T

Sanat'ta mertebesine
stadlan kabul edilirler. Hakk, byle zene-bezene
-kimbilir- belki de benlik saplanmamalan
iin b' bir ilesine tabi tutar. Muhsin Bey'de ileli

Koca bir mr kuyu tabir Tezhip

20. Trk Tezhip ve byk ismi Muhsin
Demironat 1907 Ailece hemen istanbul'a
gelerek Beylerbeyi'ne Trablusgarp Harbi'nde olan
Hikmet Bey, annesi ise Makbule
Mushin Bey ilk ski.:d3r Sultanisi'nde
922'de Muallim Mektebi'ne intisab ederek 1928
bitirir. vazifesini Perama sahil kynde,
olarak yapar. Burada iki )11 sonra, Galatasaray
Lisesi'nL!1 ilk resim olarak tayin olur.
O donemlerde pek Gzel Sanatlar
',::::.-::-:-:-:::-;':-:i:-: Tiiri: Ssleme San:d:.:r: ''::-..:::::
;."l,:,tc:yc i1aSip olmayacak hocalan t:dri:;inden
O ce\-rin. ileri gelen hocalan H:!!rJ.:!
Kamil AkdiY., Hulusi azga..'1, Bahaadeiin
....;;;'!u :;OJ:"': tebmlnd b)uk ,oi
\1uhsin Bey, ilk Bey'in
Bey ressam. bir hattat ve
D.:-.l=.inin SOi1 resmi
('::.2: -'c ciddi bir tah:;il grme.den,
klasik degil,
"L'sul-i 05mani" mcvcd-
abidelerden desenler; Turk I
mzci'lnib

Bey, Harf sonra
verme Te0ini sanatlar :'1el-.'1ebi'ne tezhip mual1imi olarak
tayin ediiince, talebesini de kendi gore
. At.1lurk
99
Fakat Necmettin Okyay, mzehhip
beyi de bizde yeri olmayan zevkin
"klasik yol"un ilham belirtir.
bu telkinlerle klasik Tezmhiblerine ynelerek onlan inceler.
nceleri Necmeddin Efendi'de bulunan x 16 cm.
Saray tezhip olunan,
mushaf, Muhsin Bey'in en nemli ilhal olur.
Tezhip akla gelebilecek Trk
Herat ('Timurlu) devrinden kalma eserleri inceleyen bu
eserler vererek "Muhsin'in ok
zarifve ince eserler ortaya
20. yy. klasik ve
dnemdir. Bu sebeple Muhsin Bey,
devrinden sonra, tezhip bozulan desen ve motif
yeniden eski iin byk bir gayret
gsterir. Hattad Harnid Bey'in hat
hareketini, Muhsin Bey'de tezhip yaparak ok nemli bir
vazifeyi yerine
Birok esere imza koyan sanatkar 2600 levha ve
krt'a Bunlardan 60 kadar hilye-i serif tezhibidir.
Kendinden sonraki byk bir miras ve kendi
nni En nemli M.S..
Geleneksel Trk EI Sanatlan Tezhip Anasanat Hocalanndan
D.Tahsin
Muhsin Beyin eserlerinin bir mzelerde bir ise
zel kolleksiyonlarda Bunlardan, Irak, Suudi
Arabistan krallanna, Amerika in
Kennedy Salonu ve Metropolitan Mzesi'ne
devlet bykleri sunulan hediyeler, Missouri,
hediye edilen lake ok kubuni Cumhuriyet devrindeki tezyini
nadide rneklerindendir.
Muhsin Bey aynca
mine'cilik, porselen'cilik, ve Edirnekari tezyinat
da eserler byk bir
Trk tezhib ve Muhsin isimli mstesna
27 Haziran 1983 vefat Mezan Karacaahmette'dir.
KAYNAKA
- Derman, UdUR; Lale 2, 1984.
- T; Hayat 46, Kasun
1977.
- FARUK, AntikaDekor Dergisi, 18, 1993.
100
~ ~ e s i m
b

R e s i 2
101
EYBOGLU'NUN "BENEK" VE

TUNCAY
"Drt kheylan eker
Biri izgi, biri leke, biri renk,
Biri de mini benek"... \
Hem srete, hem de sonraki bir ok
onlara yn Bedri Rahmi
resim yukanda ki szleriyle ifade ...
Onun iin "izgi" herkesin gibidir: kalemi
stnde zaman ortaya
Tertemiz bir masa rts zerine dklen mrekkeb etkiside
"leke" idi. batarken evlerin, alaca etkileri
gibi ..
2
Bu etki, maviye "renk" oluyordu.
Peki, ya "benek"?
karabiber tanesi gibi, oraya buraya
BEN'lerden biri, bir Ya da tek duran
gzdeki etkisidir: "BENEK!,,3
"Ben renk diyordu, ama kendisini biimlerden,
noktalardan Envayi renkleri birden
bire, izgiler, lekeler, "benek"ler resmine. Drt temel
resim eken en nemli
birisi olarak "BENEK" ile
yada bu ifade bulabilmesi iin en nemli unsurlardan birisinin
"benek sylyordu.
Peki, onu byle bir iten, bu tutkunun sebebi ne idi?
Halen Trk en byk Prof. Dr. Turan
EROL,
... 'Trk kendilerini akunlar nndeki
gre, sanatta Avrupa resminin
herhangi bir biimsel sorununu ve gcne ve
gcne gre ltk1eri, ustalan, kadar taklit ettikleri
Atatrk niversitesi Karabekir Fak. Resim
Blm Grevlisi
1 EY8OGLU, Bedri Rahmi "Resme Cem 1977.
:i EROL, Turan "Bedri Rahmi Cem 1984.
3 EROL, Turan. Cem 1984.
102
bir dnemden, el yresel motiflerle onaln
birden bire zgn bir biim ve ierik
..
4
Buradan sonucu mmkn; Bedri Rahmi,
ortam veya dnem iinde,
zgn olabilecek, kurgu, biim,
leke ve renk tasanmlanna ulusal veya
pek ok plastik unsuru Genelolan birok
kendine gre ve "Resimsel bir dil"
srecini
Elimdeki "Ondan olan"
ilgi KiIimden, heybeye, yazmadan, oraba,
kadar, otantik zellikli tkerunez kaynaklan, zevkini
kendinden mahrum Bu zellik, Bedri Rahmi'ye de
Anadolu motifleri ile ssl yle ok dizeleri ki:
deyince
kadar ykl bir taka gelir,
Slyen stne, zehir gibi
Samsun'dan, Srmene'den, Sinop'tan.
deyince Koca Sinan gelir,
on on ulu gibi,
Her yandan yillr.selir,
Sonra gecekondular gelir
yetim
Ey benim dev memesinde cceler acaip
memleketim... ,,5
Ama, zamanda evrensel unsurlara ok
Hibir zaman, bir geleneki bir tutuma girmedi.
Ulusal motifler, onun iin bir idi. Orada
tutukluk
"Evrensel olurunadan, ulusal
bile bile hi durmadan retti.
izgi, leke, renk, en daha idi belki ama bize
olan ok nemli bir
4 EROL. Turan Demokrat Parti Dnemi Ye Vilayet
Resimleri Milliyet Sanat Dergisi. Yeni dizi. 35. 1
1981.
5 EYBoGLV, B. Rahmi "DOL KARABAKlR DOL" (Btn eserleri) Bilgi
e\i 197
103
oraplarda, kilimlerde, heybelerde de olan bir unsur!
BENEK!. ..
ondan nce ve sonra yurt iinde ve
kullanan pek ok olarak
bir sonu olarak "Puantizm"e

Anca, tabi ki Seurat ve
nokta Bedri Rahmi'ninkinden idi. Taklide etki
ok iyi bilincinde olan ve sorunlan,
ona ve kendine zg ile
resmetmeyi

1950'lerden temel otantik biim ve
renkler

Koyu bir geleneki
Yeniliklere ve abuk tketilemeyecek tasanmlara
biliyoruz. Eren hanun ile iki sren Avrupa ve Amerika
gezisinden kuruyan plastik maddeler, boyalar, kum hatta
kadar malzeme ile byk boyutlu, soyut kompozisyonlar
meydana getirecekler, her trl burarak, yeni
imkanlan

Tutkulan, resmi ile ne kadar ok
etkiledi Bedri Rahmi ...
.......... "Lekeci iennesi Bedri
Rahmi 'nin bir renkcilikle son
izler seziliyor onda. Bu tr resimlerde atelyeden
gelen Orhan PEKER'\n zmleyid Turan
, EROL'da btnleyici bir lekeci izlenmekte.,.!O
....... "Onun resimine grn, bir resim gibi bakmak,
daha
Anadolu bunca ele motifler,
sanatsal, ve evrensel kimliklere brnr. Bir onlara
kimlik veren. Turan Erol'un notlar, dnp
kompozisyonunun girer. Bu resimlerdeki
ekicilik, bizi gereken noktaya srkler.
6 Adnan "Sanat Terimleri Rezmi Kitape\'i 5. baS!
1993.
7 ANDAK, Selmi "Bedri Rahmi Bir Ekold" Cumhuriyet 27 1975.
i "SANAT Milliyet 1991.
9 Stc. Sanat Tenkitcileri Cemiyeti, resim dergisi," Ankara n\'.
Bas. Evi 1969.
.. Resim L 2
Alunet, "Turan Erol'da Yresel Milliyet Sanat
Dergisi yeni dizi 15. 1 Ocak 1981
104
Sanat nsel bilgi ve ne olursa olsun,
olmadan bu resimlere ...
....... dingin beygirleri, ecinlileri
adamlan ile "lekeci" olan, Orhan Peker...,,12
Buralarda bahsedilen "leke" unsurlan izgi ve renk ile birlikte
bir mu ..
Kaya zsezgin'in gibi, "onun
resmimizde kendi sylenen bir dneme bir
dnya sana kenarda
.... "13
Ne sah taklidiyle eklenti kalanlar, ne de
derken kendi kendinin olanlar varken, byle
bir sanat kenarda kimsenin
...
....... "Resimlere neler yok ki bu resimlerde
Karadeniz'in Yavuz geliyor, yavuzlan
pullan, deniz Ankara kavaklan, BOOrum'un,
kilimler, cicimler, sac sobalar, pirin mangallar,
elmalar kolu mor, ve gn renklerin
ve deniz kokan koskoca merhabalar var... ya da btn
bunlan ve saymaya daha bir sr sylemek
yerine, bu resimlerde izgi var, leke var, renk var, benek var,
diyebilirim, Bedri Raluni' den kopya ekerek: ve devrinden
gnmzn resmine kadar, mzelerde, galerilerde, kitaplarda
drt cevher, drt direk: leke, renk,
izgi, BENEKL..
14
Ferhat, "Ressam Turan Erol" TC. Kltr Sanat
Dergisi 1 I, Ekim 1992 Ankara.
12 Stc. 1969.
13 Kaya. rlerinde Bedri Rahmi" Miliyet Sanat
dergisi 349, 24 1979
14()RAL, Zeynep. Gibi Resimler... Resim Gibi ... " Milliyet Sanat
dergisi yeni dizi II 9, 15 1985
105

EYBOGLU, Bedri Rahmi, "Resme Cem
977
EYBOGLU, Bedri Rahmi, "Dol (Btn
eserleri) Bilgi evi 974
EROL, Turan, "Bedri Rahmi EYBOGLU" Cem
984
EROL, Turan, Demokrat Parti dnemi ve
Vilayet Resimleri Milliyet Sanat dergisi 98
Adnan, "Sanat Terimleri Remzi kitapevi

ANDAK, Selmi, "Bedri Rahmi Bir Ekold" Cumhuriyet 27
975.
SANAT Milliyet
Stc. Sanat Tenkitcileri Cemiyeti Resim Dergisi,
Ankara nv. 1969 Ankara.
ZGR, Ferhat, "Ressam Turan EROL" TC. Kltr
Sanat Dergisi 1, Ekim Ankara
KKSAL AJunet, "Turan Erol'da
Milliyet Sanat Dergisi yeni dizi 5, Ocak 98
Kaya, rnlerinde Bedri Rahmi"
Milliyet Sanat Dergisi 349; 24
ORAL, Zeynep, Gibi Resimler... Resim Gibi ... "
Milliyet Sanat Dergisi yeni dizi 19, 5 1985
106