Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 20

NERACA MASSA

BALL MILL
Kapasitas batu fosfat = 3200 kg/jam
masuk

BALL MILL

keluar

massa masuk = massa keluar = 3200 kg/jam


REAKTOR
H2SO4
H2O

Batu fosfat

REAKTOR

super fosfat

P2O5 = 34,3%
Al2O3 = 2,41%
CaO = 43,21%
Na2O = 0,05%
K2O = 0,12%
Fe2O3 = 0,18%
MgO = 1,11%
SiO2 = 13,34%
SO3 = 0,02%
MnO = 1%
TiO2 = 0,15%
H2O = 4,01%
Reaksi utama : Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 + 4H2O CaH4(PO4)2 + 2CaSO4.2H2O
Reaksi samping : CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O
Fe2O3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3H2O
TiO2 + 2H2SO4 Ti(SO4)2 + 2H2O
Al2O3 + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2O
MgO + H2SO4 MgSO4 + H2O

MnO + H2SO4 MnSO4 + H2O


K2O + H2SO4 K2SO4 + H2O
Na2O + H2SO4 Na2SO4 + H2O
Konversi = 100%
Kandungan batuan fosfat
P2O5

= 34,3% x 3200

= 1097,6 kg/jam

Al2O3 = 2,41% x 3200

= 77,12 kg/jam

CaO

= 1382,72 kg/jam

= 43,21% x 3200

Na2O = 0,05% x 3200

= 1,6 kg/jam

K2O

= 0,12% x 3200

= 3,84 kg/jam

Fe2O3 = 0,18% x 3200

= 8,96 kg/jam

MgO = 1,11% x 3200

= 35,52 kg/jam

SiO2

= 13,34% x 3200

= 426,88 kg/jam

SO3

= 0,02% x 3200

= 0,64 kg/jam

MnO = 1% x 3200

= 32 kg/jam

TiO2

= 0,15% x 3200

= 4,8 kg/jam

H2O

= 4,01% x 3200

= 128,32 kg/jam
3200 kg/jam

1. 3CaO + P2O5 Ca3(PO4)2


Massa P2O5 = 1097,6 kg/jam
Mol P2O5 =
= 7,7296 kgmol
CaO yang bereaksi = 3 x 7,7296 kgmol x 56 kg/kgmol
= 1298,5728 kg/jam
Ca3(PO4)2 yang terbentuk = mol P2O5 x Mr Ca3(PO4)2
= 7,7296 kgmol x 310 kg/kgmol
= 2396,176 kg/jam
Sisa CaO = massa CaO CaO yang bereaksi
= (1382,72 1298,5728) kg/jam
= 84,1472 kg/jam
2. CaO + SO3 CaSO4
Massa SO3 = 0,64 kg/jam
Mol SO3 =
= 0,008 kgmol
CaO yang bereaksi = mol SO3 x Mr CaO
= 0,008 kgmol x 56 kg/kgmol
= 0,448 kg/jam
CaSO4 yang terbentuk = mol SO3 x Mr CaSO4

= 0,008 kgmol x 136 kg/kgmol


= 1,008 kg/jam
Sisa CaO setelah bereaksi = sisa CaO CaO yang bereaksi
= (84,1472 0,448) kg/jam
= 83,6992 kg/jam
Komposisi batu fosfat setelah terjadi reaksi :
Ca3(PO4)2 = 2396,176 kg/jam
Al2O3 = 77,12 kg/jam
CaO = 83,6992 kg/jam
Na2O = 1,6 kg/jam
K2O = 3,84 kg/jam
Fe2O3 = 8,96 kg/jam
MgO = 35,52 kg/jam
SiO2 = 426,88 kg/jam
CaSO4 = 1,088 kg/jam
MnO = 32 kg/jam
TiO2 = 4,8 kg/jam
H2O = 128,32 kg/jam
3200,0032 kg/jam
MENGHITUNG JUMLAH H2SO4 YANG DIBUTUHKAN
Reaksi utama : Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 + 4H2O CaH4(PO4)2 + 2CaSO4.2H2O
Massa Ca3(PO4)2 = 2396,176 kg/jam
Mol Ca3(PO4)2 =

= 7,7296 kgmol

H2SO4 yang dibutuhkan = 2 x mol Ca3(PO4)2 x Mr H2SO4


= 2 x 7,7296 x 98
= 1515,0016 kg/jam
H2O yang bereaksi = 4 x mol Ca3(PO4)2 x Mr H2O
= 4 x 7,7296 x 18
= 556,5312 kg/jam
CaH4(PO4)2 yang terbentuk = mol Ca3(PO4)2 x Mr CaH4(PO4)2
= 7,7296 x 234

= 1808,7264 kg/jam
CaSO4.2H2O yang terbentuk = 2 x mol Ca3(PO4)2 x Mr CaSO4.2H2O
= 2 x 7,7296 x 172
= 2658,9824 kg/jam
Reaksi samping :
1. CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O
Massa CaO = 83,6992 kg/jam
Mol CaO =
= 1,4946 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = mol CaO x Mr H2SO4
= 1,4946 x 98
= 146,4708 kg/jam
H2O yang terbentuk = mol CaO x Mr H2O
= 1,4946 x 18
= 26,9028 kg/jam
CaSO4 yang terbentuk = mol CaO x Mr CaSO4
= 1,4946 x 136
= 203,2656 kg/jam
2. Fe2O3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3H2O
Massa Fe2O3 = 8,96 kg/jam
Mol Fe2O3 =
= 0,056 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = mol Fe2O3 x Mr H2SO4
= 0,056 x 98
= 5,488 kg/jam
H2O yang terbentuk = mol Fe2O3 x Mr H2O
= 0,056 x 18
= 1,008 kg/jam
Fe2(SO4)3 yang terbentuk = mol Fe2O3 x Mr Fe2(SO4)3
= 0,056 x 400
= 22,4 kg/jam
3. TiO2 + 2H2SO4 Ti(SO4)2 + 2H2O
Massa TiO2 = 4,8 kg/jam
Mol TiO2 = = 0,06 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = 2 x mol TiO2 x Mr H2SO4
= 2 x 0,06 x 98
= 11,76 kg/jam
H2O yang terbentuk = 2 x mol TiO2 x Mr H2O
= 2 x 0,06 x 18
= 2,16 kg/jam
Ti(SO4)2 yang terbentuk = mol TiO2 x Mr Ti(SO4)2
= 0,06 x 240
= 14,4 kg/jam
4. Al2O3 + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2O
Massa Al2O3 = 77,12 kg/jam
Mol Al2O3 =
= 0,7561 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = 3 x mol Al2O3 x Mr H2SO4

5.

6.

7.

8.

= 3 x 0,7561 x 98
= 222,2934 kg/jam
H2O yang terbentuk = 3 x mol Al2O3 x Mr H2O
= 3 x 0,7561 x 18
= 40,8294 kg/jam
Al2(SO4)3 yang terbentuk = mol Al2O3 x Mr Al2(SO4)3
= 0,7561 x 342
= 258,5862 kg/jam
MgO + H2SO4 MgSO4 + H2O
Massa MgO = 35,52 kg/jam
Mol MgO =
= 0,888 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = mol MgO x Mr H2SO4
= 0,888 x 98
= 87,024 kg/jam
H2O yang terbentuk = mol MgO x Mr H2O
= 0,888 x 18
= 15,984 kg/jam
MgSO4 yang terbentuk = mol MgO x Mr MgSO4
= 0,888 x 120
= 106,56 kg/jam
MnO + H2SO4 MnSO4 + H2O
Massa MnO = 32 kg/jam
Mol MnO = = 0,4507 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = mol MnO x Mr H2SO4
= 0,4507 x 98
= 44,1686 kg/jam
H2O yang terbentuk = mol MnO x Mr H2O
= 0,4507 x 18
= 8,1126 kg/jam
MnSO4 yang terbentuk = mol MnO x Mr MnSO4
= 0,4507 x 342
= 154,1396 kg/jam
K2O + H2SO4 K2SO4 + H2O
Massa K2O = 3,84 kg/jam
Mol K2O =
= 0,0409 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = mol K2O x Mr H2SO4
= 0,0409 x 98
= 4,0082 kg/jam
H2O yang terbentuk = mol K2O x Mr H2O
= 0,0409 x 18
= 0,7362 kg/jam
K2SO4 yang terbentuk = mol K2O x Mr K2SO4
= 0,0409 x 174
= 7,1166 kg/jam
Na2O + H2SO4 Na2SO4 + H2O
Massa Na2O = 1,6 kg/jam
Mol Na2O = = 0,0258 kgmol
H2SO4 yang dibutuhkan = mol Na2O x Mr H2SO4

= 0,0258 x 98
= 2,5284 kg/jam
H2O yang terbentuk = mol Na2O x Mr H2O
= 0,0258 x 18
= 0,4644 kg/jam
Na2SO4 yang terbentuk = mol Na2O x Mr Na2SO4
= 0,0258 x 142
= 3,6636 kg/jam
Dari perhitungan reaksi samping dan reaksi utama diperoleh :
Total kebutuhan H2SO4 = 2038,742 kg/jam
H2O yang bereaksi pada reaksi utama = 556,5312 kg/jam
H2O yang terbentuk pada reaksi samping = 2,237 kg/jam
Larutan H2SO4 yang masuk adalah 69% sehingga :
69% =
0,69 =
x = 915,957 kg/jam
Total larutan H2SO4 masuk = (2038,743 + 915,957) kg/jam
= 2954,7 kg/jam
Total H2O masuk = massa H2O + massa H2O pada reaksi utama
= 128,32 + 915,957
= 1044,277 kg/jam
Total H2O keluar = (1044,277 + 2,237 556,5312) kg/jam
= 489,9828 kg/jam
MASUK
Komponen
Batu Fosfat
P2O5
Al2O3
CaO
Na2O
K2O
Fe2O3
MgO
CaSO4
SiO2
MnO
TiO2

KELUAR
Massa
(kg/jam)
2396,176
77,12
83,6992
1,6
3,84
8,96
35,52
1,088
426,88
32
4,8

Komponen
CaH4(PO4)2
CaSO4.2H2O
CaSO4
Fe2(SO4)3
MgSO4
MnSO4
K2SO4
TiSO4
SiO2
Al2(SO4)3
Na2SO4

Massa
(kg/jam)
1808,7264
2658,9824
203,2656
22,4
106,56
154,1396
7,1166
14,4
426,88
258,5862
3,6636

H2O
H2SO4
H2O
TOTAL

128,32
2038,742 H2O
915,957
6154,7032 TOTAL

489,9828
6154,7032

DILUTION TANK
H2SO4 98%

DILUTION TANK

H2O

H2SO4 69%
MASUK (Larutan H2SO4 98%)
Larutan H2SO4 keseluruhan =

x 2038,742

= 2080,34898 kg/jam
Massa H2O =

x 2080,34898

= 41,60698 kg/jam
H2O masuk = 915,957 - 41,60698
= 874,35 kg/jam
KELUAR (larutan H2SO4 69%)
Larutan H2SO4 keseluruhan =

x 2038,742

= 2954,699 kg/jam
MASUK
Larutan H2SO4 98%

2080,34898

H2O

874,35

total

2954,699

ROTARY DRYER
Ke cyclone
Air + partikel 2%

Dari granulator

ROTARY DRYER

produk

KELUAR
Larutan H2SO4 69%

2954,699

total

2954,699

Massa super fosfat yang amsuk dari granulator = 2954,699 kg/hari


Jumlah bahan tanpa H2O = massa total massa H2O yang ,masuk ke cyclone
= (2954,699 489,9828) kg/hari
= 2464,7162 kg/hari
Jumlah H2O dalam produk
Kadar H2O =

x 100%

x 100%

= 16,58%
Jumlah H2O dalam produk = 10%
10% =
10% =
X = 273,858 kg/hari
Jumlah H2O yang menguap =
Asumsi : partikel yang terbuang keatas 2%
Partikel yang terbawa ke cyclone :
CaH4(PO4)2

= 2% x 1808,7264

CaSO4.2H2O = 2% x 2658,9824
CaSO4 = 2% x 203,2656

= 36,175
= 53,1796

= 4,065

Fe2(SO4)3

= 2% x 22,4

= 0,448

MgSO4

= 2% x 106,56

= 2,1312

MnSO4

= 2% x 154,1396

= 3,083

Na2SO4

= 2% x 3,6636

= 0,073

K2SO4 = 2% x 7,1166

= 0,1423

Ti(SO4)2

= 2% x 14,4

= 0,288

SiO2

= 2% x 426,88

= 8,5376

Al2(SO4)3

= 2% x 258,5862

= 5,1717
= 113,294

Partikel yang masuk sebagai produk :

CaH4(PO4)2

= 1808,7264 - 36,175

= 1772,5514

CaSO4.2H2O = 2658,9824 - 53,1796


CaSO4 = 203,2656 - 4,065

= 2605,803

= 199,201

Fe2(SO4)3

= 22,4 - 0,448

= 21,952

MgSO4

= 106,56 - 2,1312

= 104,429

MnSO4

= 154,1396 - 3,083

= 151,057

Na2SO4

= 3,6636 - 0,073

= 3,591

K2SO4 = 7,1166 - 0,1423

= 6,974

Ti(SO4)2

= 14,4 - 0,288

= 14,112

SiO2

= 426,88 - 8,5376

= 418,342

Al2(SO4)3

= 258,5862 - 5,1717

= 253,415
= 5551,427

MASUK
Komponen
Dari
Granulator
CaH4(PO4)2
CaSO4.2H2O
CaSO4
Fe2(SO4)3
MgSO4
MnSO4
Na2SO4
K2SO4
Ti(SO4)2
SiO2
Al2(SO4)3
H2O

Massa
(kg/jam)

1808,7264
2658,9824
203,2656
22,4
106,56
154,1396
3,6636
7,1166
14,4
426,88
258,5862
489,9828

KELUAR
Massa
Komponen
(kg/jam)
Partikel yang
Masuk
CaH4(PO4)2
1772,5514
CaSO4.2H2O
2605,803
CaSO4
199,201
Fe2(SO4)3
21,952
MgSO4
104,429
MnSO4
151,057
Na2SO4
3,591
K2SO4
6,974
Ti(SO4)2
14,112
SiO2
418,342
Al2(SO4)3
253,415
Total
5551,427
Ke Cyclone
CaH4(PO4)2
36,175
CaSO4.2H2O
53,1796
CaSO4
4,065
Fe2(SO4)3
0,448
MgSO4
2,1312
MnSO4
3,083
Na2SO4
0,073
K2SO4
0,1423

Ti(SO4)2
SiO2
Al2(SO4)3
Total
H2O
6154,7032
Total

Total

0,288
8,5376
5,1717
113,294
489,9828
6154,7032

CYCLONE
Air, udara

Dari dryer

CYCLONE

Produk
Asumsi :
H2O yang terikut udara : 489,9828 kg/jam
Partikel yang dapat ditangkap secara keseluruhan : 113,294 kg/jam
MASUK
Komponen

Massa
(kg/jam)

Dari Dryer
CaH4(PO4)2
CaSO4.2H2O
CaSO4
Fe2(SO4)3
MgSO4
MnSO4
Na2SO4
K2SO4
Ti(SO4)2
SiO2
Al2(SO4)3
H2O

36,175
53,1796
4,065
0,448
2,1312
3,083
0,073
0,1423
0,288
8,5376
5,1717
489,9828

Total

603,277

KELUAR
Komponen
Menuju Udara
H2O
Menuju Rotary Dryer
CaH4(PO4)2
CaSO4.2H2O
CaSO4
Fe2(SO4)3
MgSO4
MnSO4
Na2SO4
K2SO4
Ti(SO4)2
SiO2
Al2(SO4)3
Total

Massa
(kg/jam)
489,9828
36,175
53,1796
4,065
0,448
2,1312
3,083
0,073
0,1423
0,288
8,5376
5,1717
603,277

NERACA PANAS
REAKTOR
Batu fosfat

asam sulfat 69%

30oC

30oC
REAKTOR

60oC
Super fosfat
Kapasitas panas
P2O5 = 15,72 + 0,1092T
Al2O3 = 22,08 + 0,008971T 522500T-2
CaO = 10,00 + 0,004840T 108000T-2
Na2O = 16,4 kal/mol K
K2O = 16,4 kal/mol K
Fe2O3 = 24,72 + 0,01604T 423400T-2
MgO = 10,86 + 0,001197T 208700T-2
SiO2 = 12,80 + 0,004470T 302000T-2
MnO = 7,43 + 0,01038T 0,00000362T2
TiO2 = 11,81 + 0,00754T 41900T-2
H2O = 18,2964 + 47,212 x 10-2T 133,88 x 10-5T2 + 1314,2 x 10-9T3
CaCO3 = 19,68 + 0,001189T 307600T-2
CaSO4 = 18,52 + 0,021970T 156800T-2
MASUK
Batu fosfat
Tref = 25oC = 298.15 K
T = 30oC = 303,15 K
1. H Ca3(PO4)2 =

= 1876398,275 kal
= 1876,398 kkal
2. H Al2O3 =

= 71813,28 kal
= 71,813 kkal

3. H CaO =

= 76676,289 kal
= 76,676 kkal
4. H Fe2O3 =

= 6960,234 kal
= 6,960 kkal
5. H MgO =

= 39564,154 kal
= 39,564 kkal
6. H SiO2 =

= 383709,372 kal
= 383,709 kkal
7. H CaSO4 =

= 935,6185 kal
= 0,936 kkal
8. H MnO =

= 23038,932 kal
= 23,039 kkal
9. H TiO2 =

= 4083,997 kal
= 4,084 kkal
10. H H2O =

= 2671151,995 J x
= 638420,6488 kal
= 638,421 kkal

11. H Na2O = x 16,4 (303,15 298,15) x 1000


= 2116,129 kal
= 2,116 kkal
12. H K2O =
x 16,4 (303,15 298,15) x 1000
= 3349,787 kal

= 3,350 kkal
H batu fosfat masuk = 3127,066 kkal
H2SO4
1. H H2SO4 =

= 14914775,96 kal
= 14914,78 kkal
2. H H2O =

= 19066866,95 kal
= 19066,867 kkal

entalpi masuk H2SO4 69% = (14914,78 + 19066,867) kkal


= 33981,65 kkal
Panas Reaksi pada Suhu 25oC (H reaksi)
Hrx = Hf(produk) - Hf(reaktan)
1. Ca3(PO4)2 + 2H2SO4 + 4H2O CaH4(PO4)2 + 2CaSO4.2H2O
Hrx = [Hf CaH4(PO4)2 + 2 Hf CaSO4.2H2O] [Hf Ca3(PO4)2 + 2 Hf H2SO4 + 4 Hf H2O]
= [-744,44 + 2(-479,33)] [-988,2 + 2(-212,03) + 4(-68,3174)] *
+
= -135,812 kkal
2. Al2O3 + 3H2SO4 Al2(SO4)3 + 3H2O
Hrx = [Hf Al2(SO4)3 + 3 Hf H2O] [Hf Al2O3 + 3 Hf H2SO4]
= [-820,99 + 3(-68,3174)] [-399,09 + 3(-212,03)] *
+
= 6,985 kkal
3. MgO + H2SO4 MgSO4 + H2O
Hrx = [Hf MgSO4 + Hf H2O] [Hf MgO + Hf H2SO4]
= [-304,94 + (-68,3174)] [-143,84 + (-212,03)] *
= -15,44 kkal
4. MnO + H2SO4 MnSO4 + H2O
Hrx = [Hf MnSO4 + Hf H2O] [Hf MnO + Hf H2SO4]
= [-255,78 + (-68,3174)] [-92,04 + (-212,03)] * +
= -9,026 kkal
5. K2O + H2SO4 K2SO4 + H2O
Hrx = [Hf K2SO4 + Hf H2O] [Hf K2O + Hf H2SO4]
= [-342,65 + (-68,3174)] [-86 + (-212,03)] * +
= -4,614 kkal
6. CaO + H2SO4 CaSO4 + H2O
Hrx = [Hf CaSO4 + Hf H2O] [Hf CaO + Hf H2SO4]

= [-338,73 + (-68,3174)] [-151,7 + (-212,03)] *


= -64,743 kkal

7. Fe2O3 + 3H2SO4 Fe2(SO4)3 + 3H2O


Hrx = [Hf Fe2(SO4)3 + 3 Hf H2O] [Hf Fe2O3 + 3 Hf H2SO4]
= [-236,2 + 3(-68,3174)] [-198,5 + 3(-212,03)] * +
= 22,033 kkal
Hrx = -200,617 kkal
KELUAR
Entalpi bahan keluar
Tref = 25oC = 298.15 K
T = 60oC = 333,15 K
1. H CaSO4 =

= 1248,99 kkal
2. H SiO2 =

= 2777,45 kkal
3. H H2O =

= 71695,435 kkal

4. H CaH4(PO4)2 = m . Cp . T
= 1808,7264 (0,188)(60 - 25)
= 11901,4197 kkal
5. H CaSO4.2H2O = (2658,9824) (

) (60 - 25)

= 25322,169 kkal
6. H Fe2(SO4)3 = (22,4) ( ) (333,15 298,15)
= 129,752 kkal
7. H MgSO4 = (106,56) ( ) (333,15 298,15)
= 8298,36 kkal
8. H Al2(SO4)3 = (258,5862) ( ) (333,15 298,15)
= 1680,432 kkal
9. H MnSO4 = (154,1396) ( ) (333,15 298,15)
= 982,512 kkal

10. H K2SO4 = (7,1166) ( ) (333,15 298,15)


= 47,383 kkal
11. H Ti(SO4)2 = (14,4) ( ) (333,15 298,15)
= 102,9 kkal
12. H NaSO4 = (3,6636) ( ) (333,15 298,15)
= 30,521 kkal
H bahan keluar pada 60oC = 124217,324 kkal
Hin + Hrx + Q - Hout = 0
(3127,066 + 33981,65) + 200,617 + Q 124217,324 = 0
Q = 86907,991 kkal
Kebutuhan Air Pendingin
Tmasuk = 30oC
Tkeluar = 60oC
Q = m . Cp . T
86907,991 = m (1) (60 30)
m = 2896,933 kg/jam
panas yang terkandung pada air pendingin
Tref = 25oC
Tkeluar = 30oC
H air pendingin = m . Cp . T
= 2896,933 (1) (30 - 25)
= 14484,665 kkal
panas yang diserap air pendingin
Tmasuk = 30oC
Tkeluar = 60oC
H air pendingin = m . Cp . T
= 2896,933 (1) (60 - 30)
= 101392,66 kkal
MASUK
KELUAR
Komponen
Panas (kkal)
Komponen
Panas (kkal)
Batu fosfat
Ca3(PO4)2
1876,398 CaH4(PO4)2
11901,4197
Al2O3
71,813 CaSO4.2H2O
25322,169
CaO
76,676 CaSO4
1248,99
Na2O
2,116 Fe2(SO4)3
129,752
K2O
3,350 MgSO4
8298,36
Fe2O3
6,960 MnSO4
982,512
MgO
39,564 Na2SO4
30,521
SiO2
383,709 K2SO4
47,383

CaSO4
MnO
TiO2
H2O
TOTAL
Dari dilution tank
H2SO4
H2O
TOTAL
Panas yang diserap air
Hrx
TOTAL

0,936
23,039
4,084
638,421
3127,066

Ti(SO4)2
SiO2
Al2(SO4)3
H2O
TOTAL
Air pendingin

14914,78
19066,867
33981,65
101392,66
200,617
138701,99

ROTARY DRYER

102,9
2777,45
1680,432
71695,435
124217,324
14484,665

TOTAL

138701,989

T1 = 60oC
(udara panas, uap air)

ROTARY
DRYER

t1 = 30oC

T2 = 120oC
MASUK
Tmasuk = 30oC
Tref = 25oC
Cpair = 1
1. H CaH4(PO4)2 = m . Cp . T
= 8354,551 (0,188) (30 - 25)
= 7853,278 kkal
2. H CaSO4.2H2O = 2658,9824 ( ) (30 25)
= 3617,453 kkal
3. H CaSO4 =

= 174,797 kkal
4. H Fe2(SO4)3 = 22,4 ( ) (30 25)
= 18,536 kkal
5. H MgSO4 = 106,56 (

) (30 25)

= 118,18 kkal
6. H MnSO4 = 154,1396 (

) (30 25)

= 140,359 kkal
7. H K2SO4 = 7,1166 ( ) (30 25)
= 6,769 kkal
8. H Na2SO4 = 3,6636 ( ) (30 25)
= 4,3602 kkal
9. H Ti(SO4)2 = 14,4 ( ) (30 25)
= 14,7 kkal
10. H SiO2 =

= 384,285 kkal
11. H Al2(SO4)3 = 258,5862 (
= 240,062 kkal

) (30 25)

12. H H2O = 489,9828 (1) (30 25)


= 2449,914 kkal
Hmasuk = 15022,693 kkal
Panas yang digunakan untuk menguapkan air
Suhu produk keluar = 120oC
Q H2O = m . Cp . T
= 15022,693 (1) (120 - 25)
= 1427155,854 kkal
KELUAR
Tkeluar = 120oC
Tref = 25oC
Cpair = 1
1. H CaH4(PO4)2 = m . Cp . T
= 1808,7264 (0,188) (120 - 25)
= 32303,854 kkal
2. H CaSO4.2H2O = 2658,9824 ( ) (120 25)
= 68731,603 kkal
3. H CaSO4 =

= 3517,900 kkal
4. H Fe2(SO4)3 = 22,4 ( ) (120 25)
= 352,184 kkal

5. H MgSO4 = 106,56 (

) (120 25)

= 2245,421 kkal
6. H MnSO4 = 154,1396 ( ) (120 25)
= 2666,819 kkal
7. H K2SO4 = 7,1166 ( ) (120 25)
= 128,599 kkal
8. H Na2SO4 = 3,6636 ( ) (120 25)
= 82,844 kkal
9. H Ti(SO4)2 = 14,4 ( ) (120 25)
= 279,3 kkal
10. H SiO2 =

= 7942,426 kkal
11. H Al2(SO4)3 = 258,5862 ( ) (120 25)
= 4561,173 kkal
12. H H2O = 489,9828 (1) (120 25)
= 46548,366 kkal
H kristal keluar = 137061,032 kkal
Panas yang dibutuhkan = (panas penguapan + H kristal keluar - H bahan masuk)
= 1247155,854 + 137061,032 15022,693
= 1369194,193 kkal
MASUK
Komponen
Masuk dryer
CaH4(PO4)2
CaSO4.2H2O
CaSO4
Fe2(SO4)3
MgSO4
MnSO4
Na2SO4
K2SO4
Ti(SO4)2
SiO2

Panas (kkal)
7853,278
3617,453
174,797
18,536
118,18
140,359
4,3602
6,769
14,7
384,285

KELUAR
Komponen
Panas (kkal)
CaH4(PO4)2
CaSO4.2H2O
CaSO4
Fe2(SO4)3
MgSO4
MnSO4
Na2SO4
K2SO4
Ti(SO4)2
SiO2

32303,854
68731,603
3517,900
352,184
2245,421
2666,819
82,844
128,599
279,3
7942,426

Al2(SO4)3
H2O
TOTAL
Panas yang dibutuhkan
TOTAL

240,062 Al2(SO4)3
2449,914 H2O
15022,693
TOTAL
1369194,193 Panas penguapan
1384216,886
TOTAL

4561,173
46548,366
137061,032
1247155,854
1384216,886

PEMANAS UDARA
Udara panas

udara kering

Steam
Asumsi : untuk memanaskan udara digunakan steam jenuh pada suhu 130oC
Heat effisiensi dryer mempunyai range 50% - 55% untuk temperatur rendah
- Losses karena radiasi = 23,15%
- Losses karena exit gas = 15,24%
- Losses karena uap air = 0,435%
Panas yang dibutuhkan = 1369194,193 kkal
a. Losses karena radiasi =
x 1369194,193
= 576306,283 kkal
b. Losses karena exit gas =
x 1369194,193
= 383872,263 kkal
c. Losses karena uap air =
x 1369194,193
= 10704,609 kkal
losses = 970883,155 kkal
panas yang diperlukan = (970883,155 + 137061,032)
= 1107944,609 kkal
Sebagai bahan pemanas digunakan udara panas
Takhir = 130oC
Tref = 25oC
Q yang dibutuhkan = 1107944,187 kkal
Qudara = m . Cp . T
= (1107944,187) (0,155) (266 - 77)
= 32457224,96 kkal
Cp udara panas = 0,2878 btu/lboF = 0,155 kkal/kgoF
kebutuhan steam untuk memanaskan udara
m=
m=
MASUK
Tref = 25oC
Tmasuk = 30oC
kebutuhan udara dingin
HR1 = Hudara
= m . Cp . T
= 63317,5805 (0,155) (86 - 77)
= 88328,025 kkal
kebutuhan udara panas

Takhir = 130oC
Tref = 25oC
HR2 = m . Cp . T
= 63317,5805 (0,155) (266 - 77)
= 1854888,521 kkal
HR = HR2 HR1
= (1854888,521 88328,025) kkal
= 1766560,496 kkal
MASUK
KELUAR
Komponen
Panas (kkal)
Komponen
Panas (kkal)
Udara dingin
88328,025 Udara panas
1858888,521
Steam
1766560,496
TOTAL
1858888,521 TOTAL
1858888,521

You might also like