NR. 11/8 www.thealbanian.co.uk info@thealbanian.co.

uk

Tel: 02082169527

LONDON

18 TETOR

Se shpejti Albanian Contacts 2012

KRYEMINISTRI CAMERON TRONDIT EMIGRANTT

ODE KOSOVS
Ambasadori i Kosovs, Dr. Muhamet Hamiti, shkruan pr lindjen e nj shteti evropian
faqe 4

VDES22-VJEARI SHQIPTAR N EUROSTAR

faqe 3

14 or t fshehur mbi rrotat e kamionit Kapen shqiptart

faqe 2

Do t merren masa t reja pr t ndaluar martesat e rreme dhe nse vrtetohet se martesa ka qen e detyruar , ajo do t konsiderohet vepr penale Transportojm makina dhe mallra pr n Shqiperi dhe Kosov

R E P O R TA Z H

Tel:

07790950960

UDHTIMI N MBRETRIN E BASHKUAR N VENDIN KU TAKON HISTORIN

faqe 8-9

Aktualitet

faqe 2 Kastriot Dervishi, Enkeleid Omi, Artan Zeneli, Jeni Myftari, Agim Shabani, Anila Hoxha, Shefit Domi, Web-design Shefdomi.com www.thealbanian.co.uk albania7@gmail.com

DREJTOR: PETRIT KUANA Kryeredaktor: BASHKIM METALIA

REDAKSIA Akil Koci, Daut Dauti, Pranvera Smith,Brixhilda Ndini, Blerim Ciroka, Majlind Goge, Claire Fletcher, Flori Slatina,

Tel/fax:02082169527

Kryeministri Cameron trondit emigrantt

NGA PRANVERA SADRIA

as paralajmrimit t Ministres s Brendshme, sht Kryeminisrti Britanik David Cameron q ka theksuar se emigrantt nuk duhet t shndrrohen n barr pr taksapaguesit Britanik. Duket q politika Konservatore Britanike do t vr n jet planet e saj, pr reduktimin e emigrantve q prfitojn nga sistemi Britanik. Tashm nuk do t bhet fjal thjesht pr ndryshimin e testit, q duhet t kalojn emigrantt pr tu br qytetar Britanik, ku nj anglishte e mir dhe njohja e historis s Britanis jan vetm dy krkesa t thjeshta. Aspekti ekonomik mbetet shum i rndsishm. Fjalimi i kryeministrit Britanik ka tronditur emigrantt e Britanis, q jan n pritje t

marrjes s shtetsis ,por m trondits ka qen, pr ata emigrant q presin t bjn bashkim familjar. Sipas Z. Camer0n t afrmit e atyre q jetojn n Britani dhe q krkojn t bjn bashkim familjar, duhet t flasin anglisht dhe t ken kursime t mjaftueshme pr t jetuar. Atyre do tu krkohet fonde paradhnie me disa mijra paund prpara bashkimit familjar. Cameron krkoi q t zgjatet afati kohor kur u lind e drejta e emigrantve q t marrin viza pr bashkshortt e tyre. Rreth 50000 viza llogariten t jen dhn pr pjestart e familjeve t shtetasve Britanik dhe atyre q kan t drejtn e prhershme t qndrimit n kt vende. Qeveria Britanike krkon t garantohet q ata q vijn n Britani t vijn realisht pr arsye familjare dhe t bhen prfitues t sistemit t ndihmave.

Kryeministri Britanik ka theksuar se n nj studim t br n 500 familje 70 % e sponsorizuesve q jetojn n Britani kan t ardhura m pak se 20000 paund n vit. Kjo sht nj dshmi q kto familje do t bhen prfituese t sistemit t ndihmave. Kryeministri Camerun nuk sht ndalur pa krcnuar se do t merren masa t reja pr t ndaluar martesat e rreme dhe nse vrtetohet se martesa ka qen e detyruar ,ajo do t konsiderohet vepr penale. Kto masa prekin drejtprsdrejti edhe emigrantt shqiptar t cilt do t mund t kujtojn me nostalgji kohn e laburistve,ndrsa beqart duhet ti marrin masat mir prpara se t vendosin pr ndryshimin n statusin e tyre prej beqari.

14 or t fshehur mbi rrotat e kamionit Kapen shqiptart

shqiptar u ndaluan nga policia Britanike teksa po provonin t futeshin ilegalisht .Fotografia e publikuar n median Britanike ,shumkujt nga mrgimtart e ktushm shqiptar u kujtoi vitet 1997 apo 1999-2000 pas lufts n Kosov . Duke qen se Britania nuk ka pranuar t jet n zonn shengen sht kthyer n moll t ndaluar pr shqiptart, q tashm mund t shtisin do shtet tjetr t Evrops vetm me pasaport. Sipas medias Britanik shqiptart ishin fshehur n mauen IKEA dhe kishin udhtuar plot 14 or ashtu t fshehur .Por aventura e tyre ka prfunduar gjat nj kontrolli t imt t br nga policia kufitare kundra emigracionit . Besohet se klandestint e pafat jan rikthyer n Holland nga ku besohet q kan hipur n maunen shptimtare. Koht e fundit institucionet e Bashkimit Evropian kan shprehur shqetsimin pr rritjen e numrit t azilkrkuesve shqiptar n vendet e shengenit. Institucionet e shtetit shqiptar po fillojn nj hetim pr t gjith ata q kan krkuar azil n kto shtete.

P.S

Alba Alb ia A ania Albania

Landline Landline a d e

C Call

FRE XTR EC A 5. RED 0 10 0 = .00 6.0 IT = 20 12. 0 .00 with = 0 onli 25. 0 ne 00
top -up

Top-up Top-up o

Ly Lycamobile PLUS to Lycamobile PLUS ycamobile Ly ycamobile

FREE Minutes FREE Te Texts exts

30 20 10 5

2000 500 250 100

2000 500 250 100

Mobile Land Line

For your FREE Lycamobile SIM visit www.lycamobile.co.uk or call 020 7132 0322
Buy and top up online or in over 115,000 stores

Customers may not be able to use Electronic Top-Up at all locations where the top-up logo appears Electronic Top-Up o where top-u up
*Free *Free minutes and texts in the table are va during the promotional period and only applied to the rst 3 top ups in any calendar month. The free minutes and texts are valid for 30 days from the date of top-up. Once the free minutes and the free texts have been used or if all the are valid alid promotional d e free are from m free t free free minutes and texts have expired, calls t Ly free expired, to Lycamobile PLUS will be charged at 7p/min an texts to Lycamobile PLUS will be charged at 9p per SMS. This offer is valid for a limited period of time. Any changes or withdrawal will be notied at www.lycamobile .co.uk. Free online ycamobile and nd Lycamobile y 9 off ffer notie ed www.lycamobile Free To Top-up offer valid from 10.09.2011 to 31.1 op-up offer ff from 31.10.2011Prices are correct at the time of going to p 14.09.2011. 10.2011Prices are correct print

Aktualitet

faqe 4

ODE KOSOVS
Ambasadori i Kosovs, Dr. Muhamet Hamiti, shkruan pr lindjen e nj shteti evropian
NGA DR MUHAMET HAMITI
rethuar me bjeshkt mbuluar me bor deri n maj, kur pjesn qendrore t vendit e kaplon mot i ngroht, Kosova hapet ndaj bots, n kufij me Serbin, Maqedonin, Shqiprin dhe Malin e Zi. Faqe katr fqinjve t par, me t katr stint e motit dhe dy rrafshnalta (Kosova dhe Dukagjini), Republika e Kosovs sht vend pa dalje n det, i lar n histori dhe i bekuar nga nna natyra. Duke pas marr emrin nga mllenja e zez q mbush qiellin mbi fushat dhe kryeqytetin e saj Prishtinn, Kosova shtet i ri me 1.8 milion banor dhe 11.000 km katror, ka qen me shekuj pjes e perandorive t hatashme romake, bizantine dhe otomane, q kaptuan kontinente dhe mileniume. Ajo ka qen nn Jugosllavi gjat pjess m t madhe t shekullit t kaluar, dhe pr shkurt pjes e Shqipris gjat Lufts s Dyt Botrore. Lidhja e Prizrenit, lvizja gjithshqiptare pr pavarsim nga sundimi otoman, q mori emrin e qytetit t bukur t Prizrenit, ishte themeluar n vitin 1878 n kohn e Kongresit t Berlinit. Shqipria u b shtet i pavarur m 1912, ndrkaq Kosova, pasi u lirua pr shkurt, u pushtua nga Serbia, sundim q u kundrshtua me rezistenc t paepur dhe me luft t sert. Viti 1999 ishte annus mirabilis (viti i mrekullis) pr vendin dhe popullin. Lufta pr lirim kombtar dhe fushata ajrore e NATOs e shptuan popullin e Kosovs nga gjenocidi q i kanosej prej Serbis. Dymbdhjetmij kosovar u masakruan n mbarim t mileniumit, mirpo n fund vlerat universale t liris dhe t dinjitetit triumfuan mbi shkatrrimin e pakuptim dhe t keqen jeta e mundi vdekjen. Kosova u rilind. U ngrit nga hiri, si shpendi mitik, oguri me domethnie historike. Natyra dhe njerzit, pamjet dhe tingujt e Kosovs shfaqen n plotni tani q vendi sht i lir, i pavarur dhe sovran, i njohur gjersisht nga bota, nse jo ende nga e gjith bota. Bota po e merr Kosovn n gjirin e vet, ndrsa Kosova po i knaqet ktij prqafimi. Kjo dshmohet nga marrdhniet e Kosovs me Mbretrin e Bashkuar nga ngrohtsia e dyanshme n lidhjen n mes t dy popujve. Shteti m i ri n Evrop, populli i Kosovs, shqiptar shumica drrmuese, n aspektin politik prbn nj komb modern t shekullit njzetenj. Kosova i ka t gjitha shenjat e shtetsis me himn, flamur dhe kushtetut republikane q nga 2008-ta, si dhe nj identitet t veant e t

muar q buron kryesisht nga kultura dhe trashgimia kombtare shqiptare, edhepse trashgimia serbe dhe e minoriteteve t tjera sht poashtu e pranishme. Real, i prhershm, ndonse prore n proces ndryshimi, Kosova sht atdhe i qytetarve nga etnit dhe

kulturat e atyre q e identifikojn veten si shtetas t Republiks s Kosovs, n zemrat dhe n pasaportat e tyre. Kosova sht nj shoqri sekulare me trajtim miqsor t besimeve fetare, nj shtet evropian par excellence. N mbrmjen e acart t 17

shkurtit 2008, shpallja e Pavarsis s Kosovs u festua nn tingujt e Ode Gzimit t Betovenit q luajti Orkestra Filharmonike e Kosovs. Pjes muzikore e gjetur pr nj prvoj q ndodh njher n jetn e nj populli. Etrit e pavarsis s Kosovs, Presi-

denti Ibrahim Rugova, shkrimtar, dhe Komandanti i Ushtris lirimtare t Kosovs, Adem Jashari, nj lufttar pr liri, q do t ishin 63 vje dhe 52 vje po t ishin t gjall, shikuan krijesn e tyre nga bota e prtejme. Sepse, njmend, Kosovn e lir dhe t pavarur e synuan dhe e bn shkrimtart dhe lufttart. Kosova jeton nga pasurit e veta natyrore dhe njerzore duke pasur njerz t mrekullueshm dhe ndrmarrs t zot, t lidhur fort pr tokn e tyre, pr trashgimin dhe vlerat q i kan krijuar nga lashtsia. Ju krkoj me respekt q t zhyteni n kto faqe t raportit pr Kosovn, i cili sadopak do ti hedh drit realitetit t Kosovs sot popullit, vendit, kulturs, historis, gjeografis, ekonomis dhe politiks s saj. Nse doni ta prjetoni shpirtin e vendit, q e kan pr qejf shkrimtart dhe njerzit e artit, apo doni t knaqeni me fijet e padukshme t kulturs dhe t dokeve jetsore, por edhe me aspektet e prekshme fizike t vendit, shkoni dhe vizitoni Kosovn n fardo stine. Tung! Nj prshndetje tradicionale kosovare, q e ka kuptimin Tungjatjeta! Por edhe a va!MUHAMET HAMITI Ambasador i Kosovs n Mbretrin e Bashkuar Shkrim i botuar n revistn Diplomat t Londrs, shtator 2011

aktualitet

faqe 5

Britani, vdes i riu shqiptar ne Eurostar

i ishte vetm 22 vje. ndrrat e tij morn fund teksa po shpresonte se Evropa do t kthehej n shptim, pasi Britania e Madhe i kishte refuzuar hyrjen. U detyrua t kthehej vullnetarisht me trenin Ekspres Londr Bruksel, por 22 vjeari shqiptar ka rn, teksa treni po kalonte afr hyrjes s Eurotunelit. Lajmi u prhap gjersisht n mediat Britanike,

pasi linja u mbyll pr disa or pas tragjedis. Zdhnsi i Policis Britanike t Transportit u shpreh pr mediat se viktima sht nj shqiptar 22 vje i cili kishte ardhur n t njjtn dit nga Brukseli dhe po kthehej pasi i ishte refuzuar hyrja. Ky incident po trajtohet nga punonjsit e mjeksis ligjore Britanike t cilt pritet t sqarojn rrethanat e ksaj tragjedie.

Britani, jo m patenta n shqip

N total, mbi 93 mij provime t teoris jan dhn n gjuh t huaja si 12 mij n polonisht apo 300 n gjuhn shqipe, madje lejohet t marrsh pjes n provat e praktiks edhe duke pasur me vete nj prkthyes. Por, qeveria aktuale britanike do t ndaloj marrjen e testeve t patentave t makin n gjuh t huaja. Shkaku sht frika n rritje se dhjetra persona q kan marr patentat nuk din t lexojn shenjat e rrugve t shkruara n anglisht. Ministri i Transporteve, Mike Penning, tha se siguria n rrug dhe jo korrektesa politike duhet t jet prioriteti yn. Sipas shifrave zyrtare, m shum se 1500 vet kan dhn provimet e teoris pr shofer autobusash n gjuh t huaja. Taksapaguesit britanik paguajn pr kostot e prkthimeve t testeve t teoris n gjuh t huaja, ndrkoh q pr prkthimet n provimin e praktiks e paguajn vet praktikantt. Zyrtart e transportit besojn se n vendet e tjera rrall lejohet q provimet e teoris dhe praktiks t bhen n gjuh t huaja. Arben Manaj

hnia e provimit t teoris s makins n gjuh t huaj pr shofert n Britanin e Madhe u lejua nga ish-qeveria laburiste. Aktu-

alisht rregullat lejojn dhnien e provimit t teoris n 19 gjuh t huaja, prfshi ktu edhe gjuhn shqipe.

12 banka britanike u uln n klasifikimin e kreditimit nga agjensia e kryesore e renditjeve Moody, pr shkak t paksimit t mbshtetjes s tyre nga qeveria britanike. Ky eshte numri me i madh i bankave qe pesojne nje ulje te tille ne klasifikim. Behet fjale per disa nga bankat me te medha ne vend, si Royal Bank of Scotland, Lloyds, Nationawide, dega ne Britani e bankes spanjolle Santander dhe disa banka akoma me te vogla. Sipas agjensise se kredititmit Moody uljet ne klasifikim behen pasi qeveria e kryeministrit Kemeren ka pakesuar mbeshetjen per pese nga insitucionet financiare me te rendesishme ne vend.Agjensia ka paralajemeruar se qeveria do te lere te falimenojne, nese do te kene veshtiresi instucione me te vogla financiare. Edhe pse firma tha se kjo mase nuk refekton perkesimin e fuqise financiare te sistemit bankr britnaik, ky

BRITANI, BIE BESUESHMRIA PR 12 BANKA

zhvillim vjen ne kohen kur nje dite me pare Guvernatori i Bankes se Anglise Sir Marvyn King, paralajmeroi se Britania mund te jete e mberthyer nga kriza me e rende finaciare ndonjhere. Banka e Anglise hodhi dje ne qarkullim 75 miliarde sterlina ne ekonimine e vendit. Sipas guvernatorit situate mund me te jete me e rende se ne kohen e Depresionit te Madh ne vitet 30 te shekullit te kaluar, duke e bere jetesore injeksimin e ketyre sasive te medha monetare ne ekonomi. Analistet besojne se ky injektim eshte shenje e frikes se Britani eshte ne prag te nje recesioni tjeter ekonomik. Frika eshte se do te kete rritje inflacioni ne 5 perqind ne muajt e ardhshem, erosion kursimesh dhe fondesh te pensioneve. Dobesimi financiar i insitucioneve britanike, nga ana tjter eshte nje nje ogur i keq edhe per te ardhmen e euorzones ne nje aspekt me te gjere, e cila ndodhet ne muajt e ardhshme perballe dilemes, nese do te egzistoje apo jo ne formen akutuale? A. Manaj

ekretari britanik i Mbrojtjes, Liam Fox dha dorheqjen pas dyshimeve n rritje lidhur me nj mik t tij, i cili u shtir si nj kshilltar qeveritar, gjat udhtimeve zyrtare jasht vendit me t. Zoti Fox i krkoi falje Kryeministrit David Cameron n letrn e sotme t dorheqjes, duke thn se kishte lejuar gabimisht q interesat e tij personale dhe aktivitetet qeveritare t ngatrroheshin me

Jep dorheqjen Sekretari britanik i mbrojtjes, Liam Fox

njra-tjetrn. Shefi i Mbrojtjes dha dorheqjen disa dit para se t fillonte hetimi qeveritar mbi miqsin e tij me zotin Adam Werritty, nj ish-shok dhome i zotit Fox dhe shoqrues i dhndrit n dasmn e tij, n vitin 2005. Kryeministri Cameron tha se atij i vinte keq t shihte zotin Fox t largohej nga detyra, duke e lavdruar at pr prpjekjet e tij n drejtimin e fushatave ushtarake britanike n Afganistan dhe Libi. Udhheqsi britanik ka emruar Sekretarin e Transportit Philip Hammond si shefin e ri t Mbrojtjes.

aktualitet NGA LULJETA NUZI

grihem n mngjes dhe n mndjen time kam nj numr t madh gjrash pr t br. N orn 9 duhet t jem n mbledhje n Barking and Dagenham ku do t prezantoj nevojat e t moshuarve shqiptar n kt zon. N orn 12 duhet t takohem me Chris nga KPMG i cili sht nj nga vullnetart m t rinj t Shpress i ardhur nga nj nga firmat m t mdha n London City KPMG q po punon pr t hartuar nj paket trajnimi praktik n financ dhe do t zhvilloj at me Evis-in punonjsen pr zhvillim. M pas takohem me vullnetaret e reja q sapo kishin mbaruar traijnimin n Monitoring and Evaluation t facilituar nga Flutura Shega punonjsja pr Edukim dhe Sati from Redbridge CVS. Flas me to dhe shikoj q disa prej tyre ishin shum entuziaste se si do ti implementonin ato far kishim msuar n punn e tyre ndrsa disa prej tyre kishin paqartsi dhe dshironin t msonin akoma m tepr .

faqe 6

NJERZ DHE PUN Q NA FRYMZON DO DIT!

M pas diskutojm me Euridice ne lidhje me AGM dhe Dance off event q do t zhvillohet t enjten n Ripple rd . Disa minuta m von takoj dhe bisedoj me Ermirin pr panairin e puns t dieln si edhe informacionin pr tu vendosur n facebook. Shkmbej email me Sophia nj nga vullnetart prindr q po zhvillon nj projekt me nj grup t rinjsh t apasionuar me fotografin pr t hapur shum shpejt nj ekspozit Krenar t jesh Anglo-Shqiptar. M pas diskutojm si kolektiv pr organizimin e AGM dhe festn e Nntorit dhe bjm ndarjen e detyrave e kshtu me rrall vazhdon lista e punve gjat ksaj dite. E njjta gj ndodh do dit. Shpresa sht nj organizat q sht gjithmon e zn, gjithmon ka projekte t reja dhe ambicioze, iniciativa t reja, njerz q duan t kontribuojn me vetit,aftsit, idet,punn e tyre. Kjo organizat vlersohet do dit nga shum prdorues t shrbimeve t saj, partner, organizata lokale dhe nacionale, Parlamentare madje edhe Mbretresha Elizabeth dhe ish Kryeministri Toni Blair na kan vlersuar. Besoj t gjith jeni n dijeni edhe te

mimeve t mdha q Shpresa ka marr dhe t ftesave t shumta tek Pallati Mbretror dhe n Kryeministri tek N0.10. Pak para ca kohe takuam drejtorin e Aston Manfield dhe ai u shpreh:M vjen mir q vazhdoj t shikoj tek organizata juaj t njjtin pasion, gjallri, prkushtim si n ditn e par q iu kam takuar. Kjo reflektohet nga mnyra si flisni, reputacioni q gzoni n sektor, puna juaj dhe gatishmria pr t ndihmuar t tjert.

Po far e bn kaq t suksesshme punn e Shpresa programme? Prgjigjja vjen krejt e thjesht - sht fakti se Shpresa programme ka n themel t saj vlerat m t mira shqiptare , e thot dhe misionin e saj shum t qarte te t gjith. Kto rishikohen dhe prforcohen do vit. E thot; krko drejtsi prano t gjith shqiptart dhe trajto n mnyr t barabart pa dallim seksi,feje, krahine,kulture, vendlindje apo rrace

mundso q t gjith prdoruesit dhe pjesmarrsit t arrijn potencialin e tyre maksimal Vlerat themelore t Shpress jan ; ji i mir informuar prreth t drejtave dhe opsioneve q prdoruesit kan bji ata q t ndjehen t vlersuar dhe mir informuar ndihmoji ata t prmirsojn cilsin e jets s tyre ji i prgjegjshm pr t gjith projektet q keni prgjegjsi dhe zhvillo shrbime t reja duke iu prgjigjur nevojave t prdoruesve prmirso cilsit n pun dhe merr pjes n trajnime kur Shpresa nuk mund t ndihmoj refero prdoruesit tek agjenci apo institucione t tjera ji i hapur dhe jep llogari tek t gjith bashkpuntort puno n bashkpunim me agjenci t tjera ji i besueshm,konfidencial dhe respekto t tjert Jan kto vlera t cilat respektohen dhe jan normale pr t gjith tek Shpresa Programme,nga bordi drejtues , stafi, vullnetart, kshilluesit ,prdoruesit. Dhe q kontrollohen dhe auditohen n mnyr t rregullt q kto jan respektuar dhe ndjekur me prpikmri.Shpresa auditon punn e saj brnda prbrnda dhe nga ekspert t jashtm

si edhe ka implementuar kshillimet e tyre dhe ka ngritur rregullore t brendshme bazuar n PQASSO e cila sht nj sistem q mundson t vlersosh veten n 12 aspeke t puns si ; Planin pr cilsi Qeverisja Drejtimi/menaxhimi Shrbime t fokusura te prdoruesit Stafi dhe vullnetart Trajnim dhe zhvillim Menaxhimi i financave Menaxhimi i resurseve Menaxhimi i aktiviteteve Puna n bashkpunim Monitorimi dhe evaluimi Rezultate sht kjo larmi, energji, mundsia pr t zhvilluar m tej aftsit profesionale t t gjith secilit prej nesh , sukseset e arritura , ndihma dhe bashkpunimi mes njri-tjetrit ,prfshirja shum aktive e t gjith pjesmarrsve , komentet pozitive dhe ato kritike e bjn punn ton krijuese, t kndshme, inspiruese dhe t larmishme. Nse dshironi m shum informacion rreth puns ton iu lutem vizitoni wbsite www.shpresaprogramme.com dhe nse ju dshironi t jeni pjes e ksaj pune inspiruese na kontaktoni nprmjet tel : 0207 5111586 ose email:shpresaprogramme@yahoo.co.uk

aktualitet
NGA QEMAL SAKAJEVA
ogfjalshi diskriminim pozitiv, n shqipe sht prdorur von, ardhur nga gjuha politike e perndimit, qysh pas ndryshimit t sistemit n Shqipri. Kush sht endur t krkoj, gjej a krijoj shembuj, pr kuptimin m domethns t diskriminimit pozitiv, nuk ka ndeshur rast m t bujshm, edhe pr nga prmasa, se sa ai n Planin Ahtisaari, pr Kosovn. Serbia dhe pakica serbe, q vetquhen, por edhe i quajn, humbse t Kosovs, jan shprblyer me m shum se sa u takon - me shtetin shumetnik dhe objektet e kultit me ekstra territor, brenda territorit t Republiks s Kosovs. Kosova, q e llogarit pavarsin si kompromisin e vet m t skajshm (sepse nuk prbn zgjidhjen e plot e t natyrshme), e pranoi at pa kushte si arritjen e m t mundshmes s eprme. Ndrkombtart ndjehen t prmbushur, n kt territor t nj politike t dendur botrore, sepse ato arsyetojn q, edhe shumics shqiptare, edhe pakics serbe, u jan dhn barabar maksimumi i t drejts q u prket. Kosova ka dhe pakica t tjera, numerikisht m t vogla, por pakica serbe, edhe pse mes nj shumice gati absolute shqiptare, vetshihet si e ndshkuar, bashk me objektet e kultit, ngaq aty nuk sht m Serbi, por trajtohet e diskriminuar pozitivisht. Ktu fillon dhe ktu prfundon problemi, i lufts s gjat t ftoht dymbdhjetvjeare, pas 78 ditve t lufts s shkurtr t nxeht. Plani Ahtisaari sht, ndoshta, dokumenti m unik, pr krijimin e nj shoqrie shumetnike aty ku sishte, duke i dhn pakics t drejta q nuk i kan as pakicat e shteteve t vjetra e m demokratike t kontinentit. Shqiptart, ashtu, t vetmuar si ishin, prball Serbis armike dhe Perndimit aleat, nuk mund t zgjidhnin shtjen sipas drejtsis hyjnore e vullnetit t popullit, ndaj e pranuan pavarsin pr kompromis t madh, pranuan prcaktimin e shtetit si shumetnik enkas pr ngritjen e statusit t pakics serbe, pranuan ekstra territorin pr objektet serbe t kultit. Dhe, far po ndodh? Serbia e kundrshtoi dhe e sulmoi ashpr Planin Ahtisaari, aq sa gati e quajti publikisht nj paavure. Ajo, jo vetm q nuk e njeh Pakon Ahtisaari por, me politik dhe aksion, vepron n Kosov pr shrbim t brendshm n Serbi, kinse funksionon kushtetuta, n t ciln Kosova sanksionohet pjes e patjetrsueshme e saj. Kosova sht n prfundim t zbatimit t Planit Ahtisaari. Zyrtar t lart shqiptar, ftojn pandrprer pakicn serbe, pr forcimin e shtetit t Kosovs, pr t bashkjetuar e pr tu bashkzhvilluar. Faktori ndrkombtar euro-atlantik sht prkujdesur me politik, financa, garanci e durim q pakica serbe t marr e t gzoj gjithka q ofron Plani Ahtisaari. Prball t dy palve - Kosovs dhe ndrkombtarve - q udhrrfyese kan Planin Ahtisaari, Serbia sillet me politik t radikale dhe kushtetut arkaike, nj sulmuese e ashpr por pa ushtri. Nse Beogradi do t pajtohej

faqe 7

Tri palt dhe diskriminimi pozitiv i pakics serbe

me faktorin e ri ballkanik n terren, do t kishte mundsi ti shihte punt e veta brenda shtpis, dhe do t mund t prshpejtonte integrimin europian, ndoshta m shpejt se disa shtete t tjer. Q nga lirimi i Kosovs, dhe sot e ksaj dite, t tri palve - OKB-s, BE-SHBA dhe shtetit t Kosovs Serbia u thot prdit, se me veprimet e saj, nuk bn tjetr gj ve se zbaton kushtetutn serbe n Kosov, nprmjet keqprdorimit t diskriminimin pozitiv t pakics serbe, koncentruar n mnyr strategjike n veri t Mitrovics. Kjo nuk ndodh atje ku jan manastiret, pasi ato as nuk hahen e as nuk prishen (ato jan mbrojtur nga shqiptart npr kohra, por kjo merit nuk u njihet nga serbt). Arsyeja e ngjarjeve t strzgjatura n veri sht se, atje gjendet Manastiri Trepa, me rreth 12 miliard euro pasuri minerare dhe, pr kt kryesore sht t fitohet lufta e mbitoks. Por Serbia ende nuk pajtohet se lufta, e mbitoks dhe e nntoks, ka prfunduar para dymbdhjet vjetve e cila sht fituar prgjithmon nga Kosova dhe NATO. Beogradi i ka krkuar pakics serbe t mos e pranoj pavarsin, t mos e pranoj qeverisjen nga Prishtina si zgjidhje, t shtrij tela ndars me gjemba, t hedh zhavorr e t derdh beton te Ura e Ibrit, duke i sjell ksisoj bots, nj kujtim t Lufts s Ftoht. Beogradi e ka urdhruar pakicn t ndrtoj pushtetin paralel, nj zgjatim i pushtetit t Serbis n shtetin tjetr,

pr ti thn Kosovs dhe ndrkombtarve, se nuk keni pun n veri, n kt pjes t Serbis. Beogradi e mbshtet bllokimin pr t realizuar de facto ndarjen dhe shtrirjen territoriale t Serbis deri n Urn e Ibrit dhe, m pas kjo t prdoret prej saj si piknisje pr t shtruar n tavolin bisedimet politike pr ndarjen e plot. Serbia nuk pajtohen me diskriminimin pozitiv, sepse pakica serbe, dikur ka patur shum e gjithka. Por ato t drejta q pakica serbe ka n Kosovn e liruar, brenda Kosovs nuk i kan as pakica boshnjake, as pakica turke, as pakica rome, as pakica malazeze. T drejtat e shqiptarve t Lugins s Preshevs, Medvegjs e Bujanocit, t mbetur n Serbi, nuk u aviten as te thembra e kmbs atyre q ka pakica serbe n Kosov. Ato nuk i kan as shqiptart e Maqedonis, edhe duke qen nj shumic aq e madhe prball nj popullsie maqedonase m e vogl numerikisht se shqiptart n Kosov. Ato nuk i kan as shqiptart e Malit t Zi. Le m pastaj, amt e nprkmbur nga Greqia. Minoriteti grek n Shqipri, sipas raporteve ndrkombtare, gzon t drejta t nivelit europian, megjithkt ai nuk ka e smund t ket statusin e pakics serbe n Kosov. T tri palt, prball pakics serbe, kan sjellje t ndryshme: Pala shqiptare zbaton Planin Ahtisaari me dhimbje, por ajo e kan pranuar at dhe i prmbahet, si do q pakica serbe e keqprdor diskriminimin pozitiv

pr tiu br penges trsis territoriale t shtetit dhe zhvillimit m t shpejt t tij. Kosova sht durimtare e madhe pr hir t nj sr rrethanash, q synon ti kthej n t mir t vendit. Pala serbe, q nga lufta e vitit 1999, n mnyr strategjike, e krijoi dhe e mban veriun si placdarm, prej nga ku e gjuan Kosovn me gjithka. Pr Beogradin diskriminimi pozitiv i pakics serbe sht dika q duhet groposur bashk me Planin Ahtisaari, gj q gjen shprehje t qart te krkesa kmbngulse pr rihapjen e bisedimeve politike pr prcaktimin e satusit t Kosovn. Pala ndrkombtare, OKB, KFOR, EULEX jan gjithka n Kosov, sepse ajo t jet themeli mbi t cilin sht ngritur dhe vepron qeverisja vendore, n form si gjith qeverit e vendeve prrreth, por n prmbajtje dgjuese dhe e detyruar. Ajo q zhvillohet m s keqi n Kosov sht keqprdorimi i diskriminimit pozitiv. Kjo ndodh sepse ka disa faktor q ndrveprojn: 1. Si duket, sht menduar q, shruesja e plagve dhe heshtsja e armiqsive sht koha. Ndrkombtart prdorin kohn si shtratin e politiks racionale. 2. Ka nj ndjenj mshire politike ndaj Serbis, nj przierje t nostalgjis s dikurshme, t Serbis mbretri e n Jugosllavi dhe t goditjes me luft e shkputja e Kosovs. 3. Prjetohet nj brerje ndrgjegjeje e paslufts, sikur plaga q i sht shkaktuar Serbis nuk mbyllet aq shpejt sa e Kosovs: shqiptart u vran, u dogjn, por jan n

tokn e tyre, n shtetin dhe nn qeverisjen e vet, ndrsa Serbia llogaritet e goditur nga lufta, me territor t humbur, me nj pakic t mbetur prmatan, bashk me objektet e kultit. 4. Serbia vshtrohet me shum kujdes: BE, me shtrngo - liro, e nxit Beogradin t apitet drejt Brukselit, por ka dhe droje tek sheh se, kt ecje andej, Beogradi e kryen me kryet e kthyer kah Moska. Por diskriminimi pozitiv i pakics serbe, nuk i ka dhn ende ndonj shprblim popullit t Kosovs, q e ka pranuar pa kushte si zgjidhje dhe ka br gjithka pr ta prmbushur. Ndrkombtart besojn n nj hapy end, por askush nuk sht n gjendje ta thot se kur. Kurse Serbia diskriminimin pozitiv e quan nj ndshkim t paslufts. N nj kuptim ajo ka t drejt sepse, gjat kohs s pushtimit dhe kolonializmit, pakica serbe n Kosov ka qen ku e ku m mir se n Pakon Ahtisaari: ajo edhe qeveriste, edhe kontrollonte, edhe shtypte. Po vrehet nj shenj politike n Perndim: atje kan filluar t ndjehen t lodhur nga sjellja e Serbis. Beogradi duhet detyruar t kuptoj se bota nuk mund t duroj pafund Serbin e lodhshme. Rasti m i fundit ishte biseda e sekretares s departamentit t shtetit t SHBA, Hilari Klinton, me presidentin e Serbis, Boris Tadi, n Nju Jork, t ciln ajo e cilsoi krejt t vjetruar dhe bosh.

reportazh

faqe 8

NGA KASTRIOT FRASHRI*

Kur merr ftes pr t vizituar nj vend, n analet e t cilit mund t gjesh t rujatura me kujdes gjurmt m sharmante t historis s vendit tnd, si sht Mbretria e Bashkuar, nuk mund t mos emocionohesh. Edhe pse atdheun tnd e l n nj betej sa virtuale aq dhe alarmante, konfliktesh e deliktesh politike, joshja drejt vendit tjetr, historia e t cilit prcjell aq shum mesazhe, sht gati e paprballueshme. Mbi kryeqytetin shqiptar vera ende nuk e ka hedhur tej penelin e luleve dhe ngjyrave, por dimri ka filluar shpejt, n dy oborret e mdhenj t politiks. Drithrimat e akullit t nj zemrimi kronik, sikur duan t mbshtjellin do qeliz t jets shqiptare, n kt vjesht t radhs. Duke pritur avionin e linjs British Airways pr t fluturuar drejt Londrs, shoh se si zhyten n horizont konturet e trishta t vendit t shqiponjave, q si shprehen me t drejt kancelarit Euro-Atlantike, ka njzet vjet q ka ngrir nga politika e okulte e Tirans zyrtare. Fluturimi drejt Londrs sht nj fluturim drejt ndrrs s bukur t nj vendi simbol i demokracis dhe vlerave njerzore. sht nj lloj terapie shpirtrore, nj vetpastrim nga smogu i nj politike inatore, q pr dy dekada nuk ka prodhuar asgj, prvese dshprim dhe arratin pr shumicn e shqiptarve. M shum se kaq, vizita n Mbretrin e Bashkuar sht rast pr tu takuar me historin. sht vendi pr ti br homazh kujtess historike, gjurmve t atyre burrave t shtetit q projektuan jo vetm madhshtin e ktij vendi, por edhe vizionin e nj miqsie t shenjt midis dy kombeve tona. Pra, ksisoj, ke rast pr t shprehur nderimin tend, jo vetm ndaj jets dhe veprs s miqve t vrtet tShqipris, por edhe pr t shprehur mirnjohjen ndaj t gjithve atyre q kontribuan pr ideimin, themelimin, ndrtimin dhe konsolidimin e shtetit sovran shqiptar. Ndaj nj udhtim pr t njohur vendin e Lord George Byron; Lord Alfred Tennyson; Edward Lear, Lady Mary Wortley Montagu; Lucy M. J. Garnett; Mary Edith Durham, Colonel Aubrey Herbert (M.P) dhe nnn e tij Elisabeth Countess of Carnarvon; znj Ruth V. Pennington; ish-ministrat dhe lordt: Harry Lamington e Willoughby Dickinson; Eric Drummond; Lord Robert Cecile, Edward Boyle; Morton Frederick Eden; politikant dhe gazetart: Henry W. Nevinson, Charles Wood, Harry Lamb, Henry Betterton etj e pr t vijuar n ditt tona me John Grogan (MP), politikanin Dennis MacShane, Christopher Hitchens, Noel Malcolm, Bianka Jagger, General Sir Mike Jackson, Miranda Vickers, Antonia Young, Jammes Pettifer etj. sht gjithmon i shumpritur dhe t ngjall ndjesi e impresione t forta. Isha ftuar n Mbretrin e Bashkuar pr t marr pjes n takimin e prgjithshm vjetor t Balkan Peace Park Project. Ky takim u zhvillua n Reading International Solidarity Center, n qytezn e bukur Reading n Veri t Londrs. Vizioni i ksaj organizate sht ekzistenca e nj Parku Ndrkombtar n nj rajon t thyer

UDHTIMI N MBRETRIN E BASHKUAR N VENDIN KU TAKON HISTORIN

malor ku prfshihet Shqipria, Mali i Zi dhe Kosova. sht nj simbol i paqes dhe bashkpunimit ku komunitetet nga t gjitha vendet punojn s bashku pr t mbrojtur mjedisin, stimuluar punsimin dhe zhvillimin e qndrueshm, pr shtimin e aktiviteteve dhe vizitorve n rajon. Nj takim dhe bised e przemrt mbi misionin dhe aktivitetet e tyre n rajon me Znj. Ann Kennard, Kryetare e B3P, por dhe me shum antar t tjer t Komitetit t Parkut Ballkanik t Paqes si znj. Angela Selmani, z. John Milson, Arian Gjura, Richard Hargreaves, znj. Antonela Melonari, Maarja Hallick, Keith Bowden and Dr. Tanja Tamminen, do m krijonin ndjesin se ndodhesha n Shkodr apo rrethinat e saj e jo n zemr t Mbretris s Bashkuar. Jan kto merita, prpjekje dhe arritje t B3P dhe stafit t saj q motivuan Institutin e shtjeve Kombtar pr t nderuar me Certifikat Nderi kt organizat dhe presidenten e saj. Prof. Antonia Young. M tej, ishte miku im i vjetr z. Fatmir Terziu, botues i revists kulturore-informative online Fjala e Lir dhe nj kritik i njohur letrar, ai q m drejtoi n Qendrn Ardhmria n Lomond Grove pr t realizuar nj takim t kndshm me z. Lutfi Vata, Kryetar i Forumit t Bashkimit t Shoqatave

Shqiptare. Nuk mund t mos ndihesh mir kur shikon se si lviz gjaku i bots shqiptare n zemr t bots moderne, se si intelektualt tan n Londr e gjetk jan integruar n qytetrimin e vendit prits, me autencitetin e vlerave dhe traditave m t mira t vendit nga vijn. Nj takim me mikun e shqiptarve John Grogan n West Brampton, Londr ish-antar i Parlamentit Bri-

tanik dhe kryesues i grupit t gjitha partive parlamentare n Parlamentin Britanik pr Shqiprin nuk mund t jet ndryshe, prvese mbreslns. Ktu biseda rrodhi natyrshm tek situata dhe zhvillimet politike n Shqipri, tek lufta q duhet t bjn shqiptart, veanrisht shoqria civile, pr ti diktuar politiks s vjetr konfliktuale t Tirans nj frym tjetr, frym konsensusi e bashkpunimi, pr hir t interesit kombtar. Zoti John, me

at mblsin dhe dashamirsin e tij q e karakterizon, m bri t njohur se prej dats 5 deri m 8 Dhjetor 2011 do t vizitoj Shqiprin, n krye t nj delegacioni tregtar. Sipas burimeve tona, pas takimit n Ambasadn Britanike n Tiran, vizita e delegacionit do t vijoj me takime t tjera n Dhomn e Tregtis dhe Shoqatn e Investitorve t Huaj, drejtues t politiks e me institucione t tjera t vendit. Tashm sht fakt i njohur se

reportazh
ndjenja britanike sht shum e fort n kt vend, kjo jo vetm pr shkak t mbshtetjes q Mbretria e Bashkuar dha pr pavarsin e Kosovs, por edhe pr ndihmn dhe kontributin q ka dhn pr t ndihmuar Shqiprin n antarsimin n NATO, integrimin n BE, konsolidimin e institucioneve demokratike, forcimin e sistemit t drejtsis n vend dhe luftn ndaj krimit t organizuar. Ky delegacion mbshtetet nga Dhoma Britanike e Tregtis n Shqipri (ABCI), DLAPiper, CT Group Conference dhe Ambasada Shqiptare n Londr. Kryeqyteti britanik, Londra sht vendi prits, i przgjedhur nga organizatort, si vendi ku do t zhvillohen Lojrat Olimpike -2012. Ndaj vizitor nga t gjitha vendet e bots mbushin kto dit Trafalgar Square, pr t fiksuar nj moment n aparatin e tyre fotografik, memorialin e ngritur me kt rast, i cili tregon n do ast afrimin e kohs kur do t startoj ceremonia e hapjes s ktyre lojrave. Nj vizit n Ambasadn e Republiks s Kosovs, n rrugn Pall Mall, 100, n zemr t Londrs, nuk mund t anashkalohej. Ishte miku im, studiuesi i mirnjohur, Bejtulla Destani, Zv/shef i Misionit ai q m rezervoi i pari kt takim. Por ky takim nuk do t mbetej i vetmi, pasi shum supriza t tjera do t m prisnin m pas. Ishin Dr. Muhamet Hamiti, Ambasador dhe zoti Arion Krasniqi, Sekretar i Par i Ambasads, t cilt u bn miqt e mi dhe nuk u ndam asnj dit nga shoqria e njeritjetrit, pr t gzuar suksesin e radhs. Revista e mirnjohur Diplomat, n numrin e saj t shtatorit, i kishte kushtuar Kosovs kndin kryesor t saj, n t cilin jo vetm q evidentoheshin arritjet e ktij shteti t porsalindur, n zemr t Europs, por dhe vizioni i lidershipit kosovar pr ardhmrin e saj, njohjet ndrkombtare dhe marrdhniet ndrmjet UK dhe Kosovs. Nj event pr tu prgzuar. sht e pamundur t ndodh q t jesh n Mbretrin e Bashkuar dhe t mos shijosh n do cep t saj nj mozaik vlerash historike dhe kulturore, q t shpalosen prpara n do hap q hedh me madhshti. Nuk sht vetm rruga Parliament St. ajo q t mahnit me faktin se si ky vend ka nderuar n kt mnyr bijt dhe bijat e tij me monumente, sheshe apo parqe, duke prjetsuar n memoriale gjeneratat e lavdis, ata q kan br historin e saj apo kan vendosur mbi fatet e bots. Befasimet nuk kan t sosur edhe pse nuk sht vizita ime e pare n kt vend, duke ia ln radhn nj vizite n n Ambasadn e Shqipris n UK, ku na priste supriza e radhs me shfaqjen e Filmit Parullat, organizuar nga Anglo Albanian Association (Komiteti Anglo-Shqiptar), ku shquhej z. Stephan Nesh, ish-diplomat i lart britanik n Tiran. Dr. Teuta Statova, Ministre Kshilltar n kt ambasad, si zonja e shtpis, pasi prej muajsh sht titullarja e ksaj prfaqsie na pret buz gaz. Nuk mund t mos prfitonim nga rasti q t bisedonim dhe t shkmbenim mendime mbi shtje t ndryshme me t pranishmit, ku do t veoja takimin me z. Stephen Nash, drejtues i Komitetit Anglo-Shqiptar; znj. Joana Hansoon; zj. Entela Gjika, diplomate; znj. Patricia Nugee, nj zonj e minjohur q admiron Shqiprin dhe zotron nj koleksion t muar antikuarsh me libra pr heroin ton kombtar, Gjergj Kastriot Sknderbeun; znj. Pat Swire, vajza e

faqe 9

Mbretria e Bashkuar sht shkolla ku sheh se si funksionon shteti, zhvillohen dhe prparojn marrdheniet shoqrore dhe se si do gj sht n vendin e vet
Joseph Swire, autorit tashm t njohur t nj libri interesant mbi historin ton; Z. Albert Kello dhe z. Agron Loxha. Udhtimi me linjat District Line, Jubilee Line, Victoria Line, Picadilly Line, Bakerloo, ia shtojn bukurin ksaj vizite. Ky udhtim i kndshm e prek kryeqytetin n do cep, pr t shijuar parqet e shumt, pr t vizituar qendrat e artit dhe kulturs, biznesit dhe tregtis, pr t prekur rrugt e pastra dhe trafikun e orjentuar. Takimi me antar t komunitetit shqiptar n Britani dhe bisedat pr integrimin e tyre, distancimi nga trazirat q ndodhn n fillim t muajit gusht n disa zona t UK dhe dnimi i ktyre akteve ishte kryefjala e bisedave tona me z. Kastriot Rexhepi, Dritan Buna, Remn apo Lirimin etj, por edhe nj vizit pr t shijuar guzhinn shqiptare n Bar Restaurant Koha n St. Martins Court pron e vllezrve shqiptar Maqedonaci n zemr t Londrs apo Restaurant Tirana n Ilford, East London apo nuk mund t harrohen pr nga rndsia. Dhe e gjith kjo realizohet fal insistimit dhe prezantimit t Dritan Buns, ktij shqiptari t mbrekullueshm q jeton dhe punon n kt vend. Acton Town ishte stacioni im i radhs ku m priste takimi me mikun tim t vjetr, Asllan Qerimi, drejtues i komunitetit t Shqiparve n Derby. Zoti Asllani njihet nga bashkatdhetart, jo vetm pr origjininn e tij nga Vushtia n Kosov, por edhe si nj aktivist i dalluar i ktij komuniteti. Ai ka krijuar familjen e tij prej mse 30 vitesh n kt vend dhe ka rritur tre fmij t mbar, Vlorn, Ilirin dhe Antonin, dy prej t cilve kan prfunduar studimet universitare. N ditn e fundit t qndrimit n kt vend ishte South Tottenham stacioni i radhs, ku s bashku me mikun tim Dritan Buna na priste zonja Luljeta Nuzi, Drejtore Programi e Qendrs Shpresa Programme-UK. Nj takim emocionues, jo vetm pr faktin se kjo vizit u krye pikrisht n nj nga institucionet e arsimimit t Mbretris s Bashkuar, por edhe pr faktin se edhe pse ishte dit e shtun, dit pushimi, mjediset e ksaj shkolle gumzhinin nga tingujt e muziks shqiptare. Kjo shkoll ka hapur dyert q fmijt e komunitetit t prdorin ambjentet e saj pr t msuar gjuhn amtare. Nga shtat zona t ndryshme t Londrs i drejtohen do fundjav ksaj qendre dhjetra shqiptar, duke sjell fmijt e tyre n kt shkoll, pr t msuar jo vetm gjuhn shqipe, por edhe kulturn, kngn dhe vallet e saj. Ishin kta fmij t cilt q tani po prgatitin koncertin pr mbrmjen festive t Fests s Flamurit q do zhvillohet n fund t nndorit E gjitha kjo realizohet fal kontributit t Shpresa Programe-UK dhe Znj. Nuzi, drejtores s saj t palodhur, e cila edhe pse n vshtirsi, pr shkak t mungess s bazs didaktike, pasi ende, dhe pse sht fillimi i muajit tetor, nga Ministria e Arsimit dhe ajo e Puneve t Jashme, nuk kan mbritur librat pr msim, ia del mban. Do t nisemi nga Londra me nj peng t madh q nuk mundm t takonim Prof. Noel Malcolm dhe Miranda Vickers, si dhe Petrit Kucann, botuesin e gazets se mirnjohur The Albanian, Meriman Braha, botuesin e forumit online Zemra Shqiptare dhe Merbraha, por dhe mjaft miq t tjer, nj takim q shton mallin dhe mbetet i hapur derisa t rikthemi prsri n kt vend. Nse Mbretria e Bashkuar mund t konsiderohet nj vend q t dhuron knaqsi, Londra sht nj emocion q nuk mbaron kurr. Nuk mbaron as pr londinezin, jo m nj vizitor si un, t etur pr t ndjer pulsin e ktij metropoli gjigand. Ktu njeriu ndihet sikur ka nj tjetr pesh specifike t trupit dhe shpirtit, pasi prek si me magji paqen, qetsin dhe relaksin, gjen shijen dhe arrin lumturin. Kushdo q ka fatin t vizitoj kryeqytetin nuk mund t mos vizitoj Buckingham Palace apo St. Jamess Park, Westminster Abbey, National Gallery, British Library, London Eye n rrz t lumit Thames, Gardens of Houses, Garden of Parliament, Trafalgar Square apo Picadilly Circus, Hyde Park, Green Park, National Park of Wales etj. Nga do q t hedhsh vshtimin, se pr t prekur cdo vend t saj sht e pamundur, sikur t jetosh edhe 365 dit t tjera, e ke t pamundur t plotsosh dshirn e lindur srisht nga perceptimi i dehs i shqisave. Nuk mund t mos nnvizojm faktin se Mbretria e Bashkuar sht shkolla ku sheh se si funksionon shteti, zhvillohen dhe prparojn marrdheniet shoqrore dhe se si do gj sht n vendin e vet.

N do cep t ktij vendi do t shohsh shum pak ose asnj polic, por do t prballesh vetm me nj tabel orientuese apo urdhruese, e cila sht ligji. Askush nuk guxon ta nprkmb at, sic ndodh rndom n vendin ton. Askush nuk merret me ty. Nuk t vjen askush me bilbil n goj apo me potere, por pas disa ditsh t vjen me post n shtpi Bill-i (Fatura me fotografin e Targs s makins dhe orn ku tregohet se ke shkelur rregullat e qarkullimit rrugor me gjobn prkatse dhe nuk ke asnj shans t mos e paguash), ndaj askush nuk guxon t parkoj n do vend q t del prpara edhe pse aty mund t vendosen edhe 50 apo 100 automjete t tjer. N Londr sht e pamundur q t gjesh nj lokal ku shkelet ligji dhe mund t pihet sipas qejfit duhan, sepse ndalimi i cigares npr lokale sht realitet. Nuk sht vetm ky tregues q ka t bj me kujdesin e shtetit ndaj shndetit, por edhe mbrojtja e mjedisit, eleminimi absolute i zhurmave dhe borieve t automjeteve q sigurojn nj standard t lart t nivelit t jetess n kt vend, q pritet t kremtoj vitin tjetr 265 vjetorin e Mbretris. Ndrsa kthehem drejt Tirans, m rrmben nj trishtim pr kohn e humbur t shqiptarve q m prshkron si nj shtiz krahrorin, teksa avioni rrshqiste mbi pistn e ndriuar nga rezet e diellit t aeroportit t Rinasit. ndrra londineze ishte aty, e gjall dhe deprtuese deri n dehje, si nj ftes pr t reflektuar, pr t transformuar gjrat tona t ndrtuara kaq keq, pasi vetm ather mund t ndrtojm imazhin e nj demokracie reale dhe t nj kombi pa komplekse. *Drejtor, Instituti i shtjeve Kombtare

Altin Kaprata juristi shqiptar ne Angli

shtjet q mbulojm jan si m posht: Vrasje Plagosje Mashtrime serioze Vepra penale seksuale Dmtime aksidentale Shkelje t kodit rrugor Hetime nga zyra e taksave Hetime nga zyra e ndihmave shtje emigracioni shtje civile shtje familjare Divorce Ndarje pasurie Testamente Kontrata shit-blerje shtpish Tokash Biznesi Lienca etj

Altin Kaprata jurist i shkolluar n Angli. Zyra ku un punoj n Angli SJ LAW -www.sj-law.co.uk/contact.html Tel:020 8520 6600 Fax 020 8509 1807. By Email info@sj-law.co.uk. DX 32043 Walthamstow. In Person 157a High Street, Walthamstow, London, E17 7BX prfaqson t gjith klientt q kan nevoj pr kshillim nga ana ligjore si n Stacione Policie dhe n raste t ndryshme. Gjithashtu prgatis mbrojtjen e tyre pr n gjykatn magjistrale t (shkalls s par) dhe n gjykatn e lart. do njeri nn arrest n polici ka t drejt pr ndihm ligjore falas 24/7. E njjta gj sht e vlefshme dhe pr njerzit q nuk jan t arrestuar po intervistohen si vullnetar nn paralajmrim. Kshilla ligjore sht falas pavarsisht nse jeni me ndihma, n pun dhe se sa t ardhura apo kursime keni. Nuk ka forma pr t plotsuar. Nse nuk jeni t knaqur me shrbimet q keni marr nga avokati juaj dhe doni ta ndryshoni ather ju lutem m kontaktoni n Nr .07500770914. T gjitha llojet e veprave t ndryshme penale sado t vogla qofshin. Ju siguroj q do mbeteni t knaqur nga ana ime profesionale duke ju mbshtetur n mnyrn m t mir nga ana ligjore. M kontaktoni n do koh n numrin tim t celularit 07500770914 ose n adresn elektronike akaprata@hotmail.co.uk

Tel:

07500770914

Pyetjet ne anglisht tashme te perkthyera ne gjuhen shqipe per vetem 25 Mesimi i pare 15 ora

Red Driving School Instruktori Shqiptar Artan Jakupi ne sherbimin tuaj Menyra me e lehte per te marre patenten angleze Ju ndihmojme edhe per marrjen e testit te teorise

Mesimet e tjera 20

Kontaktoni Artanin

Per 10 ore 190

07769628835

aktualitet

faqe 11

NGA GJERGJ FISHTA

rej brigjeve gjmuese t Euksinit e deri n born e amshueshme t Alpeve Julie; prej brigjeve bubulluese t Ekrakeraunve e deri ndr karma t thepisuna t Karpatve, ende t rime me gjak njeriu, n ato shekuj t kaluem, banonte ajo familja e madhe trako-ilire, n nam e n za n histori t fiseve dhe t kombeve. Sot kjo familje asht shue. Marr prbri prej tallazeve t luftave t gjata e t pandame, ajo u prpi dhe u zhduk prbrenda grmazave t pangishm t vorbujve te historis, e kshtu nuk mundi ma, m at dit kur Gentiusi, mbreti i mbram i ilirve, m 168 para Krishtit, ndriti triumfin e Luc Emil Palit pr me pa diellin e majes s lumnis s vet t hershme. Porse, si t thuesh, si nji shkatrrin e dhimbshme anijeje t mbytun n det, prej humbjes s ksaj familjeje trako-ilire, sot, atje ndrmjet Thesalis dhe Malit t Zi, prej brigjeve lindore t Adriatikut e deri n bregore t Vardarit, shptoi gjall nji grusht njerzish, t cilt kishin zan vend ose mbas mburojes s disa maleve titanike, ose nn hijen e kandshme t disa fushave pjellore dhe plot jet , banes e prmallshme e hyjnive t moshs prrallzore. Ata u ban ball me fuqi kurr t prkulshme t shpirtit t vet bujar, qoft thellimeve t furive t shekujve, qoft edhe padrejtsis s hipokrizis njerzore. T stolisun me nji forc t jashtzakonshme qndrese, ende kta e flasin at gjuh t t Parve t vet ma t hershm; ende e ruejn t pandryshueshm karakterin e hekurt e fisnik t strgjyshve t vet dhe sot ata gjithnji e punojn shi at tok t ciln e punuen t part e tyne prehistorik. Ky popull asht bash ai populli i vogl shqiptar, aq pak i njohun dhe aq zi i gjykuem n Europ. I vjetr sa fosilet, sa stalaktitat e shpellave jehuese t maleve t veta vigane, dhe i lindun t thuesh prej vet rrenjeve t vjetra, ai asht sot zot autokton i pakundershtueshm i tokave t veta. Po qe se prnjimend parimi i autodeterminacionit asht marr prej Konferencs s Paqes si karakter themelor pr trajtimin e shteteve si dhe prcaktimin e kufijve t tyne, e drejta e lyp q Shqipnia t qitet shtet m vete prmbrenda kufijve t vet etnik dhe gjeografik. Por ka se, simbas teoris wilsonjane (t Presidentit amerikan Willson) pr me mund nji popull me u sundue n vetvete, prpos kombsis, duhet t mirret para sysh edhe ndrgjegja e tij kombtare. Tashti, pr n qoft se si ndrgjegje kombtare duhet t kuptohet ndjesia pr liri si edhe ai dshir q mund t ket nji popull pr tu zhdrivillue n vetvete, gjithnji prmbrenda qarkut t forcave t veta, un them se edhe n kt pikpamje Konferenca duhet tia njoh Shqipnis pamvarsin si dhe sovranitetin e vet. E njimend, e po thomni, cili popull n Ballkan ka ndjesi ma t thella pr lirin e vet sesa populli shqiptar? Kaluen po pushtuesit mbi Shqipni, por nuk qen kurr zotnuesa mbi shqiptar. Ashtu si ai cubi, i cili hyn tins dhe me trathti n shtpin e qytetarit t paqt e, si shtjen mbren drojen dhe pshtjellimin, del jasht pa mundun kurr me than se ka sundue

Fjalimi i At Gjergj Fishts n Konferencn e Paqes (1919)

ma pak se 54 kryengritje t mdha t cilat gjat rrjedhjes s katr shekujve kombi shqiptar i bani qeveris otomane ose pr me pshtue prej zgjedhs s saj, ose pr me e ngushtue q mos tia mohonte t drejtat e tija. Edhe pamvarsia e Greqis asht nji lule e rimuun me gjak t shqiptarit. Zhavellt dhe Boart kan qen shqiptar e shqip kan fol dhe me trimni shqiptare kan luftue. Jo besa, por Greqin e kan lirue shqiptart dhe jo ma pak jan mundue se sa disa Pushtete t mdha t cilat aso kohe bajshin spekullime mbi Greqi, njashtu si do Zoti po bajn sot edhe mbi Shqipni. Kt pun, me pas pr ta pyet si dijetar dhe jo si diplomat, kishte me ju a vertetue edhe Venizellos vet; por, n mos dasht me ju a than ai, ja u kallzon Lamartine, i cili, tuj fol mbi pamvarsi t Greqis, thot se kjo nuk qe tjetr vese rezultati i reaksionit t elementit shqiptar kristjan mbreda Greqis kundra elementit turk. Arsyeja pra pse kombi shqiptar nuk mujti me dal shtet n vete, nuk qe puna se ati i mungonte ndrgjegja kombtare ose ndjesia pr liri e pamvarsi, por qe fakti se shi ditn n t ciln ai ishte gati me fitue lirin e vet, Shtetet e Ballkanit ia ngjitn kthetrat dhe e ban rob nn zgjedh t veten. Dhe kt e ban jo pr me e mbajt nn shrbim e robni t veten, por pr me e shue shqimit e me e qit faret.Kshtuq prej ksaj pikpamje duhet me e than se shqiptart gabuen, dhe gabuen rand fort, q u uen aso kohe kundra Turkis, sepse pr ta do t kishte qen dam fort ma i vogl me u vue nn zgjedh t Turkis, se sa me u gri prej kristjanve. Po e shoh, Zotni, se kjo fjal n gojn time disi po ju a vret veshin dhe po ju duket nji paradoks n vetvete. Jan faktet q m japin arsye. N vitin 1478 turqit marrin Shkodrn dhe me te mundet me u than se u pushtue e tan Shqipnia. Por megjithkt, turku ia njohti Shqipnis nji far autonomie: na e la gjuhn dhe kanunet tona, - por askund nuk lexohet n histori se ky mbyti qindra mija shqiptar prnjiher, sadoq populli hoqi zi e si asht me zi prej tij. E tash ndini si u suell kristiani me Shqipni e me shqiptar. N vjetin 1912 krcet lufta turko-ballkanike dhe ballkanikt pushtojn Shqipnin. Nji her mbysin pak me than dyqindmij shqiptar, vrasin meshtar katolik sepse nuk ndigjonin me e mohue fen; grijn mysliman sepse edhe ata nuk duen me dal dinit. Rrenojn me themel qindra e qindra katunde, vese si e si me e farue kombin shqiptar. N vjetn 1914, ushtrit ndrkombtare, mbas sa intrigash t poshtra, pushtojn Shkodrn. N kto ushtri kombi shqiptar ka pas mbshtet gjith shpresn e vet, sepse kta ishin demek t shprehunit e forcs q do t rregullonte botn dhe, si t thuesh, ata ishin pasqyra t qytetnis europiane. Por megjithkt ata nuk solln kurrnjisend prsmbari n Shqipni. Ndrye mbrenda qarkut dhet kilometrash n Shkodr, as q e iln nji rrug, as q e lshuen nji ur, as hapn nji shkoll, nji gjykatore, nji spital, nji send t vetm q ti vyente prparimit dhe qytetnimit t popullit shqiptar. I gjith kujdesi i tyne pr Shqipni, prmblidhet n kta: kurrsesi mos me e lan Shkodrn me ba pjes n Shqipnin tjetr dhe q n Statutin e Shtetit Shqiptar tu qitte nji paragraf i posam me t cilin t njiheshin n Shqipni ifutnit nji tagri me shqiptar, sadoqi aso kohe nuk kishte n Shqipni me than asnji ifut. Mandej, kur doli prej Shkodre, Komanda Nderkombtare dogji t gjitha aktet dhe arkivat e veta. N vjetn 1915, malazezt pushtojn Shkodrn me rrethina, sadoqi Shqipnia ishte shtet neutral dhe nuk kishte shpall luft me kurrkend. N fillim t vjets 1915, italiant pushtojn Vlonn, kinse pr qllim q me u prkujdes pr shqiptart e smut t Shqipnis jugore. N 1916, AustroHungaria pushton Shqipnin. Me e than me fjal t tjera, ata dojshin ta mbajshin Shqipnin si nji krahin t veten. Pr ma tepr: grekt dogjn 360 katunde n Shqipnin jugore, tuj i mbyt t gjith ata q dishmoheshin shqiptar. E sot Konferenca e Paqes lyp q shi ndr ndr kto vise t bahet plebishiti pr t caktue kufijt e Shqipnis. ironi e helmueme! Prej ktyne punve, - pr mos me fol pr t tjera, - duket iltas se shqiptart, prej pikpamjes kombtare, kan pas arsye me drasht ma shum kristjant se sa turqit. Turku, si pr princip, si n teori, ia ka pas njoht Shqipnis nji far autonomie, sadoq me Skanderbeun e pat kundrshtue prparimin e tij n Ballkan. Thon armiqt ton, si dhe do mbrojtsa t tyne, se vrtet q kombi shqiptar asht ma i vjetri ndr popuj t Ballkanit dhe se ka nji dashuni t gjall pr liri dhe pamvarsi t veten; vese shka se megjithkto, Shqipnia nuk mund t qitet shtet m vete sepse shqiptart jan a) barbar, b) nuk jan t zott me prparue dhe me u qytetnue vet dhe se c) eksperienca ka tregue se n kohn e Princ Widit, Shqipnia nuk mund t mbahet shtet m vete dhe krejt i pamvarun... Pra, simbas mendimit t armiqvet ton, ose ma mir me than, simbas fjalve t vet atyneve, lypset q Shqipnia t coptohet e tu jepet atyne n dor pr me e sundue dhe pr me vu rregull, - meq shqiptart jan barbar e t egr e nuk jan popull q di me qit shtet m vete, pra me qeveris. Pr me than t vrtetn, po t marrim parasysh mjetet e mnyrn me t cilat ka nis e vijue lufta e madhe europjane, kisha me than se barbarsia dhe egrsia e popujve ka pak ose aspak t prpjekun me dshirn pr liri e pamvarsi t tyne. (vijon ne faqe 20)

aty mbrend: njashtu hyn pushtuesit e huej n Shqipni pa mujt kurr me i shtrue dhe me i zotnue shqiptart. E mos kujtoni, zotni, se un ktu jam tuj ju than sende t cilat mos ti ken vu re edhe shkrimtar t huej me vler. Kshtu, fjala vjen, e ndritshmja Miss Durham, thot n nji libr t vetin mbi Shqipni: Pushtime t hueja jan prshkue mbi komb shqiptar, por t gjitha kan kalue pa lan kurrfar gjurme, si ujt q rrshqet mbi shpin t ross. Pr lirin e vet, zotni, shqiptari ban fli shpin, tokn dhe mjerisht edhe besimin. Fakti ve q shqiptari n mes t sa ndollive dhe te papriturave politike e pr nji periudh kaq t gjat shekujsh, ka mbrrijt me e ruejt gjuhn, doket dhe karakterin e vet kombtar, - dhe kt jo vetm n Shqipni, por edhe jasht kufijve t saj, - kjo difton iltas se ai asht dhe don t mbes shqiptar. E gjith kjo ngjet sepse ndrgjegja kombtare ka lshue rraj t thella n shpirt t tij. Por ma mir se kurrkund njeti, dashunia e popullit shqiptar pr liri dhe pamvarsi kombtare, duket n faqet e historis, pr t ciln mundemi me than se asht e endun vetm prej luftash pr liri e pavarsi. Un ktu, pr mos me e vu fort n prov durimin e Zotnis suej, po ju prmend vetm punt e mdha,

q ndrgjegja kombtare e kti populli, kreu q prej t XV qindvjet e mbrapa. Botn mbar n zi do ta mbshtillte. - T flegruem droje shuejtn zanin mbretnit e Europs. Kur qe, mbi kep t Krujs titanike, po del nji hije burri, vetullat ngrthye si dy hulli rrufeje, me dy sy zjarmi e nji mjekr t thinjt, e cila shtllung gjat nofulls i derdhej, si ajo mjegulla rreth nji shkmbu t thepisun. Mbi krye trishtueshm flak i shklqen tarogza prkrenarja me brir q tmerrshm kah i vezullon nn rreze t diellit, komet zharitse dan ndr syt e armikut. Ai asht fatosi i ndimun Gjergj Kastrioti, i madhi Gjergj Kastrioti, Skanderbegu. Me flamurin kuq e zi shpalosun prpara, posht rrmoreve t maleve t thepisuna, stuhi bore prej ndonji kulmi t rrmbyeshm, vrsulen vettimthi mbi formacionet e turqve, t cilt, prej s largu tuj ua pa hovin, thon se kulshedra me dragoj po u turret. Por mundet ndokush me m than se Skanderbegu kto lufta i ka ba pr qllime fetare, dhe jo i shtym prej nji ndrgjegjeje kombtare, pra pr me i dal zot liris dhe pamvarsis s vendit t vet. E mos kujtoni se me dek t Skanderbegut u shue ndjesia e liris dhe e pamvarsis n shpirtin e shqiptarve. Historia e Turkis ka shenjue jo

www.thealbanian.co.uk

Transportojm makina dhe mallra pr n Shqiperi apo Kosov

Na kontaktoni: 07790950960

Reportazh

faqe 14

NGA SEJDI BERISHA

ato or t mesdits, prball qytetit znin ball mahnits Majat e Shklzenit, i cili duket si nj kuror t ciln askush nuk mund ta pikturoj prve se fuqis s Zotit si madhshti natyrore. Shklzeni sht libr n vete. Por, gjithnj m trumbeton dika n kok, dhe m duket se m thot se kjo madhshti natyrore dhe kjo begati hyjnore e ksaj toke sht libr fare i palexuar. Krkon lexim dhe studim! Po ta shikosh Shklzenin, ke shikuar bukurin dhe madhshtin e atdheut, ke shikuar historin e historis,... ke shikuar nj libr t pahapur dhe t palexuar si duhet! Shtatorja e Bajram Currit kishte ngreh kok kah lartsit e toks, kah fushat, kodrinat, malet dhe majat e ksaj krahine, i cili shikim pastaj sikur reflekton n tr atdheun. Valbona, edhe kjo e ka historin, po ashtu si libr t pa shfletuar sa e si duhet. Ky lum q bn zhurmn shekullore prgjat gryks q oshtin jo vetm nga valt e pastra t ujit por edhe nga gjuha e saj, nga gjuha e Valbons e cila n sirtarin e vet ka shum flet ende t palexuara... Duke nxituar pr n Kosov, srish kthej kokn kah horizonti i qytetit Bajram Curr, dhe gjithnj e m shum m shtohet dashuria pr kt an bujare e fisnike me histori plot ngjyra e qndres...!

VJESHTA MBI MAJAT E SHKLZENIT...!

nga valt e pastra t ujit por edhe nga gjuha e saj, nga gjuha e Valbons, e cila n sirtarin e vet ka shum flet ende t palexuara. Ato krkojn dritn si shtrati i lumit ujin. Tr ajo gryk malesh q lidhet me majat e thepisura, t cilat gjithka kan par dhe shohin, q lidhet me krahinn e Plavs dhe t Gucis, edhe sot krkojn lidhjen... Alpet shqiptare-bukuri prrallore O, sa m ngutet pr t thn se kjo bukuri e krkon shpejt e shpejt dorn e njeriut, e do asfaltin dhe e do zhurmn e njeriut, zhurmn e makinave. Tash, si n ndrr e shoh Valbonn si vendin m t zhvilluar turistik. Si at parajsn q ende sht e paprekur sa duhet, e pashfrytzuar pr shpirtin dhe mendjen e njeriut. Dhe, i thash vetes: nuk sht kjo ndrr. Kjo do t bhet s shpejti realitet, dhe Tirana e Vlora, Durrsi e Gjirokastra, do t lakmojn pr t ardhur ktu, dhe do t vijn ktu. far madhshtie kur t bhen bashk! Krahina e Tropojs, as nuk ka qen as nuk sht as nuk do t jet shkrettir, ose tok e shkret! Edhe rrugs vreja se vjeshta kudo i kishte shtrir kraht e saj... Srish kthehem tek biseda me poett. Arsyeshm, thjesht dhe bindshm meditoj se ky vend sht me kultur e nam burrash, dhe se shum krijues t ktushm jan prpjekur, por prpiqen dhe do t prpiqen pr ta ndriuar t kaluarn, pr ta studiuar madhshtin e historis s ksaj ane dhe pr ti avancuar vlerat shpirtrore dhe kulturore. Kt e dshmojn edhe shum libra e vepra q kto vite ve i kan shkruar, botuar dhe i kan qitur n drit s bashku edhe me shum tema q deri me tash kan qen t paprekura apo n margjina. Kshtu vazhduam bisedn me krijuesit dhe poett nga Tropoja, Gjakova dhe un nga Peja. N ort e vona t pasdites, un me poett gjakovar u kthyem pr n Kosov. Gjat rrugs, hasm n nj tuf delesh q kishin bllokuar rrugn. Ndalim makinn dhe derisa nuk hapin rrug delet un meditoja pr zhvillimin e Tropojs. Por, interesant, dot nuk mund e gjeja zgjidhjen m fatlume. Por delet ma kthyen mendimin: edhe kjo do t thot dika; blegtoria, bujqsia, turizmi,... do t lulzojn s shpejti ktu. Duke nxituar pr n Kosov, srish kthej kokn kah horizonti i qytetit Bajram Curr, dhe gjithnj e m shum m shtohet dashuria pr kt an bujare e fisnike me histori plot ngjyra e qndres! Edhe rrugs vreja se vjeshta kudo i kishte shtrir kraht e saj,... edhe n Majat e Shklzenit...!

Majat e Shklzenit q sertshm thithin dhe i shprndajn rrezet e diellit...! Sa her q njeriu shkon n krahinn e Tropojs, provokohet pr t shkruar dika, dika q sht brendaprbrenda shpirtit, brendaprbrenda ktij vendi. Ka koh q kishim hedhur iden q krijuesit e Rrafshit t Dukagjinit dhe t Krahins s Tropojs t takohemi m shpesh dhe t thellojm marrdhniet krijuese t cilat do t kontribuonin n afirmimin e vlerave krijuese dhe letrare n kt an por edhe prgjithsisht n vend. U nisa nga Peja, pr tu takuar me poett, Tahir Bezhani dhe Muharrem Kurti nga Gjakova dhe bashkrisht arritm n Bajram Curr. Gjat asaj rruge gjarprore por t asfaltuar dhe shum funksionale, pr anash m intrigojn ato vise, ato fusha, lugina e kodrina, t cilat, dorn n zemr ende jan t pashfrytzuara dhe t pa rregulluara n aspektin e perspektivs s zhvillimit bujqsor dhe blegtoral, pr far kjo an i ka t gjitha kushtet, e t cilat m von, me ndrtimin e objekteve t infrastrukturs do t gjenerojn edhe zhvillimin e turizmit malor por edhe t atij n fshat. Posa arrijm n Bajram Curr, s pari takojm Asllan Osmanajn, nj poet me vargun karakteristik dhe shum t thell e idhnak, por q nuk imponohet shpesh, nuk ngarend pr t botuar shpesh. Prshndetemi ngrohtsisht, dhe nuk ngurrova q ti them: po ku dole ti i pari q t takoj! Ai, vetm buzqeshi dhe me afrsin e tij ngushtohet pr t na br q t ndihemi sa m ngroht, sa m shlir. Dhe, n ato or t mesdits, prball qytetit znin ball mahnits Majat e Shklzenit, i cili duket si nj kuror t

ciln askush nuk mund ta pikturoj prve se fuqis s Zotit si madhshti natyrore. E shikoj gjat e gjat dhe far mendimesh m sillen n kok. Shum, shum mendime! Kurse, miku im Asllani, m heton dhe m thot: -E vren Shklzenin si duket,... si e rrahin rrezet e diellit?! E dija se me provokonte pr ndonj shkrim. Mendova e mendova dhe i thash: -Po! Po e shoh, mir bile. Ka pamje madhshtore.-i them, dhe un prap n kokn time Bukuri hyjnore Majat e Shklzenit mbrthej historin e uditshme t popullit, historin dhe vuajtjet e atdheut tim. N Majat e Shklzenit e shoh faqen e nj libri, t cilin nse e shfletojm, duhet ta lexojm kujdesshm. Kujdesshm, sepse, ata thepa, ato lartsi t shkmbinjve nuk lejojn h pr h pr t gabuar. Shklzeni sht libr n vete. Por, gjithnj m trumbeton dika n kok, dhe m duket se m thot se kjo madhshti natyrore dhe kjo begati hyjnore e ksaj toke sht libr fare i palexuar. Krkon lexim dhe studim! Duke menduar kshtu, m bhej se shklqesia e ksaj bjeshke po m afrohet me dshir pr t m prqafuar pr mendimin q e kisha n kok. Kshtu edhe u binda. Por, m iku mendja edhe tjetrkund; libra t till t palexuar ka edhe shum e shum. Dhe, duke ikur nga ky kurth, drejtova shikimin srish kah majat e Shklzenit, i cili kishte marr ngjyr vjeshte, sepse, diku posht tij, bereqeti kishte filluar t mblidhet, kurse pemt, pa dshirn e tyre i kishin zverdhur gjethet. Tani, duke mos dashur t komentoj asgj vetm pshprita: -Majat e Shklzenit thithin dhe shprndajn ajrin,... sertshm thithin dhe i shprndajn rrezet e diellit! Dhe,...

kur i bn t gjitha kto, ather sikur ndalet dhe e shikon tr Shqiprin,... sikur e veneron edhe Kosovn, Plavn dhe Gucin... Po, far do t thot e tr kjo?! Asgj! Jo, jo. Po ta shikosh Shklzenin, ke shikuar bukurin dhe madhshtin e atdheut, ke shikuar historin e historis,... ke shikuar nj libr t pahapur dhe t palexuar si duhet! Gryka-qafa e Valbons Por, kur mendova pak, thash vet m vete: lri kto, prralla. U ktheva kah miqt me t cilt kisha ardhur dhe Asllanin q e takuam, por ata, duke biseduar kishin ikur bukur larg meje. Shfrytzova rastin dhe i bra disa foto pr ta par mir e mir at madhshti t Majave t Shklzenit. T them t drejtn u gzova pamas, sepse, mu duk se e futa n xhep at libr t palexuar dhe ndoshta nj dit do ta lexoj e do ta lexoj...

e toks, kah fushat, kodrinat, malet dhe majat e ksaj krahine, i cili shikim pastaj sikur reflekton n tr atdheun. Shoh aty madhshti, krenari, qndres, dhembje e etje, knaqsi e paknaqsi. Por,... them: nuk ka jet pa dhembje as pa etje. Kto duhet ti rregulloj vet njeriu, kto gjra q si duket po zgjasin m shum se q sht edhe koha e kohs optimale! Nuk u thash kolegve t mi poet asgj pr mendimin dhe preokupimin tim, dhe, e lam shtatoren e ktij burri t ngrir t bronz ashtu me shikimin, t them kah t doj ai vet...!

Valbona, ky lum q ka madhshti shekullore Tani u tubuam dhe pijm nga nj pije freskuese dhe fillon biseda, pr far, pos pr letrsin, pr vargun dhe poezin. Kuvendojm pr Shkup e Shkodr, por gjithnj pr t mir dhe pr qllimin se si krijuesit t flasin me nj gjuh, sepse kjo u nevojitet Valbona - dy shelgje t cilat degt e tyre i kishin lvarur si flok vashash atyre, sikurse edhe burrave t tjer t atdheut dhe kombit. Kjo sht gjithnj edhe sot m se e nevojshme. Ishim n nj kafeteri pran lumit Valbona. E shikoj edhe kt lum me uj q ka ngjyr t thekshme t kaltr. Shikimin e lumit ma zbukurojn dy shelgje t cilat degt e tyre i kishin lvarur si flok vashash. E tr kjo m intrigoi q ta bj nj foto, e cila pr mua e ka kuptimin dhe mesazhin ashtu si e krkoj un vet. Tash prej aty, mendjen e ngjis prpjet lumit Valbona dhe ngjitm deri n thepat e maleve t Valbons, dhe deri tek burimi i saj. Edhe kjo e ka historin, po ashtu si libr t pa shfletuar sa e si duhet. Ky lum q bn zhurmn shekullore prgjat gryks q oshtin jo vetm

Bajram Curri, ishte kthyer kah Shqipria... U takuam edhe me poett, Lulzim Logun dhe Gjon Neajn. Q t dy, sikurse edhe ne, mzi kishin pritur q t takohemi s bashku. M von krejt rastsisht u takuam edhe me krijuesit entuziast, Isa Breani dhe Hasan Bupapaj. Srish ndalemi n rrugn kryesore t qytetit dhe bisedojm e bisedojm. Akoma qndronim n kmb. Kalojm kah shtatorja e Bajram Currit. M t thn t drejtn sht madhshtore, dhe kjo figur, tr shtatit n bronz i jep dinjitet e domethnie, q edhe ktu t imponohet historia, e kaluara... E shikoj kt shtatore, e cila vrtet mu duk se ishte kthyer kah Shqipria. M bhej se gjithnj sht duke thn dika. Kishte ngreh kok kah lartsit

Prepaid MasterCard

The New Lycamoney Prepaid MasterCard

No credit checks, Instant approval, Use today

CONTROL YOUR BUDGET

Manage your money and get free text alerts whenever you use your Lycamoney card

SAFE

4.99

Safer than carrying cash, chip & pin secure

NO STRESS
Only spend what you have, no unexpected bills at the end of the month

THE BLUE BAR ESHTE PER SHITJE Send money home for FREE 20 vjet te drejte biznesi
Ideal for spending on-line

ON-LINE

To pajisur me te visit www.lycamoney.co.uk To Iget your cardgjitha www.lycamoney.co.uk or nd card y. licensat per muzike, restorant, d y nearest your nearest outlet I hapur prej 7 vitesh Lokali information please visit www.ly For more i f For more ndodhet perballe stadiumit te Tottenhamit k r informat tion l ti t i it www.lycamoney.co.uk lycamoney. y.co.uk or c us on leverdisshem call 00 1100 mimi teper i020 7132 110 The Lycamoney Card isKontaktoni sa me pare: pursuant to licence by Lycamoney y issued by Transact Network Limited is ssued Tr ransact d MasterCard International. MasterCard and the MasterCard Brand Mark are registered M B The Blue Bar trademarks of MasterCard International Incorporated. Sending money requires the upgraded Inte ernational m 675 High Road London N17 8AD Tel:02088850500 Lycamoney Silver Card and at least one companion card. Locall laws in India mean that you Ly ycamoney t
may not send comp panion money. companion cards to India for purposes of sending money.

MOB:07788888287

Expert in Relationship and love

Sheikh Salem
International Hearler & Spiritualist order with many years experience in Europe, Asia, Usa & Africa. I can help you solve all your problems regarding relationship, love and back, curses, unexplained illnes, union or separation, black magic problems, exams, business flushing, Love matters etc. Your satisfaction is my concern Tel:02070550227 Mob 07950592908 3 days result 100% guaranteed Un mund tiu ndihmoj n zgjidhjen e problemeve n lidhje me marrdhniet n ift, problem n dashuri, mallkime, smundje t pashpjegueshme, problemet e magjis s zez, provimet, problem biznesi, problem dashurie etj etj. Pr tre dit rezultati i garantuar 100% Me kontaktoni Tel:02070550227 Mob 07950592908

www.flowersonline24.com

Drgoni lule n t gjith botn. Mundsia m fantastike pr t kujtuar t dashurit tuaj n mmdhe apo n bot A ka dhurat m t muar sesa nj tuf me lule pr t dashurn tuaj n Tiran apo gjetiu? Drgoni Lule n Shqipri dhe Kosov!

TELEFONO: 07788406825

forum

faqe 16

NGA BESNIK MUSTAFAJ

as nj viti si msues i gjuhs e letrsis shqipe dhe i gjuhs frnge n nj shkoll t vogl fshati n vendlindjen time, n Tropoj, n vjeshtn 1982 u emrove n Tiran. Do t jepja msim n universitet. Pr pushimet e vitit t ri u ktheva te prindrit. Nuk mund t mungoja. Do t ishte i pari vit i ri pas shkputjes time prfundimtare nga gjiri i familjes atrore. Sipas tradits ton, ky sht nj moment veanrisht i rndsishm jo vetm pr at q shkputet, por pr krejt familjen dhe prjetohej nga t gjith me nj ndjenj t przier midis gzimit dhe dhimbjes. Veanrisht te prindrit kjo dhimbje shrohej m ngadal. Prindrit e mi ishin brezi i fundit i malsorve q besonin ende se familja duhet t jet e bashkuar nn nj ati. Por nuk ishte vetm prkujdesja ndaj ksaj dhimbjeje arsyeja q m shtynte t lija Tirann pr ta pritur me t mit vitin e ri 1983. Gjyshi jetonte ende, por ishte shum i lodhur pr shkak t moshs (i kishte kaprcyer tashm t nntdhjetat), shtuar ktu edhe ulern, nga e cila vuante t paktn qysh kur un e kisha njohur. S fundi i ishte shpifur nj kancer tejet i mundimshm n rrugt e frymmarrjes. Fliste gjithnj e m me vshtirsi. Edhe m t zorshm e kishte ushqyerjen dhe flinte keq e m keq. Por mendjen e kishte mrekullisht t kthjellt. Ndr pjestart e familjes sime, gjyshi vazhdonte t ishte m i vmendshmi ndaj hapave q hidhja un n jet e ndaj dshirave t mija n prgjithsi. M kishte dhn qart t kuptoja qysh kur isha student se do i plqente q vendimet lidhur me jetn time ti merrja kryesisht vet, pa u merakosur shum pr mendimet e t tjerve, qofshin ato edhe t prindrve. Ishte nj inkurajim i pazakonshm pr mjedisin ku isha rritur un, por q mua m kishte ardhur shum pr shtat. Aq me tepr q, pas fjals s tij, babai im nuk mund tia lejonte m vetes t ndrhynte shum. Aq m pak nna. Besoj se ishte i knaqur me prirjen time pr pak pavarsi dhe ishte prpjekur sipas mnyrs s vet qysh hert t ma ushqente kt prirje. Ndoshta ishte i vetmi ndr msuesit, t afrmit dhe eprort, q nuk m kishte qortuar kurr pr mendjemadhsi. Me prindrit, dy vllezrit ende t rinj dhe me gjyshrit do t kalonim si zakonisht bashk festat e fundvitit n shtpin e prjetshme t familjes, ku ata vazhdonin t banonin, ani pse asgj prreth nuk ishte m si dikur. E fundit, n mesin e viteve shtatdhjet, ishte rrafshuar, n emr t qytetrimit t ri, bahja e madhe me pem frutore t t gjitha llojeve, mbjellur n rinin e tij gjith dashuri nga babai im. N vend t bahes nuk ishte ndrtuar asgj dhe toka e rrjepur egrsisht me buldozer nuk kishte nxjerr m, uditrisht, as bar, si pr tiu prshtatur m mir ndrtesave prreth, t gjitha njsoj, me mure t pasuvatuara e t ngrna nga igrasia, katr a pes katshe prej tullash silikate e betoni t zhveshur. Shtpia jon, n t ciln nuk ishte vn dor prej vitesh, madje as pr ti zmadhuar pak frngjit sa t hynte disi m bollshm drita e diellit tani q historia e vjetr e hasmris

GJYSHI M MSOI SE BURRI NUK SHAN N ASNJ RRETHAN

t dy pleqve, vetm se zymtia e gjyshit tim u vesh papritur me nj tis misterioz t paprshkueshm, sidomos pasi tjetri e kshilloi me z t ult e duke m vjedhur mua me bisht t syrit, t kyte gojn se, mir veten, po do t merrte n qaf djalin (babain tim) dhe niprit (dy vllezrit e mij m t vegjl e mua). Isha gati t besoja se njri ose tjetri ose t dy bashk ishin mendur. Si mund t bhej gjyshi fatkeqsia jon pse lexonte fjalimet e Enver Hoxhs, t cilat, pr m tepr, ishin t detyrueshme pr mbar popullin punonjs? Gjyshi im, q nuk punonte m dhe as nuk bnte pjes n ndonj organizat partie, i lexonte me vullnetin e tij. Pra, ai do t duhej vetm t lavdrohej. Shum-shum ai mund t mrzitej pr veten e tij, por kjo ishte pun e tij, si mrzitesha un pr shembull nga kapitujt ku tregohej pr reformat pronsis mbi tokn e jo pr dashurin e Ans me Vronskin n romanin Ana Karenina. -Un ty ta thash, nuk dola ta shpallja n pazar apo jo? ia ktheu shkurt e pa ndonj panik gjyshi im mikut t vet, i cili m vodhi edhe nj her mua me bisht t syrit, prtypi disa her tinguj t pakuptueshm npr dhmb e biseda pr kt tem u mbyll. E vrteta sht se as m par e as m pas nuk e kam dgjuar m kurr at burr (gjyshin tim) t fliste me njeri pr grmonte npr librat e trash e me kapak t kuq t Udhheqsit. Pra, nuk e dgjova m as t thoshte se kjo ishte mnyra e tij pr tu argtuar apo pr t shkuar kohn. Nuk e dgjova kurr as ta lvdonte e as ta shante prmbajtjen e atyre leximeve. Por ai vazhdoi t ndiqte rregullisht botimin e tyre dhe ti lexonte deri n fundin e jets heshturazi dhe prher njsoj i zymt, dhe gjithnj jo n dhomn e tij, vetm n dhomn e ndenjes, n prani t pjestarve t familjes e madje edhe t miqve, kur kishim t till. As rndimi i shndetit nuk ia ndryshoi kt zakon. Nuk e di trill m zuri befas tek prisnim t gjith bashk dhe krejt t knaqur darkn e vitit t ri 1983. Plaku m trhoqi mnjan dhe m pyeti gati me t pshpritur, aq sa mund t shqiptonte, se far bja n Tiran, me nj fjal pun. Iu prgjigja aty pr aty, pa u menduar, se shkruaja libra. Fytyra e tij e mplakur e me rrudha t rralla, por t thella si pala brumi, u gjallrua papritur nga dika, q ishte m tepr se kureshtje e q un ia njihja. Nj flak ishte ndezur brenda tij. Kjo i ndodhte shum rrall, do t thosha vetm kur parandjente ndonj prgjigje, t ciln nuk ishte kurrsesi n gjendje ta merrte as prafrsisht me mend. Nuk do ta harroj pr s gjalli at ast dhe besoj se vetm nj shtys djallzore m nxiti ti shkoj ngasjes m tutje. -Nuk po m thua se jetn e fiton me t shkruar libra? nguli kmb ai, duke prcjell me nj mundim t ri nj grim ajr npr fytin e br plag. Prpjekjet e tij ishin tej mundsive t trupit t tij , gj q do t duhej t m kishte shtyr ta kuptoja sa rndsi kishte pr t kjo bised. Por un kisha marr pr kot fare dhe tani, tek e kujtoj, m vjen shum turp nga vetja. -Po, - ia ktheva me nj siguri t shtirur. Dhe shtova me nj eufori t lig: - Ti e di q un jam shkrimtar tashm. Madje njrin nga librat e mi edhe e ke par, apo jo?! Nuk e di nse e ke lexuar. Po i thosha mendjelehtsisht pikrisht t kundrtn e asaj q m ndodhte asokohe. M shum se katr vjet t shkuara kisha botuar prmbledhjen e par me poezi, nj tuf vargjesh djaloshare, domethn t papjekura n kuptimin m t gjer t ksaj fjale, pr m keq edhe sakatosura n zyrat e plotpushtetshme t shtpis s vetme botuese t vendit dhe t paraqitura aq varfrisht, do t thosha ngjashm me ato qarkoret e shumta, q botonte ministria e bujqsis lidhur me prdorimin e insekticideve apo teknologjit e reja t mbjelljes s misrit. Kisha ndrkoh n fletoret e mia qindra poezi t mvonshme, t cilat ngurroja ti drgoja pr botim. Sidomos me leximet e shtuara n gjuh t huaja kisha nisur ti qasesha ndryshe letrsis, si dikaje gjithnj e m serioze. Biles, m kishte kaluar npr mend edhe se shkrimet e mia letrare ishin e vetmja gj pr t ciln do t gjykohesha nga ata q m donin e nga ata q nuk m donin. E kisha przn kt mendim me gjakftohtsi nga koka, i bindur se po luftoja te vetja nj dell deliri grandomanie. Por poezia pr mua vazhdonte t ishte nj preokupim kryesisht formalist dhe nuk mund t krenohem se shkoja prtej nj dshire t turbullt pr tu plqyer. Them se dshira ime ishte e turbullt: e kisha pak e m pak t qart se kujt doja njmend ti plqeja. Pa e pikasur dot ende far mungonte, nuk m bindnin m leht ato q shkruaja. Isha i pushtuar nga nj dyshim, pr t cilin as nuk dija si t flisja me miqt e mi. Sa pr t ruajtur nj lidhje t vogl me lexuesin dhe pr t fituar ndonj honorar pr cigaret, botoja kryesisht prkthime, dhe ato npr gazeta. -Nuk t pyes pr vargjet, jo. Ato sigurisht q i kam lexuar, - vazhdoi gjyshi, gati-gati i lehtsuar, gj q mua m ngacmoi kureshtjen si nj loj. Ku donte t dilte? Dhe e pyeta sakaq,- dhe un pa e prfytyruar gjkundi prgjigjen e tij, - se prse uditej, pra, q un kisha shkuar n Tiran pr t shkruar libra. -Pr pak kujtova se shkruaje historira e m zuri frika, - mu prgjigj dhe npr fytyr iu prhap nj buzagaz i leht, q duhej t ishte nj shenj mirnjohjeje nga ana e tij pr mua. Prve disa ushtrimeve t vogla e t rastsishme, pa asnj qllim botimi, un ende nuk isha ngulur mbi ndonj

ishte mbyllur prfundimisht, shtpia jon pra, n at mjedis t ftoht gjeometrik ngjante edhe m e mplakur, fare jasht kohe. Por gjyshrit nuk pranonin kurrsesi ta ndrrronin me ndonj nga apartamentet e ngushta, q u shprndaheshin malsorve t qytetarizuar dashje e pa dashje nga socializmi. Gjyshi, q nuk m kishte par pas emrimit n universitet, deshi t msonte qysh mbrmjen e par se far bja n kryeqytet, q n gojn e tij do t thoshte fillimisht: far pune kryeja pr t jetuar e m pas vinte doemos edhe rangu i ksaj pune. Babai sigurisht q i kishte treguar se jepja msim n shkolln ku kisha studjuar edhe vet, por pr plakun ky shpjegim nuk kishte ndonj vler t veant. Sipas tij, e dija, msues pr msues, do t duhej t kisha qndruar n vendlindje, ku dhe do t isha m i sigurt me mbshtetjen e fisit dhe njherash do t prforcoja fisin. Ai ishte i bindur se vetm nj arsye shum e fort (cila mund t ishte?) e prligjte shkputjen e nj antari t familjes nga t tjert pr t shkuar aq larg dhe, pr m keq, krejt i vetmuar nga gjaku im. Kjo vetdije e njerzve t mi pr tu shtrnguar rreth njri-tjetrit ishte theksuar veanrisht gjat shekullit t fundit, kur filli i familjes son ishte holluar tej mase. Brezat, t rralluar nga plumbi dhe vdekjet e parakohshme, ishin prcjell me nga nj mashkull t vetm, deri sa m n fund erdhm ne t tre, dy vllezrit e mi dhe un. Prjashtim pa ngurrim nga ky rregull bhej vetm pr shkollimin, nevojn e t cilit n rrethanat e reja gjithashtu gjyshi e shihte sipas mnyrs s vet dhe nuk e kishte krejt gabim. Tani q familja nuk kishte m pasuri, - tokat, pyjet dhe bagtit ishin shtetzuar, - shkolla e lart mbetej e vetmja rrug pr tu fuqizuar pak. Universiteti jepte nj profesion me rrog t sigurt, sa pr ti ikur nj hap varfris s prgjithshme, pr t ciln ai guxonte t mendonte me z t lart se nuk ishte virtyt qoft edhe pr nj shoqri t barazis. Nga ana tjetr di-

turit e mdha e nxirrnin burrin prball disa rreziqesh n vazhdimsi deri n fundin e jets e q ishin rreziqet e t menduarit, nga t cilat zakonisht nuk krcnohej aq fort puntori i uzins e as fshatari i kooperativs bujqsore. Gjyshi ishte i bindur se rreziqet e ksaj natyre e regjin burrin, domethn e fuqizojn, - ma kishte thn e ma kishte prsritur sa her gjat kohs kur isha student. Ankthet e plakut t familjes ton nuk kishin asgj t prbashkt me trazimet e zhurmshme t shpirtit t njeriut t ri socialist. Prkundrazi. Gjyshi vet nuk kishte kryer asnj shkoll dhe shkrim e kndim kishte msuar n burg, n kohn e mbretris, kur nuk ishte m dhe aq i ri. Ai, pra, fliste seriozisht pr dobin e librit, por un e kisha par t lexonte kryesisht fjalimet e Enver Hoxhs. Dhe i lexonte me nj prqndrim t uditshm dhe krejt i zymt. I vogl e i that, ai zvoglohej e thahej m tej i krrusur me or t tra, paradite dhe pasdite, mbi ato botime t trasha, me kapak t kuq e t lidhur fort. Ai nuk ishte kurr shum i qeshur, por as kjo zymti nuk ishte e zakonshme pr t, gj q mua m kishte br prshtypje qysh n fmijrin e hershme. Ama nuk m kishte ngjallur asnj prfytyrim dhe as ndonj hamendje deri ditn kur e dgjova ti prgjigjej kureshtjes pak shpotitse t nj mikut t vet se prse grmonte aq thell n lexime t tilla, kur i kishte mbyllur tashm provimet e jets. Shkoj kohn. Kjo sht mnyra ime pr tu argtuar n pritje t dits s mbrame, dha ai shpjegimin m t paparashikuar, i cili pr mua nuk ishte shpjegim. Isha n moshn kur un vet kisha filluar t lexoja gjith babzi. Prpija m binte n dor, prjashtuar botimet me kapak t kuq si dhe ato me kapak t bardh. N kto t fundit, t paraqitura si broshura, prfshiheshin fjalimet e udhheqsve t tjer t Partis. Si mund t argtoheshe me lexime t tilla, ku nuk kishte as heronj, as aventura piratsh e as dashnor t dshpruar? Natyrisht q nuk ndrhyra n bisedn e

forum
subjekt n proz. Nuk ishte shtje guximi apo pasigurie n vete. Npr fletore shnoja her pas here sinopsise, ndodhira t vrteta, dgjuar apo lexuar aty-ktu, por ishte nj pun, q e bja m fort pr t imituar shkrimtart e mdhenj, pa e vrar mendjen m tej. P roza thjesht nuk m trhiqte si eksteriorizim i vetvetes dhe gjeja nj mij arsye t paarsyeshme pr ti dhn vetes t drejt. Megjithat, shpjegimi i paplot i gjyshi mu duk shum i uditshm. Sidomos prmendja e papritur e friks m hutoi. Nuk e kishte zakon ai burr ta pranonte leht frikn. Nuk kuptova asgj, por mu kujtua vettimthi e pr her t par pas kaq vitesh biseda e tij me mikun e vet, rreth zellit pr t lexuar fjalimet e Enver Hoxhs. Pse mu kujtua e lidhje mund t kishte eglendisja e rrezikshme e plakut me ngasjet e mia letrare? -Pikrisht historira shkruaj. E gnjeva pr ta nxitur t shprehej. Asnj prfytyrim i astit nuk m ndihmonte dot ti dilja prpara mendimit t tij. Pse t kesh frik nga historirat e mia, mor burr? Plaku m prfshiu me nj vshtrim luts dhe mosbesues, q nuk ia kisha par kurr. -Jo, - tha, - jo. Historira ti nuk shkruan, e di un, e di shum mir. Ti shkruan vargje pr vajzat, pr diellin, pr vesn e mngjesit. E kam drejt, apo jo?! E kemi n shtpi librin tnd dhe e kam shfletuar me kureshtje. Ai kishte nj pamje t vendosur. Nga fytyra e tij ishte davaritur ajo gjallria e fillimit, e pazakonshme pr shndetin e tij t viteve t fundit, e cila fshihte dika m shum se kureshtjen. Ishte davaritur sakaq po ashtu lutja, mosbesimi. Ai ishte thjesht i vendosur n ato q thoshte e q un nuk duhej ta kundrshtoja. Boll m! Por un e kundrshtova prsri. Ama zgjodha ksaj here fjalt, q m mbanin m pran s vrtets. -Edhe vargjet historira tregojn, bab. -Ndoshta vargjet e t tjerve, jo t tuat, - ma preu ai shkurt me nj zemrim t papritur. Ti ske t drejt t bsh gjra t tilla. Kujtoja se ti sdo t bje kurr gjra t tilla, si t tjert. Zri i tij erdhi duke u shuar, sa un fjalt e fundit i kuptova vetm nga lvizja e buzve t tij. E kishte mbrthyer nj si gulsh. Ai kishte tashm pamjen e njeriut t zhgnjyer n dika thelbsore, gj q m tronditi befas. Nuk po kuptoja ende asgj dhe nisa t mbushem me nj ndjenj t przier, edhe keqardhje, edhe turp. M vinte turp pse po e lodhja at plak t drobitur e me fytin plag; m vinte keq pse ai ishte plak dhe aq i smur. E kisha aq t shtrenjt dhe po ia merrja n mnyrn m absurde edhe pikn e fundit t forcs dhe pikrisht n vigjilje t fests s vitit t ri, kur ajo pik forc i bhej edhe m e muar e do t mund ti shrbente pr t prfituar pak nga gzimi i prbashkt. Ndjesia e turpit erdhi duke u shtuar, ndrkoh q gjyshi ishte mbshtjell me nj heshtje dhe as syt nuk mi hidhte m. Shihte prtok. Nuk doja t dija po mendonte. Ia kujtova edhe nj her vetes se i torturuari im ishte gjyshi im, nj njeri veanrisht i muar pr mua dhe un gjithsesi shkoja kundr vetes duke u sjell aq keq me t. M vinte tashm turp nga vetja, edhe pse nuk arrija ta kuptoja arsyen e zhgnjimit t tij. T gjitha kto ishin arsye t drejta pr t m ardhur turp. Por un prap isha shum larg asaj ka po ndodhte n kokn e

faqe 17

plakut. -Pse un jo?- pyeta dikur, sa pr t thyer heshtjen. Ndoshta do duhej ta kisha pyetur edhe se kush ishin t tjert, duke e hapur kshtu disi gjykimin e tij pr ta shprndar, domethn pr ta larguar nj grim nga vetja ime paknaqsin e tij. Plaku u mbush aq sa mundi me frym dhe, si t mos e kishte dgjuar fare pse-n time, m prsriti se nuk kisha t drejt t bja gjra t tilla. Un nuk mund ti lejoja vetes gjra t tilla. Un sisha ende gati pr nj barr kaq t madhe. Ai vazhdonte t ishte thellsisht i zhgnjyer e i zemruar, por nj zemrim i shurdhr e pa adres, si nuk e kisha par kurr. Dhe me siguri q priste nga un ta merrja pr qafe me nj shtrngim t vjetr lozanjar e ti thosha se e gjith kjo kishte qn thjesht nj shaka pa shum krip. Ai nuk ishte gabuar, ai nuk mund t gabohej n lidhje me mua. Un nuk kisha shkruar dhe as nuk shkruaja historira. Domethn, ishte e vrtet se un nuk mund ti lejoja vetes gjra t tilla. Un qndroja i mpir para tij, i shtypur nn peshn e fajit e t turpit, sado q nuk kisha asgj t qart. Arrita vetm t vendos pr t mos e shtyr m tej at bised poshtruese pr veten time. Pas nj heshtjeje, q nuk zgjati shum, ose zgjati, por un nuk masja dot m asgj, gjyshi zuri t fliste rishtas, aq sa mund t quhej e folur lvizja e mekur e buzve t tij. Gjat ksaj heshtjeje ai sikur e kishte mbledhur disi veten. Ajo q m tha ishte m shum ankes se kshill, dhe uditrisht ai e quajti t nevojshme t m paralajmronte se nuk isha i detyruar ta merrja parasysh. Pse e mori kt mas? Kishte ende nj fije besimi q un do ti bindesha pa kushte dhe nuk donte t m shtynte t kryeja dika jasht dshirs time, apo ishte krejt e kundrta: ai po bnte nj prpjekje t fundit t ruante sa pr sy e faqe autoritetin e t parit t familjes?

Pak rndsi kan hamendjet e strholluara. Ai m tha se nuk duhej kurrsesi t sajoja m historira pr t argtuar t tjert. Le t ishin si t ishin koht q jetonim! Un duhej ta ruaja veten, t mos bija posht. Nuk do t ishte pun e ndershme t fitoja para dhe aq m keq t fitoja nam me kso mnyrash. Nuk e kishte pr zanat shtpia jon t mbahej n kmb me gnjeshtra. Edhe pse un, duke u vendosur n Tiran, isha i shkputur tashm nga trungu, prap mbetesha deg e me pesh e familjes. Nuk duhej t harroja se isha i madhi i vllezrve e kshtu, dashje pa dashje, afr a larg t gjendesha, njsoj do t binin mbi ta strpikat e balts, q do t mblidhja un. Ai prmendi vetm baltn, domethn t keqen, turpin, me t cilin do t mbulohesha un duke u br si t tjert jo se e kishte humbur prfundimisht shpresn se un do t bja nj emr t mir. Mendoj se ai deshi t ma shprehte plotsisht ankthin, q e kishte pushtuar befas. Po ndodhte dika krejtsisht e re pr marrdhnien q kishim patur gjithmon midis nesh ne, meshkujt e familjes. Kishte munguar ai, q quhej mirfilli kujdestari, domethn vigjlimi i m t moshuarve mbi m t rinjt me kshillat, gjykimet e madje edhe kufizimet e ndalesat, zakonisht t mrzitshme pr ata q i marrin. Gjyshi, papritur, n muzgun e mbram t jets s vet, po e prishte kt rregull dhe po e prishte duke hyr n nj fush, ku m e pakta q mund t thuhej, sht se un dhe ai kishim pikpamje krejtsisht t ndryshme. N vazhdim, pra, ai ma dha lejn pr t shkruar nj dit historira. Por ato (historirat), ato q m takonte mua tua jepja t panjohurve npr libra e fletore a broshura, le ti paraqisja si t m plqente mua, do t kishin radhn vetm kur un vet t kisha tashm nj histori personale. Pra, un duhej medoemos t kisha nj histori timen, nse doja sinqerisht t tre-

goja dika me shkrim pr t tjert. Dhe historia vetjake, sipas plakut, ndrtohej vetm n raport me atdheun. Ishte e kot t mbrohesha duke i shpjeguar n prputhje me teorit e ndryshme t letrsis, q kisha studjuar, se ai po fliste pr dy gjra fare t ndryshme, t cilat nuk nnkuptonin njra-tjetrn si edhe nuk e prjashtonin. N fund t fundit a ishin vrtet kaq t ndryshme, kaq t palidhura njra me tjetrn historia vetjake e shkrimtarit me historit, q ai tregonte npr libra? Un mund ti sillja shum shembuj nga letrsia botrore, ku shkrimtar me nj jet krejt t paqn, ose edhe m keq, t tjer shkrimtar me nj jet t mbrapsht, t mbushur fund e krye me sherre meskine, poshtruese edhe pr nj nallban, apo edhe t till mirfilli t mendur apo edhe njerzor me mbshtetjen e dhn genocideve, u kishin ln kombeve t tyre e njerzimit mbar vepra t shquara n proz, poezi e n teatr. Nuk e njihja ende vrtet Prustin dhe nuk do t mund ta kisha thirrur at n ndihm me ndarjen e qart, q bn ai midis un-it tjetr, produkt i t cilit sht libri dhe un-it, q ne shfaqim n zakonet, n veset, thjesht n jetn shoqrore. Un-i i shkrimtarit, thot Prusti, shfaqet vetm n librat e tij. Plaku nuk kishte dgjuar dhe vdiq pa dgjuar ndonjher t flitet pr Prustin. Por edhe sikur t kishte dgjuar, n kokn e tij nuk do t ndryshonte asgj. Ai nuk do t pajtohej kurrsesi me kt dyzim, le t mos themi skizofreni, t njeriut shkrimtar. Un nuk i thash asgj dhe nuk i dhash kshtu m rast t m kundrshtonte. Do t kishte qn nj debat, i cili vetm vetm do i shtonte keqkuptimet. Fill pas fests s vitit t ri un u ktheva n Tiran. Pr t thn t vrtetn, euforia e zakonshme e fests, me hyrjedaljet e parreshtura t fqinjve e kushrinjve dhe rakin e mbl, e

kishin fshir shpejt trazirn, q m shkaktoi biseda me gjyshin, t cilin nuk e pash m kurr pr s gjalli. Ai dha shpirt n t hyr t pranvers q pasoi. N varrim pyeta prindrit nse kishte ln ndonj fjal pr mua. Nuk kishte ln asgj. Madje edhe i kishte penguar t m lajmronin kur gjendja e tij ishte renduar dhe dukeshin qart shenjat e fundit. I ri si isha, nuk e vrava shum mendjen pse ai nuk m donte te koka tek ndrronte jet. Kjo pyetje ma ka prshkuar trurin m pas dhe i jam shmangur vazhdimisht prgjigjes, nga nj frik gati bestyte se do t bija nn ndikimin e porosis s tij, ka do t thoshte t ndryshoja dika thelbsore n mnyrn e sjelljes sime t prditshme. Shkurt, ishte frika e zgjimit tek un t ndonj deliri t fsheht heroik. Dhe besoj se mir kam vepruar. Ashtu si edhe m par, nuk e kam pyetur veten asnjher gjat ktyre viteve nse po bja tashm nj Histori timen, q do t ma prligjte prpjekjen pr t shkruar historira. Domethn, ti jepja nderin e lvduar prpjekjes sime pr t vendosur me bashkkohsit e mi t njohur e t panjohur nj lidhje njerzore nprmjet librave q shkruaja. Por, nj rastsi e pashpjegueshme m ka shtyr t jem i pranishm dhe t them nj fjal t vogl n pothuaj t gjitha ngjarjet e mdha t Shqipris duke filluar pak a shum nga ai takim i fundit me gjyshin. Nj fjal prej dshmitari apo ndonjher edhe prej pjesmarrsi n vendime, por q prapseprap, n motivimin e vet t brendshm, jam i sigurt, nuk i prgjigjet gjkundi ose i prgjigjet krejt prafrsisht thirrjes s gjyshit tim, nj thirrje e lasht ballkanike kjo, sipas s cils pena e shkrimtarit sht mirfilli maja e mpreht e shpats s tij, dhe kjo jo si metafor, por si realiteti ku shkrimtari ishte s pari brs i historis s kombit t tij dhe m pas kronist i anshm i saj.

Forum

faqe 18

NGA ISMAIL KADARE

(Vijon nga numri i kaluar)
>>> erret me mend interpretimi q u bhet gjesteve t prditshme t Ramons, krehjes me kujdes t flokve, q ajo nuk e harron kurr, pastrtis trupore, buzqeshjeve, prqafimit q komisarja e re u bn partizanve kur nisen pr aksion ose kthehen prej tij, ledhatimi i flokve t tyre e gjer tek e qara shum dit rresht pr heroin e vrar n Tiran, Misto Mame, vrtetim i mjaftueshm pr disa, se paska qen e fejuara e tij e fsheht, prpara se t fejohej me Nako Spirun... T gjitha kto, agjentt e Sigurimit famkeq shqiptar, t porsathemeluar m 1943 (njrin prej t cilve, autorin e ardhshm t "Mekamit", ne e pam m lart), i shprndan anemban me at zell q e dinin ve ata. E megjithat, nj mrekulli e madhe po ndodhte, e ky ishte i vetmi lajm i mir: balta nuk zinte mbi vajzn. Ishte nj gj e rrall, pa dyshim, njerzit ishin msuar me shprehjen se "plumbi nuk zinte", por jo balta. Dhe jo vetm kaq. Balta jo vetm nuk zinte, por pas do hedhjeje t saj, vajza ndriste m fort. Heqja dore nga prbaltja e Ramons ka qen faza e tret e procesit t habitshm t pasvdekjes se saj. Komunistt binden se duhet prmbysur me ngut kjo gjendje. Duke pranuar humbjen, ata rreken t vendosin nj drejtpeshim midis t dyve: Ramons dhe Zahos. T sajojn nj ift mitik sipas modelit t Romeos dhe Zhuliets. Por ifti qllon i vshtir. Ramona ka nj prparsi ndaj tjetrit: vdekjen. Ashtu si Zahoja ka nj munges: jetn. Q t vihen n kushte t barabarta, si e krkon ky model legjende, duhet q s paku ai t vdes. Nuk jan vetm ligjet e legjends q e krkojn kt. N radh t par, e krkon logjika e terrorit, ajo q Dostojevski e kishte zbuluar nj shekull e gjysm m par. Zaho Koka duhet t vdes, pr t mos u marr vesh enigma e Ramons. Dhe kshtu vendoset q ai t vritet. Me plumb pas shpine, si e dshmon Nako Spiru. Si e krkon logjika. Por kurrsesi legjenda. Legjenda krkon nj vdekje romantike. Skenarin e ksaj vdekjeje, sipas V. Barutit, e sajon N. Xhuglini, e fejuara e Hoxhs, me pas gruaja e tij. Gjithmon sipas anketuesit, motivi kryesor pr vrasjen e Ramons ka qen xhelozia femrore. Nj tjetr motiv, edhe m i fsheht, rreh t shfaqet atyktu, si dritza e zbeht n fundin e nj pusi. Sidoqoft, skenari i epilogut vihet n jet shum shpejt. Vrasja e donzhuanit t hamendsuar partizan ndodh vrtet tek oborri i nj kishe. Ve ndryshe n jet e ndryshe n skenar. N jet me plumb pas shpine, si thot Nako Spiru. Kurse n skenar, sipas Xhuglinit, mortin e ka romantik, alla Romeo, n dramn e Shekspirit. Helm e pik nga humbja e Zhuliets s tij, s'e do m jetn, ndaj si trim i marr nxjerr gjoksin prpara gjermanve, q t'i jap fund asaj.

MOSMARRVESHJA
L. Belishovs, shoqe e ngusht e Ramons dhe gruaja e ardhshme e shefit komunist. Thelbi i t gjithve sht i njjt: Nako Spiru e ka prjetuar vrasjen e s fejuars si nj tragjedi. Tre vjet m pas, m 1947, ai vet do t rrzohet nga plumba po aq t dyshimt, si ata q ka prshkruar n letrn e tij dikur. Vrasja, e paraqitur si vetvrasje, do t ndodh n zyrn e tij prej ministri. N tryezn ministrore, prbri njra-tjetrs, do t jen fotografit e dy grave: Liri B., e shoqja e tij, dhe Ramona Gj., e fejuara. Nn syt e qeshur t t dyjave, si jan zakonisht syt n fotografit e zgjedhura, do t rrzohet i prgjakur prgjithmon. Njeriu i tret n jetn e saj, njeriu i gabuar, fatal, ai q ajo do ta mbante si gur dantesk pr gati shtatdhjet vjet mbi qenien e saj, ishte Zaho Koka, partizani, ai q nga bari u b komisar, pr t prfunduar n Romeo. Kronika ka shum flet t zbrazta, n kuptimin e njmendt dhe kurrsesi metaforik t fjals. Flet t grisura me dor, n Arkivin e Partis, atje nuk guxon t hyj kush pa lejen e padrones s tij, gruas s Enver Hoxhs, Nexhmije Xhuglinit. E megjithat, edhe pas grisjes s pashpirt t ditarve t Ramons, t letrave e shnimeve t saj, t dshmive t gjyqit, t procesverbaleve t hetuesis, si prher dika ka mbetur pr t arritur gjer tek anketa e V. Barutit. Seancat e hetimit jan t shkurtra dhe akoma m t shkurtra ato t ballafaqimit t Ramons dhe Zaho K. Prgjigjet e tij jan varfrisht t sakta. E kam dashur, por s'kam guxuar t'ia shpreh dashurin. Jep t kuptoj se ajo, si vajz qyteti, i jep shenja, por ai, si katundar i thjesht q sht, druhet. Se ajo reciton nj vjersh t gjat me skterr dhe me puthje. S fundi, se e fyen, duke i kshilluar t prdor furn dhe pastn e dhmbve. Prgjigjet e saj jan m t qarta. sht e vrtet se ka lexuar italisht dhe shqip nj copz nga knga e pest e "Ferrit" t Dante Aligierit, por kt e ka br pa ndonj qllim. Pr t tjerat, prdor shprehjen latine: Nega totum, pra, mohimi i gjithkaje. Nuk e ka dashuruar. Edhe po t tundohej, do t kishte dy pengesa: E para, "prthyerjen e karakterit t tij ndaj shefave", e dyta, higjienn orale. Anketa e V. Barutit i afrohet m n fund piks fatale: shkakut t vrtet t vrasjes. Atij q m fort se gjithka, m kmbngulshm, m frikshm, i largohen t gjith. Ai shkak q, ndonse i mbyllur n dyzet dryna, shkakton ende frik dhe mort. Dhe do t shkaktoj t tilla pr shum koh. sht ankthi i Dushan Mugoshs, t drguarit jugosllav, q i vjen her pas here Ramons. Jo se ishte serb, prkundrazi, e ka muar si t till, ngaq ka ln vendin e vet e rrezikon jetn pr Shqiprin. sht i fundit me t cilin nuk do t donte t kishte moskuptim. Por moskuptimi s'varet prej saj. Ai i ka rrnjt larg. Ramona e ka nnn nga Kaaniku i Kosovs. Dhe

Suksesi i shfaqjes sht i plot. Kaq shum ka punuar regjimi komunist nga viti 1944 gjer m 2010, saq pr shtatdhjet vjet rresht miti i rrejshm e mbulon plotsisht t vrtetn. Shpifs t rndomt, korrier partizan, poet, muzikant, akademik, historian, spiun, arkivist, arrijn t sajojn nj version t ri roz t historis s Adamit e t Evs, przier me pak Shekspir e shum gnjeshtr. Kng, poema, drama, romane, kantata, kujtime s'kan t sosur. E t gjitha kto pr nj hero t rrem, n t vrtet, pr nj burracak q e shiti t dashurn q, me sa duket, s'e ka pasur kurr, ve n ndrrime, smundje e njohur e meshkujve ballkanas. Pr t kapur dika m shum nga ky kryengulth makabr, le t kthehemi prap te nata e ftoht e shkurtit t vitit 1944, n Ramic t Vlors. E lidhur me litar, midis balts, bagtive dhe pisllkut, n haurin ku mezi bn drit nj kandil i zbeht, Ramona e brisht shum her do t ket sjell n kujtes gjyqtart e saj, ndrsa shpresa pr mshir do t zhvendoset nga nj fytyr te tjetra. Ja Hysni Kapo, shefi i tyre, ka gjas q edhe po t'u besoj pshprimave, t mos ia quaj pr t madhe "mkatin", ngaq ai vet e ka ln gruan e dhn me mblesri, n katund, pr nj tjetr, marr me dashuri. Dhe ja i dyti, Manush Myftiu, kthyer nga Italia, ku ajo ka qen gjithashtu pr studime, e sidomos student i mjeksis, s'ka si t krkoj dnimin e saj. Aq m tepr, t tretit. Bilbil Klosit, ardhur nga Franca, ku ka studiuar pr drejtsi, e gjith kjo s'mund t'i duket vese groteske. Sa pr t katrtin, Dushan Mugoshn, serb nga Jugosllavia, atje ku flirtet dashurore nuk mallkoheshin aq fort, e pr m tepr i drguar i Kominternit fammadh, do t duhej t'i ngjallte m fort shpresn, sikur nj dyshim i errt t mos e grryente. Pastaj, me radh, fytyra t rndomta, pr t cilat s'di 't mendoj, gjer te komandanti puritan e kokshkret i brigads, Sh. Pei, dhe

ndihmsi i tij, D. Hekali, nj djal i ri, ish-ngarkues-shkarkues porti n Durrs, q e adhuron komandantin e vet hijernd. Prej ktyre t dyve ka gjas t ket frik, e sidomos tek ish-puntori i portit, q pothuajse nuk e njeh. Si do t dshmohet m pas, pr nj rreng tepr trillan t fatit, sht pikrisht komandanti i ashpr Sh. Pei q nuk do t ket ndonj zell pr dnimin e vajzs. Do t shkoj t H. Kapo e do t krkoj "t pyetet Partia", por prgjigjja e ktij t fundit do t jet: "Partia jam un!" Kurse befasimi i madh do t vij prej D. Hekalit, zvendsit, i cili, pa kurrfar lkundjeje, do t jet gjer n fund kundr dnimit t vajzs. Nga anketa e vitit 2009 e V. Barutit, natyrshm del pyetja: Prse H. Kapoja bashk me "t dijshmit" tregohen kaq t egr e prse t paligjshmit, prkundrazi, m t dhembshur? Ktu nis ftillimi i shtjes. Pyetja mund t shtrohet ndryshe: 'dinte njra pal m shume se tjetra ose, prkundrazi, 'dinte tjetra m pak? Me sa dukej, pikrisht pr kt t fundit, n mungesn zinte fill enigma. D. Hekali nuk dinte dika q aq sa e vinte nn t tjert, po aq e vinte mbi ta. Ai nuk dinte, me sa dukej, urdhrin e fsheht, q sipas V. Barutit, krkonte vrasjen me do kusht t Ramons. Sipas ktij motrzimi, komandanti me zvendsin tregojn mshir pr vajzn, ndoshta pr shkak t mosdijenis s urdhrit. Fakti q komandanti ndryshon qndrim, ka gjas q kjo t ket ardhur pas marrjes n dijeni pr urdhrin. D. Hekali, me sa duket, edhe pas dijenis s urdhrit, vazhdon t mos bindet. Shpjegimin e merr me vete n varr. Kjo ndodh pak koh pas ngjarjes. Pas nj beteje (jo gjat betejs, por pas), D. Hekali merr nj plumb (jo n ball a n gjoks, si e krkojn doket heroike, por n shpin), sipas stilit q prshkruan Nako Spiru n letrn e tij. Dhe stili, ai q sipas nj maksime t njohur sht njeriu, n kt rast i bie t jet morti. Ai q na on tek

enigma. E lidhur me litar, n haurin e bagtis, e m pas nn dhe, Ramona nuk di asgj nga ato q ndodhin mbi tok. N mendjen e saj t turbulluar sa prej territ, aq dhe prej dritzs s kandilit, ka gjas t'i vijn dy t fejuarit e saj, t njpasnjshm, Misto Mame, i vrar para pak kohsh, dhe Nako Spiru, q mendohet se ka zn vendin e t vrarit, m pas, n zemrn e saj. Kjo fejes dyshe, disi e uditshme, do t prdoret prkohsisht n fazn e poshtrimit t saj. Ishte e leht q nj vajze, e cila pa iu thar lott pr njrin, do t rendte t tjetri, t merrej pr jo fort e moralshme. N t vrtet, lott e Ramons pr t vrarin ishin aq t nxeht dhe aq t zgjatur, saq, duke u br proverbial, u kthyen n t vetmen dshmi pr fejesn e hamendsuar t saj. T gjith do t besonin, e ndoshta edhe ajo vet, se nj t qar t till, pr nj mashkull q s'i prkiste fisit, nuk e prligjte vese dashuria ose fejesa e fsheht. Pr skenarin e poshtrimit, fejesa dyshe, e shoqruar nga akti i tret i drams, dashuria mkatare me t tretin, ishin m se t volitshme. Do t donte apo s'do t donte Ramona, i fejuari i saj i dyt, ai i njmendti, Nako Spiru, do t kthehet e rikthehet pafundsisht n ankthet e saj. E dinte vall q po dergjej n haurin plot balt si m e fundmja lavire e Shqipris? I kishte marr vesh thashethemet, hetimin, egrsin? Nse i dinte, pse nuk turrej ta nxirrte nga ai haur i lemerishm? N do zhurm, n do piptim q vinte nga jasht, shpresa i ngjallej se ndoshta shptimtari m n fund po arrin. Por pastaj, bashk me heshtjen, thyhej besimi dhe ajo i ka t gjitha arsyet t besoj se i fejuari i saj, jo vetm nuk do t vij kurr, por ndoshta me cinizm dhe xhelozi ndjek dnimin e saj pr tradhti ndaj tij. Anketa e V. Barutit nuk sht e but me N. Spirun, por n asnj rast nuk sjell ndonj dshmi pr cinizmin e tij. E kundrta njoftohet prej shum dokumentesh, e sidomos prej dshmis s

Forum

faqe 19

Migjeni, britma kushtruese q gjmon n t tashmen e t gjitha kohrave

kungimit, nervin e vettims, turrin e stuhis,thellsin e t pambarimtes, e bekimin e Zotit, atij etern e atij toksor. Kurrkush tjetr nuk ka mujt me mbetun n letrsin shqipe i fuqishm, vrshues, kushtrues e panikndjells si Migjeni, si vargu i tij, e shkulmi i tij i zashm i brendis.Megjith se regjimet nuk reshtn s anatemuari kryeveprn e tij, zanin buits t revolts s tij, ai asht si atmot e tash, po kaq i magjishm me vargun e tij t farktuar n shpirtin e mrazt e trupin delikat, n zemrn e Vezuvt e shndetin e strkequn. Migjeni ishte dhe mbeti nj nga kolonat vertebrale t letrsis s viteve 30, nj nga shprthimet m t befasishme t kohs, nj nga tundimet m zemratse t forcs pr t ngritur krye, pr me krku nr ne nj grusht pr me i ra malit q sbzan. Migjeni ishte shkrimtari m modern i viteve 30. Ai si kurrkush tjetr,gjith landn jetsore q prdori ia nnshtroi nj kndi me t pamdysht t ri shikimi, atij ekzistencial, t njmndt. Fati i njeriut n bot, lumnia e fatkobi i tij, kjo ishte tematika zotruese n krijimtarin e Migjenit. Larg do dogmatizmi e sentimentalizmi, Migjeni nuk e shihte njeriun as si qenie me prsosmri ideale,hyjnore, por as si zvarranik, t cilin munet me e shkel do kmb. Historia, e bashk me t, kujtesa jon kolektive, pak e smbueme prej pushtetesh,dogmash e demagogjish, ka dshmu se kush duhet me met, edhe jo vetm me met, por me e pa ndrsa rrin e rrittet prplot hir dhe madhshti n panteonin e vlerave dhe kumteve. Ajo, vitet deng me vrshim, e kanda jon, punon me themel, duke ken e pamshirshme dhe ngulmuese. Prmes lojs s saj t evoluimit, historia, n dukje-absurde e paradoksale, e ka ba dhe e ban masmiri t sajen, duke gozhdu n panoramn e habis, brezat q vijn, me rreptsin seleksionuese t shoshs s saj. E si pr me dasht me sfidu garrametjet e kacarritjet e prbaltjeve, n fundin e mbram ajo e vendos n vendin e vet, kungimin e forcs pr t jetu njeriun brenda nesh, tan brezat e tana kohnave, prkundr sojsoj sunduesish e tiranish. Koha asht gjykatsja ma e rrept dhe njikohsisht ma e pamshirshme, ajo prmbys figura t ngritura prdhunshm n piedestal, shprndan shklqime breroresh t rreme edhe kur balsamosen pr tu ruajtur prjetsisht n gjirin e saj, ajo i flak tutje si byk dhe i braktis prfundimisht n harres. Kanda dhe vlera, amshti i prjetsis e

NGA: ALBERT VATAJ

igjeni ishte dhe mbeti britma kushtruese q gjmon n t tashmen e t gjitha kohrave. Anipse kan kalu 100 vjet nga lindja e tij, e 73 vjet nga rrugtimi n prjetsi, zani q plazmoi n eter si nj bubullim kumbon tash e prgjithmon, kur prej qiellit asht arratis e kaltra e venin e saj e ka xan e bruzta, e thella errsir e grmushjes s lngimit. Jo t gjith munden me mbet prdhunshm, si ka mujt me met vetm ai, n gjirin e visareve, e me u prkund n prjetsi, si jeta prej nga ne marrim mkimin e

forca e ngulmimit n do zemr e nji bukurie t ashpr por kumtuese, nga qielli na bien n prehr edhe pas 100 vitesh. Asht ai emr, ai za, ai kushtim q vijn e rivijn te sekush prej nesh, pr t dshmu, pr t kremtu, pr t ysht e me zgju prej thell, nr ne,vullnesn njerzore. Po at forc, t cils i duhet dhan krah sa her q qiejt krkojn fluturimin e saj, i duhet dhan kmb tforta e kivet, sa her i duhet me

mposht mitin antik t Sizifit, i duhet dhan zemr e zjarr sa her koha prt me padurim ngulmin e asaj hazdisje. E qe besa i duhet dhan tanka Migjeni i madhe dha n ato pak vite t zorshme jet, n atmot t hoveve t mdha, ndryshimeve t potershme e shumkas tjetr q thepiste shtegun prnga kalonte kalvari i t prditshmes s asokohshme e t tashmes, domosdo.

natyrshm her pas here flet pr Kosovn. Dhe sa her q ndodh kjo, n syt e Mugoshs ka nj ngric. Ramona e di se t prmendsh Kosovn sht gati-gati krim. Dnimi i Ballit Kombtar, thn ndryshe i "nacionalizmit" nis pikrisht nga shtja e Kosovs. Por Ramona, ndonse i fejuari Nako Spiru ia ka shpjeguar se "nacionalizmi" sht pikrisht shenja q ndan komunistt nga fashistt shqiptar, nuk e ka besuar fort. I duket kaq e pavend kjo histori, saq beson se do t jet e prkohshme. Anketa e V. Barutit jep copza letrash t kmbyera midis E. Hoxhs dhe t fejuars s tij, N. Xhuglinit, ku flitet pr "dekorime", ka do t thot vrasje pas shpine, si pr nj gj t rndomt. Sipas V. Barutit, nj pjes t "dekorimeve" i propozon Nexhmije Xhuglini. Pr t'i miratuar pastaj E. Hoxha. Midis t dekoruarve, gjysma, n mos m tepr, jan nacionalist. Pr "dekorimin" e ktyre t fundit, ashtu si pr gjithka t rndsishme, vendos Mugosha. V. Baruti, krahas motivit t Kosovs, jep gjithmon si shkak xhelozin e N. Xhuglinit. Prej ankets s tij sht vshtir t vrtetohet krejtsisht nj gj e till. Ashtu si sht vshtire t kapet nse njri nga t dyja motivet sht fshehur pas tjetrit apo, si ndodhi shpesh n jet, rastsisht jan ndrthurur t dy pr t shpejtuar orn e keqe t vajzs. N kt histori, pas luksit t jashtm, pas shprehjeve latine n gjyq, pas leximeve e komenteve t Dantes, pas dy t fejuarve, pas nj dashurie t hamendsuar pr t vdekurin, pas dy vajzave shemra, tri-katr t tjerave xheloze dhe, pa dyshim, shum meshkujve ngacmues t sprapsur prej Ramons, xhelozia e gruas s ardhshme t sunduesit shqiptar i shkon

stilit t drams. Po gdhin m n fund mngjesi i dnimit. Ramona, e hutuar krejt, del nga hauri. Syt i lbyren, mezi i hedh hapat. I kan thn se do t flas prpara brigads dhe kjo i ka prtrir shpresn e faljes. Tek ecn, krkon me sy Zaho K., bashkfajtorin, q duhet t ishte i lidhur si ajo, por nuk e sheh kund. Me nj shpres t fundit, krkon t fejuarin, Nako S., por as ai s'duket. Duket vetm brigada e rreshtuar n pllaj, nj mur hijernd, q hesht. Tri vajza partizane, me arm n duar, pakz mnjan, ndjekin me sy t turbullt ecjen e s vetmuars. Ajo i afrohet nj flamurthi, ku ndoshta duhet t ndalonte pr t folur. Ndrkaq, midis heshtjes ndihen krisma. Dhe midis krismave, dgjohet zri i saj: 'jan kta plumba! Kthen kryet dhe, si n mjegull, sheh tri vajzat partizane q shtien drejt saj. Por, ngaq iu drodhn duart, plumbat s'e kapin. Bhet gati t klith prsri: 'jan kta plumba? Kur nj partizan, me sy t akrritur, shkputet nga rreshti dhe i turret pas pr t zbrazur pas qafs s brisht t vajzs armn e tij. Ramona bie m n fund pr t mos u ngritur m. Historia e dy vrasjeve, q u prshkruan m lart, ndonse ngjajn t largta, jan uditrisht binjake n thelbin e tyre. Kan ndodhur t dyja afrsisht n nj koh dhe gati-gati brenda nj hapsire. Kan paralajmruar t dyja t njjtin kumt ogurzi: nj rend i frikshm, i pangjashm me asnj tjetr, po vinte.

Me shenja t zbrthyeshme gabim, me maska oroditse, me ballo ku vallzohej vals e fokstrot, ndrsa posht n bodrume pushkatoheshin t prmbysurit. Me mite dhe legjenda t porsakrijuara, dhe kryesorja me kode t fshehta, tepr t fshehta: pusulla q flisnin pr "dekorime", q do t thoshin "pushkatim", gjyqe partizane q mer-

rnin vendime enigmatike e, mbi t gjitha, me fshehtsin e vet Partis, pr t ciln flitej kudo e ajo vet nuk shfaqej askund. T gjitha shenjat tregonin se komunistt ishin prgatitur pr sundim tepr t gjat."

kulture
(vijon nga faqe 11) >>>> Kur popuj e kombe, n emn t qytetnis kan vra e pre fmij, gra, pleq e t mbetun q kan ba me vdekun prej urie e gazepit me mijra njerzish t pafat n dit; q kan djeg e rrenue, jo vetm katunde e qytete, por mbar krahina t pamatuna; q kan thye do t drejt ndrkombtare dhe njerzore dhe kan pre n bes me qindra mijra robsh t ram n dor, - e megjithate sot ata munden me qen shtete t lira; - po ather, pse nuk mundet me qen Shqipnia e lir ku, nmos tjetr, gra nuk vriten, ku nuk gjindet nji vorr i nji t vdekuni urie, ku ndorja e besa edhe ndaj armikut jan t pathyeshme? Serbt, n kohn e lufts Ballkanike, me shpata ua kan el nanave shqiptare barkun dhe foshnjet e nxjerruna sosh, i kan ndez flakada porsi pisha pr me shndrit natn me to, dhe sot Konferenca ua ka trefishue madhsin e shtetit t tyne. Grekt kan kryqzue gjinden shqiptare bash ne t XX qindvjet, ndersa sot Konferenca e ka menden me ia dhan mandatin q me i shtrue e me i qytetnue disa kombe t tjera, kupto, Shqipnin. Pra tash, shqiptari, i cili nuk i njef kto qytetni n veten e vet, pse smundet me dal shtet m vete, i lir e i pamvarun? Por edhe me pas pr ta marr barbarin si shprehje vetore t shpirtit t njeriut, un mundem me than pa droje kundershtimi, se kombi shqiptar nuk asht diftue aspak ma i egr e barbar se disa kombe t tjera t qytetnueme, kur kta kan qen po me ato garanci q ka pas kombi shqiptar. Ah, po, duket iltas, se nuk duen me e qit Shqipnin shtet m vete e t pamvarun, dhe kjo jo sepse shqiptart na qenkan barbar e t egjr, por sepse kta nuk kan sot pr sot nji ushtri e nji flot t veten me t ciln t mund tu dalin zot tagreve t veta. Ose than ma qart, u vehet kamba shqiptarve vetm sepse kta jan ma t ligsht ushtarakisht dhe jo sepse jan ma barbar se kombet e tjera t Ballkanit. Asht gabim me than se t marrunit e gjakut shnon barbarin e nji kombi, n qoft se ne nn fjaln barbari kuptojm egrsin ose breshtnin e shpirtit t tij, ashtu si duen me e kuptue kundrshtart e ton, kur e kan fjaln pr kombin shqiptar. T marrunit e gjakut buron prej ligjeve t jashtme dhe prej t metave t organizimit shoqnor t nji kombi, dhe jo gjithmon prej gjendjes shpirtnore t tij. E vrteta e ktyne fjalve prcaktohet edhe prej historis s popujve pr t cilt nuk mund t thohet se kan qen t egr e breshtnor. N Bibln shenjte lexohen kto fjal: N se dikush godet nj tjetr me gur dhe mund ti shkaktoj vdekjen, ai asht nj vrass dhe asht i dnuem me vdekje. Njeriu i ngarkuem me hakmarr viktimn, e vret vrassin me rastin e par. (Num. XXXV, 19, 21) Po kshtu edhe n Iliad, n librin e IX, gjejm kto vargje q un po i la simbas prkthimit t Montit:.........Il prezzo qualcuno accetta delucciso figlio o del fratello; e luccisor, pagata del suo fallo la pena, in una stessa citta dimora col placido offeso. (Ndshkimin sejcili e pret si t drejt pr vrasjen e t birit ose t t vllait; dhe ai q e bn kt vrasje pr shpagim, mund t jetoj pastaj i qet n t njejtin qytet me at familje s cils i

faqe 20

Fjalimi i At Gjergj Fishts n Konferencn e Paqes (1919)

Mandej, sa pr at fjaln tjetr q thon kundershtart ton, se kombi shqiptar duhet mbajtun pr barbar pr arsye se asht i ndam nder krahina dhe fise, nuk duket se asht ma me themel se ato t shpifunat e tjera mbi t cilat u fol ma sipr. Tuj qen e themelueme jeta shoqnore mbi bashksi t interesave, prej vetit vjen si rrjedhoj se shteti, i cili ngallitet (mbahet gjall) prej asaj bashksie, nuk mund t prshtrihet ma prtej se sa i mbrrin forca q do ti mbroj ato interesa. Tash, tuj qen se populli shqiptar, pr shkak t pushtimeve t huej t vazhdueshme, nuk mujt me i organizue forcat e veta n mnyr qi me mbrojt e me drejtue interesat e prbashkta t kombit, ktij iu desh domosdo me u nda n disa grupe ma t vogla, e aty, prmbrenda qarkut t mundsis q natyra dhe pozicioni gjeografik u jipte do familjeve me u vllaznue dhe me i mbrojt interesat e veta, me modelue shtetin e me organizue jetn e vet shoqnore. Dhe ky ishte i vetmi sistem jete shoqnore q mund t realizohej deri m sot n Shqipni. N njann an shqiptari nuk donte ti shtrohej pushtuesit t huej, n ann tjetr pushtuesi i huej nuk e lente shqiptarin me i organizue forcat e veta n mnyr q ky ta shtrinte pushtetin e vet mbi t gjith kombin. Shqiptarit iu desh me e lokalizue pushtetin e vet n krahina t veanta tuj i mbajt s bashku parimet e kanunit kombtar si rregull jete. Prandej fakti q kombi shqiptar gjindet i ndam ndr fise, nuk rrjedh prej shpirtit t tij ekcentrik dhe barbar, por prej faktoreve t prjashtme t cilat ai nuk kishte mnyr se si me i shndrrue. E, me e vertetue se kombi i ndam n shum fise nuk asht gjithmon barbar, mundet me u vrtetue edhe prej historis. Sllavt e Malit t Zi, ku prej forcs s pozicionit gjeografik t vendit, ku edhe se vet e kan zanat pushkn, gjithmon kan qen t lir e m vete. E pr ma tepr, pr ma se 50 vjet rrjesht, sa mbretnoi mbi ta Nikolla i I-r, kan pas nji form qeverie t thuesh kryekput si nder kombe t tjera t qytetnueme. E mir pra ather: N t tan Malin e Zi, kur ka nis lufta turko-ballkanike, ka qen vetm nji shtypshkroj e vetme qeveritare si dhe kan pas nji t vetme fletore politike, e edhe kjo qeveritare. Por nuk ka pas asnji shkoll t mbajtun me paret e popullit. Ndrsa q n Shqipni, q prej viti 1908, kur qe shpall Konstitucioni i Turkis, e deri n fillim t lufts ballkanike, pra n ma pak se katr vjet, u ngrefn shtat shtypshkronja, u themeluen ma se njizet fletore politike e t prkohshme, u eln nji shkoll Normale e nja tridhjet t tjera fillestare, e t tana t veanta e t mbajtuna vetm me pare t kombit shqiptar. U prpiluen t tana tekstet pr shkollat fillestare e disa edhe pr shkolla t mesme. E kshtu, sot m sot, msimi jepet shqip ndr t gjitha shkollat e Shqipnis. Jan botue edhe shum vepra letrare me randsi t cilat e kan ue nalt ndjesin kombtare tuj i dhan n pak koh shum zhdrivillim gjuhs shqipe, fakt ky q, n koh t pushtimit austro-hungarez, kjo gjuh qe prdorue pr gjuh zyrtare ndr t gjitha zyrat administrative. Mbrenda ksaj kohe qen mbajt tre Kongrese Gjuhsie ( pra nuk sht Kongresi i par i gjuhs shqipe ai i mbajturi n vitin 1972) si dhe qen disa shoqni letrare, e tj. e tj... E gjith kjo veprimtari asht zhvillue pa kurrnji ndihm prej ans s qeveris. E po prse tash, inteligjenca sllave, e cila n Mal t Zi, gjat 50 vjetve jet kostitucionale nuk prfton kurgja t re n lam t qytetnis, na duhet sot t mbahet si ma e nalt dhe ma e holl se inteligjenca shqiptare e cila n pak vjet krijoi nji gjuh letrare dhe asht e ngjizun me nji mentalitet t ri pr kombin? Zotni! Le t lihet nji her n paqe shqiptari dhe le ti jepet koh me nxan, dhe ather ju keni me pa se ai ka me shkue gjurm m gjurm ( hap pas hapi ) me kombe t tjera t Ballkanit gjat rrugs s qytetnimit dhe t prparimit. Kombi shqiptar i ka dhan burra n za pr urti perandoris s Bizancit. Diplomatt ma t mir dhe gjeneralt ma t vlefshm t mbretnis s turkis, shqiptar kan qen. Shqiptar ka qen edhe statisti italian Franesk Krispi, kshtu shqiptar ka qen edhe Papa Klementi i XI-t si edhe Kardinal Albani. E n se bazohemi n memorandumin e shkruem nga Venizellosi, t cilin ia ka paraqit Konferencs s Paqes, shqiptari asht sot edhe gjeneralisimi i ushtris greke. Por, pr me ju a mbush mendjen edhe ma mir se kombi shqiptar nuk e ka namin ma t vogl se kombet e tjera t Ballkanit, ktu due me ju pru fjalt q shkrimtar me vler kan lan t shkrueme mbi shqiptart. Shkrimtari francez Hecquard, n librin e vet Histoire et descriptions de la Haute Albanie , ka shkrue se n histori t shqiptarve ndeshen prova t lumnueshme energjie, inteligjence dhe aktiviteti. Ma posht thot: Ata kan ruejt doket e burrnin ashtu si vetm mund ta ruejshin burrat e hershm t cilve u kndohet kanga. Pr ma tepr, githmon kta i kan dhan burra n nam e n za Greqis s hershme, Perandoris s Bizancit, Turkis e Greqis s ksokohshme. Mandej Lordi Bajron grthet nga ana e vet: Prmbi karpa t Sulit e gjat bregut t Pargs, ka burra si ve motit i bajshin nanat dorike; atje ka ende do familje pr t cilat kisha me than se jan t fisit e t gjakut t Heraklidve. Dshmi jan kto, Zotni t mij, t cilat kishin me ja shtue namin edhe nji kombit ma t madh e t qytetnuem. ... Tash, Zotni, mbasi ju diftova se kush jan dhe shka jan shqiptart, m duhet tju flas pr t drejtat e tyne. E po ju tham se shqiptart kan t drejt a) pr nji pamvarsi politike; b) gjithnji mbrenda kufijve gjeografik e etnografik t Shqipnis. Mbi pamvarsi t kombit shqiptar nuk kam shum fjal me ju than. Dihet se kjo e drejt ka qen njoht, sigurue dhe dorzanue me nji traktat t Pushteteve t Mdha t Antants, pra, me fjal t tjera edhe prej Francs, q prej Nandorit t vitit 1912 n Konferencn e

bri vrasjen - fyerjen e par.) Duket pra mirfilli se prej t marrunit t gjakut - vendetta - nuk mund t thohet se kombi shqiptar asht barbar e q nuk asht i zoti me u qeveris n vetvete dhe i pamvarun. Por JO! thon kundrshtart ton. T metat e organizimit shoqnor, si dhe t marrunit e gjakut n Shqipni, nuk jan t shkaktueme prej faktoreve t jashtm, por rrjedhin prej gjendjes shpirtnore t egr t kombit shqiptar. Me fjal t tjera, shqiptari vret njeriun pr instikt dhe jo pr nji arsye e cila edhe mbas mentalitetit e bindjes s tij, t jet e mbshtetun mbi nevoj t t ruejtunit t jets, t gjas ose t nderit t vet. E pr n qoft se asht e vrtet, - sikurse njimend asht e vrtetet! - se poezia popullore asht pasqyra e shpirtit t nji kombi, kjo duket iltas, - thon ata, prej kangve popullore shqipe, sepse t tana, ose gati t tana, tregojn pun t veanta vrasjesh ose gjaku. Prpara se ndokush mund ta thonte me arsye se kombi shqiptar nuk shfaqet kurr i bashkuem n nji shtet, kishte me u dasht ma par q historia t caktonte se nga e ka rrajn ky komb, k ka fis e vlla mbi bot, - sepse ky nuk ka mbijt vetvetiu mbi bot, - e se deri ku prfshihej vendi i tij. Por kto historia ende si ka prcaktue, e kushedi se kur ka me mujt me i prcaktue, sepse historia e kombit ton gjindet e shtjellueme mbrenda hijeve t muzgta t kohve ma t vjetra. Masandej do t ishte dasht q historiograft e hershm, mbi t cilt mbshteten historiant e sotshm, ti kishin dajt me nji emen t vetm t tan elementet prej t cilit prbahet ky

komb. Kush mundet me e than me siguri se shqiptart, ilirt, maqedonasit, thrakejt, epirott jan q t gjithi t nji fisi apo jo? Prandaj kurrkush nuk mund ta thot me siguri se shqiptart skan qen kurr t bashkuem m nja dhe skan qen shtet m vete. Por edhe po e zam se shqiptart skan qen kurr t bashkuem n nji shtet t vetm. Megjithkt armiqt ton nuk kan arsye kur thon se pr kt shkak kombi shqiptar nuk duhet qit shtet m vete, por ky vend duhet nda ndrmjet tyne si gja e pazot. Kush i mban mend grekt t bashkuem nn nji skeptr dhe kunor mbretnore prpara s XIX qindvjet? Sa jet ka flamuri i Greqis? Jo vetm q grekt edhe n kohn ma t lumnueshme t historis s tyne skan qen t bashkuem nn nji shtet, por kta kan thirr ushtrit e hueja pr me shtyp shoqishoqin bash mbrenda kufijve t vet. E pse pra shqiptart, t cilt gjithmon ia kan vu pushkn t huejve, dhe q qen faktori ma i par i pamvarsis greke, nuk duhet t ken liri dhe pamvarsi pr arsye se sna paskan qen kurr t bashkuem n nji shtet? Si e dishmojn vet diplomatt e saj, Franca ka hy n luft botnore vetm pr me i dal zot integritetit dhe pamvarsis s Serbis. Epo, aso kohe, serbt nuk kan qen t bashkuem me Kroaci e Mal t Zi e Sloveni, me t cilt sot po thohet se na qenkan t tan prej nji fisi. Mirpo nuk po kuptohet qart arsyeja prse sot shqiptart do t bahen rob t serbve dhe t grekve. A pr arsye se deri dje edhe kombi i tyne nuk ka qen i bashkuem n nji shtet t pamvarun?

kulture
Ambasadorve n Londr. Kto Pushtete mandej ia kan ba me dijt bots mbar se traktatet ndrkombtare ata nuk i mbajn pr shtupa letre, por i respektojn si akte t cilat prekin nderin e kombeve q i kan nnshkrue. E njimend, po e zam se anglezi thot se ja ka nis nji lufte t prgjakshme e t shmtueme, por kte e ka ba vetm pr erz t firms q ai e ka pas vu pr pamvarsi dhe neutralitet t Belgjiks. Pamvarsia e kombit shqiptar pra, n se do marr si nji pun e kryeme dhe e dorzanueme mbi erz t kombeve t mdha t Europs, tash ne nuk na mbetet tjetr vese me fol pr kufij t natyrshm t shtetit shqiptar, dhe kjo asht nji ashtje po aq me randsi sa edhe ajo e pamvarsis.Pushtimet e hueja dhe intrigat e paemen t nji diplomacie bakalle t pashpirt e t pazemr, kaq fort ia kan shndrrue dhe perudnue fizionomin gjeografike dhe etnologjike Shqipnis, saq sot nji i huej, sado i drejt dhe i papajambajtas (q nuk mban an) memzi mundet me e njoht me nji t kqyrun. Edhe nji nan shpesh e ka t vshtir me e njoht fytyrn e t birit kur kt tia ket prudnue me varr e me prgjakje arma e armikut. Prandaj lypset t prcaktojm ma prpara disa kritere t sigurta mbas t cilave mandej me prskajue kufijt e natyrshem t Shqipnis. Simbas parimit t autodeizionit, sejcili popull q mund t thot se ka nji homogjenitet t pakputun e t pandam n vetvete, ashtu si ky prcaktohet prej klauzolave t teorive willsonjane, ka t drejt, ose n mos tjetr do t kishte t drejt q ai vet me e nda kuvendin mbi sharte t veta politike e ekonomike dhe me u nderue si shtet i lir dhe i pamvarshm. Ky shtet, masandej, gjeografikisht do t prshtrihej deri ku kapet kombsija e pandame e vijueshme e atij populli. E n rast se n ndonji skut toke t ktij shteti gjinden t shartuem elemente t huej, aty vullneti i popullit do t vertetohej nprmjet t nji plebishiti, mandej liria e tij do t jet e dorzanueme dhe e sigurueme si duhet dhe sa duhet. Simbas ktyne parimeve, asht pun e arsyeshme q shteti shqiptar t prshtrihet gjeografikisht deri ku mbrrin kombsia e popullit shqiptar e vijueshme dhe e pandame prej centrit t vet. Sepse tagri i autodeizionit nuk asht e lidhun me individ ose me grupe t caktuem njerzish, por me nji avrom t gjithmbarshm prej t cilit prbahet kombi. Prandaj do zvoglim q i bahet toks s Shqipnis, i pambshtetun mbi kto parime, do me than se ai i bahet dhunshm dhe me t padrejt. Por n baz t cilit kriter ka pr t mujt me u caktue t prshtrimit e kombsis shqiptare? Mbas gjuhs, i vetm ky n kt rast asht kriteri ma i patundshm dhe q nuk mund t lihet kurrsesi mbas dore. Populli shqiptar flet nji gjuh krejt t veten q, tuj lan mnjan transformimet e natyrshme t elementve t cilve nuk i ka pshtue asnji gjuh tjetr deri m sot, kurrfare nuk mund t unjisohet me gjuh t tjera keltike, latine, gjermanike, sllave ose helenike, me prjashtim ku puqet me to me rranj t bashkueme indogjermane. Prej ktej pra rrjedh q q t gjith ata q e flasin kt gjuh, kan nj kombsi krejt m vete e krejt t ndame prej asaj t kombeve t tjera t Europs. Sepse nuk ma merr mendja q nji tjetr popull i gjall i Europs tia ket imponuar shqiptarit nji gjuh t nordit, dshmon qart se as banort e Kosovs nuk duhet t ken qen serb, as ata t Epirit t nordit nuk kan qen grek. Jo jo, Zotni t nderuem! Jan vra gjindja me qindra mijra n Kosov dhe jan djeg me qindra e qindra katunde t Epirit t nordit pr t vetmen arsye se grekt e serbt duen me e shue farn shqiptare n ato krahina pr me mujt me i than mandej Konferencs s Paqes se atje nuk ka shqiptar. Oh, sa arsye ka pas ai i momi kur ka than: Ubi solitudinem faciunt, pacem appellant. Pra, sa ta ken shkretnue vendin, do t ven mandej paqen. Por pr me i forcue ma tepr fjalt e z. Rene Pinon mbi kufijt e Shqipnis, ktu due me ju prmend se ka shkruente mbi kt ashtje Lordi Fritznaurice, mis i Komisjonit t Rumelis Lindore, mbi Foreign Office e q masandej qe botue n nji Libr Bleu (n diplomaci - asnjans) t vjets 1880. Ai shkruen:Pr me fol se shka asht kombi shqiptar, i bie me u prshtri edhe mbrenda kufijve t Serbis e t Malit te Zi. Krahina e Kosovs, shka merr prej Mitrovice e posht, asht krejt shqiptare dhe ka vetm nji skundill fort t vogl serb. Statistikat bullgare e greke, mbi t cilat qeverit e Sofjes e t Athins themelojn pretendimet e veta

faqe 21
mbi Monastir, Ohr e Kor, jan mbshtet n rrena e leni ma ato pretendime t Greqis q jan ba pa kurrfar turpi. Qe pra, Zotni, se deri ku duhet t prshtrihet Shqipnia e kufij duhet t ket shteti shqiptar. Mbas dshmis s kti diplomati ingliz n za, Konferenca e Paqes kishte me ba nji paudhni t prgjakshme po nuk e nxuer e nuk ia ktheu Shqipnis ato tok t cilat Konferenca e Londonit, kundra do gjyqi e drejtsie, n vitin 1913 ia shkputi Shqipnis pr me ia lshue grekve dhe serbve. Tuj ju fal nderit me gjith zemr pr mirsi q keni dasht me m dftue n kt ras, do ta mbyll kt ligjerat t prvujt me ato fjal q me 24 nandor 1880 thonte n Parlamentin italian Madero Savini kur Europa pat ue anijet e veta prpara Ulqinit pr me e ngushtue Turkin q me ia lshue Malit t Zi tokt e Shqipis. E qe ka foli n at ras deputeti italian: Pse francezve nuk u mbushet mendja me heq dor nga Alsace-Loren? Pse nuk do t guxojshit ju, deputet italian, me heq dor prej viseve italiane q gjinden nn Austri? Pse i keni dal zot Greqis kundra Turqis n Kongresin e Berlinit? Vetm mbshtetun n parimin e kombsis! E pra, kujtoj un, se, pr me qen burra fjale, ne na duhet me than edhe pr Shqipni ato ka tham edhe pr t tjer n Paris, Rom, Athin, Varshav... N mos paa harrue, si kam ndi prej profesorve t mij, Grotius ka pas than se tashma asht ba si zanat me ua shndrrue zotin popujve. Por prkundrazi, Jan-Jacques Rousseau grthet: Ani, ndrrojani zotat, por t paktn pyetni kto bagti njerzore q quhen popull! Nga At Gjergj Fishta Fjalimi sht mbajtur n Konferencn e Paqes n Paris 1919

q dhe as nji tjetr popull europian mos ta ket fol. Pr ma tepr, nji gjuh e dekun, nuk i imponohet nji populli mbar. Por as populli shqiptar nuk ka mujt me ia tatue popujve t tjer gjuhn e vet. Gjuha tatohet ose me forc t armve, ose me forcn e kulturs e t qytetnimit. Por si prej njans, si prej tjetrs pikpamje, shqiptari nuk ka qen ma i fort se popujt q ka prbri. Prandej nuk ka si t mohohet se t gjith ata q flasin shqip, jan t kombsis shqiptare. E pr kt arsye, shteti sqiptar, duhet t prshtrihet gjeografikisht deri ku prfshin gjuha shqipe. Tuj pas caktue kto parime ose kritere, t shohim tash se cilt do t jen kufijt gjeografik t shtetit shqiptar. Por, per me u diftue krejt t papajamajtshm n kt ashtje plot me gnjeshtra si dhe aq pahijshm shoshit prej armiqve, ktu un due me ia lan fjaln, Zotni, shkrimtarit tuej t siprprmendun, z. Rene Pinon i cili ka qen n Shqipni dhe e ka pa vet me sy tuj e prek vet me dor se kush mundet me pas arsye mbi kt eshtje. Zotni Pinon pra, n artikullin q prum prej Revue des deux mondes, tuj fol mbi kufijt e Shqipnis, thot: Prej fushave t Vardarit e deri n Adriatik, prej Thesalis e deri n Mal t Zi, zot toke asht shqiptari, n da sepse ky hyni ktu mbrend ma i pari, n da sepse ky ndolli ma i forti. E tan krahina e Kosovs e cila prej Konferencs s Londonit (1913) i qe lshue Serbis, dhe mbar amria, Epiri i Nordit, t cilin e lakmon aq shum Greqia, jan t banueme kryekput prej shqiptarsh dhe prandaj e drejta e

lyp q t numrohen me shtet shqiptar. Dhe mos t mendohet se zotni Pinon asht shty tepr me kto fjal, sepse e vrteta e ktyne fjalve duket iltas edhe prej statistikave t cilat qysh prej vitit 1909 e tektej, jan ba prmbi proporcione etnologjike t popullsis s Shqipnis. Prej ktyne statistikave zyrtare del n shesh se n krahinat e lshueme prej Konferencs s Londonit serbve dhe grekve, t paktn, 80 prqind t popullsis jan thjesht shqiptare. Serbt na thon se banort e Kosovs me prejardhje jan t gjith sllav, por, gjithnji si thon ata, prdhuni dhe me koh jan orodit tuj u kthye n shqiptar. Kt fjal e thon edhe grekt pr banort e Epirit t nordit. Por ata nuk thon t vrtetn sepse, po t ishte e njimendt se banort e Kosovs jan sllav dhe ata t Epirit t nordit grek, ather serbia nuk do t kishte mbyt e gri deri m sot afro dyqind mij vet n Kosov dhe Greqia nuk do t kishte djeg ma se treqind e gjashtdhjet katunde n Epir t nordit tuj e kryqzue gjinden prsgjalli, pos atyne pesdhjet mij vetave q i kan vra dhe i kan lan me dek prej urie dhe sikletit. Popujt e qytetnuem munden, po, n furin e nji kryengritjeje me vra n trathti mbretnt e mbretneshat e veta e me i dhunue trupat e tyne mbas vdekjes, por nuk mbrrijn kurr me gri - e n mnyr mandej! - me qindra e mijra vllazn bashkqytetar t vet. Qyshse serbt kan vra me qindra mijra njerz n Kosov, dhe grekt kan djeg qindra e qindra katunde n Epir

english english

faqe 23 faqe 22

Welcome to Albania
In the heart of the Mediterranean, on the Adriatic and Ionian Seas, Albania is fast becoming one of the world's most interesting getaways. Still relatively unspoiled by globalization, tourists will notice an inspiring mixture of civilizations and cultures - making this European country truly unique. Come - discover Albania for yourself!

Explore the heritage of a country influenced by the Greeks, Romans, Italians and Turks. (The Bradt Travel Guide) by Gillian Gloyer

english english

faqe 23 faqe 23

While the European Commission progress report on Serbia has praised the country's reforms and recommended that Serbia be granted candidate status, Brussels has stressed that further progress towards membership depends on reopening constructive dialogue with Kosovo. The report praised the start of EU-mediated talks between the two sides in the spring, noting that they were conducted in generally constructive spirit until September. Belgrade and Pristina commenced talks in Brussels in March. These were the first direct talks the two countries had held since Kosovo declared independence from Serbia in February 2008. Serbia has not recognised its former province's independence. In July, after the sixth round of talks which were expected to yield an agreement on Kosovos custom stamps - the next round was postponed until September. In early September, Kosovo and Serbia reached an agreement on custom stamps allowing Kosovo to export goods to Serbia for the first time since it declared independence in 2008. But in mid-September, Kosovo deployed customs officers at the two checkpoints in the Serb-run north of Kosovo, stating that this was part of the agreement. In the ensuing clashes with local Serbs, one Kosovo police officer was killed. Locals Serbs then blocked roads while Belgrade insisted that the customs agreement did not imply giving a green light for the deployment of Kosovo customs staff on the border. Following an agreement with local Serbs and Kosovo officials, NATO peacekeepers with KFOR took control over the two checkpoints. The next round of talks scheduled for September 28 in Brussels was then postponed after Serbia refused to discuss anything but the situation on the north Kosovo border. In its reports on Serbia and Kosovo, Brussels said the situation had worsened as a result of inflammatory rhetoric by both the Kosovo and Serbian leadership. The report on Serbia made it clear that setting a date for the opening of accession talks depended on Serbia normalising relations with Kosovo. To start accession talks, it said, Serbia has to fully respect the principles of inclusive regional cooperation. This means finding mutually acceptable solutions to disputes over telecommunications, mutual acceptance of each other's diplomas, and continuing to implement all agreements reached with the EU mission in Kosovo, EULEX, enabling it to exercise its functions in all parts of Kosovo - including the north. Delivering the Commission's opinion, or "avis", to Serbian Prime Minister Mirko Cvetkovic, the EU ambassador

BRUSSELS CONDITIONS SERBIAS EU BID ON KOSOVO TALKS

Commission says Serbia can only obtain candidate status if it resumes substantive dialogue with Pristina

to Serbia, Vincent Degert, said that dialogue with Pristina did not necessarily affect the question of the status of Kosovo. Degert said the EU was not obliging Serbia to recognise Kosovo's independence. Serbia now has to fulfil one key priority in order to get the date for opening accession talks. That key priority is to normalise relations with Kosovo and solve practical problems that are status neutral, Degert said. Serbian President Boris Tadic said that this recommendation was in line with

Serbia's own standpoint. He said that Serbia also wanted to continue dialogue and solve problems. Serbia has opened that dialogue by submitting, along with the EU member states, a resolution to the UN General Assembly, Tadic recalled. However, he stated that Serbia would not abandon its principles about its territorial integrity. Serbia's constitution states that Kosovo is an integral part of Serbian territory. The Deputy Prime Minister in charge

of European integration, Bozidar Djelic, said it was good news that the European Commission had called for dialogue with Pristina. We have a reasonable and clear condition that well try to fulfil, Djelic said. In a written statement released after the report was presented, Jelko Kacin, the European Parliament rapporteur for Serbia, underlined that Belgrade could only ensure candidate status by reopening dialogue with Pristina. Belgrade temporarily disabled Serbia's rapid progress towards the EU by

its support for the [Serb] barricades in the north Kosovo," he said. Regional cooperation is one of the basic Copenhagen criteria that Belgrade could not meet with its inflammable rhetoric regarding the situation in northern Kosovo and its decision to cancel dialogue with Pristina, Kacin added. Kacin said opening formal accession talks was possible if Serbia started implementing the agreements it had made so far with Kosovo.

BLAVO & CO SOLICITORS: 19 John Street London WC1N 2DL Tel: +44(0)207 025 2020 Fax: +44(0)207 404 1650 DX 273 CHANCERY LANE
We hold a Legal Aid franchise in: CRIMINAL Arrested? Free 24hr Police Station Representation Murder Assaults Serious Offences Fraud Motoring Offences DEBT Advice & Assistance on Debt Problems Negotiating Settlements FAMILY Divorce & Separation Financial Settlement Cohabitation Children (Private/Public Law) Domestic Violence HOUSING Disrepair Possession Homelessness Landlord Tenant IMMIGRATION Asylum Advice on Residency Nationality Work Permits Appeals WELFARE BENEFIT All Benefit Problems Assistance with Appeal Reviews & Tribunals CONVEYANCING Buying or Selling Flat/House Right to Buy Remortgages Buying Business Lease of Freehold EMPLOYMENT Unfair Dismissals Claims in the Tribunal Contracts COMPANY AND COMMERCIAL LAW Takeovers and Mergers Group Reconstruction and Share Buybacks Sales andPurchases of Business Assets and Shares Managements Buy-outs and Buy-ins Equity Investments in Company by Individuals and Joint Venture Investors Share Option Agreements Joint Venture Agreements Shareholders Agreements Minority Shareholders Rights BANKING AND FINANCE General Banking Refinancing Acquisition Finance Property Based Lending Intercreditor/Priority Arrangements COMMERCIAL LAW Agency Distributorship Franchise Supply and General Commercial Agreements Partnership Agreements Limited Liability Partnership Agreements * Data Protection Issues Basic Intellectual Property Issues CIVIL LITIGATION SPORTS LAW MENTAL HEALTH LAW

Blavo & Co Solicitors Central House 1 Ballards Lane Barnet London N3 1LQ
(PRBALL STACIONIT T TRENIT FINCHLEY CENTRAL)

Tel: 02083498020 Fax: 02083498630

AVOKATI SHQIPTAR NAIM HASANI N SHRBIM T SHQIPTARVE N MBRETRIN E BASHKUAR

naim.hasani@legalblavo.co.uk

Kompania jon ofron ndihm ligjore LEGAL AID pr t gjith ata q i plotsojn kushtet