et
DB'H ;
3S ita confundit e cum prodiret autem facta

diuulgatur H". Versus gat.O
autem
daem. etiam)
et Bentl. cttm gi: Se xai
c Tisch. ; autem etiam H'Q,
demonia
37 ; oi?t. ff.
est fama de eo in omnem locum regionis andreae. DS'W. clamancia W ; clamantes G /* q. dicentes
socius '[sic') autem simonis etc. G /* q. om. qni&pr. DG abc elr aur. ipsum :
3S. autem + iesus BKJTOVXZ vg. {non autem eum Y ; om. 3?* ( + mg.)
334 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [IV. 42-V.
42 '28. 8) Facta autem die egressus ibat piscatores autem descenderant et laua-
in desertum locum bant retia
et turbae requirebant euni 3ascendens autem in unam nauem quae
et uenerunt usque ad ipsum erat simonis
et detinebant ilium rogauit eum a terra
ne discederet ab eis reducere pusiilum
*3quibus ille ait quia et aliis ciuitatibus et sedens docebat
oportet me euangelizare regnum dei de nauicula turbas.
quia ideo missus sum 4(30.9) U(. cessauit autem loqui
**et erat praedicans in synagogis gali- ad simonem
dixit
laeae. due in altum et laxate retia uestra in
V. * '^'' ^"' Factum est autem cum turbae capturam
inruerent in eum ''
et respondens simon
ut audirent uerbum dei dixit illi
et ipse stabat secus stagnum gene- praeceptor per totam noctem la-
sareth borantes
2et uidit duas naues stantes secus nihil cepimus
in uerbo autem tuo laxabo rate
sciebant eum chrislum esse. facta autem die.

*'^
egressus ibat in desertum locum, et turbae
requirebant eum et uenerunt usque ad ipsum et detinebant eum. ne discederet ab eis. " ille
autem dixit eis. quia et aliis ciuitatibus oportet me euangelizare regnum dei. quia ad hoc
missus sum. " et erat praedicans in s}Tiagogis galileae. V. Factum est autem cum
'
turbae inruerent in eum. ut audirent uerbum dei. et ipse stabat secus stagnum gennesar.
- et uidit duas nauiculas stantes secus stagnum. piscatores autem descendentes de eis laba-
bant retia. ^ ascendens autem in unam nauiculam. qui erat simonis iussit eum a terra
reducere pusiilum. et sedens docebat de nauicula turbas.
* ut autem cessauit loqui dixit ad simonem. due in altum. et laxate retia uestra in cap-
lUram. '"
etrespondens simon dixit illi. praeceptor per totam noctem laborantes. nihil cepimus.
42. diae CG. aegressns C, egresus IP. disertum jpnij

recia W ; retiam HY d ; retias G a.
D. tnrbe W. inquirebant e ;
quaerebant J d. nauim O-TC. s)-monis CDW. rogabat \V.
3.
exiin erasum X. nenienint D. husque C. usquae eum autem A autem eum Y. a terra reducere
: ;
G. detenebant DO. ilium : eum X* ipsum uel

; ;lirava7a7€r>'; A(a terra ;»?-ai.)CjP*FGIJMKrPX'=
eum S'"'. ne : necT)* .corr.). discenderet QY. ised reduceret) Y zg. gat. (ducere), et d (inducere a
43. ait: dixit 'S*{corr. m^.).quia: quod P. terra y": ut a terra reduceret BSTDi'deduc. D*",!?""
alis 'S. hoportet C, opportet P. aeuanguelizare D. (et tioluit discenderet f(;?-.j®KOTV\VX*Z Bentl.;
ideo ad hoc X*.
: ut a terra reducere H cor. uat.*, reduceret a terra Q
44. predicans D. sinagogis H'W, sinagoga T. {cf. X'=), mixtura duarurn lectiomtm ttt udtur ; cf.
galileae ffCD3'GHOVW(-lee)Z. uett. ut reduceret a t. aur., ut duceret a t. c ff,, ut in-
V. I. om. autem P. quum C©. turbe \V ducerent a t. {!) q, ut ind. ad terram b, ut a t. promo-
turba Bentl. irruereat M\V vg.. -ret Bcntl. eum : ueret r, ut producerent terram a, ut exaltaretnr a
iesum O'". genesareth Ae='3'H©>T0(-tli sup. terra e. posillum gat., pussillum "S ; aliquantulum
lin^ X^S Si^L- <?', geness. FT, gennes. BCGI b elqr, quantulumcumque a, quantum quantum d\
JMX Tisch. el gr. •^(vv-qaapiB EHKM genez. etc., in altum c ; gr. oKi'ôv sed D oaov oaov.
]§, genniz. 5 : genesaret P\V, gennes. KV a b eff, I ut et \V. symonem CDHV. ducite ut udtur
4. :
aur. cum gr. SABCG al plur., gennesared d ;

X". laxate (xaXaffare codd. {et A') et vg., gat.
genesarâ/., gennesar Z/, genitzar D. (relaxate) b fff., I q riaur., expandite a, mittite d:
2. duas: .11. D. stantes: stans D; stare G laxa A*BMY c e (summitte). G
recia \V, retiam
bcff^lgr atir. {non autem a d e / S). autem b ff^. uestramG^^. captura WX.
+ ex eis Bentl. (ott' avrwv dnoâvrcs). discenderant 5. symon CDHT. preceptor DW. laborantem
ADH'G0Kr*V. lababant a'*OTZ, leuabant A' I HM". nichil ^V. coepimus a="CDH'FH0':ô sup.
v. 6-1 3-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 335
6 et cum hoc fecissent ^^ similiter autem iacobum

concluserunt piscium multitudinem et iohannem filios zebedaei qui
copiosam erant socii simonis.
rumpebatur autem rete eorum (32. 2)
Yx ait ad simonem iesus
"
et annuemnt sociis qui erant noli timere
in alia naui ut uenirent ex hoc iam homines eris capiens

^^
et adiuuarent eos et subductis ad terram nauibus re-
et uenerunt et impleuerunt lictis omnibus
ambas nauicvilas secuti sunt ilium.

ita ut mergerentur. 12(33-2)
Yx factum est cum esset
8 (31. 10) Quod cum uideret simon pe- in una ciuitatum
trus procidit ad genua iesu dicens et ecce uir plenus lepra
exi a me quia homo peccator sum et uidens iesum et procidens in faciem
domine rogauit eum dicens
^stupor enim circumdederat eum et domine si uis potes me mundare
omnes qui 13 et extendens manum tetigit ilium
cum illo erant dicens
in captura piscium quam ceperant uolo mundare
sed in uerbo tuo laxabo rete. êt cum hoc fecissent concluserunt piscium copiosam multi-
tudinem. ita ut rumperentur retiae eorum. 'et annuerunt sociis qui erant in alia naue. ut
uenirent et adiuuarent eos. et uenerunt. et impleuerunt ambas nauiculas. ita ut mergerentur.
* quod cum uideret simon petrus procidit ad genua iesu dicens. rogo te exi a me. quia
homo sum domine " pauor enim detinebat eum et omnes qui cum illo
peccator erant in
captura piscium quam ceperant. '"
similiter autem iacobum et iohannem filios zebedei.
qui erant socii simonis.
et ait ad simonem iesus. noli timere. ex hoc iam hominum eritis captores.
*'
et subductis ad terram nauibus relictis omnibus secuti sunt eum.
'"
et factum est cum esset in una ciuitatum. et ecce uir plenus lepra, cum uidisset
iesum procidens in faciem. rogauit eum dicens. domine si uis potes me mundare. " et exten-
lin. aiirata)VZ- ; caepimus GM". laxabo: expan- 10. similitsr . . . simonis om. T* + corrector.
dam a ; non intermittimus {et om. rete) e, non iohannen BHZ, ioannem îH. zebedei C!>PGOW,
praeteribo d et D^"* ov îtj irapaKovaoftat. zebedeae D, zebaedaei M. symonis CDHV
6. cum (quum CH0) hoc fecissent (n sztj'. /in. iioluit simoni Bentl. om. ad 'V*{sed notat cor.).
V): continue misenmt retia et c,confestimmittentes symonem CH. nolite 0*{sed corr.)X gat. iam
retias d, €v6vs xaâo'a»'''€y ra Sticrva Dt^-. conclus- + enim T. > eris homines "S.
senint D. copiossam D + ita ut Q. hantem Q.

; 11. ad (a H) terram: nauibus:
a terra S^F.
retia G q r aur., retiae a df.
/> c e ff^ I nauiculis G a bff.^ Iq r aur. subductis secuti
et . . .
7. adnuemnt CGJP annuebant gat. ; ; innuerunt ita habent d e [cuvi graeco D) ad illi audientes ;
DKV r, innuebant d. socis H". naue EfflJKO* omnia dereliquerunt super terra et secuti etc. d, illi
(corr. jax.)VZ. om. et sec. X*. adiubarent IZ. autem cum audissent omnia dimiserunt supra ter-
nenierunt D. inplenerunt DJPJO. itaut+pene ram et secuti etc. e.
WTSflE cor. uat.* c d e r et V)'' napa n. 12. om. et ad init. 0*( + 0'). quum CH©.
8. quum CH0. uidisset Q. symon DHT. aesset C. > ciuitate (sic)una D. om. et attte
procedit BDSPFQ. ienua W. > domine quia h. p. ecce DXZ. lapra M". om. et aitte uidens XT.
sum G(quia + ego'QSa (uir) b c ff.,l q aur. > iesus O* {sed. corr.). om. et ante proo. JMQT
pecc. sum homo 3?. pecc. sum domine in ras. Bentl. procedens DJFHO. fatiem G ; + suam TT.
Z {bis serifserat quia homo Z* ut udtur). > in faciem proc. D. rogauit codd. et vg. cumgr.
9. circundederat T. ilium JP. quum CT. cap- veauiv . . . eS€rj97j : et rogauit AH0X-Y.
turam fF. coeperant Ba^C3'G0'^(o sup. lin. aurata) 13. tetiit G ut in Mt.. tegtigit H. ilium: eum
IMOPXZ*, caep. D. 8FT vg. ; + iesus V. et > iesus tet. ilium cor. uaf.
Yy 2
33<5 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [v. ii-19.
et confestim lepra discessit ab illo et ipse sedebat docens

'* et ipse praecepit illi et erant pharisaei sedentes
ut nemini diceret et legis doctores qui uenerant ex omni
sed uade ostende te sacerdoti castello
et offer pro emundatione tua galilaeae et iudaeae
sicut praecepit moses et hierusalem
in testimonium illis. et uirtus erat domini ad sanandum
i5(:.4. 1)
Perambulabat autem magis eos.
sermo de illo 18 (37. 1) j7j- ecce uiri portantes in lecto
et conueniebant turbae multae ut hominem qui erat paralyticus
audirent et quaerebant eum inferre
et curarentur ab infirmitatibus suis. et ponere ante eum
16 (30- 2) jpgg autem secedebat in deserto 1' et non inuenientes qua parte
et orabat. ilium inferrent prae turba
17(36. 2) j7j. factum una dierum ascenderunt supra tectum
est in
dens manum tetigit iUum dicens. uolo mundare. et confestim lepra discessit ab eo. " et ipse
praecepit illi. ut nemini diceret. sed uade ostende te sacerdoti, et offer illi pro mundatione
tua sicut praecepit moyses in testimonium iUis.
^ et diuulgabatur magis sermo de iUo. et conueniebant turbae multae ut audirent et
curarentur ab infirmitatibus suis.

'^
ipse autem secedebat in deserto. et orabat. " et factum est in una dierum. et ipse
erat docens et erant pharisaei sedentes. et legisdoctores qui uenerant ex omni castello
galileae et iudeae et hierusalem et uirtus erat domini. ad sanandum eos. '*
et ecce uiri
portantes in lecto hominem qui erat paraljticus. et quaerebant quomodo eum inferre et
ponere ante eum. '' et non inuenientes qua parte ilium inferrent prae turba. ascenderunt
lepra + eius D. illo : eo BD. > discessit ab illo 0IJ KMOPQT YZ gat. b c/f., l*qr aur., solitudin
lepra ?F. uolo . . . sacerdoti u. i^partim in ras. e, et gr. ivraU Ipiipiots, desertis a d {Bentl.) : deser-
scr. K. tum A'CD(dis.}GM"VWX zg. Tisch. A, ct deserta S.
14. precepit OP ;
praecipit 3'Q, precipit D. horabat C.
hnti C. hostende C, ostendi G. hoffer C ; offeres 1 7. om. et ad init. CT. est + autem T. uoluit
O /, offers a b d ff., r aur. ad Aft. v. 24; offert
cf. sederat Bent!. era°t Y. pharisei D\V, farisei "S.
M e; affer P, infer D ; + mimus T) b c. aemunda- > sedentes Y. doctores
pharis. [Bentl.). legi :
tione C ; mundatione BffJPH'MQy^^ r 5 ;

purga- sequitur spatium circa xo K. galileae BfFCD litt.
tione a, pnrificatione d. precepit V praecipit 2PQ,

;
a'GHMOVZ, -lee W. om. et iud. Y. iudeae
precipit D. moyses CH^HQUKXTV vg. Tisch., BffDH'GHKOVZ, -dae C, -dee TW. hyerusalem
moises TW, moy D ;
¥ nX. i\X V) a b c d {c) ff^ q r H, iherus. CT, ieras. vg., hierus D. domini >
Ambr. cum gracco D. illis : hoc uobis a b ff.^ q r, erat zg. edd. ant. ad sanandos DH'"'»M ff.^. if sa- \
nobis istnd c, nobis hoc d cum graeco D ;

praeterca nando uel sanare S ; ut salbaret d, ut curaret c e.
pergit d autem exiens coepit praedicare

êt Di"^ ille 18. ecce quattuor uiri F. paraliticus DS'WY.
et diuulgare nerbnm ut non amplius posse eum querebont DFW. eum : iesnm F.
palam in ciuitatem introire sed foris erat in desertis IQ. non uenientes GH. â,Tte om. uoluit Bent/.
locis et conueniebant ad earn et uenit iterum in ilium pr. : eum 5P*FK0Z. inferrent : def. B
cafamaum ex Mc. i. 45 sed 7ion ad ucrbtim
; usque u.'ii. ;W;<// > inferrent ilium &•«//. ascen-
conucint. dentes J. super G Bentl. et per tegulas H""''
15. autem CJT. is sermo quasi in litura
om. FIKOPQVWXZ/'fl?-. 13171 vg.ae (teculatum)
lat.
H. sermo + magis, jcrf ifj-/. D. co°"'«niebant O. fff., I q r aur. Ambr., et per tegulas et AT per : >
tnrbe multe W. curarentur Y. tegulas et Aa^H(tig.)0MY sed non potuerunt per
16. Versus lilt. min. inter lin. scr. C. sece- tegulas ad tectum ascendere! per tegulas tantum
debat : sedebat A* sed. c<M-r.'C[sa.e.)TYZ* corr. CD3'*JT c 8 cum gr. Im raiv Kfp&iuuv; et aperu-
Z'l gat. cor. not.* '.cedebat). deserto A*Bff3'H erunt et G cf. el discopuerunt tectum et b, et
V. 19-27.] EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. 337
et per tegulas -* ut autem sciatis quia filius hominis

summiserunt ilium cum lecto in me- potestatem habet
dium ante iesum in terra dimittere peccata
^"quorum fidem ut uidit dixit ait paralytico tibi dice
homo remittuntur tibi peccata tua surge tolle lectum tuum
21 et coeperunt cogitare scribae et pha- et uade in domum tuam
isaei dicentes 25 et confestim surgens coram ilHs tulit
quis est hie qui loquitur blasphemias ? in quo iacebat
quis potest dimittere peccata nisi solus et abiit in domum suam
deus? magnificans deum
22 ut cognouit autem iesus cogitationes -''
et stupor adprehendit omnes
eorum respondens dixit ad illos et magnificabant deum
quid CO . itatis in cordibus uestris ? et repleti sunt timore dicentes
23
quid est facilius dicere quia uidimus mirabilia hodie.
27 (38. 2i £).
dimittuntur tibi peccata pgg^ haec exiit
an dicere sursfe et ambula ? et uidit publicanum nomine
supra tectum et per tegulas submiserunt cum cum lecto in medio ante iesum. ^ et uidens
fidem eorum dixit paralytico. homo dimissa sunt tibi peccata tua. -^
et coeperunt cogitare
scribae et pharisaei dicentes. quis est hie qui loquitur blasphemias. quis potest dimittere
peccata ni solus deus. -^ ut cognouit autem iesus cogitationes eorum respondens dixit ad
illos. quid cogitatis in cordibus uestris. ^'quid est facilius dicere dimittuntur tibi peccata.
an dicere surge et ambula. ** ut autem sciatis quia filius hominis potestatem habet super
terram dimittendi peccata. ait paralytico tibi dico surge tolle lectum tuum et uade indomum
tuam. -°et confestim surgens coram illis tuht in quo iacebat. et abiit in domum suam.
magnificans deum. ^'
et stupor adpraehendit omnes. et magnificabant deum. et repleti sunt
timore dicentes. quia uidimus mirabilia hodie. "et post haec exiit et uidit publicanum
detegentes inbrices ubi erat d cuvi D^' kox a-aoGre- abcff^lqrS Ambr. et grace, plur. Vian C ; ant
yatjavTfs tvvs Kepafiovs ottov rp'. snbmisenmt CD GY u€tt. omn. exc. f h. > snrge dicere \V. et
(snbmiss.)GIJXrT; snmmiss. 3'*, submiss. H". + tolle D* 'sed. exp.).
iUnTTi sec. enm FX v^. sequitur ras. in T.
: ; 24. quia : qui G ;
qnod F. potestem D. abet
lectn W. in medio CDJX* bed efff« q r aur. C. > habet potestatem ST vg.ff, r. om. in terra
om. a. ante coiam S, in conspectn a d. iesmn
: Z* '
-i- 7?). terram F. demittere KV ; dimittendi
domintiin G. C3>~»MPT vg.fff^ remittendi a q. paralitico YfS
20. uidit + iesus cor. uat* {mm mg.]. dixit t- GMO*(r(»-r.)W. om. tibi dico G. surge siiu
paralytico df, gr. CD al. pauc. illi S, gr. AE ; -;- addit. codd. et vg. et cfff^ I q aur. : -r et ffCDGK
KM etc. iomo homini G a b c e I q r
: cf. '.et OTZ ab d r S Amlrr. Benil. ; surge et uade e {om.
supra dfS) cum gr. minusc. pauc. remitttmtTir tolle uel et tolle) ; graeci lyeipe xal apai ueldpov.
remissa snnt G a bff, I r, dimissa sunt q. 25. consoTgens vg.edd.uett. illis 4- snrgit D*(«i/
21. caepemnt D, cepenmt W. scribe W. phari- exp.). tulit (sustulit Q) in quo iacebat 'apas i<p' b
sei S'W, farisei D ; -7- in cordibns suis G b dff, I q uel i(p' a KaTixeiTo) : t. lectum in q. iac. WTSC cor.
cum D'' et > dicentes in cor. snis c. blasfemias uat.* b r ^sustulit) ; snstnlit grabattum snum in quo
DS"; blasphemiam GH*,<"iwr. H')MP, blasphemia iacebat a. sublato grabato in q. iac. c. tulit grabatum
ffY. demittere KV. ni^ G. snum e, toUens grab, d, cum Vfl' apas ttjv KKfiirqv.
22. om. iesus NT. cogitaciones G. om. respon- habiit M ; tulit D* (corr. mg.). magnifigans O.
dens G a b c d ff,l r aur. cum gr. CD min. 26. adprehendit CDJMOP\'XZ'=, adprae. ff^
illos eos 0. cogitatis + mala TS cor.
: uat.* S-GHGDTZ* : apprehendit AFKQW zg. Tisch.,
cer, + iniqua d, + nequam /; + iroyjjpa D. apprae. Y, appreendit T, adpraendit ff*. magni-
23- facillius Y. demittnntnr KV; dimittentur cabant 33". sunt + omnes T. miranilia O. odie
CT ; remittnntnr a ; dimissa snnt G b I q Ambr., T, hodiae C.
remissa^snnt^ r. pecca He ; + tua CDGTX gat. 27. bee \V. exiuit 3P°^Q. pnplicannm DiP.
33« EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. [V.
leui sedentem ad teloneum non egent qui sani sunt medico sed
et ait illi sequere me qui male habent
28 g|. i-elictis omnibus surgens ^2 non ueni uocare iustos sed peccatores
secutus est eum. in paenitentiam

29(39-2) j£^ fgj.j^ gi conuiuium magnum ^ât illi dixerunt ad eum
leui in domo sua quare discipuli iohannis
et erat tuiba multa publicanorum et ieiunant frequenter
aliorum qui cum illis erant discum- et obsecrationes faciunt
bentes similiter et pharisaeorum

30 et murmurabant pharisaei tui autem edunt et bibunt ?
et scribae eorum dicentes 3* quibus ipse ait
ad discipulos eius numquid potestis filios sponsi dum

quare cum publicanis et peccatoribus cum illis est sponsus facere ieiu-
manducatis nare?
et bibitis ?
^"'
uenient autem dies cum ablatus fuerit
31 (40. 2) jT^ respondens iesus dixit ad ab illis sponsus
illos tunc ieiunabunt in illis diebus.
nomine leui. sedentem ad theloneum. et ait illi sequere me. ''^

et relictis omnibus surgens
secutus est eum. " et fecit ei conuiuium magnum leui in domo sua. et erat turba multa
publicanorum. et aliorum qui simul erant discumbentes. '°et murmurabant pharisaei et
scribae dicentes. ad discipulos eius. quare cum publicanis et peccatoribus manducat et

°"
bibit.
""
et respondens iesus dixit eis. non egent sani medicum sed qui male habent. non
enim ueni uocare iustos. sed peccatores in paenitentiam. 'îlli autem dixerunt ad eum
quare discipuli iohannis ieiunant frequenter, et obsecrationes faciunt similiter et pharisae-
orum autem discipuli manducant et bibunt. " iesus autem dixit eis. non potestis filios
tui
sponsi. quamdiu sponsus cum illis est facere ieiunare. ^° uenient autem dies, cum auferetur
leuuin gat. telonium JP vg., thiloneum gat., Z* {corr. 7}'), ioannis S8E ; om. W. geiunant C.
theloneum X, tholonium C, toloneum T cf. Mc. ;
obscecr. J, hobsecr. C, obsecrationis O*; orationes
ii. 14. a c c r^ (obs. uel or.), praecationes d. fatiunt G\V.
28. relectis O. surgens + et T. sequutus H0 obs. fac. in i-as. K. pharisaeTum O, phariseonim
KTX. W, farisaeorum T, farisseorum D, farise. H". tu' G.
29. ei : om. JWZ; illi G. conbibiiim T; epulum post autem ras. 3 aut 4 litt. A. hedunt CT,
c ?, cenam a (/ ?•. domu 0*(je</. fo^r.'jQV ; domum aedunt O.
T)*(sed corr.)G. suam G. puplicanorum VtP. 34. quibus ipse : quibus T ; ipse autem Q*.
illis : illo DQ non uett. qui . . . disoumbentes :
nunquid T|§. potestis filios (filii Q) . . . facere
recumbentium d e et D"'. ieiunare {om. fao. ieiun. M") codd. plur. et vg. et
30. mormurabant D ; murmurauerunt Q ab e ff^ uett. f I qrh aitr. cum gr. N'ÂBCLR etc. ixtj SmaaSf
I q. farisei DH". scribe \V. eius : snos D* {corr. Tovi utoiis . . , iroLijffai vTjdTevaai : possunt filii . . .
7ng.). uohiit > ad discipulos eius dicentes Bent!, ieiunare G ^>ieiunare dum cum il. e. sp,)K(facere
cum ord. graeco. puplicanis DSP. > peccatoribus ieiun. )Z cum a b c d e ffn et N*D ^?; hvvavTai 01
et publicanis T. uibitis O*. t/iot . . . vTjaTivaai ; cjc Mc. ii. 19.
31. aegent C. qui sani sunt : sani P afh cf. 35. di's cum ADS'GKMPQVWX'Y
X. dies
non est opus (> opus est e) sanis c e. medicos b c efff.i I q aur. et gr. N*CFL etc. dies et cum :
0*TZ* a ; medicum GI=P b fff.^ I atir., medicus c. Bff'IJM'OTX'Z vg. d. et quum CH0, cum Harl.
.-ibent C. 2788. 2826, Par. lat. 2. 262. 131 71 a dl Bcnil. ;
32. non +enim DKVW cor. iiat.* f. nenit H* gr. Kai orav dnaperj N<:ABDLR at. plur. ablatus
{corr. H'). in : ad W vg. cor. iiat. mg. poeni- fuerit : offeretur G et auferetur b c efff^ I q r ex
tentiam DS'JPW vg. Mc. \\\is pr.: eisG. sponsus + et GPW. geiuna-
33. ad ad init. HO. eum ; ilium fP'"'- iohannes bunt C,

V. 36-VI. 3-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAJM. 339
3" Dicebat autem et similitudinem ad 39 et nemo bibens uetus
illos statim uult nouum
quia nemo commissuram dicit enim uetus melius est.
a uestimento nouo inmittit in uesti- VI. ^ (*i- 2)
Factum est autem in sabbato
mentum uetus secundoprimo cum transiret per
alioquin etnouum rumpit sata
et ueterinon conuenit uellebant discipuli eius spicas et man-
commissura a nouo ducabant
37 et nemo mittit uinum nouum confricantes manibus
in utres ueteres 2quidam autem pharisaeorum
alioquin rumpet uinum nouum utres dicebant illis
et ipsum effundetur quid facitis quod non licet in sabba-

et utres peribunt tis?
s^sed uinum nouum in utres nouos mit- 3 et respondens iesus ad eos dixit
tendum est nee hoc legistis quod fecit dauid
et utraque conseruantur cum esurisset ipse
ab eis sponsus. et tunc ieiunabunt in illis diebus. ^^

dixit autem et parabolam ad illos. quia
nemo commissuram uestimenti noui inmittit in uestimentum uetus. alioquin et nouum
rumpit. et ueteri non conuenit commissura a nouo. " et nemo mittit uinum nouum in utres
ueteres. alioquin rumpit uinum nouum utres. et uinum effundetur. et utres peribunt. *' sed
uinum nouum. in utres nouos mittunt. et utraque conseruantur. '°
et nemo bibens uetus.
statim uult nouum. enim uetus melius est. dicit
VI. ' Factum autem in sabbato secundo a primo cum transiret per segetem.
est
uellebant discipuli eius spicas. et confricantes manibus manducabant. ^ quidam autem

pharisaeorum. dicebant illis. quid facitis sabbatis quod non licet, êt respondens iesus
dicebat ... ad illos om. D. dicebant Z*

36. VI. I. factum est autem (I7«Vcto Se) : et
d; dixit G iiett. {non c S). conmissuram
{corr. Z') factum est Y a d et gr. D nai ^yiviTo cf. et sabbato
CT, conmisuram 3?, conmiseram G. ha C. >nouo mane factum est e. sabbatho'5'(«o»|§). secundo-
uestimento t/^. edd. ant.Hailbr. i^']^, IVi/d i^Si, primo uno diictu edidimus cum Amlrosio {in
Kesler 1 48 7 Paganini 1 40 7 Sacon 1 5 1 9. immittit
, , Luc. V secundoprimum non primosecundum
'
KVZ^ vg. Tisch. mittit T. alioquin H. rumpet D,

; dixit, SiVTepd-rrpwTov enim scriptum est^ et in ps.
nipit KT. conmissura CG, commisura H*OT, com- xlvii '
itnde et in euangelio legiinus SevTcpStrpajTov
missuram H. nobo O. sabbatum quod latine dicitur secundoprimum ')
37. nomo RT. hutres semper C. ueteraes O* secundo primo duobus uerbis scribunt codd. {om.
{sed corr.). rumpet codd.plur. f^SlI a c d eff.j, r 8 primo Y) et vg. (secundo, primo CD), secundo a
aur. et gr. flur. pr]^ti : rumpit AQTYT b f I q, primo f* om. b c e f" I q r et NBL »««., non
;
p-qaaa. CT al. pauc. ipsud (F) ; uinum T. effun- autem a dff. 8 aur. cum (quum CH) transiret
detur {ixxu6i]a(Tai) codd. plur. et vg. et b c dfff.^ {SiaiTopcuiaBai avTov) : c. transirent K{male Tisch.
q r h aur. cf. uinum periet et utres e effunditur : -ret)©^quum)Y, c. perambularent c c. pertransiret ;
A(F)MOQY a I. DQ; perambulare eum c, eum abire d\ iesus . . -i-
38. sgd uinum nouum bis scr. postera nice iEPFQ. sata seminata ff-i^ I q, segetes /' d, segetem
:
erasuni C. noues G. mittsndum est (/3Xj;tc'oi'): efr. uellebant -^ esurientes F. discipuli: dis-
mittunt G a b c (/(mittent) efff^ I qr aur. {non 5) centes e ut saepe. confrigantes H, confringuentes
et PaWovaiv N*D. hutraque C ; utrique G b /; D ; confirmantes Z*{corr. Z^). B ad u. 16.
deficit
ambo a d e. conserbantur O, conseruabuntur 3. phariseorum JPW, pharis" D. illis : illi Y.

SP-'G 8. om. in fF. semper ?!§.
sabbathis etc.
39. uibens T. dicet H©. aenim C. > melius 3. ad eos ad illos JP"'" illis G.
: ad eos ; >
uetus T.melius suauior q, suauius : uel melius 8. iesus ; >
dixit illis iesus G. nee non W. :
Hunc uersum omittunt ah c d e ff^ I r cum D''' legitis T. quid DGQ. fecerit H*(er exp.)Q. quum
no7t autcni f ffnj' q 5 ; uide Tisch. T. G. 8 ad loc. CH. isurisset A*{tit udtur), hesurisset C ; esuriret
340 EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. [VI. 3-,
et qui cum eo erant ? si sabbato curaret

quomodo intrauit in domiim dei ut inuenirent accusare ilium
et panes propositionis sumsit 8 ipse uero sciebat cogitationes corum
et manducauit et ait homini qui habcbat manum
et dedit his qui cum ipso erant aridam
quos non licet manducare surge et sta in medium
nisi tantum sacerdotibus ? et surgens stetit
5 (42. 2) et dicebat illis âit autem ad illos iesus
quia dominus est filius hominis interrogo uos si licet sabbato bene
etiam sabbati. male
facere an
6 Factum est autem et in alio sabbato animam saluam facere
ut intraret in synagogam et doceret an perdere?
et erat ibi homo et manus eius dextra iêt circumspectis omnibus
erat arida dixit homini
' obseruabant autem scribae et pharisaei extende manum tuam
dixit illis. nee hoc legistis quid fecit dauid cum esurisset ipse et qui cum eo erant '
quomodo
intrauit in domum dei. et panes propositionis sumpsit et manducauit et dedit his qui cum
ipso erant. quos non licebat manducare. nisi solis sacerdotibus. ^ et dicebat illis quia
dominus est filius hominis etiam sabbati. * factum est autem in alio sabbato ut intraret in
synagogam et doceret. et erat illic homo habens dexteram manum aridam " obseruabant
autem scribae et pharisaei. si in sabbato curaret. ut inuenirent occasionem accusandi
ilium * ipse uero sciens cogitationes eorum ait homini qui habebat manum aridam. surge
et sta in medio et surgens stetit. " ait autem ad illos iesus. interrogo uos. si licet sabbatis
benefacere. an male, animam saluam facere an perdere. '"et circumspiciens eos omnes
a'*OTX*, ess. DQ. eo : illo vg. Froben 1502, uett. manum habens
rell. aridam dexteram uel
Sacon 1515. aerant 0*(rw-;-.). simile bdefr. harida C.
4. quomodo : quando D'"". dei : domini J. 7- + et ad init. Q. hobseraabant C. autem ;
panis GO. proposs. DJP ; propositiones Z*{corr. enim D. scribe W. pharisei W, pharesaei G,
Z'). sumsit cum AFGTXYZ : sumpsit ffCD farisei DH* ; seqtiitur rasitra in Q. si sine addit.
S'HeiJKMKTOQVW vg. Tisch. mauducabit T. AffH>GHMY be d eff.,l q aur. et gr. DKn etc. :
hiis W ; illis a^. ipso : eo FKVWZ. erant G. + in CDFeiJKKTOQTVWXZ zg. Tisch.flet gr.
quos : quibiis T'. licet (l^taTtv) cum Affa'H plur. accusare (KaTrjyopeiv N*BSX miri. et Karrj-
©ÎJMATOXVZ vg. aff^ 5 mir. : licebat CDFG0* foprjaai D) cum AFGJMQY gat. d q et accussare
KQTVW cor. iiat* gat., d e f I q r etV)" ffoy
b c DS": unde accusare C (hunde H*, mixtura duariim
Tjc.tantum: solis FGQâ/. uett. exc. q aur., cf. lectt.; unde accusarent ffH'QIKKTO.adc.lTVW
ad Mc. ii. 26 ; delude + aut non legistis in lege X* {om. unde cor.') Z %g. e ff^ (acusarentur) aur., et
quia sacerdotes in teraplo sabbatura uiolant et accus. ae, quemadmodnm ace. b, quomodo ace. /;
sine crimine sunt gat. ex Alt. xii. 5. sacer- occasionem accusandi f, accusationem r cum gr.
dotibus + eodem die uidens quendam operantem KaTrjyopiav AEHKL al. pi. ilium : eum DX*
sabbato et dixit illi homo si quidem scis quod {corr. X') vg.
facis beatus es si autem nescis maledictus et 8. uero : autem DG. cogitationis O. manum
trabaricator legis d et D"''. magnum Y*ig haridam CT. et
exp.). sec. om.
5. est : om. D ; + et P. Ilunc ziersum post u. ^*Z*{corr. X=Z=). medio CT:X*{corr. X^). >stetit
10 ponit d cum D"'. et surgens gat.
6. om. et pr. DGOQ a b c efff, I r aur. et gr. 9. ait autem : et ait Q. interrogo uos : om.
NBLX I. 13 ut + in \y*{corr. D').
etc. sabbati G. D ; inteiTogabo uos GX* a b c d ff. q r et irrepai-
intrauit D. sinagogam JPW, synagoga X*Z. et TJjaai ADWA(7ion 8) etc. sabbatis IVT vg. han
docebat JPO om. D. et erant D*^n cxp.) erat
; ; pr. male mele H* sed corr. salbam C.
C. :
autem Q. dextra ACFGH<^0MQT\VYJ^Sffl: perdere + at illi tacebant F ex Mc. iii. 4.

dextera ff D3'H*I.l KKTOVXZT. erat iJiv) codd. 10. circunsp. T; circuminspectis HZ. omni-
plur. ct zg. ac ff,l ql aur. : om. AaîPFH*XY ;
bus + illis in ira 7^ ff^_ I aur. ct > illis omn. in ira
VI. Io-^^] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 341
et extendit iacobum et iohannem

et restituta est manus eius pliilippum et bartholomeum
^^
ipsi autem repleti sunt insipientia 15 mattheum et thomam
et conloquebantur ad inuicem iacobum alphei
quidnam facerent iesu. et simonem qui uocatur
12(43.2) Factum est autem in illis die- zelotes
bus 15 iudam iacobi et iudam scariotla qui
exiit in montem orare fuit proditor.
et erat pernoctans in oratione dei. 17 (45. 1) £^ descendens cum illis stetit in

13 (I4- 2) Yx cum dies factus esset loco campestri
uocauit discipulos suos et turba discipulorum eius
et elegit duodecim ex ipsis et multitude copiosa plebis ab omni
quos et apostolos nominauit iudaea
i*simonem quern cognominauit petrum et hierusalem
et andream fratrem eius et maritima et tyri et sidonis
dixit homini. extende manum tuam et extendit. et restituta est inanus eius sicut altera.
" ipsi autem repleti sunt iniquitatem et conloquebantur ad inuicem quid nam facerent iesu.
''^
factum est autem in illis diebus. exiit iesus in montem orare. et erat pernoctans in
oratione dei. " et cum dies factus esset conuocauit discipulos suos. et elegit ex eis duo-
decim quos et apostolos nominauit. ^* simonem. quem cognominauit petrum et andream
fratrem eius iacobum et iohannem philippum et bartholomeum. '^
mattheum. et thomam.
iacobum alphei et simonem qui uocatur zelotes. " iudam iacobi. et iudam scarioth. qui
fuit traditor eius. " et descendens cum illis stetit in loco piano et turba discipulorum eius
b q r, cf. circiimspiciens (circuminsp. c) omnes CK ; filippum DT. bartholomeum codd. plur.

illos eos omnes </) in ira (esse in ira a, iratus (barto. T) : barlholomaeum JPQ vg. Tisch.
a c d, circuminspexit ill. omn. et uidit et uilia-
c) ifl. mattheum codd. plur., matheum GHY,
bundus e, cf. gr. DXA etc. extende usque adJin. matteum Dmatthaeum JPQzi^. Tisch. thomam
:
tiers, it! ras. scr. K'. est + sanitati F cor. iiat.*, codd. et vg: thoman ACJPGH0PQTYZ TiscA.;
gr. EMSVrA ttl. plur. ex Mt. xii. 13. manus ; + et D ; + qui cognomiflatus est didymus d cum
eius + sicut alia G b d(et alia, deinde seqtiitur
: Ti^. > thorn, et matth. KOVWZ aur. ; om. S
u. 5)5 ; +sicnt et altera FQ r, 5. altera./ q, et facta A"'' sed notatur in mg. alphei codd. plur. et alfei
est sicut altera c; + uis ^ aWt} AEKM a/, pi. DMKTT ; alphaei JPQ vg. Tisch. symonem
ex Mt. CKTW. zelotis DGX ; + uel cananeus ff"«.
11. ipse 'R*{corr. H'). insipiencia W, insipi- 16. + et ad init. DW
vg. iacobi + id est tadeus
entiam H(m exp.yK., stultitia c, stupore a ; iniqui- ff"". A, isscarioth D, iscariotem vg. (-ten
scariot
tate DP hff, l" r aur., iniquitatem G f I* q ira e.; T). proditor traditor ff c f ffi r aur., cf. qui
:
colloq. vg. ; conloquebatur O. facerent + de ( + etiam et d) tradidit ilium (eum d) d e.

D3""»FGPQTS uat* h c
cor. ff^ I q r i aur. 17. discendens D3PG ; + iesus de monte cor.
ibesu C. uariant d e qnidnam ;
illi facerent e, uat.* ; discendit <^ b e ff^ I q r. illis : eis Q,
qnomodo perderent eum d, ttojj a-noK^Goiaiv avTov e< + et Q (5
effi I q r; + de monte W. in loco
D. (locum GH, loca 0) campestri (campistri D) =
12. om. inpr. D. horare . . horat. C. em Toirov ireSivov : in 1. camp, uel pedestri 5, in 1.
13. cum sup. tin. W, quum CH0 + factus W. ; campense a, in 1. piano f aur.,in 1. pede piano /.
uocauit + ad se DGQ b (-(conuocauit)^; I q r. dispulorum Z*{cor>: Z-), discentium e. eius : eas

aelegit C. duodecem 3'*; .xii- DTW. om. et G. copiossa D. pleuis 0*{sed corr.). iudea
tert. DQ. apostulos G, apostolus Z*{corr. Z'). CD5PW. ierusalem W vg. ; + et trans fretum GQ
14. symonem CW. cognominabit T. petr- D. a b c ff.i I q r, cf. et &e trans marinis {et om. et
andream (ban. C, andraeam ©) c odd. plur. et vg. : maritima) e; + /cai iripaias X*. maritimae M.
andrean AKQTY. iohannem codd. plur. ei vg. et tyri (tiri IPTW) : om. et H*0MP cum graeco
(ioann. SC) iohannen ACHKTY.
: phylippum et uett. a{bdef.ye efff.i q r aur. & yri G. sydonis
:
Z Z
342 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [V]. 18-23.
""*
qui uenerunt ut audirent eum (J8-5I
Bea.ti qui nunc fletis
et sanarentur a languoribus suis quia ridebitis.

22(4'j. 5)
et uexabantur a spiritibus
qui in- J3eati eritis cum uos oderint
mundis curabantur homines
iêt omnis turba quaerebant et cum separauerint uos
eum tangere et exprobrauerint
quia uirtus de illo exiebat et eiecerint nomen uestrum
et sanabat omnes. tamquam malum propter filium
-" *** '' Et ipse eleuatis ocuHs in dis- hominis
cipulos suos dicebat ^''gaudete in ilia die et exultate
beati pauperes quia uestrum est reg- ecce enim merces uestra
num dei. multa in caelo
21 (47- 5)
geatj qui nunc esuritis secundum haec enim faciebant
quia saturabimini. prophetis patres eorum.
et muliitudo ingens populi. ex omni iudaea. et hierusalem et marilima tyri et sidonis

'*
qui uenerunt audire eum et sanari a languoribus suis. et qui uexabantur a spiritibus
inmundis curabantur. '°
et omnis turba quaerebant eum tangere. quia uirtus de illo exiebat.
et sanabat omnes. -"
et ipse eleuatis oculis in discipulos suos dicebat. beati pauperes
spiritu. quia uestrum est regnum caelorum. " beati qui esuritis nunc quia saturabimini.
beati qui nunc fletis quia ridebitis. ^^
beati eritis cum uos odio habuerint homines, et cum
separauerint uos. et exprobrauerint. et eiecerint nomen uestrum tamquam malum,
^^
propter filium hominis. gaudete et exultate in ilia die. ecce enim merces uestra multa
in caelis. secundum haec enim faciebant et prophetis patres eorum. ^* uerumtamen. uae
C0M", sydoni D + ; et aliarum (aliorum e) ciuita- saturabiinini(-bemini DiiP) : esuriunt et sitiunt

tum(-tmm d e) c d e go. cum graeco D, sed om. koX quia ipsi taurabuntur G cf. b d ff, q aur. Uniu.
'l(pova. . . 2i5ttii/o5 D d. Cant. kk. i. 24, es. et sit. iustitiam quia ipsi sat.
18. /nc. Tisch. u. 18 et qui uexabantur <«/« e I r Dunclm. A. ii. 1 6, ex Alt. ; cf. etiam esuritis
Beza, Stephana 1575, Tisch. T. G. S, W. H. etc.; et sititis iustitiam quoniam ipsi saturabimini c,
nos Stephanum 1555 sequimtir. uenerunt (^XSoi/) esur. nunc et sit. quo. saturati eritis a. qui sec. :
cum ABCD(-ierunt)a'GK*MOTXYZ e / ff, I r: quia T*(<rii?-r. T'). fletis: lugunt G; plorant e,
uenerant ffH0I.JKiKrPQV\V vg. Tisch. ah c qh ploratis a. quia sec. + ipsi G. rideuitis C, gaude-
aur. uenientium d. ut audirent audire T a c d
; : bitis (/ ; ridebunt e. beati q. n. fl. q. ridebitis
e/S. sanarentur (I'aeî/ai) : curari sf^ (S), saluari om. d D"'.
d. H'GHTX. a sec. ab Bai^Ca"""©
langoribus : 22. eritis: q'sC\%'^Qi ad cum graeco. quum/r.
IJKM'OVWXZ. immundis P zg. Tisch. +et Y. ; CH0. hoderint CT ; odierint F ct > od. uos F.
curabantur [iOipa-nivovTo) : sanabantur 2**0 iioit hominis O. quum sec. C0. separauerint : int
uett. In Luca dipa-ntvuv ter decies occiirrit et in ras. Y ; separab. T, segregauerint a c, expro-
semper est curare, ct laaSai undecies et semper red- babunt(/. exprobrabcrintZ, -bauerintGMj-uaberint
dittir sanare tiel sanari. O, maledixerint e. egecerint C, iecerint D, eicerint
19. quaerebant (i^r\-iovv NBL) cum ABGVXY a*, expellent e ; > eic. et exprob. a b c Jf^ I q r
/' c f ff. /(turbaejr: quaerebat ffa'HC")IJKMM"0 aur., eic. et reprobent d, cum graeco D. tanquam
PZ vg., quer.CDQTW, cum uett. a c d q h aur. et WT. om. malum propter D.
efjyTci ADQRXrA etc. eum ; ilium D. tanguere 23. > die ilia G > et exultate in ilia die My.
;
D. om. de illo Z*( + Z^). exibat HPQW vg., om. enim DT et gr. KIl min., non autem uett.
exiebant GY. mercis OY. multa sine addit. Aff'DH'GHeiM
20. om. ipse F. eliuatis DSP, elebatis O. PX^Y dflql et grace. + est BCJKRTOQTVW :
hoculis C. pauperis G, egeni e ; + spiritu DQ X*Z vg. c ff.^ r aur. cf. copiosa est a b, merces
gat. a c f r ex Alt. otii. est 3". dei : caeli D, uestra in caelis est {pm. multa) e, multa copiosa
caelorum c e. est gat. coelo P, celo W. enim sec. i ras. X ;
21. esuritis (hes. C, ess. D, esurietis O) quia omnia 5P non uett. fiebant H*(aci superscr. H'),
VI. 24-31.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 343
24 (60. 10)
Uerum tamen uae nobis diuiti- diligite inimicos uestros
bus quia habetis bene facite his qui uos oderunt

^*
consolationem uestram benedicite maledicentibus uobis
25 (51. 10)
^,ag uobis qui saturati estis orate pro calumniantibus uos.
quia esurietis 29 (53. 5) j7.(.
qyj j-g percutit in maxillam
uae uobis qui ridetis nunc praebe et alteram
quia lugebitis et flebitis. et ab eo qui aufert tibi uestimentum
2" Uae cum bene uobis dixerint etiam tunicam noli prohibere
omnes homines ^^ omni autem petenti te
secundum haec faciebant tribue
prophetis patres eorum. et qui aufert quae tua sunt ne repetas.
27 (52. 5) 31 (54. 5) prout uultis ut faciant
ggj uobis dico qui auditis g.|.
^''
uobis diuitibus quia iam habetis consolationem uestram. uae uobis qui saturati estis
nunc quia esurietis. uae uobis qui ridetis nunc quia lugebitis et flebitis. -''
uae cum bene
uobis dixerint omnes homines secundum haec faciebant et prophetis patres eorum. " sed
-*
uobis dico qui auditis diligite inimicos uestros benefacite his qui uos oderunt. benedicite
^'
maledicentibus uobis. orate pro calumniantibus uobis. et qui te percusserit in maxillam.
praebe illi et alteram, et eum qui auferet uestimentum etiam tunicam noli prohibere.
tibi
"° omnia autem petenti te tribue. et ab eo qui auferet quae tua sunt ne repetas. ^' et sicut
cf.
'
fiebant faciebant gr. ant. sic habcnt '
cor. iiat.* Tisch. a ffî odinnt uos b; odientibus uobis c, od.
profetis DJPO. uos d 8.
24. ueruntamen T, uerumpt. CW. quia : qui 28. benedicite : benefacite D aur. maledi-
D5PMQW'5",S gat. q r h sed A oTi non 01. abetis centes G. uobis + et vg. gr. min.: uos GV ;
C, 'abetis T. consulationem DH". paitc. borate C. orate uos om. D lift, . . . : ;
25. ue bis T. qui pr. quia KTY. testis C.

: tnin. scr. X. calumpniantibus W. uos uobis :
hesur. C, essur. D, esueritis T*(-etis T'). riditis fFGOVXZ^ c f aur. ; cf. eis qui uobis iniaria
BO ; deridetis b. lugeuitis O ; plangetis c e. et faciunt e.
fleuitis O ; et plorabitis e ; o>7i. Y. > plorabitis 29. et ad init. : ei 'S*{corr. mg.) et (Bentl.).
et lugetis d. percusserit G b e fq ;
percutienti a c 5. maxilla
26. ciiiti(quum C©) bene uobis dixerint C@T*(sed corr.) + unam % ; maximam inepte V ;
{oTav ica\a)s u/ias uel vfxiv i'lirioaiv gr. plur.') codd. cor. uat. mg., edd. ant. Kesler 1487, Froben 1502,
plur. a f: "> cum benedixerint uobis vg. ff, aur., Sacon 1515 et 1519, Maresch. 1531, Uiuian et
cum bened. uos J /, et or. «aA. ci'tt. iz/xaj NAHL Junta 1534. prebe CDW; + illi DPWTS c d f
min. ; cum uobis bened. GT e q (uos) Tert. et r + ei ^ a b e I q aur. + aura) D min. ab
; ;
or. viia^ KoK. etir. B ; > uobis cum bened. H b eo om. G aX e I r aur. eum b f ff., q. aufert
:
; \
gr. min. 69 quando bene uobis dix. c uobis

; ; {cf. gr. Tou alpovTos) cum SFQIKMM'QTVWX vg.
quando bene uobis dix. d, uobis cum bene uos dix. 5, q, tollit d, cf. auferenti c, toUente 8 : auferet ACD
uobis cum b. d. uos r, ct habent ovaX uiitv DA 13. 69. S'GHJOPYZ uett. plur. cf. Mt. v. 24. uestimen-
omnes om. DX* : cod. caraf. cor. tiat. mg. ;
tum etiam tunicam (tunica Y, tonicam D) :
uobis lapsii Z*{corr. Z'). bee W ; + enim W vg. tunicam et palleum Q b c (om. et), tun. etiam pall.
ff^ r 5 cor. uat. gr. plur. {jton antevi D 29^ ;

pro / r, t. etiam et p. jTj. t. tuam et p. d q, uest. tuum
secundum haec hie et u. 23 habent eadem bis c, et pall, a ;
palleum tuam remitte tunicam e.
per eadem bis e, similiter bis a. iieciebant G. proibere COT ; uetare a, cf. ne uetueris d.
proplietis codd. plur. (prof. Vf) fI ciitn gr. N" 30. Versus in ras. scr. K ; om. q. omni :
siue N"», 243 : pseudoprophetis V vg. Tisch., omnia SP^jG f. autem : enim ffDP. petenti :
pseudoprof. iP, psedoprof. O, seodoprof. Q, cum poscenti a r. tribuae G. aufert {cf. u. 29 et

uett. rell. et gr. pltir. om. C. patrem V*[corr. ; canonem nostrum ad Mt. iv. 5) codd. plur. vg. :
yi). deceit B ad u. 38. auferetAaFFGJMZ b e f r aur. que DW. ne

27. sed: ded V. qui: quia G. audistis O* repetas in ras. T ne repp. D non rep. F. noli ; ;
(s pr. exp.). deligite O', dilegite DB?. uestros prohibere G b c ff^ I r, noli deposcere e.
+ et iP"'9. hiis WY. uos oderunt codd. plur. 31. prohut C. fatiant G. homines: homnes
hod. CT, -oderint G) : > oderunt uos WX vg. O : + bona DG r non grace, om. et uos F.
Z Z 2
344 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [V..?3>-37-
uobis homines rantur

et uos facite illis similiter. ut recipiant aequalia
32 (35. 5)
Yx si diligitis eos qui uos dili- '
uerum tamen diligite inimicos uestros
gunt quae uobis est gratia ? et bene facite
nam et peccatores diligentes se dili- et mutuum date
gunt nihil inde sperantes
33 et si bene feceritis his qui uobis bene et erit merces uestra multa
faciunt et eritis filii altissimi
quae uobis est gratia ? quia ipse benignus est
siquidem et peccatores hoc faciunt super ingratos et malos
3* ct si mutuum dederitis his 'estote ergo misericordes
a quibus speratis recipere sicut et pater uester
quae gratia est uobis ? misericors est.
nam et peccatores peccatoribus faene- '
(5^- ^> Nolite iudicare et non
uultis ut faciant uobis homines, et uos facite illis similiter. '^ si enim diligitis eos qui uos
diligunt. quae uobis retributio est. etenim peccatores diligentes se diligunt. "^ et si
benefeceritis his qui uobis benefaciunt. quae uobis retributio est. nam et peccatores haec
faciunt. '-^
et si mutuum dederitis his. a quibus speratis recipere quae uobis retributio est
nam et peccatores. peccatoribus fenerantur ut recipiant aequalia. uerumtamen. diligite ^^
inimicos uestros. et benefacite et mutxium date, merces uestra

nihil desperantes. et erit
multa. et eritis filii altissimi. quia ipse benignus est super ingratos et malos "* estote ergo
misericordes. sicut et paler uester misericors est. ^'nolite iudicare. ne iudicemini. nolite
32. dilegitis 3P, dilegatis D, diligatis fF. dile- •naft ojv /*j) irpoaSoKaTf kijipeaOat, c/. 575 -"^ ^'^p' ^^
gunt bis V>S. gratia: mercis r, retributio f. oi wpoaSoKari Xaffiiv), Ambrosio {uidc supr.),
diligentes diligenter T. ; et Hieronymo ipsi (in Ezec. t. 18 a qixibus non
33. et si benefaciunt om. e. orn. et ad

. . .
speratis recipere) placuerit ; dTreXm'fcu plenimque
init. D. hiis Y. fatiunt G. bene nobis faciunt > = uel spem abicio {cf. Polyb. 2. 54. 7 an. Tr)v
F. qui uobis dederitis his '^11. 34) om. D.

. . .
aojTqp'iav etc.y Diod. 14. 8 dir. rd t^s hwaania^,
siquidem nam W. hoc ^Toirro D) haec C'GT
: :
2 Afacc. ix. 18 Ttt kot' avrov ait.), uel in despera-
(hec) b c f q et gr. min. 130 ravja; gr. plur. to tionem adduco {cf. Ecclesiasticum xxvii. 21 o Bt
auTo, id ipsud e, hoc ipsud r. dnoKaXv\l/as fivarrjpta dnTjKiricriU, denudare autem
34. mutum M"Y, motuum 'S. mut. ded. :
amici mysteria desperatio est animae infelicis vg.) ;
feneraueritis e, feneratis a c d. hiis W. recipere sed ut dnfaOUiv pro kaB'uLV dtro, et d.Tio\aîtv pro
accipere GY S. faenerantur AHMY, foenerantur \a0(tv dm, ita drriKTri^ftv pro fK-niêiv diro credibilt
CJV vg., fen af3'*0IKMOT\VXZ faenerant : F, est Lucam scripsisse ; de tiersione Syriaca etc.
fenerant DS^'GQ, cum a b d e I q r. huti C. uide Field Otium. Noru. III. p. 40; uersiones
ut rec. . . . mutuum date («. 35) om. 0'( + 0'). orientates rell. habent non sperantes quod retri-
35. uerunt. T, uerumpt. C\V; om. tamen D. buetur Aeth., quempiam desperabimdum ne
et
dilegite D ; amate q. om. et pr. W vg. bene- facialis Pers., ne fraudetis spem uUius Arab.
facete 'S*. motuum DS". date : + et K {sed mercis OY. uestru K* -tra K<^. multa: + in
exp.]\ +his qui non habent r. nihil: ni in ras. caelis Qc r aur. et. gr. N''A + in caelo a I Ambr. ;
K; nichil \V. inde sperantes AnXOt^VnYY Tob. fili F. altissimi : excehi a. om. ipse D.
(inte) vg. c ff^, et sperantes 03**5 Ambr. in benignus : snauis a d 5 [s. uel b., .
malos :
Tobiam xvi. 54 : ffC3'"''FHJKMQT

desperantes nequas a e, iniquos d.
V*XZ a b d e fff* Iqr anr., disp. G0O* Hat ; 36. hestote C, Hstote D. misser. bis D, miseri-
lectiones idem uerbum ainKmiôvrfi diiterse reddunt ;
cordis/r. C. om. et'D'S*{ + mg.).
prima, cum uersione anglicana a.d. 1611 conpuit 37. et (ut D2'™''Q d) non iudicabimini
*
hoping for nothing again,' secunda ciivt reuisione (-cabemini 3", -cemini D ; iudicaberis Q, : et de
A.D. 1 88 1 'never despairing'; prior aiitem Hiero- uobis non iudicabitur Gb ff.^
I q r,\il non de u.
nymiana' magis uidetur quasi uetcris lectionis iud. aur., ne iudicetur de uobis c e. condempn.
emendcUio ct quae etiam Chrysostomo (vii. 199 A bis H0\Y; contemp. D. et sec. ut 3" d. con- :
VI. 37-42-] EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. 345
iudicabimini nonae ambo in foueam cadent ?
nolite condemnare 40 (58. 3) Xon est discipulus

et non condemnabimini super magistrum
dimittite et dimittemini perfectus autem omnis
38 date et dabitur uobis erit sicut magister eius.
41 i59. 5) Quid autem uides festucam
mensuram bonam confertam et coagi-
tatam in oculo fratris tui
et supereffluentem trabem autem quae in oculo tuo est

dabunt in sinum uestrum non consideras?
eadem quippe mensura *2 et quomodo potes dicere
qua mensi fueritis fratri tuo
remetietur uobis. frater sine eiciam festucam
39 (57. 5)
Dicebat autem illis de oculo tuo
et similitudinem ipse in oculo tuo trabem
numquid potest caecus non uidens ?
caecum ducere? hypocrita eice primum
condemnare non condemnabimini. dimititte et dimittemini. ^* date et dauitur uobis

et
mensuram bonam comulatam et coagitatam. et super effundentem dabunt in sinum uestrum

eadem enim mensura qua mensi fueritis remetietur uobis.
'' dicebat autem Ulis et similitudinem. numquid potest caecus caecum ducere. nonne
ambo in foueam cadent. ^''non est discipulus super magistrum perfectus autem omnis
erit. si sit sicut magister eius. ^ quid autem uides festucam in oculo fratris tui. trabem
autem in tuo oculo non consideras. âut quomodo potes dicere fratri tuo. frater
sine eiciam festucam quae est in oculo tuo. ipse in oculo tuo trabem non uidens ypocrita.
demnabemini "S, contempnemini D. demittite V. (s-cffoGjToi NAC eU.) codd. flur. et incident a d
dimittemmi (ds-oXuSêrefffle) ffCD!? ^dimite.) H {ilxTstaoivTon BDL etc.\ cadimt JKMiTVXZ vg.
:
(demite.)©^TQT^VX= vg. a b d f ff~ q I, et &- eel.

mittimiiii A'J-G^dimelt.)IMY: dimittetur uobis 40. om. omnis D. erit siiu addit. AB*ff"CD
JKO^-itur}V dem.}X*Z c e\-itiir)r aur. om. di- [pm. erif 3>UMO*QTX'=Y Harl. 27SS. 2826 et
mittite et dimitt. Aî^ + mg.'). de (erits) 5 Iren. 331 Mass. {sed^ si sit cod.
eorp. ox.
3S. dauitnrO. bonann- et OW ».f. confertam Arund.) cum graeeo <us [ncn cwei) + si sit B^GH© :
Aff"3'FII0JOV\\'XY iig. gat. i^confestam;; : con- y^<y"V\\\y*Zgat.zg. a cflq r aur., ut sit bff^.
fersam CGIKilTZ b I q, conuersam DiTQ ; dein- 41. quid : qui Q*. fistucam D3'GX ; stipulam
de om. et G. cogitatam 0*v.a superscr. O'}, quoag. e. hoculo/r. C. fratres Y. tui-rtua". trauem
C, cong. lîcorr. H'), coog. T; conmotam G O. > autem trabem 3". om. quae et est D </ efh.
b (e) I q. snperfluentem FGP a. Uariaiti lutt. > est in oc. tuo B c. cousyderas '^ ; uides c e,
rell. conmodatajn confersam soperefifundentem ff.^ inspicis d.

commota superfandens <:, cnmulatam snperfan- 42. et ad init. : ant vg. Tisch. cum edd. ant.
dentem c r (supereffluentem), agitatam cumulatam flur. Hailbr. 1476, Wild 14S1, Kesler 14S7,
superfl. a, cumulatam et coagitatam et super- Paganim 1497, Froben 1502, Saeon 1515 et 1519,
effundentem _/j conquassatam inpletam superetfan- Mareseh. 1531, Uiuian et lujita 1534; om. D.
dentem d\ gr. iremeffîo-ov GioaXivêvov vsip^K- potest G, poteris iT, poteres ^V. sine + et \V.
Xvyoftevov. quippe uero CDTT ; enim G. me-
; ieciam D, eiiciam zg. Tisch. hstucam pr. D3P;
sura C, mensuram G. qua quam P ; quia V. : om. J. hoculo semper C. trauem O. viidens
remec \V, rementientur V, remietur D. ./SXfVM') cum A3'G'HIJiTQX\l§S€/jfs'= «':
39. autem: enim P. et + hanc T''^. simil. uides Bûides h}-pocrita sicdiuisum]^C'DG*@KM
parabolam a c. nunquid P|g. caecus (cec. bis OTVWZT r 8* ; u£tt. rcU. et ec<:e ia oculo tuo
\V) caecum K*(sed corr.'^. > caecus potest D.
: trabes subiacet a b c ff.^ I q aur., et ecce in oc. tuo
ducere + in uiam r. fobeam CTZ*. cadent (> tuo oc. d) trab. est d c. hippocr. 3*, hvpo-
.34<5 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VI. 42-4R.
trabem de oculo tuo ex abundantia enim cordis

et tunc perspicies ut educas OS loquitur.
festucam de oculo fratris tui. 46 (03. Quid autem
3) uocatis me
4;; i^co- 5) enim arbor bona
]Sfon est domine domine et non facitis
quae facit fructus malos quae dico ?
neque arbor mala faciens 47(04.5) Omnis qui uenit ad me

fructum bonum et audit sermones meos
''
unaquaeque enim arbor et facit eos
de fructu suo cognoscitur. ostendam uobis cui similis sit
(61. 5)
Neque enim de spinis *^ similis est homini
coUigunt ficus aedificanti domum
neque de rubo uindemiant uuam. qui fodit in altum et posuit
43 (62. 5)
Bonus homo de bono fundamenta supra petram
thesauro cordis sui inundatione autem facta
profert bonum inlisum est flumen domui illi et non
et homo de male
malus potuit eam mouere
profert malum fundata enim erat supra petram
eice primum trabem de oculo tuo, et tunc perspicies eicere festucam de oculo fratris tui.
•^
non est enim arbor bona quae malos neque arbor mala faciens fructus bonos.
facit fructus
*^
unaquaeque enim arbor ex fructu suo cognoscitur. non enim de spinis colligunt ficus
neque de rubo uindemiant uuam. "bonus enim homo de bono thensauro cordis sui profert
bonum et malus homo de malo thensauro cordis sui profert malum, ex abundantia enim
cordis. OS eius loquitur. me domine domine. et non facitis. quae dico.
*"
quid autem uocads
"omnis qui uenit ad me. et audit uerba mea et facit ea. ostendam uobis cui similis
est. *' similis est homini aedificanti domum qui fodiit in ahum, et posuit fundamentum
supra petram. inundatione autem facta inlisum est flumen domui illi. et non potuit eam
chrita CDI, ypocrita Z, hipocr. \V, ipocr. T. iece TTovripuv) : mala D3""''FGP b q. habundantia
D, eiice vg. Tiscli. perspicies (Sia^Xiil/eis) BSF CDSPKITY, -cia W, abundatia P, abundantiam
CG(tuo . . . perspicies in ras. )li@IJ i^-iens KM' 0*(m eras.) ; con/use legit e de abundantia cordis
OQVWXZ vg. a fff« I am: (perspicis), et prespicics loquitur malum, hos C ; + eius BCT b c dfjf., I q,
T : respicies ADa'MPY b q h; nidebis c d c. ut + cum gr. plur.

illius a,
educas : eiecere gat. fistucam sec. DiP gat. 46. autem enim fFKKTVZ. : domine scmcl
43. om. est T. > bona fructus malos que J. dico + uobis DQ gat.
(erasum) facit T. fructos GHOY. neque: nee D. sermonis G. et sec. sequitur
47. exaudiuit :
D + iterum G q.
; faciens etc. : quae facit fructus ras. om. et facit eos P. hostendam C
in T. ;
bonos G, Philastr. demonstrabo a. sit Aai'iP*G vg. a e H©M PQW

44. unaqueque DW. om. enim QT. de ex ; rZ: est BCDIJKKfOTVXYZ b e dfff^ Iq aur. ;
G. cognuscitur G. coUegunt D5P; legunt q, erit H''"!'.
leguntur e. ficos JPGO. om. de tert. M". uin- 48. edificanti W et 49. domum .<-
suam DZ*
dimiunt D. huuam C. {cm. cor.) gat. fodit in altum : f. et exaltauit e,
bonus + enim DO a b c f I r aur. then-

45. i. et fundauit 5. pussuit 3" ; + in altum V)*{sed
sauro CG=JOP, tesauro T, tess. D. proferet bis exp.). fundamenta codd. plur. fundamentum :
G b {sec.) d e. bonum (to AyaSov): bona fFJP"'i' eP vg. Tisch. cum graeco. super /?•. H^*\VZ1t)S(!l;.
FGJZ*(-um Z^) c e. om. et Q. malus malos : inundation" O, inhundatione C ; tempestate a.
K*{corr. K') neqna a. de malo sine addit.

; facta : horta a. inund, . . . petr. om. ^\
ACYGJTX^Y adJ", I etgr. NBDL etc. + thesauro : illisum est vg. ; inlissit D, alUsit b d q, impiilit a,
Ba<'D(tess.)iPH©IKO(then.Pahen.)QV(& malo d impegit e, irruit c. potuit ualuit a

: c. eam :
V* sed corr.yi'S.*Z vg. b aur., + thesauro cordis sui illam P. mobere T; >commouere eam G, con-
MM' c e fq r S ei gr. AC'XrA etc. malum (tO cutere eam c. fundata petram in mg. M. . . .
VI. 49-Vll. 6.] EUA NGELIUM SEC UND UM L UCA M. 347
*" qui autem audiuit et non fecit erat moriturus qui illi erat pretiosus
similis est homini êt cum audisset de iesu misit
aedificanti domum suam ad eum seniores iudaeorum
supra terram sine fundamento rogans eum ut ueniret
in quam inlisus est fluuius et saluaret seruum eius
et continuo cecidit * at illi cum uenissent ad iesum
et facta est ruina domus illius magna. rogabant eum sollicite
VII. ^ ^^^' ^' Cum autem implesset omnia dicentes ei
uerba sua in aures plebis quia dignus est ut hoc illi praestes
capharnaum
intrauit ^ diligit enim gentem nostram
-centurionis autem cuiusdam seruus et synagogam ipse aedificauit nobis
male habens ^ iesus autem ibat cum illis
mouere fundata enim erat supra petram. " qui autem audiuit et non fecit, similis est homini
domum suam supra terram sine fundamento in quam inlisus est fluuius. et
aedificanti
continuo cecidit et facta est ruina domus illius magna. VII. ' Cum autem implesset
omnia uerba sua in auribus plebis. intrauit capharnaum. ^centurionis autem cuiusdam
seruus male habens. erat moriturus. qui erat illi praetiosus. ' qui cum audisset de iesu
misit ad eum seniores iudaeorum rogansseruum eius ^ at illi eum ut ueniret et saluaret
uenientes ad iesum rogabant eum sollicite dicentes ei quia dignus est ut hoc illi praestes
^ diligit enim gentem nostram. et synagogam ipse aedificauit nobis. " iesus autem ibat cum
illis. et cum iam non longe esset a domo. misit ad eum centurio amicos dicens ei. domine
fundamenta enim erant cor. uat. mg. Par. lat. 262, 2. centorionis DJP, centhur. C. seruus : puer
13171. supera sec. X ; super 5P*Z5§SC d. abens C. erat mor. : incipiebat mori a d,
49. qui : quia Z*(a exp."). audiuit . . . fecit proximus morti erat c. preciosus W, praet. a^'CH'
(oKoiiffas . . . mi-qaa^) ABCH"'"'H*JKMOPQVYZ GJO, pretiossus D; carus ae, honoratus d (rinftos
df: audit . . . facit DG(audet)H'©IM"TWX vg. D, evTifios re/l.).
ahceff.lqrZ aur. ; audit . . . fecit 3P*. om. 3. et cum (quum H0) aud. : audiens autem a,
est pr. T. sua O. super DT||Sffi. terram et aud. d. missit D. om. ad eum a b c dff.^ I q
petram DH*((ror?-. t?tg.)Y arenam ; T gai. b e, ex aur. saeniores C
maiores natu ; e. iudeonim
Alt. vii. 26. fundamentum G. in quam (in qua ViWV<l. saluaret codd. plur. T|^(I : sanaret GH
AffHQOXY et gr. 5) inlisus (ill. M"VW vg., KKrVSâA cor. uat.* a c r; liberaret e ff,l.
inlissus D) est fluuius (fluius SP, fluuio W) 4. ad O. ille 'd*[corr. mg.). cum (quum H0
adlisit fiumen domui illi G b dffi I g, inlisit flumen qu/// T) uenissent ad iesum rogabant eum
etc. r aur., impegit fl. c, inpulit fl. a, impegit fluuius {om. T) uenientes ad i. rog. eum G b / 5 {om.
:
e, erupit fluuius 6 ; dcindc om. et MTV. cecidit rog.) cum aduenissent rog. ies. a (uenissent) c e,
;
concidit BCDKM'QTWZ cor. uat. b d e I q. uenerunt et rog. ies. ffi I r (eum), aduenientes
domui G. illius: «/«. D*( + «^.) ; eiusâ?. ; ilia rogabant eum d. solicite D vg., feslinanter d,
T. > eius domus gat. instanter e. ei om. G c d eff.^ q. est ut : estat G.
VII. I. +et factum est ad init. tiers. G dff, /' I illi : ei ':S*{corr.. mg.) c q. prestes B£FDMOZ*
q aur., factum est autem a c cum graeco D koi {co>-r. Z').
fyevero. quum H&(iion C). o>/i. autem gat. 5. dilegit US', sinagogam H'TW. hedif. C,
inplesset CDiP perfecisset c e, consummasset d
; ;
ed. W, edificabit T.
+ iesus c. sua ; om. 0*( + (ror.)T a h c ff..* I r ;
6. ibat : abiit b q. > ibat (abiit e) autem
haec gat. q, hec W. auribus H^DP a c f q aur. (ergo c, itaque e) cum illis (eis d) iesus c d e ff.^ I r
pleuis CO ;
populi a c. uerba s. in aur. pi. cum gr. D enopiviro Se far avTWv o itjg. quum
uerba loquens d cum
quae loquebatur ad D"'', u. H0. OM. iam J. longue D. essent 0O; abes-
populum e. intrauit (introiuit c c, uenit d) + in sent a. domo : o pr. in ras. O ; domn DV.
BDJPIJKOXZ Bentl. a cum gr. dariKitv {T)\Biv missit DjP. eum : ilium Gab eff.^ I q r. centorio
D) th. caparnaum V, capharnauum iP*(u pr. D ; + rogans gat. hamicos C. uexare G r + te a ;
exp.). ct > te uex. bed efff,. I q r\ + niagister gat.

348 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VII. 6-
et cum iam non longe esset a domo et conuersus sequentibus se turbis

misit ad eum centurio amicos dicens dixit
domine noli uexari amen dico uobis nee in israhel
non enim dignus sum ut sub tantam fidem inueni.
tectum meum intres 10(66. 5) j^t reuersi qui missi fuerant
^ propter quod et me ipsum domum
non sum dignum arbitratus ut ue- inueneruntseruum qui languerat
nirem ad te sanum.
sed die uerbo et sanabitur 11(67.10) Yx factum
est deinceps
puer meus ibat in ciuitatem quae uocatur naim
*nam et ego homo sum sub et ibant cum illo discipuli
potestate constitutus eius et turba copiosa

habens sub me milites 12 cumautem adpropinquaret portae ciui-
et dice huic uade et uadit tatis
et alio ueni et uenit et ecce defunctus efferebatur
et seruo meo fac hoc et facit filius unicus matri suae
' quo audito iesus miratus est et haec uidua erat
noli te uexare. non sum dignus ut sub tectum meum intres. ' propter quod nee me
quia
ipsum dignus arbitratus sum ad te uenire. sed die uerbo et sanabitur puer meus * nam et
ego homo sum sub potestate constitutus habens sub me milites. et dico huic uade. et uadit.
et alio ueni. et uenit et seruo meo fac hoc et facit. ' his auditis iesus miseratus est. et
conuersus sequentibus se turbis dixit, amen dico uobis nee in isdrahel tantam fidem inueni.
'"
et reuersi qui missi fuerant domum inuenerunt seruum qui languebat sanum. " et factum
est in sequenti die ibat in ciuitatem quae uocatur naim. et ibant cum illo discipuli eius et
turba copiosa. '-ut autem adpropinquauit portae ciuitatis et ecce defunctus elferrebatur
dignus sum (iVai'ds ei'î XB) codd. ef I'

ff^ I q r (talem) aur., non inu. t. fid. in isr. e. srahel C
aur.: > sum dignus vg, cdd. ant. Hailhr. 1 476, hisrael D, Israel vg. def. B ad u. 21.
Wild 1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Froben 10. misi 3*. domum
om. G q. inuenierunt D.
1502, Sacon 1515 et 15T9, Maresch. 1531, Uiuian seruum : puerum qui languerat {aa6evovvTa
c.
et lutita 1534, a (non sum enim digniis) c d e fh et gr. pi.) : qui languebat ffQX gat. f; aegnim d;
gr. rell. Ufi.t iKavos. tecto meo /' ^n /. om G a h c e ff.^ I q r aur. et gr. NBL I. 157. 209.
7. propter quod . . . ad te om. gat. eum sanum : saluum c e.
abed e jf* I r et D*' min.

om. et pr. B. sum 11. factns W. inceps Y; sequenti die c e f
(solum Z* sed eorr.) dignum arbitratus sum : (in s. d. \ alia die d. ibat + iesus H'WTS cor.
dignus arbitratus DMZ*"'; > dignus (dignum vat.* a r aur. et gr. C'UXA etc. que D. uocatur
G") arbitratus sum G _/"; sum dignus arbitrari T ;
dicitur d, appellatur a. naym C, nauim Q ; caphar-
dignum me iudicaui q. uerbum G I et gr. T miti. naum e I*, ibunt G ; comitabantur ace. illo :
XoYoi/. sanauitur O, saliitur X*, salbabitnr d, eo vg. edd, ant. {exc. Froberi 1502) c d. eius +
curabitur e e. multi b c q cum ACEGH
etc. Tisch. T. G. 8 (^sed
8. sub (b sup. lin. O) potestate con-

m. rec. om. 'Uavoi NBDFLH IV. H^. copiossa D; magna
stitutus : potestati subiectus a. huic uni r. alii : c e, multa d.
vg., et ed. lunta 1534, d e (ali) q. meo + dico D 1 2. cum (quum H©) autem : factum est autem
gat. c I r. cnm a d (ut) e. et f. est cum b I (ut~), et f. est dura
Q. quo audito : audiens autem haec G b dq 5; q, et f. est quomodo c ; cum gr. D (ffvero Se ms.
cum aiidisset autem ista e, his auditis a f, and. adpropinquaret (^^yktci/ gr., rif-yi^tv D) cum
igitur sermonibus his c. iesu Y. sequenti se CDa^GWIJ MM'V et appr. AFHQTW vg. Tisch.,
turbae a e, sequenti populo d; om. turbis b. apr. Y, cum uett. a b e f, cf. adpropiaret d ff., I q,
amen amen X r. neo ete. ; in nullo (numquam d) adpropiasset r, appropinquanit c : adpropinquarent
tantam fidem inueni in isr. G a b e d ff^
I q r a'OX*Z, appr. KX". porte W. et ecce («ai I'Sot!)
Vll. 12-19.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 349
et turba ciuitatis multa cum ilia '^ accepit autem omnes timer
^^ quam cum uidisset dominus et magnificabant deum dicentes
misericord ia motus super ea quia propheta magnus
dixit illi noli flere surrexit in nobis
^''et accessit et tetigit loculum et quia deus uisitauit plebem suam.
17 (68. 10) £(-
hi autem qui portabant steterunt et exiit hie sermo in uniuersam
ait iudaeam de eo
adulescens tibi dico surge et omnem circa regionem.
18 (69.
'''
et resedit qui erat mortuus et coepit 5) j;). nuntiauerunt iohanni
loqui discipuli eius de omnibus his.
et dedit ilium matri suae ^''
Et conuocauit duos de discipulis suis
filius unicus matri suae, et haec erat uidua. et turba ciuitatis multa cum ilia.
'' quam cum
uidisset iesus misericordia motus super ea. dixit illi. noli flere '* et accessit et tetigit
loculum hi autem qui portabant. steterunt. et ait iesus. adulescens tibi dico surge. '°et
resedit protinus qui erat mortuus et coepit loqui. et reddidit ilium matri suae. '"
adprehendit
autem omnes timor. et magnificabant deum dicentes. quia propheta magnus surrexit in
nobis, et quia uisitauit deus plebem suam. " et exiit hie sermo in uniuersam iudaeam de
eo. et in omnem regionem.
^"et nuntiauerunt iohanni discipuli eius de his omnibus ''et conuocauit duos de discipulis
A*a'FGH*I*MOQXY ah c d {om. ecoe) e f ff^ suam inuasit autem etc. dedit : reddidit c.
Iqrl aur. om. et A-^ffCDH'eitJKWTVWZ: ilium : eum T. sue W ; eius b q.

vg. cum gr. min. i. 440. deffunctus D; mortuus 16. + hoc uiso ad init. c. accipit 5PQ, accidit
a (</) e r ; om. c. aefferebatur C. hunicus C. ; cepitJ adprehendit a f inuasit c e. omnis
;
matri (ttj lirjTpi) K(inale Tisch. matris)£FC3'HI KT. timor + magnus q. magnificauerunt D, hono-
JO c fh Bentl., -s enim facile ex seqiienti uerho rificabant a c d, clarificabant e. quia : quod G.
addi foterat: matris DFG0K.MM"QTVWXYZ profeta DJPO. in nobis : in israhel /. uissitauit
vg. Tisch. et a b e ff^l q r h aur. sue CW. hec D, uisitabit G. > uisitauit deus CT Bentl, cum
W. > erat uidua Q af. turba : populus d. om. gr. (vfaKi^paTo 6 6e6i ct tiett. a b c (dominus) /"jf r.
ciuitatis sec. b e ff^ I. cum eo D ; consequebatur plebem: populum a c. suam + in bono GO" a b
illam e.
ff2 I q r aur., et in bonum ice, cum gr. MX A
13. quam cum (quum H0) uid. : et uisam min. €iy aâ.66v.
earn a, et cum uidisset illam c, cum uid. autem 17. om. et ad init. J. exiit: lit in ras. T.
illam e, uidens autem d; gr. phir. kqX liuiv sed sermo : uerbum a d. huniuersam C, uniuersa J ;
iSav 6e D. dominus iesus DBP"'''(itus) Ji/ q gat.

; totam c d e (tola), iudeam CDSPKTOW iudaea ;
cum D"'; dominus iesus cor. tiat. mg. cum go. J. de eo om. G{sed uide infr.)Y ff^ I. et sec.
syr. hr. et aeth. misericordiam motus Q ; misertus + in G vg. afq r 8 aur. omnem circa {om.fr')
est ... et {ante dixit) G ab d q, commotus est . . . regionem ; + de illo G q, -i- Ae eo b c ; uariant
et e ; graeci carrXayxviaBri . . . icai. super ea cum uett., omni finitima regione a,omni confinio
AarCDa'*0IKMXY /: super eam H""»FGHJKr regionis illius b, omni region! confini c, omn. conf.
OQTVWZ z)g. Tisch. b e e q r S aur. (illam) ; ei reg. ffi /*, omnem
confinem regionem l" q post ;
a ; om.ff^ I- pcrgunt de; ea do in quibus adnuntia-

iudea. sic
14. et sec. om. O. loculum : + funeris e sarto- ; uerunt ad iohannen baptistam qui etiam conuocatis
fagum d. hii SFCDSPGIOTWZ*. om. autem D. quibusdam de discentibus suis dixit euntes inquirite
ait: + iesus G c f I r; + illi Z*{sed corr.)\ dicentes tu es etc. e, de illo et in omni regione et in
+ adoliscenti D, cf. adolescenti tibi dico etc. gat, quibus usque ad iohanen baptistam qui et aduocans
adulescens codd. plur. (-iscens G) adolescens : duos ciscipulorum suorum dixit euntes dicite ei tu
iP'JQW vg. Tisch., adoliscens DKOV ; iuuenis es etc. d, et V>f.
d e adol. bis
; repet. aff«. 18. nunciauerunt WS. ioann. Sffi semper,
15. consedit a, surrexit et sedit t ; + protinus y^ om. de omu. Ms a. hiis W.
qui erat codd. plur. vg. et b c fffi I q r aur. : qui 19. om. et ad init. D. conuocatis H cf. con-
fuerat AHOY ; om. a d e S. et sec. + mox X. uocatis duobus quibusdam ex d. a, et supra e.
cepit .JWY. confuse legit e coepit loqui ad matrem duo X*, Ii- D. om. de X^. iohannis iP'. om.
3 A
350 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VII. 19-25.
iohannes et misit ad dominum dicens quia caeci uident

tu es qui uenturiis es claudi ambulant
an alium expectamus ? leprosi mundantur
-"cum autem uenissent surdi audiunt
ad eum uiri dixerunt mortui resurgunt
iohannes baptista misit pauperes euangelizantur
nos ad te dicens ^^ et beatus est quicumque
tu es qui uenturus es non fuerit scandalizatus in me
an alium expectamus ? ^*et cum discessissent
2' in ipsa autem hora curauit multos a nuntii iohannis
languoribus coepit dicere de iohanne
et plagis et spiritibus malis ad turbas
et caecis multis donauit uisum quid existis in desertum
2-et respondens dixit illis uidere harundinem
euntes nuntiate iohanni uento moueii ?
quae uidistis et audistis ^^ sed quid existis uidere ?
suis iohannes. et misit ad iesum dicens. tu es qui uenturus es. an alium expectamus.
'" cum autem uenissent ad eum uiri dixerunt. iohannes baptista misit nos ad te dicens. tu
es qui uenturus es. an alium expectamus. "'
eadem autem hora curauit multos a languoribus
et plagis. et spiritibus malis. et caecis multis donauit uisum. ""et respondens iesus dixit
illis. euntes nuntiate iohanni quae uidisds. et audistis. quia caeci uident. clodi ambulant,
leprosi mundantur. surdi audiunt. mortui resurgunt. pauperes euangelizantur. '^^
et beatus
est quicunque non fuerit scandalizatus in me. '^^
cum autem discessi essent nuncii iohannis
coepit dicere iesus de iohanne ad turbas. quid existis in desertum uidere harundinem a
uento moueri. "° sed quid existis uidere hominem moUibus uestimentis indutum ecce qui in
et sec. H'W. missit V)S ; + eos OX', dominum que DW. > audistis et uidistis vg. {el edd. ant.,
codd. phtr. a ff^ et gr. BLR3 min. : iesum IJKM exc. Frobeti) cf. Ambr. luc. ; uiderunt oculi uestri
KTOVWX Par. lat. lli^wg. b c f I q r h aur. ct et ( + quae cT) audierimt aures uestrae d e cum D"'.
gr. NAXrA etc. dominum iesum H'© syr. kr.
; quia om. Y> a b c ff^l q. ceci W. uident + et
uenturus es : uenis e et u. 20. ban C et 20. QW. clodiD. hambulant C. sordi D. om.
exspectamus 'SYJZ? ; speramus c et it. 20 ; exsp. ad surdi aud. b I. resurgunt resuscitantur r. :
iohan. u. 20 in ras. scr. est K. pauperes {bis scr. G, pr. erasum) euang. (ae-
20. om. totiim iiersum G /. cum (quum H0) uangu. D) : egenis bene nuntiatur e.
autem uenissent (ueniiss. D) ad eum uiri 2^. om. est M. quicunque T, quiquumque H ;
(TTapajfyoiJLiVoi 5^ irpos avTuy ol dvdpfs) : adneni- qui FJKT i. scandalizabitnr a c.

entes autem ad eum uiri t>^^ (/, et adu. uiri ad eum 24. Incipil rursum E a Ah. vi. 56 miitilus.
d, et uenerunt uiri ad eum et a r, ct D'''. iohannis quum H0. discedissisent G, discessisent iP. nuncii
OY. babtista CDT. missit DS". om. ad te D a. WS'C nunti E. caepit D, cepit JW. > de
exspectamus S'KKTX. iohanne dicere vg. ff^. disertum D ; deserto EG
21. ora T. curauit multos {iOtpairevcrfv wo\- ff,_
I q, desertom H*(-tum cor^. arundinem CliPJO
\ovs) codd. et uett. pi. multos curauit vg. et edd.
: > T°W vg. Tisch. ; + a Q. moberi T" ; agitatam
ant. [exc. Frohcn 1502) c e. langor. JPT, longuor. TSffl: edd. ant. Hailbr. 1476, Wild 1481, Kesler
G ; + suis T c. plagis : uerberibus a c, flagellis e 1487, Paganini 1497, Froben 1502, Sacon 1515 et
cf. ad Mc. iii. \o 4 dorsum meum
ct Cypr. Ep. xiii. 1519, Maresch. 1531, Uiuian et hmta 1534;
posui ad flagella {ha. 1. 6), Test. III. 57. malis : agitari c e, cf. cor. uat. 'uento moueri sic habent
-malignis c, immundis b /, iniquorum d, cecis W. ant., sed Ml. xi. uento agitatam.' harund. . . .
uissumD3*. caecos( + multos f) faciebat uidere t"*/^. uidere {tt. 25) om. '\*{ + in mg. m. rec). dis-
22. nuntiate AffCFGHQIJMQY i/ </ a?/?-. tiiigiiunt in desertum uidere ? harund. (*. edd. et
renuntiate BDIPKM'OVWXZ vg. (-ciate WSC) similiter in u. 25.
a {el 18) c {et iS) e r; dicite Td et D""' tmaif. 35. om, sed P. om. quid gat. uestimentis ;
vir. 25-32-] EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. 351
hominem mollibus uestimentis in- propheta iohanne baptista

dutum ? nemo est
ecce qui in ueste pretiosa sunt et qui autem minor est in regno
deliciis dei maior est iilo.
29 (72. 10)
in domibus regum sunt Yx omnis populus audiens
^^sed quid existis uidere? et publicani iustificauerunt deum
prophetam ? baptizati baptismo iohannis
utique dico uobis 30 pharisaei autem et legis periti con-
et plus quam prophetam. silium dei spreuerunt in semet
27 (70. 2) YWz est de quo scriptum est ipsos
ecce mitto angelum meum non baptizati ab eo.
ante faciem tuam qui praeparabit 31 (73. 5) Qyj-^ gj.gQ similes dicam homines
uiam tuam ante te. generationis huius
28 (71. 5)
Y)\zo enim uobis et cui similes sunt ?
maior inter natos mulierum "^ similes sunt pueris sedentibus in foro
ueste pretiosa sunt et deliciis in domibus regum sunt.

"^^
sed quid existis uidere prophetam.
""
ita dico uobis etiam plusquam propheta hie est de quo scribtum ecce milto angelum
est.
meum ante faciem tuam qui praeparauit uiam tuam ante te. enim uobis. maior inter
^'
dico
natos mulierum propheta iohannes baptista. nemo est. qui autem minor est. in regno dei
maior est illo. ^' et omnis populus audiens et publicani iustificauerunt deum baptizati
baptismo iohannis. ^° pharisaei autem et legisperiti. consilium dei spreuerunt in semetipsos
non baptizati ab eo. ^'
tunc ergo iesus dixit, cui ergo adsimilabo homines generationis
huius et cui similes sunt. ^'^
similes sunt, pueris. sedentib. in foro. et clamantib. ad
inuicem et dicentib. cantauimus uobis et non saltastis. lamentauimus uobis et non ploiastis.
uestibus T ; om. eel. indutum : uestitum c d el. mul. maior pr. est {om. pr. est c e) iohanne(-nes e)
in ueste pretiosa (praet. BffCjPFJ, prec. W, baptista Gee. qui (cui Y) autem ; nam qui
pretiossa D, clara e) sunt {pm. a) et ( + in BffDK b ff.1l q,A qui a. minor minimus a e : e. dei :
KTOQVWXZ a b q r sine and. graced) deliciis caelorum E gat. d ex Mi. om. est tert. "S.
(dil. EI, dilicis JPQ) + afluunt T'^, + super-

: om. illo P.
abundant a â, ef. in uestimentis gloriosis et aepula- 29. pupulus H*(u/r. f;c/.), populi
omnes EZ.
tione agent d (Siayoi/Tes DKn ete. pro virapxovTis) ; E ; om. audiens gat. publica"' E', pub-
turba e.
mollia indunntur G, e/. mollibus uestiuntur e ; ex licauerunt ut udtiir E* puplicani DS". om. ;
Mt. xi. 8. deum D. babtizati CD. babtismo DH"; bap-

26. prof. pr. DiPF, prophaetam E +et E gat. ; tismum GKZ a b e e ff.^ I q {ffanTiaeivTes tu
hntique C. uobis fergit a nemo maior in natis
;
^CLTTTKTfXa).
mulierum amplior est iohannen baptists et amplius 30. pharisei 3'W, fariss. D. legis doctores
quam propheta. om. et DGM. plus : amplius E a c d e r. Spreuerunt Y, spraeu. IPG(sp laxe in
gat. c d r {cf. a sufr.), abundantius e. prof. sec. ras.)K, spereu. H*(e pr. exp.) ; dispreuerunt q,
3*0; propheta E gat., prof. D; detiule + oflomam contempserunt r, reprobauerunt e, abusi sunt d.
nemo maior in natis mulierum profeta iohannis ipsis DEiP'W gat. babtiz. D, baptisz. E. ab
baptiste d D'''. (hab C) eo om. a b c I.
27. scribtum ff'EGX*YZ. hang. C, angu. D. 31. + ait autem domintis ad init. vg. {non cod.
angelumeum K. ante faciem partim in ras. ser. earaf.) edd. ant. ut u. 24, inuitis codicibus ;
'S. prep. D, praeparauit BCFGOTZ*. ef. autem tunc ergo iesus dixit /, cfire tk Kvpws
28. Uersits ita habetiir in i/D"*" {cf. supr. u. 26) min. pauc. cui pr. cum D. similes (similis G) :
dico autem uobis quoniam qui minor est eius in dicam adsimilabo a c
: similabo d e. genera- f
regno caelorum maior illo est. enim : autem tiones H
gentis a, saeculi e.
;
om. et cui sim.
"KS'ôGW c. profeta DHÔ ; om. a b. iohannae sunt GP r.
H, iohannem 0*(m eras.), babt. DT, baptis" E 32. sim. sunt: om. CJ ; adsimilabo illos e.
(ta ex m. ree.). > nemo inter natos (in natis e) pueris : infantibus a d. et loq. (clamantibus c)
3 A a
35^ EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VII. 32-3S.
et loquentibus ad inuicem ab omnibus filiis suis.

et dicentibus 36(74.1)
Rogabat autem ilium
cantauimus uobis tibiis quidam de pharisaeis
non saltastis
et ut manducaret cum illo
lamentauimus et non plorastis ct ingressus domum
^'uenit enim iohannes baptista pliarisaei discubuit
neque manducans pancm ^''
et ecce mulier quae erat
neque bibens uinum in ciuitate peccatrix
et dicitis daemonium habet ut cognouit quod accubuit
^^ uenit filius hominls in domo pharisaei
manducans et bibens attulit alabastrum ungenti
et dicitis ecce homo deuorator et bi- ^* et stans retro secus pedes
bens uinum eius lacrimis coepit
amicus publicanorum rigare pedes eius
et peccatorum et capillis capitis sui tergebat
^êt iustificata est sapientia et osculabatur pedes eius
'' enim iohannes baptista non manducans panem neque bibens uinum et dicitis
uenit
daemonium habet. ^* uenit filius hominis manducans et bibens et dicitis ecce liomo de-
uorator et bibens uinum. amicus publicanorum et peccatorum ^* et iustificata est sapientia
ab omnibus filiis suis. '" rogabit autem ilium quidam ex pharisaeis ut manducaret cum illo.
et ingressus in domum pharisaei discubuit. " et ecce mulier quae erat in ciuitate peccatrix.
ut cognouit. quia discubuit in domum pharisaei. attulit alabastrum unguenti. ^*
et stans
retro ad pedes eius flens lacrimis coepit rigare pedes eius. et capillis capitis sui detergebat.
ad inu. : et adclamant ai inu, e, qui clamant ad caperet secum a. ingressus + in DE a d f ff., I

alterutrum a. cantabimus \i*{corr. H'JIMTX. q d. pharisei CH'W, fariss. D. discubunt Z*
tybiisDE, tibis iP om. GKM'W abc dfffi I q
; {corr. Z»).
r S. >
tibiis uobis Q. d(.^. B ad u. 42. lamenta- 37. et om. Y*( + Y'). om. quae erat D d.
bimus T planximus cc; + uobis DQ gr. plur.
; ciui'"te O. > in ciu. q. er. pecc. a b e quod
q r.
{non autem NBDL3) el a hfff., q r 5. plorastis : + iesus ETS cor. uat.* r Ambr. accubuit cum
planxistis a, lamentaslis e. ACDEa>»'i'H0I.JMPQT\VY'5" et recubuit G b cff., I
33. enim : om. D c ; autem TjUj, edd. ant. exc. q r aur., discubuityj recumbit e, gr. KaraKfirai uel
Frohen 1502, Itinta 1534. DiPO oin. iohannis ; dvaxiiTat : accubuisset SFKKTOVXZJtjStfC cor.
E. babtista mand. edens d et
D, babtizta JP. : uat.* 6, occubuisset 2^*; cognito eo accumbere
u. 34. om. panem H- a b c d e fff I q. uiuens a, sciens quoniam . . . recumbet d. domu V,
0*(scd corr.). om. uiuum a c d e ff^* ^ ? ont. li
j domum fFGPQ q. pharisei a?W, fariss. D. adtulit
apTov et otvov D I. 13. 6g. 129. 131. 18"". de- ffCGJO. halab. C, alabrastrum G : ampulam
monium DJPOW. a, uas e r. ungenti AHMTXYZ : unguenti fFC
34. uenit + enim P. deuorator {cpayo!:) (.hung.)DEa'G0IJKH"OPQVVV vg. Tisch.
iiorator EW gat. q, uorax c c, nianducator d, 38. Variant uett. ad init. stans a retro pedes
potator ?-. deuor. . . . filiis suis (u. 35) partim eius flens lacrimis inrigabat etc. a, stans relro secus
in ras. K. bibens uinum (oii-oirurijs): uini p. eius coepit plorare et lac. rigabat r, stans (stetit
potator c d I, uinarius c r. pujil. DJP. otn. et (') r. ad p. eius flens ( +et e) lac. suis lauit ;lab,ibat
pace. a. e) c e, stans r. ad. p. eius plorans lac. inpleuit d.
35. ab omn. om. D {om. omn. 1/): + a E. ; pedis G. lacrymis JSffi, lachr. T^l lacrimas G.
;
ab omn. f. suis in semetipsa r. : lao. . . . eius titt. min. X. coepit (caepit D,

36. rogobat M, rogabant C, rogauit GKT abed cepit JW) rigare : ligabat G b I q, cf. supra
ff.,
efff^lqr. ilium: om. Z*( + Z'-); eum EQ. a c e r. et capillis . . . pedes eius om. KW e.
> quidam ilium T. de : ex EQ ; om. a bff.^ 1 q r capitisui V*{superscr. s cor.) ; suis {om. cap.) G
atir. phaiiseis CiPW, faris. D; pharisaeus G non uett. extergebat a, deterg.y, extersit d, tersit
a b ffi I q r am: mand. cum illo : cibum r + eos DT. hosculabatur T, obsc. O. ungeuto
\
VII. 3S-44-J EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. ?,^?>
et ungento ungebat quingentos alius

25 uidens autem pharisaeus quinquaginta
qui uocauerat eum "^non habentibus illis
ait intra se dicens unde redderent donauit utrisque

hie si esset propheta sciret quis ergo eum plus diliget ?
utique quae et qua! is ^3 respondens simon dixit

mulier quae tangit aestimo quia is cui plus donauit
eum quia peccatrix est at ille dixit ei recte iudicasti
^''et respondens iesus dixit ad ilium ** et conuersus ad mulierem
simon habeo tibi aliquid dicere dixit simoni
at ille ait magister die uides hanc mulierem ?
*' duo debitores erant intraui in domum tuam
cuidam faeneratori aquam pedibus meis
unus debebat denarios non dedisti
et osculabatur pedes eius et unguento unguebat. ™ uidens autem pharisaeus qui uocauerat
eum. ait intra se dicens. hie si esset propheta sciret utique quae mulier est quae
et qualis
tangit eum quia peccatrix est. ^° et respondens iesus dixit ad petrum simon habeo tjbi
aliquid dicere. at ille ait. magister die. " dixit autem iesus. duo debitores erant cuidam
feneratori. unus debebat denarios quingentos et alius quinquaginta. ''non habentibus autem
ilhs unde redderent omne debitum utrisque donauit. quis ergo eorum plus ilium diligit.
*^ respondens autem simon
dixit aestimo quia is. cui plus donauit. at ille dixit ei. recte
iudicasti. " et conuersus ad mulierem dixit simoni uides hanc mulierem. introiui in domum
tuam aquam pedibus meis non dedisti. haec autem lacrimis suis rigauit pedes meos et
A2P*HMXYZ": unguento HFC(hun.)DEH"G0IJ ( + ?«. rec:). faeneratori ADFHIMQTX : foen.

KWOPQTVWZ* vg. Tisch. ungebat AJPHKM CJPV vg. \ fen. ffEH>G0KKrOWYZ. dinarios
PQTVXYZ" vg.: unguebat ffCChunODEGQIJ G. quinqgentos T*{corr. T') ; -x- E. alius AST
M'OWZ*. > unguebat unguento DG ab c deff., I r CEaTGHQUMMTY/' : et alius DKOP(2</ udtur
cttm gr. TJ\€i<[}€y tw /J.vpa:, sed extritum)QVWXZ vg. a f ff.^^
1 q r aur. ; gr.
39. phares. G, phariseus E5PW, far. D. qui u 6^ (Tfpos, alius aulem c d c S, uoluit at alius
(quia Z') uoo. (uocauaerat O*, uocaberat T, Bentl. quinquagenta Br'Y, -quaginta in i-as. G ; -L-
rogauerat G, inuitauerat a c) eum (0 xaXtaas DE(Lta)TW.
avTov) : ad (apud e) quem recumbebat d e, -nap w 42. +et ad init. IP. inc. et cum non baberent
KarfKfiTo D. prof. 03*0, prophaeta E. scisset c e. abentibus C ; + autem G b fq r S. om.
gat. hutique C, forsitan c. que pr. DTW. illis hunde C. redderet H*, redderunt Q*
J.
quae et qualis mulier (t/s ical TToraiTTj ^ ywr]) {corr. H'Q') soluerent e; + omne debitum _/;
;
cum CDE.J gat. corp. ox. d ff.^ I 5 (om. quae et donabit T. hutrisque C utrique J ambobus e r. ; ;
CJ I) ; de hac ellipsi cf. Draeger Hist. Synt. i. ergo om. F

: + eorum T. plus
; amplius E. :
p. 180 ct Liv. Hist. iii. 62, 6, v. 28, 13. Ceteri > plus eum EFT. diliget (dyair^trfi) aim ACFG
tantum ct tali modo ttariant tit emendatontm
ciiras MXYZ cod. caraf. a, cf. amabit r, amauit c : diligit
prodant q. et q. est mulier
: SFKKTVWZ vg. a q r ffEHOIJKM-OPTVW vg. dfff. I q aur., amat e
aiir., > q. et q. mulier est H0X cor. uat.* b c f\ dilegitDJPQ, dilexit b.
q. et q. esset mulier T, > q. et q. mulier esset 43. + et ad init. T. respondens om. G :
Aa'FGIMO(isset 0*)PQY Tisch. responden M. symon CDEW. dixit + illi T.

40. aliquit C. at : ad O, et J. ait : di.\it G extimo CT, est. W
arbitror c, suspicor d, puto e.
;
d ff.,. die : otii. O* ( + O") ; Hie D. quia his CO*T*Y; qnias Z*( + i Z'). quia hits
41. Ad init.+ et ait iesus W (e), + et respondit cui bis scr., pr. uice expunct. W. plus am- :
iesus cor. uat. nig. ; + dixit ergo iesus b c, + dixit plius a. donauit dauit GO*{sed corr.) ; redo-
:
autem iesus /, + cui iesus dixit r, cum graeco X nauit a.

6 bi 'Iija. eTii(v; cf. ct-\-?A ille dixit d, + et ait ^2, 44. + ad inil. uides hanc mulierem intraui E
o Sc imtv I)'''', duo: •ll- D. cuidam: om. T* sed eras, ad : et Y. symoni CDH ; simon F c.
354 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [vn.44-viii.
haec autem lacrimis *^ dixit autem ad illam

rigauit pedes meos remittuntur tibi peccata
et capillis suis tersit ^'^
et coeperunt qui simul
^'osculum mihi non dedisti accumbebant dicere intra se
haec autem ex quo intrauit quis est hie qui etiam
non cessauit osculari peccata dimittit?
pedes meos s" autem ad mulierem
dixit
*6 oleo caput meum non unxisti saluam fecit
fides tua te
haec autem ungento unxit uade in pace.
pedes meos VIII. ^ C'^- "' Et factum est deinceps
*"
propter quod dico tibi et ipse iter faciebat per ciuitatem et
remittentur ei peccata multa castellum
quoniam dilexit multum praedicans et euangelizans
cui autem minus dimittitur regnum dei
minus diligit et duodecim cum illo
capillis suis detersit. non dedisti haec autem ex quo intraui non cessauit
''ôsculum mihi
osculari pedes meos. " oleo caput meum non unxisti. haec autem unguento unxit pedes
meos. "propter quod dico tibi. dimittuntur ei peccata multa quia dilexit multum. cui
autem minus dimittitur. minus diligit " dixit autem ad illam iesus dimissa sunt tibi peccata
tua. ^' et coeperunt qui simul discumbebant dicere intra semetipsos quis est hie qui etiam
peccata dimittit. ^^ ipse autem dixit ad mulierem. fides tua te saluam fecit uade in pace.
VIII. ^ Et factum est deinceps. et ipse iter faciebat per ciuitates et castella praedicans
et euangelizans regnum dei. et duodecim discipuli cum illo.
cm. uid. h. mul. /. uide D, uidens G. mulierem peccata om. d I. multa om. G e. quoniam :
+ plorantem e. introiui c d cf\ dcinde out. in &. quia Y /'

f. om. quon. dil. multum e ; om.
oni. tuam P. pedibus meis {om. 'S'*, + mg.) in : quon. ad Jin. tiers, d. cui G. minus pr.
pedibus mihi C ff^
q. autem + mulier /. lacrymis pusillum e, modicum q, parum r. demitt. KV,
JSffi ; lachr. 5^ ; + suis D b c f q. rigauit dit . . titur H ; dimittuntur GQ. minus sec.
lauit c e. extersit } a c d c, detersit f. meos modicum e, modice q, parum r. dilegit DSP.

def. I ad ix. 48. 48. om. autem D. illam + iesus DG gat. cor.
45. hosculum C. michi W. intrauit {ilariKSfv uat.* a bf {ff.^ I q aur. dimittuntur E ; remissa
L* minusc.) codd. plur., cod. caraf., cor. uat.* SC, sunt G b e ffi I q r aur., dimissa sunt c d f.
gat. a e (introiuit) ff.^
5 aur. Aug. serm. 99 peccata + tua ES gcit. fff.^ I.
(ingressa est), ^?«^r. : intraui {uaTjXBov gr. phir.) 49. ceperimtW. simul pariter a (/dj-/ disc.) c. :
BDWY Mus. Brit. Reg. i. B. vii, Dunelm. A. ii. qui simul accumbebant (01 avvavoKfififvoi) BfFD
16, Uniu. Cant. Kk. I. 24, cor. uat. mg. f^ Bentl. a'"i'(accumbere a'*jF0KMKrOPQTV\VXZ vg.
b fI q r, introiui c d (-bi). cessat J ; desiit a, (S) : q. s. discumbebant ACGHY Tisch. a f [cf.
intermisit e. hose. C, osculate O, osculando u. 37), q. s. decumbebant E, q. s. recumbebant i be

a c e I r. d ff'iq r, conrecumbentes e. awavaKiicrBai uarie
46. capud meum Y ;
pedes meos a e ff.? I. redditur, est enim discumbere cum Mt. ix. 10,
imcxisti C(hun.)EiPKrOV(c sup. /(h.)XZ. > non simul discumbere Mc. ii. 15 et Lc. xiv. 10, 15,
unx. cap. meum G
ungento A5P*FHMX c q. pariter recumbere Alt. xiv. 9, simul recumbere
YZ*"^: unguento BffC(hun.)DEH'iG©JKKrOQ Mc. vi. 22 et 26, et simplicitcr discumbere lo. xii.
TVWZ' vg. Tisch. hunxit C, imcxit EM'OZ. 2. > intra se dicere 'S. aetiam C. dimi//ttit
om. pedes meos a c d eff,* I q. G, demittit KV ; rem. a bff., q (-tet).
hoc
47. propter qua ex causa a. tibi W ; 50. om. fides tua te s. fecit Z*( + Z^). saluam
uobis Tjfj. remittentur cum ABCiPFGHeMQ (salb. C) fecit : saluauit c e. uade : ambula e.
TXY d (dim.) e contra graccum remittuntur : pacem G I r.
ffDEJKM'OVWZ vg.ard aur., dimittuntur c f VIII. I. deinceps {iv T(f HaSeîjs) : in sequenti
Aug., remissa sunt b ffi I q Ambr. ; cum gr. c e, cf. vii. II; in continenti d. iter fao. : per-
oupiavrai. ei : in ras. T ; illi 5P'"«Q ; tibi b. ambulabat e, circuibat a d, -iret c. per sup. lin.
VIII. 2-6.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. ?,bS
^ et mulieres aliquae quae conueniret et de ciuitatibus pro-

erant curatae ab spiritibus perarent ad eum
malignis et infirmitatibus dixit per similitudinem.
maria quae uocatur magdalene ^ Exiit qui seminat seminare
de qua daemonia septem exierant semen suum
*et iohanna uxor chuza et dum seminat
procuratoris herodis aliud cecidit secus uiam
et Susanna et aliae multae et conculcatum est
quae ministrabant eis et uolucres caeli
de facultatibus suis. comederunt illud
* (76. 2)
Cujn autem turba plurima ^ et aliud cecidit super petram
' et mulieres quaedam quae fuerant curatae ab spiritibus inmundis et ab infirmitatibus.

maria quae uocatur magdalene ex qua daemonia septem exierant. ^ et iohanna uxor cuzae
procuratoris herodis. et susanna et aliae multae. quae ministrabant eis. de facultatibus suis.
* cum autem turba plurima conuenisset. et de ciuitatibus aduenirent multi. dixit per
similitudinem " exiit qui seminat seminare semen suum. et dum seminat aliud cecidit secus
uiam et conculcatum est. et uolucres coeli comederunt illud ^ et aliud cecidit supra petram
D ; circa d. cimtatem et castellum {-noXiv kox 4. Variant multum 7iett. conueniente (congre-
Kay.-qv) cum ABCDE3'H0JMOTXYZ d S, codd. gato d) autem turba magna (populo multo d) et
uett. apud Rrasm. : ciuitates et castella GKKTQ eorum [om. d) qui ex ciuitatibus adueniebant (ad
VW vg. bee fff^ I q aur. , ciuitates et uicos a r. ciuitatem iter faciebant ad eum d) dixit parabolam
predicans DW. aeuangeliszans E aeuanguelium| ; ( + talem ad eos d) a d, conuen. aut. t. multa et
zans D
(um exp.') adnuntians a c, bene nuntians e.
\ qui de singulis ciuitatibus exibant d. par. ad illos
dei et + exierant DiP'"' + exierant et Q + illi
: ; ; c, conn. aut. t. m. et de ciu. properant etc. S.
c e. duodeoim (oj SiuScea) codd. flur. (duodecem quum H0 (non C). turbae q r. plurima : multa
a"»», .XII. ETW) et vg. et d eff.,15: discipuli ;
G T>*(scd exp.yV magna e\ om. b ff, I q r.
; con-
duodeoim discipuli Qâ b cf q r aur. [ + a-niiaTO\oi ueniret {ovvi\66vTos D minusc., avviovTos codd.
6. II. 243). pi., avvovTos a* etc.) codd. plur.: conuenerit O*,
2. aliquae quae : G ;
quaedam a c dfr; om. b conuenisset B b f ffi I, uenisset e ; conuenirent
ffi I q. D. erant siip. lin. T

que pr. E ; om.. ; PSffi, conuenissent q r. et : om. A*( + A')Y ; ut
fuerant D. curate
c ; + cum om. D. illo EOW ; X. properarent ^.i-nmoptvoyLtvoiv) : aduenirent
hab C a DE0MQ vg. malignis (noi'Tifmi>)
; : b fff2, adueniebant r, aduenerant e, -rint /, -rant q ;
inmundis IL a b c d f aur. malis D e. om. mal. ;

+ multi fff.^ q. > ad eum prop. T. om. per G
et infirm. /. imfirm. E + et £F.
; marie T*(ef;9>.), b e ff.f I q r aur. et gr. D 39. similitudinem :
mariam que Jftr. D. uocabatur 3'*(fo?->-.

0*(rff?^.). + ad eos DG (illos) ; + ad eos talem b, + talem ad
mg^ b d e aur. cognominatur a. magdalene ;

illos I q r aur., + talem e ; 7r\v Trap. Toiavrijy upos
{cf. ad Mc. XV. 47, xvi. i) magdalenae fFCEiPH : avTovs D 39.
©JKKTOPVZ, magda D. de ex a c «/; a iJ : 5. Deficit B ad u. 16. + ecce ad init. DEG
ff., q
r. demonia DH'JWY. septem -uil- DE : a b e ffi I q r aur. exit Y. qui seminat
MTVV duodecim c. ; septem daemonia vg. et > seminator d, seminans saem. semper C
e. sae- ;
edd. ant. exe. Froben 1502. exierunt EFJ. minat pr. O. semen om. ; agrum /. suam ;
3. ioanna Sffi. huxor C. chuza (Xoi/(,'a non G*(«r?'.). dum (in quo d) sem. in seminando e. :
flucttiat) ACDa'*JKM"QVXYZ a d i, cuza ffT, aliut CG ;

quoddam a. caecidit CDO. concul-
chusa M, chuia B chuzae a>'"i'H©OT b c e {/) q : catum est (<?;«. est M) : conculcauerunt illut G.
aur., chuziae E, chusae PJ^SC^, chnse W, cuzi G, et uolucres . illud om. G. uolocris O*
. .
cydiae /, chuzei r. erodis D. sussanna D, susanne (uolu. O') ; uolatilia D. celi om. a b d e ff^ W ;
T. alie W. multe W ; conplures a. D + et

que ;
IqcumTi'', commederunt EKT; comednnt _fa/.,
c dff^ I q aur. cum gr. T> al. 5. els (avToh BDEFG consumpsernnt e. illut Z*{corr. Z^). > illud
a/, mu.) cum ABC3'GH0JMOQTX<^YZ* e e/S com.^ / q.
gat. Aug. Bentl. et illis D d ff.,r: ei grEKNTPV 6. om. et ad init. X. aliut GZ*(corr. Z').
WX*Z° vg. b aur. Tert., illi a I q,et avTw XALM caecidit CEMOY*(a exp.) ; cicidit D ; om. e. super
etc. facultatibus : substantia d. (em TT)V n.) AEGH0MPQ gat. a c d ff.^ I r h aur.
35(> EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [viii. 6-13.
et natum aruit mysterium regni dei.

quia non habebat humorem (77. 1)
Ceteris autem in parabolis
^ et aliud cecidit inter spinas ut uidentes non uidcant
et simul exortae spinae et audientes non intellegant.
11 (78. 2) j?g^
sufifocauerunt iliud autem haec parabola
êt aliud cecidit in terram bonam semen est uerbum dei
12 qui autem
et ortum fecit fructum centupluni secus uiam sunt
haec dicens clamabat qui audiunt
qui habet aures audiendi deinde uenit diabolus
audiat et tollit uerbum de corde eorum
' interrogabant autem eum ne credentes salui fiant
discipuli eius ^^nam qui supra petram
quae esset haec parabola qui cum audierint cum gaudio sus-
^"quibus ipse dixit cipiunt uerbum
uobis datum est nosse et hi radices non habent
et natum aruit. quia non habebat umorem. ' et aliud cecidit inter spinas, et simul exortae
sunt spinae et suffocauerunt illud. * et aliud cecidit in terram bonam et germinauit. et fecit
fructum centuplum haec cum loqueretur dicebat. qui habet aures audiendi audiat. ° inter-
rogauerunt autem eum discipuli eius dicentes. quae est haec parabola. " quibus ille dixit
uobis datum est. nosse mysterium regni dei.
ceteris autem in parabolis ut uidentes non uideant et audientes non intelligant.

" haec est autem parabola semen est uerbum dei. " quod autem secus uiam cecidit.
hi sunt qui audiunt deinde uenit diabolus. et tollit de corde illorum uerbum. ne credentes
salui fiant. " nam qui supra petram hi sunt qui cum audierint. cum gaudio suscipiunt
Bentl: supra ffCDJPJKKTOTVWXYZ z^^. Tisch. 10. datum:

tradilum a. nosse: cognoscere
bfq; inf. petiosa. gai. e.r /on's far. enatum «, e I, d ff, q ; om. a. misterium CDIPGTW,
scire
ortum S, cum natum esset r, cum creuisset d, cum sacramentum <?; + regni a. o/«. dei G. caeteris
fructificasset e. haruit C ; exaruit a c r 5, aridum a^G vg., Eteris V reliquis d. in parabulis DJP'
;
factum quia propter quod a d, propterea

est d. : non est datum nisi in parabolis dicetur G, cf. non
qnod e, ideo quod 5. umorem AEHH'VYZ. est datum nisi in similitudinem e in parabolis ;
7. om. ucrsum D. aliut GYVViforr. H"Z'). loquor b et iv napaHoXah \a\ui A 13. 262. 346.
caecidit CE; om. e. inter codd. et vg. et licit. om. ut uid. non uid. X*( + X-). audientes +
(in r) : secus AX'^Y; in medio dei (iv fUacu gr.), non audient et gat. et gr. NR min. intelligant
super (inr. simul exortae (exh. KTO, exorte W) : JPW vg. ; audiant d (sed amiwaiv D).
creuerunt . . et a c, simul natae sunt . . et e, cum 11. hec ^V. parabula D3"G; similitudo e r;
germinassent (/. spine \V. ilium G*(sed eorr.). + talis b, et > par. haec seminantis c ; + qui
8. aliut CG. caecidit CE, cecedit G, cicidit D. seminat est filius hominis r.
bonam + et uberam : d, + et optimam e e r, et > 12. qui quod ef. uia H +6unt EFKSTOV /;
:
;
opt. et bonam a ; ayadi]V xai KaK-qv D. hortum + seminati sunt her On'g. 2. 474, + seminatum
COT, exortum DG ff, 1 q r aur. natum i ;
;
est e, + cecidit f. sunt qui audiunt {tioiv ot
germinauit et /, fructificauit et e, cum germinasset aKovaavTfs iicl aKoiiovrts) A*DH'GMPQY d 5
d, cnm fructificasset e. centumplum Y ; centen- Bentl. : sunt hi qui aud. A'ff'JKM'VX* aur., s.
simum </, centies tantum a, cum centesimo f ;

-;- et hii q. aud. ff*COT ; > hi sunt qui aud. ©X^Z vg.
T. dicens : cum loqueretury. ab cif'yff.^ I q r (cum audierint) Orig., hii s. q. aud.
9. interrobant lafsii P interrogauerunt G t c /
; EHW e ; deinde + uerbum dei "D b, + uerbum in
ffi I q r aur. om. autem D. om. eum JTZ* cordibus suis 7; + uerbum c e. diabulus CIP,
( + cor. rec^. discipuli (discentes e) : + dicentes zabulus DQ. toilet a'GO q, tulit DEO. corde :
flq 5 (KfiovTti AXTA etc.). que DW ; quidnam ore a*. ne nee EH. salui fiant saluentur :
a. esset : est / q, sit c. hec W ; om. Y. para- c e S.

bula DH"GO. > par. haec c d, similitudo ista 13. nam . . . petram bis scr., fr. erasiiiu X.
e {r). nam qui om. T^ : qui aulem' a r S, qui ucro c,
VIII. 13-17.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 357
qui ad tempus credunt et fructum afferunt

tempore temtationis recedunt
et in in patientia.
^*quod autem in spinis cecidit 16 (79. 2)
Nemo autem hicernam accendens
hi sunt qui audierunt et a sollicitudi- operit earn uase
nibus et diuitiis aut subtus lectum ponit
et uoluptatibus uitae sed supra candelabrum ponit
euntes sufifocantur ut intrantes uideant lumen.
IT (SO. 2)
et non referunt fructum ]vjqj^ enim est occultum
^* quod autem in bonam terram quod non manifestetur

hi sunt qui in corde bono nee absconditum
et optimo audientes quod non cognoscatur
uerbum retinent et in palam ueniat.
uerbum. et hi radices non habent. quia ad tempus credunt. et in tempore temptationis

recedunt '*
quod autem uerbum a sollicitudine
in spinis cecidit hi sunt, qui cum audierint
diuitiarum et uoluptatibus uitae euntes suffocantur et non dant fructum '° quod autem in
terram bonam cecidit hi sunt qui in corde bono et benigno audientes uerbum rerinent. et
fructum adferunt per patientiam. " nemo autem lucernam accendens operit cam uaso. aut
subtus lectum ponit. sed supra candelabrum ponit. ut intrantes uideant lumen.
" non enim est occultum quod non reueletur. nee absconditum quod non cognoscatur.
quod autem e, cum gr. oi Se. super 5PO. petram H'©. refferunt D; ferunt GKKTV, fecenmt E;
+ seminati sunt j- + hi sunty^^ q r {post sem. sunt)
; perfemnt c, dant a f, adferent d I (-unt) r, fecun-
am: + ipsi sunt c. quum pr. &. audierant G
; dantur {sine fructum) e, et frnctificant 5.
+ eura O. suscipiant G ; accipiunt Q. et hi. r. 15. quod : qui EH^'n^Q. in ter. bon. cecidit /,
n. h. qui snp. lin. G. hii CDEH'TW cor. uat* ; > cec. in bon. ter. c. hii ff*CDE3'GTW. in sec.
i G ; cm. e. radices codd. vg. et uett. poem otmj. : sup. lin. WK coriJ^ E. O) opt. et
et {sup. lin. :
radicem AEY gat. M. B. Reg. i. B. vii, i . A. xviii, hobt. C, et obt. T, et benignoy; om. a b c d e ff^q
Dtinelm. A. ii. 16, Bentl. Tisch. de [tion 5) et gr. aur. cum gr. D. retinent : continent d, tenent
p'iâv; in Mt. et Mc. non fluctimnt sed omnes e r. aflferuut AiPGHGKMM'OQVW b c (ff.>, q,
habent radicem. qui tert. (o?) ACDSPGJMKTOT adf. JZy /: ref. Y aiir., deff. D, ferunt 5, dant a q ;
WYZ*S acdq*i cod. caraf. : quia EH0KQVX afferent CTX, adf SFE^r; frnctificant (o?«. fructum)
Z'T^m b f ff^ I q^ r aur.; illi e. om. ad G. d r. in tert. : per DG b e fff.^ I q r atir. paci-
tempus (Oram e) + non T. om. et sec. D. tem- encia W ;
patientiam CDGQT b efff^ I q r aur. ;
tationis ATXYZ : tempt. a^CEH'*GH©JKMM"0 tolerantia c, sufferentia d.

VW Tisch., tent. vg. ; tribulationis DH""«Q corp. 16. accendens: accensam Y. a c ff.^
I q r.
axon. om. et in t. t. recedunt r. > accendens lucernam gat. hoperit C, operuit
14. in : inter G non uett. spinas GW vg. gat. ea E. uase (uasse H"*) : uaso ffCEGJQTZ
a d ff.Jh. caecidit CE, cicidit D. hii S'*CDE gat., et uasso DH", cum dfff.^ I q r aur. Bentl., cf.
H>HTW, hy G. audiunt a b c I S aur. ; + Hoensch '

It, u. vg."" p. 260 ; om. e. operit . . .
uerbum G c f r. a soUioitudinibus {iiiro /iipin- ponit : ponit sub modio b, ponit sub modium aut
vwv) ff"D(soli.)Ea'H'®KMKrOQVWZ vg (soli.) sub lectum c. suptus M. super B0MT. candel-
Bcntl. et uett. omn. (in sollicitudinibus r, per labrum DJP, candelaprum .T. ponit sec. om. cor.
sollicitudinis e) : om. a ACG(soli.)H*JTXY. et uat. mg. ut + omnes a. intrantes H. lumen >
diuitis 3FY, et diuiciis HW; diuitiarum c d e f uideant E. ut omnibus luceat c e.
(uTT^ fxfpitivwv nXovTov D
64) saeculi et diuitiarum ; 17. non nihil a c e r.
: est enim vg. c d e r. >
uoluntas (uoluptatibus cor.) uitae huius euntes hoccultum C absconsnm d e r. manifestetur
; :
etc. 1, uoluntatibus DiP ; uoluntates e ; luxuriis a, reueletur iP^'Q durmach. f, cf. reuelabitur Hier. in
suabitate d. uite W ; saeculi a ; uitae huius Ps. xxvi manifestum fuerit 5, palam fiat a, in
:
saeculi r; om. dh (iion DA), euntis ST; ingredi- palam uenit d. manif. n. absc. q. non om.
entes a, abientes d, ambulantes c; + simul D 'L*{.^ stip.lin.T?). nee neque Q. habsconditum :
bff„ I q. suffocant &, suffocauerunt G ; + uerbum C absconsnm B*JT a b ff.^ 1 r, cf. It. u. vg.'
;
'
3B
35» EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VUI. 18-23.
18 (81. 5)
Uidete ergo quomodo auditis ^'
qui respondens dixit ad eos
qui enim habet dabitur illi mater mea et fratres mei
et quicumque noti habet hi sunt qui uerbum dei
etiam quod putat se habere audiunt et faciunt.
22 (83. 2)
auferetur ab illo. Pactum est autem in una dierum
19 (82. 2)
Uenerunt autem ad ilkim et ipse ascendit in nauiculam et dis-
mater et fratres eius cipuli eius
et non poterant adire et ait ad illos
ad eum prae turba transfretemus trans stagnum

^"et nuntiatum est illi et ascenderunt
mater tua et fratres tui ^^nauigantibus autem illis
stant foris uolentes te uidere obdormiuit
et in palam ueniat. "uidete ergo quomodo auditis. qui enim habet dauitur illi. et qui non
habet. quod putat se habere auferetur ab
et id illo.
" uenerunt autem ad ilium mater et fratres eius. et non poterant adire ad eum prae
"" uolentes te uidere.
turba. et nuntiatum est ei. quia mater tua et fratres tui stant foris.
^^
ad ille respondens dixit ad eos mater mea et fratres mei hi sunt qui uerbum dei audiunt et
faciunt. " factum

una dierum et ipse ascendit in nauiculam et discipuli eius.
est autem in
et ait ad illos. transfretemus trans stagnum et ascenderunt. nauigantibus autem illis '*"
obdormiit. et descendit procella uenti in stagnum et nauicula complebatur fluctibus et
f. 295 ; occnltum d r, obscurum r, celatum e. sont 0*{corr. O'). dei om. JP*( + mg.). audiunt
cognoscetur Z*{corr. Z') ; reueletur r, sciatur d. bis scr. E.
om. in D f r. palam : medium c. 22. cmi. autem T. dierum : die Z'; ex diebus
18. uidete . . dabitur
. illi in ras. Z. uide e. ascendet W, ascendens E ; ascenderunt eum d
ff( + te cor.), om. ergo a h c ff.^l q r aiir. aim {ava&r]vai avTov D ; airos dvifir) net ivi^rj rell.).
gr. mill. 254 syr. cii. et sch. quomo O ;

quid T et in nauiculam (ety TrAoroi') atui 3^CD0JKKrOT
edd. ant. exc. Iitiila 1534. audistis HO e i; VWZ f ffz 1 q 5 aur. in nauem c d e r\
vg. a b :
audiatis G a b q.
vg. qui quisque : a, cf. ad Mc. in nauicula EiPGMQX in unam nauiculam B, in ;
X. 1 5, quicunque c. habnerit bis a. illi : ei G d. una nauicula AHY. discipuli discentes e. eius ;
qiiiquumque H. abet sec. C. aetiam C. puta- om. 0*( + 0'). a't G. transe.imus q r, pertran-
nerit r; uidetur e S. abere C; tenere / q. auf- seamus d. trans stagnum transtagnum KTW :
feretur D, tolletur d. illo : eo GT a c d e q r. om. trans Q a >•; hoc st. c, in contra st. d, contra
19. +etfl(/ init. Q. uenieiunt D; aduenerunt hoc St. e\ tr. fretum stagni S. asciendernnt X;
e, -nit d.om. ad ilium D. fratres + uidere eum sustulerunt a, leuauerunt 1^ c ff., I q, nauigarunt d,
c. potnerant D, poterant B. adire (ire EFGi ad illi consentientes promouerunt r\ om. e 5 {iion A).
{pm. IP*H0MW vg. cor. iiat.) = amrvxuv avrw: nauig. autem (pm. O*) et nanig. vg. edd.
23. :
accedere ad r, loqui cum c, conloqui a, contingere ant. exc. Froben 1502, Sacon 1515 et 1519; et
d. pre OW ;
propter a c d, per e. cum nauigaret e. obdormiit ffC(hob.)DJKQX*Z,
20. et . . . iUi Slip. tin. X. et nuntiatum (nunc. condormiit a ; dormiuit gat. ; + iesus r. discendit
WSffi) est (to! dirij776'\iy AFAAn etc.) : et nun- D3?0 ; ascendit 5. procella : turbo a. uenti
tiauerunt 'D*-{sed corr.) \ nunt. est autem Gab d ff^ + uenit EH [sed stagnum
exp.) ; + multa d. in
I q aur. nunt. est ergo c; a.-rrTjyyiX'] 5i NBDLX3
; (stanum O*) om. G b e I q. complebantur
:
min. illi + quia G b d efff.^ q aur., + quoniam a, {awfvK-qitowTo') ABEFKMKTVXYZJ^ffi, et conpl.

cum gr. NDLX min. Sti + a {sup. lin.) dicentibus ; Ct£*yut /(«'/«?-) H© JOT ad: compellebantur T5
r cum gr. Keyivrwv AXPAIl etc. + ecce gat. ; cor. uat. mg. ; conplebatur E 8 ; conplebatur
foras G. >
foris stant E. uolentes quaerentes :
( + a SP) fluctibus nauicula D'S^"" ff.^ I aur., conpl.
d{eiom. -aideTe). te: eum <;= (c/ mater eius ^(/^'a). nauis fluctibus Q, conpl. nauicula fluctibus W gat.
> uidere te M'VWZ* ; > uid. te uolentes 5. c, implebatur {-¥ a. b q) fluctibus nauicula G b q,
21. qui resp. ad ille : r. d fr, ipse autem r. c, > nauicula complebatur fluctibus f, compl. flucti-
ille a. r.^. ad eos + haec est /. hii S'CDE3'TW. bus nauis r om. e. periculabantur a.
;
VIII. 2 3-28.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 359
et descendit procella uenti et oboediunt ei ?
in stagnum et complebantur et peri- 26 Enauigauerunt autem ad regionem

clitabantur gerasenorum
^*accedentes autem suscitauerunt eum quae est contra galilaeam
et cum egressus esset ad terram
-''
dicentes
praeceptor perimus occurrit illi uir quidam
at ille surgens increpauit qui habebat daemonium

uentum et tempestatem iam temporibus multis
aquae et cessauit et uestimento non induebatur
et facta est tranquillitas neque in domo manebat

^° dixit autem illis sed in monumentis
^* is
ubi est fides uestra ? ut uidit iesum procidit
qui timentes mirati sunt ante ilium
dicentes ad inuicem et exclamans uoce magna dixit
quis putas hie est quia et quid mihi et tibi est iesu
'
uentis imperat et mari fill dei altissimi ?
periclitabantur.
"*
accedentes autem suscitauerunt eum dicentes praeceptor perimus. ad ille
surgens increpauit uentum et tempestate maris, et cessauit et facta est tranquillitas . . .
^=
dixit autem illis ubi est fides uestra. timentes autem mirati sunt dicentes ad inuicem.
quis putas hie est qui et uentis imperat et mari. et oboediunt ei. enauigauerunt autem ad "^^
regionem gerasenorum quae est contra galileam. " et cum egressus esset ad terram
occurrit quidam de ciuitate qui habebat daemonium iam temporibus multis et uesti-
illi uir
^' qui cum uidisset
mentis non induebatur. neque in domo manebat sed in monumentis.
iesum procidit ante ilium et exclamans uoce magna dixit quid mihi et tibi est iesu fill dei
24. autem + discipuli a r. excitaiierunt c e. 27. et cum (quum 0) egr. (heg. C, ingresus Q)
fl n-m + discipuli^,, + discentes e. preceptor DW ;
esset (aesset C) : et egresso illo r, gresso autem
bis scr. q S cam XABLA
domine domine d et etc., illo a, egrediente autem illo S, et e.xierunt . . . et
Kvpif Kvfii D r. incraepauit G,

; magister a e d; et c. de naui egr. e. ^"5 edd. ant. ad terram
imperauit abed, corripuit e, cf. ad Mt. viii. 26. sup. lin. T ; om. a ff, I. hoccurrit C, obuiauit d.
et tempest. cessauit om. D. tempest.

. . . : m}' quidam: sup. lin. T; om. ad; + de
K.
oni. d; inundationem c. aquae: atquae G; ciuitate b c d e f q 5 {3. ciu.). qui quia O. :
maris /, undae d. caessauit C desliterunt a. ; demonium D±PW; daemonia F Bentl. (fX"""

tranquilitas GW ; malacia e ; + magna DE b /* S Mifiovia). > daemonium habebat E, et daemonem
aur. et gr. KAII min. hab. a. iam temp. m. et (e/c XP^^^^ luavoiv uai
25. hubi C. sunt + a M*i,jf(^ ex/.), dicentes X'=»ARXrA etc.) codd. et vg: a temp. m. et d
s-up. lin. C. > ad inuicem dicentes B vg. b c e ff^ Bentl., ex t. m. et a 5; temp. mult, (conpluribus
I q r, > Z.A alis alium die. a. quis quid Z, : e) et Q b c e q; aal xp&va> iKavSi NBLH ?mit.
quisnam ut a. > est liic G ^ f eff^ I q r aur. cum Tisch. T. G. 8, W. H. uestimentum GOT Bentl.
gr. 69. 124. 157. 346. et/r. om. PS- uentus E. (-tuminonind. etc. O* sed i pr. exp.) ;
tunicam d.
inperat C. mari matri ut udtur A* ; aquae : induaebatur E ; uestibatur e. nee O. domn

a d e. > et mari imperat vg. edd. ant. exc. Frohcti DV, domum ffZ. monebat JP. > manebat in
1502. hoboed. C, obed. GJW vg. ei imperio : domo Q. monumentis is ut . etc. {u. 28) ita diui-
eius b. sum V.
26. aenauig. E, nauig. CTX ; et nauig. B*(et 28. is (hiis W ; om. ; + autem Q) ut uidit
exp.^GO vg. ;
pernauig. r, deuenerunt d, acces ille autem cum uidit G ; cum uidisset autem
serunt e. om. autem vg. edd. ant. exc. Froben. c e, uidens autem a d r S. om. proc. a. il. et d.
gerass. B°H'0TX*, gyras. E, gerasinonim D, procedit DES'Q ;
prostrauit se a c ; > exclamauit
contra : trans contra ff^ I q, trans fretum a, trans uoce magna et prostratus est e. hante C. ilium :
fretum contra r. galileam CDEiPGHKOWZ eum 'DiP*(corr. mg.). et pr. om. 0*( + O"). uocem
galilaeae a. G, dicens W. est om. ff'X*( + X')bde qS Bentl.
3B a
360 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VIII.2S-33.
obsecro te ne me torqueas quia intrauerunt daemonia multa in

29 praecipiebat enitn spiritui eum
inmundo ut exiret ab homine ^^ et rogabant eum ne imperaret illis
multis enim temporibus abyssum irent

ut in
arripiebat ilium 32 erat autem ibi grex porcorum
et uinciebatur catenis multorum pascentium in monte

et compedibus custoditus et rogabant eum ut permitteret eis in
et ruptis uinculis agebatur illos ingredi
a daemonic in deserta et permisit illis
30 interrogauit autem ilium 33exierunt ergo daemonia

iesus dicens quod tibi nomen est ? ab homine et intrauerunt in porcos
at ille dixit legio et impetu abiit grex per
altissimi obsecro ne me torqueas. ^' praecipiebat enim spiritui inmundo ut exiret ab

te
homine. multis enim temporibus arripiebat eum. et ligabatur conpedibus et catenis. et
disrumpens uincula agebatur a daemonic in deserto. '" interrogauit autem ilium iesus dicens.
quid tibi nomen est. at ille dixit legio. quia multa daemonia erant in illo. ^'
et rogabant
eum ne iuberet eis in abyssum ire. '^ erat autem ibi. grex porcorum multorum pascentium in
monte. et rogauerunt eum ut permitteret eos in illos ingredi et permisit illos. ^'
exierunt
ergo daemonia ab homine et introierunt in porcos. et impetu abiit grex per praeceps in
iesu : + christe E ; om. d e. filii ACT*, om. dei •yap Tjaav datôvia; quia multi sumus ^ /. demonia
G d I ct gr. DH etc. altissimi summi a.
: DJPW.
obsecro : ore ace, rogo d. om. te B. 31. + uenerunt daemonia multa ai/ /«//. /. om.
29. precipiebat DW ; dicebat d e. enim et D. rogauerunt T, edd. ant. cxc. Frobcn. eum
autem bis E autem pr. + iesus r. spiritu' T
; ACE3>H0MPX"Y : ilium BffDFGJKKTOQTV
daemonic d e. inmundo DJPG0.JKM"OPQVY: \VX*Z vg. Tisch. inperaret CT ; iuberet /, prae-
imm. ABffCEHMTWXZ vg. Tisch. exhiret X. ciperet d. ut in {sup. lin. TV) uti ne Z*{sed :
ai'ripiebat G; adr. fFJOZ*; rnperat b q, disrup. corr.). abissum DiP0T\VY, habisum E, habys-
/, inuaserat c e. et uincebatur jPX ; alligabatur sum C. in ab. ire d/5.
enim a c (etenim) d (ligab.) e, et ligabatur^"; nam 32. om. T. multorum magna a
autem ;
;
uinctns O
b ffi 1 q r (u. autem) oar. ; + cum P. om. c d pascencium G quae pascebatur
r et D''^ ;
cateniis E, cathenis BCX. et sec. sup. lin. H. a. in montem G om. a b c ff^ 1 q aur. roga-
;
conped. CSGiO. custodiebatur G b d [praem. uerunt G in ras. eum: ilium EG [in ras.). per-
et) ffi I 1 r aur. ; detinebatur e, ut custodiretur mittet W ; concederet AIPG'KMKrPVWY r. eis
a c. eiTiptis O ; rumpens S, erump. a, disr. f; vg.: eos BCDEG*H0JOQTXZ / q. om. in
disrumpebat c d c. agebatur : fugabatur a, sec 0*( + cor.'), ut . . . ingredi (gredi E ; tran-
agitabatur e, ducebantur d. deraonio D5PW. in sire ut in eis intrarent a, ut in illos irent b q
r") :
+ loca G b e 1 q, + loco c^ > deserta loca r gat.

; aur., ut in illis ir.^. /, ut in porcos introierent c d.
deserta codd. plur. (dis. D) et vg. : desertum permissit DJP; praecepit d. illis AC3'G''H'(a/
H"0JX d cum gr. D 49 ; deserto ffEKOWZ^ «(//«;•) MRTOPTWY vg. a b drc ff., i q, eis 5 aur. :
cfffi aur., desertis a. Def. e ad u. 48. illos BffDE illos .!) G*H*C")JKQVXZ/
30. iesum G. dicens dixit X^ quod : quid : 33. inc. et cum exissent daem. a, cum ex. autem
M ; dfS aur. om. est A*( + A' litl. min. adJin. d. c d, exeuntia autem d. 5. demonia DJPW.
iin^. legio + nomen ( + est c) unhicd. quia + multi omine T. intrau. : introierant c f, abierunt d.
E. intrauerunt A(«V)£FCDEiPFG0JKMiVrOTV porcus G. impetu (inp. CJPO) abiit (tab. C,
XYZ cor. tiat.* Bentl. cum gr. itufj\6fv et introi- abi'tT) impetum : a
fecit + totus H ex Mt.
;
erunt q aur.: intrauerant BHPQW Par. lat. 13171 grex + porcorum q. per praeceps (pre. DO'W,
vg. Tisch. cor. uat. mg. et m. daem. introierant > praecePs V ;
praecipitium d) = Kard. tov rtprffivov :
r; iiariant quoniam daem. multa erant

uett. rell. praecipitans G {et sic g^ Mt. viii. 32) non autem
a, quia multa daem. erant y" ( + in illo") ff.^, multa uett. stagnum : mare gat. a, mari c. suffucatus
enim fuerant daem. c d (erant) cum gr. D -aoKKa. est a^ ; suffocati sunt b c ff^l q aur.
via. 33-39-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 361
praeceps in stagnum sanus factus esset a legione

et suffocatus est 3'et rogauerunt ilium omnis
^^ quod ut uiderunt factum multitude regionis gerasenorum
qui pascebant fugerunt ut discederet ab ipsis
et nuntiauerunt in ciuitatem quia timore magno tenebantur.
et in uillas
(84. 8)
jpgg autem ascendens nauem
35 exierunt autem uidere reuersus est
quod factum est **
et rogabat ilium uir a quo
et uenerunt ad iesum daemonia exierant
et inuenerunt hominem ut cum eo esset
sedentem a quo daemonia exierant dimisit autem eum iesus dicens
uestitum ac sana mente ad pedes eius 39 redi domum tuam et narra
et timuerunt quanta tibi fecit deus
36 nuntiauerunt autem illis et abiit per uniuersam ciuitatem.
et qui uiderant quomodo Praedicans quanta illi fecisset iesus.
stagnum et suffocatus est. quod factum est fugerunt. et *''

uidentes autem qui pascebant
nuntiauerunt in ciuitatem et in quod factum fuerat et uillas. "^ exierunt autem uidere
uenerunt ad iesum et inuenerunt hominem sedentem a quo daemonia exierunt. uestitum
ac sana mente ad pedes iesu et timuerunt. ^^ narrauerunt autem illis qui uiderant quomodo
sanus factus esset a legione. " et rogauerunt eum omnis multitudo regionis gerasenorum
ut discederet ab ipsis quia timore magno tenebantur.
autem ascendens nauem reuersus est.
ipse et rogabat ilium '*'
uir a quo daemonia
exierant ut cum eo esset. dimisit autem eum iesus dicens. '' redi in domum tuam. et
narra quanta tibi deus fecit, et abiit per uniuersam ciuitatem praedicans quanta fecisset ei
quod
34. pascebant uidentes autem qui
. . . : est a 5, salbatus est d. a legione: legion d;
pasc. quod factum ^zt G b d f q h {pm. quod et a demoniis S ; + daemoniorum r ; is [om. b) qui a
est) uidentes autem pastores ( + quod factum
; daemoniis uexabatur (erat uexatus a) a b; om. c ;
esset r) a r, cum uidissent autem qui pasc. quod f. gr. 6 D^ autem K-r^ytuv.
5atiiovt<r0ets,
est c om. qui pasc. /. fugienint A*{tit ttdtur)C

; 37. inc. rogauit autem a, rogauerant aut. d.
H0TY. nunc. + quod factum est a. WSC ; ilium iesum c d cum gr. D.
: onmes H©
ciuitatesE; ciuitate BCJMKTTV c q aur. om. in regionis om. 0T*{ + sup. lin.)Z M. B. Reg. i.
sec. Z*. uillis CT ; uilla J agros a d (r), agris c.
; E. VI et T. gerass. T, gyras. E, gerazinorum D.
exierunt
35. . . . factum est om. J ad- ;
> geras. regionis B. huti C. discederent B.
uenientes autem de ciuitate et uidentes sedentem abire ab eis d. > magno timore vg. edd. ant. exc.
qui habuerat daemonium sobrium et uestitum Froben. detinebantur a, cont. c, conpraehensi
sedentem ad pedes iesu timuerunt sic habent ti. d et erant (/. ipsae 0*(i'»rr.). ascend. + in G {sed
T)"'. autem + de ciuitate c. eat : esset G ; fuerat scmierasum) a c ff« q r 5. nauim D vg., naue a,
f. uenierunt . . . inuenierunt D. sedendem D om. ; nauiculam cff^ r (-la) ; o)n. d I. reuersus rursus E. :
E; > sed. bom. a 5. demonia DIPW. exier|M ;

38. Inc. R, ab iv. 29 mutihis. et : (at) Bentl.
exierat Z*{corr. Z') ; exierunt EG*. a quo > rogauit EO^ c ff.^. ilium eum iP-'oFQ. uiri R. :
daem. CT. hac C et J. > ac uestitum

ex. sed. ; demonia DSPRW. exierunt G*(-ant cor.), exirent
E. sanam mentem '!A*{sed corr.) constantem ; R. eo illo E ipso G b ff,l q r; > ut esset
: ;
mente a. eius codd. et vg. : iesu (Bentl.) a c f, secum a. essent M*(n exp.). demisit KTQV
enim gr. omnes. timuerunt + ualde
'Iijaov b. dimissit DS"; remisit G. eum ilium G a b c d :
exierant tim. in mg. C.

. . .
ff.^
I q r S. om. iesus b c d ff.l cum gr. NBDL
36. nunc. GWjeC ; narrauerunt y^ om. autem min. > iesus ilium a.
JP*( + mg.). et om. G cor. uat. mg. ab cdfff^ I q 39. reddiGR; reuertere a S, uade t a^. domum
aur. qui : quia G. uidera"! G. > quae {sic') codd. phir. b I q, domi + aput te a : in domum
uiderant et gat. sanus : saluus b q. aesset C ;
DEH'QMOW vg. cfff.i r S aur. fecit cum K^
est GM b ff^l q r. > esset factus D c. sanatus CDJMPQRTXY vg. c d f ff, I q r aur. : fecerit
362 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [viii. 40-45.
40 (85. 2)
Pactum est autem cum redisset *^ Et mulier quaedam erat
iesus excepit ilium turba in fluxu sanguinis
erant enim omnes ab annis duodecim

expectantes eum quae in medicos erogauerat
*' et ecce uenit uir omnem substantiam suam
cui nomen iairus nee ab ullo potuit curari
et ipse princeps synagogae erat *4 accessit retro et tetigit
et cecidit ad pedes iesu fimbriam uestimenti eius
rogans eum ut intraret et confestim stetit
in domum eius fluxus sanguinis eius
*2quia filia unica erat illi *5et ait iesus quis est qui me tetigit?
fere annorum duodecim Negantibus autem omnibus
et haec moriebatur dixit petrus et qui cum illo erant
et contigit dum iret praeceptor turbae te comprimunt et
a turbis comprimebatur. affligunt
iesus. "'factum est autem cum redisset iesus. excepit ilium turba. erant enim omnes
expectantes eum ^'
et ecce uenit uir cui nomen iahirus. et hie erat princeps synagogae.
et cecidit ad pedes iesu rogans eum ut intraret in domum eius *- quia filia unica erat illi fere
annorum duodecim et haec moriebatur. cumque iter ageret a turbis comprimebatur. " et
mulier quaedam erat in fluxu sanguinis ab annis duodecim quae in medicis erogauerat
omnem substantiam suam. et non potuit ab ullo curari. " accedens retro, tetigit fimbriam
uestimenti eius. et confestim stetit fluxus sanguinis eius. *'êt ait iesus quis est qui me
BE3'GH©KM"OVWZ a b i. deus : dominus R primebatur ABa^'HPQY vg. : conpr. CS'QJKM

h cum gr. C* syr. cu. aeth. habiit R ; nadens d. KTORT(tM- -bantur)VXZ, conprem. D, conpraem.
huniuersam C totam a c oin. D. ciuitatem
; ; : E. a turb. compr. premebat eum populus G:
om. KTV + illam E. predicans DW, praedicas

; b q, turbae suffocabant eum d, t. conprimebant
R nuntiabat d. quantat R quae X. fecerit X
; ; ; eum 5 cf. gr. ol 6x>ôt ovvi-nviyov avTov + ut
; ;
fecit V. h d ff^ I q r, fecerat c. iesus : deus JV suffocarent eum 'D'S'"' ff^l r, cf. a turba [premeb]at
gr. min. i. iS al. phis 10; dominus RX. et con [pri]me[batur] ita ut suffocarent eum a ; ex
40. quum H©. rediisset D vg. ; reuerteretur Marco.
a d; + dominus H. excipit 3". turba populus :
43. Rasitra post mulier T. quedam DW
d. erant m
sup. Hn. H) enim: erant autem quaedam quae /; quae a d {Benll.). fluxus H;
ER'57§ et erant X. om. omnes E. exspectantes
; fluuio gat.; profluxu T ; proflunio a d ff^. san-
^'^TORXZ' {deinde s eras.). guinis + eius T. hab C. duodecem 'S*{sed
41. et ad init. om. 0*( + O'^). e''ce R. uenit corr.) xn- DERTW. que DR. quae
; . . .
om. T ; ueniens d. uiri R. cui nomen ; om. suam om. d. in medicos cum AffC3'*GH0M
R; nomine a ; + erat IPOQ. iajTus C, eairus R, OQTWXY vg. b c ffi I q aur. et gr. min. pauc.
iarius D. sinag. S'T', sjTiagoge W, -gaee E €15 laTfsom : in medicis BDjP'JKKTRVZ gat. cor.
sinagoga RT*. eran E*(erat cor." . om. et teH. uat. a f r; medicis Y,h et gr. plur. laTpois. herog.
T. caecidit E, cic. DR ;
procidit r, prostratus o, C, errog. H
consumpserat a. substanciam W.
;
cadens d. ad : et R. iesu : eius T ; ipsum R. om. suam Z*( + Z^). hab C, a 0. buUo C,
ut introiret c r ; introire d. domu™ M. aliquo a nullo ©.
; curare R, cf. quem nemo
42. hunica C. > unica filia E vg, illi : ei vg. poterat curare d.
uere R. dudecem a'*(com H") ; -xn- DERTWZ. 44. de retro a. contetigit E. fimbr. (finbr.
om. et /;-. R. hec W. moriabatur R. om. et O, fymbr. E) uestimenti uestimentum a ffî I, :
sec. X*. contegit R, contingit \V (n exp^ ; + uestimenta a, tunicam d. om. eius /;. E. con-
autem X. iret (iter ageret /, iter faceret d) festim : protinus a. fliixus T, fluxsus C ;
pro-
+ iesus Q h c q r. turbis codd. plur. cf. gr. infra fluuius d.
(turbiss E) v^. cum c f ff.^ r 5 aur. turba ASFH"* : 45. inc. iesus autem sciens quod exierit ab eo
H0IVIY a\ + sic ViS™i ff^ I r, cf. a infra, com- uirtus dixit etc. a, i. a. sc. quae exiuit ab eo u.
VIII. 45-60.] EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. Z^^Z
et dicis quis me tetigit ? et quemadmodum

« et dixit iesus tetigit me aliquis confestim sanata sit
*8
nam et ego noui uirtutem at ipse dixit illi
de me exisse filia fides tua te saluam

*' uidens autem mulier fecit uade in pace.
quia non latuit *^ Adhuc illo loquente uenit

tremens uenit et procidit a principe synagogae dicens ei
ante pedes illius quia mortua est filia tua

et ob quam causam tetigerit eum in- noli uexare ilium
dicauit " iesus autem audito hoc uerbo
coram omni populo respondit patri puellae
tetigit. negantibus autem omnibus ait petrus et qui cum illo erant. praeceptor. turbae te
circumdant et conprimunt. ego
et dicis quis me tetigit. **
et iesus ait tetigit me aliquis.
enim cognoui uirtutem de me exisse. uidens autem mulier quia non latuit eum tremens, *''
uenit et procidit ante eum. et ob quam causam tetigerit eum indicauit coram omni populo
et quemadmodum confestim sanata est.
" ad ille dixit ei. filia fides tua te saluam fecit
uade in pace. " adhuc illo loquente uenit quidam ad principem synagogae dicens ei quia
mortua est filia tua noli uexare eum. iesus autem audito hoc uerbo. ait patri puellae '•'"
interrogabat etc. d, cum D'^ quis est qui me c. caussam D, cossam G. tetigerat DRT ; tetigit
tetigit (tetiit G) = t/s o o.^pa^dvos /ôv codd. plitr. cor. uat.* S, tetigisset c I q. cam Y. inducauit
et vg. et iiett. plur. : quis ( + qui X" et ita 8) me H, iudicauit R ; narrauit E; adnuntiabit d; nun-
tetigit EFEFO(tetegit)XZ a(qui)r d q aur. et Do' tiauit uel indicauit 6. coram in conspectu d.:
Tis iiov Tj^ttTo. illo : eo DY. erat R. preceptor omni Y om. G omnibus b q {et om.
: omi ; ;
DW, magister a d r. turbe W. te tante R : ;

populo). quemadmodum codd. et vg. quem- :
tam magnae a r ( + te). comprimunt ABfFM amm. ACFGHKTTXYZ^ quomodo a, quia d, ;
(-ent)QWY vg. : conpr. CDEFHejKKTTVXZ, sicut 5. confestum R. sit est G a dfff,^ I q 5. : (5
conprae. 3*, conpre. O, conpraement G, conpre- 4S. inc. qui dicit a. ad H ; et OR. ipse : ille
muit R, circumdant f; + te a ; + tam magnae G E d f ff^,\\\iL Vi*-\corr. mg.). illi: om. F; ei E

b ff.,1 q. et affligunt ACFKMKTQVWZ^ vg. : vg. cor. uat. mg. a c d f ff.^ + constans esto q. ;
et adfl. Bai"DEH'H0JOR(-guit)TXYZ*; et com- fili" ©, flia R. salbam C. saluam te vg. Tisch. >
primunt f, et contribulant d; om. Q a b ff^l q r. pacem G dff„ I r Erasm.
dices M. quis me : quisque C. 49. athuc MY, aduc T. illo eo DERW. :
46. et ad init. : a.t G b d q r. iesus : ille d r uenit (ueniunt d, uenerunt c = (pxovTai DE*)
{om. iijaovs DH ef. qui dixit a). > iesus dixit G b, + quidam DEIPW vg.fff.^ r h (aliquis) cu7n grace,
> iesus aity; tetigit (tetegit O) me aliquis om. exc. D; confuse legit e uenit quidam princeps
a'*( + mg.). nam et ego A*Bff'CDEH'FGH0K synagogae dicens domine ueni ut filia mea salues
MKTQRVWX^S iiat. b ff^ I q: nam ego
ear. loquente eo uenit puer principis dicens etc. a
A'^JOTYZf^ffi Tisch. aur., codd. ap. Erasm., principe syn. {napcL ucl 0.1:0 tov apxîavvaywyov)
quod ex graeco post Uteroft. coy7'ectum uideticr\ cum AffG(,H ? ad pricipe)0JMOXYZ cod. caraf.
ego enira a c d f r S cum gr. iyui yap. cognoui et a b r,ab arcliis5'nagogo d, ad (d eras.) principe
a'G a b fff.^ I q r 5, sciui d, sensi c. uirtutem > s. /: ad principem syn. CDE(sinagoge)iP(sina-
noui T. > de me uirtutem E. exiisse vg. D ;
gogae)KKrQTVW (sinagoge) vg. ' antiqui'' apud
exipse 'K{sed corri). cor. uat. c f ffi S aur., codd. lat. ap. Erasm. ;
47. Def. B ad ix. 13. inc. ut uidit mulier se princeps sinagogae V^ cf. e supra ; a principem s.
non latuisse a. uidentes R. autem + q. D^scd q Ainbr. ad he. seruos uenisse dicentes principi
;
exp.'); igitur f . latuit: + WlnrnT) b ff, I q ; +eum narrat. dicentes Y!^{sed corr.) tua: mea R.
QW c f\ + nullum G sequitur spatiian circa 1
; est : om. Q ; ¥ iam d. > filia tua mortua est
litt. K. tremens : tremibunda d. > uenit tre- DX. nolii R et u. 50 nolite Q. uexari CT gat.
;
mens G a c fff I q r aur., uen. timens b, u. timens illam K ; om. b ; magistrum H d q 5 {Bentl.) cum
et tremens ff^. procedit DH'GQR procedens ;
graecis exc. i. 131.
gat. {et om. et). hante CT ad TV. illius ; 50. autem om. T seqititur ras. 6 litt. G.
: ;
eius Vi*{sed ^t/.)FGRTW vg. q. hob C ;

propter aud. hoc uerbo sermone c) audiens uerbum d, :
3<54 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [VIIT. 50-lX. I.
noli timere crede tantiim ®* ipse autem tenens manum

et salua erit eius clamauit dicens
^êt cum uenisset domum puella surge
non permisit intrare 5' et reuersus est spiritus eius
secutn quemquam et surrexit continue
nisi petnim et iohannem et iussit illi dari manducare
et iacobum 56 et stupuerunt parentes eius
et patrem et matrem puellae quibus praecepit ne alicui
flebant autem omnes dicerent quod factum erat.
et plangebant illam IX. '
C^** ^) Conuocatis autem duodecim
at ille dixit nolite flere apostolis
non est mortua sed dormit dedit illis uirtutem
*^ et deridebant eum et potestatem super
scientes quia mortua esset omnia daemonia
noli timere tantum crede et salua erit. " et cum uenisset in domum non permisit intrare
secum quemquam. nisi petrum et iohannem et iacobum et patrem et matrem puellae.
flebant autem omnes et plangebant illam ad ille dixit, nolite flere non est enim mortua
''^
sed dormit. "' et deridebant eum scientes quod mortua esset. " ipse autem eiciens omnes
foras. et tenens manum eius clamauit dicens. puella surge " et reuersus est spiritus eius
et surrexit continuo et iussit illi dare manducare. ^^

et stupuerunt parentes eius quibus
praecepit ne alicui dicerent quod factum est.
IX. '
Conuocatis autem duodecim apostolis. dedit illis uirtutem et potestatem super
andiens sermonem e. respondit a!AG b f q r. : + puella ff'GO puella mortua) HOKO'VWZ z^^.
piielle W. om. et R. salua (salba C) erit cor. uat.* c r aur. Ambr. luc. cum gr. FLMX
(eris Z*) : saluaret R saluabitur c d e, uiuet a.
; minu.sc. > non enim mortua est a d S.
51. quum H0. domum AEH'H0MQR*Y vg. 53. diridebant quod DEJPR, inr. c e. quia :
b I, et domi a : ad domum ffCDJKM"OR""TVW FW vg. quoniam d. esset

b f Iest E
q r, :
XZ cor. uat* atir. Beiitl. ; in domum G c d e fff„ d e I q r; erat c. sc. earn mortuam esse aff^.
q r 5 ;
gr. (U Trjy o'lKlav. permissit DH'R, premisit 54. autem + eiciens omnes foras Afq {non 8),
:
G ; admisit d, est passus a. intrare /axe iti ras. cf. iKâXibv iôi TTovTas Koi AKRSUA etc. libere ;
G; intrase R; introire c d
seoum eum R. e. :
ex Mc. tenens ( + eos R) manum adpraehensa :
quenquam ?" ; aliquos e, neminem 5. petrum et manu a c. eius : om. Y*( + Y') ;
puellae r +et ;
iohannem et iacobum cum ffCH>.TKOQRTVW R. "'amauit R ; exclamanit a ; + earn / r. puella

abed efff., Iqrh aiir. et gr. BCDEFHK etc. et + sunt R.
petrum iohannen et iac. Z petrum et iacobum et : 55. reuersus (conuersus d) est spiritus : con-
iohannem DEHQMM'X* vg. (ioann. SC) Tiseh. uertit spiritum G bff., I grace. iiriaTp(\p(v transitiue
et gr. NALSXA etc., petr. iacobum et iohannem reddcntes, conuertit spiritus q. surexit O. con-
AGX^Y. puelle RW. > puellae et matrem tinua Z*{corr. Z') ; statim a. iusit 3", iusi R
uoluit Bentl. eum ord. graeco. iacobum usque praecepit c d. dari (SoS^rail : dare ffD*E*GH
ad flebant «/. 5 2 in ras. scr. K. MW9P)S f ff, r; + illi E. > dari illi FQR
52. flebant: plorabant a d. autem: om.X); (ilium) W(dare), dari ei a d.
enim X. plangeban' O, planguebant D. iljillam 56. inc. parentes autem uidentes expauerunt d.
R ; earn E. > illam omnes et plangebant P. G; obstupu. J\V a c, admirati sunt e.
stipuerunt
at (ast D) ille : ipse ergo c. noli G*Z*[corr. om. eius DJPMY. praecepit codd. flur. (pre.
G'ZM. flere: plorare </ f, est .f;;/f ai/i///. AfFC DV) vg. cor. 2iat. uett. omn. praecipit ACESPGQ :
D3'JMATQRT\VY vg. b e cum gr. AEHKMRS RTY. ne aliqu'i H ne cui X* ut nemini a c ; ;
etc. +enim EGH©KOPVXZâi'. (tamen) a c d

: {d e) \ ne aliquid E. dicere"! E. erat : fuerat
fff„ I q r h aur. Bentl. NBCDEL etc.
et gr. ET ; esset H" ; est a * dfff-i I '] ^- > erat factum
mortua sine addit. ACDEa>JMKrO*PQRTXY G e, est factum e.
cod. caraf. b e f ff^ q r 8 cum graecis flur. : IX. I. conuocatis (conuocauit E; conuocans
IX. 1-7.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. Z^S
5 (88. 2) quicumque non receperint
et ut languores curarent j7(.
^ et misit illos praedicare uos

regnum dei exeuntes de ciuitate ilia
et sanare infirmos. etiam puluerem pedum

3 (87. 2) j;^ îj- ^j jjiQg x\{\x\\ tuleritis uestrorum excutite
in uia in testimonium supra illos.
6 (89. 8) Egressi autem circumibant per
neque uirgam neque peram
neque panem neque pecuniam castella
neque duas tunicas habeatis euangelizantes et curantes ubique.
*et in quamcumque domum 7 (90. 2) Audiuit autem herodes
intraueritis ibi manete tetrarcha omnia quae
et inde ne exeatis. fiebant ab eo
omnia daemonia et ut languores sanarent ^ et misit illos praedicare regnum dei. et sanare
omnes infirmitates. ^ et ait ad illos. nihil tuleritis in uia neque uirgam. neque peram neque
panem neque pecuniam. neque duas tunicas habeatis. * et in quamcumque domum introie-
ritis. ibi manete donee exeatis. quicumque non receperint uos exeuntes de ciuitate ilia,
^ et
excutite puluerem de pedibus uestris in testimonium illis. ^ egressi autem circumibant per
castella. euangelizantes et curantes ubique. ' audiuit autem herodes thetrarca omnia quae
d e) autem {om. D ; + iesus TS c aur. et gr. plur. et gr. fere omii. exeatis (e pr. om. O*)
C-'FHS"'" al. aliq.) duodeoim (-cem JP* ; -XII- proficisimini («V) G
b c^-oAmmVjff^ I q cf. ; exite
DERW) apostolis (-los E e) = gr.
codd. et vg. a d e r Bentl., gr. eîpxecSf.
avyKuKiffd/jLivos Sk tovs SojdfKa d7TO(jT6Xovs NC*LX 5. quiquumque H, quicimqne T; qnodquod e.
AH min. con. au. du. discipnlis siiis G b ff^_l q r

: reciperint DG, accep. d; reciperit ESPORZ
cum gr. CÊFHU al. mu. âflijrds ainov pro (-eperit)
/. > uos non rec. c. puluerem pedum
djro(7ToA.ous mi. apostolis d 8 {Betiil.) mm gr.
; (peduum DY) uestrorum (rdv Kovioprov ratv
ABDKM al.plur. Tisch. T. G. 8, W. A^.; +et E. noSSiv vpLwv DU al. plus 15) codd. et vg. ct c d attr.,
illis : eis D d. super omne d, in omni e. dem. pulu. uestrum q : pulu. de pedibus uestris Offf^
'US^{om. iP*)RW ; daemonium d, -io e. et sec. r S (a. ped.) Amir, luc, uestrum de pedibus
et p.
om. D. langores S'KRTX* ; languorem /, uale- a b ly \i. uestrum a pedibus uestris e rbv k. dird ;
tudines c, infirmitates d. ut . . eurarent (sanarent Tuiv IT. vpLwv gr. plur. exjexcutite H. >• exc.
f) : curare c d e S, curandi a. pulu. ped. uestrorum c d. super illos DEjPQR

2. et missit DiiPR; emisit Q. predicare D. dff-i Bc7itl., s. eos c e, in ipsos r ; afS.
illis
sanare : curare e. infirmos (tous daOivus iiel 6. hegr. C, egressis D, egresi IPR exeuntes;
aaBfvovvTas plur.) : aegrotos a ; omnes infirmitates a d e. autem: om. D; igitur c. circumibant

f. om. et san. infirmos F. A((/»aM«>«)CD3'H©KMOQRYZ gat. Bentl. cir- :
3- ait: Am\i a c d e {(hiv). nichil W. tulera- cuibant ffEG(-bunt)JM'TVWX vg.; ibant q.

tis M', tolleretis R, tollatis a + uobis O.
in uia ;
om. per KKTV. castella (Kaj/ias gr. pi.) mnni- :
codd. et vg. contra gi-aeciim uiam (lU rfjv oSor) : in cipia {TruXeis 'K cf. T) infra) a; +et ciuitates G
HX(j(?a'uiam neque usque ad pecuniam itt rasura) (-tis)Q b c ffil q. > circa ciuitates transibant d
cdeff^rS. neque /n: non 'K c(Jer)d e. semper) {Kara iroXfis Kai rjpxovro D), per castella per-
r{q%dnquies'). neque sec. ne Q. poeram E : transiebant e. euangelisz. E, aeuangueliz. D
+ neque calciamenta GQ a b c e ff-^l q r aur. \non euangelizantur R : benenuntiantes e. om. et
graec.'), ex Alt. neque panem om. H. paec. E, curantes q. hubique C ; om. b.
pecc. DRW. duos R ; .II- D ; ana duas d. 7. d cum D"''. herodis 3!"GR, erodis
audiens
tonicas DE. abetis R ; habentes CT ; habueritis D pergit F famam iesu et omnia etc. tetrarcha
;
c e r\ gr. N'F^L 33. 157 ^x^ti, rell. ex*'" ^' Aff'Ea'Q^KMKTQXYZ vg. tethrar. CVW, tetar. :
habere d. H0*JO, thetar. G, tetrarca T, tetracha DR:

4. om. in R. quancunque T; quacumque EG quatuoruir e. omnia om. T. que D, quaecumque
W{corr. M')RX*(-nque). doraui R; ciuitatem b. fiebant: faciebant c
e, erant facta b f^ I g r.
D. intraberitis T introieritis c e f. ibi ubi R.

; : hab eo d e ff^l cum graecis NBC*DL3 min.
c ; 0//1. b
et inde donee Y, f ex Mt. ne (^17 solus 38)
: haesitabat (cf.Mt.ii.yLi. 21 etc.) cum a^TQJKM
codd. vg. et c i aur., et non D : om. ER cum tiett. KTOQXY vg., haess. E (haessitantes E*) : hes.
3 c
366 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ix. 7-1
et haesitabat eo quod diceretur a qui- 10 (91.8) jT). reuersi apostoli narrauerunt illi
busdam quia quaecumque fecerunt.

(an. 3)
iohannes surrexit a mortuis J?)- assumtis illis secessit
* a quibusdam uero quia helias apparuit seorsum in locum
ab aliis autem quia propheta desertum qui est bethsaida
unus de antiquis surrexit *'quod cum cognouissent
^ et ait herodes turbae secutae sunt ilium
iohannem ego decollaui et excepit illos
quis autem est iste de quo et loquebatur illis de regno dei
audio ego talia ? et eos qui cura indigebant sanabat.
vi (93. 1)
et quaerebat uidere eum. J3ies autem coeperat declinare
fiebant ab eo et hesitabat. eo quod diceretur a quibusdam quia iohannes surrexit a mortuis. *a

quibusdam uero quia helias apparuit ab aliis autem quia propheta unus de antiquis surrexit.
"ait autem herodes iohannem ego decollaui quis autem est iste de quo audio talia. et quaerebat
uidere eum. '" et reuersi apostoli ad iesum narrauerunt illi omnia quae fecerunt. et adsumens
jllos secessit seorsum in locum desertum. qui dicitur bethsaida " quod cum cognouissent
turbae secuti sunt ilium et excepit eos. et loquebatur illis de regno dei. et eos qui curam
indigebant. sanabat. '^ dies autem iam coeperat declinare. et accesserunt duodecim
AC3'G(-bant)HVWZ, hess. D, es. T, essitauit R; S*"- 235' quecumque D, quic. R, quaecunque pj

coDstemebatur b ff^ It
confundebatur d, mirabatur quae f, quanta e d e; gr. oaa. fecerant 6.
/, stupebat a ;
gr. Si-rjiripei. de eo q- R ;
propter assumtis ATVX^Y, ads. EQRX'Z^, : assumptis
q. </, propterea q. e. Inc. u. 8 a, quibusdam
i DKMQW vg. Tisch., ads. ffCH'GHJM'O ; ad-
quia Tisch. cum C nos Stephanuin IS55 ct |tj
; sumsit Z*; adsumens a d e f. illis eis R; : eos
sequimur. a quibusdam ad fin. tiers, om. R. a d, illos e /; + iesus ^2. secesit R, recessit d.
quia: quod EF. iohannis DEJP', ioannes Sffi. sehorsum C secreto c, singulariter e
; gr. war' ;
resurrexit M/ ; ei > a. mortuis res. c d i^ surrexit) e. iSiav. in locum desertum (diss. D) qui (que R,
8. quibuadam uero autem Qt ab c
: alios d. : quod b c ff.^l q aur.) est bethsaida (-zaida DE
d e ff.^q. quod G 6 ff.^! q, quoniam d.
quia/*-. : -saidae JKZ' vg. Tisch., -saide T, -saydae C) cum
elias ORT vg. om. quia hel. e. aparuit R; codd. nostris omn. {vg.) et b c ff^l q aur. in 1. d. :
uisus est d. ab alis JPR alii d e. autem uero ; : qui uocabatur b. a, in 1. d. q. dicitur b. f, in 1. d.
c; om.3. qvtia, sec. cpoA ¥ b c ff.^ I q r. profeta : quod appellatur h. e; in castellum quod dicitur b.
DH'HOR. unus {(h AFAn etc.): om. a d e; d, in uicum qui uocatur b. in loc. des. r, cf. us
quidam S ciiin NBCLXAH etc. de ab EY ex : ; Kaiin}v Xcioixivriv 0. U ; in loc. des. ciuitatis uoca-
JP. anticus (om. de) d. tione b. 5, cfi. ets tutiov ^pjjfxov ttuAccjs Kakouftfvrjs 0.
9. et ait {nal (Titev AFAAn etc.) : ait E ; ait ACFAAn ai. pier.; uariant et grace, rell. (h TtoKtv xa-
G bf
autem ff.^
I q 1; dixit autem a c d e, (hev Si Xoviiinjv H. N"'BLX3, «<s ToiTov eprj/iov tantum N*.
XBCDL etc. Ea"R, erodis D + quia d.
herodis ;
11. quod cum (quum C0, cumque R) oogn.
ioan. SUT, iohannen FZ; iohannis R; + quem D. (cognouisent R) turbae (-be W) : turbae autem
decolaui iPR. >
quis ego decoU. ioh. E. cum cognouissent a, t. a. ubi cognouerunt c, t. a.
(sequitiir ras. unius lit. K) autem (enim E) est cognoscentes d e. sequutae ©X, saecutae E, secute
{seq. ras. duarum litt. iP) iste quis est autem : > RVW ; secuti DG. excoepit R excipiens a e r, ;
iste vg. d (liic) ; q. a. est hie a, quis est hie c e, hie suscipiens d. ilos R, ilium {sed corr. eos ) K ; GW
quis est /» _^(qui)/ ^ r; gracci tis Se iffriv ovtos. vg. c d e f. om. et sec. a d e r. loquaebatur O*.
de om. G a E.
: ; audio ego talia codd. plur. et illis eis EJP'"" e r.
: qui cura (curari "Y"' gat.
a c aur. contra ord. grace. : > ego audio talia curam JKM'V) indigebant (tndige. Z*, indigae.
KTVW b ff.,q rS cum gr. AC^XFA etc., et > ego O, indigebat R*) = tous \piiav ixovra^ Sepairtia^ :
talia audio R (iudo) vg., ego haec audio d et "D"; qui necesse habebant sanari a, qui necessariam
audio talia {om. ego) f I, audio ista e ; om. eyai habebant curam e, qui opus habebant sanitatis eius
XB«LH etc. om. qu. uid. eum iP*( + mg.). quer. d, necessitatem habentes curari 5. sanabant T*
a''»«RVY. eum: ilium E <z. > eum uid. R, {corr, T') omnes curabat d cum T)''.
;
•ilium uid. bfi^, I q. 1 2. inc. cum autem coepisset decl. dies c, iam
10. reuersi : apost. + ad iesum f.
regress! r. ubi d. coepit decl. e. autem + iam fir; rfix] fiix.
enarrauerunt c ; nuntiauerunt iP S. illi + omnia J pro T) Se ^/i. B. die R. caep. DR, cep. VW;
IX. 1 2- 1
6.] EUANGELIVM SECUNDUM LUCAM. 367
et accedentes duodecim et emamus in omnem hanc turbam

dixerunt illi dimitte turbas escas
ut euntes in castella uiUasque ^* erant autem fere uiri quinque milia
quae circa sunt deuertant ait autem ad discipulos suos
et inueniant escas facite illos discumbere
quia hie in loco deserto sumus per conuiuia quinquagenos
ait autem ad iUos 'êt ita fecerunt
uos date illis manducare et discumbere fecerunt omnes
at illi dixerunt '" acceptis autem quinque
non sunt nobis plus quam panibus et duobus piscibus
quinque panes et duo pisces respexit in caelum et benedixit illis
nisi forte nos eamus et fregit et distribuit
discipuli eius ad eum et dixerunt illi. dimitte turbam ut eant in castella et uillas. quae in
circuitu sunt et emant sibi escas quia hie in loco deserto sumus. '^
ait autem ad illos iesus
date illis uos manducare. at illi dixerunt. non sunt nobis plusquam quinque panes et duos
pisces nisi forte nos eamus et emamus in omnem hanc turbam escas. " erant enim uiri fere
quinque millia. ait autem ad discipulos suos facite illos discumbere per conuiuia quin-
quagenos. ^^ et ita fecerunt et discumbere fecerunt omnes. " acceptis autem quinque
panibus. et duobus piscibus respexit in caelum et benedixit eos. et fregit et dedit discipulis
coepit d e. declinare : inar in ras. O. accidentes incipit rursu?n B. nisi M ; forte : si forte e,
O ; ascendentes JR ad Mc. xv. 8; accesserunt

cf. si
ff„ quid nosemus G nos euntes
8, om. a. ;
. . el b c / ffi I q r, et + S.A eum b f. dnodecem a c d e S. hemamus C, eamus R\V*(j(â? corr.).

a>*(<-orr. aÔ ; .XII. DRW om. E + discipuli G
; ; in ad T in ras. omne G.
: turbam hanc q, po- >
^, + disc. eius <"
(> disc, eius duod.) y^ I q r pulum hunc a d, p. istum e, pop. uel plebem hunc 5,
contra graecum. demitte KKTOR. turba' H hunc pop. c. hescas C, esces Y; aescam D om. G. ;
turbam a b ef I q S. euntes H ; eant ab ff^l q r. 14. autem pr. (5e N*L) enim b c f ff^ I q rS :
in castella (c in ras. t Z') uiUasque (uillasqnae {Bentl") cum gr. plur. fere uiri {uiad avhfii)
C, et uillas DEJ) quae (que Y) circa sunt ((is > uiri fere afff^, u. quasi u. ut d\ om. fere q; e,
Tti? kvkKoi Ktijfjas Kat dypovs) : in c. et uillas quae > fere (quasi quinque m. uirorum c <r) quiique r.
sunt in circuitu G / (> in circ. sunt') ; iiariant Y ; -u- DERW. millia vg. ; om. E cf. ad Mt. xvi. 9.
ueit. rell., circa cast, et uillas b e ff^ I q r, m ait dixit a c d e. autem sec. om. RT + iesus q.
: : ;
circum c. et u. S, in proxima c. et u. d, in c ad- suos om. R*( + sax) be I. facete JP. discumbere
iacentia c, adiacentes uicos et agros a ; deinde + et (rec. a «) + super terram E {sed exp.). conuiuia
reficiant se a {om. et) b ff.^ l" q r. diuertant ?FE5P (KXiffias) codd. vg. uett. exc. d: conbibia T, con-
JKPVWZ vg., deuertuntur R

maneant d, requi- ; uiuium G + centenos et E ex Mc. quinquagenns
;
escant c; gr. KaraXvaaiaiv; om. deu. et G. et G. facite etc. reclinate eos discubitiones ut q.
:
sec. ut R cor. uat. mg. inueniant emant /"; +

: : d; om. ai/ fecerunt et u. 15 R.
sibi r. hescas C, aesc. DE edulum S, quod man- ; 15. discumbere (rec. e) fecerunt discubuemnt ;
ducent c ; om. et inu. eso. (f : + et refitiant se G GTS M. B. Cott. Otho. B. ix, Tib. A. ii, Reg. i.
cf. uett. supra, quia : qnoniam a om. C. om. ;

E. vii, Harl. 1802, b c ff^l q r. et d. fee. om. d.
in R. locum H. disserto D. des. loc. a c d e > feccerunt sec. R.
r S. summus E. 1 6. accipiens . . . panes etc. d e S. autem +
i.^. ait dixit a : de ifi-ntv) : inc. uemm ipse ait iesus Q b ff.^ r. quinquae G ; -u- DRW. duobus :
c. illos : eos R. uos : om. a c; + autem 5P. •II.D. om. et du. pise. /. respiciens 3 « 5, asp.
illis : eis 'R a. > date illis uos {Sure avTois ir/t<r? d. celum W
+ orauit d. illis illos ; cor. : W
NACDL etc.) EG (illos) d e f ff^ q ;-(illos)S l" uat. mg. super illos G a b ff-^l q r, super eos d.
;
Ambr. Inc. Bentl. ; > date ill. mand. uos b I* cum confregit a e. distribuit : tribuit Q S ; dabat
graeco B. manducate R. at illi: qui a, cui c. a d e, dedit c fr. om. suis a b dq 5 cum graecis
nobis; om. Z*( + Z'): enim c. plusquam una plur. ut pon. ante turbas (turbam ff.^ : ut
ductu A ; amplius quam c, quinque : -u- DER adponerent turbis a c, adponere turbis d, adp.
W. duos A>(«ir udttir)'S30RY ; .11. D. Hie populo e, ponere turbae S.
3 c a
368 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [iX. i6-
discipulis suis ut ponercnt ante alii quia propheta unus

turbas de prioribus surrexit
^^ et manducauerunt omnes ^" dixit autem illis
et saturati sunt uos autem quern me esse dicitis ?
sublatum est quod superfuit illis

et respondens simon petrus
fragmentorum cophini diiodecim, dixit christum dei.
18(14.1) £(; factum est cum solus 21 (05. 2) ^Y j[jg increpans illos praecepit
asset orans erant cum illo et dis- ne cui dicerent hoc ^^ dicens
cipuli quia oportet filium hominis multa
et interrogauit illos dicens pati
quern me dicunt esse turbae ? et reprobari a senioribus
^'at illi responderunt et dixerunt io- et principibus sacerdotum
hannem baptistam et scribis et occidi
alii autem heliam et tertia die resurgere.
ut ponerent ante turbas. " et manducauerunt omnes et saturati sunt et tulerunt quod
superauit fragmentorum cophinos duodecim. ^* et factum est cum solus esset orans.
illis
occurrerunt ei discipuli eius et interrogauit illos dicens quem me dicunt esse turbae. " at
illi respondentes dixerunt. iohannem baptistam. alii autem heliam alii quia propheta
unus de prioribus surrexit. dixit autem illis uos autem quem me dicitis esse, respondens
'"'
autem simon petrus dixit, tu es christus filius dei. ^'

at ille increpans eos praecepit ne cui
dicerent hoc '''
dicens. quia oportet filium hominis multa pati et reprobari a senioribus et
17. o«. et mand. e. omnis O; om.G a b c I q. et dix. e. dixerunt + alii D. iohannen BCVZ,
satiati a. > et saturati sunt omnes {Bentl.) dei ioannem SC
babtizam 3'*(-ztambabt. CDR,
el s^r. plur. -alum est q. in ras. Z. quod JP') baptista H.
; eliam R w^. + alii uero ;
superfuit illis {to Trepiaaevaav avToi^) : q. s. eis ieremiam M

cum gr. min. syr. p., ex Mt. alii
R ;
quod superauit illis d{om. illis)/" ^ ; reliqum e ;
sec. sine addit. codd. plur. b f: -v autem {aWoi Se)
TO Trtptaatvfw. D"^.frangmentorum G, fram. R* BS"a'0"OT cor. uat.* c I S Bentl. + uero vg.

;
( + g sax.); fractamentorum d, fracturarum e; Tisch. a;(aliqui)â ? '' «"''• prof. DH'OR. unus
fragmentorum cu/u scquc7itibits coniunximus aliquis 8. > unus proph. prioribus 7tg. : seni-
cum AffZ vg. etc. cum free, coniungtnit M et : oribus E. > ex antiquis prophetis unus /. alii
Tisch. r. G.S; duhia ra«/ DHKWY. cophini quia . . . surrexit : al. aut. prophetam surrexisse
codd. flur. iom. Z*, + Z-) et vg., caphini W: magnum c aut unum ex profetis d, aut
; u. pro-
cophinos Ba^G(-nus)Y b /^ q. duodecem ^P* fetarum e, cum D"'.
{sed corr.) ; -xii. DERW. > duod. coph. BKTVW 20. d. autem et ait r. autem sec.
: : uero E
cum graecis M 28. 157. 299 etc. /; om.ff-i. om. me R. esset {sic) + sed R. >
18. quum ©. solus om. JP : ; secretae q, in dicitis esse {\iy€T€ dvcu) Dabcde/rS Bent/.
secreto a, singularis c e (> esset ipse sing.), essent respondit JP^'Q c ff.^ Ambr. luc. ; + autem GK
soli d et V)"' ; + et R. horans C ; otn. a c d e. a d fq S {Bentl.) et gracci addunt Si. symon C
> orans solus S cum gr. erant {avvfjoav') DT ; o/n. Wa d e S et b ut udtur cum graeco.
aderant a, occunenint / {avvT\vTT\aav B* 245) dixit om. Ambr. : + illis R + tu es /; + ad ; ;
otn. R ; + autem G /; / aur. cum illo : illi a, e\f. dominum tu es /. christum plene C christus D ;
om. et sec. EH a d «(>cum illo fuerunt discipuli)/

c //; spiritum R; + filium de r, iCAs&f l,cum C.
r S cum graeco. > et cum illo QR h. disc. + dei : domini B; +uiui /: om. a.
eius BEOR""'/?- aur., + sui a cum gr. MU min. ; 21. inc. ipse uero praecepit illis c. at (et EV)
illos : eos Wa d. dicunt + beati R. aesse C. ille inc. illos : qui cum obiurgasset illos a. -Birs^-
> esse dicunt D. esse turbae (turbe W) codd. ce-pitiiraiyri-fyfiXfv) codd. plur. (praecoepit0)(^/z'^.:
et vg. contra ord. gr. : > turbae esse uoliiit Bentl. praecipit ABCES'QRTY aur. sed codd. anglici e
cum graeco et a c d S ; > homines esse G e et gr. et i sacpius confundunt. hoc (hod O*) : haec G
A at. 5 kiyovffiv 01 dvBpajnot. esse turbae at 1^; om. a'QR 5. > hoc dicerent jf, r, > haec die.
(h. 19) om. R. G b I q. nemini dicere (dici c) hoc c de (istut).
19. respondentes (et om. et) K a c d/r 5. oiii. 22. hoportet C, obp. R ; oportuit T. homins
IX. 23-27.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 369
23 (96. 2) Dicebat autem ad omnes si lucretur uniuersum mundum
si quis uult post me uenire se autem ipsum perdat
abneget se ipsum et detrimentum sui faciat ?
et tollat crucem suam 26 (97. 2)
]\ja.m qui me erubuerit
cotidie et sequatur me et meos sermones
2* qui enim uoluerit animam hunc filius hominis erubescet
suam saluam facere cum uenerit in maiestate sua et patris
perdet illam et sanctorum angelorum
nam qui perdiderit animam 27 (98. 2)
jj^Q autem uobis
suam propter me uere sunt aliqui hie stantes
saluam faciet illam qui non gustabunt mortem
26 quid enim proficit homo donee uideant regnum dei.
principibus sacerdotum et scribis. et occidi. et tertia die resurgere. dicebat autem ad

'^^
omnes. si quis uult post me uenire. abneget semetipsum. et tollat crucem suam cottidie
et sequatur me. uoluerit animam suam saluam facere perdet eam nam qui
^*qui enim
perdideritanimam suam propter me. saluam faciet eam. ^* quid enim prodest homini. si
lucretur uniuersum mundum. se autem ipsum perdat. et detrimentum sui faciat. '^'^qui
enim me confusus fuerit. aut meos sermones. hunc filius hominis confundet eum cum
""
uenerit in maiestate sua. et patris et sanctorum angelorum. dico autem uobis. uere sunt
"^{sed corr.). reprobari : exproprari d. a saen. wcp^Ket si lucretur (xepSrjaas)

avOpaiTTOv
D'''.
C J a presbyteris d ; o»i. b. > a sen. et reprobari lucrum fecerit e, lucrum uel lucrans
codd. et vg., si
E. et sec. +a E. princ. sac. : om. saoerdotuin 5 lucrari a d, lucrum facere c et KepSrjaai T)^.
:
5 ;
pontificibus a. > a princ. sac. et ( + a G) huniuersum C, uniuersum R totum e e. mun- ; >
senioribus G ff^ I q r Ambr. luc. scribiis E. dum imiu. 5 {Bent!.), mundum totum a d, cum
hoccidi C ; occidet R {om. et R*, + sax.) interfici ;
ord. gr. se ex si K. ipsum om. b ff.^ I r. >
c e. tertia (tercia GW) die (diae C) = t J rpir^ ipsum autem E semetipsum autem c d.
; >
Îtepa : post diem tertium r, post tertium diem a, perdat (d7roX«'<ras) perdet Q perdere a c d, :
;
post tres dies dff.^ I q, post dies tres b, post triduum awoKtam T)"". et aut a c d e ff-^h cum graeco.
:
e, cum D"'' /ieS ijfifpas rptis. detrimentum rentum lapsii R damnum c e,

: ;
23. dicebat : ait e. uoluerit c. post : ad b. iactnram a, iactum d. om. sui DGR a b e ff.^ q r.
adnegat R ; neget e. semetipsum T(semed.)W vg. fatiat G, facit D; facere c {non a), pati d, et
cor. uat.* d f m; se e; + sibi c. cotidiae C, ^riiiiaiB-qviu D»'. et d. s. fao. : tantum et animam

cotedie R, cottidie OX, quotidie D0T vg. ; otn. suam /.
b c e ff^rS et g>: N'CDE etc. > et sequatur me 26. nam qui : qui enim d e f 5, quicumque
quot. T. tollat 0. s. cot. et : otii. a d I cum enim c, quisque enim a. herub. C. > erubuerit
D"'' ; sublata cruce sua b q. Tae ff2 1 r S {Betttl.) confusus fuerit rat ; a c d e
24. qui pr. : quicumque c, quisque a cf. ad Mc. (confessus), me conf. fuerit /. et pr.: aut y".
X. 1 5. suam pr. + propter me E. salbam bis C, sermones om. a d e I cum D"'. huno + et Q.
saluum bis R. facere : faciet E. sal. fae. filium homonis R, cf. hominis fihum e. erubescet
d eh. perdit 0*\sed corr.). illam pr.
saluare c {kTtai<Jxvv6ri<TfTai) codd. (her. C, -iscet H) et vg. et
eam DEGRX*(cwr.) dfff^ r. na,m qui et qui : b ff25: erabescit AGY / r aur. ; confundet a c f
R a qui autem d e, quicumque autem c, quicum-
;
(+ eum)ij;, confundetur d, confitebitur e. quum
que S gr. ;
Sj 5«. an. suam sec. : illam e. uenerit © ; conuenerunt inepte R. magestate CT
propter me ; causa mei a. > propter me an. gloria ace; regno hang. C, angu. D.
d.
suam /. me + hie G b{\\\t)d e q r i {Bentl.) et gr. 27. uere cum seqq. coniunximus cuin ASi'(E)J
+ oStos. sal. faciet (faciat D) saluabit a c d

: e (^(quoniam uere sunt) y/ S Ambr. hic. vii. 2 : cum
ff.^,
illam sec.
saluet 5. ; eam DR dfff^ '' ^• uobis coniiingunt MY vg. b c e(ueritatera dico
25. quid: qui G. proficit (profecit O) homo uobis sunt)^. uere quia E. : alii///qui R; quidam
codd. plur. et vg. et ff.q r aar. (uKpeKeirai avBpai- ac d ef. > aliqui sunt b. hie : om. JR + qui ;
iros) proficit homini D™iQ'"'!'R(profecit)X 8 cor.

: H gat. > hic aliqui G r. hic stantium c {Bentl.),
uat. proderit homini D*E prodest homini c f,
; ;
de hic stantibusy"5, eorum qui hic stant e, qui hic
prodeest homini b d e I, pro . . . homini a ; cf. stant d. gustauerunt ff. donee quousque e, :
37° EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [IX. 2S-3>
-* Factum est autem post haec quem completurus erat in hierusa-

uerba fere dies octo lem
et assumsit petrum et iohannem et "-petrus uero et qui cum
iacobum illo grauati erant somno
et ascend it in montem ut oraret et euigilantes uiderunt
-^ et factum est dum oraret maiestatem eius
species uultus eius altera et duos uiros qui stabant
et uestitus eius albus refulgens cum illo
30 et ecceduo uiri loquebantur cum illo '"

et factum est cum discederent ab illo
erant autem moses et helias '^ uisi in ait petrus ad iesum praeceptor bonum
maiestate est nos hie esse
et dicebant excessum eius et faciamus tria tabemacula
quidam de hie stantibus qui non gustabunt mortem donee uideant regnum dei. ^ factum
est autem post haec uerba. fere dies octo. et adsumpsit petrum et iohannem et iacobum
et ascendit in montem ut oraret. " et factum est dum oraret uisa est species uultus eius.
altera, et uestitus eius albus. refulgens. '"
et ecce duo uiri loquebantur cum eo. erant
autem moyses. et helias. ^'
qui uisi sunt in gloria et dicebant exitum eius quem impleturus
erat in hierusalem. '-
petrus uero. et qui cum illo erant grauati erant somno. euigilantes
autem uiderunt gloriam duos uiros qui stabant cum illo.

eius et '^ et factum est cum
discerent ab illo dixit petrus ad iesum praeceptor bonum est nos hie esse, et faciamus tria
qnoadusqne c, usqne cum d. nidiant R. regnum b ff^l q r. altera : alia a c, commutata alia e ;
dei filinm hominis uenientem in gloria sna d et mutata est d; uelnt sol /; + facta est corp. oxon.
C
:
Orig., ex Mt. uel ex u. 26. uestitus : uestimentus G, et -ta d I; uestis a.
28. cm. autem D. ista uerba c, istos sermones albus : candidus c, -da a I, scoruscantia d, ut nix
e. fere (quasi c d e, circiter a) + post 'E a b ff^l : e, uelut nix /; +etvg.edJ. ant. [exc.Froben 1502).
q a. hocto C; -VIII- sex / ex Mt. uelDERW ; praefulgens a, fulgens c.
Mc. cm. et /r. EGJR abff,lr et gr. N*BH 28. 30. om. et fr. E. duo : -11- D. uirii E.
assumsit {cf. ad Mt. xrii. i) ATXY et adsnmsit loquebantur loquae. G, loquebatur R) cum illo
RZ assumpsit DlvNTQVW vg.

: Tiich., adsumpsit codd. plur. et vg. : loq. cnm eo AEH / r, con-
BffCEH'GHeMO; adsumit J; adsnmens d ;5), loquebantur cnm eo c d, conl. ei a, conl. illi e 5.
assumptis etc. a;+ iesus E. petrum et iohannem om. autem R. moyses DES'HQJKSTQRV vg.
(-nen XZ) et iacobum cum BffCa'JKXTORTV Tisch., moises W. elias OT.

XZ gat. a b c e f ff^ I q S aur. Bentl. et gr. plur. 31. nisi R; apparentes a r. mages. C; gloria
NABC'EGHK etc. cf. viii. 51 : > petrum et a d e, claritate c. > in maies. uisi ff-,.
et dio.
iacobum et iohannem (-nen AEHY, ioannem SCH) om. et E a ; die. autem c d
exqnesum R, e.
ADEGH0MQ\VY vg. Tisch. d r et gr. CT)LM Q* exitnm d e

excelsum ; fS, consummationem a.
XH mill. ; deinde om. et quart. E. ut horaret C ; quem: quaeT; om.K. conpleturnserat CDES"
orare c d e. FR, cumpl. a /; incipiebat
er. G ; imp!, er.
29. om. et ad init. 3". factum est ((yivfTo) implere c s, incipit conplere d. om. in sec. F.
ABffCDE;«/A- ;«/ra 3'HKM\T0(P de/.)QRTV iher. C, hyer. H, hir. R, ier. \V vg. om. in hier. e.
\\(uide infra XYZ 5. iok. et carp. oxon. {infra), 32. uero om. H. qui pr. om. B. illo pr.:
harl. 27SS. 2S26. Par. lat. 2. 262*. 13171, Turon. + erant GKVWZ' vg. a c d e ff^ (sunt)r; gr. ot f
23 et 25, a dfb aur., Sacoit 1515 et 1519, Bentl. a\iv avTqi. sommo R, sompno W. somno erant >
subaudiendum est erat post altera uel tale quid, grauati E ; > erant grauati somno iT 6[a. somnoV
nisi forsan legendum sit altera erat et ut credas I q d. et sec. : ut H ; uoluit at Bentl., cf. euig.
erat per similitudinem litterarum casu excidisse autem a rf«(enigilassenty 5. uigilantes JX*Y q r;
cf. W et d Corp. oxon. infra : facta est (G)0J': vg. experti c. mages. C, maiestatis R gloriam a c d ;
edd. ant. pi., Tisch. oraret (hor. C) : orasset T e f om. duos uiros D. qu {om. i) R + simul d. ;
a ; + facta est E a, + nisa est /; + erat NV ; cf. X" stabant loquebantur /. illo sec. eo^ c d e r.
: :
Kox fyivfTO . . . €yfyiro (repov. > dum orat (sic) > cum illo erant stabant D {sed erant e-xpunct.).
facta est Q b ff.,1 q r, et in orando facta est c e. qui . . illo : stantes cum illo 8, adsistentes ei a.
species : spectns q, (igura e. uultus adspectus : 33. et factum . . . ab illo om. B. cum ,quum
IX. 53-39-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 371
unum tibi et unum mosi diebus quicquam ex his

et unum heliae quae uiderant.
nesciens quid diceret
37 (D9. 2) Factum est autem in sequent!
3* haec autem illo loquente die descendentibus illis
facta est nubes et obumbrauit eos de monte

et timuerunt intrantibus illis in nubem occurrit illi turba multa
"* de turba
35 et uox facta est de nube dicens et ecce uir
hie est filius meus dilectus exclamauit dicens

ipsum audita magister obsecro te respice
36 et dum fieret uox in filium meum quia
inuentus est iesus solus unicus est mihi
et ipsi tacuerunt ®' et ecce spiritus adprehendit
et nemini dixerunt in illis ilium et subito clamat
tabernacula. unum tibi. et unum moysi et unum heliae. nesciens quid diceret. ^ haec autem
illo loquente facta est nubes et obumbrauit eos et timuerunt et intrantibus illis in nubem.
=*
uox facta est de nube dicens. hie est filius meus dOectus. ipsum audite ''^
et dum fieret uox
inuentus est iesus solus, et ipsi tacuerunt. et nemini dixerunt in illis diebus quicquam. ex his
quae uiderant. ^'
factumde monte. occurrit illi turba
est autem in ilia die descendentibus illis
multa. ^* et ecce uir de turba. exclamauit dicens. magister obsecro te. respice in filium
meum quia unicus est mihi. '' et ecce spiritus inmundus. adprehendit eum. et subito clamat
C©T) codd. flur. vg. et uett. flur. : dnm AHKTQ om. dicens b c I gr. min. patu. dilectus (1170-
RY a r Bentl. Tisck. nt gat. ; discederet C, discide- TTT/Toj ACD etc. al. plur.) codd. pi. et vg. et uett.
rent O, discesenint R ; discenderent M"Q, desc. M ;

plur. (dilectissimns c) : electus BDR gat. a ff, l
separarentar d. illo : eo GR c d. ait (ut R) : dixit aur. ; eK\(\fyti€>fos NBLa ; + in quo bene sensi d
(fiiriv) c d e _f.
petrum R. ad iesum (ihesum D»' ex Mt. ipsum : inspii incpte R. > audite
C) :om. a b ff^. preceptor DVW; magister eum c de filium).
a b d r. nobis DRT c d I r (5). hie : hue E. 36. fieret : fnerit R, fit b c ff., I q, facta est a, f.
> hie nos O cf. ad Mc. ix. 5. om. et sec. ff'QR asset e, inuentus tus litt. min. Y
f. fuisset d. :
d ff^ I r aur. cum gr. MU al. 20. fatiamus G relictus e. ipsi tacuerunt in ras. G. nimini R
faciemus JP ; si nis faciamus ffn, nis facio d et nulU d. dixerunt indicauerunt a, nuntianerunt :
ee\€is iroit]aa D^^ ; + hie Wd i r. trea GR ; -III- B, renun. e; gr. dir^YfuXav. quidquam PSffi;
D. > tabemaeala tria E a ^ y 5 cum gr. NABC nihil b d ffj I q. ex hiis ! om. d. que DR. W
al. plur. > tibi unnm J q. moysi S'HQJKiT uidemnt H*(a superscr.) andierant E non uett. ;
RV vg. Tisch., moy D, moisi ETW. heUe \V, 37. factaum R .?£!/ a ej:/. in sequenti (sequente
eliae vg., elie T. nescientes D ; non sciens e, G) die (diae C) = iv yri e£^s r/f^^Pt ACEGHK etc.
ignorans c. dieerit R. in ilia die T)*(corr. mg.}f; sequenti die {om. in)
34. hec W. o»i. autem E. illo : eo R a a' r. q, eo die r cum NBL etc. rjj l£^y t]}i. per diem ;
loquente : dicente a d, cf. cum ille diceret e. a d e ff^

b I cum D^ 5m tt;? Tjfupas. discend. illis
nubis A3'M0Y ; nubs DEGRT a b c d I aur. cf. DS" discentibus il. R {cf ad xix. 37) descendente
; ;
Jicensch Ug.p.26i. om.etpr.'E. obum-

It. li. eodetT)'^. monte + etR. hoccurritC; conuersa
brauit codd. (et A, perperam Tisch. obmm.) est e, conuenire d. illi : illis BH'JOZTSC a aur.
hob. C, obrumbrabit T umbrauit R, inumbrauit ; non graec. et {J>ro ei ?) R;om. E. multa ;
(i) q r, adum. e. et tim. intrantibus illis etc. magna ace.

codd. plur. et vg., cf. tim. autem dnm illi intrarent 38. uir uiri R unus e + quidam c.
: de ; ; >
a, tim. au. in eo cum illi introierent c d e (et tim.) turba nir E. magister + bone q. hobsecro C ;
cum gracco : et timuerunt intrantibus autem illis ore ace, rogo d. respicias a. aspice c, adtende e ;
DET cor. uat. vig. cf. et timuerunt et intrantibus gr. im0\iipat. filinTn meum : me domine R.
etc. bflqr. om. in BC*( + C). hunicus C ; unigenitus S. michi \Y. > mihi est
35. 0711. et ad init. b f ffi I q r. facta est BEde.

(e7tV£To) : nenit d {-qXBiv D'"";. > facta est uox V. 39. spiritus + inmundus fq r. adprehendit
373 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [IX. 39-43.
et elidit et dissipat eum adduc hue filium tuum

cum spuma et uix discedit *^ et cum accederet elisit ilium
dilanians eum daemonium et dissipauit
^0 et rogaui discipulos tuos et increpauit iesus spiritum inmundum
ut eicerent ilium et sanauit puerum
non potuerunt
et et reddidit ilium patri eius.
*' respondens autem iesus dixit 43 (100. 8) Stupebant autem omnes
o generatio infidelis in magnitudine dei
(101. 2)
et peruersa omnibusque mirantibus in
usque quo ero apud uos omnibus quae faciebat.
et patiar uos ? Dixit ad discipulos suos
et elidit et dissipat eum cum spuma.

et uix discedit ab eo dilanians eum. ^° et rogaui
discipulos tuos ut eicerent ilium et non potuerunt. " respondens autem iesus dixit, o
generatio incredula et peruersa usquequo ero aput uos et patiar uos. adduc hue filium
tuum. " adhuc autem ueniente illo elisit ilium daemonium et dissipauit eum. et increpauit
iesus spiritum inmundum. et sanauit puerum. et reddidit eum patri eius. "stupebant
autem omnes et mirabantur in magnitudine dei.
omnibusque mirantibus in omnibus quae faciebat iesus. dixit petrus. domine quare
nos non potuimus eicere eum. ad ille dixit hoc genus non exiet nisi in orationibus et
ieiuniis.
DJKMOVXZ' (-det), adprae. BffCEiPGH0M-R codd. pi. et vg. et a(hoc)b c e{hoc/ ff, I q 5(qno
(-chendit)Z*, adpreendit T : apprehendit AQW autem super uide !) aur. om. hue AMPR(adhuc :
vg. Tisck., apprae. Y ; arripit a ; > arripnit ilium pro adduc)X''Y d r et Di". flium R.
sp. <•; > arripit enim il. sp. immimdus e, > 42. et cum (quum 0) accederet (accid. OQR)
accipit en. il. desubito sp. d, cum T)'' XajiSavti adhuc autem accedente illo a c d e (eo), ad. an.
yap avTov ((cuipVTis -rrrfv/ia. iUum eum M'R : vg: ueniente ipso ^yîllo)(/, iam accedente ipso S; statim
fZ. om. et sec. a e I r. clamant Q ; exclamat G ;
autem cum uenisset et adpropinquasset idem puer
om. a d e ff2 1 r. et elidit om. : F ; et hel. C, et uidens iesum elisit etc. r. hel. C, ael. E, elissit D,
eledit R, et elidet afGO(hel.)Z; et adlidit d, et eledit R, adlisit a d, coll. c ilium eum R. . :
coll. c e, et concidit a; + ilium E, + eum 5. demonium D5PRW ille spiritns mains a. disipp.
;
disippat jP, disipat R, dispat O ; discaqjit a, S', disp. D*( + si »ig.); concarpsit a, conturbabit
disrumpit (/; om. et dis. eum 8. eum pr. : ilium D d, contorquens contribulauit r. Inc. Tisch. u. 43
a. cum spuma : om. ¥ ; spumat I {sed uoluit et increpauit, u. 44 stupebant nos Stephanum ;
cum spuma /'') ; et spumat e {^pergit et confringit i.SSS sequimur. increpauit: incrauit R; im-
ilium et postulaui etc.). discendit DER ; discedens perauit a d, corripuit e. om. iesus /. spiritum
B ; recedit ad; + ab eo DQ <-
/
i^ >-, + ab illo inmundum (imm. EG vg. Tisch.') : spiritui in-
"ffi 1 5. delan. R, dilaniens KT ; dilaniat B ; con- mundo a b {b);> inmund.

d e cum D'' om. sp. ;
tribulans a, conterens c ; et contribulat d cum D"'. inmundum c. sanauit puerum ( + eius /) :
40. rogaui : precatus sum a d, postulaui e. dimisit eum (ilium e) d e cum Do'', redidit E,
tuos : suos R. eiicerent vg. Tisch., eiecerent V, reddit B restituit^™.
; illuju eum E; filium B, :
iecerent DR ; dimittant d, liuerarent e cum graeco puerum d cum D"'' tov iraiSa. patri suo cor. uat.
D airaXXaâiaii'. a b c d e I r.
nig.
41. respondens autem codd. plnr. et vg. et +confestim hoc uiso ai/ /«//. r. «?«. autem
43.
uett.pl. (r. itaque <) ctim graeco : om. autem A*M E. >
omn. au. stup. c d e (admirabantur) cum
e (respondit). om. iesus R. generatio + praua T)''. omnes + et mirabantur f. magnitudinem
E. imfid. E, infed. O; incredula <//"?-, incredi- GP magnificentiam e magnalia a. dei eius P.
; ; :
bilisa e. et peruersa om. a e. usque quo : omnibusqnae EY uniuersis igitur c

; omnium ;
quousque a,quoadusque c. hero C. apud (aput autem d. mirantibus (-tium a^ + in magnitudine :
CG) uos : nobiscum B gat. + quamdiu Tised diu ; dei 'D*[sed exp.) + nunc c. omnibusque m. in
;
m. rec.) ; + et usquequo « + et usquequo ero ; omn. et mirantibus omnibus in omnia G et in

: ;
uobiscum b. paciar \V ; sufferam a, sustinebo c, mirabilibus /. queDER. faciebat : fiebant CW ;
-neo e. adduc (aduc G) hue {-npoaafa-fi uiSf + iesus /q r i cum gr. AC\V"XrA etc. ; deinde +
IX. 44-4S-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 373
** ponite uos in cordibus uestris esset
sermones istos *^ at iesus uidens cogitationes
filius enim hominis futurum cordis illorum

est ut tradatur in manus adprehendens puerum
hominum statuit eum secus se
^®at illi ignorabant uerbum istud ^êt ait illis
et erat uelatum ante eos quicumque susceperit

ut non sentirent illud puerum istum in nomine
et timebant interrogare eum meo me recipit
de hoc uerbo. et quicumque me receperit

46 (102. 2) intrauit autem cogitatio recipit eum qui me misit
in eos quis eorum maior nam qui minor est inter
dixit autem ad discipulos sues, "ponite uos in auribus uestris sermones istos filius
enim hominis futurum est ut tradatur in manus hominum. "SUi autem ignorabant hoc
uerbum et erat occultum eis. ut non intellegerent illud. et timebant interrogare eum de
hoc uerbo. ^* intrauit autem cogitatio in eis. quis eorum maior esset. " et iesus uidens
cogitationes cordis illorum adprehendens puerum statuit eum iuxta se. ^*et dixit eis.
quicumque susceperit puerum istum in nomine meo me recipit. et quicunque me recipit.
dixit ei {om. e f) petrus domine quare (propter > esset eorum maior G > esset
;
m. illorum ace.
quid c) nos non potuimus eicere ilium (eum f r, maior . . . illoriim ii. 47 om. R.
illud c) quibus (ad ille 7O dixit quoniam {om.f) 47. Deficit B ad u. 58. ad iesus O ; et ies. /:
huiusmodi (eiusra. ff.,,
hoc genus /) orationibus > ies. autem a c(itaque)r/ e r. cum uidisset e.
{-neff.) et ieiuniis eicitur (-cietur c; > eicinntur et cogitationis G; -nem uoluit Bentl. = Tov SiaKoyta-
ieiuniQ_^2i > non exiet nisi in or. et iei./) c efff^, niv. cordes G*{corr. G') ; otn. X /. illorum
r, sine auctoritate graeca, ex Alt. xvii. 2 1 tiel Mc. eomm EX. adprehendens AJKMOPTVXYZ,
ix. 29. dixit : + autem c e f ff^ ; + autem iesus adprae. ff'CEH'GHOKrR (-chendens), adprechen-
b r; et d. iesus /. ad discipulis suis G*{corr. -os dens D*(c exp.) : apprehendens QW Tisch. ; ap-
suos) ; discentibus suis e. prehendit . . et vg. e adprehensum
; a. puerum
44. ponete 'S. cordibus codd. et vg. et aur. : infantem a d. eum : ilium C vg. ; om. R a d eff^
auribus tiett. plur. {Bentl.) ; aures d, in auribus I q r. secus : apud a, iuxta c f, ante e, ad d.
uestris uel in corde uestro r ;

gr. omn. ds ra Sira. 48. ait : dixit {Hiriv) a c d ef. om. illis a b c
sermonis O ; uerba a d ; om. c. filium R. enim : d q r

e ff., I cum gr. D quicunque fr. pj.
157.
meum R. homonis R. futurum est ut tradatur om. quio. s. . . . recipit et a (I uide infra'y.
(-etur Q, R) futurus est ut tr. AEY
-eretur :
susciperit DESPJ ; susciperant R ; suscepit H*
incipit tradi a c d{-iei)e tradetur i ^j(-atur)/ g r. ; ( + er sup. lin^ ; acceperit b d ff^ r, rec. c e.
manibus ab c. puerum : infantem d. istud VJ'icorr. R^). reci-
45. ad R. uerbum: + di V){sed exjy.); ser- pit /r. : recepitE; suscipit D*(«?-?-. ?«^.)H^(-epit)
monem c. istut G {scquitur rasura fere 6 litt.), ©R ; accipit d, deitide om. quic. me rec. recipit.
istum O. et erat ue in ras. K. uelatum receperit icf. susceperit supra) fFC3'(recip.)GH
coopertum d absconsum e, 0IOPR(-int)TZ= vg., b c I q r Z cum graecis

occnltum a f ff^, r, ff.:,
latens c\ + est R. hante eos C ; ab eis a (5 i^(ilUs) plur. Sf^TjTai: recipit D( + c sed £^/.)JKMM"QV
8, eis/, inter ipsis^j ; > illis latens c. huti C ; et X*YZ* cor. uat. a e f aur. et gr. NX 6q Sexexai
R. sentirent: intellegerent ay?-, illut G, ilium recepit AEWX" ; + non me recepit sed Q ct ita
OX= om. ab ff.],l q r. et sec. om.

; QR. interro abcff^lqir) 5. recipit rer. recepitE; reciperit :
rogare Z*{sed corr^ ; interrogarent R. eum R om. a b c ff„ I q. q. m. missit D, q. misit

; >
ilium KKTOVZ ; om. d e I q cum D"'. > eum me "S mittentem me S + reciperit eum R + et
; ; ;
interrogare W zg. uerbo ex uerbum G. > uerbo qui recipit puerum talem in nomine meo me
hoc a c(isto)(/ «(illo)S aiir. recipit /. minor: maior lapsji R minimus ace. ;
46. intrauit : interrogauit lapsu R ; introiuit c. omnes 07n. ©JM + excelsior 5 {super vnapxi'v).
: ;
intrauit . . . eos om. d et V>i'. autem : ergo E ;

> uos omnes vg. in omnibus uobis a c{om. ;
om. a", in eos : in eis a b e{^\%)fff.,_ I q, inter eos uobis)(/ e. om. hie P. maior magnus a c d e :
gat. quisnam a c d c. esset : est P, erat E. {Bentl.) ct gr. fiiyas.

3i>
374 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [IX. 48-54.
omnes uos hie maior est. et ipse facicm suam firmauit

40(103.8) Respondens autem iohannes ut iret hierusalem
^^
dixit et misit nuntios ante
praeceptor uidimus quendam conspectum suum
nomine tuo eicientem
in et euntes intrauerunt
daemonia et prohibuimus eum in ciuitatem samaritanorum

quia non sequitur nobiscum ut pararent illi
'"et ait ad ilium iesus 5^ et non receperunt eum

nolite prohibere quia facies eius erat euntis hierusalem
qui enim non est aduersus 5* cum uidissent autem discipuli eius
uos pro uobis est. iacobus et iohannes dixerunt

51 (104. lu) Pactum est autem dum com- domine uis dicimus ut ignis
plerentur dies assumtionis eius descendat de caelo et
recipit eum qui meomnes uos hie maior est. *" respondens
misit. qui enim minor est inter
autem iohannes dixit, praeceptor uidimus quendam in nomine tuo eicientem daemonia et
prohibuimus eum. quia non sequitur nobiscum. ''"et ait ad ihum iesus. sinite eum. et
noHte prohibere. qui enim non est aduersum uos pro uobis est. °' factum est autem dum
conplerentur dies adsumptionis eius et ipse faciem suam firmauit ut iret in hierusalem. '^ et
misit nuntios ante conspectum suum et euntes. intrauerunt in ciuitatem samaritanorum ut
et non receperunt eum. quia facies eius erat euntis in hierusalem.
'-'
pararent illi.
" uidentes autem discipuli eius. iacobus et iohannes dixerunt. domine uis dicimus. ut
49. ioann. Sff, iohannis DET'R. dixit : om. e; +ia DEH>HOQRTWX« vg. a d e{aS)fr 5 aur.
R ; + ad eiim r. preceptor DW ; magister F et gr. eh. ierus. vg., hiesrus. Q*.
a d c r. quendam : quaendam ut udtur Y* sed a 52. missit DR ;
praemisit .: e. nuntius Y*{corr.
exp. tuo : meo R. iecientem D, iecentem R, Y'), nuncios W, nuntioos R(o/r. exp.). hante C.
eiecientem V, eiic. vg. Tisch. ; expellentem e. conspectum: faciem c d; eos e {et pergit quasi
demonia DIPRW. prohibuimus (proib. CT, praepararent illi etc.). et sec. : ut R. abeuntes
proibimus R) codd. et vg. ct nctt. phir., uetaiiimus c + nuntii r. introierunt c. om. in M". ciui-
;
r, cum gr. ACDXrA etc. hcQj\v(7a/x(v : prohibe- tatem {ttuXlv K*rA viin.) codd. ct vg. iiett. plur.
bamus a uetabamus e cunt gr.
b I, tKoiXvoyiC.v NB Ten. pat. 3 castellum c d 5, et kuixt^v gr. plur.
:
L3. quia qui 5PF. sequitur + : te ^ cor. uat.* ut parerent DO"' ut praeparar. d (e) ad prae-
; ;
pobis X* nos S Turon. 25 ;+ est ; S <r/ A . parandura c, tanquam paraturi a, quasi paraturi
50. et ait («ai fXTiiv ArA etc.') dixit autem : />q. illi + cenam Q.
a c d e {^niv Si NBCDL etc.). ad ilium om. : 53. non om. iF*{ + inter //«.). reciperunt DE
T*( + in mg. m. rgc.) ad ilum G ad illos ET c q ; ; a'OR suscep. d. quia quod R. om. eius
; :
gr. min. pauc. iesus + sinite eos H0( + et) : GJXZ*( + Z^). euntis: euntes GO*{sed corr.)Q
+ s. eum et DQ gat., a(illum)// r aur. proib. C ;
R 5 ; iensfl', tendens a, pergens c, {gr. iro/xvoixivov) ;
uetare r « ; + eum T d, cum gr. CDF etc. ad- eimtibus e; +in DEJPH(W f.i-/«Krf«"«)KQRT
uersus ADGHMY ; aduersum codd. rell. vg. \\'Z*{sed corr.) vg. a d cfr 5 et gr. fi's. ierus. vg.,
Tisch. ; contra d. adJin. + nemo est enim qui non hyerus. H.

faciat uirtutem in nomine meo c e i, n. est enim 54. cum (quum CH0) uidissent: uidentes
(autem r) qui ( + non a) f. u. in n. m. et poterit male a c d/ r S. autem codd. pi. {et A":) 7'^. uett.
Joqui de me a l> r; cf. Mc. ix. 39. (igitur c) cum A'X'Y. >gr. lS6vrfs S4: om.
51. dum: cum EFCEJQVZ; ut d, in eo ut e. autem uid. ct + eum D. iacobum H, iocob R.
complerentur AffHKMMTQVWXY vg.: conpl. ioann. SCD, iohannis DEJPOR, -nem H. domine:
CDEil'GWIJORTZ; suppleventur c e. assum- om. c; + si I. dicemus DE. ignem R. disc.
tionis {avaXT)\p(ajs) ATX"'Y cf. u. 28: assumpt. D3P, discendit R, descendit G. > descendat ignis
CDIKMVWX* RZ, adsumpt. ffEfl^
vg.\ adsumt. IX* ; ignem descendere {om. ut) c d. &' G.
GHQJKTOPQ Tisch.; receptionis a c. faciem: celo W >

de caelo desc. a, et + super illos
uultum d et n. 53. confirmauit c e ; direxit a. a h c /(> super illos de caelo)^, + ad illos e. et
ut iret ire : a, ut abiret d, ad pergcndum c ; om. sec. om. Iff. consumat n in ras. O consumm. : ;
IX. 54-6i.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 375
consumat illos ? filius autem hominis non

^^ et conuersus increpauit illos habet ubi caput reclinet.
et dixit nescitis cuius 53 Ait autem ad alterum

spiritus estis ? sequere me
^' filius hominis non uenit illeautem dixit
animas perdere sed saluare domine permitte mihi primum
et abierunt in aliud castellum. ire et sepelire patrem meum
B7 (105. 5) Factum est autem ambulantibus •*" dixitque ei iesus sine ut mortui
illis in uia sepeliant mortuos suos

dixit quidam ad ilium tu autem uade adnuntia
sequar te quocumque ieris regnum dei.
58 et ait illi iesus 61 (106. lu)
Ft ai(- alter sequar te domine
uulpes foueas habent sed primum permitte mihi
et uolucres caeli nidos renuntiare his qui domi sunt
ignis descendat de caelo. et consumat illos sicut et helias fecit. =''et conuersus iesus
increpauit illos et dixit ad eos nescitis cuius spiritus estis. filius enim hominis non uenit ^''
^' factum est autem

animas hominum perdere. sed saluare. et abierunt in aliud castellum.
ambulantibus illis in uia dixit quidam ad ilium, sequar te quocunque ieris domine et ait ''^
foueas habent. et uolucres caeli nidos ubi requiescant. filius autem

illi iesus. uulpes
hominis non habet ubi caput reclinet. ait autem ad alterum sequere me ille autem dixit, "^^
domine permitte mihi primum ire et sepelire patrem meum sine mortuos
'° dixit ei iesus.
autem sequar
sepelliant mortuos suos tu autem uade adnuntia regnum dei. "^ dixit et alius,
E ; consumere c d. illos : eos R ; et cons, illos cf. ad Mt. viii. 20. filios R. homines R. abet
om.l\ + sicut ( + et rf/ 8) helias fecit 0MO«' cor. hubi C. caput (capud E) sijte add. ACDEiPG
uat.* uett. omn. (> fecit hel. c) exc. e I aur., et gr. H*IJ MQRTXYJ^ffi; acdf qh et graec. omn. + :
ACDXrA etc. as koi i/Ai'as inoirjatv. suum BH'WKH'OVWZTS b e r aur. Ambr.

conuersus conu. autem d e r S, conu. reclinat R declinet e q.
; ubi c. s. reel. om. I.
55. et :
+ iesus OR / r cum gr. Kn al. 30. 59. ayt C Sit V. alterum

;
alterutrum r, :
itaque c •
increpabit T ; corripuit c e, obiurgauit a. illos :

ilium a. seq.. me : ut sequeretur se e. praemitte
eos R + iesus q. et dixit : dicens E©IM vg. a •

G. mihi : me (F)T. primo e, prius a. irae R ;
;
O + ad eos/. om. et dixit usque ad saluare eunti 3 ; ut earn d. et cum A£FDEiPH*IJO(aet

om. ;
DSPFGQY gat. Medial. I. 61 inf.* Bentl. 0*)QRWXY vg. cor. uat. : om. BCGH':©KMM'T
(zt. 56)
I S et gr. NABCEGHLSVXAH etc. ; cf.dad u. VZ c I gr. min. sepilire DO ;
sepeliam d.
W. H. '
select readings p. 59. cuius cui 60. dixit quae R; dixit T/; et dixit Ger; d.
56, et ' :
autem a b q {h); &A ille dixit of (D o Sc tijre!/) ;

R, quail c r. spiritui c r. sitis c q.
saluare d et D"'. + quia ad dixitque ergo c ; dix. ei ies. in ras. T. ei cum

56. om. filius . . .
codd. plur. vg. uett. a c d S, illis e) et graeco

init. b. filius + enim c/ y. uenit + ad E. animas
(illi
+ hominum H©MR
cor. uat.* a f q r Anihr. et I'
om. AEH'GMY corJ>. axon. aur. iesus : om. a ;
gr. F^KMUrAII al. pcrmult. salua facere V* + sequere me et /. ut om. ER abcdeflqrS.

E a b d f q S. sepelient Q; sepelire E
(sed corr.), saluas f. c. habieruit R ; abiit e. aliut mortuos
GR, alium D. aliam ciuitatem l>. a b d q ^. mortuis suos G. > mor. su. sep. c.
factum est autem {i-îviTO Si ArAAII om. autem R. uade + et 'S^(S, cor. uat* d e :
57.
adnuntia Mc.
et factum est. a c d e, Kai eyfVfTO D aur.; uadens c S. v. 19):
etc.) om. ;
{cf.
W;
:
autem K*{ + sax). hambulantibus C; cum am- annuntia ABDKrVW(-cia)XY vg.; nuntia
bularent e; euntibus E a d I q r. ilium + />

adnuntiare JQ ;
praedica d,
domine d. quoquumque HT, quocunque T. ieri- 61. inc. dixit autem et (ei c) alius a c d e f.
mus R; +domine/i7 5 et gr. ACrAAH etc. alter : illi A, sed + per R. prirao c e, prius a.
58. et ait : dixit vg. e, et dixit a d, dixit ergo e. permitte (dimitte 5) mihi om. R. permitte >
fobeas OT cubilia a c d, receptacula ( + autem d)
mihi primum vg. d cum U"'. mihi
illi : ei R. ;
e. uolucres : uolatilia c d e. celi W. nidos + + me X". renuntiare {a-noTaâaOai) codd. (re-

ubi requiescant DQ (-cent) ah fl qr Ambr. luc. nunc. W) et vg. ire nuntiare ffOR, ire renuntiare
:
3D 2
376 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [ix. 62-X 5.
"-ait ad ilium iesus operarii autem pauci

nemo mittens manum suam rogate ergo dominum messis
in aratrum et aspiciens ut mittat operarios in messem suam.
3 (lOO. 5)
retro aptus est regno dei. J(.g gj,(,g ggQ jjjitto uos
X. 1 (107- 10)
Post haec autem designauit sicut agnos inter lupos.
dominus et alios septuaginta duos * ^^^"^ ^^ Nolite portare sacculum
et misit illos binos neque peram
ante faciem suam neque calciamenta
in omnem ciuitatem et locum et neminem per uiam
quo erat ipse uenturus salutaueritis.
2(108.5)
et dicebat illis. 6 (111. 5) j,^
quanicumque domum
Messis quidem multa intraueritis
te domine. sed primum permitte mihi. renuntiare his qui in dome mea sunt. *- dixit
autem ad ilium iesus. nemo mittens manum suam super aratrum. et respiciens retro aptus
est regno dei. X. '
Post haec autem designauit iesus et alios septuaginta. et misit illos
binos ante faciem suam in omnem ciuitatem et locum quo erat ipse uenturus. ^ et dicebat
illis. messis quidem multa. autem pauci. rogate ergo dominum messis ut mittat operarii
operarios in messem suam. ' ite ecce ego mitto uos sicut oues in medio luporum.
^nolite portare sacculum neque peram. neque calciamenta. et neminem per uiam
salutaueritis. ° et in quacumque domu introieritis primum dicite. pax huic domui. " et si
DiiP, ire et nunt. a r ; abrenunt. d ; nuntiare beg; 2. illis sup. lin. spatii gratia C ; eis E. mesis
+ fratribus meis D (meis exp.). hiis W ; meis r. bis jP, maesis bis E, messes pr. G. quidam R
qui: quae CEH.JTSC ; cf. Erasm. ' ex graeco om. d e. multa
c : copiosa a b I q r. operari
non liquet an legemhim sit qui atit quae ' ;
gr. EJPRY, hoperarii C. pauce G. rogate : postU'
Tois els Tov 6tic6v fiov. in domi Q ; in domu R late e, praecamini a d. ergo : ero R ; om. e.
in domo a/ ( + mea) ; > sunt in domum meam d. mittit G. hoperarios C, operarius G, operios R,
62. ait: et ait BffEHQX* ; dixit autem a c/ messem (maesem E, mesem JP) suam (toi/ Bipi-
q r; cf.gr. (lire Si. ad ilium: illi E. > iesus aixov aiiTov) cum ABE3'™5H0OPQR""V'(«^
autem dixit illi de cum Di"'. mittis G. in ad zg. : sa&va. postea deletum)\\'XY'^SVt et uett. omn. (eius
edd. ant. ; super JPy ?-. atrum R. aspiciens re- : S): om. suam ffCDIP*GliKMM'R*TV*ZT.
spiciens GR vg. / 5. > respiciens retro mittens 3. ite om. a 6. om. ecoe G. om. ego a e I r
(mittit d) manum in aratrum i q, retro resp. et cum gr. NAB. uos + ad messem e. sicuti C ;
extendens (inmittens d) m. s. super aratmm a d, quemadmodum c, quomodo e. hagnos C. inter

retro attendens et superponens m. s. super ar. c e; lupos addidit aliquid V' sed deletum in medio
: \
respiciens manum aratro /; cum T)'-". abtus T, luporum a b c d e f I S.

habtus C ; habilis q. est : erit JP (5). regnum 4. nolite + ergo ffKiXTOWZ aur. non autem
KTT. uett. et gr. portare baiolare d. sacculxim :
X. I. post haec f J!//. //n.T) autem designauit sacellum d e. poeram E. caltiam. M", calceara,
(dis. R) dominus (iesus r) : ostendit autem (/, J vg. duo calciam. r. nemini DR'(-nis R*).
;
elegit a. a e, probauit a. c, designauit a. iesus l> I salutaberitis T, salutauiritis Y.

(dominus postea\ cjtm gr. D a-nehn^fv 5f. alius 5. in q. d. intraueritis om. R. quamcunque
G. Lxx duos FRT, Lxxta -n. E, Lxxii DOZ ^-JtJ, quamquumque H quaecuraque G quacum- ; ;
sept, duo 5P*J sept, et duo ;septuaginta {om. M ; que ¥M.*{scd corr. )0Q. in q. primum domum >
duos") b f q r S Ircn. Tert. Ambr. luc. VII, cuingr. intr. a, in q. (+ autem l) domum primum intr.
N ACLXrA etc. cf. capitula p. 286 cor. uat. LXXII ; ' b I q, in q. intr. domum primum d{e), quamcunque
gracciis antiqui ; sed graecus non habet duos priniam d. intr. primum c ; uariant et graeci fis ^v
similiter infra reuersi sunt autem LXX.' missit 5' av iiaiXBr^Te oWiav Trpwrop NBD^ eh ^v 5" &v
DR praemisit c e. illos eos R d. simul duos
; : olfclnv elaeXB-qre 2icl elaepx^crOe -nptjjTov rell. plur. ;
Del binos S. om. suam X*( êor.). locum et > eis r]V av S( etaeXOrire wpwrov oiKtav D*. intra-
ciu. abcdelqr cum D"*". om. ipse a b c I q r. ueritis : i sec. in ras. O ; intrab. TZ' ; introieritis
erat iturus 5, intraturus erat a, introiturus erat e, c e f. om. primum D r. dicete R. > domui
habebat uenire d\ post uenturus rasura in T. huic a'OX*(<:i;^?-. X'^jZ c d cS Bcntl.
X. •]
EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 377
primum dicite pax huic domui intraueritis et susceperint uos

^ et si ibi fuerit filius pacis manducate quae adponuntur uobis
requiescet super illam êt curate infirmos qui in ilia sunt
pax uestra et dicite illis adpropinquauit in uos
sin autem ad uos reuertetur. regnum dei.
7 (112- 2) jjj eadem autem domo manete 10 (114. 2) jj^ quamcumque ciuitatem
edentes et bibentes intraueritis et non receperint uos
quae apud illos sunt exeuntes in plateas eius dicite
dignus enim est operarius ^^ etiam puluerem qui adhaesit
mercede sua nobis de ciuitate uestra
(113. 10)
nolite transire de domo extergimus in uos
domum.
in tamen hoc scitote quia
^ Et in quamcumque ciuitatem adpropinquauit regnum dei
ibi fuerit filius pacis. requiescet super ilium pax uestra. sin autem ad uos reuertetur. ' in
eadem autem domo manete. edentes et bibentes quae aput illos sunt, dignus est enim
operarius mercede sua. nolite migrare de domo in domum. * et in quamcumque ciuitatem
introieritis et susceperint uos manducate quae adponuntur uobis ' et curate infirmos qui in
ilia sunt et dicite illis adpropinquauit in uos regnum dei. '" in
quacumque autem ciuitate
intraueritis et non receperint uos. exeuntes in plateis eius dicite " etiam puluerem qui
adhesit nobis in pedibus nostris de ciuitate uestra excutiemus in uos. tamen hoc scitote.
R. requiescit XY. illam codd. plur.,

6. filiis ponunt iiett., eos qui in illam infirmantur e, qui in
mg. cod. caraf. 5 mir. Bentl., earn Y. c e r,
cor. ztat. ilia inf. c, qui in ea sunt infirmos a, q. s. in ea
ilia G, ea /: ilium PT" coi: tiat.* {et in ing. alii ' infirmi d : tovs kv clutt] affB^vovvras D 2pe, sed t.
illam ') vg. Tisch., a d{eum)/ q gr. i-n avTuv, sed ;
e. d. dcrfleyers gr. rcll. et sec. om. R. illis : eis
u. 5 elpqi'i] Toi oiHQj non ttj olfcta. uestras R. în R. adpropinquauit {ijyymfv) atm iFCDEH'JM
R (s ex cor. sax.), autem quominus c d e. : RX*Z, appr. ABQTX'YIIjSffi Tisch. appropin- :
reuertetur + pax uestra d et D^'''. sin. re- . . . quabit HGKKTVWT cor. uat.* ; adpropiauit O,
uertetur om. 3?*( + mg.) deficit I ad xiii. i. ; -priauit P, adpriauit G, cf. b d i I q\ + aduentus e
7. eadem ipsa d e. om. autem R a ^. domu

: (et om. in uos). in sec. : ad R ; super c d. uobis
W{ut udtur sed dul'ium)WW domum R sequitur ; ;
T {sequitur ras.) 5.
rasura ©. hedentes C, aed. EG manducautes ; 10. quamquumque HT ; roll, ut u. S ; -v autem

c e. que D. aput GR. q. ap. illos sunt q. ab : QW vg. a b c f e i I q r° cum graecis plur. ciui-
eis s. e, q. s. ab eis d, q. ab illis apponnntur uobis tate GT(2» raj.), intraueriti' K, intrab. T ; in-
a, q. adponuntur uobis /. dinus G. enim est troieritis c e. receperint cum ACEJMKTPQTX

(cf. afios -yap kanv ACRPAAn etc.) cum AH0MP Y, recip. BiPG, recepirint D, reciperunt R sus- :
QX*Y«: > est enim Bff'CDEiPGJKM'ORTV ceperint ff H0KOVWZ vg. ; accipient d. executes
WX'Z vg. a b d e f I r aur. Bctitl. ioTiv ; otii. Y; euntes c. plalias R; plateis BJ. eius + et
NBDLXH, om. enim c. hoperarius C, operios R. R.
mercedem suam GOP a de i l\ cibo sue R + et ; 11. aetiam CE. puluerem seitote om. R. . . .
Q. nolite migrare a ^y"; ne transeatis S. de domu adhaesit EHQJKMKrPQVXYZ vg.: adhesit

DKTQRV. in domo G e. ABff•CD(-ssit)a•GOTâde.)W in DQ. nobis ;
-1-
8. om. et ad quamcunque T|§ quam-

init. 3P. ;
uobis D. >
de ciu. nobis gat. uestra om. :
quumque T ;
quacumque EGR. ciuitate GT. T*{ + mg.); + in pedibus DEQ a{pedes)b c d e{/
introieritis c e f i. susciperint D(-rit)EH'GR ;
uide supra)i I q r et gr. XBDR min. extergemus
ace, accep. b d i I q r. manducate edite
recap, : BKKrVX*Z ; excutimus a I. in uobis H0. ad-
d r. om. quae R. adponuntur SFCDE5PGHJ propinquauit Bff'DES'GJOQRZ, et -bit :
KlSrOPVX*Z, adponentur QR apponuntur AB0 : appropinquauit MM'T vg. Tisch., -bit HKVWX ;
MTWX'=Y vg. Tisch. quae ante (apud b) uos appropiauit AY, adpropriauit C, cf. b i q r\ +
ponuntnr b i I r (ponunt). enim R ; + in uos E /. quia adpr. : adpropin-
g. infirmos + eorum G. qui quae G. : uarie quasse a.
378 EUANGELIUM SECUNDUM LCCAM. [X. 2-17.
i^dico uobis quia sodomis remissius erit in iudicio

in die ilia remissius erit quam uobis
^'
quam illi ciuitati. et tucapharnaum usque
13(115. s)
Uae tibi corazain caelum exaltata
in
uae tibi bethsaida usque ad infernum demergeris.

16(116.
quia si in tyro et sidone 1)
Qyj yQg audit me audit
factae fuissent uirtutes et qui uos spernit me spernit
quae in uobis factae sunt qui autem me spernit
olim in cilicio et cinere spernit eum qui me misit.
17(117.10) Reuersi sunt autem septuaginta
sedentes paeniterent
14 uerum tamcn tyro et sidoni duo cum gaudio dicentes
quia adpropinquauit in uos regnum dei. "dice autem uobis. quia sodomis in die ilia
remissius erit quam illi ciuitati. "uae tibi corozain. uae tibi bethsaida. quia si in tyro et
sidone. factae essent uirtutes quae factae sunt in uobis. olim in cilicio et cinere sedentes
paenitentiam egissent. " uerumtaraen. tyro et sidoni remissius erit in die iudicii quam
uobis. '^
et tu capharnaum quae usque in caelum e.xaltata es usque ad infernum demergeris.
'^
qui uos audit me audit, et qui uos spernit me spernit. et qui me spernit. spernit eum
qui me misit. '' reuersi sunt autem septuaginta cum gaudio magno dicentes domine etiam
dico + autem OQX a dfq et gr. NDMSVH

1 2. W vg. S, ud V) caelum (celum W) exaltata
etc. psodumis C sodomitis cor. uat. mg. + et
; ; (1 sup. /in. O, exalta R) codd. p'.ur. et vg. c aur. =
gomoiris /, + et gomorrae q. die ilia (t^ 17 tojs oip. vxpwduaa ACR\V''XrAAn etc., cf. quae
^jjiif.a (KfivTi) : die iudicii I gat. sj'r. ai. et gr. 157; u. in. c exaltata esî^ : numquid u. in c. exaltatus
regno a b, regno dei, d e cum gr. D T17 âuiXeia es D, numquid in c. exalta es Q, numquid (quid /,
Tou 8iov. remisius R ; tolerabilius d e i I q r. nedum e) in (ad /) c. exaltata es e i /, nimiquid

> rem. (ûel toler.) erit in die ilia DE îlla die) usque ad c. exaltaueris a d r, quid usque in c.
/ q cum gr. A min., > t. erit sod. in regno exaltaberis b = t^ri tws ovp, v^tuQ-qari NBDL3
dei . delude + et D ; + aut {a ?) b d i ; + an r. liusqne
13. netoW. corazain ('xopaff'>'«''-'^X<'/^f''' cf- sec. C. ad : in BR b q. imfernum E ; inferos a e r.
phir.) cum AC(corazayn)H0KMTXY, chorazain dimergeris ff D, demergeres HO^ demergis R

S^V, chorazoin M' corozain (xopo^'aiv D) BDE3*
: deprimaris e, descendet d.
GJOQR\VZ*SC corozaim 5§, chorozain Z-, cho- 16. audit pr. sup. tin. C. > audit de S uos a
rozaim T, cholozain cor. uat. ; capharnaum e. uae cum gr. plttr. > spernit uos a </ cum gr.
5 (
Beiitl.^
tibi sec. : (Xabcdeilr. betlisayda C, belli- spernit sec. (reicit Cypr., contemnit Iren.) + et :
zaida D3', bets. R. sii O. tiro a'RT. sydone R ; uariant uett. ; sic uersum claudunt qui uos
DEHW. facte pr. W, facta G. om. et sid. f. spemit me
speinit et eum qui me miît e Iren.
fuissent R. uirtutis que R. facte sec. Y, facite Ill = Mass. 173), cf. Cypr. Ep. LVliil qui
pracf. \
R. > factae s. in uobis vg. a d e fr iîn te) cum audit uos me audit et eum qui me misit et qui
gr. aX yivofi^vaL iv vfiLv ; om. quae in u. f. sunt 5. reicit uos me reicit et eum qui me misit cf. q. au. u. ;
holim C, ollim H'R ; + forte e ; om. r. cylicio me au. et qui me audit au. e. q. me m. et qui reicit
DE, cilio C ; sacco d e. cynere E. > cinere et uos me r. et eum q. me misit Ep. L.wi qui uos sp. ;
cil. a I. sedesntes R (s sec. e.xp.) ; om. ^ e q r et me spernit ( + et eum qui me misit a b) qui autem
gr. 68. 108. poeniterent CDjP.J vg., pen. GW, me audit audit eum qui me misit a b d i I r cum
peneL R ; egissent paenitentiam Q, et > paen. eg. gr. D o aOiTOjv vîas efi€ aderei o S( (fiov aKuvojv
a b c dfq r ;
paeniterentur / /. aKovei TOU aTToaTfiXavTOi fxf : viT(aTpi\pav 5e K.r.\. ;
14. uerunt. ?7^, ueriunpt. W. tiro I^PRTW. plura de graccis apud Tisch. T. C. 8 ad loc. nae
sydoni DE0, sidone B. remisius EH'R ; tolera- tert. om. F. om. spernit e. q. m. misit O * ( + O' <;/'').
bilius bcdeilqr. om. erit E. in die iudicii missit D. >

misit me vg. Tisch. et edd. aut. {exc,
c f r, et gr. min. ; om. del cum gr. D tnin. Frobcn 1502) graecum sequeutes, mittentem me 8.
> in iud. remis. \ucl tol.J erit a b q. uobis : 17. reuersi sunt: redierunt e. autem: ergo
nobis R. E. septuagenta duo IP LX.\ duo RTW, LX.XII ;
15. cafarn. DQT, caphamahum C; famauum DEX ; q S Tisch. T. G. 8 cf. ad

LXX h fi u. i.
R*( + ca sax.), usque (""^que C) in (ad E3'"«'J gaudio: t magno/; +ad iesum r. aetiam CE;
17-22.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 379
21 (118- 5)
domine etiam daemonia subiciuntur j^ jpg^ hora exultauit spiritu
nobis in nomine tuo sancto
^êt ait illis uidebam satanan et dixit
sicut fulgur de caelo cadentem confiteor tibi pater

^"ecce dedi uobis potestatem domine caeli et terrae
calcandi supra serpentes quod abscondisti haec a sapientibus et
et scorpiones prudentibus
et supra omnem uirtutem inimici et reuelasti ea paruulis
et nihil uobis nocebit etiam pater quia sic placuit
^"uerum tamen in hoc nolite gaudere ante te.
quia spiritus uobis subiciuntur

22 (110- 3) Omnia mihi tradita sunt
gaudete autem quod a patre

nomina uestra scripta sunt in caelis. et nemo scit qui sit fiHus
daemonia subdita sunt nobis in nomine tuo. '^ et ait illis uidebam satanan. sicut Tulgur de
caelo cadentem. " ecce dedi uobis potestatem calcandi super serpentes et scorpiones. et
supra omnem uirtutem inimici. et nihil uobis nocebit. ™ uerumtamen in hoc nolite gaudere.
quod daemonia uobis subdita sunt, gaudete autem quod nomina uestra scribta sunt in caelo.
in ipsa autem hora exultauit spiritu iesus et dixit confiteor tibi domine pater caeli et terrae.
'^'
quoniam abscondisti haec a sapientibus et prudentibus. et reuelasti ea paruulis. ita pater,

quia sic placuit ante te. " omnia mihi tradita sunt a patre meo. et nemo scit qui sit filius.
et I- if e. demonia DH'RW. sibiciuntur R, subiec. codd. plur. CD r {Bentl^ =rjyaX\iaaaTO to -nvevixaTi
D, subiic. zi^. Tisch.; subiecta sunt f c(> nobis TO) 0710; B : exult, in spiritu sancto TS a b d i I
dfI subiacent a. nomini cor. uat. et gr. ^7. kv -rw -nv. tw ay. NDKL etc
subi. s.)z, subdita s. r, ;
R. > in n. t. nos audiunt b q. ex. spiritu ||J ; ex. iesus spiritu sancto H0 Bened.
1 8. illis: eis R; + iesus r. sathanan W mg. ; ex. iesus in spiritu sancto DiP c jf^, cf.
exhilaratus est iesus in sancto spiritu e exultauit

satanam CY vg. ; satan T. sicuti C ; tamquam a, ;
quasi e. fulgor BCDE5PGQRTY. celo W. spiritu iesus / !•;<?« gr. riy. tw ttv. 'Irja. A, et ex. in
cadentem : discendentem £«(£•/> d. de caelo E spiritu iesus q S. confitebor S'*X{ut tidtm')'i ff^ \
e) ; cecidisse c.
confestor D. > domine pater DJK e e f ff^ i.
19. + et ad init. Q h I q aur. coi: uat* dedi cell et terre W. quod: quia F cor. uat. mg.ff^;
eodd. et vg. et ttett. plur. (hkhaxa XBC*LX i. al. quoniam a e d. abscondi'ti H ; abs in ras. G.
pane.) : do c d et dldaifu AC"DW»rAAn ete. non > a sap. haec 1^. et prodentibus D ; et sensatis a ;
autem 8. calcandi : ut calcetis d e. supra pr. om. e. > ab intellegentibus et sap. (f ( = avo
CEGPQR aofpav J)^^ pro ow.).
{iiiava) super a e d e / i q, super iiel aw^TOiV K. a-nit ffOif>. kol
in 5.
:
serpentibus 5 ; uiperas a {sed o(pemv gr.). paruolis CIP* ; + tuis i. aetiam E, ec. W ; ita
scorpionis O*{corr. sax.), -ibus S, scorphiones E. a b e f ffi i I q r. quia quoniam 'Evg.cd e,:
supra see. (em) : super DPQR vg. a e d e r 5. placuit : fuit placitum F gat. [cf. Mt. xi. 26),
> supra serp. et scor. calcandi /. inimihi C. factum pi. 5, fuit bona uoluntas i=iy(viTo tiSoxia
nichil W. uobis uos ab c : EDQ d i I, nos R. NAC'DW»rA etc. placitum factum est c e, bona
;
20. Def. R ad u. 38. uerunt. PTp), iierumpt. uol. fuit b ff,J q r, fill. iyiv. BC*LXH. hante te
W. in/r. OT«. FMY. > nolite in lioc W. gau- C, coram \.e. c e\ in conspectu tuo d.
dere ... subiciuntur om. D. spiritus (rd 22. -k-ad init. tiers, et conuersus ad discipulos
nviip.a.Ta) spirilibus E
: + maligni b daemonia ; ; ( + snos c q) dixit c ffîl q r S cum gr. AC*EGH
def cum D min. tA iaiiiovia. subiiciuntur vg. K al.longeplur. Tisck. T. G. 8 non autem W. H.
Tisch. ; subiecti sunt /; c e[_-i&)i I q r, subdita sunt patre sine add. cimz ADiPGH*.JMPQY a c d I et
d f, obaudiunt a. quod quia V> a d, quoniam : gr. D + meo a^CEH=0KKrOTVWXZ vg. Tisch.
:
c e r. scribta SFEOXYZ. caelis (celis W) : b f ff-ii q r Z aur. Bentl. et graeci. scit

e :
caelo 'DZ*{corr. V) ab c e fff^ il qr cum T>ii' rai scqxtittir ras. 5 K cognoscit c d e. qui pr. litt. ;
ovpavoj {nofi a). quis PY vg. a c e ff^ i I r S Ambr. lac. sit : scit
21. Be/. B ad ?i. 31. ipsa : iliahora: E c <?. bis lapsu E ; est bis c d e ff,i r I; est pr. I q ;
die e. exultauit (exsult. EX) spiritu sancto deinde pro et qui sit pater hahent et quis nouit
3«o EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X.
nisi pater magister quid faciendo uitam

et qui sit pater nisi filius aeternam possidcbo ?
ct cui uoluerit filius reuclare. ^^ at ille dixit ad cum

(120. 6)
•i.o
Yx conuersus ad discipulos suos in lege quid scriptum est ?
dixit quomodo legis ?
bcati oculi qui uidcnt quae uidctis "' ille respondens dixit
^'
dico enim uobis diligcs dominum dcum tuuin
quod multi prophetae et reges uolue- ex toto cordc tuo
runt uidcrc quae uos uidctis et non et ex anima tua
tota
uiderunt ct ex omnibus uiribus tuis
ct audirc quae auditis ct non audie- et ex onini mcntc tua
runt. ct proximum tuum
25(121.2) jTj- £(.(.(> quidam legis peritus sicut tc ipsum
surrexit -* dixitque illi recte rcspondisti
tcmtans ilium ct diccns hoc fac et uiucs.
nisi pater, et qui sit pater nisi filius et cui uoluerit filius reuelare. ^^
et conuersus ad
discipulos suos seorsum dixit, beati oculi qui uident quae uidetis. et aures quae audiunt.
"'
dico autem uobis. quia multi prophetae et reges uoluerunt uidere quae uos uidetis et non
uiderunt. et audire quae uos auditis. et non audierunt. "'
et haec eo dicente ecce quidam
legis peritus surrexit. temptans ilium et dicens magister quid faciam ut uitam aeternam
possideain ^^
ad ille dixit eum in lege quid
ad scribtum est. quomodo legis. " ille
respondens dixit, diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo. et ex tota anima tua.
et ex omni uirtute tua. et ex omni mente tua. et proximum tuum sicut te ipsum.
'^^
et
patrem q, neque patreni quis cognoscit /. qui 25. inc. haec eo dicente b c f ff.^
i I r. legis
sec. : qiiis P vg. c d ff.^
r 5 Ambr. luc. cui doctor a c d e; > surr. (exurrexit e ; + autem d e)
cuicumque {a) c, qiiibus c. uariant a h\ nemo quidam \. d. c d e cum D"'" avetmj 5f t(9 vofjiKos.
nobit quis est pater nisi filiiis et cuicumque temtans ATXYZ: temptans ffCDEIPl-GHC-WK
uoluerit etc. a, nemo nouit patrem nisi filius et (tept.ans)MKrOQVW7"u<-//. tentans P f,?; ilium ;
que .... bit fili ... . nisi pater .... uoluerit etc. ffCDE5PJKMH-OPQV\VX*Z»^^. vett.plitr. eum :
Ii; cf. lust. Afol. I. 63, et Mt. xi. 27. AFGH0TX°Y Corp. axon, c d. om. magister d
23. discip. : discentes e. suos {avTov gr. U et D»^ fatiendo G facicns a c d e; faciam ut f.
;
d f ff.^ i I r: cm. a h e
taiitunC) codd. vg. et uett. c eternam W. possebo O possideam /, consequar ;
q S ctim gracco + seorsum / g ^ cum gr. dixit

; c, haereditabo d e (5).
+ illis «, + eis d cum gr. D miii. beati + ilaque 26. scribtum fFEGXYZ. om. est D. legis :
b q. hoculi C. quae
ACl)((iuc)iPGH* .r/«« «</</. seqiiitur ras. 10 aut 12 litt. O ; +uel cognoscis S.
JMQXY lient!. ct b c d f i I q r S: + uos sine 27. + at ad itrit. {Beiitl.) cum gr. 6 Si, cf. ille
auct.gracca WVAV<?)\k{ post ras. trium litt.)M\W autem c. dicit C. dilegcs DH" diligis CGHOT ;
{lit ndtur e sfalio)T\'W7j vg. a cff^âtir., ex 11. 24. X contra graccum. ex pr. (<£ oAt/s t9\i k.) : in
uidetis + et aures que autliunt que auditis T''
; a b c d ff., i I q r cum gr. D 7nin. iv oAp t^ k., cf.
cf. et aures quae audiunt c e f, i:\ audientes quae ad Mt. xxii. 37. et pr. om. Z*{ + 7.^\. ex sec.
auditis d ctan D"'' uai oKovovrf^ a nKovfrf, (ff ACrA etc.) : in a b d ff., i I q r (ex NBD min.).
24. onim / et gr. M. 71. g'" 8(.
: autem \\' toto G. et sec. om, fF*( t mg^. ex tcrt. {graeci
quod : Wa
quoniam d. proi'''etae O,
quia c e f, ut sec.) : in b c d ^, I q r. omnibus uirtutibus D
prophetc W, profetae DiP. et reges om. Node (uirtu~)H ; totis uiribus a, t. uisceribus e; omni
ff-i i I cum gr. D. regis 0*[Sed coi-r.) iusti Q ; uirtutey"?-, omni forlitudine c 5 (omni uel total,
b q r. que bis D. uos {viiiW) om. iP. om. et : tota uirtutc d i I q. omni (tota e) : scquitur ras.
non uiderunt O. quae sec. + uos D dfq cum /' in G. et ex om. m. tua om. a b c d ff., i I cum
gr. D. auditis {aKovtrt) : audistis E>PGH.M /' e gr. nr. et quart. + diliges T) a c. siout : tam-
et i)/c<waaT( I.H. audierunt: capicrunt gat. et quam T) a c e.
audire .... audierunt om. a i I. 28. et dixit G /; d. autem <j /< if ; > d. illi itaquc c.
2 9- -34.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 381
89 (122. 10) et uiso illo praeteriuit

autem uolens iustificare
jjjg
se dixit ad iesum
ipsum 32 similiter et leuita cum esset secus
et quis est mens proximus ? locum et uideret eum pertransiit
^•'
suscipiens autem iesus dixit 33samaritanus autem quidam
homo quidam descendebat iter faciens uenit secus eum
ab hierusalem in hiericho et uidens eum misericordia motus
et incidit in latrones est
qui etiam despoliauerunt eum 34 et adpropians alligauit uulnera eius

et plagis inpositis abierunt infundens oleum et uinum
semiuiuo relicto et inponens ilium in iumentum suum
^^
accidit autem ut sacerdos quidam de- duxit in stabulum
scenderet eadem uia et curam eius egit
dixit illi iesus. recta respondisti. hoc fac et uiues. ^^ ille autem uolens iustificare se ipsum
dixit ad iesum et quis est mens proximus. '" respondens autem iesus dixit, homo quidam
descendebat ab hierusalem in hiericho. et incidit in latrones. qui etiam despoliauerunt eum
et plagis inpositis abierunt semiuiuo relicto
^'^
accidit autem ut sacerdos quidam descenderet
eadem uia. et cum uidisset eum praeteriit. '- similiter et leuita. cum uenisset ad eundem
locum, et uidisset eum pertransiit. '^ samaritanus autem quidam iter faciens. uenit secus
eum. et uidens eum misericordia motus est. ^* et accedens. alligauit uulnera eius. et
superfundens oleum et uinum. et inponens ilium in iumentum suum duxit ad stabulum.
illi + iesus OQ c fffi Iq r aur. gr. F"MX mm al. + de T. eadem uia {cf. t^ o5a> eKeiVu B. I ; rell.
pauc. rectae C. hoo . uiues om. G.
. . > fac pracm. tv) per viam illam a d, per illam u. e, per
:
hoc E5P* von uett. uibes T. eadem uia b ; eandem uiam ff^,
illam uiam c,
29. inc. qui cum se nellet iustificare a. > se eadem iiia ilia 8. nisso D; uidens c d, cum
iustificare c d e r (seipsum). qui' M. meua : uidisset e f. praeteriuit (dfrnra/j^X^fi') codd.
milii a c d e. > proximus mens D r. plur. (pret. D) et vg. : praeteriit fFEJOX*,
30. suscipiens {iinoKaHuiv) cum D5PHOPQY praeterit "S ;
pertransiuit d ; et ita reliquae uer-
3fus. Brit. Reg. i. B. 7, i. A. iS, i. E. 6, Unm. sioncs antiijuae (et Erasm. Turis.) iicrbum non
Cant. Kk. I. 24, Bodl. Laud. 26 et 42, Par. lat. accurate reddentes ; melior est nostra Anglicana
13171, codd. ap. Erasm. |t]C, uctt. a d ff.il* q r Z '
passed by on the other side ' cum Gciicuensi, te
aur. gig., cf. subiciens e, respondens _/: suspiciens Beza praeteriit ex aduerso.
AffCEFOeJKMMTVWXZTS' b c i 1", cf. xix. 32. Incipit riirsum B. cum (quum 0) esset
5 tibi uocabula similiter a scribis confusa sitnt sed (aesset C) secus locum codd. et vg. ct b ff^l cum
scnsu contrario ; autem + eum 8FGO.
+ ilium D. gr. D al. 10 fere y(v6fi(vos xard riiv tuttov, cf c. e.
discendebat DS?, discedebat P ascendebat e. ; s. ilium locum r, locum ipsum i, factus

c. e. s.
hab C, abi O. iherus. CT, ierus. W vg. ihericho ad locum d cum uenisset ad eundem locum e f,
:
C, ier. EW vg., her. D ; iherico T, hierico H. c. transiret per eodem loco a cum N'^BLX etc.
aetiam E. despoliauerunt (de'pol. M; dispol. Karci Thv Tonov iXBwv ; cum esset secus 1. ueniens
ffDJPOX') codd. et vg. et uclt. pl. = iiklvaixv EGH .; 8 ciim ACEGH al. plur. y(v. k. t. T6nov iXBiiiv;
SVAA etc. ; expoliantes a, dispoliantes d — t/cSu- om. e. pertransiit {avTmapfiXBtv) codd. plur. (-iuit
cavTti plur. ; spoliatum e. om. eum G d. in- Q, -ibit !!P"'») vg. et uctt. pacne o?nn. transiit AJP* :
positis CEF©JKH'OQZ*, inposs. DH": impos. FMO*P(-iuit)Y; praeteriuit c{ + (tum)e; cf.u.il.

AffGHMPT (-tus) VWXYZ' vg. plagas in- 33. samarithanus C. om.. autem E /. quidem
;
ponentes d S, unlnerauerant et e. habierunt C T. iter winter H*) faciens (fatiens G) = uliiaiv

om. e. semiuiuo (-uibo T +eoai aur. ) relicto ; : codd. plur. vg. a b f ffî I q r, cf. iter agens c e,
demiserunt semiuiuum e, demittentes semiu. d, uians S : transiens F d ; iter transiens A*(corr.
semiu. dem. eum c, relinqucntes semiu. relictum S mg.)K*(corr. H')0(tr sup. lin.)X.''Y aur. eum
graeci d<p(VT(s ^/uBavrj NBDLS min., dtp. rjn. sec.om. Q i I q. miser, motus misertus a e d; :
Tt;7xa''oi'Ta ACXFA etc. commotus e.

31. accidit (accedit E) autem ut (/rarii avy- 34. adpropians {npoaexeiiv) CE±PFG©0>^VX*
Kvpiav Se) : fortuito a ff^ q r, forte autem d, Z" aur., adproprians BfFO*Z*, appropians AHK
derepente autem e ; om. b c i I. discenderet DIP ;
MiffPQTWX-Y f^. 5: adpropinquans DJ, appr.
3E
-38a EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [X. 35-40'
*' et altera die protulit duos denarios et ct ipse intrauit in quoddam castellum
dedit stabulario ct ait et mulier quaedam martha nomine
curam llius habe excepit ilium
et quodciimquc supererogaueris ego in domum suam
cum rediero ^" et liuic erat soror nomine maria
reddam tibi quae etiam sedens secus pedes doniini

^"quis horum trium uidetur tibi proxi- audiebat
mus fuisse illi uerbum illius
*" martha autem satagebat
qui incidit in latrones ?
37 at ille dixit circa frcquens ministerium
qui fecit misericordiam in ilium quae stetit et ait
et ait illi iesus domine non est tibi curae

uade et tu fac similiter. quod soror mea reliquit
^'^
Factum est autem dum irent me solam ministrare ?
et curam illi adhibuit. ^^

et altera die. protulit duos denarios. et dedit stabulario et dixit
illi curam illi adhibe.

ego reuertens reddam tibi. " quis
et quodcumque supererogaueris.
horum trium uidetur tibi pro.ximus fuisse. illi qui incidit in latrones. '' ad ille dixit, qui
'*
fecit misericordiam in ilium, et ait illi iesus uade et tu fac similiter. factum est autem
dum iter facerent. et ipse intrauit in quoddam mulier autem quaedam nomine
castellum.
martha. excepit eum in domum suam. '"et huic erat soror nomine maria quae etiam sedens
secus pedes domini audiebat uerbum eius. ^ martha autem satagebat de multo ministerio
Tisch.; accedens d f q, accessit s\. c e r (-ad ( + ex his duobus e) proximum ( + illi e) fuisse {om.
eum) om. a b ffii I. conligauit a d. euulneia

;
e) qui incidit (-derat e) in latr. d e fere cum gr.
W (e pr. exp). holeum C. inponens pliir. : D.

imp. ACr4PQTWXYz<f. ponens SFD inpositura ; ; 37. at : et E. fee. missericordiam D ; misertus
a c. ilium eum G a. in pr. super CT c d e.

: : est c. illam Z*{corr. Z') ; illo 'X a I q r\ eum D
ium. suum suum pecus d, suum ium. uel asinum
;
b. et ait (koi d-niv 11. loS) : dixit autem a d e S
S; + et Q. duxit + ilium J aim graeco. in sec. (ait), d. ergo q, cui dix. c, fi-rnv Se gr. plur.
ad iPQ^2 i. stabulum {TiavboKiov uel Ttavioxiov iesus + recte respondisti a. similiter + et uiues c.
ticl TravSoxf'ov) hoc seiisti alibi in Bibliis non 38. Incipit rursum R. dum irent {iv rip
occurrit; cf. Roensch 'It. u. Ug.' p. 324 et TTopdiaOai auToi/s) cf.f, et A. ambularent e, euntibus
stabulario infra u. 35 diuersorium d; : + suum illis c : dum iret DEiPQ gat., cum iter faceret d et
DH". aegit D
habuit a c d e, cf. c. illi adhibuit
;
gr. milt. I. 157. 209. intrauit: introiuit d e,
> castellum quoddam d

uicum quem- {Bentl.), et
35. altera die (diae C) = itiX t^v avptnv : in dam a cum gr. Kujfirjv Ttva. om. et sec. G. quedam
crastinum d, in cr. diem a, in crastino S ; + DR. niarta T. nomine m. a cfi q S Bentl. > ;
procedens q, + ueniens 5 cum gr. ACFAAn etc. cui nomen erat m. e r, cum ord. gr. excoepit R ;
iê\9uiv. protulit ; proferens c, eiciens d. duos suscepit sua a*'"' a e q, domu sua QR /°.
(/. domo
• il. D. > den. duo c d e cum D"'. ait (dixit af) 39. uichue R. om. erat W. nomine
T, :
+ r cum gr. NACXrA etc. deinde +

illi a fq ; vocabulo S quae uocabatur a c. mariae G. que
;
diligenter a r. turam H. abe Q&'^sed corr.); DR. aetiam E quam R om. a e {cf. haec ;
;
adhibe y; adtende illi e pro a. il. habe. quod- sedens tantum c) cum D"''. sedens : otn. M"
cunque TJt?, quodquumque HT quidquid d e. ;
adsidens d, cum consedisset a. domini ; iesu B
supererogaberis YZ', superherogab. C, superogau. b '&
et gr. AB'C'PrA etc. audierbat R. uerba
W ; amplius erog. a. erogaueris 5. cum (quum DRT, sermones f, cuitt gr. Ur tnin.
©) rediero (redigero T, reddidero 'S) = iv tco 40. niarta OT, matha B*(j^(/ com), satagebat
(iravipx^crBai fii : reuertens ¥. a b f ffi i I q, in (ir€/)i6(jwaTo), satagabat E, satagagabat R : uoca-
redeundo c e, cum reuertor (/, cum reuersus fuero r. batur c, auoc. e, turbabatur a, abalienabatur d.
reddam : restituam d. frecens R multum c d e {cf.f),
; plurimum a I q r\
36. trium: -lu. D; om. a. om. tibi a i I. om. b ff„ i. que DR. stit et R; adstans a, instans
> tibi uidetur T. proximum G. illi otn. J : (/, assistens c. ait in ras. G. otn. tibi E. cure
eiusfl. Versum ita liabent d e quem ergo pntas ;
ffW ; cura DEH^'-'J PQRT= (curae T*) gat. d ff.,
X. 40-XI. 3.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 383
die ergo illi ut me adiuuet ut dixit unus ex discipulis

cessauit
'*^
et respondens dixit illi dominus ad eum
eius
martha martha sollicita es domine doce nos orare
et turbaris circa plurima sicut et iohannes docuit discipulos
^^porro unum est necessarium sues
maria optimam partem elegit quae êt ait illis cum oratis dicite
non auferetur ab ea. Pater sanctificetur nomen tuum
XI. ^ ('^^' ^' Et factum est cum asset adueniat regnum tuum
in loco quodam orans ^panem nostrum cotidianum
quae stetit et ait. domine non est tibi cura quod soror mea reliquit me solam ministrare.
die ergo illi ut me adiuuet. ^' respondens autem iesus dixit illi. martha. martha sollicita
es. et turbaris in multis. " unum est autem opus, maria autem optimam partem elegit
quae non auferetur ab ea.
XL Et factum est cum esset in quodam loco orans ut cessauit. dixit unus ex discipulis
'
eius ad eum domine doce nos orare. sicut iohannes docuit discipulos suos. ^ et ait illis cum
oratis dicite. pater noster qui es in caelis. sanctificetur nomen tuum adueniat regnum tuum.
fiat uoluntas tua. sicut in caelo et in terra. " panem nostrum cottidianum da nobis hodie.
1; et> cura tibi R ; adtinet ad te a, ad te pertinet KM"ORTVWZT ab c f i I qrh aur. et gr. N"A
c, pert, ad te e; gr. /xe'Ati cot. reliqiiid CGO; mill. pauc. iohannis DEO*\j<r(/ «rr. )R ; ioannes
relinquit Z*{sed corr.) c ; reliqui W ; reliquerit /, Sffi > docuit et io. JljSC, > docuit ioh. T /.
dereliquit d. sola HJKTRX. dio : seqiiiiur ras. 2. illis : eis R. quum CH0. horatis C,
2 Hit. X. illi : ei R £if 41 . nti R. me adiuuet orates R e ; + nolite multum loqui sicut et ceteri
(/ioi avvavTt\&$riTai) codd. plur. (-bet OT) vg. putant enim quidam quia in multiloquentia sua
ueit. plur. : > adiuuet me AFHSMPXi^Y a i. exaudientur sed orantes d et D"'' ex Mt. vi. 7. dite
41. 07n. et ad init. R. dominus Kdcd

: iesus H*(ci superscr.), dice G, dicete 3'. pater sine
(> ies. dix. e\) f g S et gr. AB'CDPrA c/c. addit. codd. plur. {et Z") vg. aur. et gr. NBL i. 22.
marta bis T, sec. C ;cm. sec. R. sollicita (sol. 57, etc. : + noster qui in caelis es Z* if ^ 8 {otn. es),
DRW vg.")6a (//.fpifivas) : cogitas g. turbaris et + noster qui es in caelis PR Dunelm. A. ii. 16,
(9opv$a(Ti jtel Tvp0a^T)) : tnrbas te d, conturbaris Ahcs. Brit. Harl. 1802 b e f I {r) cum gr. ir. rip.wi'
e; om. sollicita . . . necessarium («. 42) a b e ff.^ 6 tv ToTs ovpavois ACDPXA^/c.

+ sancte qui in c. ;
i I r; tantiim turbas te maria bonam partem etc. es D a f ( >es in c.)ô i, + sanctae tantum E, c/. Ioh.
d D'"'; om. et turbaris (ad finetii fag.) K. xvii. II. santificetur M. tuum/r. +supernos(/e/
circa pi. ACa'FGHQKMOPQRY 8: erga pi. D''^ Cf. '
zu uns komme dein Reich in ' eccl. Cath.
BffDEJMTVWXZ vg. c atir. de multa ; q, cf.f. adueniat {iXBirai uel iKdarai) codd. et vg., adueni't
42. porro .... necessarium; om. c\ unius O : ueniat b_ff'2 i I q. adu. regn. tuum sup. tin. X.
autem est maria + autem EGJfl'QR/^ 5
opus q. tuum sine addit. cum ACE3":GH*JKMM'VWX''
et gr. ACPA etc. obtimam RT, hobt. C bonara ; Y'TflJd et gr. BL 1.22 etc. + fiat uoluntas tua
:
¥.d e et gr. r^v ayaBfiv jifpiSa bonam uel optimam ;

sicut in caelo et in terra Ba'"D:?*OPQRT(celo)X*
B. patrem lapsu Y. helegit C + sibi b et sibi ; > Mus. Brit. Reg. I B. vii"''. Dunelm. A. ii. 16, Si
el. a.que DR. aufferetur D, auferitur O. ab c dfffi i q ri aur., et + fiat uol. t. in caelo et in
ea (dir' airiys NÂCPPA etc.) ei a e, illi b i I q et :
terra b e !, cf. Tert. de orat. 4 (in caelisi, Cypr. de
avT^s N*BDL. dotn. orat. 7 U 14, Aug. de dono perseu. 3 etc.;
XI. I. quum H0 ; dum D. esset + ipse ab e
: sic enim ecclesia Africana ante Augnstinum legere
(ly T^ (Tvat airov) ; + iesus c r. quondam 0*(n solebat ;
gr. yivr}6i}7oi to OeKTjpta aov wy tv ovpavq>
erasa). > quodam loco E vg., a bfi /(locum)^ r. Kal liri 77)5 NACDPXrA etc. ; + fiat uoluntas tua
horans C ; +el a b c d eff^ il q r cum gr. DM al. tantum H^0Z a.
6. caessauit C, cessait D ;
qnieuit a c. unus 3. cotidianum {imoiaiov) : cott. 0*X, quot.
quidam a d e 5 {gr. tis), unus quidam q. > unus vg., quotdidd. 0*(quotid. O") ; supersubstantialem
dixit D. discentibus a e {et discentes infra). 5; cf. ad Mt. vi. II. cotidie (to «ae' ^jxepav)
eius om. R*(+ sax.), doce + me R. horare C. cum ABffC(-diae)H©(quotdidie)KMKrPVWYZ'
sicut et {Kaim Kai phir.) cum Aa""»HMPQXY cod. caraf. q : hodie {armipov D min.) DE3'JQR
.etdeff^: om. et BffC(sicnti)DEa'*FG0J T(odie)XZ* vg., uett. rell. et hodiae GO.
3 E 3
384 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XI. 3-8.
da nobis cotidie "quoniam amicus mcus ucnit

* et dimittc nobis peccata de uia ad me
nostra et non habeo quod ponam ante ilium
siquidem et ipsi dimittimus ' et iJle de intus respondens dicat
omni debenti nobis noli mihi molestus esse
et ne nos inducas in temtationem. iam ostium clausum est
5 (124. 10)
Et ait 3d iUos et pueri mei mecum sunt
quis uestrum habebit amicum in cubili
et ibit ad ilium media nocte non possum surgcre
et dicet illi et dare tibi
amice commoda mihi trcs panes ^dico nobis
*
et dimitte nobis peccata nostra, sicut et nos dimittimus omnibus debitoribus nostris et ne
nos inducas in temtationem sed erue nos a malo.
^ et ait illis. quis uestrum habet amicum. et ibit ad ilium media nocte. et dicit illi.
amice, commoda mihi tres panes. ^ quoniam amicus meus uenit de uia ad me. et non
habeo quod ponam ante ilium ' et ille de intus respondens dicat. noli mihi molestus esse,
iam ostium clausum est. et pueri mei mecum sunt in cubiculo. non possum surgere et
dare tibi *
dico uobis. et si non surrexerit dare illi eo quod amicus eius sit tamen propter
4. demitte BH'KM'ORV ; remitte D. peooata habebit («^0 : habet D3>'»''FGQRTX gat. bfi I
(ras &iiapTias) (odd. flur. (pecata R) et vg. : debita q r et gr. ex*' 240 ; habens E Aiiibr. luc. ibit
PQT (deu.) bed ^(debita et pecc. dcinde def. ad abiit H* b ; uadet c. dicet {kptt ADKMPRn al.
t(.i^ffi t'^'. Ta oiptiKriiiaTa DC 13I. siquidem 40) codd. plur. WO') et vg. dicit V>{seJ dt
{et :
et (nai yap) sicut quidem et R, cf. sicut et a i c d

: j-;//<.v.r<rn)FGH'(dicete H*)MO*QR d f ff^ cum
f ffz I r, quoniodo et i q, uis RcX N*D. ipsi gr. UTTTi NBCEI-'G al. plu. aamice T.{sed corr.).
(ainoi) : nos ET b c d f ff„ I r et rjptis D^'. commo // da H conmoda F, comoda W. michi
;
demittimus M''V, dimittemus D. omni debenti W. tris DIP*.

(dib. O*) nobis [travTl utj^dkovri fifxiv) codii. et 6. quaniam R. hamicus C. meus {iiov NAB
vg. ct omni debitori nostro a debitoribus nostris : LX etc.) : mihi c d et not D. uenit {-napiyhtTo)
R /' £ d {/} ff, I r cum D"' tois o<f>fi\(Tais rjiJiwV' aduenit c, superuenit d r, Tl'" wapKSTiv. > uenit
!> inducas nos V e I h cum ord. greuco. temta- meus R ff,.
de uia {i( oiov) : de agro d, an
tionem ABTXYZ tempt, ; rell. Tiseh., tent. vg. aypov D. quod : quid E. ilium ; eum E. ap-
temptatione G si/ie addi't. ; codd. plur. et vg. {def. ponam a d, illi opponam c.
illi
a) et gr. N*BL min. + sed libera nos a malo DO

: ad init.
7. et at J. de (inde R) intus :
QR be dff, I q r'& aur., + sed cripe nos a malo B /, respondens dicat = cffoi^ci' diroKpiOds iinr} {(peiT)
+ sed erue n. a m.y^ cum gr. aWa ^voai iipdi airu et dicet b i) gr. fere omn. [tmus tawBfv atioKpidrfj
ToC N^'ACDRXrAt'/c. Cf. Aug. enehirid.
-novrjpov et de intus respondeat c) cum BffCDGHQJKM"
116 Euangclista iiero Lucas in orationc dominiea
' M'OPQRTVWXZ vg. uett. (dicit dlq i-) : >resp.
petitiones non septem sed quinque complexus est de intus dicat EiP"'«M*_/r2 (dicit) ; de intus dicat
nee ab isto {sc. Mattheo) utique diserepauit, sed {om. respondens) A!£P*FY ; conicimus twcabulum
quomodo istae septem sint intelligendac, ipsa sua casu primitm omissum dcinde ex correctione re-
breuitate commonuii. Nomcn qttippe Dei sanctifi- positum sed non semper iusto loco, hostium CD5P,
catur in spiritu, Dei autcm regiium in camis osteum T, ostrum G(r exp.) + meum ETW. ;
resiirrectione uentuncm est. Ostendens ergo Lucas clussum D. pueri mei: om. mei XZ d\ puer
tertiam petitionem duarum superiorum esse quodam - meus R. om. sunt D. cubile B cubiculo ; GH
modo repctitionem, magis earn practcrmittendo facit 0(-li)T bfr; strato c; + et O. uoluit > in cub.
intclligi. Dcinde trcs alias adiungit, de pane sunt Bentl. cum ord. graeco > in c. mecum sunt ;
quotidiano, de rcmissione pcccatorutii, de tentatione bff.lq r. possumusurgere M. om. et tert. Q.

tiitanda. At ucro qttod ille in ultimo posuit sed 8. dico uobis etc. nullis nerbis praemissis cum
non posuit, ut intelligcremus

libera nos a malo, istc BÎPFGJMPY Weihrich
Corp. ox. spec. aug. {ed.
ad illud supcritis quod de tentatione dictum est p. 1S6) b df qproem, et (at
S Bentl. et graccis :
pertinere.' Cf. Chase Texts and Studies' uol. 1. ' Bi^fFX) ille si {om. DE) perseuer.auerit (-aberit T,
no. Zpp. 65 seqq. {Cantab. 1S91). -auit D + plus ff,} pulsans ( + amen Q) ABi^ffC
;
.;. ait + iesus c. ad iUos om. c d ct D"'. DEWKM'OQRTVXZ Tisch. c ff. i I m r aur. {def.
XI. 8-13.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 3«:
etsi non dabit illi surgens et pulsanti aperietur.
eo quod amicus eius sit

11
Quis autem ex uobis patrem
propter inprobitatem tamen petit panem
eius surget et dabit illi numquid lapidem dabit illi?
quot habet necessarios. aut si piscem

9 (125. s) £^ ggQ uobis dico numquid pro pisce serpentem dabit
petite et dabitur uobis illi ?
quaerite et inuenietis 12 aut si petierit ouum

pulsate et aperietur uobis numquid porriget illi scorpionem ?
10 omnis enim qui petit accipit

^^ si ergo uos cum sitis mali
et qui quaerit inuenit nostis bona data dare
inprobitatem eius surget et dabit illi. quantos desiderat. "et ego dico uobis. petite et
^^ omnis enim qui petit
dauitur uobis. quaerite et inuenietis. pulsate et aperietur uobis.
accipit. et qui quaerit inuenit. et pulsanti aperietur. " quem autem ex uobis patrem. si
petierit filius eius panem. numquid lapidem dabit ei. autsi piscem petierit. numquid pro
pisce. serpentem dabit illi.
'^ aut si petierit ouum. numquid dabit illi scorpionem. '^ si
ergo uos cum sitis mali nostis bona data dare filiis uestris. quanto magis pater de caelo
dabit spiritum sanctum petentibus se.
a), et et si {in ras. H) ille perseu. pulsans Vi^Nvg. axT. o vids dp. uel u vios ah. dp.) NDLX 33. 157.
d dauit pr. 0*{sed corr.). iUi al. 4 uariant uett. rell. a quo autem patre {pm.
om. etsi ct D"'. :
om. Z*( + Z^) ei R. surgens erasuin in T b) ex uobis petit filius eius panem b q cf.f supra,
pr. : ;
sur in ras. G. dab. i. surg. surrexerit dare illi :

quem au. p. ex u. petit filius panem r cum gr. riva
hamicus C, amicos G. eo . Si i^ vpLuiv rhv narepa aiTTjad o vtos dprov uel
/, dederit ei r. . .
ACRrAAIl a quo autem

sit propter amicitiam c. eius pr. om. 3P*( + mg^
sUnile unc. 8 al. pier. ;
:
improbitatem MZ' inpro- patre ex uobis petet eius ff-^ piscem

filius ( +
@*{ + sup. lin.). vg.,
brietatem R inportunitatem £FO c ff^ r aur., numquid pro pisce serpentem etc. ffî I {omissis de
;
propter in. tamen (5ia yf pane et lapide) cum graeco B. numquit pr. X,
inoportunitatem 5P*.
nunquid WT|g. dabitur
ri)v avaiUav) : om. tamen DR b d I ri; uett. rell. dauit pr. 0*{sed corr.) ;
R porriget om. R ei E dfr.

b q r. illi pr.
ueruntamen propter im. c cf.f, propter autem in. 'E : ; i5
;
propter in. autem i aur., propter in. uero q ;

aut si cum ADEFKraX> aut piscem si)PRVY
ff,,
eius sup. lin. O. surgit gat. ab cf r aur. cf.u. 12 ubi codd. non uariant;
deinde + amici R. sec.
ei ER om. H. quot (offaji/ X*AB similiter gr. plur. habent t\ nai et uel etiam q: om.
Q. illi sec. : ;
C etc.') cum AF0PX cf. quantos a b W

i I m q, f si (= ^ NL 33. 157 etc.) BEFCa'GHQJMOQTW
quod {oaov X"DEFL etc.)GT''Y, XZ vg. d S; gr.T {= Gb. Sz.) (i xai cum min.
quanta ff^ :
cf.
quantum d r\ ex hac duplici interpretatione uarie pauc. apud nos non uertitur. piscem + petierit :
legitur quotquod MRV, quotquot BSi'DES'HJK d f r aur.; + petit b et > piscem si petit KT, >
O'QWZ vg. Tisch. c S aur., quodquod CO*Tf{tit petierit filius tuus piscem c; + aiTrjan D min.
CO*) necessarios h. neces- pauc. pro piscem E(poscem*)GM. dabit: por-
ud/ur). habet (abet :
ilqr. rigit i:(-gis)?-. iUi sec. om. R*( + sax.).

sarium T5 ; opus habet rf; desiderat a bfff.i fla /;
g. et ad init. + ecce R. > dico uobis EH vg. 12. pecierit W, peterit R ;

petieritis M. houum
dfff^. dauitur Q*{sed corr.). querite R. aparie- C, ouam R, obum O*. > ouum pet. F. nunquid
61£j. porriget X)
(kniZwati. semper, sed liriSwffj;
tur H, aperietur E.
10. omnes R. accepit KT; accipiet a> 5 {non cum BaFD(porreg.)E3'H'©JKMKTOPRVWZ' vg.
querit D0R. inueniet JP r= S aztr. pul- cor. uat. m q S aur., et dabit d f: porrigit ACFG
A), rf
santibus D.
H*QTXYZ* flj i I r, tradis c. illi : ei EFRZ cor.
autem: enim ER. uobis + filius ER, cf.

11.
uat. mg. i I r. scurpionem H, scorph. E. > scor.
infra D etc. patrem patri E + suum filius d
: ;
porr. ei {uel illi) b I r,> scor. ei dabit d, > scor.
auopmov avrai (TriSaiaei.
D"^ petet BCT gat. Bentl. cum gr. aWricrfi tradis c, cf. T)''
quum 0. mali iniqui d. nostis nostris

+ filius eiasD gat., + filius S, cum graecis plur.,
:
13. :
sed om. b uicis cum vg. NBL. quis autem ex u.

Y* ; scitis a^ c d. om. data DJP0R. > data
patrem p. panem ita codd. et vg. ct c (d 8) atir. bona flj d {Benti:) cum gr. NABCDLR etc. filius
cum gr. Ti's t>\ i^ \j[uhv TraTtpa mrijati dprov {tiel R. uester + caelestis 9S cor. uat*. dae caelo
3^6 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XI. 13-1S.
filiis uestris in beelzebub principe daemoniorum

quanto magis pater uestcr eicit daemonia.
iG (12S.
de caelo dabit spiritum bonum Yx
alii temtantes signum
:,)
petentibus se. de caelo quaerebant ab eo.

u (126. 5) Y,x. erat eiciens daemonium 17 (129.
2) jpgg autem ut uidit cogitationes
et illud erat mutum eorum dixit eis

at cum eiecisset daemonium omne regnum in se ipsum
locutus est mutus diuisum desolatur
et ammiratae sunt turbae. et domus supra domum cadet
15 (127. 2)
Quidam autem ex eis dixerunt '^si autem et satanas in se
" cum autem haec unum daemoniacum. et eiecitdixisset adduxerunt ad eum.

daemonium autem
et illud erat cum eiecisset daemonium locutus est
mutum. factum est
mutus. et admiratae sunt turbae. '' quidam autem ex eis dixerunt in beelzebul principe
daemoniorum eicit daemonia. " alii autem temptantes signum de caelo quaerebant ab eo.
"ipse autem ut uidit cogitationes eorum dixit eis. omne regnum in semetipsum diuisum
desolatur. et domus supra domum cadet. '" si autem et satanas satanan eicit in se ipsum
O, de celo W ; caelestis /; om. i\ codd. gr. omn. R"/; ff. i I syr. cu. >
autem dixerunt ex far. D*
b i( ovpavov ; sed u oipavios Cyr. Inc., 6 sTrot/pdfios {tioluit cor. dixenmt auteml. in et : H*(j-tri/
Efiph. 331. spiritum bonum {i!vi\i\i.a arfaBuv L eon-:), beelzebub {cf. Alt. x. 25) ffJKMPVW
al. 8) : spiritum sanctum / q mm gr. plur. ;
XY(.ub sup. !in.)Z vg. et belzebub ACD'iPibels.)
spiritum bonum datum E bona D bona data ; ;

HQM'OT : beelzebul BGQ, belzebul R gat., beel-
bonum datum be d ff-î I r cum D"' a-âBov zebud E. principe (tw dpxovTi) codd. plur. vg.
^2 ;
Softa ; Amhr. de sp. sc. I, V. eitat spiritum sanctum, et uett. plur, : principem ABfFCHOQTY b ffj q
sed paulo infra quod nonmilli codiees
"
ncc fallit r. demon. DiPRW ; daemonium ffl". iecit DQR,
habent eliam secundum hicam spiritum .
eiec. EV, aeic. C, eiic. vg. Tisch. dem. D3PJR
bonum.' W; + ad ille respondens dixit (ille autem respondit
14. et erat (erit G ; +iesus EKW eum graeeo et dixit Uj, et resp. eis iesus d. ?-) qnomodo
ri eiciens (iec. DQ, eiec. V, eiic. PW vg. Tisch. ;
(quodo d") potest satanas satanan eicere af dreum
dum eiceret r, dum eiecit ff., /, dum eicit gr. ADKMXn al. 40, ex Marco.
daemonium (daemonum V*, demonium DjPRW) 16. et alii : at alii {Bentl.), alii .lutem a„cdf
codd. ct vg. et uett. bff., i I q rh aur. cum gr. plur. q i et gr. 'iripoi 8c. temtantes AHQTXYZ:
Koi ^v (K^&Waiv SatfxdvLOV praem. haec autem
:
tempt,rell. (-plans R) Tisch., tent. vg. de (dae
dicente eo offertur illi daemoniosus surdus d (f O) caelo (celo W) quaerebant (q"aer. O, quer.
uide supra), haec cum dixisset offerunt (otferebant DR) ab eo hoc ordine codd. plur. vg. et uett. plur.
unum daemoniacum ( + surdum et mutum cum gr. XABCDL min. qu. de caelo ab eo D >
a"') illi
:
c) a.^"" c ; ctim graeeo D ; deinde pergunt et erat flj, ab eo de caelo B, ab eo qu. de caelo /> (r) 5
qn.
dum eiciebat daem. idipsum fuit mutum et cum et gr. RPAAn etc., ab eo de caelo qu. q. >
cum daem. 1 7. ut uidit iioluit ut sciuit Bentl. {gr. plur.
eiec. etc. c, et factum est eiceret et illut ;
fuit mutum eiciented habet et autem illo etc. a^ ;

tXîK), cf. sciens a, d r. cogitationis R. ait illis
eiecto eo omnes mirabantur cum D"'. tantiim, E. omnem G. in se ipsum (€<^' ia.vTi\v) eum
et illud daem. see. om. D. illut GX. erat
. . .
BCDEFGJKPQRTV\VX*Z3t}S«i: {f) ff^ i I q, in
fuit W
ffi i I q. quum H0. iecisset QR, eiic. P, seT b c d, super se a^d: in se ipso AEF^'HQMM'
OX"Y S {non A) aur., sed cf. u. iS et canonem
ieiec. V, aegec. C, eic. EFa'GHIffOY; + mutum
"iffii I; + a muto b ; sed et factum est at exiret nostrum Mt. iv. 5. diuissum D uisum M. ; >
dem. i. est autem daemonio exeunte 5. demo- diu. super se a, d cum gr. NADL. desolatur
q,
nium see. 5PRW. loquutus ©. om. est M. om. (ipr)poiTa{) ABffCFMOTX^YZ cod. caraf. b fi q
loo. e. mu. et b. ammiratae sunt ABDH0KM r : desolabitur DE(diss.)H>GH0JKM-PQRVWX*
KTVXZ'': adm. s. £FC3'GJOPQR(-rati)W(-rate) ^?- ' ffi I '^ "">' Ambr. Inc., deseietur a^ d.
Z* vg. Tisch. miratae s. ET(-te)Y q mirabantur

; ;
domus domum ; T. super E. domum : + posita
stupebant a, -puerunt obstupebant b. b ; -H constituta r ; -H non stabit sed /. cadet
c, i !, ff.,,
tnrbe W ; + omnes R, cf. omnes turbae fla b eff-i i 1,

(TTfffiTOi tantum D) : cadit codd. apud Erasm.
omnes {sine turbae) r r.^. {et Tisch.) cod. caraf, Bentl. et gr. mnTU.
15. om. autem T. eis ; fariseis B(D)Q et phar. iS. om. et DJPKTQ. sathanas W; + satanan
XI. 18-24.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 387
ipsum diuisus est in pace sunt ea quae possidet

quomodo stabit regnum ipsius ? ^^si autem fortior illo superueniens ui-
quia dicitis in beelzebub cerit eum

eicere me daemonia uniuersa arma eius auferet
'"si autem ego in beelzebub in quibus confidebat
eicio daemonia et spolia eius distribuet
filii uestri in quo eiciunt ? ^^qui non est mecum

ideo ipsi indices uestri erunt aduersum me est
^"porro si in digito del et qui non coUigit mecum dispergit.
24(130.5) Cum inmundus spiritus
eicio daemonia
profecto praeuenit exierit de homine
in uos regnum dei. perambulat per loca inaquosa
^'
Cum fortis armatus custodit atrium quaerens requiem et non
suum inueniens dicit
diuisus est quomodo stabit regnum eius. quia dicitis in beelzebul eicere me daemonia.
""
quod si ego. in Beelzebul eicio daemonia. filii uestri in quo eiciunt. ideo ipsi iudices
erunt uestri ''''
si autem digito dei eicio daemonia. profecto praeuenit in uos regnum dei.
^"
cum fortis armatus custodit domum suam in pace sunt omnia quae possidet. " si autem
fortior illo superueniens uicerit eum. uniuersa arma eius auferet in quibus confidebat et spolia
eius diuidet. '^

qui non est mecum aduersus me est. et qui non coUigit mecum spargit.
^*
cum inmundus spiritus exierit de iiomine. ambulat per loca arida quaerens requiem et
(-nam Q) iecit DQR ctimfffi i I q, ex Mt. xii. 26. cf. anticipauit a^ : peruenit B''DFGH'0JKMM"OP
in se ipsum : in se ipso EFH0 ; in semetipsum VWXZ'^ vg. Tisch. c I 5 aur. Ambr., adpropin-
q aur., super se d, aduersus se ipsum r. diuissus qiiauit (/.
D. quomodo : non d et D"'. stauit OZ*(-bit 21. quum CH0 ;

quando c d; + quis flo. foris
Z'). ipsius : d f i q r.
eius afEiP""'RY vg. b c R*( + t sax.) ; + et a^. armatis R. custodial
beelzebub ai"CFJKMPVWYZt'^.,belz.ADH©»r SPQR r, custodierit C ; fuerit custodire c, tueatur
OQRT, bels. IP : beelzebul BEGX, belzebul gat. ;

a^.atrium (auA.:^!') aulam </, domum y^r, regiam :
+ principem daemoniorum a-ib ffî I q r, + prin- c. sunt erunt a^ cum gr. NBS^""'. ea omnia S
: :
cipe c. iecere DQ, eiec. V, eiic. P vg. Tisch. ; / i; omnia ea E. que DER, qui G. possedet
eicisse E, iecise R. om. me fFDO. > me eiic. DO, posset R. ea q. poss. (rd ImpxovTa aiirov) :
vg. quoniam . . . eicio bff^ i I q r. demonia CD substantia eius d, facultates eius a, c; om. S
IPRW. {non A).
19. si autem : quod si KT a.^fffi i / q r; si 22. illo : ilia R, ille D ; eo vg. ; om. d et D''.
nero c, si b. si autem . . . daemonia om. R. superueniens {ineXBuw) : ueniens J ; superuenerit
om. ego T. om. in pr. D. beelzebub codd. phcr. et q; superuenerit {om. et uic.) d. uincerit R. -ret
vg. et belz. ADHQKTT, bels. "S : beelzebul EG, E. huniuersa arma C armaturam
; ^2 ^- auferet
> in be. ego E. iecio D, eiec. V, eiic. P vg. {contra graectun aipa) cum AEFIPGHeKMOPQR
Tisch. demonia DiPJW; om. a^ I r. ieciunt D VW(auferetur)X=Y vg. uett. plur. : aufert BCEJ
R, eiec. V, eiic. vg. Tisch. eiecerunt P, eicient ;
O2 M'TX*Z^«^. cod. caraf. aur. Benll., et tollit a.^ d;
d I* cum gr. MRXA etc. ixISaAovaiv iiel iK&akovciv. om. D. fidebat CT ; confidet d. om. eius 5P b.
ideo : + quia G ;
propterea c, propter hoc d. distribuet {contra graecum ttiahihoiaiv) codd. plur.
> erunt uestri EKT b/ff, q r = iaovrai i vjxSiv X. vg. et uett. plur., cf. diuidet df: distribuit ACJM
> uestri iudices a, d, uobis iud. c cum gr. BD RTY cod. caraf. I.
V^WV ItpiTCU. 23. quia bis R. est pr. : quorum 5 {super aiv) !
20. porro si : si autem W a.^ c dfi, sed si bffi aduersus E gat. ; contra D vg. dr S. collegit DE
i I q r; +ego c d et D''^ iecio DR, eiec. V, acic. a'GKT, colliget O ; congregat d. dispargit GR ;
C, eiic. P vg. Tisch. demonia DiPW, demonio R. spargit BKT/jfj i I q r* d ; dispersit Q; + a me

profecto (apa) certe a^, ntique q, forsitam d : ;
gat.
om. b. praeuenit {(pSaae cf. ad Mt. xii. 28) 24. quum CH0 + autem D d aur. et cum i
; : t.
AB*S'CEH'H*QRT(pre.)YZ* b f q r,y>mx\.ff^ i immundus AMQXY vg. Tisch. exieret R. de •

388 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [Xl. 24-28.
reucrtar in domum meam illius pciora prioribus.

unde exiui 27(131.10) Factum est autem cum haec
25 et cum uenerit inuenit diceret
scopis mundatam extollens uocem quaedam
"®et tunc uadit et adsumit mulier de turba dixit illi
septem alios spiritus beatus uentcr qui te portauit

ncquiores se et ubera quae suxisti
et ingressi habitant ibi ^ât ille dixit
et sunt nouissima hominis quippini beati qui audiunt
non inueniens. dicit. reuertar in domum meam unde exiui. et ueniens inuenerit
"^^
uacantem scopis mundatam et ornatam. ^^ tunc uadit et assumit septem alios spiritus
nequitiores se et ingressi habitant ibi et erunt nouissima hominis illius peiora prioribus.
^ factum est autem cum haec diceret. extollens uocem. quaedam mulier de turba dixit illi
beatus uenter qui te portauit et ubera quae suxisti. '' ad ille dixit, beati qui audiunt uerbuni
ab E3'"'»W h c d q S; de ab R. hominem G. + et H""". extollens uocem : eleuans u. d,

perambulat (SiipxiTai.') : perambulabat RTVX* ;
leuauit n. et c {e), leuata uoce a a,, quedam DR.
ambulat DRTPW'TSd t f Ambr. circuit a„ ; de turba : de pleue d; om. a a^ b I. portauit
uadit d. per : in G. loca (+ in JPR S) ina- baiolauit d, sustulit e. hubera CTJ§ ; uerba D
quosa (-quorsa D) cum gr. : I. quae non habent mammae e, mamillae d. que R. q. sucx. E, q.
aquam M" (</; E infra) b ff„ ?\nbi non}/ r\ 1. sunx. JP*, q. suncx. Q, q. sunt e.xisti R ;
qui te
arida c d f q\ arida 1. quae aquam non habent lactauerunt e def. I ad u. 37. :
a^ Ambr. ; + et gat. quaerens req. : queriens 28. dixit + ad eos DER b ff.^
i q r, + illis ««, illi
req. D*R ; que non habent req. E. inueniens a, ei c. quippini {^.tvovv uel êvoduye) cum
(cum non inueneiit c i): + tunc b I cum gr. Nt^BL Aa>*©*MOPXY M. B. Reg. i. B. vii, i. E. vi,
X3 min., ex Mt. hunde C. exii 3?. C. C. Cant. 197, Uniu. Cant. ICk. I. 24, quippeni
25. cum (quum H0) uenerit (inuenerit M") M" aur. Par. lat. 2 : quippe enim F (Dunelm. A.
ueniens c df 5. inueniet H*(e exp.) W i; +eam ii. 16), quippe uel nimpe "iS""/, quippe quippe gat.
EiPTSffi c ff., i I r, non grace. deinde + uacantem
/' ; quinimmo B*(nimmo post >-(7j'.)JKVWZ vg. (qui-
fl r, + scopis uacantem 8, cum gr. X'^BCLRr {non nimo TJ!) S Erasm. et M. B. Cott. Tib. A. ii. 10,
A) axo't^'iiovTa, scopis mundatam (afaapai- Reg. I. A. xviii, Harl. 1802. 278S. 2S26. Par. lat.
fiivov) mand. QR, sc. mundatum

: sc. com- W ; 13171 ; immo (Bi:)fFDGH(/w/ spatium e. 7 litt)
mundatam a^ + et ornatam ERWJS^SC cor. uat.*
; ©'""QR c e r Tert. Aug. Beza ; manifestissime
Tisch. a^ bfff^ ' ? >" S, + adornatum d, + et compo- CT ; etiam d om. E a ; a, b f ff..
i q ; Codices /tie
sitam c e,-t atque e\oma\.am/ cum gr.omn.exe. 22c,. tantuvi uariant quantum nix alibi in euangeliis,
26. om. et ad hiit. D vg. Tisch. cum aê qh et in uno saltem uocabulo, ut facile credideris aut
gr. adsumit ffDEGHejKTPQZ, et ass. ABCK uerbuffi ab Hieronymo omissum cum uett. plur.
MTVWXY vg. adsumet OR sumet H'
: + ille ; ; aut duplicem ab eo recensioncm editamfuisse, quod
nequam c e; + adhuc a a.^ff.^\ + secum G I r et gr. ex aliis locis haud uero absimile uidetur. Graecum
N'CX 33. 69. iiii9' iavTov. septem : -UII- DER fxfvovv uel fievovvyf, quod '
in principio orationis
TW. > alios septem a a, c c. spiritos Y + secum
; positum (joKoiKov esse constat'' {IVetst.), dittcrso
TSC nequitiores BRX*/. se : quam ille est r. scnsn ab interpretibus redditur; alii simplieiter
ingressi (ingresi iPR) : ingressus b I, intrantes pro dhTjBuis habent, ut nostrum '
yes, surely,' cut
a 02 r, regressi ^.,, introeuntes c ; intrant et (/, uocabulo respondent (\\\\^-^m\, ctiam, manifestissime,
introit et e. habitabunt 5P""'Q ; inhabitat b e I et quippe uel quij^jie enim ; alii rectius pro ftdWov,
(-tant rell.'). om. ibi a a-i b d i Icum gr. C*D
q ut nostrum '
yea rather ' uel ' nay rather,' quod in
min. sunt codd. pliir. S aur. (erunt /) cor. uat. : responsis concedentis plus quam poscitur, ideoque
fiunt DEM'PR zg. ttett. {sed b ff^ i q)
fit gr. ; corrigentis est. Nos quinimmo uel immo prae-
yiviTai deinde pergunt
; huiusmodi (eiusm. b) tulissemus si codicum aiictoritas maior fuisset.
hominis uita multo peior (multum peius prioris Mivoiivye [hoc sensu) leilditur et quidem Rom. x.
priori I) b ff.î I, nouissimae huiusm. hom. uita p. 1 dWai p.tvovvyi uerumtamen Phil. iii. 8; non
8, et
priori q gr. nonpluctuat. homini eius R. peio"

: redditur Rom. ix. 20. om. beati e. custodiunt
O deteriora e. priorum a a-j.
; + illud B'-H©KVW vg. cum gr. XFAII etc. non
27. quum H0, dum D. hec W. dicerent H ;
autem uett.
xr. 2S-33.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 389
uerbiim dei et custodiunt. et condemnabit illos

20 (132. 5) Xurbis autem concurrentibus quia uenit a finibus terrae
coepit dicere audire sapientiam salomonis
generatio haec et ecce plus salomone hie
generatio nequam est '- uiri nineuitae surgent
signum quaerit in iudicio cum generatione
et signum non dabitur illi hac et condemnabunt illam
nisi signum ionae quia paenitentiam egerunt
''"nam sicut ionas fuit signum ad praedicationem ionae
nineuitis et ecce plus iona hie.
ita erit et filius hominis 33 (133. 2)
Nemo lucernam accendit
generationi isti. et in abscondito ponit
^^ Regina austri surget in iudicio neque sub modio
cum uiris generationis huius sed supra candelabrum
dei. et custodiunt. ^' lurbis autem concurrentibus. coepit dicere generatio haec generatio
pessima est signum quaerit. etsignum non dabitur ei. nisi signum ionae prophetae. sicut ^''
enim fuit ionas signum nineuitis. ita erit filius hominis in generatione hac. '^regina austri
surget in iudicio. cum uiris generationis huius et condemnauit eos. quia uenit a finibus terrae
audire sapientiam salomonis. et ecce plus quam salomone hie. '-
uiri nineuitae surgent in
iudicio. cum condemnabunt eam. quia paenitentiam egerunt. in prae-
generatione hac. et
dicatione ionae. et ecce plus quam iona hie. '^ nemo autem lucernam accendit. et in abscon-
dito ponit. neque sub modio sed supra candelabrum, ut qui ingrediuntur lumen uideant.
29. cnrrentibus B*(f<7;-/-.) ; concurrenti 'S*{coi'r. uiris) D. condemnauit BKT, condempnabit E0

5P') ; conuenientibiis r, congregatis c d\ turba a. VW, contempnabit DR damnabit illos ; ,;.
conueniente a a„\ el cum turbae coUigeientur e- illam D, eam d. sapienfia H. salamonis DR,
caepit D ; + iesus E, et dicere + iesus q. ge- solom. IPiVI Bentl. et ecce
hie inter lin. G. . . .
neratio : gens bis a, progenies bis c ; ovi. sec. 5 cum salomone codd. plur., salam. DR, solom. 3PGM
gr. CFAAn etc. nequa Q> ai q\ iniqua d, mala r, cor. uat.* Bcntl., salomine Z", cum a e
ff., (>
sal.
pessima b ef\ gr. uovripi. DR querit ; + de caelo plus) i 5 aur., et salaraon H quam Salomon E0 :
i. signum sec. om. KT. illi ei vg. a : DGR d f. PTW vg. b d q r, quam salomone <r(-nem)/j W
ioneRW; + prophetae R(;prof.)W(-te'fgSffi cor. quam salomine Z*. > plus hie q. sal. b c q.
uat* {noli mUctn cod. caraf.') e fq r h Ambr. el 32. om. uers. d et D'"'. ninneuite T, niniuitae
gr. ACXFA etc. ; ex Sift. H0JPW^-te) vg., niniuete E, nineuete M", ninuetae
30. > ftiit ionas DKTW vg. Tisc/i., uett. {exc. D, -te R. iudicio : ditio E. uiris generationis
attr.) cum gr. fuit + D.
in > signum fuit ER huius i. generati''ne Y ;
geute a, progenie c.
(in signum ; cf. D). nineuitis ABffCJPGKMOQ haec G; ista E <;/ > ista gen. c e r. condemp.
VYZ, ninn. T: niniuitis H0JPW eij'., neniuitis EJP0, contem. R, contemp. DW ; damnabit c,
X*, neneu. X'=, niniuetis E, nineuetis H', ninuetis demnabunt e. illam eam E afr. : quia bis R.
DR. om. et P. filius in ras. iP. generationi poenit. DST vg., paenet. X, penet. R, penitenciam
(-nis H, genalioni W) isti ^huie DEM' b d q et W. aegeruut CDE ;
gesscrunt c. paen. eg.
> huic gen. a r): in generatione ista 5P , in gen. poenituit eos c. ad: in EGKTT uett. {exc. ff^.
hac c /
ff^; in corde terrae z, cf. e ff„ itifra predic.D, praedicatione EKT a h c f q r aur.
peigunt et sicut ionas in uentre (utero _^) coeli ione G*W. plus + est gat. > plus et ecce Q.
fuit ( + tribus diebus et tribus noctibus d r) sic erit iona ACDiPGJMQ gat. c ff., i 5 Bentl, ionae
{om.ff,,) et ifim. r) filius hominis (hominibus d) in RY quam iona BffEHOKM'o'pT VXZ a <-(ionam)
:
terra (terram a, corde terrae ff.^ a d ff., r cum

f q r aur., quam ionas W vg. b. > hie plus quam
graeco ; D
nersznn ita habct e sicut enim fuit ionas \. a b c r.
in uentre coeti tribus d. et tr. noc. sic erit fil. hom. 33. nemo + autem cum gr. ALXA etc.
bfff-i q S
in corde terrae. lucerna Y. accendet EF d d, accensam ; accendens
31. austri: ab austro b q. surgit O. oiii. in a c. habscondito C; absconso BDEH''»»JQRT
iudicio d D'''. quum H©. generatione ista (««. cor. uat. mg. h c e ff-i i r 5, occulto a d (-tum) ;
3F
39° EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XI. 33-39-
ut qui ingrediuntur non habens aliquam partem

lumen uideant. tenebrarum
34 (134 3) Lucerna corporis tui erit lucidum totum
est oculus tuus et sicut lucerna fulgoris

si oculus tuus fuerit simplex inluminabit te.
37 (135.
totum corpus tuum 5) £j- (.y,^ loqueretur
lucidum erit rogauit quidam pharisaeus
ilium ut
si autem nequam fuerit pranderet apud se
ctiam corpus tuum et ingressus recubuit
tenebrosum erit ** pharisaeus autem coepit
3-5 uide ergo ne lumen quod intra se reputans dicere
in te est tenebrae sint quare non baptizatus esset
iosi ergo corpus tuum totum ante prandium
lucidum fuerit ^' et ait dominus ad ilium
*• lucerna corporis tui est oculus tuus. si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum
lucidum erit. si autem nequam fuerit totum corpus tuum tenebrosum erit. ^^ uide ergo ne
lumen quod in te est tenebrae sint. ^ si ergo corpus tuum totum lucidum fuerit. non habens
partem aliquam tenebrarum erit lucidum totum. et sicut lucerna fulgoris inluminabit te. si
enim corpus quod in te est lucemam non habuerit lucentem tibi tenebrosa est. quanto magis
autem lucerna tua fulgens lucebit tibi. ''et cum haec loqueretur. rogauit eum quidam
pharisaeus. ut pranderet aput eum. et ingressus discubuit. ^pharisaeus autem uidens
admiralus est. eo quod non prius baptizatus est. priusquam manducaret. " et ait dominus
loco abscondito F 'sed forsan ex Mattheo est). fulguoris T; fulgens J. inluminauit OZ* corr.
> pon. snb absconso e. supra super

: 3^TW Z-), illuminabit W vg. ; illuminat Bentl. (cpcoTi^Ti) ;
BeiUl. a d e q h. candell. 3', candelabrum K deirtde sequitur additamcntum in f; uide supra.

+ et D. qui ingr. : intrantes a r, introeuntea Uersum ita habet q, si ergo corpus tuum lucemam
c d e, ingredientes 5. nidiant R. non habens lucidam obscurum est quanto magis
34- om. tui i q h cum gr. (exc. D). hoculus cum lucerna luceat inltuninat te.
bis C, occ. bis R. om. tuus 5 cum gr. K'EGHKL 37. Itu. in eo autem cum loq. b q, loquente
eic. si : cum bis b d ff.^q, sec. i, pr. r. simplix autem eo a r; om. d. quum H0. loq. + haec G.
O, semplex R. > simple-x fuerit D a. b\ pr. . . rogauit petit e.
: ilium etmi E a c d / S.:
simplex princeps inepte i. erit pr. uoluit est

: : phariseus EiSW, par. R, far. D, farisaeus T,
Bend, cum gr. plur. et a c dff., i S. autem (uero pharisaeis A. pranderet (prandiret R) apud
a) 4- oculus tuns E a cum gr. X. nequa a bffj^ i r aput CRT; se (te J ; cum illo pranderet XT
:
aur., neqnaquam R mains d,

; excaecatum e. ^ i, ctun to p. b / q, (apud eum C / r, apnd ipsum
aetiam E ; A a d e i\ etiam et R om. c. om.

; ef secum a], et sec. iesus autem TS edd. ant.
:
tuum sec. R. tenebrossum D ; obscnium b q. exc. Froben 1502, Soion 1515- ingresus iPR;
erit cidjin. : eA d e. intrans d (abiit autem et e) + domnm R aur.;
35. uide : aspice g, uide et intende S. om. est 38. phariseus Ei^RW, fariss. D, farisaeus T.
R. tenebre W. sunt D'jed st super u scr.)G. om. autem R. coepit (caepit D) intra apud «)
Uersum ita habent uett. si ergo lumen quod in te se reputans ^putans i) dicere recogitans i. s. d.
est (> est in te a eff-ij tenebrae sunt ipse tenebrae a, in cogitans d. ff^ r, secum disputans d. c,
s.
(om. ipse d; ten. tnae e ff,, tenebrae in te i, cogitare in semet ipso dicens dj codd. et vg. et uett.
tenebrae rese. . . a qnantae sunt {om. d) a b d e ff^ plur. cum gr. D 251 ijp(aTO SiaKpivofteyos iv iavra
i r cum gr. D et om. u. 36. ex Alt. ; tf. Aug.
; Keyiiv : uidens miratus (adm. /) est S cum gr. /
Quaest. euang. II. 15. plur. iowv iOaviiaoiv. non + primum Ji b d i I
:
36. out. totum pr. fFDEKZ"^â/. aur. > totum q S, + primo c e, + prius a fffî r; cum gr. Trparov.
corpus tuum 3*T\Y. fuerit: erit C*T*^+ fti babtizatus aesset C
DRT. est T. ante (hante ;
C<^T'=). >
fuerit lucidum K. > fuerit lucidum C) prandium: priusquam (antequam i^ mandu-
totum Z* {sed corr.j. aliquam om. D. uoluit caret bffi i I q, antequam pranderet d r.
tenebrosam Bcntl. OKOTftvovj. lucidum erit > 39. dominus: iesus J. ilium: eum XT. ad >
DR. totum sec. tuum Q. sicuti C ; sic- D. : ilium dominus E. pharisei R\V, fariss. P, farisaei
XI. 39-44-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 391
nunc uos pharisaei quod de 42 (136. 5) 5gj y^g uobis pharisaeis

foris est calicis et catini quia decimatis mentam et
mundatis rutam et omne holus
quod autem intus est uestrum et praeteritis indicium
plenum est rapina et caritatem dei
et iniquitate haec autem oportuit facere
nonne qui fecit
^''stulti et ilia non omittere.
J3 as7.
quod de foris est 2)
Uae uobis pharisaeis
etiam id quod de intus est fecit ? quia diligitis primas cathedras in syna-
*i uerum tamen quod superest date ele- gogis et salutationes in foro.
mosynam « P38. 5) Uae uobis quia estis ut monu-
et ecce omnia munda sunt menta quae non parent
uobis. et homines ambulantes
ad ilium nunc uos pharisaei. quod de foris est calicis. quod autem intus
et catini. mundaris.
est uestrum. plenum est rapina et iniquitate. ^^ stulti. nonne qui
quod deforis est. etiam fecit
id quod deintus est fecit. *^
uerumtamen ex his quae habetis date elemosynam. et ecce omnia
munda sunt uobis. *-
sed uae uobis pharisaeis quia decimatis mentam et rutam et omne holus
et praeteritis indicium et caritatem dei. haec enim oportuit facere. et ilia non omittere.
" uae uobis pharisaeis. quia diligitis primas cathedras in s}Tiagogis. et salutationes in foro.
" uae uobis scribae et pharisaei hypocritae quia estis ut moniunenta quae non parent et
Q -r hypocritae b d
; + prins DR b c e i 1 rC ; sitis e. iuditinm a>\V. charitatem vg. ; dilectum
Ambr. + uos prins Q. qnod quam D' de om.
; e ; ueritatem "S^. > carit. dei et indicium P
Q) f. est (t^ e(oi0ev) ntrumne exteriorem partem : hec W. autem enim : \\ e f q r. hoportnit C
a. cateni STR ; cat. uel disci S. intus (u sup. oportuerat E r; oportet 'S*Q\l*[sed corr.).
lilt. 0) est {om. 1] uestrum [to toaiBfv viwiv) : facere : fieri a. homittere C, ndmittere Y, om^
intra nos est c, intrinsecus est nobis e. iniquitate mittere G ; praetermittere e r. om. haec . .
(Trovfipias) : nequitia 5, niqnitiae e. malignitatis c. omittere b uid. supr.^d et T)^-
40. stulti : insipientes c (S) ;
pergit nonne qui 43. pharisaeis codd. plur. (-seis H'W, farisseis
fecit interiora et exteriora fecit a. qnod/r. om. D) zg. et f ff^ ! 5 cum gr. tois <papiaaiots ABCL
R. aetiam CE. id : om. CRT ; hie X*. de sec. etc. : pharisaei OT, pharissei R, farisei QT, cum
om. CDEJKQRTZ c d e i S aur. > qni fee. q. abcdeiqr aur. gat. (seribae et phar.; et gr.
intns est fee. et q. foris est c 1/ e{cf.a supra) cum KT> 01 (papiaaioi. quia (on) cum C3>*GJMPRT
gr. CDr
min. l&C gat. cor. uat. b d efff., q, qnoniam a : qui AD
uemnt. "i^, nemmpt. W; tamen big.
41. EH>-»H0K.\TOQVWXVZ9S cirB i^super orC).
quod superest ^ra. ivoi'Tti) codd. et vg. et a cff^ i r dilegitis \yS, diligistis R. primas : proximas R.
aur. quae sunt i5 1/ y ex his quae habetis f, cf.
: ; chathedras G, catedras OT, cadedras R ; sessiones
7wstrum ' of snch things as ye have 'A. V.; om. e 8 d e, consessus a. sinagogis E(-giis E*~3'\V,
{nonK). elimosy. G, helemos. C. eleemos. vg., sinagogas R. salntationis GR. salntiones X. foro :
aelaemos. O, ael vmoys. D elimosinam SPR, elemos. ; + et primosdiscnbitos in conniuiis b I q r,-^ el pr.
HTW, elymos. K, aelimos. E; misericordiam d; adenbitos in cenis d cum gr. CD. 13. 64. 66°w;
om. e. onuiia om. E. mundata q. sunt emnt : ex ilt. xxiii. 6.
a d om. e. uobis + haec enim oportebat facere
;
44. uobis -r scribae et ferisei ehipocritae Qet sic
et ilia non omittere b (et om. iii u. 42). b df i q r S [om. hypocr. d ADXrA etc.
i r^ et gr.
42. ne W
semper, pharisaeis codd. plur. et vg. ex Mt. quia (on) : qui DEKRWZ.S 8 aur.
et a d ff.2 f
I i et grace, phariseis W. fariseis 3": ut in (^ nelut iT
: ; ; om. abed effl, i I q cum
pharisaei A'^?FEKX*YZ c e iq r aur., pharisei R, D^. > uelut monnmenta estis iT. monumenta
farisei QT ; seribae et pharisaei b gat. om. D. ; (monom. E, mumenta R^ quae que DR non
quia DEMTVWT;
(oTi) : qni quid R. mentam parent (apparent a^P\VX*Z*?gSC cor. uat. mg.
codd. plur. S^-. mentham JPQSC 7»'.f<-^. ; menta i q aur.) = rd fiyTjfieta to. ddrjXa mon. non :
O. rutam {Ttiffovuv) : anettmi E. holus : olus apparentia 6, m. sine specie d, m. incerta c, m.

JPQT K^. Tisch. preteritis D pranerisR; tran- ignobilia a. homones K*(sed corr.) ; hominis O.
3F2
392 EUAXGELIUM SECUNDUM LUCAM. L-X, 44-fo,
supra nesciunt. *^ profecto testificamini

45 (139. 5) Respondens autem quidam quod consentitis operibus
ex legis peritis ait illi patrum uestrorum
magister haec dicens etiam quoniam quidem ipsi eos
nobis contumeliam facis occiderunt
*" at ille ait uos autem aedificatis
et uobis legis peritis uae eorum sepulchra.
49 (141. 5)
quia oneratis homines oneribus Propterea et sapientia dei dixit
quae portari non possunt mittam ad illos prophetas
et ipsi uno digito uestro et apostolos
non tangitis sarcinas. et ex illis Occident
4; (140. 5) Uae uobis quia aedificatis mo- et persequentur
numenta prophetarum 50 ut inquiratur sanguis
patres autem uestri occiderunt illos omnium prophetarum
homines ambulantes supra nesciunt. ^'

respondens autem quidam ex legisperitis. ait illi.
'"
magister haec dicens. etiam nobis contumeliam facis. ad ille ait et uobis legisperitis.
uae. quia oneratis homines oneribus quae portari non possunt et ipsi uno digito uestro non
tangitis sarcinas ipsas. " uae uobis quia aedificatis monumenta prophetarum. patres autem
uestri occiderunt illos.
" ergo testimonium perhibetis consentientes operibus patrum
uestrorum. quoniam illi quidem occiderunt eos. uos autem aedificatis eorum monumenta.
*' propterea et sapientia dei dixit, mittam ad illos prophetas. et apostolos. et ex illis
Occident et persequentur. ^^
ut inquiratur sanguis omnium prophetarum qui effusus est a
hamb. C, ambulentes R. supra super R + ilia ;

; 48. profecto (apa) : ergo Wabdfiqr 5.
DR b e ff^ i 1 q. nesciunt ignorant a r def. : ; testificamini {âprvpiiTi ACDXFA etc.^ fxaprvph
ffi ad xii. 6.
fare NBL) : testimonio (sine estis) W, testimonium
45. ot?i. quidam R. cm. ex J. 1. peritus HJ ;
perhibetis a b / q r, testificatis d. quod (quia
1. doctoribus a d e et 46. illi : ei R. hec W. D r'j consentitis {ipr. sup. /in. G) = on avvivdo-
dicis R ; dicendo r. etiam (wai) : et a S ; etiam KUTf gr. min. pane. : quod et cons. X*i,«rf corr^
et q ; cm. 3 e et gr. 69. contumiliam DliPRY ;
6 ; et cons. CT cutn gr. plur. xat avvcvSoKeiTf ;
iniuriam d e. > cont. nobis vg:, edd. ant. {ncn consentitis tanttini E gat., consentire R c i /,
autem Frcben 1502, Sacon 1515). consentientes /; non consentire d {piij avf^vSoicui'
46. ait + eis E. peritiis E*. uae (ue non W D), non consentientes a b q\ uersutn ita kabct c
autem 11. 47) + uobis R. quia (on) qui KM'VW. : nempe consentitis non placere uobis facta p. u.
honeratis DEjPGHM'OTX*, honor. R. hom'nes quia ipsi eos occ. uos au. gloriamini. hoperibus C.
Y, homones R. honeribus CDEjPM'OT. lienor. quidam D ; o;«. T. > ipsi quidem H" zg. Tisch.
\\.7,*{corr. Z-j ; sarcinas a. que DR. portari d i r" S, illi q. a i fq, gr. airol /ifi/. om. eos R.
ccdd. plur. df i I: portare fFHO vg. (iwn cod. hocc. C, ace. T.*[corr. Z'). > occiderunt eos M"
caraf.) b q aur. possint Q*. quae . . . possunt a b df i q r^ i. hedif. C, edif W. eorum {cm.
{SvaPaaraitra) : grauibus c e, importabilibus a R) sepulchra (saep. E, sepulcha H, sepulcra T,
(-lesjS. uno (una R) digito uestro [om. Z* e) = sepultura R, monumenta f q): cm. a b d i I r cum
€vt Tw battTvXqj vfiwi' GM 71 ai. pane. : uno gr. NBDL Tisch. T. G. S, W. H.
digitorum uestrorum a d 5, uno e.\ digitis e cum gr. 49. + et ad init. R. praeteria R, propter hoc
plur. ivX TUiv baKTvKwv v^wv. tanguitis D ; attin- c d, ideo a b q r. sapiencia W. om. dixit W,
gitis a d b. sarcinas (ea a cm, b d q ; et D"'') + om. et sap. d. dixit b d et D"'. mitto b d q r et
ipsas DM'QR (ipsiusj e (> ips. S3.ic.)/i I r. gr. D o.T!oaTi\Kui. illos : uos c. prof. DH'ORW.
47. quia (oTi) : qui DEJKMQRVWZ vg. {non apostolus Y. ex illis : ipsos c. hocc. C ; occi-
cod. caraf.) ccr. uat. vig. Bentl. c i I q r 5 aur. dentur R, interficient d. occidetis et perseque-
monom. E, munum. Y. prof. DiiPOR, pro- mini c.
phaetarum E ; + et ornatis sepulchra iustorum /. 50. inquiratur (kK^riTrfi^) : inquinatur R, ex-

patris G. autem : enim M", cf. nam patres b. quir. a c (d) e r, req. /. sanguinis R. cm.
hoccideruut C. illos: eosR(/i'. omnium P et gr. 2 58. 21"'. prof. DiPOR. effus-
XI. 50-54.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCA3I. 393
qui effusus est a coiistitutione ipsi non introistis
mundi a generatione ista et eos qui introibant
51 a sanguine abel usque ad sanguinem proliibuistis.
zachariae
53 (143. 10) Cuni haec ad illos diceret
qui periit inter altare coeperunt pharisaei et legis

et aedem periti grauiter insistere
ita dico uobis requiretur et OS eius opprimere

ab hac generatione. de multis ** insidiantes
52 (H2. 5) Uae uobis legis peritis et quaerentes capere aliquid
quia tulistis clauem scientiae ex ore eius ut accusarent eum.
constitutione mundi a generatione ista. *'

a sanguine abel. usque ad sanguinem zacchariae
^^ uae uobis
qui periit inter altare et aedem. ita dico uobis requiretur ab hac generatione.
legisperitis. quia tulistis clauem scientiae ipsi non introistis. et eos qui introibant pro-
hibuistis.
^'^
cum haec ad illos diceret coram omni populo coeperunt pharisaei et legisperiti
contristari et altercari cum illo de multis ^* interrogantes eum quaerentes capere aliquid ex
sus DER. constitutionem T*(in eras.), constitu- c d e) = 01 (paptaaiot teat 01 vopifcoi D : tam scribae
cionem G, constitione R origine a. om. mundi ;

quam et legis doctores a ; scribae et pharisaei S
E. a generatione (geratione Y) ista [anh t^j czim gr. pacne omn. grauiter insistere {hnvwt
7«j'(as Taxnr\i) usque ad generationem (progeniem
:
kfexîv gr. piur.) codd. ct vg. et S anr. quod
<) istam (banc d) b c di 1 q r, usque in gente hac correctio Hieronymiana est, cf. nostrttm to urge him
a, cum gr, D «C(js t. "^^v. ravrijs om. e. ;
vehemently yi.F., to press upon him vehemently
51. sanguine + enim E. abel + insti Q^c e i r R.V., cf. Field Ot. Noru.' iii. /. 45: iieteres
'
aur. et gr. KMn etc., ex Alt. husque C. ad ttivoK cx'"' (I^S al. 6) reddunt male ( + se a)
sanguine M. zacch. EFCHJKOZ, zaci;ariae P, habere a b d q, grauiter habere c e i, contristari /

T {cf. Mc. vi. 26,1, grauiter ferre /, moleste ferre
r.
zacharie \V, + fili barachiae d D"''
za'='"'riae ;
viin. + et R. qui (quae E) periit pereuntis 5

; : ;
OS (hos C) eius opprimere (obpr. EFGRTW,
quem occiderunt a d D"''. altare (-rem CGOP) et hobpr. C) codd. vg. aur. et os oprimere eius 5 =
aedem (edem \V, eadem R) alt. et templum e :
kinaroiiiîiv {cf. Tit. i. quod codicibus 3 tribuit
II)
{et vaov pro oiKov DJ, medium altaris et templi d Tisch. inter qtcos citatur(>l = Bodl. misc. 76 saec.
«(ff^D'^ req.uiretur (e«f:;T))9i)(rcTai) : exquiretur xi. ; duoaTOfjLaTL^^LV uel a-noaTopi^nv quod in graecis
a d r, inq. c. gente hac a, progenie hac c, saeculo fere omnibus habctur et a criticis redditur captiose
isto e. interrogareeum Erasm. uers. Turic, eum allicere
52. legis its scr. Z*, sec. crastim. legitis T* ad loquendum Beza, to provoke him to speak of '
( + s peri suji. lin. T'). peritiis E* ; doctoribus many things' A.V. et R.V., 'to put questions to
a c d e. quia (on) : qui DKTQRVWZT i r S him as if they were questioning a pupil on points
{non A) aztr. tulistis [ijpaTe) : abstulistis DM" of theology Hatch Essays in Bib. Greek p. 40,
'
' '
QR (abstuU.) i I r aur. ; abscondistis abed, -ditis a niello quod scimiis ucterum agnoscilur ; omnes
c q cum \)'' 157 iKpuipaTi. clauim D. scientiae graecos D {avv^.) 69 avpLâKKav ai/Tw sequztutur
+ et DKRWZ abcdilqr Ambr., et gr. D min. sc. comminare illi a, committere cum illo b i I qr,
ipsi ex ipsis H. introuistis 3P*(u exp.); introitis committere illi d, conferre cum eo c, conferre illi e,
Z b c e, intratis a. eos qui introibant {cf. iMc. altercari cum de multis (irtpi nXuhvoiv)
illo f. :
vi. 56) codd. plur. (-bat R*, introibunt 3?) et z'g. de pluribus a e,ie plurimis d; om. hoc loco b.
c
eos qui introiebant AMXt^Y ; eos qui intrabant 54. insidiantes sine addit. {ivi&fiiovrtt NX
DE3?"'!' / aur. et -bunt Q ; introeuntes Wa c d e i I30»') cum AffDEG(-ientes)H0MVXY aur. + :
B. proibuistis C ;
prohibetis c {KoiKvere G), ei BCa'JKM"OQRv-ientes)TWZ vg. Tisch. 5, cum
uetastis d e; + intioire e. gr. ABCLA etc. ivilp. avriv interrogantes eum / ;
+ et ad + autem z'g.
init. J. quura CH0 quod pro duplici uersiofie uocis fTjToCi-Tcs habemus
53. ;
Tisek., cf. cum haec autem c e, dicente autem a d om. ins. et a b c d e (/) i I q r cum D»'. om. et
S. hec W. illos eos E + coram omni plebe: ; BR 5 Bcntl. gr. ACDXFA etc. querentes HR ;
b i I q, c. o. populo a f r, in conspectu totius + de multis b. > aliquid capere DEM" vg. ex

(omnis d) populi c d e cum gr. niin. caeperunt DX hore C ; de ore vg. capere . . . eius {eTjpdiaai n
D, cep. W. pharisaei (phares. G, pharisei iPW, (K ToS aripaTos airoC) : occasionem aliquam in-
pharissei R, farissei D) et legis periti (1. doctores uenire ab illo etc. (de il. b q, in il. i, om. c c I) a b
394 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XII. I-:
XII. ^Multis autem turbis circumstanti- dixistis in lumine dicentur

bus ita ut se inuicem conculcarent et quod in aurem locuti
coepit dicere ad discipulos suos. estis in cubiculis
0«. 2) Attendite a fermento praedicabitur in tectis
pharisaeorum quod est hj-pocrisis. * dico autem nobis amicis meis
2 (14-5. 5,
>;jhji autem opertum est ne terreamini ab his qui
quod non reueletur occidunt corpus
neque absconditum et post haec non habent
quod non sciatur amplius quod faciant
" quoniam quae in tenebris ^ ostendam autem nobis
ore eius. ut occasionem inuenirent accusare emn. XII. ' Multis autem turbis congregatis.
ita ut se inuicem conculcarent coepit dicere ad discipulos suos.
primo adtendite nobis
a fermento pharisaeonmi. quod est hypocrisis. * nihil autem opertum est. quod non
reueletur. neque occulrum quod non sciatur. ^ ideoque quae in tenebris dixistis in lumine
audientur. et quod in aurem locuti estis in cubiculis. praedicabitur super tecta. * dico
autem nobis amicis meis. ne terreamini ab his qui occidunt corpus, et post haec. non
habent amplius quod faciant. ^ ostendam autem uobis quem timeatis. timete emn. qui
postquam occiderit. habet potestatem mittere in gehennam ita dico uobis hunc timete.
c e i I g r, occ. aL accipere dns nt innenirent renelabitnr adi, retegatnr e. absconditum 'xpirs-
acc- d, cum gr. D aipopfup' riva Xa^&y cnnov iva tof) : absconsom d r, occnltum a b f q. sciatur :
(vfxsxitr «.tA.ambas Uctiones coniunjU f, uide

; noscatnr 3^ 'corr. mg.) 5, cognoscatnr 'a) c e.
supra, accnssaient R. om. enin R. emn > 3. quoniam -f- quidem Q. qne DER. dixistis
accusarent ST d e z a r, andistis DQR. lumine : Ince e i I q r. dicentur
Xn. I. mtiltis au. t. eircmnatantibTis (dr- (die in ras. T, n sup. lin. O) codd. et vg. et uett.
cnnst. Vi^ ; concnrrentibns 5'S ^dJ. ant. plur.') aliq.: andientnr {oxmia^riafTai omnes] d efqri
codd. et Tg. et U€tt. cf. -roXksav Se oxKtev cvr^€fn^ {Bentl.), cf. homo qni in tenebris locntns est in
f
Xorrcr irerXaj D, cf. supra, et moltis a. t- adstan- Ince andietnr c. > dicentnr in lumine E. in
tinm drca d, cum malta a. tnrba drcumdedisset eum aurem Tpos tA ows} : ad anrem a d, in anres 3",
undiqne e, mnlta a. t. [se con]tiiien^ti"iim in [cir- ad anr^ 8 in anre ff CG0KM5rT\V <7 b c e i I g

;
ctd]t[n] ut udtur a in qnibnslibet connenientibns

: r aur. ; + andistis et QR. loqnnti &X. estis :
muriadibiis tnrbae 5 ut reddat ky oh ewitiuvaxOeujanr -j-etCT, +anti'. in cubiculis ivroisraiifiois):
TOT itvpiaZeaf rent oxôv gr. plur. ut t- in O. > in cnbilibns Z* corr. Z') ; in cnbilis ER ; in cella-
inn. se e [alis] alimn a, altemtros d.

;
cocnl. A*, riis i I r, in promptalibns d, in promptnariis e {cf.
coEcalcarent E. caepit D, cepit 0*( + o sup. linS) u. 24) ; om. b g. predicabitnr D, praedican. O,
AV. discipnlos (discentes a^ suos ~ primran R praedicabnntnr E, praedicatnr R. in tectis [oA
Bentl. c d i I gi, -r primo ef, cum graeco. atten- t£» SeifiaTBiv] in tecto T, super tecta bed efi g,
:
dite {cf. Mt. Ti. I, Tii. 15; D2P -ete* KiLP\"W"X supra t. air tectum^ ; + et in plateis R ATidegau.
YZ zg., adt. ABffCEGHejXrOQRT canete a c : 20 b c e i I r.
~ nobis bed efr [Bentl.), + ncsmeripsos 8 cf.gr. uobis + quasi a. hamicis C, amisds R*(s «"/.).
4.
vpocex^^f eavrtxj. ad OR. phanseonnn 3*R a : mBisom. Ii*' + mg.) a cumgr.X.; -i-mdete b. ne
W, &riss. D. quod: qnae ffE3**^JQZ, qne terreamini ne terremini R, ne nereamini J nolite

: ;
DRT*{sed. corr.,, cum Bentl. b c d I m q r gat. terreri a, n. metuere e non timere d. hab C. hiis ;
hiprocr. GRW, hippocr. 3", ipocr. T, hypochr. W ; eis R f i. hocc. C, occiderent Z*{sed corr^.
C€>, hvppodrr. E. hypocrisis D ; adfectatio a, om. corpus a. amplius quod faoiant {^tpiGoo-
simnlatio c i, ficdo e. Tfpoy uel sffHCijov n voifjtjat^ codd. plur. (fatiunt
2. nichfl W. autem [if AECLXTA etc.] codd. GI et uett. : amplins qnid fac. PQT vg.cdi 'quod
plur. |gC enim EST corp. axon. 5"S a
et uett. pi. : nel qnid) Aug. ; amplius quae facinnt R amplius ;
d et 1)^ yap om. KO"-i- sup. lin.XZ r our. gr. aliquid facere e. et post haec . . . fad at t i
N I J. 69 etc. cf. cor. uat. ' ant nichil opertum est animaTn autem p.on possunt occidere d et D'' ex
sic habent graeci.' opertum (cvyiceeaXviiiiit'or uel Mt. X. 28.
KfMuX.. : hopeitmn C, apertnm M ; coop, d r, 5. hostendam C ; demonstrabo a. ante M ;
aliscoosmn c, tectum e. om. est ffR* '^-^sax.).. om. Q. > nobis autem P. timiatis R, metuatis e.
n.5-to.] EUAXGELIUM SECUNDUM LUCAM. 395
quem timeatis ^ dico autem uobis

timete eum qui postquam occiderit omnia quicumque confessus fuerit in
habet potestatem mittere in gehen- me coram hominibus
nam et filius hominis confitebitur in illo
ita dico uobis hunc timete coram angelis dei.
"nonne quinque passeres 9 a«. 2) Qî autem negauerit me
ueneunt dipondio ? coram hominibus

et unus ex non est illis in denegabitur coram angelis dei.
obliuione coram deo 10 (147. 2)
£^ omnis qui dicit uerbum
sed et capilli capitis uestri in filium hominis
omnes numerati sunt remittetur illi
nolite ergo timere ei autem qui in spiritum sanctum

multis passeribus pluris estis blasphemauerit
* nonne quinque passeres ueneunt dipundio. et unus ex illis non est in obliuione coram
deo. '
sed et capilli capitis uestri omnes numerati sunt, nolite ergo timere multis passeribus
* dico autem uobis.
excellentiores estis. omnis qui me confessus fuerit coram hominibus.
et filiushominis confitebitur Ulum coram angeHs dei. ' qui autem negauerit me coram
hominibus. denegauitur coram angelis dei. '" et omnis qui dicit uerbum in filium hominis
timite E bis, R pr. ; metuite c + magis /. earn R. ; (oiw\<rf^(n} uel -au iv e/iot) cum ABDS'GHMR
om. tixQete eum d. qui om. H* + qi sup. lin. : ; X^Y M.JS. Heg. I. B. vii, i. A. xviii. I'niii. Cant.
H'. hocciderit C occidit E b c e i I q. om. qui ; Kk. I. 24 gat. Bentl. etdiqS: om. in ffCQJKNT
p. occ. 6. abet C. mittendi a. ad gegenam R. OTV\VX*Z vg. cor. uat. a c ff, I aur. et > me
ita (foj) : aetiam ^b d q, ntiqne S ; otn. a c I r. conf. fii. b if; om. in me E. coram^ : in con-
6. + non ad init. D* (sed £xp.) ; deficit Q ad u. spectn cum genititio fere semper d. et fiL hom.
i8. quinque : -U- ERW ; .ii. D. passeris G* confitebitur ^-uitur C) confitebor T ex Mt. x. :
(paseris ci}r.]0 ; passeribus R, ei > pass. -V- R 32. in illo \Jtv airrw) cum ABffDEH'GMORX-'Y
+ asse E i/'. infra b I. ueneunt -naiXowrai ttel Bentl. ff^ i
q aur., in eo rf : illo H ; ilium C0JK
TraiKuTai) ««« BS'G'êJKMO'PVWX'ZI^ c/q 5, iVrTV\VX»Z zg. b efl r 5, eum a e. angeH^ O ;
uaenennt TSC : uenenmt R (comun ^/. sa.v.) r ; hang, bis C, angu. bis D, agg. bis M Aic et u. 9.
ueniunt ACDE^'G*H^TO*TX'V ,cyme fl ^/. sax.) 9. negau. me {apiâaiievos /le) codd. et vg. et
ah d e i I aur. dipondio {aaaapioiv 5i5o) ffCH'GJ uett. : > me negau. D c, me abnegau. r. honmi-
KKTOPWV D, depondio gat.
vg., di-
-disp. : bns R. denegabitur v.diropi'ijff^ffeTtu) codd. plur.,
pondio GTXZ, depundio ABEHMY* duo pondio ; denegau. OT, abnegab. a c d r negabitnr zg. i q :
R ; duo minnta Y"» asse b, duobns assibos /. ; Ambr. btc. et a.pvT]&ijaeTtu D h»=' ; + et ipse^ Iqr
illis eis R. non est etc. : non cadit ( + in terra /)
: {pm. et). om. dei R*( etc. negabo-i-sax.). deneg. :
sine uolnntate dei (patris uestri l) b I, ex Mt. x. 29. etego eum coram patre meo qui est in caelis b etgr.
om. in E (/. hobliu. C, oblib. OT obliujonem S^ ; X ex Mt. X. 33 om. uers. e Med. Ambr. i 61 sup*
; .
3"* ; oblitum d. coram deo : c. domino 3P"^ c 10. om. et OX- aur. onmes Y + enim O aur. ;
ff^ i aur. ; in conspectn dei ade ^domini) ; + nihil quicumque c. dixerit a c e d r Bentl. uerbum
est celatum in conspectu dei G. sermonem e. illi : ei DXT b q. ei îlli D) autem
7. capilla D. > nnmerati sunt omnes T. ergo qui in ^'n O spiritum sanctum (-tu -to GR, sed
"
(itaqne c e) : om. a b ff., i Icttm gr. BLR 152. nol. sanctum G*) blasphemauerit (blasfem. DS'T,
e. tim. : ne ergo timete 5, ne ergo timaeritis d. blasphaem. E, blaspem. 1§, blasphemeuerit O,
mnlti R ; multo a. pluris estis (5iatp€p€T€) cum blasphem| auerit G' codd. et zg. et aur. = tS 5€ f
C ^hestis) G©JKM"P\"AVZ zg. f:. i q cor. uat. cf. CIS TO a7. TTveiJ/xa ^\a(j(fn]fi^ffayTL qui autem bias. :
u. 24 : plnres estis AEffDEa-HJI'MORTXY b c (dixerit <! r) in om. a) spiritum sanctum ^-tu -to
elr aur. ; uariant uett. rcll. differtis a, differitis d, e I) a r ; qui an. in spiritn sancto ... ^, in
e I
praefertis nel praecellitis h,f uide supra deittde +
; spiritum autem sanctum d ei T)^, si qnis autem in
uos ETSCâ/. cod. (.
.">
ap. cor. uat. et d e, aim gr. spiritu sancto dixerit c, in spiritn autem sancto qui
DFGKMn etc. Hie explicit Cod. Perusiniis .P). dixerit^ / q, ei autem in spiritum sanctum blas-
S. om. aut«ni a bff., i 1. omnes O. quiqumn- phemanri 5. remitteitur JT ; illi T a c d e r; -i-
que H, qnicnnque T1§. confessus fuerit in me + ei DiTZ* bff^ i I q cum. gr. GA al. pauc. i- et :
.39'5 EUAXGELIUM SEC UXBUM LUC AM. [XII. lo-ifi.
^'
non remittetur. at ille dixit ei
u (148- 2) Cum autem inducent uos homo quis me constituit
in synagogas iudicem aut diuisorem super uos ?
et ad magistratus et potestates '^dixitque ad illos
nolite solliciti esse qualiter uidete et cauete ab omni auaritia

aut quid respondeatis quia non in abundantia cuiusquam
aut quid dicatis uita eius est
12 spiritus enim sanctus docebit uos ex his quae possidet.
in ipsa hora quae oporteat dicere. '" Dixit autem similitudincm
(UD. 10) ^jj. ad
13 autem quidam ei de turba illos dicens
magister die fratri meo hominis cuiusdam diuitis
ut diuidat mecum hereditatem uberes fructus ager attulit
remittetur illi ei autem qui in spiritum sanctum blasphemauerit non remittetur. " cum
autem inducent uos in synagogis et ad magistratus. et ad potestates. nolite solliciti esse,
'" spiritus enim sanctus docebit uos in
qualiter aut quid respondeatis. aut quid dicatis.
ipsa hora quae oporteat dicere. " dicit ei quidam de turba. magister die fratri meo ut
diuidat mecum hereditatem "ad ille dixit ei. homo quis me constituit iudicem aut
diuisorem supra uos. ^^
dixit autem ad illos. uidete et cauete uos ab omni auaritia. quia
non ex abundantia cuiusquam uita eius est ex his quae possidet. " dixit autem similitudinem
omnis qui dixerit nerbnm in filium hominis remit- 1 3. ait : it V*, dixit X'^ a c e q. quidam ei
tnr ei R ; + neque in hoc saeculo (isto s. e, > saec. Tis axiTw ADRXTA etc.) codd. plur. S aur. et qui-
hoc d) neqne in future c d e, ex Alt. xii. 32. dam ad ilium (/: > ei quidam BDGNTRWz'^.yy,
II. quum CH0. inducent {uffcpepaiatv NBLX illi q. a c ^ om. ei bff^ i
; I r\ + uir R. de turba :
min.') codd. 'inducant 3'*R r, inducerint T) et rg. om. XT ; de popnlo d. dico R. om. ut J </.
adducent add, perducent c fnpoaipfpQKnv AQRFA diuidat : partiatur a, partiri d. haered. JW vg.
etc.) ; ducent />
q (ipepaiaiv D). in synagogas + meum /*.
fsin. ES'R^ eoifd. plur. et vg. d e ff„ r h aiir. (€is 14. at (ad O) ille: qui a; ipse uero c, ille
tAs aw. NDR niin.') : in s)-nagogis DZ* corr. autem c ; ad iesus J^,.
ei : illi C ; +o E * r 8.
Z^1 b f I q\ ad siiTiagogas a c aw. (Itti Ta% homo + quis es f. me; come R. constituit -et
ABLQXrA etc^, ; am. i. et ad magistratus W) iudicem uit iu in ras. : G. au' O. diuis-

(-tos KT) codd. et vg. et b e f ff^ i q 8 aur.., et sorem D ; dispensatorem b. d D''.
om. aut diu. e
ad principes c : et magistratibns R : magistratus /, super uos (i(p' vfias) cum B£FCDEH'*H©.TKOT

principes a r, principatns d ; gr. Koi rds dpx"^ VWXZ vg. uett. plur. : supra nos AS^FGMM"
non fluctttat. et potestates iKol ra^ kôvcrias' RY / 1 Tisch. ; inter uos e gat.
codd. plur. (-talis O, -tales parti m in ras. H' tg et 15. dixitque ad illos: et d. ad il. G; om. c.
uett. plur. : et ad potestates CT c ef. ad pot. d. cauete : -h uosy ; obsernate d. abaritia R ; cupi-
nol. solliciti (soliciti D vg^ esse : ne soil, esse in {om. RT) abundantia (hab. CD
ditate c de.
XT, nol. solieiti estis R ; ne cogitaueritis c ; om. S. E^PXTRTV, abundancia W) cuiusquam -dam
qualiter aut quid (ttotj ij r'l plur.'' codd. ct vg. etfZ XT, quisqnam R, cuiquam d. alicui t'^ = iv tw irfpia-
aur. : qualiter h ff.^ i I q. qnomodo a d e, quemad- aiviiv Tivt in superando alicni a, in obaudientia
:
modnm c, cum gr. D 157 irors; quid r. respon- snbstantiae alicui

r. ex his hiis E*H'W, is G)
detis R : excusctis e, uos, exc. c. rationem reddatis quae (que DR' possidet (possedet DR, habet f 1
a. om. aut quid respond. CMT cof^'^. quid = €« Twv vTTapxwToiv avTa> : de facultate sua a, de
sec. om. h e ff^ i. dicatis ; loquamini eel. om. substantia eius d.
aut quid die. Y cop. pctr. 4. 16. autem + et JX- «o« uett., scd eiirev Si xai
12. docenit O. nobis G. 'psa C; ilia c ff.^. 116. 157. 209 parabolam a c a", illos:
t-/c. simil. :
eadem a. ora T. quae (a) codd. et que DR : quid eos DR. dadicens R (da exp.). homines 0*.
vg. [7ion cod. caraf.) edd. ant. plur. gat. ff.^
obpor- hominos R homo T. cuiusdam cuidam T
; :
tat R, oporteant E ; ¥ nos cor. uat.^ vg. inon cod. {sed exp.). huberes C'5^. ubcris R om. S. fruc- ;
caraf.) edd. ant. plur. diceret O ; dici c. tus fruges T om. 5. adtulit BEFCJ.adtullit R,
: ;
XI! 33.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 397
" et cogitabat intra se dicens ^^ dixit autem illi deus
quid faciam quod non habeo stulte hac nocte animam

quo congregem fructus meos ? tuam repetunt a te
1' hoc faciam
et dixit quae autem parasti
destruam horrea mea cuius erunt ?
maiora faciam
et 21 sic est qui sibi thesaurizat
et illuc congregabo omnia et non est in deum diues.
22 (150. 5)
quae nata sunt milii Dixitque ad discipulos suos
et bona mea ideo dico uobis
19 et dicam animae meae nolite solliciti esse animae
anima habes multa bona quid manducetis
posita in annos plurimos neque corpori quid uestiamini
requiesce comede bibe epulare 23
anima plus est quam esca
ad illos hominis cuiusdam diuitis uberes fructus ager adtulit. " et cogitabat intra
dicens.
se dicens. quid faciam quia non habeo ubi congregem fructus meos. ^* et dixit, hoc
faciam destruam horrea mea et maiora aedificabo. et ibi congregabo omnia quae nata sunt
mihi et bona mea. ''
et dicam animae meae. anima habes multa bona posita in annos
plurimos. requiesce comede. bibe et aepulare. ^° dixit autem illi deus. stulte. hac nocte
animam tuam quae autem parasti cuius erunt. "^ sic est qui sibi thensaurizat.
repetunt a te.
et non est in deo diues.

autem ad discipulos suos. ideo dico uobis. nolite solliciti
-- dixit
esse animae quid manducetis. neque corpori quid induamini. ^ anima plus est quam esca
attullit G. > attulit ager B(adt.)E a r Bent!., att. f^ + angueli D)=7-î' ^xh^ *ôu aircuTovatv : ani-
possessio b e q {sed poss. att. i I), att. regio d; cf. mam repettmt JX*(7</ uJtur) ; an. tnam repetent
gr. (ii(p6pTiaiv ri x^P"-, bene attulit ager S. E3P'WX'((;/«. an. tuam) an. tu. reposcunt a ;
;
1 7. fatiam G ; ciara in ras. O. quod codd. anima tua auferetur e petunt animam tuam d ; >
et uett. plur. : quia vg. (qui f§) ^/ m ;
quoniam {a'novaLV BL etc.), repetunt a te an. tuam i, e.xpos-
d e. habeam D* (jt'o' cor/-.), qyio: sequilurras. in tulatur anima tua (pm. a te) c, cf. aiianovaiv tiji'
T. congregem eg in ras. H* congregam R : ; ; ^. aov aiTo aov D^-. que DR. autsm 5() ergo :
recondam coUigam e gr. avvaôi.

c, ; a c d e i I, et ovv D'^. praeparasti 3*, prep. D ;
18. et mi init. + cogitans a. faciam a sec. in : herunt C, erant G.

ras. O fatiam bis G. oin. hoc faciam b. distruam
; 21 sic + omnis X'=.
. quis ibi iiupte R. thens.
DSPIVTRZ, de.\lr. CT deponam a d. horrea ; GO, tes. T, tess. DR, thesauriszat E ; thesau///
apothecas d e. maiora faciam codd. et vg. et uctt. rizat Y. om. est Y. deo BH f ffi q. est . .
cf. faciam eas (illas c^ raaiores d e, maiora faciam diues : ditatur q. om. tiers, a b d et V>^.
ea ^, cztni graeco D -rotrjaoi avras fiftôvas maiora ; 22. diditque TL*{corr. Z') ; di.xit 3'*( + que mg^ ;
aedificabo afb cuf/t gr. plur. fielôvas oltcoSofiTjaai. et dixit G ; dixit autem a b c de S ei gr. dnev 5e.
congregabo congeram a, colligam e. omnia
: discentes e. ideo : propter hoc c d e, propterea
quae (que DR^ nata {om. D) sunt mihi (michi ab q. > uobis dico a b c e S et gr. AQ etc. nol.
\V) = -navTa ra yivv-qfjiaTo. ôv omnes fructus meos : solliciti (solic D z'^.,sollicite G) esse Jaesse C) :
a c d e. et bona mea \Ka\ ra a.'âQa. fJiov) om. bee ne sollicitate 6, ne cogitaueritis c ;

gr. /i^ fi^pi^vdre.
ff.î I q r Ambr. ciim N*D min. animae : + uestrae QW vg. cor. uat* e ff, 5, cf.
19. anime EW. mee om. R. om. anima W ; de anima uestra a, cum gr. XFAA etc. mandu-
a b c ei I r. abes C. possita DEa>R om. X" i I ; cetis : edatis a c d. corpori : +uestro DMT cor.
r. in annos multos i I r, in annis multis q. co- uat.*, cf. de corpora nestro a, cum gr. BT""' etc.
mide 0*{sed corr.), commede EG, come R; man- uestiamini (kvSiariaBf) : induamini W vg. a b df,
dnca q; + et D. bibe + et EG. posita bibe . . . indnatis i, cf. Mt. vi. 25.
om. abed e ff.^ cum D"' om. req. oom. bibe ilr. ; 2 3. anima : + enim E ^ r f/ ^, £/ gr. ^ yap
aepulare BfFDFHO iocundare c e Aug. ; gr.
; ipvxT] XBDLMSX etc. ; nonne anima Q I gr. min,
€V(ppatvov + in annos multos _^.
; ex 3It. pluris a r. quam hesca C, q. aesca DE,
20. illi ei R. :stultae C. nocte seq. ras. : q. escam H, q. escum T ; cibo c e. corpus + plus :
unitis lit. O. animam tuam repetunt (repp. D ER vg. cor. uat. mg. a b ff.^
r Ambr. + plus est ;
3G
398 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xii. 23-29-
'"
et corpus qiiamuestimentum considerate lilia
^^ quomodo
considerate coruos quia non crescunt
seminant neque metunt non laborant non nent
quibus non est cellarium dice autem uobis
neque horreum nee Salomon in omni gloria sua ues-
et deus pascit illos tiebatur sicut unum ex istis
quanto magis uos pluris estis illis ^' si autem faenum quod
25
quis autem uestrum cogitando potest hodie in agro est
adicere ad staturam suam et eras in clibanum mittitur
cubitum unum ? deus sic uestit
^"si ergo neque quod minimum quanto magis uos pusillac fidci
est potestis ^^ et uos nolite quaerere

quid de ceteris solliciti estis ? quid manducetis
et corpus quam uestimentum. ^^ considerate uolatilia. quia non seminant neque metunt.
quibus non est cellarium. neque horreum. et deus pascit ilia quanto magis uos meliores
estis auibus.
^^ quis autem uestrum cogitando potest adicere ad staturam suam cubitum unum. ''''
si
ergo neque quod minimum est potestis quid de ceteris solliciti estis. ''''considerate lilia
quomodo crescunt. non laborant. neque neunt. dico autem uobis. quia nee Salomon in
omni gloria sua uestiebatur sicut unum ex istis. ''"
autem faenum quod hodie in agro est.
si
et eras in clibanum mittitur. deus sic uestit. quanto magis uos modicae fidei. ^' et uos
YM{sed exp.'iVZ cor. uat* ; cf. ad Mt. vi 25. quid soil, estis ah c d ff., i I r, et de ceteris cogi-
quam uest. : quam indumentum G{et gy ad Mt. tatis e, cum D"'.
vi. 25I ;
quam uestitus a ; uestimento </ 5, uestitu f. 27. consyA. etc. ut u. 24. lilea Q; +agri DK
24. consyderate 'T ; intuemini d, aspicite e. QW cor. uat.* a b c e i r et gr. X al. plus 10.
coruos (tous KupaKas) 8?DEH'*(u in ?-fl/.)GH0K quomodo crescunt (crescant W) non (neque Z*)
MO'QVWXZ vg, corbos ABCO*TY, curaos a:>'R laborant non (neque Tisc/i. a b eft q 5) nent z'^>'.
uolatilia caeli M' d e fiom. caeli)/ r cum Vio'' to (neent CGT, ne;|nt E, metent O ; neunt A*DH'M"
Trerctra tou ovpavov ; uolucres J ex Mt. ; vi. 26. QRX'^Y) codd. plur. et vg. = ttu)? avâviC oh Koiria
quia quoniam CT, que D. saeminant C, semi-
: ovdcv-qdft XABL al. plitr. quomodo (non /) cr. noil :
nal R;
serent 1/. metuuntH"; neunt 7.*(corr. Z ). neque (non ^0) neunt neque teximt b ff^ il r;
lab.
cellarium [Tajxfwv) caelarium G promptuarium :
;
quomodo cr. non nent neque te.\unt c, quomodo cr.
(/. e/«. cell, neque e. orreum T; apotheca 1/ f. et florescunt neque laborant neque neunt e; quo-
pascet Y. ilk Wf i* l" r, ea (/. quanto magis modo non texunt neque neunt a, quomodo neque
nonne KT cum gr. D
<: a" e ff, i I r ex Mt. om. uos neunt neque texunt d, cum Y)g, ttoj! outc vrjBu oi/re
E. cum C(hestis et u. 26)
pluris estis lSia<pipeTe) vipaii/et. om. autem a il cumgr. min. 18. uobis ;
iPGH0JKMO''QR(pluri)VWZ vg. c ff,S: plnres + quia BEHQKRTOVWZ cor. uat. Bentl. cefaur.,
estis ABafDEM"0*TXY b e i I q r ; differitis d, + quoniam bdil q r, cum gr. NADLMX al. 30 -1-
meliores estisy". illis codd. paene omit, et vg. sine oTi. nee neque S". sol. MV'Z*(c»r/-. Z'), sala-
:
auct. graeca, eis ER : auibus (jSiv -nfTui-wv) b f mon DRX. omni tota c. sua om. 5P° y + : : ;
ff-i
i I q 5, uolucribus c, uolatilibus d c, passeri- sic M" c ff.^ i I, -i-ita e. uestiaba R* (-ftur cor.)\
bus r. amictns est c e, am. erat tU udtur a, indutus est d.
25. autem: enim DR. cogitando {fêpLfjvuiv) sicuti C ; ut E quomodo c e. hunum
; C.
soUicitudinem agens e ; om. d cum D"'' min. po'»st 28. si enim E e, si ergoff.,, quod si a ; aut uidete
O. > potest cog. c. adiecire R, adiicere vg. hq ihi pro «5« T"°' 440), ecce uidete acth. foen.
Tisch. staturam {ri\v f/Aixiav) : statum b q ; EiPJM'tg-., fen. DGRW ; +agri Vi*{sed exp.)K
aetatem (/, statum aetatis e. om. unum d ff.^ i I VZ d e cum gr. D&^HX. hodiae CG, odei T. in
cum gr. NBD sah. cop. agrosR ; om. de {uide siipr."). > est in agro D
26. si: sic D. neque o?n. ,T. est + non .1. vg. clibinum W. miltetur R. puss. DiPY,
potestis + et M". cactei is DiPMTJIJ, ceteriis E*. pusille EW, pussilli R ; modicae M", -ce G, cum
> de cet. quid KT. soliciti vg., soUici M". D b c efi I, paruae a, minimae^^ -4mbr. luc. fidaei O.
ucrsum sic habcnt uett. plur. et de ceteris ( + ut h) 29. om. uos B. nolite (nonl. H) quaerere
XII. 29-35-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 399
aut quid bibatis dare uobis regnum.

33 (152. 2) Uendite quae possidetis
et nolite in sublime tolli
naec enim omnia gentes et date elemosynam.

(153. 6)
mundi quaerunt pacite uobis sacculos
pater autem uester scit qui non ueterescunt
quoniam his indigetis thesaurum non deficientem in caelis
uerum tamen quaerite quo fur non adpropiat
regnum dei neque tinea corrumpit
^* ubi enim thesaurus uester est ibi et
et haec omnia adicientur uobis.
32(151.10) Nolite timere pusillus grex cor uestrum erit.
35(154. 10) siiii- lumbi uestri praecincti
quia complacuit patri uestro
nolite quaerere quid manducetis. aut quid bibatis neque soUiciti esse. " haec enim omnia
gentes huius mundi requirunt scit autem pater uester quoniam omnibus his indigetis.
^' uerumtamen. quaerite regnum dei. et haec omnia adicientur uobis. '^noli timere
pusillus grex. quia conplacuit patri uestro dare uobis regnum. uendite quae possidetis. '*'
et date elemosynam. facite uobis sacculos qui non ueterescunt. thensaurum non deficientem
"^ ubi enim est thensaurus
in caelis. quo fur non adpropiat. neque dnea corrumpit.
uester. ibi erit et cor uestrum. "^ sint autem lumbi uestri praecincti et lucernae ardentes.
(quer. R) : ne quaesicritis c. manducetis edatis : 1515 et 1519, Maresch. 1531, Uiuian 1534, ex
a c. bibetis MR. et nolite in sublime (-mae Mt. hec W. om. omnia a c h et gr. X*BEHL
C) tolli (extolli DEM'Q, extolle R)= ical /ifj etc. adiic. vg. Tisch., adiec. D, addic. E adpo- ;
litreaipiîaee : diiierse reddunt uett. plur. et (pin. nentur r.
a il qr) nol. solliciti esse a bff,i I q r, nee solliciti 32. timere metuere c e. pusillus (puss. iPR,
:
sitis c, et soil, estis I? ; non abalienetis uosrf; neque minima a, modice c) grex pusillum gregem de i. :
soil, es&e/et Ds'' Kai nrj p.iT(oipiêa6ai cf. Camera- ;

quia cui E, in quo e, in eo d. complacuit cum
:
rium ad loc. ABDMOimJz(/. A«.)QRVWXYZz'^"-.,(?/conpI. CE

enim: om.
30. autem T Hailbr. 1476,ET ;
JPFGH0JKMT : placuit a, bene placitum est d,
Wild 1481, Kcskr 1487, Paganini 1497, Maresch. bene sensit {et pater uester) e.
quae possidetis (possed. JP) codd.etvg. (tA

1531, Uiuian et Inula 1534. om. omnia b i I q r. 33.
gentes + huius Dffl" b e f ff, i q r aur. mundi v-nixpxovTo. cf. xi. 21, xii. 15) : quae (que R) habetis
saeculi a om. I. quaerunt (quer. R) =f'?Tci D
;
: DR ; res uestras e, possessiones u. 8, bona uestra
inqiunint ISK jf^ I r, req./, et gr. rcll. iwi^TiTei nel a, substantiam uestram rf; +facultates uestras c.
-Tovaiv ; faciunt e. pater autem uester scit (sit elemosynam «««ABffF0JMKrQVXYZ: aelem.
W) codd. plur. et vg. cf. gr. plur. vjawv hi 6 irar^p CO, eleem. vg. elemosinam H(-ina)TVV, elym.
;
oliiv : > scit autem pater uester W f iq r, et sc. K, aelym. E, aelim. G, elimoysinam R, elimois.
enim Tp. u, a (b) c de I cum gr. D oiSej' yap narrjp a', aelimois. D. facete 5P*. saculos R. qui
vfiav. quoniam : quis R. his (hiis W) indi- (quae E) non ueterescunt (ueterise. G, ueterasc.
getis (-itis O*) opus habetis
codd. plur. et vg. et W vg., ueterescent El non ueterescentes c d e. :
horum d, necessaria sunt uobis ista e hiis omni- : thens. CGJ, tens. R, tes. T, tess. D. non dificien-
bus ind. E (/), horum omnium ind. /', haec omnia tem R, non diff. DIP, non deff. E non deficiendum ;
opus uobis sunt a ; cum gr. xpifffc tovtoiv + G indeficientem h r. celis W. adpropiat B
;
aaaviav X al. plus 10. ]\as. ad Jin. vers. c. 8 (-priat*)ai'CDEIPG0JMM'ORT(-piet)XZ : appr.
Utt. K. AHKQVWY vg.; accedit a c r/ e, furatur ^. tenea
31. uerum tamen (uernnt. T5!^, uerumpt. W) R. conrampit Y, corrumpat G ; consumit a {r).
quaerite (quer. DRW)=jrXî/ fr/T-erTf : quaerite 34. ubi (hubi O enim : nam ubi "R b I q r.
atitem a d et D"'' fijTeixe Sc ; deinde + primum W thens. CJR, thess. D. >est enim th. uester E, et
vg. {non autem cod. caraf.) cor. uat.* (> pr. enim est th. u. c dfS, enim fuerit th. u. a f(tuus)
qn.) cum i et gr. niin. pane. ; + ergo primum R ;

cum gr. ibi: ubi R. uestrum om. R. erit:
ex Mt. vi. 33. dei (toO fleoC gr. plur.') eius ;

est W cf. cor. uat. > erit et cor uestrum a b df
a c et gr. NBD«''*L Tisch. T. G. 8, W. H.; + et r, erit et c. tuum e I cum D"''.
iustitiam eius TSlI Hailbr. 1476, Wild 14S1, 35. sint autem DKTR (sunt) b fi Iq r \ et sint
A'cslcr 14S7, raganini 1497, Frobcn 1502, Sacc^n a. precincti D, succ. a, ace. c. sit lumbus uester
3G 2
400 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XII. 35-40.
et luccrnae ardentes et transiens ministrabit illis
hominibus 38 et si uenerit in secunda uigilia

scet uos similes
expectantibus dominum et si in tertia uigilia uenerit
suiim quando reuertatur a nuptiis et ita inuenerit

ut cum uenerit et pulsauerit confestim beati sunt serui illi.
39 (156. !)
aperiant ei. Wqq^ autcm scitote
37 (155. 5) geati serui illi quos cum uenerit quia si sciret pater
dominus inuenerit familias qua hora fur ueniret
uigilantes uigilaret utique et non sineret perfo-

amen dico uobis diri domum suam
quod praecinget se et faciet *" et uos estote parati
illos discumbere quia qua hora non putatis
''°
et uos similes hominibus expectantibus dominum suum quando reuertatur a nubtiis. ut
cum uenerit. et pulsauerit confestim aperiant ei.

'''
beati serui illi quos cum uenerit dominus
inuenerit uigilantes. amen dico uobis quod praecinget se. et iubet eos discumbere. et
'* et uenerit in secunda uigilia. et si in tertia uigilia uenerit et
transiens ministrabit eis. si
ita inuenerit beati sunt serui illi.

^' hoc autem scitote. quia si sciret paterfamilias qua hora
fur uenit. uigilaret utique et non siniret perfodiri domum suam. *" et uos estote parati.
cinctus etc. d et Vi"'. lucerne W, -na R ; + uestrae cnmbere faciet eos et min. eis r, et si uen. uesp.
QR. ardentes + in manibus uestris EW vg. cor. uig. et inuen. sic faciet quia recumbere eos faciet
vat.* {}ton autem cod. . .), c Hailhr. 1476, Wild et ministrauit c.
1481, Keslcr 14S7, Paganini 1497, Froben 1502, 38. D. uigi"a/?-. R. terciaG;
secunda: -It-
Sacon 1519, Maresch. \%},\, Uiuian 1534,

151.1; et •III- D. om. ER. uenerit sec. om.
uigilia sec.
Cypr. setnel, cum gr. 1 30 cod. caraf. in graeco :

'
E. om. et ita inuen. aur. beati sunt (imxapioi
nat. et omnibus latinis m. s. desiint iterba uirgula (latv) codd. plur. [et 3'"'») vg. q S aur. om. f :
signata exponuntur autetn ab Hieronymo et Gre- sunt A3'*FGH©MY contra graecum. iUi:
gorio' -I-quoniam iubebit illos discumbere et transiet
36. similis Q>Y*{scd corr.'). homnibus R. ex- et ministrabit illis q uide u. 37 et totum uersum ;
spec. E5PKM"Z, spectantibus O. reuertatur sic habcnt uett. plur. et si uenerit uespertina uigilia
(avaXvari uel -aft) : redeat r, ueniet d, uenit e. (custodia d) et inuenerit (-iet d) sic facientes
a : ad EG. nubtiis ai"TX, nuptis 3'RY. ut : et (faciet d) et si in [om. d) secunda uel i,et si in c)
FGX.^Z*(ci>rr. Z') ace. quum H0 et u. .^7. tertia beati sunt serui illi c d cum graeco D, et
uenerint R. pulsaberitT, pulsatuerit R ; + ostium {om. ff.^ si ( -( in e) secunda uel (et si
ff-,
i I) tertia
E. conues R*( + tim cor.); statim D; continuo beati sunt (emnt serui illi e) e ff.^ i I.
c ; oin. e. haperiant C, aperient G. 39. haec R; illud c i I q. om. autem R*
37. cum
uenerit ueniens c d ^(adu.)5 et:
(
-¥sax.). quia cum BCDEH'GJKNTORTVZ cor.
11. inuenerit (tupi; Dj inueniet DKrQ(-iat)

43. : uat.* uett. paeneomn. quoniam AffH0MQWXY :
d q et gr. rell. liiprjait. inuelantes {pro inuenerit vg. Tisch. cor. uat. mg. ex Mt. xxiv. 44. ueneret
uigilantes) R. uigelantes D. praecinget se R ueniet Y uenit X* b c d e f i I q r Bentl.
; ;
(Trepi^wafTm) codd. pacnc omnes (precinguet D, cum gr. ipx^Tai. uigilaret (uigel. D) utique
succinget d e) et vg. : praecingit se AFOY. faciet (hutique C) et : om. e i cum gr. N* ;
post uenit
(facit M) illos (eos GR") discumbere {avaxKiVil pergit utique non d et ovk av D"'', reliquis per
avTom) : < disc, eos faciet c c (rec), iubet (iubebit lapsum omissis ; om. utique /' c r. sinere' O
/ q r) illos (eos/") disc, b f i I q r, reclinauit illos siniret CTX* ; sinet E ;
pateretur c. perfodiri
d. transiet et b e i I q ; def. a ad fin. cap. {cf. Mt. xxiv. 44) A»Bei'E3'HWJKMKrOQVZ'
ministrauit GO, -bat HR. illos G* ; eis R /; gat. uett. plur., -deri DR, perfudire G, fodiri c
dcinde + et si uenerit uespertina ( -H hora i) uigilia perfodi A'=CTWXYZ*z'^. q 5. domum : pari-
et ita inuenerit beati sunt (

¥ serui illi E) quia etem e.
(qui E, quoniam /;) iubebit illos discumbere et 40. uos : + ergo d i {Bentl.) cum gr. APXFA
transiens (transiet et ^ i l\ om. b) ministrabit etc. ovv. hestote C, stole GH. om. quia b q.
illis EbiScd om. u. i?')ff-> i I cum gr. 7nin. 1.118. qua om. R quacumque c. potatis R
:
;
+ et die ;
209 ; (/ et si uen. iiesp. uig. b. sunt quoniam re- qua non speratis c. homonis R, uenit (epx'Tai)
XII. 40-46.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 401
filius hominis uenit. inuenerit ita facientem.

41 Ait autem ei petrus
(IS'- 5) ** Uere dico nobis
domine ad nos dicis banc parabolam quia supra omnia quae possidet con-
an et ad omnes ? stituet ilium.
42 dixit autem dominus
45(158. 5) Quod si dixerit seruus ille
qiiis putas est fidelis dispensator et in corde suo

prudens moram facit dominus meus uenire
quern constituet dominus et coeperit percutere
super familiam suam pueros et ancillas

ut det illis in tempore et edere et bibere et inebriari
*^ dominus serui illius
tritici mensuram ? ueniet
43beatus ille seruus in die qua non sperat
quern cum uenerit dominus et hora qua nescit
quia qua hora non putatis filius hominis uenturus est. " ait autem ei petrus. domine ad
nos dicis hanc parabolam. an ad omnes. " dixit autem dominus quis enim est fidelis
dispensator et prudens. quem
dominus super familiam suam. ut det illis in constituet
tempore tritici mensuram. quem cum uenerit dominus inueniet ita
'^ beatus ille seruus.
facientem " uere dico nobis quia super omnia quae possidet constituet ilium. *^ quod si
dixerit seruus ille in corde suo moram facit dominus meus uenire. et incipiat percutere
seruos et ancillas. et comedere et bibere et inebriari. " ueniet dominus serui illius in die
Ca'H*MKrOX=Z c d e aur. Bcntl. ueniet ABff' : porae C. tritiei (tritt. SFCJTXZ, trici E) men-
GH'0JKQT(,?« OT^.)VWX*Y t;^. Tisch.h: uen- suram : frumentationem d.
turus est DEK b f i I ij r, ex Alt. 43. < seruus ille H h c d e q h {Bentl.) et gr.
41. it V* ; dixit M'V" b c de q. om. autem D. 6 6oC.\or ixdvoi. cum (quum H0) uenerit : con-
ei codd. plur. et vg. et gr. XAPQ etc. : et FM ;
uenerit R. dominus iti ras. E 4- eius G b
: ; q rS
om. ffCaPGHRTVX* b c d e ff^ i I r cum gr. et gr. inuenerit {evprjar] G) codd. plur. et vg. cf.
BDLRX min. domines H* sed s eras, hac R. u. 37 inueniet

: BDE(in z« ras.)lS'"'QK b d fi I q
parabulam DS'^GR similitudinem EJfT gat.'^ b e
; 5 Bentl. et gr. 7-ell. (vpr}ati ; + eum d i et D'".
ff.^ i I q. ban C om. R. et {icax gr. plur.) BiFC

; fatientem G.
fGJKMM"OQTVWX*Z vg. b e I r S aur., etiam 44. uerae C, uero R; amen c d cum D"' al.
c: om. ADEa:'H«RX'Y / z" q cum gr. X al. 10. pauc. ex Mt. xxiv. 48. quia quoniam vg. r Wild :
ad sec. homnes C.
+ nos R. 1481, Kesler 1487, Paganini 1497, Sacon 1519,
42. dominus J b om. e i [tantum dicit
: iesus ; Maresch. 1 53 1, Uitiian 1534; ex Mt. ; oin. b i.
illi). quis (quid V) putas (putans R) = ti's apa: supra super ESPKTR c d e f I q r Bentl. omnia
:
quisnam c (d), cf. f, quis ergo e om. putas . . ; + bona KT. quae (que R) possidet (possedet
iffi il 1 r. fid. disp. et prudens (6 maros oXkovu- D3*R) = Toi^ vnapxovcXLV avTov in ras. scr. E :
;
fios Kot <pp6viiiLOs NAL al.phir.) codd. et vg. : fidelis substantiam d, bona sua q {cf. M") ex Mt. quae ;
disp. (uilicus d) sapiens (prudens et e) bonus de, fid. sunt el c e (iHi) MPT^^'FA
et toi? vtrapx. avrai
actor bonus et sapiens Iren. iv. 26. 5 ( = AIas.'. 263) etc. constituit GH. eum H"«i'M"QR d r S.
ilium :
cf. D^"" TnuTOS oiKovofios (ppoviôs o ayados ; 45. quod si .•

si c d e d.
autem suo + dicens
seruus fidelis disp. sapiens et bonus c, item Sov\ot UK b I q r sine auct. graeca. moram faciet T et in
pro oIkovo/xo! X* e.r Mt. constituet lyKaTaaTrjaei

; Mt. ; tardat c de Iren. bis ; moratur / (S) Hieron.
pher.) cum ABai'EiPMH'0(s sup. lm.)KY cod. in Ezec : gr. xpo ^'C^ ^ om. meus i. ueniret R.
caraf.fi r, Erasm. {Bentl.): constituit CDGH ceperit JW ; coepit KT, caepit D ; incipiet c, -piat
(s sup. /2«.)0JKQTVWXZ vg.b c d elq^ {non e Iren. percuterit R. pueros (roiis naiha's) :
gr. DA), et KariaTrjafv S*T"'»' 124, praeponit puellas D ; seruos KT vg. f Iren. hancillas C,
Iren.; comXituit ex Mt.fuxisse uidetur. super: ancellas DHI'R ;

puellas c d e om. et tert. W.
supra BH*KTVWZ vg. c f I r. familiam hedere C, aedere EGO, comedere f Hieron. \
(ffapaiTfias) : curam d. det : distribuat e (deinde manducare c d Iren. inaebriari E, inebriare G.

pergit cibaria conseruis suis). illis : om. d manducans et bibens et inebrietur e fere cum D"'.
{Bentl.) cum gr. plur. ; + frumentum c. tem- 46. serui illius : eius d e cum D"'. diae C.
402 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X11.46-5J
et diuidet cum partemquc eius multum plus pctent ab eo.

cum infidelibus ponet. 49 (160. 5) ignem ueni mittere in tcrram
47 (159. 101 jiig autem scruus qui cognouit et quid uolo nisi accendatur
uoluntatem domini sui ^^ baptisma autem habeo
et non praeparauit baptizari
et non fecit secundum uoluntatem eius et quomodo coartor
uapulabit multis usque dum perficiatur
*' qui autem non cognouit ^1 putatis quia pacem ueni
et fecit digna plagis dare in terram ?
uapulabit paucis non dico nobis sed scparationem

omni autem cui multum datum est s2erunt enim ex hoc quinque
multum quaeretur ab eo in domo una diuisi
et cui commendauerunt tres in duo et duo in tres
qua non sperat. et hora qua nescit. et diuidet eum. partemque eius cum infidelibus ponit.
" ille aulem seruus qui cognouit uoluntatem domini sui et non praeparauit nee fecit secundum
uoluntatem eius. uapulauit multis. qui autem non cognouit et fecit, digna plagis '"'
uapulauit paucis omni autem. cui multum datum est. multum inquiretur ab eo. et cui
commendauerunt multum amplius petent ab eo.
ignem ueni mittere in terram. et quid uolo ut accendatur.
^''
baptisma autem habeo ^''
baptizari. et quomodo cohartor donee perficiatur. " putatis. quia pacem ueni in terram
dare non dico nobis, sed separadonem. '^ erunt enim ex hoc. quinque in domo una
sperat (ttpoctSokS) : putat d 5 ; cf. iii. 15. nescit eo e, multum querent ab eo ff^ I (quaenint), cf.
ignorat E gal. d ex Mt. diu. (diuidit GZ !*r) eum D"'' (^T)'Tr)GovaiV air avrov irfpifTGoTipov. cummenda-
{om. M') — 5(xoTo/iJ7(T€t avTuv ; bifariam ilium diu. uerunt E, commendauerint R e, commendauerit
c ; + et R"". ponit Wf i I q r aur. ponet > H /'. petunt FGY ; repetent i, -unt r, expostu-
cum hyppochritis [sic) E gat., ex Alt. labunt d. cui comm. etc. : cui plus dignitatis
47. seruus stip. lin.T ; Iseiuus R. cognouit: adscribitur plus de illo exigetur seruitutis /.
ras. c. 5 litt. inter o et u E ; sciuit d. uolump- 49.+ nescitis quia ad inil. EG /^(quoniamji; ff^
tatem bis C. et non ( + se T cor. ttat.*) prae- 1 et gr. X. igne F. uenio G. terra F. et quid
parauit (prep. D, praeparabit M') et non fecit ad fin. 11. om. e. nisi {sed gr. el) codd. plur. et
codd. pltir. et vg. et koX ^^ tToifxaaa^ fî]^€ (^ N B c I & aur. si a'*JiMOQYZ b ffîqr; sic DH"""
:
T"°' 33) TToi-qaas gr. plur. : et non facit Ed (fecit) R; nisi ut F0TVVV zg.\ -at
f A iiibr. Hier.\ nisi
cu7n gr. Koi i^Tj TToiiiaas D 69 ; fiett. rell. et non iam Ambr. Inc., si iam d. accin. Z, acen. R,
parauerit h, et non paruerit e I q r, el non paruit c, accensum est d.
et non praeparauit ff.^ i, et gr. xai fir) iroifmaa^ L 50. babtisma CD
e I; bap- ; baptismnm ¥ d
1 3. Sp». secundum uol. : ad uol. b d e qr\ uoluii- tismopjSC cor. mg. om. autem F c i q iiat.
tati c. uapulauit AfTFGOR ; + plagis cor. uat.* cum gr. L tnin. abeo C. baptisz. E, babtitz.
multis cum ABffCHWJKH'OTVWXZ vg. c f D baptizare G. coartor {avvkxo\i.aC) codd., Bentl.
; :
aur. cf. paucis u. 48 : multas DHTGMRY dill coarctorJ vg. 7»i-^., quoartor C artorE"; turbor ;
Cypr. Bentl. cf. gr. Sap-qacrai iroWas ; multa Q ;

Y i I q r; urguor d.
b e ffi usque (husque C)
multum E gat. e q. dum quoadusque e, donee /, ut i*. ficiatur E
:
48. non {am. T) cognouit et : nesciuit et ;, perficiantur R consummetnr d r. ;
non sciens b, nesciens c, ignorauit d. et fecit 5 putas ut udtur T*.

1 . ueni pacem D. >
sup. non fecit Y; + autem E d
lilt. T° ; et dare (SoCrai) : dari Z* Kcorr. X') ; mittere T gat.
+ contra uoluntatem domini sui Q. uapulauit h I q r Tert. ; facere de (om. in terram) et iroiriaai
AffFG*OT; +a R. paucas b d i Bentl. U D. terra M" Bentl. separationem {Siafifptafiov) :
omnia H©* (sed a erasa) r. autem enim KT. : diuisionem d, -es e, clissensionem r, separationes
multum quaeretur (quer. quaeritur fFJTX, W ;
fient c [et om. erunt enim u. 52).
quer. QR) ab eo {ttoXv ^ri77)6r]OiTai vap avrov) 52. herunt C. enim sup. tin. X'. ex hoc:
quacrent ab eo amjilius d, multum j>lus petit ab a modo d c, nunc a m. i" ; ex hoc nunc 5 iavo lov
XII-53-5S.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 403
^^ diuidentur et ita fit
pater in filium °êt cum austrum flantem

et filius in patrem suum dicitis quia aestus erit et fit
''^
mater in filiani hypocritae faciem terrae
et filia in matrem et caeli nostis probare
socrus in nurum suam hoc autem tempus
et nurus in socrum suam. quomodo non probatis ?
54 (isi. 5) Dicebat autem et ad turbas " quid autem et a uobis ipsis
cum uideritis nubem non iudicatis quod iustum est?
58(162.5) Cum autem uadis cum aduer-
orientem ab occasu
statim dicitis nimbus uenit sario tuo ad principem in uia
diuisi tres. aduersum duos, et duo aduersum tres diuidentur. pater aduersus filium. et '-^
filius aduersus patrem suum. mater aduersus filiam. et filia aduersus matrem suam.
"^ dicebat autem et ad
socrus aduersus nurum suam. et nurus aduersus socrum suam.
turbas cum uideritis nubem orientem ab occasu. statim dicitis. pluuia uenit et ita fit.
'"
et cum uideritis austrum flantem. dicids quia aestus erit. et ita fit " hypocritae. faciem
caeli et terrae nostis probare. hoc autem tempus quomodo non probatis. " quare autem
et uobis ipsis non iudicatis. quod iustum est. cum autem uadis cum aduersario tuo ad '•''•
vvvX); om.h. quinque: -u- DRW. domu DKT tnale congruit, auster flans enim uentus est, tiec
RV. > una dom. W ff.^,

^' > "• d. quinque c, uentus austrum sequitur sed aestus uel calor ; ex
> in una in d. diuisi quinque e, cum gr. t<BDi"L. Hiero7iymi usu in Uet. Test, uentus hie deriuari
diuissi D ; om. c ff.^; > in d. un. quin. tres diuisi uidetur, qui ad Ezec. xxvii. 26 scribit CADIM *
d. tris a"* bis ; -ill. D. in duos KQTVZT cor. graece icavaaov quern nos in uentum urentem trans-
nat.*; in .II- D; in duobus (c) d e. in tres: iu fcrre possiimus' ubi vg. habet uentus auster. Red-
erasum E ; in tribus c d e. ditur plerumque uentus urens lob xxvii. 21, ler.
53. Post diuidentur distingmmt AEFE3PF0 JM xviii. 17, Ezec. xvii. 10, xix. 12, Osec xiii. 15, sed
KTYZC h d efff^ i I qi Ambr. etgr. DLUA ;
post aestus est Is. xlix. 10, Osee xii. i ; in Sap. Sirac.
tres,T^ Erasm. r (diuidetur). pater ex patre xviii. 16, xxxiv. ig, xliii. 24. ardor est ut in
corr. H'. in (tin) : super semper c d^sed in filio)e lacobo. erit : uenit /. et sec. + ita DEM"Q( + ita
aduersus/ («/ 2« ?(. 52). infilioDrfn om. et pr. et)W b d q aur.
b c efff-i i I q r.
fiet W
E. filius : filium E. suum codd. vg. et uett. et 56 spatium c. i j lin. X. hipp.
56. Inter 55 et
gr. D : plur.
om. + diuidetur b c d e ff^ i
S et gr. ; 5PR, yp. T, hypochritae C, hypp. DE, hypocrite
I q r et mater: mulier e. filia: filiam
gr.D. WJ^ + simulatores; om. X. faciem (uultum i: ;
EGQ. matrem + suam H0T / nurum ex d) dq cum D"'. terrae et caeli codd.
+quidem b
nuram E norum X murum R sponsam b i [et

; ; ; plur. et 5 cumg?: X*ABrAA etc. > caeli et terrae :
sponsa). Ordine inuerso scribit b mater in f. et f. BEFCEiPGJM'OTW (celi et terre) vg.uett. rell. et
in matrem ante pater in filium. gr. N'^DKL etc. ; > caelis caeli nostis et terrae D
54.om. et pr. D'T i. quum H0. horientem {sed caelis exp.). nostis d e. probare
: scitis c :
CT oriri c e; ah oriente D(-tes*)iP"'''(z« ras.)QR

;
bare E ; om. D. hoc autem tempus uerum t. :
_^(-tem)z t{-tem*)q r et forsan b. ab ad D ffi, i : istud c e, uerumtamen t. hoc d; signa autem

I q r. hoccasu C, occassu H'QR; occasum D temporum quomodo cd e ffî I
/ cf. syr. cu. otn.
(-ssum)GH* ffi i I q r. statim continue c e, : r cum V)"'. non probastis C non potestis pro- ;
confestim d. nymbus DEGM" imber c e, pluuia ; bare _^ / cu7n gr. NBL etc.
/. om. ita a" rf 5. fit (yiveTm) ABCDEH'GH*0= 57. quid (quare/ ^ r') autem: om. Y, b d et
JO*{ut iidtur)QKT\NXY vg. cor. uat., uett. plur. Do''. om. a X. bobis O. om. ipsis T. 07n. non
fiet ffH'0*KMra'O<:VZ b dq aur. + sic D rf /. ; J. quod codd. plur. vg. uett. (id quod e) : quid
55. quum H0 quandorf; + uideritis KT i ^y
;
ACTY.
ff-ii I q contra graecum. quia quod b ffîl q\ : 58.quum H0 dum b c d ff.^ i I q r, quando
; W
om. KT d cum gr. N*DL. aestus {Kaiauv) codd. e. autem enim 'Wbcdeff'.,ilqr Bentl. etgr.
:
plur. (estus GW, estis O ; calor E r) vg., et uett. yap. uades O. ad principem (lir' apxavTO) ad :
otnn., edd. ant. et Erasm., ut Aft. xx. 12, cf. lac. i. magistratum b c (?(-tus^^ i I r, ad iudicem /; om.
II ubi ardor legitur : uentus ABCTY quod sensui q ; + cum es d ;
post principem distinguunt DM
404 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xii. 58-xiii.
da operam liberaii ab illo putatis quod hi galilaei
ne forte trahat te apud iudicem prae omnibus galilaeis

et iudex tradat te exactori peccatores fuerunt
et exactor mittat te in carcerem quia talia passi sunt ?
^' non exies inde ^ non dico uobis

dico tibi
donee etiam nouissimum minutum sed nisi paenitcntiam habueritis omnes

reddas. similiter peribitis
XIII. 1 ("^- ^°> Aderant autem quidam *sicut illi decern et octo
ipso in tempore supra quos cecidit turris
nuntiantes illi de galilaeis in siloam et occidit eos
quorum sanguinem pilatus putatis quia et ipsi debitores
miscuit cum sacrificiis eorum fuerunt praeter omnes
êt respondens dixit illis homines habitantes in hierusalcm ?
iudicem in uia. da opera liberari ab illo. ne forte tradat te ad iudicem. ex iudex tradat te
exactori. et exactor mittat te in carcerem. ^^ dico non tibi. quia exies inde. donee
nouissimum quadrantem reddas. XIII. ^ Uenerunt autem quidam in ipso tempore,
nuntiantes illi de galilaeis. quorum sanguinem pilatus miscuit cum sacrificiis illorum. ^ et
respondens iesus dixit illis. putatis quod hi galilaei. prae omnibus galilaeis peccatores fuerunt.
quia talia passi sunt ' non dico uobis. sed nisi paenitentiam egeritis omnes similiter
"
peribitis aut illi decern et octo. supra quos cecidit turris in siloam et occidit eos putatis.
vg. ;
post uia AiFH'WYZ q. oin. in uia C. R. prae praeter EF pro D cum K.
galilia bis ; ; ;
hoperam C, opera O. liuerari O ; discedere d, ut prae omnibus bis scr. G, sec. exp. peccatoris G.
discendas e. cujit A£F3*H0K
trahat (KaTaGvprf) fuerunt (€76Vo>'to) codd. et Bentl.: fuerint vg.cor.
MQRVWX-YZz/^»-. BCDEGJM-OTX*â/. ; tradat uat.* > fuerunt pecc. W d e ff2 i I q et Di"".
c efS aur. ex Mt. v. 25 condemnet b d ff.^ i I q r ; quia : qui BVW b i q. talia (ToiauT-a ATÔ'X
Ambr. cum T)'' Karaiipetvt]. aput C ad KOVX*Z ; TA f/c.) : haec d e et toCto NBDL. passa G ;
vg. dfaiir. tr. te ap. iud. et iudex om. R. ap. perpessi a, et > p. sunt t. (haec) a e ; om. quia t.
iud. et iud. tr. te om. G* ( + ;'« mg. G'\ te p. sunt (
sec. : om. D ; + et E. exhactori C ; exactorem G ;

3. dico + enim e {et u. 5). om. sed a b c d eff^
pignerario {et postea -ius) e. et sec. om. R* ; + m. i I* q. poenit. D5PJ zg. habeatis b q iet ittra-
sax. mittat te in ras. K. carcerem; custo- vofjTt NBE etc.) ; egeritis a d ef I r{> eg. omnes).
diam e. similiter : sic c {et it. 5).
59. donee : usqueqno d. aetiam C, om. E. 4. et sicut BKOVWZ cor. uat.* aur. ; sicnt et
minutum {XitxtIiv') quadrantem DEâ^.* b c d e

: EGJR aff, r; uel sicut q aut d e {Bentl.) ; f cum
fff.2il q r cum D'"' ex Mt. v. 25 debitum atir. ; gr. fi (Kuvoi K.T.K. decim a"K; .X- DEFRW.
raddas R ; soluas r. red. nou. quad. Y. b c de et > hocto C ; .UIII. DEFW ; + milia e. supra super :
D"'. 'E'SW a b d e q {Bentl.^. quos: quod Z* {corr.

XIII. I. aderant (irapô''"') : aderatH; uenerunt Z-). caecidit CE. cicidit DjP, cedit (i in ras.) O*
KT uctt. [exc. 5 aur.), aduenerunt e. ipso : illo cor. sed coi-r. in pr. om. Z. syloam E0 gat., syloham
uat. mg. e ; eodem a d om. ; J. in om. CDT a d e C, siloiam R ; siloa KKTVWZ, syloia D ; siloe
ctim gr. D 69. > in ipso EJPKTQ c fff.i r 5 aur. vg. hoccidit C. eos : ex eis r. et ipsi : soli
tempora Q. > in temp, ipso R. nunc. WSC, ipsi^^ ; om. d e r cum gr. D. 240. 241 : +omnes
renunt. T, adnunt. e ; nuntians R ; + inde i. illi gat. debetores SP. fuerunt (i-îvovTo') codd. et
sup. lin. T ; M* illis c. galileis CDEaPGKOW ;

Bentl. \ fuerint X^ vg., er^nt gat. pieter D\V;
gallia R. quorum
rursum I. pylatus : incipit prae E a d f. omnes homines Z* {corr. Z')
: ;
CDE. commiscuit e. sacrificis H'R uictimis a. ; omnibus gat. a f. homines om. gat. abitantes
2. respondens + iesus c d fff, q 5 cum gr. ADX C ; inhabitantes E, -ibus a ;
qui habitant e, qui
FA etc. quod quia M' d e, quoniam a. hii 8FCD : inhab. d, qui sedebant b q ; om. in sec. CM d e i
ESPIKTTWZ' ; in R. galile, bis CDSPKOW ;

cumgr. BDLX. iher. C, hyer. DH, ier. vg.
XUI. 5-1 1.]
'>
noil dico uobis etiam terram occupat ?
si non paenitentiam egeritis

sed
**
at ille respondens dixit illi
omnes similiter peribitis. domine dimitte illam et hoc

6(164. 10) Dicebat autem banc similitudi- anno usque dum fodiam circa illam
nem et mittam stercora
arborem fici habebat quidam '
et si quidem fecerit fructum
plantatam in uinea sua sin autem in futurum succides eam.

et uenit quaerens fructum ^^ Erat autem docens in synagoga eorum
non inuenit
in ilia et sabbatis
''
dixit autem ad cultorem uineae 11 et ecce mulier quae habebat
^cz& anni tres sunt ex quo spiritum infirmitatis annis
uenio quaerens fructum decern et octo
in ficulnea hac et non inuenio et erat inclinata
succide ergo illam ut quid nee omnino poterat sursum respicere
quia et ipsi debitores fuerunt prae omnibus hominibus habitantibus in hierusalem ^ non dico
uobis. sed nisi paenitentiam egeritis omnes similiter peribitis. ^ dicebat autem banc
similitudinem. arborem ficus habuit quidam planctatam in uinea sua. et uenit quaerens
fructum in ea. et non inuenit. ' ait autem ad cultorem uineae. ecce anni tres sunt ex
quibus uenio quaerens fructum in ficulnea hac et non inuenio. succide ergo illam. ut quid
etiam terram occupat. * at ille respondens dixit illi. domine dimitte illam et hoc anno
donee fodiam circa eam et mittam cofinum stercoris in circuitu. ' et siquidem fecerit
fructum sin autem in futurum succides eam. " erat autem docens in quadam synagoga
sabbatis. " et ecce mulier quae habebat spiritum infirmitatis annis decem et octo et erat
5. dico + autem dct D"'', + enim e. sed : 0711. c e 8. ad O. dixit codd, et uett. : dicit vg. Tisch.
ff^ i I q\ quod d, quoniam r {et oti D). si non cum gr. Xeyei ; ait E i. illi : ei Z* {corr. Z') ; ille
nisi a E efq. poenit. DitPJ vg., paenitenteam KT ;

R. dimitte (dem. 0)=d(pes: sine a e, remitter
> si poen. non vg. I. hegeritis C, aeg. DR habu- ;
ffi I, relinque r dimittam R, remittam i. illam
;
ei'itis (cf. u. 3) KM'VX*Z vg. {iton autem cod. pr. : ilia Z* [corr. Z') mihi W. husque C.
;
caraf. et cor. uat.) q r ;

gr. fieTavoTjaijre ttel -<yqr^ fodeam D. circa (circam O) illam om. GJ. ;
lit u. 3, penitueritis c d ff^ (i) ; credideritis I'. stercora {Ko-npia phtr^ codd. vg. et 5 stercus e et :
omnes : otn. QR ffîet u. 3); / ; + homines b. Koirptav GHKn etc. cophinam stercoris M" cum
;
peiiuitis O. > sim. per. omnes c. uett. rell. (qualum st. d) et D"'.
6. autem: ergo W ; +et TSfiT. om. hanc a. 9. et om. R. si autem ff R ceteroquin a, si ;
similitudinem : similitud sup. tin. O" ; parabo- quominus (/e. excides ?-, euellis d excidetur (^/ ;
lamarf; + illis a. arb. ficus Y, a ff. i r -^

arb. om. eam) e.
ficum q ; EKT c efi I q r aur.
ficulneam d. habuit 10. autem + iesus H
ca»« ^. GHr i?/;-. autem >
> quidam plantatam nouella-
habebat T ie). : erat R. docens dicens H* {corr. H'). syna-
:
tam e. uinia sua Kr*R, uenea sua E* uineam ; goga : synogoga lapsu Tisch. {et in ed. codi-
suam CD(uiniam)G©* c e ff^ aur., uiniam (om. cis A), sinagoga JP*WY, synago~ D sinagogis E ;
suam) b q. uenit uenens G cf. I. querens D. : (-iis*)iP"'''R _faA (> in s. eorum docens) una syna- ;
in illam G c ff^ i. et non inueniens (cum non gogarum b ff^_ q, una de synagogis d c° (ex), una
inuenisset e) dixit ad etc. del cu»i gr. D 127. synagoga c, quadam s}Tiagogay", et >• syn. quadam
7. uiniae DR, uinee W. tres: -in- D. > tres {Bentl.) gr. iv fxia twv a. om. eorum {a) b d e f
;
anni sunt T ; triennium est a <? ; et rpla ir-q gr. ff-i

i q r S {Bentl.) cum gracco. sabbathis etc.
plur. {iTi) Tpia taiitum D). ueni T c. querens semper 5T&.
DY. in om. D. ficulnia D, fyculnea E ; ficu a r, II. mulier + erat cZ et gr. ArA etc. abebat C.
arbore fici e. inuenio + adfers securem d et D'"'. spiritus R. infirmitatis : languoris a. > infirm,
succede Q, succidite Y ; excide a e r, praecide d. spiritum E. hab. sp. inf. : in infirmilate erat
illam eam E d. aetiam CE. occupat (hoc. C)
: spiritus d et D«^ decim G*-{corr. G')R ; -x. DEF
= KaTap-fii: euacuat b jF„* I q. detinet
{ff<f) i r, AV. hocto etc.ut u. 4 nouem /'. inclinata
;
intricat e. incuruata e f, iiicumbens d. nee + enim E.
3 H
406 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XUI. :
1- quam cum uidisset iesus '"respondit autem ad ilium

uocauit ad se et ait illi dominus et dixit
mulier dimissa es ab infirmitate tua hypocritae unusquisque
^••et inposuit illi manus uestrum sabbato non soluit
et confestim erecta est bouem suum aut asinum
et glorificabat deum. a praesepio
14 (165. 2) Respondens autem archisynago- et ducit adaquare ?
gus ^hanc autem filiam abrahae

indignans quia sabbato curasset iesus quam alligauit satanas
dicebat turbae ecce decem et octo annis
sex dies sunt in quibus oportet ope- non oportuit solui a uinculo
rari isto die sabbati ?
1- (166. 10)
in his ergo uenite et curamini j7^ ^^jj^^ \\2i&z diceret
et non in die sabbati erubescebant omnes aduersarii eius
incuruata. nee omnino poterat se erigere. '^

quam cum uidisset iesus. uocauit ad se et
ait illi mulier. liberata es ab infirmitate tua. ^^
et inposuit illi manus. et confestim erecta
est et glorificabat deum. " respondens autem archisynagogus. indignatus est quod sabbato
curaret iesus. dicebat turbae sex dies sunt in quibus oportet operari. in his ergo uenite et
curamini et non in die sabbati. ^^
respondens autem dominus ad eum dixit, hypocrita.
unusquisque uestrum sabbato non soluet bouem suum aut asinum a praesepio. et ducit
adaquare '"hanc autem filiam abrahae quam alligauit satanas. annis decem et octo non
oportuit solui a uinculis istis die sabbati.
''
et cum haec diceret erubescebant omnes qui resistebant ei. et omnis populus
gaudebat in uniuersis praeclaris uirtutibus quae uidebantur fieri ab eo.
bomnino C ; omni ST. stirsum (rursum X°) H0IKOTVWXYZ* "- vg. bcfilq aur. : om. in
respicere (dvaKv^m) sursum (a susum E) aspi-
: BEH'GJMXTQRZ' Bent!, ad eff^rS; cum gr. rfj
cere DE gat.; retrorsum respicere H'^'R ; se erigere ^fiipa. dies EQ.
d e f {el + in totum loco omnino d e). 15. respondit {arriKpiS-rf) codd. plur. (resp D)
12. cmn quum H©. ; uidisset «</« ABEFEH** cor. uat. Bcntl. b d e I q h: respondens ABOX^Y
FGHQKM'OVWXYZ- tiett. fliir.: uideret CD vg. a c f ffj.
i r aur. om. ad ilium F. dominus
H""«IJMQRTZ* vg. cor. uat. bff.^ i I. om. iesus h. (o Kvpio'i plur.) : iesus EFJ cuvi gr. T){non d)F\jr
uocauit +eam Q vg. (non cod. caraf.i cor. milt. >
dominus ad ilium Z, om. et pr. B vg.
uat.* a b f ;illam'^j q r. om. uoc. ad se et </ £ f
a c ffi i r aur. (non autem AOX^Y). hypochr.
Di". demissa GOV, dimisa STR; absoluta a, C, hyppochr. DER, hj-ppocritae 3", hipocrite W,
liberata ef. hab C. infirmate X* (it stipcrscr. X'). ipocrite T; hypocrita
Erasm. cum d f I et gr. J^
13. inposuit plur., inposs. 3", inpossint R: DVX. sabbatum H ; die sab-
hunusquisque C.
imposuit AffHMWXY vg. manum c ff.^ q r. bati d. soluet CDEMQRT (-bet) gat.a d e fil
oonfestiiu : subito a, continuo e r. herecta C, q r aur. soluat G.
; bobem COTX. assinum D,
creata R. glorificata est R ; magnificabat b c (-nit) assynum E asinem G. prae'^pio G, presepio CD,
;
ffî I q r, honorificabat a d, clarificabat e. praesipio O; praesepi KVX*Z, -pe i q. ducet O.

14. archesjTiagogus AJTY, archysyn. ©, archisin. adaquare: et adaquat a i/(ducens adaquat)t?; ad
EiiPRW, arcisin. T, achisyn. V*(r superscr.). in- aquam / r.
dignatus X^ i'y ^ + est

f). c quia: quod XT \a) b haec Q. filia Y; cum sit filia a e, quae est
16.
c /ff., ilqr. sabbatho ^ ; sabbatis QRT (-this), filia q. habrahae EK*, habrae T, abraechae R,
curaret Z* corr. Z') gal. uell. {exc. d aur.) di- abrahe C\V, abrae D. adligauit O, alligabit T;
cebat: om.gcU.; + autem c; et die. z. turbeW; alligauerat GKT c e I r, -rit ff, ; ligauit d i. sa-
turbis c qr\ + quia EQR. > die. populo (turbae thanas C\V. om. ecce W c e fI r. decem: .x-
a, ad populun. e', quia (quod a) sabbato curaret DEFRW. hocto etc. ul u. 4. > annis lanni ct)
(curauit d) iesus a d e cum D''. sex: .ui. F. d. et ocio d e f I cum D*''. nonne D. hoportuit
om. sunt R. hoportet hoperari C ; licet opus . . ha C. isto : in T. diae C.
fieri r\ oportet curari d [non T)"). hiis E*\V. 17. et cum quum I
0^; haec [n(p. lin. K) di-
curamini; curate/, in die cum AffC diae'DF ceret: haec dicente eo a Oj 6; om. d e cum D"^
xni. 17-24.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 407
20(168.5) Et iterum dixit

et omnis populus gaudebat
in uniuersis quae gloriose cui simile aestimabo regnum dei ?
fiebant ab eo.
^1 simile est fermento quod acceptum
18 (1C7. 2) Dicebat ergo cui simile est mulier abscondit in farinae sata tria
regnum dei donee fermentaretur totum.
22(160. 2)
Et ibat per ciuitates et castella
et cui simile esse existimabo illud ?
Simile est grano smapis docens

quod acceptum homo misit et iter faciens in hierusalem.
in hortum suum Ait autem illi quidam

23 (170. 5)
et creuit et factum est in arborem domine si pauci sunt qui saluantur?

magnam ipse autem dixit ad illos
-* contendite intrare per angustam por-
et uolucres caeli requieuerunt in ramis
eius. tam
" dicebat ergo, cui simile est regnum dei. et cui simile esse existimabo illud. " simile
est grano senapis. quod acceptum homo misit in hortum suum et creuit et facta est arbor
magna, et uolucres caeli requieuerunt in ramis eius.

^''
et iterum dixit cui simile aestimabo
regnum dei -'

simile est. fermento. quod accepto mulier. abscondit in farinae mensuris
tribus. donee fennentatum est totum.

*^
et ibat iesus per ciuitates et castella. docens et iter faciens in hierusalem. " et ait
illi quidam. domine si pauci sunt qui salui fiunt ipse autem dixit ad illos. "' contendite.
henib. C, erubiscebant GH ; confundebantur a a.^ mabo QR cor. uat., extimabo CT ; aestimo M c.
d ; confusi sunt e. om. omnes b d e ff.,i I q. ad- 21. +et cui ad inil. tiers, {i.e. et cui simile est?
M'RY qui aduersabantur ei a a..) e fermento etc.) AJPHX-^Y >ion autem ueti. plur.,
uersari eiu5 ;
omnis omnes GO. gaudebit gr. plur. sed cf. et it. dixit cui est simile re. d. et
(> ei adu.), cf.f. : ;
in uniu. dioebat (u. 18) om. R. in cui adsimilabo illud 1 simile est etc. a a„, et it.
R. . . .
C) quae gloriose i-saeCOY, dixit cui simile aestimabo r. d. et cui simile faciam
uniuersis (hunin.
-sse D) flebant ab eo (ivi iraaiv tois IfScifois rots illud ? simile est etc. r ; aut cui sim. est r. d. et cui
yivofiivois iw' airov) (odd. et vg., cf. in omnibus similabo illut ? simile est d et D"''. simile est
mirificis quae fiebant ab illo a a^: in praeclaris fermento litl. min. X. acciptum Qi*(sed corr?) ;
quae uiderant fieri ab ipso b c (eo) ffi (uidebant) accipiens d, cum accepit e. mulier bis scr. R.
i / q r (>a.h ipso fieri), in omnibus quibus uide- farinae (-ne W, -na aur.) sata tria (-in- D):
bant mirabilibus ab eo fieri d, in omn. quae uid. farina satis tribus EM" gat., farinam mensuris
praeclari f. ab illo e, cf.f; fv -naaiv 01s iSfoipovv tribus r cf. f farinae (-na a.,^ mensuras tres {om. e)
a„^ d e ; farina a a^* b, farinam e ff, i I q. fer-
mentaretur ((viiwSrj D) codd. et vg., firm. R,

18. similis />-. GX. om. cui s. est r. dei et i.
dei : pergzint et cui adsimilabo illud a a.^ e, et cui fermenteretur G, fermentaraetur 0*{sed. corr.),
similabo illud di. et : aut W. esse om. GKT'' fermentetur e r: fermentatum est E 1^ d fff-. i I q <r
X*( + y^vg. c ff^ I. extimabo T cor. uat. mg. ;

Amb. Inc. et gr. plur. i(,vtiiiSr]. totam gat. om. a. ;
aestimabo E vg. c aur. illut G ; om. r. > illud 22. ibat (eiroptutTO al. pauc.) codd. (ibant E, H
exist. W c ff.1l q\ > illud esse exist, b. toibat R") et vg. circuibat a a, d, perambulabat e,
:
19. &sXj pr. + regnum i^\c gat. synapis CDE etSifTTopfvcTO gr.plur. ciuitatem R. oast. : uicos
HY. quo accepto a d, quod accepto ffj q, quod a fflj. castella > et ciu. D cum graeco 69. fatiens
cum accepisset e. missit D3'R. ortum RW?" G. om. et iter f. in a. hierusalem ihyer. D,
hortuum Z*{scd corr.). factum est in arborem ihcr. C, ier. vg.)= UpoviraKi]ii ADT"°'XrA etc.:
magnam (magnum B ; om. e) = iyivi70 tU bivhpov hierosolymis a cum gr. NBL LfpoauXv/ia cf. Tisch. ;
liiya gr. pliir. ised om. titya NBDL e/c.) : facta est T. G. 8 ad hunc locum et nos ad c. ii. 22.
V*, a a„de q et gr. unev.

arbor a b d ff.,
i I r,i. est a. magna c f f. est a. 23. ait: it dixit N'^
grandis q ; eêi'eTo hiv^pov D. et tert. : ita ut /. illi : ei W d. si : ergo F ; om. e ff. salbantur
uolucris G ; uolatilia d e r. celi W. requierunt C, saluentur D e ; salui fiant F ff^ i*, s. fiunt {b^ c
JPQR ; quieuienmt D ; habitabant e, -uevunt dr h; f i* q r, s. futuri sunt a a„.

I
rcquiescant /. ramiis E*. 24. contendete SP, contentite E certamini d, ;
20. similem EMOXY. estimabo 5PW; existi- elaborate e om. a a,, intrate ;
a a^; introire d e. V
3 H2
4o8 EUANGELIUM SECUNDUM LUC A ill. [xiii.. 4-29.
quia multi dico nobis quaerunt intrare ct in plateis nostris docuisti

et non poterunt. 27 et dicet uobis nescio uos
25 (171. 5)
Cuni autem intrauerit pater fa- undc sitis
milias discedite a me omnes operarii iniqui-
ct cluserit ostium tatis
et incipietis foris stare -*ibi erit fletus et stridor dcntium.
ct pulsare ostium (172. 5<
Cum uideritis abraham
dicentes domine aperi nobis et isaac et iacob
et respondens dicet uobis et omnes prophetas in regno dei
nescio uos unde sitis uos autem expelli foras
-^ tunc incipietis dicere 2' et uenient ab oriente et occidente et
manducauinuis coram tc aquilone et austro
et bibimus et accumbent in regno dei.
intrare per angustam portam dico uobis. quia multi quaerunt intrare et non poterunt.
^''
cum autem intrauerit paterfamilias, et clauserit ostium, incipietis foris stare, et pulsare
ostium, dicentes. domine domine aperi nobis, et respondens dicet uobis. nescio uos
unde sitis. ^^tunc incipietis dicere manducauimus coram te et bibimus. et in plateis nostris
docuisti. " et dicet uobis. nescio uos unde sitis. discedite a me omnes qui operamini
iniquitatem. ""
ibi erit fletus. et stridor dentium. cum uideritis abraham et isaac. et iacob.
et omnes prophetas in regno dei. uos autem expelli foras. ^' et uenient ab oriente et
hangustam C. portam (TnJXt/t AXFA etc.) codd. min. scr. X. dicere + domine d etJ)<i'. mandu-
et vg. et b c fh aur. : ostium a a, e ff.^ i 1 q r, camus H*( + ui sup. lin. H') ; manducabimus T.
ianuam d ct Bvpas NBDLf/e. ""bis T. > dico coram te : in conspectu tuo d e \om. tuo). om.
nobis multi Wee {/ ) ff-i i I </ "• quaerunt codd. et bibimus E. > et bibimus coram te G /.
plui: (quer. D)
q i {non A) aur. cor. uat.
c fff., i docuisti + et in synagogis c.
CjUaerent E(-enti).J vg. Tisch. a a, b d e I r, querent 27. dicit FO; +dico dS {Bcntl.) cum gr. Keyai
RW, cur?i gr. ^rjTrjffovfjii'. intrare sec. : introire vfiiv {sed. H 225). uobis:
om. \eyai uos E*.
KVZ aa,di/ r. potuerunt DEF HWOR c q aiir.; nescio uos : om. E ; om. uos "Y b ff,î l\ nnm-
inuenient
25.
d et Do".
cum (quum C©,
> nee poterunt
a quo 8) autem
-rint a.,) int.
intrauerit
a a.,. quam nidi uos d e uos nidi) et om. unde sitis
d e. hunde C. sitis estis D3PJ b c I q i aur.
O :
;
p. f. codd. vg., itett. plur. cum gr. D d<(> orov av o essetis G. discidite R, discite V; recedite c d
oiKoS. fi(7€\6i], ex quo p. f. introierit d: ex quo (Jf-i^. omnes om- T aur.* operarii (hop. C,
surrexerit p. f. /'
q (-xit), ex quo incipiet p. f. sur- operari Y) iniquitatis (-tes Z*) : operamini ini-
gere e cum gr. plur. dtp' ov av lyipOr} 6 oIkoS. ; quitatisM"Q gat. (-tes) qui operamini iniquitatem ;
fraeterea haec uerba ctnn uersu 24 coniungerc E(-tes JP^'Ry? r\ in gehennam ignis /.
itidaiiur d c, non autem ttctt. rell. et codd. nostri. 28. ibi: sibi R ubi DE gat.* fletos R; ;
cluserit ACD(cluss.)JPFGH0IJMT(s sup. tin.) ploratus d + oculornm G af e I. quum H0

\ ;
Y; clauserit Bai"EKM"OQRVWXZ vg. Tisch. + autem H0 /. uideritis (uideris Z*) codd. et vg.
hostium pr. CDH*R, hostcum T + suiim
; et ('. ct uett. cum gr. 6if-7]a9e AB<:LR al. plur.: sed
incipietis [koI ap^-rjaBe) cum AfFCDFGHWIQR uipfoBi B*DX min. ct uidebitis Lucif. cat.
TX^VP! Bent/, ct uett. plur. : om. et BEH'JKMM' abracham R, habraham E, abraam D\V. ysahac
OV\VX*Z'5"Sffi / r aur. foras FGM". hostium C, ysaac W ; isac H'R {et wan X*DLV pro-
sec. CDS', osteum T om. Y b d q cum gr. D ; ;
phetas (prophetas Y, profetas DJPOR ; -H dei a r)
om. et pulsare ostium a a.^. domine bis b d f i sine addit. codd. plur., vg., d e fS aur. Ambr. bis,
q 5 cum gr. AD al. plur. respondet \W*{sed et gr. : (- introire AX^Y ; -H intrare F Ambr.
corr.). dicit FO atir. uobis uos E om. a a., b : ; scmcl \ -v introeuntes uett. rell., Lucif. cal.
ff.^
i I q. nescio : non noui c. uos om. a'T c. rcgnum Y c ff.. A' q. om. autem X-. expelli
hunde C, undes R. scitis R ; estis fFDG d I q cxcludi r, -dimini e, proici a, eici d.
aur. + recedite a me omnes operarii iniquitatis
; 29. hor. . . hocc. C. om. et oco. /. et tert. :
DEfqui operamini iniquitates)Q(q.op.iniquitatem); om. T; +ab H"X* cor. uat. a a^ df I et gr.

ex u. 27. BLR etc. accumbentur H ; recumbent CE(-enti)
26. tunc inc. . . . unde sitis u. 27 om. R. lilt. M" b c d e ff-i i q S, disc, a r ; om. et aco. /.
XIII. 30-3=,.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 4C9
30 (173. 2) ]7(-
ecce sunt nouissimi "' uerum tamen oportet me
qui erimt primi hodie et eras et sequent! ambulare
et sunt primi qui erunt nouissimi. quia non capit prophetam
31 (174. 10) j[g accesserunt perire extra hierusalem.
jjj jpgj^
34(175. 5) Hierusalem hierusalem
quidam pharisaeorum
dicentes illi quae occidis prophetas
exi et uade hinc quia herodes et lapidas eos qui mittuntur ad te
uult te occidere quotiens uolui congregare filios tuos
^-et ait illis ite dicite uulpi illi quemadmodum auis nidum
ecce eicio daemonia et sanitates perfi- suum sub pinnis et noluisti
cio hodie et eras 35 ecce relinquitur uobis domus uestra
et tertia consummor dico autem uobis
occidente. et ab aquilone et austro. et discumbent in regno dei. '"et ecce sunt in

nouissimis qui erunt primi. et qui sunt primi erunt nouissimi. 'Mn ipsa autem die.
accesserunt ad eum quidam ex pharisaeis dicentes illi. exi et uade hinc. quia herodes uult
te occidere ^'^
et ait illis iesus. ite et dicite uulpi illi. ecce eicio daemonia. et sanitates
perficio. hodie et eras, et tertia die consummabor uerumtamen '' oportet me. hodie et
eras, et sequenti ambulare. quia non est possibile prophetam perire extra hierusalem.
"hierusalem. hierusalem. quae occidis prophetas. et lapidas eos qui mittuntur ad te.
quotiens uolui congregare filios tuos. quemadmodum gallina puUos suos sub pinnis suis et
noluisti. ^= ecce relinquetur uobis domus uestra deserta dico autem uobis. quia non uide-
30. erunt : erant bis !FJKM"QR(eranti j'^(r.)TW cum gr. 69. 80; abite /', uadite c, ite ff^ m r;
XZTS Par. lat. 2(12"", Corp. oxon., e aur.,et erant i.e. om. priora uerba Indus uersus et legunt
a contra gr. icovrai.. om. sunt Trop(V(a9i pro iropeueaBai. nerunt. 5§. hopor-
f>r. r^ fueriint sec. ;
sec. B. nouisimi sec. KT. tet C. om. me R. hodiae C. eras ras EF :
31. ipsa; ilia EJP"'''R ; eadem a a^; + autem crastino e. sequenti : + die DG (diae) zg. cor.
futurum a uentura d tJ exo/iivri gr.

JP b efr cum gr. GS al.pauc. die (diae C) codd. uat.* ; in a.,, ;
et vg. et uett. plur. <Jiiiipa B'T"'''rA etc.) hora d :

plur. scd TT) fpxo/icV?? NDA min. ambulare
cum gr. NAB*DLRX etc. accesserunt : ascen- {nopdfaSai) : om a a^ ; abire d e, ire q. quia :
derant J + ad eum T) efr; + illi d cum gr. D ;

qui R ; sequititr ras. 2 litt. 'S. non capet R non ;
;
e/ + ad eum post quidam Q. pharise. JPW, oportet a a.^ b d, inpossibile est m, non est possi-
farisse. D om. i. illi om. T* ( + sup. lin.') d e :
bile ef. profetem R, profetam DH". perire dele-
; ;
ille C,*{sed corr.)R. exii JPQ; discede a «2. et tum in B. iher. C, hyer. D, ier. vg.
r tu Q. uadet R. herodis ESP^R, erodis D. uul 34. iherus. etc. ut 33 ; hier. sec.om. G. que W.
(ante e) DOR ;
quaeret d, et (i]T(i {pro ekka) D hoccidis C, occides M ; interlices e. profetas D5P
al. 5. occidaere O* {scd com). O, prophetae R. lapides G. eos qui missi sunt
32. et ait (koi (Xniv) : ipse (ille e) autem dixit D a r (> a te m. sunt) missos d e 8. quotiens ;
a a, e, et dixit d. ii eUev M yP". illis + iesus b c {noadicis) cum BffCEGIJMORTWX*YZ, cf. ad

m Mt. xxiii. 37: quoties ADS'HQKKTQ
f m cum gr. X'^''. ite dicite codd. plur. et b c I xviii. 21,
quemam-
q our. : ite et dicite EKTR i!g. e
f ff^
i r, euntes d. VX^ Tisch.; saepius a, saepeâ?
z;,^. /.
S, abeuntes d. d, euntes indicate a a^ ;

gr. noftvBkv- modum XYZ. hauls C gallina uett. [exc. aur.). ;
T€s ciVdTc. ulpi DE. ece R. iecio D, eiicio vg. nidum suum (t^j' caur^s voaaiav XBLRXFA etc.)
Tisch. ; expello e m. demonia DH>RW, daemonic codd. et vg. et a hi aur. : puUos suos uett. rcil. et
Y. sanitatis G ; curas e. perfitio GHW, perfec- TO lauT^s fOCTffi'o ADKM etc. cf. Tisch. T. G. 8 ad
tio M". hodiae C. tertia [jtj tp'itti plur.) AC5P* loc. sub : sup O* ; suo ut iidlur G. pinnis AB
FG(tertio)H*MQY (tertio) d 5, et sequenti /i i : a='E3'GH©IKM0RVXYZ bfatir. : pennis DJKT
+ die BffD(-indie)E3>(«(/. /2-«.)IJKM-ORTVW QW vg. Tisch. S ;
pinnas CT q ; alls / r ; alasa c
XZ zg. b-fm g r aur., die tertia a a.,_, tertio die H'0 deffî; +suis GM'//r ; +suasac(/e z; +con-
e, sequenti die c; -rr) Tpiry fjiiipa B 56. 346. congregat R ex Mt. xxiii. yj. noluistis a d e ff^l* q
sumor KT ; consummabor e f ff^ m, perficior d; {Bentl.) cum gr. oiic ifii\T]aaTf.
crucifigor 35. relinquitur (aipUTm cf. ad Mt. xxiii. 38)

/.
uerura tamen ambulare ; om, i i* Aa?*MOQWY cod. caraf. a: relinquetur BaFCDE

33. . . .
410 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xm. 35-xiv. 6.
quia noil uidebitis me legis pcritos et pharisaeos dicens si
donee ueniat cum dicetis licet sabbato curare ?
bencdictus qui uenit in nomine domini. • at illi tacuerunt

XIV. ^
('"''• '"' Et factum est cum in- ipse uero adprehensum
traret in domum cuiusdam principis sanauit eum ac dimisit
pharisaeorum sabbato manducare Set respondens ad illos dixit
panem cuius uestrum asinus aut
ct ipsi obseruabant eum bosin puteum cadet
2et ecce homo quidam hydropicus erat et non continue extrahet

ante ilium. ilium die sabbati ?
3(177. li)
j?t respondens iesus dixit ad " et non poterant ad haec
bitis me. donee ueniat dies cum dicetis. uenedictus qui uenit in nomine domini. XIV.' Et
factum est dum cuiusdam principis pharisaeorum. sabbato
introisset iesus in domum
manducare panem. et ipsi erant obseruantes eum. -et ecce homo quidam hydropicus
erat ante ilUim. êt respondens iesus dixit ad legis peritos et pharisaeos licet sabbato
curare aut non. *ad illi tacuerunt. ipse uero adprehensum hominem sanauit eum. et
dimisit. 'et respondens dixit ad illos. cuius uestrum filius. aut bus cadit in puteum. et
non continuo leuauit ilium in die sabbato. *et non poterant ei respondere ad haec.
a>'G(-aetur:H0IJKM"RTVXZ vg. uctt. rell., re- 1

5''". si licet (€( t^ffTTiv) codd. plur. vg. uett. plur. :
mittetur e dimittetur d Aug.

; om. uobis fr. D. cm. si AY Tisch. d f et gr. XBDL 59. 15'". sab-
uestra sine addit. aim AB*ai'CHf")IJKMOTVX= bato (-tho Tig) =Ta; trai8;3a™ sabbatis IP^'M'R :
YZ cod. caraf. e ff^ iaiir. etgr. XABKLrff. + de- : 7.*{corr. 7?) a et Toh adPâaiv gr. min. pauc.
serta B'D(dis.)Ea'G(desertas)M"QR(deserat)WX* curare siiie add. codd. plur. vg. uett. plur. et gr.
ig. abc dfl q rl et gr. DEGHMUXA etc. Iren. plur. + aut non EIP'"i'QR d ef q r; + an non D
: (5
his. autem enim : ae ; otn. b cff.^ iI cum X*L min. cum. gr. NBDL min.
quia om. E gat. h c d e ff^ i I q r et gr. NABD etc. 4. Inc. u. 4 at illi tacuerent 1^ Beza, Stephanus
> me uidebitis ET b c de q r S cum gi: DEGH 1 551 et 15,55 etc. : ipse uero Tisch. T. G. S,
inc.
etc. donee : quoadusque c. ueniat (ueniam KT IV. H. etc. tacebant B siluerunt uel tac. 5
; + et ;
c; +dies a bf) cum (quum H© ut (/, quando a,

; D. ipse : ille T)*{corr. mg.). adprehensum C
et c) om. 'E e i cum gr. XBKL
: etc. dicatis E gat. DE'F.TMOVXZ, adprae. ByGHOM'QR: appre. A
a c d ei q, dicitis O aur. KWY vg. Tisch.. apprae. I, appreensum T ; ad-
XIV. I. quum H0 ; ut F b c ff.,
i I ; dum/. in- prehendens E* a d, adprae. fF, adpraehendit e. acci-
traret codd. plur. (et 0""X^) JtJlS: et iiett. pliir. : in- piens 5 gr. emAa/Soyueros
; + hominem D3""i'M'QR ;
trasset JPO' (^trasset 0*'iX* a r aur. ; introisset TS d {rmm) gat. /; + iohannem E; +eum uett. plur.
/^ introiret (? ; + iesus W z^^.yr; +ipsec. om.inE 'ilium e); + manum illius a\ sine auct. graeca.
r. Y om. D principum dh [Betill.) cnm
principes ; ; sanauit eum [om. ADYl ac fhac C, et BM)
gr. Tivos 7WV ap\6vTojv Tojv (p., cf. ex principibus e. dimisit (dem. O, dimissit D)=ia<TOTo amav Kai
> principis cuiusdam E. phariseorum W, farise. 5P, artiXviTiv uariant uett., > san. ac dim. ilium b
:
farisse. D. sabbatho T|§ et semper, manducaret (eum") c ff, i I q r (eurauit), et curauit et dimisit e,
C ad edendum e. ipsi ipsura R. hobseruabanl C
; :
; curatum eum dimisit a, et sanans dimisit d, cf. V)<i'
erant obseruantes a d e/B (âav TrapaTT]povfi(Voi). Kai iaaafifvo^ a-rnXvuiv.
om. et M. quidam (tu)
2. : m in ras. G ; om. 5. inc. et dixit ad illos uett. omn. (eos d) e.rc./S
M" b c ff,^ il q cum gr, I. 131. D > quidam homo aur. om. ad illos RT. dixit : ait EIP":'WrR fr).
O aur. hidropicus IP, ydr. KVWZ, idr. T. > assinus DR, asynus E, asinos G ; filius e / q cum
erat hydr. d S Bentl. cum ord. gr. ante illnd R*; gr. ABEGH etc. vius ; ouis d cum D"' irpoPaTov ;
apud ipsum c, presente illo 5, in conspectu eius d. cf. R. Harris Texts and studies' ii. i./. 63 bos
' :
3. respondens : intuens T. iesus dominus e. : bus GO. cadit CDEQT, incidet d ((fineaurat V
> dixit iesus (7^2 '' leges O. peritos: doctores etc.), cadens i I, si ceciderit a (e) + die sabb. hie d ;
a d e. phariseos 5PW, faris. D, farissaeos R, e et D""'. non nonne D. confestim d. extrachet

et :
pharesaeos G. ow. et phar. <;. dciaens i>îyaiv) codd. R, extract CT -achit D* [ccxp.), -ahit 5PQ, -ait O
; ;
plur. vg. c ff2 ^ ^ B aur., cf.bq qui dixit hoc loco leuabit d if), diae C. om. die sabb. /.
ponuiit: om. AEiPXY corp. o.xon., a d e f r gr. D 6. potera'H II ;
potuerunt R ;•. hcc E\V. illeR;
XIV. C-I2.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 411
respondere illi. ^"sed cum uocatus fueris uade

(178. 10)
Dicebat autem et ad inuitatos recumbe in nouissimo loco
parabolam ut cum uenerit qui te inuitauit dicat
intendens quomodo primos tibi
accubitus eligerent amice ascende superius

dicens ad illos * cum inuitatus fueris ad tunc erit tibi gloria coram
nuptias simul discumbentibus.
non discumbas in primo loco 11 (179- 5) Quia omnis qui se exaltat hu-
ne forte honoratior te sit miliabitur
inuitatus ab eo et qui se humiliat exaltabitur.
12 (ISO. 10)
° et ueniens is qui te et ilium Dicebat autem et ei qui se in-
uocauit dicat tibi uitauerat
da huic locum cum facis prandium aut caenam
et tunc incipias cum rubore noli uocare amicos tuos
nouissimum locum tenere neque fratres tuos
''dicebat autem ad inuitatos parabolam. intendens quemadmodum primos discubitos eligebant.
dicens ad eos. * cum inuitatus fueris ab aliquo ad nuptias. noli discumbere in primo loco,
ne forte honoratior te sit inuitatus ab eo. ' et ueniens is. qui te et ilium inuitauit. dicat
tibi da huic locum, et tunc incipies cum uerecundia nouissimum locum tenere. "'
sad
cum uocatus fueris uade et discumbe in nouissimo loco ut cum uenerit qui te inuitauit
dicat tibi. amice accede superius. coram simul discumbentibus. tunc erit tibi gloria
''
quia omnis qui se exaltat humiliabitur. '-
dicebat autem et qui se humiliat exaltabitur.
et ei qui inuitauerat eum. cum facis prandium aut cenam. noli uocare amicos tuos.
neque fratres tuos. neque cognates tuos. neque uicinos diuites. ne forte et ipsi reinui-
ei M*{sed corr.). > ei resp. (resp. ei B) ad haec 9. inueniens X ; ueniat . . . itbceilqr;

afS. uersum ita habent de ; ad illi non responde- adcedens_^. his OT ; om. BQ uett. exc. aur. qui'
rant ad haec d {et D"'), illi autem nihil potuerunt H (scdi del.), uocauit: inuitauit iFG a d ef\ +
respondere ad ista e. et M". dicet R d {Bentl.) =lpfX. om. tune b c
7. auteiiiet««« ABff CiPFGHeiJMQWXYzg-. ff.^
i q r. incipies K a bfi q r Bentl. {ap^ri), in-
aff^ r aur. etgr. D : om. et DEKBTORTVZ BoilL, cipiens dff, ;D. robore 'H.*{sed corr.)
eris e et ear]
tielt. phir.gr. phir. uitatos R eos qui inu. fuerant ; OT confusione a d, pudore r, uerecundia^.
; >
e. parabulam DJP'GR similitudinem e q om. b. ; ; locum non. R. detinere a recumbere iP"'». ;
intendens (lire'xtuc) denotans a, notans e, uidens : 10. quum H0 om. D. uotus lapsu G inui-
; ;
d. primus G. accubitos BDEGIMKTOY, accipitos tatus a e, -H in nuptias e. uade om. d e et D""" 251 :
;
R (ypr. exp.) discubitus Q afff.^ r, rec. q, locum

; -f et af r. recumbe : otn. E ; disc. afr. ovi.
e. eligerent S'CCael.WGHQIKMO'QWY vg. in G. ut : et B. quum sec. 0. uenera V* ; +

Tisch. : ABDEH>JKrO*R(-runtjTVXZ (-runt
eleg. infirmior te uenit autem ad cenam Eâ/.
r. te : -H
Z*) ; eligebant b c defff^ i r. om. dicens ad illos e -H et ilium e. inuitauit uocauit E gat.* om. :
syr. sch. dicat tibi D ; om. tibi a i I. ascende accede :
8. quum H0. inuitatus (-tos R, -tis e) fueris a c fff,^ i q r. superitis iiiepte R. tunc hoc enim :
C-itis e)=K\Tj6^s, inuitaris d ei u. 10 : +ab aliquo e. gloriam EH. coram : cum c q, in conspectu
b f q et gr. exc. D ; inu. quis fuerit a ( > fu. d\ + omnibus ? f«7« ^?-. NABLX etc. om. simul
aliquis) c ff^ i {om. quis) I r. ad nu||ptias O, a I. descumbentibus A ; rec. a ;
qui s. recumbent d.
ad nubt. ffCITX ; om. b. non discumbat a ff, 11. omnesO ; om. e et > qui se humil. etc. ante
i l\ noli discumbere b f q, noli rec. d e (nolite qui exaltat. >• exaltat se a (/ 5 ( ipsum). humi- i: -i-
etc^. loc" T; om. D; accubitu S {dr). honera- liabit""' M ; -uitur O. ante humiliat ras. 6 litt.
tior G, honoratiorte R ; honorificentior d. sit K ; huiliat R. > hum. se d 5. exaltauitur O.
uocatus b cffa i I q r\ ueniet d et rjêi U. ab illo 12. et pr. om. ORX cum gr. V al. 10. > ei
TJg. cor. uat. mg., et illo e; om.a b c d ff., i I q. (ad eum d) qui inu. eum d f; inuitanti cum S ;
412 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XIV. 12-18.
neque cognatos beatus qui manducabit panem

neque uicinos diuites in regno dei
16 (181. 5)
ne forte et ipsi te reinuitent ^^ Jpgg ^Jj^Jj gj_
et fiat tibi retributio Homo quidam fecit caenani

I'sed cum facis conuiuium magnam et uocauit multos
uoca pauperes dcbiles " et niisit seruum suum hora
claudos caecos cacnae dicere inuitatis ut uenirent
^^ et beatus eris quia iam parata sunt omnia
quia noil habent retribuerc tibi I'et coeperunt simul omnes
retribuetur enim tibi excusare
in resurrectione iustorum primus dixit ei uillam emi
^' haec cum audisset quidam et necesse habeo exire
de simul discumbentibus dixit illi et uidere illam
tent te. et " sed cum feceris conuiuium. uoca pauperes. deuiles.
erit tibi retributio.
clodos. caecos. " et beatus

eris quia non habent unde reiribuere tibi. retribuetur autem
tibi in resurrectione iustorum.
^'
audiens autem quidam de simul discumbentibus. dixit
illi. beatus qui manducauerit panem in regno dei. " ad ipse dixit ei. homo quidam fecit
cenam magnam et uocauit multos. "et misit servum suum hora cenae dicere inuitatis.
uenite quia iam parata sunt omnia. "*et coeperunt simul omnes excusare. primus dixit
ah
inuitatori c ff-î I q r ;
gr. to) KtHKujnon airov. E /5 c, hie cum nidissent / ; audiens autem . . .
quum H0. facias 1). oaenam a<"CDE3'G0IK haec a d {/) q 8. de simul disc. : fecit disc. R ;
RVY: cenam ABFHMWOteenam 0*)QTWXZ, ex conrecnmbentibus e ;

qui sim. recumbebant d ;
coen. J z'g. uocare : inuitare a ^t' q. tuos '.pr. om> a om. simul a r. dixerunt /' c I. illi codd. et vg. et
d D"'; $ec. om. b q. om. neque cognatos a d e uett. plur. : ei ACK0Y d r. manducabit : bit
Cypr. et D"'". uicinos : + neque M'TS cor. uai. mg. ex. corr. T; -uit Aff H*RY ; -uerit a f/'/ ^ ; tt
{noit. aiilan cod. . .) a (nee) d c dcff^ i I Cypr. Test. beati q. manducant r.
iii. I, cum D'' ; cf. Iren. v. 33. 2 { = Mass. 332) 1 6. at (et a''"i'RVW c\ ipse dixit (dixit dominus
neque amicos et uicinos et cognatos. diuites
diuites c) ei (illi ff3='»« RVZ) : om. E ; om. ei T a b d e
(magnos /) + quae R. ipse R. : te et ipsi vg. > ctiw. gr.D 2î ; +similitudinem hancM" ; + beati
inuitent SFDRZ ac. > reinuitent te (DjKT d efff^ qui audiunt uerbum dei et faciunt /. om. fecit E.
r et gr. NBDL etc. flat (7ei';7Tai) : facial R ; erit cenam ABMM'OTWXVZ; coen J vg. om. mag-
b c f ff,i
i I q, fiet e, et -^(vriaiTai A al. 10. retri- nam e. uocauit : inuitauit a e m.
buitio R ; redditio a ; > retr. tibi (a) d e et gr. NB 1 7. missit DIP. ad horam Q (/ r. caenae Aff
DLR. DSPWKQTVY, caeneCEG : cenae BHIMM'WXZ,
13. quum H0. facies B a, feceris ef. conbi- ceenae R, cene O coenae J ; vg. ut diceret b c ff.^
bium T, cumuiuium O, conuium R prandiiim a e, ;

i I m q. ut uenirent {if\ia6a{. NADKL etc.)
aepulationem d. uoca inuita a e. paupes K* :

;
uenite uett. exc. 8 aitr. et ipxiadt gr. rell. iam
egenos d, mendicos e; + et D r. deuiles CO, debelis parata sunt omnia =^5?; iTOL}j.a lanv -navTo. N°
R. claudos (r/". vii. 22) codd. plnr.et vg.: clodos APXrA etc. omnia parata (praep. a') sunt a e {m)
: ;
ADa'-wGJMRTY; +et zi^. (7^3. cecos OW. > iam paratum est b c ff.^ i I q et ijSrj eroifia iartv {iiel
caecos et claudos EX, caecos claudos {sine et) We i. ilaiv) N'*BLR.
14. abentC, bentR*( + aMx.'); +undeH0JOT 18. caeperunt D, cep. JW. simul omnes (dni
X*Z*(<!?«. Z'^) cor. uat.*, a c (unum)/^2 Ir aur. ixtas TTavTfs) ; >
omnes simul CT a c ff<, I r (omn.
Cypr. retribuere (reddere a) tibi : om. F. rese simul) ab una omn. d; singuli e m. excuss.
:
tribuaetur O* {sed. corr.\ tribuetur R ; restituetur DH'R +S& a b ffi q. et

; i:e excus. d r {Bentl.). >
e, reddetur a. euim {yapptur.) ; autem M" c c fff, > excuss. omnes S
+ et c e cum gr. P. ei codd, ;
i I q r N* mill, in resurrectionem A*H0Y in

et 5e ; vg. S aur. : illi / cor. ttat. \ om. uett. rell. cunt
retributione fflCVZ codd. ap. Erasm. V)\i' mill, uillam (d-ypui/) ; agrum d. bemi C,
1 5. haec ( + autem Z*) cum (quum H0) audis- enim R. necesne R*(ii'</co/'>'.). abeo C. ire M".
set (audiisset D) : h. c. dixisset !F ; h. c. audissent roga R. abe T. excussatum DEJPR (-tam).
XIV. iS~2^.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 41;
rogo te habe me excusatum et caecos et claudos introduc hue

" et alter dixit 2-et ait seruus domine factum est ut
iuga boum emi quinque imperasti

et eo probare ilia et adhuc locus est
rogo te habe me excusatum '-'
et ait dominus seruo
^"
et alius dixit uxorem duxi exi in uias et sepes
et ideo non possum uenire et compelle intrare
^'
et reuersus seruus nuntiauit haec do- ut impleatur domus mea
mino suo 24 dico autem uobis
tunc iratus pater familias quod nemo uirorum illorum
dixit seruo suo qui uocati sunt gustabit
exi cite in plateas et uicos caenam meam.
ciuitatis 25 (1S2. 5) ibant autem turbae multae
et pauperes ac debiles cum eo
ill!, uillam emi et necesse habeo exire et uidere illam. rogo te habe me excusatum. " et
alius dixit, iuga boum emi quinque. et eo probare ilia, rogo te habe me excusatum.
'"'
et alius dixit uxorem duxi. et ideo non possum uenire. " et reuersus seruus. nuntiauit
haec domino suo. tunc iratus paterfamilias dixit seruo suo. exi cito in plateas et uicos
ciuitatis. et pauperes ac deuiles. et caecos et clodos introduc hue ^^ et ait seruus. domine
factum est sicut praecepisti. et adhuc locus est. '^
et dixit dominus seruo. exi ad uias.
et circa saepes et compelle introire ut impleatur domus mea. ^^ dico enim uobis. quia
nemo uirorum illorum qui uocati sunt gustabunt cenam meam. =îbant autem turbae mul-
19. alius CT a d e f tn q.
alter : giuga G*(g q r. ut (ws APXrA etc^ codd. et. vg., et sicut F
fr. eras.), bouum DER. hemi C. quinque : a cfff^ I qr\ quod d e et NBDLR i. + tu cor. ti ;
•u- DEFRTW. ilia + et ideo uenire non possum :

uat* inperasti CG praecepisti a df, iussisti e.
;
DQ (o) /' (et deuenire) c J^n i '« ? >"> + propter quod athuc MY. locus (tuttos) codd.plur. {et H'Z'), vg.
non. p. uen. d {et sic a. 20), + non possum /; eum uett. plur.: locutus (D)Ea'FGRYZ* (loquutus) gat.
gr. D Sio ov Svvaixai fXSfiv, sed om. rogo te etc. Corp. axon. aeff.,l*r5, lo||c||usH*. est: uacatD,
gr. D et uett. ; ambas lectiones coniiingimt nostri et + locutus est D.
DQ. rogo : roga R {iion mitem A), om. rogo te 23. om. et ad init. R. 0}?i. et ait E hoc loco {i. e.
e. om. me Z*(+Z^). excuss. DEIPR. ticrsiwi et adhuc locutus est dominus seruo) et + ait post
ita habet a et alius dixit iuga boum conparaui seruo. >
dominus ait R. seruo + suo a b {d) et
paria quinque et uado experimentum accipere il- gr. D 72. exii QR + et Q. saepes {cf. Mc. xii. 1)
;
lorum propter hoc u. non p.

et BCE0IMOXZ : sepes AffDS'FGHJKKTQRTV
20. alius alter X*. huxorem C.
: om. ideo \VY vg. Tisch. compelle ABai'l*KMKrQTVX
a b c e i q. >
uen. non possum / vi r. YZ, et CDSTGHePJOR conuoca E coge
conp. : ;
21reuersus adueniens d, ueniens

. et e + est
; . . . ; ad e r. f r, introeuntes ut
intrare (introire d e,
T. nunc. WSffi adnunt. d, renunt. a e r. haec ;

: intrent / q, intrent b) + quoscumque inueneris DE
om. bee; + omnia 3d; dom. suo haec a d S. > [oni. quoscumque) QR gat. a r, ex Mt. xxii. 9. in-
e
tunc: et d 'D'". iratus (indigitatus r) + est pleatur CDEH'J, repl. r.
DE* !-. familias + et D. exii R. cito celerius : 24. quod: quiaF/; quia quod E. hominorum
iUorum quia uoti sunt
ad. fla-teis GO bcj''2l q {et nicis uett.). uicos et d. post c. 8 litt. dcletae 0.
ciuitates F. pauperis G d cut a. 13. hac C et ; ;

R ;
qui inuitati sunt d ; inuitatorum B, inuitatis e ;
S^Dadei. deuiles O, dibeles R. ettert.om.'V/. + non D ; + et non uenerunt a I. gustabit (76i5o-e-
clodos ABS'DiPFGOX'^YZ, d, -uit AFGTY

cum BCDiP0IMQ'=RWX vg
cecos W. claudos :
Toi)
cladcs H, cludos R. > clodos et caecos e. intro- EH J KM"OQ*VZ 2<e«. ?v//. cenam
e: gustabunt ff
duc {etaayayi) : adduc d, perdue e, fi/eyxi D. om. ABFGHIMOQTWXYZ, coen. J. vg. de cena
hue AY. ader.
22. > et seruus dixit (z'e cum'D'''. domino E; 25. ibant: comitabantur a (-atur) « i. uel con- ;
turbe multe
om. c d e cum D"''. > factum est domine F /i^, / ueniebant S. autautem lapsu O.
31
414 EUAXGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xiv.
et conuersus dixit ad illos non prius sedens computat

26 si quis uenit ad me sumptus qui necessarii sunt
et non odit patrem suum si habet ad perficlendum ?
etmatrem "•"ne postea quam posuerit

et uxorem et filios fundamentum
et fratres et sorores et non potuerit perficere
adhuc autem et animam suam omnes qui uident incipiant
non potest meus discipulus esse inludere ei ^" dicentes
2' et qui non baiulat crucem quia hie homo coepit aedificare
suam et uenit post me et non potuit consummare
non potest esse meus discipulus. 2' aut quis rex iturus committere bellum
28 (183. 10) Quis enim ex uobis uolens aduersus ahum regem
turrem aedificare non sedens prius cogitat
tae cum eo et conuersus dixit ad illos. -*si quis uenit ad me. et non odit patrem suum et
matrem et uxorem. et filios. et fratres. et sorores. adhuc autem et animam suam non
potest meus discipulus esse. " et qui non baiulat crucem suam et uenit post me. non
potest esse meus discipulus. quis enim ex uobis uolens turrem aedificare nonne prius '^^
sedens conputat inpendia. si habet quae opus sunt ad perficlendum ^° ne posleaquam

posuerit fundamentum. et non potuerit perficere omnes qui uiderint incipiant inridere
ilium ™ dicentes. quia hie homo coepit aedificare et non potuit perficere. ^' aut quis rex
G\V. > cum eo t. multae EM" S Bent/., cum illo nonne A*EKKrVX'YT a dfff.. r. conpntat DES"
t. ra. q r, cum illo t. {om. multae) h c de ff.. I, cum FG0IJR computauit a bff., I q. sumptus (sum-
;
eo turba a. illos : eos DER r. tus AFGTXYZ) qui (que ET, quem Q*) neces-
26. quis : qui e. om. non ft- K* ( + K'). hodit sarii (-ri ERY) sunt si habet (abet C habeat ;
C. et sec. Slip, tin. 0; aut 9^ r, a.ut paene semper BSJKMOVZ vg.) ad perfieiendum (perfit. G;
a I. matrem : + suam Wd et V)"' ; deinde om. et consummandum h c ff., I q) codd. et vg. et b c ff, I q
CT. huxorem C. filios ; o in rat. G, folioi R, aur., sed ex duplici, uel si placet ex libera interpre-
filias D. fratres : filias F. om. et fratres XT. tatione [cf. Mc. ix. 15), graeci enim habcnt ia-aavriv
sororis G. sor. > et fratres D. adhuc (ath. MY) ft €X** **^ ''^^^ '"^ *''^ "^'^ '^°-
^P^^) airapnaiioy, c/.
autem R) = in h\ Kai NAD etc. adhuc

et (om. : erogationem si habet ad perfectum d, sumptum si
aetiam E dj); I; adhuc etiam et q, insuper et a, /' habet ad consummationem e ; inpendia si habeat
adhuc eter; in xf Kai BLRA. meus discipulus quae opus sunt ad consummandum eamc, suraptu;
esse {piov ixaBrjTfi^ iTvat ADEGH al. p/it.) cum si habet quae necessaria sunt ad consummandum
BffCDH.TKTVZ Bentt. uett.plur. : > meus esse r; f uide supra, nihil habet d.
disc. AE3'G0IM'QRWXY w^. Tisch,aur.cum gr. 29. inc. ne si posito fundamento non etc. a.
Kn al, 20 ; > esse meus disc. FMO cum gr. NBLM postea quam : post quam DG {ex potest) T
etc. ; > discens meus esse e. forte cum d e. > post quam ea Q. posuerit t :
27. om. uers. (1 ; qui : si quis Mr; si e. baio- in ras. Z poss. EiPR.
;
et om. d e Aug. ep. 243
lat DENTR, uaiula O ; portat M a r, tollit c ff, I, cum T)''. potuerit codd. et vg. : poterit AH0Y ;
tulerit e. crucrem R. suam + quotidie T. uenit ualuerita. perficere: consummare a ^y, explicare
post "^poH R, s ex cor. sax.) : sequitur M {aKoKovBii cffi i it perfinire S, aedificare d e Aug., ^/ + et D
Kn al. 7 meus disc, {ttvai /lov fiaB.
ex Alt.), esse de Aug. cum Di^. incipial R, incipient 'E. d e.
NBEFGHL al. plu.) cum A-^BffCFHQJMOX' {in illudere W vg- ; inridere M"/ ei : o?n. M" ; et H'.
ras.)Y h efff.,qi: > meus esse disc. A*DEiPI dicent (omisso inc. inl. ei) a b c (dicant) ffî I q;
KM'QRTVWZ vg. Tisch. c aur. et grace, fiov dicere (om. inl. d e Aug. cum
eil Ti'' fieWovaiv
(Ivm im9. AKM'-'Un etc.\:, > meus disc, esse d r et Xfyftv ; dicent inludentes eum r.
D"*", disc, meus esse a, esse disc, meus /. 30. om. quia abed eff. i I r. caepit DEH,
2S. enim (7ap) : autemV^ et 5« Di"' ; om. a bff^ cepit J\V. edificare W. om. et R. potuit :
ualuit
iq. turrim W vg. W, aedificarae G.

edificare a. consum. d e/gat.
: perficere
> aedif. turrem J /. non cum A«Bff"CDIPFGHW 31. quis fWsl cum ffCD3'GHIJKM*(»(/ udtur)
1JM0QRTWX*Z JljSa: he e l q S aur. Erasm. WOQTVWY'Z vg uett. qui ABEF0M'^RXY» :

XTV. ^T-XV. -] euangeliujsi secundum LUCam. 415
si possit cum decern milibus condietur ?
occurrere ei ^^neque in terram
qui cum uiginti milibus neque in sterquilinium utile est
uenit ad se ? sad foras mittetur
32alioquin adhuc illo longe qui habet aures audiendi .
agente legationem mittens audiat.

rogat ea quae pacis sunt. XV. ^ (^*''- 2'
Erant autem adpropinquantes
33 (184- 5)
omnis ex uobis
gjj- gj.gQ ei publican! et peccatores ut audi-
qui non renuntiat omnibus rent ilium
quae possidet -t.t murmurabant pharisaei et scribae
non potest meus esse discipulus. dicentes
34 (1S5. 2) Bonum est sal quia hie peccatores recipit
si autem sal quoque euanuerit in quo et manducat cum illis.
iturus nonne prius sedens cogitauit si potest cum

committere helium aduersus alium regem.
decern milibus occurrere eum. si autem inpos-
ei. qui cum uiginti milibus uenit aduersus ^'^
sibilis est. adhuc illo longe agente legationem mittens rogat ea quae pacis sunt, ''sic ergo
omnis ex uobis qui non renuntiat omnibus quae possidet non potest meus esse discipulus.
'^ honum est sal.
quod si sal euanuerit in quo condietur. neque in terram. neque in '"'"
sterculinum utile est. sed foras mittetur. qui hahet aures audiendi audiat. XV. '
erant
autem adpropinquantes ei. omnes publican! et peccatores. ut audirent ilium ^ et murmura-
Tisch. e. itvirus : abiens , uadens e, et gr. iropivu- cum gr. NBLR, esse disc, meus /; > disc, esse
fici'os. conmittere CFG. adueisum AHOXY meus J > meus disc, esse b c d cff.î q r cum gr.
;
Tisch. > comm. ali regi (cum alio rege a) ad {pm. DU*
a) bellum a ^ alii regi e, comm. in pugnam d. 34. si (et si d) autem quod si KT afff„ il, sed :
regem + et gat. c. non nonne KW

: adfff., irS; s\bceq. quoque om. EXTJgSC {non cod. caraf.)
+ continuo d. sedens : uadens E gat. cogitat cor. uat. mg. d cfff, « 5 (et sal a r) cum gr. ARrA etc.
{ôvKevfTat DRXTA etc.) codd. ct vg.c d i aur.,cora- euanuerit : infatuatum fuerit a de. condetur 3"*.
putat e : cogitabit icel -uit tiett. rell. et iSovKdairat 35. neque + enim £ ;•. terram: terra CT ac
NB. possit ijt ras. T. cum/r. ; eum E. decim ff-i q r. sterquilinium cum B£FEGH'0IJJTOV
W ; -x- DERW. millibus iis J zg. ; ilibus /»: O \VZ vg. aur. : -linum M, sterculinum AQRX /,
milia militibns iis e. hoccurrere C, occurre Y sterculinium SPY, stercolinium D8 ; stercus/; ster-
obuiare a^crf^-ri)^ z /^. ei : regi R. uingenti quilinio H*KT <-, sterculinio C bff.^ ir, stercilino q ;
SP ; -xx- DE(xxii;FRTW. ad aduersum D^'Q

: stercore a d e. hutile C ; iitille Y* (1 sec. e.xp.) ;
icfff.Jlqr. aptum e. est : erit T. sed : nisi ut a I. fofas R.

E* si quominus d, ceterum e; /
32. alioquid ; mittetvir codd. plur. ct zg. : mittatur T, -itur DE
ttide sitp7-. cum adh. longe est e, Aug. ep. 243, QR c Bentl., proiciatur a I ;
gr. 0a\\ovaiv uel
dum adh. cum 1. e. a. athuc FMY, aduc T. illo : 0aXov(Tiv ; mittent eum /; d (illud) q, iactant illud e,
eoEi/r. longue D; + posito Q. > longe illo > pro. foras + et conculcetur ab hominibus /. abet
R. agente : constitndo d. ligationem ViS, legac. T ; habes 7,*{sed M. corr.), habeat
W ; legatos d, rogationem e. mittit [itel -tet) et XV. adpropinquantes BffCDiPG(adprin.)
I.
rogans b c cffn il qr. ea quae pacis (paci R, H0IJMORXZ: appr.AFKJTQTVWYz-ô-.TzW*.

paucis Y*) sunt :pacem ab c eff.^ i I qr. appliciti E cum h c ffî q r, accedentes a, congre-
33. sic : si G r quis c. omnes GO om. cff^

; ; gati /; adpropiant d. ei: et M r; ad iesum H";
i I q. renunciat Sffi, renuntiatat R ; abrenuntiat d ;
+ omnes a d efff^ i rh et gr.fere omn. puplicani
renuntiauerit EW (^renunc.i i I >: quae possidet Da>G.
(possed. D) : facultatibus suis a, possessis suis S 2. om. et ad init. D. mormurabant D. pharisei
substantiae suae {om. omn.) d. + Z-). om. esse Z*( W, pharissei R, fariss. D, farisaei 'S. scribe EW.
meus esse disc, {ixov (Tvai ita$. AU'-XFA etc.) > scribae et phar. G. om. dicentes b ff^ i I.
codd. pltir.ig.f h aur.: > esse meus disc. BJT a quia: quare a. recepit E; adsumit d, suscipit e.
312
4i6 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XV. 3-8.
3 (187. 5) j7|- 3i(- ^j ijjgg parabolam congratulamini mihi quia inueni ouem
istam dicens meam
* quis ex uobis homo qui habct quae perierat
centum oues 'dico uobis quod ita gaudium
ct si perdiderit unam ex illis erit in caelo
nonne dimittit nonagiiita super uno pcccatore

nouem in deserto paenitentiam habente
ct uadit ad illam quae jDcricrat donee quam super nonaginta nouem ius-
inueniat illam ? tis
5 et cum inuenerit eam qui non indigent paenitcntia.

8 (18S. 10) /^y^ quae mulier habens
inponit in umeros suos
gaudens dragmas decern
6 et ueniens domum conuocat amicos et si perdiderit dragmam unam
uicinos nonne acccndit lucernam ct
dicens illis feuerrit fdomum
bant pharisaei et scribae dicentes. quia hie peccatores recipit. et manducat cum illis. ^ et
ait ad illos parabolam istam dicens. * quis ex uobis homo, qui habet centum oues. et si
errauerit unam ex illis. nonne dimittet nonaginta et nouem in deserto. et uadit quaerere
eam quae errauit. donee inueniat eam. °et cum inuenerit eam inponet in umeros suos
gaudens. ''et ueniens in domum conuocat amicos et uicinos dicens illis. congratulamini
mihi. quia inueni ouem meam quae perierat. ' dico uobis quod ita gaudium erit in caelo
super unum peccatorem paenitentiam agentem. quam super nonaginta et nouem iustos.
qui non indigent paenitentiam. *aut quae mulier habens dragmas decern, si perdiderit
mand. uel comedit 8, nescitur a e, conuiu[it] r. ac dr. umeros {cf. Mt. xxiii. 4) cum AEP'GH
reciperet manducaret b c ff.,i
. . I q. cum sup. (innumeros)KMM'VXYZ: humeros BCDJP0IJO
lin. C. illis : om. R ; eis G a. RTW vg. Tisch. gaudentes Y, gaudent V* {sed
},. ad illos: illis R; + iesus c r. parabulam corr.') : om.ff-i i I.
D3»GR ; similitudinem b c cff^ i I q. om. dicens 6. in domum dfh (in nel ad), conuocabit M";
b d e et Di". conuocans GO e. uicinos + suos Q. gratulamini
'4. quis : oin. 5; +hominum e ct om. homo {^r. e; cum gaudete d\ conlaetamini {Cypr. A. 65).
rfe dVflpwiTos). qui habet: om. qui J c ; habiens congr. mecura quia (quoniam e) inuenta est ouis
e (6). quentum Q ; -c- DER. houes C. si : om. mt&b ceffJlqiCypr.). quia cj: qui Z'. inuenio E.
c d ti; cum c ;
gr. tis av6p. . . txaiv . . . xal houem C. que DE. quem perdideram uel perierat 8.
aiToXiaai ; scd 0% ef ci . . oiroAfff?; D. perdiderit 7. dico: + enim G; + autem Q rf; + ergo e;
(perderit O*, -dederit O') unam (unum G (/) : + 8e D

al. pauc. celo caelis J. supra pr. W ;
erranerit una b c /(unam)_ô / q, perierit una a. X* sub aur.

; in c ff^. nnura peccatorem
; DQ
om. et si . . . illis i. dimittit D) codd.
(atpijjai a e f
I. poenitentiam Da'W vg. habente cum
plur. et vg., dem. R : dimittet ffEJPKTQV (dem.) ft-BCCabentelGH^JMT, et -tem DH*OQY ff.^ q,
c S, -teret b relinquit a, -quet e, et gr. plur. habenti Zi i: agente WS.'S^dypost rai.jIKM'RVW
;
ff.^
KaTaXuTTd. nonagenta nouem R, nonaginta -IX- X*Z vg. c d ff.f"

r aur., agentem X^ a e f l.
W, xcvini ET, LXLVlin D; nonaginta et nouem supra sec. Knonaginta -ix. W, xcxvuil E,
; in i.
©M/^3 + in montibus O c ff^l. in diserto D

; ;
LXLVUII D, xctavini R, nonaginta et nobem T
in solitudine c om. I. uadit (Tropfuerai) uadet ; : fff.. iustos V>&*{sed corr.)()X. a c e r 5* iustus f ;
HKTO, ibit c ff„ i I, abibit q ; abit (5 ; + et quaerit d G. digent (z'.<; nondigent) ER egent r. paeni- ;
tentia codd. plur. et Z* et vg. (poen.) paenitentiam

et D"', que D. perierit 'S*{corr.
+ quaerere / :
'"g-)Q. P^"' " errauit bcfilqr; +

;
quaerens ;
ff EGKMOXZ" b f ff.,
i I q r, poen. CD5P, pen.
QT. quibus non est necessaria p. a c (> paen.
a e. inueniet G. illam eam G vg. :
quum 0. eam codd. plur. vg. et uett. plur. : nee), quibus n. e. opus paenitentia Cypr. ep. 55,
5.
illamAM"Y om. a c d eh {Beiitl.) et gr. inponit

;
qui non habent opus paenitentiae d.
BEH'FGIieiJKORV, imp. ADMXY vg. inponet :

8. que D ; + est r. dragmas codd. plur. (dragh-
8FCZ, imponet KIT; imposuit W. in super ER :

mas Z) f ff-t
i I q r I aur. et gr. Spay/ms AFLX
XV. 8-14.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. A^l
'^ ex patri
et quaerit diligenter et dixit adulescentior illis
donee inueniat ? pater da mihi portionem substantiae

® et cum inuenerit conuocat quae me contingit
arnicas et uicinas dicens et diuisit ilUs substantiam

congratulamini mihi 13 et non post multos dies
quia inueni dragmam congregatis omnibus
quam perdideram. adulescentior filius peregre profectus
10 (189. 6) j(-j^ dico uobis est in regionem longinquam
gaudium erit coram angelis dei et ibi dissipauit substantiam
super uno peccatore suam uiuendo hixuriose
paenitentiam agente. 1* et postquam omnia consummasset

11 (190. 10) Ajt autem facta est fames uahda
homo quidam habuit duos filios in regione ilia et ipse coepit egere
dragmam unam. nonne accendit lucernam. et scopis mundauit domum et quaerit diligenter.
donee inueniat. ' et cum inuenerit conuocat amicas et uicinas dicens congratulamini mihi.
quia inueni dragmam meam quam perdideram. " ita dico uobis. sic gaudium erit coram
angelis dei super unum peccatorem paenitendam agentem. "ait autem. homo
quidam
habuit duos filios
'-
et dixit adulescentior ex illis patri. pater da mihi portionem substantiae
quae me contingit et diuisit post multos dies congregatis omnibus

illis substantiam " et non
adulescentior filius peregre profectus est in regionem longinquam. et ibi dissipauit substan-
tiam suam uiuendo luxuriose. '* et postquam omnia consumsit. facta est fames ualida in
tnin. : dracmas J b, drachmas fA vg. a c d et super in c ff^ i. unum peccatorem T) a e f I q

:
Spaxiuii gr. plut: ; denarios e {Cypr. A. 65). {om. unum). peccatore bis scr. W. poenitentiam
deoem : -x. DERWZ ; JrftV'S.ad e I r cum gr. D DSPW vg. pen. R paenitentia GJ d e. agentem
, ;
157.dracmam JO, drachmam MZ vg.\ om. E DFH*OX-Y af I; abente i, habentem q.

abed eff^ i I q r. unam + ex illis a syr. cu. et 11. ait autem et ait autem E, et ait b; dixit
:
sch. acendit R ; acceadet W c ff.,

I. t euerrit t ergo a, d. autem d q {+ iesus) + iterum iesus r. ;
(aapoi) legimus cum coniectura correctorii uat. abuit T habebat 'E a d.

;
duos .II. D. :
puto quod hie debeat esse euerrit,

{' e. scopat. ;'.
1 2. adulescentior codd. plur. et adulis. G
Graecus enim sonat idem cum co quod habetur adoles. a'JKW vg. Tisch., adolis. DERV. ex
Mt. xii. scopis mundatum '), cod. caraf., edd. {mn. D) illis patri ; om. patri GM" a Ir; et
b ff,
Uiuian et lunta 1534, Hieron. Polus 1587, ffi et > illi adol. a bff, I r, illi iuniov c, iunior tantum
edd recent. ; et uerrit ed. Isid. Clar. 1557, Vers. e. om. pater D cum N*. michi W. portionem
Tiiricensis, JErastn. : euertit codd. paene omn. substantiae (-cie W) quae (que DEW) me
(uertit Q gat., euertet KTV) T (mg. ' euerrit Uet, (mihi IPftT) contingit (-get SPOR, contigit V) I q)
Compl.')%{!?ig. 'euerrit i MS. R. G. s.' i.e. codex in codd. vg. et uett. plur.— t& k-nifiaXXov {\- iôi D al.
& 7) iiipoi T^s oia'ias: quod me tanget
hibliis regiis. graecus, et syr.) 5 aur., edd. ant. partem sub-
plur. ; scopis mundabit E i q, sc. mundauit b fffi stantiae d, partem patrimonii mei quae me tangit e.
I, commundat a, sc. mundat c r; mundat d,
sc. diuissit DR. illi TP; illius b. substanciam W;
emundat e (Cy/r.). domutn + suam Q^. querit -^ suam e.
DRY quaeret EFKTV. dilegenter D, diligiter G.

;
13. > post non f cum gr. plur. multis G. con-
inueniat + earn TS c r. gregatis : coUectis a. adulescent'or Y ; adulis.
9. quum H0. inuen. + eam a c. uocat R ; G; adoles. EH"(adules.*)JKWz;^. Tisc/i., adolis.
conuocabit IH", conuocans Y. amicos et uicinos DRV; iunior c e. perigre prof, est 5P; peregri-
D e. congratulabimini gratulamini e {Cypr^, H ;
natus est d c. regione EM ; def. R usque xvi. 25.
congaudete dracmam Jab, drach-

d. michi T. longinqua M, lonquinquam DQ. dissipabit T
mam OZ vg. c d, draghmam 2; denarium e disparsit d, finiuit c. uiuendum 'ii*{corr. H'),
{Cypr.) + meam E/ dm. q. perd. b i. > quam
;
nibendo T. luxuriosae C, luxoriose D(-osse)E3"
perd. dr. d, quem perd. den. e cum D''^ GH0OVZ, luxoriosae a'*IK.
10. uobis + sic b c fff., i. erit + in caelo FG /'. 14. consummasset: sset ex m. 2 in X; con-
coram {pm. E) angelis (angu. D, hang. C, agg. summata esset Q erogasset d, consumpsisset a, ;
M) : in conspectu angelorum d e {Cypr.) om. b. ; consumpsit uett. rell. {exc. 5 aur.). > cons, omnia
4j8 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XV.:
I'-et abiit et adhaesit uni ^êt iam non sum dignus

ciuium regionis illius uocari filius tuus
et misit ilium in uillam suam fac me sicut unum de mercennariis
ut pasceret porcos tuis
ii'et cupiebat implere uentrem suum de -"et surgens uenit ad patrem suum
siliquis cum autem adhuc longe asset
quas porci manducabant uidit ilium pater ipsius
et nemo illi dabat et misericordia motus est
i"in se autem reuersus dixit et accurrens cecidit
quanti mercennarii patris supra collum eius
mei abundant panibus et osculatus est ilium
ego autem hie fame pereo 21 dixitque ei filius
i^surgam et ibo ad patrem pater peccaui in caelum

meum et dicam illi coram te
et
pater peccaui in caelum iam non sum dignus uocari

et coram te filius tuus
'"
regione ilia et ipse coepit egere. et abiit. et adhesit uni ciuium regionis illius. et misit
ilium in uillam suam ut pasceret porcos. '*et cupiebat saturari de siliquis quas porci
manducabant et nemo illi dabat. "in se autem reuersus dixit, quanti mercennarii patris
mei abundant panibus. ego autem hie fame pereo. '* surgens. ibo ad patrem meum et
dicam illi pater, peccaui in caelum et coram te. '^ iam non sum dignus uocari filius tuus
fac me sicut unum ex mercenariis tuis. -"et surgens abiit ad patrem suum. cum adhuc
autem longe esset. uidit ilium pater ipsius. et misericordia motus est. et adcurrens
cecidit supra collum eius et osculatus est ilium ^' dixit autem ei filius. pater peccaui
E Bentl. famis ff CDE3>G0T. ualida : om. b N*) ; surgens ad/S. Uli : ei W vg. r. celum W.
i l\ magna d in reg. ilia:
r. ctn. D [ad fin. et see. om. D. coram me te D* (me exp.) ; in
ff„_
pag^ ;
per regionem illam abed ff..
i I q r. conspeclu tuo d (e).
caepit D, cepit W. aegere CSPX*, agere E egeri ; 19. om. et ad init. BEQ vg. {non cod. cataf.)
a d, indigere e + uictum b e.
;
nett. {exe. aur.). sicnti C. de mercennariis
15. habiit EXT. om. abiit et D. adhesit AB mercinn. E, mercen. GHJW vg., mercin. D, mer-
GOWX, adhessit DS*, adesit CT ; iimxit se /, adi. cinaris 'S et \ pr. in ras., mercennaris Y) ex :
se q, coni. se a, adplicuit se ^ c gr. eKoWrjSTj. mercenn. eor. uat. mg. a f ffi 8 ; mercennariorum
;
ciuium: primorum /; de municipibus a. et tnorum b e d i q.
/ert. : + is D (^ c hic> i q; + ille ff., i. missit D. 20. quum H0. om. autem CDT a. athuc F
uillam suam agro suo a e. agros D. huti C.
:
MY, aduc T. longue D. abesset b e. uidit bis
16. cupiebat: concnpiscebat ^. implere [inpl. ser.,pr.uice erasum'Z. iUum: eum D. ipsius:
DEi^FJ, inpleri C) uentrem suum {yfiuaai tt]v suns D r. et miser, (miss. D) motus est : et
KoiKlav avTov APQXrA e/c.^ codd. ct vg. et tiett. misertus est d. et contristatus est e; om. ff„.
flur. (saturare a) : > uentrem suum inplere T accurrens codd. plttr. vg. et adc. CJX : occurrens
d NBDLR w/«. BDEH'M" d aur., proc. a. caecidit CH, cicidit

saturari e f et xopraaSfjvai syli-
incubuit a d Hier.
qnis E, seliquis T{/i>rsan rel. T*i, silicis D. quos D : procidit r, superiecit se e ;
manducare D™'; edebant a d > mand. ad Dam. gr. plur. ivk-niaiv, sed evf-neafv D.
T. 5. ;
porci {d) e I (5) Bentl. et gr. supra super DjPGKOW zg.

: in ; e. collum
17. in se : ipse \i*{eorr. H^" e. conuersns DQ faciem 'D*,eorr. mg.). om. et quart. D. hoscu-
a b e; ueniens d (,5 (> q pan. mere, . quanlis Q c latus C. ilium ff'Ca'FGHaTKMXrOQTVZ^ /- e
pat. mei abxmd.). mercennarii eodd. flur. Bentl. /jfo q aur. : eum ABDEIWXYZ* %g. Tisch. ade
mercenarii G*HJW i'^., mercin. DH" (i in ras.], i IrS.
mercimiari E ; + in domo WTSC edd. ant. {non 21. dix'' H. dixit autem a b d e (ille autem
lunta 1534, f§ Erasm.). habundant CDEOT. dixit et om. filius^)/^ d. ei : illi D {deinde '<& sed
hiic E. expunctum^ a e; ad eum om. d c. filius + W ;
18. surgam et: om. et T ; + itaque / [et + 5c eius b d. celum \V. et coram te et in conspectu :
XV. .8.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 419
^^ autem pater ad seruos suos
dixit et cum ueniret et adpropinquaret
cito proferte stolam primam et induite doniui
ilium audiuit symphoniam
et date anulum in manum eius et chorum
et calciamenta in pedes ^^ et uocauit unum de seruis
^'et adducite uitulum saginatum et oc- et interrogauit quae haec essent
cidite -''
isque dixit illi
manducemus et epulemur
et frater tuus uenit et occidit pater tuus
^*quia hie filius meus mortuus erat et uitulum saginatum
reuixit quia saluum ilium recepit
perierat et inuentus est ''^ indignatus est autem
et coeperunt epulari et nolebat introire
^^
erat autem filius eius pater ergo illius egressus
senior in agro coepit rogare ilium
in caelum, et coram te. iam non sum dignus uocari filius tuus. ^ dixit autem pater
ad seruos suos. cito proferte stolam primam. et induite ilium, et date annulum in manu
eius. et calciamenta in pedibus eius -êt adducite uitulum saginatum et occidite. et
manducantes aepulemur. ^quia hie filius meus. mortuus erat et reuixit. perierat et
inuentus est. et coeperunt aepulari. ^ erat autem filius eius senior in agro et cum ueniret.
et adpropinquaret domui audiuit symfoniam. et chorum -*et uocauit unum de seruis. et
interrogauit. quidnam hoc esset. " ad ille dixit illi. frater tuus uenit et occidit pater tuus
uitulum saginatum quia saluum iUum recepit. ^^ indignatus est autem et nolebat introire.
tno d (e) ; coram te et D.

et in ie i> i I; > cep. W. aepulari BffCDEGHJY; epnli iT; iu-
dignus G) + fac me sicut
fo> scr. ST. tuus (tus : cundari e.
nnum de mercennariis (mercenariis E) tuis EQT 25. saenior C maior /. agro uilla d. quum
; :
ât. cum d mercemiariornm tnorum) et gr. NB

[u. H0. et sec. -h cnm Y. adpropinqvmret BffCD
DUX al. 20 cf. autem Aug. Quaesi. eu. II. 33
; Ea>FG0IJ.MOXZ appr. AHKJTQTVWY vg :
;
' 7iec addit quod in ilia meditatione dixerat fac me adpropiaret b c ff, i I (-nit) q. ueniens autem et
sicut nnum de mercennariis tnis' etc. proximans d. d cum T)gr. ; uersum ita habet e cum
22. seruos [iovKoxii) : pneros a ct Tiaidas i. 131. maior autem filius eius qni in uilla erat uenisset et
209. cito : celerins a. stholam ; + illam 6 c adpropiasset ad domum et audisset etc. sym-
ffî I q; uariant graeci inter aroXfif et ttiv <st. foniam B, synph. Z, simph. iPTWY. comm
indnete 3"; om. et ind. illnTn e. anullum E, HO*T ; choros b.
annulum J zg. ffCEGQMXTTW abcfil

manu 26. zTu:. aduocato ad se uno etc. e. seruis
q r aur. calceamenta J \V J6SC caltiam. M" pueris a d e et naidwy gr. omn. interr. : qnae-
calceamentum T. om. et oalc. in ped. e. pedibus rebat e. quae (que D) codd. et uett. plur., quaenam
EKTO abc fff, I r aur. + eius BO zg. (nan cod.
; M' b = gr. Tiva LA 124. al. pauc. : quid vg. edd.
caraf.) a b dfff.^ ilr aur. cum gr. DGPX etc. ant. d 5 et gr. tI plur. ; quidnam a e f r. haec
23. uitulum sag. {rov /xoaxov tov aiTfvriv) essent : > essent haec a I {eir) Tavrd) ; essent
codd. et vg. et uit. ilium sag. a b c ff-^î, ilium nit. tantum e ffo uellet hoc esse d (ScAei touto
; iivai
sag. ilium pastum q (et semper) :
/, nit. sagina- > D hoc esstifet fir] tovto Kiln etc.
; ;
tum uitnlum d, sag. ilium uitulum e aim gr. roy D 27. hisque CT; at ille i\T; et G. illi : ei E^T
atiTivrov iioaxov. hoccidite C ; laniate e. man- + qiua e q {Betitl.), + quoniam a d S. Post illi
ducemus et codd. et vg. et uett. plur. ciwt gr. D habucrai Y* tantum frater tuus nitulnm saginatum ;
<payaft(v Kai manducantes e: /5 et ipayovres gr. deinde frater correxit Y^ in pater, et interposuit
plur. aepulemur BffDJM" ; iucundemur e, lae- frater tuus uenit et occidit. uenit : ibi S {super
temur r. rjicft !). hoccidit C ; laniauit uitulum ilium
c. -i-
24. quia : qui G. om. hie E. mortuos G. a 6 ffi I q r. salbum C ; sanum G incolunse a. ;
erat in ras. T ; est M" ; fuerat cor. teat. mg. ab e om. ilium D. recipit Q.
ff.. et sec. + mode d et D'' apn. caeperunt D, 28. indignatus : iratusao'^. nolebat (^fleXcv
420 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xv. 29-XVr. 2.
23 at ille respondens dixit et omnia mca tua sunt

patri suo •'-
epulari autem et gaudere
ecce tot annis seruio tibi oportebat
et numquam mandatum tuum prae- quia frater tuus hie mortuus
terii erat et reuixit
et numquam dedisti mihi haedum ut perierat et inuentus est.
cum amicis meis epularer XVI, Dicebat autem etad discipulos sues
'
aosed postquam filius tuus hie qui de- homo quidam erat diues
uorauit substantiam suam cum me- qui habebat uilicum
retricibus et hie diffamatus est apud ilium quasi
uenit occidisti illi uitulum dissipasset
saginatum bona ipsius
31 at ipse dixit illi ^ et uocauit ilium et ait illi
fili tu semper mecum es quid hoe audio de te ?
pater uero illius egressus foris. coepit ilium rogare. "'ad ille respondens dixit patri suo.
ecce quod annis seruio tibi. et numquam mandatum tuum praeterii. et mihi numquam
dedisti hedum ut cum amicis meis aepularer. '" postquam autem filius tuus hie uenit. qui
deuorauit substantiam suam cum meretricibus occidisti illi uitulum saginatum. ^'
ad ille dixit
illi. fili. tu semper mecum es. et omnia mea tua sunt, 'êpulari autem nos oportet et
gaudere. quia frater tuus hie mortuus erat et reuixit perierat et inuentus est. XVI. ' Dice-
bat autem ad discipulos suos. homo quidam erat diues ualde qui habebat uilicum. et hie
XBDr etc^ : noluit a c ff.,i I q r gat. et rjSiXrjaev omnia ( + tua e) cum meretricibus (fomicariis e)
ALPQR etc. intrare i f 1^. ergo [ovf PQr^ etc.) adueniente (et uenienti d) occidisti i,laniasti e) sag.
uero W tcett. pbtr. et autem a d e, gr. 5« NABDL uit. d e cum graeco D. hoccidisti C ; immolasti
etc. hegressus C ; exiens d, exiuit et ^ ; + est E. r. uitulum + ilium a b i q r.
coepit (cae. D, ce. W) rogare = T/pfaro vapaKaXeiv 31. ad O ; et EK b. ipse : ille \N d e f. illi :
D {sed om. Trapa/c.) : rogabat d e et nap(Ka\(t sequitur ras. 2 litt. E. filii AJPKT om. a
; d et
gr. plur. D"'. semper (om. e) mecum es (est G*) : semper

29. ad O. ille : ipse KT a. patre H. tot mecum fuisti et es Q, mecum semper fuisti et es
E b r, mecum fuisti semper et es a q, mecum fuisti et
(joaavTo) : quot c f ffi i I q r. annis codd.
(hannis T, anni E) et vg. et uctt., qitod Latine recte es /, mecum fuisti et eris c, semper mecum fuisti
dicitnr= 'for all these years'; cf. Roby Latin Gr. Ambr. om. mea D.
ii.
fp. 76-78, Draeger Hist. Synt. d. lat. Spr. 33. ittc. iucnndatus sum autem et gauisus sum e.
% 223, 10 iotn. I, p. 493 seq. annos fF Bcntl. et : aepulari ffCDGHO ; acpulare E. autem + nos
gr. tTTj. om. numquam pr. nunquam bis M|t^, D ; a bfff.^, + te r. gaudere + te FOX /. oportet
sec.Vs". mandato H. preteriiD; praeteriui JP"'" ET fffi z\ + nos)/ q r et gr. YiV..
* c > oport. et
IM'Q(prat.)W zg. mand. t. praet. codd. et vg. et gaudere V) a d. quia quod '£. b c : I q, quoniam
uett. plur., praeceptum tuum egressus sum e {Iv- a r. om. hie c i I q gat. om. hio mortuus E.
ToX-qv aov TTaprj\$oi' gr. phir.) :
> praeteriui mand. erat : fuerat ff J a h ff^^l cor. uat. mg. ; est d i*.
tuum c dr cii/n gr. Tiap(07iv aov (VTo\r)v D. michi XVI. I. dixit NT. om. ei pr. Da>KVW bd ef
W. haedum BCEFH0KMOXYZ aedum DiP ; Iretgr.min. discipulos s/r. !«)•<«. Z°. diues :
GKT hoedum J zg., hedum AfflVW, edum T

: ;
(irXouCTios) : honestus e. uillicum JKW vg., bili-
+ de capris d et Vi"'. quum T. B£FD

aepularer cum (ex bicicum 1 H ; dispensatorem e r {et it. 3, 8).
ECHO, hep. C ; iucundarer e ;

prandeam d et defamatus DE3>, deff. G, diffatus Z*(sed corr.) ;
api<TTr]aa) D, gr. rell. €v(ppav9cu. delatus i. erat KTX*. aput GT. dissipassit G,
30. sed et
: J. hie : deficit B ad xvi. 9. -sat Z*{sed corr.), disipaset 3"*; -asset 3"); dis-
deuorabit T, deborauit comedit a. O ; substan- pargeret r. hona, (tcl vTrapxovTa) : omnia/; sub-
tiam : omnem facultatem a. su"m fF : tuam EQ stantiam d e. ipsius : illius E r.
c ff,i q Bentl. gr.

et + uiuens a. meritricibus D
;
2. uocauit : clamauit e. ilium + dominus suns
:
fomicariis a. uenit ^ e\. a b c ff^_ i l* q r. W a r (eius\ cf. et accersitus est domino suo c -^ ad ;
uersii?n ita habent d e filio autem tuo qui comedit se /' (/. uillic. scmfer JKW vg., bilic. H, cf. n. 3,
XVI. 2-8.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 421
redde rationem uilicationis tuae ât ille dixit

iam enim non poteris uilicare centum cados olei
3 ait autem uilicus intra se dixitque illi accipe cautionem tuam
quid faciam quia dominus meus et sede cito scribe quinquaginta
aufert a me uilicationem ? ' deinde alio dixit
fodere non ualeo tu uero quantum debes?
mendicare erubesco qui ait centum coros tritici
4scio quid faciam ait illi accipe litteras tuas

ut cum amotus fuero a uilicatione re- et scribe octoginta
cipiant me in domos suas 8 et laudauit dominus uilicum
5 conuocatis itaque singulis iniquitatis quia prudenter fecisset
debitoribus domini sui quia filii huius saeculi

dicebat primo quantum prudentiores filiis lucis
debes domino meo ? in generatione sua sunt
diffamatus est aput ilium quod dissipasset bona ipsius. ' quern cum uocasset dixit illi. quid
hoc audio de te. redde rationem uilicationis tuae. iam enim non poteris uilicare. ^ ait autem
uilicus intra se. quid faciam quia dominus meus. aufert a me uilicationem. fodere non
ualeo. mendicare erubesco. * cogitaui. quid faciam. ut cum amotus fuero a uilicatione.
recipiant me
domos suas. ^ et conuocatis
in singulis debitoribus domini sui dicebat primo.
quantum debes domino meo. ^ ad ille dixit, centum cados olei. dixit autem illi. accipe
cautionem tuam. et sede cito et scribe quinquaginta. ' deinde alio dixit, tu autem quantum
debes. ad ille dixit, centum coros tritici. ait illi accipe litteras tuas. et scribe octoginta
*
et laudauit dominus uilicum iniquitatis quod prudenter fecerit. quia filii huius saeculi pru-
4, 8. uilicationis : actus etc. e, semper, tue W ;

uatos a, uathos b, uasos c, batis _^, parous tiel
mil. uoluit Bentl. cum gr. ADKL etc. poteris PdSovs gr. plur. ; siclos d. C
holei ;
om. Q.
(Si;r77<Tj) ALRX etc., sed potes e, potest ^ et hivg dixitque ; et dixit G ; d. autem ab d e fq cum
NBDP etc?) + amplius
: a, + adhuc + iam S. d, gr. NABLR etc. iUi : om. D*( + mg.) ; ille Q.
uilicare : dissipate D" ; dispensare (r) actum ; cautionem G) tuam (ctou rti -jpdmia plur.)
(cauc.
meum (om. e) administrare a e. codd. et vg., chirografum tuum e I {et u. 7) literas '•
3. fatiam G et a. 4, faciem Q. om. meus H. tuas D b c {d) ff^^q r gat. et gov -rd -ypa^/iara NB
aufert (a0aip«Tai) cum EFDEIJKMKTQTWXZ DL ; caut. uel lit. uel liniam S. sedi H ; sedens
vg. iiett. plur.: auferet AC3'FGH0OVV corp. art; om. d; + et D e (/). cito: celerius a;
axon, a b cff^ uilicitationem Q dispensationem
i. ; om. c d. scribae EGI. > scribe cito e cum gr. B.
r et semper, a me uil. hoc ordine cum uett. plur. quinquagintas D ; Lta ET ; -L- KTW.
et gr. LR > uil. + meam a) a me 3 5 cum gr.
:
( 7. alii CEJKZT|^ffl: a q
alio codd. plur. et S> :
plur. ; uil. meam (om. a me) d et D"'' arm. ; actum r; altero uero: ergo T; autem a d e f; om.
e.
tantum e. mindicare E. embisco G, erauesco O ;

b c ff^q. debes + domino meo a c r cum gr. 28.
confundor a d e. coros Kdpovs) cum JPF0MQX* vg. a cfS choros :
4. scio : om. E ; cognoui a b ff.iq; cogitaui c e AffCDE(-rus)GHIJKKrOTVWX=YZ b e ff^ I q

quum H©. ammotns D; mensuras trittici SECOTXZ
f i I r; gr. eyvav. {-ras,)r aur. ; trici rf. ;
motus e. fuerit G. a {dwo LX at. pane.) de a d : E. ait illi {X(~)fi avrw BLR min.) codd. plur. et
et ex KBD min. me + debitores r, domus DiPF vg. : et ait illi EH, nai Myu APXFA etc., cf. ait
H*'V gat. suos Z*{corr. Z'). et illi b I; dixit autem et huic a, cf. o Se A. avrai
5. j'nc. et conuocato unoquoque ex deb. a, et D, A.f7fi Sf avTw X. litteras (lit. D vg.) tuas
aduocans unumquemqne debitornm d. uocatis Z* (id -ipdyLjitna XBDLR) codd. et vg. : cautionem 0°
{corr. Z') ; aduoc. S. itaque : autem D ;
gr. ital [sed tuas non correxit), caut. tuam a, tuam literam
vpoaKa\e<xdn(vos. debetoribus JP, deuit. O. ad 5, cum gr. plur. to ipafina. et + sede c cum gr.
primum J e ;
priori a. domine G. I. 131. scribe + cito E. hoctuginta C, octuaginta
6. ad O. centum : €• DE et u. 7. cados H* Lxxxta ET, LXXX D.
;
(*dSot/s D* al. 6) : batos E* g gat., bados Q, cf. 8. laudabit TY. uillicum etc., cf. u. 2. In-
3 ^
4^2 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xvi.
^ et ego uobis dico non fuistis
facite uobis amicos de mamona iniqui- quod uestrum est quis
tatis dabit uobis?

ut cum defeceritis recipiant 13 (191. 5) Nemo seruus potest duobus
uos in aeterna tabernacula dominis seruire
'"qui fidelis est in minimo aut enim unum odiet
et in maiori fidelis est et alterum diliget
et qui in modico iniquus est aut uni adhaerebit
et in maiori iniquus est et alterum contemnet
"si ergo in iniquo mamona non potestis deo seruire
non fuistis
fideles et mamonae.
14 (192. 10)
quod uerum est quis Audiebant autem omnia haec
credet uobis ? pharisaei qui erant auari
'êt si in alieno fideles et deridebant ilium
dentiores sunt filiis lucis in generatione sua. ° et ego uobis dico facite uobis amicos de mamona
iniquitatis. ut cum defeceritis recipiant uos in aeterna tabernacula. '"
qui fidelis est in modico.
et in multo modico infidelis est. et in multo infidelis est. " si ergo in iniquo
fidelis est. et qui in
mamona fideles non fuistis quod uerum est quis uobis credet. '- et si in alio fideles non fuistis.
quod uestrum est quis dabit uobis. " nemo seruus potest duobus dominis seruire aut enim unum
odiet. et alterum diligit. aut uni adherebit. et alterum contemnet. non potestis deo servire
et mamonae. '* audiebant autem haec omnia pharisaei. qui erant auari. et deridebant eum
iquitatis : ininstitiae f. quia/r. : qnod M" (i^l c b c ff.2 q r; multo bis d e f; multo pr., magno sec.
f ffi 1 q r. prudenter : sapienter d. fecisset a. om. in min. et in mai. fid. est D. modico
+ antem ad discipulos discentes e) suos EM
dixit i
minimo a. iniqus pr. GEY*, inicus T. om. est
Q + dix. a. ad d. snos dico uobis D

gat. b c e I; te7-t. D. iniqus sec. EY ; ininstus bis e\ infidelis
a r (et dix.) + dixit autem tantum ff., + propter

; ;
bisf.
quod dico uobis ri et D"' 5io Ae7tu vfxuv. om. quia 1 1. ergo + et ENT. om. in DEG. iniquam E
sec. E. fili GS filli Y filios T*\sed corr.). uius ;
iniusto e\ + a D. mamona GMO''X*Z, et mamm.
C. seculi CTJ^, saetuli G. saec. huins uoluit > DEH"JKM"VW vg. : mamonae ABCFH0IO*X'
Bentl. cum ord. gr. prudentiores (sapientiores Y, mamm. 3'*(-ne)T, mamone !FQ. fidelis G.
d, cf. Mi. XXV. 8) + sunt hie et om. ad Jin. 'E a b ueriun (to aKi)9ivl>v) : uestrum B<:DEEK*QX*Z*
c ff^l q r. filii' H ; filii E\V ;
qnam filii D b e ff^ cor. uat.* q aur., uobiscum a. om. uerum est W.
q r ; super filios ad el. generatione : uita ES""' credet (mffTfufffi) codd, et TSC creuet G, reddet
gat. gente a ; saeculum e et ih r-^v '^^vtav gr.
;
D r, dabit 'K a b Iren. : credit AFOYâ aur.,
sua hac ; W
a {et> hac gen. h c ffJ q r)\ istut e ;
credat 3§.
contra graecum t^v iavrwv. om. sunt {"EiW gat. 12. + credite ad init. E. fidelis X*[corr. Z').
9. > dico uobis ffEJPeKOQVZ a c d ff.^ aur. uestrum (to i/tirfpov plur.) : nostrum cor. uat. et
gr. DM al. pauc. facete JP*. fatite G. hamicos TO Tn^fTfpov BL etc. meum e i i Tert.
; om. est
C. mamona //Hr. mamm. DE^-nia 3"JKV\V :
Q*. dauit O credet a ojti. iters, b.
; ;
vg. : mamma JfT mammone H**. mam. iniqui-

;
13. om. seruus M". > potest seruus D a.
tatis=toO âfiwvd rrjs dSiKias : iniquo mamona duobus : -li- D. hodiet C ; odit I*OX*, hodit T.
a d Ambr. de Ahr. I. 5 etc. cum gr. D tou aSi/coti alterum : alium bis a, unum pr., alium sec. d.
lianoma. quum 0. defeceritis (defic. G, diffic. dileget a"; diligit A*H*rOX'Y; amabit b q.
D) = «KAi7n;T« : defecerit d /*, defecerit uobis a e uni : unum Y- a b q r. adhaerebit cum H0JK
(-rint) et fKklirri N*B*D etc. ; c/. fngati fueritis MVXYZ" vg. et haerebit Z* adher. ABEFCDES" :
/ren. IV. 30. 3 (26S A/ass.), uide Harvey t. ii. p. GIWOW, ader. T ; adprehendet d\ gr. avBt^tTai
351 K. qui conicit f/cTpdmjTf. tabernacula + sua patietur a b q r,i.e. dyeêrai. contempnet DE3*
bAmbr. I. c. cum gr. P syr. sch. aeth. etc. incipit GH0KOW condemnet Y. potest D.
; mam-
rursum B. monae CDEJPJKTz'j'. mamone GO, mamm. W. ;
minino J§
10. ; modico EX* gat. e f. d in sec. 14. audientes E. hec W. om. omnia d i cum
om. H. maiore bis CIKJTTZ ; maius bis E gat. D'' al. 9. > haec omnia EM" Bentl. uett. {non q)
XVI. 15-21 ]
^'"et ait illis et ducit alteram moechatur

uos estis qui iustificatis uos et qui dimissam a uiro
coram hominibus ducit moechatur.
deus autem nouit corda uestra 19 (196. 10) Homo quidam erat diues
quia quod hominibus altum est et induebatur purpura
abominatio est ante deum. et bysso
16(193.6) Lg^ g(- prophetae usque ad io- et epulabatur cotidie
hannen splendide
ex eo regnum dei euangelizatur '"'
et eratquidam mendicus
et omnis in illud uim facit. nomine lazarus
17(194.5) Facilius est autem caelum qui iacebat ad ianuam eius
et terram praeterire ulceribus plenus
quam de lege unum ^^ cupiens saturari de micis
apicem cadere. quae cadebant de mensa diuitis
18(136.2) Omnis qui dimittit sed et canes ueniebant
uxorem suam et lingebant ulcera eius
" et ait illis. uos estis qui iustificatis uosmetipsos. coram hominibus. deus autem nouit
corda uestra. quia quod hominibus altum est abominatio est anle deum. "^ lex et prophetae
'"
usque ad iohannen. deinde regnum dei euangelizatur. et omnis in illud uim facit. facilius
est autem caelum et terram praeterire quam de lege unum apicem cadere. '* omnis qui
dimittit uxorem suam. et aliam ducit moecatur. et qui dimissam a uiro ducit moecatur.
" homo quidam erat diues. et induebatur purpuram. et bysso. et aepulabatur cottidie
splendide. ^° mendicus autem quidam nomine lazarus. qui iacebat ad ianuam eius ulceribus
plenus. ^^ cupiens saturari de micis quae cadebant de mensa diuitis. sed et canes ueniebant.
cum gr. plur. pharisei W, farisaei C, farissei D. mintit K* ; mittit Y ; remit, e. huxorem C. ducit
auari (^(piKdpyvpoi) codd. plur. (ab. T) et vg. '. pr. in mg. EF ; ducet O ; nubit a, nubens d.
amatores pecuniae D
a ; cupidi d, cnpidissimi e alteram : aliam d e fi I. > alteram ducit vg.
Tert., cupidissimi et amat. pec. r ; + principes edd. ant. Froben 1502). moecatur /r. GO;
{exc.
8 {super inrapxovTes) I deridebant : der in ras. mech. TW adulterium facit a.

; demissam V.
nic aui nee H ; dirid. PES', inrid. a e ; subsanna- uiro : marito a. om. a uiro d et D"''. ducit
bant d. sec. : nubit d. om. et qui dim. moechatur . . .
15. hestis C. iustificastis C. coram (Ifiinoi/) D e. moecatur sec. 0*Z*, mech. H'*TW.
in conspectu etc. d{et ad fin. uers.)e. scit a r, 19. -V ad init. dixit autem et aliam parabolam d
dinoscit e. altum excelsum e, sublime a
: d, et Di". homo + autem V> c ff^ i I r et gr. plur.
aelatum ^. abhominatio DEH'KV. es' sec. T. erat : om. D c fuit Y e. ; diues : honestus e. et
ante (ivuiinov) codd. plur. (hante C) et vg. apud : pr. (xai) : qui TSffi {non J^) cor. uat. mg. a b e i
D*(«rr.»;f.)EiPM"Y gat. cf. coram dec r 5, ;
q ; om. c. uestiebatur a Iren. porpura D. biso
ante consp. dei a. H"*, bisso H"TW ; om. et b. b. et aepulabatur
16. prof. D3'0, prophete W, prophaete E. io- BfFDEGO ; et iucundabatur e, gr. (i(ppaiv6n(vos.
hannem ffD3'G,TK0VZJ^ Tisch., ioan. Sd cottidie M, qudt. DVi vg., quotd. 0, cotidiae CE.
+ prophetauerunt E Atzdegau. 20 {d) cum gr. D splendidae CK, esplendide H.
13™ 17'" + et DKTQ aur. ex eo ex quo E uett.
; : 20. et erat quidam mendicus (mind. E*,
plur., ex inde e {cf. f), ex tunc q. euange''zatur mendidus Y) codd. et vg., et er. q. pauper / r
G ; aeuanguelizatur D ; euangelizantur H gat. a, (pauperculus), erat autem q. mend, b q, pauper
aeuangeliszantur E ; adnuntiatur e, benenunt. uel autem q. erat i ; cum gr. AP^FAAn etc. ittcuxos Se
euang. S. omnes G a c i g. ilium 0*T. uim T(s 7iv : pauper (egens e) autem quidam {om. erat
faciunt c i q; festinant a ; conatur de ; cf. et qui et qui) a d e cum gr. NBDLX min. eleazarUs
iniuriam faciunt diripiunt illud / ex Mt. xi. 1 2. CT, latzarus D. Iacebat Q, acebat O* ; missus
17. om. autem E. celum W. preterire D; erat d, proiectus erat e. eius (huius <?) ; diuitis a.
transire a e. cadere : excedere a. hulceribus C. plenos G.

"
18. -h et ad init. ucrs. KVZ. demittit V, di- 31. et cupiens d {Bentl.) cum gr. plur., et
3 K a
424 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XVI. 22-25.
22 factum est autem ut moreretur men- pater abraham miserere mei

dicus et mitte lazarum ut intinguat ex-
et portareturab angelis tremum digit! sui in aquam
in sinum abrahae ut refrigeret linguam meam
mortuus est autem et diues quia crucior in hac flamma.
et sepultus est in inferno ^^ Et dixit illi abraham
*' eleuans autem oculos suos fiH recordare quia recepisti
cum esset in tormentis bona in uita tua
uidebat abraham a longe mala
et lazarus similiter
et lazarum in sinu eius nunc autem hie consolatur
'^^
et ipse damans dixit tu uero cruciaris
et lingebant ulcera eius. autem ut moreretur mendicus. et portaretur ab

^^
factum est
angelis in sinum abrahae. mortuus
autem et diues et sepultus est. et in inferno '' eleuans est
oculos suos cum esset in tormentis uidit abraham a longe et lazarum in sinum eius ^'et
ipse exclamans dixit pater abraham miserere mei. et mitte lazarum ut intinguat summum
digiti sui in aqua, et refrigeret linguam meam quia crucior in hac flamma. ^^
et dixit illi
abraham fili recordare. quia recepisti bona in uita tua et lazarus similiter mala nunc autem.
cupiebat a ; concnpiscens e. satiari a. miois tribus modis restitutum uidetur, sc. Kal iv t^ cfSj]
(t£j< îx'Oiv fbir?) : his h c ff^ i ! m q r, eis e et et fv 6^ TW qSrj et (v rw qSr] Kai ;

quae lectiones
cm. \pixiaiv N'BL. que D. om. de m. q. cade- omnes in codd. latt. refcrunttir, et tertiam ab
bant C. messa D. diuitia : + et nemo illi dabat Hieronymo ex traditione codicum suo7-um scruatam
KTWTSC / m gr. mill. ; ex cap. xv. 16. om. et niagis quam ex ratione praelatam credimus.
fr. D. uenientes 'E. a d S. linguebant DJPHMM"; 23. heleuans C, eliu. D. autem uide supra.
elingebant d, abl. e, lambebant a. hulcera C ;
hoculos C. oculos autem W*. >
quum 0.
uulnera KVZ a c e r. aesset C. uidebat cum ABCDFHJQTXY c syn-
22. lit moraretur GH* ; ut morir. DEH'KV iaxis gratia post cum esset, gr. enim imapxaiv
mori e 8 Aug. mendicans T pauper a d, inopem ;
. . bpq: uidit ffEH'GQIKM'OVWZ vg. b fiq S
e Aug. + lazarus Q et
; laz. mend, b c ff-^m q, > aur. ; uidet ex correctione M
chasma uers, 26)
{cf.
laz. pauper / r. portaretur ductus est d, tolli : a d e ffi^ I m r. habraham E, habraam T, abraam
e. hang. C, angu. D, agg. M. smiim : um eras. D et u. 24. a longue D, de longe E /« r; de
H, synum D; sinu B*a<"CETX*Z sinibus G. ; longinquo e. eleazarum CT, (hel. C ^jV), latzarum
habrahae E, abrahe CTW, abrae D. om. autem D ; et 24. 25. in sinu (fi'ko\tw D) codd. vg.
toi
DE. om. est sec. H*. diues + ille e. et sepultus et uett. plur. : in sinum AXY f ff.i it; in sinus
est in inferno (-num 3'*GH0), *' eleuans (lenans df , in sinibus 5 et tv toU K6Knois gr. plur. eius
«) autem codd. plur. vg. cor. uat. c e I r aur. + requiescentem b c de m q r et D"'.
contra graecum : et sepultus est in inferno eleuans 24. damans {(pwvrjaas) : exclamans a h d f,
{om. autem) BCDMQTZ^. q {cum gr. N*) = KaJ exclamauit autem et t% et excl. uoce magna m, et
iTd<p7j' iv Tw qhy k-napas quod an uera lectio sit fvfpwvTjaas D. abraham leide u. 23. misserere
duhitat Tisch.y ex qua nostra et graecae leciiones D, miseraere O*. lazarum uide u. 23. intingat
/line mine deriuandae sint; sed asyndeton in GJO*Z= vg. Tisch.; tingat Z* ; intingit O*. ex-
lohannc tolerabile, in Luca uixferendum uidcttir ;
tremam D ; extremam partem summum e f m.
/ ;
et Sep. est in inferno (-num m) et el. 5 m; cf. sui : tui Y. in aquam (iiSaTos) AEFDESP'GHJ
et sep. est aput inferos in inferno el. i, et Sep. KKTQY ff^ i
m q r aur., aquam d: in
vg. a b e
est ap. inferos et de inferno el. a ; et sepultus aqua (i/Sar. N) BCa'*F0IMOTVWXZ c/, aqua S.
est et in inferno el. b d (leuans) f {sic) 6 ut et GX uett. {non e i aur.) cum gr. Kai et ut
: ;
Bentl. graec. plur. Koi iTcupij Kal iv rat aSp 6. refrigerer W. lingua raea C\V. quia qui :
etrapas. Fluctuat Aug. ; serm. 14 mortuus est

'
Y. crutior E ; adfligor d, uror e. in nstione ignis
autem diues et sepultus est. Nam pauper forte nee huius d.
sepultus'' ; sed. ep. 1 87 ^sepultus est in inferno^ 25. om. illi d e S Bentl. cum gr. plur. om.
Uix dubium est quin Lucas ipse scripserit Kal abraham D. filii AH", memento d e, memor
eTd<pri' Kal iv tw abri, sed Kai sec. in antiquissimis esto a. quia ; qui G. recipisti DEIPM ; percep.
codd. ut nunc in N* easu omissum, ex coniectura em; +tu b S cum gr. XrAA etc. bona -(- tua dS
XVI. 26-31.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 425
^^ et in his omnibus inter nos hunc tormentorum

et uos chaos magnum ^' illi abraham
et ait
firmatum est habent mosen et prophetas audiant
ut hi qui uoluht hinc transire illos
^^
ad uos non possint at ille dixit non pater abraham
neque inde hue transmeare sed si quis ex mortuis ierit
^' et ait rogo ergo te pater ad eos paenitentiam agent
ut mittas eum in domum ^^ ait autem illi
mei
patris si mosen et prophetas
28 habeo enim quinque fratres non audiunt
ut testetur illis neque si quis ex mortuis resurrexerit
ne et ipsi ueniant in locum credent.
hie consolatur tu uero cruciaris. ""

et in his omnibus inter nos et uos chaos magnum firma-
tum est. ut hi qui uolunt hinc transire ad uos. non possint neque inde hue ad nos trans-
meare. " dixit autem rogo te pater ut mittas eum in domum patris mei. ^' quia habeo
quinque fratres ut testetur illis. ne et ipsi ueniant in locum hunc tormentorum. ^^ et ait illi
abraham. habent moysen et prophetas audiant illos. '"at ille dixit, non pater abraham.
sed si quis ex mortuis ierit ad illos. paenitentiam agent. " dixit autem illi. si moysen. et
et gr. fere o»in. hiic E; incipit rursum R. om. ergo e f I r gr. min. pauc. om. te 3"*
27.
consulatur Dai"R, consolator H. cruciaris TX* i. >
te ergo 3'"!'R (rogate ergo) d et gr.
adfligeris d, nreris e. ABD min. pater: + abraham M' ^r.DX, +

26. in his (hiis E*W) omn. {kv vaai toutois abrahae K et ab abrahae ad fin. uers. in ras. K.
;
NBL) : super omn. istis a, snper ista omnia e, dimittas ER. om. eum a b c e ffi i I m. dome
super haec omn. m et i-m. tt. t. gr. phir. nos et ffKTT, domu M*( + m cor.).
uos {rjixSiv Kal bimiv) cum ff'CDGGIJKNTTVWZ 28. abeo C. quinque: -U. DR. testatur R;
vg. uett. plur. : > uos et nos ABEiPFHMOQRX testificetur BEGOâ^. a de I aur., nuntiet r; gr.
Y Corp. axon, b e mi {non A), chaos codd. plur. haixapTvprjTm. ipse G. > hunc locum BCGKT
(cahos T) et vg. et uett. plur., chaus DSPHORV vg.acdeff^lmret D'''. tormenti d5 {Bentl.) et
d effi (chau), chas Y* (o superscr. m. sax.), hiatus cruciatus a ; gr. t^s 0a<j6.vov.
terrae a : chasma M Bentl. (et in Tr. Coll. Cant. 29. et ait (\f'7« uel Xtyfi)
Se dixit autem :
B. XVII. 14 'lego chasma magnum; ma ahsorpt. a d m et î-n^v Se habraham E, abracham R,

D.
jÂ Y chasmagnum ^/ //ir'fe^«.
chaos /^-o chas, . . . abraam DT et u. 30 om. e. moysen DSPHQIJ
;
alter ') dubium est Hieronymum chaos

; sed uix KATRV vg. Tisch., moisen TW. profetas D3>0.
legisse cum uerbum hi antiquis exeviplaribus illos : eos CT d.
saepe, chasma autem quantum uidimus numquam, 30. ad O. abraam '^ et cf. u. 29. mmortuis
inuenissct ; si coniectura Bentleii nera est, chaos lapsu W. ierit (jropeuflj) codd. plur., hier. C, yer.
mendum sed mendum Hieronymo antiqiiius est. T, erit R, iret D, ierint F, abierit e : surrexerit (et
Chaos in/ragm. Weingartens. (apud Roensch It. om. ad eos) a ff^ i r, resurr. h c I q, avaarrj X ;
tt. Ug. p. 2^1) ad Mich. i. 6 imienittir, (' deducam surrexerit et abierit m. eos + persuadebit eis et T
in chaos lapides eius ; gr. x°°') '^S'- uallem) et ' m (illis) ; + persuadebit eis (et om. paen. ag.) f^
latine pro barathro stat, et apud Poetas etiain pro i /(eos) r, + pers. illis b q. poenit. DBPJW zig.
ipso inferno, cf. Quid. Fast. iv. 600 '

Possidet alter paenitebuntnr d, penitebunt uel pen. ag. 6.
aquas alter {i.e. Pluto) inane chaos.' confirmatus 31. ait autem . . . audiunt in mg. m. rec. T.
a d, stabilitDS b q ; om. e. hii ffCDEiPIORTWX. moys. DEâ'HQIJKM'RV vg Tisch., mois. E*W.
uolunt [fikKovri'i omnes) : lunt R ; ueniunt a hff.^ prof, ut u. 29. neq E. "ortuis G. resurrexerit
i I m q r (eKBovres ut uidetur pro 9(\oi>Tfs). (maai^) codd. plur. (-xit F) vg. cor. uat. 8 aur.
hinc : om. c de et V)"'. transgredi e. > transire surrexerit ADGHMY corp. oxon. fm ; uett. rell.
hinc r Bentl. cum ord. gr. qui uen. ad nos tr. non ad illos ierit (-int i I) a ff.î I, ad il. abierit (5(-int)
pos. ad uos m. possunt EQT, possent H. indie c e{> ab. a mort.)^ cf. gr. miti. 225. 245 iropfvB^ ;
R. hue (<u5e D) : hie Yi.*(corr. H') ; +ad nos/; surr. et ierit ad eos d r, resurgens ad illos eat
7r/)os iiii-as gr. rell. transmare R ; transire e r. Iren. iv. ii. 3 (229 Mass.) cum gr. D avaarr) km
426 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [xvii. 1-6.
(i'-"-^'
XVII. 1 Et ad discipulos suos ait dimitte illi.
4(199.6) £(- die peccauerit

inpossibile est ut non ueniant scandala yj septies in
uae autem illi per quem ueniunt in te

- utilius est illi si lapis molaris et septies in die conuersus fuerit ad te
inponatur circa coUum dicens paenitet me dimitte illi.
(MO. jTj- dixerunt apostoli domino

eius et proiciatur in mare 6)
quam ut scandalizet unum adauge nobis fidem

de pusillis istis. **
dixit autem dominus
3 (IU8. 6) Attendite uobis si haberetis fidem sicut
si peccauerit frater tuus granum sinapis
increpa ilium dicerctis huic arbori moro
et si paenitentiam egerit eradicare et transplantare
prophetas non audiunt neque si quis ex mortuis surrexerit credunt. XVII. 'Dixit autem et
ad discipulos suos. inpossibile est. ut non ueniant scandala. uae autem homini illi. per
quem ueniunt. ' utilius est illi. si lapis molaris inponatur circa collum eius. et proiciatur in
mare, quam ut scandalizet unum de pusillis istis. ^ adtendite uobis. si peccauerit frater tuus
increpa ilium, et si paenitentiam egerit dimitte illi. * et si septies in die peccauerit in te et
septies in die conuersus fuerit dicens. paenitet me dimitte illi. ^ et dixerunt apostoli domino
adauge nobis fidem. " dixit autem dominus si haberetis fidem. sicut granum sinapis. di-
ai!iK6ri npoi avTovs. credent {-niaTfyaovaiV D) : emenda d. poenit. D5PJW vg. hegerit C, aeg. R,
credunt Z*(con: Z') ; + ei BHeÔR" f i I m Iren. ;

agerit Z habuerit b c ff^ i I q r
; ; + dicens peccaui
persuadebuntur e cum gr. plur. TreicBriaovTat ; aii- /. demitte GV ; rem. a e.
dient eum r et aKomaaiv airov Dial, contr. om. in die pr. G. diae bis C.
4. in sec. om.
Marcionistas ap. Wetst. H*( +
/«. rec). in te expunctum I. et sec. + si
XVII. I. > et ait ad disc, suos vg. I, cf. dixit JOXZ b cum gr. etc. in die AKn sec. : om. M'
(ait i r 5) autem ad disc, (discentes e) suos (om. e a b c d i I q r s et gr. NBDL etc. in nocte Ande- ;
8) abdefiqrl. imposs. M vg., inpos. H ;

gauens. 20. om.a,di.tefimgr.TA\etc. paenitet
difficilea gr. avkvhiKTov inposs. scandala ; . .
(poen. DJ vg., pen. CE5PW) me paenitentiam :
in ras. G. ut non ueniant ;-unt Y) litt. nnn. :

ago id) e s, paeniteor b d. demitte HV, dimittet
K non uenire e i I. uae (ue \V) autem (oual 5e

;
R ; remitte a c s.
AXr etc^ uerumtamen uae a b c ff,.i ij, uerum

: 5. dixerunt : + ei F ; + illi b c ff^ 1 q r.
uae d e, irXtiv oval NBDL etc. autem + homini E. apostoli + ad iesum Q. domino (rd) Kvp'uji) :
scandalum uenit / cf. Mt. xviii. 7. domine BDKGHQT b c eff^ q r ; om. I. auge D
2. utilius {XvainKti) : hut. C, utillius HY* ;
5PKOQRX*Z<: aff.îr*d aur. adde d, adice e. ;
utile T ; expediebat d, -dit e et avvtpepa D. est 6. dixit autem dominus (erirei/ hi 6 k.) codd.
erat KT; + autem T) ac ff.î, > autem est (/, aut. (+ illis D) et vg. et dixit illis K b c ff.^ i q, ad ille
:
fuerat b ; cum V)'' ht. illi : in mg. K ; + si (ut dixit illis d, d. autem illis e, quibus ille A. a; et d.
/ r\ non nasceretur aut D I r, + ne nasc. aut a b c ( + illis r) iesus F / r, deinde + amen amen dicO
ff, i q. om. siZ a b c ffi i <]. tapes ER. molae uobis /. haberetis (,f?x*'''' DEGH etc., Ixert XA
c d e ffn. inponatur (imp. EFMV vg:) codd. et vg. BKKL etc.) cum AC(ab.)G(haberet)IMTVYZ|§
(nepiKfiTai) : ponatur CT ; inpositus fuisset a, cor. uat. c dfs Aug., Bcntl. : habueritis BffDEJPH
circumdatus esset d, ciicumiectus sit e, alligaretur WJKM'OQRWXTSffi uett.plur. Ambr. sicuti C.
r D.
et TTtpifKetTo inp. c. col. eius om. Z*( + Z"). synapis CDE. dioeretis {iKi-^tTt av) codd. |l§ et
proieciatur DH*, proiiciatur i!g. Tisch. ;

pioiectus -ritis ffDHO, dicebatis d: dicetis W^SC gat.
esset a d e (sit), proiceretur r et fpinro D. scanda- cor. uat. mg. air Ambr., dicitis e I. hanc G.
liszet E, scanlizat R. pussillis D3"R. aibore R ; om. a. moro : mode 5P*Z* "* e; muro
3. {cf. Mt. vi. i, vii. 15)

attendite adten. BfF : a; mori Q, morire E gat., morere R; maiore
H0IJO, G*( + tend sup. tin.) + autem R.
adite ; Andegau. 20 om. c ff„ I s monti huic transi hinc
; ;
si + autem q r {non 5) cum gr. A.VA etc. pecca- ibide et transibat et more d Di"- ex Mt. xvii. 20.
uerit + in te DEFW vg. {non cod. caraf.) c d e q r et pr. om. .T. plantare a e, transportare i gat.'",
5 Ambr. gr. DXrA etc. inox-epa : corripc a e in. transfretare^. ; om. s. in mari H0 et gr. plur. iv
XVII. 6-12.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. All
in mare et oboediret uobis. non puto '"sic et uos
(201. 10)
Quis autem uestrum habens cum feceritis omnia quae
senium arantem aut pascentem praecepta sunt uobis
qui regresso de agro dicel sumus
dicite serui inutiles
illi statim transi recumbe ? quod debuimus facere fecimus.
et non dicet ei para quod cenem '' Et factum est dum iret
et praecinge te et ministra milii in hierusalem
donee manducem et bibam transiebat per mediam samariam et
et post haec tu manducabis galilaeam
et bibes? 'êt cum ingrederetur quoddam castel-
^ numquid gratiam habet seruo illi lum
quia fecit quae sibi imperauerat ? occurrerunt ei decern uiri leprosi
ceretis huic arbori more, eradicare. et transplantare in mare, et oboediret uobis. 'quis
autem uestrum habet seruum arantem aut oues pascentem qui regresso de agro dicat illi
statim transi recumbe. 'sed dicit ei para mihi quod cenem. et praecino-e te et ministra
mihi. donee manducem et bibam. et post haec tu manducabis et bibes. ' nunquid oratiam
habet seruo illi. quia fecit quae praecepta sunt ei. non puto. '"sic et uos. cum feceritis
omnia quae praecepta sunt uobis. dicite quia serui inutiles sumus. quod debuimus facere
fecimus. " et factum est cum iret in hierusalem transibat per mediam samariam et galileam
'^ et cum ingrederetur. quoddam castellum. occurrerunt ei. decern uiri leprosi. qui stete-
rri BaKaaa-T) ; ovi. I s. et sec. +utique D b cff, i I 9. nunquid W91| ; + tu T)''{sed exp.). gratiam
q (s). oboediret (vTTTjKovcrev av) codd. phtr. etf^ (gratia M) habet (abet C) codd. vg. et uett.,
aur., obaed. 5PR, hoboed. C, obeA YpJ, oboedire gratias aget s, cum gr. xipi" ex* ' AXFA etc. > :
G, obaudisset uctt. phir. : oboediet J, obed. WT aget gratias a habet gratiam e

r, cum NBDL etc.
SC cor. uat. mg. i I r Amhr., exaudiet e. iUi : ille n*{corr. H") ojn. a b ; c d ff^ i I q s
'J.
habet GVWZyj qui habet r. harantem C, {Bentl.) N'ABDL etc. quia : qui D. fecerat E.
aiT. E. pascentem (jroLfialvovTo) codd. ei vg. cf. cm. quia fecit X*. que D ; quod W. sibi ciitn
pastorem e : oues pascentem DKKTQRT'^ gat. iU) ABff'CDEH'GHeiMOQRTX^Y uett. plur. : ei
c d fff,^ i I q r s aur. (ouem) Bent I. , > pasc. oues JKWVWZ vg. Tisch. a d f aur. Cypr.; om. X*
a ; boues pasc. T*Z* cor. uat.*, > pasc. bones 9'S ; e s gr. NABL etc. inperauerat C ; imperauerit
bouem pasc. OWX*Z^ Atidegatt. 20. qui (os) : OVZ ; imperata sunt b e i q 5 Cypr., praecepta
cui BDEKNTR
i q r. regresso (egr. K) re- : sunt a dfs, pr. erant r. om. non puto a e cum
gredienti b q, uenienti s, ut intrauit d, cum uenerit NBLX min. puto ex opto T.
e ; regressus c I. dicet (f/Jcf) ADG^HQMY tieit. ,
10. om. sic b ff-i i q. quum H0. feceretis
phir. Bentl. : dicit CEa'G*(?)IJQRT(V!) c d e; Z ;
perficeritis JP ; + haec 'W(sed exp.). om-
dicat BKWOViut udtur)ViXZ vg. / aur. praem. ; nia : uniuersa E gat. ; om. abdeffnilrs
numquid dr s, non e I ctim gr. D fir] epei. statim : Cypr. et N". quae (que D) praecepta (pre. D)
continuo de r ; om. bffîlqs. diuidunt die. illi simt (tA iiaTaxBivrd) : q. uobis fuerint imperata
statim AiP0I(J)MY, cf. > statim dicet il. a; e ;
quae dico d, quae mando /, ocra Xe7cu D. om.
sed die. illi. Statim tr. Tffi etc. transi + et Ta i. uobis a b c d i s etgr. D. dicete JP dicitis a b c ;
8. et non : sed D ueit. {exc. 8 aur.) cum T)''

dff.^ I s, dicetis ? r + quoniam d, + quia / 5 (on),
;
aXKa. dicet {ipiT) codd.plur., uett. phtr., Bentl. seruii K. inhutiles C ; superuacui e, nequa s.
dicit EGJQTp? e S ; dicat KOVWZSffi cor. uat. facere + non E.

(lur. ei: om. KT i I; iWi BE uett.ptur. parata 11. om. est E. iret : uadit c ff.^ i I, iter faceret
D*(ta exp.) + mihi R a b d f q r cum gr. K.
; d; + iesus cor. uat.* om. in G b e i q r. hyerus.
cenem codd. plur. (cenam R) caen. !FCD3'0K :
H, iherus. CT, hirus. R, ierus. vg. ; +et q, + et ipse
OV Tisch. ; coen. vg. precinge te D(-gue)M, ad e r s (ual airbs). transibat CiiPQTW vg., retr.
praecingite G, praecinget te E, praecingere te K ; e, praeteribat d. gallilaeam Y, galileam BCD5P
accingere e ;
precinctus {ct om. et) s, succinctus a. GKORW ; + et hiericho a b c e ff, i I q r s.
maiiducem G. post hec W ; sic B. om. tu 3'K 12. et cum (quum H0) ingrederetur (in-
A gr. 433- manducauis O*. bibis B. > manduc. gredir. E3^R) = ko.\ €l<Tfpxofj.ivov avrov, cf. et
tn d s et Dl'^ ingiedienti &\ b q h (eo), introeunte eo d : et
438 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XVII. 12-20.
qui steterunt a longe ^^ respondens autem iesus dixit

'^ et leuauerunt uocem dicentes nonne decern mundati sunt ?
iesii praeceptor miserere nostri et nouem ubi sunt?
'* quos ut uidit dixit " non est inuentus qui rediret
ite ostendite uos sacerdotibus et daret gloriam deo
et factum est dum irent nisi liic alienigena?
mundati sunt ''et ait ilii surge uade
^^ unus autem ex illis quia fides tua te saluum fecit.
ut uidit quia mundatus est 20(202.6) Interrogatus autem a pharisaeis

regressus est cum magna quando uenit
uoce magnificans deum regnum dei
16 et cecidit in faciem ante respondit eis et dixit
pedes eius gratias agens non uenit regnum dei
et hie erat samaritanus cum obseruatione
runt a longe. " et eleuauerunt uocem dicentes. iesu praeceptor miserere nostri. ^*
quos ut
uidit. dixit illis. euntes ostendite uos sacerdotibus et factum est dum irent mundati sunt.
"'^
unus autem ex illis. ut uidit quia mundatus est. reuersus est cum uoce magna magnifi-
cans deum. " et cecidit in faciem suam ante pedes eius. gratias agens. et hie erat samari-
tanus. "respondens autem iesus dixit, nonne decem mundati sunt, et nouem ubi sunt.
'"
non est inuentus qui reuerteretur et daret gloriam deo nisi hie alienigena. "*
et ait ille.
surge et uade quia fides tua te saluum fecit. '"'
interrogatus autem a pharisaeis. quando
ingressus est c ff,il, et introiuit ;-; et intrans s, 17. respondens bis scr. W. om. dixit R.
ingrediens autem a ; Kai fiaeKSaiv gr. + in D X ; nonne (oixO : hi a b c d eff^ i q s, ovtoi D ; nonne
uett. (excfmir.). quodam R. quendam nicum hi /. decim D ; -x- ERW. purgati sunt e et pergit
a. hoccnrr. C, occumint Z. decern : -x- DEFR et nemo ex eis reuersus est etc. 07n. et a b c d ff^
W. om. uiri T. laeprosi E. steterunt R. longne i I q s h (Beiitl.) et gr. AD 435. nobem T ; .unii.
D ; longinquo e. uariant uett. plur., et ecce d. u. DER ; -IX- \V ; + ex his s. hubi C.
lepr. steterant a b c ff,i i I q s; ubi erant d. u. lepr. 18. -I- et ad init. D ; + e\ illis, ad init. b c ffî I
et steterunt d, ubi fuerunt d. n. illi lepr. steterunt q, + ex his a d. est (erat cff-i) o/n. W; + ex illis :
e, cum gr. D. D. inuentus om. c I q. rediret ( + ex illis i) et

uocem + suam D a. clamauerunt uoce
13. (ut uoluit BentL) reuersus a r, reuertens d. daret
:
magna d e ci D"'. om. dicentes d. preceptor D ;

gloriam (gr. Z*) : d. claritatem e ; honorem daret
magister a d r. misserere D. nobis X^(nos X*) a r(> d. hon.)i(dare) ; gratias ageret b c ff.^
i I q.
X* a b c dff., i I q s. om. deo q. aliaenig. E, alenig. D. D" ff avroiv
14. inc. et cum uidisset (aud. d) illos a e, et ovbds ivfiiO-q vwoaTp«pwv 0^ Swoft K.T.\. ; rell. ou;^
uidens eos d S (om. eos). dixit : + eis D ; + illis (vpiO-qfjav vTTOorpiâvTfs Zovvai k.t.X.
a c d/s ; deinde + curati estis d D"'. host. C. nobis 19. > surge illi K*{sed corr.). surge (surgens
E. sacerdoti c. irent : omnes simul ir. e ; uadunt d, exurgens s): + et D (surget D*, deinde e
b c ffi i I q r. mtindati : sanati D, purgati c. supcrscr.) EJR a c e f^j, r aur. fides uides R. :
15. mundatus (ixaBapiaBr) D al. 6) ; sanatus salbum C. > saluum te 3". saluauit te rfÔ te
c ffii 5. sanus a q, curatus e s et laBt) gr. plur. sal.)S.
5PR reuersus est a d f s S, redinit e.

regresus est ;
20. om. autem F. farisaeis ER, farisseis D,
magna uoce if^^y. (pojVTjs D) > uoce magna a e : phariseis !>PW. ueniret Y) e s, uenturum . . t a.
f s S ct gr. plur. magnificans clarif. e, houorif. : respondit eis (illis uctt.^ et d. codd. JtJ cor. uat. de
a s, honorans d. r i et gr. dirmplBTj Kal it-riv : respondens eis d. JT
16. cecidit ex cedidit H ; caecidit CEG, cic. (et d.)TSC ; dixit eis a, ait illis c /i /, at ille
DR; procidit a r. in faciem (fat. G) om.ffi I cum : dix. eis q ; om. resp. ad regnum dei i s. ueniet
gr.A min. + m V)*[sed exp.). pedis G. gratias
;
sec. 'T^ edd. ant. plur. dei sec. om. R*( + sup.
agens om. d (et Di") magnificans ff^^; + ei D
: ; tin.) a et gr. L. > cum obs. regn. dei non uenit
b q, + illi d. D.
XVII. 21-27.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 429
-' neque dicent ecce hie ita erit filius hominis

aut ecce illic in die sua.
ecce enim regnum dei 25 (206. 2) Pnmum autem oportet
intra uos est. ilium multa pati
22(203.10) Et ad discipulos
ait et reprobari a generatione hac.
26 (207. 5)
uenient dies E^ sj^^j factum est
quando desideretis uidere in diebus noe
unum diem filiihominis ita erit et in diebus filii hominis
et non uidebitis. ^^ edebant et bibebant
23 (204. 2) gt dicent nobis ecce hie uxores ducebant
ecce illic nolite ire et dabantur ad nuptias
neque sectemini. usque in diem qua intrauit
(205. 5)
Nam sicut fulgur coruscans noe in arcam
de sub caelo et uenit diluuium
in ea quae sub caelo sunt fulget et perdidit omnes.
uenit regnum dei. respondet eis. et dixit, non uenit regnum dei cum obseruatione. " neque
dicent ecce hie. aut ecce illic. ecce enim regnum dei intra uos est. -'
et ait ad discipulos.
uenient dies quando desideretis uidere non uidebitis. ^' et dicent unum diem filii hominis et
uobis. ecce hie et ecce illic. nolite ire neque sectemini. sicut enim fulgur coruscans in ^*
his quae sub caelo sunt fulget. ita erit aduentus filii hominis in die sua. " primum autem
oportet ilium multa pati. et reprobari a generatione hac. "^
et sicut factum est in diebus noe
ita erit et in diebus filii hominis. " edebant et bibebant. uxores ducebant et nubtum dabant
21. dicens R. ecce pr. sup. lin. T. hiic E; caelo /; > de ( + sub i) caelo lucet in his q. sub
+ christus gat. aut + et T. ecce sec. om. e ff..i I c. sunt b i q; de c. in patre q. sub caelum est e ;
s cum gr. HBh. illisG; + nolite credere rf e? D"''. taiitutn de sub caelu D»^ erit sconiscat d et
••nim O. erat R -yeibcdeiset D"'. Alius hominis

; :
22. discipvdos shie add. Aff2P*G©-JMY d e om. hominis J aduentus filii hom. cfs. in die
;
(discentes)/j h ctim gr. NBDL etc. : +suos BCD (diae CO) sua om. a b c de i in aduentu suo /;
: ;
EH='"i'HIKM'OQRTVWXZ vg. abc ff.,il q r am: om. fll. hom. in d. a.ff,-
et gr. AX al jnu. iieniet Z. quando (cum j) 25. prius a s. hoportet C. > ilium oportet T.
om. E ; ui a b c d e ff., i I q r et tov eiriBviujaai D a gente hac s ; saeculo isto e.
mi?z. ; gf'. re//, ot^ (mOvfjtTjaeTe. dissid. D, de- 26. sicuti C. factum est : fuit d s. dibus
sideritis H, desiderabitis M"; concupiscatis a d e. pr. R. noae G et u. 27. om. et sec. ffOQ b
om. uidere W
dq s et D"''. tinam dieium s, unum i / r s cum gr. T 69. 245. in diebus sec. : in
dierum hornm d et D"'. fili CEX. homonis O. die A' (diebus credo A* non in diebus ut
> unum diem (ex diebus «) f. hom. uidere E 8 <^ Tisc/i.) Y; aduentus ER gat. fili BEGX; filio
ctim gracco. uideuitis CT. H.

23. ecce pr. + uobis R. hie sine add. codd. 27. aed. CDGR,
T; manducabant e s et hed.
piiir. e q et gr. DKLXn* min. : + et C,JKffl"0'''R u. 28. om. et pr. a cum gr. d e i s h {Bent/.)
T vg. bfff^ i r s et gr. NM etc. ; + aut DE a c rf / bib'ânt O + et DE5PKRVZ' cor. uat.* uxores
;
5 aur. et gr. ABE at. plur. ecce sec. ; ec R ; om. (hux. C) ducebant (doc. Q) nubebant a d eh. :
/. illic +et Q. nol. exire ER gat. r (8) ; ne ieritis et sec. om. a b d e ff.^ i / s h (Bentl^ cum gr.
d e. nee JP.' {persequemini d, secuti fueiitis f dabantur (+ iis D*) ad nuptias (nubt. ffCTXZ,
sequi a s. nupc. W) nubebantur a d e, nubtum dab. /;
:
24. fulgur Bff'3'*H©KMM'0QTVWXZ vg : dabant ad nubtias X*Z^, cf. nubebant b c / q et ;
fulgor ACDE3"GIJRY ; clioruscatio e, scoruscus > nubebant uxores ducebant i s. husque C ^

d. corruscans E, corascans K ; fulgurans q s om. e. in + eum E, cf. diem ilium q. die ffG.
(> sub caelo f.) ; qui scoruscat d e (quae), celo introiit d e, -ret a. archam TX. uenit i^XStv) :
bis W, sec. C. quae sup. /in. T. fulgit 0*ised fuit d, factum est e, t^tviro D. dilluu. Z, diluium
corr.). de sub caelo . . . fulget ; oth. a; in ea a^, dilubium S", dillub. T. perdedit O. def. B
. . . fulget om. c ffi / r s Ambr. ; om. de sub ad xviii, 4.
3 L
430 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XVII. 2S-34.
28 (208. 10) Similiter sicut factum est in tecto et uasa eius in domo
in diebus loth ne descendat toUere ilia
edebant et bibebant et qui in agro similiter

emebant et iiendebant non redeat retro.
plantabant et aedificabant 22 (210. 10)Memores estote uxoris loth.

33(211. 3) Quicumque quaesierit animam
^'^qua die autem exiit loth
a sodomis suam saluam facere

pluit ignem et sulphur perdet illam
de caelo et quicumque perdiderit
et omnes perdidit illam uiuificabit earn.
34(212.5)
Dico uobis ilia nocte erunt
""secundum haec erit qua die
filius hominis reuelabitur. duo in lecto uno
31(209.2) J,-, ;]]^ bora qui fuerit unus assumetur
usque in diem qua intrauit noe in arcam. et uenit dilluuium et perdidit omnes. -'similiter
sicut factum est in diebus lot. edebant et bibebant. emebant. et uendebant. plantabant.
et aedificabant. "^qua die autem exiit lot a sodomis pluit ignem et sulpur de caelo. et omnes
perdidit. secundum haec erunt. qua die filius hominis reuelabitur. " in ilia die qui fuerit
'"
in tecto. et uasa eius in domo non descendat tollere ilia, et qui in agro. similiter non
redeat retro, '^memores estote uxoris lot. ''quicumque quaesierit animam suam saluam
facere perdet illam. et quicumque perdiderit illam propter me saluam faciei eam. " amen
dico uobis. in ilia nocte erunt duo in lecto uno. unus adsumetur. et alter relinquetur.
28. siliter Z*{corr. Z'). siout (sicuti C) : om. erit: erat G; euenient e. qua (qu||a T) die
M"X*Z b c ff^q s; sic / cor. uat* et a. siout
;
(diae C) fll. horn. codd. et zg. cf. in die qna f. h.
. . . loth : et in lot e. est + et M" a j. loth. a, cum gr. 17 vf^Pf ° "• ''•
"-"^P-
' in die filii hom.
{contra Hcbr. 131 !? et gr. Aar, exc. D qui habet qua c d ff-i i I r et gr. D cv tt; t;/*. tou v. tov avOp,
\aiB semel u. 32, ct B* ad 1 Pet. ii. 7) codd. fere rj, dies filii hom. qua /; q. reuelabitur : uenerit
omnes nosiri q r S {non A)
et b ffr, {u. 28, 32) i I e.
aur. Orig. int. /lom. i in libr. Regn. 2 /. 484, . 31. hora fora T) codd. vg. et uett. contra grae-
Tert. {Roensch), Cypr. ad Fort. 7 {ad u. 32) lot : cum: die (t^ rnjtipa) d e f q. fuerint CY. nassa
M vg. a c d {semper) efff^ (zi. 29) gat., et sic pent. DiPR. domu DR. ne non EM" a c d efff.^ q r. :
Lttgd. et patres ap. Sab. Iren., Tic/ion., Ambr., discendat DES", -dit R. illam G. agro + fuerit
Zetto, Aug. ; in loth h finalem uere aspiratam D. non ex ne K ut udtur. rediat 2P redeant ;
credimus et litterae t quasi pro tutamento fttisse, Y ; recedat Yl.*{ut udtur sed corr.) ; reuertatur a e,
cum, gallicismo crescente, t Jtnalis, nude posita, conu. d. > non red. simil. b q.
uix audita esset ; similiter h inter duas uocales 32. memores estote (hes. C) : mementote d 5.
pro diaeresi frequenter usurpatur ; cf. notam ad hnxoris C, ".\oris G ; uxori T.
iesus Ml. i. i. aed. CDG, hed. T. aemeb. CR. 33. quicunque pr. TJt? ; quiquumque HT ;
qui
uindeb. G. plantabant nonellabant e oiii. : ; X*Z* c e; + autem DKNTR h c ff„i I q r, + ergo
plant, et aedif. X* ; om. plant, et r. edific. W, a. quaess. D ;
quaerit E ; uoluerit d et OfX-qa-q D.
a''dific. O. om. et ter cum graeco a d i s h saluam (salb. C) facere codd. et vg. et a fI r
{Bentl.) ; om. sec. et tert. e
ff., q; om. tert. SFCD aur. : saluare DJKQVZ gat. e ff.,5; liberare b c i
H'*GIMOVYZ Hart. 2788 cod. caraf. aur. q ; biuicare d et âjoyovyan D ; Titpi-noiiâaoOai BL,
29. om. autem a d e s et gr. D. exiuit EQR. aZaai rell. perdat D. illam pr. : eam E. qui-
a : de R. pluiiit R ; + dominus /. sulphor G ciyique sec. Jt), quiquumque H; qui CKKTTVZ
(1 stip. lin.^K. sulpur MZ, sulfur JPTW, solfor D. a d e i I (nam qui), perdedetit O. illam sec.
uoluit > sulph. et ign. Bentl. cum d et gr. ADK om. 'R a d ct gr. XBDR min. ; + propter me DATQ
etc.om. et sulph. a b e ff^ i I q. de a X*. : b c ff.2 i I q r aur., + mei causa e. uiuificauit EO
celo W
+ deus c et pergit et de eos perdidit e
;
; RX'(«<^ udtur)Y saluam faciei
; W (a) b c fff„ i q,
ucstigium forsan uerbi $tiov ? cf. supra /. omnis saluabit r; inueniet /. eam: \\\sim W b c de ff.^
R. > omnes a d ff.^ q S
perd. {Bentl.') et gr. iq.
30. secundum haec (tiec W) : similiter a. 34. dico : + autem E3P"'»GJKR e cum gr. A
XVII. 34-xvin. 5. EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 431
et alter relinquetur quoniam oportet semper

"^duae erunt molentes in unum orare et non deficere ^ dicens
una assumetur iudex quidam erat in quadam ciuitate
et altera relinquetur qui deum non timebat
duo in agro et hominem non reuerebatur
unus assumetur ^ uidua autem quaedani erat
et alter relinquetur. in ciuitate ilia

30 '213. .5)
Respondentes dicunt illi et ueniebat ad eum dicens
ubi domine ? uindica me de aduersario meo
^'qui dixit eis * et nolebat per multum tempus
ubicumque fuerit corpus post haec autem dixit intra se
illuc congregabuntur aquilae. etsideum non timeo
XVIir. 1 (2»- 10) Dicebat autem et para- nee hominem reuereor
bolam ad illos 'tamen quia molesta est mihi
"'*
duae erunt molentes in unum. una adsumetur. et alia relinquetur. duo in agro. unus
adsumetur. et alter relinquetur. "êt respondentes dixerunt illi. ubi fient haec domine.
" quibus ipse dixit ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur aquilae. XVIII. ' Dicebat
autem et parabolam ad illos. quoniam oportet semper orare et non deficere dicens. iudex '
quidam erat in quadam ciuitate. qui deum non timebat. et hominem non reuerebatur. ^ uidua
autem quaedam erat in ciuitate ilia, et ueniebat ad eum dicens uindica me de aduersario
meo. *at ille nolebat per multum tempus. post haec autem dixit intra se et si deum non
timeo. nee hominem reuereor. ^ lamen. quia molesta est mihi haec uidua uindicabo illam
+ enim a. ilia nocte (rauTj) T5 v.) AffCE3?*G XVIII. I. dicebantR. autem et (5e ;rai ADQR
HQMQTX'^YZ Bentl. b eh, hac n. a d, ipsa n. q : etc) : om. autem JP*( + IP') ; om. et DE ab c i I
in ilia nocte DiP"i'IJKM'ORVWX* vg. c fff„ ilr q; autem etiam ff.,,
etiam /; Sk tantum NBLM
aur. lecto
{KXivTjs) tecto AY. 0//1. uno CT :
mill, parabulam Da"R; -bulasG; similitudinem
gai. c et gr. B. assumetur ter, hie et u. 35 cum e 5. quoniam ; ob hoc quod a, ad hue quia e,
KV)[ti. 35)±PHIKMMTVWXY vg ads. a^CD : quod d. hoportet C ; deberent a (i. e. SeiV . .
(//«V)ESP"«'(2(. 3S)G0JOQRZ Tisch. alter : alius avTois gr. miilt.). horare C. non : numquam C.
KTOZ aff,_ aur. ; hunus C cf. c d I. difficere D.
35. om. duae erunt relinquetur pr. D /
. . .
2. d D"'' min. iudex + oportet R.
om. dicens
et gr. N* 209. due W. om. erunt b c e ffi i q quamdam R. ciuitatem FRY. et non nee . . :
X* homines cor. uat. mg. re-

(or. uat. mg. > erunt duae a d (duo) cum S''BD r, sed nee a.
/'
L. molantes E. > molentes erunt 0. u//num G. uerebatur AffCEGeiJKKTOTVWXYZî'^. uett.

altera: alter ER ; alia O df q; una b c e jff^ i plur. : uerebatur DS'FHMQRZ* r S.
q. relinquetur : dimittetur bis d. > relinq. pr. quedam D om. e {Bentl) et gr. plur.
3. ; >
ante assum. /r. a. om. duo in agro . . . relin- erat quaedam K + quae c. ciuitatem illam ;
O
quetur sec. G 5 et gr. NABL al. flur. Tisch. T. G. > ilia ciuitate EK. ueniebant R coepit c ; i I
S, W. H. duo + erunt Q. assum. sec. accipietur : (^PX^TO ab apxainai) et ueniens coepit ^. eum :
ilium Ka b cff.,i I q. dicere c ff^. deuindica me
/. alter alteram Q unus WC b c ff.^ i alius O
: ; ;
a d r aur. am. et alter rel. e. > duo in avgo d; uindicare Q. meo tuo R. :
mite duae molentes i.

nolebat + defendere earn r. per multvmi
4.
36. et respondentes a d c(-demnt (:i)f ff-i I 5, tempus longo tempore e om. multum a 5 (liri
: ;
resp. autem q. dixerunt EKM" ueti. exc. S aur. hubi Xpovov] ; in aliquod temporis d (fin xP"""" '^"'°
autem d pergit uenit aput se et

D + haec// D). om. b c I
C ;
37.
quo e ; + haec erant
qui dixit (respondit
; fient
3'"'i'R) eis (illis
(ista).
vg^ :
dicit d et W (ex xv. 17
om. Kai D.
;
1). etsi: -ATyL a b c

G; et C d q r
d e
quibus ipse dixit K

f ff., ilqr; dixit tatitum e.b c i I q r et ne." (8).
ubicunque TpJ, hubicumque C, ubiquumque HT. ominem G ; + non BCG d q r (5). uereor ECE
cor H*(,pus supcrscr. m. rec.) ; cadaner e. illuc : R5.
congregabuntur (coUi- 5. mol. est mihi (>
mihi est JPKO c) : la-
illic 'She; \\i\d, illo e.
uorem mihi praestat d, mihi tedium facit e; gr.
guntur e, conueniunt a)+ et EO vg. b d aur.
aquile W; aquae ut udlur 0*(corr. O'). napixîv /Joi icuTTOv. hec GHW ; om. 3". uindi-
3L2
432 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XVIII. 5-11.
haec uidua uindicabo illam ^ Dixit autem et ad quosdam

ne in nouissimo ueniens qui in se confidebant
suggillet me. tamquam iusti
* Ait autem doniinus et aspernabantur ceteros
audite quid iudex iniquitatis dicit parabolam istam
"
deus autem non faciet uindictam elec- '" duo homines ascenderunt
torum suorum in templum ut orarent
clamantium ad se die ac nocte unus pharisaeus
et patientiam habebit in illis ? et alter publicanus
s dico uobis ^' pharisaeus stans haec apud se orabat
quia cito faciet uindictam illorum deus gratias ago tibi
uerum tamen filius hominis quia non sum sicut ceteri

ueniens putas inueniet hominum
fidem in terra ? raptores iniusti adulteri
ne in nouissimo ueniens suggillet me. ' ait autem dominus. audite quid iudex iniquitatis
dicit. ' deus autem non faciet uindictam electorum suorum clamantium. ad se die ac nocte.
et patientiam habebit in uerum-
illis. ' dico enim uobis quia cito faciet uindictam illorum.
tamen. filius autem et ad quosdam
hominis ueniens putas inueniet fidem in terra, 'di.xit
qui in se confidebant quod essent iusti. et spernebant ceteros parabolam istam

'"
duo
homines ascenderunt in templum ut orarent unus pharisaeus. et alter publicanus. " stans
itaque pharisaeus sic orabat. deus gradas tibi ago. quia non sum sicut ceteri homines
oabo : iiado et deuindico d ct D"''. illam : earn g. dicebat B. om. et pr. DG b c c I q r ct gr.
E e. in nouissimo (tis TcA.ot) : + die q ;
per ArAn qui in {om. E) se confidebant
etc.
tempore a, in tempus d, usque quaque /, usque ad (conficiebant R, placebant e) fidentes sibi a. :
finem e, in finem r. uenieniens lapsu R ; ueniendo tanquam WfJtJ quod ^ f r, quia e quasi a
; ; ;
b i q (conu. ). suggillet codd. pltir. et -ilet O, + essent DE/ r, + sint <z, + sunt d e S, + essent post
subgillet C : sugillet BE3'F0JRTTS(C ; con- iusti b ff.^_l q r. aspemebantur 5P*JX aspema- ;
stringat h ffi q\ molestior sit mihi e, inuidiam bant JP"'» gat., -ebant DR, spernebant '^b c fff^ i
mihi facial / cf. nostram '

she weary me ' ; gr. I q, -nent d, conlemnunt e ; spementes a. caeteros
i/TTomia^ri. 3PR vg., caeteris D ; reliquos hominum d cf. Do'.
6. audite (a«oi/aaTe) : audistis e Uig. ct fjKov- parabulam DiP'R ; similitudinem b c c ff-^l q r.
aan T al. 2^". iniquitatem E ; iniustitiae e, istam + dicens TS cor. uat.* om. par. istam d et
dicat W ; dixit EY c q, dixerit b ; iudicet .T. D""".
"J.
fatiet G. helectorum G. qui clamant d e 10. hominis OY*. > homines duo c 5 et gr.
(incl.). ad se : ac se A oin. a b ff., i I q r. diae
; plur. ascendebant T]£} 5 gat. (-bunt), ut hor-
hac nocte C. et {exp. H") patientiam fpac. arent C orare a d.; phariseus E5PW, pharisaeos
EV, pacienciam W) habebit {pin. D) — xal jxaKpo- G pharisa R ; farisaeus T, farisseus D. alter
;
:
Bvftii NABDL etc. cf. et patiens est d e alius a i\ unus c d e ff., q. pupl. DiP et u. II. 13.
patientiam habens a b cff-îA pat. hab.)/ 1 q r (pae- > publicanus ante pharisaeus ab c ff., i I.
nitentiam!) cunt gr. Koi ixaKpoOvûiv RFAA etc. 11. phariseus iPW, -saei R; farisaeus T, -sseus
{non b). D. ph. cum stetisset e ; stans itaque (autem r')
8. dico : + autem KR ; + i W. quia om. T* ph. a b c f ff-i i I q r. haeo (hec \V, talia e' : sic
( + sup. h'n.) b c ff.î I r cum gr. DG tnin. cito ; bcfff.iilqr\ gr. ravTci. apud (aput BG) se
celeriter a, confestim d. uindictam : iudicium c. {npus iavTuv) : intra se a e ; seorsum d {icaB (avrov
ueruntamen T^ ; uerumpt. \V; uerum tame° H ; T>) om. b c/ff^ i I q r N* sah. aeth. horabat C
; ;
oiH. uerum b i I q, om. tamen d \ + quoniam E. praecabatur e ; -H dicens cor. uat. deo DEX Y
hominis expunctum 2*. putans E ; numquid aur. om. sum E. sicut : si G qnomodo e
;
b c i I q\ gr. dpa. om. ueniens putas NT. in- -V et DQ. caeteri DiPJ zg. hominum {rSiv
ueniat 5P inuenire DE.; in teiram ; super KM av^paum) : homines DEMTX* b c e f i I r aur.
terram a b d cor. uat. iniuste G. > iniusti raptores e. uel ut duobus
XVIII. 11-17.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 433
uelut etiam hie publicanus et qui se humiliat exaltabitur.

To (216. 2)
^- ieiuno bis in sabbato Afferebant autem ad ilium
decimas do omnium et infantes ut eos tangeret
quae possideo quod cum uiderent discipuli increpa-
'^ et publicanus a longe stans bant illos
nolebat nee oculos ad caelum leuare ^^ iesus autem conuocans illos
sed percutiebat pectus suum dicens dixit

deus propitius esto mihi sinite pueros uenire ad me
peccatori et nolite eos uetare
i-*
dico uobis talium est enim regnum dei.
descendit hie iustificatus 17 (217. 2)
Amen dico uobis
in domum suam ab illo. quicumque non acceperit
(215. 6)
Quia omnis qui se exaltat regnum dei sicut puer
humiliabitur non intrabit in illud.
raptores. iniusti. adulteri uelut etiam sicut hie publicanus. '^ ieiuno bis in sabbato decimas
do omnium quae possideo. '' et publicanus a longe stans. nolebat nee oculos suos ad
caelum levare. sed percutiebat pectus suum dicens. deus propitius esto mihi peccatori.
" dico itaque uobis. quia descendit hie publicanus iustificatus magis in domum suam quam
ille pharisaeus. quia omnis qui se exaltat humiliauitur. et qui se humiliat e.xaltauitur.
'"
adferebant autem ad ilium et infantes, ut eos tangeret quod cum uiderent discipuli
increpabant illos. " iesus auiem conuocans illos dixit, sinite pueros uenire ad me. et nolite
prohibere. talium est enim regnum dei. " amen dico uobis quicumque non acceperit regnum
tierbis F Bentl. ; uelud RW, uellud G ;

uelJ t r magis quam ille fariseus Q ; om. S ; variant
sicut d, quomodo e. aetiam CE ; om. a e; et d graeci fj yap f/teivos AP etc.. Trap' Ikuvov NBL etc.
+ sicut />/J^2 i '"t + et c ;

gi: f/ Kal iis. fiaWov Trap aiKuvov rov (papifjaiov D deinde + sed ;
12. geiuno C. sabbatho T^. decimas (die. D. humilia'^'tur E* humiliauitur O seq.ras.fere ; ;
R) do (do DR, dono a) decimo d i q, decimor S. : 8 litt. E. om. et Q. om. et qui se h. exalt, i.
que DR quaecumque a e ff-i i q ^. possedeo D
;
exaltauitur O.
SPOR ; adquiro d i q et gr. KToiyxu. 15. afferebant ACH0KMTWXYZ vg., et adf.
1 3. a longue D ; de longinquo e. noluit B BffDEH'GI.JOR ; offerebant M^V a d e. 'ad

om. G. hoculos C, occ. R, oculus G, ocuculos W ilium: illi d W e '6. om. et a b d I et T)"
+ suos E a b{deinde + saxsamd f. ad celum W al. imfantes R. tangerent R, tanguerent D(n
oin. i I. lebare CE ; + audebat G cf. Uictor. Tun. sec. exp.). quod codd. phtr. et vg.: quos BSFD
ap. Sab. > leu. ad (in c) caelum b c q et gr. NBL KKTTWZ c aur. quum H0. uidissent
etc. percuciebat W ; tundebat d. pecustus W. 5P'»»QR£. discentes e. increpant D ; obinrga-
domine deus c ff^. propitius (propic. W) esto : bant a, corripuerunt e, prohibebant r. illos
propitiare c ff^l, repr. b^ miserere d. michi TW eos E.
+ homini Q. 16. om. autem 5P*( + mg^. conu. illos (eos
14. dico cum ACFGH*IJMO':RX':Y vg. E) dix. : imperauit eis dicens a. sinete 5P
uett. plur. et gr. flur. : amen dico Bff'EIPH'eK dimittite d. pueros paruulos : DKRTW S ; in-
1H"0*TVWX*Z gat. dico itaque BQbcft; Xe'7aj ; fantes a di r. > ad me uenire E. om. et nol.
yap A a/, pane, uobis + quia M' a b fff,^ i I q r et eos uetare E. uitare JP ;
prohibere DKTQ ace
gr. KQUn al. mu. discendit DE±Pf'm"R. ab f ffi h (f- ^^ prohibeatis r. > uetare eos vg.
illo tKiivo% min, patted) codd. plur. vg. aur.
(^ > enim est BSFEiPJOZ d e i. dei : caelorum D
Bentl. magis ab illo E, magis ille pharisaeus ab
: a b c et ,^r. A* 1 57 ; ex Mt.
illo gat. ab illo fariseo T, prae ilium pharisaeum
; 17. amen . . . dei om. R. quicunque T|§,
a magis quam pharisaeus GKT, magis quam ille
;
quiquumque H ; quisque a. acciperit DEiPO,
pharisaeus b c e{+ qui se exaltabat)y^ i I q r acceperint ut tidttir T* ; receperit J gat. e. puer
(> magis in domum suam quam etc. b /'), magis infans a (/(-ntem)?- ; + iste 2 /. intrauit GOX ;
praeter ilium phar, ioin. in dom. su.) d ab illo ; intrabitis D ; introibit e r. illut G.
434 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xviii. 18-25.
IS (218. 2) £^ interrogauit eum a iuuentute mea.

"2 (219. 2)
quidam princeps dicens QyQ audito iesus ait ei
magister bone adhuc unum tibi deest

quid faciens uitam aeternam pos- omnia quaecumque habes
sidebo ? uende et da pauperibus
'^ dixit autem ei iesus et habebis thesaurum in caelo
quid me dicis bonum ? et ueni sequere me.

23(220.2) j^jg iiig
nemo bonus nisi solus deus auditis contristatus est
""mandata nosti quia diues erat ualde

^^ uidens autem ilium iesus
non occides
non moechaberis tristem factum dixit
non furtum facies quam difficile qui pecunias
non falsum testimonium dices habent regnum dei intrabunt
in
honora patrcm tuum 25facilius est enim camelum

et matrem per foramen acus transire
^' qui ait quam diuitem intrare
haec omnia custodiui in regnum dei
dei sicut puer non eum quidam princeps dicens. magister

intrauit in iliud. ''
et interrogauit
bone, " dixit autem ei iesus. quid me dicis bonum

quid faciens uitam aeternam possidebo.
nemo bonus nisi unus deus ^"haec mandata nosti. non moecaueris. non occides. non
furtum facies. non falsum testimonium dices, honora patrem tuum et matrem.
^'
ad ille ait.
haec omnia custodiui a iuuentute mea. "quo audito iesus ait illi. adhuc unum tibi deest.
omnia quaecumque habes uende. et da pauperibus. et habebis thensaurum in caelo. et ueni

"'
sequere me.
'^'^
his ille auditis contnstatus est. quia diues erat ualde. uidens autem ilium
iesus tristem factum, dixit discipulis. quam difficile qui pecunias habent intrabunt in regnum
dei. ^^ facilius est enim camelum per foramen acus transire quam diuitem intrare in regnum
18. otn. et ER. om. princeps ab e ffîl qr. iesu Y*{corr. Y'l. ei : illi E; om. b c ffî I q r.
om. dicens d et D''. bonae E. faciendo KKT

K athuc MY; +enimT.
quaecunque T|§, quecum-
W hff^ i I q r\ faciam D « ( + ut). possedebo 2P
que D, quaequumque H quae G d e. abes C. ;
M" ; consequar e, hereditabo d, poss. uel hereditem uendae O*. paup. egenis e. abebis CT. then- :
5. saurum CJO, thaesaurum G, tesaumm T, tess. D,

ig. om. ei 'S*\< c /?.., i I. solus : unus a b d cf tehs. R. celo W ; caelis a d e cum NABDL etc.
i I q r. deus bis str. R ; + pater d. sequaere E.
20. +et ait illi iesus ad init. c. mandatum J ;
23. inc. ille autem cura audisset e, qui cum
praecepta d. quae a + ait illi quae
nosti : + ait ; aud. haec a. hiis ESPW, sis V. tristis factus
dicit illi « + ad ille dixit qune dixit autem iesus

;
est a d, contristatus factus est 5. quia d. erat
d et T)"'. hoccides C occidis ut udtur O* ; erat enim diues Fad <?(fuit)S. ualde : nimis e,
orcides R(r exp^ homicidium facies a. om. non ;

multum /.
occides e. moechau. BffCGOX, mechab. DW, 24. inc. quem cum uidisset contristatum a. cum
nioecab. 'S*{corr. 5P') ; moecha'"'ris H ; adultera- uid. iiutem ilium contr. c. > iesus ilium vg. edd.
bis a, adulterium admittes /' c(admiseris)/ q, ad. ant. plur. dilicile H'R ; difficiliter e. paecunias
committes cmoech. non occ. d f b
ff.^
1: > non E, peccuniasDRW f
pecuniam cor. uat. mg. ; sub-
Tert. [Bcntl.) cum gracco. furtum ficies G; stantiam e. intrare D ; introibunt ^ d e ibunt ;
furureris 5. dicis BO. falso tesleris 5. honorifica Ea""»R. > intr. in r. dei / / (8) cum gr. AIPX
e. tuum om. R*( + jfljr.)- matrem + tuam EQ FA etc.
a b c d et gr. XEKG etc. 25. om. enim ER*i, ^sax.') b. > enim est Z*.
21.qui at ille KM' / : omnia haec K. > camellum BUH'JR. foramen cauemam e. :
custodiui obseruaui e. iubeiitute T.

: transire : introire e. intrare introire \ d q : ;
2 3. quod audito b, quod cum audisset a, cum om. a e ^2 ' > 'D f^g- <3. intr. q r cum gr. om.
and. autem ilium e, audiens autem d 5 \et a. 23). tiers. I.
XVI ir. 26-32.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 435
^® et dixerunt qui audiebant ^° et non recipiat multo
et quis potest saluus fieri ? plura in hoc tempore
^' ait illis et in saeculo uenturo
quae inpossibilia sunt apud homines uitam aeternam.
apud deum
possibilia sunt 31 (222. 2)
Assumsit autem iesus duode-
-' autem petrus
ait cim et ait iUis
ecce nos dimisimus omnia ecce ascendimus hierosolyma
et secuti sumus te. et consummabuntur omnia
29(221.2)
Quj dixit eis quae scripta sunt per prophetas de
amen dico uobis filio hominis
nemo est qui reliquit domum '^tradetur enim gentibus
aut parentes aut fratres et inkidetur
aut uxorem aut filios et flagellabitur
propter regnum dei et conspuetur
dei. ^*et dixerunt qui audiebant. quis ergo potest saluus fieri ="et ait illis iesus. quae
inpossibilia sunt aput homines, possibilia sunt apud deum. -'ait autem petrus. ecce nos
dimisimus omnia, et secuti sumus te. ^'
ad ille dixit eis. amen dico uobis quia nemo est
qui relinquat domum. aut parentes aut fratres. aut uxorem aut filios propter regnum dei.
^°et non recipiat multo plura in hoc tempore, et in saeculo uenturo uitam
aeternam. '' ad-
sumens autem iesus duodecim discipulos ait illis. ecce ascendimus hierosolyma. et con-
summabuntur omnia quae scribta sunt per prophetas de filio hominis. '^ tradetur enim
26. qui audierunt DEGR, -rant JP ; audientes plura (TroWanKaaiova) m. plurima D septies : ;
/ S ;
of a.Ko\iaavr(% plur. scd 01 dKOvovTts DL min. tantum a b c d effî I q r et D'". tempores Q. et
cm. et G. salbus C, saluuus R, salunm Yi.*{coir. in saeculo (sec. C) in saec. autem DQ. uenturo :
H'). sal. fieri : saluari dei. {kpxofi-hai) codd. plur.f^Sd cor. uat. uelt. plur.
27. +e.\.adinit.KS\m:y^*cfff„il. iUis : ille future a-^^KM-RWYZT a + in R. aetenam R, ;
de q {Bentl.), ipse S ctim gr., o ik tlnev; + iesus eternam C; +possidebit Da'(posi.)QR (posse.)
DKSfT b cfff„ i I r et gr. A
min. que D. inposi- a b c ff„ i I r, et >
consequetur aeternam e.
bilia H, impossi. M
aput pr. R, sec. G.
vg. 31. assumsit {cf. ix. 28) AITXY, et ads. 0Z :
hominis R ; + liaec omr)ia b. om. poss. s. ap. assumpsit iPHKMKTVW vg., ads. BEFCDEGJOR
deum R. > apud d. sunt a e gr. N'BDL etc. luck, conuocatis autem etc. a. otn. iesus abe Bentl.
> apud d. poss. sunt d. cttmgracco. duodecem "S* ; -xu- DERW ; 4 suos
28. otn. autem T. ece G. nos + qui Q. dae- secreto W ; + discipulos a{-\i&bfff, i r cor. nat*,
misimus 0*(dem. O"), dimissimus EQ; remisimus ex lilt. XX. 1 7. ascendimus + iuY a d 5. hiero-
e\ relinquimus D gat., reliq. d. dim. omBia et solyma (cf. ad ii. 22) cum MZ a bfff„ I* q aur.,
{a<j>-qicaij.(v -navra Kai N*APRX etc.) : relictis nostris hierusolyma B, hierusolima R ct Upoa6\v/xa APX
i, rel. rebus nos. ^ r, relictis omnibus nos. a /, FA etc. : hierosolymam AffGH0JOTVX i I' (S),
rel. omn. rebus nos. c q, rel. retibus nos. h, et hieru. KY, hierosolimam M', hierusolimam DjP,
dipivres rd I'Sm N^BDL min. sequuti H0X, ierosolymam zg., -imam W, iherosolymam C
saecuti E. te + quid ( + ergo /) erit nobis D t r hierosolymis E c ; hierusalem d e et UpovaaX-qix.
gr. K'X ex Alt. xix. 27. NBDL etc. consumabuntur Y. que D. scribta
29. reliquit {aipfjiciv) codd. plur. {et X'^Z':) tg., aFEIX*YZ. profetas Da>0. filium G.
reliquid BOOT, dimisit d : relinquit ffDQX* q\ 32. tradetur (traditur O /) enim (cum R) :
relinquat Z* c f ff^ i* r, -quad G, relinquet e i" ;

quoniam (quia e) trad, d e et D^''; omnia post
reliquerit ESF^sR a gat. domum + suarn Q. au' traditur om. I. gentibus : nationibus e. illudetur
pr. O, sec. T. om. aut parentes E. huxorem C ; W vg. ; deridetur e, iniuriabitur d. et flagella-
uxores E; sorores Z*(ci!rr. Z') sorores aut bitur (contra gr.
; vSpiaerjcreTai) codd. (flagil. D±P
uxorem d 5 et D" XA. filios + aut agros R RY)
:
; et vg. : om.abdeffîqr et gr. DL al. 11.
+ in tempore hoc d et Di" dei caelorum F. : et inspuetur b q, et expuent in eum d ff.^, et sputis
30. et non qui non aff,„qetgr. plur. si non
:
; agitur e, et spuerunt i ; om. r. > et eonsp. et
d, nisi ut b c e i ! el (av /itj P. recipiet T. multo flagf. K c.
436 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XVIII. 33-40.
°êt postquam flagellauerint interrogabat quid hoc esset

Occident eum '^
dixerunt autem ei quod iesus
et die tertia resurget. nazarenus transiret
34 (223. 10) £(. ^-
jpgj j^jj^jj horiim intellexc- et clamauit dicens
runt iesu fili dauid miserere mei
et erat uerbum istud 38 et qui praeibant increpabant
absconditum ab eis eum ut taceret
et non intellegebant quae dicebantur. ipse uero multo magis
35 (224. 2)
Factum est autem cum adpro- clamabat
pinquaret hiericho fili dauid miserere mei
caecus quidam sedebat secus *<>
stans autem iesus iussit ilium
uiam mendicans adduci ad se
'^ et cum audiret
turbam et cum adpropinquasset
praetereuntem *i
interrogauit ilium dicens
gentibus et inludetur. et postquam flagellauerint Occident

et flagellabitur. et conspuetur. ^^
eum. et tertia die resurget. et ipsi nihil horum intellexerunt. sed erat uerbum istud ab-
^^
sconditum ab eis et non intellexerunt quae dicebantur. '^ factum est autem cum adpropin-
quaret hierico. caecus quidam sedebat secus uiam mendicans. '' audiens autem turbam
praetereuntem. interrogabat quid hoc esset. " et dixerunt ei quia iesus nazoreus transiret.
'* at ille exclamauit dicens. iesu fili dauid. miserere mei. ^' et qui praeibant. increpabant
eum ut taceret. ipse uero multo magis clamabat. fili dauid miserere mei. *° autem
stans
iesus. iussit ilium adduci ad se. et cum adpropinquasset. interrogauit ilium " dicens. quid
33. postq. flagill. DjP, p. flagellaberint T; p. turbas transeuntes e. interrogauit K e r. quod

flagillabitur R
flagellatum a b ff.î I q r, flagellis
; G ; quidnam a d. aesset C.
caesum </, flagillantes 5, flagellabunt et e. hoc- 37. dixerunt : nuntiauerunt q S, renun. e, in-
cident C, occedent Y(acc. Y*). om. eum SP* dicauerunt a ;
gr. dvriy/ti\av. ei : illi W b c di
+ mg.). die (diae C) tertia (terc. W, tertio H*, nazarenus
( I q r. (,Di"' min.') : nazoreus b f ffi q
.III. D) coM. et vg. = j^ ^t^(p<} Tp Tpirri : > tertia r, -aeus (/, nazaraeus c 5*^, citm gr. phtr. lAa^wpatos,
die DEJKR 6 c d f ff^ i q r S, post tres dies /; transit a h d e ff.^ i q r, transiens est /.
deteriores urguent e {i.e. die tertio resurguet). 38. et : at ille d f, ille autem e, o5e D.
resurgat R. clamabit T ; exclamauit a d e f ff-i r. iesus R.
34. ipsi autem d e (illi) cmn gr. DU al. nichil tilii ACH'R. misserere D. mihi c 1 r.
W. et erat {koX %v) : erat autem KOV\VX*Z 39. om. uersum C b\ uers. bis scr. in D. qui
S. ioh. axon, aur., sed erat abed ^(fuit)/; q, et preibant D ;
qui praeteribant R a r ;
qui ante-
d\K' f^v 1. 142"'". 209 ; er. enim r. om. et erat . . . cedebant dj qui praecedebant ^, praecedentes 5.
intell. i. istut G ; om. a b d e ff.^ i q r gr.V> iiiin. inorep. : corripiebant e. eum : ei RT. om.
absconsum a b d e r. non
B*((-o?-;-.w^,)EJR multo Z*( + Z-) d. clamabat [(Kpa^(v) codd.
intellig. 0J
non inte'i^gebant R
vg. ; non in- ; (-bant R) et vg. : clamauit AHY yixpaîv gr.
tellexerunt a b c f
i q r\ non cognoscebant eum e pane. Orig. iii. 736 libere) clamat H". filiiAH'R. ;
{et om. quae die.) nesciebant d\ tanlum ex his

; misserere R. mihi c d I q r s.
quaedicebat^j. que DR. dicebantur: +illisD; 40. stetit . . et f. om. autem O*; + OM. insit
+ ad eos a; ab eo ^. -t-
JPR. eum SK\seq. ras. eirca 5 litt.)WO
ilium :
35. quum H0 ; dura a ff.,. adpropin- X*Z. aduci G duel IPR uenire 8. a"" G om. ; ; ;
quaret ffCDEH'GIJMM'ORXZ : appr. ABH0 Y apud gat. om. a.A ae a d e ff^ i I s et gr. D
;
KTVWY vg. Ti'sch.; adpropiaret c d ff^;

\- min. > ad se adduci (JPiO aur. quum H(-).
iesus KW cor. uat.* hericho D, iherico T om. et cum Q. adpropinquasset BfFCDEG
iericho W zg. AHKQT
cecus W, saecus \*{corr. Y'). > (s //-. sup. //K.)0IJMnORXZ et appr.
quidam c. a /êt q.)?-, et unus c. c ff.^. mindicans VWY vg. Tisch. : adpropinquaret iP ; adpropiasset
E ; + uel petens 6 ; mendicus b q et > c dff.^ i I q, accessisset e ; libere qui cum adductus
mendieus sed. secus (circa e) uiam d e ; sedens . .
esset s. interrogabit B ; -bat D /. ilium eum :
mendicabat /. E ; + iesus r cum gr. QX min.

36. quum H0. pretereuntem D, piat. R; 41 . om. dicens d e cum gr. NBDLX etc. fatiam
XVIII. 4t-xix. 5.] EUANGELIUM SECUNDUM L UCA M. 437
quid tibi uis faciam ? ipse diues

at il!e dixit domine ut uideam êt quaerebat uidere iesum
42 et iesus dixit illi quis esset et non poterat prae turba
respice fides tua te saluum fecit quia statura pusillus erat
*^ et confestim uidit *et praecurrens ascendit
et sequebatur ilium in ai'borem sycomorum
magnificans deum ut uideret ilium
et omnis plebs ut uidit quia inde erat transiturus
dedit laudem deo. •'*
et cum uenisset ad locum
XIX. 1 (-25-10) £(- ingressus perambulabat suspiciens iesus uidit ilium
hiericho et dixit ad eum
- et ecce uir nomine zaccheus zacchee festinans descende
et hie erat princeps publicanorum et quia hodie in domo tua
tibi uis ut faciam. ad ille dixit, domine ut uideam. *êt iesus di.xit illi respice fides tua le
saluum fecit. " et confestim uidit. et sequebatur eum magnificans deumomnis plebs ut et
uidit dedit laudem deo. XIX. 'Et ingressus perambulabat hierico. nomine
êt ecce uir
zaccheus. hie erat princeps publicanorum. et iste erat diues. 'et quaerebat uidere iesum
quis esset. non poterat prae turba. quia statura pusillus erat. * et praecurrens ascendit
et
in arborem sycomorum ut uideret ilium quia inde erat transiturus. ''et cum uenisset ad
locum suspiciens iesus uidit ilium et di.xit ad eum. zacchee fesdnans descende. quia hodie
G. ad O. cm. domine a et gr. Gp". > ut uid turbam G. quia bis scr. H. pr. exp. statera E,
domine liff^ i 1 q s. stura H ; de statu d. pussillus DliPRY ; brenis s,
42. et iesus dixit illi (ille R) codd. et vg. cum breui a.

gr. : et respondens dixit (ait s) illi (ei d) iesus 4. precurrens D, proc. a, cnrrens q processit ;
{pm. d) a t c
dff^ i I (r) s cum gr. D ; et respondens • . . et ^ ; antecedens d et irpoXa^tw pro -npo^paîjv
iesus e. aspice s. salbum C. salnauit te e S. D ; + in priore e, + ab ante d, + ante S, ut gr.
43. confestim : continuo e. uidere caepit a ;
ijXTtpoadtv uel fis rd (pLirp. exprimerent. hascendit
respexit d s ;
gr. dvf^Ke^pev. sequaebatur O ;
C. sycomorum cum ABffaP'HeiMKTOVWXZ
secutus est gat. magnif.
ilium ; eum ER. : vg., sycco. J sychomorum K, sicho. C, sico. 5'*F
:
glorificans 5, clarif. e, honorif. a, honorans d. GTY ; sycimorum ER gat., sici. D graeci uariant ;
omnis oms E. ple^s OR populus T) a d i s.

:
;
inter avKOpLoplav, avKajpLopiav, avKopiopaiav et avKW-
laudem : gloriam d et T) Soâv fro alvov. piopaiav. uideraet O. ilium ; eum vg. d s. quia :
XIX. I. ingresus R ; intrans d, cum introiret e\ qui JP*. inde : illic e (r) ; per illam partem {a
+ iesus K cor. uat* cum. gr. MA al. plus 10. I s. ilia parte d c ff... i q ;
gr. (Kelvrjs uel Si' halv-rp ;
perambulabat (pertransiebat d e s, circuibat a) : D fKeivT). erat transiens W ; habebat transire d.
+ in D. hyer. DH, ier. EW vg., hiericcho R, 5. inc. et factum est dum (cum b e s) transiret
iherica T. (-it c
ff2
i q r) iesus uidit ilium sursum aspiciens
2. nomine (-nae O*) qui uocabatnr nom. e, ; {om. ilium i ; uidit ilium et respiciens a, u. il.
nom. uocatus 5 et dv6fw.Tt icdKovîvos gr. plur.

; respicientem 6, respexit et u. il. e, respiciens u. il.
zaooheus cum AffCFQIJMM'OXZ, saccheus Y :

q r,susum u. eum s) ab c effi il q r s, et fac.
resp.
zacheus BDEH'GKVW, zacceus T, iacheus R ; zac- est cum iliac transiret uidit d; cum gr. D 157.
chaeus HT Tisch., Bcntl. cum graeco ; zachaeus quum H©. ueniisset D. suspiciens {dvafiXeifas)
Btsec.om.de fiV)<". hic(oSTos69.
jl^Sffl;. f=°'') = suscipiens D( + eum D* sed corr.)ORY c/. ad ;
auTos gr. rell. hie erat erat quidem : R'"'. X. 30. iesum T*. dixit ait E. zacohee AEFK :
>• princeps erat vg. edd. ant. puplicanorum DH*, HQMKTXYZ : zachee DKVW, zache ESP, zacce
puUi. R. om. et ipse d e et D"' om. ipse I s.
; R
T, iache ; zacchaee S^ Tisch., zachaec 5§,KC
diues (locuples ads): + erat EKKTQ c ff^r, zaccheae CGIO, zacheae B. festina JM e q et D'"'
et > erat A.fd, erat loc. a, et gr. phtr. a-nivaov. DEH'R discende ; descendere e. hodiae
3. querebat ff* (corr. fF') D. ut uideret c. om. CG. domu DQRVZ'. > in domo tua hodie E.
quia esset /. poteret G. pra O* ;
pre D ;
per e manere prandere ^. :
3M
438 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XIX. 5-12.
oportet me manere quia hodie salus domui huic facta est

" et festinans descendit eo quod et ipse filius sit abrahae.
gaudens 10(226. s)
Uenit enim
et excepit ilium filius hominis
' etcum uiderent omnes quaerere et saluum facere
murmurabant dicentes quod perierat.
11 (227. 10) f^jjgf- iiiis
quod ad hominem peccatorem diuer- audientibus
tisset adiciens dixit paraboJam
* stans autem zaccheus eo quod esset prope hierusalem
dixit ad dominum et quia existimarent quod confestim
ecce dimidium bonorum regiium dei manifestaretur.
12(228.2)
meorum domino do paupcribus Dixit ergo
et si quid aliquem defraudaui reddo homo quidam nobilis abiit
quadruplum in regionem longinquam
"ait iesus ad eum accipere sibi regnum et reuerti.
in domo tua oportet me manere. ^ et festinans descendit et excepit ilium gaudens. ' et cum
uiderent quod ad hominem peccatorem intrauit manere.
omnes murmurabant dicentes.
* stans autem zaccheus dixit ad dominum. ecce dimidium bonorum meorum domine do
pauperibus. et si quid aliquem fraudaui. quadruplum reddo. ° ait autem ad eum iesus. quia
hodie salus domui huic facta est. eo quod et ipse filius sit abrahae. '"uenit enim filius
hominis quaerere et saluum facere quod perierat. ^' haec illis audientibus adiciens dixit
parabolam eo quod esset prope hierusalem. et quia existimarent quod confestim regnum
dei manifestaretur. dixit ergo homo quidam erat diues. et is abiit in regionem longin-
''^
6. discendit DE5PR. oiii. et sec. T. excaepit codd. vg.f, ad eos EH""'©, ad illos D
ad ilium q :
D, excoepit 3" ; excipit QR ; siiscepit d. gau- a b cffi i I s cum gr. R

avTovi om. d e Cypr. Trpos ;
diens Y*. a. ita habctur in /et exc. il. gau. festi- hodiae C. huic domui E. >
factae R. et om.
nanter. DH*( + H»)QR*. filius ipse D*. sit: est CJ >
7. et cum (quiim H©) uiderent :quo uiso s. RT (t sub lin.) i. > sit filius E b q r, est fil. R. >
mormurabant D ; musitabant s. cm. dicentes habrahae E, abrahe CW, abrachae R, abrae DT.
a d e
ff.^
i I r s et D*'. quod : quia ¥ h de q s b. > abr. est a d e s Bent/., abr. sit 5.
hominem : uirum a s et avhpl gr. plnr. diuer- 10. felius R. querere et D ;

quaerens c saluum
tisset {tiaTf\Biv uaTaKvaat) : deu. BGKMOQRVZ ; facere codd. zg. et nett. plur. : saluare AH©Y d e
diuertit b c i I q, diuertit manere ^2 r introiuit \ i S. > sal. fac. et quaerere a {e) s. quod perit s;
(-isset a) manere adsef.f, introiuit hospitari e, perditum a.
introisset uel diuerti^set soluere 5. 1 1 . hec W. illis : ipsis D*(eorr. mg.). audi-
8. autem + iesum V* je</ «/. zaclieus DEH"! entibus dicentibus E. : adiiciens vg. Tiseh. ; out.
KVW, zacceus T, iaclieus R ; zacchaeus 3'TTisch., D. dixit bis scr. G. adiecit et dix. e, addidit
zachaeus JtjSC dominum : iesum DM'R'VTS dicens a, add. dicere s. parabulam D3"GR
{non autem Lac. Briig.) e et gr. GKMn min. similitudinem Y.. b c e ff^ i I q r s S. > parabolam
dimedium DH'KRV, demed. EY, dimidiam partem dixit I. esset om. iP*( + mg.). prope : iuxta a
a. bonorum meorum mearum 5
: facultatum ; d e. iherus. C, hyerns. DH, ierus. zy. qma: qui
de substantia mea d e (ex), pauperibus egenti- : O; om. d e. exaestimarent E, estimarent eor. uat.
bus s^ egenis e, quid aliquem [^contra ord. gr. mg. putarent e ( + iUi) s, putabant a, putare d.
;
Tiyis Ti) : quid alicui D b c ff.^ i I q\ quid aliquid manifestaretur declarari s {om. quod) incipiet : ;
MZ* {corr. 7?), quid cui e\ > cui aliquid s, cui . . . reuelari d, incipit . . . adparere e.
quid a, cuius aliquid d, aliquo aliquid S. de- 1 2. oni. ergo Q. quidam + erat b e eft I q r.
fraudaui {}GvKO'pa.vTi]Ga) defraudiui H* : {corr. nobilis {<tlj~jivii%\: Ames b c fff.,i I q r\ generosus^;

H') fraudaui (âcfff..s\ fraude abstuli
; t" z' / ^ paterfamilias a; + et c, +\s b i I q r (hie), + et is
et abstuli fraude ^?, calumniaui d. reddo : resti- /. habiit C, abit R ;
profectus est a. lonquin-
tuo d. quadrumplum O. quam D ; longe /' /. accipiens Z* (corr. 7?). om.
9. ait (dixit a d eî + autem uelt. {exc. aiir.) eum sibi Ga b d e i I q r s et gr. D. reuerti : rti om.
gr. iesus : dominus R. ad eum {wpus avrov) H*( + /«. rec).
XIX. 13-21.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 439
13 (220. 5) Uocatis autem decern semis '"uenit autem primus dicens

suis. domine mna tua decern mnas
Dedit illis decern mnas adquisiuit
et ait ad illos " et ait illi euge bone serue
negotiamini dum uenio quia in modico fidelis fuisti
1* ciues autem eius oderant ilium eris potestatem habens supra
et miserunt legationem decern ciuitates
post ilium dicentes '* et alter uenit dicens
nolumus hunc regnare super nos domine mna tua fecit quinque mnas
^' et huic ait
'* et factum est ut rediret
accepto regno et tu esto supra quinque ciuitates
et iussit uocari seruos ^''
et alter uenit dicens
quibus dedit pecuniam domine ecce mna tua quam habui
ut sciret quantum quisque repositam in sudario
negotiatus esset ^^ timui enim te quia homo
quam. accipere sibi regnum et reuerti.
'''
uocans autem deum seruos sues, dedit illis decem
mnas. et ait ad illos.autem eius oderant ilium et miserunt
negotiamini dum uenio. " ciues
legationem post ilium dicentes. nolumus hunc regnare super nos. '° et factum est ut rediret
accepto regno, et iussit uocare seruos illos quibus dedit pecuniam ut sciret. quis quantum
lucratus esset. "^ uenit autem primus dicens. domine mna tua. decem mnas adquisiuit. "et
ait illi. euge serue bone et fidelis. quia in modico fidelis fuisti. eris potestatem habens supra
decem ciuitates. '*
et alter uenit dicens. domine. mna tua. fecit quinque mnas. " et huic
ait. et tu esto supra quinque ciuitates ^° et alter uenit dicens. domine. ecce mna tua quam
habui repositam in sudario. ^^ timui enim te quia homo es austeris. toUis quod non posuisti
13. autem : ergo X* ; oin. YX'. decem decim : TfvcaTo gr. phir. : lucratus esset f\ negotiati sunt
fr. GY : om. pr. i r\ -x- bis DEFRW, et >seruis d^ egerint e et -aavro XBDL 157.
.X. R. om. suis E b c ff^ i I ; ef + et ante dedit uenit: aderat S. primus: prior a. dixit
16.
E. illis : els W vg. illis . . . negotiamini in EV. mina .minas Ba'FG*{mina Wmnas)JM
. .
ras. K. mnas (iivas) ASFDEC^HCdece nas)0IKM ORXZ. decern (et u. 17) -x- (a. 17 : DEFRW
KTTVWXcY vg. ueit. plur., mans C ; minas BH" tantum). mnas : alias s. adquiss. EiP, adquess.
FG*JORX*Z e r; talenta b et semper exc. u. iS. DR ; acquisiuit vg. > adquis. mnas a e cum gr.
ait : dixit Ea'^'R a d e s. ad illos : illis E e, eis NBL min. ; > adq. decem mnas / 5 cumgr. ARFA
jP"'!'R. negociamini W. etc.
14. eius : illius a, sui ^ 5 ; otn. b d ff, I et gr. 17. > ille (sic) ait E. heuge C ; tanto melior a,
D 254. hoderant CT ; oderunt R ; odibant a. bonae M. > serue bone EK ; + et fidelis T'"/.
ilium ; eum vg. misserunt D. ligationem D5P* modico : minimo a. > fuisti fidelis B vg. e i non
legates d. post (pos F) ilium oni. E. nolumus : gr. eris : uoluit esto Bentl. abens C. super
+ autem D. huno dc om. ii*{-\-m.rec.). super
: DE°a>*GT vg. d e.
nos nobis e s.
; 18. om. 18 et 19 i I*, uenit alius a s, > alius
15. ut dum : FT^ ;'; cum D. ut red. {iv ri ueniens dixit domine: +w(sed erasum)^.;
(^«/'D»''.
IvavfKBdv aiirdv) : reuertente illo a, reuertenti om. ffn. mina minas {et u. 20) Ba^'iPFJM
. . .
ilium e, redeundo eum S ; reuerti eum d (et otn. ei> ORXZ mna. pr. b cf. u. 13. quinque u- {et u.
; :
Tw D). accepto regno (n sup. /in. R) acci- : 19) DEFRW. > -u- mnas fecit E > quinque ;
pientem regnum d. om. et sec. DKV a c s. iusit adquisiuit mnas 8 fecit alias quinque a. ;
aPGR misit E. uocare C /. dederat K. pae-

; 19. tu tuo G. super E5PT vg.de. ciuitates
:
cuniam EK, pecc. D. sciret scriberet T. quan- ; + potestatem habens a.

tum quisque f^?'. ris tI) quantum quisquis R; : 20. alter : alius ^ a de s. uenit : intrauit s,
quantum quis EK*QV quid quis Z j5tHC/. >quis ; ;

om. ecce B. ecce mna tua in ras. T. quam
quantum y"z, quis quid a s, quisque quid 5 ;
quid qua G; om. J. habebam a d. repossitam DE5PR
de [et om.Tts NBDL 157) ;
quemadmodum r; + reposita i!FGZ_^ ; /*. om. repos. in sud. e.
eorum D. negotiatus (negoc. GW, negut. O*) 21. timui (tumui C) enim quia tim. E gat. :
esset (aesset C) codd. vg. et uett. plur. = bairpay^- b c i I q, quia timebam e r s, quoniam timebam a d,
3 M 3
440 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XIX
austeris es auferte ab illo mnam

tollis quod non posuisti et date illi qui decern mnas habet
et metis quod non seminasti 25 et dixerunt ei
22dicit ei de ore tuo te iudico domine habet decem mnas.
serue nequam 26 (230.
j)i(-Q autem nobis
-2.)
sciebas quod ego austeris homo sum quia omni habenti dabitur
toilers quod non posui ab eo autem qui non habet
et metens quod non seminaui ? et quod habet auferetur ab eo.
2!i
et quare non dedisti pecuniam 27 i23i. 5)
Uerum tamen inimicos meos
meam ad mensam ? illos qui noluerunt me regnare super
et ego ueniens cum usuris se
utique exigissem illud adducite hue et interficite
24 et adstantibus dixit ante me.
et metis quod non seminasti. ''"et dixit ei. de ore tuo te iudico. serue nequa et piger
sciebas. quod ego austeris homo sum. toUens quod non posui. et metens quod non semi-
naui. ^^
et quare non dedisti pecuniam meam nummularis, et ego ueniens cum usuris uiique
earn exegissem. ^*
et adstantibus dixit, auferte ab eo mna et date ei qui dace mnas habet.
^êt dixerunt ei. domine. habet decem mnas '^''dico autem uobis quia omni habenti
'"
dauitur. ab eo autem qui non habet. et quod habet auferetur ab eo. uerumtamen inimi-
mn gr. A3'*FH*MM"Y. qu'a G

D. om. te cum us. E. exigissem codd. phtr. : exeg. a^FH
quod ^ homo enim etc. d e et
b q r, eo qnod /. ©JMTVVV vg Tisch. illud (aipx^) ABSFCDE
D«^ austeris A'B'^^ffCi haus.)D*EHIKQRTXZrf FG(ilIut H1MQTYZ*Tj5^??;'/. d e gat. : ilium H>0
cf. u. proximiini, cum a h dfff.^ 1 q raur., austeres b q ; illam ©JKM^RVWXZ^Sffl: c
ff. i I aur. ;
O hanc formam agnoscii Probus {hist. Art. p. 67

; earn af r. > utique exig. il. cum us. R.
ed. Keil), cf. infirmis, sincerls etc. ap. Roensch ' It. 24. astantibus 0\V vg. ; adsistentibus c, circum-
u. Ug.'p. 274 : austenis A*B*D""'a>FGJMKI"VWY stantibus a, his qui astabant d. auferte : tollite
vg. c e i s; auster fe) cf. Scribon. 188 ap. Roensch. minam

,/. minas {et tt. 25) Bff':3'FJMORX*Z
. . .
tolles 9^ ; tollens B
non pr. E. om.
ff.,.
om. mna pr. GX'f aur., talentum b /*, om. a d e s et
posuisti . . . non EiPR potuisti D*
/. possuisti ; T>^. date ferte d. : illi : ei EH"* ; om. d. qui
(corr. D'). metes BffCOTZ. quod sec: ubi + et a", decim K; -x- DERW. habebat Z. >
a'^'R. saemin. C {et u. 22). habet -X- mnas ER cff., i q cum gr. min.
22. dicit : et dixit KM'iJ c efi I. dix. autem q, 25. om. ucrs. b d e ff.^
cum gr. D 69 al. 8.
ad ille dixit d; D'"' o Se tivtv. liore C. iudicabo decern .x- DEFRW. : > decem mnas habet G.
Tad; condemno e. serue nequam (nequa FG) 26. + et ait illis ad init. i syr. aetli. quia om. :
codd. et vg.y gr. itovT^pi ZovKf : s. inique d^ s. infidelis ac i I qs cum gr. L min. def. b adxxi. 30. > quia ;
r, o infidelis serue c ff,{ [om. o) /, crudelis s. b, uobis R*. dauitur O* ; adicietur d {et D'')
s.nequa et piger _/", infidelis s. et piger q, inf. s. et + et D ; et abundabit ffS-uit)EQêt hab. et)WT
male a ; homo tantiim s om. e. om. sciebas F e. ; SC cor. uat.* {' antiqui'), Hil. in Ps. cxviii. ap.
quod : quiaY a s. om. ego ¥ aet gr. L. austeris Sab. et gr. min. non mult. ; ex Mt. autem
xiii. 12.
ABafC(haus.DEFG'H0IKMOQRTXZ a bcfq sec. om. C* ( + cor.), et + id G. quod + non G.

r s aiir.: austerusaPG*JM"V\VYt'^. d e ff-i i\ cf. u. abet sec. C, ahbet R ; + modicum /. aufferetur D,
21. om.'homoels. >homo aust. EKR t'j'. Zi'«/z. aufertur T ; toUetur d (8). ab illo DT aur. ; illi
a b e ffi i q r b aur. sim KO'XZ^. non p. et ff^

metens oin. T* ( + rec). possui SPRY. toUo 27. uerumpt. W, uerunt. T|^. om. meos J.
. meto abcdeffiilqrset D'"'.

. . qui nolunt e et BAovras D^'R min. adducete 3*.
23. et quare om. et S quare ergo d e r et gr.
: ;
om. et 3*. interficite {KaraaipdâTf) : occidite
D 5mT( oi'i'. paecuniam E, pecc. DR. ad mensam: d s, iugulate a. coram me e, in conspectn meo
nummulariis e f. et sec: ut SC ffi 'ion gr. a d; et + et inutilem serbum eicite in tenebras
uenissem E* {sed corr.) ; cum uenissem r. husuris exteriores ibi erit ploratus et stridor dentium d
C, uss. DH"!*. hutique C ; om. a e r. > utique et D"' ex Mt. xxv. 30.
XIX. 38-34.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 441
28 (232. 2) g^ j^jg dictis praecedebat soluite ilium et adducite
ascendens hierosolyma. "^ et si quis uos interrogauerit

29
Et factum est cum adpropinquasset quare soluitis ?
ad bethfage sic dicetis ei
et bethaniam quia dominus operam eius desiderat.

ad montem qui uocatur oliueti 32 (233. 2) Abierunt autem qui missi erant
misit duos discipulos suos et inuenerunt sicut dixit
^^ dicens illis stantem pullum
ite in castellum quod contra est 3^ soluentibus autem illis pullum
in quod introeuntes inuenietis puUum dixerunt domini eius ad illos
asinae alligatum quid soluitis pullum ?
cui nemo umquam hominum sedit "* at illi dixerunt
cos meos illos qui noluerunt me regnare super se. adducite hue. et interficite ante me. ^^ et
haec dicens. praecedebat ascendens hierosolymam. ^' et factum est cum adpropinquasset
betphage in bethania ad montem qui uocatur oliueti. misit duos ex discipulis suis ^° dicens.
ite in castellum quod contra est. in quo introieuntes inuenietis pullum asinae alligatum. supra
quem nemo hominum sedit. soluite ilium et adducite. " et siquis uos interrogauerit. quare
soluitis sic dicetis ei. quia domino necessarius est. ^'^

abierunt autem qui missi erant. et
inuenerunt sicut dixit illis iesus. stantem pullum ^' soluentibus autem illis pullum. dixerunt
domini eius ad illos. ut quid soluitis pullum. ^^ ad illi dixerunt quia domino necessarius est.
28. hiis E*\V. dicitis nt jtdttir R*. praecede- Dai'Y, assyne E, hasynae C, asine T; om. d;
bat (prec. D, praecebat Y*) codd. et vg. = eTropeuero asinam cum pullum a. ligatum Z. cui super :
ifXTTpoaOev : praedicabat E ; abiit cff^ iJqi' ibat S', quem a e r S, supra q./s in quo c^^ i ^ ? iiemo ;
a d. et ont. (fiirpoaB^v D 40. ascendens + in 3^D umquam (humq. C, unq. W91§) nemo num- ;
JP./KMQRZ Bentl. d ff-, r 5, et in sine asc. q s\ quam O aur. numquam E nemo c ff.^ i I q s,\ ;
gr. o?nn. ih. hierosolyma {cf. ad\\. 22) ABMXY, nemo hominum rf (;yj nullus a. sededit R. solbite
hierus. E, hierosolima H, hierusolima 5P: hiero- O, soluete 5P. ilium; eum E. adducete ff*;
solymam ai'CG©JM'0<'(,OV?(te««)Q(hienis.)VZ 4- hue Q ; +mihi D.
Tisch., iheros. T, ieros. I vg., ierosolimam W 31. o?». et 5P*( + ;«^.) nobis DE© (/. interro-
liierusalem DKR. libere cum ascenderet autem gare uolnerit E gat. j dixerit d. solbitis C, soluistis
liier. fuit in beth. etc. e. T ; + eum J. om. quare solu. c d eff.^ I s cum
29. om. et ad init. R. quum 0. adprinquasset D"'. 0711. O. om. ei EKT c d e
sio a c ff., I. dicitis
G, appropinquasset ABTVWY vg. Tisch. ; adpro- ffî I q r s et gr. NBDFLR min. operam BC
pinquaret E f ; appropiasset K dff.^ I q {s)\ + iesus (hop.)DE*iPFJKtQRV\VZ vg. aff„ ilqr: opera
cor. iiat.* om. ad pr. DKT gat. a cff-i i I q r. AffE^GHeiKMOTXY c. dissiderat D; eius
bethfage codd. flur. (-gae 5P, -ge ||0), betfage H' opus habet d, eius necesse habet S ; domino opus
ABa^HeiJRWX vg., bethapagae e.
bethphage est r s cf.f; desiderat ilium e.
bethaniamCEa>©JMKrRTVW vg.: bethania 32. inc. et euntes sic dixerunt quoniam dominus
ABffGHIOXYZ d efs aur. -niae DK gat. a c ;
huius opus habet d, et om. ad u. 35 ; et abierunt
i I. bethf. et beth. om. D* + cor. ( sup. lin. et sic inuenerunt stantem e. habierunt C. misi
jff\
post oliueti). qui appellatur a, qui dicitur /; om. EffRT* {sed corr.). fuerant G. inueniernnt D.
e. olibeti BT, holibeti C ; oliuetum cff.^ q r s; dixerat ar et > sicut dix. illis inu. a. illis + iesus
oliuarum 5. missit -II. D. discipulos; de dis- KKTW cfffi i I {pm. illis) q r non. gr. stantem
cipulis E" (-liis E^, sed -los E*) d ; ex disc, afr 5, pullum (pulum G) cutn. gr. min.: > pullum
ex (de s') discentibus e s. suos : suis E" (suiis E', stantem DK c ff.., asinam st. a; om. S cum gr.
suos E*) a df 5 ; om. e I q r s et gr. NBL min. plur. ; om. pullum e i I q r{s).
30. o;«. ite 0*( + w^.). castellum; uicum a. 33. inc. et cum soluerent aiunt domino opus
contra sine addit. cum Aai'Ca'*GH@I.JMVXYZ est e etom. u. 34. solu. pullum om. G* . . .
pjffi; uett.plitr. et gr.: + uos BDKa"»i'KM'OQRT { + mg)W, ex homoeotel.

illis: eis ERT. pullum
W'T.S q r aur. in quod codd. plur. et vg. S aur. pr. om. F c ff.^
: I r asinam cnm pullo a. illos ;
in quo ffDEiPGOX*Z Bentl. tiett. plur. (ubi s), ex ilium T.

gr. iv rj. ingredientes a. pullum + et W. assinae 34. at ; om. F ; ad O. quia : om. c ff.^ i I r s 5
443 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XIX. 34-4°-
quia dominus eum necessarium habet super omnibus quas uiderant uirtuti-
bus '*
^"et duxerunt ilium ad iesum dicentes
et iactantes uestimenta benedictus qui uenit rex
sua supra puUum in nomine domini
inposuerunt iesum pax in caelo et gloria in excelsis.
39(23o.
^"
eunte autem illo substernebant uesti- 5)
Yx quidam pharisaeorum
menta sua in uia. de turbis dixerunt ad ilium
3T (234. 1)
gj. j-yj^ adpropinquaret iam magister increpa discipulos tuos
ad descensum montis oliueti "•"quibus ipse ait
coeperunt omnes turbae disccntium dico nobis quia si hi tacuerint
gaudcntes laudare deum uoce magna lapides clamabunt.
''êt duxerunt ilium ad iesum et iactauerunt uestimenta sua supra pullum et inposuerunt
iesum. ^*
eunte autem illo. substernebant uestimenta sua in uia. " et cum adpropinquaret
iam ad descensum montis oliueti. coeperunt omnes turbae discentium gaudentes laudare
deum uoce magna de omnibus quibus uiderant uirtutibus. ^' dicentes. benedictus qui uenit
rex in nomine domini. pax in caelo et gloria in excelsis. ^' et quidam pharisaeorum de turba
dixerunt ad eum. magister increpa discipulis tuis. ^'et respondens ait illis. dico nobis.
et gr. RFA etc. > necessarius {sic) eum E. abet C. habet discipulorum ' MS. Tr. Coll. B. 17. 14).
d. operam (-ra c ff.^ eius desiderat c ff^ i I q r ;
Confer ad loh. xxi. 12 ubi hoc uerbum scriptores
domino opus est s, domino ( + suo a) necessarius oscitantes jnttltum exercnit ; cf. dicentium !tP corp.
est af. o.wn.*, durmach. : discendentium DEFRlc/. contra

35. dixerunt RW. ilium : om. T; puUum d c ix. 37)Y ; descendentium ABffCHei.JKKTOQT
et Vti". iactant E ; substernentes a ; iactauerunt WXZ aitr. edd. ant. plur. TI^S descedentium ;
c f ff-i
i I q r, superiecerunt c, supermiserunt d. Corp. o-xon." ; discipulorum V Laud. 26, cod. caraf.
uest. sua : tunicas suas d. super 03^*0 uett. pi. ffi, Uers. Turic, Beza col. 2, Tisch.d eqr; ncrbu/n
pullum ; ilium CKZ c d (eum) e q et gr. D. prorsus om. a c ff., i I s syr. cu. {def. b). om. gau-
inposuerunt ACDEFGQIJKTOTY, inposs. JPR :
dentes D. conlandare a. deum : dominum
impos. BiEHKMVXZ vg. iesum plene W, hiesum fFKZ c uoce magna: om. D / et V)"'; > post
M cf.ad Mt. i. i. uirtutibus in ras. scr. K. niderat W. uirti-
36. euntes 'S*(corr. !!F'). substemabant Yi'S* bus O*, uirtubus R ; uirtutes Z ; factis r, quae
{corr. 3"); +e\ a s, +1111 e. om. in uia d et ^^hant d et ynvoiiivaiv T) pro ^vvaîmv. om. super
'DO'. . . . uirtutibus c ff.^
i I s\ > de quib. uid. omn.
37. et cum (quum H0 '
adpropinquaret (appr. uirt. a.
AHKTVWY vg. Tisch., appropiaret q r\
c ff.^ i I 38. dicetes O*. om. rex DER cum gr. A* et ;
adpropinquante autem eo a S (iIlo\ et proximante om. rex hie sed post domini + benedictus rex a c d
eo Jcum adpropinquarent M, adpropiantibus
; et ffi i r s cum D^' benedictus + rex et om. qui ;
autem d cum gr. D. iam om. ER ad e et gr.

illis uenit . domini e /*.
. .celo + et in terra D. W ;
DMr ^/c. discensum DEjPGR. monies \V. oleu. gloriam R. in excelsis (altissimis d) : om. a s ;
R, olib. B oliuarum d e S. caeperunt D, cep.

; + deo a'R.
W coepit a d e r.
; omnis ('uniuersa s) multitude 39. pharissae. R, pharesae. G, pharise. 3PW,
(turba a d e r s S. discentium [tuiv yiaOTirSjv)
(f) farisse. D. de turba (ano tov oxôv) uett. pi. ; 07n.
cttm GM Par. lat. 262 {post ras.), M. B. Reg. I. I. dixerun X*( + 1 ("onl. ilum G ; illos O*. in-
A. XVIII, _/"(/ Erasm. {' Probabile est interpretem crepa : corripe e. obiurga a. discipulis tuis CGjy";
uertisse discentium, atqtte ita scriptum adhuc •los suos R* ; illos a c ff^î l{s).
uisitur in nonnullis pcriietustis codicihus. In Con- 40. inc. et respondens (/(resp. autem V/S«<ot
stiintiensi apparebat rasurae itestigium '), Maresch. graeco. ipse : ille D. ait : dixit K uett. plur.
i,S3i, Uiuian 1534, Beza col. 3 et not.), Bentl. (et om. dico nobis quia e. : qua R om. a c e ff^
; Vi.
not. '
Recte discentium sic /oh. vi. 66 iroKKoi tuiv
; ilrs cum gr. B* min. hii ffDEa>®*IORTW ;
liaOrfTuiv Cod. Bezae " multi discentium eins." Dis- isti a de q r s ; > hii si T. iacuerint M ; tacuerunt
cipuli sc. xii., cetefi Discentes. Sic Cant. [i.e. H"QR ; tacebunt ¥ e i et aiamriaovaiv NABL etc. ;
Cod. Bezae'] iterum loh. xxi. 2 " et alii de dis- aia)Trj}asiiaiv TAII ; > tacuerint hi K. clamabant
centibus eitis^' Sed hie {in Ltica i<r.] Cod. Bezae NTO*.
XIX. 41-46-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 443
41 (2S6. 10) Yx ut adpropinquauit et filios tuos qui in te sunt.
(237. 2) j7(-
uidens ciuitatem fleuit super illam jjQj^ relinquent in te
dicens lapidem super lapidem
*"
quia si cognouisses et tu eo quod non cognoueris
etquidem in hac die tua tempus uisitationis tuae.
quae ad pacem tibi 45 (238. 1) ]7^ ingressus in templum
nunc autem abscondita coepit eicere uendentes
sunt ab oculis tuis in ilio et ementes
*' quia uenient dies in te "J dicens illis scriptum est
et circumdabunt te inimici tui uallo quia domus mea domus
et circumdabunt te orationis est
et coangustabunt te undique uos autem fecistis illam
** speluncam latronum.
et ad terram prosternent te
*'
quia si hi tacuerint lapides clamabunt. et ut adpropinquauit uidens ciuitatem. fleuit super
illam dicens. "quia si congnouisses et tu in hac die quae sunt ad pacem tibi. nunc autem
abscondita sunt ab oculis tuis.
''^
quia uenient dies in te. et circumdabunt te inimici tui uallo
et circuibunt te. et obsidebunt te undique. " et ad terram prosternent te et filios tuos in te.
et non relinquent in te lapidem super lapidem. eo quod non cognoueris tempus uisitationis
tuae. " et ingressus in templum. coepit eicere uendentes in illo et ementes ^' dicens eis.
scribtum est. quia domus mea. domus orationis est uos autem fecistis eam speluncam latro-
41. ut : at R ; zvcta. a d ff.^r; quomodoce; om. 44. om. et ad init. ABFGH© non nett. aiii g>\
D. adpropinquauit G ; appropinq. ACKTVW vg. ad terram [oyn. S) prosternent (s sup. lin. T) te
Tisch. ;
propinquauit Y ; adpropiauit c i I q r, codd.plur. (prostemente KTR") et vg. {iSatptovaiv ae):
-asset dff-i ; adp?-oximaren/ s. uidit T. ilia FY ;

ad t. consternent te H<:©KOVZ- (-net Z*) ad t. ;
eam a""»R. stement te E ; ad solum te deponent e, ad nihilnm

42. quia: et quidem E. scisses d s, scires a. deducent te d, pauimentabunt te a. filios tuos
et tu : om. et DR a e ff^ i I r s\ + fleres D. et (to T«ca aov) cum BffDEIKM'OQRVWX*Z vg.
quidem (khi 7^) equidem C(haeq.)T i I*, : quidem a (natos) d e fq r h aur. : om. tuos ACH'FG
c, quamquam a om. d ef q s et gr. D 157. hac
; (filius'!H0JMTX-Y c ff,j. i Is. om. qui i. t. sunt
ex haec O. diae CG. tua: om.defiqs gr. d et D''^ non pr. : seq. ras. 2 Hit. 5P. relinquen
AD min. quae sup. liti. R ; que D. tua quae : W ; remittent e. supra R ; om. sup. lap. /. lapi-
itaque G. tibi : tuam a ; + essent K c / r, + est D, dem sec. : + et uenient in te (> in te uen. D^ haec
+ erant s. nunc uero K c om. a e i; quae /. abscon- ; uniuersa DQ ; cf. in te uniuersa cff.^ i s, in tota te
ditum R* abscoasa a rf(-sum)/. hoculis C, occ.W.
; d, in tota terra e ; et + iv oKfi crot D mzn. pauc. non
43. ueniet T, uenit X*yCorr. Z-). in te om. M; : cognoueriis JP*, u. cognueris R ; ignorasti a. uissi-
> in te dies ER. eireumdabunt (circun. W) te tationis DEiPR. tue W.
inimici (inimihi C) tui (0711. O*) uallo = ttc/x- 45. ingressus {(XaiXdiiv) : ueniens d, cum uenis-
liaKovdLV 01 kx^poL Gov xapaKa plur.^ sed Tra/)e/ij8a- set e et iXBaiv D + iesus
templo G<^ a.
; BR""'X'=.
Koxitjiv K.r.K. NC*L 33, âXovaiv /c.t.X. D cingent : caepit D, cepit W. iecere D, eiec. EJT, eiic. vg.
te in. tui u. s, circumfodient in. tui fossam e, ini- Tisch. expellere c s. uententes R. in illo
; om. :
cient in. tui saepem a, mittent super te in. tui ET e s; in templo R. hementes C. et ementes >
sepaem d. et circumdabunt (circun. T|§) te in illo M"; om. /; deindc + eX mensas nummulario-
{om. M) sec. (gr. teal -n^ piKvuXwaovaiv ere, specimen rum eftudit et (om. ff.,) cathedras uendentium co-
ergo ignauiae Hieronymianae) : om. BDiP*( + mg.) lumbas euertit (om. d I) Q^cdff-il; +et mensas
OQ r Corp. ox. {uerhis forsan ex dittographia su- (mess. D) nummulariorum euertit (effundebat e) et
Notabit lector horum codzciim cogna-
specia delctis. cathedras uendentium (eorum qui uendebant e)
tionem singulari exemplo probatam) et circumi- ; columbas ( + subuertit q)!) a e q r s; -l-et mens,
bunt te \\.fff., i I; et circumcingent te d. et coan- numm. et cath. uendentium et columbas?; cum
gustabunt (conang. R, quoang. T, quohang. C, gr. DA 262 ; ex locis par.
coangustiabunt DE) te = Kal avvkôvmv at : et 46. scribtum SFETX*YZ. om. quia a c e ff^ i I
obsidebunt iefff., r s, et continebunt te a, et con- q r 5. horationis T. est : uocabitur E « >• gat.
piaehendent te (/ om. c c i I q. hundique C. ;
> et (om. I) erit domus mea d. or. c I cum gr.
44-^ EUAXGELIUM SECUNDUM Li'CAM. [xix. 47-XX. 6.
47 (23U. 1) j^t erat docens cotidic in templo die nobis in qua potestate
principes autem sacerdotum haec facis
et scribae aut quis est qui dedit tibi

et principes plebis hanc potestatem?
quaerebant ilium perdere 'respondens autem dixit ad illos
*« et non inueniebant interrogabo uos et ego unum
quid faceient illi uerbum respondete mihi
omnis enim populus suspensus erat *baptismum iohannis de caclo
audiens ilium. erat an ex hominibus?
XX. '
Et factum est in una dierum
(-'"'• -> ' at illi cogitabant inter se dicentes
docente illo populum quia si dixerimus de caeli)
in templo et euangelizante dicet quare ergo non credidistis illi ?
conuenerunt principes sacerdotum et ^si autem dixerimus ex hominibus

scribae plebs uniuersa lapidabit nos
cum senioribus certi sunt enim iohannem
^ct aiunt dicentes ad ilium prophetam esse
num. "et erat docens cottidie in templo. principes autem sacerdotum et scribae et seniores
populi. quaerebant ilium perdere. ^'et non inueniebant. quid facerent illi. omnis enim
populus suspensus erat audiens ilium. XX. Et factum est in una dierum docente illo
'
populum in templo. et euangelizante. conuenerunt principes sacerdotum et scribae cum

senioribus °et dixerunt ad ilium, qua potesiate haec facis. aut quis est qui
die nobis, in
tibi. dedit hanc potestatem. ' respondens autem di.xit ad illos. interrogo uos et ego unum
sermonem et dicite mihi. ''baptismum iohannis de caelo erat an ex hominibus. ''at illi
cogitabant inter se dicentes. quia si dixerimus de caelo dicet. quare ergo non credidistis
illi. ' si autem dixerimus ex hominibus. plebs uniuersa lapidauit nos. certi sunt enim
NBLR mill, illam : earn EG; ilia B. spelun- 3. autem + iesus EKM" q gr.C 130. vg. ff.^
i I
cham G, speloncam D5P. interogabo G, interrogauo O. ego uos K. > et

47. quot. DT vg., quotd. ©, cotidiae C. coti- > unum uerbum (eVa A0701' CDKG etc^ om. a e :
ff, i; om. unum CJKRTVZ c q

die docens E. principes (principis G, piinceps B) gr. XBLR min. ;
au. sacerdotum: pontifices au. a, pontifices au. > uerbum unum Q gr. AKM etc. + et E a/ et ;
sacerdotum c. scribe W. principes (-ceps OY) grace. + quod d et D"'. respondete (-ite CEOR)
;
plebis (pleiiis O) : pr. popiUi K a e, primi populi c/. Mc. xi. 29: dicite defiet gr. omn. ttnajf.
li, seniores plebis r cf.f, principales pi. ( ff.^ i q\ pha- michi W.
risaei /. querebant CD. per de re H ; + eum d. 4. babtisnium DiP ; baptismus vg. c d, -sma c.
4S. quid codd. vg. et uett. : quod AHOSTY. ioann. SC ct u. 6; + unde + utrum
erat E ; e.
omnes EGO. om. enim M". > erat suspensus celo W et c,; deo e. erat: om. EM"; est e.
audiens W ;
pendebat audiens e, pendebat audire han C.
(/. audientes fF. 5. ad O. intra se DGVV vg.; apud see; ad
XX. I. popnlo Y.
ff. I. aeuangueliz. D, aeuan- semetipsos d. quia : qui G
i I q r et gr.
; om. effj
gelisz. E ; adnuntiante a, benenuntiantem c. con- C. dixeritis Aiaet sine addit. codd. plur. Z'g.
G.
uenerunt (conuenie. D) = ««'oTi)(7ai' ucrbuin apiid d efff-, i S cum graeco + nobis BEGOQR a c I q r
:
Lucam iisitatissimum scd tiarie ucrtitur e.g. stare aur. et gr. C*. om. ergo E3'M"Z*(ro>-r. Z-) c r gr.
iuxta, superuenire elc, cf. ii. 9, 38, iv. 39, x. 40, NBEG fi't-. creded.O,credidistiR. illi cwot BffD
xxi. 34, xxiv. 4 et .Act. : adstiterunt a e, adsist. (/, E0 KOQRTVWX*Z vg. uett.plur. ei ACH'GII
1 :
uenerunt c. princ. sacerd. : pontifices a e. scribe MKTX'Y d {e) om. I. ;
\V. saenioribus C praesbyteris d^ maioribus e. 6. si (sin M) autem (ow.H') e.t!,\\\. ac dilq r :

;
6. et aiunt dicentes (/fat il-nov XtyovTts phtr.) : et D"''.hominibus + timemus populum / e.x Mc.
om. et aiunt DR a gr. min.\ et dixerunt d ef q pleb' T, ple''s R populus a d e. huniueisa C
; ;
ct Kal eJiTov CD min. em. ad ilium a. hecW. omnis a (> omn. pop.) d; om. e. lapidauit EO.
aut : et EK a de et gr. D. certi sunt {TmTfiaîvoi uaiv I) c'*^') codd. ceccrti
XX. 7-13-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 445
7 et responderunt se nescire unde esset ^^ et addidit alterum seruum mittere

8 et iesus ait illis illi autem hunc quoque caedentes et
neque ego dico uobis in qua afficientes contumelia
potestate haec facio. dimiserunt inanem
(241. 2)
9 Coepit autem dicere ad plebem ^êt addidit tertium mittere
parabolam banc qui et ilium uulnerantes
homo plantauit uineam eiecerunt
et locauit earn colonis ''dixit autem dominus uineae
et ipse peregre fuit multis temporibus quid faciam ?
'" et in tempore misit ad cultores seruum mittam filium meum dilectum

ut de fructu uineae darent illi forsitan cum hunc uiderint
qui caesum dimiserunt eum inanem uerebuntur
iohannem prophetam fuisse. ' et responderunt nescimus. ' et iesus ait illis. neque ego dico
uobis in qua potestate haec facio. ^ coepit autem dicere ad plebem parabolam banc homo
plantauit uineam et locauit eam colonis. et ipse peregre fuit annis multis. ^° et in tempore,
misit ad colonos seruum. ut de fructu uineae darent iUi. coloni autem caesum dimiserunt
eum inanem "etadiecit alterum seruum mittere. illi autem. et hunc caedentes. et inhono-
rantes dimiserunt inanem. ^^
et addidit tertium mittere qui et ilium uulnerantes eiecerunt
inanem. " dixit autem dominus uineae quid faciam. mittam filium meum dilectum forsitan
E*) et vg. sciunt a, persuasum est illis e : scit D DR, demis. O et w. eum om. : MT* uett. sed
et -aenua iiivoi iariv gr.plur. iohannen ABCTVYZ. uide supr. ; ilium CK. inanem : uacuum a d r
profetam DS'O ; baptistam lapsu H. esse (cTrai) et \\ ; o?n. c.
luisse uett, [exc. 5 aur.) ciwi D viin. yiyovivcu. 11. om. Iters. R. addedit O, adidit G ; adiecit/,
7. OOT.se 5P. nesciret Z*it erasa). > nescire seK adposuit a £^ 12. altoTum : alium a > seru.
</ e.
(ê«^/.), non om. esaetuett.

scire se e. hiinde C. alterum T. om. mittere E. > mittere seru. a c
(exc. r aur.) cum gr. se nescire etc. dicentes :
ff«i I q r et gr. NABLU tantu?n et misit al. seru. ;
nescimus c, cf.f; ex Mt. uel Mc. deetD'''. autem + et GX* «e«. quoquae E uot. ;
8. et iesus bis scr. R"""^. ait + autem D. om. d eft>. cedentes BJPW; caesum K a f dff.i i I q r.
nobis ^2 2 ^°. hec W. fatio G. et aflacientes (adf. ffDEG.TO) contumelia

9. caepit R. autem + iesus c ^. ad plebem: (-milia DJP, contumeliis cor. uat. mg.'] codd, phir.
ad turbam T, ad turbas K, ct uxôv L om. a d e ; vg. = Koi artftaaavTes : et adfligentes cont. Z" ; et
V)"'. parabulam DIPGR similitudinera e. banc ; > affectum cont. K ; et contumeliis egerunt et e, et
parab. ¥. c ff^. homo + quidam G®*ised exp.)TS! iniuriantes d c/./, et sine honore cffn ' ?> et sine
cor. uat* r cum gr. A min. uiniam D. uineam > fructu / ; o?n. a et gr. H. dimiss. EJP, d'mis. Y.
plant, homo \s. a c d t'(nouellaiiit^^2 i I q r Amhr. inanem om. E e.
et I)"'', locauit : tradidit d. coloniis E* agri- ; et/r. om. de D"'. added. OR addit X\7!on
12. ;
colis (/ c semper, cultoribus r. peregre (pergere X*). tercium -in- D. W

mittere + seruum ^ ; ;
Q) fuit: per. profectus est GT /; peregrinatus est tantum tertium misit d e D''. qui om. a c d eff^
ad e. > temp. mult, a rf(tempora multa);; /, cf.f; i I. u'ulnerantes H ; uulneratum a c ff.^l, -auerunt
cum graeco. et <; z ; libere q illi autem et hunc quoque caesum.
10. temporae C ; +quodam T) a et > quodam eiecerunt codd- {et A non eec. ut Tisch.) et vg. :
tempore c (/(^quod autem q r {uett. shze in)

t.)ff2 i ; egec. C, eic. H©OR, eicierunt JP, eiecer' ' B
+ illo TS ; + fructuum /; gr. aal KmpSi NBL etc., proiecerunt a, expulerunt e occiderunt D, dimise- ;
Katpo) 5« D, fcal (v Kaip(v ACQR etc. (to) Kaipcv CQ runt rfy; 1;/ + inanem/^, + uacuum <;?.
min.). missit DiP. cultores : colonos a q + ; 13. dixerimt R. uinae E. fatiam G, faciem Q.
uineae /. de fractum G. uiniae etc. semper DR, dilectissimum q r; carissimum a c ff«_, unicum e
i ;
/j/c SP, ninee W 13; uindemiae ffZ. darent:

e/ K. om. I. me. car. mittam c. forsitam EFGM.
nisi fi.
ederent E ; daretur q. illo G. qui t\. a c e, illi : quum H^© et 14). banc G. om. cum uid. a c d
autem d, ad illi / ; coloni autem fff, q r (cultores) ff.^
i I q r cum. gr. NBCDLQ min. uerebantur
cum gr. 01 S^ yfoipyoi. caess. R, cess. DS'G, ces. Y* {corr. Y') ; reuerebuntur Yâcdeir; cf.
W ; + ilium uett. (eum d) exc. f5 aur. dimiss. xviii. 2.
3 N
446 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XX. 14-2C.
1* quem cum uidissent coloni cantcs
cogitauerunt inter se dicentes hie factus est in caput anguli ?
hie est heres

18 omnis qui ceciderit supra
occidamus ilium ut nostra ilium lapidem conquassabitur
fiat hereditas supra quem autem ceciderit

15 et eiectum ilium extra uineam occide- comminuet ilium.
19 (242. 1)
runt gj. quaerebant principes
quid ergo faciet illis dominus uineae ? sacerdotum et scribae
16 ueniet et perdet colonos istos mittere in ilium manus in ilia hora

et dabit uineam aliis et timuerunt populum
quo audito dixerunt illi absit. cognouerunt enim
17 Ille autem aspiciens eos ait quod ad ipsos dixerit
quid est ergo hoc quod scriptum est similitudinem istam.

20 (243. jTj. obseruantes miserunt
lapidem quem reprobauerunt aedifi- 2)
cum hunc uiderint uerebuntur.

'' quem cum uidissent coloni cogitauerunt inter se dicentes
hie est heres. occidamus ilium, ut nostra fiat hereditas. 'êt eiectum ilium extra uineam
occiderunt quid ergo faciet illis dominus uineae. '" ueniet et perdet colonos illos. et dauit
'"
uineam suam aliis. audientes autem haec dixerunt absit. ipse autem aspiciens eos ait.
quid est ergo hoc quod scribtum est. lapidem quem reprobauerunt aedificantes. hie factus
est in caput anguli. " omnis qui ceciderit super lapidem ilium confringetur supra quem
autem comminuet ilium. " et quaerebant principes sacerdotum et scribae mittere
ceciderit
in ilium manus ilia hora et timuerunt populum. intellexerunt enim quod ad ipsos dixerit
parabolam istam. =" et cum recessissent miserunt insidiatores qui se fingebant esse iustos ut
14. inter se (7rp(<? ia\noi% ACQ e/c.) codd. (inte 1 8. caecid. bis EC, sec. O, cicid. bis V>,pr. 3*;
E) et nett. flier. Bentl. : intra se DRVWZ vg. cicidit pr R, offendiderit pr. a. supra bis codd.
_^ y; in se AHY ; apud se £ ; se {pm. d) ad in- plur. : super bis CH(supera j6r.)©T vg., pr. BE cor.
uicem d r et Tipoi dW-qKovs NBDLR min. oni. uat.*, sec. DR. lapidem + non D i. conquassauitur
est T. haeres JT^t? ; +uenite ZX d e ^ et gr. R; D cf. d/r; ex Mt. om. autem
confringuetur
NCDL etc. hoccidamus C. ilium eum J. : ut E. > autem a c ff., i I. conmin. G, comin.
cec.
(iVa) : et a'JKRVZ c e ff.î I q r et gr.C min. xai E; commouetf; comminuetur /, contribulabitur r.

ex Mc. fiet J i, erit c I q r\ iA e. haered. J'JllJ 19. et ad init. om, V>*{ + mg.). quaerebant
+ eius D e. > hered. fiat ER. (quereb. D, queaereb. R*) codd. et vg. cum gr. CD
15. egec. C, iec. DR, eic. 5P*, proiec a ;

proi- etc. efjJTOi;;' : quaesierunt a e et gr. plur. (îiTriaav.
cientes d, expulerunt . . . eX e. ciuineam R (ci princ. sac. : pondfices a e et > scribae et pont. e
exptinct.). hocciderunt C. fatiam G. > faciet cum gr. ABCK etc. scribe W. mittaere O*;
ergo 5PO aur.* illis mn. JRT*( + stip. lin.) ac d inicere aer. om. in pr. G*( + G'). in ilia hora
e q cum V)i' al. 6. uinee EW. (ei- avTTJTfi&pa) cum BDEGH*JKMKrORY': {aut
16. perdit O. istos: illos K; oin. 'S> de et gr. rasitra aut uitium pergamenae^ 5 aur. om. in :
D mill, dauit O ; tradet a. alis R + qui reddent

; {cum gr. D tantum) Aff'C^'HÔIQTVWXZ
ei fructum in tempore suo /. illi ei E om. J
; ; vg. Tisch. f, cf. ipsa h. c dff^ i I q, eadem h. a ;
adefqrZetgr. > illi dixerunt K. absit + om. e. om. cognou. ad Jin. iters. J. cognuerunt
domine e. R; scienint a d; e cum f. enim: antem G /.
17. ile G. haspiciens C ; intuens a e r. oi/i. eos quod :quoniam JLd e S. dixit EOR c d e ffîl q.
E. ait : dixit KY a c d e i i^d-niv) ; + illis D e ff,, simil. parabolam a d i. istam banc vg. a d.
: :
i I quid quia G. om. est pr. D a. hergo G.

r. : 20. obseruantes (7ra;)a7'7;p7jtTai'T€y)ri7(/(/. (hob. C)
om. hoc Q a e r S et gr. min. q°od B om. a. ; zg., et obseruatione R: cum recessissent Gfi I
scribtum SFEGX*YZ. reprouauerunt O. edific. q (r), cum discess. a, cum recessit sesum cum
ff.^,
W ; aedificauentes 0*ûe exp^. est tert. om. O* redissent c, secesseruut et e, recedentes d; cum gr.
( + 0'J. capudBORWY. anoxwprjaavTfs D got/i. aelh. misserunt DIP; sub-

XX. 20-26.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 447
insidiatores qui se iustos simularent quid me temtatis?

ut caperent eum in sermone 2*ostendite mihi denarium cuius habet
et traderent ilium principatui et po- imaginem
testati praesidis et inscriptionem ?
21 et interrogauerunt ilium dicentes respondentes dixerunt

magister scimus quia recte caesaris
25
dicis et doces et ait illis
et non accipis personam reddite ergo quae caesaris

sed in ueritate uiam dei doces sunt caesari
^ licet nobis dare tributum et quae dei sunt deo
caesari an non ? 26 et non potuerunt uerbum
*^ considerans autem dolum eius reprehendere
illorum dixit ad eos coram plebe
'^'^
caperent eum in sermone. et traderent ilium principatui. et potestati praesidis. et inter-
rogauerunt ilium dicentes. magister scimus quia recte loqueris. et doces. et non accipis
personas hominum sed in ueritate uiam dei doces. " licet nobis dare tributum caesari. aut
=* ostendite mihi denarium.
considerans autem dolum illorum dixit quid me temptatis.
'^'^
non.
^° at ille ait
cuius habet imaginem et inscriptionem. respondentes autem dixerunt caesaris.
illis. reddite ergo, quae caesaris sunt caesari. et quae dei sunt deo ''et non potuerunt
misenint a c i I q. insidiatores {%vKa6tTovi) : > dare caes. trib. e ; > caes. trib. dare S et gr.
obsiduanos d, subornatos r unum adque alterum e ;
plur. ban C aut ER 2iett. plur.
;
legens era Kai (T^povs uel tale quid om. a{sed ; 23. considerans (consyd. T) = KaravoiJiTas cog- :
uide infra)ff., i I q. qui se iustos ( + esse D dff.^ noscens d, cum cognouisset e, (viyvovs D. autem
i I r) simularent (simil. DER, simulauerunt q) = + iesus 'K ff^l q. dolum (r^r vavovpyiav) ne- :
v-noKpivofxivovs lauTous SiKaiovs afai simulantes

: quitiam elr,cf. quorum uisa nequitia a, iniquitatem
se ipsos iustificari i,f uide supra, in dole loqnentes d et rfiv novqptav C*D min. i'lorum G. om. ad A.
se esse iustos d, suborfingentes se a, i. e. subor- eos illos Da'""'KR. qui* Y. temtatis AT(tatis
:
(natos) fingentes se. ut bis scr. R. caperent in ras.)XYZ : tempt, rell. ; tent. vg. ; + hypo-
(capir. 3P) eum (ilium W) in sermone (-nem G) chritae /. om. quid me tern. e.
— iTiiXaâvTai avTOv \6yov gr. plur. : apprehende- 24. hosten. C, ostendete 3". michi T. dena-
rent (repr. e, caperent a) sermones (uerba e, uerbo- rium (dener. H*) et gr. S-qvaptov : figuram d et
mm d) eius (illius a) uett. a c d eff.^ i I q r et ImK. D"'
vo/iKr/xa ; + ut uideam E ex Mc. + et ostende-
;
avTov koyov (C)Kr etc., €. a. raiv \6yo3v D 7nitt. runt denarium et dixit eis c fere cum XCL min.
et sec. codd. ^ll^S contra gi-aecittn : ut (oio-Tf) (S, habeat WZ. habet imagin. in ras. A. hymag. C,
cod. caraf. Tisch. a d r 5. ilium : eum DRX*. inmag. H. et uel DQ. inscribtionem fFEO"T
:
principatui (t§ apxri) magistratui D cf. c ff, I q. ' X*YZ; superscrip. «, superinscrip. rf ; scribtionem
am. princ. et a ? om. princ. et potest, d e om. ; ; O* cff.y dixerunt + ei ffKVWZSC caess. H'R,
princ illiun ii. 21 i. potestate G*.
. . . potest.et > cess. D, ces. W {et 25).
magistratui ir(magistratus ^'C'ffi q, > potest, prae- 25. om. ergo adeff^ ilq cum gr. D. que bis D.
sidis et magistratui /. presidis D ;
praesidi rf, caesaris x. cess, bis DIP, cess, caess. R, ces.
legato e cum gr. D syr. cti. toi rjyepiovt. caes. Q. caesaris sunt (caesarisunt E, cesari-
21ilium eum vg. cdd. aitt. sciumus vt iidtur O.
. : sunt Q) codd. et uett. plur: sunt caesaris > DH'G
rectae C. >dicisueraa. om. etAocss a c ffî I iW vg. a d q r. >
sunt dei vg. edd. ant. e.
Cum gr. K 244. > doces et dicis EKR ; dicis et 26. poterunt X*, potunt T + eum H. uerbum
;
bene doces D r. non (oi) : nullius d et ovStms sermonem a. repraehendere £FEH>GH0M"ORY

D 69. accepts E. personas R; + hominis cor. teat.* adpreh. d; capere a; > rep. uer. eius e cum gr.
a, cf.f. om. in C. ueritatem CGM. otn. uiam {exc. D). plebem GY; populo a cf. in conspectu
C a. > uiam dei in ueritate vg. edd. ant. populi d e. mirati + sunt BO. responso (t§ diro-
22. dare (dari I) tributum caesari 5PR)(cess. KpiVcO cum BCD3>™»JKQRTVWZ vg. a c ffj q r
codd. flur. etTJ^cfffilr aur.'^ contra ordincm aur., et responsione G dih: responsis AffESP*!!
graecum : > tributum dare (dari MZ* q") caesari BIMWOXY gat., et super responsa e, cf.f. eius +
D^cess).G©MVW (ces.) Z* vg. a d i q aur.* et T)'' et BR {slip. lin.). tacu'rant R.
3N 2
448 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XX. 26-33.
et mirati in response eius tacuerunt et mortuus est sine filiis

^^
accesserunt autem quidam sadducae- ^^ et sequens accepit illam
orum et ipse mortuus est sine filio
qui negant esse resurrectionem ^*
et tertius accepit illam
-*
et interrogauerunt eiim dicentes similiter et omnes septem
magister moses scripsit nobis et non reliquerunt semen
si frater alicuius mortuus et mortui sunt
fuerit habens uxorem ^^nouissima omnium mortua est et mu-
et hie sine filiis fuerit lier
ut accipiat earn frater eius uxorem 33 in resurrectione ergo cuius

et suscitet semen fratri sue eorumuxor ? erit
29 septem ergo fratres erant siquidem septem habuerunt
et primus accepit uxorem eam uxorem.
uerbum eius reprehendere coram plebe. et admirantes in responsa eius. tacuerunt. ^'
acce-
dentes autem quidam sadduceorum. qui negant esse resurrectionem interrogauerunt eum
''dicentes. magister. moyses scribsit nobis, si frater alicuius mortuus fuerit. habens uxorem.
et hie sine filiis fuerit defunctus. ut accipiat eam frater eius uxorem. et suscitet semen fratri
suo. °' septem ergo fratres erant. et primus accepit uxorem et mortuus est sine filiis. '" et
sequens accepit illam et ipse mortuus est sine filiis. " et tertius accepit illam similiter et
omnes septem et non relinquerunt semen et mortui sunt. ^^

nouissima autem omnium mortua
est et mulier. *' in resurrectione ergo, cuius eorum erit uxor, septem enim habuerunt eam
27. acces"runtT; accedentes E a{d)fd. au'''™ N'BDL 157 Tisch. T. G. 8, IV. H. seques H;
G\om.W; +etH'0; +adeumDy. saducae. Y, secundus 5. accipit jPKTOQR. illam: eam CGTX*.
sadduce. E5PGR, saduce. DW. qui negant (01 oni. ipse G. filio : filiis EH'SO gat. cor. uat.
avTiXiyovTfs ARrA etc.) codd. et. vg., q. contra- a.fi r S aur. ; filios SF. om. et ipse . . . accepit
dicunt a, contradicentes 5 : q. dicunt d e (r) et oi illam (31) R.
\ifovT(s imCDh min. aesseC. negantes seresurr. 31. inc. tertius similiter autem et septem a, et
sic diuisum R. >

resurr. non esse a d e S. ter. usque ad septimum omnes e. tercius G\V
28. om. magister ER. moyses DEHPHQIJK •III- D. accipit EiPGOQ. illam + et morluus est
KTRV vg. Tisch.; moi. TW. scribsit a^'EGIOX sine filio c (aeih.). similiter om. F. om. omnes
YZ. alicuius unius a. huxorem etc. semper C.
: adS (Beiitl.) etgr. -uil- DETW. om. et tcrt. D
hic:buicH. filisE,filiosG; \\htn%vg.edd ant.cf.e. d e ffi i q r 5 et gr. NABD etc. relinquer. £F, relin-
fuerit sec. vp NBLP min.) codd. (erit E} 7<g. et uett. quaer. GY ; dimisenint d, rcmis. e. semen {airepfia
plitr. : mortuus fuerit c ih cf.f, et aTtoBarij ArAAn P*) : filium a e et t(kvov DF etc. ; filios iiett. rell
etc. hab. ux. et h. s. fll. fuerit sine filiis : {exc. f aur.) et gr. plur. Tkxva. et (bis scr. H)
(liberis e et 29) habens u.xorem d e et gr. D. om. mor. sunt : om. c ff„ i I gr. min. ; et defuncti
ut O*. accipiet G. om. eam iPM. om. frater sunt a.
eius W\ om. eius R<'. et sec.: ut J; om. Y. 32. otn. Iters, e omnium c i\ tantum
; orn. nou.
lesnsc. a c d e. saemen {et 31) C. fratris sui /. sed et mulier ad init. Z. nouisima Q
a. + et
29. septim D -UII- ET. ergo enim B autem
; : ;
nouissime V zfj-. Tisch. d ff.^ 1° q{-m!ie:)r; + autem
e ff-i ; om. a di q et D"'. fratres : + eius R ; + QV.fff„ I q r cor. uat* homnium T om. dff., I ;
apud nos <^ c ff.^l q, > fuerunt ergo apud nos gr. NBDL min. mortua : dilTuncta E. om. et I).
septem fratres K, erant ap nos sep. fr. d et D''^ 33. resurrectionem W. om. ergo e ff., i I X*I57.
primus: piior a. accipit jPO*QR ; +eamZ*«(^ eorum (crgorum lapsu C) : om. He ff.^
r N*. >
exp.). mortus est O ; decessit a {et 30) e, defunctus erit eorum Q. uxor : mulier S. siquidem sep-
est r {et 30J. est om. K\ + i« '"g-)- fi'is E; tem (-UII- DRTW) : nam sep. K c, sep. enim a d
filio c
ff, i I q.
e fi q r ; omnes enim E, nam omnes /. abuenmt
30. om. Iters. ff.i\ tantitin et secundus et tertius CT ; habebant Z*{corr. Z-) ; > eam habuerunt
sim. etc. d, sim. et secundus el tertius etc. e cumgr. iPGO. om. uxorem R^^ syr. cu. et sch.
XX. 34-3S.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 449
^* Et ait illis iesus et filii sunt dei
filii saeculi huius nubunt cum sint filii resurrectionis
et traduntur ad nuptias ^^quia uero resurgant mortui
^^ illi uero qui digni habebuntur saeculo et moses ostendit secus rubum
illo sicut dicit dominum deum abra-
et resurrectione ex mortuis ham
neque nubunt et deum Isaac et deum iacob
neque ducunt uxores 8* deus autem non est mortuorum
"'"neque enim ultra mori poterunt sed uiuorum
aequales enim angelis sunt omnes enim uiuunt ei
uxorem '* et ait illis iesus. filii huius saeculi nubunt et traduntur ad nuptias. '= illi
uero qui
digni habebuntur saeculo illo et resurrectione ex mortuis neque nubunt. neque uxores
ducunt. ^''
neque enim ultra poterunt mori. similes enim sunt angelis et filii sunt dei cum sint
filii resurrectionis. " nam quia resurgunt mortui et moyses ostendit sicut dixit, uidi in rubo
dominum deum abraham. et deum Isaac, et deum iacob ^® deus autem non est mortuorum
34. + respondens adinit. q cum gr. APRrA etc.

5 m. poterint A*H0MY, m. potuerint X°; mori
ihesus C. fili GO; filiis seculi HOT|§.
T*. possunt d, et dwoOavuv Svvavrat gr. plur. {non D) ;
> huius saec. K vg. uett. exc. e S aur. nubunt morituri sunt a, incipient mori e Cypr., morientur
(-ent EFXZ, -ant G) et traduntur (-entur Z*,
ff:i i I q, -untur c, aequales
et a-nod. fifKKovmv D.
-unt 'S*, -ent E) ad (pm. 5P*) nuptias (nubt. SF (_eq. RW, G) enim {om. im 0)
aequalis Y*, aequilis
TZ) codd. plur. vg.fS {tantum nubunt et) aiir.= angelis (agg. M, hang. C,angu. D) sunt = 1(70776-
yafxovaiv /cat -âfjldKovTai uel simile gy. plur. : gene- \oi yap (loiv +dei a {e Cypr. > sunt ang.), et +
:
rantur et generant_^ i q gat.*, generant et gene- 0(ov 157; +deo d et + ToiBeai D; sunt autem (nam
rantur eel Cypr. Test. 11 1. 32, de hub. uirg. 22 ; sunt uett.) similes angelis dei Kgat. c ff^ i I q. et
nub. et trad, ad nup. generantur et generant E filii (fili FG, ilii R) sunt dei = «ai vioi eiaiv 6eov :
> generantur et generant nubunt et nubuntur et quia sunt filii dei K ; om. E gat. a c d e ff-î I {r X)
ducuntur ad nuptias Q ; cf. generant et generantur Cypr. cum gr. D i=;7. quum ©. resurrectiones
nubunt et nubuntur a, nascuntur et generant nubunt R. > resurr. filii d; > resurr. filii cum sint a;
et nubuntur r, pariuntur et pariunt nubunt et nu- > quia resurr. filii sunt E gat. c ff.^ i I q.
buntur d, yevvwvTai teat yevvaxjiv yafxovfftv Kat 7a- 37. quia uero (ciri Se) codd. vg. cor. uat. : quia
^lOvvTai D. uere DE5P"'''QR, quoniam uere c I q. resurgant
35. uero codd. plur. {om. X°) vg./aur. : autem ABCGH0IKMH'QVWXYZ'51l!(!l; resurgunt a^ :
AFHMKTY Tisch. adeird. d. habebuntur iPJOTZ* uett. plur. resurgent DER^ gat. r. om. ;
codd. plur. (abeb. C, habebunt KT) et zg. : d. et pr. EKR ac deffîlq. moyses Ea'0IJ KM"
habentur H'0OX*Z ffî I q b aur. cod. caraf. c RTV vg. Tisch., moises W, moy D. hostendit C ;
Bentl., d. habantur G d. fuerint a d, dignationem ; demonstrauit a, significauit i/e; + uobis a. secus

fuerint e, habueiint dignationem Cypr. gr. ol Kara' ; (secum Y) rubum (ruu. T ; > rubum secus R)
(laiBevTe?; + a O. sec. T|§. illo erasumO. saecu- sicut dicit (dixit X) = I irt r^y jSarou (tis Kkyn
lum ilium attingere a, saeculi huius obtinere d, s. codd. et vg. (dicit de rubo a) : +uidit D; +uidit
illius habituri e ;
gr. tov atwvus eKeiuov rvx^tv ; (uidi aitr^ in rubo Q aur. ; sicut dixit nidi in
libere r in illo saeculo obtinere resurrectionem rubo c f ff.ii I q {r), forsan pro w? Xiyu ttSov iv
etc. et : in O ace aur. contra gr. ; et in D. resur- TTJ 0. enim eiSov inter \(yei et ev excidere
facile
rectionem HM. neque pr. : non T> a e. nubunt posset, abraam DW, abracham R. om.
habr. E,
. . . ducunt ux. codd. plur. J^ a cfi r aur. cor. et sec. 3" a. ysahac C, ysaac W, issac D, isac
uat. ' ?noderni' Bentl., cf. nubunt . . . nubuntur a d H". ita habet uersum e resurgere autem mortuos
ffiiy -H ntque ducunt uxores)r : nubent . . . ducent moyses sign, super rub. quando dixerit ei ds dns
ux. KVWTSfiC q cod. '. .' ap. . cor. uat. ; nubent dicens ego sum ds abr. ds isac ds iacob cf. ;
. . . ducunt ux. E*FZ, nubunt . . . ducent ux. M" et Mc. xii. 26.
nubunt . . . nubentur e 5. 38. autem ergo c ff,i I q, enim e
: om. Tad. ;
36. enim (cum R*) : etiam S, Jion edd. uett. ; om. est deus E.
: >
non est deus m. a Cypr. mort. <
EZ*( + Z")<r^ (turn cod. caraf. C) cum. gr. \\ al. non est c dff^ i I q r et T)"". uiborura T uiuentiura ;
fiauc. huUra C iam a ultra iam ER. > mori; ; a. om. enim J. uibunt T, uiunt S'R uiuent ;
ultra T. mori poterunt codd. plur. {et A") vg. a c dff. q ; > illi uiu. a de i r.
450 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xx. 39-xxi. r.
•''''
respondentes autem quidam ^''
dauid ergo dominum ilium uocat
scribarum dixerunt et quomodo filius eius est ?
magister bene dixisti. 45 (246. 2) Audiente autem omni populo
(-'44.
40 Yx amplius non audebant eum
2) dixit discipulis suis
quicquam interrogare. *" attendite a scribis qui uolunt
4j(245. 2) Dixit autem ad
illos ambulare in stolis
quomodo dicunt christum et amant salutationes in foro
filium dauid esse et primas cathedras in synagogis
42 et ipse dauid dicit in libro et primos discubitus in conuiuiis.
psalmorum 47 (247. 8) Qyi cJeuorant domos uiduarum
dixit dominus domino meo simulantes longam orationcm
sede a dextris meis hi accipient damnationem maiorem.
43 donee ponam inimicos tuos XXI. ^ Respiciens autem uidit eos
scabellum pedum tuorum ? qui mittebant munera sua
sed uiuorum. omncs enim uiuunt ei. "'respondentes autem quidam scribarum. dixerunt.
magister bene dixisti. '"et amplius non audebant eum quicquam interrogare. '"dixit autem
ad illos iesus. quomodo dicunt christum filium dauid esse '-et ipse dauid dicit in libro
psalmorum. dominus domino meo. sede a dextris meis " donee ponam inimicos tuos
dixit
scabellum pedum tuorum "dauid ergo eum dominum uocat et quomodo filius eius est.
** audiente autem omni populo dixit discipulis suis.
'"adtendite uobis ab scribis qui uolunt
ambulare in stolis. et amant salutationes in foro. et primas cathedras in synagogis et primos
discubitus in conuiuiis. " qui deuorant domos uiduarum simulantes longam orationem
propterea hi accipient maiorem damnationem. XXI. ^ Respiciens autem uidit eos qui
39. respondens BOZ dffi i q aur., responden R. 45. om. omni T. dixit + iesus c ff.,.
disc,
om. autem R. scriba Z ; de scribis a e ; farisaeo- suis (toi's p.ae. avToi NALPR etc.) : ad discipulos
rum r.dixerunt dixit BZ / aiir. aiunt ^ + ei
: ; ; d I, ct om. avTov ED.
DG vg. om. magister R e.
{q). 46. attendite 3'HKMM'RVWXYZ pg. : adt.
40. et amplius (ham. C) non codd. vg. et uctt. ABa^CDEG(-)IJOT ; + uobis /j^j; cauete a e.
(et iam non e) contra gr. ovKeri yap ztel ovfctTi 6c : ab a^CGQ'IOTXZ. scribiis et stoliis E*. pr.
am. autem non d, nee am. a. audiebant DY* catedras T ;
primos consessus a ;
praesidere e.
(i eras.), quidquam CSffi om. KVZ. inter- ; > sinagogis S'RW, -giis E*, -gys H. pr. discubitos
rogate quicq. ER Bcntl. {gr. iwepwrdv oiSev) ; > int. BDGIMRTY, -tis W; pr. accubitos JPO {ct);
eum Z'^ ; > int. eum quicquam a (/(nihil)£(illum). superiores recumbere e. conbibiis T, conuiuis IP,
41. illos : + iesus D e/j^l i I; + quid uobis uide- -uiuus R, -uiis O ; cenis d e.
tur de christo cuius filius est dicunt illi dauid dixit deuorant comedunt a d e. domus DEiP
47. :
autem ad illos quomodo dauid dicit etc. e ; ex Mt. GKQR. simulantes (fingcntes a c ff.. i I) longam
xxii. 42. > esse dauid ER vg. (log. G*, longu. D) orationem (hor. C) = irpotpaaei
42. et ipse : ipse enim / cum gr. NBLR min. lâxpa IT poa (vx^pLfvoi DPR min., sed irpoaevxovTat
aiiTos yap. dicit salmorum R.
: dixit jf^ ' ^- plur. occasione longa orantes (ador. e r)d e q r s.
:
dixit {(Tirev) dicit a c d ff„ et A.67f D. a ad G

: 1 :
> fingentes 1. orat. deuorant panes {sic) uiduarum
a e q r. de.\teris meis D dexteram meam a d e. ; c ff.,
i I, et > occ. 1. or. deuorant domos uid. q,
43. donee usquedum d, quoadusque e. sca-
: hii BffDEa>0IORTW. accipien' G, accipiant Q,
billum EHJMOVX-, -pillum R, -byllum G; sup- accipiat R ;
percipient K\\ XZ. dampnationem
pedaneum uel sc. 8. peduum T. sc. ped. tu. DE3^©R\V. maiorem peiorcm D*. > mai. :
sub pedibus tuis uctt. [cxc.f h aur.^ cum gr. D 145 ;

damn. { — mpiaa^Tipov Kplpa) Tisck. c{m7Li. damn.
ex Mt. accipienOy.?, c/. abuntius indicium e, amplius iud.
44. dauid (-it G) ergo: om. qv%o a d i ct gr. d, amplius poenae a.
T); d. enim I;>si d. c eff2{+'m spiritu), si ergo d. XXI. I. respiciens: aspiciens d, aspexit . . et
g. om. et c d effi^ i I q. quomo O*. om. eius R* e ; intendens m ;
autem + iesus aff^
gr. ava0\4ipas.
( + sax>). om. est KT. ctgr.X. !,•;. mittebant :+ mane DR. munera
XXI. I- •] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 451
in gazophylacium diuites de templo

^ uiditautem et quandam quod lapidibus bonis et donis
uiduam pauperculam ornatum esset dixit
mittentem aera minuta duo ^ haec quae uidetis
3et dixit uere dico uobis uenient dies in quibus non
quia uidua haec pauper reHnquetur lapis super
plus quam omnes misit lapidem qui non destruatur.
1 (249. 2)
* nam omnes hi ex abundanti interrogauerunt autem
sibi miserunt in munera dei ilium dicentes
haec autem ex eo quod deest praeceptor quando haec erunt
illi omnem uictum suum et quod signum cum fieri
quem habuit misit. incipient ?
6(248. 2) jr^- quibusdam dicentibus ^ qui dixit uidete ne seducamini
inittebant munera sua in gazophylacium diuites. ^ uidit autem et quandam uiduam pauperem
mittentem ibi aera minuta duo. uidua haec pauper plus ' et dixit uere dico uobis quia
omnibus misit. * omnes enim hi ex eo quod abundauit illis. miserunt in munera dei. haec
autem ex eo quod deest illi. omnem uictum suum quem habuit misit. ^ et quibusdam dicen-
tibus de templo. quod lapidibus bonis, et donis ornatum esset. dixit. ^ haec quae uideds
uenient dies, in quibus non relinquetur lapis super lapidem qui non destruatur. ' interro-
gauerunt autem ilium dicentes. praeceptor. quando haec erunt et quod signum cum fieri
incipient. ^ ad ille dixit, uidete ne seducamini. multi enim uenient in nomine meo dicentes.
(dona a e r d) sua in ras. scr. T'" om. s om.

: ; ;
illis fuit r cum f. sibi sua D
a ; 07n. H. : ;
8ua D a ^. gazophylaeium aim EEFIMOXZ' misserunt om. in DM\ munura JfT; dona,
DR.
vg., et -tium KT gazophilacium ACEFH0JVY,
: a c e m s. dei + dnm Q. hec W. ex eo (hoc
:
-tium K ;
gazofilacium SPT, -tium W, gazafilacium Z) quod (quo S) deest illi (ille F) = €k toC
D, gazofiliacium G ;
gazophilacio RZ* ; altario a ; vGTifffifxaros avTrjs de exiguilate sua (Z, de inopia
:
+ ipsorum q s. diuitis fF. sua e r, de minimo suo d. omnem totum F. :
2. uid. autem et {tliiv Sc Kai DP al. pane, et uictum (tui/ îov) : facultatem a, substantiam d.
> TLva. Kox AEGH etc.) : uid. autem H*( +et Hi)R quam T. missit D.
u. etiam a ; et u. cff^ il qr. quadam Y; quendam 5. bonis : optimis a. > bonis lapidibus vg.
Z* '^corr. T}). om. uiduam i r. pauperem [d") efs. edd. ant. plttr. donis {avaQkiuxoiv) depositioni- :
mittentem + ibi / S et gr. plur. aera (hera C, ly bus d. homatum C, ornatam G exstructum a. ;
era W) minuta duo = Xc7rTd SiJo XBLQX min. : esset esse H

: + et E* ? {sed eras.) + domini
; ;
> aerea duo minuta D et Sio Ktina, ADRr etc., Z*{scd corr.). dixit + que Q + iesus q. : ;
duo min. 5; duos quadrantes a (> quad, duo s); 6. hec W. quae (que D) : om. E^Q a c d eff.^
duo minus quod est codrantes d et D"'. i Iq et gr. DL. > uid. haec c I (nonne uid. haec),
3. dixit + iesus (^. uerae C, aere G. uere dico om. in T. relinquitur O. lapes R ; lapidem E.
uobis om. W*[-i-mg.). om. quia ffii I q r s. supra R. lapidem : + hie in pariete DQ cffn, i q r,
uiduam R. pauper: paupercula Da?"'«GR c ff,j^ in par. hie a d, in parietem 1 s\ et+(v toixw aiSe
i I mq rh, paupera a 1/ j ( > pau. haec a s) ; om. e. D. distruatur EB?, dextr. C.

quam omnibus E ; omnibus d e/m i-s S; omnium 7. inc. et interrogauerunt eum F. om. autem.
E. missit DR ; + in donum (-na e) dei Q e, ex R. ilium : + discipuli eius D + diseipuli {post
;
31. 4. autem) d et D"'' min. praeceptor {SiSaanaKe) :

4. hii ffDEaPGHURTWZ* ; om. C. > hii preceptor D VW ; magister ade s. quando + ergo
omnes R. ex abundanti {etc toC TTtptaaevovro^ s 5 et gr. plur. hec W. erant G ; fient c i (-unt)
plur.) A«BIJMVX*Z Harl. 2826 vg. Bentl. c ff., /. signum + erit D. cum (quum 0) fieri inci-
i I ni, ex hab. CTW : ex abundantia (l/c to5 Trepia- pient (-lint H" ; > inc. fieri a e)= orav îKXri ravra
adtmros L min.) A*ffFGH0ORX':Y â/. (d) q 5, ylveaBai, cf. cum futura erunt c ff^ i q {-^ haec) s
ex hab. DEiP, ex abundantiam KM'(hab.), ex ( > haec er. fut.) : aduentus tui d I et ttjs a-qs
abundantiis aur., de exuperantia s ua7-ie uerttmt ; eXtvatwi D c/. Jt/t. xxiv. 3.

rell., de eo quod superfuit illis e, de quo super 8. uid. ne seduc. om. H* ( + :k mg. H').
45 i EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XXI. S-14.
multi enim uenient in nomine meo et pestilentiae et fames

dicentes quia terroresque de caelo
ego sum et signa magna erunt.
12 (250. 1)
et tempus adpropinquauit ggjj ^.nte. haec omnia inicient
nolite ergo ire post illos. uobis manus suas
'
Cum autem audieritis et persequentur
proelia et seditiones tradentes in synagogas
nolite terreri et custodias
oportet primum haec fieri trahentes ad reges et praesides prop-

sed non statim finis ter nomen mcum
'"tunc dicebat illis ^3 continget autem uobis
surget gens contra gentem in testimonium.
14 (251. 2)
et regnum aduersus regnum Ponite ergo in cordibus uestris
''
et terrae motus magni non praemeditari quemadmodum re-
erunt per loca spondeatis
quia ego sum et "cum autem audieritis

tempus adpropinquauit nolite ergo ire post illos.
praelia et seditiones nolite terreri. primum fieri sed nondum est finis oportet enim haec
'"
tunc di.xit illis. exsurget gens aduersus gentem et regnum aduersus regnum " terremotus
autem magni erunt per loca. et pestilentiae et fames, terroresque de caelo et signa magna
erunt. '^sed ante haec omnia inicient in uos manus suas. et persequentur. tradentes in
synagogis. et custodiis. ducentes ad reges et praesides propter nomen meum. " continget
autem uobis. in testimonium, "ponite ergo in cordibus uestris non praemeditari. quemad-
suducamini E* erretis d e. quia quoniam ; : DQ gr. AL a/, herunt In's C om. ; hie a d S. pestilentie
e om. c r gr. NBLX. sum + christus DEa'»'i'QR

;
W ;
pestes a s. famis G, phames E ; > f. et
gat c e ( + et multos seducent)^^ i 1 1 r aur. Tert. morbi </, f. et lues e cum gr. Xi/ioi k. Koifioi NADL
Ambr. et gr. min. 157. adpropinquauit B(-a''it) TA(t!Ciii 8) etc. ; + erunt a c d ff.^ i I q r s S et gr.
ff'CDH'GJMORXZ, et -bit EWIKT : appr. limores d e, formidines a. quae E. celo \V.
AHKTWY vg. Tisch. et -bit V; adpropiauit signam W* (m exp.). erant G ; -H et tempestates

c d ff,, I q, propiauit ?-?, proximum est s. om. ergo DQ c ffi i ! q r s,Jr et hiemes a Orig. int. Delarue
'z a (d effi i I s et gr. NBDL etc. nol. sequi a ; ne III. S55 cum syr. ;
abieritis rf, ne . . eatis 8. illos : eos vg. s. 12. hante C. hec W. omnia om. G*{+ sup.
9. quum 0. om. autem 0*Z. audieritis tin.), iniecient D, initient EM', iniic. vg. Tisch. ;
uideritis D q, coeperitis uidere c. praelia C3'HJ incipient R mittent d, inmit. a; in DQ. om. ; -t-
TSC prel. D\V. sediciones H ; separationes a, suas ERX*. persequentur : + uos D / ; -t-
dissensiones d, turbationis e ; gr. dKaTaaTamas ;

omnes uos Q. tradentes ( ira/xi8i5<S>'Tes ) codd.
auditiones proeliorum q ex Mt. uel Ale. nolite plur. vg. et uett. : trahentes EG gat. sinagogas
(noli O*) terreri (terriri E; expauescere e s) = nfi iPW ; synagogis BCKOXZ uett. phir., sinagogis
mo-qBfiTf : nol. timere q, ne timueritis d et i^r] RT, -giis E*. et sec. BOVZ
: +ad in ; -H D.
ô^Tjfljjre D. hoportet C ; + enim DQS Bentl. custodiis E gat. ; custodientes R carcares ; d,
a d ef q rh cor. uat.
c et gr. omn. hec W. non carceribus a. trahentes {gi\ ayofifvovs uel diroY.
(ouk) nondum G vg.

: cor. uat. mg. af. statim: nu/ti dydtifvoi) B©IJKM"QV\VX=Z vg. Bentl. s,
continuo d finis + in illis a r. ducentes c d{-\.va)f ff.^ i I q ri, abducentes e, et

e ; erit a. ff., q
10. tunc r et D"'.

die. illis om. a d e i I ducemini a: tradentes AafCDEiPGHMORX*Y;
ff.^
dicebat in Q*. illis + in illis diebus D(in illis

-1- om. T. ad et Y. regis O. et praesides (pre.
:
expunct.)(^. surget (exs. r) + enim ader, >nam DT, duces d. potestates e) cum CDEIJKORTV
surg. c ffi i I. contra in J 5 super ace, : ;
\VZ vg. uett. plur. et gr. : et ad pr. ABffH'GH©
aduersus/. aduersus (-sum Q) super a e, contra :
MH'QXY c I; + ducemini T'= c/. a supra, causa
d, in 5. nominis mei a et I'j.
11. et terrae motus (terre WX, terri EH'Q) 13. contige"t H, contingent BG, -guent D;
cum Bai'CDEiPIOQRTVWXZ vg. cff-îlq obtinget d, euenient s \ ut sit a. uobis + haec D
quoque a re (/ r) s. testimonio Hîcorr. W)a.
(>), terrem. e, cf. f\ gr. aettrfjioi :
terrae motus {om. et) AGH(terre)0JKMKry d 14. ponete iP ; -H me R. ergo + uos ut udtiir
XX'I. 15-23.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 453
"ego enim dabo uobis uestras.
OS et sapientiam 20 (252. 10)
Cum autem uideritis circumdari
cui non poterunt resistere ab exercitu hierusalem
et contradicere omnes tunc scitote quia adpropinquauit de-
aduersarii uestri solatio eius.
'^ trademini autem a parentibus et fra- 21 (253. 2)
f una qui in iudaea sunt
tribus fugiant in montes
et cognatis et amicis et qui in medio eius discedant
et morte ex uobis
afficient et qui in regionibus
" et eritis odio omnibus non intrent in eam
propter nomen meum -2 quia dies ultionis hi sunt
'* et capillus de capite uestro ut impleantur omnia
non peribit quae scripta sunt.
^^ in patientia uestra possidebitis animas 23 (254. 2)
Uae autem praegnatibus et nu-
modum respondeatis. '"ego cui non possint

enim dabo uobis. os. et sapientiam.
resistere aut contradicere omnes
enim a parentibus. et aduersarii uestri. '"
trademini
a fratribus. et a cognatis. et amicis. et morti afficient uos " et eritis odio omnibus homi-
nibus propter nomen meum. '*et capillus capitis uestri non peribit. '"in uestra autem
padentia possideuitis animas uestras. "" cum autem uideritis circumdari ab exercitu hieru-
salem. tunc scitote. quia adpropinquauit desolatio eius. '^
tunc qui in iudaea sunt fugiant in
montibus. et qui in medio eius sunt, discedant et qui in regionibus non intrent in eam.
^''quia dies ultionis hi sunt ut impleantur omnia quae scribta sunt. '^'^
uae autem praegnan-
G* sed eras, premeditari DW ;

prius meditare a, enim pat. c. possed. K, possideu. O, posideb. Y,
ante med. s, cogitare r ;
promeletantes d {-rrpofti- possedebetis R ; adquiretis c ffi I ?(-itis)f- s ;
AcTcuj/Tcs D). quemammodum HIYZ; quoniam KTrjaeaBi AB min. ; adquirite d i et KTqaaa9(

F ; om. d. respondere d\ rationem reddatis a s. NDL etc.
15. enim: autem 'S*(corr. mg-)0. dauo R. 20. qunm H©. uideritis audieritis G. :
uobis sup. /it!. R. hos C. om. et /»'. O*. circundari T; circuiri d\ circumdatam a e. hab
sapientia E. poterunt {SvvâovTai) codd. (perunt C. exercitibus a. iherus. C, ierus. vg. sci'<>te
0) et vg. : poterint ABCGXY d (e\ potuerint D ; T {yvwTi gr.plur.) ; scietis de s, yvwaisBi DX al.
possunt c, -sint / i. resistere (avnaTrivai) : pauc. quia : qui O. adpropinquauit plur. et
coresistere e ; respondere JF'"i'OR. om. et sec. T*. AT vg. Tisch.: adpropinquabit BE0I, appr.
appr.
€>n. resis.et d. contradicer" H condicere O*. ; HKKTVWY; adpropiauit G c i I q r; gr. ff.,
€m. et contrad. a c ffi i I q r Cypr. et D"''. om. riyyLKtv ticlfiiyioiv. desolutio 3? ; dissolutio EH.
omnes a c ff^ i I q r Cypr. aduersari R. aduer- 21. nunc W*{sed coi-r.). om. in pr. O*. iudea
santes uobis rf, qui aduersantur uobis a. CDESPOW, udia R. fugient D ; + a facie eiu5_^f2.
i6. tradimini H*(c«;-r. H')IMO. autem: enim in sec: 3.d vg., edd. uett. montihu?. GO uett. p/ttr.
"D om. E. om. et fratribus a. om. et
f q\ eius : + fuerint D (?•),+ sunt d e/, + erunt c s; +
cognatis e. hamicisC. morte afficient (flai/a™- non iP"'«RT d et T),/. discedant {(Kxoipdraaav)
ffowCTii') ABCHKMKTTVWXY vg. : m. adf. ffDE CEH>FGH©IKMOVWZz>^^,desc.ABrarXY,(;i'«««.
3'G0IJOR(adficiant)Z ; morti tradent d; morti- plur. (secedant a e, exeant d) : descendant fFJT c,
ficabunt e. disc. D(discendent)QR r. regionibus (agris s,
fj. liodio C, odie R odibiles de s S + magno

; ; Tats x""/""' ,?'•) + î"S ^ '' 'n'r^nt G*(sed
€. omnibus + hominibus QTS e{om. omnibus)y^2 corr.) ; introient T. eam : ea KZ.
i q r gat. cor. uat.*, + gentibus i. 22. hultionis CH ; iudicii a, uindictae d e. hii
O; afCDEJPIRTWZ*. quia ... hi sunt quia uenit

18. capitis uestri y ^. periuit -iet a d; :
praeteribit r. tempus desolandi eius /. ut et ET. inpleantur :
19. in patientia(pac. VW, patiacntia R)uestra DaPFO(-atur 0*)T. que D, quiae R. scribta
{iv TTi virofxovy vfiwv) cum ESiFCDE3?IJK0QRT £FEGOX*YZ. s"nt sec. B. omnia q. s. sunt
VWZ vg. uett. (> uestra pat. e ff.î q r s"), in omnes scripturae e.
tolerantia u. a, in sufferentia m. d: et in pat. ues. 23. ue W. autem : om. D uett. (eJcc./S^ et gr. B
AFGHeMKTXY /(>iies. pat.), cf f, et in uestra DL; uobis E. praegnatibus rt<»2A0X*«/pregna.
30
454 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XXI. 23-37.
trientibus in illis diebus. et in terris pressura gentium

(255. 2) £^;^ enim pressura magna prae confusione sonitus
super terram et ira maris et fluctuum
populo huic. ^•^
arescentibus hominibus
24 (256. 10) prae timore et expectatione
Et cadent in ore gladii
et captiui ducentur quae superuenient

in omnes gentes uniuerso orbi
et hierusalem calcabitur nam uirtutes caelorum
a gentibus mouebuntur.
27(258. jT^ tunc uidebunt filium hominis
donee impleantur ::)
tempora nationum. uenientem in nube

2s (257. 2)
Et erunt signa in sole cum potestate magna
et luna et stellis et maiestate.
libus. et nutrientibus in enim praessura magna super terram et ira populo

illis diebus. erit
huic. "et cadent ducentur in omnibus gentibus et hierusalem

in ore gladii. et captiui
calcauitur a gentibus. donee impleantur tempora nationum. ^"'et erunt signa magna in sole,
et in luna. et in stellis. et in terra occursus gentium, prae ansietate ut sonitus maris, et motus
fluctuum. arescentibus hominibus

''^
prae timore et exceptatione. quae superuenient uniuerso
orbi. nam ....
caelorum mouebuntur. " et tunc uidebunt filium hominis uenientem
BF, cf. ii. 5: praegnantibus ai'C:^GHJMKrO supra et aporia d, am airopia D.

;
sonitus(sonus
(praenan.)R(praegan.)V*X'Y vg. Tisih., pregnan. a)maris — ^X'^'^^ Oa\a.(T(n]s NABCL etc.: sonante
IKTV^WZ, prignan. D. praeg. et nutrientibus mare d et ijxoicirii 0aX. DFA etc. {nan 5). et >
(lactantibus a, quae lactant d) quae (qui Y. i I q :
maris G; et maris et CH*JMQR. fluctuum
gat.) io utero habent et quae (qui q; om. ff.^ ubera {^fluctum R) = o-aA.ou: undis a, slo </, inandationes
dant E c ff.^ i I q gat. Ambr. ;

quae in uentre habent e, fl. uel motionis 5 cf.f supra.
et mammant «. om.iTxG. praessura F©KZ,

quae 26. arescentibus( = dTiQ^vxiiVT(nv)'. a refrige-
praesura EJPHRY, presura D tribulatio G ;
;
scentibus a, deficientium d\ dirotpix^^^ rectius
necessitas a d e r; gr. dmyKrj. om. magna /. uertitur refrigescere ut in a ; sed cum (tiix"" in
super supra AFHOXY Tisch. gr. im Trjs 7^5.

;
;
LXX. significet ad auras uel ad solem siccandi causa
populi EG. explicare uel expandei e, ut II Reg. xvii. 19, Hierem.
24. hore C. captiui (ui j?//. //«. H) ducentur viii. 2 (rncxc), arescendi notio hoc loco accreuisse
mxfaXojTLaBrjaovTai) : in captiuitatem due. r uidetur; cf. Num. xi. 32 ubi koX i^vâv = iig. et
captiui erunt e ; captiuenlur uel cap. due. 5. gentes siccauerunt. hominis V omnibus T.
; pre D.
uniuersas a. ilierus. etc. ut u. 20. calcabitur timorem Y. exspec. CEH'KM'RVX*Z- + eorum ;
(calcau. O) = fOTai iraTovfxtVTi : concalcabitur E D e. que D, qui G. superueniunt YZ* uentura ;
(r) ; erit calcata d S, erit incalc. e, erit in concalca- sunt D; + in D{sup. lin.)E. huniuerso C; om.
tionem a. a nalionibus c ff.^ i I q\ nationum 12. a d e. horbi C, orbe Yi'E urbi O + terrarum ; ;
inpleantur DEiPJR compl, W, repl. a. om.

;
a d, + terrae e. nirtutis R. caelorum (eel. W) =
temp. nat. d. nationum gentium a e ff.^ i I q.
:
Tujv ovpavwv : quae sunt in caelo a d Ambr., q. in c.
25. et stelUs (sine in) mm BCDEH>H'0IJKQ sunt c ff.,\ in caelo e i l\ et oj. D.

tv toj ovpava
RTVWZ vg. iiett. plu)-. et gr. koX aarpois: et in mobebuntur T ; bunt in ras. O ; commouebuntur
stellis AffFH*(stellas)MM"OXY/ et in sideribus iP'»»®R r, et cummou. H'.
de; om.G. terra iP ; + et Q. pressura (praess. 27. om. et ad init. ER a I*- ueniente" ©;
®KZ, praes. E5PHR, pres. = ctwoxi?,
D) eodd. et vg. + de caelo c. inûbe C nubae E
; in ; in
specimen ergo ignauiae Hieronyniianae cum idem Dubibus ffHeZ c efff.^ i /(+ caeli)^ r Ambr. et
uerbuvi u. 2^ graeco uv&yKT) respondeat: tribulatio graec. C al. plus 10. cum: (X d e et Vnat.
G conpressio a, conflictio d, conclusio e, occursus
;
potestate potentatu e, uirtute
: r. magna d :
f. prae(pre D)confusione (confuss. DERY) = «i' m\At3.d{S)et gr.-noWfji. magestate CZ* uirtute ;
dirop'Kf : et confusione Z*{corr.) ; in confessione e O ;

gloria a d, claritates e. > et males, magna
{cf. ad Ale. viii. 38), in stnpore a (^Tert.) ; / uide / 8 > multa) cum gr. plur.
XXI. 28-35.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 455
^'^
His autem fieri iiicipientibus donee omnia fiant
"^ caelum et terra transibunt
respicite et leuate
capita uestra uerba autem mea non transibunt.
34 (259. 10) Attendite autem uobis
quoniam adpropinquat redemptio ues-
tra. ne forte grauentur corda uestra
29 Et dixit illis similitudinem in crapula et ebrietate
uidete ficulneam et omnes arbores et curis huius uitae

so cum producunt iam ex se fructum et superueniat in uos repentina dies
scitis quoniam prope est aestas ilia
31 ita et uos cum uideritis haec fieri ^^ tamquam laqueus enim

scitote quoniam prope est regnum dei superueniet in omnes
32 amen dico uobis quia non praeteribit qui sedent super faciem
generatio haec omnis terrae
in nubibus. cum poteslate magna et maiestaie. ^* sed cum haec incipient fieri, respicite et
leuate capita uestra. quoniam adpropinquat redemptio uestra. ^^ et dixit illis similitudinem.
uidete ficulneam. et omnes arbores. ^°cum incipient ostendere fructum. scitis quoniam
prope est aestas. "' ita et uos. cum uideritis haec fieri, scitote quod prope est regnum dei.
^^ amen dico uobis quia non praeteribit generatio haec donee omnia fiant. " caelum et terra
'* adtendite autem uobis ne forte grauentur
transibunt. uerba autem mea non praeteribunt.
corda uestra in crapula et ebrietate et cogitationibus huius uitae. et superueniat in uos.
repentina dies ilia, "tamquam laqueus enim superueniet in omnes qui sedent super faciem
28. Mis E*RW. om fieri R. respicite (i.va- caelum {i. e. saeculum?) istud e\ a generatione hac
Kvtliari) codd. et vg., cf. erigite uos dr : respirabitis i ; >
haec gen. T. fiant perficiantnr e. :
il m q oni- e. eleuate FMT,

(a.va\piâTi'{) c ff^ \ 33. celum W. terram E*K. transibtmt pr.
alien, r, subleu. d\ leuabitis e ff„ i /(eleu.)'« ?• {-rrapfXivaovTai) : transient b c i, praeteribunt 13?
capite H*Kr. >

capita uestra et leuate G*. ad- a e r et TrapiKfvafTaL CKn viin.
transiet uerba
propinquat (f77iX") BffCDEiPFGei.lMORZ, sermones e. meam Z*. transibunt sec. (TrapeKev-
appr. AHKM'VWX^Y vg. Tisch., adpropiat^. ;'

q : aovrai bSBDL min.) cum GIKKrOVWX*Z vg. q:
adpropinquauit X*, appr. T, adpropiauit Im r, fi"^- transient AB£FCDiPH0JMQRTX''Y bceil aur. ;
yiKfv 1. 131. 209. redemptio £'(?(/(/.//;;r,(redeptio Hieronymum credimus ex incuria semel tantum
0*)e/ vg.: redemtio ABFTXYZ ; liberatio a d. correxisse, sed idem uerbum ambobus locis 7toluisse ;
29. parabolam a d q. ficulniam D,

simil. :
praeteribunt E gat. cor. uat. a dfff.^ r ;
napiXBoicTL
fyculneam E, ficum a ab arbore fici etc. e. arb. ; ARXrA etc., ex iVt. xxiv. 35.
ligna uel arb. 8. attendite codd. plur. et vg. adt. ABSFCD

34. :
30. ouin(quum 0)producunt(perd.F,producant EGIJOT. ne forte quando a. grauentur : :
^)iain {pm. /')ex se fructuin(folia r) = orav durentur E non uett. crapula {KpanraK-ri) : gratula-
vpolSaKo-aiv ^Sr) : cum pr. iam fructus i, cum tione a. et pr. + in E. ebreitate D, ebrit. J,
produxerint fr. suum d et or. -np. to>' xapirov avTcuv ebriaet. E, aebriet. 3", hebriet. C ; ebrietates H,
D O, -tibns a. ouris curiis E*) = fiepipvais
ex Laiinis forsan correcttis \
f uide supra. -tis (
Versus ita habetur in a e ; cum florient a se scitis soUicitudinibus a, cogitationibus b c f ff^ i I q r,

in proximo esse aestatem a, cum coeperint mittere soniis d, =gall. '
soins '
; cf. R. Harris, ' Texts and
fructus suos agnoscite quoniam aestas est proxima Stt(dies' ii. i.p. 27 {Cantabr. 1891). h.-avas(om. e)
e. quoniam : quia JPKTO c d\ + iam d I et gr. uitae (uite W, bitae C ; in ras. scr. "S) = ^lanmaTs
plur. estas OW ; aestus E. saeculi c ; saecularibus a b dff^ il q r, uictualibus
31. om. uos b cff-i i I q. quum © ; sequitur ras. 5. superueniet GH, -iant Y ; instet a, adsistet e;
liecW;+omniaQ gat. r8 omnia gr. ImffTj). repentaneus a subitaneus d e.

5 aut 6 SP. ;
litt. ;
ista e ; + irai/ra 69. 124. > liaec cum uid. b c ff.^ 35. Distinguunt tanquam laqueus superueniet
fieri: fientia2«/fieri 5; 07«.a rff<D''^ quoni- enim a(intrabit)(^ c i, introibit autem

sicut laqueus
iq.
am : quia W. prope proximo a e. est erat R,
: in : d, quasi muscipula enim e cum Tert. et
introiuit ;
32. quia : quoniam O. non in marg. Y. gr. NBDL 157 ; cf. tamquam laq. enim superueniet
preteribit DVW ;
praeteriuit Wl, preteriuit O ;
enim ff^,
tamquam laqueus superueniet /* (ierf +
transiet a e. gen. haec (hec W) : gens ilia a ;
exivcapost laq. cor) ,fq r 5 aur. cum uulg. tanquam
303
456 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAAI. [xxi. 36-xxii. 4-
'ûigilate itaque omni tempore orantes dies festus azymorum

ut digni habeamini fugere ista qui dicitur pascha.
omnia quae futura sunt 2 (261. 1) £(- quaerebant principes
et stare ante filium hominis. sacerdotum et scribae

3' Erat autem diebus docens In templo quomodo eum interficerent
noctibus uero exiens timebant uero plebem.
morabatur in monte 3 (261-'. 9) Intrauit autem satanas in iudam
qui uocatur oliueti qui cognominabatur scarioth
"8 omnis populus manicabat
et unum de duodecim.
ad eum in templo audire eum. 4 (263. ;.')
£(. abiit et locutus est cum prin-
XXII. 1 (^so- 1) Adpropinquabat autem cipibus sacerdotum et magistratibus
totius terrae. ^^
uigilate itaque omni tempore orantes ut digni habeamini efFugere ista omnia
quae futura sunt, autem diebus docens in templo
et stare in conspectu filii hominis. " erat
noctibus uero exiens morabatur in monte qui uocatur oliueti. '*et omnis populus manicabat
ad eum in templum ut audirent eum. XXII. ' Adpropinquabat autem dies festus azy-
morum qui dicitur pascha. ^ et quaerebant principes sacerdotum et scribae quomodo eum
interficerent. timebant enim populum. ' intrauit autem satanas in iudam qui cognomina-
batur scarioth. unus de duodecim. " et abiit et locutus est cum principibus sacerdotum. et
W?^. laquaeus F. supe''ueniat R. omnes om. 3, Colon. 30; uigilabat d aur. {sed uide supra"),
d et D'"'. qui sedeut sedentcs (/ r 5. fatiem G. : de luce uigilabant a, ante lucem ueniebat e r,
omnis omnes O totius a ef, uniuersae r orbis
: ; ;
deluculo ueniebat Medial. Ambros. i. 61. sup.,
D»'i'Q ; om. D*Kr_^2 S>'- »''" terre W. ueniebat manicabat Par. lat. 11932, festinabat
36. uigelate D. itaque {ovv flur.') : utiqueO; Andegau. 20'. ad eum: om. T b i; + uenire cor,
autem a d e et 5e XBD. orantes (Sfo/ieroi) : uat.*, Par. iat. 202. Tiii". 16262. om. audire eum R.
rogantes d, depiaecantes e. tcmporae horantes . . XXII. adpropinquabat {fjiyiifv) codd. plur.
I.
abeamiiii . . homnia C. fugire GHO ; effugere E {etX.*),etzppv. AliWKTVX'Yi^?-. Tisch. adprin- :
2iett.phir. et gr. k/icpvyîv. ista omnia (raOra navra quauit Gcf.de, et adpropiauit b ff.^ i I q r {fiyfi.aiv
X=BDL etc.) codd. plur. b c d(h3.f:c)f ff^ I q am: : DL). adpr. autem om. R*( + m. rec. ; priora
:
)
> omnia ista {mvTa raura AC*M al) BE a(haec) uerba litteris rubris scr. ffKZ. om. festus
e i r; omnia {om. ista) A S cum N*C'=RrA etc. b c d q. azimorum GIKTTVW, azem. DES'R.
que D. futura sunt (ê'AA.oi'Ta) : uentura s. 3P* dicebatur 'S'*{corr. mg.) S ; dicur H. pasca H.
{corr. mg.) 5 incipient fieri d. ; stare (starae R) 2. Uersum post t4. ^posuit 5P*, sed improbauit cor,
= aTaBTJfm stabitis abed e ffn: i I q, stetis r Tert., querebant D. principes(-pis Z*)sacerdotuin
et aT7]a(a6e D. in conspectu hom. d/.
fili summi saecerdotum R principes saccrdotes ;
Tisch. ;
37. autem + in Q. > in templo docens a d S snmmi sacerdotes JP'"!'; pontifices a{et u. 4)«.
gr.phir., Benll. sed sccundis curis restituit prisctun scribe W. > quaerebant post scribae d e et D"'.
ordinetn. uero + requi E.*(sed corr.). exiens ; eum : iesum WSC interficerent {miiKaa^v)
om. q egrediebatur et a. morabatur {rjM^tTo)
; perderent 5 d et Yi'" anoXtawatv. timebant bis
codd. plur. (demor. a) et vg. requiescebat E r, : scr. R*. pleuem CO; populum adefl (+ne
habitabat d. manebat e, uacabatur A, auocabatur lapidarentur). om. tim. uero plebem G.
b c ffi i I* q. montem EFGH* ; montibus /. 3. sathanas CW. cognominabatur {l-niKoKov-
qui uocatur: qui dicitur a; om. e I r et gr.\*T fifvov ACPRFA etc.) cum BCD0IJOQTWX* vg.
min. oliueti ( = IXatwi') codd.iyio\\!azi\Q,')et vg. et cor. uat. b cfff^ q aur., et cognominatur EiP'"''K
oliuarum e (5) : oliuctum a {iXailuv). KTRVZ aei Ir gat. uocabatur afH'*HM, uoca- :
38. omnes O. populus + diluculo X (aar.). bitur G uocatur AX'Y Tisch. d 5, KakoviJ.ivov
;
manicabat (wpBpiîv) codd. plur. (manicauat Y, NBDLX etc. scliarioth C, scariot X*, iscariotes
manecabat W
ma cabat C, maiiiicabat , «;/ + c |
M vg. unum contra graectim codd. plur. et vg, :
super i pr„ manica om. X*, + X°), vg. et b cfff., il* unus !FE5P'R b cf I q aur.; qui erat d e et ovra
q S, cf. Roensch It. u. Ug.' p. 1 74, Goelzer 'Lat. ' gr. de + numero a d e S et gr. omn. duodecem
de S. Jt'r.^ p. 177 : mane ibat G, mane ca"oebat R, 3>; .XII. DERWZ.
maniebat Sangall. 51 manificabat gat., magni- ; 4. et abit R ; om. I. loquutus H0X ; locutum
ficabatT/=, magnificabant Andegau. 20*, Augustod. R ; conlocutus a d e. et magistratibus Uai
XXII. 4-I2-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 45; 7
quemadmodum ilium ^^ et dixit ad eos

traderet eis ^ et gauisi sunt ecce introeuntibus uobis in ciuitatem
et pacti sunt pecuniam illi occurret uobis homo
dare ^ et spopondit amphoram aquae portans
et quaerebat oportunitatem ut trade- sequimini eum in domum in quam
ret ilium sine turbis. intrat
''
Uenit autem dies azymorum ^1 et dicetis patri familias domus
in qua necesse erat occidi pascha dicit tibi magister ubi est diuersorium
8 et misit petrum et iohannem dicens ubi pascha cum discipulis
euntes parate nobis pascha meis manducem?

ut manducemus 12 et ipse uobis ostendet cenaculum
ât illi dixerunt magnum stratum
ubi uis paremus ? et ibi parate
magistratibus. quemadmodum ilium traderet eis. ^ et gauisi sunt et pacti sunt pecuniam illi
dare "et spopondit. et quaerebat exinde opportunitatem ut traderet eum illis sine turbis.
'uenit autem dies azymorum. in quo opportebat immolari pascha. *et misit petrum et
iohannem dicens. euntes parate nobis pascha. ut manducemus. 'ad illi dixerunt ei ubi
uis paremus. '"

et dixit ad eos. ecce introeuntibus uobis in ciuitatem. occurret uobis
homo, amphoram. aquae portans. sequimini eum in domum in quam intrat. " et
dicetis patrifamilias domus. dicit tibi magister. ubi est ospitium ubi pascha cum discipulis
meis manducem. '^ et ipse uobis ostendet caenaculum magnum stratum, et ibi parate.
tTTpaTTjyoLs plur^ codd. et vg. (/;z ras. scr. itP) et : _^, et + aoi (payeiv tA iraax"- B syr. p. (codd.) ; ex
scribis ab il q r fer'e
c eff., gr. CP al. om. d mm ;
Mt.
et D"''. quaemadm. R, quemamm. HMYZ^. om. 10. intrantibns a r.
eos + et om. uobis T.
R.
ilium Z'^. eis : iis Z*{corr. Z'), illis R ; om. a d ciuitatibus R.occurret {rivvavTi\au pi. et omnes
effi i I- futiirum) codd. plur. (hocc. C) vg. et uett.
5. gaui^' T, gauissi DE5P; om. et gau. sunt (obuiabit d): occurrit AFHI*MXY cf. ix. 21.
b ff^ i I q gr. min. sunt/r. + et pulliciti sunt Q. homo quidam -I- Tffi, '
corb! ap. Sab., '
gr. ant.'
pacti sunt ; polliciti sunt D «( + se)r (cf. Q) ap. cor. uat. (iion autem cod. . .), edd. tiett. Hailbr.
constituerunt d e, gr. avvi9ivTo. paecuniam E, 1476, Wild 14S1, Kesler 1487, Paganini 1497,
pecc. D ;
pecunia C. > illi pecc. D Bentl. cum Sacon 1519. hamphoram C, anph. BEGKRV, anf.
graeco. darent Q ; daturos a. DT. aque W, aquam R. > baiulans bascellnm
6. spospondit W; spondit KZ ; confessus est d\ aq. d cum D"'', ferens amph. aquae portans e.
om. et spopond. a b cff.^ i I q gr. NC etc. querebat sequimini (d/foXou^TycaTc) : sequemini E3*KQRV,
DR. oportunitatem {ivKaipiav) : opport. JOZ domo FKV. in quam {fh iju NBCL) cum DEJP
ng., hoport. C ; + temporis c ff.^ ; oportunum H©IJQTVWX' vg. b c efff^ ir: in qua {iv f X)
tempns e. ut trad. : tradendi a. turba O uett. ABaFCFGKMM'ORX*YZ^ / aur., in quo q ;
qua
(excf) Bentl. et gr. cfxô" praeterea Bentl. + eis ;
Z* a, quo S ; ubi d ct ov DrAA etc. introerat Q
cum Uniu. Cant. Kk I. 24 et b i I, et > eis sine introierit d, intrauerit r 5 ; ingreditur a.
tnrba c ffi {cq r ^ ^f-f supra ; avTols gr. pi. sed 11. dicetis (fpfire) : dicitis BFO. patrifamelias
om. D. Y. om. domus b c ff.,
i I q r. dicit (Xeyei) :
7. dies + festus DQR. azymorum (azim. GH dicet AFM'TY. hubi pr. C. diuersorium (to
KTVW, azem. ut u. i) : paschae a b d e ffi i I r KaTaXvfxa) : diuors. T ; hospitiura efr, refectio a,
ei gr. D ; om.. in . . . pascha a. nee. erat locus /. discentibus e. manducem R edam a d. ;
oportebat d ef r. hoccidi C ; occidere aur.; im- 12. hostendet C, ostendit G, ostenderet Q.

molari D d efffn i I q r; om. 5. > ostendet uobis ER vg. cenaculum AEFH0
8. missit D. ioannem Sffi; iohannen ACHT MM'OTWXYZ : caen. BffCDiPGIKQRV Tisch.,
YZ. pasca T. > pascha nobis B. ut man- coen. Jmaedianum a (mediana sunt loca quae
vg. ;
ducemus : om. KT; manducare a. in medio domus sunt cf. a ad Mc. xiv. i^ et uide
9. hubi C. uis + tibi D. paremus : + tibi Fore. s. u^, pede piano locum b {cf. I ad vi. 17 sed
c de et gr. DP al. pauci; + pascha E, + tibi pascha pedeplana sunt iitiireSa i.e. loca in acdibus quae
458 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xxii. 13-20.
^êuntes autem inuenerunt accipite et diuidite inter uos

sicut dixit illis i^dico enim uobis quod non
et parauerunt pascha bibam de generatione uitis
1* et cum facta esset hora donee regnum dei ueniat.
19 (206. 1) j7{.
discubuit accepto pane gratias egit
et duodecim apostoli cum eo. et fregit et dedit eis dicens
If, (264. 10)
Et ait illis hoc est corpus meum
desiderio desideraui hoc pascha man- quod pro uobis datur
ducare uobiscum hoc facite in meam commemora-
ante quam patiar. tionem.
16(265. 2 1(267.2)
2)
]3jco enim uobis quia ex hoc Similiter et calicem postquam
non manducabo illud cenauit dicens
donee impleatur in regno dei hie est calix nouum testamentum in
^' et accepto calice gratias egit et dixit
'^'^
euntes autem inuenerunt. sicut dixit illis. et parauerunt pascha. '^
et cum facta esset hora.
duodecim apostoli cum eo. '^ et ait illis. desiderio desideraui hoc pascha mandu-
discubuit. et
care uobiscum antequam patiar. "dico enim uobis quia ultra non manducabo ex hoc donee
'"
impleatur in regno dei. et accepto calice gratias egit et di.xit. accipite hoc. et diuidite inter
uos. ''
dico enim uobis quod non bibam de generatione uitis huius donee regnum dei ueniat.
"et accepto pane gratias egit et fregit. et dedit discipulis suis dicens hoc est corpus meum
quod pro uobis datur. hoc facite in meam commemorationem. "°
similiter et calicem postquam
cenauerunt. dicens hie calix nouum testamentum est in sanguine meo. qui pro uobis
pede piano h. e. sine ascensione adeuntur, uide 18. quod ; quia D ; om. Wd e cum gr. BCD
Fore. u), superiorem domum d, sup. locum q,
s. etc.; + amodo d e r gr NABDGKL etc. ttel hie
in superioiibus locum c eff.^ i l{om. locum)?-; gi\ ucl post bibam. generatione (7ei'i7/xaT05) : fructu
avayaiov NABDL efi'., dvayfov XF aL mu., dva/yaiov (2, creatura d. potione e, genimine S. uitis : uineae
SUAn- etc. istratum C. stra. mag. a i c e jf.^ > a d; Jt huius E b f cor. iiat*
i q r\ om. magnum d. om. et sec. ueit. {exc. 19. Hie uerba Canonis Liturgiarum Latinariim
faur^ cum gr.pliir. om. et ibi /. ; quae nonnihil inter se differunt, sc.
contiilimiiSy
13. abientes d, abienint et e. inuenierunt D. Komana Gregoriana et Gelasiana sic dictae')
{i.e.
sicut int. lin. V. dixerat a d el flpfiufi XBCDL. Ambrosiana, Gallicana, Mozarabica, ex C. E.

> illis dixit D ; + iesns cor. nat.* paûenml V. Hamtnond Antient Liturgies^ Oxon. 1S78.
'
pasca D. gratia' H. egit in ras. T agit 3*. et sec. om.

: ;
14. cum Slip. lin. X qnum H0.

; facta fuisset W. et dedit om, et deditque D Kom.
: QW ;
R ; fuit D. ora T. recubuit d e. duodecem jP ; Ambros. J\/oz. eis disc, smsfcum Rom. Ambros. :
.XII. DERW ; om. a l> c d e ff, i I r cum N*BD Moz. dicens + accipite et manducate ex hoc
157- omnes Ro)n. Ambros. Moz. {om. ex hoc omnes).
15. dissid. D (bis) ; concnpiscentia d ie). desi- est + enim Rom. Ambros. corpus meum post
derabi CT ; cupiui a r, concup. d {e). pasca DT ;
ras. G. quod pro uobis datur(tradetur r Moz.,
om. c. manducaui R. hante C ;
prius d e. ante- confringetur Ambros. Gall.)hoc facite(-ete 3*)iu
quam tino diictii ADJ M Y vg. paciar W ; moriar q. (ad y)meam commemorationem (conm. Z,
16. enim: autem ex hoc: iam E. qui" T. cumm. E) codd. vg. et uett. c fq r h aur. et gr.
c d e r, cf.f, om. a et gr. XAB* etc. manducauo paene omn. : om. a b d e ff.. i I Rom. et D"'; uide
O edam a. illut GZ. donee quandiu c, usque
; : ad u. 20 ; om. hoc coram. Ambros. f. in meam
quo {ut semper") d\ et u. 18. inpl. CDitPJOR; Gail. q. p. u. tradetur quotiescunque manduca-
;
impleantur Y adimplear e nobum edatur d cum

; ; uerilis hoc facite in meam comm. Moz.
C^. in regno regnum D. : 20. similiter simili modo Rom. Ambros.
:
17. uersus 17. 18 om. hie be; plura uides ad caeuauit SiFCDGQKOQ Tisch., coen. J vg. ;
u. 20. calicae GR. aegit E, hegit C agit 3". ; caenatum est E Ro>n. Ambros. hio est + enim
accipite + hoc a b c d fff-^ i I q S et gr. plur.
:
;
Rom. Ambros. nouum testamentum in sang.
4 calicem D r. diuidete OR diuite D*( + de ; meo (^ Kaiv'^ StaOijKrj iv rtv dtfx. /*) noui testament! :
mg^) ; h\h\ie c {e). in s. m. EO e r Moz. (> in meo s.) sanguinis ;

XXII. 20 -5.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 459
23 (269.
qui pro uobis fundetur. 1)
Yx ipsi coeperunt quaerere
21 (268. 2)
Uerum tamen ecce manus inter se quia esset ex eis
tradentis me mecum est in mensa qui hoc facturus esset.

24 (zTo. 2)
""ctquidem filius hominis Pacta est autem et contentio
secundum quod definitum est uadit inter eos
uerum tamen uae illi homini quis eorum uideretur esse maior
per quern tradetur. ^^ dixit autem eis
effundetur. ''^ uerumtamen. ecce manus tradentis me mecum est in mensa. "et quidem
filius hominis uadit secumdum quod scribtum est. uerumtamen uae iiomini illi per quem
tradetur. ^' illi autem conquirebant inter se quis esset ex eis qui hoc facturus esset. -*
facta est
autem et contentio inter eos de hoc. quis eorum esset maior. ^^ ipse autem dixit eis. reges
mei mysterium fidei Gall. ; sanguinis mei noui et ^'uerumtamen ecce manus etc. d. Om. de secundo
aeterni testamenti mysterium fidei Rom. Ambros. calice sed n. 17. 18 post \() ponunt be; "et accepto
qui pro uobis i^gr. t6 noTqpiov . . tv rai ai'fi. fx. to pane (accepit panem et e) gratias egit et fregit et
(Kx.) cum CDIJKORTVWZ vg. c f r Rom. dedit illis (eis e) dicens hoc est corpus meum "et
Ambros. Gall. Moz. quod pro uobis ABEFE5PG
: accepto calice (accepit calicem et e) gratias egit et
H0MM"QXY q genus ntutrum graeci -noT-qpiov iiel dixit accipite ( + hoc et b) diuidite (uiuite e)
alfia reddentes, masctilinum latini calix uel

no7i inter uos "dico enim uobis etc. ^'uerumtamen ecce
sanguis + et ; pro multis Rom. Ambros. Gall. Moz. manus etc. b e; et ita syr. cu.
fundetur (iKxvvv6iJi.(vov) aim AffEH0IJKffl"R 21. uerumpt. W, uerunt. T|§ «/ «. 22. tradentes
VW(fundetura)YZ vg. et effundetur DGQ cfqr G ; qui tradet d {e), > qui me traditurus est r;
Rom. Ambros. Gall. Moz., effudetur X*, fudetur X" proditorisa. me; ««. fFCER (/ ^ mei a. om. 5? ;
ut uidetur funditur B(u sec, sup. /;«.)CIPMOT S,

: mecum d et D«^ om. est M"*( + KT') abd eff.^ ilq
sed fut. significat nondum sangiciiiem Christi in 5. mensam fFGO. Libere c uerum ecce qui mecum
cruce effusimi esse; + in remissionem peccatorum manducat et mecum mittit manum in mensam ipse
Call., ex Matt. xxvi. 28 + in remissionem pecca- ; me tradet.
torum haec quotiescunque feceritis in mei memoriam quidem: equidem T, heq. C om. et
22. et ;
facietis Rom. + in rem. pecc. quotiescunque

;
ad. >
quidem a c d e r. hominis om. i
fil. :
biberitis hoc facite in meam commemorationem ;

+ tradetur r {deinde def. ad tamen). secundum
deinde quotiescunque manducaueritis panem hunc quod sicut E. quod def.(dif. IPKR, diff. D, de
:
et calicem istum biberitis mortem domini annunti- sup.lin. X)est (rd uipiaêvov) : quod scriptum est J
abitis donee ueniet in claritatem de coelis AIoz. ; + b cfq, q. praescr. est /, q. perscr. est^ i scripturam \
in rem. pecc. mandans quoque et dicens ad eos haec ante e ; praefinitum d; + de eo / cum syr. cu. aeth.
quotiescunque feceritis in meam commemorationem uadetH©. ueW. om.h.ominideetD'i'.Tcrt.marc.
facietis mortem meam praedicabitis resurrectionem > homini illi ( = to) dvdpwirw k/ciivw) ET vg. Tisch.
meam aduentum meum sperabitis
annunciabitis a bfS. quem + filius hominis ^ Tert. tradetur
donee iterum de coelis ueniam ad uos Ambros., cf. contra graecum, codd.plur. et vg. efff.^ r 8 traditur ;
AetJiiopicas sancti Athanasii et Chrysostomi, et (TrapaSiSoTai) GMTZ cod.caraf.a b cdil q aur.gat.

Ignatii Bar- Vahibi et alias apud Neale et Little- 23. om. ipsi W c. caeperunt D, cep. W. querere
dale 'Translations of the Primitive Liturgies^ ed. D ; + ut H. coep. conquirere^^ 5 {et gr. ^pâvTO
II, app. \, qui formtilas itistitutionum numero avv^TjTeiv) ; conquirebant b c f ffî i I q, inq. a.
octoginta duo congesscrunt. Cf. ad i Cor. xi. 24 seq. intra se DaÎRT; om.G. aesset C. o?«. inter se
Hunc uersum omittinit si?npliciter a d ff^ q. esset E. om. ex eis abdeffîlq et gr. D
i I cum graeco D ; legttnt autem sic "et accepto 142*. qui hoc facturus esset (0 tovto /icAAoji/
calice gratias egit et dixit (dicens a) accipite (sumite TTpaffaeiv) q. facturus esset hoc D, et a ixiKKcov
:
a) hoc et diuidite inter uos (partimini in uobis a) TOVTO Tip. DL al aliq. qui incipiet hoc agere d; ;
'^dico enim (pm. /) uobis etc., "et accepto pane hoc facturus tantujn b c jff^ i I q.
gratias egit et fregit (confregit a) et dedit illis 24. om. est E. et haec E gat. om. CDQRT : ;
dicens hoc est corpus meum ^'uerum tamen (attamen a b c ff,. i I q r et gr. N 127* l^". contensio D.
ci) ecce manus etc. a ff-î I; ^êt accipiens calicem qu's H. 07n. eorum a b d et D»''. uideretur
benedicens dixit ace. hoc et partimini uobis '"dico (uidetur Q r)esse(esset R ; om. b) = So/cer (Tvai
enim uobis etc. "et accipiens panem benedixit esset a df, est q et D.
ii)
fregit et dedit eis dicens hoc est corpus meum 25. om. qui . . . super eos /. qui potestatem
4^0 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XXII. 2.i-3t-
reges gentium dominantur eorum ^*

uos autem estis qui permansistis me-
et qui potestatem habent cum in temtationibus meis
""
super eos benefici uocantur et ego dispono uobis
-"'
uos autem non sic sicut disposuit mihi
sed qui maior est in uobis pater meus regnum
fiat sicut iunior
'^^
ut edatis et bibatis super
et qui praecessor est mensam meam in regno meo.
(27;:. 5)
sicut ministrator. £^. sedeatis super thronos
27 i27i. 10) Nam quis maior est duodecim tribus israhel.
iudicantes
31 (273- 10)
qui recumbit an qui ministrat ? autem dominus ^jj.
nonne qui recumbit? simon simon ecce satanas expetiuit

ego autem in medio uestrum uos
sum sicut qui ministrat ut cribraret sicut triticum
gentium dominantur eorum. et qui potestatem habent super eos. beneficiorum largitores
uocantur. non sic. sed qui maior est in uobis fiat sicut iunior. et qui praeest
^*
uos autem.
sicut minister. -' quis enim maior est. qui recumbit aut qui ministrat. nonne qui recumbit.
ego autem in medio uestrum sum. sicut qui ministrat. ^' uos autem estis qui permansistis
mecum in temptationibus meis. "et ego dispono uobis sicut disposuit mihi pater meus
regnum. ™ ut sedeatis. et bibatis super mensam meam in regno meo. et sedeatis super xii.
thronos iudicantes duodecim tribus sdrahel. "' ait autem dominus. simon simon ecce satanas
(potentatum (;)habent (abent C) = oi lôuffiafoi/Tes + in uobis autem non sic sed qui ministrat OQ.
qui. pot. exercent q el >
q. p. in eis exerc. a b i; autem + qui B. sum + non sicut recumbens sed c
potentes 5 ; + bene agentes e, + bene regentes {cf. d). qui min. : ministrans e I r, minister
eorum c, + bene gerentes eorum ff^. super eos :
ffn i, ministrator c.
om. c effi r\ om. eos E. uenefici 0, beneticio T* 28. ojfi. autem D b. hestis C om. T. qui
;
(sed corr.) ; benigni c ff^ i I r, ueniuoli d, bene- perm.: jermanentes r. temtationibus ATX
ficiorum largitores a b f q. uocabuntur c e ;
YZ : tempt, rell. [ts. sup. lin. O) Tisch., tent. vg.
dicuntur a b q. meis : multis T.

no R*t + n m. sax>). fiat efficiatur b q.
26. : 29. ego -H quidem Dcffîl. disponam C ce;
sicuti bis C. iunior (rcirepos) codd. |§ ef5 aur. disponi G. dispossuit SPR.
gat. minor 'J'SC a c ff„_ i, minus d et iiunpoTtpo^
:
DER, e'âtis H. mensameaE; + et
30. aedatis
D, sed iuuenis r, adulescentior b q. om. qui sec. E. b q. meo (t^ PaatKfia fiov) cum BEH0KO
regno
praeoessor(pre. D)est (es K) =ri-<iovî(vos: praeest QVWXZ I'g. uett. pi. regno dei D om. meo : ;
a bfq, princeps est )-, primus c. /, praesens e. e, ACH^GIJMKTRTY del et gr. D. sedeatis
ducatum agit d; + fiat DE r, + sit c. sicut sec. + si :
{KaBrjodi B*TA, xaelarjaBe H etc.) sedebitis B :
D + qui E. ministrator codd. flnr. et vg.

;
b dq, et/ut gr. HAB'EFK etc.; sedentesc. super
minister 5PKOVX*Z / r aur. ; ministrans e et u. tronos GET ; s. thronus G ; in throno D ; + -xii-
27; qui ministrat a h d q. K {^2 eum /)i aur. cf. in XII sedibus a b q;
e ;
27. quis: qui 0*{corr.')\ +enim O"^. est-)- in super .XII sedes d I; habent SwSena HDXetc. duo-
gentibus D. han C, aut DGQ uett. pi. minis- decim: du'decem 3"; -xii- DERW. trib"' B,
trat />-. : ^ in gentibus 0*[j<l udttirsed erasi)!n)(^\ tribubus D. istrahel C, bisrael D, isiael zg.,
J3j-iihei J5 in saecula saeculorum
+ in gentibus quidem qui recumbit in uobis autem J
^. e e.
non sic sed qui ministrat ego autem etc. a c e ff-,

31. ait: it V*, dixit rubricator {cum ace r).
i I (r) aur. uersum sic habet d magis

{non bfq) ;
dominus iesus : EH""''R ; iesus deus D. simon
quam qui recumbit ego autem v7ap D"') sum {pm. simon (sy. CD) codd. plur. pjCC b d q h aur. f
D"'') in medio uestrum neni non sicut qui recumbit (simon semel c) cum graeco : simoni simon E(sy.
sed sicut ministrans et uos creuistis in ministerio bis)'S""'B.{sy. *«)KQVW(s>mon)XTS gat., sy-
meo sicut ministrat qui permansistis etc. d cum moni haec symon R cf. petro simon /, simoni ;
T)<". nonne super rasuram scr. O (uide supra) ;

petro simon i, petro simon simon aff.^ simoni r,
no"ne G. recumbit sec. : + in gentibus quidem petro e, ad petrum Cyp. ep. XI. sathanas CW,
recumbit in uos autem non sic sed qui ministrat E satanan R. expetiuit (cfijT^jffaro) codd. ( tuit O,
XXII. 32-37.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 461
3-.^
ego autem rogaui pro te numquid aliquid defuit uobis?
ut non deficiat fides tua. at illi dixerunt nihil
(274. 9) 3* dixit ergo eis
Yx tu aliquando conuersus
confirma fratres tuos. sed nunc qui habet sacculum
33(275. 1) Qyi dixit ei domine tecum pa- tollat similiter et peram
ratus sum et in carcerem et qui non habet uendat tunicam suam
et in mortem ire emat gladium.
et
37 (277. 8) j)ico enim uobis
3+et ille dixit dico tibi petre
non cantabit hodie gallus quoniam adhuc hoc quod scriptum
donee ter abneges nosse me. est oportet impleri in me
35 (276. 10)
Et dixit eis et quod cum iniustis deputatus est
quando misi uos sine sacculo etenim ea quae sunt de me
et pera et calciamentis finem habent.
expetiuit ut uos uentilet. sicut iriticum. ^ ego autem. rogaui pro te. ut non deficiat fides
tua. et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos.

'' dixit autem ei petrus. domine tecum
paratus sum. et in carcerem. et ad mortem ire. '* et iesus dixit dico tibi petre. non cantauit
odie gallus. donee ter abneges me nosse. '''et dixit eis. quando misi uos. sine sacculo. et
"^ dixit
sine pera. et sine calciamentis. numquid aliquid defuit uobis. ad illi dixerunt. nihil.
ergo eis. sed nunc qui habet sacculum. tollat similiter et peram. et qui non habet uendat
tunicam suam et emat gladium. '' dico enim uobis. quoniam hoc quod scribtum est oportet
-tit DQ) et ng. : postulauit a e Cypr., quaesiuit c. uersum uoluit cor. uat. quod priusquam gallus
ut cribraret ijov GiviaaaC) codd. {in ras. scr, G, etc.
criba. CRT, crebra. DES", scribra. M, crabra. ff'*) 35. missi DY. u |
uos Uzpsu W. sa'^culo G
et vg. : g r {omnes
ut uentilet (i) efff^ i nt uos I > saccello {b) eff^. poera E. et pera sup. lin. K ;
uen.) Ambr., ut uexaret Cyfr. Aug., ut cerneret d om. e. et sec, + sine G. calceam. J vg. ; calcia-
Tert. nil., ad cemendum c. tritticum STCJO menta E. nunquid W|§. deffuit D. > de uobis
TXZ. fuit ff,. alicuius egistis b e ( indiguis) ; cuius de-
32. rogaui : praecatus sum d. te + roga R sed fedstis d. ad O. nichil TW, nil M"; nullius
exp. ut non : nt a c e Cyp. deficiet G, difficiat ide.
D, defificiant E*( n eras^. et tu in ras. K. ali- 36. dixit ; dico Z*{corr. Z^). eis om. a bdeff-i i I
qando D tandem a oin. d c et D»'. conuertere
; ; ( + iterum)?- et V)^'. qui pr. seq. ras. 2 litt. O.
:
&ideret'Di'. confirma: conforta G r (-tare), s II

acculum O ; saccellum bed e ff„. etpr. om. F.
fideie et conforta e. fratres oculos S ^ A. tuos : poeram E chilotrum e. habet sec. (h sup. litt.
;
+ et rogate (orate /) ne intretis in temptationem C) + gladium DEQR {non uett.) cum. syr cu.
:
3'"8QR abc eff^ il q non gr. sck. et har. turn pes. peram et qui habet tunicam
33. qui d. ei : om. ei RT ; dix. autem ei petrus uendat eam etc.ff.^. tonicam DEIPR, tuiiicam G ;
a b fJfi i I q- tecum int. lin. T. oaroerem uestimentum b r. om. suamG. aematC; +sibi
custodiam e. gat. Ambr. bu.
34. et iile codd. phir. T|^ h ( i q, qui a : ille 37. enim (70?) DES'eiKMOQRTVWXZ vg.,
R ; at ille 3*1 cod. caraf. Sffi Tisch. djf., r S our. ;

uett.: ABffCFGHJKTY. om.-adhis b d et
autem
^r. 6 8c'. petrae Y ;
pergit e nocte hac antequam g. D«^ adhuc (ath. FMY, dhuc R) = €ti TAAH etc.
cantet ter me negabis. cantauit lOR ; clamauitrf, om. b dfr om. hoc b i. quod
et gr. NABD ett.
uociferabitur 5. odie O, hodiae C, hoc die T ; om. sup. lin. X. ff'EGOTX*YZ. hoportet
scribtum
X).donee + tu a /. ter + me Q <^ «/ D"' + te r. : ; C. inpleri CDSPJO inplere R; compleri d; ;
abneges nosse me {aTrapv-rjarj dbevai fie MX ai.) : consummari r. et quod cum ABCD(ouin sup.
> abn. me nosse Y.J cum gr, Q at. dtrapv. fx^ €t5. ^"H.)H'(et quod et cum)FGH0IJMKrQTWX=Y/
> me abn. nosse M, me negabis nocte cimi gr. c, gat. cum ffEKOVX*Z vg. Tisch. b q aur,
: et ;
NBLT min. ^c anapv. eiS. ; rdl. me ter (>ter me b') quod cum Rr; quod et cum a c d e ffj,{vA)i I S
abn. {pm. nosse) -a b, ter abn. me_^>, me abn. ter Ambr. luc. cum gr. A on icai ii(ra gr. plur. to' ;
nosse /; abneges non nosse me 5, negabis nescire Km ii€Ta. iniustis {dvofiav) codd. plur. a c e i
me d et dirapv. fii) ftS. fxt ADFA al plur. Ad huiu gat. iniquis a>KOV\VX*Z zjf. dfff^ q 5 aur., see-
:
3P
462 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XXII. 3S-43.
3s(278. 10)
At ilH dixemnt quantum iactus est lapidis
domine ecce gladii duo hie et positis genibus orabat *-dicens.
at ille dixit eis satis est. Pater si uis transfer
31(^270.1) £(-
egressLis ibat secundum con- calicem istum a me
suetudinem in montem oliuarum (282. 1)
uerum tamen non mea
secuti sunt autem ilium et discipuli. uoluntas sed tua fiat
40 1280. 2) £j. (.yj^ peruenisset ad locum 43 (283. 10) apparuit autem illi angelus
dixit illis de caelo confortans eum
orate ne intretis in temtationem. et factus in agonia
41 (281. Yx ab prolixius orabat
1) ipse auulsus est eis
impleri in me. et quod cum iniquis deputatus est. etenim ea quae de me scribta sunt,
finem habent. '*
at illi dixerunt. domine ecce gladii duo hie. at iesus di.xit eis. sufficit.
'' et egressus abiit secundum consuetudinem in montem oliueti sequti sunt autem ilium et
discipuli eius. *°
et cum peruenisset ad locum ait illis. orate ne intretis in temptationem
" et ipse discessit ab eis. quantum iactus est lapidis. et positis genibus orabat " dicens.
leratis b ; ipse Hieron. ad Gal. 11. 4. {Uall.') uoluit 41. ipse + autem E. abulsus est 'S*(corr. mg.),
et cum his qui sine lege eiant. '
Nam licet in euulsus e. Yi*{corr. H'), auulsest R; recessit;//,
latinis codicibus propter simplicitatein interpretttm secessit c, r cum f\ gr. plur. dTreffnaaOrj, sed
male editum sit et cum iniquis reputatus est tamen aireaTaSi] D, aireaTrj G I57. iactum b e ff.^ q, ad
sciendum alitid apud graecos significare avofiov iactum c, iactatus Q. om. est jcr. uett. {exc. f5
quod hie scriptum est, aliud ahiKov quod in latinis aur.). > lapidis est ER ; lap. ictus a, lap. mis-
uoluminihus habettir. 'Avoiios enim dicit ille qui sionem d. possitis DEJPR. horabat C.
sine lege est et nulla iure constringitur. "ASixos 42. uis uel consiliaris 5; fieri potest /, possibile
uero iniquns siue iniustus.' deputatus: reputatus est F. tran ) fer M, transfers Z cf. ad Mt. v. 24.
Ilieron. uide supra ; conputatus d. est : sum D b. istum : hunc DEQ.

iustum \*{sed corr.) a ; >
etenim ijcaX lap) : et adeff.^ i I et D"' nunc
; q. ea me cal. istum E(hunc)T Ambr. uerumptamen W,
(om. D* + mg^ quae ( + scribta T) sunt de me uerunt. "3^. uolumptas C. &a,tforsan m. rec. Y.
(e sup. lin. E") = Ta irepi c/joS AXrA etc. de me : >
fiat sed tua K. pater non uol. m. sed t. fiat >
quae sunt a eff., i I (scribta s.) ; ea {om. q) quae de ( + si uis d eff.^ transfer (transferre d, transfert c)
nie scr. sunt/^ ;

quod etiam . . . iJ, de me tantum cal. istum (hunc a, hunc cal. dff.^ a me a c d >
d, TO Tttpi ffxov NBDL etc. e ff-i
cum D»^ transeat a me calix iste uerum
38. at : et V. dixerunt : dicebat R ; dixit a e tamen non quod ego uolo sed quod tu / cf. Mt.
i I {et ille). domine ecce in rasuj'a ucrborum at xxvi. 39.
illi scr. Z. gladii duo (-11. D) > duo gladii BR : apparuit uisus est d. hang. C, agg. M,
43. :
vg. ffi, d. machaerae d et D"' gr. rell. /xaxa'pat ;

angu. D
+ domini c cum gr. min. pauc. celo W.
;
ui5( Svo. hiic R. dixit : respondit^^, respondens confortans confirmâns R. et factus: ora- . . .
dixit /. eis : om. G ; ei a /. satis est {tKavoy bat per similitudinem uoctim priorum om. D. et
iartv) codd. plur. vg. cff^q 5 aur. : sat est AFIYZ factus in agonia prolixius orabat {koi yivuficvos
Tisch. a i\ sufficit (ap/tti D) b dflr; est tantum iv dywi'la iKT^vianpov TrpoarjvxiTo) cum C(hor.)
e : sufficit satis est tF. GM\V(agonya)Z zg. Tisch. (/(uehementius) ff.^

S
om. et pr. ^*(mg.)0. hcgr. C, ingr. Q

39. ;
aur. cf. et factum est cum esset in ag. pr. or. /: et
exiens d r; + inde ^2- ibat {tTopdiTo al.): D factus est in ag. prol. orabat E(orauit)IT e i q\ et
abiit a c f r, tnopfiBr/ gr. plur. consuitud. DH" factus in ,ag. et prol. orabat © ; et factus est in ag.
+ suam iP»i'R uett. pi. oliuarum (olib. EOT) = et prolixius (prolixus KTR) orabat ABgpaTHJK
tAmwv oliueti a b d efff.. i I q. sequuti 0X.
Ttui/ :
M'OQRVXY ab r\ f solus ex latinis codicibus om.
illam eum ET. discipuli eius ^X<^ uett. plur.
:
uersus 43. 44, sed Hieron. contra Pel. 11. it In ^
cum gr. M*QXrA* etc. discipulis suis R"^. ;

quibusdam {ergo non in omnibus'\ exemplaribus
40. quum H©. perueniisset D, praeuenisset H ;
tam graecis quam latinis inuenitur scrihente Luca
esset a, fuisset d, gr. yevuixevos 5e. ad locum om. : apparuit illi ' etc. ; uide Tisch. T. G. 8 adloc, W. H.
KT d in locum © in ( + eo a) loco a d, loco
; ;
/'.
'
Notes on select readings' II. p. 64; patrum tes-
horate C orare R*. intretis bis scr. R*. tem-
;
timonia uidesis apud Sabat.
tationem ATXYZ : tempt, rell. Tisch., tent. vg.
XXII. 44-51.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. AH
'''et factus est sudor eius et adpropinquauit iesu
sicut guttae sanguinis ut oscularetur eum.
decurrentis in terram. 48 (286. 2)
Jesug autem dixit ei
45 (284. 2) j7(- surrexisset ab oratione iuda osculo filium hominis tradis?
cujj^
49(287.
et uenisset ad discipulos suos Uidentes autem hi qui circa
1)
inuenit eos dormientes prae tristitia ipsum erant quod futurum erat
*^ et ait illis quid dormitis ? dixerunt ei
surgite orate ne intretis domine si percutimus in gladio ?
in temtationem. *° et percussit unus ex illis

47 (286. 1) Adhuc eo loquente ecce turba seruum principis sacerdotum
et qui uocabatur iudas onus de duo- etamputauit auriculam eius dextram.
decim antecedebat eos ^' Respondens autem iesus ait
pater si uis transfer a me hunc calicem. uerumtamen non mea uoluntas. sed tua fiat.
*'
et
surgens ab oratione. et ueniens ad discipulos. inuenit eos dormientes. prae tristitia. *° et
ait illis. quid dormitis. surgite et orate, ne intretis in et adhuc eo loquente.

temptationem. "
ecce turba. et qui uocabatur iudas. Unus de duodecim antecedebat eos. et adpropinquauit
eum. ** iesus autem dixit ei. iuda osculo filium hominis tradis.
ad iesum. ut oscularetur
*' uidentes autem hi qui cum ipso erant. quod futurum erat. dixerunt ei. domine. si
percutimus gladio. '°et percussit unus ex illis seruum principis sacerdotum. et amputauit
auriculam eius dextram. ^' respondens autem iesus ait. sinite usque hue. et extendens
44. sicuti C. guttae {6puii0oi) codd. et vg., osculatus est iesum a b deff^ i Ir; propinquauit
gutte GW, gottae E : buccellae d, globus c cf. et osc. est iesum c, ctim D"' {771(701 apiKriaiv tov
Jren. ill. 22 (^p. 219 Mass.) ncc sudasset globos irjv ; deinde + hoc enim (autem aur. om. c) sig- ;
sanguinis. decurrentis {KajaâivovTos NX al. num dederat eis (illis r; > ded. illis sig. c aur.)
pauc.) codd. vg. a ff^ r 5 aur., discnrrentis R, de- dicens (om. c d aur.) quemcumque (quem d aur.)
scendentis c : decurrentes (KaraPaivovTes DLrA osculatus fuero ipse est (hie est b ; ofn. c) b c dr
etc.) J Tisch. Bentl. cum b e i I, discurrentes E, aur. et + tenete eum b c ; cum gr. DEHX etc. ex
descendentes d; decurrens DTV*(-ntis V')W q. Mt. uel Mc.
terra ER. 48. > dix. autem illi (ei r ; otn. a I) iesus {pm-.
45. etpr. om. D; + factum est b. quum H©. e I*) a b c effi i I q r. om. autem W. ei : illi
resurrexisset J. et cum surr. bis scr. W, sec. DIMKTW vg. osculu E". trades ©Z ; tradi-
nice exptinctum. ab horatione C aboriente R. ; disti /.
et sec. : om. X*
+ cum D. ueniisset D. suos ; 49. inc. quod cum uiderent ^( + eum) eff^ i I q,
om. d fh {Bentl.) et gr. plur.\ om. disc, suos /. cum aute uiderent c. hii CDEa>H©IKrRTW ;
eos illos DS'OJKORVWZ

: om. E. pre D ;
;
ei X*{corr. Z') om. ; M a. circum 'S*{corr. mg.).
pro M". tristicia tristitiam Y maerore a. W ; ; ipsum ; eum EJP^'R.
erant erat E*R. hi . : . .
46. illis eis E. qui* Y. :dormientis Q. om. erant discipuli /. quod fut. erat (to iauiiivov)
: :
quid derm. DR. surgete 3* + et DEQ f I q

; quod factum est d r (esset), quod fiebant ff^, to
gat. iiorate C ; om. aiir. temtationem AHTX y€v6ixevov D 106 om. b e i I q S. dixserunt C. ;
YZ : tempt, rell. Tisch. ; tent. vg. ei : out. dI q et NBDL etc. domino d et D"''. si :
47. +et arf init. a f. athuc MX'^Y, aduc T, om. I; vSi b; si uis Q. percutimus codd. vg. etf:
ad R ; + autem b c d e ffî Z et iti Se DH etc. eo percutiemus {TraTaôy-^v) T^^^ gat. Bentl. uett. rell,;
illo DQR. turbae a> /; i; +multa d et D"'. percutiebant R. om. in EKTV c r.
uocatur DT. iuda Z*{corr. Z') + iscariot d I et

; 50. unus : unum T ;
quidam 5, unus quidam a,
D"'. duodecem 'S*{corr. a"); -xn- DERW. aliquis unus ? b ;
gr. f fy rts plur. efy r min.
,
om. unus de duod. /. antecedebant O praecede- ;

principes Y*. prin. sac. : sacerdotis c, pontificis
bat a, praeibat c. eos turbam /. adpropin- : a et semper, amputauit (hamp. C) = i.û\iv :
quauit (appr. AHKKTQTVWX'^Y vg. Tisch.) abscidit a, abstulit c d. auricolam D et 51.

iesu (ihesu C i6m H*, ilis R) ut oscularetur; dexteram DESPJM'RV vg. om. G. libere I et ;
(hose. C, obsc. O ; et u. 48) eum codd. et vg. cum unus ex his amp. auric, dex. seruum sacerdotis.
gr.fifyiatv TiS'Iij. ipiXfiaoi axniiv cf. adpropians iesu 51. om. respondens a c e ff^ i. ihesus//if«« C.
osculari euni q : adpropians (accedens a d ») ait ; dixit ER a b c d i q h\ { a. '^ gat. ; + illi
3 P 2
4<54 EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. [XXII. si-jfi.
sinite usque hue sed haec est hora uestra

(2S8. 10) g).
(-^jjj^ tctigisset auriculam et potestas tenebrarum.
64 (210.
eum.
eius sanauit Comprehendentes autem eum
1)
62(28j. 1)
iîxit autem iesus ad eos qui duxerunt ad domum principis sa-
uenerant ad se principes saceido- cerdotum.
(2UI. 1)
tum et magistratus templi et se- Petrus uero sequebatur a longe
niores ^âccenso autem igni in medio atrio
quasi ad latronem existis et circumsedentibus illis
cum gladiis et fustibus erat petrus in medio eorum

'2 cum cotidie uobiscum °°
quern cum uidisset ancilla
fuerim in templo quaedam sedcntcm ad lumen
non extendistis manus in me et eum fuisset intuita dixit
manum. et tangens auriculam eius. sanauit eum. *^ dixit autem iesus ad eos. qui uenerant
ad eum a principibus sacerdotum. et scribae. et magistratus templi. et senioribus. quasi
ad latronem uenistis. cum gladiis. et fustibus. ^' cottidie uobiscum eram in templo. et non
inmisistis in me manus. sed haec est ora uestra. et potestas tenebrarum. " et comprehen-
dentes eum. duxerunt ad domum principis sacerdotum. petrus uero sequebatur eum a
longe. accenso autem igni
^° in medio atrio. et circumsedentibus illis. sedebat et petrus. in
medio eorum. ''^quem cum uidisset ancilla quaedam sedentem ad ignem. et intuens eum
a i\ ¥ eis DiPQ. sinete SPR sine a e ff^ i, ; manum e i. ext. m. in me : tenuistis me /. hec
dimitte b \+ eum). usque(husque C)huo ns. : W. ora E. potestate Z*[corr. Z') ;
potestatis D
adhuc DJP"'''R ; otn. b. oura(qiium H© ; oin. Z*) tempestas O.
tetigisset(teteg. Y; tangens/"^, tacta etc. 5)aur. comprehendentes AHKMQVWY, com-
54.
(aurem b) eius sanauit eum codd. vg. el gr. fF0 conpre. CDJOXZ'(conprehentes Z*)
prae. :
extendens (-dit^^) manum suam {pm. d r; + iesus conprae. BEJPGIKTR, conpreendentes T; conte-
e i, + ies, et_^) tetigit eum et redintegrata ( restituta nentes </; comprehensum a b eff^ i I q. adduxerunt
d r) est auris (auricula d r) eius a d e ff^ impost u. "V a d\ + et introduxerunt c, + et induxerunt 5
53)r ctiiii Di^; iiersitm sic habct I ait iesus sine sic cum gr. pliir. Hal (tarjiayoi', sed om. Dr min.,
implebuntur scribtuiae, et post u. 53 et ext. man. sacerdotum + et E. uero : autem CT a d r.
s. tet. auriculam eius dexteram cui fuerat amputata sequebatur : + eum QS d/i i q + ilium b e ff^
;
(-um*) et reintegrata est auiicula eius /. cum gr. I) al. plus 1 5
52. inc. uersum ait autem iesus sine usque hoc 55. incenso a, succ. c ; incendentibus au. ignem
et ad eos qui ad se uenerant dixit principibus etc. b ;
d 5 (ace), accendebant a. i. r. igne DEKQRVW
et dixit ad turbas quasi etc. I. om. autem E. vg. atrio codd. et iiett. : atrii J vg. Tisch. et edd.
om. iesus "Y de et gr. D min. se stip. lin. T. ant.omn. et + inter c + cum e q r. circum-
: ;
a principibus V> f q\ primi sacerdotes c. mage- sedentibus (jTf/)iKaftffaj'T£u;' DO miii^ codd.(et7j'^~)

stratus G ; magistratibus DE ; antistites a, prac- et vg. (circuns.) : cumsedentibus Z*, consed. a et
positos d\ gy, (TTpaTrjyovs. templi: populi d et avvHaBtaafToiv gr. plur. om. illis uett. plttr,
Tcv \aov D. saeniores C ; senioribus D. quasi petrus in rasura illis scr. Z. erat codd. vg. et
tamquam ER gat. a S. existis : uenistis E gat. aur. contra gr. fKa$r)To : sedebat uett. rell. et Bentl,
' f ff'i'
gladis H*!^. fustibus: + comprehendere (' lego sedebat uel sederat ') ; + et uett. plur.
(cumprae. Q) me (mae Ej E"''Q ff-f ex 3It. iiel ; in medio etc. :cum eis calficiens se d.
Mc. 56. ancella DE*H' puella d. quedam
;
D ; om.
53. quum H0 et 56 ; om. D cf ff..
I. cotidie b e ffi i I q > quaedam anc. 'Bar. a lumen H
plttr.; cottidie OX; cotidiae CR ;
quotidie D\V ad limen V)\fuide supra, om. sed. ad lum. a.
vg., quotdidie 0. fierim 'S, f |

|erim H (u stiperscr.), eum cum JPKTQY. eum fuisset
: intuita : intuita
fueram essem a d r, fui c. templo et M"
T> ff^, t cum c, intuens eum a, int. ilium b eff., i I q, intendens
fir. manus in me (jm x^'P"^ f'" «/"«) ''""' in eum (/r. Ai-K.it + \\\\'L* sed corr. cum illo erat:
codd. piur. (manum T)d S aur. et m. super me a: de (ex a) eis (illis a, ipsis r) est qui cum ipso (illo
> iu me manus SrJivOVXZ /' c fff^ q r, ia me a r) erant semper ((?/«. a r) a b eff% i I q r non gr.
xxiT. 56-6.,.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 465
^'
et hie cum illo erat homo nescio quid dicis
(292. 1) g^j- j^g negauit eum dicens et continuo adhuc illo loquente can-
^^mulier non noui ilium. tauit gallus.
61 (293. 2) jTj- conuersus dominus respexit
Et post pusillum alius uidens
eum dixit et tu de illis es petrum
petrus uero ait et recordatus est petrus
^'
o homo non sum uerbi domini sicut dixit
et interuallo facto quasi horae unius quia prius quam gallus
alius quidam affirmabat dicens cantet ter me negabis
uere et hie cum illo erat 62 et egressus foras petrus
^" nam et galilaeus est fleuit amare.
63(294.1) £(. ^jj.j
et ait petrus q^jj tenebant eum
dixit, et hie cum illo erat. ^'

ille autem negauit dicens. mulier non noui eum. ^'
et iterum
post pusillum uidens eum alius dixit, homo et tu cum illo eras semper, petrus uero ait. o
homo, non sum. '''
et cum intercessisset spatium unius horae quidam adfirmabat dicens.
uere et hie cum illo erat. nam et galilaeus est. ™ dixit autem petrus. homo, nescio quid
dicis. et continuo adhuc eo loquente. gallus cantauit. "'
et conuersus dominus. respexit
petrum. et recordatus est petrus. utrbum domini. sicut dixit ei. quia prius quam gallus
cantet. ter me negauis. ^^ et egressus foras petrus fleuit. amare. "' et uiri qui tenebant eum
57. ad O ; et 7.*{coyr. X'). o?«. eum abcfl at. pauc.) codd. plur. a d f 6 atir. quid et vg. et :
et gr. XB om. mulier d et D"'. non noui

etc. : dicas ^bceilqr;
quod dicis (8 Kiyei^ plur.)
nescio d, ignoro c et u. 60. ilium eum E5P"'»R. : ffORZ, quod dicas ff^. cumtinuo 0*(comt. O') :
58. et ad init. E H + iterum uett. phir. aim

: ; protinus a, statim c. athuc MY, aduc T; om. I.
N*. pussillum DH'RY. uidit dicens EJ. . . . > gallus cantauit £FEIPKOVWX*Z a b c d fir
> uid. eum alius (alia b q) b c e f ff-^
i I q. et aur. non gr.
sec. : ecce B. petro Z*(corr. Z^). om. o EGR. 61. dominus: iesusEif ^/^r. D ?«z«. respecxit
homo : ego E. uariant uett. ; fro et tu de il. R ; intuitus est recordatus rememoratus uett.
c. :
es habent homo (uere homo e) et tu cum illo eras plur. om. est W, nerui O uerborum z, sermonis ;
semper (ovi. e) b efff^ i I q, et tu illius es et cum illo c. dixit {itiTiv) cum ABEFCDIPJOQRTXY uett.
eras semper r, homo et tu de illis es c, idipsum Bentl. : dixerat EGHQIKMKTVWZ vg. aur. + ;
tantum d et V)"' pro petrus uero

;
sum habent . . . eiy'(.5£«i'/.),+ illi D uett. plur., et + air^ graeci.
qui respondit (et petrus dixit r) non sum ego b ff,^ quia . . . negabis om, Z*( + in ima pag. Z').
i I q r, p. autem dix. non sum ego e, p. aut. dix. o negauis O ;
gabis R ; adnegauis d
+ nosse Q, + ;
homo non noui hominem c, ad ille d. homo non scire a ; + hodie (F).^ ; + hodie nosse b I; gr. +
sum d. Uersum sic habet a et egressum ilium ad /it) ilbivai /*€ D 71 ; et 'p- aT}iiipov d-jrapfrjari fie
ianuam uidit alia et ait [illis qui ibi] erant et hie NBKL etc.
fuit cum iesu nazareno et mrsus negauit cum 62. regressus JP ; exiens d q; + est T. om.
inreiurando, ex Mt. xxvi. 71. petrus M d. > petrus foras ET. amarae C ;
59. inc. quern paulo post cum uidisset quidam amarissimae om. uers. a b effi i I* r.
q.
dixit uere etc. a interu. facto post pusillum c, : 63. om. uiri F. tenebat R continebant a ; d.
intercesso d cf. f. quassi R ; om. b c e ffn i I q. eum {avriv XBDL etc.) cum ACEFGHMKTQTY
hore E\V. om. alius c. quidem O ; om. b e i I q. cor. uat. mg., ilium BS'Da'QIJKORVWXZJ^
a£Sxmabat dicens (Sd'ffx^P'C*^^ Xeyajv) AG(atirm.) SC cor. uat.* : iesum lunta 1534, Tq r S cum gr.
HKMKTQVWXY vg.: adfiimabat d. BaFCDE!^ AXrA al. plur. illudebant W vg. ; deridebant a,
©IJOTZ, adfirmauit d. R ; contendens dixit b (c) e elndebant r. caedentes (5e/)orT€s) codd. plur. et
ffi i I q \ ceitabatur in ueritate dico d et hiiax- f. vg., ced. C5PVWZ : dicentes E b, dicentes cedentes
a\7]9eias \€y(v k.t.K. D. uerae C. 07H. et sec. TXsed dicentes exp.) ; om. adeilqr; om. inl.
Z*( + Z-). om. hie T. illo: iesu a. om. ei tert. ei eaed.^ ; ita habet uers. c uiri autem detinentes
T. galileus CDESPORW, gallieus G. eum irridebant ilium.
60. quid(d Slip. lin. G)dici3 (=ti Xiyets ND
466 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. \\x\\.(>z-v
""
inludebant ei caedentcs suum dicentes
et uelauerunt eum si tu es christus die nobis.
(296. 10)
et percutiebant faciem eius Et ait illis
et interrogabant eum dicentes si uobis dixero non credetis mihi

prophetiza quis est ^^si autem et interrogauero
qui te percussit ? non respondebitis mihi
"5 et alia multa blasphemantes neque dimittetis.
dicebant in eum. SB (297. 1) Ex hoc autem erit filius hominis

GO (295. 2) sedens a dextris uirtutis
Et ut factus est dies dei.
conuenerunt seniores plebis 70 (298- 10)

Dixerunt autem omnes
et principes sacerdotum tu ergo es filius dei ?
et scribae qui ait uos dicitis quia ego sum.

71 (299. 2)
et duxerunt ilium in concilium ^^ ill; dixerunt
inludebant eum caedentes '*

et uelantes caput eius. percutiebant faciem eius. et interroga-
bant eum dicentes. prophetiza quis est qui te percussit. "^

et alia multa blasphemantes dice-
bant in eum. *" et ut factus est dies, conuenerunt seniores plebis. et principes sacerdotum.
et scribae et duxerunt ilium in concilium suum. et interrogabant eum *'
dicentes. si tu es
christus die nobis, et ait illis. si uobis di.xero non creditis mihi. ^* si autem et interrogauero.
non respondetis mihi. neque dimittetis. *' ex hoc autem erit filius hominis. sedens ad dex-
tram uirtutis dei. '" dixerunt autem omnes tu ergo es filius dei. ad ille dixit eis. uos dicitis
quia ego sum. " at illi dixerunt quid adhuc opus habemus testimonium, ipsi enim audiui-
64. 07n. et adinit. R. percutebant M, percucie- cn\Ti) cum CDEHQJKVWX {in ras. scr. usque
bantH(n sup. lin.) W. eius in 7>ig. Y. faciem neque u. 68) vg. cor. uat. d q : non creditis ABS^"
eius eum i. om. et tert. R.
: interrogauerunt '7'
a'GIMM'OQRTYZ tiett. rell. om. mihi ai> drh
edd. ant. [exc. lilaresch. 1531, Uiuian et Junta et gr.
1534). eum sec. : ilium E. profetiza JPQ, piofetza 68. si autem . . . resp. mihi om. W e. si
D, profitiza O; + nobis Q ^ .; i gr. min. ; + nobis autem et {lav Se Kal AXFA etc.) : d ff.^ i q^
?\ a If
christe T / cor. uat.* gr. X. 131 ; ex Mt. qui te : fav D ; et si i* /r, Ka\ tav niin. \ si autem DSÔQY,
qute G. uariant multum uett. ; om. et uelau. €01' Sf NBL etc. non respondebitis (ou y,^ airo-
. . . dicentes b. om. et uelau. . . . faciem eius e ;
Kpt$fjT() codd. pltir. vg. et a r aur. : non respondetis
et cooperientes fac. eius ( > eius fac. d) percutie- BCDE3PQRT gat. uett. rell. om. mihi a. neque
bant + eum (/) et interr. eum dicentes (et dicebant
( dimittetis (^ a-noKvariTf ADXrA (dem. etc^) codd.
d) etc. a dfere cum V)'", et coop. fac. eius delude- BGR, dimitetis H) et vg. : neque dimittitis 5PO
bant eum et dicebant r, et uelau. fac. eius et e 8 aur. ; -I- me G a /, -I- mihi i om. J cum gr. ;
percutiebant eum dicentes q, et uel. eum et percut. KELT Ambr. luc.

etc.
eum et inludebant eum et interr. eum dicentes ffi \ 69. ex hoc a modo : a c d r. autem : enim
f uide supra et alligatum enm caedebant inter-
; E c. filium R. sedentem E. a dexteris D ad
;
rogantes eum c, et ligauerunt eum et percut. eum dextram a d ef r.

c om. dei DG e I gr. 69.
et interr. eum dicentes /. 70. autem ergo : E. ergo : autem E ; otyi. D
65. et : eciam cor. uat.* blasfemantes DT. a d e et gr. DKA viin. > es ergo T. qui ait +
in eo M. illis E, cf. ait autem illis b eff, i I q, at ipse ad
66. ut om. ff*(+ £F'). > dies factus est ER c, illos ait S, ad ille dixit illis d, et d. eis r, A. autem
d. horta est a et fnikpa iy&eTo N mi'n. conuenierunt illis a, quibus ait c ;

gr. o h\ -rrpui airovs (<pTj (o Se
D ; congregati sunt d. saeniorcs C ;

presbyterium eiiriv avTois D). D. > dicitis uos
{et conuenit) li c ff.,
i I q et gr. t& npfafivTepioi'. 71. ad O. athuc MY, aduc T. dessideramus
plebis : populi W a c it. scribe W ; + et inter- R, dissideramus D egemus a, opus est c{ + nobis) ;
rogauerunt Q. om. ilium 3'*( + mg. in . : ad r, opus habemus d /, necesse habemus S. testi-
CT. coucilio sue J. suum + et interrogabant eum monia G testium d. ipse G om. a b d e i I et
; ;
R a ^ e/ff2 i I '/• D''^ ipsi enim bis scr. E, pr. nice erasum.
67. om. si et die nobis rf <:/ D"'. christus //f«i; enim autem \V ; + ea aur. bore C. oretius
:
C. illis + iesus e. non credetis (ou î) iriareii- \\ + blasfemiam Q.

;
XXII. 71-xxni. 7.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 467
quid adhuc desideramus testimonium ? at ille respondens ait tu dicis.

4(303. 9) ^j^ autem pilatus ad principes
ipsi enim audiuimus de ore eius.
XXIII. 1 (S""- 1' Et surgens omnis multi- sacerdotum et turbas
tude eorum nihil inuenio causae in hoc homine.
duxerunt ilium ad pilatum. ^^ jj[j inualescebant
5 (304. 10)
dicentes
2(301.10) Coeperunt autem accusare ilium commouet populum
dicentes docens per uniuersam iudaeam
hunc inuenimus subuertentem gentem et incipiens a galilaea usque hue
nostram 6 pilatus autem audiens galilaeam
et prohibentem tributa interrogauit si homo galilaeus esset
dari caesari ' et ut cognouit quod de herodis potes-
et dicentem se christum regem esse. tate esset
3 (302. 1) piiatus autem interrogauit eum remisit eum ad herodem
dicens qui et ipse hierosolymis
tu es rex iudaeorum ? erat illis diebus
mus ex ore eius. XXIII. '

Et exsurgens omnis multitude eorum duxerunt ilium ad
pilatum. '^
coeperunt autem accusare eum dicentes. hunc inuenimus subuertentem gentem
nostram. et prohibentem tributa dare caesari et dicentem se christum regem esse. ^ pilatus
autem interrogauit eum dicens. tu es rex iudaeorum. iesus autem respondens ait. tu dicis.
*
pilatus autem dixit ad principes sacerdotum. et turbas. nihil inuenio causam in hominem
isto. *
at illi inualescebant dicentes. commouet populum. docens per uniuersam iudaeam
incipiens a galilea usque hue. * pilatus autem audiens gahlaeam. interrogauit si homo
galilaeus esset. ' et ut cognouit quod de herodis potestate esset misit ilium ad herodem
XXIII. I. exsurgens b c fI q; exsurgentes d ad E. turbam a populum c. nichil

tnrbis £F ;
;
[et om. omn. m. eor.) et D"'. omnes O ; imiuersa W ; nuUam F a inuenio + in eo RT. caussae
(5).
a. ilium : eum M. pylat. CDR et u. 4. D, cause W

causam F /" (5) culpam a. hoc
; ;
2. caeperunt D, cap. JW. om. autem R. sup. lin. T. hominem Y.

accusare ilium {tcaTTjyopitv avrov) cum BiiFCEH 5. ad O. inualiscebant Y, inuallesc. ER fortius ;
IJMOTVWXZ uett. plur. Bentl., accuss. lUum (dicebant) d\ gr. irriaxvov. commobet T; com-
DJPQR, accusare eum G df, accusare tantum c mouit EWTS {cor. uat.) cummouit R conturbat ; ;
> ilium accusare A0KKTY vg. Tisch. euertentem c, seducit d, gr. avaadei. om. docens b e i I q et ti*
a c. gentem (plebem / q) nostram + et sol- : 64. huniuersam C, uiuersam ff *( + n cor.) ; totam

uentem legem nostram D ; + et soluentem legem ac r, omnem d. iudeam CDEH'GKTORW ; terram
nostram {pm. ER c gat^) et {om. Q r,) prophetas d et yrjv D. et incipiens codd. et aur. cum gr.
(prof. Q) EQR b c e ff,il q r^ gat. et Marcion ap. ^5BLT : om. et W vg. uett. (inchoans a) et gr. rell.
Epiph. 316 et 346. prohibentem : uetantem c d. galilea CDE5PG(-eam)KOW, gallia R. husque

dari codd. plur. et A {Tisch. lapsu dare) et uett. C. liuc : + et filios nostros et uxores auertit a
plur. contra gr. <pipovs SiSovm : dare EGQ vg. nobis non enim baptizatur sicut et {om. c) nos c e
Tisch.a d efff^ aur.\ om. M". cesari W, cess. ( + nee se mundant e) cf. Marcionem ut u. 2 KaX
D3'R. om. et sec. a cff.j, 8 {Bentl.) cum gr. AR dTToarpicpoVTa rcii yvvaitcas Kal to. retiva.
XrA etc. om. se ESP. aesse C. esse regem > 6. pylatus CR. galile. bis CDEJPK(-aeus)0
a>o#,. RW. interrog. + eum Q. si homo gal. esset
3. pylatus CDER.
autem + audiens Q d c e ff.^ si (an a) a (de c d) galilaea homo {om. I; + iste
i I q. iudeornm DS'W + tu es iesus c. ille ; a) esset (est d; >est ipse homo c) a b c d eff.^ i
illi R iesus/ r. respondit R a rf; + ei S {Bentl.),
;
I q r cum gr. D.
+ illi a et gr. diroKpL&eis avrZ ifprj, et airftcpidij avTco 7. om. et ad init. DQ. cognuit R. erodis D
Keyojv D et d. om. ait R*( + sax.) a. dixisti c. [et 8. II. 12. I5)T. potestatem O. esset + et E.
4. autem stip. lin. M. ait aut. pil. : et ait F remissit DH'R ; misit tcett. plur., transmisit r ; +
ad. loh. xviii. 38. principis H ; om. a c. sacerdotes ad A. erodem D. qui : quia E0MR / ff^ ;
R c {tit semper) ;
pontifices a {ut semper), et + quoniam r^ cum c d\ gr. ovra Kal avTuv ;
ovtl avToj
468 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XXIII. 8-13.
* herodes autem uiso iesu sacerdotum et scribae

gauisus est ualde constanter accusantes eum.
(3(16. 10)
erat enim cupiens ex multo 11 Spreuit autem ilium herodes
tempore uidere eum cum exercitu suo et inlusit
eo quod audiret multa de illo indutum ueste alba
et sperabat signum aliquod et remisit ad pilatum
^^
uidere ab eo fieri et facti sunt amici herodes
" interrogabat autem ilium et pilatus in ipsa die
multis sermonibus nam antea inimici erant ad inuicem.
13(307.9)
at ipse nihil illi rcspondebat. autem conuocatis
Pilatus princi-
10 (305. 2)
Stabant etiam principes pibus sacerdotum
quia et ipse hicrosolymis erat in illis diebus. * herodes autem uiso iesu gauisus est ualde. erat
enim cupiens ilium uidere ex mulio tempore, eo quod multa audiret de illo. et sperabat
signum aliquod uidere ab eo fieri. " interrogabat autem ilium multis sermonibus. et iesus
nihil respondebat ei. '" stabant autem principes sacerdotum et scribae. constanter. accu-
santes eum. "cum autem spreuisset ilium herodes cum militibus suis. et inlusisset. induit
eum ueste alba, et remisit eum ad pilatum. '-tunc amici facti sunt herodes. et pilatus in
ilia die. nam antea. inimici erant ad inuicem. " pilatus uero conuocatis summis sacerdotibus
D. et ipse om.uett. plur.\ ¥\nV> h q. hiero-

: b e i I q aur. : autem CDG0TX* vg. Tisch. a d
solymis {lepoao\vôis cf. ad ii. 22) hieru. BK, :
ff..
S ; igitnr c ; autem etiam E + et K. principis ;
iero. vg.\ hiesolymis a<'*(+ro cor^, hierosolimis li*{forr. H'). om. et scribae E a, scribe W.
M"Y, hieru. DEiPR, ihero. T, iero. W. erat + in instanter c, fortiter d, uehementer a r gr. firdvas. ;
BCS'G a b c dfq r (B) et gr. his diebus a cor. accussantes DE5PR. Reliqua desunt in i.
uat. mg. > diebus illis C. 11. spraeuit fFEGQRZ; exprobant rf. ilium
8. herodis EJP'GQIv. uisso . . gauissus D. et a rf cutn gr. XL etc. herodis EQRX, -dos KT,
euim: autem EH'"''RZ. cupiens (desiderans r) erodes Y ; om. JP. exercito suo M ; exercituo 9^"*
ex (a 3" corr. mg.) multo tempore uidere eum ( + su COT-.) ; exercitibus suis b c e ff.j, cf. f et gr.
(ilium Ô) = dfKaiv f£ iKavov iSttV avTuv ARFA Tois OTpaTfiimaiv ainoi. inlussit DiP', illusit W
An e/c om. ex multo tempore 3'*(+2" et
: vg. ; irrisit c ; inludens d, deludens r, delusum a.
SP™") a ; > ex multo tem. (a multis temporibus c) iudutum : induto E, induens a r, coperiens d, et
cup. uid. eura cittn gr. e£ iKavo:iv xp^^^^ QiKwv uestiuit c ; + ilium b c e ff-^
I q, + eum d 5, cutn
JSf.V avTov NB etc. Tisch. T. G. S, IV. H. ; uolens gr. ADXA etc. uestem c, opertorium d. alba
uid. eum de d el BiKwv tihuv
multis temporibus ^Kaimpav): abba 'k,*{sed corr.); Candida a (d),
avTov D, cupiens ilium uid. ( +
c£ iKavcjv xpovaiv splendidum c. remissit DR misit tP c; + ilium ;
iam /) ex multo tempore d c fjf, i 1 1/. eo quod K b c q r S, eum /; et + ainuv graeci. pylatum
audiret codd. TJt) Erasm. rectc ucrtctites Sid to CED.
aKovtiv cum a (propterea) b d (propter) e (audirit) 1 2. inc. cum essent autem in dissensionem (lite
f ff^ i I ^(audieret r 8 aur. : eo quod audierat d) pil. et her. facti sunt am. in ilia (ipso d) die c d
VSd c {om. eo). multa : frequenter a ; om. d et cum gr. D ovt^s 6e iv atjdia o tt. Kai ijp. k.t.K.
gr. NBDKL etc. de eo W vg. ; om. R. si^nuin hamici C, amice R ; in amicitiam a. herodis EH"
G. > aliquod signum all, quondam signum </; QR, heres G. pylatus CDR"". in : ex KV {cor.
gr. Ti > ab eo uidere ER. >

atjijLeiov. fieri ab uat.). diae C ; hora a. ante R. inimihi C + ;
eo C(hab)T. > ab eo quod uideret s. fieri c, s. ualde r. nam . . . inuicem; om. d et D";
fieri de eo uel uidere /. praeerant enim in inimiciliam a.
9. interrogauit G*. ilium: eum R vg. uett. 13. pyl. CDER"". conuotis G. principes E.
aliq. uerbis pluribus a, in uerbis multis d. at sacerdotum : et sacerdotibus c. magiatratibus

ad G; et V,'^*(corr. mg.)K'ViX*Z. ipse ille E.: (Tous apxovâi) : senioribus _^, maioribus c, prin-
nichil W. illi resp. : > resp. illi a d rS cum crd. cipes a d, cf.f. et plebe (-bem Y) =Kai Thv Ka6v :
gr., om. illi C*( + sup. lm.)GJ QRT

> resp. ei D ; et omnem pi. d, et omni populo c, cum T)" ; plebis
q; + quasi non audiens c, et syr. cu. quasi non populi a fr; om. q; scquitur
e It h eff-i I, ras. 2
ibi erat. lilt. O.

I o. stabat R. etiam codd. plur. {ct X"^ sed eras.)
XXIII. 13-19.] EUANGELIUM SECUNDUM LUC AM. 469
et magistratibus et plebe actum est ei.
1* ad illos
dixit 16 (309. 2) Emendatum ergo ilium
optulistis mihi hunc hominem dimittam
quasi auertentem populum ^'
necesse autem habebat
et ecce ego coram uobis dimittere eis per diem festum unum.
18 (310. 1)
interrogans Exclamauit autem simul
nullam causam inueni uniuersa turba dicens
in homine isto tolle hunc
ex his in quibus cum accusatis. et dimitte nobis barabban
15 (308. 10) ^^
neque herodes ggjj qui erat propter seditionem
nam remisi uos ad ilium quandam factam in ciuitate
et ecce nihil dienum morte et homicidium missus in carcerem.
et principibus eos. obtulistis mihi hunc hominem.

populi " dixit ad
tamquam auertentem
populum. coram uobis interrogans, nullam causam inueni in homine isto ex
et ecce ego.
his. quibus eum accusatis. " sed neque herodes. nam remisit eum ad nos. et ecce nihil
dignum morte actum est ab eo. " emendabo ergo ilium et dimittam. ^^ necesse autem habebat
dimittere eis. per diem festum unum. '" exclamauit autem simul uniuersa multitude dicens.
tolle hunc. et dimitte nobis barabban. " qui erat propter seditionem quamdam factam in
14. optulistis {cf. Mt. viii. 16, ix. 32 etc^ ecce R. nichil 0''"'W. di"num G. morte dignum >
AEFGHIKMKTQTVY : obt. BafC(hobt.)Da'0J B. hactum C gestum a. act. est ei 07nn. = factum
;
'
ORWXZ vg. michi O"". quassi R. om. auer- est ab eo ut Beza et R. V. Angl., sed uersiones
'
tentem ecoe ego D. populum plebem d.

. . . : Saxonicae et Anglicae ueteres cumRemensi 'is done
om. et .JKVY*( + OT^.)Z. om. ego a!'*( + »;^.). to him' inuenimus in illo c inuenit egisse ilium /.
: ;
coram uobis in conspectu uestro c d. interro-

:
16. hemendatum C, e||mendatum H; castigatum
gans 07)1. c\ + eum Q. nullam caussam

: nihil D ; a; b q cum f. ergo : ego lapsji pj. > ilium
causae c, nihil mali d, > nihil inu. dignum a. in- ergo T ; -1- et E.
ueni iivpov) codd. plur. |§S(I adfh: inuenio 17. Hunc uersum et hie posuimus cum
edidiimis
ffDEGMRWXTif^jfa /??-««?-. hiis E*a>RW. codd. paene ojnn. vg. et paene omn., sed d et
ztctt.
om. in sec. DJ b cf I q r5 aCus. G, accuss. DE . D'"' aeth. utr. post u. 19 ponunt: om. F Tisch. a
SPR, accusastis T. ex his . . . accusatis om. d cum gr. ABKLTn, sah. cop.'"- Tisch. T. G. 8,
etgr. D 59. 274*. IV. H.
necesse a. habebat: nee. a. erat Y. gat.,
15. herodis EiPQR. nam remisi uos ad ilium necessitatem a. habebat q. per diem festum
{dvîreiJif/a ycip v/xay Trpoy avTov AD(H)XrA a/, secundum consuetudinem b. unum \ uinctum :
plur.) cum AB£FCD(remissi)IPFH'"IJKMM"0"* DQ (uictum) c q\ ¥ quemcumque uoluisset populus

RTV(uos ad ilium in raj'.)WXY(remissi)Z zig. / (ex Mt. uel Afc).
ff(remis5i cnim)^ ^, I (uos sup. lin.) S, nam misi 18. exclamauit {et dfiicpaâv ADX etc.) codd.
(misi enim d, dimisi enim c) u. s.d il. 6 c d g r, cor. tf/ z'^., clamauit 5P* ; exclamauerunt ^ exclama-
c :
uat. ' graeci, antiqui' \ et > nam remisi ilium ad bat a et dv^Kpayov NBL etc. huniuersa C totus ;
uos E gat. ctim gr. 71. 248 av. 7. a\nhv irp. i/xas : a, omnis c uniuersi ; d. turba : populus a c,
nam eum ad nos H*®0*/" aur., cor. uat.

remisit multitudoyS; om. d. dioens: decens R. tolle
'
moderni sed niale^ et nam remisit ad nos Mediol. hunc bis d et Y)"'. et demitte O* dim. autem ;
A?nbr. I.61 siip.{ + \[\\imcor,?}i.p.cumgr.aviinpxpiv a e d h. barabbam BYjUjStt barraban W, ;
yap airliv irpcts ^/Jos XBKLMII 157 at. 10, Tisch- barrabban KT.
T. G.S, W. H. ambas lectiones coniungunt GQ in
; ; 19. seditionem quandam {araaiv tlvo) cum
aliquo [sc. cod.) remisit enim eum ad nos nam remisi BffDEa'eiJKMM'ORVWXZ vg. uett. (dissen-
uos ad ilium G, in alio sic remissit eam (enim eum sionem d) : sedit. (sidit. Y, sedic.H) quondam
Bern.') ad uos nam remisi uos ad ilium Q Bcrti. 671, ACFGHQTY. facta Y. ciuitatem GRX*. humi-
ubi glossa 7narginalis in texttim irrepsit ; nam re- cidium R, "omicidium M. misus E5PR + fuerat ;
misit ilium ad uos Par. lat. 342', Geneu. i^nam; Yj gat. carcere ER_/^ et iv rfj tpvXaKri NBL etc.
remisit uos ad ilium Par. lat. 9384°. om. et D. om. > coniectus in carcerem quia hom. fecerat a.
3Q
47° EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [xxiii.
20(311. 24 (314.
Jterum autem pilatus
1) 1) Yx pilatus adiudicauit fieri
locutus est ad illos petitionem eorum

uolens dimittere iesum 'dimisit autem illis eum qui
°'
at illi succlamabant dicentes propter homicidium et seditionem
crucifige crucifige ilium. missus fuerat in carcerem
22 (312. 9) iHe autem tertio dixit ad illos quem petebant
quid enim mali fecit iste ? iesum uero tradidit
nullam causam mortis uoluntati eorum.
26(315. 1) jr^
inuenio in eo zwTn ducerent eum
corripiam ergo ilium adprehenderunt simonem
et dimittam. quendam cyrenensem
23 (313. 1) ^|- jjij instabant uocibus magnis uenientem de uilla
postulantes ut crucifigeretur et inposuerunt illi crucem

et inualescebant uoces eorum. portare post iesum.
ciuitate. et homicidium in carcere missus. ™ iterum autem pilatus locutus est ad eos. uolens
dimittere iesum. "'
at illi clamabant dicentes. crucifige ilium. ^'^
ille autem. tertio dixit ad
illos. quid enim mali fecit iste. nullam causam mortis inuenio in ilium emendans ergo ilium
dimittam. " at illi instabant uocibus magnis postulantes ut crucifigeretur. et inualescebant
uoces eorum et sacerdotum. " pilatus autem adiudicauit fieri petitionem eorum. "^
dimisit
autem eis ilium qui propter homicidium. et seditionem missus fuerat in carcerem. quem
petebant. iesum uero tradidit uoluntati eorum. -" et cum ducerent eum adprehenderunt
20. iterum: rnrsusa. ow. autem T. pylatus + et sacerdotum c_/i+ et principum sac. di cum
CDER et u. 24. loqniitus est ad 0X ; adlocutus est gr. ADP etc.
a, aduocauit d, uociferatus S. illos : eos vj^. et edd. 24. diiudicauit E; decreuit <z. ««. fieri C. peti-
ant. exc. Froben 1502. demittere 0*{forr. gl.), tiones C gat. secundum postulationem
; c. eorum :
dimitre H*
+ eis Q. ; ihesum pleiie CT, ies5 W. illorum T.
21. succlamabant {Ittitpan'ovv') codd. et vg. et 25. dimissit DH'R. om. illis a d t {Bentl)
snbcl. BffCGJO*(<-o;-/-. gi:)TVZ, proclamabant a, cum gr. NABD al. plur. homicidium (hum. R)
clamabant f aiir. : clamauerant c d et expaâv D ;
et seditionem (sedic. H) hoc ordine omnes (exc.
succlamant '^*{eorr. mg.). o»i. dicentes d et 5) contra gr. ciaaiv k. (p6vov \ om. et sedit. d et
D»'. crucifige semel K a i efff.,, I et gr. U 157. D"'. misus E ; coniectus om. a. carcere CH.
ilium : eum EORW vg. Tisch. c dI 5 aur. quem petebant a b eff^ I. petebat R. ihesum .
22. tercio W.
male GM" jf^ /* ^ 5. iste: om. uolumptati C. eorum + susciperunt ergo iesum :
"S \ + \iOxao gat. n. caussam D; nihil dignum a, et portans ( + sibi^j) crucem ( + suam c) ducebatur
et > nihil inu. morte dignum c inuenio {evpiffKco (ducebant ilium c) DQ c ff^ I (r) nan gr.
D. 243) ffCDEH'HIJKMKTOQRTVWXZ vg. 26. 07n. cum due. eum c. quum H0. a due.
uett. plur. : inueni ABG0Y a gat. Tisch. cum gr. D, deduc. a. adprehenderunt CDJMO*, ad-
flur. fvpov. in eo (Jv airS) : in eum KGMX*Z. prae. BSFES'HOIRX, adpraehin. G : apprehen.
om. nullam . . . in eo J^^. corripiam(curr. 3") AKO''QVWZ vg. Tisch., apprae. K1"Y ; > ad-
. . et (iraiSevaai) : corripiens emendans d
5, /, prehenderunt ( + eum e ff^) post uilla a (adpre-
emendatum c, castigatum a, caesum /. hendentes) b e [sed add. hie inuenerunt)^ /.
instabant {etrfneivTo)
23. instabnnt G sta- : ; symonem CDEV. quendemM"; quem 0*(quem-
bant Z; clamabant 3'*^torr. mg.) c S; inualesce- dam cor. ant., quendam cor. rec). cyrinensem
bant E imminebant a, incumbebant d. uocibus
; 'N)0*{corr. gl.)\X, cyrynensem E, cyrenensam R,
magis R cor. uat. mg. postulant||s Z petentes d. ; cirenensem W, cirinensem SPT, cjTenaenm a c et
libere /necesse autem ilium habebat quia illis gr. Kvprjvaiov. uilla : uillam G ; agro d r.
uocibus magnis postulabant ut etc. ut crucifige- inposuerunt codd. plur., inposs. 5PR : impos-
rentur CO* ; crucifigi eum d, eum crucifigere S uerunt AfFKTWXY vg. portare : ferre a, ut
crucifige ilium a c sah. inuallescebant EY, ferret c, ut adferret d. post retro d.
: ihesum C ;
inualisc. G ; conualesc. d, praeualebant c. eorum : ilium c.

XXIII. .7-33-] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 471
27 (316. 10) Sequebatur autem ilium et ubera quae non lactauerunt
multa turba populi 5° tunc incipient dicere montibus cadite
et mulierum quae plangebant super nos
et lamentabantur eum et collibus operite nos
^* conuersus autem ad illas ^^ quia si in uiridi ligno haec faciunt
iesus dixit in arido quid fiet?
32 (317.
filiae hierusalem nolite flere super me 1) Ducebantur autem et alii
sed super uos ipsas flete duo nequam cum eo
et super filios uestros ut interficerentur.
quoniam ecce uenient 33 (318.
^' dies 1) Yx postquam uenerunt in locum
in quibus dicent qui uocatur caluariae
beatae steriles et uentres ibi crucifixerunt eum.
(310. 1)
qui non genuerunt gt latrones unum a dextris
simonem quendam cyrenensem. uenientem de uilla. et inposuerunt illi crucem portare

" sequebatur autem
post iesum. ilium multitude populi. et mulieres quae plangebant. et
lamentabant eum. ^*
conuersus autem ad illas iesus dixit. Sliae ierusalem nolite flare super
me. sed super uos ipsas flete. et filios uestros. ™ quia ecce uenient dies, in quibus dicent
beatae steriles et uentres qui non genuerunt. et ubera quae non lactauerunt. '"
tunc incipient
dicere montibus. cadite super nos. et collibus operite nos. ^'
quia si in uiridi ligno. haec
faciunt in arido quid fiet.
^'^
ducebantur autem et alii duo latrones cum eo. ut crucifigeren-
tur. ^''et postquam uenerunt in locum qui uocatur caluariae. ibi eum crucifixerunt. et
27. sequebantur O* ; sequetur KT. multa turba dete ABffCEJPGIKTY. hoperite C, cooperite
(iroAi irKriBoi) : > turba multa 3", multitudo ET gat. cor. uat. mg. ; tegite a c d.
ingens a, cum gr. 6g. 124; multitudo DE b c de 31 . quia si ; quasi WZ*(corr. Z-) e. uiridi
fffi r gat. et cm. rroKv D. mulieres c d/r ct gr. (vypai) : uiride umido a c d ff,l,
BffDX, uiri R ;
D 243. que DW ; et H*(jt'rf corr.). planguebant udo b e. ligno: digno ^*{sed corr.). bee W ;
D. lamentabantur cum AffS'FHeiKMKrOV hoc 2,*{corr. Z-). fecerunt Z*{corr. Z") ; fiunt b.
WXZ^ vg. c et lam. et pi. eum) 5 aur., lamanta- harido C ; sicco c. fiet : facient i c I r cf. Cyr.
bantur Y, lagmeentabantur G lamentabant BCD : ador. 155 ap. Tisch.
E.TQRTZ* a b rf(> pi. eum et \3.m.)cfff.j, I; etom. 32. ducibantur O* {corr. gl.) deinde sepiitur
eum 3(pl. se et lam.)^ {c d) eff, I, cf. vii. 32, Mt. ras. unius litt. om. autem D. om. et b ff^ et
xi. 1 7 ubi lamentauimus absolute usurpatur ; libere syr. cu. et sch. alio G ; om. dô -n- D.
c e ff^'- :
r mulieres plangentes et clamantes. nequam {KaKovpyoi) : latrones a b cfff.^, I, maligni

28. iesus dominus D : om. ; a. filie W d, rei c. om. nequam eum eo eo illo E ; KT. :
familiae e. iherus. C, hyerus. DH, ierus. W vg. ; addit nomina latronum joathas maggatras /, cf. et
istrahel b ff^, israhelitae e I r contra gr. ; + tacete ad Mc. XV. 27. ut interficerentur (a.vai,piBT\vaC) :
b. flere etc. : plorare etc. c ; iiol. plangere me ut interficeretur A* ; interfici a c d; -at crucifige-
neque lugete {et + /irjSe TrivBeiTe D) sed uos plorate rentnr & b e fffi I r; + . . . et capnatas r, uide
etc. d. om. super ter a b (d) e ff^ I. super uos : supra.
propter uos R. otn. ipsas J a c d r. om. et Y. 33. uenierunt D. in nocum 'R*(sed corr.) ; ad
filios : natos a. locum G, in loco H. uocatur : dicitur EF gat.
29. oni. ecce âbdeff„lret gr. D min. ff-,,
appellatur a. calbariae O*{corr. gl.), caluarie
dies sup. lilt. K'. beate RW ; felices a ; + sunt EW. ibi : ubi EQ, ibique G. crucifexerunt O.
D. stiriles D
om.etpr.3. uentris
; sterelis ER. eum(iUum c) : + cruci c. latrones (illos reos c,
F uteri d. om. et uentres /. qui quae MKT

; : malignos simul d et + o/xov D) : duo latrones KT,
0*(sed f(7?r.)WZ. genuerunt pepererunt (c) /. : > latr. duos Qb. a dexteris D ; ad dextram {et ad
hubera CTJ^ mamillae c. que D. om. non sec.
; sinistram) om. et tert. T cum
a b c e ff,, I (in),
D. lactauerunt (lactab. T) = «e)7Aao'ai' APXTA edd. ant. Hailbr. 1476, Wild 1481, Kesler 1487,
etc. : nutrierunt b d{_enntT.) e ff.^! r, nutricauerunt Paganini 1497, Sacon 1515. alterum: alium
c, educauerunt a. Cy*0*(<:o?'r. m. rec.)T a b e {fft^ I ; unum EM"
30. cadite DFH0JMM"OQRVWXZ vg. : ca- c d r. senistris iP, sinixtris C.
3 Q 2
EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [X.XIII.33-3S.
et alterum a sinistris. si hie est christus dei electus.

34(320.10) autem dicebat E6 (323. 2)
lesus inludebant autem ei et milites
pater dimitte ilHs non enim accedentes et acetum offerentes illi
sciunt quid faciunt. ^' dicentes

(321. 1) Diuidentes uero uestimenta eius si tu es rex iudaeorum
mi.serunt sortes saluum te fac.
s-i
3''
et stabat populus spectans. (324. 1)
Erat autem et superscriptio
(322. 2) j7j. deridebant ilium principes inscripta super ilium
cum eis dicentes litteris graecis et latinis
alios saluos fecit et hebraicis
se saluum faciat hie est rex iudaeorum.
latrones. unum a dextris. et alterum a sinistris. '^

iesus autem dicebat. pater dimitte illis
non enim sciunt quid faciunt. diuidentes autem uestimenta eius. miserunt sortes. ''êt stabat
populus expectans. et deridebant ilium principes cum eis dicentes. alios saluos fecit, nunc
se ipsum saluum faciat. si hie est christus dei electus. ""
deludebant autem ilium et milites
accedentes. et acetum illi offerentes ^'
et dicentes. si tu es rex iudaeorum. saluum te fac.
"erat autem. et titulus scriblus super eum. litteris. graecis. latinis et hebreicis. hie est rex
34. iesus autem . . . faciunt codd. et vg. cum helectus C ; dilectus !F ; om. e. variant c rf ; te
c e f ff, I rh aur. Iren. et gr. pltir. : om. a b d et ipsum salua si tu es christus el. dei c, teipsum sal-
gr. N"BD* 38. 435. demitte BGKV. non e. bum fac si fil. es dei si christus es electus d et D''.
sciunt : ignorant enim /. fatiunt faciant VZ G ; inludebant {ivivaifyv) codd. et vg. (ill.
36.
{ff.^ I. diuidentes . . . miserunt (miss. D) OWz"^.): inludebantnr JP*(f»?'r. ;«^.) inridebant ;
diiiidebant c (partiebantur d) . . . mittentes ( d a, insultabant c. > ei autem T. milites + et

cum D»'' sed cf.Aug. in loh. tr. 118. 3 ' Qtcid 0*{sed exp.). accidentes D ; + ei E. accetnm
autem interest utrum dicatur diuidentes miserunt CRY, acoetum DEIEP. hofferentes C ; offerebant
sortes quod ait Lucas, an diuiserunt sortem mit- DH'O b d e ffi I q r aur. et gr. D Tipoa((p(pov,
tentesquod ait Matt haeus ; nisi quod Lucas dicendo illi : ei vg.
sortes pluralem pro singulari numero posuit 37.dicentes codd. (dicebant G) T|§ b de ffi^l
quae locutio scripturis Sanctis insolita non est q r aur. et gr. Det dicentes a c f S et edd.
; SC
quamuis nonntilli codices sortem reperiantur ant. Frohen 1502, Sacon 1515 et 151 9, Maresch.
habere non sortes.' eius sua cor. uat. mg. :
1531, Uiiiian et lunta 1534 cum graecis omn. qui
sortes {itXTjpom AX min.) codd. plur. vg. et uett. TTpoafpipovTCs habent. om. ai a e ffi I*, iudeonim
plur. cf. Aug. supra : sortem OX Uniu. Cant. Da'W. salua te b, s. te ipsum a 5, libera ie e ffi I
ICk. I. 24, * ^ 0? 5 Bentl. {Tr. Coll. Cant. B. 17. q ( + ipsum). si tu fac: aue rex iudaeorum . . .
14) cum gr. NBCDL etc. al. pier. ( + libera te c) imposuerunt autem (inponentes d)
35. om. et ad init. T. populus + stans D {sed illi et spineam (de spinis d) coronam c d cum D'*"
exp.). spectans {eôipSiv) cum ADHGKTQX^Y syr. cu. ; et + ad init. tiers, et inposuerunt in
cod. caraf. Sffi c : expectans BfFCGIJM(s sup. capud eius spineam coronam Medial. Ambr. i. 61
/in.)OT\VT|t) h e f ff^ I r S aur., exspectans EiP sup.
KRVX*Z a, expectantis gat., uidens d [opaiv D) ; 3S. om. et pr. E. superscribtio iTEGO'XY,
+ eum BO. diridebant DEiPM"*R ; subsannabant superinscribtio Z ; inscriptio a d, scriptio a, titulus
a d; gr. kênvKTr)piôv. ilium: eum EM vg. / ;•• inscribta ffEGO'X^YZ* ; scripta CO'«TV
Tisch. prin' 'pes R ; om. d et D'' ; + sacerdotum vg; a c e
ff-i
I aur., scriptus / r. scribta 0"X*Z''.
DE I gat. cum eis (avv airois AFAA etc.) codd. super eum vg. edd. ant. Uteris R'TJJ. grecis CD
plur. (eo D) et vg. et f % aur., intra se a : cum E'jPGIKKTORVW, E* graece c. Latiniis
greciis ;
sadducceis ER (saddoces), c. saduceis JP"'" gat. ;

E* ; latine c. hebraicis Ba^'lMOQVWXZ'^ vg.,
cum fariseis T ; om. bed eff^ I r cum gr. NBCDL ebr, T, Tiaebr. Y, hebraycis C ; hebreicis AEH"K,
etc. salbos semper C. fecisti c d et D"'
etc. hebraeicis H'0JR, ebreicis DM', ebrecis 3"*;
+ niinc^y"/. se + ipsum 'EDWX.'^ gat.; +non; hcbraeis GH*Z*, hebreis /. om. litteris . . .
EH'""JR. salum V + no R* [sed exp.). facit ; hebraicis a cum N™BC*L Tisch. T. G. 8, W. H.

TiC:^'»(in ras.)\\. christus + filius / r gr. min. iudcorum DiPHOW.
XXIII. 39-4 6.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 475
39 (325. 2) Unus autem de his qui pende- domine memento mei cum ueneris in
bant latronibus regnum tuum
blasphemabat eum dicens *"et dixit illi iesus
si tu es christus saluum fac amen dico tibi
temet ipsum et nos. hodie mecum eris in paradiso.
40 (326. 10) Respondens
autem alter 44 (32.. 2)
Ej.^^ autem fere hora sexta
increpabat ilium dicens et tenebrae factae sunt
neque tu times deum in uniuersa terra
quod in eadem damnatione es ? usque in horam nonam
41 et nos quidem iuste *'
et obscuratus est sol.
nam digna factis recipimus (328. 2)
Yx uelum templi scissum est
hie uero nihil mali gessit medium.
*^ et 46(329.1) Et damans uoce magna iesus ait
dicebat ad iesum
iudaeorum. ^'unus autem de his qui pendebant latronibus blasphemabat eum dicens. si tu
es christus saluum ^ respondens autem alter increpabat eum dicens.
fac temetipsum et nos.
non times tu deum. quod in eadem damnatione es. " et nos quidem iuste. digna enim
factis nostris recipimus. hie uero nihil mali gessit. ^- et dixit ad iesum. domine memento
mei cum ueneris in regnum tuum. " et ait illi iesus. amen dico tibi hodie mecum eris in
** usque in
paradiso. erat autem fere hora sexta. et tenebrae factae sunt in uniuersa terra,
horam nonam. "^ et obscuratus est sol. et uelum templi scissum est medium. " et damans
39. om. autem F. de ex EK. hiis E*RW.

: domine memento (memor esto b c e ff.i I q r)
pendebat F gat. c. de h. q. p. latr. ex iis q. : mei codd. tg. uett. plur. cum gr. Q syr. cu. : om.
suspensi erant malefici a de pendentibus latroni- ; domine a cum gr. t<BC*DL etc. ; > dom. post
bus h e ff., I {oin. latr.) ^ S de malignis d, et om. ; mei b q r S cum gr. ACiWR etc. cum dum :
Kp^HaaBkvTOiv D. blasphemabant K*, blasfemabat CT ; quando b q. uenies b q. in regnum tuum

DIP. eum: +qui distruebas templum et in tribus (ei5 -ripi /3. aov BL) codd. vg. et tiett. plur. : in
diebus reaedificabas illnm saluum te fac nunc et regno tuo a b q et gr. plur. kv t^ jQ. aov.
descende de cruce /. dicentes VJîsed corr. K'). 43. libere d respondens autem iesus dixit qui
8i itl flitr.) nonne a b ff.^r cum NBC*L. salua
: obiurgabat eum animequior esto hodie etc. cum
b, libera a ff.,. temetipsum mto ?/i'r(5o JMY|§Sffi D^''. iesus + credis c. hodiae C, odie T. >• eris
temed ipsum C te ipsum 3i"3" 6 te a c ffi.
; te ; > mecum E. pharadiso C, paradisso EIPGR, padiso
fac met ipsum E. otii. dioens et nos d e . . . F + patris c I r.
;
et Vl". 44. fere : otyi. E. ora T. sexta : .Ul. D

autem D. alter alius a dr. in-
40. om.. : tertia E + diei
; b. tenebre facte W. post in pr.
crepanit G* obiurgabat a, corripiebat c, arguebat
; ras. umzts lit. O. huniuersa C. in uniuersam
r; cf.adMt. viii. 26. ilium: eum DEGRT f^f. terram Ba^'EGQJKOTZ vg. cor. uat* I aur., in
Tisch. deum: cpraC{lapsuproAnTn1). quod: totam ter. d, super totam t. c, super omnem t. a ;
quum T qui T cor. aat. edd. Hailbr. 1476, Kesler

; gr. tip' '6Xt]v T-fjv yriv. husque C. om. in a d q.
1487, Paganini 1497, Froben 1502, Sacon 1515 horam nonam (Jhpas IvaT-qs) E^CEH^GIKOQT
et 1519. dampnatione DE5P0W; damnationem (oram) VWXZ^ vg. uett. plur., hora nona d:
R ; iudicio a a? ( + et nos sumus cum D'') r. >
nonam horam ABD(.U1III.)H©JMM'RY b q,
41. iustaeC; +liaec patimur b. factis: fatis nona hora e nonam tantum Z* d. ;
G ;
quorum gessimus a, secundum quae fecimus c, 45. obscuratus est T, hobscuratus est C in- ;
sec. quod egimus d. recipimus (a.-no\a\iâ.voiiiv) tenebricatus est a, tenebricauit c. est/?', sup. tin.
codd. flur. et vg. et uett. plur. : recepimus (oTreAa- H. om. et obso. est sol G ctim gr. C^ {fit uid^
fianfv C*) AFI*XY i'. ioh. axon, a b r, et per- 33. templi temtem lapsu R. scisum EiPGR.
:
cepimus c. nihil (nichil W) mali (male M" 5/)

= > et uelum t. sc. est {om. medium) post u. 46 d
ou5Jj' oToiroi' ; nihili G ; nihil c ; nihil inicum d e( et D"'.
ov5(v TTovripov D. gesit O*, gesset R* ; fecit T exclamans Q a, exclamauit c I r. om. ait
46.
a I ; egit d, admisit c. Y a pater: domine Ambr. luc, no7i. autem
e.
42. iiu. et conuersus ad dom dixit illi d et D"'', ' de interpcll. dauid^ 6. 646 {'non ergo aliqui
474 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XXIII. 46-J3.
pater in manus tuas commendo spiri- et muh'eres quae secutae

tum meum erant eum a galilaea
et haec dicens exspirauit. haec uidentes.
<7 (330. 2) Uidens autem centurio 50 (332. 1)
Y.'i ecce uir nomine ioseph
quod factum fuerat qui erat decurio
glorificauit deum dicens uir bonus et iustus
uere hie homo iustus erat. ''
hie non consenserat consiho
18(331.10) jr^-
omnis turba eorum qui et actibus eorum
simul aderant ad spectaculum istud ab arimathia ciuitate iudaeae
ct uidebant quae fiebant qui expectabat et ipse
percutientes pectora sua regnum dei
reuei'tebantur "^
hie accessit ad pilatum
^'^
stabant autem omnes noti eius a loncfe et petiit corpus iesu.
uoce magna iesus ait. pater in manus tuas commendo spiritum meum. et haec dicens
expirauit. " uidens autem centurio quod factum fuerat. glorificauit deum dicens. uere hie
homo iustus erat. "* et omnis turba qui simul aderant ad spectaculum istud. uidentes quae
fiebant percutientes pectora sua. reuertebantur. ^' stabant autem omnes noti eius a longe.
et mulieres quae secutae erant eum a galilea haec uidentes. et ecce uir nomine ioseph.
'•'''
qui erat decurio uir bonus et iustus. ^^ hie non consenserat consilio et actibus eorum. erat
autem ab arimatia ciuitate iudaeorum. qui expectabat. et ipse regnum dei. ^- hie accessit
addani dominc itt psaltae fachtnt, quod neqtte in nostra, adpropinquauit enim desolatio hierusalem
latino codice inueni meo neque in graeco neque G; ^/+uae nobis q. f. sunt uae nobis propter
in eimngelio'"). manibus tuis a. commendo ]jec. nostra syr. cu. ; cf. W. H. '
Select Notes '
p.
(comendo O*, conmendo O'', cummendo E) com- :
11; cf.Evang. Petri ed. Swete p. 11, 1S92.
mendabo H {et A Hieron. ad Ps. xxx. 6) cum gr. 49. autem + et KVWZ. longue D longinquo ;
Trapadrjaofxai EGHLSA {71OH 5) etc. et hXX ad ps. c ; + uidentes q. mulieres + eorum c + que ibi :
;
et sec. in mg. R. haec (hec W) dicens am. a. : erant _^M. queW. saecutae O, secute W, sequutae
exspirauit (</. Mc. xv. 37. 39) ADEMTQV exp. : H0X*. !?/«. eum X*( + «?-?'. ). > eum erant t/^.
ffCSPGHei.T KMORTWXYZz'^. emisit spiritum ; edd. ant. {exc. Froben 1502). post a sec. ras.
Yi a h I q, cf. Mt. xxvii. 50 tradidit s^. ff^.-itubr. ; ;
unius O. galilea CDE3'G(i stib lin.)@KO
litl.
reddidit sp. e. W, -lia R; galilaeam H; + et E. uidentes:

47. inc. quod cum uidisset cent, a, et centurio uidere 5 {super opaxrat).
damans honorificauit etc. d et Y)". centorio DR, 50. om. et ad init. C. erant R ; erit G.
centhurio C ; + et qui cum eo erant e ff.,,
I. decurio (iSouXtirr^s) : consiliarius S ( + ueniens
factum fuerat (erat cor. uat. mg.) : fiebat dee super vTTapxQJv) + sibi sufficiens r. om. uir sec.
;
/j / q. glorificabat (eS.5faffi/ NBDLR), a b d e ff^l q r cum gr. Dr. post ioseph pergit c
c/. clarificabat c, magnificabat q, -bant e ff.^ ; de ciuitate arimathia cum esset dec. qui sperabat
clarificauit 'S*{corr. mg.), honorificauit a (d), regnum dei et bonus homo non consentiens con-
niagnificauit r ; magnificat d ; iSiâaev ACPQ cilio et actui eorum hie accessit etc.
XrA etc. deum : dominum tP ; + quod factum 51. consenserat: conserat E. consilio id est
est c. uerae C. erat (î/) : est AMH'0*Y c. uoluntati ut uerss., gr. rfi dovkii) cum DEiPHQLT
4S. omnes DO* a c d. turbae T> a c d (populi). M'QRVW zg. : cone. ABffCGKMOTXYZ Tisc/i.
om. eorum ueti. plur. qui (que D) simul hactibus C actui r
; 5, actioni d, operae a ;
gr. TJ7
aderant (adh. GR) = oi cvvnaftayivoitivoi : q. s. npa^n. eorum + : erat D ; + erat autem Q / r.
uenerant d, q. conuenerant a, q. interfuerunt c. arimatia GOTZ*(co;r. Z^), -zia C ; arimathaea
spectalum Y ; expectaculum C. istiit G, istum '5"J^(!r. ciuitati B, ciuitatibusM*(bus«.r/.\ iudeae
FKT. et uideba"! O; uidentes Da d f q r h. ABSFDH'H0KKrOYZ, EQRV. -dee W, -dae
que DW. fiebant : facta sunt c d. percucientes qui + etiam q cum gr. T min. exspec. EiPKM'R
AV. pectura R ; frontes c ; d et
pectora et frontes VX*Z, exspectabant Q. om. et ipse a b d e I q
D»'-. om. sua .J d Bentl. cum NABC*DL etc. {sed uide supr.) r cum gr. NBCDL 69.
reuertebantur : + a longe F + dicentes uae ; 5-\ acessit O. pylatum CDE. petiit: peciit
uobis qu.ie facta sunt hodiac propter peccata VV; petit BEirM.\rQRZ ueit.plur., cf. loll. v. 24.
XXIII. 53-xxiv. 2.] EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. 475
63 (333. 1) E(- depositum inuoluit sindone erat corpus eius.
et posuit eum in monumento exciso 66 (335. 8) £( rcuertcntes parauerunt

in quo nondum quisquam aromata et ungenta
positus fuerat. quidem siluerunt
et sabbato
54 (334. 10) £^.
djeg erat parasceues secundum mandatum.
^) Una autem sabbati ualde
et sabbatum inlucescebat. XXIV. ^ ('^'^^-
''^
subsecutae autem mulieres diluculo
quae cum ipso uenerant de galilaea uenerunt ad monumentum

uiderunt monumentum portantes quae parauerant aromata
et quemadmodum positum 2 et inuenerunt lapidem
ad pilatum. et petit corpus iesu. ='et depositum inuoluit in sindone. et posuit eum in
monumento quo nondum quisquam

exciso. in et positus fuerat. " et dies erat parasceue.
sabbatum inlucescebat. "subsecutae autem mulieres quae simul cum ipso uenerant a
galilea. et uiderunt monumentum. et quemadmodum positum erat corpus iesu. '^"et
reuertentes parauerunt aromata. et unguenta. et sabbato quidem quieuerunt. secundum

mandatum. XXIV. ^
Una autem sabbati. ualde diluculo uenerunt ad monumentum.
portantes quae parauerant aromata. et aliae simul cum eis.

'^
et inuenerunt lapidem reuo-
ihesu C ; + pil. autem cnm audisset quia ex- 55. subsequutae H0X*, subsecute W ;
conse-
spirauit clarificauit dominum et donauit corpus cutae a, secutae c d; +sunt c dff^ r. autem
om.
ioseph c.
R a. mulieres mulier eris R : ; + duae Qet >
53. inc. ioseph autem deposuit corpus et in- duae mul. a b d e ff^q r cum gr. D. 29. que D.
uoluit etc. c. depossitum DEiPR, deposittum G*. ipso eo vg. edd. ant. (exc. Froben 1502). ueni-
:
inuoluit : corpus lapsu Z*{co7-r. Z') + eum a, ;

erant D ; erant EG*(fi:'rr.). galilea CDEH'GKO
+ illudS; + corpus iesu îfe^D"'. sindone ((Th'Sow) RW. monomentum E + possitum R. quemam-;
cum ABC3'*JKMKrTVWX':YZ vg. 5, -nem G: modum HXZ quoniam F. possitum D5PR,

;
D d possitus E, positus F. fuerat gat. eius + iesu

sindone (kv mv. 440) iP>»!'H0IO*QRX* c :
in
DE b r; m sindonem ffO"^ aff.^ I q Z*{corr. Z'). om. etquem. corpus eius d et . . .
efr, in syn. ;
+ munda Q gr. min., + nouam 6. poss. iis DE D<".
S'R deposuit Z*{sed corr.). om. eum E. mo-

;
56. haromata C. om. aromata et Z*(+ Z^).
nomento EO* monum R*(+ ento sax>i +nouo

; ;
ABFHMNTOXYZc unguenta ff"
xmgenta cum :
r. excisso DIPGRY, excysso E ; sculpto d, scnlp- DESPG0IJKQRTVWZ* vg. Tisch., hunguenta

perfosso c + in petra Par. lat. 14407 c. C. sabbathoT|§. siluerunt : quieuerunt a c//,
tili a, ;
quisquam : quisque M". fuerat : + et iussit requieu. d. mandata X*. om. sec. mand. d et
pilatus corpus eius Lugdun. 331^ ; + ibi

tradi D«^
sepelierunt corpus iesu / + et inposito eo inposuit ;
XXIV. I. \ina : prime G, prima £Z ^. sabbathi
monumento lapidem magnam Q Medial. Ambr. T|§ ; die sabbatorum a. ualde om. R c mane d. : ;
I. 61. sup?; + et posito eo inp. in mon. lap. deluculo BDO*R ; tempore b e I q r*, ante lucem
quern uix uiginti mouebant d et Di" + et cum
;
a. uenierunt D. > uenerunt del. R; > uen.
positus esset in mon. posuerunt lap. quem u. uig. ante lucem ualde a. monomentum E + maria ;
uolnebant c, R. Harris ' Texts and Studies' magdalena et altera maria et quaedam cum eis R
cf.
ii. i.pp. 47-52 {Cantabr. 1S91). {ex Mt. xxviii. i). portantes: om. T; ferentes
parasceues (7ra/)a(r/cciii;s NBC*L 13. 346) c, adfer. a d. que D {et semper, exc. u. 19).
54.
cutn A*BG0IJMOWX* vg. cor. uat. mg. l" {om. parauerant codd. plur. et vg., praeparauerant JPO :
u. 54. 56 /*), parasceues H, parascheues CVZ* cf. parauerunt DGKTQRXY a d ff^ I q r i am-
cenae purae a b c q: parasceue {irafaaKivr] AC^ (praep.). aromatha G aroma E unguenta q\om, ; ;
PXrA etc.) Aâ'KTQX^Y cor. uat.* Bentl. fr 5 abed eff^ I r et gr. T); + et quidam (quaedam
atir., parascheue KZ", parascue D, pa^scephe T ;

S) cum illis (ipsis q, eis S) d q r S cf f supra, cum .
cena pura cena pnrae e, ante sabbatum d et gr. Kai Ttves aiiv avTois AC'DXFA etc. ;
praeterea
ffi,
TTpoaal3SaTov D parasceuen ER gat. sabbathum + cogitabant autem inter (intra d) se qnisnam
;
inluciscebat G, inlucescebant T, illucescebat esset qui (quis utique d) reuolueret lapidem c d

Tl^.
O vg., illucessebat W. et sab. inl. : om. d et cum gr. D, cf. Mc. xvi. 3.
ante sabbatum 2. ad init. et cum uenissent c, uenientes autem

D"' ;
c.
476 EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM. [XXIV. 2-10.
reuolutum a monumento cum adhuc in galilaea esset
*et ingressae non inuenerunt ' dicens

corpus domini iesu quia oportet filium hominis tradi in
* et factum est dum mente manushominum peccatorum et cru-
consternatae essent de isto cifigi
ecce duo uiri steterunt secus et die tertia resurgere

illas in ueste fulgenti. **
et recordatae suntuerborum eius.
5(337. Cuni timerent autem
2) et decli- 9 (338. Yx regressae a monumento
;;)
narent uultum in terram nuntiauerunt haec omnia illis undecim

dixerunt ad illas et ceteris omnibus.
quid quaeritis uiuentem 10 (339. 10) j^rat autem maria magdalene
cum mortuis ? et iohanna et maria iacobi
^ non est hie sed surrexit et ceterae quae cum eis erant
recordamini qualiter locutus est uobis quae dicebant ad apostolos haec
lutum a monumento 'et ingressae non inuenerunt corpus iesu. êt factum est dum
haesitarent de hoc. duo adstiterunt iuxta illas.
ecce uiri in ueste. fulgenti. ^ cum timerent
autem. et declinarent uultum in terram. dixerunt ad illas. quid quaeritis uiuentem cum
mortuis. " non est hie. sed surre.xit. recordamini. qualiter locutus est uobis. cum adhuc
in galileam esset ' dicens. quia oportet filium hominis. tradi in manus hominum peccatorum.
et crucifigi. et tertia die resurgere. * et recordatae sunt uerborum eius. * et regressae a
monumento nuntiauerunt haec omnia illis undecim. et ceteris omnibus, ^"erat autem maria.
magdalene. et iohanna. et maria iacobi. et ceterae quae cum eis erant. quae dicebant ad
d, cum gr. D. inuenierunt D et u. 3. a mono- om. non est hie c. surrexit {f)y(p9rf) codd. plur.
raento E ; ad monumentum Z*{corr. T?) I* ; om. b. et vg.fq r" 5 aur.: resurrexit ACIMOXY 6'. iok.
3. et ingresse E\V ; et regressae D ; introeuntes oxoii., Par. lat. 2, r ( +a mortuis). recordamini;
autem d, cum uenissent au. c. om. domini iesu memoramini a e, remem. b ff^ I r, commem. c,
a b d e ff-i I r el gr. D. mementote d. qualiter (iiis) sicut a quae c, :
;
4. dum: cum JP. mente(-tae E)consternatae quanta d et oaa D. loquutus H©. est sit KO* :
(-te RW)essent'; erant T, sunt V. e I q r\ cf. gr. iv XZ c ff, aur. uobis uobiscum E. quum :
;
Tw avoptiadai avrd^ mente consternarentur D* : + autem F. athuc FMY, aduc T. galilea CH"©
{sed cofrS)y me. contristarentur _^ aporiarentur d^ ; ORW, -lia D, gallilea G.
haesitarent f^ stuperent a c. de die E. isto : 7- hoportet C. otii. in manus . . crucifigi a.
ipso D
facto b. ecce codd, vg. et gr.
; at. pauc. D om. hominum TX gr. min. om. peccatorum
et ecce DER b e I q r5 et gr. plur. xal iSov. duo : /' (/ e ff., I r* et gr. D. cruci affigi c. diae C.
•II- D. u'ri R ; om. D. steterunt : state KT ; > tertia (terc. E, -III. D) die DEJQR uett. plur.
adstiterunt a c i/(adsis.) y r. secus iuxta KOVZ : resurgere (avaarrivai) : resurget JT ; iyfpSrji'at A
a f aur. illos 2,*(corr. Z'). ueste: amictu d. sed resurgere 5 («o« surgere, c/. u. 6).
fulgente Q ; scoruscanti d, splendida^^^. 8. recordate W ; memoratae a d e*, remem.
5. uariant uett. timore autem adprehensae b e''
ff.^
I q r, commem. c. uerbum D. eius :
inclinantes faciem ad terram dix. etc. a, timentibus horum gat. a b eff^ I r.

au. de his factis (ucl quae fiebant) illis et inclinan- 9. regresse W ; egressae KC" (-se O*) ff. ;
tibus uul. in t. dix. S ; in timore autem (et timidae reuersae a c {+ sunt);/, a : de DQ. monom. E ;
r") factae inclinauerunt (decl. r") uultus suos + et Z*. om. a monum. abed eff^, I r et gr. D.
(uultum r) in terra ad illi dix. (et dix. ?') d r cum nunciau. \VS<!E ; renuntiau. a b c e q r. hec W et
gr. D ; ita habet ucrsum c conterritae au. inclin- u. 10. undecim : -xi. DRW ; + apostolis c r,
auerunt faciem in terram illi autem dix quem + discipulis e. caeteris Da'0*RY6"|§ ; rcliquis
quaeritis iesum nazarenum. quum H0. om. et c d.
E. dcclinauerunt EV. illas eas DR.

: queritis 10. om. erat autem d et gr. ADr al. 40.
E. uiuum a d. mortus K, mortuiis R*. magdalene : -lenae a'XEa'lJM'RYZ, -laenae ;
6. non . . . surr. om. a b d c ff^l r* et gr. D -lena K. ioanna SflT, ionna D. iacobi : ioseph
XXIV. n-i7.] EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM, 477
^'
et uisa sunt ante illos sicut nomine emmaus
deliramentum uerba ista 1* et ipsi loquebantur ad inuicem
et non credebant illis. de his omnibus quae acciderant
^^ Petrus autem surgens cucurrit ad mo- '^
et factum est dum fabularentur
numentum et secum quaererent
et procumbens uidit et ipse iesus adpropinquans
linteamina posita ibat cum illis
et abiit secum mirans ^^

oculi autem eorum tenebantur ne eum
quod factum fuerat. agnoscerent
^'^
'^ Et ecce duo ex illis ibant et ait ad illos
ipsa die in castellum qui sunt hi sermones quos confertis ad

quod erat in spatio stadiorum inuicem ambulantes
sexaginta ab hierusalem et estis tristes ?
apostolos haec. ''et uisa sunt coram illos. quasi deliramentum uerba illarum. et non
credebant illis.
'^
petrus autem surgens cucurrit ad monumentum. et procumbens. uidet
'' et ecce duo ex ipsis
linteamina sola posita. et abiit mirans secum. quod factum fuerat.
ibant. eadem die in castellum quod aberat spatio stadiorum. lx. ab hierusalem nomine
emmaus. '* et ipsi loquebantur ad inuicem de his omnibus quae acciderant. '^ et factum
est. dum fabularentur. et secum conquirerent. et ipse iesus adpropinquans ibat cum eis.
" oculi autem eorum tenebantur. ne eum agnoscerent. " et ait ad illos. qui sunt hi sermones
E3""i'R, iacobi et ioseph gat. caeterae D3'GT^, tellum : mnnicipitim a (pergit stadios habentem
cetere 0*W, cetera T* ; reliquae a c, quum T. etc.). erat iaiom. CD)spatlo (spac. W) =
quod
eis ; ipsis WC b e q; illis DQ. om. quae . . . dTT€xovfjav quod aberat bfir, quod abest c; iter
:
erant c. om. quae sec. b d e ff^ qZ €t gr. N*ABD habentis d. stadiorum + centum 3'( centum) F :
al. plur. ad et Y, apostulos G. >• haec ad

: {c)GO*iut udtur sed erasum)Y cum gr. XIK*N*n
apos. > haec die. ad apos. b eff^ q om. quae
ER, \ l^S etc. sexaginta: -lx- DEFORTWZ ; septem
die. haec /.
. . . e. hyerus.DH, iherus. C, ierus. vg. emmahus
11. oissasuntD; parueruntf/. ante illos {ivw- C, emaus W, aemanus gat., ammaus DE*H'R,
1TL0V avTo/v) apud il. c, coram illis (_/") S, in
: ulammaus d; cleofas et ammaus b, ammaus et
conspectu eorum d; illis a, apostolis /. sicuti C am. ; cleopas eff„.
JZ*( + Z^). deliramentum (dilir. O*, deler. H'Y) 14. loquebantur (luî'Aot/r) : fabulabantur bed
= \ypos: deliramenta 9^GZ*, deleramenta DER; e ff, I r {b), tractabant a. adinuicem una ductu.
delira a, derisns d. credebant v c/. rjiriaTovv) codd. YT et u. 17. 32 ; om.gat. a b ff,^ I r et gr. A. hiis
uett. et cod. caraf. : crediderunt vg. et edd. uctt. E*a'RW. que DE. accederant DEO*R; con-
monomentum YJîsed corr,)^ monumentom
12. tigerant a d.
'^*{corr. H'). procumbens procum R as- : ; 15. fabularentur {gr. iv t£ oixiKfxv) : famularen
piciens^. uidit: nidet (fiKivii) CGMXZ Bentl. R ; confabularentur E gat. ; tractarent a ; + ad
lintiamina D3P, lintheam. W. posita cum A5P inuicem T. om.. et secum qu. a b ffn_ I r et syr.
(poss.)KrO*X*YZ* 5 {iwn A) Bentl. et gr. N*AKn cu. quererent DW. adpropinquans («7Yi<ros)
69 al. 3 : sola posita afCEGH0IJKM(posit.)O'=T codd. (-quas Z*) : appr. AHKM"0'^QTVWX''Y vg.
VWX"Z' vg. Tisch. cfff.^ (> pos. sola) aur. et gr. Tisch., adpropians d; ascendens a; superuenit et
plur., et sola possita DQR. abit R, habiit C b ff.^ I r. ibat : simul ibat d, comitabatur ace;
abiens J. mirans migrans Q. Uersum uncis : gr. avvetropiviTo.
includunt W. H. et om. Tisch. T. G. 8, cum D"'' 16. hocnli C. eorum AffE3'FHMM'QX*Y
a b d e I r syr. hr.* F lohannem (xx. 6-8) ; uett. plur. : illorum CGQIJKORTVWX'Z vg. ff^
sequitur. Post illis a. n habet e LXXVIII in texiu I aur., ipsorum r ; om. D. detinebantnr c, grauati
non in margine post ;
u. \\ deficit q ad u. 40. erant e, tenebraebantur r. agnuscerent G, cognosc.
13. duo: -lI- D; + uiri E. iUis : ipsis D; d e. > agn. eum ER a {d) r S.
discipulis O"". ibant : erant euntes a c (om. etadinit.: E tantttmM. qui: quid GY.
17.
euntes)</(abeuntes)/- S. ipsa ipse G : ; hoc ipsa quae s. uerba ista eU. a d. hii ff'DES'HIRTWY.
F. diae C. in pr. : ad EO*corr. O"'). cas- confertis {dvTi0a\\<Tc) : conuertis R; refertis
3 R
478 EUAN

Wordsworth, White. Quattuor Euangelia: Secundum Editionem Sancti Hieronymi. 1889.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Wordsworth, White. Quattuor Euangelia: Secundum Editionem Sancti Hieronymi. 1889.

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wordsworth, White. Quattuor Euangelia: Secundum Editionem Sancti Hieronymi. 1889.

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

m0

Catalog No.A-<i^^ai/F 6 /?*?*"

Family /Nj>OfcO RoT»e*VfJ

Language /-'VT'I M/\

APUD HENRICUM FROWDE

SECUNDUM EDITIONEM SANCTI HIERONYMI

AD CODTCUM M A NUSCRIPTORUM FIDEM RhX'ENSUIT

lOHANNES WORDSWORTH, S.T.P.

IN OPERIS SOCIETATEM ADSUMTO

HENRICO lULIANO WHITE, A.M.

PARS PRIOR — QUATTUOR EUANGELIA

Secundus „ „ „ XXVI" „ Mart. „ „ mdcccxci

Tertius „ „ „ XXX" „ Dec. „ „ mdcccxcii

Quartus „ „ „ viiio „ Mart. „ „ mdcccxcv

ANNO • MILLESIMO • TRECENTESIMO

POST • BAPTISMVM • ETHELBERTI • REGIS

PROPTER • SOCIETATEM • REGNI • ET •

HVNC • SANCTORVM • EVANGELIORVM • CODICEM

IN HOC PRIMO UOLUMINE INSUNT HAEC

Cap. I. De operis ratione et de difficultatibus eius vii

II. De editorum societate inter se et de illis qui nos adiuuerunt . . . viii

III. Codicum manuscriptorum elenchus quos in euangeliis perpetuo citamus . x

IV. De editione Ric. Bentleii, cum conspectu lectionis Bentleianae et elencho

VI. Editiones praecipuae saepius a nobis uel perpetuo citatae . . . xxviii

VII. Editiones aliae, penes nos, in locis difficilioribus citatae . . . xxix

X. De notularum nostrarum forma xxxiv

XI. Delectus notularum lectoris notatu digniorum xxxiv

XII. De orthographia codicis Cauensis xxxvii

Epistula ad Damasum. '

Monitum Anonymum. ' Sciendum etiam ne quis ignarum,' etc

Eusebii Epistula ad Carpianum. ' Eusebius Carpiano fratri,' etc. ... S

PROLOGUS ex COMiMENTARIO HlERGNYMI IN MaTTHEUM.

Praefatio uel argumentum Matthei ignoti auctoris fortasse ex Graeco uersa.

Initium Euangelii secundum Mattheum ex codice Sangermanensi Par. Lat.

EUANGELIUM SECUNDUM MARCUM iSg-268

Praefatio uel argumentum Lucae ;

EUANGELIUM SECUNDUM LUCAM 307-483

EUANGELIUM SECUNDUM lOHANNEM 507-649

Pars I. De Hieronymi ipsius proposito 655-656

3. De sectionibus Ammonianis in euangeliis

PRAEFATIO EDITORUM PROLEGOMENORUM

Cap. I. De operis ratione et de difficultatibus ems.

Secunda est recordatio ueteris interpretationis, uel illius quae Hieronymo ad

praesenti temperamus ne iudicium nostrum de codicum inter se ratione et de

Testes etiam Graecos plerumque ex Tischendorfii editione octaua, ubi operae

Cap. II. De editormn socictatc inter se et de illis qui nos adintiermit.

Restat ut de ratione laborum nostrorum inter se pauca dicamus. Forma

Frisingensisnunc Monacensis simili modo exscriptus (5) Fragmenta Sangallensia n (Mt.;

progressus est ut a S. Mattliei capitulo primo ad S. Marci capitulum septimum

sustinuit, et in notulis nouis componendis et in ueteribus recensendis emendan-

hominum sine ulla inuidia in his studiis Christianis beneuola consuetude. Ex

Sanday optimus amicorum, F. Madan, W. C. Bell e coll. Aen.

Magister et Socii Collegii S. Trinitatis qui Bentleii libros humanissime commoda-

In Museo Britannico, E. Maunde Thompson et G. F. Warner, rei nostrae

bibliotheca Stonyhurstensi, W. H. Eyre, et Herbertus Lucas.

et bibliothecarii L. Sieber, Basileensis, et I. Idtenson, Sangallensis, humanissimi

X PRAEFATIO. CAP. HI. CODICUM NOSTRORUM ELENCHUS.

theciscuram codicum manuscriptorum agentes, et praesertim Samuel Berger,

Catalog No.A-<i^^ai/F 6 /??"

10 excidetur . . mittetur : exciditur. mit- . . 12 medico; 18 om. domine 28 > pos- ;

titur. sum hoc; {om. nobis); 35 circumibat ;

12 om. lesus; 14 prophetam + dicen- reuertetur ad uos : > ad uos reuertetur ;

28 (> duodecim sedes) 29 reliquit. ; esset lesus 10 07n. huic* 14 dicebatur ; ; :

etmanentem); z)ijo: (ipsum); i2expellit; 29 quia quod ; 30 > cognoscens in

29 > dicitis esse; ^i eos : illos ; > minuta duo).

eum interrogare* ; 33 esset* ; 34 > inter tradit ; 43 ex; 45 ofn. Aue

quod; 39 (baptisma) ; i^^w : quod; 400m. obiiciunt) ; 61 dicit; om.Dei; 62 > a