Examenvragen biometrie

• Sit and reach (gemodifieerd vs klassiek)

Zie PO
• Somatotype van Sheldon vs Heath en Carter
Sheldon: empirisch onderzoek, 3 componenten (endo – meso – ecto), 7
ptnschaal, 3 getallen, somatochart, driehoek van Sheldon, 5 regio’s, atlas of man
(somatotypefoto’s en tabellen met RPI), componenten van de tweede orde:
dysplasie, gynandromorfie, textuur en hirsutisme, pigmentatie en index
cephalicus. Baanbrekend werk, ook aandacht voor temperament en gedrag.
Kritiek: subjectiviteit bij de beoordeling van de foto’s, omslachtigheid, geen atlas
voor vrouwen, wel voor kinderen (weinig nut)
Heath & Carter: endo – meso – ecto. Geen limieten aan de schalen (open-
ended), nieuwe herwerkte RPI-tabel, geldig voor alle leeftijden, somatochart, 10
metingen, meest verspeide methode, goede statistische verwerking mogelijk,
antroscopische controle en eventuele correcties worden aanbevolen.
• Lean Body Mass (uitleg)
= FFM = Fat Free Mass: bevat geen vet, wel essentiële lipiden (van vitaal belang)
(3-4% van het lichaamsgewicht), vnl in de celmembranen, beenmerg, ZS,
hersenweefsel, in en rond het hart, de longen, de milt, de nieren en de
ingewanden. Daarenboven is er vet nodig voor de energie stockage: als
bindmiddel voor vit ADEK, in het metabolisme onder de vorm van essentiële
vetzuren. De chemische samenstelling van FFM wordt verondersteld redelijk
constant te zijn met een densiteit van 1,1g/cc bij 37°c en een watergehalte van
73%.
Berekening LBM (via wateristotoop): TWB/ 0,732 of %BF= (Wt – (TWB/0,732) /
Wt) x 100
Andere berekeningen zijn ook mogelijk: calciumbepaling, total body potassium,
creatinebepaling, densitometrie…
• Systemische groei van Scammon
Zie curve p 36
• Verschil tss. marathonloper en bodybuilder (in proportioneel gewicht en
adipositeit )
O-scale: marathonloper: zeer lage adipositeit en proportioneel gewicht. Body-
builder: lage adipositeit en hoog proportioneel gewicht.
• Normen en criteria van fitheidtesten (in de les gezegd)
Criteria: goed beschreven en bestaande tests, interne construct validiteit getoetst
dmv factor analyse, voldoende hoge externe validiteit, hoge inter- en
intrabetrouwbaarheid, praktische toepasbaarheid in school- / clubsituaties.
• BM, FFM, LBM (uitleg)
BM = FM + FFM (BM= body mass, FM= fat mass, FFM= fat free mass = LBM =
Lean Body Mass)
FFM: bevat geen vet, wel essentiële lipiden (van vitaal belang) (3-4% van het
lichaamsgewicht), vnl in de celmembranen, beenmerg, ZS, hersenweefsel, in en
rond het hart, de longen, de milt, de nieren en de ingewanden. Daarenboven is er
vet nodig voor de energie stockage: als bindmiddel voor vit ADEK, in het
metabolisme onder de vorm van essentiële vetzuren. De chemische
samenstelling van FFM wordt verondersteld redelijk constant te zijn met een
densiteit van 1,1g/cc bij 37°c en een watergehalte van 73%.
FM: vet, of opgeslagen TGC dat water en calciumvrij is heeft een densiteit van
0,9g/cc bij 37°C.
• manieren om de voet te meten
via de New York Posture Rating Chart
dorsiflexie, plantairflexie, eversie, inversie, in stand
• Bivariate overlap zone (BOZ)
Zie ook curves p 1 en volgende na hoofdstuk seculaire trends
Hoe verder de gemiddelden van elkaar verwijderd, hoe minder overlapping
Bivariate overlap zone (BOZ): 2 densiteitsellipsen (wolk)
Relatieve optimalisering: verwijst naar sporten waarbij de optimale
lichaamsomvang van een speler toeneemt op de zelfde manier als de algemene
populatie: de meeste sporten zonder gewichtsklassen
Open upper-end optimalisering: omvat sporten zoals de superzwaar
gewichtheffersn Sumoworstelaars…voor hun lichaamsmassa, en
basketbalspelers en zwaargewichtroeiers voor hun lengte (the bigger the better)
Absolute optimalisering: omvat sporten waar het over een lange periode duidelijk
is dat het gemiddelde gewicht onveranderd is bv jockeys, marathonlopers
Open lower-end optimalisering: lengte en gewicht zijn in de voorbije dertig jaar
gedaald bv artistieke gymnastiek voor dames
• Lichaamslengte ==> aandachtspunten en curve (Gauss)
Meting in lig (pediatrische meetplank) voor kinderen tem 2 jaar. Soms ook voor
bedlegerige of oudere personen. De lichaamslengte is groter in lig dan in
rechtopstaande houding (wervelzuilkrommingen vlakker + druk op
tussenwervelschijven)
Het is geen homogene maat ( samengesteld uit segmenten en weefsels met
verschillende groeisnelheden)
Er is een verschil naar leeftijd, geslacht, etnische groep, voedingstoestand
Er zijn diurnale variaties
Biometrische statistiek: frequentieverdeling, normaalverdeling (Gauss), klassen,
percentielschalen
Betekenis voor beroeps- en sportkeuze
Seculaire groeiverschuiving
Predictie: via formules van Weech en TW II methode
• Fantoom van Ross (concept en bedoeling)
Z= 1/s ( v ( 170,18 / h)d –p) waarbij v de gemeten variabele is, p de
phantomwaarde, s de standaarddeviatie van de p, h de LL, d de dimensionele
exponent (1, 2 of 3). Zet alle metingen om in een z-score zodat die kunnen
vergeleken worden met elkaar in gelijke verhoudingen
• Eurofit batterij (wat + zwakke en sterke punten)
= testbatterij voor het lichamelijk prestatievermogen
• RPI (wat en voor wat wordt het gebruikt)
= reciproke ponderale index = U / ³√X ( U= gewicht, X= LL), wordt gebruikt om te
zien of de lichaamslengte en het gewicht enige vorm van lineariteit hebben
andere ponderale indexen: Quetelet Index (BMI) = U / X², de Rohrer Index
(voedingstoestandsindex) = U / X³
• Verschil longitudinaal en transversaal onderzoek
Transversaal onderzoek (cross-sectioneel): eenmalig onderzoek, de
proefpersonen zijn ingedeeld volgens leeftijdsgroep. De data worden gebruikt
voor het opstellen van referentiewaarden en groeidiagrammen. In feite zijn dit
geen echte groeicurven, daar de gegevens steunen op momentopnamen van
verschillende populaties van verschillende leeftijdgroepen. Wordt ook gebruikt om
relaties van de groeistatus te bestuderen ivm andere biologische, medische,
sociologische of psychologische gegevens. Geven info over de status. Sampling
is belangrijk.
Longitudinaal onderzoek: de ppn worden periodisch onderzocht zodat een
precies inzicht van de individuele groeiritmes kan verkregen worden. Nadelen:
moeilijk representatief wegens uitvallerseffecten en kostprijs. Hiermee kunnen
echte groeisnelheidscurven worden opgesteld.
• Belangrijkste biologische veranderingen van eerste levensjaren tot
volwassenheid
Tijdens 1ste levensjaar: grote toename in lengtegroei (50 → 75cm), relatief groot
hersenvolume
Rond 5,5 – 6,5jr: grote verandering in morfologische aspecten (de
kleinkindvormen verdwijnen, er is meer profiel van de wervelzuilkrommingen, het
voetgewelf, de enkels, de polsen)
Van 6jr tot 1ste puberale fase: geen schokkende veranderingen in de algemene
groei, er is een gestadige toename van 5 – 6cm per jaar.
Vanaf de puberteit (10,5jr voor meisjes, 12jr voor jongens): merkbare
veranderingen in de groei en ontwikkeling van de primaire en secundaire
geslachteskenmerken
• Standard optimalisation - open ended upper ... en toepassing ervan op
gewichtheffers (= sec trends)
Zie ook curves p 1 en volgende na hoofdstuk seculaire trends
Hoe verder de gemiddelden van elkaar verwijderd, hoe minder overlapping
Bivariate overlap zone (BOZ): 2 densiteitsellipsen (wolk)
Relatieve optimalisering: verwijst naar sporten waarbij de optimale
lichaamsomvang van een speler toeneemt op de zelfde manier als de algemene
populatie: de meeste sporten zonder gewichtsklassen
Open upper-end optimalisering: omvat sporten zoals de superzwaar
gewichtheffersn Sumoworstelaars…voor hun lichaamsmassa, en
basketbalspelers en zwaargewichtroeiers voor hun lengte (the bigger the better)
Absolute optimalisering: omvat sporten waar het over een lange periode duidelijk
is dat het gemiddelde gewicht onveranderd is bv jockeys, marathonlopers
Open lower-end optimalisering: lengte en gewicht zijn in de voorbije dertig jaar
gedaald bv artistieke gymnastiek voor dames
• Eurofit batterij (criteria, factoren en overeenstemmende tests) ==> verschil
met andere tests = wetenschappelijke onderbouw
Criteria: goed beschreven en bestaande tests, interne construct validiteit getoetst
dmv factor analyse, voldoende hoge externe validiteit, hoge inter- en
intrabetrouwbaarheid, praktische toepasbaarheid in school- / clubsituaties.
Componenten en tests:
Cardio-resp uithouding - uithouding – shuttle run
Statische kracht – handknijpkracht
Explosieve kracht – verspringen uit stand
Functionele kracht – hangen met gebogen armen
Rompkracht – sit-ups
Loopsnelheid / wendbaarheid – snelheid – shuttle run
Snelheid ledematen – sneltikken met 1 hand
Lenigheid – zittend reiken
Globaal lichaamsgewicht – flamingo evenwichtstest
Lichaamssamenstelling – som HPD’s
• Waist-Hip ratio
= tailleomtrek/ heupomtrek x 100, kritische grenzen: 1,0 voor mannen, 0,8 voor
vrouwen
Is een index voor het vetpatroon, is complementair aan de BMI.
Centroïde / androïde vetafzetting (appel) ~ hart- en vaataandoeningen ~
vetcelhypertrofie
Gynoïde vetafzetting (peer) ~ vetcelhyperplastie
• Formule van Siri (uitleg en waarom niet van toepassing op alle mensen)
%vet = (4,950 / Db ) – 4,50 waarbij Db = density of body
nadat men de densiteit gemeten heeft dmv onderwaterweging wordt het procent
vet berekend met de formule van Siri. Uiteraard is die niet overal van toepassing:
bij mensen met claustrofobie en waterangst. Er is ook een bijkomende bepaling
van het residueel volume nodig (indien men geen tabelwaarden gebruikt), en de
toepassing is redelijk duur.
• Tanner (diagrammen bespreken)
Zie p 54
• Menarche en menopauze in seculaire trend
Vroegere menarcheleeftijd (13 jr) en latere menopauze (50jr)
Oorzaken: uitschakelen groei-inhiberende factoren, introduceren groei-
stimulerende factoren, verbeterde gezondheidsstatus, veranderd politiek klimaat,
voldoende voedselvoorraad, verbeterde levensomstandigheden, verbetering in
huisvesting en sanitair, immunisatie, urbanisatie, industrialisatie, toegenomen
medische technologie, veranderingen in wereldtemperatuur en humiditeit, betere
omgevingskwaliteit, veranderde patronen in kindervoeding, toegenomen
bewustwording van gezondheidsproblemen, toegenomen mobiliteit van
populaties, migratie, daling kinderarbeid, daling gezinsgrootte
• Verschillende soorten van lenigheid en uitleg
Gewrichtslenigheid = algemene lenigheid of beweeglijkheid
Prestatiegerichte lenigheid = specifieke lenigheid volgens een sport
Actieve lenigheid = grootst mogelijke bewegingsamplitude in een gewricht dmv
inwendige krachten
Passieve lenigheid = grootst mogelijke bewegingsamplitude door inwerking van
uitwendige krachten, zoals bv partner / kiné
Dynamische lenigheid = bij dynamische bewegingen, hoort bij de dynamische
lokale uithouding
Statische lenigheid = wanneer een bepaalde extreme positie van een gewricht
langere rijd (on)belast gehouden wordt
• Predictieformules (lengte en gewicht denk ik)
Lengte: Weech formule: Xfin = 0,545 ( LL op 2-jarige leeftijd) + 0,544
( midparental height) + constante: voor mannen 37,69 cm, voor vrouwen 25,63
cm
TW II methode: Xfin is afhankelijk van de LL van het kind, de LL van de vader en
moeder en de botleeftijd (skelettale ontwikkelingsleeftijd)
Gewicht: Quetelet Index = Body Mass Index = gewicht / LL²
Deze formule is minder / niet toepasselijk bij sommige groepen zoals
krachtsporters en lange afstandslopers. De index houdt geen rekening met
leeftijds- en geslachtsverschillen, en kinderen
Daarom: complementaire formules: Hip / Waist Ratio = tailleomtrek/ heupomtrek x
100, kritische grenzen: 1,0 voor mannen, 0,8 voor vrouwen. Hierdoor kan men het
vetpatroon afleiden. Andere formules zijn de Rohrer Index
(voedingstoestandsindex) = U / X³ en de reciproke ponderale index = U / ³√( U=
gewicht, X= LL)
• Index van Androgynie
= bi-iliocristale diameter / bi-acromiale diameter. Vertelt iets over de skelettale
breedteontwikkeling en dus over de vorm van het lichaam: mannelijk of vrouwelijk
gebouwd, resp. bredere schouders of bredere heupen.
• Verschillende methoden om biologische leeftijd te bepalen
De lichaamslengte: zegt weinig over het stadium van ontwikkeling
Het lichaamsgewicht: nog minder
De dentale leeftijd, maar er zijn dikwijls ontbrekende tanden, er is een geringe
relatie met de geslachtsrijping en met de skelettale ontwikkelingsleeftijd, en de
methode is slechts toepasselijk tijdens beperkte groeiperiodes
De skelettale leeftijd (bot- of ossificatieleeftijd): radiografieën van hand en
polsoppervlak. Dan gebruikt men een atlas van Greulich en Pyle of volgens de
TW II methode van Tanner – Whitehouse, of volgens Roche, Chumlea en
Thissen. De skelettale leeftijd is een goede indicator van biologische ontwikkeling.
Er bestaat een grote correlatie met de puberteitsleeftijd en een zeer hoge met de
menarcheleeftijd. Het nadeel is het gebruik van X-stralen en het gebruik voor niet-
klinische doeleinden is beperkt.
De menarchleeftijd: prospectieve, retrospectieve of status quo methode
De puberteitsleeftijd = de leeftijd geassocieerd met de ontwikkeling van de
geslachtskenmerken, volgens de classificatiemethode van Tanner. Visuele
inspectie, rechtstreeks of via foto’s, of via self-assessment.
• Gekregen grafiek van longitudinaal onderzoek de somatotypie bespreken
OK
• Verschillende groeifasen
Prenatale fase: ovum (0 – 19d), embryo (19d – 9w), foetus (9w – 9m)
Geboorte en perinatale fase (28w zwangerschap – 4w na geboorte)
Zuigelingfase ( geboorte – 1 jaar)
Prescolaire fase: peuter ( 1 – 2,5/3jr), kleuter ( 2,5/3 – 5/6jr)
Scoliare fase (5/6 – 10,5jr (M)/12jr (J))
Puberteit: 1ste puberale fase (10,5jr (M)/12jr (J) – 13jr(M)/15jr(J)), 2de puberale
fase (13jr(M)/15jr(J) – 16jr(M)/ 18jr(J))
Volwassenheid: vanaf 18/20 jaar
• O-scale systeem
= professioneel gebaseerde methode voor de menselijke body composition
evaluatie en opvolging. LL, Fg, 6 HPD’s en 3 perimeters worden gebuikt om een
rating te berekenen van de Adipositeit (A) en het Proportionele Gewicht (W)
A = som van 6 HPD’s gerelateerd aan LL
W = wordt geometrisch gerelateerd aan dezelfde standaard LL
Formules onzichtbaar op slides!!!
Rating van 1 tot 9: 1 is zeer mager, 9 is begin van obesiteit. De ratings komen
overeen met een percentielscore. De categorie 9 is open-ended en bevat ook de
uitgesproken obese personen