Phtpho

Hnh dng Khng mu, trng sp, ti hi vng, , tm, en

Tnh cht chung Tn, K hiu, S Phn loi Nhm, Chu k, Phn lp Cu hnh electron Phtpho, P, 15 Phi kim

15, 3, p

[Ne] 3s2 3p3 2, 8, 5

S electron trn v in t

Tnh cht vt l Mu Khng mu, trng sp, ti hi vng, , tm, en

Nhit nng (trng) 44,2 C; (en) 610 C chy Nhit (trng) 280,5 C si

Phtpho. L mt phi kim a ha tr trong nhm nit, phtpho ch yu c tm thy trong cc loi phtphat v c v trong cc c th sng. Do hot ng ha hc cao, khng bao gi ngi ta tm thy n dng n cht trong t nhin. N pht x ra nh sng nht khi b phi ra trc xy v xut hin di mt s dng th hnh. N cng l nguyn t thit yu cho cc c th sng. S dng quan trng nht trong thng mi ca n l sn xut phn bn. N cng c s dng rng ri trong cc loi vt liu n, dim, pho hoa, thuc tr su, thuc nh rng v cht ty ra.

[sa] Cc c trng ni bt
Dng ph bin ca phtpho l cht rn dng sp c mu trng c mi c trng kh ngi tng t nh ti. Dng tinh khit ca n l khng mu v trong sut. Phi kim ny khng ha tan trong nc nhng ha tan trong isulfua cacbon. Phtpho tinh khit bt chy ngay trong khng kh v to ra khi trng cha phtpho pentaxt P2O5.

[sa] Th hnh
Phtpho tn ti di ba dng th hnh c bn c mu: trng, v en. Cc dng th hnh khc cng c th tn ti. Ph bin nht l pht pho trng v pht pho , c hai u cha cc mng gm cc nhm phn b kiu t din gm 4 nguyn t phtpho. Cc t din ca pht pho trng to thnh cc nhm ring; cc t din ca phtpho lin kt vi nhau thnh chui. Phtpho trng chy khi tip xc vi khng kh hay khi b tip xc vi ngun nhit v nh sng. Phtpho cng tn ti trong cc dng a thch v mt ng hc v nhit ng lc hc. Chng c tch ra nhit chuyn tip -3,8 C. Mt dng gi l dng "alpha", dng kia gi l "beta". Phtpho l tng i n nh v thng hoa p sut 1 atm v 170 C nhng chy do va chm hay nhit do ma st. Th hnh phtpho en tn ti v c cu trc tng t nh graphit cc nguyn t c sp xp trong cc lp theo tm lc gic v c tnh dn in.

[sa] ng dng
Axt phtphoric m c, c th cha ti 70% - 75% P2O5 l rt quan trng i vi ngnh nng nghip do n c dng sn xut phn bn. Nhu cu ton cu v phn bn dn ti s tng trng ng k trong sn xut phtphat (PO43-) trong na sau ca th k 20. Cc s dng khc cn c:

Cc phtphat c dng trong sn xut cc loi thy tinh c bit c s dng trong cc loi n hi natri. Tro xng, phtphat canxi, c s dng trong sn xut s. Tripolyphtphat natri c sn xut t axt phphoric c s dng trong bt git mt s quc gia, nhng li b cm mt s quc gia khc. Axt phtphoric c sn xut t phtpho nguyn t c s dng trong cc ng dng nh cc ung cha sa. Axt ny cng l im khi u ch to cc phtphat cp thc phm. Cc ha cht ny bao gm phtphat mncanxi c dng trong bt n v tripolyphtphat natri v cc phtphat khc ca natri. Trong s cc ng dng khc, cc ha cht ny c dng ci thin cc c trng ca tht hay ph mt ch bin. Ngi ta cn dng n trong thuc nh rng. Phtphat trinatri c dng trong cc cht lm sch lm mm nc v chng n mn cho cc ng ng/ni hi. Phtpho c s dng rng ri sn xut cc hp cht hu c cha phtpho, thngqua cc cht trung gian nh clorua phtpho v sulfua phtpho. Cc cht ny

c nhiu ng dng, bao gm cc cht lm do, cc cht lm chm chy, thuc tr su, cc cht chit v cc cht x l nc. Nguyn t ny cng l thnh phn quan trng trong sn xut thp, trong sn xut ng thau cha phtpho v trong nhiu sn phm lin quan khc. Phtpho trng c s dng trong cc ng dng qun s nh bom la, to ra cc mn khi nh trong cc bnh khi v bom khi, v trong n la. Phtpho c s dng sn xut cc v bao dim an ton, pho hoa v nht l mtamphtamin (C10H15N). Vi mt lng nh, phtpho c dng nh l cht thm vo cho cc loi bn dn loi n. Phtpho P32 v phtpho P33 c dng nh l cc cht pht hin du vt phng x trong cc phng th nghim ha sinh hc (xem ng v di y)

[sa] Vai tr sinh hc

Phtpho l nguyn t quan trng trong mi dng hnh s sng bit. Phtpho v c trong dng phtphat PO43- ng mt vai tr quan trng trong cc phn t sinh hc nh ADN v ARN trong n to thnh mt phn ca phn cu trc ct ty ca cc phn t ny. Cc t bo sng cng s dng phtphat vn chuyn nng lng t bo thng qua ansin triphtphat (ATP). Gn nh mi tin trnh trong t bo c s dng nng lng u c n trong dng ATP. ATP cng l quan trng trong phtphat ha, mt dng iu chnh quan trng trong cc t bo. Cc phtpholipit l thnh phn cu trc ch yu ca mi mng t bo. Cc mui phtphat canxi c cc ng vt dng lm cng xng ca chng. Trung bnh trong c th ngi cha khong gn 1 kg phtpho, v khong ba phn t s nm trong xng v rng di dng apatit. Mt ngi ln n ung y tiu th v bi tit ra khong 1-3 g phtpho trong ngy trong dng phtphat. Theo thut ng sinh thi hc, phtpho thng c coi l cht dinh dng gii hn trong nhiu mi trng, tc l kh nng c sn ca phtpho iu chnh tc tng trng ca nhiu sinh vt. Trong cc h sinh thi s d tha phtpho c th l mt vn , c bit l trong cc h thy sinh thi, xem thm s dinh dng tt v bng n to..

nguyen to photpho

Photpho

Bom photpho

Photpho do

Photpho trang

Bom photpho trang duoc su dung o da gara Pht pho trng (WP) l cht ha hc c kh nng gy chy. Trc y, Photpho trng dng lm dim qut (loi c th qut vo bt k ni no). Ngy nay n cn c s dng trong lnh vc qun s, ch yu n c nhi vo cc loi bom chy, bom khi vi mc ch to ra cc mn khi hoc gy ra s st thng, tiu dit sinh lc ca i phng. Pht pho trng cng c coi l loi v kh ha hc. Pht pho trng rt d chy, khi ra ngoi khng kh nhit bnh thng n cng t ng bc chy (do c xy). La ca pht pho trng rt nguy him vi con ngi, khi b dnh WP n s gy ra bng nng do n c kh nng ngm su vo c th ngi n tn xng, vo cc m bn trong c th v ph hy chng. Do WP cng l mt loi cht c ha hc v con ngi phi ht sc thn trng vi n. Vi nhng loi v kh nh bom, n c cha WP ngay c nhng lc lng c kin thc chuyn mn khi x l chng cng c kh nng b tai nn. Photpho cn l nguyn t quan trng cho s sng. Trong nng nghip, Photpho dng iu ch phn ln, NPK, ...

Photpho do

Photpho trang Pht-pho l mt khong cht c trong c th, khong 85% pht-pho ca c th c tm thy trong xng, pht-pho l khong cht quan trng ng sau can-xi. C th ngi cn pht-pho :

Lm cho xng v rng chc kho Duy tr mc pH cn bng Chuyn -xy n cc t bo to nng lng Chuyn i protein, cht bo v carbohydrate thnh nng lng Pht trin lin kt m v cc b phn Gip c hot ng Sn xut hc-mn Lm cho cc Vitamins nhm B tr nn c ch

Lm sao c th c c pht-pho?
Pht-pho c hp thu t rut v c cha ng trong xng. Khi thn cn hot ng, thn s loi b nhng cht d tha khng cn thit cho c th; i vi mt ngi kho mnh bnh thng, mt ngy nn dng khong 800 mg n 1,200 mg pht-pho. Mt ch n cn bng, y cht dinh dng s cung cp pht-pho, v cht ny c trong cc loi thc phm. Cc loi thc phm ch bin sn cha rt nhiu pht-pho, i khi nu dng qu nhiu thc phm c th cn tha lng pht-pho cn thit. Lng Pht-pho trong mu qu cao c th gy nn:

Cc bnh v xng v tim Qu nhiu PTH c gii phng, s lm xng yu v d gy, dn dn s thnh bnh lon dng xng. Mc Can-xi trong mu thp, s lm xng b ly bt can-xi Qu trnh vi ho v cc m s tr nn x cng khi phtpho v canxi kt tinh thnh khi rn trong tim, mch mu, khp, da v phi, c th gy au n hoc dn n bnh tim. B nhc xng b nga

Mt s loi thc phm cha hm lng pht-pho cao: Sa, pho-mt, sa chua, kem, bia, Coca, S-c-la, Go lt, Bnh m nguyn cm, Bt ng cc, bnh Pizza, qu b, Ng; Cc loi tht ch bin sn nh xc xch, Hot-dogs; Ni tng ng vt; c mi;

Photpho chiem 1% trong luong co the va duoc tim thay trong nhan tb cht hc: Phtpho v cc hp cht ca chng . te t cc lp cn lng cht hc: Phtpho v cc hp cht ca chng . c cht hc: Phtpho v cc hp cht ca chng .

Phtpho l mt dng th hnh ca phtpho nhng l cht tr, khng ccc hot tnh c bit nh ca P trng. Phtpho c ch to t phtphotrng v c xem l an ton.Trc y, trong qu trnh s dng P ngi ta thy n gy ra mt s tchi sc khe, nguyn nhn l do trong P c ln P trng, c xem l tp cht nhim.P ch yu c dng trong cng nghip dim, ch to pho hoa, pholnh, 6.2. Phtphin (PH 3 ) L cht kh khng mu, tinh khit khng mi (mi ti khi t o thnh t phtphua). T trng 1,175; si -87,4 oC; nng chy -132,5 oC. Rt t tan trong nc, tan nhiu trong cn v te. N c th halng v chy vi ngn la mu xanh sng. Rt c, tc dng ln h thn kinh trung ng gy hn m. Gykch ng phn da h, nim mc mt, ng h hp, gy xut huyt phi. 6.3. Axit Phtphoric (H 3 PO 4 ) Axit phtphoric (H 3 PO 4 ) cn gi l axit orthophtphoric, l mt cht lng,trong snh,

tan trong nc v cn. Phn t lng : 98; t trng

1,83; imnng chy : 42,3 o C; im si : 213 o C (mt H 2 O)Axit phtphoric l mt axit tng i mnh, c dng nhiu trong cngnghip phn bn superphtphate. N c dng

lm sch b mt kim loitrc khi sn, nu c ln tp cht c th sinh ra hir, t c th to ra mtkh cc c l PH 3 Nu b axit bn vo da hoc mt th ngay tc khc phi ra vi nhiu ncti ngun gn nht trc khi a nn nhn i cp cu. 6.4. Phtpho pentaoxit (P 2 O 5 ) Cn gi l anhirit phtphoric, phtphoric pentaoxit, l mt bt trng, chyra trong khng kh, tan trong H 2 SO 4 , phn hy mnh m trong nc. Phn tlng : 142; t trng 2,39; im nng chy 569 o Cc dng trong tng hp hu c lm tc nhn kh nc. N c tc dngn mn i vi mt, nim mc, da. Ht phi hi phtpho pentaoxit c th b ph phi. 8 c cht hc: Phtpho v cc hp cht ca chng . 6.5. Phtpho pentaclorua (PCl 5 ) L mt khi kt tinh, bc khi, m hng cay, kh ngi.Phn hy trong nc, tan trong CS 2 , CCl 4 Phn t lng : 208,2; t trng 4,64c dng trong tng hp hu c. Phtpho pentaclorua phn hy to thnhaxit clohirit v axit phtphoricPhtpho pentaclorua tip xc vi khng kh to ra khi n mn, rt nguyhim vi mt, nim mc v da.Ht th phi khi c th gy ph phi. Khi tip xc vi da cng lm bngda. 6.6. Phtpho oxiclorua (POCl 3 ) Cn gi l phtphoryl clorua, l cht lng mu vng nht, mi kh ngi.Phn t lng : 153,4; t trng 1,67; im nng chy : 2 o C; im si : 105,3 o

C c d n g l m t c n h n c l o h a c h o h p c h t h u c . T n h c h t c a n nguy him nh phtpho pentaclorua 6.7. Phtpho triclorua (PCl 3 ) L cht lng khng mu, bc khi, tan trong dung mi hu c. N phn hytrong nc, gii phng nhiu nhit.c dng sn xut phtpho pentaclorua (PCl 5 ) l tc nhn clo haPhtpho triclorua l mt cht cc k n mn khi m. Nu un nng s tothnh PH 3 . Phn ng mnh vi kim.Phtpho triclorua l mt cht gy chy, nT n h c h t n g u y h i m n h P C l 5 n n k h i t i p x c p h i r t t h n t r n g d phng. 6.8. Phtpho sesquisunfua (P 4 S 3 ) Cn gi l tetraphtpho trisunfua. L cht kt tinh mu vng, tan trong nclnh, phn hy trong nc nng, tan trong mt s dung mi hu c.Phn t lng : 220,26; t trng 2,03; im nng chy : 1,74 o C; im si :408 o CHin nay cht ny c dng nhiu trong cng nghip dim, lm u quedim hoc bn sn hp dim (ht qut) nh dim (qut) 9 c cht hc: Phtpho v cc hp cht ca chng . Tuy l cht tng i t c, nhng ht phi hi ca P 4 S 3 cng gy kch ngcc nim mc. 7. NG DNG CA PHTPHO V CC HP CHT CA PHTPHO Axt phtphoricm c, c th cha ti 70% - 75% P 2 O 5 l rt quan trngi vi ngnhnng nghipd o n c d n g s n x u t p h n b n . N h u c u ton cu v phn bn dn ti s tng trng ng k trong sn xut phtphat(PO

43) trong na sau cath k 20.Cc phtphat c dng trong sn xut cc loithy tinhc bit c sdng trong cc loin hi natri.Tro xng, phtphate canxi, c s dng trong sn xut s. Natritripolyphtphatec sn xut t axt phphoric c s dng trong bt git mt s quc gia, nhng li b cm mt s quc gia khc.Axt phtphoricc sn xut t phtpho c s dng trong cc ng dngn h c c u n g c h a sa. A x t n y c n g l i m k h i u c h t o c c phtphat cp thc phm. Cc ha cht ny bao gm phtphate mncanxicdng trong bt n v cc phtphat khc ca natri. Trong s cc ng dng khc,cc ha cht ny c dng ci thin cc c trng ca tht hay ph mt ch bin. Ngi ta cn dng phtpho trong thuc nh rng. Trinatri phtphatecd n g t r o n g c c c h t l m s c h l m m m n c v c h n g n m n c h o c c ng ng/ni hi.P h t p h o c s d n g r n g r i s n x u t c c h p c h t h u c c h a phtpho, thng qua cc cht trung gian nhclorua phtphovsulfua phtpho. Cc cht ny c nhiu ng dng, bao gm cc cht lm do, cc cht lm chmchy,thuc tr su, cc cht chit v cc cht x lnc. Nguyn t ny cng l thnh phn quan trng trong sn xutthp, trong snxutng thauv trong nhiu sn phm lin quan khc.Phtpho trng c s dng trong cc ng dngqun snh bom la, to ra cc mn khi nh trong cc bnh khi v bom khi, v trongn la. . Hnh 2: P trng c s dng ti Fullujah, Iraq

Phtpho c s dng sn xut cc v bao dim an ton, pho hoa