Dizel Makinelerde aft Ve Yataklarn ncelenmesi

almann erii YATAKLAR YATAKLARIN YALANMASI YATAK TPLER YATAK BOLUU VE LLMES AFT LANYNIN DA BOZUKLUK KRANK PN AFT VE KRANK PN KONTROL

BUNLARDA KONKLK OVALLK YATAKLARIN ALITIRILMASI YATAK METALLERNDE ARANAN ARTLAR YATAK ARIZALARI YATAKLARIN YENLENMES KRANKAFT KRANKAFT ERLK VE DZELTLMES YATAK AINTI VE DKLNN LLMES

 Krankaftn etrafn evreleyerek aftn sabit kalmasn

salayan bedpleyt ve freyme balanmak zere iki paradan oluan yuvalara Yatak denir.

Krankaft tayan yataklara Krankaft Ana Yataklar Ad

verilir.Denizciler tarafndan Palamar yata ad ile bilinirler.Bu ana yataklar genel olarak gemi makinelerinde dkme elikten iki el oluturmaktadr.Alt yarm para bedpleyt giderlerine yerletirilmektedir.st yarm para ise freyme balanmaktadr.

Yataklar grevi dnerek hareket eden motor paralarnn

basnl bir yalama sistemi ile aft ve yatak arasnda bir ya filmi oluturarak anma ve malzeme kaybn nlemektir.

Yatak rnei

Yataklarn Yalanmas Hareketli paralarn birbiri ile temas sonrasnda yksek

srtnme deerleri sonucu anmas nlemek ve kolay hareket salayabilmesi iin yalama yaplr. Yataklarn yalanmasnda sratma yada damlama yntemi ile yalama yaplrd.Fakat gnmz de ya pompas tarafndan basnl ya ile yalamaktadr Yalama motorun mr ve verimli bir ekilde almas iin ok nemli bir ayrntdr. Yalamann en nemli ilevi hareketli yada hareketsiz btn paralarn arasnda bir ya filmi oluturmak ve anmay nlemektir.

Teknolojide Kullanlan Yalama ekilleri, 1- Hidrodinamik Yalama, 2- Sktrma Film Yalamas, 3- Snr Yalamas,

1- Hidrodinamik :Bu yalama da dairevi bir yatakta

aftn dnmesiyle sv srklenerek metal yzeyler arasna girer ve ince bir tabaka oluturur.Aradaki svda oluan yksek basn,yzeylerin birbiri ile temasn nler,anmalar ve malzeme kayplar en aza iner.

2-Sktrma Film Yalamas:aft durduu zaman hemen

yatakla temasa gemez, nk yan skp uzaklamas iin ksa bir sre gereklidir. Bu ksa sre ierisinde hareket yeniden balarsa srtnme katsays yine kk olur. Bu olay sktrma film yalamas olarak adlandrlr.

3-Snr Yalamas:aftn dn ynnn hep ayn yne

olmad ileri geri olduu durumlarda kullanlan yalama yntemi snrl yalamadr.Yk aftn zerinden kalktnda akkan sv paralarn arasna girer yk bindiinde skarak yanlara geer.Bu yntemle birlikte alan paralarn ants engellenir.

Gemi yalama sistemlerinde bamsz hareketli bir pompa tarafndan verilen basnl ya,krankeys iinde ve makine boyunca uzanan bir ya hederine verilir.Rezervuar ad da verilen ya hederi,bir boru yardmyla krankaft ana yataklarna balanmtr.Ya hederindeki basnl ya itirak borusu yardmyla yatak st kepine verilir.Bylelikle krankaft ana yataklar basnl ya ile yalanrlar.Bu yan basnc 1.5 ila 6 Bar arasnda olmaldr.

Yalama ya yataklara ya alttan yada st tarafndan verilir. Yatak basncnn minimum olduu noktadan yan verilmesi

zor olduundan st taraftan verilmesi daha uygundur. Bu tr yalamann bir tek sakncas daha karmak bir sistem olmasdr.

 Krankpin ve
Krankpin Yatann Yalanmas:Krankaft
ana yataklarnda kullanlan basnl yadan yararlanlr.Krankaft iine yalama kanallar almaktadr.Bu kanallar yardmyla ana yataklardan gelen basnl ya,krank pine dolaysyla krank pin yataklarna iletilir.

 Piston Pin Yatann

yalanmas:Krank pin
yata yalandktan sonra basnl ya,konnektn rodun dikey ekseni boyunca alm bulunan kanallardan ykselerek,piston pin yatana eriir.Bu ya bir taraftan gacin pin yatan yalarken fazlas ise ou zaman piston kafasna geerek onun soutulmasn salanr.

 Kroed Pin Ve

Yataklarnn Yalanmas:

Yksek gl,kroedli gemi dizel makinelerinde kroed pin,kroed pin yataklar,sliper gaytlarnn yalanmasnda yalama ya basnl ya devresinden teleskopik bir boruya verilmekte ve buradan kroed pin yata ve gaytlara verilmektedir.Kroedi yalayan ya bir yandan konnektn rod boyunca uzanan ya kanalndan krankpin yatana inmekte ve dier yandan da piston rodun dikey ekseni ynnde ki kanallar yardmyla piston kafasna verilmektedir.

 Kamaft Yataklarnn
Yalanmas:
Yadanlk veya lubrikeyter,emberli yalama,otomatik grosrler kamaft kapal krankeys sistemi iinden arpma etkisi ile ve basnl devreden yalama eklinde yaplr.

YATAK TPLER

Genelde kullanlan iki eit yatak tipi bulunmaktadr.Bunlar ;

1- Dkm Tipi Yataklar 2- Kusunetli Tipi Yataklar

1-Dkm Tipi Yataklar :Dkm tipi yataklar iki para

halinde imal edilirler.Byk metal yataklarn montajnda im (Layner) kullanlr.Ufak yataklarda im bulunmaz ve bu yataklar hassas olarak imal edilirler.Yataklarn ok kk olanlarna bu ad verilir.( piston pin buu gibi ).Bronzdan yaplan piston pin buu pistona presle geirilir.Dk devirli ve eski model motorlarda kullanlrlar.

Dkm Tipi Yataklar

2-Kusunetli Tipi Yataklar :Kusunetli tip yataklarda

bilyeler sertletirilmitir ve genellikle piston pin yata,kamaft reglatr yataklarnda kullanlr.Yatak yzeyine metal svanmtr.Bu yataklar olduka salam ve deitirilmesi kolaydr.Kusunetli tip yataklar yapm ekillerine gre ikiye ayrlr.

1- Hassas lenmi Yataklar 2- Yar lenmi ( Kaba lenmi ) Yataklar

Kusunetli Tipi Yataklar

 Kusunetli Tip Yataklarn zellikleri:Yataklarn

kendilerinden beklenen grevleri tam olarak yaplabilmeleri iin, yuvalarna kusursuz olarak oturmalar gerekir.Bu nedenle,kusunetlere baz zellikler verilmitir.Bunlar;

1- Yatak Yaygnl :Ana ve biyel yatak kusunetleri

ekilde de grld gibi,kusunet yuvasna gre biraz ak yaplmtr.Yatak yaygnl denilen bu zellik,kusunetlerin yuvasna skc oturmasn salar.

2-Yatak Kenar knts :

Kusunet yuvasna bastrlarak oturtulduunda,yuvann tam eklini alr ve grld gibi,knt yapar.Yatak kepleri sklmadan nce,kusunet eneleri birbirine temas eder,kep oturma yzeyleri temas etmez.Skldka,kusunetler yuvasna iyice oturarak,merkezden evreye doru bir basn meydana getirir.Yuvasna kolayca gemesini salar.Normal olarak orijinal yataklarda bu knt 0,1- 0,2 mm (0,004 0,008 ) kadar olur.

3-Kusunet Tespit ekilleri :Yatak keplerinin taklmas

srasnda,kusunetlerin yuvalarnda dnmeden alabilmeleri iin,eitli yatak tespit eitleri vardr. kanallar,yataa gelen yan btn yzeye tanarak,muylu ile yatak yzeyi arasnda iyi bir ya filmi olumasn salar.Ayrca yan baka ksmlara gnderilmesine yardm eder.
ya giriini ve yatak yzeylerini yalamay salar.Ya delikleri her iki kusunette bulunmayabilir.Byle durumlarda,ana yatak kusunetlerinde delik st karter tarafna taklr ve ana ya kanal ile balants kontrol edilir.Biyel kusunetlerindeki ya delii,piston piminin ve silindir cdarlarn yalanmasn salad iin,delikli kusunet stte ( biyel gvdesine ) taklr ve deliklerin karlap karlamad kontrol edilir.

4-Ya Kanallar :Kusunetlerde bulunan ya

5-Ya Delikleri :Yataklarda bulunan ya delikleri,yataklara

Kusunetli Tip Bir Yatak eiti

YATAK BOLUU Yataklarn i kutu bykl daima beraber alt aftn apndan byktr,her ikisinin arasndaki fark yatak boluudur.Belli bir basnla yataa gnderilen ya burada bir ya filmi oluturur.

Yatak boluklar yatak boyunca ayn olmaldr,aksi halde yk

yatak yz zerine muayyen noktalara gelir ve yatak snr. 1-Yatan boyutlar 2-Yataa gelen basn 3-Makine veya aft layn durumu 4-Makine veya aft devri 5-Yalama ya vizkozitesi 6-Yatak yk istikametinde deime durumu 7-Yalama sistemi

Yatak boluklar u faktrlere gre hesaplanr,

Yatak boluu 2 eit yntemle llr. 1- Plastigey Yntemi 2- Filer Gey Yntemi 1-Plastigeyi Yntemi :Plastigeyi yadan etkilenen,onun iinde eriyen renkli plastik malzemeden yaplm olup,izlenen biimde uygulanr. a- Yatak kepi karlr;jurnal veya pin ve yataktaki ya temizlenir. b- Jurnal zerine, yatak eli boyunca uzanan ve ya kanalndan korunacak ekilde bir para plastigey konulur,yatak kebi yerine balanr ve somunlar vira edilir. c- Yatak kepi karlr,yasslm plastigeyi ya ele yada jurnale yapmtr.Bu durumda ki plastigeyi yerinden karlmaz. d- Yasslm plastigeyicin en geni yeri mastar ile llr.Mastar zerindeki saylar in yada mm olarak klerensi verir.

 Filer Gey ile lm: Dkmden veya kaln elik satan

yaplr.Filer geyler makine ile beraber fabrikas tarafndan verilir, yalnz o motorda kullanlr, ya gey zerinde veya yatak zarfnn zerinde ilk monte edildii zamanki gey ile aft arasndaki mesafenin ne kadar olduu ve msaade edilebilecek azami miktar yazldr. Mteakip ller bununla mukayese edilir.

formlde kullanlarak yatak klerensi saptanr.( A-1 nolu piston st l noktada,B-st l noktay 90 derece geiyordu,Cst l noktay 180 derece geiyor,D-st l noktay 270 derece geiyor eklinde ller alnr. )

1- Ana yatan st kepi ile her iki eli yerinden karlr. 2- Sekiz yerden alnan ller not edilir.Bu deerler izlenen

 Yatan Deitirilme Boluu :Kk motorlarda yatak

boluu iki katna kt zamanlarda deitirilmesi gerekir.Fakat byk motorlarda ise nce boluk alnmaya allr eer alnmyorsa o zaman yatak deitirilir.

YATAA VERLECEK BOLUK

aft ap D mm olarak alndn da asgari ve azami boluk apn binde si olarak kabul edilir. En az boluk = D * 0,0005 mm En fazla Boluk = D * 0,001 mm - Dizayn mkemmel olan yataklar ile ap 60 - 710 mm yi gemeyen yataklarn boluunun hesaplanmasnda D * 0,0005 forml kullanlr. - ayet ok kaln bir yalama ya kullanlyorsa o zaman ise D * 0,001 mm forml ile yatak boluklar hesaplanr. Genel olarak ise yalama hususuna pek dikkat edilmeden bu iki formln ortalamas alnarak yatak boluu hesaplanr.

Bakm ve montajdan sonra yatak verilen boluun uygunluunu anlamak iin ise u ilemler geekletirilir.

1- Motor torna ark edilir ve eer skyorsa boluun az

olduu ortaya kar.

2- Ya termometresinde ki ya scakl yksek ise boluk

yine az olduu anlamna gelir.

3- Yalama ya tulumbas basnc normalden yksek ise

boluk azdr.

4- Motor altrlp durdurulduunda yataklar scak ise

kullanlan ya kaln anlamna gelir ve yatak yine snr.Bu yzden kullanlan yan ne olduu bilinmelidir.

YATAK BOLUUNUN BOZULMASININ SEBEPLER

Bir yatan boluu ne kadar doru olursa olsun ve ne kadar dzeltilirse dzeltisin yinede bozulabilir.Bunu etkileyen faktrler ise

1- aft laynnda bozukluk 2- Piston kolunda eilme veya bklme 3- Palamar ve krank pimlerde koniklik ve ovallik 4- aftta eiklik

Bu faktrler boluun ok abuk bir zamanda bozulmasna neden olur.

AFT LAYNINDA BOZUKLUK

aft yataklar sisteminde btn yataklarn merkezleri bir doru

zerinde ise sistem laynndadr demektir.Yani yataklarn oturduu bedpleyt ve yatak zarf defermosyona uramam durumdadr. Motorun uzun sreli almasndan sonra yataklarn hepsi ayn miktarda anm olursa bu takdirde aft muntazam bir ekilde aa dm olabilir. Krankpin veya aft kollarnn krlmas olay genellikle yataklarn ayr miktarda anmasndan veya bu anmaya malzeme yorulmasnn da katlmas sonucunda meydana gelmektedir.

1- Yatak zarflarnn (schell ) deforme olmas veya oturduu yerin

bozulmas ( bedpleyt ) kirlenmesi, 2- Zarfn iine dklen metalin anmas.

KRANK AFT VE KRANK PN KONTROL VE BUNLAR DA OVALLK VE KONKLK

Krank aftn kontrol, Krank aftta u arzalar grlebilir,

1- Krank pin veya palamarda gayri muntazam kanallar 2- Krank pin ve palamarda ovallik 3- Krank pin veya palamarda koniklik 4- Krank pin ve palamarda atlak krlma ve kesilme 5- aftn sarkmas yani kanburlamas Krankaftta grlen bu arzalar birok sebepten ileri gelebilir, belli ballar unlardr: 1- Yatak boluunun gereinden fazla veya az oluu 2- Yalamann iyi olmay 3- Motor iin uygun yan seilmeyii 4- Yanma basncnn normal deerden yksek oluu

5- Kalite ve dkm iyi olmayan yatak kullanlmas 6- almada yatak metalinin alayarak dklmesi 7- nce metalli yataklarda antya ramen altrlmas ve aftn yatak zarfna temas etmesi 8- Sarm yatakla almaya devam etmek 9- Yan iine maden toz ve paralarn karmas 10- Yan deforme olmas 11- Bebpleytin deforme olmas 12- Sertletirilmemi aftlarda kurun-bakr yatak kullanlmas,bu yataklar sert olduu iin aftn zerinde kanallar meydana gelir.

KRANK PN VEYA PALAMARDA OVALLK

Yanma sonucu meydana gelen darbeler piston kolu vastasyla

krank pine geer ve pin bu darbe tesiriyle yava yava bir noktada anabilir, dolays ile pinin dik iki ap arasnda l fark meydana gelir ki buna ovallik denir. fark olup olmadna baklr.aplar arasndaki fark krank pin konikliini verir.

Ovallik llrken pinin her iki ucu bandaki aplar arasnda

Ovallii kontrol etmek iin aft byklk durumuna gre iki

veya daha fazla takoz zerine oturturuz, aft iyice temizlenir, 1/100 veya 1/1000 taksimatl mikrometre saatli l aleti ile krank pin ve palamarlar iki balarndan ve ortalarndan olmak zere noktadan her noktada birbirine 90 derece farkl iki l ile llr.Bu ller her pin ve palamar iin tekrarlanr ve deerler bir cetvele yazlr.Ayn noktadan alnan iki l fark ovallii, nokta arasndaki fark ise koniklii verir.

Ovalliin Giderilmesi :

Genel halde ovallik btn krank pinlerde grlr,baz hallerde tek pinde de grlebilir,bu durumda o silindirde yanma basncnn ok yksek olduu yatan arzal olduu hkmne varlr.Ovallik tek krank pinde ise gaz ve ya ta ile alnr,sonra malafa ile pinin yuvarlakl temin edilir,yuvarlaklk kontrol yaplr.Ovallik birka pinde grlrse aftn rektifiyesi gerekir.Rektifiye edilecekse ve aft,kurun - bakr yatakta alyorsa rektifiyeden evvel ve sonra aftn sertlik muayenesi yaplmaldr.

YATAKLARIN ALITIRILMASI
- Beyaz metal el iine dkld haliyle kullanlmaz. Freze tezgahlarnda ya kanallar ve amurluklar alr,sonra beraber alaca afta altrlr. - Fazla klerensler yan kamasna ve ya basncnn dmesine dolaysyla yalama yann miktarnn azalmasna sebep olunur.Bu da yatan snmasna neden olur. - Hassas yataklarn altrlmasna gerek yoktur. - Altrlmada nce krank jurnali zerine ya ile kartrlm krmz veya siyah kurun,lamba isi,prusya mavisi srlr,sonra yarm yatak jurnal zerinde dndrlr,yatak kaldrlr,bulu yapan yerler raspa ile alnr,amerikan bezi ile silinir ve tekrar grtrlr. - Bu ileme yatak hemen her noktada bulu yapana kadar devam edilir,yataklarn hepsi byle altrldktan sonra yataklar yerlerine monta edilir ve makine torna ark edilir.

YATAK METALLERNDE ARANAN ZELLKLER

- Yataklarn kendilerinden beklenen grevleri yerine getirebilmeleri,seilen malzemenin cins ve kalitesine baldr. - Malzeme kalitesi uygun olmad takdirde,motorun ok nemli iki paras olan krank ve krank milinin abuk ypranmasna neden olur. - eitli motorlarn zelliklerine gre;deiik cinsten ve uygun yatak malzemesi seilmektedir.Kullanlan yataklarn tek ortak yan,yatak srtlarnn elik eritlerden olmasdr.Yatak malzemeleri seilirken balca husus zerinde durulmaldr. 1-Yorgunlua Dayanm :Yatak malzemesinin atlayp bozulmadan,belli bir dren gstererek almasdr.Isya dayankl ve s iletkenlii iyi olan yatak malzemesinin,yorgunlua dayanm yeterli olur. 2-Yzey zellii :Yatak malzemeleri kolay ilenebilmeli, ilendikten sonra dzgn bir yzeyi olmaldr.Sert cisimleri bir dereceye kadar ierisine gmerek yatak ve muyluda mmkn olduunca az arza yaptrmaldrlar.

3-Korozyona Dayanm:Maddelerin kimyevi olarak

anmasna korozyon denir.Yanma sonucu meydana gelen asit bileiklerinden etkilenmemelidir. Yatak malzemeleri seilirken ayrca u etkenler unutulmamaldr; 1- Is altnda yk tayabilecek derecede sert darbeye kar dayankl olmaldr.Yumuak olursa s karsnda ylarak ya kanallarn doldurur ve dolaysyla motor yatak sarar. 2- Yatak metalleri yatak zarf ile iyi balanmaldr.Bu ba scaklk sonucunda kesinlikle zlmemelidir. 3- Erime scakl iletme scaklnn kesinlikle stnde olmaldr ve iyi ilenebilir bir zellie sahip olmaldr. 4- Yatak malzemesinin srtnme katsays dk olmaldr. 5- Yatak metali ile kk bir yatak boluu oluturulmaldr. 6- Ya ierisinde bulunabilecek tala,toz vs gibi yabanc maddeleri kendi ierisine gmebilmelidir. 7- Korozyona kar dayankl olmaldr. 8- Ksa bir sre ya gelmediinde yatak sarmadan kendi tolerans olmaldr. 9- Is iletme katsaysnn ise iyi olmaldr.

YATAK ARIZALARI
Yatak Arzalarnn Belirtileri : Yataklarn anp, arzalandn gsteren balca arza belirtileri ; 1- Normalden Dk Ya Basnc :Ana yataklar, biyel ba yataklar ve kam mili yataklar annca,yatak ile muylu arasndaki ya boluu artar.Yataklar ya tutmaz,motorun ya basnc belirtilen deerin altna der. 2- Fazla Ya Sarfiyat : Anm yataklara fazla miktarda dolan yalar; krank mili dnerken, yatak ile muylu arasndaki ve kartere dn yapan yalar,silindir cdarlarna bol miktarda sratr.Srayan yalar segmanlar yeteri kadar syramaz ve ve yanma odasna kaan yalar yanar.Buda motorun ya yakmasna neden olur. 3- Motorda Vuruntu : Ana ve biyel yataklar vuruntusu olmak zere iki trl vuruntu olmaktadr.Anm yataklarda ya boluu artacandan, bu boluu yala doldurmak imkanszdr.Biyellerde yatak muyluya, ana yataklarda ise muylu yataa arparak ses yapar.Bu sese yatak vuruntusu denir.

Bir makinede veya herhangi bir yatanda arza grlrse bu arza u sebeplerden, ileri gelebilir. 1) Bakm, tutum ve altrmadaki dikkatsizlik, a) - Soutma suyu yeterli gelmiyordur, b) - Yalama mkemmel deildir, c) - Yada kir ve yabanc madde vardr, d) - Yaa su karmtr, e) - Yataklar laynda deildir, f) - Yatak boluklar uygun deil ve iyi altrlmam,

2) Yatak ve motor dizayn hataldr, a) - Yatak ebatlar uygun hesaplanmamtr, b) - Elverili yatak metali seilmemi ve kullanlmam, c) - Yalama iyi deildir, d) - Soutma iyi deildir, e) - Yataa uygun ya kanallar almamtr, f) - Yaa su karmaktadr ve nlenememitir. 3) Motora uygun ya seilmemi olduundan yataklarda korozyon meydana gelmektedir

4) Yatak imalinde malzeme ve iilik iyi deildir.

Yatan Isnma Sebepleri :

1) Yalama yann kifayetsiz oluu (yalama ya basnc ok dktr) 2) Yada pislik ve yabanc madde bulunmas, 3) Yataklarn laynda olmay, 4) Yatak boluunun az oluu, 5) Yatak ve jurnal zerinde kanal oluu, 6) Yataklara fazla yk gelmesi. Yataklarn fazla snd grlrse geici olarak u tedbirler alnr ve ilk frsatta yataklar sklerek arza giderilir. 1) Ya miktar artrlr, 2) Motor alak devirle altrlr, 3) Soutma suyu miktar artrlr, 4) Yatak kep somunlar hafif gevetilir

Yatak Arzalarnn Nedenleri :Anm ve arzalanm

bir yatak incelendiinde,yatan grnm arza nedeni hakknda bir fikir verilebilir.Yatak arzalarn yle sralayabiliriz.

Normal alma :Motorun alma koullar, kullanlan

yalama ya ,ar yk , orta ve hafif yklerde almasna gre,tecrbeli bir teknisyen veya usta,motor yann mr hakknda fikir verebilir. Yatan Yorulmas Ve Fazla Yk Binmesi :Motorun almas srasnda,fazla s ve ar yk binmesi sonucu ,yatak yzeyinde merkezden elik ksma doru ince atlaklar oluur.atlaklar birbirine ular.Kopan paralar,yatan arza yapmasna neden olur.

Kusunetlerin Yatak Yuvasna Hatal Oturmas :

Kusunetlerin yatak yuvasna hatal oturmasnn nedenleri unlardr, a) Kusunetli srt ile yatak yuvas arasnda pislik; b) Kusunet kenar kntlarnn eelenmesi c) Kep oturma yzeylerinde apak veya pislik d) Kep enelerinin eelenmesi Biyellerin Ayarszl :Biyeller eik veya buruk olursa pistonlar ba ve etek ksmndan silindirlere apraz ekilde srter.Biyel yataklarnda muylularna apraz temas ederek,muylu ve yataklarn oval ve konik anmasna neden olur. Biyel keplerin Kaymas :Biyel kepleri sklrken merkezlenmez veya uygun olmayan lokmalar kullanlrsa kep bir tarafa kayar.Bu arzay nlemek iin, yataklar sklrken muylu yzeyine kaln ya srlr,uygun lokma seilir, yataklar kaydrlmadan azar azar sklr

Ya Boluunun Hatal Oluu :Motora yeni yatak

taklrken, ya boluunun yetersiz verilmesi yatak arzasna sebep olur.Ya boluunun az veya ok olmas yatak ile muylu arasnda ya filmi oluturmasn engeller.Ya boluu az olursa,yataa yeterli miktarda ya girmez.Ya boluu fazla olacak olursa ,motorda ya basnc dmesine ,yataklarn vuruntu yapmasna ya filminin bozulmas yataklarn arzalanmasna neden olur.

Yalama Glkleri :Karterdeki ya seviyesinin

dk oluu,ya pompasnn arzal olmas ya basnc ayar supabnn arzalanmas ,ya kanallarnn tkanmas,ya filitresinin tkanmas gibi nedenler,yalama gl yaratr.

Korozyon :Metallerin kimyevi olarak anmasna

korozyon denir.

YATAKLARIN YENLENMES
Yatak boluklar msaade edilen deeri at ve im (amata, layner) vs. ile ayar imkan olmad, yatak sard veya metali atlad zamanlarda yenisi ile deitirmek gerekir. nemli bir noktay unutmamak gerekir, ok az arzal bir yata deitirmek dier yataklarn da bozulmasna sebep olabilir, onun iin yatak deitirme de btn yataklar kontrol edilmeli ve karar ona gre verilmelidir. Masural ve bilyeli yataklardan masura yada bilyeler biri veya bir ka and zaman yatak komple deitirilir.

Yataklarn Yerletirildii Bedpleyt

Krankaft:
Dizel makineler de silindirlerde oluturulan iin Pervane veya elektirik enerjisi retmek zere jeneratr yada altarnatrlere aktarlmasn salayan mile '' Krankaft veya krank mili '' ad verilir.Krankaftlar Jurnal,Krank kolu ve Karpinlerden oluur.

Krankaftlarn ana yataklarda dnen ksmna Krank Jurnal,iki kol ile onlarn arasn birletiren krank pinin tmne ise KRANK ad verilmektedir.Her krank iki krank aft yata tarafndan tanmaktadr.

Kk gl makinelerde krankaftlar tek para yaplabilir.Ancak yksek gl ar devirli makinelerin ok uzun ve ok ar krankaftlar olur ve bunlar tek para yapmak doru deildir.Byle makinelerin krankaftlar ayr paralar halinde yaplr ve birbirine flenlerle balanr.

Gemi dizel makinelerinin kranaftlarnn yapmnda dkme elik en yaygn olarak kullanlan malzemedir.Ancak yksek devirli otomotiv makinelerinde krankaftlar krom,nikel, eliklerinden yaplmakta ve krank pinlerin yzeyi sl ilem sonucu sertletirilmektedir.

Krank pin yataklarna verilen yalama ya krank kollar ve krank pin iine alan dairesel kesitli ya kanallar yardmyla salanmaktadr.Krankaft zerinde olan ve birbirlerini izleyen kranklar arasndaki a fark;makine iki stroklu olduu zaman 720 derece silindir saysna blnerek bulunur.Bu bakmdan sklm iki yada drt stroklu bir makineye ait olduu kolayca anlalr.

KRANK AFTTA ERLK

Yataklar laynsz olan bir makine uzun sre alrsa krank aft eritir.Pleyt zerinde V yataklarna alnarak kontrol edilir.Pleytte muayene ediliyorsa V yataklar muntazam ve ayn ykseklikte olmaldr, Komparatrler aft balanarak eiklik anlalr.

Krank aft Eriliinin Dzeltilmesi :

Krank aft tavlanmadan souk olarak dzeltilmelidir.Torna tezgahna sarkan ksm aa gelmek zere balanr, en fazla sarkm yerine karlkl tahta siiller vurularak yukar kalkmas salanr, siiller alnr, kontrol edilir tekrarlanr.aft dzeltmek iin zel presler vardr.

YATAK AINTI VE DKLNN LLMES

Yataklardaki ant ve dklk aadaki usullerden birini kullanarak kontrol edilir; 1- Krank veblerin alt ve st l nokta konumlarndaki aklk miktarn lmek suretiyle, 2- Yatan anma miktarlarn aadaki lme ekillerinden biri ile lmek suretiyle, a) Kpr geyi ( Bri gey ) kullanarak lme, b) Kurun basarak lme, c) Yataklarn kalnln mikrometre ile lerek, d) Piston koluna gey balayarak lme, e) Filerle lme

1- Krank aft Vebleri Arasn lerek Ant ve Dklk Kontrol

Yatan dk veya yksek olduunu yle anlarz, piston alt l noktada iken vebler arasndan alnan l piston st l noktada iken vebler arasndan alnan lden az ise yatak dktr, piston st l noktada iken alnan l alt l noktada iken alnan lden az ise son yatak yksektir.

2- Yatan Anan Miktarnn llmesi Bri Geyi ile lm Yntemi :Yatan st ksm (Kebi)
karlr, aft temizlenir, gey alt yatak zarfnn iki ucu zerine oturtulur.Damakla aft arasna bir filer gey tatl bir temasla srlr,filerin kalnl gey zerinde yazl olan deerle karlatrlr, aradaki fark yatak antsn verir.Bu deer msaade edilen kymeti gemi ise aft layne almak gerekir.

 Bri gey ile alnan yatak boluklar bir tablo halinde tespit
edilir.

Kurun Basarak Yatak Boluunu lmek :

Kurun tel, byk motorlarda krank pin ve ana yatak boluunu lmek iin kullanlan bir metoddur. Bu metodla l yaplaca zaman hususlara bilhassa dikkat etmek gerekir: 1- Yatan bir skeci izilir, kurun tellerin konacaklar yerler numaralanr, kurun tellere de ait olduklar yere gre numara verilir. 2- ok yumuak ve zel tel kullanlmaldr, asla sert tel kullanlmamaldr.

3-Tel kalnl llecek boluun iki misli kadar olmaldr. 4-Telin aft zerinde veya yatak iinde iken kaymamas iin gerekli tedbir alnmaldr. 5-Yatan byklne gre iki, veya daha fazla tel afta dik olarak konmal. 6-Ana yatak boluu llecekse teller yatan st parasnn iine veya aftn stne konmal, krank pin yatak boluu llecekse teller yatan alt parasnn iine konmal.

lme lemi :Ana yatan st paras karlr, yatan

iine veya jurnalin zerine kurun teller konur, sonra yatak tekrar simleri ile kapatlr, btn somunlar sklr, tel belli deerden fazla ezilmeyeceinden somunlar fazla skmaa lzum yoktur.Sktrma bittikten sonra somunlar yeniden laka edilir ve yatan st yars karlr, kurun teller karlr, numaralarna gre bir kat zerine konur, tel kalnlklar muhtelif yerlerinden mikrometre ile llr, yatak boyunca ekilen bir hat boyunca kurun tel kalnlklar ayn ise yatak uygun bolukta demektir, ayet bu hat boyunca llen deerler farkl ise yatak boluu uygun deildir, tashih edilmelidir.

c ) Mikrometre ile Yatak Kalnln lerek Boluunu Bulmak: Motor bir mddet, alp yatak
andktan sonra metal baz yerlerde incelir, bu incelme yataa temas eden ucu bilyeli bir mikrometre ile llebilir,bu l ile yatak almaya balamadan evvel alnan orijinal l ( Yatak Kalnl ) arasnda ki fark yataktaki ant verir.

d)Piston Koluna Komparatr Balayarak Yatak Boluunu lmek:Boluu llecek yatan krank pini

st l nokta konumuna getirilir ve ekildeki gibi bir komparatr kola balanr, piston kolu ya bir manivela veya altna takozlar ve siiller konarak alttan yukar doru kaldrlr, bu kaldrmada yatak boluu kadar kol yukar kalkacandan komparatrde okunan iki l fark yatak boluunu verir.

e) Filerle Yatak Boluunun llmesi :Filer yzeyi

dzlem, l alacamz aft ve yatak aras dairesel olduundan filerle aldmz l bolua yakn deerler verir, yatan i tarafna doru tatl bir temasla girip kan filer kalnlnn % 2-3 fazlas yaklak olarak yatak boluunu verir.