Ayya Khema

V Ng, V u
Being Nobody, Going Nowhere

Diu Lin L Thu Linh

Mc Lc
Mc Lc ......................................................................................................................1 Li Ta........................................................................................................................4 Tc Gi ........................................................................................................................5 Li Ngi Dch..........................................................................................................6 Chng 1: Thin: L Do V Phng Php.........................................................7 Chng 2: nh Hng ca Thin n i sng chng ta. ...........................16 Chng 3: Thanh Tnh V Tnh Gic ...............................................................21 Chng 4: T V Lng Tm.............................................................................31 1. T.......................................................................................................................31 2. Bi ........................................................................................................................40 3. H ......................................................................................................................44 4. X .......................................................................................................................45 Chng 5: T Bi Qun .........................................................................................48 Chng 6: Nm Chng Ngi............................................................................50 1. Tham .................................................................................................................51 2. Sn .....................................................................................................................58 3. Hn trm ..........................................................................................................66 4. Tro c ..............................................................................................................70 5. Mn Nghi..........................................................................................................74

Chng 7: Nghip v Lun Hi .........................................................................77 1. Nghip ..............................................................................................................77 2. Lun Hi...........................................................................................................81 Chng 8: Kinh T Bi ..........................................................................................86 Chng 9: Bn H Lc........................................................................................104 1. H Lc Do Cc Cm Th Mang n..........................................................104 2. H Lc Ca Ch Thin.................................................................................105 3. H Lc Qua Nhip Tm ...............................................................................106 4. H Lc Qua Kin Tnh.................................................................................110 Chng 10: Ng Un ..........................................................................................113 1. Thn (Sc) .......................................................................................................114 2. Th...................................................................................................................117 3. Tng..............................................................................................................118 4. Hnh................................................................................................................119 5. Thc.................................................................................................................120 Chng 11: Mi iu Thin ..........................................................................122 1. B Th ..............................................................................................................122 2. Gii Hnh .......................................................................................................124 3. Xut Ly............................................................................................................125 4. Tr Tu.............................................................................................................128 5. Tinh Tn..........................................................................................................129 6. Kin Nhn ......................................................................................................131 7. Chn Tht .......................................................................................................133 8. Quyt Tm......................................................................................................136 9-10. Tm T & Tm X....................................................................................137

Chng 12: T Diu v Bt Chnh o....................................................138 T Diu .........................................................................................................140 Bt Chnh o...................................................................................................143 1. Chnh Kin.................................................................................................144 2. Chnh T duy............................................................................................148 3. Chnh Ng.................................................................................................151 4. Chnh Nghip............................................................................................153 5. Chnh Mng...............................................................................................154 6. Chnh Tinh Tn.........................................................................................155 7. Chnh Nim ...............................................................................................157 8. Chnh nh ................................................................................................161 Chng 13: Mt Cuc Bt u Mi ................................................................163

Li Ta
y l mt quyn sch cn bn dnh cho ngi mun tm hnh phc v s bnh an trong cuc sng qua con ng tm linh. Con ng o ca c Pht rt n gin, thch hp vi mi ngi. Bt c ai vi lng quyt tm v thin u c th i trn con ng ny t c t do, gii thot cho thn tm. Cuc hnh trnh ny i hi ngi tham d phi trang b c thn v tm c gii thot khi ci Ng". Tm nhn bit, tng kt, phn loi, v thn cm nhn. Khi chng ta c th gii thot khi cc phn ng tnh cm v ch tr ng trong lng t bi, tm ta s rng m n nhn nhng s tht v i v ngha ca v tr. Chng ta cng hng v nhng s tht ny, chng ta cng d t n s gii thot tm linh. Hy vng l quyn sch ny s gip bn tin bc trn con ng o, theo gio l ca c Pht v gip cuc hnh trnh tm o ca bn nh nhng hn. Di y l tng hp cc bi ging ca Ni s trong kha tu Thin mi ngy kundasale, Sri Lanka. Cun sch c thnh hnh vi s gp sc ca nhiu ngi.

Tc Gi
Vo ngy 2 thng 11, 1997, Ni s Ayya Khema (1923 - 1997) qua i v bnh ung th tui 74. Php danh ca Ni s c ngha l An lnh v Yn n. Ni s l tc gi ca khong 25 u sch v Thin v gio l ca c Pht. Quyn Being Nobody, Going Nowhere l mt trong nhng quyn sch v Pht gio bn rt chy (best-seller) M, v c gii thng Christmas Humphrey dnh cho sch tn gio hay nht trong nm 1988. Ni s th gii xut gia Sri Lanka vo nm 1979 v l mt trong nhng ngi tin phong trong vic tranh u cho n gii trong tng on. Ayya Khema sinh nm 1923, cha m theo o Do Thi. B sng B Linh cho n khi cuc chin bt u, b trn thot sang T Cch Lan. Sau n sng Thng Hi, b v gia nh b qun i Nht cm t trong cc tri giam dnh cho t nhn chin tranh. Cha b mt trong lc b giam cm. Sau chin tranh, b chu du khp ni chu , nht l cc nc vng Hy M Lp sn, v tu Thin. Nm 1964 b di c sang M cng chng v hai con. Sau b bt u truyn dy Thin khp th gii. Nm 1978, Ni s thnh lp thin vin Buddha Dhamma theo truyn thng Theravada, trong mt khu rng, gn Sydney, c. Ni s cng thnh lp Trung Tm N Pht T Quc T (International Buddhist Womens Center) v Parappuduwa Nuns Island, dnh cho n Pht t mun tu hc chuyn su hay mun th gii xut gia. Vo nm 1987, Ni s tham gia t chc hi tho quc t u tin cho Ni gii, ni c t Lai Lt Ma c bi din vn ch yu. Cng trong nm , Ni s l ngi u tin pht biu v Pht gio Lin Hip Quc. Ni s Ayya Khema cng l gim c u cho Buddha-Haus thnh lp c, nm 1989, v nm 1996 Ni s chng minh cho s thnh lp Tng on ca tu vin Western Forest Monastery Tradition, l tng lm vin Pht gio u tin c.

Li Ngi Dch
Ti chn dch quyn Being Nobody, Going Nowhere ca Ni s Ayya Khema v s n gin, gn gi vi cuc sng thc t ca chng ta. Mc ch chnh ca cng vic dch thut ny l mt cch ti, ngi mi c bit n Pht php, hc hi thm v gio l ca c Pht. V thy quyn sch rt hu ch cho bn thn, ti ngh n cng c th gip ch cho ngi thn, bn b hay nhng bn o cng va tp tnh nhng bc chn u n vi Pht gio nh ti, nn ti mo mui gi n cc bn bn dch hn l cn nhiu thiu st. Nhng sai st l do s hiu bit hn hp ca ngi dch, hon ton khng phn nh quyn sch ton bch ca Ni s Ayya Khema. Knh xin Ni S nim th cho s mo mui ny. Xin chn thnh ghi n Ni S li cho i bao quyn sch Pht gio qu bu. Xin dng ln gic linh ca Ni s lng bit n su xa v gia h cho con hon tt vic dch thut quyn sch ny, cng nh duyn lnh quyn sch c th n tay nhiu ngi di dng n tng. Rt mong nhn c s ph bnh, gp ca qu c gi, o hu, qu tn s quyn sch c hon thin hn trong nhng ln in sau. Nguyn em cng c ny hng v khp tt c, t v chng sanh, u trn thnh Pht o. Diu Lin - L Thu Linh Hiu nh Ln II, thng 4/2005

Chng 1: THIN: L Do V Phng Php

Ti sao phi hnh Thin? Thin c g quan trng? Hn l bn cng mun tm hiu, nu khng bn khng c nhng dng ny. Ti mun nhn mnh rng Thin, khng phi l vic chng ta ch lm khi rnh ri, tri li Thin ti cn cho cuc sng hnh phc, an lnh ca chng ta. Con ngi rt l l lun ngh v tng lai hay qu kh. Ngi tr th ngh n tng lai pha trc. Ngi gi th nh v qu kh sng qua. Nhng kinh nghim cuc i, chng ta cn phi sng trong gi pht hin ti. Cuc sng khng c qu kh. ch l k nim, hoi c. Cuc sng khng xy ra trong tng lai. ch l d tnh. Thi im duy nht chng ta thc s sng l hin ti trc mt. V chng ta phi tp sng nh th. Cuc i con ngi c th ko di trong 60 hay 70 nm, nhng ta phi hc sng ngay trong gi pht hin ti. i sng s bt bao phin toi, nu nh ta ch sng trong gi pht hin ti. Ni th d nhng thc hnh, kh lm thay! Ai tng lm th hn kinh nghim c iu ny. Ai cha tng th, s t khm ph ra iu y. Mt li khuyn n gin, nhng khng phi d thc hin. V khng c phng php no gip chng ta sng cho tng giy pht hin ti hu hiu bng tham thin. Tt c chng ta u bit gi cho thn th sch s. Ta tm ra mi ngy t nht mt ln hay nhiu hn. Khi ra ng, ta mc qun o sch s. Ti n ta lo cho thn ng ngh. Nu khng, ta khng sc ng u vi nhng kh khn trong cuc i. Ta cn c mt mi nh che cho thn khi ma, gi, nng, lnh. Thiu nhng th , thn s khng chu ng ni. Ta cn bi dng c th bng nhng thc n chn lc, b dng, lo tp th dc cho thn c cng trng, khe mnh. Du khng tp, chng ta cng i ng, hot ng, v nu khng chn tay ta s teo tp. Tm cng cn c chm sc ging nh th. ng ra, ta cn phi chm sc cho tm hn c thn na, v tm l ch, cn thn ch l ngi y t. Mt ngi y t khe mnh, cng trng, nng

n nhng c mt ng ch yu ui, thiu kin quyt khng bit mnh phi lm g, cng kh c th lm nn vic. Ngi ch phi bit iu khin, ch huy ngi y t ca mnh. Ngay nu nh ngi y t khng c khe mnh, tho vt nhng ng ch khn ngoan, gii gin th ngi nh ca ta cng c t ti. Tm v thn ny lm nn ngi nh ca chng ta. Nu ngi nh ni tm khng c yn, th ngi nh bn ngoi ca ta cng kh n. Ngi nh chng ta sng, v lm vic ty thuc vo s an khang ca ngi nh ni tm. Ngi ch, ngi iu khin phi sng trong nhng iu kin hon ho nht. Khng c g trong v tr ny c th so snh hay thay th c tm. Tm to ra mi th. Nhng tt c chng ta u coi thng tm mnh. cng l mt nghch l ca cuc i. Khng ai coi thng thn th mnh, nu n bnh, ta vi v chy i bc s. Nu n mt mi, ta vi v cho n ngh ngi. Nhng ta lm g cho tm? Hnh nh ch c cc v Thin s l ch trng n tm ca h. Mun tm c pht trin su rng, ta cn phi chm sc tm. Nu khng tm ta lun nhn cuc i bng con mt nh nguyn (hai chiu): Tt, xu; ngy mai hay hm qua; yu (ti thch th ny), ght (ti khng a th kia); c (ti s hu ci ny), khng (khng s hu th kia); ci ny ca ti, ci kia ca anh. Ch khi tm c rn luyn, ta mi c th thay i ci nhn ca mnh c th nhn thy c nhng chiu khc ca s vt. Vic ta cn lm trc tin cho Tm l ty ra, tm gi cho n, khng ch mi ngy mt ln hay hai ln nh i vi c th, nhng trong mi giy pht tnh thc. lm c iu , chng ta phi bit phng php. Vi c th, iu kh d, ch cn dng x - phng v nc. Chng ta quen lm nh th t ngy cn nh. Nhng tm ch c th c gi ra bng tm. Nhng g tm thu nhn, ch c tm mi c th ci b. Mi giy pht tnh thc trong thin l mi giy pht tm c sng lc v may mn thay, tm khng th lm hai vic cng mt lc. Du rng, nh c Pht ni trong mt nhy mt ta c th c n hng ngn tng dy ln, nhng thc t t ai ngh nhiu n vy v nht l khng th c tt c nhng suy tng trong cng mt lc. Chng tip ni nhau ci ny sau ci khc thong qua nhanh chng trong u ta.

Khi ta Thin qun, i dc, tham vng, khng th hin ra v tm ch c th lm mt cng vic mt lc. Do nu thi gian ta thin tng ln, cc vt nh bn trong tm ta s c gi ra ngy mt tr nn sch hn. Tm, vt c nht v nh trong v tr, bu vt duy nht chng ta s hu. Khi c mn qu, d nhin l ta phi gi gn cn thn. Chi ra, nh bng, v du m, thnh thong cho n ngh. Cn y ta c tm qu bu ny, ch c tm gip cho ta lm c mi vic, k c vic gic ng, nhng bit gn gi n hay khng tt c l ty thuc chng ta. Tm s tr thnh v dng nu khng c gi gn, trau chut. Lc ngi Thin, ta tp gt b ra khi tm nhng g ta thy khng cn thit. ch gi trong tm nhng iu ta mun ngh n. Khi thnh thi quen, chng ta c th p dng phng php tu Thin vo cc sinh hot i thng, gip ta dt b nhng t tng khng lnh mnh. Nh th nh ngi Thin, ta c th dt b chy ui theo vng tng trong sinh hot i thng, ngc li vic chng ta khng chy ui theo vng tng trong i sng gip cho vic ngi Thin ca ta d dng hn. Ngi c th lm ch t tng mnh, khin tm ch ngh n nhng g m h mun ngh c gi l A-la-hn hay ng Gic Ng. ng ngc nhin nu khng phi lc no ta cng c th dt b vng tng. Tht d chu khi ta c th ch ngh n nhng iu ta mun ngh n, v nh th l ta lm ch c tm ca mnh, hn l tm lm ch ta. Lun chy ui theo bt c t tng no dy khi ln trong tm, d hnh phc hay au kh, l thi quen chng ta cn t b khi ngi thin. Bc k tip l tp luyn tm. Tm khng kim ch ging nh nhng ln sng tri ln trt xung, chy lng xng t chuyn ny qua chuyn khc, khng bao gi c th tr yn mt ch. Ai chng tng kinh nghim c khi c sch, n cui trang mi bng nhn ra khng bit mnh va c g, phi c li c trang. Ta phi thc y, luyn tp tm yn mt ch, ging nh ta phi thc y, vn ng cc bp tht, khi ta tp ht th, tp t. S pht trin, tng trng ch c th c c t s tp luyn tm lm theo ta, ng yn khi ta mun n ng yn. S luyn tp cng gip tm thm vng mnh, v tm c rn luyn bit bung b. Chng ta khng phi l A-la-hn, ai cng chp Ng. Chnh c nhn ch ngha, thi ci ny ca ti, ci kia ca anh to nn bao vn

 trn th gii. Chng ta xc nh bn ng ca mnh qua nhng g ta suy ngh, qua sch bo, phim nh xem, c, hoc s dng tm ch lm nhng vic cng c thm cho c nhn mnh. iu quan trng nht ta hc c trong lc ngi Thin, l bit bung b, khng chy ui theo vng tng. Khi khng cn ai suy tng, khng cn c ci Ng. Lc u, ta ch c th bung b c vng tng trong khong thi gian ngn, nhng ch l bc u. Con ng tm linh cui cng ri cng dn ta n s hon ton bung x. Khng c g ta cn phi t c hay bm vu vo. Nhng iu ny c lp i lp li nhiu ln, nhng ta khng c cch g khc hn din t. ng vy, con ng tm linh l con ng dn ta n vic t b, bung x tt c nhng g c ta tch ly, cht cha t by lu nay: S s hu, cc thi quen, t tng, thnh kin, cc li suy ngh theo khun mu. Tuy nhin lc ngi Thin, khng phi d bung b vng tm, v ci Ti khng d u hng; ci Ti s cm thy lc lng khi khng c suy tng. Tm s phn ng ngay bng cch ku ln: "Vic g xy ra?" -- v ri nu khng bit bung x, tm ta li chy ui theo vng tng. Lm th no bt tm yn mt ch, l gp phn vo vic pht trin bp tht ca tm, to cho tm thm sc mnh v quyn lc. Gio l ca c Pht rt thm thy, cao siu, v ch c nhng tm thm thy, cao siu mi c th lnh hi y nhng li dy ca Ngi. V th, chng ta cn luyn tm thm vng mnh. Mt thn th cng trng c th chu ng c tt c nhng g ta bt n phi chu ng. Mt Tm vng mnh cng ging nh th. Tm vng mnh c th chu ng s nhm chn, cng thng, tuyt vng hay au kh -- v tm khng bm vu vo nhng g n khng thch. Thng xuyn thc tp thin nh l mt cch luyn tm. L mt b phn v gi, tuyt vi nht trn i, tm hn tt c mi th cn phi c chm sc. Vy m ta khng ngng ngh suy, tnh ton t lc cn u th, v t bao nhiu lng kip trc . Sut ngy chng ta suy ngh, sut m chng ta mng m. Chng c pht giy no ngng ngh. Chng ta c th ngh h, i th gin. Nhng thc ra ci g th gin? Chnh l c th c th gin. N i ln ni, xung bin, du lch chn tri, gc bin, nhng cn tm th sao? Thay v suy ngh nhng chuyn phi lm

10

nh, n bn rn thu nhn nhng m thanh, cnh quang, mi v mi l. Tm ta chng h c ngh ngi, n ch thay i cng tc thi. Nu c th chng ta khng c ngh ngi mt m, n kh m lm vic ngy hm sau. Tm ta cng cn ngh ngi, nhng khng phi bng gic ng. Tm ch c th c ngh ngi khi n ngng mi suy ngh, m ch cm nhn. Ta c th v tm nh mt mn nh trng, trn cc phim nh c lin tc chiu ln, khng bao gi ngng ngh. V cun phim -- t tng -lin tc chiu, ngi ta qun mt cn c tm mn hnh ng sau . Nu chng ta c th tm ngng cun phim lc tham thin, chng ta s cm nhn c s tnh lng thng hng ca tm. l giy pht tuyt vi. Giy pht hnh phc khng th kim tm u, qua bt c phng tin no. Nim hnh phc tuyt vi, khng ph thuc vo bt c iu kin bn ngoi no, tr thc tp Thin. Khng phi ty thuc vo mn ngon, thi tit tt, bn qu, ngi ng cm, s h tr tinh thy hay ca ci vt cht. Tt c nhng th u khng th ty thuc vo, v chng lun thay i. Ch c bn tm, chnh nim l khng b ri chng ta nu ta tip tc thc hnh Thin. Khi ting ng trong tm tm dng, khng ch c s im lng, m cn c c cm gic hi ha. Tm cui cng c ngh ngi. N tm c n nh. Ta s au kh bit bao nu khng c ci nh che ch xc thn. Tm cng th. Giy pht bnh an, tnh lng l ngi nh ca tm. N tr v nh ngh ngi ging nh sau mt ngy lm vic, chng ta tr v nh ng ngi ln chic gh m hay nm xung ging thn ngh ngi. Tm by gi cng th. c ngh ngi, khng phi suy ngh. Suy ngh, vng tng l au kh, cho d chng ta ngh v bt c th g. V c s chuyn ng l c va chm. Tt c nhng g chuyn ng s sinh ra va chm, c st, kh au. Giy pht chng ta th gin, ngh ngi, tm tng thm sc mnh v an lc v n bit n c th tr v nh bt c lc no. S an lc chng ta tm thy c khi ngi thin s trong ta sut ngy, c trong nhng sinh hot i thng ta cng tm thy n. Tm an lc, v tm bit rng khng c g cn tr n tr v nh, tm s tnh lng, hi ha. l nhng l do chnh gii thch ti sao cuc sng ca ta s khng bao gi y nu khng c Thin. Nhng lc th bn ngoi m cuc i mang n cho ta, khng th so snh c vi nim vui ni tm. S bung x,

11

khng bm vu gip chng ta hiu rng ci ti lun i hi, do tm lun i suy tng. Khi ta ngng mi ham mun, ta khng cn phi suy ngh, vng tng. Khi chng ta ngng i hi, tt c mi s tht vng, au kh u bin mt. l l do ti sao chng ta cn phi tu tp Thin. Trc ht chng ta phi ch trng n hi th ra, hi th vo ni mi. Hi th l gi, nn khi gi vo hay ra, ta u cm thy. Cm gic gip chng ta ch tm ni mi. Vic lm lc u kh trnh khi kh khn. Hi th l mng sng ca chng ta, v th cn g thch hp hn l dng hi th thin qun: Ta sng nh hi th, khng th tch ri khi n giy pht no. Vy m t khi ta ngh n n. Ta qun khuy n, cho n khi ta mt n, nght th, cht ui hay cht ngt. Lc ta mi thy hi th quan trng bit bao. Nhng khi hi th cn vi chng ta, ta chng bao gi nh ti, du hi th l s sng cn ca ta, l bu vt qu nht ca tt c chng ta. Hi th cn trc tip h tr cho tm. Khi ta xc ng hay vi v, hi th tr nn gp rt. Khi tm ta thanh tnh, tnh lng, hi th nh nhng, thanh thot. Khi hi th tr nn mong manh n ni kh tm thy, l khi chng ta trong trng thi Thin nh. Tp ch trng vo hi th l phng php gip chng ta t n trng thi . Th l mt hnh ng va t nhin, va c th c kim sot. Ta c th lm cho hi th su, di hay ngn hay ngng li giy lt. C nhiu cch ch tm vo hi th. Ta c th theo di hi th vo, hi th ra khi ta ch tm n n. Mun thc tp phng cch ny, khng cn phi thay i cch th ch im lng theo di n vo ra. Hoc tp ch tm bng cch kt hp hi th vi tng nim, th d Nam M. Nam khi ht vo, M khi th ra. Ta cng c th m mt khi ht vo, mt khi th ra,. Hai khi ht vo, hai khi th ra. Khng m di 5, khng m qu 10. Khi m n 10, li bt u tr li mt. Khi tm lang thang, bt u m li 1. Lc bt u, nu bn khng bao gi m qu hai, ng nn lng. Hy kin tr thc tp. Tt c tm u ging nhau. Bn khng cn phi ngh: Ti khng th tp thin. Thin khng thch hp vi ti". Nhng ti y l ai? N ch l mt tm khng kim ch so vi tm c kim ch. Mt vn ng vin c tp luyn s chy nhanh, chy gii hn ngi khng tp. Th thi. Nu khng

12

c s c gng tp luyn, khng th bo rng: "Ti v dng. Ti khng th chy nhanh". m hi th, nim ch, ch tm vo hi th ni mi hay theo di hi th ra vo. Hy th xem phng php no thch hp vi bn, ri gi ly phng php . Nu bn c th tp ch tm, bng cch theo di hi th phng ln xp xung bng th c lm nh th. Chn xp nh th no bn c th ngi lu. Lng thng nhng khng gng. Vai, bng, v c cng phi th gin, mm. Khi bn ngi b ng chi, hy ngi thng li. u cng phi gi thng. Ngi chi, u gc xung d lm ta bun ng hn l tnh tm. Khi ngi Thin chng ta cn phi hon ton tnh thc. Bn s thy rng khng phi lc no tm cng tr vo hi th, d bn tp bng phng php no: nim ch, m 1-1, 2-2 hay ch tm vo hi th mi hay theo di hi th vo ra. Tm vn lng xng, tr khi bn tng tp ngi thin mt thi gian di. Vng tng - cun phim - vn cn . Ch c cch l tp gi tn cc vng tng, nhng nu gp kh khn, c th n gin ha bng cch gi chung chung nh t tng, hi c, lm ln, d tnh hay nhm nh. Khng quan trng. V ngay lc ta t cho vng tng mt ci tn, l lc ta tch ta ra khi n. Nu khng, bn khng phi l ngi thin m l ngi suy ngh v bn s hon ton b dn dt, li cun theo cc suy tng ca mnh. Bn s lo cho con mo b nht ngoi ca, lo khng bit my a nh ng cha...Bt c g, th bn cng ang lo ngh, d nhin tm bn s t bo cha rng: "Nhng ti cn phi bit nhng iu ch. Khi ta thin, bn khng cn bit v vn g c. Cuc i vn c tun t tri i, khng cn n s lo lng ca chng ta. Mi giy pht, n n ri i. Khi vng tng dy ln, hy nhn thng vo n, t tn cho n. Trng, sai khng thnh vn . Mt khi vng tng c t tn, c ngha l ta c th bung b n. Dn dn thi quen ny s c chng ta p dng vo mi pht giy tnh thc. Nh th khi c nhng t tng khng trong sng, ta c th bung b chng. Bn s tp ch ngh n iu mnh mun ngh, v khi lm c nh th, bn s khng bao gi thy kh au na. Ch c k kh mi t nguyn au kh. t tn cho cc t tng, l cch gip ta nhn bit vng tng trong i sng hng ngy, nhng khi ngi thin, ta gi l s tnh thc. l cch thc tp Chnh nim. c Pht ni: "Tnh thc l phng php duy nht

13

gii thot con ngi, gip h trnh tht vng, bc vo con ng gic ng, thot khi kh au. Bit rng Ti ang suy ngh. Ti ang l ng. Lo lng. Bt rt. M mng v tng lai. Mong c.... Ch nhn bit, ri tr v vi hi th. Nu bn c hng ngn vng tng, th hy nhn bit chng hng ngn ln. Nhn bit s dy khi ca vng tng v ni dung ca chng. y l nn tng ca s tnh thc mt cch ch ng, con ng duy nht a n gii thot - nu ta thc s thc hnh chng. C th ca chng ta s cm thy kh chu v phi ngi trong mt t th khng quen thuc, v nht l v ta bt n phi ngi yn. Thn khng bao gi thch phi yn mt ch d ch trong thi gian ngn. Ngay nh khi nm trn chic ging m i, thoi mi, thn cng ln tr sut m. Thn mun di chuyn thot khi s kh chu, nn d ta ang ng, thn vn chuyn ng. Cng th, khi chng ta ngi thin, s kh chu dy ln. Thay v lp tc nghe theo thn, thay i th ngi nh ta vn thng lm, thng phn ng khi au n, kh chu dy ln, hy nhn bit n. Quan st cm gic kh chu t u ti. C phi v s tip xc vi gi, sn nh hay vi chn kia. T s tip xc sinh ra cm gic. T cm gic dn n hnh ng. (y cng chnh l vng lun hi lun qun ca chng ta. Chnh phn ng ca chng ta i vi cc cm gic a chng ta n lun hi sinh t). Ch c ba loi cm gic: d chu, trung tnh, kh chu. Ngi Thin gy cm gic kh chu, nn tm ln ting: , cm gic kh chu, au n qu. Ti khng chu ni, ti mun thot ra khi cm gic ny. Chng ta sng, phn ng nh th mi ngy, t sng n ti, u nh th. Bt c iu g lm chng ta kh chu, chng ta chy trn, xua ui hay c gng thay i cc nguyn nhn bn ngoi chng ta. Bng mi cch chng ta xua ui kh au. Nhng s khng c cch g lm c, tr khi chng ta dt b c lng tham mun. Bt c iu g ta lm cho thn, xoay chuyn chiu no ri n cng s kh chu, v s thoi mi khng th ko di. Hy quan st vng lun qun : tip xc, cm gic, phn ng. Ti cm thy au. Ti mun chy khi ch ny. Nhng thay v chy trn, hy t ht c s ch tm vo ni ang b au n, cm nhn s thay i ca n. Bn s thy cm gic au n hoc l di chuyn n ni khc, hoc l thay i cng . Cm gic khng l mt khi ng c, n di chuyn, n i thay.

14

Hy nh r rng, c th ta khng c s au n, nhng n ang au n. Ch c nh th ta mi hiu s tht v nhng au n ca con ngi. Khng phi l thnh thong c th ta mi b au n, kh chu m n lun lun au n, kh chu. N khng th nm hay ngi yn m khng cm thy kh chu. Hy nhn bit tnh v thng . Hy nhn bit tnh cht kh au c m mm trong c th con ngi. Hy nhn bit l cm gic chng t n, khng c li mi ca chng ta. Vy ti sao gi chng l ca ti? Hy nhn bit chng t cc cm gic kh chu ny, ri th chuyn i nu cn, khng phi l ngay lp tc. Ch chuyn i sau khi chng ta qun st ti sao cn lm vy. Chuyn i nh nhng, y chnh nim khng lm phin n ngi chung quanh. C ngi nguyn mt ch cn rng chu ng, v t nh "Ti s ngi nguyn bng mi gi. Ti khng chu ng ni na, nhng ti vn c chu, khng em li li lc g cho s ngi thin ca chng ta. l mt phn ng sai lm khng khc g s u hng nhanh chng. Mt ng l chy ui theo s thoi mi, ng khc l s bm vu vo kh au. Chng ch l hai mt ca mt ng tin. Cch tt nht l lm sao hiu r ni tm, hiu r hnh ng ca ta, v nh th mi tht s mang li kt qu. Hy tip xc vi t tng v cm gic khi chng dy khi. Quan st tnh cch v thng ca chng. Chng n, ri chng i. Vy ti sao ta nhn chng l mnh? Ta c mi chng khng? Chc chn l khng. Ta ch c nh ngi thin thi phi khng? Vy ti sao tm ta y nhng vng tng? Chng c phi l ta khng? Chng c phi l s kh au khng? V thng, kh au, v ng l ba c tnh bao trm vn vt. Tr khi ta nhn bit chng t trong tm thc ca ta, chng ta s khng bao gi hiu c Pht ni g. Thin l phng php gip ta hiu ra iu y. Thin l hnh ng. Cn li tt c ch l ngn t.

15

Chng 2: nh Hng ca Thin n i sng chng ta

Trc ht ta phi ty u, thanh lc tm. Nhng khng th c tm thanh tnh, nu nh thn u, v th, ta cng cn ty ra cc th tp u cht cha trn thn th ta by lu nay. Hy tng tng mt ngi sng trong mt ngi nh hn hai mi, ba mi nm khng dn dp. Bao nhiu thc n tha thi, qun o bn thu, rc ri cht n trn nh. Phi sng gia ng rc tht hi thi, kh chu. Nhng ngi ch sng th chng h bn tm, cho n mt ngy c ngi bn gh qua v ni: "Sao bn khng dn nh mnh cho sch s?". Ri hai ngi bn bt tay vo dn dp mt gc nh. Sau ngi ch bt u thy sng gc phng sch s d chu hn. Nn dn dp c cn nh, ngi ch by gi c th ngm quang cnh bn ngoi, c ch i qua li trong nh. Khi ch tr nn thoi mi d chu, ngi ch mi c th quay vo ch trng n ni tm mnh. Cn nh l thn chng ta. Bt k chng ta i u: t thnh ph ny n x s kia, t ch tr ny n ni khc, khng bit bao nhiu ln. Ta cng li ko thn i cng khp cho n ngy n ri r, h hoi, ch cn l mt ng xng, mt nhm ct bi. Nhng cn cha ti ngy y, ta cn phi mang thn ny. Cn phi sng, ta cn cn phi dn dp cho cn nh ny c thng thong, sch s, d chu. Cc phn ng tm l cht cha bn trong lu ngy che mt tm ta. Tm dung cha chng th chnh tm cng phi tho g chng. Trong Thin, iu ny ng ngha vi nhn bit cc cm th, nhng khng phn ng, ri bung b. Bn cht ca Thin l khng phn ng. c tnh quan trng gip ta tm c s an lc, qun bnh trong tm hn, v cc phn ng ging nh s chuyn ng ca cc ln sng ph chp ta, lm ta m mt khng thy li ra. V chng ta tip tc u m. Chng ta c th nghe, chng ta c th cm thy, nhng khng th nhn thy ni tm ca ta. Ni tm b che ph bi cc hnh ng, nhng phn ng tnh cm ca chng ta.

16

Khi cc vng tng khi ln trong lc ta thin, ta ch cn bit chng dy khi, m khng cn c phn ng. V ta cng ch cn lm c th. Thi khng phn ng ny cng c th c mang p dng vo i sng hng ngy ca ta. Cm th no dy khi, ta ch cn nhn bit n n, ri n i. Nu chng ta c th qun tng c nh th lc ngi thin, l ta hc c mt trong nhng bi hc quan trng nht trong vic t gii thot mnh. Tht sai lm nu ngh rng v chng ta ang sng, tc nhin ta phi bit ngh thut sng. l mt nghch l khc ca cuc i. Sng l mt ngh thut. Ai trong chng ta chng tng vp ng mt, i ln trong i. Ta gi l thm kch, bt hnh ca ti. Tht ra ch l mt ngh thut sng cha c hon ho. c tnh th ba nhng khng km phn quan trng ca vic tu thin l ta c th kinh nghim c tnh cch v thng ca s vt. Tr khi t chng ta kinh nghim c iu , nu khng tnh cch v thng ca s vt cng ch l nhng li ni v ngha. V li ni khng gip chng ta gii thot c. Phi t chng nghim. Con ng c Pht ch cho chng ta l con ng nhm a n gii thot - mt s t do hon ton, tuyt i, v iu mi ngi phi t chng nghim ly. Khi tham thin, hy kinh nghim s v thng trc tip qua vic ch tm vo hi th, ta bit rng mt hi th va vo, li mt hi th ra. Hi th trc khng ging hi th sau. Cm th ny dy ln, ri qua i. Tip theo mt cm th khc li n. Ri ni ni cc cm th khc dy ln, cui cng khng cn g na. Mt cm gic au chn, ta tr mnh, cm gic au bin mt. Cm th n, ri cm th i. Vi cht t kinh nghim tu tp thin, ta c th d dng nhn ra c s v thng ca cm th, ng thi ta cng nhn ra c s v thng ca bn thn. Ai cng bit th. Ngi c hiu bit u bit rng thn ca ta, ca tt c mi ngi u v thng, hoi dit. Nhng tt c chng ta u sng nh th ta s khng bao gi mt, ta au kh, khc than khi thn ny b hy hoi theo lut t nhin, nh th l vic ta khng bao gi ng ti. Suy ngh nh th l sai lm, v l lm phi khng? l v chng ta t quay lng li vi thc ti. Ta ch mun chp nhn ci tt p. Cn khi phi i mt vi s tht ph phng, ta tm cch li cho k khc. C ngi cn cho qu thn, tri t. Khng cn bit ta trch mc ngi chung quanh hay

17

trch tri t, s tht l cuc i y nhng v thng, chng ta phi chp nhn s tht sng cho ng. Khi chng ta suy ngh thm, ta s thy l mi gi pht tri qua, cc t bo trong c th cng thay i. Chng ta ai khng hc iu ny nh trng. R rng l chng ta c th kim nghim c iu ny. Khi lng su trong Thin nh, ta c th cm c tng cm gic trn da tht mnh. Ta s c ci nhn khc v chnh bn thn ta, cng nh v cuc i, v gi ta thu hiu bng chnh kinh nghim ca mnh rng khng c g bn vng, tn ti mi, nht l vi thn ny. Khoa hc chng minh rng khng c g trong v tr l mt khi. Tt c vt cht hin hu u c to thnh bi nhng phn t di chuyn vi tc nhanh - n cng vi nhau v r tan cng nhau - do chng to ra o tng ca mt khi vng chc. c Pht 2500 nm v trc ni nh th v cc phn t, khng cn n cc phng th nghim chng minh iu . Ngi t kinh nghim iu v Gic ng. Cc nh khoa hc cng bit tt c nhng iu ny, nhng h khng phi l ng gic ng, v iu h thiu st l kinh nghim bn thn, chnh h khng t chng c nhng iu ny. Ta cng t bit vi mt cht phn on thng minh rng khng c g l mt khi cng rn. Nu khng s khng c c th chng ta, m ch c nhng ci xc ngi. Nhng l s phn on ca l tr. Cha . Ta cn phi cm nhn c iu y. Khi ta cm nhn c nh th trong Thin nh, ta tht s bit. Khng ai c th bn ci g c v nhng kinh nghim ca chnh bn thn ta. Ngay chnh nh nu c ai ni vi ta rng: Khng. Khng phi vy. Thn ta l mt khi. Sao bn khng th nn thn th mnh th bit. N l mt khi cng rn, phi khng?, ta cng s khng mun bn ci, khng b thuyt phc. Nh khi c ngi tranh lun v nhng iu c Pht dy, Ngi khng ci li. Ngi khng phi bo v cho gio l ca mnh. V Ngi ang ni v cc kinh nghim t chng. Vi s ch tm nht qun, thm su, ta c th thy c nhng thay i khng ngng trong ta. Chnh tm ta cm nhn c iu , bn trong c th ta, vy th tm phi ng ngoi mi nhn thy c, vy lm sao ni c ta l mt khi rn chc. Tm c th ni rng: Nu lun lun c s chuyn i bn trong ta, vy th ci ti u? Tt c cc cm gic lun

18

thay i. Pht trc c, pht sau khng. C th lun bin i. Khng c g ti bm vu vo. T tng lun thay i, vy ti u? Nhng d nhin l con ngi chy tm mt hnh nh tng tng n tr vo nh l mt con ngi siu phm (higher self), mt tm linh, mt linh hn, v..v... Nhng xt k ra, tt c u l o tng. Chng ta phi chp nhn v thng. Mt c tnh na ca vic hnh Thin, chnh l phng php Thin m c Pht nhc n trong lc thuyt ging v nn tng ca s ch tm, thin qun v bn yu t: t nc, gi, la. Cm gic v s cng rn trong c th thuc v t. Chng ta cng cm c th rn chc trong chic b on ta ngi. Yu t rn chc (t) c mt khp mi ni. Ngay c trong nc cng c, nu khng, ta khng th li trong , hay t thuyn ln nc. Yu t c c trong khng kh, nu khng chim, my bay khng th bay trong . Yu t La - nhit - cng khp ni. Nu , chng ta c th cm thy sc nng trong thn mnh. Thng ta ch n yu t ny khi ang lnh cng, b nng qu hay lc b cm st. Nhng nhit lun c mt trong c th ta. Cng nh trong tt c mi sinh vt. Yu t Nc trong mu, nc ming, nc tiu ca chng ta. Yu t nc cng l sc kt, bn. Khi ta c bt, nc vo, bt s dnh vo nhau. Nc l yu t kt, bn c mt khp mi ni. Khng c n, tt c cc t bo di chuyn trong thn ta, s tan r. Chng ta s khng th ngi y nu khng c n gi c th chng ta li. Tt c nhng khm ph ny tht l th phi khng? Nhng chng cng v dng nu ta khng kinh nghim c chng. Chng s vn ch l nhng kin thc tiu khin trong lc tn gu vi bn b. Nhng khi ta c th t kinh nghim c, chng s tr thnh s hiu bit su sc bn trong, v vt cht quanh ta. Tr tu, s nhn bit c bn cht tht ca s vt l iu c Pht thng hay nhc ti. Cui cng l yu t khng gian (Gi). C khng gian - nhng ch m - trong ta, nh l l mi, bn trong ming. Ngay trong ni tng cng c nhng ch m. V tr l khng gian. Nu chng ta nhn ra c nhng iu ny, chng ta s thy l tt c u cng mt th, ta s bt c nhng suy ngh nh - y l ti v ti s ch lo cho mt mnh ti, khng cn bit n th gii quanh ti. Mong l h cng sng an lnh, nhng ng c trng cy vo

19

ti. Khi chng ta nhn ra rng chng ta c cng ch l do cc duyn hp li, ri tan i, chng ta khng l g ngoi bn th gi, la, t v nc hp li, th ti l g, n ni lc no ta cng chm chm bo v n bng mi cch. V th gii cn li, ngi chung quanh ta l g, ta phi cm thy b h e da? Thin l nhm t c gic ng; v gic ng l mc ch ca ngi Pht t tu thin. Cc phng tin l nhng dng c. Ta s dng chng cch no cho hu hiu hn c. Mi ngi mt cch khc nhau. Nhng ta cng s dng chng thun thc, th kt qu cng nhanh chng, d dng hn. Nn nh phi ch tm vo phng tin, khng vo kt qu. Ch c nh th th s tinh xo, thun thc mi n vi chng ta.

20

Chng 3: Thanh Tnh V Tnh Gic

C rt nhiu phng php tu Thin. Trong "Thanh Tnh o (Path of Purification) c hn bn mi cch c lit k, nhng ch c hai phng hng, hai con ng ta phi i n: Thanh tnh v Tnh gic. Thanh tnh v Tnh gic lun i i vi nhau. Ging nh phng hng, v mc tiu. Ta phi bit con ng i n mc tiu. Ta cn phi thc tp c hai phng cch, Thanh tnh v Tnh gic, t c nhng kt qu m Thin s mang n cho ta. Phn ng chng ta u mun c an lc. Ai cng mun c bnh yn, mun c c cm gic vui sng, mn nguyn. Trong Thin nh, nu ta thong bt c cm gic an lc , ta s hnh phc bit bao. Nhiu ngi tha mn khi t c n trnh . Nhng thanh tnh khng phi l mc ch ca Thin. ch l phng tin a n cu cnh. Thanh tnh l phng tin. S tnh gic trong ni tm mi l cu cnh. Phng tin rt cn thit nhng khng th lm ln chng vi cu cnh. Nhng v phng tin to ra s thoi mi, d chu, ta tr nn bm vu vo chng. Vn ca chng ta l lun chy ui theo s d chu v xa lnh s kh chu. V chng ta coi mc ch ca cuc i l c d chu, hnh phc, nn dng nh ta chng c mc ch g c trong cuc i. Khng th no tc b ht tt c nhng iu kh chu, au kh trong i, m ch gi li nhng g ta a thch. Chng no ta cn coi l mc ch ca mnh th ta khng c mc ch g c. Trong Thin cng th. Nh th th lm cch no chng ta c th t c s thanh tnh, v iu nh hng n chng ta nh th no? Bng cch thc tp ch tm vo hi th, dn dn ta s tm c s thanh tnh. Tm ta s ngng suy ngh trong mt giy pht no , v ta s cm thy hon ton th thi, d chu. Tm suy ngh khng bao gi c th thi, v suy ngh l mt qu trnh chuyn ng, v bt c s chuyn ng no cng to ra ma xt. Tuy nhin ta c th tm c s thanh tnh trong mt giy pht no , hay di hn, nu ta tip tc tu tp v tng thi gian tham Thin ln. iu khng c g kh. C th

21

lc u ta thy kh khn, nhng vi s kin tr, nhn ni, mt cht duyn lnh v mt ni yn tnh, ta c th lm c iu . Chc rng chng ta u c duyn lnh, nu khng ta khng c mt ni ny. Nhng ngi c c nghip s khng tm c n vi Thin, hoc gi nh c, h cng khng tr li. Do ni ta c sn duyn lnh l vy. V lng kin nhn, bn cng khng thiu, nu nh bn chu kh c n nhng dng ny. Ch cn thm mt yu t na l ch, s quyt tm. Khi ngi xung chiu Thin, bn cn t nh: Ti s ch tm vo tng hi th, nu ti c l l, ti s bt u tr li. Cn lm nh th gi cho tm thng bng, ging nh ngi i trn dy xic. Mi ln lao ao, ta phi ly li th cn bng. V th ta cn c s quyt tm. Khi cm gic thanh tnh, th thi dy ln -- ci cm gic m Pht gi l s thanh tnh ngay gi pht hin ti -- ri qua i, khng th khc c, v bt c iu g c sinh th phi hoi, phn ng u tin m tm phi c l nhn ra tnh cch v thng ca s vt, ch khng phi tht vng ku ln: ", n li qua mt ri". Hoc l "Cm gic va ri d chu qu, lm sao c li cm gic y, nh cch ta vn phn ng lu nay. Sng theo Php, hnh theo Php, l nhng hnh ng khng bnh thng. Khc vi mi ngi chung quanh. Khi Pht cn ngi di cy b , trc khi Gic ng, khi Sujata mang dng ngi sa trong chic t vng, c cng cng dng lun chic t qu. c Pht sau khi ung xong, th chic t vng xung dng sng trc mt, v ni nu nh ci t chy ngc vi dng nc sng, Ngi s gic ng. V ci t chy ngc dng. iu c th xy ra khng? C l php thoi mun nhn nh vi chng ta rng khi ta sng vi Php, chng ta phi i ngc li vi dng chy ca bn nng, ca cc khuynh hng t nhin. Chng ta phi i ngc li vi nhng s d di, thoi mi, nhng g tt c mi ngi khc u theo ui. Chy ngc dng bao gi cng kh hn l thun, xui theo dng. Cm gic thoi mi, t ti m ta cm nhn c trc ht thn, ri n tm, cng s qua i. Chng ta phi nhn ra tnh cch v thng ca n, ta c th s dng n cho mt mc ch. Nu khng, ta ch s dng cm gic thanh tnh cho s thoi mi ca ring ta. M ch thoi mi cho thn ta l ta ch k, ch bit n ring mnh, khng phi l tin ti v ng, l ci gc ca nhng iu Pht dy.

22

Gio l ca c Pht nhm hng ta n v ng. Ngi ni: "Ta ch dy mt iu, l gii thot, chm dt kh au. iu khng c ngha l tt c kh au trn i u chm dt. iu c ngha l nu khng c mt ci ti n nhn kh au, th khng c kh au. Ci ti s bin mt. Nu khng c ai y c vn , th lm g c vn ? Nu dng cm gic t ti ch cho ring mnh, th ta i ngc li vi li Pht dy. Lun tr v vi hi th s gip ta t n trng thi thanh tnh. Chnh nim, trong Bt Chnh o, dy ta s ch tm ng, a n thin nh. Theo di hi th l vic cn lm, nhng khng c ai t c thin nh ch bng ao c hay mt vi bui ngi thin. Tt c cn c thi gian. Do khi ngi Thin, ta cn a bt c vng tng no dy ln tr v vi s tnh thc. Bt c tng no cng th, chng khng phi n ph ri chng ta, cng khng phi l du hiu chng t ta khng thch hp vi Thin, cng khng phi cm gic lm ta thy qu nng, hay qu lnh. Khng c g ging nh th c. Vng tng khng phi l k ph ri trt t ca chng ta. Chng l ng thy ca chng ta. Mi vng tng l mt ng thy, dy cho ta bit tm ta lng xng, khng th nng ta, khng th tin cy c. N suy ngh c v nhng iu ta khng mun ngh n, c khi ta ch mun c hon ton yn tnh v t ti. Trc ht, ta cn bit l tm khng phi l mt phn tuyt vi ca chng ta, d rng nh n ta c th thu thp c kin thc, c th hi tng, c th hiu mt s khi nim v phm tr. Tuy nhin n l mt ci tm lng xng, lun thay i v n s khng lm nhng g chng ta i hi n. iu th hai, ta cn nh, l kh th tin vo tm. Ta khng nn tin vo tt c mi t tng qua u ta. Chng n khng mi mc, th t chng cng s ra i. Chng chng c ch li g, nht l khi ta ang ngi thin. Chng c th l nhng g xy ra trong qu kh. Hay ch thun l vng tng. i khi chng lm ta kh chu, hay ch nh nhng nh mt gic m. C khi chng n ln xn khng u ui. Chng nhanh chng i qua u ta, trc khi ta kp nhn mt chng. Vy ti sao ta li tin vo nhng iu mnh thng suy ngh? Trong lc ngi Thin, chng ta c c hi quan st tm - t tng i qua trong u - v luyn tp khng b chng li ko. Th th ti sao trong i sng hng ngy ta li tin vo chng v chng li ko ta theo? Khi tm ni

23

"Ngi ny tht xu", "Ngi kia ni lo", ta tin theo nhng iu . Khi tm ni "Ti chn qu. Mt mi qu", "Ti cn th ny" hay "Ti phi c th kia", ta nghe theo. Ta tin theo tt c - nhng ti sao ta phi tin chng? Trong khi tt c mi suy tng u xy ra theo mt tin trnh, trong i thng cng nh lc hnh thin. T tng dy khi ln, dng li trong chc lt, ri qua i khng theo mt mu mc no hay l do no. Khi thc s nm bt c ngha ca tin trnh ny, ta c th thay i nhng suy ngh hin ln trong u v cc t tng ta mun ngh ti. iu c th thc hin c khi ta khng cn tin vo nhng iu tm ni na, m ch quan st tin trnh ca chng. Cng nh vi khng kh chung quanh ta. Ta khng nm khng kh trong tay v bo rng khng kh l ca ring mnh, du rng khng c n ta khng th no sng ni. n gin l khng kh c mt mi ni. T tng cng th. Tin trnh ca t tng xy ra t nhin trong tm ta, v khi no chng ta cn sng, tin trnh trin min tip tc, du rng chng khng ng tin, khng th da vo. Bi th, nu ta c th gt b phn ln cc suy tng trong u mnh, th li tt hn. Ta cn c th quan st v tm mt kha cnh khc. L khi ta ngi thin, nhng khng th tp trung t tng, khi ta bun ng, khng ch tm, ta hiu rng khi tm khng c gii bun, n mun ng. Tm lun mun c tiu khin. N cn c sch, coi TV, thm hng xm, n cn c lm mt th g , bt c th g gii bun, c bn rn. N khng chu ngi yn. l mt iu th v bit v chnh mnh. Hy tng tng bn phi mt mnh trong mt tun, ch mt mnh, khng c bt c th g tiu khin. Bn s coi l cc hnh, m thc vy, v tm khng th chu ng ni. N lun cn c cho n. Ging nh thn cn c n, tm cng vy. N cn mt th g t bn ngoi, v chnh t n khng th tha mn vi chnh mnh. Khi ngi thin, ta s khm ph ra iu v tm. Nhng cc vng tm th v thng. Chng dy ln, ri qua i. Chng khng lun c mt nh hi th ca ta. Nu ch tm ta s nhn bit khi no vng tng dy khi. Khi chng qua i, d nhn bit hn l khi no chng n. Ta khng th gi chng li phi khng? Tt c nhng suy ngh na gi trc y qua i phi khng?

24

V thng v v s hu: ta u c lm ch c chng, phi khng? V chng cng chng ng ta gi li, phi khng? Vy ti sao ta mun lm ch chng? Mun ngh chng l ta? Sao khng ngh chng ch l mt hin tng t nhin hin ra, ri tan mt. Ch c th. Cng th, vi thn ny - n c thc l ta khng? N cng ch l mt hin tng t nhin pht sinh ra bng khi nim, v tan bin i qua ci cht., mt nh lut t nhin, mt s kin t nhin m nu cn chp Ng ta khng th no chp nhn c iu . Chp Ng hay ng mn khng c ngha l ta ngo mn. Chp Ng ng ngha vi u m. Ch c cc v A-la-hn l khng c ng mn. Ng mn c ngha l ta ang nhn th gii v bn thn t quan im ca ci ti, qua ci nhn , th gii bn ngoi cng nh ngi chung quanh ta tr nn l mi e da ca chng ta, v ci ti ca ta d v, d b chm v d au kh. Tt c cc vng tm dy ln khi ngi thin s gip cho chng ta hiu v chnh mnh hn, v tnh cch v thng ca cc hin tng, ca thn, tm, v tnh v s hu ca chng. Nu ta thc s lm ch nhng suy ngh ca mnh, th ti sao ta li khng lm ch nhng suy ngh ng c? Ai mun lm ch mt ng rc? Nh ti s c gng nhng vt thuc s hu ca ti tr thnh qu bu. iu th ba ta rt ra c t s qun tm l: y l dukkha (au kh) hay s khng va lng, khng tha mn. Dukkha khng ch c ngha l s kh au, m cn bao gm tt c nhng iu khng nh , l mt khi nim bao qut hn, gm tt c nhng g ta kinh nghim qua, c nhng vic va cng lm ta kh v chng s qua i (v thng). S khng nh ca qu trnh t duy s hin ra rt r trong thin qun, v y trong lc ta thc s mun ch tm, ta li ch ton ngi suy ngh vn v. Ta phi nhn bit v tnh cch v thng, khng nh v v ng bng chnh kinh nghim bn thn ca mnh. Khng ai bit ba iu ny m chng tng kinh qua chng. Nu ta khng thc s hiu mt cch trc tip bng ni tm ca mnh th chng ch l nhng li hoa m, u mi. V nhiu ngi vn kinh nghim nhng iu ny tng giy pht, nhng chng h nhn ra c chng. Chng ta ang cht tng giy pht, nhng chng ta cng chng n iu . Cn phi c chnh nim nhn bit chng, v chnh nim l iu

25

ta c th t c trong qu trnh tu tp thin. Hy quan st s khng nh trong tin trnh t duy nh l mt c tnh khng th thiu ca n. Nu ta c th nhn mi s vt nh chng hin hu, bng con mt tnh gic, th ta hiu iu Pht dy. Thit l v ch ngi ngh Gi m ti khng suy ngh", "Gi m ti c th ch tm", "Gi m ngi thin khng kh th ny" hay "Gi m chn phi ti khng au n th. l mng. l c m. Chng ta khng th ch ngi m mng hay c m nu chng ta mun thu t c nguyn nhn lm ta au n. Pht ni tt c chng sinh u bnh, v Php l thuc cha. Pht c danh hiu l c Y Vng. Nh vi mi th thuc cha bnh khc, nu chng ta ch bit v chng hay c toa thuc th khng th ht bnh. Nhn loi c toa thuc hng ngn nm nay. Hy ngng c toa thuc ung thuc. Khi phn bit c s khc bit gia c toa thuc v ung thuc, ta s d dng bit mnh phi lm g. Khi cm gic kh chu dy ln v phi ngi nguyn mt ch, tm thc s ln ting phn i, cn nhn. N vi ni "Ti khng thch cht no. Thit kh chu ht sc. Ti s khng chu ni na. Ti cn ngi ln gh", "hay "Ti sao phi ngi nh th ny? T cc hnh mnh ?" hay "Bit c ng khng. Bit c ng chu bao cc kh ngi thin khng, v nhiu th na. Tm c kh nng ni vi ta bt c iu g. N c th ni v mi vn , v mi kha cnh ca vn . N va cao mt vn quay ra ht . Bt c tm ca ai cng lm th c. Tm c th xoay ngang, tr nga. ng ngi ngh "Ti khng thch cht no, chn phi ca ti, lng ti, c ti - hay bt c th g - au qu". Khng. Hy s dng cc cm th va dy ln nh mt cch tnh gic. Cm th l nn tng ca cuc sng. Nhng chng ta phn ng th no l do s tip xc vi cc cn ca ta: Sc, thanh, hng, v, xc v thc. (c Pht ni v tm, qu trnh t duy nh l gic quan th 6 ca ta). Th d nh nu ta khng nhn thy, th gii s khc hn by gi. Hay ic. Hay cm... thiu mt gic quan no cng thay i ci nhn ca ta v th gii bn ngoi. Nhng khi c su cn, tip xc vi su trn, t sinh ra cc cm th, cc phn ng.. iu khng th trnh. Chng ta khng th khng c cm xc. Mt v A-la-hn cng c cm th - d chu, kh chu hay trung tnh. Ai cng c cm th. Cm th trung tnh c th ta khng bit n v ta cha c s ch tm . Chng ta cha chnh

26

nim. Nhng vi cc cm th d chu ta nhn bit ngay, ta bm vu vo chng, v tm mi cch gi chng li. Mi nn kinh t trn th gii u da vo vic to nn cc cm th d chu, v tm cch lm cho ngi ta cng mun th hng chng nhiu hn. Nu mi ngi u t b cc cm th d chu, th c my nn kinh t trn th gii ng vng c. Cc cm th d chu pht sinh ra nh qut my, t lnh, nm m, nc nng, nc lnh, loi thc phm v cn nhiu, nhiu na. Ai cng c cm th: d chu, kh chu hay trung tnh. Chng dy khi lin tc. Phn ng chng ta b c cuc i mnh i tm, nm gi cc cm th d chu, v xua ui, trn trnh cc cm th kh chu. Mt cuc chin u v vng. Khng tng. V khng ai c th nm gi mi cc cm th d chu. Cng khng c ai c th trn trnh cc cm gic kh chu mi. Khi ta gi i cc cm th kh chu tng ln so vi lc tr. Khng c s ngoi l i vi ai c. l nh lut t nhin. Ci cht s n, i km theo vi nhng cm th kh chu. Tuy nhin cc kh th ny khng ch dnh cho tui gi, cho nhng ngi gn t xa tri. Cc ngi tr nht, mnh nht cng y nhng cm gic, tnh cm kh chu, au kh. Nu ta quyt ngi yn giy lt, t soi li mnh, khng cn chy trn cc cm gic kh chu, au kh, bm cht vo cc cm gic d chu - c th ch trong mt bui thin - ta s bit v mnh rt nhiu. Quan st cc kh th dy ln trong khi ngi thin - iu ny s xy ra cho nhiu ngi trong chng ta cng l mt cch tm hiu cc phn ng hnh ng ca chnh mnh. Ta mun thay i cm gic , mun chy trn n. Mt phn ng gn nh phn x, lp tc i vi cm gic kh chu l di chuyn, thay i th ngi trnh s au n cng sm cng tt. Trong i sng hng ngy, chng ta trn trnh cc kh th bng cch trn trnh, xa lnh nhng ngi to cho ta cc cm gic , chy trn hon cnh, li cho ngi khc, thay v nhn bit cc cm th ca mnh v ni: ", n dy ln. N s li giy lt, ri i qua. Khng c g tn ti. Nu ta nhn bit c cm th ca mnh, l ta ang soi li n trong chnh nim, thay v phn ng bng hnh ng. Phn ng ca chng ta, bng cch xua ui cc kh th, bm gi cc lc th, l l do khin chng ta lun qun trong vng lun hi sinh t, v ta khng c mt phng hng, mt ng r no khc. l s chuyn ng trong

27

mt vng trn. Ta khng th thot khi sc ht ca n. l mt tr chi quay vng. Khng c li ra. Chng ta quay vng, quay vng theo lc th, xua ui cc kh th, mt vng trn khng k h. Ch c mt cch thot khi sc ht , l ngng li quan st cc cm th v khng phn ng bng hnh ng. Nu trong lc ngi thin, ta c th lm c nh th d ch trong giy lt, th ta cng c th lm c nh th trong cc sinh hot i thng. Tt c chng ta ai chng tng bun phin, kh au trong cuc i. Ngi ny ni li tri tai ta khng mun nghe. K khc lm nhng iu ta khng mun thy. Ta b hiu lm, ngi khc khng nh n ta, khng ngi khen, khng thng yu ta. Ngi ta b i khi ta mun gi h li. H bn ta, khi ta mun xa lnh h. Khng ai trnh khi nhng au kh ny. Chnh c Pht cng khng trnh khi. c Pht ch khc chng ta l Ngi ch cm nhn cc cm th, m khng phn ng bng hnh ng. Ch nhn bit cc cm th. Khi cc cm gic kh chu dy ln v phi ngi lu mt ch, ng trch mc ai, hay vic g. Khng c ai hay vic g to ra cc cm gic c. Chng ch n ri i. Quan st v nhn bit cm gic . Ta s khng th thay i c g, tr khi ta c th tch mnh ra khi cm gic kh chu , khng au kh v n. Ta khng th lm khc hn th. Trong hon cnh ny ta ch cn bit cc cm gic kh chu cng ch l cm gic. Khng ai l chng c. Ta u c mi chng n. Vy ti sao li nhn chng l mnh? Tr khi chng ta nhn bit c nhng g xy ra cho tm khi nhng cm gic ny dy ln, chng ta s li ri vo thi quen phn ng ca mnh. Nhng suy ngh quen thuc, cc phn ng theo thi quen, ngy ny qua ngy khc to thnh rnh, thnh np trong tm tng ta. Ging nh mt con ng snh ly, khi bnh xe chy qua chy li, cc vt ln, cng ln su thm. Tm ca ta cng th. Cc vt ln su, su mi cho n lc ta b dnh cng mt ch, khng th tin ti na. y l c hi, hon cnh thun tin chng ta quan st phn ng ca tm i vi cc cm gic kh chu. ng phn tch "Ngi nh vy mu khng lu thng c, khng tt cho ti, cc bc s ni...". Ch quan st phn ng ca tm. Tm ta rt khn ngoan, lm lnh. N c th lm tt c mi vic. Ta gi n l nh o thut, cng khng sai. N c th bin ha ra con th

28

trong chic nn khng. N c th phn tch, l lun n ch m ta thy tt c mi ngi khc u sai, v ta th lun lun ng. l iu ta phi luyn tp trong lc tu tp thin: Khng th lc no ta cng hon ton ng, 100 phn trm ng. Phn ln chng ta tranh ci u bo v mt lp trng, da trn quan im ca chnh c nhn ta. V ta chp ng, chp c ci ti o tng, tt c cc quan im, kin ca chng ta u c lc qua con mt ca Ng. Nu ta nhn qua mt mn knh mu en, tt c mi th bn ngoi u en. Khng th l g khc hn th. Khi ta thu r tm, cng nh cc phn ng ca n qua thin nh, chng ta d chp nhn s tht l khi ta ngh mt iu, bn triu ngi khc c th ngh v mt iu hon ton khc ta. Lm sao c th l ta ng v bn triu ngi cn li sai? Chng ta tranh ci bo v cho nhng quan im - i khi c th ng - nhng ch ng trong hon cnh, ci nhn ca ring ta. Ch c cc v A-la-hn, nhng ngi khng cn chp Ng, l c th hon ton ng. Tt c cc phng php nhm gip ta t c s tnh gic, cn c p dng khng phi ch trong lc tm ang theo di hi th, m c khi tm phn ng theo cm th, hay vng tng. Ta cn phi lun p dng chng t c s tnh gic, v t a n s an lc. Mi pht tnh gic l mi pht thanh tnh. Khi khng cn cn phi n cc suy tng ca mnh, ta d bung b chng hn. Khi khng cn cn phi phn ng theo cc cm th, ta d bung b cc hnh ng, phn ng. Mi pht thanh tnh cng l mi pht tnh gic. C hai i i vi nhau nh hnh vi bng. Nhng iu Pht dy i ngc li vi bn nng ca chng ta, do khng d cho ta chp nhn, thu hiu. Ch c tm c ti luyn mi c th thu hiu c Pht php. Trong khi tm bnh thng nghi ng, l lun - ch l vic lm lng ph thi gian, v b. Mun tht s hiu c Pht php bng chnh ni tm ca mnh, ta phi nhip tm, gi tm tnh lng, v tm phi bit bn cht thc ca Ng, ch l nhng hin tng n, ri i. Tt c c th xy ra trong lc ta ngi thin v theo di hi th: Thanh tnh v tnh gic. Tnh gic (Minh St Tu) l mc ch. Thanh tnh l phng tin. Nu tm khng thanh tnh, tm s y nhng lun sng, sng ca s ght, s a. Cc ln sng s ph trm mt nhn ca ta. Ta s khng th soi thy mnh trn mt mt h y sng ph. Mt nc phi lng, trong. Cng th,

29

mt h tm cng phi lng, trong trc khi tm c khai sng. Lc ta mi c th thy thu sut, r rng. Thin nh cng em li cho ta nhng kt qu tng t. Khi chng ta ch tm, theo di tng c ng, thanh tnh s n. Nu vng tng c dy ln, ta dng chng nhn bit nhng din bin ca tm. Vic t tn cc vng tng cng l mt cch theo di tm, trong lc ngi thin, cng nh trong cc sinh hot hng ngy. Khi c tm sn si dy ln, ngi c chnh nim s bit bung b chng. l phng thc thanh tnh ha tm. V s thanh tnh ca tm ty thuc vo s thanh tnh ha ca tm. S thanh tnh ha cng c th t c qua tnh gic, qua s bit chnh mnh. Vic t tn cho ta bit tm ang ngh g. Nhng khi thc tp thin, tt c cc tn t, cc t tng u phi c bung b. Trong i sng hng ngy, nhng th tn gi khng ch li, khng tt cn c bung x. Khi ta lm c nh th l ta thanh tnh ha tm. Con ng dn n s thanh tnh chm dt mi kh au.

30

Chng 4: T V Lng Tm
Trong mi chng ta c bn ngi bn tt (t v lng tm), sn sng gip ta. Tuy nhin cnh ta cng c nm k th chc ch nhy ra tn cng bt c lc no. Chng khng bao gi ta yn. Nhng vn l c my ai trong chng ta sc mnh nh ui k th, bo v cho nhng ngi bn tt ca mnh. Li c ngi cn khng bit rng l vic tt, nn lm. Bn ngi bn l bn tnh tt ca ta: T, Bi, H v x. Ta phi tm kim chng trong tim mnh. Nu khng th tm ra, v t bit l mt thiu st ca mnh, ta phi bt u lo to ra chng, pht trin chng.

1. T
Ngn t tht nguy him. Chng to cho chng ta mt cm gic ca s trng tn, bt bin. Chng ta b ph lp bi ngn t, nhng chng chng khc g hn l nhng khi nim. Chng khng c tht. Hy tng tng ra mt dng sng: danh t dng sng khng phi l thc th ca mt dng nc chy. T dng sng c nh: nhng bn th ca dng sng th lu chuyn. T tm ch c th xut pht t tri tim. Tm T s tr nn trng rng, v ngha, nu n ch nm trong ngn t. T n khng c ngha g, ging nh t dng sng s gi cho ta mt ci g , khi ta kinh nghim qua. Nu ta bo vi mt a tr th v dng sng, n khng bit ta ni g. Nhng nu bn b tay em xung nc, em cm nhn dng nc chy, th em s tht s bit dng sng l nh th no, khng k em c bit n danh t dng sng hay khng. i vi Tm T cng th. Danh t y khng c ngha g. Ch khi no bn cm c n t trong tim mnh, th bn mi hiu nhng iu Pht ni v tm T trong cc bi thuyt php ca Ngi. Cuc i s thiu st bit bao khi khng cha ng c l tr v tm lng. Nu ch sng bng tri tim, con ngi d tr thnh tnh cm, mt bn tnh thng c ng ha vi ngi ph n. Tnh cm c ngha l ta phn ng vi mi th, iu khng tt.

31

L tr cng c ch ng ca n. Con ngi cng cn hiu nhng g xy ra quanh h. Nhng nu ch hiu vi ci u, n c th vt bc v kin thc, nhng con tim s thiu ng cm. Tnh v l phi lun i i vi nhau. Ta phi hiu bng l tr v phi dng tnh cm mt cch khn ngoan. Trn y tnh cm, mang n s an lc v ho ng cho tri tim. Lng T hay tnh thng, khng phi l tnh cm to nn bi s c mt ca mt ngi d thng, hay v ta ang sng bn cnh nhng ngi thn ca mnh, hay mt ngi ng yu. Uy quyn hay nhng phn ng bn nng cng khng lin quan g n loi tnh cm ny. Yu thng con chu ca mnh, yu thng cha m mnh khng kh khn g. Phn ng chng ta u lm c, tr mt s t. Nhng tnh thng khng phi l tm T (Metta). Khi Pht ni v tm T, Ngi mun ni n th tnh cm khng c s phn bit trong tri tim. Tnh cm cao thng i hi chng ta phi yu thng tt c mi ngi nh th ngi m yu thng a con duy nht ca mnh. Tt c nhng ai c con s bit c s khc bit khi h yu thng con mnh v con ngi khc. Nhng chnh l iu ta phi sa i. Nu khng, ta kh th hiu v lng T v s quan trng ca n. Nu bn thy mt em b b t xe, ngi khc. t nhin l ta s em dy, d em. Lng T cng khng kh thc hin. Kh l s th hin lng T trong tm ta vi tt c mi ngi, k c nhng k ng ght nht. Khng phi tt c chng ta u d thng, tr cc bc A-la-hn. Ngay chnh ta cng khng hon ton d thng, th sao li mong mi iu ngi khc. Ti sao ta phi phn bit gia nhng ngi ta c cm tnh v ngi ta khng a. Chng ta t cho mnh c l khi khng a nhng ngi m theo s nh gi ca chng ta, h hnh ng sai quy. Nhng ngay chnh ta, u phi lc no ta cng hnh ng ng. Suy cho cng trong chng ta c ai khng tng lm nhng chuyn ng hi tic. Ti khng bit v bn, nhng ch cn soi li chnh mnh, ti cng hiu bn th no. Ai cng lm li, th ti sao li i hi ngi khc phi hon ton, mun ngi khc lm chuyn ta khng th lm c. C ba loi tm T. Th nht l lng tt (good-will). Chng ta phi c lng tt i vi nhau. l iu kin tin quyt sng vi nhau. Nu chng ta khng tt vi nhau, ta khng th cng ngi thin vi nhau. Ta s ng dy,

32

i lung tung. S lm n o khi mi ngi quanh ta cn yn tnh. S khng c x s no tn ti, nu ngi ta khng c lng tt vi nhau. Bn c nhn thy chng ta l thuc vo nhau rt nhiu khng? Chng ta cy vo ngi pht th c thng tin, nh ngi bn rau ci, nh nh nng c lng thc. Chng ta l thuc vo lng t t ca cc nh hng xm. V lng t t l iu kin ti cn cho cuc sng, chng ta khng th thiu n, khng c n cuc sng s o ln. Th hai l tnh thn hu. Ta cm thy gn gi, thn thin vi mt s ngi nh bn b, hng xm, ngi quen bit, ngi gip chng ta. S thn thin l mt bc n gn hn vi lng T, nhng cha phi l lng T tht s. N lm chng ta thy gn gi vi ngi khc, cng nh em ngi khc li gn chng ta, nhng n cng c kha cnh nguy him ca n. l lng a thch. Thng ta ngh chng c g xu trong , nhng trong s a thch, c s bm vu. Bm vu vo bn b ta, ngi quen, k ban n cho ta, ngi thn chung quanh ta. S bm vu s khin ta au kh, sn hn, khng phi i vi ngi thn ca ta, nhng i vi ci tng l ta s phi mt h. S sinh ra lng s hi, v ta ch c th s hi nhng g ta khng a thch. Do tnh thng thun khit khng cn na. V chnh s bm vu lm hoen n, lm cho n khng cn vn ton. Khng bao gi ta c th tm c an vui vi th tnh cm . iu thng xy ra trong cc gia nh. l l do ti sao con ngi khng th tm c hnh phc trong loi tnh thng . Tuy nhin tnh thng chng ta dnh cho ngi thn trong gia nh mnh c th dng lm ht ging vun trng lng T. Ri t ta pht trin, nhn rng n ln. Ch c nh th tnh cm gia nh mi c ngha. Nu khng, n tr thnh ni m mm ca tnh cm sn hn - nh vn thng thy trong cc gia nh - nh nc si trong chic m y np. Tnh cm gia nh cn c vun trng trong tim ta v iu kin, khng c phi l chng ti, v ti, con gi ti, con trai ti, cu ti, m ti. y tnh cch s hu ca ci ti. Nu nh chng ta khng c th vt ln v chuyn i nhng tnh cm thnh v iu kin, th tnh cm gia nh khng c s dng ng chc nng ca n. Trong trng hp , n c dng cng c ci ti, m bo cho s sinh tn. Nhng sinh tn khng phi l mt vn , ta khng nn ph th gi lo chuyn . D c bom nguyn t hay khng,

33

chng ta cng khng th tn ti mi c, c phi khng? Ch c mt ni chn cho tt c chng ta, ni mi ngi cui cng ri s hi ng. Tnh bng hu cng a n s bm vu, dnh mc. Ta bm vu vo bn b. S mt h. Ta tt vi bn b v mun h mi l bn mnh. Nhng nu h i x tr li khng c tt, ta lp tc ngh xem c nn tip tc lm bn vi h khng. Ta i hi h mt s thn thit, lo lng, quan tm tr li. Ging nh kinh doanh thng mi. Mt s trao i sng phng. l iu hu nh tt c chng ta u lm, n ni ta chng bao gi n. i vi bn b th th, i vi gia nh, chng ta cn i hi hn th na. Nu ngi thn ta khng thng tr li, ta hn ti, tht vng, trm ut. Nu h b ri ta, tnh thng trong ta cn kit. Tht l k l, khi tnh thng ch gii hn trong mt nhm ngi. Tnh thng khng th n tim trong con ngi. Con ngi ch l mt y xng bc da. Lm sao c th tm thy tnh thng trong . Nhng l bi kch ca bao ngi. Romeo v Juliet, Cun Theo Chiu Gi... l nhng bi kch sn khu v ngi ny ra i v ngi kia khng yu mnh, hay chia tay nhau bng ci cht. Con ngi trc sau g cng phi xa nhau, qua ci cht hay qua s thay i tnh cm, t tng. H cn chi phi hnh ng nh th. Lm sao tnh yu c th n tim trong nhng ngi nh th? Tnh thng tim n trong cc cm xc. Nu ta khng s dng tnh cm gia nh lm ny n thm cm xc ny, ta s b mt thng bng khi ngi ta thng yu, bm vu vo bin mt i v l do no . Mc ch chnh ca tnh cm gia nh l gip ta bit th no l cm xc thng yu, v t nhn rng ra. Pht trin tm T khng phi bng cch d mt lp 10 ngy v thin hay nghe thuyt php v lng T l . Chng ta khng th m tt tnh cm, l tr ca mnh nh tt m mt bng n. Ta cn tp luyn c phng php mt cch kin nhn v vi lng quyt tm. Tri tim ta cn c rn luyn yu thng v n khng phi c to ra lc no cng trn y lng thng yu. N c th yu m cng c th ght. N cha y xu, sn si, s hi cng nh tnh thng. Nhng nu nh ta khng lm gim bt s hn th v pht trin thm tnh thng bng cch thay i cch c x ca ta trong i sng hng ngy, tm ta s khng th an lc, s an lc m T tm c th mang n cho ta.

34

Khi trong ta y tnh thng - loi tnh thng khng c iu kin i vi tha nhn - th ta trn y an lc. Khi ta c th lm ch c cc hnh ng ca mnh. Ta tr nn t tin. Khng s hi iu g. Ta t bit mnh c rn luyn n s khng th c mt phn ng gin d, ghen ght, d nh n u c th xy ra lm ta mt i s bnh yn. l kt qu u tin v hon thin nht m ta c th c c do m trng lng T trong tim ta. Quan trng hn c l tnh thng c vun trng dnh cho nhng k khng ng thng cht no. chnh l c hi chng ta thc tp hu thay i con tim v l tr ca mnh. Chng ta ai khng tng bit mt i ngi kh thng, nhng hy coi h l ngi gip ta t rn luyn tm. Sau khi chuyn ri, nhn li cng l d chp nhn, nhng ngay lc ta phi i mt vi ngi th tt c nhng tnh cm tiu cc dy ln trong ta: ght, gin, bin h cho thi gin ght ca mnh, v..v... ng l lc ta cn phi s dng tnh thng ca mnh. ng khi ta ang sn si. ng b l nhng c hi . Hy mang tnh thng n vi mi ngi, d l ngi ta ght hay ta thng. Mi ngi ta tip xc u em li cho ta nhng c hi hc tp, thc hnh lng T, bt k ngi l ai. Khng k h ni g, khng cn h c quan tm n bn hay khng, hay chnh h c lng t hay khng. Khng c g ng k. Ci ng k l nhng g ang xy ra trong lng bn, v l iu duy nht bn cn nh ti. "Nu trong lng ti ch c tnh thng, lng thng xt, chp nhn; nu ti c th dp b sn si trong lng, th ti i c nhng bc n gn hn vi o Php. Gio l c Pht dy cn phi c hiu thu o, ri em p dng, th hin chng trong cuc sng ca chng ta. Ai cng c c hi sa i cc cch ng x ca mnh vi ngi khc. Chng ta lun tip xc, trao i vi ngi khc, v lc no cng s c ngi khng ng vi chng ta. Khi nu chng ta lm thinh, khng thm tr li, th khng phi l phn ng ca lng T. Tri li n ch em li sn hn, bt mn, lo u, ri dn n bt cn, lnh nht. Tt c nhng th khng ch li g v cng chng gip chng ta thanh tnh c. Ch khi no ta c th hnh x vi tri tim y tnh thng, ta mi tm thy c s an lc, bnh an vi chnh mnh. Pht ni v 11 iu li ch ca lng T. Ba iu u tin l: "Ng ngon, khng c mng v tnh gic sng khoi". Nu ai b mt ng, bn c th on

35

l t nhiu h thiu lng t, v thuc ng kh th cha c bnh cho h. Nhng lng T c th gip h d ng. V v tim thc khng c g bt rt nn khng c c mng, khng c mng th thc dy cng sng khoi nh khi h ln ging ng, chnh l nh h c lng t, lng nhn i i vi tt c mi ngi. Mt cch ng dng l trc khi i ng, chng ta th lm mt bng cn i (balance sheet) - bng ngh hay vit xung trn giy. Chia t giy lm hai ct: Hm nay ti i x t t vi ngi khc c bao nhiu ln? Ct bn kia ghi: Bao nhiu ln ti cm thy gin d, au n, s hi, bc rc khi i u vi ngi khc? Ri cng li hai ct. Nu ct tiu cc nhiu hn tch cc, th ta cn phi tu sa. Ging nh ngi bn hng kim tra hng ho ca mnh, nhng mn hng khng ai mua, tt nhin phi em tr li. l phng cch tp luyn. Khng c g l bm sinh, d tnh xu, hay tnh tt. Ta phi lun lun hun tp sa i bn thn cho n khi tt c nhng u thn tm u c ty sch. Nhng khng phi v nh ai cng tt. Khng. Nu ai cng tt, mi ngi u ang ci Tri ht c ri. u phi c mt y lm g. y l ci th nm tnh t di ln trong 31 ci. Th ngh xem, chng ta ang ci th nm trong ba mi mt ci, cng kh th mong i g hn con ngi trong ci y? Chng ta c rt nhiu iu phi hc trong ci ny, v c l mc ch ca ci ny chnh l th, con ngi c c hi rn luyn mnh thm. Khng phi chng ta tm kim s tho mi, tin bc, ca ci, s hu. Cuc i chnh l mt trng hc, y l bi hc quan trng nht, bi hc gip tri tim ta thm bao la. Khng th c bi hc no quan trng hn. Ging nh trong mt khu vn, khi c di mc quanh mt khm hoa hng. Th bao nhiu phn bn cho hoa hng u v ch, hng s khng th ra hoa, con ngi s chng c ngi mi hng ca hoa. Dn dn c di s ph trm ln hoa. Tri tim ta cng th. Khm hoa hng l lng T ang c m trng. Nu chng ta khng nh c di cy c ra hoa, ta hng th dn dn cy hoa T cng tn li. C di chnh l lng sn si ca chng ta. Phn ng chng ta u i tm ngi yu thng mnh. Cng c ngi tm c mt i k yu thng h v h c th thng tr li. Nhng c bit bao k xu s khc khng th tm c ai. H tr nn cay ng, hn ti. Trong khi mi vic ng l phi l ngc li. V nu chng ta l ngi y

36

lng thng i vi mi ngi th s c bao nhiu ngi n vi chng ta, v c ai m khng mun c yu thng. c ngi khc thng yu khng c ngha l ta cng y tnh thng. Chnh k yu ta mi c tnh cm thng yu. Trong khi c th ta chng c cm gic g c, ngoi lng tha mn l c ngi thy ta d thng. iu ch lm ci Ti ca chng ta thm ln. Trong khi yu thng ngi khc th ci Ti ca ta nh b li. Tnh thng ca ta cng bao la, ta cng c th yu thng nhiu ngi, cng nh c nhiu ngi yu thng li. Cng cho bao nhiu, th ta li cng c by nhiu. l php tnh cn i n gin nhng t c ai thy ra iu . Ai cng i kim thm ngi yu mnh, nhng khng mun ban pht tnh thng cho ai c. iu tht khng tng. Tht nghch l, nhng trong i sng ca ta c bit bao iu nghch l. y cng l iu c Pht ni trong 11 iu li ch "Ta c con ngi v mun loi yu thng". Nu ta ban pht tnh thng n cho ngi khc th t h s tm n vi ta. Khng thiu ngi yu thng ta. Ta ban pht cho ngi khc tnh thng khng phi v ta mun cho, khng phi v h cn, khng phi v h ng cho, nhng v tri tim ta c rn luyn lm nh th. Ging nh ngi ta c rn luyn v ton. Khi nhng con s c a cho h, h s tng cng chng li nu h mun bit tng s. Khng c cch g khc hn. Cng th, nu tri tim ta c rn luyn yu thng th n s yu thng v iu kin. Chc s c ngi ln ting phn i rng: "Nu ngi khc cc cn, th l vi mnh, m mnh i x vi h y tnh thng, h s li dng ta sao?" Nu ngi khc c lm nh th - iu c th xy ra lm, v bn tnh ngi i l th - nhng l nghip c ca h c phi khng? Trong khi ngi t t khng c g mt c. Lm sao bn c th mt c tnh thng vn y p trong tim mnh? Nu c b li dng, th cng l c hi ta th kim chng li tri tim mnh xem n c ti luyn n bc no xem chnh mnh c tr nn hn gin hay vn c th tip tc i x tt vi k xu . L dp ta xt soi mnh c hnh ng ng khng? Trong tnh thng c c s quan tm n ngi khc. Do mt k li dng khng th c tnh thng. Khng nn s tnh thng lm mnh c v yu ui, v tnh thng yu tht s ch lm con ngi tr nn mnh m hn, khng phi yu ui. Mt ngi khng c g ngoi tnh cm thng yu s lun cm thy an

37

n, hon ton t tin v ngi bit rng khng c g c th lay chuyn c tnh cm ca h. Tnh thng v iu kin tng thm sc mnh cho con ngi, khng phi s yu ui. Nhng nu tnh thng i i vi am m nh ngi ta vn thng m lm, th tnh thng lc s lm con ngi yu ui, v h tr nn bm vu, ch k. Trong khi nu tnh thng n t tri tim th tnh cm vng bn hn . Mt iu li ch khc ca lng T l n gip ta d nhip tm. l l do ti sao ta nn bt u mt bui ngi thin vi nhng tng tt p v chnh mnh. Tm khng th tr nu khng c ba iu cn bn: s rng lng, o c v lng t. l ba ct tr ca thin, gip ta thc tp thin. Lng T, pht xut t tri tim, khng th thiu khi ta ngi thin v tnh cm y em li cho ta s bnh an, tnh lng trong tm. Nu thiu iu , ta cn thc tp ch tm vo T tm trc mi bui ngi thin php trin lng T trong ta. Ta khng th thng yu ngi khc nu trc tin ta khng bit yu thng chnh mnh. Nhng khng phi bng cch phng s n. Tm cch cho n c m m, thoi mi, khng c c mt con mui bn cnh, y thc n m ta a thch. khng phi l thng yu m l phc dch. Ging nh tnh thng ca ngi m dnh cho con ca mnh phi sng sut. Nu ngi m ch bit cng chiu a tr, th n v c m n s phi tr gi cho s cng chiu . Nhng nu ngi m yu thng con tht s, b s khng nung chiu n thi qu. B s dy con vi lng thng v tr sng sut, un nn tnh tnh n. chnh l iu ta phi lm i vi bn thn ta. V thng chnh mnh, ta phi bt mnh tun theo mt s iu l hnh ng. Thc hnh thin l mt cch thng yu mnh. Mc nh tnh m ta c th t c trong lc ta thin ty thuc vo lng T trong ta. ng thi cng ty thuc vo s thc tp. Nu thiu thc tp, lng T kh th gip cho chng ta t c nh. "Da d hng ho". C ngha l trn gng mt ta biu l s an bnh. Khng c th thuc sa sc p no c th snh kp. l nt p t bn trong. Ngi tr tui c th ch c ci p b ngoi, nhng trng rng bn trong. Nu quan st, ngi ta cng d dng nhn c v p tot ra bn trong. Pht thng c t nh th. C ngi ch cn nhn thy Pht mt ln, i trn ng l pht sinh lng knh yu Ngi, mun c theo Ngi tr

38

thnh t ca Ngi. C ln Rahula, con trai ca Ngi, t ra hnh din v c ging Ngi. Pht lin qu dy: "Phi coi tt c hnh tng b ngoi nh th ny: y khng phi l ca ti, khng phi l ti, tt c ch l gi tng". Mt iu li ch na ca T tm l "La, thuc c, ln tn khng th hi ti ta". Ngy nay ngi ta khng dng tn na m dng sng n, di cui; cn la v thuc c mun th vn l nhng th dng tn cng. Ni th khng c ngha l ta tr nn bt kh xm phm, nhng nhng ngi y t tm him khi ri vo nhng hon cnh . V d c lm vo nhng hon cnh nh th, lng h cng khng h b xao xuyn. Ca ci h c th b hao ht, nhng tri tim ca h th khng. Tri tim khng th b khut phc khi tri tim ch c tnh thng, khng cn lng hn ght. "Ta s c cht bnh an". Tt c chng ta ai ri cng cht. Gi pht la khi i rt quan trng, v chnh l giy pht ca ti sinh, ng ra l ngy sinh nht. Nhng ta thng ni v ci cht vi s au bun, mt mt. Thc ra nu ta c th n ch ci cht vi tnh gic, vi t tm th chnh l ngy sinh tt p ca ta. Tt c u khng khc, tr khi bn l mt A-la-hn. Thi quen suy tng, xc cm hng ngy s theo ta n tn cui i, giy pht lm chung. Cc thi quen khng th thay i t ngt. V th nu cc thi quen xut pht t lng T, th ta s rt tnh thc, khng thy s hi, lng y bnh an v vng nim tin. Giy pht la i phi l giy pht tt p v l bc khi u ca s ti sinh. Lng T nui dng trong tm s em li li ch cho chnh chng ta. Ai ni rt ng. T tm chnh l lng thng yu chnh mnh. ng th. Nhng tnh thng ny khng phi l tnh thng tm thng ch k, m n l bn p a chng ta n ci ch cui cng: V Ng. Tht th khi tri tim ta cng c nhiu lng t, ta cng nh th khng cn ngh n chnh bn thn mnh, n ci Ti ca mnh. V khi ci Ti tr nn nh b hn, th tnh thng yu cng d pht trin hn. Khi ta ngh n ngi khc nhiu hn, th Ng phi nhng ch cho h trong tri tim. D nhin h l ngi c li nhng ch l th yu. Ch c ta mi c th t gii thot cho chnh mnh. Ai cng phi ra i mt mnh. Nhng nu c nhng ngi bn ng hnh cng mun i theo con ng ca ta, th ta cng m rng vng tay n mi h, v con ng, chuyn xe ny hy cn vng v lm sao.

39

2. Bi
Ngi bn th hai l Bi. i nghch vi Bi l s c c. ng lm Bi vi lng thng hi. Lng thng hi dy khi khi ta cm thy ti nghip cho ai . Bi l khi chng ta chia s lng xt thng vi h. Bi l cng cm thng vi mt ngi khc. Bi pht sinh khi ta cm nhn c s au kh, khng nh ca ngi khc trong chnh bn thn ta. Ch c nh th ta mi thc s cm thng c vi ngi khc. Nu khng, ta s tip tc sng vi o tng l i vi ta, mi vic u bnh thng, ch c ngi khc l c vn , l au kh. Nu ta c th nhn din c tt c nhng trng thi bt nh dn dp xy ra trong ta - s khng a thch v chn ght, hi hn v hn trch, s hi v lo lng, cng thng - th ta hiu rng tt c chng ta u cng mt s phn. khi ngi khc gp chuyn kh khn, ta c th thng cm vi h, v ta bit rng chnh mnh cng c kh au. S cm thng (Bi) l bc u dn n tnh thng. Nu ta c th thc s dy ln trong lng mt cm xc chn thnh cho ai , cm thng su sc ni kh khn ca h, nhng g h phi hng chu, th s thng cm i vi h cng t nhin n trong lng ta. Tuy nhin, ta khng nn c s phn bit gia ngi ny, k kia theo thi thng tnh. Thng chng ta d cm thng vi nhng ngi c lin h g vi ta. Nh ngi ng tn gio, cng nhm bn, ng qu hng, lng ging hay g g m ta cng quan tm n. Mt ci g ta c th ni ca ti, th ta chn la ci . S la chn ny y con ngi ra xa nhau, v du h i n u trn th gii ny, tinh thn chia r cng i theo n , khin con ngi xu x nhau. S chia r ny do quan nim chp Ng m ra. y l ci Ti, ti phi bo v ci Ti ca mnh. Ci Ti b e do. Ci Ti thng xuyn cm thy b e da, n ni Ti cng khng bit r v mnh. Khng tht s bit ci Ti ny l g. Tt c ci ta bit l s e da n ci Ti, lm ti s hi. Ni no c s s hi, ni khng c cm thng (bi) v s hi xut pht t sn hn. Chng ta ch s nhng g ta ght. Nhng g ta a thch, ta khng s. Tri tim no cng c nhiu s s hi, tri tim cng t c s ng cm (bi). S hi lun np di bng ca Ng. Mt v A-la-hn hon ton khng c s s

40

hi. Khng c s s hi ngi gic ng. Khng c s s hi, v khng c g c hay mt. Tt c u tr thnh tm thng, khng ng k. Cng nhiu Ng chp, s s hi cng tng. S bng ti, s trm cp, s thi tit xu, s tng lai, th s. S s hi xut pht t lng mun bo v ci Ti gi to. V cng mun bo v ci Ti bao nhiu, lng cm thng (bi) cng b gii hn. Tuy nhin s cm thng d tr thnh nhng li ni u mi. C th ta khng tht lng. Phn ln chng ta u rt gii ng kch. Mt ln Pessa, con ca ngi dy voi, n gp Pht v ni vi Ngi: "Con chng gp kh khn g vi l voi. Hnh nh chng ngh sao, lm vy. Khi chng c mt nh g , con hiu ngay, v chng lm ng theo nh . Nhng sao con ngi kh hiu qu. H ni mt ng v lm mt no". Pht ni: "ng vy. Voi sng trong rng cy, cn con ngi th sng trong rng tm tng". Con ngi ni mt iu, nhng ngh, hnh ng li khc. T hi hn na, l ta khng h thc chuyn l khng tt. Ta tng l vic phi lm. L lut ng x, phong tc, truyn thng, nn chng ta khng xt li k lng t, li ni v hnh ng ca mnh. Ch khi no ta soi li mnh mt cch thu o, vi lng thit tha, thnh khn, ta mi c th tht s hiu c nhng iu Pht dy. Pht ging ngha r rng v bn tnh ca chng ta. Ngoi mt, tt c chng ta u nh khc nhau, nhng bn trong tt c u ging nhau. Chng ta ging nh t mt khun ra, chy ui theo cng th, i theo cng con ng. S khc nhau chng ta thy ch l gi to, ty thuc vo ci nhn ca bn Ng. Tt c nhng ngi c thc u than phin v chin tranh gia cc quc gia. Ai cng mun nhn thy th gii c ha bnh. D nhin l iu khng th c. th k ny hnh nh lc no cng c chin tranh ni ny, ni khc. Cc x s ua nhau thnh lp nhng hng phng th kin c, vo bao nhiu l nng lc, tin bc v con ngi. Chnh cc h thng phng th ny bin thnh h thng tn cng ngay lp tc nu nh c ai tuyn b li no khng thn thin hay hi c v ng chm n khng phn hay hi phn ca h. Hnh ng ny c gii thch, bin h bng Chng ta phi bo b bin gii ca mnh, bo v dn c . Vic bi b v kh ch l c vng, mt li cu nguyn, khng phi l thc t. Ti v sao? V

41

vic bi b v kh phi bt u t tri tim ca mi ngi, nu khng vic bi b v kh i tr s khng th no xy ra. Vic phng th v tn cng ni rng ra lun xy ra trong chnh mi chng ta. Chng ta khng ngng bo v ci Ti ca mnh. Nu ai nhn chng ta mt cch khng thn thin, hoc t ra khng bit n, khng thng yu ta ging nh ta mong mun, hay trch c chng ta iu g, th s phng th bin thnh s tn cng. L lun rng ta phi bo v ngi ny, "x s" n, l bo v ci Ti, bo v dn c, l bo v ci Ng ca mnh. V hu ht mi ngi u hnh ng nh th, nn cc quc gia cng lm nh th. Khng th hy vng c s thay i xy ra tr khi mi c nhn bit t sa i. Do , mi ngi chng ta phi t phn u tm ha bnh cho chnh ni tm mnh. iu c th xy ra nu mi ci Ti c th thu nh li bt, v vn Ng chp ch c th gim thiu khi chng ta c th tht lng soi ri li mnh. Mt cch lm vic l t tn cho cc t tng ca mnh (labelling). C th ta mi khm ph ra cc t tng xu ca mnh, t bt quan trng ha mnh, hay t tng ca mnh. l hnh Thin. Mt cch khc soi mnh cn k l bit chp nhn s tht khi trong ta dy ln nhng t tng xu v khng th nn chng. Phi nhn ra rng con ngi lun khao kht tho mn cc ng dc. S thnh tht cn k ny gip cho ci Ti ca chng ta bt trng phng ln. Khi ta lm c nh th, lng cm thng (bi) tr nn l mt hin thc - lng cm thng chn tht, khng ch l li ni u mi. Ni th d thi, ai cng lm c iu . T 6 tui tr ln l c th hc thuc lng bi thin qun v lng T. Nhng li ny rt hay, nhng thc s chng gip c g cho ta? S lp i lp li nhng li ny khin ta nh mt xc cm ban u, trong khi ta sng ty thuc vo xc cm ca mnh. ng hiu lm rng ta sng theo l tr. S tht l mi vic bt u bng xc cm, ri pht sinh ra hnh ng. Sau cng tin trnh t tng mi xut hin l gii cho hnh ng ca mnh. Hiu c cm xc ca mnh l mt iu ti quan trng. l iu c bn. Lm sao chng ta tri thc, bit th no l tnh thng, lng cm thng nu chng ta khng c nhng xc cm ? Chng ta c th bit v chng, nhng lm sao th hin chng, nu ta khng c xc cm ? Gii thot khng phi l mt tri thc, n l mt cm xc.

42

Lng cm thng (bi) l mt tnh cm xut pht t tri tim, khng cn c l do hay iu kin g c bit. Ta khng cn phi i mt dp no cm nhn c rng ai ang phi i mt vi mt bi kch trong i hay c th h ang lm h au n. Nu lng cm thng ca ta phi c kch thch, gi mi, th lng cm thng khng phi lun lun c mt trong tim ta, m lc c lc khng, nhng phn nhiu l khng. khng phi l mt tri tim y cm xc. Mt tri tim y cm xc - cng ging nh mt tri tim y tnh thng - lun y thng cm v bit rng ai cng c ni kh. S au kh c nhc n trong u tin ca t (kh ) ca Pht php. Khng c ai thot khi s au kh v cuc i - s hin hu ca ta - chnh l s kh au. Nhng n khng phi l bi kch. N ch c ngha l vn php trn i u n cha trong s xung t, bt nh , bc dc, lng mong mun c c nhiu hn, mun khng b mt mt, thay i hay hoi dit. Tr cc v A-la-hn, bn tnh con ngi khng phi d dng bung x. V th lng cm thng (bi) cn lun c mt, khng i n khi ngi khc b cnh long ong. Nu qu chp Ng, ngi ta kh th cm thng vi ngi khc. Chp Ng l ngun gc ca bao vn gia con ngi vi nhau. V nu ai cng bn rn lo cho ci Ti ca mnh, th lm sao cn cm xc cho ngi khc. Thng ngi quan tm n k khc b coi l c bit, khng ging ai. Tht ng tic v chnh ngi c lng thng, v cm thng i vi ngi khc mi tht l ngi hnh phc. Tuy nhin phn ln chng ta thiu lng t bi. Hnh phc thc s kh tm thy mi ni. Trong khi chnh hai tnh cm ny (t v bi) em li cho ta nim vui, v chng gip ta bt ngh n ci Ti ca mnh, bt chp Ng. Ngi m qu chp Ng, khng th c nim vui v h khng bao gi mn nguyn trong vic tha mn ci Ti ca mnh. Khng bao gi ta c th gii quyt ht nhng vn ca mnh. V ht iu ny th c iu khc dy ln. Nhng khi ta bung b n, m hng tt c ch tm vo s khng toi nguyn, au kh m mi chng sinh u phi i mt, ta s nhn ra c ci kh ca tt c nhn loi, lc nhng ni nim ring ca chng ta tr thnh qu nh mn, khng ng k. ni au ca ta ch l mt phn ca s hin hu chung. Lc lng cm thng cho chnh mnh v cho tha nhn s pht sinh. V quyt tm tn dit mi kh au s c thm sc mnh cn thit lm iu .

43

3. H
Ngi bn k tip trong bn ngi bn ca ta l s bit chia s nim vui vi ngi khc hay l h. i nghch vi h l lng ganh t. Ch lm h vi s i bi, gi o c, ni mt iu m ngh mt iu. Th d, nu c ai c may mn g , ta phi chc mng, nhng trong lng khng c tnh cm , hay t hi hn ni mt iu m ngh mt iu khc. Ging nh l "Sao ti khng l ngi may mn ? Sao lc no cng l ngi khc?". Chia s nim vui vi ngi khc l liu thuc nhim mu cha bnh trm cm. Ai ang vng chng bnh ny l v h khng bit chia s nim vui vi k khc, h thiu h tnh. Trong cuc i ta khng c nhiu dp mn nguyn, vui mng, nhng nu ta bit chia s nim vui ca k khc th chc chn l ta s c nhiu c hi hnh phc hn. Ta c th chia s nim vui vi nhng ngi c kh nng. Nhiu ngi kh chp nhn s ti gii ca ngi khc. H s min cng ni rng: ", cho l ngi c th lm c nh vy i, nhng m..." v lp tc ch bai thay v chia s nim vui vi ngi ti gii hn mnh. Ngi khc c th lm bao nhiu vic gii hn ta. Ngi bit ht, ngi bit v, bit nhy, bit phin dch, ngi c th lm ra tin, ngi c th sng khng cn n n. Mi ngi u c mt kh nng g . Ta s c bit bao nim vui nu bit chia s vi h. Chia s nim vui vi ngi khc cng l mt cch to nghip lnh. Ti mt lng nh ni c phong tc l khi c chuyn g vui trong lng, ngi ta li ra cha nh chung bo vi mi ngi. c ma, g v g chng cho con, xut vin, lm n tt, sa c nh... bt c iu g c th lm cho ngi ta vui mng. Khi ting chung vang ln, mi ngi u nhn ra hng m ni li chc mng. Ngi nh chung to nghip lnh bng cch lm cho mi ngi c th chia s nim vui vi mnh. Nhng ngi kia cng to c nghip lnh v chia s nim vui vi ngi khc. Nhiu ni khc khng c phong tc . Ta phi t rung ting chung hoan h trong lng mnh. l mt iu rt quan trng nh, phi nh nhng iu Pht dy trong mi hon cnh, thc hnh chng. Khng phi ch nh trong mt hon cnh no , hay khi c tai bin, nhng phi lun lun nh n chng v l b quyt sng mt cuc i hnh phc v bnh an.

44

Pht ni: "Ta ch dy mt iu, l au kh, v on dit kh. Pht i nguyn th nh th v thc hin c nhng iu . l Pht php on dit kh. Ta phi lun nh chp Ng l ngun gc ca mi vn v c gng sa i, nu khng l ta qun li Pht dy. Nhng li phi thng tr trong tm tr chng ta v li ch ca chng khng ch l li ch nht thi.

4. X
Ngi bn cui cng ca chng ta l lng an nhin t ti (x), mt trong nhng tnh cm cao thng nht. i nghch vi n l s lo lng, bn chn. Nhng ch lm x vi s th , lng m. Th l trng thi tm hn ni rng "Ti chng quan tm khi vic chng xy ra cho ti hay gia nh ti. Ti khng mun bit chuyn . Ti khng mun phi bn tm v n". S th l thi lnh nht, xa lnh. Thi khng dung cha tnh thng, lng t. Ta ch mun bo v ring cho mnh, v th, ta tr nn th , lnh m. Trong khi x, hay s bnh an t ti da trn tr tu, da trn s hiu bit rng mi s vt u thay i, u hon ton v thng. Du chuyn g xy ra, ri n cng qua i. Ci g s xy n cng chng quan trng g. Cnh ca a n bt t qua v thng l cnh ca khng tn, c ngha l khng c g quan trng c. Trong c v tr ny, khng c g quan trng c tr s gii thot. V vy, s thanh thn, an nhin (x) phi xut pht t thc ni tm rng tt c mi vt u thay i, d cho chuyn g xy ra, tt hay xu, cng khng lm ta vui mng hay bun b. N ch xy ra. Chng ta ch c mt ni ny trong 60, 70 hay 80 nm. Vy tt c nhng lo lng, chn rn l cho ci g? C g nm gi? C g mong cu? S vic ch xy ra. V mun bo v ci Ti m ta khng c tm x, hon ton an nhin t ti. Chng ta s rng "Ti c th b nguy him, vic ny vic n sp nh hng ti ti, nn cuc sng ta khng yn n". S yn n m mi ngi theo ui ch l vin vong. Ao tng. Khng c s yn n tht s. Ai cng phi i mt vi ci cht. Tt c nhng g chng ta s hu u s b hy dit. Tt c nhng ngi thng ca ta u s cht, hoi dit, bnh hon, b ri ta, thay i tnh cm... .

45

Khng c g c th yn n trong nhng iu kin nh th. S xo trn, khng an n pht sinh khi nhng vic khng nh xy ra, l do ta o tng rng ta nh mt ci g rt quan trng cho s sng cn ca mnh. Hnh ng nh th l bo v ci Ti ca mnh. Nhng ngay chnh s sng cn ca chng ta cng l o tng v c g bo m rng chng ta s lun khe mnh, lun an ton, bo m. c c tm x khng ch c quyt tm mun an nhin t ti l . Quyt tm l cn thit, nhng n d a n s dn nn. Chng ta thng nn nhng tnh cm mnh lit ca mnh. Lm vy cng chng c ch li g, v ln ln nhng dn nn cng b n tung. Ta dn nn th ny th n cng pht ra th khc. Dn nn c th dn n bnh hon, trm ut. Nu ta khng b xo trn v vic ny th cng s b xo trn v vic khc. S an nhin, hay tm x cn xut pht t bn trong. Khi c m trng tt, tm x l mt trong nhng by yu t dn n gic ng. Ch c cc ng Gic Ng mi c c tm bung x v lng. Nhng nu chng ta khng bt u thc hnh tm bung x ngay t by gi, th n lc no ta mi tin hn, trng thnh hn? Qua thin nh, ta c th bt u thy c s chn rn, thay i lun lun ca tm. C ai nh c mnh ngh g trong 10 pht trc y khng? Trong k ngi thin trc? Hay ln trc na? Tuyt nhin khng. Ta khng nh g c. Khng gi li c ngh g. Tt c l thong chc. Khng phi v ta c cn nh hay ngi thn no bn cnh mnh sut ba mi my nm nay m ta ngh rng ta c th gi h mi bn mnh. Ch v nhng th y bn ta mt thi gian di, ta tng nh cc th y l vnh cu. Nhng nhng khi ngi thin ta c th thy l cc t tng ca ta n ri i, khng bao gi li vi ta. Do c g u lo phin nu nh mi vt u thay i. Lun n, ri i. Lc no cn nhng chn rn l cn c mt con ngi ng sau . Tri tim cn nhp th, mu cn lun, t tng, tnh cm cn thay i, cc t bo cn sinh dit, th ta cn sng. Khi tt c ngng li, ta ch cn l mt ci xc. Tt c nhng thay i, bt n nh chnh l s sng, vy m ta c c lm cho mi th vnh vin, khng thay i. Ta mun chng bt di dch. y l Ti, v ti mun tt c u bit nh th. Ti c mt ci tn v c mt s ngi, mt s ca ci thuc v ti Ti c nhng quan im v ti mun tt c mi

46

ngi u bit nhath. l s gn ghp tnh cch vnh vin vo mt con ngi. Tuy nhin khi cn l con ngi, cn c nhng thay i, cui cng n s bin i thnh mt xc cht. Lc th ta c th bt u li tt c. c c tm x, lng thanh thn ta cn phi c nhng tnh tt c bn khc. Nh s chp nhn, chu ng. Nu khng bit chp nhn, ta s sinh ra kh au chnh v s phn khng ca mnh. i nghch vi chp nhn l phn khng, chng i, v lm nh th ch mang li au kh. Nh khi ta y ngc li vi mt lc g tay ta s au. Nhng nu xui theo n th s khng au. Chp nhn s vic nh n xy ra s em li thanh thn, an nhin t ti cho ta, v s thanh thn em an lc li cho ta. T v lng tm hay bn trng thi tnh cm va nu trn (T, Bi, H, X) em li nim vui trong lng ta. Nu ta bit vun trng cc tnh cm ny n mt mc no , ta s cm thy t ti, an bnh, thoi mi v ta nhn ra rng cho d th gii c o in, nghing ng, ta khng h b lay chuyn. Nh Pht ni "Ti khng tranh chp vi th gian. Chnh th gian tranh chp vi ti". Tht l bnh an, thanh thn!

47

Chng 5: T Bi Qun
Hy ch tm vo hi th ca bn trong giy lt. Hy soi lng mnh xem c iu g lo u, s hi, au n, ganh ght, n nn, chn nn, kh x, bt an khng. Nu c, hy chng tri i nh mt m my en. Hy s m p, thn thng dnh cho chnh bn thn mnh trn y trong lng, v ch c ta l ngi bn tt nht ca chnh mnh. Hy trm ph tm bn vi nhng t tng thng yu, t bng lng pht xut t ni tm. Hy bao bc ngi gn k bn bn vi nhng t tng thng yu, che ph ngi trong bnh an v chc cho ngi c hnh phc. Hy trm ph mi ngi chung quanh vi nhng t tng thng yu. Hy cm gic bnh an n vi mi ngi ni y, v hy t coi mnh l bn tt ca mi ngi. Hy ngh ti cha m, du cho h cn ti th hay mt. Bao bc h vi tnh thng. Ph y bnh an ln h v bit n tt c nhng g h lm cho bn, hy l ngi bn tt ca h. Hy ngh n nhng ngi gn gi, thn thit nht ca bn. Hy yu thng h, trao tng cho h mn qu ca s bnh an m khng trng i mt s p tr no. Hy ngh n cc bn b. Hy m lng ra vi h, cho h thy tnh bn ca ta, s quan tm, tnh thng ca ta, tt c ta dnh tng cho h m khng mong i mt s p tr no. Hy ngh n hng xm lng ging ca ta, bn ng nghip, nhng ngi ta gp ngoi ng, ph ch, hy i x vi h nh bn b, hy h n vi bn m khng nghi ngi g. Hy ch cho h bit yu thng. Hy ngh n nhng k ta khng thch hay ngi c tranh ci vi ta, ngi lm kh ta, nhng ngi ta khng coi l bn. Hy ngh n h vi s bit n, nh th h l v thy dy cho ta bit v chnh nhng hnh ng

48

ca mnh. Hy tri lng n h, v chnh h cng c nhng kh au ring. Hy tha th v lng qun. Hy lm bn vi h. Hy ngh n nhng k bt hnh hn ta, bnh nhn trong bnh vin, k t ti, tr b v trong cc c nhi vin hay cc x s c chin tranh, k i kht, tn tt, m la, c n, v gia c, nhng k kh nghe c Php. Hy m rng lng ra vi h. Hy lm bn vi h, ch cho h bit yu thng, cu mong cho h c hnh phc. Hy tr v vi bn. Cm thy an lc t bn trong v c nhng ngh thin, hnh phc n t lng thng yu, v h lc n t s b th. Hy nhn bit nhng tnh cm ny, hy kinh nghim s m p chng to ra trong ta, chung quanh ta. Hy cu mong mi ngi c hnh phc.

49

Chng 6: Nm Chng Ngi

Phn ln chng ta u nghe danh hiu Ma Vng. u bit n Ma vng bng cch ny hay cch khc. N chnh l s cm d. N cm d chng ta vo cc con ng ti li. Ma Vng n khi c Pht ngi di cy B tnh tm tm s gii thot. R rng Ma Vng khng phi l hnh nh ca l qu vi la tun trn ra hai l tai, li ko ta xung a ngc. Ma Vng l s cm d ang ng trong lng ta. Nu Ma Vng c th n quy ry c Pht trc khi Ngi chng c Nit bn - dy khi cm d trong lng Ngi - th k g n chng ta? iu khc bit l Pht nhn bit l Ma Vng - S cm d. Ngi bit, trong khi chng ta th khng. Chng ta l gii v bin h cho n. Ti nhn thy nhng dng ch dn trn mt chic xe hi nh sau: "Ci g em li cho ta s thoi mi, ci ng. Nhng c bao nhiu iu, bao nhiu th em li khoi lc cho ta m hon ton sai, c ngi cn coi vic st hi ngi khc l nim vui. S cm d trong lng ta l trc ca chnh chng ta, chng n np sn sng to ra thm ti li. V chng ta khng thch th nhn rng tm thn ta u cn c ty sch, ta tm mi l l bin h cho cc hnh ng ca mnh: Ti cng c quyn c hng th ch, l iu ti c mun, nn hn l ti rt cn". S cm d c th ni l lun c mt trong ta, nhng v khng nhn ra n, ta lun trong tnh th bi ri, kh x. Ta lun b n li ko vo th ny, th kia. Th d ngay by gi: ta bit tt hn ht l ngi y nghe Php, nhng cm d bo: gic ng cng tt vy? Nu khng c ngi chung quanh, chc l ta tro ln ging ng ri. Ma Vng lun k cnh bn ta. N ku gi ta lm nhng g mang li s thoi mi, khoi lc, m khng nhn ra rng tt c cc khoi lc do ng dc mang n ch tm thi, khng thc c. c Pht dy rng c nm trng thi tnh cm l k th ca mi ngi: nm chng ngi hay nm trin ci. Tt c chng ta u c, tt c chng ta u b

50

chng cm d. Hai trng thi u l ti t nht, em n nhng hu qu trm trng nht.

1. Tham
K th u tin l i dc hay tham. L k th kh nhn din nht v n c chp nhn rng ri trong x hi. Tt c cc mc qung co, trn truyn hnh, trong cc ca hiu, cc ca knh u nhm vo vic khi dy lng ham mun trong ta. Tht vy, con ngi cng tha mn c cc ham mun c xe to, nh mi, qun o p, h cng c xem l thnh cng trong x hi. V vic tha mn cc ham mun em li nhng sung sng nht thi, n lm ta lm tng n l iu tt. "iu g em li cho ta s thoi mi, iu hn l ng. N c ho quang gi to ca n. Khng ai trch c ngi lun c gng tha mn cc ham mun ca h. Chnh chng ta cn cha bit mnh ang lm g. Tht k l khi con ngi hon ton khng bit mnh ang lm g. Vi k th th hai - sn hn - th tri ngc li. N lun b trch mc. N khng mang li lc th g. Mi ngi u chi b n. Tuy rng i khi chng ta cng tm cch bin h cho n. Ti tc gin v c , anh kia, h... lm nhng chuyn ng gin qu. Nhng Sn khng c x hi chp nhn, v sn khng mang li s thoi mi. Do sn khng to ra o gic n l iu tt. Sn hn, ght b, on gin, s hi, bt rt, thy u l phin no, v ngi c tnh hay gin d thng b k khc phin trch. Lng i dc khi c tha mn t nhiu g cng mang n cho ta sung sng, khoi lc. Du vy n cng l k th ng gh s nh sn hn. Chng ch l hai mt ca mt ng tin. C th ny th phi c th kia i km theo. Dc vng dy khi nhng ham mun thng kh tha mn c. Chng ta khng th c tt c nhng g ta mun. Cng c nhiu ham mun, cng d b tht vng. T ngi ta tr nn sn hn v khng th c c iu mnh c mun. Khng ai lc no cng c th tha mn ht tt c cc c mun ca mnh. iu tht l khng tng. Ai dc v sn l hai k th gy nhiu khn kh cho chng ta trong i sng hng ngy cng nh gy nhiu tr ngi cho vic tu Thin ca ta. Nu c ai t hi - m ti chc l c rt nhiu - ti sao h thng gp tr ngi khi tu thin, nht l vi ngi mi tu tp, th y l nhng l do.

51

Dc Vng l k ni Ti thch ngi thoi mi hn. Dc vng l k ni: Ti mun i ng. Dc vng l k ni: Ti mun chuyn vn. Ti thch i do mt cht. Nng qu. Ti phi i tm. i qu. Ti cn n mt th g . Kht qu. Ti phi ung g . Ti kh chu qu, lm sao ngi thin. l ting ni ca dc vng, lc no cng i hi th ny, th n. Ai dc s ngng i hi khi kinh nghim thin nh mang li cho ta nhiu thch th hn s tha mn cc dc vng. Khi Thin nh mang n hnh phc, an lc, lc cc dc vng s bin mt khi ta ngi thin. Khng phi l mi mi, m ch trong khong thi gian ngn . V khi sinh ra chng ta c cc gic quan, nn ta mun nui dng chng. Ging nh ta mun nui dng thn. Nu khng, ta s bnh. Trc khi cc nh phi hnh u tin c gi ln phi thuyn, mt trong nhng phng php c dng hun luyn h M l mt cn phng khng c sc ht, nn khng c xc chm. Phng cch m v khng c g nhn. Mi th u c mu xm. Nhng mn n v v c chuyn ti bng nhng ng dn. H c dn l khi no khng chu ng ni na, h c th rung chung ra hiu. Hnh nh ngi chu ng c lu nht l tm ting. Thc phm s ngon hn nu c s kch thch ca cc gic quan, ta quen nh th. S quen thuc, bm vu ny to cho ta ci o gic rng y l iu ti h trng, y l hng ta phi theo - nhn cnh p, nghe nhng m thanh d chu, nm mi v ngon, ngi mi thm, nhng xc chm mang n s d chu v ngh n nhng iu lm ta thch th. Mt cch sng nh th - v tt c nhng ngi cha c nghe php, khng tu tp thin u vng phi - khng th mang n thnh cng. l chu bu ca k di kh. N nhp nhy sng, nhng n chng c gi tr g, v n qu ngn ngi. Hy tng tng bn c n mt bui tht ngon, bn tm tc: Ngon. Tht l ngon. Mt ngi bn ni: Nu ngon vy, xin mi bn c tip tc n. Bn c th y n n sng hm sau. Lc ci ngon thnh kh thn, kh tm. Mt ba n d ngon my ch c th thng thc trong 20 hay 25 pht l cng. Cng vy, vo mt ngy nng nc, bn mun c tm mt. Khi c tm, bn thch th ni: Tuyt qu. Ti thy mt m, d chu lm sao.

52

Lc , ngi bn li ni: Nu th, sao bn khng trong thm 5 hay 6 ting na? Nu lm th th hnh xc cn g. Khng ai mun lm th. Mi pht, mi lm pht tm l cng. i vi tt c mi ham mun khc cng th. S thch th s bin mt khi n c ko di ra. N bin thnh cc hnh. Vy m tt c chng sanh u chy ui theo cc lc th ngn ngi . Ngi ta tm lc th trong ru, nhng khi say ru lm sao cn c c cm gic vui th no. Tt c nhng hnh phc con ngi tm kim qua tha mn cc gic quan ca mnh u dn n s tht bi. Cc cm th ch l s biu l c th ca cc gic quan nh - tai, mt, mi, li, thn. Khng c g c bit v chng, khng c g ti li hay khng ti li. Cc cm th khng to ra nghip tt hay xu. Nghip xu c to ra bn trong ta khi tm mun duy tr hoc tm li cc cm gic khoi lc. C ngi tm cc cm gic khoi lc qua cc hnh ng nh ung ru, hnh hung ngi khc, ht sch, tnh dc. y l nhng khoi cm thp hn, ti li. K khc li tm cm gic thch th trong vic ngm hoa, nhn mt tri ln, nghe m nhc. y cng l lc th nhng cao thng hn. Kh au dy khi khi ta mun chim hu, gi cht, hng th cc cm gic khoi lc mi. Khi nhn thy mt bng hoa p, ta thng mun ngt hi cho ring mnh. Sao khng chng cho mi ngi ngm nhn? Khng. Ti mun chim hu tt c nhng g p . Khi con ngi bit sng thanh cao hn, cc cch hng th cng s cao p hn . Mt cm gic hng th c th rt bnh thng, nhng n tr nn nguy him khi i i vi lng ham mun. S ham mun - lng khao kht mang n phin no v lng ham mun khng bao gi c th c tha mn. Chng ta lun cm thy thiu thn. Lc no cng c ci p hn nhn, nhiu iu hay hn nghe, xc chm. Lc no cng c mt ci g khc ta chy ui theo. iu ny khin ta tr nn chn rn, bt rt v ta chng bao gi c hon ton tha mn. Khi trong lng ta khng c an bnh, ta li cho hon cnh quanh ta. Ta ngh phi c mt ci g tuyt diu hn cn c khm ph. V th, ta i khp th gii tm kim. Mt vic chng kh khn g hin nay. Ch cn ci v my bay. Ngi ta i , i y tm kim nhng xc cm mi, cnh vt mi, kinh nghim mi. Thu thp kinh nghim tr nn mt phong

53

tro. Nhng ri ta cng khng va lng, v kinh nghim nhanh chng qua i. Khng c kinh nghim g cn li. Tt c qua. Tt c thnh k c. Khng c g c th c lu gi. Su tm tem th c l cn ch li hn l lu tr kinh nghim. Ai Dc c c Pht v nh mc n. Nu bn mua nh, bn vay tin ngn hng, mi thng bn phi n tr tin vay v tin li. Nhng vi n nh, dn dn ta cn tr ht. Ch vi dc vng, khng c chuyn s dt n. Dc vng dy ln tip, tip nhau. Chng bao gi dt. Ta lun i. Lun kht. Ta lun mun c nhn, nghe, nm, xc chm thm ln na. c Pht cng v n vi mt ngi l hnh khng phng hng. Anh ta i kht. Nhn thy trc mt l mt ngi lng, mng r, anh thm ngh, , ka c ngi lng ta xin n, thc ung. Nhng khi n ni, ch l mt ngi lng hoang vng. Anh li tip tc kim tm. Li mt ngi lng b ph na. Lng hy vng v c on v vic tha mn cc dc vng lm dc vng thm hp dn. Nhng khi tha mn, tt c qua i, ham mun khc li dy khi ln. c Pht cng so snh dc vng nh mt ci h vi nhiu mu sc c trn vo . Lng khao kht dc vng hin ra di nhiu dng, bao trm c tm tr sng sut ca ta. l ni kh ca ta. Ta b cun ht bi lng ham mun, v khng cn thy g khc c th quan trng hn. Ta ch thy c s ham mun v c hi tha mn n. Ta t nh mt mnh. c Pht cho ta rt nhiu n d v lng tham dc. Nhng n d quan trng nht, trc tin l phi hiu rng dc vng l k th c th nh qu ta, to ra ni s hi khng t c iu mnh mong mun, lng ganh ght i vi ngi c iu ta mong mun - ghen ght, ganh t - v nhng trng thi tm hn bt n, au kh m ta khng th c nu nh khng c lng mun ci ngi khc c. Ta phi hiu l ngun gc ca bao phin no ca con ngi: mong mun c c cc cm gic d chu, thch th, mong mun c tha mn, nhng thng ta khng t c chng, hay nu c c cng chng bao gi c th gi chng mi. Bung b ham mun, c ngha l bung b tht vng. Nhng iu khng th thc hin chng vng bng li ni, hay suy ngh

54

sung. l mt qu trnh hun tp lu di. Bc u tin l phi bit ngi trong t th khng c thoi mi. Khng c nghing nga, i th ngi cho bt kh chu. Khng th trn trnh s au kh. Khng th thot khi au kh bng cch y. Ch c mt cch duy nht l bung b ham mun. Phi hon ton dt b chng. S kh chu trong t th ngi thin l c hi ta kim sot cc dc vng ca mnh. Nu ta khng tm hiu chng t t th ny, ta s kh th bit v chng cch no khc. Khng th hc trng hc, ging ng. Cng khng ai dy ta v chng gia nh. , ai cng ang tm mi cch c sung sng, thoi mi. Nu bn c th ngi thoi mi, cng l iu tt. Nhng nu bn ngi mt cch kh s, iu cng khng xu. Tu trung l bn ang c c hi tu tp ngay ni chn, hay lng hay bt c ni no. c mun c thoi mi v xoay tr t c iu ny chnh l vic m mi ngi ang lm khp mi ni. V h phi mt kh nhiu thi gian, tin bc cho iu . l l do ti sao ngi ta lm tng ca, i du lch, tm kim cc th gii tr, cng l thot ra khi s au kh, phin no. Nhng l iu v ch. Ti sao ta i tm nhng ci v ch? V mt khi ta va thot ra khi cc phin no, bc bi ny, th lp tc phin no, bc bi khc li dy ln. Khi mt th tiu khin va dt, s chn nn, bun b li n. Chn mt va d chu v bn va chuyn th ngi, th chn tri li au nhc. Tht l di kh chy theo nhng iu v ch . Tt hn l nn lm theo Php. Php c chng nghim l s tht. c Pht chng nghim iu v tt c nhng ngi gic ng sau Ngi cng chng nghim iu . Bui chiu, khi bao t bn ku i, tm lin khi ngh: Khng bit c nn b n bui ti khng? Hoc tm lng xng chy ngh n nh bp vi nhng mn bn c th lm, l dc vng. Nu tm ang c gng chng c li s cm d th bn b dc vng li cun. Nhng nu bn c th nhn vo s i hi va dy ln, mm ci v ni: y ng l cm d ca Ma Vng th bn thy c Php. Khng cn phi nghe nhiu, c nhiu v Ma Vng. Ch cn nhn bit n khi n xut hin v n khng c ni no khc hot ng tr ngay trong chnh mi chng ta. N rt sung sng c ng tr trong y v chng ta lun tng phc theo n.

55

Mt trong nhng iu m c Pht khuyn rn nhm ch ng s tham dc l tit trong n ung. V l l do ti sao c gii lut khng n sau 12 gi tra. Tit n ung khng c ngha l khng n ung g. M ch n gi sc khe cho c th. Nhng s ham mun ny rt d c tha mn, v th n lin tc dy khi. i vi mt s ngi c khi bn, nm hay su ln n trong mt ngy. Nu chng ta c kh nng chng li c mt ham mun, chng ta s c kh nng chng li nhng ham mun khc. V th bt u, ta nn chn s ham mun m ta d dng chu thua v n lun dy khi, l tit ch s n ung. Mt th thuc gii c khc cha tr dc vng m c Pht khuyn ta nn theo l nhn s vt tng phn hn l tng th. C l ta chng l g vi chuyn nhn c th vi ba mi hai phn: Trong thn th ny, t gt chn tr ln, t nh u tr xung u c bao bc bi y da hi thi; trong c th ny c tc trn u, lng trong ngi, mng tay, rng, da, tht, gn, xng, ty xng, thn, tim, gan, mng mc, t tng, phi, rut gi, rut non, c hng, phn, mt, m, m, mu, m hi, m, nc mt, cht nhn trn da, nc ming, m gii, dung dch cc khp, nc tiu v c. Nu bn c lng a thch mt ngi no , thay v nhn v p b ngoi ca h, hy nh y ch l lp giy gi qu mu sc bn ngoi, bn trong con ngi c bao nhiu phn nh khc. Ba mi hai phn ca c th vi tc trn u, lng trong ngi, mng tay, rng, da, tht.... V th thay v nhn v ngoi p , ch nn nhn rng? C cu chuyn v mt tng s, c l l mt v A la hn cng thi vi c Pht. C mt i v chng ci nhau rt d di, v sau ngi v khng cn mun vi chng mnh na. C mc tt c nhng qun o p nht, eo cc vng bc, n trang qu gi nht khi b trn i v c mun em theo tt c ca ci. Ngi chng rt ui theo, nhng khng bt kp, c l v ngi v b i sm hn anh ta tng. Khi ngi n ng chy trn ng tm kim v, anh ta gp v s ny. Anh lin n hi nh s c gp mt ngi n b tc en, p , mc mt chic sari , vi rt nhiu trang sc qu gi chy trn ng khng? Nh s tr li "Ti khng trng thy ngi n b no, ch thy mt hm rng chy qua thi.

56

C l nhn c nh nh s hi kh cho chng ta, nhng cu chuyn ni ln c iu c Pht mun rn dy chng ta: ng nhn ton b, th c ai s yu ng ni mt hm rng. Ai am m ni mt bao t? Th d nh khi ta khi lng ham mun mt chic xe c tin, nu ta ch nhn dng v b ngoi ca n, mu sc ca n, ta d b sa ng phi mua chic xe y, ri phi tr n trong vng hai chc nm. Nhng nu ta nhn ra rng chic xe y cng ch c to ra bi tay li, bn p ga, b my, ng lc khng kh, vi bao nhiu l b lon con tng trong , th chc ta khng n ni m m chic xe v nhng b phn ri rc , cng nh khng th m m mt ngi no v tng b phn ca h. i vi ngi d bm theo cc v p b ngoi, c l cn thin qun v cc b phn ca chnh thn mnh. Chng ta cng c lm bi ba mi hai b phn . Khng ai khc ai. Nu b lp da bc ngoi, tt c mi ngi u ging nhau. Liu thuc gii c cho c nm chng ngi - nm k th ca ta - l c bn tt v ni iu tt. C c nhng ngi bn m ta c th trao i v phng cch p dng Php Pht vo i sng thng ngy, ch khng phi loi bn ni v thi tit, chnh tr, m tiu v ngi khc. Thin tri thc rt quan trng trong cuc i ta. Khi Ananda, ngi em b con ca c Pht v l th gi ca Ngi, ni: "Bch Th Tn! C c mt ngi bn tt l c c na cuc i thnh thin. Pht bo: "Khng phi th A-nan. Mt ngi bn tt l c cuc i thnh thin. Khng c g c th thay th mt ngi bn tinh thn. l ngi quan trng nht trong i bn - ngi nhc nh ta i trn ng chnh o. Vn l phi nhp tm. Khi ta nh nhng iu ny, ta c th lm c, nhng nhiu lc ta qun. Nhng cuc m o hu ch vi thin tri thc gip chng ta lun soi li lng mnh, v nhn ra rng phn ln vn ca chng ta xut pht t lng ham mun, t dc vng ca chng ta. Ta khng mun n cc cht c hi. Ta khng mun c th ta cha y nhng th c hi. Cng th, ta khng nn b y tm tr ta vi cc chuyn nhm nh, c hi. Tm ta ch nn cha nhng chuyn v Php, chuyn tt, nhng cu chuyn lm ta phn khi, gip ta, xoa du ta, lm ta an lc, cha lnh cho ta, v quan trng nht l gip ta thy c con ng thot ra khi nhng vn lm kh no tt c chng sanh.

57

Nu chng ta may mn c c nhng ngi thin tri thc quanh ta, th cch by t lng bit n tt nht l tr thnh mt thin tri thc i vi ngi khc. L bn tt ging nh phn ng dy chuyn. Bn khng nn ch i tm bn tt. Chnh bn cng nn l bn tt.

2. Sn
Chng ta lun phi i u vi bao k th. V chng tr bn trong ta, ta kh nhn ra chng. Do trc ht ta phi ng l chng ch tm vo vic thanh tnh ha tm, dn dn chng khng cn l mt phn ca ta na. Con ng tm linh, con ng thanh tnh ha, on dit, t do l con ng dn ta n s thay i bn tnh ca mnh. Nu ta khng bt u bng bc , ta s khng th bc vo th gii thanh tnh. Mi th khc u l ngoi gii, ch c bn tnh l ni tm. Mc du ngoi gii c th p , c th mang cho ta cm gic thoi mi, nhng chng khng th thay i ni tm ta. V ch c s thay i mi phn bit c mt ngi cao c vi ngi bnh thng. Ngi bnh thng hnh ng theo s sai bo ca bn nng. Ngi cao c chuyn ha chng. Chng ngi th hai cng nh cc ti li khc gy bao iu tai hi cho ta l sn hn, nng gin. Mc nng gin c th nng, nh. Khi bng n ra ngoi, khi gm nhm bn trong. Khi n c bc l ra li, thng lm ngi khc cng sinh gin d. T gy ra ci v trong gia nh, xch mch xm ging. Ny sinh ra on th gia cc cng ng, chin tranh gia cc quc gia hay trn c th gii. Tt c mi th u bt u t trong tm ta, nn ta phi nhn ra rng th gii khng phi l tha nhn. M mi chng ta l mt th gii, do tr khi ta t tm thy an bnh trong chnh tm ta, ta s khng th tm thy iu u khc. Khng cn k l ngi khc ang tc gin, bc bi, sai quy hay ng mn. Khng c g ng k c. iu quan trng chnh l thi ca chng ta trong hon cnh . Khng th c s an n tuyt i trn th gii ny. Di thi c Pht khng c. Di thi cc v nhn, cc v thnh khng c. Tri li, lch s by cho ta thy bao nhiu cnh tranh ginh th lc chnh tr, chin tranh, anh em xu x nhau. S bnh an duy nht ta c th c c l s bnh an t trong tri tim ta. S an lc c Pht tm thy cho chnh mnh, li m vang n c th gii.

58

Ngi l ngi tm thy an bnh vi chnh mnh, vi th gii v s an bnh vn tn ti cho n ngy nay, hn hai mi lm ngn nm sau trong Php ca Ngi. Nm trm triu ngi trn th gii th nguyn lm t ca Ngi. R rng l nghip ca chng ta khng ging nhau. Nhng nu ta c th truyn cho ngi thn trong gia nh, s an bnh, t ti trong tm ta, cng qu tt. cng l mt thnh tch c phi khng? Khi tt c mi ngi trong gia nh c truyn cho s bnh an, th an bnh cng c th lan truyn n hng xm, lng ging. c th cng tt hn. Ta khng cn phi l Pht mi c th nh hng su xa n ngi khc. nh hng su xa ch c th ny sinh khi trong tm ta ch c s bnh an, tm khng cn dy khi sn hn. Ch c cc v A la hn mi on dit c ht cc nim sanh ra sn hn. Du vy nu ta c th kim ch sn hn vn hn lc no cng gin d, ci ly, hn on, thng tn, trch mc ngi khc. Sn hn dy khi do ta cm thy b thng tn, au n, v phn ng ca con ngi l lng thay, l cng gy au n li cho ngi khc. Ta s khng th sa i, nu nh khng nhn bit iu . Nhng khng phi ai cng gy au n cho ngi khc, c ngi t gy thng tch cho mnh. H nut gin, chn giu n, nhng n vn si sc bn trong. V ri tt c s gin d s pht l ra bng cc chng bnh, thiu ngh lc, trm ut, tiu cc, thiu h lc v bnh an. Rt t ngi chng ta gp trn ng ph c nt mt vui v, hnh phc. Bn c nhn thy khng? Khng ch y m khp ni: Sidney, London, Amsterdam hay Paris. Bt k u, con ngi u ging nhau. Nhng au n ta kinh nghim trong cuc i, m ta lun phi chng tr, to cho ta ci ngh l nu ta tr a li, th s au n, tn tht ca ta s gim i. S tht th tri li, iu ch lm cho s au n tng ln gp bi. c Pht so snh sn hn nh bnh si mt. Khi bn gin d - v ti on chc rng khng ai thot khi - bn hiu cm gic th no? Cm gic kh chu - vy m ta c mi sn hn. Nu khng l k qui, th l ci g? Ging nh ngi t nh mnh, mi ln nh u thy au, nhng vn c lp i, lp li.

59

c Pht cng v gin d ging nh cm than bng tay khng, chi vo k khin ta sn gin. Ai s phng trc? D nhin l ngi gin. Ngi cng v sn hn nh ci h trong nc si sc. Nu nc si, ta khng th c mt mt h tnh lng soi mnh vo . Khi ta gin d, ta khng cn bit tt c v mc ch g, s tnh thc ca ta b chm lp. Ta qun ht mi th, ch cn bit cn gin ca mnh. Nu lc ta c th nhn vo king th gng mt ta nhn thy s xu x bit bao. Nhng lc khng ai cn th gi nhn vo king. H b cun lp trong cn gin. c Pht dy khi sn hn dy khi, iu u tin ta nn nh l Ta l ch nghip ta. S nhc nh rt quan trng giy pht cng thng nht. Ti lm ch nghip ca ti, nn nu nh ti tc gin, ti s lnh nghip bo ca hnh ng . Bt k ngi kia lm g cho bn gin. C mt cu chuyn rt hay v Khantivdin, v thy ca s kin nhn. Hay v n m t c s v l ca lng gin d. Vua Kausala l mt v vua rt giu. ng c rt nhiu v. Mt ngy kia vua bo cho cc b v l ng mun i chi ngoi thnh. Cc ngi u bp sa son thc n, y t lo sa son voi, qun lnh sa son qun phc. Sng hm sau c triu nh, vua v on ty tng ra i. n mt khu rng c nhng thm c tht p, h dng li. Nh vua n, v ung qu nhiu. Ngay sau ba n, Ngi thip ng. Cc b v bo nhau: "y l dp cho chng ta do chi quanh y, v c my khi ta c ra ti bn ngoi". Ni ri, h dt nhau i bt bm, ngm cy cnh, tn hng v p ca khu rng. Khng lu h n cn lu ca v Thy ca lng kin nhn m h hng nghe ting, Ngi Khantivdin (Khanti - lng kin nhn, vdin - Thy). Tt c h u bi ly, xin Ngi ban cho nhng li ch dy. V thy vui v ni cho h nghe v cc hnh ng thin, lng t bi v rng lng. Trong lc , nh Vua tnh gic, khng thy ngi v no bn cnh mnh. Ni gin. ng sai lnh i kim cc b v. Qun hu tr v bo l h ang ngi nghe ging thuyt. Nh vua khng nghe l l g, ng sai qun gi cc b v v v bt v thy Kin nhn tri vo gc cy. Sau nh vua rt gm gin d n ni vi Khantivdin " khn kip, sao nh ngi dm d d cc b v ca ta?". ng chm vo chn ca v thy

60

v hi: "By gi th lng kin nhn ca ng u? Khantivdin tr li: "Tha Ngi, n khng nm chn ti". Nh vua cng tc gin, cng chm v thy v tip tc hi cng cu hi, trong lc v thy c tr li ging nh c. Khi Khantivdin sp cht, cc qun lnh qu xung xin Khantivdin "Xin Ngi hy thng xt, chng con khng c li, chnh nh vua l ngi ra lnh". V Khantivdin tr li: "Khng. Ta khng on hn ai. Ta cu mong cho nh vua sng lu v hnh phc". Ni ri v thy cht. Theo cu chuyn sau nh vua b t lp cht. Cu chuyn cho ta thy d c b ct ra tng mnh, v Thy cng khng t g gin d. C l iu kh chp nhn i vi chng ta. R rng Khantivdi l mt v A la hn v khi ng ni "Lng kin nhn ca ti khng c trong bn chn ca ti", ng mun chng t rng d cho s au n th xc c nh th no, tinh thn ng vn khng nao nng. i vi chng ta, iu tht kh tng tng. S au n ca thn lun nh hng n tm ta. Nu ta c th nh c cu chuyn ny cng nh li ca c Th Tn dy: K no khng lm ging nh th, khng hiu Php ca ta", ta s hiu rng lng sn hn l chnh l ti nghip ta t gy ra cho mnh. Chng phi do hnh ng ca tha nhn. Hiu c nh th, ta s d sa i nu nh ta tnh thc v thc c khi no sn hn dy khi. S tnh thc ging nh bn thng trn xe hi. Th tng tng s nguy him ca mt chic xe khng c thng. Khng c s tnh thc, cuc i ta cng nguy him nh th y. Mi khi sn hn ni ln, ta p thng tnh thc, v ta bit rng mnh va phm ti. Bit rng ta va lm mt vic chng tt p, li lc g. Da vo cc nhn thc ny, ta c th lm gim bt kh nhiu sc mnh ca cn gin, ging nh khi p thng, ta gim bt c tc ca xe, i chm li. Bit rng sn hn l khng tt, cng c th lm thay i c qu trnh gin d, i khi cn lm v hiu ha n. Ta c th quan st khi mt s gin d b v hiu ha, nhn ra s v ch ca cn gin. Bn s nhn ra s au n mnh t gy ra cho mnh, v s u m khi t mnh lm mnh au kh. S u m ln nht ca con ngi l t lm kh mnh bng chnh nhng hnh ng ca mnh. Cn phi c quyt tm sa i mt ngy no - c th hm nay, nm ti hay mt cuc i khc - khng t gy au kh cho mnh na. Hy ngng phn ng mt cch tiu cc i vi bt c vic g xy

61

ra quanh ta, v ta bit rng tt c chng ta u trc, ti li, v chnh s trc khin cho phin no sinh ra. C th gii ny u trc. Tht vy, hy th cm mt t bo nh Newsweek. Bn thy g? Khng c g ngoi ti li, trc. Nu chng ta nhn thy c c th gii u b nhim u, th ti sao ta khng r vo con ng chnh nh, khng mnh i theo on xic ti li? Ti sao ta khng tch ra khi m ng v quan st vn php di mi kha cnh? Chng ta ch c th hnh ng nh th khi ta khng cn c nhng phn ng tiu cc trong t hi nht l lng gin d v on ght. Con ngi khng bao gi ht ni by, lm by. Ch khi no ta c th hun tp cho mnh lun sng trong Php th ta mi mong sa i c. Nu ta phi i mt vi vic lm sai tri, thi bt nh, ch k, i hi ta nhiu hn ta c th cho, th sao? Quan trng l s bnh an v hnh phc trong lng ta. Tt c mi th khc u l phin no, khng nn c, m ta li thng t gn vo mnh. Tt c cc phin no kh au ny pht sinh l do hnh ng ca chng ta, nhng ta li c khuynh hng li cho ngi khc l nguyn nhn to tc. Ta ni gin nn ta cho ngi lm ta gin. Ta bun ru nn ta cho ngi khc hay hon cnh lm ta bun ru. Nhng ta qun rng nu trong ta khng c sn cc mm mng, khuynh hng gin d hay bun ru, th khng th xy ra chuyn g c. Ging nh mn chi tr con Jack-in-the-box, l mt ci hp trong c mt bp b hnh nm m h ta va chm tay ti ci np, lp tc hnh nm nhy phc ra khi hp. Nhng nu ta ly hnh nm ra khi hp, th d ta c dng ba p np hp cng khng c g xy ra. Khng c g bn trong , th d c nguyn nhn to tc no cng khng c g bn trong bt ra ngoi. Cch duy nht tm s an bnh cho chnh mnh, tm con ng a n gii thot, l tu sa mnh, khng phi thay i th gii bn ngoi. Mi ngi phi t sa i chnh mnh. c Pht khng th thay i chng ta. Nhng Ngi ch chng ta phng cch tu sa. Chng ta phi t mnh hnh ng thi. Cng bt u sm cng nhanh chng c c hi tm hnh phc cho chnh mnh m khng phi ph thuc vo bt c th g bn ngoi chng ta.

62

Khng my ai c tt c mi th trong ci i ny. Ai cng c nhng iu bt nh . Hoc l nh ca cht chi, lng bng thp km hay b con h hng xch mch, hay hng xm qu n o, hay khng c bng cp cao.... Lc no cng c vic g rc rc. Khng ai c mt hon cnh hon ton nh c, nhng nu chng ta khng bt u sa i m ch ngi ch i hon cnh tt hn th chng khng bao gi xy ra c. Mi trng l tng ch c th hin hu trong tm chng ta. iu c th thc hin c. c Pht bo ci ngi l ci tt nht tu gii thot. V chng ta c nhng nikh, bt nh thc y ta phi lm mt iu g . Mt khc ta cng c nhng nim vui, hnh phc ta khng n ni hon ton tuyt vng v nhng au kh ca mnh, nn ta cn c th hy vng. iu tai hi l ta ch hy vng ho huyn, hy vng rng hon cnh s thay i, hy vng ngi khng yu ta s yu ta hay ngi ta yu s mi bn ta, hy vng ta s giu c. Hy vng ta s khn ngoan khng mc phi li lm no. Tt c ch l nhng hy vng ho huyn. Lng hy vng ny c th c s dng mt cch tch cc hn. Ta hy vng v ta bit c g khng n vi ta, nhng ta khng b tay. Chng ta ch bit iu khng n l xu xa, trc. Nhng khng bit phi lm g. Chng ta cn hy vng c th sa i chng ngay by gi, khng phi trong tng lai, v tng lai ch l tng tng. C ai bit ngy mai s xy ra chuyn g? C l khng c ai. Nhng ta c th bit ngay lc ny khi no phin no, trc dy khi trong lng ta. Khi ta ni gin ta bit ta ang gin. Ta ch c th sa i ci ta bit. Khi bn gin d v bt c iu g, iu u tin phi nh l, "Ti lm ch nghip cn ti. Th hai l ng t trch mnh v ni gin. Th ba l thay i thi . Tnh cm kh chu, bc bi nht l khi ta ni gin vi ai . Nu ta gin mt vt g , th ci gin cng nh, khng ng k, khng su xa. Trc khi s tc gin ai bng n, khng th thay i c na, ta c th c gng thay tnh cm bng lng t. Chc bn s phn i rng "Lm sao ti t bi vi con ngi c?. iu cng ng. Vic ta cn lm l phi o ln tnh th nh lm xic vy. Ni r ra l phi nhn bit gin d l v ch. N ch lm cho ta au kh. Lm ngi khc au kh. Khng ch th n cn to cho ta thi quen hay nng gin, khin cng

63

ngy ta cng d ni gin hn. l l do ti sao nhiu ngi cng gi cng hay cu nhu, gin d. Khng c g lm h va lng. H khng bao gi c hnh phc v thi quen gin d hn np trong tm h, h khng th sa i na. Bit c s nguy him ny, ln sau khi ta gin d vi ai, ta nn tm iu g tt v h: vic h lm tt, li ni lnh ca h. iu c th thc hin c nu ta bit v ngi . Ai m khng c iu g tt. Nhng nu ta qu gin d, khng cn tm thy iu g tt tha nhn, th hy nh l ch nhng k kh au mi lm vic c c, xu xa. Ngi hnh phc, vui sng s khng hnh ng, ni nng nh th, h s khng lm cho ngi khc phi gin d. Do ngi ang lm ta gin hn l ang tri qua mt s au kh no . Chnh h ang au kh. Hy thng xt ngi ang au kh v mt vt thng th xc hay v h chng bao gi c nghe Php. Hay v iu g ta khng r l do xc thc. Nhng iu khng quan trng. Hy t lng thng xt h. Hn th na nu chng ta qu gin d, khng cn nh iu g tt v tha nhn, cng khng th xt thng h, th hy c ngh ta nh l cha/m i vi a con ca ta. Cha/m ca ngi y th phi thng yu h ri. Nu chng ta nh li Pht dy, nh trong bi v lng t ni, ta s nh l ngi m phi thng con mnh, c gng khi ln tnh thng trong ta. Tt c nhng sa i trong tm ta s mang li kt qu. Cn phi c thi gian c kt qu nh mong mun. Nhng nu ta c tip tc thc hnh, n s tr thnh thi quen, hay qun tnh. Sn hn vn cn dy khi, nhng mt tnh cht mnh lit, cung n, v ta luyn tp cch chuyn i n: Ngi c th kim gi cn gin ang dy ln Nh ngi ang cm cng xe tun m ng l mt ngi gi cng gii - ti ngh Nhng ngi khc ch l gi dy cng cho nai. -- Dhammapada v. 222 (Kinh Php C) Sn khng nht thit phi l mt tnh cm mnh lit. N c th l s hn di ai . C th l s chng bng nhng ngi khng cng suy ngh, nim tin,

64

hay hnh ng ging nh chng ta. iu vn thng xy ra trn i. Nn k th chng tc hay tn ngng l nhng th d. S chng bng ngi khc ng ngha vi lng th nght. Khi ta thiu thn vt cht, gp cc c hi khng thun li, ta cng c th on trch ngi khc, ngh l h cn tr bc tin ca ta. cng l sn, nhng c nn. i khi ta khng dm chp nhn s tht vi chnh mnh, iu cng lm ta kh sa i, tr khi ta bit chp nhn s tht. nn c th em n cho chng ta nhng ni kt, khin ta khng th phn xt s vic bng cng tm. Mi th u c nhn di con mt ca s nn, ca lng sn hn. c Pht khuyn ta c cc hnh ng t i, thin qun v lng t bi cha tr cn bnh ny. Tp qun tng nh th cng tt, nhng tu trung li n cng ch l li ni, v phn ng chng ta u c nghe qua nhng li ni ny nhiu ln. C ngi nhip tm nhng li ny, nhiu ngi khng. l s nguy him ca li ni. S nguy him ca ngoi gii. Chng ta thng mc phi li lm l v chng ta ni nhng li y, nhip tm chng, tr tng chng, nghe chng c tr tng, ta tng l mnh thc s hnh chng. Tt c ch l do ta sa son t trong lng nhng tnh cm do dt tnh thng th hin ra ngoi. Tnh cm l lng t i nhng chng khng gip ta sa i c g. Nhng li ni ch l cc du mc, mt bng ch ng. Chng ch cho ta mt phng hng phi i ti. Li dy ca c Pht cng ch vch cho ta con ng ng phi i. Chng khng gip ch g cho ta, nu nh ta khng t thay i tm, tr. V ta bit rng ta c th thay i tm tr ca mnh. Hng ngy ta vn chng thng ni Ti i ... sao? Sao khng thm mt ln i ? Hnh ng t i l vic ta c th lm vi ch tm, nhng chng cng ch l phng tin gip ta thay i tm tr. Khng phi l cu cnh. Chng ch l phng tin. Qun tng v lng t cng nh hnh thin, c hai ch l cc phng tin, cng c. Chng khng phi l mc ch. Mc ch cui cng l s thay i t bn trong tm tr chng ta. Hnh ng t i - m ta bit ch l phng tin - l chm sc ngi au yu, thm hi sc khe, ving thm h bnh vin, mang cho h thc phm khi h khng c kh nng t lo, quan tm v ngi khc, gip ngi khc.

65

Cng gip c ai cng nhiu cng tt, d nhin l ta c th bt u t chnh trong gia nh mnh. Nhng ch l bc u. V gip cho gia nh mnh th cng ging nh gip cho ci Ti ca ta c nhn rng ra. C rt nhiu cch gip ngi khc. Khng nn thu hp hnh ng t i cho ch mt nhm ngi no, hnh ng ny cn phi c tri rng ra khp ni, ti khp mi ngi. y l nhng v thuc c Pht cho ta cha tr bnh sn hn, bn cnh cc phng thc khc nh kt bn vi thin tri thc, ni iu tt lnh, gip cho tm hn ta c trong sch hn.

3. Hn trm
Ti ni vi cc bn v hai k th ca chng ta, bt hnh thay ta cn ba k th khc na. Hai k th u: tham v sn, l chng ngi ln nht ca con ngi. Ni vy khng c ngha l ta khng c ci i tr. l s rng lng v lng t bi. Vn l ta phi bit gieo trng ci tt v tr b ci xu. Ni th d, nhng hnh kh lm thay. Nhng nu ta khng c thc hnh chng th ta khng i theo con ng Pht dy. l nhng cng vic ta phi lm khng ngng ngh. Nhng cng vic ny khng lin quan g n vic ngi thin. Chng i hi tt c thi gian ca ta. Gi th ta ng ngh khong 5, 6 hay 7 ting mt ngy, ta cn li 17 ting. Nu ta ngh rng khi ngi thin mt, hai ting sng chiu l thc hnh c nhng iu ny, ngh nh th th ta chng i ti u c. Nu ta ch nh li c Pht dy trong vi ting mi ngy, cn li khng nh ti - iu ny nghe c v l, nhng vn thng xy ra - th ta kh th tm c s Gii thot. K th th ba ca ta l hn trm hay thy min, u oi, v b ng, hai k th ca ta lc to thin c phi khng? Chng ta chc ai cng kinh nghim qua. l lc tm khng ng, nhng cng khng thc. Trng thi dt d kh th lm nn chuyn g. Ch khc vi ci ng l ta c th d dng ra khi hn. Nhng du khng m mang nh khi ng, n vn o i, o li. Tm trng ny ngoi i c coi l khng c phng hng, t dn n thiu ngh lc. N l mt trng thi thng thng n ni, khi mt ngi no c ngh lc, ta s nhn ra ngay. V Ngh lc l mt trong by yu t dn n s Gic ng. Tht l mt iu khng th thiu trong vic rn luyn tm.

66

Ngh lc ny sinh khi ta c mt phng hng nht nh. Ta bit r con ng phi i v mit mi i ti. Nhng khi ta khng c mc ch g r rng hn l gi cho thn th t i ny sng, th khng c ngh lc g c th pht sinh. Sng nh th khng c g hng th c. Khng ai c th sng c nh th. Dn tt c sc lc, tm tr vo ch sng khng phi l mt vic lm hiu qu, ta s khng th c ngh lc sng nh th. Tri li ta cn cm thy b nn, tr ko xung. c Pht so snh hn trm thy min ging nh mt nh t. Khi ta b giam trong mt cn phng nh, trong t, ta kh th lm c g cho n khi c t do. Khi tm tr ta b s u oi, ngy ngt (u oi thn th, v ngy ngt trong tm), giam hm, t tng n ni ta ch c ngh lc ko l mt kip sng. Phn ng chng ta khng bit hay khng ngh hnh thin l mt vic lm cn thit cho ta, nn tm ta d dng u hng cc tr ngi. Ta phi nm tht r v s li ch ca vic ta thin. Ta khng ch cn n, ng, tm ra, git gi, l nhng chuyn bnh thng trong cuc sng, khng cn nhiu n nng lc. Chng ch l cc hot ng theo bn nng. Nhng hnh thin i hi ta phi c ngh lc, v ngh lc ch c th pht sinh khi tm bit c tm quan trng ca thin, nu tm ta bit r iu th ta bit l ta phi lm g. Khi m c mt quyn sch, ta c th thc n na m c, m khng thy mt, ta ch ngi mit mi c. Hay khi d m tic, ta c th ni sut bui m khng mt, v ta vui thch. Tu tp thin cng phi lm ta say m. Khi khng cn l do g m tm khng phn khi. Lc u, tp thin tht khng th v cht no. N c v phin phc qu. Kh qu. au qu. Nhng khi tm hiu ra c tm quan trng ca vic ta lm, bit tng giy pht tm khi nim, ta s thy hng th tm hiu chnh tm ta. Cn g hp dn hn th ch? c mt quyn sch hay tr chuyn vi ngi khc, ta ch bit v ngi khc. Nhng nu ta c th theo di tm tng giy pht, lc n dy nim, lc n tnh lng, ri li dy nim, li tnh lng, th l mt vic hp dn v li ch nht m ta c th lm chnh mnh. Mt ln Mah Moggallna n sm hi vi Pht rng ng ng gc trong khi ta thin. c Pht khuyn rn ng iu g? Pht dy rng khi cm

67

thy bun ng, hy m mt ra, nhn ngn n, ch xt mt, ko tai, c ng thn mnh cho mu chy u, v nu cn ng dy i. G cng c min l ng c nm xung ng. l nhng cch thc bn ngoi cha tr bnh bun ng, nhng ta cng c nhng cch thc khc dn tm i theo ng hng vch nh l qun tng v cuc i th v thng, s cht th bt ng. y l c hi tt nht ta tham thin. Ta c bn ng tu, c thy dn dt. C n, c ni , thn khng bnh hon. Tt c cc th ny khng phi ai cng c c. Chng l kt qu ca cc cn lnh ca ta. l phng cch gip tm ta tng thm ngh lc. Hy nh l khng cn lc no khc hn l lc ny. Tng lai dng nh chc chn trc mt nhng ch l o tng. Ta c th cht bt c lc no. Khi ta cht - iu khng ai trnh khi - v ti sinh, - ai cng th tr khi ta l cc v A-la-hn - bt u tr li tt c. Ta phi hc i, hc ni, n, mc...Phi i hc tr li, kt hn, c con, g con. l tt c nhng g ta vn lm i lm li t kip ny qua kip khc. V th, hy dng thi gian cn li cho nhng g quan trng nht. Ta tri qua tt c nhng th . hc i, hc ni, n mc. qua bao nhiu trng hc. C con ci. chng kin con mnh thnh lp gia nh. V th, ngay by gi l thi im i thay. Khng c lc no tt hn lc ny. Nu ta dng phng cch ny tng thm ngh lc cho tm thin nh, th ngh lc s t pht sinh. Ging nh khi ta bt cng - tc in ln, bng n pht sng, v mt khi cn c dng in th ngn n cn sng. Tu tp thin cn rt nhiu ngh lc. Tht l l khi ta ngi (to thin) hay i chm ri (thin hnh) m ta vn cn nhiu nng lc. L do ti sao ta cn nhiu nng lc v tm ta khng ngng lm vic. Nu tm khng lun pht khi cc vng tng, hy vng, c nguyn, th tm khng mt nhc cht no. Khng phi do cc hot ng ca thn th hng ngy, m tt c chng ta ai cng mt l sau mt ngy. Nhng l v tm lun hot ng lng xng, lun phn on. Ti thch ci ny, ti khng thch ci kia. Ti phi c th ny, ti s vt th kia - chnh nhng th lm mt mi tm tr ta. V th ngi lm vic bng u c cng mt nh hay hn c ngi trng cy hay lm ng.

68

Khi ta c th ch tm, gi tm lng ng th tm c ngh ngi. Nhng trc khi ta c th lm c nh th, ta vn cn phi dng tm t nh ta khng c b cuc. Chu thua trc cc i hi bn nng l thi thng tnh ca nhn th. Bn nng ta l mun c thoi mi, d chu. Trong khi c Pht ni rng: Thng mt vn qun, khng bng thng lng mnh". Thng lng mnh c ngha l khng chu thua trc cc i hi ca bn nng, khng tm nghe theo nhng iu . Mun c ngi yn ta thin phi c mt l do chnh ng no tm c ngh lc lm iu . V c mun c chng ng, khng phi l mt l do chnh ng. L do khng mnh gip ta tu tp thin, nhng phn ng chng ta u tu thin vi mc ch . Do ta s d b tht vng, v c chng ng khng phi l iu d dng t c. Lc ngh lc gip ta thin nh s bin mt v ta khng t c iu ta mun, lc vic thin qun cng l mt th phin no nh bao th phin no khc. Thin ch c mt mc ch duy nht l sa son cho tm thot khi nhng au kh, chun b cho tm c gii thot. l cu cnh ca phng tin ny, ch khng phi l c chng ng. Vic cng s xy ra, ti sao khng? Hy cm n rng vic c th xy ra, v coi nh mt ng lc gip ta tip tc cng vic ca mnh. Nhng khi n khng xy ra th cng chng lm sao. im chnh l tm ta phi tu tp thin c gii thot. c Pht so snh thy min, hn trm ging nh ao h m bn ni ln mt. Mt h y bn th ta khng th soi mt vo, ch c bng en. Trong trng thi tranh sng tranh ti gia ng/thc ta khng th c s tnh thc. Ngay trong i thng, khi tm ta bt u ni Ti chn ngy. Kh khn qu. Ti khng th tip tc. Ti khng mun lm na. Ti sao ti phi lm ch? u c ai lm ging nh ti u", l tm y bn, khng c s sng sut, khng c mt phng hng r rng cho chnh mnh. Mt phng hng r rng em li cho ta ngh lc cn thit. Khi ta bit ng ta i, ni ta n. Ta c th hng hi sn bc. Khi ta khng c ch n, ta khng c nim say m, hng th vi iu g. Tht kh tm c mt hng i ng trong cuc i ny, nhng c Pht ch cho ta con ng m Ngi chng nghim, i n s t do, on dit kh au, gii thot, Nit bn.

69

4. Tro c
K th k tip l tro c, lng xng lo lng hay lo ra. Ai cng b au kh v k th ny, nn n rt quen thuc vi chng ta. Thc ra, c nm chng ngi u rt quen thuc vi chng ta. Ai cng mc chng nhng mc khc nhau. V th ta cn phi suy gm xem chng ngi no l k th nguy him nht i vi ta. Tt c u nm trong ta ch c hi l din. Nhng c mt hay hai chng ngi ch cn ta kh ng tnh l nhy ra ngay, lm ch ta. l nhng chng ngi ta cn i u, tu sa. Tm lng xng khin thn cng chng yn. Thn l tn y t ngoan ngon ca tm. Thn ch l mt xc cht khi khng c tm. Bt c thn lm iu g cng l do tm iu khin, du ta c thc v iu hay khng. Thng thng cc phn ng ca ta xy ra tc th, theo bn nng, nn ta khng bit rng tm ra lnh: "Lm ci ny, lm ci kia", ta ngh l thn ta hnh, nhng khng th c thn hnh, nu khng c tm khin. Tm sinh ra lng xng phn ln l do nhng kinh nghim xy ra trong qu kh, nhng chuyn ta lm, hay khng lm, tt c nhng th ta c mun thc hin trong i, nhng khng thc hin. Tm lng xng kh tp trung v nim c dy khi lin tip. c Pht so snh n vi mt mt h y sng gi. Khi tnh cm ta y sng gi, ta s cht m v n. Ta khng cn thy s vic r rng na. Lo lng thng v tng lai, v nhiu ngi trong chng ta rt hay lo lng, m qun ngng li suy ngh s lo lng tht v ch v k quc. Lo lng v tng lai l iu v ch. V c lo lng v tng lai, ta cng chng th sng cho tng lai . V cuc i l v thng lun c s thay i, khng nhng ta s gi hn, khn ngoan hn - hy vng l th - m hon cnh cng i khc, tnh cm, suy ngh ca ta cng khc. Th lo lng v tng lai tht v ch. Nu bn c nhng tm nh khi bn la tui 4, 8, hay 12, 15, hy ly chng ra v soi gng, so snh gng mt no l ca bn. Bn l ch/c b 4 tui, 8 tui, 15 tui hay l ngi ang nhn vo king by gi, hay tt c cng l bn? Nu tt c l bn, th bn l hng ngn con ngi khc nhau. V chnh l chng ta, lun bin i. Th c/ch b 15, 20 tui i lo v chuyn g s xy ra cho mt ngi gi 60, c phi l v ch khng? Ta s khng th nh

70

c/ch b ngh suy, lo lng iu g. Cng th i vi s lo lng cho ngy mai. Du cho ta c nh c mnh lo lng iu g, cng chng ch chi. Mt con ngi hon ton khc ngy hm nay s sng ngy mai. iu khng c ngha l ta khng th d nh iu g. D tnh v lo lng l hai vic khc nhau. D tnh s tr thnh lo lng khi ta t hi khng bit nhng d tnh ca ta c thnh s tht khng. Khng c g sai vi s d tnh, nhng sau hy qun n i cho n ngy ta c th thc hin c m khng cn phi lo lng vi nhng chuyn g s xy ra tng lai. Lo lng lm ta au kh, tm ta bn lon. N tch ta ra khi th gii thc ti, ngay giy pht ny, l khong khc duy nht ta thc s sng trong . Nhng gi pht ta m chm trong lo lng, l nhng gi pht b nh mt i. Nu ta khng sng cho tng giy pht hin ti, c ngha l ta nh mt cuc sng. Khi ta hi tic d vng, lo lng cho tng lai, ta khng thc s sng. Ta ch hoi nim v phng on. khng phi l cuc sng. Cuc sng khng phi suy tng v n, m ta sng trong . Ch c nh th th cuc i mi c ngha, v kinh nghim sng mi c th xy ra tng giy pht. l mt trong nhng ngh thut, thin c th truyn cho chng ta, sng trong gi pht hin ti mi tht l sng. Tm ta s chng bao gi c an bnh, hnh phc hay tnh lng nu ta khng sng trong gi pht hin ti. Tm s m chm trong u tranh t tng lm nhng vic ta ngh ng l ra ta phi lm, n nhng ni ta ngh l ta phi c mt, bo v nhng ti sn ta cho l qu gi. Mt cuc chin u gay go, au kh khng ngng ngh. Hnh phc, an lc hnh nh khng thuc s phn chng ta. Nhng ta c th t c nhng th nu ta c gng, nu ta bit nhn din k th v ui chng ra khi nh tm ca ta. Cn nh ni tm ca ta l ni c bao v khch khng mi m n. V lng hiu khch ta h vo. ri ta khm ph ra h lm h bn gh, nh cp qu, ph hng ca no. Nhng thay v ng ca v khng h vo ln na, hm sau ta li h vo. l ni tm ca ta, b xm chim bi bao k th. H to ra bao ri lon trong tm ta, khng ta c c an lc, ha bnh m ta khng bit ti sao. Ta lun i tm nhng l do bn ngoi t bin h. Mi ngi c nhng l do khc nhau nhng u ging nhau mt ch. Chng khng tht, tt c u do ta tng tng ra. L do chnh l v

71

ngi nh tm ca ta khng c yn n. Bn trong khng an n th cn nh bn ngoi lm sao yn. Ta phn chiu ra bn ngoi, nhng g cha ng bn trong chng ta. Lng xng, lo lng khng nhng v ch m cn l di kh. c Pht bo chng ta hnh ng u m v khng nhn thy s tht. Nhng ta c th thay i iu c phi khng? Lng xng v lo lng c gi chung l l ng. Chng ta l ng trong cng vic mnh lm, nh l thin qun. Nhng iu cng khng ch thu hp trong vic thc tp thin, n cn nh hng n i sng thng ngy ca ta. Ta qun cha kha, khng bit n ni no. Ta khng nh mnh ang lm g, v ta xao lng, lo lng vn g . Ta kh hon thnh cng vic ca mnh tt p, an ton khi tm ta ang mt ni no khc. c Pht ch cho ta nm cch i tr nhng t tng xao lng, lo ra, bng cc cu chuyn n d. Nh mt ngi th mc ng hai khc g vo nhau v thy l chng khng va nhau. ng ly ra v thay khc g khc. va hn. l nh c thay i. Nu tm ta c lo lng v tng lai, tic nui qu kh th cng c s khng n khp. Khng c hnh phc, khng c an bnh trong . Vy th hy thay i! Hy thay bng ci va vn, n khp hn. Khi tu thin, hy tm thin lng su vo ta. Trong i sng hng ngy hy cho tm c trn vn, hu ch. Hy thay i! An d th hai l v mt ngi thanh nin v mt c thiu n n mc p i ra ngoi. Khi ra ti ng, h mi nhn ra c c mi ngi tng teng xc mt con th cht. Qu xu h, h vi v chy v gi ra. Ta cng nn xu h khi tm ta khng trong sch. Xu h khi tm ta y tiu cc. c Pht ni s xu h v s hi l nhng chin s bo v cho th gii. Khng c chng, th gii s cng ti t hn. Hu ht chng ta ngh rng ch c bi bm, vt nh trn qun o, hay thn th mi c th thy c, nhng ch l o tng. Nhng vt nh trong tm ta cng c th nhn thy c, khng phi bng con mt thng m bng mt tm. Ta bit khi nhn mt ngi gin hn d h khng ni li no. Ta bit khi mt ngi ng mn. Hnh ng ca h, li ni ca h mch vi chng ta iu y. V hnh ng, cng nh li ni u xut pht t trong tm chng ta. Nht l hnh ng, ta thng n li ngi khc ni, trong khi hnh ng ca h mi chnh l phn nh ca ni tm h, tt hay xu. Hy nh l nhng vt bn trong

72

tm ta cng ging nh xc th cht ta eo trn c. Nhng ta c th g b n ra, v ch i ra ngoi khi ta sch s, p tr li. Mt n d khc ca c Pht v nhng t tng xao lng, lo ra ging nh gp ngi quen bn kia ng. Khng nn bng qua ng cho hi, bt chuyn, m c gi con ng mnh ang i. Khng nn ! iu hi kh. V khi ta khng n chng th ta cng bt u c s thay i. Lm c nh th i hi phi c mt tm cng rn. Hai trng hp u d x hn. Ngi ta c th d xu h v ai cng c lng tm. Nhng b qua, coi thng cc t tng i qua u khng phi l iu d, n i hi nhiu ngh lc hn. An d tip theo k v mt ngi n ng ang chy trn ng, bn nhn thy mnh khng c thoi mi, v ngh: "Ti sao ta phi chy? Ta c th i m". Nn anh ta bt u i. Vn thy kh chu, anh ng li. Ri cng khng my tt hn, anh quyt nh ngi xung. Cui cng anh quyt nh nm xung, v thy tht l thoi mi. Hy nhn bit nhng kh chu trong tm, trong c con ngi ta, khi nhng ngh v ch, lo lng, lng xng, xao lng dy khi trong ta. Chng khng mang li cho ta nim vui, s thoi mi no, tri li th c. Chng lm ta lo lng, bc dc. Hy nhn ra s phin no ny v bit rng khng ai ngoi ta trn th gian ny c th em li s thoi mi cho chnh ta. c Pht khng lm c, gio l gii thot ca Ngi khng lm c, cha m ta, cc thy ta, bn b ta, tt c u khng th lm thay cho ta c. Chnh chng ta phi t lm cho tm mnh c thoi mi, vui v. l bn phng cch ta c th s dng. Nu mt cch khng thnh cng, ta dng cch kia, cch kia na. Nu tt c cch u tht bi th ta phi dng n bin php nn. c Pht dng n d v mt ngi mnh m, to ln, nm c mt ngi yu hn, dm xung nc. Cng th, ta dng sc mnh ca mnh y cc ngh v b ra khi tm mnh, v buc tm khng ngh v chng. l bin php ti hu, nhng ta c th thy rng th l nn nhng ngh xu, tiu cc hn l tip tc ngh v chng. Dn dn ta s hc c cch thay th chng bng nhng ngh cao p hn. Khi nn nhng t tng thp hn, c ngha l ta khng cho php chng to np, to rnh trong tm ta. Ta khng cho tm ta c thi quen cha ng nhng t tng ny. Tm m c lun ngh lng xng, lo lng mt cch tiu cc, mt

73

cch gin d, ch k th kh m b c thi quen ny. Trong trng hp , s nn l gii php tt nht. i tr cc t tng lng xng, lo lng, c Pht dy ta hy hc Php, hc kinh nhiu hn. Khi ta thu hiu c li dy ca Ngi, ta c th hng tm mnh n . Nh c li Pht dy, thuc kinh in Pht, khi y hnh nh ta d tm ra nhng li gii p r rng, dt khot cho cc vn ca ta hn. Cc cu tr li ca Pht u dn ta n ch gii thot. Dn ta ra khi ng mn, nhng khng phi d dng theo. l l do ti sao t ngi lm theo li Ngi, ai cng mun c thoi mi, cng d di vi chnh mnh. Cch i tr khc na l lm bn vi ngi khn ngoan, ng n, bn cnh nhng ngi bn o. C ngha l ta phi cn thn trong vic chn bn m giao tip. iu khng c ngha l ta phi b ht nhng ngi bn c ca mnh, nhng ta phi tm nhng ngi ta c th trao i vi h nhng cu chuyn tinh t, phn chn ta. Ta chn bn nh th no cng ni ln c con ngi ta th y.

5. Mn Nghi
K th cui cng ca ta l lng nghi hoc. c Pht v n ging nh mt cuc hnh trnh n sa mc m khng mang theo vt dng, khng c bn , do ta c i lun qun ri b cp, b i kht. Ngi cng v lng nghi hoc nh mt mt h ph y c cy. Lm sao ta c th nhn thy y nc vi mt mt h nh th. Lng nghi hoc thng c mt nh khi ta nghi ng v s Gic Ng ca c Pht, v s tht ca Php, v s din ging Php ca tng on. Nhng nh hng nng n hn c cho s tin b ca bn thn l nghi ng v chnh kh nng ca mnh, v trc gic tm linh ca mnh. Lng t tin s pht sinh khi ta c th lm c nhng iu m ta vch nh. Trong thin, iu c ngha l ta c th ngi cho n khi tm ta chm su trong tnh lng. Nh th ta s c thm lng t tin trong ln ta thin sau, v ta bit l ta c th lm c iu ta mun lm vi tm. Ta bit l phn no ta lm ch c tm.

74

Lng t tin c nhiu kha cnh. l khng phi l s cng bng, m l mt cm gic tin tng rng mnh c th hon ton da vo chnh mnh. S nng ta ch c th xy ra khi ta c th lm ch c tnh cm mnh. Khng th c lng t tin, khi ta cn l thuc vo tnh cm ca mnh. Khi ta cn bc tc, gin d, lo u, s st, thm mun, ghen ght, tham lam, khi tt c nhng th tnh cm ny cn lm ch ta, th kh th tm c s an bnh. V khi khng an bnh, ta m ra thiu t tin. Ch khi no mi th tnh cm sn si trong ta c iu phc, ta mi c c ni tm cng rn, mi chc rng d bt c chuyn g xy ra ta s phn ng nh nhng, t ch, lc ta mi thc s c lng t tin. l mt kha cnh quan trng ca lng nghi hoc v ch khi ta c lng t tin v chnh bn thn, lc ta mi c lng t tin i theo con ng o cho n tn cng. Tm li nh vo lng t tin, ta mi c th ni: "Ti c th lm c. Ti s theo ui vic ti cng". Lng nghi hoc thng dy khi trong nhng ngi khng c lng t. Nu khng c t tm, ta khng th phng s mt l tng no, dc lng tin theo mt con ng o no. Khng c t tm, ta kh th dng hin c i mnh cho mt l tng no . Nu ta khng th dng hin i mnh cho con ng ta chn th cng ging nh ta thnh hn, nhng vn ngh mnh s gp c mt ngi tt hn ngi bn i ca mnh. Khng th c mt hn nhn tt p c khi ta c nhng ngh nh th. Con ng tm linh cn i hi mt s dc tm hn th na. V ch c ta, khng c ngi th hai no bn cnh gp sc vo vun bi cho s ha hp ny. Ta phi hiu con ng t trong tri tim mnh. Nh th s khng c ni nghi hoc no c th xen vo. Ta s khng cn t hi: "Khng bit c Pht c Gic Ng khng?. l mt cu hi tha thi. Khi chng ta i theo con ng ca Ngi, th t ta s khm ph ra thi. Mun trn vn i theo con ng ca c Pht l mt vic lm trn c cuc i. iu khng c ngha l ta khng th c cuc sng ring, hay lm nhng chuyn khc, nhng n c ngha l tt c phi c lm trong tinh thn ca Php. Lc bt c ta lm g cng l c hi ta hc hi thm. c Pht ch cch i tr cho lng nghi hoc cng ging nh tro c, lo lng; l hc hi thm Pht Php, giao tip vi bn hin, bn o.

75

c Pht ni ngi b ht c nm iu chng ngi k trn l ngi hon tt cuc i mnh, khng cn g lm na. Nm chng ngi ny l t h chiu a ta n ci ti sinh. Chng l thng hnh vnh cu ca ta. Ta phi lm mt iu g , nu ta mun thot ra khi vng sanh t ny. Ch cn mt s thay i nh cng lm cuc i ta d chu hn. V chng phi l iu m tt c chng ta u ang kim tm sao? S thoi mi, hnh phc. Nhng khng phi l th lc th ta c tm thy qua vic tha mn vt cht. Hnh phc m ta kim tm ch c th c c qua tm an lc v nm k th ny l ngun gc ca tm khng an lc.

76

Chng 7: Nghip v Lun Hi

1. Nghip
"Ti lm ch nghip ca mnh. Ti k tha nghip. Sinh ra ti mang nghip. Ti v nghip tng quan ln nhau. Ti sng theo s dn dt ca nghip. Ti to ra nghip g, xu hay tt, ti s l ngi th lnh sau ny". c Pht dy rng ta phi t nhc nh mnh nh th mi ngy. Nhng iu ny quan trng th no m ta phi tm nim mi ngy nh th? Karma c ngha l hnh ng. Vo thi c Pht, n c dng vi ngha nh th. Karma Yoga c ngha l Yoga ca hnh ng. Nhng c Pht ni: Karma, hi cc v t kheo, ta ni l, s ch tm". Karma khng ch bt c hnh ng no, nhng ch vo s ch tm sau mi hnh ng. Khng ch s ch tm khi hnh ng m c trong lc ngh suy, ni nng. Mt cch l thuyt, nu ta dng t Karma ch hnh ng, v kt qu ca hnh ng, l khng ng, nhng v c s dng qu lu theo ngha , ngi ta kh th hiu Karma mt cch khc hn. Hnh ng ta lm vi s ch tm th rt khc vi hnh ng v tm. Nu ta v dm cht mt con kin, th khng phi l nghip st sanh, du ta c thiu chnh nim. V khng c s c , ch tm sau hnh ng . Nhng nu c mt kin trong vn, v ta mun dp sch n bng cch xt thuc ln kin, c git chng cng nhiu cng tt, th l ta to nghip st sanh v c s ch tm ng sau hnh ng . Bt c iu g ta lm vi ch tm u mang li hu qu, do ta c s suy ngh v chng trc khi hnh ng V th ta nn cnh gic vi mi t tng ca mnh. l iu ta c th luyn tp khi tham thin. Phi bit r qu trnh t duy ca mnh, mi mong to ra nghip thin, nu khng ta ch hnh ng m khng c s ch tm, c . Khi ta bit tm, t tng ca chnh mnh, ta c th sa i chng cho tt hn, theo mt hng ng hn, theo hng to ra nghip thin. Ngi ta thng ni: "Ti to ra nghip thin khi ti sinh ti c p hn. l mt s trao i c tnh cch thng mi. Lm mt ci g

77

 i ly mt ci khc. Du c tt hn so vi hnh ng theo bn nng, thiu ch tm, nhng cng kh em li cho ta kt qu tt p hn v phng cch y ng chp. Hnh ng thin cn c lm trong s sng sut, bit rng nu khng lm th, ta ch em li au kh cho chnh mnh. Tm thin l iu tin quyt gip ta sng an bnh, ho nhp vi chnh ta, vi tha nhn. Ngh n kt qu l c s ch i, mong mi, bm vu. Tt c nhng mong mi ch mang n s tht vng. Khng c s mong mi no tr thnh hin thc nh ta mong mun. S mong mi dn ta n tng lai hn l tr gi pht hin ti. Kip sau, hay kip sau na, hay sau sau na, kip no? Nm pht ti th sao? Hnh ng thin ng ra phi c lm vi tt c tm hn n ni khng cn c th ngh n g khc na. Nhng nu nh c iu g khc na chen vo, lc tr tu s bo cho ta cch chn la ng. Khi hai ngi cng lm mt hnh ng, h s khng c cng mt nghip qu. c Pht so snh vic to nghip c ca hai ngi vi b mt mung mui vo ly nc hay b xung sng Hng. Ly nc mui s khng ung c, nhng nc sng Hng c g thay i u. Cng th, vi ngi c c mt dng sng thin th mt hnh ng sai quy cng khng nh hng nhiu. Nhng nu ta ch c mt ly nc phc th ch mt hnh ng sai quy cng lm cay ng c cuc i. V ta khng bit mnh to tc ra nhng g cc kip trc, tt hn ht l gi thuyt rng phc ca ta ch y mt ly nc. i khi ta thng t hi ti sao c nhng ngi lm bao iu c m vn sng hnh phc. Gia nh, tin bc, sc khe u tt lnh. Ti sao h khng b trng pht? H cha b trng pht thi. H s lnh nhng hu qu ca vic h lm. Khng c g gi l tai nn hay may ri. Khng c g xy ra ngu nhin trong v tr ny. Trng, sao, mt tri - mi vic u i theo mt nh lut, tri t ta ang sng cng th. Nghip ca ta cng th. Nghip khng phn bit, ta nn nh iu . N khng bit thin v ai. N l nhn qu. N khng n ngi hnh ng. Nhng g c gi trong dng sng nhn, s v s tu qu khi chn mi. Ta mang theo mt s thi quen t trong nhng kip sng trc, nhng phn ln nhng g xy ra cho chng ta u l qu ca cc hnh ng trong i sng hin ti. Ta khng cn phi ngh: ", c l l kt qu nhng vic ti lm hai, ba kip v trc", hay "Nu ti lm nh th, kip sau ti s

78

c an ton". Suy ngh nh th l trn trnh trch nhim. Nu ta c trch nhim vi chnh mnh th chc l ta s nh li ta lm g hay b qua khng lm g ; ngay trong chnh cuc i ny a n nhng kt qu nh ngy hm nay, nh ngay hin ti ny. Ta c th d dng nhn ra s tng quan. Bt c hnh ng kho lo, tt p no ta lm trong i sng hin ti, cng cho ta kt qu. Chng tim n trong kh nng, sc mnh, sc kho, c tnh ca ta. Chng ta l ngi to ra s phn ca mnh. Khng ai c th thc s lm g cho ta c. Nu ta cn tin rng ai c th hnh ng thay ta, th ta khng hiu ngha ca cu: "Ti lm ch nghip ca ti". Nghip l th duy nht ta c th s hu. Mi th khc u l vay mn. Ta s khng mang theo c g tr nghip. Mi th khc k hu sinh ta s tha hng. Ch c nghip l ca ta. Khi ti sinh, ta mang theo cc nghip duyn, v chnh nghip duyn to ra cc hon cnh, c hi cho ta. Ta c s la chn, nhng khng phi l tuyt i. Tt c chng ta u c s la chn l c nn n thin vin khng. Khi bn chn c mt ni , bn to mt nghip lnh. Khi nghe Php, bn c s chn la hoc l nghe m m mng mng hay nghe vi c tm hn. Khi dc tm nghe, bn c la chn l qun lin sau hay c gng lu gi li. V nu c gi, bn s gi bng cch lun thc hnh chng hay ch nh v chng l th. Khi chn sng theo Php, bn li c th hoc chn lun sng nh th hay ch khi c dp, c hon cnh thun tin. C c s la chn khng ngng ngh, tng giy pht l quyn ca chng ta. Mi giy pht, tr lc ng, l mi pht giy to nghip. l l do ti sao chng ta cn hon chnh ngh thut sng ca mnh tng giy pht mt. Nu ta khng canh chng tng giy pht to nghip ca mnh, th n kh to ra nhiu iu c li cho chng ta. C bao nhiu giy pht ti li c th xy ra. V th tm cn phi c canh gi tng giy tng pht v l nhng giy pht c s la chn, nhng giy pht ca nghip. Ta cng c nhng s chn la khn ngoan, kho lo, ta cng to ra nhiu c hi tt cho mnh. Ging nh sng trong mt ngi nh c nhiu ca chnh, ca s, ta s c by nhiu cnh ca chn la khi cn ra khi nh. Nu ta c tip tc c nhng chn la sai lm, th c hi ca ta s gim dn cho n khi ta tnh dy trong lao t, ni c hi ng sau cnh ca ca s la chn. Lc y, ta s chng c s la chn no cho n khi c gii thot. i khi ta t hi sao

79

ngi khc hnh nh c nhiu chn la lm bao cng vic th v, trong khi ta chng c chn la no c, th l v cc nghip ta to ra. c Pht ni c nhng ngi sanh ra trong nh sng v i v pha nh sng. C ngi sanh ra trong nh sng, i vo bng ti. C ngi sanh ra trong bng ti, nhng i v pha nh sng. V cui cng l c nhng ngi sanh ra trong bng ti, tip tc i trong bng ti. iu c ngha l, du ta c sanh ra trong bt c hon cnh no, ta vn c nhiu c hi la chn. C mt ph n tn l Helen Keller khi sinh ra b ic, cm v m. Vy m b vn hc hnh, vit sch v ch dy nhng ngi khuyt tt khc sng tt hn. R rng l b sanh ra trong bng ti, nhng i v pha nh sng. Tt c chng ta trong mi giy pht u c mt c hi n vi mnh. Nu ta l mt c hi , c th ta s chng bao gi c mt c hi th hai nh th na. V khi ta nh mt mt c hi, cng ging nh ta kha bt mt cnh ca ca cn nh cuc i ta li. Do hon ton ch tm cho tng giy pht l mt vic lm cn thit. c Pht cng v nghip ging nh mt nhn ging, mt nhn c bn qu kho lo n ni ta khng bit u l si nhn u tin u l si cui. Chng ta khng th bit nu mnh bnh hm nay l do lm vic g khng tt mi lm nm v trc hay v ta khng n vn n ung hm qua. Nhn qu ca ta cng l nhng si dy nhn an cho nhau n ni ta khng bit r rng ti sao s vic xy ra th ny, th n. Tuy nhin ta c th hiu l do ca nhng vic quan trng xy ra trong i ta. Ta c th d dng nh li nhng la chn sai lm v d di vi chnh mnh, v hu qu ca chng gy ra. Nghip n t qu kh hay s xy ra trong tng lai khng quan trng, v qu kh ging nh mt gic mng cn tng lai th cha n. Vic ta nn quan tm l ngay gi pht hin ti. Cn li tt c ch l mt gic mng, trong ta khng bit mnh tnh hay m, khng bit vic g ang xy ra. Khng c g vui thch trong mt cuc sng nh th khi thc ti nh ph mt lp sng m. Tt c chng ta khi cha gic ng th cn sng trong lp sng m , nhng ta c th thc tnh mnh ra khi gic m . Thc ra c giy pht no khc hn l giy pht hin ti. Ta khng th sng li trong qu kh hay kinh nghim trc tng lai. Ch c mt vic duy nht ta c th lm

80

l: Sng cho giy pht ny. lm c th, ta phi hon ton tnh thc, nhn bit. Tnh thc v nhn bit v ch tm ca ta. Tm l ch. Khng c g c th hin hu nu khng do tm to ra. Tm l ng lc tim n ca bao nghip ta to ra. Ta c ba ca ng: t duy, ng v hnh (thn, khu, ). y l ba ca a ta n s to ra nghip, v ta tip xc vi th gii bn ngoi qua ba ca ny. Du rng t duy l ng lc tim n, n to ra nghip nh nht nu khng th hin ra bng li ni hay hnh ng. Th d nh ta th ght ai, v mt t tng lo qua u: Nu hn n gn ta na, ta s git hn, nhng ta khng ni g hay lm g. Du l mt t tng xu, to ra nghip c, nhng v khng c hnh ng c th, nn nghip bo cng nh. Nhng nu ta c tip tc suy ngh nh th, n s to thnh thi quen dn n tht ra li ni. Nu k ta ght n gn, ta thc s ni: Nu anh n gn ti, ti s git anh, th nghip s nng hn. Trc mt l ta s to ra k th, v ta cng c t tng xu bng li ni. V nu c tip tc ni li c , n s dn ta n hnh ng. Lc nghip bo tht nng n v mang li bao hu qu thm khc. ngh, t tng cn phi c canh gi v sa i nu cn. Nu mt t tng xu dy ln, tt nht gi ng cho n bin thnh li ni hay hnh ng

2. Lun Hi
Lun hi l mt trong nhng ti c nhiu ngi bn ci si ni, y hy vng, phn khi hay phn i, bc b. Mt trong nhng n d c in v lun hi l v cy nn. Mt ngn nn c dt chy n tn tim. Mt ngn nn khc c t t nh nn sp tn , ri li tn i, ri mt ngn nn khc li c thp sng ln. R rng l c ngn nn sp khc, nhng cn ngn la, c phi l ngn la c c tip tc t hay ngn la mi? Nu ta lm mt cuc trng cu kin, th chc rng phn na s bo l c, phn na bo l mi. S tht th khng ai trng c. y ch l s tip ni ca nng lng. Sc nng c chuyn tip. Sc nng l nng lng, v iu cng ging nh lun hi ca chng ta - mt s tip ni ca sc nng, nng lng ca lng yu s sng. Ni am m c trng tn s khng bao gi gim cho n khi gii thot.

81

Mt hm ngi cng t Vacchagotta hi c Pht: Bch c Th Tn, sau khi cht k Gic Ng i v u? c Pht p: "Ny Cng t, hy lm nhng que ci nh quanh y v nhm la ln". Ngi cng t lm cc que ci v t la. c Pht li ni: "Hy b thm ci vo!" Ngi cng t lm theo li c Pht dy. c Pht hi: "Th no ri?" Vacchagotta p: "D, la chy rt tt". c Pht li bo: "Thi ng b thm ci vo na". Sau m la ln tn. c Pht hi: "Th no ri?" "D, m la tn, tha Ngi". c Pht ni: "Vy m la i u? i ti trc? Hay pha sau? Tri? Phi? Ln hay xung?". Ngi Cng t tr li: "D khng i u c. N ch tt". c Pht ni: "ng th. cng l iu s xy ra cho k Gic Ng sau khi cht". Khng chm thm ci vo ngn la am m, ham mun, cu sinh t, th ngn la s tt. ng Gic Ng khng to ra nghip th h s khng lun hi. Vi chng ta - vn cn lng ham mun sinh tn - v l h chiu a chng ta i vo lun hi sanh t. Sc nng ca am m l nng lng chuyn tip. i khi cng c nhng ni am m tri ngc li pht sinh. Ti khng mun sng v i sng qu kh. Ti mun sng" hay Ti khng mun sng", u l cc o tng ca ng chp. Mun c sng l ni ao c mnh lit nht. Mnh lit n ni trn ging i cht, cng c t ngi bung tay, chu thua mt cch nh nhng. Ngi ta ni giy pht hp hi l giy pht him qu nht ta gic ng, v giy pht l giy pht ta t b s hu ca thn. Nhng phn ln chng ta khng mun xui tay. Du c th ta bt lc, ta vn chng c, vng vy. Tuy nhin, nu ta t bung xui th c th l giy pht gic ng. Khi cuc sng ca ta cn thoi mi v mi th trn i cn nh : ta c thc n ngon, thn th khe mnh, ngi quanh ta thng mn - th ta khng thy nhu cu phi t b cuc sng ny. Gii thot lc khng phi l iu ti u. Nhng khi sp cht, c th l iu chng ta phi lm: bung tay theo s mnh. Nhng g c khc ghi trong tm qua cc thi quen suy ngh, li ni v hnh ng to ra cht chng nghip. Nhng g lun hi, ti sinh s l mt ha di truyn, mt ho ca nghip, hon ton khng phn bit. c Pht ni tht l sai lm khi ngh rng ngi to nghip v ngi lnh nghip bo l mt; m ngh rng khc cng sai. S tht l c hai. C mt s k tha

82

nhng khng c mt thc th. Khng c mt c nhn no gy nhn v lnh qu, nhng c s tip ni. Ngi ti sinh khng phi l cng mt con ngi va mt i c l d hiu v thn, tm, tnh cm thay i. Mi th u thay i k t giy pht nghip c to ra cho n lc nghip bo. Nhng c mt s tip ni gia ngi gieo nhn v ngi lnh qu, iu cng r. V nghip bao trm c i ta. Trong bao hm cc nghip qu kh, nhng khng c ngha l ta c th ni: ", ch l nghip ca ti", ri b tay u hng. C nhng v thy di thi c Pht dy rng tt c mi th u do nghip to ra, do ta khng c s la chn no. c Pht bc b li dy . Cng c cc v thy di thi c Pht ni khng c nghip. Bt k ta lm g, khng c hu qu g c. c Pht cng khng tn thnh li suy ngh ny. C to nghip, c nghip bo, nhng chng ta cng c quyn la chn ca mnh. Khi ging v lun hi, ti sinh, c Pht so snh t tng cui cng ca ta trc khi cht vi mt n gia sc trong chung. Nu khng c gia sc no mnh nht, th con vt thng l u ng s dn c nhm ra khi chung. Nu thng khng c con u ng, th con ng cnh ca chung s i ra trc. Nu khng tt c mi con u tranh nhau ra trc. iu c ngha l ngh ca ta trc gi lm chung s to sc y cho lun hi, ti sinh. iu khng c ngha l tt c cc nghip qu kh u hoi dit, m ch l hon cnh ti sinh ca ta b nh hng. Nghip cn no mnh nht, nng n nht chc chn s hin ln lc v dn ta theo n. Nu khng c, th cc suy ngh ta thng c s hin ra trong tm ta. Nu ta thng ngh v lng t bi, th iu s l nhng ngh cui cng ca ta. Nu ta khng hay suy ngh v iu g r rng, th iu g xy ra cn k cnh ca t thn s hin ra trong tm ta. Thnh gic l gic quan cui cng ra i. V th mun gip ngi ang hp hi, ta nn ni vi h v nhng hnh ng tt h lm. Nhng iu tt p c th dn dt h n mt s ti sinh tt p hn. Khng c nhng iu nh th, th tt c t tng u hin ln ln xn, v bt c iu g cng c th xy ra. May nh, ri chu. Tt c chng ta u phi tri qua gi pht hp hi, th ti sao ta khng sa son cho chng. Ta cn phi chun b cho giy pht y. Sa son cho s ra i ca mnh bng cch tp luyn c nhng thi quen suy ngh mt cch

83

khn ngoan. Th ta s c ti sinh mt cch khn ngoan. Khi ta gi nm gii lut, khng c thi quen phm gii, ta s c sanh tr li lm ngi. Phn ng chng ta c nhng giy pht l l, khng gi nm gii, nhng to ra thi quen phm gii s lm cho vic ti sinh tr li kip ngi rt kh khn. C chuyn k rng mt hm c Pht i vi cc t ca Ngi dc b bin, v Ngi ni vi h: "Ny cc t, nu c con ra m bi qua cc bin ca v tr v mt khc g tri. Ch ra m ch tri ln th khng kh mi mt trm nm, cc t c ngh l ch ra c th ng u vo khc g khng?" Cc t tr li: "Khng th no, tha Ngi. Chng khng th no cng mt ch trong mt khong thi gian, nu nh chng cng li quanh cc bin v tr". c Pht ni: "Khng. Khng phi l khng th no. M l khng c th". Ri c Pht tip: Cng th c hi c ti sinh lm ngi cng kh khn nh th. iu ng cho chng ta suy ngh xem cn phi lm g khi ta may mn c sinh tr li lm ngi. Nu khng, ta kh c th tr li lm ngi. Chng ta khng ch c ti sinh lm ngi - l mt iu qu may mn nhng chng ta li c y tay chn, cc gic quan. Ta c thc n sng, sc khe tt to thin. Chng ta cng rt may mn c bit Php. C th ni l chng ta c trn nh cao so vi nhiu ngi khc, nu khng coi l mt c quyn th ta kh c th hiu th no l lm ch nghip ca mnh. khng ch l mt c hi, mt thun li cho chng ta m cn l mt bn phn na. Chng ta phi s dng kip ti sinh ny sao cho hu ch. Cng cn phi ni thm rng: chng ta ang ti sinh tng giy pht. Rt t ngi c chnh nim hay ch tm cm nhn iu . Nhng ta c th nhn ra ta c ti sinh mi bui sng. iu khng kh khn g. Ngy qua, m ti. Thn tm ta cht mt, ta ng thip i. Vo bui sng ta c cm gic hi sinh khi thc gic. Ta tr nn nh nhng tr li. Thn tm li ti mt, tr trung, ta li c mt ngy trc mt s dng sao cho tt nht, ging nh n l mt cuc i mi. Hy tp nhn mi bui sng nh mt s hi sinh, th ta c th hiu ch c mt ngy ny hin hu. Ta cng c th to ra thi quen s dng mi ngy ti a cho s tng trng - pht trin v tinh

84

thn, tm linh, tnh cm. Khng c ngha l lng xng lm tht nhiu vic vo. S ti sinh c nhn di kha cnh th ch li hn l ngh n kip sau. Vic g s xy ra cho chng ta kip sau, hon ton ty thuc vo nhng g ta ang lm by gi, v th ch c hin ti mi quan trng. Hin ti l nhn, kip sau l qu. N cng quan trng hn l ngi suy ngh xem mnh lm g trong kip trc. iu qua ri. Vic ta khng th nh nhng kip sng trc cng l mt iu tt. Ta au kh trong cuc sng ny, lm sng li lm g nhng ni au c trong tin kip. Mt tm hn vn cn au kh vi nhng bt nh trong cuc i ny, lm sao c sc chu ng nhng ni au kh gp i. S hi sinh mi bui sng cng mang n cho ta cm gic thc bch, mt yu t khng th thiu trong cuc sng tm linh. Tnh cp bch pht sinh khi ta nhn bit c s au kh thc s. Tnh cp bch bt ta phi bt tay ngay vo cuc, v khng th ch i na.

85

Chng 8: Kinh T Bi
Ngi hng mong thanh tnh: Nn th hin php lnh, C kh nng, cht phc, Hin ha, khng kiu mn, Sng d dng, tri tc, Thanh m khng rn rng, Lc cn lun trong sng, Tr tu cng hin minh, Chuyn cn, khng quyn nim, Khng lm iu c nh, M bc tr hin ch, Nguyn thi bnh an lc, Nguyn tt c sinh linh, Trn y mun hnh phc, Chng sinh d yu mnh, Ln nh hoc trung bnh, Thp cao khng ng ng, Ht thy chng hu tnh, Lng t khng phn bit, Hu hnh hoc v hnh. sinh hoc cha sinh, Gn xa khng k xit. Nguyn tt c sinh linh,

86

Trn y mun hnh phc. ng la o ln nhau, Ch bt mn iu g, ng mong ai au kh, V tm nim sn si, Hoc v nui on tng. Hy m rng tnh thng, Hy sinh nh t mu, Sut i lo che ch, a con mt ca mnh, Hy pht tm v lng, n tt c sinh linh, T Bi gieo cng khp, C th gian kh hi, Trn di v quanh mnh, Khng hp hi oan tri, Khng hn gin cm th, Khi i, ng, ngi, nm, Bao gi cn thc tnh, Gi nim t bi ny, Thn tm thng thanh tnh, Phm hnh chnh l y. Ai x ly kin th, C gii hnh nghim tr, t Chnh tr vin mn, Khng i nhim dc trn, Thot ly ng sinh t.

87

-- Li c Pht dy (Kinh Nipata) (Ngun: Nghi Thc Tng Nim, Cha o Quang, TX USA) Nu chng ta ng qu gn mt tm knh, ta s khng th thy g. M xa qu th cng th. Chng ta cn ng mt khong cch va phi th mi c th nhn thy r. Kinh T Bi qu quen thuc i vi a s chng ta. Chng ta hiu ngha kinh khuyn nh ta nn thng yu tt c mi ngi. iu rt ng. Nht l i vi nhng ngi gy kh khn cho ta, nhng ngi khng theo ta, khng nh ta mong i. Vy ta hy bc gn li vi Kinh T Bi, nu ta ang ng qu xa, hay li li vi bc nu ta ch bit thuc kinh, hiu tht s nhng li kinh ni g, c ngha g. Kinh bt u vi: Ngi hng mong thanh tnh, nn th hin php lnh... l mt li ni kh th v v n din t tnh hon thin nh mt k nng, v k nng c th c rn luyn, hc tp. Tt c chng ta u c nhng k nng do rn luyn m c c. Ni l mt k nng. i ng cng th. Chng ta luyn tp nhng k nng ny khi cn b, v sau bao nhiu nm, gi chng ta tr nn qu thun thc. Vic hnh thin cng l mt k nng c th c hc tp, rn luyn, v trong thc t thin ang c ngi ta hc tp, rn luyn. Li xe, git i cng l k nng. Chng ta hc tp cc k nng ny trong cc cng vic hng ngy nh. Thin tnh c rn luyn qua gio dc, mi trng, nhng n s chng th hon ton nu nh chng ta khng c gng thc hnh. N khng phi t nhin m c. Tt c chng sanh u c cn tnh thin, nu khng chng ta khng c mt ni ny. Do nghip lnh m ta c mt ni y, nhng chng ta cng mang y cc nghip chng. c Pht trong Tm kinh hng dn y cc cch vin mn thin cn trong ta. l mt phm kinh ngn, m u vi nhng li gio hun c bn trong cuc sng i thng, dn n hon ton gii thot gic ng. y l bi thuyt php c nhiu cp . Cc bi Php ca c Pht thng l nh th; ai cng c th lng nghe, du l nhng ngi s c hay hun tp lu ngy, u c th tm thy s li ch. Tt c chng sanh, nhng ai c th nghe v lnh hi c, c th p dng bi kinh i t cuc sng th tc dn tin ln ci thanh cao.

88

c Pht ni li thuyt php ca Ngi ta nh bin c. Lc u khi ta cn gn b, th bin cn. C th ch lm t chn ta. Khi ta tin su hn ra xa, bin tr nn su hn, su hn na dn trm ph ta trong lng bin. Gio l ca c Pht cng th. Chng ta bt u bng cch nhn chn, thm d nc bin m lnh. Nh khi ta th hnh thin na ngy, ri dm ba ngy, cho n khi cui cng ta c can m d kha tu thin mi ngy v c th hnh thin sut thi gian y. Chng ta hc Pht php cng th, tng cht tng cht, cho n khi c cuc sng ca ta u l sng trong php. V r rng s bnh an khng phi do ai ban tng cho ta. Chnh ta phi tm ly. Khng th c bnh an ch v ta mong mi hay c mun iu . M chng ta phi n lc tm kim. Khng th t c iu g nu khng c s n lc. Tip theo c Pht cho bit ta cn c nhng c tnh g c th vin mn thin tnh, t n gii thot. C hai iu cn bn quan trng nht trong bi php ny, l cch ta giao tip vi ngi. Trc ht ta phi t sa i chnh bn thn. Khng ch li g khi chng ta ch ni, hay ngh: "T bi, t bi" nhng khng lm g t thanh lc bn thn. c Pht bo rng cn c mi lm c tnh t hon thin, c th sinh lng t bi i vi mi ngi quanh ta hay rng hn cho n tt c nhn loi trn th gii. Nhng c tnh ny c k ra: Ta cn c kh nng, khng phi ph thuc vo ngi khc, ch da vo chnh bn thn. T lc s khin ta c lng t tin; lng t tin li khin ta cm thy t ti. Khi chnh ta cm thy t ti, ta mi c th m lng thng yu ngi khc. Ngc li khi ta cn phi ph thuc vo k khc, cn phi nh vo s gip , h tr, nh vo lng tt ca ngi khc c th sinh tn hay hon thnh cc cng vic hng ngy, th chng ta lun s hi rng h s b ri ta. S s hi, u lo khng th mang n cho tm s bnh an. Tt c chng ta u ph thuc ln nhau, nhng lng s hi b b ri hay khng c kh nng t chm sc l mt vn hon ton khc. S s hi qu ng c th khin ta phi tun phc theo bt c iu kin no nm gi ci ta ang c, do thiu lng t tin. Nh th lm sao c th t ti. Cn s cht phc... Ngi cht phc khng ch ni li chn tht, l iu cn bn, m cng khng tm cch li dng ngi hay to iu kin th li cho c nhn. Cht phc l hon ton chn tht, ch ni nhng iu da vo

89

s hiu bit ca mnh, ch khng phi lm va lng ngi khc. Cht phc c ngha l chng ta coi trng s tht. Gio l c Pht t trng tm bn chn l diu nghim. Nu chng ta t bit mnh c tnh cht phc, trong sch, ta s khng bao gi xa ri cc cm xc, hiu bit ca mnh. Chng ta bit mnh chn tht vi chnh mnh. Nu khng nh th, ta s khng bao gi c c tm bnh an. K tip ta phi thng thng... c ngha l trung thc, khng quanh co, khng t v, khng dua nnh. Ngi nh th cn c tm chn tht. Khng c tm chn tht th kh c th l ngi trung thc. l mt kh nng, cn c trao di bng chnh nim trong thin nh. Vi ngi thng thng, ta thy d giao tip. V ta bit rng h ch ni nhng iu h tht s ngh. Chng ta khng phi thc mc, "Khng bit h c thc s ngh vy khng? Khng bit ni th, h c g?" Tri li, ta c th tin tng h. Vi nhng ngi ng tin cy, ta s c c s lin h tt p. Nu tt c mi ngi u c th tin cy ln nhau, th lin h gia con ngi s d dng, bt phc tp bit bao nhiu. Khng kiu ngo... Mt thnh ng ting Anh c ni "Kiu ngo ng trc Tht bi. Kiu ngo l s tp trung vo ci ng mt cch v l, du l kiu ngo v a v, s hu, s thnh t hay v dng b ngoi. Tt c ch tn vinh ci ng. Hay hn th na. Lng kiu ngo khin ta c cm gic mnh hn ngi, khin ta lnh lng vi ngi. C cu chuyn v mt ngi B la mn vo thi c Pht cn ti th. ng ta c t bit hiu l Cng C (Pridestiff) v khng bao gi chu nh l mt ai. Du cho ngi l cc ng ng ta hng th phng, hay l cc s ph ca mnh. ng ta cng khng bao gi n nghe c Pht ging Php. Nhng mt ngy, trc s kinh ngc ca mi ngi ng ta xut hin. ng ta lng nghe c Pht thuyt php, v khi c Pht chm dt bi php, ng n nh l c Pht. C hi chng u phi ku ln. Tuy nhin ng ta c giao c vi c Pht. ng ni rng sau khi c nghe bi thuyt php ca c Pht, ng rt mun c tr thnh t ca Ngi, nhng ng khng mun nh mt bit hiu ca mnh. Cho nn sau ny nu c gp c Pht ni cng cng, c Pht c chp nhn cho ng ch ng m cho, thay v phi qu nh l theo ng php tc? c Pht chp

90

nhn li ngh . V th ng ta gi bit hiu Cng C cho n ngy cui i. "Cng nhc v T i" l cch chng ta thng ni. S cng nhc cho thy ngi khng c kh nng chp nhn nhng t tng mi, nhng ci nhn mi. T i l mt quan im, v bt c iu g mi m u c th lm cho ci nn tng m lng kiu ngo c t trn b lung lay. Rt kh cho ngi t i hc hi mt iu g mi. Ngi rt thng ni, "Ti bit ri" trong lc thc s khng bit g ht. Sng d dng... khin ngi khc d giao tip, chuyn tr. Khng hay gin d, ni nng v nhng iu nh nht, thng n iu ngi khc ni, c kh nng lng nghe. Bit lng nghe l mt ngh thut, m a s chng ta cha pht trin c. Sng d dng, d giao tip khin pht sinh nhng mi quan h tt vi ngi. Ngi khc cm thy c cm thng, c lng nghe, khng b ch trch, c gip . Tuy nhin, "d giao tip" khng c ngha l hay ni chuyn phim, hay ni m ni. M l ngi ng chng ta tr chuyn, ngi y lng thng yu vi mi ngi. Khng c lng thng yu, th kh th khin ngi mun n gn ta, v ta ang mi lo ngh v bn thn hn l ngh v ai khc. Trc khi ni n thng yu tha nhn, ta cn phi hi nhng tnh cht trn. Bi kinh khng nhc n lng t bi, tnh thng cho n khi tt c nhng iu kin khc c ni r. c Pht dng mt n d ni v nhng loi ngi khc nhau. c Pht so snh nhng ngi lng nghe Ngi vi bn loi ni khc nhau. Loi th nht b lng y. Khi ngi ta ch nc vo, nc lp tc b chy ra. Nhng ngi va nghe thu tai ny ra tai kia. Loi th hai c vt rn. Khi nc vo, nc cng dn dn thm ra ngoi. Loi ngi ny khi ri khi ch ngi, ra n ca l qun ngay. Loi th ba l loi y n tn ming. y l nhng ngi lun ni "Ti bit, ti hiu ri". Nhng ngi ny hoc l khng lng nghe, hoc nhng iu h nghe thy chng c nh hng g. Ta c th ch thm bt c g, nhng h y nhng quan im ring, nhng hiu bit ring ca h. Cui cng l loi ni khng thng y, khng c vt nt, hon ton trng rng. Ta c th ch nc sch, nc trong vo, n s gi nc mi sch trong nh th cho mi ngi cng ung.

91

iu kin k tip l hin ha... Hin ho i nghch vi sn s, ln lt. ngi lng pht trin c tm n thy c li mnh hn l thy li ngi. T thy c li mnh rt li ch cho ta, v ta c th t sa i. Tri li thy li ngi khng ch li g. Ch khin ta thy khng a ngi khc. Ri t khng a, dn n khng thn thin, ci v, trang lun, thuyt phc, tt c u v ch. ngi lng hay t soi ri mnh vi tm y chnh nim. Thanh m... Ngi thanh m, t ti l ngi thanh thn. Do ta cn phi bit bng lng vi hon cnh, mi trng sng, tin bc, v b ngoi, hay s hiu bit ca ta. Khng c ngha l ta tr nn d di. T ti v d di khng phi l mt th. S d di khin ta ni: "Ti lm tt c kh nng ri. Ti yn n ri. Khng phn nn g ht". Tri li, s t ti l "Nhng g xy ra cng l iu kin gip ti tin b". S t ti rt cn cho ho bnh. V s pht lng, tri khin tm cng nh th gii tr nn o ln. Khi khng va lng, ta d lm nhng vic k cc nht thay i nhng g ta ngh l nguyn nhn. Chng ta tranh ci, c thay i nhng ngi sng quanh ta, th gii ta ang sng, tranh ci v cc mn n, v quan nim, i khi c tn gio. Ti sao tt c nhng vic ny li xy ra? V ta khng t ti, khng va lng. Tt c cc hnh ng trn u khng mang n s t ti. Ch c mt cch khin ta c t ti va lng l hy t sa i mnh. L iu khng th thc hin c khi khng c t ti. M ch c th c thc hin vi lng kin nhn, c gng v mt t tr tu. Khng c tr tu s khng c g xy ra c. Tri tc... Tri tc c ngha l chng ta khng c nhiu tham cu c nhn; khng phi v chng ta nn chng, m l v ta nhn thy chng khng em n cho ta hnh phc. Chng ta khng chy ui theo kiu o qun mi, kiu bn gh, n ung hay nhng th vt cht khc. Nh th ta c t ti v ta bit bng lng vi nhng g mnh ang c. Chng ta hiu rng du ta c mua sm, s hu bt c th g, ri chng cng tr thnh c, rch, ri cui cng ta cng phi vt b chng i, m ta li phi kh s chy ui theo chng, khin ta khng c t ti. D nhin ta cn c nhng th c bn cho cuc sng ca ta c thoi mi, nhng ta khng cn nhng th y trong kiu dng, mu sc, kch c khc nhau mi c th sng thoi mi.

92

Ham mun th kh au v n chng t l ngi ta cn thy thiu thn. Nu chng ta l ngi tri tc, bit , ta s bung b c lng ham mun v ta mun x phin no, kh au. Nu ta c c iu mnh c mun, c th ta s thy vui sng trong chc lt; nhng nu ta khng t c nguyn, th ta cm thy kh au, ri sau ta li khi lng ham mun tr li. Mt vng lun qun trong kh au, chng bao gi dn ta n c thanh tnh. Trc khi hiu c th no l lng t bi, tnh thng yu chn tht, ta cn phi bung bt tham cu, ci ng ca ta khng cn chim lnh mi suy t ca ta. Khng rn rng, khng b nhn chm trong lo toan... Nu chng ta khng c thi gian quay vo bn trong, t vn lng, chng ta s kh thay i c g. Nu ta ht tham gia hp hnh, li ving thm hng xm, b con, nu chng ta t to ra s bn rn, lng xng quanh mnh, khng t ta c c giy pht no t suy gm, thin qun, th ta s khng c c s bnh an. Chng ta cn thi gian to ra mt mi trng lnh mnh, bnh an quanh ta cng nh trong ta. Bit cn kim cng l mt trong mun cch... Cn kim l mt c tnh. N chng t lng trn trng i vi nhng g c to ra bng sc lao ng, cng kh nhc ca ngi khc; ta khng vt b i sn phm ca h khi chng bt u hao mn. Cn kim cng c ngha l bit bng lng vi nhng ci t i, khng i hi nhng ci tt nht cho mnh. V lc no cng c ci tt hn ci ta ang c. Mt chic TV ln hn, mt t lnh rng hn, mt ci nh p hn, mt ci xe tt hn, khng k n bao nhiu th c th khc. Khng c ch dng cho cc ham mun. Nu cuc i ta ch chy ui theo nhng ham mun th tht l ph thi gian, ph mt kip ngi. Cn kim c ngha l bit bng lng vi ci cng t cng tt, ch khng phi c gng c c cng nhiu cng tt. Cht t n u c th chp nhn c th c chng mc, nhng lng ham mun th khng c gii hn. Tham cu c th dn ta ln n mt trng. Cn ni c g hn na? Ai cn n mt trng ch? Chng ta c th suy ngh thm v im ny, v c sng cn kim, v n em n cho ta s bnh yn. Cc cn thanh tnh... S thanh tnh ca cc cn l mt trong nhng yu ch ca c Pht. Cc cn ca ta lun dn ta i lc hng. Nhn thy ci g p, ta lin mun s hu ngay, du ch l mt a hoa. Nhn thy hoa p, lin

93

khin ta c nhng hnh ng sai quy nh hi hoa, khin cnh hoa b hy hoi, khng cn mang li nim vui cho ai khc na. Thc tp chnh nim gip ta nhn thc c rng nghe ch l nghe, thy ch l thy. Nghe ch l m thanh. Thy ch l cnh. Ri tm by v thm bao iu quanh nhng ci ta thy nghe nh l: "Ci ny p qu, ti mun c. Ci kia xu qu, ti khng mun nhn, mun nghe v n na". Cc cn ca ta khng ngng tip xc vi th gii bn ngoi. Chng ta u mun khng c thy, nghe, ngi, s, nm. Cuc sng ca ta s kh khn bit bao nu thiu chng, nhng chng cng mang n cho ta bao o tng trong cuc sng. Chng ging nh cc nh o thut v bt c lc no, khi va tip xc vi bn ngoi, chng lp tc khin tm ta to ra bao ting vang di, phn ng. Do vy ta lun phi canh cc cnh ca gic quan cho du c thy, c nghe, c ngi, c xc chm, chng ta cng khng sinh tm luyn i hay ght b. iu ny rt kh thc hin, nhng l mt yu t quan trng gip ta thot khi c kh au. Vo thi c Pht cn ti th, c mt v tu s trng lo, tn l Bahia. L ngi tu nhiu nm, cng c bao ngi knh trng, nn v tu s ny ngh l mnh c o. ng ngh mnh dt b c nhiu ham mun, sn hn trong nhiu nm. Mt m kia, mt v thn hin ra ni vi ng: "Bahia, ng cha tht s t c gii thot gic ng. Tht ra, ng cn cha bit n con ng a n gic ng". Nghe vy, thy Bahia rt gin, ng ni: "G ch? Ti m khng bit con ng gii thot gic ng sao? Vy th ai bit? Hy ni cho ti bit mau". V thn tr li: "Chnh c Pht mi l ngi bit con ng i n gic ng. Hy n tham kin Ngi". Thy Bahia lin hi thm ni c Pht . V thn lin bo cho ng bit, lp tc, gia m khuya, thy Bahia ngi dy, bt u i tm c Pht. Sng hm sau, ng tm n ngi nh ni c Pht ang tr ng, nhng ngi ta tr li: "Xin li. ng khng th gp c Pht by gi. Ngi ang i kht thc". Bahia tr li: "Ti s i tm Ngi". Li c tr li: "Khng. Xin ng ng i. c Pht khng tr li tham vn khi Ngi ang i kht thc". Nhng Bahia nht quyt lm theo mnh. V ng rt nng lng mun bit con ng a n gic ng. ng chy tm v gp c Pht ang trn ng kht thc. ng nh l c Pht v ni: "Tha Ngi, ti mun c hi Ngi mt cu". c Pht tr li:

94

"Bahia, ng n khng ng lc". Bahia li hi v li c tr li: "ng n khng ng lc". Bahia li hi n ln th ba, c Pht ni: "Thi c ri Bahia. Th ng mun bit iu g?" Bahia p: "Ti mun bit con ng i n gic ng". c Pht tr li: "Ny Bahia, khi thy ch thy. Khi nghe ch nghe, khi bit ch bit". Thy Bahia lin t n c Pht ri i. Bui chiu, khi c Pht cng i vi cc v t khc, Ngi nhn thy xc Bahia bn ng, cht v mt con tru m phi. c Pht ni: "Bahia chng c gic ng trc khi cht". Bahia tu hnh trong ba mi nm, v c th trong nhiu kip trc na, nn c th hiu ngay nhng li dy ca c Pht. Khi ta thy ci g, ch l ci thy, nhng ta li v thm bao nhiu iu v ngi hay vt ta thy, do sinh ra thng ght. Vi cc gic quan khc cng th, k c ci bit, ci ngh suy. Tt c cc cn u khng th khin ta to ra nghip k c cn, tr khi chng ta bt u thy a, thy thch, thy ght, thy chn. Thy Bahia hiu c iu . Gi c l chng ta cng hiu, v c th thc hnh nh th. iu c th thc hin trong mi hon cnh. Ting ho, ting ch sa, ting ca m, ting chuyn ng - l nhng lc ta c th thc hnh ch nghe ting ng. Khi ta nhn thy mt bng hoa p, ch tp nhn m khng ni rng: "Ti s trng loi hoa trong vn", hay, "Cho ti i, ti s em chng trong bnh hoa". Hy ch nhn, v nhn bit c cc vng tng khi ln khi tip xc vi cc cn. Cc v A-la-hn v thanh tnh c cc cn, bung b c mi ham mun, nn c t ti. l s t ti vi chnh mnh, khi khng c g c, c g mt. Thanh tnh cc cn, khng c ngha l hy b cc cn hay nn chng. Ch c ngha l nhn bit c cc cn bng tr tu, bit c bn cht chn tht ca chng. Khi chn b au, lin bit l do xc chm. T xc chm dn n cm gic, trong trng hp ny l mt cm gic kh chu. Cm gic dn ti thc: "y l s au n". T thc dn n tm hnh, "Ti kh chu qu. Ti phi thot ra khi cnh ny". Cng nh vi cc cnh, ci nghe, ci thy kh chu, y ta cng mun thot khi cm gic kh chu. S thc tp ny gip ta thm chnh nim, chm dt cc hnh ng theo thi quen. Khi chng ta c th thanh tnh dn cc cn, lng ham mun ca ta cng dn gim bt, gip ta c c s t ti. V lng ham mun khin tm

95

ta xo trn, khng c an. Lng ham mun cng mnh lit, s bt an cng ln, nht l i vi nhng c mun khng c toi nguyn. Khng c c ci ta mun c l kh au. Thanh tnh cc cn dn n s bnh yn... Tr tu... Tht th v khi bit tr tu l mt trong mi lm iu kin, v ta thng ngh con ngi c sanh ra hoc l c tr tu hoc l khng. Nhng r rng khng phi th. Nu ta nm trn ging ba thng, ta phi hc i tr li. Nu ta khng s dng ci u, th ta phi hc li cch suy t. Tr tu l ci c th rn luyn v phi c vun trng bng phng php luyn tm trong thin nh. Nu khng tu tp thin, rt kh nh c tm. Tm khng un nn mun i u th i, t hnh phc n kh au, t lo u n s hi, t phn chn n trm cm, t ham mun n nhm chn. Tm c rn luyn trong thin qun c th s dng cc kh nng bm sinh ca mnh mt cch hu hiu nht. Cn phi c tr tu mi hiu c nhng li dy ca c Pht. Tm sng sut l tm nhanh nhn, c th i thay, theo hng dn ca ta. N s i n ni no ta mun v cn c th pht trin. N khng c chp bm vo nhng thi quen, l thi, phong cch c mn. N c th pht trin. Khng luyn nim... c Pht a ra mt n d rt th v v nam gii v n gii. Ngi ni: "n ng ging nh nhng con qu bay vnh vo trn cao, tm kim con mi; ph n th nh ging cy leo, mong tm mt thn cy ta nng. C hai u phi t b tnh cch ca mnh. Con qu l biu tng ca cn bng. tu vin ca chng ti, cc ch qu vn tranh phn n ca mo. Tht l cn, phi khng? Chng i thng vo hnh lang, git n ngay di ming mo. Liu cng l biu hin ca s quyt on. Quyt on khng ging nh t tin. T tin da vo s bng lng vi chnh bn thn, khin ta cm thy t ti. Khng cn phi ln lt ai. Khng ai thch ngi cn bng, ch bit c mnh, bt chp n ai, ging nh ch qu kia. Tri li ngi t tin c th t ng trn i chn, tin chc vo kh nng, trin vng ca mnh. Khng cn phi cho ngi khc bit v nhng iu . Ngc li cn bng khng phi l pht huy lng t tin, m ch thi phng thm ng chp. Khng b m ng li ko... Nu ngi khc sn hn, ta khng lng sn li ko. Nu ai u su, ta khng r theo. Nu ngi khc c

96

ch trch ai, ta khng ha theo v thch ni nhng chuyn nh th. Chng ta c th lm ch c cc cm xc ca mnh. Khi chng ta khng kim ch c lng s hi, ta s b khip m. Khi khng kim ch c sn hn, s c giao tranh. Khi ta khng lm ch c cc cm xc ca mnh, ta s b k khc li ko - m tiu, ni xu, hn lon, khip m, chin tranh. khng b cm xc ca m ng li cun, chng ta cn phi cm nhn c nhng cm xc ca ring mnh, v phi tr ni . Ta phi t bit khi no chng tt p, khi no chng xu c. Hy trnh xa nhng iu m bc hin tr ch bai... l iu kin th mi lm, c ngha l khng phm ng gii: 1. Ti nguyn khng git hi sinh vt. 2. Ti nguyn khng ly ca ngi 3. Ti nguyn khng phm t dm 4. Ti nguyn khng ni li sai tri 5. Ti nguyn khng ung ru hay dng cc th lm m say... Bt c ai c cht hiu bit cng thy nu phm vo bt c gii no cng ng ch trch. Gin d, sn hn cng ng trch. Tht th v khi bit rng ngi ta mun b tnh ny bit bao. Khng ch v l khuyt im, m v lng sn hn khin ta rt kh chu. Lng ham mun, tham lam tuy khng b ch trch bao nhiu, nhng c hai cng u cn tr s pht trin tm linh ca ta nh nhau. C hai c nu ln y chun b cho lng t bi i vi ngi khc. Chng ta khng cn i u hi kin ca ai. Tt c chng ta u c lng tm, t bit hnh ng no ng ch trch. Nhng chng ta thng bo cha, "ng, nhng ti phi lm v ... ", v chng ta c c mt bng lit k ca bao l do: 'v c y qu t; v anh ta khng ti lm th; v lc no h cng ni ..." Chng ta cn ngng li nhn thc, "y l iu ng trch". Ch cn nhn bit c rng mt y( ngh, mt li ni hay mt hnh ng no ca ta bt thin l . Cn bit, v iu gip ta trnh lp i lp li hnh ng . Nhng chng ta khng cn phi t dn vt mnh: "Ti tht l t. Ti ngh suy, ni nng, hnh ng qui g qu vy?" khng phi l t bi. Chng ta cng cn c thng vy.

97

Khng cn phi bo cha, ci chnh. Lm li ch c ngha l kh nng hnh ng ca ta cha c vin mn, c ngha l ta phi vun trng thm kh nng . y l mi lm iu kin tin quyt vun trng tnh cm tnh thng ngi khc. c Pht ch bt u ni n lng t bi trong on kinh k tip. Bi kinh tip ni nh sau: "y l iu ta phi hng ghi nh trong tm: Nguyn cho tt c sinh linh trn y mun hnh phc, v nguyn cho tt c u c thi bnh an lc... . Nu chng ta lun gi c li nguyn ny trong tm, th ta s khng bao gi c nhng t tng chng bng li ai. Bi kinh tip ni bng cch lit k loi ngi: Bt c chng sinh no trn ci i Du cho l loi yu t hay mnh m Ln nh hoc trung bnh Thp cao khng ng ng, Hu hnh hoc v hnh, sinh hoc cha sinh, Gn xa khng k xit... Chng ta cn hng lng t bi n tt c chng sinh, du ang sng hay ang tm ng ti sinh, hoc l ngi hay sc sanh, bt k hnh th, kch c no, c tng hay khng tng, bt c ci gii no, khng ngoi tr chi. Chng ta ch thy c loi ngi, loi th, nhng iu khng c ngha l khng cn c nhng hin hu khc. Khng th v tm nhn ca ta hn hp m cho rng khng cn g hn th na. Cc ch ong, l mt th d, c th nhn thy tia cc tm, nhng ta th khng. Ch c th nghe nhng m thanh rt nh m ta th khng h hay bit. Do nhng g ta khng thy, khng nghe, vn c th hin hu. Nguyn cho tt c chng sanh trn y mun hnh phc ... Chng ta mong tt c chng sinh u c sng trong ha bnh, hnh phc. Chng ta tp khng lm hi n chng sinh c ngha l ta c lng ngh n ngi khc. Mc ch ca chng ta l khng lm hi ai. Nguyn cho tt c c sng bnh an, hnh phc v nguyn cho tt c c t ti trong lng. Nu chng

98

ta lun bit t duy nh th th s c bnh an, t ti ni bn thn, v ni nhng ngi ta tip xc. Cu tip theo: Nguyn khng ai lm hi ai, ng la o ln nhau, Ch bt mn iu g, ng mong ai au kh... Hy nguyn cho chng sinh khng st hi ln nhau. Du cho chng ta khng chp nhn mt hnh ng no , cng khng c ngha l ta phi khinh r ngi thc hin. Hnh ng c th bt thin, nhng hy nh c th ngi ta hnh ng nh th v b v minh che ph. Nu chng ta mit th ngi khc, ta s to ra c nghip cho mnh. ngi khc hnh ng nh th cng qu . Nh ngi m hin hy sinh thn mng bo v, che ch cho a con duy nht ca mnh, chng ta nn nui dng mt tnh thng nh th i vi tt c chng sanh trong v tr... Chng ta hy tng tng mnh nh m hin ca tt c chng sinh - v cng c th lm ch trong nhng kip qu kh - c th chng ta s bit phi tip xc vi ngi khc, vi tt c chng sanh, khng tr mt ai, nh th no. y l nhng li gio hun ca c Pht, v Ngi khai th cho chng ta nh nhng li ch li, dn ng. c Pht ni, nu chng ta c th xp c xng ca tt c nhng ngi lm m, lm cha ca ta trong hng h sa s kip, ni tip nhau, th xng c th bao quanh tri t ny khng bit bao nhiu ln. Nu chng ta c nhiu cha, nhiu m nh th, th chng ta cng c th l cha, l m ca bao a con. Nu chng ta c th ngh mt cch rng ri bao trm v tr, thay v ch vi mt vi a con ca mnh nh, th ta c th tri rng tnh thng n cho bit bao nhiu ngi. Nu tt c nhn loi u l con ci ca ta, d nhin ta khng th mong mi tt c u theo ca ta mun, chng phi nh th ny, hnh ng nh th kia. Tt c u khng phi 'ca ti". Nu chng ta c th t duy nh th th nhng ci ta coi l 'ci ca ti' hn l s gim bt. Ngi m s hy sinh thn mng che ch cho a con mt ca mnh, c Pht dy. Chng ta cn nn i vi mi ngi bng tm lng ca ngi m nh th. iu dng nh khng th thc hin c, nhng l nhng li khai th, gip ta nhn ra rng chng ta rt thiu tnh thng dnh cho tha nhn. iu ny cng r rng hn, nu nh ta so snh tnh thng mnh dnh cho con mnh vi tnh thng dnh cho con ca ngi hng xm. Ni g n tt c chng sanh trn th gii ny? Nhng cng khng phi l khng th no

99

m trng s quan tm, chm sc, thng yu, h tr cho tt c chng sanh, nht l nhng ngi ang sng trong nhng hon cnh ngt ngho. c Pht mi sng u to thin, lc Ngi thng phng chic li t bi ra ngoi. Vi thin nhn ca mnh, Ngi s cu vt chng sanh no c th cu vt c. Sau Ngi n vi ngi y v truyn Php cho h. Ngi hong php nh th trong bn mi lm nm, i trn bao l trnh n vi chng sanh. l lng t bi ca ng Gic ng. Chng ta cng c th pht trin tnh mu t n vi nhng ai ang kh au, cng nh c Pht nhn thy h khi Ngi phng chic li t bi. T tm siu vit, n ci tri, ng qu hay khp trong v tr... Tnh thng tri rng n tt c chng sanh t tm rng ln, tm khng b nhim cu u ca hng trn. l tm tnh thc trong thin nh. Tm bnh thng lc no cng b phin no ngm nhm nh ch chut ngm nhm trn thn g mc. Khi tm trn y lng t v bi mn, n ch gn cht vo y, v bung b nhng suy ngh tm thng. Tm khng cn b phin no quy nhiu. Khng hp hi, oan tri, Khng hn gin cm th... Nhng khng c ngha l tt c mi vn vn vt u bin mt. Chng s khng bao gi bin mt. Nu bn th nhn li trong giy lt, bn c nh trong hai mi nm qua, c ngy no m khng c vic khin bn phi bn tm? Tm khng phin no, khng cha ng sn hn v tm khng phin no trn y hnh phc, m tm bnh an, hnh phc khng th c ch cho lng on th. Khi i, ng, nm, ngi Bao gi cn thc tnh Gi nim t bi ny, Thn tm thng thanh tnh Du u, i, ng, ngi hay c khi nm m cha ng, ta nn m trng lng t bi. Chnh nim v lng t bi nh mt ngi m i vi tt c chng sanh. Tm hn ta s b gii hn trong tnh thng dnh cho mt, hai hay ba, hay bn, nm ngi, trong khi quanh ta c n hn bn t ngi cn c thng yu.

100

Khi l cha, l m, ta s khng thy kh khn biu l tnh cm mnh vi ngi khc, v ta bit tnh cm ca mnh i vi con ci ra sao. Cng nh ta vn nh n cch c x ca chnh cha m mnh. Vi nhng kinh nghim c nhn ny lm nn tng, chng ta c th c gng tri rng tnh thng xa hn na. Phm hnh chnh l y... i sng thnh thin ngay trn mt t ny. iu ny to cho ta cm gic hon ton t ti, yn n, an ton cng nh tt c bao trng thi tt p khc na. c th gip tm ta d i vo nh, l mt trong mi mt iu li ca tm t bi. l mt cch sng thnh thin ngay trong hin ti. Ta khng cn phi ch i n khi ta vo ci thin mi c. Ai x ly kin th C gii hnh nghim tr t chnh tr vin mn, Khng i nhim dc trn, Thot ly ng sinh t Nhng li trn dng nh din t mt v A-la-hn. Khi ta sng khng cn chp kin... Bt c l g! Chnh kin duy nht l T Diu , a ta n gic ng. Ngoi ra quan im ch l quan im, khng da trn nhng kinh nghim ch thc. Nazarudin, mt v thn Sufi v i, tng ni: "ng nhc cng tm kim gic ng. Ch cn bit bung b quan im, kin". Bung b kin hoc khng c ngha l nh mt s phn bit phi tri trong hnh ng ca ta. Nhng nhiu ngi trong chng ta cha chp nhng quan im, kin t tri buc mnh vo ngc t ca tm. Buc h, cng nh ngi chung quanh phi ni nng, hnh ng, dng v nh th no, v th gii phi nh th no... ... C gii hnh nghim tr, t chnh tr vin mn ... Tu gic trn y t c l nh nn tng ca cc o c vn ton. Khng i nhim dc trn... Mi i dc u c on tr, khng cn ham mun iu g, th khng cn kh no. l cnh ca m n nit bn, gii thot hon ton mi mong cu.

101

Khng cn phi lun hi sinh t. Khng ti sinh! Bi kinh ny dn ta i t nhng trng thi bnh thng ca kh nng, cht phc, ngay thng v khim cung, n gic ng ch trong vi vn th ngn ngi. Trc ht ta pht tm t bi thng yu n tt c chng sanh nh th thng yu con ci ca mnh, nh gip ta i vo thin nh, v t bi l mt trong ba tr thin. Khi lun c tm chnh nim, ta c mt 'ngay trong gi pht ny v ti ni y", nn ta khng cn chp kin v ng, v nhn, v th gii bn ngoi ta. Da trn nn tng o c , ta s c c tu gic v gic ng. Mt con ng thng tp, khng li ngang, ng r, khng phi lun bn g na, ch c th m thc hnh. l nhng im trng yu ca bi kinh quen thuc ny, li kinh quen thuc, nhng hnh ng th kh lm. c Pht truyn cho chng ta nhng li dy r rng thanh tnh ho tm, ch cho ta cch xp t cuc i mnh trong ngoi vn ton. Tt c by sn cho ta nm bt, nhng khng ai c th lm thay cho ngi khc. Mi ngi phi t dn thn. Xa c mt ngi tm gp c Pht tham vn. ng ta ni rng nghe php ca Pht nhiu nm nay, trong thi gian , ng ta c gp g vi nhiu v tng ni, t ca c Pht. ng ta kt thn vi mt s h, v thy rng c ngi hon ton thay i. H tr nn t bi, t t, thng thi, kin tr hn, nhng cng c nhiu ngi khng thay i g c. Li c ngi cn nh mt tnh kin nhn, khng cn thng yu hay t t vi ngi khc na. Trong khi tt c cc v tng ni ny u cng nghe nhng bi thuyt php ging nhau. ng ta mun bit ti sao li nh th. c Pht bn hi ngi : "Nh ngi u?". Ngi n ng tr li: " Rajagaha". c Pht li hi: "Thnh thong ngi c v thm li Rajagaha?" Ngi kia tr li: "Ti vn thng tr li ni , v ti c cng vic lm n v gia nh ". c Pht li hi: "Ngi c bit ng v Rajagaha?" Ngi y tr li: "Ti bit r n c th i trong m. Ti khng cn phi nhn na, ti bit ng qu r". c Pht li ni: "Nhng nu c ngi mun i Rajagaha, ngi c th ch li khng?" Ngi kia tr li: "Nu Ngi thy ai cn gip, c bo h n tm ti, v ti c th ch h r rng. Ti i trn con ng y qu nhiu ln". c Pht ni: "Ta tin ngi. Nhng nu ngi ch cho h ng i n Rajagaha, nhng h c mi trong thnh Benares, c phi do li ca ngi khng?" Ngi kia tr li: "D nhin l

102

khng. Ti ch l ngi ch ng thi". c Pht tr li: "Ta cng th. Ta cng ch l ngi ch ng". Tt c nhng g cc bn nghe, ghi ch hay hiu, ch l nhng ct mc, bng tn ng cho bn bit hng i ng sai. Nhng nu chng ta khng bt u khi hnh th ta s mi l ngi l hnh ti ch. Bi kinh v lng t bi cn c thc hnh. Khng c li gi di trong , mi ch u c ngha, u r rng. c Pht li ni: "Ny cc t kheo, nu tt c nhng li ta ni khng em li li ch cho cc ngi, ta khng bo cc ngi nghe theo. iu ny c th thc hin c". c Pht bo chng ta c th pht khi tm t bi nh m hin n vi tt c chng sanh. Cng nh chng ta c th chng ng, nu khng c Pht khng khuyn tt c t ca Ngi nh th. Mt iu chc chn rng chng ta c th ch pht thin tm, ch trn y bi mn. ngh quan trng hng u. Cn phi suy t, khi nh th no, trong kinh ny u ni r. Chng ta suy ngh nh th no s khin ta phi chu phin no, u lo, bt n hay bnh an, hnh phc. Bi kinh c bt u bng nhng iu ta cn lm c bnh an. Khng phi l nhng iu ta cn lm cho tha nhn. M l nhng iu ta cn lm cho chnh bn thn, l ng lc thc y ta phi hnh ng. ng th, v ch c ta mi c th t sa i ly mnh. Tha nhn s c hng phc li t lng t bi ca ta, ch l th yu. im chnh yu y l tm thanh tnh ca ta, mi l mc ch chnh. Trc ht ta cn pht khi tm t bi, sng sut. Hai c tnh ny i vi nhau, v tm trn y tnh thng khng th c ch cho s hn lon. Tm khng xo trn l tm c th t duy, ni nng r rng. Khi ta quyt thanh tnh ho tm, ta c th tn dng bi kinh ny lm thc o: "Ti ang lm g? Ti c ang hnh ng theo li kinh dy?" l mt trong nhng cch bit chc rng chng ta khng b lc ng. Khng cn phi t trch mnh. Chng ta c th chuyn i tm mnh. Khng kh khn g. Chng ta cng tinh tn hnh thin, vic cng d thc hin. Khi tm ta tr nn mnh m, khin ta c th chuyn ho tm theo mnh. Ngi m c th lm ch mi t tng ca mnh, l ngi t c tri kin.

103

Chng 9: Bn H Lc
Tt c chng ta u kim tm hnh phc, nhng rt t ngi bt c. Hai iu trong T diu ca c Pht ni rng hnh phc th gian l o tng, vy m ta chng bao gi t b hy vng tm thy n. Tuy nhin iu cng khng hon ton xu, v nu khng c lng mu cu hnh phc, ta s tr nn thi ch, nn lng khi khng th tm c hnh phc hon ton.

1. H Lc Do Cc Cm Th Mang n
c Pht ni v bn loi, bn cp bc ca hnh phc. Th nht l dc gii, h lc do s cm th ca cc gic quan mang n. c Pht v ging nh mt con b ch c da, trong khi bn rui u th c tm tht sng, nn lun to ra s au kh. l mt ci nhn su sc v ng dc. c Pht cng ni v ng dc l phng tin u tin em li cho ta hnh phc. V phn ng chng sanh tr cp bc ny. Nhng khng phi lc no ta cng nm bt c dc lc ta tm kim, ngay nh ta c tm c, th n cng n ri i, do khng th c hnh phc trng cu qua s tip xc ca su cn vi su trn. Khi s xc chm em li cm gic d chu ta thy hnh phc. Nhng cng c nhng s xc chm, em li kh chu, khi c th ta khng c thoi mi hay khi ta khng c nghe nhng li mt lng m ta mun c nghe, khng c nm nhng mi v ta a thch, hay ngi phi mi hi thi, hay nhn thy nhng cnh ta khng thch. Khng ai thot khi nhng cnh ny. Khng ai c th sng m khng kinh qua nhng xc chm gy kh chu. Nhng cng khng c ai i qua cuc i m khng kinh qua nhng cm xc d chu. Nu c nghip thin, ta c 50-50 c hi. Phn na thi gian ta c nhng xc chm d chu, phn na khng. Phn ng chng ta tm cch tng thi gian ca xc chm d chu ln, v mun chng xy ra 100 phn trm ln, l iu khng th c. Khng th no c chuyn , nhng ngi ta vn theo ui chng. V li trch cho hon cnh bn ngoi khi cm xc kh chu hay cm gic au n dy khi lm cho ta au kh. L do tht

104

s, d nhin, nm bn trong chng ta, v chng ta phn ng li vi cc cm xc. Ngi cng trong sch, cng c nhiu lc th. Mt tm hn trong sng s tm thy nim vui nhng iu nh nht nht. Mt ngy p tri, thm c xanh, mt cuc m thoi th v. Ngi khng trong sch c l chng n nhng th ny. C th h chng bao gi bit ngm bu tri p hay mt thm c xanh. C l h i tm cm xc nhng th tm thng hn. Ru, thuc phin, n ngon, gi p, c l l nhng th mang n cho h lc th hn. Nu cc cm xc thanh tao, v hi th u c g l xu. Tuy nhin c Pht cho rng chng nguy him v ta d bin chng thnh mc ch ca i sng, con ng ta phi eo ui, ta c gng tm thm, tm thm v gi chng li bn ta mi mi. chnh l sai lm ca ta, v iu khng th thc hin c. Khng c cm th no vnh vin c. Tht ra nu chng vnh vin th cha chc chng cn cho ta nhng cm gic thch th. Hn na cng khng th chc l ta c th tm c cc khoi cm. Vic tm kim lm chng ta mt th gi, sc lc, ta s khng cn th gi lm nhng vic c ngha hn. Thn c cc gic quan. iu hin nhin. Tuy nhin nu chnh nim, ta c th thy rng cc cm gic d chu do su cn mang li u l ca bu ca ngi ngu. Chng lp lnh, nhng chng c gi. Ta c th nhn ngm v ho nhong , nhng ch bm vu vo chng. Vy m chng sinh vn c lun au kh v khng th c c nhng g do su cn em li.

2. H Lc Ca Ch Thin
Hnh phc th hai l hnh phc nh ci Tri. Ni th khng c ngha ta phi thnh thnh, hay phi cht trc , mi c vo ci Tri Dc Gii. iu xa vi, khng lin quan g n i sng hin ti ca ta. Nhng tht ra, ngi vun trng c bn c tnh cao qu (t v lng tm): t, bi, h v x s c hng nim vui ca ci Tri Dc Gii. Th hnh phc c so snh vi sng trong thin ng ci gii. Th hnh phc khng ty thuc vo ng dc m ch ty thuc vo tm ta. iu kin duy nht l phi thanh tnh ho tm ta c th cha ng c t, bi. C t v bi l hai c tnh ca tri tim, cng nh thng minh l c tnh ca tr tu, chng c th c vun trng, nui dng. Khi ta t c nhng iu , th hnh

105

phc, an lc s ti tm. Tha nhn cng s c nh, nhng ta l ngi c hng qu an lc trc tin, v lc tm ta hon ton khng ph thuc vo nhng g xy ra quanh ta. Ngi khc ni g, lm g, chuyn g xy ra hay khng xy ra trn th gii ny, u khng nh hng n ta. Khi tim ta c m trng thanh tnh vi t, bi, th khng c g c th ng chm n n. C mt s an lc, hi ha, d chu, mt cm gic an ton lun ng tr trong tm tr ta. Nim vui ny thanh cao hn so vi nim vui do ng dc mang n. T n khng dn n s gii thot, nhng chc chn n l hnh trang cn thit trn ng n gii thot. T v bi, t chng khng sinh ra ci thy bn trong. Chng ch lm lng du nhng ngn sng tnh cm. Khi nhng ln sng ca au kh, bun phin, lo u, s hi, ganh ght, t him, hi hn, cui cng lng xung th mt nc s trong xanh, khng gn sng, ging nh mt tm gng, tm gng ca tm. Tm gng gip ta thy mi vic r rng. Khng c s vun trng nhng tnh cm tt p , ta khng th pht trin hn. Ta c th hiu Php, ni Php nhng ta khng th on tr au kh. Nhng ngn sng tnh cm l vc chn. Chng khng ch ngn tr ci nhn ca ta c r rng, m cn che khut chnh con ng ta phi i. Khi cn u m, m mt, ta s khng bit mnh ang i u. Thm ch c th qun rng mnh ang d vo mt cuc hnh trnh no . An lc ci Tri Dc Gii khng ty thuc vo lun hi, sinh t. N c th xy ra ngay i sng hin ti. l s tu tm, v ai cng c th tu c. Khng cn phi theo kha thin no, hay phi l ngi c bit g, ai cng c th lm c. y l mt nim vui c th tm thy do chnh s tu tp khng cn phi tm kim u xa.

3. H Lc Qua Nhip Tm
Nim vui th ba n t s nhip tm trong thin nh. Nim vui ny cng ch c c khi ta thanh tnh ha hnh ng ca mnh, c c s lng, lng t i trong tm hn. N cng khng i hi ta phi l ngi hon ton, v ch c bc A la hn mi c nh th. N ch i hi cht khong t trong tm.

106

Ngi tu thin thng tm c nim vui nh th. Nhng ta cn phi hun tp s ch tm, thng xuyn thc hnh ta thin t c s lng su trong thin nh. C rt nhiu mc ca nim vui, thanh thot, d chu khi thin nh. Chng gip cho tm c an lc ngay c sau khi x thin. Ngi m c th lng tm trong thin nh v tm c h lc trong l ngi c th tm thy nim vui ngay c trong nhng hon cnh bt nh . Ngi bit rng bt c lc no mnh cng c th c s an lc ca trong thin nh. Bit c nh th, to cho h cm gic d chu trong tm v khng c g cn l quan trng vi h na. Khi mt ngi c th nhp nh lc no h mun, trong bao lu ty h, th l thc ti ca h, khng phi nhng tranh ginh, ci c, chin tranh, tng lai, qu kh lm h bn tm nh bao nhiu ngi khc. Nhng th khng cn quan trng i vi h. Thc ti tr trong nim vui ca thin nh. Nhip tm hay chnh nim cng sa son cho tm. N mang n cho tm khng nhng ch kh nng hnh phc, m c kh nng duy tr nim vui . Tm c th n nh theo mnh, l tm kin c. Tm chng sinh kh n nh. N lun dao ng m khng cn mt ng lc no tc khi, v l bn th ca n. N khng sc mnh xuyn qua bc tng o tng. Trc bt c tr ngi nh b, hoc mt li ch bai nh nhng, hay hi kh chu ca c th, tm yu ui nh bn lp tc tan thnh mnh vng. N cn lm c g khc hn ch? Tm kin c cng nh tng, khng th lay chuyn. Mt tng kin c chc chn l mt dng c tt hn cng bn p b bc tng. Tm kin c s khng lay chuyn trc nhng kh khn no. N c sc mnh xuyn qua thc ti ca cuc sng, tin n mt thc ti tuyt i hn. C tm mc ca s nhip tm trong thin nh, ging nh tm cn phng trong mt ngi nh. Nu cui cng ta c th tm c ng chic cha kha m cn phng th nht ca ngoi, th khng c l do g ta khng th i vo nhng cn phng khc. Khng c g kh tm ra cha kha vo cn phng u tin. Cha kha l s ch tm vo hi th, v cnh ca phng ngoi c m khi ta tip tc hnh thin vi lng kin tr v quyt tm. Ta s khng b na chng , ri, chn ta au ri, hay C ch g? hay Cho kip sau ? hay Kh qu cho ti, hay bt c l do no khc.

107

c Pht dy "K ngu ni: Sm qu. Tr qu. Nng qu. Lnh qu. No qu. i qu". Cnh ca ng trc mt ch ch ta m ra. Ta li c cha kha. V ta ch cn tra cha kha vo kha. Khi ca m, ta s thy cc phng u honh trng. S honh trng ngay trong tm tr ta nhng hin gi n cn b kha. Ta s khng th m kho nu nh ta khng bit tu thin. Nhiu ngi khng bao gi c th m c kha v h khng bit cha kha l g hoc khng bit c mt ca vo nh th. Chng ta rt may mn c bit li vo, v c th ca h m cho nh sng trn vo. Khi s nhip tm c kin nh mt thi gian, tm s tr nn trong sng, v thn thanh tnh. Mi giy pht nhip tm l mi giy pht thanh tnh. Nhng trc m ta thng m chm, mang li cho ta bao au kh, phin no c gt sang mt bn trong thin nh. Cng c c hi gt chng sang mt bn, chng cng kh th tr thnh thi quen ca ta. Ta cng thng c th nhip tm, ta cng d lng qun chng. Lc vic t c mt tm trong sch, sng lng ch l vic d dng thi. S nhip tm bt u bng nhng cm gic d chu. Nhng cm gic ny dy khi v tm trong trng thi khng b quy nhiu. iu ny chng t cho chng ta thy l nu ta khng phin no, v gi c tm lun trong sng, thanh tnh th ta lun c nhng cm gic thoi mi, d chu. y ta bit v nhng thnh qu ta c th t c, iu lm ta mun c trong trng thi lu di. Nim mong c lnh mnh, li ch dn dn a ta n trng thi khng cn mong cu, do khng cn au kh, tht vng. S nhip tm bt u bng cm gic d chu, ri dn dn a ta n trng thi an lc, hnh phc. iu ny chng t mt ln na l tm thanh tnh ch bit c an lc. Khi c phin no, th c trc. Hai th ny i vi nhau nh hnh vi bng. Ngi an lc khng mong t c hnh phc qua cc cn trn v h bit chng rt ngn ngi. Ngi hnh phc tht s l ngi lun an lc m khng ph thuc vo ngoi cnh. Ngi nh th s d dng nhip tm thin nh, tm cho tm mnh mt ch an tr thanh tnh, khng cn phin no dy khi. Cn phin no l do tm ta cn cha thanh tnh. Khi c phin no dy khi, nu ta nghim xt s thy rng do c s trc ngm n cha trong tm. Nu khng tm ra c iu , th do ta cha tht s soi xt li mnh.

108

Khi trong thin nh, tm khng cn b nm chng ngi quy nhiu. Khi cc cm gic d chu, an lc dy khi th tm h, x cng theo sau. X b a n cm gic khng cn ham mun iu g. C ngi cn c cm gic mnh hon ton khng cn tham i dc na nhng ch l o gic. Du g, t ra trong nhng giy pht , lng ham mun cng b hoi dit. l mt kinh nghim qu bu khi t n trng thi khng cn tham dc. l mt nim hnh phc tuyt i. Mt hnh phc ng kim tm. Khi kinh qua kinh nghim , ta s bit c mnh phi theo ui iu g. Khng phi l theo ui c vic g. M theo ui ci b ht mi th. y l iu nhiu ngi lm tng mt cch kh bun ci. Khi mi bt u ta thin, ta mong tm c an bnh, vui v, hnh phc tuyt vi, l nhng iu ta ch c th c c khi ta bung b nhng th khc. Nh chp ng v tham dc. Khi ta c nm - du ch trong giy pht - nim hnh phc tuyt vi ca lng khng tham dc, ta bit mnh phi lm g. Khng phi ui theo s h lc, m ci ta cn m trng chnh l s ci b, bung x. Khng c s bung x, i sng l mt chui di ca ham mun. S bung x l cu tr li cho mi chng bnh t thnh tch, du trong th gian hay trong i sng tu hnh. C gng t c ci g trong i sng tu hnh th cng m mui nh c gng t c iu g trong i sng th gian. Khng c g cn t c. Ch cn tp bung x. Cng ci b nhiu rng buc vi chp ng, lng ham mun v nhng th tng t, th hnh phc tuyt vi cng d n hn. Nim an lc do thin nh mang n da vo s thanh tnh. Cng vy, trong i thng, nu ta bit gieo trng thanh tnh, th ta cng s c an vui. Tuy cc cm gic d chu, an lc, x b trong thin nh thm su hn cc lc th th gian, nhng trc ht ta phi thanh tnh trong i thng, ri ta mi c th tm c s thanh tnh trong thin nh. Chng i i vi nhau. Ta cng kh tm c cc cm gic d chu khi tham thin, th ta cng phi n lc thc tp thanh tnh ho thn tm hn. Nim vui trong thin nh c coi l thnh qu ti u m ta c th t c. l mt sai lm, v nim vui cng ch tm thi, v khng hon ton c lp, hay v iu kin. C nhiu iu kin km theo nh l: phi c ni yn tnh, thn th phi khe mnh c th ngi yn, v c kh nng

109

nhip tm. Du nim vui ny khng ph thuc vo cn trn bn ngoi, n vn cn phi ty thuc vo cc iu kin ca thn, tm. Nim vui cha phi l tuyt i.

4. H Lc Qua Kin Tnh

Nim hnh phc th t, cp bc cao nht, l nim vui ca ni tm hay l ci thy, cn gi l kin tnh. Kin tnh, trong ngn t Pht hc, c dng khi ni n s hiu bit v v thng, phin no v v ng. Nu ta c th thy r c bn tnh ca mt trong ba c tnh ny, th ta bit tt c, v chng lin h nhau. Nim hnh phc tuyt vi ca kin tnh c ngha l ta dp b c chp ng. Khi ta c th bung b ci ti, th ta s nh nhng, gii thot xit bao. Ramana Maharshi, mt hin trit min Nam An , so snh nhng vng tng v Ng chp ging nh mt ngi hnh khch trn tu ha. bc vo toa ri, ngi y c ng m cht cc hng l trong tay, thay v b cc hnh l vo ch hnh l. Cng th, du khng cn thit, ta lun mang m hnh l nng n ca ng chp theo bn mnh. Nhng vng tng v ng chp lm ta thy mi vic u c v e da, tn cng ta, ha hong lm th bo v ta, nhng kh i tr, nh ngn ni ta phi vt qua. N lm cho cuc i thm kh khn. Cc mn phin no, trc l lng ham mun, sn hn, yu ui, lo u, cn bng, bm vu vo quan im ring ca mnh. Khi ta hon ton bung b cc quan im, kin ca mnh, ta c th nhn thy bn th ca mi vt r rng hn, l c tnh ca bc A-la-hn. Vi chng ta, cc quan im, kin chnh l s tht bi ca ta. Khi ta bt u bo v quan im, kin ca mnh, th thc ra ta ang bo v cho ci ti ca mnh. S tranh ci v mt quan im cho ta thy rng quan im khng c thit lp da trn kinh nghim. V ngi ta khng cn bo cha cho kinh nghim. Gio l ca c Pht da trn kinh nghim m c. Trong khi quan im da vo Ng chp. C hai (quan im v Ng) u khng phi l s tht tuyt i. Nhn thy r rng tt c nhng thng trm, bin i ca vn vt, trong c bn thn chng ta, gip ta thy rng khng c g trong ci i ny ng gn gi, bm vu. Nh c kin tnh, ta khng chng bng quan im ca ngi khc, trnh ny sinh ra bao nhiu phin phc trong cuc i. Mi ngi c

110

quan im ring ca mnh. Khng c g tt hn l chc phc cho h thay v tranh ci. S bm vu vo quan im ca mnh cho thy l ta vn cha hiu r tnh cch v thng ca s vt. Nu hiu r c s v thng, ta s khng ni Ti th ny, ti th n, c th xem xt s vic cn trng hn. Ti l ai? Ti c phi l ngi sng hm qua c thin nh? Hay l ngi sng nay to thin m c lo ra? L k c tm nghi hoc hay ngi ht lng tin tng vo Pht Php? Ngi no l ti? Hay ti l tt c nhng ngi y? Nu th, ti tht l hn tp. Ti phi l thin h, ch khng phi mt ngi. Vy th ta phi chn la: Ti l tt c hay l khng. Nu khng nhn l khng, th phi l tt c. Th tng tng c trm ngn con ngi khc nhau trong mt con ngi. Ni th khng phi l khuch i u, trong sut cuc i ta c hng triu t tng, ngh, cm gic, quan im, phn ng khc nhau, l ch mt cuc i. Nu ta chn lm tt c th cuc i ta s phc tp, au kh hn nu ta khng l ai trong h c. Vy th ti sao khng chn ci khng? Kin tnh khng dung cha Ng chp. Ti sao? V ci Ti mun hin hu. Mun c l g . L g? L ai? u? lm g? Tt c ch l cc quan im, c iu kin ha qua qu trnh t duy ca ta. Khi ta khng chp vo bt c iu g, an lc s n vi ta. Ta hnh phc trong s bit chp nhn. Khng c g cn c hon thnh, to tc hay thay i. Tt c u nh t th ca chng. Bn mc ca nim vui khi i t ng dc n kin tnh l mt qu trnh thanh tnh ha lin tc. Tt c ch c th chng nghim bng kinh nghim ca bn thn. V l s tu tp cho i sng ni tm phi c u tin. Ta khng th l l, chnh mng d ang u, lm g: bi bin, trong thin vin, ang li xe, hay trn my bay. Khng c ngi ngh. thot ra khi ng dc, ta cn tp ngh n vic phc v cho ngi khc trc tin. Ngha l tu tp t bi. Phc v cho ngi khc ngha l tp qun mnh. Phc v ngi khc c th bng nhiu hnh thc. Gip ngi ra tay chn hay gip ngi tu thin, cng l phc v, khng c g khc nhau. Phc v l lng t. T tm l phc v. Tm nh c c l nh lng t. Mt trong mi mt iu li ch khi c t tm l tm ta s vo nh d dng. Khng nn coi nh nh l mt mc ch, cu cnh ca ta. ch l phng tin. Phng tin nui dng tm qun st thc ti. C hai loi thc ti:

111

tng i v tuyt i. Ai cng bit thc ti tng i. Trong c n ng, n b, tr, gi, giu, ngho, ngu, khn. C th vt, cy c, bng hoa, trng sao, thin ng v tt c nhng th m ta ngh s mang li cho ta hnh phc. Trong thc ti tuyt i, khng c g ging nh th. Ch c cc bn th vt cht ca nhng th to ra bi tm. Tt c ch c th. Khng c ci gi l ti, l anh. Khng c g - ch c bn th s vt lun bin i. Ngay n v tr quanh ta cng thay i. V chng ta cng th. Tm nh, an lc, hnh phc l tm c th chp nhn c th gii lun bin i ny v x ng n nh th no c ch. Tm khng n nh s khng th chp nhn nhng vic bt nh , h ni: Nhng ti mun c hnh phc, sung sng. l tm ca a s chng sanh. Tm lun an lc khng ph thuc vo ngoi gii, l tm c th ni: "y l s gii thot ra khi nhng kh au. y l hnh phc thc s". Tm s nhn r c thc ti tuyt i ca tt c nhng g ang xy ra trn th gii, khng phi bm vu, nng ta vo bt c iu g, khng phi tr thnh g, hay l g trong i. Tm ch lm nhng g cn thit phi lm mt thi im no , ri bung x. Nim vui kin tnh khng phi l s tng bng, o v. l th hnh phc cha ng s bnh an, khng phi c c do tham cu, mong c. Khi khng cn vng tng, tm chn tht s nhn bit c iu .

112

Chng 10: Ng Un
Khi mi bt u hnh thin, ai cng rt phn khi. "Ti s thc tp thin tht tt k t hm nay". Sau vi ngy, khi quen quen, th tm bt u suy ngh: Khng bit tu tp n chng no y? Bit bao gi mi chm dt?" N s chm dt, ti bo m vi bn, v mi th u phi chm dt. Khng c g vnh cu. Khi tm bt u bn ra, ta cn nhn bit iu t nh: , tm li sp d tr g y? ng nghe theo n. Ta khng nghe n khi ang ta thin th ti sao li phi nghe n lc khc. C to thin hay khng, tm cng thch a ct ta. Mi khi tm ni nhng li nh :"Ti b cuc. Ti s chng bao gi c th gic ng" hay "Ti tin b qu ri, ti c th ngh x hi", th ta phi trn an tm bng: "Hy im i. Ti ang hnh thin y". Vn l ta phi c quyt tm, kin nh, l mt trong mi iu thin. Khng c lng quyt tm, ta s chng i ti u c. Khng ch vy, tm cn bit bao iu khc ni. Khng c hng dc lc tm mun c tiu khin bng nhng tr chi khc. N vn thng c gip vui, bng bao nhiu tr hp dn. N thng c chuyn tr, i i y, xem bao nhiu cnh l, i mua sm, chn la nhng th n a thch. N thng c gp, lm quen vi bao nhiu bn b mi. Cn y, ton nhng khun mt quen c. Khng c g mi l. Khng c g ng bn ci, tho lun. N thng c thng thc bao nhiu thc n ngon v c quyn chn la mn mnh thch. Cn y, chi nhng g c dn ln. Tt c nhng th ny u lm tm bc dc, v n vn tng c mi th n mun. Ci Ti ni: "Ti mun lm theo ti, khng theo ai c". Chng ta qu quen suy ngh nh th n ni ta chng bao gi ngng li suy xt v thi ny. Nu bit suy xt ta thy rng: l lng ham mun, tham m. Chnh lng ham mun s a chng ta n kh au. Khng th khc hn c.

113

Khi tm bt u d chng, ta phi bit cch i tr tm. Hy lm b m. ni vi tm, nh mt a tr ang quy, rng bn ch mun iu tt lnh cho tm, mun bo v tm v bn bit iu g tt cho n. Hy va lm ngi m, va l a con. Thng thng ta l nm mi hay c trm con ngi khc nhau. Ngh tt, ngh xu, thng ngi ny, ght k kia, to bao lng xng ln xn bn trong. V y cng vy, ta l m, m cng l con. a con mun tt c mi th phi chiu theo n, v ngi m khuyn ln: "Khng. Ta phi lm cch g tt nht, khng hn l d chu nht, nhng khn ngoan nht". L do ti sao c nhng kh khn ny c c Pht gii thch do s bm vu vo ng un ca chng ta. L nhng g ta c cu to thnh. Ng un trong chng ta. Nhng ta v vi thm cho chng. Ri tin vo nhng iu nh tht theo nh mun ca tm.

1. Thn (Sc)
C quan ln nht, d nhn thy nht ca ng un l Thn (sc). Khng ai khng c, v khng ai khng kh v n, khng lc ny th lc khc. "Ti khng ngi c. u gi ti au. Lng ti mi. Bng ti kh chu. Ti chng mt. Ti mt mi". c Pht ni k khng gic ng, khng tu tp c hai mi tn lm au hn, v ngi gic ng, tu tp th ch c mt. Hai mi tn l thn v tm, v mt mi tn l thn. c Pht thnh thong cng c bnh nhng Ngi vn tip tc thuyt php. Bnh hon khng cn tr c Ngi. Cui i, Ngi bnh rt nng, khi sp sa ra i, Ngi nhp thin nh, ri tch. Cc ng Gic ng, c tu tp cng khng thot ra khi ci kh do thn gy ra. Thn khng hon ton v lun bt nh . i vi ngi khng bit tu khi b bnh, b nh hng bi cn bnh, tm h phn ng bng cch ku ln: "Ti khng kho. Ti khng th lm c iu ny, iu kia v bnh; c th ti au nhc qu ti khng ngi, nm hay ng c hoc bt c th g lm h au n. T hi nht l khi ta phi thay i tt c cc sinh hot ca mnh theo s i hi ca thn. C s thay i no ri lm va lng thn khng? C ai tm ra phng cch g thn lun cm thy thoi mi khng? Bn c th di chuyn ni ny, ni n, thay i kh hu, di t gh qua ging, t ging xung t, ri tr li gh. C g thay i khng? Tt

114

nhin khng. Lc no cng c vn . Nn tt nht l c ngi yn trn gi thin. Thn ny, mt trong nm un, c c tnh l v thng, lun thay i. Khng ai chi ci iu ny. Nhng tnh v thng mang n phin no. Nu ta c th ngi thoi mi th cng nm hay mi pht sau l thn thy khc. S kh chu, au n li pht sinh. Ngay nh ti ng, nm trn ging m, thn vn khng chu yn. V thn mang tnh cch v thng, bin i nn lun c s va chm. S tun hon ca mu, chuyn ng ca phi, tim, hi th - tt c duy tr s sng, nhng mi chuyn ng gy ra c xt, va chm. u c th no khc hn. S chuyn ng gy ra nhng kh chu nh. Cng tnh thc, ta cng nhn bit r hn cc cm gic kh chu . Ta cng nhn ra rng khi no cn c thn l ta cn c kh. Dn dn ta phi tp b qun thn, khng chy theo mi i hi ca n. V thn lun c nhng i hi mi. Khi no bng, n i c bi tit. Xong li i n. Thn lun i hi v khng bao gi chu tha mn. V thn lun thay i, n cn cho vo, cho ra lun, nu khng n khng th tn ti. c Pht lun nhc nh chng ta l con ng i n gii thot l phi bit qun st thn vi chnh nim. Ngi ni, ai khng bit qun st thn bng chnh nim s khng thot khi vng sanh t. iu khuyn khch ta bung b khng chy theo mi i hi v l ca thn, cng nh gip ta soi ri li tm thy cu ni y l thn ti l vng tng. Nu tht s y l thn ti, nu ti tht s l ch thn ny th ti sao thn khng lm theo nhng iu ti mun n lm? Sao n khng lun tr p, mnh khe? Ngay c khi tr p, mnh khe, ti sao thn c nhng i hi ta khng th tha mn c nh lun mun c thoi mi? Ti sao n cht khi ta cn mun sng? Cho nn hoc l tt c u o ln, hai l ta c nhng quan nim sai lm trong tm v thn, Ng, v s sng cht. Chng ta ai cng tin tng mnh lit rng thn ny l ca ta. Nhng ta chng c th lm c g vi thn ngoi vic lun phi tha mn cc i hi ca n. Cho n vo ging khi n mt, cho n khi n i, cho ung khi n kht vn vn. Ta bm theo cc i hi ca thn m khng tht s lm ch n. Chnh nim gip ta ch tm vo cc chuyn ng ca thn, cc c tnh ca thn, dn dn nhn r ra rng

115

thn ch l mt t hp ca nhiu th m khi no cn c s sng, chng cn hp tc nhau lm vic. S hp tc ca cc thnh phn ny cng khng phi l lun n khp, nu khng ta khng cm thy au nhc ch ny, ch n, v s hp tc cng ch ko di mt khong thi gian no thi. Ta gi thn ny l ca ti, to ra o tng ca Ng. Chng ta ngh l "Ti bit ti ra sao m. Khi nhn vo gng, ti thy ti v ti bit ti". Vy m nu ta quan st k hn, ta s thy c c ngn ci ti, kch c, mu sc. i khi mp hn, i khi m hn, trc thp, sau cao, tc en ri tc trng, lc au kh, lc mng vui. Vy th cu hi s l "Ci no l ti?" Nu cu tr li l "Ti l tt c nhng ngi khc nhau , th t nht ta cng nhn ra rng mnh khng phi l mt, m c th l hng trm ngn ngi nh ni trc y. Ai trong s c trm ngn ngi thc s l ti? Phi c mt ngi no thc s duy tr ci ti. Khng th mt ngi m l hng trm ngn ngi khc c phi khng? Chng ta c th ngh: "Ti s chn ti ngay lc ny." Nhng cn nhng giy pht sau th sao? Mi nm sau th th no? Lun lun giy pht hin ti, l ti. Cui cng vi ci ti lun thay i ta tr thnh kh nhn din ni. Vy m ta c ngh thn ny l ca ti, v coi n quan trng xit bao. Tt nhin l ta phi chm sc thn ny. Nu khng ta c khc no k kh. Nhng thn lm ch cuc i ta th tht v vng, v thn chng bao gi bit tha mn. Cho ti gi lm chung, thn lun i hi s thoi mi. Trong cc bi thuyt ging v nn tng ca Chnh nim, c Pht c nhc n mt s phng php thin nh c th gip ta bung b s bm vu vo thn, o tng chp Ng. Phi c s hi ha gia s bnh an v tr tu. Tr tu l iu tin quyt v c th t c v iu kin. S bnh an s pht sinh khi ta c kh nng ch tm. Nu v l do g , thn khng th ngi yn, th s bnh an, tnh lng cng bin mt v tr tu khng pht sinh. Tr tu v thn phi l mt phn, l trang b ca con ng tm linh. Cch qun thn c Pht dy chng ta trong cc bi ging v chnh nim gi l qun thy ma hay cch qun v ci cht ca chnh mnh. Ai ri cng phi cht, nn tt nht l chng ta nn chp nhn n ngay t by gi, ch ng i n khi n xy ra. Hm nay c th ta cn thy s hi mi khi tim ta p sai nhp hay khi ta cm thy khng c kho mnh nh hi cn

116

tr. Mt trong nhng cch qun v s cht l t nhn mnh nh l mt b xng. Hy tng tng ra mt b xng ang ngi trong t th ta Thin. K tip ly t b xng ra nhng mnh xng nh xp tng ci bn nhau. Hy b xng tan r thnh ct bi. Php qun ny lm tan i nhng vng tng v ng v s bm vu vo thn xc ny. Mt trong nhng yu im ca ta l lng a thch c thoi mi tm thn. Chng ta khng dm thc khuya v s n mt. Lo bo v n khi mui mng, khi thi tit nng lnh, khi tt c nhng g c th gy cho thn s kh chu. Chng ta lun bn rn bo v thn v mt qu nhiu th gi qu bu cho vic ny. Bit v ci cht l mt chuyn, nhng c th tng tng ra ci cht ca chnh mnh trong u v chp nhn n vi tinh thn x b l mt chuyn khc na. Hy th php qun ny trong ln ta Thin ti. Hy quan st ci cht ca mnh, v ghi nhn cc phn ng ca mnh. C th phn ng u tin s l: "Khng, ti khng th thc hin c, ti khng mun lm iu . Hy c gng ln. Cc bi ging cn bn v chnh nim ni ting v n gip ta t c trng thi khng cn sanh t, gi l gii thot. Phn ng chng ta thc hnh Thin qun v ta cn tm s an bnh, tnh lng. V ta mun trn chy nhng phin no, tm nim vui trong Thin nh. Tt thi. Nhng ch l mt kha cnh ca Php. c Pht gi l hnh phc thng hng, do nhng iu kin thun li mang ti. Tuy nhin c nhiu ngi khng th ngi Thin do nhng iu kin ca thn th khng cho php. C ngi b cuc ra v, v tm h khng chu c s kh chu ca thn. Tt c chng ta u c th phn ng nh th. Hy cn thn trc khi n xy ra, v sa i bng cch nhn thn ng hn.

2. Th
K tip l th un, gm cc cc cm gic vui bun ca chng ta. Th un cng gp phn quan trng vo vic to ra o tng v ci Ti, v chng ta thng ngh rng cc cm gic l Ta. Ti cm thy vui, ti cm thy bun, thy bnh an, thy bt an. Tuy nhin, nu chng l ca ta, th sao ta khng c quyn hn g i vi chng c? Sao ta khng th lc no cng c vui, c hnh phc? Ti sao khng? Ai l ngi c quyn quyt nh s vui bun ca ta?

117

o tng v Ng chp pht sinh v ta tin rng thn ny, cc cm th ny l ca ta. Tuy nhin, khi tht s qun xt v chng, ta thy rng ta chng c quyn hn g vi chng c. Mi vic ch xy ra nh th. Th sao ta li ngh chng l ta? Khi c cm gic kh chu, bun kh, bc bi, tuyt vng th ta tr nn kh chu, bun bc, chn nn, tuyt vng. Chng ta phn ng bng cch eo bm vo cc cm th, thay v ch nhn bit l chng dy khi, ri chng s qua i nh tt c mi cm th khc. Ngay giy pht ta c th b qua, khng ch tm n cc cm th vui bun, chn nn, tng chng khng th chu ng c, th chng s bin mt, qua i. Nhng thay v th, ta li tin rng nhng cm th ny s li vi ta, b chng li cun theo. Khi cm gic sn gin dy khi, ta tr nn sn gin, thay v ch ni: ", ng ri, l cm gic gin hn. N s qua thi. Ti s khng n n. S khng c g to ra ci Ti, nu nh khng c nim tin rng: "Thn ny l ti. Cc cm gic ny l ti".

3. Tng
K tip l Tng, c nhim v cho ta bit v cc s vt. Khi mt nhn thy vt g, n ch c th nhn ra hnh dng, mu sc. Mt ch c th thy l vt vung, trng pha trc, pha sau en. Nhng v ta nhn thy vt nhiu ln trc y, ta bit l ci ng h. Lc trong u ta s ni ng h, ri n tip theo, khng bit l ng h ni hay ngoi. C th l ngoi, c chng? Khng bit bn gi bao nhiu?" l s i thoi ca tm. Nhng nu l mt em b ba tui, th em khng th bit l ci ng h, m tng rng ch l mt mn chi. L nhng th em b quen thuc. l ci Tng ca b v chic ng h. Th gic ch nhn thy hnh th, mu sc, nhng chnh l ci Tng c nhng iu kin ca k c cho ta bit vic ny, vic n. Ngi khng c ng h, s c th ngh: "Ti mun c mt ci nh th". Trong khi ngi c ci tt hn, s c th ngh: "Ci ca ti gi tr hn nhiu". Ng chp lp tc dy khi, khng nh lng ham mun, hay cm gic hn ngi. Trn thc t, tt c chng ta u thy mt ci hp vung, trng pha trc, pha sau en. Nhng v o tng v ci Ti, cc iu kin ha ci Tng to ra mt qu trnh t duy lm ta tin rng th ny, th n. V cha bao gi m x, qun st s suy tng ca mnh, ta tin vo . S tin tng cng nui dng

118

thm lng chp Ng. Lc no ta cng suy ngh v ta cn nui dng o tng v ci Ng ca mnh. T Ng rt mong manh, n s ng nu khng c s tip sc ca ta. Khi chng ta lun tha mn nhng i hi ca thn, v tr thnh cc cm th nng cho o tng v Ng. Nhng nu chng ta c th qun xt cc cm th v ni rng: " ch l mt cm th", th ng chp khng c tng trng. T Ng lun cn c nng v n khng c tht. Ta khng cn phi lun ni: "y l ci nh. y l ci nh to. y l ci nh c". iu qu r rng. V ci nh c tht. Nhng t Ng th khng, do n cn s khng nh v n lun lun. S ng h ny do qu trnh t duy, cng thm cc gic quan, cc cm gic c thng, c yu, v ci Tng ca ta mang n.

4. Hnh
Hnh c coi l nguyn nhn ca nghip. Hnh to ra nghip. Ngay giy pht ta c t tng, suy ngh, ta ang to ra nghip ca mnh. Nu nh ai thy chic ng h v ni: " l ci ng h, ti khng c, c chi ti c mt ci, lc nghip to hnh, l nghip tham i. Hay c ngi ni: "Ci p qu. Ca ti khng p bng. l nghip ganh t. Ngay khi t tng dy khi, th mt nghip no lin c to hnh. C nghip trung tnh. Khng c nh hng g. Nh khi ngi ta ni: ", l ci ng h, l mt nhn xt khch quan. Nhng phn ng chng ta u to nghip lnh hay nghip c. Nu thy mt mu sc no , ta c th ni: Ti s sn nh ti cng mu , c th l trung tnh, khng lnh, khng c. Nhng ng sau , c th ta c mt mun c c ci nh p hn hng xm. Th khng phi l nghip lnh. Khi ta tin vo tt c nhng g i qua tm tr mnh, l ta v tnh nui dng thm lng chp Ng. V l khi to Thin, ta kh dp b ht mi suy ngh. V lm th th s nng cho t Ng khng cn. Ngay nh khi ta c th ngng suy ngh trong chc lt, v c c s an bnh, tnh lng, lp tc t tng quay tr v: "Ci g vy? , cm gic d chu qu". Vy l s ch tm ca ta b gin on, li phi bt u tr li. V ta suy ngh khng ngng, nghip ca ta cng c to tc lin tc. No l phn on, quyt nh, bm vu, x ui. Ch c tm chnh nim tng giy pht mi c th

119

gip ta qun xt ng. Lc ta s c th bit mnh ang lm g, v khng cn phi tin vo tt c nhng g trong u ta. Trong khi tham Thin, ta c th thy l hu ht nhng suy ngh ca ta u khng chnh ng. C th chng qu xa c, qua ri hay cha xy n. Hay ch thun l tng tng. Phn ln cc t tng i qua trong u tht s khng dnh dng vi nhng g quanh ta. Tm ta ch ch c cht xc tc no , l bm ly gi tr a vi chng ta.

5. Thc
Un cui cng l Thc, tc s cm nhn ca cc gic quan. L s xc chm ca cc gic quan. Mt, vt th v th gic, to nn ci nhn. Tai, m thanh v cm nhn ca tai, tt c to nn ci nghe, v.v... Chng ta lun s dng cc gic quan. Ngay by gi, cc bn ang s dng thnh gic, th gic, xc gic v tm thc. Th gic gip bn quan st s vt quanh mnh, thnh gic gip bn nghe c ti ni, v xc gic gip bn bit c v tr ch ngi ca mnh, trong khi tm gii m nhng iu n tip thu c. Chng ta lun c gng to ra nhng iu kin, trng thi cc s xc chm s em n cho ta s d chu. Nhng ch hoi cng. Kh th c c nhng cm gic xc chm hon ton d chu. Qua cc gic quan, lc no ta cng gp phi s i khng t bn ngoi. l cuc i ca mi chng sanh hu tnh, nht l ci gii ca ngi. Th d nh khi c ting ng ln, ta thng s hi. Ngay vi nhng th m thanh d chu, nhng nu ta phi tip tc nghe chng, ta cng khng th chu ni. Cc gic quan khng ging nh ta ngh. Thc ra ta cng khng n chng, coi s c mt ca chng nh l ng nhin, v ch ngh n cc cm gic khoi lc. D nhin l ta c th tm c cc cm gic khoi lc qua cc gic quan, nhng t ai ngh c rng chnh chng em li au kh cho ta. Chng khng ngng thc y, p lc ta t mi hng, tm cm gic thoi mi cho chng. c Pht k mt n d v thn, s i hi khng ngng ca n v kt qu kh au ca n. Mt cp v chng i qua sa mc vi a con nh. H khng cn thc n, nhng c tip tc cuc hnh trnh cho n khi qu kit sc, i kht, h khng cn th ct bc. Cui cng, h phi git a con n tht.

120

Thc th c so snh nh mt k t y ang b hai ngi bn ko vo l la. Cng th qu trnh t duy ca ta, du tt hay xu, cng ko ta vo ngn la lun hi. Vi cc cu chuyn ny, c Pht cho ta thy au kh gn vi kip con ngi, ta c gng tu sa thot ra khi vng lun hi sinh t. Chng ta phi hiu rng khng c ai l ch ca thn, ca th, tng, hnh, v thc. l iu kh nht trong gio l Pht gio. Kh hnh dung v kh chng nghim. Khng c Thin qun, iu s mi ch l mt s thc tp c tnh cch tr tu.

121

Chng 11: Mi iu Thin

B th, Gii hnh, vi Xut ly Tr tu, Tinh tn na l nm Nhn, Chn, Kin nh, T bi, V X b na l mi. -- (Li Pht dy, Buddhavamsa II, K 76) Mun tu Thin, hnh gi cn c ba c tnh: lng, c hnh v t tm. Nhng cuc sng tm linh cao p cn cn n nhng c hnh khc na v chng cng cn c vun trng. Nhng c hnh ny l Paramis (Parama) c ngha l ti thng (ba la mt), l bn tnh chn tht c sn trong chng ta. Nu khng, c khc no ta vun trng t mnh t hoang. V chng c sn trong ta, ta c th bt u t . Tuy nhin nu ta khng c mun thc hnh nhng iu thin ny, ta s khng c c tm mnh m v n nh, l iu ti cn lm ch nghip mnh. Chng ta lun phi da vo tnh cm v lng tt ca ngi khc, phi da vo mi trng chung quanh v s thoi mi ca thn. Chng no chng ta cn phi da vo mt hay tt c nhng th k trn, l ta cn phi n l chng. M phi sng kip n l th chng th v g. Phi lun sng trong s s hi. D nhin, ai cng c nhng ni s hi, nhng phi ty thuc vo ngi khc, hay hon cnh, th khng th c c s t do suy ngh hay hnh ng. Nhng th t do s gip chng ta c gii thot. Ni nh th khng c ngha l chng ta mun lm g cng c. T do t tng c ngha l ta c nhng suy ngh c lp, c bit v c th t quyt nh hnh ng ca mnh.

1. B Th
iu thin u tin ta cn bt u l b th, cha kha m mi cnh ca. Khng c ngha l nhng c hnh khc km quan trng, nhng nu lng b th khng c vun trng, th con ng tin n mt i sng o c

122

kh th khai thng. Chng ta phi bt u cuc hnh trnh v l bc u tin, l c hnh u tin ta cn phi c. c Pht ni v ba loi b th: loi cho ngi n xin, loi cho bng hu v loi vng tc. Loi b th cho ngi n xin l khi ta b th nhng th ta khng cn n -- nhng th khi dn dp nh ca, ta cn vt i. B th nhng th ny, du c tt hn l khng b th, nhng khng c rng ri lm, v ta khng lm gim bt nhng tham mun v bm vu ca mnh. Loi b th th hai l khi ta chia s nhng g ta c vi ngi quanh ta. Ta b th c chng mc, b th phn ny v gi li phn khc. Loi b th vng tc l khi ta cho nhiu hn ta gi li. Rt him thy, c phi khng? Phn ng chng ta khng lm th. B th cn phi c ng lc chnh ng. Nu ta b th v mun nh i li mt th g -- li lc, li khen tng, lng bit n -- th s chng ch li g. iu ny nghe c v nghch l: B th khng phi c nhn tr li iu g . B th ch v ta mun b th. Nhng nu suy xt k, ta s thy s tht rt r rng. Nu ta b th ch v mun b th, ta chc chn s c hnh phc, vui v, tm an bnh v sung sng. Ngi ta c th b th v cm thy mnh d d. Hay v mun chia s vi ngi khc s sung tc, giu c ca mnh. Hoc b th v lng t bi i vi ngi khc. c Pht b th v lng t bi i vi chng sanh. B th khng ch bng ti vt. Khng phi ai cng c ca ci vt cht ban pht, du phn ln u c kh nng . Tht ra phn ng chng ta khng nh mnh c g na, cho n khi phi dn nh, lc ta mi thy mnh c qu nhiu. Chng ta c qu nhiu nhng dng trong nh n ni ta c th cho bt i m vn khng thy thiu thn. Nhng ca ci khng phi l th duy nht ta c th san s. Ta c th chia s thi gian, s quan tm, chm sc ca mnh cng nh chia s ti nng, kh nng ca mnh. l mt quan trng ca b th, v s b th ny c chnh ph cng nh cc c quan t thin thc hnh rng ri. Ch c mt iu l vi nhng hnh thc t thin ny, i khi ngi trc tip lm cc cng tc ny ch lm v ng lng ch khng v lng t bi tht s, nn cng vic lm ca h c tnh cch thng mi. Nhng nu ta b th kh nng, ti nng ca mnh m khng ngh g n vic c tr n th ta b th v lng t. c Pht b th Php vi lng thng xt chng sanh.

123

B th khng ch c i m cng c li. Ta cng b th v lng t bi, lng t bi trong ta cng tng trng. iu ny cng d hiu thi, nhng t ai ngh n. C ngi b th c ngi khc t t li vi mnh. Nhng nu ta b th tht s v lng tt pht ra t tri tim, th r rng ta phi c nhiu lng tt hn th ban pht cho ngi khc. Tuy nhin b th d di hnh thc no cng gip ta bt chp ng, v l l do ti sao b th c k u tin trong mi iu thin m ta cn vun trng, bo v. Khi c Pht cha thnh o, l nhng c tnh Ngi hon thin v c bao nhiu cu chuyn v cc c tnh ny ca c Pht trong quyn Jataka, chuyn t cc tin kip ca c Pht. Lng t bi ca bc B Tt cn i xa hn na, h cn b th c thn mnh. Hy sinh tnh mng mnh cho ai l cch b th cao c nht. Ngi tm thng nh chng ta kh m lm ni. Tuy nhin c nhiu mc b th, m mt s b th d nh n th no, cng s lm gim bt lng chp Ng ca ta. B th nhiu hn s lm gim nhiu hn na lng chp Ng, nu ng sau l nhng ng lc chnh ng. Lm gim Ng chp l mc ch chnh trn con ng thanh tnh ha, dn dn ta n kinh nghim ca s v ng. Ta khng th ch hy vng, cu nguyn hay tng tng mnh s c c kinh nghim , tr khi ta bt u lm g thay i s bm vu vo t Ng. Bng cch no? B th l mt s khi u tuyt vi.

2. Gii Hnh
K n l gii hnh, lin quan n vic gi gn nm gii. c hnh ny nhm lm gim bt v dn gip ta ch ng c lng tham v sn. Lm gim bt lng sn tham cng l mt cch lm gim Ng chp v sn tham ch c th pht sinh do c cc o tng v Ng. Tt c cc Php ca c Pht cng l nh th. i khi ta cm thy bi ri trc cc gio l ca c Pht v s gii thot tm linh. Nhng cc gio l ny ging nh nhng mnh ri ca mt bn hnh xp khng l. Khi ta c th t mt vi mnh vo ng v tr ca chng, th cc mnh cn li s c an bi thi. Tt c Php u nhm n vic trc tin lm gim lng chp Ng, ri dn dn n ch ph b hon ton ng chp, i n V ng.

124

Tun gi cc gii lut l mt phn ca bc nh tng th . Khi chng ta khng lm hi n cc sinh vt khc, th lng ta bt sn hn. Ta ch c th lm hi hay hy hoi nhng g ta khng thch. Khi ta khng ly nhng g khng phi ca mnh, th lng tham c gim xung. Ch khi c lng tham, ta mi ly ca ci ca ngi. Cng th i vi nhng sai phm trong tnh dc. c ng l do lng tham hay sn m ra. Cc th c hi nh ru, ma ty l do lng tham mun tha mn nhc dc m nhng th ny c th d dng mang n cho ta.

3. Xut Ly
Xut ly thng c ngh n nh mt c tnh ca ring qu tng ni, cc thy yoga hay nhng ngi sng n dt trong cc hang ni, nhng khng phi l mt suy ngh hon ton ng. Xut ly c ngha l bung x nhng o tng v t Ng. Nu trong khi ta Thin ta khng c gng phn no lm c nh th, th ta kh m t c Thin nh. Ci Ng ca ta thch c nung chiu, ch n lun. Khi b bt phi im lng, v khng c lm iu g th v, n phn ng li d di, v c thot ra khi tnh trng bng nhng vic lm nh tr chuyn, c sch, m mng hay bt c th g va lng n. Tr khi chng ta c th ph b nhng thi quen ny, vic ta Thin ca ta kh th thnh cng. Cng th, tt c cc thin tnh u gip cho s ta thin ca ta. Chng nng ct sng ca ta. Thin nh cn c mt ct sng vng mnh, khng phi ch do ngi thng, m cn phi c tm chnh nim. Mun bc trn con ng tm linh, ta cn phi bit xut ly. iu c ngha l bit bung b mi nim v ci ti, mi tham vng, c mun ca ci ti. Tt c nhng suy ngh ch cng c thm lng chp ng, a ta n ch sai lm. Nhng g ta ngh ta s hu - ci nh ca ti, bn gh ca ti, chng ca ti, v ca ti, con ci ca ti, thn quyn ca ti, xe ca ti, ngh nghip ca ti, vn phng ca ti, bn b ca ti - lm cho ci ti cm thy an ton hn v tt c hp thnh mt h thng bo v. To cho t Ng nhng o tng v mt s vng bn. Nhng khng c ngi no hay s hu no thng hng, vnh vin c, tt c u lun bin i. Nu tht s c s bn vng , th ci nh, ci xe cng to, cng c nhiu bn b con ci, nhiu v, nhiu chng, th con ngi cng cm thy thm an tm.

125

Thc t th cng c nhiu nhng th k trn, con ngi cng thm phin no, lo u. Th tng tng xem nu ai c mi ng chng hay b v thay v mt. Hy dp b ngay t tng ! ch l mt trong nhng t kin v nhng g c th mang n cho con ngi s an tm. Ta ch thch bao bc mnh vi nhng g to nn ci ti, ci ca ti. T duy ca ta khin ta tr nn nh th, du r rng ta khng th lm ch ai khc c. Con ngi c th ra i khng nh trc, c th chn lm ngi phi ngu, hay b ri nhau khng li t gi. Mi ngi t to ra nghip ca h. Vy m ta vn gi h l ca ti, v tht s tin rng h thuc v chng ta. Mt khi ta tin nh th, ta bm vu vo h sut i. H phi lc no cng l ca ti. l qu trnh t xc nh ci Ng vi gia nh ca chng ta, vi cng vic ca chng ta v vi tt c nhng s hu ca chng ta. Thay v vi ch mt ci ti, gi chng ta bnh trng, bao gm thm nhiu ngi khc na. Nh th chng ta tr nn to ln thm. Xut ly s xc nh ny l mt bc quan trng khi u: ch khi no ta c th t ng mt mnh, ta mi c th thc s tu tp theo con ng o. Khng c ngha l ta phi ui mi ngi ra khi nh. Nhng khi ta cn ty thuc vo kin, hnh ng ca ngi khc, th lm sao ta c th thc tp cho s t do, gii thot ca chnh mnh? Khng c s da dm ny, ci Ti s tr v kch thc bnh thng, ca ch ci ti, khng c g hn. Nh th du t Ng vn cha c ph b, nhng t nht n cng nm trong kh nng ch ng ca ta. Mt thn, mt tm, khng s hu, khng bm vu vo bao nhiu ngi, bao nhiu th khc. Ngay i vi mt thin s, nu vn mun t c iu g hay tr nn th ny, th n, th cng ch l mt cch cng c thm Ng chp. Thay v c mt trong gi pht hin ti, chnh nim trong tng giy pht, ta mun tr nn, l mt ci g thuc v tng lai. C th ni g v tng lai ch? Khng c g. Tng lai th hon ton trng khng. Nhng c mt, ngay trong hin ti, l iu ta c th lm c vi tt c chnh nim. Tr nn, tr thnh mt th g hn chnh chng ta - mt thin s t o, mt ng ch c danh vng, giu c, c mn m - s lm cho lng chp Ng ca ta thm nng. Tr nn, tr thnh khng ch li g, l nh th no th ch li hn. Lc ta s d i tr ng chp hn. Ta c th chnh nim v s c mt ch thc ca mnh. Nhng ta khng th chnh nim v ci ta s tr

126

thnh. N khng c thc. N ch l nhng gic m ban ngy. N ch l m c v hy vng. N l iu ta mun xut ly. Trong qu trnh xut ly, ta c th bung b s hu, s khng nh ca ci ti v cc vng tng. Nu trong i thng, ta khng bit bung x, th ta cng kh bung x hn trong Thin. Khi Thin nh, ta phi bung x t duy, c vng, mi phn on, lng mong mun, cu vng, cc dc lc. Ta phi bit bung b, nu ta mun hnh Thin, v th ta cn phi thc tp s x ly mi lc, mi ni. Khng c ngha l ta phi vt b mi s hu hay xa lnh gia nh. Ta ch phi vt b tm bm vu, s khng nh mnh qua nhng th . Xut ly c nhiu hnh thi. N c th l s t khc k nh dy sm hn thng l, x b khuynh hng mun c hng th. Xut ly cng c ngha khng phi lc no mun n th n, m phi ch n lc tht s i. Khi t gi cuc i, ta phi bung b mi th. Ta khng th mang theo ca ci hay ngi thn m ta coi l ca chng ta, cng nh khng th mang theo thn ca mnh. Tt hn ht l ta nn hiu v ci cht trc khi n n. l l do ti sao ngi ta thng vt v trc gi ra i. Mt s t ngi c th ra i mt cch bnh thn, nhng phn ng khng th, v h cha sn sng bung b tt c. Trc , h chng bao gi ngh n gi pht ny. Tt c nhng g ta bm vu vo l mt tr ngi, mt vt cn. Th d nh nu ti c m mi chic gi ny, khng chu b ra, th ti s gp tr ngi khi bc ra ca. Thc t, ta thng bm vu vo ngi khc v iu cn phi bung b. Khng c ngha l ta phi xua ui ngi khc. Nhng c ngha l ta phi on dit thi bm vu ca ta vi ngi khc, mi chnh l tr ngi ln nht. Nu ta khng sa i theo hng , vic hnh Thin ca ta cng b tr ngi thi, v ta cng s bm vu vo t tng, hy vng, c mun ca ta. Chng ta c th vn trong cn nh ca mnh, vn mc qun o , vn khng c g thay i v hnh dng b ngoi, nhng bn trong ta xut ly c nhng dnh mc ca mnh. Khng c ngha l ta khng cn thng yu gia nh ca mnh na. Ngc li, tnh thng m khng c s bm vu, s hu l loi tnh thng khng c lng s hi, hon ton thun khit. Trong khi tnh thng vi lng bm vu, s hu l mt cc hnh. N bao gm nhng ln sng tnh cm v thng to nn nhng hng ro km gai

127

v hnh. Tnh yu tht s l tnh yu khng c s s hu, c cho m khng mong i mt s tr li. N cho ta cm gic c ngi ng cn k nhng khng da vo ta.

4. Tr Tu
Mun i ng hng trong cuc i ta cn c nghip thin k tip l tr tu. B sung cho tr tu l c tin. c tin v tr tu l hai c tnh khng th tch ri. c Pht so snh c tin nh mt ngi khng l m vi mt g nh b, tn tt vi i mt cc sng l Tr tu. c tin ni vi Tr tu rng: Ti rt mnh, nhng ti khng thy ng i ti. Cn anh yu ui, nhng mt anh th tinh. Hy n ngi ln vai ti. Hai chng ta hp li th ni no m ta khng n c. Lng tin m qung c th di non, nhng n s khng bit di ngn ni no. Tr tu khng th thiu ch ng cho lng tin. Tr tu c i mt ni tm tht sng sut. Tr tu l mt c tnh kh c bit, v ta khng th t c tr tu nu khng c tm thanh tnh. Tr tu pht trin qua ba giai on. u tin l s hc hi s mang n kin thc. Ta c th c c kin thc qua nh trng, sch v, v qua li ni ca cc bc uyn thm. Sau ta phi suy gm v nhng iu hc hi c chng tr thnh mt phn ca ni tm ta. Nh khi thc phm vo c th ta, nhng g c th khng s dng s b thi ra ngoi. Nhng th khc s c a vo mu, to ra nng lc. Cng th vi kin thc. Ta c th tiu ha kin thc, thi b nhng g ta khng cn n v a nhng ci b ch vo mu. Chng s dn dn chuyn i to nn tr tu, cng nh n c tiu ha dn chuyn i thnh nhin liu gip c th sinh tn. y l s chuyn i ni tm v khng i hi ta phi nghin ngm, tiu ha hng tn kin thc. N khng i hi s lng, m cn cht lng, cng nh n vo c th ca ta vy. Suy gm, hp th nhng iu ta hc hi c trc khi tiu ha chng. iu ny i hi phi c tm hnh, l mt phn quan trng trong s trng thnh, cng nh n vt cht ng cht lng l yu t quan trng cho c th tng trng. Nu khng c s hot ng ca ni tm i vi nhng iu Pht dy, th nhng iu vn l li ca Pht, ca Tng.

128

Chng s khng bao gi l ca ta, du ta c lp i, lp li bit bao nhiu ln. Tr khi ta nghin ngm, hp th, tiu ha c nhng iu ta hc hi, ta mi c th chuyn i chng thnh tr tu ni tm. Cng c nhiu tr tu, ta cng d c mt i sng bnh an khng c nhiu bin ng ln xung. Thiu tr tu, ta s thy lng tng, kh x trc nhiu hon cnh. i khi phi mt thi gian sau ta mi thot ra khi. Nu c tr tu ta khng phi lm vo cnh kh x ri. Hn na, nu bn cnh tr tu cn c thm lng tin th n cng thm sc mnh. Lng tin rng ln y sc mnh, khng c g c th lay chuyn c. Cng thm i mt sng ca tr tu, chng s a ta n ch cui cng. Ch c tr tu, khng c lng tin, i khi a ta n ci nhn hai chiu. i vi vn g, thc mc g ta cng nhn theo hai chiu. N khng c s gn b bn trong nh i vi lng tin. Lng tin khng cn da vo mt th g bn ngoi. Lng tin m da vo yu t bn ngoi no , th lng tin khng bn vng, v n cn yu t hin hu nh mt chng minh, khng th nghi ng g. Khng ai c quyn c nghi ng v nhng g h tin vo. Lng tin hu hiu nht l lng tin vo chnh kh nng thnh cng ca mnh. Thm na, lng tin c th pht sinh khi ta chn c con ng i ng. l nim tin khng th lay chuyn vo Php, cng vi con mt sng ca tr tu.

5. Tinh Tn
K tip l nng lc hay tinh tn, m ta c th so snh vi nhin liu cho my chy. Chng ta phi t ch ra nhin liu cho mnh. cng l mt trong by yu t ca Gic Ng, nn ta c th thy s quan trng ca n nh th no. Nng lc c th c s dng di nhiu hnh thc. Ngi ta c th b ra rt nhiu nng lc tr thnh mt nh t ph hay xy mt ngi nh hay li dng lng tt ca ai. Tt c nhng vic ta lm u cn c nng lc. Nng lc c th khin ta lng xng. Chy t vic ny qua vic n, ngh th ny, th kia. N c th mang ta t ni ny ca th gii n ni khc, c tm cho c ci g c th lm tha mn n. Nu khng s dng nng lc ng ch, n s mang n nhng hu qu tiu cc. Chnh t n khng ton din.

129

N ch l nhin liu, cn bn phn ca ta l tm cho n mt chic xe ng loi. c Pht ni v nm yu t tm linh v so snh chng vi mt on nga ko mt toa xe vi mt con nga u n v hai cp theo sau. Con nga dn u l chnh nim v n c th i nhanh theo sc ca n. N khng cn phi cn xng, ch i ai. Chnh nim l u n, l iu quan trng nht. Khng c n, toa xe khng th i ti. Nhng hai cp nga cn li phi cn xng nhau. Cp th nht l nng lc phi cn xng vi ch tm. S ch tm gip ta n nh. Nhng nu ch c ch tm m khng c nng lc, s khin ta hn trm. Lm ta tr nn tr , khng xc cm. Loi ch tm ny khng ch li g. N cn c nng lc gi thng bng. Nhng c nng lc m khng c ch tm th cng v ch v n c th khin ta qu lng xng n ni, lc no ta cng phi lm ci g . Nng lc phi c nh hng. Khng li ch g nu ch nhin liu vo xe, n my nhng khng bit phi i n u. Lm th ch lng ph nhin liu thi phi khng? Trn th gii vic khng hong nng lng c lin tc xy ra, v th tht ng xu h, nu ta gp tay vo vic lm lng ph nhin liu, c phi khng? Chng ta cn phi bit r chic xe ca ta cn i v hng no. N cn c mt hng i duy nht thi. Thng tin n s ln mnh t c s tnh thc cao hn, thm su hn. Khi ta ln ln ci nhn ca ta bao qut hn. Khi t c s trng thnh v tr tu v tm linh, ta c th nhn mi th nh mt ngi ng trn cao nhn xung, nhng g xy ra di ng khng nh hng n ta. Du c lt li, hn hn, ng t trn qu t ca ta, hay c a bay trn khng trung, s tnh thc ca ta cng khng h b nh hng. C ci nhn ca con chim trn tng khng, ta c th nhn mi vt mt cch tng qut ch khng phi c th. Trong khi nu ta pha di, tt c nhng g ta c th thy c l cn phng ny. Cng th i vi ci nhn bn trong. Ci nhn hn hp ch c th thy c ci g ngay trc mt n: ci au ca thn, s s hi, lo lng cho tng lai, tic thng cho qu kh, yu, ght ngi quanh ta. Ta ch c th thy nhng th nh th v ci nhn khng c pht trin. Nhng khi ci nhn thay i, ta c th thy l au kh bao trm mi th, ta khng cn phi lo u, s hi na v ta bit rng tng lai v qu kh l mt. Ch c giy pht hin ti.

130

Nng lc cn phi nhm n mt hng, chm chm vo mt vic mi mong c kt qu. Chng ta phi hao ht mt phn ln nng lc tinh thn trong Thin nh: nng lc duy nht trong v tr ny. Tt c mi vt cht ch l kt qu ca nng lc tinh thn. Khi ta tu Thin mt thi gian, s tiu tn nng lc khng cn lm ta mt mi. Tri li l khc. Ta cm thy nh hp th c ngun nng lc mi qua Thin nh. lm ch cc bn nng, i hi phi c nng lc. Sng theo bn nng l cuc sng ca loi th. Con ngi hn loi th v c kh nng t duy, vy m ta vn bt gp khng t nhng phn ng c tnh cch bn nng bn thn v ngi. V bn tnh ca con ngi l phn ng theo bn nng, ta cn phi c nhiu nng lc ch ng chng. Nhng g c v t nhin i vi ta - n vi ta mt cch d dng - l nhng ci ta cn ch ng. Ch sng bung tri theo bn nng s em li au kh cho ta. Chuyn i t mt ngi tm thng thnh mt ngi cao qu (ariya) l nhng bc n vi s gii thot. Cn phi c nhiu nng lc ch ng cch sng theo bn nng v phn ng mt cch tm thng trn tc. Tt c nhng g ta lm u cn c nng lc. S quyt tm l bc khi u, nhng nng lc gip ta tin bc. V ta ch c th tin bc khng chn ch nu ta bit r hng i ca mnh. Ngi c th lm c nh th l nhng ngi c th t c nhiu th hn ngi khc v lun c ngi khc ngng m. Khng c g to tt c. H ch l nhng ngi gii iu khin nng lc ca mnh.

6. Kin Nhn
K tip l kin nhn. Nu trong cuc sng hng ngy, ta khng c lng kin nhn, ta s lun u lo, kh th an tm. Ta s c lm nhng vic v ch vi hy vng thc y cng vic ca ta mau chng c kt qu. S thiu kin nhn chng t ta c tm chp Ng v ta mun mi vic xy ra theo nh ta d tnh. Hn na ta li mun chng xy ra vo khong thi gian ta mong mi. Ta ch ngh n nhng suy ngh, d nh ca mnh. Ta qun l cn c nhiu yu t khc, nhiu nhn duyn lin h khc. Qun rng ta ch l mt trong hng t ngi trn qu t ny, v qu t ny ch l mt chm nh trong tinh cu, v cn c hng ha sa s cc tinh cu khc na. V t li ca mnh, ta qun i nhng iu y. Ta ch mun mi vic xy ra theo

131

mnh ngay lp tc. Khi mi vic khng xy ra theo s suy ngh, xp t ca mnh, ngi thiu kin nhn thng tr nn gin d. l mt vng trn oi om ca s thiu kin nhn v sn hn. Lng kin nhn c mt gi tr ni tm. Ta nhn thc c rng ta c th d tnh nhng kt qu khng th chc chn c. i khi li l mt vic tt hay do nghip qu ca ta. Ta cn phi bit chp nhn nhng tr ngi ny. Nu ta khng th chp nhn nhng g xy ra trong cuc i mnh, th ta cng thm au kh. Ai cng tng kinh qua au kh, nhng khi ta khng bit chp nhn, th s chng c, phn khng cng lm kh au tng ln gp bi. Nh khi ta m tay vo mt vt cng, tay ta s b au. Nhng nu ta ta tay nh nhng vo cnh ca hay bc tng ta s khng thy au. Phn khng hay mong mun u l ngun gc ca kh au. Ngi kin nhn c ci nhn tng th hn, h c th nhn thy s vt thay i, chuyn ng v tri theo dng chy. C nhng s vic ngy hm nay ta thy kh chp nhn, th ngy mai, hay thng sau, nm sau, ta thy chng cng bnh thng. C nhng vic nm ngoi ta thy qu cp thit, khng th thiu trong cuc sng, th hm nay chng khng c ngha g na vi ta. Suy ngh nh th gip ta thn nhin trc bt c vic g c th xy ra. Nu s vic xy ra khng nh ta d tnh, ta cng c th nhn chng nh mt phn ca dng i ln xung. Nhng c tnh ny ch c th vun trng trn mnh t mu m ca ni tm. Ni tm n no bn di s m trng ca tr tu v nng lc cn thit i ng hng, trong khi kin nhn v xut ly cn c i tr vi ng mn, v tt c u v thng, kh v v ng. Ni tm trong ngn ng Pht gio c ngha l s suy gm thm su v ba c tnh trn: v thng, kh v v ng. Chng khng ngng xy ra. Ch c s ch tm ca ta i vi chng l c th ngng li. Ta thng tm cch trn trnh chng. Ta khng thch v thng, kh v v ng, nn ta phn khng li chng. Ta t chi s hin hu ca chng, v lun ngh ra mi cch trn trnh chng. Nhng cch trn chy hu hiu nht l chp nhn, thu hiu v thm nhp chng vo i sng ca ta, cch gii thot duy nht, vnh cu. Tt c nhng cch khc u ch l s trn chy tm thi, khng i n u, ngoi vic dn ta tr li im bt u.

132

Trc ht ta cn phi c kin nhn vi chnh mnh. Nu khng, ta khng th c kin nhn vi ai c. Nu khng c kin nhn vi chnh mnh, tc l ta khng bit t qu trng mnh. Ta phng i v kh nng ca mnh, s quan trng ca mnh, ri khi s vic khng xy ra nh ta d tng th ta tc gin. Th d nh ta ngh l ta phi Gic Ng lu ri, hay ta c th ta thin trong hai ting ng h khng nhc nhch, hay c th Thin n khng cn ng ngh. th phi. S mong mi ta cng em p dng cho mi ngi khc, v ta tr nn thiu kin nhn vi s thiu st ca h. Tuy nhin cng khng nn ng ha tnh kin nhn vi s d di. Mt ngi rt kin nhn c c tnh ng yu ca s chu ng. Nhng nu khng c tr tu v ngh lc ni tm, lng kin nhn d dng xung cp tr thnh s d di, bung xui khi ngh rng c lm g cng v ch, l mt iu khng ng s tht. Sao cho rng v ch, khi ta kho lo, c hnh. Vn l ta cn phi c tr tu bin kin nhn thnh mt c tnh. Du bit chp nhn thc t cuc i khng nh ta d tnh, ta vn phi c quyt tm v nng lc chuyn hng v nhng iu tt p hn. Trong khi mt k bung xui c th nhn y phc ca mnh v ni: D ri. Nhng ta c th lm c g ch? Tt c y phc ri cng s b d. l mt th d cc oan. Ging nh mt ngi nhn quanh phng ri ni: Phng d qu. M phng no ri cng d". Hay c ngi quan st nh mnh ri ni: Nc sn bc mu ri. M c sn li ri cng bc mu. l thi mi vic xy ra m khng c quyt tm hay nng lc cn thit chuyn i mi vic cho tt hn, hnh thc hay ni tm. Nu ta t xt thy c im yu km ri ta ni: Oi, cn lm g c na? Ai khng tham lam, sn hn v ri mi vic bung xui. Nh th cha tt. Mt khc, nu ta nhn thy tnh tham sn trong con ngi mnh, ta tr nn thiu kin nhn, iu ny cng chng ch li chi. Tt c mi th u cn thi gian. T v thy ta lp i lp li nhng tnh xu ny. Ta cn phi c thi gian thay i. Kin nhn rt cn thit, nhng bung xui th khng.

7. Chn Tht
Tip theo l chn tht, v c tnh ny c nhiu kha cnh. u tin v tin quyt l ta phi ni s tht. l gii lut th t - khng ni di. Nhng cn hn th na. Ta cn phi t khm ph mnh vi s chn tht rt ro

133

ni tm. l mt vic kh thc hin. Ta cn c tr tu nhn bit li mnh, khng phi ca ngi. Tm li ca ngi khng kh. Li ca ngi kh hin nhin. Nhng tm ra li ca mnh, l iu kh lm, ta cn s tht thm su v mt ni tm chn tht. iu ging nh t m x bn trong, t cht vn mnh. Khi cu hi u tin c tr li, ta li phi t cu hi v cu tr li , Ti sao ti li hnh ng nh th? Ti sao ti li c nhng cm th ? Ti sao ti phn ng nh th? Cui cng cc cu tr li u a v mt ci ng, nu ta t phn tch mnh y . Cc phn ng d di nh i, ch l ci ti, ti khng th lm g khc hn, hay l nghip ca ti ri, khng ch li g. C hai thi u v hiu qu, v nu ta tht s t phn tch mnh rt ro, v nhn ra l do ng m ra, th ta phi tm cch tho g s bm vu vo ci ng. Rt kh nhn ta nh ngi khc nhn ta. Ta phi t mt tm gng trc mt, khng phi soi hnh dng b ngoi, m l theo di s hnh thnh ca tm sinh l ca ta. Tm gng gi l chnh nim. i khi cch ngi khc i x vi ta cng to nn mt tm gng, nhng khng hn l mt tm gng trung thc v c ci ti ca h nm trong . Do , cng vic chnh ca ta l phi t cht vn mnh thi. S thc c nhiu mt khc. Bit c s tht tc l bit c bn s tht cao qu (t diu ) v l Php chn tht. Nhn bit c bn s tht cao qu c ngha l ta quan st chng bng ci nhn ni tm: s tht v kh, s tht v ngun gc ca kh (tp ) l tham sn; s tht v chm dt kh au (dit ), ngha l s gii thot; v s tht v phng tin chm dt kh au (o ), l bt chnh o. Tm li s tht ch c ngha nh th. Tt c cc chn l cui cng phi dn ta n s t do, gii thot. Ngi ta c th i tm chn l bng nhiu cch khc nhau, qua nhiu l thuyt hc. C nhiu l thuyt ng kinh s v n dy ngi ta n p tng lp ngi ny v tn vinh tng lp khc. Nhm khc li ni v s n p v ch ngha ti thng. Tt c l do tm con ngi to ra. Tm u m s t l thuyt ca mnh da trn o tng v ng chp, do chng khng th no em li s tha mn hon ton.

134

i tm chn l l mt iu nn lm, ngi tr nn eo ui theo chn l v ngi gi khng nn ngng ngh. ng bun thay, s tm kim chn l c b gin on. Con ngi b rng buc vo qu nhiu bn phn hng ngy v mc ch sinh tn, n ni s tm kim chn l c v vt qu kh nng ca h. H khng cn nng lc hay ch. Tht ng tic khi ngi tr khng c tr tu khm ph ra s tht ng sau mi vic, cn ngi gi th khng cn nng lc. Nh Bernard Shaw ni: "Tui tr b lng ph bi nhng ngi tr tui". Ta khng nn bao gi b cuc trong vic tm kim chn l, d ch mt pht. Nu ta tip tc kim tm, th chng lu sau ta s khm ph ra rng chn l khng th l mt sn phm ca loi ngi. Chn l phi c tnh cch ton cu. Phi c p dng cho tt c mi ngi, khng phi cho mt loi ngi no, mt tng lp x hi no, mt gii tnh no hay mt quc gia, tn gio no. Chn l phi dn n s gii thot kh au cho con ngi tuyt i, mi mi - khng ch tm thi, cho mt nhm ngi no thi. Chn l phi l s tht tuyt i, ch khng phi tng i. Chn l tuyt i nm trn nhng kh au v kim tm ca con ngi. N nm trong nhng cuc kim tm ca tm linh v chn l ch c th tm c trn cc con ng tm linh. Chng ta sng trong mt th gii tng i, hai chiu. N c ngy mai v hm qua, tt xu, anh v ti, h v chng ta, ti mun v ti khng mun, tim n trong . Trong c c tnh ca ti v c nhn ca ti m ti mun khng nh v ti mun bnh trng. iu ch c tnh cch tng i v khng phi l chn l tuyt i c th lm tha mn mi ngi. Ai phi chu thit thi trong th gii . Chn l tuyt i b qua tt c nhng th . Hiu c rng khng c c tnh v c nhn, ta s nhn ra rng nhng g c coi l ti, ca ti l mt sai lm v nhng g l anh, ca anh cng l mt hiu lm ng tic. Khng c tha nhn ta lo ngi, s hi. Tt c ch l mt dng chy v th cht ch l lp v bn ngoi. Chn l tuyt i khng hn ch cho mt tn gio no. N c tnh cch ton cu v c th kinh nghim qua s thc hnh ca con ng bt chnh o. S hon thin cc c tnh ny to nn sc mnh bn trong ta, v ph v s tht tng i, tm ra chn l tuyt i, ta cn phi c rt nhiu sc mnh.

135

8. Quyt Tm
Ht ging lnh chng ta cn m trng k tip l s quyt tm. Khng c quyt tm ta chng th thnh tu c g. Ngay c vic mi sng thc dy cng cn c quyt tm. Tuy nhin c vic i hi nhiu quyt tm hn cc vic khc, th d nh l ngi Thin. Lc bt u, i vi a s, ngi Thin khng c g hng th, li kh chu na. Khng hp dn v cng khng mang li kt qu tc thi Chng ta quen sng trong mt th gii ca kt qu tc thi. Nhn mt ci nt, tc th cc s tin mua sm c tng cng ngay. Nhn mt ci nt khc, my qut chy, to ra khng kh mt m. Nhn mt nt na, n c bt ti, sng. Tt c u ngay lp tc. X hi chng ta, hn bao gi ht, i hi cc kt qu ngay tc thi. l l do ti sao cc vin thuc gim au c ngi ta a thch hn cc loi thuc ng y thng cn thi gian lu hn mi c cng hiu. Thin nh tuy chm nhng l mt loi thuc m bo. Mun tu Thin, ta cn phi c quyt tm, mt c tnh kin cng. Tm yu ui khng th c quyt tm. Nhng tm mnh m, nh tnh th tri li. Mi khi ngi xung ta Thin, ta cn phi quyt tm ngi mt ch, khng nhc nhch, gi tm yn mt ch, ch tm vo vic ta ang lm. Trong i sng hng ngy, ta cng cn c quyt tm. Nu ta ch ngi ch c hi, th c hi kh xy n cho ta. Ta cn phi lm mt ci g . Phi c quyt tm bn mi n Thin vin hc Thin, v nh th thoi mi hn ri. Tt c chng ta u c nhng nghip thin trong ta. Ai cng bit iu tt xu. Nu khng, th gii ny cng hn lon hn th na. Tt c chng ta u c tnh quyt tm, nhng ta khng c tr tu thm su bit rng nhng c tnh ny l nhng ngi bn tt ca mnh. Ta phi c gng gn gi chng, p , pht trin chng ln mnh trong ta. Chng l nhng nguyn liu cn thit cho mt i sng hnh phc, bnh an v khng th thiu trong s pht trin tm linh. l tt c nhng g cuc i c th mang n cho ta: s pht trin tm linh. Ngoi ra, ch c nhng dc lc gi tm nguy him v chng li ko ta vo s bung xui. Khi ta hiu r rng nh th, th quyt tm s pht

136

khi ta em vic pht trin tm linh lm yu ch trong cuc sng. lm c iu khng cn phi vo tu vin hay n nu chn hang su. Ta c th tin b hay tt hu bt c ni no. Tt c nhng g xy ra cho ta u c th c coi nh gip ta tu hc, du l mt cn bnh, cht chc, s c tm ca ngi, mt ti sn, thn th kh, hay mt tnh yu, danh vng. S bm vu vo ngi khc, lo lng cho h cng cho ta mt bi hc. Khng nn coi thng g c, m hy s dng mi th tu hc, pht trin. Quyt tm s pht sinh khi ta nhn thc rng cuc i ny khng c g gi tr cho ta, tr s pht trin tm linh v gii thot cui cng. Khng cn phi thay i cch sng ca mnh, nhng cn phi thay i thi , hnh ng, nhn thc v nhng g xy ra quanh ta v trong ta. S quyt tm mang n cho ta hnh phc v trong quyt tm c nim vui c i trn con ng o. Nh th quyt tm t np nng lng cho mnh. Quyt tm bnh thng n ri i, cn phi c nhiu tranh u lm sng li mt quyt tm. Nhng khi s quyt tm l quyt tm i trn con ng tm linh, n khng cn phi c tip tc hi sc. N trng tn v n mang li nim vui cho ngi c quyt tm.

9-10. Tm T & Tm X
Hai c tnh cui cng: t bi v h x, bn c nghe ni n nhiu. c nhc n nhng chng trc. X l tnh cm ng c trn trng nht. N gip ta on dit o tng v Ng. Nu ta khng thc bit rng chnh Ng chp to ra nhng au kh trong cuc i, th ta khng th thc s pht tm x. Ta c th nn s bc bi, lng xng, nhng ta khng th c tm an bnh. Cn bn ca x l tr tu v ni tm. Mi nghip thin ny cn c pht trin i ny qua i khc, lin tc cho n khi chng sc mnh a ta n con ng cao qu, con ng gip ta c ci nhn ni tm v T Diu trng tm ca bnh xe Pht php.

137

Chng 12: T Diu v Bt Chnh o

Khi c Pht ri b gia nh i tm s gii thot cho chng sanh khi nhng kh au, Ngi tm n tu hc vi hai v Thin s ni ting. Ngi Alara Kalama, v thy u tin, dy c Pht v T Thin, cc tng thin trong sc gii. c Pht l ngi hc tr rt thng minh, Ngi hc rt nhanh. Chng lu sau, v thy nh Ngi li dy v s hiu bit ca Ngi ngang bng vi thy. Nhng c Pht, lc hy cn l Thi t Siddhartha Gotama (S-t-a C-m), t chi v ni rng Ngi cha t c mc ch ca mnh, v t gi v thy ny n vi v thy th hai, ngi Uddaka Ramaputta. Ngi thy th hai dy c Pht v bn tng thin v sc, l cc tng Thin vi t hn, kh t c hn cc tng Thin trc . Ln na, c Pht li chng t mnh l mt ngi hc tr xut sc, v v thy ca Ngi li yu cu Ngi hy li hng dn cc t khc. Ln na, Thi t li t chi v Ngi nhn thy rng d Ngi t c tng Thin cao nht, nhng khi x nh, Ngi vn thy kh au, phin no nh trc. Khng c g thay i nhiu. V thy Uddaka Ramaputta ni khng cn g na dy, Thi t bit rng Ngi phi t mnh i tm chn l. Ngi t gi nm ngi bn ng tu vi mnh. H khng mun theo Ngi, m chn la li, vi s an n, bo m ca mt ngi thy danh ting. Khi Thi t i n gc cy B mt vng ngy nay c tn l Bodhgaya (B o trng), bc n , Ngi c quyt tm ln. Ngi th nguyn s ngi khng nhc nhch, khng ng dy cho n khi tm c s gii thot, du cho tht xng ca Ngi c va ra. Th l Ngi ngi v dng cc kh nng Thin nh hc i su vo nh, t S Thin n Bt Thin v tr li t u. Trong lc ngi, Ma vng n cm d, nhng Ngi chin thng n. Khi tm hon ton thanh tnh, an nh, khng my may lay ng, Ngi t c s Gic Ng su xa nht. Khi x nh, Ngi nhn ra rng T Diu v Bt Chnh o l mt thc ti ni tm thng sut. Sau nhng vic , Ngi nhn ra mnh chng c, tr thnh c Pht, bc i Gic Ng.

138

c Pht sau trong nim hn hoan ca s gii thot, cm nhn n cy B ch che cho Ngi. c Pht mt thng, ri theo li khn cu ca Phm Thin (Brahma Sahampati), c Pht quyt nh i truyn b gio l ca mnh. Lc u ngh rng gio l ca Ngi qu cao siu, qu kh hiu, s rng khi truyn t li cho chng sanh, Ngi s tht vng v s khng thng sut ca h. Nhng cui cng c Pht xui lng, v ng dy v li ch ca ngi v tri. Trc ht c Pht ngh n nhng v thy ca mnh. Nhng khi dng nhn thng tm kim h, c Pht khm ph ra h qua i. Sau c Pht quyt nh dy cho nm ngi bn o c ca mnh. c Pht tm ra h ang gn Benares. c Pht quyt nh i n gp h. c Pht i b sut c chng ng. Trong bn mi lm nm truyn gio, Ngi i nh th n khp mi ni. c Pht chng bao gi dng xe, v trong nhng ngy y xe u do sc vt ko, v c Pht khng bao gi mun phi lm kh con vt no. Do , mt trong nhng gii lut cho tng ni l khng c dng xe do sc vt ko. Ngy nay chng ta may mn hn, c nhng loi xe khc. c Pht lc no cng i b. Hng ngy, c Pht u thuyt ging. Nh th ngy nay ta c th tha hng c gia ti s ca Ngi. Trong cc kinh in c hn 17.500 bi ging. Khi c Pht i n gn Benares, nm nh s o hnh trng thy c Pht ang i n gn. H ni vi nhau, "Nhn ka, ng Gotama ang i n. ng y t b cuc sng o hnh. ng y khng cn l mt tu s na. Trng ng y khe mnh, sch s qu. Chng ta nht quyt khng cho hi khi ng y n gn". Nhng khi c Pht n gn hn, h khng thc hin c d nh v dng v oai nghi v khun mt rng ngi ca Pht. H cho hi c Pht rt l php. Lc c Pht bo vi h rng, "Ta thnh Pht v ta s truyn dy cho cc ngi gio l ca ta". Ngc nhin, h hi: "Nhng lm sao chng ti bit l s tht? Lm cch no chng minh?" c Pht ni: "Cc ngi bit ta hn su nm. C bao gi ta di gt cc ngi iu g khng?" H ni: "Khng". Ri c Pht ni "Hy nghe mt thi php ca ta". Cc v o s bng lng. Ni cch khc l h ng cho c Pht mt c hi. H sa

139

son ch ngi cho c Pht trong vn nai Isipatanna, ngoi Benares v vi c Pht mt tun. Mi ngy h thay nhau i kht thc. Lc c Pht bt u thuyt ging bi kinh u tin sau khi Gic Ng Kinh Chuyn Php Lun. c Pht bt u chuyn bnh xe Php vi bi ging u tin v may mn lm sao, cho ti ngy nay bnh xe Php vn cn lun chuyn. Cng c nhiu thi mt Php xy ra, lc tht l kh khn. Th d c nhng lc Sri Lanka ngi ta khng thy bng dng mt nh tu. Pht Php thng b e da, chng i v n i ngc li vi bn nng con ngi. Ngc vi dng chy, ngc triu lu. Khi c Pht kt thc bi Php, mt trong nm v o s chng c. c Pht ni: "Anna Kondanno thy, Anna Kondanno bit". Thy v bit. Bit thi cha . Thy l ci thy ca ni tm, bn tnh ca tm, lm thay i hon ton ci nhn v quan im ca con ngi. Anna Kondanno (A-nh Kiu-Trn-Nh) l v A-la-hn u tin v cng l v tu s Pht gio u tin. c Pht cng c gi l mt v A-la-hn: "Namo tassa bhagavato arahato samma sambuddhassa". Ngi l A-la-hn m cng l Pht. iu khc bit l c Pht t tm ra T Thnh v Bt chnh o, khng c thy dn dt, trong khi mt v A-la-hn gic ng nh nng theo c Pht. Khi Pht Php khng cn hin hu, sau nhiu a tng k kip mt c Pht khc s xut hin, tm ra c ng nhng gio l v T diu v Bt chnh o. c Pht l ngi c kh nng thuyt Php. l mt kh nng him c. C cc c Pht c gi l Paccekabuddha (c Gic Pht, Bch Chi Pht, Duyn Gic Pht). H t Gic Ng nhng h khng c ti ging Php. Khi chng ta c tng kinh php, ta thng ng ngng trc vic c Pht nhiu ln lp li cng nhng t ng. Du trong ting Pali ta nghe du dng, nhng c lp i, lp li nhiu ln, ta khng khi t hi ti sao. Nhng khng c g ng ngc nhin c. Khi ni, ai cng thng lp i, lp li. Hn na, c Pht nhn ra rng rt kh suy ngh su xa v mt s tht thm su bng thnh gic, v l c Pht nhn mnh bng cch lp i, lp li.

T Diu
T Diu bt u bng s tht ca kh au. Nm ngi bn m c Pht ging bi Php u tin l nm o s tu kh hnh trong su nm. c

140

Pht cng lm nh th, nhng sau c Pht nhn thy rng s hnh xc khng em li Gic Ng. Tri li, cch sng bung tri hng lc nh c Pht tng sng khi cn l Thi t trong cung in, cng khng mang li hnh phc. c Pht nhn ra rng ch c con ng duy nht - con ng Trung o. Khng c s cc oan no l tt c. Cc v o s ny tu p xc. H hiu v nhng au kh ca thn. c Pht khng cn phi nhn mnh v iu . H c th hiu d dng. Nhng i vi chng ta khng d. Du khi ngi Thin ta c kinh nghim v nhng au n, kh chu thn, nhng sau khi x Thin, v nh, au n cng khng cn na. Nh th ch l nhng au n tm thi, ta c th chu ng c. iu chng ta c th khng bit l thn khng ch c nhng au n, m chnh thn l mt ci kh. Ni mt cch khc l c thn l c kh. Phi lo cho thn l kh. y khng ch ni v ci kh khi ta phi hng chu mt tai ha no . Tai ha l mt chuyn, s tht kh au l mt chuyn khc na. c Pht ni: Sanh kh, T kh, Hoi dit kh, Khng c ci mnh mun th kh. y l nhng ni kh ln ca tt c chng sanh, cn bao nhiu ci kh na bn cnh sinh, gi, bnh, cht. R rng l lc vui v an n, ta khng bit n ci kh trong ta. Ta c th thng hi ai , vui mng v mnh khng trong cng cnh kh, qun rng ci kh lun c mt trong ta. Ngay chnh trong lc vui, ta cng kh v khng th ko di nim vui. Dc lc bin mt khi ta mun duy tr n mi. Mi khi ta mun bm vu vo chng, chng li qua i, v ta li phi b cng i tm. Ngay chnh thn ta cng khng th duy tr c s sng nu nh n khng lun c bi dng, tm ra, vn ng v cha tr. loi cha tr: knh, rng, my tr thnh, thuc b, thuc ho, du gi, v.v... Bao nhiu tin phi ra gi thn th tip tc hot ng, ch cha ni n vic lm cho n tt hn. Ta khng th lm cho n tr ra, du c bao nhiu ngi c gng lm vic . Bao cng sc, nng lc, tin ti ra ch gi cho thn th hot ng. Nu khng thn th s hoi dit. Ta s khng th s dng c n na. Vic n khng nghe li ta van cu c tr mi, c sc khe, p , sng lu, m ch lm tri ngc, cng c th coi l mt ci kh. Ci kh nht ca thn l n lun i hi n kia, m i khi ta phi b ht c i ch mong tha mn n. Tt c nhng tin ca ngi ta to ra, bao nhiu

141

cng sc ngi ta phi tn hao, l ch gi cho thn c an ton sung sng. Ta phi lm vic cc nhc c n, c nh ca, qun o, thuc men. Nu khng c thn ta u phi vt v nh th. Vy m nhiu ngi cn b ra bao nhiu th gi, tin bc lm cho thn thoi mi, sung sng hn th na. c l l ni kh nht - phi hoang ph cuc i cho nhng mc tiu nh th. Nhng khng ch c thn l kh. Tm cng th. Tm u c nghe theo ta. N ch lm theo n, thay v yn theo ta. N lun ngh v nhng iu lm ta thm au kh. Nu khng gi l au kh, th g mi l au kh? N cn u m na. V cng l mt ci kh. Tm nhy t vic ny qua vic khc. Chnh qu trnh t duy cng l mt ci kh, ngay c nhng t tng khn ngoan, kho lo cng c mm bt tnh trong . Khi cn phi suy t v bt c iu g th khng th thc s c an tnh. C thn v tm u l kh. c Pht ni ch c mt l do, mt nguyn nhn chnh khin ta au kh l i dc, lng ham mun. C ba loi i dc chnh m nhng ham mun khc u t m ra. l ham sng, ham mun c tha mn dc lc v ham mun b thn ny. V ba iu ham mun , ta trm lun trong kh au bi chng ngoi tm tay ta. Kh th t c, kh th lm ta tho mn. Chng ta trong mt cuc chin khng c hy vng thng, v l ci kh. Ta chin u c trng tn, nhng khng c ai cn hin hu khi cuc sng ca ngi y chm dt. Mun c c dc lc, ta cng phi tranh u vt v khng km, nhng iu cng v vng v dc lc th gian ch tm thi, chng qua. Chng khng th ko di. iu ham mun th ba, mun b thn ny, l ci i nghch vi lng ham mun c sng. Lng ham mun ny pht sinh khi trong mt ta cuc i tr nn qu en ti. Nhng iu ny cng kh th thc hin v tr ng Gic Ng, khng ai c th hin hu m khng c thn. Hai s tht u tin trong T diu cho thy ta ang sng mt cuc i thiu ngha. Khng cn bit t tng ta tt p th no, chng u s b hoi dit. Nu ta thy r rng rng lng ham mun ca ta kh th c tha mn, th ta phi tm phng cch thot ra nhng cnh kh m ai cng phi chu. Khng ngoi tr mt ai. Hiu nh th, ta s thy thng cm mi

142

ngi, du h l ngi xu xa, ng ght hay ngu si. Khng c k h no nhng c con ng thot ra. Con ng thot ra hng vo bn trong chng ta. Nu suy gm, ta s thy ta khng th tm c g bn ngoi ta. S ng i tm gii php bn ngoi, qua nhng iu kin tt hn, ngi tt hn, t vic hn, t kh hn. Nu ta c th nhn thy c nhng iu y v vng lm sao, ta s khng cn i tm kim bn ngoi na. Thay vo , ta s quay nhn vo bn trong, dn dn i n s tht th ba, s chm dt kh au, gi l gii thot. c Pht khng thc s gii thch Gii thot l g. Nhng c Pht ni nhng g khng phi l Gii thot. c Pht bit rng c gii thch cng v ch v khi ngi ta cha kinh qua Gii thot, ngi ta khng th hiu c iu . Nhng c th ni c th no l khng phi Gii thot, nh th t nht con ngi cng khng tm kim mt ch khc. Cu chuyn sau y s minh ha cho tng trn. Xa c mt con c v mt con ra kt bn vi nhau. Chng sng trong cng mt ao h mt thi gian di. Mt ngy kia, ra quyt nh i thm quang cnh quanh h. Ra nhn c bao nhiu cnh p, l v k cho bn mnh l c nghe. C rt th v v hi ra v quang cnh trn mt t th no. Ra tr li rng rt p. C mun bit l mi th trn mt t c trong sut, mt, bng by, mn mng, trn lng, d tut, t t khng? Khi ra tr li rng trn mt t khng c nhng g ging nh th c, c lin ni: "Vy th mt t c g tt p u?"

Bt Chnh o
Con ng dn n s on dit kh au, c t do, gii thot, l T diu v Bt chnh o. Ging nh cc li dy khc ca c Pht, Bt chnh o cng da vo ba phn: c x c o c (Gii), s ch tm (nh) v tr tu (Tu). Bt chnh o cn c xem nh con ng c tm ngnh, tm phn ngang nhau, m ta cn thc hnh tt c tm phn ng u, ch khng phi nh mt ci thang m ta cn phi tun t leo xong cp bc ny mi bc ln bc thang khc. Bt chnh o cng c th c xem nh l mt chuyn ng vng trn v n bt u bng Chnh kin v cui cng kt thc bng Chnh

143

kin. Du Chnh kin ch c nhc lc ban u, nhng kt qu ca vic i qua Bt chnh o phi l Chnh kin.

1. Chnh Kin
Chnh kin l bc u tin v trc ht ta phi thy r rng chng c th lm g khc trong cuc i ny hn l i tm con ng gii thot kh au qua nhng gii lut tm linh. Nh th chc chn l ta phi tm cho c nhng gii lut ng gip ta bit c mnh lm g sai. Nhng chng ngi ca chng ta l kh au, tht vng, y ny, cm gic khng trn vn. C mt khong trng trong tri tim ta cn c ph lp bng mt hay nhiu ngi, bng t tng, bng cng vic, hay mt nim hy vng. Rt cuc khng c g lp n y. Khi mt iu lut c th gii thch c ti sao ta phin no v ch cho ta phng cch on tr phin no, tin ti s an vui, th cc iu lut phi rt ng tin cy. Hn na, cc li thuyt ging cng phi gn gi vi cc kinh nghim ca chng sanh. Php ca c Pht c th lm c nhng iu . Chnh kin bao gm vic nhn thc c rng tt c chng ta u c th thc s tu sa tin ti gii thot. Chnh kin cng c ngha l hiu bit v nghip, bit rng ch c ta chu trch nhim v tt c nhng g xy ra cho ta, khng tha hon cnh, li cho ngi khc hay bt c th g bn ngoi ta. C ngha l ta lm ch nghip ca ta. Rng ch c ta c th thay i c nghip ca mnh. Bit rng ta c th thay i khng cha , cn phi c quyt tm thay i. l hai cch nhn ng: hiu bit v nghip v c mun thay i thot ra khi nhng kh au. Khng phi l thay i th gii ta ang sng, hay ngi chung quanh ta m l thay i chnh bn thn. Ta khng th thay i c vn , nhng ta c th thay i phn ng ca mnh trc mt vn . Ngoi ra ta cn c th dn dn i ht con ng Bt chnh o t c mt chnh kin v t ng, l v ng. Ta cn c tr tu thc hnh cc gii lut tm linh. Khng c tr tu bit mnh cn phi lm g, ta s khng th tu Thin. V c kh au con ngi mi c c hi thc hnh. Thay v lc no cng trn trnh mi phin no, c gt chng ra khi mt ta hay than khc, au

144

n v chng, ta nn mang n chng. l ngi thy tt ca ta. V Thy duy nht ca ta, nhng tic thay khng phi ai cng bit hc hi t thy mnh. C nhiu cch i ph vi kh au. Cch u tin v cng l thng dng nht l li cho ngi khc. iu th d ri. Mi ngi khng t th nhiu, u hnh ng nh th, nhng cch hi tr con. Cch th hai i ph vi kh au, tht vng l tr nn chn nn, m chm trong kh au. Cch th ba l t thng hi mnh, cm thy nh mnh l ngi ang mang nhng ni kh au ca c th gii. Khng c ai au kh bng mnh, vic r rng khng ng s tht. Khi ta t thng thn trch phn, ta cng mun cho ngi khc phi kh au nh ta. Nhng hoi cng. Hnh ng nh th ta ch lm cho ngi khc kh chu, bc mnh. Mt cch i ph na vi au kh l nghin rng, nn tnh cm v lm nh n khng c mt. Cch cng khng gii quyt c g v lm ng th chng gii quyt c g c. Cch th nm l nhn thng vo kh au, v ni rng: ", bn c ca ti li n ri. Ln ny ti s hc c g y?". l chnh kin. Lc ta mi tht s hiu rng ci ngi l ci tt nht cho s Gic ng. Kh au l ngi thy tt nht ca ta v n s nm cht ly ta, nhn chm ta trong au kh, cho n khi ta hc c iu g t . Lc y, s au kh mi bung th ta. Nu ta khng hc c g trong s au kh , chc chn l ln sau n li n vi ta na, v cuc i c g khc hn l mt lp hc cho ngi ln. Nu ta khng qua c mt mn g , chc chn ta phi ngi li mi. Bi hc no ta vng mt, ta s gp li n. l l do ti sao ta bt gp mnh nhiu ln phn ng cng mt cch trong nhng hon cnh tng t. Tuy nhin ri cng c lc ta nhn ra iu , v chnh kin pht sinh: "Ti phi lm ci g t thay i. Ti c gp phi vn ny mi " Chnh kin l nn mng cn bn ta phi c bc vo con ng o. Chnh kin lc mi u cha gip ta c ci nhn ng v t ng. Phi i n mt lc sau. Cn bn, chnh kin lin quan n hai s tht u tin trong T diu . Khi ta thy ng s tht l ta ang trong mt cuc chin v vng nu ta c tip tc i hi dc lc, v bo v cho ci ti ca mnh, l ta ang i trn con ng o. l lc ta bc vo o, v l giy pht tuyt vi. Lc ta cm thy chc chn rng ta tm ra con ng

145

o, v chc chn l ta s t c kt qu cui cng. Ch cn vn thi gian. Cm gic vui mng cn thit cho vic tu Thin, v tu Thin l iu kin tin quyt i trn con ng. Mi chng ta l mt minh chng cho li Pht dy. Chng ta c au kh, c tham mun, nhng chng ta cng c chnh kin v c th nhn bit nghip qu ca mnh. Chng ta c th thay i v bit hc hi t nhng kinh nghim kh au trong qu kh. C rt nhiu cch ta chng minh li c Pht dy, nu chng ta quan st . iu to cho chng ta nim tin rng ta c th i n cui con ng ca Bt chnh o. Lng t tin ny rt cn thit cho s tu tp ca ta. T tin khng c ngha l cao ngo, m l c lp. Mi ngi chng ta phi t tm s gii thot cho chnh mnh. c Pht dy rng ta khng nn nghe theo li Pht dy mt cch m qung m phi t tm hiu v chng nghim c nhng iu Pht dy. Trong bi Kinh Kalama ni ting, c Pht ni v mi l do ngn tr ta i theo con ng tm linh. Nhng iu ny cng c th p dng cho chng ta ngy nay cng nh cho dn tc Kalama trc y. Chng mang y ngha i vi ta by gi cng nh trc . Ngi Kalama n gp Pht khi Ngi n ving th ca Kesaputta v h tha vi c Pht: "Bch Th Tn, c rt nhiu v gio ch n thnh ph ca chng con, mi v u c nhng gio l lm chng con tin tng c. Tuy nhin cc v gio ch li bc b, tho m ln nhau. Gi th chng con hon ton khng bit tin vo ai na. Chng con rt hoang mang". c Pht ni: "Hi ngi Kalama, cc ngi c nghi ng, thc mc l ng". Ri c Pht ging cho h v nm gii lut, v hi h rng c phi h s c hnh phc nu h gi theo nm gii lut ny v au kh nu h phm gii. Ngi Kalama ng vi c Pht nh th. Lc c Pht thuyt, "ng bao gi tin vo kinh in, ch v chng c c tng; bin chp hay c cc Thy truyn trao xung, hay v mi ngi chung quanh chng ta u tin; cng khng nn tin v chng c tnh cch huyn b hay chng ging nh nhng iu mnh vn tin tng, hay v chng hp l. Cng ng tin v l nhng quan im mnh cn bnh vc; hay v ngi ni l mt v thy ni ting hay ch bi v v Thy mnh ni nh th". Sau khi nghe li ging ca Pht, ngi Kalama tr nn t ca c Pht. Nhng li hng dn vn cn ng cho n ngy nay. ng tin tng

146

vo iu g v n l truyn thng, hay v mi ngi quanh ta tin, hay v chng c vit trong sch v, nhng c Pht ni ch nn tin sau khi ta tm hiu v nhn bit rng iu c ch v ng. R rng l ta tm thy au kh ni chnh bn thn v cng hng vo bn trong suy gm, ta cng thy c nhiu bt nh . Nhng khi chng ta khng cn mun bin s au kh ca c nhn mnh thnh nim vui cho ch ring mnh, th s xung t s bin mt, kh au s qua i. Chp nhn mi vic nh chng xy ra cng l chnh kin. Nhng ngi B la mn, cc thy cng n thi , khng thch Pht v Ngi e da cch kim sng ca h. Ngi dy rng con ngi khng cn phi c ngi lm trung gian gia h vi ng thn linh, mi c c hnh phc, v vic hng ln cc thn , hay dng cng hng hoa u v ch. V l cch kim sng ca ngi B la mn, nn d cng c nhiu ngi B la mn sau tr thnh t Pht, s khc khng khi c lng th hn c Pht. Mt hm, mt trong nhng ngi B la mn th Pht n ch c Pht ang thuyt ging, i qua i li trc mt c Pht. Ri ng ta dng li l th tc chi mng Pht. ng ta cho rng Pht truyn dy nhng gio l sai lm, Pht ng b ui ra khi nc, rng Pht ph v nn tng gia nh v nhng ngi trai tr i theo c Pht tr thnh cc v tu s, rng dn chng khng nn ng h Pht; ngha l ng ta m l Pht bng mi li l. Khi ngi B la mn ht li chi bi, c Pht, ngi t ny gi ngi im lng ni: "Ny, ng B la mn, ng thng c khch n nh khng?" ngi B la mn tr li: "D nhin ti lun c khch n nh". c Pht li ni: "Khi c khch trong nh ng c tip i h khng? C cho h n, ung khng?" Ngi B la mn tr li: "D nhin ri, d nhin l ti cho h n, thc ung". c Pht li tip: "Vy nu h khng nhn s t t y, h t chi nhng ng cho, th nhng mn thuc v ai?" Ngi B la mn ni: "Ca ti, ca ti" c Pht ni: "ng vy ng B la mn, khi ta khng nhn nhng mn ca ng. Chng thuc v ng". y l mt cu chuyn ng cho chng ta nh. Bt c s cng kch, sn hn e da no, u thuc v ngi ni ra nhng li y. Chng ta khng phi nhn chng l ca ta.

147

2. Chnh T duy
Phn th hai trong Bt chnh o l Chnh T duy. Chnh t duy l kt qu ca chnh kin. Nu c t kin, th khng th no t duy ng. Do ta phi cn thn vi nhng suy ngh ca mnh. Tt c mi t duy u b nh hng ca ng chp. Ta nhn mi s theo quan im ca "theo ti thy", v vy du quan im ca ta ng trong i thng, trong i sng tm linh hnh x nh th cng l khng ng. Tuy nhin ta phi bt u t ci mnh c. Khng th ngi ch n ngy s hiu bit ca ta tin b hn. Ngy s chng bao gi n, nu ta khng bt u tu sa ngay t by gi. Hnh phc, an lc khng phi sinh ra l ta c c. Phi qua bao kin tr c gng tu tp, ta mi c c. C gng lm sao ta lun c chnh kin, t a n s suy ngh ng. Chnh kin v chnh t duy l phn tr tu ca Bt chnh o. Trc khi c Pht Gic ng, khi Ngi cn l mt v B Tt, Ngi lun theo di tt c nhng hot ng ca tm, v Ngi nhn ra rng khi cc c kin, sn hn, i dc pht khi trong tm, th chnh Ngi l ngi au kh. Nhng khi Ngi c nhng t tng x b t bi, v nhim th chnh Ngi l ngi c li ch. T c Pht rn luyn tm n ch Ngi c th on dit ht mi t kin. Chnh t duy c ba c tnh: x, t v v nhim. Ta khng th c tm x ch bng ao c hay t nn. M phi dng chnh kin suy ngh rng i dc ch em li kh au. Nu ta c th thc chng iu ngay ni bn thn th t nhin ta s bung b mi tham mun dy khi. V ta s lm iu mt cch vui v, cm thy nh nhng thoi mi khi bung b mi phin no, kh au. Lng tham mun bao gi cng mang li kh au, v n ch dy khi khi ta khng c c ci m ta mun c. C th l vt cht hay tinh thn, khng quan trng. Nhng l iu ta khng c, nn ta ao c, do ta coi s thiu st l mt kh au. n khi khng c toi nguyn, th ta bun bc, tuyt vng, au n, kh s. R rng l ta kh v ta khng c ci ta mun. Tuy nhin khi t c iu mnh mong c, ta cng b phin no v theo kinh nghim qu kh, ta bit l s tha mn, toi nguyn khng th ko di.

148

C ri, ta lo lng tm cch gi li bn mnh, duy tr n. Lo lng l kh, m khi ci ta c mt i th ta cng kh. Khi c gng duy tr mt ci g u em n cho ta s cng thng, s hi. Th d nh ta lo s phi nh mt ngi thn, ca ci, tnh cm hay hon cnh thun li. Lo lng, s khng c c iu ta mong mun. Khi thc chng ci kh ny trong ta, ta s c th bung b chng. S bm vu vo ngi, vo vt ta khng mun xa la, lm ta au kh. Khng c g hn l au kh phin no cho n ngy chnh ta cng phi ra i. Nu khng nhn ra c s tht , ta s khng th thay i. Khi ta c th cho ngi khc vt m ta ang qu trng, lc ta mi tht s thc hnh tm bung x. Nu ta c th cho mt cch vui v, ch khng phi nghin rng, nhm mt v khng mun thy n mt i, th qu rng ta bit s bm vu, chp cht vo g l au kh. Nhng bung b vt cht khng quan trng bng bung b nhng ci nhn nh kin ca ta v t ng, v th gii v v cch nhng ngi chung quanh ta phi sng, c x nh th no, nht l nhng ngi thn ca ta. Bm vu vo ham mun s hu, lm ch, tt c u l kh au. Ngoi ra cn c lng ham mun v tinh thn, th d c yu. c lm v, lm m, c ni ting, c bit n. Bt c ham mun no cng l au kh, cn tr ta c sng hnh phc, an nhin t ti. Khng chp nhn chnh mnh cng l kh au. iu ny khc vi vic ta tu tp, c gng t sa i mnh dn dn. V s ao c trong tm tng l kt qu ca mt cm gic thiu ht, khng vn ton, gy ra kh. Ch c bung x mi c th dt khi kh au. Khi cn ham mun, ta cn au kh. Trong chnh t duy tim n s bung x. t bi, v nhim i vi ng loi, cng vi s hiu bit v s tht kh au hng ta n nhng t duy ng. Tt c bn s tht (T Diu ) an kt vo nhau v chng i vo tn trong t duy su thm ca ta. Nu ta hiu ng, th ta s hnh ng ng. Nhng kh au ca chng ta cng l kh au ca chng sanh c lp i lp li qua khng bit bao nhiu lu. Th d nu ta ngm mt con chim. Thay v b lng n p bit bao nhiu, ging ht n lu lo lm sao, n c th bay d dng trn khng trung, i n bt c ni no n mun, hy nhn k hn na. Ch chim lun ng qua ng li, quay u qua phi, qua tri, lo s con th khc c th tn cng

149

n, ph hoi ca n. Lc khc th v vn sinh tn, n lun phi i kim thc n. V ch l mt ng vt trong bao nhiu ng vt khc. Hy quan st ngi chung quanh ta, nhn nt mt h. c Pht khuyn chng ta cn phi bit th gii bn trong v bn ngoi ta. l chnh nim, tnh thc v bit. Nu chng ta c th thy rng tt c nhng ngi ta tip xc u c kh au, ta c th suy ra, khng nghi ng g, cng l s tht i vi tt c chng sanh khp mi ni. Nhng nu tm ta khng hon ton tin phc vo iu , ta s kh khi tm i bi. Lc no cng c nhng li bi bc ni ln trong u: "Ti cng thng c y ch, nu c y khng ni nng nh th hay hnh ng nh th". Hay "Ti thng hi c y ch, nhng cng l do c y t mang ho n cho mnh thi". Nhng cch suy ngh nh th khng cn thit. Tt c chng ta u kh au, nhng nu ta khng nhn ra iu y, th lng t bi bc i ca ta s tr thnh mt th lc c lc khng. Khi mi chuyn n tha, ta c th chu ng c. Nhng khi c kh khn, ta chu thua. Chnh t duy c ngha l lc no chng ta cng phi cn trng trong hnh ng v ng x kho lo. Khng th tu thuc vo trng thi tm hn ca ta hay hnh ng ca ngi khc. Chnh t duy l qu trnh to nghip ca chng ta, khi tm thc ta ang to ra t duy. Chnh kin c th c c nh vo tr tu v tnh gic. l nn tng t duy ca chng ta. T duy lun pht khi vi mi hnh ng hay phn ng ca chng ta. "Nghip, ny cc T kheo, ta ni l, s ch tm", l nhng li Pht dy. l cch chng ta to nghip, v nu ta tht s tin tng rng nghip thin cn thit cho mt i sng lnh mnh, th ta cn phi cn thn vi t duy ca mnh. Mt c im th v ca t duy l n ging nh mt tng bng: mt phn ba ni trn mt nc, nhng hai phn cn li di nc. Ta ch c th thy c phn ni trn. Nh chng ta b th vt g , ta ngh l lng rng lng, nhng ta c thc s qun st ci ch tm ng sau lng rng lng khng? t hiu mnh, ta phi tm hiu ni tm mnh thu o. C rt nhiu ng ngch trong tm hn con ngi ta. Chng ta khng mun nhn s tht v c nhng iu khng tt p ni . Nhng l v chng ta ch l con ngi, nu khng ta ci tri ri. Tt hn ht l ta nn nhn nhn khuyt im ca mnh. Ch c nhng g c mang ra nh sng, mi c th c lau chi, lm cho tt p. Bi bm di chiu s khng c qut

150

sch, nu khng ta d tm chiu ln. c Pht so snh nhng nhim ca ta ging nh rm t. Nu ta ct chng trong nhng ch kn, chng s r mc. Nhng nu ta em ra phi nng, th chng s kh v c th s dng c. Hy nhn vo gc ti ca tm hn ta v qun st k ch tm ca ta. Ba phn k trn con ng Bt chnh o ni v hnh ng o c: chnh ng, chnh mng v chnh nghip.

3. Chnh Ng
Li ni rt quan trng, ta cn phi gi t hn trong li ni. Khng phi v ta c kh nng s dng ngn ng, l ta bit ngh thut ni chuyn. c Pht c li khuyn rt su sc v ngn ng, rt ng ta ghi nh: "Nu bn bit chuyn c hi v khng ng, ng ni ra. Nu bn bit chuyn c ch, nhng khng ng, ng ni ra. Nu bn bit chuyn c ch, v ng s tht, hy i ng thi im ni ra". Chng ta phi tp b ni nhng li gi di. Trc ht ta cn phi suy ngh nhng li mnh ni, bit chc rng chng hu ch, chn tht v ng thi, ng lc ni. Khi ngi khc chu lng nghe trong mt trng thi bnh tm, tnh tr, th l ng lc. Nhng quan trng hn c, nhng li ni phi pht xut t lng thng yu ca ta. Ch nhng lc y ta mi nn ni iu g. Nu trong ta c lng gin ght, knh chng ngi nghe d ch l cht t, iu cng s hin ra trong li ni ca ta, nh th li ni ca ta cng v ch. Ai cng c lc cm thy cn bo ngi khc khng nn lm iu ny, iu n. Khi pht ngn, hy nh nhng li khuyn trn li ni ca ta c hiu qu hn. Chnh ng thng c hiu l khng ni li iu ngoa, khng ni chuyn ngi, ni hai li, ni m thc, ni li d c hay chi ra ngi khc. c Pht dy rng li ni c th gy th hay kt bn, em li hnh phc gia nh hay v. N l ci r ca tnh bn m hay gy nn on th. c Pht cng ni rng chnh ng cng c ngha l khng i n cc oan, ngha l lc qu nhiu li, lc cy ming khng ra, lam th cng bng ni di. N bt ngun t mun lm mnh thm quan trng. Khi La Hu La, con ca c Pht, c 7 tui, c Pht dy con v vic khng ni di, l iu quan trng cho tr con cng nh ngi ln. Nu iu khng quan trng n vic dy d cho La Hu La, c Pht khng

151

ni n. c Pht cho con coi mt ci bnh c t nc trong v ni vi La Hu La: "La Hu La thy g trong y?" a tr tr li: "Con thy mt t nc". c Pht ni: "Lng tin cy ca ngi khc i vi k ni di cng t nh th". Ri Ngi nc ra khi bnh ni: "Gi th con thy g?" La Hu La tr li: "Ci bnh gi trng rng". c Pht ni: "ng vy, ngi ni di cng trng rng ging nh th". Ri Ngi lt ngc ci bnh li, ni: "La Hu La gi con thy g?" La Hu La p: "Ci bnh b p xung ". c Pht ni: "ng vy, ngi m ni di th cuc i ca h s b o ln nh th". Ni di l bc khi u phm mi gii lut khc. Ngi ta ni di t bo v mnh, v tham lam, c nhiu hn phn mnh ng c, i khi v lng sn hn, ngi ta ni di hm hi ngi khc. Li ni da vo t tng, v th nu ta c th ch ng t tng ca mnh, ta mi c th ch ng c li ni. Chng ta s chnh nim nhng g chng ta suy ngh, i n t xu xa n thanh tnh. Nu ta khng th hc km ch li ni ca mnh, ta s khng c nhiu bn. Mt khc ta phi ni li c ngha. Tn gu cng l t ng. Th d ch ni m ni, nh l ni chuyn gia nh, n ung, thi tit, thm hi x giao. Ni gii khuy, git thi gi. Tr khi ta c chnh nim, bit r iu mnh ni, bng khng ta nn gi im lng, qun xt tm ca mnh. Chnh ng l mt trong ba mi tm cn lnh trong bi Kinh i Hnh Phc (Great Blessings Discourse). Tht l may mn, nu ta bit ni li t t, lch s y ngha, y chn tht. Hai ngi c th ni cng mt iu, vi hai ch ch khc nhau, v th nghip qu ca h cng khc i. Nu ta thc tp bng cch qun tm ca mnh th dn dn ta c th bit c s ch tm ca mnh, nhng ta khng th lm th trong khi ni. Gii lut th t trong nm gii, kim gi, khng ni di, ni li khng tht, cn phi c xt li xem n c ngha g trong cuc i ta. Nu ta thc s chn hnh ng theo li Pht dy, th gii lut phi c a ln hng u, v ai cng ni sut c ngy. Khi ta ni nhng li tht c ngha, mi ngi s lng nghe. Khi ta ni li t t, ngi khc s vui mng. Khi ta ni li lch s ta s c thm bn. Li chn tht, ta s c uy tn. Khng c li xin x, m thc ta s c tin cy. Ta c th tm s, chia s vi ngi khc v nhng kh khn hay b mt ca mnh. Nu ta c th tr nn mt ngi nh th, ta s c nhiu bn b v mt cuc sng bnh an, v trong tm ta

152

khng c g cn phi c che du. Ta khng cn phi lo lng v nhng iu mnh ni, ni nh th no, hay khng bit iu mnh ni c ng khng. Li ni ca ta s thnh d dng v ng sau chng l nhng ch ch tt p. c Pht cng ni v vic ging Php. Cn phi chnh xc, ngha l ta phi bit mnh ang ngh g, cm gic ra lm sao. iu ny rt quan trng. Mi ngi khi ni Php, ngay c khi ni v vic Thin nh ca chnh mnh, cng phi chnh xc. C ngha l tm ta phi r rng, lc ngn ng chnh xc mi c th pht ra. y l nhng kh nng ta c th hun tp c qua s chnh nim. Khng phi qua nhng bi hc v thut hng bin.

4. Chnh Nghip
Chnh nghip cng da vo s ch tm ng. Nu c ch tm ng, da trn chnh kin, th chnh nghip s theo sau. Tt c u to ra nghip cho ta, v tt c u l kt qu ca s ch tm. Li ni da vo ch tm. Hnh ng cng da vo ch tm. Tt c to ra nghip - tt, xu hay khng tt khng xu - khng phi l cho ngay kip sau, m chnh l cho ngay hin ti. Nghip v nghip qu xy ra tng giy pht. Tr khi ta n kt qu, ta s khng bit rng chng c lin h vi nhng g ta va ni, va ngh hay va lm. Nh c chnh nghip ta khng lm hi n sinh vt khc di bt c hnh thc no, t b lng tham lam c c. Khng th nn lng tham v s c c. Chng s hin ln bng cch ny hay cch khc. Ta cn phi c tm bung b chng, qua s tu tp Thin nh. Khi ta Thin, ta phi dt b mi tham i, nu khng s khng c Thin nh. Ch c vng tng, hy vng, c mong, s hi, nh tng. Nu khng bung b c nhng trng thi ny ca tm, th ta kh th tham Thin. Thin nh l x, bung b mi lng xng ca tm, ng tng v i dc. V ta cha thc tp bung b c nhiu, ta rt kh ngi Thin, nhng ln hi, vi s hun tp, ta s d ta Thin hn. C gng nn chng khng c kt qu g, nhng s bung b ci mun suy t, nh tng, hoch nh, s em li kt qu kh quan nht. Bung b lng ham mun l con ng duy nht dn ti s bnh an, v khi kinh nghim c nh th, ta s hiu c rng bung b lng ham mun trong i sng hng ngy s mang li cho ta hnh phc.

153

Chnh nghip c th thc hin c trong mi hon cnh, bi bt c ai, bt c lc no, du nh, hay ni cng s, hay chn tu hnh. Bt c ni no, bt c chng ta l ai, tt c chng ta u phi hnh ng. Chng ta c th xt xem nhng hnh ng c ch li cho ngi khc hay cho chng ta. Ngay c vic nu n hay dn dp nh ca cng phi c lm vi ch ch tt, khng phi v bn phn, v c yu cu hay v s ngi khc. L do chnh ta lm iu l v ng mt thi im no , vic cn c thc hin vi mt mc ch. Qun st k, y chnh nim, dn hi ta bit c ch ch thc s v quan im ca mnh trong cc hnh ng. Ta c th thy c s lin kt gia thn v tm, m khng cn phi n nhng th bn ngoi ta. S khng c s min cng, chng i, m i vi mi vic ta u lm vi c tm lng. Ch c nh th th hnh ng ca ta mi mang li kt qu g. Thng ngi ta ngh rng cng vic lm ta khng cn th gi vui chi, tiu khin. r rng l mt ci nhn sai lm. Chnh s vui chi mi lm gin on cng vic. Du lm bt c ngh g, cng vic cng l phng tin ta cm thy hu ch, sng c mc ch. Cng vic l phng tin gip ta hon ton ch tm n thn, bit cc duyn hnh, duyn khi ca thn. Cng vic l c hi ta gip ch, phc v ngi, pht trin cc k nng v biu l tnh thng n vi ngi khc bng cch phc v h. Khng c phng tin no tt hn thanh tnh ho thn tm bng cng vic. Khng ch lm kim sng hay v ngi khc i hi m lm mi vic vi tt c tm lng nh mt phng tin thu hiu mi vic hn.

5. Chnh Mng
Chnh mng l mt trong ba c tnh ca c hnh. Chnh mng c ngha l phng tin ta kim sng khng lm hi n ai. Mi ngi phi t mnh bit iu . C nhiu cch kim sng c coi l "ng", hn l "sai", nhng cng c nhng cch kim sng tht tai hi. nh gi, ta c th da vo nm gii lut. Nu cch kim sng ca ta phm vo mt trong nm iu cm, th r rng l sai. Chnh mng l mt yu t quan trng trong s thanh tnh ha, v nu ta theo ui mt cch kim sng sai lm, ta s tr nn chai l, v thi quen ti li s thnh hnh. Mt ngi t, trong cc l st sinh, chng hn, phi git cht ht mi cm xc ca mnh mi c th tip tc lm cng vic ny. Nu

154

khng, anh ta kh m lm cng vic ny. Mt con ngi nh th s tr nn chai cng, khng cn lng thng xt i vi cc chng sanh. Phi git hi l mt cch kim sng rt ti hi. Ni di, ung ru, ly ca ngi, tt c l nhng phng tin kim sng khng lng thin. Cng c ngi sinh sng bng nhng quan h tnh dc sai tri. R rng l nhng cch kim sng da trn i dc, khng ch tai hi cho bn thn ngi hnh ngh ny m cn gy kh ly cho ngi khc. V h tip tc lm nhng vic ny bng cch t bin h l gii cho hnh ng ca h. Nhng l t kin ca h. Trong khi mun i trn con ng o, mi bc i ta cn phi da vo chnh kin.

6. Chnh Tinh Tn
S tinh tn v nng lng c nh hng cng sinh. Nh c nng lng, ta mi c tinh tn. Ngc li, nu ta c tip tc tinh tn, th nng lng cng tng thm. Nng lng l nhin liu ca s tinh tn, cng nh ngc li. Tinh tn c v nh i nghch vi s thoi mi, d chu, nhng nu c tip tc tham Thin, n mt lc no , ta s nhn ra rng chnh nh c tinh tn ta mi c c s thoi mi, d chu. c Pht ch cho ta bn tinh tn ba la mt l nhng phng tin hu ch. Chng c gi l "ba la mt" (ti thng) v chng rt hu ch v cng rt kh thc hin. "ng mt xu dy khi, nu n cha dy khi. ng n tip tc, nu n pht sinh. Hy dy khi nim lnh, nu n cha pht sinh. Hy nui dng nim lnh, nu n dy khi ". lm c nh th ta phi theo di tm mnh, v phi bit phn bit gia ci tt v ci xu. l mt trong nhng l do ti sao ti khuyn cc bn nn t tn cho t tng ca mnh, khi chng pht sinh trong lc ta Thin. Ch khi no ta bit mnh ngh g, ta mi c th c nhng bin php thch ng. Ta cn bit tm mnh ang c nhng c nim hay nim lnh, cn bit phn bit r rng nh th, ta mi c th thc hnh c li dy trn ca c Pht. Cn phi c rt nhiu chnh nim gi cho cc c nim khng dy khi, v ta phi bit r v ch ch pha ng sau. Vi nhng t tng ang dy khi, iu d dng hn. V th, ta nn bt u vi chng, cho n khi ta

155

c kh nng bit mt iu g khng c tt ang chc ch bc pht, ngn chn khng cho n xut hin. Khi hnh thin, mi t tng u v ch v ta khng mun suy ngh, m mun thin. Trong cuc sng hng ngy th li khc. Ta cn phi dp b mi c nim. C gng nn chng khng ch li g. M nn bung b chng, hoc thay chng bng nhng thin nim. Khi ta Thin, ta thay th t tng bng s ch tm vo thin qun. Ta c lm c iu hiu qu hay khng trong thin, s phn nh trong vic ta thc hnh bn tinh tn ba la mt trong i sng hng ngy. Ngc li, trong i sng hng ngy, ta c thc hnh tt hay khng bn tinh tn ba la mt, th iu ny li phn nh trong lc ta tu tp Thin. Nhng c nim trong i sng hng ngy hin ln trong s lng xng, khng yn tnh lc ta ta thin. Trong khi nhng nim lnh lun c nui dng, v khng bao gi sai lch, s em li an bnh v yn tnh cho tm ta. Nu ta khng th nh g v nhng iu Pht dy tr bn tinh tn ba la mt ny, th cng l . Nhng iu khc, nu chng ta c nh, c th gip ta thm phn khi, thm thanh cao, nhng bn ba la mt va nu trn gip ngi thc tp chng d dng t c s thanh tnh. Cn phi c chnh kin nhn ra rng l nhng iu chng ta cn lm, v mun thc hnh, ta cn phi hun tp cng phu. Trn ci i ny rt t c ngi hon ton khng c c nim. V ta trn y cc c nim nn ta phi sng trong mt th gii cng nhiu nhng, hn lon. Khng phi l cc ngi nh cao tng, xe c hay cc c ch chnh quyn lm nn th gii ny. Nhng chnh l qu trnh t duy ca chng ta lm nn s khc bit gia chin tranh hay ho bnh, gia ni tm ta v th gii bn ngoi ta. t tn cho cc ngh ca mnh, c ngha l ta bit ta ang ngh g. Tt nht l ta thc hnh cc iu ny khi hnh Thin, l khi ta c th thy r rng tm ta lun lun lng xng. Cc t tng ca ta c th xu hoc tt hoc trung tnh, khng tt khng xu, c th l t tng hoang mang, lng xng, lo u hay s st, ghen ght, ganh t hay hon ton m mt. Tr khi ta bit r nhng iu ny, ta khng th nhn tr vo t qun st, ta s khng bao gi hiu ti sao mnh li c nhng cm gic nh th hay hnh ng nh th. Bn tinh tn ba-la-mt l nhng im c bn trn con ng o. Trong khi hoa hng, n nn, ting chung, cha chin ch l nhng th trang sc

156

bn ngoi. "ng mt xu dy khi, nu n cha dy khi. ng n tip tc, nu n pht sinh. Hy dy khi nim lnh, nu n cha dy khi. Hy nui dng nim lnh, nu n pht sinh". l qu trnh thanh tnh ho t tng, v cng a n s thanh tnh ho li ni v vic lm. Khi nhng iu xy ra, ta c th thy r rng hn. Mt tm gng trong sut vi mt gng sch bng khng dnh bi d, l tm gng c th phn chiu c nhng hnh nh trong sch. Ta cn phi tinh tn trong bt c vic g mnh lm, nht l trong lc ta thin. V du hnh thin mt cch tinh tn, ta cng khng th thy nhng kt qu tc thi. iu c th khin tm thoi ho, khng c c s tinh tn ban u. Khi tm i phi c kt qu tc thi, l s tri buc, bm vu, i hi. l lng ham mun, do a n au kh. Lm iu g cng th. Ta thng trng mong kt qu, ri khi kt qu khng nh , th sinh ra chn nn, bun ru. Tinh tn v tinh tn, khng v mong mun kt qu. C c chnh tinh tn l mt thin nghip, khng cn bit n kt qu nh th no. Nh khi tham thin, du ta cha thy kt qu r rng, tc thi, nghip thin cng c hnh thnh do c ch ch tt. Ch cn c chnh tinh tn, ta cng c c li ch, nhng t khi ta n iu . Ta cn mi trng i nhng phn thng vt cht. "Ti qu c gng m vn khng th ch tm"hay "Ti thng yu con ci bit bao nhiu, nhng chng chng h bit n", "Ti chm sc cho c ti bao nhiu lu, vy m c y cha bao gi ni li t t vi ti". l mt thi sai lm. S c gng ca ta l mt nghip thin, chnh l kt qu. Khng cn bit ai khc ni g hay kt qu ra lm sao, l vn th yu. i khi ta t c nh. i khi k khc hm n vic ta lm cho h. Nhng iu khng lin h n hiu qu ca nhng c gng ca ta. Nu ta khng thay i cch nhn, th ta lun phi ph thuc vo kt qu. Nh th s tinh tn ca ta s lc c, lc khng v kt qu cng lc c lc khng. Nu tinh tn khng lun c mt, r rng n khng c hiu lc. Chnh tinh tn cn phi lun vng chc.

7. Chnh Nim
K tip l chnh nim. Nu bn thc hnh chnh nim, bn s bit chnh nim l g. Khi ta t chn xung t v khng bit n g khc hn l vic

157

t chn xung t, l chnh nim. Khi a a ln ming, ta khng bit g khc hn l nh th, l chnh nim. iu rt khc vi vic ta lm hng ngy, nhng nu ta khng bit s khc bit , th ta cha bit thc hnh chnh nim. Lc ta hon ton chnh nim ta khng thy g khc hn. l s ch tm vo mt im. iu gip ta qun i nhng phin no ca mnh, v ta khng th ngh v hai iu cng mt lc. Mt trng tm im khi em ng dng vo thin, dn dn ta s c th t nh. Trong cuc sng hng ngy, s thc hnh chnh nim gip ta qun i bao phin no, v chng khng cn ng tr tm ta, v trong thin, n gip ta t nh. Chnh nim cn c th gip ta t thanh tnh ho. Khi ngi ta bit r mnh ang lm g, ni g hay ngh g, ngi ta s tr nn cn thn thn, khu v u khng sai phm, khng n b nhng hnh ng bn nng, cu u lm ch. Bng cch , ta c thanh tnh ho. i khi c s hiu lm v t "chnh nim". Chnh nim c ngha l lun lun lc no ta cng c s ch tm. Lm sao ta c th sa i c nghip, nu ta khng ch tm, khng bit n s hin din ca chng? C bn chnh nim cn bn: chnh nim v thn - nh hnh ng, s chuyn ng, ba mi hai b phn, dng i ng, sc thn; chnh nim v cc cm th - nh cc cm gic tm sinh l; chnh nim v tm - nh qu trnh t duy, bit rng ta ang suy ngh, tm ang hot ng, bit rng c suy tng v bit t tng; v cui cng l chnh nim v i tng ca tm - nh bit rng t tng no l cu u hay trong sch. Theo truyn thng, chnh nim v i tng ca tm trc c coi nh l s ch tm xem coi phn no l ca nm un hay by gic chi, bt chnh o hay su trn dy khi. Nhng trong thc t, trong ng dng hng ngy, iu qu phin toi. Phn ng chng ta khng nh ht mi chi tit tra xt. Ch cn bit t tng c trong sch hay u l ri. Cng th, r rng ta kh thc hnh bn th chnh nim cng mt lc. Ta c th la chn khi hnh thin. Hoc l ch tm vo hi th vo ra, hay i thin hnh, c hai vic ny u khin ta phi qun thn. Hay ta c th qun v cc cm th do tm sinh l gy ra. Nu ta nhn thy mnh b phin no v vng tng, th l kt qu ca s qun tm. Khi ta t tn cho cc vng nim, v bit l thng, ght, t bi, sn hn th l ta ang thc hnh qun v

158

i tng ca tm. Tm li, khi tham thin, chnh ta l ngi la chn t s ch tm ca mnh vo u. Nhng trong cuc sng hng ngy th khc. Ta phi t ch tm vo vic g ng thi im n ang xy ra. Th d nh khi ang bng qua mt con ng c nhiu xe c, m ta li phi ch tm vo tng bc chn ca mnh, th e rng khng phi l mt cch gi mng sng. Ta phi ch xe c chy ra lm sao. Trong trng hp ny, c ngha l ta phi ch tm vo nhng g ang xy ra quanh ta. Hay khi ang tr chuyn qua in thoi, chc ta kh ch tm vo ci ng nghe, v lm th th ta s chng bit mnh ni g. Ta phi ch tm vo qu trnh t duy v kt qu ca n l nhng li ta ni ra. Bt c g hp l, l ni ta phi t ch tm vo. Chnh nim l mt yu t tm linh m ta c th v phi thc tp mi giy pht tnh thc. C hai mi bn gi trong mt ngy, v nu mi vic sun s, ta c th tham thin mt ting vo bui sng, mt ting bui ti. Ta c th ng su hay by ting, nh vy ta cn li khong mi lm ting mi ngy. Nu sut thi gian ta khng nh chnh nim, th chi bng ta qun lun vic hnh thin v thc tp li Pht dy. Nu ta lm th th ta ch c gii ni m qun thc hnh. Khi ta lun thc hnh chnh nim, dn dn n s tr thnh mt thi quen, gip cho cuc sng ca ta t phin no, v nh chnh nim ta c th trnh c nhng sai lm, vp ng. Chnh nim ging nh bn thng ca xe. Li xe m khng c thng th xit bao nguy him. Nu ta sng cuc i khng c chnh nim, th cng nguy him nh th. Lc no ta cng c th va vp, ng chm ngi khc, t lm hi mnh, hi ngi. Khi thc hnh chnh nim, khng c ngha l ta tr nn th ng, v phn ng theo mun ca ngi khc. khng phi l chnh nim, l nhng b. Chnh nim l bit r mnh ang ngh g, cm thy g, hnh ng ra sao. Khi bit nh th, ta s tr nn ch tm n phn ng ca ta hn. Ta s khng ngh n vic hnh ng theo nh ngi khc. M ta s quan tm n vic t thanh tnh ha mnh. Chnh tinh tn - bn tinh tn ba la mt - ch c th thnh cng nu i i vi chnh nim. Hn th na, tt c mi chi ca Bt chnh o u cn c s h tr ca chnh nim.

159

Chnh nim i i vi ci bit r rng. Chnh nim l yu t bit - ch c ci bit - c din t y trong mt bi th Haiku ca Nht nh sau: Ao c Cc nhy vo Php! Khi con cc nhy vo mt ao h, c rt nhiu vic xy ra, mt nc gn sng, con cc bin mt, c th c nh sng mt tri lp lnh trn mt ao. Tt c nhng th ny u l yu t thm tht. Trong khi chnh nim i vo trng tm, im chnh yu, v l ting "Php". l tt c. l trng im. Ch c ci bit, cng vi bn ng hnh ca n l s thu sut. Tnh thu sut gip ta bit ngay vic g ang xy ra, s dng ci bit . Tnh thu sut gm bn phn: bit mc ch, bit phng tin c kho lo khng, bit mc ch v phng tin c nm trong Php khng; v bit rng ta c t c mc ch khng. Khi ta ni khng c mt mc ch g, tc l ta b qun chnh nim v tnh thu sut. Khi ta ni c mc ch, nhng khng bit din t nh th no, tc l ta khng c phng tin kho lo. S ch tm phn bit gip ta bit thn, khu v ca mnh c nm trong Php chn tht khng. Nu ta khng t c kt qu mong mun, th r rng l ta khng dng ng phng tin. Chnh nim trong li ni v hnh ng cn c tnh thu sut i km: bit mc ch, phng tin kho lo, tun theo Php gii v kt qu. Khi ta sng c chnh nim, s ch tm ca ta khc hn bnh thng. Chng ta bit vic g ang xy ra nhng khng quan tm n n. Khi sn ni ln, ta bit n ang dy khi, nhng ta khng cn phi tr nn gin d. l mt k nng tuyt vi. Khi chn nn, ta bit chn nn ang dy khi, nhng ta khng phi tr nn chn nn, hay tuyt vng. Ta ch bit s dy khi v s on dit ca mi trng thi tm. Chnh nim l cho mi ngi, ai cng c th s dng n sinh tn, nhng v vn tranh u sinh tn ch l hoi cng, nn tt hn, ta nn s dng n vo vic gii thot, Gic Ng. Chnh nim l mt phng tin kho lo, v thu sut, l tr tu gip ta phn bit. Chnh nim khng c s phn

160

on, nhng thu sut c yu t phn bit, v th ta c th thay i hng i nu cn thit.

8. Chnh nh
Khi vo su trong thin, ta c th tm c chnh nh, l iu c Pht ni n trong nhiu bi ging nh con ng, nh phng tin, ch khng phi l mc ch. Chnh nh cn bn vn cn cc chi nhnh khc ca Bt chnh o. Nu khng c gii hnh, khng c chnh t duy, chnh kin, chnh tinh tn, th khng th c c chnh nh. V th chnh nh c nhc n sau cng. V cng v n l im khi hnh ca ta t mt ngi bnh thng tr thnh ngi c Gic Ng. Chnh kin ng v tr u tin trong Bt chnh o, v khng c chnh kin, khng c g c th xy ra. Chnh nh ng v tr cui v n cn tt c nhng yu t khc c th thnh hnh v to ra phng tin t c s t ti. Khi c chnh nh, v c gng soi ri li ni tm mnh, lc chnh kin li r rng hn. l chnh kin v s gii thot. Nh th cui cng ta i ht vng trn tr li vi chnh kin v "ci ng", tc l v ng. Chng ta khng th tm thy ci "v ng". Chng ta khng th tm thy ci g khng c mt. V th ta phi lun cht vn, tm hiu v ci g m ta tin l "t ng". Chng ta tin vo thn, vo th, t duy, tm hnh l ci ta. Th ta cn phi xem xt li tt c nhng g c coi l "ci ta" y. Nu ta khng bit r rng v "ci ng" ang c trong tay, khng lm ch n, th ta khng th bung b n. Nu ti khng bit ci ng h ca mnh u, nu ti khng c n trong tay, th ti khng th b n i. Ti ch c th lm c iu khi ti bit ch xc n l g, ang u. Nu ti i tm ng h m khng thy, th ti khng th lm g c vi n c. i vi "ci ng" ca ta cng th. Cuc truy tm l v "ci ta". Ci thn ny l g? c tht l "ti", l "ca ti" khng? Nu n l ci xc, n c cn l "ti" khng? Nhng cm th ny c tht l ca ti khng? Ti sao chng li n, khi ti chng mong ch? Ti sao ti c nhng tng ch lm ti au kh? Ai ang au kh? Ai l "ti"? C phi l "ci ti" ca ngy hm qua, hm nay hay ngy mai? C nh th,

161

nhng cu hi tm ra u l "ci ti", ci g l "ti". V cui cng khi ti tm ra c n, lc ti mi c th bung b c o tng v n. Tm li, tm hiu v "v ng", ta phi bt u vi "ci ng", v khi n tr nn ngy mt r rng ch l t duy sai lm v "ci ng", n cng tr nn r rng l qu trnh t duy ca ta c th chuyn h. Tt c nhng yu t ta bn y ch l con ng, l phng tin lm gim bt lng chp ng, lm cho n tr thnh nh hn. nh l mt yu t quan trng, v lc m tm hon ton nh, th khng cn t tng nh "ti l, ti c th, ti s, ti mun, ti khng mun". Khi ta hnh thin thng xuyn, "ci ti" thng nh li, v ngi ta c th nhn s vic mt cch r rng hn. Ngc li, nu ta khng tu tp nh hay ch tm, ng chp ca ta vn khng thay i. Bt chnh o i t ci nhn ng mt cch tng i ti ci chnh kin tuyt i, v cui cng, chnh con ngi tr nn Bt chnh o. Lc khng cn phi thc tp Bt chnh o na hay c gng nh ti chng. Khng cn phi c gng vi tng bc, v Bt chnh o tr thnh bn nng t nhin ca ta. Cc v A-la-hn lc no cng c chnh kin, chnh t duy. Cc Ngi khng c t ng, hnh ng sai tri hay nghch mng. Nhng lc no cng chnh tinh tn, chnh nim, v chnh nh. Vi chng ta mi ngy mt t. Ch c thc hnh mi gip ta hon thin Bt chnh o.

162

Chng 13: Mt Cuc Bt u Mi

Cc bn y c mi ngy, v s tr v li nh trong mt khung cnh hon ton khc. Vic hnh Thin cng nh s hiu bit ca cc bn v Pht php tin b thy r. Khi tr li nh, cc bn c th ngh l ngi thn nh thay i. t nhin h nh khng hiu nhng iu bn ni na. H li quan tm n nhng vic i vi bn khng c g l quan trng c. Khi bn nn bit rng khng phi h l ngi thay i, m chnh bn mi l ngi thay i. Khi bn xung ph, quan st mi ngi, xe c qua li bn c th t hi: "Ti sao mi ngi vi v th? H cn i u? C cn phi vi v nh th khng?" Bn ng yn mt ch, quan st v than rng: Ti khng th hiu ti sao mi ngi li cn vi v n th? Ri chng ba tun hay ba thng sau, ty theo s thc tp ca bn, mi vic li tr li bnh thng trong mt bn. Ai cng th, v bn cng th. V iu chng t rng bn chnh mng trong thc tp, bn khng cn t ti na, c ngha l bn cn d mt kha tu hc khc na. Vy bn cn phi lm g trc nhng s kin ny? Ngi Thin mt ting bui sng, mt ting bui ti, c l l li khuyn hu dng nht. Nu bn c th thc tp nhiu hn, cng tt. Tm li c nhiu vic bn c th lm. Trong nh, bn c ch ring n ung, ng ngh, lm vic, tm gi. Hy chn mt ch nht nh, khng di i ta Thin. Bn khng thng xuyn di i ch ngi n, hay ch ng ngh. Cng th, hy dnh mt gc no trong nh, va mt ch ngi cho bn. gi Thin hay ta c v khng di i. Nu mi ln cn ngi Thin m bn phi i tm kim nhng th ny, th bn d b phn tm. Nu mun, bn c th t mt tng Pht hay nh Pht vi bng hoa to ra khng kh ring cho gc phng . Cng ging nh trong phng n th phi c bn n, gh ngi, nh bp c l nu, th gc ta Thin ca bn cng cn c ta c, chiu Thin, c th mt bn th nh vi hoa hay mt ngn nn.

163

Mi ngy bn u n ngi vo ch mt thi im nht nh, mang theo mt ng h bo gi. ng h bo gi mt ting sau , nu khng, lc ang tham Thin, bn s ngh "C l hn mt ting ri". Nhng khi bn ng ln, xem gi, th ch mi c mi pht, ri mt khi ng ln i ra ch khc, bn kh lng quay tr li vi vic ta Thin. t ai lm c iu . V th tt hn ht l mang theo ng h, v ngay khi bn ngh: Chc c mt ting ri, bn cng bit khng th no nh th, v ng h cha reo bo gi. Khi bn bit ng h cha reo, th cha ti gi, ngha l bn cha th ng ln. Dn dn vic ta Thin s tr nn d dng hn. Ta cn s h tr cng nhiu cng tt. V ta lun tm cch trnh n vic kh. Ai cng th. Hy cnh gic v nhng l do trnh n. Kh c ai ta Thin thng xuyn nh th ny, lu nh th ny, nu khng c ngi khc cng ngi vi nhau. V th nu c c mt nhm hay t nht l hai ngi ngi vi nhau cng tt. Nu h khng bit ta Thin, dy h qun v t bi, theo di hi th, v cng ngi im lng vi nhau. Tuy nhin, cng ng v th m thuyt phc mi ngi trong gia nh phi ngi Thin vi bn. Cch ch lm h cng trnh n. Ch cn ni: Ti thch ngi Thin. Ti s lm nh th. Vy l . Ai c th ci vi chng ta iu g? Hay Ti s dy sm hn mt ting. Tt. Thc dy nh nhng, m i, trnh lm ngi khc thc gic theo, v bn u c mun c nh cng dy n o, trong khi bn ngi trong gc phng, c gng Thin nh. Bui chiu, lc no thun tin, hy vo ngi gc Thin ca bn. Nhng phi i lc TV c vn tt. Con ngi d tp thi quen. Khi chng ta cn nh, m chng ta thng bo: i nh rng. V chng ta thng ni, Con khng mun, hay Ti sao phi nh rng, Con lm ri hay Lt na con s nh. Nhng cc b m vn kin tr: "i nh rng. Dn dn ta cng lm theo, v theo thi gian, ta c thi quen nh rng. y bn phi m lun trch nhim ca ngi m. Khi tm ta ni: Ti khng mun ngi, hay Lt na ti s ngi, hay B mt ngy c h g, Cng qu. Chn ti au. Ngy mai ti s ngi; bn ng nghe theo n, m phi ni; "i ngi i. Nhanh ln. Khng c g ng lm hn chuyn . Khi cn nh, ta khng hiu ti sao phi nh rng, gi rng cho sch. M ta lun nhc rng nu khng chng s rng ht, ta cng cha chc hiu rng l

164

th no. Lm sao m rng c th rng c, ta thm ngh. Cn by gi bn nghe ni: "Nu bn khng tham Thin, tm bn s thiu minh mn". C th ta cng khng hon ton hiu tm minh mn l nh th no. Nhng ta cn phi t nh vi mnh nh mt ngi m ni vi con: "iu tt cho con. Hy lm i. Bn phi lo chm sc cho tm mnh, nu khng tm s khng lo cho bn u. l mt thi quen tt, trong sch, n dn ta n con ng thanh tnh ha. Nhng thi quen ca t tng s to hnh cho c tnh ca ta v dn dt ta i vo nhng no ng tm linh, ng n vi o. Nu ta khng s dng tm cho mt mc ch no khc hn l ch sng v hng th, th l mt s lng ph thi gian. D nhin l ta phi sng, mi c th hnh Thin, nhng khng phi v th m cho n chim ht tm t ca ta. Ta phi thm vo yu t chnh nim v thc tp n sut tt c thi gian tnh thc ca ta. Bt k ta lm g - nu n, dn dp nh ca, ch ba hay i ng - u c th l mt bi hc v chnh nim. Khi ang ra chn, ng ngh n vic bn s lm sau khi lm xong cng vic nhm chn , nhng phi hon ton tm vo tng thao tc trong vic ra chn. Khi ang lau nh, ng ngh n lm sao cho ri vic, nhng ch tm vo tng chuyn ng; chnh l chnh nim. Tt c nhng t tng tiu cc u khin tm thoi ha. Tm ging nh thn, cng s b hoi dit, h hao qua thi gian s dng. N s tr nn bt trong sch vi nhng ngh vng v. Khi no c nhng - Ti khng thch iu . Ti khng mun lm iu . Ti mun thot ra khi y. Ti cm th vic ny. Ti ganh ght. Ti hnh din v n - trong tm, ta tr nn yu ui hn, nh mt chnh nim, sng sut mt ln na. Chnh nim c th em p dng vo hnh, vo cm th, vo t duy, hay vo cc trn, ty hon cnh. Th d khi ang c cm gic bun, s ch tm c t vo cm gic y vi ci bit rng n s khng mang li li ch g cho ai. Chng ta bit l cn phi thay th n bng nhng tnh cm khc, hay bung b n. Khi ang suy t, phi hon ton bit qu trnh t duy, v bit i tng t duy. C ngha l bit iu mnh suy ngh l tt hay xu. Vic ny cng s tr thnh thi quen, chng ta trnh khi vic trch mc ngi khc. N phi sch tm mn nhn ca qu trnh t duy, lm chng

165

tr nn r rng, d hiu. Chng ta bit r rng nhng g xy ra bn trong ni tm mnh, v chung quanh ta. l cng vic ca mi-lm-ting mi ngy, ty thuc vo th gi ng ngh ca ta. Tr khi cng vic ny c thc hin trong sut thi gian hay phn ln thi gian tnh thc ca ta, nu khng ta kh c hy vng ta Thin thnh cng. Ngc li, ta kh c c chnh nim nu khng thc tp Thin. Hai vic ny h tr nhau. Ta phi thc hnh Thin du ta c ngh rng s tu tp ca ta l thnh cng hay tht bi. l vn ca lng kin nhn, chu ng, kin quyt v tinh tn. Ta ch c vic phi ngi v thc hnh. Trong sut mi ngy Thin vin y, bn c c c hi qu bu ngi v thc hnh, v c c cht t kt qu. Khi tr v nh, s c t thi gian thc tp hn, kt qu s khng ging nh th ny, hay tin b hn. Thin nh l mt thnh qu mong manh. N cn c nui dng, chm sc cho xng ng. nh v lng l ht kim cng t ngi trn ci i ny vi ti c. H c th c c v n, nghe v n, nhng nh th th ch li g cho h. N s khng c ngha g, tr khi ta kinh nghim c n, v s thnh tu t c c ny ng c trn trng cho xng ng vi gi tr ca n; ngha l phi lun trao chut n mi sng chi. Ngoi ra Thin nh cng gip cho s chnh nim ca ta trong i sng hng ngy. i vi nhng ai cha t c trnh Tu--hon (streamentry), gn phn na nhng g dy ln trong tm h u l u. Khi ta bit cnh gic nh th, ta s d dng bung b cc vng tng v ta hc lm th trong Thin nh. Ta cn phi trnh mt cuc sng l m, khng ch nh. S huyn diu ca trng thi tnh thc khng phi l i ngc vi gic ng. M l i ngc vi trng thi khng ch nh. Phn ln chng ta khng bit mnh lm g, ngh g, cm gic ra sao. Nn chng ta chn mt gii php d dng l na tnh na m. l trn trnh kh au. Nhng bit kh cng l bit s tht, l kh trong t diu ca c Pht. Bt c ai trc khi mun thot kh, cng cn phi bit r v ci kh. Khi bit ci kh m khng tm cch gii thot th tht l in r. Khng c li thot no ngoi ta, hay c th thot ra bng s th, ng ngc. Con ng gii thot duy nht l quay tr vo bn trong, nhn thy mi s r rng. Mi ng thot khc u l ng ct.

166

Mi tun nn Thin chung vi bn b, to s phn khi trong ta. Nng lc ca m ng c gi tr ring ca n. Nm un l ro cn, lm cho cuc sng ca ta thm kh khn. V liu thuc i tr hiu nghim nht cho chng l thin tri thc, l nhng cuc trao i v Pht Php cao siu. ng tham gia vo bt c nhng cuc i thoi no. Bn u c n nhng thc n c th c hi cho c th, th cng ng hp th vo tm nhng th c hi nh tn gu, ni chuyn ngi, ni th phi, bn chuyn thi s, bn v sch tiu thuyt r tin hay ch ni m ni. Nhng th s u c tm ta v dn ta i vo con ng t. Mt phng thc khc thm nhun Pht Php l nhn mi hon cnh, mi kinh nghim - d ln hay nh - theo ci nhn ca Php. Khi bn nhn thy mt bi cy vi nhng bng hoa ti p cng nhng bng hoa kh ho trn cnh, tm bn nn ngh n s sinh t, hoi dit. Hay khi bn nhn thy ch chim nh ang chm cht xy t, kin tr tha tng cng rm lm cho chic t c chc chn, m m. Bn cng nhn thy cnh cy bn cnh mt ci t hoang. Lun c s thay i. Khng c g thng cn. y l nh ca ti, t ca ti. Bao nhiu tin bc, cng sc, thi gian b ra xy ci t . Ri mt ngy kia ti cng phi b n m i. Tt c mi vt chung quanh ta u c th c nhn di con mt Php nhn ra rng khng c s bn vng tuyt i, do lun mang n phin no, tht vng. iu khng to ra cho ta s chn nn, phin mun. Tri li, chng gip ta thot ra khi au kh, phin mun, v chng gip ta coi thng mi vic xy ra. Lm gim bt lng ham mun trong ta, v ta bit rng mi ham mun u khng th c hon ton tha mn, v mi th u v thng. Chnh Php trong tim ta. Ch khng trong cc cha chin, y o, hay cc gc cy b . Php ch c th tr mt ni. Nhng ai bit em nhp Php vo tm v hnh Php, h chnh l n i cha ng Pht Php. Gch ngi lm nn cha chin. Cng nh cy B , cc hnh tng u ch l biu tng. Chng ta cn cc biu tng nhc nh v ta rt d qun. Nhng chnh Php tr nhng tri tim bit sng theo chnh Php. c Pht ni: "Ai nhn thy ta, l thy Php. Ai thy Php, l thy Ta". Sng thi i ny, ta khng hy vng thy c Pht sng, nhng iu khng cn thit v "Ai thy Php, thy Ta". Nu bn c th t thy Php

167

trong tim mnh, th bn c th thy Pht. Pht ch l tnh Gic ca ta. V th nu ta c Php trong lng, th ta cng c Pht gn bn ta. Ta khng cn phi i ti u u tm Ngi. Ta khng cn phi lm g c bit c gp Ngi. Bn ch cn c chnh nim v chuyn i ci xu thnh ci tt. C n gin khng? Nhng n gin, khng c ngha l d dng. l nhng vic kh lm, nhng chc chn s em li li ch cho chng ta. Nhng li ch khng c g c th so snh c. Gi bn c trang b y . Tt c l ca cc bn. Hy s dng chng tht tt.

168