TRKYE'DE PALNOLOJK DELLLERN YARDIMIYLA ZLEN LK HIRSIZLIK OLAYI

ZET

Bu calismada, Subat 2006 tarihinde Sakarya ilinde islenen bir hirsizlik olayi ile ilgili adli ornekler uzerinde palinolojik inceleme yapilmistir. Olay yerinden alinan orneklerde Asteraceae, Brassicaceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Pinaceae familyasi ve Corylus L. ile Scabiosa L. cinslerine ait olmak uzere 6 farkli taksonun poleni teshis edilmistir. Sanigin ayakkabilarindan alinan orneklerde ise Asteraceae,0Chenopodiaceae/Amaranthaceae,0Cupressaceae/Ta xaceae, Fabaceae, Juglandaceae, Pinaceae, Poaceae familyasi ve Ailanthus Desf. ile Corylus cinslerine ait olmak uzere 9 farkli taksonun0poleni0belirlenmistir.oAsteraceae,0Chenopodiaceae/Amara nthaceae, Pinaceae familyalari ile Corylus cinsi her iki ornekte de polenlerine ortak olarak rastlanan taksonlardir. Olayin meydana geldigi yerde yapilan incelemede saniga ait herhangi bir maddi delile rastlanilmamistir. Palinolojik incelemelerin sonucuna gore mahkeme sanigin beraatina karar vermistir.

GR

Adli palinoloji, adli vakalarda polen, spor ve palinomorflarin kullanilarak olaylarin nerede ve ne zaman meydana geldigini aciklamaya calisan bir bilim dalidir. Ayrica adli olaya karismis bir kisinin olay aninda orada bulunup bulunmadiginin da belirlenmesinde bu bilim dalindan etkili bir sekilde yararlanilmaktadir. Bu incelemeler; uyusturucu, duvar, dam, tel orguler, bal, diger yiyecekler, saman, hali, yumusak mobilya, mide, barsak ve kadavra (solunum yollari, el ve ayak tirnaklari, deri vs.), cesitli aletler (kurek, tirmik, capa, catal vs.), elbise, tekstil, ayakkabi, tasitlar, vejetasyon veya toprakla temas halinde olan herhangi bir nesne uzerinde yapilmaktadir. Polenler erkek genetik materyalini icerir ve bitkiler bunu disi organa ya da disi cicege aktarmak icin cesitli sekillerde evrimlesmislerdir. Ruzgarla tozlasan bitkiler (Anemofili) genetik materyallerinin disi organa ya da disi cicege ulasabilmeleri icin cok sayida polen uretirler. Bu bitkilere ait polenler hem atmosferde hem de cevredeki zeminde cok yaygin ve yogun olarak bulunurlar. Entemofili bitkilerin (bocek, hayvan vs. ile tozlasan) polenleri disi organa daha kolay ulastiklarindan, bu bitkiler cok az sayida polen uretmektedirler. Adli palinoloji de, entemofili bitkilerin polenleri, anemofili bitkilerin polenlerinden daha onemlidir. Ayrica kendi kendine tozlasan (Otogam) bitkilerde vardir, bu bitkilere ait polenlerde adli olaylarin cozumunde onemli ipuclari vermektedir. Bazi bitkiler ise su ile (Hidrofili) tozlasmaktadir, bu bitkilere ait polenlerin adli palinoloji acisindan herhangi bir onemi yoktur. Bu bitkilere ait polenler sudan cikarildiklari anda oksitlendikleri icin hemen yapilari bozulmaktadir.

GR

Polenler insanlara, esyalara ve diger nesnelere ya bitki ile direkt temasla

ya da polenlerin yer cekimi etkisiyle dustugu toprak uzerine temasla bulasmaktadir. Bunun disinda atmosferde yogun olarak bulunan polenler ise birer tuzak olan insanlarin saclari arasina girerek, yunlu, pamuklu giysilerin bunlari cekmesiyle ya da solunum esnasinda mukozaya tutunarak bulasirlar.

Polenleri ve sporlari meydana getiren bitkiler ve mantarlarin yasayabildikleri kendilerine ozgu bir habitatlari vardir. Ayni ozellikler palinomorflar (Diatomeler, Dinoflagellatlar, Fitoplanktonlar vs.) icinde gecerlidir. Ayrica polenleri meydana getiren bitki taksonlarinin ciceklenme donemleri de birbirlerinden oldukca farklidir. Farkli taksonlara ait polenler; apertur sayisi ve sekli, yuzey ornemantasyonu, AMB capi, polen sekli, polar ve ekvatoral eksen uzunluklari bakimindan birbirlerinden kolayca ayirt edilebilmektedirler.

GR

Adli palinoloji ile ilgilenenlerin, adli orneklerdeki analiz sonuclarina dayanarak su sorulara cevap vermesi gerekmektedir. Vakanin ozelligine gore preparasyonda kullanacagi palinolojik yontemi belirlemelidir ve bu teknigi kullandiginda hangi spesifik sorulara cevap verebilecegini bilmesi cok onemlidir. Ayrica analiz sureci icerisinde bu cevaplar degisebilse de net amaclar asagidaki sorulara yogunlasmali ve yanitlar en erken safhada belirlenmelidir; Ceset/cesetlerin, mezar/mezarlarin nerede oldugunu tahmin etmek ve bulmak, kadavra ile bilinen bolgeler arasindaki iliskiyi aciga cikarmak, Nesne (alet, tasit, elbise, ayakkabi vs.) ve bolgeler arasindaki iliskiyi gostermek, Kadavra veya nesnelerle temasta bulunmus olan bilinmeyen yerlerin ozelliklerini tahmin etmek. 1950'li yillardan beri adli palinoloji ile ilgilenenler polen, spor ve palinomorflari adli olaylarin cozumunde etkili bir sekilde kullanmaya baslamislardir (1). 1959 yilinda Isvec ve Avusturya'da gorulen iki ayri davada ise polenler ilk defa delil olarak kullanilmis ve mahkeme tarafindan resmi kayitlara gecmistir (2). Bu gune kadar cok sayida cinayet, sahte belge duzenlenmesi, uyusturucu, kacakcilik, dolandiricilik, hirsizlik ve irza tecavuz olaylari adli palinoloji yardimiyla cozulmustur (3-5). Gunumuzde adli palinolojinin kullanimina onderlik eden ulkeler arasinda Yeni Zelanda, ABD, Avusturya, Isvicre, Ingiltere ve Isvec gibi ulkeleri sayabiliriz.

GR

Ulkemizde, bu konu ile ilgili calismalar henuz baslama asamasindadir (6-7). Son yillarda T.C. Icisleri Bakanligi, Emniyet Genel Mudurlugu, Kriminal Polis Laboratuvarlari Daire Baskanligi Katem (Kriminal Arastirma ve Teknik Incelemeler Egitim Sube Mudurlugu) ile Olay Yeri Inceleme Sube Mudurlukleri ve Ankara Universitesi Tip Fakultesi Adli Tip Anabilim Dali personeli bu konu ile yakindan ilgilenmektedir. Subat 2006 tarihinde, Sakarya ilinde polise gece yarisi bir hirsizlik olayi ihbar edilmistir. Ihbar edilen bu hirsizlik olayinda, bir zanli bahcede bulunan Juniperus (Ardic) agacina tirmanarak, evin balkonuna cikmis ve balkon kapisindan iceri girmistir. Evde yasayan ciftin ifadesine gore bu zanli, ciftin ruhsatli tabancasini ve silaha ait ruhsati, ayrica kredi kartini, ticaret odasi ve insaat muhendisleri odasi kartlarini, surucu belgesi, nufus cuzdani, saglik sigortasi, vergi kimlik kartlarinin bulundugu cuzdan ile birlikte pantolon cebinde bulunan 450 YTL para ile evde misafir olarak bulunan bir sahsa ait aracin anahtarlarini da alarak evden uzaklasmistir. Polis, gece yarisi sokakta ciftin anlattigi eskale uyan bir kisiyi yakalamis ve sorgulamistir. Zanli olayla herhangi bir ilgisinin olmadigini iddia etmistir. Ancak, cift zanliyi teshis etmistir, bunun uzerine zanli tutuklanarak mahkemeye sevk edilmistir. Olay yeri inceleme ekipleri, verilen ifadelerden dogru olani tespit etmek icin zanlinin balkona tirmandigi agacin cevresinden, bahceden, balkon korkuluklarindan ve evin duvar yuzeyinden ornekler almistir. Ayrica, zanlinin botlarini, kabanini ve pantolonunu kontamine olmayacak sekilde paketlemis ve incelenmek uzere laboratuvarimiza gondermistir. Bu arastirmanin amaci, laboratuvarimiza gonderilen adli orneklerde bulunan polen, spor ve palinomorflari teshis ederek zanlinin olay yerinde bulunup bulunmadigini belirlemektir.

MATERYAL VE METOT

Bu calismada, olay yerinden ve zanliya ait esyalardan

alinan adli ornekler uzerinde palinolojik incelemeler yapilmistir. Bu adli ornekler u ekildedir; 1 Zanliya ait sol ayakkabi 5 Olay yeri balkon korkulugu alti duvar dis cephe 2 Zanliya ait sag ayakkabi 6 Olay yeri agac cevresindeki toprak zemin 3 Zanliya ait siyah renkli sisme mont 7 Olay yeri agac cevresindeki toprak zemin 4 Zanliya ait kot pantolon 8 Olay yeri agac cevresindeki toprak zemin 9 Olay yeri balkon altindaki toprak zemin

MATERYAL VE METOT Zanliya ait olan esyalar uzerindeki leke, camur ve toz ornekleri kontamine edilmeden distile su ile iyice yikanmistir. Sonra bu karisim icinde bulunan buyuk partikullerin ortamdan uzaklastirilmasi icin 250 m gozenekli pirinc tel suzgecten gecirilmistir. Geriye kalan sivi esit miktarlarda santrifuj tuplerine alinmistir. Bu tupler 3500 rpm'de, 30 dakika santrifuj edilmis ve tupun ust kisminda kalan sivi dokulmustur. Tupler icerisindeki sivinin iyice suzulmesi icin bir kurutma kagidi uzerine agizlari asagi gelecek sekilde birakilmistir. Sivinin suzulme islemi bittikten sonra her tupten Wodehouse (1935) yontemine gore dort adet daimi polen preparati hazirlanmistir (8). Olay yerinden alinan toprak orneklerinden 10'ar g alinmis ve bu orneklerden polenleri ayirt etmek icin Cour (1974) metodu uygulanarak yine her ornekten dort adet daimi polen preparati hazirlanmistir (9). Polenlerin incelenmesinde, bilgisayar donanimli Nikon Eclipse E600 isIk mikroskobu kullanilmistir. Teshislerimizde, Hacettepe Universitesi Fen Fakultesi Biyoloji Bolumu Botanik Anabilim Dali Palinoloji laboratuvarinda bulunan referans polen preparatlarindan ve palinoloji ile ilgili cesitli kaynak kitaplardan yararlanilmistir (10-15).

BULGULAR

Saniga ait esyalardan alinan adli orneklerde teshis edilen

polenlerin ait oldugu taksonlar u ekildedir; 1 Ailanthus, Asteraceae, Cupressaceae/ Taxaceae, Pinaceae, Poaceae 2 Asteraceae, Chenopodiaceae/ Amaranthaceae Corylus, Cupressaceae/Taxaceae, Fabaceae, Juglandaceae, Pinaceae 3 Spor ve polenlere rastlanmamistir 4 Spor ve polenlere rastlanmamistir

BULGULAR
Sol ayakkabidan alinan ornekte yaplan analizde, Ailanthus, Asteraceae, Cupressaceae/Taxaceae, Pinaceae ve Poaceae'ye ait polenler teshis edilmistir. Ancak bu ornekte bulunan polenlerden birinin ait oldugu takson belirlenememistir. Sanigin sol ayakkabisindan alinan camur ve toz orneginde teshis edilen polenler ve bu polenlerin ait oldugu taksonlar; Pinaceae Cupressaceae/Taxaceae Asteraceae Poaceae Ailanthus Teshis edilemedi Sag ayakkabidan aldigimiz ornekte yaplan analizde ise Asteraceae, Fabaceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Cupressaceae/Taxaceae, Pinaceae, Juglandaceae familyalarina ve Corylus cinsine ait taksonlarin polenleri tespit edilmistir. Asteraceae Fabaceae Chenopodiaceae/Amaranthaceae Cupressaceae/Taxaceae Pinaceae Juglandaceae Corylus

BULGULAR

Saniga ait siyah renkli sisme mont ve kot pantolonun

pacalarindan alinan camur orneklerinde spor ve polen bulunamamistir. Bu orneklerde, Asteraceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Cupressaceae/Taxaceae, Fabaceae, Juglandaceae, Pinaceae, Poaceae olmak uzere 7'si familya, Ailanthus ve Corylus olmak uzere 2'si cins duzeyinde toplam 9 farkli taksonun poleni teshis edilmistir. Olay yerinden alinan adli orneklerde teshis edilen polenlerin ait oldugu taksonlar u ekildedir; 1 Chenopodiaceae/Amaranthaceae 2 Asteraceae, Pinaceae 3 Asteraceae, Pinaceae, Scabiosa 4 Pinaceae 5 Brassicaceae, Corylus 6 Asteraceae, Brassicaceae, Corylus, Pinaceae 7 Spor ve polenlere rastlanmamistir

BULGULAR

Ikametin balkon korkulugunun altindaki duvarin dis

cephesi uzerinden kazinarak alinan ornekte sadece Chenopodiaceae/Amaranthaceae familyasina ait polenlere rastlanmistir. Chenopodiaceae/Amaranthaceae Agac cevresindeki toprak zeminden alinan 6 nolu ornekte Asteraceae ve Pinaceae familyasina ait polenler tespit edilmistir. Bu ornekte bulunan polenlerden birinin ait oldugu takson belirlenememistir; Pinaceae Asteraceae Teshis edilemedi.

BULGULAR

Agac cevresindeki toprak zeminden alinan ornekte ise

Asteraceae ve Pinaceae familyalari ile Scabiosa cinsine ait polenler teshis edilmistir. Bu ornekte tespit edilen 2 farkli polenin ait oldugu taksonlar belirlenememistir; Asteraceae Pinaceae Scabiosa Teshis edilemedi Teshis edilemedi Agac cevresindeki toprak zeminden alinan ornekte ise Pinaceae familyasina ait polenler saptanmistir; Pinaceae Ikametin balkon altindaki toprak zeminden alinan 9 nolu ornekte Brassicaceae familyasi ve Corylus cinsine ait polenler teshis edilmistir; Brassicaceae Corylus

BULGULAR

Ikametin balkon altindaki toprak zeminden alinan 10 nolu

ornekte ise Pinaceae, Brassicaceae, Asteraceae familyalari ve Corylus cinsine ait polenler saptanmistir; Pinaceae Brassicaceae Asteraceae Corylus Balkonun alt kismindaki toprak zemin uzerinden alinan 11 nolu ornekte ise spor ve polenlere rastlanmamistir. Bu orneklerde ise Asteraceae, Brassicaceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Pinaceae olmak uzere 4'u familya duzeyinde, Corylus ve Scabiosa olmak uzere 2'si cins duzeyinde toplam 6 farkli taksonun poleni teshis edilmistir.

TARTISMA VE SONUC

Sanigin ayakkabilarindan ve ikametin bulundugu yerden alinan numunelerde, polenlerine ortak rastlanan taksonlar: Asteraceae, Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Corylus ve Pinaceae'dir. Bu bitkilerden Chenopodiaceae/Amaranthaceae, Corylus ve Pinaceae polenlerini etrafa ruzgarla sacmaktadirlar. Bu nedenle polenleri cok uzak mesafelere kadar dagilabilir. Asteraceae familyasinda bulunan taksonlar ise boceklerle tozlastiklari icin polenlerini uzak mesafelere ulastiramazlar. Olgun polenler bitkinin ya hemen altina ya da birkac metre uzagina dusebilir. Ayakkabilardan alinan numunelerde teshis edilen Cupressaceae/Taxaceae polenleri tirmanildigi iddia edilen Juniperus bitkisinin polenleriyle benzerlik gostermektedir. Ancak bu taksona ait polenler de ruzgarla tasindiklari icin sanigin olay yerinde bulundugunu ispatlamak icin yeterli degildir. Ayakkabidan alinan numunede Fabaceae familyasina ait cok sayida polene rastlanmistir. Ancak, olay yerinden alinan numunelerde bu polenler tespit edilememistir. Bu familyanin bireyleri de tipki Asteraceae familyasinin uyeleri gibi boceklerle tozlasmaktadir. Bu nedenle, Fabaceae polenlerinin ayakkabida teshis edilip, olay yerinde bulunmamasi bir celiski yaratmistir.

TARTISMA VE SONUC
Ayrica agac cevresindeki toprak zeminden alinan ornek, diger

orneklerden farkli olarak Scabiosa polenleri, ikametin balkon altindaki toprak zeminden alinan 9 ve 10 nolu ornekte ise cok sayida Brassicaceae familyasi polenleri tespit edilmistir. Bu taksonlarin bireyleri de boceklerle ya da kendi kendilerine tozlasirlar. Bu nedenle bu bitkilerin polenleri bitkinin bulundugu yerden fazla uzaga tasinamazlar. Bu uc ornege ait Scabiosa ya da Brassicaceae polenlerinin ayakkabidan alinan numunelerde hic bulunmadigi tespit edilmistir. Ayakkabinin sahibi eger olay yerindeki toprak zeminde gezinmis olsaydi bu polenlerin ayakkabidan alinan numuneler icerisinde de teshis edilmesi gerekirdi. Bu bilgilerin isigi altinda ciftten sanigi tekrar teshis etmeleri istenmistir. Mustekiler bu kez sanigi teshiste zorlandiklarini ve emin olamadiklarini soylemislerdir. Sanigin, aleyhine baska kayda deger bir maddi delil olmamasi sebebiyle ve bu palinolojik deliller yardimiyla olay mahalline gelmedigi tespit edilmis ve beraatine karar verilmistir. Ayrica, musteki avukatlari temyize gitmediklerinden hukum kesinlesmistir. Bu davada, palinolojik deliller ulkemizde ilk defa kullanilmis ve resmi kayitlara gecmistir.

KAYNAKLAR

1. Morland, N., An Outline of Scientific Criminology, Printed in Great Britain, By Jarrold and Sons LTD., Norwich F., 1950: 450. 2. Newman, C., Pollen: Breath of life and sneeze, National Geographic Magazine, 166(4), 1984: 490521. 3. Stanley, E.A., Forensic palynology, Proceedings of the international symposium on the forensic aspects of trade evidence, USDOJ, 1991: 17-30. 4. http://www.crimeandclues.com/pollen.htm 10.04.2002 tarihinde ulasilmistir. 5. Mildenhall, D.C., Forensic palynology in New Zealand, Review of Paleobotany and Palynology, 6465, 1990: 227-234. 6. Dogan, C., Bursali, B., Ozmen, E., Kizilpinar, I., Biyokriminal palinoloji, Ipucu, 2004: Vol., 2, 13-19. 7. Dogan, C., Olay yerine palinolojik bir yaklasim, Adli Bilimler Dergisi, 2005: Vol., 4(2), 41-46. 8. Wodehouse, R.P., Pollen Grains, Mc Graw Hill, New York, 1935: 574. 9. Cour, P., Nouvelles techniques de detection des flux et des retombees polliniques: Etude de la sedimentation des pollens et des spores a la surface du soil, Pollen et Spores, 1974: Vol., XVI, no: 1, 101141. 10. Erdtman, G., Handbook of Palynology, Hafner Publishing Co., New York, 1969: 486. 11. Aytug, B., Aykut, S., Merev, N., Edis, G., Istanbul Cevresi Bitkilerinin Polen Atlasi, I.U. Yayin No. 1650, 1971: 330. 12. Nilsson, S., Praglowski, J., Nilsson, L., Atlas of Airborne Pollen Grains and Spores in Northern Europe, Bokforlaget Natur och Kultur, Stockholm, 1977: 159. 13. Markgraf, V., D'Antoni, H.L., Pollen Flora of Argentina, The University of Arizona Press, Tucson, Arizona, 1978: 208. 14. Pehlivan, S., Turkiye'nin Alerjen Polenleri Atlasi, Unal Ofset Matbaacilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Sirketi, Ankara, 1995: 191. 15. Erik, S., Dogan, C., Alerjik Rinosinuzitler (Edt. Onerci, M.), Rekmay Ltd., Ankara, 2002: 257-338.