Phn th hai

Hc thuyt kinh t ca ch ngha Mc-Lnin v phng thc sn xut t bn ch ngha

1

Hc thuyt kinh t ca Mc l ni dung ch yu ca ch ngha Mc

- L kt qu vn dng th gii quan duy vt v phng php lun bin chng duy vt vo qu trnh nghin cu PTSX TBCN B T bn chnh l cng trnh khoa hc v i nht ca C.Mc. Lnin ch r: Mc ch cui cng ca b sch ny l pht hin ra quy lut kinh t ca s vn ng ca x hi hin i, ngha l ca x hi t bn ch ngha, ca x hi t sn. Nghin cu s pht sinh, pht trin v suy tn ca nhng quan h sn xut ca mt x hi nht nh trong lch s, l ni dung ca hc thuyt kinh t ca Mc m trng tm 2 ca n l hc thuyt gi tr v hc thuyt gi tr thng d

Hc thuyt kinh t ca ch ngha Mc-Lnin v phng thc sn xut t bn ch ngha khng ch bao gm cc hc thuyt ca C.Mc v gi tr , gi tr thng d..... m cn bao gm hc thuyt kinh t ca V.I. Lnin v ch ngha t bn c quyn v ch ngha t bn c quyn nh nc.
3

Phn th hai

Hc thuyt gi tr Chng V: Hc thuyt gi tr thng d Chng VI: Hc thuyt v ch ngha t bn c quyn v ch ngha t bn c quyn nh nc
4

Chng IV:

Chng IV

Hc thuyt gi tr

Hc thuyt gi tr (hc thuyt gi tr - lao ng) l xut pht im trong ton b l lun kinh t ca C.Mc - Trong hc thuyt ny C. Mc nghin cu mi quan h gia ngi vi ngi, c lin quan vi vt v biu hin di hnh thi quan h gia vt vi vt. C s v kinh t xc lp quan h gia ngi vi ngi thng qua quan h gia vt vi vt y chnh l lao ng, ci thc th, yu t cu thnh gi tr ca hng ha. chnh l trng tm ca hc thuyt gi tr. - Da trn l lun nn tng l hc thuyt gi tr, C.Mc xy dng nn hc thuyt gi tr thng d - hn tng trong ton b l lun kinh t ca ng
6

I- IU KIN RA I, C TRNG V U TH CA SN XUT HNG HA

II- HNG HA III- TIN T IV- QUY LUT GI TR

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

1- iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha a Phn cng lao ng x hi

b - S tch bit tng i v mt kinh t gia nhng ngi sn xut 2- c trng v u th ca sn xut hng ha

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA 1- iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha Lch s pht trin ca nn sn xut x hi v ang tri qua hai kiu t chc kinh t, l sn xut t cp t tc v sn xut hng ha Sn xut t cp t tc : l kiu t chc kinh t m sn phm do lao ng to ra l nhm tho mn trc tip nhu cu ca ngi sn xut. Sn xut hng ha : l kiu t chc kinh t m sn phm c sn xut ra khng phi l p ng nhu cu tiu dng ca chnh ngi sn xut ra n, m nhm p ng nhu cu ca ngi khc, thng qua trao i 9 hoc mua bn trn th trng

So snh kinh t t nhin v kinh t hng ha

Kinh t t nhin
- LLSX trnh thp, do pht SX ca con ngi l thuc nht cht ch vo t nhin t - S lng SP ch cung ng nhin nhu cho nhu cu ca mt nhm ny sinh nh cc c nhn (SX t cung mua bn -t cp, t sn t tiu) bn, Ngnh SX chnh: Sn Th cng hi lm, nng nghip SX nng nh v

Kinh t hng ha
- Trnh ca LLSX trin n mt mc nh, SX bt l thuc - S lng SP vt ra khi cu ca ngi SX quan h trao i SP, - Ngnh sn phmSX chnh: nghip, cng nghip, nghip SX ln, dch
10

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

Sn xut hng ha ra i l bc ngot cn bn trong lch s pht trin ca x hi loi ngi, a loi ngi thot khi tnh trng mng mui, xa b nn kinh t t nhin, pht trin nhanh chng lc lng sn xut v nng cao hiu qu kinh t ca x hi.

11

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

1- iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha SXHH ch ra i, khi c hai iu kin sau:

Th nht Phn cng lao ng x hi - Khi nim: Phn cng lao ng x hi l s chuyn mn ho sn xut, l s phn chia lao ng x hi ra thnh cc ngnh, ngh khc nhau
- Phn cng lao ng x hi l c s ca sn xut v trao i HH: *do phn cng lao ng -> mi ngi ch sn xut 1 (mt vi sn phm) * Nhu cu ca i sng li cn nhiu th -> mu thun -> va 12 tha

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

1- iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha Cc loi phn cng lao ng x hi : +Phn cng chung : hnh thnh ngnh kinh t ln
+ Phn cng c th: ngnh ln chia thnh ngnh nh + Phn cng lao ng c bit l phn cng trong ni b cng xng (khng c coi l c s c th ca sn xut hng ha) - Phn cng lao ng x hi l c s l tin ca SX v trao i hng ha, phn cng lao ng x hi cng pht trin th SX v trao i ngy cng m rng, a dng hn.

13

Mc ch r: Khng c s phn cng ny, th khng c sn xut hng ho, tuy rng ngc li th sn xut hng ho khng phi l iu kin cn thit cho s phn cng x hi

Tuy nhin, phn cng lao ng x hi ch mi l iu kin cn nhng cha . Ngoi s phn cng lao ng x hi ra, r rng cn phi c mt iu kin na th sn xut mi tr thnh sn xut hng ho c.
14

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

1- iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha

Th hai - S tch bit tng i v mt kinh t gia nhng ngi sn xut S tch bit ny do cc quan h s hu khc nhau v t liu sn xut, m khi thu l ch t hu nh v t liu sn xut, xc nh ngi s hu t liu sn xut l ngi s hu sn phm lao ng.

C. Mc vit: "Ch c sn phm ca nhng lao ng t nhn c lp v khng ph thuc vo nhau mi i din vi nhau nh l nhng hng ho.
- S tch bit v kinh t lm cho trao i mang hnh thc l trao i hng ha
15

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

2- c trng v u th ca sn xut hng ha

Sn xut hng ho khc vi sn xut t cp t tc: - Do s pht trin ca phn cng lao ng x hi lm cho sn xut c chuyn mn ho ngy cng cao, th trng ngy cng m rng, mi lin h gia cc ngnh, cc vng ngy cng cht ch. - S pht trin ca sn xut hng ho xo 16 b tnh bo th, tr tr ca nn kinh t, y

* c trng v u th ca sn xut hng ha

- Th nht: SXHH nhm mc ch bn, cho ngi khc tiu dng S gia tng khng hn ch nhu cu ca th trng l mt ng lc mnh m thc y sn xut pht trin, khai thc c nhng li th v t nhin, x hi, k thut ca tng ngi, tng c s cng nh tng vng, tng a phng. - Th hai: SXHH Cnh tranh thc y lc lng sn xut pht trin mnh m. To iu kin thun li cho vic ng dng nhng thnh tu khoa hc - k thut vo sn xut, buc nhng ngi sn xut hng ho phi lun lun nng ng, nhy bn ..., thc y sn xut pht trin. - Th ba: SXHH vi tnh cht "m Lm cho giao lu kinh t vn ha gia cc a phng,cc ngnh ngy cng pht trin. - Th t: SXHH

Xa b tnh bo th tr tr ca kinh t t nhin

17

I- IU KIN RA I, C TRNG, U TH CA SN XUT HNG HA

2- c trng v u th ca sn xut hng ha

Tuy nhin, bn cnh mt tch cc, SXHH cng c nhng mt tri ca n nh phn ha giu ngho gia nhng ngi SXHH, tim n nhng kh nng khng hong kinh t - x hi, chy theo li nhun cc b, pht sinh t nn x hi, ph hoi mi trng sinh thi, x hi.
18

II- HNG HA

Khi nghin cu phng thc sn xut t bn ch ngha, Mc bt u bng s phn tch hng ho. iu ny bt ngun t cc l do sau: Th nht, hng ha l hnh thi biu hin ph bin nht ca ca ci trong x hi t bn. Mc vit: "Trong nhng x hi do phng thc sn xut t bn ch ngha chi phi, th ca ci x hi biu hin ra l mt ng khng l nhng hng ha chng cht 19 li"

Th hai, hng ha l hnh thi nguyn t ca ca ci, l t bo kinh t trong cha ng mi mm mng mu thun ca phng thc sn xut t bn ch ngha.

Th ba, phn tch hng ha ngha l phn tch gi tr - phn tch ci c s ca tt c cc phm tr chnh tr kinh t hc ca phng thc sn xut t bn ch ngha. Nu khng c s phn tch ny,s khng hiu c, khng th phn tch c gi tr thng d l phm tr c bn ca CNTB v nhng phm tr khc nh li nhun, li tc, a t.
20

II- HNG HA

1- Hng ha v hai thuc tnh ca hng ha

*Khi nim: Hng ho l sn phm ca lao ng, n c th

tho mn nhng nhu cu nht nh no ca con ngi thng qua trao i, mua bn.
- Du hiu quan trng nht ca hng ha: trc khi i vo tiu dng phi qua mua bn HH phn thnh 2 loi: +Hng ha hu hnh : lng thc,qun o,t liu sn xut + Hng ha v hnh (hng ha dch v): dch v vn ti, dch v cha bnh 21 * S

phc v ca GV c l HH?

II- HNG HA * Hai thuc tnh ca hng ha a Gi tr s dng

Khi nim: Gi tr s dng l cng dng (tnh c ch) ca hng ha c th tha mn nhu cu no ca con ngi: -> Nhu cu tiu dng sn xut -> Nhu cu tiu dng c nhn * Vt cht * Tinh thn vn ha

c trng:
+ Gi tr s dng c pht hin dn trong qu trnh pht trin ca tin b KHKT,ca lc lng sx +Gi tr s dng do thuc tnh t nhin ca hng ha quyt nh v vy GTSD l phm tr vnh vin +Gi tr s dng l ni dng vt cht ca ca ci. 22

Gi tr s dng ca mi vt phm ni chung c tnh cht vnh vin. Con ngi bt k thi i no d l cng sn nguyn thu, chim hu n l, pk, tb hay cng sn vn minh, cng u cn n cc gi tr s dng khc nhau ca vt phm tha mn nhng nhu cu mun v ca mnh. Do , Mc vit: "V lun hnh thi x hi ca ca ci l nh th no chng na, th gi tr s dng cng vn l ni dung vt cht ca ca ci ".

23

 V sao gi tr s dng ca HH khng phi l gi tr s dng cho ngi sn xut trc tip m l cho ngi khc, cho x hi. -> V SXHH l sn xut ra sn phm bn => gi tr s dng ca HH l gi tr s dng x hi. Cho nn ngi sn xut HH phi lun quan tm n nhu cu v th hiu ca ngi tiu dng GTSD ca HH c th c o lng nh th no?

-> Bng cc loi thc o khc nhau: km, m, m2, m3, kg, g,

24

 Hy cho bit mt s c im ca HH dch v?

- Gi tr s dng ca HH dch v khng c hnh thi vt th (hu hnh) m tn ti di hnh thi phi vt th - SX ra HH dch v trc tip phc v ngi tiu dng (cha bnh, dy hc, ct tc, sc khe, thm m,) -> qu trnh sx cng ng thi vi qu trnh tiu dng cc HH dch v - Dch v vi t cch l HH ngy cng ng vai tr quan trng i vi sx v i sng hin i
25

II- HNG HA 1- Hng ha v hai thuc tnh ca hng ha a Gi tr s dng b Gi tr hng ha

Trong kinh t hng ho, gi tr s dng l ci mang gi tr trao i. Mun hiu c gi tr hng ho phi i t gi tr trao i.

- Gi tr trao i:

+ Khi nim: Gi tr trao i trc ht biu hin ra l mt qua

h v s lng, l mt t l trao i ln nhau gia nhng gi s dng thuc loi khc nhau
+VD: 2 m vi = 10 kg thc (2 m vi c gi tr trao i bng 10 kg): t l trao i 1/5 -> c s ca s = nhau: gt b GTSD ca hng ha, mi hng ha u l sn phm ca lao ng, u c lao ng kt tinh trong 26 -> Thc cht ca trao i sn phm l trao i lao ng

II- HNG HA
1- Hng ha v hai thuc tnh ca hng ha a Gi tr s dng

Gi tr hng ha + Khi nim: Gi tr ca hng ha l lao ng x hi ca ngi SXHH kt tinh trong hng ha (cht hay thc th ca gi tr)
-> c trng: * L phm tr lch s * Phn nh quan h gia nhng ngi sn xut hng ha * L thuc tnh x hi ca hng ha Gi tr trao i l hnh thc biu hin ca gi tr, gi tr l ni dung, l c s ca gi tr trao i
27

II- HNG HA 1- Hng ha v hai thuc tnh ca hng ha c Mi quan h gia gi tr v gi tr s dng:
Th hin s thng nht v s i lp -S thng nht : l hng ha phi c hai thuc tnh Hi: nh sng, khng kh, t cha khai ph c l HH?

- S i lp hay mu thun gia hai thuc tnh :

Gi tr - Mc ch ca ngi SX Gi tr s dng - Mc ch ca ngi tiu dng

- To ra trong qu trnh SX
- Thc hin trc

- To ra trong qu trnh tiu dng

- Thc hin sau

Do : trc khi thc hin gi tr s dng, phi tr gi tr ca n.

Nu khng thc hin c gi tr s khng thc hin c gi tr 28 s dng

II- HNG HA

2- Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

S d HH c hai thuc tnh l GTSD v GT v lao ng ca ngi sn xut HH c tnh cht hai mt: va l lao ng c th, va l lao ng tru tng
C. Mc l ngi u tin pht hin ra tnh cht hai mt .

29

II- HNG HA

2- Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

a Lao ng c th
- Khi nim: lao ng c ch di mt hnh thc c th ca mt ngh nghip chuyn mn nht nh: Mi lao ng c th c mc ch ring, phng php, cng c lao ng , i tng lao ng v kt qu lao ng ring

- V d v lao ng c th: lao ng ca th dt v ngi ND - c trng:

+ L c s ca phn cng lao ng x hi. + KHKT cng pht trin cc hnh thc lao ng c th cng a dng, phong ph + To ra gi tr s dng ca hng ha + L phm tr vnh vin ( x hi cng pht trin cc hnh thc 30 ca lao ng c th c th thay i)

2- Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

b Lao ng tru tng

Khi nim: S hao ph sc lc ca con ngi ni chung khng k cc hnh thc c th ca n VD: 2 m vi= 10 kg thc - Tru tng ha GTSD mi hng ha u l SP ca lao ng, nhng nu l lao ng c th cc loi lao ng l khc nhau. - Tru tng ha lao ng c th mi hng ha u l SP ca lao ng tru tng (lao ng chung ng nht ca con ngi) c trng + To ra gi tr hng ha + L phm tr lch s + L lao ng ng nht v ging nhau v cht (u l s tiu hao)
Ch : - Khng phi l hai loi lao ng m l hai mt ca mt lao ng - Ch c lao ng sn xut hng ha mi c tnh hai mt
31

II- HNG HA
2- Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

c ngha ca vic nghin cu tnh hai mt ca l.ng SX hng ha

+ em li cho hc thuyt gi tr lao ng mt c s khoa hc thc s:

*Trc Mc: c nhiu nh l lun khng nh lao ng to ra gi tr , nhng khng bit mt lao ng no to ra gi tr. *Thin ti ca Mc, pht hin ra mt lao ng tru tng ca ngi sn xut hng ha to ra gi tr hng ha.
+ Gii thch cc hin tng phc tp din ra trong thc t: S vn ng tri ngc gia khi lng ca ci vt cht ngy cng tng i lin vi khi lng gi tr ngy cng gim xung hoc khng i.

+ em li c s khoa hc vng chc cho hc thuyt gi tr thng d: gii 32 thch ngun gc thc s ca gi tr thng d

Mu thun c bn ca nn sn xut hng ha

-Trong nn sn xut hng ha:
- Lao ng c th biu hin thnh lao ng t nhn. - Lao ng tru tng biu hin thnh lao ng x hi. - Mu thun c bn ca nn sn xut hng ha l: mu thun gia lao ng t nhn v lao ng x hi.

-Biu hin:
* Sn phm do ngi sn xut nh to ra c th khng ph hp vi nhu cu x hi *Hao ph lao ng c bit ca ngi sn xut c th cao hn hay thp hn hao ph lao ng m x hi chp nhn. *Mu thun gia lao ng t nhn v lao ng x hi cha ng kh nng sn xut tha
33

Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

T nhn

lao ng

x hi

L c th
To ra

L tru tng
To ra

GT s dng

Hng ha

Gi tr

34

II- HNG HA 3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha

Thc o lng gi tr HH l g?

a Thi gian lao ng x hi cn thit

Gi tr hng ha do s lng lao ng XH cn thit SX ra hng ha quyt nh n v o: Thi gian lao ng: ngy gi, thng, nm

Lng gi tr hng ha khng o bng thi gian lao ng c bit m

o bng thi gian lao ng x hi cn thit KN : Thi gian lao ng x hi cn thit, l thi gian cn thit sn xut hng ha , vi trnh thnh tho trung bnh, cng lao ng trung bnh, trong nhng iu kin bnh thng so vi hon cnh XH nht nh - Trn thc t thi gian lao ng x hi cn thit l thi gian lao ng c bit ca nhng ngi cung cp i b phn lng hng ha y trn th trng 35 - V d:

II- HNG HA
3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha

b Cc nhn t nh hng ti lng gi tr hng ha

Tt c nhng nhn t no nh hng ti thi gian lao ng x hi cn thit u nh hng ti s lng gi tr ca hng ha , trong s nhng nhn t c bn l: - Nng sut lao ng - Cng lao ng - Lao ng gin n hay lao ng phc tp.

36

II- HNG HA
3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha

b Cc nhn t nh hng ti lng gi tr hng ha - Nng sut lao ng:

+ Khi nim NSL: L nng lc SX (sc sx) ca lao ng + c tnh bng: * S lng sn phm sx ra trong 1n v thi gian * S lng lao ng hao ph sx ra 1 n v sn phm - Tng NSL: Tng hiu qu, nng lc sx ca lao ng
Khi NSL tng: * S lng sn phm sx ra trong 1 n v thi gian tng * S lng lao ng hao ph sx ra 1 n v sn phm gim
37

II- HNG HA
3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha

b Cc nhn t nh hng ti lng gi tr hng ha

*Nng sut lao ng: - Tng NSL: Tng hiu qu,nng lc sx ca lao ng

- Cc nhn t nh hng n NSL:

* Trnh kho lo (thnh tho) trung bnh ca ngi lao ng. * Mc pht trin ca khoa hc - k thut, cng ngh v mc ng dng nhng thnh tu vo sn xut. * Trnh t chc qun l, * Quy m v hiu sut ca t liu sn xut * Cc iu kin t nhin -NSL tng ln , gi tr mt n v sn phm gim xung => Lng

Gi tr ca n v HH t l nghch vi NSL

38

3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha

* Cng lao ng:

+ Khi nim: Cng lao ng, ni ln mc lao ng khn trng nng nhc ca ngi lao ng trong mt n v thi gian + Cng lao ng c o bng s tiu hao lao ng trong 1 n v thi gian v thng c tnh bng s calo hao ph trong 1 n v thi gian * Tng cng lao ng: l tng s hao ph lao ng trong 1 thi gian lao ng nht nh. * Cng lao ng tng gi tr mt n v sn phm khng i Cng lao ng cng ph thuc:

+ Trnh t chc qun l + Quy m v hiu sut ca t liu sn xut + Th cht, tinh thn ca ngi lao ng
39

PHN BIT TNG CNG L V TNG NSL

Tng Nng sut lao ng S lng SP SX ra trong 1n v thi gian S lng lao ng hao ph trong 1n v thi gian Gi tr 1 n v SP Tng

Tng cng lao ng Tng

Khng i

Tng

Gim

Khng i
40

II- HNG HA 3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha * Lao ng gin n v lao ng phc tp - KN:- Lao ng gin n l L khng qua hun luyn, o to - Lao ng phc tp l L phi qua hun luyn o to, l lao ng
thnh tho. - Khi trao i trn th trng, ngi ta ly lao ng gin n lm cn c

v quy tt c lao ng phc tp (k c phc tp nht) v lao ng gin n.

=> Lao ng phc tp l bi s ca lao ng gin n

+ Trong cng mt thi gian, lao ng phc tp to ra nhiu gi tr hn

lao ng gin n (sa ng h v ra bt)
41

II- HNG HA

3- Lng gi tr hng ha- Nhn t nh hng n lng gi tr h.ha

c Cu thnh lng gi tr hng ha
Chi ph lao ng SX hng ha = Cp. lao ng qu kh + Cp. lao ng sng

(lao ng qu kh tn ti trong cc yu t t liu sn xut nh my mc, cng c, nguyn vt liu)

Lng gt hng ha = gt c ti hin (c) + gt mi c to ra (v+m)
W=c+v+m

42

III TIN T

Ni dung
1- Lch s ra i v bn cht ca tin t 2- Chc nng ca tin t

43

III TIN T 1- Lch s ra i v bn cht ca tin t Nu gi tr s dng ca hng ho c th nhn bit c bng cc gic quan, th gi tr ca HH ch c th nhn bit c qua gi tr trao i, tc l qua cc hnh thi ca gi tr. Trong lch s pht trin ca trao i hng ho, hnh thi gi tr cng tng pht trin t thp ln cao, t hnh gin n hay ngu nhin , hnh thi m rng, hnh thi gi tr chung ti hnh thi tin t - hnh thi gi tr ni bt v tiu biu nht

44

III TIN T 1- Lch s ra i v bn cht ca tin t

a S pht trin cc hnh thi gi tr * Hnh thi gi tr gin n hay ngu nhin ca gi tr
1 hng ha A= 5 hng ha B (1m vi = 5 kg thc)
- Hng ha A : hnh thi gi tr tng i - Hng ha B: hnh thi ngang gi Hnh thi gi tr tng i v hnh thi ngang gi l hai mt lin quan vi nhau, khng th tch ri nhau, ng thi l hai cc i lp ca mt phng trnh gi tr Trong hnh thi gi tr gin n th t l trao i cha c nh Hnh thi ngang gi c 3 c im: -GTSD ca n tr thnh hnh thc biu hin gi tr; - L c th tr thnh hnh thc biu hin L tru tng; - L t nhn thnh hnh45 thc biu hin ca L x hi

III TIN T 1- Lch s ra i v bn cht ca tin t

a S pht trin cc hnh thi gi tr * Hnh thi gi tr gin n hay ngu nhin ca gi tr
* Hnh thi gin n hay ngu nhin l mm mng, phi thai ca hnh thi tin ; * Hng ha ng vai tr vt ngang gi l hnh thi phi thai ca tin t - Xut hin vo cui x hi cng sn nguyn thy - Trao i mang tnh ngu nhin v trc tip *Trong hnh thi gin n, gi tr ca mt HH ch c pht hin mt HH nht nh khc vi n, ch khng biu hin c mi HH khc => ch ph hp vi trng thi trao i ngu nhin nguyn thy
Tuy nhin, s trao i dn tr thnh mt qu trnh x hi thng xuyn, u n. Khi xut hin hnh thi gi tr y hay m rng
46

III TIN T
1- Lch s ra i v bn cht ca tin t

* Hnh thi gi tr y hay m rng

V d: 4m vi = 10 kg thc

= 2 kg ch = 3 kg c ph = 0,2 gam vng - y l s m rng hnh thi gi tr gin n

- Gi tr ca 1 hng ha c biu hin gi tr s dng ca nhiu hng ha ng vai tr vt ngang gi chung.

-T l trao i cha c nh, trao i trc tip hng ly hng
47

III TIN T
1- Lch s ra i v bn cht ca tin t

* Hnh thi chung ca gi tr

V d:

10 kg thc
2 kg ch 4 kg c ph 0,2 gam vng

= = = =
4m vi

- y, gi tr ca mi hng ha u c biu hin GTSD ca mt hng ha ng vai tr lm vt ngang gi chung - Vt ngang gi chung cha n nh mt th hng ha no. Cc a phng khc nhau th hng ha dng lm vt ngang gi chung cng khc nhau

48

III TIN T
1- Lch s ra i v bn cht ca tin t

Tnh trng c nhiu vt ngang gi chung lm cho trao i gia cc a phng vp phi kh khn dn n i hi khch quan phi hnh thnh vt ngang gi chung thng nht. Khi vt ngang gi chung c c nh li mt vt c tn v ph bin th xut hin hnh thi tin t

49

III TIN T
1- Lch s ra i v bn cht ca tin t

* Hnh thi Tin t

V d: 1 ci o 2 kg ch 3 kg c ph
4 m vi

= = = =

0,2 gam vng

- Gi tr ca tt c mi hng ho u c biu hin mt hng ho ng vai tr tin t. -Khi bc v vng cng lm chc nng tin t th ch tin t gi l ch song bn v. - Khi ch cn vng c chim vai tr tin t th ch tin t c gi l ch bn v vng.
50

III TIN T
1- Lch s ra i v bn cht ca tin t - Hnh thi Tin t - Ti sao vng v bc, c bit l vng c c vai tr tin t? + Th nht, n cng l mt hng ho, c th mang trao i vi cc hng ho khc. + Th hai, n c nhng u th (t thuc tnh t nhin) Ngun gc ca tin: Tin ra i trong qu trnh pht trin lu di ca sn xut v trao i hng ha. Khi tin t ra i th th gii HH c phn thnh 2 cc: mt bn l HH thng thng, mt bn l HH ng vai tr tin t

b Bn cht ca tin t Tin t l mt hng ha c bit, ng vai tr vt ngang gi chung,

l s th hin chung ca gi tr v th hin mi quan h gia nhng ngi sn xut hng ha
51

III TIN T 2- Chc nng ca tin t : 05 chc nng

a)Thc o gi tr
-Tin dng o lng v biu hin gi tr ca cc hng ho khc. Mun o lng gi tr ca HH khc, bn thn tin t cng phi c gi tr. V vy, tin t lm chc nng ny phi l tin vng - thc hin c chc nng ny c th ch cn mt lng tin tng tng, khng cn thit phi c tin mt - Gi tr hng ha biu hin bng tin gi l gi c hng ha. Gi c HH chu nh hng ca cc nhn t sau: - gi tr HH; - gi tr ca tin; - quan h cung, cu v HH

52

III TIN T 2- Chc nng ca tin t : 05 chc nng

tin t c th lm c chc nng thc o gi tr, cn phi quy nh mt n v tin t nht nh lm tiu chun o lng gi tr ca HH ngha l o lng chnh bn thn tin t. n v o lng in t chnh l tiu chun gi c.
VD: M, tiu chun gi c 1 ng USD c hm lng vng l 0,736662gr vng, ng frng Php c hm lng vng l 0,160000 gr vng -Tiu chun gi c do nh nc quy nh; nhng gi c thc t ca cc HH li do quy lut gi tr, quy lut cung cu, gi tr 53 tin t v gi tr s dng ca HH quy nh mt cch t pht

III TIN T
2- Chc nng ca tin t

b) Phng tin lu thng

-Tin lm mi gii trong trao i hng ho + Khi tin cha xut hin: H-H + Khi tin xut hin: H-T-H - Khi tin lm phng tin lu thng i hi phi c tin mt trn thc t (vng thoi, bc nn, tin c, tin giy, tin tn dung...) - Cc loi tin: +Vi chc nng l phng tin lu thng, lc u tin xut hin trc tip di hnh thc vng thoi, bc nn + tin c (do NN pht hnh, c ghi trng lng, tui ca kim loi qu, gi tr ca n, mi nc c mt loi tin ca mnh) + tin giy (do NN in, nhng khng in ty tin m tun theo quy lut lu thng tin giy)
54

 Quy lut lu thng tin t

Quy lut lu thng tin t l qui lut qui nh s lng tin cn thit cho lu thng hng ho mi thi k nht nh - Khi tin mi ch thc hin chc nng l phng tin lu thng, th s lng tin cn thit cho lu thng c tnh theo cng thc:
Tng gi c hng ha trong lu thng
S lng tin cn cho l. thng = ---------------------------------------------------------S vng lun chuyn tr. bnh ca mt /v t.t

55

III TIN T
2- Chc nng ca tin t

c) Phng tin ct gi
- Tin c rt khi lu thng v ct gi li khi cn th em ra mua hng

- Cc hnh thc ct tr + ct du, ginh + gi ngn hng - Ch c tin vng, tin bc, cc ca ci bng vng bc c gi tr mi thc hin c chc nng ny. Mc ni rng: Vng l mt vt k diu, ngi no c vng th mun g cng c. Dng vng ngi ta c th m c c ca thin ng cho 56 cc linh hn

III TIN T
2- Chc nng ca tin t

d) Phng tin thanh ton

- Kinh t hng ho pht trin n mt trnh no tt yu s ny sinh vic mua bn chu : - Tin t c s dng : * Tr tin mua hng chu * Tr n, * Np thu.. . - Xut hin mt loi tin mi : tin tn dng, hnh thc ch yu ca tin tn dng l giy bc ngn hng. Tin tn dng pht hnh t chc nng phng tin thanh ton ca tin. - Khi tin tn dng pht trin th chc nng phng tin thanh ton ca tin cng m rng v cc hnh thc ca tin cng pht trin. V 57 d hin nay trn th gii xut hin tin in t

G (Gc Tk ) Ttt N

Trong iu kin tin thc hin chc nng phng tin thanh ton th cng thc s lng tin t cn thit cho lu thng s c trin khai nh sau:

Nu k hiu:

Gc- l tng s gi c hng ho bn chu. Tk- l tng s tin khu tr cho nhau. Ttt- l tng s tin thanh ton n k hn tr.
N - l s vng lu thng ca cc G-(Gc+ ng tin cng loi Ttt Ta c:

T=

Tk)+

S vng lu thng ca tin t t l nghch vi khi lng tin cn cho lu thng. Nu ng tin ny lu thng nhanh, th ng tin khc phi 58 chm li, hoc b gt khi lu thng

III TIN T
2- Chc nng ca tin t

Vn lm pht Nguyn nhn: khi s lng tin giy a vo lu thng vt qu mt gii hn nht nh so vi s lng tin cn thit cho lu thng th s dn ti hin tng lm pht -Lm pht l mt hin tng khng hong tin t, tin giy b mt gi qu mc. -Biu hin ca lm pht: mc gi c chung ca ton b nn kinh t tng ln qu mc

-Cc loi lm pht: va phi, phi m, siu lm pht

-Tc hi ca lm pht?
59

III TIN T
2- Chc nng ca tin t

e) Tin t th gii:
Khi trao i vt khi bin gii quc gia hnh thnh quan h trao i gia cc nc, tin lm chc nng tin t th gii - Thc hin chc nng ny tin lm nhim v: * Phng tin mua hng (khng mua chu) * Phng tin thanh ton quc t (gi vai tr trng yu) * Tn dng quc t * Di chuyn ca ci t nc ny sang nc khc. - Tin phi l vng (dng thoi hoc nn)
60

IV- QUY LUT GI TR

1- Ni dung ca quy lut gi tr

- Sn xut v trao i hng ho phi da trn c s gi tr ca n, tc trn c s hao ph lao ng x hi cn thit. C th: + Trong sn xut:

*Khi lng sn phm m nhng ngi SX to ra phi ph hp

nhu cu c kh nng thanh ton ca XH * Hao ph lao ng c bit ph hp vi hao ph lao ng x hi cn thit + Trong trao i :phi thc hin theo nguyn tc ngang gi Gi c vn ng ln xung xoay quanh gi tr . Do tc ng ca quan h cung cu v hng ha trn th trng lm cho gi c tng ni, tng lc, tng mt hng c th (ln hn, nh hn, hoc bng), gi tr ca n. Nhng trong mt thi gian nht nh, xt trn gc c ton b nn kinh t th:

Tng gi c = Tng gi tr

61

IV- QUY LUT GI TR 1- Ni dung ca quy lut gi tr

+Tc ng ca cung v cu: lm cho gi c vn ng xoay quanh gi tr hng ha: Khi cung = cu, th gi c = gi tr Khi cung > cu, th gi c < gi tr Khi cung < cu, th gi c > gi tr ng thi, gi c cng c tc ng ti cung v cu (gi c tng ln sc mua ca NTD s gim)
62

IV- QUY LUT GI TR

2- Tc ng ca quy lut gi tr
a) iu tit sn xut v lu thng hng ha
* iu tit SX:
Phn phi TLSX v SL vo cc ngnh, vng khc nhau mt cch

t pht thng qua s ln xung ca gi c

* iu tit lu thng:
Phn phi ngun hng ho t ni c gi c thp n ni c gi c cao -> iu tit t pht -> Thng qua s ln xung ca gi c
63

IV- QUY LUT GI TR b- Kch thch ci tin k thut, hp l ha sn xut, tng nng sut lao ng,thc y lc lng sn xut x hi pht trin
- Ngi SX c: hao ph lao ng c bit < hao ph LXHCT GIU mun vy phi ci tin k thut, ci tin t chc ,qun l , nng cao nng xut lao ng h gi thnh sn phm .

Tng ngi v li ch ca mnh m cng tm cch ci tin k thut s

thc y LLSX ca XH pht trin

c- Thc hin s la chn t nhin v phn ha ngi sn xut hng ha thnh k giu ngi ngho
+ Ngi SX c gi tr c bit nh hn gi tr x hi c li tr ln giu c + Ngi SX c gi tr c bit ln hn gi tr x hi s bt li thua l v ph sn
64