Brannn mamoste Osman Sebr Amadekirin: Dlawer Zeng

Derhner apa djtal

Brannn mamoste Osman Sebr

(1905-1993)

Srwan Hec Berko Ji weann Malpera Amd Hejmar: 29 www.amude.com info@amude.com Hem mafn ap parast ne.
Hoeng Sebr Malpera Amd ( 06/2003)

Amadekirin: Dlawer Zeng

www.amude.com

ore
Dawiya sala 1924an, rojek ji rojn meha irriya pn, Ro ji nav ewran derket, ber berrojkan rn, mehna min li ber Roy girday seys ew tmar dikir. Hlek ji bkariya gundiyan, ji hla din heskirina min a hespan hitib ku avdariya kar seys bikim. avn min digel dest seys li ser pita mehn di dihatin. Hew min dt xortek li ber min rawest vtikek1 da dest min. Vtik ji ap min ukr b. T de ji min dixwest ku digel pismam xwe Necmedn w var bi lez herim gund w Arx. Ev gund bi dwazade klmetran ji rohelat gund me Narinc diman. i gava li ser kar tevgerreke er peyivn hewce ba, ap min ukr diand p min Necmedn ap min Nr ku li gund Qerett rdinit, em tev li nik xwe dicivandin me wra xwe dikir. Di nav peyayn malnat de, wek hem malbatn axan, li ser mezinatiya er gelek gel qirrn bbn. Ji lewre em bi peyyayn malbat n may ne bawer bn, i wr tevdra ku hebya di navbera me heraran ten de dib. Pit em w var ghan Arx bi hinek ap min Nr j hat. Bi gihana w re b rawestan civn dest p kir; l me titek li ser sebeba v civn nedizan. Ji rewa ap min ukr xuya b ku w li ser titek mezin bipeyive. Wek mirov ku bixwaze miwarek dirj bileze, bhna xwe girt got: -x Sed bi reeke welat rabye doza serxwebna Kurdistan dike. Eger kira w nee ser, d bibe sebeb rijandina gelek xwn xerabna hleke welt. Di v em li ber v yeka han gavgirt destgirday ranewestin. Raya we iye? Tev ku ez hng nozde sal bbm, bi cendek mjy xwe ji w emr biktir bm. Ji lewre min titek ji van gotinan fehm nedikir ne diket ser min. Eger tevgerreke er bya, ez qenc serwext bibma, ji ber ku gelek titn wel di ser min re derbas bbn. L rabna bi rean, err dewletan, titek ji tgihana min bilindtir b.x Sed bi reeke welat rabye ma gelo welat hewcey reek b? Pa, doza serxwebna Kurdistan dike ma Kurdistan hewcey serxwebn ye? Ji bo i ji k serxwe bibe? Ma serxwebna Tirkan ne serxwebna me ye? Ber pnc salan ji bo serxwebn me err gelek dewletan kir. Ji Sitanbol heya snorr Ecem me parast, v car em err Tirkan bikin!
1

Be yek

Vtik: nivsana ku ji pnc-e xzan ne pirrtir be.

4 www.amude.com 3 www.amude.com

Civna me bi van gotinan qediya ji ber ku ser mey raman ap min ukr ten b, ber ku em bicivin, heriya kirin divya b dab ber avn xwe ji me re got. Nameyek ji x Sed re nivs, da mela Evdirezaq w ev and. S tlgiraf j ji bo Anqer nivsn. Yek ji Mistefa Kemal re, yek ji Serekwezr Feth re ya din ji xezr xwe Hac Bedir beg re da ku daxwazn w linik hikmet pk bne. W ev tlgirafn me siwarek birin qezay dan, roja sisiyan bersivn wan vegerrn. Mistefa Kemal serekwezr, pit sipasan ji bo kirina milsan destra me dabn. Ten nav milsan kesn ku serdariya wan bikin ji me hatib xwestin. Ap min ukr dsa bawer b ku i dema re nee ser, hikmet d hem silehan di welt de bicivne. Ji lewre ten nav ar sed het peyay nivs. Di v war de got: eger hikmet rojek van ekan ji me bistne, bi ar sed het tifing em ji ek nakevin. Nav xwe ji milsan re serdar y min j alkar ravekir cedawela navan me ande Anqar. Ji w roj de me peyayn xwe yn sere li end cihan civandin, heya gava hat sekin em bikarin derba xwe z xwe ldin. Heya bikarim xwendevanan xwe serwext v serphatiya han bikim, div titek serpilek li ser rewa er, malbat, raman tgihana xwe ya hng ji wan re bidim zann, heya di dayna hikm xwe de a nebim.

Er
Era me Mirds pereyek ji emareta Mirds e ku sernveka w bajar Egil bye. Pit qels di hevdeketina emaret mrekan her yek aliyek emaret bi nav er xistiye bin dest xwe. Yek ji wan mrekan ketiye nav koern Mirds ku zivistanan ji bo pez dewar dadiketin berriya Evdilezz biharan hildikin iyayn kurdistan. Dema mrek di nava koeran de j zde bne, li ser mezinatiy qirrn berber ketiye nava wan. Bi v away koern Mirds bne s keriyan. Birr pn digel Evdil-Hey beg ji wan qetiye ber xwe daye deta Hayman (navbera Anqere Qony) li wir bi cih bye, ku j re Mirds Evdil-Hey t gotin.Pa birr dudyan j veqetiye ye di iyayn pita Diyarbekir de bi cih bye ku ji wan re Mirds Trrikan t gotin. Dibjin sebeb veqetna v birr, li ser dema hilkina iy pev nekirin b. L a
6 www.amude.com

Ma ku me d err wan bikira ji bo i di roja teng de me alkariya wan kir? Van pirsn han di ser min nezan de ji xwe re bersiv nedidtin. Xuya b ku civna ro ji tgihana min gelek bilindtir b, j titek ne diket ser min, bdeng mam, ka daw digh k. Ap min Nr j di zann brbirina xwe de ne li p min, heye ku hinek bi nde b j. W j wek min pl pl di ber xwe de dinrr, nedizan i bike. Her pismam min Necmedn, ji me herduyan jrtir serwextir b. W di di ber me hersiyan ve got: -Ezben, tgihana titn hol ji zanna me bilindtir e. Pa, derheq v re kesn ku p rabne de em titek nizanin. Di v war de tu ji wra me detkewt nab. Binrr tu awan ba dibn wel bike; em digel te ne. Ap min ukr j dizann ku gotina Necmedn raste, tev w dsa li avn min Nr nhrr ka em i dibjin. Me herduyan bi ser hejandin rastiya gotina Necmedn j re da zann. Hnga ji nve dest bi gotin kir: -Mafir we her tit di sity min de ht div ez vekir bipeyivim. d bbext serhikiya Mistefa Kemal nema t kiandin. Eger ji her titek re snorrek hebe, div ji avpehniy re j snorrek hebe. Nizanim ev re iqas xwe bigehne serdestiy; l div ev ks ji me nee titek bikin. Gava zora x Sed bibin, ji mr Kurd re rmet namne. Min div nameyek ji x Sed re binim j re bidim zann ku i gava Swerek bistne em bikarin rabin alkariya w bikin. Hng ji me re vegirtina Semsr (Adiyaman) Mera, Melat Entab ne dijwar e. Li vir ap min gotina xwe birr, herwek pleke dirj beriya rabe, opa west ji ry w xuya b. Pit ku cgara xwe nuh kir hol vegerr ser gotina xwe: -Hikmeta Tirk ji mjve ivkan2 ji me dike. Heya em bikarin b tirs bixebitin xebata xwe ji avn neyar verin, div ji rve em xwe ji aliy hikmet bidin xuya kirin. Min div end tlgirafan bidim Anqer ku: Leker x Sed nzk me dibe , ji bo em bikarin xwe li p w bigirin nehlin re bigeh erd me, em hv dikin ji bo kirina alayiyn milsan di nava welt de destur bidin. Ji ber ku leker wan hindike w destra me bidin. Hng em d bikarin b tirs peyayn xwe di qezayn Kexte Ptirgey de bicivnin. Heye ku hikmet him ek posat3 j bide me. i gava x Sed Swerek sitand, em j d rabin. Ez bawerim ku hol em bikarin bi kr xwe welt bn ji bin dest Tirkan derkevin.
2 3

ivk: ek ibhe. Posat: Fek ek pos.

5 www.amude.com

ro li iyayn Mirdsan ji gur, hir, keftar berazan pve dehbe ar nabin. Her piling nema tn dtin.

Malbat
Ji kal min Mihemed ku tev era xwe Mirds Gawest hatiye erd ku ro bi mirdsan hatiye nasn, heya digeh min, em neh bav di w erd de rnitine. L kes ji me, van her neh bavan, di dest hikmeta Tirk de jneke xwe ne dtiye. Ji van her neh bavan sis bi dest leker Tirk, her yek bi awak hov hatiye kutin. Bav min Sebr bav w Ebzer j her yek bi awak fermana wan rabye her yek bi ecbek ji kutin filitiye. Ji ber ku ez ne di war nivsandina droka malbata xwe de me, min rast nedt ku awa sebn kutina sisiyan filitna dudiyan ji kutin bi ser ber salixdim. Her ez, her wek di rpeln pn de w bte xuya kirin, end caran ne ber dar(Idam) filitne. Heya ro em li ser rya tkon ne, ma k dizane ku ez sibe bi dest xwniyn bav kaln xwe, koldarn welat xwe neym kutin. Her gav ji min re wel xuya dike ku ew bav kal hviyek ji min dikin, tola wan welt, an j di w r de wek wan mirim. Kama min ji la ria er malbat ew e ku xwendevan bizane, ka min di war tkon de xurtiya can xwe ji ku sitandiye. Ez bawerim ku awan duh ro za, ro j sib diz; yan rewa me ya ro havila rojn bor tov pende ye. Mirov bi raman baweriyn xwe wek darek ye, rin w dar iqas kr dirj bin ew end xurt dibe. Dema dareke hol qels b, xuyaye kurm ketine kok rin w, ku nehatin kutin paqijkirin, ew dar dimire. Pit di hevdeketina emareta Mirds, peyayn malbata min digel hikmeta Tirk awan bne? Heya ro j opn serhildan her her di jna wan de xuya dikin. Yan ew li ser rik neyariya hikmeta Tirk a sitemkar zorbaz mezin bne. Yek ji wan ez, ji roja ku hatime din heya roja ji welt derketime, (di navbera nozde salan de) hikmeta Tirk s caran li malbata min daye ji hev belav kiriye. Cara pn emr min il roj bye ku malbat li ber leker Tirk reviye xwe avtiye iy. Hng ewend ez bi r ve giriya me bi min re fitiq5
5 i bextiyariyeke mezine ku pit (55) salan ji fitaqa pn dizndana Mez de careke din bi min re fitiq b. Bae ku her du caran j di war tkon de bye.

rast, rik dexsa ku keti b navbera pismran rspiyn er ku her hinek li dora birak dicivn. V birr dixwest kober wext ber xwe bidin iy terka berriy bikin. Mezin wan mihemed digot gayn me westne, demn pk baranan j derbas nebye, ji lewre div endak din li berriy bimnin. Biray w Mistefa digel hin rspiyn er dixwest wek biray bik Evdil Hey beg hinek ji er bi p xwe xne ji lewre qma xwe bi gotina Mihemed ne an w ev bar kirin. Sibetir li wan b pk teyrok. Gelek pez dewar wan bi ber lehiy ket mir. Zarrokn xwe xistin nav trran li ser pita gan tet legan bi ser wan de kirin heya neqefilin. Ji w roj de ew birr bi nav mirds Trrikan bi nav bye. Birr sisiyan ku birr meztir b bi nav Mirdsan Gawest hatiye nasn ku malbata min ji v birr ye. Bavkal min mezin Mihemed ku mezin er b, pit veqetna herdu biran nv er j, nema xwestiye vegerre welat Egil di qirrac Qeregiyan de arge bye4. Mihemed ji koeriy bhv bye, xwestiye erdek vala bibne era xwe t de bi cih bike. Di w nav de errek xurt di navbera Mirdsan Qeregan de bye t de gelek mr mirine. Dema hikmet ketiye nava wan li ser dana xwna kutiyan li hev anne, Qeregiyan bi ev kutiyn Mirdsan ji goristan dizne xistine nav kutiyn xwe seyn kut xistine gorrn Mirdsan. iqas ku hikmet ev kira kirt bra biriye j, Mirdsan nema xwestine tev Qeregiyan li ser erdek rnin. Li ser w bar kirine ne nvroy iyay Bll (Nemrud) roavay bajarr Gerger bi cih bne. Herwek min ji dev kalan bihsti b, hng ew iyana deta di ber de hem rl, dehl me bne ji weh dirrendeyan pve titek t nediban. Ji her tit pirtir du celeb dehbe t hebn:Beraz piling. Ji van celeb pilingan re Wereq dihate gotin ku ji piling Efrq gelek mezintir hartir b. Er ber di deta ber iy de bi cih bye bst-s gund avakiriye. Pa hd hd ber bi iy hilkiiye. Ji bo bikarna ling xwe di w erd de bi cih bikirana, divya b err wereq beraz bikin. Eger y pin can wan dibir y din andin bi wan nedihtin. Ji bo qelandina ria van herdu celeb dehban divyab rl dehban tev bibirrin heya t de arge nebin xwe, bigengaz bne kutin. Ji roja ku rl dehl di wan iyan de sivik kirine b west zora wereq birine tev w ji w rdim birrne. Her beraz, km caran di w rdim de mirov raste col wan t.
4

Ciy ku hng t de arge bne ro bi nav Xirab Mirdsan t zann.

7 www.amude.com

www.amude.com

er bedbext jimart bm. Dibjin hng ewqas ji giriy min aciz b, gote yn dora xwe: -Eger ez ji Xwed netirsima, min d ev gedey ps bavta ber kelemek. Ji roja bye, me rihetiya xwe nedt. Niha j mikne bi v giriy han me txe nava dest dijmin. Ev bela ku bi ser malbat de hat pirrtir salek dom nekir. Pit re hem vegerrn cih xwe ji n ve dest bi jneke germ nerm kirin. Di sala 1910an de, pit bna min bi pnc salan, li ser tiine bik ket navbera me hikmeta Tirk. Dsa bi alkariya ern dijmin, hikmet zora me bir er malbat ji hev belav kirin mal me talan b. Hng bav min pismamek min ne li nav er bn, bn Diyarbekir, nema hitin ku vegerrin. Heya e mehan li wir girt man. Ap min ukr digel du xaln min hatin girtin yn may derketin iy. Titek ji wan rojn re tar t bra min; l bi qas emr min y pnc sal. end maln me li Kext xaniyek girti bn digel hev t de bi cih bbn. Xan gelek mezin l em kesn t de j pirr bn. Hergav di navbera me zarokan de err b, bhna min teng dibn ji diya xwe dipirs: Ka em knga herin mala xwe. W bi dilek kul li min vedigerrand digot: i gava Xwed hezke bav te li Diyarbekir vegerre em d herrin mal. Ji v pve her roj ez dim ber der zndan dtina ap xaln xwe, wan j pere didane min. Heye ku sebeb na min a her roj pere bn. T bra min, gava dim, jendirme yn kurd ez dibirim nik wan min digot: Apo, xalo ka peran bidin min. Carek wan tifaq kiri b ku ji min bipirsin ka k ap xal min e. Dema pirsn gelek bi bersiva min keniya bn. Min got:K peran bide min ew ap xal min e.Ji van pve vegerra nava er t bra min ku ay, li her der tifing davtin, def ldidan govend digirtin. Ez j bi vegerra mal dilxwe bm diyariyn ku bav min li Diyarbekir bi xwe re anb. V car j bela me zdey salek dom nekir, bav min hat, girtiyn me berdan yn ku xwe dabn ser iyan daketin gundan. Dema heft sal bm, ez andim dibistana gund. iqas ku hng kesma min bik b j sihet min gelek ba b. Bav min ji bo dil xwe rihet bike, carcaran j kesan dora xwe dipirs digote wan: -Ma gelo heye ku Osman j wek herkes girs bibe hol bik nemne?. Xuyaye ev yeka han gelek caran pirs b ku, rsipiyek er l vegerrand got:

bye. Cara duduyan, emr min e sal b ku titek ji wan rojn tehl wek xewnan t bra min. W car hem peyayn malbat ketin zndan, mal me talan b em ji cih xwe bi derketin. Cara sisiyan, ew nife ku dike bibe hm v nivsana me, cara ku digel herdu apn xwe hatime girtin, ew bi dar ve bn min e sal hikm tekebend xwar. Mirovek ku pleke dirj ji jna malbata w di err sitemkar zorbazn Tirk de ber be, ne dre ku ew j hem jna xwe di w rya bi rmet de bibore. Dikare ji rpeln w tkona kevin ji xwe re roniyek ar bike p ji rya xwe nemne. Ma gelo! di din de biqas rik hezkirin titin hene ku mirov b perwa bi xurt ber ve armanca w dehf bidin? Heyna her yek ji van di i doz de, wek betariya ku bi qiweta xebata xwe tte dagirtin, dikare li ser dirjiya emir dil mirov xurt bike nehle ku agir di dil de vemire. Her ez, rika koldarn Tirk n zorbaz, hezkirina welat gel digel hev min di rya tkon de dehf didin. Ji lewre eger ez di kir, raman xebata xwe de qelsiy rave bikim ji bextereiya min e.

Bn bikiya min
Pit zewaca bav min bi pnc salan, di 7 illey pn sala 1905 an de li gund Narinc ez hatime din. Herwek min ji diya xwe bihstiye, iqs ku ew bav diyn reben serek dirj li bende hatina zarokek mane j, di dema hatina min de, wek xelk bi hatina min a nebne. Ewend ez bik qels hatime ku wek zarokn nvco ji jiyna min bi sibehe bne. Eger ber min ji wan re zarokin hatibna, heye ku qma xwe bi xwedkirina min ne anna. L tinebn nehatina zarokan hitiye ku ser xwe bi xwedkirina min re binin. Pit bna min bi mehek navbera xelk me hikmeta Tirk lihev ket, deh rojan najot b er. Ji ber dubendiya ku hnga keti b nava er dev ji ldan err berdan xwe avtin iy. W gav emr min il roj digel jin zarokan derketibm ikeftan, pirr giriya bm bi min re fitiq bb6. Bav min gelek ji min teng bb. W ax bawer dikirin ku zarokek xwed bext bedbext dibe. Ji ber ku bi bna min re ev bela hatib ser
6

Di sala 1919 an de Diktorek elman ji min re dirt.

9 www.amude.com

10

www.amude.com

mezin bigire. Xweyaye ew bi xwe bikay hol nehati b andin, an ma awan zarokek b lstik ken b gel qirrn dikare di nav peyan de bij?. Nizanim bav min dixwest ji w gedey xwe y bmirs i bi derxista? Ma mikn b i j der? Van rojn han tev west a xwe xweiyek heb, ew j heyna bav min; l v xweiya bi west gelek dom nekir nexweiyek kambax tev gelek zarokan ez bbav hitim. Sala 1915an emr min giha dehan ez di sef sisiyan de bm ku nexweiya tfo ket welt, em tevde p ketin. Gelek xelk bi v nexweiya malkambax mirin ku bav min mamostay dibistan di nava yn y de bn. V nexweiya han ez ji du titn zor xoewst bpar kirim, bav ku gelek ji min hez dikir siheta min a xwe. opine kr kirt di can cendek min de htin, ji lewre min div serpilk la w bikim. Hng Kurdistana bakur di dest dewleta Osmaniyan de ew dewlet j di err chan pn de b. Di welt de iqas bijk hebn, tev andibn qada err, kitkitn ku mabn j ne dikarn li p tirpana mirin ku nexweiya tfo b dilovan diixuland rawestin. Ji xwe derman yekcar peyda ne dibn. Fda bijkan ji me re gelek hindik b; pit ku derman nema bn, ten me dikar ji retn wan destkewt bibin. Wek xwe paqij girtin, parz xwe ji hev parastin b. Tev ku b derman mabn hebna bijkek di rdimek de ji bo xelk hviyeke mezin b. Era me ku nahiyek b, bi nav Hac Mihemed bijkek Sdan bi para w ketib. Ew j bi hikm xebata bav min ku rmetek mezin j re heb. Her nahyeyn may ji xrike hol mezin bpar bn. Bijk Sdan enteyek mezin heb; l t de liba derman nedihatin dtin. Heya ent hinek perif bimne gelek kitb, xezete carna hin pereyn bik ji ciln xwe j dixist nav. Hergav xal min pir henek dikirin digot:ent bijk ji derman pve her tit t de tte dtin. Bi v away v tevdr em ketibn himbza tfo. Ser her meh gava bijk re di qezay ku mehiya xwe bistne, dara sihe jre 1500 heb kinnn zer, 500 heb aspirn, eyek spirto end pakt pembo didan. Xwendevan dibnin ku ev dermann han bi kr tfoy nayn, digel w bijk reik bi anna wan gelek dilxwe dibn. Ber bav xwe ez nexwe ketim. Ji ber ku v nexweiya han di can min de opine kr kirt htine, heya ro gelek warn w tn bra min. Bav min digel bijk re engiyeke ecb rave dikirin. Siban heya var li nava gund li ser nexwean digerrn, bi ev j fanos di dest peyak de li p wan din ew herdu li p mal bi mal do dibn. Bav min tev ku axayek sitemkar b, hem dewlemandiya xwe dan b ber lingn er.
12 www.amude.com

-Sebr! ez dibnim bn end car tu v yeka han ji kesn dora xwe dipirs. Ma gelo girs her tite? an bik bn kmiye? Ez bawerim ku Osman ji te biktir namne. Bav min got:Xwed bike al wel be. L ji fihta ry w sor b; ji ber ku bav min bi xwe peyak bik b, ma gava ez bik bma guneh b?!.. Ev yek b ku ht ew ji gotina xwe ermisar bibe ji w roj de nema la bik ne girsiya min kir. Li dibistan ez ji hem hevalan biktir bm; l ji hevaln sef gikan xurtir jhattir bm. Di pirraniya dersan de hercar min numra pan(10) dibir, ji lewre dil bav min, bi heyna min ge bb hviyeke mezin ji w heyn dikir. Ne wek dema bna min b. Her gav digot guhdarn xwe:Eger Osman ji Milkiya ahane (kuliya hiqq w gav)ehadet xwe ne stne, ez d w ji rt7 xwe bpar bikim. B ivk, bav min tev ku ba nexwend b j, bihay xwendin ba dizan. Her ev heya min dersa xwe ba li p w nexwenda ne dihit ez razm. Dema didt ez dersa z hn dikim dil w xwe dibn ew xwe ji ser avn w diyar b. Gava digel kurr ku avdariya min sipartibn li dibistan vedigerrm me kitbn xwe datann mal ez dibirim od cem bav min. Pit silav, eger mvann biyan tinebna digel bav xwe rdinitim hin caran henek j bi min dikirin. L gava kes biyan heba, d li ser lingan rawest bimana heya xewa min dihat. Km caran ku li mala me kes biyan tineba, hergav ji axan memrn hikmet vala nediman. Kama bav min di v yek de ew b ku ez hn hezkirina mvanan bi wan re dan sitandin bibim fed nekim. Hol xwe pirr bi min re mijl dikir, em herdu j gelek diwestn. Nemaze ez, ewend diwestn ku jn xwendin di av min de re bibn. Bikek heft, het sal ewqas ne dihat andin. Roja bav min li malbna, ne mikn b ku nava zarokan bibn im. Her li od di nava peyan de, dy cigar li ser wan bilind dibn. Deng wan y box, ryn wan y bi rih simbl ez aciz kiribm. Xasma peyivna wan, an li ser zad andiniy, an li ser err ldan b. Ma gedek bik i ji van titan fehm dike. Ez hewcey dtina zarokan, qrrn hol bm, deng wan zirav ry wan friteyn bn. Ji lewre min qet ne dixwest bav min li mal ba, em li dibistan vedigerrn din nav zarokan heya var me dilst. Pit van me dersn xwe hn dikirin radizan, ev b jna ku min ji xwe re dixwest. iqas di xwendin zanna xwe de pve dim, bav min ewend ez diandim. Nedizan ku zarokek heya k dikare xwe li ber westeke hol
7

?rt: miras, mal ku ji bav d dimne. Ji erdn ber malan re j t gotin.

11 www.amude.com

Gava ez bixwazim di v war de bipeyivim nizanim awan dest p bikim. Zarokn welt hem bi w nexweiya malkambax ketim. Hin p mirin n, n may pit demeke kurt wek ber xurt bn. Ez ten ne wel bm; ez nemirim, l ne wek zarokn may lixwe vegerrm j. Mayneke bxr, mayneke mir... Min di birr ber v de goti b ku dema bn ez gelek bik, qels virr hati bm. L demek ne ez xurt, heye ku pirrtir hem zarokan xurt bbm. Ten geda min ji emr min biktir mab; ev b dihit bav min ji yn dora xwe bipirse bje:Ma gelo heye ku Osman j wek zarokn may girs bibe?. Raste cendek min bik; l siheta min gelek ba b. V car bi w nexweiy min ew sihet j winda kir. Bi qas ku virr bbm, ewend j qels bbm. Bi her away ez ji hem zarokan kmtir bm. Di lstikan de her gav dewrn psik ji min re dihatin dayn. Ji ber ku hl min tine bn bez bi min nediket. V yek ht ku ez xwe di nav zarokan de km bibnim. Ji lewre dema ay dibn def l diket zarok diketin govend ez ne diketim nav wan, ji ber ku min xwe wek wan ne didt. i gava min ks bi dta ku ji avan nediyarim ez diketim mesela diya xwe, li ber neynik xwe ilf taz dikir li cendek xwe dinrrm; ka titek j zde bye, an na! Hergav durv ku min xwe t de didt ev b: Seriyek mezin, du avin bel, ryek virr, sityek zirav, zend rann min b got, heya bi erm min di reng ariy de, bi tevay cendek min titek kirt b. V qels kirtiya han di nefsa min hinde kar kiri b ku km caran ry min diken. Ji xwe boblata9 mezin ew b ku ez bikenma, kirtiya ser avn min bi tevay dixewin, wek miriyek bikene. Ji ber v ez ji hem xwe ayyan bpar bm. Pit mirina bav min nemaze mayna min hol qels, dil diya min j gelek andi b. Dermanek nema bi min da xwarin vexwarin. i bijkek me av pketa d ser bin li cendek min bi nrriya. Ji qelsiy pve titek di cendek min ne didtin derman ku ji bo w didan j qet bi kr nedihatin. Bi qas ku ez ravey bijkan dikirin, ar ewqas j pber x melan dibn. Wan j her yek titek digot nivitek ji min re dikir. Her nivitek ji van bi alk cendek min ve bi ser cilan ve dihate dirtin. Li

L ne er, ne dikar bi kr gund ku t de bi ten b. Ma knga mirovek dikare bi mal xwe erek qorr ke!.. ar hstir du xerbende li rya iy di kunberfan8 de ji nexwean re berf tann. Her roj ar barn hstiran berf dihat nava gund ji nexwean belav dibn. Du hstir xerbendeyek ji rya Diyarbekir ne dihat birrn w j her pnc rojan du bar zebe qawim tann. Hestirek xerbendeyek j li ser rya Rihaye ay, ekir hin dermann ku li nik etaran ar dibin tann ji wan bijk Sdan hin derman dikirin. Got xwarin ineywey Meletiy ji kesn ku ji nexweiy filit bn l hn qels bn ra b jimar dihate dayn. Ev gi ji bo gund me, dsa nedikar nv hewcebna wan pk bne. Her er, ji htir guh ne digihay. Hnga xelk ev kirib meselok digotin:Ma knga meriyek dikare erek bi dayna xwe tr ke. A rast j ne dikar gund xwe y sed mal tr bike, ma era mezin li k diman! Pit nexwe kete welt, dibistan der xwe dada, bav min j digel w bijk Sdan bi derd gundiyan de ket bi carek dev ji min berda. Ji birbang heya var digel zarokn ku nexwe neketi bn me dilst. Gava min got diya xwe w dest da ser eniya min, got :Mala min ewit, tu j nexwe bye. Ser te wek agir diewite. Ez xistim himbza xwe ji xwe me. Pit il roj min avn xwe vekirin, sity min hik bb, min nedikar xwe tevbidim. Bav min j keti b nivn gelek nexwe b. Bijk re bi hin dermann ku li ser dest xwe kirin di nava mehek de sity min rihet kir; l p neb ku dev mirin li ser bav min bide al. Di meha avdar(mart) pit mamostay min bi end rojan rehma Xwed. Di nava mehek de du kesn ku min j hez dikirin wan j hn pirrtir ji min hez dikirin bi nexweiyek kambax n. Wek her zarrokek bik, deh sal, min xeyda xwe ya li ser herdu miriyan z ji bra kir. L opa ku nexweiy di cendek min de hit, ji cendek derbas can by serek dirj ji bra min ne. Eger v qelsiya han ez ji kf xweiya zarotiy bpar kirim j, pa ez berve kirine mezin dehfdam.

opa ku nexweiy di can cendek min de hit

9

Boblat: misbet bela mezintir

14 www.amude.com

Kunberf: qeft ikeftn ku berf di serriyan de dirjiya sal j qut mabe

13 www.amude.com

gelek hatibm guhartin. Ji nve ez xistim bin avdariya hin peyayn brbir vegerrandin ser rya ber. Bav mamostayn min di bihara 1915an de n rehma Xwed. Ne w sal ne j sala p w hikmet ji gund me re tu Mamoste neandin. Ji lewre du sal xwendin ji min n. Ev dema hja ji emr xwe min bi siwar, avtina tifing nra tajiyan derbas kir. Di siwar tifing de ez gelek pve m. Daw sala 1917an mamostayek ji me re hat w sal min ehadeta btda istend. Sala din ap min ez andim Kext dibistana Ridiy. Di nava s salan de min ehadeta xwe li wir j sitand. Ji ber ku bav birayn min tine bn, ap min li pit w diya min xelk malbat xwestin ji min re jin bnin da ku zarok ji min re bn. Bi v ramana xar epel ber min ji xwendin badan. Ji xwe hng min bihay xwendin bra nedibir, ji lewre min ser xwe ji daxaza wan ya kirt b r re dan. Sala 1920an de min ehadeta xwe ji Ridiy bir vegerrm m mal da ku hn r rzann er bibim. Dsa vegerrm gund, jna er, siwariya hespan hilgirtina tifing. Gava errn er dibn ji bo hn bn away gerrandina err ez digel errevaniyek sere diandim er. Hin tit ji droka malbat tkona w digel hikmeta Tirk ji bo parastina giyan xwe, kir byern mrxasn malbat ku ji roja dev ji koeriy berdane di w erd de binec bne yeka yek ji min re digotin. Bi v away dixwestin min ji bona serekitiya er pk bnin. Ji xwe ap min ukr i dema ji nava er bi derketa biya ciyek, rakirin dann, girtin berdan bi dest min ve berdida. Ji ber ku hng min nedikar hikmine rast bidim, pismam min Necmedn alkariya min dikir. Saln 1921 1922 an hol di ser min re born. Sala 1922an payz ez hevde sal bm ku ji min re jin ann. Pit salek ji min re lawek b (kurr min Welato) bi v away w cendek xwe y qels ji sef zarokan derketim ketim sef peyan; l peyak qels kijmir. Hn ba t bra min roja ji min re jin ann, tev ku ez gihabm dawiya hevde sal geda min bi qas ya zarokek szde -arde sal b. Dema ciln zavatiy li min kirin yn dora min gelek di ber xwe de dikenn. L van titan gitikan nedikarn bikevin piya daxwazn D ap min, ku ya pn dixwest ber rojek zarokn min bibne y pan di rex xwe de peyak ku xwe bispre peyada ke. Gelek mixabin ku hng ne min dikar bibim bavek wek bavan, ne j peyak wek camran. Eger cewher minba bbe j, durv min y hing bi kr van herdu titan j ne dihat.
16 www.amude.com

nik min ewend nivit ghan hev ku ji nann wezr Htler Gorng ne kmtir bn10. awan ku min ji nivitn x melan xr ne dt, ji derman retn bijkan j karek nekir wek xwe man. Di v navber de du tit ji min re bbn meraq ku herdu j ne hewcey xurtbna cendek bn. Yek ji van siwariya hespan ya din avtina tifing. Ji ber ku di hem listik tevgerran de ez ji zarokan gikan qelstir bm, di van herdu meraqan de ez ketim piya bik mezinan. Di siwariy de min di w welat hem de p bir. Her di avtina tifing de ez di nava er de p dihatim. Bi pvena di van herdu meraqan de hinek min xwe dt di w durv reben de derketim. Di v koa jna xwe de iqas ku min xwe qels nedidt, xelk j qma xwe bi xurtiya min netann, ji ber ku hikm xwe li ser cendek min didan cendek qels bmirs b. V yeka han diht ez xwe hn pirrtir ak bikim, an berve akiy xwe dehf dim. Bi v away xortn heval hogir ku xelk ew xurt didtin, bi w texmna xelk xapn di cih xwe de man. Her ez, ku min ba dizan, cendek min y qels av kes tij nake, her her min xwe pve dehf didan bi xra w qelsiy ez ketim p heval hogirn xwe. Li din titek bi xwe rihet nakeve dest mirov. Jn titek welye ku hergav rihetiy dixwaze. Xebat b west dijwar nabe. Heya mirov xwe li erd nebne, hz xwe nake rana be; heya xwe li p hemiyan nebne nabeze nakeve piy. Ps ew e ku xwe qels ps bibne, texmna xelk derheq xwe de rast bizane.

Berve xortaniy
Pit mirina bav xwe ez ketim bin ser suhna ap xwe ukr. iqas ku ap min li min hez dikir digel min ba b ji ber ku km caran dihat gund me nedikar kmasiyn min bibne. Bi v away ez mabm di ber dest diya xwe de. Bi qas ku bav min ji bo xwendin terbiy ez diwestandim, diya min ewend ez serberday hitibm. V yeka han hinek ez ji rya rast emirandim. Heya ap min agah rewa min b ez

10 Heya ez szde sal bm ev nivit tev bi ser, pit, sng gurmikn min ve girday bn. Pa min rojek hem ji xwe j kirin avtin agir ewitandin.

15

www.amude.com

ramana durist diketim b awa min neyariya w r rwiyn w yn ehmeq sitemkar dixist dil xwe. Ber ku Ismal efend kar xwe temam bike . Midr mearif careke din ew vegerrand ser kar w y ber. L ser min y ku ji qirrja rzana kevin vala kir, ks nedt ku bititek hja dagire, wel ji min bi drket . Di v koa jna xwe de ez gelek westm. Ez b armanc mabm, wek deryavaniya ku di nava deryay de psela w winda be nizane ber w bi kda ye. W ser, hol bi koran, di rya jn de b armanc rber ez diim.

Felina re
Zann tgihana min di warek hol de b ku rea x Sed dest p kir; l ji ber pknehatina gel Kurd ji karek hol mezin re ne ser. Kesn ku hng li dora x Sed nedikarn ne j dizann r rzann rean bigerrnin. Ew end x, beg axayn ku xwe li dora rehmet dabn hev, bi qas hilgirtina ramaneke wel mezin ne serwext tgihat bn. Ji lewre x sed tev birrek leker re hat li ber sra Diyarbekir rawest rojen xweyn hja li dora bajrr derbas kirin. Birrek ji leker re tev end xn mezin ber xwe dan bajarr Xarpt. Bajrr dergeh xwe bi dilxwe ji wan re vekir hatin prgna wan; l mirdn wan xan destavtin talankirina bajrr. Bajarriyan ji bo parastina mal cann xwe dest avtin dar tifing ew talankern han ji nava bajrr avtin der li ser iyan vegerrandin. Her ji aliy me ve piya leker re xwe gihand serhla bajarr Swerek . Hikmeta Tirk lekerek xurt tne bo ku li p pla re rawestiya. Ji lewre pita xwe didan alkariya axayn bbav. Ew axayn ku her titn xwe bi dostaniya hikmet difirotin. Mihemed Emn, Evdilqadir Dir Haco axa12 y Hevrik tev peyayn xwe li ber gund Qere baxe ketin piya leker re ikandin. Piya revanan hol xwe gihand serhla Swerek, pit errek xurt li Qerebaxe ji hev belav bn. Emn ku li benda hatina leker re bn, me li her away xwe pkanb peyayn xwe di s cihan de
12 Sala 1930 ez digel Evdilqadir Dir bm. Katib w Mihemed ji min re salixa er Qere baxe kir got:Haco kur xwe aan bi xwe re an b. Sala 1931an gava min aan li am dt j pirs nkar nekir. Haco j pa li ser v err ji min re goti b ku sebeb, nezanna wan ya armancn re b.

Ber, v yeka han, pdetir, pit ap xwe serekitiya er kirin, dil min ge dikir. Di her kir tevgerrn xwe de min dixwest wek bav xwe ap xwe bim. Hem r rzann er hn dikirin di demeke gelek bik- wek du-s salan- de min bi krhatina xwe rave kiri b. Ap min gelek hez ji min dikir bawer b ku ez cih w bav xwe tije bikim. L pa, byerek bhemd rya li ber min di avn min de re kir, mezinatiya er ku min ji xwe re kiri b armanc di av min de xist . d ne ten min ne dixwest ber xwe bidim w r, l bel min rika xwe didan rwiyn w r j. Sebeb v guherrna han bi nav Ismal efend mamostayek b. V camr han avn min li ser kirtiya rzana11 Derebegtiy vekir. Ev camr ku kar di dil min de ck hja bigire r rzan ku serek dirj bav kaln min li ser ne di av min de bxe k b ji k awan hat gund me?... Ismal efend ji xelk Mrn mamostayek dibistana dad b. Di sala 1923an de ji ber hin ramann w yn siyas, ji dibistana dad avtin dibistana gund me. W ev yeka han ji kes re nedigot ev cezay ha ji xwe re xr dizan. Dema baweriya w bi min hat, hd hd dil xwe ji min re vekir, ji ramann xwe yn siyas dixwest di hinek bi awak nebr txe ser min. B ivk Ismal efend ba ez nasbm. W dizann ku ser min hi dil min paqij e, dizan ku w bi nermkirina ser min re gelek biweste. Heye ku hng li w gund dr alem li ber xwe karek hja ne didt ku bi min re xwe westandin dida ber avn xwe. Ji bo bikare min ba serwext ramana xwe bike, divyab gunehn rzana kevnar kirtiyn w yeka yek bje min. Gotinan bi hsan li min kar ne dikir, ez bi can cendek xwe bbm pereyek ji rzana derebegy ya kevnar. Divya b ew ber her tit hn rzana kevin di ser min de hilwene, heya bikare hnek nuh deyne. Di hilweandin de gelek jr bhn fireh b. Bi awak pirr xwe ez serwext eyb kmiyn w rzana teres kirim. Ew titn ku min ber mran rmet didtin , pa ew tit di av min de bn bbav ermisar. Ne ten ez ji rzana kevin aciz bbm; l ez j re bbm neyarek b eman. i dema mirov bibne ku bi ramanek hatiye xapandin ketiye ser rya a ne ten dev j berdide, l j krah j dike. Bi min re j wel b, dema min dt ez bi rzana kevin hatime xapandin, ez ji rya rast

11

Rzan: Nzam.
17 www.amude.com

18

www.amude.com

kesn bi rea x Sed re bendewar bne qenc dizanin ku re b hemd x Sed ber dema w b. Gava li gund Pran deng bi tifing ket, iqas ev yeka han ne bi dil x Sed b l ne dizan ku serhikiya biray w x Evdirrehm ksa prabna reeke sorby ji gel Kurd bir. Ev rroka ta byna re herwek ji min re hatiye gotin. Pit ku hikmeta Tirk Xalid beg Cibr heval w Ilyas beg girtin, Xalid beg ji x Sed re xeber and ku r nedin tu lihevxistinan. Hng x derketib nav ern Zazan rad. Kde biya ne km du sed siwar digel b. Dema gihan gund Pran s peyayn mehkm ku li p bst jendirmeyan zabitek dirrevn xwe avtin nav gund. Li ser r rzann er divya b zabit Tirk li pey wan nee gund wan bide xatir x Sed ku mvan Pran b. L zabit Tirk wel nekir, hat ber gund dana wan hers peyan xwest. x Sed herwek adet peyayek xwe ande nik zabit j hv kir da wan w car bide xatir w. L zabit Tirk hviya x qebl nekir bi dilgerm hers peya xwestin. Hnga x Sed gote biray xwe Evdirrehman: -Herre wan hers peyan bide dest zabit. Em naxwazin li ser titek hol bik keysa neqenciy bidin dest hikmet. x Evdirrehm bi qas ku titn hol bra bibira ne peyak jr b. Gelek j re giran hat ku zabit jendirman gotina x Sed nebihst. Cih ku gotina x bne c hers peyan bide dest zabit, hin gazinn hik giran j kirin. Zabit j nedizann ku ew biray x Sed e, hin gotinn kirt gotin, hnga Evdirrehm lda ew kut peyayn digel Evdirrehm j hem jendirme kutin. re hol dest pkir. Hol ser ben ji dest x Sed derket, bhemd w agir re bi dest biray w Evdirrehm hat dadan. Li ber v yeka han du r li piya x Sed mabn. An divyab biray xwe tev il- pnc zilamn Zaza ku digel Evdirrehm jenderme kutin teslm hikmet bikira, ku va ne mikn b. Eger x Sed ev r bida ber xwe nedikar bike. d milet bi av lehengek li evdirehm dinrn, eger x ji dil bixwasta j ne dikar titek hol bike. An j tev biray xwe ji welt bi derkeve, ku rya rasttir ev b x j ber xwe dab v r. Ji xwe daxwaza Xalid beg j ew b ku x ji welt bi derketa. Pit ku Evdirrehm ew a kir divya b b dudil di welt de li derketa. L hatina Salih beg Hn biray w Mistefa beg ya Pran r li p x Sed guhast. Roja ku li Pran tifing teq titek ji ramann re di bala x de tineb, w av ji derketina ji welt b. Heya Xalid beg j re na ran
20 www.amude.com

civandibn ser hev. W gav hin neyarn me yn er li qeza Ptirg tevdr tevgerra me bi ser ber ji hikmeta Anqer re dan zann. Bi tlgiraf alkariya hikmet dixwestin ku p err me bikin. Ev yeka han, tevdra ku hin memrn mezin dixistin pneyarn me, li ber v yeka han divyab me tevdra xwe batir bigirta; l mixabin ku ji dest me filit. Cih ku me bi qenc rya xirabiy ji ber neyarn xwe bigirta, me bi ser wan de girt di nava s-ar rojan de ji hev tarr marr kirin.Mezinn wan ji welt sser bn tev zarrokn xwe revn wlayetn rex me. Ev kira han ji me nana xwe a kirin b, pa me cezay w tevgerra xav arta da. Di demeke ku hikmeta Tirk bi vemirandina agir re mijl b, ne dixwest dest bavje me. Di hem kir gotinn xwe de dixwest ji me re bide zann ku baweriya w bi me heye. Bi v away, wek kvrok ku bawere bi nedna nrvan ku dor re do dibe, me xwe xapand heya dora me hat w dest avte me. Pit ku leker re ji Xarpt bi derket, serek Diyarbekir di bin hesar de ma. Heya evek pirrtir sed peyay bn. Ji ber ku alkar ji kesn ku xwe hevaln x Sed dizann nedtin, bi sib re ji bajrr derketin. Di v navber de Mistefa Kemal hem leker xwe y li Anadol gihande ser hev, bi carek p dora rdima re girt b dilovan li wan da. Lekern re ku ji mehek de li dora sra Diyarbekir din dihatin, ne titek ji welatniy ne j ji awa armancn re dizann. Ten ji wan re hatib gotin ku Mistefa Kemal ji dn bi derketiye, ek posatn wan j ne tikz bn. Bi v rew gava av bi lekerek xurt tr ek ketin revn terka x Sed kirin. iqas ku min dixwest tn13 felina re bihlin ji camrin qenc serwext wan tan, heya di salixdan de nekevim aiyan. L li vir tek ji wan heye ku jderbas bn teqez14 gunehkariye, ji lewre dinivsim. Ma gelo ji bo i x Sed li ber sra bajarr Diyarbekir rawest pve ne? Dsa ma gelo ne mikn b ku Diyarbekir di bin hesar de bihita ber xwe bida sitandina bajarrn Kurdistan yn may? ma ji bo i ev yek nekir? Ji bo em bikarin bersiva van her s pirrsan bidin, div serpilk la roja pn ji re, kira x Evdirrehm biray x Sed bihstina x mezin retn Mistefa beg Hn ji xwendevanan re bikim. Her wek hem
13 14

?t: Sebeb. Teqez: Miheqeq.

19 www.amude.com

leker Mistefa Kemal trek tev giraniyn xwe giha axa Kurdistan Leker x y b ek li dor sra bajrr hviya xwe ji serdestiy birr b. Bi hatina leker Tirk pirr xurt re, kesn ku ji bo re xwe li dora x dabn hev birr bi birr, er bi er j qetn x b heval htin. Gava x dora xwe ji revanan vala dt, digel end siwarn ku p re mabn ber xwe da welat Serhed. Di v rya han de, biray w Evdirrehm, ku bb sebeb vektina agir re j ne heval b. Bi r ve siwarn ku bi x re roj hinek j veqetn, heya asim beg Cibr ew bi gengaz girt da dest leker Tirk. Pa bi darvebna x Sed rehmet digel 49 peyan li Diyarbekir hem xwendevan. dizanin. Eger x hat bi darvekirin j, rea ku w sazkir ji bo tkona gel Kurd b bingehek ak.

Dmahka re
iqas ku Tirkan x Sed tev gelek hevaln w yn hja bi darve kirin j, agir re venemir. Ji alk kesn ji hikmet nexwe cih cih, yek li p y din radibn, ji aliy din Mistefa Kemak dab av xwe ku di axa Kurdistan de seriyek xurt nehle. i kes ar peya li dor bicivna divyab di welat kurdan de nemne. Li ser v siyaseta han bi dor dest avtin hem malmezinn kurdan, peyayn sere. Ji van her kesn pirr hindik xwe tev da bn, didan mehkema Isteqlal. Yn bi carek xwe tev neda bn bdeng diandin surgn, da careke din li axa welt venegerrin. Pla w surgn xwe gihand kesn ku ber re mehkm bye j. Pit darvekirina x Sed bi ar, pnc mehan dor hat malbata me j. Rojek ji rojn peyza 1925an ser var tlgirafek ji Mehkema Isteqlal hat, ap min ukr digel 480 milsn ku me navn wan dab hikmet dixwestin mehkem. Ez gelek peyayn malbat di nava yn hat xwestin de bn. Pit civneke malbat me qma xwe bi na ap min ukr Xal min Hac an. Bi ert ku em n may tev de nein avnrriya dawiya mehkem bikin. Ap min ukr digel xal min Hac heya Melatiy serbest birin; li wir bi nde girt ghandin Xarpt. Pit ku gelek kurd li Diyarbekir bi darvekirin mehkema Istiqlal hatib Xarpit. Herdu girtiyn me li wir mehkeme kirin. Serek kin em n may (480) kes xwestin; l pa dev ji

ba dtib. L gava Salih beg Hn digel biray xwe Mistefa beg hatin Pran hevry15 x bn, qma w bi ldana hikmet ann. Li vir mikne xwendevan bipirsin bjin: Ma gelo Salih beg Hn ku evqas li nik x Sed bi rmet b k ye? di v em serpilk ji xwendevann xwe re salixdin. Salih beg ji malmezinn Hn ye. Gorey ji min re hatiye gotin, di nav tebeqa xwe- beg axa- an de peyak jr zana serwext bye16. L berbern w di nava Hn de zora w biribn aliy hikmet j sitandi bn. Ji lewre w j xwe da b aliy neyarn hikmet. Hng li Kurdistan li nav her er her bajarr berber heb ku ro j wel ye. i kes bikariya xwe bida hla hikmet biba xulam w, berber w mirov dibn dijmin hikmet. Salih beg Hn j wel l hati b, berber w hevalbend hikmet ew j bb dijmin w. Ji v pva Salih beg mirovek gelek dndar zana b, v yek ben dostaniy di navbera w x Sed de xurt kiri b. Ji lewre baweriya x Sed p gelek b gotinn w ba dibihstin. Salih beg di dset berber xwe hikmet de gelek tehl didt. i kes tehl bibe dijwariyan hsan dibne, ten dixwaze ji hal ku t de bi derkeve. Wel bawer dibe ku ji hal w xirabtir nema dibe. Salih beg j di reweke hol de b ku tifing li Pran teq xwest w byer ji derd xwe re bike derman;l b dermanek bi jehr, ne ji bo w ten, ji bo hem Kurdan. Pit ku Salih beg digel biray xwe Mistefa beg du evan li Pran man qma x bi rabna re ann roja dtir digel hin ern Zaza ajotin ser Diyarbekir. iqas ku lekern Tirk di bajrr de pirr tinebn j, sra dor bajrr r neda revana ku derbas nav bajr bin. Ber ku hikumeta Anqar lekern xwe ji armedor welt bicivne ser hev, x Sed dikar hem bajarrn Kurdistan b dijwar bistne. L ji ber teke bvac17 hem leker re li ber sra Diyarbekir rawestn, heya leker Tirk xwe gihande ser wan. ?ta ku leker x Sed li ber sra Diyarbekir ht ev b:Kurr Mistefa beg Hn mehmd beg di zndana bajrr de b, ditirsn eger hesar li ser bajrr hildan, Tirk w bikujin . Hol ji bo xilaskirina mirovek dev ji welatek berdan. Daw Tirkan ew mirov (Mehmd beg) digel bav ap w tev x Sed di rojek de bidarvekirin. Heya leker Tirk li Roml Anadol ghan serhev pirrtir mehek ajot. Ev dema han ya hja tev li ber sra Diyarbekir b fde bor. dema
Hevr: Miqabele, hevdtin. Min herdu kurrn w Sed Emer li zndana Diyarbekir biray wan y bik Hesen li zndana Eden dtin. Ji terbiya wan serwextiya bav wan xwe xuya dikir. 17 Bvac: Bmentiq.
15 16

22

www.amude.com

21

www.amude.com

peyiv b. Ji van camern han ro ten nav Hesen Xeyr19 y Drsim di bra min de maye. Li ser v yek gotina wan bb yek: i kes ji wan ji darvekirin bifilite, bi i away be div di nav lepn hikmet de birreve agir re xurt bike heya Kurd serxwe bibin. Ew mr bi rmeta xwe sond dixwin ku bi xwe ji erd Kurdistan nein der sern xwe ji hikmeta Tirk re daneynin. Li ser v gotin sondina mezin xwaribn, ne mikn b ku li gotina xwe vegerriyana. Dema ap min hikim b digel xal min Hac xeber and ku bi i away be ji Kurdistan dernekeve. Pa tifaqa di navbera w Hesen Xeyr de ji min re salix da got: i gava ew tlgiraf bide ji te du sed zr bixwaze, div tu herr w ji nav lep jendirman bi derx. Hng ap min li Xarpt demsal20 zivistan iya bi berf bn. Gava bixwastana w binin Muxl j re du r hebn: Yek j, Melatiye- SwasAnqere. Ya d, Diyarbekir- Riha - Edene bn. Ji ber ku din zivistan iya bi berf bn, ber w dan ser rya pan. Diyarbekir-Riha-Edene. Ji bo ku ji ap min re di rdima w de rmetek mezin heb ji hla d bendewariya ku Ismet paa j re rave kir hitin ku mehkeme ji bo na w ya r, hin gengaziyan nan bide. Ew gengaz, li ser hesab xwe w li Xarpt bi rketa wlayet bi wlayet biya Muxl. Zabitek du jendirme li ser dirjiya r w p re bina, ji wilayetek heya wlayeta d du jendirme, ku temam wan ar jendirme zabitek; ji bo siwarbna wan du otomobl girtin. Yek ap min zabit pismam min Necmedn ku ji bo xismeta w p di; ya d w her ar jendirme l siwar bna. Mesrefa wan ya r n hatin hem li ser ap min b. Ev b gengaziya ku mehkem j re nan da b bi v away revandina w gelek hzan bb. Rojek ji rojn sibata 1926 an din roj, ser var tlxirafa ap min hat, dixwest ku j re du sed zrr binim Rihay. Ji roja ku xal min li Xarpt vegerrn min xwe ji bo n kar kiri b. Sibatir min e siwarn xwe girtin li xar ber xwe da Rihay. Navbera min armanc sed klomatir b; l divyab ez w roj bighamay. Heye ku bi p min keta ksa sitandina w ji zabit ji min biya. Ji lewre min hevaln xwe tev hespan gelek westandin. Ber roava li du saeta em ghan Rihay, me ji garac pirs hn nehati b. Min peyayn xwe digel hespan di xanek de bi cih kirin mam li benda hatina w.
Hesen Xr pit ku min ap xwe revand tev hevaline xwe hat li darvekirin rya xebat ne ket. 20 Demsal: mewsim, dema sal.
19

me berdan nediyar18 mehkema me kirin. Her wek ne adet b, mehkema ap min 6-7 celsan ajot. Heya hng ji mehkema x Sed pve tu mehkeman pirtir du celsan ne ajoti b. Sebeb v yeka han, Ismet Paa ku hng serekwezr b, xwe xisti b nava rrok. W ji ber du tan ne dixwest ku hikim bidin ap min: ?ta pn: Ismet ne dixwest nav wlayeta Melatiy bikeve nava wlayetn rohelat ku bi hin qannn xas w bihatana gerrandin. ?ta din: Koma mehkem di parlimana Tirk de ji xrnexwazn Ismet bn, neyar Hac Bedir beg andiy Melatiy, yar neyarn me bn; ji lewre dixwestin ap min bi darvekin. Li ser mehkema ap min errek xurt ket navbera Ismet Koma mehkem. Daw iqas ku hng beriya di navbera Ismet Koma mehkem de dibn her hefte Hac Bedir beg haya me dikir. Mehkem nedikar ap min bi darvekirina j, her wek Ismet xwest berat j nekirin. J re panzde sal hikim dan emn may berat kirin. Ji xwe sebeb ku mehkema me 480 mr nediyar b, tkiliya Ismet b. Gava ap min panzde salan hikim kirin Ismet gelek tehil b b dilovan dixwest koma mehkem bine. Hnga Hac Bedir beg li ser v yek ji min re nameyek andib. Tde digot:Hikm ku ji ap te re hate dayn, ji bo rika min Ismet paa b. Pit hikim min Ismet dt, gelek tehil bye. Me hem tertbat girtine, w ap te bnin Eden li wir end rojan bihlin. Di van end rojn p me de Xaz paa die Eden Mersn. Ez Ismet d digel w bin. Dema bn Eden li ser ziman ap te em nameyek bidin Xaz paa ku Sitemkarek l bye. Di dest me de dell hene ku koma mehkema Istqlal di hin meselan de gelek pere xwarine. Ev wesaq linik Ismet paa ne. Me tifaq kiriye ku ap te ji n ve bidin mehkema Istqlal ya Anqer p bidin beraet kirin. Hng ksa me t ku em koma mehkema Istqlal ya rohelat bi tevay bidin mehkema Istqlal ya Anqer txin zndan. Di v ji ap te pve kes v yek nizanibe heya em derba xwe l didin.... Kesn ku rmeta Hac Bedir li nik mistefa kemal Ismet dinasim v yeka han j re zde nabnim. Dema ap min ukr li Xarpt li ber mehkem b, ji bo pendey Kurdistan sazkirina re digel hin Kurdn mezin dizndan de

18

Ne diyar: Ne xuya. Xaib.

23 www.amude.com

24

www.amude.com

ku pols ez ne dinasm, min durv xwe bi carek guhartib. Her var ez dim du cihan. Yek garac, ka ap min hatiye an na. Yek j dim xan ka peyayn min hewcey titek ne an na. Her roj pirsiyariya pols li ser min pirrtir dib. J xirabtir rojn aran pncan gelek kurmancan j pirsa min dikirin her yek bi hincetek dixwest ez bidtama. Biqas wan j nas dostan pirsa min dikirin, min j ewend xwe vediart ewend j hviya min ji xilas kirina ap min hindik dibn. Mafir ku evqas dabn pey min, b ik avdariya ser ap min j zde kiri bn. Mana xwe kira ku min girti b ser xwe gelek dijwar bb. Bi ev gava ez diketim nav nivn rya xew bi avn min ne diket. Roj bi roj hviya min bi xilaskirina ap min qels dib, daw gava ez destvala vegerrma mal yar neyaran d i bigotana? Pa hikmet dev ji min bernedida, b ku bikarim titek bikim w ez bavtama zndan. Ji van hemiyan tehiltir dijwartir ku ap min nema careke din bi karna min bawer dib karine hja dispartine min. Ev b ya ku dil min dand. iqas min dida berhev, dida serhev, b xwe sipartina Xwed min ryek li ber xwe ne didt. Dema min xwe dispart Xewd, dil min hinek rdinit ez di xew va dim, b ik xewneke xilxil ne rihet. Siban gava min avn xwe vedikir ji pirsiyariya pols guhbelan pve titek ne dibihst. V j roj bi roj, bi awak ecb zde dikir. Roja pncan baran sekin, rojn ean, heftan hetan n ap min nehat. Ez ditirsm ku w vegerrnin ser rya yan; Melatiya- SwasAnqere. Gava wa bikirana, min nedikar daxwaza ap xwe bnim cih dirjiya emr xwe li p w ermisar bimama. Roja nehan heya ser var min b hv bi dilek ikest derbas kir. Hin ji v xirabtir, w roj dil min hviya xebereke ne ba j dikir. Mafir hviya xilaskirina ap min qels bb, iya neba bibna wek hev b. Mirin bi xwe di av min de xwe bb; l ka mirin? Ma ji mayna destvala vegerrm hezar qat ne tir b?.... Er, roja nehan ser var b, ez m xan ku li hal peyayn xwe bipirsim li wir j herrim garac. Li ber der Xan min tra xebera neba di serav guhbelek teres de dt. Guhbelek bi ser opa me ve bb, l hn xeber ne da b kes. Ber ez werim bi du deqqan ji peyayn min yek ku nav w Heyder Mihacir b, cigare j xilas dibin dadikeve jr ku ji xwe re cigaran bikirre. Yek ji guhbelan ku ba Heyder dinas di w gav de li ber der xan b. W qenc dizann ku Heyder peyay me y tifing ye. B dudil dest davje psra Heyder digire. Xwediy xan ku yar me b mrek xurt b xwe digehne wan j dixwaze? -Tu i ji w dixwaz?
26 www.amude.com

Em kesn er hn kirina titn veart nebbn, ji lrewre dema ez ji nav er bi derketim, end kesan dizann ku ez ji bo i diim. Gotinek me Kurdan heye dibjin:i gotina ji nava du mirovan derkeve nema t veartin. Ji v pve em qenc bawer bn ku heya du s rojan kes nabihse, di v nav de em w xilas kin. L her wek me ji xwe re hesab kir ne b, dema gha Diyarbekir baraneke xurt hat, pnc rojan venekir. Hng r ne wek ro ba bn, dema baraneke xurt bihata, du rojan otomobl nediuxuln. Vcar pnc rojan baran hat ew heft rojan li Diyarbekir man. Di v navber de neyarn me yn ku bihstin ez me ap xwe birrevnim, zka haya hikmet kirin xeber gha zabit digel w. Li ser v xbar roja dudiyan li Diyarbekir ap min li mvanxan rakirin birin heps li Rihay birrek cass pols berra p min dan. Eger me bi alkariya rasthaineke ba bya min nedikar ap xwe birrevnim ez biketama nava lepn pols guhbelan. Heya rasthatin kiri bin ku roja pan ez bi sed belay ji dest guhbelek21 tev peyayn xwe filitm. Ev e ya ku li min qewim.

Heft rojan Pols li ser opa min

Dema ez gham Rihay min dt ap min nehatiye, hinek dil min rihet b. Me digel hespn xwe dikar hinek vehzin. Kesn ku siwariy dinasin, dizanin ku di rojek de sed klometir yn iqas hespan siwaran diwestne. Nemaze di vegerr de j me d ew sed klometir di rojek de, an kmtir, bibirrna. Ji lewre em hewcey rihetiya rojek an didiyan bn. V ev baran dest p kir yekser bar. Dil min hn pirrtir rihet b, mana xwe em pirrtir rojek rihet bimana. L gava sibetir eva din li p w roja din baran venekir , tirs kete dil min.Ji ber ku tevdra me ne ewend veart b, ne dr b ku hikmet bibihse. Li ser v raman min avn xwe vekirin xwe ji her texmn re pkan. Ber her tit min neht peyayn min bi derkevin nava bajrr. Min ew di xanek qat ban de veartin, siban varan xwarin vexwarin cigarn wan din cem wan. Pa min cih xwe guhart du evan li cihek ranezam. Cih ku ez ber l mvan bm tem kir i dema pols pirsa min bike, bje:hat pit du rojan mal. zka haya min bike. Pit min ev tevdra girt bi 24 saetan pols pirsa min kir. J re hat gotin ku: hat , zka haya min kirin. Di nava bajrr de gelek bi hiyar digerm. Tev
21

Guhbel: Cass.
25 www.amude.com

ukriy xanc got dibe kefl min. Wel guhbel dev ji min berda ku sib were him peran bistne him j haya pols bike. Li ser v dev ji me berda bi hviya ku sibetir het zrr bistne. Me j ew ji ry xwe kir bi hviya ku w ev kar xwe biqednin ap xwe ji dest hikmet bi derxim. Pit na guhbel min ji Heyder Mihacir zan ku w guhbel Heyder ber salek li mala Sed beg Badill nas kiriye. Me her tit nas kir zan ku k guhbeln Kurd berra p me didiye. Pa ez n cem Necmedn em li ser xul ku ez p hat peyivn. Necmedn ji min re da zann ku awa xbara hat dayn li Diyarbekir gihaye wan, awan ap min li mvanxan birine zndan pa awan li Swerek dil zabit xistine c careke din li ser berpirsiyariya xwe ap min biriye mvanxan, bi ser ber salixda. Bi ser ve got:Niha ap me tev zabit du jendirman li mvanxan ne; l zabit ji bo ik dike. Heya qma xwe bi min nne div ez bi ev dr ap xwe bimnim. Min ji Necmedn re nameya Hac Bedir beg xwend j re jimara rojnama Cimhriyet ya ber rojek da ku t de ev ne heb: Di nava s-ar rojn p me de Xaz paa berve Qonye-Edene Mrsn bi seyahetek radibe. Di v Seyaheta han de serekwezr Ismet, tev wezrn Daxiliy Zraet, hin and rojnamevan hevaliya w dikin. Pit ku heftek li van her s bajarran bibore d vegerre Anqer. Min gote Necmedn: ji ap me re txistiyn nameya Hac Bedir beg bje j re v jimara rojnam j bide, pit w i dixwaze em d wel bikin. Pa tu rewa me dibn ku awan cih li me teng bye, eger hn ro nehatana, em ev ji bajrr derdiketin. Te dt ku guhbel awan em bi cih kirin min awa ew xapand. Bi lez daxwaza ap me bighne min, heya bizanim ez I bikim. Min xwest digel Necmedn herim mvanxan, neht ez herrim, got w pit du saetan vegerre nik me. Di v navber de me m hespan day siwaran j v xwar. Hin du saet temam nebbn ku Necmedn hat, daxwaza ap me hol gote min: -Min her tit j re da zann. Ew naxwaze hviya qenciy ji hikmeta Tirk bike naxwaze ji erd Kurdistan j derkeve. Div tu siwarn xwe bigir di saet nehan de herr der bajrr qesra Hac Bedir beg li wir li benda me bimn heya sihoran. Eger heya hng nehat negiha te, div derkev ser rya Ordiy(Sirc), hespan dr r ver di ber pir de li bende hatina otomobln me b. Dema tn ser pir li otomobla pan xin, ar jendirme t de ne, her ya pn apo li xwe digire, we ear ji
28 www.amude.com

B ku y guhbel ry xwe bine l vedigerne: -Ber e salan v mirov ez li vilan cih landim. Bergra min, tifinga min pnc zrrn zer ji min sitand. Yan niha ew titn min dide yan j ez w bidim dest pols. Di w dem de ez gham ber der xan, psra Heyder di dest w guhbel teres de mil w j di dest xudiy xan ukr de. Ev b bela ku ji dil min re xuya bb, ma ji v xirabtir i dib? Bhemd min xwe avt p bi xeya got: -Tu derewan dikiye, w kes di emr xwe de ne landiye. Ma tu w nas dik? Bi xwnsar li min vegerrand: -Er, ez w dinasim, nav w Heyder Mihacir e, eger ez ne abim tu j Osman Sebr y. Pit ku hinek sekin bi ser ve kir. -Tu dibn ez her tit dizanim, ma tu y per min ne d? Vcar raste rast ber xwe dab min. Dixwest ber me bide dest pols titek xwe ji me bistne. Em di v hel de, min dt ev e Necmedn hat derbas xan b. Pit ku guhbelek em bi c kirin ap min hat. Divya b bi I away be em w bidin rawestandin, heya haya pols neke. Eger me pere bidanay d haya pols bikira. Him pere dibirin him j xizmeta pols dikir. L gava me j re bigota ez sibe bidim te, heya pere ji me nebirana haya pols nedikir. Pa w ba dizan ku ez li bende hatina ap xwe me, ten w ne dizan ku ap min w gav hat gha Rihay. Min b dudil tirs got: -Tu ba dizan ku Heyder kes naelne. Pols tu berra pey min dane ku cih min ravey wan bik ew j hember xebata te titek bidin te. Were ez tu bibin dost ez per te bi temam bidim tu j dev xwe bigre, ba e? -Ba e. Per min bide, dev min venabe. -Gelek ba, per te pnc zrr, bergra te deh zrr. -Na heq bergra min bst du zrr bn, bila ji bo xatir te bst zrr bin. -Ba e, bergr j bst zr bn heft zr, tifing j deh zrr bn het zrr. Sibe di saet dehan de were vir, ez het zrr bidim te. -Na div tu niha bid min, an na ez haya pols bikim. -Tu haya pols bik ez titek nadim; l dema bihl sib ez het zrr bidim te. Pit serek fikir got: -Eger ukriy xanc dibe kefl ez sebir bikim.
27 www.amude.com

-Ap we li derve li benda we ye, bi me hesiyan, bikin lez z siwar bin. Bi lez me xwe avt derve, hesp lwankir hazir bn. Zka me xwe ghande ap min siwar bn bi xar me ber xwe da bakur me ajot. Ji bo em bikarin xwendevanan serwext away rev bikin div em guh bidin salixdana ap min: -Pit ku tlxirag giha zabit ku Osman derketiye piya ap xwe ji bo birrevne li Diyarbekir ez ji mvanxan birim zndan. dema ez anm Swerek bi alikariya hin dost me bawer day ku ev xbara han derewe kama dijminan ji xbar rihetiya min revandine. Li ser v qma xwe an ku min nebe zndan l gelek hiyar ma. Tu ku tevgerrn min ji ber avn w nedifilitn. Li Rihay ev hiyar arqat b. Min ne dikar xwe tevdim , zka dest zabit di ser ear. Digot: Mafir dil te rev nne dil xwe ji van kirn min negire, ev ji hiyar ye. Min qma xwe bi gotin ramana w tann digot: nexeme. var me v xwar pit hinek ez ketim nav nivn; l zabit ne ciln xwe xistin ne j raza. Serek dirj min avn xwe girtin, heye ku ew j raz; l bfde b, ranediza ear di nava dest w de b. Hol saet b yek, yek nv, dudu; h ew hiyar b. d hviya min ji reva nava bajrr qut b, pit hinek d topa sihor bavtana. Saet di sis km ark de ket xew ear di nava dest w de ket nava ciyan. Bi lez min ciln xwe wergirtin; li p min jendirmey ber der oda mab. Ji bo w min dab av xwe ku ji ber der rakim tev tifing bavjim jr23. Dema derketim ber der, min dt jendirme raza b tifinga xwe siparti b dwr. Bdeng ji mvanxan derketim ber der, peyay ku xistibn na bekc kete p min bi r ketim. Hn me deh gav navti bn ku topa sihor hate avtin. Xuyaye zabit bi deng top re hiyar b, gava ez di nav nivn de ne dtim eara xwe di pencer re vala kir. Pit deng eara w bi hinek ji her al bajrr deng bi tifingan ket. Hnga me ji lez da bez, di zikakn teng nepend re em ji bajrr derketin hatin qesra Hac Bedir beg cem Osmn. Ev tit ku ap min li ser away reva xwe serbilk got. Rya di navbera Rihay welat me rast b ango hem det b. Ji bext hng li nik pols jendirm Tirk otomobl tine bn ku p bidin ser opa me. Ten zabit digel ap min du otomobln bilk hebn. Pit dan sitandineke dirj j re deh jendirme dabn bi wan her du otomoblan dab ser opa me. Ma knga dikar bi deh an pnc jendirmey li me herde24 be. Xuya ye ofr jendirmeyn digel zabit j ne
23 24

zabit bistne her tit diqede. Na gava ber sihor hat hewcey van titan yek nne. -Ma hviya hatina w ber sihor heye?. -Er, pit tu digel siwarn xwe herr qesra Hac Bedir beg, ez digel ukriy xanc peyak binnim txim na pandiy22 otl, eger zabit raza karib xwe ji jendirmeyn nobedar xilas ke, ew peya d apo di rne nepend re bne cem te. -L tu, d li k bimn? -Pit ku peyak txim na pandiy mvanxan d bme cem te. Gava heya sihoran nehat, mana xwe nema dikare li mvanxan birreve. Hnga tuy digel siwarn xwe herr ser r ez j bi rohelat re herr im mvanxan da ku digel wan biim. Neb ji bra nek otomobla pn em t de ne l nedin. Necmedn ji me qet ku digel ukriy xanc peyak txe na pandiy otl. Di saet nehan de min siwarn xwe birin qesra Hac Bedir beg der bajrr. Di saet yanzdehan de Necmedn hat, kfa w ba b. Min j zan ku bi bst zran pandiy mvanxan raz kirine cih xwe daye peyak me. T dre ku ber sihoran ap me b err xwn rijandin ji dest wan bifilite. Necmedn peyak atxwaz b ji rijandina xwn hez nedikir. Gava dt mikne b ldan kutin d ap me bifilite, zehif dilxwe b. Me nedikar rakeve, ez ne bawer bm ku ap min ksa rev bibne, an dil min dixwest ku em bi zor ji nav dest zabit jendirman biderxin. Ji lewre dirjiya ev min r tevgerra sibetir di ber avn xwe re dibir tan. ev dirj bb, saet wek rojan dirj bbn, min dixwest z ap xwe bibnim. Gava saet b dudu nv min siwarn xwe hiyar kirin, avn xwe tin n ku hespan znkin lwanan bi ser xin. Hn ji pkanna hespan xilas nebbn ku topa sihor hat avtin. Min zka Necmedn hiyar kir ku j biqetim. Dema ku ji bo reva ap min hatib nandan topa sihor b, gava heya hng ne rev, nema dikar li bajrr birreve. Hn Necmedn ji nivn bi dr neketib ku di nava bajrr de deng bi tifing ket, wek err bibe ji her al bajrr deng tifingan dihat. Ji me re hviyek b ku ap me xilas bbe, ji lewre me da av xwe ku nv saeteke din xwe ragirin. Navbera me mvanxan bst deqqe tine bn. iqas qesir der bajrr b; l ne dr b. Panzde deqqe n me dt peyay ku Necmedn xist na pand hat, mizgn da me got:
22

Ap min ukr bi qas ku peyak wel bdeng bigire bavje xurt bi hle b. Herde:xuya, ekere.
30 www.amude.com

Pand:bekc, haris, y dip.

29 www.amude.com

Tirkan bi derxin, b dudil min bikujin. Bila xwe min nee Tirkiy cendek min ji Kurdistan dernekeve. ro ji bo re xwe bi hviya alkariya serekern dost diht!.. Min got: -Eger serekern dost nexwestin bi me re rabin, em i bikin? Herwek ap min ev guman nedabe ber avn xwe ku got: -Div bi me re rabin, ma welat ne y hemiyan e? Hem j ji hikm Mistefa Kemal ne xwein, div rabin. Hng min bi zaravak xurt got, ku ber hol ez li p ap xwe p ne peyiv bm: -Gava ne xwestin digel me rabin, div em ern wan digel xwe rakin. Hnga ew b dil xwe d li p me bn. Bi ert m bikin lez nehlin germiya di dil xelk de sar bibe. Herwek ap min ev gotina min ne bihstibe j re bersiv neda. Me ji serekn ern dorhla xwe re yek name nivsn ji wan xwest ku di nava end rojan de xwe ji bo re pk bnin. Di nava s rojan de bersivn hem nameyn me hatin, t de digotin: Ji alkariya me bi nde namnin, gava em hewcey w alkariy bibin. Her Bedir kurr Osman paa y Gevoz bi xwe hat w j wek wan bi gotinan dil me xwe dikir. Roja sisiyan b ku min gote ap xwe: -Her rojek b rabn ji me die hlek ji hviya me dikuje. Ten bi rabna xwe em dikarin serekern dor xwe bi heval xwe kin. Bi gotinn wan bawer bn em dibin hevaln wan, yan wek wan dibin. Ma gelo raste em bi gotinn wan bawer bin ks ji xwe biborin? Dsa ap min bersiva v gotina min neda. d min bawer dikir, an ez t nagihme, an j n may hem . Gava min xwe hem didan berhev, qma min bi aiya min dihat ne bi aiya hemiyan. Ji bo em likarin xwendevanan ba serwext bikin qasa errevann era xwe ern dost hevalbend li vir bidin zann, heya bizanin ka heya kjan der me dikar bi reek rabe. Era me Mirds, Canbeng det dibin hikm me de bn, li qeza Ptirg Dirjan , Horiyan, Gergeran tev hin gundn Zazan hevalbendn me bn. Her li qeza Kext ern Reyan, Kawan Gevozan hevalbendn me bn. iqas ku era Gevoz di bin dest law Osman paa de dihat zann, a rast, ew er ji end salan de me kirib s ar peran her pereyek dab dest rsipyek er bi me ve girday b. Carek roj hat ku me law Osman paa ji nav era w derxist pit end salan ht ku vegerre. Sebeb v yek neyariya ku di navbera bav min Osman paay Gevoz de b bi bindestiya pa rawest. Ji w roj de neyar di navbera me mala
32 www.amude.com

dixwestin xwe bigehnin me, an na dikarn pit rohelat li deta Bozheway bigehn me. W roj pit nvro bi du saetan em gihan nav era xwe. Kfxweiya xelk me bi reva ap min gelek mezin b; l nizanim v xweiy heya i gav dikar domke..

Ramana b havil!
Eger bi reeke n fikirn ne ewend dijwar be j, l p rabn ne titek hzaniye. J rejr, hiyar, fedakar mraniyeke mezin div. i kes ji van rikan yek bpar nikare bi reeke hja rabe. Na gava p rabe d bikeve digel heval hogirn xwe t herre, herwek ap min ukr tev malbat hin dost hevaln xwe t . iqas ku ap min qma xwe li reeke nh anb j; zann ramana w di v war de gelek hovber qels b. Heyek ku heya gha nava er di v war de titek hja nefikir b. Roja em ghan nava er, var ji bo ewr em li mala w ghan hev. Di piya civn de opa nefikirneke fireh ji peyva w dihat, an hatib xapandin. Dirjiya emr xwe, w ji bo kirine bik j s-ar guman didan ber avn xwe. Ten di v kira han de, ku ji mezintirn kirn ku di ser w re dibar b, bi gmanek mab! gumaneke qels bvac... Gava min j pirs, ka ji bo re i daye ber xwe? bi zaravayek sar li min vegerand: -Div hem dost me digel me rabin. Em ji hem serekern dor xwe re binivsin, hem ji hikmet nexwein w alkariya me bikin. awan vna ap min hatib guhartin, deng w j ne deng ber b. Ez ecb mabm, ew ap ku ber rojek digot eger we nikari b min ji dest
31 www.amude.com

bn mafir millet bi me re ye. Ap min ne dixwest guh bide reta min. Xuya b hinekan ber w ji rya rast badida, ew yek j ji Necmedn, kurap min y ku ji err kutin hez nedikir pve ne kes din b. Rojn me hol b fde, di nav hv ramann a de din keyseke zrrn di nav xwe de ji me, r li ber windan, dibirin. Deh roj hol bi hviya alkariya serek ern dost ji me n. Di v nav de baweriya xelk ya bi me roj bi roj km dibn. Hn j ap min dixwest bawer be ku ew sereker ji dil dixwazin al me bikin!.. Ew ap ku tu caran xwe nedispart serekern dost. Roja diwanzdehan piya leker Tirk giha snorr qez. Wan dudiliya me bi wasta hin guhbeln xwe nas b. Ji lewre gelek hd hd dihatin. Roj ji panzde klometran pirrtir ne dihatin. Di hatina xwe de bi r ve qenc bi xelk dikirin kes nediandin. Vyeka han germiya di dil xelk de sar dikir. Hew me dt du parn era me j r li me bada. Ew kesn ku ber diwazde rojan re ba qenc didtin, pit diwanzde rojan rabna kireke hol ehmeq b ry dizann. B ik ap min li ser v yeka han ber pirsiyar b. Dema leker Tirk gha snor er ji end peyayn camr pve kesek bi me ve nema. Ya ku hng me bikariya bikira ew b ku, em derkevin ser iy birrevin. Bi xra retn Necmedn hviya ku me ji axan kir, ji v kir p ve di dest me de titek nema, me j wel kir!.. Ber em derkevin ser iyan bi rojek, ap min xwest kulfetn me (zar zc) bine maln hin serekern ku me hviya alkariy j kiri b. Hng min bi lalijn got: Di ldan de me ks ji xwe bir, qene di rev de em kulfet xwe bigirin herrin Sriy. Eger me her tit wenda kir, bila em te winda nekin, heyna te ji me re hviyek mezin e V gotin hinek di ser ap min de cih girt, l ji bo bhnek bes. Bersiva min da got:Raste, ez a bm ku rojapn min l neda bawer bi gotinn serek eran an; l ew ks . Her na Sriy, ango ji welt bi derketin, i gav em bixwazin di dest me de ye. Min l vegerrand got:Ma ne mikne ku ks w n j ji dest me herre? got:Na. Hol me ew ks j ji xwe bir. Bi v eqil a w hviya mir me kulfet xwe sipart dostn qels ji bo vearyin me xwe avt ser iyan!.. Ma gelo, ap min, ji bo ku di ser iyan de veire li heps rev?.. Ew gotinn ku bi camran re kirin, ew armanca ku dixwest bi re rabe li ku ma? Gava w nikariba bi re rabe, ma rev ji bo i b? Ev pirsn han i dema ks dihat min j dikirin. Hergav nedikar bersiveke hja bide. Ten ya ku p re bi derdiket ev b:Gava Xwed dixwaze yek bxe eqil j distne, d nema dizane i bike. Ji v gotina w xuya b ku aiya xwe bra dike; l nizane i bike.
34 www.amude.com

Osman paa de wek agir bin ariy b, di rve ne dixewin di bin ve venedimir. Gava em dibjin hevalbend, ney bra kes ku di r rzann er de kes dikar xwe ji hevalbend xwe biqetne. Heke yek wel bikira bi dest xwe xwe dikut. Pa di nava ern hevalbend de ji bo malbata me rmetek xweser heb, ku sebeb w: bext mraniya ku peyayn v malbat p hati bn nasn. awan ku me bext xwe tu caran xirab nekiri b, kes ji ern din j nedikar ew bext xira kira. Wek, i dema du neyar di ber hev ketana yek cih ji y d teng bikira j teslm bn bixwasta, bext yek ji mezinn malbata me j dixwest, gava biday nema dikar p re bbextiy bike. Dema kesek hol bi v away bext me xira bikirana, b ivk mirin li ber der xwe didtin. Di v war de hem ern dor me rmeta bext me digirtin, eger neyar j di navbera me de heba. Di nava van ern han de pirrtir bst jezar ekhilgir, het hezar errevan heb. Gava em dibjin ekhilgir ew kes ku tifinga w heb, l dema dibjin errevan, ew kes ku dizan awan w tifing biixulne. Evqas errevan bi koza dil xwe bi ap min ukr ve girday bn; gava bixwasta dikar wan li p xwe bajo ser mirin; l di dema w de. Min ji bra kir ku hinek mr ku ap min xwest t de bi re rabe ji xwendevanan re salixdim. Geloew mr, ji bo ku mirov di Kurdistan de bi reek rabe, bi kr dihan an na? Ez qenc bawerim, tit ku ht ap min rabna bi reeke nuh bne bra xwe di w war de bi camrn wek Hesen Xeyr re bipeyive, ew mr b. Heye ku mrek wek w ji minasib di sed sal de carek ar nabe. Ev e ba vekir didim ber avn xwendevann delal. Pit darvekirina x Sed gelek peyayn hja ji Kurdan Tirkan Mistefa Kemal bawer b ku nema kes dikare ser xwe li p w hilde. Ji lewre dixwest di w dev bi tirs de, him titn ku kirina wan ji mjva dab ber avn xwe, b dudil bike. Yek ji wan titan bi zor wergirtindayna epq, ku opeke kambax di can xelk de hiti b. Xelk welt yn olparz bi wergirtindayna epq gelek iya bn. i kes di w dem de bi reeke jr bi rzan rabya, d teqez nv kurdistan digel xwe bidta. Ap min ev yeka han ba bra birib; l Necmedn tirsok neht ku ap w bigeh w rmeta mezin. Ap min xwest gotinn serek-ern dost bawer bike li bende alkariya wan bimne. Tev eqil xwe y bik min ev baweriya ap xwe a didt. Ez ku tu caran li p ap xwe serbest ne peyiv bm, min digot:Bi gotinn axan bawer xwe xapandine. Di em rya wra xwe bi wan nexin, i gava em bi re rabin; ew d bhemd xwe li pey me
33 www.amude.com

de yek gund bi qirek ne da zirar, ten mal herdu apn min y min dest dane ser. Fermandar ku girtina me j re hatib sipartin gelek jr b. Di demeke hindik de fikreke ba li ser hikmet da gundiyan bi hem serekeran re b dost, hinek j kirin peydayn xwe. Ya ku w da b av xwe ew b ku ji me re dostan nehle, hemiyan bi al xwe xne, heya em b err teqn tkevin dest w. Ji bodil rehn me sist bike hercar digot kesn dora xwe, ne maze dostn me: Ma ji bo i ukr xwe hol sser kir?! Hikmet rmeta w zehf digirt, ji xwe ro j titek ne bye. Heye ku ji bo reva han careke din bte mehkeme kirin. Bi gotinn hol rehn dostan pa y ap min sist kirin. V siyaseta nerm jr hem dost ji me bi drxistin em j ji ramann ak ren bi nde dan. Pit ku er dost ji me bi dr xistin, bi dest hin bbavn ku xwe nzk dikirin dest xwe dirj me kir da me di ber hev de bxe. Ber xeber ji min re and ku: eger ez xwe teslm bikim w gelek qenc bi min bike. Min bi bersiveke hik mirov w l vegerrand. Pit min ji Necmedn re pa ji her du apn min re diand. W dizann ku gotinn ku bi dostan re kirine digehn me, bi ser de peyayn xwe ji hev km ne dibn. V yek bi carek em ji ek kirin vna me kut. Ji alk erd li me teng dikir, ji aliy din rya xwe sipartin dida ber me. ?ta v nermiya fermandar Tirk ma pa zan. Hng ji ar rdimn Kurdistan yn din tevgerrn re hebn. Eger em roja pn b dudil bi re rabna b ik em d bigehtana serdestiy. L knga yek axa bi eqil raman axat dikar bi reeke hja rabe. Heya w ax i kir tevgerrn ji axan bi derketi bn tev ji bo parastina can giyan wan b. Zar zn me hinek li nik Zeynel beg serek Reyan hinek li nik Bedir axa serek Gevozan bn. Dema fermandar Tirk ji ber hev de ketina me bhv ma heya herdu serekeran kir ku; hikmet dizane zar zn me li nik wan in. i gava yek ji wan zar zan winda be-yan bigh me- d zarokn wan li n sirgn bike . Gava haya me li v gotin b li p me du r diman:Yek j, zar zn xwe ji maln herdu serekeran bi zor derxistin ji welt derketin, ya d xwe sipartina hikmet b. S rojan, ji bo dayna ser ryek ji van em digel hev peyivn. Min ap xwe Nr rya pn, yan ji welt derketin dixwest. Necmedn rya pan, xwe sipartina hikmet rast didt. Her ap min mezin ukr di
36 www.amude.com

Pit min rewa ap xwe di p rev re tev dudiliya ku p re ar bb salix da, dikarim bjim ku ap min ne peyak ewend dr eqil b. Heye ku di w rdim de peyak wek w jr serwext tine b. L ji bo i di roja pn de bi re raneb ima hinde xwe a kir? Bersiva v pirs tecriba s pnc salan, di war xebata welt de, ji min re da zann, bersiveke gelek kurt:Ji ber ku axa b. Ma gelo axa bn km gunehkar ye? Div em di dana bersiva v pirs de jr xwed bext bin. Heya danna mezinan di nav Kurdan de bi dest milet b, axat j serbilind rmet b. L dema rakirin danna wan ket dest hikmeta Tirk, axat gorey war nr gelek reng digirtin, wek: Xulam, qemer, xiniz, bbav di hin waran de dadiket heya digeha guhbeliy j.

Reva b armanc
Dema me mal kulfetn xwe sipartin dostan bi ser iyan ketin, hem kesn jr hviya xwe ji me birrn. Gava me ev ji xelk didt, hviya me jji me nedima. Di ser iyan de veirn titek ji me re saz nedikir hikmet j ne diwestand. Ma heya i gav me dikar li ser iyan biqedne? Ber ik ev j ji me re nediqed, ji ber ku roj bi roj yar hevaln me km dibn. Hng me xwe ji dostn qels tirsok dixeyidand, b ku em tirs qelsiya xwe bra bibin. Kes ji ber neyar xwe bireve ma d i rmeta w hebe? Em ji ber hikmet dirrevn yaran j r li me diguhart, titek gelek rast. Pit em derketin iyan, d ap min ji bo titek wra xwe bi min nekir. Xuya b ji ramann min n derer kiz25 bb. Nizka du mehan em wa b armanc raman li iyan gerrn. Di v navber de hikmet her tit li ser me hn kiri b, kulfet me li k ne, mal me li k hatiye vaartin, sin, xurt jriya heryek ji me. Bi ser van hemiyan de bi beg axayn ku hevalbend me bn re bb dost. Ev gi bi nerm sihet xist dest xwe. Pit v hnga bi xurt da ser pita me em pengiyandin. Di v nav

25

Kiz: Aciz, J n, J teng bn.

35 www.amude.com

Tev eqil min y ne pij, min dida bala xwe, ma ji bo i em rabn ji bo i me tifing neteqand. Ma gelo hewce b em xwe hol erpeze bikin? Min hng ji v pirs re bersivek rast durist ne didt; l niha, bersiva w pirs ji kes ne nediyare. Milet ku axayn qels xn nezan jre bbn pewa, d dongiya w bin dest bya, her wek li me qewim.

Mehkema Istiqlal Xiniziya Bedir pa

Pit herdu apn min xwe sipartin fermandar Tirk, raste kesek ji malbat era me negirt;l Zeynel beg serek Reyan tev Bedir axa kurr Osman paa ji bo ku zar zn me vearti bn ber xwe sipartina ap min bi end rojan girtibn. Dema ev herdu axa andibn Melatiy, Bedir axa pa bi rve vegerrandin nik fermandar Tirk pit rbar w kirin berdan. Hng Bedir axa hem sirrn me, herwek dizann goti bn. Dema herdu apn min tev ewraqn xwe ghan mehkema stqlal xal min Hac, pismam min Necmedn, yanze kes ji era me ez, ji nve xwestin mehkem. Ji me pve Cewher zade Hac Emer j ji Rihay girti bn. Sebeb girtina v camr, roja ap min giha b Rihay, Hac Emer hati b mvanxan cem w. Ji bo w dtin, ew j bi revandina ap min ttham kiri bn. Gava em xwestin mehkem, ji bo nen sebebek nema b; ji lewre em n. Heya Melatiy em serbest birin, l ji wir bi nde em gelek tehl kirin. Nemaze di navbera Melat Xarpt de otomobla ku min bi per xwe girti b bi rve li Qadiyan ji me sitandin peya ber me dan Xarpt. Kelepeyn ku liMelatiy xistin destn me, pit il het saetan li xarpt bi derxistin. Roja din bi w hal em li kemyoneke psik siwar kirin birin Diyarbekir. Ber roava bi hinek em ghan ber zndan, l em nexistin hundur . Raste r em birin cem fad. L w roj naban nehati b, pit em heya ev re b li p dara w hitin, ji nve em vegerrandin zndan. Ji ber ku fada me nehati b girtin em xistin nezaret. Di nezaret de heft peya ber me hebn. Hinek razay hinek j rnit rrok digotin. Yek j li ser pit vezeliyay, bi dengek nizim dinehwirandin..
38 www.amude.com

navbera herd ryan de dudil mab. Roja sisiya w j xwe da ser rya me qma xwe bi derketina ji welt an. Ji bo me bikariya bida ser v r divya b em birrek hesp hstir bnin. xliy26 me hinek dre dest b. Ji bo anna dewarn hewce min end peya girtin ji ap xwe qetiyam. Pit s rojan ez bihatama gund Honiy li wir me d hev bidta. Gava ez vegerrm, min ji ap xwe Nr end peyan pve kesek ne dt. Bi dilek kul gote min: -Pit na te, Necmedn careke din rya qirrn27 li p me vekir ap te xapand, xiste ser w ku xwe sipartina hikmet ji welt bi derketin gelek bi xrtir e. ukr bi ya w kir, duh ku xwe bispre fermandar Tirk. Ji min re got: Gava Osman t tev werin dora Narinc (gund me) ku min ji te re and tu j were xwe bispr. Min j pirs: -L Necmedn i p hat? -Pit ap xwe xapand, ji me qet ku xwe bi ten vere. -Ma te ne dikar bihl heya ez xwe bigehnim ser. -Bi ya min nekir. Ne dixwest te bibne, ber tu vegerr . Hviya min bi carek ikest, destn min bi ber min de hatin berdan, nema min dizan i bikim. Ya min ji ap xwe Nr zan, pit na min dsa li ser ji welt bi derketin peyiv bn. Necmedn goti b ap xwe: -Pit hikmet Zeynel Bedir bi nefiya zarokn wan tirsandin, bi rihet zar z me nadin. V car ji bo sitandina kulfet div em li wan xin. Ma tu qma xwe bi v tn? Ap min li ber v yek qels bb rya xwe sipartin girti b. Hga xeber dab fermandar Tirk ku dikare tev biray xwe Nr xwe bispre w bi ert ku dev ji girtina min ber de. Fermandar Tirk ev bazar qebl kiri b, ew j ber ku bn b xwe siparti b leker Tirk. Bi sed ax hesret em n nzk Narinc. Me bihst pit n ap min serbest hlaye b pamd di nava wan de digerre. Dema bihst em nzk Narinc bne, ande p Nr ew j bir, wel ez digel peyayn xwe mam li iy. Pit na ap min Nr bi du rojan leker Tirk ji welt bi derket. Gava min dt bi rast dev ji min berdane, ez hatim gund ji nva me zar z gihande ser hev di gund de bi cih kir.

26 27

xl: birr hesp hestiran dema derdixin r. Qirrn: minaqee, gel, li ser titek peyivn.
37 www.amude.com

Gava min got fadeya me ya li Melatiy, heye ku bbra xwendevanan, ka bi rast fada me hatiye girtin. Na kes her wek adete fada min negirt. Li Melatiy serdar lwa ez xwestim nik xwe. Zebta min kir hazir b. dema ez rbar w bm, ji min pirs. -Ma tu dikar nkar bik ku te ap xwe ukr nerevand digel w li iyan negerr? Min got: -Na ez nkar nakim. Hnga gote min; -Mafir welye were v zebta han mza bike. Hol min jre zebit mza kir ev b fada min ya ku li Melatiy hati b girtin. Ez ku bi gunehek mezin hati bm ttham kirin, hol bi du gotinan fada min girt zebit bi min da mza kirin. Ev b rzana mehkemn stqlal li Kurdistan ji bo Kurdan.

Mehek li zndana Diyarbekir

Eger ez ne a bim, em di 12 gulan de gha bn zndana Diyarbekir. ar rojan em di nezaret de hitin di anzdeh hizran de hikim kirin, xuyaye em mehek serbest di nava girtiyan de mane. Hng ez gundyek avgirt bm. Yek avekir di v meh de dikar gelek milaheze bistne. L eqil min y ne pij hng kseke zor mezin ji min bir. Dema em ghan Diyarbekir bi qas panzde rojan mehkeme ji xebat sekin b. Di ser meha hizran de dest bi xebat kir. Her roj hikmine ecb sitemkar didan. Ji wan, du mehkeme ewend dr heqiy bn ku heya niha ji bra min nene. Ji van yek mehkema Ceml eto, yek j ya Uzr axay Silop ye. Ez bawerim ku ev herdu mehkeme hjay nivsandin ne. Hja bna van herdu mehkeman ne ji ber bilindiya caha wan kesan;l bel ji ber xeribiya hikm ku hatiye dayn. Gava em ji xwendevanan re la van herdu mehkeman bikin, d bizanin ka Tirkan ilo Kurd mehkeme dikirin.

Pit me silav kir rnitin, yek ji wan pirs:Gel pismaman hn ji k ne ji bo i hatine girtin?. Yek ji me serpilk j re got, ji yek wan pirs, ka ew ji bo i girine knga anne? Bi xwnsar li heval me vegerrand ku:Ji bo re hatine girtin, mehkeme bne d w ev bne darvekirin. Gotina w em veciniqandin. Heya w hng, me hemiyan kes mehkm dam ne dtibn. Pa, ma ji bo I em xisti bn nava daman? V raman ser hinekan ji me westand, heya ku heya sib ji ber ayan28 ranezan. Dema min zan ew camr d bne darvekirin, min hezkir hinek digel wan bipeyivim. Hnga min ber xwe da mezintir wan bi emir, ku bi ser sed sal keti b. Nema dikar b alkar rabe ser xwe, an rne. -Apo tu ji bo I xisine nava daman? Guneh xistine sity te ye? Ber kalo deng min ba seh nekir, xuya b hinek guhn w giran bn. Dema hevalek w bi dengek bilind ew serwext pirsa min kir, bi rge li min vegerrand got: -Emr min sed bst sal in. Guneh ku xistine sity min fermandariya re di rdima me de, ma fermandar bi yn wek min dibe? L Xwed xwestiye ku bi dest zaliman bme kutin. Mala Xwed ava. Heya gotina xwe qedand opa west ji ry w diyar b. Pa hd ry w ge b vegerr ser kiandina tizbiya xwe. Bi r ve w roj ez gelek westiya bm. J pve li ber dara nabam pirtir du saetan em li ser lingan rawestiya bn. Min dixwest ku bhnek razm; l neket dest min. Ap min ukr hatina me bihsti b. Nizam bi i away , pand saz kiri b ku xwe gihande me serek digel me peyiv, Ber, rewa welt ji me pirs, pa ji me re da zann ka em awan fada xwe bidin. Pit ap min , bhemd ez ketim xew. Sib z, gava ji xew hiyar bm di nezaret de ji me pve kes tine b. x Emn digel her e hevaln w ber efeq biri bn. Diduyan ji hevaln me na wan dtibn. Wek mran b tirs perwa bn ber dar. S ar rojn me di nezaret de born, kes em nexwestin fad. Xuya b ku bi fada me ya Melatiy tr kiri b ku em ji nezaret derxistin kirin zndan. Ji xwe mehkema stqlal ne hewcey fade, ahd dellan b. Hebna zebtek ji al mmrek bik tr dikir ku p deh Kurdan bidarveke.

Mehkema Uzr axa

40 www.amude.com

28

ay:Fikra xwe bi titek zde mijl kirin, ende.

39 www.amude.com

dongiya w millet reben i be. Ceml dirjiya roj eynik mink di dest de myn ser avn xwe dikiandin; herwek j pve tu bar raman j re tine bin. Her Qadir, pirtaline kevnik wergirt bn heya mehkeme w reben bibne dev j berde. Herdu axayn Xerzan Pencnaran bi v eqil kurt kmber ketibn ber lepn mehkema stqlal. Her wek mehkeme di avahiya snemay de hati b dann, hem kursiyn w jimar kir bn. Jimara yek di ber dep bilind ku mehkeme li ser rdinit de dest p dikir. Dema ew biribn mehkem, Ceml eto li ser kurs jimar yek, Qadir Bends li ser jimara dudu rniti bn. Yn may rasthat li p hev rniti bn. Van kesn han hemiyan bi tirk nedizann, ji lewre hem hewcey terciman bn. Yan i pirsan bersiva ku bihata w du caran bihata gotin; carek bi tirk carek bi Kurmanc. Tev v mehkema wan bi du celsan qediya, her celseyek ji pnc saetan pirrtir dm nekir. Herwek adete di hem mehkeman de hin pirsn teqld hene ku ji mitehim tne pirsn, wek: -Nav te iye?. -Nav bav te iye?. -Ji ky end saly? -Te jin zarrok hene? -Bi i kar mijl dib? -Ev tihmeta ku ketiye sity te raste an na? heke ne raste dell te iye? Ev her e pirsn han yek bi yek ji her girtiyek ku di p mehkem dibn. Xwendevan bawer dikin ku ev her e pirs bersivn wan bi du zimanan 150 car bne pirsn gotin, celseyek bi zor tra wan bike. Celsa din tra pirsn serek bersivn mittehiman nake. Ka mirafea nabam xwe paristina mittehiman?! Ma gelo j re iqas wext div?.. Ev gi bi du celsan qediya. Dema serek mehkem hikim da li ser jimara kursiyan hat. Pit hissiyatn hikim, serek mehkem got:..... jimar yek dudu dam, heya jimara nod 15 sal, j pve ne berpirsiyar... Ev b hikm ku ji wan re hat dayn. Ez bawerim ku i mehkemeyeke sitemkar heya ro hikim li ser jimara kursiyan nedaye. Sibatira mehkema Ceml em birin mehkem . Cendekn Ceml Qadir Bnds h danexistibn, em di ber sehpa wan re derbas bn. Ya ecb, dil me bi wan herdu mran ne. Di nava hem girtiyan de kes bi avek ba li wan nedinihrr. T bra min, ber mehkema Ceml bi end rojan Emr Temir dam bb. Dema li mehkem vegerr, Ceml eto bi
42 www.amude.com

rroka ku p Uzr axa dane mehkem ev e: Sala 1919an qaymeqam Cizra Botan raporek andiye Anqer ku (Uzr axa y Silop, biraziy w Mihemed, Evdilkerm Mela Sadiq, ap w ....... Xulam w Zek digel e peyayn xwe bi zabit ngilzan y li Musil re bi nameyan dane sitandine). Li ser v gotina w ne dell ne j ahid hene. Hng hikmeta Anqer tu qmet ne da b w rapor. Ew qaymeqam li Cizr b, y li p w j b, y sisiyan, di sala 1926an de ji van mirovan xeyid b. Di nava dosiya wan de sret w rapor derxisti b digel zebtek ew p andi bn mehkema stqlal. Ji van yanzdehan s kes ku peyayn Uzr axa bn, ber ar salan bi tuhmeta kutina mrek ketibn zndana Srt bi deh salan mehkm bbn. Her Zek, peyay Evdilkerm mela Sadiq di sala 1926an de 16 sal b. Zek bi dilek xurt gote serek mehkem:Ezben, her wek ji nifsa min xuyaye rapora diktor hikmet j qeyda nifs raste dibne, gava qaymeqam rapora xwe nivsye ez neh sal bme. Ma gelo,bickek neh sal dikare bi siyaset mijl be bi dewletn biyan re bide bistne?. Li p v gotina ku mirovek xwed wcdan nikare titek bje, serek mehkema stqlal hey kir deng w da birrn. Xuya b serek ne dixwest qaymeqam Tirk derewn derkeve. Dema hikim da Zek digel het mirovan bi dam hikim bb. Lji ber ku emr w bik b j re daxist panzde salan. Hers peyayn Uzr axa ku li zndana Srt bn nediyar hikim bbn li Srt hatine darvekirin. Het mirov b ahid sbat ten li ser rapora qaymeqamek hatin kutin! Sisiyan ji wan nedizann ku mehkema wan li Diyarbekir dibe, rojek tlxiraf Srt ku dam bne, b gotin bi darvekirin! Ev b yek ji herdu mehkemeyn ku min gelek derer dti bn.

Mehkema Ceml eto

Ceml eto yek ji axayn ku hevalbendiya hikmeta Tirk kiri b. L nizam ji ber i t hikmet ew tev herar lawn w Evd, Feremez, Izedn Naf girtin dan mehkema stqlal. Bi v j tr nekir ku jin zarokn w j girtin ann Diyarbekir di qila leker de girt hitin. Digel Ceml eto bi nav Qadir Bndr axayek sed pnc zilam hebn. Her Qadir ne t;l Ceml di kurdistana bakurr de axak bi nav nas b. i kes ev herdu axa bidtana eqil wan binasiya, d ba bizaniya ku welat Kurdan di nav lepn i celeb mirov de maye w
41 www.amude.com

maban bn. Serek mehkem Hacim Mihyeddn bi ser xwe y girs, ry xwe y xurt suhveke ecb heb. Lebat El Sab31 wek y ku ji diya xwe re gewadiy bike ermisar li dora xwe dinrr. Lebat din nav w ba nay bra min, heye ku Ewn be, wek zarrokek fediyok bi ber xwe de dinrr. Her nabam Sureyya bi ry xwe y pelte zer mirrz xwe y tir durv celladek rave dikir. Koma mehkem rnit em li ser du qorran, li p xwe dan rnitandin. Du leker derxistin ber der mehkem, bi deng bilind xelk vedixwend guhdariya mehkem. Pirr ne cih guhdaran ji mr jin hate dagirtin. Di nava guhdaran de rne bendewar j hebn. Dema gotineke ak an xurt ji yek me derdiket, ew ryn yar dikenn. Mehkem bi pirsn teqld dest p kir. Pit ku serek hinek li ser reva ap min kama w di w rev de, end gotin kirin, dosya me vekir rapora fermandar ku hatib ser me da dest katib xwend. Rapor nzk s rpel b, t de awa fikra rev bi ap min re di zndana Xarpt de bye awan bi dest min hatiye revandin awa hevaln w yn axa ew xapandine ksa rabn j birine, nemaze dewra kurr Osman paa Bedir ku awan her tit ji fermandar re gotiye bi ser ber got. Pa li ser xurtbna nifza ap min di nava eran de dr dirj peyiv got: Div ev kes ku di nava hikmet de ji xwe re hikmetek aniye pber rojek tev hikmeta xwe ya axat bibe tne. Heya ev celeb mirov hebin, em nikarin bjin ku di welt de dewletek heye; hnga rastire ku b gotin di welt de dewletin hene. Pit re vegerr ber xwe da ap min got: -Tu dibn, ukr axa! pit li Xarpt te hikim xwar heya niha te i kiriye bi ser ber di v raporr de hatiye nivsn. Ma tu dikar gotinek ji van gotinan nkar bik? Txistiyn raporra fermandar tev de rast bn. Hem ji dev Bedir pa hati b girtin, ap min i j re goti b w j b kmay xistib dest fermandar. Ten hin navn wek Hesen Xeyr ji bra kiri b. Tev v ap min ji dana bersiva xwe bi nde nema got: -Ez dibnim fermandar ku ev rapor nivs ji serdarek pirrtir edbek rokbj e. Ma gelo ji koma mehkem pve kesek nedt ku bi xeyala xwe ya fireh mijl bike?. Div ji koma mehkemeyek hol mezin re rast tte nivsandin. Min ji fermandar re goti b ku di navbera min kurr Osman paa de neyariyek kevin heye. W bi xwe j ew rast ji fermandar re gotiye. Pit zanna v rastiy ma durist b ku gotinn w ji raporra xwe re bike bingeh? Ma tu j di v kira w de aiy nabn?..
31

gir xwe avte himbza w. Emer bi xeyd Ceml li ser snga xwe dehf da bi zarek tehl got: -Ceml! ez ne y gir me ku tu bi ser min de bigir. Min dil xwe ji Tirkan rihet kir ya ku ji min hat, min neda pa. L reben! y ku ji neyaran re b alkar tu b, ro j dikin te bikujin. Giriy xwe ji xwe re bihle, hjaye tu bigir; l bi ser xwe de. Ceml ji xwe sar b, nema dizan i bike . W roj min dt, kes dibe dest hevalbend dijmin iqas km ikestiye. J pve, yn welatparz bi tena xwe hatibn girtin; l Ceml eto tev jin zarokn xwe hatib girtin. Xuya b destek veart ev sle li ser avn Ceml dab ku ew dest ji gel Kurd ne biyan b.

Mehkema me
Roja 15 cehzeran (hizran) em anzde kes birin mehkem. Ew mehkema ku Mistefa Kemal dixwest p avn gel Kurd bitirsne. Dema em ji dergeh zndan y mezin derxistin di navbera 40-50 lekern ekhilgirt, li ber der, li bende derketina me bn. Em di nav wan de destgirday birin mehkem. Li ser rya me, nzk dergeh mehkem, cendekn Ceml eto Qadir Bndr bi sehpay ve li ba dibn. iqas ku herdu axayn neyarhewn29 hjay dongiyek30 hol kirt bn j, avn min bar nebn ku li wan binrrim. Bi darvebna kurdan di welat wan de, bi destn biyan gelek ji min re giran dijwar dihat. Ji lewre dema hevalan got: ha ev in cendekn herdu axayn neyarhewn, min ry xwe zivirrand aliy din. Saet het nvan em ghan avahiya mehkem. Koma mehkem w di saet dehan de bihata. Zabit ku em birin mehkem bi nav Osman beg yuzbaiyek Merdn b. Me and ji me re nan, penr zebe ann, me xurniya xwe kir. Serek xortan qaikn zebean avtin hev. Bi v away dixwestin bidin zann ku neketine bin suhna mehkem. Hng min bala xwe day Osman beg gelek bhna xwe fireh digirt. W ba dizann ku em b gor ji mehkem dernakevin. Ji lewre nexwest dil me bihle kfa me bikne. Me j dongiya xwe nas b; l me dixwest bi ken tinaz herrin ber der mirin. Ber hatina koma mehkem, me gemara qaikn zebean ji salna mehkem derxist. Di saet 9,50 de koma mehkem hat. Serek, du lebat
29

El Sab kurd b. Pa M.Kemal ew ji nav peyayn xwe avt xist zndan.

44 www.amude.com

30

Neyarhewn:yn ku dibe yar neyar. Dong;daw, aqbet.

43 www.amude.com

cezay me xurt bike ber dem bi arde rojan qanna nuh li ser me tetbq kir. Eger bi qanna kevin em mehkeme bibna ap min ukr s salan hikim dibn ji bo ku reviye em n may dihatin berdan. L heq kes ku li p mehkem bjeima tine b. Pit mirafea nabam, serek gote ap min ukr: -Te mirafea nabam bihst. Li ser tihmetn ku dibje te kirine, tu i dibj? mehkeme gudar gotina teye. Ez tu caran ji mran xurtiya dil ap xwe neketibm ik. L ya ku w roj min dt, di ser hem mraniyan re b. Geiy ry w berneda b, rliken ser xwe hilda bi dengek xurt bilind got: -Gotinn Sureyya (nabam) beg hem derer dr sih qann in. Ez di w de, ji mimesil qann pirrtir neyarek dilre dibnim. Tev min qann ne xwendiye, ez bawerim ku Sureyya beg di mirafea xwe de rya xwe bi qann nexist. Pa, qanna nuh ku hn dema w nehatiye j re arede roj mane, li ser w ceza me dixwaze. Sureyya beg digel min neyariy dike gotin tra neyariy nakin. serek gelek tehl b bi dengek bilind qrr kir got: -H ukr axa! tu ne li ser iyayn Mirds. Vir mehkema stqlal ye, avn xwe veke ber xwe ba bibne. -avn min vekir; l destn min valane. Ne xeme we i div bikin. Hevoka pan bi awak ecb ji dev ap min bi derket. Bi gotina xwe re, b ku li hviya emra serek mehkem bimne rnit. Her wek bje, vaye min dev ji berxwedan berda, ma we titek din j div?!.. Nabam wek gur ku dirann xwe q dike tj tj ber liap min pa li me hemiyan nihr da pey koma mehkem oda mizaker. Her wek bje, niha ez an we bidim. Pit nv saet gava vegerrn, serek qerara hikim xwend, em hol ceza kiri bn: Her du apn min, dam, em n may her yek bi e sal hepsa tekebend hikim bn. Di w bst de, her apek min ar-pnc lekeran xwe ghand destn wan li pa pit kelepe kirin ber me dan zndan. Min gelek ji ap xwe hez dikir, heye ku biraziyek, wek min ji ap xwe hez nekiribe. dema min dt ez bi kr w naym nikarim j re titek bikim, giriyek xurt bdeng ez girtim hstir bi kulman ji avn min dadiketin li pey herdu apn destgirday dimeiyan. Gava em ghan heps, herdu apn min xistin nezaret, cih ku mehkmn dam dixistin. Osman beg, midr girtiyn siyas got jendermey ku pandiy nezaret ye:
46 www.amude.com

Serek li ap min venegerrand zivirr ser min pirs: -Ap te di fada xwe de gotiye: dil min rev tine b; Osman b haya min hat bi zor ez revandim, ma gelo raste? -Er rast dibje. B haya w ez bi v kir rabm. Kama me di v gotin de ew b ku ap min ji tihmeta fikra rabna reek bi drxin; l me ne dizann em awan bikin gotina min dr eqil b. Ji lewre serek got: -Eger te bi r ve, bizor ji dest leker derxista,(herwek te da b ber avn xwe) hnga te dikar bje, min b haya w ev tit kir. L gava li mvanxan derket hat qesra Hac Bedir gha te, ma te lingn w bi zor dilivandin. -Min b dil w ew revand. -Bae, hm re digel Hesen Xeyr li zndana Xarpt, li Melatiy j digel serekeran dsa te dan? Li vir, nema min zan ez i bjim. Hng ap min xwest l vegerrne serek neht birrek raporrn ku memrn qezay li ser me dabn xwendin. Ew raporn han j wek ya fermandar ap min bi ramana re ttham dikirin. Pit xwendina raporan careke din ber xwe da min pirs: -Tu dibj ku her tit te kiriye. Bae, gava te ev tit kirin, ma te nnedizann ku di welt de hikmetek heye, w hikmet j qann heye?. -Bel min dizan ku qann ji bo alkariya reva ap, min berpirsiyar neke. -Ma tu qann ba dizan? -Bel dizanim, ma zanna qann gunehkariye? -D niha ez qann ravey te bikim. Vegerr ser hevaln may her yek du s pirs j kirin, pa mehkema me hitin sib. Sibetir dsa wek roja pn di saet het nvan de em birin mehkem. W roj koma mehkem hinek ztir hat. Nabam mirafeeke dr dirj xwend. iqas ku ji raporra fermandar hatib girtin, l ji al tehll gelek dirj me kiri b. Daw ji bo herdu apn min ukr Nr dam ji bo me yn may, li ser qanna nuh ku pit w bi arde rojan d bihata tetbq kirin hepsa tekebend32 xwest. Di pgotinka qanna nuh de b veartin dibje:Ev qann di ser meha gelawj(temz) sala 1926an de p emel dibe. Tev v yek ji bo
32

Tekbend:Tekgirtin, minferde.
45 www.amude.com

-Min ne vala hviya xwe bi te ve gir dab. Ez bawer bm ku tu peyay malbat y roja teng. Mr be, rast be, qenc be, d her gav Xwed li pit xwe bibn. Hinek bhna xwe girt got: -Li p te du kir hene, yek sitandina tola min, ya d, rya ku min xwest p de herrim ez ne rwiy w r bm, t de n bi min ne b; div tu j nemn. Di roja pn de xuya b, ku tu yek ji rwiyn w rya mezin bi rmet. Ber min xwe tu nenas; l pa min dt ku Xwed ira malbata min li ser ser te vxistiye. Eger tu ber xwe ji qenciy ned al, heye ku bil hviya millet xwe j. Gotina xwe birr, bi nhrrneke tj li navava min dinhrrn ka iqas der gotina w li min kar kiriye. Min ji avn w dizan, gotinek ji min dixwst. -Ezben tola te w b sitandin, herc rya din (armanc) min j hez kiriye d p de herrim. L ji ber ku nezan im d nikaribim bi dewreke camr rabim. -Na law min, bila avn te ji v yek netirsin. Din mran xwariye, rmet mran hilgirtiye ser neyar j mr diknin ne zana. Mr be, rast be, qenc be, d hem dergeh li p te vebin; eger ne bi gengaz b bila bi dijwar be. Xwed seriyek mezin daye te, heke bixwaz ji ro bi nde j dikar gelek tit t de bicivn. B perwa bi baweriyeke xurt li rya xwe de here, d her gav alikariya Xwed li p xwe bibn. -Tola te d ji k bte sitandin? Ber bersiva v pirs bide hinek fikir. Ber s nav dane min. Pa ji gotina xwe vegerr got: -Na dev ji dudiyn wan berde, ten Bedir Kurr Osman paa, div ew b kutin, heya xelk bizane ku mala Heyder axa xwna xwe li erd nahlin. Div tu qenc bizan, eger tu w bi dest xelk bid kutin, d bi destine biyan by kutin. Eger bi bbext ld, d bi bbext by kutin. Wek mran di p re herr, ber ku lx deng lke. Binrr tu awan hez dik by kutin, wel lxe. Ren v bizane ku ez di gorr de ser xwe sihet danaynim, d her her guhdar deng te bim. i gava tu Bedir pa dikuj hilkie ser girek bilind, ber xwe bide hla Diyarbekir bi dengek bilind gaz min ke bje: (apo min tola te sitand). D hnga bikarim ser xwe bi rihet deynim razm. Dema ap min gha vir hinek rawest, pa westeke xurt ji ry w diyar b. Her wek digel min da ser w rya dirj dihwar bar ku hilda

Bihlin ev xort hercar derbas cem apn xwe bibe, kes dest xwe medin ber. Bi gotin re, bi dest min girt ez derbas cem wan kirim. Mirov i ecbin, iqas ji xwe hezkir ne! Heya ber saetek min bi avek ne ba li Osman beg dinrrn t de celad gel Kurd didt. Gava qenciyeke bik ji min re kir, gunehn w yn mezin di avn min de bik dibn, an min dixwest titek ba t de bibnim!....

Wesiyet
Pit Osman beg destra min da ku linik ap xwe bimnim, ji saet dudiyan heya saet nehn ev kes tkil min neb. Pirr ne kurr ap min ukr Qadir j hat zndan. Ew ji s rojan de hati b Diyarbekir ka I dikare ji bav xwe re bike. Qadir s salan ji min biktir b em di nav malek de mezin bbn. Herdu rojn mehkema me Qadir dihat di nav guhdaran de rdinit. Roha pain dema bav w bi dam bikin b, hat zindan ku ji bo cara pain bav xwe bibne wesiyeta w bizane. Gava Qadir hat nezaret, ao min wesyeta xwe dida nivsandin. Ji ber ku mehkem ji herdu biran re s roj (heq heyat) neda b d w ev bihatana darvekirin. Qdir xwe avt himbza bav xwe, bav ser w da ser dil xwe bdeng fermsk33 guvat. d nema min xwe girt, ji koza dil ez giriyam. Dema ap min dt, w mehed, ez bi gir kirim; zka kurr xwe dehf da vegerr ser min bi dengek hik got: -i li te qewim Osman? qey tu dixaz li vir nek deyn!.. Ez ji te hvne mezin dikime tu wek jinan digiriye! Law min, ez dikim karine mezin bidim ber te, gir ji jinan re bihle. Hng min ji kira xwe fiht kir da ber dil xwe nema wek w car qelsiy ravekim. Pit ku nivsevan ji nivsandina wesyet xilas b ap min ew da kurr xwe got: -Ev e wesiyeta min ji bo mal xwk birayn te. L her ji bo tola min armanca min (vegerr ser min la min kir) kurr min pitmr ev e. (Bi avek ku hezkirin j dibare) ji min pirs: Ma ne wel ye ? Min got: -Bel ezben. Dsa wel bi ge got:

33

Fermsk: hstirn avan.

47 www.amude.com

48

www.amude.com

-Heye ku..... -Hol min reta w nehewand, rab bi xeyd ji cem min derket, heya du rojan nehat cem min. Gava dt ez bi ya xwe dikim, w dev ji xeyda xwe berda dsa hat nik min.

Li Rya Sirgn
Pit min dil Necmedn hit bi du saetan Qadir hat zndan. Herdu cendek binax kiribn dixwest z herre mal. Dema hikim dan me em arde kes her yek dan bajarrek Anadol. Cih min Denzil y Necmedn Antaliye b. Me ne dizann ka w knga me bi rxin. Qadir ku kara me r bike. Pit pnc rojan ji me re dirav andin, d em ji bo r pkhat bn. Kesn bn sirgn gelek bn, l yn j vegerr tine bn. Ji lewre derheq yn y de titine km zde dihatin gotin; nemaze ji bo yn zndanbend!... Yek ji van gotinan: ku li Aden hem pereyn wan j distnin. Ev yeka han ji me re gelek dijwar dihat. pit ku mal milk me tev sitandin, me ne dixwest bir bimnin. Ji bo ku pismam min bizane ka ev gotin raste an derewe, min digel w tifaq kir: Eger pereyn me her wek dibjin bistandana min di rebelekn xwe de nav xwe her wek di nifs de ye (Osman Nr) danna. Na eger derew ba, her wek xelk me min bi nav dikin, min d (Osman Sebr) danna. Dema em ghabn Aden kes per me nebirin, min j nav xwe (Osman Sebr) dan ji w roj de wel ht. Roja 24 cehzeran, hetek pit mehkema me, qefleyek ji me 48 mran pk ann. W di nava 12 otomoblan de em bibirana, herar mehkm jendirmeyek di yek de. Heq r me ji ks xwe da otomobl ji Diyarbekir heya Entab d em bibirana. na me ne bi rojek, l d bi ko, Diyarbekir, Swerek, Riha, Birecik Entab, bna. Her diwazde otomobl, yazde jenderme zabitek hatin li ber dergeh zndan rawestin. Her otomoblek jendirmeye ar mehkm l ziwar bibna. Em teka tek kelepe kirin derxistin derve. Ez ber hemiyan derketim m ber otomobla batir rawestm, s hevaln min j hatin rex min. Em bi siwariya w otomobla ba nuh dilxwe bn. Pirr ne zabit jendirman hat li otomobla me siwar b. Hng ez poman bm
50 www.amude.com

ser milln min bi dest xwe palmisand34 giraniya w bar nas. Hnga hezrngek kiand got: -Dizanim ku min ji te xortaniya te re titek ne ht bar te gelek giran kir. Ma ne wel ye?. -Na ezben, tu hn dikar hj, pita min xurt e, div bar min giran be. -Er law min, ez xurtiya te dizanim. Ew titn ku min ber nedizann j, v car min hn kirin. ro ez ten biv zanna han bextiyarim. Deng jendirman ez ji dem hiyar kirim. Saet neh bbn, ez bi lez m dest herdu apn xwe ku ji dergeh nezaret bi derkevin, careke din min li pit xwe nihrr, deng ap min di bi rxistin de hol hat: -Mr be, rast be, qenc be, d bi serdest serfiraz bigh dawiya r. Ez ji nezaret derketim rast m ser nivna xwe nivistim. Derba li min ket gelek mezin giran b. Hikmeta Tirk dest da ser mal milk me, niha j herdu apn min dikutin. Tev ku ez ji rberek wel bpar hitim, li n wan ji min re anzde ke kurr htin ku hewcey biratiya min bn. Dema bav min ber w bi deh salan mir, ap min neht ez swbna xwe bra bibim. Ma gelo ez bikarim ji zarrokn ap xwe re w qenciy bikim? Dibim giraniya v raman de ez di xew ve m. Sibetir ro hilati b gava ez ji xew rabm. Ji opa xeyd westa eva ber titek li ser min nemab. Mafir min dixwest, an ap min xwesti b ku xwe ji titine mezin re pk bnim, div ez xurt bim. Ma ne w goti b min: Mr be, rast be, qenc be, divyab ez wel bim. Pit ry xwe ut min ande p berber, hat ry min kurrkir. Hn ez di nav destn berber de bm ku pismam min Necmedn hat. Gava ez di nav lepn berber de dtim, b deng rnit, min dizan dil w ji v kira min iqas iye. Dema berber , w bi xeyd gote min: -Ma tu y bi v eqil tola ap xwe histn?. -Te i div? -H cendek ap te ji dar nehatiye xar, awan tu ry xwe kurr dik? -Ma ez tol bi ry xwe, an bi dil xwe bistnim?. -Ma tu zan xelk i bje? -K gote te ez bi ya xelk dikim?. Necmedn ji gotinn min mat ma. Heya w gav min retn w nedavtin, ma I qewim b ku ro min gotina hik dida rya. Nema dizan i bje ku got: -Heye tu dn bye!...
34

Palmisandin: Bi destan, di tariy de, girtin nazna titek.

49 www.amude.com

panzde salan mehkm in, l hvkarim ku bi reva xwe min ermisar nekin. Pit v gotina kurt emir da jendirman, dest hemiyan vekirin. Mehkmn me ji bo destmj nimj li dora av men belav bn, zabit digel min rnit ku rroka xwe Hac Bedir beg bje. Ber em rroka zabit bjin, div em Hac Bedir ji xwendevanan re hinek bidin nasn. Hac Bedir beg serek era Reiyan andiy36 qeza Kext b. Di err Firansizan de li Entab zor mran fedakar kirib. Li nik hikmeta Anqer, nemaze Mistefa Kemak Ismet gelek bi rmet b. Bi ser v rmeta han de, hin rikn w hene ku, bi hev re linik km mirovan peyda dibn. Wek mran, comerd xrxwaz. Nemaze di xrxwaziy de ewend p ve b ku ferq nedixist nava yar neyar. Di dil w de bi nav rik titek tineb, ten dizan qenciy bike. Dil w zz, can w ak paqij ramann w dilovan bn. Ev e bi kurt salixdana Hac Bedir beg. Zabit Tirk ku nav w di bra min de nemaye, hol dest bi rroka xwe kir: Ber pnc salan ez j wek her zabitek Tirk; xort, xwed hv, bi dilek ge gavine bawermend ber ve pende dim. Tucaran rojn ge b ewrn re tar naborin. Y min j, di dur v bnbaiyek de, ewrek re tar di ezman jna min re bor. Di navbera min w bnba de tehl gha warek ku min ew kut ketim heps. Hem zabitn heval serekn min, tev xwe dan aliy min. Pit ku mehkem salek dirj kir, salek hikim dane min ez ji ordiy hatim avtin. Di dest min de ne mal ne j kar heb ku p debara xwe bikim. Hin hevaln zabit ji bo demek alkariya min kirin, l v yek heya bi heya dom ne dikir. Ji lewre min p xwe tar didt. Min ber xwe da kjan dergeh dewlet, li p xwe girt didt. Ji xwe kutin pve min li p xwe ryek ne didt. Rojek ez li qehw rnit bi xwe kutin difikirm ku nasek kevin hat di rex min de rnit. Pit ku serwext rewa min b, ji min re got: -Li Anqer bi nav Hac Bedir beg andiyek heye, j pve kes nikare birna te derman ke. Min ev nav ne bihsti b, ma ji min re i dikar bike? Wek mirov ku hviya xwe ji din nema be, min got:

ku me ber otomobla nuh.Zabit yuzbaiyek rhik jehr ji ry w dibar. Eger y digel me jendirmeye bya, heye ku hinek digel me nerm biliviya. L zabitek, nemaze ev zabit rhik!... Otomobla me di piy de, yn may li p w, em li nav bajrr derketin hd ji sra bajrr nediyar bn. Min hevaln xwe nedixwest ry w zabit y tir kirt bibnim. L w li pit xwe nihrr ji min pirs: -Tu ji ky xort? -Em ji wlayeta Melatiy ne. -Ji kjan qezay? -Ji qeza Kext. -Kes ji we Hac Bedir beg dixwaze? -Er, ew xal diya min e. -Xal diya te?.... Bi gotin re yekcar zivirr ber xwe da me bi ser ve got: -Ma hn dizanin Hac Bedir wel nmet min e? Eger ez ro di welat xwe de ji rmet neketime, ew j bi xra w camriye. Ev bn du sal ez dixwazim yek ji xelk w bibnim, da xizmetek j re bikim. Gelek sipas ji Xwed re ez ro xwarziyek w35 di dest xwe de dibnim. Heye ku bikarim kek xizmeta w bikim. Xwed bi rehma xwe ake, Hac Bedir ji axayn mr ak hja b. Heye ku di nav tebeqa axan de peyak hol xrxwaz bi rmet ra ne bbe rane be. Ji qenciy pve kes, heya bi neyaran, titek j ne dtib; eger me j ro qenc j dt ne pirr b. Ji xal xarzitiy pve di navbera w bav min de gelek hezkirin heb. Pit ku bav min mir, hem hezkirina xwe dab min. Otomobln digel me hinek gelek kevin bn, her deh klometran carek disekinn. Hemiyan xwe li hev radigirtin, dema yek disekin yn may tev disekinn. Ber nvro em di navbera Diyarbekir Swerek de ghan ck bi av men. Zabit me li wir sekin dest me her aran ji kelep vekir got:nema careke din dixe dest me. Ji bo ku bikare me her aran destvekir bihle divya b destn yn may j veke. Dema hem hatin ser hev dest hemiyan vekir gote wan: -Gel mehkman! Ez xal v xort dinasim, gelek qenc bi min kiriye. Ji bo w ez dest we hemiyan vekim nema girdidim. Mana xwe, di rya sirgn de nema destn we tn girdan. Dizanim ku pirraniya we bi

36

and: mebs, nab.

52 www.amude.com

35 Hac Bedir ne xal diya min, l ji xalan w ye. Hac Bedir ji mala Osman beg, dapra min kea Mamd beg ye ku herdu pismamn hev in.

51

www.amude.com

Min j re rroka xwe bi ser ber got. Min qet bawer ne dikir ku mirovek dikare xwe bi yek biyan re ewend bendewar bibe. Bi ryek ge baweriyeke xurt got: -Di v zabitek hol bkar bir nemne. Yan div ryeke debar bidin ber te, yan j te bikujin. Ez niha digel te bm cem Fewz paa, div te vegerrne ordiy. Pit me qehwe vexwar, ez digel xwe birim dara erkan. Xuya b gelek bi rmet b, dema yawer Fewz ew dt, rev pergna w j pirs ka dixwaze pa bibne. Gava got er, bi lez haya Fewz paa kir. Hat got: -Ferm paa li bende na te dimne. B ku ksa gotinek bide min, rahit dest min ez li pey xwe rakiandim. Min got: --Zabitek wek min bik nikare b cem pa. W bi dil xwe y mezin got: -Paa j wek min te welatiyeke. Ji bra meke ku ber end salan ew j zabitek bik b. Were d bibn mirovek ba e. B hemd min ez digel xwe birim hundurr. Paa rab qedreke ecb j re girt, tev w rnit got: -Ez ne ji bo rnitin; l ji bo uxulek hatime. Eger te hviya min qebl kir ez rnim, an na rnitin ji bo i? H re serpilk rewa min da zann got:Div tu w vegerrn ordiy. Fewz paa got: -Zabit ku ji ordiy bte avtin nema careke din t vegerrandin. Hnga Hac Bedir tehl b got: -Mafir nay vegerrandin bikuje. Ji dewlet re j, ji w re j ev bixrtir e. Ma ji ro bi nde dikare i kar bike? -Qann r nade ku ez zabitek metrd vegerrnim ordiy. -Ji bra meke ku li ser pita van ran me welat parast bi destn wan neyar ikand. ro tu dixwaz v rastiy ji bra bik. Eger tu hviya min qebl nek d herrim nik Xaz paa, heye ku w hn bihay zabitan ji bra ne kiri be. Fewz paa ji v gotin fed kir bi nerm got: -Heq te heye, div em mraniya zabitn xwe ji bra nekin. Ferm rne, hele binrrim ka em i dikarin j re bikin. Hnga Fewz paa gaz alkar xwe kir bstek li ser lingan digel w peyiv. Pa vegerr ser Hac Bedir beg got:

-Ev Hac Bedir k ye, i dikare bike? Tu ba dizan ku ez ji ordiy hatine avtin. -Tu nizan Hac Bedir k ye, ji lewre dikar hol bj. L ew dikare te vegerrne ordiy bes. -awan dikare? -Xaz paa, Ismet, fewz gotina w naknin. -Em bawer bin ku wel ye, ez w nas nakim. -Ne hewcey nasn ye, k herre nik w xwe p re diwestne. -Bese lo! tu bi koran dipeyiv. Hinekan ji te re zde salix daye tu j wel bawer bye. Ten bizane ku em ne di dewra Sehaban da ne. -Dil te ye, j pve kes nikare birna te derman ke. Eger tu reta min negir ji bext te y re e. Dost min gotina xwe hol birr pit bstek ji qehw . Bi na w re min j Hac Bedir rmeta w ya li nik hikmet ji bra kirin, dsa vegerriyam ser ramana xwe ya re tar. Ez kurr mirovek feqr bm. Bav min bi sed bela desteng ez dame xwendin bm yuzbaiyek pa min mrek, zabitek ji xwe mezintir kut ji ordiy hatim avtin. Mal min nne, dergehn dewlet li ber min daday ne, karek din j nizanim bikim. Ma ji mirin pve i li p min diman?! Pit end rojan, dsa li w qehw di w quncik ber de rnit bm ku dost min hat. Pit silav di rex min de rnit li hal min pirs: -away? ma te hn ji xwe re karek ne dt? ez ne bawerim ji Hac Bedir pve kes bibe derman derd te. Carek xwe biceribne, ma titek xisar nak, mr be. -Xisar nne; l ne w nas dikim ne j mala w dizanim. -Ez j w nas nakim; l gava bixwaz herr dikarim mala w ji te re salixdim. Dirjiya rojn min li qehw gerra nav bajrr vala din. Ma i dibn ku ez herrim cem w camr, ma ew j ne dergehek b?... Min qma xwe bi reta w an. Roja din sib z ez ghandim ber der Hac Bedir beg gote min: -Fed meke, ev camr dikare bar te rake. Di v tu bi v baweriy herr cem. Tev ku baweriya min ne bi qas ya dost min b, d ghabm ber der, divya b xwe endim pa. Min li der da, kurdek ser bi p der vekir ez derbas hundurr kirim. Pirr ne, peyayek girs hat, silav li min kir got: -Tu k y? ez i dikarim ji te re bikim?
53 www.amude.com

54

www.amude.com

Ber nvev em ghan Keller. Em 48 mr tev diwazde kesn din ango 60 peya xistin fargoneke pirtal. Heya roja din nvro tirn hat em ghandin Eden, em wek serdnan di ser hev de man. Heya em ghane Eden tengiya me dtye nay salixdan. Av nedidan me, nedihtin kes derkeve derve; ji german hilma peyan ji asraqn38 fargon xwydan di ilkn. Bi v hal em ber var ghan Eden ber me dan zndan.

Heft s rojan li Zndana Eden

Ber hem hevalan ez derbas hewa zndan bm. Girtiyn wir wek heleqek di nv hew de rawest bn dixwestin girtiyn nuh bnin. Min bi dengek bilind silav li wan kir, gelekan silava min vegerand. Di nava wan de kale mrek bi derket hat ber min pirs: -end sal hikim dane te? -e sal tekebend. Bi gotina min re kalemr li ser pit (pap) e gavan veger. Ev tevgerra w ji min re xwe nehat ji ber ku bhna tirs j dihar. Min biken got: -Y hikim xwar ez im, ma tu ji bo i ditirs? Bi v gotina min re peyayek dirj, gewr rr ji nav wan derket, hat ez himbz kirim ramsam. Bi zaravay xelk Serhed got: -Tu mvan min , div tu hviya min qebl bik. B ku ksa gotinek bide min, wek zarrokek ez di himbza xwe de girtim birim. Bi sed lavay min xwe ji himbza w xilas kir digel w m qat jor oda w. Ev camr Husn Hilm Atk qaymeqam qeza Cebaxr yek ji hevaln x Sed ku j re hikm dam hatib dayn. Ji ber ku di err firansizan de mraniyeke mezin rave kirib, j re daxistin panzde salan. Ew ji erkesn Kurdistan b; l ji kurdek pirrtir bi doza kurdtiy girti b. Dikarim bjim ku, min dersn heskirina welt n pn ji w camr hn kirin. Du meh szde rojan li zndana Eden digel Husn Hilm Atk mam. Hesen beg kurr Salih beg Hn j tev w rdinit. Me bi hev re roine ge derbas kirin. Hng kurr pismam Hesen beg Behr j li zndana Eden b, l ji ber ku nexwe b biribn xestexan, min ew nedt.
38

-Ordiy em nikarin vegerrnin; l ji bo te ez qma xwe tnim ku w bikin zabitek jendirman. Serdar jendirman dost te ye, ev e ez j re dinivsim ku em qma xwe bi tayineke hol tnin. Hnga Hac Bedir beg ber xwe da min pirs: -Tu hezdik bib zabit jendirman? -Er, ne xeme. Hnga rab digel min cem serdar jendirman. Pit du saeta ez bbm yuzbaiyek jendirman! Ev gi bi camriya Hac Bedir beg. Min ji Xwed dixwest ez hinekan ji xelk w bibnim xizmeta wan bikim. Ev e ro hn ketin dest min37. Pit min rroka zabit bihst, dil min bi kira Hac Bedir beg gelek ge b. Kirn w yn ak ewend pirr bn ku, me ber xwe k de dizivirrand, opa kir qencne w didtin. Rehma Xwed l be. Mehkmn me li ser men dora av kom kom rniti bn. Min zabit berda m nava wan, min hv kir ku bi reva xwe min li p camr fedkar nekin. Min di w dem de opa qenczaniy di avn hem hevalan de didt. Ma ne bi v dilakiy b ku kurdan heya ro bi avn biran li kolsarn xwe dinhrrn?!... W roj em gihan Sewrek, w ev di zndana w de man sibetir em birin Rihay. Zabit me d li wir vegerriya Diyarbekir. Ber me derbas zndan bikin bi xatirxwaziy ji me qet. Ji ber ku em destberday sipartin jendirmeyn Rihay, heya ku titek b r di me de ne dtana w heya taliya re destberday bibirana. Ev qenciya han ewend ji me re hja b ku heya ro ji bra min nae. Li Rihay em birin Brecik li wir birin Entab. Koa pn ji na me li wir qediya, divya b ji n ve em otomobline din bigirin ku me bigehnin Keller rawesteka tirn.Pit em panzde rojan li zndana Entab man, em birin zndana Eden. Ber em bigehn Keller rya me nzk snor Sriy bb. ev re otomobl ji hev bi dr ketibn. K ji me bixwasta birreve dikar jendirmey xwe ji ek bike girde ber xwe bide Sriy. Di navbera Entab Keller de s zarrokn Ceml eto digel min siwar bn. Dema rya me nzk iyan b, gotine min, eger tu qma xwe bn, em birrevin. W ev rev gelek hsan b; l ne baweriya min bi wan hebn ne j bi nefsa min. Em herdu ser gelek mezin bn. Ji me re gelek tecribe dixwest ku bikarin li ser lingn xwe rawestin. Ji lewre ez raz nebm serek dirj wan lewm ji min dikirin.
Pit v bi du mehan rehmet Hac Bedir beg, ji bo serxweiya ap min hat zndana Eden cem min. Min j re rroka zabit got, ba ne dihat bra w. Xuyab qenc bi qelek zabitan kiri b, nema dizann k ye.
37

Asarq:Bin ban.
56 www.amude.com

55

www.amude.com

Heyf ku pit w bi deh salan Husn Hilm Atk hatib Sriy, l ez ne li wir bm, firansizan ji bo hin kam ez ji welt derxistim. Heya ez vegerrm Sriy ew camr b rehma Xewd, b ku careke din w bibnim.

S mehan li zndana Qony

Dema yek girt be wbibin zndana Qony, b iv ew ji bext w y ak e. Zndan mezin, rzana w j gelek ba b. Zndan bixwe du birr bn: Keleha hundurr, keleha der, her wek ew dibjin. Her keleha hundurr ji zndann Tirkiy yn kevintir b ku ji tu zndann din ne aktir b. L keleha der, gelek fereh, heye ku j xwetir firehtir zndanek tinebe. Hem panker39 xwenda xwed rmet di keleha der de rdinin. Gava em gihabn wir, h nuh end odeyn bik kiri bn. J yek dabn du axayn Reyan y Hayman yek dabn axayek Canbeg, ew j ji Kurdn Hayman b. Du ode ji wan h kes ne ketiby xwestin yek j bida min her wek d li jr bjim. Aveke ba dihat nava zndan ku p erdek fireh av didan ew erd di navbera girtiyan de par ve kiribn. Her girtiyek gorey daxwaza xwe t de keskay diand, Her kes panker, dikar di keleha der de ji xwe re dikank veke bi pan xwe mijl be. Keleha der, ewend fireh xwe b ku mirov xwe t de girt ne dizann. Pit em ghan zndana Qony bi end rojan min tlxirafek da Hac Bedir beg, da li Anqer bixebite heye ku bikare min her s hevaln digel min may li wir bide sekinandin. Hevaln me yn may hin li Diyarbekir, hin li Eden ji me veqetandibn. Emn may j, d li Qony ji hev veqetandana. Me dixwest ev herarn may li zndana Qony digel hev bimnin. Gava mirr zndan av bi nivsna min dikeve, gelek kfa w j re t dine py min. Kla ez bi diyar w ketim, gelek rmeta min girt kfa xwe ji min re an. Pit ku em serek mijl bn gelek tit li ser rewa me zann, gote min: -Ez dibnim gelek kfa te ji zndana me re hatiye. Ev e tu ji Xal xwe re dinivs da bixebite ku te li vir bihlin. Em midr zndanan j, titek bik ji dest me t, dema em bixazin dikarin girtiyek kleke dirj linik xwe bihlin. Mafir tu dixwaz li vir bimn, ez te bihlim odeyek bik
39

Li zndana Eden Hac Bedir beg tev pnc-e axayn welt hatibn dtin serxweiya min. Bedir kurr Osman paa j digel xwe anb. V yeka han gelek ez xeyidandim. Hac Bedir beg rehmet tehil bna min bra bir. Zka gote wan:Gel axan hn herrin mvanxan, heya behnek li nik xwarz bim. Dema ez w ten man min bi gazin got: -Xalo! awan Bedir pa digel xwe aniye? ma tu nizan ku w i bbav bi me re kir? -Bel ez dizanim w i kiriye. L ne bi we, ten bi xwe kiriye, div hol bawer b. Tev ku dizanim ew titek ji qenciy bra nabe, dsa dixwazim bawer bim ku gava yek bixwaze qenc be r li p vekiriye. Hn mala Heyder axa di rik neyariya xwe de hikin. Zeynel (biray w ku tev me hikim b) ji min re wesiyeta ap te gotib!.. Xwez wel nekira ew bisparta r Xwed... -Ma i xeme ku dest min r Xwed be!... -Na min nedixwest hol be; l ap te rehmet ryeke dijwar da ber te. Ez ba dizanim ku gelek ji te hezdikir, ma nedikar bar te hinek siviktir bike? -Ji bo ku ji min hezdikir, hin kirn hja sipartin min. Ma ji min ptir k w heb? -Bi ya min ba, w tu bihta ji bo rberiya malbat er. -Rya han, ji malbat er ptir hjatir e. Ji ro bi nde rya me d ew be. Dema dt ez naxwazim ji ramana xwe vegerrim, nema la wesiyeta ap min an, em wek din hinek nijl bn xatir xwest . Ber n ji min xwest ku hergav rewa xwe bi nivsan j re bidim zann. Du meh szde rojn ku min linik Husn Hilm Atk derbas kirin gelek tit bi min dane zann. Gava ez ji zndana Eden bi r ketim teqez ne ew xort ku ber 73 rojan hat wir, heye ku bbm peyak xwed raman xweser. Ji zndana Eden em birin zndana Qony ji 48 peyan em deh kes digel hev mabn. ar em Mirdsan, ar kurrn eml eto du peya Silv. Her hevaln me yn may, li Eden ji hev belavkirin her kes andi bn cih w. Eger ez ji zndana Eden m j dil min bi husn Hilm Atk ve hatib girdan. Girdaneke wel ku, drbn ne dikar hez kirina w ji dil min derxe, an j km bike. Ji bo cara pin b ku min didt Kurdsitank ne Kurd bi dilpaqij ji kurdan Kurdistan hez dike. Di demeke wel de ku ew hezkirin bi dana can, an derdana pende dibn mal...
57 www.amude.com

Panker: Xwed senet e, pan; senet e.

58 www.amude.com

Zibr j got:Mafir wan ser min ikand rmeta min birin, nema ez peran didim wan. Li ser w me digel xardiyanan nava tit w vello kir. Di nav mitla w de me 1000 lre dt; l hezar din me nedt, bi av de. B ivk Zibr dizan ku kurrn Ceml dev j bernadin. Heye ku bikutana, ji lewre rab 500 lre da zabit jendirman w j ez herar kurrn Ceml di nika ve ji zndan derxistin birin nezaret. Pit ku em ar rojan di nezaret de htin, em evek dest kelepe kir birin tirn ber me dan cihn me. Li Afyon Qere Hesar ez ji tirn derxistim birim nezaret. Bi rve min ji jendirmek zan serdar wan k ye, gelek dost ap min b. Sibetir min jre rebelekek nivs, zka ez ji nezaret derxistim birim nik xwe, w var jendirmeyek da min tev tewsiyek ji serdar jendirmeyn Dinizliy re ez andim. Dema min xarir j xwest gote jendirmey ku digel min t: -Tu ne ji bo parastin, l ji bo xizmeta w digel xort di. Eger ji te ne xwe be, gazinan ji xwe bike. Pit tehliya ar rojan di nezareta Qony de roj evek bi rve destgirday, ez bi serbest xwe gham Denizliy.

Sal nvek li zndana Denizliy

Dema ez gham Denizliy min tewsiya digel xwe an da serdar jendirman. Camr gelek rmeta min girt zabitek digel min ande nik midr zndan da ku cihek ba bide min. Midr zndan mirovek jr tgehet b. Di jimar 2 ku ji hem jimaran bitir aktir b de c da min. Jimar 4an hem Kurd bn, xwestin ez herim nav wan; l min dil nekir. Btifaqiya di nav Kurdan de nahle ku mirov di rex wan de rihetiy bibne. Di nava end rojan de min gelek tit li ser v zndan hn kirin. Zorbaz talankeriya mezin di nav v zndan de dibn. Kes ku ew zndan ne dtiye nikare titn ez dinivsim bawer bike. end memrn ku zndana di bin avdariya wan de b tifaqa xwe kiribn yek girt dilandin. Ji bo v landina han r rzik danbn zndan ji deh salan de li ser w rzana kirt di. Alkar nabam, alkar serdar jendirman li wlayet, serek qereqola zndan, midr zndan tev bbn irk v diziya han. Her odeyek zndan dabn dest dizek, an mrkujek. Her roj girtiyn dihatin li ser odan belav dikirin. Kijan girtiy nuh bihata zndan xwk j distandin. Ev xwk gorey hal girt ji deh lreyn tirk heya sed lrey b. Girtiy xwk
60 www.amude.com

bidim te.Eger Anqere ji bo mayna te ya li vir raz ne be j em dikarin te nenin d li vir bimn. Hember v ez titek ji te dixwazim. -Ferm bje. -Li nik min girtiyek Mixrib heye, w girt j Hemiliyek heye tde lavelav40 ne hja hene. Nivsana l gelek xwe e, div tu ji min re jimarek li ber w binivs. -Ev tit gelek hzaniye, ez b hember dikarim ji te re bikim. Zka gote serxardiyan ku ji min re odeyek ji odeyn nuh veqetne. L hevaln min dil xwe htin, ne xwestin ku ez wan berdim. Ji lewre min gote midr: -Ez niha naxwazim terka hevaln xwe bikim. i gava ew li vir n, d bne oda ku ro did min. Li ser v yek min dest pkir hemliya w j re nivs. Di nava du heftan de min xilas kir day. Heya w hng tkiliya min bi kurrn Ceml eto re gelek hindik b. Bi her away em dr hev bn. L titek b dil min, ez bi wan ve girda bm, ew j ku kurd bn. Ji lewre min xwe li ser wan berpirsiyar didt. Dema em gihan zndana Qony t de hin girtiyn kurd hebn. Yek ji wan Heyder b digot biraziy Husn paay Kor e. Ew xort gelek dihat nik kurrn Ceml eto. Rojek min got Felemez Ceml:Bira, dibnim ev xort hergav li ser cih we ye. Ez di avn w de neqenciy dibnim. Eger hn bi ya min bikin ewqas r medin. Felemez xwe pirr xeyidand, ji ber ku ew xort pismam jina w b, yan kea Husn Paa jina Felemez b. Ji lewre got:Her roj bi dehan kes tn cem te, em ji te re avnebariya nakin; l ev xort ten t cem min avn te bar nabin. iqas min xwest dil w xwe bikim, xwe pirrtir xeyidand. Min dev j berda nema guh day. ar roj bi nav neketin, w xort du hezar lreyn kurrn Ceml ji sendoqa wan diz. Hnga Felemez hat cem min alkariya min xwest. B ku gotinn w yn sar bidim ber avn w, min xwe xist nav gela wan. Ber min haya midr kir xort girtin kirin cihek ps l zor kirin. Ji aliy din, min axayn Kurdn Hayman berdan gewriya w. Pit ku wan j p xistin pita w got w birine w bide, ten sed lre j xwariye. Min gote, ne xeme, bila n may bide em giliy w nakin. Li ser v yek min gote midr xort berdan ez j hatim min haya kurrn Ceml kir ku xwe tev nedin. L cih ku reta min bigirin, dirj xort kirin,(eger ez ne a bim nav xort Zibr b) l dan ser w ikandin.
40

Lavelav: ji lavekirin t, dia.

59 www.amude.com

V yek di nava du s rojan de gelek xuy derd li dora min gihandin hev. Bi ev min ji xwe re qann dixwend bi roj stda dinivsn heq pola ji ks xwe dida. Nivsandina istdayn bela, raste gelek camr li dora min civandin; l baweriya wan bi min nedihat ku d bikarim bi kr wan bm. Di nava meha pn bi end stdayn ku min ji bo dozine bik nivs bn bi kr hatin. Li ser v baweriya xweddozan bi min xurt b, ji dil xwe sipartine min. Hnga min danna pol ji ks xwe rakir, i kes bixwasta stday linik min binivse pol xwe tann, ten nivsan bela b. Dema min heq pol da ser xuydoza, tir baweriya wan bi min hat li dora min civn. Hol, bi v away, ez bi kr gelek reben belengazan dihatim roj bi roj tir avn min vedibn. Bi ser van de eger rojek ez hewce bibama bi bihay stdan min dikar xwe ba bi xwedkim. Ji Kurdn ku surgn Denizliy bbn, bi nav Sed Vartoy xortek heb ku li nik Wal di nava mala w de dixebitn. Li ser dest Sed Vartoy Wal ez nasbm, her hal b jre salixa min dab. Tev ku Wal ez nedtibm, ten li ser salixdana Sed gelek bendewar ji min re rave kir. Gelek caran hin rojname digel Sed ji min re diandin. Gotib Sed: Gava Osman hewcey titek dibe, bila z haya min bike. Div xwe ji tu gotin daxwazan nede al. Ev Wal bi nav Xalid beg Kurdek b; l nedixwest kesek kurditiya w bizane. Nasna di navbera min Wal de gelek pde . Heya hin caran rojname digel kurr xwe El diandin dergeh zndan. A xwetir ev b ez pit hem Kurdn surgn bm Denizliy ten ji min re Kurd Osman digotin. i gava giliyek reben heba, an dozek wan biya mehkem dihatin cem min, bawer bn ku d bi kr wan bm. Na gava min nikariba bi kr wan bm, teqez min r ji wan nediguhart pita xwe nedida wan. Ez di v hal de bm ku rojek tlxirafek ji Hac Bedir beg hat, dibje:Ji bo civandina te, Zeynel Necmedn li zndana Mrsn wezaret miwafeqet kir, xwe ji bona hatin karke. Tev ku mala Hac Bedir beg li Mrsn b min dizan li wir d gelek bi rmet bim, min nedixwest ji zndana Denizliy herrim. Ji alk, di nava e-heft mehan de min dora xwe nasb xwe dab naskirin. Eger bima zndana Mrsn d bi rmeta Hac Bedir beg bijiyama; l li Denizliy rmeta ku min ji xwe re ar kirib. Tev v min nedikar bjim ku ez nai, t de nankor qencnebr heb. L Felek hezkir ku ez b hemd xwe neim zndana Mrsn li ya Denizliy bimnim, gelek west tehliyan bibnim. Ma b west tehl, derd kul knga em jn dinasin awan tne pehtin.
62 www.amude.com

nedana, di bin daran de diperritandin, ne dikar gil j bike, ji ber ku rya gil li p w digirtin. Na gava gil bigihata derve, alkar nabam dihat, dipirsn daw xwey gil derewn derdixistin didan mehkem. Bi v away kes nedikar giliy wan bike. Her kara ku ji w koma dizan re dihat roj di navbera 150-200lre de b, di nava hev de parve dikirin. Her roj di navbera 5-10girtiyan de dihatin zndan. Her yek ji wan var xwka xwe dida, sib serekn odan para xwe j hiltann y may didan midr serek qereqola zndan. Wan j niv ji xwe re digirt nv may didan serekn xwe. Ji v p ve girt berdidan din maln xwe pa vedigerrn. Li ser v j gelek pere distandin. Ereq, giya, afyon derbas zndan dibn bi bihak bilind dihate firotin. Bi ser van kiran hemiyan de ekere bi cz41 dilstin ku kara lstik digeha serekn odan. Ev titn han hin kirn b r bn ku di zndana Denizliy de ekere, b perwa li p avn me dibn. Min tkiliya xwe ji titek netan digel kes nedipeyivm. Ji ber ku bnbaiy jendirman ez andibm nik midr, kes tkil min ne bb min j nedixwest tkil kes bibim. Dirjiya rojn xwe bi xwendin gerr derbas dikir. Heya di gerr de j ez digel kes ne dimem. Her kes, Kurd, Tirk, midr, xardiyan hem ji min xwe bn ji qenciya min xeber didan. Di v nav de min ji xwe re kirina titek xwe dt b dudil dest p kir ku ew j: di ixul girtiyan xeber dan bi rroka wan mijl bn. Kireke hol, dikar zanna min pirrtir bike avn min tir veke. Ma jn hem ne ji tevayiya tecribane? kes bi derd n xelk re benddewar bibya di nizk ve ew dinasn. Ma min i dixwest ? Ji zann nasna xelk pve ne titek. Ji bo cara pn, bi ser xwe min dikir tkil derd n xelk bikim j hin tit hn bibim. Pit ku min qma xwe bi kireke hol an, kes qma xwe bi zanna min netann ku doza xwe ji min re salixdin rroka xwe ji bo min bjin pita xwe bidin zann alkariya min. Li wir gelek mirov hebn ku ji ber tinebna peran, an br nebirin, doza42 xwe nedispartin abkatan. Min dikar di van celeb mirovan de kesn ku alkariy ji min bixwazin bibnin. Ji lewre, ber ji bo ez bikarim wan berve xwe bikinim, min ji xwe re dus kitbn qann pk ann, wek:qann ceza, usul mihakimat cezaiye, qann meden. Pa min di nava girtiyan de da zann ku k stdak linik min binivse ez heq pl ji ks xwe bidim.
41 42

Cz: Qumar. Doz: Dawa, qeziye.

61 www.amude.com

jimar 2 an nav tirkan, qe ne ez Kurd d ji hev xwe bimana. Ma ne ber Kurdan gotiye:Dro bi nro. Min ev gotina hja ji bra kir cezay w ji bra kirin zde zde da.... Min bi nameyek sebebn ku p ez neandime Mrsn ji Hac Bedir beg re nivs di dawiy de got:Min ji hewa Denizliy hez kir, ev bn end meh min dora xwe nas, nemahezdikim j drkevim. Ji min re xwe t ku hepsa xwe li vir biborim. A rast, tit ku na zndana Mrsn ji min re nexwe rave dikir ew b ku min nedixwest digel pismam xwe Necmedn di zndanek de bimnim. end mehn ku me digel hev derbas kiribn em herdu j kiz kiribn. Raman baweriyn me gelek dr hev bn. Ji lewre em daw bi xeyd ji hev dr ketibn. Ma hewce b ku careke din xwe nzk hevkin? Ji nve xwe cerribandin ne kireke di cih xwe de b.

Du Bend
Gava ez m ode jimar 4 ya ku Kurd t de bn, b serek b. Koma wan ku nzk 60 peyay b ji rdimn43 Kurdistan n tvel44 gihabn hev; ku di navbera wan de bi tu away yekt tine b, ji xeyn ziman ku p dipeyivm. Ji wan nzka s peyay ji Mrdn bn, du s rspiyn wan hebn; l Birahm Hac Yaqb piya wan dihat. Zaza, pnc ji Hn s- ar peya ji Pran bn, di nav wan de x Emn kurr x Qasim piya wan dihat zann. Rekotan heft peya, Mela Edillay Biriy tev li p Bihadn kurr x Zlan din. Emer axa law Hisam ji mala axay Sor wek min bi ten b, kes ji welat w p re tine b. V koma hana tvel ji xwe re mezinek nedinasn rih rdim di can wan de bi awak ecb cih girti b. iqas ku bi dev digotin, ew Kurdin , mirov nikare bje, di nava wan de girkeke gelparz heb. Kurdn di zndana Denizliy de, bi v rew bn ku ez m nava wan, min xwest digel wan bimnim. midr zndan j na min a nav Kurdan ba dtib. Ew bawer b ku, bi na min, ew koma serberday ji xwe re seriyek dibne. Heyhat ku w kom tu ser nedixwestin, her gav b ser erpeze mabn, dixwestin her her wel bimnin. Bi qas du s emhan me bi xwe derbas kir. Tirkan nedikarn bela xwe di me bidin. Di v navber de midr zndan j hat guhartin. Li na mirovek jr, mirovek
43 44

rdim: menteqe. Tvel: mixtelf, ne wek hev, cih cih.

64 www.amude.com

Pit ghana tlxirafa Hac Bedir beg bi du rojan ji min re gotin ku d sibetir ber birbang min bi rxin binin Mrsn div ez xwe pk bnim. Gava Kurdn di zndan de dtin ez diim ji min re evek maye, hatin ji min xwestin ez eva dawiy digel wan biborim. A rast ez bi v bendewariya han dilxwe bm min pirtaln xwe rakirin oda wan. W ev heya sib em ranezan her li ser rewa wan dipeyivn. x Emn kurr x Qasim di nav peyv de got: -Ber tu wer bi demek du xort bi navn Necat Kazim ji pisaxayn Merdn li vir bn. Heya ew di nav me de bn, Tirkan nedikarn bela xwe di me bidin. Pit ew n hinek em andin. Dema tu hat, tev tu ne li nav me b, hinek xwe li ser me dan al. Ez ditirsim gava tu herr, dsa bela xwe di me bidin. Tu ba dizan ku kes ji me bikare wek camran giliyek bike, an tlxirafek binivse tine. Ma gava qewim em i dikarin li p wan bikin?. Min bi dilpaqij got: -We i div? Eger hn dixwazin ez ji we re du s tlxirafan binivsim t de hem kirn wan bidim ber avan. Eger rojek bela xwe di we dan, hn dikarin wan tlxirafan bidin, ez bawerim ku serwan p b iknandin. Gava min dt kfa xwe ji gotinn min re ann, min ji wan re ar sret tlxirafan da wan. Di tlxirafan de, awan serekn odan tev alkarn xwe girtiyn nuh dilnin xwk ji wan distnin awan rya gil li p wan dadidin. Midr zndan, nabam, serek qerxol zabit jendirman awa para xwe ji wan peran distnin guhn xwe li giliy sitembaran digirin bi ser ber min nivsn dan dest x Emn Birahm Hac Yaqb ku linik xwe verin heya roja wan t. Heya birbang em rnitin, jendirmey ku digel min bihata Mrsn nehat ez nebirim tirn. Pirr ne deng ttika tirn hat bi r ket. Mana xwe ez w roj nedim, min j ser xwe dan nivistim. Pa min ji serek qerexol zan ku raporek derheq min de li nik yuzbaiy jendirman bye. Bi ev dema t tefta qerexol ewraqa min li ser mas dibne raporra ku li nik w t br, dibje serek qerexol v mehkm menin derheqe w de raporek heye. Ewraqn min j digel xwe dibe li ser raporra ku li nik w ye ji wezaret re dinivse. Pit end rojan bersiv t ku min nenin Mrsn. Hol, li ser daxwaza zabit ku girt dilandin ez ji rya xwe mam; l min nedizann ka ev nen ji bo kara k xisara k b. Gava sibetir ez ne birim Mrsn, Kurdan nehit ku ez vegerrim ode jimar 2, digel wan li jimar 4an mam. Xwez ez careke din vegerrma
63 www.amude.com

end roj ne, her wek me li jor gotiye piy xuya kir. Ji gotinn x Emn xuya bn ku gelek tit dane ber avn xwe. Her tit dihate bra min, ten nedihat bra min ku x Emn sret tlxirafan bide dest midr serekn odan. Sibetir gava midr gaz min, ez m; x Emn ji Emer axay ernex pve hem Kurd li ser xwe civandi bn goti b wan: -Osman mirovek bi ser xwe ye ji welat w kesek digel nne, tev w yek dixwaze bi zor xwe li ser me bike mezin! Eger me mezinatiya her kes qebl bikira em ne dihatin vir. Tev ku me j re gotib, bi nav me mee cem midr, vaye dsa ! ma hn i dibjin? Hemiyan bi devek gotib; -Em naxwazin; l em i dikarin bikin? Midr kfa xwe j re tne dest w digire. x Emn bi bawer gotib: -Ez dizanim awan bavjim navbera w midr, ten dixwazim hn kes xwe nedin aliy w. Hemiyan bi hev re gotib: -Em kes xwe nadin aliy w,dest me bi te re ye. Pit ez li nik midr vegerrmEmer axay ernex haya min ji kir tevdra x Emn kir. Min dt hem bi pirrzin, rik xeyd ji ry wan dibare. x Emn Birahm Hac Yaqub hinek digel hev peyivn pa derketin der. Ji rewa wan xuya b ku dixwazin berve neyariy gaveke xurt bavjin. Min peyay xwe Xik Hesen xiste pey wan, ka i dikin, i dibjin digel k dipeyivin. Pit hinek Xik hat bi guh min de got: -Herdu n piya ode jimar 7 digel serek od hinek mijl bn. Pa hem serekn odan li wir ghan ser hev, hin kaxiz di dest hev de digerrandin dixwendin pa dudiyan ji serekn odan ew kaxiz birin ber bi oda midr n. xEmn Birahm ev e tn vir. Tu nema herdu hatin. Ji ry wan xuya b ku gunehkariyek kirine. Nema dikarn berve min binrrin. Hnga min her tit bra bir, min zan ku sret tlxirafan ghandin dest midr serekn odan, heya hemiyan ji min re bikin neyar. Bstek ne, min dt serek qerexol hat gote min: -Div tu nivna xwe bib ode jimar 7 an, pa em binhrrin, ka i bi te bikin. Gotin wek kufna mar ji dev w derdiket. Titek mezin dabn ber dil xwe; L min nedizann ka ez i bikim. Bdeng min nivna xwe and ode jimar 7an bi xwe j li pey nivnan m wir. Hemiyan bi avine neyar limin dinhrrn. Min dizan ku w bela xwe di min bidin; l min nedizan ka d awan ji dest wan bifilitim. W ev
66 www.amude.com

ehmeq nezan rnit. midr nuh ber qumsr pols bye ji pve na emir ji wezf derxistine, pa awan bye, anne kirine midr zndan. Ji ber ku midr nuh nezan gj b zabit jendirman dest xwe xisti b nava zndan her wek dixwest p dilst. Di v dem de em Kurd di nava zndan de bbn qiwetek ku girtiyn Tirk nediwrn bela xwe t bidin. L v yek pirr dom nekir, x Emn dest avte ben gellaciy hejand. Edata w, xwe nzk titek nedikir, ji drve av l dikir, heval berra hev didan ji alk ve l temae dikir. B ku di navbera min kes de dilmayn hebe, hew min dt di nava oda me Kurdan de bhna dubendiy t. Ji gelek devan bi hev re dihat bihstin:Ji bo i mirovek bi ser xwe were bibe serek od?. Gava ev gotin ketin guhn min, b ku dem ji xwe biborim, min gaz x Emn Birahm Hac Yaqb kir gote wan: Ez ji bo serektiya od nehatime nava we. Eger midr zndan rmeta min digire ne ji bo serektiy; l ji bo ku di girtina defteran de alkariya w dikim. Her serektiya od, we xwest. Min j qma xwe p an; na gava hn naxwazin, ez bi xwe j ava me. K ji we dibe serek, ez qma xwe p tnim. x Emn bi awak ku rik j dibare got:Ji xwe em qebl nakin tu serek od b. Bi ser de em qebl nakin tu herr nik midr j. Min bi zarek nerm l vegerand got: x delal! na cem midr tkiliya we p nne. Ew dine p min, ez diim j re deftern w saz dikim. B fiht x Emn ser ry xwe vvirand45, her wek hn bb b tevlok ne dibn. Her car rika xwe dixiste yek, bi zimandirj w dikir hem xelk odli ser dihvotin46, heya hem j re dikirin dijmin, di j re dib dost dirj yek din dikir. Ji ber ku min ev sinc47 t de nas b min li gotina w venegerrand. Ber w bi end rojan, b sebeb dirj Emer axay ernex kiri b. Min ber di nava xwe w de, pa li p hemiyan got ku:Ev kira w ne raste. Gava min dt guh nade gotina min, min got:Ez di v kira te de ji gellaciy pve titek nabnim. Ji peyak wekte re ez v yek rast nabnim. Raste hng deng xwe nekir; l qet ne dihat bra min ku w di bin ve err min bike bikare rihek rdim txe nava Kurdn girt.
Vvirand: keif kir, vvir: mekf. Hvotin: Tehrk, tewq. 47 Sinc: Exlaq.
45 46

65

www.amude.com

bkr heb ku midr titek ji dirav landina girtiyan nedidan. Ber w end caran ji min re gotib ku: ar zarokn w hene, mehiya w hindike tra wan nake. Midr ji dirav xwk landin dide hevaln w nade w. Nizane i bike!... Hng ez di dil xwe de bi qels psiya w keniya bm. L niha heye ku bikarim j destkewt48 bibim. Roja sisiyan ez leqay Ehmed hatim, min di avn w de dilovan didt. Nobedar hinek ji min bi dr ketin, ji ber ku ne bawer bn xardiyanek al min bike. Dema min ksa peyv dt, b tirs min got: -Va ye tu dibn dora landina min j hat. Tu awan dibn ku ez 25 lreyan bidim te, tu j nivseke bik bigehn Wal Xalid beg. Ber bi tirs li dora xwe nihrr, pa herwek titek xwe li erd bibne bi ryek ge got: -Tu dizan ew iqas neheqiy li min dikin titek nadin min. Ma i dibe gava ez nameyeke te bibim ji Wal re? Bila kes nizanibe, ez bibim. Ez dizanim tu min ji bra nak. Min dil w rihet kir ku ez nahlim kes ya di navbera min w da bizane. Qelem kaxit linik min tine b, w ji min re an bi diz da min. Divya b bi ev di avrj de binivsim, heya nobedar nebnin. W ev min ksa nivsna nameyek kurt di avrj de dt nivs. Ehmed xardiyan hat name bir ku bi dest xwe bide dest Wal. Servar nava zndan lihev ket. Midr, xardiyan, jendirme, serek odan tev wek darn ku bahoz p bilze, bhemd radihjn. Tevgerreke ecb heb, serek ode jimar 7 hat cem min. Bi aretek herdu nobedar ji min bi dr xistin. Bi dengek nerm got min: -Nivna xwe bibe nav Kurdan ji bra meke ku eger ne ji min ba w tu bikutana. Div tu qenciya min jibra nek. Gotin bi zor ji nava lvn w derdiketin. Tirseke mezin di avn w de diyar b. Min zan ku tra min cih xwe girtiye, ji lewre min l vegerrand got: -Ji bo w qenciya te, ez naxwazim ji v od herrim, div nivna min li vir be. Hn gotin ji dev me neqediya b ku dergeh zndan veb 30-40jendirme ek bi dest, li pey wan bnba Fehm li pey w nabam mezin ketin hundur. Midr pit hemiyan hat, reng j zer bb, durv w wek har ku xaliy bi ser de bjing bik. Hemiyan li nveka hewa

48

Destkewt: Mistefd, y ku xr j dibne.

68 www.amude.com

hem serekn odan hatin ode jimar 7 r bi r ev gotin yek wan gote min: -Tit ku te li ser me midr yuzba nabam nivs ketin dest me. Ji ro de bizane ku em te bi kran pere bikin. Te ar sed lre li nik midr hene, div tu hercar pnc lrey bn bid me. Pa heye ku bikar bi dayna perene pirr can xwe bikirr. Ten div bizan ku ji ro bi nde tu di nava zndan de girty. B haya me xwe tevdan mirin ji te re tne. Ez tirsiya bm, ku w ev bela xwe di min bidin. Mafir av wan ji sitandina perane, teqez d ks bibnim derba xwe bihingvim. Ji lewre min got: -Bae, her wek hn dixwazin. Rabm berkn min her du enteyn min vello kirin.iqas pere, qelem, kaxiz defter li nik min hebn birin. Du nobedarn hiyar danne ser min heya digel kes nepeyivim. Sib z dema ji xew rabm, herdu nobedarn min hiyar li ber ser min rnit bn. Herdyan ji min re dan zann ku div ez digel kes nepeyivim, na gava peyivm heq wan heye ku bi kran li min xnin. Kde dim herdu digel min dihatin, girt j hem ji min bi dr diketin, wek mirovek ku nexwe p re bbe, ditirsn ku xwe nzk min bikin. Her girtiyn Kurd, heye ku bi du s peyan ev kir nexwe hati b; l heriyn may ketina min a nav lepn tirkan ji xwe re serdest dizann. Xardiyanan j ev hesara han didtin deng nedikirin. Heye ku bi v ketina min dilxwe bn. B ivk pereyn ku ji min bihatana sitandin w titek bigehta destn wan j. Ber nvro ez andim nik midr ku ji pereyn xwe pnc lrey ji wan re bnim. Gava m nik w ry xwe tehl girtib li avn min ne nihrr. Min pnc lre xwest b gotin da min vtik ji min sitand, ber bi rkevim min got: -Tu dizan rewa ku ez ketim, b raman bi karan tu li pey hin mehkmn ehmeq di. Daw tuy berpirsiyariya hem kirn wan bik. -Ez ne hewcey ret te me. Y ku err eqiyanbike, w bikeve nav lepn wan. Te bi dest xwe gorra xwe kola rya giliy me kirin li p girtiyan vekir. Niha j herre cezay ehmeqiya xwe bide. -Bae em bibnin ka ehmeq k bye.... Min got, b ku li bende dayna bersiva w bimnim ji dar derketim. Pereyn ku min ji midr sitandin hem ji min birin. Xwarin j wan didane min, her wek dixwestin min dixwar. W roj ks neket min ku digel kes bipeyivim. Nobedarn min gelek hiyar bn. Nedihtin ku ez nzk Kurdan bibim, an kes ji wan nzk min bibe. Herc xardiyar min dikar digel wan serbest bipeyivim. Di nava xardiyanan de bi nav Ehmed yek
67 www.amude.com

 alkarn wan. Dema dtin min la wan nekir x Emn di ber xwe de bi dengek nizim got: -A rast me derheq te de ps kir, i bik heq te heye. Min l venegerrand, pita xwe day j bi drketim. Mirovek wek w ji gotin erm nedikir. Sibetir nabam hat tehqqat. Pirrtir bst ahidan min ann ber miheqiq. Gava rast hol j re ekere b, gote min: -Tucaran min bra nedibir ku di bin guhn me de gunehkariyn hol dibin. Ji bo em bikarin titek hja bikin, ez hewcey selahiyeteke firehtir im. Du digel wal peyivm, ro j d herim nik w li ser v yek mijl bim. Ez bawerim ku d titine ba bibin. S ar roj bi ser de n, serekn odan zencrbend, midr jendirme destgirday nikarin xwe tevdin. Servarek katib midr gaz min kir got: -Nabam ez j xwestim tehqqat. Min her tit j re got. Tu dizan dest min di van kiran de ne b. Wan pere dixwarin, ji bo i ez wcdana xwe qirj bikim, Sib dsa nabam t zndan, xuyaye d titek mezin bike. Min guh neda gotina w. Heye ku gava dt her tit ekere b, dixwaze xwe j drxe. Sibetir nabam hat li p midr gote min: -B van kesn zencrbend iqas mirovn ne ba hene navn wan bide min. Em dixwazin zndan ji neqencan paqij bikin. Min j re st nav din da ew lste da dest midr got: -Niha dosya van kesn zencrbend hazir bikin. Sib bi efeq re div bi tirn herin Aydn Izmr. Pa vegerr ser min got: -Div tu alkariya min bik da em nehlin li v zndan kes bte landin, cz bte lstin, giya ereq bte vexwarin girt bne ldan. i gava titek ji van b zka haya min bike. Bi v away zndan ji min re hate sipartin. Heriya min bixwasta dib, kes ne dikar bikeve piya kir gotinn min. B ik Kurdn me yn ku xirabiya min kiribn hviya neqenciy ji min dikirin; l min hviya wan a neqenciy kut. Careke din, her wek titek neketibe navbera me,min nivna xwe bir nava Kurdan digel wan rnitim. Gava ez vegerrm nava wan, hinekan xwestin kmasiyn xwe bjin; l min r neda wan bi van du s gotinan perda ji brakirin bi ser w rewa kirt bbav de berda: -Divyab ev tit hem nebin; l aiya hinekan ji me ew xeyd ar kir. Ez bawerim ku dsa titek nebye. Min bi xwe ew rewa kirt ji bra kir, div kes la w neke.
70 www.amude.com

zndan wek heleqek cih girtin gaz min kirin. Nabam hol dest bi pirsan kir: -Kurd Osman! te ev name ji Wal beg re nivsiye? -Er ezben, min nivs. -Tu dibj, jna te di xeter de ye, ma ew gotin rast b? -Er, di nava min mirin de titek nema b. Her gav ne dr b ku ez bme kutin. -K ne yn ku dixwazin te bikujin? -Hinek dixwazin min bidin kutin hinek j dixwazin min bikujin, tu nav kjan birr ji nav dixwaz? -Nav herdu birran. -n ku xwestin min bidin kutin ev in:Nabam alkar, yuzbay jendirman, serek qerexol midr zndan. Yn ku xwestin min bikujin: serekn odan tev alkarn xwe. -Sebeb? -Sebeb, ber du s mehan, gava xwestin min li v zndan rakin zndana Mrsn min sret s tlxirafan nivs da x Emn. Heya rojna xwestin wan binin da wan tlxirafan bidin gil bikin. Pa xeyd kete navbera min x Emn, w j sret ku min j re nivs bn dane dest midr zndan irkn w. Naxwazin diz rezliyn wan bne der, ji lewre div ez tine bim. -Diz rezliyn wan dikar bi ser ber bj min? -Hergav dikarim bjim hem gotinn xwe bi ahidan sbat bikim; l bi ert ku tu niha ferman bik bila serekn odan tev alkarn wan zencrbend bikin txin oda binerd. Hnga dikar her tit bizan. -Dikar nav wan bid min?. Min j re bst du nav dan. Hn em li ser lingan rawestbn ku lingn wan xistin zincran daxistin oda binerd. Pa vegerr ser midr got: -Ji niha bi nde, heya pirsn diqede, b haya min dest xwe nikar bid girtiyek. Gava bik mala xwe xerab dik, te bihst? Hnga bi ryek ge gote min: -Gorey dibnim gelek tu westandine, ro vehse, d sib bne tehqqat. Dikar bawer b ku d heq derkeve derve ser gunehkaran bik. Pit van gotinan digel bnba jendirman zndan di nav tirseke mezin de hit. Gava ling serekn odan zencr kirin, x Emn tev Birahm Hac Yaqb gelek tirsiyan ku ez navn wan txim nava navn serekn odan
69 www.amude.com

hevaln xwe re berda m mvanxan. Ber her tit ji xan re raxer49 divya b ku li nik min tine b. Pa min ne dixwest li taxa Ermeniyan rnim. Pit ku neh-deh rojan li mvanxan mam, yek diranker xaniy xwe tev raxer ji bo e mehan bela da min. A rast xelk Denizliy gelek xerbdost bn. Ev diranker ji du caran pve ez nedtibm. Gava zan ku ez li odeke raxist digerim, wek dostek kevin gote min: -Min xaniyek li Aydn heye. Hergav bihar diim wir nzk mala xezr xwe e mehan derbas dikim. Tu dibn di v de minetek nne. Gava tu bixwaz t de rn, b ik qenciy bi min dik. Ber hatina min eger vedigerr welat xwe kiltan bide filankes (nav berberek da min). Xan du ode tev raxer, nivn firaqn xwe bn. Tev sipasan min qenciya diranker qebl kir t de rnitim. Her roj ber roava bi end deqqan em tev li taxa Ermeniyan dicivn ser hev. Ji al dareya pols yek dihat navn me dixwendin ka k ji me windaye. Ji hinekn ku desteng dibn re me xebat ar dikir. Heya hinek ji wan bi haya midr pols din li gundan dixebitn. Rojek li mala wal min midr pols dt. Bi nav akir beg yek Kurd b. W j wek wal bi Kurd nedizan;l situxwar li Kurdan dikir. Pit min akir beg nas, hem kar me ku diket aliy pols b west diqedn. Em Kurdn li bajrr her roj din civana pols, end yekn li gundan, li heft carek dihatin. awa deftera pols heb, min j defterek bi nav Kurdn sirgn girtib. Min cih, xebat tevgerrn wan t de dinivsn. Gava ji kurdan yek xuya nebya ji min dihate pirsn. Ji lewre ez agah hemkir tevgerra Kurdan bm.

Bbext
Bi derketina ji zndan min bawer dikir, ya ku di navbera min x Emn Birahm Hac Yaqb de bi carek mir qediya. Dsa ez bawer bm ku rika di dil wan herdu camran de nava di warn zndan tij dikir; l dema derketin derve erd fireh b snor, ew rik d di firehiya derve de windabe. Pa min aiya xwe nas, sngn ku rik dihewnin iqas erd li xwe fireh dibnin, rika xwe ewend mezin dikin km caran ew rik b gor50 diin.
49 50

Raxer:Tit ku li malan tte raxistin. Gor: Qurban, dehiye.

72 www.amude.com

Herwek min dixwest ya by ji bra bikim, ne bi dil x Emn b. iqas ku li p min qella dikirin, li pit min digot: -Camr hesab me pvazek nake, em avtin pit guhn xwe. Bi av min ev ji ldan girantire. Ji v gotin xuya b ku x Emn ya di dil xwe ne avtiye. J re ksek div ku careke din bi min ve de; nema min ew ks diday. Ji memrn ku girt landibn ten midr serek qerexol dan mehkem Nabam bik yzba di tehqqat de xwe ji berpirsiyariyxilas kirin. Min nedikar sbat bikim ku ew herdu di xwarina peran de irk midr serek qerexol bne. Pit hinde lhatin ji min re, ne rastb ku rika xwe ewend pve bibin. Ji xwe hergav memrn bik dikevin gorra xwe mezinn xwe, vcar j wel b. Zndan ji diz zorbazan paqij b, nema kes dikar dere r bie. Her meh car nabam mezin dihat gaz min dikir li p hemiyan digot: -De bje beg Kurd, ka titek hewcey gil di nav zndan de heye? Selahiyetn ku Anqer dabn min h di dest min de ne. Kirina gelek titan ji dest min t. -Van end gotinana pita girtiyan dikand, kes nediwr ser xwe hilde. x Emn Birahm Hac Yaqb j di nav xrnexwazan de sern xwe nizim girtibn nedikarn xwe tevdin. Dikarim bi dilek rihet bjim ku di nava sala ku bi ser v guhartin de bor, heya bi qanna Efw em ji zndan biderketin titek derer neb.Girtiyek ji hal xwe gazin nedikir. Dema neheqiyeke bik li yek wan dibn, zka min xwe digihand ew neheq li ser w radikir. Saleke me hol bi xwe bor. Heye ku ji bo yn wek x Emn ewend nexwe b, ima ku nedikar xwe tev bide. Ne ji siniy w b ku wek qencan raweste. Carcaran dihat giliy hin hevaln xwe yn duh dikir bi her away ez li ser wan dihvotim. Ji ber ku min siniy w ba nas b bi xwe min l vedigerrand digot: -Ez bi pirsim, gava rast be ez retan l bikim. V gotin hviya w ya tevlokiy dibin de dibirr b deng dima. Gava ef hat her mehkmn siyas tev berdan; l mehkmn edl kirin du birran.Yn ku cirma wan ber rea x Sed bn berdan; l yn ku cirma wan pit re b bernedan. Li ser v yek Birahm Hac Yaqb tev het kesan ji xelkn Mrdn di zndan de girt man. Em n ku berdan, nehitin ku em vegerrin welt. Li nav bajrr xaniyn Ermeniyan vala bn, her s ar peya j me xistin xaniyek. Midr skan qedra min girt xaniyek ba da min got:Heye ku pdetir we li vir dihlin, bila ev xan diyariya min be ji te re. Min j re sipas kir xan ji
71 www.amude.com

-Raste tu t nagh, ji ber ku dil te paqij e. Tu nizan em bbav li ser te i i difikirin!... -Tu k? -Ez, x Emn Birahm Hac Yaqb hin dvikn wan. -Birahm di zndan de ye, ma i dikare bike?. -Guh bide min, ez rrok di ser de ji te re bjim:Pit em ji zndan derketin bi pnc-e rojan Hac Birahm biray xwe Ysif and pey min, ez m zndan nik w ji min re got:-Osman Sebr mirovek b, kesek ji welat w digel tine b, di zndan de serdest li me kir, ev e li der ve j bye mezin Kurdn surgn. Em dixwazin j re belayek arkin heya dsa vegerrnin zndan, da bizane mezinat awa ye.(Pa dest avt berka xwe pnc lre dan min got): -Li derve sesareke bi lox kirrne, ew bidin te. Fekeke kevin txe ber ll pde bierpne, pa evek li ser rya Osmn raweste, tu ji w xurttir, dema t ear bavje ber ling w, bi herdu destn w bigire bike gaz. Hnga polsek heye, me ew dtiye pere dan, w di gaziya te were. Dema pols dibn bje: Osmn ear bi min de erpand, xwest min bikuje,fiek qelp derketin. Hnga d w bigirin bnin zndan. W gav were cem min, ez pnc lrey din j bidim te. Ev bn bst roj ez her roj diim zndan du taynan didin min. ear li cem min e pols bi min dane nasn, ya ku maye ten kirine. -Niha ear li cem te ye? -Nzk mala te min di xirbek de veartiye. -ima heya niha we nekir? -Heya niha em hewcey pols bn. Ber du rojan pols dtin duh ez birim nik w p dane naskirin. Civana me ev bi roava re b ku li bende vegerra te ya mal bimnin her wek me daye av xwe bikin. L niha Xwed avn min vekirin min kirtiya dil xwe nas. -Tu dikar ear ravey min bik? -Were ez niha bidim te. Bdeng em di rex hev re men. Hemd wek zarokn gunehkar di ber xwe de dinrrn, nedikar ser xwe hilde li avn min binhrre. Dema em ghan kolana ku t de rdinim, Hemd di nava xirbek de ear bi derxist da dest min. ar fekn qelp t de bn. -Hemd! gotina te rast e, l tu dikar li p pols van gotinan bj?. -Li p Xwedj dikarim bjim.

Di nava girtiyn Kurd de li cem me ji xelk Xarpit yek ten heb, nav w Hemd b. Hemd pit ghana min a Denizliy bi pnc e mehan ghab wir. Ji ber tine bna per r gelek li zndan qerexoln ser r mab pirr teng, belengaz westn dtib. Dema hat gha zndana Denizliy bi nav cilan hin xirpal li ser bn ku ginc t de dihatin xar. Mitla51 w ji potn ser milan ne nuhtir aktir b. Gava hatin min pot mitla w ewitandin j re hineke nuh dan. A rast gelekan ji girtiyn Kurd diln xwe bi Hemd andin alkariya w kirin. Ji w roj de carcaran min ji hal w dipirsn dest alkariy dirj dikir. Ew bi xwe j ne xortek avpehn b, i karbna dikir destgirday rnedinit. Ji her tit pirrtir xurtiya zend bendn w hn j pirrtir xurtiya di avn w de diket ber avn mirov. Pit em ji zndan derketin Hemd di reweke ba de xuya dikir. Tev ku tu xebat ne dikir, ciln w, reng ry w ak bn durv tran p diket. Rojek ez di kolanek re diborm, min Hemd dt, gn w zer mada w ne ba b. Min xwest bizanim ka i bela w ye. Bi xwe min j pirs: -Hemd! dibnim tu ne li serhev, i bela te ye? eger desteng dikarim alkariya te bikim. B ku di cih xwe de tev bigerre ser xwe hilda li min nihrr. Heya ez xwe bim ne mikne ku w nhrrn ji bra bikim. T de ji opn neyar dostaniy, rik hezkirin, qencbr nankoriy hem bi hev re dixewinn. Bi dengek hezok gote min: -Hemd, bbav kurreder e. Hemd b eref wcdan e. Hember qenciyn te dixwaze xirabiya te bike, h dixwaz alkariya w bik? Ber ez t negihtim ka i dibje. Hat bra min ku ji hal xwe ne xwe e xeyidiye ji lewre hol dibje. Bi zarek xwe min got: -Kes nikare li ser erefa te titek bje. Ez tu caran bawer nakim ku tu neqenciya min bik, eger hinekan wel gotibe derewan dikin. V gotina min wek qirbacek ew veciniqand. Da xwe rab ser lingan bi dengek hik got: -Ez dibjim Hemd b eref e, kes bbextiyan li xwe nake. Hemd ne Kurd e, bbav e. -Kurro i li te qewimiye heya hinde rr bbextiyan li xwe dik? -Ez rastiy dibjim. Ez mirovek bbav im, hember qenciya te, ez bi xirabiya te fikirme. Ma j meztir beref dibe? -Ez dihem gotinn te negihtim nizanim tu i dibj!...
51

Mitl: Lihf, yarxan, bi Kurd j re gelt j dibjin.

73 www.amude.com

74

www.amude.com

bawerim ku endek ji we ji rya mal diman. Tev ku ez ba dizanim, ew mirov hjay cezak hol ne j, dil min negirt ku xirabiya wan bikim. Min xwest wan bihlim ji wcdana wan re, heye ku li xwe vegerrin. Xwed me hemiyan li ser xr bigehne welt careke din avn min wan bi hev nexe53. Div zanibin ku i gav b, dikarim giliy wan bikim, ear di dest min de Hemd li p we dibje. Pit v hn nikarin xwe ji ahidiy re bi nde bidin. Hemd tu dikar her tit bj. Hnga Hemd dev xwe vekir rrok ser bin ji wan re got. rrok opeke xurt di nav guhdaran de hit. x Emn rrok ser bin nkar kir got: Hemd derewan dike. Eger Birahm Hac Yaqb biray xwe tev hin xelk Mrdn xistine nava titek hol j, min bi xwe haya min j nne. Hemd hember v gotina x Emn got:Bila Ysiv Hac Yaqb bi telaqan sond bixwe ku ev ear bi dest xwe ne daye min eva din ez bi pols ne dame nasn. Ysiv b ku sond bixwe got:Hemd bbaveke, derewan dike B ku bersiva Hemd bibhze terka me da . Li wir Kurdn me bn du birran. Hinekan digotin, raste hinekan digot, derewe. Bi v away em ji civana pols vegerrn, van herdu birran yek nedikar y din serwext gotina xwe bike. Sibetir x Emn hat mala min xwest dil min ji xwe saf bike. Pit silav ji min pirs: -Ma tu gotina Hemd bawer dik dil te ji min xirab dibe? -iqas der tkiliya te bi v bbextiy reheye nizanim. L rastiya ku j ik nebe, Ysiv Hac Yaqb ear daye Hemd. Ma te duh ned Ysiv nedikar li me binhrre, pa ji ber sond rev. -Raste Ysiv bi w rev xwe xist ber ik. -Rast be, derew be, div em ji bra bikin. Di ber de Kurdan gotiye: kiro bixwe kiro, xirab kiro bixwe kiro. Gava x Emn linik min durv gunehkaran p diket. Titn di wcdana w re diborn, li ry w diyar bn. Nhrrnek mirov agah hal w dikir. Pit du rojan Birahm ande p min, ez m zndan nik w. Bi dengek qels ji min re got: -Hinek xeyd ketib navbera Ysiv me Hemd. W j rabye derewek li me kiriye. Di v tu bizan em ne xwediy w kir ne. -Birahm! min ji x Emn re j gotib; rast be derew be div em ji bra bikin. -Siheta te xwe, giliy kes meke, bihle ji Xwed re.
Xuyaye Xwed dia min qebl nekir ku di sala 1943an de Birahm Hac Yaqb hat hec. Li am bihstib ku ez li am me, hat cem min, em li ser rojn bor peyivn, b ku la w bbextiy bikin.
53

-Bae, ji kes re mebje. var dema em diin civana pols ez te hevry52 x Emn bikim, ma tu qma xwe bi v kir tn? -Er eger ez qma xwe p nnim, mana xwe ez derewan dikim. Min ear digel xwe bir ku servar li civana pols em hev bibnin. Servar ez hinek ber wext m, Hemd ber min hatib. Di avn w de opa girreke xurt xuya dikir. Kurdn me yeka yek, didu didu dihatin. Gava min ear bi da dest hikmet Hemd zanna xwe bigota, x Emn tev pnc-e peyan ji xelkn Mardn dihatin girtin, ku Ysiv biray Birahm Hac Yaqb yek ji wan b. Ez gelek diramm, x Emn Birahm Hec Yaqb hjay hercezak bn; l gelo her e peyayn din ku bi koran di destn wan de bbn alet, hjay cezayek hol bn? Bersiva v pirs ser min dielqand. Di nava me vegerra welt de gelek nema b; ma rast b ku ez bibim sebeb vegerra hinekan?! Min li p xwe, li welt, hin hviyn xoewst hebn, ma gelo, n ku bihatana girtin jre ew celeb hv tine bn? Eger bihatana girtin, hviyn wan nedimirin? Dema di ramana xwe de ghane v war, titek hat bra min p re cendek min leriz!... Evn ku bihatana girtin her yek wek min d, jin, xwk zarok hebn. Gava hevaln wan bina ji xelkn wan re bigotana ku ji ber i sebeb careke din hatine girtin, heye ku wan xelkn av li r bigota: Xwed ji sebeban re nehle, b ju zanibin peyayn wan gunehkar in. Ji xwe mirov guneh xelk xwe nabne. Ma gelo, nifirrek ji koza dil dana ber avan rast b? pa, gava ez di guneh wan neborim, camr li j diman? Ev bn titn ku w bst di bala min re born dil cendek ji min rahjandin. Gava ez m civana pols, di ramana xwe de gihabn v war. Ji lewre min kirina gil ji dil xwe avt, ten divya b ez x Emn hevaln w fedkar bikim bitirsnim, heya dev ji kirn hol berdin. Dema hem ghan ser hev min mza hemiyan girte ser defter da pols, ber ku ji hev belav bin min bi dengek bilind gote wan: -Du s gotinn min hene, ez hv dikim hn guhdariya min bikin, heya rastiy bizanin. Pit ku hem wek govendek li dora min rawestn, min ear ji berka xwe derxist ravey hemiyan kir di p re ev gotin kirin: Gel biran! hinek ji we v eara han dinasin, ji ber ku wan ew bi dest xwe kir ye. Dsa ew kes dizanin ku ji bo i hatib kirrn. Eger min bixwasta w bidim dest pols Hemd j heriya dizane bje, ez
52

Hevr: yek rbar d kirin.

75 www.amude.com

76

www.amude.com

Pirrtir bst peyan ji me w bi dereca pn dudiyan li tirn siwar bin. Eger ev camrana tev ji kerema xwe li dereca sisiyan siwar bin w ferq bidin hevaln belangaz, w tra wan bike zde; hn i dibjin. Hemiyan bi dengek gotin: -Gotina te raste, em bikin. Ber her kes min ferqa navbera dereca pn ya sisiyan da, pa her hal wan xwe ferq dan, tra belengazn kir tetek j zde b. Ji ber ku ber du mehan Hac Bedir beg b rehma Xwed, divyab li ser rya xwe herrim Mrsn mala w serxweiy bidim Xatna w. Ji lewre min xatir li hevalan xwest sibetir m Mersn serxweiya Xarna rehmet. Pit ku du rojan li Mrsn mam, hatim Eden ku bi tirn bm Rihay. Di tirn de min birrek ji hevaln Denizliy tev x Emn dtin, hem herwek me tifaq kir li dereca sisiyan siwar bibn, ez j ketim nava wan. Min pirsa birr may kir, gotin,w pit du rojan li Denizliy bi r kevin. Gava tirn gha dsa Gawir Dax, x Emn gote min: -Qedr beg kurr Ceml paa tev xanima xwe di v tirn de vedigerre welt. Min j re got ku tu digel mey, hez dike te binase. Eger te div were ez te bibim cem w. Ez x Emn n dtina w, pit silav, pirsa pin ku li min kir ev b: -Pit Tirkan herdu apn te kutin, ma tu netirsiyay? Ber Qedr beg bibnim, min gelek begn bajarr dtibn ramann wan dinasm, ji lewre ez ji pirsa Qedr beg ya epel kiz54 nebm. Ji pisaxayek er re ev gotin zor giran b. Di nava eran de ji bo camran v gotin mnin ser ziman xwe. Pirsn hol bi bersivine hik li xwediyan vedigerrin. L ji ber ku mentiqa bajarriyan ne wek ya eran b, dikarn pirsn hol xav bikin. Ji lewre min bi nerm got: -Na ezben.Bi kutina apan nikarin me bitirsnin. -Mana xwe, dil te heye ji bo welat xwe bixebit? -Er, ji koza dil ji her kes pirrtir dikarim bixebitim. Kfa w ji sergermiya min re hat. Serek dirj li ser Kurdn sirgn peyiv, nemaze li ser Masm kurr Hezret. Pa em ji hev qetn bi ert ku careka din pit Heleb em hevd bibnin. Pit tirn ji Heleb derbas b, ez careke din m nik Qedr beg em li ser away xebat di nava welt de peyivn. Me tifaq kir, pit ku em her yek di cih xwe de hin hevaln xebat arkin div em destn xwe bidin
54

Xwiya b Birahm ji Xwed pirrtir ji gil ditirsn. Ji lewre min got: -Ez ne gil dikim ne j kes disprim Xwed. Ez bawerim ku bi carek t born aktire, ne wel ye? -Bel. Ev bn du car bi qenc tu avn me diken. Hol, li dilxwe ez Birahm ji hev qetn. L Ysiv, nedikar ser xwe li ber min hilde, iqas ez didtim opa gunehkariy ji ry w diyar b.

Vegera Welt
S mehan me hol, surgn der zndan, li Denizliy born. Ro bi roj yekt birat di navbera Kurdn me de aktir dibn. Pit me s mehn xwe der zndan temam kirin, rojek midr pols ande p min got: -Destra vegerra we hemiyan hat, ji ro bi nde hn dikarin vegerrin welat xwe. Y ku heq rya w tine be div bimne heya dara skan li Anqer j re alkar dine. -Y ku heq rya w tine be, iqas div bimne heya alkariya skan ji Anqer b? -Du meh- s meh, pirrtir w najo. Dikar nav wan bid min da ji bo wan hinivsim Anqer. Pit min j re sipas kir, ez vegerrm mal. Di nava surgnn me de pirrtir deh belengazn hebn ku ne dikarn heq rya xwe bidin. Ji sib heya var xebata ku dikirin tra nan dan wan nedikir. Ji bo van belengazan arek divyab ku li erd nemnin nekevin bin rehmeta skan. Servar min ber xwe da cih civana pols. Pit hem ghan ser hev min mizgna vegerr hol da wan: -Gel hevalan! destra vegerra welt hat. K ji we dikare heq rya xwe bide bila nav xwe bide min, heya j re zna vegerr ji midr pols bistnim. Gava min hem nav nivsn, diwazde kes li erd man ku heq rya wan tine b. Ji van ar heban nv heq r heb; l hetan bi carek titek tine b. Hnga bi end gotinan min alkar ji bo hevaln belengaz xwest got: Ji me Kurdn li Denizliy 48dikarine heq rya xwe bidin 12kes ji belengaz d li bende alkariya skan bimnin. Ez bawerim ku terka van kirin n me ji rmet ye. Kes dewlemend di nav me tine; l titek heye gava hn bikin em bikarin p hevaln belengaz bigehnin welt.
77 www.amude.com

Kiz: Aciz, Xeyid.

78 www.amude.com

Ber ez vegerrim welt van memran ji hem gund mixtaran re dabn zann ku, di vegerra min a sirgn de, i kes were dtina min, d neyar dewlet bte nasn. Ji lewre gava ez vegerrm welt, kesek ji er ne hat dtina min. Dema li ryan avn hinekan bi min diket, bi sernizm ermisar silav li min dikirin nedikarn ser xwe hildin li min binhrrin. Rewa axayn may ku li sirgn vegerrbn ji rewa min ne aktir b. Hikmet gund xulamn wan berda bn gewriy li ser wan mehkeme vekiribn. Hemiyan dest bi ber xwe de berdabn wek rebenan hviya xelasiy ji titek nediyar dikirin. Axayek bi rmet di welt de nema b, nemaze malbata me ya Hac Bedir beg serek Reyan. Ji ber ku ber ev herdu malbatn han di rdim de gelek xurt bn, hikmet ji dil err van herdu malbatan dikir ro bi ser wan ne dixist. iqas min dixwest dil xwe xwe bikim, ku rew hol namne w aktir bibe, min di ser xwe de ji ramaneke hol re cih nedidt. Her gav rastiyeke tehl dihate ber avn min ku: di welt de ji bo axan cih nema namne. Li dera han titek heb ku sity min bi ser rzana axatiy de xwar dihit, ew j ramana xebata welt. Hng min ji axan pve kes bikare ji bo welt bixebite nedidt. Bi v ramana a, min xwe berve axan didan, ji bo demek be j, min mayn xurtbna axan dixwest. Pit vegerra welt bi end rojan ez ji bo hin karn xwe m qezay. Li wir min hevalbend xwe Zeynel beg dt. Ji ber ku ev camr wek biray xwe Hac Bedir beg mr dilgirs b, ji rewa welt malbata xwe bhv mab. Ji roja ku Hac Bedir beg b rehmet, hem era wan wek ern may, nemaze xulamn wan n nav mal li ber wan rabbn, err berberiya wan dikirin. Di hevdtin de ez digel w peyivm min rewa rdim, xasma hal herdu malbatn me dr dirj j re salix da di dawiy de got: -Hol bi avpehn guhdann titek nakeve dest me. Li ser v hal rawestn w roj bi roj me bi nde bide. Eger tu bi ya min bik, bi i away be, div wek ber malbatn me destn xwe bidin hev ser van memran biknin rdim di nava lepn wan de xilas kin. Hn di nav eran de kesn ku hviya camriy ji me dikin gelekin, bila em hviya wan di xwe de nekujin. Zeynel beg, ser di berde guh li min b. Kesereke kr rana bi dilek ikest gote min: -Ma em i dikarin bikin? ro hikmet bye dijmin me xelkn me neyariya me dikin! Hac Bedir ukr j mirin, ma i ji dest me t?
80 www.amude.com

hev xebata xwe bikin yek. Li ser v me hin parola dan hev, heya her yek ji me andiyn din binase. Dema tirn giha Kaniya Ereban me xatir ji hev xwest ji hev qetiyan. Ez bi nasna Qedr beg gelek dilxwe bm. Ji roja min Husn Hilm Atk berda b heya Qedr beg raste min hat, kes digel w li ser welat welatniy bipeyivma raste min nehatib. Pa Qedr beg ji kurdn sere ji xortn ku ber li Istanbol di cemiyeta HV de xebit b. Min dikar ji tecribeyn w gelek destkewt bibim, an wel dihat bra min..... Li Kaniya Ereban min otomobl girt m Rihay. Kes ku ji tirsa hikmet bihata prgna min tineb. Ji xwe min vegerra xwe ji kes re nedab zann. Li Rihay min hespek xwe girt p m welt.

Rewa Malbat rdim

Di jna er de, awan ku serek er her tite, bi na w j her tit die. Rewa malbata me j, bi darvekirina ap min ukr, bi carek ps bb. Eger yek ji me bixwesta avn xwe deyne mezinatiy, divyab ji nve bixebite ji xwe re dost hevalan ar bike; tev ku pitmriya hikmet ji xwe re pk bne. Ji ber ku b alkariya hikmet mezinat ne mikn b. Ji xwe malbata me di ber de ne yekdest b. Ji roja min avn xwe vekir de, di nava malbat de, ji bo serektiya er du bend heb err hevd dikirin. Dema herdu apn min hatin bi darvekirin ez j du salan ji welt bi drketim, berbern me n di nava malbat de ji nve ser hildan di nava er de ji xwe re heval ar kirin. L ji bo bikarin mezinatiy bikin, ew hewcey pitmriya hikmet bn, ku ew j ne mikn b. Memrn hikmet ku alkariya mezin bikirana, ew bi xwe bbn mezin rdim welat li ser rzana er digerrandin. Ji lewre kama berbern me di nav malbat de neb ser. Pit derketina me ji welt, ji mal milk me gelek tit bi n xwe de hitib. Memrn hikmet ku di rdima me de bi cih bbn, bi alkariya mezinn xwe gelek bi gengaz55 na me girtibn ji mal milk me destkewt dibn. Bi v away dema ez vegerrm welt, ji xwe re neyarine xurt dtin. Her wek neyariya neyarn er tr nekiribe, neyariya memran j bi ser ve zde dib.
55

Gengaz: hsan, rihet.

79 www.amude.com

peyda kiribn. Ji bo me bikariya baweriya dostan bi xwe baniya, divya b em yekdest xurt bin. Her Zeynel beg ji dil yekdest dixwest; l baweriya w xurtiy tine b, an dixwest ku xurt b west xebat, j re were ber destan!. L heyhat ku b west, dana bihay w du ta, xurt nedihat ber dest lingn me. awan ez Zeynel beg civn, wel j em ji hev qetn. Ji ber ku w di xwe de xurt bawer ne didt. Dixwest raweste heya ber neyar derba xwe li w dixe; pit ku neyar derba xwe lda, mirov i dikare bike? Gava ez ji qezay bi rketim, memran hin peyayn xwe, ku err Zeynel beg dikirin, andin cem min serek bi min re men, Ji min hv kirin ku ji Zeynel beg bi drkevim. Min bersiveke hik da wan mirovan rrok ji Zeynel beg re nivs dsa j hv kir ku were ser gotina min. L knga tirsok bi dildan dtina rastiy dikirin xurt bibin. Bersiva ku Zeynel beg dab min ev b:K bela xwe di min bide, ez w bisprim Xwed. Pit end rojan dsa ez m qezay. Dema ez Zeynel beg rbar hev bn, min j re rroka ku qaymeqam neyarn w andine cem min ji min hv kirin ku ez xwe tkil navbera Zeynel nekim bi ser ber j re got. Dsa ji min re j got:K bela xwe di min bide ez w bisprim Xwed. Hnga min bi zaravak tehl got: -Gava tu xurt by Xwed nedihat bra te, heriya te dikar te bi neyarn xwe dikir. Hng j wan ji rebeniya xwe tu dispartin Xwed. ro j te daye ser rya qelsan mafir tu dest nab xwe Xwed al te nake. Ma knga bi gotinan dil Zeynel beg xurt dibn. Dsa b ku em bigehn dawiyeke rast, em ji hev qetn ez vegerrm mala xwe. Du roj bi ser de nen, hew min dt peyeyek Zeynel beg hat ev xeber an:eva d depoy ekan vekirine tde bst tifing dizne. Sibetir qaymeqam da ser opa dizan tifing di nava xirbek de veart ddin. Ji bo v Zeynel beg tev du biraziyn w girtne, biraziyn w xistine bin daran ldidin. Zeynel beg ez andim cem te ku tu di gaziya w herr dibje heriya Osman bike ez dest xwe bidim. Her ji bo mal, bila xeman nexwe, hem di ber dest w daye. Hng bi min re bawer b ku Zeynel beg rast nas bi dilxwe ez w var, tev ku baran b, m qezay. Min rrok ser bin hn kir. Y ku depo vekir t de tifing diz qaymeqam bi xwe b. Kama w di v kir de ku ji hikmeta Anqer re bide zann ku Zeynel beg ev tifingn han ji bo sazkirina rek dane dizn. Pit ku me tehqqata jendirman derew da ravekirin, min du tlxirafn xurt dan Anqer her tit bi zaravayek hik da zann. Pit du
82 www.amude.com

-Zeynel beg!(min bi zaravak hik got) te div Hac Bedir ukr her gav ji te re xwe bin heya bikar di welt de rmeta xwe biparz!... We n, ro ez te hene. Eger tu bi rast dest xwe tx dest min, her wek Hac Bedir ukr destn xwe dabn hev, em d bikarin tevgerra welt wek ber txin dset xwe ser van memran b dijwar biknin. -Osman! ev e hikmet bye neyar me, ma em i dikarin bikin? Ma tu bra nab ku neyarn me gelek in! i gava em hikmet li hevkevin, ew neyar w xwe bidin aliy hikmet w me peran bikin. -Zeynel beg! dibnim avn te b err tevgerr ikestine te qma xwe bi bindestiy aniye. Raste, ro hikmet neyariya me dike; l em niha naxwazin err w bikin. Ten me div bi yekt dest hikmet ser van memran biknin. Dema me xwe di rdim de xurt kir, w hikmet bi avek din li me binhrre. -awan em dikarin xwe xurt bikin?. -Ne ewend dijwar e. Mal min nema, tev y apan min ket dest hikmet; l ji ber ku dest navtin mal te, h gelek e. Eger tu mesref r gerra min bi comerd bid, ez d herim Anqer, li wir h gelek dostn Hac Bedir beg hene, d bikarim bi dest wan dostan ser van memrn diz talanker biknim. ro di v rdim de waliyek, du qaymeqam, e midrn nahyan end zabitn jendirman err me dikin. Eger me ev hem bi carek di welt de avtin, nema kes dikare li p me ser xwe hilde. Hng em w di nava eran de ji xwe re gelek dost heval ar bikin. Gava min la peran mesref kir, can Zeynel beg bi der ket. Bi qas ku Hac Bedir mr comerd b, Zeynel ewend tirsok ikos b. Ji lewre bersiva min hol da: -Ez ne bawerim ku em bikarin evqas memr bi carek ji vir bavjin. Em binhrin ka rojn p me di nav xwe de i ravey me dike. -Eger em bikarin hinekan bavjin dsa hja ye. L gava em rrok bihlin ji rojn p me re, teqez em w t de xewnine ne ba bibnin, ne titek din. Zeynel beg ne dixwest bi gotina min bawer be. Tirs avn w ikandibn, nema dikar di rewa welt fda hikmet ba bigh, got: -Hele em binihrrin ka i dibe? W ez sergerm serhik didtim, min ew tirsok reben didt, ji lewre ne mikn b ramann me her duyan bibna yek. L ji bo parastina giyan herdu malbatan ji yek destiya me pve titek li p me nema b. Ber j serekn malbatn me, ew rdim, bi yekdestiy xistibn dest xwe. L di v r de bi qas ku ji xwe re yar heval ar kiribn, ewend j neyar
81 www.amude.com

-Heya niha min nedizann ku di nav welat min de bi destn peyayn hikmet ev gunehkar dibin, an di v celeb de mirov hene hikmet temsl dikin. Ez ji te venarim ku ez nikarim ber kirina tehqqat van kirana, her wek bne, ji Anqer re binivsim. Gava ez binivsim ne dre ku min bi alkariya axan tham bikin. Ez bawer dikim ku tu bi xwe v yek ji min re naxwaz. Li p min ryek heye ku div ez li ser w r bimeim, ew j rya rastiy. Eger hikmeta Anqer dest min da min, ez herwek wcdana min hildigre tehqqat bikim. Na dema dest min nede min, d hng dev ji tehqqat berdim herim mala xwe, dikare yek din bine na min. Bi van gotinan ez mifeti milkiy ji hev qetn. Di rnitina pn de min ew serwext kirib, hinek dil min ge bb. Hviya serdestiy li p min xuya dikir. Ser end rojan arek min rya xwe bi cih mifeti dixist j dipirs ka bersiva w ji Anqer hat an na. Hergav digote min: -Bhna xwe bigire ez h negihame dawiyeke ak. Ba bizane ku ez ji te pirrtir dileznim, l titek ji dest min nay. Hol ez meh nvek li Melatiy rnitim. Gava wal dt ku mifet bi da ku ew dixwaze demae, xwest derbeke mezin li me xne. Li ser destn qaymeqam memrn may bbextiyeke mezin pkan ku bi carek ji me hemiyan bifilite. B bextiya ku li em kiribn bi kurt ev b: Xwed girav gava ez ji sirgn vegerrme, min hem axayn rdim dtine ji wan re li ser sitemkariya hikmeta Tirk peyivme. Pa dema Arpec Hac Mihemed efend hatiye dtina zavay xwe Zeynel beg serek era Reyan, ez hem axayn rdim ne dtina w me partiyeke siyas aniye p gelek xelk derbas v partiy kirine. Armanca w: Bi alkariya Xoybn di nava welt de nqlabek kirin hikmeteke Kurd dann bye. Serek w partiy Arpec Hac Mihemed efend sekretr w j ez bme!.... B ik ev titn han ser bin tev virr bn. Ne min kes ji axayn rdim pit vegerra xwe ji sirgn dtib, ne j heya ji bo giliy memran m Melatiy min Arpec dinas. L hikmeta ji tek digerr ku p ser axan bikne. Pit ku meh nvek ez li bajarr Melatiy mam, rojek mifet milkiy gaz min kir bi dilek ikest gote min: -Hikmeta Anqer ez bi tehqqateke mezintir teklf kirime, div ez bi lez herrim Anqer. Di nava van end rojn p me de ji bo giliy te w mifetek din bine vir. Ew mifet bguman ber hatin d min bibne, hng d j re derheq te memran de gelek tit bjim.
84 www.amude.com

rojan Zeynel tev herdu biraziyn xwe hatin berdan hol di navbera me memran de errek xurt dest p kir. Min ji Zeynel beg re got: -Div em nehlin ku neyarn me bhna xwe bigirin avn xwe vekin, gereke derbek li p yek li ser wan keve heya bi carek dikevin. L gava Zeynel beg xwe li derve dt dsa rehn qelsiy hatin sist b. Ji xwe ikos rebeniya w rya xebat li ber me girt, ht ku em li mal rnin, heya memran rya sehpay li p me vekirin.

Xiniz
Pit Zeynel beg tev biraziy xwe hatin berdan, rihet li mala xwe rnit, ez j vegerrm mala xwe. L memrn ku di min li p xwe neyarek xurt didtin, rihet rnenitin. Ber xwesti bn me di ber hev de bxin, ji lewre dirj Zeynel beg ten kirin, heye ku em li mala xwe rnitana me temaa wan bikirana. i gava Zeynel beg erpeze kirin, dikarn vegerrin ser yek din ji me. L min rya v yek ne da wan b dudil min xwe da ser Zeynel beg err wan kir. Ji lewre wan j dest avtin min Zeynel beg hem axayn may. Ji bo v yek digel Bedir axa kurr Osman paay Gevez tifaq kiri bn ku yekdest derbeke mezin li mexin. Bedir axa, ew kes ku ber du salan bi bbextiya xwe bb sebeb darvekirina du apn min. ro dixwest min, Zeynel beg hem axayn may j txe p wan. Bbextiy di bin ve dest p kiri b, l haya me j tine b. Eger ez ne bma Melatiy ji bo giliy wal memran, heye ku min bbext di kon pn de bibihsta piya w bigirta. Li ser giliy min mifet milkiy hatib Melatiy ez xwestim wir, ji lewre min rdim berda m Melatiy. Zeynel beg ku ji bkriya xwe dixwest dijmin bispre Xwed li mala xwe rnitib haya xwe ji titek netann. Herwek ji bra kiribe ku bi sedan neyarn w hene li bende ketina w ne, dixwest dawiya emr xwe bi xwe bibore. Dema ez li Melatiy hery mifet milkiy bm, min ew mirovek rast tgiht dt. Di rnitina pn de min ew serwext her tit kir. Mifeti peyak qenc xuya b err neqenciy dikir. Nhrna w derheq kurdan de ne ewend kirt b, ferq ne dixist navbera Kurdan Tirkan. Rastiyn ku min yekayek dan ber avn mifeti nedihatin veartin. Dema dt gotinn min hem rastin ik j nabe, ji aliy din kirn memran, nemaze yn wal ji hikmet re rre ye, hstir bi avn w ketin got:
83 www.amude.com

memran got navn pismamn xwe j txe xbariy, b dudil kir. Ma gelo! xwe htina mirovek hol rast b? Ev yek b ku neht dirjiya ev ez razm. Heya berve sib ez ne razam. Daw ramana min li ser van hers titan rawest: 1-Div ez ji rya xebata welt nemnim. 2-Div Bedir axa b kutin. 3-Ji bo bikarim van her du titan pk bnim div ez birrevim. Pit ku di ramana xwe de ez gham v war, min ser xwe dan ser balgih rihet nivistim. Sibetir gava ji mal bi r ketim digel du jendirman m qezay, min kara xwe rev kirib. Hespek xurt, bi qas ku w ev ji min re pkhat pere, tev du earn ku min digel seys hesp xwe veartin ji kara min a rev bn. Gava gham qezay, min dt hem axa pisaxa ber min anbn. L gelek guh ne didan parastina wan, gelek serbest hitibn. K bixwasta birreve, b dijwar dikar herre. Kama memran di dayna v serbestiy de ew b ku em birrevin heya ew bbext li ser me sbat bibe. Ji lewre kes ji hevaln min rev ne tann bra xwe. L her ji min re, mafir min av dab rev, ev serbest gelek hja b. Pit ghana min a qezay bi du saetan Bedir axa j ann; l ne girt b. W digel me bihata Melatiy ku li p wal miheqiq leker fada xwe bide. Xuya b felek dixwest alkariya min bike. Min dixwest birrevim heya bikarim Bedir axa bikujim. Ev e Bedir axa dihat ku rya e-heft rojan digel min bie du earn hja digel seys min bn hespek ak di bin min de . Min dikar b dijwar w bikujim herrim Sriy. Rya ku dixwest me t re bibin Melatiy gelek ez nzk armanc dikirim. Dema bigihama ava re min dikar Bedir axa bikujim di nava 1015 saetan de, di tala Killis re xwe bighnim snor Sriy. V rasthatina han gelek dil min xwe dikir bi min re baweriyek ar dikir ku Xwed pita xwe dide neqenc sitemkaran. Pit gihana min a qezay bi rojek em bi r xistin. Em bst e kes bn, digel me her yek seysek an xulamek heb, anzde jendirme tev baawek digel me andin. Dema em bi r diketin, dirjiya klometrek me r tije dikir. K ji me pde biya an bi nde bimana; jendirman tkiliya xwe j netann, her wek em herrin dawet, ne zndan. Bi r ve av min bi Bedir axa ket, ry me herdyan j ken. Ew bi derba ku li min da b kfxwe b, ez j bi derba ku min dikir roja din ldim. Roja din em d bigehana ava Re, w var min dikar hesab xwe digel w saf kim ber xwe bidim Sriy. Gava ev raman di ser
86 www.amude.com

Ji gotina w xuya b ku hikmeta Anqer hviya w qebl nekir, ji lewre camr dev ji ixul berda . Heya mifeti din bihata divya b ez li Melatiy bimnim, ji ber ku vegerra mal ne titek hsan b. Zivistan nzk bb, gava ez bima mal heya bihar min nedikar ji berf vegerim Melatiy. Li ser rya min iyan 110 klometir berf digirt, t re born gelek dijwar b. Heye ku rw di bagerr bandefan de can xwe winda bikirana. Pit na mifet nuh nehat. Berf bar di iyan re born b dijwariyeke mezin. Di demeke hol de haya min b ku memran derheq min hem axayn rdim de bbextiyeek mezin pk anne. Eger bi mirina min bye divyab ez li lez xwe bigehnim Kext, heye ku min bikariya titek bikira. L min nedizann ku her tit qediyaye na min nema bi kr t. Dema Wal bihst ku ez diim Kext, and p min, da nehle ku ez herrim. Gava em rbar hev bn wek agir bart em berrizn hev, gotinn gelek tehil me dan ryn hev. Li ser w pevn min ber xwe da Kext bi r ketim. Tev bagerr bandefn iy di nava pnc rojan de ez gham mal. Ez dereng, pit wext vegerriyabm, her tit qediya b. Ewraqa ku memran derheq me de kiribn pk hatib 64 ahidan li ser fade dabn ku me ji wan xwestiye tkevin partiya me err hikmet bikin. Hol hikmeta Anqer giliy me da sekinandin, heya memran derheq me de ev bbext pkann. Sibetira roja ku gham mal tev bst e axan pisaxan ez hatim girtin. Dixwestin w ill zivistan ber me bidin Melatiy. Ji ber ku di iy re m ne mikn b, xwestin me di hla Semsr di ber ava re re binin, ku herdu rexn v em berf nedigirtin. Bbextiya ku li me by gelek mezin b. Dsa xbar li ser dest Bedir kurr Osman paa hatib dayn. awan ber ji du apn min xelas bb, v car j dixwest ji me hemiyan bi carek xelas be. Ji lewre min da av xwe ku neim Melatiy bi rve birrevim. B gman dema ez birreviyama nema min dikar li welt rawestim, divya b ez ji welt derkevim. L ma gelo rast b ku ez bi gengaz welt ji ne rindan re berdim birrevim?. Bedir axa, y ku bi bbextiya xwe ber du sal nvan bb sebeb kutina herdu apn min; ro j dixwest min, Zeynel beg tev axayn may bide kutin!... A xwetir ev b ku di nava axayn girt de du pismamn Bedir axa j hebn. iqas ku Bedir axa ne dixwest pismamn xwe bide girtin, dema
85 www.amude.com

xwe bide al. Guneh ku xistibn der me pkanna reek b ku cezay w darvekirin b. Ji bext ak ku digel me tehqqat kir bi nav Husn Husn kolonlek Kurd b, gelek keyfa xwe ji min ra an, di nava tehqqat da gote min: -Ez j wek te Kurd im, l mixabin ku min ji milet xwe re tu xebat ne kiriye, xebata min tev ji Tirkan re b. Bawerim ku tu y bi kr milet min by, heke ser min t bie ez d te hevaln te berdim, l neb li v welat dimn, Turk w te bidin kutin. Tev ku serek hikmet w hing smet Inunu dixwest me zor bi ne, pit heft mehan di zndan da man, w camr em bi dijwariyeke mezin berdan.

Berve xebata welt

Pit em bi kefalet ji zndan bi derketin, sibetir ez m dtin xatirxwaziya serheng Husn Husn beg. Serheng, wek mirov ku miwarek dr bazde di dem de xwe bigehne armanc, gelek dilge b. L opa westeke xurt di ser avn w de dihate dtin. Pit min j re sipasn xwe berp kirin, min got: -Sibe d herim mal, ma gelo daxwazek cenab serheng heye ku bnim cih? -Bguman ji zndan derketin titek xwe e, na mal j kes ji me nikare te ji r vegerrne; l her daxwaz min yek heye, div tu w pk bn. -Ferm bje , d pk b. -Hol tte bra min ku di nav peyv de te gotib: tu nema li v welat rdin te av l ye ku ji welt derkev li derve bixebit. -Bel ezben, min wel goti b. -Ramana ku dixwaz ji welt derkev gelek di cih xwe de ye. Eger bi dernekev hikmet w te bide kutin. Bi i away be dixwazim ji te xilasbin, te bihst?. -Bel min bihst d biim. -Herre, Xwed bi te re be. Pit ez li nik serheng m, bi derketina ji welt ji ber pirrtir di ser min de cih girti b. d away ku p li welt bi derketama ji bo welt azadiy bixebitiyama dihate ber avn min.
88 www.amude.com

min re diborn, b guman Bedir axa cendek min bi sehpay ve darvekir didt. Pit nvro em gihan ber emek. em ne ewend kr; l hinek fireh b, di hin cihan de av xwe didan ber my heram. Ji lewre peyayn digel me ten al derp derdixistin l radiperrn. Seys min herdu ear di bin ben pit de bi qayek girdabn. Gava xwesti b eba xwe hilde jor, heya il nebe, poz earek di bin ben pit re xuya kiri b jendirmeyek dti b. Gava ji em raperr bn, jenderme seys min vello kiri b herdu ear p re girti bn. Hng ez li taliya siwaran digel Zeynel beg dipeyivm, dema min dt qafley me li hev dicive deng qirrnek t. Min Zeynel berda bi xar m cih qirrn, min dt herdu earn min di dest jendirme de ne ji her devek gotinek t. Pirraniya axan dizann ku herdu ear y herdu apn min in hemiyan dizan ji bo tola wan hatine. Yek ji axayn ku dost Bedir axa b digot: -Me dizan em diin zndan, eger me bizaniya ber me li qada err e, me her kes dikar ekn xwe bne. Min got: -Gelek xwe b cih ku bipeyiv titek bik... Lewelew ne kar mran e. W dem hinek axa tev baaw ketin nava me em ji hev bi dr xistin. Bedir axa ne ne xerab deng p neket; l hviya min kutina w j nema. Ji lewre min ramana rev ji bala xwe avt. i biba divya b ez xwe ragirim, heya ji zndan dertm. Gava min Bedir axa bikuta hnga min dikar titine din birramim. Ji v pve ji min re ramaneke din nema b. W roj var em ghan Semsr. Bedir axa derheq min de gil kir, ku min ji ber kutina w du ear anbn. W ev digel min tehqqateke dr dirj b. Min ji miheqiq re got: Ev herdu ear min ji bo firotin an bn. Eger di dil min de titek hol heba, ber girtin min d bikira; l ne li tehqqat j xistin nav ewraqa mezin sibetir ber me dan Ava Re di ber w av re em e rojan n Melatiy. Pit gihana me zndana Melatiy bi s rojan em birin fad. Mistentq ne mirovek xirab b, w av ji derxistina rastiy b. Gava min hol dt, j re rrok bi ser ber got j re hin milaheze berp kirin, da ku li ser wan hin pirs ji ahidan bike. Bi v away me ahidn ku li ser me ehadet dabn tev de kerrixandin gotinn wan ne bn yek ehadeta wan p derket. Ji ber ku me titek ne kirib; l hikmet dixwest me ji ber avn
87 www.amude.com

Ji bo ku kesk ji kir tevgerrn min ik neke, di roja pn de min gotib ku ez d mala xwe bibim Rihay. Ji lewre her kes dizan ku pit vegerra ji sirgn avn min ji neyariya hikmet tirsn dev ji war bav kalan berdidim. V ramana han bi qas ku neyar dilxwe dikirin, yar j ewend sinix dikirin. Di mehn irriya pn pan de min xwe ji bo derketina Rihay ekn xwe tikz kirin. Ten li p min mab ku her wek ap min wesiyet kir w bikujim ji welt bi derkevim. Rojek ez bi lez di ariyeke Rihay re diborm ku herrim civanek. Min dt Bedir axa li ser dikanek rniti b bi dengek bilind dipeyivn. Di vegerr de min li wir nedt, min ji hinekn ku digel w rniti bn zan ku ji bo guhn xwe hatiye ser bijk w demek bimne. Di w gav de min da av xwe ku derheq w de her tit bizanim. Li Rihay ez li mala ap xwe Emn mvan bm. Eger w roj min Bedir axa nedtiba d sibetir ji bajrr bi derketama ber xwe bida qesra w. Heye ku bi derketina ji bajrr min gelek west bidta b ku ksa w di min keta. Ji n ve min ji xwe re xebatine bik arkirin xwe p mijl kir, heya kesek ya di dil min bra nebe; nemaze ap min Emn jina w. Min dixwest herrim bakurr Fert, nav era Gevozan li ber qesra w ldim careke din vegerrim welat Sriy. Wa ev e camr bi lingn xwe sed klometir ber ve Sriy hati b; diviya b ez nehlim ku bi xwe vegerre mala xwe. Ber her tit diviya b bizanim ka d iqas li Rihay bimne, ks nekete min ku zanna v yek bisprim kes. Roja din bi ev hat mala ap min Emn, ji bo ser tdana w jin. Me ber goti b ku ev ap hin xwarziy Osman paa hin j zavay wan b. iqas ku neyar di navbera mr er de hebe j, di deverrn hol de, dema hevry hev dibin, ry xwe ji hev banadin, herwek titek di navbera wan de tine be digel hev dipeyivin. Gava Bedir axa hat mala ap min her wek div ez digel w rnitim peyivm me serek dirj henek j kirin. Ji ber ku tu caran dil w ji min rihet ne dibn, hergav dixwest ya dil min bizane. Ji lewre di nava peyv de ji min pirs: -Kirv! min bihst ku te dil heye mala xwe bn Rihay?. -Raste, min dil heye. -Ma nay bra te ku bjin: Osmn r li ber neyaran bada? -Na ez ne bawerim kes w qelsiy txe sity min, ji ber ku pit derketina min ji rdim neyar xweiy nabnin. -Gava tu ji rdim derkev w xweiy bibnin. Pirsek heye dibje: y y venagerre. Dema bixwaz rdim berd, yn t de ji bra xwe bavje.
90 www.amude.com

Derketina me ji zindan ji bo memran bindest dihate zann, ji lewre pirrtir ber; l bi brewer err me kirin. Ber ew bawer bn ku bi bbextiyeke bik dikarin me ji ry xwe bavjin. L pa dtin ku di v ramana han de ain, kesn ku bi avek bik ldinrrn dizanine xwe dest bibin xwe. Nemaze pit ku me dudu ji wan ji nav wlayeta xwe bi drxistin. Hviya min ji Zeynel beg roj bi roj qels dib. iqas rojek di w pirrtir xwe nzk neyaran dikir ji min bidr diket. Ji min re xwe xuya kir ku ne mr ku di rojn teng de dest bibe xwe, an bikare li ser lingn xwe raweste. Ew hem peyayn malbata w, pit mirina Hac Bedir beg ji bo parastina mal rihetiya can xwe dikarn hertit bikin. Rewa Zeynel beg a qels dihit ku ber rojek ez ji welt bi derkevim. Ber neyarn min pirr bbn mirina min dixwestin. Gava alkariyek ji hikmet bidtana nema dihtin ez bhna xwe bigirim.Ji lewre min zka kara xwe ji welt bi derketin kir. Em nuh ji sirgn vegerriya bn rewa min a mal gelek di hevdeket bi nde b. Dema ji welt bi derketama, bi n min de du mal b xwed diman ku ji wan re ryeke debar sazkirin dixwest. Ji van herdu malan di yek de: diya min, du xk birayek ji ap min ukr ma bn. Di mala din de: maliya min a bi halek tev kurr me du xk ji bav min rdinitin. Ber derketina ji welt, diviya b ez ryek li ber wan rast bikim, da ku pit derketina min erpeze nebin. iqas ku hikmeta Tirk ber du salan dest da b ser milk me sitandi b j, ji w milk mezin fireh hn titek di dest me de mab ku tra herdu malan dikir. Ji v milk may du gund lirdima Rihay bn ku aryekeke wan ya min b. Min her du xkn ku digel min rdinitin sipartine diya xwe her du mal kirin yek. Her maliya xwe tev lawik min ande mala bav da ku pit ji welt bi derketinwan bigehnim xwe. Di paiya meha lna 1926an de ez m rdima Rihay ser milk herdu gundan (Istaxulla Qorcik). Pit min al xwe li van herdu gundan saz bikira, bi dilek rihet min dikar ji welt bi derkevim. Her kutina Bedir axa, min rya kurttir da b ber xwe. Ez bima ber qesra w li p qesr min d lda. Min ji bra kir ku li jor bjim, di ber de, di navbera malbatn me mala Osman paa de kirvan mirovatiyek j li ser rya jinan heb. Wek:ap min Emn xwarziy Osman paa b, kur Emn Weys j kea Osman paa biri b ku xasiya min b. Her wek tte zann min dikir xal jina xwe bikujim ji welt derkevim.
89 www.amude.com

W ev min ne dikartu tifingan arkim; l ji bo kutina Bedir axa eara min tr dikir. Sibetir gava Bedir axa digel ap min Emn bihata crt meydaniy, min dikar herwek ap min ukr xwest ez bjim:Bedir axa! bbext di kira min nne, wek mran dest bibe xwe, dixwazim tola xwe bistnim.Hnga min dikar eara xwe di snga w de vala kim bi lez ber xwe bidim gund tifinga xwe hildim. Herrim Sriy. Ji end mehan de min av da b na Sriy; ji lewre r deverr, kl bi kl min nas bn. Gava min Bedir axa bikuta kes nedikar piya min derbas bna Sriy bigirta. Dema min kes ak rya ji welt bi derketin li hev hat dt, ji kfan xewa min rev. Heya ber ve sib ez di nav nivnan de rnit mam, bi tu away xew neket avn min. Heye ku bte bra hinekan, ma gelo rast b ku ez Bedir axa di himbza ap xwe Emn de bikujim? Ew ap ku ne dixwest xwna du birayn xwe bi dest kurrxal xwe ve bibne, diviya b cendek w li ber xwe bibne. Min di v kira han de titek b r ne didt; ro j nabnim. Qey ku Xwed ne dixwest Bedir axa w roj li cirt meydaniya Rihay bimire! .. Ber baraneke n xurt dest p kir bar. iqas min ber xwe dida Xwed, hv dikir ku baran bisekine, pirrtirdibar. Di saet heftan de gihate celebek wel ku mirov nedikar ser xwe ji bin ban bi derxe, herre mala cranan. W roj w ev baran ji hev qut neb, roja diduyan j heya var bar. Der bajrr tev b herr. Gava yek bixwesta hespa xwe derxe cirt meydaniy diviya b end rojan xwe ragire, heya erd kek ziha bibe. Pit ku baran sekin nema Henf xwest li Rihay bimne, bi v away ew ksa hja ji dest min . Eger ksa cirt meydaniy ji min , diviya b ez ksa r ji dest xwe dernexim. Ber ku bigeheta Fert, min dikar xwe berdim piya negihnim mal. Ji bo v yek min pilana xwe dan . Diviya b ber derketina w bi end rojan ez herrim Cirn Re li bende hatina w bimnim. Ji ber ku digel w hesp tine bn, d bi otomobl bihata Cirn Re li wir bi hespan bi na mal. Ber derketina Bedir axa ji Rihay bi end rojan ez bi siwar m Cirn Re, digel min siwarek heb ku ew j seys hesp min b. Ji ber ku li v qezay mvanxane tine b ez m mvaniya camrek. Du roj, ar roj, hefteyek , Bedir axa ne hat!.. B sebeb mayna min li Cirn Re ez dixistim bin ibhan. Bi ser v yek de kurr mvandar min gelek nexwe b, li mala w rawestn ermisariyeke mezin b. L i bikim ku ji dest xwe berdana w ks xisareke mezintir b; heye ku careke din ne diket dest min.
92 www.amude.com

-Kirv! eger ez w rdim tev xelk w ji bra xwe bavm j, div ew j bra nekin ku xeyda min dikare w w erd bihejne. Dema ap min dt peyv di navbera min kurrxal w de germ b, ji bo gotina me bade warek din bi derket derve gazmin kir got: -Ne raste ku di mala me de ji Bedir axa re hol bj. Diviya b bhna te pirrtir v fireh be. Xuyaye germa od liser te daye. Hinek derkeve ber b, heye ku vegerr ser hal xwe. Min dt gotina ap min ji her al ve rast b. Serek ez li derve rawestm, dema vegerrm li ser hespan dipeyivn. Ap min got: -Ev e Osman hat, ew hergav pesna hesp xwe dide, Henfiy Osman Key j pesna mehna xwe dide. Div em ertek txin nava wan, hesp K li pa ma w pezek bigure bi civat bide xwarin. Dema min dt di v kir de ksa kutina Bedir axa heye, min got: -Eger Henf dike, min qeble. Henf got: -Min j qeble, we i gav div ez hazirim. Min got: -Eger ap min Bedir axa bn tema, sibe li cirt meydaniy em hespan bibeznin. Tevan ev gotin minasib dt ji bo bez sibetira w ev, saet 8 pit rohelatdane zann. Hemiyan bi eref pirs dan ku werin cirt meydaniy hazir bin. Ap min Bediraxa w di nava min Henf de bibna hekem. K ji me bi nde bimana w bihay mihyeke qelew s zr li wir bidana hekeman. Pit ku evbuhrk xilas b, her kes mala xwe ten ez Henf man {ew j mvan ap min b} got: -Te dt, awan ser me herduyan germ kirin em berdane hev? -Ne xeme, hergav te pesna mehna xwe min pesna hesp xwe dida. Diviya b rojek em xwe bicerribn ib, ji lewre ez ji sibe aktir nabnim. Gava Henf dt, h ser min germe, bi dilsar got: -Bae, herwek te div. Eger Henf bizaniya kama min ji v ert iye, heye ku tir qma xwe p baniya. L min nedixwest ya dil xwe bjim kes. Henf yek ji rsipiyn Mirdsan yn der rdim b. Gelek ji malbata me hez dikir min qedrek ak j re digirt. W j bi qas min, an pirrtir rika Bedir axa dikir, ne ji bo tu tit, ten ji bona tola ap min ukr. Pit ku Henf raza, serek dirj ez bi tevgerra sib ramiyam. Her tit wek dil min dixwest dib, ten tifinga min li gund {Istaxull} mab. L digel min eareke barabello tev e eyn dagirt sed fek heb.
91 www.amude.com

min av nedaba kutina xal w, ez li nik x peya bibma, pirr ku mirovek ak b. Ji ber ku min ne dikar peya bim, b rawestn ji nve min ber hesp da rya Cirn Re. Hn me nv ka Hels birr b ku me dt ar siwar di jor de tne xar. Ji rewa siwaran min bra bir ku w Bedir axa be. Ka Hels tirrangek gelek kirt e, der r bi siwar t de n gelek dijwar e. Hesp min ku hn r tirrangn iyan bb, di tirranhek hol de bi gengaz dimen. awan ku pa heval Bedir axa gotibn, dema avn wan li min dikeve, dibje Bedir axa:Ev e Sebr bi r de t, ser w hik destn w epelin. Ji rya w derkeve, bila ber we nekeve hev. Ber w xwesti b hinek serhikiy bike; l pa dil hevaln xwe nahle bi gotina wan dike. Bi qas 40-50gaz em ji hev dr bn ku Bedir axa ji r derket, li qas56gazan bi rohelat r de dadiket- Din sar sirra bay kurr heb. Siwar b ser p bi ryan de ne din. Bedir axa j ser xwe bi kefiyeke rsn pa b ji avan pve titek nedixewinn. Heke ne ji mehna Sno ya ku l siwar bb, heye ku ji drve min nenasna. Dema em bi qas deh gazan nzk hev bn, min kirbaca di dest xwe de xist pa sity xwe dest xwe y rast ji kurk kiand eara xwe derxist. Tevgerra min ji kes ve ne xuya b, dest min di bin kurk de ne dixewinn hnga min hesp xwe ji r derxist ber w da Bedir axa. B ik w opa tolvaniy di avn min de dt; l nema zan i bike. Ser hespan gha ber hev, hnga bi dengek qels mat silav li min da. Hnga min bi dengek xurt l vegerrand got: -Silav di nava me de nne, wek mran dest bibe xwe, ev e ez te dikujim. Bi gotin re min dest xwe ji bin kurk derxist, eara barabello di nav de dipirrij. W j dest xwe dirj ear kir; l nema ksa kiandin dt. Li p hev min s berrik berra snga w dan. Bi her berrikek re carek dest w ji ear bi dr diket dsa di ser ku bikine56. Ji ber ku peyak li ser xwe b z neket, ji lewre berrika aran min berda lik eniya w. Hnga wek termek di ser pita mehn de hat xar li ser ser li erd ket. Pit ketina Bedir axa ez vegerrm ser hevaln w, ew tev siwar min ji tirsan tertil bn. Eger kesn tertil dikarin t bighn, min gote wan:

Roja nehan kurr mvandar min mir. Nava maltev b n gir. Bnteng bi min re gha b warek wel ku, min nedikar saetek li cihek rihet rawestim. W roj ez di w hal bnteng de, pit nvro Bedir axa digel du hevaln xwe hatin Cirn Re bi nav Sno n mala camrek. Sno mirovek Gevoz, ango ji era Bedir axa b, li Cirn Re rdinit. Demroj servar b nema Bedir axa dikar w roj herre mal. D w ev li mala Sno raza sibetir ber xwe bida mal. d ji bo min li Cirn Re mayn a b. Ji bo ks ji xwe ne borim, diviya b herrim gundek ser r, heya sib z bikarim derkevim ser r b ku kes ikek ji min bike. Zka min xatir ji mvandar xwe xwest ji qezay bi r ketim. Li ser r bi nav Xuxuk gundek heb, ev gund li ser snorr era Gevozan b xelk gund xwe Gevoz dizann. Her xwediy gund Xell, ji dostn bav min b gelek hej henekan dikir. Dema ji bo cara pn ez ji mala xwe dtim, nema dizan i bike. Ji ber ku sibetir d gelek biwestiya me ryeke dirj li ber min b (rya Sriy) bi nvev min zor Xell ji nivna xwe bi dr xist nivistim. Ji ber ku rya min li ber min rast b, dema min ser xwe dan ser balgih ez ketim xew heya sib hiyar nebm.

Kutina Bedir Pa na Sriy

Sibetir z ez ji xew rabm min xatir ji mvandar xwe xwest ketim ser rya Cirn Re. Pirr mikn b ku ew j sib z bi r keve em di nv r de raste hev bn. Tev ku em gelek hd dimen, di saet 7,30 de em ghan pit maln Cirn Re, me kesek li ser r nedt. Careke din ez bi n de vegerrm ber Fert gund Hels. Bi nav x Xanim xarziyek Bedir axa li v gund rdinit. Ber demek w tifingeke min di gemiya Hels re bihata heya hng ne hatib. Bi v hicet min dikar herim gund li pirsim, b ku kes bra titek bibe. Heya ez bima Hels careke din vegerriyama Cirn Re d nvro bibya, b guman ez raste Bedir axa bihatama. Ez m Hels min pirsa tifinga xwe kir, x Xanim got: h ne hatiye, dema b ez ji te re derbas kim. x pirr xwest ez peya bim evek li nik w bimnim; l min xwe bi hincetek j xilas kir. Eger w roj
93 www.amude.com

56 A xwe ev e ku hevaln Bedir axa gotibn: dema hat kutin destvala b digel w ek tine bn! Heya ro j ez nizanime kama wan di kirina v derew de i b?.

94

www.amude.com

Ev e min tola xwe sitand; l neb kesek we li p min were. Kes li p min were d bimire. Hnga min siwar xwe y tertil da ber xwe em ghan gaz, me li p xwe bi du sed gaz bi qas s jendirme tev xelk du gundan dtin. Ew digel qaymeqam Cirn Re hati bn ku snorr navbera du gundan rast bikin. Bgman deng ear b wan; l ne dizann k ji bo i avtin. Pit em ji wan born me hespn xwe bi xar ajotin n Istaxullay. Li wir me tifingn xwe hildan ber xwe da rya Sriy. Pit em ji erd wlayeta Swerek57 derketin, d tirsa ku jendirme li pey me bn nema. Hnga ez derketim ser girek bilind ber xwe da Diyarbekir (Herwek ap min wesiyet kiri b) bankir got ap xwe: ro min dest bi sitandina tola te kir, p l hat, daw j li Xwed. Ber roava bi saetek em ghan ixreiy, gund Henf. W dikar rberek ehya snorr deta Berazan, kna qirrc digel min bine. B rber mikn b em rya xwe a bikin. Dema zan ku min Bedir axa kutiye gelek kfa xwe an. L gava min got:Eger me ji baran ba w li cirt meydaniy bihata kutin. Hnga got: ku baran bar, an na Gevozan d ez bikirama irk te. Pit roava bi hinek em bi r ketin. Rber me ne ewend jhat b, r a dikir. Daw ber efeq em ghan gund ku me dixwest. Li wir bi nav Mis Hem camrek heb Mirds b, em li mala w bn mvan. W roj nzka bst saetan em li ser pita hespan mabn, ji westan nema me dikar xwe tev bide. Ber her tit me ji xwediy mal xwest nivnan ji me re deyne da em xewa xwe biknin. awan min ser xwe dan ez di xew ve m. Di xewn de min ap xwe ukr dt. Bi ken rge berve min bez, hat ez xistim himbza xwe kfa xwe ji min re an. Dema ez ji xew hiyar bm, min bi dilxweiya ap xwe, xwe bextiyar dt. Heye ku ji w pirrtir nema min dixwest. W roj var, eva26 berille 1929an b. Mis Hem peyak xwe xist piya min, em di tala Kaniya Ereban re gihandin Sriy.

Be diduyan
96 www.amude.com

57

Hing Swerek wlayet b; l pit du s salan kirin qeza, heye ku careke din bibe wlayet.
95 www.amude.com

warek wel ku, bi qas min ji wan hez kirib, deh qat rik neyariya wan di dil min de cih girti b. Eger durv wan pn bi gotinn pismam min ketib ser min; durv pan eastiya ku li ser dirjiya rojan ez gham an b p. Eger wan bi xwe bizaniya durv wan pan iqas kirt e, heke cih fedkirin di dil ser wan de hebya teqez xwe xwe nedihtin. Ji her tit pirrtir a ku li Sriy bi ber avn min ket, dil min and hebna Firansizan di nav welt de b. Ew kolsarn ku di ser gelek welatan re derbas bbn hatibn li Sriy hikim dikirin ji min re gelek kirt dixewinn. Nizam ji bo i min ew ji zorbazn Turk j kirttir didtin?! Heye ku avn min hn dtina wan nebb. eva ku ez gham Kaniya Ereban, sibetir ez m mala herdu kurrn ahn beg min xwe bi wan da naskirin, sebeb ku ez p derbas Sriy bbm min yeka yek ji wan re got. Bozan beg gote min:Bi tena xwe mee cem mistear Firansz. Ez hez dikim digel te bm, heya te p bidim nasn. Heftek ez mam b ku herrim cem Firanszan, pa dema min dt w hatina Bozan begbi dereng keve, ez bi xwe m rbar w bm. Di 4 meha ille 1930 de ez m rbar mistear Firansz bm. Bendewariyeke ecb digel min rave kir. Ber her tit ji min pirs: -Ji end rojan de tu li vir, ji bo i dereng hat nik min? -Min xwesti b digel Bozan beg werim dtina te, l dema min dt ew bi dereng dikeve ez bi xwe hatim. -Ma neyariya Ismet paa digel malbata te heye? -Na, l neyarn min li nik w bi rmetin. -Raste. Der adetn dplomas bi xwe ew te ji hikmeta Firanse dixweze. Dibje te mrek kutiye, div em te teslm wan bikin. Di navbera hikmetn Firanse Tirk de peyman heye ku micrimn ad(diz mrkuj) teslm hev bikin. Kama w ew e ku te micrimek ad bide nasn. Ji bo me ten ew bendewariya bi dilgerm tr dike ku tu ji bo ramaneke siyas hatiye Sriy. Delege y Heleb ji min re destr daye ku bi av xwesiparek58 siyas li te binihrrim. Ji xwe ber ku mistear bje min kutina Bedir pa ser bin j re gotib. Heya mistear bi xwe ji min re got: -Heya niha gelek Kurd hatin Sriy; l Ismet paa rojek ev bendewar ji bo girtin vegerrandina yek din rave nekir. Ev ten ji me re dide zann

Li Sriy Ji sala 1930 heya dawiya sala 1936an

Berve rastne tehil

Roja ku min ber xwe da Sriy ez bawer bm ku d li wir Kurdine welatparz xebateke welat bibnim. Herwek ku min ji pismamek xwe, ku ber min Sriye dtib, bihstib bi nav Xoybn partiyeke kurdan a siyas li Sriye heb armanca w partiy serxwebna kurdistan b. Di nava v partiy de ji maln Bedirxan paa, Ceml paa, Ibrahm paa, herdu lawn ahn beg, Hacoy Haco hn Kurdine din hebn. Xwed girav ev hem ji bo hiyar kirin azadiya gel Kurd dixebitin.... Gotinek me Kurdan heye dibje:Deng def ji dr ve xwe t. Xwez bi w bihstin; l ne bi w dtin. Ber ku min ew koma Xoybn bidta iqas di av min de mezin bi rmet b, pit min dt, peyayn w yek bi yek, li ser dirjiya rojan di av min de ewend bik bm. Heya gha
97 www.amude.com

58

Xwesipar: miletec. Ji xwe sipartin t.

98 www.amude.com

wek min xwespar bikare bibe Kurd, an ji bo Kurdan kurdtiy bixebite. Ew bi xwe dixebitn, an digotin ku dixebitin; ma hewce b ku yek wek min, b mal b mr were digel wan bixebite?! Na eger bixwesta, ma dikar? Du s caran ez digel Celadet rnitim em peyivn. Min j re da zann ku, ez ji bo xebata welt hatim Sriy. Min j xwest, ku min txin nav partiya Xoybn. W bi dilxwe daxwaza min hewand got: -Ji ro bi nde dikar xwe lebatek Xoybn bizan. Dema min ji Celadet dixwest min txe partiya Xoybn, ma gelo li ser partiyan tevgerrn wan; rzan armancn wan, dn siyas di chan Kurdistan, ren Kurdan sebebn ku ji ber ne ne ser min titek dizan? Dikarim bi bjeyek bersiva van pirsan hemiyan bidim: Na, min titek ji van nedizan. Ten min tiek heb ku ew j: Daxwazeke xurt ji bo xebata welt... J pve min sermiyanek zann neb; l min dixwest her tit ji peyayn Xoybn n sere hn bibim. Sed mixabin, hin nrn di ser min re born ji peyayn Xoybn n ku min ew sere serwext dizann, di warn partzan siyas de ji min gelek nezantir bn. Bi tu away ji bo tkonek ne pkhat bn. Pa ji min pirs: -Ma dikar di nava welt de bixebit? -Bel dikarim, ez j bona v yek hatime. -Wek i xebat dikar bik? -i xebat be. i xebata ku yek din nikaribe bike bisprin min. Ji bo xebat, min div para min ji ya her kes pirrtir girantir be. -Eger em bixwazin te binin Drsim, ma dikar her vegerr. -Er diim, b du dil. Hn dikarin heya dergeh mirin min binin. Ten dixwazim b xebat nemnim. Celadet beg gelek kfa xwe ji sergermiya min re an. Hnga sebeb ku div ez p herrim Drsim ji min re got: Ji salek de em hewcey peyak serwextin ku ji bona karek hja binin Drsim. ro pirrtir herdem em hewcey andina peyak ne. Ev e Xwed tu ji me re and. Heye ku tu nizan, li Emerka caliyeke Kurdan ak heye. Xelkn v caliy bi pirran ji Drsim in. Ev Kurdn han hem xwe bi hikmeta Turkiy digirin di nav wan de mirovine gelek dewlemend hene. Partiyeke weke Xoybn siyas hergav hewcey alkariya mad ye. Eger em bikaribin Kurdn li Emerka ji xwe re bikine dost bi armanca Xoybn bawer bibin, d gelek alkar ji me re bikin. Em bawerin ku li ser dest Seyd Riza mirov dikare wan serwext bike. Ber du salan
100 www.amude.com

ku tu bi ramaneke siyas ji w welat bi derket Bedir axa j di w r de te kut. Pa di nava peyv de ji min re got: -ez dibnim p de em digel hev bibin dost. Dikarim ji te re bjim ku Firanse bi avek dost li tkona gel Kurd dinhrre. ro em bi hin peyman digel hikmeta Tirk girday ne. Roj d were ku Firanse bi dest we Kurdan bigire ji we re di rya azadiy de bibe alkar. Tev tit ku ro dikarim bjim ev e ku:B haya me titek meke, d dostan bendewariyeke ak ji Firanse bibn. Pa bi ser ve got: -Her gav dikar b destr b alkariya Bozan beg wer cem min. Eger ji xelk era te j hinek bn em dikarin cih bidin wan alkariya wan bikin. Bi v away ez mistear ji hev qetn. L tit ku hng dil min p iya ew b ku pit Bozan beg dt mistear Firansz ji min re bendewariyeke ak nan da, hng ew j bi min re tir ber bendewar b. Ma gelo! em d her gav rmeta hev ji biyaniyan binasin? Bi ser v rrok de s yek sal n, hn ez dibnim ro j em Kurd peyayn xwe dixwazin bi avn biyaniyan binasin!... Herwek baweriya me bi zann ramann me tine be- Ji w roj de rmeta min li nik zarrokn ehn beg, mezin bik, zde b qedra min girtin. S-il roj di nav re n, rojek min dt peyayek girs, apo li ser, digel herdu kurrn ahn beg di nava sk de dimen. Min ji katib Bozan beg pirs, got:Kurr Bedirxan beg Celadet beg e. Pit ew vegerrn Mekteb (gund mala ahn beg) ez m mala Mistefa ahn hevry Celadet beg bm. Ji ber ku pirraniya bajarriyn Kurd ziman bav kalan jibra kiribn, Celadet li sitanbol mezin bb, ez ne bawer bm ku bi Kurmanc dizane. Ji lewre gava min xwe p da nasn ez bi Tirk digel w peyivm59. Di dest de ji min pirs:Ma tu bi Kurmanc nizan? Min got:Bel dizanim l min digot heye ku tu nizanib. Vken got:K ji te re gotiye ku ez bi Kurmanc nizanim?. Hnga em dr dirj li ser welt welatniy peyivn. Eger bi rasthat min Celadet nedta, tev ku min ji herdu biran(Mistefa Bozan) re gotib ez dixwazim hem hevaln we n Xoybn bibnim, b guman ne dihat bra wan ku haya min ji hatina Celadet bikin. Ez bawerim ku tya xirab di dil wan de tine b; l hewce ne didtin ku yek
59 Heya v paiy rehmet carcaran la w hevdtin dikir digot:Osman bawer b ku ez bi Kurd nizanim, ji lewre digel min bi Tirk peyiv.

99

www.amude.com

-W ji me re fek pere biandana!... -la titek ji wan nekiriye. Hng min da bala xwe, eger ez neim, Celadet w bje: nedikar here tine bna fekan kir bhane. Ji lewre b ku titek bjim di panzdeh adar de tev pnc peyan min ber xwe da welt bi r ketim. Ber na xwe divya b ez zabit Firanszan bi awak bixapnim heya bikarim destra ji derketina Sriy j bistnim. Ji bo v yek pit ku min Celadet ji bo na Drsim tifaq kir, ez m cem zabit firansiz ku avdariya hem kirn me dikir min got: -Ez hv dikim hn destra min bidin da herrim jina xwe bnim. Pit ku li ser v yek gelek p re mijl bm qma xwe an ku ji min re destr ji Cerabls bixwaze. Zabit Cerabls destr da ku herrim; l bi hnceta baran ht bihar. Ji lewre dema rebelek ji Celadet hatin, ten min na xwe ji zabit Firansiz re da zann. Belavokn ku dabn min kurd vedixwendin re, Ji min re hate gotin ku div ji snorr Sriy heya bi Drsim bne belav kirin. Ez bi xwe heya hng di xebatn partzan de nezan bn; l ew kesn ku partiyek anbn p awan ryeke wel epel xistin ber min? Gava min belavok li ser ryan li nava gundan bavtana, ma opa min ji tirkan re xuya ne dibn? Tev ku ev yeka hat bra min j, mafir ku partiy hol xwestib, diviya b ez daxwaza w bnim cih. Ji ber ku peyayn Xoybn n berpirsiyar ne dikarn titek verin gelek guhbeln tirkan firansizan xwe dabn dora wan, ber ku ez li Sriy bi rkevim haya hikmeta Tirk ji na min bb. Dizan ji bo i diim nava welt, ber min bi k de ye end peya digel min in. Ji lewre erd ku t re derbas bibna bi jendirman dagirt b. Ez k de dim, min birrek jendirme li p xwe didt. Heya ez ji al roava de gham nzka Melatiy min belavok li ser ryan nava gundan davtin. Ji lewre jendirme tim li ser opa min bn; kjan gund binay, t de, anli gundn dar w jendirme hebna. Gava min dt bi v away opa min nayte veartin, careke din ez bi unde vegerrm iyayn Kext. Li wir min hevaln xwe hem berdan bi ten ber xwe ji al rohelat ve da Melatiy ku ji wir herrim Drsim. Di nrek hol dijwar de ku hikmeta Tirk rya min bi jendirmeyan dagirt de, dev ji hevaln xwe berdan, bi ten mayn heye ku a b. L ji ber ku di r de avn min li veirn ne li lxistin b, ji bona i bi tena xwe neyama?!... Cih ku pnc peya t de veiriyana peyayek t de xwe vediirn; l cih peyak tra pnc peyan ne dikir. Ji lewre bi ten n iqas ku bi tirs b j, gelek gengaz hsan b. Li ser v
102 www.amude.com

Xoybn biray min Sureya and Emerka da ku wan Kurdan bi partiy ve girde. Me j re mesrefek mezin j da, cih ku herre bi wan Kurdan re bide bistn, li mvanxaneyeke mezin peya b ande pey hinekan ji wan. Ji ber ku ne dinasn nen cem w, Qonsoln Tirkan j z peyayn xwe xistin nav caliyan derheq Xoybn de fikrine ne ba dane wan. Wek: Xoybn partiyeke Ermen ye, bi hvotina ngilzan ji bo pere kirina welat me dixebite. Li ber v yek biray min nikar titek bike, ten li (. . . .) malikeke Xoybn vekir vegerr hat Sriy. Ji w roj de em dixwazin hevalek binin Drsim da ku bi dest Seyid Riza Kurdn Emerka serwext bikin; l mene dikar. Pa ji v pve Xoybn dixwaze bi tevgerreke tevay rabe li her al welt re bike. ro Drsim ji aviyn rea Kurdan tte zann. Me div em bizanin ka Seyid Riza w digel me rabe an na?.. Karn ku p rab ev in. Eger te ji wan yek, an herdu pk ann div bizan ku te xebateke ak hja di rya welt de kiriye.. Xebat hja gorey daxwaza min b. Min got: -Bae, ez herrim rebelekn Xoybn bigehnim cih. Li nik xwe li ser dest hin dostn malbat j bixebitim. Bawerim ku wek Sureya beg destvala venegerrim. Hnga Celadet ji min pirs: -Ma ji bo hevaliya r kesek peya li nik te hene? -Bel niha pnc-e peya li nik min hene. Heya hng ji xelk welt end peyan xwe da bn dora min. Bi van end peyan min dikar bi her al welt de herrim gelek titan bikim. Careke din Celadet herr Drsim vegerr, ji te re iqas tifing pere divn? -Ji bo v r em ne hewcey peran in. Tifingn me j hene. Ten eger hn dikarin ji me re hezar fek bidin. -Fek gelek rihetin. Pit ezherrim d ji te re fek peran digel rebelekn partiy verkim. Ez hvkarim ku ji me re bersiveke ak bn. Fek, pere rebelek d li ser dest Bozan beg bigehn te. Tu j bersivn ku digel xwe tn tev raporek li ser n hatina xwe rewa welt welatiyan bide w. Karbidest Xoybn li vir ew e. Pit v bi du rojan Celadet li kaniya Ereban . Heya du mehan pjna Celadet nehat. Di deh adar de rojek Bozan beg gaz min kir got: -Ev in titn ku Celadet ji min re andine ku bidim te. Tu knga dikar herr? Tit ku Celadet and, s rebelek nzka du hezar belavok bn. Hnga min ji Bozan beg pirs:
101 www.amude.com

de dan sitandin b, heye ku ji bo Kurdistana pende j gelek peyivn. W gav, dema waliy Xarpit El Xalib digel miteserif Meletiy Xell Ram sern xwe li p Mistefa Kemal hildan mldariya Xelf Istenbol kirin , Silo beg li wlayeta Xarpit zabit b xwe da aliy wal miteserif. Dema bi hevalbendn Xelfe re ne qed li ber Mistefa Kemal revn n Sriy, Silo beg digel wan ne, di iyayn zolan de veir. Pit ku Mistefa Kemal di welt de ling xwe bi cih kir di her al welt de err hevalbendn Xelfe kir pirraniya wan bi dam hikim kirin. Silo beg j di nav wan de li dam mehkm b. Gava Mistefa Kemal er xwe vala dt, da ser pita neyarn xwe n hundurr cih li wan teng kir. Hnga Silo beg nav zolan berda hate nava me Mirdsan. W ax rewa me a er gelek xurt b zora hikmeta Anqer li me ne dib. J pve w hikmet ji bo tu tit b diliya me ne dikir i daxwazek me hebya b dudil tann cih. Dema Silo beg hat nava me Mirdsan, ap min ukr ku mezin me b, beg zol, law Xan beg Cc and mala min, li nik min mvan mab. Tev ku Silo beg di emr bav min de b, ji ber ku mirovek nerm b, min gelek kfa xwe j re tan. L mvaniya w pirrtir mehek-il roj dom nekir. Li ser xebata ap min Hac Bedir beg hikmeta Anqer efa w da, li nik me bi serbilind vegerr cih xwe, l ji lekeriy hate avtin. Dema Celadet beg bi nav Xoybn ez andim Drsim ji bo Silo beg j rebelekek da min. Li wlayeta Melatiy ji bo du kesan rebelek heb: Arpec zade Hac Mihemd efend Silo beg. Gava ez cara pn di roavay Melatiy re m, min dixwest herrim nav bajarr Melatiy rbar Arpec bibim rebeleka Silo beg bidim w. L dema wel ji min re ne qed vegerrm iyayn Kext ji n ve di rohelat Melatiy re m, zol Bend diket dev rya min diviyab ez rebeleka Arpec li ser dest Silo beg binim herrim Drsim. Di vegerr de min dikar rya xwe bi Arpec xim bersiva w bistnim, heya westa min duta nebe. evek ji evn bihar bi ewr ber ve sib, ez digel rber xwe hatim ber der Silo beg. Rber min ji xelk zol Bend yek ji peyayn Silo beg ku di iy de rdinin. Ew kurr ewend rberek serwext hiyar b ku heya bi seg mal em nedtin. B deng gotin em derbas nav qesra Silo beg bn. Dema Silo beg ji xew hiyar kirin gotin:nasek te hatiye dixwaze niha te bibne, gelek tertil hat, opa tirs ji av dengn w xwe diyar bn. Gava ez naskirim, hinek kfa xwe ji min re an, l ne dikar opa
104 www.amude.com

ramana han, rojeke bihar ge, c iyayn Mirds ez ji hevaln xwe veqetm, ew d vegerriyana Sriy, ez d bima Drsim. Heye ku s ar rojn pn bi ten n hinek ji min re dijwar dihat; l pa ez hn bm, gelek xwe gengaz b. Ez k de bima b deng bi hsan dihatim veartn. Pirr caran ez diim gundine ku jendirme t de bn, b ku gund bitirsin ez dihewandim keyfa xwe ji min re tann. Ji ber ku ez di v rdim de hatibm nasn, nav dengek mezin bi pey min ketib. Xelk, jin mr hez dikirin min binasn, gava ez didtim ne dizann ji min re i bikin. Ew nav mezin ku bi mran neyar xwe law Osman paa kut tola xwe hilan. iqas ku bi ten n xwe gengaziya w heb, ewend j tirsa w heb. Di gava nivistin de ez diketim bin rehmeta felek; nemaze giraniya xewa min!... Di dema razan de eger jendirman bi ser min de bigirtana, de wek kewrokek ez destgepirr bikirama. Bi v away, li ser dest dostan gund bi gund ez m nava zol Bend mala Silo beg law Xan beg Cce.

Silo beg k ye?

Silo beg, law Xan beg Cce ji malmezinn zol Bend ye. Bav w serek erek era zol Bend b, pit mirina Xan beg serekt ket dest biraziyn w. Sebeb v yek, Silo beg ji bik ji nava er bi derket, andin dibistana eretan. Ew dibistana ku Sultan Hemd ji bo zarrokn serekeran vekirib. Ji w dibistan derbas dibistana ceng b, di leker Tirkan de ma heya b bnba. Di nr ku Silo beg bi dibistan wezfn leker mijl b, pismamn w di nava er de rya serektiy ji xwe re pktann. Dema Xan beg mir, biraziy w b serek er. Silo beg bi xwe di v yek de tya derer ne didt. Ji ber ku nedixwest dev ji wezfa xwe berde. Hember v, Silo beg j, dema li stenbol b, bi tkiliya xwe ya welatparzn Kurd, xwe ji wan dinasn; an wel dixwest bide zann. Heye ku Silo beg di nav refn welatparzn Kurdan de qelsit hemiyan b. Ya ku j ik nedibn ew b ku Silo beg nema bi kr jna ert dihat. Di sala 19.. an de gava Mistefa Kemal derbas Anadol Kurdistan b ew welatn han ji hikmeta Istenbol veqetandin, hng Xell Ram Bedirxan miteserrif Melatiy b. Li wir di navbera Xell Ram Silobeg
103 www.amude.com

jendirman hatim me xwe li ser rya wan dida al, hem li ser opa min bn pirsa min ji gundiyan dikarin. Ji roja ku min dev ji belavkirina belavokan berday opa min ji jendirmeyn Tirkan ve ne diyar b, l her dem gav li ser dor aliyn rya min dihatin dtin; herwek dizann ber min bi k de ye!... Heke min zanibya ku li Sriy xbara min hatiye dayn hikmeta Tirk haydar na min a Drsim bye ev rastiya han ji katib Bozan beg Hebe hn kiriye, b ik min d dev ji na Drsim berdana. L ji ber ku min ev rastiya han nedizan, min hem byer rasthatineke ne ak dizann p dil xwe xwe dikir, ji lewre bi dilek bawermed min gote Silo beg: -Malava ne hewceye ku xwe hinde bitirsn. kesek di hatin de ez ne dtim. Dil xwe xurt bigire titek nabe. -awan titek nabe?!.. Ma tu zan dema te di mala min de bigirin w i bi ser min bikin? Ji ber ku min badizan haya jendirman ji cih min nne, min xwest bi i away be hinek dil w xurt bikim, heye ku tirsa w hinek sivik bibe. Bi v raman min got: -Em nizanin jendirme ji bo i tn gund; l a rast ew e ku ne ji bo min eEger ji bo min be j, kesek ji wan min nas nake. Dema min nav xwe guhart, k dizane ez k me? Bi v gotin re min dt reng Silo beg hinek ge b. Li min vegerrand: -Raste, kes li v welat (rdim) te nas nake. L tifinga te rebelekn digel te em d i bikin? Bi i away be min dixwest dil bdin tirsa w birrevnim. B du dil min aliy mal di cihek ak de ver. -Ramaneke ak, niha dil min rihet b. Gava ji te pirsn nav xwe biguhrre kes te nanase. Zka tifing rebelekan bide min. Li ser v tifaq min tifing, rext rebeleka Drsim tev de dan dest w birin aliy mal ji min re kasktek an min da ser xwe. Birr jendirman j ketib nava gund ku Silo beg ji min pirs: -Ji bo i tu ear di bin akt de nabnin. -Eger xwestin te vello bikin, digel te ear dtin, tu i dik? Xuyaye li vir min xwe a kir, heriya di dil xwe de got; ne her wek diviya b ji Silo beg re b gotin: -Bi hsan nikarin min vello bikin. -i...i ? dixwaz dest bib xwe?! di mala min de?

tirsa ku giha by ji ry xwe birrevne. Ber her tit ji rber min pirs, ka kesek dt ku em derbas qesr bn? Min bi zaravek tinazgr got: -Heya bi seg ber der te em nedtin, ne hewcey evend tirs e. Hnga Silo beg bi ermisar li min vegerrand got: -Ez hv dikim tu dil xwe nehl. Ber her tit rewa min ne wek ya we ye ku ji hikmet kuiman nekim. J pve navbera min pismamn min gelek ne ba e. Eger bizanin tu hatiye mala min, d zka haya hikmet bikin, tu dizan hikmet niha i dike. Bi dilek rihet min l vegerrand got: -Ne pismamn te, ne j kes ji era te dizane ku ez hatime vir. Ne hewceye xwe hol b sebeb bitirsn. Ez gelek westiya me, bila nivnek ji min redeynin, div ez hinek vehsim xewa xwe biknim. Ji min re nivnek dann rber ku digel min hat di w gav de vegerrand gund w heya kesek bra hatina kes nebe. Min rebeleka Silo beg day, pa ya ku ji bo Arpec j min day, da ku sibetir digel kurr xwe bine Melatiy j re . Ez j diviya b eva din ber xwe bidim Drsim. Digel rebeleka Xoybn min j rebelakeke kurt ji Arpec re and t de nivs:Ber vegerra Sriy min div te bibnim. i gav li kder we div ev dtin bibe?. Sibetir Silo beg herdu rebelek, (ya Xoybn ya min) digel kurr xwe Zek andin Melatiy, min j ser xwe dan nivistim. Dema Silo beg ji bo xurniy ez hiyar kirim saet het bn. Bi qas ku dil min bi xew ve b, ne bi xwarin ve.. L pirraniya mvandaran ji rihetiya mvan pirrtir bi zik w difikirin. Heye ku ev yeka han di rohelata me de bye ramaneke tevay. Gelek bi cangiran ez rabm min xuriniya xwe kir. Silo beg firaq bi dest xwe birin mal, di vegerr de min dt reng w wek y miriyan bb. awan ku destn w dihejiyan, deng w j hejnek rsar bextere j dihat. Bi lavay gote min: -Va ye leker bi ser me de girt, mala min eit. B ik bi ev, dema hatin hinekan tu dtine haya leker kirine. Ez qenc bawer bm ku bi ev dema hatin kes ez ne dtim. Digel beg tirsok derketim piya eywana qesr me tev li da ku salix da nihrr. Nzka s jendirme end gund li p wan, di iy de dadiketin nava gund, di w rya ku ez bi ev t re hati bm de dihatin. Raste li ser rya ku p de dim de du alay jendirme hatibn belavkirin, hawr pirsa min dikirin li opa min digerrn. Ev tit li hem aliyn wilayeta Melatiy heb, nemaze dn rya Drsim. Bi r ve ez raste gelek birrn
105 www.amude.com

106

www.amude.com

Destn min bi ber min de hatin berdan, rehn min sist bn, gewriya min ziwa b. Eger Silo beg ez bikutama gelek ji v yek aktir b. Bb nzka il roj ez ji Sriy derketi bm, ew west fedakar tev ji bo ku w rebelek bigehnim Drsim dest Seyid Riza. Dema rebelek , ew westa min tev de di, pit ku gham pber iyayn Drsim. Di nava min Drsim de, na evek derbasbna ji Fert mab, nema min dizan i bikim. Xwna xortaniy rehn min dihejand, ten min diviya b ez Silo beg bibnim ztirr ztirr bikim. Ma w bi v kira xwe ez ne kutim?. Bi i ry ez li partiya Xoybn vegerrma? Min d ji Celadet re i bigota? .. Bigota ku pit il roj west dijwar Silo beg, an jina w rebeleka partiy ewitand !. Pa, awan min rebelek da Silo beg heya ji tirsan biewitne? Ji qehra agir bi dil min ketib, min dixwest bigirm ew j bi min ne dib. Eger min bikariya bigiriyama, heye ku hinek bhna min derketa. B deng cendek min wek pelkn daran li ber bay payz dileriz, bhna min ikiya b, nema min p xwe didt. Deng peyay Silo beg ez ji w hal hiyar kirim got: -Di sib de tu b nan dan, b av vexarin may. Ma tu naxwaz titek bixw an vexw?. Hnga ez ji xwe hiyar bm min li avn w nhr. T de qenc dilovan camr xuya b. Dil w bi hal min diiya, bi qas ku Silo beg ters b, peyay w ewend camr dixewin. Herwek di ber kira beg xwe ve ermisar be, pit ku min li avn w nhrr, careke din bi dengek nizim got: -Ma tu naxwaz titek bixw an vexw? -Pit v kira Silo beg, ma tu bawer ku nan dan w teres bi gewriya min de die? -Qe ne firrek av vexw!.. -Ne ji ava w bbav.. Min pirsa jendirman j kir ka ji k hati bn k de din, ew jendirmeyn ku avn Silo beg rirsandin ev ps p de ann. Camr bi zann brbir li min vegerrand got: -Silo beg b sebeb tirs. Jendirme li iy dihatin din Melatiy. Li ser revandina keek xelk du gundan li hev da bn, bi hike daran end heb ji hev birndar kiri bn. Jendirman j ji herdu aliyan end peya girtin birin Melatiy. Eger wel nekirana heye ku mr bimirana. W gav hat bra min, eger ev xort ku bye xulam Silo beg li na beg xwe bya bguman ez hol erpeze ne dibm. Ji beg xwe tirs ne
108 www.amude.com

Li vir ji n ve reng Silo beg bi carek hate guhertin. Herwek bjingek ax bi ser ser w de k. Destn w hejn bi dengek lerzok gote min: -Ha te div mala min xirab bik?... Rabe ji mala min derkeve. Li vir nema min kar xwe ragirim; B raman brbir min got: -Tifing rebeleka min bne w niha ji mala te derkevim. Ma knga ez di bin ban teresan de rawestme ku di bin ban te de bimnim!.. Bi lez bez aliy mal tifing rextn min bi xulam xwe re and, rebelek ne digel b. Min gote xulam: -Herre bje Silo beg ez b rebelek ji mal dernakevim. Bila rebelek bine d biim, an na, ling min ji qesr dernakeve. Xulam bi lez li min vegerr got: -Rebelek berdane nava tan60, ne mikne v gav derkeve. Silo beg dibje ji bona Xwed bila derkeve der gund var em d rebelek bigehnin. Ew end ez kiz bbm ku min ne dixwest bstek di bin ban beg teres de bimnim.. Qesra w ji aliy bakurr-roava y gund b. Berve bakurr neh-deh xan pit qesr hebn. Min da xwe ji qesr derketim, saet neh titek b, tev w kes ji gundiyan nedt ku ez tifing bi dest ji qesra Silo beg derketim. Her neh-deh maln li ser rya min kesek li p tine b, min bi lez xwe gihand nivgir bakurr gund. end latn di ser gir de ji min dibn eperek hja- Eger hinekan ez bidtama, min dikar di nav wan latan de heya var xwe qorrkim. Diviyab heya var ez li wr rawestim, dema b var rebeleka xwe ji mala Silo beg bistnim ber xwe bidim Drsim.. Dora nvro din germ b li nik min av tine b cigare j ne tr b. Di cihek wel teng de ji kana cigar p ve titek ji dest min nedihat. Gava qelis brmetiya Silo beg dihat ber avn min, nema min dizan i bikim. Heya hng ez ne bawer bm ku mirovek dikare ewqas tirsok b rmet be. L pa, di nav rpeln jn war deverrn dijwar de min ji Silo beg qelstir terestir dtin. Heya ro ava din tar b ez di nav wan latan de mam. Pit ku din tar b peyak Silo beg hat ji min re av xwarin an. Min pirsa Silo beg kir, Gote min:Pit tu ji qesr derket ew j siwar b Melatiy. Min pirsa rebelek kir, got: Xanim ji tirsa ewitand.

60 Tan: Dwar du ta ku ji depan an irpiyan dixin nava mezeln xank-Nava wan dwaran vala ye.

107

www.amude.com

anna jina xwe, l ji bo xebateke welat ye Drsim. Ji xwe mistear ji cass xwe, katib Bozan beg Hebe smal bihsti b ku ez ji bo xebateke welat me Tirkiy. L nedizan ku ew xebat i ye. Bozan beg ji kerema xwe j re her tit goti b. Hnga mistear bawer kirib ku min sebeb na xwe j re rast ne gotiye. Dema ez rbar mistear bm ji ber pirrtir kfa xwe ji min re an pirs ka min jina xwe an an na. Min j re da zann ku ez di hesab xwe de abm, h zarrok ne bb. Hikmeta Tirk ji bo min gelek xelk girtin andin, ji lewre min dev j berda hatim heya careke din herrim. Ji nika ve ji min pirs: -Tu gihay Drsim? Te k ji mezinn wan dt?. Ez li ber v pirs mat mam. Min got: -Drsim dr me ye, na wir gelek dijwar e. -Ma partiya Xoybn tu ne and Drsim. -Na, titek wel neb!.. -Heq te ye ku wel bj; l ez bawerim ku tu y l ne giht Drsim. -Ne wel ye. K ji te re gotiye tu a serwext kiriye. -Li vir titek ji me may veartin. L xwez te ji min veneartiba derheq te de gelek ba dib. Dsa ez bixebitim ku digel te ba bim... Min titek ji gotina pain fehm nekir. Dema min ji Mistefa beg re got, li min vegerrand: -Bozn di nava vexwarin de ji mistear re goti b ku tu ji al partiya Xoybn ve y Drsim. -awan j re got? -Em serxwe bn, mistear gelek kfa xwe ji te re an la na te dijwariya ku te bi r ve dt leker ku Tirkan berra p te day kir. Bozan beg ji dilpak bi dest ve berda got ku tu hatiye andin. -Ma hol raste? -Diviya b negota; l ne xeme. Mistear doste pirr ji te hez kiriye, titek nabe. Min dt hevaln min titek ji wacib xwe nizanin. Her tit wan eriye, ew partzan gelek ji hev drin. Pit du-s rojan min raporra xwe nivs li ser dest Bozan beg and ji partiya Xoybn re. Sretek raporra min bi dest katib Bozan beg Hebe smal gha b mistear Feransiz. Pa min ji hin camr zan ku Hebe smal guhbel Firansizane bi haya wan digel Tirkan j dide distne. awan ku Tirk ji na min a Drsim agah kiribn, haya mistear Feransiz j j kirib. Heye ku hin titn km zde j bi serve goti bn.
110 www.amude.com

dixewin kira beg xwe gelek kirt didt. L heyf ku y tirsok teres bb beg, y xurt camr jbb xulam!. Pit ku serek gj mat mam, hd hd min hin xwe civandin ji xwe hiyar bm. B rebelek min nedikar herim Drsim li nav zol Bend j tu kar min nema!... Min tifinga xwe hilgirt da xwe rabm, cendek min ji hev ketib hln min nema bn. Peyay Silo beg dizan ku ez diim. Bi dengek nerm got: -Ma tu pariyek nan naxw? -Nan mirov bbav bi gewriya min de nae. Bila Silo beg ji bra neke ku ez bi v kira xwe kutim; l.... B deng min da r bi opa xwe de vegerrm iyayn Mirdsan. Hikmet gelek xelk andi b. Nemaze Mirdsan, era ku ez j.. Her roj bi dehan xelk digirtin ldidan dixistin zndan. Min dixwest serek li nav Mirdsan bimnim heya jina min a bi halek zarrok xwe tne. Di ser hizran de w zarok bianiya. Pit zayn bi mehek min dikar d zarrokan bigehnim xwe bibim Sriy.Em di dawiya gulan de bn, eger ez du mehn din di iyayn Mirdsan de bimama teqez d bibma sebeb girtin ldana gelek camr. Tev ku xelk me ji min hezdikirin, hindikan j bi ry li ken ez dihewandim. n may dema av bi min diketin ser diketin ber nema dizann i bjin. Li ber reweke hol ne rast b ku ez ji bo birina jina xwe du mehan xwe bi n de bidim. Li ber v rastiya han a tehl min ber xwe da Sriye terka welat Mirds kir. Di vegerra Sriy de min dijwariyeke mezin ne dt. Tev ku hin dewriye xistibn ber Fert ez bi gengaz l raperm. Kes ku avjeniy bizane mineta Fert gemiyan nakine. Pit ku ji Fert raperrm bi hsan ez gham Sriy. Hem dijwariyn ku min di n de dtibn bi zdey li Sriy ji dev qaaxciyan hatib bihstin. Mistear Firansizan Liyutman La Kirwa, pirsa away ku hikmeta Tirk p dab pey min awan xelk digirtin li wan didan ji qaaxciyan kirib. Wan j gorey ji xelk bihsti bn bi zdey goti bn. Hinekan ji wan qaaxciyan goti b ku firqeyek leker daye pey min newrin xwe bidin ser min, an cih ku ez t de. Bi virr derewan pesneke ecb ji min re kiri bn. Dema ez gham Sriy rbar kurrn ehn beg bm. Mistefa Bozan began gelek keyfa xwe bi xwe ji vegerra min re ann. Away ku bihsti bn hikmeta Tirk li pey min digerr ne bawer bn ku ji dest wan bifilitim. Bi ser ve gotin ku mistear Firansiz gelek bi neyn te re bendewar dibn. Ten ya ne rast ew b ku di nava vexwarina ereq de Bozan beg ji mistear Firansiz re gotib ku : Osman Sebr ne ji bo
109 www.amude.com

Gotinn w hem nerm xwe bn, bhna dostaniy j dihatin. Ma gelo Firansizan hviya i ji mirovek wek min bkes dikir? Hng min Firansiz ne dinasn r rzann wan j bra ne dibirin. Sibetir ez m Reqay. A rast herdu kurrn ehn beg Mistefa Bozan began gelek diln xwe andin bendewariyeke hja ji min re rave kirin. Remezan Xell ne dizan i bike, dema otomobl bi r ket xwe avte nava w ku digel min b. Min got: -i dik Remezan?. -Ez digel te bm Reqay. -T i bik? ma zarrokn xwe ji k re dihl? -Qet bila zarrokn min tine bin. Ma awan ez dikarim te berdim. Heya tu sirgn b div ez digel te xizameta te bikim. Bi rast rewa remezan ew nhrek gelek bi ewat b. Gava min dixwest Remezan Xell ji otomobl peya kim min dt hstir bi avn Mistefa beg de dadiketin. W roj ez gham Reqay min rebeleka digel xwe da mistear. Gelek rmeta min girt kfa xwe ji min re an. Xuya b li ser min gelek tit j re hati bn nivsandin. Bi ryek ge gote min: -Ev e Lakiraw derheq te de ak dinivse. J p ve Delege y Heleb j ba nivs ye. Ez dilxwe dibim i gava hewcey titek by wer nik min. Div bizan ku her gav dikar wer rbar min bib bi hatina te dilge dibim. Ez bawerim eger ji ro bi n de b haya me titek nek d ji me rmeteke mezin bibn. Pit min ji rmetgriya w re sipas kir, ez m nav bajrr da ji xwe re cihek ar kim. Bi alkariya berberek Suryan ji xelk Rihay min di malek de odek peyda kir t de rnitim. Tit ku ez pirr j teng dibm, Reqa bajarrek Ereb b min bi ereb ne dizan. Ji ber v yek min di tkiliya xwe ya bixelk bajrr de dijwar didt, nezaniya min a ziman ez ji gelek ksn hja b par dihitim. ku hng hem tercimann Firansizan bi Tirk dizann, an na min ne dikar digel Firansizan j her wek div bipeyivim. Ji ber nizanna min bi ereb girtin dayna min a pirran digel filleyn ku li serxet daketi bn Reqay. Dirjiya rojn xwe min li qehwexanan derbas dikir, ji lew re rojn min gelek giran diborn. Xortek wek min xwngerm dil bi agir bi surgneke hol pirr din. Pa rewa min a mal ne ewend ak b, ji her tit pirrtir destengiy avn min ditirsand. Heyna min wek ber tine b ku pere li p min bihatana, bi ser de min kar xebatek j ne dizann heya li surgn p debara xwe bikira.. nizam d hal min awan bimeiya debara min ar bibya!.
112 www.amude.com

Gava mistear dt ez b haya w m Drsim, an min xwest herrim ya dil xwe j re nabjim, nema bi gotinn min bawer b. Pit vegerra min bi panzde rojan ez ji snorr bidr xistim surgn reqay kirim. Ev hem ji ber nezanna Bozan beg ya wacib w b. Eger guhbelek wek Hebe ji xwe re nekira katib dema serxo b ya dil xwe negota mistear kes ne dizann ku ez ji bo i me Tirkiy. Dema min zan ku Hebe smal guhbeliyeke du br dike min haya Bozan beg kir; l ne dixwest bawer bike. Ji ber ku hefsar xwe xistib dest Hebe ne dikar dev j berde. Sebeb v yek Bozan beg serek beladiya Kaniya Ereban b Hebe j katib belediy b. Bi haya Hebe gelek diz ji belediy kirib dikirin, ji ber v ne dikar ry xwe li Hebe bade. Ev gotin biray Bozan Mistefa beg gote min ji erman hstir bi avn w diketin.

na Reqay Tevgera 1930

Pit vegerra min a Sriy bi panzde rojan mistear Firansiz ande pey min got: -Herwek te ji min re pirs dab ku b haya min tu tevgerrn siyas nek, te pirsa xwe ikand b haya min y Drsim. V na te li Tirkiy dengek mezin da, gelek west ji hikmeta Tirkan re ser ji me re ar kir. Ji ber ku di navbera me Tirkan de roj bi roj rehn dostaniy xurtir dibin, em naxwazin ku tevgerrn mirovek v dostaniya han hilwenin. Li ser giliy Tirkan Ho Komisr ferman kiriye ku gurey tifaqa di navbera me Tirkan de tu ji snor bi drkev. Li ser v Deleg Heleb ji bo rnitina te Reqa minasib dt. Tev aiya te, min gelek xwest te li vir bihlim; L ji dest min nehat. Ten dikarim bjim ku eger tu nekev ane din, hikmeta firanse w dest te bigire. Here Reqay, v car div gelek serwext lingn xwe bavj. Eger reta min bigir ez bawerim ku rojek d bikev nava dostn me. Bi derxist di nav kaxezn ser mas de rebelek da min bi ser ve got: -Fermana sirgna te duh Reqay. Ev e min ji mistear Reqay re nivsiye w digel te ba be. Eger tu hewcey titek by dikar wek dostek ji min re binivs.
111 www.amude.com

kirib. Nizam ku hv ten destn vala germ dikin?!... i zanim, heye ku... Pit ku bst rojn min li Reqay born,(hng ev bst roj di av min de bi qas end emhan dirj xewin bn) ez m nik mistear Firansiz. Li ser rewa xwe dr dirj digel w peyivm. Gelek bi xwe rmetgr digel min peyiv. Min her tt li ser rewa xwe j re vekir got. Pit ku bi bendewariyeke ak axaftinn min bihstin gote min: -Ji roja ku tu hatiye vir em bi rewa te mijl dibin me her tit li ser te zaniye. Delegesiyona Heleb destra min dide ku bjim te:Bi ert ku b haya me titek nek, pit s mehan hikmeta Firanse alkariya te ji xwe re deynek edeb dizane. Her wek ji hem serekn eran re mehiyek tte dayn, d ji te re j titek hja bte dayn. J p ve li ber ava Fert gundn emlak dewl hene ku ji bo sal w du gundan bide te. Eger di nava du salan de te ava kirin, d s gundn din j bide te. Pit ku hinek rawest li navava min ba nihrr ku opa gotinn xwe t de bibne, bi ser ve got: -Heya ber s mehan eger tu hewcey titek by dikar wer bj min. D bibn ku ez bendewariyeke ba digel te rave bikim. Ten ji bra meke ku, div careke din b haya me titek nek. Ez bi dilek ge hviyeke ak linik mistear bi derketim. Ten ji gotinn w titek ji min re xwe nehat ku ew j daxwaza w ya ku (b haya wan titek nekin). Ma qey bbav dixwest ji bo dostan alkariya wan ez dev ji d armanca xwe berdim?!... Bst neh rojn min li Reqay born. Rojek pit roava ez li qehwexan bm, peyayek hat gaz min kir. Pit ku digel w ji qehwexan derketim gote min: -Bozan beg ahn hiha hat Reqay, bi lez dixwaze te bibne. Digel w peyay m nik Bozan beg. Pit silav pirsa hal hev kirin got: Partiya Xoybn qerar da ku bi tevgerreke tevay rabe. Roja yek trmeh li ser pehnayiya snorr we pnc cihan re dirj nava welt bike. Birrek di bin fermandariya Celadet de w di Cizra Botan re derbas jor be. Birr dudiyan di bin fermandariya Haco de derbas nava Hevrikan bibe. Cih birr sisiyan di bin fermandariya Ekrem Ceml paa de derbas iyayn Drik bibe. Birr aran di bin fermandariya Mehmo law Ibrahm paay Mill de derbas Wranar bibe. Birr pncan fermandariya me ye ku em ber xwe bidin vegirtina Rihay. Hikmeta Tirk hem leker xwe andiye ser Ararat. Eger em bikarin Kurdan rakin re papirriy bidin leker Mistefa Kemal, em wan
114 www.amude.com

Bi qas bst rojan wel di ser min re bor; l bi raman.. end qirn di dest min de roj bi roj km dibn. A rast min j ne dizan herwek div dest xwe bigirim. Heye ku ji ber tunebn min ne dikar pendeyeke tar bnim ber avn xwe. Ber ku dest min bi carek vala bibe li erd bimnim diviya b ez ji xwe re ryek ar bikim. Min kesek li Reqay ne dinasn. Li Sriy gik nasn min tine bn. Ji herdu kurn ahn beg p ve min Celadet Bedirxan li Kaniya Ereban dti b Qedr Ceml paa j ber du salan li vegerra surgn, di tirn de nas b. Qedr beg ber min bi salek hati b Sriy. Gava ez gham Reqay min j re rebelekek nivs. Bersiva ku da b, Ev b snor zann nasna min li Sriy.. nizam bi v nasna teng min dikar i bikim... Heye ku hinek ji xwendevanan nasna ar mirovan, an bi salixdaneke din, ar hevalan ku her yek ji wan kurr malmezineke kurdane, titek bik ne bnin. L di demeke hindik de qelsiya ku min ji wan dt ji min re da zann ku heyna wan ji tine bna wan ne aktir b. Ji bo ku ev gotina min b r ney dtin div ez ta b hvbna xwe serpilk li vir bjim: Herdu kurrn ahn beg: herwek me li jor gotiye ez li ser destn wan bm Drsim, yek ji wan {Bozan beg}li p mistear Firansiz ji dev xwe filitandib ku Xoybn ez andime Drsim. Eger ne ji gotina w bya, katib w Hebe smal ne dizann ku ez ji bo i me Tirkiy. Eger ne gotina Bozan beg bya Firansizan ne dizann ku ez bi xebateke siyas me welt ez surgn Reqay ne dikirim. Li ber snorr tit ku ji welt dihat tra min dikir ez desteng ne dibm. Tev ku herdu bira li ser surgna min berpirsiyar bn, dema ez m Reqay ne hat bra wan ku dest alkariy dirj min bikin. Tendema ez bi r ketim, gelek dil xwe andin; l mixabin ku dilandin berka min a vala danedigirt!.. Celadet Bedirxan: Ew b ku rya Drsim xistber min. Tev ku ji bo r fek pere d biandana, gotina xwe kir derew, ten rebelek belavok andin. Pa min zan pere bihay fekan ji Xoybn sitand, cih ku ji min re bine, xwar. Hng mesref ku li r b min hem ji ks xwe da61. Qedr Ceml paa: Min li Reqay j re rebelekek nivs heriya li min qewim tev j re nivs. Di bersiva xwe de ji min re gelek qenc hv
Xwez xisara ku min di w miwar de kir mesref r ten bya!.. L mixabin ku era min, malbata min diya min bi hezaran xisara w na min dann. Bi dehan mirov ketin zndan bi hezaran hezaran pere hatin rijandin. Tr dike ku bjim du sed jendirme nzka ar mehan di ser dil er malbat de rnitin. Tit ku mikn b heya salek an pirrtir diya min ji min re bianda, tev bi jendirman girtiyan da xwarin.
61

113

www.amude.com

bjin:werin, em digel we ne. Ya ku li p me kirin diviya b, b dudil derbas serxet bn b. Dema Beraz jor em serdest hikmet bidtana d alkariya me bikirana. L Mistefa beg Bozan beg ne ber haya Beraziyn serxet li tevgerreke hol kiribn ne j dikarn w gav b haya wan herin. Ji xwe di nava du-s rojan de raz kirina wan li ser kireke hol qet ne mikn b. Heriya by, dema xeber dan axayn Beraz serxet ku dikin di yek trmeh de bi tevgerreke tevay rabin, hinekan ji wan axan haya hikmeta Tirk ji tevgerr kirin. W ax li Rihay ten sed leker siwar heb, ew j bi lez bez andin Ordiy. Bi v away herdu kurrn ahn beg li bende bersiva Beraziyn serxet mabn. Ji lewre digotin min :Tu herre qereqoln dora Ordiy rake, heya em tn ser Ordiy. Hviya wan heb ku di nava rojek, du rojan de bersiva Beraziyn serxet were!... Ew nehat ne dihatin. Li bende hatina bersiveke wel mayn ne kar eqilmandan b. Cih ku bersiv bidin hinekan ji wan haya Tirkan ji tevgerr kirin... Roja yek trmeh bi var re bst s peya dane min ku p derbas serxet bibim. Pirrtir deh- diwanzde peya ji wan xortn ku di emr xwe de err ne dtibn. n may xerab dizann ku err ldan iye. Dirjiya emr wan di diz, talan qaaxiy de bor b. Nemaze ji wan herdu kurrn Xilfo Mistefa mihdn du errevaniyn hja bn. Di eva pn de min pita xwe da b wan herdu camran. S evn ku em digel hev man, herduyan j hviya min di xwe de ne kutin. Di saet deh ev de tev peyayn xwe li snorr raperrm. Herkes ji wan bi ek posatn xwe hati b. Fekn kes ji wan tra errek bik ne dikir. Di nava hemiyan de tifinga min ten trfek b, j pve du bombeyn Elman n bi destik j dane min. Gava min ji bo tine bna fekn peyayn xwe ji Bozan beg re got, bersiveke ecb da min: -Ji xwe sibe var em d bi ser Ordiy de bigirin li wir em d hem kmiyn we saz kin. i bersiveke hja! Ma gelo ev mirov d bi v eql karibin gel Kurd ji bindestiy bi der xin?!. Pit ku min ew bersiv ji Bozan beg bihst, min titek da av xwe.. Div em ek posatn neyar j bistnin p err wan bikin. Ji w roj de her her ramana min ev e:Div em bi ekn neyar err w bikin. Pit ku em li snor raperrn serek dirj bi nav erd welt de n, min hevaln xwe dane rawestandin da digel wan bipeyivim. Ew hevaln ku min kes ji wan nedinasn heya nav kes ne dizan. Bi dengek nerm germ min got:
116 www.amude.com

erpeze bikin Kurdistan d serxwe bibe. Partiy tu dane eniya me t digel me derbas nava welt bib. i dema em Rihay vekin, li wir d bikar ji me biqet ji bo xwe eniyeke xweser vek p berve Melatiy herr. ro bst e cehzerdan in (hezran), ma d bikar pit ar rojn din wer nik me?. -Mafir ku partiy gotiye d bm, dikar pita xwe bid gotine min. B ku bipirse ka heq rya min heye an na, xatir ji min xwest Kaniya Ereban. Ji bo ku bi r ve nekevim nav lepn Firansizan, roja 29 meh min otomoblek xiss girt p m qirrac Berazan mala Emer Qirt li wir bi siwar m Mektel mala Bozan beg. Roja siy cehzerdan(hizran) ez gham Bozan beg Mistefa beg. Cih ku ez li nik wan pkhatineke xurt bibnim, min ji xwe p ve titek ne dt!.. Pit rojek diviya b em dirj nava welt bikin. iqas ku di nava welt de leker nema b j, me dixwest err hikmeta Tirk bikin. Ma ji bo errek hol xwe pkann ne dixwest?... var ez digel Mistefa beg Bozan beg rnitim ku li ser tevgerr bipeyivin. Digel me du camrn din j rnitin, min ji began zan ku ew herdu peyayn partiya Tanak in. Ew j w digel me bihatana serxet. Min dt began kara xwe titek ne kiri bn, her wek li bende gaz, alkariyek ne diyar bn. Dixwestin b kar bar bi kireke mezin rabin. Pit dan sitandin peyivneke dr dirj Bozan beg got: - Me h xwe pk nean ye, ev tu digel bst pnc peyan derbas serxet be li qereqoln dora Ordiy(Sirc-nav qezak li serxet di nveka era Berazan de ye) xe, ev t em bi ser Ordiy de bigirin. Li wir dikar bigehy me ku digel hev herin ser Rihay. Min j kir, gotin tevgerrn wan ba nas b ku naxwazin derbas ser xet bin. Bi van gotinan xwe j min j dixapnin; l ji bo I?.. pa di birr li p v de ez bjim. Dema min du dil di gotinn Bozan beg de dt, min got: -Di Ordiy de leker tine, ser bin s-il jendirme di nava bajrr de ne. Eger hn sed peyay bidin min ez d ev Ordiy vekim. Bguman d hinek ek posat j di depoy jendirman de bikeve dest me. Hnga hn bikarin bi gengaz derbas serxet bibin. Gotina min ji Bozan beg re giran hat. Ne dixwest ku b w yek din bajarr pn li welt veke. W bi xwe j ne dikar b dilxweziya Berazan derbasserxet bibya. Mafir ku ber kara xwe v yek ne kiribn, hng di nava rojek, du rojan deh rojan de ne dikarn pkbnin. Ne mikn b ku Beraziyn serxet bi hsan qma xwe bi titek hol bnin. Ber haya wan ji v yek tine b, kara xwe tevgerreke hol nekiribn. ro bi andina rebelekek, Bozan beg ne dikar wan raz bike ku
115 www.amude.com

bi saetek yek ji xelk gund ku min bi bergeha leker Tirk de and, hat raporeke devpeyv62 hol da min: -Ten li Rihay sed leker siwar mab. Dema hikmet bihst me li qereqola Peyamliy daye, ew sed siwar bi r xistin andin Peyamliy. eva y we li qereqola (...) da, ro leker hatiye gund (...) di avahiya qereqol de li bende tevgerra we ye. Hnga min j pirs: -Navbera gund ku em l qereqola ku leker hatiy iqas heye?. -Deh-diwazde klometir. -Haya wan li cih me heye?. -Er, ro li deta Berz kes tine ku cih we nizane. Hn ne bi diz, l ekere li vir dimnin. -Ma geko dilxurtiya leker Tirk awa ye. -Bi Xwed kesek ji wan ne bawere ku heya sib ser w li ser cendek bimne. Tirs ew erpeze kirine. Pit v rapora devpeyv min hevaln xwe civandin serhev digel wan peyivm. Di nava van du rojan de hinek nas di navbera min wan de bb. J pirrtir, baweriya me bi hev xurt bb, nemaze herdu evn bor serdestiya ku ket dest me hevaln min sergerm kiribn. Ji lewre bi baweriyeke xurt min gote wan: -Birayn delal! neya ku ji me re hat di Rihay de ten sed siwar heb, ew j hikmet bi bergeha me de andine li qereqola(...) ne. Cih qereqol dr gund li gazek ye. Avah tra pnc mirov nake, n may tev hespan w li der bimnin. Eger em bi ser wan de bigirin, nikarin xwe gorr bikin. Herwek ez bixwazim eger hn xwe binin, ez qenc bawerim ku em ev gelekan ji wan bikujin yn may dl bikin. Hnga rya Rihay li ber me vekir dimne. Ez bawerim ku hn xwe ji v rsiya paniy bi n de ne din. Hn i dibjin. Hemiyan bi hev re got: -Cih tu herr em digel te bn, begn me wel gotibn. Min dt hevaln min ji bo kireke hol nefsiyn pkhat bn. Mafir kurrn. ahn beg li pit wan bn, tirsa wan ji kes tine b. Bi var re me xwe pk an ku li gund bi rkevin herrin ser qereqola ku sed siwar t de. Li p me errek xurt heb evn havn kin bn divya b em deqqek j winda nekin em z herrin. Ber her tit xeta telefn bibirrin pa di her al ve dirj ser qereqol bikin. Der avahiy ne dikarn xwe li ber me bigirin. Ji bo nava qereqol, du bombeyn Elman
62

-Gel biran! iqas ku di navbera min we de nasneke kevin nne j, kurdt me bi girkek xurt digehne hev. ev ji bo rmeta gel Kurd azadiya w em diin err. Neyar me hikmeta Tirk e ekn me ne ewend tikz in. L gava em mraniya di dil xwe txin ser ekn xwe n qels, em Tirk di her tit de dibin berbern hev. Gel Kurd li her al welt hvne mezin ji we dike. ehdn Kurdan doza tola xwe sipartine mrxasn welt. Mr bin da ku tkevin qorr wan camran. bextiyar ji me ew e ku bi comerd xwna xwe bi ser axa welt de birrijne. Bimein Xwed bi we re be. Van gotinan eng geiyek xist cendek hevaln min. Ber birbang me xwe ghand qereqola ku Bozan beg ji me re salix dab. Peyaml nahye b. Midr nahy tev serek qereqol di rex gund de komek vegirti bn t de razabn. Qereqol bi qas du klometran di roavay gund de li gazek ava kiri bn. T de ar jendirme dinivistin. Me yek gund ji xew hiyar kir ev tit j hn kir. Ji ber ku di navamin hevaln min de nas tine b min ne diwr wan bikim du ciyan ji cihek bi drkevim. Ji lewre li p min ryek ten heb: an diviya b ez bi ser qereqol de bigirim, an j bi ser midr nahy serek qereqol de. Cih ku ser heb min ne xwest ber xwe bidim lingan. B du dil me bi ser kom de girt. Pit errek kurt me herdu j destgepirr kirin ji ek kirin. Bi deng tifingn me re gund qereqol hiyar bn, tifing teqandin, l kes bi ser me de nehat. Ji ber ku em hewcey cihek ba bn ku t de bikarin li ber xwe bidin, diviya b em ber sib ji gund derekvin..Midr serek qereqol kurd bn ji xelk Swerek bn. Pit me ew ji ek kirin, me htin ji gund bi derketin. Bi rohilat re me xwe ghand gazeke bi kevir. Eger li me biqewimiya me dikar t de li ber xwe bide. Cih me xwe gihand b nan av b; l heya var me dikar xwe t de biparze. Ji bo eva ku b me qereqola(...) da b ber avn xwe, heye ku pit rojek her du kurrn ahn beg j bi ser Ordiy de bigirtana. eva din me bi ser qereqola de girt. Pit errek xurt kurt yek j bi birn b yn may xwe sipartin me. Gorey fermana ku Xoybn dab me her pnc jendirmeyn dl hatin kutin. Li wir em n gund (....) t de kelehek bik kevin heb, me dikar xwe t de biparze. W roj min raporek li ser tevgerra xwe ya li ser her du rojn bor nivs and ji Bozan beg re t de qelsiya hikmeta Tirk meyla alkariya re li nik Kurdan j re bi ser ber nivs. Pa ji xelk gund min du peya bi bergeha leker Tirk de and. Diviya b heya ber roava ji min re heriya hn dikin bnin da ku bikarim p xwe bibnim. Ber var
117 www.amude.com

Devpeyv: Bi dev gotin, efeh.

118 www.amude.com

Gund li al rasty r b, li al ep li p gund konek vegirt b t de roniya agir dixewin. Ez gelek t bbm cigare j digel min nema b. Eger min li wir av vexwara heye ku heya sib avneketa dest min, ji lewre min ber hesp dagerand ser kon. Bi deng eq-reqa ling hesp re seyn gund reyiyan xwediy kon derket derve da siwar ku t ber mal bibne. Ser pa min titek tvel b, ciln li min y leker ef eqal li ser min b ku qet bi hev nediket!... Hng li nava Tirkan i kes ebqe ne li ser ba, ew biyan dihat nasn. Min silav da xwediy kon tasek av j xwest. Camr av ji min re an, h tasa av di dest min de b ku deng du mirovan ji hla gund ve tj hat dipirsn: -Ev k ye law? z xwe bide nasn... Ji zaravay wan xuya b ku ew dest bi tifingin xr di ry wan de nne. Qelsiyek bik dikar ji min re gelek west ar bike, nemaze min rya xwe j ne dizann. Bi dengek xurt; l bi ziman Tirk min qrrek da wan: -Kurro vir de werin! Qrra min opeke kr di can wan de hit. Dema bihstin ez bi Tirk peyivm dest ji ber xwe berdan bi sernizm hatine nik min. Du peyayn tifing li dest, yek keyay gund y d pand b. Careke din min bi Tirk ji wan pirs: -We i div? Xuya b bi Tirk ne dizann, bi kurdmanc li min vegerrandin gotin: -Hikmet ek li me belav kirin emir da me ji bo em err Osman Sebr bikin. Hnga min bi kurmanc ji wan pirs: -Ma hn Osman Sebr nas dikin? -Em w nas nakin; l hikmet dibje mirovek eqiya ye, div bte girtin, an bte kutin. iqas reben nezan! Hnga min bi zaravak xrxwaz gote wan: -Law hn a in. Osman Sebr ne eqiya ye, ew j wek min we Kurd e doza heq me Kurdan dike. Ez li v qereqol jendirme me. i roja bibhsim ku we dest avtiye Kurdek hn ji dest min nafilitin. De z yek bidin p min em herrin qereqol. Ez ba dizanim ku mr kurmanc ji na qereqol kiz dibe ditirse. Wan bawer kiri b ku ez ji qereqol me. Bi dengek tirsok lavekar gotine min: -Efend me tu nas nekir li qusra me ne nihre. Pa em j Kurdin; l ji tirsa xwe van titan dibjin.
120 www.amude.com

n dirj digel min hebn. Me dikar bi teqandina wan di nav qereqol de hemiyan erpeze bike. Bi v hviya mezin em li gund bi r ketin. H em klometrek ne bn ku peyay min and cem Bozan beg vegerr xwe ghande me. Bi gotinek raporra xwe da: -Ber ez xwe bigehnim ser began, Firansizan her du j girtibn andibn Heleb. Wek bombeyek di nava mjy min de biteqe. Gava herdu beg hatin nava xwe eniya ku ez t de dixebitm ket mir. B heyna began Berazan err ne dikirin. n digel min j d terka min bikirana. Min xwest, herwek min nebihstiye, an ne ewqas bi ehmiyete, heya hevaln min sist nebin;l ev yeka han li ser wan neme ling xwe dan erd rawestn. Hemiyan bi dengek gote min: -Began em digel te andin, ro ew hatin girtin, nema em digel te dimnin. Eger ne beg bin k me ji err Firansizan biparze? Hlek heq di dest wan de heb kesek ji wan bi ramaneke welat digel min nehati b. Began ew andi bn, dema beg hatin girtin nema digel min diman. Eger hevaliya wan digel min mehek dom kiriba, ez bawerim ku terka min ne dikirin. Hevaliya du rojan mirovin nezan bi min ve gir ne didan. Ji lewre hemiyan xwe ragirtin gotin naxwazin digel min biin, nekirin. Ten her du kurrn Xilfo Mistefa Mihyedn digel min man. Pit ku hem hevaln me ber xwe dane Sriy ez li ser pita mehn mat b mefer guhdariya deng ku ji ling yiyan t dikim, Mistefay Xilfo gote min: -Em herdu bira dest ji te nakin. Te k der div em digel te tn. Bi du peyan min i dikar bikim, nemaze pit ku her du kurrn ahn beg hatin girtin... Pa ji tirsa Firansizan min ne dikar vegerrim Sriy j. B gman v car eger ez biketama dest Firansizan, d gelek ez biandama. Ji lewre min ji kurrn Xilfo re sipas kir ber xwe da bakurr bi nav welt de m. Min r ne dinasin, ten eger ez heft klometir ber ve bakurr roava bima min d xwe bigehanda erd Bozheway ku iyay Qorik di nav de ye, di nav kntarra w de du gundn me hene. J p ve li dora Qorik min end gund dinasn ku di hinekan de min dikar veirim. Ber ku ji herdu kurrn Xilfo veqetim, ji min re nv r y pn salix dan. Pa di kna Qirrc de girek mezin heb, ji bo koa r ya pn ew ji min re kirin armanc. Gotin ku ji gir w de qereqolek Tirkan heye div ez xwe li ser bidim al. Saet en var bn ku min xatir ji Mistefa Mihyedn xwest ber xwe da bakurr. Pit ku serek dirj m, di dora saet nehan de ez nzik gir bbm ku rya min di ber gendek re dibor.
119 www.amude.com

Dema ez gham gund ji Mihemed axa p ve kesek ji siwaran di gund de ne ma b, hikmet hem digel leker andi bn ser law Dir. Mihemed axa j tev ku pr b gelek knr j li ran w derketi bn nema dikar li ser xwe rne, her dever vezeliyay b. Bi dilek ge ez hewandim gelek kfa xwe ji min re an; l di w hal de nedizan y awan alkariya min bike. Dema min j re da zann ku dixwazim di Tilebyed re derbas Sriy bibim, got: -Herdu biraziyn min digel siwarn gund tev leker ne ser law Dir. Tev em yarn w ne, nikarin li p hikmet bjin: em nain ser. Ez j di v hal de me nikarim siwar bim. Ya aktir ew e ku tu li nik me rawest heya siwarn me li nav Qeregiyan vedigerrin. Evdilqadir ji welt derket Sriy, ne dre ku siwarn me di van du rojan de vegerrin werin mal. Dema bn ez d biraziy xwe El digel te binim, ew dizane awa te bigehne cih ku dixwaz. Me ne dizann ka siwarn wan i gav tn. Min ba dizann ku El efendiy Swrek li Til-ebyed li bende na min e, ji lewre min ji n kir lez. Ji ber leza min Mihemed axa milbayek xwe digel min and nav Gzan gund Xoriz nik Cibir Kurr kurr Hebe, ew j min bigehne mala x Casim ser snorr Sriy. Li wir min bi gengaz dikar herrim cih ku dixwazim. Cibir kurr dostek Mihemed axa b, bawer dikir ku d gelek tit ji bo min bike. Roja din var ez digel milbay Mihemed axa m gund Xoriz mala Cibir. Dema xatirxaziy Mihemd axa got:Eger El sibe were d li pey te binin. W ev pit nvev em ghan Xoriz. Cibir bi xwe ez hewandim. Roja din bi nvro biraziy Mihemed axa El j xwe ghande ser me careke din temiya min li Cibir kir. Bi ser ve got: -Eger tuy nikarib digel w herr ev e ez hatime ku w bigehnim mala x Casim. Pit ku Cibir bi dil can xwe da ber min El tat digel me xwar . W sib ber birbang li nav Qeregiyan hati b mal. Mihemed axa ne hti b ku vehse li pey min andi b heya Cibir qedra min tir bigire. Herwek min Cibir me di navbera xwe da tifaq kiri b ber roava bi saetek em d bi rketana. Servar min xist bra w ku kara xwe n bike, min dt ku Cibir sist bye, got: -Hespa min nne ku l siwar bim. Eger hespek ji bo min kir bik d digel te bm.

-Ma k we re dibje dakevin ser r pirsa ji rwiyan bikin? Xuyaye hinek teres di we de heye. Zka yek bidin p min rya qereqol p min kin. Pand ket piya min em bi r ketin. Birina yek digel xwe ez ji ik bi dr dixistim. Bi r ve ez digel w peyivm min ba p da bawer kirin ku ez yek ji jendirmeyn qereqol me, i dema ne qenciya kurdek bikin ez wan binim. Pit ku em nzk qereqol bn min pand berda vegerr gund xwe ez j ji rya qereqol derketim min ber xwe da bakurr rohelat. Serek dirj ez m, nizanna r gelek ez diwestandim. Hin newal gel diketin ber min ku bi saetan min ne dikar j derkevim. Tev xurtiya hesp leza ku p dim, sibe nzk dibn hn ez negihabm erdek nas. Pit ku din ron b min erd nas, ez nzk gund ixreiy bbm. Ber rohelat bi hinek ez ghame nava gund di mala Henf de bi cih bm. W roj min rihetiya xwe li wir dt var min ber xwe da iyay Qorik, gund me ku di navava iy de. Mehn trmeh, tebax ln min li Bozheway derbas kirin, pirraniya van hers mehan ez li gundn staxulla Qorik bm. Xuya b di nava van her s mehan de leker Turk Ararat saf kiri b ku lek bi lek ji rohelat vedigerr. i cih ku seriyek hik t de mab bi ser de digirt dipelaxt. Di meha irriya pn de bi ser era Qeregiyan de digirt serek w Evdilqadir kurr Dir tev birrek er ber ve Sriy dirrevand. Ber ku dor were min divya b ez ji Bozheway derkevim. Haya hikmeta Tirk bb ku ez li Bozheway me, bi jendirman nedikar bide pey min leker tev li rohelat b. Pit vegerra leker dikar rdima Bozheway tev bide ber xwe gund bi gund vello bike. Ji bo derketina min ji v rdim min ji hevaln Rihay re nivs wra wan xwest. Pit end rojan Cewher zade Hac Emer bersiva min da, digot: Re ne ba e, di welt de mikna veirn teng dijwar dibiye. Ber rojek div tu vegerr Sriy; l ne di rya ku t re hat re, ji ber ku ew rdim gelek hatiye andin. Li ser rya Dgerna here mala Mihemed axa ew dikare te bigehne cih ku dixwaz. Gava di Sriy dikar El efendy Swrek li Til-ebyed bibn ew dikare r li p te rast bike. Mihemd axay Dgern ji era me Mirdsan b di end bavan de li nava Dgernan bi cih bbn. Min gelek dixwest ku li ser dest w herrim. J pve El efend ji hevaln me n pdetir b min nedinasn. Bi ser de titek malbat keti b navbera me diviya b nemne. Dawiya meha irriya pn digel siwarek ez m nav Dgernan mala Mihemed axa. Mala w di gundek bik de digel du biraziyn xwe t de rniti b.
121 www.amude.com

122

www.amude.com

Dirjiya ev baran wek xunav hr hr dibar. ev ewend re tar b ku ser hesp y gewr di min ve ne dixewin. Serek dirj ez wel m. saet deh, diwazde, yek, du pit nvev b hn ez ne giha bm snor Sriy. Bi w leza ku ez p dim min di wan deh saetan de dikar sed klometir bibirre. B gman ez pirrtir sed k.m. bm, dsa j negha bm snor. Hn serek din m, ber birbang saet ar bn ku min dt hesp di hevrazek de dimee; hnga min bra bir ku rya min ae. Zka ez ji hesp peya bm, heya din ron be dora xwe bibnim. Ji saet pncn var haya arn sib ez bi lez bm. Di nava van yanzde saetan de ez hesp bi hev re westiya bn, nemaze hesp di xydan de bb av. Min dixwest ber ku ro derkeve hinek xewa xwe biknim, heya bikarim bi ro bimeim. Baran hn wel sivik dibar ba j sivik sivik dihat. Min heqba xwe li ser pita hesp dan, aliyek da bin xwe aliy din sa ser snga xwe rnitkan, nivistim. Ez gelek westiya bm ku zka di xew ve m. Gava min avn xwe vekirin din ron bb. Bi nhrnek li dor aliyn xwe min rewa xwe ya ps nas. Ez bi n de vegerriya bm iya Smeter, lekergaha Tirkan. Kurd dibjin:Dema ecel yek t, bi lingn xwe ber ve goristan die. Xuya b ecel min hati b ku ez bi lingn xwe bm rex lekergaha neyar. Ji serman dirann min dirikrikn, xuya b ji serma ez hiyar bbm. Diviya b ber rohilat ez areke ser xwe bibnim. Min da xwe rabm, cendek min wek y mar teviz tev ne digerr, xuya b sermay ez hingavti bm. Min heqb da ser pita hesp ser w kiand ku bi r kevim. iqas min hefsar kiand hespa min di cih xwe de tev negerr. Min li ber da, b fde b, ne dikar ling xwe bilebitne, hnga min zan ku hespa xuday li ber sermay li hev gerriye. Li kntarra w iyay ji dar keviran rt, di ber de li w berriya dirj fireh ji w hesp p ve di dest min de titek tine b ku p ji lekergaha dijmin bi dr kevim, ew j wel li hev gerriya!.. Ma gelo di w rew de min dikar i bikim?.. Hdka ez di ber bvila hesp de rnitim min cigarek vxist; heye ku hinek hin min n belav bicivandana ser hev. Pit ku dy cigar xew ji avn min bi dr xist, tit ku kirin mikn b min kir. Hd hd min dest pln hesp mist dan, heye ku hinek vebya. Heya pit rohelat min xwe bi mist dana dest pln mihn mijl kir. Hinek ez germ bm mihn j piek ji hev ve b. d dikar bi dijwar hd hd bimee. Min ser w kiand berve rohelat derketim gazek heya ba doraliyn xwe bibnim. Ez di rohelat nvroy Smeter de
124 www.amude.com

-Dema ez hatim siwarek digel min heb min ew vegerrand. Pa El hat , te la tine bna hesp nekir. Niha dema n b tu dib hesp tine!.. Tev w tu dikar li ser hesab min hespek kir bik. Panzde lreyn Turk xwest min dan ku hesp bne da em bi rkevin. var b, ro ber ava, h Cibir nehati b. Min yek ande p, nehat yek din li na xwe andi b cem min gotib ez nikarim herrim. Hat bra min ku dixwaze bi v away peran ji min bixwe. Li ber v raman nema min kar xwe ragirim. Pa rextek fek zde digel min heb, goti b ku ew di ber min ve rake. Gava hesp kir ke rext xist ustiy xwe . Min rext xwe j re ne dihit. Ez li hesp siwar bm m ber der mala ku Cibir l ye. Bi zaravayek tehl min got: -Min ne dizann ku tu evqas tirsok derewn. Zka rext min bide ez diim. Rext ji ustiy xwe derxist tev panzde lreyn Tirk da dest xortek ku bide min. Min rext sitand pere hit got: -Ev heq nan te ye. Ez naxwazim mineta mirovek tirsok li ser min bimne. ? min p bi hesp da na ber xwe da da Herran. Ez di deta Heran de bm, bajarr Herran bst k.m di nvroy min de iyay Smeter bst pnc k.m. di bakurr min de b. Ji du mehan de leker Tirk ew ji xwe re kiri bn lekergeh. iya tij leker b, taqim derdiketin gundn dora iy velo dikirin. Ji ekan fraran digerrn, nemaze yek ji rdim biyan bidtana ber nedidan. Pit ku rber min Cibir teres bi xwe de an, min da av xwe ku w ev bi tena Herran dip dz gundn w ewend nzk hevin ku ji gundek bank deng mirov digeh s-ar gundn dor. Ji bo ku r a nekim min ber xwe da irayn Herran bi r ketim. Pit ku bigehtana Herran min d pita xwe bida irayn bajrr. Wel min dikar b dijwar xwe bigehnim Sriy. Pit ku ez bi r ketim bi saetek baraneke hr berday, din tingitar b, ji irayn bajrr pve titek ne dixewin. iqas ku baran ne n b j h ciln havn li ser min bn ne dikarn min ji sermay biparzin. Hesp xurt rehwan b, min b dilovan dajot, da ber saetek bigehm cih. Nemaze ez b v hespa min dan var titek nexwari b. Bi w lez di nava du saet nvan de ez gham bajarr Herran. Dr bajarr bi du k.m an min da rohelat bajrr ber xwe da nvro, hol iyayn bajrr ketin pita min. Navbera min snor s k.m. mab li p min deh saet ev heb. Min dikar bi w lez di nava ar- pnc saetan de xwe bigehnim snorr, ji lewre ez b ay dim.
123 www.amude.com

westa pirr xilas bb. Ji bo xwarin em n aliy mran. Peyak rtilxir, cilpak tev end ereban rniti b. Ji min re da nasn got:Ev x me ye. Min silav l kir rnitim. Pit hinek xwarin an, pezek gura b, xwarin ba tr b. Me tat xwar, ew digel hev bi ereb dipeyivn. Nemaze zaravay bedewiyan, min titek j fehim ne dikir. Digel me bi qas diwazde peyan nan xwarin. Pit ku sifre rakirin yek ji wan xwest tifinga min bibne. Nedihat bra min ku ew di mala xwe de bbextiy bi min re bikin. Dema bixwestana gava ez di xew de bm dikar bikin. Ji lewre b dudil min tifing da dest. Tifing nuh gelek xweik b, serek di dest hev de gerrandin. Pit ku ji min bi dr ket, yek ji wan pirs: -Ma tu ne ji Qeregiyan? Min dizan ku di navbera wan Qeregiyan de neyariyeke mezin heye. Min l vegerrand: -Na, ez ji Bozheway me. -Bel tu ji wan dijmin me y, ji lewre em tifinga te nadin d te bilnin. -awan hn di mala xwe de min bilnin ez mvan we me? Bi v gotin re yek ji hember got: -ear digel w ye, j bistnin. Bi gotina w re herduyn di rex min de, her yek ji alk bi miln min girtin ez velo kirim. Digel min eareke barabello nuh he b. Sed fek het eh digel bn, tev ji min sitandin. B ku li ber xwe bidim min ear bi dest wan ve berda, pa ks peran j vala kirin ks li min vegerrandin. Di nava diwanzde peyayn ekhilgir de min dikar i bike? Ji gotin p ve titek ji dest min ne dihat, ew j min b kman kirin. Min bi ereb ne dizan, ten di w meha ku li Reqay mabm de min end gotin hn kiri bn; l min ne dikar p bipeyivim. Di nava wan de yek xwe bi kurmanc dizan, n ew ann ku di navbera min wan de bibe terciman, hem gotinn min b kman ji x re digotin. Ew gotinn ku hng min ji koza dil kirin hem nayn bra min. Ten gotinn ku heya ro di bra min de mane ev in: Li nik me Kurdan hatib nasn ku bext ereban ba e; l ez dibnim bext we tine, hn di mala xwe de mvanan dielnin. Min li welat xwe gelek qenc bi ereban dikir, gava ez ketim nav wan, hember qenciya xwe kman b erefiy ji we dibnim. Her yek ji me di ber xwe ve fed dike xwe camr dizane. erme ku hn min di mala xwe de dilnin. ekn min bidin dest min, ez ji nav konan derkevim, werin piya min, eger we karib min ji ek bikin, hng kes kmiy naxe der der we. L hol bi bbext, di nava zav z de mvan landin ne kar mirov bi rmet e....
126 www.amude.com

bm, ew iyay b zinar kelem dar ber ku kwrokek ne dikar t de xwe vere. Di rohelat min de bi qas e- het gundan li p min hebn. Heke min bikariya bi selamet ji wan gundan derbas bibma, di erd berriy de heye ku heya var ez bigihtama snorr Sriy. Heya ez di iy de daketim min ser hesp girt li pey xwe kiand, gelek hd dimem. Dema gihatim det ez siwar bm di navbera wan gundan re derbas dibm. Baran sekin b ro ji bin ewran derketi b. Hin bi hin mehna min li me ve dibn. Du gundn dawiy ma bn ku ji rdima leker derkevim bigehm erd berriy. Li berriy ji ereban p ve kes ne dihat dtin min hesab wan ne dikir d bi rihet ji snorr Sriy derbas bibma. Gund gelek nzk hev bn armedor malan j kom re vegirti bn, dema ez di navbera wan re derbas dibm seyn herdu gundan tev bi min de dirreyn. Dema ez di navbera herdu gundn pan re derbas bm min dt ar siwar ji aliy berriy ve dihatin gund. Yek ji wan veqet hat silav li min kir, pirs ka ber min k de ye. Min j re bi erebiyeke ikest da zann ku ber min li mala x Casim e. Hnga bi zimanek nerm got: -Ez dibnim hespa te gelek westiya ye, dixwaz keremke were malan rihetiya xwe bibne, bila hesp vehse, var dikar herr. Hng heye ku yek ji me digel te b te bigehne mala x. Min j re sipas kir got: -Mala te ava, ez bi lez im div z herrim. L a rast hespa min ne dikar z herre. Westa eva bor ji ry min mehn xwe diyar bn. Pa kes ne dti b ku yek li ser nav mala x Casim herre mr Ereb bi ne qenc l binhrre. Careke din got: -Tu bi dil xwe y; l eger bi ya min bik d peya b, tu mehn vehsin, pa dikar herr. Ji gotinn w ez ne ketim ik. Gava min dt bi zdey nakeve pey min dil min l rnit min ber hesp bada ser konan digel w m peya bm. Yn ku westn dirj b xew mayn dtine dizanin i west digeh mirov. Pit em peya bn w got: -Leker p de li nava van gundan digerre. Ne dre ku v gav j hinek bn nav konn me. Ji lewre tu derbas aliy jinan be raz da kes te nebne. Dema b var ez dikarim te bigehnim mala x Casim. V gotin hn pirrtir dil min rihet kir. Ez derbas aliy jinan kirim, bi dest xwe ji min re nivnek dan ez nivistim. Min heqba xwe dan bin ser xwe tifing xist hinbza xwe. Heya pit nvro ez di xew de mam. Gava mvandar min ez ji bo xwarina tat hiyar kirim, cendek min ji
125 www.amude.com

- Em mehn ji te re nastnin, d ev digel te mirovek binim w te ji snor derbas ke. Ev e d ji pereyn te xerciyek j bidim te da dil te xwe bibe. Bi derxist s zrr end mecd dane min yn may tev tifing ear digel xwe ht. B ek awan ez ji snor derbas bibma?... Digel min hingulskek zrr, qa w yaqt mab ku bi min re ne dbn ku bistnin. Min ew bi derxist tev hers zrran day got: -Ez b ek nikarim ji snorr derbas bim. Ev hingulsk hjay du-s tifinga ne. Bila tev peran ji te re be ji tifing ear yek bide min. Dema av bi hingulsk ket ry w ge b, ji dest min girt xist tiliya xwe, careke din her s zrr li min vegerrandin; l ek nedane min. Hnga min zan ku gustr j bela li ser ekan de . Ji min re gotin w var min bi r kin. Min nav x pirs gotin :(Mistefa Xelef)e ; l pa min zan ku nav w Mistefa Salih e. Ber var siwarek digel min andin ku min bigehne snorr Sriy. ev ron ezman ji ewran vala b. Eger eva ber w hol saf bna, min rya xwe a ne dikir ne diketim dest van bbavan. Ereb ku digel min and b ek b, l bi dest lep ji min gelek xurtir b, bhna bbextiy ji her tit w dihat. Pit ku serek em n got:were em livir razn, berve sib em herrin. Min dt ew j dixwaze mehn cilan ji min bistne. Ji darek pve digel w ek tine b; l bi min re kreke hja heb. Gava bixwasta bela xwe di min bide min dikar bi w kr li ber xwe bidim. Li nik w razan xwe kutin b. Ji lewre min gote:vegerre mala xwe, ez digel te naim. Ereb bbav serek rawest li min nihrr. Min dizan ew I di ber dil xwe re dibe tne. Min kr di berka xwe de derxist ravey kir got: -Tu b ek digel min ev kr heye, ji lewre bi min nikar. Yalla vegerre herre mala xwe, ez ne hewcey te me. Min ber hespa xwe da berriy ajot. Min r ba nas b. iqas ku mehna min ne dikar ba bimee j, hinek ji hev ve bb. Hol min terka rber xwe da wek ez dizanim ez m.. Eger mehn ba ji hev vebbna w ev min ber ku birbang bibe dikar bigehim snorr Sriy. Bi w me ez dirjiya w ev m, roja d bi nvro ez gham snorr. W ax wek ro ser snorr ne ewqend parast b. Di hla beriy ve ne dewriye ne j qereqol he bn. Roja din bi nvro gava ez ji snorr derbas bm kesek ez ne dtim. Min ber xwe da roava di ber rhesin re heya ser var hatim Til-ebyed.
128 www.amude.com

Yek ji erebn rnit got: -Neb hn ekn w didin. Bi xwed ev j yek wek Husn Qenco ye. Gava tifing di dest w keve hem Gsan p nikarin. Hnga min got: -Ma ev e mraniya we Gsan ku mvann xwe di mala xwe de bilnin?!... Ez ecb dimnim gava hn ev ps bin, awan jinn we qma xwe tnin ku di cem we de razn? Di navbera aliyn mran jinan de perdeyek heb. Gotinn min bi temam dighan guhn jinan. Hn gotin di dev min de b ku dengek ji aliy jinan hat; l min titek nezan. Tu ne, min dt jina xwediy mal tifinga mr w di dest de doxhefsar mehn kiand hat p aliy mran got: -Were biray kurd ev e ji te re hesp tifing, siwar be ez bibnim, ka ev segn han dikarin te bilnin?. Ev ne camr hn bne xelk di mala xwe de bilnin. Min da xwe rabm ku tifing ji dest jinik bistnim Xn ketib avn min, eger dest min bigihta tifing b raman min d li wan dana. L zka s ar kes ji wan rabn ez girtim x j rab ku jinik a bike. Jinik gelek tehl bb, wek mird ku bi cezb dikeve di ser de heya bi lingan dilerizn, bi zaravak jehrn gote x: -Min bawer ne dikir ku b eref bi we re ghabe v war! Min gelek caran dibihst ku hn biyaniyan dielnin. L min ne dizan ku hn bi fena bbext hol camran ji ek dikin. Eger hn mrin bihlin bila ekn xwe hilgire li nava konan derkeve, gava we karib j bistne hnga ez bjim hn mrin.... Ew Ereb ku bi kurmanc dizan li ser min xeyid b hem gotinn jinik ji min re bi Kurdmanc digotin. Reng x zer bb ji erman xeydan dest dilerizn, rab piya jinik got: -Hd hd bipeyive selewatan li pximber bne. Her tit gava xera b, dikare be. Pa berve jinik ji me bi drket, nema deng w dihat me. Xuya b dil jinik xwe kir ku hesp tifing vegerrandin aliy jinan. Ereb ku bi Kurdmanc dizan gote min: -Ev bbav in , eger ne ji jinik bya heye ku ciln te j ji te bikirana. L niha x gote jinik nema mehn ji te distnin. Gava x dil jinik xwe kir vegerrand, hate cem me bi ryek ge got:

127

www.amude.com

Pit ku Evdilqadir mala xwe an bi end rojan Michim kurr Mihd j vegerr mala xwe. Michim, mr Inizan mirovek mr camr b. Jr bna w j ji camriya w ne kmtir b. Xuya b di navbera w Evdilqadir de dostan gelek mezin b. i gotina law Dir bikira; mezin, bik, di av Michim de biha b. Pit vegerra Evdilqadir ji Tirkiy bi mehek, careke din xwest here nav era xwe ji bo bin mal, pez dewar ku di rev de li nik dostan hiti b. Ji min pirs ka ez dil dikim digel w herrim an na. Min qma xwe bi na digel w an. Ber min gelek tit li ser mraniya w biray w Feth bihsti b. iqas dil min dixwest ku min herdu bira di errek de bidtana. J pve gava ez digel w bma min ne diht bela xwe di eran bide. Ma gava ez digel w nema, heya vegerrn awa d tev jinan bimama?... Rojek em s het siwar ji snorr Tirkan me ber xwe da qirrac Qeregiyan. Ber em bigehn qna qirrc keriyek xezal ket ber me, heye ku keriyek wel mezin carna nehatibe dtin. Me bi siwar dirj nav wan kir ji alk em ghan ker; l heyf ku ji dudiyan pve me nikar bikutana. Roja din em ghan nava Qeregiyan di nava du rojan de Evdilqadir kar xwe pk an em b err ldan vegerrn nav kon Inizan. Di v dema bik de titn ku min derheq Evdilqadir dezann gelek bi ewat bn. Raste mrek ba b; l yekcar ji r derket b. Ji talan, ldan kutin pve titek ne dizan. Rojek em di bin kon de rniti bn dipeyivn. Peyv hat ser rewa wan a Sriy, min gote: -Ez dibnim tu ji ro bi n de nikar herr nava Qeregiyan mezinatiy bik talann xelk bn. i roja tu herr wir hikmeta Tirk w te bide kutin. Li vir j b kar xebat mayn zik we tr nake. Ez dibnim li nik te bi qas st mehn ar sed hstir heye. Eger tu pnc mehn hem htiran bifiro, ku deh mehn tra te dikin, d bi bihay wan pnc-e gundan bikirr van maln xwe t de bi cih bik. Hnga tu ne hewcey ku herr ker gulikn xelk bn. Ma ne heyfe ku mr Qeregiyan li ser talan mal xelk bte kutin? Min opa gotina xwe di seravn w de dt. Rdn w reng ramaneke kr girt. Peyayn w n hazir dtin ku gotina min di can Evdilqadir de cih girt. Hnga yek gote min: -Kutin talanker bi te nabe ji lewre v rya epel didiye ber Evdilqadir. Hinga ez keniyam, Evdilqadir ser xwe hilda li zilam xwe vegerrand got:
130 www.amude.com

li Eynarz bi nav Migirdc yek fille heb wekl El efendy Swrek b. Diviyab ez herrim cem w ku min bibe nik El efend. Dema ez m Reqay min Migirdc nas b, ber roava bi saetek min xwe gihand. Ji westan birnan ez mehn di hal de keti bn, min rewa xwe bi end gotinan j re salix da. Zka ji min re xwarin an, min tr xwar, pa ez birim gundek ereban di bin Eynapz de heya ez El efend bibnim. Li Til-ebyed leker Firansiz gelek bn ez j ji aliy Firansizan ve dihatim xwestin, ji ber v yek Migirdc ez birim gund ereban. W ev roja din heya pit nvro min hesp li w gund ereban westa xwe revand. Pit nvro Migirdc hat ez birim nik El efend. Serek ez digel w peyivm, awan Gsan ez elandibm, min j re salix da. Pa gote min:Div tu herr nav era Inizan mala Michim kurr Mihd cem Evdilqadir kurr Dir, heya ka i dibe. Rewa min gelek dijwar b. Firansizan hem hevaln min ku bi tevgerr rabbn surgn am kiri bn bi germ li min digerrin. Hng eger ez biketama dest Firansizan mikn b ez bi andana. Ji lewre gerrn min di nava Sriy de gelek veart avekir bn. W var areke din ez digel Migirdc m w gund ereban ku nav w ne di bra min de ye. Sibetir digel rberek ez m gund Hemam nava era Tirkmanan li wir roja d m mala michim. Mala Michim li berriy b ew bi xwe ne li mal b, b Heleb ku av xwe derman ke Evdilqadir kurr Dir j ne li wir b, ew j b Tirkiy ku jin zarrokn xwe bne. L end siwarn w li mala Michim bn, min ji wan pirs, gotin:Ev bye s ro ku Evdilqadir ye welt ku jin zarrokn xwe bne, w di nava heftek de vegere. Pit s-ar rojan evek ber ve sib Evdilqadir tev jin zarrokn xwe yn peyay xwe hatin erd Sriy. Digel w s mal tev kon dewar htirn xwe hebn. Ten pez wan di dest leker Tirk de mab nema karn xilas kin. Gava mala Evdilqadir hat, ez m mala w digel w rnitim. Camr gelek qedra min digirt; l ramann me gelek dr hev bn ne mikn b ku rojek ji rojan di warek debigehn hev. Tev v yek min ksa titek ji xwe derbas ne dikir her gav dixwest ber w bidim xebata welat. L tew b, hem westa min vala di, gotinek ji gotinn min di ser w de cih ne digirt. Evdilqadir bi dest xwe mrek xurt b. Hemiyan bi av lehengek l dinhrtin. Bi rast di erran de lehengek b; l errn eran, ji bo cerd talankeriy bes.
129 www.amude.com

Dema min xwe p da nasn hinek ry xwe ge kir; l pirr ne ajot min zan ew i bbav e. var pit kes li od nema digel min peyiv. Ber end pirs ji min kirin ka ez v dema han li ku mabm min awan xwe ghandi b cem w. Pit ku min rroka xwe ser bin j re got, Xell beg bi zaravak zana grr gote min: -Ji min pve hem lebatn Xoybn ehmeq derketin. Min dizan ku ev tevgerr nae ser ji lew re dema ji me re beyan, al belavok dan; roja dtir min hem andin ji waliy Mrdn (Tewq Had) re. Ji alk min dostaniya Tirkan kar kir ji aliy din ez sirgn ne bm. i kirek bbav gotinek b rmet!.. B ku erm bike xiniziya xwe dibje p dilgir j dibe!... Nizam i li min qewim, ser min do b guhn min ngiyan. Dema hinekan ji me hem hviya xwe xisti b v tevgerra han, bbavek j bi xiniz haya waliy Mrdn kiri b. Wek elpe li min xne laa min tev teviz hem lebatn min xilxil bn, yek al y din ne dikir. Gava min j nema xwe dihate bihstin, wek deng ku ji gorrek b, min got: -Ma ru bra nab ku bi v kira han tu bye xiniz welt? Pa b fed bi dev xwe j bi dilfere dibj min wa kir!... Ne heyfe ku tu law Birahm paa b? gelek mixabin. Xell beg dt gotina w iqas ez andim, vcar dixwest dil min xwe bike; l ne dizan bi i away. Ma v bbav gava xiniziya xwe got ma hiviya i ji min dikir? Ma bawer b ku bjin afen!.. Hd hd avn min li ser rastiy ve bn ew kira ku min ber ecb dt, pa wek titek ad xuya kir. Ma Xell beg law k b?... Law Birahm paa, y ku diz talanker gel b. Qet ne ecbe ku kurr dizek bibe xiniz. Xell beg xwe bra bir ku bi w gotin di avn min de gelek bik b. Vcardixwest b baviya xwe di av min de bik bike, digot: -Heye ku tu v kira min xiniz an bbav bizan, l a rast titek kirt t de nne. Ji xwe Xoybn di kira xwe de a b ne digha daxwaza xwe. Ji min pve hem lebatn may sirgn am bn. Ma hewce b ez j wek wan sirgn bibma? -Ne sirgn, xwez tu biya djeh bila te ev xiniz ne kira. Dema Xell beg dt nikare min raz bike ev j gelek b, rab ser xwe mal ez li od htim. Min dixwest di w bst de ez li mala w xiniz herrim; l dest min girday b. Ber her tit Firansiz li min digerrn, pa di berka min de pere nema bn. Diviya b ez hespa xwe bifiroim heya bikarim bi bihay w ji mala Xell beg bi drkevim. Bi v raman min ser xwe dan ser
132 www.amude.com

-Law ev gotin bi mrn mala Heyder axa re nayte gotin. Eger tu bizan ew i mrin te y ziman xwe jkira. Gava ew talanan nayinin ji ber ku xwe ji v kira han bilindtir dibnin. Pa vegerr ser min got: -Ez hv dikim pismam tu dil xwe ji gotina v ehmeq negir. Xelk me Qeregiyan dirjiya emr xwe wek guran pezn xelk direvnin. Nizanim ku di rlan de r piling hene. Ten di nav van ereban de xwe mr dtine haya wan li din tine. Min j re da zann ku ez ji gotinn w zilam ne iyam. Pa gote min: -Pismam! em di nava ereban de hov mezin bn, nema dikarin wek camran rihet rnin. Ji lewre her wek tu dixwaz em nikarin bibin derman titek. Ji v gotina han min zan ku Evdilqadir ne b aqile, l nikare d siniy xwe biguharre. d ji w roj de min hviya xwe j birr nema di v war de digel w peyivm. Pit ku Evdilqadir mala xwe an bi s mehan Firansizan xwest w surgn Drzor bikin. Evdilqadir li ser snorr rihet rnedinit Firansizan j ew ser berday ne dihitin. Rojek zabit stixbarata Reqay hat ew digel xwe bir Michim j bi wan re . Serek pit na Evdilqadir ez li mala w mam; l tew b!.. Birayn w, Qeregiyan titek ji min bi ser nedixistin, ne min ji wan. Evdilqadir xerab titek ji Dinyay zanb; l van hovan, ne titek.... Dawiya bihara 1931an, pit ku ji vegerra Evdilqadir b hv man, rojek min xatir ji birayn Evdilqadir xwest ber xwe da rohelat. Hng kon Inizan nzk kon mala Birahm paa bbn. Ez m kon Mehmoy pa. Ew j yek ji lebatn encimena Xoybn b. Min xwe p da nasn, her wek ez ne nas bim bendewariyek bik digel min neda xuya kirin. Ez ji rewa peyayn Xoybn ecb dimam! Ma gelo peyayn Xoybn hem ev celeb bn? Wan celeb peyan ji bo gel Kurd bindest reben i dikar bike? Diviya b ez hemiyan bibnim binasim, da hviya xwe ji wan bibirrim. Roja din ez ji kon Mehmo m Ser Kaniy, pereyn min d ji xilas bn bn, heye ku digel min mecd nvek mab. Min dikar li ser Kaniy hespa xwe bifiroim end quru pere txim berka xwe. Hesp bi heq bihata firotin pirrtir bst zrrn zer hja b, Bst zrran dikar min bigehne cihek. Hng li Ser Kaniy xan mvanxane tine bn, ji lewre ez m mala Xell beg birahm paa, ku ew j yek ji lebatn Xoybn n sere b.
131 www.amude.com

Drik- Rehmet ev rewa han bi v gotina han ji min re salixda hstir bi avan ketin, got: -Me mala xwe xirab kir welat xwe berda ku em werin li vir zarrokn xwe bi nan diz talann xelk bi xwed kin. Firansizan em ji snorr bi drxistine, gava em wek daxwaza wan nekin nahlin em xwe tev bidin. Me hin xwe kut hin j xirabiya gel xwe dikin. Xwed mala sebeban xira bike. Pa ji min re rroka xwe ser bin got. Gava la partiya Xoybn hat, keserek kiand p re dman ji gewriy hat, digot: -Kes ku peyayn Xoybn nemaze, w bawer be ku mirovin gelparzin, herwek me dizan. L gava nzk bibin wan binasin, d bizanin ku van mirovana dijmin gel Kurd in. Hnga min j re rroka Xell beg ku al ewraqn Xoybn ji Tirkan re andine gote. Ilyas li min vegerrand got; -Ji min re j ev tit goti b. Ji ber v yek wek yn may sirgn am ne b. Eger Xell beg peyay Tirkan e, Haco j peyay Firansizan e. Min j pirs: -L mala Bedirxan? -Ew j peyayn Tanakan in. -L mala Ceml paa? -Mihemed ji xwe re diziy dike, xwe p bi xwed dike. Her Bedr beg ji xwarin pve bi kr titek nay. Qedr beg Ekrem beg hinek bain bendewariyeke bik digel mirov nan didin; l ne bi qas ku div. Heya niha end quru di dest wan de hene ji lewre h xwe ne firotine, gava dsetvala bimnin nizam w iqas ber paqijiy xwe biparzin. -Dibnim tu hviya qenciy ji kes wan nekiye!... -Ne kes... Pa ji min re li ser tevgerra tevay peyiv. Hnga min zan ku Celadet, Haco, mala Ceml paa, tev ku n serxet tifing ne teqandin!... Her mala Birahm paa herwek Xell beg bi dev xwe goti b haya hikmeta Tirk ji tevgerr kirin her du kurrn ehn beg nen serxet ji aliy Firansizan ve hatin girtin. Xuya dikir y ku tifing teqandi b ez ten bm bes! Ji partiyeke dr dirj lebatek ten kar ku j re hati b sipartin b kman kiri b, Xoybn di belavoka xwe de ew kir j li ser x Nh x nivs b! Xwez qene x Nh digel me hati bna dsa ne xem b. Kar ji min re hati b sipartin, min ew kar bi camr kiri b; l li ser x Nh hati b nivsandin!. Gava Ilyas Drik belavoka Xoybn ravey min kir ez ecb mam! Ma hol j dibn? ku yek bike li ser yek din bte nivsandin!...
134 www.amude.com

balgih razam. Wek kevir ku bavj bin br, ez di xew ve m heya sib hiyar ne bm. Sibetir min delal an mehna xwe ravey kir. Got, mehn hjay panzde- bst zrran e. L gava avte mezad ji het zrran pve ne an. Bi i bya min d bifirota, ji ber ku ez b pere bm. Ya ecb ew b ku y mehn kirr Xell beg b, w ne hti b ku kes li ser zde bike. Pit me firot careke din ann hewa beg xiniz. Ber ez li Ser Kaniy derm min lyas Drik dt. Gelek tit ji min re gotin.. A rast lyas avn min li ser gelek rastiyan vekirin.

lyas Drik k ye?

lyas kurr Hac Osman li Drika iyay Maz yek ji peyayn Drik y pn e. lyas ji mj ve bi gelparz hati b nasn. Gava mala Ceml paa li Diyarbekir doza gelpareziy dikirin, lyas li Drik yek ji yar hevaln wan b. Di sala 1929an de dema mala Ceml paa hatin Sriy girtin dayna xwe bi lyas re ne birrn. Ji lewre gava partiya Xoybn bi tevgerra tevay rab Qedr Ceml paa tev pismam xwe Ekrem bi serxet ketin derbas welt bn Ilyas Drik gha wan bi wan re daket binxet. Her wek bin ku mala Ilyas li Drik bnin Sriy. Ji w pve titek din nekirin. Ilyas ji efendiyn kurdan di bajarran de, peyak jr jhat b. Dema em dibjin jr jhat, gorey r ramana ku ew li ser, ne gorey daxwaza me gelparzan. Ilyas ji kurdtiya xwe hez dikir; l ne pirtir kar debara xwe. Eger ji gel xwe hez dikir, di pit w hezkirin de ji xwe re hezkirina han de mala Ceml paa ji xwe re kirib msal, ne dikar pirrtir v bra bibe. Ilyas ku li Drik pit mala Hec Necm mala dudiyan dihat nasn, ne dikar li Sriy bi reben belengaz bibore. J re malek pirr tine b ku xwe p bi xwed ke. Ji lewre zka xwe bi dest Firansizan ve berda heya w li ser snorr bihlin ku bikare debara xwe bike. Di v yek de Ilyas tu kman ne didt. Hng hem malbatn mezin li ser snorr bbn dest guhn Firansizan wek mala Birahm paay Mill Haco axa y Hevrik. Van her du malan Mihemed Ceml paa diz kele diandin serxet mal Kurdn jor tann bi tercimann Firansizan re li hev par ve dikirin. Ilyas j dixwest bide ser v r. Ji bo ku yek li ser snorr bima diviya b ji stixbarata Firansizan re guhbeliy bike. Ev b rya ku keti b ber Ilyas
133 www.amude.com

vir wan brannn bav w wek hatine nivsandin -ne km ne zde-didim belav kirin. Ez bawerim w ne li gora dil hin kesan be. L ji bo emaneta drok wek hatiye nivsandin ez j belav dikim. Ev brann bi dest min hatin wergerandin bo ziman ereb min da apkirin belavkirin li bajar am 2001. Dilawer Zeng am

Gava digel Ilyas Drik me kirn Xoybn di ber avn xwe re birin ann, hem kirn w hol belovac ne di r de bn. Pa Ilyas ji min pirs: -Niha tuy k de her?. -Nizanim; l div ez xwe bigehnim am rbar van berpirsiyarn Xoybn n camr bibim. Me xwe siparti b wan, xuyaye wan j xwe sipartiye Tanakan. Car min ew bidtana piya xwe dtin hsan dibn. -Tu a Osman. Gavnin hn ji wan bi hviy; l hviya te willo ye. Ev bn bst roj kurr Evdilmecd beg Cibir Xalis beg hatiye Tehlik gund mala Ceml paa ji bo dtina wan, heya niha ne xwestine am. -Div zanib ku Xalis beg ji Ararat hatiye. Gava ew ne xwestin, d awan te bixwazin. Dema min bihst ku yek ji errkern Ararat li Tehlik ye. min her tit ji bra kir ten meraqa dtina w ez girtim. Hnga min gote Ilyas Drik: -Ber her tit ez Xalis beg bibnim, pa binrrim ka ber min dikeve k der. -Ber te bi k ve dibe dil teye. L rojna ty Hes w wer mala min. Pit min pirs da Ilyas ku i gava m Hes ez herim mala w, min ber xwe da Tehlik m. Tin min ber xwe day bi gelk ji min re ne nas b. Min ji mala Ceml paa ten Qedr beg dinasn, ew j li am b. Biray w Bedr li Tehlik b, me hev ne dinas. W roj pit nvro ez gham Qeremaniy, li wir peya min ber xwe da Tehlik. Servar ez gham Bedr li mal b, min xwe p da nasn. Min pirsa Xalis beg kir, got ew tev xulam xwe derketiye nava erdan gerr. Pirr ne Xalis beg hat me hevd nas digel w mam. Xalis ji errevaniyn me n sere b. Di Ararat de pit Ihsan Nr, Zerzende Birho peyay aran dihate nasn. Min dikar j hem rewa Ararat hn bibim. Ev yeka han ji bo min bextiyariyeke mezin b ku ne bawer bm ku di xewn de bibnim. Xalis mirovek xwepeyv b dostan zka di nava me de b. {Daw hat}

Tbn:
Ev Brannn Osman Sebr di riya kur w Hoeng re gihane dest min. Di p de, ez pir sipasiya w dikim ku ev bawer daye min, ez j li
136 www.amude.com 135 www.amude.com