Finansijsko obrazovanje o bankama i bankarskim uslugama

Uvod Danas je gotovo je nemogue zamisliti ivot bez banaka. Svi koristimo iroki spektar bankarskih proizvoda za plaanja, tednju, finansiranje trenutne potronje i dugorone investicije, kupovinu finansijske imovine i tako dalje. Meutim, klijenti esto nemaju osnovna znanja o ovim proizvodima i ne razumiju finansijsku regulativu o bankama, a ni svoja prava i odgovornosti u poslovanju s bankama. Slijedei preporuke Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD) o finansijskom obrazovanju, Centralna banka Bosne i Hercegovine, uz pomo USAID-ovog projekta PARE, eli da doprinese podizanju finansijske pismenosti u Bosni i Hercegovini. Sadraji na ovim web stranicama su napravljeni prema sljedeim principima:

Finansijsko obrazovanje treba biti jasno razdvojeno od komercijalnih savjeta; Javne institucije i drugi uesnici trebaju da promoviraju objektivno i neutralno finansijsko obrazovanje.

Finansijsko obrazovanje omoguuje da klijenti dobiju informacije koje su neophodne da bi donijeli razlonu odluku, bez uticaja neobjektivnih i zavaravajuih postupaka, kao i da bi razumjeli mehanizme za rjeavanje sporova kada transakcije pou u krivom smjeru, te da bi znali da zatite povjerljivost linih informacija. Finansijsko obrazovanje daje klijentima znanje, vjetine da razumiju i procijene informacije i da steknu povjerenje. To im omoguava da koriste finansijske proizvode i usluge za sebe i svoje porodice. Zatita potroaa i finansijska pismenost zajedno pruaju jasan skup pravila za poslovanje izmeu finansijskih kompanija i njihovih klijenata, te pomae da se smanji razlika u nivou znanja. U kombinaciji s adekvatnom finansijskom regulativom, finansijsko obrazovanje moe znaajno doprinijeti stabilnosti finansijskog sektora. Vea raspoloivost finansijskih usluga je vaan cilj, naroito u zemljama u razvoju. Tako, bankarski rauni s niskim trokovima mogu biti poetni proizvod koji e nove klijente uvesti u finansijski sektor. I dok vea raspoloivost finansijskih usluga doprinosi stimulisanju ekonomije, finansijske institucije i klijenti trebaju se odgovorno ponaati pri koritenju finansijskih usluga. Globalna finansijska kriza je ukazala na vanost zatite potroaa i finansijske pismenosti za dugoronu stabilnost finansijskog sektora. Brzi porast kreditiranja pojedinaca u posljednjim godinama je doveo mnoga domainstva u probleme zbog nerazumijevanja rizika i obaveza ili svih raspoloivih opcija. Finansijske institucije su transferisale finansijske rizike na pojedince koji su postali izloeniji novim tipovima rizika, naroito onim vezanim za strane valute i promjenljive kamatne stope. OECD je razvio iroko prihvaenu i sveobuhvatnu definiciju finansijskog obrazovanja koje ukljuuje razliite korake u procesu izgradnje sposobnosti, poevi od osvijetenosti i naprednog saznavanja do sposobnosti promjene ponaanja:

Finansijsko obrazovanje je proces u kom potroai/investitori poboljavaju svoje razumijevanje finansijskih proizvoda i pojmova i, kroz informacije, instrukcije i/ili objektivne savjete, razvijaju svoje sposobnosti i povjerenje da bi postali svjesni (finansijskih) rizika i mogunosti pravljenja valjanih odabira, da bi znali gdje da trae pomo i da poduzmu druge efikasne mjere da bi poboljali svoje finansijsko stanje i zatitu. Finansijsko obrazovanje klijenata i njihova osvijetenost postali su izuzetno vani zbog sljedeih razloga:

Pojedinci su sve vie ukljueni u donoenje finansijskih odluka koje su im neophodne da osiguraju svoj budui standard, a s manje oslanjanja na vladine programe pomoi i s veom linom tednjom u privatnim finansijskim institucijama (to ukljuuje kredite i depozite kod banaka, kao i zdravstveno osiguranje, planiranje penzije i druge oblike osiguranja); Oekivani ivotni vijek je dui, tako da klijenti trebaju da izgrade dugoronu vezu s finansijskim institucijama; Sve vie pojedinci investiraju vei dio svog prihoda u finansijsku imovinu; Finansijske usluge i proizvodi u trinoj ekonomiji imaju naglaenu kompleksnost; Teko je dobiti punu finansijsku informaciju; Nivo finansijske pismenosti i sposobnosti pojedinaca je veoma nizak, a pojedinci obino precjenjuju vlastita finansijska znanja i vjetine; Povjerenje u finansijske institucije je nisko; Za neke ranjive grupe je naroito velika vjerovatnoa da budu pogoene.

Cilj ovih web stranica je da prui neka osnova znanja o kljunim bankarskim proizvodima i uslugama u Bosni i Hercegovini. Sadraj je prilagoen iroj javnosti i treba da pomogne prosjenom klijentu da razumije glavne karakteristike bankarskih proizvoda, kao i svoja prava i obaveze u poslovanju s bankama. Uz objanjenje proizvoda i usluga, tekst takoe daje smjernice kako ih koristiti da bi se izbjegle finansijske tekoe. Poglavlje o bankarskim proizvodima i uslugama ima etiri podkomponente:

Tekui raun tednja Krediti (stambeni i potroaki) Kreditne kartice

Ove informacije ne predstavljaju slubeni stav niti Centralne banke Bosne i Hercegovine niti USAID-a i ne mogu biti zakonski obavezujue ni za jednu od ovih institucija.